diff --git "a/DharmicData/Mahabharata/Speaker.txt" "b/DharmicData/Mahabharata/Speaker.txt"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/DharmicData/Mahabharata/Speaker.txt"
@@ -0,0 +1,45581 @@
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+कश्चित्तव र���जं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्था���रेण वा
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+न च त्वा प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः
+न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति
+अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि
+न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः
+न पिशाचा न गन्धर्वा न नरा न च राक्षसाः
+अपि चेत्समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः
+न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वायुना
+कश्चित्तव रुजं कर्ता मत्प्रसादात्कथंचन
+मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु
+नार्द्रेण न च शुष्केण त्रसेन स्थावरेण वा
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि व��� मया
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+शिशुनैके��� संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+तत्कर्माद्य करिष्यामि हितं यद्वंशयोर्द्वयोः
+पितॄणां जयमाकाङ्क्षन्नवगाहे भिनद्मि च
+अहमेतत्प्रवेक्ष्यामि द्रोणानीकं दुरासदम्
+उपदिष्टो हि मे पित्रा योगोऽनीकस्य भेदने
+शिशुनैकेन संग्रामे काल्यमानानि संघशः
+नोत्सहे तु विनिर्गन्तुमहं कस्यांचिदापदि
+मातुलस्य च या प्रीतिर्भविष्यति पितुश्च मे
+पतंग इव संक्रुद्धो ज्वलितं जातवेदसम्
+द्रोणस्य दृढमव्यग्रमनीकप्रवरं युधि
+अद्य द्रक्ष्यन्ति भूतानि द्विषत्सैन्यानि वै मया
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+जय ��व ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+यस्य त्वं पुरुषव्याघ्र सारथ्यमुपजग्मिवान्
+एवं चैतत्करिष्यामि यथा मामनुशाससि
+जय एव ध्रुवस्तस्य कुत एव पराजयः
+सुप्रभातामिमां रात्रिं जयाय विजयस्य हि
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+इदानीमेव द्रष्टासि प���रधने स्यन्दने स्थितौ
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+���्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+त्वत्तोऽतिरि��्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+यत्र व्यस्ताः समस्त���श्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न स���शयः
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौ��वैः
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन्यसे
+तमेवंवादिनं दीनं विलपन्तमचेतनम्
+काक काकेति वाशन्तं निमज्जन्तं महार्णवे
+हत्वा जित्वा च गन्धर्वांश्चित्रसेनमुखान्रणे
+पुनः प्रभावः पार्थस्य पुराणः केशवस्य च
+अवध्यौ वदतोः कृष्णौ संनिधौ वै महीक्षिताम्
+त्वत्तोऽतिरिक्तः सर्वेभ्यो भूतेभ्यो ब्राह्मणो यथा
+अवमन्य बहूंश्चाहं काकानन्यांश्च पक्षिणः
+विराटनगरे पार्थमेकं किं नावधीस्तदा
+कुरून्समग्रानुत्सृज्य प्रथमं त्वं पलायथाः
+न कंचिदवमन्येयमापदो मां समुद्धर
+उच्छिष्टदर्पितो हंस मन्येऽऽत्मानं सुपर्णवत्
+पद्भ्यामुत्क्षिप्य वेपन्तं पृष्ठमारोपयच्छनैः
+देवासुरमनुष्येषु प्रख्यातौ यौ नरर्षभौ
+सदृशाञ्श्रेयसश्चापि सर्वान्कर्णातिमन���यसे
+कर्ण दुर्योधनं पार्थः सभार्यं सममोचयत्
+यद्यहं स्वस्तिमान्हंस स्वदेशं प्राप्नुयां पुनः
+कथितः कर्ण रामेण सभायां राजसंसदि
+एवं विद्वान्मावमंस्थाः सूतपुत्राच्युतार्जुनौ
+गतो यथेप्सितं देशं हंसो मन इवाशुगः
+उच्छिष्टभोजनात्काको यथा वैश्यकुले तु सः
+तथा द्वैतवने कर्ण गन्धर्वैः समभिद्रुतः
+द्रोणद्रौणिकृपैर्गुप्तो भीष्मेणान्यैश्च कौरवैः
+भ्रातरं च हतं दृष्ट्वा निर्जितः सव्यसाचिना
+नृसिंहौ तौ नरश्वा त्वं जोषमास्स्व विकत्थन
+एवं त्वमुच्छिष्टभृतो धार्तराष्ट्रैर्न संशयः
+प्रकाशेनाभिविख्यातौ त्वं तु खद्योतवन्नृषु
+पश्यतां कुरुवीराणां प्रथमं त्वं पलायथाः
+इदानीमेव द्रष्टासि प्रधने स्यन्दने स्थितौ
+कियन्तं तत्र वक्ष्यामि येन येन धनंजयः
+आरोप्य पृष्ठं काकं तं हंसः कर्ण विचेतसम्
+पुत्रं च वसुदेवस्य पाण्डवं च धनंजयम्
+संस्थाप्य तं चापि पुनः समाश्वास्य च खेचरम्
+सृगाला इव सिंहेन क्व ते वीर्यमभूत्तदा
+तथैत्य वायसं हंसो जलक्लिन्नं सुदुर्दशम्
+आजगाम पुनर्द्वीपं स्पर्धया पेततुर्यतः
+यत्र व्यस्ताः समस्ताश्च निर्जिताः स्थ किरीटिना
+सततं च तदश्रौषीर्वचनं द्रोणभीष्मयोः
+प्राणैर्हंस प्रपद्ये त्वां द्वीपान्तं प्रापयस्व माम्
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दा���वान्
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+इत्युक्तो जामदग्न्यस्तु देवदेवेन शूलिना
+राम तुष्टोऽस्मि भद्रं ते विदितं मे तवेप्सितम्
+तदा शुश्रूषतेऽस्त्राणि भवान्मे दातुमर्हति
+कुरुष्व पूतमात्मानं सर्वमेतदवाप्स्यसि
+अपात्रमसमर्थं च दहन्त्यस्त्राणि भार्गव
+दास्यामि ते तदास्त्राणि यदा पूतो भविष्यसि
+गच्छ त्वं मदनुध्यानान्निहनिष्यसि दानवान्
+प्रत्युवाच महात्मानं शिरसावनतः प्रभुम्
+यदा जानासि देवेश पात्रं मामस्त्रधारणे
+विजित्य च रिपून्सर्वान्गुणान्प्राप्स्यसि पुष्कलान्
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनं��यस्य
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+नाराचानां द्वे सहस्��े तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+चक्रं यशो वर्धयत्केशवस्य; सदार्चितं यदुभिः पश्य वीर
+नीलाद्धनाद्विद्युतमुच्चरन्तीं; तथापश्यं विस्फुरद्वै धनुस्तत्
+रविप्रभं वज्रनाभं क्षुरान्तं; पार्श्वे स्थितं पश्य जनार्दनस्य
+सर्वे कामाः पाण्डव ते समृद्धाः; कपिध्वजो दृश्यते हस्तिसैन्ये
+नाराचानां द्वे सहस्रे तु वीर; त्रीण्येव च प्रदराणां च पार्थ
+दिवाकराभो मणिरेष दिव्यो; विभ्राजते चैव किरीटसंस्थः
+षण्मार्गणानामयुतानि वीर; क्षुराश्च भल्लाश्च तथायुताख्याः
+अस्त्यायुधं पाण्डवेयावशिष्टं; न यद्वहेच्छकटं षड्गवीयम्
+एतद्विद्वन्मुञ्च सहस्रशोऽपि; गदासिबाहुद्रविणं च तेऽस्ति
+कपिर्ह्यसौ वीक्ष्यते सर्वतो वै; ध्वजाग्रमारुह्य धनंजयस्य
+पार्श्वे भीमं पाण्डुराभ्रप्रकाशं; पश्येमं त्वं देवदत्तं सुघोषम्
+अभीशुहस्तस्य जनार्दनस्य; विगाहमानस्य चमूं परेषाम्
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूताना�� करुणं तथा
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पति��ुरोगमाः
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+पुष्पाण्योषधयश्चैव ���ोरूयन्ते सहस्रशः
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्द���वलो धर्मयुक्तया
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+त���ो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+स्वमाश्रमपदं प���ण्यमाजगाम पतंगवत्
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+ब्रह्मणः सदनं विप्र जैगीषव्यो यदाप्तवान्
+ततो बुद्ध्या व्यगणयद्देवलो धर्मयुक्तया
+ततो भूयो व्यगणयत्स्वबुद्ध्या मुनिसत्तमः
+त्यक्त्वा गार्हस्थ्यधर्मं स मोक्षधर्ममरोचयत्
+जैगीषव्यो गतो लोकं शाश्वतं ब्रह्मणोऽव्ययम्
+एवमादीनि संचिन्त्य देवलो निश्चयात्ततः
+अथाब्रवीदृषिवरो देवान्वै नारदस्तदा
+मैवमित्येव शंसन्तो जैगीषव्यं महामुनिम्
+तेषां तद्वचनं श्रुत्वा सिद्धानां देवलः पुनः
+ततोऽब्रवीन्महात्मानं जैगीषव्यं स देवलः
+इति निश्चित्य मनसा देवलो राजसत्तम
+तस्य तद्वचनं श्रुत्वा उपदेशं चकार सः
+असितो देवलस्तूर्णमुत्पपात पपात च
+अवाप्य धर्मं परमार्यकर्मा; जगाम सोमस्य महत्स तीर्थम्
+पुनर्नो देवलः क्षुद्रो नूनं छेत्स्यति दुर्मतिः
+पुष्पाण्योषधयश्चैव रोरूयन्ते सहस्रशः
+स श्रुत्वा वचनं तेषां सिद्धानां ब्रह्मसत्रिणाम्
+मोक्षे गार्हस्थ्यधर्मे वा किं नु श्रेयस्करं भवेत्
+संन्यासकृतबुद्धिं तं भूतानि पितृभिः सह
+दिशो दश व्याहरतां मोक्षं त्यक्तुं मनो दधे
+जैगीषव्ये तपो नास्ति विस्मापयति योऽसितम्
+ततः सिद्धास्त ऊचुर्हि देवलं पुनरेव ह
+आनुपूर्व्येण लोकांस्तान्सर्वानवततार ह
+जैगीषव्यं तपश्चास्य प्रशंसन्ति तपस्विनः
+प्रविशन्नेव चापश्यज्जैगीषव्यं स देवलः
+विनयावनतो राजन्नुपसर्प्य महामुनिम्
+स्वमाश्रमपदं पुण्यमाजगाम पतंगवत्
+देवलस्तु वचः श्रुत्वा भूतानां करुणं तथा
+दृष्ट्वा प्रभावं तपसो जैगीषव्यस्य योगजम्
+ततो देवाः समागम्य बृहस्पतिपुरोगमाः
+न देवल गतिस्तत्र तव गन्तुं तपोधन
+अभयं सर्वभूतेभ्यो यो दत्त्वा नावबुध्यते
+शृणु देवल भूतार्थं शंसतां नो दृढव्रत
+संन्यासकृतबुद्धिं तं ततो दृष्ट्वा महातपाः
+तमेवंवादिनं धीरं प्रत्यूचुस्ते दिवौकसः
+मोक्षधर्मं समास्थातुमिच्छेयं भगवन्नहम्
+ततो दृष्ट्वा प्ररुरुदुः कोऽस्मान्संविभजिष्यति
+ततस्तु फलमूलानि पवित्राणि च भारत
+तत्राप्युपस्पृश्य ततो महात्मा; दत्त्वा च वित्तं हलभृद्द्विजेभ्यः
+सर्वाश्चास्य क्रियाश्चक्रे विधिदृष्टेन कर्मणा
+प्राप्तवान्परमां सिद्धिं परं योगं च भारत
+विधिं च योगस्य परं कार्याकार्यं च शास्त्रतः
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयो��वहस्य च
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्���जापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवे��िरुच्यते
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम��
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्ना���
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+तरन्तुकारन्तुकयोर्यदन्तरं; रामह्रदानां च मचक्रुकस्य
+राजर्षिरप्यनिर्विण्णः कर्षत्येव वसुंधराम्
+अतश्च सर्वेऽपि वसुंधराधिपा; हता गमिष्यन्ति महात्मनां गतिम्
+जगाम त्रिदिवं भूयः क्षिप्रं बलनिषूदनः
+अपि दुष्कृतकर्माणं नयन्ति परमां गतिम्
+ते गमिष्यन्ति सुकृताँल्लोकान्पापविवर्जितान्
+तथास्त्विति ततो राजा कुरुः शक्रमुवाच ह
+शतक्रतुरनिर्विण्णं पृष्ट्वा पृष्ट्वा जगाम ह
+आगम्य च ततः शक्रस्तदा राजर्षिमब्रवीत्
+पांसवोऽपि कुरुक्षेत्राद्वायुना समुदीरिताः
+एतत्कुरुक्षेत्रसमन्तपञ्चकं; प्रजापतेरुत्तरवेदिरुच्यते
+यदा तु तपसोग्रेण चकर्ष वसुधां नृपः
+इष्ट्वा महार्हैः क्रतुभिर्नृसिंह; संन्यस्य देहान्सुगतिं प्रपन्नाः
+शक्रेण चाप्यनुज्ञातं पुण्यं प्राणान्विमुञ्चताम्
+अस्माननिष्ट्वा क्रतुभिर्भागो नो न भविष्यति
+सुरर्षभा ब्राह्मणसत्तमाश्च; तथा नृगाद्या नरदेवमुख्याः
+ते स्वर्गभाजो राजेन्द्र भवन्त्विति महामते
+अलं खेदेन भवतः क्रियतां वचनं मम
+वरेण च्छन्द्यतां शक्र राजर्षिर्यदि शक्यते
+तच्छ्रुत्वा चाब्रुवन्देवाः सहस्राक्षमिदं वचः
+युधि वा निहताः सम्यगपि तिर्यग्गता नृप
+कुरुक्षेत्रे निबद्धां वै तां शृणुष्व हलायुध
+अवहस्य ततः शक्रो जगाम त्रिदिवं प्रभुः
+ततस्तमभ्यनुज्ञाप्य प्रहृष्टेनान्तरात्मना
+अपि चात्र स्वयं शक्रो जगौ गाथां सुराधिपः
+यदि ह्यत्र प्रमीता वै स्वर्गं गच्छन्ति मानवाः
+शिवं महत्पुण्यमिदं दिवौकसां; सुसंमतं स्वर्गगुणैः समन्वितम्
+एवमेतद्यदुश्रेष्ठ कृष्टं राजर्षिणा पुरा
+ततः शक्रोऽब्रवीद्देवान्राजर्षेर्यच्चिकीर्षितम्
+इह ये पुरुषाः क्षेत्रे मरिष्यन्ति शतक्रतो
+मानवा ये निराहारा देहं त्यक्ष्यन्त्यतन्द्रिताः
+आगम्यागम्य चैवैनं भूयो भूयोऽवहस्य च
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+रामेण निहत��� राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+क्रिय��� बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण निहता दैत्यदानवाः
+जहि त्वं भरतश्रेष्ठ पापात्मानं सुयोधनम्
+हिरण्यकशिपुश्चैव क्रिययैव निषूदितौ
+मायावी मायया वध्यः सत्यमेतद्युधिष्ठिर
+क्रियया योगमास्थाय तथा त्वमपि विक्रम
+तथा पौलस्त्यतनयो रावणो नाम राक्षसः
+क्रियाभ्युपायैर्निहतो मया राजन्पुरातने
+क्रियाभ्युपायैः पूर्वं हि हिरण्याक्षो महासुरः
+मायाविन इमां मायां मायया जहि भारत
+वातापिरिल्वलश्चैव त्रिशिराश्च तथा विभो
+क्रिया बलवती राजन्नान्यत्किंचिद्युधिष्ठिर
+क्रियाभ्युपायैर्बहुभिर्बलिर्बद्धो महात्मना
+क्रियाभ्युपायैर्बहुलैर्मायामप्सु प्रयोज्य ह
+सुन्दोपसुन्दावसुरौ क्रिययैव निषूदितौ
+क्रियाभ्युपायैरिन्द्रेण त्रिदिवं भुज्यते विभो
+रामेण निहतो राजन्सानुबन्धः सहानुगः
+दैत्याश्च दानवाश्चैव राक्षसाः पार्थिवास्तथा
+तारकश्च महादैत्यो विप्रचित्तिश्च वीर्यवान्
+वृत्रश्च निहतो राजन्क्रिययैव न संशयः
+क्रियाभ्युपायैर्निहताः क्रियां तस्मात्समाचर
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+शक्यः प्���ाप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+संस्तुवन्तो महादेवं ��ाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+तमदृश��यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+घोररूपाः समाजग्मु���्भूतसंघाः समन्ततः
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाहस्ताश्च भारत
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+सत्यशौचार्जव���्यागैस्तपसा नियमेन च
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाहस्ताश्च भारत
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपना��
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाहस्ताश्च भारत
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+ए��मुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाह��्ताश्च भारत
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+उ���हारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाहस्ताश्च भारत
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं श���चिना शुचिम्
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट���टिशपाणयः
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+भुशुण्डीपाशहस्ता��्च गदाहस्ताश्च भारत
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+हविरात्मवत���्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्���युः
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाहस्ताश्च भारत
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमा���ुगोमुखाः
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+अग्नौ ���ुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+हन्तारो द्विषतां शूराः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालाश्च निरुद्यमाः
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम���
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाहस्ताश्च भारत
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+सर्वैर्गुणैः समुदितः शल्यो नोऽस्तु चमूपतिः
+सत्यशौचार्जवत्यागैस्तपसा नियमेन च
+विलोहितं नीलकण्ठमपृक्तं दुर्निवारणम्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तैर्नित्यमाराधितश्च यैः
+तनुवाससमत्युग्रमुमाभूषणतत्परम्
+शतघ्नीचक्रहस्ताश्च तथा मुसलपाणयः
+हन्तारो द्विषतां शू���ाः प्रसह्यासह्यविक्रमाः
+येषां विस्मयते नित्यं भगवान्कर्मभिर्हरः
+सार्केन्दुग्रहनक्षत्रां द्यां कुर्युर्ये महीतले
+कूर्मनक्रमुखाश्चैव शिशुमारमुखास्तथा
+यैरात्मभूतैर्भगवान्पार्वत्या च महेश्वरः
+कुमारपितरं पिङ्गं गोवृषोत्तमवाहनम्
+उत्सहेरंश्च ये हन्तुं भूतग्रामं चतुर्विधम्
+प्रपद्ये शरणं देवं परमेण समाधिना
+बहुरूपं गणाध्यक्षं त्र्यक्षं पारिषदप्रियम्
+हविरात्मवतश्चात्मा तस्मिन्भारत कर्मणि
+संस्तुवन्तो महादेवं भाः कुर्वाणाः सुवर्चसः
+लङ्घयन्तः प्लवन्तश्च वल्गन्तश्च महाबलाः
+जटाधराः पञ्चशिखास्तथा मुण्डाः कृशोदराः
+ऋक्षमार्जारवदना व्याघ्रद्वीपिमुखास्तथा
+सर्वभूताशय विभो हविर्भूतमुपस्थितम्
+काकवक्त्राः प्लवमुखाः शुकवक्त्रास्तथैव च
+स्तुतं स्तुत्यं स्तूयमानममोघं चर्मवाससम्
+इमां चाप्यापदं घोरां तराम्यद्य सुदुस्तराम्
+अवादयन्पारिषदाः प्रहृष्टाः कनकप्रभाः
+यत्र मित्रममित्रं वा परीक्षन्ते बुधा जनाः
+जनयेयुर्भयं ये स्म त्रैलोक्यस्यापि दर्शनात्
+महाजगरवक्त्राश्च हंसवक्त्राः सितप्रभाः
+यमाबध्य भयं नास्ति शस्त्रव्याधिक्षुधाश्रयम्
+विवर्धयिषवो द्रौणेर्महिमानं महात्मनः
+पिबन्तोऽसृग्वसास्त्वन्ये क्रुद्धा ब्रह्मद्विषां सदा
+अथाविष्टो भगवता भूयो जज्वाल तेजसा
+नानाविरागवसनाश्चित्रमाल्यानुलेपनाः
+धनूंषि समिधस्तत्र पवित्राणि शिताः शराः
+ये च वीतभया नित्यं हरस्य भ्रुकुटीभटाः
+पद्मोत्पलापीडधरास्तथा कुमुदधारिणः
+ततः सौम्येन मन्त्रेण द्रोणपुत्रः प्रतापवान्
+शङ्खमालापरिकराः शङ्खध्वनिसमस्वनाः
+चतुर्विंशात्मकं सोमं ये पिबन्ति च नित्यदा
+सोऽहमात्मोपहारेण यक्ष्ये त्रिपुरघातिनम्
+इत्युक्त्वा द्रौणिरास्थाय तां वेदीं दीप्तपावकाम्
+संत्यक्तात्मा समारुह्य कृष्णवर्त्मन्युपाविशत्
+मनोवाक्कर्मभिर्भक्तान्पाति पुत्रानिवौरसान्
+चतुर्दंष्ट्राश्चतुर्जिह्वाः शङ्कुकर्णाः किरीटिनः
+भीमोग्रपरिघालातशूलपट्टिशपाणयः
+पाण्डवैर्यानि रत्नानि यच्चान्यत्कौरवैर्धनम्
+उवाच प्राञ्जलिर्भूत्वा रामभीष्मसमं रणे
+गुणानां हि प्रधानानामेकत्वं त्वयि तिष्ठति
+माहात्म्येन च संयुक्ताः शतशोऽथ सहस्रशः
+स्थूणाहस्ताः खड्गहस्ताः सर्पोच्छ्रितकिरीटिनः
+भविष्यन्ति सहामात्याः पा��्चालाश्च निरुद्यमाः
+मत्ता इव महानागा विनदन्तो मुहुर्मुहुः
+गायमानास्तथैवान्ये नृत्यमानास्तथापरे
+अभिभूतास्तु कालेन नैषामद्यास्ति जीवितम्
+भवद्भक्त्या महादेव परमेण समाधिना
+युद्धाय च मतिं चक्रूरावेशं च परं ययुः
+पातारोऽसृग्वसाद्यानां मांसान्त्रकृतभोजनाः
+विकटाः काललम्बोष्ठा बृहच्छेफास्थिपिण्डिकाः
+उपहारं महामन्युरथात्मानमुपाहरत्
+द्यां दिशो विदिशः खं च ज्वालाभिरभिपूरयन्
+प्राप्याष्टगुणमैश्वर्यं ये न यान्ति च विस्मयम्
+अभिष्टुत्य महात्मानमित्युवाच कृताञ्जलिः
+इममात्मानमद्याहं जातमाङ्गिरसे कुले
+कामकारकराः सिद्धास्त्रैलोक्यस्येश्वरेश्वराः
+घोररूपाः समाजग्मुर्भूतसंघाः समन्ततः
+परिवार्य स्थिताः शल्यं जयशब्दांश्च चक्रिरे
+रणं च याते भवति पाण्डवा मन्दचेतसः
+गिरिशं वरदं देवं भवं भावनमव्ययम्
+गणाध्यक्षेक्षितमुखं गौरीहृदयवल्लभम्
+त्वयि सर्वाणि भूतानि सर्वभूतेषु चासि वै
+क्षान्त्या भक्त्या च धृत्या च बुद्ध्या च वचसा तथा
+अयं कुलेन वीर्येण तेजसा यशसा श्रिया
+शङ्खाभाः शङ्खवक्त्राश्च शङ्खकर्णास्तथैव च
+शितिकण्ठमजं शक्रं क्रथं क्रतुहरं हरम्
+तथोक्ते द्रोणपुत्रेण सर्व एव नराधिपाः
+सध्वजाः सपताकाश्च सघण्टाः सपरश्वधाः
+स भवानस्तु नः शूरः प्रणेता वाहिनीमुखे
+वर्ष्मवांश्चाभवद्युद्धे देवसृष्टेन तेजसा
+अयं मणिरयं चाहमिषीका निपतिष्यति
+हिरण्यकवचं देवं चन्द्रमौलिविभूषितम्
+एवंवीर्यो मणिरयं न मे त्याज्यः कथंचन
+नीलाङ्गाः कमलाङ्गाश्च मुण्डवक्त्रास्तथैव च
+यथावदहमाराद्धः कृष्णेनाक्लिष्टकर्मणा
+एवमुक्त्वा महेष्वासं भगवानात्मनस्तनुम्
+चूडालाः कर्णिकालाश्च प्रकृशाः पिठरोदराः
+पृष्ठेषु बद्धेषुधयश्चित्रबाणा रणोत्कटाः
+दार्वाघाटमुखाश्चैव चाषवक्त्राश्च भारत
+श्रुतेन ब्रह्मचर्येण तपसा च दमेन च
+इष्वस्त्रोत्तमभर्तारं दिगन्तं चैव दक्षिणम्
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+कृतस्तस्यैष संमानः पाञ्चालान्रक्षता मया
+सह भूतगणान्भुङ्क्ते भूतभव्यभवत्प्रभुः
+तस्यां वेद्यां तदा राजंश्चित्रभानुरजायत
+अग्नौ जुहोमि भगवन्प्रतिगृह्णीष्व मां बलिम्
+कुर्वता तस्य संमानं त्वां च जिज्ञासता मया
+अवाप्तानीह तेभ्योऽयं मणिर्मम विशिष्यते
+निर्मांसाः कोकवक्त्राश्च श्येनवक्त्राश्च भारत
+मौलीधराश्च राजेन्द्र तथाकुञ्चितमूर्धजाः
+रत्नचित्राङ्गदधराः समुद्यतकरास्तथा
+भेरीशङ्खमृदङ्गांस्ते झर्झरानकगोमुखान्
+पाणिकर्णाः सहस्राक्षास्तथैव च शतोदराः
+दीप्तास्यनयनाश्चात्र नैकपादशिरोभुजाः
+न च रक्षोगणभयं न तस्करभयं तथा
+गर्भेषु पाण्डवेयानाममोघं चैतदुद्यतम्
+महापाशोद्यतकरास्तथा लगुडपाणयः
+उष्णीषिणो मुकुटिनश्चारुवक्त्राः स्वलंकृताः
+प्रतिगृहाण मां देव यद्यशक्याः परे मया
+तान्प्रेक्षमाणोऽपि व्यथां न चकार महाबलः
+महासर्पाङ्गदधराश्चित्राभरणधारिणः
+शुक्रं विश्वसृजं ब्रह्म ब्रह्मचारिणमेव च
+पारावतमुखाश्चैव मद्गुवक्त्रास्तथैव च
+अतिह्रस्वातिदीर्घाश्च प्रबलाश्चातिभैरवाः
+मनसाप्यसुचिन्त्येन दुष्करेणाल्पचेतसा
+शक्यः प्राप्तुं जयोऽस्माभिर्देवैः स्कन्दमिवाजितम्
+तमदृश्यानि भूतानि रक्षांसि च समाद्रवन्
+तथैवाशिरसो राजन्नृक्षवक्त्राश्च भीषणाः
+नित्यानन्दप्रमुदिता वागीशा वीतमत्सराः
+श्मशानवासिनं दृप्तं महागणपतिं प्रभुम्
+महामकरवक्त्राश्च तिमिवक्त्रास्तथैव च
+नानाविचित्रहसितक्ष्वेडितोत्क्रुष्टगर्जितैः
+पाञ्चालाः सहसा गुप्ता मायाश्च बहुशः कृताः
+जिज्ञासमानास्तत्तेजः सौप्तिकं च दिदृक्षवः
+सर्वभूतोपहारेण यक्ष्येऽहं शुचिना शुचिम्
+भागिनेयान्निजांस्त्यक्त्वा कृतज्ञोऽस्मानुपागतः
+स्वयमेवात्मनात्मानमुपहारमुपाहरत्
+देवेभ्यो दानवेभ्यो वा नागेभ्यो वा कथंचन
+इति तस्य व्यवसितं ज्ञात्वा त्यागात्मकं मनः
+उग्रं स्थाणुं शिवं रुद्रं शर्वमीशानमीश्वरम्
+परं परेभ्यः परमं परं यस्मान्न विद्यते
+अभितः शत्रुशिबिरं यान्तं साक्षादिवेश्वरम्
+आविवेश ददौ चास्मै विमलं खड्गमुत्तमम्
+तस्मादिष्टतमः कृष्णादन्यो मम न विद्यते
+अब्रवीद्भगवान्साक्षान्महादेवो हसन्निव
+भुशुण्डीपाशहस्ताश्च गदाहस्ताश्च भारत
+व्रतवन्तं तपोनित्यमनन्तं तपतां गतिम्
+एनं सेनापतिं कृत्वा नृपतिं नृपसत्तम
+रजोध्वस्ताः पङ्कदिग्धाः सर्वे शुक्लाम्बरस्रजः
+प्रदीप्तनेत्रजिह्वाश्च ज्वालावक्त्रास्तथैव च
+अयं स कालः संप्राप्तो मित्राणां मित्रवत्सल
+यत्तु मे भगवानाह तन्मे कार्यमनन्तरम्
+खट्वाङ्गधारिणं मुण्डं जटिलं ब्रह्मचारिणम्
+अथ द्रौणिर्धनुष्पाणिर्बद्धगोधाङ्गुलित्रवान्
+संनादयन्तस्ते विश्वमश्वत्थामानमभ्ययुः
+अस्यामापदि विश्वात्मन्नुपाकुर्मि तवाग्रतः
+ततो दुर्योधनः शल्यं भूमौ स्थित्वा रथे स्थितम्
+द्विपशैलप्रतीकाशाः प्रादुरासन्महाननाः
+महासेनो महाबाहुर्महासेन इवापरः
+हरिवक्त्राः क्रौञ्चमुखाः कपोतेभमुखास्तथा
+महार्हनानामुकुटा मुण्डाश्च जटिलाः परे
+सुभीमा घोररूपाश्च शूलपट्टिशपाणयः
+ये समाराध्य शूलाङ्कं भवसायुज्यमागताः
+श्ववराहोष्ट्ररूपाश्च हयगोमायुगोमुखाः
+पुरस्तात्काञ्चनी वेदिः प्रादुरासीन्महात्मनः
+तमूर्ध्वबाहुं निश्चेष्टं दृष्ट्वा हविरुपस्थितम्
+तं रुद्रं रौद्रकर्माणं रौद्रैः कर्मभिरच्युतम्
+धावन्तो जवनाश्चण्डाः पवनोद्धूतमूर्धजाः
+मेषवक्त्रास्तथैवान्ये तथा छागमुखा नृप
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+प्रविष्टो हास्तिनप��रं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+प्राप���तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+प्रविष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+ततो राज्ञः कलत्राणि भ्रातॄणां चास्य सर्वशः
+अपक्रान्ते तु नृपतौ स्कन्धावारनिवेशनात्
+निहते शकुनौ तात सज्ञातिसुतबान्धवे
+एतावदुक्त्वा वचनं विदुरः सर्वधर्मवित्
+स्वकं स हयमुत्सृज्य प्राङ्मुखः प्राद्रवद्भयात्
+हतशेषपरीवारो राजा दुर्योधनस्ततः
+अद्य त्वमिह विश्रान्तः श्वोऽभिगन्ता युधिष्ठिरम्
+युयुत्सुं समनुज्ञाप्य प्रविवेश नृपक्षयम्
+प्रव���ष्टो हास्तिनपुरं रक्षँल्लोकाद्धि वाच्यताम्
+प्राप्तकालमिदं सर्वं भवतो भरतक्षये
+युयुत्सुरपि तां रात्रिं स्वगृहे न्यवसत्तदा
+प्राप्तकालमिति ज्ञात्वा विदुरः सर्वधर्मवित्
+अपूजयदमेयात्मा युयुत्सुं वाक्यकोविदम्
+भयव्याकुलितं सर्वं प्राद्रवन्नगरं प्रति
+वाहनेषु समारोप्य स्त्र्यध्यक्षाः प्राद्रवन्भयात्
+ततोऽहं समनुज्ञाप्य राजानं सहकेशवम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं वैश्यापुत्रेण भाषितम्
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+नानाशस्त्रविदः पूर्वे येऽप्यतीता महारथाः
+नैतदस्त्रं मनुष्येषु तैः प्रयुक्तं कथंचन
+मनस्तु यत्कर्म करोति किंचि;न्मनःस्थ एवायमुपाश्नुते तत्
+यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा; धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे
+न शब्दवन्नापि च गन्धवत्त;न्न रूपवत्तत्परमस्वभावम्
+पृथ्व्या नरः पश्यति नान्तमस्या; ह्यन्तश्चास्या भविता चेति विद्धि
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+ऋचो यजूंषि सामानि शरीराणि व्यपाश्रिताः
+तस्मादिन्द्रियरूपेभ्यो यच्छेदात्मानमात्मना
+यत्र नास्ति पदन्यासः कस्तं विषयमाप्नुयात्
+परं हि तत्कर्मपथादपेतं; निराशिषं ब्रह्मपरं ह्यवश्यम्
+विसृज्य भूतेषु महत्सु देहं; तदाश्रयं चैव बिभर्ति रूपम्
+शुभाशुभं कर्म कृतं यदस्य; तदेव प्रत्याददते स्वदेहे
+अस्पर्शनमशृण्वानमनास्वादमदर्शनम्
+खं वायुमग्निं सलिलं तथोर्वीं; समन्ततोऽभ्याविशते शरीरी
+यद्यच्छरीरेण करोति कर्म; शरीरयुक्तः समुपाश्नुते तत्
+तद्ब्रह्म परमं प्र��क्तं तद्धाम परमं स्मृतम्
+बिभेमि कर्मणः क्रूराद्राज्यं हि भृशदुष्करम्
+उत्पत्तिवृद्धिव्ययतो यथा स इति गृह्यते
+यथागुणं कर्मगणं फलार्थी; करोत्ययं कर्मफले निविष्टः
+दृष्ट्वा कर्म शाश्वतं चान्तवच्च; मनस्त्यागः कारणं नान्यदस्ति
+प्रणीतं कर्मणा मार्गं नीयमानः पुनः पुनः
+तदा संपद्यते ब्रह्म तत्रैव प्रलयं गतम्
+अज्ञानतस्तत्र पतन्ति मूढा; ज्ञाने फलं पश्य यथा विशिष्टम्
+मत्स्यो यथा स्रोत इवाभिपाती; तथा कृतं पूर्वमुपैति कर्म
+जलाश्रयः स्वेद उक्तो रसश्च; वाय्वात्मकः स्पर्शकृतो गुणश्च
+तद्वन्मूर्तिषु मूर्तिष्ठं ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+गुणैर्यस्त्ववरैर्युक्तः कथं विद्याद्गुणानिमान्
+अन्नप्रदानं मनसः समाधिः; पञ्चात्मकं कर्मफलं वदन्ति
+निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथानन्त्याय कल्पते
+अघ्राणमवितर्कं च सत्त्वं प्रविशते परम्
+गुणप्रसारिणी बुद्धिर्हुताशन इवेन्धने
+इष्टं च मे स्यादितरच्च न स्या;देतत्कृते कर्मविधिः प्रवृत्तः
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः शरीरी नोपलभ्यते
+क्षयान्ते तत्फलं दिव्यं ज्ञानं ज्ञेयप्रतिष्ठितम्
+नादिर्न मध्यं नैवान्तस्तस्य देवस्य विद्यते
+ज्ञानेन निर्मलीकृत्य बुद्धिं बुद्ध्या तथा मनः
+स एव लुलिते तस्मिन्यथा रूपं न पश्यति
+न स्त्री पुमान्वापि नपुंसकं च; न सन्न चासत्सदसच्च तन्न
+यदा निर्गुणमाप्नोति ध्यानं मनसि पूर्वजम्
+एवं प्रकृतितः सर्वे प्रभवन्ति शरीरिणः
+अहंकारोऽभिमानश्च संभूतो भूतसंज्ञकः
+येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोत्ययम्
+अबुद्धिरज्ञानकृता अबुद्ध्या दुष्यते मनः
+अनेनैव विधिना संप्रवृत्तो; गुणादाने ब्रह्मशरीरमेति
+तद्गत्वा कालविषयाद्विमुक्ता मोक्षमाश्रिताः
+यः सर्वहेतुः परमार्थकारी; तत्कारणं कार्यमतो यदन्यत्
+यस्मिंश्च यद्येन च यश्च कर्ता; तत्कारणं तं समुपायमाहुः
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य च दर्शनात्
+विसृजंश्चोपसर्पंश्च तद्वत्पश्य शरीरिणम्
+सर्वैरयं चेन्द्रियैः संप्रयुक्तो; देहः प्राप्तः पञ्चभूताश्रयः स्यात्
+मनसो महती बुद्धिर्बुद्धेः कालो महान्स्मृतः
+यथा ह्येकरसा भूमिरोषध्यात्मानुसारिणी
+यथेन्द्रियार्थान्युगपत्समस्ता;न्नावेक्षते कृत्स्नमतुल्यकालम्
+परं नैवाभिकाङ्क्षन्ति निर्गुणत्वाद्गुणार्थिनः
+तथा कर्मानुगा बुद्धिरन्तरात्मानुदर्शिनी
+मनः श्रोत्रादिभिर्युक्तं शब्दादीन्साधु पश्यति
+निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्गं नैवोपयान्ति च
+एवमस्ति न वेत्येतन्न च तन्न परायणम्
+तद्वल्लिङ्गान्तरं प्राप्य शरीरी भ्राजते पुनः
+सेयं गुणवती बुद्धिर्गुणेष्वेवाभिवर्तते
+अत्येति सर्वदुःखानि दुःखं ह्यन्तवदुच्यते
+श्रोत्रादीनि न पश्यन्ति स्वं स्वमात्मानमात्मना
+अव्यक्तात्प्रसृतं ज्ञानं ततो बुद्धिस्ततो मनः
+धर्मादुत्कृष्यते श्रेयस्तथाश्रेयोऽप्यधर्मतः
+यतो गृहीत्वा हि करोति यच्च; यस्मिंश्च तामारभते प्रवृत्तिम्
+यथात्मनोऽङ्गं पतितं पृथिव्यां; स्वप्नान्तरे पश्यति चात्मनोऽन्यत्
+स्वेनात्मना चक्षुरिव प्रणेता; निशात्यये तमसा संवृतात्मा
+शब्दाश्च रूपाणि रसाश्च पुण्याः; स्पर्शाश्च गन्धाश्च शुभास्तथैव
+निनीषेत्तत्परं ब्रह्म विशुद्धेनान्तरात्मना
+न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिध्यति
+मनसा चेन्द्रियग्राममनन्तं प्रतिपद्यते
+नोष्णं न शीतं मृदु नापि तीक्ष्णं; नाम्लं कषायं मधुरं न तिक्तम्
+यथा पञ्च विमुक्तानि इन्द्रियाणि स्वकर्मभिः
+अव्ययत्वाच्च निर्द्वंद्वं द्वंद्वाभावात्ततः परम्
+यच्चाभिभूः साधकं व्यापकं च; यन्मन्त्रवच्छंस्यते चैव लोके
+यथा चन्द्रार्कनिर्मुक्तः स राहुर्नोपलभ्यते
+ज्ञानपूर्वोद्भवा लिप्सा लिप्सापूर्वाभिसंधिता
+द्वितीया मिथुनव्यक्तिमविशेषान्नियच्छति
+यथा चन्द्रार्कसंयुक्तं तमस्तदुपलभ्यते
+सर्वज्ञः सर्वदर्शी च क्षेत्रज्ञस्तानि पश्यति
+इमे शरीरैर्जलमेव गत्वा; जलाच्च तेजः पवनोऽन्तरिक्षम्
+तथैवेह परा बुद्धिः परं बुद्ध्या न पश्यति
+अनेन लिङ्गेन तु लिङ्गमन्य;द्गच्छत्यदृष्टः प्रतिसंधियोगात्
+मुक्तास्वथ प्रवालेषु मृन्मये राजते तथा
+मृगैर्मृगाणां ग्रहणं पक्षिणां पक्षिभिर्यथा
+यदा मनसि सा बुद्धिर्वर्ततेऽन्तरचारिणी
+प्रसृतैरिन्द्रियैर्दुःखी तैरेव नियतैः सुखी
+महत्सु भूतेषु वसन्ति पञ्च; पञ्चेन्द्रियार्थाश्च तथेन्द्रियेषु
+अन्तरात्मा तथा देहमाविश्येन्द्रियरश्मिभिः
+अनुमानाद्धि गन्तव्यं गुणैरवयवैः सह
+अन्तश्चादिमतां दृष्टो न चादिर्ब्रह्मणः स्मृतः
+न दृष्टपूर्वं मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता
+गजानां च गजैरेवं ज्ञेयं ज्ञानेन गृह्यते
+अक्षरात्खं ततो वायुर्वायोर्ज्योतिस्ततो जलम्
+न तेन मर्त्याः पश्यन्त��� येन गच्छन्ति तत्परम्
+यथा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये
+पश्यन्नपि यथा लक्ष्म जगत्सोमे न विन्दति
+यन्मन्त्रशब्दैरकृतप्रकाशं; तदुच्यमानं शृणु मे परं यत्
+नैर्गुण्याद्ब्रह्म चाप्नोति सगुणत्वान्निवर्तते
+अबुधास्तं न पश्यन्ति ह्यात्मस्था गुणबुद्धयः
+यथाम्भसि प्रसन्ने तु रूपं पश्यति चक्षुषा
+तथा ह्यसौ मुनिरिह निर्विशेषवा;न्स निर्गुणं प्रविशति ब्रह्म चाव्ययम्
+तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते
+उद्यन्हि सविता यद्वत्सृजते रश्मिमण्डलम्
+यथा प्रदीपः पुरतः प्रदीप्तः; प्रकाशमन्यस्य करोति दीप्यन्
+नानाश्रयाः कर्मसु वर्तमानाः; श्रोत्रादयः पञ्च गुणाञ्श्रयन्ते
+निवर्तयित्वा रसनं रसेभ्यो; घ्राणं च गन्धाच्छ्रवणे च शब्दात्
+यथार्चिषोऽग्नेः पवनस्य वेगा; मरीचयोऽर्कस्य नदीषु चापः
+अव्यक्तात्मा पुरुषोऽव्यक्तकर्मा; सोऽव्यक्तत्वं गच्छति ह्यन्तकाले
+पृथिवीरूपतो रूपमपामिह महत्तरम्
+यद्यत्प्रियं यस्य सुखं तदाहु;स्तदेव दुःखं प्रवदन्त्यनिष्टम्
+सर्वाण्येतानि संवार्य द्वाराणि मनसि स्थितः
+यथा मनुष्यः परिमुच्य काय;मदृश्यमन्यद्विशते शरीरम्
+तथेन्द्रियाण्याविशते शरीरी; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+मनोऽनुवर्तन्ति परावराणि; जलौकसः स्रोत इवानुकूलम्
+अव्यक्तस्येह विज्ञाने नास्ति तुल्यं निदर्शनम्
+दिवाकरो गुणमुपलभ्य निर्गुणो; यथा भवेद्व्यपगतरश्मिमण्डलः
+यथा हिमवतः पार्श्वं पृष्ठं चन्द्रमसो यथा
+अज्ञानतृप्तो विषयेष्ववगाढो न दृश्यते
+तद्वच्छरीरसंयुक्तः शरीरीत्युपलभ्यते
+प्राप्नोत्ययं कर्मफलं प्रवृद्धं धर्ममात्मवान्
+नानाविधे कर्मपथे सुखार्थी; नरः प्रवृत्तो न परं प्रयाति
+ज्ञानमुत्पद्यते पुंसां क्षयात्पापस्य कर्मणः
+विधिर्विधेयं मनसोपपत्तिः; फलस्य भोक्ता तु यथा शरीरी
+तद्वत्सुबुद्धिः सममिन्द्रियत्वा;द्बुधः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+तदेव च यथा सूत्रं सुवर्णे वर्तते पुनः
+जिह्वाग्रेषु प्रवर्तन्ते यत्नसाध्या विनाशिनः
+गुणहीनो हि तं मार्गं बहिः समनुवर्तते
+पवनाच्च महद्व्योम तस्मात्परतरं मनः
+तथा बुद्धिप्रदीपेन दूरस्थं सुविपश्चितः
+एकस्याद्या प्रवृत्तिस्तु प्रधानात्संप्रवर्तते
+गुणादाने विप्रयोगे च तेषां; मनः सदा बुद्धिपरावराभ्याम्
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न चापि संस्पर���शमुपैति किंचित्
+तद्वत्प्रसन्नेन्द्रियवाञ्ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+रसैर्वियुक्तं विविधैश्च गन्धै;रशब्दमस्पर्शमरूपवच्च
+एवं शरीरेषु शुभाशुभेषु; स्वकर्मजैर्ज्ञानमिदं निबद्धम्
+यथाबलं संचरते स विद्वां;स्तस्मात्स एकः परमः शरीरी
+पश्यन्ति यद्ब्रह्मविदो मनुष्या;स्तदक्षरं न क्षरतीति विद्धि
+स्पर्शात्तनुं रूपगुणात्तु चक्षु;स्ततः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+ज्ञानं तु विज्ञानगुणेन युक्तं; कर्माशुभं पश्यति वर्जनीयम्
+नोत्सहन्ते यथा वेत्तुमिन्द्रियैरिन्द्रियाण्यपि
+कालात्स भगवान्विष्णुर्यस्य सर्वमिदं जगत्
+तथेन्द्रियाण्युपादाय बुद्धिर्मनसि वर्तते
+धिया समनुपश्यन्ति तद्गताः सवितुर्गतिम्
+ज्ञानं ज्ञेयाभिनिर्वृत्तं विद्धि ज्ञानगुणं मनः
+दुष्टस्य मनसः पञ्च संप्रदुष्यन्ति मानसाः
+विमुञ्चत्याकृतिग्रामांस्तान्मुक्त्वामृतमश्नुते
+नरो नसंस्थानगतः प्रभुः स्या;देतत्फलं सिध्यति कर्मलोके
+तथेन्द्रियाकुलीभावे ज्ञेयं ज्ञाने न पश्यति
+श्रोत्रादियुक्तः सुमनाः सुबुद्धि;र्लिङ्गात्तथा गच्छति लिङ्गमन्यत्
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः फलैर्युज्यति कर्मणः
+रागवान्प्रकृतिं ह्येति विरक्तो ज्ञानवान्भवेत्
+न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निदर्शनम्
+स्पर्शं तनुर्वेद रसं तु जिह्वा; घ्राणं च गन्धाञ्श्रवणे च शब्दान्
+तथा तत्परमं ब्रह्म विमुक्तं प्रकृतेः परम्
+अदृष्टपूर्वश्चक्षुर्भ्यां न चासौ नास्ति तावता
+अद्भ्यो महत्तरं तेजस्तेजसः पवनो महान्
+बुद्धेः परतरं ज्ञानं ज्ञानात्परतरं परम्
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यां नक्षत्रैर्युज्यते गतः
+तान्येव काष्ठानि यथा विमथ्य; धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात्
+तथा तथायं गुणसंप्रयुक्तः; शुभाशुभं कर्मफलं भुनक्ति
+न यत्नसाध्यं तद्ब्रह्म नादिमध्यं न चान्तवत्
+अनागतिं सुकृतिमतां परां गतिं; स्वयंभुवं प्रभवनिधानमव्ययम्
+यदा कर्मगुणोपेता बुद्धिर्मनसि वर्तते
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+स एवास्तमुपागच्छंस्तदेवात्मनि यच्छति
+चलं यथा दृष्टिपथं परैति; सूक्ष्मं महद्रूपमिवाभिपाति
+न चान्तरं रूपगुणं बिभर्ति; तथैव तद्दृश्यते रूपमस्य
+न श्रोत्रलिङ्गं श्रवणे निदर्शनं; तथागतं पश्यति तद्विनश्यति
+गुणाभावात्प्रकृत्या च निस्तर्क्यं ज्ञेयसंमितम्
+यदा ते पञ्चभिः पञ्च विमुक्ता मनसा सह
+सर्वाणि चैतानि मनोनुगानि; बुद्धिं मनोऽन्वेति मनः स्वभावम्
+कृत्स्नस्तु मन्त्रो विधिवत्प्रयुक्तो; यज्ञा यथोक्तास्त्वथ दक्षिणाश्च
+न बुद्धिर्बुध्यतेऽव्यक्तं सूक्ष्मस्त्वेतानि पश्यति
+प्रत्यासन्नं निनीषन्ति ज्ञेयं ज्ञानाभिसंहितम्
+सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान्बध्नन्ति जलजीविनः
+तर्षच्छेदो न भवति पुरुषस्येह कल्मषात्
+अहिरेव ह्यहेः पादान्पश्यतीति निदर्शनम्
+ऋचामादिस्तथा साम्नां यजुषामादिरुच्यते
+क्षीणकोशो ह्यमावास्यां चन्द्रमा न प्रकाशते
+तद्वन्मूर्तिवियुक्तः सञ्शरीरी नोपलभ्यते
+अथादर्शतलप्रख्ये पश्यत्यात्मानमात्मनि
+न चैवमिष्यते ब्रह्म शरीराश्रयसंभवम्
+अथ तद्द्रक्ष्यसे ब्रह्म मणौ सूत्रमिवार्पितम्
+नाभिसर्पद्विमुञ्चद्वा शशिनं दृश्यते तमः
+चन्द्र एव त्वमावास्यां तथा भवति मूर्तिमान्
+तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं; छित्त्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत्
+यतो जगत्सर्वमिदं प्रसूतं; ज्ञात्वात्मवन्तो व्यतियान्ति यत्तत्
+मतिस्त्वतिगता ज्ञानं ज्ञानं त्वभिगतं परम्
+रूपवन्तमरूपत्वादुदयास्तमये बुधाः
+यस्तांस्त्यजति शब्दादीन्सर्वाश्च व्यक्तयस्तथा
+विशेषतो मनुष्येषु मिथ्यावृत्तिषु नित्यदा
+तैरेवायं चेन्द्रियैर्वर्धमानै;र्ग्लायद्भिर्वा वर्तते कर्मरूपः
+यथा व्यक्तमिदं शेते स्वप्ने चरति चेतनम्
+शरीरमेवायतनं सुखस्य; दुःखस्य चाप्यायतनं शरीरम्
+रूपाणि चक्षुर्न च तत्परं य;द्गृह्णन्त्यनध्यात्मविदो मनुष्याः
+गुणैस्त्वेतैः प्रकाशन्ते निर्गुणत्वात्ततः परम्
+इन्द्रियेभ्यो मनः पूर्वं बुद्धिः परतरा ततः
+पुरुषः प्रकृतिर्बुद्धिर्विशेषाश्चेन्द्रियाणि च
+विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः
+गुणवद्भिर्गुणोपेतं यदा ध्यानगुणं मनः
+अनादित्वादनन्तत्वात्तदनन्तमथाव्ययम्
+प्रजाः सृष्टा मनसा कर्मणा च; द्वावप्येतौ सत्पथौ लोकजुष्टौ
+अदृष्टतोऽनुपायाच्चाप्यभिसंधेश्च कर्मणः
+निवर्तते तथा तर्षः पापमन्तं गतं यथा
+गुणान्यदिह पश्यन्ति तदिच्छन्त्यपरे जनाः
+सा तु चन्द्रमसो व्यक्तिर्न तु तस्य शरीरिणः
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य नसंश्रयात्
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न पश्यति स्पर्शनमिन्द्रियेन्द्रियम्
+इष्टं त्वनिष्टं च न मां भजेते;त्येतत्कृते ज्ञानविधिः प्रवृत्तः
+वा���ा तु यत्कर्म करोति किंचि;द्वाचैव सर्वं समुपाश्नुते तत्
+यथा प्रदीपे ज्वलतोऽनलस्य; संतापजं रूपमुपैति किंचित्
+रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते
+जन्मवृद्धिक्षयश्चास्य प्रत्यक्षेणोपलभ्यते
+तद्वद्गोषु मनुष्येषु तद्वद्धस्तिमृगादिषु
+प्राप्येन्द्रियगुणान्पञ्च सोऽस्तमावृत्य गच्छति
+गच्छन्ति चायान्ति च तन्यमाना;स्तद्वच्छरीराणि शरीरिणां तु
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यामलिङ्गत्वान्न दृश्यते
+मनस्त्वपहृतं बुद्धिमिन्द्रियार्थनिदर्शनम्
+जलात्प्रसूता जगती जगत्यां जायते जगत्
+श्रोत्रं खतो घ्राणमथो पृथिव्या;स्तेजोमयं रूपमथो विपाकः
+मनो हि मनसा ग्राह्यं दर्शनेन च दर्शनम्
+स्वरूपमालोचयते च रूपं; परं तथा बुद्धिपथं परैति
+इन्द्रियैर्मनसः सिद्धिर्न बुद्धिं बुध्यते मनः
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म ध्यानयोगसमाधिना
+तद्वद्भूतेषु भूतात्मा सूक्ष्मो ज्ञानात्मवानसौ
+तद्वच्छरीरेषु भवन्ति पञ्च; ज्ञानैकदेशः परमः स तेभ्यः
+अभिसंधिपूर्वकं कर्म कर्ममूलं ततः फलम्
+यथा हि राज्ञो बहवो ह्यमात्याः; पृथक्प्रमानं प्रवदन्ति युक्ताः
+यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्ता;त्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय
+तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चा;त्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः
+मनस्याकृतयो मग्ना मनस्त्वतिगतं मतिम्
+तथेह पञ्चेन्द्रियदीपवृक्षा; ज्ञानप्रदीप्ताः परवन्त एव
+यथा कोशान्तरं प्राप्य चन्द्रमा भ्राजते पुनः
+नासामर्थ्याद्गच्छति कर्मणेह; हीनस्तेन परमेणाव्ययेन
+फलं कर्मात्मकं विद्यात्कर्म ज्ञेयात्मकं तथा
+मनस्येकाग्रतां कृत्वा तत्परं प्रतिपद्यते
+सूक्ष्मेण मनसा विद्मो वाचा वक्तुं न शक्नुमः
+खाद्वै निवर्तन्ति नभाविनस्ते; ये भाविनस्ते परमाप्नुवन्ति
+तद्वत्कीटपतंगेषु प्रसक्तात्मा स्वकर्मभिः
+ज्ञानानां च फलानां च ज्ञेयानां कर्मणां तथा
+तदा सर्वगुणान्हित्वा निर्गुणं प्रतिपद्यते
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म निकष्यं निकषे यथा
+व्यवसायगुणोपेता तदा संपद्यते मनः
+प्रज्ञाकरणसंयुक्तं ततो बुद्धिः प्रवर्तते
+परं त्यजन्तीह विलोभ्यमाना; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+अग्राह्यमव्यक्तमवर्णमेकं; पञ्चप्रकारं ससृजे प्रजानाम्
+यथा च कश्चित्सुकृतैर्मनुष्यः; शुभाशुभं प्राप्नुतेऽथाविरोधात्
+शुभे त्वसौ तुष्यति दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमः शरीरी
+महद्धि परमं भूतं युक्ताः पश्यन्ति योगिनः
+अनादित्वादमध्यत्वादनन्तत्वाच्च सोऽव्ययः
+अदृष्ट्वैव तु पूतात्मा विषयेभ्यो निवर्तते
+उत्पत्तिवृद्धिक्षयसंनिपातै;र्न युज्यतेऽसौ परमः शरीरी
+बुद्धिः कर्मगुणैर्हीना यदा मनसि वर्तते
+ज्ञानमिन्द्रियसंयुक्तं तद्वत्प्रेत्य भवाभवौ
+गुणात्मकं कर्म वदन्ति वेदा;स्तस्मान्मन्त्रा मन्त्रमूलं हि कर्म
+तपसा चानुमानेन गुणैर्जात्या श्रुतेन च
+परं नयन्तीह विलोभ्यमानं; यथा प्लवं वायुरिवार्णवस्थम्
+सर्पान्कुशाग्राणि तथोदपानं; ज्ञात्वा मनुष्याः परिवर्जयन्ति
+ज्ञेयं ज्ञानात्मकं विद्याज्ज्ञानं सदसदात्मकम्
+बुद्धिप्रहीणो मनसासमृद्ध;स्तथा निराशीर्गुणतामुपैति
+कामात्मकाश्छन्दसि कर्मयोगा; एभिर्विमुक्तः परमश्नुवीत
+सनातनं यदमृतमव्ययं पदं; विचार्य तं शमममृतत्वमश्नुते
+न च नाशोऽस्य भवति तथा विद्धि शरीरिणम्
+न चापि तैः साधयतेऽथ कार्यं; ते तं न पश्यन्ति स पश्यते तान्
+अवताराभिनिःस्रोतं गिरेः शृङ्गादिवोदकम्
+रजस्तमः सत्त्वमथो तृतीयं; गच्छत्यसौ ज्ञानगुणान्विरूपान्
+शुक्रस्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे
+अव्यक्तस्येह विज्ञाने नास्ति तुल्यं निदर्शनम्
+तद्ब्रह्म परमं प्रोक्तं तद्धाम परमं स्मृतम्
+यथात्मनोऽङ्गं पतितं पृथिव्यां; स्वप्नान्तरे पश्यति चात्मनोऽन्यत्
+निवर्तयित्वा रसनं रसेभ्यो; घ्राणं च गन्धाच्छ्रवणे च शब्दात्
+यथा पञ्च विमुक्तानि इन्द्रियाणि स्वकर्मभिः
+यस्मिंश्च यद्येन च यश्च कर्ता; तत्कारणं तं समुपायमाहुः
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+यदा मनसि सा बुद्धिर्वर्ततेऽन्तरचारिणी
+ज्ञानं तु विज्ञानगुणेन युक्तं; कर्माशुभं पश्यति वर्जनीयम्
+अघ्राणमवितर्कं च सत्त्वं प्रविशते परम्
+यत्र नास्ति पदन्यासः कस्तं विषयमाप्नुयात्
+यथागुणं कर्मगणं फलार्थी; करोत्ययं कर्मफले निविष्टः
+यथा मनुष्यः परिमुच्य काय;मदृश्यमन्यद्विशते शरीरम्
+न तेन मर्त्याः पश्यन्ति येन गच्छन्ति तत्परम्
+सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम
+नोष्णं न शीतं मृदु नापि तीक्ष्णं; नाम्लं कषायं मधुरं न तिक्तम्
+अबुद्धिरज्ञानकृता अबुद्ध्या दुष्यते मनः
+बुद्धिः कर्मगुणैर्हीना यदा मनसि वर्तते
+अबुधास्तं न पश्यन्ति ह्यात्मस्था गुणबुद्धयः
+यथा हिमवतः पार्श्वं पृष्ठं चन्द्रमसो यथा
+नाभिसर्पद्विमुञ्चद्वा शशिनं दृश्यते तमः
+दिवाकरो गुणमुपलभ्य निर्गुणो; यथा भवेद्व्यपगतरश्मिमण्डलः
+सूक्ष्मेण मनसा विद्मो वाचा वक्तुं न शक्नुमः
+सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान्बध्नन्ति जलजीविनः
+अनेनैव विधिना संप्रवृत्तो; गुणादाने ब्रह्मशरीरमेति
+जलाश्रयः स्वेद उक्तो रसश्च; वाय्वात्मकः स्पर्शकृतो गुणश्च
+इमे शरीरैर्जलमेव गत्वा; जलाच्च तेजः पवनोऽन्तरिक्षम्
+निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्गं नैवोपयान्ति च
+मनस्त्वपहृतं बुद्धिमिन्द्रियार्थनिदर्शनम्
+यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा; धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे
+अनादित्वादमध्यत्वादनन्तत्वाच्च सोऽव्ययः
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यां नक्षत्रैर्युज्यते गतः
+पश्यन्ति यद्ब्रह्मविदो मनुष्या;स्तदक्षरं न क्षरतीति विद्धि
+कथेयमभवत्तत्र या त्वया परिकीर्तिता
+नासामर्थ्याद्गच्छति कर्मणेह; हीनस्तेन परमेणाव्ययेन
+यद्यच्छरीरेण करोति कर्म; शरीरयुक्तः समुपाश्नुते तत्
+गुणात्मकं कर्म वदन्ति वेदा;स्तस्मान्मन्त्रा मन्त्रमूलं हि कर्म
+अन्तरात्मा तथा देहमाविश्येन्द्रियरश्मिभिः
+स एव लुलिते तस्मिन्यथा रूपं न पश्यति
+अन्नप्रदानं मनसः समाधिः; पञ्चात्मकं कर्मफलं वदन्ति
+यथाम्भसि प्रसन्ने तु रूपं पश्यति चक्षुषा
+अग्राह्यमव्यक्तमवर्णमेकं; पञ्चप्रकारं ससृजे प्रजानाम्
+नोत्सहन्ते यथा वेत्तुमिन्द्रियैरिन्द्रियाण्यपि
+परं हि तत्कर्मपथादपेतं; निराशिषं ब्रह्मपरं ह्यवश्यम्
+पश्यन्नपि यथा लक्ष्म जगत्सोमे न विन्दति
+समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न पश्यति स्पर्शनमिन्द्रियेन्द्रियम्
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म ध्यानयोगसमाधिना
+तदा सर्वगुणान्हित्वा निर्गुणं प्रतिपद्यते
+तथेह पञ्चेन्द्रियदीपवृक्षा; ज्ञानप्रदीप्ताः परवन्त एव
+पुरुषः प्रकृतिर्बुद्धिर्विशेषाश्चेन्द्रियाणि च
+यदा कर्मगुणोपेता बुद्धिर्मनसि वर्तते
+एकस्याद्या प्रवृत्तिस्तु प्रधानात्संप्रवर्तते
+यस्तांस्त्यजति शब्दादीन्सर्वाश्च व्यक्तयस्तथा
+ऋचामादिस्तथा साम्नां यजुषामादिरुच्यते
+अभिसंधिपूर्वकं कर्म कर्ममूलं ततः फलम्
+विशेषतो मनुष्येषु मिथ्यावृत्तिषु नित्यदा
+सर्वाणि चैतानि मनोनुगानि; बुद्धिं मनोऽन्वेति मनः स्वभावम्
+द्वितीया मिथुनव्यक्तिमविशेषान्नियच्छति
+क्षयान्ते तत्फलं दिव्यं ज्ञानं ज्ञेयप्रतिष्ठितम्
+स्वरूपमालोचयते च रूपं; परं तथा बुद्धिपथं परैति
+ज्ञानमुत्पद्यते पुंसां क्षयात्पापस्य कर्मणः
+यथा चन्द्रार्कसंयुक्तं तमस्तदुपलभ्यते
+मनो हि मनसा ग्राह्यं दर्शनेन च दर्शनम्
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य च दर्शनात्
+परं नयन्तीह विलोभ्यमानं; यथा प्लवं वायुरिवार्णवस्थम्
+नानाविधे कर्मपथे सुखार्थी; नरः प्रवृत्तो न परं प्रयाति
+यतो जगत्सर्वमिदं प्रसूतं; ज्ञात्वात्मवन्तो व्यतियान्ति यत्तत्
+सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति
+न चापि तैः साधयतेऽथ कार्यं; ते तं न पश्यन्ति स पश्यते तान्
+यतो गृहीत्वा हि करोति यच्च; यस्मिंश्च तामारभते प्रवृत्तिम्
+तदा संपद्यते ब्रह्म तत्रैव प्रलयं गतम्
+गजानां च गजैरेवं ज्ञेयं ज्ञानेन गृह्यते
+गुणैस्त्वेतैः प्रकाशन्ते निर्गुणत्वात्ततः परम्
+न चैवमिष्यते ब्रह्म शरीराश्रयसंभवम्
+तस्मादिन्द्रियरूपेभ्यो यच्छेदात्मानमात्मना
+विधिर्विधेयं मनसोपपत्तिः; फलस्य भोक्ता तु यथा शरीरी
+यदा निर्गुणमाप्नोति ध्यानं मनसि पूर्वजम्
+गुणवद्भिर्गुणोपेतं यदा ध्यानगुणं मनः
+न स्त्री पुमान्वापि नपुंसकं च; न सन्न चासत्सदसच्च तन्न
+तद्वच्छरीरसंयुक्तः शरीरीत्युपलभ्यते
+बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः
+अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न चापि संस्पर्शमुपैति किंचित्
+गुणप्रसारिणी बुद्धिर्हुताशन इवेन्धने
+न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिध्यति
+पृथ्व्या नरः पश्यति नान्तमस्या; ह्यन्तश्चास्या भविता चेति विद्धि
+स्पर्शं तनुर्वेद रसं तु जिह्वा; घ्राणं च गन्धाञ्श्रवणे च शब्दान्
+स्वेनात्मना चक्षुरिव प्रणेता; निशात्यये तमसा संवृतात्मा
+तान्येव काष्ठानि यथा विमथ्य; धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात्
+यथा हि राज्ञो बहवो ह्यमात्याः; पृथक्प्रमानं प्रवदन्ति युक्ताः
+न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निदर्शनम्
+दुष्टस्य मनसः पञ्च संप्रदुष्यन्ति मानसाः
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः फलैर्युज्यति कर्मणः
+स एवास्तमुपागच्छंस्तदेवात्मनि यच्छति
+अक्षरात्खं ततो वायुर्वायोर्ज्योतिस्ततो जलम्
+नरो नसंस्थानगतः प्रभुः स्या;देतत्फलं सिध्यति कर्मलोके
+यः सर्वहेतुः परमार्थकार���; तत्कारणं कार्यमतो यदन्यत्
+यथा प्रदीपः पुरतः प्रदीप्तः; प्रकाशमन्यस्य करोति दीप्यन्
+तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते
+मनः श्रोत्रादिभिर्युक्तं शब्दादीन्साधु पश्यति
+यथा व्यक्तमिदं शेते स्वप्ने चरति चेतनम्
+कामात्मकाश्छन्दसि कर्मयोगा; एभिर्विमुक्तः परमश्नुवीत
+विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः
+एवं शरीरेषु शुभाशुभेषु; स्वकर्मजैर्ज्ञानमिदं निबद्धम्
+इष्टं त्वनिष्टं च न मां भजेते;त्येतत्कृते ज्ञानविधिः प्रवृत्तः
+खं वायुमग्निं सलिलं तथोर्वीं; समन्ततोऽभ्याविशते शरीरी
+रागवान्प्रकृतिं ह्येति विरक्तो ज्ञानवान्भवेत्
+इष्टं च मे स्यादितरच्च न स्या;देतत्कृते कर्मविधिः प्रवृत्तः
+यद्यत्प्रियं यस्य सुखं तदाहु;स्तदेव दुःखं प्रवदन्त्यनिष्टम्
+अनादित्वादनन्तत्वात्तदनन्तमथाव्ययम्
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य नसंश्रयात्
+यथा ह्येकरसा भूमिरोषध्यात्मानुसारिणी
+जिह्वाग्रेषु प्रवर्तन्ते यत्नसाध्या विनाशिनः
+तद्वल्लिङ्गान्तरं प्राप्य शरीरी भ्राजते पुनः
+रूपवन्तमरूपत्वादुदयास्तमये बुधाः
+तथा तथायं गुणसंप्रयुक्तः; शुभाशुभं कर्मफलं भुनक्ति
+ज्ञानेन निर्मलीकृत्य बुद्धिं बुद्ध्या तथा मनः
+मनस्येकाग्रतां कृत्वा तत्परं प्रतिपद्यते
+यथेन्द्रियार्थान्युगपत्समस्ता;न्नावेक्षते कृत्स्नमतुल्यकालम्
+अदृष्टपूर्वश्चक्षुर्भ्यां न चासौ नास्ति तावता
+महत्सु भूतेषु वसन्ति पञ्च; पञ्चेन्द्रियार्थाश्च तथेन्द्रियेषु
+निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथानन्त्याय कल्पते
+गुणादाने विप्रयोगे च तेषां; मनः सदा बुद्धिपरावराभ्याम्
+बुद्धेः परतरं ज्ञानं ज्ञानात्परतरं परम्
+यथा च कश्चित्सुकृतैर्मनुष्यः; शुभाशुभं प्राप्नुतेऽथाविरोधात्
+उद्यन्हि सविता यद्वत्सृजते रश्मिमण्डलम्
+ऋचो यजूंषि सामानि शरीराणि व्यपाश्रिताः
+शुभे त्वसौ तुष्यति दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमः शरीरी
+फलं कर्मात्मकं विद्यात्कर्म ज्ञेयात्मकं तथा
+तद्वच्छरीरेषु भवन्ति पञ्च; ज्ञानैकदेशः परमः स तेभ्यः
+ज्ञानानां च फलानां च ज्ञेयानां कर्मणां तथा
+यथा प्रदीपे ज्वलतोऽनलस्य; संतापजं रूपमुपैति किंचित्
+सनातनं यदमृतमव्ययं पदं; विचार्य तं शमममृतत्वमश्नुते
+खाद्वै निवर्तन्ति नभाविनस्ते; ये भाविनस्ते परमाप्नुवन्ति
+अनेन लिङ्गेन तु लिङ्गमन्य;द्गच्छत्यदृष्टः प्रतिसंधियोगात्
+स्पर्शात्तनुं रूपगुणात्तु चक्षु;स्ततः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+यदा ते पञ्चभिः पञ्च विमुक्ता मनसा सह
+पृथिवीरूपतो रूपमपामिह महत्तरम्
+ज्ञानं ज्ञेयाभिनिर्वृत्तं विद्धि ज्ञानगुणं मनः
+प्रज्ञाकरणसंयुक्तं ततो बुद्धिः प्रवर्तते
+गुणान्यदिह पश्यन्ति तदिच्छन्त्यपरे जनाः
+जलात्प्रसूता जगती जगत्यां जायते जगत्
+वाचा तु यत्कर्म करोति किंचि;द्वाचैव सर्वं समुपाश्नुते तत्
+बिभेमि कर्मणः क्रूराद्राज्यं हि भृशदुष्करम्
+निनीषेत्तत्परं ब्रह्म विशुद्धेनान्तरात्मना
+श्रोत्रादियुक्तः सुमनाः सुबुद्धि;र्लिङ्गात्तथा गच्छति लिङ्गमन्यत्
+सा तु चन्द्रमसो व्यक्तिर्न तु तस्य शरीरिणः
+महद्धि परमं भूतं युक्ताः पश्यन्ति योगिनः
+श्रोत्रादीनि न पश्यन्ति स्वं स्वमात्मानमात्मना
+मत्स्यो यथा स्रोत इवाभिपाती; तथा कृतं पूर्वमुपैति कर्म
+अदृष्टतोऽनुपायाच्चाप्यभिसंधेश्च कर्मणः
+अस्पर्शनमशृण्वानमनास्वादमदर्शनम्
+नादिर्न मध्यं नैवान्तस्तस्य देवस्य विद्यते
+यथा कोशान्तरं प्राप्य चन्द्रमा भ्राजते पुनः
+यथा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये
+पवनाच्च महद्व्योम तस्मात्परतरं मनः
+तथा बुद्धिप्रदीपेन दूरस्थं सुविपश्चितः
+प्रसृतैरिन्द्रियैर्दुःखी तैरेव नियतैः सुखी
+चन्द्र एव त्वमावास्यां तथा भवति मूर्तिमान्
+तथेन्द्रियाकुलीभावे ज्ञेयं ज्ञाने न पश्यति
+इन्द्रियेभ्यो मनः पूर्वं बुद्धिः परतरा ततः
+तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः
+दृष्ट्वा कर्म शाश्वतं चान्तवच्च; मनस्त्यागः कारणं नान्यदस्ति
+अहंकारोऽभिमानश्च संभूतो भूतसंज्ञकः
+नानाश्रयाः कर्मसु वर्तमानाः; श्रोत्रादयः पञ्च गुणाञ्श्रयन्ते
+गच्छन्ति चायान्ति च तन्यमाना;स्तद्वच्छरीराणि शरीरिणां तु
+विसृज्य भूतेषु महत्सु देहं; तदाश्रयं चैव बिभर्ति रूपम्
+उत्पत्तिवृद्धिक्षयसंनिपातै;र्न युज्यतेऽसौ परमः शरीरी
+प्रत्यासन्नं निनीषन्ति ज्ञेयं ज्ञानाभिसंहितम्
+विसृजंश्चोपसर्पंश्च तद्वत्पश्य शरीरिणम्
+अव्यक्तात्मा पुरुषोऽव्यक्तकर्मा; सोऽव्यक्तत्वं गच्छति ह्यन्तकाले
+रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते
+तद्वन्मूर्तिवियुक्तः सञ्शरीरी नोपलभ्यते
+अव्ययत्वाच्च निर्द्वंद्वं द्वंद्वाभावात्त���ः परम्
+तद्वत्प्रसन्नेन्द्रियवाञ्ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+विमुञ्चत्याकृतिग्रामांस्तान्मुक्त्वामृतमश्नुते
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः शरीरी नोपलभ्यते
+तद्गत्वा कालविषयाद्विमुक्ता मोक्षमाश्रिताः
+अव्यक्तात्प्रसृतं ज्ञानं ततो बुद्धिस्ततो मनः
+ज्ञानमिन्द्रियसंयुक्तं तद्वत्प्रेत्य भवाभवौ
+यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्ता;त्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय
+एवमस्ति न वेत्येतन्न च तन्न परायणम्
+निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः
+कृत्स्नस्तु मन्त्रो विधिवत्प्रयुक्तो; यज्ञा यथोक्तास्त्वथ दक्षिणाश्च
+सर्वज्ञः सर्वदर्शी च क्षेत्रज्ञस्तानि पश्यति
+तदेव च यथा सूत्रं सुवर्णे वर्तते पुनः
+प्राप्येन्द्रियगुणान्पञ्च सोऽस्तमावृत्य गच्छति
+अनुमानाद्धि गन्तव्यं गुणैरवयवैः सह
+गुणैर्यस्त्ववरैर्युक्तः कथं विद्याद्गुणानिमान्
+गुणाभावात्प्रकृत्या च निस्तर्क्यं ज्ञेयसंमितम्
+अहिरेव ह्यहेः पादान्पश्यतीति निदर्शनम्
+तथेन्द्रियाण्याविशते शरीरी; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+तद्वत्सुबुद्धिः सममिन्द्रियत्वा;द्बुधः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+मनस्तु यत्कर्म करोति किंचि;न्मनःस्थ एवायमुपाश्नुते तत्
+तद्वद्गोषु मनुष्येषु तद्वद्धस्तिमृगादिषु
+सर्वैरयं चेन्द्रियैः संप्रयुक्तो; देहः प्राप्तः पञ्चभूताश्रयः स्यात्
+एवं प्रकृतितः सर्वे प्रभवन्ति शरीरिणः
+मनसो महती बुद्धिर्बुद्धेः कालो महान्स्मृतः
+तद्वत्कीटपतंगेषु प्रसक्तात्मा स्वकर्मभिः
+अदृष्ट्वैव तु पूतात्मा विषयेभ्यो निवर्तते
+शरीरमेवायतनं सुखस्य; दुःखस्य चाप्यायतनं शरीरम्
+न च नाशोऽस्य भवति तथा विद्धि शरीरिणम्
+यच्चाभिभूः साधकं व्यापकं च; यन्मन्त्रवच्छंस्यते चैव लोके
+तद्वन्मूर्तिषु मूर्तिष्ठं ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+मतिस्त्वतिगता ज्ञानं ज्ञानं त्वभिगतं परम्
+सेयं गुणवती बुद्धिर्गुणेष्वेवाभिवर्तते
+रसैर्वियुक्तं विविधैश्च गन्धै;रशब्दमस्पर्शमरूपवच्च
+अज्ञानतृप्तो विषयेष्ववगाढो न दृश्यते
+अथ तद्द्रक्ष्यसे ब्रह्म मणौ सूत्रमिवार्पितम्
+तपसा चानुमानेन गुणैर्जात्या श्रुतेन च
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यामलिङ्गत्वान्न दृश्यते
+धिया समनुपश्यन्ति तद्गताः सवितुर्गतिम्
+सर्पान्कुशाग्राणि तथोदपानं; ज्ञात्वा मनुष्याः परिवर्जय��्ति
+व्यवसायगुणोपेता तदा संपद्यते मनः
+न यत्नसाध्यं तद्ब्रह्म नादिमध्यं न चान्तवत्
+गुणहीनो हि तं मार्गं बहिः समनुवर्तते
+येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोत्ययम्
+न शब्दवन्नापि च गन्धवत्त;न्न रूपवत्तत्परमस्वभावम्
+नैर्गुण्याद्ब्रह्म चाप्नोति सगुणत्वान्निवर्तते
+उत्पत्तिवृद्धिव्ययतो यथा स इति गृह्यते
+अन्तश्चादिमतां दृष्टो न चादिर्ब्रह्मणः स्मृतः
+प्राप्नोत्ययं कर्मफलं प्रवृद्धं धर्ममात्मवान्
+मनसा चेन्द्रियग्राममनन्तं प्रतिपद्यते
+अथादर्शतलप्रख्ये पश्यत्यात्मानमात्मनि
+बुद्धिप्रहीणो मनसासमृद्ध;स्तथा निराशीर्गुणतामुपैति
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म निकष्यं निकषे यथा
+तथा कर्मानुगा बुद्धिरन्तरात्मानुदर्शिनी
+न श्रोत्रलिङ्गं श्रवणे निदर्शनं; तथागतं पश्यति तद्विनश्यति
+शुभाशुभं कर्म कृतं यदस्य; तदेव प्रत्याददते स्वदेहे
+अवताराभिनिःस्रोतं गिरेः शृङ्गादिवोदकम्
+अज्ञानतस्तत्र पतन्ति मूढा; ज्ञाने फलं पश्य यथा विशिष्टम्
+तथैवेह परा बुद्धिः परं बुद्ध्या न पश्यति
+क्षीणकोशो ह्यमावास्यां चन्द्रमा न प्रकाशते
+यन्मन्त्रशब्दैरकृतप्रकाशं; तदुच्यमानं शृणु मे परं यत्
+ज्ञानपूर्वोद्भवा लिप्सा लिप्सापूर्वाभिसंधिता
+प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति
+परं त्यजन्तीह विलोभ्यमाना; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+रूपाणि चक्षुर्न च तत्परं य;द्गृह्णन्त्यनध्यात्मविदो मनुष्याः
+परं नैवाभिकाङ्क्षन्ति निर्गुणत्वाद्गुणार्थिनः
+धर्मादुत्कृष्यते श्रेयस्तथाश्रेयोऽप्यधर्मतः
+ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्
+तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं; छित्त्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत्
+न दृष्टपूर्वं मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता
+तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चा;त्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः
+न चान्तरं रूपगुणं बिभर्ति; तथैव तद्दृश्यते रूपमस्य
+तर्षच्छेदो न भवति पुरुषस्येह कल्मषात्
+अनागतिं सुकृतिमतां परां गतिं; स्वयंभुवं प्रभवनिधानमव्ययम्
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+न बुद्धिर्बुध्यतेऽव्यक्तं सूक्ष्मस्त्वेतानि पश्यति
+श्रोत्रं खतो घ्राणमथो पृथिव्या;स्तेजोमयं रूपमथो विपाकः
+मनस्याकृतयो मग्ना मनस्त्वतिगतं मतिम्
+तद्वद्भूतेषु भूतात्मा सूक्ष्मो ज्ञानात्मवानसौ
+सर्वाण्येत��नि संवार्य द्वाराणि मनसि स्थितः
+रजस्तमः सत्त्वमथो तृतीयं; गच्छत्यसौ ज्ञानगुणान्विरूपान्
+तैरेवायं चेन्द्रियैर्वर्धमानै;र्ग्लायद्भिर्वा वर्तते कर्मरूपः
+तथा तत्परमं ब्रह्म विमुक्तं प्रकृतेः परम्
+अद्भ्यो महत्तरं तेजस्तेजसः पवनो महान्
+चलं यथा दृष्टिपथं परैति; सूक्ष्मं महद्रूपमिवाभिपाति
+तथेन्द्रियाण्युपादाय बुद्धिर्मनसि वर्तते
+यथाबलं संचरते स विद्वां;स्तस्मात्स एकः परमः शरीरी
+मुक्तास्वथ प्रवालेषु मृन्मये राजते तथा
+ज्ञेयं ज्ञानात्मकं विद्याज्ज्ञानं सदसदात्मकम्
+मनोऽनुवर्तन्ति परावराणि; जलौकसः स्रोत इवानुकूलम्
+निवर्तते तथा तर्षः पापमन्तं गतं यथा
+यथार्चिषोऽग्नेः पवनस्य वेगा; मरीचयोऽर्कस्य नदीषु चापः
+मृगैर्मृगाणां ग्रहणं पक्षिणां पक्षिभिर्यथा
+प्रणीतं कर्मणा मार्गं नीयमानः पुनः पुनः
+प्रजाः सृष्टा मनसा कर्मणा च; द्वावप्येतौ सत्पथौ लोकजुष्टौ
+जन्मवृद्धिक्षयश्चास्य प्रत्यक्षेणोपलभ्यते
+यथा चन्द्रार्कनिर्मुक्तः स राहुर्नोपलभ्यते
+इन्द्रियैर्मनसः सिद्धिर्न बुद्धिं बुध्यते मनः
+तथा ह्यसौ मुनिरिह निर्विशेषवा;न्स निर्गुणं प्रविशति ब्रह्म चाव्ययम्
+कालात्स भगवान्विष्णुर्यस्य सर्वमिदं जगत्
+अत्येति सर्वदुःखानि दुःखं ह्यन्तवदुच्यते
+शब्दाश्च रूपाणि रसाश्च पुण्याः; स्पर्शाश्च गन्धाश्च शुभास्तथैव
+अस्पर्शनमशृण्वानमनास्वादमदर्शनम्
+तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः
+मनस्याकृतयो मग्ना मनस्त्वतिगतं मतिम्
+न स्त्री पुमान्वापि नपुंसकं च; न सन्न चासत्सदसच्च तन्न
+सूक्ष्मेण मनसा विद्मो वाचा वक्तुं न शक्नुमः
+तपसा चानुमानेन गुणैर्जात्या श्रुतेन च
+यस्मिंश्च यद्येन च यश्च कर्ता; तत्कारणं तं समुपायमाहुः
+न श्रोत्रलिङ्गं श्रवणे निदर्शनं; तथागतं पश्यति तद्विनश्यति
+वाचा तु यत्कर्म करोति किंचि;द्वाचैव सर्वं समुपाश्नुते तत्
+यः सर्वहेतुः परमार्थकारी; तत्कारणं कार्यमतो यदन्यत्
+मतिस्त्वतिगता ज्ञानं ज्ञानं त्वभिगतं परम्
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+शब्दाश्च रूपाणि रसाश्च पुण्याः; स्पर्शाश्च गन्धाश्च शुभास्तथैव
+चन्द्र एव त्वमावास्यां तथा भवति मूर्तिमान्
+सर्वाण्येतानि संवार्य द्वाराणि मनसि स्थितः
+अघ्राणमवितर्कं च सत्त्वं प्रविशते परम्
+अद्भ्��ो महत्तरं तेजस्तेजसः पवनो महान्
+यद्यत्प्रियं यस्य सुखं तदाहु;स्तदेव दुःखं प्रवदन्त्यनिष्टम्
+ज्ञानमुत्पद्यते पुंसां क्षयात्पापस्य कर्मणः
+मनः श्रोत्रादिभिर्युक्तं शब्दादीन्साधु पश्यति
+नोत्सहन्ते यथा वेत्तुमिन्द्रियैरिन्द्रियाण्यपि
+नाभिसर्पद्विमुञ्चद्वा शशिनं दृश्यते तमः
+जन्मवृद्धिक्षयश्चास्य प्रत्यक्षेणोपलभ्यते
+बुद्धिप्रहीणो मनसासमृद्ध;स्तथा निराशीर्गुणतामुपैति
+तदा सर्वगुणान्हित्वा निर्गुणं प्रतिपद्यते
+नासामर्थ्याद्गच्छति कर्मणेह; हीनस्तेन परमेणाव्ययेन
+स एव लुलिते तस्मिन्यथा रूपं न पश्यति
+अज्ञानतस्तत्र पतन्ति मूढा; ज्ञाने फलं पश्य यथा विशिष्टम्
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यां नक्षत्रैर्युज्यते गतः
+पवनाच्च महद्व्योम तस्मात्परतरं मनः
+नानाश्रयाः कर्मसु वर्तमानाः; श्रोत्रादयः पञ्च गुणाञ्श्रयन्ते
+सा तु चन्द्रमसो व्यक्तिर्न तु तस्य शरीरिणः
+ज्ञानं तु विज्ञानगुणेन युक्तं; कर्माशुभं पश्यति वर्जनीयम्
+तद्वन्मूर्तिवियुक्तः सञ्शरीरी नोपलभ्यते
+प्रजाः सृष्टा मनसा कर्मणा च; द्वावप्येतौ सत्पथौ लोकजुष्टौ
+सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति
+एवं शरीरेषु शुभाशुभेषु; स्वकर्मजैर्ज्ञानमिदं निबद्धम्
+सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम
+अथ तद्द्रक्ष्यसे ब्रह्म मणौ सूत्रमिवार्पितम्
+यतो गृहीत्वा हि करोति यच्च; यस्मिंश्च तामारभते प्रवृत्तिम्
+गुणहीनो हि तं मार्गं बहिः समनुवर्तते
+निवर्तते तथा तर्षः पापमन्तं गतं यथा
+निवर्तयित्वा रसनं रसेभ्यो; घ्राणं च गन्धाच्छ्रवणे च शब्दात्
+एकस्याद्या प्रवृत्तिस्तु प्रधानात्संप्रवर्तते
+तथेन्द्रियाण्याविशते शरीरी; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+गुणवद्भिर्गुणोपेतं यदा ध्यानगुणं मनः
+धर्मादुत्कृष्यते श्रेयस्तथाश्रेयोऽप्यधर्मतः
+पश्यन्ति यद्ब्रह्मविदो मनुष्या;स्तदक्षरं न क्षरतीति विद्धि
+तद्वद्गोषु मनुष्येषु तद्वद्धस्तिमृगादिषु
+अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+यथा चन्द्रार्कनिर्मुक्तः स राहुर्नोपलभ्यते
+अन्तरात्मा तथा देहमाविश्येन्द्रियरश्मिभिः
+मुक्तास्वथ प्रवालेषु मृन्मये राजते तथा
+रसैर्वियुक्तं विविधैश्च गन्धै;रशब्दमस्पर्शमरूपवच्च
+अभिसंधिपूर्वकं कर्म कर्ममूलं ततः फलम्
+प्रणीतं कर्मणा मार्गं नीयमान�� पुनः पुनः
+श्रोत्रादियुक्तः सुमनाः सुबुद्धि;र्लिङ्गात्तथा गच्छति लिङ्गमन्यत्
+यथात्मनोऽङ्गं पतितं पृथिव्यां; स्वप्नान्तरे पश्यति चात्मनोऽन्यत्
+निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्गं नैवोपयान्ति च
+तद्ब्रह्म परमं प्रोक्तं तद्धाम परमं स्मृतम्
+ऋचामादिस्तथा साम्नां यजुषामादिरुच्यते
+कामात्मकाश्छन्दसि कर्मयोगा; एभिर्विमुक्तः परमश्नुवीत
+यदा निर्गुणमाप्नोति ध्यानं मनसि पूर्वजम्
+क्षयान्ते तत्फलं दिव्यं ज्ञानं ज्ञेयप्रतिष्ठितम्
+प्राप्नोत्ययं कर्मफलं प्रवृद्धं धर्ममात्मवान्
+प्रज्ञाकरणसंयुक्तं ततो बुद्धिः प्रवर्तते
+प्रत्यासन्नं निनीषन्ति ज्ञेयं ज्ञानाभिसंहितम्
+कालात्स भगवान्विष्णुर्यस्य सर्वमिदं जगत्
+अव्ययत्वाच्च निर्द्वंद्वं द्वंद्वाभावात्ततः परम्
+अनुमानाद्धि गन्तव्यं गुणैरवयवैः सह
+कृत्स्नस्तु मन्त्रो विधिवत्प्रयुक्तो; यज्ञा यथोक्तास्त्वथ दक्षिणाश्च
+व्यवसायगुणोपेता तदा संपद्यते मनः
+अज्ञानतृप्तो विषयेष्ववगाढो न दृश्यते
+अत्येति सर्वदुःखानि दुःखं ह्यन्तवदुच्यते
+मनस्त्वपहृतं बुद्धिमिन्द्रियार्थनिदर्शनम्
+यथा हिमवतः पार्श्वं पृष्ठं चन्द्रमसो यथा
+अहिरेव ह्यहेः पादान्पश्यतीति निदर्शनम्
+सनातनं यदमृतमव्ययं पदं; विचार्य तं शमममृतत्वमश्नुते
+तथेन्द्रियाकुलीभावे ज्ञेयं ज्ञाने न पश्यति
+नानाविधे कर्मपथे सुखार्थी; नरः प्रवृत्तो न परं प्रयाति
+गच्छन्ति चायान्ति च तन्यमाना;स्तद्वच्छरीराणि शरीरिणां तु
+महद्धि परमं भूतं युक्ताः पश्यन्ति योगिनः
+विसृज्य भूतेषु महत्सु देहं; तदाश्रयं चैव बिभर्ति रूपम्
+बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः
+प्राप्येन्द्रियगुणान्पञ्च सोऽस्तमावृत्य गच्छति
+क्षीणकोशो ह्यमावास्यां चन्द्रमा न प्रकाशते
+मनस्तु यत्कर्म करोति किंचि;न्मनःस्थ एवायमुपाश्नुते तत्
+यस्तांस्त्यजति शब्दादीन्सर्वाश्च व्यक्तयस्तथा
+बुद्धिः कर्मगुणैर्हीना यदा मनसि वर्तते
+तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं; छित्त्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत्
+इष्टं च मे स्यादितरच्च न स्या;देतत्कृते कर्मविधिः प्रवृत्तः
+नैर्गुण्याद्ब्रह्म चाप्नोति सगुणत्वान्निवर्तते
+न चापि तैः साधयतेऽथ कार्यं; ते तं न पश्यन्ति स पश्यते तान्
+यथाबलं संचरते स विद्वां;स्तस्मात्स एकः परमः शरीरी
+अव्यक्तस्ये�� विज्ञाने नास्ति तुल्यं निदर्शनम्
+विधिर्विधेयं मनसोपपत्तिः; फलस्य भोक्ता तु यथा शरीरी
+यतो जगत्सर्वमिदं प्रसूतं; ज्ञात्वात्मवन्तो व्यतियान्ति यत्तत्
+तथैवेह परा बुद्धिः परं बुद्ध्या न पश्यति
+तद्वत्प्रसन्नेन्द्रियवाञ्ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+विशेषतो मनुष्येषु मिथ्यावृत्तिषु नित्यदा
+यच्चाभिभूः साधकं व्यापकं च; यन्मन्त्रवच्छंस्यते चैव लोके
+दिवाकरो गुणमुपलभ्य निर्गुणो; यथा भवेद्व्यपगतरश्मिमण्डलः
+श्रोत्रं खतो घ्राणमथो पृथिव्या;स्तेजोमयं रूपमथो विपाकः
+येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोत्ययम्
+जिह्वाग्रेषु प्रवर्तन्ते यत्नसाध्या विनाशिनः
+पृथिवीरूपतो रूपमपामिह महत्तरम्
+रूपाणि चक्षुर्न च तत्परं य;द्गृह्णन्त्यनध्यात्मविदो मनुष्याः
+तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते
+स एवास्तमुपागच्छंस्तदेवात्मनि यच्छति
+विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः
+शरीरमेवायतनं सुखस्य; दुःखस्य चाप्यायतनं शरीरम्
+धिया समनुपश्यन्ति तद्गताः सवितुर्गतिम्
+पश्यन्नपि यथा लक्ष्म जगत्सोमे न विन्दति
+ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्
+यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्ता;त्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय
+बिभेमि कर्मणः क्रूराद्राज्यं हि भृशदुष्करम्
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न पश्यति स्पर्शनमिन्द्रियेन्द्रियम्
+यथाम्भसि प्रसन्ने तु रूपं पश्यति चक्षुषा
+अन्नप्रदानं मनसः समाधिः; पञ्चात्मकं कर्मफलं वदन्ति
+अहंकारोऽभिमानश्च संभूतो भूतसंज्ञकः
+स्वेनात्मना चक्षुरिव प्रणेता; निशात्यये तमसा संवृतात्मा
+ज्ञानपूर्वोद्भवा लिप्सा लिप्सापूर्वाभिसंधिता
+यथागुणं कर्मगणं फलार्थी; करोत्ययं कर्मफले निविष्टः
+अव्यक्तात्मा पुरुषोऽव्यक्तकर्मा; सोऽव्यक्तत्वं गच्छति ह्यन्तकाले
+अक्षरात्खं ततो वायुर्वायोर्ज्योतिस्ततो जलम्
+तद्गत्वा कालविषयाद्विमुक्ता मोक्षमाश्रिताः
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न चापि संस्पर्शमुपैति किंचित्
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः शरीरी नोपलभ्यते
+यदा मनसि सा बुद्धिर्वर्ततेऽन्तरचारिणी
+यथा व्यक्तमिदं शेते स्वप्ने चरति चेतनम्
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य नसंश्रयात्
+पुरुषः प्रकृतिर्बुद्धिर्विशेषाश्चेन्द्रियाणि च
+सर्पान्कुशाग्राणि तथोदपानं; ज्ञात्वा मनुष्याः परि��र्जयन्ति
+न तेन मर्त्याः पश्यन्ति येन गच्छन्ति तत्परम्
+ऋचो यजूंषि सामानि शरीराणि व्यपाश्रिताः
+मनोऽनुवर्तन्ति परावराणि; जलौकसः स्रोत इवानुकूलम्
+अथादर्शतलप्रख्ये पश्यत्यात्मानमात्मनि
+न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निदर्शनम्
+गजानां च गजैरेवं ज्ञेयं ज्ञानेन गृह्यते
+तथेन्द्रियाण्युपादाय बुद्धिर्मनसि वर्तते
+बुद्धेः परतरं ज्ञानं ज्ञानात्परतरं परम्
+यथा प्रदीपे ज्वलतोऽनलस्य; संतापजं रूपमुपैति किंचित्
+नरो नसंस्थानगतः प्रभुः स्या;देतत्फलं सिध्यति कर्मलोके
+गुणाभावात्प्रकृत्या च निस्तर्क्यं ज्ञेयसंमितम्
+तदा संपद्यते ब्रह्म तत्रैव प्रलयं गतम्
+सर्वाणि चैतानि मनोनुगानि; बुद्धिं मनोऽन्वेति मनः स्वभावम्
+अग्राह्यमव्यक्तमवर्णमेकं; पञ्चप्रकारं ससृजे प्रजानाम्
+अदृष्टपूर्वश्चक्षुर्भ्यां न चासौ नास्ति तावता
+न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिध्यति
+तद्वच्छरीरेषु भवन्ति पञ्च; ज्ञानैकदेशः परमः स तेभ्यः
+निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथानन्त्याय कल्पते
+न च नाशोऽस्य भवति तथा विद्धि शरीरिणम्
+दृष्ट्वा कर्म शाश्वतं चान्तवच्च; मनस्त्यागः कारणं नान्यदस्ति
+श्रोत्रादीनि न पश्यन्ति स्वं स्वमात्मानमात्मना
+यथा प्रदीपः पुरतः प्रदीप्तः; प्रकाशमन्यस्य करोति दीप्यन्
+यथेन्द्रियार्थान्युगपत्समस्ता;न्नावेक्षते कृत्स्नमतुल्यकालम्
+तथा तत्परमं ब्रह्म विमुक्तं प्रकृतेः परम्
+फलं कर्मात्मकं विद्यात्कर्म ज्ञेयात्मकं तथा
+नादिर्न मध्यं नैवान्तस्तस्य देवस्य विद्यते
+ज्ञानं ज्ञेयाभिनिर्वृत्तं विद्धि ज्ञानगुणं मनः
+रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते
+गुणान्यदिह पश्यन्ति तदिच्छन्त्यपरे जनाः
+न यत्नसाध्यं तद्ब्रह्म नादिमध्यं न चान्तवत्
+यथार्चिषोऽग्नेः पवनस्य वेगा; मरीचयोऽर्कस्य नदीषु चापः
+नोष्णं न शीतं मृदु नापि तीक्ष्णं; नाम्लं कषायं मधुरं न तिक्तम्
+अनेनैव विधिना संप्रवृत्तो; गुणादाने ब्रह्मशरीरमेति
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म निकष्यं निकषे यथा
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+मनस्येकाग्रतां कृत्वा तत्परं प्रतिपद्यते
+परं नयन्तीह विलोभ्यमानं; यथा प्लवं वायुरिवार्णवस्थम्
+न बुद्धिर्बुध्यतेऽव्यक्तं सूक्ष्मस्त्वेतानि पश्यति
+गुणात्मकं कर्म वदन्ति वेदा;स्तस्मान्मन्त्रा मन���त्रमूलं हि कर्म
+उत्पत्तिवृद्धिक्षयसंनिपातै;र्न युज्यतेऽसौ परमः शरीरी
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य च दर्शनात्
+अन्तश्चादिमतां दृष्टो न चादिर्ब्रह्मणः स्मृतः
+विमुञ्चत्याकृतिग्रामांस्तान्मुक्त्वामृतमश्नुते
+निनीषेत्तत्परं ब्रह्म विशुद्धेनान्तरात्मना
+मत्स्यो यथा स्रोत इवाभिपाती; तथा कृतं पूर्वमुपैति कर्म
+यथा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये
+द्वितीया मिथुनव्यक्तिमविशेषान्नियच्छति
+ज्ञेयं ज्ञानात्मकं विद्याज्ज्ञानं सदसदात्मकम्
+तद्वद्भूतेषु भूतात्मा सूक्ष्मो ज्ञानात्मवानसौ
+तद्वन्मूर्तिषु मूर्तिष्ठं ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+यथा पञ्च विमुक्तानि इन्द्रियाणि स्वकर्मभिः
+ज्ञानमिन्द्रियसंयुक्तं तद्वत्प्रेत्य भवाभवौ
+इन्द्रियेभ्यो मनः पूर्वं बुद्धिः परतरा ततः
+अवताराभिनिःस्रोतं गिरेः शृङ्गादिवोदकम्
+यथा च कश्चित्सुकृतैर्मनुष्यः; शुभाशुभं प्राप्नुतेऽथाविरोधात्
+यत्र नास्ति पदन्यासः कस्तं विषयमाप्नुयात्
+चलं यथा दृष्टिपथं परैति; सूक्ष्मं महद्रूपमिवाभिपाति
+अदृष्ट्वैव तु पूतात्मा विषयेभ्यो निवर्तते
+तथा तथायं गुणसंप्रयुक्तः; शुभाशुभं कर्मफलं भुनक्ति
+तद्वल्लिङ्गान्तरं प्राप्य शरीरी भ्राजते पुनः
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म ध्यानयोगसमाधिना
+तथा बुद्धिप्रदीपेन दूरस्थं सुविपश्चितः
+गुणादाने विप्रयोगे च तेषां; मनः सदा बुद्धिपरावराभ्याम्
+यथा चन्द्रार्कसंयुक्तं तमस्तदुपलभ्यते
+तथा ह्यसौ मुनिरिह निर्विशेषवा;न्स निर्गुणं प्रविशति ब्रह्म चाव्ययम्
+ज्ञानानां च फलानां च ज्ञेयानां कर्मणां तथा
+तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चा;त्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः
+निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः
+एवं प्रकृतितः सर्वे प्रभवन्ति शरीरिणः
+मनसा चेन्द्रियग्राममनन्तं प्रतिपद्यते
+यथा हि राज्ञो बहवो ह्यमात्याः; पृथक्प्रमानं प्रवदन्ति युक्ताः
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यामलिङ्गत्वान्न दृश्यते
+प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति
+अबुधास्तं न पश्यन्ति ह्यात्मस्था गुणबुद्धयः
+दुष्टस्य मनसः पञ्च संप्रदुष्यन्ति मानसाः
+प्रसृतैरिन्द्रियैर्दुःखी तैरेव नियतैः सुखी
+अनादित्वादमध्यत्वादनन्तत्वाच्च सोऽव्ययः
+शुभे त्वसौ तुष्यति दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमः शरीरी
+शुक्र��्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे
+तदेव च यथा सूत्रं सुवर्णे वर्तते पुनः
+परं त्यजन्तीह विलोभ्यमाना; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+यन्मन्त्रशब्दैरकृतप्रकाशं; तदुच्यमानं शृणु मे परं यत्
+समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः
+अनादित्वादनन्तत्वात्तदनन्तमथाव्ययम्
+रूपवन्तमरूपत्वादुदयास्तमये बुधाः
+यथा कोशान्तरं प्राप्य चन्द्रमा भ्राजते पुनः
+मृगैर्मृगाणां ग्रहणं पक्षिणां पक्षिभिर्यथा
+अदृष्टतोऽनुपायाच्चाप्यभिसंधेश्च कर्मणः
+सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान्बध्नन्ति जलजीविनः
+इन्द्रियैर्मनसः सिद्धिर्न बुद्धिं बुध्यते मनः
+यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा; धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे
+ज्ञानेन निर्मलीकृत्य बुद्धिं बुद्ध्या तथा मनः
+सेयं गुणवती बुद्धिर्गुणेष्वेवाभिवर्तते
+स्पर्शं तनुर्वेद रसं तु जिह्वा; घ्राणं च गन्धाञ्श्रवणे च शब्दान्
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः फलैर्युज्यति कर्मणः
+विसृजंश्चोपसर्पंश्च तद्वत्पश्य शरीरिणम्
+यद्यच्छरीरेण करोति कर्म; शरीरयुक्तः समुपाश्नुते तत्
+जलाश्रयः स्वेद उक्तो रसश्च; वाय्वात्मकः स्पर्शकृतो गुणश्च
+यदा कर्मगुणोपेता बुद्धिर्मनसि वर्तते
+स्वरूपमालोचयते च रूपं; परं तथा बुद्धिपथं परैति
+अबुद्धिरज्ञानकृता अबुद्ध्या दुष्यते मनः
+उद्यन्हि सविता यद्वत्सृजते रश्मिमण्डलम्
+तथा कर्मानुगा बुद्धिरन्तरात्मानुदर्शिनी
+एवमस्ति न वेत्येतन्न च तन्न परायणम्
+इष्टं त्वनिष्टं च न मां भजेते;त्येतत्कृते ज्ञानविधिः प्रवृत्तः
+सर्वज्ञः सर्वदर्शी च क्षेत्रज्ञस्तानि पश्यति
+सर्वैरयं चेन्द्रियैः संप्रयुक्तो; देहः प्राप्तः पञ्चभूताश्रयः स्यात्
+खाद्वै निवर्तन्ति नभाविनस्ते; ये भाविनस्ते परमाप्नुवन्ति
+रजस्तमः सत्त्वमथो तृतीयं; गच्छत्यसौ ज्ञानगुणान्विरूपान्
+तद्वत्कीटपतंगेषु प्रसक्तात्मा स्वकर्मभिः
+तान्येव काष्ठानि यथा विमथ्य; धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात्
+स्पर्शात्तनुं रूपगुणात्तु चक्षु;स्ततः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+रागवान्प्रकृतिं ह्येति विरक्तो ज्ञानवान्भवेत्
+यथा ह्येकरसा भूमिरोषध्यात्मानुसारिणी
+उत्पत्तिवृद्धिव्ययतो यथा स इति गृह्यते
+अनेन लिङ्गेन तु लिङ्गमन्य;द्गच्छत्यदृष्टः प्रतिसंधियोगात्
+इमे शरीरैर्जलमेव गत्वा; जलाच्च तेजः पवनोऽन्तरिक्षम्
+शुभ���शुभं कर्म कृतं यदस्य; तदेव प्रत्याददते स्वदेहे
+न चान्तरं रूपगुणं बिभर्ति; तथैव तद्दृश्यते रूपमस्य
+तद्वच्छरीरसंयुक्तः शरीरीत्युपलभ्यते
+तद्वत्सुबुद्धिः सममिन्द्रियत्वा;द्बुधः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+यदा ते पञ्चभिः पञ्च विमुक्ता मनसा सह
+जलात्प्रसूता जगती जगत्यां जायते जगत्
+अनागतिं सुकृतिमतां परां गतिं; स्वयंभुवं प्रभवनिधानमव्ययम्
+तर्षच्छेदो न भवति पुरुषस्येह कल्मषात्
+परं नैवाभिकाङ्क्षन्ति निर्गुणत्वाद्गुणार्थिनः
+मनो हि मनसा ग्राह्यं दर्शनेन च दर्शनम्
+कथेयमभवत्तत्र या त्वया परिकीर्तिता
+न चैवमिष्यते ब्रह्म शरीराश्रयसंभवम्
+न दृष्टपूर्वं मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता
+न शब्दवन्नापि च गन्धवत्त;न्न रूपवत्तत्परमस्वभावम्
+यथा मनुष्यः परिमुच्य काय;मदृश्यमन्यद्विशते शरीरम्
+गुणैस्त्वेतैः प्रकाशन्ते निर्गुणत्वात्ततः परम्
+पृथ्व्या नरः पश्यति नान्तमस्या; ह्यन्तश्चास्या भविता चेति विद्धि
+महत्सु भूतेषु वसन्ति पञ्च; पञ्चेन्द्रियार्थाश्च तथेन्द्रियेषु
+गुणैर्यस्त्ववरैर्युक्तः कथं विद्याद्गुणानिमान्
+तैरेवायं चेन्द्रियैर्वर्धमानै;र्ग्लायद्भिर्वा वर्तते कर्मरूपः
+परं हि तत्कर्मपथादपेतं; निराशिषं ब्रह्मपरं ह्यवश्यम्
+तस्मादिन्द्रियरूपेभ्यो यच्छेदात्मानमात्मना
+अव्यक्तात्प्रसृतं ज्ञानं ततो बुद्धिस्ततो मनः
+तथेह पञ्चेन्द्रियदीपवृक्षा; ज्ञानप्रदीप्ताः परवन्त एव
+गुणप्रसारिणी बुद्धिर्हुताशन इवेन्धने
+मनसो महती बुद्धिर्बुद्धेः कालो महान्स्मृतः
+खं वायुमग्निं सलिलं तथोर्वीं; समन्ततोऽभ्याविशते शरीरी
+दृष्ट्वा कर्म शाश्वतं चान्तवच्च; मनस्त्यागः कारणं नान्यदस्ति
+मुक्तास्वथ प्रवालेषु मृन्मये राजते तथा
+स्वेनात्मना चक्षुरिव प्रणेता; निशात्यये तमसा संवृतात्मा
+समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः
+पश्यन्नपि यथा लक्ष्म जगत्सोमे न विन्दति
+तथा ह्यसौ मुनिरिह निर्विशेषवा;न्स निर्गुणं प्रविशति ब्रह्म चाव्ययम्
+बिभेमि कर्मणः क्रूराद्राज्यं हि भृशदुष्करम्
+ज्ञानं तु विज्ञानगुणेन युक्तं; कर्माशुभं पश्यति वर्जनीयम्
+यस्मिंश्च यद्येन च यश्च कर्ता; तत्कारणं तं समुपायमाहुः
+ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्
+नासामर्थ्याद्गच्छति कर्मणेह; हीनस्तेन परमेणाव्ययेन
+मनोऽनुवर्तन्ति परावराणि; जलौकसः स्रोत इवानुकूलम्
+निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः
+प्रज्ञाकरणसंयुक्तं ततो बुद्धिः प्रवर्तते
+निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथानन्त्याय कल्पते
+तद्वत्सुबुद्धिः सममिन्द्रियत्वा;द्बुधः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+एवं प्रकृतितः सर्वे प्रभवन्ति शरीरिणः
+अवताराभिनिःस्रोतं गिरेः शृङ्गादिवोदकम्
+तर्षच्छेदो न भवति पुरुषस्येह कल्मषात्
+निवर्तयित्वा रसनं रसेभ्यो; घ्राणं च गन्धाच्छ्रवणे च शब्दात्
+स्पर्शं तनुर्वेद रसं तु जिह्वा; घ्राणं च गन्धाञ्श्रवणे च शब्दान्
+तद्वद्भूतेषु भूतात्मा सूक्ष्मो ज्ञानात्मवानसौ
+यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा; धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे
+विसृजंश्चोपसर्पंश्च तद्वत्पश्य शरीरिणम्
+मनः श्रोत्रादिभिर्युक्तं शब्दादीन्साधु पश्यति
+शुभे त्वसौ तुष्यति दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमः शरीरी
+जलात्प्रसूता जगती जगत्यां जायते जगत्
+यथा हिमवतः पार्श्वं पृष्ठं चन्द्रमसो यथा
+यथा प्रदीपः पुरतः प्रदीप्तः; प्रकाशमन्यस्य करोति दीप्यन्
+कृत्स्नस्तु मन्त्रो विधिवत्प्रयुक्तो; यज्ञा यथोक्तास्त्वथ दक्षिणाश्च
+नानाविधे कर्मपथे सुखार्थी; नरः प्रवृत्तो न परं प्रयाति
+पवनाच्च महद्व्योम तस्मात्परतरं मनः
+तद्वद्गोषु मनुष्येषु तद्वद्धस्तिमृगादिषु
+अन्नप्रदानं मनसः समाधिः; पञ्चात्मकं कर्मफलं वदन्ति
+तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं; छित्त्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत्
+चलं यथा दृष्टिपथं परैति; सूक्ष्मं महद्रूपमिवाभिपाति
+कालात्स भगवान्विष्णुर्यस्य सर्वमिदं जगत्
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+अज्ञानतस्तत्र पतन्ति मूढा; ज्ञाने फलं पश्य यथा विशिष्टम्
+अहंकारोऽभिमानश्च संभूतो भूतसंज्ञकः
+वाचा तु यत्कर्म करोति किंचि;द्वाचैव सर्वं समुपाश्नुते तत्
+अघ्राणमवितर्कं च सत्त्वं प्रविशते परम्
+महत्सु भूतेषु वसन्ति पञ्च; पञ्चेन्द्रियार्थाश्च तथेन्द्रियेषु
+तदेव च यथा सूत्रं सुवर्णे वर्तते पुनः
+जलाश्रयः स्वेद उक्तो रसश्च; वाय्वात्मकः स्पर्शकृतो गुणश्च
+अत्येति सर्वदुःखानि दुःखं ह्यन्तवदुच्यते
+सर्वैरयं चेन्द्रियैः संप्रयुक्तो; देहः प्राप्तः पञ्चभूताश्रयः स्यात्
+तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चा;त्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः
+अहिरेव ह्यहेः पादान��पश्यतीति निदर्शनम्
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य नसंश्रयात्
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः शरीरी नोपलभ्यते
+गुणवद्भिर्गुणोपेतं यदा ध्यानगुणं मनः
+विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः
+तपसा चानुमानेन गुणैर्जात्या श्रुतेन च
+गजानां च गजैरेवं ज्ञेयं ज्ञानेन गृह्यते
+नरो नसंस्थानगतः प्रभुः स्या;देतत्फलं सिध्यति कर्मलोके
+यथात्मनोऽङ्गं पतितं पृथिव्यां; स्वप्नान्तरे पश्यति चात्मनोऽन्यत्
+शुक्रस्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे
+स एवास्तमुपागच्छंस्तदेवात्मनि यच्छति
+रसैर्वियुक्तं विविधैश्च गन्धै;रशब्दमस्पर्शमरूपवच्च
+न बुद्धिर्बुध्यतेऽव्यक्तं सूक्ष्मस्त्वेतानि पश्यति
+गुणाभावात्प्रकृत्या च निस्तर्क्यं ज्ञेयसंमितम्
+प्रत्यासन्नं निनीषन्ति ज्ञेयं ज्ञानाभिसंहितम्
+न श्रोत्रलिङ्गं श्रवणे निदर्शनं; तथागतं पश्यति तद्विनश्यति
+सेयं गुणवती बुद्धिर्गुणेष्वेवाभिवर्तते
+तथा तथायं गुणसंप्रयुक्तः; शुभाशुभं कर्मफलं भुनक्ति
+गच्छन्ति चायान्ति च तन्यमाना;स्तद्वच्छरीराणि शरीरिणां तु
+तैरेवायं चेन्द्रियैर्वर्धमानै;र्ग्लायद्भिर्वा वर्तते कर्मरूपः
+न दृष्टपूर्वं मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म ध्यानयोगसमाधिना
+सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम
+यस्तांस्त्यजति शब्दादीन्सर्वाश्च व्यक्तयस्तथा
+यतो जगत्सर्वमिदं प्रसूतं; ज्ञात्वात्मवन्तो व्यतियान्ति यत्तत्
+चन्द्र एव त्वमावास्यां तथा भवति मूर्तिमान्
+नैर्गुण्याद्ब्रह्म चाप्नोति सगुणत्वान्निवर्तते
+स्वरूपमालोचयते च रूपं; परं तथा बुद्धिपथं परैति
+कथेयमभवत्तत्र या त्वया परिकीर्तिता
+अव्यक्तात्मा पुरुषोऽव्यक्तकर्मा; सोऽव्यक्तत्वं गच्छति ह्यन्तकाले
+यथाम्भसि प्रसन्ने तु रूपं पश्यति चक्षुषा
+गुणैस्त्वेतैः प्रकाशन्ते निर्गुणत्वात्ततः परम्
+यथा हि राज्ञो बहवो ह्यमात्याः; पृथक्प्रमानं प्रवदन्ति युक्ताः
+इष्टं त्वनिष्टं च न मां भजेते;त्येतत्कृते ज्ञानविधिः प्रवृत्तः
+अभिसंधिपूर्वकं कर्म कर्ममूलं ततः फलम्
+अद्भ्यो महत्तरं तेजस्तेजसः पवनो महान्
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यां नक्षत्रैर्युज्यते गतः
+सर्वाण्येतानि संवार्य द्वाराणि मनसि स्थितः
+तद्वन्मूर्तिषु मूर्तिष्ठं ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+तद्वच्छरीरसंयुक्तः शरीरीत्युपलभ्यते
+यथा पञ्च विमुक्तानि इन्द्रियाणि स्वकर्मभिः
+तदा सर्वगुणान्हित्वा निर्गुणं प्रतिपद्यते
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यामलिङ्गत्वान्न दृश्यते
+यथा कोशान्तरं प्राप्य चन्द्रमा भ्राजते पुनः
+अनादित्वादमध्यत्वादनन्तत्वाच्च सोऽव्ययः
+यदा कर्मगुणोपेता बुद्धिर्मनसि वर्तते
+यथा च कश्चित्सुकृतैर्मनुष्यः; शुभाशुभं प्राप्नुतेऽथाविरोधात्
+गुणप्रसारिणी बुद्धिर्हुताशन इवेन्धने
+अथ तद्द्रक्ष्यसे ब्रह्म मणौ सूत्रमिवार्पितम्
+तथेन्द्रियाकुलीभावे ज्ञेयं ज्ञाने न पश्यति
+जन्मवृद्धिक्षयश्चास्य प्रत्यक्षेणोपलभ्यते
+यदा ते पञ्चभिः पञ्च विमुक्ता मनसा सह
+अन्तरात्मा तथा देहमाविश्येन्द्रियरश्मिभिः
+यथा चन्द्रार्कसंयुक्तं तमस्तदुपलभ्यते
+यतो गृहीत्वा हि करोति यच्च; यस्मिंश्च तामारभते प्रवृत्तिम्
+यथा प्रदीपे ज्वलतोऽनलस्य; संतापजं रूपमुपैति किंचित्
+क्षयान्ते तत्फलं दिव्यं ज्ञानं ज्ञेयप्रतिष्ठितम्
+शुभाशुभं कर्म कृतं यदस्य; तदेव प्रत्याददते स्वदेहे
+प्राप्येन्द्रियगुणान्पञ्च सोऽस्तमावृत्य गच्छति
+यः सर्वहेतुः परमार्थकारी; तत्कारणं कार्यमतो यदन्यत्
+अक्षरात्खं ततो वायुर्वायोर्ज्योतिस्ततो जलम्
+अस्पर्शनमशृण्वानमनास्वादमदर्शनम्
+बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः
+विसृज्य भूतेषु महत्सु देहं; तदाश्रयं चैव बिभर्ति रूपम्
+तद्वच्छरीरेषु भवन्ति पञ्च; ज्ञानैकदेशः परमः स तेभ्यः
+तद्ब्रह्म परमं प्रोक्तं तद्धाम परमं स्मृतम्
+तस्मादिन्द्रियरूपेभ्यो यच्छेदात्मानमात्मना
+मत्स्यो यथा स्रोत इवाभिपाती; तथा कृतं पूर्वमुपैति कर्म
+खं वायुमग्निं सलिलं तथोर्वीं; समन्ततोऽभ्याविशते शरीरी
+न चापि तैः साधयतेऽथ कार्यं; ते तं न पश्यन्ति स पश्यते तान्
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म निकष्यं निकषे यथा
+तद्वत्कीटपतंगेषु प्रसक्तात्मा स्वकर्मभिः
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न पश्यति स्पर्शनमिन्द्रियेन्द्रियम्
+परं नयन्तीह विलोभ्यमानं; यथा प्लवं वायुरिवार्णवस्थम्
+सूक्ष्मेण मनसा विद्मो वाचा वक्तुं न शक्नुमः
+गुणात्मकं कर्म वदन्ति वेदा;स्तस्मान्मन्त्रा मन्त्रमूलं हि कर्म
+विधिर्विधेयं मनसोपपत्तिः; फलस्य भोक्ता तु यथा शरीरी
+तथैवेह परा बुद्धिः परं बुद्ध्या न पश्यति
+यच्चाभिभूः साधकं व्यापकं च; यन्मन��त्रवच्छंस्यते चैव लोके
+न यत्नसाध्यं तद्ब्रह्म नादिमध्यं न चान्तवत्
+यद्यच्छरीरेण करोति कर्म; शरीरयुक्तः समुपाश्नुते तत्
+बुद्धिः कर्मगुणैर्हीना यदा मनसि वर्तते
+स्पर्शात्तनुं रूपगुणात्तु चक्षु;स्ततः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोत्ययम्
+निवर्तते तथा तर्षः पापमन्तं गतं यथा
+अन्तश्चादिमतां दृष्टो न चादिर्ब्रह्मणः स्मृतः
+न चैवमिष्यते ब्रह्म शरीराश्रयसंभवम्
+यथाबलं संचरते स विद्वां;स्तस्मात्स एकः परमः शरीरी
+इन्द्रियेभ्यो मनः पूर्वं बुद्धिः परतरा ततः
+यद्यत्प्रियं यस्य सुखं तदाहु;स्तदेव दुःखं प्रवदन्त्यनिष्टम्
+तदा संपद्यते ब्रह्म तत्रैव प्रलयं गतम्
+यत्र नास्ति पदन्यासः कस्तं विषयमाप्नुयात्
+यदा मनसि सा बुद्धिर्वर्ततेऽन्तरचारिणी
+अग्राह्यमव्यक्तमवर्णमेकं; पञ्चप्रकारं ससृजे प्रजानाम्
+फलं कर्मात्मकं विद्यात्कर्म ज्ञेयात्मकं तथा
+यथेन्द्रियार्थान्युगपत्समस्ता;न्नावेक्षते कृत्स्नमतुल्यकालम्
+नादिर्न मध्यं नैवान्तस्तस्य देवस्य विद्यते
+यदा निर्गुणमाप्नोति ध्यानं मनसि पूर्वजम्
+रूपवन्तमरूपत्वादुदयास्तमये बुधाः
+पुरुषः प्रकृतिर्बुद्धिर्विशेषाश्चेन्द्रियाणि च
+पश्यन्ति यद्ब्रह्मविदो मनुष्या;स्तदक्षरं न क्षरतीति विद्धि
+सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान्बध्नन्ति जलजीविनः
+श्रोत्रादियुक्तः सुमनाः सुबुद्धि;र्लिङ्गात्तथा गच्छति लिङ्गमन्यत्
+अदृष्टपूर्वश्चक्षुर्भ्यां न चासौ नास्ति तावता
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न चापि संस्पर्शमुपैति किंचित्
+अदृष्टतोऽनुपायाच्चाप्यभिसंधेश्च कर्मणः
+एवमस्ति न वेत्येतन्न च तन्न परायणम्
+अव्यक्तात्प्रसृतं ज्ञानं ततो बुद्धिस्ततो मनः
+श्रोत्रं खतो घ्राणमथो पृथिव्या;स्तेजोमयं रूपमथो विपाकः
+परं त्यजन्तीह विलोभ्यमाना; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+अनुमानाद्धि गन्तव्यं गुणैरवयवैः सह
+दुष्टस्य मनसः पञ्च संप्रदुष्यन्ति मानसाः
+नानाश्रयाः कर्मसु वर्तमानाः; श्रोत्रादयः पञ्च गुणाञ्श्रयन्ते
+सर्वज्ञः सर्वदर्शी च क्षेत्रज्ञस्तानि पश्यति
+व्यवसायगुणोपेता तदा संपद्यते मनः
+उत्पत्तिवृद्धिक्षयसंनिपातै;र्न युज्यतेऽसौ परमः शरीरी
+मतिस्त्वतिगता ज्ञानं ज्ञानं त्वभिगतं परम्
+जिह्वाग्रेषु प्रवर्तन्ते यत्नसाध्या वि���ाशिनः
+तथा तत्परमं ब्रह्म विमुक्तं प्रकृतेः परम्
+तद्वल्लिङ्गान्तरं प्राप्य शरीरी भ्राजते पुनः
+रजस्तमः सत्त्वमथो तृतीयं; गच्छत्यसौ ज्ञानगुणान्विरूपान्
+धिया समनुपश्यन्ति तद्गताः सवितुर्गतिम्
+अबुद्धिरज्ञानकृता अबुद्ध्या दुष्यते मनः
+बुद्धेः परतरं ज्ञानं ज्ञानात्परतरं परम्
+अथादर्शतलप्रख्ये पश्यत्यात्मानमात्मनि
+निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्गं नैवोपयान्ति च
+ज्ञानं ज्ञेयाभिनिर्वृत्तं विद्धि ज्ञानगुणं मनः
+ज्ञानमुत्पद्यते पुंसां क्षयात्पापस्य कर्मणः
+अव्ययत्वाच्च निर्द्वंद्वं द्वंद्वाभावात्ततः परम्
+उद्यन्हि सविता यद्वत्सृजते रश्मिमण्डलम्
+मनस्तु यत्कर्म करोति किंचि;न्मनःस्थ एवायमुपाश्नुते तत्
+क्षीणकोशो ह्यमावास्यां चन्द्रमा न प्रकाशते
+सा तु चन्द्रमसो व्यक्तिर्न तु तस्य शरीरिणः
+तथेन्द्रियाण्युपादाय बुद्धिर्मनसि वर्तते
+मनसा चेन्द्रियग्राममनन्तं प्रतिपद्यते
+प्रसृतैरिन्द्रियैर्दुःखी तैरेव नियतैः सुखी
+तथा बुद्धिप्रदीपेन दूरस्थं सुविपश्चितः
+धर्मादुत्कृष्यते श्रेयस्तथाश्रेयोऽप्यधर्मतः
+यथार्चिषोऽग्नेः पवनस्य वेगा; मरीचयोऽर्कस्य नदीषु चापः
+बुद्धिप्रहीणो मनसासमृद्ध;स्तथा निराशीर्गुणतामुपैति
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः फलैर्युज्यति कर्मणः
+खाद्वै निवर्तन्ति नभाविनस्ते; ये भाविनस्ते परमाप्नुवन्ति
+सर्पान्कुशाग्राणि तथोदपानं; ज्ञात्वा मनुष्याः परिवर्जयन्ति
+अदृष्ट्वैव तु पूतात्मा विषयेभ्यो निवर्तते
+नोत्सहन्ते यथा वेत्तुमिन्द्रियैरिन्द्रियाण्यपि
+ज्ञानपूर्वोद्भवा लिप्सा लिप्सापूर्वाभिसंधिता
+मृगैर्मृगाणां ग्रहणं पक्षिणां पक्षिभिर्यथा
+गुणादाने विप्रयोगे च तेषां; मनः सदा बुद्धिपरावराभ्याम्
+अनेनैव विधिना संप्रवृत्तो; गुणादाने ब्रह्मशरीरमेति
+तद्गत्वा कालविषयाद्विमुक्ता मोक्षमाश्रिताः
+मनसो महती बुद्धिर्बुद्धेः कालो महान्स्मृतः
+गुणहीनो हि तं मार्गं बहिः समनुवर्तते
+न चान्तरं रूपगुणं बिभर्ति; तथैव तद्दृश्यते रूपमस्य
+सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति
+ऋचामादिस्तथा साम्नां यजुषामादिरुच्यते
+रूपाणि चक्षुर्न च तत्परं य;द्गृह्णन्त्यनध्यात्मविदो मनुष्याः
+प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति
+तथेन्द्रियाण्याविशते शरीरी; हुताशन��� वायुरिवेन्धनस्थम्
+पृथ्व्या नरः पश्यति नान्तमस्या; ह्यन्तश्चास्या भविता चेति विद्धि
+यथा चन्द्रार्कनिर्मुक्तः स राहुर्नोपलभ्यते
+मनस्येकाग्रतां कृत्वा तत्परं प्रतिपद्यते
+सनातनं यदमृतमव्ययं पदं; विचार्य तं शमममृतत्वमश्नुते
+उत्पत्तिवृद्धिव्ययतो यथा स इति गृह्यते
+पृथिवीरूपतो रूपमपामिह महत्तरम्
+तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते
+दिवाकरो गुणमुपलभ्य निर्गुणो; यथा भवेद्व्यपगतरश्मिमण्डलः
+शरीरमेवायतनं सुखस्य; दुःखस्य चाप्यायतनं शरीरम्
+यथा ह्येकरसा भूमिरोषध्यात्मानुसारिणी
+न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निदर्शनम्
+यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्ता;त्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय
+कामात्मकाश्छन्दसि कर्मयोगा; एभिर्विमुक्तः परमश्नुवीत
+तथा कर्मानुगा बुद्धिरन्तरात्मानुदर्शिनी
+ज्ञेयं ज्ञानात्मकं विद्याज्ज्ञानं सदसदात्मकम्
+तद्वत्प्रसन्नेन्द्रियवाञ्ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+विमुञ्चत्याकृतिग्रामांस्तान्मुक्त्वामृतमश्नुते
+ज्ञानमिन्द्रियसंयुक्तं तद्वत्प्रेत्य भवाभवौ
+अज्ञानतृप्तो विषयेष्ववगाढो न दृश्यते
+यथा मनुष्यः परिमुच्य काय;मदृश्यमन्यद्विशते शरीरम्
+सर्वाणि चैतानि मनोनुगानि; बुद्धिं मनोऽन्वेति मनः स्वभावम्
+मनस्त्वपहृतं बुद्धिमिन्द्रियार्थनिदर्शनम्
+न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिध्यति
+गुणैर्यस्त्ववरैर्युक्तः कथं विद्याद्गुणानिमान्
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य च दर्शनात्
+इमे शरीरैर्जलमेव गत्वा; जलाच्च तेजः पवनोऽन्तरिक्षम्
+तद्वन्मूर्तिवियुक्तः सञ्शरीरी नोपलभ्यते
+गुणान्यदिह पश्यन्ति तदिच्छन्त्यपरे जनाः
+अनागतिं सुकृतिमतां परां गतिं; स्वयंभुवं प्रभवनिधानमव्ययम्
+तथेह पञ्चेन्द्रियदीपवृक्षा; ज्ञानप्रदीप्ताः परवन्त एव
+प्रणीतं कर्मणा मार्गं नीयमानः पुनः पुनः
+अनादित्वादनन्तत्वात्तदनन्तमथाव्ययम्
+ज्ञानेन निर्मलीकृत्य बुद्धिं बुद्ध्या तथा मनः
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+ऋचो यजूंषि सामानि शरीराणि व्यपाश्रिताः
+विशेषतो मनुष्येषु मिथ्यावृत्तिषु नित्यदा
+ज्ञानानां च फलानां च ज्ञेयानां कर्मणां तथा
+स एव लुलिते तस्मिन्यथा रूपं न पश्यति
+तान्येव काष्ठानि यथा विमथ्य; धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात्
+प्रजाः सृष्टा मनसा कर्मणा च; द्वावप्येतौ सत्पथौ लोकजुष्टौ
+नाभिसर्पद्विमुञ्चद्वा शशिनं दृश्यते तमः
+श्रोत्रादीनि न पश्यन्ति स्वं स्वमात्मानमात्मना
+द्वितीया मिथुनव्यक्तिमविशेषान्नियच्छति
+न च नाशोऽस्य भवति तथा विद्धि शरीरिणम्
+रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते
+परं नैवाभिकाङ्क्षन्ति निर्गुणत्वाद्गुणार्थिनः
+यथागुणं कर्मगणं फलार्थी; करोत्ययं कर्मफले निविष्टः
+इष्टं च मे स्यादितरच्च न स्या;देतत्कृते कर्मविधिः प्रवृत्तः
+न शब्दवन्नापि च गन्धवत्त;न्न रूपवत्तत्परमस्वभावम्
+निनीषेत्तत्परं ब्रह्म विशुद्धेनान्तरात्मना
+यथा व्यक्तमिदं शेते स्वप्ने चरति चेतनम्
+एकस्याद्या प्रवृत्तिस्तु प्रधानात्संप्रवर्तते
+परं हि तत्कर्मपथादपेतं; निराशिषं ब्रह्मपरं ह्यवश्यम्
+न तेन मर्त्याः पश्यन्ति येन गच्छन्ति तत्परम्
+प्राप्नोत्ययं कर्मफलं प्रवृद्धं धर्ममात्मवान्
+नोष्णं न शीतं मृदु नापि तीक्ष्णं; नाम्लं कषायं मधुरं न तिक्तम्
+अबुधास्तं न पश्यन्ति ह्यात्मस्था गुणबुद्धयः
+शब्दाश्च रूपाणि रसाश्च पुण्याः; स्पर्शाश्च गन्धाश्च शुभास्तथैव
+महद्धि परमं भूतं युक्ताः पश्यन्ति योगिनः
+अनेन लिङ्गेन तु लिङ्गमन्य;द्गच्छत्यदृष्टः प्रतिसंधियोगात्
+इन्द्रियैर्मनसः सिद्धिर्न बुद्धिं बुध्यते मनः
+मनस्याकृतयो मग्ना मनस्त्वतिगतं मतिम्
+तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः
+यन्मन्त्रशब्दैरकृतप्रकाशं; तदुच्यमानं शृणु मे परं यत्
+अव्यक्तस्येह विज्ञाने नास्ति तुल्यं निदर्शनम्
+मनो हि मनसा ग्राह्यं दर्शनेन च दर्शनम्
+एवं शरीरेषु शुभाशुभेषु; स्वकर्मजैर्ज्ञानमिदं निबद्धम्
+यथा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये
+अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+न स्त्री पुमान्वापि नपुंसकं च; न सन्न चासत्सदसच्च तन्न
+रागवान्प्रकृतिं ह्येति विरक्तो ज्ञानवान्भवेत्
+रसैर्वियुक्तं विविधैश्च गन्धै;रशब्दमस्पर्शमरूपवच्च
+उद्यन्हि सविता यद्वत्सृजते रश्मिमण्डलम्
+समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः
+गुणान्यदिह पश्यन्ति तदिच्छन्त्यपरे जनाः
+अव्यक्तात्मा पुरुषोऽव्यक्तकर्मा; सोऽव्यक्तत्वं गच्छति ह्यन्तकाले
+जलात्प्रसूता जगती जगत्यां जायते जगत्
+स्पर्शं तनुर्वेद रसं तु जिह्वा; घ्राणं च गन्धाञ्श्रवणे च शब्दान्
+यथा व्यक्तमि��ं शेते स्वप्ने चरति चेतनम्
+परं नयन्तीह विलोभ्यमानं; यथा प्लवं वायुरिवार्णवस्थम्
+पृथ्व्या नरः पश्यति नान्तमस्या; ह्यन्तश्चास्या भविता चेति विद्धि
+मनः श्रोत्रादिभिर्युक्तं शब्दादीन्साधु पश्यति
+श्रोत्रं खतो घ्राणमथो पृथिव्या;स्तेजोमयं रूपमथो विपाकः
+प्रज्ञाकरणसंयुक्तं ततो बुद्धिः प्रवर्तते
+यदा ते पञ्चभिः पञ्च विमुक्ता मनसा सह
+अभिसंधिपूर्वकं कर्म कर्ममूलं ततः फलम्
+इष्टं त्वनिष्टं च न मां भजेते;त्येतत्कृते ज्ञानविधिः प्रवृत्तः
+ज्ञेयं ज्ञानात्मकं विद्याज्ज्ञानं सदसदात्मकम्
+बुद्धिः कर्मगुणैर्हीना यदा मनसि वर्तते
+ऋचो यजूंषि सामानि शरीराणि व्यपाश्रिताः
+न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निदर्शनम्
+यथागुणं कर्मगणं फलार्थी; करोत्ययं कर्मफले निविष्टः
+बिभेमि कर्मणः क्रूराद्राज्यं हि भृशदुष्करम्
+विसृज्य भूतेषु महत्सु देहं; तदाश्रयं चैव बिभर्ति रूपम्
+मनस्याकृतयो मग्ना मनस्त्वतिगतं मतिम्
+नानाश्रयाः कर्मसु वर्तमानाः; श्रोत्रादयः पञ्च गुणाञ्श्रयन्ते
+प्रत्यासन्नं निनीषन्ति ज्ञेयं ज्ञानाभिसंहितम्
+न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिध्यति
+सा तु चन्द्रमसो व्यक्तिर्न तु तस्य शरीरिणः
+प्राप्नोत्ययं कर्मफलं प्रवृद्धं धर्ममात्मवान्
+यतो गृहीत्वा हि करोति यच्च; यस्मिंश्च तामारभते प्रवृत्तिम्
+अस्पर्शनमशृण्वानमनास्वादमदर्शनम्
+इमे शरीरैर्जलमेव गत्वा; जलाच्च तेजः पवनोऽन्तरिक्षम्
+यः सर्वहेतुः परमार्थकारी; तत्कारणं कार्यमतो यदन्यत्
+अदृष्टतोऽनुपायाच्चाप्यभिसंधेश्च कर्मणः
+नरो नसंस्थानगतः प्रभुः स्या;देतत्फलं सिध्यति कर्मलोके
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य च दर्शनात्
+दुष्टस्य मनसः पञ्च संप्रदुष्यन्ति मानसाः
+पश्यन्ति यद्ब्रह्मविदो मनुष्या;स्तदक्षरं न क्षरतीति विद्धि
+महत्सु भूतेषु वसन्ति पञ्च; पञ्चेन्द्रियार्थाश्च तथेन्द्रियेषु
+तपसा चानुमानेन गुणैर्जात्या श्रुतेन च
+अज्ञानतृप्तो विषयेष्ववगाढो न दृश्यते
+सर्पान्कुशाग्राणि तथोदपानं; ज्ञात्वा मनुष्याः परिवर्जयन्ति
+प्राप्येन्द्रियगुणान्पञ्च सोऽस्तमावृत्य गच्छति
+खाद्वै निवर्तन्ति नभाविनस्ते; ये भाविनस्ते परमाप्नुवन्ति
+तद्वत्कीटपतंगेषु प्रसक्तात्मा स्वकर्मभिः
+धर्मादुत्कृष्यते श्रेयस्तथाश्रेयोऽप्यधर्मतः
+यत्र नास्ति पदन्यासः कस्तं विषयमाप्नुयात्
+यथा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये
+अनादित्वादनन्तत्वात्तदनन्तमथाव्ययम्
+तर्षच्छेदो न भवति पुरुषस्येह कल्मषात्
+सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम
+अनेनैव विधिना संप्रवृत्तो; गुणादाने ब्रह्मशरीरमेति
+यथा ह्येकरसा भूमिरोषध्यात्मानुसारिणी
+जन्मवृद्धिक्षयश्चास्य प्रत्यक्षेणोपलभ्यते
+अन्तरात्मा तथा देहमाविश्येन्द्रियरश्मिभिः
+प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति
+अघ्राणमवितर्कं च सत्त्वं प्रविशते परम्
+निवर्तते तथा तर्षः पापमन्तं गतं यथा
+अन्तश्चादिमतां दृष्टो न चादिर्ब्रह्मणः स्मृतः
+तथैवेह परा बुद्धिः परं बुद्ध्या न पश्यति
+मुक्तास्वथ प्रवालेषु मृन्मये राजते तथा
+परं हि तत्कर्मपथादपेतं; निराशिषं ब्रह्मपरं ह्यवश्यम्
+न चान्तरं रूपगुणं बिभर्ति; तथैव तद्दृश्यते रूपमस्य
+स्पर्शात्तनुं रूपगुणात्तु चक्षु;स्ततः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+गुणात्मकं कर्म वदन्ति वेदा;स्तस्मान्मन्त्रा मन्त्रमूलं हि कर्म
+गुणप्रसारिणी बुद्धिर्हुताशन इवेन्धने
+क्षयान्ते तत्फलं दिव्यं ज्ञानं ज्ञेयप्रतिष्ठितम्
+न श्रोत्रलिङ्गं श्रवणे निदर्शनं; तथागतं पश्यति तद्विनश्यति
+यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा; धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे
+यथा हि राज्ञो बहवो ह्यमात्याः; पृथक्प्रमानं प्रवदन्ति युक्ताः
+एकस्याद्या प्रवृत्तिस्तु प्रधानात्संप्रवर्तते
+स एवास्तमुपागच्छंस्तदेवात्मनि यच्छति
+मनस्तु यत्कर्म करोति किंचि;न्मनःस्थ एवायमुपाश्नुते तत्
+अव्यक्तात्प्रसृतं ज्ञानं ततो बुद्धिस्ततो मनः
+मृगैर्मृगाणां ग्रहणं पक्षिणां पक्षिभिर्यथा
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म निकष्यं निकषे यथा
+स्वरूपमालोचयते च रूपं; परं तथा बुद्धिपथं परैति
+अवताराभिनिःस्रोतं गिरेः शृङ्गादिवोदकम्
+तदेव च यथा सूत्रं सुवर्णे वर्तते पुनः
+शरीरमेवायतनं सुखस्य; दुःखस्य चाप्यायतनं शरीरम्
+मनोऽनुवर्तन्ति परावराणि; जलौकसः स्रोत इवानुकूलम्
+यथा कोशान्तरं प्राप्य चन्द्रमा भ्राजते पुनः
+रागवान्प्रकृतिं ह्येति विरक्तो ज्ञानवान्भवेत्
+धिया समनुपश्यन्ति तद्गताः सवितुर्गतिम्
+यथा पञ्च विमुक्तानि इन्द्रियाणि स्वकर्मभिः
+तद्वत्सुबुद्धिः सममिन्द्रियत्वा;द्बुधः परं पश्यति स्वं स्वभ���वम्
+अग्राह्यमव्यक्तमवर्णमेकं; पञ्चप्रकारं ससृजे प्रजानाम्
+विमुञ्चत्याकृतिग्रामांस्तान्मुक्त्वामृतमश्नुते
+विसृजंश्चोपसर्पंश्च तद्वत्पश्य शरीरिणम्
+इन्द्रियैर्मनसः सिद्धिर्न बुद्धिं बुध्यते मनः
+तद्वन्मूर्तिवियुक्तः सञ्शरीरी नोपलभ्यते
+न शब्दवन्नापि च गन्धवत्त;न्न रूपवत्तत्परमस्वभावम्
+ज्ञानं ज्ञेयाभिनिर्वृत्तं विद्धि ज्ञानगुणं मनः
+तद्गत्वा कालविषयाद्विमुक्ता मोक्षमाश्रिताः
+गुणादाने विप्रयोगे च तेषां; मनः सदा बुद्धिपरावराभ्याम्
+न च नाशोऽस्य भवति तथा विद्धि शरीरिणम्
+ऋचामादिस्तथा साम्नां यजुषामादिरुच्यते
+एवं शरीरेषु शुभाशुभेषु; स्वकर्मजैर्ज्ञानमिदं निबद्धम्
+ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्
+कामात्मकाश्छन्दसि कर्मयोगा; एभिर्विमुक्तः परमश्नुवीत
+सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान्बध्नन्ति जलजीविनः
+तद्वच्छरीरसंयुक्तः शरीरीत्युपलभ्यते
+सूक्ष्मेण मनसा विद्मो वाचा वक्तुं न शक्नुमः
+सर्वाण्येतानि संवार्य द्वाराणि मनसि स्थितः
+न यत्नसाध्यं तद्ब्रह्म नादिमध्यं न चान्तवत्
+पश्यन्नपि यथा लक्ष्म जगत्सोमे न विन्दति
+अहिरेव ह्यहेः पादान्पश्यतीति निदर्शनम्
+नादिर्न मध्यं नैवान्तस्तस्य देवस्य विद्यते
+अहंकारोऽभिमानश्च संभूतो भूतसंज्ञकः
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न चापि संस्पर्शमुपैति किंचित्
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+अदृष्टपूर्वश्चक्षुर्भ्यां न चासौ नास्ति तावता
+अज्ञानतस्तत्र पतन्ति मूढा; ज्ञाने फलं पश्य यथा विशिष्टम्
+दृष्ट्वा कर्म शाश्वतं चान्तवच्च; मनस्त्यागः कारणं नान्यदस्ति
+अन्नप्रदानं मनसः समाधिः; पञ्चात्मकं कर्मफलं वदन्ति
+तान्येव काष्ठानि यथा विमथ्य; धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात्
+एवं प्रकृतितः सर्वे प्रभवन्ति शरीरिणः
+तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चा;त्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः
+तथा कर्मानुगा बुद्धिरन्तरात्मानुदर्शिनी
+पवनाच्च महद्व्योम तस्मात्परतरं मनः
+न दृष्टपूर्वं मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता
+तद्वन्मूर्तिषु मूर्तिष्ठं ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+तथेह पञ्चेन्द्रियदीपवृक्षा; ज्ञानप्रदीप्ताः परवन्त एव
+शुभाशुभं कर्म कृतं यदस्य; तदेव प्रत्याददते स्वदेहे
+तदा प्रज्ञायते ब्रह��म ध्यानयोगसमाधिना
+वाचा तु यत्कर्म करोति किंचि;द्वाचैव सर्वं समुपाश्नुते तत्
+इष्टं च मे स्यादितरच्च न स्या;देतत्कृते कर्मविधिः प्रवृत्तः
+तस्मादिन्द्रियरूपेभ्यो यच्छेदात्मानमात्मना
+मनस्त्वपहृतं बुद्धिमिन्द्रियार्थनिदर्शनम्
+ज्ञानमुत्पद्यते पुंसां क्षयात्पापस्य कर्मणः
+अत्येति सर्वदुःखानि दुःखं ह्यन्तवदुच्यते
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न पश्यति स्पर्शनमिन्द्रियेन्द्रियम्
+कथेयमभवत्तत्र या त्वया परिकीर्तिता
+परं नैवाभिकाङ्क्षन्ति निर्गुणत्वाद्गुणार्थिनः
+जलाश्रयः स्वेद उक्तो रसश्च; वाय्वात्मकः स्पर्शकृतो गुणश्च
+महद्धि परमं भूतं युक्ताः पश्यन्ति योगिनः
+येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोत्ययम्
+प्रजाः सृष्टा मनसा कर्मणा च; द्वावप्येतौ सत्पथौ लोकजुष्टौ
+नैर्गुण्याद्ब्रह्म चाप्नोति सगुणत्वान्निवर्तते
+स्वेनात्मना चक्षुरिव प्रणेता; निशात्यये तमसा संवृतात्मा
+गुणहीनो हि तं मार्गं बहिः समनुवर्तते
+अक्षरात्खं ततो वायुर्वायोर्ज्योतिस्ततो जलम्
+विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः
+परं त्यजन्तीह विलोभ्यमाना; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+गुणाभावात्प्रकृत्या च निस्तर्क्यं ज्ञेयसंमितम्
+ज्ञानपूर्वोद्भवा लिप्सा लिप्सापूर्वाभिसंधिता
+मत्स्यो यथा स्रोत इवाभिपाती; तथा कृतं पूर्वमुपैति कर्म
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः फलैर्युज्यति कर्मणः
+पुरुषः प्रकृतिर्बुद्धिर्विशेषाश्चेन्द्रियाणि च
+तद्वल्लिङ्गान्तरं प्राप्य शरीरी भ्राजते पुनः
+चलं यथा दृष्टिपथं परैति; सूक्ष्मं महद्रूपमिवाभिपाति
+नोष्णं न शीतं मृदु नापि तीक्ष्णं; नाम्लं कषायं मधुरं न तिक्तम्
+नासामर्थ्याद्गच्छति कर्मणेह; हीनस्तेन परमेणाव्ययेन
+श्रोत्रादीनि न पश्यन्ति स्वं स्वमात्मानमात्मना
+यद्यच्छरीरेण करोति कर्म; शरीरयुक्तः समुपाश्नुते तत्
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+तथा तथायं गुणसंप्रयुक्तः; शुभाशुभं कर्मफलं भुनक्ति
+न तेन मर्त्याः पश्यन्ति येन गच्छन्ति तत्परम्
+ज्ञानानां च फलानां च ज्ञेयानां कर्मणां तथा
+उत्पत्तिवृद्धिक्षयसंनिपातै;र्न युज्यतेऽसौ परमः शरीरी
+एवमस्ति न वेत्येतन्न च तन्न परायणम्
+तथा ह्यसौ मुनिरिह निर्विशेषवा;न्स निर्गुणं प्रविशति ब्रह्म चाव्ययम्
+निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथा��न्त्याय कल्पते
+व्यवसायगुणोपेता तदा संपद्यते मनः
+गच्छन्ति चायान्ति च तन्यमाना;स्तद्वच्छरीराणि शरीरिणां तु
+यथा प्रदीपे ज्वलतोऽनलस्य; संतापजं रूपमुपैति किंचित्
+यथा चन्द्रार्कसंयुक्तं तमस्तदुपलभ्यते
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यामलिङ्गत्वान्न दृश्यते
+दिवाकरो गुणमुपलभ्य निर्गुणो; यथा भवेद्व्यपगतरश्मिमण्डलः
+न स्त्री पुमान्वापि नपुंसकं च; न सन्न चासत्सदसच्च तन्न
+चन्द्र एव त्वमावास्यां तथा भवति मूर्तिमान्
+तथा बुद्धिप्रदीपेन दूरस्थं सुविपश्चितः
+विशेषतो मनुष्येषु मिथ्यावृत्तिषु नित्यदा
+अनेन लिङ्गेन तु लिङ्गमन्य;द्गच्छत्यदृष्टः प्रतिसंधियोगात्
+यथा हिमवतः पार्श्वं पृष्ठं चन्द्रमसो यथा
+अथादर्शतलप्रख्ये पश्यत्यात्मानमात्मनि
+सर्वज्ञः सर्वदर्शी च क्षेत्रज्ञस्तानि पश्यति
+सेयं गुणवती बुद्धिर्गुणेष्वेवाभिवर्तते
+निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्गं नैवोपयान्ति च
+तद्ब्रह्म परमं प्रोक्तं तद्धाम परमं स्मृतम्
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः शरीरी नोपलभ्यते
+निनीषेत्तत्परं ब्रह्म विशुद्धेनान्तरात्मना
+सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति
+मनस्येकाग्रतां कृत्वा तत्परं प्रतिपद्यते
+यथार्चिषोऽग्नेः पवनस्य वेगा; मरीचयोऽर्कस्य नदीषु चापः
+रजस्तमः सत्त्वमथो तृतीयं; गच्छत्यसौ ज्ञानगुणान्विरूपान्
+यथा च कश्चित्सुकृतैर्मनुष्यः; शुभाशुभं प्राप्नुतेऽथाविरोधात्
+तदा सर्वगुणान्हित्वा निर्गुणं प्रतिपद्यते
+रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते
+इन्द्रियेभ्यो मनः पूर्वं बुद्धिः परतरा ततः
+नाभिसर्पद्विमुञ्चद्वा शशिनं दृश्यते तमः
+कृत्स्नस्तु मन्त्रो विधिवत्प्रयुक्तो; यज्ञा यथोक्तास्त्वथ दक्षिणाश्च
+तद्वत्प्रसन्नेन्द्रियवाञ्ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+यस्मिंश्च यद्येन च यश्च कर्ता; तत्कारणं तं समुपायमाहुः
+नोत्सहन्ते यथा वेत्तुमिन्द्रियैरिन्द्रियाण्यपि
+गुणैस्त्वेतैः प्रकाशन्ते निर्गुणत्वात्ततः परम्
+तद्वच्छरीरेषु भवन्ति पञ्च; ज्ञानैकदेशः परमः स तेभ्यः
+रूपाणि चक्षुर्न च तत्परं य;द्गृह्णन्त्यनध्यात्मविदो मनुष्याः
+सर्वाणि चैतानि मनोनुगानि; बुद्धिं मनोऽन्वेति मनः स्वभावम्
+अनादित्वादमध्यत्वादनन्तत्वाच्च सोऽव्ययः
+ज्ञानमिन्द्रियसंयुक्तं तद्वत्प्रेत्य भवाभवौ
+स एव लुलिते तस्मि��्यथा रूपं न पश्यति
+तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं; छित्त्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत्
+श्रोत्रादियुक्तः सुमनाः सुबुद्धि;र्लिङ्गात्तथा गच्छति लिङ्गमन्यत्
+अद्भ्यो महत्तरं तेजस्तेजसः पवनो महान्
+तदा संपद्यते ब्रह्म तत्रैव प्रलयं गतम्
+गुणवद्भिर्गुणोपेतं यदा ध्यानगुणं मनः
+न बुद्धिर्बुध्यतेऽव्यक्तं सूक्ष्मस्त्वेतानि पश्यति
+अथ तद्द्रक्ष्यसे ब्रह्म मणौ सूत्रमिवार्पितम्
+नानाविधे कर्मपथे सुखार्थी; नरः प्रवृत्तो न परं प्रयाति
+तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः
+बुद्धेः परतरं ज्ञानं ज्ञानात्परतरं परम्
+अनुमानाद्धि गन्तव्यं गुणैरवयवैः सह
+मतिस्त्वतिगता ज्ञानं ज्ञानं त्वभिगतं परम्
+बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः
+यथाबलं संचरते स विद्वां;स्तस्मात्स एकः परमः शरीरी
+यथात्मनोऽङ्गं पतितं पृथिव्यां; स्वप्नान्तरे पश्यति चात्मनोऽन्यत्
+यद्यत्प्रियं यस्य सुखं तदाहु;स्तदेव दुःखं प्रवदन्त्यनिष्टम्
+क्षीणकोशो ह्यमावास्यां चन्द्रमा न प्रकाशते
+यथाम्भसि प्रसन्ने तु रूपं पश्यति चक्षुषा
+न चैवमिष्यते ब्रह्म शरीराश्रयसंभवम्
+तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते
+अबुद्धिरज्ञानकृता अबुद्ध्या दुष्यते मनः
+यन्मन्त्रशब्दैरकृतप्रकाशं; तदुच्यमानं शृणु मे परं यत्
+तद्वद्गोषु मनुष्येषु तद्वद्धस्तिमृगादिषु
+मनो हि मनसा ग्राह्यं दर्शनेन च दर्शनम्
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य नसंश्रयात्
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यां नक्षत्रैर्युज्यते गतः
+अनागतिं सुकृतिमतां परां गतिं; स्वयंभुवं प्रभवनिधानमव्ययम्
+ज्ञानं तु विज्ञानगुणेन युक्तं; कर्माशुभं पश्यति वर्जनीयम्
+निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः
+सनातनं यदमृतमव्ययं पदं; विचार्य तं शमममृतत्वमश्नुते
+यस्तांस्त्यजति शब्दादीन्सर्वाश्च व्यक्तयस्तथा
+प्रणीतं कर्मणा मार्गं नीयमानः पुनः पुनः
+यथा मनुष्यः परिमुच्य काय;मदृश्यमन्यद्विशते शरीरम्
+अव्ययत्वाच्च निर्द्वंद्वं द्वंद्वाभावात्ततः परम्
+तथा तत्परमं ब्रह्म विमुक्तं प्रकृतेः परम्
+तथेन्द्रियाण्याविशते शरीरी; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+जिह्वाग्रेषु प्रवर्तन्ते यत्नसाध्या विनाशिनः
+न चापि तैः साधयतेऽथ कार्यं; ते तं न पश्यन्ति स पश्यते तान्
+यच्चाभिभूः साधकं व्यापकं च; यन्मन्त्रवच्छंस्य���े चैव लोके
+तथेन्द्रियाण्युपादाय बुद्धिर्मनसि वर्तते
+यदा कर्मगुणोपेता बुद्धिर्मनसि वर्तते
+अव्यक्तस्येह विज्ञाने नास्ति तुल्यं निदर्शनम्
+यदा मनसि सा बुद्धिर्वर्ततेऽन्तरचारिणी
+यथेन्द्रियार्थान्युगपत्समस्ता;न्नावेक्षते कृत्स्नमतुल्यकालम्
+यथा प्रदीपः पुरतः प्रदीप्तः; प्रकाशमन्यस्य करोति दीप्यन्
+शब्दाश्च रूपाणि रसाश्च पुण्याः; स्पर्शाश्च गन्धाश्च शुभास्तथैव
+बुद्धिप्रहीणो मनसासमृद्ध;स्तथा निराशीर्गुणतामुपैति
+तद्वद्भूतेषु भूतात्मा सूक्ष्मो ज्ञानात्मवानसौ
+विधिर्विधेयं मनसोपपत्तिः; फलस्य भोक्ता तु यथा शरीरी
+कालात्स भगवान्विष्णुर्यस्य सर्वमिदं जगत्
+यदा निर्गुणमाप्नोति ध्यानं मनसि पूर्वजम्
+खं वायुमग्निं सलिलं तथोर्वीं; समन्ततोऽभ्याविशते शरीरी
+शुभे त्वसौ तुष्यति दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमः शरीरी
+मनसा चेन्द्रियग्राममनन्तं प्रतिपद्यते
+तैरेवायं चेन्द्रियैर्वर्धमानै;र्ग्लायद्भिर्वा वर्तते कर्मरूपः
+रूपवन्तमरूपत्वादुदयास्तमये बुधाः
+गजानां च गजैरेवं ज्ञेयं ज्ञानेन गृह्यते
+यथा चन्द्रार्कनिर्मुक्तः स राहुर्नोपलभ्यते
+मनसो महती बुद्धिर्बुद्धेः कालो महान्स्मृतः
+अदृष्ट्वैव तु पूतात्मा विषयेभ्यो निवर्तते
+प्रसृतैरिन्द्रियैर्दुःखी तैरेव नियतैः सुखी
+पृथिवीरूपतो रूपमपामिह महत्तरम्
+सर्वैरयं चेन्द्रियैः संप्रयुक्तो; देहः प्राप्तः पञ्चभूताश्रयः स्यात्
+फलं कर्मात्मकं विद्यात्कर्म ज्ञेयात्मकं तथा
+तथेन्द्रियाकुलीभावे ज्ञेयं ज्ञाने न पश्यति
+ज्ञानेन निर्मलीकृत्य बुद्धिं बुद्ध्या तथा मनः
+निवर्तयित्वा रसनं रसेभ्यो; घ्राणं च गन्धाच्छ्रवणे च शब्दात्
+यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्ता;त्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय
+शुक्रस्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे
+अबुधास्तं न पश्यन्ति ह्यात्मस्था गुणबुद्धयः
+यतो जगत्सर्वमिदं प्रसूतं; ज्ञात्वात्मवन्तो व्यतियान्ति यत्तत्
+उत्पत्तिवृद्धिव्ययतो यथा स इति गृह्यते
+द्वितीया मिथुनव्यक्तिमविशेषान्नियच्छति
+गुणैर्यस्त्ववरैर्युक्तः कथं विद्याद्गुणानिमान्
+गुणान्यदिह पश्यन्ति तदिच्छन्त्यपरे जनाः
+अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+अत्येति सर्वदुःखानि दुःखं ह्यन्तवदुच्यते
+अहिरेव ह्यहेः पादान्पश्यतीति निदर्शनम्
+उत्पत्तिवृद्धिव्ययतो यथा स इति गृह्यते
+चलं यथा दृष्टिपथं परैति; सूक्ष्मं महद्रूपमिवाभिपाति
+अक्षरात्खं ततो वायुर्वायोर्ज्योतिस्ततो जलम्
+यथा मनुष्यः परिमुच्य काय;मदृश्यमन्यद्विशते शरीरम्
+ज्ञेयं ज्ञानात्मकं विद्याज्ज्ञानं सदसदात्मकम्
+नैर्गुण्याद्ब्रह्म चाप्नोति सगुणत्वान्निवर्तते
+न चापि तैः साधयतेऽथ कार्यं; ते तं न पश्यन्ति स पश्यते तान्
+तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चा;त्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः
+मृगैर्मृगाणां ग्रहणं पक्षिणां पक्षिभिर्यथा
+तदेव च यथा सूत्रं सुवर्णे वर्तते पुनः
+यथा प्रदीपः पुरतः प्रदीप्तः; प्रकाशमन्यस्य करोति दीप्यन्
+प्राप्येन्द्रियगुणान्पञ्च सोऽस्तमावृत्य गच्छति
+सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम
+रसैर्वियुक्तं विविधैश्च गन्धै;रशब्दमस्पर्शमरूपवच्च
+तपसा चानुमानेन गुणैर्जात्या श्रुतेन च
+यथेन्द्रियार्थान्युगपत्समस्ता;न्नावेक्षते कृत्स्नमतुल्यकालम्
+अबुधास्तं न पश्यन्ति ह्यात्मस्था गुणबुद्धयः
+मनसो महती बुद्धिर्बुद्धेः कालो महान्स्मृतः
+यथार्चिषोऽग्नेः पवनस्य वेगा; मरीचयोऽर्कस्य नदीषु चापः
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+सूक्ष्मेण मनसा विद्मो वाचा वक्तुं न शक्नुमः
+श्रोत्रं खतो घ्राणमथो पृथिव्या;स्तेजोमयं रूपमथो विपाकः
+बिभेमि कर्मणः क्रूराद्राज्यं हि भृशदुष्करम्
+नोत्सहन्ते यथा वेत्तुमिन्द्रियैरिन्द्रियाण्यपि
+अव्यक्तस्येह विज्ञाने नास्ति तुल्यं निदर्शनम्
+दिवाकरो गुणमुपलभ्य निर्गुणो; यथा भवेद्व्यपगतरश्मिमण्डलः
+गुणवद्भिर्गुणोपेतं यदा ध्यानगुणं मनः
+यतो गृहीत्वा हि करोति यच्च; यस्मिंश्च तामारभते प्रवृत्तिम्
+परं नयन्तीह विलोभ्यमानं; यथा प्लवं वायुरिवार्णवस्थम्
+यन्मन्त्रशब्दैरकृतप्रकाशं; तदुच्यमानं शृणु मे परं यत्
+तद्वद्भूतेषु भूतात्मा सूक्ष्मो ज्ञानात्मवानसौ
+अज्ञानतृप्तो विषयेष्ववगाढो न दृश्यते
+सेयं गुणवती बुद्धिर्गुणेष्वेवाभिवर्तते
+अज्ञानतस्तत्र पतन्ति मूढा; ज्ञाने फलं पश्य यथा विशिष्टम्
+स एवास्तमुपागच्छंस्तदेवात्मनि यच्छति
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य नसंश्रयात्
+यस्तांस्त्यजति शब्दादीन्सर्वाश्च व्यक्तयस्तथा
+न चैवमिष्यते ब्रह्म शरीराश्रयसंभवम्
+रूपाणि चक्षुर्न च तत्परं य;द्ग��ह्णन्त्यनध्यात्मविदो मनुष्याः
+गजानां च गजैरेवं ज्ञेयं ज्ञानेन गृह्यते
+एवं प्रकृतितः सर्वे प्रभवन्ति शरीरिणः
+इन्द्रियेभ्यो मनः पूर्वं बुद्धिः परतरा ततः
+प्राप्नोत्ययं कर्मफलं प्रवृद्धं धर्ममात्मवान्
+जलात्प्रसूता जगती जगत्यां जायते जगत्
+विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः
+सर्वज्ञः सर्वदर्शी च क्षेत्रज्ञस्तानि पश्यति
+व्यवसायगुणोपेता तदा संपद्यते मनः
+यथा ह्येकरसा भूमिरोषध्यात्मानुसारिणी
+तर्षच्छेदो न भवति पुरुषस्येह कल्मषात्
+ज्ञानं ज्ञेयाभिनिर्वृत्तं विद्धि ज्ञानगुणं मनः
+यथा व्यक्तमिदं शेते स्वप्ने चरति चेतनम्
+सर्वैरयं चेन्द्रियैः संप्रयुक्तो; देहः प्राप्तः पञ्चभूताश्रयः स्यात्
+चन्द्र एव त्वमावास्यां तथा भवति मूर्तिमान्
+तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः
+ज्ञानपूर्वोद्भवा लिप्सा लिप्सापूर्वाभिसंधिता
+स्वरूपमालोचयते च रूपं; परं तथा बुद्धिपथं परैति
+तद्वच्छरीरेषु भवन्ति पञ्च; ज्ञानैकदेशः परमः स तेभ्यः
+अनेनैव विधिना संप्रवृत्तो; गुणादाने ब्रह्मशरीरमेति
+समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः
+तथा बुद्धिप्रदीपेन दूरस्थं सुविपश्चितः
+यथा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये
+नानाश्रयाः कर्मसु वर्तमानाः; श्रोत्रादयः पञ्च गुणाञ्श्रयन्ते
+नोष्णं न शीतं मृदु नापि तीक्ष्णं; नाम्लं कषायं मधुरं न तिक्तम्
+अद्भ्यो महत्तरं तेजस्तेजसः पवनो महान्
+तद्वत्सुबुद्धिः सममिन्द्रियत्वा;द्बुधः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+मनो हि मनसा ग्राह्यं दर्शनेन च दर्शनम्
+तद्वत्कीटपतंगेषु प्रसक्तात्मा स्वकर्मभिः
+इमे शरीरैर्जलमेव गत्वा; जलाच्च तेजः पवनोऽन्तरिक्षम्
+विमुञ्चत्याकृतिग्रामांस्तान्मुक्त्वामृतमश्नुते
+क्षीणकोशो ह्यमावास्यां चन्द्रमा न प्रकाशते
+स्पर्शात्तनुं रूपगुणात्तु चक्षु;स्ततः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+परं नैवाभिकाङ्क्षन्ति निर्गुणत्वाद्गुणार्थिनः
+फलं कर्मात्मकं विद्यात्कर्म ज्ञेयात्मकं तथा
+अग्राह्यमव्यक्तमवर्णमेकं; पञ्चप्रकारं ससृजे प्रजानाम्
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः शरीरी नोपलभ्यते
+तथेन्द्रियाण्युपादाय बुद्धिर्मनसि वर्तते
+नादिर्न मध्यं नैवान्तस्तस्य देवस्य विद्यते
+मनसा चेन्द्रियग्राममनन्तं प्रतिपद्यते
+निवर्तते तथा तर्षः पापमन्तं ग��ं यथा
+न यत्नसाध्यं तद्ब्रह्म नादिमध्यं न चान्तवत्
+अन्नप्रदानं मनसः समाधिः; पञ्चात्मकं कर्मफलं वदन्ति
+तस्मादिन्द्रियरूपेभ्यो यच्छेदात्मानमात्मना
+अव्यक्तात्मा पुरुषोऽव्यक्तकर्मा; सोऽव्यक्तत्वं गच्छति ह्यन्तकाले
+नरो नसंस्थानगतः प्रभुः स्या;देतत्फलं सिध्यति कर्मलोके
+मनस्येकाग्रतां कृत्वा तत्परं प्रतिपद्यते
+निनीषेत्तत्परं ब्रह्म विशुद्धेनान्तरात्मना
+उद्यन्हि सविता यद्वत्सृजते रश्मिमण्डलम्
+सर्वाणि चैतानि मनोनुगानि; बुद्धिं मनोऽन्वेति मनः स्वभावम्
+यथा प्रदीपे ज्वलतोऽनलस्य; संतापजं रूपमुपैति किंचित्
+अथादर्शतलप्रख्ये पश्यत्यात्मानमात्मनि
+एवमस्ति न वेत्येतन्न च तन्न परायणम्
+तथा तत्परमं ब्रह्म विमुक्तं प्रकृतेः परम्
+रागवान्प्रकृतिं ह्येति विरक्तो ज्ञानवान्भवेत्
+निवर्तयित्वा रसनं रसेभ्यो; घ्राणं च गन्धाच्छ्रवणे च शब्दात्
+विसृज्य भूतेषु महत्सु देहं; तदाश्रयं चैव बिभर्ति रूपम्
+इष्टं च मे स्यादितरच्च न स्या;देतत्कृते कर्मविधिः प्रवृत्तः
+कामात्मकाश्छन्दसि कर्मयोगा; एभिर्विमुक्तः परमश्नुवीत
+मनः श्रोत्रादिभिर्युक्तं शब्दादीन्साधु पश्यति
+अहंकारोऽभिमानश्च संभूतो भूतसंज्ञकः
+तदा सर्वगुणान्हित्वा निर्गुणं प्रतिपद्यते
+तान्येव काष्ठानि यथा विमथ्य; धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात्
+अदृष्ट्वैव तु पूतात्मा विषयेभ्यो निवर्तते
+निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्गं नैवोपयान्ति च
+यथा कोशान्तरं प्राप्य चन्द्रमा भ्राजते पुनः
+यदा निर्गुणमाप्नोति ध्यानं मनसि पूर्वजम्
+एवं शरीरेषु शुभाशुभेषु; स्वकर्मजैर्ज्ञानमिदं निबद्धम्
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म ध्यानयोगसमाधिना
+सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान्बध्नन्ति जलजीविनः
+रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते
+गुणादाने विप्रयोगे च तेषां; मनः सदा बुद्धिपरावराभ्याम्
+यदा मनसि सा बुद्धिर्वर्ततेऽन्तरचारिणी
+यथा चन्द्रार्कसंयुक्तं तमस्तदुपलभ्यते
+कृत्स्नस्तु मन्त्रो विधिवत्प्रयुक्तो; यज्ञा यथोक्तास्त्वथ दक्षिणाश्च
+यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्ता;त्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय
+जन्मवृद्धिक्षयश्चास्य प्रत्यक्षेणोपलभ्यते
+विशेषतो मनुष्येषु मिथ्यावृत्तिषु नित्यदा
+ज्ञानानां च फलानां च ज्ञेयानां कर्मणां तथा
+प्रज्ञाकरणसंयुक्तं ततो बुद्धिः प्रवर्तते
+मतिस्त्वतिगता ज्ञानं ज्ञानं त्वभिगतं परम्
+ज्ञानं तु विज्ञानगुणेन युक्तं; कर्माशुभं पश्यति वर्जनीयम्
+यथा पञ्च विमुक्तानि इन्द्रियाणि स्वकर्मभिः
+श्रोत्रादीनि न पश्यन्ति स्वं स्वमात्मानमात्मना
+यदा ते पञ्चभिः पञ्च विमुक्ता मनसा सह
+तैरेवायं चेन्द्रियैर्वर्धमानै;र्ग्लायद्भिर्वा वर्तते कर्मरूपः
+वाचा तु यत्कर्म करोति किंचि;द्वाचैव सर्वं समुपाश्नुते तत्
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यामलिङ्गत्वान्न दृश्यते
+बुद्धिः कर्मगुणैर्हीना यदा मनसि वर्तते
+यथाम्भसि प्रसन्ने तु रूपं पश्यति चक्षुषा
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः फलैर्युज्यति कर्मणः
+न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निदर्शनम्
+सनातनं यदमृतमव्ययं पदं; विचार्य तं शमममृतत्वमश्नुते
+शब्दाश्च रूपाणि रसाश्च पुण्याः; स्पर्शाश्च गन्धाश्च शुभास्तथैव
+द्वितीया मिथुनव्यक्तिमविशेषान्नियच्छति
+यद्यच्छरीरेण करोति कर्म; शरीरयुक्तः समुपाश्नुते तत्
+पृथ्व्या नरः पश्यति नान्तमस्या; ह्यन्तश्चास्या भविता चेति विद्धि
+महत्सु भूतेषु वसन्ति पञ्च; पञ्चेन्द्रियार्थाश्च तथेन्द्रियेषु
+अनादित्वादनन्तत्वात्तदनन्तमथाव्ययम्
+न बुद्धिर्बुध्यतेऽव्यक्तं सूक्ष्मस्त्वेतानि पश्यति
+प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति
+जिह्वाग्रेषु प्रवर्तन्ते यत्नसाध्या विनाशिनः
+ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्
+एकस्याद्या प्रवृत्तिस्तु प्रधानात्संप्रवर्तते
+मनस्त्वपहृतं बुद्धिमिन्द्रियार्थनिदर्शनम्
+मनस्याकृतयो मग्ना मनस्त्वतिगतं मतिम्
+यथा चन्द्रार्कनिर्मुक्तः स राहुर्नोपलभ्यते
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य च दर्शनात्
+अव्ययत्वाच्च निर्द्वंद्वं द्वंद्वाभावात्ततः परम्
+पश्यन्नपि यथा लक्ष्म जगत्सोमे न विन्दति
+तथेन्द्रियाकुलीभावे ज्ञेयं ज्ञाने न पश्यति
+गुणात्मकं कर्म वदन्ति वेदा;स्तस्मान्मन्त्रा मन्त्रमूलं हि कर्म
+बुद्धेः परतरं ज्ञानं ज्ञानात्परतरं परम्
+पुरुषः प्रकृतिर्बुद्धिर्विशेषाश्चेन्द्रियाणि च
+रजस्तमः सत्त्वमथो तृतीयं; गच्छत्यसौ ज्ञानगुणान्विरूपान्
+स्पर्शं तनुर्वेद रसं तु जिह्वा; घ्राणं च गन्धाञ्श्रवणे च शब्दान्
+खं वायुमग्निं सलिलं तथोर्वीं; समन्ततोऽभ्याविशते शरीरी
+गुणहीनो हि तं ���ार्गं बहिः समनुवर्तते
+यथा हि राज्ञो बहवो ह्यमात्याः; पृथक्प्रमानं प्रवदन्ति युक्ताः
+गुणाभावात्प्रकृत्या च निस्तर्क्यं ज्ञेयसंमितम्
+यथागुणं कर्मगणं फलार्थी; करोत्ययं कर्मफले निविष्टः
+कथेयमभवत्तत्र या त्वया परिकीर्तिता
+तद्ब्रह्म परमं प्रोक्तं तद्धाम परमं स्मृतम्
+ऋचामादिस्तथा साम्नां यजुषामादिरुच्यते
+गच्छन्ति चायान्ति च तन्यमाना;स्तद्वच्छरीराणि शरीरिणां तु
+पवनाच्च महद्व्योम तस्मात्परतरं मनः
+अथ तद्द्रक्ष्यसे ब्रह्म मणौ सूत्रमिवार्पितम्
+सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति
+अव्यक्तात्प्रसृतं ज्ञानं ततो बुद्धिस्ततो मनः
+अवताराभिनिःस्रोतं गिरेः शृङ्गादिवोदकम्
+पृथिवीरूपतो रूपमपामिह महत्तरम्
+प्रणीतं कर्मणा मार्गं नीयमानः पुनः पुनः
+प्रसृतैरिन्द्रियैर्दुःखी तैरेव नियतैः सुखी
+अभिसंधिपूर्वकं कर्म कर्ममूलं ततः फलम्
+अनेन लिङ्गेन तु लिङ्गमन्य;द्गच्छत्यदृष्टः प्रतिसंधियोगात्
+अदृष्टपूर्वश्चक्षुर्भ्यां न चासौ नास्ति तावता
+निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः
+न स्त्री पुमान्वापि नपुंसकं च; न सन्न चासत्सदसच्च तन्न
+यत्र नास्ति पदन्यासः कस्तं विषयमाप्नुयात्
+तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते
+न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिध्यति
+पश्यन्ति यद्ब्रह्मविदो मनुष्या;स्तदक्षरं न क्षरतीति विद्धि
+बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः
+शुभे त्वसौ तुष्यति दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमः शरीरी
+तद्वल्लिङ्गान्तरं प्राप्य शरीरी भ्राजते पुनः
+तद्वद्गोषु मनुष्येषु तद्वद्धस्तिमृगादिषु
+अघ्राणमवितर्कं च सत्त्वं प्रविशते परम्
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न चापि संस्पर्शमुपैति किंचित्
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यां नक्षत्रैर्युज्यते गतः
+सा तु चन्द्रमसो व्यक्तिर्न तु तस्य शरीरिणः
+इष्टं त्वनिष्टं च न मां भजेते;त्येतत्कृते ज्ञानविधिः प्रवृत्तः
+मत्स्यो यथा स्रोत इवाभिपाती; तथा कृतं पूर्वमुपैति कर्म
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+न श्रोत्रलिङ्गं श्रवणे निदर्शनं; तथागतं पश्यति तद्विनश्यति
+ऋचो यजूंषि सामानि शरीराणि व्यपाश्रिताः
+सर्पान्कुशाग्राणि तथोदपानं; ज्ञात्वा मनुष्याः परिवर्जयन्ति
+नानाविधे कर्मपथे सुखार्थी; नरः प्रवृत्तो न परं प्रयाति
+स्वेनात्मना चक्षुरिव प्रणेता; निशात्यये तमसा संवृतात्मा
+गुणैर्यस्त्ववरैर्युक्तः कथं विद्याद्गुणानिमान्
+न दृष्टपूर्वं मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता
+विधिर्विधेयं मनसोपपत्तिः; फलस्य भोक्ता तु यथा शरीरी
+तथैवेह परा बुद्धिः परं बुद्ध्या न पश्यति
+तथा तथायं गुणसंप्रयुक्तः; शुभाशुभं कर्मफलं भुनक्ति
+जलाश्रयः स्वेद उक्तो रसश्च; वाय्वात्मकः स्पर्शकृतो गुणश्च
+शुक्रस्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे
+यथाबलं संचरते स विद्वां;स्तस्मात्स एकः परमः शरीरी
+शरीरमेवायतनं सुखस्य; दुःखस्य चाप्यायतनं शरीरम्
+यथात्मनोऽङ्गं पतितं पृथिव्यां; स्वप्नान्तरे पश्यति चात्मनोऽन्यत्
+यद्यत्प्रियं यस्य सुखं तदाहु;स्तदेव दुःखं प्रवदन्त्यनिष्टम्
+बुद्धिप्रहीणो मनसासमृद्ध;स्तथा निराशीर्गुणतामुपैति
+मनोऽनुवर्तन्ति परावराणि; जलौकसः स्रोत इवानुकूलम्
+तद्वत्प्रसन्नेन्द्रियवाञ्ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+तदा संपद्यते ब्रह्म तत्रैव प्रलयं गतम्
+येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोत्ययम्
+ज्ञानेन निर्मलीकृत्य बुद्धिं बुद्ध्या तथा मनः
+तथा कर्मानुगा बुद्धिरन्तरात्मानुदर्शिनी
+यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा; धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे
+अनादित्वादमध्यत्वादनन्तत्वाच्च सोऽव्ययः
+न तेन मर्त्याः पश्यन्ति येन गच्छन्ति तत्परम्
+क्षयान्ते तत्फलं दिव्यं ज्ञानं ज्ञेयप्रतिष्ठितम्
+नासामर्थ्याद्गच्छति कर्मणेह; हीनस्तेन परमेणाव्ययेन
+गुणप्रसारिणी बुद्धिर्हुताशन इवेन्धने
+अनुमानाद्धि गन्तव्यं गुणैरवयवैः सह
+न शब्दवन्नापि च गन्धवत्त;न्न रूपवत्तत्परमस्वभावम्
+धर्मादुत्कृष्यते श्रेयस्तथाश्रेयोऽप्यधर्मतः
+न च नाशोऽस्य भवति तथा विद्धि शरीरिणम्
+इन्द्रियैर्मनसः सिद्धिर्न बुद्धिं बुध्यते मनः
+सर्वाण्येतानि संवार्य द्वाराणि मनसि स्थितः
+तद्वन्मूर्तिषु मूर्तिष्ठं ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+यस्मिंश्च यद्येन च यश्च कर्ता; तत्कारणं तं समुपायमाहुः
+दुष्टस्य मनसः पञ्च संप्रदुष्यन्ति मानसाः
+कालात्स भगवान्विष्णुर्यस्य सर्वमिदं जगत्
+मुक्तास्वथ प्रवालेषु मृन्मये राजते तथा
+यथा च कश्चित्सुकृतैर्मनुष्यः; शुभाशुभं प्राप्नुतेऽथाविरोधात्
+तद्वन्मूर्तिवियुक्तः सञ्शरीरी नोपलभ्यते
+यतो जगत्सर्वमिदं प्रसूतं; ज्ञात्वात्मवन्तो व्यतियान्ति यत्तत्
+अन्तश���चादिमतां दृष्टो न चादिर्ब्रह्मणः स्मृतः
+महद्धि परमं भूतं युक्ताः पश्यन्ति योगिनः
+तथेन्द्रियाण्याविशते शरीरी; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+शुभाशुभं कर्म कृतं यदस्य; तदेव प्रत्याददते स्वदेहे
+तथा ह्यसौ मुनिरिह निर्विशेषवा;न्स निर्गुणं प्रविशति ब्रह्म चाव्ययम्
+तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं; छित्त्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत्
+प्रजाः सृष्टा मनसा कर्मणा च; द्वावप्येतौ सत्पथौ लोकजुष्टौ
+अबुद्धिरज्ञानकृता अबुद्ध्या दुष्यते मनः
+नाभिसर्पद्विमुञ्चद्वा शशिनं दृश्यते तमः
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म निकष्यं निकषे यथा
+विसृजंश्चोपसर्पंश्च तद्वत्पश्य शरीरिणम्
+मनस्तु यत्कर्म करोति किंचि;न्मनःस्थ एवायमुपाश्नुते तत्
+यः सर्वहेतुः परमार्थकारी; तत्कारणं कार्यमतो यदन्यत्
+अदृष्टतोऽनुपायाच्चाप्यभिसंधेश्च कर्मणः
+प्रत्यासन्नं निनीषन्ति ज्ञेयं ज्ञानाभिसंहितम्
+तद्गत्वा कालविषयाद्विमुक्ता मोक्षमाश्रिताः
+तथेह पञ्चेन्द्रियदीपवृक्षा; ज्ञानप्रदीप्ताः परवन्त एव
+ज्ञानमिन्द्रियसंयुक्तं तद्वत्प्रेत्य भवाभवौ
+न चान्तरं रूपगुणं बिभर्ति; तथैव तद्दृश्यते रूपमस्य
+गुणैस्त्वेतैः प्रकाशन्ते निर्गुणत्वात्ततः परम्
+अन्तरात्मा तथा देहमाविश्येन्द्रियरश्मिभिः
+यच्चाभिभूः साधकं व्यापकं च; यन्मन्त्रवच्छंस्यते चैव लोके
+स एव लुलिते तस्मिन्यथा रूपं न पश्यति
+अनागतिं सुकृतिमतां परां गतिं; स्वयंभुवं प्रभवनिधानमव्ययम्
+ज्ञानमुत्पद्यते पुंसां क्षयात्पापस्य कर्मणः
+यदा कर्मगुणोपेता बुद्धिर्मनसि वर्तते
+उत्पत्तिवृद्धिक्षयसंनिपातै;र्न युज्यतेऽसौ परमः शरीरी
+खाद्वै निवर्तन्ति नभाविनस्ते; ये भाविनस्ते परमाप्नुवन्ति
+तद्वच्छरीरसंयुक्तः शरीरीत्युपलभ्यते
+दृष्ट्वा कर्म शाश्वतं चान्तवच्च; मनस्त्यागः कारणं नान्यदस्ति
+परं हि तत्कर्मपथादपेतं; निराशिषं ब्रह्मपरं ह्यवश्यम्
+परं त्यजन्तीह विलोभ्यमाना; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+धिया समनुपश्यन्ति तद्गताः सवितुर्गतिम्
+श्रोत्रादियुक्तः सुमनाः सुबुद्धि;र्लिङ्गात्तथा गच्छति लिङ्गमन्यत्
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न पश्यति स्पर्शनमिन्द्रियेन्द्रियम्
+यथा हिमवतः पार्श्वं पृष्ठं चन्द्रमसो यथा
+निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथानन्त्याय कल्पते
+अस्पर्शनमशृण्वानमनास्वादमदर्शनम्
+रूपवन्तमरूपत्वादुदयास्तमये बुधाः
+तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं; छित्त्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत्
+स्पर्शात्तनुं रूपगुणात्तु चक्षु;स्ततः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+बिभेमि कर्मणः क्रूराद्राज्यं हि भृशदुष्करम्
+तद्गत्वा कालविषयाद्विमुक्ता मोक्षमाश्रिताः
+तद्वत्प्रसन्नेन्द्रियवाञ्ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्गं नैवोपयान्ति च
+श्रोत्रादियुक्तः सुमनाः सुबुद्धि;र्लिङ्गात्तथा गच्छति लिङ्गमन्यत्
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म ध्यानयोगसमाधिना
+ज्ञानं ज्ञेयाभिनिर्वृत्तं विद्धि ज्ञानगुणं मनः
+स्वरूपमालोचयते च रूपं; परं तथा बुद्धिपथं परैति
+सुमनोधूपदीपानां संप्रदाने फलं प्रति
+तैरेवायं चेन्द्रियैर्वर्धमानै;र्ग्लायद्भिर्वा वर्तते कर्मरूपः
+अस्पर्शनमशृण्वानमनास्वादमदर्शनम्
+अथ तद्द्रक्ष्यसे ब्रह्म मणौ सूत्रमिवार्पितम्
+अहंकारोऽभिमानश्च संभूतो भूतसंज्ञकः
+ज्ञेयं ज्ञानात्मकं विद्याज्ज्ञानं सदसदात्मकम्
+पश्यन्ति यद्ब्रह्मविदो मनुष्या;स्तदक्षरं न क्षरतीति विद्धि
+धिया समनुपश्यन्ति तद्गताः सवितुर्गतिम्
+निनीषेत्तत्परं ब्रह्म विशुद्धेनान्तरात्मना
+अव्यक्तस्येह विज्ञाने नास्ति तुल्यं निदर्शनम्
+यत्र नास्ति पदन्यासः कस्तं विषयमाप्नुयात्
+यस्मिंश्च यद्येन च यश्च कर्ता; तत्कारणं तं समुपायमाहुः
+ज्ञानानां च फलानां च ज्ञेयानां कर्मणां तथा
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः फलैर्युज्यति कर्मणः
+निवर्तते तथा तर्षः पापमन्तं गतं यथा
+तद्वत्कीटपतंगेषु प्रसक्तात्मा स्वकर्मभिः
+यथा कोशान्तरं प्राप्य चन्द्रमा भ्राजते पुनः
+न हि खल्वनुपायेन कश्चिदर्थोऽभिसिध्यति
+अबुद्धिरज्ञानकृता अबुद्ध्या दुष्यते मनः
+यथा प्रदीपः पुरतः प्रदीप्तः; प्रकाशमन्यस्य करोति दीप्यन्
+शुभे त्वसौ तुष्यति दुष्कृते तु; न तुष्यते वै परमः शरीरी
+अवताराभिनिःस्रोतं गिरेः शृङ्गादिवोदकम्
+रसैर्वियुक्तं विविधैश्च गन्धै;रशब्दमस्पर्शमरूपवच्च
+इष्टं त्वनिष्टं च न मां भजेते;त्येतत्कृते ज्ञानविधिः प्रवृत्तः
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+यः सर्वहेतुः परमार्थकारी; तत्कारणं कार्यमतो यदन्यत्
+यथा पञ्च विमुक्तानि इन्द्रियाणि स्वकर्मभिः
+महत्सु भूतेषु वसन्ति पञ्च; पञ्चेन्द्रियार्थाश्च तथेन्द्रियेषु
+न दृष्टपूर्वं मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता
+जन्मवृद्धिक्षयश्चास्य प्रत्यक्षेणोपलभ्यते
+ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्
+यन्मन्त्रशब्दैरकृतप्रकाशं; तदुच्यमानं शृणु मे परं यत्
+मतिस्त्वतिगता ज्ञानं ज्ञानं त्वभिगतं परम्
+ज्ञानमुत्पद्यते पुंसां क्षयात्पापस्य कर्मणः
+गुणप्रसारिणी बुद्धिर्हुताशन इवेन्धने
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यामलिङ्गत्वान्न दृश्यते
+सर्वाण्येतानि संवार्य द्वाराणि मनसि स्थितः
+पृथिवीरूपतो रूपमपामिह महत्तरम्
+अबुधास्तं न पश्यन्ति ह्यात्मस्था गुणबुद्धयः
+अघ्राणमवितर्कं च सत्त्वं प्रविशते परम्
+अज्ञानतस्तत्र पतन्ति मूढा; ज्ञाने फलं पश्य यथा विशिष्टम्
+तद्वच्छरीरेषु भवन्ति पञ्च; ज्ञानैकदेशः परमः स तेभ्यः
+अनुमानाद्धि गन्तव्यं गुणैरवयवैः सह
+तपसा चानुमानेन गुणैर्जात्या श्रुतेन च
+परं नयन्तीह विलोभ्यमानं; यथा प्लवं वायुरिवार्णवस्थम्
+यथाबलं संचरते स विद्वां;स्तस्मात्स एकः परमः शरीरी
+यथा चन्द्रार्कसंयुक्तं तमस्तदुपलभ्यते
+खं वायुमग्निं सलिलं तथोर्वीं; समन्ततोऽभ्याविशते शरीरी
+यथाम्भसि प्रसन्ने तु रूपं पश्यति चक्षुषा
+तथा बुद्धिप्रदीपेन दूरस्थं सुविपश्चितः
+यदा कर्मगुणोपेता बुद्धिर्मनसि वर्तते
+खाद्वै निवर्तन्ति नभाविनस्ते; ये भाविनस्ते परमाप्नुवन्ति
+सनातनं यदमृतमव्ययं पदं; विचार्य तं शमममृतत्वमश्नुते
+श्रोत्रादीनि न पश्यन्ति स्वं स्वमात्मानमात्मना
+गुणहीनो हि तं मार्गं बहिः समनुवर्तते
+न बुद्धिर्बुध्यतेऽव्यक्तं सूक्ष्मस्त्वेतानि पश्यति
+तद्वद्भूतेषु भूतात्मा सूक्ष्मो ज्ञानात्मवानसौ
+रूपवन्तमरूपत्वादुदयास्तमये बुधाः
+विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिनः
+चलं यथा दृष्टिपथं परैति; सूक्ष्मं महद्रूपमिवाभिपाति
+तथेन्द्रियाण्युपादाय बुद्धिर्मनसि वर्तते
+यथा हि राज्ञो बहवो ह्यमात्याः; पृथक्प्रमानं प्रवदन्ति युक्ताः
+धर्मादुत्कृष्यते श्रेयस्तथाश्रेयोऽप्यधर्मतः
+पुरुषः प्रकृतिर्बुद्धिर्विशेषाश्चेन्द्रियाणि च
+मनो हि मनसा ग्राह्यं दर्शनेन च दर्शनम्
+मनस्याकृतयो मग्ना मनस्त्वतिगतं मतिम्
+अद्भ्यो महत्तरं तेजस्तेजसः पवनो महान्
+तद्वन्मूर्तिवियुक्तः सञ्शरीरी नोपलभ्यते
+ज्ञानं तु विज्ञानगुणेन युक्तं; कर्माशुभं पश्यति वर्जनीयम्
+तद्वच्छरीरसंयुक्तः शरीरीत्युपलभ्यते
+यथा च कश्चित्सुकृतैर्मनुष्यः; शुभाशुभं प्राप्नुतेऽथाविरोधात्
+रजस्तमः सत्त्वमथो तृतीयं; गच्छत्यसौ ज्ञानगुणान्विरूपान्
+अव्यक्तात्प्रसृतं ज्ञानं ततो बुद्धिस्ततो मनः
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न चापि संस्पर्शमुपैति किंचित्
+इन्द्रियैर्मनसः सिद्धिर्न बुद्धिं बुध्यते मनः
+अदृष्टतोऽनुपायाच्चाप्यभिसंधेश्च कर्मणः
+तेष्विन्द्रियेषूपहतेषु पश्चा;त्स बुद्धिरूपः परमः स्वभावः
+यथा व्यक्तमिदं शेते स्वप्ने चरति चेतनम्
+सूक्ष्मेण मनसा विद्मो वाचा वक्तुं न शक्नुमः
+तथा ह्यसौ मुनिरिह निर्विशेषवा;न्स निर्गुणं प्रविशति ब्रह्म चाव्ययम्
+अग्राह्यमव्यक्तमवर्णमेकं; पञ्चप्रकारं ससृजे प्रजानाम्
+बुद्धिः कर्मगुणैर्हीना यदा मनसि वर्तते
+रूपाणि चक्षुर्न च तत्परं य;द्गृह्णन्त्यनध्यात्मविदो मनुष्याः
+प्रजाः सृष्टा मनसा कर्मणा च; द्वावप्येतौ सत्पथौ लोकजुष्टौ
+तद्वद्गोषु मनुष्येषु तद्वद्धस्तिमृगादिषु
+न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निदर्शनम्
+गुणैर्यस्त्ववरैर्युक्तः कथं विद्याद्गुणानिमान्
+तदा सर्वगुणान्हित्वा निर्गुणं प्रतिपद्यते
+क्षीणकोशो ह्यमावास्यां चन्द्रमा न प्रकाशते
+अनेनैव विधिना संप्रवृत्तो; गुणादाने ब्रह्मशरीरमेति
+यथेन्द्रियार्थान्युगपत्समस्ता;न्नावेक्षते कृत्स्नमतुल्यकालम्
+तथेन्द्रियाकुलीभावे ज्ञेयं ज्ञाने न पश्यति
+शरीरमेवायतनं सुखस्य; दुःखस्य चाप्यायतनं शरीरम्
+इन्द्रियेभ्यो मनः पूर्वं बुद्धिः परतरा ततः
+बुद्धिप्रहीणो मनसासमृद्ध;स्तथा निराशीर्गुणतामुपैति
+नोष्णं न शीतं मृदु नापि तीक्ष्णं; नाम्लं कषायं मधुरं न तिक्तम्
+गुणान्यदिह पश्यन्ति तदिच्छन्त्यपरे जनाः
+नैर्गुण्याद्ब्रह्म चाप्नोति सगुणत्वान्निवर्तते
+कथेयमभवत्तत्र या त्वया परिकीर्तिता
+तस्मादिन्द्रियरूपेभ्यो यच्छेदात्मानमात्मना
+निवृत्तिलक्षणो धर्मस्तथानन्त्याय कल्पते
+यच्चाभिभूः साधकं व्यापकं च; यन्मन्त्रवच्छंस्यते चैव लोके
+तथैवेह परा बुद्धिः परं बुद्ध्या न पश्यति
+विशेषतो मनुष्येषु मिथ्यावृत्तिषु नित्यदा
+पश्यन्नपि यथा लक्ष्म जगत्सोमे न विन्दति
+जलात्प्रसूता जगती जगत्यां जायते जगत्
+न यत्नसाध्यं तद्ब्रह्म नादिमध्यं न चान्तवत्
+गु���ात्मकं कर्म वदन्ति वेदा;स्तस्मान्मन्त्रा मन्त्रमूलं हि कर्म
+तर्षच्छेदो न भवति पुरुषस्येह कल्मषात्
+निवर्तयित्वा रसनं रसेभ्यो; घ्राणं च गन्धाच्छ्रवणे च शब्दात्
+न श्रोत्रलिङ्गं श्रवणे निदर्शनं; तथागतं पश्यति तद्विनश्यति
+द्वितीया मिथुनव्यक्तिमविशेषान्नियच्छति
+वाचा तु यत्कर्म करोति किंचि;द्वाचैव सर्वं समुपाश्नुते तत्
+अक्षरात्खं ततो वायुर्वायोर्ज्योतिस्ततो जलम्
+परं त्यजन्तीह विलोभ्यमाना; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+यथा ह्येकरसा भूमिरोषध्यात्मानुसारिणी
+तथा तत्परमं ब्रह्म विमुक्तं प्रकृतेः परम्
+प्रत्यासन्नं निनीषन्ति ज्ञेयं ज्ञानाभिसंहितम्
+अनागतिं सुकृतिमतां परां गतिं; स्वयंभुवं प्रभवनिधानमव्ययम्
+प्राप्येन्द्रियगुणान्पञ्च सोऽस्तमावृत्य गच्छति
+ज्ञानमिन्द्रियसंयुक्तं तद्वत्प्रेत्य भवाभवौ
+यथा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य नसंश्रयात्
+बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः
+सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मवित्तम
+इमे शरीरैर्जलमेव गत्वा; जलाच्च तेजः पवनोऽन्तरिक्षम्
+तदेव च यथा सूत्रं सुवर्णे वर्तते पुनः
+मनसा चेन्द्रियग्राममनन्तं प्रतिपद्यते
+न तेन मर्त्याः पश्यन्ति येन गच्छन्ति तत्परम्
+विषयेषु च संसर्गाच्छाश्वतस्य च दर्शनात्
+नरो नसंस्थानगतः प्रभुः स्या;देतत्फलं सिध्यति कर्मलोके
+परं हि तत्कर्मपथादपेतं; निराशिषं ब्रह्मपरं ह्यवश्यम्
+कामात्मकाश्छन्दसि कर्मयोगा; एभिर्विमुक्तः परमश्नुवीत
+ज्ञानपूर्वोद्भवा लिप्सा लिप्सापूर्वाभिसंधिता
+गुणैस्त्वेतैः प्रकाशन्ते निर्गुणत्वात्ततः परम्
+यथा चन्द्रो ह्यमावास्यां नक्षत्रैर्युज्यते गतः
+तद्वत्सुबुद्धिः सममिन्द्रियत्वा;द्बुधः परं पश्यति स्वं स्वभावम्
+तान्येव काष्ठानि यथा विमथ्य; धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात्
+सर्वैरयं चेन्द्रियैः संप्रयुक्तो; देहः प्राप्तः पञ्चभूताश्रयः स्यात्
+शब्दाश्च रूपाणि रसाश्च पुण्याः; स्पर्शाश्च गन्धाश्च शुभास्तथैव
+उत्पत्तिवृद्धिक्षयसंनिपातै;र्न युज्यतेऽसौ परमः शरीरी
+यथार्चिषोऽग्नेः पवनस्य वेगा; मरीचयोऽर्कस्य नदीषु चापः
+गच्छन्ति चायान्ति च तन्यमाना;स्तद्वच्छरीराणि शरीरिणां तु
+यदा निर्गुणमाप्नोति ध्यानं मनसि पूर्वजम्
+स्वेनात्मना च���्षुरिव प्रणेता; निशात्यये तमसा संवृतात्मा
+अज्ञानतृप्तो विषयेष्ववगाढो न दृश्यते
+यद्यत्प्रियं यस्य सुखं तदाहु;स्तदेव दुःखं प्रवदन्त्यनिष्टम्
+न स्त्री पुमान्वापि नपुंसकं च; न सन्न चासत्सदसच्च तन्न
+यथा प्रदीपे ज्वलतोऽनलस्य; संतापजं रूपमुपैति किंचित्
+नानाविधे कर्मपथे सुखार्थी; नरः प्रवृत्तो न परं प्रयाति
+उद्यन्हि सविता यद्वत्सृजते रश्मिमण्डलम्
+मनोऽनुवर्तन्ति परावराणि; जलौकसः स्रोत इवानुकूलम्
+प्रज्ञाकरणसंयुक्तं ततो बुद्धिः प्रवर्तते
+उत्पत्तिवृद्धिव्ययतो यथा स इति गृह्यते
+नाभिसर्पद्विमुञ्चद्वा शशिनं दृश्यते तमः
+गुणवद्भिर्गुणोपेतं यदा ध्यानगुणं मनः
+नानाश्रयाः कर्मसु वर्तमानाः; श्रोत्रादयः पञ्च गुणाञ्श्रयन्ते
+एकस्याद्या प्रवृत्तिस्तु प्रधानात्संप्रवर्तते
+अहिरेव ह्यहेः पादान्पश्यतीति निदर्शनम्
+प्रसृतैरिन्द्रियैर्दुःखी तैरेव नियतैः सुखी
+यतो जगत्सर्वमिदं प्रसूतं; ज्ञात्वात्मवन्तो व्यतियान्ति यत्तत्
+येन येन शरीरेण यद्यत्कर्म करोत्ययम्
+फलं कर्मात्मकं विद्यात्कर्म ज्ञेयात्मकं तथा
+मनस्येकाग्रतां कृत्वा तत्परं प्रतिपद्यते
+ज्ञानेन निर्मलीकृत्य बुद्धिं बुद्ध्या तथा मनः
+न चक्षुषा पश्यति रूपमात्मनो; न पश्यति स्पर्शनमिन्द्रियेन्द्रियम्
+क्षयान्ते तत्फलं दिव्यं ज्ञानं ज्ञेयप्रतिष्ठितम्
+यथा हिमवतः पार्श्वं पृष्ठं चन्द्रमसो यथा
+रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते
+सर्वाणि चैतानि मनोनुगानि; बुद्धिं मनोऽन्वेति मनः स्वभावम्
+यस्तांस्त्यजति शब्दादीन्सर्वाश्च व्यक्तयस्तथा
+विसृजंश्चोपसर्पंश्च तद्वत्पश्य शरीरिणम्
+विसृज्य भूतेषु महत्सु देहं; तदाश्रयं चैव बिभर्ति रूपम्
+नोत्सहन्ते यथा वेत्तुमिन्द्रियैरिन्द्रियाण्यपि
+यथात्मनोऽङ्गं पतितं पृथिव्यां; स्वप्नान्तरे पश्यति चात्मनोऽन्यत्
+जलाश्रयः स्वेद उक्तो रसश्च; वाय्वात्मकः स्पर्शकृतो गुणश्च
+मनस्त्वपहृतं बुद्धिमिन्द्रियार्थनिदर्शनम्
+अभिसंधिपूर्वकं कर्म कर्ममूलं ततः फलम्
+अदृष्टपूर्वश्चक्षुर्भ्यां न चासौ नास्ति तावता
+मत्स्यो यथा स्रोत इवाभिपाती; तथा कृतं पूर्वमुपैति कर्म
+तद्वल्लिङ्गान्तरं प्राप्य शरीरी भ्राजते पुनः
+तदा संपद्यते ब्रह्म तत्रैव प्रलयं गतम्
+बुद्धेः परतरं ज्ञानं ज्ञानात्परतरं परम्
+मनस्तु यत्कर्म करोति किंचि;न्मनःस्थ एवायमुपाश्नुते तत्
+यदिन्द्रियैस्तूपकृतान्पुरस्ता;त्प्राप्तान्गुणान्संस्मरते चिराय
+अदृष्ट्वैव तु पूतात्मा विषयेभ्यो निवर्तते
+महद्धि परमं भूतं युक्ताः पश्यन्ति योगिनः
+तद्वन्मूर्तिषु मूर्तिष्ठं ज्ञेयं ज्ञानेन पश्यति
+अव्ययत्वाच्च निर्द्वंद्वं द्वंद्वाभावात्ततः परम्
+यदा ते पञ्चभिः पञ्च विमुक्ता मनसा सह
+अन्नप्रदानं मनसः समाधिः; पञ्चात्मकं कर्मफलं वदन्ति
+मृगैर्मृगाणां ग्रहणं पक्षिणां पक्षिभिर्यथा
+न चान्तरं रूपगुणं बिभर्ति; तथैव तद्दृश्यते रूपमस्य
+इष्टं च मे स्यादितरच्च न स्या;देतत्कृते कर्मविधिः प्रवृत्तः
+ऋचो यजूंषि सामानि शरीराणि व्यपाश्रिताः
+प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति
+मनसा चान्यदाकाङ्क्षन्परं न प्रतिपद्यते
+सर्वज्ञः सर्वदर्शी च क्षेत्रज्ञस्तानि पश्यति
+तद्ब्रह्म परमं प्रोक्तं तद्धाम परमं स्मृतम्
+यथा चन्द्रार्कनिर्मुक्तः स राहुर्नोपलभ्यते
+न शब्दवन्नापि च गन्धवत्त;न्न रूपवत्तत्परमस्वभावम्
+मुक्तास्वथ प्रवालेषु मृन्मये राजते तथा
+यदा मनसि सा बुद्धिर्वर्ततेऽन्तरचारिणी
+स एव लुलिते तस्मिन्यथा रूपं न पश्यति
+दुष्टस्य मनसः पञ्च संप्रदुष्यन्ति मानसाः
+पवनाच्च महद्व्योम तस्मात्परतरं मनः
+गुणाभावात्प्रकृत्या च निस्तर्क्यं ज्ञेयसंमितम्
+अत्येति सर्वदुःखानि दुःखं ह्यन्तवदुच्यते
+गजानां च गजैरेवं ज्ञेयं ज्ञानेन गृह्यते
+अनेन लिङ्गेन तु लिङ्गमन्य;द्गच्छत्यदृष्टः प्रतिसंधियोगात्
+प्रणीतं कर्मणा मार्गं नीयमानः पुनः पुनः
+निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः
+परं नैवाभिकाङ्क्षन्ति निर्गुणत्वाद्गुणार्थिनः
+तद्वच्छरीरनिर्मुक्तः शरीरी नोपलभ्यते
+अनादित्वादमध्यत्वादनन्तत्वाच्च सोऽव्ययः
+प्राप्नोत्ययं कर्मफलं प्रवृद्धं धर्ममात्मवान्
+अथादर्शतलप्रख्ये पश्यत्यात्मानमात्मनि
+अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+कालात्स भगवान्विष्णुर्यस्य सर्वमिदं जगत्
+शुभाशुभं कर्म कृतं यदस्य; तदेव प्रत्याददते स्वदेहे
+जिह्वाग्रेषु प्रवर्तन्ते यत्नसाध्या विनाशिनः
+पृथ्व्या नरः पश्यति नान्तमस्या; ह्यन्तश्चास्या भविता चेति विद्धि
+अन्तरात्मा तथा देहमाविश्येन्द्रियरश्मिभिः
+तथा तथायं गुणसंप्रयुक्तः; शुभाशुभं कर्मफलं भुनक्ति
+सा तु चन्द्रमसो व्यक्तिर्न तु तस्य शरीरिणः
+कृत्स्नस्तु मन्त्रो विधिवत्प्रयुक्तो; यज्ञा यथोक्तास्त्वथ दक्षिणाश्च
+न चापि तैः साधयतेऽथ कार्यं; ते तं न पश्यन्ति स पश्यते तान्
+मनसो महती बुद्धिर्बुद्धेः कालो महान्स्मृतः
+सेयं गुणवती बुद्धिर्गुणेष्वेवाभिवर्तते
+नासामर्थ्याद्गच्छति कर्मणेह; हीनस्तेन परमेणाव्ययेन
+गुणादाने विप्रयोगे च तेषां; मनः सदा बुद्धिपरावराभ्याम्
+न च नाशोऽस्य भवति तथा विद्धि शरीरिणम्
+तथेह पञ्चेन्द्रियदीपवृक्षा; ज्ञानप्रदीप्ताः परवन्त एव
+अन्तश्चादिमतां दृष्टो न चादिर्ब्रह्मणः स्मृतः
+मनः श्रोत्रादिभिर्युक्तं शब्दादीन्साधु पश्यति
+दिवाकरो गुणमुपलभ्य निर्गुणो; यथा भवेद्व्यपगतरश्मिमण्डलः
+समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः
+तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः
+चन्द्र एव त्वमावास्यां तथा भवति मूर्तिमान्
+स्पर्शं तनुर्वेद रसं तु जिह्वा; घ्राणं च गन्धाञ्श्रवणे च शब्दान्
+श्रोत्रं खतो घ्राणमथो पृथिव्या;स्तेजोमयं रूपमथो विपाकः
+एवमस्ति न वेत्येतन्न च तन्न परायणम्
+सूत्रजालैर्यथा मत्स्यान्बध्नन्ति जलजीविनः
+यतो गृहीत्वा हि करोति यच्च; यस्मिंश्च तामारभते प्रवृत्तिम्
+यथा मनुष्यः परिमुच्य काय;मदृश्यमन्यद्विशते शरीरम्
+न चैवमिष्यते ब्रह्म शरीराश्रयसंभवम्
+स एवास्तमुपागच्छंस्तदेवात्मनि यच्छति
+तथा कर्मानुगा बुद्धिरन्तरात्मानुदर्शिनी
+एवं शरीरेषु शुभाशुभेषु; स्वकर्मजैर्ज्ञानमिदं निबद्धम्
+यद्यच्छरीरेण करोति कर्म; शरीरयुक्तः समुपाश्नुते तत्
+व्यवसायगुणोपेता तदा संपद्यते मनः
+दृष्ट्वा कर्म शाश्वतं चान्तवच्च; मनस्त्यागः कारणं नान्यदस्ति
+एवं प्रकृतितः सर्वे प्रभवन्ति शरीरिणः
+तेन तेन शरीरेण तत्तत्फलमुपाश्नुते
+अनादित्वादनन्तत्वात्तदनन्तमथाव्ययम्
+यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा; धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे
+नादिर्न मध्यं नैवान्तस्तस्य देवस्य विद्यते
+विधिर्विधेयं मनसोपपत्तिः; फलस्य भोक्ता तु यथा शरीरी
+सर्पान्कुशाग्राणि तथोदपानं; ज्ञात्वा मनुष्याः परिवर्जयन्ति
+अव्यक्तात्मा पुरुषोऽव्यक्तकर्मा; सोऽव्यक्तत्वं गच्छति ह्यन्तकाले
+यथागुणं कर्मगणं फलार्थी; करोत्ययं कर्मफले निविष्टः
+तदा प्रज्ञायते ब्रह्म ���िकष्यं निकषे यथा
+विमुञ्चत्याकृतिग्रामांस्तान्मुक्त्वामृतमश्नुते
+रागवान्प्रकृतिं ह्येति विरक्तो ज्ञानवान्भवेत्
+तथेन्द्रियाण्याविशते शरीरी; हुताशनं वायुरिवेन्धनस्थम्
+ऋचामादिस्तथा साम्नां यजुषामादिरुच्यते
+शुक्रस्य च बलेश्चैव संवादं वै समागमे
+शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः
+बालानां प्रेक्षमाणानां स्वयं भक्षानभक्षयन्
+शिष्यानुप्रहितास्तस्मिन्नकुर्वन्गुरवश्च ह
+दातारः संगृहीतार आर्याः करुणवेदिनः
+कृष्यादिष्वभवन्सक्ता मूर्खाः श्राद्धान्यभुञ्जत
+यो मामेको विषहितुं शक्तः कश्चित्पुरंदर
+न च जातूपतप्यन्ते धीराः परसमृद्धिभिः
+प्राकारागारविध्वंसान्न स्म ते प्रतिकुर्वते
+नाहं देवेन्द्र वत्स्यामि दानवेष्विति मे मतिः
+सदा हि ददतां धर्मः सदा चाप्रतिगृह्णताम्
+मातरं पितरं वृद्धमाचार्यमतिथिं गुरुम्
+अपश्यं विगतं धर्मं कामक्रोधवशात्मनाम्
+भृतपुत्रा भृतामात्या भृतदारा ह्यनीर्षवः
+अप्रमत्तेन धार्यास्मि तपसा विक्रमेण च
+श्रद्दधाना जितक्रोधा दानशीलानसूयकाः
+दानाध्ययनयज्ञेज्या गुरुदैवतपूजनम्
+पितृदेवातिथींश्चैव यथावत्तेऽभ्यपूजयन्
+निरन्तरविशेषास्ते बहुमानावमानयोः
+रात्रौ दधि च सक्तूंश्च नित्यमेव व्यवर्जयन्
+आश्रमस्थान्विकर्मस्थाः प्रद्विषन्ति परस्परम्
+तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं हृतं प्रभो
+अदृश्यन्तार्यवर्णेषु शूद्राश्चापि तपोधनाः
+एष मे निहितः पादो योऽयं भूमौ प्रतिष्ठितः
+सर्वभूतेष्ववर्तन्त यथात्मनि दयां प्रति
+अनिष्ट्वा संविभज्याथ पितृदेवातिथीन्गुरून्
+महाप्रसादा ऋजवो दृढभक्ता जितेन्द्रियाः
+नित्यं दानं तथा दाक्ष्यमार्जवं चैव नित्यदा
+प्रजासर्गमुपादाय नैकं युगविपर्ययम्
+चतुर्थं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+सुसंमृष्टगृहाश्चासञ्जितस्त्रीका हुताग्नयः
+नित्यं पर्वसु सुस्नाताः स्वनुलिप्ताः स्वलंकृताः
+अमर्षणा न चान्योन्यं स्पृहयन्ति कदाचन
+मित्रेणाभ्यर्थितं मित्रमर्थे संशयिते क्वचित्
+विधिना वेददृष्टेन चतुर्धा विभजस्व माम्
+स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः
+निद्रा तन्द्रीरसंप्रीतिरसूया चानवेक्षिता
+पायसं कृसरं मांसमपूपानथ शष्कुलीः
+सप्त देव्यो मयाष्टम्यो वासं चेष्यन्ति मेऽष्टधा
+गुरुवन्नाभ्यनन्दन्त कुमारान���नान्वपालयन्
+ततः कालविपर्यासे तेषां गुणविपर्ययात्
+कुद्दालपाटीपिटकं प्रकीर्णं कांस्यभाजनम्
+प्रश्रिते दानशीले च सदैव निवसाम्यहम्
+जितकाशिनि शूरे च संग्रामेष्वनिवर्तिनि
+परस्वादानरुचयो विपण्यव्यवहारिणः
+उत्सूर्यशायिनश्चासन्सर्वे चासन्प्रगेनिशाः
+मङ्गलानपि चापश्यन्ब्राह्मणांश्चाप्यपूजयन्
+पुत्राः पितॄनभ्यवदन्भार्याश्चाभ्यवदन्पतीन्
+अभ्यसूयद्ब्राह्मणान्वै उच्छिष्टश्चास्पृशद्घृतम्
+यथार्थमानार्थकरा ह्रीनिषेधा यतव्रताः
+नैवाकाशे न पशुषु नायोनौ न च पर्वसु
+न शौचमनुरुध्यन्त तेषां सूदजनास्तथा
+पुण्येषु त्रिषु लोकेषु सर्वे स्थावरजङ्गमाः
+उपवासतपःशीलाः प्रतीता ब्रह्मवादिनः
+तेष्वेवमादीनाचारानाचरत्सु विपर्यये
+मनसा कर्मणा वाचा भक्तमासीदनावृतम्
+स्वधर्ममनुतिष्ठत्सु धैर्यादचलितेषु च
+अशुश्रूषुर्गुरोः शिष्यः कश्चिच्छिष्यसखो गुरुः
+भिक्षां बलिमदत्त्वा च स्वयमन्नानि भुञ्जते
+द्रव्योपकरणं सर्वं नान्ववैक्षत्कुटुम्बिनी
+भूत्यर्थं सर्वभूतानां पद्मा श्रीः पद्ममालिनी
+अग्निदाहेन चोरैर्वा राजभिर्वा हृतं धनम्
+साहमेवंगुणेष्वेव दानवेष्ववसं पुरा
+विषण्णं त्रस्तमुद्विग्नं भयार्तं व्याधिपीडितम्
+अहं स्वाहा स्वधा चैव संस्तुतिर्नियतिः कृतिः
+अरतिश्च विषादश्च न स्पृहा चाविशन्त तान्
+पराक्रमे च धर्मे च पराचीनस्ततो बलिः
+मित्रेषु चानभिद्रोहः सर्वं तेष्वभवत्प्रभो
+श्वश्रूश्वशुरयोरग्रे वधूः प्रेष्यानशासत
+यत्राहं तत्र मत्कान्ता मद्विशिष्टा मदर्पणाः
+निवासे धर्मशीलानां विषयेषु पुरेषु च
+काल्यं घृतं चान्ववेक्षन्प्रयता ब्रह्मचारिणः
+स्वर्गमार्गाभिरामेषु सत्त्वेषु निरता ह्यहम्
+तथा भृत्यजनं सर्वं पर्यश्नन्ति च दानवाः
+प्रभवद्भिः पुरा दायानर्हेभ्यः प्रतिपादितान्
+धर्ममेवान्ववर्तन्त न हिंसन्ति परस्परम्
+ताश्चाहं चासुरांस्त्यक्त्वा युष्मद्विषयमागता
+दृष्ट्वा द्वेषात्प्राहसन्त सुहृत्संभाविता ह्यपि
+महतः प्राप्नुवन्त्यर्थांस्तेष्वेषामभवत्स्पृहा
+वर्तयन्त्येव पितरि पुत्राः प्रभवताऽऽत्मनः
+पिता चैव जनित्री च श्रान्तौ वृत्तोत्सवाविव
+सत्ये स्थितास्मि दाने च व्रते तपसि चैव हि
+प्राहसन्नभ्यसूयंश्च सर्ववृद्धान्गुणावराः
+एष मे निहितः पादो योऽयमप्सु प्रतिष्ठि���ः
+तृतीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+त्वयार्चितां मां देवेश पुरोधास्यन्ति देवताः
+धर्मनित्ये महाबुद्धौ ब्रह्मण्ये सत्यवादिनि
+असेवन्त भुजिष्या वै दुर्जनाचरितं विधिम्
+दायं च संविभागं च नित्यमेवानुमोदताम्
+अनुकूलाश्च कार्येषु गुरुवृद्धोपसेविनः
+स्त्रियः पुरुषवेषेण पुंसः स्त्रीवेषधारिणः
+सत्यं दानं तपः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा
+न मा विरोचनो वेद न मा वैरोचनो बलिः
+प्रयत्नेनापि चारक्षच्चित्तं पुत्रस्य वै पिता
+अवशेषाणि चाश्नन्ति नित्यं सत्यतपोरताः
+अपावृतं पयोऽतिष्ठदुच्छिष्टाश्चास्पृशन्घृतम्
+विप्रकीर्णानि धान्यानि काकमूषकभोजनम्
+नैव देवो न गन्धर्वो नासुरो न च राक्षसः
+अपाकृता ततः शक्र त्वयि वत्स्यामि वासव
+अपाचयन्नात्मनोऽर्थे वृथामांसान्यभक्षयन्
+क्रीडारतिविहारेषु परां मुदमवाप्नुवन्
+नाभ्युत्थानाभिवादाभ्यां यथापूर्वमपूजयन्
+त्रिदशेषु निवत्स्यामो धर्मनिष्ठान्तरात्मसु
+उत्साहश्चानहंकारः परमं सौहृदं क्षमा
+व्यभजंश्चापि संरम्भाद्दुःखवासं तथावसन्
+अन्वशासच्च भर्तारं समाहूयाभिजल्पती
+सभासदां ते वृद्धानां सत्याः कथयतां कथाः
+यूनः सहसमासीनान्वृद्धानभिगतान्सतः
+यज्ञशीलः पुरा भूत्वा मामेव यजतेत्ययम्
+ये च वेदविदो विप्रा विस्पष्टमनृचश्च ये
+आहुर्मां दुःसहेत्येवं विधित्सेति च मां विदुः
+आशा श्रद्धा धृतिः कान्तिर्विजितिः सन्नतिः क्षमा
+स्थास्यामि नित्यं देवेन्द्र यथा त्वयि निबोध तत्
+अप्रभुत्वे स्थितौ वृद्धावन्नं प्रार्थयतः सुतान्
+वालकोट्यग्रमात्रेण स्वार्थेनाघ्नत तद्वसु
+अमित्रभृत्यतां प्राप्य ख्यापयन्तोऽनपत्रपाः
+हृतस्वं व्यसनार्तं च नित्यमाश्वासयन्ति ते
+इन्द्रियस्य विसर्गं तेऽरोचयन्त कदाचन
+राज्ञां विजयमानानां सेनाग्रेषु ध्वजेषु च
+अर्धं च रात्र्याः स्वपतां दिवा चास्वपतां तथा
+अवर्तन्कलहाश्चात्र दिवारात्रं गृहे गृहे
+धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम्
+निवसामि मनुष्येन्द्रे सदैव बलसूदन
+नाभ्यवर्तन्त नास्तिक्याद्वर्तन्तः संभवेष्वपि
+असुरेष्ववसं पूर्वं सत्यधर्मनिबन्धना
+अभक्ष्यभक्षणरता निर्मर्यादा हतत्विषः
+अहं धृतिरहं सिद्धिरहं त्विड्भूतिरेव च
+तां मां स्वयमनुप्राप्तामभिनन्द शचीपते
+कृतघ्ना नास्तिकाः पापा गुरुदाराभिमर्श��नः
+त्वं मां शक्र न जानीषे सर्वे देवा न मां विदुः
+नैकेऽश्नन्ति सुसंपन्नं न गच्छन्ति परस्त्रियम्
+संकराश्चाप्यवर्तन्त न च शौचमवर्तत
+अहं श्रद्धा च मेधा च सन्नतिर्विजितिः स्थितिः
+प्रोवाच लोकान्मूढात्मा कालेनोपनिपीडितः
+कालस्तु शक्र पर्यायान्मैनं शक्रावमन्यथाः
+ममात्मभावमिच्छन्तो यतन्ते परमात्मना
+एवं विनिहितां शक्र भूतेषु परिधत्स्व माम्
+विप्राणामतिथीनां च तेषां नित्यमवर्तत
+एष मे निहितः पादो योऽयमग्नौ प्रतिष्ठितः
+कृपणानाथवृद्धानां दुर्बलातुरयोषिताम्
+न धाता न विधाता मां विदधाति कथंचन
+ब्रह्मण्योऽयं सदा भूत्वा सत्यवादी जितेन्द्रियः
+शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः
+हावमाभरणं वेषं गतिं स्थितिमवेक्षितुम्
+संतुष्टभृत्यसचिवाः कृतज्ञाः प्रियवादिनः
+उच्चैश्चाप्यवदन्रात्रौ नीचैस्तत्राग्निरज्वलत्
+नाद्रियन्ते पशून्बद्ध्वा यवसेनोदकेन च
+एष मे निहितः पादो योऽयं सत्सु प्रतिष्ठितः
+तथा धर्मादपेतेन कर्मणा गर्हितेन ये
+भूतिर्लक्ष्मीति मामाहुः श्रीरित्येवं च वासव
+प्रातः प्रातश्च सुप्रश्नं कल्पनं प्रेषणक्रियाः
+त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो
+अनार्याश्चार्यमासीनं पर्युपासन्न तत्र ह
+अष्टमी वृत्तिरेतासां पुरोगा पाकशासन
+अहं लक्ष्मीरहं भूतिः श्रीश्चाहं बलसूदन
+द्वितीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+साहं वै पङ्कजे जाता सूर्यरश्मिविबोधिते
+गुरुशुश्रूषवो दान्ता ब्रह्मण्याः सत्यवादिनः
+नैनानभ्युदियात्सूर्यो न चाप्यासन्प्रगेनिशाः
+विपरीतांस्तु तान्बुद्ध्वा त्वयि वासमरोचयम्
+तत्र वेदविदः प्राज्ञा गाम्भीर्ये सागरोपमाः
+अधीयन्तेऽव्रताः केचिद्वृथाव्रतमथापरे
+भृतपुत्रा भृतामात्या भृतदारा ह्यनीर्षवः
+महदुग्रं तपः कृत्वा मां निषेवन्ति मानवाः
+निरन्तरविशेषास्ते बहुमानावमानयोः
+अर्धं च रात्र्याः स्वपतां दिवा चास्वपतां तथा
+विपरीतांस्तु तान्बुद्ध्वा त्वयि वासमरोचयम्
+महाभागा भवत्यो वै शरण्याः शरणागताम्
+स्वधर्ममनुतिष्ठत्सु धैर्यादचलितेषु च
+मया दैत्याः परित्यक्ता विनष्टाः शाश्वतीः समाः
+शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः
+अहं स्वाहा स्वधा चैव संस्तुतिर्नियतिः कृतिः
+यज्ञशीलः पुरा भूत्वा मामेव यजतेत्ययम्
+हावमाभरणं वेषं गतिं स��थितिमवेक्षितुम्
+मित्रेणाभ्यर्थितं मित्रमर्थे संशयिते क्वचित्
+तथा भृत्यजनं सर्वं पर्यश्नन्ति च दानवाः
+परित्रायन्तु मां नित्यं भजमानामनिन्दिताम्
+नाद्रियन्ते पशून्बद्ध्वा यवसेनोदकेन च
+न धाता न विधाता मां विदधाति कथंचन
+महतः प्राप्नुवन्त्यर्थांस्तेष्वेषामभवत्स्पृहा
+अहं श्रद्धा च मेधा च सन्नतिर्विजितिः स्थितिः
+धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम्
+देवदानवगन्धर्वाः पिशाचोरगराक्षसाः
+एष मे निहितः पादो योऽयं भूमौ प्रतिष्ठितः
+धर्मार्थकामहीनाश्च ते भवन्त्यसुखान्विताः
+अपाचयन्नात्मनोऽर्थे वृथामांसान्यभक्षयन्
+अभ्यसूयद्ब्राह्मणान्वै उच्छिष्टश्चास्पृशद्घृतम्
+अप्येकाङ्गे तु वो वस्तुमिच्छामि च सुकुत्सिते
+अन्वशासच्च भर्तारं समाहूयाभिजल्पती
+श्वश्रूश्वशुरयोरग्रे वधूः प्रेष्यानशासत
+एष मे निहितः पादो योऽयमग्नौ प्रतिष्ठितः
+तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं हृतं प्रभो
+न मा विरोचनो वेद न मा वैरोचनो बलिः
+साहं वै पङ्कजे जाता सूर्यरश्मिविबोधिते
+ममात्मभावमिच्छन्तो यतन्ते परमात्मना
+राज्ञां विजयमानानां सेनाग्रेषु ध्वजेषु च
+एष मे निहितः पादो योऽयं सत्सु प्रतिष्ठितः
+नाहं देवेन्द्र वत्स्यामि दानवेष्विति मे मतिः
+एवं विनिहितां शक्र भूतेषु परिधत्स्व माम्
+उपवासतपःशीलाः प्रतीता ब्रह्मवादिनः
+शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः
+संकराश्चाप्यवर्तन्त न च शौचमवर्तत
+पायसं कृसरं मांसमपूपानथ शष्कुलीः
+यत्राहं तत्र मत्कान्ता मद्विशिष्टा मदर्पणाः
+सप्त देव्यो मयाष्टम्यो वासं चेष्यन्ति मेऽष्टधा
+द्रव्योपकरणं सर्वं नान्ववैक्षत्कुटुम्बिनी
+इन्द्रियस्य विसर्गं तेऽरोचयन्त कदाचन
+परस्वादानरुचयो विपण्यव्यवहारिणः
+गुरुशुश्रूषवो दान्ता ब्रह्मण्याः सत्यवादिनः
+एवंप्रभावां मां गावो विजानीत सुखप्रदाम्
+चतुर्थं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+निवसामि मनुष्येन्द्रे सदैव बलसूदन
+ये च वेदविदो विप्रा विस्पष्टमनृचश्च ये
+अशुश्रूषुर्गुरोः शिष्यः कश्चिच्छिष्यसखो गुरुः
+त्वयार्चितां मां देवेश पुरोधास्यन्ति देवताः
+व्यभजंश्चापि संरम्भाद्दुःखवासं तथावसन्
+न शौचमनुरुध्यन्त तेषां सूदजनास्तथा
+क्रीडारतिविहारेषु परां मुदमवाप्नुवन्
+इच्छामि चापि युष्मासु वस्तुं सर्वा��ु नित्यदा
+अनिष्ट्वा संविभज्याथ पितृदेवातिथीन्गुरून्
+स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः
+नित्यं दानं तथा दाक्ष्यमार्जवं चैव नित्यदा
+स्वयं प्राप्ते परिभवो भवतीति विनिश्चयः
+बालानां प्रेक्षमाणानां स्वयं भक्षानभक्षयन्
+यूनः सहसमासीनान्वृद्धानभिगतान्सतः
+नावमन्या ह्यहं सौम्यास्त्रैलोक्ये सचराचरे
+कृपणानाथवृद्धानां दुर्बलातुरयोषिताम्
+कालस्तु शक्र पर्यायान्मैनं शक्रावमन्यथाः
+नैनानभ्युदियात्सूर्यो न चाप्यासन्प्रगेनिशाः
+अप्रभुत्वे स्थितौ वृद्धावन्नं प्रार्थयतः सुतान्
+कुद्दालपाटीपिटकं प्रकीर्णं कांस्यभाजनम्
+अनुकूलाश्च कार्येषु गुरुवृद्धोपसेविनः
+प्रश्रिते दानशीले च सदैव निवसाम्यहम्
+कृतघ्ना नास्तिकाः पापा गुरुदाराभिमर्शिनः
+निद्रा तन्द्रीरसंप्रीतिरसूया चानवेक्षिता
+अदृश्यन्तार्यवर्णेषु शूद्राश्चापि तपोधनाः
+प्राहसन्नभ्यसूयंश्च सर्ववृद्धान्गुणावराः
+प्रजासर्गमुपादाय नैकं युगविपर्ययम्
+स्थास्यामि नित्यं देवेन्द्र यथा त्वयि निबोध तत्
+तां मां स्वयमनुप्राप्तामभिनन्द शचीपते
+सत्ये स्थितास्मि दाने च व्रते तपसि चैव हि
+मङ्गलानपि चापश्यन्ब्राह्मणांश्चाप्यपूजयन्
+ततः कालविपर्यासे तेषां गुणविपर्ययात्
+पुत्राः पितॄनभ्यवदन्भार्याश्चाभ्यवदन्पतीन्
+निवासे धर्मशीलानां विषयेषु पुरेषु च
+त्वं मां शक्र न जानीषे सर्वे देवा न मां विदुः
+सत्यं दानं तपः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा
+संतुष्टभृत्यसचिवाः कृतज्ञाः प्रियवादिनः
+तथा धर्मादपेतेन कर्मणा गर्हितेन ये
+न च जातूपतप्यन्ते धीराः परसमृद्धिभिः
+रात्रौ दधि च सक्तूंश्च नित्यमेव व्यवर्जयन्
+दिष्ट्या प्रसादो युष्माभिः कृतो मेऽनुग्रहात्मकः
+वर्तयन्त्येव पितरि पुत्राः प्रभवताऽऽत्मनः
+त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो
+दृष्ट्वा द्वेषात्प्राहसन्त सुहृत्संभाविता ह्यपि
+सदा हि ददतां धर्मः सदा चाप्रतिगृह्णताम्
+पिता चैव जनित्री च श्रान्तौ वृत्तोत्सवाविव
+प्रत्याख्यानेन युष्माभिः प्रसादः क्रियतामिति
+पुण्येषु त्रिषु लोकेषु सर्वे स्थावरजङ्गमाः
+किमेतद्वः क्षमं गावो यन्मां नेहाभ्यनन्दथ
+भूत्यर्थं सर्वभूतानां पद्मा श्रीः पद्ममालिनी
+तेष्वेवमादीनाचारानाचरत्सु विपर्यये
+आगता प्रार्थयानाहं श्रीजुष्टा भवतानघाः
+अमर्षणा न चान्योन्यं स्पृहयन्ति कदाचन
+अष्टमी वृत्तिरेतासां पुरोगा पाकशासन
+अरतिश्च विषादश्च न स्पृहा चाविशन्त तान्
+अपावृतं पयोऽतिष्ठदुच्छिष्टाश्चास्पृशन्घृतम्
+आहुर्मां दुःसहेत्येवं विधित्सेति च मां विदुः
+प्रोवाच लोकान्मूढात्मा कालेनोपनिपीडितः
+उत्सूर्यशायिनश्चासन्सर्वे चासन्प्रगेनिशाः
+वसेयं यत्र चाङ्गेऽहं तन्मे व्याख्यातुमर्हथ
+न मां संप्रति गृह्णीथ कस्माद्वै दुर्लभां सतीम्
+नैव देवो न गन्धर्वो नासुरो न च राक्षसः
+नैकेऽश्नन्ति सुसंपन्नं न गच्छन्ति परस्त्रियम्
+अधीयन्तेऽव्रताः केचिद्वृथाव्रतमथापरे
+नित्यं पर्वसु सुस्नाताः स्वनुलिप्ताः स्वलंकृताः
+अवशेषाणि चाश्नन्ति नित्यं सत्यतपोरताः
+असेवन्त भुजिष्या वै दुर्जनाचरितं विधिम्
+भूतिर्लक्ष्मीति मामाहुः श्रीरित्येवं च वासव
+अमित्रभृत्यतां प्राप्य ख्यापयन्तोऽनपत्रपाः
+विधिना वेददृष्टेन चतुर्धा विभजस्व माम्
+पितृदेवातिथींश्चैव यथावत्तेऽभ्यपूजयन्
+सुसंमृष्टगृहाश्चासञ्जितस्त्रीका हुताग्नयः
+भिक्षां बलिमदत्त्वा च स्वयमन्नानि भुञ्जते
+वालकोट्यग्रमात्रेण स्वार्थेनाघ्नत तद्वसु
+क्षममेतद्धि वो गावः प्रतिगृह्णीत मामिह
+तत्र वेदविदः प्राज्ञा गाम्भीर्ये सागरोपमाः
+काल्यं घृतं चान्ववेक्षन्प्रयता ब्रह्मचारिणः
+अनार्याश्चार्यमासीनं पर्युपासन्न तत्र ह
+द्वितीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+प्राकारागारविध्वंसान्न स्म ते प्रतिकुर्वते
+नैवाकाशे न पशुषु नायोनौ न च पर्वसु
+महाप्रसादा ऋजवो दृढभक्ता जितेन्द्रियाः
+यो मामेको विषहितुं शक्तः कश्चित्पुरंदर
+गुरुवन्नाभ्यनन्दन्त कुमारान्नान्वपालयन्
+अग्निदाहेन चोरैर्वा राजभिर्वा हृतं धनम्
+दातारः संगृहीतार आर्याः करुणवेदिनः
+आश्रमस्थान्विकर्मस्थाः प्रद्विषन्ति परस्परम्
+पुण्याः पवित्राः सुभगा ममादेशं प्रयच्छत
+धर्मनित्ये महाबुद्धौ ब्रह्मण्ये सत्यवादिनि
+स्वर्गमार्गाभिरामेषु सत्त्वेषु निरता ह्यहम्
+स्त्रियः पुरुषवेषेण पुंसः स्त्रीवेषधारिणः
+सभासदां ते वृद्धानां सत्याः कथयतां कथाः
+शिष्यानुप्रहितास्तस्मिन्नकुर्वन्गुरवश्च ह
+दानाध्ययनयज्ञेज्या गुरुदैवतपूजनम्
+मनसा कर्मणा वाचा भक्तमासीदनावृतम्
+धर्ममेवान्ववर्तन्त न हिंसन्ति प��स्परम्
+उच्चैश्चाप्यवदन्रात्रौ नीचैस्तत्राग्निरज्वलत्
+प्रभवद्भिः पुरा दायानर्हेभ्यः प्रतिपादितान्
+पराक्रमे च धर्मे च पराचीनस्ततो बलिः
+असुरेष्ववसं पूर्वं सत्यधर्मनिबन्धना
+प्रयत्नेनापि चारक्षच्चित्तं पुत्रस्य वै पिता
+ताश्चाहं चासुरांस्त्यक्त्वा युष्मद्विषयमागता
+जितकाशिनि शूरे च संग्रामेष्वनिवर्तिनि
+न वोऽस्ति कुत्सितं किंचिदङ्गेष्वालक्ष्यतेऽनघाः
+अहं धृतिरहं सिद्धिरहं त्विड्भूतिरेव च
+अपश्यं विगतं धर्मं कामक्रोधवशात्मनाम्
+हृतस्वं व्यसनार्तं च नित्यमाश्वासयन्ति ते
+अवर्तन्कलहाश्चात्र दिवारात्रं गृहे गृहे
+विप्रकीर्णानि धान्यानि काकमूषकभोजनम्
+सत्यश्च लोकवादोऽयं लोके चरति सुव्रताः
+एष मे निहितः पादो योऽयमप्सु प्रतिष्ठितः
+इन्द्रो विवस्वान्सोमश्च विष्णुरापोऽग्निरेव च
+सर्वभूतेष्ववर्तन्त यथात्मनि दयां प्रति
+साहमेवंगुणेष्वेव दानवेष्ववसं पुरा
+ब्रह्मण्योऽयं सदा भूत्वा सत्यवादी जितेन्द्रियः
+अपाकृता ततः शक्र त्वयि वत्स्यामि वासव
+यांश्च द्विषाम्यहं गावस्ते विनश्यन्ति सर्वशः
+यथार्थमानार्थकरा ह्रीनिषेधा यतव्रताः
+विप्राणामतिथीनां च तेषां नित्यमवर्तत
+लोककान्तास्मि भद्रं वः श्रीर्नाम्नेह परिश्रुता
+माननां त्वहमिच्छामि भवत्यः सततं शुभाः
+अभक्ष्यभक्षणरता निर्मर्यादा हतत्विषः
+उत्साहश्चानहंकारः परमं सौहृदं क्षमा
+श्रद्दधाना जितक्रोधा दानशीलानसूयकाः
+एवं भवतु भद्रं वः पूजितास्मि सुखप्रदाः
+नाभ्यवर्तन्त नास्तिक्याद्वर्तन्तः संभवेष्वपि
+कृष्यादिष्वभवन्सक्ता मूर्खाः श्राद्धान्यभुञ्जत
+मित्रेषु चानभिद्रोहः सर्वं तेष्वभवत्प्रभो
+आशा श्रद्धा धृतिः कान्तिर्विजितिः सन्नतिः क्षमा
+मातरं पितरं वृद्धमाचार्यमतिथिं गुरुम्
+दायं च संविभागं च नित्यमेवानुमोदताम्
+तृतीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+अवज्ञाता भविष्यामि सर्वलोकेषु मानदाः
+त्रिदशेषु निवत्स्यामो धर्मनिष्ठान्तरात्मसु
+मयाभिपन्ना ऋध्यन्ते ऋषयो देवतास्तथा
+अहं लक्ष्मीरहं भूतिः श्रीश्चाहं बलसूदन
+अप्रमत्तेन धार्यास्मि तपसा विक्रमेण च
+नाभ्युत्थानाभिवादाभ्यां यथापूर्वमपूजयन्
+प्रातः प्रातश्च सुप्रश्नं कल्पनं प्रेषणक्रियाः
+विषण्णं त्रस्तमुद्विग्नं भयार्तं व्याधिपीडितम्
+अभ्यसूयद्ब्राह्मणान्वै उच्छिष्टश्चास्पृशद्घृतम्
+अहं स्वाहा स्वधा चैव संस्तुतिर्नियतिः कृतिः
+द्वितीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+निवसामि मनुष्येन्द्रे सदैव बलसूदन
+नाभ्यवर्तन्त नास्तिक्याद्वर्तन्तः संभवेष्वपि
+यूनः सहसमासीनान्वृद्धानभिगतान्सतः
+स्वर्गमार्गाभिरामेषु सत्त्वेषु निरता ह्यहम्
+त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो
+गुरुवन्नाभ्यनन्दन्त कुमारान्नान्वपालयन्
+स्थास्यामि नित्यं देवेन्द्र यथा त्वयि निबोध तत्
+मङ्गलानपि चापश्यन्ब्राह्मणांश्चाप्यपूजयन्
+इन्द्रो विवस्वान्सोमश्च विष्णुरापोऽग्निरेव च
+न मा विरोचनो वेद न मा वैरोचनो बलिः
+अर्धं च रात्र्याः स्वपतां दिवा चास्वपतां तथा
+क्रीडारतिविहारेषु परां मुदमवाप्नुवन्
+नाद्रियन्ते पशून्बद्ध्वा यवसेनोदकेन च
+किमेतद्वः क्षमं गावो यन्मां नेहाभ्यनन्दथ
+संकराश्चाप्यवर्तन्त न च शौचमवर्तत
+निद्रा तन्द्रीरसंप्रीतिरसूया चानवेक्षिता
+कृष्यादिष्वभवन्सक्ता मूर्खाः श्राद्धान्यभुञ्जत
+नित्यं पर्वसु सुस्नाताः स्वनुलिप्ताः स्वलंकृताः
+यांश्च द्विषाम्यहं गावस्ते विनश्यन्ति सर्वशः
+महाभागा भवत्यो वै शरण्याः शरणागताम्
+साहमेवंगुणेष्वेव दानवेष्ववसं पुरा
+संतुष्टभृत्यसचिवाः कृतज्ञाः प्रियवादिनः
+तेष्वेवमादीनाचारानाचरत्सु विपर्यये
+देवदानवगन्धर्वाः पिशाचोरगराक्षसाः
+अनिष्ट्वा संविभज्याथ पितृदेवातिथीन्गुरून्
+अष्टमी वृत्तिरेतासां पुरोगा पाकशासन
+महाप्रसादा ऋजवो दृढभक्ता जितेन्द्रियाः
+चतुर्थं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः
+सदा हि ददतां धर्मः सदा चाप्रतिगृह्णताम्
+एवंप्रभावां मां गावो विजानीत सुखप्रदाम्
+नावमन्या ह्यहं सौम्यास्त्रैलोक्ये सचराचरे
+दृष्ट्वा द्वेषात्प्राहसन्त सुहृत्संभाविता ह्यपि
+प्रत्याख्यानेन युष्माभिः प्रसादः क्रियतामिति
+अग्निदाहेन चोरैर्वा राजभिर्वा हृतं धनम्
+अरतिश्च विषादश्च न स्पृहा चाविशन्त तान्
+मित्रेणाभ्यर्थितं मित्रमर्थे संशयिते क्वचित्
+नैव देवो न गन्धर्वो नासुरो न च राक्षसः
+अधीयन्तेऽव्रताः केचिद्वृथाव्रतमथापरे
+असेवन्त भुजिष्या वै दुर्जनाचरितं विधिम्
+महदुग्रं तपः कृत्वा मां निषेवन्ति मानवाः
+पुण्याः पवि��्राः सुभगा ममादेशं प्रयच्छत
+निरन्तरविशेषास्ते बहुमानावमानयोः
+यथार्थमानार्थकरा ह्रीनिषेधा यतव्रताः
+मयाभिपन्ना ऋध्यन्ते ऋषयो देवतास्तथा
+आशा श्रद्धा धृतिः कान्तिर्विजितिः सन्नतिः क्षमा
+शिष्यानुप्रहितास्तस्मिन्नकुर्वन्गुरवश्च ह
+तथा भृत्यजनं सर्वं पर्यश्नन्ति च दानवाः
+अमर्षणा न चान्योन्यं स्पृहयन्ति कदाचन
+उत्साहश्चानहंकारः परमं सौहृदं क्षमा
+कृतघ्ना नास्तिकाः पापा गुरुदाराभिमर्शिनः
+सत्ये स्थितास्मि दाने च व्रते तपसि चैव हि
+लोककान्तास्मि भद्रं वः श्रीर्नाम्नेह परिश्रुता
+एष मे निहितः पादो योऽयं भूमौ प्रतिष्ठितः
+वसेयं यत्र चाङ्गेऽहं तन्मे व्याख्यातुमर्हथ
+वालकोट्यग्रमात्रेण स्वार्थेनाघ्नत तद्वसु
+अभक्ष्यभक्षणरता निर्मर्यादा हतत्विषः
+पिता चैव जनित्री च श्रान्तौ वृत्तोत्सवाविव
+परित्रायन्तु मां नित्यं भजमानामनिन्दिताम्
+दायं च संविभागं च नित्यमेवानुमोदताम्
+हृतस्वं व्यसनार्तं च नित्यमाश्वासयन्ति ते
+वर्तयन्त्येव पितरि पुत्राः प्रभवताऽऽत्मनः
+बालानां प्रेक्षमाणानां स्वयं भक्षानभक्षयन्
+यज्ञशीलः पुरा भूत्वा मामेव यजतेत्ययम्
+अशुश्रूषुर्गुरोः शिष्यः कश्चिच्छिष्यसखो गुरुः
+दानाध्ययनयज्ञेज्या गुरुदैवतपूजनम्
+गुरुशुश्रूषवो दान्ता ब्रह्मण्याः सत्यवादिनः
+त्वयार्चितां मां देवेश पुरोधास्यन्ति देवताः
+सर्वभूतेष्ववर्तन्त यथात्मनि दयां प्रति
+दिष्ट्या प्रसादो युष्माभिः कृतो मेऽनुग्रहात्मकः
+धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम्
+मनसा कर्मणा वाचा भक्तमासीदनावृतम्
+सुसंमृष्टगृहाश्चासञ्जितस्त्रीका हुताग्नयः
+श्रद्दधाना जितक्रोधा दानशीलानसूयकाः
+धर्ममेवान्ववर्तन्त न हिंसन्ति परस्परम्
+विधिना वेददृष्टेन चतुर्धा विभजस्व माम्
+नाभ्युत्थानाभिवादाभ्यां यथापूर्वमपूजयन्
+महतः प्राप्नुवन्त्यर्थांस्तेष्वेषामभवत्स्पृहा
+अनुकूलाश्च कार्येषु गुरुवृद्धोपसेविनः
+हावमाभरणं वेषं गतिं स्थितिमवेक्षितुम्
+प्रजासर्गमुपादाय नैकं युगविपर्ययम्
+प्रश्रिते दानशीले च सदैव निवसाम्यहम्
+सप्त देव्यो मयाष्टम्यो वासं चेष्यन्ति मेऽष्टधा
+न च जातूपतप्यन्ते धीराः परसमृद्धिभिः
+भृतपुत्रा भृतामात्या भृतदारा ह्यनीर्षवः
+श्वश्रूश्वशुरयोरग्रे वधूः प्रेष्यानशासत
+स��हं वै पङ्कजे जाता सूर्यरश्मिविबोधिते
+मया दैत्याः परित्यक्ता विनष्टाः शाश्वतीः समाः
+अपश्यं विगतं धर्मं कामक्रोधवशात्मनाम्
+द्रव्योपकरणं सर्वं नान्ववैक्षत्कुटुम्बिनी
+विपरीतांस्तु तान्बुद्ध्वा त्वयि वासमरोचयम्
+अवज्ञाता भविष्यामि सर्वलोकेषु मानदाः
+अनार्याश्चार्यमासीनं पर्युपासन्न तत्र ह
+सत्यं दानं तपः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा
+राज्ञां विजयमानानां सेनाग्रेषु ध्वजेषु च
+स्त्रियः पुरुषवेषेण पुंसः स्त्रीवेषधारिणः
+शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः
+न शौचमनुरुध्यन्त तेषां सूदजनास्तथा
+नैवाकाशे न पशुषु नायोनौ न च पर्वसु
+उपवासतपःशीलाः प्रतीता ब्रह्मवादिनः
+नित्यं दानं तथा दाक्ष्यमार्जवं चैव नित्यदा
+एष मे निहितः पादो योऽयमप्सु प्रतिष्ठितः
+इन्द्रियस्य विसर्गं तेऽरोचयन्त कदाचन
+स्वधर्ममनुतिष्ठत्सु धैर्यादचलितेषु च
+रात्रौ दधि च सक्तूंश्च नित्यमेव व्यवर्जयन्
+अप्येकाङ्गे तु वो वस्तुमिच्छामि च सुकुत्सिते
+असुरेष्ववसं पूर्वं सत्यधर्मनिबन्धना
+ये च वेदविदो विप्रा विस्पष्टमनृचश्च ये
+सत्यश्च लोकवादोऽयं लोके चरति सुव्रताः
+अन्वशासच्च भर्तारं समाहूयाभिजल्पती
+तृतीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+पुण्येषु त्रिषु लोकेषु सर्वे स्थावरजङ्गमाः
+पराक्रमे च धर्मे च पराचीनस्ततो बलिः
+पायसं कृसरं मांसमपूपानथ शष्कुलीः
+नैकेऽश्नन्ति सुसंपन्नं न गच्छन्ति परस्त्रियम्
+नैनानभ्युदियात्सूर्यो न चाप्यासन्प्रगेनिशाः
+अपाचयन्नात्मनोऽर्थे वृथामांसान्यभक्षयन्
+अहं धृतिरहं सिद्धिरहं त्विड्भूतिरेव च
+न धाता न विधाता मां विदधाति कथंचन
+प्रोवाच लोकान्मूढात्मा कालेनोपनिपीडितः
+कालस्तु शक्र पर्यायान्मैनं शक्रावमन्यथाः
+विप्राणामतिथीनां च तेषां नित्यमवर्तत
+तत्र वेदविदः प्राज्ञा गाम्भीर्ये सागरोपमाः
+अवर्तन्कलहाश्चात्र दिवारात्रं गृहे गृहे
+सभासदां ते वृद्धानां सत्याः कथयतां कथाः
+दातारः संगृहीतार आर्याः करुणवेदिनः
+अप्रमत्तेन धार्यास्मि तपसा विक्रमेण च
+पुत्राः पितॄनभ्यवदन्भार्याश्चाभ्यवदन्पतीन्
+व्यभजंश्चापि संरम्भाद्दुःखवासं तथावसन्
+परस्वादानरुचयो विपण्यव्यवहारिणः
+इच्छामि चापि युष्मासु वस्तुं सर्वासु नित्यदा
+अपावृतं पयोऽतिष्ठदुच्छिष्टाश्चास्पृश��्घृतम्
+धर्मनित्ये महाबुद्धौ ब्रह्मण्ये सत्यवादिनि
+आगता प्रार्थयानाहं श्रीजुष्टा भवतानघाः
+विषण्णं त्रस्तमुद्विग्नं भयार्तं व्याधिपीडितम्
+उच्चैश्चाप्यवदन्रात्रौ नीचैस्तत्राग्निरज्वलत्
+कृपणानाथवृद्धानां दुर्बलातुरयोषिताम्
+तथा धर्मादपेतेन कर्मणा गर्हितेन ये
+मित्रेषु चानभिद्रोहः सर्वं तेष्वभवत्प्रभो
+ततः कालविपर्यासे तेषां गुणविपर्ययात्
+अहं श्रद्धा च मेधा च सन्नतिर्विजितिः स्थितिः
+भूतिर्लक्ष्मीति मामाहुः श्रीरित्येवं च वासव
+अदृश्यन्तार्यवर्णेषु शूद्राश्चापि तपोधनाः
+त्वं मां शक्र न जानीषे सर्वे देवा न मां विदुः
+आहुर्मां दुःसहेत्येवं विधित्सेति च मां विदुः
+पितृदेवातिथींश्चैव यथावत्तेऽभ्यपूजयन्
+धर्मार्थकामहीनाश्च ते भवन्त्यसुखान्विताः
+एवं विनिहितां शक्र भूतेषु परिधत्स्व माम्
+त्रिदशेषु निवत्स्यामो धर्मनिष्ठान्तरात्मसु
+भिक्षां बलिमदत्त्वा च स्वयमन्नानि भुञ्जते
+ताश्चाहं चासुरांस्त्यक्त्वा युष्मद्विषयमागता
+मातरं पितरं वृद्धमाचार्यमतिथिं गुरुम्
+निवासे धर्मशीलानां विषयेषु पुरेषु च
+यो मामेको विषहितुं शक्तः कश्चित्पुरंदर
+जितकाशिनि शूरे च संग्रामेष्वनिवर्तिनि
+ममात्मभावमिच्छन्तो यतन्ते परमात्मना
+आश्रमस्थान्विकर्मस्थाः प्रद्विषन्ति परस्परम्
+विप्रकीर्णानि धान्यानि काकमूषकभोजनम्
+न मां संप्रति गृह्णीथ कस्माद्वै दुर्लभां सतीम्
+एष मे निहितः पादो योऽयमग्नौ प्रतिष्ठितः
+स्वयं प्राप्ते परिभवो भवतीति विनिश्चयः
+क्षममेतद्धि वो गावः प्रतिगृह्णीत मामिह
+प्रातः प्रातश्च सुप्रश्नं कल्पनं प्रेषणक्रियाः
+उत्सूर्यशायिनश्चासन्सर्वे चासन्प्रगेनिशाः
+न वोऽस्ति कुत्सितं किंचिदङ्गेष्वालक्ष्यतेऽनघाः
+तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं हृतं प्रभो
+ब्रह्मण्योऽयं सदा भूत्वा सत्यवादी जितेन्द्रियः
+तां मां स्वयमनुप्राप्तामभिनन्द शचीपते
+नाहं देवेन्द्र वत्स्यामि दानवेष्विति मे मतिः
+एष मे निहितः पादो योऽयं सत्सु प्रतिष्ठितः
+कुद्दालपाटीपिटकं प्रकीर्णं कांस्यभाजनम्
+अपाकृता ततः शक्र त्वयि वत्स्यामि वासव
+अमित्रभृत्यतां प्राप्य ख्यापयन्तोऽनपत्रपाः
+यत्राहं तत्र मत्कान्ता मद्विशिष्टा मदर्पणाः
+प्रयत्नेनापि चारक्षच्चित्तं पुत्रस्य वै पिता
+भूत्यर्थ��� सर्वभूतानां पद्मा श्रीः पद्ममालिनी
+काल्यं घृतं चान्ववेक्षन्प्रयता ब्रह्मचारिणः
+प्रभवद्भिः पुरा दायानर्हेभ्यः प्रतिपादितान्
+प्राहसन्नभ्यसूयंश्च सर्ववृद्धान्गुणावराः
+स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः
+अवशेषाणि चाश्नन्ति नित्यं सत्यतपोरताः
+अप्रभुत्वे स्थितौ वृद्धावन्नं प्रार्थयतः सुतान्
+अहं लक्ष्मीरहं भूतिः श्रीश्चाहं बलसूदन
+माननां त्वहमिच्छामि भवत्यः सततं शुभाः
+एवं भवतु भद्रं वः पूजितास्मि सुखप्रदाः
+प्राकारागारविध्वंसान्न स्म ते प्रतिकुर्वते
+अर्धं च रात्र्याः स्वपतां दिवा चास्वपतां तथा
+तां मां स्वयमनुप्राप्तामभिनन्द शचीपते
+मातरं पितरं वृद्धमाचार्यमतिथिं गुरुम्
+नाभ्यवर्तन्त नास्तिक्याद्वर्तन्तः संभवेष्वपि
+तथा धर्मादपेतेन कर्मणा गर्हितेन ये
+आशा श्रद्धा धृतिः कान्तिर्विजितिः सन्नतिः क्षमा
+महदुग्रं तपः कृत्वा मां निषेवन्ति मानवाः
+यांश्च द्विषाम्यहं गावस्ते विनश्यन्ति सर्वशः
+हृतस्वं व्यसनार्तं च नित्यमाश्वासयन्ति ते
+दृष्ट्वा द्वेषात्प्राहसन्त सुहृत्संभाविता ह्यपि
+भूत्यर्थं सर्वभूतानां पद्मा श्रीः पद्ममालिनी
+निवासे धर्मशीलानां विषयेषु पुरेषु च
+अपश्यं विगतं धर्मं कामक्रोधवशात्मनाम्
+कृतघ्ना नास्तिकाः पापा गुरुदाराभिमर्शिनः
+अष्टमी वृत्तिरेतासां पुरोगा पाकशासन
+चतुर्थं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+सत्यं दानं तपः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा
+दानाध्ययनयज्ञेज्या गुरुदैवतपूजनम्
+महाप्रसादा ऋजवो दृढभक्ता जितेन्द्रियाः
+मित्रेणाभ्यर्थितं मित्रमर्थे संशयिते क्वचित्
+हावमाभरणं वेषं गतिं स्थितिमवेक्षितुम्
+स्वर्गमार्गाभिरामेषु सत्त्वेषु निरता ह्यहम्
+महतः प्राप्नुवन्त्यर्थांस्तेष्वेषामभवत्स्पृहा
+एष मे निहितः पादो योऽयं भूमौ प्रतिष्ठितः
+लोककान्तास्मि भद्रं वः श्रीर्नाम्नेह परिश्रुता
+पिता चैव जनित्री च श्रान्तौ वृत्तोत्सवाविव
+नैकेऽश्नन्ति सुसंपन्नं न गच्छन्ति परस्त्रियम्
+आश्रमस्थान्विकर्मस्थाः प्रद्विषन्ति परस्परम्
+दायं च संविभागं च नित्यमेवानुमोदताम्
+कालस्तु शक्र पर्यायान्मैनं शक्रावमन्यथाः
+स्त्रियः पुरुषवेषेण पुंसः स्त्रीवेषधारिणः
+मनसा कर्मणा वाचा भक्तमासीदनावृतम्
+विप्राणामतिथीनां च तेषां नित्यमवर्तत
+अनुकूलाश्च कार्येषु गुरुवृद्धोपसेविनः
+नावमन्या ह्यहं सौम्यास्त्रैलोक्ये सचराचरे
+अशुश्रूषुर्गुरोः शिष्यः कश्चिच्छिष्यसखो गुरुः
+कृपणानाथवृद्धानां दुर्बलातुरयोषिताम्
+तत्र वेदविदः प्राज्ञा गाम्भीर्ये सागरोपमाः
+विप्रकीर्णानि धान्यानि काकमूषकभोजनम्
+संकराश्चाप्यवर्तन्त न च शौचमवर्तत
+गुरुशुश्रूषवो दान्ता ब्रह्मण्याः सत्यवादिनः
+सभासदां ते वृद्धानां सत्याः कथयतां कथाः
+ताश्चाहं चासुरांस्त्यक्त्वा युष्मद्विषयमागता
+अमर्षणा न चान्योन्यं स्पृहयन्ति कदाचन
+सत्ये स्थितास्मि दाने च व्रते तपसि चैव हि
+इन्द्रियस्य विसर्गं तेऽरोचयन्त कदाचन
+राज्ञां विजयमानानां सेनाग्रेषु ध्वजेषु च
+अपाकृता ततः शक्र त्वयि वत्स्यामि वासव
+पायसं कृसरं मांसमपूपानथ शष्कुलीः
+इच्छामि चापि युष्मासु वस्तुं सर्वासु नित्यदा
+रात्रौ दधि च सक्तूंश्च नित्यमेव व्यवर्जयन्
+सर्वभूतेष्ववर्तन्त यथात्मनि दयां प्रति
+कुद्दालपाटीपिटकं प्रकीर्णं कांस्यभाजनम्
+अपावृतं पयोऽतिष्ठदुच्छिष्टाश्चास्पृशन्घृतम्
+यो मामेको विषहितुं शक्तः कश्चित्पुरंदर
+तथा भृत्यजनं सर्वं पर्यश्नन्ति च दानवाः
+साहमेवंगुणेष्वेव दानवेष्ववसं पुरा
+नाहं देवेन्द्र वत्स्यामि दानवेष्विति मे मतिः
+नैनानभ्युदियात्सूर्यो न चाप्यासन्प्रगेनिशाः
+पराक्रमे च धर्मे च पराचीनस्ततो बलिः
+प्रभवद्भिः पुरा दायानर्हेभ्यः प्रतिपादितान्
+एवंप्रभावां मां गावो विजानीत सुखप्रदाम्
+साहं वै पङ्कजे जाता सूर्यरश्मिविबोधिते
+काल्यं घृतं चान्ववेक्षन्प्रयता ब्रह्मचारिणः
+आहुर्मां दुःसहेत्येवं विधित्सेति च मां विदुः
+अहं श्रद्धा च मेधा च सन्नतिर्विजितिः स्थितिः
+सत्यश्च लोकवादोऽयं लोके चरति सुव्रताः
+विपरीतांस्तु तान्बुद्ध्वा त्वयि वासमरोचयम्
+तेष्वेवमादीनाचारानाचरत्सु विपर्यये
+अवर्तन्कलहाश्चात्र दिवारात्रं गृहे गृहे
+नैवाकाशे न पशुषु नायोनौ न च पर्वसु
+अधीयन्तेऽव्रताः केचिद्वृथाव्रतमथापरे
+अहं लक्ष्मीरहं भूतिः श्रीश्चाहं बलसूदन
+व्यभजंश्चापि संरम्भाद्दुःखवासं तथावसन्
+सप्त देव्यो मयाष्टम्यो वासं चेष्यन्ति मेऽष्टधा
+न मां संप्रति गृह्णीथ कस्माद्वै दुर्लभां सतीम्
+स्वयं प्राप्ते परिभवो भवतीति विनिश्चयः
+प्राकारागारविध्वंसान्न स्म ��े प्रतिकुर्वते
+न मा विरोचनो वेद न मा वैरोचनो बलिः
+द्वितीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+किमेतद्वः क्षमं गावो यन्मां नेहाभ्यनन्दथ
+असेवन्त भुजिष्या वै दुर्जनाचरितं विधिम्
+नित्यं पर्वसु सुस्नाताः स्वनुलिप्ताः स्वलंकृताः
+प्रजासर्गमुपादाय नैकं युगविपर्ययम्
+भिक्षां बलिमदत्त्वा च स्वयमन्नानि भुञ्जते
+धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम्
+बालानां प्रेक्षमाणानां स्वयं भक्षानभक्षयन्
+तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं हृतं प्रभो
+दिष्ट्या प्रसादो युष्माभिः कृतो मेऽनुग्रहात्मकः
+अप्रभुत्वे स्थितौ वृद्धावन्नं प्रार्थयतः सुतान्
+अहं स्वाहा स्वधा चैव संस्तुतिर्नियतिः कृतिः
+एवं भवतु भद्रं वः पूजितास्मि सुखप्रदाः
+अनिष्ट्वा संविभज्याथ पितृदेवातिथीन्गुरून्
+एवं विनिहितां शक्र भूतेषु परिधत्स्व माम्
+ततः कालविपर्यासे तेषां गुणविपर्ययात्
+पुण्येषु त्रिषु लोकेषु सर्वे स्थावरजङ्गमाः
+वर्तयन्त्येव पितरि पुत्राः प्रभवताऽऽत्मनः
+दातारः संगृहीतार आर्याः करुणवेदिनः
+नाद्रियन्ते पशून्बद्ध्वा यवसेनोदकेन च
+धर्ममेवान्ववर्तन्त न हिंसन्ति परस्परम्
+विधिना वेददृष्टेन चतुर्धा विभजस्व माम्
+मित्रेषु चानभिद्रोहः सर्वं तेष्वभवत्प्रभो
+यज्ञशीलः पुरा भूत्वा मामेव यजतेत्ययम्
+अरतिश्च विषादश्च न स्पृहा चाविशन्त तान्
+नित्यं दानं तथा दाक्ष्यमार्जवं चैव नित्यदा
+परित्रायन्तु मां नित्यं भजमानामनिन्दिताम्
+निद्रा तन्द्रीरसंप्रीतिरसूया चानवेक्षिता
+अनार्याश्चार्यमासीनं पर्युपासन्न तत्र ह
+प्रयत्नेनापि चारक्षच्चित्तं पुत्रस्य वै पिता
+अहं धृतिरहं सिद्धिरहं त्विड्भूतिरेव च
+अप्येकाङ्गे तु वो वस्तुमिच्छामि च सुकुत्सिते
+त्वयार्चितां मां देवेश पुरोधास्यन्ति देवताः
+विषण्णं त्रस्तमुद्विग्नं भयार्तं व्याधिपीडितम्
+मया दैत्याः परित्यक्ता विनष्टाः शाश्वतीः समाः
+प्रश्रिते दानशीले च सदैव निवसाम्यहम्
+अपाचयन्नात्मनोऽर्थे वृथामांसान्यभक्षयन्
+यथार्थमानार्थकरा ह्रीनिषेधा यतव्रताः
+परस्वादानरुचयो विपण्यव्यवहारिणः
+पुण्याः पवित्राः सुभगा ममादेशं प्रयच्छत
+इन्द्रो विवस्वान्सोमश्च विष्णुरापोऽग्निरेव च
+आगता प्रार्थयानाहं श्रीजुष्टा भवतानघाः
+न च जातूपतप्यन्ते धीराः परसमृद्धिभिः
+श्रद्दधाना जितक्रोधा दानशीलानसूयकाः
+मङ्गलानपि चापश्यन्ब्राह्मणांश्चाप्यपूजयन्
+सुसंमृष्टगृहाश्चासञ्जितस्त्रीका हुताग्नयः
+भूतिर्लक्ष्मीति मामाहुः श्रीरित्येवं च वासव
+क्रीडारतिविहारेषु परां मुदमवाप्नुवन्
+अभक्ष्यभक्षणरता निर्मर्यादा हतत्विषः
+असुरेष्ववसं पूर्वं सत्यधर्मनिबन्धना
+उत्साहश्चानहंकारः परमं सौहृदं क्षमा
+अन्वशासच्च भर्तारं समाहूयाभिजल्पती
+जितकाशिनि शूरे च संग्रामेष्वनिवर्तिनि
+कृष्यादिष्वभवन्सक्ता मूर्खाः श्राद्धान्यभुञ्जत
+नैव देवो न गन्धर्वो नासुरो न च राक्षसः
+प्राहसन्नभ्यसूयंश्च सर्ववृद्धान्गुणावराः
+नाभ्युत्थानाभिवादाभ्यां यथापूर्वमपूजयन्
+अदृश्यन्तार्यवर्णेषु शूद्राश्चापि तपोधनाः
+श्वश्रूश्वशुरयोरग्रे वधूः प्रेष्यानशासत
+शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः
+गुरुवन्नाभ्यनन्दन्त कुमारान्नान्वपालयन्
+एष मे निहितः पादो योऽयं सत्सु प्रतिष्ठितः
+महाभागा भवत्यो वै शरण्याः शरणागताम्
+पितृदेवातिथींश्चैव यथावत्तेऽभ्यपूजयन्
+अप्रमत्तेन धार्यास्मि तपसा विक्रमेण च
+ममात्मभावमिच्छन्तो यतन्ते परमात्मना
+त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो
+क्षममेतद्धि वो गावः प्रतिगृह्णीत मामिह
+निरन्तरविशेषास्ते बहुमानावमानयोः
+अभ्यसूयद्ब्राह्मणान्वै उच्छिष्टश्चास्पृशद्घृतम्
+प्रातः प्रातश्च सुप्रश्नं कल्पनं प्रेषणक्रियाः
+देवदानवगन्धर्वाः पिशाचोरगराक्षसाः
+तृतीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+प्रोवाच लोकान्मूढात्मा कालेनोपनिपीडितः
+वालकोट्यग्रमात्रेण स्वार्थेनाघ्नत तद्वसु
+ब्रह्मण्योऽयं सदा भूत्वा सत्यवादी जितेन्द्रियः
+ये च वेदविदो विप्रा विस्पष्टमनृचश्च ये
+द्रव्योपकरणं सर्वं नान्ववैक्षत्कुटुम्बिनी
+वसेयं यत्र चाङ्गेऽहं तन्मे व्याख्यातुमर्हथ
+सदा हि ददतां धर्मः सदा चाप्रतिगृह्णताम्
+न शौचमनुरुध्यन्त तेषां सूदजनास्तथा
+त्वं मां शक्र न जानीषे सर्वे देवा न मां विदुः
+पुत्राः पितॄनभ्यवदन्भार्याश्चाभ्यवदन्पतीन्
+त्रिदशेषु निवत्स्यामो धर्मनिष्ठान्तरात्मसु
+धर्मार्थकामहीनाश्च ते भवन्त्यसुखान्विताः
+एष मे निहितः पादो योऽयमप्सु प्रतिष्ठितः
+अवज्ञाता भविष्यामि सर्वलोकेषु मानदाः
+मयाभिपन्ना ऋध्यन्ते ऋषयो ���ेवतास्तथा
+स्वधर्ममनुतिष्ठत्सु धैर्यादचलितेषु च
+न धाता न विधाता मां विदधाति कथंचन
+अग्निदाहेन चोरैर्वा राजभिर्वा हृतं धनम्
+धर्मनित्ये महाबुद्धौ ब्रह्मण्ये सत्यवादिनि
+भृतपुत्रा भृतामात्या भृतदारा ह्यनीर्षवः
+स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः
+उपवासतपःशीलाः प्रतीता ब्रह्मवादिनः
+माननां त्वहमिच्छामि भवत्यः सततं शुभाः
+यूनः सहसमासीनान्वृद्धानभिगतान्सतः
+अमित्रभृत्यतां प्राप्य ख्यापयन्तोऽनपत्रपाः
+शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः
+प्रत्याख्यानेन युष्माभिः प्रसादः क्रियतामिति
+निवसामि मनुष्येन्द्रे सदैव बलसूदन
+एष मे निहितः पादो योऽयमग्नौ प्रतिष्ठितः
+उत्सूर्यशायिनश्चासन्सर्वे चासन्प्रगेनिशाः
+शिष्यानुप्रहितास्तस्मिन्नकुर्वन्गुरवश्च ह
+उच्चैश्चाप्यवदन्रात्रौ नीचैस्तत्राग्निरज्वलत्
+न वोऽस्ति कुत्सितं किंचिदङ्गेष्वालक्ष्यतेऽनघाः
+स्थास्यामि नित्यं देवेन्द्र यथा त्वयि निबोध तत्
+यत्राहं तत्र मत्कान्ता मद्विशिष्टा मदर्पणाः
+अवशेषाणि चाश्नन्ति नित्यं सत्यतपोरताः
+संतुष्टभृत्यसचिवाः कृतज्ञाः प्रियवादिनः
+शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः
+प्रयत्नेनापि चारक्षच्चित्तं पुत्रस्य वै पिता
+धर्मनित्ये महाबुद्धौ ब्रह्मण्ये सत्यवादिनि
+त्रिदशेषु निवत्स्यामो धर्मनिष्ठान्तरात्मसु
+भूतिर्लक्ष्मीति मामाहुः श्रीरित्येवं च वासव
+ताश्चाहं चासुरांस्त्यक्त्वा युष्मद्विषयमागता
+धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम्
+अमित्रभृत्यतां प्राप्य ख्यापयन्तोऽनपत्रपाः
+क्षममेतद्धि वो गावः प्रतिगृह्णीत मामिह
+दातारः संगृहीतार आर्याः करुणवेदिनः
+प्रश्रिते दानशीले च सदैव निवसाम्यहम्
+अदृश्यन्तार्यवर्णेषु शूद्राश्चापि तपोधनाः
+व्यभजंश्चापि संरम्भाद्दुःखवासं तथावसन्
+तेष्वेवमादीनाचारानाचरत्सु विपर्यये
+सत्यश्च लोकवादोऽयं लोके चरति सुव्रताः
+लोककान्तास्मि भद्रं वः श्रीर्नाम्नेह परिश्रुता
+सुसंमृष्टगृहाश्चासञ्जितस्त्रीका हुताग्नयः
+अपावृतं पयोऽतिष्ठदुच्छिष्टाश्चास्पृशन्घृतम्
+न मा विरोचनो वेद न मा वैरोचनो बलिः
+कृतघ्ना नास्तिकाः पापा गुरुदाराभिमर्शिनः
+पिता चैव जनित्री च श्रान्तौ वृत्तोत्सवाविव
+पायसं कृसरं मांसमपूपानथ शष्कुलीः
+भृ���पुत्रा भृतामात्या भृतदारा ह्यनीर्षवः
+तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं हृतं प्रभो
+स्थास्यामि नित्यं देवेन्द्र यथा त्वयि निबोध तत्
+अप्येकाङ्गे तु वो वस्तुमिच्छामि च सुकुत्सिते
+अपश्यं विगतं धर्मं कामक्रोधवशात्मनाम्
+नित्यं पर्वसु सुस्नाताः स्वनुलिप्ताः स्वलंकृताः
+मातरं पितरं वृद्धमाचार्यमतिथिं गुरुम्
+अहं लक्ष्मीरहं भूतिः श्रीश्चाहं बलसूदन
+पुत्राः पितॄनभ्यवदन्भार्याश्चाभ्यवदन्पतीन्
+साहं वै पङ्कजे जाता सूर्यरश्मिविबोधिते
+विप्राणामतिथीनां च तेषां नित्यमवर्तत
+प्रभवद्भिः पुरा दायानर्हेभ्यः प्रतिपादितान्
+मया दैत्याः परित्यक्ता विनष्टाः शाश्वतीः समाः
+काल्यं घृतं चान्ववेक्षन्प्रयता ब्रह्मचारिणः
+विधिना वेददृष्टेन चतुर्धा विभजस्व माम्
+नैनानभ्युदियात्सूर्यो न चाप्यासन्प्रगेनिशाः
+दिष्ट्या प्रसादो युष्माभिः कृतो मेऽनुग्रहात्मकः
+असुरेष्ववसं पूर्वं सत्यधर्मनिबन्धना
+अधीयन्तेऽव्रताः केचिद्वृथाव्रतमथापरे
+प्रातः प्रातश्च सुप्रश्नं कल्पनं प्रेषणक्रियाः
+तथा धर्मादपेतेन कर्मणा गर्हितेन ये
+अरतिश्च विषादश्च न स्पृहा चाविशन्त तान्
+महाभागा भवत्यो वै शरण्याः शरणागताम्
+संतुष्टभृत्यसचिवाः कृतज्ञाः प्रियवादिनः
+यांश्च द्विषाम्यहं गावस्ते विनश्यन्ति सर्वशः
+एवं विनिहितां शक्र भूतेषु परिधत्स्व माम्
+साहमेवंगुणेष्वेव दानवेष्ववसं पुरा
+सत्यं दानं तपः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा
+नावमन्या ह्यहं सौम्यास्त्रैलोक्ये सचराचरे
+निरन्तरविशेषास्ते बहुमानावमानयोः
+शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः
+चतुर्थं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+नाभ्युत्थानाभिवादाभ्यां यथापूर्वमपूजयन्
+प्राहसन्नभ्यसूयंश्च सर्ववृद्धान्गुणावराः
+स्वर्गमार्गाभिरामेषु सत्त्वेषु निरता ह्यहम्
+अप्रभुत्वे स्थितौ वृद्धावन्नं प्रार्थयतः सुतान्
+अनार्याश्चार्यमासीनं पर्युपासन्न तत्र ह
+हृतस्वं व्यसनार्तं च नित्यमाश्वासयन्ति ते
+त्वं मां शक्र न जानीषे सर्वे देवा न मां विदुः
+कालस्तु शक्र पर्यायान्मैनं शक्रावमन्यथाः
+निद्रा तन्द्रीरसंप्रीतिरसूया चानवेक्षिता
+पराक्रमे च धर्मे च पराचीनस्ततो बलिः
+मित्रेषु चानभिद्रोहः सर्वं तेष्वभवत्प्रभो
+एष मे निहितः पादो योऽयमप्सु प्रतिष्ठित���
+कृष्यादिष्वभवन्सक्ता मूर्खाः श्राद्धान्यभुञ्जत
+सभासदां ते वृद्धानां सत्याः कथयतां कथाः
+महाप्रसादा ऋजवो दृढभक्ता जितेन्द्रियाः
+सत्ये स्थितास्मि दाने च व्रते तपसि चैव हि
+यज्ञशीलः पुरा भूत्वा मामेव यजतेत्ययम्
+अशुश्रूषुर्गुरोः शिष्यः कश्चिच्छिष्यसखो गुरुः
+द्रव्योपकरणं सर्वं नान्ववैक्षत्कुटुम्बिनी
+कृपणानाथवृद्धानां दुर्बलातुरयोषिताम्
+धर्मार्थकामहीनाश्च ते भवन्त्यसुखान्विताः
+विपरीतांस्तु तान्बुद्ध्वा त्वयि वासमरोचयम्
+पुण्याः पवित्राः सुभगा ममादेशं प्रयच्छत
+ये च वेदविदो विप्रा विस्पष्टमनृचश्च ये
+परित्रायन्तु मां नित्यं भजमानामनिन्दिताम्
+नाहं देवेन्द्र वत्स्यामि दानवेष्विति मे मतिः
+अग्निदाहेन चोरैर्वा राजभिर्वा हृतं धनम्
+ततः कालविपर्यासे तेषां गुणविपर्ययात्
+रात्रौ दधि च सक्तूंश्च नित्यमेव व्यवर्जयन्
+अर्धं च रात्र्याः स्वपतां दिवा चास्वपतां तथा
+न शौचमनुरुध्यन्त तेषां सूदजनास्तथा
+माननां त्वहमिच्छामि भवत्यः सततं शुभाः
+धर्ममेवान्ववर्तन्त न हिंसन्ति परस्परम्
+स्वधर्ममनुतिष्ठत्सु धैर्यादचलितेषु च
+वालकोट्यग्रमात्रेण स्वार्थेनाघ्नत तद्वसु
+एवंप्रभावां मां गावो विजानीत सुखप्रदाम्
+एष मे निहितः पादो योऽयं सत्सु प्रतिष्ठितः
+यो मामेको विषहितुं शक्तः कश्चित्पुरंदर
+मङ्गलानपि चापश्यन्ब्राह्मणांश्चाप्यपूजयन्
+उपवासतपःशीलाः प्रतीता ब्रह्मवादिनः
+इच्छामि चापि युष्मासु वस्तुं सर्वासु नित्यदा
+गुरुशुश्रूषवो दान्ता ब्रह्मण्याः सत्यवादिनः
+तां मां स्वयमनुप्राप्तामभिनन्द शचीपते
+महतः प्राप्नुवन्त्यर्थांस्तेष्वेषामभवत्स्पृहा
+किमेतद्वः क्षमं गावो यन्मां नेहाभ्यनन्दथ
+अवर्तन्कलहाश्चात्र दिवारात्रं गृहे गृहे
+शिष्यानुप्रहितास्तस्मिन्नकुर्वन्गुरवश्च ह
+यथार्थमानार्थकरा ह्रीनिषेधा यतव्रताः
+नित्यं दानं तथा दाक्ष्यमार्जवं चैव नित्यदा
+दानाध्ययनयज्ञेज्या गुरुदैवतपूजनम्
+वर्तयन्त्येव पितरि पुत्राः प्रभवताऽऽत्मनः
+दृष्ट्वा द्वेषात्प्राहसन्त सुहृत्संभाविता ह्यपि
+राज्ञां विजयमानानां सेनाग्रेषु ध्वजेषु च
+अन्वशासच्च भर्तारं समाहूयाभिजल्पती
+आशा श्रद्धा धृतिः कान्तिर्विजितिः सन्नतिः क्षमा
+अवशेषाणि चाश्नन्ति नित्यं सत्यतपोरताः
+असेवन्��� भुजिष्या वै दुर्जनाचरितं विधिम्
+अहं धृतिरहं सिद्धिरहं त्विड्भूतिरेव च
+ममात्मभावमिच्छन्तो यतन्ते परमात्मना
+आगता प्रार्थयानाहं श्रीजुष्टा भवतानघाः
+नैवाकाशे न पशुषु नायोनौ न च पर्वसु
+प्राकारागारविध्वंसान्न स्म ते प्रतिकुर्वते
+मित्रेणाभ्यर्थितं मित्रमर्थे संशयिते क्वचित्
+अप्रमत्तेन धार्यास्मि तपसा विक्रमेण च
+उत्साहश्चानहंकारः परमं सौहृदं क्षमा
+अवज्ञाता भविष्यामि सर्वलोकेषु मानदाः
+देवदानवगन्धर्वाः पिशाचोरगराक्षसाः
+यूनः सहसमासीनान्वृद्धानभिगतान्सतः
+तत्र वेदविदः प्राज्ञा गाम्भीर्ये सागरोपमाः
+त्वयार्चितां मां देवेश पुरोधास्यन्ति देवताः
+निवसामि मनुष्येन्द्रे सदैव बलसूदन
+अनिष्ट्वा संविभज्याथ पितृदेवातिथीन्गुरून्
+त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो
+अपाकृता ततः शक्र त्वयि वत्स्यामि वासव
+मयाभिपन्ना ऋध्यन्ते ऋषयो देवतास्तथा
+स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः
+उच्चैश्चाप्यवदन्रात्रौ नीचैस्तत्राग्निरज्वलत्
+वसेयं यत्र चाङ्गेऽहं तन्मे व्याख्यातुमर्हथ
+महदुग्रं तपः कृत्वा मां निषेवन्ति मानवाः
+अमर्षणा न चान्योन्यं स्पृहयन्ति कदाचन
+यत्राहं तत्र मत्कान्ता मद्विशिष्टा मदर्पणाः
+संकराश्चाप्यवर्तन्त न च शौचमवर्तत
+सदा हि ददतां धर्मः सदा चाप्रतिगृह्णताम्
+श्वश्रूश्वशुरयोरग्रे वधूः प्रेष्यानशासत
+एष मे निहितः पादो योऽयं भूमौ प्रतिष्ठितः
+सप्त देव्यो मयाष्टम्यो वासं चेष्यन्ति मेऽष्टधा
+तथा भृत्यजनं सर्वं पर्यश्नन्ति च दानवाः
+आहुर्मां दुःसहेत्येवं विधित्सेति च मां विदुः
+विषण्णं त्रस्तमुद्विग्नं भयार्तं व्याधिपीडितम्
+पुण्येषु त्रिषु लोकेषु सर्वे स्थावरजङ्गमाः
+तृतीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+नाद्रियन्ते पशून्बद्ध्वा यवसेनोदकेन च
+अनुकूलाश्च कार्येषु गुरुवृद्धोपसेविनः
+मनसा कर्मणा वाचा भक्तमासीदनावृतम्
+विप्रकीर्णानि धान्यानि काकमूषकभोजनम्
+अहं स्वाहा स्वधा चैव संस्तुतिर्नियतिः कृतिः
+नैकेऽश्नन्ति सुसंपन्नं न गच्छन्ति परस्त्रियम्
+इन्द्रो विवस्वान्सोमश्च विष्णुरापोऽग्निरेव च
+न च जातूपतप्यन्ते धीराः परसमृद्धिभिः
+भूत्यर्थं सर्वभूतानां पद्मा श्रीः पद्ममालिनी
+एवं भवतु भद्रं वः पूजितास्मि सुखप्रदाः
+द्वितीयं शक���र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+अष्टमी वृत्तिरेतासां पुरोगा पाकशासन
+न धाता न विधाता मां विदधाति कथंचन
+अपाचयन्नात्मनोऽर्थे वृथामांसान्यभक्षयन्
+स्त्रियः पुरुषवेषेण पुंसः स्त्रीवेषधारिणः
+दायं च संविभागं च नित्यमेवानुमोदताम्
+बालानां प्रेक्षमाणानां स्वयं भक्षानभक्षयन्
+सर्वभूतेष्ववर्तन्त यथात्मनि दयां प्रति
+क्रीडारतिविहारेषु परां मुदमवाप्नुवन्
+प्रजासर्गमुपादाय नैकं युगविपर्ययम्
+स्वयं प्राप्ते परिभवो भवतीति विनिश्चयः
+जितकाशिनि शूरे च संग्रामेष्वनिवर्तिनि
+अभ्यसूयद्ब्राह्मणान्वै उच्छिष्टश्चास्पृशद्घृतम्
+पितृदेवातिथींश्चैव यथावत्तेऽभ्यपूजयन्
+आश्रमस्थान्विकर्मस्थाः प्रद्विषन्ति परस्परम्
+निवासे धर्मशीलानां विषयेषु पुरेषु च
+हावमाभरणं वेषं गतिं स्थितिमवेक्षितुम्
+प्रोवाच लोकान्मूढात्मा कालेनोपनिपीडितः
+परस्वादानरुचयो विपण्यव्यवहारिणः
+भिक्षां बलिमदत्त्वा च स्वयमन्नानि भुञ्जते
+एष मे निहितः पादो योऽयमग्नौ प्रतिष्ठितः
+गुरुवन्नाभ्यनन्दन्त कुमारान्नान्वपालयन्
+प्रत्याख्यानेन युष्माभिः प्रसादः क्रियतामिति
+ब्रह्मण्योऽयं सदा भूत्वा सत्यवादी जितेन्द्रियः
+कुद्दालपाटीपिटकं प्रकीर्णं कांस्यभाजनम्
+नाभ्यवर्तन्त नास्तिक्याद्वर्तन्तः संभवेष्वपि
+न वोऽस्ति कुत्सितं किंचिदङ्गेष्वालक्ष्यतेऽनघाः
+इन्द्रियस्य विसर्गं तेऽरोचयन्त कदाचन
+नैव देवो न गन्धर्वो नासुरो न च राक्षसः
+न मां संप्रति गृह्णीथ कस्माद्वै दुर्लभां सतीम्
+अभक्ष्यभक्षणरता निर्मर्यादा हतत्विषः
+अहं श्रद्धा च मेधा च सन्नतिर्विजितिः स्थितिः
+उत्सूर्यशायिनश्चासन्सर्वे चासन्प्रगेनिशाः
+श्रद्दधाना जितक्रोधा दानशीलानसूयकाः
+किमेतद्वः क्षमं गावो यन्मां नेहाभ्यनन्दथ
+सर्वभूतेष्ववर्तन्त यथात्मनि दयां प्रति
+अदृश्यन्तार्यवर्णेषु शूद्राश्चापि तपोधनाः
+बालानां प्रेक्षमाणानां स्वयं भक्षानभक्षयन्
+शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः
+प्रातः प्रातश्च सुप्रश्नं कल्पनं प्रेषणक्रियाः
+सत्यं दानं तपः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा
+यथार्थमानार्थकरा ह्रीनिषेधा यतव्रताः
+ममात्मभावमिच्छन्तो यतन्ते परमात्मना
+हावमाभरणं वेषं गतिं स्थितिमवेक्षितुम्
+अवज्ञाता भविष्यामि सर्वलोकेषु मानद���ः
+इच्छामि चापि युष्मासु वस्तुं सर्वासु नित्यदा
+नित्यं पर्वसु सुस्नाताः स्वनुलिप्ताः स्वलंकृताः
+एष मे निहितः पादो योऽयमप्सु प्रतिष्ठितः
+भूतिर्लक्ष्मीति मामाहुः श्रीरित्येवं च वासव
+महदुग्रं तपः कृत्वा मां निषेवन्ति मानवाः
+साहमेवंगुणेष्वेव दानवेष्ववसं पुरा
+त्रिदशेषु निवत्स्यामो धर्मनिष्ठान्तरात्मसु
+एवं विनिहितां शक्र भूतेषु परिधत्स्व माम्
+लोककान्तास्मि भद्रं वः श्रीर्नाम्नेह परिश्रुता
+ब्रह्मण्योऽयं सदा भूत्वा सत्यवादी जितेन्द्रियः
+काल्यं घृतं चान्ववेक्षन्प्रयता ब्रह्मचारिणः
+हृतस्वं व्यसनार्तं च नित्यमाश्वासयन्ति ते
+आश्रमस्थान्विकर्मस्थाः प्रद्विषन्ति परस्परम्
+अपाकृता ततः शक्र त्वयि वत्स्यामि वासव
+निवसामि मनुष्येन्द्रे सदैव बलसूदन
+क्रीडारतिविहारेषु परां मुदमवाप्नुवन्
+अप्रभुत्वे स्थितौ वृद्धावन्नं प्रार्थयतः सुतान्
+अभक्ष्यभक्षणरता निर्मर्यादा हतत्विषः
+आगता प्रार्थयानाहं श्रीजुष्टा भवतानघाः
+एष मे निहितः पादो योऽयमग्नौ प्रतिष्ठितः
+तृतीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+अप्येकाङ्गे तु वो वस्तुमिच्छामि च सुकुत्सिते
+वालकोट्यग्रमात्रेण स्वार्थेनाघ्नत तद्वसु
+यो मामेको विषहितुं शक्तः कश्चित्पुरंदर
+अशुश्रूषुर्गुरोः शिष्यः कश्चिच्छिष्यसखो गुरुः
+असेवन्त भुजिष्या वै दुर्जनाचरितं विधिम्
+सत्यश्च लोकवादोऽयं लोके चरति सुव्रताः
+भृतपुत्रा भृतामात्या भृतदारा ह्यनीर्षवः
+महाभागा भवत्यो वै शरण्याः शरणागताम्
+कुद्दालपाटीपिटकं प्रकीर्णं कांस्यभाजनम्
+अन्वशासच्च भर्तारं समाहूयाभिजल्पती
+राज्ञां विजयमानानां सेनाग्रेषु ध्वजेषु च
+धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम्
+उत्सूर्यशायिनश्चासन्सर्वे चासन्प्रगेनिशाः
+यत्राहं तत्र मत्कान्ता मद्विशिष्टा मदर्पणाः
+नाहं देवेन्द्र वत्स्यामि दानवेष्विति मे मतिः
+निद्रा तन्द्रीरसंप्रीतिरसूया चानवेक्षिता
+नित्यं दानं तथा दाक्ष्यमार्जवं चैव नित्यदा
+नैनानभ्युदियात्सूर्यो न चाप्यासन्प्रगेनिशाः
+सभासदां ते वृद्धानां सत्याः कथयतां कथाः
+दृष्ट्वा द्वेषात्प्राहसन्त सुहृत्संभाविता ह्यपि
+ततः कालविपर्यासे तेषां गुणविपर्ययात्
+माननां त्वहमिच्छामि भवत्यः सततं शुभाः
+तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं ��ृतं प्रभो
+अग्निदाहेन चोरैर्वा राजभिर्वा हृतं धनम्
+अर्धं च रात्र्याः स्वपतां दिवा चास्वपतां तथा
+पायसं कृसरं मांसमपूपानथ शष्कुलीः
+तथा धर्मादपेतेन कर्मणा गर्हितेन ये
+प्रश्रिते दानशीले च सदैव निवसाम्यहम्
+पराक्रमे च धर्मे च पराचीनस्ततो बलिः
+साहं वै पङ्कजे जाता सूर्यरश्मिविबोधिते
+स्वर्गमार्गाभिरामेषु सत्त्वेषु निरता ह्यहम्
+तेष्वेवमादीनाचारानाचरत्सु विपर्यये
+विधिना वेददृष्टेन चतुर्धा विभजस्व माम्
+न मां संप्रति गृह्णीथ कस्माद्वै दुर्लभां सतीम्
+पुण्येषु त्रिषु लोकेषु सर्वे स्थावरजङ्गमाः
+आहुर्मां दुःसहेत्येवं विधित्सेति च मां विदुः
+चतुर्थं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+कृतघ्ना नास्तिकाः पापा गुरुदाराभिमर्शिनः
+नैवाकाशे न पशुषु नायोनौ न च पर्वसु
+यज्ञशीलः पुरा भूत्वा मामेव यजतेत्ययम्
+मनसा कर्मणा वाचा भक्तमासीदनावृतम्
+द्रव्योपकरणं सर्वं नान्ववैक्षत्कुटुम्बिनी
+तत्र वेदविदः प्राज्ञा गाम्भीर्ये सागरोपमाः
+नैकेऽश्नन्ति सुसंपन्नं न गच्छन्ति परस्त्रियम्
+श्वश्रूश्वशुरयोरग्रे वधूः प्रेष्यानशासत
+पिता चैव जनित्री च श्रान्तौ वृत्तोत्सवाविव
+अवर्तन्कलहाश्चात्र दिवारात्रं गृहे गृहे
+अवशेषाणि चाश्नन्ति नित्यं सत्यतपोरताः
+अहं श्रद्धा च मेधा च सन्नतिर्विजितिः स्थितिः
+यूनः सहसमासीनान्वृद्धानभिगतान्सतः
+तां मां स्वयमनुप्राप्तामभिनन्द शचीपते
+एवंप्रभावां मां गावो विजानीत सुखप्रदाम्
+न धाता न विधाता मां विदधाति कथंचन
+दिष्ट्या प्रसादो युष्माभिः कृतो मेऽनुग्रहात्मकः
+परस्वादानरुचयो विपण्यव्यवहारिणः
+प्रजासर्गमुपादाय नैकं युगविपर्ययम्
+परित्रायन्तु मां नित्यं भजमानामनिन्दिताम्
+अपाचयन्नात्मनोऽर्थे वृथामांसान्यभक्षयन्
+निरन्तरविशेषास्ते बहुमानावमानयोः
+अहं धृतिरहं सिद्धिरहं त्विड्भूतिरेव च
+सत्ये स्थितास्मि दाने च व्रते तपसि चैव हि
+अष्टमी वृत्तिरेतासां पुरोगा पाकशासन
+अमित्रभृत्यतां प्राप्य ख्यापयन्तोऽनपत्रपाः
+श्रद्दधाना जितक्रोधा दानशीलानसूयकाः
+संकराश्चाप्यवर्तन्त न च शौचमवर्तत
+देवदानवगन्धर्वाः पिशाचोरगराक्षसाः
+ये च वेदविदो विप्रा विस्पष्टमनृचश्च ये
+स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः
+अप्रमत्तेन धार्यास्मि तपसा विक्रमेण च
+विपरीतांस्तु तान्बुद्ध्वा त्वयि वासमरोचयम्
+रात्रौ दधि च सक्तूंश्च नित्यमेव व्यवर्जयन्
+स्थास्यामि नित्यं देवेन्द्र यथा त्वयि निबोध तत्
+न मा विरोचनो वेद न मा वैरोचनो बलिः
+स्त्रियः पुरुषवेषेण पुंसः स्त्रीवेषधारिणः
+मया दैत्याः परित्यक्ता विनष्टाः शाश्वतीः समाः
+धर्ममेवान्ववर्तन्त न हिंसन्ति परस्परम्
+अनिष्ट्वा संविभज्याथ पितृदेवातिथीन्गुरून्
+मङ्गलानपि चापश्यन्ब्राह्मणांश्चाप्यपूजयन्
+विप्रकीर्णानि धान्यानि काकमूषकभोजनम्
+मित्रेणाभ्यर्थितं मित्रमर्थे संशयिते क्वचित्
+उच्चैश्चाप्यवदन्रात्रौ नीचैस्तत्राग्निरज्वलत्
+वर्तयन्त्येव पितरि पुत्राः प्रभवताऽऽत्मनः
+एवं भवतु भद्रं वः पूजितास्मि सुखप्रदाः
+द्वितीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+प्राहसन्नभ्यसूयंश्च सर्ववृद्धान्गुणावराः
+नाद्रियन्ते पशून्बद्ध्वा यवसेनोदकेन च
+तथा भृत्यजनं सर्वं पर्यश्नन्ति च दानवाः
+महतः प्राप्नुवन्त्यर्थांस्तेष्वेषामभवत्स्पृहा
+अहं लक्ष्मीरहं भूतिः श्रीश्चाहं बलसूदन
+कालस्तु शक्र पर्यायान्मैनं शक्रावमन्यथाः
+गुरुवन्नाभ्यनन्दन्त कुमारान्नान्वपालयन्
+धर्मनित्ये महाबुद्धौ ब्रह्मण्ये सत्यवादिनि
+न वोऽस्ति कुत्सितं किंचिदङ्गेष्वालक्ष्यतेऽनघाः
+मयाभिपन्ना ऋध्यन्ते ऋषयो देवतास्तथा
+भिक्षां बलिमदत्त्वा च स्वयमन्नानि भुञ्जते
+शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः
+भूत्यर्थं सर्वभूतानां पद्मा श्रीः पद्ममालिनी
+न शौचमनुरुध्यन्त तेषां सूदजनास्तथा
+कृपणानाथवृद्धानां दुर्बलातुरयोषिताम्
+अनार्याश्चार्यमासीनं पर्युपासन्न तत्र ह
+ताश्चाहं चासुरांस्त्यक्त्वा युष्मद्विषयमागता
+विप्राणामतिथीनां च तेषां नित्यमवर्तत
+दातारः संगृहीतार आर्याः करुणवेदिनः
+अपश्यं विगतं धर्मं कामक्रोधवशात्मनाम्
+अनुकूलाश्च कार्येषु गुरुवृद्धोपसेविनः
+कृष्यादिष्वभवन्सक्ता मूर्खाः श्राद्धान्यभुञ्जत
+मित्रेषु चानभिद्रोहः सर्वं तेष्वभवत्प्रभो
+वसेयं यत्र चाङ्गेऽहं तन्मे व्याख्यातुमर्हथ
+जितकाशिनि शूरे च संग्रामेष्वनिवर्तिनि
+एष मे निहितः पादो योऽयं भूमौ प्रतिष्ठितः
+दायं च संविभागं च नित्यमेवानुमोदताम्
+प्रोवाच लोकान्मूढात्मा कालेनोपनिपीडितः
+शिष्यानुप्रहितास्तस्मिन्नकुर्वन्गुरवश्च ��
+त्वयार्चितां मां देवेश पुरोधास्यन्ति देवताः
+नैव देवो न गन्धर्वो नासुरो न च राक्षसः
+नाभ्यवर्तन्त नास्तिक्याद्वर्तन्तः संभवेष्वपि
+प्राकारागारविध्वंसान्न स्म ते प्रतिकुर्वते
+गुरुशुश्रूषवो दान्ता ब्रह्मण्याः सत्यवादिनः
+संतुष्टभृत्यसचिवाः कृतज्ञाः प्रियवादिनः
+सदा हि ददतां धर्मः सदा चाप्रतिगृह्णताम्
+पितृदेवातिथींश्चैव यथावत्तेऽभ्यपूजयन्
+उत्साहश्चानहंकारः परमं सौहृदं क्षमा
+नावमन्या ह्यहं सौम्यास्त्रैलोक्ये सचराचरे
+प्रयत्नेनापि चारक्षच्चित्तं पुत्रस्य वै पिता
+क्षममेतद्धि वो गावः प्रतिगृह्णीत मामिह
+अपावृतं पयोऽतिष्ठदुच्छिष्टाश्चास्पृशन्घृतम्
+उपवासतपःशीलाः प्रतीता ब्रह्मवादिनः
+स्वधर्ममनुतिष्ठत्सु धैर्यादचलितेषु च
+यांश्च द्विषाम्यहं गावस्ते विनश्यन्ति सर्वशः
+न च जातूपतप्यन्ते धीराः परसमृद्धिभिः
+त्वं मां शक्र न जानीषे सर्वे देवा न मां विदुः
+पुत्राः पितॄनभ्यवदन्भार्याश्चाभ्यवदन्पतीन्
+इन्द्रियस्य विसर्गं तेऽरोचयन्त कदाचन
+अभ्यसूयद्ब्राह्मणान्वै उच्छिष्टश्चास्पृशद्घृतम्
+अहं स्वाहा स्वधा चैव संस्तुतिर्नियतिः कृतिः
+पुण्याः पवित्राः सुभगा ममादेशं प्रयच्छत
+अधीयन्तेऽव्रताः केचिद्वृथाव्रतमथापरे
+सप्त देव्यो मयाष्टम्यो वासं चेष्यन्ति मेऽष्टधा
+मातरं पितरं वृद्धमाचार्यमतिथिं गुरुम्
+प्रत्याख्यानेन युष्माभिः प्रसादः क्रियतामिति
+अरतिश्च विषादश्च न स्पृहा चाविशन्त तान्
+त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो
+एष मे निहितः पादो योऽयं सत्सु प्रतिष्ठितः
+नाभ्युत्थानाभिवादाभ्यां यथापूर्वमपूजयन्
+इन्द्रो विवस्वान्सोमश्च विष्णुरापोऽग्निरेव च
+प्रभवद्भिः पुरा दायानर्हेभ्यः प्रतिपादितान्
+व्यभजंश्चापि संरम्भाद्दुःखवासं तथावसन्
+महाप्रसादा ऋजवो दृढभक्ता जितेन्द्रियाः
+स्वयं प्राप्ते परिभवो भवतीति विनिश्चयः
+अमर्षणा न चान्योन्यं स्पृहयन्ति कदाचन
+असुरेष्ववसं पूर्वं सत्यधर्मनिबन्धना
+धर्मार्थकामहीनाश्च ते भवन्त्यसुखान्विताः
+दानाध्ययनयज्ञेज्या गुरुदैवतपूजनम्
+निवासे धर्मशीलानां विषयेषु पुरेषु च
+विषण्णं त्रस्तमुद्विग्नं भयार्तं व्याधिपीडितम्
+आशा श्रद्धा धृतिः कान्तिर्विजितिः सन्नतिः क्षमा
+सुसंमृष्टगृहाश्चासञ्जितस्त्री���ा हुताग्नयः
+देवदानवगन्धर्वाः पिशाचोरगराक्षसाः
+प्रभवद्भिः पुरा दायानर्हेभ्यः प्रतिपादितान्
+अदृश्यन्तार्यवर्णेषु शूद्राश्चापि तपोधनाः
+नैवाकाशे न पशुषु नायोनौ न च पर्वसु
+न मां संप्रति गृह्णीथ कस्माद्वै दुर्लभां सतीम्
+अहं लक्ष्मीरहं भूतिः श्रीश्चाहं बलसूदन
+भूत्यर्थं सर्वभूतानां पद्मा श्रीः पद्ममालिनी
+भृतपुत्रा भृतामात्या भृतदारा ह्यनीर्षवः
+गुरुवन्नाभ्यनन्दन्त कुमारान्नान्वपालयन्
+नित्यं दानं तथा दाक्ष्यमार्जवं चैव नित्यदा
+शिष्यानुप्रहितास्तस्मिन्नकुर्वन्गुरवश्च ह
+इच्छामि चापि युष्मासु वस्तुं सर्वासु नित्यदा
+अधीयन्तेऽव्रताः केचिद्वृथाव्रतमथापरे
+निवासे धर्मशीलानां विषयेषु पुरेषु च
+अप्येकाङ्गे तु वो वस्तुमिच्छामि च सुकुत्सिते
+साहमेवंगुणेष्वेव दानवेष्ववसं पुरा
+परस्वादानरुचयो विपण्यव्यवहारिणः
+प्रश्रिते दानशीले च सदैव निवसाम्यहम्
+पायसं कृसरं मांसमपूपानथ शष्कुलीः
+विधिना वेददृष्टेन चतुर्धा विभजस्व माम्
+पिता चैव जनित्री च श्रान्तौ वृत्तोत्सवाविव
+पराक्रमे च धर्मे च पराचीनस्ततो बलिः
+जितकाशिनि शूरे च संग्रामेष्वनिवर्तिनि
+राज्ञां विजयमानानां सेनाग्रेषु ध्वजेषु च
+कृपणानाथवृद्धानां दुर्बलातुरयोषिताम्
+अष्टमी वृत्तिरेतासां पुरोगा पाकशासन
+एष मे निहितः पादो योऽयं भूमौ प्रतिष्ठितः
+धर्मार्थकामहीनाश्च ते भवन्त्यसुखान्विताः
+तत्र वेदविदः प्राज्ञा गाम्भीर्ये सागरोपमाः
+काल्यं घृतं चान्ववेक्षन्प्रयता ब्रह्मचारिणः
+ममात्मभावमिच्छन्तो यतन्ते परमात्मना
+अमित्रभृत्यतां प्राप्य ख्यापयन्तोऽनपत्रपाः
+यत्राहं तत्र मत्कान्ता मद्विशिष्टा मदर्पणाः
+विप्राणामतिथीनां च तेषां नित्यमवर्तत
+द्रव्योपकरणं सर्वं नान्ववैक्षत्कुटुम्बिनी
+व्यभजंश्चापि संरम्भाद्दुःखवासं तथावसन्
+दानाध्ययनयज्ञेज्या गुरुदैवतपूजनम्
+त्वं मां शक्र न जानीषे सर्वे देवा न मां विदुः
+द्वितीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+ब्रह्मण्योऽयं सदा भूत्वा सत्यवादी जितेन्द्रियः
+न वोऽस्ति कुत्सितं किंचिदङ्गेष्वालक्ष्यतेऽनघाः
+भिक्षां बलिमदत्त्वा च स्वयमन्नानि भुञ्जते
+एष मे निहितः पादो योऽयमग्नौ प्रतिष्ठितः
+सत्ये स्थितास्मि दाने च व्रते तपसि चैव हि
+मङ्गलानपि चापश्यन्ब्राह्मणांश्चाप्यपूजयन्
+नैनानभ्युदियात्सूर्यो न चाप्यासन्प्रगेनिशाः
+हावमाभरणं वेषं गतिं स्थितिमवेक्षितुम्
+अहं स्वाहा स्वधा चैव संस्तुतिर्नियतिः कृतिः
+न धाता न विधाता मां विदधाति कथंचन
+अभ्यसूयद्ब्राह्मणान्वै उच्छिष्टश्चास्पृशद्घृतम्
+महाभागा भवत्यो वै शरण्याः शरणागताम्
+प्रत्याख्यानेन युष्माभिः प्रसादः क्रियतामिति
+धर्ममेवान्ववर्तन्त न हिंसन्ति परस्परम्
+अवर्तन्कलहाश्चात्र दिवारात्रं गृहे गृहे
+पुण्येषु त्रिषु लोकेषु सर्वे स्थावरजङ्गमाः
+अप्रमत्तेन धार्यास्मि तपसा विक्रमेण च
+माननां त्वहमिच्छामि भवत्यः सततं शुभाः
+अपश्यं विगतं धर्मं कामक्रोधवशात्मनाम्
+धर्मः सत्यं तथा वृत्तं बलं चैव तथा ह्यहम्
+क्षममेतद्धि वो गावः प्रतिगृह्णीत मामिह
+इन्द्रो विवस्वान्सोमश्च विष्णुरापोऽग्निरेव च
+स्त्रियः पुरुषवेषेण पुंसः स्त्रीवेषधारिणः
+सुसंमृष्टगृहाश्चासञ्जितस्त्रीका हुताग्नयः
+नाद्रियन्ते पशून्बद्ध्वा यवसेनोदकेन च
+भूतिर्लक्ष्मीति मामाहुः श्रीरित्येवं च वासव
+महाप्रसादा ऋजवो दृढभक्ता जितेन्द्रियाः
+नाभ्यवर्तन्त नास्तिक्याद्वर्तन्तः संभवेष्वपि
+विपरीतांस्तु तान्बुद्ध्वा त्वयि वासमरोचयम्
+निरन्तरविशेषास्ते बहुमानावमानयोः
+त्रिदशेषु निवत्स्यामो धर्मनिष्ठान्तरात्मसु
+वालकोट्यग्रमात्रेण स्वार्थेनाघ्नत तद्वसु
+प्राकारागारविध्वंसान्न स्म ते प्रतिकुर्वते
+कृतघ्ना नास्तिकाः पापा गुरुदाराभिमर्शिनः
+न शौचमनुरुध्यन्त तेषां सूदजनास्तथा
+पितृदेवातिथींश्चैव यथावत्तेऽभ्यपूजयन्
+प्रातः प्रातश्च सुप्रश्नं कल्पनं प्रेषणक्रियाः
+नैव देवो न गन्धर्वो नासुरो न च राक्षसः
+ताश्चाहं चासुरांस्त्यक्त्वा युष्मद्विषयमागता
+असुरेष्ववसं पूर्वं सत्यधर्मनिबन्धना
+दायं च संविभागं च नित्यमेवानुमोदताम्
+पुण्याः पवित्राः सुभगा ममादेशं प्रयच्छत
+शीलेन हि त्वया लोकाः सर्वे धर्मज्ञ निर्जिताः
+तथा भृत्यजनं सर्वं पर्यश्नन्ति च दानवाः
+अशुश्रूषुर्गुरोः शिष्यः कश्चिच्छिष्यसखो गुरुः
+अमर्षणा न चान्योन्यं स्पृहयन्ति कदाचन
+एष मे निहितः पादो योऽयमप्सु प्रतिष्ठितः
+अग्निदाहेन चोरैर्वा राजभिर्वा हृतं धनम्
+कालस्तु शक्र पर्यायान्मैनं शक्रावमन्यथाः
+अपाचयन्नात्मनोऽर्थे वृथामांसान्यभक्षय��्
+स शक्रो ब्रह्मचारी च यस्त्वया चोपशिक्षितः
+लोककान्तास्मि भद्रं वः श्रीर्नाम्नेह परिश्रुता
+अप्रभुत्वे स्थितौ वृद्धावन्नं प्रार्थयतः सुतान्
+मनसा कर्मणा वाचा भक्तमासीदनावृतम्
+आहुर्मां दुःसहेत्येवं विधित्सेति च मां विदुः
+तेष्वेवमादीनाचारानाचरत्सु विपर्यये
+यथार्थमानार्थकरा ह्रीनिषेधा यतव्रताः
+सप्त देव्यो मयाष्टम्यो वासं चेष्यन्ति मेऽष्टधा
+निवसामि मनुष्येन्द्रे सदैव बलसूदन
+क्रीडारतिविहारेषु परां मुदमवाप्नुवन्
+इन्द्रियस्य विसर्गं तेऽरोचयन्त कदाचन
+उच्चैश्चाप्यवदन्रात्रौ नीचैस्तत्राग्निरज्वलत्
+हृतस्वं व्यसनार्तं च नित्यमाश्वासयन्ति ते
+नित्यं पर्वसु सुस्नाताः स्वनुलिप्ताः स्वलंकृताः
+श्रद्दधाना जितक्रोधा दानशीलानसूयकाः
+अन्वशासच्च भर्तारं समाहूयाभिजल्पती
+यज्ञशीलः पुरा भूत्वा मामेव यजतेत्ययम्
+संतुष्टभृत्यसचिवाः कृतज्ञाः प्रियवादिनः
+एवंप्रभावां मां गावो विजानीत सुखप्रदाम्
+महदुग्रं तपः कृत्वा मां निषेवन्ति मानवाः
+यांश्च द्विषाम्यहं गावस्ते विनश्यन्ति सर्वशः
+उपवासतपःशीलाः प्रतीता ब्रह्मवादिनः
+नैकेऽश्नन्ति सुसंपन्नं न गच्छन्ति परस्त्रियम्
+ततः कालविपर्यासे तेषां गुणविपर्ययात्
+उत्साहश्चानहंकारः परमं सौहृदं क्षमा
+प्रयत्नेनापि चारक्षच्चित्तं पुत्रस्य वै पिता
+धर्मनित्ये महाबुद्धौ ब्रह्मण्ये सत्यवादिनि
+अहं श्रद्धा च मेधा च सन्नतिर्विजितिः स्थितिः
+न मा विरोचनो वेद न मा वैरोचनो बलिः
+मित्रेषु चानभिद्रोहः सर्वं तेष्वभवत्प्रभो
+अनुकूलाश्च कार्येषु गुरुवृद्धोपसेविनः
+आगता प्रार्थयानाहं श्रीजुष्टा भवतानघाः
+प्राहसन्नभ्यसूयंश्च सर्ववृद्धान्गुणावराः
+अपाकृता ततः शक्र त्वयि वत्स्यामि वासव
+कृष्यादिष्वभवन्सक्ता मूर्खाः श्राद्धान्यभुञ्जत
+गुरुशुश्रूषवो दान्ता ब्रह्मण्याः सत्यवादिनः
+चतुर्थं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+स्थास्यामि नित्यं देवेन्द्र यथा त्वयि निबोध तत्
+प्रजासर्गमुपादाय नैकं युगविपर्ययम्
+एष मे निहितः पादो योऽयं सत्सु प्रतिष्ठितः
+अर्धं च रात्र्याः स्वपतां दिवा चास्वपतां तथा
+यूनः सहसमासीनान्वृद्धानभिगतान्सतः
+विषण्णं त्रस्तमुद्विग्नं भयार्तं व्याधिपीडितम्
+स्वयं प्राप्ते परिभवो भवतीति विनिश्चयः
+न च जातूपत��्यन्ते धीराः परसमृद्धिभिः
+संकराश्चाप्यवर्तन्त न च शौचमवर्तत
+तद्विज्ञाय महेन्द्रेण तव शीलं हृतं प्रभो
+आश्रमस्थान्विकर्मस्थाः प्रद्विषन्ति परस्परम्
+एवं भवतु भद्रं वः पूजितास्मि सुखप्रदाः
+नाभ्युत्थानाभिवादाभ्यां यथापूर्वमपूजयन्
+परित्रायन्तु मां नित्यं भजमानामनिन्दिताम्
+अरतिश्च विषादश्च न स्पृहा चाविशन्त तान्
+नावमन्या ह्यहं सौम्यास्त्रैलोक्ये सचराचरे
+एवं विनिहितां शक्र भूतेषु परिधत्स्व माम्
+मयाभिपन्ना ऋध्यन्ते ऋषयो देवतास्तथा
+बालानां प्रेक्षमाणानां स्वयं भक्षानभक्षयन्
+किमेतद्वः क्षमं गावो यन्मां नेहाभ्यनन्दथ
+मित्रेणाभ्यर्थितं मित्रमर्थे संशयिते क्वचित्
+रात्रौ दधि च सक्तूंश्च नित्यमेव व्यवर्जयन्
+अनिष्ट्वा संविभज्याथ पितृदेवातिथीन्गुरून्
+सभासदां ते वृद्धानां सत्याः कथयतां कथाः
+तां मां स्वयमनुप्राप्तामभिनन्द शचीपते
+दिष्ट्या प्रसादो युष्माभिः कृतो मेऽनुग्रहात्मकः
+वसेयं यत्र चाङ्गेऽहं तन्मे व्याख्यातुमर्हथ
+मातरं पितरं वृद्धमाचार्यमतिथिं गुरुम्
+दृष्ट्वा द्वेषात्प्राहसन्त सुहृत्संभाविता ह्यपि
+सदा हि ददतां धर्मः सदा चाप्रतिगृह्णताम्
+श्वश्रूश्वशुरयोरग्रे वधूः प्रेष्यानशासत
+सत्यं दानं तपः शौचं कारुण्यं वागनिष्ठुरा
+स्वर्गमार्गाभिरामेषु सत्त्वेषु निरता ह्यहम्
+अहं धृतिरहं सिद्धिरहं त्विड्भूतिरेव च
+पुत्राः पितॄनभ्यवदन्भार्याश्चाभ्यवदन्पतीन्
+प्रोवाच लोकान्मूढात्मा कालेनोपनिपीडितः
+तृतीयं शक्र पादं मे तस्मात्सुनिहितं कुरु
+अभक्ष्यभक्षणरता निर्मर्यादा हतत्विषः
+विप्रकीर्णानि धान्यानि काकमूषकभोजनम्
+त्रैलोक्ये ते यदैश्वर्यं तत्तेनापहृतं प्रभो
+अपावृतं पयोऽतिष्ठदुच्छिष्टाश्चास्पृशन्घृतम्
+निद्रा तन्द्रीरसंप्रीतिरसूया चानवेक्षिता
+नाहं देवेन्द्र वत्स्यामि दानवेष्विति मे मतिः
+मया दैत्याः परित्यक्ता विनष्टाः शाश्वतीः समाः
+अवशेषाणि चाश्नन्ति नित्यं सत्यतपोरताः
+आशा श्रद्धा धृतिः कान्तिर्विजितिः सन्नतिः क्षमा
+अवज्ञाता भविष्यामि सर्वलोकेषु मानदाः
+दातारः संगृहीतार आर्याः करुणवेदिनः
+तथा धर्मादपेतेन कर्मणा गर्हितेन ये
+वर्तयन्त्येव पितरि पुत्राः प्रभवताऽऽत्मनः
+यो मामेको विषहितुं शक्तः कश्चित्पुरंदर
+कुद्दालपाटीपिटकं ���्रकीर्णं कांस्यभाजनम्
+त्वयार्चितां मां देवेश पुरोधास्यन्ति देवताः
+स्वधर्ममनुतिष्ठत्सु धैर्यादचलितेषु च
+असेवन्त भुजिष्या वै दुर्जनाचरितं विधिम्
+साहं वै पङ्कजे जाता सूर्यरश्मिविबोधिते
+ये च वेदविदो विप्रा विस्पष्टमनृचश्च ये
+सत्यश्च लोकवादोऽयं लोके चरति सुव्रताः
+शीलमूला महाप्राज्ञ सदा नास्त्यत्र संशयः
+महतः प्राप्नुवन्त्यर्थांस्तेष्वेषामभवत्स्पृहा
+सर्वभूतेष्ववर्तन्त यथात्मनि दयां प्रति
+अनार्याश्चार्यमासीनं पर्युपासन्न तत्र ह
+उत्सूर्यशायिनश्चासन्सर्वे चासन्प्रगेनिशाः
+शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम्
+प्रशान्तो ज्ञानवान्भिक्षुर्निरपेक्षश्चरेत्सुखम्
+कृत्या ह्येता घोररूपा मोहयन्त्यविचक्षणान्
+सम्यग्वृत्तिर्ब्रह्मलोकं प्राप्नुयान्मध्यमः सुरान्
+सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ
+त्रैलोक्यं सेश्वरं सर्वमहंकारे प्रतिष्ठितम्
+धर्म्यं पन्थानमाक्रम्य सानुबन्धो विनश्यति
+भवान्तप्रभवप्रज्ञा आसते ये विपर्ययम्
+बिसतन्तुर्यथैवायमन्तःस्थः सर्वतो बिसे
+जन्ममृत्युजरादुःखैर्व्याधिभिर्मनसः क्लमैः
+निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति
+तत्सर्वं देहिनां बीजं सर्वमात्मवतः समम्
+ज्ञानात्मानं तथा विद्यात्पुरुषं सर्वजन्तुषु
+ज्योतिष्मद्विरजो दिव्यमत्र सिद्धं महात्मनाम्
+ज्ञानाभ्यासाज्जागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम्
+अन्तकाले वयोत्कर्षाच्छनैः कुर्यादनातुरः
+स्निग्धत्वात्तिलवत्सर्वं चक्रेऽस्मिन्पीड्यते जगत्
+वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः
+उभौ नित्यौ सूक्ष्मतरौ महद्भ्यश्च महत्तरौ
+नापध्यायेन्न स्पृहयेन्नाबद्धं चिन्तयेदसत्
+रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम्
+प्रतापस्तपसो ज्ञानं लोके संशब्दितं तपः
+सर्वधर्मेषु धर्मज्ञा ज्ञापयन्ति गुणानिमान्
+क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्रं स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम्
+ताभिः संसक्तमनसो ब्रह्मवत्संप्रकाशते
+शरीरवानुपादत्ते मोहात्सर्वपरिग्रहान्
+रजस्यन्तर्हिता मूर्तिरिन्द्रियाणां सनातनी
+सुदुर्गमिव पन्थानमतीत्य गुणबन्धनम्
+दोषाणामेवमादीनां परीक्ष्य गुरुलाघवम्
+तांस्तानुपासते धर्मान्धर्मकामा यथागमम्
+सूच्या सूत्रं यथा वस्त्रे संसारयति वायकः
+क्षमा चैवाप्रमादश्च यस्यैते स सुखी भव���त्
+अभिद्रवत्ययस्कान्तमयो निश्चेतनावुभौ
+सद्भिराचरितत्वात्तु वृत्तमेतदगर्हितम्
+कामक्रोधौ प्रमादश्च लोभमोहौ भयं क्लमः
+हेतुः स एवानादाने शुद्धधर्मानुपालने
+कल्कापेतामपरुषामनृशंसामपैशुनाम्
+ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः
+अभ्यस्यन्ति परं देवं विद्युत्संशब्दिताक्षरम्
+तस्मादात्मवता वर्ज्यं रजश्च तम एव च
+निःसंदिग्धमनीहो वै मुक्तः सर्वपरिग्रहैः
+व्यापकः सगुणः सूक्ष्मः सर्वभूतगुणाश्रयः
+धान्यानि फलमूलानि मृद्विकाराः सहाम्भसा
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः
+कामात्क्रोधमवाप्याथ लोभमोहौ च मानवाः
+येन तन्त्रमयं तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत्
+शब्दादीन्विषयांस्तस्मादसंरागादनुप्लवेत्
+विज्ञेयं व्यापकं चित्तं तेषु सर्वगतं मनः
+वदन्ति पुरुषव्याघ्रं केशवं पुरुषर्षभम्
+तर्पयन्ति यथाकालमापगा इव सागरम्
+परं तत्सर्वभूतेभ्यस्तेन यान्ति परां गतिम्
+विविक्तचारी लघ्वाशी तपस्वी नियतेन्द्रियः
+अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतेषु चार्जवम्
+रजस्तमश्च हित्वेह न तिर्यग्गतिमाप्नुयात्
+तद्वत्संसारकान्तारमातिष्ठञ्श्रमतत्परः
+प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम्
+तस्मादेता विशेषेण नरोऽतीयुर्विपश्चितः
+याभिः सूक्ष्माः प्रतायन्ते धमन्योऽन्याः सहस्रशः
+पञ्चभूतात्मके देहे सत्त्वराजसतामसे
+परप्रत्ययसर्गे तु नियतं नातिवर्तते
+तथापक्वकषायाख्यं विज्ञानं न प्रकाशते
+कारणं तस्य देहोऽयं स कर्ता सर्वकर्मणाम्
+यश्चाधर्मं चरेन्मोहात्कामलोभावनु प्लवन्
+देहं तु परमं विद्याद्विमुक्तमपरिग्रहम्
+भूतानामनुकम्पार्थं जगाद जगतो हितम्
+अग्राह्यौ पुरुषावेतावलिङ्गत्वादसंहितौ
+नावगच्छन्त्यविज्ञानादात्मजं पार्थिवं गुणम्
+विज्ञानानुगतं ज्ञानमज्ञानादपकृष्यते
+स तु देहाद्यथा देहं त्यक्त्वान्यं प्रतिपद्यते
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो यथायमुपपद्यते
+यथाश्वत्थकणीकायामन्तर्भूतो महाद्रुमः
+प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिर्निवृत्तिः परमा गतिः
+लोहयुक्तं यथा हेम विपक्वं न विराजते
+धृत्या देहान्धारयन्तो बुद्धिसंक्षिप्तमानसाः
+कार्यैरव्याहतमतिर्वैराग्यात्प्रकृतौ स्थितः
+चतुर्विधानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
+परमं परमात्मानं देवमक्षयमव्ययम्
+स्थानेभ्यो ध्वंसमानाश्च सूक्ष्मत्वात्तानुपासते
+एवं युक्तेन मनसा ज्ञानं तदुपपद्यते
+निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा
+रजोभूतैर्हि करणैः कर्मणा प्रतिपद्यते
+सर्वनीत्या सर्वगतं मनोहेतु सलक्षणम्
+युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः
+मर्त्यलोकाद्विमुच्यन्ते विद्यासंयुक्तमानसाः
+न भूः खं द्यौर्न भूतानि नर्षयो न सुरासुराः
+श्रोत्रेण श्रवणं चैव चक्षुषा चैव दर्शनम्
+अत्राप्युपेक्षां कुर्वीत ज्ञात्वा कर्मफलं जगत्
+मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम्
+पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः
+क्रोधलोभौ भयं दर्प एतेषां साधनाच्छुचिः
+रूपरागात्तथा चक्षुर्घ्राणं गन्धचिकीर्षया
+प्रवृत्तं नोपरुन्धेत शनैरग्निमिवेन्धयेत्
+अथ वा मनसः सङ्गं पश्येद्भूतानुकम्पया
+ततः पश्यत्यसंबद्धान्वातपित्तकफोत्तरान्
+यथेह नियतं कालो दर्शयत्यार्तवान्गुणान्
+व्याप्य शेते महानात्मा तस्मात्पुरुष उच्यते
+आहारनियमेनास्य पाप्मा नश्यति राजसः
+प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम्
+ज्ञातैश्च कारणैर्देही न देहं पुनरर्हति
+हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ज्ञानचक्षुषा
+प्रकीर्णमेषभारो हि यद्वद्धार्येत दस्युभिः
+स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते
+लिङ्गसंयोगहीनं यच्छरीरस्पर्शवर्जितम्
+करणैः कर्मनिर्वृत्तैः कर्ता यद्यद्विचेष्टते
+ब्राह्मणा वेदतत्त्वज्ञास्तत्त्वार्थगतिनिश्चयाः
+स्पर्शरूपरसाद्येषु सङ्गं गच्छन्ति बालिशाः
+अथ वा न प्रवर्तेत योगतन्त्रैरुपक्रमेत्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं त्रीँल्लोकानधितिष्ठति
+तथा वार्तां समीक्षेत कृतलक्षणसंमिताम्
+यत्कृतं प्राक्शुभं कर्म पापं वा तदुपाश्नुते
+तरुणाधिगतं ज्ञानं जरादुर्बलतां गतम्
+ते यान्ति परमाँल्लोकान्विशुध्यन्तो यथाबलम्
+हिंसाविहाराभिरतस्तन्द्रीनिद्रासमन्वितः
+अर्थयुक्तानि चात्यर्थं कामान्सर्वांश्च सेवते
+सत्त्वेन रजसा चैव तमसा चैव मोहिताः
+वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भ्यो हि वसुधोद्गता
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्मं प्रजापतिरथाब्रवीत्
+यथागमं च तत्सर्वं बुद्ध्या तन्नैव बुध्यते
+कदाचिद्दर्शनादासां दुर्बलानाविशेद्रजः
+विनाशयति संभूतमयस्मयमयो यथा
+ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम्
+संमोहकं तमो विद्यात्कृष्णमज्ञानसंभवम्
+मनो बुद्ध्या नि���ृह्णीयाद्विषयान्मनसात्मनः
+प्रमोहो हर्षजः प्रीतिरसंदेहो धृतिः स्मृतिः
+तद्वदव्यक्तजा भावाः कर्तुः कारणलक्षणाः
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तस्माद्बुध्येत बुद्धिमान्
+तृष्णाबद्धं जगत्सर्वं चक्रवत्परिवर्तते
+अत्रोपायं प्रवक्ष्यामि यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं बुद्ध्यहंकारलक्षणम्
+स्वप्ने हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते
+ज्ञानदग्धैस्तथा क्लेशैर्नात्मा संबध्यते पुनः
+विपरीतमतो विद्यात्क्षेत्रज्ञस्य च लक्षणम्
+भगवन्तमजं दिव्यं विष्णुमव्यक्तसंज्ञितम्
+राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम्
+तद्बीजं देहिनामाहुस्तद्बीजं जीवसंज्ञितम्
+तस्मात्तन्मात्रमादद्याद्यावदत्र प्रयोजनम्
+तस्मान्मनोवाक्शरीरैराचरेद्धैर्यमात्मनः
+ब्रह्मभूता विरजसस्ततो यान्ति परां गतिम्
+प्रकृतिः सृजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते
+अव्यक्तप्रभवान्याहुरव्यक्तनिधनानि च
+इन्द्रियैर्विविधैर्युक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा
+ज्ञानेन्धितं ततो ज्ञानमर्कवत्संप्रकाशते
+प्रतिलोमां दिशं बुद्ध्वा संसारमबुधास्तथा
+सर्व एते महात्मानो गच्छन्ति परमां गतिम्
+सोऽत्र वेदयते वेद्यं स शृणोति स पश्यति
+तथा मूलफलं भैक्षं पर्यायेणोपयोजयेत्
+जन्मतो गर्भवासं तु शुक्रशोणितसंभवम्
+कर्मणा नीयतेऽन्यत्र स्वकृतेन बलीयसा
+कर्म तत्कुरुते तर्षादहंकारपरिग्रहम्
+राजसं तामसं चैव शुद्धात्माकर्मसंभवम्
+व्यानोदानौ समानश्च पञ्चधा देहयापना
+विधिज्ञेभ्यो द्विजातिभ्यो ग्राह्यमन्नं विशिष्यते
+कर्मणा बीजभूतेन चोद्यते यद्यदिन्द्रियम्
+निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+कार्यकारणसंयोगे स हेतुरुपपादितः
+भावान्सर्वान्यथावृत्तान्संवसेत यथाक्रमम्
+एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुर्ज्ञानलक्षणम्
+जायते तदहंकाराद्रागयुक्तेन चेतसा
+ज्ञानयुक्तेन मनसा संततेन विचक्षणः
+सर्वगात्रप्रतायिन्यस्तस्या ह्यनुगताः सिराः
+रसज्ञाने तु जिह्वेयं व्याहृते वाक्तथैव च
+रजसा साध्यते मोहस्तमसा च नरर्षभ
+ज्ञानहीनस्तथा लोके तस्माज्ज्ञानविदोऽधिकाः
+सत्यशौचार्जवत्यागैर्यशसा विक्रमेण च
+नेत्रयोः प्रतिपद्यन्ते वहन्त्यस्तैजसं गुणम्
+तेषां विज्ञाननिष्ठानामन्यत्तत्त्वं न रोचते
+ज्ञानदग्धपरिक्लेशः प्रयोगरतिरात्मवान्
+सुखदुःखसमारम्भाज्जन्माजन्मकृतक्षणाः
+स्वप्नयोगे यथैवात्मा पञ्चेन्द्रियसमागतः
+प्रकृत्या सर्गधर्मिण्या तथा त्रिविधसत्त्वया
+एते भावा जगत्सर्वं वहन्ति सचराचरम्
+तस्य मायाविदग्धाङ्गा ज्ञानभ्रष्टा निराशिषः
+संप्रवृत्तमुदीर्णं च निगृह्णीयाद्द्विजो मनः
+भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम्
+रमत्ययं यथा स्वप्ने मनसा देहवानिव
+देहमुत्सृज्य वै याति तथैवात्रोपलभ्यते
+ये त्वसक्ता महात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+देहकर्म नुदन्प्राणानन्तकाले विमुच्यते
+पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाक्कर्मणामपि
+नदीष्वापो यथा युक्ता यथा सूर्ये मरीचयः
+सरजस्कोऽरजस्कश्च स वै वायुर्यथा भवेत्
+त्यागात्तेभ्यो निरोधः स्यान्निरोधज्ञो विमुच्यते
+परिपक्वबुद्धिः कालेन आदत्ते मानसं बलम्
+शान्तिमिच्छन्नदीनात्मा संयच्छेदिन्द्रियाणि च
+तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिर्निरीक्षते
+पाप्मानं निर्दहेदेवमन्तर्भूतं रजोमयम्
+स देही विमलः श्रीमाञ्शुद्धो विद्यासमन्वितः
+व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम्
+सूर्यश्च चन्द्रमाश्चैव भासतस्तपसा दिवि
+अन्योन्यमभिवर्तन्ते पुरुषाधिष्ठिताः सदा
+प्रकृतेश्च विकाराणां द्रष्टारमगुणान्वितम्
+श्रमादाहारमादद्यादस्वाद्वपि हि यापनम्
+क्षान्त्या धृत्या च बुद्ध्या च मनसा तपसैव च
+हेतुयुक्ताः प्रकृतयो विकाराश्च परस्परम्
+बीजान्यग्न्युपदग्धानि न रोहन्ति यथा पुनः
+एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम्
+स्वभावहेतुजा भावा यद्वदन्यदपीदृशम्
+त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते
+सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+तदेवमेतौ विज्ञेयावव्यक्तपुरुषावुभौ
+स्वप्नेऽप्येवं यथाभ्येति मनःसंकल्पजं रजः
+युक्तो धारणया कश्चित्सत्तां केचिदुपासते
+विकारं प्रकृतिं चैव पुरुषं च सनातनम्
+प्रलये प्रकृतिं प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः
+द्विजाग्र्यो जायते विद्वान्कन्यसीं वृत्तिमास्थितः
+रजसा धर्मयुक्तानि कार्याण्यपि समाप्नुयात्
+प्रलीनैरिन्द्रियैर्देही वर्तते देहवानिव
+यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये
+योषितां न कथाः श्राव्या न निरीक्ष्या निरम्बराः
+मग्नः स्वप्ने च मनसा त्रिर्जपेदघमर्षणम्
+वातपित्तकफान्रक्तं त्वङ्मांसं स्नायुमस्थि च
+व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा
+प्रयोजनमतस्त्वत्र मार्गमिच्छन्ति संस्तुतम्
+एतान्सत्त्वगुणान्विद्यादिमान्राजसतामसान्
+विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः
+कार्याणां तूपकरणे कालो भवति हेतुमान्
+दोषैर्मूलादवच्छिन्नैर्विशुद्धात्मा विमुच्यते
+यदा पश्येत्तदा दोषानतीत्यामृतमश्नुते
+वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम्
+परीक्ष्य संचरेद्विद्वान्यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+तिलपीडैरिवाक्रम्य भोगैरज्ञानसंभवैः
+गान्धर्वं नारदो वेदं भरद्वाजो धनुर्ग्रहम्
+तत्परीक्ष्यानुवर्तेत यत्प्रवृत्त्यनुवर्तकम्
+शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः
+यो यथावद्विजानाति स वितृष्णो विमुच्यते
+संतन्वाना यथा यान्ति तथा देहाः शरीरिणाम्
+रजसा चाप्ययं देही देहवाञ्शब्दवच्चरेत्
+विरागा दग्धदोषास्ते नाप्नुयुर्देहसंभवम्
+तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः
+विवक्षता वा सद्वाक्यं धर्मं सूक्ष्ममवेक्षता
+तद्वद्देहगतं विद्यादात्मानं देहबन्धनम्
+अव्यक्तपुरुषाभ्यां तु यत्स्यादन्यन्महत्तरम्
+यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान्
+कीर्त्यते शब्दसंज्ञाभिः कोऽहमेषोऽप्यसाविति
+हेतुयुक्तः सदोत्सर्गो भूतानां प्रलयस्तथा
+रजस्तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्थितम्
+वाङ्मनोभ्यां शरीरेण शुचिः स्यादनहंकृतः
+तानेव च यथा दस्यून्क्षिप्त्वा गच्छेच्छिवां दिशम्
+एतैश्चापगतैः सर्वैर्ब्रह्मभूयाय कल्पते
+सुदुष्करं ब्रह्मचर्यमुपायं तत्र मे शृणु
+व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः
+अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु
+कर्मणा व्याप्यते पूर्वं कर्मणा चोपपद्यते
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च निबोध तान्
+शुक्रं निर्मथ्यते तद्वद्देहसंकल्पजैः खजैः
+श्रिता विरजसं देवं यमाहुः परमं पदम्
+नवद्वारं पुरं पुण्यमेतैर्भावैः समन्वितम्
+स दुःखं प्राप्य लोकेऽस्मिन्नरकायोपपद्यते
+न त्वेषामर्थसामान्यमन्तरेण गुणानिमान्
+स्पर्शनेभ्यस्तथा वायुः प्राणापानव्यपाश्रयः
+यदिदं ब्रह्मणो रूपं ब्रह्मचर्यमिति स्मृतम्
+तं विशेषमवेक्षेत विशेषेण विचक्षणः
+गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम्
+पयस्यन्तर्हितं सर्पिर्यद्वन्निर्मथ्यते खजैः
+त्रि��ीजमिन्द्रदैवत्यं तस्मादिन्द्रियमुच्यते
+नात्येति कारणं कार्यं न कार्यं कारणं तथा
+त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम्
+ये वै शुक्रगतिं विद्युर्भूतसंकरकारिकाम्
+सरजस्तामसैर्भावैश्च्युतो हेतुबलान्वितः
+मनः सत्त्वगुणं प्राहुः सत्त्वमव्यक्तजं तथा
+संवृतोऽयं तथा देही सत्त्वराजसतामसैः
+ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते
+मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः
+अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम्
+दुःखाद्यन्तैर्दुःखमध्यैर्नरः शारीरमानसैः
+शुक्रतो रसतश्चैव स्नेहाज्जायन्ति जन्तवः
+अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते
+संदेहमेतमुत्पन्नमच्छिनद्भगवानृषिः
+कुणपामेध्यसंयुक्तं यद्वदच्छिद्रबन्धनम्
+तस्मात्सम्यक्परीक्षेत दोषानज्ञानसंभवान्
+क्रोधहर्षौ विषादश्च जायन्ते हि परस्परम्
+आ देहादप्रमादाच्च देहान्ताद्विप्रमुच्यते
+तथाकृतात्मा सहजैर्दोषैर्नश्यति राजसैः
+देवर्षिचरितं गार्ग्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम्
+यथासंज्ञो ह्ययं सम्यगन्तकाले न मुह्यति
+तस्माच्चतुष्टयं वेद्यमेतैर्हेतुभिराचितम्
+दश विद्याद्धमन्योऽत्र पञ्चेन्द्रियगुणावहाः
+श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा
+लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा
+तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोघ्नमसुरैस्तमः
+रजस्तमोघ्नं यत्कर्म तपसस्तत्स्वलक्षणम्
+वाङ्मनोनियमः साम्यं मानसं तप उच्यते
+हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते
+पृथक्त्वात्संप्रयोगाच्च नासूयुर्वेद शाश्वतम्
+दुर्लभा वेदविद्वांसो वेदोक्तेषु व्यवस्थिताः
+एवमेताः सिरानद्यो रसोदा देहसागरम्
+वैमनस्यं च विषये यान्त्यस्य करणानि च
+निद्रा सर्वात्मना त्याज्या स्वप्नदोषानवेक्षता
+इयं सा बुद्धिरन्येयं यया याति परां गतिम्
+मज्जां चैव सिराजालैस्तर्पयन्ति रसा नृणाम्
+तद्वत्संसारसूत्रं हि तृष्णासूच्या निबध्यते
+मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम्
+शुक्रमस्पर्शजं देहात्सृजन्त्यस्य मनोवहा
+पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते सदा
+पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान्
+निष्पन्नो दृश्यते व्यक्तमव्यक्तात्संभवस्तथा
+विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा
+मध्ये च हृदयस्यैका सिरा त्वत्र मनोवहा
+दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते ��हस्रशः
+आहारं नियतं चैव देशे काले च सात्त्विकम्
+अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः
+दृष्ट्वेमं संततं लोकं घटेन्मोक्षाय बुद्धिमान्
+तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा
+कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम्
+सामान्यमेतदुभयोरेवं ह्यन्यद्विशेषणम्
+तद्वद्भूतेष्वहंकारं विद्याद्भूतप्रवर्तकम्
+भविता मनसो ज्ञानं मन एव प्रतायते
+येनैतद्वर्तते चक्रमनादिनिधनं महत्
+सूक्ष्मं विशेषणं तेषामवेक्षेच्छास्त्रचक्षुषा
+कर्मणो विवरं कुर्वन्न लोकानाप्नुयाच्छुभान्
+अचेतनाश्चेतयितुः कारणादभिसंहिताः
+तस्मात्समाहितं बुद्ध्या मनो भूतेषु धारयेत्
+भावेन यान्ति शुद्धा ये ज्ञानतृप्ता निराशिषः
+तद्विज्ञानाच्चरन्प्राज्ञः प्राप्नुयात्परमां गतिम्
+तथैवात्मा शरीरस्थो योगेनैवात्र दृश्यते
+मानदर्पादहंकारमहंकारात्ततः क्रियाः
+जिह्वया रसनं यच्च तदेव परिवर्जितम्
+न्यायतन्त्राण्यनेकानि तैस्तैरुक्तानि वादिभिः
+नाशुद्धमाचरेत्तस्मादभीप्सन्देहयापनम्
+कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम्
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत्
+श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि
+नान्यदासीदृते जीवमासेदुर्न तु संहितम्
+ज्ञानेन्द्रियाणीन्द्रियार्थान्नोपसर्पन्त्यतर्षुलम्
+गुणानां साम्यमागम्य मनसैव मनोवहम्
+ज्ञानतत्त्वपरो नित्यं शुभाशुभनिदर्शकः
+न च तैः स्पृश्यते भावो न ते तेन महात्मना
+अव्यक्तनिधनं विद्यादव्यक्तात्मात्मकं मनः
+महाभूतानीन्द्रियाणि गुणाः सत्त्वं रजस्तमः
+तस्माच्छुभानि कर्माणि कुर्याद्वाग्बुद्धिकर्मभिः
+तथैतदन्तरं विद्यात्क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्बुधः
+दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु
+तथा रजस्तमःकर्माण्युत्सृज्य प्राप्नुयात्सुखम्
+कामक्रोधादिभिर्भावैर्युक्तो राजसतामसैः
+बुद्ध्या ह्यनिगृहीतेन मनसा कर्म तामसम्
+दुरन्तेष्विन्द्रियार्थेषु सक्ताः सीदन्ति जन्तवः
+अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम्
+यश्चैनं परमं धर्मं सर्वभूतसुखावहम्
+मानवा ज्ञानसंमोहात्ततः कामं प्रयान्ति वै
+क्रियाभिः स्नेहसंबन्धः स्नेहाच्छोकमनन्तरम्
+तस्मात्तदविघाताय कर्म कुर्यादकल्मषम्
+नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः
+आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्यात्मनि देवताः
+ईदृगल्पं च वक्तव्यमविक्षिप्तेन चेतसा
+अजरः सोऽमरश्चैव व्यक्ताव्यक्तोपदेशवान्
+तथैतदुपपन्नार्थं वर्णयन्ति महर्षयः
+कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि
+देवतास्ताः प्रकाशन्ते हृष्टा यान्ति तमीश्वरम्
+धृतिमानात्मवान्बुद्धिं निगृह्णीयादसंशयम्
+सत्यां वाचमहिंस्रां च वदेदनपवादिनीम्
+दुःखान्निःसरणं वेद स तत्त्वज्ञः सुखी भवेत्
+इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः
+कर्मगर्भैर्गुणैर्देही गर्भे तदुपपद्यते
+अज्ञानकर्म निर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम्
+मधु तैलं पयः सर्पिर्मांसानि लवणं गुडः
+तथा तं संप्रवक्ष्यामि भूतग्रामं स्वकर्मजम्
+अनाद्यन्तावुभावेतावलिङ्गौ चाप्युभावपि
+संयोगलक्षणोत्पत्तिः कर्मजा गृह्यते यया
+वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम्
+अवाग्योगप्रयोगेण मनोज्ञं संप्रवर्तते
+संसारतन्त्रवाहिन्यस्तत्र बुध्येत योषितः
+प्राप्य तत्परमं स्थानं मोदन्तेऽक्षरमव्ययम्
+विमृशेदात्मसंस्थानामेकैकमनुसंततम्
+चक्रवत्परिवर्तन्ते ह्यज्ञानाज्जन्तवो भृशम्
+वाग्देहमनसां शौचं क्षमा सत्यं धृतिः स्मृतिः
+पुरीषमूत्रविक्लेदशोणितप्रभवाविलम्
+न स वेद परं धर्मं यो न वेद चतुष्टयम्
+नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः
+लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम्
+हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते
+अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम्
+शुक्रं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति
+सर्वभूतविशिष्टास्ते सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः
+अध्यात्मं सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु
+विष्णुमव्यक्तसंस्थानं विशन्ते देवसत्तमम्
+स्पर्शं वायुगुणं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा
+अज्ञानप्रभवं नित्यमहंकारं परित्यजेत्
+तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः
+तमसा लोभयुक्तानि क्रोधजानि च सेवते
+यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम्
+अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः
+वाक्प्रबुद्धो हि संरागाद्विरागाद्व्याहरेद्यदि
+तस्मात्तर्षात्मकाद्रागाद्बीजाज्जायन्ति जन्तवः
+त्रैलोक्यं तपसा व्याप्तमन्तर्भूतेन भास्वता
+स्वदेहजानस्वसंज्ञान्यद्वदङ्गात्कृमींस्त्यजेत्
+अथ वा मन्त्रवद्ब्रूयुर्मांसादानां यजुष्कृतम्
+अग्निर्दारुगतो यद्वद्भिन्ने दारौ न दृश्यते
+प्रीतिदुःखनिबद्धांश्च समस्तांस्त्रीनथो गुणान्
+ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पञ्च कर्मेन्द्रियाण्यपि
+निगृहीतेन्द्रियस्यास्य कुर्वाणस्य मनो वशे
+इन्द्रियाणां रजस्येव प्रभवप्रलयावुभौ
+एतावदेतद्विज्ञानमेतदस्ति च नास्ति च
+पार्थिवोऽयं तथा देहो मृद्विकारैर्विलिप्यते
+तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे
+यत्तत्सदसदव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम्
+तृष्णातन्तुरनाद्यन्तस्तथा देहगतः सदा
+माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः
+सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः
+अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव
+संजातैर्जायते गात्रैः कर्मजैर्ब्रह्मणा वृतः
+नेत्रहीनो यथा ह्येकः कृच्छ्राणि लभतेऽध्वनि
+प्रकाशं भगवानेतदृषिर्नारायणोऽमृतम्
+ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा
+प्रकृत्या क्षेत्रभूतास्ता नराः क्षेत्रज्ञलक्षणाः
+रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तं सत्त्वं निर्मलतामियात्
+सर्वेषामेव भूतानां पुरुषः श्रेष्ठ उच्यते
+देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः
+स्वभावात्कर्मयोगाद्वा तानुपेक्षेत बुद्धिमान्
+विषादशोकावरतिर्मानदर्पावनार्यता
+रागोत्पत्तौ चरेत्कृच्छ्रमह्नस्त्रिः प्रविशेदपः
+यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम्
+ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्मांश्च शाश्वतान्
+सत्यं दानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम्
+ज्ञात्वात्मस्थं हरिं चैव निवर्तन्ते न तेऽव्ययाः
+अन्तकाले ह्युपासन्नास्तपसा दग्धकिल्बिषाः
+तत्कारणैर्हि संयुक्तं कार्यसंग्रहकारकम्
+संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात्
+अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः
+मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम्
+सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः
+कमभिष्टुवते चायं कं वा क्रोशति किं वदेत्
+सत्त्वस्थः सात्त्विकान्भावाञ्शुद्धान्पश्यति संश्रितः
+क्षेत्रज्ञमेवानुयाति पांसुर्वातेरितो यथा
+श्रियं दिव्यामभिप्रेप्सुर्ब्रह्म वाङ्मनसा शुचिः
+तृष्णाभिभूतस्तैर्बद्धस्तानेवाभिपरिप्लवन्
+कषायवर्जितं ज्ञानं येषामुत्पद्यतेऽचलम्
+अभ्यासात्स तथा युक्तो न गच्छेत्प्रकृतिं पुनः
+तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं लोकया��्राविधानजम्
+अन्तरिक्षादन्यतरं धारणासक्तमानसम्
+मृन्मयं शरणं यद्वन्मृदैव परिलिप्यते
+कणपिण्याककुल्माषशाकयावकसक्तवः
+यात्रार्थमद्यादाहारं व्याधितो भेषजं यथा
+उष्णीषवान्यथा वस्त्रैस्त्रिभिर्भवति संवृतः
+शारीरैर्नियमैरुग्रैश्चरेन्निष्कल्मषं तपः
+देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते
+महर्षिर्भगवानत्रिर्वेद तच्छुक्रसंभवम्
+बुद्ध्या च व्यवसायेन ब्रह्मचर्यमकल्मषम्
+यद्वत्कान्तारमातिष्ठन्नौत्सुक्यं समनुव्रजेत्
+स्वसंज्ञानस्वजांस्तद्वत्सुतसंज्ञान्कृमींस्त्यजेत्
+शब्दरागाच्छ्रोत्रमस्य जायते भावितात्मनः
+देहान्तं कश्चिदन्वास्ते भावितात्मा निराश्रयः
+पुरुषेभ्यो द्विजानाहुर्द्विजेभ्यो मन्त्रवादिनः
+दुःखं विद्यादुपादानादभिमानाच्च वर्धते
+रागोत्पत्तौ चरेत्कृच्छ्रमह्नस्त्रिः प्रविशेदपः
+तृष्णाभिभूतस्तैर्बद्धस्तानेवाभिपरिप्लवन्
+पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते सदा
+संतन्वाना यथा यान्ति तथा देहाः शरीरिणाम्
+ब्राह्मणा वेदतत्त्वज्ञास्तत्त्वार्थगतिनिश्चयाः
+यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम्
+एवमेताः सिरानद्यो रसोदा देहसागरम्
+शारीरैर्नियमैरुग्रैश्चरेन्निष्कल्मषं तपः
+वदन्ति पुरुषव्याघ्रं केशवं पुरुषर्षभम्
+तद्वदव्यक्तजा भावाः कर्तुः कारणलक्षणाः
+प्रलीनैरिन्द्रियैर्देही वर्तते देहवानिव
+क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्रं स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम्
+शुक्रं निर्मथ्यते तद्वद्देहसंकल्पजैः खजैः
+मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम्
+विरागा दग्धदोषास्ते नाप्नुयुर्देहसंभवम्
+नवद्वारं पुरं पुण्यमेतैर्भावैः समन्वितम्
+विष्णुमव्यक्तसंस्थानं विशन्ते देवसत्तमम्
+विकारं प्रकृतिं चैव पुरुषं च सनातनम्
+याभिः सूक्ष्माः प्रतायन्ते धमन्योऽन्याः सहस्रशः
+रजसा साध्यते मोहस्तमसा च नरर्षभ
+अत्रोपायं प्रवक्ष्यामि यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+मनः सत्त्वगुणं प्राहुः सत्त्वमव्यक्तजं तथा
+तद्वद्भूतेष्वहंकारं विद्याद्भूतप्रवर्तकम्
+परीक्ष्य संचरेद्विद्वान्यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो यथायमुपपद्यते
+एवं युक्तेन मनसा ज्ञानं तदुपपद्यते
+माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः
+ईदृगल्पं च वक्तव्यमविक्षिप्तेन चेतसा
+अन्योन्यमभिवर्त��्ते पुरुषाधिष्ठिताः सदा
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च निबोध तान्
+इन्द्रियाणां रजस्येव प्रभवप्रलयावुभौ
+स देही विमलः श्रीमाञ्शुद्धो विद्यासमन्वितः
+सत्यशौचार्जवत्यागैर्यशसा विक्रमेण च
+अन्तरिक्षादन्यतरं धारणासक्तमानसम्
+सुदुष्करं ब्रह्मचर्यमुपायं तत्र मे शृणु
+तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं लोकयात्राविधानजम्
+येनैतद्वर्तते चक्रमनादिनिधनं महत्
+वाग्देहमनसां शौचं क्षमा सत्यं धृतिः स्मृतिः
+दुःखं विद्यादुपादानादभिमानाच्च वर्धते
+युक्तो धारणया कश्चित्सत्तां केचिदुपासते
+सरजस्कोऽरजस्कश्च स वै वायुर्यथा भवेत्
+संसारतन्त्रवाहिन्यस्तत्र बुध्येत योषितः
+तथा वार्तां समीक्षेत कृतलक्षणसंमिताम्
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तस्माद्बुध्येत बुद्धिमान्
+ज्ञानदग्धपरिक्लेशः प्रयोगरतिरात्मवान्
+श्रिता विरजसं देवं यमाहुः परमं पदम्
+मधु तैलं पयः सर्पिर्मांसानि लवणं गुडः
+एतावदेतद्विज्ञानमेतदस्ति च नास्ति च
+तं विशेषमवेक्षेत विशेषेण विचक्षणः
+स्वप्नेऽप्येवं यथाभ्येति मनःसंकल्पजं रजः
+धृत्या देहान्धारयन्तो बुद्धिसंक्षिप्तमानसाः
+एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुर्ज्ञानलक्षणम्
+अन्तकाले ह्युपासन्नास्तपसा दग्धकिल्बिषाः
+तस्मात्तन्मात्रमादद्याद्यावदत्र प्रयोजनम्
+नात्येति कारणं कार्यं न कार्यं कारणं तथा
+जायते तदहंकाराद्रागयुक्तेन चेतसा
+नान्यदासीदृते जीवमासेदुर्न तु संहितम्
+रजस्यन्तर्हिता मूर्तिरिन्द्रियाणां सनातनी
+रमत्ययं यथा स्वप्ने मनसा देहवानिव
+एतान्सत्त्वगुणान्विद्यादिमान्राजसतामसान्
+महर्षिर्भगवानत्रिर्वेद तच्छुक्रसंभवम्
+सामान्यमेतदुभयोरेवं ह्यन्यद्विशेषणम्
+शुक्रतो रसतश्चैव स्नेहाज्जायन्ति जन्तवः
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं बुद्ध्यहंकारलक्षणम्
+तद्वत्संसारकान्तारमातिष्ठञ्श्रमतत्परः
+शान्तिमिच्छन्नदीनात्मा संयच्छेदिन्द्रियाणि च
+तस्मादेता विशेषेण नरोऽतीयुर्विपश्चितः
+कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम्
+स्वभावात्कर्मयोगाद्वा तानुपेक्षेत बुद्धिमान्
+प्रकृतिः सृजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते
+पञ्चभूतात्मके देहे सत्त्वराजसतामसे
+देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः
+रूपरागात्तथा चक्षुर्घ्राणं गन्धचिकीर्षया
+परं तत्सर्वभूतेभ्यस्तेन यान्ति परां गतिम्
+ते��ां विज्ञाननिष्ठानामन्यत्तत्त्वं न रोचते
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्मं प्रजापतिरथाब्रवीत्
+लोहयुक्तं यथा हेम विपक्वं न विराजते
+तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे
+तस्मात्तर्षात्मकाद्रागाद्बीजाज्जायन्ति जन्तवः
+अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः
+गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम्
+अव्यक्तप्रभवान्याहुरव्यक्तनिधनानि च
+रजसा धर्मयुक्तानि कार्याण्यपि समाप्नुयात्
+यद्वत्कान्तारमातिष्ठन्नौत्सुक्यं समनुव्रजेत्
+यत्कृतं प्राक्शुभं कर्म पापं वा तदुपाश्नुते
+यश्चैनं परमं धर्मं सर्वभूतसुखावहम्
+अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु
+द्विजाग्र्यो जायते विद्वान्कन्यसीं वृत्तिमास्थितः
+प्रकीर्णमेषभारो हि यद्वद्धार्येत दस्युभिः
+अध्यात्मं सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु
+ज्योतिष्मद्विरजो दिव्यमत्र सिद्धं महात्मनाम्
+प्रवृत्तं नोपरुन्धेत शनैरग्निमिवेन्धयेत्
+हेतुयुक्तः सदोत्सर्गो भूतानां प्रलयस्तथा
+यश्चाधर्मं चरेन्मोहात्कामलोभावनु प्लवन्
+धान्यानि फलमूलानि मृद्विकाराः सहाम्भसा
+सूक्ष्मं विशेषणं तेषामवेक्षेच्छास्त्रचक्षुषा
+प्रीतिदुःखनिबद्धांश्च समस्तांस्त्रीनथो गुणान्
+रसज्ञाने तु जिह्वेयं व्याहृते वाक्तथैव च
+तत्कारणैर्हि संयुक्तं कार्यसंग्रहकारकम्
+व्यापकः सगुणः सूक्ष्मः सर्वभूतगुणाश्रयः
+अज्ञानकर्म निर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम्
+उष्णीषवान्यथा वस्त्रैस्त्रिभिर्भवति संवृतः
+उभौ नित्यौ सूक्ष्मतरौ महद्भ्यश्च महत्तरौ
+कषायवर्जितं ज्ञानं येषामुत्पद्यतेऽचलम्
+इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः
+चक्रवत्परिवर्तन्ते ह्यज्ञानाज्जन्तवो भृशम्
+कमभिष्टुवते चायं कं वा क्रोशति किं वदेत्
+वाङ्मनोनियमः साम्यं मानसं तप उच्यते
+तृष्णातन्तुरनाद्यन्तस्तथा देहगतः सदा
+तमसा लोभयुक्तानि क्रोधजानि च सेवते
+देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते
+संदेहमेतमुत्पन्नमच्छिनद्भगवानृषिः
+सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः
+महाभूतानीन्द्रियाणि गुणाः सत्त्वं रजस्तमः
+रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तं सत्त्वं निर्मलतामियात्
+ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः
+स्थानेभ्यो ध्वंसमानाश्च सूक्ष्मत्वात्तानुपासते
+दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्��िषु
+दोषैर्मूलादवच्छिन्नैर्विशुद्धात्मा विमुच्यते
+तस्माच्चतुष्टयं वेद्यमेतैर्हेतुभिराचितम्
+ज्ञानतत्त्वपरो नित्यं शुभाशुभनिदर्शकः
+सुखदुःखसमारम्भाज्जन्माजन्मकृतक्षणाः
+अत्राप्युपेक्षां कुर्वीत ज्ञात्वा कर्मफलं जगत्
+संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात्
+क्रियाभिः स्नेहसंबन्धः स्नेहाच्छोकमनन्तरम्
+निगृहीतेन्द्रियस्यास्य कुर्वाणस्य मनो वशे
+वाङ्मनोभ्यां शरीरेण शुचिः स्यादनहंकृतः
+व्यानोदानौ समानश्च पञ्चधा देहयापना
+विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः
+शरीरवानुपादत्ते मोहात्सर्वपरिग्रहान्
+अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते
+शब्दादीन्विषयांस्तस्मादसंरागादनुप्लवेत्
+कणपिण्याककुल्माषशाकयावकसक्तवः
+न त्वेषामर्थसामान्यमन्तरेण गुणानिमान्
+शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम्
+अचेतनाश्चेतयितुः कारणादभिसंहिताः
+ते यान्ति परमाँल्लोकान्विशुध्यन्तो यथाबलम्
+विनाशयति संभूतमयस्मयमयो यथा
+कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम्
+तथापक्वकषायाख्यं विज्ञानं न प्रकाशते
+अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतेषु चार्जवम्
+शुक्रमस्पर्शजं देहात्सृजन्त्यस्य मनोवहा
+राजसं तामसं चैव शुद्धात्माकर्मसंभवम्
+स दुःखं प्राप्य लोकेऽस्मिन्नरकायोपपद्यते
+कार्यकारणसंयोगे स हेतुरुपपादितः
+आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः
+तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा
+हेतुः स एवानादाने शुद्धधर्मानुपालने
+यथाश्वत्थकणीकायामन्तर्भूतो महाद्रुमः
+व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा
+पार्थिवोऽयं तथा देहो मृद्विकारैर्विलिप्यते
+ज्ञानेन्द्रियाणीन्द्रियार्थान्नोपसर्पन्त्यतर्षुलम्
+सुदुर्गमिव पन्थानमतीत्य गुणबन्धनम्
+नेत्रयोः प्रतिपद्यन्ते वहन्त्यस्तैजसं गुणम्
+गुणानां साम्यमागम्य मनसैव मनोवहम्
+यथासंज्ञो ह्ययं सम्यगन्तकाले न मुह्यति
+ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पञ्च कर्मेन्द्रियाण्यपि
+ज्ञातैश्च कारणैर्देही न देहं पुनरर्हति
+आ देहादप्रमादाच्च देहान्ताद्विप्रमुच्यते
+मानदर्पादहंकारमहंकारात्ततः क्रियाः
+दोषाणामेवमादीनां परीक्ष्य गुरुलाघवम्
+तत्परीक्ष्यानुवर्तेत यत्प्रवृत्त्यनुवर्तकम्
+कीर्त्यते शब्दसंज्ञाभिः कोऽहमेषोऽप्यसाविति
+जिह्वया रसनं य���्च तदेव परिवर्जितम्
+तथाकृतात्मा सहजैर्दोषैर्नश्यति राजसैः
+ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम्
+अग्राह्यौ पुरुषावेतावलिङ्गत्वादसंहितौ
+अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम्
+एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः
+तथैवात्मा शरीरस्थो योगेनैवात्र दृश्यते
+एते भावा जगत्सर्वं वहन्ति सचराचरम्
+तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्मांश्च शाश्वतान्
+अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः
+एतैश्चापगतैः सर्वैर्ब्रह्मभूयाय कल्पते
+तद्वत्संसारसूत्रं हि तृष्णासूच्या निबध्यते
+मग्नः स्वप्ने च मनसा त्रिर्जपेदघमर्षणम्
+तथैतदुपपन्नार्थं वर्णयन्ति महर्षयः
+तथा रजस्तमःकर्माण्युत्सृज्य प्राप्नुयात्सुखम्
+भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम्
+तस्मात्समाहितं बुद्ध्या मनो भूतेषु धारयेत्
+हेतुयुक्ताः प्रकृतयो विकाराश्च परस्परम्
+पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान्
+न्यायतन्त्राण्यनेकानि तैस्तैरुक्तानि वादिभिः
+देवर्षिचरितं गार्ग्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम्
+कल्कापेतामपरुषामनृशंसामपैशुनाम्
+रजसा चाप्ययं देही देहवाञ्शब्दवच्चरेत्
+भवान्तप्रभवप्रज्ञा आसते ये विपर्ययम्
+तरुणाधिगतं ज्ञानं जरादुर्बलतां गतम्
+तद्वद्देहगतं विद्यादात्मानं देहबन्धनम्
+तथा मूलफलं भैक्षं पर्यायेणोपयोजयेत्
+धर्म्यं पन्थानमाक्रम्य सानुबन्धो विनश्यति
+तर्पयन्ति यथाकालमापगा इव सागरम्
+नावगच्छन्त्यविज्ञानादात्मजं पार्थिवं गुणम्
+त्रिबीजमिन्द्रदैवत्यं तस्मादिन्द्रियमुच्यते
+यथेह नियतं कालो दर्शयत्यार्तवान्गुणान्
+तस्मान्मनोवाक्शरीरैराचरेद्धैर्यमात्मनः
+अजरः सोऽमरश्चैव व्यक्ताव्यक्तोपदेशवान्
+अवाग्योगप्रयोगेण मनोज्ञं संप्रवर्तते
+रजोभूतैर्हि करणैः कर्मणा प्रतिपद्यते
+संवृतोऽयं तथा देही सत्त्वराजसतामसैः
+लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम्
+श्रोत्रेण श्रवणं चैव चक्षुषा चैव दर्शनम्
+रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम्
+देहान्तं कश्चिदन्वास्ते भावितात्मा निराश्रयः
+व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः
+सत्त्वेन रजसा चैव तमसा चैव मोहिताः
+आहारनियमेनास्य पाप्मा नश्यति राजसः
+न स वेद परं धर्मं यो न वेद चतुष्टयम्
+स्पर्शरू��रसाद्येषु सङ्गं गच्छन्ति बालिशाः
+संयोगलक्षणोत्पत्तिः कर्मजा गृह्यते यया
+न भूः खं द्यौर्न भूतानि नर्षयो न सुरासुराः
+ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+सर्वेषामेव भूतानां पुरुषः श्रेष्ठ उच्यते
+अथ वा मन्त्रवद्ब्रूयुर्मांसादानां यजुष्कृतम्
+पृथक्त्वात्संप्रयोगाच्च नासूयुर्वेद शाश्वतम्
+स्वदेहजानस्वसंज्ञान्यद्वदङ्गात्कृमींस्त्यजेत्
+जन्मतो गर्भवासं तु शुक्रशोणितसंभवम्
+अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+तथा तं संप्रवक्ष्यामि भूतग्रामं स्वकर्मजम्
+प्रतिलोमां दिशं बुद्ध्वा संसारमबुधास्तथा
+तृष्णाबद्धं जगत्सर्वं चक्रवत्परिवर्तते
+यथागमं च तत्सर्वं बुद्ध्या तन्नैव बुध्यते
+अभ्यस्यन्ति परं देवं विद्युत्संशब्दिताक्षरम्
+तानेव च यथा दस्यून्क्षिप्त्वा गच्छेच्छिवां दिशम्
+सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत्
+दुःखान्निःसरणं वेद स तत्त्वज्ञः सुखी भवेत्
+सर्वभूतविशिष्टास्ते सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः
+पाप्मानं निर्दहेदेवमन्तर्भूतं रजोमयम्
+प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिर्निवृत्तिः परमा गतिः
+ज्ञानदग्धैस्तथा क्लेशैर्नात्मा संबध्यते पुनः
+सर्वनीत्या सर्वगतं मनोहेतु सलक्षणम्
+संजातैर्जायते गात्रैः कर्मजैर्ब्रह्मणा वृतः
+परमं परमात्मानं देवमक्षयमव्ययम्
+त्रैलोक्यं तपसा व्याप्तमन्तर्भूतेन भास्वता
+श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि
+देहं तु परमं विद्याद्विमुक्तमपरिग्रहम्
+सर्वगात्रप्रतायिन्यस्तस्या ह्यनुगताः सिराः
+बुद्ध्या च व्यवसायेन ब्रह्मचर्यमकल्मषम्
+क्षमा चैवाप्रमादश्च यस्यैते स सुखी भवेत्
+सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ
+विमृशेदात्मसंस्थानामेकैकमनुसंततम्
+मज्जां चैव सिराजालैस्तर्पयन्ति रसा नृणाम्
+सूच्या सूत्रं यथा वस्त्रे संसारयति वायकः
+ततः पश्यत्यसंबद्धान्वातपित्तकफोत्तरान्
+भविता मनसो ज्ञानं मन एव प्रतायते
+दृष्ट्वेमं संततं लोकं घटेन्मोक्षाय बुद्धिमान्
+विज्ञानानुगतं ज्ञानमज्ञानादपकृष्यते
+युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः
+वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भ्यो हि वसुधोद्गता
+ब्रह्मभूता विरजसस्ततो यान्ति परां गतिम्
+त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते
+तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिर्निरीक्षते
+प्रकृत्या सर्गधर्मिण्या तथा त्रिविधसत्त्वया
+ये वै शुक्रगतिं विद्युर्भूतसंकरकारिकाम्
+शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+इन्द्रियैर्विविधैर्युक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा
+प्राप्य तत्परमं स्थानं मोदन्तेऽक्षरमव्ययम्
+यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान्
+दुरन्तेष्विन्द्रियार्थेषु सक्ताः सीदन्ति जन्तवः
+यदा पश्येत्तदा दोषानतीत्यामृतमश्नुते
+कारणं तस्य देहोऽयं स कर्ता सर्वकर्मणाम्
+क्रोधलोभौ भयं दर्प एतेषां साधनाच्छुचिः
+कार्यैरव्याहतमतिर्वैराग्यात्प्रकृतौ स्थितः
+येन तन्त्रमयं तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत्
+विविक्तचारी लघ्वाशी तपस्वी नियतेन्द्रियः
+न च तैः स्पृश्यते भावो न ते तेन महात्मना
+ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा
+भावेन यान्ति शुद्धा ये ज्ञानतृप्ता निराशिषः
+मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम्
+धृतिमानात्मवान्बुद्धिं निगृह्णीयादसंशयम्
+तस्य मायाविदग्धाङ्गा ज्ञानभ्रष्टा निराशिषः
+मर्त्यलोकाद्विमुच्यन्ते विद्यासंयुक्तमानसाः
+निष्पन्नो दृश्यते व्यक्तमव्यक्तात्संभवस्तथा
+पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः
+हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते
+परप्रत्ययसर्गे तु नियतं नातिवर्तते
+देवतास्ताः प्रकाशन्ते हृष्टा यान्ति तमीश्वरम्
+सत्यां वाचमहिंस्रां च वदेदनपवादिनीम्
+दश विद्याद्धमन्योऽत्र पञ्चेन्द्रियगुणावहाः
+तस्मात्तदविघाताय कर्म कुर्यादकल्मषम्
+देहकर्म नुदन्प्राणानन्तकाले विमुच्यते
+प्रकाशं भगवानेतदृषिर्नारायणोऽमृतम्
+नेत्रहीनो यथा ह्येकः कृच्छ्राणि लभतेऽध्वनि
+तद्विज्ञानाच्चरन्प्राज्ञः प्राप्नुयात्परमां गतिम्
+कर्मणा नीयतेऽन्यत्र स्वकृतेन बलीयसा
+विधिज्ञेभ्यो द्विजातिभ्यो ग्राह्यमन्नं विशिष्यते
+कृत्या ह्येता घोररूपा मोहयन्त्यविचक्षणान्
+दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते सहस्रशः
+विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः
+स्वसंज्ञानस्वजांस्तद्वत्सुतसंज्ञान्कृमींस्त्यजेत्
+कुणपामेध्यसंयुक्तं यद्वदच्छिद्रबन्धनम्
+देहमुत्सृज्य वै याति तथैवात्रोपलभ्यते
+कर्मणा बीजभूतेन चोद्यते यद्यदिन्द्रियम्
+स्वप्न�� हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते
+वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः
+बिसतन्तुर्यथैवायमन्तःस्थः सर्वतो बिसे
+दुःखाद्यन्तैर्दुःखमध्यैर्नरः शारीरमानसैः
+नाशुद्धमाचरेत्तस्मादभीप्सन्देहयापनम्
+सत्यं दानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम्
+अव्यक्तनिधनं विद्यादव्यक्तात्मात्मकं मनः
+कार्याणां तूपकरणे कालो भवति हेतुमान्
+निद्रा सर्वात्मना त्याज्या स्वप्नदोषानवेक्षता
+मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः
+ज्ञानाभ्यासाज्जागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम्
+त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम्
+नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः
+यत्तत्सदसदव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम्
+यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम्
+वातपित्तकफान्रक्तं त्वङ्मांसं स्नायुमस्थि च
+परिपक्वबुद्धिः कालेन आदत्ते मानसं बलम्
+सर्वधर्मेषु धर्मज्ञा ज्ञापयन्ति गुणानिमान्
+पुरुषेभ्यो द्विजानाहुर्द्विजेभ्यो मन्त्रवादिनः
+हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते
+क्षान्त्या धृत्या च बुद्ध्या च मनसा तपसैव च
+अर्थयुक्तानि चात्यर्थं कामान्सर्वांश्च सेवते
+सोऽत्र वेदयते वेद्यं स शृणोति स पश्यति
+तदेवमेतौ विज्ञेयावव्यक्तपुरुषावुभौ
+यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये
+तस्मादात्मवता वर्ज्यं रजश्च तम एव च
+निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति
+हिंसाविहाराभिरतस्तन्द्रीनिद्रासमन्वितः
+कामक्रोधादिभिर्भावैर्युक्तो राजसतामसैः
+सर्व एते महात्मानो गच्छन्ति परमां गतिम्
+अव्यक्तपुरुषाभ्यां तु यत्स्यादन्यन्महत्तरम्
+प्रकृत्या क्षेत्रभूतास्ता नराः क्षेत्रज्ञलक्षणाः
+कर्मगर्भैर्गुणैर्देही गर्भे तदुपपद्यते
+भगवन्तमजं दिव्यं विष्णुमव्यक्तसंज्ञितम्
+प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम्
+व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम्
+प्रयोजनमतस्त्वत्र मार्गमिच्छन्ति संस्तुतम्
+आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्यात्मनि देवताः
+दुर्लभा वेदविद्वांसो वेदोक्तेषु व्यवस्थिताः
+निःसंदिग्धमनीहो वै मुक्तः सर्वपरिग्रहैः
+श्रियं दिव्यामभिप्रेप्सुर्ब्रह्म वाङ्मनसा शुचिः
+ज्ञात्वात्मस्थं हरिं चैव निवर्तन्ते न तेऽव्ययाः
+यो यथावद्विजानाति स वितृष्णो विमुच्यते
+त्रैलोक्यं सेश्वरं सर्वमहंकारे प्रतिष्ठितम्
+सूर्यश्च चन्द्रमाश्चैव भासतस्तपसा दिवि
+वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम्
+नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः
+निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा
+शुक्रं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति
+विषादशोकावरतिर्मानदर्पावनार्यता
+कदाचिद्दर्शनादासां दुर्बलानाविशेद्रजः
+इयं सा बुद्धिरन्येयं यया याति परां गतिम्
+श्रमादाहारमादद्यादस्वाद्वपि हि यापनम्
+यदिदं ब्रह्मणो रूपं ब्रह्मचर्यमिति स्मृतम्
+शब्दरागाच्छ्रोत्रमस्य जायते भावितात्मनः
+प्रमोहो हर्षजः प्रीतिरसंदेहो धृतिः स्मृतिः
+तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः
+भावान्सर्वान्यथावृत्तान्संवसेत यथाक्रमम्
+मृन्मयं शरणं यद्वन्मृदैव परिलिप्यते
+कर्मणा व्याप्यते पूर्वं कर्मणा चोपपद्यते
+यात्रार्थमद्यादाहारं व्याधितो भेषजं यथा
+स्निग्धत्वात्तिलवत्सर्वं चक्रेऽस्मिन्पीड्यते जगत्
+प्रकृतेश्च विकाराणां द्रष्टारमगुणान्वितम्
+प्रतापस्तपसो ज्ञानं लोके संशब्दितं तपः
+राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम्
+तस्माच्छुभानि कर्माणि कुर्याद्वाग्बुद्धिकर्मभिः
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं त्रीँल्लोकानधितिष्ठति
+अथ वा न प्रवर्तेत योगतन्त्रैरुपक्रमेत्
+वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम्
+कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि
+वाक्प्रबुद्धो हि संरागाद्विरागाद्व्याहरेद्यदि
+ज्ञानयुक्तेन मनसा संततेन विचक्षणः
+स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते
+पुरीषमूत्रविक्लेदशोणितप्रभवाविलम्
+रजस्तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्थितम्
+तत्सर्वं देहिनां बीजं सर्वमात्मवतः समम्
+प्रशान्तो ज्ञानवान्भिक्षुर्निरपेक्षश्चरेत्सुखम्
+अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम्
+अनाद्यन्तावुभावेतावलिङ्गौ चाप्युभावपि
+अभ्यासात्स तथा युक्तो न गच्छेत्प्रकृतिं पुनः
+सत्त्वस्थः सात्त्विकान्भावाञ्शुद्धान्पश्यति संश्रितः
+बीजान्यग्न्युपदग्धानि न रोहन्ति यथा पुनः
+लिङ्गसंयोगहीनं यच्छरीरस्पर्शवर्जितम्
+स्पर्शं वायुगुणं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा
+सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः
+अभिद्रवत्ययस्कान्तमयो निश्चेतनावुभौ
+संप्रवृत्तमुदीर्णं च निगृह्णीयाद्द्विजो मनः
+ये त्वसक्ता महात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+जन��ममृत्युजरादुःखैर्व्याधिभिर्मनसः क्लमैः
+व्याप्य शेते महानात्मा तस्मात्पुरुष उच्यते
+अन्तकाले वयोत्कर्षाच्छनैः कुर्यादनातुरः
+बुद्ध्या ह्यनिगृहीतेन मनसा कर्म तामसम्
+मध्ये च हृदयस्यैका सिरा त्वत्र मनोवहा
+एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम्
+कर्म तत्कुरुते तर्षादहंकारपरिग्रहम्
+आहारं नियतं चैव देशे काले च सात्त्विकम्
+तथैतदन्तरं विद्यात्क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्बुधः
+पयस्यन्तर्हितं सर्पिर्यद्वन्निर्मथ्यते खजैः
+भूतानामनुकम्पार्थं जगाद जगतो हितम्
+रजस्तमोघ्नं यत्कर्म तपसस्तत्स्वलक्षणम्
+ताभिः संसक्तमनसो ब्रह्मवत्संप्रकाशते
+पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाक्कर्मणामपि
+सरजस्तामसैर्भावैश्च्युतो हेतुबलान्वितः
+चतुर्विधानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
+संमोहकं तमो विद्यात्कृष्णमज्ञानसंभवम्
+तस्मात्सम्यक्परीक्षेत दोषानज्ञानसंभवान्
+मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम्
+विपरीतमतो विद्यात्क्षेत्रज्ञस्य च लक्षणम्
+लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा
+गान्धर्वं नारदो वेदं भरद्वाजो धनुर्ग्रहम्
+त्यागात्तेभ्यो निरोधः स्यान्निरोधज्ञो विमुच्यते
+ज्ञानहीनस्तथा लोके तस्माज्ज्ञानविदोऽधिकाः
+कामक्रोधौ प्रमादश्च लोभमोहौ भयं क्लमः
+तद्बीजं देहिनामाहुस्तद्बीजं जीवसंज्ञितम्
+वैमनस्यं च विषये यान्त्यस्य करणानि च
+अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव
+तिलपीडैरिवाक्रम्य भोगैरज्ञानसंभवैः
+स्वभावहेतुजा भावा यद्वदन्यदपीदृशम्
+श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा
+विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा
+निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+नदीष्वापो यथा युक्ता यथा सूर्ये मरीचयः
+रजस्तमश्च हित्वेह न तिर्यग्गतिमाप्नुयात्
+स्वप्नयोगे यथैवात्मा पञ्चेन्द्रियसमागतः
+ज्ञानात्मानं तथा विद्यात्पुरुषं सर्वजन्तुषु
+करणैः कर्मनिर्वृत्तैः कर्ता यद्यद्विचेष्टते
+अज्ञानप्रभवं नित्यमहंकारं परित्यजेत्
+तांस्तानुपासते धर्मान्धर्मकामा यथागमम्
+अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम्
+तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः
+मनो बुद्ध्या निगृह्णीयाद्विषयान्मनसात्मनः
+ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते
+स तु देहाद्यथा देहं त्यक्त्वान्यं प्रतिपद्यते
+विज्ञेयं व्यापकं चित्तं तेषु सर्वगतं मनः
+क्रोधहर्षौ विषादश्च जायन्ते हि परस्परम्
+नापध्यायेन्न स्पृहयेन्नाबद्धं चिन्तयेदसत्
+सद्भिराचरितत्वात्तु वृत्तमेतदगर्हितम्
+ज्ञानेन्धितं ततो ज्ञानमर्कवत्संप्रकाशते
+क्षेत्रज्ञमेवानुयाति पांसुर्वातेरितो यथा
+योषितां न कथाः श्राव्या न निरीक्ष्या निरम्बराः
+हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ज्ञानचक्षुषा
+प्रलये प्रकृतिं प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः
+मानवा ज्ञानसंमोहात्ततः कामं प्रयान्ति वै
+स्पर्शनेभ्यस्तथा वायुः प्राणापानव्यपाश्रयः
+प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम्
+कर्मणो विवरं कुर्वन्न लोकानाप्नुयाच्छुभान्
+अथ वा मनसः सङ्गं पश्येद्भूतानुकम्पया
+तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोघ्नमसुरैस्तमः
+कामात्क्रोधमवाप्याथ लोभमोहौ च मानवाः
+सम्यग्वृत्तिर्ब्रह्मलोकं प्राप्नुयान्मध्यमः सुरान्
+अग्निर्दारुगतो यद्वद्भिन्ने दारौ न दृश्यते
+विवक्षता वा सद्वाक्यं धर्मं सूक्ष्ममवेक्षता
+तृष्णाबद्धं जगत्सर्वं चक्रवत्परिवर्तते
+विपरीतमतो विद्यात्क्षेत्रज्ञस्य च लक्षणम्
+यद्वत्कान्तारमातिष्ठन्नौत्सुक्यं समनुव्रजेत्
+शारीरैर्नियमैरुग्रैश्चरेन्निष्कल्मषं तपः
+देहान्तं कश्चिदन्वास्ते भावितात्मा निराश्रयः
+आ देहादप्रमादाच्च देहान्ताद्विप्रमुच्यते
+अवाग्योगप्रयोगेण मनोज्ञं संप्रवर्तते
+इन्द्रियाणां रजस्येव प्रभवप्रलयावुभौ
+देवर्षिचरितं गार्ग्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं बुद्ध्यहंकारलक्षणम्
+त्रैलोक्यं सेश्वरं सर्वमहंकारे प्रतिष्ठितम्
+भावेन यान्ति शुद्धा ये ज्ञानतृप्ता निराशिषः
+क्षमा चैवाप्रमादश्च यस्यैते स सुखी भवेत्
+वैमनस्यं च विषये यान्त्यस्य करणानि च
+तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः
+पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान्
+रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तं सत्त्वं निर्मलतामियात्
+राजसं तामसं चैव शुद्धात्माकर्मसंभवम्
+हिंसाविहाराभिरतस्तन्द्रीनिद्रासमन्वितः
+अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम्
+विविक्तचारी लघ्वाशी तपस्वी नियतेन्द्रियः
+न स वेद परं धर्मं यो न वेद चतुष्टयम्
+प्रतापस्तपसो ज्ञानं लोके संशब्दितं तपः
+प्रमोहो हर्षजः प्रीतिरसंदेहो धृतिः स्मृतिः
+तानेव च यथा दस्यून्क्षिप्त्वा गच्छेच्छिवां दिशम्
+जन्मतो गर्भवासं तु शुक्रशोणितसंभवम्
+पुनः संशयमापन्नाः पप्रच्छुर्द्विजसत्तमाः
+त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते
+अत्रोपायं प्रवक्ष्यामि यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+तृष्णाभिभूतस्तैर्बद्धस्तानेवाभिपरिप्लवन्
+प्रीतिदुःखनिबद्धांश्च समस्तांस्त्रीनथो गुणान्
+आहारनियमेनास्य पाप्मा नश्यति राजसः
+याभिः सूक्ष्माः प्रतायन्ते धमन्योऽन्याः सहस्रशः
+सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः
+संदेहमेतमुत्पन्नमच्छिनद्भगवानृषिः
+अभ्यासात्स तथा युक्तो न गच्छेत्प्रकृतिं पुनः
+तिलपीडैरिवाक्रम्य भोगैरज्ञानसंभवैः
+कार्याणां तूपकरणे कालो भवति हेतुमान्
+तस्मात्सम्यक्परीक्षेत दोषानज्ञानसंभवान्
+भूतानामनुकम्पार्थं जगाद जगतो हितम्
+विष्णुमव्यक्तसंस्थानं विशन्ते देवसत्तमम्
+यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम्
+ज्ञानेन्धितं ततो ज्ञानमर्कवत्संप्रकाशते
+यथेह नियतं कालो दर्शयत्यार्तवान्गुणान्
+सूच्या सूत्रं यथा वस्त्रे संसारयति वायकः
+गुणानां साम्यमागम्य मनसैव मनोवहम्
+व्याप्य शेते महानात्मा तस्मात्पुरुष उच्यते
+नान्यदासीदृते जीवमासेदुर्न तु संहितम्
+तस्मात्तदविघाताय कर्म कुर्यादकल्मषम्
+प्रलये प्रकृतिं प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः
+तथा वार्तां समीक्षेत कृतलक्षणसंमिताम्
+स्वसंज्ञानस्वजांस्तद्वत्सुतसंज्ञान्कृमींस्त्यजेत्
+कार्यकारणसंयोगे स हेतुरुपपादितः
+इत्युक्तास्ते तु मुनयो ब्रह्मणा गुरुणा तथा
+निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति
+तत्परीक्ष्यानुवर्तेत यत्प्रवृत्त्यनुवर्तकम्
+संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात्
+मग्नः स्वप्ने च मनसा त्रिर्जपेदघमर्षणम्
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत्
+यश्चाधर्मं चरेन्मोहात्कामलोभावनु प्लवन्
+तद्वद्भूतेष्वहंकारं विद्याद्भूतप्रवर्तकम्
+वदन्ति पुरुषव्याघ्रं केशवं पुरुषर्षभम्
+प्रकाशं भगवानेतदृषिर्नारायणोऽमृतम्
+मनो बुद्ध्या निगृह्णीयाद्विषयान्मनसात्मनः
+विरागा दग्धदोषास्ते नाप्नुयुर्देहसंभवम्
+अभिद्रवत्ययस्कान्तमयो निश्चेतनावुभौ
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः
+श्रिता विरजसं देवं यमाहुः परमं पदम्
+ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः
+परीक्ष्य संचरेद्विद्वान्यथावच्छ���स्त्रचक्षुषा
+दुरन्तेष्विन्द्रियार्थेषु सक्ताः सीदन्ति जन्तवः
+सत्त्वस्थः सात्त्विकान्भावाञ्शुद्धान्पश्यति संश्रितः
+देवतास्ताः प्रकाशन्ते हृष्टा यान्ति तमीश्वरम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं त्रीँल्लोकानधितिष्ठति
+मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम्
+मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम्
+नदीष्वापो यथा युक्ता यथा सूर्ये मरीचयः
+प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम्
+तत्कारणैर्हि संयुक्तं कार्यसंग्रहकारकम्
+हेतुयुक्तः सदोत्सर्गो भूतानां प्रलयस्तथा
+कामक्रोधादिभिर्भावैर्युक्तो राजसतामसैः
+भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम्
+रजसा धर्मयुक्तानि कार्याण्यपि समाप्नुयात्
+कामात्क्रोधमवाप्याथ लोभमोहौ च मानवाः
+न च तैः स्पृश्यते भावो न ते तेन महात्मना
+स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते
+हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ज्ञानचक्षुषा
+विज्ञेयं व्यापकं चित्तं तेषु सर्वगतं मनः
+तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे
+सद्भिराचरितत्वात्तु वृत्तमेतदगर्हितम्
+तस्य मायाविदग्धाङ्गा ज्ञानभ्रष्टा निराशिषः
+जन्ममृत्युजरादुःखैर्व्याधिभिर्मनसः क्लमैः
+अज्ञानप्रभवं नित्यमहंकारं परित्यजेत्
+अन्तकाले ह्युपासन्नास्तपसा दग्धकिल्बिषाः
+बुद्ध्या ह्यनिगृहीतेन मनसा कर्म तामसम्
+दुःखान्निःसरणं वेद स तत्त्वज्ञः सुखी भवेत्
+त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम्
+संजातैर्जायते गात्रैः कर्मजैर्ब्रह्मणा वृतः
+संमोहकं तमो विद्यात्कृष्णमज्ञानसंभवम्
+धृत्या देहान्धारयन्तो बुद्धिसंक्षिप्तमानसाः
+स्निग्धत्वात्तिलवत्सर्वं चक्रेऽस्मिन्पीड्यते जगत्
+कषायवर्जितं ज्ञानं येषामुत्पद्यतेऽचलम्
+बुद्ध्या च व्यवसायेन ब्रह्मचर्यमकल्मषम्
+हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते
+कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम्
+वातपित्तकफान्रक्तं त्वङ्मांसं स्नायुमस्थि च
+यथाश्वत्थकणीकायामन्तर्भूतो महाद्रुमः
+शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम्
+तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं लोकयात्राविधानजम्
+ज्ञानेन्द्रियाणीन्द्रियार्थान्नोपसर्पन्त्यतर्षुलम्
+मज्जां चैव सिराजालैस्तर्पयन्ति रसा नृणाम्
+पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाक्कर्मणामपि
+मृन्मयं शरणं यद्वन्मृदैव परिलिप्यते
+श��क्रतो रसतश्चैव स्नेहाज्जायन्ति जन्तवः
+तद्विज्ञानाच्चरन्प्राज्ञः प्राप्नुयात्परमां गतिम्
+धान्यानि फलमूलानि मृद्विकाराः सहाम्भसा
+अग्निर्दारुगतो यद्वद्भिन्ने दारौ न दृश्यते
+कार्यैरव्याहतमतिर्वैराग्यात्प्रकृतौ स्थितः
+स्थानेभ्यो ध्वंसमानाश्च सूक्ष्मत्वात्तानुपासते
+मानवा ज्ञानसंमोहात्ततः कामं प्रयान्ति वै
+ज्ञानदग्धैस्तथा क्लेशैर्नात्मा संबध्यते पुनः
+इयं सा बुद्धिरन्येयं यया याति परां गतिम्
+नावगच्छन्त्यविज्ञानादात्मजं पार्थिवं गुणम्
+अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु
+तांस्तानुपासते धर्मान्धर्मकामा यथागमम्
+निःसंदिग्धमनीहो वै मुक्तः सर्वपरिग्रहैः
+अथ वा न प्रवर्तेत योगतन्त्रैरुपक्रमेत्
+यदिदं ब्रह्मणो रूपं ब्रह्मचर्यमिति स्मृतम्
+प्रशान्तो ज्ञानवान्भिक्षुर्निरपेक्षश्चरेत्सुखम्
+भावान्सर्वान्यथावृत्तान्संवसेत यथाक्रमम्
+यथागमं च तत्सर्वं बुद्ध्या तन्नैव बुध्यते
+अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः
+शरीरवानुपादत्ते मोहात्सर्वपरिग्रहान्
+अध्यात्मं सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु
+देहं तु परमं विद्याद्विमुक्तमपरिग्रहम्
+अव्यक्तपुरुषाभ्यां तु यत्स्यादन्यन्महत्तरम्
+श्रोत्रेण श्रवणं चैव चक्षुषा चैव दर्शनम्
+ज्ञानतत्त्वपरो नित्यं शुभाशुभनिदर्शकः
+दुःखाद्यन्तैर्दुःखमध्यैर्नरः शारीरमानसैः
+कर्मणो विवरं कुर्वन्न लोकानाप्नुयाच्छुभान्
+स्पर्शरूपरसाद्येषु सङ्गं गच्छन्ति बालिशाः
+कृतवन्तो महात्मानस्ततो लोकानवाप्नुवन्
+सुदुर्गमिव पन्थानमतीत्य गुणबन्धनम्
+अन्तरिक्षादन्यतरं धारणासक्तमानसम्
+अन्तकाले वयोत्कर्षाच्छनैः कुर्यादनातुरः
+प्रकीर्णमेषभारो हि यद्वद्धार्येत दस्युभिः
+स्वदेहजानस्वसंज्ञान्यद्वदङ्गात्कृमींस्त्यजेत्
+सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+क्षान्त्या धृत्या च बुद्ध्या च मनसा तपसैव च
+युक्तो धारणया कश्चित्सत्तां केचिदुपासते
+क्रोधहर्षौ विषादश्च जायन्ते हि परस्परम्
+अनाद्यन्तावुभावेतावलिङ्गौ चाप्युभावपि
+सरजस्तामसैर्भावैश्च्युतो हेतुबलान्वितः
+प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिर्निवृत्तिः परमा गतिः
+त्वमप्येतन्महाभाग यथोक्तं ब्रह्मणो वचः
+तदेवमेतौ विज्ञेयावव्यक्तपुरुषावुभौ
+विषादशोकावरतिर्मानदर्पावनार्यता
+यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम्
+लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम्
+सत्यां वाचमहिंस्रां च वदेदनपवादिनीम्
+नेत्रहीनो यथा ह्येकः कृच्छ्राणि लभतेऽध्वनि
+अग्राह्यौ पुरुषावेतावलिङ्गत्वादसंहितौ
+अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम्
+ज्ञात्वात्मस्थं हरिं चैव निवर्तन्ते न तेऽव्ययाः
+गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम्
+न भूः खं द्यौर्न भूतानि नर्षयो न सुरासुराः
+सर्व एते महात्मानो गच्छन्ति परमां गतिम्
+तमसा लोभयुक्तानि क्रोधजानि च सेवते
+विमृशेदात्मसंस्थानामेकैकमनुसंततम्
+द्विजाग्र्यो जायते विद्वान्कन्यसीं वृत्तिमास्थितः
+तेषां विज्ञाननिष्ठानामन्यत्तत्त्वं न रोचते
+रजस्तमश्च हित्वेह न तिर्यग्गतिमाप्नुयात्
+ज्ञानहीनस्तथा लोके तस्माज्ज्ञानविदोऽधिकाः
+तस्मादात्मवता वर्ज्यं रजश्च तम एव च
+धृतिमानात्मवान्बुद्धिं निगृह्णीयादसंशयम्
+व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम्
+सत्त्वेन रजसा चैव तमसा चैव मोहिताः
+तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोघ्नमसुरैस्तमः
+स्वप्नेऽप्येवं यथाभ्येति मनःसंकल्पजं रजः
+वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः
+सम्यग्वृत्तिर्ब्रह्मलोकं प्राप्नुयान्मध्यमः सुरान्
+कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम्
+निगृहीतेन्द्रियस्यास्य कुर्वाणस्य मनो वशे
+कर्मणा नीयतेऽन्यत्र स्वकृतेन बलीयसा
+यथासंज्ञो ह्ययं सम्यगन्तकाले न मुह्यति
+तथा मूलफलं भैक्षं पर्यायेणोपयोजयेत्
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो यथायमुपपद्यते
+अन्योन्यमभिवर्तन्ते पुरुषाधिष्ठिताः सदा
+बीजान्यग्न्युपदग्धानि न रोहन्ति यथा पुनः
+तथैतदन्तरं विद्यात्क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्बुधः
+न्यायतन्त्राण्यनेकानि तैस्तैरुक्तानि वादिभिः
+एतैश्चापगतैः सर्वैर्ब्रह्मभूयाय कल्पते
+नापध्यायेन्न स्पृहयेन्नाबद्धं चिन्तयेदसत्
+पुरीषमूत्रविक्लेदशोणितप्रभवाविलम्
+विवक्षता वा सद्वाक्यं धर्मं सूक्ष्ममवेक्षता
+तथापक्वकषायाख्यं विज्ञानं न प्रकाशते
+ज्ञानयुक्तेन मनसा संततेन विचक्षणः
+भवान्तप्रभवप्रज्ञा आसते ये विपर्ययम्
+तस्मात्तर्षात्मकाद्रागाद्बीजाज्जायन्ति जन्तवः
+कीर्त्यते शब्दसंज्ञाभिः कोऽहमेषोऽप्यसाविति
+क्रियाभिः स्नेहसंबन्धः स्नेहाच्छोकमनन्तरम्
+कुणपामेध्यस���युक्तं यद्वदच्छिद्रबन्धनम्
+क्षेत्रज्ञमेवानुयाति पांसुर्वातेरितो यथा
+तद्वदव्यक्तजा भावाः कर्तुः कारणलक्षणाः
+प्रलीनैरिन्द्रियैर्देही वर्तते देहवानिव
+देहकर्म नुदन्प्राणानन्तकाले विमुच्यते
+सुदुष्करं ब्रह्मचर्यमुपायं तत्र मे शृणु
+अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः
+त्रिबीजमिन्द्रदैवत्यं तस्मादिन्द्रियमुच्यते
+एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुर्ज्ञानलक्षणम्
+यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये
+पाप्मानं निर्दहेदेवमन्तर्भूतं रजोमयम्
+श्रमादाहारमादद्यादस्वाद्वपि हि यापनम्
+न त्वेषामर्थसामान्यमन्तरेण गुणानिमान्
+आहारं नियतं चैव देशे काले च सात्त्विकम्
+ज्ञानात्मानं तथा विद्यात्पुरुषं सर्वजन्तुषु
+श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि
+संसारतन्त्रवाहिन्यस्तत्र बुध्येत योषितः
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्मं प्रजापतिरथाब्रवीत्
+शब्दरागाच्छ्रोत्रमस्य जायते भावितात्मनः
+क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्रं स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम्
+तद्वत्संसारसूत्रं हि तृष्णासूच्या निबध्यते
+पृथक्त्वात्संप्रयोगाच्च नासूयुर्वेद शाश्वतम्
+स्वप्ने हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते
+नेत्रयोः प्रतिपद्यन्ते वहन्त्यस्तैजसं गुणम्
+गान्धर्वं नारदो वेदं भरद्वाजो धनुर्ग्रहम्
+ये त्वसक्ता महात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते सहस्रशः
+योषितां न कथाः श्राव्या न निरीक्ष्या निरम्बराः
+श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा
+वाग्देहमनसां शौचं क्षमा सत्यं धृतिः स्मृतिः
+विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः
+लोहयुक्तं यथा हेम विपक्वं न विराजते
+कणपिण्याककुल्माषशाकयावकसक्तवः
+यो यथावद्विजानाति स वितृष्णो विमुच्यते
+लिङ्गसंयोगहीनं यच्छरीरस्पर्शवर्जितम्
+स देही विमलः श्रीमाञ्शुद्धो विद्यासमन्वितः
+विधिज्ञेभ्यो द्विजातिभ्यो ग्राह्यमन्नं विशिष्यते
+ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम्
+आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः
+रजोभूतैर्हि करणैः कर्मणा प्रतिपद्यते
+मध्ये च हृदयस्यैका सिरा त्वत्र मनोवहा
+क्रोधलोभौ भयं दर्प एतेषां साधनाच्छुचिः
+संवृतोऽयं तथा देही सत्त्वराजसतामसैः
+महाभूतानीन्द्रियाणि गुणाः सत्त्वं रजस्तमः
+आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्यात्मनि देवताः
+अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते
+देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः
+तरुणाधिगतं ज्ञानं जरादुर्बलतां गतम्
+वाङ्मनोभ्यां शरीरेण शुचिः स्यादनहंकृतः
+शुक्रमस्पर्शजं देहात्सृजन्त्यस्य मनोवहा
+तस्मादेता विशेषेण नरोऽतीयुर्विपश्चितः
+संतन्वाना यथा यान्ति तथा देहाः शरीरिणाम्
+कारणं तस्य देहोऽयं स कर्ता सर्वकर्मणाम्
+तस्माच्छुभानि कर्माणि कुर्याद्वाग्बुद्धिकर्मभिः
+शान्तिमिच्छन्नदीनात्मा संयच्छेदिन्द्रियाणि च
+रजसा चाप्ययं देही देहवाञ्शब्दवच्चरेत्
+रजस्यन्तर्हिता मूर्तिरिन्द्रियाणां सनातनी
+शब्दादीन्विषयांस्तस्मादसंरागादनुप्लवेत्
+तथैतदुपपन्नार्थं वर्णयन्ति महर्षयः
+विकारं प्रकृतिं चैव पुरुषं च सनातनम्
+शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+प्रकृत्या क्षेत्रभूतास्ता नराः क्षेत्रज्ञलक्षणाः
+विनाशयति संभूतमयस्मयमयो यथा
+व्यानोदानौ समानश्च पञ्चधा देहयापना
+प्राप्य तत्परमं स्थानं मोदन्तेऽक्षरमव्ययम्
+निद्रा सर्वात्मना त्याज्या स्वप्नदोषानवेक्षता
+तं विशेषमवेक्षेत विशेषेण विचक्षणः
+तथा रजस्तमःकर्माण्युत्सृज्य प्राप्नुयात्सुखम्
+माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः
+कर्म तत्कुरुते तर्षादहंकारपरिग्रहम्
+अज्ञानकर्म निर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम्
+एवं युक्तेन मनसा ज्ञानं तदुपपद्यते
+ज्ञानदग्धपरिक्लेशः प्रयोगरतिरात्मवान्
+रूपरागात्तथा चक्षुर्घ्राणं गन्धचिकीर्षया
+प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम्
+रमत्ययं यथा स्वप्ने मनसा देहवानिव
+परमं परमात्मानं देवमक्षयमव्ययम्
+इन्द्रियैर्विविधैर्युक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा
+वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम्
+दुःखं विद्यादुपादानादभिमानाच्च वर्धते
+कमभिष्टुवते चायं कं वा क्रोशति किं वदेत्
+ते यान्ति परमाँल्लोकान्विशुध्यन्तो यथाबलम्
+एतान्सत्त्वगुणान्विद्यादिमान्राजसतामसान्
+रागोत्पत्तौ चरेत्कृच्छ्रमह्नस्त्रिः प्रविशेदपः
+तर्पयन्ति यथाकालमापगा इव सागरम्
+परिपक्वबुद्धिः कालेन आदत्ते मानसं बलम्
+अव्यक्तनिधनं विद्यादव्यक्तात्मात्मकं मनः
+तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः
+अजरः सोऽमरश्चैव व्यक्ताव्यक्तोपदेशवान्
+दश विद्याद्धमन्योऽत्र पञ्चेन्द्रियगुणावहाः
+स तु देहाद्यथा देहं त्यक्त्वान्यं प्रतिपद्यते
+सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ
+प्रकृतिः सृजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते
+ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पञ्च कर्मेन्द्रियाण्यपि
+राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम्
+प्रयोजनमतस्त्वत्र मार्गमिच्छन्ति संस्तुतम्
+कामक्रोधौ प्रमादश्च लोभमोहौ भयं क्लमः
+पुरुषेभ्यो द्विजानाहुर्द्विजेभ्यो मन्त्रवादिनः
+अभ्यस्यन्ति परं देवं विद्युत्संशब्दिताक्षरम्
+तद्बीजं देहिनामाहुस्तद्बीजं जीवसंज्ञितम्
+शुक्रं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति
+कृत्या ह्येता घोररूपा मोहयन्त्यविचक्षणान्
+सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः
+व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा
+कर्मणा व्याप्यते पूर्वं कर्मणा चोपपद्यते
+तथैवात्मा शरीरस्थो योगेनैवात्र दृश्यते
+रजसा साध्यते मोहस्तमसा च नरर्षभ
+जायते तदहंकाराद्रागयुक्तेन चेतसा
+वाङ्मनोनियमः साम्यं मानसं तप उच्यते
+ततः पश्यत्यसंबद्धान्वातपित्तकफोत्तरान्
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तस्माद्बुध्येत बुद्धिमान्
+अथ वा मनसः सङ्गं पश्येद्भूतानुकम्पया
+स्वप्नयोगे यथैवात्मा पञ्चेन्द्रियसमागतः
+महर्षिर्भगवानत्रिर्वेद तच्छुक्रसंभवम्
+त्रैलोक्यं तपसा व्याप्तमन्तर्भूतेन भास्वता
+रजस्तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्थितम्
+भविता मनसो ज्ञानं मन एव प्रतायते
+दोषाणामेवमादीनां परीक्ष्य गुरुलाघवम्
+तस्मात्तन्मात्रमादद्याद्यावदत्र प्रयोजनम्
+वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भ्यो हि वसुधोद्गता
+दुर्लभा वेदविद्वांसो वेदोक्तेषु व्यवस्थिताः
+पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः
+बिसतन्तुर्यथैवायमन्तःस्थः सर्वतो बिसे
+वाक्प्रबुद्धो हि संरागाद्विरागाद्व्याहरेद्यदि
+कर्मगर्भैर्गुणैर्देही गर्भे तदुपपद्यते
+स्वभावात्कर्मयोगाद्वा तानुपेक्षेत बुद्धिमान्
+उष्णीषवान्यथा वस्त्रैस्त्रिभिर्भवति संवृतः
+संयोगलक्षणोत्पत्तिः कर्मजा गृह्यते यया
+प्रकृतेश्च विकाराणां द्रष्टारमगुणान्वितम्
+स दुःखं प्राप्य लोकेऽस्मिन्नरकायोपपद्यते
+एतावदेतद्विज्ञानमेतदस्ति च नास्ति च
+नाशुद्धमाचरेत्तस्मादभीप्सन्देहयापनम्
+विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः
+अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव
+लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा
+युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः
+अर्थयुक्तानि चात्यर्थं कामान्सर्वांश्च सेवते
+ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते
+सुखदुःखसमारम्भाज्जन्माजन्मकृतक्षणाः
+नवद्वारं पुरं पुण्यमेतैर्भावैः समन्वितम्
+प्रकृत्या सर्गधर्मिण्या तथा त्रिविधसत्त्वया
+सूक्ष्मं विशेषणं तेषामवेक्षेच्छास्त्रचक्षुषा
+सर्वगात्रप्रतायिन्यस्तस्या ह्यनुगताः सिराः
+एते भावा जगत्सर्वं वहन्ति सचराचरम्
+चक्रवत्परिवर्तन्ते ह्यज्ञानाज्जन्तवो भृशम्
+दृष्ट्वेमं संततं लोकं घटेन्मोक्षाय बुद्धिमान्
+ज्ञातैश्च कारणैर्देही न देहं पुनरर्हति
+चतुर्विधानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
+यत्कृतं प्राक्शुभं कर्म पापं वा तदुपाश्नुते
+तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिर्निरीक्षते
+अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतेषु चार्जवम्
+यदा पश्येत्तदा दोषानतीत्यामृतमश्नुते
+परं तत्सर्वभूतेभ्यस्तेन यान्ति परां गतिम्
+यश्चैनं परमं धर्मं सर्वभूतसुखावहम्
+देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते
+अत्राप्युपेक्षां कुर्वीत ज्ञात्वा कर्मफलं जगत्
+ईदृगल्पं च वक्तव्यमविक्षिप्तेन चेतसा
+कदाचिद्दर्शनादासां दुर्बलानाविशेद्रजः
+मर्त्यलोकाद्विमुच्यन्ते विद्यासंयुक्तमानसाः
+हेतुः स एवानादाने शुद्धधर्मानुपालने
+सूर्यश्च चन्द्रमाश्चैव भासतस्तपसा दिवि
+उभौ नित्यौ सूक्ष्मतरौ महद्भ्यश्च महत्तरौ
+ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा
+येन तन्त्रमयं तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत्
+संप्रवृत्तमुदीर्णं च निगृह्णीयाद्द्विजो मनः
+निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा
+तथा तं संप्रवक्ष्यामि भूतग्रामं स्वकर्मजम्
+तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा
+कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि
+यत्तत्सदसदव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम्
+भगवन्तमजं दिव्यं विष्णुमव्यक्तसंज्ञितम्
+नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः
+वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम्
+तस्मात्समाहितं बुद्ध्या मनो भूतेषु धारयेत्
+यात्रार्थमद्यादाहारं व्याधितो भेषजं यथा
+अव्यक्तप्रभवान्याहुरव्यक्तनिधनानि च
+स्पर्शं वायुगु���ं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा
+मधु तैलं पयः सर्पिर्मांसानि लवणं गुडः
+पञ्चभूतात्मके देहे सत्त्वराजसतामसे
+दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु
+विज्ञानानुगतं ज्ञानमज्ञानादपकृष्यते
+रसज्ञाने तु जिह्वेयं व्याहृते वाक्तथैव च
+इत्युक्तवन्तं ते विप्रास्तदा लोकपितामहम्
+स्पर्शनेभ्यस्तथा वायुः प्राणापानव्यपाश्रयः
+व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः
+यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान्
+तद्वत्संसारकान्तारमातिष्ठञ्श्रमतत्परः
+नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः
+धर्म्यं पन्थानमाक्रम्य सानुबन्धो विनश्यति
+इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः
+सामान्यमेतदुभयोरेवं ह्यन्यद्विशेषणम्
+ब्राह्मणा वेदतत्त्वज्ञास्तत्त्वार्थगतिनिश्चयाः
+अचेतनाश्चेतयितुः कारणादभिसंहिताः
+रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम्
+अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम्
+सर्वनीत्या सर्वगतं मनोहेतु सलक्षणम्
+श्रियं दिव्यामभिप्रेप्सुर्ब्रह्म वाङ्मनसा शुचिः
+ये वै शुक्रगतिं विद्युर्भूतसंकरकारिकाम्
+परप्रत्ययसर्गे तु नियतं नातिवर्तते
+पार्थिवोऽयं तथा देहो मृद्विकारैर्विलिप्यते
+व्यापकः सगुणः सूक्ष्मः सर्वभूतगुणाश्रयः
+ताभिः संसक्तमनसो ब्रह्मवत्संप्रकाशते
+तस्माच्चतुष्टयं वेद्यमेतैर्हेतुभिराचितम्
+अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+सत्यशौचार्जवत्यागैर्यशसा विक्रमेण च
+प्रतिलोमां दिशं बुद्ध्वा संसारमबुधास्तथा
+जिह्वया रसनं यच्च तदेव परिवर्जितम्
+कल्कापेतामपरुषामनृशंसामपैशुनाम्
+अथ वा मन्त्रवद्ब्रूयुर्मांसादानां यजुष्कृतम्
+तत्सर्वं देहिनां बीजं सर्वमात्मवतः समम्
+येनैतद्वर्तते चक्रमनादिनिधनं महत्
+कर्मणा बीजभूतेन चोद्यते यद्यदिन्द्रियम्
+हेतुयुक्ताः प्रकृतयो विकाराश्च परस्परम्
+एवमेताः सिरानद्यो रसोदा देहसागरम्
+स्वभावहेतुजा भावा यद्वदन्यदपीदृशम्
+सम्यगाचर शुद्धात्मंस्ततः सिद्धिमवाप्स्यसि
+एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः
+तथाकृतात्मा सहजैर्दोषैर्नश्यति राजसैः
+हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते
+दोषैर्मूलादवच्छिन्नैर्विशुद्धात्मा विमुच्यते
+निष्पन्नो दृश्यते व्यक्तमव्यक्तात्संभवस्तथा
+तस्मान्मनोवाक्शरीरैराचरेद्धैर्यमात्मनः
+तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्मांश्च शाश्वतान्
+तृष्णातन्तुरनाद्यन्तस्तथा देहगतः सदा
+ज्योतिष्मद्विरजो दिव्यमत्र सिद्धं महात्मनाम्
+एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम्
+सरजस्कोऽरजस्कश्च स वै वायुर्यथा भवेत्
+तद्वद्देहगतं विद्यादात्मानं देहबन्धनम्
+ज्ञानाभ्यासाज्जागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम्
+सर्वधर्मेषु धर्मज्ञा ज्ञापयन्ति गुणानिमान्
+सर्वेषामेव भूतानां पुरुषः श्रेष्ठ उच्यते
+प्रवृत्तं नोपरुन्धेत शनैरग्निमिवेन्धयेत्
+शुक्रं निर्मथ्यते तद्वद्देहसंकल्पजैः खजैः
+सत्यं दानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम्
+ब्रह्मभूता विरजसस्ततो यान्ति परां गतिम्
+त्यागात्तेभ्यो निरोधः स्यान्निरोधज्ञो विमुच्यते
+मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च निबोध तान्
+मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम्
+करणैः कर्मनिर्वृत्तैः कर्ता यद्यद्विचेष्टते
+रजस्तमोघ्नं यत्कर्म तपसस्तत्स्वलक्षणम्
+पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते सदा
+पयस्यन्तर्हितं सर्पिर्यद्वन्निर्मथ्यते खजैः
+देहमुत्सृज्य वै याति तथैवात्रोपलभ्यते
+सर्वभूतविशिष्टास्ते सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः
+मनः सत्त्वगुणं प्राहुः सत्त्वमव्यक्तजं तथा
+विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा
+सोऽत्र वेदयते वेद्यं स शृणोति स पश्यति
+नात्येति कारणं कार्यं न कार्यं कारणं तथा
+निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+मानदर्पादहंकारमहंकारात्ततः क्रियाः
+लिङ्गसंयोगहीनं यच्छरीरस्पर्शवर्जितम्
+इन्द्रियैर्विविधैर्युक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा
+एतान्सत्त्वगुणान्विद्यादिमान्राजसतामसान्
+ज्ञानतत्त्वपरो नित्यं शुभाशुभनिदर्शकः
+संदेहमेतमुत्पन्नमच्छिनद्भगवानृषिः
+वाङ्मनोभ्यां शरीरेण शुचिः स्यादनहंकृतः
+तद्विज्ञानाच्चरन्प्राज्ञः प्राप्नुयात्परमां गतिम्
+प्रीतिदुःखनिबद्धांश्च समस्तांस्त्रीनथो गुणान्
+मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम्
+रजसा धर्मयुक्तानि कार्याण्यपि समाप्नुयात्
+स्वदेहजानस्वसंज्ञान्यद्वदङ्गात्कृमींस्त्यजेत्
+संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात्
+अन्तकाले वयोत्कर्षाच्छनैः कुर्यादनातुरः
+सुखदुःखसमारम्भाज्जन्माजन्मकृतक्षणाः
+स्वसंज्ञानस्वजांस्तद्वत्सुतसंज्ञान्कृमींस्त्यजेत्
+स्पर्शनेभ्यस्तथा वायुः प्राणापानव्यपाश्रयः
+राजसं तामसं चैव शुद्धात्माकर्मसंभवम्
+निगृहीतेन्द्रियस्यास्य कुर्वाणस्य मनो वशे
+प्रशान्तो ज्ञानवान्भिक्षुर्निरपेक्षश्चरेत्सुखम्
+रजसा चाप्ययं देही देहवाञ्शब्दवच्चरेत्
+संवृतोऽयं तथा देही सत्त्वराजसतामसैः
+रमत्ययं यथा स्वप्ने मनसा देहवानिव
+दुर्लभा वेदविद्वांसो वेदोक्तेषु व्यवस्थिताः
+श्रोत्रेण श्रवणं चैव चक्षुषा चैव दर्शनम्
+नेत्रयोः प्रतिपद्यन्ते वहन्त्यस्तैजसं गुणम्
+ज्ञानाभ्यासाज्जागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम्
+कार्याणां तूपकरणे कालो भवति हेतुमान्
+तद्वद्देहगतं विद्यादात्मानं देहबन्धनम्
+संतन्वाना यथा यान्ति तथा देहाः शरीरिणाम्
+कामात्क्रोधमवाप्याथ लोभमोहौ च मानवाः
+विरागा दग्धदोषास्ते नाप्नुयुर्देहसंभवम्
+ज्ञात्वात्मस्थं हरिं चैव निवर्तन्ते न तेऽव्ययाः
+अज्ञानप्रभवं नित्यमहंकारं परित्यजेत्
+तस्मादेता विशेषेण नरोऽतीयुर्विपश्चितः
+ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा
+एते भावा जगत्सर्वं वहन्ति सचराचरम्
+तथा वार्तां समीक्षेत कृतलक्षणसंमिताम्
+प्रकृतिः सृजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते
+सर्वनीत्या सर्वगतं मनोहेतु सलक्षणम्
+विविक्तचारी लघ्वाशी तपस्वी नियतेन्द्रियः
+सूच्या सूत्रं यथा वस्त्रे संसारयति वायकः
+भगवन्तमजं दिव्यं विष्णुमव्यक्तसंज्ञितम्
+बीजान्यग्न्युपदग्धानि न रोहन्ति यथा पुनः
+वातपित्तकफान्रक्तं त्वङ्मांसं स्नायुमस्थि च
+यथाश्वत्थकणीकायामन्तर्भूतो महाद्रुमः
+प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम्
+प्रमोहो हर्षजः प्रीतिरसंदेहो धृतिः स्मृतिः
+मग्नः स्वप्ने च मनसा त्रिर्जपेदघमर्षणम्
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च निबोध तान्
+एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम्
+लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम्
+कार्यकारणसंयोगे स हेतुरुपपादितः
+श्रियं दिव्यामभिप्रेप्सुर्ब्रह्म वाङ्मनसा शुचिः
+तथैतदन्तरं विद्यात्क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्बुधः
+भवान्तप्रभवप्रज्ञा आसते ये विपर्ययम्
+ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पञ्च कर्मेन्द्रियाण्यपि
+संप्रवृत्तमुदीर्णं च निगृह्णीयाद्द्विजो मनः
+वदन्ति पुरुषव्याघ्रं केशवं पुरुषर्षभम्
+अभ्यासात्स तथा युक्तो न गच्छेत्प्रकृतिं पुनः
+ज्योतिष्मद्विरजो दिव्यमत्र सिद्धं महात्मनाम्
+सुदुष्करं ब्रह्मचर्यमुपायं तत्र मे शृणु
+दुःखाद्यन्तैर्दुःखमध्यैर्नरः शारीरमानसैः
+न्यायतन्त्राण्यनेकानि तैस्तैरुक्तानि वादिभिः
+तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्मांश्च शाश्वतान्
+सुदुर्गमिव पन्थानमतीत्य गुणबन्धनम्
+तथाकृतात्मा सहजैर्दोषैर्नश्यति राजसैः
+कर्मणो विवरं कुर्वन्न लोकानाप्नुयाच्छुभान्
+धर्म्यं पन्थानमाक्रम्य सानुबन्धो विनश्यति
+प्रकाशं भगवानेतदृषिर्नारायणोऽमृतम्
+वाङ्मनोनियमः साम्यं मानसं तप उच्यते
+शुक्रमस्पर्शजं देहात्सृजन्त्यस्य मनोवहा
+पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाक्कर्मणामपि
+ज्ञानेन्द्रियाणीन्द्रियार्थान्नोपसर्पन्त्यतर्षुलम्
+तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा
+देहकर्म नुदन्प्राणानन्तकाले विमुच्यते
+निःसंदिग्धमनीहो वै मुक्तः सर्वपरिग्रहैः
+शरीरवानुपादत्ते मोहात्सर्वपरिग्रहान्
+येन तन्त्रमयं तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत्
+स तु देहाद्यथा देहं त्यक्त्वान्यं प्रतिपद्यते
+निद्रा सर्वात्मना त्याज्या स्वप्नदोषानवेक्षता
+परं तत्सर्वभूतेभ्यस्तेन यान्ति परां गतिम्
+आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्यात्मनि देवताः
+आहारनियमेनास्य पाप्मा नश्यति राजसः
+अग्निर्दारुगतो यद्वद्भिन्ने दारौ न दृश्यते
+व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा
+विज्ञानानुगतं ज्ञानमज्ञानादपकृष्यते
+धृत्या देहान्धारयन्तो बुद्धिसंक्षिप्तमानसाः
+पाप्मानं निर्दहेदेवमन्तर्भूतं रजोमयम्
+पुरुषेभ्यो द्विजानाहुर्द्विजेभ्यो मन्त्रवादिनः
+क्रोधहर्षौ विषादश्च जायन्ते हि परस्परम्
+रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तं सत्त्वं निर्मलतामियात्
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः
+नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः
+अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम्
+रजस्यन्तर्हिता मूर्तिरिन्द्रियाणां सनातनी
+तत्सर्वं देहिनां बीजं सर्वमात्मवतः समम्
+अथ वा मनसः सङ्गं पश्येद्भूतानुकम्पया
+निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+विषादशोकावरतिर्मानदर्पावनार्यता
+अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते
+त्रैलोक्यं तपसा व्याप्तमन्तर्भूतेन भास्वता
+मानदर्पादहंकारमहंकारात्ततः क्रिया���
+तस्मादात्मवता वर्ज्यं रजश्च तम एव च
+सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ
+बुद्ध्या च व्यवसायेन ब्रह्मचर्यमकल्मषम्
+ये त्वसक्ता महात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते सदा
+इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः
+सर्वभूतविशिष्टास्ते सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः
+तृष्णातन्तुरनाद्यन्तस्तथा देहगतः सदा
+अज्ञानकर्म निर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम्
+आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः
+दोषाणामेवमादीनां परीक्ष्य गुरुलाघवम्
+विज्ञेयं व्यापकं चित्तं तेषु सर्वगतं मनः
+प्रतिलोमां दिशं बुद्ध्वा संसारमबुधास्तथा
+येनैतद्वर्तते चक्रमनादिनिधनं महत्
+न भूः खं द्यौर्न भूतानि नर्षयो न सुरासुराः
+देवतास्ताः प्रकाशन्ते हृष्टा यान्ति तमीश्वरम्
+ज्ञातैश्च कारणैर्देही न देहं पुनरर्हति
+आहारं नियतं चैव देशे काले च सात्त्विकम्
+विष्णुमव्यक्तसंस्थानं विशन्ते देवसत्तमम्
+व्यानोदानौ समानश्च पञ्चधा देहयापना
+अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु
+तद्वत्संसारसूत्रं हि तृष्णासूच्या निबध्यते
+दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते सहस्रशः
+एतैश्चापगतैः सर्वैर्ब्रह्मभूयाय कल्पते
+धान्यानि फलमूलानि मृद्विकाराः सहाम्भसा
+प्रलीनैरिन्द्रियैर्देही वर्तते देहवानिव
+सर्व एते महात्मानो गच्छन्ति परमां गतिम्
+प्रलये प्रकृतिं प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः
+शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम्
+सूर्यश्च चन्द्रमाश्चैव भासतस्तपसा दिवि
+यद्वत्कान्तारमातिष्ठन्नौत्सुक्यं समनुव्रजेत्
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्मं प्रजापतिरथाब्रवीत्
+देहमुत्सृज्य वै याति तथैवात्रोपलभ्यते
+युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः
+राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम्
+श्रिता विरजसं देवं यमाहुः परमं पदम्
+इत्युक्तवन्तं ते विप्रास्तदा लोकपितामहम्
+तांस्तानुपासते धर्मान्धर्मकामा यथागमम्
+शुक्रतो रसतश्चैव स्नेहाज्जायन्ति जन्तवः
+तथैवात्मा शरीरस्थो योगेनैवात्र दृश्यते
+सत्त्वस्थः सात्त्विकान्भावाञ्शुद्धान्पश्यति संश्रितः
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो यथायमुपपद्यते
+अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः
+हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते
+रागोत्पत्तौ चरेत्कृच्छ्रमह्नस्त्रिः प्रविशेदपः
+अथ वा न प्रवर्तेत योगतन्त्रैरुपक्रमेत्
+संयोगलक्षणोत्पत्तिः कर्मजा गृह्यते यया
+सत्त्वेन रजसा चैव तमसा चैव मोहिताः
+महाभूतानीन्द्रियाणि गुणाः सत्त्वं रजस्तमः
+नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः
+त्रैलोक्यं सेश्वरं सर्वमहंकारे प्रतिष्ठितम्
+मर्त्यलोकाद्विमुच्यन्ते विद्यासंयुक्तमानसाः
+तस्मात्तन्मात्रमादद्याद्यावदत्र प्रयोजनम्
+धृतिमानात्मवान्बुद्धिं निगृह्णीयादसंशयम्
+नात्येति कारणं कार्यं न कार्यं कारणं तथा
+एवमेताः सिरानद्यो रसोदा देहसागरम्
+प्रकृत्या सर्गधर्मिण्या तथा त्रिविधसत्त्वया
+स्वप्ने हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते
+स्वप्नयोगे यथैवात्मा पञ्चेन्द्रियसमागतः
+कारणं तस्य देहोऽयं स कर्ता सर्वकर्मणाम्
+तथा तं संप्रवक्ष्यामि भूतग्रामं स्वकर्मजम्
+मानवा ज्ञानसंमोहात्ततः कामं प्रयान्ति वै
+अचेतनाश्चेतयितुः कारणादभिसंहिताः
+कृत्या ह्येता घोररूपा मोहयन्त्यविचक्षणान्
+उभौ नित्यौ सूक्ष्मतरौ महद्भ्यश्च महत्तरौ
+नवद्वारं पुरं पुण्यमेतैर्भावैः समन्वितम्
+ते यान्ति परमाँल्लोकान्विशुध्यन्तो यथाबलम्
+तस्मात्समाहितं बुद्ध्या मनो भूतेषु धारयेत्
+करणैः कर्मनिर्वृत्तैः कर्ता यद्यद्विचेष्टते
+अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+न त्वेषामर्थसामान्यमन्तरेण गुणानिमान्
+रजस्तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्थितम्
+दुःखान्निःसरणं वेद स तत्त्वज्ञः सुखी भवेत्
+पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान्
+नदीष्वापो यथा युक्ता यथा सूर्ये मरीचयः
+यदा पश्येत्तदा दोषानतीत्यामृतमश्नुते
+नावगच्छन्त्यविज्ञानादात्मजं पार्थिवं गुणम्
+त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम्
+सरजस्कोऽरजस्कश्च स वै वायुर्यथा भवेत्
+दुःखं विद्यादुपादानादभिमानाच्च वर्धते
+निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति
+अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः
+अभ्यस्यन्ति परं देवं विद्युत्संशब्दिताक्षरम्
+यदिदं ब्रह्मणो रूपं ब्रह्मचर्यमिति स्मृतम्
+तस्मान्मनोवाक्शरीरैराचरेद्धैर्यमात्मनः
+श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा
+क्षमा चैवाप्रमादश्च यस्यैते स सुखी भवेत्
+अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम्
+तानेव च यथा दस्यून्क्षिप्त्वा गच्छेच्छिवां दिशम्
+शारीरैर्न��यमैरुग्रैश्चरेन्निष्कल्मषं तपः
+कणपिण्याककुल्माषशाकयावकसक्तवः
+सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+प्रकृत्या क्षेत्रभूतास्ता नराः क्षेत्रज्ञलक्षणाः
+अध्यात्मं सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु
+मध्ये च हृदयस्यैका सिरा त्वत्र मनोवहा
+हेतुयुक्ताः प्रकृतयो विकाराश्च परस्परम्
+पृथक्त्वात्संप्रयोगाच्च नासूयुर्वेद शाश्वतम्
+देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः
+कामक्रोधादिभिर्भावैर्युक्तो राजसतामसैः
+नाशुद्धमाचरेत्तस्मादभीप्सन्देहयापनम्
+मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम्
+यत्कृतं प्राक्शुभं कर्म पापं वा तदुपाश्नुते
+तद्वद्भूतेष्वहंकारं विद्याद्भूतप्रवर्तकम्
+तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोघ्नमसुरैस्तमः
+तत्कारणैर्हि संयुक्तं कार्यसंग्रहकारकम्
+श्रमादाहारमादद्यादस्वाद्वपि हि यापनम्
+इयं सा बुद्धिरन्येयं यया याति परां गतिम्
+तथा मूलफलं भैक्षं पर्यायेणोपयोजयेत्
+सत्यं दानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम्
+ये वै शुक्रगतिं विद्युर्भूतसंकरकारिकाम्
+क्रोधलोभौ भयं दर्प एतेषां साधनाच्छुचिः
+अन्तरिक्षादन्यतरं धारणासक्तमानसम्
+मृन्मयं शरणं यद्वन्मृदैव परिलिप्यते
+श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि
+पुरीषमूत्रविक्लेदशोणितप्रभवाविलम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं बुद्ध्यहंकारलक्षणम्
+गान्धर्वं नारदो वेदं भरद्वाजो धनुर्ग्रहम्
+तस्मात्तर्षात्मकाद्रागाद्बीजाज्जायन्ति जन्तवः
+पार्थिवोऽयं तथा देहो मृद्विकारैर्विलिप्यते
+शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+स्वप्नेऽप्येवं यथाभ्येति मनःसंकल्पजं रजः
+प्राप्य तत्परमं स्थानं मोदन्तेऽक्षरमव्ययम्
+यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान्
+तृष्णाबद्धं जगत्सर्वं चक्रवत्परिवर्तते
+स्थानेभ्यो ध्वंसमानाश्च सूक्ष्मत्वात्तानुपासते
+यश्चाधर्मं चरेन्मोहात्कामलोभावनु प्लवन्
+वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम्
+रजस्तमश्च हित्वेह न तिर्यग्गतिमाप्नुयात्
+यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम्
+तस्माच्चतुष्टयं वेद्यमेतैर्हेतुभिराचितम्
+सर्वगात्रप्रतायिन्यस्तस्या ह्यनुगताः सिराः
+विवक्षता वा सद्वाक्यं धर्मं सूक्ष्ममवेक्षता
+त्रिबीजमिन्द्रदैवत्यं तस्मादिन्द्रियमुच्यते
+मनः सत्त्वगुणं प्राहुः सत्त्वमव्यक्तजं तथा
+तस्य मायाविदग्धाङ्गा ज्ञानभ्रष्टा निराशिषः
+सामान्यमेतदुभयोरेवं ह्यन्यद्विशेषणम्
+स्पर्शं वायुगुणं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा
+पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः
+वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भ्यो हि वसुधोद्गता
+देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते
+सरजस्तामसैर्भावैश्च्युतो हेतुबलान्वितः
+तेषां विज्ञाननिष्ठानामन्यत्तत्त्वं न रोचते
+शुक्रं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति
+वाक्प्रबुद्धो हि संरागाद्विरागाद्व्याहरेद्यदि
+ब्रह्मभूता विरजसस्ततो यान्ति परां गतिम्
+त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते
+ईदृगल्पं च वक्तव्यमविक्षिप्तेन चेतसा
+युक्तो धारणया कश्चित्सत्तां केचिदुपासते
+बिसतन्तुर्यथैवायमन्तःस्थः सर्वतो बिसे
+स दुःखं प्राप्य लोकेऽस्मिन्नरकायोपपद्यते
+सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः
+अवाग्योगप्रयोगेण मनोज्ञं संप्रवर्तते
+दुरन्तेष्विन्द्रियार्थेषु सक्ताः सीदन्ति जन्तवः
+ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+परीक्ष्य संचरेद्विद्वान्यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः
+यथागमं च तत्सर्वं बुद्ध्या तन्नैव बुध्यते
+चक्रवत्परिवर्तन्ते ह्यज्ञानाज्जन्तवो भृशम्
+विधिज्ञेभ्यो द्विजातिभ्यो ग्राह्यमन्नं विशिष्यते
+ज्ञानात्मानं तथा विद्यात्पुरुषं सर्वजन्तुषु
+प्रकृतेश्च विकाराणां द्रष्टारमगुणान्वितम्
+कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम्
+कमभिष्टुवते चायं कं वा क्रोशति किं वदेत्
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तस्माद्बुध्येत बुद्धिमान्
+तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिर्निरीक्षते
+संसारतन्त्रवाहिन्यस्तत्र बुध्येत योषितः
+अर्थयुक्तानि चात्यर्थं कामान्सर्वांश्च सेवते
+कामक्रोधौ प्रमादश्च लोभमोहौ भयं क्लमः
+मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम्
+सर्वेषामेव भूतानां पुरुषः श्रेष्ठ उच्यते
+त्यागात्तेभ्यो निरोधः स्यान्निरोधज्ञो विमुच्यते
+व्याप्य शेते महानात्मा तस्मात्पुरुष उच्यते
+तृष्णाभिभूतस्तैर्बद्धस्तानेवाभिपरिप्लवन्
+योषितां न कथाः श्राव्या न निरीक्ष्या निरम्बराः
+स्वभावात्कर्मयोगाद्वा तानुपेक्षेत बुद्धिमान्
+चतुर्विधानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
+वैमनस्यं च विषये यान्त्यस्य करणानि च
+सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः
+यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम्
+अन्तकाले ह्युपासन्नास्तपसा दग्धकिल्बिषाः
+परमं परमात्मानं देवमक्षयमव्ययम्
+अव्यक्तपुरुषाभ्यां तु यत्स्यादन्यन्महत्तरम्
+इन्द्रियाणां रजस्येव प्रभवप्रलयावुभौ
+मज्जां चैव सिराजालैस्तर्पयन्ति रसा नृणाम्
+जायते तदहंकाराद्रागयुक्तेन चेतसा
+अभिद्रवत्ययस्कान्तमयो निश्चेतनावुभौ
+भविता मनसो ज्ञानं मन एव प्रतायते
+तिलपीडैरिवाक्रम्य भोगैरज्ञानसंभवैः
+तरुणाधिगतं ज्ञानं जरादुर्बलतां गतम्
+रजसा साध्यते मोहस्तमसा च नरर्षभ
+अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम्
+देहं तु परमं विद्याद्विमुक्तमपरिग्रहम्
+इत्युक्तास्ते तु मुनयो ब्रह्मणा गुरुणा तथा
+सर्वधर्मेषु धर्मज्ञा ज्ञापयन्ति गुणानिमान्
+दश विद्याद्धमन्योऽत्र पञ्चेन्द्रियगुणावहाः
+क्षान्त्या धृत्या च बुद्ध्या च मनसा तपसैव च
+हेतुः स एवानादाने शुद्धधर्मानुपालने
+परप्रत्ययसर्गे तु नियतं नातिवर्तते
+पयस्यन्तर्हितं सर्पिर्यद्वन्निर्मथ्यते खजैः
+कर्मगर्भैर्गुणैर्देही गर्भे तदुपपद्यते
+आ देहादप्रमादाच्च देहान्ताद्विप्रमुच्यते
+मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः
+सत्यां वाचमहिंस्रां च वदेदनपवादिनीम्
+लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा
+विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा
+नेत्रहीनो यथा ह्येकः कृच्छ्राणि लभतेऽध्वनि
+स्निग्धत्वात्तिलवत्सर्वं चक्रेऽस्मिन्पीड्यते जगत्
+दोषैर्मूलादवच्छिन्नैर्विशुद्धात्मा विमुच्यते
+तद्वदव्यक्तजा भावाः कर्तुः कारणलक्षणाः
+वाग्देहमनसां शौचं क्षमा सत्यं धृतिः स्मृतिः
+तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः
+रजस्तमोघ्नं यत्कर्म तपसस्तत्स्वलक्षणम्
+अजरः सोऽमरश्चैव व्यक्ताव्यक्तोपदेशवान्
+स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते
+सम्यग्वृत्तिर्ब्रह्मलोकं प्राप्नुयान्मध्यमः सुरान्
+गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम्
+कदाचिद्दर्शनादासां दुर्बलानाविशेद्रजः
+स्वभावहेतुजा भावा यद्वदन्यदपीदृशम्
+स देही विमलः श्रीमाञ्शुद्धो विद्यासमन्वितः
+प्रकीर्णमेषभारो हि यद्वद्धार्येत दस्युभिः
+प्रतापस्तपसो ज्ञानं लोके संशब्दितं तपः
+विमृशेदात्मसं��्थानामेकैकमनुसंततम्
+पञ्चभूतात्मके देहे सत्त्वराजसतामसे
+स्पर्शरूपरसाद्येषु सङ्गं गच्छन्ति बालिशाः
+दृष्ट्वेमं संततं लोकं घटेन्मोक्षाय बुद्धिमान्
+कल्कापेतामपरुषामनृशंसामपैशुनाम्
+सम्यगाचर शुद्धात्मंस्ततः सिद्धिमवाप्स्यसि
+वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः
+बुद्ध्या ह्यनिगृहीतेन मनसा कर्म तामसम्
+वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम्
+अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव
+कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि
+कर्मणा व्याप्यते पूर्वं कर्मणा चोपपद्यते
+कषायवर्जितं ज्ञानं येषामुत्पद्यतेऽचलम्
+कर्मणा बीजभूतेन चोद्यते यद्यदिन्द्रियम्
+भूतानामनुकम्पार्थं जगाद जगतो हितम्
+कर्म तत्कुरुते तर्षादहंकारपरिग्रहम्
+तद्बीजं देहिनामाहुस्तद्बीजं जीवसंज्ञितम्
+प्रयोजनमतस्त्वत्र मार्गमिच्छन्ति संस्तुतम्
+यथेह नियतं कालो दर्शयत्यार्तवान्गुणान्
+रजोभूतैर्हि करणैः कर्मणा प्रतिपद्यते
+ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते
+तमसा लोभयुक्तानि क्रोधजानि च सेवते
+जिह्वया रसनं यच्च तदेव परिवर्जितम्
+संजातैर्जायते गात्रैः कर्मजैर्ब्रह्मणा वृतः
+तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे
+एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुर्ज्ञानलक्षणम्
+शान्तिमिच्छन्नदीनात्मा संयच्छेदिन्द्रियाणि च
+यात्रार्थमद्यादाहारं व्याधितो भेषजं यथा
+देवर्षिचरितं गार्ग्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं त्रीँल्लोकानधितिष्ठति
+विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः
+तदेवमेतौ विज्ञेयावव्यक्तपुरुषावुभौ
+एवं युक्तेन मनसा ज्ञानं तदुपपद्यते
+यथासंज्ञो ह्ययं सम्यगन्तकाले न मुह्यति
+तस्माच्छुभानि कर्माणि कुर्याद्वाग्बुद्धिकर्मभिः
+कीर्त्यते शब्दसंज्ञाभिः कोऽहमेषोऽप्यसाविति
+सत्यशौचार्जवत्यागैर्यशसा विक्रमेण च
+लोहयुक्तं यथा हेम विपक्वं न विराजते
+अनाद्यन्तावुभावेतावलिङ्गौ चाप्युभावपि
+तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं लोकयात्राविधानजम्
+यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये
+महर्षिर्भगवानत्रिर्वेद तच्छुक्रसंभवम्
+निष्पन्नो दृश्यते व्यक्तमव्यक्तात्संभवस्तथा
+शब्दरागाच्छ्रोत्रमस्य जायते भावितात्मनः
+भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम्
+ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः
+त्वमप्येतन्महाभाग यथोक्तं ब्रह्मणो वचः
+ज्ञानदग्धपरिक्लेशः प्रयोगरतिरात्मवान्
+सूक्ष्मं विशेषणं तेषामवेक्षेच्छास्त्रचक्षुषा
+परिपक्वबुद्धिः कालेन आदत्ते मानसं बलम्
+सोऽत्र वेदयते वेद्यं स शृणोति स पश्यति
+कर्मणा नीयतेऽन्यत्र स्वकृतेन बलीयसा
+कृतवन्तो महात्मानस्ततो लोकानवाप्नुवन्
+हेतुयुक्तः सदोत्सर्गो भूतानां प्रलयस्तथा
+माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः
+हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते
+तस्मात्सम्यक्परीक्षेत दोषानज्ञानसंभवान्
+यश्चैनं परमं धर्मं सर्वभूतसुखावहम्
+कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम्
+जन्ममृत्युजरादुःखैर्व्याधिभिर्मनसः क्लमैः
+तर्पयन्ति यथाकालमापगा इव सागरम्
+शब्दादीन्विषयांस्तस्मादसंरागादनुप्लवेत्
+ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम्
+ज्ञानहीनस्तथा लोके तस्माज्ज्ञानविदोऽधिकाः
+भावान्सर्वान्यथावृत्तान्संवसेत यथाक्रमम्
+प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिर्निवृत्तिः परमा गतिः
+विनाशयति संभूतमयस्मयमयो यथा
+कुणपामेध्यसंयुक्तं यद्वदच्छिद्रबन्धनम्
+अन्योन्यमभिवर्तन्ते पुरुषाधिष्ठिताः सदा
+व्यापकः सगुणः सूक्ष्मः सर्वभूतगुणाश्रयः
+याभिः सूक्ष्माः प्रतायन्ते धमन्योऽन्याः सहस्रशः
+तथैतदुपपन्नार्थं वर्णयन्ति महर्षयः
+शुक्रं निर्मथ्यते तद्वद्देहसंकल्पजैः खजैः
+तथापक्वकषायाख्यं विज्ञानं न प्रकाशते
+ततः पश्यत्यसंबद्धान्वातपित्तकफोत्तरान्
+तद्वत्संसारकान्तारमातिष्ठञ्श्रमतत्परः
+प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम्
+ज्ञानयुक्तेन मनसा संततेन विचक्षणः
+ज्ञानेन्धितं ततो ज्ञानमर्कवत्संप्रकाशते
+तं विशेषमवेक्षेत विशेषेण विचक्षणः
+पुनः संशयमापन्नाः पप्रच्छुर्द्विजसत्तमाः
+भावेन यान्ति शुद्धा ये ज्ञानतृप्ता निराशिषः
+मनो बुद्ध्या निगृह्णीयाद्विषयान्मनसात्मनः
+ताभिः संसक्तमनसो ब्रह्मवत्संप्रकाशते
+नापध्यायेन्न स्पृहयेन्नाबद्धं चिन्तयेदसत्
+रूपरागात्तथा चक्षुर्घ्राणं गन्धचिकीर्षया
+एतावदेतद्विज्ञानमेतदस्ति च नास्ति च
+रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम्
+रसज्ञाने तु जिह्वेयं व्याहृते वाक्तथैव च
+न च तैः स्पृश्यते भावो न ते तेन महात्मना
+अथ वा मन्त्रवद्ब्रूयुर्मांसादानां यजुष्कृतम्
+यो यथावद्विजा��ाति स वितृष्णो विमुच्यते
+द्विजाग्र्यो जायते विद्वान्कन्यसीं वृत्तिमास्थितः
+क्रियाभिः स्नेहसंबन्धः स्नेहाच्छोकमनन्तरम्
+तस्मात्तदविघाताय कर्म कुर्यादकल्मषम्
+क्षेत्रज्ञमेवानुयाति पांसुर्वातेरितो यथा
+देहान्तं कश्चिदन्वास्ते भावितात्मा निराश्रयः
+विपरीतमतो विद्यात्क्षेत्रज्ञस्य च लक्षणम्
+व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम्
+अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतेषु चार्जवम्
+व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः
+गुणानां साम्यमागम्य मनसैव मनोवहम्
+हिंसाविहाराभिरतस्तन्द्रीनिद्रासमन्वितः
+अव्यक्तनिधनं विद्यादव्यक्तात्मात्मकं मनः
+यत्तत्सदसदव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम्
+प्रवृत्तं नोपरुन्धेत शनैरग्निमिवेन्धयेत्
+ज्ञानदग्धैस्तथा क्लेशैर्नात्मा संबध्यते पुनः
+मधु तैलं पयः सर्पिर्मांसानि लवणं गुडः
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत्
+निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा
+विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः
+विकारं प्रकृतिं चैव पुरुषं च सनातनम्
+अग्राह्यौ पुरुषावेतावलिङ्गत्वादसंहितौ
+क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्रं स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम्
+अत्रोपायं प्रवक्ष्यामि यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः
+संमोहकं तमो विद्यात्कृष्णमज्ञानसंभवम्
+उष्णीषवान्यथा वस्त्रैस्त्रिभिर्भवति संवृतः
+अत्राप्युपेक्षां कुर्वीत ज्ञात्वा कर्मफलं जगत्
+तत्परीक्ष्यानुवर्तेत यत्प्रवृत्त्यनुवर्तकम्
+न स वेद परं धर्मं यो न वेद चतुष्टयम्
+सद्भिराचरितत्वात्तु वृत्तमेतदगर्हितम्
+अव्यक्तप्रभवान्याहुरव्यक्तनिधनानि च
+हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ज्ञानचक्षुषा
+कार्यैरव्याहतमतिर्वैराग्यात्प्रकृतौ स्थितः
+जन्मतो गर्भवासं तु शुक्रशोणितसंभवम्
+दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु
+नान्यदासीदृते जीवमासेदुर्न तु संहितम्
+ब्राह्मणा वेदतत्त्वज्ञास्तत्त्वार्थगतिनिश्चयाः
+तथा रजस्तमःकर्माण्युत्सृज्य प्राप्नुयात्सुखम्
+तथैवात्मा शरीरस्थो योगेनैवात्र दृश्यते
+सर्व एते महात्मानो गच्छन्ति परमां गतिम्
+यद्वत्कान्तारमातिष्ठन्नौत्सुक्यं समनुव्रजेत्
+त्वमप्येतन्महाभाग यथोक्तं ब्रह्मणो वचः
+स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते
+ज्ञानहीनस्तथा लोके तस्माज्ज्ञानविदोऽधिकाः
+मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम्
+स तु देहाद्यथा देहं त्यक्त्वान्यं प्रतिपद्यते
+शुक्रं निर्मथ्यते तद्वद्देहसंकल्पजैः खजैः
+बुद्ध्या च व्यवसायेन ब्रह्मचर्यमकल्मषम्
+त्रैलोक्यं तपसा व्याप्तमन्तर्भूतेन भास्वता
+नेत्रयोः प्रतिपद्यन्ते वहन्त्यस्तैजसं गुणम्
+गान्धर्वं नारदो वेदं भरद्वाजो धनुर्ग्रहम्
+सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ
+सम्यगाचर शुद्धात्मंस्ततः सिद्धिमवाप्स्यसि
+सूच्या सूत्रं यथा वस्त्रे संसारयति वायकः
+सर्वेषामेव भूतानां पुरुषः श्रेष्ठ उच्यते
+अभ्यस्यन्ति परं देवं विद्युत्संशब्दिताक्षरम्
+विविक्तचारी लघ्वाशी तपस्वी नियतेन्द्रियः
+त्रैलोक्यं सेश्वरं सर्वमहंकारे प्रतिष्ठितम्
+इयं सा बुद्धिरन्येयं यया याति परां गतिम्
+निगृहीतेन्द्रियस्यास्य कुर्वाणस्य मनो वशे
+हेतुः स एवानादाने शुद्धधर्मानुपालने
+देहकर्म नुदन्प्राणानन्तकाले विमुच्यते
+तद्वत्संसारकान्तारमातिष्ठञ्श्रमतत्परः
+त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम्
+शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम्
+अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम्
+यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान्
+ज्ञातैश्च कारणैर्देही न देहं पुनरर्हति
+उष्णीषवान्यथा वस्त्रैस्त्रिभिर्भवति संवृतः
+एतान्सत्त्वगुणान्विद्यादिमान्राजसतामसान्
+देहं तु परमं विद्याद्विमुक्तमपरिग्रहम्
+रजस्तमोघ्नं यत्कर्म तपसस्तत्स्वलक्षणम्
+निःसंदिग्धमनीहो वै मुक्तः सर्वपरिग्रहैः
+परीक्ष्य संचरेद्विद्वान्यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+क्रोधलोभौ भयं दर्प एतेषां साधनाच्छुचिः
+क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्रं स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम्
+येन तन्त्रमयं तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत्
+ईदृगल्पं च वक्तव्यमविक्षिप्तेन चेतसा
+कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम्
+अभ्यासात्स तथा युक्तो न गच्छेत्प्रकृतिं पुनः
+रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तं सत्त्वं निर्मलतामियात्
+ततः पश्यत्यसंबद्धान्वातपित्तकफोत्तरान्
+देहान्तं कश्चिदन्वास्ते भावितात्मा निराश्रयः
+तरुणाधिगतं ज्ञानं जरादुर्बलतां गतम्
+मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः
+प्राप्य तत्परमं स्थानं मोदन्तेऽक्षरमव्ययम्
+एतावदेतद्���िज्ञानमेतदस्ति च नास्ति च
+परं तत्सर्वभूतेभ्यस्तेन यान्ति परां गतिम्
+संवृतोऽयं तथा देही सत्त्वराजसतामसैः
+तद्वद्भूतेष्वहंकारं विद्याद्भूतप्रवर्तकम्
+वदन्ति पुरुषव्याघ्रं केशवं पुरुषर्षभम्
+अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+सद्भिराचरितत्वात्तु वृत्तमेतदगर्हितम्
+नावगच्छन्त्यविज्ञानादात्मजं पार्थिवं गुणम्
+एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः
+ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा
+सुदुर्गमिव पन्थानमतीत्य गुणबन्धनम्
+स्वसंज्ञानस्वजांस्तद्वत्सुतसंज्ञान्कृमींस्त्यजेत्
+तथा वार्तां समीक्षेत कृतलक्षणसंमिताम्
+ब्रह्मभूता विरजसस्ततो यान्ति परां गतिम्
+प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिर्निवृत्तिः परमा गतिः
+वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम्
+व्यानोदानौ समानश्च पञ्चधा देहयापना
+हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते
+विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः
+तदेवमेतौ विज्ञेयावव्यक्तपुरुषावुभौ
+एते भावा जगत्सर्वं वहन्ति सचराचरम्
+अत्राप्युपेक्षां कुर्वीत ज्ञात्वा कर्मफलं जगत्
+ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः
+विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च निबोध तान्
+हिंसाविहाराभिरतस्तन्द्रीनिद्रासमन्वितः
+तत्सर्वं देहिनां बीजं सर्वमात्मवतः समम्
+यथेह नियतं कालो दर्शयत्यार्तवान्गुणान्
+मानवा ज्ञानसंमोहात्ततः कामं प्रयान्ति वै
+व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम्
+ज्योतिष्मद्विरजो दिव्यमत्र सिद्धं महात्मनाम्
+प्रकृत्या क्षेत्रभूतास्ता नराः क्षेत्रज्ञलक्षणाः
+संदेहमेतमुत्पन्नमच्छिनद्भगवानृषिः
+तस्मात्समाहितं बुद्ध्या मनो भूतेषु धारयेत्
+कार्यकारणसंयोगे स हेतुरुपपादितः
+ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पञ्च कर्मेन्द्रियाण्यपि
+सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः
+इन्द्रियाणां रजस्येव प्रभवप्रलयावुभौ
+ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+इत्युक्तवन्तं ते विप्रास्तदा लोकपितामहम्
+रमत्ययं यथा स्वप्ने मनसा देहवानिव
+प्रमोहो हर्षजः प्रीतिरसंदेहो धृतिः स्मृतिः
+महर्षिर्भगवानत्रिर्वेद तच्छुक्रसंभवम्
+वैमनस्यं च विषये यान्त्यस्य करणानि च
+यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम्
+शब्दरागा��्छ्रोत्रमस्य जायते भावितात्मनः
+दश विद्याद्धमन्योऽत्र पञ्चेन्द्रियगुणावहाः
+श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि
+देवर्षिचरितं गार्ग्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम्
+कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम्
+तस्मान्मनोवाक्शरीरैराचरेद्धैर्यमात्मनः
+सर्वनीत्या सर्वगतं मनोहेतु सलक्षणम्
+शान्तिमिच्छन्नदीनात्मा संयच्छेदिन्द्रियाणि च
+निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा
+हेतुयुक्तः सदोत्सर्गो भूतानां प्रलयस्तथा
+तस्य मायाविदग्धाङ्गा ज्ञानभ्रष्टा निराशिषः
+क्रोधहर्षौ विषादश्च जायन्ते हि परस्परम्
+द्विजाग्र्यो जायते विद्वान्कन्यसीं वृत्तिमास्थितः
+तथापक्वकषायाख्यं विज्ञानं न प्रकाशते
+धान्यानि फलमूलानि मृद्विकाराः सहाम्भसा
+रजसा साध्यते मोहस्तमसा च नरर्षभ
+त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते
+अजरः सोऽमरश्चैव व्यक्ताव्यक्तोपदेशवान्
+येनैतद्वर्तते चक्रमनादिनिधनं महत्
+जायते तदहंकाराद्रागयुक्तेन चेतसा
+ज्ञानयुक्तेन मनसा संततेन विचक्षणः
+रसज्ञाने तु जिह्वेयं व्याहृते वाक्तथैव च
+तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः
+तद्वद्देहगतं विद्यादात्मानं देहबन्धनम्
+स्पर्शनेभ्यस्तथा वायुः प्राणापानव्यपाश्रयः
+वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम्
+ताभिः संसक्तमनसो ब्रह्मवत्संप्रकाशते
+स्पर्शं वायुगुणं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा
+सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+संयोगलक्षणोत्पत्तिः कर्मजा गृह्यते यया
+अभिद्रवत्ययस्कान्तमयो निश्चेतनावुभौ
+स्निग्धत्वात्तिलवत्सर्वं चक्रेऽस्मिन्पीड्यते जगत्
+प्रलीनैरिन्द्रियैर्देही वर्तते देहवानिव
+सामान्यमेतदुभयोरेवं ह्यन्यद्विशेषणम्
+प्रकृत्या सर्गधर्मिण्या तथा त्रिविधसत्त्वया
+तस्माच्छुभानि कर्माणि कुर्याद्वाग्बुद्धिकर्मभिः
+तेषां विज्ञाननिष्ठानामन्यत्तत्त्वं न रोचते
+आहारं नियतं चैव देशे काले च सात्त्विकम्
+तद्बीजं देहिनामाहुस्तद्बीजं जीवसंज्ञितम्
+मध्ये च हृदयस्यैका सिरा त्वत्र मनोवहा
+सत्त्वेन रजसा चैव तमसा चैव मोहिताः
+हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते
+करणैः कर्मनिर्वृत्तैः कर्ता यद्यद्विचेष्टते
+कार्याणां तूपकरणे कालो भवति हेतुमान्
+तद्वदव्यक्तजा भावाः कर्तुः कारणलक्षणाः
+परमं परमात्मानं देवमक्षयमव्ययम्
+तमसा लोभयुक्तानि क्रोधजानि च सेवते
+रजस्तमश्च हित्वेह न तिर्यग्गतिमाप्नुयात्
+यदा पश्येत्तदा दोषानतीत्यामृतमश्नुते
+तद्वत्संसारसूत्रं हि तृष्णासूच्या निबध्यते
+यत्तत्सदसदव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम्
+न च तैः स्पृश्यते भावो न ते तेन महात्मना
+तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे
+प्रयोजनमतस्त्वत्र मार्गमिच्छन्ति संस्तुतम्
+दृष्ट्वेमं संततं लोकं घटेन्मोक्षाय बुद्धिमान्
+वाङ्मनोनियमः साम्यं मानसं तप उच्यते
+जिह्वया रसनं यच्च तदेव परिवर्जितम्
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः
+अत्रोपायं प्रवक्ष्यामि यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा
+अथ वा मन्त्रवद्ब्रूयुर्मांसादानां यजुष्कृतम्
+अग्राह्यौ पुरुषावेतावलिङ्गत्वादसंहितौ
+तस्माच्चतुष्टयं वेद्यमेतैर्हेतुभिराचितम्
+तस्मादात्मवता वर्ज्यं रजश्च तम एव च
+अवाग्योगप्रयोगेण मनोज्ञं संप्रवर्तते
+शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+संप्रवृत्तमुदीर्णं च निगृह्णीयाद्द्विजो मनः
+व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः
+राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम्
+रजस्तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्थितम्
+सम्यग्वृत्तिर्ब्रह्मलोकं प्राप्नुयान्मध्यमः सुरान्
+विकारं प्रकृतिं चैव पुरुषं च सनातनम्
+अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते
+हेतुयुक्ताः प्रकृतयो विकाराश्च परस्परम्
+विधिज्ञेभ्यो द्विजातिभ्यो ग्राह्यमन्नं विशिष्यते
+तस्मात्तदविघाताय कर्म कुर्यादकल्मषम्
+कुणपामेध्यसंयुक्तं यद्वदच्छिद्रबन्धनम्
+अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम्
+अध्यात्मं सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु
+विरागा दग्धदोषास्ते नाप्नुयुर्देहसंभवम्
+त्यागात्तेभ्यो निरोधः स्यान्निरोधज्ञो विमुच्यते
+अथ वा मनसः सङ्गं पश्येद्भूतानुकम्पया
+राजसं तामसं चैव शुद्धात्माकर्मसंभवम्
+तस्मात्तन्मात्रमादद्याद्यावदत्र प्रयोजनम्
+दुःखं विद्यादुपादानादभिमानाच्च वर्धते
+रजसा धर्मयुक्तानि कार्याण्यपि समाप्नुयात्
+वाग्देहमनसां शौचं क्षमा सत्यं धृतिः स्मृतिः
+कार्यैरव्याहतमतिर्वैराग्यात्प्रकृतौ स्थितः
+तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः
+न भूः ख�� द्यौर्न भूतानि नर्षयो न सुरासुराः
+ये त्वसक्ता महात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+परिपक्वबुद्धिः कालेन आदत्ते मानसं बलम्
+आ देहादप्रमादाच्च देहान्ताद्विप्रमुच्यते
+बीजान्यग्न्युपदग्धानि न रोहन्ति यथा पुनः
+रूपरागात्तथा चक्षुर्घ्राणं गन्धचिकीर्षया
+स्वदेहजानस्वसंज्ञान्यद्वदङ्गात्कृमींस्त्यजेत्
+भावेन यान्ति शुद्धा ये ज्ञानतृप्ता निराशिषः
+मज्जां चैव सिराजालैस्तर्पयन्ति रसा नृणाम्
+नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः
+कृतवन्तो महात्मानस्ततो लोकानवाप्नुवन्
+अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतेषु चार्जवम्
+श्रियं दिव्यामभिप्रेप्सुर्ब्रह्म वाङ्मनसा शुचिः
+शुक्रमस्पर्शजं देहात्सृजन्त्यस्य मनोवहा
+पयस्यन्तर्हितं सर्पिर्यद्वन्निर्मथ्यते खजैः
+यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम्
+निष्पन्नो दृश्यते व्यक्तमव्यक्तात्संभवस्तथा
+नेत्रहीनो यथा ह्येकः कृच्छ्राणि लभतेऽध्वनि
+आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः
+दोषैर्मूलादवच्छिन्नैर्विशुद्धात्मा विमुच्यते
+प्रतिलोमां दिशं बुद्ध्वा संसारमबुधास्तथा
+शुक्रतो रसतश्चैव स्नेहाज्जायन्ति जन्तवः
+ज्ञानाभ्यासाज्जागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम्
+तथैतदन्तरं विद्यात्क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्बुधः
+अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव
+क्षेत्रज्ञमेवानुयाति पांसुर्वातेरितो यथा
+कीर्त्यते शब्दसंज्ञाभिः कोऽहमेषोऽप्यसाविति
+कर्म तत्कुरुते तर्षादहंकारपरिग्रहम्
+निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+व्यापकः सगुणः सूक्ष्मः सर्वभूतगुणाश्रयः
+चतुर्विधानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
+विवक्षता वा सद्वाक्यं धर्मं सूक्ष्ममवेक्षता
+मानदर्पादहंकारमहंकारात्ततः क्रियाः
+तथाकृतात्मा सहजैर्दोषैर्नश्यति राजसैः
+तं विशेषमवेक्षेत विशेषेण विचक्षणः
+लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम्
+इत्युक्तास्ते तु मुनयो ब्रह्मणा गुरुणा तथा
+पाप्मानं निर्दहेदेवमन्तर्भूतं रजोमयम्
+दुरन्तेष्विन्द्रियार्थेषु सक्ताः सीदन्ति जन्तवः
+विनाशयति संभूतमयस्मयमयो यथा
+लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा
+देवतास्ताः प्रकाशन्ते हृष्टा यान्ति तमीश्वरम्
+तथा रजस्तमःकर्माण्युत्सृज्य प्राप्नुयात्सुखम्
+क्षान्त्या धृत्या च बुद्ध्या च मनसा तपसैव च
+सुदुष्करं ब्रह्मचर्यमुपायं तत्र मे शृणु
+स्वभावहेतुजा भावा यद्वदन्यदपीदृशम्
+ते यान्ति परमाँल्लोकान्विशुध्यन्तो यथाबलम्
+प्रकृतिः सृजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते
+भवान्तप्रभवप्रज्ञा आसते ये विपर्ययम्
+निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति
+यथाश्वत्थकणीकायामन्तर्भूतो महाद्रुमः
+पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान्
+विपरीतमतो विद्यात्क्षेत्रज्ञस्य च लक्षणम्
+स्वभावात्कर्मयोगाद्वा तानुपेक्षेत बुद्धिमान्
+पुरीषमूत्रविक्लेदशोणितप्रभवाविलम्
+सोऽत्र वेदयते वेद्यं स शृणोति स पश्यति
+अव्यक्तपुरुषाभ्यां तु यत्स्यादन्यन्महत्तरम्
+तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं लोकयात्राविधानजम्
+दोषाणामेवमादीनां परीक्ष्य गुरुलाघवम्
+तत्परीक्ष्यानुवर्तेत यत्प्रवृत्त्यनुवर्तकम्
+नाशुद्धमाचरेत्तस्मादभीप्सन्देहयापनम्
+यो यथावद्विजानाति स वितृष्णो विमुच्यते
+तथा तं संप्रवक्ष्यामि भूतग्रामं स्वकर्मजम्
+मनो बुद्ध्या निगृह्णीयाद्विषयान्मनसात्मनः
+आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्यात्मनि देवताः
+प्रतापस्तपसो ज्ञानं लोके संशब्दितं तपः
+तस्मादेता विशेषेण नरोऽतीयुर्विपश्चितः
+ज्ञानेन्द्रियाणीन्द्रियार्थान्नोपसर्पन्त्यतर्षुलम्
+तृष्णाबद्धं जगत्सर्वं चक्रवत्परिवर्तते
+श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा
+स्वप्नयोगे यथैवात्मा पञ्चेन्द्रियसमागतः
+अव्यक्तप्रभवान्याहुरव्यक्तनिधनानि च
+कर्मणो विवरं कुर्वन्न लोकानाप्नुयाच्छुभान्
+एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुर्ज्ञानलक्षणम्
+यश्चैनं परमं धर्मं सर्वभूतसुखावहम्
+लोहयुक्तं यथा हेम विपक्वं न विराजते
+कषायवर्जितं ज्ञानं येषामुत्पद्यतेऽचलम्
+अग्निर्दारुगतो यद्वद्भिन्ने दारौ न दृश्यते
+गुणानां साम्यमागम्य मनसैव मनोवहम्
+तस्मात्सम्यक्परीक्षेत दोषानज्ञानसंभवान्
+महाभूतानीन्द्रियाणि गुणाः सत्त्वं रजस्तमः
+कर्मणा व्याप्यते पूर्वं कर्मणा चोपपद्यते
+स्पर्शरूपरसाद्येषु सङ्गं गच्छन्ति बालिशाः
+प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम्
+एवमेताः सिरानद्यो रसोदा देहसागरम्
+तथा मूलफलं भैक्षं पर्यायेणोपयोजयेत्
+कमभिष्टुवते चायं कं वा क्रोशति किं वदेत्
+तृष्णाभिभूतस्तैर्बद्धस्तानेवाभिपरिप्लवन्
+विष्णुमव्यक्तसंस्थानं विशन��ते देवसत्तमम्
+नापध्यायेन्न स्पृहयेन्नाबद्धं चिन्तयेदसत्
+श्रमादाहारमादद्यादस्वाद्वपि हि यापनम्
+सर्वभूतविशिष्टास्ते सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः
+वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः
+भगवन्तमजं दिव्यं विष्णुमव्यक्तसंज्ञितम्
+पुरुषेभ्यो द्विजानाहुर्द्विजेभ्यो मन्त्रवादिनः
+चक्रवत्परिवर्तन्ते ह्यज्ञानाज्जन्तवो भृशम्
+लिङ्गसंयोगहीनं यच्छरीरस्पर्शवर्जितम्
+भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम्
+दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु
+वातपित्तकफान्रक्तं त्वङ्मांसं स्नायुमस्थि च
+विमृशेदात्मसंस्थानामेकैकमनुसंततम्
+रजोभूतैर्हि करणैः कर्मणा प्रतिपद्यते
+दुर्लभा वेदविद्वांसो वेदोक्तेषु व्यवस्थिताः
+कर्मगर्भैर्गुणैर्देही गर्भे तदुपपद्यते
+सत्यशौचार्जवत्यागैर्यशसा विक्रमेण च
+प्रशान्तो ज्ञानवान्भिक्षुर्निरपेक्षश्चरेत्सुखम्
+बुद्ध्या ह्यनिगृहीतेन मनसा कर्म तामसम्
+सूर्यश्च चन्द्रमाश्चैव भासतस्तपसा दिवि
+जन्ममृत्युजरादुःखैर्व्याधिभिर्मनसः क्लमैः
+प्रकाशं भगवानेतदृषिर्नारायणोऽमृतम्
+अनाद्यन्तावुभावेतावलिङ्गौ चाप्युभावपि
+न्यायतन्त्राण्यनेकानि तैस्तैरुक्तानि वादिभिः
+स देही विमलः श्रीमाञ्शुद्धो विद्यासमन्वितः
+ज्ञात्वात्मस्थं हरिं चैव निवर्तन्ते न तेऽव्ययाः
+रागोत्पत्तौ चरेत्कृच्छ्रमह्नस्त्रिः प्रविशेदपः
+विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः
+अज्ञानकर्म निर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम्
+अव्यक्तनिधनं विद्यादव्यक्तात्मात्मकं मनः
+याभिः सूक्ष्माः प्रतायन्ते धमन्योऽन्याः सहस्रशः
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो यथायमुपपद्यते
+ज्ञानात्मानं तथा विद्यात्पुरुषं सर्वजन्तुषु
+स्वप्नेऽप्येवं यथाभ्येति मनःसंकल्पजं रजः
+युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः
+शब्दादीन्विषयांस्तस्मादसंरागादनुप्लवेत्
+यथागमं च तत्सर्वं बुद्ध्या तन्नैव बुध्यते
+संतन्वाना यथा यान्ति तथा देहाः शरीरिणाम्
+रजस्यन्तर्हिता मूर्तिरिन्द्रियाणां सनातनी
+युक्तो धारणया कश्चित्सत्तां केचिदुपासते
+यदिदं ब्रह्मणो रूपं ब्रह्मचर्यमिति स्मृतम्
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत्
+इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः
+ये वै शुक्रगतिं विद्युर्भूतसंकरकारिकाम्
+भावान्सर्वान्यथावृत्तान्संवसेत यथाक्रमम्
+क्षमा चैवाप्रमादश्च यस्यैते स सुखी भवेत्
+परप्रत्ययसर्गे तु नियतं नातिवर्तते
+तत्कारणैर्हि संयुक्तं कार्यसंग्रहकारकम्
+नात्येति कारणं कार्यं न कार्यं कारणं तथा
+संजातैर्जायते गात्रैः कर्मजैर्ब्रह्मणा वृतः
+सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः
+अज्ञानप्रभवं नित्यमहंकारं परित्यजेत्
+तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्मांश्च शाश्वतान्
+पुनः संशयमापन्नाः पप्रच्छुर्द्विजसत्तमाः
+अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम्
+न स वेद परं धर्मं यो न वेद चतुष्टयम्
+सर्वधर्मेषु धर्मज्ञा ज्ञापयन्ति गुणानिमान्
+दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते सहस्रशः
+रजसा चाप्ययं देही देहवाञ्शब्दवच्चरेत्
+श्रिता विरजसं देवं यमाहुः परमं पदम्
+अन्तकाले ह्युपासन्नास्तपसा दग्धकिल्बिषाः
+ब्राह्मणा वेदतत्त्वज्ञास्तत्त्वार्थगतिनिश्चयाः
+तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोघ्नमसुरैस्तमः
+ज्ञानेन्धितं ततो ज्ञानमर्कवत्संप्रकाशते
+ज्ञानदग्धैस्तथा क्लेशैर्नात्मा संबध्यते पुनः
+प्रवृत्तं नोपरुन्धेत शनैरग्निमिवेन्धयेत्
+एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम्
+नवद्वारं पुरं पुण्यमेतैर्भावैः समन्वितम्
+वाङ्मनोभ्यां शरीरेण शुचिः स्यादनहंकृतः
+देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते
+सर्वगात्रप्रतायिन्यस्तस्या ह्यनुगताः सिराः
+कणपिण्याककुल्माषशाकयावकसक्तवः
+पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाक्कर्मणामपि
+संमोहकं तमो विद्यात्कृष्णमज्ञानसंभवम्
+त्रिबीजमिन्द्रदैवत्यं तस्मादिन्द्रियमुच्यते
+अन्तरिक्षादन्यतरं धारणासक्तमानसम्
+तानेव च यथा दस्यून्क्षिप्त्वा गच्छेच्छिवां दिशम्
+तांस्तानुपासते धर्मान्धर्मकामा यथागमम्
+तथैतदुपपन्नार्थं वर्णयन्ति महर्षयः
+क्रियाभिः स्नेहसंबन्धः स्नेहाच्छोकमनन्तरम्
+अन्तकाले वयोत्कर्षाच्छनैः कुर्यादनातुरः
+यश्चाधर्मं चरेन्मोहात्कामलोभावनु प्लवन्
+एतैश्चापगतैः सर्वैर्ब्रह्मभूयाय कल्पते
+सत्यां वाचमहिंस्रां च वदेदनपवादिनीम्
+भूतानामनुकम्पार्थं जगाद जगतो हितम्
+ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते
+कारणं तस्य देहोऽयं स कर्ता सर्वकर्मणाम्
+सुखदुःखसमारम्भाज्जन्माजन्मकृतक्षणाः
+दुःखान्निःसरणं वेद स तत्त्वज्ञः सुखी भवेत्
+सरजस्कोऽरजस्कश्च स वै वायुर्यथा भवेत्
+नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः
+नान्यदासीदृते जीवमासेदुर्न तु संहितम्
+धृत्या देहान्धारयन्तो बुद्धिसंक्षिप्तमानसाः
+यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये
+एवं युक्तेन मनसा ज्ञानं तदुपपद्यते
+स्वप्ने हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते
+कामक्रोधौ प्रमादश्च लोभमोहौ भयं क्लमः
+पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते सदा
+जन्मतो गर्भवासं तु शुक्रशोणितसंभवम्
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तस्माद्बुध्येत बुद्धिमान्
+व्याप्य शेते महानात्मा तस्मात्पुरुष उच्यते
+तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिर्निरीक्षते
+तर्पयन्ति यथाकालमापगा इव सागरम्
+पार्थिवोऽयं तथा देहो मृद्विकारैर्विलिप्यते
+यथासंज्ञो ह्ययं सम्यगन्तकाले न मुह्यति
+शरीरवानुपादत्ते मोहात्सर्वपरिग्रहान्
+रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम्
+कर्मणा बीजभूतेन चोद्यते यद्यदिन्द्रियम्
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्मं प्रजापतिरथाब्रवीत्
+तिलपीडैरिवाक्रम्य भोगैरज्ञानसंभवैः
+बिसतन्तुर्यथैवायमन्तःस्थः सर्वतो बिसे
+तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा
+तृष्णातन्तुरनाद्यन्तस्तथा देहगतः सदा
+कर्मणा नीयतेऽन्यत्र स्वकृतेन बलीयसा
+संसारतन्त्रवाहिन्यस्तत्र बुध्येत योषितः
+मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम्
+देहमुत्सृज्य वै याति तथैवात्रोपलभ्यते
+धृतिमानात्मवान्बुद्धिं निगृह्णीयादसंशयम्
+प्रीतिदुःखनिबद्धांश्च समस्तांस्त्रीनथो गुणान्
+आहारनियमेनास्य पाप्मा नश्यति राजसः
+धर्म्यं पन्थानमाक्रम्य सानुबन्धो विनश्यति
+कामात्क्रोधमवाप्याथ लोभमोहौ च मानवाः
+कृत्या ह्येता घोररूपा मोहयन्त्यविचक्षणान्
+सरजस्तामसैर्भावैश्च्युतो हेतुबलान्वितः
+प्रलये प्रकृतिं प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः
+पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः
+स्थानेभ्यो ध्वंसमानाश्च सूक्ष्मत्वात्तानुपासते
+अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु
+मृन्मयं शरणं यद्वन्मृदैव परिलिप्यते
+विज्ञानानुगतं ज्ञानमज्ञानादपकृष्यते
+श्रोत्रेण श्रवणं चैव चक्षुषा चैव दर्शनम्
+संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात्
+मधु तैलं पयः सर्पिर्मांसानि लवणं गुडः
+कामक्रोधादिभिर्भावैर्युक्तो राजसतामसैः
+प्रकीर्णमेषभारो हि यद्वद्धार���येत दस्युभिः
+इन्द्रियैर्विविधैर्युक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा
+शुक्रं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति
+मर्त्यलोकाद्विमुच्यन्ते विद्यासंयुक्तमानसाः
+अन्योन्यमभिवर्तन्ते पुरुषाधिष्ठिताः सदा
+ज्ञानतत्त्वपरो नित्यं शुभाशुभनिदर्शकः
+योषितां न कथाः श्राव्या न निरीक्ष्या निरम्बराः
+देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः
+मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम्
+गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम्
+मनः सत्त्वगुणं प्राहुः सत्त्वमव्यक्तजं तथा
+कदाचिद्दर्शनादासां दुर्बलानाविशेद्रजः
+अथ वा न प्रवर्तेत योगतन्त्रैरुपक्रमेत्
+प्रकृतेश्च विकाराणां द्रष्टारमगुणान्वितम्
+विषादशोकावरतिर्मानदर्पावनार्यता
+विज्ञेयं व्यापकं चित्तं तेषु सर्वगतं मनः
+सूक्ष्मं विशेषणं तेषामवेक्षेच्छास्त्रचक्षुषा
+तद्विज्ञानाच्चरन्प्राज्ञः प्राप्नुयात्परमां गतिम्
+पृथक्त्वात्संप्रयोगाच्च नासूयुर्वेद शाश्वतम्
+प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम्
+भविता मनसो ज्ञानं मन एव प्रतायते
+यत्कृतं प्राक्शुभं कर्म पापं वा तदुपाश्नुते
+यात्रार्थमद्यादाहारं व्याधितो भेषजं यथा
+अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः
+सत्यं दानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम्
+अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः
+अर्थयुक्तानि चात्यर्थं कामान्सर्वांश्च सेवते
+निद्रा सर्वात्मना त्याज्या स्वप्नदोषानवेक्षता
+स दुःखं प्राप्य लोकेऽस्मिन्नरकायोपपद्यते
+कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि
+न त्वेषामर्थसामान्यमन्तरेण गुणानिमान्
+वाक्प्रबुद्धो हि संरागाद्विरागाद्व्याहरेद्यदि
+शारीरैर्नियमैरुग्रैश्चरेन्निष्कल्मषं तपः
+सत्त्वस्थः सात्त्विकान्भावाञ्शुद्धान्पश्यति संश्रितः
+वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भ्यो हि वसुधोद्गता
+नदीष्वापो यथा युक्ता यथा सूर्ये मरीचयः
+हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ज्ञानचक्षुषा
+कल्कापेतामपरुषामनृशंसामपैशुनाम्
+ज्ञानदग्धपरिक्लेशः प्रयोगरतिरात्मवान्
+मग्नः स्वप्ने च मनसा त्रिर्जपेदघमर्षणम्
+उभौ नित्यौ सूक्ष्मतरौ महद्भ्यश्च महत्तरौ
+माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः
+ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम्
+तस्मात्तर्षात्मकाद्रागाद्बीजाज्जायन���ति जन्तवः
+पञ्चभूतात्मके देहे सत्त्वराजसतामसे
+अचेतनाश्चेतयितुः कारणादभिसंहिताः
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं बुद्ध्यहंकारलक्षणम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं त्रीँल्लोकानधितिष्ठति
+दुःखाद्यन्तैर्दुःखमध्यैर्नरः शारीरमानसैः
+विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा
+स्पर्शरूपरसाद्येषु सङ्गं गच्छन्ति बालिशाः
+ब्रह्मभूता विरजसस्ततो यान्ति परां गतिम्
+सम्यगाचर शुद्धात्मंस्ततः सिद्धिमवाप्स्यसि
+आ देहादप्रमादाच्च देहान्ताद्विप्रमुच्यते
+वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भ्यो हि वसुधोद्गता
+तृष्णाभिभूतस्तैर्बद्धस्तानेवाभिपरिप्लवन्
+चतुर्विधानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
+कारणं तस्य देहोऽयं स कर्ता सर्वकर्मणाम्
+संयोगलक्षणोत्पत्तिः कर्मजा गृह्यते यया
+तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे
+इन्द्रियैर्विविधैर्युक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा
+कुणपामेध्यसंयुक्तं यद्वदच्छिद्रबन्धनम्
+कल्कापेतामपरुषामनृशंसामपैशुनाम्
+प्रमोहो हर्षजः प्रीतिरसंदेहो धृतिः स्मृतिः
+यश्चाधर्मं चरेन्मोहात्कामलोभावनु प्लवन्
+ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम्
+माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः
+नदीष्वापो यथा युक्ता यथा सूर्ये मरीचयः
+भूतानामनुकम्पार्थं जगाद जगतो हितम्
+तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः
+अजरः सोऽमरश्चैव व्यक्ताव्यक्तोपदेशवान्
+संवृतोऽयं तथा देही सत्त्वराजसतामसैः
+आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्यात्मनि देवताः
+दुरन्तेष्विन्द्रियार्थेषु सक्ताः सीदन्ति जन्तवः
+श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि
+ज्ञानदग्धैस्तथा क्लेशैर्नात्मा संबध्यते पुनः
+कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि
+यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम्
+महर्षिर्भगवानत्रिर्वेद तच्छुक्रसंभवम्
+अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम्
+ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+भावेन यान्ति शुद्धा ये ज्ञानतृप्ता निराशिषः
+एतैश्चापगतैः सर्वैर्ब्रह्मभूयाय कल्पते
+न स वेद परं धर्मं यो न वेद चतुष्टयम्
+तरुणाधिगतं ज्ञानं जरादुर्बलतां गतम्
+मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः
+निःसंदिग्धमनीहो वै मुक्तः सर्वपरिग्रहैः
+संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात्
+अग्नि��्दारुगतो यद्वद्भिन्ने दारौ न दृश्यते
+विविक्तचारी लघ्वाशी तपस्वी नियतेन्द्रियः
+यात्रार्थमद्यादाहारं व्याधितो भेषजं यथा
+हेतुयुक्तः सदोत्सर्गो भूतानां प्रलयस्तथा
+इत्युक्तवन्तं ते विप्रास्तदा लोकपितामहम्
+तद्वत्संसारकान्तारमातिष्ठञ्श्रमतत्परः
+रागोत्पत्तौ चरेत्कृच्छ्रमह्नस्त्रिः प्रविशेदपः
+मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम्
+आहारं नियतं चैव देशे काले च सात्त्विकम्
+दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु
+तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा
+तथा तं संप्रवक्ष्यामि भूतग्रामं स्वकर्मजम्
+अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव
+तद्वद्देहगतं विद्यादात्मानं देहबन्धनम्
+ते यान्ति परमाँल्लोकान्विशुध्यन्तो यथाबलम्
+मनो बुद्ध्या निगृह्णीयाद्विषयान्मनसात्मनः
+व्यापकः सगुणः सूक्ष्मः सर्वभूतगुणाश्रयः
+गुणानां साम्यमागम्य मनसैव मनोवहम्
+ये त्वसक्ता महात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+कर्मणा नीयतेऽन्यत्र स्वकृतेन बलीयसा
+पञ्चभूतात्मके देहे सत्त्वराजसतामसे
+तत्परीक्ष्यानुवर्तेत यत्प्रवृत्त्यनुवर्तकम्
+विष्णुमव्यक्तसंस्थानं विशन्ते देवसत्तमम्
+दोषाणामेवमादीनां परीक्ष्य गुरुलाघवम्
+याभिः सूक्ष्माः प्रतायन्ते धमन्योऽन्याः सहस्रशः
+सत्यशौचार्जवत्यागैर्यशसा विक्रमेण च
+पयस्यन्तर्हितं सर्पिर्यद्वन्निर्मथ्यते खजैः
+अवाग्योगप्रयोगेण मनोज्ञं संप्रवर्तते
+तथैवात्मा शरीरस्थो योगेनैवात्र दृश्यते
+शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः
+नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः
+कदाचिद्दर्शनादासां दुर्बलानाविशेद्रजः
+रमत्ययं यथा स्वप्ने मनसा देहवानिव
+श्रियं दिव्यामभिप्रेप्सुर्ब्रह्म वाङ्मनसा शुचिः
+सर्वगात्रप्रतायिन्यस्तस्या ह्यनुगताः सिराः
+कृतवन्तो महात्मानस्ततो लोकानवाप्नुवन्
+जन्ममृत्युजरादुःखैर्व्याधिभिर्मनसः क्लमैः
+प्रयोजनमतस्त्वत्र मार्गमिच्छन्ति संस्तुतम्
+तस्य मायाविदग्धाङ्गा ज्ञानभ्रष्टा निराशिषः
+अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम्
+तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोघ्नमसुरैस्तमः
+मानदर्पादहंकारमहंकारात्ततः क्रियाः
+तं विशेषमवेक्षेत विशेषेण विचक्षणः
+रजसा चाप्ययं देही देहवाञ्शब्दवच्���रेत्
+रजसा धर्मयुक्तानि कार्याण्यपि समाप्नुयात्
+ज्ञानतत्त्वपरो नित्यं शुभाशुभनिदर्शकः
+प्रतापस्तपसो ज्ञानं लोके संशब्दितं तपः
+ज्ञातैश्च कारणैर्देही न देहं पुनरर्हति
+जन्मतो गर्भवासं तु शुक्रशोणितसंभवम्
+पार्थिवोऽयं तथा देहो मृद्विकारैर्विलिप्यते
+तद्वत्संसारसूत्रं हि तृष्णासूच्या निबध्यते
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तस्माद्बुध्येत बुद्धिमान्
+नावगच्छन्त्यविज्ञानादात्मजं पार्थिवं गुणम्
+यथेह नियतं कालो दर्शयत्यार्तवान्गुणान्
+स्निग्धत्वात्तिलवत्सर्वं चक्रेऽस्मिन्पीड्यते जगत्
+तानेव च यथा दस्यून्क्षिप्त्वा गच्छेच्छिवां दिशम्
+अन्तकाले वयोत्कर्षाच्छनैः कुर्यादनातुरः
+मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम्
+क्षेत्रज्ञमेवानुयाति पांसुर्वातेरितो यथा
+पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान्
+दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते सहस्रशः
+ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा
+सत्यं दानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम्
+अज्ञानकर्म निर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम्
+नेत्रयोः प्रतिपद्यन्ते वहन्त्यस्तैजसं गुणम्
+तर्पयन्ति यथाकालमापगा इव सागरम्
+मध्ये च हृदयस्यैका सिरा त्वत्र मनोवहा
+सूक्ष्मं विशेषणं तेषामवेक्षेच्छास्त्रचक्षुषा
+तिलपीडैरिवाक्रम्य भोगैरज्ञानसंभवैः
+पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाक्कर्मणामपि
+येनैतद्वर्तते चक्रमनादिनिधनं महत्
+महाभूतानीन्द्रियाणि गुणाः सत्त्वं रजस्तमः
+सोऽत्र वेदयते वेद्यं स शृणोति स पश्यति
+राजसं तामसं चैव शुद्धात्माकर्मसंभवम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं बुद्ध्यहंकारलक्षणम्
+हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते
+नान्यदासीदृते जीवमासेदुर्न तु संहितम्
+सर्वनीत्या सर्वगतं मनोहेतु सलक्षणम्
+स्पर्शनेभ्यस्तथा वायुः प्राणापानव्यपाश्रयः
+क्रोधलोभौ भयं दर्प एतेषां साधनाच्छुचिः
+एतावदेतद्विज्ञानमेतदस्ति च नास्ति च
+तस्मात्सम्यक्परीक्षेत दोषानज्ञानसंभवान्
+कर्मगर्भैर्गुणैर्देही गर्भे तदुपपद्यते
+कर्म तत्कुरुते तर्षादहंकारपरिग्रहम्
+त्रिबीजमिन्द्रदैवत्यं तस्मादिन्द्रियमुच्यते
+तद्वद्भूतेष्वहंकारं विद्याद्भूतप्रवर्तकम्
+परमं परमात्मानं देवमक्षयमव्ययम्
+तेषां विज्ञाननिष्ठानामन्यत्तत्त्वं न रोचते
+विपरीतमतो विद्या��्क्षेत्रज्ञस्य च लक्षणम्
+तदेवमेतौ विज्ञेयावव्यक्तपुरुषावुभौ
+लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम्
+अव्यक्तनिधनं विद्यादव्यक्तात्मात्मकं मनः
+लिङ्गसंयोगहीनं यच्छरीरस्पर्शवर्जितम्
+ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः
+त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम्
+अभिद्रवत्ययस्कान्तमयो निश्चेतनावुभौ
+अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम्
+रूपरागात्तथा चक्षुर्घ्राणं गन्धचिकीर्षया
+गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं त्रीँल्लोकानधितिष्ठति
+अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतेषु चार्जवम्
+क्षान्त्या धृत्या च बुद्ध्या च मनसा तपसैव च
+येन तन्त्रमयं तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत्
+लोहयुक्तं यथा हेम विपक्वं न विराजते
+सामान्यमेतदुभयोरेवं ह्यन्यद्विशेषणम्
+कणपिण्याककुल्माषशाकयावकसक्तवः
+ज्ञानेन्द्रियाणीन्द्रियार्थान्नोपसर्पन्त्यतर्षुलम्
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत्
+स्वभावहेतुजा भावा यद्वदन्यदपीदृशम्
+प्रशान्तो ज्ञानवान्भिक्षुर्निरपेक्षश्चरेत्सुखम्
+ज्ञानात्मानं तथा विद्यात्पुरुषं सर्वजन्तुषु
+ब्राह्मणा वेदतत्त्वज्ञास्तत्त्वार्थगतिनिश्चयाः
+क्रियाभिः स्नेहसंबन्धः स्नेहाच्छोकमनन्तरम्
+वाग्देहमनसां शौचं क्षमा सत्यं धृतिः स्मृतिः
+कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम्
+शब्दादीन्विषयांस्तस्मादसंरागादनुप्लवेत्
+जिह्वया रसनं यच्च तदेव परिवर्जितम्
+श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा
+व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम्
+आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः
+कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम्
+प्रकाशं भगवानेतदृषिर्नारायणोऽमृतम्
+परिपक्वबुद्धिः कालेन आदत्ते मानसं बलम्
+ज्ञानेन्धितं ततो ज्ञानमर्कवत्संप्रकाशते
+नापध्यायेन्न स्पृहयेन्नाबद्धं चिन्तयेदसत्
+एवमेताः सिरानद्यो रसोदा देहसागरम्
+तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः
+प्रलये प्रकृतिं प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः
+शान्तिमिच्छन्नदीनात्मा संयच्छेदिन्द्रियाणि च
+तथा मूलफलं भैक्षं पर्यायेणोपयोजयेत्
+निष्पन्नो दृश्यते व्यक्तमव्यक्तात्संभवस्तथा
+पुरुषेभ्यो द्विजानाहुर्द्विजेभ्यो मन्त्रवादिनः
+तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं ल���कयात्राविधानजम्
+सरजस्कोऽरजस्कश्च स वै वायुर्यथा भवेत्
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च निबोध तान्
+परं तत्सर्वभूतेभ्यस्तेन यान्ति परां गतिम्
+अभ्यासात्स तथा युक्तो न गच्छेत्प्रकृतिं पुनः
+स्वसंज्ञानस्वजांस्तद्वत्सुतसंज्ञान्कृमींस्त्यजेत्
+अत्रोपायं प्रवक्ष्यामि यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+दुःखान्निःसरणं वेद स तत्त्वज्ञः सुखी भवेत्
+वदन्ति पुरुषव्याघ्रं केशवं पुरुषर्षभम्
+रजस्तमश्च हित्वेह न तिर्यग्गतिमाप्नुयात्
+शब्दरागाच्छ्रोत्रमस्य जायते भावितात्मनः
+कर्मणो विवरं कुर्वन्न लोकानाप्नुयाच्छुभान्
+मनः सत्त्वगुणं प्राहुः सत्त्वमव्यक्तजं तथा
+वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम्
+ततः पश्यत्यसंबद्धान्वातपित्तकफोत्तरान्
+त्वमप्येतन्महाभाग यथोक्तं ब्रह्मणो वचः
+ज्ञात्वात्मस्थं हरिं चैव निवर्तन्ते न तेऽव्ययाः
+ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते
+देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः
+भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम्
+संप्रवृत्तमुदीर्णं च निगृह्णीयाद्द्विजो मनः
+विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः
+प्रतिलोमां दिशं बुद्ध्वा संसारमबुधास्तथा
+प्रलीनैरिन्द्रियैर्देही वर्तते देहवानिव
+राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम्
+हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते
+स्पर्शं वायुगुणं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा
+इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः
+ज्ञानयुक्तेन मनसा संततेन विचक्षणः
+पुनः संशयमापन्नाः पप्रच्छुर्द्विजसत्तमाः
+सर्व एते महात्मानो गच्छन्ति परमां गतिम्
+स्थानेभ्यो ध्वंसमानाश्च सूक्ष्मत्वात्तानुपासते
+बीजान्यग्न्युपदग्धानि न रोहन्ति यथा पुनः
+सर्वधर्मेषु धर्मज्ञा ज्ञापयन्ति गुणानिमान्
+सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+ज्ञानाभ्यासाज्जागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम्
+उष्णीषवान्यथा वस्त्रैस्त्रिभिर्भवति संवृतः
+रजसा साध्यते मोहस्तमसा च नरर्षभ
+यथाश्वत्थकणीकायामन्तर्भूतो महाद्रुमः
+प्रकीर्णमेषभारो हि यद्वद्धार्येत दस्युभिः
+यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान्
+प्रकृत्या सर्गधर्मिण्या तथा त्रिविधसत्त्वया
+विवक्षता वा सद्वाक्यं धर्मं सूक्ष्ममवेक्षता
+वैमनस्यं च विषये यान्त्यस्य करणानि च
+अन्तकाले ह्युपासन्नास्तपसा दग्धकिल्बिषाः
+संजातैर्जायते गात्रैः कर्मजैर्ब्रह्मणा वृतः
+सर्वेषामेव भूतानां पुरुषः श्रेष्ठ उच्यते
+शरीरवानुपादत्ते मोहात्सर्वपरिग्रहान्
+यथागमं च तत्सर्वं बुद्ध्या तन्नैव बुध्यते
+देहान्तं कश्चिदन्वास्ते भावितात्मा निराश्रयः
+पुरीषमूत्रविक्लेदशोणितप्रभवाविलम्
+तृष्णाबद्धं जगत्सर्वं चक्रवत्परिवर्तते
+यत्कृतं प्राक्शुभं कर्म पापं वा तदुपाश्नुते
+युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः
+श्रिता विरजसं देवं यमाहुः परमं पदम्
+सत्त्वस्थः सात्त्विकान्भावाञ्शुद्धान्पश्यति संश्रितः
+न त्वेषामर्थसामान्यमन्तरेण गुणानिमान्
+शुक्रं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति
+रजस्यन्तर्हिता मूर्तिरिन्द्रियाणां सनातनी
+मधु तैलं पयः सर्पिर्मांसानि लवणं गुडः
+देवर्षिचरितं गार्ग्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम्
+मज्जां चैव सिराजालैस्तर्पयन्ति रसा नृणाम्
+कषायवर्जितं ज्ञानं येषामुत्पद्यतेऽचलम्
+त्यागात्तेभ्यो निरोधः स्यान्निरोधज्ञो विमुच्यते
+तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिर्निरीक्षते
+अन्तरिक्षादन्यतरं धारणासक्तमानसम्
+ज्योतिष्मद्विरजो दिव्यमत्र सिद्धं महात्मनाम्
+रजोभूतैर्हि करणैः कर्मणा प्रतिपद्यते
+संसारतन्त्रवाहिन्यस्तत्र बुध्येत योषितः
+मानवा ज्ञानसंमोहात्ततः कामं प्रयान्ति वै
+तस्मात्तदविघाताय कर्म कुर्यादकल्मषम्
+एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुर्ज्ञानलक्षणम्
+पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः
+रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तं सत्त्वं निर्मलतामियात्
+अन्योन्यमभिवर्तन्ते पुरुषाधिष्ठिताः सदा
+यत्तत्सदसदव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम्
+व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा
+श्रोत्रेण श्रवणं चैव चक्षुषा चैव दर्शनम्
+विरागा दग्धदोषास्ते नाप्नुयुर्देहसंभवम्
+अध्यात्मं सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु
+तत्सर्वं देहिनां बीजं सर्वमात्मवतः समम्
+अव्यक्तपुरुषाभ्यां तु यत्स्यादन्यन्महत्तरम्
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः
+व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः
+एवं युक्तेन मनसा ज्ञानं तदुपपद्यते
+पाप्मानं निर्दहेदेवमन्तर्भूतं रजोमयम्
+ईदृगल्पं च वक्तव्यमविक्षिप्तेन चेतसा
+एतान्सत्त्वगुणान्विद्यादिमान्राजसतामसान्
+पृ��क्त्वात्संप्रयोगाच्च नासूयुर्वेद शाश्वतम्
+शारीरैर्नियमैरुग्रैश्चरेन्निष्कल्मषं तपः
+सूर्यश्च चन्द्रमाश्चैव भासतस्तपसा दिवि
+सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः
+मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम्
+तथा रजस्तमःकर्माण्युत्सृज्य प्राप्नुयात्सुखम्
+सर्वभूतविशिष्टास्ते सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः
+कामक्रोधादिभिर्भावैर्युक्तो राजसतामसैः
+परप्रत्ययसर्गे तु नियतं नातिवर्तते
+ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पञ्च कर्मेन्द्रियाण्यपि
+भगवन्तमजं दिव्यं विष्णुमव्यक्तसंज्ञितम्
+हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ज्ञानचक्षुषा
+देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते
+द्विजाग्र्यो जायते विद्वान्कन्यसीं वृत्तिमास्थितः
+कृत्या ह्येता घोररूपा मोहयन्त्यविचक्षणान्
+तस्मादेता विशेषेण नरोऽतीयुर्विपश्चितः
+मृन्मयं शरणं यद्वन्मृदैव परिलिप्यते
+सुखदुःखसमारम्भाज्जन्माजन्मकृतक्षणाः
+सुदुर्गमिव पन्थानमतीत्य गुणबन्धनम्
+अनाद्यन्तावुभावेतावलिङ्गौ चाप्युभावपि
+स्वप्नयोगे यथैवात्मा पञ्चेन्द्रियसमागतः
+अथ वा न प्रवर्तेत योगतन्त्रैरुपक्रमेत्
+इयं सा बुद्धिरन्येयं यया याति परां गतिम्
+अज्ञानप्रभवं नित्यमहंकारं परित्यजेत्
+संदेहमेतमुत्पन्नमच्छिनद्भगवानृषिः
+अभ्यस्यन्ति परं देवं विद्युत्संशब्दिताक्षरम्
+प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिर्निवृत्तिः परमा गतिः
+शुक्रतो रसतश्चैव स्नेहाज्जायन्ति जन्तवः
+तस्माच्छुभानि कर्माणि कुर्याद्वाग्बुद्धिकर्मभिः
+न भूः खं द्यौर्न भूतानि नर्षयो न सुरासुराः
+इन्द्रियाणां रजस्येव प्रभवप्रलयावुभौ
+विमृशेदात्मसंस्थानामेकैकमनुसंततम्
+प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम्
+कार्यैरव्याहतमतिर्वैराग्यात्प्रकृतौ स्थितः
+तांस्तानुपासते धर्मान्धर्मकामा यथागमम्
+क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्रं स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम्
+वाङ्मनोनियमः साम्यं मानसं तप उच्यते
+अग्राह्यौ पुरुषावेतावलिङ्गत्वादसंहितौ
+धर्म्यं पन्थानमाक्रम्य सानुबन्धो विनश्यति
+भावान्सर्वान्यथावृत्तान्संवसेत यथाक्रमम्
+धृतिमानात्मवान्बुद्धिं निगृह्णीयादसंशयम्
+रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम्
+त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते
+स्वभावात्कर्मयोगाद्वा तानुपेक्षेत बु���्धिमान्
+प्रवृत्तं नोपरुन्धेत शनैरग्निमिवेन्धयेत्
+एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः
+विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः
+मर्त्यलोकाद्विमुच्यन्ते विद्यासंयुक्तमानसाः
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो यथायमुपपद्यते
+यथासंज्ञो ह्ययं सम्यगन्तकाले न मुह्यति
+तद्वदव्यक्तजा भावाः कर्तुः कारणलक्षणाः
+गान्धर्वं नारदो वेदं भरद्वाजो धनुर्ग्रहम्
+निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति
+कर्मणा बीजभूतेन चोद्यते यद्यदिन्द्रियम्
+नवद्वारं पुरं पुण्यमेतैर्भावैः समन्वितम्
+स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते
+कार्याणां तूपकरणे कालो भवति हेतुमान्
+यदिदं ब्रह्मणो रूपं ब्रह्मचर्यमिति स्मृतम्
+नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः
+अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते
+अर्थयुक्तानि चात्यर्थं कामान्सर्वांश्च सेवते
+दोषैर्मूलादवच्छिन्नैर्विशुद्धात्मा विमुच्यते
+विषादशोकावरतिर्मानदर्पावनार्यता
+तथैतदुपपन्नार्थं वर्णयन्ति महर्षयः
+प्राप्य तत्परमं स्थानं मोदन्तेऽक्षरमव्ययम्
+अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु
+न च तैः स्पृश्यते भावो न ते तेन महात्मना
+भविता मनसो ज्ञानं मन एव प्रतायते
+इत्युक्तास्ते तु मुनयो ब्रह्मणा गुरुणा तथा
+तथा वार्तां समीक्षेत कृतलक्षणसंमिताम्
+तथापक्वकषायाख्यं विज्ञानं न प्रकाशते
+बुद्ध्या ह्यनिगृहीतेन मनसा कर्म तामसम्
+प्रकृत्या क्षेत्रभूतास्ता नराः क्षेत्रज्ञलक्षणाः
+दश विद्याद्धमन्योऽत्र पञ्चेन्द्रियगुणावहाः
+प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम्
+स्वदेहजानस्वसंज्ञान्यद्वदङ्गात्कृमींस्त्यजेत्
+शुक्रमस्पर्शजं देहात्सृजन्त्यस्य मनोवहा
+सद्भिराचरितत्वात्तु वृत्तमेतदगर्हितम्
+दुर्लभा वेदविद्वांसो वेदोक्तेषु व्यवस्थिताः
+कामक्रोधौ प्रमादश्च लोभमोहौ भयं क्लमः
+यदा पश्येत्तदा दोषानतीत्यामृतमश्नुते
+क्रोधहर्षौ विषादश्च जायन्ते हि परस्परम्
+ज्ञानदग्धपरिक्लेशः प्रयोगरतिरात्मवान्
+अथ वा मन्त्रवद्ब्रूयुर्मांसादानां यजुष्कृतम्
+संतन्वाना यथा यान्ति तथा देहाः शरीरिणाम्
+प्रीतिदुःखनिबद्धांश्च समस्तांस्त्रीनथो गुणान्
+ये वै शुक्रगतिं विद्युर्भूतसंकरकारिकाम्
+स तु देहाद्यथा देहं त्यक्त्वान्यं प्रतिपद्यते
+विज्ञेयं व्यापकं चित्तं तेष�� सर्वगतं मनः
+विधिज्ञेभ्यो द्विजातिभ्यो ग्राह्यमन्नं विशिष्यते
+ताभिः संसक्तमनसो ब्रह्मवत्संप्रकाशते
+कमभिष्टुवते चायं कं वा क्रोशति किं वदेत्
+व्याप्य शेते महानात्मा तस्मात्पुरुष उच्यते
+तस्मान्मनोवाक्शरीरैराचरेद्धैर्यमात्मनः
+देहकर्म नुदन्प्राणानन्तकाले विमुच्यते
+विज्ञानानुगतं ज्ञानमज्ञानादपकृष्यते
+अत्राप्युपेक्षां कुर्वीत ज्ञात्वा कर्मफलं जगत्
+वातपित्तकफान्रक्तं त्वङ्मांसं स्नायुमस्थि च
+यो यथावद्विजानाति स वितृष्णो विमुच्यते
+यद्वत्कान्तारमातिष्ठन्नौत्सुक्यं समनुव्रजेत्
+नात्येति कारणं कार्यं न कार्यं कारणं तथा
+उभौ नित्यौ सूक्ष्मतरौ महद्भ्यश्च महत्तरौ
+कार्यकारणसंयोगे स हेतुरुपपादितः
+सरजस्तामसैर्भावैश्च्युतो हेतुबलान्वितः
+अचेतनाश्चेतयितुः कारणादभिसंहिताः
+नाशुद्धमाचरेत्तस्मादभीप्सन्देहयापनम्
+कर्मणा व्याप्यते पूर्वं कर्मणा चोपपद्यते
+त्रैलोक्यं सेश्वरं सर्वमहंकारे प्रतिष्ठितम्
+शुक्रं निर्मथ्यते तद्वद्देहसंकल्पजैः खजैः
+त्रैलोक्यं तपसा व्याप्तमन्तर्भूतेन भास्वता
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्मं प्रजापतिरथाब्रवीत्
+सूच्या सूत्रं यथा वस्त्रे संसारयति वायकः
+कामात्क्रोधमवाप्याथ लोभमोहौ च मानवाः
+हेतुयुक्ताः प्रकृतयो विकाराश्च परस्परम्
+निद्रा सर्वात्मना त्याज्या स्वप्नदोषानवेक्षता
+स्वप्नेऽप्येवं यथाभ्येति मनःसंकल्पजं रजः
+अथ वा मनसः सङ्गं पश्येद्भूतानुकम्पया
+रजस्तमोघ्नं यत्कर्म तपसस्तत्स्वलक्षणम्
+यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम्
+अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+तद्विज्ञानाच्चरन्प्राज्ञः प्राप्नुयात्परमां गतिम्
+तस्मात्तर्षात्मकाद्रागाद्बीजाज्जायन्ति जन्तवः
+जायते तदहंकाराद्रागयुक्तेन चेतसा
+वाक्प्रबुद्धो हि संरागाद्विरागाद्व्याहरेद्यदि
+पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते सदा
+निगृहीतेन्द्रियस्यास्य कुर्वाणस्य मनो वशे
+भवान्तप्रभवप्रज्ञा आसते ये विपर्ययम्
+चक्रवत्परिवर्तन्ते ह्यज्ञानाज्जन्तवो भृशम्
+सम्यग्वृत्तिर्ब्रह्मलोकं प्राप्नुयान्मध्यमः सुरान्
+हिंसाविहाराभिरतस्तन्द्रीनिद्रासमन्वितः
+स दुःखं प्राप्य लोकेऽस्मिन्नरकायोपपद्यते
+वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम्
+श्रमादाह���रमादद्यादस्वाद्वपि हि यापनम्
+तस्मात्तन्मात्रमादद्याद्यावदत्र प्रयोजनम्
+दृष्ट्वेमं संततं लोकं घटेन्मोक्षाय बुद्धिमान्
+तत्कारणैर्हि संयुक्तं कार्यसंग्रहकारकम्
+अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः
+तथैतदन्तरं विद्यात्क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्बुधः
+क्षमा चैवाप्रमादश्च यस्यैते स सुखी भवेत्
+तस्मादात्मवता वर्ज्यं रजश्च तम एव च
+तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्मांश्च शाश्वतान्
+धृत्या देहान्धारयन्तो बुद्धिसंक्षिप्तमानसाः
+सत्त्वेन रजसा चैव तमसा चैव मोहिताः
+लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा
+देहं तु परमं विद्याद्विमुक्तमपरिग्रहम्
+धान्यानि फलमूलानि मृद्विकाराः सहाम्भसा
+शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम्
+निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा
+सत्यां वाचमहिंस्रां च वदेदनपवादिनीम्
+हेतुः स एवानादाने शुद्धधर्मानुपालने
+प्रकृतेश्च विकाराणां द्रष्टारमगुणान्वितम्
+निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+कीर्त्यते शब्दसंज्ञाभिः कोऽहमेषोऽप्यसाविति
+तस्माच्चतुष्टयं वेद्यमेतैर्हेतुभिराचितम्
+विनाशयति संभूतमयस्मयमयो यथा
+स्वप्ने हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते
+तृष्णातन्तुरनाद्यन्तस्तथा देहगतः सदा
+युक्तो धारणया कश्चित्सत्तां केचिदुपासते
+विकारं प्रकृतिं चैव पुरुषं च सनातनम्
+परीक्ष्य संचरेद्विद्वान्यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+अव्यक्तप्रभवान्याहुरव्यक्तनिधनानि च
+रजस्तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्थितम्
+करणैः कर्मनिर्वृत्तैः कर्ता यद्यद्विचेष्टते
+यश्चैनं परमं धर्मं सर्वभूतसुखावहम्
+वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः
+तमसा लोभयुक्तानि क्रोधजानि च सेवते
+बुद्ध्या च व्यवसायेन ब्रह्मचर्यमकल्मषम्
+तद्बीजं देहिनामाहुस्तद्बीजं जीवसंज्ञितम्
+व्यानोदानौ समानश्च पञ्चधा देहयापना
+संमोहकं तमो विद्यात्कृष्णमज्ञानसंभवम्
+प्रकृतिः सृजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते
+सुदुष्करं ब्रह्मचर्यमुपायं तत्र मे शृणु
+तस्मात्समाहितं बुद्ध्या मनो भूतेषु धारयेत्
+सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ
+आहारनियमेनास्य पाप्मा नश्यति राजसः
+योषितां न कथाः श्राव्या न निरीक्ष्या निरम्बराः
+स देही विमलः श्रीमाञ्शुद्धो विद्यासमन्वितः
+बिसतन्तुर्यथैवायमन्तःस्थः सर्वतो बिसे
+दुःखं विद्यादुपादानादभिमानाच्च वर्धते
+अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः
+यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये
+न्यायतन्त्राण्यनेकानि तैस्तैरुक्तानि वादिभिः
+नेत्रहीनो यथा ह्येकः कृच्छ्राणि लभतेऽध्वनि
+तथाकृतात्मा सहजैर्दोषैर्नश्यति राजसैः
+एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम्
+देवतास्ताः प्रकाशन्ते हृष्टा यान्ति तमीश्वरम्
+वाङ्मनोभ्यां शरीरेण शुचिः स्यादनहंकृतः
+रसज्ञाने तु जिह्वेयं व्याहृते वाक्तथैव च
+मग्नः स्वप्ने च मनसा त्रिर्जपेदघमर्षणम्
+देहमुत्सृज्य वै याति तथैवात्रोपलभ्यते
+एते भावा जगत्सर्वं वहन्ति सचराचरम्
+ज्ञानहीनस्तथा लोके तस्माज्ज्ञानविदोऽधिकाः
+दुःखाद्यन्तैर्दुःखमध्यैर्नरः शारीरमानसैः
+तथा तं संप्रवक्ष्यामि भूतग्रामं स्वकर्मजम्
+तां गतिं परमामेति निवृत्तिपरमो मुनिः
+ज्ञानेन्द्रियाणीन्द्रियार्थान्नोपसर्पन्त्यतर्षुलम्
+रजस्यन्तर्हिता मूर्तिरिन्द्रियाणां सनातनी
+निवृत्तिलक्षणं धर्ममव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+स्वप्ने हि रजसा देही तमसा चाभिभूयते
+अध्यात्मं सर्वभूतानामागमानां च यद्वसु
+परीक्ष्य संचरेद्विद्वान्यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+रागोत्पत्तौ चरेत्कृच्छ्रमह्नस्त्रिः प्रविशेदपः
+ज्ञानहीनस्तथा लोके तस्माज्ज्ञानविदोऽधिकाः
+नात्येति कारणं कार्यं न कार्यं कारणं तथा
+नावगच्छन्त्यविज्ञानादात्मजं पार्थिवं गुणम्
+परं तत्सर्वभूतेभ्यस्तेन यान्ति परां गतिम्
+स तु देहाद्यथा देहं त्यक्त्वान्यं प्रतिपद्यते
+रसज्ञाने तु जिह्वेयं व्याहृते वाक्तथैव च
+कृतवन्तो महात्मानस्ततो लोकानवाप्नुवन्
+अर्थयुक्तानि चात्यर्थं कामान्सर्वांश्च सेवते
+यथाश्वत्थकणीकायामन्तर्भूतो महाद्रुमः
+ये त्वसक्ता महात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+यथेह नियतं कालो दर्शयत्यार्तवान्गुणान्
+दुःखान्निःसरणं वेद स तत्त्वज्ञः सुखी भवेत्
+वैमनस्यं च विषये यान्त्यस्य करणानि च
+कर्म तत्कुरुते तर्षादहंकारपरिग्रहम्
+मग्नः स्वप्ने च मनसा त्रिर्जपेदघमर्षणम्
+स्पर्शनेभ्यस्तथा वायुः प्राणापानव्यपाश्रयः
+पुरीषमूत्रविक्लेदशोणितप्रभवाविलम्
+यथागमं च तत्सर्वं बुद्ध्या तन्नैव बुध्यते
+युक्तो धारणया कश्चित्सत्तां केचिदुपासते
+तस्मात्समाहितं बुद्ध्या मनो भूतेषु धारयेत्
+अमृतं तदवाप्नोति यत्तदक्षरमव्ययम्
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं त्रीँल्लोकानधितिष्ठति
+माहात्म्यं देवदेवस्य विष्णोरमिततेजसः
+प्रकृतिः सृजते तद्वदानन्त्यान्नापचीयते
+कृत्या ह्येता घोररूपा मोहयन्त्यविचक्षणान्
+योषितां न कथाः श्राव्या न निरीक्ष्या निरम्बराः
+सात्त्विको वा यथायोगमानन्तर्यफलोदयः
+ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते
+ज्ञानदग्धैस्तथा क्लेशैर्नात्मा संबध्यते पुनः
+सरजस्तामसैर्भावैश्च्युतो हेतुबलान्वितः
+नदीष्वापो यथा युक्ता यथा सूर्ये मरीचयः
+त्रैलोक्यं सेश्वरं सर्वमहंकारे प्रतिष्ठितम्
+उभौ नित्यौ सूक्ष्मतरौ महद्भ्यश्च महत्तरौ
+सर्वधर्मेषु धर्मज्ञा ज्ञापयन्ति गुणानिमान्
+अग्निर्दारुगतो यद्वद्भिन्ने दारौ न दृश्यते
+अथ वा न प्रवर्तेत योगतन्त्रैरुपक्रमेत्
+वाङ्मनोभ्यां शरीरेण शुचिः स्यादनहंकृतः
+रजसा साध्यते मोहस्तमसा च नरर्षभ
+शब्दरागाच्छ्रोत्रमस्य जायते भावितात्मनः
+शुक्रमस्पर्शजं देहात्सृजन्त्यस्य मनोवहा
+भविता मनसो ज्ञानं मन एव प्रतायते
+तस्माच्छुभानि कर्माणि कुर्याद्वाग्बुद्धिकर्मभिः
+यदिदं ब्रह्मणो रूपं ब्रह्मचर्यमिति स्मृतम्
+तृष्णाबद्धं जगत्सर्वं चक्रवत्परिवर्तते
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो यथायमुपपद्यते
+विज्ञेयं व्यापकं चित्तं तेषु सर्वगतं मनः
+ईदृगल्पं च वक्तव्यमविक्षिप्तेन चेतसा
+रजस्तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्थितम्
+मानवा ज्ञानसंमोहात्ततः कामं प्रयान्ति वै
+पाप्मानं निर्दहेदेवमन्तर्भूतं रजोमयम्
+बुद्ध्या ह्यनिगृहीतेन मनसा कर्म तामसम्
+सर्गप्रलयकर्तारमव्यक्तं ब्रह्म शाश्वतम्
+त्वमप्येतन्महाभाग यथोक्तं ब्रह्मणो वचः
+तथा रजस्तमःकर्माण्युत्सृज्य प्राप्नुयात्सुखम्
+एतान्सत्त्वगुणान्विद्यादिमान्राजसतामसान्
+अचेतनाश्चेतयितुः कारणादभिसंहिताः
+सूक्ष्मं विशेषणं तेषामवेक्षेच्छास्त्रचक्षुषा
+ज्ञानेन्द्रियाण्यतः पञ्च पञ्च कर्मेन्द्रियाण्यपि
+पुरुषाधिष्ठितं भावं प्रकृतिः सूयते सदा
+स्वदेहजानस्वसंज्ञान्यद्वदङ्गात्कृमींस्त्यजेत्
+बीजान्यग्न्युपदग्धानि न रोहन्ति यथा पुनः
+अथ यद्यद्यदा भावि कालयोगाद्युगादिषु
+तथा मूलफलं भैक्षं पर्यायेणोपयोजयेत्
+सुदुष्करं ब्रह्मचर्यमुपायं तत्र मे शृणु
+संप्रवृत्तम���दीर्णं च निगृह्णीयाद्द्विजो मनः
+विविक्तचारी लघ्वाशी तपस्वी नियतेन्द्रियः
+अग्राह्यौ पुरुषावेतावलिङ्गत्वादसंहितौ
+अथ वा मन्त्रवद्ब्रूयुर्मांसादानां यजुष्कृतम्
+इन्द्रियैर्विविधैर्युक्तं सर्वं व्यस्तं मनस्तथा
+शुक्रं संकल्पजं नॄणां सर्वगात्रैर्विमुञ्चति
+पृथक्त्वात्संप्रयोगाच्च नासूयुर्वेद शाश्वतम्
+न भूः खं द्यौर्न भूतानि नर्षयो न सुरासुराः
+हेत्वागमसदाचारैर्यदुक्तं तदुपास्यते
+श्रिता विरजसं देवं यमाहुः परमं पदम्
+स्निग्धत्वात्तिलवत्सर्वं चक्रेऽस्मिन्पीड्यते जगत्
+सत्त्वं देवगुणं विद्यादितरावासुरौ गुणौ
+रूपरागात्तथा चक्षुर्घ्राणं गन्धचिकीर्षया
+यद्वन्मनोरथैश्वर्यं स्वप्ने तद्वन्मनोगतम्
+तथा वार्तां समीक्षेत कृतलक्षणसंमिताम्
+देहमुत्सृज्य वै याति तथैवात्रोपलभ्यते
+यदा पश्येत्तदा दोषानतीत्यामृतमश्नुते
+तिलपीडैरिवाक्रम्य भोगैरज्ञानसंभवैः
+भावान्सर्वान्यथावृत्तान्संवसेत यथाक्रमम्
+याभिः सूक्ष्माः प्रतायन्ते धमन्योऽन्याः सहस्रशः
+ज्ञानात्मानं तथा विद्यात्पुरुषं सर्वजन्तुषु
+अभ्यासात्स तथा युक्तो न गच्छेत्प्रकृतिं पुनः
+अत्राह को न्वयं भावः स्वप्ने विषयवानिव
+बुद्ध्या च व्यवसायेन ब्रह्मचर्यमकल्मषम्
+तानेव च यथा दस्यून्क्षिप्त्वा गच्छेच्छिवां दिशम्
+गुणानामपि यद्यत्तत्कर्म जानात्युपस्थितम्
+गान्धर्वं नारदो वेदं भरद्वाजो धनुर्ग्रहम्
+स्वभावात्कर्मयोगाद्वा तानुपेक्षेत बुद्धिमान्
+क्षेत्रज्ञाधिष्ठितं चक्रं स्निग्धाक्षं वर्तते ध्रुवम्
+परमं परमात्मानं देवमक्षयमव्ययम्
+दुःखाद्यन्तैर्दुःखमध्यैर्नरः शारीरमानसैः
+मृन्मयं शरणं यद्वन्मृदैव परिलिप्यते
+धृतिमानात्मवान्बुद्धिं निगृह्णीयादसंशयम्
+तथैव वेदशास्त्राणि लोकधर्मांश्च शाश्वतान्
+लोहयुक्तं यथा हेम विपक्वं न विराजते
+जिह्वया रसनं यच्च तदेव परिवर्जितम्
+न च तैः स्पृश्यते भावो न ते तेन महात्मना
+प्रकृत्या सर्गधर्मिण्या तथा त्रिविधसत्त्वया
+कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम्
+तं विशेषमवेक्षेत विशेषेण विचक्षणः
+इत्युक्तास्ते तु मुनयो ब्रह्मणा गुरुणा तथा
+मर्त्यलोकाद्विमुच्यन्ते विद्यासंयुक्तमानसाः
+निगृहीतेन्द्रियस्यास्य कुर्वाणस्य मनो वशे
+ज्ञानाभ्यासाज्जागरतो जिज्ञासार्थमनन्तरम्
+कारणं तस्य देहोऽयं स कर्ता सर्वकर्मणाम्
+नापध्यायेन्न स्पृहयेन्नाबद्धं चिन्तयेदसत्
+तद्विज्ञानाच्चरन्प्राज्ञः प्राप्नुयात्परमां गतिम्
+अभ्यस्यन्ति परं देवं विद्युत्संशब्दिताक्षरम्
+देहं तु परमं विद्याद्विमुक्तमपरिग्रहम्
+तत्कारणैर्हि संयुक्तं कार्यसंग्रहकारकम्
+अत्राप्युपेक्षां कुर्वीत ज्ञात्वा कर्मफलं जगत्
+सत्यं दानमथो यज्ञस्तितिक्षा दम आर्जवम्
+प्रयोजनमतस्त्वत्र मार्गमिच्छन्ति संस्तुतम्
+तथैतदुपपन्नार्थं वर्णयन्ति महर्षयः
+आहारं नियतं चैव देशे काले च सात्त्विकम्
+प्रसन्नैरिन्द्रियैर्यद्यत्संकल्पयति मानसम्
+तद्वत्संसारसूत्रं हि तृष्णासूच्या निबध्यते
+तदिदं ब्रह्म वार्ष्णेयमितिहासं शृणुष्व मे
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तस्माद्बुध्येत बुद्धिमान्
+नारायणादृषिगणास्तथा मुख्याः सुरासुराः
+विपरीतमतो विद्यात्क्षेत्रज्ञस्य च लक्षणम्
+नागासुरमनुष्यांश्च सृजते परमोऽव्ययः
+व्यापकः सगुणः सूक्ष्मः सर्वभूतगुणाश्रयः
+क्षान्त्या धृत्या च बुद्ध्या च मनसा तपसैव च
+पितॄन्देवानृषींश्चैव तथा वै यक्षदानवान्
+त्रैलोक्यं सर्वभूतेषु चक्रवत्परिवर्तते
+विषयाः पञ्च चैकं च विकारे षोडशं मनः
+ये विदुर्भावितात्मानस्ते यान्ति परमां गतिम्
+भवान्तप्रभवप्रज्ञा आसते ये विपर्ययम्
+मनः सत्त्वगुणं प्राहुः सत्त्वमव्यक्तजं तथा
+हेतुमच्छक्यमाख्यातुमेतावज्ज्ञानचक्षुषा
+अन्तकाले वयोत्कर्षाच्छनैः कुर्यादनातुरः
+तस्मादेता विशेषेण नरोऽतीयुर्विपश्चितः
+प्रलये प्रकृतिं प्राप्य युगादौ सृजते प्रभुः
+शान्तिमिच्छन्नदीनात्मा संयच्छेदिन्द्रियाणि च
+तद्वद्देहगतं विद्यादात्मानं देहबन्धनम्
+देवतास्ताः प्रकाशन्ते हृष्टा यान्ति तमीश्वरम्
+वदन्ति पुरुषव्याघ्रं केशवं पुरुषर्षभम्
+दोषाणामेवमादीनां परीक्ष्य गुरुलाघवम्
+पुरुषं सनातनं विष्णुं यत्तद्वेदविदो विदुः
+उष्णीषवान्यथा वस्त्रैस्त्रिभिर्भवति संवृतः
+तत्तच्छंसन्ति भूतानि मनो यद्भावितं यथा
+अभिद्रवत्ययस्कान्तमयो निश्चेतनावुभौ
+तद्वदव्यक्तजा भावाः कर्तुः कारणलक्षणाः
+ज्ञानदग्धपरिक्लेशः प्रयोगरतिरात्मवान्
+कार्यव्यासक्तमनसः संकल्पो जाग्रतो ह्यपि
+सर्वगात्रप्रतायिन्यस्तस्या ह्यनुगताः सिराः
+प्रवृत्तं नोपरुन्धेत शनैरग्निमिवेन्धयेत्
+पञ्चभूतात्मके देहे सत्त्वराजसतामसे
+कणपिण्याककुल्माषशाकयावकसक्तवः
+अव्यक्तनाभं व्यक्तारं विकारपरिमण्डलम्
+सद्भिराचरितत्वात्तु वृत्तमेतदगर्हितम्
+मज्जां चैव सिराजालैस्तर्पयन्ति रसा नृणाम्
+एवं हि तपसा युक्तमर्कवत्तमसः परम्
+विष्णुमव्यक्तसंस्थानं विशन्ते देवसत्तमम्
+तत्सर्वं देहिनां बीजं सर्वमात्मवतः समम्
+अन्योन्यमभिवर्तन्ते पुरुषाधिष्ठिताः सदा
+व्यानोदानौ समानश्च पञ्चधा देहयापना
+पार्थिवोऽयं तथा देहो मृद्विकारैर्विलिप्यते
+स्वसंज्ञानस्वजांस्तद्वत्सुतसंज्ञान्कृमींस्त्यजेत्
+दृष्ट्वेमं संततं लोकं घटेन्मोक्षाय बुद्धिमान्
+न स वेद परं धर्मं यो न वेद चतुष्टयम्
+देहेषु ज्ञानकर्तारमुपासीनमुपासते
+श्रमादाहारमादद्यादस्वाद्वपि हि यापनम्
+अव्यक्तप्रभवान्याहुरव्यक्तनिधनानि च
+राजर्षयः पुराणाश्च परमं दुःखभेषजम्
+महाभूतानीन्द्रियाणि गुणाः सत्त्वं रजस्तमः
+तस्मात्तदविघाताय कर्म कुर्यादकल्मषम्
+दुःखं विद्यादुपादानादभिमानाच्च वर्धते
+क्षेत्रज्ञमेवानुयाति पांसुर्वातेरितो यथा
+भगवन्तमजं दिव्यं विष्णुमव्यक्तसंज्ञितम्
+मध्ये च हृदयस्यैका सिरा त्वत्र मनोवहा
+सूच्या सूत्रं यथा वस्त्रे संसारयति वायकः
+गुणानां साम्यमागम्य मनसैव मनोवहम्
+परिपक्वबुद्धिः कालेन आदत्ते मानसं बलम्
+येनैतद्वर्तते चक्रमनादिनिधनं महत्
+देहान्तं कश्चिदन्वास्ते भावितात्मा निराश्रयः
+कामक्रोधादिभिर्भावैर्युक्तो राजसतामसैः
+जन्ममृत्युजरादुःखैर्व्याधिभिर्मनसः क्लमैः
+स देही विमलः श्रीमाञ्शुद्धो विद्यासमन्वितः
+भूतानामनुकम्पार्थं जगाद जगतो हितम्
+वातपित्तकफान्रक्तं त्वङ्मांसं स्नायुमस्थि च
+करणैः कर्मनिर्वृत्तैः कर्ता यद्यद्विचेष्टते
+तमसा लोभयुक्तानि क्रोधजानि च सेवते
+पुरुषेभ्यो द्विजानाहुर्द्विजेभ्यो मन्त्रवादिनः
+निष्पन्नो दृश्यते व्यक्तमव्यक्तात्संभवस्तथा
+एते भावा जगत्सर्वं वहन्ति सचराचरम्
+ब्रह्मभूता विरजसस्ततो यान्ति परां गतिम्
+त्रैलोक्यप्रकृतिर्देही तपसा तं महेश्वरम्
+ज्ञात्वात्मस्थं हरिं चैव निवर्तन्ते न तेऽव्ययाः
+ताभिः संसक्तमनसो ब्रह्मवत्संप्रकाशते
+प्रतापस्तपसो ज्ञानं लोके संशब्दितं तपः
+एतद्देवासुरैर्गुप्तं तदाहुर्ज्ञानलक्षणम्
+ज्ञानेन्धितं ततो ज्ञानमर्कवत्संप्रकाशते
+यथासंज्ञो ह्ययं सम्यगन्तकाले न मुह्यति
+सर्वनीत्या सर्वगतं मनोहेतु सलक्षणम्
+तेषां विज्ञाननिष्ठानामन्यत्तत्त्वं न रोचते
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्ममृषिर्नारायणोऽब्रवीत्
+बिसतन्तुर्यथैवायमन्तःस्थः सर्वतो बिसे
+मानदर्पादहंकारमहंकारात्ततः क्रियाः
+आकाशं चाप्यहंकाराद्वायुराकाशसंभवः
+कर्मगर्भैर्गुणैर्देही गर्भे तदुपपद्यते
+कामक्रोधौ प्रमादश्च लोभमोहौ भयं क्लमः
+सत्यां वाचमहिंस्रां च वदेदनपवादिनीम्
+तत्तत्स्वप्नेऽप्युपरते मनोदृष्टिर्निरीक्षते
+निःसंदिग्धमनीहो वै मुक्तः सर्वपरिग्रहैः
+एतैश्चापगतैः सर्वैर्ब्रह्मभूयाय कल्पते
+महर्षिर्भगवानत्रिर्वेद तच्छुक्रसंभवम्
+देहान्तरमिवापन्नश्चरत्यपगतस्मृतिः
+त्रैलोक्यं तपसा व्याप्तमन्तर्भूतेन भास्वता
+प्रत्याहारेण वा शक्यमव्यक्तं ब्रह्म वेदितुम्
+क्रोधलोभौ भयं दर्प एतेषां साधनाच्छुचिः
+कार्यैरव्याहतमतिर्वैराग्यात्प्रकृतौ स्थितः
+रमत्ययं यथा स्वप्ने मनसा देहवानिव
+प्राप्य तत्परमं स्थानं मोदन्तेऽक्षरमव्ययम्
+व्याप्य शेते महानात्मा तस्मात्पुरुष उच्यते
+अव्यक्तकर्मजा बुद्धिरहंकारं प्रसूयते
+विधिज्ञेभ्यो द्विजातिभ्यो ग्राह्यमन्नं विशिष्यते
+धर्म्यं पन्थानमाक्रम्य सानुबन्धो विनश्यति
+प्रवृत्तिः पुनरावृत्तिर्निवृत्तिः परमा गतिः
+परप्रत्ययसर्गे तु नियतं नातिवर्तते
+मनस्यन्तर्हितं सर्वं वेद सोत्तमपूरुषः
+सर्वभूतविशिष्टास्ते सर्वज्ञाः सर्वदर्शिनः
+विज्ञानानुगतं ज्ञानमज्ञानादपकृष्यते
+तृष्णाभिभूतस्तैर्बद्धस्तानेवाभिपरिप्लवन्
+स्वभावहेतुजा भावा यद्वदन्यदपीदृशम्
+प्रकीर्णमेषभारो हि यद्वद्धार्येत दस्युभिः
+ये वै शुक्रगतिं विद्युर्भूतसंकरकारिकाम्
+यद्वत्कान्तारमातिष्ठन्नौत्सुक्यं समनुव्रजेत्
+लिप्सेत मनसा यश्च संकल्पादैश्वरं गुणम्
+नाशुद्धमाचरेत्तस्मादभीप्सन्देहयापनम्
+यश्चाधर्मं चरेन्मोहात्कामलोभावनु प्लवन्
+इन्द्रियाणां रजस्येव प्रभवप्रलयावुभौ
+सम्यग्वृत्तिर्ब्रह्मलोकं प्राप्नुयान्मध्यमः सुरान्
+तद्वत्सोमगुणा जिह्वा गन्धस्तु पृथिवीगुणः
+नेत्रहीनो यथा ह्येकः कृच्छ्राणि लभतेऽध्वनि
+सूर्यश्च चन्द्रमाश्चैव भासतस्तपसा दिवि
+कषायवर्जितं ज्ञानं येषामुत्पद्यतेऽचलम्
+तांस्तानुपासते धर्मान्धर्मकामा यथागमम्
+स्पर्शं वायुगुणं विद्यात्सर्वभूतेषु सर्वदा
+संयोगलक्षणोत्पत्तिः कर्मजा गृह्यते यया
+विज्ञानाभिनिवेशात्तु जागरत्यनिशं सदा
+सुदुर्गमिव पन्थानमतीत्य गुणबन्धनम्
+क्रोधहर्षौ विषादश्च जायन्ते हि परस्परम्
+येन तन्त्रमयं तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत्
+सत्त्वेन रजसा चैव तमसा चैव मोहिताः
+कर्मणा नीयतेऽन्यत्र स्वकृतेन बलीयसा
+सामान्यमेतदुभयोरेवं ह्यन्यद्विशेषणम्
+रजसा धर्मयुक्तानि कार्याण्यपि समाप्नुयात्
+राजसं तामसं चैव शुद्धात्माकर्मसंभवम्
+वासुदेवः सर्वमिदं विश्वस्य ब्रह्मणो मुखम्
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च निबोध तान्
+शारीरैर्नियमैरुग्रैश्चरेन्निष्कल्मषं तपः
+दुरन्तेष्विन्द्रियार्थेषु सक्ताः सीदन्ति जन्तवः
+कामात्क्रोधमवाप्याथ लोभमोहौ च मानवाः
+ज्ञानतत्त्वपरो नित्यं शुभाशुभनिदर्शकः
+कार्याणां तूपकरणे कालो भवति हेतुमान्
+तस्माच्चतुष्टयं वेद्यमेतैर्हेतुभिराचितम्
+तस्मान्मनोवाक्शरीरैराचरेद्धैर्यमात्मनः
+देवर्षिचरितं गार्ग्यः कृष्णात्रेयश्चिकित्सितम्
+तथापक्वकषायाख्यं विज्ञानं न प्रकाशते
+जायते तदहंकाराद्रागयुक्तेन चेतसा
+संवृतोऽयं तथा देही सत्त्वराजसतामसैः
+कल्कापेतामपरुषामनृशंसामपैशुनाम्
+लेभिरे तपसा पूर्वमनुज्ञाताः स्वयंभुवा
+तस्य मायाविदग्धाङ्गा ज्ञानभ्रष्टा निराशिषः
+प्रशान्तो ज्ञानवान्भिक्षुर्निरपेक्षश्चरेत्सुखम्
+सरजस्कोऽरजस्कश्च स वै वायुर्यथा भवेत्
+कर्मणा बीजभूतेन चोद्यते यद्यदिन्द्रियम्
+संदेहमेतमुत्पन्नमच्छिनद्भगवानृषिः
+वाग्देहमनसां शौचं क्षमा सत्यं धृतिः स्मृतिः
+विरागा दग्धदोषास्ते नाप्नुयुर्देहसंभवम्
+भावेन यान्ति शुद्धा ये ज्ञानतृप्ता निराशिषः
+यथा दीपः प्रकाशात्मा ह्रस्वो वा यदि वा महान्
+धान्यानि फलमूलानि मृद्विकाराः सहाम्भसा
+कदाचिद्दर्शनादासां दुर्बलानाविशेद्रजः
+क्षमा चैवाप्रमादश्च यस्यैते स सुखी भवेत्
+नेत्रयोः प्रतिपद्यन्ते वहन्त्यस्तैजसं गुणम्
+हेतुयुक्ताः प्रकृतयो विकाराश्च परस्परम्
+पादौ पायुरुपस्थश्च हस्तौ वाक्कर्मणामपि
+यात्रार्थमद्यादाहारं व्याधितो भेषजं यथा
+यथर्तुष्वृतुलिङ्गानि नानारूपाणि पर्यये
+व्यक्तं मृत्युमुखं विद्यादव्यक्तममृतं पदम्
+अज्ञानप्रभवं नित्यमहंकारं परित्यजेत्
+शुक्रतो रसतश्चैव स्नेहाज्जायन्ति जन्तवः
+कीर्त्यते शब्दसंज्ञाभिः कोऽहमेषोऽप्यसाविति
+युगान्तेऽन्तर्हितान्वेदान्सेतिहासान्महर्षयः
+धृत्या देहान्धारयन्तो बुद्धिसंक्षिप्तमानसाः
+व्यापकं सर्वभूतेषु वर्ततेऽप्रतिघं मनः
+न त्वेषामर्थसामान्यमन्तरेण गुणानिमान्
+ब्राह्मणा वेदतत्त्वज्ञास्तत्त्वार्थगतिनिश्चयाः
+रजोभूतैर्हि करणैः कर्मणा प्रतिपद्यते
+चतुर्विधानि भूतानि स्थावराणि चराणि च
+लिङ्गसंयोगहीनं यच्छरीरस्पर्शवर्जितम्
+ज्ञातैश्च कारणैर्देही न देहं पुनरर्हति
+निद्रा सर्वात्मना त्याज्या स्वप्नदोषानवेक्षता
+नान्यदासीदृते जीवमासेदुर्न तु संहितम्
+शुक्रं निर्मथ्यते तद्वद्देहसंकल्पजैः खजैः
+दोषैर्मूलादवच्छिन्नैर्विशुद्धात्मा विमुच्यते
+तर्पयन्ति यथाकालमापगा इव सागरम्
+अन्तकाले ह्युपासन्नास्तपसा दग्धकिल्बिषाः
+प्रलीनैरिन्द्रियैर्देही वर्तते देहवानिव
+कर्मणो विवरं कुर्वन्न लोकानाप्नुयाच्छुभान्
+शब्दादीन्विषयांस्तस्मादसंरागादनुप्लवेत्
+वाङ्मनोनियमः साम्यं मानसं तप उच्यते
+कालचक्रमनाद्यन्तं भावाभावस्वलक्षणम्
+नवद्वारं पुरं पुण्यमेतैर्भावैः समन्वितम्
+मूलप्रकृतयोऽष्टौ ता जगदेतास्ववस्थितम्
+हेतुयुक्तः सदोत्सर्गो भूतानां प्रलयस्तथा
+रजस्तमश्च हित्वेह न तिर्यग्गतिमाप्नुयात्
+आत्मप्रभावात्तं विद्यात्सर्वा ह्यात्मनि देवताः
+विद्यात्तु षोडशैतानि दैवतानि विभागशः
+एतावदेतद्विज्ञानमेतदस्ति च नास्ति च
+यत्तदक्षरमव्यक्तममृतं ब्रह्म शाश्वतम्
+तरुणाधिगतं ज्ञानं जरादुर्बलतां गतम्
+हेतुः स एवानादाने शुद्धधर्मानुपालने
+अन्तरिक्षादन्यतरं धारणासक्तमानसम्
+शरीरवानुपादत्ते मोहात्सर्वपरिग्रहान्
+त्यागात्तेभ्यो निरोधः स्यान्निरोधज्ञो विमुच्यते
+अत्रैवावस्थितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+सत्यशौचार्जवत्यागैर्यशसा विक्रमेण च
+वायोस्तेजस्ततश्चापस्त्वद्भ्यो हि वसुधोद्गता
+आहारनियमेनास्य पाप्मा नश्यति राजसः
+एवमेताः सिरानद्यो रसोदा देहसागरम्
+प्रकाशं भगवानेतदृषिर्नारायणोऽमृतम्
+वाक्प्रबुद्धो हि संरागाद्विरागाद्व्याहरेद्यदि
+अज्ञानकर्म निर्दिष्टमेतत्कारणलक्षणम्
+अर्हस्त्वमसि कल्याण वार्ष्णेयं शृणु यत्परम्
+तद्वत्संसारकान्तारमातिष्ठञ्श्रमतत्परः
+यश्चैनं परमं धर्मं सर्वभूतसुखावहम्
+विकारं प्रकृतिं चैव पुरुषं च सनातनम्
+निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति
+श्रियं दिव्यामभिप्रेप्सुर्ब्रह्म वाङ्मनसा शुचिः
+अहिंसा सत्यवचनं सर्वभूतेषु चार्जवम्
+तथाकृतात्मा सहजैर्दोषैर्नश्यति राजसैः
+व्यक्ताव्यक्ते च यत्तत्त्वं संप्राप्तं परमर्षिणा
+संसारतन्त्रवाहिन्यस्तत्र बुध्येत योषितः
+तत्परीक्ष्यानुवर्तेत यत्प्रवृत्त्यनुवर्तकम्
+प्रतिलोमां दिशं बुद्ध्वा संसारमबुधास्तथा
+निष्कल्मषं ब्रह्मचर्यमिच्छता चरितुं सदा
+सत्त्वं रजस्तमश्चेति देवासुरगुणान्विदुः
+प्रकृतेश्च विकाराणां द्रष्टारमगुणान्वितम्
+क्रियाभिः स्नेहसंबन्धः स्नेहाच्छोकमनन्तरम्
+दश विद्याद्धमन्योऽत्र पञ्चेन्द्रियगुणावहाः
+अनाद्यन्तावुभावेतावलिङ्गौ चाप्युभावपि
+संजातैर्जायते गात्रैः कर्मजैर्ब्रह्मणा वृतः
+रजसा चाप्ययं देही देहवाञ्शब्दवच्चरेत्
+न्यायतन्त्राण्यनेकानि तैस्तैरुक्तानि वादिभिः
+तस्मादात्मवता वर्ज्यं रजश्च तम एव च
+पुनः संशयमापन्नाः पप्रच्छुर्द्विजसत्तमाः
+शृणु शिष्य महाप्राज्ञ ब्रह्मगुह्यमिदं परम्
+कुणपामेध्यसंयुक्तं यद्वदच्छिद्रबन्धनम्
+तत्तदुत्पद्यते ज्ञानं लोकयात्राविधानजम्
+रजस्तमोभ्यां निर्मुक्तं सत्त्वं निर्मलतामियात्
+प्रकृत्या क्षेत्रभूतास्ता नराः क्षेत्रज्ञलक्षणाः
+श्रोत्रेण श्रवणं चैव चक्षुषा चैव दर्शनम्
+कार्यकारणसंयोगे स हेतुरुपपादितः
+इत्युक्तवन्तं ते विप्रास्तदा लोकपितामहम्
+एकस्तद्वेद भगवान्धाता नारायणः प्रभुः
+अवाग्योगप्रयोगेण मनोज्ञं संप्रवर्तते
+तृष्णातन्तुरनाद्यन्तस्तथा देहगतः सदा
+अव्यक्तपुरुषाभ्यां तु यत्स्यादन्यन्महत्तरम्
+हेतुयुक्तमतः सर्वं जगत्संपरिवर्तते
+ब्राह्मणो ब्राह्मणैः श्राव्यो राजन्यः क्षत्रियैस्तथा
+सम्यगाचर शुद्धात्मंस्ततः सिद्धिमवाप्स्यसि
+दुर्लभा वेदविद्वांसो वेदोक्तेषु व्यवस्थिताः
+सर्व एते महात्मानो गच्छन्ति परमां गतिम्
+मनसस्तु प्रलीनत्वात्तत्तदाहुर्निदर्शनम्
+तस्मात्तर्षात्मकाद्रागाद्बीजाज्जायन्ति जन्तवः
+त्रिबीजमिन्द्रदैवत्यं तस्मादिन्द्रियमुच्यते
+संमोहकं तमो विद्यात्कृष्णमज्ञानसंभव���्
+दीपादन्ये यथा दीपाः प्रवर्तन्ते सहस्रशः
+हिंसाविहाराभिरतस्तन्द्रीनिद्रासमन्वितः
+तस्मात्सम्यक्परीक्षेत दोषानज्ञानसंभवान्
+प्रीतिदुःखनिबद्धांश्च समस्तांस्त्रीनथो गुणान्
+सुखदुःखसमारम्भाज्जन्माजन्मकृतक्षणाः
+जन्मतो गर्भवासं तु शुक्रशोणितसंभवम्
+द्विजाग्र्यो जायते विद्वान्कन्यसीं वृत्तिमास्थितः
+वेदविद्वेद भगवान्वेदाङ्गानि बृहस्पतिः
+यत्कृतं प्राक्शुभं कर्म पापं वा तदुपाश्नुते
+देहकर्म नुदन्प्राणानन्तकाले विमुच्यते
+विषादशोकावरतिर्मानदर्पावनार्यता
+रजस्तमोघ्नं यत्कर्म तपसस्तत्स्वलक्षणम्
+विमृशेदात्मसंस्थानामेकैकमनुसंततम्
+शब्दः स्पर्शोऽथ रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+ततस्तमुपवर्तन्ते गुणा राजसतामसाः
+विनाशयति संभूतमयस्मयमयो यथा
+श्रोत्रं शब्दगुणं चैव चक्षुरग्नेर्गुणस्तथा
+प्रवृत्तिलक्षणं धर्मं प्रजापतिरथाब्रवीत्
+यो यथावद्विजानाति स वितृष्णो विमुच्यते
+प्रमोहो हर्षजः प्रीतिरसंदेहो धृतिः स्मृतिः
+ज्योतिष्मद्विरजो दिव्यमत्र सिद्धं महात्मनाम्
+ज्ञानयुक्तेन मनसा संततेन विचक्षणः
+ब्रह्म तत्परमं वेद्यममृतं ज्योतिरक्षरम्
+तथैतदन्तरं विद्यात्क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्बुधः
+अजरः सोऽमरश्चैव व्यक्ताव्यक्तोपदेशवान्
+तथैवात्मा शरीरस्थो योगेनैवात्र दृश्यते
+मधु तैलं पयः सर्पिर्मांसानि लवणं गुडः
+तद्बीजं देहिनामाहुस्तद्बीजं जीवसंज्ञितम्
+पयस्यन्तर्हितं सर्पिर्यद्वन्निर्मथ्यते खजैः
+श्रोत्रं त्वक्चक्षुषी जिह्वा घ्राणं पञ्चेन्द्रियाण्यपि
+विवक्षता वा सद्वाक्यं धर्मं सूक्ष्ममवेक्षता
+अव्यक्तनिधनं विद्यादव्यक्तात्मात्मकं मनः
+इन्द्रियाणां श्रमात्स्वप्नमाहुः सर्वगतं बुधाः
+सर्वेषामेव भूतानां पुरुषः श्रेष्ठ उच्यते
+ते यान्ति परमाँल्लोकान्विशुध्यन्तो यथाबलम्
+तपो ह्यधिष्ठितं देवैस्तपोघ्नमसुरैस्तमः
+अनाद्यं यत्परं ब्रह्म न देवा नर्षयो विदुः
+स्वप्नयोगे यथैवात्मा पञ्चेन्द्रियसमागतः
+आ देहादप्रमादाच्च देहान्ताद्विप्रमुच्यते
+सत्त्वस्थः सात्त्विकान्भावाञ्शुद्धान्पश्यति संश्रितः
+मनस्यन्तर्हितं द्वारं देहमास्थाय मानसम्
+स तयोरपवर्गज्ञो वीतरागो विमुच्यते
+कर्मणा व्याप्यते पूर्वं कर्मणा चोपपद्यते
+ज्ञानाधिष्ठानमज्ञानं बुद्ध्यहंकारलक्ष���म्
+वयोतीतो जरामृत्यू जित्वा ब्रह्म सनातनम्
+तदेवमेतौ विज्ञेयावव्यक्तपुरुषावुभौ
+कमभिष्टुवते चायं कं वा क्रोशति किं वदेत्
+रजस्तमोभवैर्भावैस्तदप्याहुर्दुरन्वयम्
+भार्गवो नीतिशास्त्रं च जगाद जगतो हितम्
+मनो बुद्ध्या निगृह्णीयाद्विषयान्मनसात्मनः
+एवं युक्तेन मनसा ज्ञानं तदुपपद्यते
+स्पर्शरूपरसाद्येषु सङ्गं गच्छन्ति बालिशाः
+अथ वा मनसः सङ्गं पश्येद्भूतानुकम्पया
+ततः पश्यत्यसंबद्धान्वातपित्तकफोत्तरान्
+इयं सा बुद्धिरन्येयं यया याति परां गतिम्
+अत्रोच्यते यथा ह्येतद्वेद योगेश्वरो हरिः
+सोऽत्र वेदयते वेद्यं स शृणोति स पश्यति
+सर्वभूतात्मभूतस्थं तदध्यात्मगुणं विदुः
+स्थानेभ्यो ध्वंसमानाश्च सूक्ष्मत्वात्तानुपासते
+चक्रवत्परिवर्तन्ते ह्यज्ञानाज्जन्तवो भृशम्
+तद्वद्भूतेष्वहंकारं विद्याद्भूतप्रवर्तकम्
+स्वप्नेऽप्येवं यथाभ्येति मनःसंकल्पजं रजः
+अत्रोपायं प्रवक्ष्यामि यथावच्छास्त्रचक्षुषा
+तस्मात्तन्मात्रमादद्याद्यावदत्र प्रयोजनम्
+यत्तत्सदसदव्यक्तं स्वपित्यस्मिन्निदर्शनम्
+स दुःखं प्राप्य लोकेऽस्मिन्नरकायोपपद्यते
+दृश्यन्ते तानि तान्येव तथा ब्रह्माहरात्रिषु
+संतन्वाना यथा यान्ति तथा देहाः शरीरिणाम्
+संसाराणामसंख्यानां कामात्मा तदवाप्नुयात्
+मातृपितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च
+वैद्याश्चाप्यातुराः सन्ति बलवन्तः सुदुर्बलाः
+सोऽयं विपुलमध्वानं कालेन ध्रुवमध्रुवः
+नरोऽवशः समभ्येति सर्वभूतनिषेवितम्
+न कश्चिज्जात्वतिक्रामेज्जरामृत्यू ह मानवः
+ये च विंशतिवर्षा वा त्रिंशद्वर्षाश्च मानवाः
+स्त्रियोऽक्षा मृगया पानं प्रसङ्गान्निन्दिता बुधैः
+यजेच्च विद्वान्विधिवत्त्रिवर्गं चाप्यनुव्रजेत्
+बलिनां दुर्बलानां च ह्रस्वानां महतामपि
+ये चानाथाः परान्नादाः कालस्तेषु समक्रियः
+रसायनविदश्चैव सुप्रयुक्तरसायनाः
+सर्वप्राणभृतां वृत्तं प्रेक्षमाणस्ततस्ततः
+यद्यदिष्टमसंतोषाद्दुरात्मा पापमाचरन्
+नौषधानि न शास्त्राणि न होमा न पुनर्जपाः
+परिक्षीणः परस्वानामादानं साधु मन्यते
+नियतं सर्वभूतानां कालेनैव भवन्त्युत
+शीतमुष्णं तथा वर्षं कालेन परिवर्तते
+मानसानां पुनर्योनिर्दुःखानां चित्तविभ्रमः
+बहूनामिच्छतां नास्ति समृद्धानां विचेष्टताम्
+यथा काष्ठं च काष्���ं च समेयातां महोदधौ
+तथैव तपसोपेताः स्वाध्यायाभ्यसने रताः
+दृश्यते नाभ्यतिक्रामन्नतिक्रान्तो न वा पुनः
+ये चापि पुरुषैः स्त्रीभिर्गीतवाद्यैरुपस्थिताः
+नैवास्य कश्चिद्भविता नायं भवति कस्यचित्
+वायुमाकाशमग्निं च चन्द्रादित्यावहःक्षपे
+दृश्यन्ते चापि बहवः संप्रसक्ता बहुश्रुताः
+ज्योतींषि सरितः शैलान्कः करोति बिभर्ति वा
+गन्धवर्णरसस्पर्शा निवर्तन्ते स्वभावतः
+प्रादुर्भावश्च भूतानां देहन्यासस्तथैव च
+स प्रसिक्तमना भोगान्विसृज्य पितृसंचितान्
+अवर्जनीयास्तेऽर्था वै काङ्क्षिताश्च ततोऽन्यथा
+संसारेष्वनुभूतानि कस्य ते कस्य वा वयम्
+आसनं शयनं यानमुत्थानं पानभोजनम्
+न त्वं पश्यसि तानद्य न त्वां पश्यन्ति तेऽपि च
+एवमेव मनुष्याणां सुखदुःखे नरर्षभ
+अर्थानर्थौ सुखं दुःखं विधानमनुवर्तते
+दृश्यन्ते बहवो वैद्या व्याधिभिः समभिप्लुताः
+परेण ते वर्षशतान्न भविष्यन्ति पार्थिव
+प्राप्तिव्यायामयोगश्च सर्वमेतत्प्रतिष्ठितम्
+जरामृत्यू ह भूतानि खादितारौ वृकाविव
+दरिद्रश्च परिक्लिष्टः शतवर्षो जनाधिप
+आराधयन्स्वर्गमिमं च लोकं; परं च मुक्त्वा हृदयव्यलीकम्
+सुप्रियैर्विप्रयोगश्च संप्रयोगस्तथाप्रियैः
+संनिमज्जज्जगदिदं गम्भीरे कालसागरे
+अपि सागरपर्यन्तां विजित्येमां वसुंधराम्
+जातानां सर्वभूतानां न पक्षा न पुनः क्षपाः
+तेषां परमदुःखानां बुद्ध्या भेषजमादिशेत्
+कस्मात्कमनुशोचेयमित्येवं स्थापयेन्मनः
+तत्तद्धि चेतनामस्य हरत्यभ्रमिवानिलः
+तानि तान्यभिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च
+अहमेतत्करोमीति मन्यते कालचोदितः
+कुले जन्म तथा वीर्यमारोग्यं धैर्यमेव च
+नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते जातु केनचित्
+कुर्वीत पितृदैवत्यं धर्माणि च समाचरेत्
+काष्ठान्यपि हि जीर्यन्ते दरिद्राणां नराधिप
+न ह्यहानि निवर्तन्ते न मासा न पुनः समाः
+दातारो यज्ञशीलाश्च न तरन्ति जरान्तकौ
+जरामृत्युमहाग्राहे न कश्चिदवबुध्यते
+क्वासं क्वास्मि गमिष्यामि को न्वहं किमिहास्थितः
+स यज्ञशीलः प्रजने निविष्टः; प्राग्ब्रह्मचारी प्रविभक्तपक्षः
+तेषामन्यतरापत्तौ यद्यदेवोपसेवते
+अकिंचनाश्च दृश्यन्ते पुरुषाश्चिरजीविनः
+पथि संगतमेवेदं दारबन्धुसुहृद्गणैः
+सम्यग्घि धर्मं चरतो नृपस्य; द्रव्याणि चाप्याहरतो यथावत्
+व्याधिरग्निर���जलं शस्त्रं बुभुक्षा श्वापदं विषम्
+आयुर्वेदमधीयानाः केवलं सपरिग्रहम्
+निर्याणं यस्य यद्दिष्टं तेन गच्छति हेतुना
+स्पृशन्ति सर्वभूतानि निमित्तं नोपलभ्यते
+देहो वा जीवतोऽभ्येति जीवो वाभ्येति देहतः
+त्रायन्ते मृत्युनोपेतं जरया वापि मानवम्
+दृश्यन्ते जरया भग्ना नगा नागैरिवोत्तमैः
+रज्ज्वा च मरणं जन्तोरुच्चाच्च पतनं तथा
+आगमांस्त्वनतिक्रम्य श्रद्धातव्यं बुभूषता
+विविधान्युपवर्तन्ते तथा सांस्पर्शकानि च
+चरितब्रह्मचर्यो हि प्रजायेत यजेत च
+इत्येवं हेतुभिस्तस्य त्रिभिश्चित्तं प्रसिच्यति
+तथैव सुखदुःखानि विधानमनुवर्तते
+अनिष्टोपनिपातो वा तृतीयं नोपपद्यते
+पथि संगतमेवेदं दारैरन्यैश्च बन्धुभिः
+न दृष्टपूर्वं प्रत्यक्षं परलोकं विदुर्बुधाः
+क्व नु तेऽद्य पिता राजन्क्व नु तेऽद्य पितामहः
+अपि स्वेन शरीरेण किमुतान्येन केनचित्
+प्राप्तव्यमवशैः सर्वं परिहारो न विद्यते
+तमतिक्रान्तमर्यादमाददानमसांप्रतम्
+समृद्धे च कुले जाता विनश्यन्ति पतंगवत्
+ते पिबन्तः कषायांश्च सर्पींषि विविधानि च
+प्रतिषेधन्ति राजानो लुब्धा मृगमिवेषुभिः
+न मृत्युमतिवर्तन्ते वेलामिव महोदधिः
+सुखं वा यदि वा दुःखं भूतानां पर्युपस्थितम्
+सन्ति पुत्राः सुबहवो दरिद्राणामनिच्छताम्
+पितृदेवमहर्षीणामानृण्यायानसूयकः
+समेत्य च व्यतीयातां तद्वद्भूतसमागमः
+आगमस्तु सतां चक्षुर्नृपते तमिहाचर
+उत्पन्नमिममात्मानं नरस्यानन्तरं ततः
+अभिजातोऽस्मि सिद्धोऽस्मि नास्मि केवलमानुषः
+न ह्येव पुरुषो द्रष्टा स्वर्गस्य नरकस्य वा
+एवमेतानि दुःखानि तानि तानीह मानवम्
+स्त्रीमन्तश्च तथा षण्ढा विचित्रः कालपर्ययः
+प्रवृत्तचक्रस्य यशोऽभिवर्धते; सर्वेषु लोकेषु चराचरेषु
+इति कालेन सर्वार्थानीप्सितानीप्सितानि च
+दृश्यते हि युवैवेह विनश्यन्वसुमान्नरः
+प्रायेण श्रीमतां लोके भोक्तुं शक्तिर्न विद्यते
+सौभाग्यमुपभोगश्च भवितव्येन लभ्यते
+अनित्ये प्रियसंवासे संसारे चक्रवद्गतौ
+पूर्वे वयसि मध्ये वाप्युत्तमे वा नराधिप
+दृश्यते हि युवैवेह विनश्यन्वसुमान्नरः
+देहो वा जीवतोऽभ्येति जीवो वाभ्येति देहतः
+संसारेष्वनुभूतानि कस्य ते कस्य वा वयम्
+यथा काष्ठं च काष्ठं च समेयातां महोदधौ
+दातारो यज्ञशीलाश्च न तरन्ति जरान्तकौ
+प्रवृत्तचक्रस्य यशोऽभिवर्धते; सर्वेषु लोकेषु चराचरेषु
+प्रायेण श्रीमतां लोके भोक्तुं शक्तिर्न विद्यते
+गन्धवर्णरसस्पर्शा निवर्तन्ते स्वभावतः
+कुले जन्म तथा वीर्यमारोग्यं धैर्यमेव च
+शीतमुष्णं तथा वर्षं कालेन परिवर्तते
+कुर्वीत पितृदैवत्यं धर्माणि च समाचरेत्
+एवमेव मनुष्याणां सुखदुःखे नरर्षभ
+अवर्जनीयास्तेऽर्था वै काङ्क्षिताश्च ततोऽन्यथा
+अर्थानर्थौ सुखं दुःखं विधानमनुवर्तते
+नैवास्य कश्चिद्भविता नायं भवति कस्यचित्
+जरामृत्युमहाग्राहे न कश्चिदवबुध्यते
+प्रतिषेधन्ति राजानो लुब्धा मृगमिवेषुभिः
+ये च विंशतिवर्षा वा त्रिंशद्वर्षाश्च मानवाः
+आसनं शयनं यानमुत्थानं पानभोजनम्
+सुप्रियैर्विप्रयोगश्च संप्रयोगस्तथाप्रियैः
+अपि स्वेन शरीरेण किमुतान्येन केनचित्
+अकिंचनाश्च दृश्यन्ते पुरुषाश्चिरजीविनः
+तमतिक्रान्तमर्यादमाददानमसांप्रतम्
+परेण ते वर्षशतान्न भविष्यन्ति पार्थिव
+इत्येवं हेतुभिस्तस्य त्रिभिश्चित्तं प्रसिच्यति
+न ह्येव पुरुषो द्रष्टा स्वर्गस्य नरकस्य वा
+रज्ज्वा च मरणं जन्तोरुच्चाच्च पतनं तथा
+न ह्यहानि निवर्तन्ते न मासा न पुनः समाः
+मातृपितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च
+बलिनां दुर्बलानां च ह्रस्वानां महतामपि
+पूर्वे वयसि मध्ये वाप्युत्तमे वा नराधिप
+काष्ठान्यपि हि जीर्यन्ते दरिद्राणां नराधिप
+परिक्षीणः परस्वानामादानं साधु मन्यते
+विविधान्युपवर्तन्ते तथा सांस्पर्शकानि च
+अपि सागरपर्यन्तां विजित्येमां वसुंधराम्
+प्राप्तिव्यायामयोगश्च सर्वमेतत्प्रतिष्ठितम्
+मानसानां पुनर्योनिर्दुःखानां चित्तविभ्रमः
+प्राप्तव्यमवशैः सर्वं परिहारो न विद्यते
+सर्वप्राणभृतां वृत्तं प्रेक्षमाणस्ततस्ततः
+त्रायन्ते मृत्युनोपेतं जरया वापि मानवम्
+सन्ति पुत्राः सुबहवो दरिद्राणामनिच्छताम्
+वैद्याश्चाप्यातुराः सन्ति बलवन्तः सुदुर्बलाः
+तथैव सुखदुःखानि विधानमनुवर्तते
+आगमस्तु सतां चक्षुर्नृपते तमिहाचर
+दरिद्रश्च परिक्लिष्टः शतवर्षो जनाधिप
+दृश्यते नाभ्यतिक्रामन्नतिक्रान्तो न वा पुनः
+आराधयन्स्वर्गमिमं च लोकं; परं च मुक्त्वा हृदयव्यलीकम्
+स्त्रीमन्तश्च तथा षण्ढा विचित्रः कालपर्ययः
+संनिमज्जज्जगदिदं गम्भीरे कालसागरे
+व्याधिरग्निर्जलं शस्त्रं बुभुक्षा श्वापदं विषम्
+एवमेतानि दुःखानि तानि तानीह मानवम्
+न कश्चिज्जात्वतिक्रामेज्जरामृत्यू ह मानवः
+क्व नु तेऽद्य पिता राजन्क्व नु तेऽद्य पितामहः
+रसायनविदश्चैव सुप्रयुक्तरसायनाः
+अभिजातोऽस्मि सिद्धोऽस्मि नास्मि केवलमानुषः
+इति कालेन सर्वार्थानीप्सितानीप्सितानि च
+यद्यदिष्टमसंतोषाद्दुरात्मा पापमाचरन्
+स्पृशन्ति सर्वभूतानि निमित्तं नोपलभ्यते
+तानि तान्यभिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च
+सुखं वा यदि वा दुःखं भूतानां पर्युपस्थितम्
+नरोऽवशः समभ्येति सर्वभूतनिषेवितम्
+उत्पन्नमिममात्मानं नरस्यानन्तरं ततः
+तेषामन्यतरापत्तौ यद्यदेवोपसेवते
+दृश्यन्ते चापि बहवः संप्रसक्ता बहुश्रुताः
+दृश्यन्ते जरया भग्ना नगा नागैरिवोत्तमैः
+स प्रसिक्तमना भोगान्विसृज्य पितृसंचितान्
+निर्याणं यस्य यद्दिष्टं तेन गच्छति हेतुना
+आयुर्वेदमधीयानाः केवलं सपरिग्रहम्
+जातानां सर्वभूतानां न पक्षा न पुनः क्षपाः
+सौभाग्यमुपभोगश्च भवितव्येन लभ्यते
+पितृदेवमहर्षीणामानृण्यायानसूयकः
+न त्वं पश्यसि तानद्य न त्वां पश्यन्ति तेऽपि च
+तेषां परमदुःखानां बुद्ध्या भेषजमादिशेत्
+समृद्धे च कुले जाता विनश्यन्ति पतंगवत्
+तत्तद्धि चेतनामस्य हरत्यभ्रमिवानिलः
+ते पिबन्तः कषायांश्च सर्पींषि विविधानि च
+यजेच्च विद्वान्विधिवत्त्रिवर्गं चाप्यनुव्रजेत्
+आगमांस्त्वनतिक्रम्य श्रद्धातव्यं बुभूषता
+ये चानाथाः परान्नादाः कालस्तेषु समक्रियः
+पथि संगतमेवेदं दारैरन्यैश्च बन्धुभिः
+सम्यग्घि धर्मं चरतो नृपस्य; द्रव्याणि चाप्याहरतो यथावत्
+चरितब्रह्मचर्यो हि प्रजायेत यजेत च
+कस्मात्कमनुशोचेयमित्येवं स्थापयेन्मनः
+पथि संगतमेवेदं दारबन्धुसुहृद्गणैः
+प्रादुर्भावश्च भूतानां देहन्यासस्तथैव च
+जरामृत्यू ह भूतानि खादितारौ वृकाविव
+नियतं सर्वभूतानां कालेनैव भवन्त्युत
+क्वासं क्वास्मि गमिष्यामि को न्वहं किमिहास्थितः
+सोऽयं विपुलमध्वानं कालेन ध्रुवमध्रुवः
+न दृष्टपूर्वं प्रत्यक्षं परलोकं विदुर्बुधाः
+स्त्रियोऽक्षा मृगया पानं प्रसङ्गान्निन्दिता बुधैः
+अनित्ये प्रियसंवासे संसारे चक्रवद्गतौ
+समेत्य च व्यतीयातां तद्वद्भूतसमागमः
+अहमेतत्करोमीति मन्यते कालचोदितः
+बहूनामिच्छतां नास्ति समृद्धानां विचेष्टताम्
+तथैव तपसोपेताः स्वाध्यायाभ्यसने रताः
+ये चापि पुरुषैः स्त्रीभिर्गीतवाद्यैरुपस्थिताः
+दृश्यन्ते बहवो वैद्या व्याधिभिः समभिप्लुताः
+नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते जातु केनचित्
+स यज्ञशीलः प्रजने निविष्टः; प्राग्ब्रह्मचारी प्रविभक्तपक्षः
+नौषधानि न शास्त्राणि न होमा न पुनर्जपाः
+न मृत्युमतिवर्तन्ते वेलामिव महोदधिः
+अनिष्टोपनिपातो वा तृतीयं नोपपद्यते
+वायुमाकाशमग्निं च चन्द्रादित्यावहःक्षपे
+ज्योतींषि सरितः शैलान्कः करोति बिभर्ति वा
+स्त्रीमन्तश्च तथा षण्ढा विचित्रः कालपर्ययः
+स्त्रियोऽक्षा मृगया पानं प्रसङ्गान्निन्दिता बुधैः
+दृश्यते हि युवैवेह विनश्यन्वसुमान्नरः
+अपि सागरपर्यन्तां विजित्येमां वसुंधराम्
+समृद्धे च कुले जाता विनश्यन्ति पतंगवत्
+स यज्ञशीलः प्रजने निविष्टः; प्राग्ब्रह्मचारी प्रविभक्तपक्षः
+तेषां परमदुःखानां बुद्ध्या भेषजमादिशेत्
+रसायनविदश्चैव सुप्रयुक्तरसायनाः
+कुले जन्म तथा वीर्यमारोग्यं धैर्यमेव च
+मानसानां पुनर्योनिर्दुःखानां चित्तविभ्रमः
+रज्ज्वा च मरणं जन्तोरुच्चाच्च पतनं तथा
+यद्यदिष्टमसंतोषाद्दुरात्मा पापमाचरन्
+काष्ठान्यपि हि जीर्यन्ते दरिद्राणां नराधिप
+न ह्यहानि निवर्तन्ते न मासा न पुनः समाः
+आराधयन्स्वर्गमिमं च लोकं; परं च मुक्त्वा हृदयव्यलीकम्
+दृश्यन्ते बहवो वैद्या व्याधिभिः समभिप्लुताः
+संसारेष्वनुभूतानि कस्य ते कस्य वा वयम्
+क्वासं क्वास्मि गमिष्यामि को न्वहं किमिहास्थितः
+न त्वं पश्यसि तानद्य न त्वां पश्यन्ति तेऽपि च
+नौषधानि न शास्त्राणि न होमा न पुनर्जपाः
+तानि तान्यभिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च
+दरिद्रश्च परिक्लिष्टः शतवर्षो जनाधिप
+तमतिक्रान्तमर्यादमाददानमसांप्रतम्
+दृश्यते नाभ्यतिक्रामन्नतिक्रान्तो न वा पुनः
+व्याधिरग्निर्जलं शस्त्रं बुभुक्षा श्वापदं विषम्
+जरामृत्युमहाग्राहे न कश्चिदवबुध्यते
+बलिनां दुर्बलानां च ह्रस्वानां महतामपि
+ते पिबन्तः कषायांश्च सर्पींषि विविधानि च
+जरामृत्यू ह भूतानि खादितारौ वृकाविव
+प्रवृत्तचक्रस्य यशोऽभिवर्धते; सर्वेषु लोकेषु चराचरेषु
+सन्ति पुत्राः सुबहवो दरिद्राणामनिच्छताम्
+न मृत्युमतिवर्तन्ते वेलामिव महोदधिः
+बहूनामिच्छतां नास्ति समृद्धानां विचेष्टताम्
+यथा काष्ठं च काष्ठं च समेयातां महोदधौ
+स्पृशन्ति सर्वभूतानि निमित्तं नोपलभ्यते
+अपि स्वेन शरीरेण किमुतान्येन केनचित्
+शीतमुष्णं तथा वर्षं कालेन परिवर्तते
+सर्वप्राणभृतां वृत्तं प्रेक्षमाणस्ततस्ततः
+न दृष्टपूर्वं प्रत्यक्षं परलोकं विदुर्बुधाः
+नियतं सर्वभूतानां कालेनैव भवन्त्युत
+प्रायेण श्रीमतां लोके भोक्तुं शक्तिर्न विद्यते
+आगमस्तु सतां चक्षुर्नृपते तमिहाचर
+इति कालेन सर्वार्थानीप्सितानीप्सितानि च
+तेषामन्यतरापत्तौ यद्यदेवोपसेवते
+पथि संगतमेवेदं दारबन्धुसुहृद्गणैः
+गन्धवर्णरसस्पर्शा निवर्तन्ते स्वभावतः
+वायुमाकाशमग्निं च चन्द्रादित्यावहःक्षपे
+दृश्यन्ते जरया भग्ना नगा नागैरिवोत्तमैः
+कुर्वीत पितृदैवत्यं धर्माणि च समाचरेत्
+संनिमज्जज्जगदिदं गम्भीरे कालसागरे
+दृश्यन्ते चापि बहवः संप्रसक्ता बहुश्रुताः
+नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते जातु केनचित्
+पूर्वे वयसि मध्ये वाप्युत्तमे वा नराधिप
+पितृदेवमहर्षीणामानृण्यायानसूयकः
+अभिजातोऽस्मि सिद्धोऽस्मि नास्मि केवलमानुषः
+अनित्ये प्रियसंवासे संसारे चक्रवद्गतौ
+ये च विंशतिवर्षा वा त्रिंशद्वर्षाश्च मानवाः
+आसनं शयनं यानमुत्थानं पानभोजनम्
+विविधान्युपवर्तन्ते तथा सांस्पर्शकानि च
+न ह्येव पुरुषो द्रष्टा स्वर्गस्य नरकस्य वा
+नैवास्य कश्चिद्भविता नायं भवति कस्यचित्
+ये चापि पुरुषैः स्त्रीभिर्गीतवाद्यैरुपस्थिताः
+इत्येवं हेतुभिस्तस्य त्रिभिश्चित्तं प्रसिच्यति
+कस्मात्कमनुशोचेयमित्येवं स्थापयेन्मनः
+दातारो यज्ञशीलाश्च न तरन्ति जरान्तकौ
+सौभाग्यमुपभोगश्च भवितव्येन लभ्यते
+समेत्य च व्यतीयातां तद्वद्भूतसमागमः
+स प्रसिक्तमना भोगान्विसृज्य पितृसंचितान्
+परेण ते वर्षशतान्न भविष्यन्ति पार्थिव
+प्रादुर्भावश्च भूतानां देहन्यासस्तथैव च
+अर्थानर्थौ सुखं दुःखं विधानमनुवर्तते
+क्व नु तेऽद्य पिता राजन्क्व नु तेऽद्य पितामहः
+प्रतिषेधन्ति राजानो लुब्धा मृगमिवेषुभिः
+न कश्चिज्जात्वतिक्रामेज्जरामृत्यू ह मानवः
+सम्यग्घि धर्मं चरतो नृपस्य; द्रव्याणि चाप्याहरतो यथावत्
+आगमांस्त्वनतिक्रम्य श्रद्धातव्यं बुभूषता
+एवमेव मनुष्याणां सुखदुःखे नरर्षभ
+नरोऽवशः समभ्येति सर्वभूतनिषेवितम्
+परिक्षीणः परस्वानामादानं साधु मन्यते
+अहमेतत्करोमीति मन्यते कालचोदितः
+ज्योतींषि सरितः शैलान्कः करोति बिभर्ति वा
+वैद्याश्चाप्यातुराः सन्ति बलवन्तः सुदुर्बलाः
+उत्पन्नमिममात्मानं नरस्यानन्तरं ततः
+अवर्जनीयास्तेऽर्था वै काङ्क्षिताश्च ततोऽन्यथा
+एवमेतानि दुःखानि तानि तानीह मानवम्
+अकिंचनाश्च दृश्यन्ते पुरुषाश्चिरजीविनः
+सुप्रियैर्विप्रयोगश्च संप्रयोगस्तथाप्रियैः
+आयुर्वेदमधीयानाः केवलं सपरिग्रहम्
+प्राप्तव्यमवशैः सर्वं परिहारो न विद्यते
+चरितब्रह्मचर्यो हि प्रजायेत यजेत च
+सोऽयं विपुलमध्वानं कालेन ध्रुवमध्रुवः
+तथैव तपसोपेताः स्वाध्यायाभ्यसने रताः
+पथि संगतमेवेदं दारैरन्यैश्च बन्धुभिः
+सुखं वा यदि वा दुःखं भूतानां पर्युपस्थितम्
+मातृपितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च
+निर्याणं यस्य यद्दिष्टं तेन गच्छति हेतुना
+यजेच्च विद्वान्विधिवत्त्रिवर्गं चाप्यनुव्रजेत्
+तथैव सुखदुःखानि विधानमनुवर्तते
+त्रायन्ते मृत्युनोपेतं जरया वापि मानवम्
+अनिष्टोपनिपातो वा तृतीयं नोपपद्यते
+प्राप्तिव्यायामयोगश्च सर्वमेतत्प्रतिष्ठितम्
+जातानां सर्वभूतानां न पक्षा न पुनः क्षपाः
+तत्तद्धि चेतनामस्य हरत्यभ्रमिवानिलः
+ये चानाथाः परान्नादाः कालस्तेषु समक्रियः
+देहो वा जीवतोऽभ्येति जीवो वाभ्येति देहतः
+स यज्ञशीलः प्रजने निविष्टः; प्राग्ब्रह्मचारी प्रविभक्तपक्षः
+न दृष्टपूर्वं प्रत्यक्षं परलोकं विदुर्बुधाः
+प्रादुर्भावश्च भूतानां देहन्यासस्तथैव च
+वैद्याश्चाप्यातुराः सन्ति बलवन्तः सुदुर्बलाः
+तानि तान्यभिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च
+अपि सागरपर्यन्तां विजित्येमां वसुंधराम्
+न कश्चिज्जात्वतिक्रामेज्जरामृत्यू ह मानवः
+कस्मात्कमनुशोचेयमित्येवं स्थापयेन्मनः
+आसनं शयनं यानमुत्थानं पानभोजनम्
+जरामृत्यू ह भूतानि खादितारौ वृकाविव
+दृश्यन्ते जरया भग्ना नगा नागैरिवोत्तमैः
+अहमेतत्करोमीति मन्यते कालचोदितः
+त्रायन्ते मृत्युनोपेतं जरया वापि मानवम्
+देहो वा जीवतोऽभ्येति जीवो वाभ्येति देहतः
+न ह्यहानि निवर्तन्ते न मासा न पुनः समाः
+तत्तद्धि चेतनामस्य हरत्यभ्रमिवानिलः
+प्रायेण श्रीमतां लोके भोक्तुं शक्तिर्न विद्यते
+प्रतिषेधन्ति राजानो लुब्धा मृगमिवेषुभिः
+समृद्धे च कुले जाता विनश्यन्ति पतंगवत्
+सुखं वा यदि वा दुःखं भूतानां पर्युपस्थितम्
+स्त्रियोऽक्षा मृगया पानं प्रसङ्गान्निन्दिता बुधैः
+सर��वप्राणभृतां वृत्तं प्रेक्षमाणस्ततस्ततः
+अर्थानर्थौ सुखं दुःखं विधानमनुवर्तते
+तथैव तपसोपेताः स्वाध्यायाभ्यसने रताः
+पूर्वे वयसि मध्ये वाप्युत्तमे वा नराधिप
+दातारो यज्ञशीलाश्च न तरन्ति जरान्तकौ
+दृश्यन्ते चापि बहवः संप्रसक्ता बहुश्रुताः
+सम्यग्घि धर्मं चरतो नृपस्य; द्रव्याणि चाप्याहरतो यथावत्
+विविधान्युपवर्तन्ते तथा सांस्पर्शकानि च
+जरामृत्युमहाग्राहे न कश्चिदवबुध्यते
+आगमस्तु सतां चक्षुर्नृपते तमिहाचर
+ये च विंशतिवर्षा वा त्रिंशद्वर्षाश्च मानवाः
+मानसानां पुनर्योनिर्दुःखानां चित्तविभ्रमः
+न ह्येव पुरुषो द्रष्टा स्वर्गस्य नरकस्य वा
+तमतिक्रान्तमर्यादमाददानमसांप्रतम्
+संनिमज्जज्जगदिदं गम्भीरे कालसागरे
+ये चापि पुरुषैः स्त्रीभिर्गीतवाद्यैरुपस्थिताः
+ये चानाथाः परान्नादाः कालस्तेषु समक्रियः
+ते पिबन्तः कषायांश्च सर्पींषि विविधानि च
+रसायनविदश्चैव सुप्रयुक्तरसायनाः
+पथि संगतमेवेदं दारैरन्यैश्च बन्धुभिः
+अवर्जनीयास्तेऽर्था वै काङ्क्षिताश्च ततोऽन्यथा
+नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते जातु केनचित्
+कुले जन्म तथा वीर्यमारोग्यं धैर्यमेव च
+सौभाग्यमुपभोगश्च भवितव्येन लभ्यते
+तथैव सुखदुःखानि विधानमनुवर्तते
+निर्याणं यस्य यद्दिष्टं तेन गच्छति हेतुना
+आराधयन्स्वर्गमिमं च लोकं; परं च मुक्त्वा हृदयव्यलीकम्
+इत्येवं हेतुभिस्तस्य त्रिभिश्चित्तं प्रसिच्यति
+दृश्यन्ते बहवो वैद्या व्याधिभिः समभिप्लुताः
+संसारेष्वनुभूतानि कस्य ते कस्य वा वयम्
+क्वासं क्वास्मि गमिष्यामि को न्वहं किमिहास्थितः
+यथा काष्ठं च काष्ठं च समेयातां महोदधौ
+यजेच्च विद्वान्विधिवत्त्रिवर्गं चाप्यनुव्रजेत्
+व्याधिरग्निर्जलं शस्त्रं बुभुक्षा श्वापदं विषम्
+परिक्षीणः परस्वानामादानं साधु मन्यते
+शीतमुष्णं तथा वर्षं कालेन परिवर्तते
+मातृपितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च
+रज्ज्वा च मरणं जन्तोरुच्चाच्च पतनं तथा
+स्पृशन्ति सर्वभूतानि निमित्तं नोपलभ्यते
+यद्यदिष्टमसंतोषाद्दुरात्मा पापमाचरन्
+न मृत्युमतिवर्तन्ते वेलामिव महोदधिः
+अभिजातोऽस्मि सिद्धोऽस्मि नास्मि केवलमानुषः
+एवमेतानि दुःखानि तानि तानीह मानवम्
+स्त्रीमन्तश्च तथा षण्ढा विचित्रः कालपर्ययः
+स प्रसिक्तमना भोगान्विसृज्य पितृसंचितान्
+परेण त��� वर्षशतान्न भविष्यन्ति पार्थिव
+अनित्ये प्रियसंवासे संसारे चक्रवद्गतौ
+बहूनामिच्छतां नास्ति समृद्धानां विचेष्टताम्
+प्रवृत्तचक्रस्य यशोऽभिवर्धते; सर्वेषु लोकेषु चराचरेषु
+ज्योतींषि सरितः शैलान्कः करोति बिभर्ति वा
+दृश्यते हि युवैवेह विनश्यन्वसुमान्नरः
+आयुर्वेदमधीयानाः केवलं सपरिग्रहम्
+पथि संगतमेवेदं दारबन्धुसुहृद्गणैः
+प्राप्तिव्यायामयोगश्च सर्वमेतत्प्रतिष्ठितम्
+प्राप्तव्यमवशैः सर्वं परिहारो न विद्यते
+तेषामन्यतरापत्तौ यद्यदेवोपसेवते
+तेषां परमदुःखानां बुद्ध्या भेषजमादिशेत्
+समेत्य च व्यतीयातां तद्वद्भूतसमागमः
+सन्ति पुत्राः सुबहवो दरिद्राणामनिच्छताम्
+उत्पन्नमिममात्मानं नरस्यानन्तरं ततः
+बलिनां दुर्बलानां च ह्रस्वानां महतामपि
+चरितब्रह्मचर्यो हि प्रजायेत यजेत च
+अपि स्वेन शरीरेण किमुतान्येन केनचित्
+एवमेव मनुष्याणां सुखदुःखे नरर्षभ
+कुर्वीत पितृदैवत्यं धर्माणि च समाचरेत्
+क्व नु तेऽद्य पिता राजन्क्व नु तेऽद्य पितामहः
+नियतं सर्वभूतानां कालेनैव भवन्त्युत
+अकिंचनाश्च दृश्यन्ते पुरुषाश्चिरजीविनः
+काष्ठान्यपि हि जीर्यन्ते दरिद्राणां नराधिप
+दृश्यते नाभ्यतिक्रामन्नतिक्रान्तो न वा पुनः
+गन्धवर्णरसस्पर्शा निवर्तन्ते स्वभावतः
+नौषधानि न शास्त्राणि न होमा न पुनर्जपाः
+वायुमाकाशमग्निं च चन्द्रादित्यावहःक्षपे
+दरिद्रश्च परिक्लिष्टः शतवर्षो जनाधिप
+न त्वं पश्यसि तानद्य न त्वां पश्यन्ति तेऽपि च
+सोऽयं विपुलमध्वानं कालेन ध्रुवमध्रुवः
+सुप्रियैर्विप्रयोगश्च संप्रयोगस्तथाप्रियैः
+नैवास्य कश्चिद्भविता नायं भवति कस्यचित्
+जातानां सर्वभूतानां न पक्षा न पुनः क्षपाः
+नरोऽवशः समभ्येति सर्वभूतनिषेवितम्
+पितृदेवमहर्षीणामानृण्यायानसूयकः
+आगमांस्त्वनतिक्रम्य श्रद्धातव्यं बुभूषता
+इति कालेन सर्वार्थानीप्सितानीप्सितानि च
+अनिष्टोपनिपातो वा तृतीयं नोपपद्यते
+सुप्रियैर्विप्रयोगश्च संप्रयोगस्तथाप्रियैः
+प्राप्तिव्यायामयोगश्च सर्वमेतत्प्रतिष्ठितम्
+इत्येवं हेतुभिस्तस्य त्रिभिश्चित्तं प्रसिच्यति
+स यज्ञशीलः प्रजने निविष्टः; प्राग्ब्रह्मचारी प्रविभक्तपक्षः
+ज्योतींषि सरितः शैलान्कः करोति बिभर्ति वा
+यजेच्च विद्वान्विधिवत्त्रिवर्गं चाप्यनुव्रजेत��
+स प्रसिक्तमना भोगान्विसृज्य पितृसंचितान्
+ये च विंशतिवर्षा वा त्रिंशद्वर्षाश्च मानवाः
+दृश्यन्ते चापि बहवः संप्रसक्ता बहुश्रुताः
+परिक्षीणः परस्वानामादानं साधु मन्यते
+चरितब्रह्मचर्यो हि प्रजायेत यजेत च
+पितृदेवमहर्षीणामानृण्यायानसूयकः
+बहूनामिच्छतां नास्ति समृद्धानां विचेष्टताम्
+नैवास्य कश्चिद्भविता नायं भवति कस्यचित्
+न ह्येव पुरुषो द्रष्टा स्वर्गस्य नरकस्य वा
+स्त्रियोऽक्षा मृगया पानं प्रसङ्गान्निन्दिता बुधैः
+दृश्यन्ते बहवो वैद्या व्याधिभिः समभिप्लुताः
+पथि संगतमेवेदं दारैरन्यैश्च बन्धुभिः
+विविधान्युपवर्तन्ते तथा सांस्पर्शकानि च
+पथि संगतमेवेदं दारबन्धुसुहृद्गणैः
+पूर्वे वयसि मध्ये वाप्युत्तमे वा नराधिप
+न मृत्युमतिवर्तन्ते वेलामिव महोदधिः
+गन्धवर्णरसस्पर्शा निवर्तन्ते स्वभावतः
+कस्मात्कमनुशोचेयमित्येवं स्थापयेन्मनः
+समेत्य च व्यतीयातां तद्वद्भूतसमागमः
+एवमेतानि दुःखानि तानि तानीह मानवम्
+वैद्याश्चाप्यातुराः सन्ति बलवन्तः सुदुर्बलाः
+तेषामन्यतरापत्तौ यद्यदेवोपसेवते
+न त्वं पश्यसि तानद्य न त्वां पश्यन्ति तेऽपि च
+प्रवृत्तचक्रस्य यशोऽभिवर्धते; सर्वेषु लोकेषु चराचरेषु
+नियतं सर्वभूतानां कालेनैव भवन्त्युत
+काष्ठान्यपि हि जीर्यन्ते दरिद्राणां नराधिप
+नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते जातु केनचित्
+अनिष्टोपनिपातो वा तृतीयं नोपपद्यते
+स्त्रीमन्तश्च तथा षण्ढा विचित्रः कालपर्ययः
+अपि स्वेन शरीरेण किमुतान्येन केनचित्
+संनिमज्जज्जगदिदं गम्भीरे कालसागरे
+दृश्यन्ते जरया भग्ना नगा नागैरिवोत्तमैः
+न ह्यहानि निवर्तन्ते न मासा न पुनः समाः
+जरामृत्युमहाग्राहे न कश्चिदवबुध्यते
+मातृपितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च
+तत्तद्धि चेतनामस्य हरत्यभ्रमिवानिलः
+आसनं शयनं यानमुत्थानं पानभोजनम्
+अनित्ये प्रियसंवासे संसारे चक्रवद्गतौ
+कुर्वीत पितृदैवत्यं धर्माणि च समाचरेत्
+संसारेष्वनुभूतानि कस्य ते कस्य वा वयम्
+सुखं वा यदि वा दुःखं भूतानां पर्युपस्थितम्
+ये चानाथाः परान्नादाः कालस्तेषु समक्रियः
+तेषां परमदुःखानां बुद्ध्या भेषजमादिशेत्
+जातानां सर्वभूतानां न पक्षा न पुनः क्षपाः
+प्राप्तव्यमवशैः सर्वं परिहारो न विद्यते
+तथैव सुखदुःखानि विधानमनुवर्तते
+आराधयन्स्वर्गमिमं च लोकं; परं च मुक्त्वा हृदयव्यलीकम्
+दृश्यते हि युवैवेह विनश्यन्वसुमान्नरः
+दृश्यते नाभ्यतिक्रामन्नतिक्रान्तो न वा पुनः
+क्व नु तेऽद्य पिता राजन्क्व नु तेऽद्य पितामहः
+प्रादुर्भावश्च भूतानां देहन्यासस्तथैव च
+अपि सागरपर्यन्तां विजित्येमां वसुंधराम्
+अवर्जनीयास्तेऽर्था वै काङ्क्षिताश्च ततोऽन्यथा
+उत्पन्नमिममात्मानं नरस्यानन्तरं ततः
+एवमेव मनुष्याणां सुखदुःखे नरर्षभ
+ते पिबन्तः कषायांश्च सर्पींषि विविधानि च
+अकिंचनाश्च दृश्यन्ते पुरुषाश्चिरजीविनः
+सोऽयं विपुलमध्वानं कालेन ध्रुवमध्रुवः
+नौषधानि न शास्त्राणि न होमा न पुनर्जपाः
+दरिद्रश्च परिक्लिष्टः शतवर्षो जनाधिप
+तानि तान्यभिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च
+न दृष्टपूर्वं प्रत्यक्षं परलोकं विदुर्बुधाः
+सौभाग्यमुपभोगश्च भवितव्येन लभ्यते
+रज्ज्वा च मरणं जन्तोरुच्चाच्च पतनं तथा
+जरामृत्यू ह भूतानि खादितारौ वृकाविव
+तमतिक्रान्तमर्यादमाददानमसांप्रतम्
+यथा काष्ठं च काष्ठं च समेयातां महोदधौ
+आयुर्वेदमधीयानाः केवलं सपरिग्रहम्
+बलिनां दुर्बलानां च ह्रस्वानां महतामपि
+ये चापि पुरुषैः स्त्रीभिर्गीतवाद्यैरुपस्थिताः
+दातारो यज्ञशीलाश्च न तरन्ति जरान्तकौ
+सम्यग्घि धर्मं चरतो नृपस्य; द्रव्याणि चाप्याहरतो यथावत्
+प्रतिषेधन्ति राजानो लुब्धा मृगमिवेषुभिः
+अहमेतत्करोमीति मन्यते कालचोदितः
+समृद्धे च कुले जाता विनश्यन्ति पतंगवत्
+रसायनविदश्चैव सुप्रयुक्तरसायनाः
+कुले जन्म तथा वीर्यमारोग्यं धैर्यमेव च
+आगमस्तु सतां चक्षुर्नृपते तमिहाचर
+मानसानां पुनर्योनिर्दुःखानां चित्तविभ्रमः
+शीतमुष्णं तथा वर्षं कालेन परिवर्तते
+सर्वप्राणभृतां वृत्तं प्रेक्षमाणस्ततस्ततः
+इति कालेन सर्वार्थानीप्सितानीप्सितानि च
+न कश्चिज्जात्वतिक्रामेज्जरामृत्यू ह मानवः
+परेण ते वर्षशतान्न भविष्यन्ति पार्थिव
+आगमांस्त्वनतिक्रम्य श्रद्धातव्यं बुभूषता
+क्वासं क्वास्मि गमिष्यामि को न्वहं किमिहास्थितः
+सन्ति पुत्राः सुबहवो दरिद्राणामनिच्छताम्
+देहो वा जीवतोऽभ्येति जीवो वाभ्येति देहतः
+प्रायेण श्रीमतां लोके भोक्तुं शक्तिर्न विद्यते
+निर्याणं यस्य यद्दिष्टं तेन गच्छति हेतुना
+अभिजातोऽस्मि सिद्धोऽस्मि नास्मि केवलमानुषः
+वायुमाकाशमग्निं च चन्द्रादित्यावहःक्षपे
+तथैव तपसोपेताः स्वाध्यायाभ्यसने रताः
+नरोऽवशः समभ्येति सर्वभूतनिषेवितम्
+यद्यदिष्टमसंतोषाद्दुरात्मा पापमाचरन्
+व्याधिरग्निर्जलं शस्त्रं बुभुक्षा श्वापदं विषम्
+त्रायन्ते मृत्युनोपेतं जरया वापि मानवम्
+अर्थानर्थौ सुखं दुःखं विधानमनुवर्तते
+स्पृशन्ति सर्वभूतानि निमित्तं नोपलभ्यते
+संसारेष्वनुभूतानि कस्य ते कस्य वा वयम्
+आराधयन्स्वर्गमिमं च लोकं; परं च मुक्त्वा हृदयव्यलीकम्
+अकिंचनाश्च दृश्यन्ते पुरुषाश्चिरजीविनः
+रसायनविदश्चैव सुप्रयुक्तरसायनाः
+पथि संगतमेवेदं दारैरन्यैश्च बन्धुभिः
+स्त्रीमन्तश्च तथा षण्ढा विचित्रः कालपर्ययः
+प्राप्तव्यमवशैः सर्वं परिहारो न विद्यते
+दृश्यन्ते चापि बहवः संप्रसक्ता बहुश्रुताः
+तेषां परमदुःखानां बुद्ध्या भेषजमादिशेत्
+दातारो यज्ञशीलाश्च न तरन्ति जरान्तकौ
+संनिमज्जज्जगदिदं गम्भीरे कालसागरे
+जरामृत्युमहाग्राहे न कश्चिदवबुध्यते
+आयुर्वेदमधीयानाः केवलं सपरिग्रहम्
+परेण ते वर्षशतान्न भविष्यन्ति पार्थिव
+दृश्यते हि युवैवेह विनश्यन्वसुमान्नरः
+दृश्यते नाभ्यतिक्रामन्नतिक्रान्तो न वा पुनः
+सुखं वा यदि वा दुःखं भूतानां पर्युपस्थितम्
+तेषामन्यतरापत्तौ यद्यदेवोपसेवते
+स यज्ञशीलः प्रजने निविष्टः; प्राग्ब्रह्मचारी प्रविभक्तपक्षः
+तथैव सुखदुःखानि विधानमनुवर्तते
+ते पिबन्तः कषायांश्च सर्पींषि विविधानि च
+दृश्यन्ते बहवो वैद्या व्याधिभिः समभिप्लुताः
+वैद्याश्चाप्यातुराः सन्ति बलवन्तः सुदुर्बलाः
+प्रतिषेधन्ति राजानो लुब्धा मृगमिवेषुभिः
+एवमेतानि दुःखानि तानि तानीह मानवम्
+क्व नु तेऽद्य पिता राजन्क्व नु तेऽद्य पितामहः
+इत्येवं हेतुभिस्तस्य त्रिभिश्चित्तं प्रसिच्यति
+गन्धवर्णरसस्पर्शा निवर्तन्ते स्वभावतः
+मातृपितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च
+नरोऽवशः समभ्येति सर्वभूतनिषेवितम्
+क्वासं क्वास्मि गमिष्यामि को न्वहं किमिहास्थितः
+तमतिक्रान्तमर्यादमाददानमसांप्रतम्
+परिक्षीणः परस्वानामादानं साधु मन्यते
+सोऽयं विपुलमध्वानं कालेन ध्रुवमध्रुवः
+काष्ठान्यपि हि जीर्यन्ते दरिद्राणां नराधिप
+शीतमुष्णं तथा वर्षं कालेन परिवर्तते
+ये च विंशतिवर्षा वा त्रिंशद्वर्षाश्च मानवाः
+नैवास्य कश्चिद्भविता नायं भवति कस्यचित्
+पितृदेवमहर्षीणामानृण्यायानसूयकः
+स्त्रियोऽक्षा मृगया पानं प्रसङ्गान्निन्दिता बुधैः
+पथि संगतमेवेदं दारबन्धुसुहृद्गणैः
+अवर्जनीयास्तेऽर्था वै काङ्क्षिताश्च ततोऽन्यथा
+समेत्य च व्यतीयातां तद्वद्भूतसमागमः
+बलिनां दुर्बलानां च ह्रस्वानां महतामपि
+वायुमाकाशमग्निं च चन्द्रादित्यावहःक्षपे
+कुले जन्म तथा वीर्यमारोग्यं धैर्यमेव च
+प्रवृत्तचक्रस्य यशोऽभिवर्धते; सर्वेषु लोकेषु चराचरेषु
+ये चापि पुरुषैः स्त्रीभिर्गीतवाद्यैरुपस्थिताः
+सौभाग्यमुपभोगश्च भवितव्येन लभ्यते
+अपि सागरपर्यन्तां विजित्येमां वसुंधराम्
+आगमस्तु सतां चक्षुर्नृपते तमिहाचर
+अपि स्वेन शरीरेण किमुतान्येन केनचित्
+जातानां सर्वभूतानां न पक्षा न पुनः क्षपाः
+उत्पन्नमिममात्मानं नरस्यानन्तरं ततः
+सम्यग्घि धर्मं चरतो नृपस्य; द्रव्याणि चाप्याहरतो यथावत्
+जरामृत्यू ह भूतानि खादितारौ वृकाविव
+ज्योतींषि सरितः शैलान्कः करोति बिभर्ति वा
+न मृत्युमतिवर्तन्ते वेलामिव महोदधिः
+देहो वा जीवतोऽभ्येति जीवो वाभ्येति देहतः
+विविधान्युपवर्तन्ते तथा सांस्पर्शकानि च
+अनित्ये प्रियसंवासे संसारे चक्रवद्गतौ
+यद्यदिष्टमसंतोषाद्दुरात्मा पापमाचरन्
+नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते जातु केनचित्
+व्याधिरग्निर्जलं शस्त्रं बुभुक्षा श्वापदं विषम्
+रज्ज्वा च मरणं जन्तोरुच्चाच्च पतनं तथा
+स्पृशन्ति सर्वभूतानि निमित्तं नोपलभ्यते
+समृद्धे च कुले जाता विनश्यन्ति पतंगवत्
+अभिजातोऽस्मि सिद्धोऽस्मि नास्मि केवलमानुषः
+प्रायेण श्रीमतां लोके भोक्तुं शक्तिर्न विद्यते
+अर्थानर्थौ सुखं दुःखं विधानमनुवर्तते
+न दृष्टपूर्वं प्रत्यक्षं परलोकं विदुर्बुधाः
+सन्ति पुत्राः सुबहवो दरिद्राणामनिच्छताम्
+अनिष्टोपनिपातो वा तृतीयं नोपपद्यते
+तथैव तपसोपेताः स्वाध्यायाभ्यसने रताः
+कस्मात्कमनुशोचेयमित्येवं स्थापयेन्मनः
+यजेच्च विद्वान्विधिवत्त्रिवर्गं चाप्यनुव्रजेत्
+आगमांस्त्वनतिक्रम्य श्रद्धातव्यं बुभूषता
+न ह्येव पुरुषो द्रष्टा स्वर्गस्य नरकस्य वा
+बहूनामिच्छतां नास्ति समृद्धानां विचेष्टताम्
+यथा काष्ठं च काष्ठं च समेयातां महोदधौ
+प्राप्तिव्यायामयोगश्च सर्वमेतत्प्रतिष्ठितम्
+तत्तद्धि चेतनामस्य हरत्यभ्रमिवानिलः
+नियतं सर्वभूतानां कालेनैव भवन्त्युत
+एवमेव मनुष्याणां सुखदुःखे नरर्षभ
+न कश्चिज्जात्वतिक्रामेज्जरामृत्यू ह मानवः
+न ह्यहानि निवर्तन्ते न मासा न पुनः समाः
+सर्वप्राणभृतां वृत्तं प्रेक्षमाणस्ततस्ततः
+त्रायन्ते मृत्युनोपेतं जरया वापि मानवम्
+नौषधानि न शास्त्राणि न होमा न पुनर्जपाः
+कुर्वीत पितृदैवत्यं धर्माणि च समाचरेत्
+आसनं शयनं यानमुत्थानं पानभोजनम्
+स प्रसिक्तमना भोगान्विसृज्य पितृसंचितान्
+दृश्यन्ते जरया भग्ना नगा नागैरिवोत्तमैः
+निर्याणं यस्य यद्दिष्टं तेन गच्छति हेतुना
+प्रादुर्भावश्च भूतानां देहन्यासस्तथैव च
+मानसानां पुनर्योनिर्दुःखानां चित्तविभ्रमः
+इति कालेन सर्वार्थानीप्सितानीप्सितानि च
+पूर्वे वयसि मध्ये वाप्युत्तमे वा नराधिप
+सुप्रियैर्विप्रयोगश्च संप्रयोगस्तथाप्रियैः
+तानि तान्यभिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च
+न त्वं पश्यसि तानद्य न त्वां पश्यन्ति तेऽपि च
+अहमेतत्करोमीति मन्यते कालचोदितः
+दरिद्रश्च परिक्लिष्टः शतवर्षो जनाधिप
+चरितब्रह्मचर्यो हि प्रजायेत यजेत च
+ये चानाथाः परान्नादाः कालस्तेषु समक्रियः
+इति कालेन सर्वार्थानीप्सितानीप्सितानि च
+अपि सागरपर्यन्तां विजित्येमां वसुंधराम्
+नैवास्य कश्चिद्भविता नायं भवति कस्यचित्
+बहूनामिच्छतां नास्ति समृद्धानां विचेष्टताम्
+इत्येवं हेतुभिस्तस्य त्रिभिश्चित्तं प्रसिच्यति
+यजेच्च विद्वान्विधिवत्त्रिवर्गं चाप्यनुव्रजेत्
+एवमेव मनुष्याणां सुखदुःखे नरर्षभ
+निर्याणं यस्य यद्दिष्टं तेन गच्छति हेतुना
+मानसानां पुनर्योनिर्दुःखानां चित्तविभ्रमः
+एवमेतानि दुःखानि तानि तानीह मानवम्
+सौभाग्यमुपभोगश्च भवितव्येन लभ्यते
+रज्ज्वा च मरणं जन्तोरुच्चाच्च पतनं तथा
+अर्थानर्थौ सुखं दुःखं विधानमनुवर्तते
+दृश्यन्ते बहवो वैद्या व्याधिभिः समभिप्लुताः
+दृश्यन्ते जरया भग्ना नगा नागैरिवोत्तमैः
+कुले जन्म तथा वीर्यमारोग्यं धैर्यमेव च
+ये च विंशतिवर्षा वा त्रिंशद्वर्षाश्च मानवाः
+ज्योतींषि सरितः शैलान्कः करोति बिभर्ति वा
+नौषधानि न शास्त्राणि न होमा न पुनर्जपाः
+दातारो यज्ञशीलाश्च न तरन्ति जरान्तकौ
+क्व नु तेऽद्य पिता राजन्क्व नु तेऽद्य पितामहः
+अपि स्वेन शरीरेण किमुतान्येन केनचित्
+कस्मात्कमनुशोचेयमित्येवं स्थापयेन्मनः
+अभिजातोऽस्मि सिद्धोऽस���मि नास्मि केवलमानुषः
+तानि तान्यभिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च
+विविधान्युपवर्तन्ते तथा सांस्पर्शकानि च
+पितृदेवमहर्षीणामानृण्यायानसूयकः
+प्रादुर्भावश्च भूतानां देहन्यासस्तथैव च
+तेषामन्यतरापत्तौ यद्यदेवोपसेवते
+नियतं सर्वभूतानां कालेनैव भवन्त्युत
+सन्ति पुत्राः सुबहवो दरिद्राणामनिच्छताम्
+तमतिक्रान्तमर्यादमाददानमसांप्रतम्
+सोऽयं विपुलमध्वानं कालेन ध्रुवमध्रुवः
+स्त्रीमन्तश्च तथा षण्ढा विचित्रः कालपर्ययः
+पथि संगतमेवेदं दारबन्धुसुहृद्गणैः
+न कश्चिज्जात्वतिक्रामेज्जरामृत्यू ह मानवः
+दरिद्रश्च परिक्लिष्टः शतवर्षो जनाधिप
+शीतमुष्णं तथा वर्षं कालेन परिवर्तते
+तथैव तपसोपेताः स्वाध्यायाभ्यसने रताः
+न ह्येव पुरुषो द्रष्टा स्वर्गस्य नरकस्य वा
+मातृपितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च
+आयुर्वेदमधीयानाः केवलं सपरिग्रहम्
+ते पिबन्तः कषायांश्च सर्पींषि विविधानि च
+स यज्ञशीलः प्रजने निविष्टः; प्राग्ब्रह्मचारी प्रविभक्तपक्षः
+स्त्रियोऽक्षा मृगया पानं प्रसङ्गान्निन्दिता बुधैः
+गन्धवर्णरसस्पर्शा निवर्तन्ते स्वभावतः
+त्रायन्ते मृत्युनोपेतं जरया वापि मानवम्
+कुर्वीत पितृदैवत्यं धर्माणि च समाचरेत्
+जातानां सर्वभूतानां न पक्षा न पुनः क्षपाः
+प्राप्तिव्यायामयोगश्च सर्वमेतत्प्रतिष्ठितम्
+स्पृशन्ति सर्वभूतानि निमित्तं नोपलभ्यते
+दृश्यते हि युवैवेह विनश्यन्वसुमान्नरः
+वैद्याश्चाप्यातुराः सन्ति बलवन्तः सुदुर्बलाः
+सम्यग्घि धर्मं चरतो नृपस्य; द्रव्याणि चाप्याहरतो यथावत्
+दृश्यन्ते चापि बहवः संप्रसक्ता बहुश्रुताः
+नायमत्यन्तसंवासो लभ्यते जातु केनचित्
+न त्वं पश्यसि तानद्य न त्वां पश्यन्ति तेऽपि च
+संसारेष्वनुभूतानि कस्य ते कस्य वा वयम्
+नरोऽवशः समभ्येति सर्वभूतनिषेवितम्
+समेत्य च व्यतीयातां तद्वद्भूतसमागमः
+संनिमज्जज्जगदिदं गम्भीरे कालसागरे
+दृश्यते नाभ्यतिक्रामन्नतिक्रान्तो न वा पुनः
+अकिंचनाश्च दृश्यन्ते पुरुषाश्चिरजीविनः
+तत्तद्धि चेतनामस्य हरत्यभ्रमिवानिलः
+सुप्रियैर्विप्रयोगश्च संप्रयोगस्तथाप्रियैः
+अनित्ये प्रियसंवासे संसारे चक्रवद्गतौ
+यद्यदिष्टमसंतोषाद्दुरात्मा पापमाचरन्
+प्राप्तव्यमवशैः सर्वं परिहारो न विद्यते
+तेषां परमदुःखानां बुद्ध्या भेषजमादिशेत्
+प्रतिषेधन्ति राजानो लुब्धा मृगमिवेषुभिः
+पथि संगतमेवेदं दारैरन्यैश्च बन्धुभिः
+वायुमाकाशमग्निं च चन्द्रादित्यावहःक्षपे
+प्रवृत्तचक्रस्य यशोऽभिवर्धते; सर्वेषु लोकेषु चराचरेषु
+अहमेतत्करोमीति मन्यते कालचोदितः
+रसायनविदश्चैव सुप्रयुक्तरसायनाः
+क्वासं क्वास्मि गमिष्यामि को न्वहं किमिहास्थितः
+अवर्जनीयास्तेऽर्था वै काङ्क्षिताश्च ततोऽन्यथा
+चरितब्रह्मचर्यो हि प्रजायेत यजेत च
+देहो वा जीवतोऽभ्येति जीवो वाभ्येति देहतः
+उत्पन्नमिममात्मानं नरस्यानन्तरं ततः
+न मृत्युमतिवर्तन्ते वेलामिव महोदधिः
+यथा काष्ठं च काष्ठं च समेयातां महोदधौ
+ये चापि पुरुषैः स्त्रीभिर्गीतवाद्यैरुपस्थिताः
+ये चानाथाः परान्नादाः कालस्तेषु समक्रियः
+पूर्वे वयसि मध्ये वाप्युत्तमे वा नराधिप
+जरामृत्युमहाग्राहे न कश्चिदवबुध्यते
+बलिनां दुर्बलानां च ह्रस्वानां महतामपि
+न दृष्टपूर्वं प्रत्यक्षं परलोकं विदुर्बुधाः
+परेण ते वर्षशतान्न भविष्यन्ति पार्थिव
+आगमांस्त्वनतिक्रम्य श्रद्धातव्यं बुभूषता
+समृद्धे च कुले जाता विनश्यन्ति पतंगवत्
+सर्वप्राणभृतां वृत्तं प्रेक्षमाणस्ततस्ततः
+जरामृत्यू ह भूतानि खादितारौ वृकाविव
+सुखं वा यदि वा दुःखं भूतानां पर्युपस्थितम्
+प्रायेण श्रीमतां लोके भोक्तुं शक्तिर्न विद्यते
+आसनं शयनं यानमुत्थानं पानभोजनम्
+व्याधिरग्निर्जलं शस्त्रं बुभुक्षा श्वापदं विषम्
+स प्रसिक्तमना भोगान्विसृज्य पितृसंचितान्
+न ह्यहानि निवर्तन्ते न मासा न पुनः समाः
+अनिष्टोपनिपातो वा तृतीयं नोपपद्यते
+तथैव सुखदुःखानि विधानमनुवर्तते
+काष्ठान्यपि हि जीर्यन्ते दरिद्राणां नराधिप
+आराधयन्स्वर्गमिमं च लोकं; परं च मुक्त्वा हृदयव्यलीकम्
+आगमस्तु सतां चक्षुर्नृपते तमिहाचर
+परिक्षीणः परस्वानामादानं साधु मन्यते
+निरापद्धर्म आचारस्त्वप्रमादोऽपराभवः
+एतावदनुपश्यन्तो यतयो यान्ति मार्गगाः
+नक्षत्राणीव धिष्ण्येषु बहवस्तारकागणाः
+दुर्बलात्मन उत्पन्नं प्रायश्चित्तमिति श्रुतिः
+संतोष इत्यत्र शुभमपवर्गे प्रतिष्ठितम्
+संतोषमूलस्त्यागात्मा ज्ञानाधिष्ठानमुच्यते
+त एते दिवि दृश्यन्ते ज्योतिर्भूता द्विजातयः
+क्रुद्धो न चैव प्रहरेत धीमां;स्तथास्य तत्पाणिपादं सुगुप्तम्
+सर्वं सुखं यच्छिवमुत्तम��� च; ब्रह्माव्यक्तं प्रभवश्चाव्ययश्च
+य एव प्रथमः कल्पस्तमेवाभ्याचरन्सह
+किं तस्य तपसा कार्यं किं यज्ञेन किमात्मना
+तेषां ज्यायःकनीयस्त्वं फलेषूक्तं बलाबलम्
+तेषामदीनसत्त्वानां दुश्चराचारकर्मणाम्
+वैगुण्यमेव पश्यन्ति न गुणाननुयुञ्जते
+स्वकर्मभिः संवृतानां तपो घोरत्वमागतम्
+शरीरपक्तिः कर्माणि ज्ञानं तु परमा गतिः
+यस्य यत्र ह्यनुष्ठानं तत्र तत्र निरामयम्
+यत एवंविधा विप्राः पुराणा यज्ञवाहनाः
+अपवर्गेऽथ संत्यागे बुद्धौ च कृतनिश्चयाः
+स सिद्धैः साध्यते नित्यं ब्राह्मणैर्नियतात्मभिः
+तेषां गतिं परां प्राप्य गार्हस्थ्ये किं प्रयोजनम्
+राजानश्च तथा युक्ता ब्राह्मणाश्च यथाविधि
+अत एवंविधा विप्राः पुराणा धर्मचारिणः
+एवं विदित्वा सर्वार्थानारभेदिति वैदिकम्
+तं सदाचारमाश्चर्यं पुराणं शाश्वतं ध्रुवम्
+धर्म इत्येव ये यज्ञान्वितन्वन्ति निराशिषः
+कामद्वेषाभिभूतत्वादहंकारवशं गताः
+तेषां तमःशरीराणां तम एव परायणम्
+साधारणः केवलो वा यथाबलमुपास्यते
+यो यथाप्रकृतिर्जन्तुः प्रकृतेः स्याद्वशानुगः
+समा ह्यार्जवसंपन्नाः संतुष्टा ज्ञाननिश्चयाः
+न लिप्यन्ते पापकृत्यैः कदाचित्कर्मयोनितः
+संहत्य धर्मं चरतां पुरासीत्सुखमेव तत्
+शब्दब्रह्मणि निष्णातः परं ब्रह्माधिगच्छति
+यद्यदाचरते शास्त्रमथ सर्वप्रवृत्तिषु
+एतैः शब्दैर्गम्यते बुद्धिनेत्रै;स्तस्मै नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणाय
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्ति भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+अपवर्गगतिर्नित्यो यतिधर्मः सनातनः
+विशोका नष्टरजसस्तेषां लोकाः सनातनाः
+प्रत्यक्षधर्माः शुचयः श्रद्दधानाः परावरे
+परां गतिमभीप्सन्तो यतयः संयमे रताः
+चतुर्थ औपनिषदो धर्मः साधारणः स्मृतः
+द्वे ब्रह्मणी वेदितव्ये शब्दब्रह्म परं च यत्
+समस्तत्याग इत्येव शम इत्येव निष्ठितः
+प्रत्यक्षं तु किमत्रास्ति यद्भवन्त उपासते
+याथातथ्यमविज्ञाय शास्त्राणां शास्त्रदस्यवः
+अनाश्रिताः पापकृत्याः कदाचित्कर्मयोनितः
+वेदाः प्रमाणं लोकानां न वेदाः पृष्ठतःकृताः
+एवं वेदविदित्याहुरतोऽन्यो वातरेटकः
+अद्रोहो नाभिमानश्च ह्रीस्तितिक्षा शमस्तथा
+तेषां नासीद्विधातव्यं प्रायश्चित्तं कदाचन
+विमुक्ताः सर्वपापेभ्यश्चरन्ति शुचयोऽमलाः
+आनन्त्यमुपसंप्राप्ताः संतोषादिति वैदिकम्
+गत��ज्ञः सर्वभूतानां तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+परेषामननुध्यायंस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+सर्वं पावयते ज्ञानं यो ज्ञानं ह्यनुवर्तते
+ज्ञानादपेत्य या वृत्तिः सा विनाशयति प्रजाः
+चातुर्मास्यानि चैवासंस्तेषु यज्ञः सनातनः
+ब्रह्मिष्ठा ब्रह्मभूताश्च ब्रह्मण्येव कृतालयाः
+गतिं गच्छन्ति संतुष्टास्तामाहुः परमां गतिम्
+पुरस्ताद्भावितात्मानो यथावच्चरितव्रताः
+एतदन्तं च मध्यं च सच्चासच्च विजानतः
+धर्ममेतं चतुष्पादमाश्रमं ब्राह्मणा विदुः
+धनानामेष वै पन्थास्तीर्थेषु प्रतिपादनम्
+न तु त्यागसुखं प्राप्ता एतत्त्वमपि पश्यसि
+नाक्षैर्दीव्येन्नाददीतान्यवित्तं; न वायोनीयस्य शृतं प्रगृह्णेत्
+यात्रार्थमाहारमिहाददीत; तथास्य स्याज्जाठरी द्वारगुप्तिः
+बाहुभ्यां वाच उदरादुपस्था;त्तेषां द्वारं द्वारपालो बुभूषेत्
+त्रैविद्यवृद्धाः शुचयो वृत्तवन्तो यशस्विनः
+आनृशंस्यं क्षमा शान्तिरहिंसा सत्यमार्जवम्
+ऋतं सत्यं विदितं वेदितव्यं; सर्वस्यात्मा जङ्गमं स्थावरं च
+भवन्तो ज्ञानिनो नित्यं सर्वतश्च निरागमाः
+देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
+न मात्रामनुरुध्यन्ते न धर्मच्छलमन्ततः
+वेदांश्च वेदितव्यं च विदित्वा च यथास्थिति
+नाहं वेदान्विनिन्दामि न विवक्षामि कर्हिचित्
+पन्थानो ब्रह्मणस्त्वेते एतैः प्राप्नोति यत्परम्
+सर्ववर्णेषु यत्तेषु नासीत्कश्चिद्व्यतिक्रमः
+शरीरमेतत्कुरुते यद्वेदे कुरुते तनुम्
+अशक्नुवद्भिश्चरितुं किंचिद्धर्मेषु सूचितम्
+सर्वमानन्त्यमेवासीदेवं नः शाश्वती श्रुतिः
+सर्वमानन्त्यमेवासीदिति नः शाश्वती श्रुतिः
+अपेतकामक्रोधानां प्रकृत्या संशितात्मनाम्
+यद्यागच्छन्ति संसारं पुनर्योनिषु तादृशाः
+कर्मैव पुरुषस्याह शुभं वा यदि वाशुभम्
+एवं स्थितस्य शास्त्रस्य दुर्विज्ञेयं बलाबलम्
+उपस्थमुदरं बाहू वाक्चतुर्थी स वै द्विजः
+सत्यं हि धर्ममास्थाय दुराधर्षतमा मताः
+अनुत्तरीयवसनमनुपस्तीर्णशायिनम्
+बाहूपधानं शाम्यन्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+आसन्गृहस्था भूयिष्ठमव्युत्क्रान्ताः स्वकर्मसु
+गृहेभ्य एव निष्क्रम्य वनमन्ये समाश्रिताः
+ब्रह्मस्तेना निरारम्भा अपक्वमतयोऽशिवाः
+निरागममनैतिह्यं प्रत्यक्षं लोकसाक्षिकम्
+सर्वभूतात्मभूतो यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+व���दे हि निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+एतद्बुद्ध्यानुपश्यन्तः संत्यजेयुः शुभाशुभम्
+यद्यत्र किंचित्प्रत्यक्षमहिंसायाः परं मतम्
+नैषां सर्वेषु लोकेषु कश्चिदस्ति व्यतिक्रमः
+नित्यमेवाभिवर्तन्ते गुणाः प्रकृतिसंभवाः
+ऋजूनां शमनित्यानां स्थितानां स्वेषु कर्मसु
+आनन्त्यमनुयुङ्क्ते यः कर्मणा तद्ब्रवीमि ते
+नारभेदिति चान्यत्र नैष्ठिकी श्रूयते श्रुतिः
+द्वंद्वारामेषु सर्वेषु य एको रमते मुनिः
+भार्याव्रतं ह्यात्मनि धारयीत; तथास्योपस्थद्वारगुप्तिर्भवेत
+तं सन्तो विधिवत्प्राप्य गच्छन्ति परमां गतिम्
+द्वाराणि यस्य सर्वाणि सुगुप्तानि मनीषिणः
+नाक्रोशमर्छेन्न मृषा वदेच्च; न पैशुनं जनवादं च कुर्यात्
+येन सर्वमिदं बुद्धं प्रकृतिर्विकृतिश्च या
+अनारम्भे ह्यदोषः स्यादारम्भेऽदोष उत्तमः
+तेषां यज्ञाश्च वेदाश्च कर्माणि च यथागमम्
+गच्छतो गच्छतः क्षेमं दुर्बलोऽत्रावसीदति
+ऋते त्वागमशास्त्रेभ्यो ब्रूहि तद्यदि पश्यसि
+सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
+विगुणानि च पश्यन्ति तथानैकान्तिकानि च
+एषैव निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+तेजः क्षमा शान्तिरनामयं शुभं; तथाविधं व्योम सनातनं ध्रुवम्
+आनन्त्यं ब्रह्मणः स्थानं ब्राह्मणा नाम निश्चयः
+यां विप्राः सर्वतः शान्ता विशुद्धा ज्ञाननिश्चयाः
+परिग्रहाः शुभाः सर्वे गुणतोऽभ्युदयाश्च ये
+धर्ममेकं चतुष्पादमाश्रितास्ते नरर्षभाः
+ऐकात्म्यं नाम कश्चिद्धि कदाचिदभिपद्यते
+दर्शं च पौर्णमासं च अग्निहोत्रं च धीमताम्
+आगमाश्च यथाकालं संकल्पाश्च यथाव्रतम्
+ब्रह्मणः पदमन्विच्छन्संसारान्मुच्यते शुचिः
+अनारम्भाः सुधृतयः शुचयो ब्रह्मसंश्रिताः
+गुणाश्चात्र सुदुर्ज्ञेया ज्ञाताश्चापि सुदुष्कराः
+अनुज्ञाय च तत्सर्वमन्यद्रोचयतेऽफलम्
+चरन्ति धर्मं कृच्छ्रेऽपि दुर्गे चैवाधिसंहताः
+एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवेत्
+पृथगाश्रमिणां कर्माण्येकार्थानीति नः श्रुतम्
+अनुष्ठिताश्चान्तवन्त इति त्वमनुपश्यसि
+उत्पन्नत्यागिनोऽलुब्धाः कृपासूयाविवर्जिताः
+फलवन्ति च कर्माणि व्युष्टिमन्ति ध्रुवाणि च
+अक्रुध्यन्तोऽनसूयन्तो निरहंकारमत्सराः
+न वीरपत्नीं विहरेत नारीं; न चापि नारीमनृतावाह्वयीत
+अभयं सर्वभूतेभ्यः सर्वेषामभयं यतः
+नान���तरेणानुजानन्ति वेदानां यत्क्रियाफलम्
+देवयाना हि पन्थानश्चत्वारः शाश्वता मताः
+अस्यां स्थितौ स्थितानां हि प्रायश्चित्तं न विद्यते
+यजन्तोऽहरहर्यज्ञैर्निराशीर्बन्धना बुधाः
+एवं पक्वकषायाणामानन्त्येन श्रुतेन च
+ज्ञाननिष्ठास्त्रिशुक्लाश्च सर्वभूतहिते रताः
+निर्द्वंद्वा निर्नमस्कारा निराशीर्बन्धना बुधाः
+मोघान्यगुप्तद्वारस्य सर्वाण्येव भवन्त्युत
+कृतशुद्धशरीरो हि पात्रं भवति ब्राह्मणः
+गृहस्थो ब्रह्मचारी च उभौ तावपि गच्छतः
+नानाशनः स्यान्न महाशनः स्या;दलोलुपः साधुभिरागतः स्यात्
+चतुर्द्वारं पुरुषं चतुर्मुखं; चतुर्धा चैनमुपयाति निन्दा
+सर्वं विदुर्वेदविदो वेदे सर्वं प्रतिष्ठितम्
+ब्रह्मणैव स्म ते देवांस्तर्पयन्त्यमृतैषिणः
+मनःसंकल्पसंसिद्धा विशुद्धज्ञाननिश्चयाः
+गच्छत्येव परित्यागी वानप्रस्थश्च गच्छति
+सत्यव्रतो मितभाषोऽप्रमत्त;स्तथास्य वाग्द्वारमथो सुगुप्तम्
+शास्त्रं ह्यबुद्ध्वा तत्त्वेन केचिद्वादबला जनाः
+गृहमेवाभिसंश्रित्य ततोऽन्ये ब्रह्मचारिणः
+तद्विद्वाननुबुध्येत मनसा कर्मनिश्चयम्
+तेषामपेततृष्णानां निर्णिक्तानां शुभात्मनाम्
+तस्य द्वेषश्च कामश्च क्रोधो दम्भोऽनृतं मदः
+पक्वे कषाये वमनै रसज्ञाने न तिष्ठति
+न तु त्यागसुखं प्राप्ता एतत्त्वमपि पश्यसि
+परेषामननुध्यायंस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+तेषामदीनसत्त्वानां दुश्चराचारकर्मणाम्
+अस्यां स्थितौ स्थितानां हि प्रायश्चित्तं न विद्यते
+निरागममनैतिह्यं प्रत्यक्षं लोकसाक्षिकम्
+उत्पन्नत्यागिनोऽलुब्धाः कृपासूयाविवर्जिताः
+अपवर्गगतिर्नित्यो यतिधर्मः सनातनः
+तेषां ज्यायःकनीयस्त्वं फलेषूक्तं बलाबलम्
+एतैः शब्दैर्गम्यते बुद्धिनेत्रै;स्तस्मै नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणाय
+सर्वं विदुर्वेदविदो वेदे सर्वं प्रतिष्ठितम्
+नारभेदिति चान्यत्र नैष्ठिकी श्रूयते श्रुतिः
+अपवर्गेऽथ संत्यागे बुद्धौ च कृतनिश्चयाः
+वेदांश्च वेदितव्यं च विदित्वा च यथास्थिति
+अनारम्भाः सुधृतयः शुचयो ब्रह्मसंश्रिताः
+किं तस्य तपसा कार्यं किं यज्ञेन किमात्मना
+गृहेभ्य एव निष्क्रम्य वनमन्ये समाश्रिताः
+ब्रह्मणः पदमन्विच्छन्संसारान्मुच्यते शुचिः
+नान्तरेणानुजानन्ति वेदानां यत्क्रियाफलम्
+आगमाश्च यथाकालं संकल्पाश्च यथाव्��तम्
+विमुक्ताः सर्वपापेभ्यश्चरन्ति शुचयोऽमलाः
+सर्वं सुखं यच्छिवमुत्तमं च; ब्रह्माव्यक्तं प्रभवश्चाव्ययश्च
+अनाश्रिताः पापकृत्याः कदाचित्कर्मयोनितः
+द्वे ब्रह्मणी वेदितव्ये शब्दब्रह्म परं च यत्
+तं सदाचारमाश्चर्यं पुराणं शाश्वतं ध्रुवम्
+अशक्नुवद्भिश्चरितुं किंचिद्धर्मेषु सूचितम्
+गृहमेवाभिसंश्रित्य ततोऽन्ये ब्रह्मचारिणः
+संहत्य धर्मं चरतां पुरासीत्सुखमेव तत्
+परिग्रहाः शुभाः सर्वे गुणतोऽभ्युदयाश्च ये
+ज्ञाननिष्ठास्त्रिशुक्लाश्च सर्वभूतहिते रताः
+अक्रुध्यन्तोऽनसूयन्तो निरहंकारमत्सराः
+भार्याव्रतं ह्यात्मनि धारयीत; तथास्योपस्थद्वारगुप्तिर्भवेत
+उपस्थमुदरं बाहू वाक्चतुर्थी स वै द्विजः
+य एव प्रथमः कल्पस्तमेवाभ्याचरन्सह
+नानाशनः स्यान्न महाशनः स्या;दलोलुपः साधुभिरागतः स्यात्
+गृहस्थो ब्रह्मचारी च उभौ तावपि गच्छतः
+विगुणानि च पश्यन्ति तथानैकान्तिकानि च
+आनन्त्यमनुयुङ्क्ते यः कर्मणा तद्ब्रवीमि ते
+न मात्रामनुरुध्यन्ते न धर्मच्छलमन्ततः
+आसन्गृहस्था भूयिष्ठमव्युत्क्रान्ताः स्वकर्मसु
+आनन्त्यं ब्रह्मणः स्थानं ब्राह्मणा नाम निश्चयः
+पुरस्ताद्भावितात्मानो यथावच्चरितव्रताः
+अत एवंविधा विप्राः पुराणा धर्मचारिणः
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्ति भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+आनन्त्यमुपसंप्राप्ताः संतोषादिति वैदिकम्
+गुणाश्चात्र सुदुर्ज्ञेया ज्ञाताश्चापि सुदुष्कराः
+अनुज्ञाय च तत्सर्वमन्यद्रोचयतेऽफलम्
+प्रत्यक्षधर्माः शुचयः श्रद्दधानाः परावरे
+तेषां गतिं परां प्राप्य गार्हस्थ्ये किं प्रयोजनम्
+नक्षत्राणीव धिष्ण्येषु बहवस्तारकागणाः
+नाहं वेदान्विनिन्दामि न विवक्षामि कर्हिचित्
+समा ह्यार्जवसंपन्नाः संतुष्टा ज्ञाननिश्चयाः
+एतद्बुद्ध्यानुपश्यन्तः संत्यजेयुः शुभाशुभम्
+देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
+द्वाराणि यस्य सर्वाणि सुगुप्तानि मनीषिणः
+कामद्वेषाभिभूतत्वादहंकारवशं गताः
+तेषां यज्ञाश्च वेदाश्च कर्माणि च यथागमम्
+नित्यमेवाभिवर्तन्ते गुणाः प्रकृतिसंभवाः
+ऋते त्वागमशास्त्रेभ्यो ब्रूहि तद्यदि पश्यसि
+वेदे हि निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+क्रुद्धो न चैव प्रहरेत धीमां;स्तथास्य तत्पाणिपादं सुगुप्तम्
+धर्म इत्येव ये यज्ञान्वितन्वन्ति निराशिषः
+एतदन्तं च मध्यं च सच्चासच्च विजानतः
+फलवन्ति च कर्माणि व्युष्टिमन्ति ध्रुवाणि च
+बाहुभ्यां वाच उदरादुपस्था;त्तेषां द्वारं द्वारपालो बुभूषेत्
+यो यथाप्रकृतिर्जन्तुः प्रकृतेः स्याद्वशानुगः
+यात्रार्थमाहारमिहाददीत; तथास्य स्याज्जाठरी द्वारगुप्तिः
+धर्ममेतं चतुष्पादमाश्रमं ब्राह्मणा विदुः
+धनानामेष वै पन्थास्तीर्थेषु प्रतिपादनम्
+कर्मैव पुरुषस्याह शुभं वा यदि वाशुभम्
+सर्वमानन्त्यमेवासीदेवं नः शाश्वती श्रुतिः
+परां गतिमभीप्सन्तो यतयः संयमे रताः
+गतिं गच्छन्ति संतुष्टास्तामाहुः परमां गतिम्
+तेषां तमःशरीराणां तम एव परायणम्
+तेषामपेततृष्णानां निर्णिक्तानां शुभात्मनाम्
+एवं वेदविदित्याहुरतोऽन्यो वातरेटकः
+चातुर्मास्यानि चैवासंस्तेषु यज्ञः सनातनः
+यस्य यत्र ह्यनुष्ठानं तत्र तत्र निरामयम्
+निर्द्वंद्वा निर्नमस्कारा निराशीर्बन्धना बुधाः
+तं सन्तो विधिवत्प्राप्य गच्छन्ति परमां गतिम्
+पक्वे कषाये वमनै रसज्ञाने न तिष्ठति
+पन्थानो ब्रह्मणस्त्वेते एतैः प्राप्नोति यत्परम्
+स सिद्धैः साध्यते नित्यं ब्राह्मणैर्नियतात्मभिः
+अनारम्भे ह्यदोषः स्यादारम्भेऽदोष उत्तमः
+तस्य द्वेषश्च कामश्च क्रोधो दम्भोऽनृतं मदः
+नाक्रोशमर्छेन्न मृषा वदेच्च; न पैशुनं जनवादं च कुर्यात्
+सर्वं पावयते ज्ञानं यो ज्ञानं ह्यनुवर्तते
+प्रत्यक्षं तु किमत्रास्ति यद्भवन्त उपासते
+याथातथ्यमविज्ञाय शास्त्राणां शास्त्रदस्यवः
+साधारणः केवलो वा यथाबलमुपास्यते
+दर्शं च पौर्णमासं च अग्निहोत्रं च धीमताम्
+एवं विदित्वा सर्वार्थानारभेदिति वैदिकम्
+देवयाना हि पन्थानश्चत्वारः शाश्वता मताः
+सर्वभूतात्मभूतो यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+शरीरपक्तिः कर्माणि ज्ञानं तु परमा गतिः
+निरापद्धर्म आचारस्त्वप्रमादोऽपराभवः
+वैगुण्यमेव पश्यन्ति न गुणाननुयुञ्जते
+नैषां सर्वेषु लोकेषु कश्चिदस्ति व्यतिक्रमः
+यां विप्राः सर्वतः शान्ता विशुद्धा ज्ञाननिश्चयाः
+यद्यागच्छन्ति संसारं पुनर्योनिषु तादृशाः
+यत एवंविधा विप्राः पुराणा यज्ञवाहनाः
+धर्ममेकं चतुष्पादमाश्रितास्ते नरर्षभाः
+ऋजूनां शमनित्यानां स्थितानां स्वेषु कर्मसु
+अपेतकामक्रोधानां प्रकृत्या संशितात्मनाम्
+कृतशुद्धशरीरो हि पात्रं भवति ब्राह्मणः
+गच्छत्येव परि���्यागी वानप्रस्थश्च गच्छति
+विशोका नष्टरजसस्तेषां लोकाः सनातनाः
+गच्छतो गच्छतः क्षेमं दुर्बलोऽत्रावसीदति
+एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवेत्
+बाहूपधानं शाम्यन्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+समस्तत्याग इत्येव शम इत्येव निष्ठितः
+यद्यत्र किंचित्प्रत्यक्षमहिंसायाः परं मतम्
+वेदाः प्रमाणं लोकानां न वेदाः पृष्ठतःकृताः
+अनुत्तरीयवसनमनुपस्तीर्णशायिनम्
+यद्यदाचरते शास्त्रमथ सर्वप्रवृत्तिषु
+चतुर्थ औपनिषदो धर्मः साधारणः स्मृतः
+यजन्तोऽहरहर्यज्ञैर्निराशीर्बन्धना बुधाः
+एतावदनुपश्यन्तो यतयो यान्ति मार्गगाः
+सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
+तद्विद्वाननुबुध्येत मनसा कर्मनिश्चयम्
+तेजः क्षमा शान्तिरनामयं शुभं; तथाविधं व्योम सनातनं ध्रुवम्
+नाक्षैर्दीव्येन्नाददीतान्यवित्तं; न वायोनीयस्य शृतं प्रगृह्णेत्
+गतिज्ञः सर्वभूतानां तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+शरीरमेतत्कुरुते यद्वेदे कुरुते तनुम्
+अनुष्ठिताश्चान्तवन्त इति त्वमनुपश्यसि
+ऋतं सत्यं विदितं वेदितव्यं; सर्वस्यात्मा जङ्गमं स्थावरं च
+स्वकर्मभिः संवृतानां तपो घोरत्वमागतम्
+सर्वमानन्त्यमेवासीदिति नः शाश्वती श्रुतिः
+न वीरपत्नीं विहरेत नारीं; न चापि नारीमनृतावाह्वयीत
+चरन्ति धर्मं कृच्छ्रेऽपि दुर्गे चैवाधिसंहताः
+ज्ञानादपेत्य या वृत्तिः सा विनाशयति प्रजाः
+पृथगाश्रमिणां कर्माण्येकार्थानीति नः श्रुतम्
+शब्दब्रह्मणि निष्णातः परं ब्रह्माधिगच्छति
+एषैव निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+मोघान्यगुप्तद्वारस्य सर्वाण्येव भवन्त्युत
+आनृशंस्यं क्षमा शान्तिरहिंसा सत्यमार्जवम्
+एवं पक्वकषायाणामानन्त्येन श्रुतेन च
+संतोषमूलस्त्यागात्मा ज्ञानाधिष्ठानमुच्यते
+दुर्बलात्मन उत्पन्नं प्रायश्चित्तमिति श्रुतिः
+अभयं सर्वभूतेभ्यः सर्वेषामभयं यतः
+सत्यव्रतो मितभाषोऽप्रमत्त;स्तथास्य वाग्द्वारमथो सुगुप्तम्
+राजानश्च तथा युक्ता ब्राह्मणाश्च यथाविधि
+एवं स्थितस्य शास्त्रस्य दुर्विज्ञेयं बलाबलम्
+तेषां नासीद्विधातव्यं प्रायश्चित्तं कदाचन
+भवन्तो ज्ञानिनो नित्यं सर्वतश्च निरागमाः
+चतुर्द्वारं पुरुषं चतुर्मुखं; चतुर्धा चैनमुपयाति निन्दा
+न लिप्यन्ते पापकृत्यैः कदाचित्कर्मयोनितः
+अद्रोहो नाभिमानश्च ह्री��्तितिक्षा शमस्तथा
+ब्रह्मिष्ठा ब्रह्मभूताश्च ब्रह्मण्येव कृतालयाः
+सर्ववर्णेषु यत्तेषु नासीत्कश्चिद्व्यतिक्रमः
+त्रैविद्यवृद्धाः शुचयो वृत्तवन्तो यशस्विनः
+मनःसंकल्पसंसिद्धा विशुद्धज्ञाननिश्चयाः
+ब्रह्मणैव स्म ते देवांस्तर्पयन्त्यमृतैषिणः
+त एते दिवि दृश्यन्ते ज्योतिर्भूता द्विजातयः
+द्वंद्वारामेषु सर्वेषु य एको रमते मुनिः
+सत्यं हि धर्ममास्थाय दुराधर्षतमा मताः
+येन सर्वमिदं बुद्धं प्रकृतिर्विकृतिश्च या
+ऐकात्म्यं नाम कश्चिद्धि कदाचिदभिपद्यते
+शास्त्रं ह्यबुद्ध्वा तत्त्वेन केचिद्वादबला जनाः
+ब्रह्मस्तेना निरारम्भा अपक्वमतयोऽशिवाः
+संतोष इत्यत्र शुभमपवर्गे प्रतिष्ठितम्
+धर्ममेतं चतुष्पादमाश्रमं ब्राह्मणा विदुः
+विशोका नष्टरजसस्तेषां लोकाः सनातनाः
+नाहं वेदान्विनिन्दामि न विवक्षामि कर्हिचित्
+साधारणः केवलो वा यथाबलमुपास्यते
+कामद्वेषाभिभूतत्वादहंकारवशं गताः
+तेषां नासीद्विधातव्यं प्रायश्चित्तं कदाचन
+उत्पन्नत्यागिनोऽलुब्धाः कृपासूयाविवर्जिताः
+यद्यागच्छन्ति संसारं पुनर्योनिषु तादृशाः
+नाक्षैर्दीव्येन्नाददीतान्यवित्तं; न वायोनीयस्य शृतं प्रगृह्णेत्
+एतावदनुपश्यन्तो यतयो यान्ति मार्गगाः
+शास्त्रं ह्यबुद्ध्वा तत्त्वेन केचिद्वादबला जनाः
+सत्यव्रतो मितभाषोऽप्रमत्त;स्तथास्य वाग्द्वारमथो सुगुप्तम्
+यस्य यत्र ह्यनुष्ठानं तत्र तत्र निरामयम्
+समा ह्यार्जवसंपन्नाः संतुष्टा ज्ञाननिश्चयाः
+पृथगाश्रमिणां कर्माण्येकार्थानीति नः श्रुतम्
+यो यथाप्रकृतिर्जन्तुः प्रकृतेः स्याद्वशानुगः
+चरन्ति धर्मं कृच्छ्रेऽपि दुर्गे चैवाधिसंहताः
+नारभेदिति चान्यत्र नैष्ठिकी श्रूयते श्रुतिः
+आनन्त्यमुपसंप्राप्ताः संतोषादिति वैदिकम्
+गृहेभ्य एव निष्क्रम्य वनमन्ये समाश्रिताः
+ऋते त्वागमशास्त्रेभ्यो ब्रूहि तद्यदि पश्यसि
+सत्यं हि धर्ममास्थाय दुराधर्षतमा मताः
+गृहस्थो ब्रह्मचारी च उभौ तावपि गच्छतः
+किं तस्य तपसा कार्यं किं यज्ञेन किमात्मना
+दर्शं च पौर्णमासं च अग्निहोत्रं च धीमताम्
+अत एवंविधा विप्राः पुराणा धर्मचारिणः
+सर्ववर्णेषु यत्तेषु नासीत्कश्चिद्व्यतिक्रमः
+भार्याव्रतं ह्यात्मनि धारयीत; तथास्योपस्थद्वारगुप्तिर्भवेत
+अनुत्तरीयवसनमनुपस्तीर्णशायिनम्
+द्वे ब्रह्मणी वेदितव्ये शब्दब्रह्म परं च यत्
+पक्वे कषाये वमनै रसज्ञाने न तिष्ठति
+ऋजूनां शमनित्यानां स्थितानां स्वेषु कर्मसु
+आनृशंस्यं क्षमा शान्तिरहिंसा सत्यमार्जवम्
+तेजः क्षमा शान्तिरनामयं शुभं; तथाविधं व्योम सनातनं ध्रुवम्
+आनन्त्यं ब्रह्मणः स्थानं ब्राह्मणा नाम निश्चयः
+त एते दिवि दृश्यन्ते ज्योतिर्भूता द्विजातयः
+ब्रह्मणैव स्म ते देवांस्तर्पयन्त्यमृतैषिणः
+चतुर्थ औपनिषदो धर्मः साधारणः स्मृतः
+सर्वं विदुर्वेदविदो वेदे सर्वं प्रतिष्ठितम्
+प्रत्यक्षधर्माः शुचयः श्रद्दधानाः परावरे
+सर्वमानन्त्यमेवासीदेवं नः शाश्वती श्रुतिः
+धनानामेष वै पन्थास्तीर्थेषु प्रतिपादनम्
+न तु त्यागसुखं प्राप्ता एतत्त्वमपि पश्यसि
+विमुक्ताः सर्वपापेभ्यश्चरन्ति शुचयोऽमलाः
+तेषां गतिं परां प्राप्य गार्हस्थ्ये किं प्रयोजनम्
+तेषां ज्यायःकनीयस्त्वं फलेषूक्तं बलाबलम्
+गुणाश्चात्र सुदुर्ज्ञेया ज्ञाताश्चापि सुदुष्कराः
+परेषामननुध्यायंस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+द्वंद्वारामेषु सर्वेषु य एको रमते मुनिः
+चातुर्मास्यानि चैवासंस्तेषु यज्ञः सनातनः
+देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
+ब्रह्मणः पदमन्विच्छन्संसारान्मुच्यते शुचिः
+सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
+संतोष इत्यत्र शुभमपवर्गे प्रतिष्ठितम्
+अक्रुध्यन्तोऽनसूयन्तो निरहंकारमत्सराः
+ज्ञाननिष्ठास्त्रिशुक्लाश्च सर्वभूतहिते रताः
+फलवन्ति च कर्माणि व्युष्टिमन्ति ध्रुवाणि च
+बाहूपधानं शाम्यन्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+नक्षत्राणीव धिष्ण्येषु बहवस्तारकागणाः
+भवन्तो ज्ञानिनो नित्यं सर्वतश्च निरागमाः
+धर्ममेकं चतुष्पादमाश्रितास्ते नरर्षभाः
+ज्ञानादपेत्य या वृत्तिः सा विनाशयति प्रजाः
+अस्यां स्थितौ स्थितानां हि प्रायश्चित्तं न विद्यते
+एतद्बुद्ध्यानुपश्यन्तः संत्यजेयुः शुभाशुभम्
+मनःसंकल्पसंसिद्धा विशुद्धज्ञाननिश्चयाः
+निर्द्वंद्वा निर्नमस्कारा निराशीर्बन्धना बुधाः
+शरीरपक्तिः कर्माणि ज्ञानं तु परमा गतिः
+सर्वमानन्त्यमेवासीदिति नः शाश्वती श्रुतिः
+अपेतकामक्रोधानां प्रकृत्या संशितात्मनाम्
+विगुणानि च पश्यन्ति तथानैकान्तिकानि च
+तेषां तमःशरीराणां तम एव परायणम्
+आगमाश्च यथाकालं संकल्पाश्च यथाव्रतम्
+अनारम्भ��� ह्यदोषः स्यादारम्भेऽदोष उत्तमः
+परां गतिमभीप्सन्तो यतयः संयमे रताः
+येन सर्वमिदं बुद्धं प्रकृतिर्विकृतिश्च या
+नैषां सर्वेषु लोकेषु कश्चिदस्ति व्यतिक्रमः
+निरागममनैतिह्यं प्रत्यक्षं लोकसाक्षिकम्
+अपवर्गेऽथ संत्यागे बुद्धौ च कृतनिश्चयाः
+ऋतं सत्यं विदितं वेदितव्यं; सर्वस्यात्मा जङ्गमं स्थावरं च
+अभयं सर्वभूतेभ्यः सर्वेषामभयं यतः
+संहत्य धर्मं चरतां पुरासीत्सुखमेव तत्
+परिग्रहाः शुभाः सर्वे गुणतोऽभ्युदयाश्च ये
+न मात्रामनुरुध्यन्ते न धर्मच्छलमन्ततः
+एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवेत्
+पुरस्ताद्भावितात्मानो यथावच्चरितव्रताः
+एवं विदित्वा सर्वार्थानारभेदिति वैदिकम्
+ब्रह्मिष्ठा ब्रह्मभूताश्च ब्रह्मण्येव कृतालयाः
+मोघान्यगुप्तद्वारस्य सर्वाण्येव भवन्त्युत
+उपस्थमुदरं बाहू वाक्चतुर्थी स वै द्विजः
+सर्वं सुखं यच्छिवमुत्तमं च; ब्रह्माव्यक्तं प्रभवश्चाव्ययश्च
+एतैः शब्दैर्गम्यते बुद्धिनेत्रै;स्तस्मै नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणाय
+एवं वेदविदित्याहुरतोऽन्यो वातरेटकः
+कर्मैव पुरुषस्याह शुभं वा यदि वाशुभम्
+अद्रोहो नाभिमानश्च ह्रीस्तितिक्षा शमस्तथा
+कृतशुद्धशरीरो हि पात्रं भवति ब्राह्मणः
+तं सदाचारमाश्चर्यं पुराणं शाश्वतं ध्रुवम्
+गच्छत्येव परित्यागी वानप्रस्थश्च गच्छति
+अनारम्भाः सुधृतयः शुचयो ब्रह्मसंश्रिताः
+ऐकात्म्यं नाम कश्चिद्धि कदाचिदभिपद्यते
+तेषामदीनसत्त्वानां दुश्चराचारकर्मणाम्
+नानाशनः स्यान्न महाशनः स्या;दलोलुपः साधुभिरागतः स्यात्
+यजन्तोऽहरहर्यज्ञैर्निराशीर्बन्धना बुधाः
+सर्वं पावयते ज्ञानं यो ज्ञानं ह्यनुवर्तते
+सर्वभूतात्मभूतो यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+निरापद्धर्म आचारस्त्वप्रमादोऽपराभवः
+अपवर्गगतिर्नित्यो यतिधर्मः सनातनः
+संतोषमूलस्त्यागात्मा ज्ञानाधिष्ठानमुच्यते
+गतिं गच्छन्ति संतुष्टास्तामाहुः परमां गतिम्
+तस्य द्वेषश्च कामश्च क्रोधो दम्भोऽनृतं मदः
+वेदांश्च वेदितव्यं च विदित्वा च यथास्थिति
+शरीरमेतत्कुरुते यद्वेदे कुरुते तनुम्
+त्रैविद्यवृद्धाः शुचयो वृत्तवन्तो यशस्विनः
+एषैव निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+देवयाना हि पन्थानश्चत्वारः शाश्वता मताः
+यद्यत्र किंचित्प्रत्यक्षमहिंसायाः परं मतम्
+नाक्रोशमर���छेन्न मृषा वदेच्च; न पैशुनं जनवादं च कुर्यात्
+पन्थानो ब्रह्मणस्त्वेते एतैः प्राप्नोति यत्परम्
+वैगुण्यमेव पश्यन्ति न गुणाननुयुञ्जते
+याथातथ्यमविज्ञाय शास्त्राणां शास्त्रदस्यवः
+नान्तरेणानुजानन्ति वेदानां यत्क्रियाफलम्
+आनन्त्यमनुयुङ्क्ते यः कर्मणा तद्ब्रवीमि ते
+अशक्नुवद्भिश्चरितुं किंचिद्धर्मेषु सूचितम्
+अनुज्ञाय च तत्सर्वमन्यद्रोचयतेऽफलम्
+आसन्गृहस्था भूयिष्ठमव्युत्क्रान्ताः स्वकर्मसु
+गतिज्ञः सर्वभूतानां तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+क्रुद्धो न चैव प्रहरेत धीमां;स्तथास्य तत्पाणिपादं सुगुप्तम्
+वेदाः प्रमाणं लोकानां न वेदाः पृष्ठतःकृताः
+अनाश्रिताः पापकृत्याः कदाचित्कर्मयोनितः
+स सिद्धैः साध्यते नित्यं ब्राह्मणैर्नियतात्मभिः
+ब्रह्मस्तेना निरारम्भा अपक्वमतयोऽशिवाः
+वेदे हि निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+तं सन्तो विधिवत्प्राप्य गच्छन्ति परमां गतिम्
+बाहुभ्यां वाच उदरादुपस्था;त्तेषां द्वारं द्वारपालो बुभूषेत्
+चतुर्द्वारं पुरुषं चतुर्मुखं; चतुर्धा चैनमुपयाति निन्दा
+स्वकर्मभिः संवृतानां तपो घोरत्वमागतम्
+यात्रार्थमाहारमिहाददीत; तथास्य स्याज्जाठरी द्वारगुप्तिः
+यां विप्राः सर्वतः शान्ता विशुद्धा ज्ञाननिश्चयाः
+द्वाराणि यस्य सर्वाणि सुगुप्तानि मनीषिणः
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्ति भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+गच्छतो गच्छतः क्षेमं दुर्बलोऽत्रावसीदति
+प्रत्यक्षं तु किमत्रास्ति यद्भवन्त उपासते
+दुर्बलात्मन उत्पन्नं प्रायश्चित्तमिति श्रुतिः
+यत एवंविधा विप्राः पुराणा यज्ञवाहनाः
+न लिप्यन्ते पापकृत्यैः कदाचित्कर्मयोनितः
+समस्तत्याग इत्येव शम इत्येव निष्ठितः
+शब्दब्रह्मणि निष्णातः परं ब्रह्माधिगच्छति
+न वीरपत्नीं विहरेत नारीं; न चापि नारीमनृतावाह्वयीत
+एतदन्तं च मध्यं च सच्चासच्च विजानतः
+एवं पक्वकषायाणामानन्त्येन श्रुतेन च
+य एव प्रथमः कल्पस्तमेवाभ्याचरन्सह
+नित्यमेवाभिवर्तन्ते गुणाः प्रकृतिसंभवाः
+तेषामपेततृष्णानां निर्णिक्तानां शुभात्मनाम्
+राजानश्च तथा युक्ता ब्राह्मणाश्च यथाविधि
+तेषां यज्ञाश्च वेदाश्च कर्माणि च यथागमम्
+अनुष्ठिताश्चान्तवन्त इति त्वमनुपश्यसि
+एवं स्थितस्य शास्त्रस्य दुर्विज्ञेयं बलाबलम्
+तद्विद्वाननुबुध्येत मनसा कर्मनिश���चयम्
+धर्म इत्येव ये यज्ञान्वितन्वन्ति निराशिषः
+यद्यदाचरते शास्त्रमथ सर्वप्रवृत्तिषु
+गृहमेवाभिसंश्रित्य ततोऽन्ये ब्रह्मचारिणः
+सत्यं हि धर्ममास्थाय दुराधर्षतमा मताः
+अभयं सर्वभूतेभ्यः सर्वेषामभयं यतः
+धर्म इत्येव ये यज्ञान्वितन्वन्ति निराशिषः
+धर्ममेतं चतुष्पादमाश्रमं ब्राह्मणा विदुः
+विमुक्ताः सर्वपापेभ्यश्चरन्ति शुचयोऽमलाः
+ऋजूनां शमनित्यानां स्थितानां स्वेषु कर्मसु
+पृथगाश्रमिणां कर्माण्येकार्थानीति नः श्रुतम्
+न वीरपत्नीं विहरेत नारीं; न चापि नारीमनृतावाह्वयीत
+अनुष्ठिताश्चान्तवन्त इति त्वमनुपश्यसि
+चरन्ति धर्मं कृच्छ्रेऽपि दुर्गे चैवाधिसंहताः
+संतोषमूलस्त्यागात्मा ज्ञानाधिष्ठानमुच्यते
+शास्त्रं ह्यबुद्ध्वा तत्त्वेन केचिद्वादबला जनाः
+तेजः क्षमा शान्तिरनामयं शुभं; तथाविधं व्योम सनातनं ध्रुवम्
+सर्वमानन्त्यमेवासीदिति नः शाश्वती श्रुतिः
+यस्य यत्र ह्यनुष्ठानं तत्र तत्र निरामयम्
+परेषामननुध्यायंस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+क्रुद्धो न चैव प्रहरेत धीमां;स्तथास्य तत्पाणिपादं सुगुप्तम्
+साधारणः केवलो वा यथाबलमुपास्यते
+वेदाः प्रमाणं लोकानां न वेदाः पृष्ठतःकृताः
+एवं स्थितस्य शास्त्रस्य दुर्विज्ञेयं बलाबलम्
+अद्रोहो नाभिमानश्च ह्रीस्तितिक्षा शमस्तथा
+कामद्वेषाभिभूतत्वादहंकारवशं गताः
+नारभेदिति चान्यत्र नैष्ठिकी श्रूयते श्रुतिः
+विशोका नष्टरजसस्तेषां लोकाः सनातनाः
+शब्दब्रह्मणि निष्णातः परं ब्रह्माधिगच्छति
+आगमाश्च यथाकालं संकल्पाश्च यथाव्रतम्
+तेषामपेततृष्णानां निर्णिक्तानां शुभात्मनाम्
+य एव प्रथमः कल्पस्तमेवाभ्याचरन्सह
+तेषां नासीद्विधातव्यं प्रायश्चित्तं कदाचन
+निर्द्वंद्वा निर्नमस्कारा निराशीर्बन्धना बुधाः
+उत्पन्नत्यागिनोऽलुब्धाः कृपासूयाविवर्जिताः
+अनुज्ञाय च तत्सर्वमन्यद्रोचयतेऽफलम्
+यद्यदाचरते शास्त्रमथ सर्वप्रवृत्तिषु
+तं सदाचारमाश्चर्यं पुराणं शाश्वतं ध्रुवम्
+न तु त्यागसुखं प्राप्ता एतत्त्वमपि पश्यसि
+प्रत्यक्षं तु किमत्रास्ति यद्भवन्त उपासते
+द्वे ब्रह्मणी वेदितव्ये शब्दब्रह्म परं च यत्
+संहत्य धर्मं चरतां पुरासीत्सुखमेव तत्
+चतुर्थ औपनिषदो धर्मः साधारणः स्मृतः
+द्वाराणि यस्य सर्वाणि सुगुप्तानि मनीषिणः
+ऐकात्म्��ं नाम कश्चिद्धि कदाचिदभिपद्यते
+सर्वं पावयते ज्ञानं यो ज्ञानं ह्यनुवर्तते
+कर्मैव पुरुषस्याह शुभं वा यदि वाशुभम्
+गतिं गच्छन्ति संतुष्टास्तामाहुः परमां गतिम्
+आनन्त्यमनुयुङ्क्ते यः कर्मणा तद्ब्रवीमि ते
+नित्यमेवाभिवर्तन्ते गुणाः प्रकृतिसंभवाः
+अपवर्गेऽथ संत्यागे बुद्धौ च कृतनिश्चयाः
+गुणाश्चात्र सुदुर्ज्ञेया ज्ञाताश्चापि सुदुष्कराः
+स सिद्धैः साध्यते नित्यं ब्राह्मणैर्नियतात्मभिः
+अपवर्गगतिर्नित्यो यतिधर्मः सनातनः
+निरागममनैतिह्यं प्रत्यक्षं लोकसाक्षिकम्
+यद्यत्र किंचित्प्रत्यक्षमहिंसायाः परं मतम्
+अशक्नुवद्भिश्चरितुं किंचिद्धर्मेषु सूचितम्
+तेषां ज्यायःकनीयस्त्वं फलेषूक्तं बलाबलम्
+गृहमेवाभिसंश्रित्य ततोऽन्ये ब्रह्मचारिणः
+यद्यागच्छन्ति संसारं पुनर्योनिषु तादृशाः
+द्वंद्वारामेषु सर्वेषु य एको रमते मुनिः
+ऋतं सत्यं विदितं वेदितव्यं; सर्वस्यात्मा जङ्गमं स्थावरं च
+गृहेभ्य एव निष्क्रम्य वनमन्ये समाश्रिताः
+पन्थानो ब्रह्मणस्त्वेते एतैः प्राप्नोति यत्परम्
+एवं पक्वकषायाणामानन्त्येन श्रुतेन च
+ऋते त्वागमशास्त्रेभ्यो ब्रूहि तद्यदि पश्यसि
+यां विप्राः सर्वतः शान्ता विशुद्धा ज्ञाननिश्चयाः
+यो यथाप्रकृतिर्जन्तुः प्रकृतेः स्याद्वशानुगः
+नाक्रोशमर्छेन्न मृषा वदेच्च; न पैशुनं जनवादं च कुर्यात्
+यात्रार्थमाहारमिहाददीत; तथास्य स्याज्जाठरी द्वारगुप्तिः
+गृहस्थो ब्रह्मचारी च उभौ तावपि गच्छतः
+शरीरमेतत्कुरुते यद्वेदे कुरुते तनुम्
+संतोष इत्यत्र शुभमपवर्गे प्रतिष्ठितम्
+तस्य द्वेषश्च कामश्च क्रोधो दम्भोऽनृतं मदः
+न मात्रामनुरुध्यन्ते न धर्मच्छलमन्ततः
+अस्यां स्थितौ स्थितानां हि प्रायश्चित्तं न विद्यते
+बाहुभ्यां वाच उदरादुपस्था;त्तेषां द्वारं द्वारपालो बुभूषेत्
+बाहूपधानं शाम्यन्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+ब्रह्मिष्ठा ब्रह्मभूताश्च ब्रह्मण्येव कृतालयाः
+वेदांश्च वेदितव्यं च विदित्वा च यथास्थिति
+वेदे हि निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+नक्षत्राणीव धिष्ण्येषु बहवस्तारकागणाः
+परां गतिमभीप्सन्तो यतयः संयमे रताः
+देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
+तेषां गतिं परां प्राप्य गार्हस्थ्ये किं प्रयोजनम्
+एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवे���्
+गतिज्ञः सर्वभूतानां तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+एवं वेदविदित्याहुरतोऽन्यो वातरेटकः
+सर्वं विदुर्वेदविदो वेदे सर्वं प्रतिष्ठितम्
+शरीरपक्तिः कर्माणि ज्ञानं तु परमा गतिः
+तेषामदीनसत्त्वानां दुश्चराचारकर्मणाम्
+चतुर्द्वारं पुरुषं चतुर्मुखं; चतुर्धा चैनमुपयाति निन्दा
+मनःसंकल्पसंसिद्धा विशुद्धज्ञाननिश्चयाः
+वैगुण्यमेव पश्यन्ति न गुणाननुयुञ्जते
+एषैव निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+सर्वमानन्त्यमेवासीदेवं नः शाश्वती श्रुतिः
+भार्याव्रतं ह्यात्मनि धारयीत; तथास्योपस्थद्वारगुप्तिर्भवेत
+आनन्त्यं ब्रह्मणः स्थानं ब्राह्मणा नाम निश्चयः
+एतैः शब्दैर्गम्यते बुद्धिनेत्रै;स्तस्मै नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणाय
+तेषां यज्ञाश्च वेदाश्च कर्माणि च यथागमम्
+अक्रुध्यन्तोऽनसूयन्तो निरहंकारमत्सराः
+गच्छतो गच्छतः क्षेमं दुर्बलोऽत्रावसीदति
+येन सर्वमिदं बुद्धं प्रकृतिर्विकृतिश्च या
+पुरस्ताद्भावितात्मानो यथावच्चरितव्रताः
+पक्वे कषाये वमनै रसज्ञाने न तिष्ठति
+स्वकर्मभिः संवृतानां तपो घोरत्वमागतम्
+सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
+दुर्बलात्मन उत्पन्नं प्रायश्चित्तमिति श्रुतिः
+ज्ञानादपेत्य या वृत्तिः सा विनाशयति प्रजाः
+परिग्रहाः शुभाः सर्वे गुणतोऽभ्युदयाश्च ये
+राजानश्च तथा युक्ता ब्राह्मणाश्च यथाविधि
+धनानामेष वै पन्थास्तीर्थेषु प्रतिपादनम्
+अनाश्रिताः पापकृत्याः कदाचित्कर्मयोनितः
+नाक्षैर्दीव्येन्नाददीतान्यवित्तं; न वायोनीयस्य शृतं प्रगृह्णेत्
+धर्ममेकं चतुष्पादमाश्रितास्ते नरर्षभाः
+विगुणानि च पश्यन्ति तथानैकान्तिकानि च
+अनुत्तरीयवसनमनुपस्तीर्णशायिनम्
+मोघान्यगुप्तद्वारस्य सर्वाण्येव भवन्त्युत
+अपेतकामक्रोधानां प्रकृत्या संशितात्मनाम्
+नान्तरेणानुजानन्ति वेदानां यत्क्रियाफलम्
+याथातथ्यमविज्ञाय शास्त्राणां शास्त्रदस्यवः
+त्रैविद्यवृद्धाः शुचयो वृत्तवन्तो यशस्विनः
+नानाशनः स्यान्न महाशनः स्या;दलोलुपः साधुभिरागतः स्यात्
+नैषां सर्वेषु लोकेषु कश्चिदस्ति व्यतिक्रमः
+न लिप्यन्ते पापकृत्यैः कदाचित्कर्मयोनितः
+आसन्गृहस्था भूयिष्ठमव्युत्क्रान्ताः स्वकर्मसु
+तेषां तमःशरीराणां तम एव परायणम्
+चातुर्मास्यानि चैवासंस्तेषु यज्ञः सनातनः
+प्रत्यक्षध���्माः शुचयः श्रद्दधानाः परावरे
+अनारम्भाः सुधृतयः शुचयो ब्रह्मसंश्रिताः
+एतदन्तं च मध्यं च सच्चासच्च विजानतः
+आनृशंस्यं क्षमा शान्तिरहिंसा सत्यमार्जवम्
+सर्वभूतात्मभूतो यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+आनन्त्यमुपसंप्राप्ताः संतोषादिति वैदिकम्
+समस्तत्याग इत्येव शम इत्येव निष्ठितः
+यत एवंविधा विप्राः पुराणा यज्ञवाहनाः
+सर्ववर्णेषु यत्तेषु नासीत्कश्चिद्व्यतिक्रमः
+भवन्तो ज्ञानिनो नित्यं सर्वतश्च निरागमाः
+कृतशुद्धशरीरो हि पात्रं भवति ब्राह्मणः
+अनारम्भे ह्यदोषः स्यादारम्भेऽदोष उत्तमः
+किं तस्य तपसा कार्यं किं यज्ञेन किमात्मना
+निरापद्धर्म आचारस्त्वप्रमादोऽपराभवः
+सर्वं सुखं यच्छिवमुत्तमं च; ब्रह्माव्यक्तं प्रभवश्चाव्ययश्च
+ब्रह्मणैव स्म ते देवांस्तर्पयन्त्यमृतैषिणः
+फलवन्ति च कर्माणि व्युष्टिमन्ति ध्रुवाणि च
+दर्शं च पौर्णमासं च अग्निहोत्रं च धीमताम्
+यजन्तोऽहरहर्यज्ञैर्निराशीर्बन्धना बुधाः
+ब्रह्मणः पदमन्विच्छन्संसारान्मुच्यते शुचिः
+ब्रह्मस्तेना निरारम्भा अपक्वमतयोऽशिवाः
+तं सन्तो विधिवत्प्राप्य गच्छन्ति परमां गतिम्
+उपस्थमुदरं बाहू वाक्चतुर्थी स वै द्विजः
+समा ह्यार्जवसंपन्नाः संतुष्टा ज्ञाननिश्चयाः
+नाहं वेदान्विनिन्दामि न विवक्षामि कर्हिचित्
+ज्ञाननिष्ठास्त्रिशुक्लाश्च सर्वभूतहिते रताः
+एतद्बुद्ध्यानुपश्यन्तः संत्यजेयुः शुभाशुभम्
+एतावदनुपश्यन्तो यतयो यान्ति मार्गगाः
+सत्यव्रतो मितभाषोऽप्रमत्त;स्तथास्य वाग्द्वारमथो सुगुप्तम्
+त एते दिवि दृश्यन्ते ज्योतिर्भूता द्विजातयः
+अत एवंविधा विप्राः पुराणा धर्मचारिणः
+देवयाना हि पन्थानश्चत्वारः शाश्वता मताः
+गच्छत्येव परित्यागी वानप्रस्थश्च गच्छति
+एवं विदित्वा सर्वार्थानारभेदिति वैदिकम्
+तद्विद्वाननुबुध्येत मनसा कर्मनिश्चयम्
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्ति भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+न मात्रामनुरुध्यन्ते न धर्मच्छलमन्ततः
+आनन्त्यं ब्रह्मणः स्थानं ब्राह्मणा नाम निश्चयः
+कृतशुद्धशरीरो हि पात्रं भवति ब्राह्मणः
+एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवेत्
+सर्ववर्णेषु यत्तेषु नासीत्कश्चिद्व्यतिक्रमः
+येन सर्वमिदं बुद्धं प्रकृतिर्विकृतिश्च या
+परेषामननुध्यायंस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+निर्द्वंद्व��� निर्नमस्कारा निराशीर्बन्धना बुधाः
+संहत्य धर्मं चरतां पुरासीत्सुखमेव तत्
+क्रुद्धो न चैव प्रहरेत धीमां;स्तथास्य तत्पाणिपादं सुगुप्तम्
+आनन्त्यमनुयुङ्क्ते यः कर्मणा तद्ब्रवीमि ते
+ऐकात्म्यं नाम कश्चिद्धि कदाचिदभिपद्यते
+गतिं गच्छन्ति संतुष्टास्तामाहुः परमां गतिम्
+तेषामपेततृष्णानां निर्णिक्तानां शुभात्मनाम्
+गृहमेवाभिसंश्रित्य ततोऽन्ये ब्रह्मचारिणः
+अनुज्ञाय च तत्सर्वमन्यद्रोचयतेऽफलम्
+सर्वं पावयते ज्ञानं यो ज्ञानं ह्यनुवर्तते
+समस्तत्याग इत्येव शम इत्येव निष्ठितः
+दर्शं च पौर्णमासं च अग्निहोत्रं च धीमताम्
+नाक्षैर्दीव्येन्नाददीतान्यवित्तं; न वायोनीयस्य शृतं प्रगृह्णेत्
+अपेतकामक्रोधानां प्रकृत्या संशितात्मनाम्
+अभयं सर्वभूतेभ्यः सर्वेषामभयं यतः
+चातुर्मास्यानि चैवासंस्तेषु यज्ञः सनातनः
+अपवर्गगतिर्नित्यो यतिधर्मः सनातनः
+ज्ञाननिष्ठास्त्रिशुक्लाश्च सर्वभूतहिते रताः
+वेदाः प्रमाणं लोकानां न वेदाः पृष्ठतःकृताः
+चतुर्द्वारं पुरुषं चतुर्मुखं; चतुर्धा चैनमुपयाति निन्दा
+नित्यमेवाभिवर्तन्ते गुणाः प्रकृतिसंभवाः
+भवन्तो ज्ञानिनो नित्यं सर्वतश्च निरागमाः
+गच्छतो गच्छतः क्षेमं दुर्बलोऽत्रावसीदति
+धर्ममेकं चतुष्पादमाश्रितास्ते नरर्षभाः
+दुर्बलात्मन उत्पन्नं प्रायश्चित्तमिति श्रुतिः
+निरापद्धर्म आचारस्त्वप्रमादोऽपराभवः
+उत्पन्नत्यागिनोऽलुब्धाः कृपासूयाविवर्जिताः
+सत्यव्रतो मितभाषोऽप्रमत्त;स्तथास्य वाग्द्वारमथो सुगुप्तम्
+गृहस्थो ब्रह्मचारी च उभौ तावपि गच्छतः
+बाहुभ्यां वाच उदरादुपस्था;त्तेषां द्वारं द्वारपालो बुभूषेत्
+वेदांश्च वेदितव्यं च विदित्वा च यथास्थिति
+एवं पक्वकषायाणामानन्त्येन श्रुतेन च
+पुरस्ताद्भावितात्मानो यथावच्चरितव्रताः
+यद्यदाचरते शास्त्रमथ सर्वप्रवृत्तिषु
+शास्त्रं ह्यबुद्ध्वा तत्त्वेन केचिद्वादबला जनाः
+राजानश्च तथा युक्ता ब्राह्मणाश्च यथाविधि
+एतावदनुपश्यन्तो यतयो यान्ति मार्गगाः
+अक्रुध्यन्तोऽनसूयन्तो निरहंकारमत्सराः
+पक्वे कषाये वमनै रसज्ञाने न तिष्ठति
+चतुर्थ औपनिषदो धर्मः साधारणः स्मृतः
+द्वंद्वारामेषु सर्वेषु य एको रमते मुनिः
+देवयाना हि पन्थानश्चत्वारः शाश्वता मताः
+त एते दिवि दृश्यन्ते ज्योतिर्भूता द्व��जातयः
+मोघान्यगुप्तद्वारस्य सर्वाण्येव भवन्त्युत
+नान्तरेणानुजानन्ति वेदानां यत्क्रियाफलम्
+उपस्थमुदरं बाहू वाक्चतुर्थी स वै द्विजः
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्ति भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+नाक्रोशमर्छेन्न मृषा वदेच्च; न पैशुनं जनवादं च कुर्यात्
+सत्यं हि धर्ममास्थाय दुराधर्षतमा मताः
+तेषां ज्यायःकनीयस्त्वं फलेषूक्तं बलाबलम्
+न लिप्यन्ते पापकृत्यैः कदाचित्कर्मयोनितः
+ब्रह्मस्तेना निरारम्भा अपक्वमतयोऽशिवाः
+सर्वमानन्त्यमेवासीदेवं नः शाश्वती श्रुतिः
+यो यथाप्रकृतिर्जन्तुः प्रकृतेः स्याद्वशानुगः
+तेषां तमःशरीराणां तम एव परायणम्
+पृथगाश्रमिणां कर्माण्येकार्थानीति नः श्रुतम्
+स सिद्धैः साध्यते नित्यं ब्राह्मणैर्नियतात्मभिः
+अनुष्ठिताश्चान्तवन्त इति त्वमनुपश्यसि
+गच्छत्येव परित्यागी वानप्रस्थश्च गच्छति
+स्वकर्मभिः संवृतानां तपो घोरत्वमागतम्
+नारभेदिति चान्यत्र नैष्ठिकी श्रूयते श्रुतिः
+विशोका नष्टरजसस्तेषां लोकाः सनातनाः
+सर्वं विदुर्वेदविदो वेदे सर्वं प्रतिष्ठितम्
+न तु त्यागसुखं प्राप्ता एतत्त्वमपि पश्यसि
+आनन्त्यमुपसंप्राप्ताः संतोषादिति वैदिकम्
+निरागममनैतिह्यं प्रत्यक्षं लोकसाक्षिकम्
+यजन्तोऽहरहर्यज्ञैर्निराशीर्बन्धना बुधाः
+ब्रह्मणः पदमन्विच्छन्संसारान्मुच्यते शुचिः
+एतैः शब्दैर्गम्यते बुद्धिनेत्रै;स्तस्मै नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणाय
+फलवन्ति च कर्माणि व्युष्टिमन्ति ध्रुवाणि च
+ब्रह्मिष्ठा ब्रह्मभूताश्च ब्रह्मण्येव कृतालयाः
+प्रत्यक्षधर्माः शुचयः श्रद्दधानाः परावरे
+अस्यां स्थितौ स्थितानां हि प्रायश्चित्तं न विद्यते
+देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
+अद्रोहो नाभिमानश्च ह्रीस्तितिक्षा शमस्तथा
+अनारम्भे ह्यदोषः स्यादारम्भेऽदोष उत्तमः
+धर्म इत्येव ये यज्ञान्वितन्वन्ति निराशिषः
+अशक्नुवद्भिश्चरितुं किंचिद्धर्मेषु सूचितम्
+परां गतिमभीप्सन्तो यतयः संयमे रताः
+तेषामदीनसत्त्वानां दुश्चराचारकर्मणाम्
+साधारणः केवलो वा यथाबलमुपास्यते
+तेषां गतिं परां प्राप्य गार्हस्थ्ये किं प्रयोजनम्
+ब्रह्मणैव स्म ते देवांस्तर्पयन्त्यमृतैषिणः
+सर्वं सुखं यच्छिवमुत्तमं च; ब्रह्माव्यक्तं प्रभवश्चाव्ययश्च
+तं सन्तो विधिवत्प्राप्य गच्छन्ति परमां गतिम्
+समा ��्यार्जवसंपन्नाः संतुष्टा ज्ञाननिश्चयाः
+यां विप्राः सर्वतः शान्ता विशुद्धा ज्ञाननिश्चयाः
+नानाशनः स्यान्न महाशनः स्या;दलोलुपः साधुभिरागतः स्यात्
+शरीरमेतत्कुरुते यद्वेदे कुरुते तनुम्
+किं तस्य तपसा कार्यं किं यज्ञेन किमात्मना
+नक्षत्राणीव धिष्ण्येषु बहवस्तारकागणाः
+धर्ममेतं चतुष्पादमाश्रमं ब्राह्मणा विदुः
+द्वे ब्रह्मणी वेदितव्ये शब्दब्रह्म परं च यत्
+द्वाराणि यस्य सर्वाणि सुगुप्तानि मनीषिणः
+एवं वेदविदित्याहुरतोऽन्यो वातरेटकः
+सर्वमानन्त्यमेवासीदिति नः शाश्वती श्रुतिः
+न वीरपत्नीं विहरेत नारीं; न चापि नारीमनृतावाह्वयीत
+संतोष इत्यत्र शुभमपवर्गे प्रतिष्ठितम्
+अनाश्रिताः पापकृत्याः कदाचित्कर्मयोनितः
+प्रत्यक्षं तु किमत्रास्ति यद्भवन्त उपासते
+अपवर्गेऽथ संत्यागे बुद्धौ च कृतनिश्चयाः
+एवं स्थितस्य शास्त्रस्य दुर्विज्ञेयं बलाबलम्
+पन्थानो ब्रह्मणस्त्वेते एतैः प्राप्नोति यत्परम्
+कामद्वेषाभिभूतत्वादहंकारवशं गताः
+तेषां यज्ञाश्च वेदाश्च कर्माणि च यथागमम्
+यद्यत्र किंचित्प्रत्यक्षमहिंसायाः परं मतम्
+कर्मैव पुरुषस्याह शुभं वा यदि वाशुभम्
+सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
+गृहेभ्य एव निष्क्रम्य वनमन्ये समाश्रिताः
+एषैव निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+तस्य द्वेषश्च कामश्च क्रोधो दम्भोऽनृतं मदः
+आसन्गृहस्था भूयिष्ठमव्युत्क्रान्ताः स्वकर्मसु
+वैगुण्यमेव पश्यन्ति न गुणाननुयुञ्जते
+एवं विदित्वा सर्वार्थानारभेदिति वैदिकम्
+अत एवंविधा विप्राः पुराणा धर्मचारिणः
+मनःसंकल्पसंसिद्धा विशुद्धज्ञाननिश्चयाः
+ऋतं सत्यं विदितं वेदितव्यं; सर्वस्यात्मा जङ्गमं स्थावरं च
+धनानामेष वै पन्थास्तीर्थेषु प्रतिपादनम्
+विगुणानि च पश्यन्ति तथानैकान्तिकानि च
+यात्रार्थमाहारमिहाददीत; तथास्य स्याज्जाठरी द्वारगुप्तिः
+ज्ञानादपेत्य या वृत्तिः सा विनाशयति प्रजाः
+यत एवंविधा विप्राः पुराणा यज्ञवाहनाः
+गुणाश्चात्र सुदुर्ज्ञेया ज्ञाताश्चापि सुदुष्कराः
+नाहं वेदान्विनिन्दामि न विवक्षामि कर्हिचित्
+आनृशंस्यं क्षमा शान्तिरहिंसा सत्यमार्जवम्
+ऋजूनां शमनित्यानां स्थितानां स्वेषु कर्मसु
+एतदन्तं च मध्यं च सच्चासच्च विजानतः
+याथातथ्यमविज्ञाय शास्त्राणां शास्त्रदस्यवः
+संतोषमूलस्त्यागात्मा ज्ञानाधिष्ठानमुच्यते
+शब्दब्रह्मणि निष्णातः परं ब्रह्माधिगच्छति
+अनारम्भाः सुधृतयः शुचयो ब्रह्मसंश्रिताः
+नैषां सर्वेषु लोकेषु कश्चिदस्ति व्यतिक्रमः
+यस्य यत्र ह्यनुष्ठानं तत्र तत्र निरामयम्
+सर्वभूतात्मभूतो यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+तेजः क्षमा शान्तिरनामयं शुभं; तथाविधं व्योम सनातनं ध्रुवम्
+य एव प्रथमः कल्पस्तमेवाभ्याचरन्सह
+एतद्बुद्ध्यानुपश्यन्तः संत्यजेयुः शुभाशुभम्
+आगमाश्च यथाकालं संकल्पाश्च यथाव्रतम्
+तद्विद्वाननुबुध्येत मनसा कर्मनिश्चयम्
+ऋते त्वागमशास्त्रेभ्यो ब्रूहि तद्यदि पश्यसि
+शरीरपक्तिः कर्माणि ज्ञानं तु परमा गतिः
+गतिज्ञः सर्वभूतानां तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+तेषां नासीद्विधातव्यं प्रायश्चित्तं कदाचन
+विमुक्ताः सर्वपापेभ्यश्चरन्ति शुचयोऽमलाः
+बाहूपधानं शाम्यन्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+यद्यागच्छन्ति संसारं पुनर्योनिषु तादृशाः
+परिग्रहाः शुभाः सर्वे गुणतोऽभ्युदयाश्च ये
+भार्याव्रतं ह्यात्मनि धारयीत; तथास्योपस्थद्वारगुप्तिर्भवेत
+त्रैविद्यवृद्धाः शुचयो वृत्तवन्तो यशस्विनः
+चरन्ति धर्मं कृच्छ्रेऽपि दुर्गे चैवाधिसंहताः
+तं सदाचारमाश्चर्यं पुराणं शाश्वतं ध्रुवम्
+अनुत्तरीयवसनमनुपस्तीर्णशायिनम्
+वेदे हि निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+ऋते त्वागमशास्त्रेभ्यो ब्रूहि तद्यदि पश्यसि
+पक्वे कषाये वमनै रसज्ञाने न तिष्ठति
+वेदाः प्रमाणं लोकानां न वेदाः पृष्ठतःकृताः
+द्वे ब्रह्मणी वेदितव्ये शब्दब्रह्म परं च यत्
+देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
+न मात्रामनुरुध्यन्ते न धर्मच्छलमन्ततः
+आनन्त्यमुपसंप्राप्ताः संतोषादिति वैदिकम्
+ब्रह्मणः पदमन्विच्छन्संसारान्मुच्यते शुचिः
+एतद्बुद्ध्यानुपश्यन्तः संत्यजेयुः शुभाशुभम्
+ज्ञानादपेत्य या वृत्तिः सा विनाशयति प्रजाः
+तं सदाचारमाश्चर्यं पुराणं शाश्वतं ध्रुवम्
+नैषां सर्वेषु लोकेषु कश्चिदस्ति व्यतिक्रमः
+पन्थानो ब्रह्मणस्त्वेते एतैः प्राप्नोति यत्परम्
+एवं विदित्वा सर्वार्थानारभेदिति वैदिकम्
+एषैव निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+बाहुभ्यां वाच उदरादुपस्था;त्तेषां द्वारं द्वारपालो बुभूषेत्
+स्वकर्मभिः संवृतानां तपो घोरत्वमागतम्
+एतदन्तं च मध्यं च सच्चासच्��� विजानतः
+विमुक्ताः सर्वपापेभ्यश्चरन्ति शुचयोऽमलाः
+तेषां नासीद्विधातव्यं प्रायश्चित्तं कदाचन
+समस्तत्याग इत्येव शम इत्येव निष्ठितः
+देवयाना हि पन्थानश्चत्वारः शाश्वता मताः
+द्वाराणि यस्य सर्वाणि सुगुप्तानि मनीषिणः
+नित्यमेवाभिवर्तन्ते गुणाः प्रकृतिसंभवाः
+धर्ममेकं चतुष्पादमाश्रितास्ते नरर्षभाः
+एतैः शब्दैर्गम्यते बुद्धिनेत्रै;स्तस्मै नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणाय
+आनृशंस्यं क्षमा शान्तिरहिंसा सत्यमार्जवम्
+तेषां तमःशरीराणां तम एव परायणम्
+सर्वमानन्त्यमेवासीदेवं नः शाश्वती श्रुतिः
+यद्यत्र किंचित्प्रत्यक्षमहिंसायाः परं मतम्
+सर्ववर्णेषु यत्तेषु नासीत्कश्चिद्व्यतिक्रमः
+न वीरपत्नीं विहरेत नारीं; न चापि नारीमनृतावाह्वयीत
+पुरस्ताद्भावितात्मानो यथावच्चरितव्रताः
+वेदे हि निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+त एते दिवि दृश्यन्ते ज्योतिर्भूता द्विजातयः
+नान्तरेणानुजानन्ति वेदानां यत्क्रियाफलम्
+भवन्तो ज्ञानिनो नित्यं सर्वतश्च निरागमाः
+नक्षत्राणीव धिष्ण्येषु बहवस्तारकागणाः
+उपस्थमुदरं बाहू वाक्चतुर्थी स वै द्विजः
+मनःसंकल्पसंसिद्धा विशुद्धज्ञाननिश्चयाः
+चतुर्द्वारं पुरुषं चतुर्मुखं; चतुर्धा चैनमुपयाति निन्दा
+अनुत्तरीयवसनमनुपस्तीर्णशायिनम्
+सर्वं सुखं यच्छिवमुत्तमं च; ब्रह्माव्यक्तं प्रभवश्चाव्ययश्च
+विगुणानि च पश्यन्ति तथानैकान्तिकानि च
+अभयं सर्वभूतेभ्यः सर्वेषामभयं यतः
+धर्म इत्येव ये यज्ञान्वितन्वन्ति निराशिषः
+चातुर्मास्यानि चैवासंस्तेषु यज्ञः सनातनः
+ब्रह्मिष्ठा ब्रह्मभूताश्च ब्रह्मण्येव कृतालयाः
+अनाश्रिताः पापकृत्याः कदाचित्कर्मयोनितः
+कर्मैव पुरुषस्याह शुभं वा यदि वाशुभम्
+यस्य यत्र ह्यनुष्ठानं तत्र तत्र निरामयम्
+ज्ञाननिष्ठास्त्रिशुक्लाश्च सर्वभूतहिते रताः
+न तु त्यागसुखं प्राप्ता एतत्त्वमपि पश्यसि
+निर्द्वंद्वा निर्नमस्कारा निराशीर्बन्धना बुधाः
+य एव प्रथमः कल्पस्तमेवाभ्याचरन्सह
+तद्विद्वाननुबुध्येत मनसा कर्मनिश्चयम्
+साधारणः केवलो वा यथाबलमुपास्यते
+परिग्रहाः शुभाः सर्वे गुणतोऽभ्युदयाश्च ये
+ब्रह्मस्तेना निरारम्भा अपक्वमतयोऽशिवाः
+ऋजूनां शमनित्यानां स्थितानां स्वेषु कर्मसु
+सत्यव्रतो मितभाषोऽप्रमत्त;स्तथास्य वाग्द्वा���मथो सुगुप्तम्
+यात्रार्थमाहारमिहाददीत; तथास्य स्याज्जाठरी द्वारगुप्तिः
+अद्रोहो नाभिमानश्च ह्रीस्तितिक्षा शमस्तथा
+यत एवंविधा विप्राः पुराणा यज्ञवाहनाः
+तेषामपेततृष्णानां निर्णिक्तानां शुभात्मनाम्
+अशक्नुवद्भिश्चरितुं किंचिद्धर्मेषु सूचितम्
+येन सर्वमिदं बुद्धं प्रकृतिर्विकृतिश्च या
+न लिप्यन्ते पापकृत्यैः कदाचित्कर्मयोनितः
+अनारम्भे ह्यदोषः स्यादारम्भेऽदोष उत्तमः
+आसन्गृहस्था भूयिष्ठमव्युत्क्रान्ताः स्वकर्मसु
+गुणाश्चात्र सुदुर्ज्ञेया ज्ञाताश्चापि सुदुष्कराः
+चतुर्थ औपनिषदो धर्मः साधारणः स्मृतः
+प्रत्यक्षधर्माः शुचयः श्रद्दधानाः परावरे
+तेजः क्षमा शान्तिरनामयं शुभं; तथाविधं व्योम सनातनं ध्रुवम्
+संहत्य धर्मं चरतां पुरासीत्सुखमेव तत्
+यद्यागच्छन्ति संसारं पुनर्योनिषु तादृशाः
+कृतशुद्धशरीरो हि पात्रं भवति ब्राह्मणः
+सर्वमानन्त्यमेवासीदिति नः शाश्वती श्रुतिः
+अपवर्गेऽथ संत्यागे बुद्धौ च कृतनिश्चयाः
+त्रैविद्यवृद्धाः शुचयो वृत्तवन्तो यशस्विनः
+नाक्षैर्दीव्येन्नाददीतान्यवित्तं; न वायोनीयस्य शृतं प्रगृह्णेत्
+तेषामदीनसत्त्वानां दुश्चराचारकर्मणाम्
+यां विप्राः सर्वतः शान्ता विशुद्धा ज्ञाननिश्चयाः
+राजानश्च तथा युक्ता ब्राह्मणाश्च यथाविधि
+भार्याव्रतं ह्यात्मनि धारयीत; तथास्योपस्थद्वारगुप्तिर्भवेत
+यद्यदाचरते शास्त्रमथ सर्वप्रवृत्तिषु
+धर्ममेतं चतुष्पादमाश्रमं ब्राह्मणा विदुः
+गच्छत्येव परित्यागी वानप्रस्थश्च गच्छति
+शास्त्रं ह्यबुद्ध्वा तत्त्वेन केचिद्वादबला जनाः
+अनारम्भाः सुधृतयः शुचयो ब्रह्मसंश्रिताः
+शरीरमेतत्कुरुते यद्वेदे कुरुते तनुम्
+गृहेभ्य एव निष्क्रम्य वनमन्ये समाश्रिताः
+एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवेत्
+समा ह्यार्जवसंपन्नाः संतुष्टा ज्ञाननिश्चयाः
+विशोका नष्टरजसस्तेषां लोकाः सनातनाः
+सर्वं पावयते ज्ञानं यो ज्ञानं ह्यनुवर्तते
+शरीरपक्तिः कर्माणि ज्ञानं तु परमा गतिः
+अत एवंविधा विप्राः पुराणा धर्मचारिणः
+अनुज्ञाय च तत्सर्वमन्यद्रोचयतेऽफलम्
+निरागममनैतिह्यं प्रत्यक्षं लोकसाक्षिकम्
+एवं स्थितस्य शास्त्रस्य दुर्विज्ञेयं बलाबलम्
+परेषामननुध्यायंस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+सर्वं विदुर्वेदविदो वेदे सर्वं प्रतिष्ठितम्
+तस्य द्वेषश्च कामश्च क्रोधो दम्भोऽनृतं मदः
+अक्रुध्यन्तोऽनसूयन्तो निरहंकारमत्सराः
+आनन्त्यं ब्रह्मणः स्थानं ब्राह्मणा नाम निश्चयः
+एवं वेदविदित्याहुरतोऽन्यो वातरेटकः
+चरन्ति धर्मं कृच्छ्रेऽपि दुर्गे चैवाधिसंहताः
+सत्यं हि धर्ममास्थाय दुराधर्षतमा मताः
+पृथगाश्रमिणां कर्माण्येकार्थानीति नः श्रुतम्
+क्रुद्धो न चैव प्रहरेत धीमां;स्तथास्य तत्पाणिपादं सुगुप्तम्
+याथातथ्यमविज्ञाय शास्त्राणां शास्त्रदस्यवः
+यो यथाप्रकृतिर्जन्तुः प्रकृतेः स्याद्वशानुगः
+निरापद्धर्म आचारस्त्वप्रमादोऽपराभवः
+अनुष्ठिताश्चान्तवन्त इति त्वमनुपश्यसि
+परां गतिमभीप्सन्तो यतयः संयमे रताः
+शब्दब्रह्मणि निष्णातः परं ब्रह्माधिगच्छति
+प्रत्यक्षं तु किमत्रास्ति यद्भवन्त उपासते
+यजन्तोऽहरहर्यज्ञैर्निराशीर्बन्धना बुधाः
+तेषां ज्यायःकनीयस्त्वं फलेषूक्तं बलाबलम्
+एतावदनुपश्यन्तो यतयो यान्ति मार्गगाः
+बाहूपधानं शाम्यन्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+ऋतं सत्यं विदितं वेदितव्यं; सर्वस्यात्मा जङ्गमं स्थावरं च
+गृहस्थो ब्रह्मचारी च उभौ तावपि गच्छतः
+तेषां गतिं परां प्राप्य गार्हस्थ्ये किं प्रयोजनम्
+उत्पन्नत्यागिनोऽलुब्धाः कृपासूयाविवर्जिताः
+संतोष इत्यत्र शुभमपवर्गे प्रतिष्ठितम्
+ब्रह्मणैव स्म ते देवांस्तर्पयन्त्यमृतैषिणः
+द्वंद्वारामेषु सर्वेषु य एको रमते मुनिः
+नाक्रोशमर्छेन्न मृषा वदेच्च; न पैशुनं जनवादं च कुर्यात्
+नारभेदिति चान्यत्र नैष्ठिकी श्रूयते श्रुतिः
+अपेतकामक्रोधानां प्रकृत्या संशितात्मनाम्
+फलवन्ति च कर्माणि व्युष्टिमन्ति ध्रुवाणि च
+मोघान्यगुप्तद्वारस्य सर्वाण्येव भवन्त्युत
+नानाशनः स्यान्न महाशनः स्या;दलोलुपः साधुभिरागतः स्यात्
+नाहं वेदान्विनिन्दामि न विवक्षामि कर्हिचित्
+गतिज्ञः सर्वभूतानां तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+स सिद्धैः साध्यते नित्यं ब्राह्मणैर्नियतात्मभिः
+आनन्त्यमनुयुङ्क्ते यः कर्मणा तद्ब्रवीमि ते
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्ति भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+वैगुण्यमेव पश्यन्ति न गुणाननुयुञ्जते
+आगमाश्च यथाकालं संकल्पाश्च यथाव्रतम्
+अपवर्गगतिर्नित्यो यतिधर्मः सनातनः
+गतिं गच्छन्ति संतुष्टास्तामाहुः परमां गतिम्
+धनानामेष वै पन्थास्तीर्थेषु प्रतिपा���नम्
+वेदांश्च वेदितव्यं च विदित्वा च यथास्थिति
+किं तस्य तपसा कार्यं किं यज्ञेन किमात्मना
+अस्यां स्थितौ स्थितानां हि प्रायश्चित्तं न विद्यते
+ऐकात्म्यं नाम कश्चिद्धि कदाचिदभिपद्यते
+तेषां यज्ञाश्च वेदाश्च कर्माणि च यथागमम्
+गृहमेवाभिसंश्रित्य ततोऽन्ये ब्रह्मचारिणः
+एवं पक्वकषायाणामानन्त्येन श्रुतेन च
+सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
+संतोषमूलस्त्यागात्मा ज्ञानाधिष्ठानमुच्यते
+दर्शं च पौर्णमासं च अग्निहोत्रं च धीमताम्
+कामद्वेषाभिभूतत्वादहंकारवशं गताः
+तं सन्तो विधिवत्प्राप्य गच्छन्ति परमां गतिम्
+सर्वभूतात्मभूतो यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+दुर्बलात्मन उत्पन्नं प्रायश्चित्तमिति श्रुतिः
+गच्छतो गच्छतः क्षेमं दुर्बलोऽत्रावसीदति
+ऐकात्म्यं नाम कश्चिद्धि कदाचिदभिपद्यते
+वेदे हि निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+धर्ममेतं चतुष्पादमाश्रमं ब्राह्मणा विदुः
+ज्ञानादपेत्य या वृत्तिः सा विनाशयति प्रजाः
+यां विप्राः सर्वतः शान्ता विशुद्धा ज्ञाननिश्चयाः
+शरीरमेतत्कुरुते यद्वेदे कुरुते तनुम्
+प्रत्यक्षं तु किमत्रास्ति यद्भवन्त उपासते
+बाहूपधानं शाम्यन्तं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+द्वंद्वारामेषु सर्वेषु य एको रमते मुनिः
+देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
+नाहं वेदान्विनिन्दामि न विवक्षामि कर्हिचित्
+न तु त्यागसुखं प्राप्ता एतत्त्वमपि पश्यसि
+विमुक्ताः सर्वपापेभ्यश्चरन्ति शुचयोऽमलाः
+किं तस्य तपसा कार्यं किं यज्ञेन किमात्मना
+यात्रार्थमाहारमिहाददीत; तथास्य स्याज्जाठरी द्वारगुप्तिः
+कर्मैव पुरुषस्याह शुभं वा यदि वाशुभम्
+अत एवंविधा विप्राः पुराणा धर्मचारिणः
+येन सर्वमिदं बुद्धं प्रकृतिर्विकृतिश्च या
+निरागममनैतिह्यं प्रत्यक्षं लोकसाक्षिकम्
+शरीरपक्तिः कर्माणि ज्ञानं तु परमा गतिः
+समस्तत्याग इत्येव शम इत्येव निष्ठितः
+परेषामननुध्यायंस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+एवं पक्वकषायाणामानन्त्येन श्रुतेन च
+द्वे ब्रह्मणी वेदितव्ये शब्दब्रह्म परं च यत्
+द्वाराणि यस्य सर्वाणि सुगुप्तानि मनीषिणः
+यद्यदाचरते शास्त्रमथ सर्वप्रवृत्तिषु
+निर्द्वंद्वा निर्नमस्कारा निराशीर्बन्धना बुधाः
+नाक्रोशमर्छेन्न मृषा वदेच्च; न पैशुनं जनवादं च कुर्यात्
+सर्वं पावयते ज्ञानं य��� ज्ञानं ह्यनुवर्तते
+तेषां नासीद्विधातव्यं प्रायश्चित्तं कदाचन
+सर्वं सुखं यच्छिवमुत्तमं च; ब्रह्माव्यक्तं प्रभवश्चाव्ययश्च
+दर्शं च पौर्णमासं च अग्निहोत्रं च धीमताम्
+आनृशंस्यं क्षमा शान्तिरहिंसा सत्यमार्जवम्
+आसन्गृहस्था भूयिष्ठमव्युत्क्रान्ताः स्वकर्मसु
+साधारणः केवलो वा यथाबलमुपास्यते
+कृतशुद्धशरीरो हि पात्रं भवति ब्राह्मणः
+चरन्ति धर्मं कृच्छ्रेऽपि दुर्गे चैवाधिसंहताः
+फलवन्ति च कर्माणि व्युष्टिमन्ति ध्रुवाणि च
+आगमाश्च यथाकालं संकल्पाश्च यथाव्रतम्
+न मात्रामनुरुध्यन्ते न धर्मच्छलमन्ततः
+धर्ममेकं चतुष्पादमाश्रितास्ते नरर्षभाः
+बाहुभ्यां वाच उदरादुपस्था;त्तेषां द्वारं द्वारपालो बुभूषेत्
+संहत्य धर्मं चरतां पुरासीत्सुखमेव तत्
+यस्य यत्र ह्यनुष्ठानं तत्र तत्र निरामयम्
+अनुत्तरीयवसनमनुपस्तीर्णशायिनम्
+तं सदाचारमाश्चर्यं पुराणं शाश्वतं ध्रुवम्
+परिग्रहाः शुभाः सर्वे गुणतोऽभ्युदयाश्च ये
+वैगुण्यमेव पश्यन्ति न गुणाननुयुञ्जते
+अपवर्गेऽथ संत्यागे बुद्धौ च कृतनिश्चयाः
+आनन्त्यमनुयुङ्क्ते यः कर्मणा तद्ब्रवीमि ते
+ब्रह्मणैव स्म ते देवांस्तर्पयन्त्यमृतैषिणः
+सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
+अपेतकामक्रोधानां प्रकृत्या संशितात्मनाम्
+याथातथ्यमविज्ञाय शास्त्राणां शास्त्रदस्यवः
+अपवर्गगतिर्नित्यो यतिधर्मः सनातनः
+धनानामेष वै पन्थास्तीर्थेषु प्रतिपादनम्
+ब्रह्मस्तेना निरारम्भा अपक्वमतयोऽशिवाः
+त्रैविद्यवृद्धाः शुचयो वृत्तवन्तो यशस्विनः
+वेदांश्च वेदितव्यं च विदित्वा च यथास्थिति
+यजन्तोऽहरहर्यज्ञैर्निराशीर्बन्धना बुधाः
+आनन्त्यमुपसंप्राप्ताः संतोषादिति वैदिकम्
+गृहमेवाभिसंश्रित्य ततोऽन्ये ब्रह्मचारिणः
+अनारम्भाः सुधृतयः शुचयो ब्रह्मसंश्रिताः
+शब्दब्रह्मणि निष्णातः परं ब्रह्माधिगच्छति
+ऋतं सत्यं विदितं वेदितव्यं; सर्वस्यात्मा जङ्गमं स्थावरं च
+एवं वेदविदित्याहुरतोऽन्यो वातरेटकः
+ऋजूनां शमनित्यानां स्थितानां स्वेषु कर्मसु
+क्रुद्धो न चैव प्रहरेत धीमां;स्तथास्य तत्पाणिपादं सुगुप्तम्
+तेषां तमःशरीराणां तम एव परायणम्
+यद्यत्र किंचित्प्रत्यक्षमहिंसायाः परं मतम्
+परां गतिमभीप्सन्तो यतयः संयमे रताः
+न लिप्यन्ते पापकृत्यैः कदाचित्कर्मयोनितः
+नारभेदिति चान्यत्र नैष्ठिकी श्रूयते श्रुतिः
+गृहेभ्य एव निष्क्रम्य वनमन्ये समाश्रिताः
+भार्याव्रतं ह्यात्मनि धारयीत; तथास्योपस्थद्वारगुप्तिर्भवेत
+प्रत्यक्षधर्माः शुचयः श्रद्दधानाः परावरे
+सर्वमानन्त्यमेवासीदेवं नः शाश्वती श्रुतिः
+शास्त्रं ह्यबुद्ध्वा तत्त्वेन केचिद्वादबला जनाः
+एतैः शब्दैर्गम्यते बुद्धिनेत्रै;स्तस्मै नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणाय
+एतावदनुपश्यन्तो यतयो यान्ति मार्गगाः
+उपस्थमुदरं बाहू वाक्चतुर्थी स वै द्विजः
+अक्रुध्यन्तोऽनसूयन्तो निरहंकारमत्सराः
+पक्वे कषाये वमनै रसज्ञाने न तिष्ठति
+तेषां गतिं परां प्राप्य गार्हस्थ्ये किं प्रयोजनम्
+ब्रह्मणः पदमन्विच्छन्संसारान्मुच्यते शुचिः
+गृहस्थो ब्रह्मचारी च उभौ तावपि गच्छतः
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्ति भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+यत एवंविधा विप्राः पुराणा यज्ञवाहनाः
+सर्ववर्णेषु यत्तेषु नासीत्कश्चिद्व्यतिक्रमः
+एतद्बुद्ध्यानुपश्यन्तः संत्यजेयुः शुभाशुभम्
+अनुज्ञाय च तत्सर्वमन्यद्रोचयतेऽफलम्
+नानाशनः स्यान्न महाशनः स्या;दलोलुपः साधुभिरागतः स्यात्
+नित्यमेवाभिवर्तन्ते गुणाः प्रकृतिसंभवाः
+सर्वं विदुर्वेदविदो वेदे सर्वं प्रतिष्ठितम्
+तं सन्तो विधिवत्प्राप्य गच्छन्ति परमां गतिम्
+ज्ञाननिष्ठास्त्रिशुक्लाश्च सर्वभूतहिते रताः
+संतोष इत्यत्र शुभमपवर्गे प्रतिष्ठितम्
+तद्विद्वाननुबुध्येत मनसा कर्मनिश्चयम्
+तेजः क्षमा शान्तिरनामयं शुभं; तथाविधं व्योम सनातनं ध्रुवम्
+सर्वभूतात्मभूतो यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+सत्यं हि धर्ममास्थाय दुराधर्षतमा मताः
+तेषामदीनसत्त्वानां दुश्चराचारकर्मणाम्
+एवं विदित्वा सर्वार्थानारभेदिति वैदिकम्
+धर्म इत्येव ये यज्ञान्वितन्वन्ति निराशिषः
+कामद्वेषाभिभूतत्वादहंकारवशं गताः
+एषैव निष्ठा सर्वस्य यद्यदस्ति च नास्ति च
+नक्षत्राणीव धिष्ण्येषु बहवस्तारकागणाः
+त एते दिवि दृश्यन्ते ज्योतिर्भूता द्विजातयः
+नाक्षैर्दीव्येन्नाददीतान्यवित्तं; न वायोनीयस्य शृतं प्रगृह्णेत्
+उत्पन्नत्यागिनोऽलुब्धाः कृपासूयाविवर्जिताः
+एतदन्तं च मध्यं च सच्चासच्च विजानतः
+यद्यागच्छन्ति संसारं पुनर्योनिषु तादृशाः
+एवं युक्तो ब्राह्मणः स्यादन्यो ब्राह्मणको भवेत्
+तेषां यज्ञाश्च वेदाश्च कर��माणि च यथागमम्
+चातुर्मास्यानि चैवासंस्तेषु यज्ञः सनातनः
+अनाश्रिताः पापकृत्याः कदाचित्कर्मयोनितः
+यो यथाप्रकृतिर्जन्तुः प्रकृतेः स्याद्वशानुगः
+तेषां ज्यायःकनीयस्त्वं फलेषूक्तं बलाबलम्
+गच्छतो गच्छतः क्षेमं दुर्बलोऽत्रावसीदति
+गतिं गच्छन्ति संतुष्टास्तामाहुः परमां गतिम्
+न वीरपत्नीं विहरेत नारीं; न चापि नारीमनृतावाह्वयीत
+ब्रह्मिष्ठा ब्रह्मभूताश्च ब्रह्मण्येव कृतालयाः
+नान्तरेणानुजानन्ति वेदानां यत्क्रियाफलम्
+दुर्बलात्मन उत्पन्नं प्रायश्चित्तमिति श्रुतिः
+अनुष्ठिताश्चान्तवन्त इति त्वमनुपश्यसि
+सर्वमानन्त्यमेवासीदिति नः शाश्वती श्रुतिः
+तेषामपेततृष्णानां निर्णिक्तानां शुभात्मनाम्
+स्वकर्मभिः संवृतानां तपो घोरत्वमागतम्
+चतुर्द्वारं पुरुषं चतुर्मुखं; चतुर्धा चैनमुपयाति निन्दा
+निरापद्धर्म आचारस्त्वप्रमादोऽपराभवः
+नैषां सर्वेषु लोकेषु कश्चिदस्ति व्यतिक्रमः
+पन्थानो ब्रह्मणस्त्वेते एतैः प्राप्नोति यत्परम्
+भवन्तो ज्ञानिनो नित्यं सर्वतश्च निरागमाः
+गतिज्ञः सर्वभूतानां तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+य एव प्रथमः कल्पस्तमेवाभ्याचरन्सह
+गुणाश्चात्र सुदुर्ज्ञेया ज्ञाताश्चापि सुदुष्कराः
+अशक्नुवद्भिश्चरितुं किंचिद्धर्मेषु सूचितम्
+मनःसंकल्पसंसिद्धा विशुद्धज्ञाननिश्चयाः
+अस्यां स्थितौ स्थितानां हि प्रायश्चित्तं न विद्यते
+राजानश्च तथा युक्ता ब्राह्मणाश्च यथाविधि
+संतोषमूलस्त्यागात्मा ज्ञानाधिष्ठानमुच्यते
+विगुणानि च पश्यन्ति तथानैकान्तिकानि च
+चतुर्थ औपनिषदो धर्मः साधारणः स्मृतः
+एवं स्थितस्य शास्त्रस्य दुर्विज्ञेयं बलाबलम्
+अभयं सर्वभूतेभ्यः सर्वेषामभयं यतः
+वेदाः प्रमाणं लोकानां न वेदाः पृष्ठतःकृताः
+समा ह्यार्जवसंपन्नाः संतुष्टा ज्ञाननिश्चयाः
+देवयाना हि पन्थानश्चत्वारः शाश्वता मताः
+गच्छत्येव परित्यागी वानप्रस्थश्च गच्छति
+अद्रोहो नाभिमानश्च ह्रीस्तितिक्षा शमस्तथा
+तस्य द्वेषश्च कामश्च क्रोधो दम्भोऽनृतं मदः
+मोघान्यगुप्तद्वारस्य सर्वाण्येव भवन्त्युत
+आनन्त्यं ब्रह्मणः स्थानं ब्राह्मणा नाम निश्चयः
+सत्यव्रतो मितभाषोऽप्रमत्त;स्तथास्य वाग्द्वारमथो सुगुप्तम्
+पृथगाश्रमिणां कर्माण्येकार्थानीति नः श्रुतम्
+विशोका नष्टरजसस्तेषां लो��ाः सनातनाः
+अनारम्भे ह्यदोषः स्यादारम्भेऽदोष उत्तमः
+ऋते त्वागमशास्त्रेभ्यो ब्रूहि तद्यदि पश्यसि
+स सिद्धैः साध्यते नित्यं ब्राह्मणैर्नियतात्मभिः
+पुरस्ताद्भावितात्मानो यथावच्चरितव्रताः
+तस्य मे रोचसे राजन्क्षुधितस्येव भोजनम्
+अथैषामेकतो राजन्मुहूर्तादेव भीर्भवेत्
+श्वगृध्रगोमायुयुतो राजहंससमो ह्यसि
+उपपन्नस्त्वमेतेन यथा क्षत्रिय भाषसे
+मधुप्रपातो हि भवान्भोजनं विषसंयुतम्
+न हि तेषामहं द्रुग्धस्तत्तेषां दोषवद्गतम्
+अग्निं दीप्तमिवासीदेद्राजानमुपशिक्षितः
+नदीबन्धविरोधांश्च बलवद्भिर्विरुध्यताम्
+असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्
+अन्तरैरभिसंधाय राजन्सिध्यन्ति नान्यथा
+वायसश्चैव मे राजन्नन्तकायाभिसंहितः
+कच्चिदेषां प्रियो राजा कच्चिद्राज्ञः प्रियाः प्रजाः
+तैर्हि मे संधितो बाणः काके निपतितः प्रभो
+गहनं भवतो राज्यमन्धकारतमोवृतम्
+अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश्चाच्छादनानि च
+प्रत्यमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः
+प्रत्युत्पन्नाननुभवन्मा शुचस्त्वमनागतान्
+त्यागधर्मविदो वीराः स्वयमेव त्यजन्त्युत
+यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्वनुवर्ण्यताम्
+यथाश्रित्य महावृक्षं कक्षः संवर्धते महान्
+प्रतिभोगसुखेनैव कोशमस्य विरेचय
+अदर्शयन्निमं दोषमेकैकं दुर्बलं कुरु
+ततः सहायान्सोत्साहाँल्लप्स्यसेऽव्यसनाञ्शुचीन्
+उद्यानानि महार्हाणि शयनान्यासनानि च
+बहुमित्राश्च राजानो बह्वमित्रास्तथैव च
+अन्तरैर्भेदयित्वारीन्बिल्वं बिल्वेन शातय
+असंशयं दैवपरः क्षिप्रमेव विनश्यति
+त्वादृशं हि कुले जातमनृशंसं बहुश्रुतम्
+सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना
+स्नेहात्त्वां प्रब्रवीम्येतन्मा भूयो विभ्रमेदिति
+अध्रुवे जीविते मोहादर्थतृष्णामुपाश्रिताः
+बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत्तेन नन्दन्ति शत्रवः
+स्वस्ति चेच्छामि भवतः परेषां च यथात्मनः
+वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते
+तां बुद्धिमुपजिज्ञासुस्त्वमेवैनान्परित्यज
+वाग्यतः संगृहीतात्मा सर्वभूतदयान्वितः
+सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा
+कच्चिच्छुद्धस्वभावेन श्रिया हीनो न शोचसि
+परत्र सुखमिच्छन्तो निर्विद्येयुश्च लौकिकात्
+पितुः सखा च भवतः संमतः सत्यसंगरः
+नृशंसवृत्तिं पापिष्ठां दुःखां ��ापुरुषोचिताम्
+यद्येव प्रतिषेद्धव्यो यद्युपेक्षणमर्हति
+बहु संकसुकं दृष्ट्वा विवित्सासाधनेन च
+उभयोरेव वामर्थे यतिष्ये तव तस्य च
+दुर्व्याहृताच्छङ्कमानो दुष्कृताद्दुरधिष्ठितात्
+सदृशं पण्डितस्यैतदीषादन्तेन दन्तिना
+शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च
+हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा
+त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः
+अमात्यं को न कुर्वीत राज्यप्रणयकोविदम्
+कोशक्षये त्वमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति
+अभ्युद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः
+संचये च विनाशान्ते मरणान्ते च जीविते
+छद्मना मम काकश्च गमितो यमसादनम्
+वधो ह्येवात्र सुकृते दुष्कृते न च संशयः
+अन्येषामपि नश्यन्ति सुहृदश्च धनानि च
+एकदोषा हि बहवो मृद्नीयुरपि कण्टकान्
+ब्रह्मचर्योपपन्नश्च त्वद्विधो नैव मुह्यति
+पश्य बुद्ध्या मनुष्याणां राजन्नापदमात्मनः
+जिज्ञासुरिह संप्राप्तस्तवाहं राजसत्तम
+आशीविषैः परिवृतः कूपस्त्वमिव पार्थिव
+आशीविषमिव क्रुद्धं प्रभुं प्राणधनेश्वरम्
+नैकान्तेनाप्रमादो हि कर्तुं शक्यो महीपतौ
+एतदेवंगतस्याहं सुखं पश्यामि केवलम्
+प्रतिकृष्टेषु भावेषु व्यतिकृष्टेष्वसंभवे
+प्रकृत्या ह्युपपन्नोऽसि बुद्ध्या चाद्भुतदर्शन
+त्यागधर्मविदं मुण्डं कंचिदस्योपवर्णय
+दुर्गतीर्था बृहत्कूला करीरीवेत्रसंयुता
+इति राजन्मयः प्राह वर्तते च तथैव तत्
+अपि मूलफलाजीवो रमस्वैको महावने
+दातुमर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः
+कृच्छ्राल्लब्धमभिप्रेतं यदा कौसल्य नश्यति
+अल्पमिच्छन्नचपलो मृदुर्दान्तः सुसंशितः
+वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः
+अग्निना तामसं दुर्गं नौभिराप्यं च गम्यते
+असंभवे श्रियो राजन्हीनस्य सचिवादिभिः
+एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः सुनिश्चिताः
+यस्त्वं प्रव्रजितो राज्याद्व्यसनं चोत्तमं गतः
+ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्
+धातारं गर्हते नित्यं लब्धार्थांश्च न मृष्यते
+तेषामहं भयाद्राजन्गमिष्याम्यन्यमाश्रमम्
+राजन्नात्मानमाचक्षे संबन्धी भवतो ह्यहम्
+पुरस्ताद्भूतपूर्वत्वाद्धीनभाग्यो हि दुर्मतिः
+त्वं पुनः प्राज्ञरूपः सन्कृपणं परितप्यसे
+यद्येतद्रोचते राजन्पुनर्ब्रूहि ब्रवीमि ते
+ये वा भवद्विनाशेन राज्यमिच्छन्त्यन��्तरम्
+अथ भूयांसमेवार्थं करिष्यामि पुनः पुनः
+आचरिष्यसि चेत्कर्म महतोऽर्थानवाप्स्यसि
+असतामिव ते भावो वर्तते न सतामिव
+न तु प्रमादः कर्तव्यः कथंचिद्भूतिमिच्छता
+दृष्टं ह्येतन्मया राजंस्तपोदीर्घेण चक्षुषा
+काकेन बडिशेनेमामतार्षं त्वामहं नदीम्
+न च मेऽत्र भवान्गर्ह्यो न च येषां भवान्प्रियः
+तां चेच्छक्ष्यस्यनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि
+याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्
+श्रियं च पुत्रपौत्रं च मनुष्या धर्मचारिणः
+अर्थायैव हि केषांचिद्धननाशो भवत्युत
+संयोगे विप्रयोगान्ते को नु विप्रणयेन्मनः
+न त्वेव जाल्मीं कापालीं वृत्तिमेषितुमर्हसि
+ततो गच्छत्वसिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्
+अथ चेत्पौरुषं किंचित्क्षत्रियात्मनि पश्यसि
+आनृशंस्येन वृत्तेन क्षत्रियेच्छसि जीवितुम्
+नदी मधुरपानीया यथा राजंस्तथा भवान्
+वैश्वानर इव क्रुद्धः समूलमपि निर्दहेत्
+अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते जनाः
+रममाणः श्रिया कश्चिन्नान्यच्छ्रेयोऽभिमन्यते
+प्रतिषिद्धानवाप्येषु दुर्लभेष्वहितेषु च
+अभिविष्यन्दते श्रीर्हि सत्यपि द्विषतो जनात्
+नेह विश्वसितुं शक्यं भवतापि कुतो मया
+तथोपमा ह्यमात्यास्ते राजंस्तान्परिशोधय
+तथोपमामिमां मन्ये वागुरां सर्वघातिनीम्
+अनागतमतीतं च यथा तथ्यविनिश्चयात्
+न भयं द्वीपिनः कार्यं मृत्युतस्ते कथंचन
+अन्तःसर्प इवागारे वीरपत्न्या इवालये
+ये त्वादानपरा एव वसन्ति भवतो गृहे
+आशीविषैश्च तस्याहुः संगतं यस्य राजभिः
+मन्त्रभेदभयाद्राजंस्तस्मादेतद्ब्रवीमि ते
+पश्य तेषां कृपणतां पश्य तेषामबुद्धिताम्
+अवश्यं प्रजहात्येतत्तद्विद्वान्कोऽनुसंज्वरेत्
+ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये
+ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव
+ज्ञात्वा नयानपायांश्च भृत्यतस्ते भयानि च
+संश्लेषं वा करिष्यामि शाश्वतं ह्यनपायिनम्
+कच्चिज्जितेन्द्रियो राजा कच्चिदभ्यन्तरा जिताः
+नानुशोचसि कौसल्य सर्वार्थेषु तथा भव
+स्थाण्वश्मकण्टकवतीं व्याघ्रसिंहगजाकुलाम्
+अभूतिकामा भूतानां तादृशैर्मेऽभिसंहितम्
+भक्त्या वृत्तिं समाख्यातुं भवतोऽन्तिकमागमम्
+उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च
+आरम्भांश्चास्य महतो दुष्करांस्त्वं प्रयोजय
+निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवमस्योपवर्णय
+अतो नायं शुभो वासस्तुल्ये सदसती इह
+नेह युक्तं चिरं स्थातुं जवेनातो व्रजेद्बुधः
+अमात्या मे न रोचन्ते वितृष्णस्य यथोदकम्
+एतस्मात्कारणादेतद्दुःखं भूयोऽनुवर्तते
+देवतेव हि सर्वार्थान्कुर्याद्राजा प्रसादितः
+न जीवितार्थं मन्यन्ते पुरुषा हि धनादृते
+हिताहितांस्तु बुध्येथा मा परोक्षमतिर्भव
+तमुत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय
+जीवितं संत्यजन्त्येके धनलोभपरा नराः
+व्यापन्ने भवतो राज्ये राजन्पितरि संस्थिते
+तथान्ये संत्यजन्त्येनं मत्वा परमदुर्लभम्
+नागानश्वान्मनुष्यांश्च कृतकैरुपघातय
+तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः
+भवन्तं पर्यवज्ञाय जिघांसन्ति भवत्प्रियम्
+ततः कारणमाज्ञाय पुरुषं पुरुषं जहि
+भवतैव कृता राजन्भवता परिपालिताः
+अनर्थांश्चार्थरूपेण अर्थांश्चानर्थरूपतः
+कच्चित्त्वं न तथा प्राज्ञ मत्सरी कोसलाधिप
+परैर्वा संविदं कृत्वा बलमप्यस्य घातय
+अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद्गच्छेदनामयम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि
+भजस्व श्वेतकाकीयैर्मित्राधममनर्थकैः
+दुरासदां दुष्प्रवेशां गुहां हैमवतीमिव
+ईर्ष्यातिच्छेदसंपन्ना राजन्पुरुषमानिनः
+एष श्वरूपरहितो द्वीपी भवसि पुत्रक
+अनर्हानपि चैवान्यान्मन्यते श्रीमतो जनान्
+सीता नाम नदी राजन्प्लवो यस्यां निमज्जति
+प्रमादाद्धि स्खलेद्राजा स्खलिते नास्ति जीवितम्
+भवतोऽर्थकृदित्येव मयि दोषो हि तैः कृतः
+तथा तस्येहमानस्य समारम्भो विनश्यति
+प्रज्ञानतृप्तो विक्रान्तस्त्वद्विधो नानुशोचति
+ततस्तं संवृणोत्येव तमतीत्य च वर्धते
+धनं वा पुरुषं राजन्पुरुषो वा पुनर्धनम्
+राज्येनामात्यसंस्थेन कथं राजन्प्रमाद्यसि
+महाह्रदः संक्षुभित आत्मनैव प्रसीदति
+तेनैवोपेन्धनो नूनं दावो दहति दारुणः
+तेष्वेव सज्जयेथास्त्वं यथा नश्येत्स्वयं परः
+राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्
+राजदुर्गावतरणे नोपायं पण्डिता विदुः
+वयं तु ब्राह्मणा नाम मृदुदण्डाः कृपालवः
+आगन्ता मद्गृहं तात वैदेहः सत्यसंगरः
+यथा लब्धोपपन्नार्थस्तथा कौसल्य रंस्यसे
+न्यायतो दुष्कृते घातः सुकृते स्यात्कथं वधः
+शृणु सर्वमशेषेण यत्त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः
+यदेको रमतेऽरण्ये यच्चाप्यल्पेन तुष्यति
+दैवे प्रतिनिविष्टे च किं श्रेयो मन्यते भवान्
+तदा निर्विद्यते सोऽर्थात्परिभग्नक्रमो नरः
+सर्वकामान्परित्यज्य तपस्तप्तं तदा मया
+शीलं जिज्ञासमानेन राज्ञश्च सहजीविना
+यथाहं तं नियोक्ष्यामि तत्करिष्यत्यसंशयम्
+धर्ममेकेऽभिपद्यन्ते कल्याणाभिजना नराः
+अरेर्हि दुर्हताद्भेयं भग्नपृष्ठादिवोरगात्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्
+विद्यते कारणं नान्यदिति मे नात्र संशयः
+यत्नेनोपचरेन्नित्यं नाहमस्मीति मानवः
+दुरासिताद्दुर्व्रजितादिङ्गितादङ्गचेष्टितात्
+अनन्त्यं तं सुखं मत्वा श्रियमन्यः परीक्षते
+तेभ्यः सर्वेभ्य एवाहुर्भयं राजोपसेविनाम्
+बहुनक्रझषग्राहां तिमिंगिलगणायुताम्
+शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज
+अकाम्यान्कामयानोऽर्थान्पराचीनानुपद्रुतान्
+अवाप्यान्कामयस्वार्थान्नानवाप्यान्कदाचन
+प्रागेवोक्तश्च दोषोऽयमाचार्यैर्नृपसेविनाम्
+नियच्छ यच्छ संयच्छ इन्द्रियाणि मनो गिरम्
+अगतीकगतिर्ह्येषा या राज्ञा सह जीविका
+ददात्यस्मद्विधोऽमात्यो बुद्धिसाहाय्यमापदि
+न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर्विनयमिच्छता
+उभे दृष्ट्वा दुःखसुखे राज्यं प्राप्य यदृच्छया
+पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च
+मुनिः कालकवृक्षीय इत्येवमभिसंज्ञितः
+उषितं शङ्कमानेन प्रमादं परिरक्षता
+तथान्ये संत्यजन्त्येनं मत्वा परमदुर्लभम्
+कच्चिज्जितेन्द्रियो राजा कच्चिदभ्यन्तरा जिताः
+हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा
+अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद्गच्छेदनामयम्
+उषितं शङ्कमानेन प्रमादं परिरक्षता
+प्रत्यमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः
+नदी मधुरपानीया यथा राजंस्तथा भवान्
+अवश्यं प्रजहात्येतत्तद्विद्वान्कोऽनुसंज्वरेत्
+तस्य मे रोचसे राजन्क्षुधितस्येव भोजनम्
+परैर्वा संविदं कृत्वा बलमप्यस्य घातय
+नियच्छ यच्छ संयच्छ इन्द्रियाणि मनो गिरम्
+अथ चेत्पौरुषं किंचित्क्षत्रियात्मनि पश्यसि
+श्वगृध्रगोमायुयुतो राजहंससमो ह्यसि
+तथोपमामिमां मन्ये वागुरां सर्वघातिनीम्
+यद्येतद्रोचते राजन्पुनर्ब्रूहि ब्रवीमि ते
+अथ भूयांसमेवार्थं करिष्यामि पुनः पुनः
+अनर्हानपि चैवान्यान्मन्यते श्रीमतो जनान्
+अतो नायं शुभो वासस्तुल्ये सदसती इह
+आचरिष्यसि चेत्कर्म महतोऽर्थानवाप्स्यसि
+आनृशंस्येन वृत्तेन क्षत्रियेच्छसि जीवितुम्
+असंशयं दैवपरः क्षिप्रमेव विनश्यति
+बहुनक्रझषग्राहां तिमिंगिलगणायुताम्
+अध्रुवे जीविते मोहादर्थतृष्णामुपाश्रिताः
+एतदेवंगतस्याहं सुखं पश्यामि केवलम्
+तां चेच्छक्ष्यस्यनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि
+ये त्वादानपरा एव वसन्ति भवतो गृहे
+सदृशं पण्डितस्यैतदीषादन्तेन दन्तिना
+ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये
+पश्य तेषां कृपणतां पश्य तेषामबुद्धिताम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि
+प्रत्युत्पन्नाननुभवन्मा शुचस्त्वमनागतान्
+निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवमस्योपवर्णय
+देवतेव हि सर्वार्थान्कुर्याद्राजा प्रसादितः
+भजस्व श्वेतकाकीयैर्मित्राधममनर्थकैः
+तेभ्यः सर्वेभ्य एवाहुर्भयं राजोपसेविनाम्
+याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्
+वधो ह्येवात्र सुकृते दुष्कृते न च संशयः
+रममाणः श्रिया कश्चिन्नान्यच्छ्रेयोऽभिमन्यते
+सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा
+राजन्नात्मानमाचक्षे संबन्धी भवतो ह्यहम्
+आशीविषैः परिवृतः कूपस्त्वमिव पार्थिव
+शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज
+त्वादृशं हि कुले जातमनृशंसं बहुश्रुतम्
+सीता नाम नदी राजन्प्लवो यस्यां निमज्जति
+धर्ममेकेऽभिपद्यन्ते कल्याणाभिजना नराः
+वैश्वानर इव क्रुद्धः समूलमपि निर्दहेत्
+मन्त्रभेदभयाद्राजंस्तस्मादेतद्ब्रवीमि ते
+पश्य बुद्ध्या मनुष्याणां राजन्नापदमात्मनः
+कोशक्षये त्वमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति
+असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्
+उभयोरेव वामर्थे यतिष्ये तव तस्य च
+प्रतिभोगसुखेनैव कोशमस्य विरेचय
+नैकान्तेनाप्रमादो हि कर्तुं शक्यो महीपतौ
+तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः
+तेषामहं भयाद्राजन्गमिष्याम्यन्यमाश्रमम्
+जीवितं संत्यजन्त्येके धनलोभपरा नराः
+तमुत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय
+दुरासिताद्दुर्व्रजितादिङ्गितादङ्गचेष्टितात्
+व्यापन्ने भवतो राज्ये राजन्पितरि संस्थिते
+मधुप्रपातो हि भवान्भोजनं विषसंयुतम्
+ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव
+वायसश्चैव मे राजन्नन्तकायाभिसंहितः
+आगन्ता मद्गृहं तात वैदेहः सत्यसंगरः
+न्यायतो दुष्कृते घातः सुकृते स्यात्कथं वधः
+त्वं पुनः प्राज्ञरूपः सन्कृपणं परितप्यसे
+सर्वकामान्परित्यज्य तपस्तप्तं तदा मया
+ईर्ष्यातिच्छेदसंपन्ना राजन्पुरुषमानिनः
+वाग्यतः संगृहीतात्मा सर्वभूतदयान्वितः
+अनागतमतीतं च यथा तथ्यविनिश्चयात्
+महाह्रदः संक्षुभित आत्मनैव प्रसीदति
+अभूतिकामा भूतानां तादृशैर्मेऽभिसंहितम्
+अगतीकगतिर्ह्येषा या राज्ञा सह जीविका
+प्रतिकृष्टेषु भावेषु व्यतिकृष्टेष्वसंभवे
+तां बुद्धिमुपजिज्ञासुस्त्वमेवैनान्परित्यज
+ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्
+कच्चित्त्वं न तथा प्राज्ञ मत्सरी कोसलाधिप
+तथा तस्येहमानस्य समारम्भो विनश्यति
+एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः सुनिश्चिताः
+यत्नेनोपचरेन्नित्यं नाहमस्मीति मानवः
+वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते
+उभे दृष्ट्वा दुःखसुखे राज्यं प्राप्य यदृच्छया
+ततः कारणमाज्ञाय पुरुषं पुरुषं जहि
+भक्त्या वृत्तिं समाख्यातुं भवतोऽन्तिकमागमम्
+अनर्थांश्चार्थरूपेण अर्थांश्चानर्थरूपतः
+आरम्भांश्चास्य महतो दुष्करांस्त्वं प्रयोजय
+परत्र सुखमिच्छन्तो निर्विद्येयुश्च लौकिकात्
+अल्पमिच्छन्नचपलो मृदुर्दान्तः सुसंशितः
+यदेको रमतेऽरण्ये यच्चाप्यल्पेन तुष्यति
+अरेर्हि दुर्हताद्भेयं भग्नपृष्ठादिवोरगात्
+अन्तःसर्प इवागारे वीरपत्न्या इवालये
+शृणु सर्वमशेषेण यत्त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः
+न भयं द्वीपिनः कार्यं मृत्युतस्ते कथंचन
+न जीवितार्थं मन्यन्ते पुरुषा हि धनादृते
+संयोगे विप्रयोगान्ते को नु विप्रणयेन्मनः
+अन्तरैर्भेदयित्वारीन्बिल्वं बिल्वेन शातय
+इति राजन्मयः प्राह वर्तते च तथैव तत्
+ज्ञात्वा नयानपायांश्च भृत्यतस्ते भयानि च
+जिज्ञासुरिह संप्राप्तस्तवाहं राजसत्तम
+अभ्युद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः
+तेष्वेव सज्जयेथास्त्वं यथा नश्येत्स्वयं परः
+उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च
+एकदोषा हि बहवो मृद्नीयुरपि कण्टकान्
+विद्यते कारणं नान्यदिति मे नात्र संशयः
+पुरस्ताद्भूतपूर्वत्वाद्धीनभाग्यो हि दुर्मतिः
+प्रतिषिद्धानवाप्येषु दुर्लभेष्वहितेषु च
+अन्तरैरभिसंधाय राजन्सिध्यन्ति नान्यथा
+यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्वनुवर्ण्यताम्
+असतामिव ते भावो वर्तते न सतामिव
+पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च
+राज्येनामात्यसंस्थेन कथं राजन्प्रमाद्यसि
+ततो गच्छत्वसिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्
+यद्येव प्रतिषेद्धव्यो यद्युपेक्षणमर्हति
+न त्वेव जाल्मीं कापालीं वृत्तिमेषितुमर्हसि
+भवतैव कृता राजन्भवता परिपालिताः
+नदीबन्धविरोधांश्च बलवद्भिर्विरुध्यताम्
+गहनं भवतो राज्यमन्धकारतमोवृतम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्
+दैवे प्रतिनिविष्टे च किं श्रेयो मन्यते भवान्
+ततः सहायान्सोत्साहाँल्लप्स्यसेऽव्यसनाञ्शुचीन्
+धनं वा पुरुषं राजन्पुरुषो वा पुनर्धनम्
+त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः
+ततस्तं संवृणोत्येव तमतीत्य च वर्धते
+संचये च विनाशान्ते मरणान्ते च जीविते
+प्रज्ञानतृप्तो विक्रान्तस्त्वद्विधो नानुशोचति
+अमात्या मे न रोचन्ते वितृष्णस्य यथोदकम्
+नागानश्वान्मनुष्यांश्च कृतकैरुपघातय
+अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते जनाः
+कृच्छ्राल्लब्धमभिप्रेतं यदा कौसल्य नश्यति
+काकेन बडिशेनेमामतार्षं त्वामहं नदीम्
+न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर्विनयमिच्छता
+कच्चिदेषां प्रियो राजा कच्चिद्राज्ञः प्रियाः प्रजाः
+आशीविषैश्च तस्याहुः संगतं यस्य राजभिः
+हिताहितांस्तु बुध्येथा मा परोक्षमतिर्भव
+बहु संकसुकं दृष्ट्वा विवित्सासाधनेन च
+प्रागेवोक्तश्च दोषोऽयमाचार्यैर्नृपसेविनाम्
+असंभवे श्रियो राजन्हीनस्य सचिवादिभिः
+उपपन्नस्त्वमेतेन यथा क्षत्रिय भाषसे
+त्यागधर्मविदो वीराः स्वयमेव त्यजन्त्युत
+एतस्मात्कारणादेतद्दुःखं भूयोऽनुवर्तते
+ब्रह्मचर्योपपन्नश्च त्वद्विधो नैव मुह्यति
+न हि तेषामहं द्रुग्धस्तत्तेषां दोषवद्गतम्
+उद्यानानि महार्हाणि शयनान्यासनानि च
+नेह युक्तं चिरं स्थातुं जवेनातो व्रजेद्बुधः
+अन्येषामपि नश्यन्ति सुहृदश्च धनानि च
+राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्
+बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत्तेन नन्दन्ति शत्रवः
+ददात्यस्मद्विधोऽमात्यो बुद्धिसाहाय्यमापदि
+स्वस्ति चेच्छामि भवतः परेषां च यथात्मनः
+एष श्वरूपरहितो द्वीपी भवसि पुत्रक
+तेनैवोपेन्धनो नूनं दावो दहति दारुणः
+तैर्हि मे संधितो बाणः काके निपतितः प्रभो
+दुर्गतीर्था बृहत्कूला करीरीवेत्रसंयुता
+भवन्तं पर्यवज्ञाय जिघांसन्ति भवत्प्रियम्
+यथाश्रित्य महावृक्षं कक्षः संवर्धते महान्
+स्थाण्वश्मकण्टकवतीं व्याघ्रसिंहगजाकुलाम्
+आशीविषमिव क्रुद्धं प्रभुं प्राणधनेश्वरम्
+नृशंसवृत्तिं पापिष्ठां दुःखां क���पुरुषोचिताम्
+मुनिः कालकवृक्षीय इत्येवमभिसंज्ञितः
+यथाहं तं नियोक्ष्यामि तत्करिष्यत्यसंशयम्
+न च मेऽत्र भवान्गर्ह्यो न च येषां भवान्प्रियः
+यस्त्वं प्रव्रजितो राज्याद्व्यसनं चोत्तमं गतः
+अनन्त्यं तं सुखं मत्वा श्रियमन्यः परीक्षते
+प्रकृत्या ह्युपपन्नोऽसि बुद्ध्या चाद्भुतदर्शन
+भवतोऽर्थकृदित्येव मयि दोषो हि तैः कृतः
+राजदुर्गावतरणे नोपायं पण्डिता विदुः
+अमात्यं को न कुर्वीत राज्यप्रणयकोविदम्
+तदा निर्विद्यते सोऽर्थात्परिभग्नक्रमो नरः
+अपि मूलफलाजीवो रमस्वैको महावने
+अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश्चाच्छादनानि च
+यथा लब्धोपपन्नार्थस्तथा कौसल्य रंस्यसे
+बहुमित्राश्च राजानो बह्वमित्रास्तथैव च
+अथैषामेकतो राजन्मुहूर्तादेव भीर्भवेत्
+त्यागधर्मविदं मुण्डं कंचिदस्योपवर्णय
+प्रमादाद्धि स्खलेद्राजा स्खलिते नास्ति जीवितम्
+अग्निना तामसं दुर्गं नौभिराप्यं च गम्यते
+अभिविष्यन्दते श्रीर्हि सत्यपि द्विषतो जनात्
+न तु प्रमादः कर्तव्यः कथंचिद्भूतिमिच्छता
+सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना
+धातारं गर्हते नित्यं लब्धार्थांश्च न मृष्यते
+अर्थायैव हि केषांचिद्धननाशो भवत्युत
+अकाम्यान्कामयानोऽर्थान्पराचीनानुपद्रुतान्
+नेह विश्वसितुं शक्यं भवतापि कुतो मया
+स्नेहात्त्वां प्रब्रवीम्येतन्मा भूयो विभ्रमेदिति
+छद्मना मम काकश्च गमितो यमसादनम्
+शीलं जिज्ञासमानेन राज्ञश्च सहजीविना
+पितुः सखा च भवतः संमतः सत्यसंगरः
+अग्निं दीप्तमिवासीदेद्राजानमुपशिक्षितः
+नानुशोचसि कौसल्य सर्वार्थेषु तथा भव
+दृष्टं ह्येतन्मया राजंस्तपोदीर्घेण चक्षुषा
+वयं तु ब्राह्मणा नाम मृदुदण्डाः कृपालवः
+दुरासदां दुष्प्रवेशां गुहां हैमवतीमिव
+शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च
+कच्चिच्छुद्धस्वभावेन श्रिया हीनो न शोचसि
+ये वा भवद्विनाशेन राज्यमिच्छन्त्यनन्तरम्
+अदर्शयन्निमं दोषमेकैकं दुर्बलं कुरु
+संश्लेषं वा करिष्यामि शाश्वतं ह्यनपायिनम्
+दुर्व्याहृताच्छङ्कमानो दुष्कृताद्दुरधिष्ठितात्
+श्रियं च पुत्रपौत्रं च मनुष्या धर्मचारिणः
+वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः
+दातुमर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः
+अवाप्यान्कामयस्वार्थान्नानवाप्यान्कदाचन
+तथोपमा ह्यमात्यास्ते राजंस्तान्परिशोधय
+ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव
+एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः सुनिश्चिताः
+उपपन्नस्त्वमेतेन यथा क्षत्रिय भाषसे
+तैर्हि मे संधितो बाणः काके निपतितः प्रभो
+आशीविषमिव क्रुद्धं प्रभुं प्राणधनेश्वरम्
+नानुशोचसि कौसल्य सर्वार्थेषु तथा भव
+तां चेच्छक्ष्यस्यनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि
+न तु प्रमादः कर्तव्यः कथंचिद्भूतिमिच्छता
+भवन्तं पर्यवज्ञाय जिघांसन्ति भवत्प्रियम्
+दैवे प्रतिनिविष्टे च किं श्रेयो मन्यते भवान्
+याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्
+इति राजन्मयः प्राह वर्तते च तथैव तत्
+अथ भूयांसमेवार्थं करिष्यामि पुनः पुनः
+मधुप्रपातो हि भवान्भोजनं विषसंयुतम्
+तस्य मे रोचसे राजन्क्षुधितस्येव भोजनम्
+यथाहं तं नियोक्ष्यामि तत्करिष्यत्यसंशयम्
+अरेर्हि दुर्हताद्भेयं भग्नपृष्ठादिवोरगात्
+प्रत्यमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः
+जीवितं संत्यजन्त्येके धनलोभपरा नराः
+यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्वनुवर्ण्यताम्
+ईर्ष्यातिच्छेदसंपन्ना राजन्पुरुषमानिनः
+अदर्शयन्निमं दोषमेकैकं दुर्बलं कुरु
+गहनं भवतो राज्यमन्धकारतमोवृतम्
+असतामिव ते भावो वर्तते न सतामिव
+अकाम्यान्कामयानोऽर्थान्पराचीनानुपद्रुतान्
+अल्पमिच्छन्नचपलो मृदुर्दान्तः सुसंशितः
+स्नेहात्त्वां प्रब्रवीम्येतन्मा भूयो विभ्रमेदिति
+ततः कारणमाज्ञाय पुरुषं पुरुषं जहि
+नैकान्तेनाप्रमादो हि कर्तुं शक्यो महीपतौ
+यद्येव प्रतिषेद्धव्यो यद्युपेक्षणमर्हति
+दुर्व्याहृताच्छङ्कमानो दुष्कृताद्दुरधिष्ठितात्
+रममाणः श्रिया कश्चिन्नान्यच्छ्रेयोऽभिमन्यते
+अन्तःसर्प इवागारे वीरपत्न्या इवालये
+तथान्ये संत्यजन्त्येनं मत्वा परमदुर्लभम्
+आगन्ता मद्गृहं तात वैदेहः सत्यसंगरः
+उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च
+आशीविषैः परिवृतः कूपस्त्वमिव पार्थिव
+न्यायतो दुष्कृते घातः सुकृते स्यात्कथं वधः
+अमात्यं को न कुर्वीत राज्यप्रणयकोविदम्
+धातारं गर्हते नित्यं लब्धार्थांश्च न मृष्यते
+पश्य बुद्ध्या मनुष्याणां राजन्नापदमात्मनः
+भवतोऽर्थकृदित्येव मयि दोषो हि तैः कृतः
+राजदुर्गावतरणे नोपायं पण्डिता विदुः
+वयं तु ब्राह्मणा नाम मृदुदण्डाः कृपालवः
+वैश्वानर इव क्रुद्धः समूलमपि निर्दहेत्
+तेषामहं भयाद्राजन्गमिष्याम्यन्यमाश्रमम्
+अनर्थांश्चार्थरूपेण अर्थांश्चानर्थरूपतः
+अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते जनाः
+प्रतिषिद्धानवाप्येषु दुर्लभेष्वहितेषु च
+अथैषामेकतो राजन्मुहूर्तादेव भीर्भवेत्
+पितुः सखा च भवतः संमतः सत्यसंगरः
+व्यापन्ने भवतो राज्ये राजन्पितरि संस्थिते
+सदृशं पण्डितस्यैतदीषादन्तेन दन्तिना
+विद्यते कारणं नान्यदिति मे नात्र संशयः
+अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद्गच्छेदनामयम्
+संश्लेषं वा करिष्यामि शाश्वतं ह्यनपायिनम्
+प्रतिकृष्टेषु भावेषु व्यतिकृष्टेष्वसंभवे
+अनन्त्यं तं सुखं मत्वा श्रियमन्यः परीक्षते
+प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्
+उद्यानानि महार्हाणि शयनान्यासनानि च
+हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा
+बहु संकसुकं दृष्ट्वा विवित्सासाधनेन च
+न भयं द्वीपिनः कार्यं मृत्युतस्ते कथंचन
+श्रियं च पुत्रपौत्रं च मनुष्या धर्मचारिणः
+सर्वकामान्परित्यज्य तपस्तप्तं तदा मया
+ज्ञात्वा नयानपायांश्च भृत्यतस्ते भयानि च
+त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः
+यस्त्वं प्रव्रजितो राज्याद्व्यसनं चोत्तमं गतः
+आरम्भांश्चास्य महतो दुष्करांस्त्वं प्रयोजय
+बहुमित्राश्च राजानो बह्वमित्रास्तथैव च
+एतस्मात्कारणादेतद्दुःखं भूयोऽनुवर्तते
+भजस्व श्वेतकाकीयैर्मित्राधममनर्थकैः
+परत्र सुखमिच्छन्तो निर्विद्येयुश्च लौकिकात्
+दृष्टं ह्येतन्मया राजंस्तपोदीर्घेण चक्षुषा
+प्रमादाद्धि स्खलेद्राजा स्खलिते नास्ति जीवितम्
+शृणु सर्वमशेषेण यत्त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः
+तमुत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय
+धनं वा पुरुषं राजन्पुरुषो वा पुनर्धनम्
+श्वगृध्रगोमायुयुतो राजहंससमो ह्यसि
+ततः सहायान्सोत्साहाँल्लप्स्यसेऽव्यसनाञ्शुचीन्
+आनृशंस्येन वृत्तेन क्षत्रियेच्छसि जीवितुम्
+न च मेऽत्र भवान्गर्ह्यो न च येषां भवान्प्रियः
+एकदोषा हि बहवो मृद्नीयुरपि कण्टकान्
+नदी मधुरपानीया यथा राजंस्तथा भवान्
+भक्त्या वृत्तिं समाख्यातुं भवतोऽन्तिकमागमम्
+परैर्वा संविदं कृत्वा बलमप्यस्य घातय
+अन्तरैरभिसंधाय राजन्सिध्यन्ति नान्यथा
+अभिविष्यन्दते श्रीर्हि सत्यपि द्विषतो जनात्
+त्यागधर्मविदं मुण्डं कंचिदस्योपवर्णय
+सीता नाम नदी राजन्प्लवो यस्यां निमज्जति
+अभ्���ुद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः
+प्रतिभोगसुखेनैव कोशमस्य विरेचय
+ततस्तं संवृणोत्येव तमतीत्य च वर्धते
+अग्निं दीप्तमिवासीदेद्राजानमुपशिक्षितः
+तदा निर्विद्यते सोऽर्थात्परिभग्नक्रमो नरः
+ब्रह्मचर्योपपन्नश्च त्वद्विधो नैव मुह्यति
+निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवमस्योपवर्णय
+स्वस्ति चेच्छामि भवतः परेषां च यथात्मनः
+प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि
+अनागतमतीतं च यथा तथ्यविनिश्चयात्
+राजन्नात्मानमाचक्षे संबन्धी भवतो ह्यहम्
+कच्चिदेषां प्रियो राजा कच्चिद्राज्ञः प्रियाः प्रजाः
+पुरस्ताद्भूतपूर्वत्वाद्धीनभाग्यो हि दुर्मतिः
+संचये च विनाशान्ते मरणान्ते च जीविते
+दुर्गतीर्था बृहत्कूला करीरीवेत्रसंयुता
+छद्मना मम काकश्च गमितो यमसादनम्
+तेनैवोपेन्धनो नूनं दावो दहति दारुणः
+महाह्रदः संक्षुभित आत्मनैव प्रसीदति
+अभूतिकामा भूतानां तादृशैर्मेऽभिसंहितम्
+हिताहितांस्तु बुध्येथा मा परोक्षमतिर्भव
+धर्ममेकेऽभिपद्यन्ते कल्याणाभिजना नराः
+दातुमर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः
+प्रागेवोक्तश्च दोषोऽयमाचार्यैर्नृपसेविनाम्
+मुनिः कालकवृक्षीय इत्येवमभिसंज्ञितः
+ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्
+राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्
+ये वा भवद्विनाशेन राज्यमिच्छन्त्यनन्तरम्
+वधो ह्येवात्र सुकृते दुष्कृते न च संशयः
+राज्येनामात्यसंस्थेन कथं राजन्प्रमाद्यसि
+सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना
+मन्त्रभेदभयाद्राजंस्तस्मादेतद्ब्रवीमि ते
+अपि मूलफलाजीवो रमस्वैको महावने
+यत्नेनोपचरेन्नित्यं नाहमस्मीति मानवः
+शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज
+वाग्यतः संगृहीतात्मा सर्वभूतदयान्वितः
+वायसश्चैव मे राजन्नन्तकायाभिसंहितः
+न जीवितार्थं मन्यन्ते पुरुषा हि धनादृते
+तेभ्यः सर्वेभ्य एवाहुर्भयं राजोपसेविनाम्
+अतो नायं शुभो वासस्तुल्ये सदसती इह
+तथोपमा ह्यमात्यास्ते राजंस्तान्परिशोधय
+शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च
+वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते
+काकेन बडिशेनेमामतार्षं त्वामहं नदीम्
+ये त्वादानपरा एव वसन्ति भवतो गृहे
+कच्चित्त्वं न तथा प्राज्ञ मत्सरी कोसलाधिप
+कच्चिज्जितेन्द्रियो राजा कच्चिदभ्यन्तरा जिताः
+न त्वेव जाल्मीं काप��लीं वृत्तिमेषितुमर्हसि
+पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च
+अग्निना तामसं दुर्गं नौभिराप्यं च गम्यते
+प्रकृत्या ह्युपपन्नोऽसि बुद्ध्या चाद्भुतदर्शन
+एतदेवंगतस्याहं सुखं पश्यामि केवलम्
+यद्येतद्रोचते राजन्पुनर्ब्रूहि ब्रवीमि ते
+त्वं पुनः प्राज्ञरूपः सन्कृपणं परितप्यसे
+तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः
+देवतेव हि सर्वार्थान्कुर्याद्राजा प्रसादितः
+नेह विश्वसितुं शक्यं भवतापि कुतो मया
+संयोगे विप्रयोगान्ते को नु विप्रणयेन्मनः
+स्थाण्वश्मकण्टकवतीं व्याघ्रसिंहगजाकुलाम्
+अन्येषामपि नश्यन्ति सुहृदश्च धनानि च
+असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्
+तथा तस्येहमानस्य समारम्भो विनश्यति
+अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश्चाच्छादनानि च
+दुरासिताद्दुर्व्रजितादिङ्गितादङ्गचेष्टितात्
+तथोपमामिमां मन्ये वागुरां सर्वघातिनीम्
+नागानश्वान्मनुष्यांश्च कृतकैरुपघातय
+सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा
+न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर्विनयमिच्छता
+नियच्छ यच्छ संयच्छ इन्द्रियाणि मनो गिरम्
+अवश्यं प्रजहात्येतत्तद्विद्वान्कोऽनुसंज्वरेत्
+तेष्वेव सज्जयेथास्त्वं यथा नश्येत्स्वयं परः
+आशीविषैश्च तस्याहुः संगतं यस्य राजभिः
+एष श्वरूपरहितो द्वीपी भवसि पुत्रक
+अन्तरैर्भेदयित्वारीन्बिल्वं बिल्वेन शातय
+अमात्या मे न रोचन्ते वितृष्णस्य यथोदकम्
+उभयोरेव वामर्थे यतिष्ये तव तस्य च
+अथ चेत्पौरुषं किंचित्क्षत्रियात्मनि पश्यसि
+बहुनक्रझषग्राहां तिमिंगिलगणायुताम्
+नृशंसवृत्तिं पापिष्ठां दुःखां कापुरुषोचिताम्
+प्रत्युत्पन्नाननुभवन्मा शुचस्त्वमनागतान्
+अर्थायैव हि केषांचिद्धननाशो भवत्युत
+प्रज्ञानतृप्तो विक्रान्तस्त्वद्विधो नानुशोचति
+यदेको रमतेऽरण्ये यच्चाप्यल्पेन तुष्यति
+उभे दृष्ट्वा दुःखसुखे राज्यं प्राप्य यदृच्छया
+जिज्ञासुरिह संप्राप्तस्तवाहं राजसत्तम
+त्यागधर्मविदो वीराः स्वयमेव त्यजन्त्युत
+वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः
+शीलं जिज्ञासमानेन राज्ञश्च सहजीविना
+यथाश्रित्य महावृक्षं कक्षः संवर्धते महान्
+कच्चिच्छुद्धस्वभावेन श्रिया हीनो न शोचसि
+अनर्हानपि चैवान्यान्मन्यते श्रीमतो जनान्
+अध्रुवे जीविते मोहादर्थतृष्णामुपाश्रिताः
+नदी��न्धविरोधांश्च बलवद्भिर्विरुध्यताम्
+असंभवे श्रियो राजन्हीनस्य सचिवादिभिः
+नेह युक्तं चिरं स्थातुं जवेनातो व्रजेद्बुधः
+ददात्यस्मद्विधोऽमात्यो बुद्धिसाहाय्यमापदि
+बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत्तेन नन्दन्ति शत्रवः
+न हि तेषामहं द्रुग्धस्तत्तेषां दोषवद्गतम्
+भवतैव कृता राजन्भवता परिपालिताः
+ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये
+यथा लब्धोपपन्नार्थस्तथा कौसल्य रंस्यसे
+तां बुद्धिमुपजिज्ञासुस्त्वमेवैनान्परित्यज
+दुरासदां दुष्प्रवेशां गुहां हैमवतीमिव
+पश्य तेषां कृपणतां पश्य तेषामबुद्धिताम्
+कृच्छ्राल्लब्धमभिप्रेतं यदा कौसल्य नश्यति
+कोशक्षये त्वमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति
+उषितं शङ्कमानेन प्रमादं परिरक्षता
+त्वादृशं हि कुले जातमनृशंसं बहुश्रुतम्
+अवाप्यान्कामयस्वार्थान्नानवाप्यान्कदाचन
+ततो गच्छत्वसिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्
+अगतीकगतिर्ह्येषा या राज्ञा सह जीविका
+असंशयं दैवपरः क्षिप्रमेव विनश्यति
+आचरिष्यसि चेत्कर्म महतोऽर्थानवाप्स्यसि
+तां चेच्छक्ष्यस्यनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि
+श्वगृध्रगोमायुयुतो राजहंससमो ह्यसि
+नृशंसवृत्तिं पापिष्ठां दुःखां कापुरुषोचिताम्
+धातारं गर्हते नित्यं लब्धार्थांश्च न मृष्यते
+संचये च विनाशान्ते मरणान्ते च जीविते
+परैर्वा संविदं कृत्वा बलमप्यस्य घातय
+बहुनक्रझषग्राहां तिमिंगिलगणायुताम्
+दृष्टं ह्येतन्मया राजंस्तपोदीर्घेण चक्षुषा
+ततः कारणमाज्ञाय पुरुषं पुरुषं जहि
+पश्य बुद्ध्या मनुष्याणां राजन्नापदमात्मनः
+तां बुद्धिमुपजिज्ञासुस्त्वमेवैनान्परित्यज
+यत्नेनोपचरेन्नित्यं नाहमस्मीति मानवः
+राजदुर्गावतरणे नोपायं पण्डिता विदुः
+शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च
+यद्येव प्रतिषेद्धव्यो यद्युपेक्षणमर्हति
+सदृशं पण्डितस्यैतदीषादन्तेन दन्तिना
+तैर्हि मे संधितो बाणः काके निपतितः प्रभो
+मधुप्रपातो हि भवान्भोजनं विषसंयुतम्
+नदीबन्धविरोधांश्च बलवद्भिर्विरुध्यताम्
+नियच्छ यच्छ संयच्छ इन्द्रियाणि मनो गिरम्
+स्नेहात्त्वां प्रब्रवीम्येतन्मा भूयो विभ्रमेदिति
+अन्तःसर्प इवागारे वीरपत्न्या इवालये
+आशीविषमिव क्रुद्धं प्रभुं प्राणधनेश्वरम्
+ईर्ष्यातिच्छेदसंपन्ना राजन्पुरुषमानिनः
+त्वादृशं हि कुले जातमनृशंस��� बहुश्रुतम्
+अरेर्हि दुर्हताद्भेयं भग्नपृष्ठादिवोरगात्
+सीता नाम नदी राजन्प्लवो यस्यां निमज्जति
+अन्तरैर्भेदयित्वारीन्बिल्वं बिल्वेन शातय
+यथा लब्धोपपन्नार्थस्तथा कौसल्य रंस्यसे
+धर्ममेकेऽभिपद्यन्ते कल्याणाभिजना नराः
+मन्त्रभेदभयाद्राजंस्तस्मादेतद्ब्रवीमि ते
+उषितं शङ्कमानेन प्रमादं परिरक्षता
+जीवितं संत्यजन्त्येके धनलोभपरा नराः
+दातुमर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः
+उद्यानानि महार्हाणि शयनान्यासनानि च
+नागानश्वान्मनुष्यांश्च कृतकैरुपघातय
+स्वस्ति चेच्छामि भवतः परेषां च यथात्मनः
+आचरिष्यसि चेत्कर्म महतोऽर्थानवाप्स्यसि
+ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव
+प्रत्युत्पन्नाननुभवन्मा शुचस्त्वमनागतान्
+अन्येषामपि नश्यन्ति सुहृदश्च धनानि च
+यथाश्रित्य महावृक्षं कक्षः संवर्धते महान्
+न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर्विनयमिच्छता
+वायसश्चैव मे राजन्नन्तकायाभिसंहितः
+यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्वनुवर्ण्यताम्
+अनागतमतीतं च यथा तथ्यविनिश्चयात्
+नेह युक्तं चिरं स्थातुं जवेनातो व्रजेद्बुधः
+अन्तरैरभिसंधाय राजन्सिध्यन्ति नान्यथा
+जिज्ञासुरिह संप्राप्तस्तवाहं राजसत्तम
+शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज
+भवतोऽर्थकृदित्येव मयि दोषो हि तैः कृतः
+अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद्गच्छेदनामयम्
+अथ भूयांसमेवार्थं करिष्यामि पुनः पुनः
+यथाहं तं नियोक्ष्यामि तत्करिष्यत्यसंशयम्
+भवन्तं पर्यवज्ञाय जिघांसन्ति भवत्प्रियम्
+प्रमादाद्धि स्खलेद्राजा स्खलिते नास्ति जीवितम्
+निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवमस्योपवर्णय
+तदा निर्विद्यते सोऽर्थात्परिभग्नक्रमो नरः
+ये त्वादानपरा एव वसन्ति भवतो गृहे
+पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च
+प्रतिभोगसुखेनैव कोशमस्य विरेचय
+बहुमित्राश्च राजानो बह्वमित्रास्तथैव च
+अपि मूलफलाजीवो रमस्वैको महावने
+अवाप्यान्कामयस्वार्थान्नानवाप्यान्कदाचन
+दुरासिताद्दुर्व्रजितादिङ्गितादङ्गचेष्टितात्
+वयं तु ब्राह्मणा नाम मृदुदण्डाः कृपालवः
+स्थाण्वश्मकण्टकवतीं व्याघ्रसिंहगजाकुलाम्
+संश्लेषं वा करिष्यामि शाश्वतं ह्यनपायिनम्
+तस्य मे रोचसे राजन्क्षुधितस्येव भोजनम्
+एतस्मात्कारणादेतद्दुःखं भूयोऽनुवर्तते
+राज्येनामात्यसंस्थेन कथं राजन्प्रमाद्यसि
+इति राजन्मयः प्राह वर्तते च तथैव तत्
+तेषामहं भयाद्राजन्गमिष्याम्यन्यमाश्रमम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्
+परत्र सुखमिच्छन्तो निर्विद्येयुश्च लौकिकात्
+अमात्या मे न रोचन्ते वितृष्णस्य यथोदकम्
+उपपन्नस्त्वमेतेन यथा क्षत्रिय भाषसे
+हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा
+हिताहितांस्तु बुध्येथा मा परोक्षमतिर्भव
+असंशयं दैवपरः क्षिप्रमेव विनश्यति
+राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्
+कच्चिच्छुद्धस्वभावेन श्रिया हीनो न शोचसि
+त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः
+न त्वेव जाल्मीं कापालीं वृत्तिमेषितुमर्हसि
+कच्चिज्जितेन्द्रियो राजा कच्चिदभ्यन्तरा जिताः
+अतो नायं शुभो वासस्तुल्ये सदसती इह
+ततस्तं संवृणोत्येव तमतीत्य च वर्धते
+आगन्ता मद्गृहं तात वैदेहः सत्यसंगरः
+आशीविषैश्च तस्याहुः संगतं यस्य राजभिः
+वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते
+अवश्यं प्रजहात्येतत्तद्विद्वान्कोऽनुसंज्वरेत्
+नेह विश्वसितुं शक्यं भवतापि कुतो मया
+गहनं भवतो राज्यमन्धकारतमोवृतम्
+अल्पमिच्छन्नचपलो मृदुर्दान्तः सुसंशितः
+उभे दृष्ट्वा दुःखसुखे राज्यं प्राप्य यदृच्छया
+अदर्शयन्निमं दोषमेकैकं दुर्बलं कुरु
+तेनैवोपेन्धनो नूनं दावो दहति दारुणः
+त्यागधर्मविदो वीराः स्वयमेव त्यजन्त्युत
+सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना
+प्रागेवोक्तश्च दोषोऽयमाचार्यैर्नृपसेविनाम्
+अनर्हानपि चैवान्यान्मन्यते श्रीमतो जनान्
+न हि तेषामहं द्रुग्धस्तत्तेषां दोषवद्गतम्
+न च मेऽत्र भवान्गर्ह्यो न च येषां भवान्प्रियः
+प्रकृत्या ह्युपपन्नोऽसि बुद्ध्या चाद्भुतदर्शन
+तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः
+न भयं द्वीपिनः कार्यं मृत्युतस्ते कथंचन
+ततः सहायान्सोत्साहाँल्लप्स्यसेऽव्यसनाञ्शुचीन्
+यस्त्वं प्रव्रजितो राज्याद्व्यसनं चोत्तमं गतः
+रममाणः श्रिया कश्चिन्नान्यच्छ्रेयोऽभिमन्यते
+प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि
+पुरस्ताद्भूतपूर्वत्वाद्धीनभाग्यो हि दुर्मतिः
+प्रतिकृष्टेषु भावेषु व्यतिकृष्टेष्वसंभवे
+अथ चेत्पौरुषं किंचित्क्षत्रियात्मनि पश्यसि
+सर्वकामान्परित्यज्य तपस्तप्तं तदा मया
+तथोपमा ह्यमात्यास्ते राजंस्तान्परिशोधय
+तथा तस्येह��ानस्य समारम्भो विनश्यति
+व्यापन्ने भवतो राज्ये राजन्पितरि संस्थिते
+वाग्यतः संगृहीतात्मा सर्वभूतदयान्वितः
+तेष्वेव सज्जयेथास्त्वं यथा नश्येत्स्वयं परः
+अध्रुवे जीविते मोहादर्थतृष्णामुपाश्रिताः
+वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः
+कच्चिदेषां प्रियो राजा कच्चिद्राज्ञः प्रियाः प्रजाः
+देवतेव हि सर्वार्थान्कुर्याद्राजा प्रसादितः
+भजस्व श्वेतकाकीयैर्मित्राधममनर्थकैः
+ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये
+असंभवे श्रियो राजन्हीनस्य सचिवादिभिः
+आनृशंस्येन वृत्तेन क्षत्रियेच्छसि जीवितुम्
+अथैषामेकतो राजन्मुहूर्तादेव भीर्भवेत्
+बहु संकसुकं दृष्ट्वा विवित्सासाधनेन च
+काकेन बडिशेनेमामतार्षं त्वामहं नदीम्
+दुरासदां दुष्प्रवेशां गुहां हैमवतीमिव
+ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्
+प्रतिषिद्धानवाप्येषु दुर्लभेष्वहितेषु च
+ततो गच्छत्वसिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्
+दैवे प्रतिनिविष्टे च किं श्रेयो मन्यते भवान्
+कोशक्षये त्वमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति
+भवतैव कृता राजन्भवता परिपालिताः
+याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्
+एतदेवंगतस्याहं सुखं पश्यामि केवलम्
+संयोगे विप्रयोगान्ते को नु विप्रणयेन्मनः
+तमुत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय
+अनर्थांश्चार्थरूपेण अर्थांश्चानर्थरूपतः
+विद्यते कारणं नान्यदिति मे नात्र संशयः
+एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः सुनिश्चिताः
+नानुशोचसि कौसल्य सर्वार्थेषु तथा भव
+कृच्छ्राल्लब्धमभिप्रेतं यदा कौसल्य नश्यति
+दुर्गतीर्था बृहत्कूला करीरीवेत्रसंयुता
+ददात्यस्मद्विधोऽमात्यो बुद्धिसाहाय्यमापदि
+अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश्चाच्छादनानि च
+एष श्वरूपरहितो द्वीपी भवसि पुत्रक
+त्यागधर्मविदं मुण्डं कंचिदस्योपवर्णय
+वैश्वानर इव क्रुद्धः समूलमपि निर्दहेत्
+मुनिः कालकवृक्षीय इत्येवमभिसंज्ञितः
+शीलं जिज्ञासमानेन राज्ञश्च सहजीविना
+तेभ्यः सर्वेभ्य एवाहुर्भयं राजोपसेविनाम्
+उभयोरेव वामर्थे यतिष्ये तव तस्य च
+बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत्तेन नन्दन्ति शत्रवः
+ज्ञात्वा नयानपायांश्च भृत्यतस्ते भयानि च
+अगतीकगतिर्ह्येषा या राज्ञा सह जीविका
+सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा
+श्रियं च पुत्रपौत्रं च मनुष्या धर्मचारिणः
+ये वा भवद्विनाशेन राज्यमिच्छन्त्यनन्तरम्
+कच्चित्त्वं न तथा प्राज्ञ मत्सरी कोसलाधिप
+न्यायतो दुष्कृते घातः सुकृते स्यात्कथं वधः
+यदेको रमतेऽरण्ये यच्चाप्यल्पेन तुष्यति
+प्रत्यमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः
+अभिविष्यन्दते श्रीर्हि सत्यपि द्विषतो जनात्
+पितुः सखा च भवतः संमतः सत्यसंगरः
+अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते जनाः
+आशीविषैः परिवृतः कूपस्त्वमिव पार्थिव
+असतामिव ते भावो वर्तते न सतामिव
+अभूतिकामा भूतानां तादृशैर्मेऽभिसंहितम्
+अर्थायैव हि केषांचिद्धननाशो भवत्युत
+आरम्भांश्चास्य महतो दुष्करांस्त्वं प्रयोजय
+तथोपमामिमां मन्ये वागुरां सर्वघातिनीम्
+असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्
+यद्येतद्रोचते राजन्पुनर्ब्रूहि ब्रवीमि ते
+त्वं पुनः प्राज्ञरूपः सन्कृपणं परितप्यसे
+छद्मना मम काकश्च गमितो यमसादनम्
+एकदोषा हि बहवो मृद्नीयुरपि कण्टकान्
+भक्त्या वृत्तिं समाख्यातुं भवतोऽन्तिकमागमम्
+अभ्युद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः
+महाह्रदः संक्षुभित आत्मनैव प्रसीदति
+अकाम्यान्कामयानोऽर्थान्पराचीनानुपद्रुतान्
+तथान्ये संत्यजन्त्येनं मत्वा परमदुर्लभम्
+दुर्व्याहृताच्छङ्कमानो दुष्कृताद्दुरधिष्ठितात्
+वधो ह्येवात्र सुकृते दुष्कृते न च संशयः
+अग्निं दीप्तमिवासीदेद्राजानमुपशिक्षितः
+न जीवितार्थं मन्यन्ते पुरुषा हि धनादृते
+उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च
+धनं वा पुरुषं राजन्पुरुषो वा पुनर्धनम्
+अमात्यं को न कुर्वीत राज्यप्रणयकोविदम्
+नैकान्तेनाप्रमादो हि कर्तुं शक्यो महीपतौ
+अग्निना तामसं दुर्गं नौभिराप्यं च गम्यते
+नदी मधुरपानीया यथा राजंस्तथा भवान्
+ब्रह्मचर्योपपन्नश्च त्वद्विधो नैव मुह्यति
+अनन्त्यं तं सुखं मत्वा श्रियमन्यः परीक्षते
+शृणु सर्वमशेषेण यत्त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः
+पश्य तेषां कृपणतां पश्य तेषामबुद्धिताम्
+राजन्नात्मानमाचक्षे संबन्धी भवतो ह्यहम्
+प्रज्ञानतृप्तो विक्रान्तस्त्वद्विधो नानुशोचति
+न तु प्रमादः कर्तव्यः कथंचिद्भूतिमिच्छता
+बहुनक्रझषग्राहां तिमिंगिलगणायुताम्
+अमात्या मे न रोचन्ते वितृष्णस्य यथोदकम्
+ततः सहायान्सोत्साहाँल्लप्स्यसेऽव्यसनाञ्शुचीन्
+स्नेहात्त्वां प्रब्रवीम्येतन्मा भूयो ���िभ्रमेदिति
+पितुः सखा च भवतः संमतः सत्यसंगरः
+पुरस्ताद्भूतपूर्वत्वाद्धीनभाग्यो हि दुर्मतिः
+कच्चित्त्वं न तथा प्राज्ञ मत्सरी कोसलाधिप
+वयं तु ब्राह्मणा नाम मृदुदण्डाः कृपालवः
+हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा
+ततो गच्छत्वसिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्
+आगन्ता मद्गृहं तात वैदेहः सत्यसंगरः
+न जीवितार्थं मन्यन्ते पुरुषा हि धनादृते
+धनं वा पुरुषं राजन्पुरुषो वा पुनर्धनम्
+प्रमादाद्धि स्खलेद्राजा स्खलिते नास्ति जीवितम्
+प्रकृत्या ह्युपपन्नोऽसि बुद्ध्या चाद्भुतदर्शन
+एतस्मात्कारणादेतद्दुःखं भूयोऽनुवर्तते
+कच्चिदेषां प्रियो राजा कच्चिद्राज्ञः प्रियाः प्रजाः
+परत्र सुखमिच्छन्तो निर्विद्येयुश्च लौकिकात्
+ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव
+प्रज्ञानतृप्तो विक्रान्तस्त्वद्विधो नानुशोचति
+स्वस्ति चेच्छामि भवतः परेषां च यथात्मनः
+विद्यते कारणं नान्यदिति मे नात्र संशयः
+अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते जनाः
+अभिविष्यन्दते श्रीर्हि सत्यपि द्विषतो जनात्
+बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत्तेन नन्दन्ति शत्रवः
+अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद्गच्छेदनामयम्
+शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज
+सर्वकामान्परित्यज्य तपस्तप्तं तदा मया
+त्वादृशं हि कुले जातमनृशंसं बहुश्रुतम्
+तेभ्यः सर्वेभ्य एवाहुर्भयं राजोपसेविनाम्
+शीलं जिज्ञासमानेन राज्ञश्च सहजीविना
+अर्थायैव हि केषांचिद्धननाशो भवत्युत
+उभे दृष्ट्वा दुःखसुखे राज्यं प्राप्य यदृच्छया
+उद्यानानि महार्हाणि शयनान्यासनानि च
+संश्लेषं वा करिष्यामि शाश्वतं ह्यनपायिनम्
+तदा निर्विद्यते सोऽर्थात्परिभग्नक्रमो नरः
+भजस्व श्वेतकाकीयैर्मित्राधममनर्थकैः
+रममाणः श्रिया कश्चिन्नान्यच्छ्रेयोऽभिमन्यते
+श्वगृध्रगोमायुयुतो राजहंससमो ह्यसि
+यद्येव प्रतिषेद्धव्यो यद्युपेक्षणमर्हति
+छद्मना मम काकश्च गमितो यमसादनम्
+यदेको रमतेऽरण्ये यच्चाप्यल्पेन तुष्यति
+तेष्वेव सज्जयेथास्त्वं यथा नश्येत्स्वयं परः
+वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः
+तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः
+तमुत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय
+न तु प्रमादः कर्तव्यः कथंचिद्भूतिमिच्छता
+दुर्व्याहृताच्छङ्कमानो दुष्कृताद्दुरधिष्ठितात्
+उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च
+बहु संकसुकं दृष्ट्वा विवित्सासाधनेन च
+तथोपमा ह्यमात्यास्ते राजंस्तान्परिशोधय
+दातुमर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः
+देवतेव हि सर्वार्थान्कुर्याद्राजा प्रसादितः
+भक्त्या वृत्तिं समाख्यातुं भवतोऽन्तिकमागमम्
+कोशक्षये त्वमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति
+तथान्ये संत्यजन्त्येनं मत्वा परमदुर्लभम्
+दैवे प्रतिनिविष्टे च किं श्रेयो मन्यते भवान्
+त्यागधर्मविदो वीराः स्वयमेव त्यजन्त्युत
+अन्तरैर्भेदयित्वारीन्बिल्वं बिल्वेन शातय
+सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा
+स्थाण्वश्मकण्टकवतीं व्याघ्रसिंहगजाकुलाम्
+तथोपमामिमां मन्ये वागुरां सर्वघातिनीम्
+कच्चिज्जितेन्द्रियो राजा कच्चिदभ्यन्तरा जिताः
+पश्य बुद्ध्या मनुष्याणां राजन्नापदमात्मनः
+तां बुद्धिमुपजिज्ञासुस्त्वमेवैनान्परित्यज
+राजन्नात्मानमाचक्षे संबन्धी भवतो ह्यहम्
+प्रतिकृष्टेषु भावेषु व्यतिकृष्टेष्वसंभवे
+राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्
+अनागतमतीतं च यथा तथ्यविनिश्चयात्
+ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये
+तथा तस्येहमानस्य समारम्भो विनश्यति
+यत्नेनोपचरेन्नित्यं नाहमस्मीति मानवः
+सदृशं पण्डितस्यैतदीषादन्तेन दन्तिना
+नृशंसवृत्तिं पापिष्ठां दुःखां कापुरुषोचिताम्
+यस्त्वं प्रव्रजितो राज्याद्व्यसनं चोत्तमं गतः
+अनन्त्यं तं सुखं मत्वा श्रियमन्यः परीक्षते
+वधो ह्येवात्र सुकृते दुष्कृते न च संशयः
+संयोगे विप्रयोगान्ते को नु विप्रणयेन्मनः
+पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च
+अग्निं दीप्तमिवासीदेद्राजानमुपशिक्षितः
+आचरिष्यसि चेत्कर्म महतोऽर्थानवाप्स्यसि
+न हि तेषामहं द्रुग्धस्तत्तेषां दोषवद्गतम्
+भवतैव कृता राजन्भवता परिपालिताः
+नदी मधुरपानीया यथा राजंस्तथा भवान्
+उपपन्नस्त्वमेतेन यथा क्षत्रिय भाषसे
+धातारं गर्हते नित्यं लब्धार्थांश्च न मृष्यते
+आशीविषमिव क्रुद्धं प्रभुं प्राणधनेश्वरम्
+दुरासदां दुष्प्रवेशां गुहां हैमवतीमिव
+अध्रुवे जीविते मोहादर्थतृष्णामुपाश्रिताः
+ये वा भवद्विनाशेन राज्यमिच्छन्त्यनन्तरम्
+दुर्गतीर्था बृहत्कूला करीरीवेत्रसंयुता
+जिज्ञासुरिह संप्राप्तस्तवाहं राजसत्तम
+राज्येनामात्यसंस्थेन कथं राजन्प्रमा���्यसि
+याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्
+अवश्यं प्रजहात्येतत्तद्विद्वान्कोऽनुसंज्वरेत्
+तस्य मे रोचसे राजन्क्षुधितस्येव भोजनम्
+कच्चिच्छुद्धस्वभावेन श्रिया हीनो न शोचसि
+पश्य तेषां कृपणतां पश्य तेषामबुद्धिताम्
+यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्वनुवर्ण्यताम्
+नानुशोचसि कौसल्य सर्वार्थेषु तथा भव
+जीवितं संत्यजन्त्येके धनलोभपरा नराः
+तेनैवोपेन्धनो नूनं दावो दहति दारुणः
+भवतोऽर्थकृदित्येव मयि दोषो हि तैः कृतः
+नेह युक्तं चिरं स्थातुं जवेनातो व्रजेद्बुधः
+वायसश्चैव मे राजन्नन्तकायाभिसंहितः
+धर्ममेकेऽभिपद्यन्ते कल्याणाभिजना नराः
+अथैषामेकतो राजन्मुहूर्तादेव भीर्भवेत्
+शृणु सर्वमशेषेण यत्त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः
+अन्तरैरभिसंधाय राजन्सिध्यन्ति नान्यथा
+मधुप्रपातो हि भवान्भोजनं विषसंयुतम्
+आरम्भांश्चास्य महतो दुष्करांस्त्वं प्रयोजय
+ईर्ष्यातिच्छेदसंपन्ना राजन्पुरुषमानिनः
+ये त्वादानपरा एव वसन्ति भवतो गृहे
+गहनं भवतो राज्यमन्धकारतमोवृतम्
+यथा लब्धोपपन्नार्थस्तथा कौसल्य रंस्यसे
+असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्
+त्वं पुनः प्राज्ञरूपः सन्कृपणं परितप्यसे
+बहुमित्राश्च राजानो बह्वमित्रास्तथैव च
+अगतीकगतिर्ह्येषा या राज्ञा सह जीविका
+वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते
+असंशयं दैवपरः क्षिप्रमेव विनश्यति
+त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः
+उषितं शङ्कमानेन प्रमादं परिरक्षता
+श्रियं च पुत्रपौत्रं च मनुष्या धर्मचारिणः
+नेह विश्वसितुं शक्यं भवतापि कुतो मया
+न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर्विनयमिच्छता
+तां चेच्छक्ष्यस्यनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि
+अनर्हानपि चैवान्यान्मन्यते श्रीमतो जनान्
+एकदोषा हि बहवो मृद्नीयुरपि कण्टकान्
+अन्येषामपि नश्यन्ति सुहृदश्च धनानि च
+उभयोरेव वामर्थे यतिष्ये तव तस्य च
+प्रत्यमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः
+तैर्हि मे संधितो बाणः काके निपतितः प्रभो
+यथाहं तं नियोक्ष्यामि तत्करिष्यत्यसंशयम्
+अथ चेत्पौरुषं किंचित्क्षत्रियात्मनि पश्यसि
+तेषामहं भयाद्राजन्गमिष्याम्यन्यमाश्रमम्
+अनर्थांश्चार्थरूपेण अर्थांश्चानर्थरूपतः
+आशीविषैश्च तस्याहुः संगतं यस्य राजभिः
+ज्ञात्वा नयानपायांश्च भृत्यतस्ते भयानि च
+प्रत्युत्पन्नाननुभवन्मा शुचस्त्वमनागतान्
+प्रतिषिद्धानवाप्येषु दुर्लभेष्वहितेषु च
+वैश्वानर इव क्रुद्धः समूलमपि निर्दहेत्
+अदर्शयन्निमं दोषमेकैकं दुर्बलं कुरु
+प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्
+हिताहितांस्तु बुध्येथा मा परोक्षमतिर्भव
+ब्रह्मचर्योपपन्नश्च त्वद्विधो नैव मुह्यति
+अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश्चाच्छादनानि च
+निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवमस्योपवर्णय
+न च मेऽत्र भवान्गर्ह्यो न च येषां भवान्प्रियः
+दृष्टं ह्येतन्मया राजंस्तपोदीर्घेण चक्षुषा
+शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च
+प्रागेवोक्तश्च दोषोऽयमाचार्यैर्नृपसेविनाम्
+नदीबन्धविरोधांश्च बलवद्भिर्विरुध्यताम्
+यद्येतद्रोचते राजन्पुनर्ब्रूहि ब्रवीमि ते
+सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना
+इति राजन्मयः प्राह वर्तते च तथैव तत्
+ददात्यस्मद्विधोऽमात्यो बुद्धिसाहाय्यमापदि
+न्यायतो दुष्कृते घातः सुकृते स्यात्कथं वधः
+प्रतिभोगसुखेनैव कोशमस्य विरेचय
+यथाश्रित्य महावृक्षं कक्षः संवर्धते महान्
+अग्निना तामसं दुर्गं नौभिराप्यं च गम्यते
+असतामिव ते भावो वर्तते न सतामिव
+आनृशंस्येन वृत्तेन क्षत्रियेच्छसि जीवितुम्
+राजदुर्गावतरणे नोपायं पण्डिता विदुः
+अथ भूयांसमेवार्थं करिष्यामि पुनः पुनः
+न त्वेव जाल्मीं कापालीं वृत्तिमेषितुमर्हसि
+काकेन बडिशेनेमामतार्षं त्वामहं नदीम्
+अभूतिकामा भूतानां तादृशैर्मेऽभिसंहितम्
+एष श्वरूपरहितो द्वीपी भवसि पुत्रक
+ततस्तं संवृणोत्येव तमतीत्य च वर्धते
+अकाम्यान्कामयानोऽर्थान्पराचीनानुपद्रुतान्
+नागानश्वान्मनुष्यांश्च कृतकैरुपघातय
+नैकान्तेनाप्रमादो हि कर्तुं शक्यो महीपतौ
+मुनिः कालकवृक्षीय इत्येवमभिसंज्ञितः
+परैर्वा संविदं कृत्वा बलमप्यस्य घातय
+असंभवे श्रियो राजन्हीनस्य सचिवादिभिः
+अरेर्हि दुर्हताद्भेयं भग्नपृष्ठादिवोरगात्
+व्यापन्ने भवतो राज्ये राजन्पितरि संस्थिते
+अभ्युद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः
+कृच्छ्राल्लब्धमभिप्रेतं यदा कौसल्य नश्यति
+त्यागधर्मविदं मुण्डं कंचिदस्योपवर्णय
+ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्
+नियच्छ यच्छ संयच्छ इन्द्रियाणि मनो गिरम्
+अमात्यं को न कुर्वीत राज्यप्रणयकोविदम्
+एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः ��ुनिश्चिताः
+अपि मूलफलाजीवो रमस्वैको महावने
+महाह्रदः संक्षुभित आत्मनैव प्रसीदति
+प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि
+अन्तःसर्प इवागारे वीरपत्न्या इवालये
+दुरासिताद्दुर्व्रजितादिङ्गितादङ्गचेष्टितात्
+भवन्तं पर्यवज्ञाय जिघांसन्ति भवत्प्रियम्
+वाग्यतः संगृहीतात्मा सर्वभूतदयान्वितः
+मन्त्रभेदभयाद्राजंस्तस्मादेतद्ब्रवीमि ते
+न भयं द्वीपिनः कार्यं मृत्युतस्ते कथंचन
+संचये च विनाशान्ते मरणान्ते च जीविते
+सीता नाम नदी राजन्प्लवो यस्यां निमज्जति
+एतदेवंगतस्याहं सुखं पश्यामि केवलम्
+अवाप्यान्कामयस्वार्थान्नानवाप्यान्कदाचन
+अल्पमिच्छन्नचपलो मृदुर्दान्तः सुसंशितः
+अतो नायं शुभो वासस्तुल्ये सदसती इह
+आशीविषैः परिवृतः कूपस्त्वमिव पार्थिव
+ततः कारणमाज्ञाय पुरुषं पुरुषं जहि
+न तु प्रमादः कर्तव्यः कथंचिद्भूतिमिच्छता
+आनृशंस्येन वृत्तेन क्षत्रियेच्छसि जीवितुम्
+जिज्ञासुरिह संप्राप्तस्तवाहं राजसत्तम
+तथा तस्येहमानस्य समारम्भो विनश्यति
+त्यागधर्मविदं मुण्डं कंचिदस्योपवर्णय
+बहुमित्राश्च राजानो बह्वमित्रास्तथैव च
+नैकान्तेनाप्रमादो हि कर्तुं शक्यो महीपतौ
+यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्वनुवर्ण्यताम्
+निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवमस्योपवर्णय
+ईर्ष्यातिच्छेदसंपन्ना राजन्पुरुषमानिनः
+कच्चिच्छुद्धस्वभावेन श्रिया हीनो न शोचसि
+अल्पमिच्छन्नचपलो मृदुर्दान्तः सुसंशितः
+तां चेच्छक्ष्यस्यनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि
+अभिविष्यन्दते श्रीर्हि सत्यपि द्विषतो जनात्
+दुर्गतीर्था बृहत्कूला करीरीवेत्रसंयुता
+नियच्छ यच्छ संयच्छ इन्द्रियाणि मनो गिरम्
+कच्चिज्जितेन्द्रियो राजा कच्चिदभ्यन्तरा जिताः
+अरेर्हि दुर्हताद्भेयं भग्नपृष्ठादिवोरगात्
+अन्तरैर्भेदयित्वारीन्बिल्वं बिल्वेन शातय
+श्वगृध्रगोमायुयुतो राजहंससमो ह्यसि
+नानुशोचसि कौसल्य सर्वार्थेषु तथा भव
+सदृशं पण्डितस्यैतदीषादन्तेन दन्तिना
+अग्निं दीप्तमिवासीदेद्राजानमुपशिक्षितः
+देवतेव हि सर्वार्थान्कुर्याद्राजा प्रसादितः
+प्रतिकृष्टेषु भावेषु व्यतिकृष्टेष्वसंभवे
+प्रतिषिद्धानवाप्येषु दुर्लभेष्वहितेषु च
+न त्वेव जाल्मीं कापालीं वृत्तिमेषितुमर्हसि
+तथान्ये संत्यजन्त्येनं मत्वा परमदुर्लभम्
+अन्तरैरभ��संधाय राजन्सिध्यन्ति नान्यथा
+पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च
+उपपन्नस्त्वमेतेन यथा क्षत्रिय भाषसे
+प्रत्यमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः
+उद्यानानि महार्हाणि शयनान्यासनानि च
+गहनं भवतो राज्यमन्धकारतमोवृतम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्
+न भयं द्वीपिनः कार्यं मृत्युतस्ते कथंचन
+पश्य तेषां कृपणतां पश्य तेषामबुद्धिताम्
+तथोपमामिमां मन्ये वागुरां सर्वघातिनीम्
+अमात्यं को न कुर्वीत राज्यप्रणयकोविदम्
+मधुप्रपातो हि भवान्भोजनं विषसंयुतम्
+अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश्चाच्छादनानि च
+पुरस्ताद्भूतपूर्वत्वाद्धीनभाग्यो हि दुर्मतिः
+राजदुर्गावतरणे नोपायं पण्डिता विदुः
+बहुनक्रझषग्राहां तिमिंगिलगणायुताम्
+अभ्युद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः
+कृच्छ्राल्लब्धमभिप्रेतं यदा कौसल्य नश्यति
+काकेन बडिशेनेमामतार्षं त्वामहं नदीम्
+अनर्थांश्चार्थरूपेण अर्थांश्चानर्थरूपतः
+तथोपमा ह्यमात्यास्ते राजंस्तान्परिशोधय
+इति राजन्मयः प्राह वर्तते च तथैव तत्
+स्नेहात्त्वां प्रब्रवीम्येतन्मा भूयो विभ्रमेदिति
+दुरासिताद्दुर्व्रजितादिङ्गितादङ्गचेष्टितात्
+अकाम्यान्कामयानोऽर्थान्पराचीनानुपद्रुतान्
+प्रागेवोक्तश्च दोषोऽयमाचार्यैर्नृपसेविनाम्
+तां बुद्धिमुपजिज्ञासुस्त्वमेवैनान्परित्यज
+एकदोषा हि बहवो मृद्नीयुरपि कण्टकान्
+याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि
+त्वादृशं हि कुले जातमनृशंसं बहुश्रुतम्
+दृष्टं ह्येतन्मया राजंस्तपोदीर्घेण चक्षुषा
+आशीविषमिव क्रुद्धं प्रभुं प्राणधनेश्वरम्
+मुनिः कालकवृक्षीय इत्येवमभिसंज्ञितः
+नेह युक्तं चिरं स्थातुं जवेनातो व्रजेद्बुधः
+सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा
+शीलं जिज्ञासमानेन राज्ञश्च सहजीविना
+असतामिव ते भावो वर्तते न सतामिव
+अवाप्यान्कामयस्वार्थान्नानवाप्यान्कदाचन
+उषितं शङ्कमानेन प्रमादं परिरक्षता
+अर्थायैव हि केषांचिद्धननाशो भवत्युत
+ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये
+उभयोरेव वामर्थे यतिष्ये तव तस्य च
+असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्
+भवतोऽर्थकृदित्येव मयि दोषो हि तैः कृतः
+शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज
+अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद्गच्छेदनामयम्
+आचरिष्यसि चेत्कर्म महतोऽर्थानवाप्स्यसि
+आगन्ता मद्गृहं तात वैदेहः सत्यसंगरः
+अन्येषामपि नश्यन्ति सुहृदश्च धनानि च
+अमात्या मे न रोचन्ते वितृष्णस्य यथोदकम्
+असंभवे श्रियो राजन्हीनस्य सचिवादिभिः
+असंशयं दैवपरः क्षिप्रमेव विनश्यति
+दैवे प्रतिनिविष्टे च किं श्रेयो मन्यते भवान्
+एतदेवंगतस्याहं सुखं पश्यामि केवलम्
+अध्रुवे जीविते मोहादर्थतृष्णामुपाश्रिताः
+परत्र सुखमिच्छन्तो निर्विद्येयुश्च लौकिकात्
+महाह्रदः संक्षुभित आत्मनैव प्रसीदति
+जीवितं संत्यजन्त्येके धनलोभपरा नराः
+कच्चित्त्वं न तथा प्राज्ञ मत्सरी कोसलाधिप
+वयं तु ब्राह्मणा नाम मृदुदण्डाः कृपालवः
+सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना
+तदा निर्विद्यते सोऽर्थात्परिभग्नक्रमो नरः
+व्यापन्ने भवतो राज्ये राजन्पितरि संस्थिते
+तेष्वेव सज्जयेथास्त्वं यथा नश्येत्स्वयं परः
+ततः सहायान्सोत्साहाँल्लप्स्यसेऽव्यसनाञ्शुचीन्
+ददात्यस्मद्विधोऽमात्यो बुद्धिसाहाय्यमापदि
+यथाश्रित्य महावृक्षं कक्षः संवर्धते महान्
+सीता नाम नदी राजन्प्लवो यस्यां निमज्जति
+वैश्वानर इव क्रुद्धः समूलमपि निर्दहेत्
+शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च
+वधो ह्येवात्र सुकृते दुष्कृते न च संशयः
+विद्यते कारणं नान्यदिति मे नात्र संशयः
+ततो गच्छत्वसिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्
+अनागतमतीतं च यथा तथ्यविनिश्चयात्
+नृशंसवृत्तिं पापिष्ठां दुःखां कापुरुषोचिताम्
+यद्येव प्रतिषेद्धव्यो यद्युपेक्षणमर्हति
+अदर्शयन्निमं दोषमेकैकं दुर्बलं कुरु
+भवतैव कृता राजन्भवता परिपालिताः
+शृणु सर्वमशेषेण यत्त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः
+वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः
+न्यायतो दुष्कृते घातः सुकृते स्यात्कथं वधः
+वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते
+हिताहितांस्तु बुध्येथा मा परोक्षमतिर्भव
+यत्नेनोपचरेन्नित्यं नाहमस्मीति मानवः
+प्रमादाद्धि स्खलेद्राजा स्खलिते नास्ति जीवितम्
+नदीबन्धविरोधांश्च बलवद्भिर्विरुध्यताम्
+यस्त्वं प्रव्रजितो राज्याद्व्यसनं चोत्तमं गतः
+न जीवितार्थं मन्यन्ते पुरुषा हि धनादृते
+यथा लब्धोपपन्नार्थस्तथा कौसल्य रंस्यसे
+परैर्वा संविदं कृत्वा बलमप्यस्य घातय
+राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्
+त्यागधर्मविदो वीराः स्वयमेव त्यजन्त्युत
+यद्येतद्रोचते राजन्पुनर्ब्रूहि ब्रवीमि ते
+तेनैवोपेन्धनो नूनं दावो दहति दारुणः
+तैर्हि मे संधितो बाणः काके निपतितः प्रभो
+दुरासदां दुष्प्रवेशां गुहां हैमवतीमिव
+ज्ञात्वा नयानपायांश्च भृत्यतस्ते भयानि च
+हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा
+नेह विश्वसितुं शक्यं भवतापि कुतो मया
+ततस्तं संवृणोत्येव तमतीत्य च वर्धते
+अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते जनाः
+ये वा भवद्विनाशेन राज्यमिच्छन्त्यनन्तरम्
+पश्य बुद्ध्या मनुष्याणां राजन्नापदमात्मनः
+बहु संकसुकं दृष्ट्वा विवित्सासाधनेन च
+उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च
+ब्रह्मचर्योपपन्नश्च त्वद्विधो नैव मुह्यति
+अथैषामेकतो राजन्मुहूर्तादेव भीर्भवेत्
+राजन्नात्मानमाचक्षे संबन्धी भवतो ह्यहम्
+तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः
+ततः कारणमाज्ञाय पुरुषं पुरुषं जहि
+अतो नायं शुभो वासस्तुल्ये सदसती इह
+अन्तःसर्प इवागारे वीरपत्न्या इवालये
+ये त्वादानपरा एव वसन्ति भवतो गृहे
+नागानश्वान्मनुष्यांश्च कृतकैरुपघातय
+अनर्हानपि चैवान्यान्मन्यते श्रीमतो जनान्
+अथ चेत्पौरुषं किंचित्क्षत्रियात्मनि पश्यसि
+धर्ममेकेऽभिपद्यन्ते कल्याणाभिजना नराः
+राज्येनामात्यसंस्थेन कथं राजन्प्रमाद्यसि
+अवश्यं प्रजहात्येतत्तद्विद्वान्कोऽनुसंज्वरेत्
+दातुमर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः
+स्वस्ति चेच्छामि भवतः परेषां च यथात्मनः
+धनं वा पुरुषं राजन्पुरुषो वा पुनर्धनम्
+तमुत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय
+अग्निना तामसं दुर्गं नौभिराप्यं च गम्यते
+आशीविषैः परिवृतः कूपस्त्वमिव पार्थिव
+त्वं पुनः प्राज्ञरूपः सन्कृपणं परितप्यसे
+प्रतिभोगसुखेनैव कोशमस्य विरेचय
+एष श्वरूपरहितो द्वीपी भवसि पुत्रक
+रममाणः श्रिया कश्चिन्नान्यच्छ्रेयोऽभिमन्यते
+तस्य मे रोचसे राजन्क्षुधितस्येव भोजनम्
+संचये च विनाशान्ते मरणान्ते च जीविते
+भक्त्या वृत्तिं समाख्यातुं भवतोऽन्तिकमागमम्
+प्रत्युत्पन्नाननुभवन्मा शुचस्त्वमनागतान्
+तेभ्यः सर्वेभ्य एवाहुर्भयं राजोपसेविनाम्
+वायसश्चैव मे राजन्नन्तकायाभिसंहितः
+कच्चिदेषां प्रियो राजा कच्चिद्राज्ञः प्रियाः प्रजाः
+संयोगे विप्रयोगान्ते को नु विप्रणयेन्म��ः
+अपि मूलफलाजीवो रमस्वैको महावने
+यथाहं तं नियोक्ष्यामि तत्करिष्यत्यसंशयम्
+सर्वकामान्परित्यज्य तपस्तप्तं तदा मया
+प्रज्ञानतृप्तो विक्रान्तस्त्वद्विधो नानुशोचति
+नदी मधुरपानीया यथा राजंस्तथा भवान्
+न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर्विनयमिच्छता
+प्रकृत्या ह्युपपन्नोऽसि बुद्ध्या चाद्भुतदर्शन
+तेषामहं भयाद्राजन्गमिष्याम्यन्यमाश्रमम्
+न हि तेषामहं द्रुग्धस्तत्तेषां दोषवद्गतम्
+भजस्व श्वेतकाकीयैर्मित्राधममनर्थकैः
+संश्लेषं वा करिष्यामि शाश्वतं ह्यनपायिनम्
+उभे दृष्ट्वा दुःखसुखे राज्यं प्राप्य यदृच्छया
+छद्मना मम काकश्च गमितो यमसादनम्
+धातारं गर्हते नित्यं लब्धार्थांश्च न मृष्यते
+पितुः सखा च भवतः संमतः सत्यसंगरः
+श्रियं च पुत्रपौत्रं च मनुष्या धर्मचारिणः
+अथ भूयांसमेवार्थं करिष्यामि पुनः पुनः
+एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः सुनिश्चिताः
+अगतीकगतिर्ह्येषा या राज्ञा सह जीविका
+बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत्तेन नन्दन्ति शत्रवः
+न च मेऽत्र भवान्गर्ह्यो न च येषां भवान्प्रियः
+वाग्यतः संगृहीतात्मा सर्वभूतदयान्वितः
+आशीविषैश्च तस्याहुः संगतं यस्य राजभिः
+यदेको रमतेऽरण्ये यच्चाप्यल्पेन तुष्यति
+ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्
+एतस्मात्कारणादेतद्दुःखं भूयोऽनुवर्तते
+ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव
+भवन्तं पर्यवज्ञाय जिघांसन्ति भवत्प्रियम्
+दुर्व्याहृताच्छङ्कमानो दुष्कृताद्दुरधिष्ठितात्
+आरम्भांश्चास्य महतो दुष्करांस्त्वं प्रयोजय
+त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः
+मन्त्रभेदभयाद्राजंस्तस्मादेतद्ब्रवीमि ते
+अभूतिकामा भूतानां तादृशैर्मेऽभिसंहितम्
+स्थाण्वश्मकण्टकवतीं व्याघ्रसिंहगजाकुलाम्
+कोशक्षये त्वमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति
+अनन्त्यं तं सुखं मत्वा श्रियमन्यः परीक्षते
+उभे दृष्ट्वा दुःखसुखे राज्यं प्राप्य यदृच्छया
+आशीविषैश्च तस्याहुः संगतं यस्य राजभिः
+धातारं गर्हते नित्यं लब्धार्थांश्च न मृष्यते
+श्रियं च पुत्रपौत्रं च मनुष्या धर्मचारिणः
+राज्यं राज्यस्य मन्त्रं वा महतीं वा पुनः श्रियम्
+नदी मधुरपानीया यथा राजंस्तथा भवान्
+यथाश्रित्य महावृक्षं कक्षः संवर्धते महान्
+तथा तस्येहमानस्य समारम्भो विनश्यति
+छद्मना ��म काकश्च गमितो यमसादनम्
+भवतोऽर्थकृदित्येव मयि दोषो हि तैः कृतः
+परत्र सुखमिच्छन्तो निर्विद्येयुश्च लौकिकात्
+अनागतमतीतं च यथा तथ्यविनिश्चयात्
+आशीविषमिव क्रुद्धं प्रभुं प्राणधनेश्वरम्
+तां बुद्धिमुपजिज्ञासुस्त्वमेवैनान्परित्यज
+दुर्व्याहृताच्छङ्कमानो दुष्कृताद्दुरधिष्ठितात्
+याजयैनं विश्वजिता सर्वस्वेन वियुज्यताम्
+यद्येव प्रतिषेद्धव्यो यद्युपेक्षणमर्हति
+यथाहं तं नियोक्ष्यामि तत्करिष्यत्यसंशयम्
+तथोपमा ह्यमात्यास्ते राजंस्तान्परिशोधय
+संयोगे विप्रयोगान्ते को नु विप्रणयेन्मनः
+एष श्वरूपरहितो द्वीपी भवसि पुत्रक
+त्वादृशं हि कुले जातमनृशंसं बहुश्रुतम्
+नृशंसवृत्तिं पापिष्ठां दुःखां कापुरुषोचिताम्
+नानुशोचसि कौसल्य सर्वार्थेषु तथा भव
+उपपन्नस्त्वमेतेन यथा क्षत्रिय भाषसे
+कच्चिदेषां प्रियो राजा कच्चिद्राज्ञः प्रियाः प्रजाः
+वसस्व परमामित्रविषये प्राज्ञसंमते
+अल्पमिच्छन्नचपलो मृदुर्दान्तः सुसंशितः
+पुरस्ताद्भूतपूर्वत्वाद्धीनभाग्यो हि दुर्मतिः
+न त्वेव जाल्मीं कापालीं वृत्तिमेषितुमर्हसि
+सीता नाम नदी राजन्प्लवो यस्यां निमज्जति
+अन्तरैरभिसंधाय राजन्सिध्यन्ति नान्यथा
+तथान्ये संत्यजन्त्येनं मत्वा परमदुर्लभम्
+कोशक्षये त्वमित्राणां वशं कौसल्य गच्छति
+तदा निर्विद्यते सोऽर्थात्परिभग्नक्रमो नरः
+श्वगृध्रगोमायुयुतो राजहंससमो ह्यसि
+कृच्छ्राल्लब्धमभिप्रेतं यदा कौसल्य नश्यति
+काकेन बडिशेनेमामतार्षं त्वामहं नदीम्
+अमात्या मे न रोचन्ते वितृष्णस्य यथोदकम्
+स्थाण्वश्मकण्टकवतीं व्याघ्रसिंहगजाकुलाम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु प्रग्रहं च गमिष्यसि
+ते त्वत्प्रियं करिष्यन्ति तं चेष्यन्ति वृका इव
+बलार्थमूलं व्युच्छिद्येत्तेन नन्दन्ति शत्रवः
+अथ भूयांसमेवार्थं करिष्यामि पुनः पुनः
+न च मेऽत्र भवान्गर्ह्यो न च येषां भवान्प्रियः
+दुरासिताद्दुर्व्रजितादिङ्गितादङ्गचेष्टितात्
+इति राजन्मयः प्राह वर्तते च तथैव तत्
+धर्ममेकेऽभिपद्यन्ते कल्याणाभिजना नराः
+ईर्ष्यातिच्छेदसंपन्ना राजन्पुरुषमानिनः
+शक्या विषहता कर्तुं नक्लीबेन नृपात्मज
+बहुमित्राश्च राजानो बह्वमित्रास्तथैव च
+यस्त्वं प्रव्रजितो राज्याद्व्यसनं चोत्तमं गतः
+अग्निं दीप्तमिवासीदेद्राजानमुपशिक्षितः
+व्यापन्ने भवतो राज्ये राजन्पितरि संस्थिते
+कच्चित्त्वं न तथा प्राज्ञ मत्सरी कोसलाधिप
+अरेर्हि दुर्हताद्भेयं भग्नपृष्ठादिवोरगात्
+हित्वा स्तम्भं च मानं च क्रोधहर्षौ भयं तथा
+निन्द्यास्य मानुषं कर्म दैवमस्योपवर्णय
+रममाणः श्रिया कश्चिन्नान्यच्छ्रेयोऽभिमन्यते
+अवश्यं प्रजहात्येतत्तद्विद्वान्कोऽनुसंज्वरेत्
+देवतेव हि सर्वार्थान्कुर्याद्राजा प्रसादितः
+ब्रह्मचर्योपपन्नश्च त्वद्विधो नैव मुह्यति
+भवन्तं पर्यवज्ञाय जिघांसन्ति भवत्प्रियम्
+जीवितं संत्यजन्त्येके धनलोभपरा नराः
+एकदोषा हि बहवो मृद्नीयुरपि कण्टकान्
+अन्येषामपि नश्यन्ति सुहृदश्च धनानि च
+प्रतिभोगसुखेनैव कोशमस्य विरेचय
+दुरासदां दुष्प्रवेशां गुहां हैमवतीमिव
+यद्येतद्रोचते राजन्पुनर्ब्रूहि ब्रवीमि ते
+तेनैवोपेन्धनो नूनं दावो दहति दारुणः
+नेह विश्वसितुं शक्यं भवतापि कुतो मया
+अर्थायैव हि केषांचिद्धननाशो भवत्युत
+तेभ्यः सर्वेभ्य एवाहुर्भयं राजोपसेविनाम्
+उभयोरेव वामर्थे यतिष्ये तव तस्य च
+पश्य बुद्ध्या मनुष्याणां राजन्नापदमात्मनः
+न हि तेषामहं द्रुग्धस्तत्तेषां दोषवद्गतम्
+वर्तमानः स्वशास्त्रे वै संयतात्मा जितेन्द्रियः
+मुनिः कालकवृक्षीय इत्येवमभिसंज्ञितः
+परैर्वा संविदं कृत्वा बलमप्यस्य घातय
+ततः सहायान्सोत्साहाँल्लप्स्यसेऽव्यसनाञ्शुचीन्
+अन्तरैर्भेदयित्वारीन्बिल्वं बिल्वेन शातय
+न जातु विवृतः कार्यः शत्रुर्विनयमिच्छता
+अनर्हानपि चैवान्यान्मन्यते श्रीमतो जनान्
+तेनैव त्वं धृतिमता श्रीमता चाभिसत्कृतः
+आचरिष्यसि चेत्कर्म महतोऽर्थानवाप्स्यसि
+नैकान्तेनाप्रमादो हि कर्तुं शक्यो महीपतौ
+अथ चेत्पौरुषं किंचित्क्षत्रियात्मनि पश्यसि
+अथैषामेकतो राजन्मुहूर्तादेव भीर्भवेत्
+सदृशं पण्डितस्यैतदीषादन्तेन दन्तिना
+तेष्वेव सज्जयेथास्त्वं यथा नश्येत्स्वयं परः
+पश्य तेषां कृपणतां पश्य तेषामबुद्धिताम्
+प्रज्ञानतृप्तो विक्रान्तस्त्वद्विधो नानुशोचति
+दृष्टं ह्येतन्मया राजंस्तपोदीर्घेण चक्षुषा
+एतस्मात्कारणादेतद्दुःखं भूयोऽनुवर्तते
+नेह युक्तं चिरं स्थातुं जवेनातो व्रजेद्बुधः
+अध्रुवे जीविते मोहादर्थतृष्णामुपाश्रिताः
+संचये च विनाशान्ते मरणान्ते च जीविते
+आनृशंस्येन वृत्तेन क्षत्रिये��्छसि जीवितुम्
+ततो गच्छत्वसिद्धार्थः पीड्यमानो महाजनम्
+नदीबन्धविरोधांश्च बलवद्भिर्विरुध्यताम्
+अनर्थांश्चार्थरूपेण अर्थांश्चानर्थरूपतः
+तथोपमामिमां मन्ये वागुरां सर्वघातिनीम्
+ज्ञात्वा नयानपायांश्च भृत्यतस्ते भयानि च
+प्रत्यमित्रं निषेवस्व प्रणिपत्य कृताञ्जलिः
+असंशयं पुण्यशीलः प्राप्नोति परमां गतिम्
+विद्यते कारणं नान्यदिति मे नात्र संशयः
+न्यायतो दुष्कृते घातः सुकृते स्यात्कथं वधः
+असंशयं दैवपरः क्षिप्रमेव विनश्यति
+अदर्शयन्निमं दोषमेकैकं दुर्बलं कुरु
+ये वा भवद्विनाशेन राज्यमिच्छन्त्यनन्तरम्
+प्रमाणं सर्वभूतेषु गत्वा प्रग्रहणं महत्
+भजस्व श्वेतकाकीयैर्मित्राधममनर्थकैः
+तैर्हि मे संधितो बाणः काके निपतितः प्रभो
+ये त्वादानपरा एव वसन्ति भवतो गृहे
+तां चेच्छक्ष्यस्यनुष्ठातुं कर्म चैव करिष्यसि
+ब्रवीमि हन्त ते नीतिं राज्यस्य प्रतिपत्तये
+त्यागधर्मविदं मुण्डं कंचिदस्योपवर्णय
+तेषामहं भयाद्राजन्गमिष्याम्यन्यमाश्रमम्
+पक्षिणो मृगजातानि रसा गन्धाः फलानि च
+बहुनक्रझषग्राहां तिमिंगिलगणायुताम्
+आशीविषैः परिवृतः कूपस्त्वमिव पार्थिव
+तमुत्तमेन शौचेन कर्मणा चाभिराधय
+स्वस्ति चेच्छामि भवतः परेषां च यथात्मनः
+त्वं पुनः प्राज्ञरूपः सन्कृपणं परितप्यसे
+यत्नेनोपचरेन्नित्यं नाहमस्मीति मानवः
+उषितं शङ्कमानेन प्रमादं परिरक्षता
+शृणु सर्वमशेषेण यत्त्वां वक्ष्यामि तत्त्वतः
+भवतैव कृता राजन्भवता परिपालिताः
+राजदुर्गावतरणे नोपायं पण्डिता विदुः
+हिताहितांस्तु बुध्येथा मा परोक्षमतिर्भव
+तस्य मे रोचसे राजन्क्षुधितस्येव भोजनम्
+यज्ञदानप्रशंसास्मै ब्राह्मणेष्वनुवर्ण्यताम्
+ददात्यस्मद्विधोऽमात्यो बुद्धिसाहाय्यमापदि
+ततः सुहृद्बलं लब्ध्वा मन्त्रयित्वा सुमन्त्रितम्
+प्रागेवोक्तश्च दोषोऽयमाचार्यैर्नृपसेविनाम्
+प्रत्युत्पन्नाननुभवन्मा शुचस्त्वमनागतान्
+वाग्यतः संगृहीतात्मा सर्वभूतदयान्वितः
+अनन्त्यं तं सुखं मत्वा श्रियमन्यः परीक्षते
+राजन्नात्मानमाचक्षे संबन्धी भवतो ह्यहम्
+शय्यासनानि यानानि महार्हाणि गृहाणि च
+असंभवे श्रियो राजन्हीनस्य सचिवादिभिः
+अन्यत्रापि सतीं लक्ष्मीं कुशला भुञ्जते जनाः
+स्नेहात्त्वां प्रब्रवीम्येतन्मा भूयो विभ्रमेदिति
+राज्ये��ामात्यसंस्थेन कथं राजन्प्रमाद्यसि
+वयं तु ब्राह्मणा नाम मृदुदण्डाः कृपालवः
+अपि मूलफलाजीवो रमस्वैको महावने
+उभयत्र प्रसक्तस्य धर्मे चाधर्म एव च
+यदेको रमतेऽरण्ये यच्चाप्यल्पेन तुष्यति
+भक्त्या वृत्तिं समाख्यातुं भवतोऽन्तिकमागमम्
+प्रमादाद्धि स्खलेद्राजा स्खलिते नास्ति जीवितम्
+सिद्धेनौषधयोगेन सर्वशत्रुविनाशिना
+अकाम्यान्कामयानोऽर्थान्पराचीनानुपद्रुतान्
+नियच्छ यच्छ संयच्छ इन्द्रियाणि मनो गिरम्
+वायसश्चैव मे राजन्नन्तकायाभिसंहितः
+यथा लब्धोपपन्नार्थस्तथा कौसल्य रंस्यसे
+एते चान्ये च बहवो दम्भयोगाः सुनिश्चिताः
+अपि त्यागं बुभूषेत कच्चिद्गच्छेदनामयम्
+मन्त्रभेदभयाद्राजंस्तस्मादेतद्ब्रवीमि ते
+अतो नायं शुभो वासस्तुल्ये सदसती इह
+महाह्रदः संक्षुभित आत्मनैव प्रसीदति
+आरम्भांश्चास्य महतो दुष्करांस्त्वं प्रयोजय
+अगतीकगतिर्ह्येषा या राज्ञा सह जीविका
+अमात्यं को न कुर्वीत राज्यप्रणयकोविदम्
+वैश्वानर इव क्रुद्धः समूलमपि निर्दहेत्
+जिज्ञासुरिह संप्राप्तस्तवाहं राजसत्तम
+अग्निना तामसं दुर्गं नौभिराप्यं च गम्यते
+दुर्गतीर्था बृहत्कूला करीरीवेत्रसंयुता
+नागानश्वान्मनुष्यांश्च कृतकैरुपघातय
+ततस्तं संवृणोत्येव तमतीत्य च वर्धते
+गहनं भवतो राज्यमन्धकारतमोवृतम्
+वधो ह्येवात्र सुकृते दुष्कृते न च संशयः
+दातुमर्हति ते वृत्तिं वैदेहः सत्यसंगरः
+अभिविष्यन्दते श्रीर्हि सत्यपि द्विषतो जनात्
+शीलं जिज्ञासमानेन राज्ञश्च सहजीविना
+कच्चिच्छुद्धस्वभावेन श्रिया हीनो न शोचसि
+मधुप्रपातो हि भवान्भोजनं विषसंयुतम्
+अभ्युद्धरति चात्मानं प्रसादयति च प्रजाः
+न जीवितार्थं मन्यन्ते पुरुषा हि धनादृते
+बहु संकसुकं दृष्ट्वा विवित्सासाधनेन च
+प्रतिषिद्धानवाप्येषु दुर्लभेष्वहितेषु च
+धनं वा पुरुषं राजन्पुरुषो वा पुनर्धनम्
+प्रतिकृष्टेषु भावेषु व्यतिकृष्टेष्वसंभवे
+सर्वकामान्परित्यज्य तपस्तप्तं तदा मया
+असतामिव ते भावो वर्तते न सतामिव
+अन्तःसर्प इवागारे वीरपत्न्या इवालये
+अभूतिकामा भूतानां तादृशैर्मेऽभिसंहितम्
+संश्लेषं वा करिष्यामि शाश्वतं ह्यनपायिनम्
+प्रकृत्या ह्युपपन्नोऽसि बुद्ध्या चाद्भुतदर्शन
+ततः कारणमाज्ञाय पुरुषं पुरुषं जहि
+एतदेवंगतस्याहं सुखं पश्यामि केवलम्
+पितुः सखा च भवतः संमतः सत्यसंगरः
+न भयं द्वीपिनः कार्यं मृत्युतस्ते कथंचन
+त्यागधर्मविदो वीराः स्वयमेव त्यजन्त्युत
+उद्यानानि महार्हाणि शयनान्यासनानि च
+दैवे प्रतिनिविष्टे च किं श्रेयो मन्यते भवान्
+त्रिविष्टपे पुण्यतमं स्थानं प्राप्नोति पार्थिवः
+कच्चिज्जितेन्द्रियो राजा कच्चिदभ्यन्तरा जिताः
+न तु प्रमादः कर्तव्यः कथंचिद्भूतिमिच्छता
+आगन्ता मद्गृहं तात वैदेहः सत्यसंगरः
+सहस्व श्रियमन्येषां यद्यपि त्वयि नास्ति सा
+अलभ्या ये शुभा भावाः स्त्रियश्चाच्छादनानि च
+अवाप्यान्कामयस्वार्थान्नानवाप्यान्कदाचन
+शयानं यान्तमासीनं प्रवृत्तं विषयेषु च
+गृहाण्याश्रित्य गावश्च क्षेत्राणि च धनानि च
+करोति यः शुभं कर्म स वै भद्राणि पश्यति
+कथं न विप्रणश्येम योनितोऽस्या इति प्रभो
+भूतैः प्रकृतिमापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति
+प्रयत्नसाध्यो हि स राजपुत्र; प्रज्ञाशरेणोन्मथितः परैति
+यक्षराक्षसगन्धर्वाः सिद्धाश्चान्ये दिवौकसः
+यस्तु भोगांस्त्यजेदात्मा स वै भोक्तुं व्यवस्यति
+ततोऽस्य जायते तीव्रा वेदना तत्क्षयात्पुनः
+अधीते चापि यो विप्रो वैश्यो यश्चार्जने रतः
+अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम्
+शूद्रकर्मा यदा तु स्यात्तदा पतति वै द्विजः
+प्रश्रिता विनयोपेता दमनित्याः सुसंशिताः
+बुद्धियुक्तानि तानीह कृतानि मनसा सह
+गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम्
+संकल्पजो मित्रवर्गो ज्ञातयः कारणात्मकाः
+प्राणी करोत्ययं कर्म सर्वमात्मार्थमात्मना
+दुर्लभो दृश्यते ह्यस्य विनिपातो महार्णवे
+यश्चिनोति शुभान्येव स भद्राणीह पश्यति
+कृताकृतस्य तपसः फलं पश्यस्व यादृशम्
+यादृशं तादृशं नित्यमश्नाति फलमूर्जितम्
+अतोऽन्ये त्वतिरिक्ता ये ते वै संकरजाः स्मृताः
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः
+मृत्युश्चापरिहारवान्समगतिः कालेन विच्छेदिता; दारोश्चूर्णमिवाश्मसारविहितं कर्मान्तिकं प्रापयेत्
+सरस्वतीनैमिषपुष्करेषु; ये चाप्यन्ये पुण्यदेशाः पृथिव्याम्
+स्नेहायतननाशाच्च धननाशाच्च पार्थिव
+संवसत्येव दुर्बुद्धिरसत्सु विषयेष्वपि
+विस्तराः क्लेशसंयुक्ताः संक्षेपास्तु सुखावहाः
+उत्कर्षार्थं प्रयतते नरः पुण्येन कर्मणा
+उत्पाद्य पुत्रान्मुनयो नृपते यत्र तत्र ह
+ऊर्ध्वं हित्वा प्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप
+गृहेषु येषामसवः पतन्ति; तेषामथो निर्हरणं प्रशस्तम्
+अतिक्रमे मज्जमानो विविधेन नरः सदा
+तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाच्चेति निश्चयः
+एकः शत्रुर्न द्वितीयोऽस्ति शत्रु;रज्ञानतुल्यः पुरुषस्य राजन्
+एवमाश्रमिणः सर्वे गृहस्थे यान्ति संस्थितिम्
+नसमानीह हीनानि तानि पुण्यतमान्यपि
+नित्यं सर्वास्ववस्थासु नासद्भिरिति मे मतिः
+देवतातिथिभृत्येभ्यः पितृभ्योऽथात्मनस्तथा
+दाक्ष्येण हव्यकव्यार्थं स्वधर्मं विचरेन्नृप
+स्वयंभूरसृजच्चाग्रे धातारं लोकपूजितम्
+अथ जातिसहस्राणि बहूनि परिवर्तते
+मुखजा ब्राह्मणास्तात बाहुजाः क्षत्रबन्धवः
+तेषामथासुरो भावो हृदयान्नापसर्पति
+न श्रीः संत्यजते नित्यमादित्यमिव रश्मयः
+तथा मर्त्यार्णवे जन्तोः कर्मविज्ञानतो गतिः
+तादृशं कुरुते रूपमेतदेवमवैहि मे
+नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम्
+गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत्
+भरद्वाजो हरिश्मश्रुः कुण्डधारः श्रुतश्रवाः
+एते स्वां प्रकृतिं प्राप्ता वैदेह तपसोऽऽश्रयात्
+न भिद्यन्ते कृतात्मान आत्मप्रत्ययदर्शिनः
+प्रायेण हि गृहस्थस्य ममत्वं नाम जायते
+सुखेन तासां राजेन्द्र मोदन्ते दिवि देवताः
+रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे; नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते
+दमेन शोभते विप्रः क्षत्रियो विजयेन तु
+शुभाशुभेषु सक्तात्मा प्राप्नोति सुमहद्भयम्
+अङ्गिराः कश्यपश्चैव वसिष्ठो भृगुरेव च
+विषयानश्नुते यस्तु न स भोक्ष्यत्यसंशयम्
+सद्भिस्तु सह संसर्गः शोभते धर्मदर्शिभिः
+धर्मक्रियावियुक्तानामशक्त्या संवृतात्मनाम्
+अवेक्ष्य मनसा शास्त्रं बुद्ध्या च नृपसत्तम
+ततो लोभाभिभूतात्मा सङ्गाद्वर्धयते जनम्
+श्रुतिप्रवृत्तं न च धर्ममाप्नुते; न चास्य धर्मे प्रतिषेधनं कृतम्
+ततो मोहपरीतास्ते नापश्यन्त यथा पुरा
+स्वाध्यायेन महर्षिभ्यो देवेभ्यो यज्ञकर्मणा
+अभिगम्य दत्तं तुष्ट्या यद्धन्यमाहुरभिष्टुतम्
+स्वरूपतामात्मकृतं च विस्तरं; कुलान्वयं द्रव्यसमृद्धिसंचयम्
+स्नेहपाशैर्बहुविधैरासक्तमनसो नराः
+न संकरेण द्रविणं विचिन्वीत विचक्षणः
+मर्त्यलोके च राजानो ये चान्ये गृहमेधिनः
+मूलगोत्राणि चत्वारि समुत्पन्नानि पार्थिव
+आधिव्याधिप्रतापाच्च निर्वेदमुपगच्छति
+सप्तर्षीणामथोर्ध्वं च विपृथुर्नाम पार्थिवः
+भवत्यल्पफलं कर्म सेवितं नित्यमुल्बणम्
+सत्कृत्य तु द्विजातिभ्यो यो ददाति नराधिप
+परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान्
+सतोयेऽन्यत्तु यत्तोयं तस्मिन्नेव प्रसिच्यते
+ततः क्रोधाभिभूतानां वृत्तं लज्जासमन्वितम्
+श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं; पराङ्मुखं परिबर्हैश्च हीनम्
+चीर्णं तपो न प्रणश्येद्वापः क्षेत्रे न नश्यति
+न तथान्येषु भूतेषु मनुष्यरहितेष्विह
+तस्माद्यो रक्षति नृपः स धर्मेणाभिपूज्यते
+क्षत्रधर्मा वैश्यधर्मा नावृत्तिः पतति द्विजः
+स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप
+अभयं सर्वभूतेभ्यस्तद्दानमतिवर्तते
+तपः सर्वगतं तात हीनस्यापि विधीयते
+स शब्दमात्रफलभाग्राजा भवति तस्करः
+अवज्ञया दीयते यत्तथैवाश्रद्धयापि च
+ऋणवाञ्जायते मर्त्यस्तस्मादनृणतां व्रजेत्
+चण्डालत्वेऽपि मानुष्यं सर्वथा तात दुर्लभम्
+यो दुर्लभतरं प्राप्य मानुष्यमिह वै नरः
+इत्याहुर्धर्मशास्त्रज्ञा ब्राह्मणा वेदपारगाः
+भजन्ते तानि चाद्यापि ये बालिशतमा नराः
+न्यायेनोपार्जिता दत्ताः किमुतान्याः सहस्रशः
+राजन्नैतद्भवेद्ग्राह्यमपकृष्टेन जन्मना
+सुक्षेत्राच्च सुबीजाच्च पुण्यो भवति संभवः
+तथा तथा सुखं प्राप्य प्रेत्य चेह च शेरते
+कः कस्य चोपकुरुते कश्च कस्मै प्रयच्छति
+अप्रयत्नागताः सेव्या गृहस्थैर्विषयाः सदा
+शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान्नर्द्धिमनुस्मरेत्
+स्वेषु दारेषु संतोषः शौचं नित्यानसूयता
+धर्मे तपसि दाने च विचिकित्सास्य जायते
+ब्राह्मणाः शास्त्रनिर्देशादित्याहुर्ब्रह्मवादिनः
+तेषामधिपतिस्त्वासीद्भीमो भीमपराक्रमः
+समदुःखसुखो भूत्वा स परत्र महीयते
+अविद्वान्मोक्षधर्मेषु बद्धो भ्रमति चक्रवत्
+सर्वः स्वानि शुभाशुभानि नियतं कर्माणि जन्तुः स्वयं; गर्भात्संप्रतिपद्यते तदुभयं यत्तेन पूर्वं कृतम्
+मोहजाता रतिर्नाम समुपैति नराधिप
+आदत्ते राजशार्दूल तथा योगः प्रवर्तते
+यानेन वै प्रापणं च श्मशाने; शौचेन नूनं विधिना चैव दाहः
+स चाप्यग्न्याहितो विप्रः क्रिया यस्य न हीयते
+तेन स्म ते गगनगाः सपुराः पातिताः क्षितौ
+अद्वैधमनसं युक्तं शूरं धीरं विपश्चितम्
+मानिनां कुलजातानां नित्यं शास्त्रार्थचक्षुषाम्
+संरक्ष्यं यत्नमा��्थाय धर्मार्थमिति निश्चयः
+प्रतिष्ठिता वेदविदो दमे तपसि चैव हि
+रश्मिभिर्ज्ञानसंभूतैर्यो गच्छति स बुद्धिमान्
+अबुद्धिपूर्वं धर्मज्ञ कृतमुग्रेण कर्मणा
+आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति
+रागद्वेषाभिभूतं च नरं द्रव्यवशानुगम्
+अपो हि प्रयतः शीतास्तापिता ज्वलनेन वा
+नानृतं चैव भवति तदा कल्याणमृच्छति
+मन्त्रवर्जं न दुष्यन्ति कुर्वाणाः पौष्टिकीः क्रियाः
+महात्मनां समुत्पत्तिस्तपसा भावितात्मनाम्
+हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा
+कर्म चैव हि जातिश्च विशेषं तु निशामय
+आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत्
+विरक्तं शोध्यते वस्त्रं न तु कृष्णोपसंहितम्
+कृतानि यानि कर्माणि दैवतैर्मुनिभिस्तथा
+सोदर्यं भ्रातरमपि किमुतान्यं पृथग्जनम्
+स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत्
+न चापि शूद्रः पततीति निश्चयो; न चापि संस्कारमिहार्हतीति वा
+बुद्धिकर्मेन्द्रियाणां हि प्रमत्तो यो न बुध्यते
+पिता सखायो गुरवः स्त्रियश्च; न निर्गुणा नाम भवन्ति लोके
+मनः प्रणयतेऽऽत्मानं स एनमभियुञ्जति
+धातासृजत्पुत्रमेकं प्रजानां धारणे रतम्
+विश्वामित्रस्य पुत्रत्वमृचीकतनयोऽगमत्
+वाहनासनयानानि सर्वं तत्तपसः फलम्
+दत्त्वाभयकृतं दानं तदा सिद्धिमवाप्नुयात्
+इन्द्रियार्थेषु सक्तः सन्स्वकार्यात्परिहीयते
+तस्मात्सुखक्षये प्राप्ते पुमानुग्रं तपश्चरेत्
+इषुप्रपातमात्रं हि स्पर्शयोगे रतिः स्मृता
+आत्मज्ञानं तितिक्षा च धर्माः साधारणा नृप
+मनोनुकूलाः प्रमदा रूपवत्यः सहस्रशः
+नवे कपाले सलिलं संन्यस्तं हीयते यथा
+छित्त्वाधर्ममयं पाशं यदा धर्मेऽभिरज्यते
+अहं तु तावत्पश्यामि कर्म यद्वर्तते कृतम्
+इष्टानिष्टसमायोगो वैरं सौहार्दमेव च
+नाचरेत्तानि धर्मात्मा श्रुत्वा चापि न कुत्सयेत्
+सुखितो दुःखितो वापि नरो लोभं परित्यजेत्
+क्वचित्क्वचिद्व्रतपरो व्रतान्यास्थाय पार्थिव
+स्वेनैव तपसा तेषामृषित्वं विदधुः पुनः
+दमान्वितः पुरुषो धर्मशीलो; भूतानि चात्मानमिवानुपश्येत्
+मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्वात्मशक्तितः
+स्वयं कृतानि कर्माणि जातो जन्तुः प्रपद्यते
+लेभिरे तपसा सिद्धिं प्रसादात्तस्य धीमतः
+प्रावर्तन्त च वेदा वै शास्त्राणि च यथा पुरा
+अप्रियाण्यवमानांश्च दुःखं बहुविधात्मकम्
+तथात्मा पुरुषस्येह मनसा परिमुच्यते
+किंकष्टमनुपश्यामि फलं पापस्य कर्मणः
+त्यक्त्वाधर्मं दारुणं जीवलोके; यान्ति स्वर्गं नात्र कार्यो विचारः
+कर्मतोऽन्यानि गोत्राणि समुत्पन्नानि पार्थिव
+यश्च शुश्रूषते शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः
+पुष्टस्रोत इवायत्तः स्फीतो भवति संचयः
+तेषां नान्यदृते लोके तपसः कर्म विद्यते
+कर्ता खलु यथाकालं तत्सर्वमभिपद्यते
+प्रयत्नेन च संसिद्धा धनैरपि विवर्जिताः
+अज्ञानात्तु कृतां हिंसामहिंसा व्यपकर्षति
+एवं कर्माणि यानीह बुद्धियुक्तानि भूपते
+नैःश्रेयसं धर्मपथं समारुह्य यथाक्रमम्
+असङ्गः श्रेयसो मूलं ज्ञानं ज्ञानगतिः परा
+तथा सत्संनिकर्षेण हीनवर्णोऽपि दीप्यते
+परार्थं विस्तराः सर्वे त्यागमात्महितं विदुः
+प्रतिग्रहागता विप्रे क्षत्रिये शस्त्रनिर्जिताः
+त्रिविष्टपे जातमतिर्यदा नर;स्तदास्य बुद्धिर्विषयेषु भिद्यते
+शरीरगृहसंस्थस्य शौचतीर्थस्य देहिनः
+विशिष्टस्य विशिष्टाच्च तुल्यौ दानप्रतिग्रहौ
+तस्मात्तेनैव भावेन सानुषङ्गेन पार्थिवाः
+नाकृतं लभते कश्चित्किंचिदत्र प्रियाप्रियम्
+राज्ञा जेतव्याः सायुधाश्चोन्नताश्च; सम्यक्कर्तव्यं पालनं च प्रजानाम्
+प्रीत्योपनीता निर्दिष्टा धर्मिष्ठान्कुरुते सदा
+श्रेयसोऽर्थे विधीयन्ते नरस्याक्लिष्टकर्मणः
+गरीयसः पूजयेदात्मशक्त्या; सत्येन शीलेन सुखं नरेन्द्र
+तद्देहं देहिनां युक्तं मोक्षभूतेषु वर्तते
+दुर्लभो हि मनुष्येन्द्र नरः प्रत्यवमर्शवान्
+असितो देवलश्चैव तथा नारदपर्वतौ
+अहं हि पश्यामि नरेन्द्र देवं; विश्वस्य विष्णुं जगतः प्रधानम्
+अहोरात्रमये लोके जरारूपेण संचरन्
+जितेन्द्रियस्य दान्तस्य स्वर्गमार्गप्रदेशकम्
+याचितेन तु यद्दत्तं तदाहुर्मध्यमं बुधाः
+यादृशेन हि वर्णेन भाव्यते शुक्लमम्बरम्
+शास्त्रार्थदर्शनाद्राजंस्तप एवानुपश्यति
+निर्वेदादात्मसंबोधः संबोधाच्छास्त्रदर्शनम्
+नवेतरे तथाभावं प्राप्नोति सुखभावितम्
+पापानुबन्धं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+स कृत्वा पापकान्येव निरयं प्रतिपद्यते
+रागद्वेषौ विवर्धेते ह्यनित्यत्वमपश्यतः
+ततः फलार्थं चरति भवन्ति ज्यायसो गुणाः
+स जानन्नपि चाकार्यमर्थार्थं सेवते नरः
+न तत्सेवेत मेधावी शुचिः कुसलिलं यथा
+न्यायागतं धनं वर्णैर्न्यायेनैव व���वर्धितम्
+संसिद्धाधिगमं कुर्यात्कर्म हिंसात्मकं त्यजेत्
+यथा सूक्ष्माणि कर्माणि फलन्तीह यथातथम्
+ततोऽभ्यगच्छन्देवांश्च ब्राह्मणांश्चावमन्य ह
+अभिप्रेतानि सर्वाणि भवन्ति कृतकर्मणाम्
+नामधेयानि तपसा तानि च ग्रहणं सताम्
+प्रयत्नेनोपगम्यश्च स्वधर्म इति मे मतिः
+शुभाशुभानि कर्माणि प्रपद्यन्ते नरं सदा
+धर्मवृत्त्या च सततं कामार्थाभ्यां न हीयते
+त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः
+नष्टप्रज्ञो यदा भवति तदा न्यायं न पश्यति
+शक्त्या पित्र्यं यच्च किंचित्प्रशस्तं; सर्वाण्यात्मार्थे मानवो यः करोति
+जात्या प्रधानं पुरुषं कुर्वाणं कर्म धिक्कृतम्
+नाधर्मः श्लिष्यते प्राज्ञमापः पुष्करपर्णवत्
+आनृशंस्यमहिंसा चाप्रमादः संविभागिता
+तथा कामकृतं चास्य विहिंसैवापकर्षति
+तदाहुरधमं दानं मुनयः सत्यवादिनः
+असंतोषोऽसुखायैव लोभादिन्द्रियविभ्रमः
+तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा
+तथा मनोऽभियोगाद्वै शरीरं प्रतिकर्षति
+धर्म एव सदा नॄणामिह राजन्प्रशस्यते
+निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम्
+तथा शरीरं तपसा तप्तं विषयमश्नुते
+मानं त्यक्त्वा यो नरो वृद्धसेवी; विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात्
+कृतपूर्विणस्तु त्यजतो महान्धर्म इति श्रुतिः
+अनर्हाश्चार्हतां प्राप्ताः सन्तः स्तुत्वा तमेव ह
+प्राणसंतापनिर्दिष्टाः काकिण्योऽपि महाफलाः
+ऋग्भिः स्तुत्वा महाभागो देवान्वै यज्ञभागिनः
+धर्मशास्त्राणि वेदाश्च षडङ्गानि नराधिप
+तथा शरीरं भवति देहाद्येनोपपादितम्
+संन्यस्याग्नीनुपासीनाः पश्यन्ति विगतज्वराः
+पितामहश्च मे पूर्वमृश्यशृङ्गश्च काश्यपः
+मदेनाभिप्लुतमनास्तच्च नग्राह्यमुच्यते
+असंशयं महाराज उभयं दोषकारकम्
+सम्यग्घुत्वा हुतवहं मुनयः सिद्धिमागताः
+यथान्धः स्वगृहे युक्तो ह्यभ्यासादेव गच्छति
+कुर्वन्ति धर्मं मनुजाः श्रुतिप्रामाण्यदर्शनात्
+जहाति दारानिहते न संपदः; सदश्वयानं विविधाश्च याः क्रियाः
+उपभोगैरपि त्यक्तं नात्मानमवसादयेत्
+यथा नदीनदाः सर्वे सागरे यान्ति संस्थितिम्
+तैरेव फलपत्रैश्च स माठरमतोषयत्
+धर्मशीलो नरो विद्वानीहकोऽनीहकोऽपि वा
+अप्रनष्टे ततो धर्मे भवन्ति सुखिताः प्रजाः
+विशेषधर्मा नृपते वर्णानां परिकीर्तिताः
+प्रयत्नेन मनुष्येन्द्र पापमेवं निबोध मे
+एवमेतन्महाराज येन जातः स एव सः
+आस्तिक्यव्यवसायाभ्यामुपायाद्विस्मयाद्धिया
+रसने दर्शने घ्राणे श्रवणे च विशां पते
+द्विजातिहस्तान्निर्वृत्ता न तु तुल्यात्परस्परम्
+अपूर्विणा न कर्तव्यं कर्म लोके विगर्हितम्
+आत्मभूतः सदा लोके चरेद्भूतान्यहिंसयन्
+विषमुद्बन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा वधः
+महाकुलेषु दृश्यन्ते तत्सर्वं तपसः फलम्
+शूद्रस्यापि विधीयन्ते यदा वृत्तिर्न जायते
+गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्क्षताम्
+अयोजयित्वा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम्
+वृत्तिश्चेन्नास्ति शूद्रस्य पितृपैतामही ध्रुवा
+यथा समुद्रमभितः संस्यूताः सरितोऽपराः
+क्षत्रजातिरथाम्बष्ठा उग्रा वैदेहकास्तथा
+सतां वृत्तमनुष्ठाय निहीना उज्जिहीर्षवः
+फलपत्रैरथो मूलैर्मुनीनर्चितवानसौ
+धर्मार्थं न्यायमुत्सृज्य न तत्कल्याणमुच्यते
+वनं गच्छेत्पुरुषो धर्मकामः; श्रेयश्चित्वा स्थापयित्वा स्ववंशम्
+संसिद्धास्तपसा तात ये चान्ये स्वर्गवासिनः
+श्रेयो ह्यनाहिताग्नित्वमग्निहोत्रं न निष्क्रियम्
+तपो हि बुद्धियुक्तानां शाश्वतं ब्रह्मदर्शनम्
+कृतार्थो भोगतो भूत्वा स वै रतिपरायणः
+जात्या दुष्टश्च यः पापं न करोति स पूरुषः
+बुधा येन प्रशंसन्ति मोक्षं सुखमनुत्तमम्
+दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते
+यथा यथा हि सद्वृत्तमालम्बन्तीतरे जनाः
+स त्वमेवंविधो दान्तः क्षत्रियः प्रियबान्धवः
+तस्मिन्हतेऽथ स्वं भावं प्रत्यपद्यन्त मानवाः
+अनित्यमिह मर्त्यानां जीवितं हि चलाचलम्
+विकर्मावस्थिता वर्णाः पतन्ति नृपते त्रयः
+यथा भानुगतं तेजो मणिः शुद्धः समाधिना
+प्रत्यापत्तिश्च यस्येह बालिशस्य न जायते
+तथा नराणां भुवि भावितात्मनां; यथाश्रयं सत्त्वगुणः प्रवर्तते
+यथोदयगिरौ द्रव्यं संनिकर्षेण दीप्यते
+न धर्मार्थी नृशंसेन कर्मणा धनमर्जयेत्
+विषये वर्तमानोऽपि न स पापेन युज्यते
+अन्विच्छतां शुभं कर्म नराणां त्यजतां सुखम्
+शृणु मेऽत्र महाराज यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+यमारभत्यनिन्द्यात्मा न सोऽर्थः परिसीदति
+न तु वृद्धिमिहान्विच्छेत्कर्म कृत्वा जुगुप्सितम्
+सिरास्नाय्वस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम्
+यथा भारावसक्ता हि नौर्महाम्भसि तन्तुना
+पापं हि कर्म फलति पापमेव स्वयं कृतम्
+धर्मं वै शाश्वतं लोके न जह्याद्धनकाङ्क्षया
+अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम्
+पापात्पापसमाचारान्निहीनाच्च नराधिप
+प्रतिग्रहो याजनं च तथैवाध्यापनं नृप
+सर्वात्मना तु कुर्वीत गृहस्थः कर्मनिश्चयम्
+स्ववृत्ताद्यो न चलति शास्त्रचक्षुः स मानवः
+रन्तिदेवेन लोकेष्टा सिद्धिः प्राप्ता महात्मना
+तं धर्ममसुरास्तात नामृष्यन्त जनाधिप
+शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम्
+वक्त्राद्भुजाभ्यामूरुभ्यां पद्भ्यां चैवाथ जज्ञिरे
+यो ददाति सहस्राणि गवामश्वशतानि च
+ततोऽस्य नश्यति प्रज्ञा विद्येवाभ्यासवर्जिता
+जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः
+न कश्चित्त्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम्
+वेदा हि सर्वे राजेन्द्र स्थितास्त्रिष्वग्निषु प्रभो
+क्रिया हि धर्मस्य सदैव शोभना; यदा नरो मृत्युमुखेऽभिवर्तते
+मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः
+प्राप्नोति स्वकृतैरात्मा प्राज्ञस्येहेतरस्य च
+नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत्
+राजानः क्षत्रियाश्चैव मण्डलेषु पृथक्पृथक्
+यानि कर्माण्यहिंस्राणि नरं त्रायन्ति सर्वदा
+एष धर्मविधिस्तात गृहस्थस्य प्रकीर्तितः
+महाकुलेषु ये जाता वृत्ताः पूर्वतराश्च ये
+सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति
+प्रायश्चित्तं नरः कर्तुमुभयं सोऽश्नुते पृथक्
+इष्टिः पुष्टिर्यजनं याजनं च; दानं पुण्यानां कर्मणां च प्रयोगः
+यवक्रीतश्च नृपते द्रोणश्च वदतां वरः
+परार्थे वर्तमानस्तु स्वकार्यं योऽभिमन्यते
+मर्यादायां धर्मसेतुर्निबद्धो नैव सीदति
+वृत्तिः सकाशाद्वर्णेभ्यस्त्रिभ्यो हीनस्य शोभना
+मरणं जन्मनि प्रोक्तं जन्म वै मरणाश्रितम्
+निर्गुणो यो हि दुर्बुद्धिरात्मनः सोऽरिरुच्यते
+अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः
+येऽर्था धर्मेण ते सत्या येऽधर्मेण धिगस्तु तान्
+प्रकृतिस्था विषीदन्ति जले सैकतवेश्मवत्
+अजिह्मैरशठक्रोधैर्हव्यकव्यप्रयोक्तृभिः
+चतुर्णामेव वर्णानामागमः पुरुषर्षभ
+विश्वेदेवास्तथा साध्याः पितरोऽथ मरुद्गणाः
+न धर्मकालः पुरुषस्य निश्चितो; न चापि मृत्युः पुरुषं प्रतीक्षते
+तेषां दर्पः समभवत्प्रजानां धर्मनाशनः
+देवीं स्तुत्वा तु गगने मोदते तेजसा वृतः
+तस्मात्पापं न सेवेत कर्म दुःखफलोदयम्
+अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते
+वृद���धे वृद्धिमवाप्नोति सलिले सलिलं यथा
+यथा मृणालोऽनुगतमाशु मुञ्चति कर्दमम्
+बालस्नेहपरीतात्मा तत्क्षयाच्चानुतप्यते
+आसुराण्येव कर्माणि न्यषेवन्भीमविक्रमाः
+नरो हि सर्वो लभते यथाकृतं; शुभाशुभेनात्मकृतेन कर्मणा
+द्विजानां परिचर्या च शूद्रकर्म नराधिप
+मृन्मये भाजने पक्वे यथा वै न्यस्यते द्रवः
+सर्वे वर्णा धर्मकार्याणि सम्य;क्कृत्वा राजन्सत्यवाक्यानि चोक्त्वा
+मनोरथरथं प्राप्य इन्द्रियार्थहयं नरः
+शक्तितोऽतिथये दत्त्वा क्षुधार्तायाश्नुते फलम्
+प्रत्यापन्नस्य हि सतो नात्मा तावद्विरोचते
+तपोविधिं तु वक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु
+द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते
+वसिष्ठो जमदग्निश्च विश्वामित्रोऽत्रिरेव च
+वीतरागो जितक्रोधः सम्यग्भवति यः सदा
+न वृत्तिं परतो मार्गेच्छुश्रूषां तु प्रयोजयेत्
+दान्ता धर्मप्रधानाश्च न्यायधर्मानुवर्तकाः
+जात्यन्ध इव पन्थानमावृतात्मा न बुध्यते
+द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः
+कक्षीवाञ्जामदग्न्यश्च रामस्ताण्ड्यस्तथांशुमान्
+वर्णेभ्योऽपि परिभ्रष्टः स वै संमानमर्हति
+ऊरुजा धनिनो राजन्पादजाः परिचारकाः
+उन्नमन्ति यथासन्तमाश्रित्येह स्वकर्मसु
+तान्प्राप्य तु स धिग्दण्डो नकारणमतोऽभवत्
+देवतानां भयकरः स हतः शूलपाणिना
+प्राकाश्यं चैव गच्छन्ति कृत्वा निष्कल्मषं तपः
+शयनानि च मुख्यानि भोज्यानि विविधानि च
+प्रयान्ति स्थानमजरं सर्वकर्मविवर्जिताः
+स्वल्पाप्यर्थाः प्रशस्यन्ते धर्मस्यार्थे महाफलाः
+न तु यः सत्क्रियां प्राप्य राजसं कर्म सेवते
+यो वै प्रियसुखे क्षीणे तपः कर्तुं व्यवस्यति
+पितृभ्यः श्राद्धदानेन नृणामभ्यर्चनेन च
+गतः शुक्रत्वमुशना देवदेवप्रसादनात्
+न माता न पिता किंचित्कस्यचित्प्रतिपद्यते
+मृत्युर्ग्रसति भूतानि पवनं पन्नगो यथा
+अप्राज्ञमधिकं पापं श्लिष्यते जतु काष्ठवत्
+फलार्थी सत्पथत्यक्तः प्राप्नोति विषयात्मकम्
+तमर्चयित्वा वैश्यस्तु कुर्यादत्यर्थमृद्धिमत्
+स्वयं कृत्वा तु यः पापं शुभमेवानुतिष्ठति
+आयुर्मतङ्गो दत्तश्च द्रुपदो मत्स्य एव च
+एते चतुर्भ्यो वर्णेभ्यो जायन्ते वै परस्परम्
+लाभं ग्राम्यसुखादन्यं रतितो नानुपश्यति
+ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति; जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति
+प्रयाति लोकान���रैः सुदुर्लभा;न्निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम्
+वसन्विषयमध्येऽपि न वसत्येव बुद्धिमान्
+ततोऽभ्यषिञ्चन्राज्येन देवानां दिवि वासवम्
+आयोगाः करणा व्रात्याश्चण्डालाश्च नराधिप
+यस्तु प्रीतिपुरोगेण चक्षुषा तात पश्यति
+मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम्
+आदित्या वसवो रुद्रास्तथैवाग्न्यश्विमारुताः
+दुर्लभं तमलब्धा हि हन्यात्पापेन कर्मणा
+कृषिश्च पाशुपाल्यं च वाणिज्यं च विशामपि
+दाराः पुत्राश्च भृत्याश्च भवन्तीह नरस्य वै
+दाक्ष्येणाहीनो धर्मयुक्तो नदान्तो; लोकेऽस्मिन्वै पूज्यते सद्भिरार्यः
+आहिताग्निर्हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृदुत्तमः
+नित्यं त्रयाणां वर्णानां शूद्रः शुश्रूषुरुच्यते
+करोति येन भोगी स्यामिति तस्माद्विनश्यति
+शूद्रैर्निर्मार्जनं कार्यमेवं धर्मो न नश्यति
+अतोऽन्यतरतो हीनादवरो नाम जायते
+यदिष्टं तत्सुखं प्राहुर्द्वेष्यं दुःखमिहोच्यते
+कदलीगर्भनिःसारो नौरिवाप्सु निमज्जति
+प्रत्यतिष्ठंश्च तेष्वेव तान्येव स्थापयन्ति च
+कर्म तद्दूषयत्येनं तस्मात्कर्म नशोभनम्
+दर्पात्मनां ततः क्रोधः पुनस्तेषामजायत
+यदा व्यपेतहृल्लेखं मनो भवति तस्य वै
+दीपोपमानि भूतानि यावदर्चिर्न नश्यति
+एतस्मिन्नेव काले तु देवा देववरं शिवम्
+ये चादौ ब्रह्मणा सृष्टा ब्राह्मणास्तपसा पुरा
+सेवाश्रितेन मनसा वृत्तिहीनस्य शस्यते
+श्वपाकाः पुल्कसाः स्तेना निषादाः सूतमागधाः
+अधीत्य वेदांस्तपसा ब्रह्मचारी; यज्ञाञ्शक्त्या संनिसृज्येह पञ्च
+न तत्सेवेत मेधावी न तद्धितमिहोच्यते
+तस्माल्लेभे परं स्थानं शैब्योऽपि पृथिवीपतिः
+नाधर्मः कारणापेक्षी कर्तारमभिमुञ्चति
+वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनोऽपि च
+नीहारेण हि संवीतः शिश्नोदरपरायणः
+भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम्
+धर्मादपेतं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+अग्निरात्मा च माता च पिता जनयिता तथा
+न तस्य कश्चिदारम्भः कदाचिदवसीदति
+दानं त्यागः शोभना मूर्तिरद्भ्यो; भूयः प्लाव्यं तपसा वै शरीरम्
+एवं तस्य प्रवृत्तस्य नित्यमेवानुपश्यतः
+आत्मा वै शक्यते त्रातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
+श्राद्धकर्मातिथेयं च सत्यमक्रोध एव च
+तिस्रोऽप्येकेन बाणेन देवाप्यायिततेजसा
+माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा
+न ह्यन्यत्तीरमासाद्य पुनस्तर्तुं ��्यवस्यति
+पिता परं दैवतं मानवानां; मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति
+सुखे तु वर्तमानो वै दुःखे वापि नरोत्तम
+यो हृत्वा गोसहस्राणि नृपो दद्यादरक्षिता
+पुष्ट्यर्थं चैव तस्येह जनस्यार्थं चिकीर्षति
+वटस्ताण्ड्यः कृपश्चैव कक्षीवान्कमठादयः
+यथा तिलानामिह पुष्पसंश्रया;त्पृथक्पृथग्याति गुणोऽतिसौम्यताम्
+परस्परावमर्देन वर्तयन्ति यथासुखम्
+धर्मावमन्ता कामात्मा भवेत्स खलु वञ्च्यते
+ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास्त्रयो वर्णा द्विजातयः
+ह्रीश्चैवाप्यनशद्राजंस्ततो मोहो व्यजायत
+प्रजापतिः प्रजाः पूर्वमसृजत्तपसा विभुः
+रङ्गावतरणं चैव तथा रूपोपजीवनम्
+भार्या दासाश्च पुत्राश्च स्वमर्थमनुयुञ्जते
+सान्त्वेनानुप्रदानेन प्रियवादेन चाप्युत
+प्रबोधनार्थं श्रुतिधर्मयुक्तं; वृद्धानुपास्यं च भवेत यस्य
+नित्यं भद्राणि पश्यन्ति विषयांश्चोपभुञ्जते
+संचिन्त्य मनसा राजन्विदित्वा शक्तिमात्मनः
+बुद्धिमार्गप्रयातस्य सुखं त्विह परत्र च
+सङ्गागतं नरश्रेष्ठ भावैस्तामसराजसैः
+अग्निश्चेयो बहुभिश्चापि यज्ञै;रन्ते मध्ये वा वनमाश्रित्य स्थेयम्
+धर्मवृद्धा गुणानेव सेवन्ते हि नरा भुवि
+श्रूयन्ते हि पुराणे वै प्रजा धिग्दण्डशासनाः
+संघातवान्मर्त्यलोकः परस्परमपाश्रितः
+यथावद्भृत्यवर्गस्य चिकीर्षेद्धर्ममादितः
+अधस्तिर्यग्गतिं चैव स्वर्गे चैव परां गतिम्
+एते महर्षयः स्तुत्वा विष्णुमृग्भिः समाहिताः
+मानुषेषु महाराज धर्माधर्मौ प्रवर्ततः
+वैदेहकं शूद्रमुदाहरन्ति; द्विजा महाराज श्रुतोपपन्नाः
+व्यवसायं समाश्रित्य सहायान्योऽधिगच्छति
+सृजतः प्रजापतेर्लोकानिति धर्मविदो विदुः
+संसिद्धः पुरुषो लोके यदाचरति पापकम्
+प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः
+द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप
+तपसस्त्वपकर्षेण जातिग्रहणतां गतः
+प्रजा भृत्यांश्च पुत्रांश्च स्वधर्मेणानुपालय
+तथाद्या प्रकृतिर्योगादभिसंस्यूयते सदा
+अगच्छञ्शरणं वीरं बहुरूपं गणाधिपम्
+वासः प्रासादपृष्ठे च तत्सर्वं तपसः फलम्
+मद्यमांसोपजीव्यं च विक्रयो लोहचर्मणोः
+धर्मान्साधारणांस्तात विस्तरेण शृणुष्व मे
+एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि
+गुणयुक्तं प्रकाशं च पापेनानुपसंहितम्
+वर्णोत्कर्षमवाप्नोति नरः पुण्येन कर्मणा
+स सर��वभावानुगतेन चेतसा; नृपामिषेणेव झषो विकृष्यते
+तस्यापि सुमहांस्तापः प्रस्थितस्योपजायते
+निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः
+परिबर्हैः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम्
+क्रियमाणं यदा कर्म नाशं गच्छति मानुषम्
+विवर्धमानाः क्रमशस्तत्र तेऽन्वाविशन्प्रजाः
+द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमाः स्मृताः
+उपभोगपरित्यागः फलान्यकृतकर्मणाम्
+तथा प्रयत्नं कुर्वीत यथा मुच्येत संशयात्
+तयोः पुण्यतरं दानं तद्द्विजस्य प्रयच्छतः
+उपस्थितं कर्मफलं विदित्वा; बुद्धिं तथा चोदयतेऽन्तरात्मा
+सुखे वा यदि वा दुःखे वर्तमानो विचक्षणः
+प्रसक्तबुद्धिर्विषयेषु यो नरो; यो बुध्यते ह्यात्महितं कदा च न
+गुरुश्च नरशार्दूल परिचर्या यथातथम्
+आयुर्नसुलभं लब्ध्वा नावकर्षेद्विशां पते
+अनन्यभक्ताः प्रियवादिनश्च; हिताश्च वश्याश्च तथैव राजन्
+भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह
+कौशिकानि च वस्त्राणि शुभान्याभरणानि च
+अज्ञानाद्धि कृतं पापं तपसैवाभिनिर्णुदेत्
+धनेन वैश्यः शूद्रस्तु नित्यं दाक्ष्येण शोभते
+तस्मादहं ब्रवीमि त्वां राजन्संचिन्त्य शास्त्रतः
+नाप्राप्यं तपसा किंचित्त्रैलोक्येऽस्मिन्परंतप
+वणिग्यथा समुद्राद्वै यथार्थं लभते धनम्
+वैश्ये न्यायार्जिताश्चैव शूद्रे शुश्रूषयार्जिताः
+येनावृतः कुरुते संप्रयुक्तो; घोराणि कर्माणि सुदारुणानि
+विशेषधर्मो विप्राणां रक्षा क्षत्रस्य शोभना
+तथा युक्तेन मनसा प्राज्ञो गच्छति तां गतिम्
+सर्वाणि कर्माणि पुरा कृतानि; शुभाशुभान्यात्मनो यान्ति जन्तोः
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+ते भावयन्तः पृथिवीं विचरन्ति दिवं तथा
+पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः
+अष्टापदपदस्थाने त्वक्षमुद्रेव न्यस्यते
+अनुद्यतं रोगिणं याचमानं; न वै हिंस्याद्बालवृद्धौ च राजन्
+न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः
+अत्र तेषामधीकारो धर्मेषु द्विपदां वर
+ततो मानेन संपन्नो रक्षन्नात्मपराजयम्
+वाणिज्यं पाशुपाल्यं च तथा शिल्पोपजीवनम्
+इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह
+सप्तर्षयश्चान्वयुञ्जन्नराणां दण्डधारणे
+इयं हि योनिः प्रथमा यां प्राप्य जगतीपते
+जातमन्वेति मरणं नृणामिति विनिश्चयः
+जात्या च कर्मणा चैव दुष्टं कर्म निषेवते
+रक्षितव्यं तु राजन्यैरुपयोज्यं द्विजातिभिः
+दानपथ्य���दनो जन्तुः स्वकर्मफलमश्नुते
+येनावृतः कुरुते संप्रयुक्तो; घोराणि कर्माणि सुदारुणानि
+द्विजातिहस्तान्निर्वृत्ता न तु तुल्यात्परस्परम्
+नीहारेण हि संवीतः शिश्नोदरपरायणः
+प्रायेण हि गृहस्थस्य ममत्वं नाम जायते
+उपस्थितं कर्मफलं विदित्वा; बुद्धिं तथा चोदयतेऽन्तरात्मा
+ह्रीश्चैवाप्यनशद्राजंस्ततो मोहो व्यजायत
+ततो मोहपरीतास्ते नापश्यन्त यथा पुरा
+प्रीत्योपनीता निर्दिष्टा धर्मिष्ठान्कुरुते सदा
+अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः
+प्रबोधनार्थं श्रुतिधर्मयुक्तं; वृद्धानुपास्यं च भवेत यस्य
+गतः शुक्रत्वमुशना देवदेवप्रसादनात्
+कर्मतोऽन्यानि गोत्राणि समुत्पन्नानि पार्थिव
+वसिष्ठो जमदग्निश्च विश्वामित्रोऽत्रिरेव च
+इष्टिः पुष्टिर्यजनं याजनं च; दानं पुण्यानां कर्मणां च प्रयोगः
+विवर्धमानाः क्रमशस्तत्र तेऽन्वाविशन्प्रजाः
+प्रजा भृत्यांश्च पुत्रांश्च स्वधर्मेणानुपालय
+आत्मा वै शक्यते त्रातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
+सङ्गागतं नरश्रेष्ठ भावैस्तामसराजसैः
+तस्मात्सुखक्षये प्राप्ते पुमानुग्रं तपश्चरेत्
+मूलगोत्राणि चत्वारि समुत्पन्नानि पार्थिव
+आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत्
+प्राप्नोति स्वकृतैरात्मा प्राज्ञस्येहेतरस्य च
+सप्तर्षीणामथोर्ध्वं च विपृथुर्नाम पार्थिवः
+प्रतिष्ठिता वेदविदो दमे तपसि चैव हि
+चण्डालत्वेऽपि मानुष्यं सर्वथा तात दुर्लभम्
+मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्वात्मशक्तितः
+ऊर्ध्वं हित्वा प्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप
+न तथान्येषु भूतेषु मनुष्यरहितेष्विह
+उपभोगैरपि त्यक्तं नात्मानमवसादयेत्
+नानृतं चैव भवति तदा कल्याणमृच्छति
+कृषिश्च पाशुपाल्यं च वाणिज्यं च विशामपि
+गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्क्षताम्
+प्रयत्नेन मनुष्येन्द्र पापमेवं निबोध मे
+अबुद्धिपूर्वं धर्मज्ञ कृतमुग्रेण कर्मणा
+न्यायागतं धनं वर्णैर्न्यायेनैव विवर्धितम्
+यथा नदीनदाः सर्वे सागरे यान्ति संस्थितिम्
+त्यक्त्वाधर्मं दारुणं जीवलोके; यान्ति स्वर्गं नात्र कार्यो विचारः
+इतिहासस्य कर्ता च पुत्रस्ते जगतो हितः
+मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम्
+एते चतुर्भ्यो वर्णेभ्यो जायन्ते वै परस्परम्
+नाधर्मः श्लिष्यते प्राज्ञमापः पुष्करपर्णवत्
+आयुर��नसुलभं लब्ध्वा नावकर्षेद्विशां पते
+नाधर्मः कारणापेक्षी कर्तारमभिमुञ्चति
+मृत्युश्चापरिहारवान्समगतिः कालेन विच्छेदिता; दारोश्चूर्णमिवाश्मसारविहितं कर्मान्तिकं प्रापयेत्
+विश्वेदेवास्तथा साध्याः पितरोऽथ मरुद्गणाः
+ततोऽभ्यगच्छन्देवांश्च ब्राह्मणांश्चावमन्य ह
+नामधेयानि तपसा तानि च ग्रहणं सताम्
+स्वल्पाप्यर्थाः प्रशस्यन्ते धर्मस्यार्थे महाफलाः
+येऽर्था धर्मेण ते सत्या येऽधर्मेण धिगस्तु तान्
+श्रेयो ह्यनाहिताग्नित्वमग्निहोत्रं न निष्क्रियम्
+आदित्या वसवो रुद्रास्तथैवाग्न्यश्विमारुताः
+वर्णेभ्योऽपि परिभ्रष्टः स वै संमानमर्हति
+भविष्यति महेन्द्रस्य दयितः स महामुनिः
+रश्मिभिर्ज्ञानसंभूतैर्यो गच्छति स बुद्धिमान्
+मृन्मये भाजने पक्वे यथा वै न्यस्यते द्रवः
+अप्रयत्नागताः सेव्या गृहस्थैर्विषयाः सदा
+याचितेन तु यद्दत्तं तदाहुर्मध्यमं बुधाः
+तपोविधिं तु वक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु
+ऊरुजा धनिनो राजन्पादजाः परिचारकाः
+ये चादौ ब्रह्मणा सृष्टा ब्राह्मणास्तपसा पुरा
+प्रयत्नेनोपगम्यश्च स्वधर्म इति मे मतिः
+तथा युक्तेन मनसा प्राज्ञो गच्छति तां गतिम्
+स त्वमेवंविधो दान्तः क्षत्रियः प्रियबान्धवः
+क्रियमाणं यदा कर्म नाशं गच्छति मानुषम्
+यमारभत्यनिन्द्यात्मा न सोऽर्थः परिसीदति
+ततोऽस्य नश्यति प्रज्ञा विद्येवाभ्यासवर्जिता
+तं धर्ममसुरास्तात नामृष्यन्त जनाधिप
+स्वयंभूरसृजच्चाग्रे धातारं लोकपूजितम्
+तथात्मा पुरुषस्येह मनसा परिमुच्यते
+अहोरात्रमये लोके जरारूपेण संचरन्
+धर्मार्थं न्यायमुत्सृज्य न तत्कल्याणमुच्यते
+भरद्वाजो हरिश्मश्रुः कुण्डधारः श्रुतश्रवाः
+न धर्मकालः पुरुषस्य निश्चितो; न चापि मृत्युः पुरुषं प्रतीक्षते
+वेदानां च स वै व्यस्ता कुरुवंशकरस्तथा
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+दमेन शोभते विप्रः क्षत्रियो विजयेन तु
+रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे; नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते
+अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम्
+वनं गच्छेत्पुरुषो धर्मकामः; श्रेयश्चित्वा स्थापयित्वा स्ववंशम्
+विशेषधर्मा नृपते वर्णानां परिकीर्तिताः
+मरणं जन्मनि प्रोक्तं जन्म वै मरणाश्रितम्
+नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत्
+इति मत्वा हृदि मतं प्राह मां सुरसत्तमः
+अहं हि पश्यामि नरेन्द्र देवं; विश्वस्य विष्णुं जगतः प्रधानम्
+क्षत्रधर्मा वैश्यधर्मा नावृत्तिः पतति द्विजः
+इषुप्रपातमात्रं हि स्पर्शयोगे रतिः स्मृता
+राजन्नैतद्भवेद्ग्राह्यमपकृष्टेन जन्मना
+परार्थं विस्तराः सर्वे त्यागमात्महितं विदुः
+दानं त्यागः शोभना मूर्तिरद्भ्यो; भूयः प्लाव्यं तपसा वै शरीरम्
+धर्मान्साधारणांस्तात विस्तरेण शृणुष्व मे
+निर्वेदादात्मसंबोधः संबोधाच्छास्त्रदर्शनम्
+दमान्वितः पुरुषो धर्मशीलो; भूतानि चात्मानमिवानुपश्येत्
+गुणयुक्तं प्रकाशं च पापेनानुपसंहितम्
+गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम्
+नाकृतं लभते कश्चित्किंचिदत्र प्रियाप्रियम्
+तयोः पुण्यतरं दानं तद्द्विजस्य प्रयच्छतः
+प्राणी करोत्ययं कर्म सर्वमात्मार्थमात्मना
+आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति
+आदत्ते राजशार्दूल तथा योगः प्रवर्तते
+जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः
+तथा मनोऽभियोगाद्वै शरीरं प्रतिकर्षति
+करोति यः शुभं कर्म स वै भद्राणि पश्यति
+मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः
+विशिष्टस्य विशिष्टाच्च तुल्यौ दानप्रतिग्रहौ
+यस्तु प्रीतिपुरोगेण चक्षुषा तात पश्यति
+सर्वे वर्णा धर्मकार्याणि सम्य;क्कृत्वा राजन्सत्यवाक्यानि चोक्त्वा
+तादृशं कुरुते रूपमेतदेवमवैहि मे
+यथा सूक्ष्माणि कर्माणि फलन्तीह यथातथम्
+इत्याहुर्धर्मशास्त्रज्ञा ब्राह्मणा वेदपारगाः
+शुभाशुभेषु सक्तात्मा प्राप्नोति सुमहद्भयम्
+तथाद्या प्रकृतिर्योगादभिसंस्यूयते सदा
+प्रायश्चित्तं नरः कर्तुमुभयं सोऽश्नुते पृथक्
+किंकष्टमनुपश्यामि फलं पापस्य कर्मणः
+धर्मवृत्त्या च सततं कामार्थाभ्यां न हीयते
+विरक्तं शोध्यते वस्त्रं न तु कृष्णोपसंहितम्
+तदाहुरधमं दानं मुनयः सत्यवादिनः
+अष्टापदपदस्थाने त्वक्षमुद्रेव न्यस्यते
+प्राकाश्यं चैव गच्छन्ति कृत्वा निष्कल्मषं तपः
+कर्म तद्दूषयत्येनं तस्मात्कर्म नशोभनम्
+कुर्वन्ति धर्मं मनुजाः श्रुतिप्रामाण्यदर्शनात्
+न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः
+धर्म एव सदा नॄणामिह राजन्प्रशस्यते
+दर्पात्मनां ततः क्रोधः पुनस्तेषामजायत
+कृतपूर्विणस्तु त्यजतो महान्धर्म इति श्रुतिः
+गरीयसः पूजयेदात्मशक्त्या; सत्येन शीलेन सुखं नरेन्द्र
+रक्षितव्यं तु राजन्यैरुपयोज्यं द्विजातिभिः
+ऋणवाञ्जायते मर्त्यस्तस्मादनृणतां व्रजेत्
+एवमुक्त्वा स भगवांस्तत्रैवान्तरधीयत
+वसन्विषयमध्येऽपि न वसत्येव बुद्धिमान्
+तेषां दर्पः समभवत्प्रजानां धर्मनाशनः
+लाभं ग्राम्यसुखादन्यं रतितो नानुपश्यति
+तथा प्रयत्नं कुर्वीत यथा मुच्येत संशयात्
+महाकुलेषु ये जाता वृत्ताः पूर्वतराश्च ये
+निर्गुणो यो हि दुर्बुद्धिरात्मनः सोऽरिरुच्यते
+प्रयत्नेन च संसिद्धा धनैरपि विवर्जिताः
+दुर्लभो दृश्यते ह्यस्य विनिपातो महार्णवे
+यथा यथा हि सद्वृत्तमालम्बन्तीतरे जनाः
+कृतार्थो भोगतो भूत्वा स वै रतिपरायणः
+स्वरूपतामात्मकृतं च विस्तरं; कुलान्वयं द्रव्यसमृद्धिसंचयम्
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः
+बुधा येन प्रशंसन्ति मोक्षं सुखमनुत्तमम्
+तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा
+नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम्
+हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा
+क्रिया हि धर्मस्य सदैव शोभना; यदा नरो मृत्युमुखेऽभिवर्तते
+शूद्रस्यापि विधीयन्ते यदा वृत्तिर्न जायते
+लेभिरे तपसा सिद्धिं प्रसादात्तस्य धीमतः
+न चापि शूद्रः पततीति निश्चयो; न चापि संस्कारमिहार्हतीति वा
+तस्माल्लेभे परं स्थानं शैब्योऽपि पृथिवीपतिः
+अधीते चापि यो विप्रो वैश्यो यश्चार्जने रतः
+स्वेषु दारेषु संतोषः शौचं नित्यानसूयता
+आत्मभूतः सदा लोके चरेद्भूतान्यहिंसयन्
+अतिक्रमे मज्जमानो विविधेन नरः सदा
+एष धर्मविधिस्तात गृहस्थस्य प्रकीर्तितः
+सोदर्यं भ्रातरमपि किमुतान्यं पृथग्जनम्
+सप्तर्षयश्चान्वयुञ्जन्नराणां दण्डधारणे
+धर्मादपेतं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+जात्या च कर्मणा चैव दुष्टं कर्म निषेवते
+ततोऽस्य जायते तीव्रा वेदना तत्क्षयात्पुनः
+न तत्सेवेत मेधावी शुचिः कुसलिलं यथा
+ततो लोभाभिभूतात्मा सङ्गाद्वर्धयते जनम्
+मन्त्रवर्जं न दुष्यन्ति कुर्वाणाः पौष्टिकीः क्रियाः
+यो वै प्रियसुखे क्षीणे तपः कर्तुं व्यवस्यति
+स कृत्वा पापकान्येव निरयं प्रतिपद्यते
+तथा मर्त्यार्णवे जन्तोः कर्मविज्ञानतो गतिः
+इष्टानिष्टसमायोगो वैरं सौहार्दमेव च
+वृत्तिः सकाशाद्वर्णेभ्यस्त्रिभ्यो हीनस्य शोभना
+छित्त्वाधर्ममयं पाशं यदा धर्मेऽभिरज्यते
+यो हृत्वा गोसहस्राणि नृपो दद्यादरक्षिता
+अज्ञानात्तु कृतां हिंसामहिंसा व्यपकर्षति
+कर्म चैव हि जातिश्च विशेषं तु निशामय
+वृद्धे वृद्धिमवाप्नोति सलिले सलिलं यथा
+नाप्राप्यं तपसा किंचित्त्रैलोक्येऽस्मिन्परंतप
+आधिव्याधिप्रतापाच्च निर्वेदमुपगच्छति
+निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम्
+वृत्तिश्चेन्नास्ति शूद्रस्य पितृपैतामही ध्रुवा
+फलपत्रैरथो मूलैर्मुनीनर्चितवानसौ
+स्वेनैव तपसा तेषामृषित्वं विदधुः पुनः
+अजिह्मैरशठक्रोधैर्हव्यकव्यप्रयोक्तृभिः
+तान्प्राप्य तु स धिग्दण्डो नकारणमतोऽभवत्
+न ह्यन्यत्तीरमासाद्य पुनस्तर्तुं व्यवस्यति
+शक्तितोऽतिथये दत्त्वा क्षुधार्तायाश्नुते फलम्
+दानपथ्योदनो जन्तुः स्वकर्मफलमश्नुते
+श्रेयसोऽर्थे विधीयन्ते नरस्याक्लिष्टकर्मणः
+स्वयं कृत्वा तु यः पापं शुभमेवानुतिष्ठति
+प्रयाति लोकानमरैः सुदुर्लभा;न्निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम्
+आनृशंस्यमहिंसा चाप्रमादः संविभागिता
+ततः फलार्थं चरति भवन्ति ज्यायसो गुणाः
+भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम्
+न माता न पिता किंचित्कस्यचित्प्रतिपद्यते
+यादृशं तादृशं नित्यमश्नाति फलमूर्जितम्
+दाक्ष्येण हव्यकव्यार्थं स्वधर्मं विचरेन्नृप
+आयुर्मतङ्गो दत्तश्च द्रुपदो मत्स्य एव च
+शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान्नर्द्धिमनुस्मरेत्
+न कश्चित्त्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम्
+शुभाशुभानि कर्माणि प्रपद्यन्ते नरं सदा
+पापानुबन्धं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+कः कस्य चोपकुरुते कश्च कस्मै प्रयच्छति
+विषयानश्नुते यस्तु न स भोक्ष्यत्यसंशयम्
+स्नेहपाशैर्बहुविधैरासक्तमनसो नराः
+नरो हि सर्वो लभते यथाकृतं; शुभाशुभेनात्मकृतेन कर्मणा
+अप्रियाण्यवमानांश्च दुःखं बहुविधात्मकम्
+संवसत्येव दुर्बुद्धिरसत्सु विषयेष्वपि
+यथान्धः स्वगृहे युक्तो ह्यभ्यासादेव गच्छति
+देवतातिथिभृत्येभ्यः पितृभ्योऽथात्मनस्तथा
+शूद्रकर्मा यदा तु स्यात्तदा पतति वै द्विजः
+वीतरागो जितक्रोधः सम्यग्भवति यः सदा
+सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति
+दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते
+अत्र तेषामधीकारो धर्मेषु द्विपदां वर
+श्वपाकाः पुल्कसाः स्तेना निषादाः सूतमागधाः
+वैदेहकं शूद्रमुदाहरन्ति; द्विजा महाराज श्रुतोपपन्नाः
+न तु वृद्धिमिहान्विच्छेत्��र्म कृत्वा जुगुप्सितम्
+तथा नराणां भुवि भावितात्मनां; यथाश्रयं सत्त्वगुणः प्रवर्तते
+अन्विच्छतां शुभं कर्म नराणां त्यजतां सुखम्
+अप्राज्ञमधिकं पापं श्लिष्यते जतु काष्ठवत्
+क्षत्रजातिरथाम्बष्ठा उग्रा वैदेहकास्तथा
+ते भावयन्तः पृथिवीं विचरन्ति दिवं तथा
+पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः
+विस्तराः क्लेशसंयुक्ताः संक्षेपास्तु सुखावहाः
+न तत्सेवेत मेधावी न तद्धितमिहोच्यते
+अभयं सर्वभूतेभ्यस्तद्दानमतिवर्तते
+धर्मवृद्धा गुणानेव सेवन्ते हि नरा भुवि
+अतोऽन्यतरतो हीनादवरो नाम जायते
+भवत्यल्पफलं कर्म सेवितं नित्यमुल्बणम्
+अगच्छञ्शरणं वीरं बहुरूपं गणाधिपम्
+ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति; जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति
+अधीत्य वेदांस्तपसा ब्रह्मचारी; यज्ञाञ्शक्त्या संनिसृज्येह पञ्च
+करोति येन भोगी स्यामिति तस्माद्विनश्यति
+तेषां नान्यदृते लोके तपसः कर्म विद्यते
+वक्त्राद्भुजाभ्यामूरुभ्यां पद्भ्यां चैवाथ जज्ञिरे
+संसिद्धाधिगमं कुर्यात्कर्म हिंसात्मकं त्यजेत्
+यथा मृणालोऽनुगतमाशु मुञ्चति कर्दमम्
+श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं; पराङ्मुखं परिबर्हैश्च हीनम्
+नवेतरे तथाभावं प्राप्नोति सुखभावितम्
+वैश्ये न्यायार्जिताश्चैव शूद्रे शुश्रूषयार्जिताः
+शक्त्या पित्र्यं यच्च किंचित्प्रशस्तं; सर्वाण्यात्मार्थे मानवो यः करोति
+यथा भानुगतं तेजो मणिः शुद्धः समाधिना
+नाचरेत्तानि धर्मात्मा श्रुत्वा चापि न कुत्सयेत्
+रागद्वेषाभिभूतं च नरं द्रव्यवशानुगम्
+दुर्लभो हि मनुष्येन्द्र नरः प्रत्यवमर्शवान्
+असंतोषोऽसुखायैव लोभादिन्द्रियविभ्रमः
+धर्मावमन्ता कामात्मा भवेत्स खलु वञ्च्यते
+नित्यं भद्राणि पश्यन्ति विषयांश्चोपभुञ्जते
+जहाति दारानिहते न संपदः; सदश्वयानं विविधाश्च याः क्रियाः
+द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप
+संरक्ष्यं यत्नमास्थाय धर्मार्थमिति निश्चयः
+अनन्यभक्ताः प्रियवादिनश्च; हिताश्च वश्याश्च तथैव राजन्
+सुखे तु वर्तमानो वै दुःखे वापि नरोत्तम
+तस्मात्पापं न सेवेत कर्म दुःखफलोदयम्
+तपः सर्वगतं तात हीनस्यापि विधीयते
+स शब्दमात्रफलभाग्राजा भवति तस्करः
+नैःश्रेयसं धर्मपथं समारुह्य यथाक्रमम्
+एवं तस्य प्रवृत्तस्य नित्यमेवानुपश्यतः
+असितो देवलश्चैव तथा नारद��र्वतौ
+अवज्ञया दीयते यत्तथैवाश्रद्धयापि च
+नसमानीह हीनानि तानि पुण्यतमान्यपि
+नित्यं सर्वास्ववस्थासु नासद्भिरिति मे मतिः
+पापं हि कर्म फलति पापमेव स्वयं कृतम्
+सान्त्वेनानुप्रदानेन प्रियवादेन चाप्युत
+शयनानि च मुख्यानि भोज्यानि विविधानि च
+आयोगाः करणा व्रात्याश्चण्डालाश्च नराधिप
+शृणु मेऽत्र महाराज यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+तैरेव फलपत्रैश्च स माठरमतोषयत्
+धर्मशास्त्राणि वेदाश्च षडङ्गानि नराधिप
+त्रिविष्टपे जातमतिर्यदा नर;स्तदास्य बुद्धिर्विषयेषु भिद्यते
+परिबर्हैः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम्
+चतुर्णामेव वर्णानामागमः पुरुषर्षभ
+तेषामधिपतिस्त्वासीद्भीमो भीमपराक्रमः
+सावर्णस्य मनोः सर्गे सप्तर्षिश्च भविष्यति
+द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते
+देवतानां भयकरः स हतः शूलपाणिना
+तेषामथासुरो भावो हृदयान्नापसर्पति
+संन्यस्याग्नीनुपासीनाः पश्यन्ति विगतज्वराः
+मयि संभवतस्तस्य फलात्कृष्णो भविष्यति
+तस्मात्तेनैव भावेन सानुषङ्गेन पार्थिवाः
+चीर्णं तपो न प्रणश्येद्वापः क्षेत्रे न नश्यति
+ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास्त्रयो वर्णा द्विजातयः
+द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः
+एवमेतन्महाराज येन जातः स एव सः
+वाहनासनयानानि सर्वं तत्तपसः फलम्
+मदेनाभिप्लुतमनास्तच्च नग्राह्यमुच्यते
+ब्राह्मणाः शास्त्रनिर्देशादित्याहुर्ब्रह्मवादिनः
+सर्वाणि कर्माणि पुरा कृतानि; शुभाशुभान्यात्मनो यान्ति जन्तोः
+ततो मानेन संपन्नो रक्षन्नात्मपराजयम्
+सिरास्नाय्वस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम्
+अद्वैधमनसं युक्तं शूरं धीरं विपश्चितम्
+न धर्मार्थी नृशंसेन कर्मणा धनमर्जयेत्
+नित्यं त्रयाणां वर्णानां शूद्रः शुश्रूषुरुच्यते
+पितृभ्यः श्राद्धदानेन नृणामभ्यर्चनेन च
+प्रजापतिः प्रजाः पूर्वमसृजत्तपसा विभुः
+विश्वामित्रस्य पुत्रत्वमृचीकतनयोऽगमत्
+स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप
+ततोऽभ्यषिञ्चन्राज्येन देवानां दिवि वासवम्
+तपो हि बुद्धियुक्तानां शाश्वतं ब्रह्मदर्शनम्
+प्रावर्तन्त च वेदा वै शास्त्राणि च यथा पुरा
+यो ददाति सहस्राणि गवामश्वशतानि च
+शरीरगृहसंस्थस्य शौचतीर्थस्य देहिनः
+परस्परावमर्देन वर्तयन्ति यथासुखम्
+वासः प्रासादपृष्ठे च तत्सर्वं तपसः फलम्
+अङ्गिराः कश्यपश्चैव वसिष्ठो भृगुरेव च
+शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम्
+सुखितो दुःखितो वापि नरो लोभं परित्यजेत्
+मनोनुकूलाः प्रमदा रूपवत्यः सहस्रशः
+दुर्लभं तमलब्धा हि हन्यात्पापेन कर्मणा
+अनुद्यतं रोगिणं याचमानं; न वै हिंस्याद्बालवृद्धौ च राजन्
+निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः
+सतां वृत्तमनुष्ठाय निहीना उज्जिहीर्षवः
+फलार्थी सत्पथत्यक्तः प्राप्नोति विषयात्मकम्
+न वृत्तिं परतो मार्गेच्छुश्रूषां तु प्रयोजयेत्
+ततः क्रोधाभिभूतानां वृत्तं लज्जासमन्वितम्
+दत्त्वाभयकृतं दानं तदा सिद्धिमवाप्नुयात्
+तथा सत्संनिकर्षेण हीनवर्णोऽपि दीप्यते
+सद्भिस्तु सह संसर्गः शोभते धर्मदर्शिभिः
+मद्यमांसोपजीव्यं च विक्रयो लोहचर्मणोः
+रागद्वेषौ विवर्धेते ह्यनित्यत्वमपश्यतः
+यदिष्टं तत्सुखं प्राहुर्द्वेष्यं दुःखमिहोच्यते
+तस्मिन्हतेऽथ स्वं भावं प्रत्यपद्यन्त मानवाः
+धनेन वैश्यः शूद्रस्तु नित्यं दाक्ष्येण शोभते
+वेदव्यासः श्रियावासो ब्रह्मण्यः करुणात्मकः
+आहिताग्निर्हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृदुत्तमः
+स चाप्यग्न्याहितो विप्रः क्रिया यस्य न हीयते
+अपूर्विणा न कर्तव्यं कर्म लोके विगर्हितम्
+नष्टप्रज्ञो यदा भवति तदा न्यायं न पश्यति
+स्वयं कृतानि कर्माणि जातो जन्तुः प्रपद्यते
+सेवाश्रितेन मनसा वृत्तिहीनस्य शस्यते
+भजन्ते तानि चाद्यापि ये बालिशतमा नराः
+यो दुर्लभतरं प्राप्य मानुष्यमिह वै नरः
+शयानं यान्तमासीनं प्रवृत्तं विषयेषु च
+विषये वर्तमानोऽपि न स पापेन युज्यते
+यश्च शुश्रूषते शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः
+स्वाध्यायेन महर्षिभ्यो देवेभ्यो यज्ञकर्मणा
+मानिनां कुलजातानां नित्यं शास्त्रार्थचक्षुषाम्
+महाकुलेषु दृश्यन्ते तत्सर्वं तपसः फलम्
+प्रयत्नसाध्यो हि स राजपुत्र; प्रज्ञाशरेणोन्मथितः परैति
+तेन स्म ते गगनगाः सपुराः पातिताः क्षितौ
+विकर्मावस्थिता वर्णाः पतन्ति नृपते त्रयः
+प्रतिग्रहो याजनं च तथैवाध्यापनं नृप
+द्विजानां परिचर्या च शूद्रकर्म नराधिप
+महातपा महातेजा महायोगी महायशाः
+गुरुश्च नरशार्दूल परिचर्या यथातथम्
+तस्यापि सुमहांस्तापः प्रस्थितस्योपजायते
+स्ववृत्ताद्यो न चलति शास्त्रचक्षुः स मानवः
+जात्या प्रधानं पुरुषं कुर्वाणं कर्म धिक्कृतम्
+जातमन्वेति मरणं ��ृणामिति विनिश्चयः
+जात्यन्ध इव पन्थानमावृतात्मा न बुध्यते
+असङ्गः श्रेयसो मूलं ज्ञानं ज्ञानगतिः परा
+सम्यग्घुत्वा हुतवहं मुनयः सिद्धिमागताः
+यथावद्भृत्यवर्गस्य चिकीर्षेद्धर्ममादितः
+एकः शत्रुर्न द्वितीयोऽस्ति शत्रु;रज्ञानतुल्यः पुरुषस्य राजन्
+अग्निश्चेयो बहुभिश्चापि यज्ञै;रन्ते मध्ये वा वनमाश्रित्य स्थेयम्
+तपसस्त्वपकर्षेण जातिग्रहणतां गतः
+श्रुतिप्रवृत्तं न च धर्ममाप्नुते; न चास्य धर्मे प्रतिषेधनं कृतम्
+युधिष्ठिर महायोगी वीर्यवानक्षयोऽव्ययः
+अनित्यमिह मर्त्यानां जीवितं हि चलाचलम्
+उत्पाद्य पुत्रान्मुनयो नृपते यत्र तत्र ह
+मनोरथरथं प्राप्य इन्द्रियार्थहयं नरः
+तथा शरीरं तपसा तप्तं विषयमश्नुते
+प्रतिग्रहागता विप्रे क्षत्रिये शस्त्रनिर्जिताः
+यानेन वै प्रापणं च श्मशाने; शौचेन नूनं विधिना चैव दाहः
+अतोऽन्ये त्वतिरिक्ता ये ते वै संकरजाः स्मृताः
+धर्मं वै शाश्वतं लोके न जह्याद्धनकाङ्क्षया
+अधस्तिर्यग्गतिं चैव स्वर्गे चैव परां गतिम्
+इयं हि योनिः प्रथमा यां प्राप्य जगतीपते
+यादृशेन हि वर्णेन भाव्यते शुक्लमम्बरम्
+बुद्धिकर्मेन्द्रियाणां हि प्रमत्तो यो न बुध्यते
+धर्मे तपसि दाने च विचिकित्सास्य जायते
+दाराः पुत्राश्च भृत्याश्च भवन्तीह नरस्य वै
+अग्निरात्मा च माता च पिता जनयिता तथा
+भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह
+परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान्
+तस्मादहं ब्रवीमि त्वां राजन्संचिन्त्य शास्त्रतः
+उत्कर्षार्थं प्रयतते नरः पुण्येन कर्मणा
+कथं न विप्रणश्येम योनितोऽस्या इति प्रभो
+धर्मशीलो नरो विद्वानीहकोऽनीहकोऽपि वा
+एते स्वां प्रकृतिं प्राप्ता वैदेह तपसोऽऽश्रयात्
+जात्या दुष्टश्च यः पापं न करोति स पूरुषः
+उपभोगपरित्यागः फलान्यकृतकर्मणाम्
+अप्रनष्टे ततो धर्मे भवन्ति सुखिताः प्रजाः
+यथा भारावसक्ता हि नौर्महाम्भसि तन्तुना
+न भिद्यन्ते कृतात्मान आत्मप्रत्ययदर्शिनः
+पिता सखायो गुरवः स्त्रियश्च; न निर्गुणा नाम भवन्ति लोके
+एवं कर्माणि यानीह बुद्धियुक्तानि भूपते
+क्वचित्क्वचिद्व्रतपरो व्रतान्यास्थाय पार्थिव
+शूद्रैर्निर्मार्जनं कार्यमेवं धर्मो न नश्यति
+वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनोऽपि च
+भूतैः प्रकृतिमापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति
+गृहेषु येषामसवः पतन्���ि; तेषामथो निर्हरणं प्रशस्तम्
+यस्तु भोगांस्त्यजेदात्मा स वै भोक्तुं व्यवस्यति
+अवेक्ष्य मनसा शास्त्रं बुद्ध्या च नृपसत्तम
+तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाच्चेति निश्चयः
+संसिद्धास्तपसा तात ये चान्ये स्वर्गवासिनः
+दीपोपमानि भूतानि यावदर्चिर्न नश्यति
+बालस्नेहपरीतात्मा तत्क्षयाच्चानुतप्यते
+प्रत्यापन्नस्य हि सतो नात्मा तावद्विरोचते
+सृजतः प्रजापतेर्लोकानिति धर्मविदो विदुः
+राज्ञा जेतव्याः सायुधाश्चोन्नताश्च; सम्यक्कर्तव्यं पालनं च प्रजानाम्
+सतोयेऽन्यत्तु यत्तोयं तस्मिन्नेव प्रसिच्यते
+न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः
+तमर्चयित्वा वैश्यस्तु कुर्यादत्यर्थमृद्धिमत्
+वाणिज्यं पाशुपाल्यं च तथा शिल्पोपजीवनम्
+सुक्षेत्राच्च सुबीजाच्च पुण्यो भवति संभवः
+गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत्
+ऋग्भिः स्तुत्वा महाभागो देवान्वै यज्ञभागिनः
+अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते
+महात्मनां समुत्पत्तिस्तपसा भावितात्मनाम्
+विशेषधर्मो विप्राणां रक्षा क्षत्रस्य शोभना
+अयोजयित्वा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम्
+यथोदयगिरौ द्रव्यं संनिकर्षेण दीप्यते
+आसुराण्येव कर्माणि न्यषेवन्भीमविक्रमाः
+संसिद्धः पुरुषो लोके यदाचरति पापकम्
+जितेन्द्रियस्य दान्तस्य स्वर्गमार्गप्रदेशकम्
+सर्वः स्वानि शुभाशुभानि नियतं कर्माणि जन्तुः स्वयं; गर्भात्संप्रतिपद्यते तदुभयं यत्तेन पूर्वं कृतम्
+न संकरेण द्रविणं विचिन्वीत विचक्षणः
+भार्या दासाश्च पुत्राश्च स्वमर्थमनुयुञ्जते
+कदलीगर्भनिःसारो नौरिवाप्सु निमज्जति
+सरस्वतीनैमिषपुष्करेषु; ये चाप्यन्ये पुण्यदेशाः पृथिव्याम्
+सुखेन तासां राजेन्द्र मोदन्ते दिवि देवताः
+प्रत्यतिष्ठंश्च तेष्वेव तान्येव स्थापयन्ति च
+अपो हि प्रयतः शीतास्तापिता ज्वलनेन वा
+धातासृजत्पुत्रमेकं प्रजानां धारणे रतम्
+पितामहश्च मे पूर्वमृश्यशृङ्गश्च काश्यपः
+रङ्गावतरणं चैव तथा रूपोपजीवनम्
+न्यायेनोपार्जिता दत्ताः किमुतान्याः सहस्रशः
+यथा तिलानामिह पुष्पसंश्रया;त्पृथक्पृथग्याति गुणोऽतिसौम्यताम्
+वणिग्यथा समुद्राद्वै यथार्थं लभते धनम्
+यक्षराक्षसगन्धर्वाः सिद्धाश्चान्ये दिवौकसः
+तिस्रोऽप्येकेन बाणेन देवाप्यायिततेजसा
+मनः प्रणयतेऽऽत्म���नं स एनमभियुञ्जति
+न तस्य कश्चिदारम्भः कदाचिदवसीदति
+कृतानि यानि कर्माणि दैवतैर्मुनिभिस्तथा
+सर्वात्मना तु कुर्वीत गृहस्थः कर्मनिश्चयम्
+उन्नमन्ति यथासन्तमाश्रित्येह स्वकर्मसु
+स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत्
+अभिगम्य दत्तं तुष्ट्या यद्धन्यमाहुरभिष्टुतम्
+प्रयान्ति स्थानमजरं सर्वकर्मविवर्जिताः
+एतस्मिन्नेव काले तु देवा देववरं शिवम्
+संघातवान्मर्त्यलोकः परस्परमपाश्रितः
+पापात्पापसमाचारान्निहीनाच्च नराधिप
+अहं तु तावत्पश्यामि कर्म यद्वर्तते कृतम्
+व्यवसायं समाश्रित्य सहायान्योऽधिगच्छति
+तस्माद्यो रक्षति नृपः स धर्मेणाभिपूज्यते
+दाक्ष्येणाहीनो धर्मयुक्तो नदान्तो; लोकेऽस्मिन्वै पूज्यते सद्भिरार्यः
+पुष्ट्यर्थं चैव तस्येह जनस्यार्थं चिकीर्षति
+शास्त्रार्थदर्शनाद्राजंस्तप एवानुपश्यति
+कृताकृतस्य तपसः फलं पश्यस्व यादृशम्
+प्राणसंतापनिर्दिष्टाः काकिण्योऽपि महाफलाः
+तथा कामकृतं चास्य विहिंसैवापकर्षति
+इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह
+परार्थे वर्तमानस्तु स्वकार्यं योऽभिमन्यते
+संचिन्त्य मनसा राजन्विदित्वा शक्तिमात्मनः
+न श्रीः संत्यजते नित्यमादित्यमिव रश्मयः
+बुद्धिमार्गप्रयातस्य सुखं त्विह परत्र च
+कक्षीवाञ्जामदग्न्यश्च रामस्ताण्ड्यस्तथांशुमान्
+मानं त्यक्त्वा यो नरो वृद्धसेवी; विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात्
+तद्देहं देहिनां युक्तं मोक्षभूतेषु वर्तते
+रन्तिदेवेन लोकेष्टा सिद्धिः प्राप्ता महात्मना
+यश्चिनोति शुभान्येव स भद्राणीह पश्यति
+इन्द्रियार्थेषु सक्तः सन्स्वकार्यात्परिहीयते
+समदुःखसुखो भूत्वा स परत्र महीयते
+पुष्टस्रोत इवायत्तः स्फीतो भवति संचयः
+सुखे वा यदि वा दुःखे वर्तमानो विचक्षणः
+मर्त्यलोके च राजानो ये चान्ये गृहमेधिनः
+अविद्वान्मोक्षधर्मेषु बद्धो भ्रमति चक्रवत्
+आस्तिक्यव्यवसायाभ्यामुपायाद्विस्मयाद्धिया
+श्रूयन्ते हि पुराणे वै प्रजा धिग्दण्डशासनाः
+तथा तथा सुखं प्राप्य प्रेत्य चेह च शेरते
+स्नेहायतननाशाच्च धननाशाच्च पार्थिव
+मुखजा ब्राह्मणास्तात बाहुजाः क्षत्रबन्धवः
+अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम्
+अपि नामेप्सितः पुत्रो मम स्याद्वै महेश्वरात्
+द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमाः स्मृताः
+वर���णोत्कर्षमवाप्नोति नरः पुण्येन कर्मणा
+धर्मक्रियावियुक्तानामशक्त्या संवृतात्मनाम्
+प्रसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप
+यवक्रीतश्च नृपते द्रोणश्च वदतां वरः
+मर्यादायां धर्मसेतुर्निबद्धो नैव सीदति
+प्रत्यापत्तिश्च यस्येह बालिशस्य न जायते
+एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि
+प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः
+न तु यः सत्क्रियां प्राप्य राजसं कर्म सेवते
+वटस्ताण्ड्यः कृपश्चैव कक्षीवान्कमठादयः
+यानि कर्माण्यहिंस्राणि नरं त्रायन्ति सर्वदा
+गृहाण्याश्रित्य गावश्च क्षेत्राणि च धनानि च
+स जानन्नपि चाकार्यमर्थार्थं सेवते नरः
+अभिप्रेतानि सर्वाणि भवन्ति कृतकर्मणाम्
+माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा
+एवमाश्रमिणः सर्वे गृहस्थे यान्ति संस्थितिम्
+प्रश्रिता विनयोपेता दमनित्याः सुसंशिताः
+पिता परं दैवतं मानवानां; मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति
+मोहजाता रतिर्नाम समुपैति नराधिप
+देवीं स्तुत्वा तु गगने मोदते तेजसा वृतः
+यथा समुद्रमभितः संस्यूताः सरितोऽपराः
+यदा व्यपेतहृल्लेखं मनो भवति तस्य वै
+नवे कपाले सलिलं संन्यस्तं हीयते यथा
+वेदा हि सर्वे राजेन्द्र स्थितास्त्रिष्वग्निषु प्रभो
+अजरश्चामरश्चैव पराशर सुतस्तव
+असंशयं महाराज उभयं दोषकारकम्
+प्रकृतिस्था विषीदन्ति जले सैकतवेश्मवत्
+कौशिकानि च वस्त्राणि शुभान्याभरणानि च
+अथ जातिसहस्राणि बहूनि परिवर्तते
+विषमुद्बन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा वधः
+तथा शरीरं भवति देहाद्येनोपपादितम्
+अज्ञानाद्धि कृतं पापं तपसैवाभिनिर्णुदेत्
+बुद्धियुक्तानि तानीह कृतानि मनसा सह
+राजानः क्षत्रियाश्चैव मण्डलेषु पृथक्पृथक्
+श्राद्धकर्मातिथेयं च सत्यमक्रोध एव च
+आत्मज्ञानं तितिक्षा च धर्माः साधारणा नृप
+स सर्वभावानुगतेन चेतसा; नृपामिषेणेव झषो विकृष्यते
+संकल्पजो मित्रवर्गो ज्ञातयः कारणात्मकाः
+प्रसक्तबुद्धिर्विषयेषु यो नरो; यो बुध्यते ह्यात्महितं कदा च न
+दान्ता धर्मप्रधानाश्च न्यायधर्मानुवर्तकाः
+रसने दर्शने घ्राणे श्रवणे च विशां पते
+सत्कृत्य तु द्विजातिभ्यो यो ददाति नराधिप
+एते महर्षयः स्तुत्वा विष्णुमृग्भिः समाहिताः
+कर्ता खलु यथाकालं तत्सर्वमभिपद्यते
+अनर्हाश्चार्हतां प्राप्ताः सन्तः स्तुत्वा तमेव ह
+मानुषेषु महाराज धर्माधर्मौ प्रवर्ततः
+मृत्युर्ग्रसति भूतानि पवनं पन्नगो यथा
+प्रावर्तन्त च वेदा वै शास्त्राणि च यथा पुरा
+सतां वृत्तमनुष्ठाय निहीना उज्जिहीर्षवः
+ये चादौ ब्रह्मणा सृष्टा ब्राह्मणास्तपसा पुरा
+नानृतं चैव भवति तदा कल्याणमृच्छति
+मृत्युर्ग्रसति भूतानि पवनं पन्नगो यथा
+परस्परावमर्देन वर्तयन्ति यथासुखम्
+न धर्मकालः पुरुषस्य निश्चितो; न चापि मृत्युः पुरुषं प्रतीक्षते
+तस्माल्लेभे परं स्थानं शैब्योऽपि पृथिवीपतिः
+मनोनुकूलाः प्रमदा रूपवत्यः सहस्रशः
+शूद्रस्यापि विधीयन्ते यदा वृत्तिर्न जायते
+परार्थं विस्तराः सर्वे त्यागमात्महितं विदुः
+त्रिविष्टपे जातमतिर्यदा नर;स्तदास्य बुद्धिर्विषयेषु भिद्यते
+विस्तराः क्लेशसंयुक्ताः संक्षेपास्तु सुखावहाः
+मयि संभवतस्तस्य फलात्कृष्णो भविष्यति
+ततोऽभ्यषिञ्चन्राज्येन देवानां दिवि वासवम्
+भरद्वाजो हरिश्मश्रुः कुण्डधारः श्रुतश्रवाः
+शरीरगृहसंस्थस्य शौचतीर्थस्य देहिनः
+न्यायागतं धनं वर्णैर्न्यायेनैव विवर्धितम्
+कक्षीवाञ्जामदग्न्यश्च रामस्ताण्ड्यस्तथांशुमान्
+आयुर्नसुलभं लब्ध्वा नावकर्षेद्विशां पते
+बालस्नेहपरीतात्मा तत्क्षयाच्चानुतप्यते
+नवे कपाले सलिलं संन्यस्तं हीयते यथा
+यथा नदीनदाः सर्वे सागरे यान्ति संस्थितिम्
+तस्यापि सुमहांस्तापः प्रस्थितस्योपजायते
+एवमाश्रमिणः सर्वे गृहस्थे यान्ति संस्थितिम्
+विरक्तं शोध्यते वस्त्रं न तु कृष्णोपसंहितम्
+तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा
+प्रश्रिता विनयोपेता दमनित्याः सुसंशिताः
+वर्णोत्कर्षमवाप्नोति नरः पुण्येन कर्मणा
+प्रयत्नसाध्यो हि स राजपुत्र; प्रज्ञाशरेणोन्मथितः परैति
+न तु वृद्धिमिहान्विच्छेत्कर्म कृत्वा जुगुप्सितम्
+तथा शरीरं तपसा तप्तं विषयमश्नुते
+अतोऽन्ये त्वतिरिक्ता ये ते वै संकरजाः स्मृताः
+गुणयुक्तं प्रकाशं च पापेनानुपसंहितम्
+वसन्विषयमध्येऽपि न वसत्येव बुद्धिमान्
+मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः
+भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम्
+तेषां दर्पः समभवत्प्रजानां धर्मनाशनः
+संवसत्येव दुर्बुद्धिरसत्सु विषयेष्वपि
+पितृभ्यः श्राद्धदानेन नृणामभ्यर्चनेन च
+प्रत्यतिष्ठंश्च तेष्वेव तान्येव स्थापयन्ति च
+सत्कृत्य तु द्विजातिभ्यो यो ददाति नराधिप
+नाचरेत्तानि धर्मात्मा श्रुत्वा चापि न कुत्सयेत्
+इषुप्रपातमात्रं हि स्पर्शयोगे रतिः स्मृता
+सर्वात्मना तु कुर्वीत गृहस्थः कर्मनिश्चयम्
+दमान्वितः पुरुषो धर्मशीलो; भूतानि चात्मानमिवानुपश्येत्
+तथा युक्तेन मनसा प्राज्ञो गच्छति तां गतिम्
+सरस्वतीनैमिषपुष्करेषु; ये चाप्यन्ये पुण्यदेशाः पृथिव्याम्
+नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम्
+रन्तिदेवेन लोकेष्टा सिद्धिः प्राप्ता महात्मना
+भजन्ते तानि चाद्यापि ये बालिशतमा नराः
+वृद्धे वृद्धिमवाप्नोति सलिले सलिलं यथा
+देवतानां भयकरः स हतः शूलपाणिना
+यदा व्यपेतहृल्लेखं मनो भवति तस्य वै
+एवमुक्त्वा स भगवांस्तत्रैवान्तरधीयत
+नीहारेण हि संवीतः शिश्नोदरपरायणः
+तस्मादहं ब्रवीमि त्वां राजन्संचिन्त्य शास्त्रतः
+पापं हि कर्म फलति पापमेव स्वयं कृतम्
+आदित्या वसवो रुद्रास्तथैवाग्न्यश्विमारुताः
+इयं हि योनिः प्रथमा यां प्राप्य जगतीपते
+संकल्पजो मित्रवर्गो ज्ञातयः कारणात्मकाः
+नसमानीह हीनानि तानि पुण्यतमान्यपि
+अनन्यभक्ताः प्रियवादिनश्च; हिताश्च वश्याश्च तथैव राजन्
+अवेक्ष्य मनसा शास्त्रं बुद्ध्या च नृपसत्तम
+मोहजाता रतिर्नाम समुपैति नराधिप
+मूलगोत्राणि चत्वारि समुत्पन्नानि पार्थिव
+न श्रीः संत्यजते नित्यमादित्यमिव रश्मयः
+उत्कर्षार्थं प्रयतते नरः पुण्येन कर्मणा
+भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह
+ततो लोभाभिभूतात्मा सङ्गाद्वर्धयते जनम्
+स सर्वभावानुगतेन चेतसा; नृपामिषेणेव झषो विकृष्यते
+यथा तिलानामिह पुष्पसंश्रया;त्पृथक्पृथग्याति गुणोऽतिसौम्यताम्
+न तु यः सत्क्रियां प्राप्य राजसं कर्म सेवते
+तस्मिन्हतेऽथ स्वं भावं प्रत्यपद्यन्त मानवाः
+कर्म चैव हि जातिश्च विशेषं तु निशामय
+समदुःखसुखो भूत्वा स परत्र महीयते
+उत्पाद्य पुत्रान्मुनयो नृपते यत्र तत्र ह
+अभिप्रेतानि सर्वाणि भवन्ति कृतकर्मणाम्
+विषयानश्नुते यस्तु न स भोक्ष्यत्यसंशयम्
+श्रेयसोऽर्थे विधीयन्ते नरस्याक्लिष्टकर्मणः
+मरणं जन्मनि प्रोक्तं जन्म वै मरणाश्रितम्
+संघातवान्मर्त्यलोकः परस्परमपाश्रितः
+आत्मभूतः सदा लोके चरेद्भूतान्यहिंसयन्
+संसिद्धः पुरुषो लोके यदाचरति पापकम्
+प्रयत्नेन च संसिद्धा धनैरपि विवर्जिताः
+रागद्वेषौ विवर्धेते ह्यनित्यत्वमपश्यतः
+विशिष्टस्य विशिष्टाच्च तुल्यौ दानप्रतिग्रहौ
+जात्या दुष्टश्च यः पापं न करोति स पूरुषः
+ऋणवाञ्जायते मर्त्यस्तस्मादनृणतां व्रजेत्
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+यथा मृणालोऽनुगतमाशु मुञ्चति कर्दमम्
+त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः
+विश्वामित्रस्य पुत्रत्वमृचीकतनयोऽगमत्
+प्रायेण हि गृहस्थस्य ममत्वं नाम जायते
+मर्त्यलोके च राजानो ये चान्ये गृहमेधिनः
+सुखेन तासां राजेन्द्र मोदन्ते दिवि देवताः
+अप्रियाण्यवमानांश्च दुःखं बहुविधात्मकम्
+यस्तु प्रीतिपुरोगेण चक्षुषा तात पश्यति
+तपो हि बुद्धियुक्तानां शाश्वतं ब्रह्मदर्शनम्
+बुधा येन प्रशंसन्ति मोक्षं सुखमनुत्तमम्
+आदत्ते राजशार्दूल तथा योगः प्रवर्तते
+धर्मार्थं न्यायमुत्सृज्य न तत्कल्याणमुच्यते
+सप्तर्षयश्चान्वयुञ्जन्नराणां दण्डधारणे
+दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते
+पिता परं दैवतं मानवानां; मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति
+छित्त्वाधर्ममयं पाशं यदा धर्मेऽभिरज्यते
+दुर्लभं तमलब्धा हि हन्यात्पापेन कर्मणा
+कृतपूर्विणस्तु त्यजतो महान्धर्म इति श्रुतिः
+श्रुतिप्रवृत्तं न च धर्ममाप्नुते; न चास्य धर्मे प्रतिषेधनं कृतम्
+वेदव्यासः श्रियावासो ब्रह्मण्यः करुणात्मकः
+जात्या प्रधानं पुरुषं कुर्वाणं कर्म धिक्कृतम्
+असितो देवलश्चैव तथा नारदपर्वतौ
+ऊर्ध्वं हित्वा प्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप
+तथा सत्संनिकर्षेण हीनवर्णोऽपि दीप्यते
+मृत्युश्चापरिहारवान्समगतिः कालेन विच्छेदिता; दारोश्चूर्णमिवाश्मसारविहितं कर्मान्तिकं प्रापयेत्
+आयोगाः करणा व्रात्याश्चण्डालाश्च नराधिप
+कृतानि यानि कर्माणि दैवतैर्मुनिभिस्तथा
+द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमाः स्मृताः
+सुखे वा यदि वा दुःखे वर्तमानो विचक्षणः
+श्रेयो ह्यनाहिताग्नित्वमग्निहोत्रं न निष्क्रियम्
+ऊरुजा धनिनो राजन्पादजाः परिचारकाः
+करोति येन भोगी स्यामिति तस्माद्विनश्यति
+स जानन्नपि चाकार्यमर्थार्थं सेवते नरः
+अथ जातिसहस्राणि बहूनि परिवर्तते
+अप्रयत्नागताः सेव्या गृहस्थैर्विषयाः सदा
+अबुद्धिपूर्वं धर्मज्ञ कृतमुग्रेण कर्मणा
+चतुर्णामेव वर्णानामागमः पुरुषर्षभ
+इष्टिः पुष्टिर्यजनं याजनं च; दानं पुण्यानां कर्मणां च प्रयोगः
+रश्मिभिर्ज्ञानसंभूतैर्यो गच्छति स बुद्धिमान्
+प्रयाति लोकानमरैः सुदुर्लभा;न्निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम्
+एते महर्षयः स्तुत्वा विष्णुमृग्भिः समाहिताः
+एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि
+सतोयेऽन्यत्तु यत्तोयं तस्मिन्नेव प्रसिच्यते
+असङ्गः श्रेयसो मूलं ज्ञानं ज्ञानगतिः परा
+कृताकृतस्य तपसः फलं पश्यस्व यादृशम्
+शक्तितोऽतिथये दत्त्वा क्षुधार्तायाश्नुते फलम्
+अविद्वान्मोक्षधर्मेषु बद्धो भ्रमति चक्रवत्
+कृतार्थो भोगतो भूत्वा स वै रतिपरायणः
+अयोजयित्वा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम्
+स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत्
+गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम्
+जातमन्वेति मरणं नृणामिति विनिश्चयः
+एकः शत्रुर्न द्वितीयोऽस्ति शत्रु;रज्ञानतुल्यः पुरुषस्य राजन्
+तथा शरीरं भवति देहाद्येनोपपादितम्
+ततोऽभ्यगच्छन्देवांश्च ब्राह्मणांश्चावमन्य ह
+तथा नराणां भुवि भावितात्मनां; यथाश्रयं सत्त्वगुणः प्रवर्तते
+जितेन्द्रियस्य दान्तस्य स्वर्गमार्गप्रदेशकम्
+एष धर्मविधिस्तात गृहस्थस्य प्रकीर्तितः
+उपभोगपरित्यागः फलान्यकृतकर्मणाम्
+मनोरथरथं प्राप्य इन्द्रियार्थहयं नरः
+यदिष्टं तत्सुखं प्राहुर्द्वेष्यं दुःखमिहोच्यते
+धर्मक्रियावियुक्तानामशक्त्या संवृतात्मनाम्
+नाप्राप्यं तपसा किंचित्त्रैलोक्येऽस्मिन्परंतप
+अन्विच्छतां शुभं कर्म नराणां त्यजतां सुखम्
+पुष्ट्यर्थं चैव तस्येह जनस्यार्थं चिकीर्षति
+शयनानि च मुख्यानि भोज्यानि विविधानि च
+रसने दर्शने घ्राणे श्रवणे च विशां पते
+विशेषधर्मा नृपते वर्णानां परिकीर्तिताः
+तपः सर्वगतं तात हीनस्यापि विधीयते
+ततोऽस्य जायते तीव्रा वेदना तत्क्षयात्पुनः
+सर्वाणि कर्माणि पुरा कृतानि; शुभाशुभान्यात्मनो यान्ति जन्तोः
+नामधेयानि तपसा तानि च ग्रहणं सताम्
+प्रायश्चित्तं नरः कर्तुमुभयं सोऽश्नुते पृथक्
+मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम्
+अधस्तिर्यग्गतिं चैव स्वर्गे चैव परां गतिम्
+अहोरात्रमये लोके जरारूपेण संचरन्
+शयानं यान्तमासीनं प्रवृत्तं विषयेषु च
+वर्णेभ्योऽपि परिभ्रष्टः स वै संमानमर्हति
+ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति; जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति
+शास्त्रार्थदर्शनाद्राजंस्तप एवानुपश्यति
+विकर्मावस्थिता वर्णाः पतन्ति नृपते त्रयः
+मद्यमांसोपजीव्यं च विक्रयो लोहचर्मणोः
+अनुद्यतं रोगिणं याचमानं; न वै हिंस्याद्बालवृद्धौ च राजन्
+बुद्धिमार्गप्रयातस्य सुखं त्विह परत्र च
+यश्च शुश्रूषते शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः
+सेवाश्रितेन मनसा वृत्तिहीनस्य शस्यते
+यथोदयगिरौ द्रव्यं संनिकर्षेण दीप्यते
+वेदा हि सर्वे राजेन्द्र स्थितास्त्रिष्वग्निषु प्रभो
+दाराः पुत्राश्च भृत्याश्च भवन्तीह नरस्य वै
+श्राद्धकर्मातिथेयं च सत्यमक्रोध एव च
+वाणिज्यं पाशुपाल्यं च तथा शिल्पोपजीवनम्
+इतिहासस्य कर्ता च पुत्रस्ते जगतो हितः
+यादृशेन हि वर्णेन भाव्यते शुक्लमम्बरम्
+ततो मानेन संपन्नो रक्षन्नात्मपराजयम्
+न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः
+यादृशं तादृशं नित्यमश्नाति फलमूर्जितम्
+नरो हि सर्वो लभते यथाकृतं; शुभाशुभेनात्मकृतेन कर्मणा
+ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास्त्रयो वर्णा द्विजातयः
+महात्मनां समुत्पत्तिस्तपसा भावितात्मनाम्
+यथा यथा हि सद्वृत्तमालम्बन्तीतरे जनाः
+न तत्सेवेत मेधावी न तद्धितमिहोच्यते
+अप्रनष्टे ततो धर्मे भवन्ति सुखिताः प्रजाः
+धर्मवृत्त्या च सततं कामार्थाभ्यां न हीयते
+अज्ञानात्तु कृतां हिंसामहिंसा व्यपकर्षति
+अनर्हाश्चार्हतां प्राप्ताः सन्तः स्तुत्वा तमेव ह
+राज्ञा जेतव्याः सायुधाश्चोन्नताश्च; सम्यक्कर्तव्यं पालनं च प्रजानाम्
+अहं हि पश्यामि नरेन्द्र देवं; विश्वस्य विष्णुं जगतः प्रधानम्
+रक्षितव्यं तु राजन्यैरुपयोज्यं द्विजातिभिः
+बुद्धिकर्मेन्द्रियाणां हि प्रमत्तो यो न बुध्यते
+ते भावयन्तः पृथिवीं विचरन्ति दिवं तथा
+स्ववृत्ताद्यो न चलति शास्त्रचक्षुः स मानवः
+अत्र तेषामधीकारो धर्मेषु द्विपदां वर
+धातासृजत्पुत्रमेकं प्रजानां धारणे रतम्
+संरक्ष्यं यत्नमास्थाय धर्मार्थमिति निश्चयः
+दाक्ष्येणाहीनो धर्मयुक्तो नदान्तो; लोकेऽस्मिन्वै पूज्यते सद्भिरार्यः
+इत्याहुर्धर्मशास्त्रज्ञा ब्राह्मणा वेदपारगाः
+तस्मात्पापं न सेवेत कर्म दुःखफलोदयम्
+स्वेषु दारेषु संतोषः शौचं नित्यानसूयता
+पापात्पापसमाचारान्निहीनाच्च नराधिप
+महाकुलेषु ये जाता वृत्ताः पूर्वतराश्च ये
+सुक्षेत्राच्च सुबीजाच्च पुण्यो भवति संभवः
+अजरश्चामरश्चैव पराशर सुतस्तव
+स्वल्पाप्यर्थाः प्रशस्यन्ते धर्मस्यार्थे महाफलाः
+भविष्यति महेन्द्रस्��� दयितः स महामुनिः
+दुर्लभो दृश्यते ह्यस्य विनिपातो महार्णवे
+दमेन शोभते विप्रः क्षत्रियो विजयेन तु
+अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः
+उपस्थितं कर्मफलं विदित्वा; बुद्धिं तथा चोदयतेऽन्तरात्मा
+राजन्नैतद्भवेद्ग्राह्यमपकृष्टेन जन्मना
+सर्वे वर्णा धर्मकार्याणि सम्य;क्कृत्वा राजन्सत्यवाक्यानि चोक्त्वा
+दाक्ष्येण हव्यकव्यार्थं स्वधर्मं विचरेन्नृप
+यथा भारावसक्ता हि नौर्महाम्भसि तन्तुना
+प्रत्यापन्नस्य हि सतो नात्मा तावद्विरोचते
+वृत्तिः सकाशाद्वर्णेभ्यस्त्रिभ्यो हीनस्य शोभना
+उपभोगैरपि त्यक्तं नात्मानमवसादयेत्
+स्नेहपाशैर्बहुविधैरासक्तमनसो नराः
+अपूर्विणा न कर्तव्यं कर्म लोके विगर्हितम्
+सान्त्वेनानुप्रदानेन प्रियवादेन चाप्युत
+स शब्दमात्रफलभाग्राजा भवति तस्करः
+न कश्चित्त्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम्
+वसिष्ठो जमदग्निश्च विश्वामित्रोऽत्रिरेव च
+श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं; पराङ्मुखं परिबर्हैश्च हीनम्
+ततः क्रोधाभिभूतानां वृत्तं लज्जासमन्वितम्
+नैःश्रेयसं धर्मपथं समारुह्य यथाक्रमम्
+यथा समुद्रमभितः संस्यूताः सरितोऽपराः
+भवत्यल्पफलं कर्म सेवितं नित्यमुल्बणम्
+संसिद्धास्तपसा तात ये चान्ये स्वर्गवासिनः
+तद्देहं देहिनां युक्तं मोक्षभूतेषु वर्तते
+तथात्मा पुरुषस्येह मनसा परिमुच्यते
+निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम्
+स त्वमेवंविधो दान्तः क्षत्रियः प्रियबान्धवः
+न तत्सेवेत मेधावी शुचिः कुसलिलं यथा
+प्रजापतिः प्रजाः पूर्वमसृजत्तपसा विभुः
+वैश्ये न्यायार्जिताश्चैव शूद्रे शुश्रूषयार्जिताः
+बुद्धियुक्तानि तानीह कृतानि मनसा सह
+संचिन्त्य मनसा राजन्विदित्वा शक्तिमात्मनः
+तान्प्राप्य तु स धिग्दण्डो नकारणमतोऽभवत्
+वणिग्यथा समुद्राद्वै यथार्थं लभते धनम्
+रङ्गावतरणं चैव तथा रूपोपजीवनम्
+ऋग्भिः स्तुत्वा महाभागो देवान्वै यज्ञभागिनः
+न धर्मार्थी नृशंसेन कर्मणा धनमर्जयेत्
+परिबर्हैः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम्
+सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति
+जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः
+धर्मं वै शाश्वतं लोके न जह्याद्धनकाङ्क्षया
+न तथान्येषु भूतेषु मनुष्यरहितेष्विह
+एतस्मिन्नेव काले तु देवा देववरं शिवम्
+स्वयं कृतानि कर्माणि जातो जन्तुः प्रपद्यते
+प्राणी करोत्ययं कर्म सर्वमात्मार्थमात्मना
+धनेन वैश्यः शूद्रस्तु नित्यं दाक्ष्येण शोभते
+शृणु मेऽत्र महाराज यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति
+नित्यं त्रयाणां वर्णानां शूद्रः शुश्रूषुरुच्यते
+ततोऽस्य नश्यति प्रज्ञा विद्येवाभ्यासवर्जिता
+मनः प्रणयतेऽऽत्मानं स एनमभियुञ्जति
+पिता सखायो गुरवः स्त्रियश्च; न निर्गुणा नाम भवन्ति लोके
+युधिष्ठिर महायोगी वीर्यवानक्षयोऽव्ययः
+अभयं सर्वभूतेभ्यस्तद्दानमतिवर्तते
+फलार्थी सत्पथत्यक्तः प्राप्नोति विषयात्मकम्
+धर्मवृद्धा गुणानेव सेवन्ते हि नरा भुवि
+नित्यं सर्वास्ववस्थासु नासद्भिरिति मे मतिः
+श्रूयन्ते हि पुराणे वै प्रजा धिग्दण्डशासनाः
+येऽर्था धर्मेण ते सत्या येऽधर्मेण धिगस्तु तान्
+प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः
+तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाच्चेति निश्चयः
+इति मत्वा हृदि मतं प्राह मां सुरसत्तमः
+निर्वेदादात्मसंबोधः संबोधाच्छास्त्रदर्शनम्
+इष्टानिष्टसमायोगो वैरं सौहार्दमेव च
+तपसस्त्वपकर्षेण जातिग्रहणतां गतः
+वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनोऽपि च
+आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत्
+उन्नमन्ति यथासन्तमाश्रित्येह स्वकर्मसु
+करोति यः शुभं कर्म स वै भद्राणि पश्यति
+द्विजानां परिचर्या च शूद्रकर्म नराधिप
+न ह्यन्यत्तीरमासाद्य पुनस्तर्तुं व्यवस्यति
+तादृशं कुरुते रूपमेतदेवमवैहि मे
+गरीयसः पूजयेदात्मशक्त्या; सत्येन शीलेन सुखं नरेन्द्र
+तदाहुरधमं दानं मुनयः सत्यवादिनः
+लाभं ग्राम्यसुखादन्यं रतितो नानुपश्यति
+शूद्रकर्मा यदा तु स्यात्तदा पतति वै द्विजः
+कर्मतोऽन्यानि गोत्राणि समुत्पन्नानि पार्थिव
+शुभाशुभानि कर्माणि प्रपद्यन्ते नरं सदा
+स कृत्वा पापकान्येव निरयं प्रतिपद्यते
+सावर्णस्य मनोः सर्गे सप्तर्षिश्च भविष्यति
+आयुर्मतङ्गो दत्तश्च द्रुपदो मत्स्य एव च
+दर्पात्मनां ततः क्रोधः पुनस्तेषामजायत
+अहं तु तावत्पश्यामि कर्म यद्वर्तते कृतम्
+अप्राज्ञमधिकं पापं श्लिष्यते जतु काष्ठवत्
+देवतातिथिभृत्येभ्यः पितृभ्योऽथात्मनस्तथा
+मर्यादायां धर्मसेतुर्निबद्धो नैव सीदति
+प्रतिग्रहागता विप्रे क्षत्रिये शस्त्रनिर्जिताः
+असंशयं महाराज उभयं दोषकारकम्
+स्वेनैव तप��ा तेषामृषित्वं विदधुः पुनः
+मानुषेषु महाराज धर्माधर्मौ प्रवर्ततः
+वीतरागो जितक्रोधः सम्यग्भवति यः सदा
+सृजतः प्रजापतेर्लोकानिति धर्मविदो विदुः
+आधिव्याधिप्रतापाच्च निर्वेदमुपगच्छति
+एवं तस्य प्रवृत्तस्य नित्यमेवानुपश्यतः
+वटस्ताण्ड्यः कृपश्चैव कक्षीवान्कमठादयः
+यक्षराक्षसगन्धर्वाः सिद्धाश्चान्ये दिवौकसः
+एवमेतन्महाराज येन जातः स एव सः
+एवं कर्माणि यानीह बुद्धियुक्तानि भूपते
+नष्टप्रज्ञो यदा भवति तदा न्यायं न पश्यति
+विशेषधर्मो विप्राणां रक्षा क्षत्रस्य शोभना
+कर्म तद्दूषयत्येनं तस्मात्कर्म नशोभनम्
+याचितेन तु यद्दत्तं तदाहुर्मध्यमं बुधाः
+वेदानां च स वै व्यस्ता कुरुवंशकरस्तथा
+कुर्वन्ति धर्मं मनुजाः श्रुतिप्रामाण्यदर्शनात्
+तथा मनोऽभियोगाद्वै शरीरं प्रतिकर्षति
+अनित्यमिह मर्त्यानां जीवितं हि चलाचलम्
+प्रीत्योपनीता निर्दिष्टा धर्मिष्ठान्कुरुते सदा
+कः कस्य चोपकुरुते कश्च कस्मै प्रयच्छति
+दुर्लभो हि मनुष्येन्द्र नरः प्रत्यवमर्शवान्
+सिरास्नाय्वस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम्
+तिस्रोऽप्येकेन बाणेन देवाप्यायिततेजसा
+येनावृतः कुरुते संप्रयुक्तो; घोराणि कर्माणि सुदारुणानि
+यो दुर्लभतरं प्राप्य मानुष्यमिह वै नरः
+प्राप्नोति स्वकृतैरात्मा प्राज्ञस्येहेतरस्य च
+वक्त्राद्भुजाभ्यामूरुभ्यां पद्भ्यां चैवाथ जज्ञिरे
+मुखजा ब्राह्मणास्तात बाहुजाः क्षत्रबन्धवः
+शक्त्या पित्र्यं यच्च किंचित्प्रशस्तं; सर्वाण्यात्मार्थे मानवो यः करोति
+दान्ता धर्मप्रधानाश्च न्यायधर्मानुवर्तकाः
+सर्वः स्वानि शुभाशुभानि नियतं कर्माणि जन्तुः स्वयं; गर्भात्संप्रतिपद्यते तदुभयं यत्तेन पूर्वं कृतम्
+आनृशंस्यमहिंसा चाप्रमादः संविभागिता
+पुष्टस्रोत इवायत्तः स्फीतो भवति संचयः
+धर्मे तपसि दाने च विचिकित्सास्य जायते
+न्यायेनोपार्जिता दत्ताः किमुतान्याः सहस्रशः
+यो ददाति सहस्राणि गवामश्वशतानि च
+धर्मान्साधारणांस्तात विस्तरेण शृणुष्व मे
+धर्मादपेतं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा
+मृन्मये भाजने पक्वे यथा वै न्यस्यते द्रवः
+ततो मोहपरीतास्ते नापश्यन्त यथा पुरा
+स्वाध्यायेन महर्षिभ्यो देवेभ्यो यज्ञकर्मणा
+सम्यग्घुत्वा हुतवहं मुनयः सिद्धिम��गताः
+नवेतरे तथाभावं प्राप्नोति सुखभावितम्
+तमर्चयित्वा वैश्यस्तु कुर्यादत्यर्थमृद्धिमत्
+धर्म एव सदा नॄणामिह राजन्प्रशस्यते
+आहिताग्निर्हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृदुत्तमः
+प्रत्यापत्तिश्च यस्येह बालिशस्य न जायते
+प्रसक्तबुद्धिर्विषयेषु यो नरो; यो बुध्यते ह्यात्महितं कदा च न
+स्नेहायतननाशाच्च धननाशाच्च पार्थिव
+अगच्छञ्शरणं वीरं बहुरूपं गणाधिपम्
+शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम्
+प्रबोधनार्थं श्रुतिधर्मयुक्तं; वृद्धानुपास्यं च भवेत यस्य
+यवक्रीतश्च नृपते द्रोणश्च वदतां वरः
+देवीं स्तुत्वा तु गगने मोदते तेजसा वृतः
+तस्मात्तेनैव भावेन सानुषङ्गेन पार्थिवाः
+शूद्रैर्निर्मार्जनं कार्यमेवं धर्मो न नश्यति
+विश्वेदेवास्तथा साध्याः पितरोऽथ मरुद्गणाः
+इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह
+रागद्वेषाभिभूतं च नरं द्रव्यवशानुगम्
+वैदेहकं शूद्रमुदाहरन्ति; द्विजा महाराज श्रुतोपपन्नाः
+सुखितो दुःखितो वापि नरो लोभं परित्यजेत्
+ह्रीश्चैवाप्यनशद्राजंस्ततो मोहो व्यजायत
+तथा मर्त्यार्णवे जन्तोः कर्मविज्ञानतो गतिः
+तेषामथासुरो भावो हृदयान्नापसर्पति
+चण्डालत्वेऽपि मानुष्यं सर्वथा तात दुर्लभम्
+अधीते चापि यो विप्रो वैश्यो यश्चार्जने रतः
+अजिह्मैरशठक्रोधैर्हव्यकव्यप्रयोक्तृभिः
+यानि कर्माण्यहिंस्राणि नरं त्रायन्ति सर्वदा
+विषमुद्बन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा वधः
+प्रयत्नेनोपगम्यश्च स्वधर्म इति मे मतिः
+द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः
+आसुराण्येव कर्माणि न्यषेवन्भीमविक्रमाः
+प्राणसंतापनिर्दिष्टाः काकिण्योऽपि महाफलाः
+गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्क्षताम्
+किंकष्टमनुपश्यामि फलं पापस्य कर्मणः
+न भिद्यन्ते कृतात्मान आत्मप्रत्ययदर्शिनः
+अङ्गिराः कश्यपश्चैव वसिष्ठो भृगुरेव च
+स्वयंभूरसृजच्चाग्रे धातारं लोकपूजितम्
+ततः फलार्थं चरति भवन्ति ज्यायसो गुणाः
+महाकुलेषु दृश्यन्ते तत्सर्वं तपसः फलम्
+गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत्
+न तस्य कश्चिदारम्भः कदाचिदवसीदति
+प्रतिग्रहो याजनं च तथैवाध्यापनं नृप
+सोदर्यं भ्रातरमपि किमुतान्यं पृथग्जनम्
+क्रिया हि धर्मस्य सदैव शोभना; यदा नरो मृत्युमुखेऽभिवर्तते
+अग्निरात्मा च माता च पिता जनयिता तथा
+न चापि शूद्रः पततीति निश्चयो; न चापि संस्कारमिहार्हतीति वा
+माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा
+मन्त्रवर्जं न दुष्यन्ति कुर्वाणाः पौष्टिकीः क्रियाः
+वृत्तिश्चेन्नास्ति शूद्रस्य पितृपैतामही ध्रुवा
+सङ्गागतं नरश्रेष्ठ भावैस्तामसराजसैः
+दत्त्वाभयकृतं दानं तदा सिद्धिमवाप्नुयात्
+भार्या दासाश्च पुत्राश्च स्वमर्थमनुयुञ्जते
+यस्तु भोगांस्त्यजेदात्मा स वै भोक्तुं व्यवस्यति
+क्रियमाणं यदा कर्म नाशं गच्छति मानुषम्
+तेषामधिपतिस्त्वासीद्भीमो भीमपराक्रमः
+यानेन वै प्रापणं च श्मशाने; शौचेन नूनं विधिना चैव दाहः
+त्यक्त्वाधर्मं दारुणं जीवलोके; यान्ति स्वर्गं नात्र कार्यो विचारः
+अवज्ञया दीयते यत्तथैवाश्रद्धयापि च
+नाकृतं लभते कश्चित्किंचिदत्र प्रियाप्रियम्
+कृषिश्च पाशुपाल्यं च वाणिज्यं च विशामपि
+शुभाशुभेषु सक्तात्मा प्राप्नोति सुमहद्भयम्
+आस्तिक्यव्यवसायाभ्यामुपायाद्विस्मयाद्धिया
+मानिनां कुलजातानां नित्यं शास्त्रार्थचक्षुषाम्
+प्रसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+मदेनाभिप्लुतमनास्तच्च नग्राह्यमुच्यते
+तस्माद्यो रक्षति नृपः स धर्मेणाभिपूज्यते
+एते चतुर्भ्यो वर्णेभ्यो जायन्ते वै परस्परम्
+आत्मज्ञानं तितिक्षा च धर्माः साधारणा नृप
+स्वयं कृत्वा तु यः पापं शुभमेवानुतिष्ठति
+गतः शुक्रत्वमुशना देवदेवप्रसादनात्
+विवर्धमानाः क्रमशस्तत्र तेऽन्वाविशन्प्रजाः
+कौशिकानि च वस्त्राणि शुभान्याभरणानि च
+प्रयान्ति स्थानमजरं सर्वकर्मविवर्जिताः
+पापानुबन्धं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+संसिद्धाधिगमं कुर्यात्कर्म हिंसात्मकं त्यजेत्
+स चाप्यग्न्याहितो विप्रः क्रिया यस्य न हीयते
+द्विजातिहस्तान्निर्वृत्ता न तु तुल्यात्परस्परम्
+गुरुश्च नरशार्दूल परिचर्या यथातथम्
+पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः
+अपो हि प्रयतः शीतास्तापिता ज्वलनेन वा
+धर्मावमन्ता कामात्मा भवेत्स खलु वञ्च्यते
+जात्या च कर्मणा चैव दुष्टं कर्म निषेवते
+अज्ञानाद्धि कृतं पापं तपसैवाभिनिर्णुदेत्
+स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप
+पितामहश्च मे पूर्वमृश्यशृङ्गश्च काश्यपः
+द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप
+गृहाण्याश्रित्य गावश्च क्षेत्राणि च धनानि च
+न माता न पिता किंचित्कस्यचित्प्रतिपद्यते
+अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम्
+प्रतिष्ठिता वेदविदो दमे तपसि चैव हि
+धर्मशास्त्राणि वेदाश्च षडङ्गानि नराधिप
+नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत्
+अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम्
+द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते
+निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः
+तपोविधिं तु वक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु
+तैरेव फलपत्रैश्च स माठरमतोषयत्
+क्षत्रजातिरथाम्बष्ठा उग्रा वैदेहकास्तथा
+न वृत्तिं परतो मार्गेच्छुश्रूषां तु प्रयोजयेत्
+नित्यं भद्राणि पश्यन्ति विषयांश्चोपभुञ्जते
+ब्राह्मणाः शास्त्रनिर्देशादित्याहुर्ब्रह्मवादिनः
+जात्यन्ध इव पन्थानमावृतात्मा न बुध्यते
+अभिगम्य दत्तं तुष्ट्या यद्धन्यमाहुरभिष्टुतम्
+प्राकाश्यं चैव गच्छन्ति कृत्वा निष्कल्मषं तपः
+यश्चिनोति शुभान्येव स भद्राणीह पश्यति
+व्यवसायं समाश्रित्य सहायान्योऽधिगच्छति
+इन्द्रियार्थेषु सक्तः सन्स्वकार्यात्परिहीयते
+तयोः पुण्यतरं दानं तद्द्विजस्य प्रयच्छतः
+सुखे तु वर्तमानो वै दुःखे वापि नरोत्तम
+महातपा महातेजा महायोगी महायशाः
+भूतैः प्रकृतिमापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति
+प्रयत्नेन मनुष्येन्द्र पापमेवं निबोध मे
+असंतोषोऽसुखायैव लोभादिन्द्रियविभ्रमः
+यो वै प्रियसुखे क्षीणे तपः कर्तुं व्यवस्यति
+यथान्धः स्वगृहे युक्तो ह्यभ्यासादेव गच्छति
+श्वपाकाः पुल्कसाः स्तेना निषादाः सूतमागधाः
+यथा सूक्ष्माणि कर्माणि फलन्तीह यथातथम्
+अष्टापदपदस्थाने त्वक्षमुद्रेव न्यस्यते
+अतिक्रमे मज्जमानो विविधेन नरः सदा
+तथा प्रयत्नं कुर्वीत यथा मुच्येत संशयात्
+गृहेषु येषामसवः पतन्ति; तेषामथो निर्हरणं प्रशस्तम्
+नाधर्मः कारणापेक्षी कर्तारमभिमुञ्चति
+न संकरेण द्रविणं विचिन्वीत विचक्षणः
+क्वचित्क्वचिद्व्रतपरो व्रतान्यास्थाय पार्थिव
+तथा कामकृतं चास्य विहिंसैवापकर्षति
+अतोऽन्यतरतो हीनादवरो नाम जायते
+कदलीगर्भनिःसारो नौरिवाप्सु निमज्जति
+वाहनासनयानानि सर्वं तत्तपसः फलम्
+फलपत्रैरथो मूलैर्मुनीनर्चितवानसौ
+एते स्वां प्रकृतिं प्राप्ता वैदेह तपसोऽऽश्रयात्
+यो हृत्वा गोसहस्राणि नृपो दद्यादरक्षिता
+अग्निश्चेयो बहुभिश्चापि यज्ञै;रन्ते मध्ये वा वनमाश्र���त्य स्थेयम्
+विषये वर्तमानोऽपि न स पापेन युज्यते
+रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे; नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते
+तं धर्ममसुरास्तात नामृष्यन्त जनाधिप
+तेन स्म ते गगनगाः सपुराः पातिताः क्षितौ
+चीर्णं तपो न प्रणश्येद्वापः क्षेत्रे न नश्यति
+लेभिरे तपसा सिद्धिं प्रसादात्तस्य धीमतः
+दानपथ्योदनो जन्तुः स्वकर्मफलमश्नुते
+निर्गुणो यो हि दुर्बुद्धिरात्मनः सोऽरिरुच्यते
+तथाद्या प्रकृतिर्योगादभिसंस्यूयते सदा
+नाधर्मः श्लिष्यते प्राज्ञमापः पुष्करपर्णवत्
+यथावद्भृत्यवर्गस्य चिकीर्षेद्धर्ममादितः
+अद्वैधमनसं युक्तं शूरं धीरं विपश्चितम्
+अपि नामेप्सितः पुत्रो मम स्याद्वै महेश्वरात्
+प्रजा भृत्यांश्च पुत्रांश्च स्वधर्मेणानुपालय
+परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान्
+दानं त्यागः शोभना मूर्तिरद्भ्यो; भूयः प्लाव्यं तपसा वै शरीरम्
+सद्भिस्तु सह संसर्गः शोभते धर्मदर्शिभिः
+सप्तर्षीणामथोर्ध्वं च विपृथुर्नाम पार्थिवः
+परार्थे वर्तमानस्तु स्वकार्यं योऽभिमन्यते
+यथा भानुगतं तेजो मणिः शुद्धः समाधिना
+अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते
+न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः
+जहाति दारानिहते न संपदः; सदश्वयानं विविधाश्च याः क्रियाः
+वनं गच्छेत्पुरुषो धर्मकामः; श्रेयश्चित्वा स्थापयित्वा स्ववंशम्
+कर्ता खलु यथाकालं तत्सर्वमभिपद्यते
+तेषां नान्यदृते लोके तपसः कर्म विद्यते
+धर्मशीलो नरो विद्वानीहकोऽनीहकोऽपि वा
+तथा तथा सुखं प्राप्य प्रेत्य चेह च शेरते
+संन्यस्याग्नीनुपासीनाः पश्यन्ति विगतज्वराः
+यमारभत्यनिन्द्यात्मा न सोऽर्थः परिसीदति
+कथं न विप्रणश्येम योनितोऽस्या इति प्रभो
+आत्मा वै शक्यते त्रातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
+मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्वात्मशक्तितः
+अधीत्य वेदांस्तपसा ब्रह्मचारी; यज्ञाञ्शक्त्या संनिसृज्येह पञ्च
+वासः प्रासादपृष्ठे च तत्सर्वं तपसः फलम्
+मानं त्यक्त्वा यो नरो वृद्धसेवी; विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात्
+प्रकृतिस्था विषीदन्ति जले सैकतवेश्मवत्
+शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान्नर्द्धिमनुस्मरेत्
+क्षत्रधर्मा वैश्यधर्मा नावृत्तिः पतति द्विजः
+स्वरूपतामात्मकृतं च विस्तरं; कुलान्वयं द्रव्यसमृद्धिसंचयम्
+राजानः क्षत्रियाश्चैव मण्डलेषु ���ृथक्पृथक्
+दीपोपमानि भूतानि यावदर्चिर्न नश्यति
+तस्मात्सुखक्षये प्राप्ते पुमानुग्रं तपश्चरेत्
+न धर्मार्थी नृशंसेन कर्मणा धनमर्जयेत्
+उपभोगैरपि त्यक्तं नात्मानमवसादयेत्
+सर्वे वर्णा धर्मकार्याणि सम्य;क्कृत्वा राजन्सत्यवाक्यानि चोक्त्वा
+इयं हि योनिः प्रथमा यां प्राप्य जगतीपते
+अनन्यभक्ताः प्रियवादिनश्च; हिताश्च वश्याश्च तथैव राजन्
+निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम्
+पितामहश्च मे पूर्वमृश्यशृङ्गश्च काश्यपः
+मरणं जन्मनि प्रोक्तं जन्म वै मरणाश्रितम्
+अनित्यमिह मर्त्यानां जीवितं हि चलाचलम्
+वाहनासनयानानि सर्वं तत्तपसः फलम्
+द्विजातिहस्तान्निर्वृत्ता न तु तुल्यात्परस्परम्
+प्राकाश्यं चैव गच्छन्ति कृत्वा निष्कल्मषं तपः
+तदाहुरधमं दानं मुनयः सत्यवादिनः
+यदिष्टं तत्सुखं प्राहुर्द्वेष्यं दुःखमिहोच्यते
+ततोऽभ्यषिञ्चन्राज्येन देवानां दिवि वासवम्
+तथा नराणां भुवि भावितात्मनां; यथाश्रयं सत्त्वगुणः प्रवर्तते
+वेदा हि सर्वे राजेन्द्र स्थितास्त्रिष्वग्निषु प्रभो
+मयि संभवतस्तस्य फलात्कृष्णो भविष्यति
+अजरश्चामरश्चैव पराशर सुतस्तव
+आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत्
+स चाप्यग्न्याहितो विप्रः क्रिया यस्य न हीयते
+वसिष्ठो जमदग्निश्च विश्वामित्रोऽत्रिरेव च
+मृत्युर्ग्रसति भूतानि पवनं पन्नगो यथा
+रन्तिदेवेन लोकेष्टा सिद्धिः प्राप्ता महात्मना
+मृन्मये भाजने पक्वे यथा वै न्यस्यते द्रवः
+प्रायश्चित्तं नरः कर्तुमुभयं सोऽश्नुते पृथक्
+तपो हि बुद्धियुक्तानां शाश्वतं ब्रह्मदर्शनम्
+आहिताग्निर्हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृदुत्तमः
+प्रयान्ति स्थानमजरं सर्वकर्मविवर्जिताः
+देवतातिथिभृत्येभ्यः पितृभ्योऽथात्मनस्तथा
+रश्मिभिर्ज्ञानसंभूतैर्यो गच्छति स बुद्धिमान्
+यमारभत्यनिन्द्यात्मा न सोऽर्थः परिसीदति
+कृतार्थो भोगतो भूत्वा स वै रतिपरायणः
+द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते
+नष्टप्रज्ञो यदा भवति तदा न्यायं न पश्यति
+श्रेयो ह्यनाहिताग्नित्वमग्निहोत्रं न निष्क्रियम्
+निर्गुणो यो हि दुर्बुद्धिरात्मनः सोऽरिरुच्यते
+धर्मवृद्धा गुणानेव सेवन्ते हि नरा भुवि
+सोदर्यं भ्रातरमपि किमुतान्यं पृथग्जनम्
+अधस्तिर्यग्गतिं चैव स्वर्गे चैव परां गतिम्
+ऊर्ध्वं हित्वा ���्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप
+अनुद्यतं रोगिणं याचमानं; न वै हिंस्याद्बालवृद्धौ च राजन्
+वेदव्यासः श्रियावासो ब्रह्मण्यः करुणात्मकः
+राजानः क्षत्रियाश्चैव मण्डलेषु पृथक्पृथक्
+जात्या प्रधानं पुरुषं कुर्वाणं कर्म धिक्कृतम्
+तपोविधिं तु वक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु
+उन्नमन्ति यथासन्तमाश्रित्येह स्वकर्मसु
+प्रतिग्रहागता विप्रे क्षत्रिये शस्त्रनिर्जिताः
+सप्तर्षीणामथोर्ध्वं च विपृथुर्नाम पार्थिवः
+दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते
+एवमुक्त्वा स भगवांस्तत्रैवान्तरधीयत
+ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास्त्रयो वर्णा द्विजातयः
+यथा भानुगतं तेजो मणिः शुद्धः समाधिना
+प्रसक्तबुद्धिर्विषयेषु यो नरो; यो बुध्यते ह्यात्महितं कदा च न
+सर्वात्मना तु कुर्वीत गृहस्थः कर्मनिश्चयम्
+अप्रयत्नागताः सेव्या गृहस्थैर्विषयाः सदा
+सुक्षेत्राच्च सुबीजाच्च पुण्यो भवति संभवः
+प्रयाति लोकानमरैः सुदुर्लभा;न्निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम्
+स्ववृत्ताद्यो न चलति शास्त्रचक्षुः स मानवः
+शरीरगृहसंस्थस्य शौचतीर्थस्य देहिनः
+कृताकृतस्य तपसः फलं पश्यस्व यादृशम्
+ये चादौ ब्रह्मणा सृष्टा ब्राह्मणास्तपसा पुरा
+मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्वात्मशक्तितः
+धर्मक्रियावियुक्तानामशक्त्या संवृतात्मनाम्
+नित्यं त्रयाणां वर्णानां शूद्रः शुश्रूषुरुच्यते
+प्राप्नोति स्वकृतैरात्मा प्राज्ञस्येहेतरस्य च
+स शब्दमात्रफलभाग्राजा भवति तस्करः
+पितृभ्यः श्राद्धदानेन नृणामभ्यर्चनेन च
+शयनानि च मुख्यानि भोज्यानि विविधानि च
+दाक्ष्येण हव्यकव्यार्थं स्वधर्मं विचरेन्नृप
+पुष्टस्रोत इवायत्तः स्फीतो भवति संचयः
+रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे; नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते
+यवक्रीतश्च नृपते द्रोणश्च वदतां वरः
+न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः
+पिता सखायो गुरवः स्त्रियश्च; न निर्गुणा नाम भवन्ति लोके
+अभिगम्य दत्तं तुष्ट्या यद्धन्यमाहुरभिष्टुतम्
+सृजतः प्रजापतेर्लोकानिति धर्मविदो विदुः
+स्वयं कृत्वा तु यः पापं शुभमेवानुतिष्ठति
+यथा सूक्ष्माणि कर्माणि फलन्तीह यथातथम्
+बुद्धिमार्गप्रयातस्य सुखं त्विह परत्र च
+नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत्
+करोति यः शुभं कर्म स वै भद्राणि पश्यति
+यो हृत्वा गोसहस्राणि नृपो दद्यादरक्षिता
+ततोऽस्य जायते तीव्रा वेदना तत्क्षयात्पुनः
+आधिव्याधिप्रतापाच्च निर्वेदमुपगच्छति
+स्वयंभूरसृजच्चाग्रे धातारं लोकपूजितम्
+व्यवसायं समाश्रित्य सहायान्योऽधिगच्छति
+फलार्थी सत्पथत्यक्तः प्राप्नोति विषयात्मकम्
+वणिग्यथा समुद्राद्वै यथार्थं लभते धनम्
+स्वेषु दारेषु संतोषः शौचं नित्यानसूयता
+शूद्रस्यापि विधीयन्ते यदा वृत्तिर्न जायते
+सुखितो दुःखितो वापि नरो लोभं परित्यजेत्
+तस्माल्लेभे परं स्थानं शैब्योऽपि पृथिवीपतिः
+प्रतिष्ठिता वेदविदो दमे तपसि चैव हि
+तथा मनोऽभियोगाद्वै शरीरं प्रतिकर्षति
+अहोरात्रमये लोके जरारूपेण संचरन्
+अतोऽन्ये त्वतिरिक्ता ये ते वै संकरजाः स्मृताः
+तपः सर्वगतं तात हीनस्यापि विधीयते
+वर्णेभ्योऽपि परिभ्रष्टः स वै संमानमर्हति
+तथा सत्संनिकर्षेण हीनवर्णोऽपि दीप्यते
+वक्त्राद्भुजाभ्यामूरुभ्यां पद्भ्यां चैवाथ जज्ञिरे
+अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते
+उपस्थितं कर्मफलं विदित्वा; बुद्धिं तथा चोदयतेऽन्तरात्मा
+दुर्लभं तमलब्धा हि हन्यात्पापेन कर्मणा
+हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा
+अपि नामेप्सितः पुत्रो मम स्याद्वै महेश्वरात्
+स्वल्पाप्यर्थाः प्रशस्यन्ते धर्मस्यार्थे महाफलाः
+न तु वृद्धिमिहान्विच्छेत्कर्म कृत्वा जुगुप्सितम्
+जातमन्वेति मरणं नृणामिति विनिश्चयः
+प्रश्रिता विनयोपेता दमनित्याः सुसंशिताः
+तथा शरीरं भवति देहाद्येनोपपादितम्
+न ह्यन्यत्तीरमासाद्य पुनस्तर्तुं व्यवस्यति
+तथा शरीरं तपसा तप्तं विषयमश्नुते
+इषुप्रपातमात्रं हि स्पर्शयोगे रतिः स्मृता
+येनावृतः कुरुते संप्रयुक्तो; घोराणि कर्माणि सुदारुणानि
+सिरास्नाय्वस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम्
+जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः
+आयुर्नसुलभं लब्ध्वा नावकर्षेद्विशां पते
+भार्या दासाश्च पुत्राश्च स्वमर्थमनुयुञ्जते
+तस्मात्सुखक्षये प्राप्ते पुमानुग्रं तपश्चरेत्
+सान्त्वेनानुप्रदानेन प्रियवादेन चाप्युत
+मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम्
+शूद्रकर्मा यदा तु स्यात्तदा पतति वै द्विजः
+पापं हि कर्म फलति पापमेव स्वयं कृतम्
+न्यायागतं धनं वर्णैर्न्यायेनैव विवर्धितम्
+भरद्वाजो हरिश्मश्रुः कुण्डधारः श्रुतश्रवाः
+मनोनुकूलाः प्रमदा रूपवत्यः सहस्रशः
+कृषिश्च पाशुपाल्यं च वाणिज्यं च विशामपि
+कृतपूर्विणस्तु त्यजतो महान्धर्म इति श्रुतिः
+प्रत्यापन्नस्य हि सतो नात्मा तावद्विरोचते
+प्रत्यापत्तिश्च यस्येह बालिशस्य न जायते
+तैरेव फलपत्रैश्च स माठरमतोषयत्
+अतिक्रमे मज्जमानो विविधेन नरः सदा
+यादृशेन हि वर्णेन भाव्यते शुक्लमम्बरम्
+सम्यग्घुत्वा हुतवहं मुनयः सिद्धिमागताः
+तिस्रोऽप्येकेन बाणेन देवाप्यायिततेजसा
+यथोदयगिरौ द्रव्यं संनिकर्षेण दीप्यते
+एते चतुर्भ्यो वर्णेभ्यो जायन्ते वै परस्परम्
+तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा
+विशिष्टस्य विशिष्टाच्च तुल्यौ दानप्रतिग्रहौ
+धातासृजत्पुत्रमेकं प्रजानां धारणे रतम्
+तस्यापि सुमहांस्तापः प्रस्थितस्योपजायते
+नसमानीह हीनानि तानि पुण्यतमान्यपि
+गृहेषु येषामसवः पतन्ति; तेषामथो निर्हरणं प्रशस्तम्
+धर्मवृत्त्या च सततं कामार्थाभ्यां न हीयते
+परार्थे वर्तमानस्तु स्वकार्यं योऽभिमन्यते
+गरीयसः पूजयेदात्मशक्त्या; सत्येन शीलेन सुखं नरेन्द्र
+यानेन वै प्रापणं च श्मशाने; शौचेन नूनं विधिना चैव दाहः
+तथा युक्तेन मनसा प्राज्ञो गच्छति तां गतिम्
+अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम्
+कर्मतोऽन्यानि गोत्राणि समुत्पन्नानि पार्थिव
+ततः क्रोधाभिभूतानां वृत्तं लज्जासमन्वितम्
+निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः
+यथा तिलानामिह पुष्पसंश्रया;त्पृथक्पृथग्याति गुणोऽतिसौम्यताम्
+अवेक्ष्य मनसा शास्त्रं बुद्ध्या च नृपसत्तम
+ब्राह्मणाः शास्त्रनिर्देशादित्याहुर्ब्रह्मवादिनः
+धर्मान्साधारणांस्तात विस्तरेण शृणुष्व मे
+प्रजापतिः प्रजाः पूर्वमसृजत्तपसा विभुः
+वर्णोत्कर्षमवाप्नोति नरः पुण्येन कर्मणा
+तस्मात्तेनैव भावेन सानुषङ्गेन पार्थिवाः
+द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप
+दमेन शोभते विप्रः क्षत्रियो विजयेन तु
+बालस्नेहपरीतात्मा तत्क्षयाच्चानुतप्यते
+शास्त्रार्थदर्शनाद्राजंस्तप एवानुपश्यति
+शुभाशुभेषु सक्तात्मा प्राप्नोति सुमहद्भयम्
+आदित्या वसवो रुद्रास्तथैवाग्न्यश्विमारुताः
+मूलगोत्राणि चत्वारि समुत्पन्नानि पार्थिव
+जात्यन्ध इव पन्थानमावृतात्मा न बुध्यते
+सर्वाणि कर्माणि पुरा कृतानि; शुभाशुभान्यात्मनो यान्ति जन्तोः
+सतोयेऽन्यत्तु यत्तोयं तस्मिन्नेव प्रसिच्यते
+अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम्
+जात्या च कर्मणा चैव दुष्टं कर्म निषेवते
+किंकष्टमनुपश्यामि फलं पापस्य कर्मणः
+स्नेहपाशैर्बहुविधैरासक्तमनसो नराः
+पापात्पापसमाचारान्निहीनाच्च नराधिप
+तेषामथासुरो भावो हृदयान्नापसर्पति
+असंतोषोऽसुखायैव लोभादिन्द्रियविभ्रमः
+आत्मभूतः सदा लोके चरेद्भूतान्यहिंसयन्
+सुखे वा यदि वा दुःखे वर्तमानो विचक्षणः
+दानपथ्योदनो जन्तुः स्वकर्मफलमश्नुते
+मानुषेषु महाराज धर्माधर्मौ प्रवर्ततः
+ते भावयन्तः पृथिवीं विचरन्ति दिवं तथा
+न तस्य कश्चिदारम्भः कदाचिदवसीदति
+अगच्छञ्शरणं वीरं बहुरूपं गणाधिपम्
+गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत्
+आस्तिक्यव्यवसायाभ्यामुपायाद्विस्मयाद्धिया
+वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनोऽपि च
+भविष्यति महेन्द्रस्य दयितः स महामुनिः
+यदा व्यपेतहृल्लेखं मनो भवति तस्य वै
+कुर्वन्ति धर्मं मनुजाः श्रुतिप्रामाण्यदर्शनात्
+अष्टापदपदस्थाने त्वक्षमुद्रेव न्यस्यते
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+वीतरागो जितक्रोधः सम्यग्भवति यः सदा
+तान्प्राप्य तु स धिग्दण्डो नकारणमतोऽभवत्
+क्रिया हि धर्मस्य सदैव शोभना; यदा नरो मृत्युमुखेऽभिवर्तते
+प्रयत्नसाध्यो हि स राजपुत्र; प्रज्ञाशरेणोन्मथितः परैति
+प्राणसंतापनिर्दिष्टाः काकिण्योऽपि महाफलाः
+न श्रीः संत्यजते नित्यमादित्यमिव रश्मयः
+क्षत्रजातिरथाम्बष्ठा उग्रा वैदेहकास्तथा
+अधीत्य वेदांस्तपसा ब्रह्मचारी; यज्ञाञ्शक्त्या संनिसृज्येह पञ्च
+यथावद्भृत्यवर्गस्य चिकीर्षेद्धर्ममादितः
+मर्त्यलोके च राजानो ये चान्ये गृहमेधिनः
+नामधेयानि तपसा तानि च ग्रहणं सताम्
+यो वै प्रियसुखे क्षीणे तपः कर्तुं व्यवस्यति
+गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम्
+न संकरेण द्रविणं विचिन्वीत विचक्षणः
+ततो मानेन संपन्नो रक्षन्नात्मपराजयम्
+शृणु मेऽत्र महाराज यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+आनृशंस्यमहिंसा चाप्रमादः संविभागिता
+तेन स्म ते गगनगाः सपुराः पातिताः क्षितौ
+धर्मशास्त्राणि वेदाश्च षडङ्गानि नराधिप
+उत्पाद्य पुत्रान्मुनयो नृपते यत्र तत्र ह
+दीपोपमानि भूतानि यावदर्चिर्न नश्यति
+दुर्लभो हि मनुष्येन्द्र नरः प्रत्यवमर्शवान्
+अजिह्मैरशठक्रोधैर्हव्यकव्यप्रयोक्तृभिः
+नाधर्मः कारणापेक्षी कर्तारमभिमुञ्चति
+पिता परं दैवतं मानवानां; मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति
+भजन्ते तानि चाद्यापि ये बालिशतमा नराः
+सङ्गागतं नरश्रेष्ठ भावैस्तामसराजसैः
+कः कस्य चोपकुरुते कश्च कस्मै प्रयच्छति
+अथ जातिसहस्राणि बहूनि परिवर्तते
+छित्त्वाधर्ममयं पाशं यदा धर्मेऽभिरज्यते
+अङ्गिराः कश्यपश्चैव वसिष्ठो भृगुरेव च
+महाकुलेषु ये जाता वृत्ताः पूर्वतराश्च ये
+भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम्
+दाराः पुत्राश्च भृत्याश्च भवन्तीह नरस्य वै
+सप्तर्षयश्चान्वयुञ्जन्नराणां दण्डधारणे
+शक्तितोऽतिथये दत्त्वा क्षुधार्तायाश्नुते फलम्
+मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः
+अभयं सर्वभूतेभ्यस्तद्दानमतिवर्तते
+राज्ञा जेतव्याः सायुधाश्चोन्नताश्च; सम्यक्कर्तव्यं पालनं च प्रजानाम्
+धर्म एव सदा नॄणामिह राजन्प्रशस्यते
+देवीं स्तुत्वा तु गगने मोदते तेजसा वृतः
+प्रावर्तन्त च वेदा वै शास्त्राणि च यथा पुरा
+नवेतरे तथाभावं प्राप्नोति सुखभावितम्
+स्वयं कृतानि कर्माणि जातो जन्तुः प्रपद्यते
+द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः
+असङ्गः श्रेयसो मूलं ज्ञानं ज्ञानगतिः परा
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप
+समदुःखसुखो भूत्वा स परत्र महीयते
+श्रुतिप्रवृत्तं न च धर्ममाप्नुते; न चास्य धर्मे प्रतिषेधनं कृतम्
+स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत्
+इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह
+देवतानां भयकरः स हतः शूलपाणिना
+परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान्
+लाभं ग्राम्यसुखादन्यं रतितो नानुपश्यति
+यथा भारावसक्ता हि नौर्महाम्भसि तन्तुना
+न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः
+माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा
+मनः प्रणयतेऽऽत्मानं स एनमभियुञ्जति
+महातपा महातेजा महायोगी महायशाः
+ऊरुजा धनिनो राजन्पादजाः परिचारकाः
+तथा मर्त्यार्णवे जन्तोः कर्मविज्ञानतो गतिः
+प्रायेण हि गृहस्थस्य ममत्वं नाम जायते
+विशेषधर्मो विप्राणां रक्षा क्षत्रस्य शोभना
+प्रसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप
+यस्तु प्रीतिपुरोगेण चक्षुषा तात पश्यति
+संसिद्धास्तपसा तात ये चान्ये स्वर्गवासिनः
+प्रकृतिस्था विषीदन्ति जले सैकतवेश्मवत्
+सतां वृत्तमनुष्ठाय निहीना उज्जिहीर्षवः
+यो दुर्लभतरं प्राप्य मानुष्यमिह वै नरः
+भूतैः प्रकृतिमापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति
+भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह
+ऋग्भिः स्तुत्वा महाभागो देवान्वै यज्ञभागिनः
+आत्मा वै शक्यते त्रातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
+अपूर्विणा न कर्तव्यं कर्म लोके विगर्हितम्
+तमर्चयित्वा वैश्यस्तु कुर्यादत्यर्थमृद्धिमत्
+नरो हि सर्वो लभते यथाकृतं; शुभाशुभेनात्मकृतेन कर्मणा
+न तु यः सत्क्रियां प्राप्य राजसं कर्म सेवते
+मर्यादायां धर्मसेतुर्निबद्धो नैव सीदति
+सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति
+कथं न विप्रणश्येम योनितोऽस्या इति प्रभो
+भवत्यल्पफलं कर्म सेवितं नित्यमुल्बणम्
+धर्मे तपसि दाने च विचिकित्सास्य जायते
+श्रेयसोऽर्थे विधीयन्ते नरस्याक्लिष्टकर्मणः
+विश्वेदेवास्तथा साध्याः पितरोऽथ मरुद्गणाः
+मानिनां कुलजातानां नित्यं शास्त्रार्थचक्षुषाम्
+नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम्
+तथा प्रयत्नं कुर्वीत यथा मुच्येत संशयात्
+मुखजा ब्राह्मणास्तात बाहुजाः क्षत्रबन्धवः
+दान्ता धर्मप्रधानाश्च न्यायधर्मानुवर्तकाः
+ततो लोभाभिभूतात्मा सङ्गाद्वर्धयते जनम्
+क्वचित्क्वचिद्व्रतपरो व्रतान्यास्थाय पार्थिव
+शक्त्या पित्र्यं यच्च किंचित्प्रशस्तं; सर्वाण्यात्मार्थे मानवो यः करोति
+दाक्ष्येणाहीनो धर्मयुक्तो नदान्तो; लोकेऽस्मिन्वै पूज्यते सद्भिरार्यः
+संवसत्येव दुर्बुद्धिरसत्सु विषयेष्वपि
+मनोरथरथं प्राप्य इन्द्रियार्थहयं नरः
+चण्डालत्वेऽपि मानुष्यं सर्वथा तात दुर्लभम्
+द्विजानां परिचर्या च शूद्रकर्म नराधिप
+तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाच्चेति निश्चयः
+शूद्रैर्निर्मार्जनं कार्यमेवं धर्मो न नश्यति
+स्वेनैव तपसा तेषामृषित्वं विदधुः पुनः
+परिबर्हैः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम्
+न तत्सेवेत मेधावी न तद्धितमिहोच्यते
+पुष्ट्यर्थं चैव तस्येह जनस्यार्थं चिकीर्षति
+ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति; जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति
+चीर्णं तपो न प्रणश्येद्वापः क्षेत्रे न नश्यति
+कर्ता खलु यथाकालं तत्सर्वमभिपद्यते
+तथाद्या प्रकृतिर्योगादभिसंस्यूयते सदा
+अधीते चापि यो विप्रो वैश्यो यश्चार्जने रतः
+एते स्वां प्रकृतिं प्राप्ता वैदेह तपसोऽऽश्रयात्
+ह्रीश्चैवाप्य��शद्राजंस्ततो मोहो व्यजायत
+नित्यं सर्वास्ववस्थासु नासद्भिरिति मे मतिः
+तस्मादहं ब्रवीमि त्वां राजन्संचिन्त्य शास्त्रतः
+सर्वः स्वानि शुभाशुभानि नियतं कर्माणि जन्तुः स्वयं; गर्भात्संप्रतिपद्यते तदुभयं यत्तेन पूर्वं कृतम्
+वेदानां च स वै व्यस्ता कुरुवंशकरस्तथा
+महात्मनां समुत्पत्तिस्तपसा भावितात्मनाम्
+यस्तु भोगांस्त्यजेदात्मा स वै भोक्तुं व्यवस्यति
+महाकुलेषु दृश्यन्ते तत्सर्वं तपसः फलम्
+मृत्युश्चापरिहारवान्समगतिः कालेन विच्छेदिता; दारोश्चूर्णमिवाश्मसारविहितं कर्मान्तिकं प्रापयेत्
+संसिद्धः पुरुषो लोके यदाचरति पापकम्
+तथा कामकृतं चास्य विहिंसैवापकर्षति
+धर्मावमन्ता कामात्मा भवेत्स खलु वञ्च्यते
+यथा नदीनदाः सर्वे सागरे यान्ति संस्थितिम्
+न भिद्यन्ते कृतात्मान आत्मप्रत्ययदर्शिनः
+गतः शुक्रत्वमुशना देवदेवप्रसादनात्
+रागद्वेषाभिभूतं च नरं द्रव्यवशानुगम्
+जितेन्द्रियस्य दान्तस्य स्वर्गमार्गप्रदेशकम्
+विषयानश्नुते यस्तु न स भोक्ष्यत्यसंशयम्
+अबुद्धिपूर्वं धर्मज्ञ कृतमुग्रेण कर्मणा
+द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमाः स्मृताः
+संघातवान्मर्त्यलोकः परस्परमपाश्रितः
+मोहजाता रतिर्नाम समुपैति नराधिप
+तस्माद्यो रक्षति नृपः स धर्मेणाभिपूज्यते
+बुधा येन प्रशंसन्ति मोक्षं सुखमनुत्तमम्
+इष्टानिष्टसमायोगो वैरं सौहार्दमेव च
+नाचरेत्तानि धर्मात्मा श्रुत्वा चापि न कुत्सयेत्
+न तत्सेवेत मेधावी शुचिः कुसलिलं यथा
+वटस्ताण्ड्यः कृपश्चैव कक्षीवान्कमठादयः
+तस्मात्पापं न सेवेत कर्म दुःखफलोदयम्
+वृत्तिश्चेन्नास्ति शूद्रस्य पितृपैतामही ध्रुवा
+स कृत्वा पापकान्येव निरयं प्रतिपद्यते
+मदेनाभिप्लुतमनास्तच्च नग्राह्यमुच्यते
+निर्वेदादात्मसंबोधः संबोधाच्छास्त्रदर्शनम्
+प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः
+असितो देवलश्चैव तथा नारदपर्वतौ
+स जानन्नपि चाकार्यमर्थार्थं सेवते नरः
+यानि कर्माण्यहिंस्राणि नरं त्रायन्ति सर्वदा
+अद्वैधमनसं युक्तं शूरं धीरं विपश्चितम्
+जहाति दारानिहते न संपदः; सदश्वयानं विविधाश्च याः क्रियाः
+श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं; पराङ्मुखं परिबर्हैश्च हीनम्
+रागद्वेषौ विवर्धेते ह्यनित्यत्वमपश्यतः
+यो ददाति सहस्राणि गवामश्वशतानि च
+अ���्निश्चेयो बहुभिश्चापि यज्ञै;रन्ते मध्ये वा वनमाश्रित्य स्थेयम्
+न वृत्तिं परतो मार्गेच्छुश्रूषां तु प्रयोजयेत्
+असंशयं महाराज उभयं दोषकारकम्
+संकल्पजो मित्रवर्गो ज्ञातयः कारणात्मकाः
+दर्पात्मनां ततः क्रोधः पुनस्तेषामजायत
+न तथान्येषु भूतेषु मनुष्यरहितेष्विह
+धर्मार्थं न्यायमुत्सृज्य न तत्कल्याणमुच्यते
+दमान्वितः पुरुषो धर्मशीलो; भूतानि चात्मानमिवानुपश्येत्
+अपो हि प्रयतः शीतास्तापिता ज्वलनेन वा
+क्रियमाणं यदा कर्म नाशं गच्छति मानुषम्
+एवमाश्रमिणः सर्वे गृहस्थे यान्ति संस्थितिम्
+वैश्ये न्यायार्जिताश्चैव शूद्रे शुश्रूषयार्जिताः
+धनेन वैश्यः शूद्रस्तु नित्यं दाक्ष्येण शोभते
+विशेषधर्मा नृपते वर्णानां परिकीर्तिताः
+सेवाश्रितेन मनसा वृत्तिहीनस्य शस्यते
+सुखेन तासां राजेन्द्र मोदन्ते दिवि देवताः
+न्यायेनोपार्जिता दत्ताः किमुतान्याः सहस्रशः
+इष्टिः पुष्टिर्यजनं याजनं च; दानं पुण्यानां कर्मणां च प्रयोगः
+विवर्धमानाः क्रमशस्तत्र तेऽन्वाविशन्प्रजाः
+नाकृतं लभते कश्चित्किंचिदत्र प्रियाप्रियम्
+यथा यथा हि सद्वृत्तमालम्बन्तीतरे जनाः
+यक्षराक्षसगन्धर्वाः सिद्धाश्चान्ये दिवौकसः
+शयानं यान्तमासीनं प्रवृत्तं विषयेषु च
+न माता न पिता किंचित्कस्यचित्प्रतिपद्यते
+कर्म तद्दूषयत्येनं तस्मात्कर्म नशोभनम्
+प्रीत्योपनीता निर्दिष्टा धर्मिष्ठान्कुरुते सदा
+एवं तस्य प्रवृत्तस्य नित्यमेवानुपश्यतः
+दत्त्वाभयकृतं दानं तदा सिद्धिमवाप्नुयात्
+एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि
+तथा तथा सुखं प्राप्य प्रेत्य चेह च शेरते
+ततोऽभ्यगच्छन्देवांश्च ब्राह्मणांश्चावमन्य ह
+सावर्णस्य मनोः सर्गे सप्तर्षिश्च भविष्यति
+वृद्धे वृद्धिमवाप्नोति सलिले सलिलं यथा
+यादृशं तादृशं नित्यमश्नाति फलमूर्जितम्
+इत्याहुर्धर्मशास्त्रज्ञा ब्राह्मणा वेदपारगाः
+इतिहासस्य कर्ता च पुत्रस्ते जगतो हितः
+युधिष्ठिर महायोगी वीर्यवानक्षयोऽव्ययः
+मन्त्रवर्जं न दुष्यन्ति कुर्वाणाः पौष्टिकीः क्रियाः
+नीहारेण हि संवीतः शिश्नोदरपरायणः
+सरस्वतीनैमिषपुष्करेषु; ये चाप्यन्ये पुण्यदेशाः पृथिव्याम्
+वासः प्रासादपृष्ठे च तत्सर्वं तपसः फलम्
+आयोगाः करणा व्रात्याश्चण्डालाश्च नराधिप
+तद्देहं देहिनां युक्तं मोक्ष��ूतेषु वर्तते
+अन्विच्छतां शुभं कर्म नराणां त्यजतां सुखम्
+नाधर्मः श्लिष्यते प्राज्ञमापः पुष्करपर्णवत्
+यथा मृणालोऽनुगतमाशु मुञ्चति कर्दमम्
+वनं गच्छेत्पुरुषो धर्मकामः; श्रेयश्चित्वा स्थापयित्वा स्ववंशम्
+अप्रियाण्यवमानांश्च दुःखं बहुविधात्मकम्
+दानं त्यागः शोभना मूर्तिरद्भ्यो; भूयः प्लाव्यं तपसा वै शरीरम्
+गुरुश्च नरशार्दूल परिचर्या यथातथम्
+अहं तु तावत्पश्यामि कर्म यद्वर्तते कृतम्
+प्रजा भृत्यांश्च पुत्रांश्च स्वधर्मेणानुपालय
+श्वपाकाः पुल्कसाः स्तेना निषादाः सूतमागधाः
+कदलीगर्भनिःसारो नौरिवाप्सु निमज्जति
+तेषां नान्यदृते लोके तपसः कर्म विद्यते
+कृतानि यानि कर्माणि दैवतैर्मुनिभिस्तथा
+इन्द्रियार्थेषु सक्तः सन्स्वकार्यात्परिहीयते
+अहं हि पश्यामि नरेन्द्र देवं; विश्वस्य विष्णुं जगतः प्रधानम्
+विकर्मावस्थिता वर्णाः पतन्ति नृपते त्रयः
+नानृतं चैव भवति तदा कल्याणमृच्छति
+मानं त्यक्त्वा यो नरो वृद्धसेवी; विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात्
+न धर्मकालः पुरुषस्य निश्चितो; न चापि मृत्युः पुरुषं प्रतीक्षते
+प्रत्यतिष्ठंश्च तेष्वेव तान्येव स्थापयन्ति च
+अप्राज्ञमधिकं पापं श्लिष्यते जतु काष्ठवत्
+यश्चिनोति शुभान्येव स भद्राणीह पश्यति
+अवज्ञया दीयते यत्तथैवाश्रद्धयापि च
+बुद्धिकर्मेन्द्रियाणां हि प्रमत्तो यो न बुध्यते
+श्रूयन्ते हि पुराणे वै प्रजा धिग्दण्डशासनाः
+फलपत्रैरथो मूलैर्मुनीनर्चितवानसौ
+विषमुद्बन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा वधः
+वसन्विषयमध्येऽपि न वसत्येव बुद्धिमान्
+क्षत्रधर्मा वैश्यधर्मा नावृत्तिः पतति द्विजः
+कौशिकानि च वस्त्राणि शुभान्याभरणानि च
+सद्भिस्तु सह संसर्गः शोभते धर्मदर्शिभिः
+विश्वामित्रस्य पुत्रत्वमृचीकतनयोऽगमत्
+गुणयुक्तं प्रकाशं च पापेनानुपसंहितम्
+इति मत्वा हृदि मतं प्राह मां सुरसत्तमः
+एतस्मिन्नेव काले तु देवा देववरं शिवम्
+श्राद्धकर्मातिथेयं च सत्यमक्रोध एव च
+न चापि शूद्रः पततीति निश्चयो; न चापि संस्कारमिहार्हतीति वा
+येऽर्था धर्मेण ते सत्या येऽधर्मेण धिगस्तु तान्
+धर्मशीलो नरो विद्वानीहकोऽनीहकोऽपि वा
+तेषामधिपतिस्त्वासीद्भीमो भीमपराक्रमः
+प्रतिग्रहो याजनं च तथैवाध्यापनं नृप
+तं धर्ममसुरास्तात नामृष्यन्त जनाधिप
+अयोजयित्��ा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम्
+अप्रनष्टे ततो धर्मे भवन्ति सुखिताः प्रजाः
+एष धर्मविधिस्तात गृहस्थस्य प्रकीर्तितः
+आयुर्मतङ्गो दत्तश्च द्रुपदो मत्स्य एव च
+करोति येन भोगी स्यामिति तस्माद्विनश्यति
+पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः
+न कश्चित्त्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम्
+धर्मं वै शाश्वतं लोके न जह्याद्धनकाङ्क्षया
+परार्थं विस्तराः सर्वे त्यागमात्महितं विदुः
+तस्मिन्हतेऽथ स्वं भावं प्रत्यपद्यन्त मानवाः
+नैःश्रेयसं धर्मपथं समारुह्य यथाक्रमम्
+एवं कर्माणि यानीह बुद्धियुक्तानि भूपते
+संचिन्त्य मनसा राजन्विदित्वा शक्तिमात्मनः
+कक्षीवाञ्जामदग्न्यश्च रामस्ताण्ड्यस्तथांशुमान्
+रङ्गावतरणं चैव तथा रूपोपजीवनम्
+एवमेतन्महाराज येन जातः स एव सः
+प्राणी करोत्ययं कर्म सर्वमात्मार्थमात्मना
+ततोऽस्य नश्यति प्रज्ञा विद्येवाभ्यासवर्जिता
+त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः
+नाप्राप्यं तपसा किंचित्त्रैलोक्येऽस्मिन्परंतप
+नित्यं भद्राणि पश्यन्ति विषयांश्चोपभुञ्जते
+अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः
+रक्षितव्यं तु राजन्यैरुपयोज्यं द्विजातिभिः
+वाणिज्यं पाशुपाल्यं च तथा शिल्पोपजीवनम्
+विषये वर्तमानोऽपि न स पापेन युज्यते
+बुद्धियुक्तानि तानीह कृतानि मनसा सह
+अत्र तेषामधीकारो धर्मेषु द्विपदां वर
+शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम्
+लेभिरे तपसा सिद्धिं प्रसादात्तस्य धीमतः
+त्यक्त्वाधर्मं दारुणं जीवलोके; यान्ति स्वर्गं नात्र कार्यो विचारः
+रसने दर्शने घ्राणे श्रवणे च विशां पते
+गृहाण्याश्रित्य गावश्च क्षेत्राणि च धनानि च
+आदत्ते राजशार्दूल तथा योगः प्रवर्तते
+तादृशं कुरुते रूपमेतदेवमवैहि मे
+आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति
+चतुर्णामेव वर्णानामागमः पुरुषर्षभ
+सत्कृत्य तु द्विजातिभ्यो यो ददाति नराधिप
+कर्म चैव हि जातिश्च विशेषं तु निशामय
+राजन्नैतद्भवेद्ग्राह्यमपकृष्टेन जन्मना
+पापानुबन्धं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+प्रबोधनार्थं श्रुतिधर्मयुक्तं; वृद्धानुपास्यं च भवेत यस्य
+विरक्तं शोध्यते वस्त्रं न तु कृष्णोपसंहितम्
+यथा समुद्रमभितः संस्यूताः सरितोऽपराः
+अविद्वान्मोक्षधर्मेषु बद्धो भ्रमति चक्रवत्
+संन्यस्याग्नीनुपासीनाः पश्यन्ति विगतज्वराः
+स सर्वभावानुगतेन चेतसा; नृपामिषेणेव झषो विकृष्यते
+एते महर्षयः स्तुत्वा विष्णुमृग्भिः समाहिताः
+ऋणवाञ्जायते मर्त्यस्तस्मादनृणतां व्रजेत्
+संसिद्धाधिगमं कुर्यात्कर्म हिंसात्मकं त्यजेत्
+अज्ञानात्तु कृतां हिंसामहिंसा व्यपकर्षति
+तयोः पुण्यतरं दानं तद्द्विजस्य प्रयच्छतः
+स त्वमेवंविधो दान्तः क्षत्रियः प्रियबान्धवः
+संरक्ष्यं यत्नमास्थाय धर्मार्थमिति निश्चयः
+आसुराण्येव कर्माणि न्यषेवन्भीमविक्रमाः
+वैदेहकं शूद्रमुदाहरन्ति; द्विजा महाराज श्रुतोपपन्नाः
+गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्क्षताम्
+धर्मादपेतं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+शुभाशुभानि कर्माणि प्रपद्यन्ते नरं सदा
+उपभोगपरित्यागः फलान्यकृतकर्मणाम्
+याचितेन तु यद्दत्तं तदाहुर्मध्यमं बुधाः
+अग्निरात्मा च माता च पिता जनयिता तथा
+शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान्नर्द्धिमनुस्मरेत्
+त्रिविष्टपे जातमतिर्यदा नर;स्तदास्य बुद्धिर्विषयेषु भिद्यते
+सुखे तु वर्तमानो वै दुःखे वापि नरोत्तम
+तथात्मा पुरुषस्येह मनसा परिमुच्यते
+प्रयत्नेनोपगम्यश्च स्वधर्म इति मे मतिः
+जात्या दुष्टश्च यः पापं न करोति स पूरुषः
+एकः शत्रुर्न द्वितीयोऽस्ति शत्रु;रज्ञानतुल्यः पुरुषस्य राजन्
+तपसस्त्वपकर्षेण जातिग्रहणतां गतः
+उत्कर्षार्थं प्रयतते नरः पुण्येन कर्मणा
+तेषां दर्पः समभवत्प्रजानां धर्मनाशनः
+अज्ञानाद्धि कृतं पापं तपसैवाभिनिर्णुदेत्
+यश्च शुश्रूषते शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः
+विस्तराः क्लेशसंयुक्ताः संक्षेपास्तु सुखावहाः
+अभिप्रेतानि सर्वाणि भवन्ति कृतकर्मणाम्
+नवे कपाले सलिलं संन्यस्तं हीयते यथा
+अतोऽन्यतरतो हीनादवरो नाम जायते
+अनर्हाश्चार्हतां प्राप्ताः सन्तः स्तुत्वा तमेव ह
+प्रयत्नेन मनुष्येन्द्र पापमेवं निबोध मे
+स्वरूपतामात्मकृतं च विस्तरं; कुलान्वयं द्रव्यसमृद्धिसंचयम्
+परस्परावमर्देन वर्तयन्ति यथासुखम्
+मद्यमांसोपजीव्यं च विक्रयो लोहचर्मणोः
+प्रयत्नेन च संसिद्धा धनैरपि विवर्जिताः
+ततो मोहपरीतास्ते नापश्यन्त यथा पुरा
+दुर्लभो दृश्यते ह्यस्य विनिपातो महार्णवे
+ततः फलार्थं चरति भवन्ति ज्यायसो गुणाः
+वृत्तिः सकाशाद्वर्णेभ्यस्त्रिभ्यो हीनस्य शोभना
+यथान्धः स्वगृहे युक्तो ह्यभ्यासादेव गच्छति
+स्नेहायतननाशाच्च धननाशाच्च पार्थिव
+आत्मज्ञानं तितिक्षा च धर्माः साधारणा नृप
+स्वाध्यायेन महर्षिभ्यो देवेभ्यो यज्ञकर्मणा
+आयुर्नसुलभं लब्ध्वा नावकर्षेद्विशां पते
+विशेषधर्मो विप्राणां रक्षा क्षत्रस्य शोभना
+सतां वृत्तमनुष्ठाय निहीना उज्जिहीर्षवः
+अज्ञानाद्धि कृतं पापं तपसैवाभिनिर्णुदेत्
+मदेनाभिप्लुतमनास्तच्च नग्राह्यमुच्यते
+परिबर्हैः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम्
+अद्वैधमनसं युक्तं शूरं धीरं विपश्चितम्
+आस्तिक्यव्यवसायाभ्यामुपायाद्विस्मयाद्धिया
+तमर्चयित्वा वैश्यस्तु कुर्यादत्यर्थमृद्धिमत्
+उत्कर्षार्थं प्रयतते नरः पुण्येन कर्मणा
+न श्रीः संत्यजते नित्यमादित्यमिव रश्मयः
+करोति यः शुभं कर्म स वै भद्राणि पश्यति
+सप्तर्षयश्चान्वयुञ्जन्नराणां दण्डधारणे
+यथा भारावसक्ता हि नौर्महाम्भसि तन्तुना
+मानं त्यक्त्वा यो नरो वृद्धसेवी; विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात्
+सद्भिस्तु सह संसर्गः शोभते धर्मदर्शिभिः
+बुद्धियुक्तानि तानीह कृतानि मनसा सह
+तथाद्या प्रकृतिर्योगादभिसंस्यूयते सदा
+परस्परावमर्देन वर्तयन्ति यथासुखम्
+निर्गुणो यो हि दुर्बुद्धिरात्मनः सोऽरिरुच्यते
+बुधा येन प्रशंसन्ति मोक्षं सुखमनुत्तमम्
+गृहेषु येषामसवः पतन्ति; तेषामथो निर्हरणं प्रशस्तम्
+न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः
+गरीयसः पूजयेदात्मशक्त्या; सत्येन शीलेन सुखं नरेन्द्र
+सेवाश्रितेन मनसा वृत्तिहीनस्य शस्यते
+सम्यग्घुत्वा हुतवहं मुनयः सिद्धिमागताः
+प्रत्यापन्नस्य हि सतो नात्मा तावद्विरोचते
+असितो देवलश्चैव तथा नारदपर्वतौ
+स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत्
+दान्ता धर्मप्रधानाश्च न्यायधर्मानुवर्तकाः
+अधीते चापि यो विप्रो वैश्यो यश्चार्जने रतः
+येऽर्था धर्मेण ते सत्या येऽधर्मेण धिगस्तु तान्
+रागद्वेषाभिभूतं च नरं द्रव्यवशानुगम्
+मरणं जन्मनि प्रोक्तं जन्म वै मरणाश्रितम्
+तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाच्चेति निश्चयः
+दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते
+सुखेन तासां राजेन्द्र मोदन्ते दिवि देवताः
+द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः
+स्वयं कृतानि कर्माणि जातो जन्तुः प्रपद्यते
+सुखितो दुःखितो वापि नरो लोभं परित्यजेत्
+नीहारेण हि संवीतः शिश्नो��रपरायणः
+बुद्धिमार्गप्रयातस्य सुखं त्विह परत्र च
+शक्तितोऽतिथये दत्त्वा क्षुधार्तायाश्नुते फलम्
+अविद्वान्मोक्षधर्मेषु बद्धो भ्रमति चक्रवत्
+मद्यमांसोपजीव्यं च विक्रयो लोहचर्मणोः
+सिरास्नाय्वस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम्
+नाकृतं लभते कश्चित्किंचिदत्र प्रियाप्रियम्
+स्ववृत्ताद्यो न चलति शास्त्रचक्षुः स मानवः
+दुर्लभो दृश्यते ह्यस्य विनिपातो महार्णवे
+अबुद्धिपूर्वं धर्मज्ञ कृतमुग्रेण कर्मणा
+विशेषधर्मा नृपते वर्णानां परिकीर्तिताः
+प्रयत्नेन मनुष्येन्द्र पापमेवं निबोध मे
+भजन्ते तानि चाद्यापि ये बालिशतमा नराः
+न तस्य कश्चिदारम्भः कदाचिदवसीदति
+तस्मिन्हतेऽथ स्वं भावं प्रत्यपद्यन्त मानवाः
+बुद्धिकर्मेन्द्रियाणां हि प्रमत्तो यो न बुध्यते
+प्रसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप
+विरक्तं शोध्यते वस्त्रं न तु कृष्णोपसंहितम्
+वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनोऽपि च
+व्यवसायं समाश्रित्य सहायान्योऽधिगच्छति
+प्रतिष्ठिता वेदविदो दमे तपसि चैव हि
+शूद्रकर्मा यदा तु स्यात्तदा पतति वै द्विजः
+एकः शत्रुर्न द्वितीयोऽस्ति शत्रु;रज्ञानतुल्यः पुरुषस्य राजन्
+तथा मर्त्यार्णवे जन्तोः कर्मविज्ञानतो गतिः
+धर्मवृत्त्या च सततं कामार्थाभ्यां न हीयते
+अहं हि पश्यामि नरेन्द्र देवं; विश्वस्य विष्णुं जगतः प्रधानम्
+प्रजापतिः प्रजाः पूर्वमसृजत्तपसा विभुः
+वासः प्रासादपृष्ठे च तत्सर्वं तपसः फलम्
+गतः शुक्रत्वमुशना देवदेवप्रसादनात्
+तैरेव फलपत्रैश्च स माठरमतोषयत्
+शूद्रस्यापि विधीयन्ते यदा वृत्तिर्न जायते
+तस्मादहं ब्रवीमि त्वां राजन्संचिन्त्य शास्त्रतः
+ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास्त्रयो वर्णा द्विजातयः
+उपभोगपरित्यागः फलान्यकृतकर्मणाम्
+अजिह्मैरशठक्रोधैर्हव्यकव्यप्रयोक्तृभिः
+महातपा महातेजा महायोगी महायशाः
+धर्मं वै शाश्वतं लोके न जह्याद्धनकाङ्क्षया
+न ह्यन्यत्तीरमासाद्य पुनस्तर्तुं व्यवस्यति
+इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह
+तथा तथा सुखं प्राप्य प्रेत्य चेह च शेरते
+तथा सत्संनिकर्षेण हीनवर्णोऽपि दीप्यते
+अभिप्रेतानि सर्वाणि भवन्ति कृतकर्मणाम्
+एवमुक्त्वा स भगवांस्तत्रैवान्तरधीयत
+सङ्गागतं नरश्रेष्ठ भावैस्तामसराजसैः
+नित्यं भद्राणि पश्यन्ति विषयांश्चोपभुञ्जते
+क्���त्रजातिरथाम्बष्ठा उग्रा वैदेहकास्तथा
+आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति
+वृत्तिः सकाशाद्वर्णेभ्यस्त्रिभ्यो हीनस्य शोभना
+अप्रियाण्यवमानांश्च दुःखं बहुविधात्मकम्
+स त्वमेवंविधो दान्तः क्षत्रियः प्रियबान्धवः
+सान्त्वेनानुप्रदानेन प्रियवादेन चाप्युत
+अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम्
+वैदेहकं शूद्रमुदाहरन्ति; द्विजा महाराज श्रुतोपपन्नाः
+ततो मानेन संपन्नो रक्षन्नात्मपराजयम्
+जात्यन्ध इव पन्थानमावृतात्मा न बुध्यते
+देवतातिथिभृत्येभ्यः पितृभ्योऽथात्मनस्तथा
+नित्यं त्रयाणां वर्णानां शूद्रः शुश्रूषुरुच्यते
+मनोरथरथं प्राप्य इन्द्रियार्थहयं नरः
+न तु वृद्धिमिहान्विच्छेत्कर्म कृत्वा जुगुप्सितम्
+नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत्
+पिता परं दैवतं मानवानां; मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति
+शुभाशुभानि कर्माणि प्रपद्यन्ते नरं सदा
+प्राणी करोत्ययं कर्म सर्वमात्मार्थमात्मना
+लेभिरे तपसा सिद्धिं प्रसादात्तस्य धीमतः
+असङ्गः श्रेयसो मूलं ज्ञानं ज्ञानगतिः परा
+प्राप्नोति स्वकृतैरात्मा प्राज्ञस्येहेतरस्य च
+धनेन वैश्यः शूद्रस्तु नित्यं दाक्ष्येण शोभते
+दत्त्वाभयकृतं दानं तदा सिद्धिमवाप्नुयात्
+न माता न पिता किंचित्कस्यचित्प्रतिपद्यते
+सर्वः स्वानि शुभाशुभानि नियतं कर्माणि जन्तुः स्वयं; गर्भात्संप्रतिपद्यते तदुभयं यत्तेन पूर्वं कृतम्
+अत्र तेषामधीकारो धर्मेषु द्विपदां वर
+संसिद्धाधिगमं कुर्यात्कर्म हिंसात्मकं त्यजेत्
+शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान्नर्द्धिमनुस्मरेत्
+वर्णोत्कर्षमवाप्नोति नरः पुण्येन कर्मणा
+धर्मावमन्ता कामात्मा भवेत्स खलु वञ्च्यते
+चीर्णं तपो न प्रणश्येद्वापः क्षेत्रे न नश्यति
+अपि नामेप्सितः पुत्रो मम स्याद्वै महेश्वरात्
+वर्णेभ्योऽपि परिभ्रष्टः स वै संमानमर्हति
+सरस्वतीनैमिषपुष्करेषु; ये चाप्यन्ये पुण्यदेशाः पृथिव्याम्
+पितृभ्यः श्राद्धदानेन नृणामभ्यर्चनेन च
+मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम्
+धर्मशीलो नरो विद्वानीहकोऽनीहकोऽपि वा
+विशिष्टस्य विशिष्टाच्च तुल्यौ दानप्रतिग्रहौ
+निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम्
+कौशिकानि च वस्त्राणि शुभान्याभरणानि च
+शयनानि च मुख्यानि भोज्यानि विविधानि च
+सतोयेऽन्यत्तु यत्तोयं तस्मिन्नेव प्रसिच्यते
+विश्वामित्रस्य पुत्रत्वमृचीकतनयोऽगमत्
+आधिव्याधिप्रतापाच्च निर्वेदमुपगच्छति
+कर्म चैव हि जातिश्च विशेषं तु निशामय
+तपो हि बुद्धियुक्तानां शाश्वतं ब्रह्मदर्शनम्
+यादृशं तादृशं नित्यमश्नाति फलमूर्जितम्
+यश्च शुश्रूषते शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः
+प्रबोधनार्थं श्रुतिधर्मयुक्तं; वृद्धानुपास्यं च भवेत यस्य
+सावर्णस्य मनोः सर्गे सप्तर्षिश्च भविष्यति
+संरक्ष्यं यत्नमास्थाय धर्मार्थमिति निश्चयः
+याचितेन तु यद्दत्तं तदाहुर्मध्यमं बुधाः
+तेषां दर्पः समभवत्प्रजानां धर्मनाशनः
+अनुद्यतं रोगिणं याचमानं; न वै हिंस्याद्बालवृद्धौ च राजन्
+यथा सूक्ष्माणि कर्माणि फलन्तीह यथातथम्
+कृषिश्च पाशुपाल्यं च वाणिज्यं च विशामपि
+मुखजा ब्राह्मणास्तात बाहुजाः क्षत्रबन्धवः
+प्रयाति लोकानमरैः सुदुर्लभा;न्निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम्
+कर्म तद्दूषयत्येनं तस्मात्कर्म नशोभनम्
+स चाप्यग्न्याहितो विप्रः क्रिया यस्य न हीयते
+नैःश्रेयसं धर्मपथं समारुह्य यथाक्रमम्
+संवसत्येव दुर्बुद्धिरसत्सु विषयेष्वपि
+विश्वेदेवास्तथा साध्याः पितरोऽथ मरुद्गणाः
+नामधेयानि तपसा तानि च ग्रहणं सताम्
+प्रावर्तन्त च वेदा वै शास्त्राणि च यथा पुरा
+आत्मा वै शक्यते त्रातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
+न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः
+यानि कर्माण्यहिंस्राणि नरं त्रायन्ति सर्वदा
+ऋग्भिः स्तुत्वा महाभागो देवान्वै यज्ञभागिनः
+अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम्
+रक्षितव्यं तु राजन्यैरुपयोज्यं द्विजातिभिः
+असंतोषोऽसुखायैव लोभादिन्द्रियविभ्रमः
+परार्थे वर्तमानस्तु स्वकार्यं योऽभिमन्यते
+जात्या दुष्टश्च यः पापं न करोति स पूरुषः
+अहं तु तावत्पश्यामि कर्म यद्वर्तते कृतम्
+धर्मवृद्धा गुणानेव सेवन्ते हि नरा भुवि
+तिस्रोऽप्येकेन बाणेन देवाप्यायिततेजसा
+प्रयत्नेन च संसिद्धा धनैरपि विवर्जिताः
+ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति; जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति
+तथा शरीरं भवति देहाद्येनोपपादितम्
+तपोविधिं तु वक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु
+भरद्वाजो हरिश्मश्रुः कुण्डधारः श्रुतश्रवाः
+श्राद्धकर्मातिथेयं च सत्यमक्रोध एव च
+नाधर्मः श्लिष्यते प्राज्ञमापः पुष्करपर्णवत्
+यथा नदीनदाः सर्वे सागरे यान्ति संस्थितिम्
+ते भावयन्तः पृथिवीं विचरन्ति दिवं तथा
+अवेक्ष्य मनसा शास्त्रं बुद्ध्या च नृपसत्तम
+यस्तु भोगांस्त्यजेदात्मा स वै भोक्तुं व्यवस्यति
+मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः
+ततोऽस्य नश्यति प्रज्ञा विद्येवाभ्यासवर्जिता
+प्राकाश्यं चैव गच्छन्ति कृत्वा निष्कल्मषं तपः
+शूद्रैर्निर्मार्जनं कार्यमेवं धर्मो न नश्यति
+बालस्नेहपरीतात्मा तत्क्षयाच्चानुतप्यते
+क्वचित्क्वचिद्व्रतपरो व्रतान्यास्थाय पार्थिव
+मन्त्रवर्जं न दुष्यन्ति कुर्वाणाः पौष्टिकीः क्रियाः
+द्विजातिहस्तान्निर्वृत्ता न तु तुल्यात्परस्परम्
+कृतपूर्विणस्तु त्यजतो महान्धर्म इति श्रुतिः
+जात्या प्रधानं पुरुषं कुर्वाणं कर्म धिक्कृतम्
+पापात्पापसमाचारान्निहीनाच्च नराधिप
+स जानन्नपि चाकार्यमर्थार्थं सेवते नरः
+न संकरेण द्रविणं विचिन्वीत विचक्षणः
+क्रिया हि धर्मस्य सदैव शोभना; यदा नरो मृत्युमुखेऽभिवर्तते
+तादृशं कुरुते रूपमेतदेवमवैहि मे
+अन्विच्छतां शुभं कर्म नराणां त्यजतां सुखम्
+अधीत्य वेदांस्तपसा ब्रह्मचारी; यज्ञाञ्शक्त्या संनिसृज्येह पञ्च
+ये चादौ ब्रह्मणा सृष्टा ब्राह्मणास्तपसा पुरा
+विषये वर्तमानोऽपि न स पापेन युज्यते
+न धर्मार्थी नृशंसेन कर्मणा धनमर्जयेत्
+मानिनां कुलजातानां नित्यं शास्त्रार्थचक्षुषाम्
+दीपोपमानि भूतानि यावदर्चिर्न नश्यति
+तथा नराणां भुवि भावितात्मनां; यथाश्रयं सत्त्वगुणः प्रवर्तते
+पापानुबन्धं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते
+रन्तिदेवेन लोकेष्टा सिद्धिः प्राप्ता महात्मना
+प्राणसंतापनिर्दिष्टाः काकिण्योऽपि महाफलाः
+अजरश्चामरश्चैव पराशर सुतस्तव
+एवं तस्य प्रवृत्तस्य नित्यमेवानुपश्यतः
+नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम्
+प्रायेण हि गृहस्थस्य ममत्वं नाम जायते
+यवक्रीतश्च नृपते द्रोणश्च वदतां वरः
+महात्मनां समुत्पत्तिस्तपसा भावितात्मनाम्
+तेषामधिपतिस्त्वासीद्भीमो भीमपराक्रमः
+धर्मे तपसि दाने च विचिकित्सास्य जायते
+नरो हि सर्वो लभते यथाकृतं; शुभाशुभेनात्मकृतेन कर्मणा
+सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति
+दानपथ्योदनो जन्तुः स्वकर्मफलमश्नुते
+अज्ञानात्तु कृतां हिंसामहिंसा व्यपकर्षति
+वेदानां च स वै व्यस्ता कुरुवंशकरस्तथा
+प्रतिग्रहागता विप्रे क्षत्रिये शस्त्रनिर्जिताः
+दाराः पुत्राश्च भृत्याश्च भवन्तीह नरस्य वै
+एते चतुर्भ्यो वर्णेभ्यो जायन्ते वै परस्परम्
+नानृतं चैव भवति तदा कल्याणमृच्छति
+द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप
+तस्मात्सुखक्षये प्राप्ते पुमानुग्रं तपश्चरेत्
+नवे कपाले सलिलं संन्यस्तं हीयते यथा
+अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः
+अप्रयत्नागताः सेव्या गृहस्थैर्विषयाः सदा
+धातासृजत्पुत्रमेकं प्रजानां धारणे रतम्
+त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः
+प्रयत्नसाध्यो हि स राजपुत्र; प्रज्ञाशरेणोन्मथितः परैति
+श्वपाकाः पुल्कसाः स्तेना निषादाः सूतमागधाः
+तस्मात्तेनैव भावेन सानुषङ्गेन पार्थिवाः
+यक्षराक्षसगन्धर्वाः सिद्धाश्चान्ये दिवौकसः
+अग्निश्चेयो बहुभिश्चापि यज्ञै;रन्ते मध्ये वा वनमाश्रित्य स्थेयम्
+पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः
+कृताकृतस्य तपसः फलं पश्यस्व यादृशम्
+इष्टानिष्टसमायोगो वैरं सौहार्दमेव च
+क्रियमाणं यदा कर्म नाशं गच्छति मानुषम्
+कदलीगर्भनिःसारो नौरिवाप्सु निमज्जति
+निर्वेदादात्मसंबोधः संबोधाच्छास्त्रदर्शनम्
+न कश्चित्त्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम्
+मर्त्यलोके च राजानो ये चान्ये गृहमेधिनः
+मानुषेषु महाराज धर्माधर्मौ प्रवर्ततः
+नाप्राप्यं तपसा किंचित्त्रैलोक्येऽस्मिन्परंतप
+एतस्मिन्नेव काले तु देवा देववरं शिवम्
+धर्मार्थं न्यायमुत्सृज्य न तत्कल्याणमुच्यते
+स्वयं कृत्वा तु यः पापं शुभमेवानुतिष्ठति
+सुखे वा यदि वा दुःखे वर्तमानो विचक्षणः
+ऊर्ध्वं हित्वा प्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप
+विस्तराः क्लेशसंयुक्ताः संक्षेपास्तु सुखावहाः
+अपो हि प्रयतः शीतास्तापिता ज्वलनेन वा
+ततः फलार्थं चरति भवन्ति ज्यायसो गुणाः
+अगच्छञ्शरणं वीरं बहुरूपं गणाधिपम्
+तान्प्राप्य तु स धिग्दण्डो नकारणमतोऽभवत्
+स्वेनैव तपसा तेषामृषित्वं विदधुः पुनः
+संघातवान्मर्त्यलोकः परस्परमपाश्रितः
+प्रतिग्रहो याजनं च तथैवाध्यापनं नृप
+रागद्वेषौ विवर्धेते ह्यनित्यत्वमपश्यतः
+वसन्विषयमध्येऽपि न वसत्येव बुद्धिमान्
+प्रत्यतिष्ठंश्च तेष्वेव तान्येव स्थापयन्ति च
+परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान्
+प्रजा भृत्यांश्च पुत्रांश्च स्वधर्मेणानुपालय
+यदा व्यपेतहृल्लेखं मनो भवति तस्य वै
+असंशयं महाराज उभयं दोषकारकम्
+वैश्ये न्यायार्जिताश्चैव शूद्रे शुश्रूषयार्जिताः
+स शब्दमात्रफलभाग्राजा भवति तस्करः
+फलार्थी सत्पथत्यक्तः प्राप्नोति विषयात्मकम्
+सत्कृत्य तु द्विजातिभ्यो यो ददाति नराधिप
+जातमन्वेति मरणं नृणामिति विनिश्चयः
+महाकुलेषु दृश्यन्ते तत्सर्वं तपसः फलम्
+आहिताग्निर्हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृदुत्तमः
+यो दुर्लभतरं प्राप्य मानुष्यमिह वै नरः
+गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत्
+वणिग्यथा समुद्राद्वै यथार्थं लभते धनम्
+ततो मोहपरीतास्ते नापश्यन्त यथा पुरा
+मृत्युश्चापरिहारवान्समगतिः कालेन विच्छेदिता; दारोश्चूर्णमिवाश्मसारविहितं कर्मान्तिकं प्रापयेत्
+सर्वे वर्णा धर्मकार्याणि सम्य;क्कृत्वा राजन्सत्यवाक्यानि चोक्त्वा
+युधिष्ठिर महायोगी वीर्यवानक्षयोऽव्ययः
+स्वरूपतामात्मकृतं च विस्तरं; कुलान्वयं द्रव्यसमृद्धिसंचयम्
+रङ्गावतरणं चैव तथा रूपोपजीवनम्
+इत्याहुर्धर्मशास्त्रज्ञा ब्राह्मणा वेदपारगाः
+न तत्सेवेत मेधावी न तद्धितमिहोच्यते
+दाक्ष्येणाहीनो धर्मयुक्तो नदान्तो; लोकेऽस्मिन्वै पूज्यते सद्भिरार्यः
+मृत्युर्ग्रसति भूतानि पवनं पन्नगो यथा
+चण्डालत्वेऽपि मानुष्यं सर्वथा तात दुर्लभम्
+तथा मनोऽभियोगाद्वै शरीरं प्रतिकर्षति
+कुर्वन्ति धर्मं मनुजाः श्रुतिप्रामाण्यदर्शनात्
+अनित्यमिह मर्त्यानां जीवितं हि चलाचलम्
+त्रिविष्टपे जातमतिर्यदा नर;स्तदास्य बुद्धिर्विषयेषु भिद्यते
+तथा कामकृतं चास्य विहिंसैवापकर्षति
+पुष्टस्रोत इवायत्तः स्फीतो भवति संचयः
+इष्टिः पुष्टिर्यजनं याजनं च; दानं पुण्यानां कर्मणां च प्रयोगः
+उन्नमन्ति यथासन्तमाश्रित्येह स्वकर्मसु
+प्रयत्नेनोपगम्यश्च स्वधर्म इति मे मतिः
+दमान्वितः पुरुषो धर्मशीलो; भूतानि चात्मानमिवानुपश्येत्
+अग्निरात्मा च माता च पिता जनयिता तथा
+संचिन्त्य मनसा राजन्विदित्वा शक्तिमात्मनः
+मोहजाता रतिर्नाम समुपैति नराधिप
+यमारभत्यनिन्द्यात्मा न सोऽर्थः परिसीदति
+रश्मिभिर्ज्ञानसंभूतैर्यो गच्छति स बुद्धिमान्
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+श्रेयो ह्यनाहिताग्नित्वमग्निहोत्रं न निष्क्रियम्
+विषमुद्बन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा व��ः
+अभिगम्य दत्तं तुष्ट्या यद्धन्यमाहुरभिष्टुतम्
+करोति येन भोगी स्यामिति तस्माद्विनश्यति
+धर्म एव सदा नॄणामिह राजन्प्रशस्यते
+प्रीत्योपनीता निर्दिष्टा धर्मिष्ठान्कुरुते सदा
+इन्द्रियार्थेषु सक्तः सन्स्वकार्यात्परिहीयते
+कर्मतोऽन्यानि गोत्राणि समुत्पन्नानि पार्थिव
+नाधर्मः कारणापेक्षी कर्तारमभिमुञ्चति
+एष धर्मविधिस्तात गृहस्थस्य प्रकीर्तितः
+वाणिज्यं पाशुपाल्यं च तथा शिल्पोपजीवनम्
+यथा भानुगतं तेजो मणिः शुद्धः समाधिना
+तथा युक्तेन मनसा प्राज्ञो गच्छति तां गतिम्
+ततोऽस्य जायते तीव्रा वेदना तत्क्षयात्पुनः
+आसुराण्येव कर्माणि न्यषेवन्भीमविक्रमाः
+न भिद्यन्ते कृतात्मान आत्मप्रत्ययदर्शिनः
+ततः क्रोधाभिभूतानां वृत्तं लज्जासमन्वितम्
+इषुप्रपातमात्रं हि स्पर्शयोगे रतिः स्मृता
+ह्रीश्चैवाप्यनशद्राजंस्ततो मोहो व्यजायत
+मर्यादायां धर्मसेतुर्निबद्धो नैव सीदति
+धर्मान्साधारणांस्तात विस्तरेण शृणुष्व मे
+यो ददाति सहस्राणि गवामश्वशतानि च
+न चापि शूद्रः पततीति निश्चयो; न चापि संस्कारमिहार्हतीति वा
+वाहनासनयानानि सर्वं तत्तपसः फलम्
+पापं हि कर्म फलति पापमेव स्वयं कृतम्
+शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम्
+द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते
+चतुर्णामेव वर्णानामागमः पुरुषर्षभ
+यथा समुद्रमभितः संस्यूताः सरितोऽपराः
+विवर्धमानाः क्रमशस्तत्र तेऽन्वाविशन्प्रजाः
+यस्तु प्रीतिपुरोगेण चक्षुषा तात पश्यति
+जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः
+जहाति दारानिहते न संपदः; सदश्वयानं विविधाश्च याः क्रियाः
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+मयि संभवतस्तस्य फलात्कृष्णो भविष्यति
+कर्ता खलु यथाकालं तत्सर्वमभिपद्यते
+भवत्यल्पफलं कर्म सेवितं नित्यमुल्बणम्
+स कृत्वा पापकान्येव निरयं प्रतिपद्यते
+आत्मभूतः सदा लोके चरेद्भूतान्यहिंसयन्
+स्वेषु दारेषु संतोषः शौचं नित्यानसूयता
+यश्चिनोति शुभान्येव स भद्राणीह पश्यति
+तपः सर्वगतं तात हीनस्यापि विधीयते
+जात्या च कर्मणा चैव दुष्टं कर्म निषेवते
+प्रकृतिस्था विषीदन्ति जले सैकतवेश्मवत्
+अतोऽन्ये त्वतिरिक्ता ये ते वै संकरजाः स्मृताः
+सोदर्यं भ्रातरमपि किमुतान्यं पृथग्जनम्
+अपूर्विणा न कर्तव्यं कर्म लोके विगर्हितम्
+न्यायेनोपार��जिता दत्ताः किमुतान्याः सहस्रशः
+द्विजानां परिचर्या च शूद्रकर्म नराधिप
+तयोः पुण्यतरं दानं तद्द्विजस्य प्रयच्छतः
+विषयानश्नुते यस्तु न स भोक्ष्यत्यसंशयम्
+संसिद्धः पुरुषो लोके यदाचरति पापकम्
+तं धर्ममसुरास्तात नामृष्यन्त जनाधिप
+जितेन्द्रियस्य दान्तस्य स्वर्गमार्गप्रदेशकम्
+समदुःखसुखो भूत्वा स परत्र महीयते
+एते महर्षयः स्तुत्वा विष्णुमृग्भिः समाहिताः
+न तत्सेवेत मेधावी शुचिः कुसलिलं यथा
+सर्वात्मना तु कुर्वीत गृहस्थः कर्मनिश्चयम्
+एवमेतन्महाराज येन जातः स एव सः
+संसिद्धास्तपसा तात ये चान्ये स्वर्गवासिनः
+तपसस्त्वपकर्षेण जातिग्रहणतां गतः
+मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्वात्मशक्तितः
+भविष्यति महेन्द्रस्य दयितः स महामुनिः
+दुर्लभो हि मनुष्येन्द्र नरः प्रत्यवमर्शवान्
+मृन्मये भाजने पक्वे यथा वै न्यस्यते द्रवः
+मनोनुकूलाः प्रमदा रूपवत्यः सहस्रशः
+कृतार्थो भोगतो भूत्वा स वै रतिपरायणः
+सृजतः प्रजापतेर्लोकानिति धर्मविदो विदुः
+कक्षीवाञ्जामदग्न्यश्च रामस्ताण्ड्यस्तथांशुमान्
+ऊरुजा धनिनो राजन्पादजाः परिचारकाः
+उत्पाद्य पुत्रान्मुनयो नृपते यत्र तत्र ह
+श्रुतिप्रवृत्तं न च धर्ममाप्नुते; न चास्य धर्मे प्रतिषेधनं कृतम्
+सुक्षेत्राच्च सुबीजाच्च पुण्यो भवति संभवः
+शरीरगृहसंस्थस्य शौचतीर्थस्य देहिनः
+वृत्तिश्चेन्नास्ति शूद्रस्य पितृपैतामही ध्रुवा
+देवतानां भयकरः स हतः शूलपाणिना
+परार्थं विस्तराः सर्वे त्यागमात्महितं विदुः
+धर्मादपेतं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+धर्मक्रियावियुक्तानामशक्त्या संवृतात्मनाम्
+अनन्यभक्ताः प्रियवादिनश्च; हिताश्च वश्याश्च तथैव राजन्
+तस्माद्यो रक्षति नृपः स धर्मेणाभिपूज्यते
+अयोजयित्वा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम्
+यथा यथा हि सद्वृत्तमालम्बन्तीतरे जनाः
+आयुर्मतङ्गो दत्तश्च द्रुपदो मत्स्य एव च
+वसिष्ठो जमदग्निश्च विश्वामित्रोऽत्रिरेव च
+प्रयान्ति स्थानमजरं सर्वकर्मविवर्जिताः
+धर्मशास्त्राणि वेदाश्च षडङ्गानि नराधिप
+किंकष्टमनुपश्यामि फलं पापस्य कर्मणः
+माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा
+क्षत्रधर्मा वैश्यधर्मा नावृत्तिः पतति द्विजः
+मनः प्रणयतेऽऽत्मानं स एनमभियुञ्जति
+येनावृतः कुरुते संप्रयुक्तो; घोराणि कर्माणि सु���ारुणानि
+इतिहासस्य कर्ता च पुत्रस्ते जगतो हितः
+अभयं सर्वभूतेभ्यस्तद्दानमतिवर्तते
+स्वाध्यायेन महर्षिभ्यो देवेभ्यो यज्ञकर्मणा
+गुरुश्च नरशार्दूल परिचर्या यथातथम्
+यथोदयगिरौ द्रव्यं संनिकर्षेण दीप्यते
+एवमाश्रमिणः सर्वे गृहस्थे यान्ति संस्थितिम्
+आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत्
+स्वल्पाप्यर्थाः प्रशस्यन्ते धर्मस्यार्थे महाफलाः
+द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमाः स्मृताः
+अवज्ञया दीयते यत्तथैवाश्रद्धयापि च
+आत्मज्ञानं तितिक्षा च धर्माः साधारणा नृप
+भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह
+वेदव्यासः श्रियावासो ब्रह्मण्यः करुणात्मकः
+पुष्ट्यर्थं चैव तस्येह जनस्यार्थं चिकीर्षति
+यो हृत्वा गोसहस्राणि नृपो दद्यादरक्षिता
+छित्त्वाधर्ममयं पाशं यदा धर्मेऽभिरज्यते
+भार्या दासाश्च पुत्राश्च स्वमर्थमनुयुञ्जते
+श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं; पराङ्मुखं परिबर्हैश्च हीनम्
+तेन स्म ते गगनगाः सपुराः पातिताः क्षितौ
+नवेतरे तथाभावं प्राप्नोति सुखभावितम्
+अतोऽन्यतरतो हीनादवरो नाम जायते
+कृतानि यानि कर्माणि दैवतैर्मुनिभिस्तथा
+तस्यापि सुमहांस्तापः प्रस्थितस्योपजायते
+एवं कर्माणि यानीह बुद्धियुक्तानि भूपते
+यथावद्भृत्यवर्गस्य चिकीर्षेद्धर्ममादितः
+शयानं यान्तमासीनं प्रवृत्तं विषयेषु च
+वीतरागो जितक्रोधः सम्यग्भवति यः सदा
+तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा
+आनृशंस्यमहिंसा चाप्रमादः संविभागिता
+दर्पात्मनां ततः क्रोधः पुनस्तेषामजायत
+स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप
+शास्त्रार्थदर्शनाद्राजंस्तप एवानुपश्यति
+उपभोगैरपि त्यक्तं नात्मानमवसादयेत्
+तथात्मा पुरुषस्येह मनसा परिमुच्यते
+तेषामथासुरो भावो हृदयान्नापसर्पति
+यदिष्टं तत्सुखं प्राहुर्द्वेष्यं दुःखमिहोच्यते
+सप्तर्षीणामथोर्ध्वं च विपृथुर्नाम पार्थिवः
+श्रेयसोऽर्थे विधीयन्ते नरस्याक्लिष्टकर्मणः
+तद्देहं देहिनां युक्तं मोक्षभूतेषु वर्तते
+नित्यं सर्वास्ववस्थासु नासद्भिरिति मे मतिः
+न्यायागतं धनं वर्णैर्न्यायेनैव विवर्धितम्
+पिता सखायो गुरवः स्त्रियश्च; न निर्गुणा नाम भवन्ति लोके
+ततोऽभ्यगच्छन्देवांश्च ब्राह्मणांश्चावमन्य ह
+उपस्थितं कर्मफलं विदित्वा; बुद्धिं तथा चोदयतेऽन्तर���त्मा
+मूलगोत्राणि चत्वारि समुत्पन्नानि पार्थिव
+न तथान्येषु भूतेषु मनुष्यरहितेष्विह
+भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम्
+ब्राह्मणाः शास्त्रनिर्देशादित्याहुर्ब्रह्मवादिनः
+लाभं ग्राम्यसुखादन्यं रतितो नानुपश्यति
+रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे; नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते
+न धर्मकालः पुरुषस्य निश्चितो; न चापि मृत्युः पुरुषं प्रतीक्षते
+वेदा हि सर्वे राजेन्द्र स्थितास्त्रिष्वग्निषु प्रभो
+यानेन वै प्रापणं च श्मशाने; शौचेन नूनं विधिना चैव दाहः
+तदाहुरधमं दानं मुनयः सत्यवादिनः
+देवीं स्तुत्वा तु गगने मोदते तेजसा वृतः
+सर्वाणि कर्माणि पुरा कृतानि; शुभाशुभान्यात्मनो यान्ति जन्तोः
+अधस्तिर्यग्गतिं चैव स्वर्गे चैव परां गतिम्
+दाक्ष्येण हव्यकव्यार्थं स्वधर्मं विचरेन्नृप
+अप्राज्ञमधिकं पापं श्लिष्यते जतु काष्ठवत्
+फलपत्रैरथो मूलैर्मुनीनर्चितवानसौ
+स्नेहायतननाशाच्च धननाशाच्च पार्थिव
+पितामहश्च मे पूर्वमृश्यशृङ्गश्च काश्यपः
+प्रसक्तबुद्धिर्विषयेषु यो नरो; यो बुध्यते ह्यात्महितं कदा च न
+हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा
+राजानः क्षत्रियाश्चैव मण्डलेषु पृथक्पृथक्
+प्रायश्चित्तं नरः कर्तुमुभयं सोऽश्नुते पृथक्
+यथा तिलानामिह पुष्पसंश्रया;त्पृथक्पृथग्याति गुणोऽतिसौम्यताम्
+स्नेहपाशैर्बहुविधैरासक्तमनसो नराः
+यथान्धः स्वगृहे युक्तो ह्यभ्यासादेव गच्छति
+तेषां नान्यदृते लोके तपसः कर्म विद्यते
+तथा शरीरं तपसा तप्तं विषयमश्नुते
+वृद्धे वृद्धिमवाप्नोति सलिले सलिलं यथा
+कथं न विप्रणश्येम योनितोऽस्या इति प्रभो
+नसमानीह हीनानि तानि पुण्यतमान्यपि
+प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः
+ऋणवाञ्जायते मर्त्यस्तस्मादनृणतां व्रजेत्
+न वृत्तिं परतो मार्गेच्छुश्रूषां तु प्रयोजयेत्
+वनं गच्छेत्पुरुषो धर्मकामः; श्रेयश्चित्वा स्थापयित्वा स्ववंशम्
+अनर्हाश्चार्हतां प्राप्ताः सन्तः स्तुत्वा तमेव ह
+रसने दर्शने घ्राणे श्रवणे च विशां पते
+श्रूयन्ते हि पुराणे वै प्रजा धिग्दण्डशासनाः
+वटस्ताण्ड्यः कृपश्चैव कक्षीवान्कमठादयः
+अहोरात्रमये लोके जरारूपेण संचरन्
+गृहाण्याश्रित्य गावश्च क्षेत्राणि च धनानि च
+नाचरेत्तानि धर्मात्मा श्रुत्वा चापि न कुत्सयेत्
+भूतैः प्रकृत��मापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति
+यो वै प्रियसुखे क्षीणे तपः कर्तुं व्यवस्यति
+वक्त्राद्भुजाभ्यामूरुभ्यां पद्भ्यां चैवाथ जज्ञिरे
+दानं त्यागः शोभना मूर्तिरद्भ्यो; भूयः प्लाव्यं तपसा वै शरीरम्
+स सर्वभावानुगतेन चेतसा; नृपामिषेणेव झषो विकृष्यते
+यादृशेन हि वर्णेन भाव्यते शुक्लमम्बरम्
+स्वयंभूरसृजच्चाग्रे धातारं लोकपूजितम्
+यथा मृणालोऽनुगतमाशु मुञ्चति कर्दमम्
+अतिक्रमे मज्जमानो विविधेन नरः सदा
+नष्टप्रज्ञो यदा भवति तदा न्यायं न पश्यति
+महाकुलेषु ये जाता वृत्ताः पूर्वतराश्च ये
+सुखे तु वर्तमानो वै दुःखे वापि नरोत्तम
+शक्त्या पित्र्यं यच्च किंचित्प्रशस्तं; सर्वाण्यात्मार्थे मानवो यः करोति
+दमेन शोभते विप्रः क्षत्रियो विजयेन तु
+आदित्या वसवो रुद्रास्तथैवाग्न्यश्विमारुताः
+गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम्
+एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि
+प्रश्रिता विनयोपेता दमनित्याः सुसंशिताः
+प्रत्यापत्तिश्च यस्येह बालिशस्य न जायते
+गुणयुक्तं प्रकाशं च पापेनानुपसंहितम्
+त्यक्त्वाधर्मं दारुणं जीवलोके; यान्ति स्वर्गं नात्र कार्यो विचारः
+ततो लोभाभिभूतात्मा सङ्गाद्वर्धयते जनम्
+आयोगाः करणा व्रात्याश्चण्डालाश्च नराधिप
+गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्क्षताम्
+निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः
+न तु यः सत्क्रियां प्राप्य राजसं कर्म सेवते
+अप्रनष्टे ततो धर्मे भवन्ति सुखिताः प्रजाः
+राज्ञा जेतव्याः सायुधाश्चोन्नताश्च; सम्यक्कर्तव्यं पालनं च प्रजानाम्
+इति मत्वा हृदि मतं प्राह मां सुरसत्तमः
+इयं हि योनिः प्रथमा यां प्राप्य जगतीपते
+कः कस्य चोपकुरुते कश्च कस्मै प्रयच्छति
+तस्मात्पापं न सेवेत कर्म दुःखफलोदयम्
+संकल्पजो मित्रवर्गो ज्ञातयः कारणात्मकाः
+तथा प्रयत्नं कुर्वीत यथा मुच्येत संशयात्
+राजन्नैतद्भवेद्ग्राह्यमपकृष्टेन जन्मना
+अङ्गिराः कश्यपश्चैव वसिष्ठो भृगुरेव च
+तस्माल्लेभे परं स्थानं शैब्योऽपि पृथिवीपतिः
+अथ जातिसहस्राणि बहूनि परिवर्तते
+दुर्लभं तमलब्धा हि हन्यात्पापेन कर्मणा
+आदत्ते राजशार्दूल तथा योगः प्रवर्तते
+संन्यस्याग्नीनुपासीनाः पश्यन्ति विगतज्वराः
+शृणु मेऽत्र महाराज यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+विकर्मावस्थिता वर्णाः पतन्ति नृपते त्रयः
+ततोऽभ्यषिञ्चन���राज्येन देवानां दिवि वासवम्
+शुभाशुभेषु सक्तात्मा प्राप्नोति सुमहद्भयम्
+अष्टापदपदस्थाने त्वक्षमुद्रेव न्यस्यते
+एते स्वां प्रकृतिं प्राप्ता वैदेह तपसोऽऽश्रयात्
+वृद्धे वृद्धिमवाप्नोति सलिले सलिलं यथा
+यमारभत्यनिन्द्यात्मा न सोऽर्थः परिसीदति
+न तस्य कश्चिदारम्भः कदाचिदवसीदति
+स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप
+येऽर्था धर्मेण ते सत्या येऽधर्मेण धिगस्तु तान्
+राज्ञा जेतव्याः सायुधाश्चोन्नताश्च; सम्यक्कर्तव्यं पालनं च प्रजानाम्
+चीर्णं तपो न प्रणश्येद्वापः क्षेत्रे न नश्यति
+दाक्ष्येण हव्यकव्यार्थं स्वधर्मं विचरेन्नृप
+राजन्नैतद्भवेद्ग्राह्यमपकृष्टेन जन्मना
+न भिद्यन्ते कृतात्मान आत्मप्रत्ययदर्शिनः
+पापानुबन्धं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+सावर्णस्य मनोः सर्गे सप्तर्षिश्च भविष्यति
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+गुणयुक्तं प्रकाशं च पापेनानुपसंहितम्
+सर्वाणि कर्माणि पुरा कृतानि; शुभाशुभान्यात्मनो यान्ति जन्तोः
+अवेक्ष्य मनसा शास्त्रं बुद्ध्या च नृपसत्तम
+उन्नमन्ति यथासन्तमाश्रित्येह स्वकर्मसु
+तेषामथासुरो भावो हृदयान्नापसर्पति
+संवसत्येव दुर्बुद्धिरसत्सु विषयेष्वपि
+संन्यस्याग्नीनुपासीनाः पश्यन्ति विगतज्वराः
+अप्रियाण्यवमानांश्च दुःखं बहुविधात्मकम्
+आयुर्मतङ्गो दत्तश्च द्रुपदो मत्स्य एव च
+पुष्टस्रोत इवायत्तः स्फीतो भवति संचयः
+उपस्थितं कर्मफलं विदित्वा; बुद्धिं तथा चोदयतेऽन्तरात्मा
+निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम्
+प्रबोधनार्थं श्रुतिधर्मयुक्तं; वृद्धानुपास्यं च भवेत यस्य
+रसने दर्शने घ्राणे श्रवणे च विशां पते
+पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः
+यश्चिनोति शुभान्येव स भद्राणीह पश्यति
+नामधेयानि तपसा तानि च ग्रहणं सताम्
+कृषिश्च पाशुपाल्यं च वाणिज्यं च विशामपि
+आहिताग्निर्हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृदुत्तमः
+धर्म एव सदा नॄणामिह राजन्प्रशस्यते
+स्वेनैव तपसा तेषामृषित्वं विदधुः पुनः
+इन्द्रियार्थेषु सक्तः सन्स्वकार्यात्परिहीयते
+वनं गच्छेत्पुरुषो धर्मकामः; श्रेयश्चित्वा स्थापयित्वा स्ववंशम्
+तस्मात्सुखक्षये प्राप्ते पुमानुग्रं तपश्चरेत्
+कृताकृतस्य तपसः फलं पश्यस्व यादृशम्
+अभिगम्य दत्तं तुष्ट्या यद्धन्यमाहुरभिष्टुतम्
+ततोऽस्य जायते तीव्रा वेदना तत्क्षयात्पुनः
+न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः
+प्रतिग्रहो याजनं च तथैवाध्यापनं नृप
+अबुद्धिपूर्वं धर्मज्ञ कृतमुग्रेण कर्मणा
+तथा कामकृतं चास्य विहिंसैवापकर्षति
+शयनानि च मुख्यानि भोज्यानि विविधानि च
+अयोजयित्वा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम्
+वैश्ये न्यायार्जिताश्चैव शूद्रे शुश्रूषयार्जिताः
+प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः
+एवं कर्माणि यानीह बुद्धियुक्तानि भूपते
+विवर्धमानाः क्रमशस्तत्र तेऽन्वाविशन्प्रजाः
+बुद्धियुक्तानि तानीह कृतानि मनसा सह
+असंशयं महाराज उभयं दोषकारकम्
+परिबर्हैः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम्
+विषमुद्बन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा वधः
+शक्त्या पित्र्यं यच्च किंचित्प्रशस्तं; सर्वाण्यात्मार्थे मानवो यः करोति
+ततोऽस्य नश्यति प्रज्ञा विद्येवाभ्यासवर्जिता
+निर्गुणो यो हि दुर्बुद्धिरात्मनः सोऽरिरुच्यते
+यो हृत्वा गोसहस्राणि नृपो दद्यादरक्षिता
+न धर्मकालः पुरुषस्य निश्चितो; न चापि मृत्युः पुरुषं प्रतीक्षते
+निर्वेदादात्मसंबोधः संबोधाच्छास्त्रदर्शनम्
+श्राद्धकर्मातिथेयं च सत्यमक्रोध एव च
+कर्ता खलु यथाकालं तत्सर्वमभिपद्यते
+यथा समुद्रमभितः संस्यूताः सरितोऽपराः
+ऋग्भिः स्तुत्वा महाभागो देवान्वै यज्ञभागिनः
+तथा मनोऽभियोगाद्वै शरीरं प्रतिकर्षति
+यो वै प्रियसुखे क्षीणे तपः कर्तुं व्यवस्यति
+तस्माल्लेभे परं स्थानं शैब्योऽपि पृथिवीपतिः
+ततो लोभाभिभूतात्मा सङ्गाद्वर्धयते जनम्
+अभिप्रेतानि सर्वाणि भवन्ति कृतकर्मणाम्
+न धर्मार्थी नृशंसेन कर्मणा धनमर्जयेत्
+कक्षीवाञ्जामदग्न्यश्च रामस्ताण्ड्यस्तथांशुमान्
+धर्मक्रियावियुक्तानामशक्त्या संवृतात्मनाम्
+तान्प्राप्य तु स धिग्दण्डो नकारणमतोऽभवत्
+सतोयेऽन्यत्तु यत्तोयं तस्मिन्नेव प्रसिच्यते
+न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः
+महात्मनां समुत्पत्तिस्तपसा भावितात्मनाम्
+प्रत्यापन्नस्य हि सतो नात्मा तावद्विरोचते
+अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम्
+तस्माद्यो रक्षति नृपः स धर्मेणाभिपूज्यते
+वक्त्राद्भुजाभ्यामूरुभ्यां पद्भ्यां चैवाथ जज्ञिरे
+धर्मशास्त्राणि वेदाश्च षडङ्गानि नराधिप
+रक्षितव्यं तु राजन्यैरुपयोज्यं द्विजातिभिः
+श��भाशुभानि कर्माणि प्रपद्यन्ते नरं सदा
+संचिन्त्य मनसा राजन्विदित्वा शक्तिमात्मनः
+यो ददाति सहस्राणि गवामश्वशतानि च
+सतां वृत्तमनुष्ठाय निहीना उज्जिहीर्षवः
+देवतानां भयकरः स हतः शूलपाणिना
+मर्त्यलोके च राजानो ये चान्ये गृहमेधिनः
+सप्तर्षीणामथोर्ध्वं च विपृथुर्नाम पार्थिवः
+संकल्पजो मित्रवर्गो ज्ञातयः कारणात्मकाः
+दमेन शोभते विप्रः क्षत्रियो विजयेन तु
+गुरुश्च नरशार्दूल परिचर्या यथातथम्
+स शब्दमात्रफलभाग्राजा भवति तस्करः
+गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत्
+विशिष्टस्य विशिष्टाच्च तुल्यौ दानप्रतिग्रहौ
+प्रयान्ति स्थानमजरं सर्वकर्मविवर्जिताः
+अप्रनष्टे ततो धर्मे भवन्ति सुखिताः प्रजाः
+नीहारेण हि संवीतः शिश्नोदरपरायणः
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते
+तपोविधिं तु वक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु
+यादृशेन हि वर्णेन भाव्यते शुक्लमम्बरम्
+कथं न विप्रणश्येम योनितोऽस्या इति प्रभो
+न तु यः सत्क्रियां प्राप्य राजसं कर्म सेवते
+अज्ञानाद्धि कृतं पापं तपसैवाभिनिर्णुदेत्
+अग्निरात्मा च माता च पिता जनयिता तथा
+यथान्धः स्वगृहे युक्तो ह्यभ्यासादेव गच्छति
+प्रसक्तबुद्धिर्विषयेषु यो नरो; यो बुध्यते ह्यात्महितं कदा च न
+यादृशं तादृशं नित्यमश्नाति फलमूर्जितम्
+राजानः क्षत्रियाश्चैव मण्डलेषु पृथक्पृथक्
+यथा तिलानामिह पुष्पसंश्रया;त्पृथक्पृथग्याति गुणोऽतिसौम्यताम्
+अधस्तिर्यग्गतिं चैव स्वर्गे चैव परां गतिम्
+परस्परावमर्देन वर्तयन्ति यथासुखम्
+तपो हि बुद्धियुक्तानां शाश्वतं ब्रह्मदर्शनम्
+मनोरथरथं प्राप्य इन्द्रियार्थहयं नरः
+शुभाशुभेषु सक्तात्मा प्राप्नोति सुमहद्भयम्
+सुखेन तासां राजेन्द्र मोदन्ते दिवि देवताः
+तदाहुरधमं दानं मुनयः सत्यवादिनः
+अज्ञानात्तु कृतां हिंसामहिंसा व्यपकर्षति
+प्रयत्नेनोपगम्यश्च स्वधर्म इति मे मतिः
+पापात्पापसमाचारान्निहीनाच्च नराधिप
+इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह
+दर्पात्मनां ततः क्रोधः पुनस्तेषामजायत
+लाभं ग्राम्यसुखादन्यं रतितो नानुपश्यति
+नित्यं भद्राणि पश्यन्ति विषयांश्चोपभुञ्जते
+यथा भारावसक्ता हि नौर्महाम्भसि तन्तुना
+भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम्
+ये चादौ ब्रह्मणा स���ष्टा ब्राह्मणास्तपसा पुरा
+मयि संभवतस्तस्य फलात्कृष्णो भविष्यति
+चण्डालत्वेऽपि मानुष्यं सर्वथा तात दुर्लभम्
+ततो मोहपरीतास्ते नापश्यन्त यथा पुरा
+प्रश्रिता विनयोपेता दमनित्याः सुसंशिताः
+प्रायेण हि गृहस्थस्य ममत्वं नाम जायते
+तस्मादहं ब्रवीमि त्वां राजन्संचिन्त्य शास्त्रतः
+यक्षराक्षसगन्धर्वाः सिद्धाश्चान्ये दिवौकसः
+परार्थं विस्तराः सर्वे त्यागमात्महितं विदुः
+तद्देहं देहिनां युक्तं मोक्षभूतेषु वर्तते
+तथा मर्त्यार्णवे जन्तोः कर्मविज्ञानतो गतिः
+प्रत्यतिष्ठंश्च तेष्वेव तान्येव स्थापयन्ति च
+ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति; जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति
+विश्वेदेवास्तथा साध्याः पितरोऽथ मरुद्गणाः
+कृतानि यानि कर्माणि दैवतैर्मुनिभिस्तथा
+परार्थे वर्तमानस्तु स्वकार्यं योऽभिमन्यते
+मृत्युर्ग्रसति भूतानि पवनं पन्नगो यथा
+विषये वर्तमानोऽपि न स पापेन युज्यते
+यथोदयगिरौ द्रव्यं संनिकर्षेण दीप्यते
+बुद्धिमार्गप्रयातस्य सुखं त्विह परत्र च
+पिता परं दैवतं मानवानां; मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति
+दाराः पुत्राश्च भृत्याश्च भवन्तीह नरस्य वै
+गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्क्षताम्
+वैदेहकं शूद्रमुदाहरन्ति; द्विजा महाराज श्रुतोपपन्नाः
+एतस्मिन्नेव काले तु देवा देववरं शिवम्
+आनृशंस्यमहिंसा चाप्रमादः संविभागिता
+सृजतः प्रजापतेर्लोकानिति धर्मविदो विदुः
+सद्भिस्तु सह संसर्गः शोभते धर्मदर्शिभिः
+अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः
+स्वेषु दारेषु संतोषः शौचं नित्यानसूयता
+जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः
+प्रायश्चित्तं नरः कर्तुमुभयं सोऽश्नुते पृथक्
+मद्यमांसोपजीव्यं च विक्रयो लोहचर्मणोः
+क्रिया हि धर्मस्य सदैव शोभना; यदा नरो मृत्युमुखेऽभिवर्तते
+वृत्तिश्चेन्नास्ति शूद्रस्य पितृपैतामही ध्रुवा
+न्यायागतं धनं वर्णैर्न्यायेनैव विवर्धितम्
+करोति येन भोगी स्यामिति तस्माद्विनश्यति
+प्रतिष्ठिता वेदविदो दमे तपसि चैव हि
+प्रत्यापत्तिश्च यस्येह बालिशस्य न जायते
+भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह
+रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे; नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते
+विशेषधर्मो विप्राणां रक्षा क्षत्रस्य शोभना
+रागद्वेषौ विवर्धेते ह्यनित्यत्वमपश्यतः
+कर्म तद्दूषयत्येनं तस्मात्कर्म नशोभनम्
+अभयं सर्वभूतेभ्यस्तद्दानमतिवर्तते
+कृतपूर्विणस्तु त्यजतो महान्धर्म इति श्रुतिः
+सान्त्वेनानुप्रदानेन प्रियवादेन चाप्युत
+कर्म चैव हि जातिश्च विशेषं तु निशामय
+नैःश्रेयसं धर्मपथं समारुह्य यथाक्रमम्
+संसिद्धास्तपसा तात ये चान्ये स्वर्गवासिनः
+अप्रयत्नागताः सेव्या गृहस्थैर्विषयाः सदा
+न श्रीः संत्यजते नित्यमादित्यमिव रश्मयः
+देवीं स्तुत्वा तु गगने मोदते तेजसा वृतः
+शयानं यान्तमासीनं प्रवृत्तं विषयेषु च
+सर्वात्मना तु कुर्वीत गृहस्थः कर्मनिश्चयम्
+ते भावयन्तः पृथिवीं विचरन्ति दिवं तथा
+याचितेन तु यद्दत्तं तदाहुर्मध्यमं बुधाः
+स्नेहपाशैर्बहुविधैरासक्तमनसो नराः
+वेदव्यासः श्रियावासो ब्रह्मण्यः करुणात्मकः
+नाकृतं लभते कश्चित्किंचिदत्र प्रियाप्रियम्
+महाकुलेषु दृश्यन्ते तत्सर्वं तपसः फलम्
+उपभोगपरित्यागः फलान्यकृतकर्मणाम्
+अतोऽन्यतरतो हीनादवरो नाम जायते
+सरस्वतीनैमिषपुष्करेषु; ये चाप्यन्ये पुण्यदेशाः पृथिव्याम्
+तपसस्त्वपकर्षेण जातिग्रहणतां गतः
+दमान्वितः पुरुषो धर्मशीलो; भूतानि चात्मानमिवानुपश्येत्
+प्रतिग्रहागता विप्रे क्षत्रिये शस्त्रनिर्जिताः
+न वृत्तिं परतो मार्गेच्छुश्रूषां तु प्रयोजयेत्
+मरणं जन्मनि प्रोक्तं जन्म वै मरणाश्रितम्
+सुक्षेत्राच्च सुबीजाच्च पुण्यो भवति संभवः
+दानं त्यागः शोभना मूर्तिरद्भ्यो; भूयः प्लाव्यं तपसा वै शरीरम्
+प्रयाति लोकानमरैः सुदुर्लभा;न्निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम्
+तथा शरीरं भवति देहाद्येनोपपादितम्
+विरक्तं शोध्यते वस्त्रं न तु कृष्णोपसंहितम्
+फलार्थी सत्पथत्यक्तः प्राप्नोति विषयात्मकम्
+अपो हि प्रयतः शीतास्तापिता ज्वलनेन वा
+स चाप्यग्न्याहितो विप्रः क्रिया यस्य न हीयते
+त्रिविष्टपे जातमतिर्यदा नर;स्तदास्य बुद्धिर्विषयेषु भिद्यते
+चतुर्णामेव वर्णानामागमः पुरुषर्षभ
+परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान्
+सुखे तु वर्तमानो वै दुःखे वापि नरोत्तम
+उत्पाद्य पुत्रान्मुनयो नृपते यत्र तत्र ह
+शूद्रैर्निर्मार्जनं कार्यमेवं धर्मो न नश्यति
+तथाद्या प्रकृतिर्योगादभिसंस्यूयते सदा
+अत्र तेषामधीकारो धर्मेषु द्विपदां वर
+मदेनाभिप्लुतमनास्तच्च नग्राह्यमुच्यते
+मानिनां कुलजातानां नित्यं शास्त्रार्थचक्षुष���म्
+तस्मात्तेनैव भावेन सानुषङ्गेन पार्थिवाः
+प्रीत्योपनीता निर्दिष्टा धर्मिष्ठान्कुरुते सदा
+रङ्गावतरणं चैव तथा रूपोपजीवनम्
+इत्याहुर्धर्मशास्त्रज्ञा ब्राह्मणा वेदपारगाः
+यथा नदीनदाः सर्वे सागरे यान्ति संस्थितिम्
+यानेन वै प्रापणं च श्मशाने; शौचेन नूनं विधिना चैव दाहः
+आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति
+वटस्ताण्ड्यः कृपश्चैव कक्षीवान्कमठादयः
+सप्तर्षयश्चान्वयुञ्जन्नराणां दण्डधारणे
+रन्तिदेवेन लोकेष्टा सिद्धिः प्राप्ता महात्मना
+जात्या च कर्मणा चैव दुष्टं कर्म निषेवते
+सिरास्नाय्वस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम्
+बुधा येन प्रशंसन्ति मोक्षं सुखमनुत्तमम्
+वणिग्यथा समुद्राद्वै यथार्थं लभते धनम्
+भूतैः प्रकृतिमापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति
+नरो हि सर्वो लभते यथाकृतं; शुभाशुभेनात्मकृतेन कर्मणा
+नित्यं सर्वास्ववस्थासु नासद्भिरिति मे मतिः
+मोहजाता रतिर्नाम समुपैति नराधिप
+सोदर्यं भ्रातरमपि किमुतान्यं पृथग्जनम्
+तैरेव फलपत्रैश्च स माठरमतोषयत्
+न्यायेनोपार्जिता दत्ताः किमुतान्याः सहस्रशः
+शृणु मेऽत्र महाराज यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+गरीयसः पूजयेदात्मशक्त्या; सत्येन शीलेन सुखं नरेन्द्र
+सेवाश्रितेन मनसा वृत्तिहीनस्य शस्यते
+वृत्तिः सकाशाद्वर्णेभ्यस्त्रिभ्यो हीनस्य शोभना
+भजन्ते तानि चाद्यापि ये बालिशतमा नराः
+न कश्चित्त्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम्
+अजरश्चामरश्चैव पराशर सुतस्तव
+यथा भानुगतं तेजो मणिः शुद्धः समाधिना
+तेन स्म ते गगनगाः सपुराः पातिताः क्षितौ
+मूलगोत्राणि चत्वारि समुत्पन्नानि पार्थिव
+जात्या दुष्टश्च यः पापं न करोति स पूरुषः
+आधिव्याधिप्रतापाच्च निर्वेदमुपगच्छति
+पिता सखायो गुरवः स्त्रियश्च; न निर्गुणा नाम भवन्ति लोके
+अविद्वान्मोक्षधर्मेषु बद्धो भ्रमति चक्रवत्
+उपभोगैरपि त्यक्तं नात्मानमवसादयेत्
+वसिष्ठो जमदग्निश्च विश्वामित्रोऽत्रिरेव च
+आदित्या वसवो रुद्रास्तथैवाग्न्यश्विमारुताः
+अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम्
+विशेषधर्मा नृपते वर्णानां परिकीर्तिताः
+शूद्रकर्मा यदा तु स्यात्तदा पतति वै द्विजः
+यो दुर्लभतरं प्राप्य मानुष्यमिह वै नरः
+बुद्धिकर्मेन्द्रियाणां हि प्रमत्तो यो न बुध्यते
+नित्यं त्रयाणां वर्णानां शूद्रः शुश्रूषु���ुच्यते
+अष्टापदपदस्थाने त्वक्षमुद्रेव न्यस्यते
+स त्वमेवंविधो दान्तः क्षत्रियः प्रियबान्धवः
+स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत्
+दत्त्वाभयकृतं दानं तदा सिद्धिमवाप्नुयात्
+सम्यग्घुत्वा हुतवहं मुनयः सिद्धिमागताः
+तस्मिन्हतेऽथ स्वं भावं प्रत्यपद्यन्त मानवाः
+पितामहश्च मे पूर्वमृश्यशृङ्गश्च काश्यपः
+धर्मार्थं न्यायमुत्सृज्य न तत्कल्याणमुच्यते
+जात्या प्रधानं पुरुषं कुर्वाणं कर्म धिक्कृतम्
+अग्निश्चेयो बहुभिश्चापि यज्ञै;रन्ते मध्ये वा वनमाश्रित्य स्थेयम्
+यथावद्भृत्यवर्गस्य चिकीर्षेद्धर्ममादितः
+अनित्यमिह मर्त्यानां जीवितं हि चलाचलम्
+इष्टानिष्टसमायोगो वैरं सौहार्दमेव च
+ततः क्रोधाभिभूतानां वृत्तं लज्जासमन्वितम्
+ब्राह्मणाः शास्त्रनिर्देशादित्याहुर्ब्रह्मवादिनः
+अतोऽन्ये त्वतिरिक्ता ये ते वै संकरजाः स्मृताः
+ततो मानेन संपन्नो रक्षन्नात्मपराजयम्
+दाक्ष्येणाहीनो धर्मयुक्तो नदान्तो; लोकेऽस्मिन्वै पूज्यते सद्भिरार्यः
+असितो देवलश्चैव तथा नारदपर्वतौ
+त्यक्त्वाधर्मं दारुणं जीवलोके; यान्ति स्वर्गं नात्र कार्यो विचारः
+किंकष्टमनुपश्यामि फलं पापस्य कर्मणः
+अपि नामेप्सितः पुत्रो मम स्याद्वै महेश्वरात्
+क्षत्रजातिरथाम्बष्ठा उग्रा वैदेहकास्तथा
+तस्मात्पापं न सेवेत कर्म दुःखफलोदयम्
+अनुद्यतं रोगिणं याचमानं; न वै हिंस्याद्बालवृद्धौ च राजन्
+दीपोपमानि भूतानि यावदर्चिर्न नश्यति
+गृहाण्याश्रित्य गावश्च क्षेत्राणि च धनानि च
+स्वयंभूरसृजच्चाग्रे धातारं लोकपूजितम्
+नवेतरे तथाभावं प्राप्नोति सुखभावितम्
+कौशिकानि च वस्त्राणि शुभान्याभरणानि च
+सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति
+नाधर्मः कारणापेक्षी कर्तारमभिमुञ्चति
+तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा
+इषुप्रपातमात्रं हि स्पर्शयोगे रतिः स्मृता
+श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं; पराङ्मुखं परिबर्हैश्च हीनम्
+शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान्नर्द्धिमनुस्मरेत्
+वीतरागो जितक्रोधः सम्यग्भवति यः सदा
+श्रेयसोऽर्थे विधीयन्ते नरस्याक्लिष्टकर्मणः
+द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमाः स्मृताः
+प्रयत्नसाध्यो हि स राजपुत्र; प्रज्ञाशरेणोन्मथितः परैति
+धर्मशीलो नरो विद्वानीहकोऽनीहकोऽपि वा
+व्यवसायं समाश्र���त्य सहायान्योऽधिगच्छति
+धर्मावमन्ता कामात्मा भवेत्स खलु वञ्च्यते
+भवत्यल्पफलं कर्म सेवितं नित्यमुल्बणम्
+शास्त्रार्थदर्शनाद्राजंस्तप एवानुपश्यति
+सुखे वा यदि वा दुःखे वर्तमानो विचक्षणः
+क्वचित्क्वचिद्व्रतपरो व्रतान्यास्थाय पार्थिव
+नवे कपाले सलिलं संन्यस्तं हीयते यथा
+विषयानश्नुते यस्तु न स भोक्ष्यत्यसंशयम्
+मनः प्रणयतेऽऽत्मानं स एनमभियुञ्जति
+प्रजा भृत्यांश्च पुत्रांश्च स्वधर्मेणानुपालय
+शक्तितोऽतिथये दत्त्वा क्षुधार्तायाश्नुते फलम्
+मानं त्यक्त्वा यो नरो वृद्धसेवी; विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात्
+धातासृजत्पुत्रमेकं प्रजानां धारणे रतम्
+पितृभ्यः श्राद्धदानेन नृणामभ्यर्चनेन च
+प्रावर्तन्त च वेदा वै शास्त्राणि च यथा पुरा
+मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः
+तथा सत्संनिकर्षेण हीनवर्णोऽपि दीप्यते
+दुर्लभो दृश्यते ह्यस्य विनिपातो महार्णवे
+एते महर्षयः स्तुत्वा विष्णुमृग्भिः समाहिताः
+अतिक्रमे मज्जमानो विविधेन नरः सदा
+आयोगाः करणा व्रात्याश्चण्डालाश्च नराधिप
+गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम्
+यदा व्यपेतहृल्लेखं मनो भवति तस्य वै
+अप्राज्ञमधिकं पापं श्लिष्यते जतु काष्ठवत्
+स्वल्पाप्यर्थाः प्रशस्यन्ते धर्मस्यार्थे महाफलाः
+नाधर्मः श्लिष्यते प्राज्ञमापः पुष्करपर्णवत्
+येनावृतः कुरुते संप्रयुक्तो; घोराणि कर्माणि सुदारुणानि
+ततोऽभ्यषिञ्चन्राज्येन देवानां दिवि वासवम्
+कदलीगर्भनिःसारो नौरिवाप्सु निमज्जति
+न चापि शूद्रः पततीति निश्चयो; न चापि संस्कारमिहार्हतीति वा
+एवं तस्य प्रवृत्तस्य नित्यमेवानुपश्यतः
+एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि
+बालस्नेहपरीतात्मा तत्क्षयाच्चानुतप्यते
+असङ्गः श्रेयसो मूलं ज्ञानं ज्ञानगतिः परा
+ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास्त्रयो वर्णा द्विजातयः
+भार्या दासाश्च पुत्राश्च स्वमर्थमनुयुञ्जते
+गतः शुक्रत्वमुशना देवदेवप्रसादनात्
+एवमुक्त्वा स भगवांस्तत्रैवान्तरधीयत
+धर्मादपेतं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+तं धर्ममसुरास्तात नामृष्यन्त जनाधिप
+धर्मवृत्त्या च सततं कामार्थाभ्यां न हीयते
+तस्यापि सुमहांस्तापः प्रस्थितस्योपजायते
+यस्तु प्रीतिपुरोगेण चक्षुषा तात पश्यति
+पुष्ट्यर्थं चैव तस्येह जनस्यार्थं चिकीर्���ति
+माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा
+न संकरेण द्रविणं विचिन्वीत विचक्षणः
+प्राप्नोति स्वकृतैरात्मा प्राज्ञस्येहेतरस्य च
+स्ववृत्ताद्यो न चलति शास्त्रचक्षुः स मानवः
+तेषां दर्पः समभवत्प्रजानां धर्मनाशनः
+महाकुलेषु ये जाता वृत्ताः पूर्वतराश्च ये
+वाणिज्यं पाशुपाल्यं च तथा शिल्पोपजीवनम्
+दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते
+प्रयत्नेन च संसिद्धा धनैरपि विवर्जिताः
+इतिहासस्य कर्ता च पुत्रस्ते जगतो हितः
+न तथान्येषु भूतेषु मनुष्यरहितेष्विह
+एष धर्मविधिस्तात गृहस्थस्य प्रकीर्तितः
+न ह्यन्यत्तीरमासाद्य पुनस्तर्तुं व्यवस्यति
+आत्मभूतः सदा लोके चरेद्भूतान्यहिंसयन्
+आत्मज्ञानं तितिक्षा च धर्माः साधारणा नृप
+अधीते चापि यो विप्रो वैश्यो यश्चार्जने रतः
+कृतार्थो भोगतो भूत्वा स वै रतिपरायणः
+प्रकृतिस्था विषीदन्ति जले सैकतवेश्मवत्
+तपः सर्वगतं तात हीनस्यापि विधीयते
+तथा नराणां भुवि भावितात्मनां; यथाश्रयं सत्त्वगुणः प्रवर्तते
+मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम्
+दुर्लभो हि मनुष्येन्द्र नरः प्रत्यवमर्शवान्
+सर्वे वर्णा धर्मकार्याणि सम्य;क्कृत्वा राजन्सत्यवाक्यानि चोक्त्वा
+अवज्ञया दीयते यत्तथैवाश्रद्धयापि च
+अनन्यभक्ताः प्रियवादिनश्च; हिताश्च वश्याश्च तथैव राजन्
+वेदा हि सर्वे राजेन्द्र स्थितास्त्रिष्वग्निषु प्रभो
+महातपा महातेजा महायोगी महायशाः
+नाचरेत्तानि धर्मात्मा श्रुत्वा चापि न कुत्सयेत्
+स सर्वभावानुगतेन चेतसा; नृपामिषेणेव झषो विकृष्यते
+नसमानीह हीनानि तानि पुण्यतमान्यपि
+एवमेतन्महाराज येन जातः स एव सः
+रश्मिभिर्ज्ञानसंभूतैर्यो गच्छति स बुद्धिमान्
+सत्कृत्य तु द्विजातिभ्यो यो ददाति नराधिप
+यथा मृणालोऽनुगतमाशु मुञ्चति कर्दमम्
+आयुर्नसुलभं लब्ध्वा नावकर्षेद्विशां पते
+त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः
+यथा सूक्ष्माणि कर्माणि फलन्तीह यथातथम्
+अधीत्य वेदांस्तपसा ब्रह्मचारी; यज्ञाञ्शक्त्या संनिसृज्येह पञ्च
+विकर्मावस्थिता वर्णाः पतन्ति नृपते त्रयः
+वासः प्रासादपृष्ठे च तत्सर्वं तपसः फलम्
+श्रूयन्ते हि पुराणे वै प्रजा धिग्दण्डशासनाः
+प्राकाश्यं चैव गच्छन्ति कृत्वा निष्कल्मषं तपः
+एवमाश्रमिणः सर्वे गृहस्थे यान्ति संस्थितिम्
+श्रुतिप्रवृत्तं न च धर्ममाप्नुते; न चास्य धर्मे प्रतिषेधनं कृतम्
+तथा प्रयत्नं कुर्वीत यथा मुच्येत संशयात्
+भरद्वाजो हरिश्मश्रुः कुण्डधारः श्रुतश्रवाः
+द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते
+प्राणसंतापनिर्दिष्टाः काकिण्योऽपि महाफलाः
+उत्कर्षार्थं प्रयतते नरः पुण्येन कर्मणा
+वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनोऽपि च
+आदत्ते राजशार्दूल तथा योगः प्रवर्तते
+शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम्
+मनोनुकूलाः प्रमदा रूपवत्यः सहस्रशः
+न माता न पिता किंचित्कस्यचित्प्रतिपद्यते
+तथा तथा सुखं प्राप्य प्रेत्य चेह च शेरते
+तादृशं कुरुते रूपमेतदेवमवैहि मे
+सर्वः स्वानि शुभाशुभानि नियतं कर्माणि जन्तुः स्वयं; गर्भात्संप्रतिपद्यते तदुभयं यत्तेन पूर्वं कृतम्
+यस्तु भोगांस्त्यजेदात्मा स वै भोक्तुं व्यवस्यति
+समदुःखसुखो भूत्वा स परत्र महीयते
+ह्रीश्चैवाप्यनशद्राजंस्ततो मोहो व्यजायत
+श्वपाकाः पुल्कसाः स्तेना निषादाः सूतमागधाः
+इष्टिः पुष्टिर्यजनं याजनं च; दानं पुण्यानां कर्मणां च प्रयोगः
+आत्मा वै शक्यते त्रातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
+वर्णेभ्योऽपि परिभ्रष्टः स वै संमानमर्हति
+स्वाध्यायेन महर्षिभ्यो देवेभ्यो यज्ञकर्मणा
+तेषां नान्यदृते लोके तपसः कर्म विद्यते
+नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम्
+फलपत्रैरथो मूलैर्मुनीनर्चितवानसौ
+ऋणवाञ्जायते मर्त्यस्तस्मादनृणतां व्रजेत्
+कर्मतोऽन्यानि गोत्राणि समुत्पन्नानि पार्थिव
+वाहनासनयानानि सर्वं तत्तपसः फलम्
+मन्त्रवर्जं न दुष्यन्ति कुर्वाणाः पौष्टिकीः क्रियाः
+दान्ता धर्मप्रधानाश्च न्यायधर्मानुवर्तकाः
+तथा युक्तेन मनसा प्राज्ञो गच्छति तां गतिम्
+शूद्रस्यापि विधीयन्ते यदा वृत्तिर्न जायते
+हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा
+आसुराण्येव कर्माणि न्यषेवन्भीमविक्रमाः
+स्वयं कृतानि कर्माणि जातो जन्तुः प्रपद्यते
+रागद्वेषाभिभूतं च नरं द्रव्यवशानुगम्
+अन्विच्छतां शुभं कर्म नराणां त्यजतां सुखम्
+अथ जातिसहस्राणि बहूनि परिवर्तते
+द्विजानां परिचर्या च शूद्रकर्म नराधिप
+मृन्मये भाजने पक्वे यथा वै न्यस्यते द्रवः
+शरीरगृहसंस्थस्य शौचतीर्थस्य देहिनः
+भविष्यति महेन्द्रस्य दयितः स महामुनिः
+इति मत्वा हृदि मतं प्राह मां सुरसत्तमः
+मानुषेषु महाराज धर्माधर्मौ प्रवर्ततः
+इयं हि योनिः प्रथमा यां प्राप्य जगतीपते
+द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप
+यवक्रीतश्च नृपते द्रोणश्च वदतां वरः
+प्राणी करोत्ययं कर्म सर्वमात्मार्थमात्मना
+तथा शरीरं तपसा तप्तं विषयमश्नुते
+अहोरात्रमये लोके जरारूपेण संचरन्
+नाप्राप्यं तपसा किंचित्त्रैलोक्येऽस्मिन्परंतप
+तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाच्चेति निश्चयः
+असंतोषोऽसुखायैव लोभादिन्द्रियविभ्रमः
+वसन्विषयमध्येऽपि न वसत्येव बुद्धिमान्
+प्रयत्नेन मनुष्येन्द्र पापमेवं निबोध मे
+एते चतुर्भ्यो वर्णेभ्यो जायन्ते वै परस्परम्
+तयोः पुण्यतरं दानं तद्द्विजस्य प्रयच्छतः
+अजिह्मैरशठक्रोधैर्हव्यकव्यप्रयोक्तृभिः
+सुखितो दुःखितो वापि नरो लोभं परित्यजेत्
+युधिष्ठिर महायोगी वीर्यवानक्षयोऽव्ययः
+नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत्
+करोति यः शुभं कर्म स वै भद्राणि पश्यति
+जातमन्वेति मरणं नृणामिति विनिश्चयः
+वेदानां च स वै व्यस्ता कुरुवंशकरस्तथा
+प्रसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप
+आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत्
+जहाति दारानिहते न संपदः; सदश्वयानं विविधाश्च याः क्रियाः
+दानपथ्योदनो जन्तुः स्वकर्मफलमश्नुते
+अगच्छञ्शरणं वीरं बहुरूपं गणाधिपम्
+धर्मे तपसि दाने च विचिकित्सास्य जायते
+क्रियमाणं यदा कर्म नाशं गच्छति मानुषम्
+तिस्रोऽप्येकेन बाणेन देवाप्यायिततेजसा
+संसिद्धाधिगमं कुर्यात्कर्म हिंसात्मकं त्यजेत्
+श्रेयो ह्यनाहिताग्नित्वमग्निहोत्रं न निष्क्रियम्
+मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्वात्मशक्तितः
+संरक्ष्यं यत्नमास्थाय धर्मार्थमिति निश्चयः
+विस्तराः क्लेशसंयुक्ताः संक्षेपास्तु सुखावहाः
+यदिष्टं तत्सुखं प्राहुर्द्वेष्यं दुःखमिहोच्यते
+मुखजा ब्राह्मणास्तात बाहुजाः क्षत्रबन्धवः
+छित्त्वाधर्ममयं पाशं यदा धर्मेऽभिरज्यते
+ततः फलार्थं चरति भवन्ति ज्यायसो गुणाः
+स्नेहायतननाशाच्च धननाशाच्च पार्थिव
+क्षत्रधर्मा वैश्यधर्मा नावृत्तिः पतति द्विजः
+न तु वृद्धिमिहान्विच्छेत्कर्म कृत्वा जुगुप्सितम्
+दुर्लभं तमलब्धा हि हन्यात्पापेन कर्मणा
+नष्टप्रज्ञो यदा भवति तदा न्यायं न पश्यति
+यानि कर्माण्यहिंस्राणि नरं त्रायन्ति सर्वदा
+देवतातिथिभृत्येभ्��ः पितृभ्योऽथात्मनस्तथा
+सङ्गागतं नरश्रेष्ठ भावैस्तामसराजसैः
+धनेन वैश्यः शूद्रस्तु नित्यं दाक्ष्येण शोभते
+वर्णोत्कर्षमवाप्नोति नरः पुण्येन कर्मणा
+अद्वैधमनसं युक्तं शूरं धीरं विपश्चितम्
+जितेन्द्रियस्य दान्तस्य स्वर्गमार्गप्रदेशकम्
+धर्मं वै शाश्वतं लोके न जह्याद्धनकाङ्क्षया
+कः कस्य चोपकुरुते कश्च कस्मै प्रयच्छति
+अनर्हाश्चार्हतां प्राप्ताः सन्तः स्तुत्वा तमेव ह
+धर्मवृद्धा गुणानेव सेवन्ते हि नरा भुवि
+ऊर्ध्वं हित्वा प्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप
+नानृतं चैव भवति तदा कल्याणमृच्छति
+आस्तिक्यव्यवसायाभ्यामुपायाद्विस्मयाद्धिया
+निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः
+तथात्मा पुरुषस्येह मनसा परिमुच्यते
+न तत्सेवेत मेधावी शुचिः कुसलिलं यथा
+धर्मान्साधारणांस्तात विस्तरेण शृणुष्व मे
+जात्यन्ध इव पन्थानमावृतात्मा न बुध्यते
+मर्यादायां धर्मसेतुर्निबद्धो नैव सीदति
+संघातवान्मर्त्यलोकः परस्परमपाश्रितः
+अपूर्विणा न कर्तव्यं कर्म लोके विगर्हितम्
+अङ्गिराः कश्यपश्चैव वसिष्ठो भृगुरेव च
+अहं तु तावत्पश्यामि कर्म यद्वर्तते कृतम्
+मृत्युश्चापरिहारवान्समगतिः कालेन विच्छेदिता; दारोश्चूर्णमिवाश्मसारविहितं कर्मान्तिकं प्रापयेत्
+प्रजापतिः प्रजाः पूर्वमसृजत्तपसा विभुः
+द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः
+तेषामधिपतिस्त्वासीद्भीमो भीमपराक्रमः
+पापं हि कर्म फलति पापमेव स्वयं कृतम्
+स कृत्वा पापकान्येव निरयं प्रतिपद्यते
+ततोऽभ्यगच्छन्देवांश्च ब्राह्मणांश्चावमन्य ह
+संसिद्धः पुरुषो लोके यदाचरति पापकम्
+एकः शत्रुर्न द्वितीयोऽस्ति शत्रु;रज्ञानतुल्यः पुरुषस्य राजन्
+ऊरुजा धनिनो राजन्पादजाः परिचारकाः
+अहं हि पश्यामि नरेन्द्र देवं; विश्वस्य विष्णुं जगतः प्रधानम्
+स्वयं कृत्वा तु यः पापं शुभमेवानुतिष्ठति
+तमर्चयित्वा वैश्यस्तु कुर्यादत्यर्थमृद्धिमत्
+न तत्सेवेत मेधावी न तद्धितमिहोच्यते
+यथा यथा हि सद्वृत्तमालम्बन्तीतरे जनाः
+कुर्वन्ति धर्मं मनुजाः श्रुतिप्रामाण्यदर्शनात्
+स जानन्नपि चाकार्यमर्थार्थं सेवते नरः
+स्वरूपतामात्मकृतं च विस्तरं; कुलान्वयं द्रव्यसमृद्धिसंचयम्
+यश्च शुश्रूषते शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः
+विश्वामित्रस्य पुत्रत्वमृचीकतनयो���गमत्
+लेभिरे तपसा सिद्धिं प्रसादात्तस्य धीमतः
+गृहेषु येषामसवः पतन्ति; तेषामथो निर्हरणं प्रशस्तम्
+एते स्वां प्रकृतिं प्राप्ता वैदेह तपसोऽऽश्रयात्
+द्विजातिहस्तान्निर्वृत्ता न तु तुल्यात्परस्परम्
+असंशयं महाराज उभयं दोषकारकम्
+नीहारेण हि संवीतः शिश्नोदरपरायणः
+तस्मात्सुखक्षये प्राप्ते पुमानुग्रं तपश्चरेत्
+आयुषि क्षयमापन्ने पञ्चत्वमुपगच्छति
+अथ जातिसहस्राणि बहूनि परिवर्तते
+आयुर्नसुलभं लब्ध्वा नावकर्षेद्विशां पते
+उपस्थितं कर्मफलं विदित्वा; बुद्धिं तथा चोदयतेऽन्तरात्मा
+दुर्लभं तमलब्धा हि हन्यात्पापेन कर्मणा
+मूलगोत्राणि चत्वारि समुत्पन्नानि पार्थिव
+चण्डालत्वेऽपि मानुष्यं सर्वथा तात दुर्लभम्
+कृताकृतस्य तपसः फलं पश्यस्व यादृशम्
+लेभिरे तपसा सिद्धिं प्रसादात्तस्य धीमतः
+अहं तु तावत्पश्यामि कर्म यद्वर्तते कृतम्
+दमेन शोभते विप्रः क्षत्रियो विजयेन तु
+संन्यस्याग्नीनुपासीनाः पश्यन्ति विगतज्वराः
+न तु वृद्धिमिहान्विच्छेत्कर्म कृत्वा जुगुप्सितम्
+यश्चिनोति शुभान्येव स भद्राणीह पश्यति
+सद्भिस्तु सह संसर्गः शोभते धर्मदर्शिभिः
+यश्च शुश्रूषते शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः
+मद्यमांसोपजीव्यं च विक्रयो लोहचर्मणोः
+ते भावयन्तः पृथिवीं विचरन्ति दिवं तथा
+इषुप्रपातमात्रं हि स्पर्शयोगे रतिः स्मृता
+यथा यथा हि सद्वृत्तमालम्बन्तीतरे जनाः
+भरद्वाजो हरिश्मश्रुः कुण्डधारः श्रुतश्रवाः
+आपन्ने तूत्तरां काष्ठां सूर्ये यो निधनं व्रजेत्
+मोहजाता रतिर्नाम समुपैति नराधिप
+प्रकृतिस्था विषीदन्ति जले सैकतवेश्मवत्
+विशिष्टस्य विशिष्टाच्च तुल्यौ दानप्रतिग्रहौ
+ऊरुजा धनिनो राजन्पादजाः परिचारकाः
+जात्यन्ध इव पन्थानमावृतात्मा न बुध्यते
+गुरुश्च नरशार्दूल परिचर्या यथातथम्
+अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते
+एष धर्मविधिस्तात गृहस्थस्य प्रकीर्तितः
+धर्मवृद्धा गुणानेव सेवन्ते हि नरा भुवि
+अतोऽन्यतरतो हीनादवरो नाम जायते
+मन्त्रवर्जं न दुष्यन्ति कुर्वाणाः पौष्टिकीः क्रियाः
+प्रयत्नेन मनुष्येन्द्र पापमेवं निबोध मे
+इति मत्वा हृदि मतं प्राह मां सुरसत्तमः
+शूद्रस्यापि विधीयन्ते यदा वृत्तिर्न जायते
+प्रीत्योपनीता निर्दिष्टा धर्मिष्ठान्कुरुते सदा
+मनोरथरथं प्राप्य इन्द्रिय��र्थहयं नरः
+इष्टिः पुष्टिर्यजनं याजनं च; दानं पुण्यानां कर्मणां च प्रयोगः
+अष्टापदपदस्थाने त्वक्षमुद्रेव न्यस्यते
+नित्यं त्रयाणां वर्णानां शूद्रः शुश्रूषुरुच्यते
+धर्म एव सदा नॄणामिह राजन्प्रशस्यते
+दुर्लभो हि मनुष्येन्द्र नरः प्रत्यवमर्शवान्
+प्रायश्चित्तं नरः कर्तुमुभयं सोऽश्नुते पृथक्
+ऋग्भिः स्तुत्वा महाभागो देवान्वै यज्ञभागिनः
+पाप एव वधः प्रोक्तो नरकायेति निश्चयः
+तपः सर्वगतं तात हीनस्यापि विधीयते
+वटस्ताण्ड्यः कृपश्चैव कक्षीवान्कमठादयः
+तेन स्म ते गगनगाः सपुराः पातिताः क्षितौ
+अजरश्चामरश्चैव पराशर सुतस्तव
+एते महर्षयः स्तुत्वा विष्णुमृग्भिः समाहिताः
+शुभाशुभानि कर्माणि प्रपद्यन्ते नरं सदा
+फलपत्रैरथो मूलैर्मुनीनर्चितवानसौ
+शक्तितोऽतिथये दत्त्वा क्षुधार्तायाश्नुते फलम्
+बुद्धिकर्मेन्द्रियाणां हि प्रमत्तो यो न बुध्यते
+मृत्युनाप्राकृतेनेह कर्म कृत्वात्मशक्तितः
+शूद्रैर्निर्मार्जनं कार्यमेवं धर्मो न नश्यति
+अप्रयत्नागताः सेव्या गृहस्थैर्विषयाः सदा
+सेवाश्रितेन मनसा वृत्तिहीनस्य शस्यते
+सप्तर्षीणामथोर्ध्वं च विपृथुर्नाम पार्थिवः
+यमारभत्यनिन्द्यात्मा न सोऽर्थः परिसीदति
+ततोऽभ्यगच्छन्देवांश्च ब्राह्मणांश्चावमन्य ह
+तस्माल्लेभे परं स्थानं शैब्योऽपि पृथिवीपतिः
+वासः प्रासादपृष्ठे च तत्सर्वं तपसः फलम्
+इतिहासस्य कर्ता च पुत्रस्ते जगतो हितः
+स पुनर्जायते राजन्प्राप्येहायतनं नृप
+मदेनाभिप्लुतमनास्तच्च नग्राह्यमुच्यते
+न वृत्तिं परतो मार्गेच्छुश्रूषां तु प्रयोजयेत्
+संवसत्येव दुर्बुद्धिरसत्सु विषयेष्वपि
+परार्थं विस्तराः सर्वे त्यागमात्महितं विदुः
+विशेषधर्मा नृपते वर्णानां परिकीर्तिताः
+यथा भारावसक्ता हि नौर्महाम्भसि तन्तुना
+विषये वर्तमानोऽपि न स पापेन युज्यते
+रङ्गावतरणं चैव तथा रूपोपजीवनम्
+क्रिया हि धर्मस्य सदैव शोभना; यदा नरो मृत्युमुखेऽभिवर्तते
+स त्वमेवंविधो दान्तः क्षत्रियः प्रियबान्धवः
+तथा सत्संनिकर्षेण हीनवर्णोऽपि दीप्यते
+मध्यतो मध्यपुण्यानामधो दुष्कृतकर्मणाम्
+राजन्नैतद्भवेद्ग्राह्यमपकृष्टेन जन्मना
+शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान्नर्द्धिमनुस्मरेत्
+याचितेन तु यद्दत्तं तदाहुर्मध्यमं बुधाः
+श्रेयो ह्यनाहिताग्नित्वमग्निहोत्रं न निष्क्रियम्
+तथाद्या प्रकृतिर्योगादभिसंस्यूयते सदा
+वैश्ये न्यायार्जिताश्चैव शूद्रे शुश्रूषयार्जिताः
+मृन्मये भाजने पक्वे यथा वै न्यस्यते द्रवः
+यथान्धः स्वगृहे युक्तो ह्यभ्यासादेव गच्छति
+जङ्गमानामपि तथा द्विपदाः परमा मताः
+स जानन्नपि चाकार्यमर्थार्थं सेवते नरः
+वर्णेभ्योऽपि परिभ्रष्टः स वै संमानमर्हति
+वक्त्राद्भुजाभ्यामूरुभ्यां पद्भ्यां चैवाथ जज्ञिरे
+प्रबोधनार्थं श्रुतिधर्मयुक्तं; वृद्धानुपास्यं च भवेत यस्य
+तस्मिन्हतेऽथ स्वं भावं प्रत्यपद्यन्त मानवाः
+स्वाध्यायेन महर्षिभ्यो देवेभ्यो यज्ञकर्मणा
+यो हृत्वा गोसहस्राणि नृपो दद्यादरक्षिता
+स कृत्वा पापकान्येव निरयं प्रतिपद्यते
+दुर्लभो दृश्यते ह्यस्य विनिपातो महार्णवे
+प्रत्यापत्तिश्च यस्येह बालिशस्य न जायते
+आनृशंस्यमहिंसा चाप्रमादः संविभागिता
+दानपथ्योदनो जन्तुः स्वकर्मफलमश्नुते
+स्वेनैव तपसा तेषामृषित्वं विदधुः पुनः
+मानुषेषु महाराज धर्माधर्मौ प्रवर्ततः
+न धर्मार्थी नृशंसेन कर्मणा धनमर्जयेत्
+प्रयान्ति स्थानमजरं सर्वकर्मविवर्जिताः
+ह्रीश्चैवाप्यनशद्राजंस्ततो मोहो व्यजायत
+ब्राह्मणाः शास्त्रनिर्देशादित्याहुर्ब्रह्मवादिनः
+प्राकाश्यं चैव गच्छन्ति कृत्वा निष्कल्मषं तपः
+इत्याहुर्धर्मशास्त्रज्ञा ब्राह्मणा वेदपारगाः
+प्राणी करोत्ययं कर्म सर्वमात्मार्थमात्मना
+सर्वः स्वानि शुभाशुभानि नियतं कर्माणि जन्तुः स्वयं; गर्भात्संप्रतिपद्यते तदुभयं यत्तेन पूर्वं कृतम्
+क्षत्रजातिरथाम्बष्ठा उग्रा वैदेहकास्तथा
+अतोऽन्ये त्वतिरिक्ता ये ते वै संकरजाः स्मृताः
+सुखे तु वर्तमानो वै दुःखे वापि नरोत्तम
+अङ्गिराः कश्यपश्चैव वसिष्ठो भृगुरेव च
+अतिक्रमेत नृपतिः संग्रामे क्षत्रियात्मजम्
+धर्मार्थं न्यायमुत्सृज्य न तत्कल्याणमुच्यते
+आदित्या वसवो रुद्रास्तथैवाग्न्यश्विमारुताः
+कर्म चैव हि जातिश्च विशेषं तु निशामय
+विषयानश्नुते यस्तु न स भोक्ष्यत्यसंशयम्
+अत्र तेषामधीकारो धर्मेषु द्विपदां वर
+शुभाशुभेषु सक्तात्मा प्राप्नोति सुमहद्भयम्
+न चापि शूद्रः पततीति निश्चयो; न चापि संस्कारमिहार्हतीति वा
+सर्वे वर्णा धर्मकार्याणि सम्य;क्कृत्वा राजन्सत्यवाक्यानि चोक्त्वा
+न तत्सेवेत मेधावी न तद्धितमिहोच्य��े
+निहीनात्कातराच्चैव नृपाणां गर्हितो वधः
+मृत्युर्ग्रसति भूतानि पवनं पन्नगो यथा
+नष्टप्रज्ञो यदा भवति तदा न्यायं न पश्यति
+तयोः पुण्यतरं दानं तद्द्विजस्य प्रयच्छतः
+सावर्णस्य मनोः सर्गे सप्तर्षिश्च भविष्यति
+शयनानि च मुख्यानि भोज्यानि विविधानि च
+लाभं ग्राम्यसुखादन्यं रतितो नानुपश्यति
+आयुर्मतङ्गो दत्तश्च द्रुपदो मत्स्य एव च
+फलार्थी सत्पथत्यक्तः प्राप्नोति विषयात्मकम्
+अनर्हाश्चार्हतां प्राप्ताः सन्तः स्तुत्वा तमेव ह
+उपभोगपरित्यागः फलान्यकृतकर्मणाम्
+धर्मादपेतं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+ततः फलार्थं चरति भवन्ति ज्यायसो गुणाः
+प्रयत्नेन च संसिद्धा धनैरपि विवर्जिताः
+अधीत्य वेदांस्तपसा ब्रह्मचारी; यज्ञाञ्शक्त्या संनिसृज्येह पञ्च
+अभयं सर्वभूतेभ्यस्तद्दानमतिवर्तते
+आधिव्याधिप्रतापाच्च निर्वेदमुपगच्छति
+पापात्पापसमाचारान्निहीनाच्च नराधिप
+निर्गुणो यो हि दुर्बुद्धिरात्मनः सोऽरिरुच्यते
+तेषामधिपतिस्त्वासीद्भीमो भीमपराक्रमः
+ततः क्रोधाभिभूतानां वृत्तं लज्जासमन्वितम्
+नाप्राप्यं तपसा किंचित्त्रैलोक्येऽस्मिन्परंतप
+शरीरिणा परित्यक्तं निश्चेष्टं गतचेतनम्
+न श्रीः संत्यजते नित्यमादित्यमिव रश्मयः
+तस्मात्तेनैव भावेन सानुषङ्गेन पार्थिवाः
+अहं हि पश्यामि नरेन्द्र देवं; विश्वस्य विष्णुं जगतः प्रधानम्
+महात्मनां समुत्पत्तिस्तपसा भावितात्मनाम्
+प्रायेण हि गृहस्थस्य ममत्वं नाम जायते
+त्वगन्तं देहमित्याहुर्विद्वांसोऽध्यात्मचिन्तकाः
+अध्वानं गतकश्चायं प्राप्तश्चायं गृहाद्गृहम्
+सतां वृत्तमनुष्ठाय निहीना उज्जिहीर्षवः
+नवे कपाले सलिलं संन्यस्तं हीयते यथा
+करोति येन भोगी स्यामिति तस्माद्विनश्यति
+वसन्विषयमध्येऽपि न वसत्येव बुद्धिमान्
+इदं शरीरं वैदेह म्रियते यत्र तत्र ह
+उत्पाद्य पुत्रान्मुनयो नृपते यत्र तत्र ह
+कर्म तद्दूषयत्येनं तस्मात्कर्म नशोभनम्
+नाकृतं लभते कश्चित्किंचिदत्र प्रियाप्रियम्
+गृहाण्याश्रित्य गावश्च क्षेत्राणि च धनानि च
+वसिष्ठो जमदग्निश्च विश्वामित्रोऽत्रिरेव च
+गतः शुक्रत्वमुशना देवदेवप्रसादनात्
+यस्तु प्रीतिपुरोगेण चक्षुषा तात पश्यति
+धातासृजत्पुत्रमेकं प्रजानां धारणे रतम्
+न माता न पिता किंचित्कस्यचित्प्रतिपद्यते
+तथा श��ीरं भवति देहाद्येनोपपादितम्
+द्विविधानां च भूतानां जङ्गमाः परमा नृप
+संसिद्धाधिगमं कुर्यात्कर्म हिंसात्मकं त्यजेत्
+नवेतरे तथाभावं प्राप्नोति सुखभावितम्
+ततोऽस्य जायते तीव्रा वेदना तत्क्षयात्पुनः
+आयोगाः करणा व्रात्याश्चण्डालाश्च नराधिप
+नक्षत्रे च मुहूर्ते च पुण्ये राजन्स पुण्यकृत्
+उपभोगैरपि त्यक्तं नात्मानमवसादयेत्
+स्निग्धैश्च क्रियमाणानि कर्माणीह निवर्तयेत्
+संघातवान्मर्त्यलोकः परस्परमपाश्रितः
+दान्ता धर्मप्रधानाश्च न्यायधर्मानुवर्तकाः
+कदलीगर्भनिःसारो नौरिवाप्सु निमज्जति
+आत्मभूतः सदा लोके चरेद्भूतान्यहिंसयन्
+अवेक्ष्य मनसा शास्त्रं बुद्ध्या च नृपसत्तम
+न कश्चित्त्राति वै राजन्दिष्टान्तवशमागतम्
+यो दुर्लभतरं प्राप्य मानुष्यमिह वै नरः
+येऽर्था धर्मेण ते सत्या येऽधर्मेण धिगस्तु तान्
+चतुर्णामेव वर्णानामागमः पुरुषर्षभ
+नित्यं सर्वास्ववस्थासु नासद्भिरिति मे मतिः
+वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनोऽपि च
+तथा मनोऽभियोगाद्वै शरीरं प्रतिकर्षति
+संरक्ष्यं यत्नमास्थाय धर्मार्थमिति निश्चयः
+दमान्वितः पुरुषो धर्मशीलो; भूतानि चात्मानमिवानुपश्येत्
+कौशिकानि च वस्त्राणि शुभान्याभरणानि च
+पिता परं दैवतं मानवानां; मातुर्विशिष्टं पितरं वदन्ति
+अतिक्रमे मज्जमानो विविधेन नरः सदा
+अग्निरात्मा च माता च पिता जनयिता तथा
+व्यवसायं समाश्रित्य सहायान्योऽधिगच्छति
+तथा नराणां भुवि भावितात्मनां; यथाश्रयं सत्त्वगुणः प्रवर्तते
+देवतानां भयकरः स हतः शूलपाणिना
+स्वयंभूरसृजच्चाग्रे धातारं लोकपूजितम्
+अविद्वान्मोक्षधर्मेषु बद्धो भ्रमति चक्रवत्
+अग्निश्चेयो बहुभिश्चापि यज्ञै;रन्ते मध्ये वा वनमाश्रित्य स्थेयम्
+न संकरेण द्रविणं विचिन्वीत विचक्षणः
+स शब्दमात्रफलभाग्राजा भवति तस्करः
+द्विजानामपि राजेन्द्र प्रज्ञावन्तः परा मताः
+श्रान्तं भीतं भ्रष्टशस्त्रं रुदन्तं; पराङ्मुखं परिबर्हैश्च हीनम्
+देवतातिथिभृत्येभ्यः पितृभ्योऽथात्मनस्तथा
+सम्यग्घुत्वा हुतवहं मुनयः सिद्धिमागताः
+रश्मिभिर्ज्ञानसंभूतैर्यो गच्छति स बुद्धिमान्
+रसने दर्शने घ्राणे श्रवणे च विशां पते
+द्विजातिहस्तान्निर्वृत्ता न तु तुल्यात्परस्परम्
+न भिद्यन्ते कृतात्मान आत्मप्रत्ययदर्शिनः
+विशेषधर्मो विप्रा���ां रक्षा क्षत्रस्य शोभना
+एवंविधैश्च बहुभिरपरैः प्राकृतैरपि
+विश्वामित्रस्य पुत्रत्वमृचीकतनयोऽगमत्
+न्यायेनोपार्जिता दत्ताः किमुतान्याः सहस्रशः
+यथा सूक्ष्माणि कर्माणि फलन्तीह यथातथम्
+एवं कर्माणि यानीह बुद्धियुक्तानि भूपते
+दाराः पुत्राश्च भृत्याश्च भवन्तीह नरस्य वै
+प्रतिष्ठिता वेदविदो दमे तपसि चैव हि
+संसिद्धः पुरुषो लोके यदाचरति पापकम्
+विकर्मावस्थिता वर्णाः पतन्ति नृपते त्रयः
+ततो लोभाभिभूतात्मा सङ्गाद्वर्धयते जनम्
+नाकारणात्तद्भवति कारणैरुपपादितम्
+अन्विच्छतां शुभं कर्म नराणां त्यजतां सुखम्
+नाधर्मः श्लिष्यते प्राज्ञमापः पुष्करपर्णवत्
+दर्पात्मनां ततः क्रोधः पुनस्तेषामजायत
+अयोजयित्वा क्लेशेन जनं प्लाव्य च दुष्कृतम्
+अप्रियाण्यवमानांश्च दुःखं बहुविधात्मकम्
+धर्मान्साधारणांस्तात विस्तरेण शृणुष्व मे
+वैदेहकं शूद्रमुदाहरन्ति; द्विजा महाराज श्रुतोपपन्नाः
+न चैभिः पुण्यकर्माणो युज्यन्ते नाभिसंधिजैः
+प्रयाति लोकानमरैः सुदुर्लभा;न्निषेवते स्वर्गफलं यथासुखम्
+न्यायागतं धनं वर्णैर्न्यायेनैव विवर्धितम्
+सरस्वतीनैमिषपुष्करेषु; ये चाप्यन्ये पुण्यदेशाः पृथिव्याम्
+बालस्नेहपरीतात्मा तत्क्षयाच्चानुतप्यते
+अप्रनष्टे ततो धर्मे भवन्ति सुखिताः प्रजाः
+तथा मर्त्यार्णवे जन्तोः कर्मविज्ञानतो गतिः
+मानं त्यक्त्वा यो नरो वृद्धसेवी; विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात्
+ज्ञानस्य लाभं परमं वदन्ति; जितेन्द्रियार्थाः परमाप्नुवन्ति
+मुखजा ब्राह्मणास्तात बाहुजाः क्षत्रबन्धवः
+श्राद्धकर्मातिथेयं च सत्यमक्रोध एव च
+ततोऽभ्यषिञ्चन्राज्येन देवानां दिवि वासवम्
+सान्त्वेनानुप्रदानेन प्रियवादेन चाप्युत
+सर्वात्मना तु कुर्वीत गृहस्थः कर्मनिश्चयम्
+धनेन वैश्यः शूद्रस्तु नित्यं दाक्ष्येण शोभते
+गृहेषु येषामसवः पतन्ति; तेषामथो निर्हरणं प्रशस्तम्
+असंतोषोऽसुखायैव लोभादिन्द्रियविभ्रमः
+संकल्पजो मित्रवर्गो ज्ञातयः कारणात्मकाः
+महाकुलेषु दृश्यन्ते तत्सर्वं तपसः फलम्
+जातमन्वेति मरणं नृणामिति विनिश्चयः
+परार्थे वर्तमानस्तु स्वकार्यं योऽभिमन्यते
+यक्षराक्षसगन्धर्वाः सिद्धाश्चान्ये दिवौकसः
+अगच्छञ्शरणं वीरं बहुरूपं गणाधिपम्
+यथा तिलानामिह पुष्पसंश्रया;त्पृथक्पृथग्���ाति गुणोऽतिसौम्यताम्
+रणाजिरे यत्र शराग्निसंस्तरे; नृपात्मजो घातमवाप्य दह्यते
+इन्द्रियार्थेषु सक्तः सन्स्वकार्यात्परिहीयते
+सङ्गागतं नरश्रेष्ठ भावैस्तामसराजसैः
+स्वयं कृतानि कर्माणि जातो जन्तुः प्रपद्यते
+किंकष्टमनुपश्यामि फलं पापस्य कर्मणः
+कथं न विप्रणश्येम योनितोऽस्या इति प्रभो
+कर्ता खलु यथाकालं तत्सर्वमभिपद्यते
+एतस्मिन्नेव काले तु देवा देववरं शिवम्
+ततो मानेन संपन्नो रक्षन्नात्मपराजयम्
+स्वयं कृत्वा तु यः पापं शुभमेवानुतिष्ठति
+अप्राज्ञमधिकं पापं श्लिष्यते जतु काष्ठवत्
+मर्त्यलोके च राजानो ये चान्ये गृहमेधिनः
+वृत्तिः सकाशाद्वर्णेभ्यस्त्रिभ्यो हीनस्य शोभना
+शक्त्या पित्र्यं यच्च किंचित्प्रशस्तं; सर्वाण्यात्मार्थे मानवो यः करोति
+अनित्यमिह मर्त्यानां जीवितं हि चलाचलम्
+जात्या च कर्मणा चैव दुष्टं कर्म निषेवते
+वेदानां च स वै व्यस्ता कुरुवंशकरस्तथा
+यथा भानुगतं तेजो मणिः शुद्धः समाधिना
+तदाहुरधमं दानं मुनयः सत्यवादिनः
+एवमेतन्महाराज येन जातः स एव सः
+अबुद्धिपूर्वं धर्मज्ञ कृतमुग्रेण कर्मणा
+वेदा हि सर्वे राजेन्द्र स्थितास्त्रिष्वग्निषु प्रभो
+गरीयसः पूजयेदात्मशक्त्या; सत्येन शीलेन सुखं नरेन्द्र
+असितो देवलश्चैव तथा नारदपर्वतौ
+माता पुत्रः पिता भ्राता भार्या मित्रजनस्तथा
+आत्मा वै शक्यते त्रातुं कर्मभिः शुभलक्षणैः
+संसिद्धास्तपसा तात ये चान्ये स्वर्गवासिनः
+दाक्ष्येणाहीनो धर्मयुक्तो नदान्तो; लोकेऽस्मिन्वै पूज्यते सद्भिरार्यः
+आहिताग्निर्हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृदुत्तमः
+न तस्य कश्चिदारम्भः कदाचिदवसीदति
+एकः शत्रुर्न द्वितीयोऽस्ति शत्रु;रज्ञानतुल्यः पुरुषस्य राजन्
+नाधर्मः कारणापेक्षी कर्तारमभिमुञ्चति
+कृतपूर्विणस्तु त्यजतो महान्धर्म इति श्रुतिः
+अनुद्यतं रोगिणं याचमानं; न वै हिंस्याद्बालवृद्धौ च राजन्
+अज्ञानाद्धि कृतं पापं तपसैवाभिनिर्णुदेत्
+एते चतुर्भ्यो वर्णेभ्यो जायन्ते वै परस्परम्
+तुल्यादिह वधः श्रेयान्विशिष्टाच्चेति निश्चयः
+सिरास्नाय्वस्थिसंघातं बीभत्सामेध्यसंकुलम्
+ऊर्ध्वं हित्वा प्रतिष्ठन्ते प्राणाः पुण्यकृतां नृप
+मर्यादायां धर्मसेतुर्निबद्धो नैव सीदति
+युधिष्ठिर महायोगी वीर्यवानक्षयोऽव्ययः
+शरीरगृहसंस्थस्य शौचतीर्थस्�� देहिनः
+नानृतं चैव भवति तदा कल्याणमृच्छति
+द्वितीयं कारणं तत्र नान्यत्किंचन विद्यते
+गृहस्थानां तु सर्वेषां विनाशमभिकाङ्क्षताम्
+एते स्वां प्रकृतिं प्राप्ता वैदेह तपसोऽऽश्रयात्
+कुर्वन्ति धर्मं मनुजाः श्रुतिप्रामाण्यदर्शनात्
+अपि नामेप्सितः पुत्रो मम स्याद्वै महेश्वरात्
+आत्मज्ञानं तितिक्षा च धर्माः साधारणा नृप
+प्रावर्तन्त च वेदा वै शास्त्राणि च यथा पुरा
+उन्नमन्ति यथासन्तमाश्रित्येह स्वकर्मसु
+अहोरात्रमये लोके जरारूपेण संचरन्
+प्रयत्नसाध्यो हि स राजपुत्र; प्रज्ञाशरेणोन्मथितः परैति
+कर्मतोऽन्यानि गोत्राणि समुत्पन्नानि पार्थिव
+पापं हि कर्म फलति पापमेव स्वयं कृतम्
+क्षत्रधर्मा वैश्यधर्मा नावृत्तिः पतति द्विजः
+वनं गच्छेत्पुरुषो धर्मकामः; श्रेयश्चित्वा स्थापयित्वा स्ववंशम्
+स सर्वभावानुगतेन चेतसा; नृपामिषेणेव झषो विकृष्यते
+रक्षितव्यं तु राजन्यैरुपयोज्यं द्विजातिभिः
+प्रतिग्रहो याजनं च तथैवाध्यापनं नृप
+वृत्तिश्चेन्नास्ति शूद्रस्य पितृपैतामही ध्रुवा
+रागद्वेषौ विवर्धेते ह्यनित्यत्वमपश्यतः
+जितेन्द्रियस्य दान्तस्य स्वर्गमार्गप्रदेशकम्
+नित्यं भद्राणि पश्यन्ति विषयांश्चोपभुञ्जते
+धर्मशास्त्राणि वेदाश्च षडङ्गानि नराधिप
+न ह्यन्यत्तीरमासाद्य पुनस्तर्तुं व्यवस्यति
+पुष्ट्यर्थं चैव तस्येह जनस्यार्थं चिकीर्षति
+निर्वेदादात्मसंबोधः संबोधाच्छास्त्रदर्शनम्
+एवमुक्त्वा स भगवांस्तत्रैवान्तरधीयत
+सुखितो दुःखितो वापि नरो लोभं परित्यजेत्
+स्वरूपतामात्मकृतं च विस्तरं; कुलान्वयं द्रव्यसमृद्धिसंचयम्
+प्रतिग्रहागता विप्रे क्षत्रिये शस्त्रनिर्जिताः
+श्रुतिप्रवृत्तं न च धर्ममाप्नुते; न चास्य धर्मे प्रतिषेधनं कृतम्
+कृषिश्च पाशुपाल्यं च वाणिज्यं च विशामपि
+राज्ञा जेतव्याः सायुधाश्चोन्नताश्च; सम्यक्कर्तव्यं पालनं च प्रजानाम्
+तान्प्राप्य तु स धिग्दण्डो नकारणमतोऽभवत्
+कृतार्थो भोगतो भूत्वा स वै रतिपरायणः
+जहाति दारानिहते न संपदः; सदश्वयानं विविधाश्च याः क्रियाः
+यादृशं तादृशं नित्यमश्नाति फलमूर्जितम्
+बुद्धिमार्गप्रयातस्य सुखं त्विह परत्र च
+करोति यः शुभं कर्म स वै भद्राणि पश्यति
+अद्वैधमनसं युक्तं शूरं धीरं विपश्चितम्
+भार्या दासाश्च पुत्राश्च स्वमर्थमनुयुञ्जते
+तिस्रोऽप्येकेन बाणेन देवाप्यायिततेजसा
+धर्मक्रियावियुक्तानामशक्त्या संवृतात्मनाम्
+तस्मादहं ब्रवीमि त्वां राजन्संचिन्त्य शास्त्रतः
+क्वचित्क्वचिद्व्रतपरो व्रतान्यास्थाय पार्थिव
+संचिन्त्य मनसा राजन्विदित्वा शक्तिमात्मनः
+न तु यः सत्क्रियां प्राप्य राजसं कर्म सेवते
+श्वपाकाः पुल्कसाः स्तेना निषादाः सूतमागधाः
+क्रियमाणं यदा कर्म नाशं गच्छति मानुषम्
+तपसस्त्वपकर्षेण जातिग्रहणतां गतः
+अपूर्विणा न कर्तव्यं कर्म लोके विगर्हितम्
+प्रजा भृत्यांश्च पुत्रांश्च स्वधर्मेणानुपालय
+तपोविधिं तु वक्ष्यामि तन्मे निगदतः शृणु
+मनसः परमो ह्यात्मा इन्द्रियेभ्यः परं मनः
+विस्तराः क्लेशसंयुक्ताः संक्षेपास्तु सुखावहाः
+राजानः क्षत्रियाश्चैव मण्डलेषु पृथक्पृथक्
+बुद्धियुक्तानि तानीह कृतानि मनसा सह
+तस्यापि सुमहांस्तापः प्रस्थितस्योपजायते
+धर्मशीलो नरो विद्वानीहकोऽनीहकोऽपि वा
+दाक्ष्येण हव्यकव्यार्थं स्वधर्मं विचरेन्नृप
+मनोनुकूलाः प्रमदा रूपवत्यः सहस्रशः
+गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत्
+कक्षीवाञ्जामदग्न्यश्च रामस्ताण्ड्यस्तथांशुमान्
+स्ववृत्ताद्यो न चलति शास्त्रचक्षुः स मानवः
+प्रयत्नेनोपगम्यश्च स्वधर्म इति मे मतिः
+अजिह्मैरशठक्रोधैर्हव्यकव्यप्रयोक्तृभिः
+प्रजापतिः प्रजाः पूर्वमसृजत्तपसा विभुः
+पापानुबन्धं यत्कर्म यद्यपि स्यान्महाफलम्
+यथा समुद्रमभितः संस्यूताः सरितोऽपराः
+तत्स्वभावोऽपरो दृष्टो विसर्गः कर्मणस्तथा
+यवक्रीतश्च नृपते द्रोणश्च वदतां वरः
+भविष्यति महेन्द्रस्य दयितः स महामुनिः
+श्रेयसोऽर्थे विधीयन्ते नरस्याक्लिष्टकर्मणः
+यथा नदीनदाः सर्वे सागरे यान्ति संस्थितिम्
+तमर्चयित्वा वैश्यस्तु कुर्यादत्यर्थमृद्धिमत्
+देवीं स्तुत्वा तु गगने मोदते तेजसा वृतः
+वीतरागो जितक्रोधः सम्यग्भवति यः सदा
+सावशेषायुषं चापि कश्चिदेवापकर्षति
+दीपोपमानि भूतानि यावदर्चिर्न नश्यति
+वाहनासनयानानि सर्वं तत्तपसः फलम्
+इष्टानिष्टसमायोगो वैरं सौहार्दमेव च
+धर्मावमन्ता कामात्मा भवेत्स खलु वञ्च्यते
+प्रश्रिता विनयोपेता दमनित्याः सुसंशिताः
+तथा प्रयत्नं कुर्वीत यथा मुच्येत संशयात्
+समदुःखसुखो भूत्वा स परत्र महीयते
+द्विजानां परिचर्या च शूद्रकर्म नराधिप
+विश्वेदेवास्तथा साध्याः पितरोऽथ मरुद्गणाः
+स्नेहायतननाशाच्च धननाशाच्च पार्थिव
+भूतानामिन्द्रियाणां च गुणानां च समागमम्
+अपो हि प्रयतः शीतास्तापिता ज्वलनेन वा
+पितामहश्च मे पूर्वमृश्यशृङ्गश्च काश्यपः
+प्राणसंतापनिर्दिष्टाः काकिण्योऽपि महाफलाः
+भजन्ते तानि चाद्यापि ये बालिशतमा नराः
+ततो मोहपरीतास्ते नापश्यन्त यथा पुरा
+रागद्वेषाभिभूतं च नरं द्रव्यवशानुगम्
+विषमुद्बन्धनं दाहो दस्युहस्तात्तथा वधः
+एवमाश्रमिणः सर्वे गृहस्थे यान्ति संस्थितिम्
+तस्मात्पापं न सेवेत कर्म दुःखफलोदयम्
+यानि कर्माण्यहिंस्राणि नरं त्रायन्ति सर्वदा
+रन्तिदेवेन लोकेष्टा सिद्धिः प्राप्ता महात्मना
+तथात्मा पुरुषस्येह मनसा परिमुच्यते
+परस्परावमर्देन वर्तयन्ति यथासुखम्
+सुखेन तासां राजेन्द्र मोदन्ते दिवि देवताः
+धर्मवृत्त्या च सततं कामार्थाभ्यां न हीयते
+तथा युक्तेन मनसा प्राज्ञो गच्छति तां गतिम्
+न धर्मकालः पुरुषस्य निश्चितो; न चापि मृत्युः पुरुषं प्रतीक्षते
+नसमानीह हीनानि तानि पुण्यतमान्यपि
+सुक्षेत्राच्च सुबीजाच्च पुण्यो भवति संभवः
+कृतानि यानि कर्माणि दैवतैर्मुनिभिस्तथा
+भूतैः प्रकृतिमापन्नैस्ततो भूमौ निमज्जति
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+सर्वाणि कर्माणि पुरा कृतानि; शुभाशुभान्यात्मनो यान्ति जन्तोः
+नरो हि सर्वो लभते यथाकृतं; शुभाशुभेनात्मकृतेन कर्मणा
+यो ददाति सहस्राणि गवामश्वशतानि च
+यदिष्टं तत्सुखं प्राहुर्द्वेष्यं दुःखमिहोच्यते
+वाणिज्यं पाशुपाल्यं च तथा शिल्पोपजीवनम्
+अधीते चापि यो विप्रो वैश्यो यश्चार्जने रतः
+विरक्तं शोध्यते वस्त्रं न तु कृष्णोपसंहितम्
+स चाप्यग्न्याहितो विप्रः क्रिया यस्य न हीयते
+मानिनां कुलजातानां नित्यं शास्त्रार्थचक्षुषाम्
+हिंसात्मकानि कर्माणि नायुरिच्छेत्परायुषा
+सप्तर्षयश्चान्वयुञ्जन्नराणां दण्डधारणे
+त्यक्त्वाधर्मं दारुणं जीवलोके; यान्ति स्वर्गं नात्र कार्यो विचारः
+उत्कर्षार्थं प्रयतते नरः पुण्येन कर्मणा
+प्राप्नोति स्वकृतैरात्मा प्राज्ञस्येहेतरस्य च
+मनः प्रणयतेऽऽत्मानं स एनमभियुञ्जति
+आस्तिक्यव्यवसायाभ्यामुपायाद्विस्मयाद्धिया
+यथोदयगिरौ द्रव्यं संनिकर्षेण दीप्यते
+ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्यास्त्रयो वर्णा द्विजातयः
+विवर्धमानाः क्रमशस्तत्र तेऽन्वाविशन्प्रजाः
+यथावद्भृत्यवर्गस्य चिकीर्षेद्धर्ममादितः
+प्रसक्तबुद्धिर्विषयेषु यो नरो; यो बुध्यते ह्यात्महितं कदा च न
+वणिग्यथा समुद्राद्वै यथार्थं लभते धनम्
+स्नेहपाशैर्बहुविधैरासक्तमनसो नराः
+निधनं शोभनं तात पुलिनेषु क्रियावताम्
+ऋणवाञ्जायते मर्त्यस्तस्मादनृणतां व्रजेत्
+यदा व्यपेतहृल्लेखं मनो भवति तस्य वै
+तथा शरीरं तपसा तप्तं विषयमश्नुते
+चीर्णं तपो न प्रणश्येद्वापः क्षेत्रे न नश्यति
+मृत्युश्चापरिहारवान्समगतिः कालेन विच्छेदिता; दारोश्चूर्णमिवाश्मसारविहितं कर्मान्तिकं प्रापयेत्
+तद्देहं देहिनां युक्तं मोक्षभूतेषु वर्तते
+भवत्यल्पफलं कर्म सेवितं नित्यमुल्बणम्
+परिबर्हैः सुसंपन्नमुद्यतं तुल्यतां गतम्
+यो वै प्रियसुखे क्षीणे तपः कर्तुं व्यवस्यति
+गुणैरपि परिक्षीणं शरीरं मर्त्यतां गतम्
+तथा तथा सुखं प्राप्य प्रेत्य चेह च शेरते
+दत्त्वाभयकृतं दानं तदा सिद्धिमवाप्नुयात्
+शयानं यान्तमासीनं प्रवृत्तं विषयेषु च
+छित्त्वाधर्ममयं पाशं यदा धर्मेऽभिरज्यते
+यानेन वै प्रापणं च श्मशाने; शौचेन नूनं विधिना चैव दाहः
+तैरेव फलपत्रैश्च स माठरमतोषयत्
+मयि संभवतस्तस्य फलात्कृष्णो भविष्यति
+न जायते तु नृपते कंचित्कालमयं पुनः
+न तथान्येषु भूतेषु मनुष्यरहितेष्विह
+तेषामथासुरो भावो हृदयान्नापसर्पति
+दानं त्यागः शोभना मूर्तिरद्भ्यो; भूयः प्लाव्यं तपसा वै शरीरम्
+अवज्ञया दीयते यत्तथैवाश्रद्धयापि च
+तेषां दर्पः समभवत्प्रजानां धर्मनाशनः
+येनावृतः कुरुते संप्रयुक्तो; घोराणि कर्माणि सुदारुणानि
+पुष्टस्रोत इवायत्तः स्फीतो भवति संचयः
+यस्तु भोगांस्त्यजेदात्मा स वै भोक्तुं व्यवस्यति
+वेदव्यासः श्रियावासो ब्रह्मण्यः करुणात्मकः
+असङ्गः श्रेयसो मूलं ज्ञानं ज्ञानगतिः परा
+महाकुलेषु ये जाता वृत्ताः पूर्वतराश्च ये
+आदत्ते राजशार्दूल तथा योगः प्रवर्तते
+सुखे वा यदि वा दुःखे वर्तमानो विचक्षणः
+श्रूयन्ते हि पुराणे वै प्रजा धिग्दण्डशासनाः
+तथा कामकृतं चास्य विहिंसैवापकर्षति
+स्वेषु दारेषु संतोषः शौचं नित्यानसूयता
+यादृशेन हि वर्णेन भाव्यते शुक्लमम्बरम्
+तपो हि बुद्धियुक्तानां शाश्वतं ब्रह्मदर्शनम्
+दंष्ट्रिभ्यश्च पशुभ्यश्च प्राकृतो वध उच्यते
+धर्मे तपसि ��ाने च विचिकित्सास्य जायते
+तस्माद्गुणेषु रज्येथा मा दोषेषु कदाचन
+अन्तवन्ति हि कर्माणि सेवन्ते गुणतः प्रजाः
+नामधेयानि तपसा तानि च ग्रहणं सताम्
+परिभ्रमति भूतात्मा द्यामिवाम्बुधरो महान्
+प्रत्यापन्नस्य हि सतो नात्मा तावद्विरोचते
+वृद्धे वृद्धिमवाप्नोति सलिले सलिलं यथा
+एवं तस्य प्रवृत्तस्य नित्यमेवानुपश्यतः
+न तत्सेवेत मेधावी शुचिः कुसलिलं यथा
+नैःश्रेयसं धर्मपथं समारुह्य यथाक्रमम्
+प्रत्यतिष्ठंश्च तेष्वेव तान्येव स्थापयन्ति च
+सतोयेऽन्यत्तु यत्तोयं तस्मिन्नेव प्रसिच्यते
+पिता सखायो गुरवः स्त्रियश्च; न निर्गुणा नाम भवन्ति लोके
+यथा मृणालोऽनुगतमाशु मुञ्चति कर्दमम्
+भावितं कर्मयोगेन जायते तत्र तत्र ह
+मरणं जन्मनि प्रोक्तं जन्म वै मरणाश्रितम्
+इयं हि योनिः प्रथमा यां प्राप्य जगतीपते
+जात्या दुष्टश्च यः पापं न करोति स पूरुषः
+बुधा येन प्रशंसन्ति मोक्षं सुखमनुत्तमम्
+सृजतः प्रजापतेर्लोकानिति धर्मविदो विदुः
+शूद्रकर्मा यदा तु स्यात्तदा पतति वै द्विजः
+सोदर्यं भ्रातरमपि किमुतान्यं पृथग्जनम्
+प्राज्ञानामात्मसंबुद्धाः संबुद्धानाममानिनः
+वर्णोत्कर्षमवाप्नोति नरः पुण्येन कर्मणा
+महातपा महातेजा महायोगी महायशाः
+अनन्यभक्ताः प्रियवादिनश्च; हिताश्च वश्याश्च तथैव राजन्
+तं धर्ममसुरास्तात नामृष्यन्त जनाधिप
+नाचरेत्तानि धर्मात्मा श्रुत्वा चापि न कुत्सयेत्
+स्वल्पाप्यर्थाः प्रशस्यन्ते धर्मस्यार्थे महाफलाः
+तेषां नान्यदृते लोके तपसः कर्म विद्यते
+सत्कृत्य तु द्विजातिभ्यो यो ददाति नराधिप
+कः कस्य चोपकुरुते कश्च कस्मै प्रयच्छति
+अभिप्रेतानि सर्वाणि भवन्ति कृतकर्मणाम्
+ये चादौ ब्रह्मणा सृष्टा ब्राह्मणास्तपसा पुरा
+प्रसाद्याहं पुरा शर्वं मनसाचिन्तयं नृप
+पितृभ्यः श्राद्धदानेन नृणामभ्यर्चनेन च
+शृणु मेऽत्र महाराज यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+अधस्तिर्यग्गतिं चैव स्वर्गे चैव परां गतिम्
+धर्मं वै शाश्वतं लोके न जह्याद्धनकाङ्क्षया
+द्विपदानामपि तथा द्विजा वै परमाः स्मृताः
+शास्त्रार्थदर्शनाद्राजंस्तप एवानुपश्यति
+अज्ञानात्तु कृतां हिंसामहिंसा व्यपकर्षति
+अभिगम्य दत्तं तुष्ट्या यद्धन्यमाहुरभिष्टुतम्
+आसुराण्येव कर्माणि न्यषेवन्भीमविक्रमाः
+तस्माद्यो रक्षति नृपः स धर्मेणाभिपूज्यते
+ततोऽस्य नश्यति प्रज्ञा विद्येवाभ्यासवर्जिता
+त्रिविष्टपे जातमतिर्यदा नर;स्तदास्य बुद्धिर्विषयेषु भिद्यते
+गुणयुक्तं प्रकाशं च पापेनानुपसंहितम्
+तादृशं कुरुते रूपमेतदेवमवैहि मे
+जात्या प्रधानं पुरुषं कुर्वाणं कर्म धिक्कृतम्
+तपतां च वरिष्ठाय निषण्णस्तत्परायणः
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+मोहोऽप्रकाशस्तामिस्रमन्धतामिस्रसंज्ञितम्
+अनादिनिधनो ब्रह्मा नित्यश्चाक्षर एव च
+एतावन्ति त्वरिष्टानि विदित्वा मानवोऽऽत्मवान्
+नृत्यवादित्रगीतानामज्ञानाच्छ्रद्दधानता
+देवतायतनस्थस्तु षड्रात्रेण स मृत्युभाक्
+पृष्टवाननुपूर्वेण प्रश्नमुत्तममर्थवत्
+प्रतीक्षमाणस्तत्कालं यत्कालं प्रति तद्भवेत्
+पञ्चविंशतिमं प्रश्नं पप्रच्छान्वीक्षिकीं तथा
+एतस्यापि निशामाहुस्तृतीयमिह कुर्वतः
+यथास्य जन्मनिधने न भवेतां पुनः पुनः
+कर्णनासावनमनं दन्तदृष्टिविरागिता
+विसर्गमधिभूतं च मित्रस्तत्राधिदैवतम्
+अक्षयं पुरुषं प्राहुः क्षयो ह्यस्य न विद्यते
+स्थिरत्वादिन्द्रियाणां तु निश्चलत्वात्तथैव च
+द्वेषो धर्मविशेषाणामेते वै तामसा गुणाः
+तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच्यते
+ओंकारमादितः कृत्वा मम देवी सरस्वती
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+गच्छेत्प्राप्याक्षयं कृत्स्नमजन्म शिवमव्ययम्
+भक्षयामास बलवान्वायुरष्टात्मको बली
+अव्यक्तं प्रकृतिं प्राहुः पुरुषेति च निर्गुणम्
+एवं युक्तस्य तु मुनेर्लक्षणान्युपधारयेत्
+गन्ध एवाधिभूतं तु पृथिवी चाधिदैवतम्
+ततो विदह्यमानोऽहं प्रविष्टोऽम्भस्तदानघ
+प्रकृतेर्विक्रियापत्तिः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+अधः श्रोत्रेन्द्रियग्राम उत्पद्यति नराधिप
+इहैव परिवर्तन्ते तिर्यग्योनिप्रवेशिनः
+सस्नेहः सहवासाच्च साभिमानश्च नित्यशः
+रूपमत्राधिभूतं तु सूर्यस्तत्राधिदैवतम्
+सर्वभूतदयावन्तः केवलं ज्ञानमास्थिताः
+पाषाण इव मेघोत्थैर्यथा बिन्दुभिराहतः
+मुहूर्तं सह्यतां दाहस्ततः शीतीभविष्यसि
+मनस्युपरते राजन्निन्द्रियोपरमो भवेत्
+अष्टमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+कृष्णश्यावच्छविच्छायः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+गन्धवासो विहारेषु शयनेष्वासनेषु च
+ततो विदह्यमानं मामुवाच भगवान्रविः
+अथास्य नेष्टं मरणं स्थातुमिच्छेदिमां क्���ियाम्
+चलां तु प्रकृतिं प्राहुः कारणं क्षेपसर्गयोः
+पुष्करं त्वन्यदेवात्र तथान्यदुदकं स्मृतम्
+एतेषां सह संवासं विवासं चैव नित्यशः
+श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+अन्यं च मशकं विद्यादन्यच्चोदुम्बरं तथा
+त्रिगुणं गुणकर्तृत्वादविश्वो निष्कलस्तथा
+निशायाः प्रथमे यामे चोदना द्वादश स्मृताः
+अतीन्द्रियमबीजं च जन्ममृत्युतमोनुदम्
+तमप्रमेयोऽतिबलं ज्वलमानं विभावसुम्
+विरजस्कमलं नित्यमनन्तं शुद्धमव्रणम्
+पश्यंस्तथैवापश्यंश्च पश्यत्यन्यस्तथानघ
+भूतभव्यमनुष्याणां स्रष्टारमनघं तथा
+न चोदुम्बरसंयोगैर्मशकस्तत्र लिप्यते
+राजन्गच्छस्वैतदर्थस्य पारं; सम्यक्प्रोक्तं स्वस्ति तेऽस्त्वत्र नित्यम्
+तथैव च सहस्रांशुं सप्तरात्रेण मृत्युभाक्
+योगेन लोकान्विचरन्सुखं संन्यस्य चानघ
+षड्विंशमनुपश्यन्ति शुचयस्तत्परायणाः
+यथाश्रुतं यथादृष्टं तत्त्वेन नृपसत्तम
+संवत्सरमुषित्वाण्डे निष्क्रम्य च महामुनिः
+गुणस्वभावस्त्वव्यक्तो गुणानेवाभिवर्तते
+न चोदकस्य स्पर्शेन मत्स्यो लिप्यति सर्वशः
+तत्स्थत्वादनुपश्यन्ति एक एवेति साधवः
+यदेव योगाः पश्यन्ति तत्सांख्यैरपि दृश्यते
+कृत्स्नस्य चैव जगतस्तिष्ठन्त्यनपगाः सदा
+दर्पो द्वेषोऽतिवादश्च एते प्रोक्ता रजोगुणाः
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+ततः प्रवृत्तातिशुभा स्वरव्यञ्जनभूषिता
+अन्यो ह्यग्निरुखाप्यन्या नित्यमेवमवैहि भोः
+जराय्वण्डस्वेदजातमुद्भिज्जं च नराधिप
+एकान्तदर्शना वेदाः सर्वे विश्वावसो स्मृताः
+ततोऽहमर्घ्यं विधिवत्सरस्वत्यै न्यवेदयम्
+प्रतिभामपवर्गं च प्रतिसंहृत्य मैथिल
+शतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा
+तथेन्द्रियाणि सर्वाणि पश्यन्तीत्यभिचक्षते
+ज्ञानान्मोक्षो जायते पूरुषाणां; नास्त्यज्ञानादेवमाहुर्नरेन्द्र
+नवमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+तेनैव चाथ देहेन विचरन्ति दिशो दश
+बुद्धीन्द्रियाण्यथैतानि सविशेषाणि मैथिल
+षड्विंशः पञ्चविंशं च चतुर्विंशं च पश्यति
+मनसि व्याकुले चक्षुः पश्यन्नपि न पश्यति
+तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+शाखाः पञ्चदशेमास्तु विद्या भास्करदर्शिताः
+पार्श्वाभ्यां मरुतो देवान्नासाभ्यामिन्दुमेव च
+शब्दः स्पर्शश्च र���पं च रसो गन्धश्च पञ्चमः
+सुमन्तुनाथ पैलेन तथा जैमिनिना च वै
+चक्षुः पश्यति रूपाणि मनसा तु न चक्षुषा
+पञ्चानामिन्द्रियाणां तु दोषानाक्षिप्य पञ्चधा
+महतस्तमसो मध्ये स्थितं ज्वलनसंनिभम्
+विप्रियार्थं सशिष्यस्य मातुलस्य महात्मनः
+यथाभिलषितं मार्गं तथा तच्चोपपादितम्
+कर्तृत्वाच्चापि बीजानां बीजधर्मी तथोच्यते
+पञ्चविंशोऽभिमन्येत नान्योऽस्ति परमो मम
+पृथिवीं जघनेनाथ ऊरुभ्यां तु प्रजापतिम्
+विश्वावसुस्ततो राजन्वेदान्तज्ञानकोविदः
+यावद्धि प्रलयस्तात सूक्ष्मेणाष्टगुणेन वै
+शब्दं स्पर्शं तथा रूपं रसं गन्धं तथैव च
+आकाशमप्यतिनदन्मनो ग्रसति चारिकम्
+संदधेऽर्धं महीं कृत्स्नां दिवमर्धं प्रजापतिः
+साङ्गोपाङ्गानपि यदि पञ्च वेदानधीयते
+व्याप्तो यज्ञो महाराज पितुस्तव महात्मनः
+न मत्तः परमस्तीति नित्यमेवाभिमन्यते
+दानेन चानुग्रहणमस्पृहार्थे परार्थता
+जन्ममृत्युभयाद्भीता योगाः सांख्याश्च काश्यप
+तस्माज्ज्ञानं सर्वतो मार्गितव्यं; सर्वत्रस्थं चैतदुक्तं मया ते
+रजोगुणानां संघातो रूपमैश्वर्यविग्रहे
+पादावध्यात्ममित्याहुर्ब्राह्मणास्तत्त्वदर्शिनः
+अधिभूतं तथानन्दो दैवतं च प्रजापतिः
+रजस्तामससत्त्वैश्च युक्तो मानुष्यमाप्नुयात्
+यो घृतार्थी खरीक्षीरं मथेद्गन्धर्वसत्तम
+अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहंकार एव च
+चतुर्विधं प्रजाजालं निर्दहत्याशु तेजसा
+यथार्षेणेह विधिना चरतावमतेन ह
+इन्द्रियग्राममखिलं मनस्यभिनिवेश्य ह
+सरस्वतीह वाग्भूता शरीरं ते प्रवेक्ष्यति
+तयोः शकलयोर्मध्यमाकाशमकरोत्प्रभुः
+पञ्च कल्पसहस्राणि तावदेवाहरुच्यते
+ससांख्यधारणं चैव विदित्वा मनुजर्षभ
+यदा तु पश्यतेऽत्यन्तमहन्यहनि काश्यप
+ततोऽन्वचिन्तयमहं भूयो देवीं सरस्वतीम्
+द्यावापृथिव्योरित्येष राजन्वेदेषु पठ्यते
+जानुभ्यां च महाभागान्देवान्साध्यानवाप्नुयात्
+तथैवोत्क्रममाणं तु शृणुष्वावहितो नृप
+मनस्तथैवाहंकारे प्रतिष्ठाप्य नराधिप
+युक्तस्य तु महाराज लक्षणान्युपधारयेत्
+केवलाकेवलं चाद्यं पञ्चविंशात्परं च यत्
+घ्राणमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+रात्रिमेतावतीं चास्य प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+तत्रैव तद्दर्शनं दर्शयन्वै; सम्यक्क्षेम्यं ये पथ��� संश्रिता वै
+मन्तव्यमधिभूतं तु चन्द्रमाश्चाधिदैवतम्
+एतद्धि योगं योगानां किमन्यद्योगलक्षणम्
+अक्षयत्वात्प्रजनने अजमत्राहुरव्ययम्
+ज्ञानं तु प्रकृतिं प्राहुर्ज्ञेयं निष्कलमेव च
+सर्वतःपाणिपादान्तः सर्वतोक्षिशिरोमुखः
+उपस्थोऽध्यात्ममित्याहुर्यथायोगनिदर्शनम्
+ये त्वन्ये तत्त्वकुशलास्तेषामेतन्निदर्शनम्
+ततः शतपथं कृत्स्नं सरहस्यं ससंग्रहम्
+प्राणायामो हि सगुणो निर्गुणं धारणं मनः
+पुण्यपापेन मानुष्यमधर्मेणाप्यधोगतिम्
+प्रकृतिस्तथा विकुरुते पुरुषस्य गुणान्बहून्
+अव्यक्ताच्च महानात्मा समुत्पद्यति पार्थिव
+एषोऽप्ययस्ते राजेन्द्र यथावत्परिभाषितः
+मनो ग्रसति सर्वात्मा सोऽहंकारः प्रजापतिः
+घ्राणेन गन्धवहनं नेत्राभ्यां सूर्यमेव च
+भोजनानामपर्याप्तिस्तथा पेयेष्वतृप्तता
+जगद्दग्ध्वामितबलः केवलं जगतीं ततः
+कर्तृत्वात्प्रकृतीनां तु तथा प्रकृतिधर्मिता
+त्रीणि कल्पसहस्राणि एतेषामहरुच्यते
+सृजत्योषधिमेवाग्रे जीवनं सर्वदेहिनाम्
+तमसो लक्षणानीह भक्षाणामभिरोचनम्
+पायुरध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वार्थदर्शिनः
+अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+तथैव ध्रुवमित्याहुः पूर्णेन्दुं दीपमेव च
+तस्माज्ज्ञानं तत्त्वतोऽन्वेषितव्यं; येनात्मानं मोक्षयेज्जन्ममृत्योः
+तपाः प्रकृतिरित्याहुरतपा निष्कलः स्मृतः
+कर्तुं शतपथं वेदमपूर्वं कारितं च मे
+उदीरिता मया तुभ्यं पञ्चविंशेऽधि धिष्ठिता
+रात्रिरेतावती चैव मनसश्च नराधिप
+इष्टानिष्टवियोगानां कृतानामविकत्थनम्
+तत्त्वानां सर्गसंख्या च कालसंख्या तथैव च
+आत्मारामेण बुद्धेन योक्तव्योऽऽत्मा न संशयः
+एतदुन्मेषमात्रेण विनष्टं स्थाणुजङ्गमम्
+महात्मभिरनुप्रोक्तां कालसंख्यां निबोध मे
+ततो ब्रह्माणमसृजद्धैरण्याण्डसमुद्भवम्
+कृत्स्नधारिणमेव त्वां मन्ये गन्धर्वसत्तम
+सत्त्वमानन्द उद्रेकः प्रीतिः प्राकाश्यमेव च
+अकार्पण्यमसंरम्भः क्षमा धृतिरहिंसता
+गन्तव्यमधिभूतं च विष्णुस्तत्राधिदैवतम्
+बाढमित्येव कृत्वा स तूष्णीं गन्धर्व आस्थितः
+कूर्मपृष्ठसमा भूमिर्भवत्यथ समन्ततः
+न चोपलिप्यते सोऽग्निरुखासंस्पर्शनेन वै
+शाश्वतं चाव्ययं चैव अक्षरं चाभयं च यत्
+महता तपसा देवस्तपिष्ठः सेवितो मया
+मया प्रोक्तानुपूर्व्येण स���हारमपि मे शृणु
+ततः सशिष्येण मया सूर्येणेव गभस्तिभिः
+सांख्याः सर्वे सांख्यधर्मे रताश्च; तद्वद्योगा योगधर्मे रताश्च
+अत ऊर्ध्वं महाराज गुणस्यैतस्य तत्त्वतः
+यथा तथैनं पश्यन्ति न नित्यं प्राकृता जनाः
+अन्य एव तथा मत्स्यस्तथान्यदुदकं स्मृतम्
+एतेनाधिष्ठितश्चैव सृजते संहरत्यपि
+अजावुभावप्रजौ च अक्षयौ चाप्युभावपि
+मूर्धतश्चोत्पतेद्धूमः सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+दैवतान्यवजानाति ब्राह्मणैश्च विरुध्यते
+जयेच्च मृत्युं योगेन तत्परेणान्तरात्मना
+तथैव लोमहर्षाच्च पुराणमवधारितम्
+प्राप्य ज्ञानं ब्राह्मणात्क्षत्रियाद्वा; वैश्याच्छूद्रादपि नीचादभीक्ष्णम्
+शाश्वतं चाव्ययं चैव ईशानं ब्रह्म चाव्ययम्
+चराचरा नरश्रेष्ठ इत्येवमनुशुश्रुम
+यजूंषि नोपयुक्तानि क्षिप्रमिच्छामि वेदितुम्
+योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः
+न चेन्द्रियाणि पश्यन्ति मन एवात्र पश्यति
+ज्ञानं ज्ञेयं तथाज्ञो ज्ञः कस्तपा अतपास्तथा
+परं गुह्यमिमं प्रश्नं शृणुष्वावहितो नृप
+बुद्धिरध्यात्ममित्याहुर्यथावेदनिदर्शनम्
+शब्दस्तत्राधिभूतं तु दिशस्तत्राधिदैवतम्
+तमप्यनुपमात्मानं विश्वं शंभुः प्रजापतिः
+ग्रीवायास्तमृषिश्रेष्ठं नरमाप्नोत्यनुत्तमम्
+एवं हि परिसंख्याय सांख्याः केवलतां गताः
+ये त्वन्यथैव पश्यन्ति न सम्यक्तेषु दर्शनम्
+कृत्वा द्वादशधात्मानमादित्यो ज्वलदग्निवत्
+ये चाप्यन्ये मोक्षकामा मनुष्या;स्तेषामेतद्दर्शनं ज्ञानदृष्टम्
+तामसस्याधमं स्थानं प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+द्वितीयं सर्गमित्याहुरेतद्बुद्ध्यात्मकं स्मृतम्
+वक्तव्यमधिभूतं तु वह्निस्तत्राधिदैवतम्
+केवलेनेह पुण्येन गतिमूर्ध्वामवाप्नुयात्
+अनुग्रसत्यनन्तं हि महात्मा विश्वमीश्वरः
+सप्तमं सर्गमित्याहुरेतदैन्द्रियकं स्मृतम्
+जिज्ञाससि च मां राजंस्तन्निबोध यथाश्रुतम्
+अन्यः स पुरुषोऽव्यक्तस्त्वध्रुवो ध्रुवसंज्ञकः
+ब्रह्मास्यतो ब्राह्मणाः संप्रसूता; बाहुभ्यां वै क्षत्रियाः संप्रसूताः
+अक्षेपसर्गयोःकर्ता निश्चलः पुरुषः स्मृतः
+ते वध्यमाना अन्योन्यं गुणैर्हारिभिरव्ययाः
+शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैर्विविधैर्गीतवादितैः
+शाश्वतं स्थानमचलं दुष्प्रापमकृतात्मभिः
+वेदेषु चाष्टगुणितं योगमाहुर्मनीषिणः
+रजःसत्त्वसमायुक्तो मनुष्येषूपपद्यते
+वेदवेद्यं न जानीते वेदभारवहो हि सः
+श्रूयतां यद्भवानस्मान्प्रश्नं संपृष्टवानिह
+एतानि नव सर्गाणि तत्त्वानि च नराधिप
+उपेक्षकत्वादन्यत्वादभिमानाच्च केवलम्
+पञ्चमं सर्गमित्याहुर्भौतिकं भूतचिन्तकाः
+संयतात्मा भयात्तेषां न पात्राद्बिन्दुमुत्सृजेत्
+वागध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+यथा संहरते जन्तून्ससर्ज च पुनः पुनः
+अज्ञश्च ज्ञश्च पुरुषस्तस्मान्निष्कल उच्यते
+अव्यक्तस्तु न जानीते पुरुषो ज्ञः स्वभावतः
+चोदयामास भगवानव्यक्तोऽहंकृतं नरम्
+श्रद्धातव्यं श्रद्दधानेन नित्यं; न श्रद्धिनं जन्ममृत्यू विशेताम्
+तैलपात्रं यथा पूर्णं कराभ्यां गृह्य पूरुषः
+योऽरुन्धतीं न पश्येत दृष्टपूर्वां कदाचन
+अथोक्तस्तु मया राजन्राजा विश्वावसुस्तदा
+अभिमानोऽधिभूतं तु भवस्तत्राधिदैवतम्
+अज्ञानतः कर्मयोनिं भजन्ते; तां तां राजंस्ते यथा यान्त्यभावम्
+जायन्ते च म्रियन्ते च यस्मिन्नेते यतश्च्युताः
+प्रतिष्ठाप्य यथाकामं वेद्यं तदनुचिन्तयम्
+मनसस्तु समुद्भूता महाभूता नराधिप
+संज्ञालोपो निरूष्मत्वं सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+कृत्वा चाध्ययनं तेषां शिष्याणां शतमुत्तमम्
+कालेन महता राजञ्श्रुतिरेषा सनातनी
+अहःक्षयमथो बुद्ध्वा निशि स्वप्नमनास्तथा
+चतुरश्चापरान्पुत्रान्देहात्पूर्वं महानृषिः
+जिह्वामध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वनिदर्शनम्
+मत्स्येवोदकमन्वेति प्रवर्तति प्रवर्तनात्
+विश्वाविश्वेति यदिदं गन्धर्वेन्द्रानुपृच्छसि
+एतेन केवलं याति त्यक्त्वा देहमसाक्षिकम्
+पित्रा ते मुनिभिश्चैव ततोऽहमनुमानितः
+पायुनोत्क्रममाणस्तु मैत्रं स्थानमवाप्नुयात्
+अरिष्टानि तु वक्ष्यामि विहितानि मनीषिभिः
+अकस्माच्च स्रवेद्यस्य वाममक्षि नराधिप
+वाक्च हस्तौ च पादौ च पायुर्मेढ्रं तथैव च
+अनेन कारणेनैतदव्यक्तं स्यादचेतनम्
+भ्रूभ्यां चैवाश्विनौ देवौ ललाटेन पितॄनथ
+विनष्टेऽम्भसि राजेन्द्र जाज्वलीत्यनलो महान्
+परमेष्ठी त्वहंकारोऽसृजद्भूतानि पञ्चधा
+मनश्चरति राजेन्द्र चरितं सर्वमिन्द्रियैः
+नालं चालयितुं शक्यस्तथा युक्तस्य लक्षणम्
+अहंकारिकमध्यात्ममाहुस्तत्त्वनिदर्शनम्
+अव्यक्तसत्त्वसंयुक्तो देवलोकमवाप्नुयात्
+नास्ति सांख्यसमं ज्ञानं नास्ति योगसमं बलम्
+गुणानां ���्रसवत्वाच्च तथा प्रसवधर्मवान्
+सा मूर्तिः सर्वभूतानामित्येवमनुशुश्रुम
+तत्त्वं शास्त्रं ब्रह्मबुद्ध्या ब्रवीमि; सर्वं विश्वं ब्रह्म चैतत्समस्तम्
+ऊष्माणं सर्वभूतानां सप्तार्चिषमथाञ्जसा
+न शक्यो निर्गुणस्तात गुणीकर्तुं विशां पते
+सर्वे वर्णा ब्राह्मणा ब्रह्मजाश्च; सर्वे नित्यं व्याहरन्ते च ब्रह्म
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+वरं वृणीष्व विप्रर्षे यदिष्टं ते सुदुर्लभम्
+आत्मच्छायाकृतीभूतं तेऽपि संवत्सरायुषः
+बाहुभ्यामिन्द्रमित्याहुरुरसा रुद्रमेव च
+ब्रह्माणमाप्नोति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
+अव्यक्तैकत्वमित्याहुर्नानात्वं पुरुषस्तथा
+यदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+तदेवमुपशान्तेन दान्तेनैकान्तशीलिना
+सत्त्वस्य तु रजो दृष्टं रजसश्च तमस्तथा
+गृहमागत्य संहृष्टोऽचिन्तयं वै सरस्वतीम्
+मन्यन्ते यतयः शुद्धा अध्यात्मविगतज्वराः
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+शौचमार्जवमाचारमलौल्यं हृद्यसंभ्रमः
+कर्तव्यमधिभूतं तु इन्द्रस्तत्राधिदैवतम्
+एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित्
+न चेन्द्रियव्युपरमे मनस्युपरमो भवेत्
+अबुध्यमानां प्रकृतिं बुध्यते पञ्चविंशकः
+चतुर्थी राजशार्दूल विद्यैषा सांपरायिकी
+सृजत्यहंकारमृषिर्भूतं दिव्यात्मकं तथा
+मथ्नामि मनसा तात दृष्ट्वा चान्वीक्षिकीं पराम्
+अतः परं प्रवक्ष्यामि योगानामपि दर्शनम्
+तस्य द्वावनुपश्येत तमेकमिति साधवः
+बोद्धव्यमधिभूतं तु क्षेत्रज्ञोऽत्राधिदैवतम्
+पश्यापश्यं योऽनुपश्येत्क्षेमं तत्त्वं च काश्यप
+दिवास्वप्ने विवादे च प्रमादेषु च वै रतिः
+क्रियमाणैर्न कम्पेत युक्तस्यैतन्निदर्शनम्
+प्राहुरेवं महात्मानो मुनयस्तत्त्वदर्शिनः
+श्रोत्रमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+मध्ये सुप्त्वा परे यामे द्वादशैव तु चोदनाः
+सांख्ययोगाश्च तत्त्वज्ञा यथाश्रुतिनिदर्शनात्
+सूर्यादः सूर्य इति च विद्याविद्ये तथैव च
+सात्त्विकस्योत्तमं स्थानं राजसस्येह मध्यमम्
+कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ
+विश्वाव्यक्तं परं विद्याद्भूतभव्यभयंकरम्
+तथैवोत्तरमाणस्य एकाग्रमनसस्तथा
+ततः समभवत्सर्वमक्षयाव्ययमव्रणम्
+गुणक्षयत्वात्प्रकृतिः कर्तृत्वादक्षयं बुधाः
+अम्भसा बलिना क्षिप्रमापूर्यत समन्ततः
+मरणं चान्धतामिस्रं तामिस्रं क्रोध उच्यते
+एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मे शृणु
+अत्याशित्वमकारुण्यं सुखदुःखोपसेवनम्
+एवं मनःप्रधानानि इन्द्रियाणि विभावयेत्
+मनः षोडशकं प्राहुरध्यात्मगतिचिन्तकाः
+इन्द्रियाणां हि सर्वेषामीश्वरं मन उच्यते
+शीर्णनाभि यथा चक्रं छिद्रं सोमं प्रपश्यति
+ततः शतसहस्रांशुरव्यक्तेनाभिचोदितः
+अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश
+स युक्तः पश्यति ब्रह्म यत्तत्परममव्ययम्
+नित्यत्वादक्षरत्वाच्च क्षराणां तत्त्वतोऽन्यथा
+स निमज्जति कालस्य यदैकत्वं न बुध्यते
+तथा हि मृत्युं जयति तत्परेणान्तरात्मना
+चतुर्विंशतिरुक्तानि यथाश्रुति निदर्शनात्
+चतुर्थं सर्गमित्येतन्मानसं परिचक्षते
+निश्चलोर्ध्वशिखस्तद्वद्युक्तमाहुर्मनीषिणः
+ते वै पितृभ्यः पितरः श्रूयन्ते राजसत्तम
+स केवलं मूढमतिर्ज्ञानभारवहः स्मृतः
+समता सत्यमानृण्यं मार्दवं ह्रीरचापलम्
+सांख्यज्ञानं मया प्रोक्तं योगज्ञानं निबोध मे
+विश्वाविश्वं तथाश्वाश्वं मित्रं वरुणमेव च
+कर्तृत्वाच्चैव योनीनां योनिधर्मा तथोच्यते
+महतश्चाप्यहंकार उत्पद्यति नराधिप
+अविज्ञानादमर्षाच्च भास्करस्य महात्मनः
+रात्रिरेतावती चास्य प्रतिबुद्धो नराधिप
+तमप्रतिबलं भीममाकाशं ग्रसतेऽऽत्मना
+सर्वभूतदया चैव सत्त्वस्यैते गुणाः स्मृताः
+चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे शृणु
+न चोदकस्य स्पर्शेन लिप्यते तत्र पुष्करम्
+अनेनाप्रतिबोधेन प्रधानं प्रवदन्ति तम्
+विज्ञाय तद्धि मन्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+द्वंद्वमेषां त्रयाणां तु संनिपातं च तत्त्वतः
+शिष्याणामखिलं कृत्स्नमनुज्ञातं ससंग्रहम्
+यदाज्ञानेन कुर्वीत गुणसर्गं पुनः पुनः
+तथा वेद्यमवेद्यं च वेदविद्यो न विन्दति
+शीतीभूतं च मां दृष्ट्वा भगवानाह भास्करः
+एतस्यापि च संख्यानं वेदवेदाङ्गपारगैः
+मिषतो देवलस्यापि ततोऽर्धं हृतवानहम्
+यदात्मानं न जानीते तदाव्यक्तमिहोच्यते
+मयादित्यादवाप्तानि यजूंषि मिथिलाधिप
+मनसा स च मे प्रश्नो दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+ततः कालाग्निमासाद्य तदम्भो याति संक्षयम्
+एवं हि परिसंख्याय ततो ध्यायेत केवलम्
+अजौ नित्यावुभौ प्राहुरध्यात्मगतिनिश्चयाः
+वेदार्थं ये न जानन्ति वेद्यं गन्धर्वसत्तम
+विश्वेदेवान्मुखेनाथ दिशः श्रोत्रेण चाप्नुयात्
+उपयुङ्क्ते च तानेव स चैवाज्ञः स्वभावतः
+क्रीडार्थं तु महाराज शतशोऽथ सहस्रशः
+कर्तृत्वात्प्रलयानां च तथा प्रलयधर्मिता
+गुणवांश्चाप्यगुणवान्यथातत्त्वं निबोध मे
+बुद्धश्चोक्तो यथातत्त्वं मया श्रुतिनिदर्शनात्
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+जङ्घाभ्यां तु वसून्देवानाप्नुयादिति नः श्रुतम्
+लक्षणं तु प्रसादस्य यथा तृप्तः सुखं स्वपेत्
+यैराविष्टानि भूतानि अहन्यहनि पार्थिव
+सूर्यस्य चानुभावेन प्रवृत्तोऽहं नराधिप
+परित्यज्य क्षयमिह अक्षयं धर्ममास्थितः
+संवत्सरवियोगस्य संभवेयुः शरीरिणः
+विवृतं च ततो मेऽऽस्यं प्रविष्टा च सरस्वती
+तदा स सर्वविद्विद्वान्न पुनर्जन्म विन्दति
+वाताधिक्यं भवत्येव तस्माद्धि न समाचरेत्
+वेद्यावेद्यं तथा राजन्नचलं चलमेव च
+चक्षुरध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+तामसानां तु संघातं प्रवक्ष्याम्युपधार्यताम्
+सूक्ष्ममष्टगुणं प्राहुर्नेतरं नृपसत्तम
+दश कल्पसहस्राणि पादोनान्यहरुच्यते
+अहंकाराच्च संभूतं मनो भूतगुणात्मकम्
+तत्रोपनिषदं चैव परिशेषं च पार्थिव
+अनित्यं नित्यमव्यक्तमेवमेतद्धि शुश्रुम
+तावुभावेकचर्यौ तु उभावनिधनौ स्मृतौ
+अन्यश्च शश्वदव्यक्तस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+यदा तु मन्यतेऽन्योऽहमन्य एष इति द्विजः
+कस्तपा अतपाः प्रोक्तः कोऽसौ पुरुष उच्यते
+चतुर्विंशतिकान्प्रश्नान्पृष्ट्वा वेदस्य पार्थिव
+सर्वतःश्रुतिमाँल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति
+तस्यान्ते चापुनर्भावे बुद्धिस्तव भविष्यति
+ते व्यक्तं निरयं घोरं प्रविशन्ति पुनः पुनः
+न तु पश्यति पश्यंस्तु यश्चैनमनुपश्यति
+पद्भ्यामुत्क्रममाणस्य वैष्णवं स्थानमुच्यते
+परचक्षुषि चात्मानं ये न पश्यन्ति पार्थिव
+न तवाविदितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान्
+गुणैर्हि गुणवानेव निर्गुणश्चागुणस्तथा
+तथैव मित्रं पुरुषं वरुणं प्रकृतिं तथा
+अतिद्युतिरतिप्रज्ञा अप्रज्ञा चाद्युतिस्तथा
+अन्योन्यमभिमन्यन्ते अन्योन्यस्पर्धिनस्तथा
+तिर्यक्स्रोतस्त्वधःस्रोत उत्पद्यति नराधिप
+प्राप्स्यसे च यदिष्टं तत्सांख्ययोगेप्सितं पदम्
+ततोऽनुव्याहृतं श्रुत्वा गते देवे विभावसौ
+विचरन्नम��तप्राणस्तिर्यगूर्ध्वमधस्तथा
+त्वं चैवान्ये च विद्वांसस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+तस्थुषं पुरुषं सत्त्वमभेद्यमजरामरम्
+अध्यात्ममधिभूतं च अधिदैवं च श्रूयताम्
+अव्यक्तस्य नरश्रेष्ठ कालसंख्यां निबोध मे
+हृदयं सर्वभूतानां पर्वणोऽङ्गुष्ठमात्रकः
+स्पर्श एवाधिभूतं तु पवनश्चाधिदैवतम्
+मुहूर्तं मृष्यतां तावद्यावदेनं विचिन्तये
+तेनैतन्नाभिनन्दन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+अजस्रं जन्मनिधनं चिन्तयित्वा त्रयीमिमाम्
+ब्रह्मादीनां खेचराणां क्षितौ च; ये चाधस्तात्संवसन्ते नरेन्द्र
+तस्थौ ब्रह्मा तस्थिवांश्चापरो य;स्तस्मै नित्यं मोक्षमाहुर्द्विजेन्द्राः
+कोटिशश्च करोत्येष प्रत्यगात्मानमात्मना
+तथा वर्णा ज्ञानहीनाः पतन्ते; घोरादज्ञानात्प्राकृतं योनिजालम्
+तृतीयः सर्ग इत्येष आहंकारिक उच्यते
+द्रष्टव्यौ नित्यमेवैतौ तत्परेणान्तरात्मना
+चिन्तये तत्र चागत्य गन्धर्वो मामपृच्छत
+भेदः परुषता चैव कामक्रोधौ मदस्तथा
+सुखं शुद्धित्वमारोग्यं संतोषः श्रद्दधानता
+त्वगध्यात्ममिति प्राहुस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+प्रीतेन चाहं विभुना सूर्येणोक्तस्तदानघ
+मनोऽध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+सर्वे च शिष्याः शुचयो गताः परमहर्षिताः
+किमत्र ब्रह्मण्यमृतं किं च वेद्यमनुत्तमम्
+अहंकारस्त्वसत्कारश्चिन्ता वैरोपसेवनम्
+जन्ममृत्युभयाद्योगाः सांख्याश्च परमैषिणः
+यथैव बुध्यते मत्स्यस्तथैषोऽप्यनुबुध्यते
+एते प्रधानस्य गुणास्त्रयः पुरुषसत्तम
+यथा मुञ्ज इषीकायास्तथैवैतद्धि जायते
+हस्तावध्यात्ममित्याहुर्यथासांख्यनिदर्शनम्
+नाभ्यां वैश्याः पादतश्चापि शूद्राः; सर्वे वर्णा नान्यथा वेदितव्याः
+रस एवाधिभूतं तु आपस्तत्राधिदैवतम्
+निवाते तु यथा दीपो ज्वलेत्स्नेहसमन्वितः
+ततो मामाह भगवानास्यं स्वं विवृतं कुरु
+ऊर्ध्वस्रोतस्तथा तिर्यगुत्पद्यति नराधिप
+एतद्विशन्ति भूतानि सर्वाणीह महायशाः
+प्रतिष्ठास्यति ते वेदः सोत्तरः सखिलो द्विज
+पुण्यपापवियुक्तानां स्थानमाहुर्मनीषिणाम्
+सर्वगन्धान्रसांश्चैव धारयेत समाहितः
+एतावदुक्त्वा भगवानस्तमेवाभ्यवर्तत
+सर्गं तु षष्ठमित्याहुर्बहुचिन्तात्मकं स्मृतम्
+अथोक्तश्च मया राजन्राजा गन्धर्वसत्तमः
+सगुणं नि���्गुणं चैव यथाशास्त्रनिदर्शनम्
+दश पञ्च च प्राप्तानि यजूंष्यर्कान्मयानघ
+यत्ते पृष्टं तन्मया चोपदिष्टं; याथातथ्यं तद्विशोको भवस्व
+उन्मज्जति हि कालस्य ममत्वेनाभिसंवृतः
+रजस्तमोभ्यां संयुक्तस्तिर्यग्योनिषु जायते
+स एष प्रकृतिष्ठो हि तस्थुरित्यभिधीयते
+आदौ मध्ये तथा चान्ते यथातत्त्वेन तत्त्ववित्
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च शृणुष्व मे
+विष्ठां तत्रानुपश्येत न मण्डं नापि वा घृतम्
+पञ्च कल्पसहस्राणि द्विगुणान्यहरुच्यते
+एषा ते व्यक्ततो राजन्विभूतिरनुवर्णिता
+पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः
+एतान्युत्क्रमणस्थानान्युक्तानि मिथिलेश्वर
+अचेतनश्चैष मतः प्रकृतिस्थश्च पार्थिव
+सांख्यदर्शनमेतत्ते परिसंख्यातमुत्तमम्
+अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः
+कर्तृत्वाच्चापि तत्त्वानां तत्त्वधर्मी तथोच्यते
+विद्योपेतं धनं कृत्वा कर्मणा नित्यकर्मणि
+न चतुर्विंशकोऽग्राह्यो मनुजैर्ज्ञानदर्शिभिः
+प्रकृतिर्गुणान्विकुरुते स्वच्छन्देनात्मकाम्यया
+अहंकारं तथा बुद्धौ बुद्धिं च प्रकृतावपि
+तमसश्च तथा सत्त्वं सत्त्वस्याव्यक्तमेव च
+धारणा चैव मनसः प्राणायामश्च पार्थिव
+तत्ते दास्यामि प्रीतात्मा मत्प्रसादो हि दुर्लभः
+द्विगुणं योगकृत्यं तु योगानां प्राहुरुत्तमम्
+यत्र दृश्येत मुञ्चन्वै प्राणान्मैथिलसत्तम
+शब्दस्पर्शौ च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+एवमुक्त्वा संप्रयातो दिवं स; विभ्राजन्वै श्रीमता दर्शनेन
+रुद्रप्रधानानपरान्विद्धि योगान्परंतप
+खण्डाभासं दक्षिणतस्तेऽपि संवत्सरायुषः
+अन्यश्च राजन्नवरस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+बीजत्वात्प्रकृतित्वाच्च प्रलयत्वात्तथैव च
+परापवादेषु रतिर्विवादानां च सेवनम्
+यथा दीपसहस्राणि दीपान्मर्त्याः प्रकुर्वते
+अन्योन्यं स्पृहयन्त्येते अन्योन्यस्य हिते रताः
+वयं तु राजन्पश्याम एकमेव तु निश्चयात्
+एषा तेऽऽन्वीक्षिकी विद्या चतुर्थी सांपरायिकी
+चक्रे सपरिशेषं च हर्षेण परमेण ह
+ज्ञानिनां संभवं श्रेष्ठं स्थानमव्रणमच्युतम्
+अहंकारं महानात्मा भूतभव्यभविष्यवित्
+ततो मां भगवानाह वितरिष्यामि ते द्विज
+अपूर्वमक्षयं क्षय्यमेतत्प्रश्नमनुत्तमम्
+निशि चाहनि चात्मानं योजयेत्परमात्मनि
+तुष्टश्च तुष्ट्या परयाभिनन्द्य; प्रदक्षिणं मम कृत्वा मह��त्मा
+प्रथमं सर्गमित्येतदाहुः प्राधानिकं बुधाः
+एवमप्रतिबुद्धश्च बुध्यमानश्च तेऽनघ
+अश्वस्तथैव मिथुनमेवमेवानुदृश्यते
+देवाः पितॄणां च सुता देवैर्लोकाः समावृताः
+ततः प्रणम्य शिरसा मयोक्तस्तपतां वरः
+बीजमेतत्पुरस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीम्
+परितापोऽपहरणं ह्रीनाशोऽनार्जवं तथा
+न तु बुध्यति गन्धर्व प्रकृतिः पञ्चविंशकम्
+सोपानमारुहेद्भीतस्तर्ज्यमानोऽसिपाणिभिः
+शवगन्धमुपाघ्राति सुरभिं प्राप्य यो नरः
+पृथक्पृथक्तु पश्यन्ति येऽल्पबुद्धिरता नराः
+स्ववेददक्षिणायाथ विमर्दे मातुलेन ह
+तथैव मित्रं पुरुषं वरुणं प्रकृतिं तथा
+चक्रे सपरिशेषं च हर्षेण परमेण ह
+श्रोत्रमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+विश्वाविश्वं तथाश्वाश्वं मित्रं वरुणमेव च
+अतः परं प्रवक्ष्यामि योगानामपि दर्शनम्
+तमप्रमेयोऽतिबलं ज्वलमानं विभावसुम्
+परचक्षुषि चात्मानं ये न पश्यन्ति पार्थिव
+अनेन कारणेनैतदव्यक्तं स्यादचेतनम्
+उपेक्षकत्वादन्यत्वादभिमानाच्च केवलम्
+न चतुर्विंशकोऽग्राह्यो मनुजैर्ज्ञानदर्शिभिः
+ससांख्यधारणं चैव विदित्वा मनुजर्षभ
+तथैव ध्रुवमित्याहुः पूर्णेन्दुं दीपमेव च
+तथैव च सहस्रांशुं सप्तरात्रेण मृत्युभाक्
+ते व्यक्तं निरयं घोरं प्रविशन्ति पुनः पुनः
+पित्रा ते मुनिभिश्चैव ततोऽहमनुमानितः
+अजावुभावप्रजौ च अक्षयौ चाप्युभावपि
+रात्रिरेतावती चैव मनसश्च नराधिप
+चक्षुः पश्यति रूपाणि मनसा तु न चक्षुषा
+पद्भ्यामुत्क्रममाणस्य वैष्णवं स्थानमुच्यते
+अनुग्रसत्यनन्तं हि महात्मा विश्वमीश्वरः
+विचरन्नमितप्राणस्तिर्यगूर्ध्वमधस्तथा
+परमेष्ठी त्वहंकारोऽसृजद्भूतानि पञ्चधा
+अहंकारस्त्वसत्कारश्चिन्ता वैरोपसेवनम्
+सर्वतःपाणिपादान्तः सर्वतोक्षिशिरोमुखः
+ततः कालाग्निमासाद्य तदम्भो याति संक्षयम्
+गुणक्षयत्वात्प्रकृतिः कर्तृत्वादक्षयं बुधाः
+अक्षेपसर्गयोःकर्ता निश्चलः पुरुषः स्मृतः
+अव्यक्तस्तु न जानीते पुरुषो ज्ञः स्वभावतः
+विनष्टेऽम्भसि राजेन्द्र जाज्वलीत्यनलो महान्
+विद्योपेतं धनं कृत्वा कर्मणा नित्यकर्मणि
+तथैवोत्क्रममाणं तु शृणुष्वावहितो नृप
+ते वै पितृभ्यः पितरः श्रूयन्ते राजसत्तम
+सप्तमं सर्गमित्याहुरेतदैन्द्रियकं स्मृतम्
+गृहमागत्य संहृष्टोऽचिन्तयं वै सरस्वतीम्
+��ेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+तावुभावेकचर्यौ तु उभावनिधनौ स्मृतौ
+चतुर्विंशतिरुक्तानि यथाश्रुति निदर्शनात्
+एतेनाधिष्ठितश्चैव सृजते संहरत्यपि
+रजःसत्त्वसमायुक्तो मनुष्येषूपपद्यते
+यथैव बुध्यते मत्स्यस्तथैषोऽप्यनुबुध्यते
+किमत्र ब्रह्मण्यमृतं किं च वेद्यमनुत्तमम्
+वेदेषु चाष्टगुणितं योगमाहुर्मनीषिणः
+सगुणं निर्गुणं चैव यथाशास्त्रनिदर्शनम्
+चलां तु प्रकृतिं प्राहुः कारणं क्षेपसर्गयोः
+अहःक्षयमथो बुद्ध्वा निशि स्वप्नमनास्तथा
+सर्वे वर्णा ब्राह्मणा ब्रह्मजाश्च; सर्वे नित्यं व्याहरन्ते च ब्रह्म
+चतुर्विंशतिकान्प्रश्नान्पृष्ट्वा वेदस्य पार्थिव
+एतानि नव सर्गाणि तत्त्वानि च नराधिप
+कर्तृत्वात्प्रकृतीनां तु तथा प्रकृतिधर्मिता
+पृष्टवाननुपूर्वेण प्रश्नमुत्तममर्थवत्
+ज्ञानिनां संभवं श्रेष्ठं स्थानमव्रणमच्युतम्
+तपतां च वरिष्ठाय निषण्णस्तत्परायणः
+शाखाः पञ्चदशेमास्तु विद्या भास्करदर्शिताः
+ब्रह्मास्यतो ब्राह्मणाः संप्रसूता; बाहुभ्यां वै क्षत्रियाः संप्रसूताः
+परितापोऽपहरणं ह्रीनाशोऽनार्जवं तथा
+अजस्रं जन्मनिधनं चिन्तयित्वा त्रयीमिमाम्
+मनः षोडशकं प्राहुरध्यात्मगतिचिन्तकाः
+वेदवेद्यं न जानीते वेदभारवहो हि सः
+तदा स सर्वविद्विद्वान्न पुनर्जन्म विन्दति
+मध्ये सुप्त्वा परे यामे द्वादशैव तु चोदनाः
+विश्वाव्यक्तं परं विद्याद्भूतभव्यभयंकरम्
+स्ववेददक्षिणायाथ विमर्दे मातुलेन ह
+पाषाण इव मेघोत्थैर्यथा बिन्दुभिराहतः
+तामसानां तु संघातं प्रवक्ष्याम्युपधार्यताम्
+स केवलं मूढमतिर्ज्ञानभारवहः स्मृतः
+प्रथमं सर्गमित्येतदाहुः प्राधानिकं बुधाः
+अनेनाप्रतिबोधेन प्रधानं प्रवदन्ति तम्
+लक्षणं तु प्रसादस्य यथा तृप्तः सुखं स्वपेत्
+ततोऽन्वचिन्तयमहं भूयो देवीं सरस्वतीम्
+द्विगुणं योगकृत्यं तु योगानां प्राहुरुत्तमम्
+संज्ञालोपो निरूष्मत्वं सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+द्यावापृथिव्योरित्येष राजन्वेदेषु पठ्यते
+सत्त्वस्य तु रजो दृष्टं रजसश्च तमस्तथा
+एतद्धि योगं योगानां किमन्यद्योगलक्षणम्
+वक्तव्यमधिभूतं तु वह्निस्तत्राधिदैवतम्
+प्रकृतिस्तथा विकुरुते पुरुषस्य गुणान्बहून्
+पृथिवीं जघनेनाथ ऊरुभ्यां तु प्रजापतिम्
+जन्ममृत्युभयाद्योगाः सांख्याश्च परमैषिणः
+पञ्च कल्पसहस्राणि तावदेवाहरुच्यते
+वेद्यावेद्यं तथा राजन्नचलं चलमेव च
+यथा संहरते जन्तून्ससर्ज च पुनः पुनः
+अत ऊर्ध्वं महाराज गुणस्यैतस्य तत्त्वतः
+तपाः प्रकृतिरित्याहुरतपा निष्कलः स्मृतः
+शीतीभूतं च मां दृष्ट्वा भगवानाह भास्करः
+आत्मच्छायाकृतीभूतं तेऽपि संवत्सरायुषः
+तेनैतन्नाभिनन्दन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+संवत्सरवियोगस्य संभवेयुः शरीरिणः
+मन्यन्ते यतयः शुद्धा अध्यात्मविगतज्वराः
+शौचमार्जवमाचारमलौल्यं हृद्यसंभ्रमः
+रजोगुणानां संघातो रूपमैश्वर्यविग्रहे
+ते वध्यमाना अन्योन्यं गुणैर्हारिभिरव्ययाः
+अव्यक्तस्य नरश्रेष्ठ कालसंख्यां निबोध मे
+प्रतिभामपवर्गं च प्रतिसंहृत्य मैथिल
+ततो मां भगवानाह वितरिष्यामि ते द्विज
+मनसि व्याकुले चक्षुः पश्यन्नपि न पश्यति
+अन्यो ह्यग्निरुखाप्यन्या नित्यमेवमवैहि भोः
+बीजत्वात्प्रकृतित्वाच्च प्रलयत्वात्तथैव च
+अव्यक्ताच्च महानात्मा समुत्पद्यति पार्थिव
+यैराविष्टानि भूतानि अहन्यहनि पार्थिव
+त्रीणि कल्पसहस्राणि एतेषामहरुच्यते
+स एष प्रकृतिष्ठो हि तस्थुरित्यभिधीयते
+न तु पश्यति पश्यंस्तु यश्चैनमनुपश्यति
+खण्डाभासं दक्षिणतस्तेऽपि संवत्सरायुषः
+श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि
+अक्षयत्वात्प्रजनने अजमत्राहुरव्ययम्
+देवतायतनस्थस्तु षड्रात्रेण स मृत्युभाक्
+तस्माज्ज्ञानं सर्वतो मार्गितव्यं; सर्वत्रस्थं चैतदुक्तं मया ते
+एवं हि परिसंख्याय ततो ध्यायेत केवलम्
+चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे शृणु
+यदात्मानं न जानीते तदाव्यक्तमिहोच्यते
+षड्विंशः पञ्चविंशं च चतुर्विंशं च पश्यति
+चक्षुरध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+तस्माज्ज्ञानं तत्त्वतोऽन्वेषितव्यं; येनात्मानं मोक्षयेज्जन्ममृत्योः
+ततः शतपथं कृत्स्नं सरहस्यं ससंग्रहम्
+तदेवमुपशान्तेन दान्तेनैकान्तशीलिना
+ततोऽहमर्घ्यं विधिवत्सरस्वत्यै न्यवेदयम्
+सोपानमारुहेद्भीतस्तर्ज्यमानोऽसिपाणिभिः
+एतान्युत्क्रमणस्थानान्युक्तानि मिथिलेश्वर
+अश्वस्तथैव मिथुनमेवमेवानुदृश्यते
+गन्धवासो विहारेषु शयनेष्वासनेषु च
+सर्वभूतदयावन्तः केवलं ज्ञानमास्थिताः
+दानेन चानुग्रहणमस्पृहार्थे परार्थता
+अथोक्तस्तु मया राजन्राजा विश्वावसुस्तदा
+ऊष्माणं सर्वभूतानां सप्तार्चिषम��ाञ्जसा
+अपूर्वमक्षयं क्षय्यमेतत्प्रश्नमनुत्तमम्
+एतस्यापि निशामाहुस्तृतीयमिह कुर्वतः
+ये चाप्यन्ये मोक्षकामा मनुष्या;स्तेषामेतद्दर्शनं ज्ञानदृष्टम्
+अचेतनश्चैष मतः प्रकृतिस्थश्च पार्थिव
+निश्चलोर्ध्वशिखस्तद्वद्युक्तमाहुर्मनीषिणः
+ज्ञानं तु प्रकृतिं प्राहुर्ज्ञेयं निष्कलमेव च
+मनसस्तु समुद्भूता महाभूता नराधिप
+अतीन्द्रियमबीजं च जन्ममृत्युतमोनुदम्
+विश्वेदेवान्मुखेनाथ दिशः श्रोत्रेण चाप्नुयात्
+पञ्चानामिन्द्रियाणां तु दोषानाक्षिप्य पञ्चधा
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+यत्र दृश्येत मुञ्चन्वै प्राणान्मैथिलसत्तम
+अनित्यं नित्यमव्यक्तमेवमेतद्धि शुश्रुम
+अहंकारं महानात्मा भूतभव्यभविष्यवित्
+यथा तथैनं पश्यन्ति न नित्यं प्राकृता जनाः
+मन्तव्यमधिभूतं तु चन्द्रमाश्चाधिदैवतम्
+शब्दस्तत्राधिभूतं तु दिशस्तत्राधिदैवतम्
+सृजत्योषधिमेवाग्रे जीवनं सर्वदेहिनाम्
+जायन्ते च म्रियन्ते च यस्मिन्नेते यतश्च्युताः
+तथा वर्णा ज्ञानहीनाः पतन्ते; घोरादज्ञानात्प्राकृतं योनिजालम्
+अतिद्युतिरतिप्रज्ञा अप्रज्ञा चाद्युतिस्तथा
+ततः सशिष्येण मया सूर्येणेव गभस्तिभिः
+एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मे शृणु
+अबुध्यमानां प्रकृतिं बुध्यते पञ्चविंशकः
+जिज्ञाससि च मां राजंस्तन्निबोध यथाश्रुतम्
+निशि चाहनि चात्मानं योजयेत्परमात्मनि
+अकार्पण्यमसंरम्भः क्षमा धृतिरहिंसता
+तयोः शकलयोर्मध्यमाकाशमकरोत्प्रभुः
+एवमुक्त्वा संप्रयातो दिवं स; विभ्राजन्वै श्रीमता दर्शनेन
+भोजनानामपर्याप्तिस्तथा पेयेष्वतृप्तता
+मथ्नामि मनसा तात दृष्ट्वा चान्वीक्षिकीं पराम्
+पञ्चविंशतिमं प्रश्नं पप्रच्छान्वीक्षिकीं तथा
+तत्त्वं शास्त्रं ब्रह्मबुद्ध्या ब्रवीमि; सर्वं विश्वं ब्रह्म चैतत्समस्तम्
+सूर्यादः सूर्य इति च विद्याविद्ये तथैव च
+एतदुन्मेषमात्रेण विनष्टं स्थाणुजङ्गमम्
+धारणा चैव मनसः प्राणायामश्च पार्थिव
+प्रकृतिर्गुणान्विकुरुते स्वच्छन्देनात्मकाम्यया
+वाक्च हस्तौ च पादौ च पायुर्मेढ्रं तथैव च
+न चोपलिप्यते सोऽग्निरुखासंस्पर्शनेन वै
+जयेच्च मृत्युं योगेन तत्परेणान्तरात्मना
+ततो विदह्यमानं मामुवाच भगवान्रविः
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च शृणुष्व मे
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभ��तेषु पञ्चसु
+गुणवांश्चाप्यगुणवान्यथातत्त्वं निबोध मे
+ये त्वन्यथैव पश्यन्ति न सम्यक्तेषु दर्शनम्
+पायुनोत्क्रममाणस्तु मैत्रं स्थानमवाप्नुयात्
+सर्वतःश्रुतिमाँल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति
+कर्णनासावनमनं दन्तदृष्टिविरागिता
+अथास्य नेष्टं मरणं स्थातुमिच्छेदिमां क्रियाम्
+यथा मुञ्ज इषीकायास्तथैवैतद्धि जायते
+शाश्वतं स्थानमचलं दुष्प्रापमकृतात्मभिः
+तस्य द्वावनुपश्येत तमेकमिति साधवः
+नास्ति सांख्यसमं ज्ञानं नास्ति योगसमं बलम्
+बीजमेतत्पुरस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीम्
+अव्यक्तं प्रकृतिं प्राहुः पुरुषेति च निर्गुणम्
+भेदः परुषता चैव कामक्रोधौ मदस्तथा
+प्राप्य ज्ञानं ब्राह्मणात्क्षत्रियाद्वा; वैश्याच्छूद्रादपि नीचादभीक्ष्णम्
+तत्ते दास्यामि प्रीतात्मा मत्प्रसादो हि दुर्लभः
+पञ्चमं सर्गमित्याहुर्भौतिकं भूतचिन्तकाः
+एवं हि परिसंख्याय सांख्याः केवलतां गताः
+शतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा
+उन्मज्जति हि कालस्य ममत्वेनाभिसंवृतः
+विसर्गमधिभूतं च मित्रस्तत्राधिदैवतम्
+घ्राणमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+वागध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+चतुर्थी राजशार्दूल विद्यैषा सांपरायिकी
+यदाज्ञानेन कुर्वीत गुणसर्गं पुनः पुनः
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+ओंकारमादितः कृत्वा मम देवी सरस्वती
+अव्यक्तैकत्वमित्याहुर्नानात्वं पुरुषस्तथा
+पायुरध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वार्थदर्शिनः
+चिन्तये तत्र चागत्य गन्धर्वो मामपृच्छत
+विश्वाविश्वेति यदिदं गन्धर्वेन्द्रानुपृच्छसि
+तथा हि मृत्युं जयति तत्परेणान्तरात्मना
+तत्रैव तद्दर्शनं दर्शयन्वै; सम्यक्क्षेम्यं ये पथं संश्रिता वै
+तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच्यते
+गुणानां प्रसवत्वाच्च तथा प्रसवधर्मवान्
+न तु बुध्यति गन्धर्व प्रकृतिः पञ्चविंशकम्
+चतुर्थं सर्गमित्येतन्मानसं परिचक्षते
+न चोदकस्य स्पर्शेन लिप्यते तत्र पुष्करम्
+महता तपसा देवस्तपिष्ठः सेवितो मया
+अन्योन्यं स्पृहयन्त्येते अन्योन्यस्य हिते रताः
+गन्ध एवाधिभूतं तु पृथिवी चाधिदैवतम्
+प्राप्स्यसे च यदिष्टं तत्सांख्ययोगेप्सितं पदम्
+बाढमित्येव कृत्वा स तूष्णीं गन्धर्व आस्थितः
+प्रतिष्ठास्यति ते वेदः सोत्तरः सखिलो द्विज
+अधः श्रोत्रेन्द्रियग्राम उत्पद्यति नराधिप
+विश्वावसुस्ततो राजन्वेदान्तज्ञानकोविदः
+निवाते तु यथा दीपो ज्वलेत्स्नेहसमन्वितः
+बुद्धीन्द्रियाण्यथैतानि सविशेषाणि मैथिल
+मनस्तथैवाहंकारे प्रतिष्ठाप्य नराधिप
+यथाभिलषितं मार्गं तथा तच्चोपपादितम्
+योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः
+न चोदकस्य स्पर्शेन मत्स्यो लिप्यति सर्वशः
+भ्रूभ्यां चैवाश्विनौ देवौ ललाटेन पितॄनथ
+सूक्ष्ममष्टगुणं प्राहुर्नेतरं नृपसत्तम
+पश्यापश्यं योऽनुपश्येत्क्षेमं तत्त्वं च काश्यप
+ऊर्ध्वस्रोतस्तथा तिर्यगुत्पद्यति नराधिप
+चतुर्विधं प्रजाजालं निर्दहत्याशु तेजसा
+अक्षयं पुरुषं प्राहुः क्षयो ह्यस्य न विद्यते
+अत्याशित्वमकारुण्यं सुखदुःखोपसेवनम्
+वरं वृणीष्व विप्रर्षे यदिष्टं ते सुदुर्लभम्
+इन्द्रियाणां हि सर्वेषामीश्वरं मन उच्यते
+तेनैव चाथ देहेन विचरन्ति दिशो दश
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+कर्तृत्वाच्चापि तत्त्वानां तत्त्वधर्मी तथोच्यते
+कृत्स्नस्य चैव जगतस्तिष्ठन्त्यनपगाः सदा
+ये त्वन्ये तत्त्वकुशलास्तेषामेतन्निदर्शनम्
+नृत्यवादित्रगीतानामज्ञानाच्छ्रद्दधानता
+जराय्वण्डस्वेदजातमुद्भिज्जं च नराधिप
+ततः शतसहस्रांशुरव्यक्तेनाभिचोदितः
+सांख्यज्ञानं मया प्रोक्तं योगज्ञानं निबोध मे
+शाश्वतं चाव्ययं चैव अक्षरं चाभयं च यत्
+परं गुह्यमिमं प्रश्नं शृणुष्वावहितो नृप
+अनादिनिधनो ब्रह्मा नित्यश्चाक्षर एव च
+यदा तु पश्यतेऽत्यन्तमहन्यहनि काश्यप
+एतावदुक्त्वा भगवानस्तमेवाभ्यवर्तत
+नवमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+सा मूर्तिः सर्वभूतानामित्येवमनुशुश्रुम
+तथेन्द्रियाणि सर्वाणि पश्यन्तीत्यभिचक्षते
+तथैवोत्तरमाणस्य एकाग्रमनसस्तथा
+न चेन्द्रियव्युपरमे मनस्युपरमो भवेत्
+ततो ब्रह्माणमसृजद्धैरण्याण्डसमुद्भवम्
+पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः
+तत्स्थत्वादनुपश्यन्ति एक एवेति साधवः
+यजूंषि नोपयुक्तानि क्षिप्रमिच्छामि वेदितुम्
+बुद्धश्चोक्तो यथातत्त्वं मया श्रुतिनिदर्शनात्
+तस्थौ ब्रह्मा तस्थिवांश्चापरो य;स्तस्मै नित्यं मोक्षमाहुर्द्विजेन्द्राः
+सूर्यस्य चानुभावेन प्रवृत्तोऽहं नराधिप
+यथास्य जन्मनिधने न भवेतां पुनः पुनः
+यत्ते पृष्टं तन्मया चोपदिष्टं; याथातथ्यं तद्विशोको भवस्व
+सरस्वतीह वाग्भूता शरीरं ते प्रवेक्ष्यति
+अन्यश्च शश्वदव्यक्तस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+रुद्रप्रधानानपरान्विद्धि योगान्परंतप
+पञ्च कल्पसहस्राणि द्विगुणान्यहरुच्यते
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+इहैव परिवर्तन्ते तिर्यग्योनिप्रवेशिनः
+तथा वेद्यमवेद्यं च वेदविद्यो न विन्दति
+जगद्दग्ध्वामितबलः केवलं जगतीं ततः
+मयादित्यादवाप्तानि यजूंषि मिथिलाधिप
+ब्रह्माणमाप्नोति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
+त्वं चैवान्ये च विद्वांसस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+एवं युक्तस्य तु मुनेर्लक्षणान्युपधारयेत्
+महतश्चाप्यहंकार उत्पद्यति नराधिप
+अम्भसा बलिना क्षिप्रमापूर्यत समन्ततः
+एकान्तदर्शना वेदाः सर्वे विश्वावसो स्मृताः
+एतस्यापि च संख्यानं वेदवेदाङ्गपारगैः
+कर्तव्यमधिभूतं तु इन्द्रस्तत्राधिदैवतम्
+सांख्ययोगाश्च तत्त्वज्ञा यथाश्रुतिनिदर्शनात्
+मुहूर्तं मृष्यतां तावद्यावदेनं विचिन्तये
+मनस्युपरते राजन्निन्द्रियोपरमो भवेत्
+पश्यंस्तथैवापश्यंश्च पश्यत्यन्यस्तथानघ
+सुमन्तुनाथ पैलेन तथा जैमिनिना च वै
+दश कल्पसहस्राणि पादोनान्यहरुच्यते
+बुद्धिरध्यात्ममित्याहुर्यथावेदनिदर्शनम्
+अभिमानोऽधिभूतं तु भवस्तत्राधिदैवतम्
+कर्तृत्वात्प्रलयानां च तथा प्रलयधर्मिता
+अन्योन्यमभिमन्यन्ते अन्योन्यस्पर्धिनस्तथा
+बोद्धव्यमधिभूतं तु क्षेत्रज्ञोऽत्राधिदैवतम्
+परापवादेषु रतिर्विवादानां च सेवनम्
+सस्नेहः सहवासाच्च साभिमानश्च नित्यशः
+एषोऽप्ययस्ते राजेन्द्र यथावत्परिभाषितः
+अज्ञश्च ज्ञश्च पुरुषस्तस्मान्निष्कल उच्यते
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+ततोऽनुव्याहृतं श्रुत्वा गते देवे विभावसौ
+इन्द्रियग्राममखिलं मनस्यभिनिवेश्य ह
+अधिभूतं तथानन्दो दैवतं च प्रजापतिः
+अहंकारिकमध्यात्ममाहुस्तत्त्वनिदर्शनम्
+सांख्याः सर्वे सांख्यधर्मे रताश्च; तद्वद्योगा योगधर्मे रताश्च
+अन्यः स पुरुषोऽव्यक्तस्त्वध्रुवो ध्रुवसंज्ञकः
+शवगन्धमुपाघ्राति सुरभिं प्राप्य यो नरः
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+तमप्रतिबलं भीममाकाशं ग्रसतेऽऽत्मना
+कोटिशश्च करोत्येष प्रत्यगात्मानमात्मना
+एतेषां सह संवासं विवासं चैव नित्यशः
+जन्ममृत्युभयाद्भीता योगाः सांख्याश्च काश्यप
+एतद��विशन्ति भूतानि सर्वाणीह महायशाः
+कृत्वा चाध्ययनं तेषां शिष्याणां शतमुत्तमम्
+कृत्वा द्वादशधात्मानमादित्यो ज्वलदग्निवत्
+दश पञ्च च प्राप्तानि यजूंष्यर्कान्मयानघ
+घ्राणेन गन्धवहनं नेत्राभ्यां सूर्यमेव च
+साङ्गोपाङ्गानपि यदि पञ्च वेदानधीयते
+वाताधिक्यं भवत्येव तस्माद्धि न समाचरेत्
+श्रूयतां यद्भवानस्मान्प्रश्नं संपृष्टवानिह
+रजस्तामससत्त्वैश्च युक्तो मानुष्यमाप्नुयात्
+मया प्रोक्तानुपूर्व्येण संहारमपि मे शृणु
+अजौ नित्यावुभौ प्राहुरध्यात्मगतिनिश्चयाः
+व्याप्तो यज्ञो महाराज पितुस्तव महात्मनः
+मिषतो देवलस्यापि ततोऽर्धं हृतवानहम्
+तैलपात्रं यथा पूर्णं कराभ्यां गृह्य पूरुषः
+आकाशमप्यतिनदन्मनो ग्रसति चारिकम्
+सांख्यदर्शनमेतत्ते परिसंख्यातमुत्तमम्
+रात्रिरेतावती चास्य प्रतिबुद्धो नराधिप
+देवाः पितॄणां च सुता देवैर्लोकाः समावृताः
+मनो ग्रसति सर्वात्मा सोऽहंकारः प्रजापतिः
+महतस्तमसो मध्ये स्थितं ज्वलनसंनिभम्
+परित्यज्य क्षयमिह अक्षयं धर्ममास्थितः
+रूपमत्राधिभूतं तु सूर्यस्तत्राधिदैवतम्
+पञ्चविंशोऽभिमन्येत नान्योऽस्ति परमो मम
+स निमज्जति कालस्य यदैकत्वं न बुध्यते
+राजन्गच्छस्वैतदर्थस्य पारं; सम्यक्प्रोक्तं स्वस्ति तेऽस्त्वत्र नित्यम्
+अन्य एव तथा मत्स्यस्तथान्यदुदकं स्मृतम्
+गुणैर्हि गुणवानेव निर्गुणश्चागुणस्तथा
+प्रकृतेर्विक्रियापत्तिः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+मुहूर्तं सह्यतां दाहस्ततः शीतीभविष्यसि
+एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित्
+भक्षयामास बलवान्वायुरष्टात्मको बली
+शब्दस्पर्शौ च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+न चेन्द्रियाणि पश्यन्ति मन एवात्र पश्यति
+क्रीडार्थं तु महाराज शतशोऽथ सहस्रशः
+कर्तृत्वाच्चैव योनीनां योनिधर्मा तथोच्यते
+अविज्ञानादमर्षाच्च भास्करस्य महात्मनः
+अध्यात्ममधिभूतं च अधिदैवं च श्रूयताम्
+अहंकारं तथा बुद्धौ बुद्धिं च प्रकृतावपि
+मनसा स च मे प्रश्नो दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+जानुभ्यां च महाभागान्देवान्साध्यानवाप्नुयात्
+प्रतिष्ठाप्य यथाकामं वेद्यं तदनुचिन्तयम्
+तत्त्वानां सर्गसंख्या च कालसंख्या तथैव च
+कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ
+शब्दं स्पर्शं तथा रूपं रसं गन्धं तथैव च
+निशायाः प्रथमे यामे चोदना द्वादश स्मृ��ाः
+नालं चालयितुं शक्यस्तथा युक्तस्य लक्षणम्
+वयं तु राजन्पश्याम एकमेव तु निश्चयात्
+केवलाकेवलं चाद्यं पञ्चविंशात्परं च यत्
+पृथक्पृथक्तु पश्यन्ति येऽल्पबुद्धिरता नराः
+सर्वे च शिष्याः शुचयो गताः परमहर्षिताः
+तत्रोपनिषदं चैव परिशेषं च पार्थिव
+अथोक्तश्च मया राजन्राजा गन्धर्वसत्तमः
+ज्ञानान्मोक्षो जायते पूरुषाणां; नास्त्यज्ञानादेवमाहुर्नरेन्द्र
+यथार्षेणेह विधिना चरतावमतेन ह
+त्वगध्यात्ममिति प्राहुस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+रात्रिमेतावतीं चास्य प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+शीर्णनाभि यथा चक्रं छिद्रं सोमं प्रपश्यति
+ब्रह्मादीनां खेचराणां क्षितौ च; ये चाधस्तात्संवसन्ते नरेन्द्र
+योऽरुन्धतीं न पश्येत दृष्टपूर्वां कदाचन
+स्पर्श एवाधिभूतं तु पवनश्चाधिदैवतम्
+एवं मनःप्रधानानि इन्द्रियाणि विभावयेत्
+मत्स्येवोदकमन्वेति प्रवर्तति प्रवर्तनात्
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+आत्मारामेण बुद्धेन योक्तव्योऽऽत्मा न संशयः
+कृत्स्नधारिणमेव त्वां मन्ये गन्धर्वसत्तम
+शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैर्विविधैर्गीतवादितैः
+मनोऽध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+मनश्चरति राजेन्द्र चरितं सर्वमिन्द्रियैः
+सात्त्विकस्योत्तमं स्थानं राजसस्येह मध्यमम्
+प्राणायामो हि सगुणो निर्गुणं धारणं मनः
+युक्तस्य तु महाराज लक्षणान्युपधारयेत्
+स्थिरत्वादिन्द्रियाणां तु निश्चलत्वात्तथैव च
+दिवास्वप्ने विवादे च प्रमादेषु च वै रतिः
+द्रष्टव्यौ नित्यमेवैतौ तत्परेणान्तरात्मना
+ततो विदह्यमानोऽहं प्रविष्टोऽम्भस्तदानघ
+ततः प्रणम्य शिरसा मयोक्तस्तपतां वरः
+अकस्माच्च स्रवेद्यस्य वाममक्षि नराधिप
+न तवाविदितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान्
+मोहोऽप्रकाशस्तामिस्रमन्धतामिस्रसंज्ञितम्
+तस्यान्ते चापुनर्भावे बुद्धिस्तव भविष्यति
+सुखं शुद्धित्वमारोग्यं संतोषः श्रद्दधानता
+यथा दीपसहस्राणि दीपान्मर्त्याः प्रकुर्वते
+तमसो लक्षणानीह भक्षाणामभिरोचनम्
+दर्पो द्वेषोऽतिवादश्च एते प्रोक्ता रजोगुणाः
+श्रद्धातव्यं श्रद्दधानेन नित्यं; न श्रद्धिनं जन्ममृत्यू विशेताम्
+रस एवाधिभूतं तु आपस्तत्राधिदैवतम्
+तिर्यक्स्रोतस्त्वधःस्रोत उत्पद्यति नराधिप
+सर्गं तु षष्ठमित्याहुर्बहुचिन्तात्मकं स्मृतम्
+ततो मामाह भगवानास्यं स्वं विवृतं कुरु
+द्वेषो धर्मविशेषाणामेते वै तामसा गुणाः
+उपयुङ्क्ते च तानेव स चैवाज्ञः स्वभावतः
+कर्तृत्वाच्चापि बीजानां बीजधर्मी तथोच्यते
+एते प्रधानस्य गुणास्त्रयः पुरुषसत्तम
+गुणस्वभावस्त्वव्यक्तो गुणानेवाभिवर्तते
+मरणं चान्धतामिस्रं तामिस्रं क्रोध उच्यते
+ततः प्रवृत्तातिशुभा स्वरव्यञ्जनभूषिता
+पुण्यपापवियुक्तानां स्थानमाहुर्मनीषिणाम्
+द्वंद्वमेषां त्रयाणां तु संनिपातं च तत्त्वतः
+विज्ञाय तद्धि मन्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः
+भूतभव्यमनुष्याणां स्रष्टारमनघं तथा
+अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+तृतीयः सर्ग इत्येष आहंकारिक उच्यते
+सृजत्यहंकारमृषिर्भूतं दिव्यात्मकं तथा
+अन्यं च मशकं विद्यादन्यच्चोदुम्बरं तथा
+समता सत्यमानृण्यं मार्दवं ह्रीरचापलम्
+एतावन्ति त्वरिष्टानि विदित्वा मानवोऽऽत्मवान्
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+तुष्टश्च तुष्ट्या परयाभिनन्द्य; प्रदक्षिणं मम कृत्वा महात्मा
+चतुरश्चापरान्पुत्रान्देहात्पूर्वं महानृषिः
+तामसस्याधमं स्थानं प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+द्वितीयं सर्गमित्याहुरेतद्बुद्ध्यात्मकं स्मृतम्
+अरिष्टानि तु वक्ष्यामि विहितानि मनीषिभिः
+कृष्णश्यावच्छविच्छायः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहंकार एव च
+कस्तपा अतपाः प्रोक्तः कोऽसौ पुरुष उच्यते
+ग्रीवायास्तमृषिश्रेष्ठं नरमाप्नोत्यनुत्तमम्
+केवलेनेह पुण्येन गतिमूर्ध्वामवाप्नुयात्
+पार्श्वाभ्यां मरुतो देवान्नासाभ्यामिन्दुमेव च
+प्रीतेन चाहं विभुना सूर्येणोक्तस्तदानघ
+न शक्यो निर्गुणस्तात गुणीकर्तुं विशां पते
+यदा तु मन्यतेऽन्योऽहमन्य एष इति द्विजः
+नाभ्यां वैश्याः पादतश्चापि शूद्राः; सर्वे वर्णा नान्यथा वेदितव्याः
+संयतात्मा भयात्तेषां न पात्राद्बिन्दुमुत्सृजेत्
+हस्तावध्यात्ममित्याहुर्यथासांख्यनिदर्शनम्
+मूर्धतश्चोत्पतेद्धूमः सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+नित्यत्वादक्षरत्वाच्च क्षराणां तत्त्वतोऽन्यथा
+उपस्थोऽध्यात्ममित्याहुर्यथायोगनिदर्शनम्
+न चोदुम्बरसंयोगैर्मशकस्तत्र लिप्यते
+संवत्सरमुषित्वाण्डे निष्क्रम्य च महामुनिः
+अज्ञानतः कर्मयोनिं भजन्ते; तां तां राजंस्ते यथा यान्त्यभावम्
+सर्व��ूतदया चैव सत्त्वस्यैते गुणाः स्मृताः
+पादावध्यात्ममित्याहुर्ब्राह्मणास्तत्त्वदर्शिनः
+एषा ते व्यक्ततो राजन्विभूतिरनुवर्णिता
+विप्रियार्थं सशिष्यस्य मातुलस्य महात्मनः
+षड्विंशमनुपश्यन्ति शुचयस्तत्परायणाः
+आदौ मध्ये तथा चान्ते यथातत्त्वेन तत्त्ववित्
+त्रिगुणं गुणकर्तृत्वादविश्वो निष्कलस्तथा
+योगेन लोकान्विचरन्सुखं संन्यस्य चानघ
+जङ्घाभ्यां तु वसून्देवानाप्नुयादिति नः श्रुतम्
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+तमसश्च तथा सत्त्वं सत्त्वस्याव्यक्तमेव च
+तमप्यनुपमात्मानं विश्वं शंभुः प्रजापतिः
+अहंकाराच्च संभूतं मनो भूतगुणात्मकम्
+यथाश्रुतं यथादृष्टं तत्त्वेन नृपसत्तम
+गन्तव्यमधिभूतं च विष्णुस्तत्राधिदैवतम्
+कर्तुं शतपथं वेदमपूर्वं कारितं च मे
+शिष्याणामखिलं कृत्स्नमनुज्ञातं ससंग्रहम्
+सत्त्वमानन्द उद्रेकः प्रीतिः प्राकाश्यमेव च
+पुष्करं त्वन्यदेवात्र तथान्यदुदकं स्मृतम्
+विरजस्कमलं नित्यमनन्तं शुद्धमव्रणम्
+एतेन केवलं याति त्यक्त्वा देहमसाक्षिकम्
+यदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+इष्टानिष्टवियोगानां कृतानामविकत्थनम्
+एवमप्रतिबुद्धश्च बुध्यमानश्च तेऽनघ
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+कालेन महता राजञ्श्रुतिरेषा सनातनी
+वेदार्थं ये न जानन्ति वेद्यं गन्धर्वसत्तम
+अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः
+गच्छेत्प्राप्याक्षयं कृत्स्नमजन्म शिवमव्ययम्
+सर्वगन्धान्रसांश्चैव धारयेत समाहितः
+अन्यश्च राजन्नवरस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+ततः समभवत्सर्वमक्षयाव्ययमव्रणम्
+यदेव योगाः पश्यन्ति तत्सांख्यैरपि दृश्यते
+संदधेऽर्धं महीं कृत्स्नां दिवमर्धं प्रजापतिः
+रजस्तमोभ्यां संयुक्तस्तिर्यग्योनिषु जायते
+उदीरिता मया तुभ्यं पञ्चविंशेऽधि धिष्ठिता
+चोदयामास भगवानव्यक्तोऽहंकृतं नरम्
+तस्थुषं पुरुषं सत्त्वमभेद्यमजरामरम्
+पुण्यपापेन मानुष्यमधर्मेणाप्यधोगतिम्
+जिह्वामध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वनिदर्शनम्
+अव्यक्तसत्त्वसंयुक्तो देवलोकमवाप्नुयात्
+महात्मभिरनुप्रोक्तां कालसंख्यां निबोध मे
+क्रियमाणैर्न कम्पेत युक्तस्यैतन्निदर्शनम्
+दैवतान्यवजानाति ब्राह्मणैश्च विरुध्यते
+अष्टमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+यो घृतार्थी खरीक्षीरं मथेद्गन्धर्वसत्तम
+विष्ठां तत्रानुपश्येत न मण्डं नापि वा घृतम्
+प्रतीक्षमाणस्तत्कालं यत्कालं प्रति तद्भवेत्
+बाहुभ्यामिन्द्रमित्याहुरुरसा रुद्रमेव च
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च पञ्चमः
+एषा तेऽऽन्वीक्षिकी विद्या चतुर्थी सांपरायिकी
+यावद्धि प्रलयस्तात सूक्ष्मेणाष्टगुणेन वै
+प्राहुरेवं महात्मानो मुनयस्तत्त्वदर्शिनः
+ज्ञानं ज्ञेयं तथाज्ञो ज्ञः कस्तपा अतपास्तथा
+अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश
+चराचरा नरश्रेष्ठ इत्येवमनुशुश्रुम
+तथैव लोमहर्षाच्च पुराणमवधारितम्
+स युक्तः पश्यति ब्रह्म यत्तत्परममव्ययम्
+विवृतं च ततो मेऽऽस्यं प्रविष्टा च सरस्वती
+शाश्वतं चाव्ययं चैव ईशानं ब्रह्म चाव्ययम्
+हृदयं सर्वभूतानां पर्वणोऽङ्गुष्ठमात्रकः
+कूर्मपृष्ठसमा भूमिर्भवत्यथ समन्ततः
+न मत्तः परमस्तीति नित्यमेवाभिमन्यते
+कर्तृत्वाच्चैव योनीनां योनिधर्मा तथोच्यते
+तथा वेद्यमवेद्यं च वेदविद्यो न विन्दति
+रजस्तमोभ्यां संयुक्तस्तिर्यग्योनिषु जायते
+विश्वाविश्वं तथाश्वाश्वं मित्रं वरुणमेव च
+तथैव मित्रं पुरुषं वरुणं प्रकृतिं तथा
+द्यावापृथिव्योरित्येष राजन्वेदेषु पठ्यते
+परं गुह्यमिमं प्रश्नं शृणुष्वावहितो नृप
+शवगन्धमुपाघ्राति सुरभिं प्राप्य यो नरः
+पुण्यपापेन मानुष्यमधर्मेणाप्यधोगतिम्
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+ततः सशिष्येण मया सूर्येणेव गभस्तिभिः
+कर्तृत्वात्प्रकृतीनां तु तथा प्रकृतिधर्मिता
+दर्पो द्वेषोऽतिवादश्च एते प्रोक्ता रजोगुणाः
+महतस्तमसो मध्ये स्थितं ज्वलनसंनिभम्
+न चेन्द्रियव्युपरमे मनस्युपरमो भवेत्
+गन्ध एवाधिभूतं तु पृथिवी चाधिदैवतम्
+अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहंकार एव च
+स्ववेददक्षिणायाथ विमर्दे मातुलेन ह
+बुद्धीन्द्रियाण्यथैतानि सविशेषाणि मैथिल
+प्रतीक्षमाणस्तत्कालं यत्कालं प्रति तद्भवेत्
+योऽरुन्धतीं न पश्येत दृष्टपूर्वां कदाचन
+ये त्वन्ये तत्त्वकुशलास्तेषामेतन्निदर्शनम्
+ततोऽन्वचिन्तयमहं भूयो देवीं सरस्वतीम्
+अज्ञश्च ज्ञश्च पुरुषस्तस्मान्निष्कल उच्यते
+तथैव च सहस्रांशुं सप्तरात्रेण मृत्युभाक्
+क्रियमाणैर्न कम्पेत युक्तस्यैतन्निदर्शनम्
+एतद्विशन्ति भूतानि सर्वाणीह महायशाः
+श्रोत्रमध्यात्��मित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+चतुर्विधं प्रजाजालं निर्दहत्याशु तेजसा
+ससांख्यधारणं चैव विदित्वा मनुजर्षभ
+ज्ञानान्मोक्षो जायते पूरुषाणां; नास्त्यज्ञानादेवमाहुर्नरेन्द्र
+सूर्यादः सूर्य इति च विद्याविद्ये तथैव च
+अन्यः स पुरुषोऽव्यक्तस्त्वध्रुवो ध्रुवसंज्ञकः
+अक्षेपसर्गयोःकर्ता निश्चलः पुरुषः स्मृतः
+रुद्रप्रधानानपरान्विद्धि योगान्परंतप
+ये चाप्यन्ये मोक्षकामा मनुष्या;स्तेषामेतद्दर्शनं ज्ञानदृष्टम्
+स एष प्रकृतिष्ठो हि तस्थुरित्यभिधीयते
+ततः कालाग्निमासाद्य तदम्भो याति संक्षयम्
+अकार्पण्यमसंरम्भः क्षमा धृतिरहिंसता
+अतिद्युतिरतिप्रज्ञा अप्रज्ञा चाद्युतिस्तथा
+कालेन महता राजञ्श्रुतिरेषा सनातनी
+उदीरिता मया तुभ्यं पञ्चविंशेऽधि धिष्ठिता
+सर्वभूतदया चैव सत्त्वस्यैते गुणाः स्मृताः
+प्रकृतेर्विक्रियापत्तिः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+सोपानमारुहेद्भीतस्तर्ज्यमानोऽसिपाणिभिः
+अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः
+मध्ये सुप्त्वा परे यामे द्वादशैव तु चोदनाः
+अत्याशित्वमकारुण्यं सुखदुःखोपसेवनम्
+मथ्नामि मनसा तात दृष्ट्वा चान्वीक्षिकीं पराम्
+तिर्यक्स्रोतस्त्वधःस्रोत उत्पद्यति नराधिप
+रजोगुणानां संघातो रूपमैश्वर्यविग्रहे
+मनसस्तु समुद्भूता महाभूता नराधिप
+एवं हि परिसंख्याय ततो ध्यायेत केवलम्
+संज्ञालोपो निरूष्मत्वं सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+त्वं चैवान्ये च विद्वांसस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+एतस्यापि च संख्यानं वेदवेदाङ्गपारगैः
+रजस्तामससत्त्वैश्च युक्तो मानुष्यमाप्नुयात्
+मिषतो देवलस्यापि ततोऽर्धं हृतवानहम्
+प्राणायामो हि सगुणो निर्गुणं धारणं मनः
+कृत्वा चाध्ययनं तेषां शिष्याणां शतमुत्तमम्
+एवं मनःप्रधानानि इन्द्रियाणि विभावयेत्
+यथाभिलषितं मार्गं तथा तच्चोपपादितम्
+साङ्गोपाङ्गानपि यदि पञ्च वेदानधीयते
+तुष्टश्च तुष्ट्या परयाभिनन्द्य; प्रदक्षिणं मम कृत्वा महात्मा
+तदा स सर्वविद्विद्वान्न पुनर्जन्म विन्दति
+चक्रे सपरिशेषं च हर्षेण परमेण ह
+गच्छेत्प्राप्याक्षयं कृत्स्नमजन्म शिवमव्ययम्
+पश्यापश्यं योऽनुपश्येत्क्षेमं तत्त्वं च काश्यप
+अन्यं च मशकं विद्यादन्यच्चोदुम्बरं तथा
+तथा वर्णा ज्ञानहीनाः पतन्ते; घोरादज्ञानात्प्राकृतं योनिजालम्
+स युक��तः पश्यति ब्रह्म यत्तत्परममव्ययम्
+युक्तस्य तु महाराज लक्षणान्युपधारयेत्
+भोजनानामपर्याप्तिस्तथा पेयेष्वतृप्तता
+तामसस्याधमं स्थानं प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+प्रतिष्ठाप्य यथाकामं वेद्यं तदनुचिन्तयम्
+अधः श्रोत्रेन्द्रियग्राम उत्पद्यति नराधिप
+विसर्गमधिभूतं च मित्रस्तत्राधिदैवतम्
+एतस्यापि निशामाहुस्तृतीयमिह कुर्वतः
+सुमन्तुनाथ पैलेन तथा जैमिनिना च वै
+ब्रह्मादीनां खेचराणां क्षितौ च; ये चाधस्तात्संवसन्ते नरेन्द्र
+जङ्घाभ्यां तु वसून्देवानाप्नुयादिति नः श्रुतम्
+योगेन लोकान्विचरन्सुखं संन्यस्य चानघ
+तस्माज्ज्ञानं सर्वतो मार्गितव्यं; सर्वत्रस्थं चैतदुक्तं मया ते
+ततो मां भगवानाह वितरिष्यामि ते द्विज
+यो घृतार्थी खरीक्षीरं मथेद्गन्धर्वसत्तम
+परापवादेषु रतिर्विवादानां च सेवनम्
+जराय्वण्डस्वेदजातमुद्भिज्जं च नराधिप
+नृत्यवादित्रगीतानामज्ञानाच्छ्रद्दधानता
+परितापोऽपहरणं ह्रीनाशोऽनार्जवं तथा
+ते वध्यमाना अन्योन्यं गुणैर्हारिभिरव्ययाः
+निशायाः प्रथमे यामे चोदना द्वादश स्मृताः
+तत्त्वानां सर्गसंख्या च कालसंख्या तथैव च
+चतुर्विंशतिकान्प्रश्नान्पृष्ट्वा वेदस्य पार्थिव
+स्थिरत्वादिन्द्रियाणां तु निश्चलत्वात्तथैव च
+अनित्यं नित्यमव्यक्तमेवमेतद्धि शुश्रुम
+ये त्वन्यथैव पश्यन्ति न सम्यक्तेषु दर्शनम्
+अचेतनश्चैष मतः प्रकृतिस्थश्च पार्थिव
+तमसो लक्षणानीह भक्षाणामभिरोचनम्
+मयादित्यादवाप्तानि यजूंषि मिथिलाधिप
+न शक्यो निर्गुणस्तात गुणीकर्तुं विशां पते
+इहैव परिवर्तन्ते तिर्यग्योनिप्रवेशिनः
+वरं वृणीष्व विप्रर्षे यदिष्टं ते सुदुर्लभम्
+अम्भसा बलिना क्षिप्रमापूर्यत समन्ततः
+इन्द्रियग्राममखिलं मनस्यभिनिवेश्य ह
+मोहोऽप्रकाशस्तामिस्रमन्धतामिस्रसंज्ञितम्
+तत्रोपनिषदं चैव परिशेषं च पार्थिव
+प्रतिभामपवर्गं च प्रतिसंहृत्य मैथिल
+घ्राणमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+कर्तव्यमधिभूतं तु इन्द्रस्तत्राधिदैवतम्
+एतावन्ति त्वरिष्टानि विदित्वा मानवोऽऽत्मवान्
+स्पर्श एवाधिभूतं तु पवनश्चाधिदैवतम्
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+गुणवांश्चाप्यगुणवान्यथातत्त्वं निबोध मे
+अव्यक्तं प्रकृतिं प्राहुः पुरुषेति च निर्गुणम्
+पञ्च कल्पसहस्राणि द्विगुणान्यहरुच्यते
+मनश्चरति राजेन्द्र चरितं सर्वमिन्द्रियैः
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+ततो ब्रह्माणमसृजद्धैरण्याण्डसमुद्भवम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+अन्यो ह्यग्निरुखाप्यन्या नित्यमेवमवैहि भोः
+यथा मुञ्ज इषीकायास्तथैवैतद्धि जायते
+कस्तपा अतपाः प्रोक्तः कोऽसौ पुरुष उच्यते
+हस्तावध्यात्ममित्याहुर्यथासांख्यनिदर्शनम्
+ततः समभवत्सर्वमक्षयाव्ययमव्रणम्
+कूर्मपृष्ठसमा भूमिर्भवत्यथ समन्ततः
+तथेन्द्रियाणि सर्वाणि पश्यन्तीत्यभिचक्षते
+प्रतिष्ठास्यति ते वेदः सोत्तरः सखिलो द्विज
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+अकस्माच्च स्रवेद्यस्य वाममक्षि नराधिप
+यदा तु पश्यतेऽत्यन्तमहन्यहनि काश्यप
+नवमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+कृत्स्नस्य चैव जगतस्तिष्ठन्त्यनपगाः सदा
+केवलेनेह पुण्येन गतिमूर्ध्वामवाप्नुयात्
+मनो ग्रसति सर्वात्मा सोऽहंकारः प्रजापतिः
+वेदवेद्यं न जानीते वेदभारवहो हि सः
+पाषाण इव मेघोत्थैर्यथा बिन्दुभिराहतः
+अव्यक्तस्य नरश्रेष्ठ कालसंख्यां निबोध मे
+तमप्यनुपमात्मानं विश्वं शंभुः प्रजापतिः
+यथा संहरते जन्तून्ससर्ज च पुनः पुनः
+यथा दीपसहस्राणि दीपान्मर्त्याः प्रकुर्वते
+न चोपलिप्यते सोऽग्निरुखासंस्पर्शनेन वै
+तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+सस्नेहः सहवासाच्च साभिमानश्च नित्यशः
+तथैवोत्तरमाणस्य एकाग्रमनसस्तथा
+अतः परं प्रवक्ष्यामि योगानामपि दर्शनम्
+केवलाकेवलं चाद्यं पञ्चविंशात्परं च यत्
+प्राप्स्यसे च यदिष्टं तत्सांख्ययोगेप्सितं पदम्
+अहंकारिकमध्यात्ममाहुस्तत्त्वनिदर्शनम्
+सर्गं तु षष्ठमित्याहुर्बहुचिन्तात्मकं स्मृतम्
+क्रीडार्थं तु महाराज शतशोऽथ सहस्रशः
+अन्योन्यं स्पृहयन्त्येते अन्योन्यस्य हिते रताः
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+आदौ मध्ये तथा चान्ते यथातत्त्वेन तत्त्ववित्
+रूपमत्राधिभूतं तु सूर्यस्तत्राधिदैवतम्
+गुणैर्हि गुणवानेव निर्गुणश्चागुणस्तथा
+ततः प्रवृत्तातिशुभा स्वरव्यञ्जनभूषिता
+विष्ठां तत्रानुपश्येत न मण्डं नापि वा घृतम्
+न चतुर्विंशकोऽग्राह्यो मनुजैर्ज्ञानदर्शिभिः
+तस्माज्ज्ञानं तत्त्वतोऽन्वेषितव्यं; येनात्मानं मोक्षयेज्जन्ममृत्योः
+वि��्वावसुस्ततो राजन्वेदान्तज्ञानकोविदः
+जन्ममृत्युभयाद्योगाः सांख्याश्च परमैषिणः
+अन्यश्च राजन्नवरस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+शाश्वतं चाव्ययं चैव अक्षरं चाभयं च यत्
+अहंकारं तथा बुद्धौ बुद्धिं च प्रकृतावपि
+प्रथमं सर्गमित्येतदाहुः प्राधानिकं बुधाः
+प्रकृतिस्तथा विकुरुते पुरुषस्य गुणान्बहून्
+शीतीभूतं च मां दृष्ट्वा भगवानाह भास्करः
+चराचरा नरश्रेष्ठ इत्येवमनुशुश्रुम
+शब्दस्पर्शौ च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+महता तपसा देवस्तपिष्ठः सेवितो मया
+वाक्च हस्तौ च पादौ च पायुर्मेढ्रं तथैव च
+यथा तथैनं पश्यन्ति न नित्यं प्राकृता जनाः
+ततः शतपथं कृत्स्नं सरहस्यं ससंग्रहम्
+मनसा स च मे प्रश्नो दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+कृष्णश्यावच्छविच्छायः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+नित्यत्वादक्षरत्वाच्च क्षराणां तत्त्वतोऽन्यथा
+भेदः परुषता चैव कामक्रोधौ मदस्तथा
+शिष्याणामखिलं कृत्स्नमनुज्ञातं ससंग्रहम्
+श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि
+सत्त्वस्य तु रजो दृष्टं रजसश्च तमस्तथा
+मया प्रोक्तानुपूर्व्येण संहारमपि मे शृणु
+शब्दं स्पर्शं तथा रूपं रसं गन्धं तथैव च
+कृत्स्नधारिणमेव त्वां मन्ये गन्धर्वसत्तम
+रात्रिमेतावतीं चास्य प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच्यते
+स केवलं मूढमतिर्ज्ञानभारवहः स्मृतः
+यदाज्ञानेन कुर्वीत गुणसर्गं पुनः पुनः
+कर्णनासावनमनं दन्तदृष्टिविरागिता
+वयं तु राजन्पश्याम एकमेव तु निश्चयात्
+बोद्धव्यमधिभूतं तु क्षेत्रज्ञोऽत्राधिदैवतम्
+सर्वे च शिष्याः शुचयो गताः परमहर्षिताः
+हृदयं सर्वभूतानां पर्वणोऽङ्गुष्ठमात्रकः
+एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मे शृणु
+शाखाः पञ्चदशेमास्तु विद्या भास्करदर्शिताः
+घ्राणेन गन्धवहनं नेत्राभ्यां सूर्यमेव च
+तमप्रतिबलं भीममाकाशं ग्रसतेऽऽत्मना
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+मुहूर्तं मृष्यतां तावद्यावदेनं विचिन्तये
+पञ्चमं सर्गमित्याहुर्भौतिकं भूतचिन्तकाः
+तमप्रमेयोऽतिबलं ज्वलमानं विभावसुम्
+ऊष्माणं सर्वभूतानां सप्तार्चिषमथाञ्जसा
+चतुरश्चापरान्पुत्रान्देहात्पूर्वं महानृषिः
+उपेक्षकत्वादन्यत्वादभिमानाच्च केवलम्
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च पञ्चमः
+तत्रैव तद्दर्शनं दर्शयन्वै; सम्यक्क्षेम्यं ये पथं संश्रिता वै
+ततः प्रणम्य शिरसा मयोक्तस्तपतां वरः
+यथार्षेणेह विधिना चरतावमतेन ह
+द्विगुणं योगकृत्यं तु योगानां प्राहुरुत्तमम्
+ओंकारमादितः कृत्वा मम देवी सरस्वती
+एतेनाधिष्ठितश्चैव सृजते संहरत्यपि
+एकान्तदर्शना वेदाः सर्वे विश्वावसो स्मृताः
+तथा हि मृत्युं जयति तत्परेणान्तरात्मना
+शतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा
+जायन्ते च म्रियन्ते च यस्मिन्नेते यतश्च्युताः
+संवत्सरमुषित्वाण्डे निष्क्रम्य च महामुनिः
+गुणानां प्रसवत्वाच्च तथा प्रसवधर्मवान्
+एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित्
+अथोक्तश्च मया राजन्राजा गन्धर्वसत्तमः
+सर्वतःपाणिपादान्तः सर्वतोक्षिशिरोमुखः
+तथैव ध्रुवमित्याहुः पूर्णेन्दुं दीपमेव च
+द्वेषो धर्मविशेषाणामेते वै तामसा गुणाः
+चोदयामास भगवानव्यक्तोऽहंकृतं नरम्
+सात्त्विकस्योत्तमं स्थानं राजसस्येह मध्यमम्
+अत ऊर्ध्वं महाराज गुणस्यैतस्य तत्त्वतः
+त्वगध्यात्ममिति प्राहुस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+अष्टमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे शृणु
+अजावुभावप्रजौ च अक्षयौ चाप्युभावपि
+यथास्य जन्मनिधने न भवेतां पुनः पुनः
+भूतभव्यमनुष्याणां स्रष्टारमनघं तथा
+जिज्ञाससि च मां राजंस्तन्निबोध यथाश्रुतम्
+त्रीणि कल्पसहस्राणि एतेषामहरुच्यते
+चतुर्थं सर्गमित्येतन्मानसं परिचक्षते
+अनुग्रसत्यनन्तं हि महात्मा विश्वमीश्वरः
+ज्ञानिनां संभवं श्रेष्ठं स्थानमव्रणमच्युतम्
+आत्मच्छायाकृतीभूतं तेऽपि संवत्सरायुषः
+संवत्सरवियोगस्य संभवेयुः शरीरिणः
+कर्तृत्वात्प्रलयानां च तथा प्रलयधर्मिता
+लक्षणं तु प्रसादस्य यथा तृप्तः सुखं स्वपेत्
+अश्वस्तथैव मिथुनमेवमेवानुदृश्यते
+ग्रीवायास्तमृषिश्रेष्ठं नरमाप्नोत्यनुत्तमम्
+अहंकारस्त्वसत्कारश्चिन्ता वैरोपसेवनम्
+खण्डाभासं दक्षिणतस्तेऽपि संवत्सरायुषः
+शीर्णनाभि यथा चक्रं छिद्रं सोमं प्रपश्यति
+तमसश्च तथा सत्त्वं सत्त्वस्याव्यक्तमेव च
+उपस्थोऽध्यात्ममित्याहुर्यथायोगनिदर्शनम्
+तस्य द्वावनुपश्येत तमेकमिति साधवः
+सूक्ष्ममष्टगुणं प्राहुर्नेतरं नृपसत्तम
+पृथक्पृथक्तु पश्यन्ति येऽल्पबुद्धिरता नराः
+न तु बुध्यति गन्धर्व प्रकृतिः पञ्चविंशकम्
+रस एवाधिभूतं तु आपस्तत्राधिदैवतम्
+भक्षयामास बलवान्वायुरष्टात्मको बली
+पञ्चविंशोऽभिमन्येत नान्योऽस्ति परमो मम
+गन्धवासो विहारेषु शयनेष्वासनेषु च
+तेनैव चाथ देहेन विचरन्ति दिशो दश
+अव्यक्ताच्च महानात्मा समुत्पद्यति पार्थिव
+चतुर्थी राजशार्दूल विद्यैषा सांपरायिकी
+अहःक्षयमथो बुद्ध्वा निशि स्वप्नमनास्तथा
+व्याप्तो यज्ञो महाराज पितुस्तव महात्मनः
+विज्ञाय तद्धि मन्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः
+कर्तृत्वाच्चापि तत्त्वानां तत्त्वधर्मी तथोच्यते
+महतश्चाप्यहंकार उत्पद्यति नराधिप
+ततः शतसहस्रांशुरव्यक्तेनाभिचोदितः
+प्रकृतिर्गुणान्विकुरुते स्वच्छन्देनात्मकाम्यया
+सुखं शुद्धित्वमारोग्यं संतोषः श्रद्दधानता
+यदात्मानं न जानीते तदाव्यक्तमिहोच्यते
+पृष्टवाननुपूर्वेण प्रश्नमुत्तममर्थवत्
+मरणं चान्धतामिस्रं तामिस्रं क्रोध उच्यते
+यदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+बुद्धिरध्यात्ममित्याहुर्यथावेदनिदर्शनम्
+जानुभ्यां च महाभागान्देवान्साध्यानवाप्नुयात्
+अजस्रं जन्मनिधनं चिन्तयित्वा त्रयीमिमाम्
+यथैव बुध्यते मत्स्यस्तथैषोऽप्यनुबुध्यते
+विश्वाव्यक्तं परं विद्याद्भूतभव्यभयंकरम्
+अध्यात्ममधिभूतं च अधिदैवं च श्रूयताम्
+रात्रिरेतावती चैव मनसश्च नराधिप
+अरिष्टानि तु वक्ष्यामि विहितानि मनीषिभिः
+सत्त्वमानन्द उद्रेकः प्रीतिः प्राकाश्यमेव च
+प्राहुरेवं महात्मानो मुनयस्तत्त्वदर्शिनः
+पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः
+सांख्याः सर्वे सांख्यधर्मे रताश्च; तद्वद्योगा योगधर्मे रताश्च
+एतेषां सह संवासं विवासं चैव नित्यशः
+तृतीयः सर्ग इत्येष आहंकारिक उच्यते
+सर्वगन्धान्रसांश्चैव धारयेत समाहितः
+सा मूर्तिः सर्वभूतानामित्येवमनुशुश्रुम
+पञ्च कल्पसहस्राणि तावदेवाहरुच्यते
+पादावध्यात्ममित्याहुर्ब्राह्मणास्तत्त्वदर्शिनः
+उपयुङ्क्ते च तानेव स चैवाज्ञः स्वभावतः
+तदेवमुपशान्तेन दान्तेनैकान्तशीलिना
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+परचक्षुषि चात्मानं ये न पश्यन्ति पार्थिव
+रात्रिरेतावती चास्य प्रतिबुद्धो नराधिप
+कर्तृत्वाच्चापि बीजानां बीजधर्मी तथोच्यते
+अनेन कारणेनैतदव्यक्तं स्यादचेतनम्
+पायुनोत्क्रममाणस्तु मैत्रं स्थानमवाप्नुयात्
+विरजस्कमलं नित्यमनन्तं शुद्धमव्रणम्
+पार्श्वाभ्यां मरुतो देवान्नासाभ्यामिन्दुमेव च
+अतीन्द्रियमबीजं च जन्ममृत्युतमोनुदम्
+पित्रा ते मुनिभिश्चैव ततोऽहमनुमानितः
+देवतायतनस्थस्तु षड्रात्रेण स मृत्युभाक्
+श्रद्धातव्यं श्रद्दधानेन नित्यं; न श्रद्धिनं जन्ममृत्यू विशेताम्
+षड्विंशः पञ्चविंशं च चतुर्विंशं च पश्यति
+वेद्यावेद्यं तथा राजन्नचलं चलमेव च
+जिह्वामध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वनिदर्शनम्
+तस्थौ ब्रह्मा तस्थिवांश्चापरो य;स्तस्मै नित्यं मोक्षमाहुर्द्विजेन्द्राः
+ऊर्ध्वस्रोतस्तथा तिर्यगुत्पद्यति नराधिप
+ब्रह्माणमाप्नोति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
+सृजत्योषधिमेवाग्रे जीवनं सर्वदेहिनाम्
+यत्ते पृष्टं तन्मया चोपदिष्टं; याथातथ्यं तद्विशोको भवस्व
+जगद्दग्ध्वामितबलः केवलं जगतीं ततः
+यदेव योगाः पश्यन्ति तत्सांख्यैरपि दृश्यते
+शाश्वतं स्थानमचलं दुष्प्रापमकृतात्मभिः
+मुहूर्तं सह्यतां दाहस्ततः शीतीभविष्यसि
+दश कल्पसहस्राणि पादोनान्यहरुच्यते
+ततो विदह्यमानोऽहं प्रविष्टोऽम्भस्तदानघ
+अव्यक्तैकत्वमित्याहुर्नानात्वं पुरुषस्तथा
+धारणा चैव मनसः प्राणायामश्च पार्थिव
+यत्र दृश्येत मुञ्चन्वै प्राणान्मैथिलसत्तम
+दिवास्वप्ने विवादे च प्रमादेषु च वै रतिः
+रजःसत्त्वसमायुक्तो मनुष्येषूपपद्यते
+दैवतान्यवजानाति ब्राह्मणैश्च विरुध्यते
+तैलपात्रं यथा पूर्णं कराभ्यां गृह्य पूरुषः
+चतुर्विंशतिरुक्तानि यथाश्रुति निदर्शनात्
+आकाशमप्यतिनदन्मनो ग्रसति चारिकम्
+न चेन्द्रियाणि पश्यन्ति मन एवात्र पश्यति
+एषा तेऽऽन्वीक्षिकी विद्या चतुर्थी सांपरायिकी
+यथाश्रुतं यथादृष्टं तत्त्वेन नृपसत्तम
+जयेच्च मृत्युं योगेन तत्परेणान्तरात्मना
+ब्रह्मास्यतो ब्राह्मणाः संप्रसूता; बाहुभ्यां वै क्षत्रियाः संप्रसूताः
+तस्यान्ते चापुनर्भावे बुद्धिस्तव भविष्यति
+मनोऽध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+सरस्वतीह वाग्भूता शरीरं ते प्रवेक्ष्यति
+सृजत्यहंकारमृषिर्भूतं दिव्यात्मकं तथा
+चक्षुरध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+परमेष्ठी त्वहंकारोऽसृजद्भूतानि पञ्चधा
+सूर्यस्य चानुभावेन प्रवृत्तोऽहं नराधिप
+तयोः शकलयोर्मध्यमाकाशमकरोत्प्रभुः
+गुणस्वभावस्त्वव्यक्तो गुणानेवाभिवर्तते
+न चोदकस्य स्पर्शेन मत्स्यो लिप्यति सर्वशः
+स निमज्जति कालस्य यदैकत्वं न बुध्यते
+तेनैतन्नाभिनन्दन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+न तवाविदितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान्
+एतान्युत्क्रमणस्थानान्युक्तानि मिथिलेश्वर
+कर्तुं शतपथं वेदमपूर्वं कारितं च मे
+न तु पश्यति पश्यंस्तु यश्चैनमनुपश्यति
+विचरन्नमितप्राणस्तिर्यगूर्ध्वमधस्तथा
+एवं हि परिसंख्याय सांख्याः केवलतां गताः
+अथास्य नेष्टं मरणं स्थातुमिच्छेदिमां क्रियाम्
+अक्षयत्वात्प्रजनने अजमत्राहुरव्ययम्
+एवमुक्त्वा संप्रयातो दिवं स; विभ्राजन्वै श्रीमता दर्शनेन
+श्रूयतां यद्भवानस्मान्प्रश्नं संपृष्टवानिह
+मनस्युपरते राजन्निन्द्रियोपरमो भवेत्
+वाताधिक्यं भवत्येव तस्माद्धि न समाचरेत्
+वक्तव्यमधिभूतं तु वह्निस्तत्राधिदैवतम्
+नालं चालयितुं शक्यस्तथा युक्तस्य लक्षणम्
+नाभ्यां वैश्याः पादतश्चापि शूद्राः; सर्वे वर्णा नान्यथा वेदितव्याः
+सर्वभूतदयावन्तः केवलं ज्ञानमास्थिताः
+अहंकाराच्च संभूतं मनो भूतगुणात्मकम्
+चिन्तये तत्र चागत्य गन्धर्वो मामपृच्छत
+अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश
+अजौ नित्यावुभौ प्राहुरध्यात्मगतिनिश्चयाः
+विनष्टेऽम्भसि राजेन्द्र जाज्वलीत्यनलो महान्
+एते प्रधानस्य गुणास्त्रयः पुरुषसत्तम
+योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः
+पद्भ्यामुत्क्रममाणस्य वैष्णवं स्थानमुच्यते
+तथैवोत्क्रममाणं तु शृणुष्वावहितो नृप
+न मत्तः परमस्तीति नित्यमेवाभिमन्यते
+तत्स्थत्वादनुपश्यन्ति एक एवेति साधवः
+प्रीतेन चाहं विभुना सूर्येणोक्तस्तदानघ
+पुष्करं त्वन्यदेवात्र तथान्यदुदकं स्मृतम्
+अथोक्तस्तु मया राजन्राजा विश्वावसुस्तदा
+यजूंषि नोपयुक्तानि क्षिप्रमिच्छामि वेदितुम्
+कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ
+एवमप्रतिबुद्धश्च बुध्यमानश्च तेऽनघ
+शब्दस्तत्राधिभूतं तु दिशस्तत्राधिदैवतम्
+शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैर्विविधैर्गीतवादितैः
+अज्ञानतः कर्मयोनिं भजन्ते; तां तां राजंस्ते यथा यान्त्यभावम्
+अनादिनिधनो ब्रह्मा नित्यश्चाक्षर एव च
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च शृणुष्व मे
+यावद्धि प्रलयस्तात सूक्ष्मेणाष्टगुणेन वै
+बाहुभ्यामिन्द्रमित्याहुरुरसा रुद्रमेव च
+द्वंद्वमेषां त्रयाणां तु संनिपातं च तत्त्वतः
+वागध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+सगुणं निर्गुणं चैव यथाशास्त्रनिदर्शनम्
+बाढमित्येव कृत्वा स तूष्णीं गन्धर्व आस्थितः
+द्रष्टव्यौ नित्यमेवैतौ तत्परेणान्तरात्मना
+निशि चाहनि चात्मानं योजयेत्परमात्मनि
+प्राप्य ज्ञानं ब्राह्मणात्क्षत्रियाद्वा; वैश्याच्छूद्रादपि नीचादभीक्ष्णम्
+विवृतं च ततो मेऽऽस्यं प्रविष्टा च सरस्वती
+एतेन केवलं याति त्यक्त्वा देहमसाक्षिकम्
+विश्वेदेवान्मुखेनाथ दिशः श्रोत्रेण चाप्नुयात्
+अव्यक्तसत्त्वसंयुक्तो देवलोकमवाप्नुयात्
+विद्योपेतं धनं कृत्वा कर्मणा नित्यकर्मणि
+ज्ञानं ज्ञेयं तथाज्ञो ज्ञः कस्तपा अतपास्तथा
+तत्ते दास्यामि प्रीतात्मा मत्प्रसादो हि दुर्लभः
+वेदेषु चाष्टगुणितं योगमाहुर्मनीषिणः
+यैराविष्टानि भूतानि अहन्यहनि पार्थिव
+बीजत्वात्प्रकृतित्वाच्च प्रलयत्वात्तथैव च
+पञ्चानामिन्द्रियाणां तु दोषानाक्षिप्य पञ्चधा
+दानेन चानुग्रहणमस्पृहार्थे परार्थता
+निश्चलोर्ध्वशिखस्तद्वद्युक्तमाहुर्मनीषिणः
+षड्विंशमनुपश्यन्ति शुचयस्तत्परायणाः
+सर्वे वर्णा ब्राह्मणा ब्रह्मजाश्च; सर्वे नित्यं व्याहरन्ते च ब्रह्म
+एतदुन्मेषमात्रेण विनष्टं स्थाणुजङ्गमम्
+उन्मज्जति हि कालस्य ममत्वेनाभिसंवृतः
+बुद्धश्चोक्तो यथातत्त्वं मया श्रुतिनिदर्शनात्
+तपतां च वरिष्ठाय निषण्णस्तत्परायणः
+तामसानां तु संघातं प्रवक्ष्याम्युपधार्यताम्
+गन्तव्यमधिभूतं च विष्णुस्तत्राधिदैवतम्
+अनेनाप्रतिबोधेन प्रधानं प्रवदन्ति तम्
+ते व्यक्तं निरयं घोरं प्रविशन्ति पुनः पुनः
+भ्रूभ्यां चैवाश्विनौ देवौ ललाटेन पितॄनथ
+अक्षयं पुरुषं प्राहुः क्षयो ह्यस्य न विद्यते
+एतद्धि योगं योगानां किमन्यद्योगलक्षणम्
+ज्ञानं तु प्रकृतिं प्राहुर्ज्ञेयं निष्कलमेव च
+ततोऽनुव्याहृतं श्रुत्वा गते देवे विभावसौ
+न चोदकस्य स्पर्शेन लिप्यते तत्र पुष्करम्
+नास्ति सांख्यसमं ज्ञानं नास्ति योगसमं बलम्
+संदधेऽर्धं महीं कृत्स्नां दिवमर्धं प्रजापतिः
+गुणक्षयत्वात्प्रकृतिः कर्तृत्वादक्षयं बुधाः
+शाश्वतं चाव्ययं चैव ईशानं ब्रह्म चाव्ययम्
+पञ्चविंशतिमं प्रश्नं पप्रच्छान्वीक्षिकीं तथा
+जन्ममृत्युभयाद्भीता योगाः सांख्याश्च काश्यप
+सांख्ययोगाश्च तत्त्वज्ञा यथाश्रुतिनिदर्शनात्
+यदा तु मन्यतेऽन्योऽहमन्य एष इति द्विजः
+महात्मभिरनुप्रोक्तां कालसंख्यां निबोध मे
+पृथिवीं जघनेनाथ ऊरुभ्यां तु प्रजापतिम्
+ततोऽहमर्घ्यं विधिवत्सरस्वत्यै न्यवेदयम्
+पश्यंस्तथैवापश्यंश्च पश्यत्यन्यस्तथानघ
+चक्षुः पश्यति रूपाणि मनसा तु न चक्षुषा
+सांख्यदर्शनमेतत्ते परिसंख्यातमुत्तमम्
+एतावदुक्त्वा भगवानस्तमेवाभ्यवर्तत
+परित्यज्य क्षयमिह अक्षयं धर्ममास्थितः
+इन्द्रियाणां हि सर्वेषामीश्वरं मन उच्यते
+समता सत्यमानृण्यं मार्दवं ह्रीरचापलम्
+अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+चलां तु प्रकृतिं प्राहुः कारणं क्षेपसर्गयोः
+अभिमानोऽधिभूतं तु भवस्तत्राधिदैवतम्
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+त्रिगुणं गुणकर्तृत्वादविश्वो निष्कलस्तथा
+सर्वतःश्रुतिमाँल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति
+एवं युक्तस्य तु मुनेर्लक्षणान्युपधारयेत्
+अविज्ञानादमर्षाच्च भास्करस्य महात्मनः
+तथैव लोमहर्षाच्च पुराणमवधारितम्
+राजन्गच्छस्वैतदर्थस्य पारं; सम्यक्प्रोक्तं स्वस्ति तेऽस्त्वत्र नित्यम्
+एतानि नव सर्गाणि तत्त्वानि च नराधिप
+शौचमार्जवमाचारमलौल्यं हृद्यसंभ्रमः
+पुण्यपापवियुक्तानां स्थानमाहुर्मनीषिणाम्
+अबुध्यमानां प्रकृतिं बुध्यते पञ्चविंशकः
+बीजमेतत्पुरस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीम्
+वेदार्थं ये न जानन्ति वेद्यं गन्धर्वसत्तम
+अधिभूतं तथानन्दो दैवतं च प्रजापतिः
+तपाः प्रकृतिरित्याहुरतपा निष्कलः स्मृतः
+मत्स्येवोदकमन्वेति प्रवर्तति प्रवर्तनात्
+अन्य एव तथा मत्स्यस्तथान्यदुदकं स्मृतम्
+ततो विदह्यमानं मामुवाच भगवान्रविः
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+मनसि व्याकुले चक्षुः पश्यन्नपि न पश्यति
+मनः षोडशकं प्राहुरध्यात्मगतिचिन्तकाः
+तस्थुषं पुरुषं सत्त्वमभेद्यमजरामरम्
+संयतात्मा भयात्तेषां न पात्राद्बिन्दुमुत्सृजेत्
+न चोदुम्बरसंयोगैर्मशकस्तत्र लिप्यते
+अपूर्वमक्षयं क्षय्यमेतत्प्रश्नमनुत्तमम्
+पायुरध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वार्थदर्शिनः
+अव्यक्तस्तु न जानीते पुरुषो ज्ञः स्वभावतः
+एषोऽप्ययस्ते राजेन्द्र यथावत्परिभाषितः
+विप्रियार्थं सशिष्यस्य मातुलस्य महात्मनः
+आत्मारामेण बुद्धेन योक्तव्योऽऽत्मा न संशयः
+एषा ते व्यक्ततो राजन्विभूतिरनुवर्णिता
+अहंकारं महानात्मा भ���तभव्यभविष्यवित्
+इष्टानिष्टवियोगानां कृतानामविकत्थनम्
+किमत्र ब्रह्मण्यमृतं किं च वेद्यमनुत्तमम्
+दश पञ्च च प्राप्तानि यजूंष्यर्कान्मयानघ
+अन्योन्यमभिमन्यन्ते अन्योन्यस्पर्धिनस्तथा
+विश्वाविश्वेति यदिदं गन्धर्वेन्द्रानुपृच्छसि
+सप्तमं सर्गमित्याहुरेतदैन्द्रियकं स्मृतम्
+मन्तव्यमधिभूतं तु चन्द्रमाश्चाधिदैवतम्
+मनस्तथैवाहंकारे प्रतिष्ठाप्य नराधिप
+सांख्यज्ञानं मया प्रोक्तं योगज्ञानं निबोध मे
+ततो मामाह भगवानास्यं स्वं विवृतं कुरु
+अन्यश्च शश्वदव्यक्तस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+द्वितीयं सर्गमित्याहुरेतद्बुद्ध्यात्मकं स्मृतम्
+कोटिशश्च करोत्येष प्रत्यगात्मानमात्मना
+मन्यन्ते यतयः शुद्धा अध्यात्मविगतज्वराः
+कृत्वा द्वादशधात्मानमादित्यो ज्वलदग्निवत्
+निवाते तु यथा दीपो ज्वलेत्स्नेहसमन्वितः
+ते वै पितृभ्यः पितरः श्रूयन्ते राजसत्तम
+देवाः पितॄणां च सुता देवैर्लोकाः समावृताः
+गृहमागत्य संहृष्टोऽचिन्तयं वै सरस्वतीम्
+तावुभावेकचर्यौ तु उभावनिधनौ स्मृतौ
+मूर्धतश्चोत्पतेद्धूमः सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+तत्त्वं शास्त्रं ब्रह्मबुद्ध्या ब्रवीमि; सर्वं विश्वं ब्रह्म चैतत्समस्तम्
+अव्यक्तसत्त्वसंयुक्तो देवलोकमवाप्नुयात्
+ससांख्यधारणं चैव विदित्वा मनुजर्षभ
+कृत्स्नधारिणमेव त्वां मन्ये गन्धर्वसत्तम
+पुण्यपापवियुक्तानां स्थानमाहुर्मनीषिणाम्
+कर्तव्यमधिभूतं तु इन्द्रस्तत्राधिदैवतम्
+विश्वाविश्वं तथाश्वाश्वं मित्रं वरुणमेव च
+तमप्रतिबलं भीममाकाशं ग्रसतेऽऽत्मना
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+न चेन्द्रियव्युपरमे मनस्युपरमो भवेत्
+ततः प्रवृत्तातिशुभा स्वरव्यञ्जनभूषिता
+तमप्रमेयोऽतिबलं ज्वलमानं विभावसुम्
+प्रकृतिर्गुणान्विकुरुते स्वच्छन्देनात्मकाम्यया
+जिज्ञाससि च मां राजंस्तन्निबोध यथाश्रुतम्
+प्रथमं सर्गमित्येतदाहुः प्राधानिकं बुधाः
+अकस्माच्च स्रवेद्यस्य वाममक्षि नराधिप
+कर्तृत्वाच्चापि तत्त्वानां तत्त्वधर्मी तथोच्यते
+दश पञ्च च प्राप्तानि यजूंष्यर्कान्मयानघ
+तदा स सर्वविद्विद्वान्न पुनर्जन्म विन्दति
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+मन्तव्यमधिभूतं तु चन्द्रमाश्चाधि��ैवतम्
+खण्डाभासं दक्षिणतस्तेऽपि संवत्सरायुषः
+विप्रियार्थं सशिष्यस्य मातुलस्य महात्मनः
+तृतीयः सर्ग इत्येष आहंकारिक उच्यते
+प्रतिष्ठाप्य यथाकामं वेद्यं तदनुचिन्तयम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+अन्यो ह्यग्निरुखाप्यन्या नित्यमेवमवैहि भोः
+अन्यश्च शश्वदव्यक्तस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+लक्षणं तु प्रसादस्य यथा तृप्तः सुखं स्वपेत्
+विष्ठां तत्रानुपश्येत न मण्डं नापि वा घृतम्
+प्रतिष्ठास्यति ते वेदः सोत्तरः सखिलो द्विज
+अज्ञानतः कर्मयोनिं भजन्ते; तां तां राजंस्ते यथा यान्त्यभावम्
+बुद्धिरध्यात्ममित्याहुर्यथावेदनिदर्शनम्
+क्रीडार्थं तु महाराज शतशोऽथ सहस्रशः
+अक्षयत्वात्प्रजनने अजमत्राहुरव्ययम्
+अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहंकार एव च
+जानुभ्यां च महाभागान्देवान्साध्यानवाप्नुयात्
+सृजत्योषधिमेवाग्रे जीवनं सर्वदेहिनाम्
+द्यावापृथिव्योरित्येष राजन्वेदेषु पठ्यते
+बुद्धीन्द्रियाण्यथैतानि सविशेषाणि मैथिल
+अभिमानोऽधिभूतं तु भवस्तत्राधिदैवतम्
+ततः प्रणम्य शिरसा मयोक्तस्तपतां वरः
+द्वेषो धर्मविशेषाणामेते वै तामसा गुणाः
+तामसस्याधमं स्थानं प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+अत ऊर्ध्वं महाराज गुणस्यैतस्य तत्त्वतः
+कर्तृत्वात्प्रलयानां च तथा प्रलयधर्मिता
+ते वै पितृभ्यः पितरः श्रूयन्ते राजसत्तम
+अश्वस्तथैव मिथुनमेवमेवानुदृश्यते
+एषोऽप्ययस्ते राजेन्द्र यथावत्परिभाषितः
+गन्तव्यमधिभूतं च विष्णुस्तत्राधिदैवतम्
+पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः
+तथेन्द्रियाणि सर्वाणि पश्यन्तीत्यभिचक्षते
+अज्ञश्च ज्ञश्च पुरुषस्तस्मान्निष्कल उच्यते
+यत्ते पृष्टं तन्मया चोपदिष्टं; याथातथ्यं तद्विशोको भवस्व
+परमेष्ठी त्वहंकारोऽसृजद्भूतानि पञ्चधा
+षड्विंशः पञ्चविंशं च चतुर्विंशं च पश्यति
+धारणा चैव मनसः प्राणायामश्च पार्थिव
+वरं वृणीष्व विप्रर्षे यदिष्टं ते सुदुर्लभम्
+पञ्च कल्पसहस्राणि तावदेवाहरुच्यते
+रूपमत्राधिभूतं तु सूर्यस्तत्राधिदैवतम्
+शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैर्विविधैर्गीतवादितैः
+अहंकाराच्च संभूतं मनो भूतगुणात्मकम्
+नास्ति सांख्यसमं ज्ञानं नास्ति योगसमं बलम्
+गुणस्वभावस्त्वव्यक्तो गुणानेवाभिवर्तते
+वाक्च हस्तौ च पादौ च पायुर्मेढ्रं तथैव च
+एतदुन्मेषमात्रेण विनष्टं ���्थाणुजङ्गमम्
+तावुभावेकचर्यौ तु उभावनिधनौ स्मृतौ
+अव्यक्तस्तु न जानीते पुरुषो ज्ञः स्वभावतः
+भूतभव्यमनुष्याणां स्रष्टारमनघं तथा
+एवं मनःप्रधानानि इन्द्रियाणि विभावयेत्
+अनादिनिधनो ब्रह्मा नित्यश्चाक्षर एव च
+ततो विदह्यमानं मामुवाच भगवान्रविः
+एतेन केवलं याति त्यक्त्वा देहमसाक्षिकम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+तथैवोत्क्रममाणं तु शृणुष्वावहितो नृप
+ततो ब्रह्माणमसृजद्धैरण्याण्डसमुद्भवम्
+सूक्ष्ममष्टगुणं प्राहुर्नेतरं नृपसत्तम
+यदाज्ञानेन कुर्वीत गुणसर्गं पुनः पुनः
+सर्वतःपाणिपादान्तः सर्वतोक्षिशिरोमुखः
+ऊष्माणं सर्वभूतानां सप्तार्चिषमथाञ्जसा
+निवाते तु यथा दीपो ज्वलेत्स्नेहसमन्वितः
+यो घृतार्थी खरीक्षीरं मथेद्गन्धर्वसत्तम
+प्राहुरेवं महात्मानो मुनयस्तत्त्वदर्शिनः
+कर्तुं शतपथं वेदमपूर्वं कारितं च मे
+न चतुर्विंशकोऽग्राह्यो मनुजैर्ज्ञानदर्शिभिः
+स एष प्रकृतिष्ठो हि तस्थुरित्यभिधीयते
+एषा तेऽऽन्वीक्षिकी विद्या चतुर्थी सांपरायिकी
+शतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा
+यथा दीपसहस्राणि दीपान्मर्त्याः प्रकुर्वते
+संदधेऽर्धं महीं कृत्स्नां दिवमर्धं प्रजापतिः
+शाश्वतं स्थानमचलं दुष्प्रापमकृतात्मभिः
+न चोदकस्य स्पर्शेन लिप्यते तत्र पुष्करम्
+गुणानां प्रसवत्वाच्च तथा प्रसवधर्मवान्
+मनसा स च मे प्रश्नो दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+अत्याशित्वमकारुण्यं सुखदुःखोपसेवनम्
+सत्त्वस्य तु रजो दृष्टं रजसश्च तमस्तथा
+कर्तृत्वाच्चापि बीजानां बीजधर्मी तथोच्यते
+वक्तव्यमधिभूतं तु वह्निस्तत्राधिदैवतम्
+कस्तपा अतपाः प्रोक्तः कोऽसौ पुरुष उच्यते
+वाताधिक्यं भवत्येव तस्माद्धि न समाचरेत्
+स निमज्जति कालस्य यदैकत्वं न बुध्यते
+यैराविष्टानि भूतानि अहन्यहनि पार्थिव
+वेदवेद्यं न जानीते वेदभारवहो हि सः
+सांख्यज्ञानं मया प्रोक्तं योगज्ञानं निबोध मे
+पश्यंस्तथैवापश्यंश्च पश्यत्यन्यस्तथानघ
+अहःक्षयमथो बुद्ध्वा निशि स्वप्नमनास्तथा
+दिवास्वप्ने विवादे च प्रमादेषु च वै रतिः
+परित्यज्य क्षयमिह अक्षयं धर्ममास्थितः
+अजावुभावप्रजौ च अक्षयौ चाप्युभावपि
+एवं युक्तस्य तु मुनेर्लक्षणान्युपधारयेत्
+पञ्चानामिन्द्रियाणां तु दोषानाक्षिप्य पञ्चधा
+तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच���यते
+क्रियमाणैर्न कम्पेत युक्तस्यैतन्निदर्शनम्
+नृत्यवादित्रगीतानामज्ञानाच्छ्रद्दधानता
+नालं चालयितुं शक्यस्तथा युक्तस्य लक्षणम्
+सरस्वतीह वाग्भूता शरीरं ते प्रवेक्ष्यति
+कृष्णश्यावच्छविच्छायः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+तस्माज्ज्ञानं सर्वतो मार्गितव्यं; सर्वत्रस्थं चैतदुक्तं मया ते
+शाश्वतं चाव्ययं चैव अक्षरं चाभयं च यत्
+अष्टमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+चक्षुः पश्यति रूपाणि मनसा तु न चक्षुषा
+इहैव परिवर्तन्ते तिर्यग्योनिप्रवेशिनः
+अथोक्तस्तु मया राजन्राजा विश्वावसुस्तदा
+अनेनाप्रतिबोधेन प्रधानं प्रवदन्ति तम्
+त्वं चैवान्ये च विद्वांसस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+अरिष्टानि तु वक्ष्यामि विहितानि मनीषिभिः
+सर्वगन्धान्रसांश्चैव धारयेत समाहितः
+ज्ञानिनां संभवं श्रेष्ठं स्थानमव्रणमच्युतम्
+नित्यत्वादक्षरत्वाच्च क्षराणां तत्त्वतोऽन्यथा
+नवमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+ततः समभवत्सर्वमक्षयाव्ययमव्रणम्
+अक्षयं पुरुषं प्राहुः क्षयो ह्यस्य न विद्यते
+रजःसत्त्वसमायुक्तो मनुष्येषूपपद्यते
+मनस्युपरते राजन्निन्द्रियोपरमो भवेत्
+न चोदकस्य स्पर्शेन मत्स्यो लिप्यति सर्वशः
+योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः
+एतावन्ति त्वरिष्टानि विदित्वा मानवोऽऽत्मवान्
+तेनैतन्नाभिनन्दन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+आत्मच्छायाकृतीभूतं तेऽपि संवत्सरायुषः
+कोटिशश्च करोत्येष प्रत्यगात्मानमात्मना
+सात्त्विकस्योत्तमं स्थानं राजसस्येह मध्यमम्
+परचक्षुषि चात्मानं ये न पश्यन्ति पार्थिव
+तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+रात्रिरेतावती चैव मनसश्च नराधिप
+एवं हि परिसंख्याय सांख्याः केवलतां गताः
+स युक्तः पश्यति ब्रह्म यत्तत्परममव्ययम्
+अहंकारं तथा बुद्धौ बुद्धिं च प्रकृतावपि
+वागध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+तथैव ध्रुवमित्याहुः पूर्णेन्दुं दीपमेव च
+योगेन लोकान्विचरन्सुखं संन्यस्य चानघ
+तयोः शकलयोर्मध्यमाकाशमकरोत्प्रभुः
+कृत्वा द्वादशधात्मानमादित्यो ज्वलदग्निवत्
+एतस्यापि च संख्यानं वेदवेदाङ्गपारगैः
+उन्मज्जति हि कालस्य ममत्वेनाभिसंवृतः
+कर्तृत्वाच्चैव योनीनां योनिधर्मा तथोच्यते
+पित्रा ते मुनिभिश्चैव ततोऽहमनुमानितः
+निशायाः प्रथमे यामे चोदना द���वादश स्मृताः
+जन्ममृत्युभयाद्योगाः सांख्याश्च परमैषिणः
+हस्तावध्यात्ममित्याहुर्यथासांख्यनिदर्शनम्
+सगुणं निर्गुणं चैव यथाशास्त्रनिदर्शनम्
+अतिद्युतिरतिप्रज्ञा अप्रज्ञा चाद्युतिस्तथा
+विश्वाव्यक्तं परं विद्याद्भूतभव्यभयंकरम्
+मया प्रोक्तानुपूर्व्येण संहारमपि मे शृणु
+अन्य एव तथा मत्स्यस्तथान्यदुदकं स्मृतम्
+ततः सशिष्येण मया सूर्येणेव गभस्तिभिः
+सांख्यदर्शनमेतत्ते परिसंख्यातमुत्तमम्
+पञ्चविंशोऽभिमन्येत नान्योऽस्ति परमो मम
+सर्वभूतदयावन्तः केवलं ज्ञानमास्थिताः
+सृजत्यहंकारमृषिर्भूतं दिव्यात्मकं तथा
+कूर्मपृष्ठसमा भूमिर्भवत्यथ समन्ततः
+स्ववेददक्षिणायाथ विमर्दे मातुलेन ह
+तपाः प्रकृतिरित्याहुरतपा निष्कलः स्मृतः
+चतुर्विंशतिरुक्तानि यथाश्रुति निदर्शनात्
+देवतायतनस्थस्तु षड्रात्रेण स मृत्युभाक्
+सांख्ययोगाश्च तत्त्वज्ञा यथाश्रुतिनिदर्शनात्
+यजूंषि नोपयुक्तानि क्षिप्रमिच्छामि वेदितुम्
+रस एवाधिभूतं तु आपस्तत्राधिदैवतम्
+दानेन चानुग्रहणमस्पृहार्थे परार्थता
+त्वगध्यात्ममिति प्राहुस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+शौचमार्जवमाचारमलौल्यं हृद्यसंभ्रमः
+तत्रोपनिषदं चैव परिशेषं च पार्थिव
+चतुरश्चापरान्पुत्रान्देहात्पूर्वं महानृषिः
+त्रीणि कल्पसहस्राणि एतेषामहरुच्यते
+यदा तु मन्यतेऽन्योऽहमन्य एष इति द्विजः
+ततोऽनुव्याहृतं श्रुत्वा गते देवे विभावसौ
+अतः परं प्रवक्ष्यामि योगानामपि दर्शनम्
+यथैव बुध्यते मत्स्यस्तथैषोऽप्यनुबुध्यते
+कर्तृत्वात्प्रकृतीनां तु तथा प्रकृतिधर्मिता
+ये त्वन्यथैव पश्यन्ति न सम्यक्तेषु दर्शनम्
+अधः श्रोत्रेन्द्रियग्राम उत्पद्यति नराधिप
+पायुनोत्क्रममाणस्तु मैत्रं स्थानमवाप्नुयात्
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+अक्षेपसर्गयोःकर्ता निश्चलः पुरुषः स्मृतः
+अविज्ञानादमर्षाच्च भास्करस्य महात्मनः
+शीर्णनाभि यथा चक्रं छिद्रं सोमं प्रपश्यति
+तत्स्थत्वादनुपश्यन्ति एक एवेति साधवः
+हृदयं सर्वभूतानां पर्वणोऽङ्गुष्ठमात्रकः
+रात्रिरेतावती चास्य प्रतिबुद्धो नराधिप
+वयं तु राजन्पश्याम एकमेव तु निश्चयात्
+साङ्गोपाङ्गानपि यदि पञ्च वेदानधीयते
+एतावदुक्त्वा भगवानस्तमेवाभ्यवर्तत
+रात्रिमेतावतीं चास्य प्राहुरध्यात्मचि���्तकाः
+एषा ते व्यक्ततो राजन्विभूतिरनुवर्णिता
+निशि चाहनि चात्मानं योजयेत्परमात्मनि
+महतस्तमसो मध्ये स्थितं ज्वलनसंनिभम्
+बोद्धव्यमधिभूतं तु क्षेत्रज्ञोऽत्राधिदैवतम्
+ये त्वन्ये तत्त्वकुशलास्तेषामेतन्निदर्शनम्
+मुहूर्तं मृष्यतां तावद्यावदेनं विचिन्तये
+अधिभूतं तथानन्दो दैवतं च प्रजापतिः
+अचेतनश्चैष मतः प्रकृतिस्थश्च पार्थिव
+मनस्तथैवाहंकारे प्रतिष्ठाप्य नराधिप
+तथैव लोमहर्षाच्च पुराणमवधारितम्
+संवत्सरमुषित्वाण्डे निष्क्रम्य च महामुनिः
+भक्षयामास बलवान्वायुरष्टात्मको बली
+किमत्र ब्रह्मण्यमृतं किं च वेद्यमनुत्तमम्
+मुहूर्तं सह्यतां दाहस्ततः शीतीभविष्यसि
+तथा वेद्यमवेद्यं च वेदविद्यो न विन्दति
+भोजनानामपर्याप्तिस्तथा पेयेष्वतृप्तता
+समता सत्यमानृण्यं मार्दवं ह्रीरचापलम्
+ज्ञानं ज्ञेयं तथाज्ञो ज्ञः कस्तपा अतपास्तथा
+यथा तथैनं पश्यन्ति न नित्यं प्राकृता जनाः
+तमप्यनुपमात्मानं विश्वं शंभुः प्रजापतिः
+गुणवांश्चाप्यगुणवान्यथातत्त्वं निबोध मे
+अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+मनसि व्याकुले चक्षुः पश्यन्नपि न पश्यति
+उदीरिता मया तुभ्यं पञ्चविंशेऽधि धिष्ठिता
+सर्वतःश्रुतिमाँल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति
+घ्राणमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+न चेन्द्रियाणि पश्यन्ति मन एवात्र पश्यति
+अहंकारं महानात्मा भूतभव्यभविष्यवित्
+तैलपात्रं यथा पूर्णं कराभ्यां गृह्य पूरुषः
+चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे शृणु
+ब्रह्माणमाप्नोति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
+बीजमेतत्पुरस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीम्
+तस्य द्वावनुपश्येत तमेकमिति साधवः
+न मत्तः परमस्तीति नित्यमेवाभिमन्यते
+प्रतीक्षमाणस्तत्कालं यत्कालं प्रति तद्भवेत्
+गन्ध एवाधिभूतं तु पृथिवी चाधिदैवतम्
+तथैव च सहस्रांशुं सप्तरात्रेण मृत्युभाक्
+गन्धवासो विहारेषु शयनेष्वासनेषु च
+ब्रह्मादीनां खेचराणां क्षितौ च; ये चाधस्तात्संवसन्ते नरेन्द्र
+उपस्थोऽध्यात्ममित्याहुर्यथायोगनिदर्शनम्
+चक्षुरध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+इन्द्रियाणां हि सर्वेषामीश्वरं मन उच्यते
+मनश्चरति राजेन्द्र चरितं सर्वमिन्द्रियैः
+सोपानमारुहेद्भीतस्तर्ज्यमानोऽसिपाणिभिः
+पञ्च कल्पसहस्राणि द्विगुणान्यहरु��्यते
+कालेन महता राजञ्श्रुतिरेषा सनातनी
+पाषाण इव मेघोत्थैर्यथा बिन्दुभिराहतः
+अन्यः स पुरुषोऽव्यक्तस्त्वध्रुवो ध्रुवसंज्ञकः
+व्याप्तो यज्ञो महाराज पितुस्तव महात्मनः
+प्राप्स्यसे च यदिष्टं तत्सांख्ययोगेप्सितं पदम्
+परापवादेषु रतिर्विवादानां च सेवनम्
+शब्दस्पर्शौ च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+तत्ते दास्यामि प्रीतात्मा मत्प्रसादो हि दुर्लभः
+ततो मां भगवानाह वितरिष्यामि ते द्विज
+तस्यान्ते चापुनर्भावे बुद्धिस्तव भविष्यति
+प्रकृतिस्तथा विकुरुते पुरुषस्य गुणान्बहून्
+तदेवमुपशान्तेन दान्तेनैकान्तशीलिना
+यदेव योगाः पश्यन्ति तत्सांख्यैरपि दृश्यते
+तत्रैव तद्दर्शनं दर्शयन्वै; सम्यक्क्षेम्यं ये पथं संश्रिता वै
+चलां तु प्रकृतिं प्राहुः कारणं क्षेपसर्गयोः
+तस्थुषं पुरुषं सत्त्वमभेद्यमजरामरम्
+कृत्वा चाध्ययनं तेषां शिष्याणां शतमुत्तमम्
+एतान्युत्क्रमणस्थानान्युक्तानि मिथिलेश्वर
+संवत्सरवियोगस्य संभवेयुः शरीरिणः
+अनुग्रसत्यनन्तं हि महात्मा विश्वमीश्वरः
+पादावध्यात्ममित्याहुर्ब्राह्मणास्तत्त्वदर्शिनः
+नाभ्यां वैश्याः पादतश्चापि शूद्राः; सर्वे वर्णा नान्यथा वेदितव्याः
+पायुरध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वार्थदर्शिनः
+अथोक्तश्च मया राजन्राजा गन्धर्वसत्तमः
+तथा हि मृत्युं जयति तत्परेणान्तरात्मना
+शाखाः पञ्चदशेमास्तु विद्या भास्करदर्शिताः
+बीजत्वात्प्रकृतित्वाच्च प्रलयत्वात्तथैव च
+ओंकारमादितः कृत्वा मम देवी सरस्वती
+सूर्यस्य चानुभावेन प्रवृत्तोऽहं नराधिप
+अम्भसा बलिना क्षिप्रमापूर्यत समन्ततः
+अजस्रं जन्मनिधनं चिन्तयित्वा त्रयीमिमाम्
+विसर्गमधिभूतं च मित्रस्तत्राधिदैवतम्
+तत्त्वं शास्त्रं ब्रह्मबुद्ध्या ब्रवीमि; सर्वं विश्वं ब्रह्म चैतत्समस्तम्
+अव्यक्तं प्रकृतिं प्राहुः पुरुषेति च निर्गुणम्
+सत्त्वमानन्द उद्रेकः प्रीतिः प्राकाश्यमेव च
+द्विगुणं योगकृत्यं तु योगानां प्राहुरुत्तमम्
+अहंकारस्त्वसत्कारश्चिन्ता वैरोपसेवनम्
+गुणैर्हि गुणवानेव निर्गुणश्चागुणस्तथा
+न चोपलिप्यते सोऽग्निरुखासंस्पर्शनेन वै
+गुणक्षयत्वात्प्रकृतिः कर्तृत्वादक्षयं बुधाः
+शीतीभूतं च मां दृष्ट्वा भगवानाह भास्करः
+ज्ञानान्मोक्षो जायते पूरुषाणां; नास्त्यज्ञानादेवमाहुर्नरेन्द्र
+महता तपसा देवस्तपिष्ठः सेवितो मया
+यावद्धि प्रलयस्तात सूक्ष्मेणाष्टगुणेन वै
+मिषतो देवलस्यापि ततोऽर्धं हृतवानहम्
+यत्र दृश्येत मुञ्चन्वै प्राणान्मैथिलसत्तम
+जयेच्च मृत्युं योगेन तत्परेणान्तरात्मना
+मयादित्यादवाप्तानि यजूंषि मिथिलाधिप
+यथास्य जन्मनिधने न भवेतां पुनः पुनः
+संज्ञालोपो निरूष्मत्वं सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+रुद्रप्रधानानपरान्विद्धि योगान्परंतप
+विवृतं च ततो मेऽऽस्यं प्रविष्टा च सरस्वती
+एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित्
+तेनैव चाथ देहेन विचरन्ति दिशो दश
+जिह्वामध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वनिदर्शनम्
+ऊर्ध्वस्रोतस्तथा तिर्यगुत्पद्यति नराधिप
+प्राप्य ज्ञानं ब्राह्मणात्क्षत्रियाद्वा; वैश्याच्छूद्रादपि नीचादभीक्ष्णम्
+मध्ये सुप्त्वा परे यामे द्वादशैव तु चोदनाः
+रजस्तामससत्त्वैश्च युक्तो मानुष्यमाप्नुयात्
+ततः शतसहस्रांशुरव्यक्तेनाभिचोदितः
+अनेन कारणेनैतदव्यक्तं स्यादचेतनम्
+मूर्धतश्चोत्पतेद्धूमः सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+यदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+चतुर्विधं प्रजाजालं निर्दहत्याशु तेजसा
+सस्नेहः सहवासाच्च साभिमानश्च नित्यशः
+ब्रह्मास्यतो ब्राह्मणाः संप्रसूता; बाहुभ्यां वै क्षत्रियाः संप्रसूताः
+जराय्वण्डस्वेदजातमुद्भिज्जं च नराधिप
+मरणं चान्धतामिस्रं तामिस्रं क्रोध उच्यते
+तामसानां तु संघातं प्रवक्ष्याम्युपधार्यताम्
+सप्तमं सर्गमित्याहुरेतदैन्द्रियकं स्मृतम्
+स केवलं मूढमतिर्ज्ञानभारवहः स्मृतः
+योऽरुन्धतीं न पश्येत दृष्टपूर्वां कदाचन
+सूर्यादः सूर्य इति च विद्याविद्ये तथैव च
+महात्मभिरनुप्रोक्तां कालसंख्यां निबोध मे
+श्रूयतां यद्भवानस्मान्प्रश्नं संपृष्टवानिह
+शब्दस्तत्राधिभूतं तु दिशस्तत्राधिदैवतम्
+संयतात्मा भयात्तेषां न पात्राद्बिन्दुमुत्सृजेत्
+न तु पश्यति पश्यंस्तु यश्चैनमनुपश्यति
+ततः शतपथं कृत्स्नं सरहस्यं ससंग्रहम्
+आकाशमप्यतिनदन्मनो ग्रसति चारिकम्
+बुद्धश्चोक्तो यथातत्त्वं मया श्रुतिनिदर्शनात्
+निश्चलोर्ध्वशिखस्तद्वद्युक्तमाहुर्मनीषिणः
+दश कल्पसहस्राणि पादोनान्यहरुच्यते
+श्रद्धातव्यं श्रद्दधानेन नित्यं; न श्रद्धिनं जन्ममृत्यू विशेताम्
+यथाश्रुतं यथादृष्टं तत्त्वेन नृपसत्तम
+ततः कालाग्निमासाद्य तदम्भो याति संक्षयम्
+वेदेषु चाष्टगुणितं योगमाहुर्मनीषिणः
+पृथक्पृथक्तु पश्यन्ति येऽल्पबुद्धिरता नराः
+यथाभिलषितं मार्गं तथा तच्चोपपादितम्
+द्रष्टव्यौ नित्यमेवैतौ तत्परेणान्तरात्मना
+तथैवोत्तरमाणस्य एकाग्रमनसस्तथा
+परं गुह्यमिमं प्रश्नं शृणुष्वावहितो नृप
+एतद्विशन्ति भूतानि सर्वाणीह महायशाः
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च शृणुष्व मे
+केवलेनेह पुण्येन गतिमूर्ध्वामवाप्नुयात्
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+तमसश्च तथा सत्त्वं सत्त्वस्याव्यक्तमेव च
+चतुर्थं सर्गमित्येतन्मानसं परिचक्षते
+महतश्चाप्यहंकार उत्पद्यति नराधिप
+मनः षोडशकं प्राहुरध्यात्मगतिचिन्तकाः
+एतस्यापि निशामाहुस्तृतीयमिह कुर्वतः
+तुष्टश्च तुष्ट्या परयाभिनन्द्य; प्रदक्षिणं मम कृत्वा महात्मा
+तथा वर्णा ज्ञानहीनाः पतन्ते; घोरादज्ञानात्प्राकृतं योनिजालम्
+यदात्मानं न जानीते तदाव्यक्तमिहोच्यते
+द्वितीयं सर्गमित्याहुरेतद्बुद्ध्यात्मकं स्मृतम्
+अध्यात्ममधिभूतं च अधिदैवं च श्रूयताम्
+कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ
+अजौ नित्यावुभौ प्राहुरध्यात्मगतिनिश्चयाः
+ततोऽन्वचिन्तयमहं भूयो देवीं सरस्वतीम्
+चतुर्विंशतिकान्प्रश्नान्पृष्ट्वा वेदस्य पार्थिव
+अनित्यं नित्यमव्यक्तमेवमेतद्धि शुश्रुम
+सर्वे वर्णा ब्राह्मणा ब्रह्मजाश्च; सर्वे नित्यं व्याहरन्ते च ब्रह्म
+ते वध्यमाना अन्योन्यं गुणैर्हारिभिरव्ययाः
+ततो मामाह भगवानास्यं स्वं विवृतं कुरु
+तमसो लक्षणानीह भक्षाणामभिरोचनम्
+गच्छेत्प्राप्याक्षयं कृत्स्नमजन्म शिवमव्ययम्
+बाढमित्येव कृत्वा स तूष्णीं गन्धर्व आस्थितः
+आत्मारामेण बुद्धेन योक्तव्योऽऽत्मा न संशयः
+घ्राणेन गन्धवहनं नेत्राभ्यां सूर्यमेव च
+प्रकृतेर्विक्रियापत्तिः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+अतीन्द्रियमबीजं च जन्ममृत्युतमोनुदम्
+राजन्गच्छस्वैतदर्थस्य पारं; सम्यक्प्रोक्तं स्वस्ति तेऽस्त्वत्र नित्यम्
+न शक्यो निर्गुणस्तात गुणीकर्तुं विशां पते
+तत्त्वानां सर्गसंख्या च कालसंख्या तथैव च
+मोहोऽप्रकाशस्तामिस्रमन्धतामिस्रसंज्ञितम्
+पञ्चविंशतिमं प्रश्नं पप्रच्छान्वीक्षिकीं तथा
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च पञ्चमः
+बाहुभ्यामिन्द्रमित्याहुरुरसा रुद्रमेव च
+अपूर्वमक्षयं क्षय्यमेतत्प्रश्नमनुत्तमम्
+इन्द्रियग्राममखिलं मनस्यभिनिवेश्य ह
+पार्श्वाभ्यां मरुतो देवान्नासाभ्यामिन्दुमेव च
+तथैव मित्रं पुरुषं वरुणं प्रकृतिं तथा
+वेद्यावेद्यं तथा राजन्नचलं चलमेव च
+ते व्यक्तं निरयं घोरं प्रविशन्ति पुनः पुनः
+प्रतिभामपवर्गं च प्रतिसंहृत्य मैथिल
+न तु बुध्यति गन्धर्व प्रकृतिः पञ्चविंशकम्
+इष्टानिष्टवियोगानां कृतानामविकत्थनम्
+सर्वे च शिष्याः शुचयो गताः परमहर्षिताः
+सा मूर्तिः सर्वभूतानामित्येवमनुशुश्रुम
+यथा संहरते जन्तून्ससर्ज च पुनः पुनः
+चोदयामास भगवानव्यक्तोऽहंकृतं नरम्
+ततोऽहमर्घ्यं विधिवत्सरस्वत्यै न्यवेदयम्
+पृथिवीं जघनेनाथ ऊरुभ्यां तु प्रजापतिम्
+पुण्यपापेन मानुष्यमधर्मेणाप्यधोगतिम्
+विरजस्कमलं नित्यमनन्तं शुद्धमव्रणम्
+पुष्करं त्वन्यदेवात्र तथान्यदुदकं स्मृतम्
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+विश्वेदेवान्मुखेनाथ दिशः श्रोत्रेण चाप्नुयात्
+सुमन्तुनाथ पैलेन तथा जैमिनिना च वै
+जङ्घाभ्यां तु वसून्देवानाप्नुयादिति नः श्रुतम्
+विज्ञाय तद्धि मन्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः
+विनष्टेऽम्भसि राजेन्द्र जाज्वलीत्यनलो महान्
+तस्थौ ब्रह्मा तस्थिवांश्चापरो य;स्तस्मै नित्यं मोक्षमाहुर्द्विजेन्द्राः
+एते प्रधानस्य गुणास्त्रयः पुरुषसत्तम
+सांख्याः सर्वे सांख्यधर्मे रताश्च; तद्वद्योगा योगधर्मे रताश्च
+एतेषां सह संवासं विवासं चैव नित्यशः
+प्राणायामो हि सगुणो निर्गुणं धारणं मनः
+वेदार्थं ये न जानन्ति वेद्यं गन्धर्वसत्तम
+जायन्ते च म्रियन्ते च यस्मिन्नेते यतश्च्युताः
+न चोदुम्बरसंयोगैर्मशकस्तत्र लिप्यते
+मत्स्येवोदकमन्वेति प्रवर्तति प्रवर्तनात्
+ग्रीवायास्तमृषिश्रेष्ठं नरमाप्नोत्यनुत्तमम्
+सर्गं तु षष्ठमित्याहुर्बहुचिन्तात्मकं स्मृतम्
+न तवाविदितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान्
+यदा तु पश्यतेऽत्यन्तमहन्यहनि काश्यप
+द्वंद्वमेषां त्रयाणां तु संनिपातं च तत्त्वतः
+अव्यक्ताच्च महानात्मा समुत्पद्यति पार्थिव
+पद्भ्यामुत्क्रममाणस्य वैष्णवं स्थानमुच्यते
+पश्यापश्यं योऽनुपश्येत्क्षेमं तत्त्वं च काश्यप
+दैवतान्यवजानाति ब्राह्मणैश्च विरुध्यते
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+उपयुङ्क्ते च तानेव स चैवाज्ञः स्वभावतः
+मन्यन्ते यतयः शुद्धा अध्यात्मविगतज्वराः
+एवं हि परिसंख्याय ततो ध्यायेत केवलम्
+चक्रे सपरिशेषं च हर्षेण परमेण ह
+तिर्यक्स्रोतस्त्वधःस्रोत उत्पद्यति नराधिप
+ये चाप्यन्ये मोक्षकामा मनुष्या;स्तेषामेतद्दर्शनं ज्ञानदृष्टम्
+अन्यं च मशकं विद्यादन्यच्चोदुम्बरं तथा
+शाश्वतं चाव्ययं चैव ईशानं ब्रह्म चाव्ययम्
+अन्योन्यमभिमन्यन्ते अन्योन्यस्पर्धिनस्तथा
+अथास्य नेष्टं मरणं स्थातुमिच्छेदिमां क्रियाम्
+तपतां च वरिष्ठाय निषण्णस्तत्परायणः
+मनो ग्रसति सर्वात्मा सोऽहंकारः प्रजापतिः
+चतुर्थी राजशार्दूल विद्यैषा सांपरायिकी
+शब्दं स्पर्शं तथा रूपं रसं गन्धं तथैव च
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+यथा मुञ्ज इषीकायास्तथैवैतद्धि जायते
+मथ्नामि मनसा तात दृष्ट्वा चान्वीक्षिकीं पराम्
+चराचरा नरश्रेष्ठ इत्येवमनुशुश्रुम
+अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः
+अकार्पण्यमसंरम्भः क्षमा धृतिरहिंसता
+देवाः पितॄणां च सुता देवैर्लोकाः समावृताः
+यथार्षेणेह विधिना चरतावमतेन ह
+अव्यक्तस्य नरश्रेष्ठ कालसंख्यां निबोध मे
+विश्वावसुस्ततो राजन्वेदान्तज्ञानकोविदः
+शिष्याणामखिलं कृत्स्नमनुज्ञातं ससंग्रहम्
+सुखं शुद्धित्वमारोग्यं संतोषः श्रद्दधानता
+एतेनाधिष्ठितश्चैव सृजते संहरत्यपि
+एतद्धि योगं योगानां किमन्यद्योगलक्षणम्
+एतानि नव सर्गाणि तत्त्वानि च नराधिप
+श्रोत्रमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+विश्वाविश्वेति यदिदं गन्धर्वेन्द्रानुपृच्छसि
+सर्वभूतदया चैव सत्त्वस्यैते गुणाः स्मृताः
+उपेक्षकत्वादन्यत्वादभिमानाच्च केवलम्
+विचरन्नमितप्राणस्तिर्यगूर्ध्वमधस्तथा
+अबुध्यमानां प्रकृतिं बुध्यते पञ्चविंशकः
+अन्यश्च राजन्नवरस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश
+ज्ञानं तु प्रकृतिं प्राहुर्ज्ञेयं निष्कलमेव च
+युक्तस्य तु महाराज लक्षणान्युपधारयेत्
+केवलाकेवलं चाद्यं पञ्चविंशात्परं च यत्
+परितापोऽपहरणं ह्रीनाशोऽनार्जवं तथा
+अहंकारिकमध्यात्ममाहुस्तत्त्वनिदर्शनम्
+कृत्स्नस्य चैव जगतस्तिष्ठन्त्यनपगाः सदा
+एवमुक्त्वा संप्रयातो दिवं स; विभ्राजन्वै श्रीमता दर्शनेन
+चिन्तये तत्र चागत्य गन्धर्वो मामपृच्छत
+जन्ममृत्युभयाद्भीता योगाः सांख्याश्च काश्यप
+विद्योपेतं धनं कृत्वा कर्मणा नित्यकर्मणि
+रजस्तमोभ्यां संयुक्तस्तिर्यग्योनिषु जायते
+जगद्दग्ध्वामितबलः केवलं जगतीं ततः
+श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि
+दर्पो द्वेषोऽतिवादश्च एते प्रोक्ता रजोगुणाः
+मनसस्तु समुद्भूता महाभूता नराधिप
+एवमप्रतिबुद्धश्च बुध्यमानश्च तेऽनघ
+आदौ मध्ये तथा चान्ते यथातत्त्वेन तत्त्ववित्
+तस्माज्ज्ञानं तत्त्वतोऽन्वेषितव्यं; येनात्मानं मोक्षयेज्जन्ममृत्योः
+शवगन्धमुपाघ्राति सुरभिं प्राप्य यो नरः
+पञ्चमं सर्गमित्याहुर्भौतिकं भूतचिन्तकाः
+भेदः परुषता चैव कामक्रोधौ मदस्तथा
+त्रिगुणं गुणकर्तृत्वादविश्वो निष्कलस्तथा
+प्रीतेन चाहं विभुना सूर्येणोक्तस्तदानघ
+कर्णनासावनमनं दन्तदृष्टिविरागिता
+गृहमागत्य संहृष्टोऽचिन्तयं वै सरस्वतीम्
+रजोगुणानां संघातो रूपमैश्वर्यविग्रहे
+अव्यक्तैकत्वमित्याहुर्नानात्वं पुरुषस्तथा
+एकान्तदर्शना वेदाः सर्वे विश्वावसो स्मृताः
+ततो विदह्यमानोऽहं प्रविष्टोऽम्भस्तदानघ
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+पृष्टवाननुपूर्वेण प्रश्नमुत्तममर्थवत्
+एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मे शृणु
+अन्योन्यं स्पृहयन्त्येते अन्योन्यस्य हिते रताः
+भ्रूभ्यां चैवाश्विनौ देवौ ललाटेन पितॄनथ
+षड्विंशमनुपश्यन्ति शुचयस्तत्परायणाः
+स्थिरत्वादिन्द्रियाणां तु निश्चलत्वात्तथैव च
+मनोऽध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+स्पर्श एवाधिभूतं तु पवनश्चाधिदैवतम्
+सा मूर्तिः सर्वभूतानामित्येवमनुशुश्रुम
+प्रकृतेर्विक्रियापत्तिः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+तस्माज्ज्ञानं तत्त्वतोऽन्वेषितव्यं; येनात्मानं मोक्षयेज्जन्ममृत्योः
+शब्दस्तत्राधिभूतं तु दिशस्तत्राधिदैवतम्
+प्राप्य ज्ञानं ब्राह्मणात्क्षत्रियाद्वा; वैश्याच्छूद्रादपि नीचादभीक्ष्णम्
+प्रकृतिर्गुणान्विकुरुते स्वच्छन्देनात्मकाम्यया
+तेनैतन्नाभिनन्दन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+मनः षोडशकं प्राहुरध्यात्मगतिचिन्तकाः
+तेनैव चाथ देहेन विचरन्ति दिशो दश
+ऊर्ध्वस्रोतस्तथा तिर्यगुत्पद्यति नराधिप
+सात्त्विकस्योत्तमं स्थानं राजसस्येह मध्यमम्
+स्पर्श एवाधिभूतं तु पवनश्चाधिदैवतम्
+कालेन महता राजञ्श्रुतिरेषा सनातनी
+जङ्घाभ्यां तु वसून्देवा��ाप्नुयादिति नः श्रुतम्
+ततः कालाग्निमासाद्य तदम्भो याति संक्षयम्
+एतद्विशन्ति भूतानि सर्वाणीह महायशाः
+बुद्धिरध्यात्ममित्याहुर्यथावेदनिदर्शनम्
+विश्वावसुस्ततो राजन्वेदान्तज्ञानकोविदः
+ततो मामाह भगवानास्यं स्वं विवृतं कुरु
+तपाः प्रकृतिरित्याहुरतपा निष्कलः स्मृतः
+ते वै पितृभ्यः पितरः श्रूयन्ते राजसत्तम
+मध्ये सुप्त्वा परे यामे द्वादशैव तु चोदनाः
+अहंकारिकमध्यात्ममाहुस्तत्त्वनिदर्शनम्
+मनोऽध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+अपूर्वमक्षयं क्षय्यमेतत्प्रश्नमनुत्तमम्
+चिन्तये तत्र चागत्य गन्धर्वो मामपृच्छत
+तथैवोत्तरमाणस्य एकाग्रमनसस्तथा
+इन्द्रियग्राममखिलं मनस्यभिनिवेश्य ह
+वरं वृणीष्व विप्रर्षे यदिष्टं ते सुदुर्लभम्
+विसर्गमधिभूतं च मित्रस्तत्राधिदैवतम्
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+स केवलं मूढमतिर्ज्ञानभारवहः स्मृतः
+कर्णनासावनमनं दन्तदृष्टिविरागिता
+परित्यज्य क्षयमिह अक्षयं धर्ममास्थितः
+ये त्वन्ये तत्त्वकुशलास्तेषामेतन्निदर्शनम्
+एतद्धि योगं योगानां किमन्यद्योगलक्षणम्
+परं गुह्यमिमं प्रश्नं शृणुष्वावहितो नृप
+विश्वेदेवान्मुखेनाथ दिशः श्रोत्रेण चाप्नुयात्
+पद्भ्यामुत्क्रममाणस्य वैष्णवं स्थानमुच्यते
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+ततोऽन्वचिन्तयमहं भूयो देवीं सरस्वतीम्
+अष्टमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+मथ्नामि मनसा तात दृष्ट्वा चान्वीक्षिकीं पराम्
+उपस्थोऽध्यात्ममित्याहुर्यथायोगनिदर्शनम्
+आदौ मध्ये तथा चान्ते यथातत्त्वेन तत्त्ववित्
+मनो ग्रसति सर्वात्मा सोऽहंकारः प्रजापतिः
+अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश
+रात्रिमेतावतीं चास्य प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+नास्ति सांख्यसमं ज्ञानं नास्ति योगसमं बलम्
+सस्नेहः सहवासाच्च साभिमानश्च नित्यशः
+अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+जायन्ते च म्रियन्ते च यस्मिन्नेते यतश्च्युताः
+मनसा स च मे प्रश्नो दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+संवत्सरमुषित्वाण्डे निष्क्रम्य च महामुनिः
+क्रियमाणैर्न कम्पेत युक्तस्यैतन्निदर्शनम्
+न चेन्द्रियव्युपरमे मनस्युपरमो भवेत्
+तमसो लक्षणानीह भक्षाणामभिरोचनम्
+शीतीभूतं च मां दृष्ट्वा भगवानाह भास्करः
+नृत्यवाद���त्रगीतानामज्ञानाच्छ्रद्दधानता
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+रजस्तामससत्त्वैश्च युक्तो मानुष्यमाप्नुयात्
+कृत्स्नधारिणमेव त्वां मन्ये गन्धर्वसत्तम
+शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैर्विविधैर्गीतवादितैः
+न मत्तः परमस्तीति नित्यमेवाभिमन्यते
+ज्ञानान्मोक्षो जायते पूरुषाणां; नास्त्यज्ञानादेवमाहुर्नरेन्द्र
+तावुभावेकचर्यौ तु उभावनिधनौ स्मृतौ
+मनस्युपरते राजन्निन्द्रियोपरमो भवेत्
+एतावन्ति त्वरिष्टानि विदित्वा मानवोऽऽत्मवान्
+द्वितीयं सर्गमित्याहुरेतद्बुद्ध्यात्मकं स्मृतम्
+ततः समभवत्सर्वमक्षयाव्ययमव्रणम्
+वेदवेद्यं न जानीते वेदभारवहो हि सः
+ब्रह्मादीनां खेचराणां क्षितौ च; ये चाधस्तात्संवसन्ते नरेन्द्र
+अक्षयत्वात्प्रजनने अजमत्राहुरव्ययम्
+मया प्रोक्तानुपूर्व्येण संहारमपि मे शृणु
+तस्थौ ब्रह्मा तस्थिवांश्चापरो य;स्तस्मै नित्यं मोक्षमाहुर्द्विजेन्द्राः
+तमप्रतिबलं भीममाकाशं ग्रसतेऽऽत्मना
+अजौ नित्यावुभौ प्राहुरध्यात्मगतिनिश्चयाः
+दर्पो द्वेषोऽतिवादश्च एते प्रोक्ता रजोगुणाः
+तस्थुषं पुरुषं सत्त्वमभेद्यमजरामरम्
+पादावध्यात्ममित्याहुर्ब्राह्मणास्तत्त्वदर्शिनः
+मनश्चरति राजेन्द्र चरितं सर्वमिन्द्रियैः
+द्वेषो धर्मविशेषाणामेते वै तामसा गुणाः
+अचेतनश्चैष मतः प्रकृतिस्थश्च पार्थिव
+एतेन केवलं याति त्यक्त्वा देहमसाक्षिकम्
+विश्वाव्यक्तं परं विद्याद्भूतभव्यभयंकरम्
+एषोऽप्ययस्ते राजेन्द्र यथावत्परिभाषितः
+जिह्वामध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वनिदर्शनम्
+प्राप्स्यसे च यदिष्टं तत्सांख्ययोगेप्सितं पदम्
+यथा दीपसहस्राणि दीपान्मर्त्याः प्रकुर्वते
+शवगन्धमुपाघ्राति सुरभिं प्राप्य यो नरः
+यजूंषि नोपयुक्तानि क्षिप्रमिच्छामि वेदितुम्
+मन्यन्ते यतयः शुद्धा अध्यात्मविगतज्वराः
+निश्चलोर्ध्वशिखस्तद्वद्युक्तमाहुर्मनीषिणः
+चतुर्थं सर्गमित्येतन्मानसं परिचक्षते
+कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ
+न चोदकस्य स्पर्शेन मत्स्यो लिप्यति सर्वशः
+निशायाः प्रथमे यामे चोदना द्वादश स्मृताः
+तिर्यक्स्रोतस्त्वधःस्रोत उत्पद्यति नराधिप
+अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहंकार एव च
+एतानि नव सर्गाणि तत्त्वानि च नराधिप
+रात्रिरेतावती चास्य प्रतिबुद्धो नराधिप
+यथास्य जन्मनिधने न भवेतां पुनः पुनः
+सांख्यज्ञानं मया प्रोक्तं योगज्ञानं निबोध मे
+अबुध्यमानां प्रकृतिं बुध्यते पञ्चविंशकः
+अथोक्तश्च मया राजन्राजा गन्धर्वसत्तमः
+शाश्वतं चाव्ययं चैव ईशानं ब्रह्म चाव्ययम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+बाहुभ्यामिन्द्रमित्याहुरुरसा रुद्रमेव च
+अन्यो ह्यग्निरुखाप्यन्या नित्यमेवमवैहि भोः
+अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः
+योगेन लोकान्विचरन्सुखं संन्यस्य चानघ
+रजोगुणानां संघातो रूपमैश्वर्यविग्रहे
+पायुनोत्क्रममाणस्तु मैत्रं स्थानमवाप्नुयात्
+उपयुङ्क्ते च तानेव स चैवाज्ञः स्वभावतः
+गुणस्वभावस्त्वव्यक्तो गुणानेवाभिवर्तते
+भ्रूभ्यां चैवाश्विनौ देवौ ललाटेन पितॄनथ
+ततः प्रणम्य शिरसा मयोक्तस्तपतां वरः
+मिषतो देवलस्यापि ततोऽर्धं हृतवानहम्
+स्ववेददक्षिणायाथ विमर्दे मातुलेन ह
+यथैव बुध्यते मत्स्यस्तथैषोऽप्यनुबुध्यते
+ज्ञानं ज्ञेयं तथाज्ञो ज्ञः कस्तपा अतपास्तथा
+एतान्युत्क्रमणस्थानान्युक्तानि मिथिलेश्वर
+शाश्वतं स्थानमचलं दुष्प्रापमकृतात्मभिः
+तस्यान्ते चापुनर्भावे बुद्धिस्तव भविष्यति
+ब्रह्माणमाप्नोति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
+अथास्य नेष्टं मरणं स्थातुमिच्छेदिमां क्रियाम्
+तत्स्थत्वादनुपश्यन्ति एक एवेति साधवः
+ऊष्माणं सर्वभूतानां सप्तार्चिषमथाञ्जसा
+तथैवोत्क्रममाणं तु शृणुष्वावहितो नृप
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+शब्दस्पर्शौ च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+सर्वगन्धान्रसांश्चैव धारयेत समाहितः
+न चोपलिप्यते सोऽग्निरुखासंस्पर्शनेन वै
+प्राणायामो हि सगुणो निर्गुणं धारणं मनः
+न चतुर्विंशकोऽग्राह्यो मनुजैर्ज्ञानदर्शिभिः
+अकस्माच्च स्रवेद्यस्य वाममक्षि नराधिप
+द्वंद्वमेषां त्रयाणां तु संनिपातं च तत्त्वतः
+प्रीतेन चाहं विभुना सूर्येणोक्तस्तदानघ
+अत्याशित्वमकारुण्यं सुखदुःखोपसेवनम्
+कर्तृत्वात्प्रकृतीनां तु तथा प्रकृतिधर्मिता
+उन्मज्जति हि कालस्य ममत्वेनाभिसंवृतः
+सर्वतःश्रुतिमाँल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति
+दश पञ्च च प्राप्तानि यजूंष्यर्कान्मयानघ
+देवतायतनस्थस्तु षड्रात्रेण स मृत्युभाक्
+पाषाण इव मेघोत्थैर्यथा बिन्दुभिराहतः
+अध्यात्ममधिभूतं च अधिदैवं च श्रूयताम्
+प्रथमं सर्गमित्येतदाहुः प���राधानिकं बुधाः
+बाढमित्येव कृत्वा स तूष्णीं गन्धर्व आस्थितः
+तमप्रमेयोऽतिबलं ज्वलमानं विभावसुम्
+अजावुभावप्रजौ च अक्षयौ चाप्युभावपि
+अतिद्युतिरतिप्रज्ञा अप्रज्ञा चाद्युतिस्तथा
+शाश्वतं चाव्ययं चैव अक्षरं चाभयं च यत्
+तथैव मित्रं पुरुषं वरुणं प्रकृतिं तथा
+प्रतिष्ठाप्य यथाकामं वेद्यं तदनुचिन्तयम्
+तत्त्वानां सर्गसंख्या च कालसंख्या तथैव च
+तदेवमुपशान्तेन दान्तेनैकान्तशीलिना
+पश्यापश्यं योऽनुपश्येत्क्षेमं तत्त्वं च काश्यप
+एवं हि परिसंख्याय ततो ध्यायेत केवलम्
+सगुणं निर्गुणं चैव यथाशास्त्रनिदर्शनम्
+ये त्वन्यथैव पश्यन्ति न सम्यक्तेषु दर्शनम्
+तथा हि मृत्युं जयति तत्परेणान्तरात्मना
+नालं चालयितुं शक्यस्तथा युक्तस्य लक्षणम्
+अज्ञश्च ज्ञश्च पुरुषस्तस्मान्निष्कल उच्यते
+अक्षेपसर्गयोःकर्ता निश्चलः पुरुषः स्मृतः
+वाताधिक्यं भवत्येव तस्माद्धि न समाचरेत्
+व्याप्तो यज्ञो महाराज पितुस्तव महात्मनः
+एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित्
+विज्ञाय तद्धि मन्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः
+मनसस्तु समुद्भूता महाभूता नराधिप
+श्रद्धातव्यं श्रद्दधानेन नित्यं; न श्रद्धिनं जन्ममृत्यू विशेताम्
+अव्यक्तं प्रकृतिं प्राहुः पुरुषेति च निर्गुणम्
+सूक्ष्ममष्टगुणं प्राहुर्नेतरं नृपसत्तम
+सत्त्वमानन्द उद्रेकः प्रीतिः प्राकाश्यमेव च
+तदा स सर्वविद्विद्वान्न पुनर्जन्म विन्दति
+रात्रिरेतावती चैव मनसश्च नराधिप
+विवृतं च ततो मेऽऽस्यं प्रविष्टा च सरस्वती
+एवं हि परिसंख्याय सांख्याः केवलतां गताः
+संदधेऽर्धं महीं कृत्स्नां दिवमर्धं प्रजापतिः
+कस्तपा अतपाः प्रोक्तः कोऽसौ पुरुष उच्यते
+ततो विदह्यमानोऽहं प्रविष्टोऽम्भस्तदानघ
+प्रतिभामपवर्गं च प्रतिसंहृत्य मैथिल
+निवाते तु यथा दीपो ज्वलेत्स्नेहसमन्वितः
+सूर्यादः सूर्य इति च विद्याविद्ये तथैव च
+गुणवांश्चाप्यगुणवान्यथातत्त्वं निबोध मे
+योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः
+तथैव च सहस्रांशुं सप्तरात्रेण मृत्युभाक्
+तस्माज्ज्ञानं सर्वतो मार्गितव्यं; सर्वत्रस्थं चैतदुक्तं मया ते
+अक्षयं पुरुषं प्राहुः क्षयो ह्यस्य न विद्यते
+सर्वे वर्णा ब्राह्मणा ब्रह्मजाश्च; सर्वे नित्यं व्याहरन्ते च ब्रह्म
+स युक्तः पश्यति ब्रह्म यत्तत्परममव्ययम्
+अधि��ूतं तथानन्दो दैवतं च प्रजापतिः
+अतीन्द्रियमबीजं च जन्ममृत्युतमोनुदम्
+वक्तव्यमधिभूतं तु वह्निस्तत्राधिदैवतम्
+कृत्वा चाध्ययनं तेषां शिष्याणां शतमुत्तमम्
+पार्श्वाभ्यां मरुतो देवान्नासाभ्यामिन्दुमेव च
+यदात्मानं न जानीते तदाव्यक्तमिहोच्यते
+संयतात्मा भयात्तेषां न पात्राद्बिन्दुमुत्सृजेत्
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+अनेनाप्रतिबोधेन प्रधानं प्रवदन्ति तम्
+नित्यत्वादक्षरत्वाच्च क्षराणां तत्त्वतोऽन्यथा
+ततः प्रवृत्तातिशुभा स्वरव्यञ्जनभूषिता
+अहंकाराच्च संभूतं मनो भूतगुणात्मकम्
+अहंकारस्त्वसत्कारश्चिन्ता वैरोपसेवनम्
+एतावदुक्त्वा भगवानस्तमेवाभ्यवर्तत
+न तु बुध्यति गन्धर्व प्रकृतिः पञ्चविंशकम्
+पित्रा ते मुनिभिश्चैव ततोऽहमनुमानितः
+घ्राणमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+एतेषां सह संवासं विवासं चैव नित्यशः
+दैवतान्यवजानाति ब्राह्मणैश्च विरुध्यते
+गृहमागत्य संहृष्टोऽचिन्तयं वै सरस्वतीम्
+श्रूयतां यद्भवानस्मान्प्रश्नं संपृष्टवानिह
+सृजत्योषधिमेवाग्रे जीवनं सर्वदेहिनाम्
+यथा संहरते जन्तून्ससर्ज च पुनः पुनः
+अव्यक्तैकत्वमित्याहुर्नानात्वं पुरुषस्तथा
+दश कल्पसहस्राणि पादोनान्यहरुच्यते
+तामसस्याधमं स्थानं प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+प्रतीक्षमाणस्तत्कालं यत्कालं प्रति तद्भवेत्
+द्रष्टव्यौ नित्यमेवैतौ तत्परेणान्तरात्मना
+अनेन कारणेनैतदव्यक्तं स्यादचेतनम्
+अश्वस्तथैव मिथुनमेवमेवानुदृश्यते
+निशि चाहनि चात्मानं योजयेत्परमात्मनि
+सांख्याः सर्वे सांख्यधर्मे रताश्च; तद्वद्योगा योगधर्मे रताश्च
+मनस्तथैवाहंकारे प्रतिष्ठाप्य नराधिप
+गुणैर्हि गुणवानेव निर्गुणश्चागुणस्तथा
+संज्ञालोपो निरूष्मत्वं सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+एते प्रधानस्य गुणास्त्रयः पुरुषसत्तम
+वयं तु राजन्पश्याम एकमेव तु निश्चयात्
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च पञ्चमः
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+त्वगध्यात्ममिति प्राहुस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+समता सत्यमानृण्यं मार्दवं ह्रीरचापलम्
+अन्योन्यं स्पृहयन्त्येते अन्योन्यस्य हिते रताः
+मरणं चान्धतामिस्रं तामिस्रं क्रोध उच्यते
+षड्विंशः पञ्चविंशं च चतुर्विंशं च पश्यति
+तथेन्द्रियाणि सर्वाणि पश्यन्तीत्यभिचक��षते
+चतुर्विधं प्रजाजालं निर्दहत्याशु तेजसा
+कूर्मपृष्ठसमा भूमिर्भवत्यथ समन्ततः
+सोपानमारुहेद्भीतस्तर्ज्यमानोऽसिपाणिभिः
+यो घृतार्थी खरीक्षीरं मथेद्गन्धर्वसत्तम
+धारणा चैव मनसः प्राणायामश्च पार्थिव
+किमत्र ब्रह्मण्यमृतं किं च वेद्यमनुत्तमम्
+पृथिवीं जघनेनाथ ऊरुभ्यां तु प्रजापतिम्
+पुण्यपापवियुक्तानां स्थानमाहुर्मनीषिणाम्
+रजस्तमोभ्यां संयुक्तस्तिर्यग्योनिषु जायते
+अन्यश्च शश्वदव्यक्तस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+तपतां च वरिष्ठाय निषण्णस्तत्परायणः
+यथाश्रुतं यथादृष्टं तत्त्वेन नृपसत्तम
+अव्यक्तस्तु न जानीते पुरुषो ज्ञः स्वभावतः
+आकाशमप्यतिनदन्मनो ग्रसति चारिकम्
+अव्यक्ताच्च महानात्मा समुत्पद्यति पार्थिव
+उपेक्षकत्वादन्यत्वादभिमानाच्च केवलम्
+कृष्णश्यावच्छविच्छायः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+पायुरध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वार्थदर्शिनः
+विनष्टेऽम्भसि राजेन्द्र जाज्वलीत्यनलो महान्
+प्रकृतिस्तथा विकुरुते पुरुषस्य गुणान्बहून्
+वेदार्थं ये न जानन्ति वेद्यं गन्धर्वसत्तम
+एवमप्रतिबुद्धश्च बुध्यमानश्च तेऽनघ
+अथोक्तस्तु मया राजन्राजा विश्वावसुस्तदा
+सुमन्तुनाथ पैलेन तथा जैमिनिना च वै
+रजःसत्त्वसमायुक्तो मनुष्येषूपपद्यते
+तयोः शकलयोर्मध्यमाकाशमकरोत्प्रभुः
+देवाः पितॄणां च सुता देवैर्लोकाः समावृताः
+तुष्टश्च तुष्ट्या परयाभिनन्द्य; प्रदक्षिणं मम कृत्वा महात्मा
+पञ्चविंशोऽभिमन्येत नान्योऽस्ति परमो मम
+अन्यश्च राजन्नवरस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+परापवादेषु रतिर्विवादानां च सेवनम्
+वाक्च हस्तौ च पादौ च पायुर्मेढ्रं तथैव च
+पश्यंस्तथैवापश्यंश्च पश्यत्यन्यस्तथानघ
+विरजस्कमलं नित्यमनन्तं शुद्धमव्रणम्
+उदीरिता मया तुभ्यं पञ्चविंशेऽधि धिष्ठिता
+रस एवाधिभूतं तु आपस्तत्राधिदैवतम्
+शिष्याणामखिलं कृत्स्नमनुज्ञातं ससंग्रहम्
+गच्छेत्प्राप्याक्षयं कृत्स्नमजन्म शिवमव्ययम्
+न चेन्द्रियाणि पश्यन्ति मन एवात्र पश्यति
+हृदयं सर्वभूतानां पर्वणोऽङ्गुष्ठमात्रकः
+जगद्दग्ध्वामितबलः केवलं जगतीं ततः
+सर्गं तु षष्ठमित्याहुर्बहुचिन्तात्मकं स्मृतम्
+मोहोऽप्रकाशस्तामिस्रमन्धतामिस्रसंज्ञितम्
+त्वं चैवान्ये च विद्वांसस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+पञ्च कल्पसहस्राणि द्विगुणान्��हरुच्यते
+एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मे शृणु
+अहंकारं तथा बुद्धौ बुद्धिं च प्रकृतावपि
+न तु पश्यति पश्यंस्तु यश्चैनमनुपश्यति
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+भेदः परुषता चैव कामक्रोधौ मदस्तथा
+आत्मारामेण बुद्धेन योक्तव्योऽऽत्मा न संशयः
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+सर्वे च शिष्याः शुचयो गताः परमहर्षिताः
+महात्मभिरनुप्रोक्तां कालसंख्यां निबोध मे
+अधः श्रोत्रेन्द्रियग्राम उत्पद्यति नराधिप
+सप्तमं सर्गमित्याहुरेतदैन्द्रियकं स्मृतम्
+बुद्धश्चोक्तो यथातत्त्वं मया श्रुतिनिदर्शनात्
+अनुग्रसत्यनन्तं हि महात्मा विश्वमीश्वरः
+साङ्गोपाङ्गानपि यदि पञ्च वेदानधीयते
+चतुरश्चापरान्पुत्रान्देहात्पूर्वं महानृषिः
+युक्तस्य तु महाराज लक्षणान्युपधारयेत्
+तत्त्वं शास्त्रं ब्रह्मबुद्ध्या ब्रवीमि; सर्वं विश्वं ब्रह्म चैतत्समस्तम्
+न चोदकस्य स्पर्शेन लिप्यते तत्र पुष्करम्
+शाखाः पञ्चदशेमास्तु विद्या भास्करदर्शिताः
+जानुभ्यां च महाभागान्देवान्साध्यानवाप्नुयात्
+राजन्गच्छस्वैतदर्थस्य पारं; सम्यक्प्रोक्तं स्वस्ति तेऽस्त्वत्र नित्यम्
+शीर्णनाभि यथा चक्रं छिद्रं सोमं प्रपश्यति
+तामसानां तु संघातं प्रवक्ष्याम्युपधार्यताम्
+सूर्यस्य चानुभावेन प्रवृत्तोऽहं नराधिप
+सृजत्यहंकारमृषिर्भूतं दिव्यात्मकं तथा
+अन्य एव तथा मत्स्यस्तथान्यदुदकं स्मृतम्
+केवलाकेवलं चाद्यं पञ्चविंशात्परं च यत्
+इहैव परिवर्तन्ते तिर्यग्योनिप्रवेशिनः
+विचरन्नमितप्राणस्तिर्यगूर्ध्वमधस्तथा
+महतश्चाप्यहंकार उत्पद्यति नराधिप
+पञ्चानामिन्द्रियाणां तु दोषानाक्षिप्य पञ्चधा
+द्विगुणं योगकृत्यं तु योगानां प्राहुरुत्तमम्
+महता तपसा देवस्तपिष्ठः सेवितो मया
+पुष्करं त्वन्यदेवात्र तथान्यदुदकं स्मृतम्
+वागध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+यावद्धि प्रलयस्तात सूक्ष्मेणाष्टगुणेन वै
+संवत्सरवियोगस्य संभवेयुः शरीरिणः
+ततः सशिष्येण मया सूर्येणेव गभस्तिभिः
+परचक्षुषि चात्मानं ये न पश्यन्ति पार्थिव
+अभिमानोऽधिभूतं तु भवस्तत्राधिदैवतम्
+रूपमत्राधिभूतं तु सूर्यस्तत्राधिदैवतम्
+कर्तृत्वात्प्रलयानां च तथा प्रलयधर्मिता
+अज्ञानतः कर्मयोनिं भजन्ते; तां तां राजंस्ते यथा यान्त्य���ावम्
+तस्य द्वावनुपश्येत तमेकमिति साधवः
+कर्तृत्वाच्चैव योनीनां योनिधर्मा तथोच्यते
+तथा वर्णा ज्ञानहीनाः पतन्ते; घोरादज्ञानात्प्राकृतं योनिजालम्
+नवमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+वेद्यावेद्यं तथा राजन्नचलं चलमेव च
+यथाभिलषितं मार्गं तथा तच्चोपपादितम्
+गन्धवासो विहारेषु शयनेष्वासनेषु च
+चतुर्विंशतिरुक्तानि यथाश्रुति निदर्शनात्
+अत ऊर्ध्वं महाराज गुणस्यैतस्य तत्त्वतः
+मूर्धतश्चोत्पतेद्धूमः सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+बीजमेतत्पुरस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीम्
+कोटिशश्च करोत्येष प्रत्यगात्मानमात्मना
+शौचमार्जवमाचारमलौल्यं हृद्यसंभ्रमः
+लक्षणं तु प्रसादस्य यथा तृप्तः सुखं स्वपेत्
+एतदुन्मेषमात्रेण विनष्टं स्थाणुजङ्गमम्
+एकान्तदर्शना वेदाः सर्वे विश्वावसो स्मृताः
+चक्षुरध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+तैलपात्रं यथा पूर्णं कराभ्यां गृह्य पूरुषः
+अनादिनिधनो ब्रह्मा नित्यश्चाक्षर एव च
+अव्यक्तस्य नरश्रेष्ठ कालसंख्यां निबोध मे
+तत्रैव तद्दर्शनं दर्शयन्वै; सम्यक्क्षेम्यं ये पथं संश्रिता वै
+अतः परं प्रवक्ष्यामि योगानामपि दर्शनम्
+अम्भसा बलिना क्षिप्रमापूर्यत समन्ततः
+आत्मच्छायाकृतीभूतं तेऽपि संवत्सरायुषः
+शतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा
+षड्विंशमनुपश्यन्ति शुचयस्तत्परायणाः
+गुणानां प्रसवत्वाच्च तथा प्रसवधर्मवान्
+अनित्यं नित्यमव्यक्तमेवमेतद्धि शुश्रुम
+पुण्यपापेन मानुष्यमधर्मेणाप्यधोगतिम्
+एवमुक्त्वा संप्रयातो दिवं स; विभ्राजन्वै श्रीमता दर्शनेन
+त्रीणि कल्पसहस्राणि एतेषामहरुच्यते
+बुद्धीन्द्रियाण्यथैतानि सविशेषाणि मैथिल
+न तवाविदितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान्
+मन्तव्यमधिभूतं तु चन्द्रमाश्चाधिदैवतम्
+प्राहुरेवं महात्मानो मुनयस्तत्त्वदर्शिनः
+स एष प्रकृतिष्ठो हि तस्थुरित्यभिधीयते
+न शक्यो निर्गुणस्तात गुणीकर्तुं विशां पते
+चलां तु प्रकृतिं प्राहुः कारणं क्षेपसर्गयोः
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च शृणुष्व मे
+ग्रीवायास्तमृषिश्रेष्ठं नरमाप्नोत्यनुत्तमम्
+सुखं शुद्धित्वमारोग्यं संतोषः श्रद्दधानता
+ततः शतपथं कृत्स्नं सरहस्यं ससंग्रहम्
+खण्डाभासं दक्षिणतस्तेऽपि संवत्सरायुषः
+ससांख्यधारणं चैव विदित्वा मनुजर्षभ
+पृथक्पृथक्तु पश्यन्ति ये���ल्पबुद्धिरता नराः
+गन्ध एवाधिभूतं तु पृथिवी चाधिदैवतम्
+श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि
+चतुर्थी राजशार्दूल विद्यैषा सांपरायिकी
+बोद्धव्यमधिभूतं तु क्षेत्रज्ञोऽत्राधिदैवतम्
+सर्वतःपाणिपादान्तः सर्वतोक्षिशिरोमुखः
+मत्स्येवोदकमन्वेति प्रवर्तति प्रवर्तनात्
+चक्षुः पश्यति रूपाणि मनसा तु न चक्षुषा
+जिज्ञाससि च मां राजंस्तन्निबोध यथाश्रुतम्
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+जयेच्च मृत्युं योगेन तत्परेणान्तरात्मना
+तमप्यनुपमात्मानं विश्वं शंभुः प्रजापतिः
+ये चाप्यन्ये मोक्षकामा मनुष्या;स्तेषामेतद्दर्शनं ज्ञानदृष्टम्
+यदाज्ञानेन कुर्वीत गुणसर्गं पुनः पुनः
+ते व्यक्तं निरयं घोरं प्रविशन्ति पुनः पुनः
+योऽरुन्धतीं न पश्येत दृष्टपूर्वां कदाचन
+सर्वभूतदयावन्तः केवलं ज्ञानमास्थिताः
+विष्ठां तत्रानुपश्येत न मण्डं नापि वा घृतम्
+दिवास्वप्ने विवादे च प्रमादेषु च वै रतिः
+स निमज्जति कालस्य यदैकत्वं न बुध्यते
+सर्वभूतदया चैव सत्त्वस्यैते गुणाः स्मृताः
+यदा तु मन्यतेऽन्योऽहमन्य एष इति द्विजः
+ते वध्यमाना अन्योन्यं गुणैर्हारिभिरव्ययाः
+रुद्रप्रधानानपरान्विद्धि योगान्परंतप
+अजस्रं जन्मनिधनं चिन्तयित्वा त्रयीमिमाम्
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+शब्दं स्पर्शं तथा रूपं रसं गन्धं तथैव च
+अकार्पण्यमसंरम्भः क्षमा धृतिरहिंसता
+ज्ञानं तु प्रकृतिं प्राहुर्ज्ञेयं निष्कलमेव च
+एवं युक्तस्य तु मुनेर्लक्षणान्युपधारयेत्
+ब्रह्मास्यतो ब्राह्मणाः संप्रसूता; बाहुभ्यां वै क्षत्रियाः संप्रसूताः
+श्रोत्रमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+कर्तृत्वाच्चापि तत्त्वानां तत्त्वधर्मी तथोच्यते
+गन्तव्यमधिभूतं च विष्णुस्तत्राधिदैवतम्
+एषा तेऽऽन्वीक्षिकी विद्या चतुर्थी सांपरायिकी
+एतस्यापि च संख्यानं वेदवेदाङ्गपारगैः
+इन्द्रियाणां हि सर्वेषामीश्वरं मन उच्यते
+प्रतिष्ठास्यति ते वेदः सोत्तरः सखिलो द्विज
+मुहूर्तं सह्यतां दाहस्ततः शीतीभविष्यसि
+चक्रे सपरिशेषं च हर्षेण परमेण ह
+सत्त्वस्य तु रजो दृष्टं रजसश्च तमस्तथा
+अरिष्टानि तु वक्ष्यामि विहितानि मनीषिभिः
+तथैव ध्रुवमित्याहुः पूर्णेन्दुं दीपमेव च
+त्रिगुणं गुणकर्तृत्वादविश्वो निष्कलस्तथा
+यदा तु प��्यतेऽत्यन्तमहन्यहनि काश्यप
+ज्ञानिनां संभवं श्रेष्ठं स्थानमव्रणमच्युतम्
+क्रीडार्थं तु महाराज शतशोऽथ सहस्रशः
+केवलेनेह पुण्येन गतिमूर्ध्वामवाप्नुयात्
+अहंकारं महानात्मा भूतभव्यभविष्यवित्
+विश्वाविश्वेति यदिदं गन्धर्वेन्द्रानुपृच्छसि
+ततो मां भगवानाह वितरिष्यामि ते द्विज
+पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः
+यथा तथैनं पश्यन्ति न नित्यं प्राकृता जनाः
+ततो ब्रह्माणमसृजद्धैरण्याण्डसमुद्भवम्
+अन्योन्यमभिमन्यन्ते अन्योन्यस्पर्धिनस्तथा
+चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे शृणु
+अन्यः स पुरुषोऽव्यक्तस्त्वध्रुवो ध्रुवसंज्ञकः
+विद्योपेतं धनं कृत्वा कर्मणा नित्यकर्मणि
+ततो विदह्यमानं मामुवाच भगवान्रविः
+यैराविष्टानि भूतानि अहन्यहनि पार्थिव
+अन्यं च मशकं विद्यादन्यच्चोदुम्बरं तथा
+यथार्षेणेह विधिना चरतावमतेन ह
+ततः शतसहस्रांशुरव्यक्तेनाभिचोदितः
+परमेष्ठी त्वहंकारोऽसृजद्भूतानि पञ्चधा
+कर्तव्यमधिभूतं तु इन्द्रस्तत्राधिदैवतम्
+पञ्चविंशतिमं प्रश्नं पप्रच्छान्वीक्षिकीं तथा
+यथा मुञ्ज इषीकायास्तथैवैतद्धि जायते
+कर्तृत्वाच्चापि बीजानां बीजधर्मी तथोच्यते
+पञ्च कल्पसहस्राणि तावदेवाहरुच्यते
+कर्तुं शतपथं वेदमपूर्वं कारितं च मे
+जन्ममृत्युभयाद्भीता योगाः सांख्याश्च काश्यप
+दानेन चानुग्रहणमस्पृहार्थे परार्थता
+भूतभव्यमनुष्याणां स्रष्टारमनघं तथा
+यदेव योगाः पश्यन्ति तत्सांख्यैरपि दृश्यते
+जराय्वण्डस्वेदजातमुद्भिज्जं च नराधिप
+यदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+तत्ते दास्यामि प्रीतात्मा मत्प्रसादो हि दुर्लभः
+पञ्चमं सर्गमित्याहुर्भौतिकं भूतचिन्तकाः
+चराचरा नरश्रेष्ठ इत्येवमनुशुश्रुम
+मनसि व्याकुले चक्षुः पश्यन्नपि न पश्यति
+विप्रियार्थं सशिष्यस्य मातुलस्य महात्मनः
+इष्टानिष्टवियोगानां कृतानामविकत्थनम्
+यत्र दृश्येत मुञ्चन्वै प्राणान्मैथिलसत्तम
+स्थिरत्वादिन्द्रियाणां तु निश्चलत्वात्तथैव च
+चतुर्विंशतिकान्प्रश्नान्पृष्ट्वा वेदस्य पार्थिव
+तमसश्च तथा सत्त्वं सत्त्वस्याव्यक्तमेव च
+ततोऽनुव्याहृतं श्रुत्वा गते देवे विभावसौ
+द्यावापृथिव्योरित्येष राजन्वेदेषु पठ्यते
+परितापोऽपहरणं ह्रीनाशोऽनार्जवं तथा
+तृतीयः सर्ग इत्येष आहंकारिक उच्यते
+अविज्ञा���ादमर्षाच्च भास्करस्य महात्मनः
+तत्रोपनिषदं चैव परिशेषं च पार्थिव
+एतस्यापि निशामाहुस्तृतीयमिह कुर्वतः
+एवं मनःप्रधानानि इन्द्रियाणि विभावयेत्
+पृष्टवाननुपूर्वेण प्रश्नमुत्तममर्थवत्
+यत्ते पृष्टं तन्मया चोपदिष्टं; याथातथ्यं तद्विशोको भवस्व
+ततोऽहमर्घ्यं विधिवत्सरस्वत्यै न्यवेदयम्
+न चोदुम्बरसंयोगैर्मशकस्तत्र लिप्यते
+सांख्यदर्शनमेतत्ते परिसंख्यातमुत्तमम्
+तथा वेद्यमवेद्यं च वेदविद्यो न विन्दति
+अहःक्षयमथो बुद्ध्वा निशि स्वप्नमनास्तथा
+विश्वाविश्वं तथाश्वाश्वं मित्रं वरुणमेव च
+अव्यक्तसत्त्वसंयुक्तो देवलोकमवाप्नुयात्
+महतस्तमसो मध्ये स्थितं ज्वलनसंनिभम्
+एतेनाधिष्ठितश्चैव सृजते संहरत्यपि
+गुणक्षयत्वात्प्रकृतिः कर्तृत्वादक्षयं बुधाः
+कृत्वा द्वादशधात्मानमादित्यो ज्वलदग्निवत्
+बीजत्वात्प्रकृतित्वाच्च प्रलयत्वात्तथैव च
+भोजनानामपर्याप्तिस्तथा पेयेष्वतृप्तता
+भक्षयामास बलवान्वायुरष्टात्मको बली
+हस्तावध्यात्ममित्याहुर्यथासांख्यनिदर्शनम्
+जन्ममृत्युभयाद्योगाः सांख्याश्च परमैषिणः
+नाभ्यां वैश्याः पादतश्चापि शूद्राः; सर्वे वर्णा नान्यथा वेदितव्याः
+घ्राणेन गन्धवहनं नेत्राभ्यां सूर्यमेव च
+वेदेषु चाष्टगुणितं योगमाहुर्मनीषिणः
+सरस्वतीह वाग्भूता शरीरं ते प्रवेक्ष्यति
+कृत्स्नस्य चैव जगतस्तिष्ठन्त्यनपगाः सदा
+तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+मुहूर्तं मृष्यतां तावद्यावदेनं विचिन्तये
+मयादित्यादवाप्तानि यजूंषि मिथिलाधिप
+ओंकारमादितः कृत्वा मम देवी सरस्वती
+तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच्यते
+चोदयामास भगवानव्यक्तोऽहंकृतं नरम्
+सांख्ययोगाश्च तत्त्वज्ञा यथाश्रुतिनिदर्शनात्
+एषा ते व्यक्ततो राजन्विभूतिरनुवर्णिता
+तथैव लोमहर्षाच्च पुराणमवधारितम्
+ससांख्यधारणं चैव विदित्वा मनुजर्षभ
+निशायाः प्रथमे यामे चोदना द्वादश स्मृताः
+प्राहुरेवं महात्मानो मुनयस्तत्त्वदर्शिनः
+हृदयं सर्वभूतानां पर्वणोऽङ्गुष्ठमात्रकः
+जन्ममृत्युभयाद्भीता योगाः सांख्याश्च काश्यप
+उपयुङ्क्ते च तानेव स चैवाज्ञः स्वभावतः
+तथैव मित्रं पुरुषं वरुणं प्रकृतिं तथा
+अव्यक्तस्तु न जानीते पुरुषो ज्ञः स्वभावतः
+तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+बाहुभ्यामि��्द्रमित्याहुरुरसा रुद्रमेव च
+केवलाकेवलं चाद्यं पञ्चविंशात्परं च यत्
+गन्ध एवाधिभूतं तु पृथिवी चाधिदैवतम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः
+परं गुह्यमिमं प्रश्नं शृणुष्वावहितो नृप
+ब्रह्मास्यतो ब्राह्मणाः संप्रसूता; बाहुभ्यां वै क्षत्रियाः संप्रसूताः
+द्रष्टव्यौ नित्यमेवैतौ तत्परेणान्तरात्मना
+सत्त्वमानन्द उद्रेकः प्रीतिः प्राकाश्यमेव च
+ततो विदह्यमानं मामुवाच भगवान्रविः
+तस्यान्ते चापुनर्भावे बुद्धिस्तव भविष्यति
+एवं हि परिसंख्याय सांख्याः केवलतां गताः
+यावद्धि प्रलयस्तात सूक्ष्मेणाष्टगुणेन वै
+श्रोत्रमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+अहंकारिकमध्यात्ममाहुस्तत्त्वनिदर्शनम्
+विष्ठां तत्रानुपश्येत न मण्डं नापि वा घृतम्
+नास्ति सांख्यसमं ज्ञानं नास्ति योगसमं बलम्
+अथास्य नेष्टं मरणं स्थातुमिच्छेदिमां क्रियाम्
+न चोपलिप्यते सोऽग्निरुखासंस्पर्शनेन वै
+परापवादेषु रतिर्विवादानां च सेवनम्
+बुद्धश्चोक्तो यथातत्त्वं मया श्रुतिनिदर्शनात्
+तुष्टश्च तुष्ट्या परयाभिनन्द्य; प्रदक्षिणं मम कृत्वा महात्मा
+एषोऽप्ययस्ते राजेन्द्र यथावत्परिभाषितः
+अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहंकार एव च
+ज्ञानं तु प्रकृतिं प्राहुर्ज्ञेयं निष्कलमेव च
+अन्यश्च शश्वदव्यक्तस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+सर्वतःश्रुतिमाँल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति
+अतिद्युतिरतिप्रज्ञा अप्रज्ञा चाद्युतिस्तथा
+परमेष्ठी त्वहंकारोऽसृजद्भूतानि पञ्चधा
+अन्यश्च राजन्नवरस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+बाढमित्येव कृत्वा स तूष्णीं गन्धर्व आस्थितः
+पञ्चानामिन्द्रियाणां तु दोषानाक्षिप्य पञ्चधा
+निवाते तु यथा दीपो ज्वलेत्स्नेहसमन्वितः
+यत्र दृश्येत मुञ्चन्वै प्राणान्मैथिलसत्तम
+तदा स सर्वविद्विद्वान्न पुनर्जन्म विन्दति
+एतेषां सह संवासं विवासं चैव नित्यशः
+मिषतो देवलस्यापि ततोऽर्धं हृतवानहम्
+तपाः प्रकृतिरित्याहुरतपा निष्कलः स्मृतः
+एतान्युत्क्रमणस्थानान्युक्तानि मिथिलेश्वर
+मूर्धतश्चोत्पतेद्धूमः सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+इष्टानिष्टवियोगानां कृतानामविकत्थनम्
+न तवाविदितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान्
+कृत्स्नस्य चैव जगतस्तिष्ठन्त्यनपगाः सदा
+दर्पो द्वेषोऽतिवादश्च ���ते प्रोक्ता रजोगुणाः
+खण्डाभासं दक्षिणतस्तेऽपि संवत्सरायुषः
+सांख्यदर्शनमेतत्ते परिसंख्यातमुत्तमम्
+अभिमानोऽधिभूतं तु भवस्तत्राधिदैवतम्
+न चेन्द्रियव्युपरमे मनस्युपरमो भवेत्
+समता सत्यमानृण्यं मार्दवं ह्रीरचापलम्
+एतेन केवलं याति त्यक्त्वा देहमसाक्षिकम्
+बीजमेतत्पुरस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीम्
+आकाशमप्यतिनदन्मनो ग्रसति चारिकम्
+शब्दस्पर्शौ च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+निशि चाहनि चात्मानं योजयेत्परमात्मनि
+सोपानमारुहेद्भीतस्तर्ज्यमानोऽसिपाणिभिः
+ततः प्रणम्य शिरसा मयोक्तस्तपतां वरः
+शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैर्विविधैर्गीतवादितैः
+एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित्
+परितापोऽपहरणं ह्रीनाशोऽनार्जवं तथा
+अक्षयं पुरुषं प्राहुः क्षयो ह्यस्य न विद्यते
+भक्षयामास बलवान्वायुरष्टात्मको बली
+जगद्दग्ध्वामितबलः केवलं जगतीं ततः
+चतुर्विंशतिरुक्तानि यथाश्रुति निदर्शनात्
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+अहंकारं तथा बुद्धौ बुद्धिं च प्रकृतावपि
+ततोऽहमर्घ्यं विधिवत्सरस्वत्यै न्यवेदयम्
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+चोदयामास भगवानव्यक्तोऽहंकृतं नरम्
+अजावुभावप्रजौ च अक्षयौ चाप्युभावपि
+योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः
+भूतभव्यमनुष्याणां स्रष्टारमनघं तथा
+वागध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+जिह्वामध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वनिदर्शनम्
+चलां तु प्रकृतिं प्राहुः कारणं क्षेपसर्गयोः
+अहंकारं महानात्मा भूतभव्यभविष्यवित्
+पञ्च कल्पसहस्राणि तावदेवाहरुच्यते
+यथार्षेणेह विधिना चरतावमतेन ह
+पञ्च कल्पसहस्राणि द्विगुणान्यहरुच्यते
+तत्रोपनिषदं चैव परिशेषं च पार्थिव
+भ्रूभ्यां चैवाश्विनौ देवौ ललाटेन पितॄनथ
+ततो विदह्यमानोऽहं प्रविष्टोऽम्भस्तदानघ
+कोटिशश्च करोत्येष प्रत्यगात्मानमात्मना
+वयं तु राजन्पश्याम एकमेव तु निश्चयात्
+एतद्धि योगं योगानां किमन्यद्योगलक्षणम्
+मनो ग्रसति सर्वात्मा सोऽहंकारः प्रजापतिः
+क्रीडार्थं तु महाराज शतशोऽथ सहस्रशः
+यदाज्ञानेन कुर्वीत गुणसर्गं पुनः पुनः
+मनसि व्याकुले चक्षुः पश्यन्नपि न पश्यति
+उपेक्षकत्वादन्यत्वादभिमानाच्च केवलम्
+यो घृतार्थी खरीक्षीरं मथेद्गन्धर्वसत्तम
+शवगन्धमुपाघ्��ाति सुरभिं प्राप्य यो नरः
+अतः परं प्रवक्ष्यामि योगानामपि दर्शनम्
+मन्यन्ते यतयः शुद्धा अध्यात्मविगतज्वराः
+मनश्चरति राजेन्द्र चरितं सर्वमिन्द्रियैः
+तृतीयः सर्ग इत्येष आहंकारिक उच्यते
+शाखाः पञ्चदशेमास्तु विद्या भास्करदर्शिताः
+प्राप्य ज्ञानं ब्राह्मणात्क्षत्रियाद्वा; वैश्याच्छूद्रादपि नीचादभीक्ष्णम्
+गुणैर्हि गुणवानेव निर्गुणश्चागुणस्तथा
+तथैवोत्क्रममाणं तु शृणुष्वावहितो नृप
+चतुर्विंशतिकान्प्रश्नान्पृष्ट्वा वेदस्य पार्थिव
+तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच्यते
+सस्नेहः सहवासाच्च साभिमानश्च नित्यशः
+अज्ञानतः कर्मयोनिं भजन्ते; तां तां राजंस्ते यथा यान्त्यभावम्
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+प्रतिभामपवर्गं च प्रतिसंहृत्य मैथिल
+स्ववेददक्षिणायाथ विमर्दे मातुलेन ह
+मया प्रोक्तानुपूर्व्येण संहारमपि मे शृणु
+न तु पश्यति पश्यंस्तु यश्चैनमनुपश्यति
+न मत्तः परमस्तीति नित्यमेवाभिमन्यते
+उदीरिता मया तुभ्यं पञ्चविंशेऽधि धिष्ठिता
+ततः सशिष्येण मया सूर्येणेव गभस्तिभिः
+सांख्याः सर्वे सांख्यधर्मे रताश्च; तद्वद्योगा योगधर्मे रताश्च
+तमसो लक्षणानीह भक्षाणामभिरोचनम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+महतश्चाप्यहंकार उत्पद्यति नराधिप
+पार्श्वाभ्यां मरुतो देवान्नासाभ्यामिन्दुमेव च
+यजूंषि नोपयुक्तानि क्षिप्रमिच्छामि वेदितुम्
+तमसश्च तथा सत्त्वं सत्त्वस्याव्यक्तमेव च
+आदौ मध्ये तथा चान्ते यथातत्त्वेन तत्त्ववित्
+यथैव बुध्यते मत्स्यस्तथैषोऽप्यनुबुध्यते
+पृथिवीं जघनेनाथ ऊरुभ्यां तु प्रजापतिम्
+दैवतान्यवजानाति ब्राह्मणैश्च विरुध्यते
+विचरन्नमितप्राणस्तिर्यगूर्ध्वमधस्तथा
+मुहूर्तं मृष्यतां तावद्यावदेनं विचिन्तये
+तस्य द्वावनुपश्येत तमेकमिति साधवः
+अतीन्द्रियमबीजं च जन्ममृत्युतमोनुदम्
+पञ्चविंशोऽभिमन्येत नान्योऽस्ति परमो मम
+अजौ नित्यावुभौ प्राहुरध्यात्मगतिनिश्चयाः
+यथा मुञ्ज इषीकायास्तथैवैतद्धि जायते
+प्रथमं सर्गमित्येतदाहुः प्राधानिकं बुधाः
+कृत्वा द्वादशधात्मानमादित्यो ज्वलदग्निवत्
+व्याप्तो यज्ञो महाराज पितुस्तव महात्मनः
+परित्यज्य क्षयमिह अक्षयं धर्ममास्थितः
+स निमज्जति कालस्य यदैकत्वं न बुध्यते
+रुद्रप्रधानानपरान्विद्ध�� योगान्परंतप
+द्वेषो धर्मविशेषाणामेते वै तामसा गुणाः
+गृहमागत्य संहृष्टोऽचिन्तयं वै सरस्वतीम्
+स्थिरत्वादिन्द्रियाणां तु निश्चलत्वात्तथैव च
+संज्ञालोपो निरूष्मत्वं सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+कर्तृत्वाच्चापि तत्त्वानां तत्त्वधर्मी तथोच्यते
+ऊष्माणं सर्वभूतानां सप्तार्चिषमथाञ्जसा
+सर्गं तु षष्ठमित्याहुर्बहुचिन्तात्मकं स्मृतम्
+रात्रिरेतावती चास्य प्रतिबुद्धो नराधिप
+अव्यक्ताच्च महानात्मा समुत्पद्यति पार्थिव
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+एकान्तदर्शना वेदाः सर्वे विश्वावसो स्मृताः
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च पञ्चमः
+ग्रीवायास्तमृषिश्रेष्ठं नरमाप्नोत्यनुत्तमम्
+प्रकृतिर्गुणान्विकुरुते स्वच्छन्देनात्मकाम्यया
+योगेन लोकान्विचरन्सुखं संन्यस्य चानघ
+तथा वर्णा ज्ञानहीनाः पतन्ते; घोरादज्ञानात्प्राकृतं योनिजालम्
+एतस्यापि च संख्यानं वेदवेदाङ्गपारगैः
+विश्वाविश्वेति यदिदं गन्धर्वेन्द्रानुपृच्छसि
+नृत्यवादित्रगीतानामज्ञानाच्छ्रद्दधानता
+त्रिगुणं गुणकर्तृत्वादविश्वो निष्कलस्तथा
+यथाभिलषितं मार्गं तथा तच्चोपपादितम्
+अबुध्यमानां प्रकृतिं बुध्यते पञ्चविंशकः
+एवं मनःप्रधानानि इन्द्रियाणि विभावयेत्
+मरणं चान्धतामिस्रं तामिस्रं क्रोध उच्यते
+यथास्य जन्मनिधने न भवेतां पुनः पुनः
+सर्वभूतदयावन्तः केवलं ज्ञानमास्थिताः
+ब्रह्माणमाप्नोति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
+ये त्वन्यथैव पश्यन्ति न सम्यक्तेषु दर्शनम्
+पश्यापश्यं योऽनुपश्येत्क्षेमं तत्त्वं च काश्यप
+तिर्यक्स्रोतस्त्वधःस्रोत उत्पद्यति नराधिप
+अथोक्तश्च मया राजन्राजा गन्धर्वसत्तमः
+एतद्विशन्ति भूतानि सर्वाणीह महायशाः
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+यत्ते पृष्टं तन्मया चोपदिष्टं; याथातथ्यं तद्विशोको भवस्व
+शिष्याणामखिलं कृत्स्नमनुज्ञातं ससंग्रहम्
+विज्ञाय तद्धि मन्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः
+स केवलं मूढमतिर्ज्ञानभारवहः स्मृतः
+विश्वाविश्वं तथाश्वाश्वं मित्रं वरुणमेव च
+गुणानां प्रसवत्वाच्च तथा प्रसवधर्मवान्
+चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे शृणु
+तामसस्याधमं स्थानं प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+अहःक्षयमथो बुद्ध्वा निशि स्वप्नमनास्तथा
+यदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+नालं चालयितुं शक्यस्तथा युक्तस्य लक्षणम्
+तथा हि मृत्युं जयति तत्परेणान्तरात्मना
+कृष्णश्यावच्छविच्छायः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+प्राप्स्यसे च यदिष्टं तत्सांख्ययोगेप्सितं पदम्
+चिन्तये तत्र चागत्य गन्धर्वो मामपृच्छत
+तथैव च सहस्रांशुं सप्तरात्रेण मृत्युभाक्
+श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि
+सात्त्विकस्योत्तमं स्थानं राजसस्येह मध्यमम्
+दिवास्वप्ने विवादे च प्रमादेषु च वै रतिः
+न चोदकस्य स्पर्शेन लिप्यते तत्र पुष्करम्
+मथ्नामि मनसा तात दृष्ट्वा चान्वीक्षिकीं पराम्
+त्वं चैवान्ये च विद्वांसस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+पुण्यपापवियुक्तानां स्थानमाहुर्मनीषिणाम्
+अविज्ञानादमर्षाच्च भास्करस्य महात्मनः
+लक्षणं तु प्रसादस्य यथा तृप्तः सुखं स्वपेत्
+तस्माज्ज्ञानं सर्वतो मार्गितव्यं; सर्वत्रस्थं चैतदुक्तं मया ते
+अनित्यं नित्यमव्यक्तमेवमेतद्धि शुश्रुम
+यैराविष्टानि भूतानि अहन्यहनि पार्थिव
+मनसस्तु समुद्भूता महाभूता नराधिप
+रजोगुणानां संघातो रूपमैश्वर्यविग्रहे
+निश्चलोर्ध्वशिखस्तद्वद्युक्तमाहुर्मनीषिणः
+तावुभावेकचर्यौ तु उभावनिधनौ स्मृतौ
+अव्यक्तं प्रकृतिं प्राहुः पुरुषेति च निर्गुणम्
+दानेन चानुग्रहणमस्पृहार्थे परार्थता
+इहैव परिवर्तन्ते तिर्यग्योनिप्रवेशिनः
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+देवाः पितॄणां च सुता देवैर्लोकाः समावृताः
+त्वगध्यात्ममिति प्राहुस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+आत्मच्छायाकृतीभूतं तेऽपि संवत्सरायुषः
+अकस्माच्च स्रवेद्यस्य वाममक्षि नराधिप
+अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+अक्षयत्वात्प्रजनने अजमत्राहुरव्ययम्
+जिज्ञाससि च मां राजंस्तन्निबोध यथाश्रुतम्
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च शृणुष्व मे
+केवलेनेह पुण्येन गतिमूर्ध्वामवाप्नुयात्
+तैलपात्रं यथा पूर्णं कराभ्यां गृह्य पूरुषः
+प्रतीक्षमाणस्तत्कालं यत्कालं प्रति तद्भवेत्
+यदात्मानं न जानीते तदाव्यक्तमिहोच्यते
+अरिष्टानि तु वक्ष्यामि विहितानि मनीषिभिः
+अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश
+अनेनाप्रतिबोधेन प्रधानं प्रवदन्ति तम्
+गुणस्वभावस्त्वव्यक्तो गुणानेवाभिवर्तते
+ततो मामाह भगवानास्यं स्वं विवृतं कुरु
+महात्मभिरनुप्रोक्तां कालसंख्यां निबोध मे
+द्वंद्वमेषां त्रया���ां तु संनिपातं च तत्त्वतः
+अष्टमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+न तु बुध्यति गन्धर्व प्रकृतिः पञ्चविंशकम्
+कर्तृत्वात्प्रकृतीनां तु तथा प्रकृतिधर्मिता
+अकार्पण्यमसंरम्भः क्षमा धृतिरहिंसता
+ज्ञानिनां संभवं श्रेष्ठं स्थानमव्रणमच्युतम्
+आत्मारामेण बुद्धेन योक्तव्योऽऽत्मा न संशयः
+यथाश्रुतं यथादृष्टं तत्त्वेन नृपसत्तम
+मनः षोडशकं प्राहुरध्यात्मगतिचिन्तकाः
+रूपमत्राधिभूतं तु सूर्यस्तत्राधिदैवतम्
+अन्योन्यं स्पृहयन्त्येते अन्योन्यस्य हिते रताः
+पञ्चविंशतिमं प्रश्नं पप्रच्छान्वीक्षिकीं तथा
+चतुरश्चापरान्पुत्रान्देहात्पूर्वं महानृषिः
+कर्तृत्वात्प्रलयानां च तथा प्रलयधर्मिता
+एषा तेऽऽन्वीक्षिकी विद्या चतुर्थी सांपरायिकी
+अधः श्रोत्रेन्द्रियग्राम उत्पद्यति नराधिप
+महतस्तमसो मध्ये स्थितं ज्वलनसंनिभम्
+पृष्टवाननुपूर्वेण प्रश्नमुत्तममर्थवत्
+विरजस्कमलं नित्यमनन्तं शुद्धमव्रणम्
+त्रीणि कल्पसहस्राणि एतेषामहरुच्यते
+अज्ञश्च ज्ञश्च पुरुषस्तस्मान्निष्कल उच्यते
+अन्यं च मशकं विद्यादन्यच्चोदुम्बरं तथा
+विप्रियार्थं सशिष्यस्य मातुलस्य महात्मनः
+वेद्यावेद्यं तथा राजन्नचलं चलमेव च
+कर्तव्यमधिभूतं तु इन्द्रस्तत्राधिदैवतम्
+पाषाण इव मेघोत्थैर्यथा बिन्दुभिराहतः
+पद्भ्यामुत्क्रममाणस्य वैष्णवं स्थानमुच्यते
+संवत्सरमुषित्वाण्डे निष्क्रम्य च महामुनिः
+एतानि नव सर्गाणि तत्त्वानि च नराधिप
+ततः समभवत्सर्वमक्षयाव्ययमव्रणम्
+स युक्तः पश्यति ब्रह्म यत्तत्परममव्ययम्
+विसर्गमधिभूतं च मित्रस्तत्राधिदैवतम्
+न चतुर्विंशकोऽग्राह्यो मनुजैर्ज्ञानदर्शिभिः
+कर्तृत्वाच्चैव योनीनां योनिधर्मा तथोच्यते
+मध्ये सुप्त्वा परे यामे द्वादशैव तु चोदनाः
+एतावन्ति त्वरिष्टानि विदित्वा मानवोऽऽत्मवान्
+अथोक्तस्तु मया राजन्राजा विश्वावसुस्तदा
+एवमुक्त्वा संप्रयातो दिवं स; विभ्राजन्वै श्रीमता दर्शनेन
+सप्तमं सर्गमित्याहुरेतदैन्द्रियकं स्मृतम्
+मत्स्येवोदकमन्वेति प्रवर्तति प्रवर्तनात्
+रजःसत्त्वसमायुक्तो मनुष्येषूपपद्यते
+अहंकारस्त्वसत्कारश्चिन्ता वैरोपसेवनम्
+ते वध्यमाना अन्योन्यं गुणैर्हारिभिरव्ययाः
+बुद्धिरध्यात्ममित्याहुर्यथावेदनिदर्शनम्
+न चोदुम्बरसंयोगैर्मशकस्तत्र लिप्यते
+सूक्ष्ममष्टगुणं प्राहुर्नेतरं नृपसत्तम
+मनोऽध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+संदधेऽर्धं महीं कृत्स्नां दिवमर्धं प्रजापतिः
+ततः प्रवृत्तातिशुभा स्वरव्यञ्जनभूषिता
+ज्ञानान्मोक्षो जायते पूरुषाणां; नास्त्यज्ञानादेवमाहुर्नरेन्द्र
+ये त्वन्ये तत्त्वकुशलास्तेषामेतन्निदर्शनम्
+किमत्र ब्रह्मण्यमृतं किं च वेद्यमनुत्तमम्
+ओंकारमादितः कृत्वा मम देवी सरस्वती
+तमप्रमेयोऽतिबलं ज्वलमानं विभावसुम्
+मयादित्यादवाप्तानि यजूंषि मिथिलाधिप
+गन्धवासो विहारेषु शयनेष्वासनेषु च
+तमप्रतिबलं भीममाकाशं ग्रसतेऽऽत्मना
+मनसा स च मे प्रश्नो दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+ततोऽनुव्याहृतं श्रुत्वा गते देवे विभावसौ
+एषा ते व्यक्ततो राजन्विभूतिरनुवर्णिता
+न शक्यो निर्गुणस्तात गुणीकर्तुं विशां पते
+अन्योन्यमभिमन्यन्ते अन्योन्यस्पर्धिनस्तथा
+विनष्टेऽम्भसि राजेन्द्र जाज्वलीत्यनलो महान्
+विश्वावसुस्ततो राजन्वेदान्तज्ञानकोविदः
+अम्भसा बलिना क्षिप्रमापूर्यत समन्ततः
+तामसानां तु संघातं प्रवक्ष्याम्युपधार्यताम्
+ततः कालाग्निमासाद्य तदम्भो याति संक्षयम्
+रात्रिमेतावतीं चास्य प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+जन्ममृत्युभयाद्योगाः सांख्याश्च परमैषिणः
+अचेतनश्चैष मतः प्रकृतिस्थश्च पार्थिव
+वेदेषु चाष्टगुणितं योगमाहुर्मनीषिणः
+क्रियमाणैर्न कम्पेत युक्तस्यैतन्निदर्शनम्
+सूर्यस्य चानुभावेन प्रवृत्तोऽहं नराधिप
+अत्याशित्वमकारुण्यं सुखदुःखोपसेवनम्
+सर्वभूतदया चैव सत्त्वस्यैते गुणाः स्मृताः
+गन्तव्यमधिभूतं च विष्णुस्तत्राधिदैवतम्
+संवत्सरवियोगस्य संभवेयुः शरीरिणः
+सर्वतःपाणिपादान्तः सर्वतोक्षिशिरोमुखः
+पश्यंस्तथैवापश्यंश्च पश्यत्यन्यस्तथानघ
+ज्ञानं ज्ञेयं तथाज्ञो ज्ञः कस्तपा अतपास्तथा
+योऽरुन्धतीं न पश्येत दृष्टपूर्वां कदाचन
+विश्वाव्यक्तं परं विद्याद्भूतभव्यभयंकरम्
+पुष्करं त्वन्यदेवात्र तथान्यदुदकं स्मृतम्
+गुणवांश्चाप्यगुणवान्यथातत्त्वं निबोध मे
+अव्यक्तैकत्वमित्याहुर्नानात्वं पुरुषस्तथा
+पृथक्पृथक्तु पश्यन्ति येऽल्पबुद्धिरता नराः
+प्रकृतिस्तथा विकुरुते पुरुषस्य गुणान्बहून्
+अव्यक्तस्य नरश्रेष्ठ कालसंख्यां निबोध मे
+ते व्यक्तं निरयं घोरं प्रविशन्ति पु��ः पुनः
+जायन्ते च म्रियन्ते च यस्मिन्नेते यतश्च्युताः
+अत ऊर्ध्वं महाराज गुणस्यैतस्य तत्त्वतः
+यथा दीपसहस्राणि दीपान्मर्त्याः प्रकुर्वते
+देवतायतनस्थस्तु षड्रात्रेण स मृत्युभाक्
+अजस्रं जन्मनिधनं चिन्तयित्वा त्रयीमिमाम्
+जङ्घाभ्यां तु वसून्देवानाप्नुयादिति नः श्रुतम्
+एवं हि परिसंख्याय ततो ध्यायेत केवलम्
+शौचमार्जवमाचारमलौल्यं हृद्यसंभ्रमः
+पादावध्यात्ममित्याहुर्ब्राह्मणास्तत्त्वदर्शिनः
+संयतात्मा भयात्तेषां न पात्राद्बिन्दुमुत्सृजेत्
+सर्वे वर्णा ब्राह्मणा ब्रह्मजाश्च; सर्वे नित्यं व्याहरन्ते च ब्रह्म
+मुहूर्तं सह्यतां दाहस्ततः शीतीभविष्यसि
+साङ्गोपाङ्गानपि यदि पञ्च वेदानधीयते
+बोद्धव्यमधिभूतं तु क्षेत्रज्ञोऽत्राधिदैवतम्
+विद्योपेतं धनं कृत्वा कर्मणा नित्यकर्मणि
+नित्यत्वादक्षरत्वाच्च क्षराणां तत्त्वतोऽन्यथा
+कर्तुं शतपथं वेदमपूर्वं कारितं च मे
+तपतां च वरिष्ठाय निषण्णस्तत्परायणः
+कृत्वा चाध्ययनं तेषां शिष्याणां शतमुत्तमम्
+हस्तावध्यात्ममित्याहुर्यथासांख्यनिदर्शनम्
+तथा वेद्यमवेद्यं च वेदविद्यो न विन्दति
+मनस्युपरते राजन्निन्द्रियोपरमो भवेत्
+विश्वेदेवान्मुखेनाथ दिशः श्रोत्रेण चाप्नुयात्
+कस्तपा अतपाः प्रोक्तः कोऽसौ पुरुष उच्यते
+दश पञ्च च प्राप्तानि यजूंष्यर्कान्मयानघ
+उपस्थोऽध्यात्ममित्याहुर्यथायोगनिदर्शनम्
+अन्य एव तथा मत्स्यस्तथान्यदुदकं स्मृतम्
+तमप्यनुपमात्मानं विश्वं शंभुः प्रजापतिः
+अनुग्रसत्यनन्तं हि महात्मा विश्वमीश्वरः
+उन्मज्जति हि कालस्य ममत्वेनाभिसंवृतः
+परचक्षुषि चात्मानं ये न पश्यन्ति पार्थिव
+शीतीभूतं च मां दृष्ट्वा भगवानाह भास्करः
+अश्वस्तथैव मिथुनमेवमेवानुदृश्यते
+न चेन्द्रियाणि पश्यन्ति मन एवात्र पश्यति
+तत्त्वानां सर्गसंख्या च कालसंख्या तथैव च
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+तथेन्द्रियाणि सर्वाणि पश्यन्तीत्यभिचक्षते
+ऊर्ध्वस्रोतस्तथा तिर्यगुत्पद्यति नराधिप
+सुखं शुद्धित्वमारोग्यं संतोषः श्रद्दधानता
+जयेच्च मृत्युं योगेन तत्परेणान्तरात्मना
+ततो मां भगवानाह वितरिष्यामि ते द्विज
+सत्त्वस्य तु रजो दृष्टं रजसश्च तमस्तथा
+चतुर्विधं प्रजाजालं निर्दहत्याशु तेजसा
+कूर्मपृष्ठसमा भूमिर्भवत्यथ समन्ततः
+इन्द्रियग्राममखिलं मनस्यभिनिवेश्य ह
+इन्द्रियाणां हि सर्वेषामीश्वरं मन उच्यते
+सांख्यज्ञानं मया प्रोक्तं योगज्ञानं निबोध मे
+कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ
+धारणा चैव मनसः प्राणायामश्च पार्थिव
+वेदार्थं ये न जानन्ति वेद्यं गन्धर्वसत्तम
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+शतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा
+सृजत्योषधिमेवाग्रे जीवनं सर्वदेहिनाम्
+युक्तस्य तु महाराज लक्षणान्युपधारयेत्
+यथा संहरते जन्तून्ससर्ज च पुनः पुनः
+ततः शतपथं कृत्स्नं सरहस्यं ससंग्रहम्
+वाक्च हस्तौ च पादौ च पायुर्मेढ्रं तथैव च
+द्विगुणं योगकृत्यं तु योगानां प्राहुरुत्तमम्
+शब्दस्तत्राधिभूतं तु दिशस्तत्राधिदैवतम्
+एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मे शृणु
+अध्यात्ममधिभूतं च अधिदैवं च श्रूयताम्
+अनादिनिधनो ब्रह्मा नित्यश्चाक्षर एव च
+वरं वृणीष्व विप्रर्षे यदिष्टं ते सुदुर्लभम्
+तस्थुषं पुरुषं सत्त्वमभेद्यमजरामरम्
+षड्विंशमनुपश्यन्ति शुचयस्तत्परायणाः
+प्रकृतेर्विक्रियापत्तिः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+अन्यो ह्यग्निरुखाप्यन्या नित्यमेवमवैहि भोः
+सर्वे च शिष्याः शुचयो गताः परमहर्षिताः
+तत्स्थत्वादनुपश्यन्ति एक एवेति साधवः
+सगुणं निर्गुणं चैव यथाशास्त्रनिदर्शनम्
+प्रीतेन चाहं विभुना सूर्येणोक्तस्तदानघ
+तेनैव चाथ देहेन विचरन्ति दिशो दश
+घ्राणमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+राजन्गच्छस्वैतदर्थस्य पारं; सम्यक्प्रोक्तं स्वस्ति तेऽस्त्वत्र नित्यम्
+चक्षुरध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+कृत्स्नधारिणमेव त्वां मन्ये गन्धर्वसत्तम
+प्रतिष्ठाप्य यथाकामं वेद्यं तदनुचिन्तयम्
+यदेव योगाः पश्यन्ति तत्सांख्यैरपि दृश्यते
+भोजनानामपर्याप्तिस्तथा पेयेष्वतृप्तता
+चराचरा नरश्रेष्ठ इत्येवमनुशुश्रुम
+मनस्तथैवाहंकारे प्रतिष्ठाप्य नराधिप
+ये चाप्यन्ये मोक्षकामा मनुष्या;स्तेषामेतद्दर्शनं ज्ञानदृष्टम्
+एतावदुक्त्वा भगवानस्तमेवाभ्यवर्तत
+तस्माज्ज्ञानं तत्त्वतोऽन्वेषितव्यं; येनात्मानं मोक्षयेज्जन्ममृत्योः
+अक्षेपसर्गयोःकर्ता निश्चलः पुरुषः स्मृतः
+चक्षुः पश्यति रूपाणि मनसा तु न चक्षुषा
+एतदुन्मेषमात्रेण विनष्टं स्थाणुजङ्गमम्
+प्रतिष्ठास्यति ते वेदः सोत्तरः सखिलो द्विज
+ते वै पितृभ्यः पितरः श्रूयन्ते राजसत्तम
+यदा तु पश्यतेऽत्यन्तमहन्यहनि काश्यप
+पायुनोत्क्रममाणस्तु मैत्रं स्थानमवाप्नुयात्
+घ्राणेन गन्धवहनं नेत्राभ्यां सूर्यमेव च
+ब्रह्मादीनां खेचराणां क्षितौ च; ये चाधस्तात्संवसन्ते नरेन्द्र
+वाताधिक्यं भवत्येव तस्माद्धि न समाचरेत्
+वक्तव्यमधिभूतं तु वह्निस्तत्राधिदैवतम्
+सर्वगन्धान्रसांश्चैव धारयेत समाहितः
+एतेनाधिष्ठितश्चैव सृजते संहरत्यपि
+नाभ्यां वैश्याः पादतश्चापि शूद्राः; सर्वे वर्णा नान्यथा वेदितव्याः
+श्रूयतां यद्भवानस्मान्प्रश्नं संपृष्टवानिह
+अव्यक्तसत्त्वसंयुक्तो देवलोकमवाप्नुयात्
+रजस्तमोभ्यां संयुक्तस्तिर्यग्योनिषु जायते
+गुणक्षयत्वात्प्रकृतिः कर्तृत्वादक्षयं बुधाः
+एवं युक्तस्य तु मुनेर्लक्षणान्युपधारयेत्
+श्रद्धातव्यं श्रद्दधानेन नित्यं; न श्रद्धिनं जन्ममृत्यू विशेताम्
+पित्रा ते मुनिभिश्चैव ततोऽहमनुमानितः
+तदेवमुपशान्तेन दान्तेनैकान्तशीलिना
+रजस्तामससत्त्वैश्च युक्तो मानुष्यमाप्नुयात्
+तत्रैव तद्दर्शनं दर्शयन्वै; सम्यक्क्षेम्यं ये पथं संश्रिता वै
+यदा तु मन्यतेऽन्योऽहमन्य एष इति द्विजः
+कर्णनासावनमनं दन्तदृष्टिविरागिता
+एते प्रधानस्य गुणास्त्रयः पुरुषसत्तम
+तथैव लोमहर्षाच्च पुराणमवधारितम्
+स एष प्रकृतिष्ठो हि तस्थुरित्यभिधीयते
+गच्छेत्प्राप्याक्षयं कृत्स्नमजन्म शिवमव्ययम्
+बीजत्वात्प्रकृतित्वाच्च प्रलयत्वात्तथैव च
+चक्रे सपरिशेषं च हर्षेण परमेण ह
+पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः
+यथा तथैनं पश्यन्ति न नित्यं प्राकृता जनाः
+वेदवेद्यं न जानीते वेदभारवहो हि सः
+मन्तव्यमधिभूतं तु चन्द्रमाश्चाधिदैवतम्
+शाश्वतं चाव्ययं चैव अक्षरं चाभयं च यत्
+अहंकाराच्च संभूतं मनो भूतगुणात्मकम्
+पायुरध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वार्थदर्शिनः
+शाश्वतं चाव्ययं चैव ईशानं ब्रह्म चाव्ययम्
+तेनैतन्नाभिनन्दन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+रस एवाधिभूतं तु आपस्तत्राधिदैवतम्
+एतस्यापि निशामाहुस्तृतीयमिह कुर्वतः
+दश कल्पसहस्राणि पादोनान्यहरुच्यते
+अधिभूतं तथानन्दो दैवतं च प्रजापतिः
+रात्रिरेतावती चैव मनसश्च नराधिप
+मोहोऽप्रकाशस्तामिस्रमन्धतामिस्रसंज्ञितम्
+द्यावापृथिव्योरित्येष राजन्वेदेषु पठ्यते
+कालेन महता राजञ्श्रुतिरेषा सनातनी
+अपूर्वमक्षयं क्षय्यमेतत्प्रश्नमनुत्तमम्
+ततो ब्रह्माणमसृजद्धैरण्याण्डसमुद्भवम्
+स्पर्श एवाधिभूतं तु पवनश्चाधिदैवतम्
+षड्विंशः पञ्चविंशं च चतुर्विंशं च पश्यति
+चतुर्थी राजशार्दूल विद्यैषा सांपरायिकी
+शब्दं स्पर्शं तथा रूपं रसं गन्धं तथैव च
+बुद्धीन्द्रियाण्यथैतानि सविशेषाणि मैथिल
+तत्त्वं शास्त्रं ब्रह्मबुद्ध्या ब्रवीमि; सर्वं विश्वं ब्रह्म चैतत्समस्तम्
+महता तपसा देवस्तपिष्ठः सेवितो मया
+जराय्वण्डस्वेदजातमुद्भिज्जं च नराधिप
+कर्तृत्वाच्चापि बीजानां बीजधर्मी तथोच्यते
+तत्ते दास्यामि प्रीतात्मा मत्प्रसादो हि दुर्लभः
+अनेन कारणेनैतदव्यक्तं स्यादचेतनम्
+विवृतं च ततो मेऽऽस्यं प्रविष्टा च सरस्वती
+सा मूर्तिः सर्वभूतानामित्येवमनुशुश्रुम
+भेदः परुषता चैव कामक्रोधौ मदस्तथा
+तस्थौ ब्रह्मा तस्थिवांश्चापरो य;स्तस्मै नित्यं मोक्षमाहुर्द्विजेन्द्राः
+तथैव ध्रुवमित्याहुः पूर्णेन्दुं दीपमेव च
+जानुभ्यां च महाभागान्देवान्साध्यानवाप्नुयात्
+पञ्चमं सर्गमित्याहुर्भौतिकं भूतचिन्तकाः
+चतुर्थं सर्गमित्येतन्मानसं परिचक्षते
+सूर्यादः सूर्य इति च विद्याविद्ये तथैव च
+शाश्वतं स्थानमचलं दुष्प्रापमकृतात्मभिः
+तयोः शकलयोर्मध्यमाकाशमकरोत्प्रभुः
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+सृजत्यहंकारमृषिर्भूतं दिव्यात्मकं तथा
+सुमन्तुनाथ पैलेन तथा जैमिनिना च वै
+तथैवोत्तरमाणस्य एकाग्रमनसस्तथा
+द्वितीयं सर्गमित्याहुरेतद्बुद्ध्यात्मकं स्मृतम्
+सांख्ययोगाश्च तत्त्वज्ञा यथाश्रुतिनिदर्शनात्
+सरस्वतीह वाग्भूता शरीरं ते प्रवेक्ष्यति
+अन्यः स पुरुषोऽव्यक्तस्त्वध्रुवो ध्रुवसंज्ञकः
+न चोदकस्य स्पर्शेन मत्स्यो लिप्यति सर्वशः
+शीर्णनाभि यथा चक्रं छिद्रं सोमं प्रपश्यति
+प्राणायामो हि सगुणो निर्गुणं धारणं मनः
+ततः शतसहस्रांशुरव्यक्तेनाभिचोदितः
+ततोऽन्वचिन्तयमहं भूयो देवीं सरस्वतीम्
+एवमप्रतिबुद्धश्च बुध्यमानश्च तेऽनघ
+पुण्यपापेन मानुष्यमधर्मेणाप्यधोगतिम्
+नवमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+विश्वाविश्वेति यदिदं गन्धर्वेन्द्रानुपृच्छसि
+कूर्मपृष्ठसमा भूमिर्भवत्यथ समन्ततः
+अकार्पण्यमसंरम्भः क्षमा धृतिरहिंसता
+वाक्च हस्तौ च पादौ च पायुर्मेढ्रं तथैव च
+पुण्यपापवियुक्तानां स्थानमाहुर्मनीषिणाम्
+अध्यात्ममधिभूतं च अधिदैवं च श्रूयताम्
+आकाशमप्यतिनदन्मनो ग्रसति चारिकम्
+कालेन महता राजञ्श्रुतिरेषा सनातनी
+विवृतं च ततो मेऽऽस्यं प्रविष्टा च सरस्वती
+ससांख्यधारणं चैव विदित्वा मनुजर्षभ
+यदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+प्राणायामो हि सगुणो निर्गुणं धारणं मनः
+यदा तु पश्यतेऽत्यन्तमहन्यहनि काश्यप
+ततः समभवत्सर्वमक्षयाव्ययमव्रणम्
+यैराविष्टानि भूतानि अहन्यहनि पार्थिव
+अहंकाराच्च संभूतं मनो भूतगुणात्मकम्
+सत्त्वस्य तु रजो दृष्टं रजसश्च तमस्तथा
+आत्मारामेण बुद्धेन योक्तव्योऽऽत्मा न संशयः
+जानुभ्यां च महाभागान्देवान्साध्यानवाप्नुयात्
+तदेवमुपशान्तेन दान्तेनैकान्तशीलिना
+कर्तृत्वात्प्रलयानां च तथा प्रलयधर्मिता
+मनश्चरति राजेन्द्र चरितं सर्वमिन्द्रियैः
+मोहोऽप्रकाशस्तामिस्रमन्धतामिस्रसंज्ञितम्
+रस एवाधिभूतं तु आपस्तत्राधिदैवतम्
+वेदेषु चाष्टगुणितं योगमाहुर्मनीषिणः
+नवमं सर्गमित्याहुरेतदार्जवकं बुधाः
+द्यावापृथिव्योरित्येष राजन्वेदेषु पठ्यते
+न चेन्द्रियव्युपरमे मनस्युपरमो भवेत्
+अनेनाप्रतिबोधेन प्रधानं प्रवदन्ति तम्
+एवं युक्तस्य तु मुनेर्लक्षणान्युपधारयेत्
+पाषाण इव मेघोत्थैर्यथा बिन्दुभिराहतः
+तथा वर्णा ज्ञानहीनाः पतन्ते; घोरादज्ञानात्प्राकृतं योनिजालम्
+महतश्चाप्यहंकार उत्पद्यति नराधिप
+निश्चलोर्ध्वशिखस्तद्वद्युक्तमाहुर्मनीषिणः
+विनष्टेऽम्भसि राजेन्द्र जाज्वलीत्यनलो महान्
+एतद्धि योगं योगानां किमन्यद्योगलक्षणम्
+अरिष्टानि तु वक्ष्यामि विहितानि मनीषिभिः
+अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चापि षोडश
+अहंकारिकमध्यात्ममाहुस्तत्त्वनिदर्शनम्
+शब्दं स्पर्शं तथा रूपं रसं गन्धं तथैव च
+एवमप्रतिबुद्धश्च बुध्यमानश्च तेऽनघ
+एषोऽप्ययस्ते राजेन्द्र यथावत्परिभाषितः
+त्वं चैवान्ये च विद्वांसस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+पादावध्यात्ममित्याहुर्ब्राह्मणास्तत्त्वदर्शिनः
+तमसो लक्षणानीह भक्षाणामभिरोचनम्
+एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मे शृणु
+तयोः शकलयोर्मध्यमाकाशमकरोत्प्रभुः
+प्राप्स्यसे च यदिष्टं तत्सांख्ययोगेप्सितं पदम्
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु पञ्चसु
+वे���वेद्यं न जानीते वेदभारवहो हि सः
+सूर्यादः सूर्य इति च विद्याविद्ये तथैव च
+सूक्ष्ममष्टगुणं प्राहुर्नेतरं नृपसत्तम
+ऊर्ध्वस्रोतस्तथा तिर्यगुत्पद्यति नराधिप
+यदाज्ञानेन कुर्वीत गुणसर्गं पुनः पुनः
+सर्वे वर्णा ब्राह्मणा ब्रह्मजाश्च; सर्वे नित्यं व्याहरन्ते च ब्रह्म
+कर्तृत्वाच्चापि बीजानां बीजधर्मी तथोच्यते
+ते वध्यमाना अन्योन्यं गुणैर्हारिभिरव्ययाः
+ततः कालाग्निमासाद्य तदम्भो याति संक्षयम्
+पृष्टवाननुपूर्वेण प्रश्नमुत्तममर्थवत्
+चतुर्थी राजशार्दूल विद्यैषा सांपरायिकी
+पञ्चानामिन्द्रियाणां तु दोषानाक्षिप्य पञ्चधा
+तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+उपस्थोऽध्यात्ममित्याहुर्यथायोगनिदर्शनम्
+एतस्यापि निशामाहुस्तृतीयमिह कुर्वतः
+तस्यान्ते चापुनर्भावे बुद्धिस्तव भविष्यति
+द्रष्टव्यौ नित्यमेवैतौ तत्परेणान्तरात्मना
+प्राप्य ज्ञानं ब्राह्मणात्क्षत्रियाद्वा; वैश्याच्छूद्रादपि नीचादभीक्ष्णम्
+दश पञ्च च प्राप्तानि यजूंष्यर्कान्मयानघ
+अथोक्तश्च मया राजन्राजा गन्धर्वसत्तमः
+मयादित्यादवाप्तानि यजूंषि मिथिलाधिप
+तमप्रमेयोऽतिबलं ज्वलमानं विभावसुम्
+न चोदकस्य स्पर्शेन लिप्यते तत्र पुष्करम्
+अबुध्यमानां प्रकृतिं बुध्यते पञ्चविंशकः
+शीतीभूतं च मां दृष्ट्वा भगवानाह भास्करः
+तामसस्याधमं स्थानं प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+तथैवोत्क्रममाणं तु शृणुष्वावहितो नृप
+दिवास्वप्ने विवादे च प्रमादेषु च वै रतिः
+सर्वभूतदयावन्तः केवलं ज्ञानमास्थिताः
+शौचमार्जवमाचारमलौल्यं हृद्यसंभ्रमः
+महात्मभिरनुप्रोक्तां कालसंख्यां निबोध मे
+आदौ मध्ये तथा चान्ते यथातत्त्वेन तत्त्ववित्
+तत्रैव तद्दर्शनं दर्शयन्वै; सम्यक्क्षेम्यं ये पथं संश्रिता वै
+संज्ञालोपो निरूष्मत्वं सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+शाश्वतं चाव्ययं चैव अक्षरं चाभयं च यत्
+तथा वेद्यमवेद्यं च वेदविद्यो न विन्दति
+विश्वाव्यक्तं परं विद्याद्भूतभव्यभयंकरम्
+कृत्वा चाध्ययनं तेषां शिष्याणां शतमुत्तमम्
+गच्छेत्प्राप्याक्षयं कृत्स्नमजन्म शिवमव्ययम्
+सा मूर्तिः सर्वभूतानामित्येवमनुशुश्रुम
+ये त्वन्ये तत्त्वकुशलास्तेषामेतन्निदर्शनम्
+मनो ग्रसति सर्वात्मा सोऽहंकारः प्रजापतिः
+नाभ्यां वैश्याः पादतश्चापि शूद्राः; सर्वे वर्णा नान्यथा वेदितव्याः
+अजावुभावप्रजौ च अक्षयौ चाप्युभावपि
+एतावन्ति त्वरिष्टानि विदित्वा मानवोऽऽत्मवान्
+पञ्च कल्पसहस्राणि तावदेवाहरुच्यते
+वागध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+मनोऽध्यात्ममिति प्राहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+सर्वे च शिष्याः शुचयो गताः परमहर्षिताः
+पार्श्वाभ्यां मरुतो देवान्नासाभ्यामिन्दुमेव च
+मूर्धतश्चोत्पतेद्धूमः सद्योमृत्युनिदर्शनम्
+केवलेनेह पुण्येन गतिमूर्ध्वामवाप्नुयात्
+गृहमागत्य संहृष्टोऽचिन्तयं वै सरस्वतीम्
+अव्यक्तस्तु न जानीते पुरुषो ज्ञः स्वभावतः
+वक्तव्यमधिभूतं तु वह्निस्तत्राधिदैवतम्
+परापवादेषु रतिर्विवादानां च सेवनम्
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+उदीरिता मया तुभ्यं पञ्चविंशेऽधि धिष्ठिता
+जङ्घाभ्यां तु वसून्देवानाप्नुयादिति नः श्रुतम्
+इष्टानिष्टवियोगानां कृतानामविकत्थनम्
+मन्यन्ते यतयः शुद्धा अध्यात्मविगतज्वराः
+वेदार्थं ये न जानन्ति वेद्यं गन्धर्वसत्तम
+द्वंद्वमेषां त्रयाणां तु संनिपातं च तत्त्वतः
+न चतुर्विंशकोऽग्राह्यो मनुजैर्ज्ञानदर्शिभिः
+तस्थौ ब्रह्मा तस्थिवांश्चापरो य;स्तस्मै नित्यं मोक्षमाहुर्द्विजेन्द्राः
+ज्ञानिनां संभवं श्रेष्ठं स्थानमव्रणमच्युतम्
+यथास्य जन्मनिधने न भवेतां पुनः पुनः
+सृजत्योषधिमेवाग्रे जीवनं सर्वदेहिनाम्
+संदधेऽर्धं महीं कृत्स्नां दिवमर्धं प्रजापतिः
+स एष प्रकृतिष्ठो हि तस्थुरित्यभिधीयते
+द्वितीयं सर्गमित्याहुरेतद्बुद्ध्यात्मकं स्मृतम्
+अक्षेपसर्गयोःकर्ता निश्चलः पुरुषः स्मृतः
+एतस्यापि च संख्यानं वेदवेदाङ्गपारगैः
+अनादिनिधनो ब्रह्मा नित्यश्चाक्षर एव च
+यत्ते पृष्टं तन्मया चोपदिष्टं; याथातथ्यं तद्विशोको भवस्व
+अधः श्रोत्रेन्द्रियग्राम उत्पद्यति नराधिप
+षड्विंशः पञ्चविंशं च चतुर्विंशं च पश्यति
+अव्यक्तैकत्वमित्याहुर्नानात्वं पुरुषस्तथा
+यथाभिलषितं मार्गं तथा तच्चोपपादितम्
+राजन्गच्छस्वैतदर्थस्य पारं; सम्यक्प्रोक्तं स्वस्ति तेऽस्त्वत्र नित्यम्
+अव्यक्ताच्च महानात्मा समुत्पद्यति पार्थिव
+रजस्तमोभ्यां संयुक्तस्तिर्यग्योनिषु जायते
+सांख्यदर्शनमेतत्ते परिसंख्यातमुत्तमम्
+जायन्ते च म्रियन्ते च यस्मिन्नेते यतश्च्युताः
+ग्रीवायास्तमृषिश्रे��्ठं नरमाप्नोत्यनुत्तमम्
+कृष्णश्यावच्छविच्छायः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+अहःक्षयमथो बुद्ध्वा निशि स्वप्नमनास्तथा
+शाखाः पञ्चदशेमास्तु विद्या भास्करदर्शिताः
+अनेन कारणेनैतदव्यक्तं स्यादचेतनम्
+युक्तस्य तु महाराज लक्षणान्युपधारयेत्
+परं गुह्यमिमं प्रश्नं शृणुष्वावहितो नृप
+मुहूर्तं मृष्यतां तावद्यावदेनं विचिन्तये
+प्रथमं सर्गमित्येतदाहुः प्राधानिकं बुधाः
+शाश्वतं स्थानमचलं दुष्प्रापमकृतात्मभिः
+परचक्षुषि चात्मानं ये न पश्यन्ति पार्थिव
+विसर्गमधिभूतं च मित्रस्तत्राधिदैवतम्
+श्रद्धातव्यं श्रद्दधानेन नित्यं; न श्रद्धिनं जन्ममृत्यू विशेताम्
+पृथिवीं जघनेनाथ ऊरुभ्यां तु प्रजापतिम्
+मनसस्तु समुद्भूता महाभूता नराधिप
+पुष्करं त्वन्यदेवात्र तथान्यदुदकं स्मृतम्
+हस्तावध्यात्ममित्याहुर्यथासांख्यनिदर्शनम्
+इन्द्रियाणां हि सर्वेषामीश्वरं मन उच्यते
+किमत्र ब्रह्मण्यमृतं किं च वेद्यमनुत्तमम्
+सरस्वतीह वाग्भूता शरीरं ते प्रवेक्ष्यति
+अहंकारं महानात्मा भूतभव्यभविष्यवित्
+जिज्ञाससि च मां राजंस्तन्निबोध यथाश्रुतम्
+तत्त्वं शास्त्रं ब्रह्मबुद्ध्या ब्रवीमि; सर्वं विश्वं ब्रह्म चैतत्समस्तम्
+मध्ये सुप्त्वा परे यामे द्वादशैव तु चोदनाः
+एवं हि परिसंख्याय सांख्याः केवलतां गताः
+घ्राणेन गन्धवहनं नेत्राभ्यां सूर्यमेव च
+कृत्स्नं शतपथं चैव प्रणेष्यसि द्विजर्षभ
+अणिमा लघिमा प्राप्तिरीशानो ज्योतिरव्ययः
+अभिमानोऽधिभूतं तु भवस्तत्राधिदैवतम्
+दर्पो द्वेषोऽतिवादश्च एते प्रोक्ता रजोगुणाः
+कृत्स्नस्य चैव जगतस्तिष्ठन्त्यनपगाः सदा
+अजौ नित्यावुभौ प्राहुरध्यात्मगतिनिश्चयाः
+रजस्तामससत्त्वैश्च युक्तो मानुष्यमाप्नुयात्
+स युक्तः पश्यति ब्रह्म यत्तत्परममव्ययम्
+स केवलं मूढमतिर्ज्ञानभारवहः स्मृतः
+भूतभव्यमनुष्याणां स्रष्टारमनघं तथा
+अन्यश्च राजन्नवरस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+सुमन्तुनाथ पैलेन तथा जैमिनिना च वै
+विद्योपेतं धनं कृत्वा कर्मणा नित्यकर्मणि
+स्पर्श एवाधिभूतं तु पवनश्चाधिदैवतम्
+अत ऊर्ध्वं महाराज गुणस्यैतस्य तत्त्वतः
+न मत्तः परमस्तीति नित्यमेवाभिमन्यते
+परित्यज्य क्षयमिह अक्षयं धर्ममास्थितः
+हृदयं सर्वभूतानां पर्वणोऽङ्गुष्ठमात्रकः
+प्रकृतिर्गुणान्विकुरुते स��वच्छन्देनात्मकाम्यया
+यथार्षेणेह विधिना चरतावमतेन ह
+तत्त्वानां सर्गसंख्या च कालसंख्या तथैव च
+अन्यं च मशकं विद्यादन्यच्चोदुम्बरं तथा
+विश्वाविश्वं तथाश्वाश्वं मित्रं वरुणमेव च
+यजूंषि नोपयुक्तानि क्षिप्रमिच्छामि वेदितुम्
+गन्ध एवाधिभूतं तु पृथिवी चाधिदैवतम्
+यत्र दृश्येत मुञ्चन्वै प्राणान्मैथिलसत्तम
+कर्तृत्वाच्चैव योनीनां योनिधर्मा तथोच्यते
+योगानां परमं ज्ञानं सांख्यानां च विशेषतः
+अश्वस्तथैव मिथुनमेवमेवानुदृश्यते
+एवं मनःप्रधानानि इन्द्रियाणि विभावयेत्
+घ्राणमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+चक्षुरध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+इहैव परिवर्तन्ते तिर्यग्योनिप्रवेशिनः
+पृथक्पृथक्तु पश्यन्ति येऽल्पबुद्धिरता नराः
+संयतात्मा भयात्तेषां न पात्राद्बिन्दुमुत्सृजेत्
+व्याप्तो यज्ञो महाराज पितुस्तव महात्मनः
+सप्तमं सर्गमित्याहुरेतदैन्द्रियकं स्मृतम्
+विप्रियार्थं सशिष्यस्य मातुलस्य महात्मनः
+एषा ते व्यक्ततो राजन्विभूतिरनुवर्णिता
+सर्वगन्धान्रसांश्चैव धारयेत समाहितः
+तत्ते दास्यामि प्रीतात्मा मत्प्रसादो हि दुर्लभः
+मुहूर्तं सह्यतां दाहस्ततः शीतीभविष्यसि
+उन्मज्जति हि कालस्य ममत्वेनाभिसंवृतः
+प्रकृतिस्तथा विकुरुते पुरुषस्य गुणान्बहून्
+दानेन चानुग्रहणमस्पृहार्थे परार्थता
+सृजत्यहंकारमृषिर्भूतं दिव्यात्मकं तथा
+मनसा स च मे प्रश्नो दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+चतुर्विंशतिरुक्तानि यथाश्रुति निदर्शनात्
+ततोऽनुव्याहृतं श्रुत्वा गते देवे विभावसौ
+गुणवांश्चाप्यगुणवान्यथातत्त्वं निबोध मे
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+श्रूयतां यद्भवानस्मान्प्रश्नं संपृष्टवानिह
+चिन्तये तत्र चागत्य गन्धर्वो मामपृच्छत
+रात्रिमेतावतीं चास्य प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+एतेनाधिष्ठितश्चैव सृजते संहरत्यपि
+इन्द्रियग्राममखिलं मनस्यभिनिवेश्य ह
+ये त्वन्यथैव पश्यन्ति न सम्यक्तेषु दर्शनम्
+बुद्धीन्द्रियाण्यथैतानि सविशेषाणि मैथिल
+एकं सांख्यं च योगं च यः पश्यति स तत्त्ववित्
+चलां तु प्रकृतिं प्राहुः कारणं क्षेपसर्गयोः
+अन्यो ह्यग्निरुखाप्यन्या नित्यमेवमवैहि भोः
+सांख्याः सर्वे सांख्यधर्मे रताश्च; तद्वद्योगा योगधर्मे रताश्च
+अष्टमं सर्गमित्याहुरेतद���र्जवकं बुधाः
+संवत्सरवियोगस्य संभवेयुः शरीरिणः
+प्रकृतेर्विक्रियापत्तिः षण्मासान्मृत्युलक्षणम्
+शब्दस्तत्राधिभूतं तु दिशस्तत्राधिदैवतम्
+योऽरुन्धतीं न पश्येत दृष्टपूर्वां कदाचन
+यथैव बुध्यते मत्स्यस्तथैषोऽप्यनुबुध्यते
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+तैलपात्रं यथा पूर्णं कराभ्यां गृह्य पूरुषः
+अव्यक्तस्थं परं यत्तत्पृष्टस्तेऽहं नराधिप
+विश्वावसुस्ततो राजन्वेदान्तज्ञानकोविदः
+तस्य द्वावनुपश्येत तमेकमिति साधवः
+एतेषां सह संवासं विवासं चैव नित्यशः
+ततः शतसहस्रांशुरव्यक्तेनाभिचोदितः
+चतुर्विधं प्रजाजालं निर्दहत्याशु तेजसा
+तथा हि मृत्युं जयति तत्परेणान्तरात्मना
+अज्ञश्च ज्ञश्च पुरुषस्तस्मान्निष्कल उच्यते
+नृत्यवादित्रगीतानामज्ञानाच्छ्रद्दधानता
+पद्भ्यामुत्क्रममाणस्य वैष्णवं स्थानमुच्यते
+यथा तथैनं पश्यन्ति न नित्यं प्राकृता जनाः
+मन्तव्यमधिभूतं तु चन्द्रमाश्चाधिदैवतम्
+चराचरा नरश्रेष्ठ इत्येवमनुशुश्रुम
+समता सत्यमानृण्यं मार्दवं ह्रीरचापलम्
+धारणा चैव मनसः प्राणायामश्च पार्थिव
+रुद्रप्रधानानपरान्विद्धि योगान्परंतप
+उपेक्षकत्वादन्यत्वादभिमानाच्च केवलम्
+ज्ञानं तु प्रकृतिं प्राहुर्ज्ञेयं निष्कलमेव च
+अथ सप्त तु व्यक्तानि प्राहुरध्यात्मचिन्तकाः
+ततो विदह्यमानं मामुवाच भगवान्रविः
+कोटिशश्च करोत्येष प्रत्यगात्मानमात्मना
+मथ्नामि मनसा तात दृष्ट्वा चान्वीक्षिकीं पराम्
+तदा स सर्वविद्विद्वान्न पुनर्जन्म विन्दति
+तमप्रतिबलं भीममाकाशं ग्रसतेऽऽत्मना
+ब्रह्मादीनां खेचराणां क्षितौ च; ये चाधस्तात्संवसन्ते नरेन्द्र
+तस्माज्ज्ञानं तत्त्वतोऽन्वेषितव्यं; येनात्मानं मोक्षयेज्जन्ममृत्योः
+कर्तुं शतपथं वेदमपूर्वं कारितं च मे
+बाढमित्येव कृत्वा स तूष्णीं गन्धर्व आस्थितः
+योगेन लोकान्विचरन्सुखं संन्यस्य चानघ
+सोपानमारुहेद्भीतस्तर्ज्यमानोऽसिपाणिभिः
+ये चाप्यन्ये मोक्षकामा मनुष्या;स्तेषामेतद्दर्शनं ज्ञानदृष्टम्
+दैवतान्यवजानाति ब्राह्मणैश्च विरुध्यते
+भ्रूभ्यां चैवाश्विनौ देवौ ललाटेन पितॄनथ
+रजोगुणानां संघातो रूपमैश्वर्यविग्रहे
+ततो मां भगवानाह वितरिष्यामि ते द्विज
+एतान्युत्क्रमणस्थानान्युक्तानि मिथिलेश्वर
+अक्षयं पु��ुषं प्राहुः क्षयो ह्यस्य न विद्यते
+विष्ठां तत्रानुपश्येत न मण्डं नापि वा घृतम्
+बीजमेतत्पुरस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीम्
+तृतीयः सर्ग इत्येष आहंकारिक उच्यते
+त्रीणि कल्पसहस्राणि एतेषामहरुच्यते
+तमप्यनुपमात्मानं विश्वं शंभुः प्रजापतिः
+ब्रह्माणमाप्नोति विभुं मूर्ध्ना देवाग्रजं तथा
+ततोऽहमर्घ्यं विधिवत्सरस्वत्यै न्यवेदयम्
+निवाते तु यथा दीपो ज्वलेत्स्नेहसमन्वितः
+अन्योन्यमभिमन्यन्ते अन्योन्यस्पर्धिनस्तथा
+यथाश्रुतं यथादृष्टं तत्त्वेन नृपसत्तम
+चक्षुः पश्यति रूपाणि मनसा तु न चक्षुषा
+रात्रिरेतावती चास्य प्रतिबुद्धो नराधिप
+शब्दस्पर्शौ च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+अजस्रं जन्मनिधनं चिन्तयित्वा त्रयीमिमाम्
+अचेतनश्चैष मतः प्रकृतिस्थश्च पार्थिव
+अव्यक्तं प्रकृतिं प्राहुः पुरुषेति च निर्गुणम्
+यथा दीपसहस्राणि दीपान्मर्त्याः प्रकुर्वते
+अधिभूतं तथानन्दो दैवतं च प्रजापतिः
+कृत्स्नधारिणमेव त्वां मन्ये गन्धर्वसत्तम
+जराय्वण्डस्वेदजातमुद्भिज्जं च नराधिप
+सत्त्वस्य रजसश्चैव तमसश्च शृणुष्व मे
+अज्ञानतः कर्मयोनिं भजन्ते; तां तां राजंस्ते यथा यान्त्यभावम्
+एतानि नव सर्गाणि तत्त्वानि च नराधिप
+अव्यक्तस्य नरश्रेष्ठ कालसंख्यां निबोध मे
+तथैव लोमहर्षाच्च पुराणमवधारितम्
+केवलाकेवलं चाद्यं पञ्चविंशात्परं च यत्
+अहंकारस्त्वसत्कारश्चिन्ता वैरोपसेवनम्
+नास्ति सांख्यसमं ज्ञानं नास्ति योगसमं बलम्
+सांख्यज्ञानं मया प्रोक्तं योगज्ञानं निबोध मे
+मत्स्येवोदकमन्वेति प्रवर्तति प्रवर्तनात्
+रात्रिरेतावती चैव मनसश्च नराधिप
+अम्भसा बलिना क्षिप्रमापूर्यत समन्ततः
+ब्रह्मास्यतो ब्राह्मणाः संप्रसूता; बाहुभ्यां वै क्षत्रियाः संप्रसूताः
+अत्याशित्वमकारुण्यं सुखदुःखोपसेवनम्
+भेदः परुषता चैव कामक्रोधौ मदस्तथा
+श्रोत्रं त्वक्चैव चक्षुश्च जिह्वा घ्राणं च पञ्चमम्
+तथेन्द्रियाणि सर्वाणि पश्यन्तीत्यभिचक्षते
+जगद्दग्ध्वामितबलः केवलं जगतीं ततः
+गन्तव्यमधिभूतं च विष्णुस्तत्राधिदैवतम्
+पश्यंस्तथैवापश्यंश्च पश्यत्यन्यस्तथानघ
+क्रियमाणैर्न कम्पेत युक्तस्यैतन्निदर्शनम्
+श्रोत्रमध्यात्ममित्याहुर्यथाश्रुतिनिदर्शनम्
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+तदा स केवलीभूतः षड्विंशमनुपश्यति
+��ालं चालयितुं शक्यस्तथा युक्तस्य लक्षणम्
+कृत्वा द्वादशधात्मानमादित्यो ज्वलदग्निवत्
+एतेन केवलं याति त्यक्त्वा देहमसाक्षिकम्
+पित्रा ते मुनिभिश्चैव ततोऽहमनुमानितः
+परमेष्ठी त्वहंकारोऽसृजद्भूतानि पञ्चधा
+पृष्टेन चापि वक्तव्यमेष धर्मः सनातनः
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धश्च पञ्चमः
+ऊष्माणं सर्वभूतानां सप्तार्चिषमथाञ्जसा
+निशायाः प्रथमे यामे चोदना द्वादश स्मृताः
+सांख्ययोगाश्च तत्त्वज्ञा यथाश्रुतिनिदर्शनात्
+न चोदकस्य स्पर्शेन मत्स्यो लिप्यति सर्वशः
+शीर्णनाभि यथा चक्रं छिद्रं सोमं प्रपश्यति
+अव्यक्तसत्त्वसंयुक्तो देवलोकमवाप्नुयात्
+चतुरश्चापरान्पुत्रान्देहात्पूर्वं महानृषिः
+गुणैर्हि गुणवानेव निर्गुणश्चागुणस्तथा
+कर्तव्यमधिभूतं तु इन्द्रस्तत्राधिदैवतम्
+उपयुङ्क्ते च तानेव स चैवाज्ञः स्वभावतः
+सगुणं निर्गुणं चैव यथाशास्त्रनिदर्शनम्
+वाताधिक्यं भवत्येव तस्माद्धि न समाचरेत्
+चतुर्विंशतिकान्प्रश्नान्पृष्ट्वा वेदस्य पार्थिव
+अकस्माच्च स्रवेद्यस्य वाममक्षि नराधिप
+ततोऽन्वचिन्तयमहं भूयो देवीं सरस्वतीम्
+शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैर्विविधैर्गीतवादितैः
+नित्यत्वादक्षरत्वाच्च क्षराणां तत्त्वतोऽन्यथा
+अतीन्द्रियमबीजं च जन्ममृत्युतमोनुदम्
+तावुभावेकचर्यौ तु उभावनिधनौ स्मृतौ
+न चेन्द्रियाणि पश्यन्ति मन एवात्र पश्यति
+आत्मच्छायाकृतीभूतं तेऽपि संवत्सरायुषः
+तत्स्थत्वादनुपश्यन्ति एक एवेति साधवः
+वरं वृणीष्व विप्रर्षे यदिष्टं ते सुदुर्लभम्
+द्वेषो धर्मविशेषाणामेते वै तामसा गुणाः
+अन्य एव तथा मत्स्यस्तथान्यदुदकं स्मृतम्
+पञ्चविंशतिमं प्रश्नं पप्रच्छान्वीक्षिकीं तथा
+अव्यक्तं च महांश्चैव तथाहंकार एव च
+मनसि व्याकुले चक्षुः पश्यन्नपि न पश्यति
+भक्षयामास बलवान्वायुरष्टात्मको बली
+वेद्यावेद्यं तथा राजन्नचलं चलमेव च
+पायुनोत्क्रममाणस्तु मैत्रं स्थानमवाप्नुयात्
+अथोक्तस्तु मया राजन्राजा विश्वावसुस्तदा
+ते व्यक्तं निरयं घोरं प्रविशन्ति पुनः पुनः
+पुण्यपापेन मानुष्यमधर्मेणाप्यधोगतिम्
+षड्विंशमनुपश्यन्ति शुचयस्तत्परायणाः
+अनित्यं नित्यमव्यक्तमेवमेतद्धि शुश्रुम
+सस्नेहः सहवासाच्च साभिमानश्च नित्यशः
+त्वगध्यात्ममिति प्राहुस्तत्त्वबुद्धिविशारदाः
+त���्रोपनिषदं चैव परिशेषं च पार्थिव
+मनस्युपरते राजन्निन्द्रियोपरमो भवेत्
+स निमज्जति कालस्य यदैकत्वं न बुध्यते
+ततो ब्रह्माणमसृजद्धैरण्याण्डसमुद्भवम्
+सर्वतःपाणिपादान्तः सर्वतोक्षिशिरोमुखः
+यावद्धि प्रलयस्तात सूक्ष्मेणाष्टगुणेन वै
+एतावदुक्त्वा भगवानस्तमेवाभ्यवर्तत
+लक्षणं तु प्रसादस्य यथा तृप्तः सुखं स्वपेत्
+सर्वभूतदया चैव सत्त्वस्यैते गुणाः स्मृताः
+संवत्सरमुषित्वाण्डे निष्क्रम्य च महामुनिः
+दश कल्पसहस्राणि पादोनान्यहरुच्यते
+तस्थुषं पुरुषं सत्त्वमभेद्यमजरामरम्
+साङ्गोपाङ्गानपि यदि पञ्च वेदानधीयते
+तथैव ध्रुवमित्याहुः पूर्णेन्दुं दीपमेव च
+न तु बुध्यति गन्धर्व प्रकृतिः पञ्चविंशकम्
+महता तपसा देवस्तपिष्ठः सेवितो मया
+महतस्तमसो मध्ये स्थितं ज्वलनसंनिभम्
+कर्तृत्वात्प्रकृतीनां तु तथा प्रकृतिधर्मिता
+त्रिगुणं गुणकर्तृत्वादविश्वो निष्कलस्तथा
+विचरन्नमितप्राणस्तिर्यगूर्ध्वमधस्तथा
+पश्यापश्यं योऽनुपश्येत्क्षेमं तत्त्वं च काश्यप
+ततः प्रणम्य शिरसा मयोक्तस्तपतां वरः
+देवतायतनस्थस्तु षड्रात्रेण स मृत्युभाक्
+तस्माज्ज्ञानं सर्वतो मार्गितव्यं; सर्वत्रस्थं चैतदुक्तं मया ते
+एते प्रधानस्य गुणास्त्रयः पुरुषसत्तम
+प्राहुरेवं महात्मानो मुनयस्तत्त्वदर्शिनः
+यदेव योगाः पश्यन्ति तत्सांख्यैरपि दृश्यते
+अतिद्युतिरतिप्रज्ञा अप्रज्ञा चाद्युतिस्तथा
+ते वै पितृभ्यः पितरः श्रूयन्ते राजसत्तम
+ज्ञानान्मोक्षो जायते पूरुषाणां; नास्त्यज्ञानादेवमाहुर्नरेन्द्र
+न तु पश्यति पश्यंस्तु यश्चैनमनुपश्यति
+तथैव च सहस्रांशुं सप्तरात्रेण मृत्युभाक्
+बोद्धव्यमधिभूतं तु क्षेत्रज्ञोऽत्राधिदैवतम्
+विरजस्कमलं नित्यमनन्तं शुद्धमव्रणम्
+कर्णनासावनमनं दन्तदृष्टिविरागिता
+सर्वतःश्रुतिमाँल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति
+शब्दः स्पर्शश्च रूपं च रसो गन्धस्तथैव च
+चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे शृणु
+यदात्मानं न जानीते तदाव्यक्तमिहोच्यते
+बुद्धिरध्यात्ममित्याहुर्यथावेदनिदर्शनम्
+ज्ञानं ज्ञेयं तथाज्ञो ज्ञः कस्तपा अतपास्तथा
+विज्ञाय तद्धि मन्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः
+मनः षोडशकं प्राहुरध्यात्मगतिचिन्तकाः
+यो घृतार्थी खरीक्षीरं मथेद्गन्धर्वसत्तम
+एते विशेषा राजेन्द्र महाभूतेषु ���ञ्चसु
+निशि चाहनि चात्मानं योजयेत्परमात्मनि
+गुणक्षयत्वात्प्रकृतिः कर्तृत्वादक्षयं बुधाः
+तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच्यते
+अथास्य नेष्टं मरणं स्थातुमिच्छेदिमां क्रियाम्
+अन्यः स पुरुषोऽव्यक्तस्त्वध्रुवो ध्रुवसंज्ञकः
+प्रीतेन चाहं विभुना सूर्येणोक्तस्तदानघ
+शाश्वतं चाव्ययं चैव ईशानं ब्रह्म चाव्ययम्
+अनुग्रसत्यनन्तं हि महात्मा विश्वमीश्वरः
+मिषतो देवलस्यापि ततोऽर्धं हृतवानहम्
+गन्धवासो विहारेषु शयनेष्वासनेषु च
+चक्रे सपरिशेषं च हर्षेण परमेण ह
+तेनैव चाथ देहेन विचरन्ति दिशो दश
+अपूर्वमक्षयं क्षय्यमेतत्प्रश्नमनुत्तमम्
+रूपमत्राधिभूतं तु सूर्यस्तत्राधिदैवतम्
+सात्त्विकस्योत्तमं स्थानं राजसस्येह मध्यमम्
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+तामसानां तु संघातं प्रवक्ष्याम्युपधार्यताम्
+ततः प्रवृत्तातिशुभा स्वरव्यञ्जनभूषिता
+शिष्याणामखिलं कृत्स्नमनुज्ञातं ससंग्रहम्
+एतद्विशन्ति भूतानि सर्वाणीह महायशाः
+कस्तपा अतपाः प्रोक्तः कोऽसौ पुरुष उच्यते
+अन्यश्च शश्वदव्यक्तस्तथान्यः पञ्चविंशकः
+पञ्चविंशोऽभिमन्येत नान्योऽस्ति परमो मम
+स्ववेददक्षिणायाथ विमर्दे मातुलेन ह
+श्रूयतामवनीपाल यदेतदनुपृच्छसि
+क्रीडार्थं तु महाराज शतशोऽथ सहस्रशः
+न तवाविदितं किंचिन्मां तु जिज्ञासते भवान्
+पञ्चमं सर्गमित्याहुर्भौतिकं भूतचिन्तकाः
+अक्षयत्वात्प्रजनने अजमत्राहुरव्ययम्
+भोजनानामपर्याप्तिस्तथा पेयेष्वतृप्तता
+सुखं शुद्धित्वमारोग्यं संतोषः श्रद्दधानता
+जन्ममृत्युभयाद्योगाः सांख्याश्च परमैषिणः
+प्रतिभामपवर्गं च प्रतिसंहृत्य मैथिल
+अतः परं प्रवक्ष्यामि योगानामपि दर्शनम्
+गुणानां प्रसवत्वाच्च तथा प्रसवधर्मवान्
+सत्त्वमानन्द उद्रेकः प्रीतिः प्राकाश्यमेव च
+मरणं चान्धतामिस्रं तामिस्रं क्रोध उच्यते
+एवमुक्त्वा संप्रयातो दिवं स; विभ्राजन्वै श्रीमता दर्शनेन
+तथैव मित्रं पुरुषं वरुणं प्रकृतिं तथा
+एकान्तदर्शना वेदाः सर्वे विश्वावसो स्मृताः
+ओंकारमादितः कृत्वा मम देवी सरस्वती
+अन्योन्यं स्पृहयन्त्येते अन्योन्यस्य हिते रताः
+तेनैतन्नाभिनन्दन्ति पञ्चविंशकमच्युतम्
+कर्तृत्वाच्चापि तत्त्वानां तत्त्वधर्मी तथोच्यते
+तपतां च वरिष्ठाय निषण्णस्तत्परायणः
+यदा तु मन्यतेऽन्योऽहमन्य एष इति द्विजः
+पायुरध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वार्थदर्शिनः
+न शक्यो निर्गुणस्तात गुणीकर्तुं विशां पते
+तथैवोत्तरमाणस्य एकाग्रमनसस्तथा
+स्थिरत्वादिन्द्रियाणां तु निश्चलत्वात्तथैव च
+अविज्ञानादमर्षाच्च भास्करस्य महात्मनः
+वयं तु राजन्पश्याम एकमेव तु निश्चयात्
+सूर्यस्य चानुभावेन प्रवृत्तोऽहं नराधिप
+ततो मामाह भगवानास्यं स्वं विवृतं कुरु
+शवगन्धमुपाघ्राति सुरभिं प्राप्य यो नरः
+गुणस्वभावस्त्वव्यक्तो गुणानेवाभिवर्तते
+तमसश्च तथा सत्त्वं सत्त्वस्याव्यक्तमेव च
+देवाः पितॄणां च सुता देवैर्लोकाः समावृताः
+बाहुभ्यामिन्द्रमित्याहुरुरसा रुद्रमेव च
+परितापोऽपहरणं ह्रीनाशोऽनार्जवं तथा
+बुद्धश्चोक्तो यथातत्त्वं मया श्रुतिनिदर्शनात्
+ततः शतपथं कृत्स्नं सरहस्यं ससंग्रहम्
+न चोपलिप्यते सोऽग्निरुखासंस्पर्शनेन वै
+एवं हि परिसंख्याय ततो ध्यायेत केवलम्
+एषा तेऽऽन्वीक्षिकी विद्या चतुर्थी सांपरायिकी
+जिह्वामध्यात्ममित्याहुर्यथातत्त्वनिदर्शनम्
+रजःसत्त्वसमायुक्तो मनुष्येषूपपद्यते
+तिर्यक्स्रोतस्त्वधःस्रोत उत्पद्यति नराधिप
+तपाः प्रकृतिरित्याहुरतपा निष्कलः स्मृतः
+ततो विदह्यमानोऽहं प्रविष्टोऽम्भस्तदानघ
+पञ्च कल्पसहस्राणि द्विगुणान्यहरुच्यते
+जन्ममृत्युभयाद्भीता योगाः सांख्याश्च काश्यप
+बीजत्वात्प्रकृतित्वाच्च प्रलयत्वात्तथैव च
+चोदयामास भगवानव्यक्तोऽहंकृतं नरम्
+विश्वेदेवान्मुखेनाथ दिशः श्रोत्रेण चाप्नुयात्
+द्विगुणं योगकृत्यं तु योगानां प्राहुरुत्तमम्
+खण्डाभासं दक्षिणतस्तेऽपि संवत्सरायुषः
+प्रतीक्षमाणस्तत्कालं यत्कालं प्रति तद्भवेत्
+ततः सशिष्येण मया सूर्येणेव गभस्तिभिः
+तुष्टश्च तुष्ट्या परयाभिनन्द्य; प्रदक्षिणं मम कृत्वा महात्मा
+यथा मुञ्ज इषीकायास्तथैवैतद्धि जायते
+यथा संहरते जन्तून्ससर्ज च पुनः पुनः
+प्रतिष्ठास्यति ते वेदः सोत्तरः सखिलो द्विज
+प्रतिष्ठाप्य यथाकामं वेद्यं तदनुचिन्तयम्
+मया प्रोक्तानुपूर्व्येण संहारमपि मे शृणु
+सर्गं तु षष्ठमित्याहुर्बहुचिन्तात्मकं स्मृतम्
+मनस्तथैवाहंकारे प्रतिष्ठाप्य नराधिप
+एतदुन्मेषमात्रेण विनष्टं स्थाणुजङ्गमम्
+जयेच्च मृत्युं योगेन तत्परेणान्तरात्मना
+न चोदुम्बरसंयोगैर्मशकस्��त्र लिप्यते
+शतधा सहस्रधा चैव तथा शतसहस्रधा
+अहंकारं तथा बुद्धौ बुद्धिं च प्रकृतावपि
+चतुर्थं सर्गमित्येतन्मानसं परिचक्षते
+विनाशश्चाप्यनर्होऽस्य सुखं प्राप्स्यथ मानुषाः
+इमं कनकवर्णाभं भूषणैः समलंकृतम्
+अद्य शोकं विजानामि मानुषाणां महीतले
+गृह्णीत मोहितात्मानः सुतो वो न भविष्यति
+दैवं पुरुषकारश्च कृतान्तेनोपपद्यते
+न स्नेहस्य विरोधोऽस्ति विलापरुदितस्य वै
+तथा श्वेतस्य राजर्षेर्बालो दिष्टान्तमागतः
+ततो नेष्यथ वा पुत्रमिहस्था वा भविष्यथ
+मृतस्यास्य परित्यागात्तापो वै भविता ध्रुवम्
+समैः सम्यक्प्रयुक्तैश्च वचनैः प्रश्रयोत्तरैः
+श्रुत्वा गृध्रस्य वचनं पापस्येहाकृतात्मनः
+इमं प्रेक्ष्य पुनर्भावं दुःखशोकाभिवर्धनम्
+सुखदुःखान्विते लोके नेहास्त्येकमनन्तकम्
+अहो मन्दीकृतः स्नेहो गृध्रेणेहाल्पमेधसा
+श्वोऽभूते धर्मनित्येन मृतः संजीवितः पुनः
+पुत्रस्नेहाभिभूतानां युष्माकं शोचतां भृशम्
+जीवितो धर्ममासाद्य रामात्सत्यपराक्रमात्
+दारुणो मर्त्यलोकोऽयं सर्वप्राणिविनाशनः
+प्रदीप्ताः पुत्रशोकेन यथैवाबुद्धयस्तथा
+यदि गृध्रस्य वाक्यानि तीव्राणि रभसानि च
+त्यक्त्वा गमिष्यथ क्वाद्य समुत्सृज्याल्पबुद्धिवत्
+दुःखसंभावनां कृत्वा धारयित्वा स्वयं सुखम्
+इमं क्षितितले न्यस्य बालं रूपसमन्वितम्
+जीवन्तमेनं पश्यामि मनसा नात्र संशयः
+स्थीयतां यावदादित्यः किं वः क्रव्यादभाषितैः
+अनिर्वेदः सदा कार्यो निर्वेदाद्धि कुतः सुखम्
+स्नेहं हि करुणं दृष्ट्वा ममाप्यश्रूण्यथागमन्
+क्रोशतां वै भृशं दुःखं विवत्सानां गवामिव
+प्रयत्नात्प्राप्यते ह्यर्थः कस्माद्गच्छथ निर्दयाः
+कृपणानामनुक्रोशं कुर्याद्वो रुदतामिह
+सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम्
+अथ वास्तं गते सूर्ये संध्याकाल उपस्थिते
+यद्गच्छथ जलस्थायं स्नेहमुत्सृज्य दुस्त्यजम्
+तथा कश्चिद्भवेत्सिद्धो मुनिर्वा देवतापि वा
+कुलशोकाकरं मूढाः पुत्रं त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+श्रूयते शम्बुके शूद्रे हते ब्राह्मणदारकः
+कथं गच्छथ सस्नेहाः सुतस्नेहं विसृज्य च
+आत्ममांसोपवृत्तं च शरीरार्धमयीं तनुम्
+अहो पुत्रवियोगेन मृतशून्योपसेवनात्
+यत्नो हि सततं कार्यः कृतो दैवेन सिध्यति
+इष्टबन्धुवियोगश्च तथैवाल्पं च जीवितम्
+गृध्रवाक्यात्क��ं पुत्रं त्यजध्वं पितृपिण्डदम्
+रूपयौवनसंपन्नं द्योतमानमिव श्रिया
+बह्वलीकमसत्यं च प्रतिवादाप्रियंवदम्
+पुत्रशोकाग्निदग्धानां मृतमप्यद्य वः क्षमम्
+तावदस्मिन्सुतस्नेहादनिर्वेदेन वर्तत
+स्वैरं रुदत विस्रब्धाः स्वैरं स्नेहेन पश्यत
+पितॄणां वंशकर्तारं वने त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+न मे मानुषलोकोऽयं मुहूर्तमपि रोचते
+स्थीयतां नेह भेतव्यं यावत्तपति भास्करः
+अहो धिग्गृध्रवाक्येन संनिवर्तथ मानुषाः
+दारुणो मर्त्यलोकोऽयं सर्वप्राणिविनाशनः
+श्रूयते शम्बुके शूद्रे हते ब्राह्मणदारकः
+जीवितो धर्ममासाद्य रामात्सत्यपराक्रमात्
+प्रदीप्ताः पुत्रशोकेन यथैवाबुद्धयस्तथा
+गृह्णीत मोहितात्मानः सुतो वो न भविष्यति
+कृपणानामनुक्रोशं कुर्याद्वो रुदतामिह
+तथा श्वेतस्य राजर्षेर्बालो दिष्टान्तमागतः
+कुलशोकाकरं मूढाः पुत्रं त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+इमं प्रेक्ष्य पुनर्भावं दुःखशोकाभिवर्धनम्
+तथा कश्चिद्भवेत्सिद्धो मुनिर्वा देवतापि वा
+यद्गच्छथ जलस्थायं स्नेहमुत्सृज्य दुस्त्यजम्
+गृध्रवाक्यात्कथं पुत्रं त्यजध्वं पितृपिण्डदम्
+श्वोऽभूते धर्मनित्येन मृतः संजीवितः पुनः
+श्रुत्वा गृध्रस्य वचनं पापस्येहाकृतात्मनः
+स्थीयतां यावदादित्यः किं वः क्रव्यादभाषितैः
+इमं क्षितितले न्यस्य बालं रूपसमन्वितम्
+अद्य शोकं विजानामि मानुषाणां महीतले
+यत्नो हि सततं कार्यः कृतो दैवेन सिध्यति
+स्नेहं हि करुणं दृष्ट्वा ममाप्यश्रूण्यथागमन्
+पितॄणां वंशकर्तारं वने त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+दुःखसंभावनां कृत्वा धारयित्वा स्वयं सुखम्
+बह्वलीकमसत्यं च प्रतिवादाप्रियंवदम्
+दैवं पुरुषकारश्च कृतान्तेनोपपद्यते
+पुत्रशोकाग्निदग्धानां मृतमप्यद्य वः क्षमम्
+प्रयत्नात्प्राप्यते ह्यर्थः कस्माद्गच्छथ निर्दयाः
+मृतस्यास्य परित्यागात्तापो वै भविता ध्रुवम्
+कथं गच्छथ सस्नेहाः सुतस्नेहं विसृज्य च
+आत्ममांसोपवृत्तं च शरीरार्धमयीं तनुम्
+अहो पुत्रवियोगेन मृतशून्योपसेवनात्
+अनिर्वेदः सदा कार्यो निर्वेदाद्धि कुतः सुखम्
+अहो धिग्गृध्रवाक्येन संनिवर्तथ मानुषाः
+यदि गृध्रस्य वाक्यानि तीव्राणि रभसानि च
+इष्टबन्धुवियोगश्च तथैवाल्पं च जीवितम्
+न मे मानुषलोकोऽयं मुहूर्तमपि रोचते
+न स्नेहस्य विरोधोऽस्ति विलापरुदितस्य वै
+स���ैः सम्यक्प्रयुक्तैश्च वचनैः प्रश्रयोत्तरैः
+रूपयौवनसंपन्नं द्योतमानमिव श्रिया
+पुत्रस्नेहाभिभूतानां युष्माकं शोचतां भृशम्
+अहो मन्दीकृतः स्नेहो गृध्रेणेहाल्पमेधसा
+ततो नेष्यथ वा पुत्रमिहस्था वा भविष्यथ
+अथ वास्तं गते सूर्ये संध्याकाल उपस्थिते
+क्रोशतां वै भृशं दुःखं विवत्सानां गवामिव
+तावदस्मिन्सुतस्नेहादनिर्वेदेन वर्तत
+त्यक्त्वा गमिष्यथ क्वाद्य समुत्सृज्याल्पबुद्धिवत्
+सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम्
+विनाशश्चाप्यनर्होऽस्य सुखं प्राप्स्यथ मानुषाः
+इमं कनकवर्णाभं भूषणैः समलंकृतम्
+स्वैरं रुदत विस्रब्धाः स्वैरं स्नेहेन पश्यत
+जीवन्तमेनं पश्यामि मनसा नात्र संशयः
+सुखदुःखान्विते लोके नेहास्त्येकमनन्तकम्
+स्थीयतां नेह भेतव्यं यावत्तपति भास्करः
+यत्नो हि सततं कार्यः कृतो दैवेन सिध्यति
+यदि गृध्रस्य वाक्यानि तीव्राणि रभसानि च
+स्नेहं हि करुणं दृष्ट्वा ममाप्यश्रूण्यथागमन्
+अथ वास्तं गते सूर्ये संध्याकाल उपस्थिते
+पुत्रशोकाग्निदग्धानां मृतमप्यद्य वः क्षमम्
+स्वैरं रुदत विस्रब्धाः स्वैरं स्नेहेन पश्यत
+श्रूयते शम्बुके शूद्रे हते ब्राह्मणदारकः
+समैः सम्यक्प्रयुक्तैश्च वचनैः प्रश्रयोत्तरैः
+सुखदुःखान्विते लोके नेहास्त्येकमनन्तकम्
+गृध्रवाक्यात्कथं पुत्रं त्यजध्वं पितृपिण्डदम्
+गृह्णीत मोहितात्मानः सुतो वो न भविष्यति
+अहो धिग्गृध्रवाक्येन संनिवर्तथ मानुषाः
+श्वोऽभूते धर्मनित्येन मृतः संजीवितः पुनः
+जीवितो धर्ममासाद्य रामात्सत्यपराक्रमात्
+कथं गच्छथ सस्नेहाः सुतस्नेहं विसृज्य च
+दारुणो मर्त्यलोकोऽयं सर्वप्राणिविनाशनः
+सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम्
+प्रयत्नात्प्राप्यते ह्यर्थः कस्माद्गच्छथ निर्दयाः
+तथा कश्चिद्भवेत्सिद्धो मुनिर्वा देवतापि वा
+अहो पुत्रवियोगेन मृतशून्योपसेवनात्
+कृपणानामनुक्रोशं कुर्याद्वो रुदतामिह
+पितॄणां वंशकर्तारं वने त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+इमं प्रेक्ष्य पुनर्भावं दुःखशोकाभिवर्धनम्
+इमं कनकवर्णाभं भूषणैः समलंकृतम्
+जीवन्तमेनं पश्यामि मनसा नात्र संशयः
+दुःखसंभावनां कृत्वा धारयित्वा स्वयं सुखम्
+तावदस्मिन्सुतस्नेहादनिर्वेदेन वर्तत
+श्रुत्वा गृध्रस्य वचनं पापस्येहाकृतात्मनः
+यद्गच्छथ जलस्थायं स्नेह��ुत्सृज्य दुस्त्यजम्
+स्थीयतां नेह भेतव्यं यावत्तपति भास्करः
+पुत्रस्नेहाभिभूतानां युष्माकं शोचतां भृशम्
+बह्वलीकमसत्यं च प्रतिवादाप्रियंवदम्
+विनाशश्चाप्यनर्होऽस्य सुखं प्राप्स्यथ मानुषाः
+त्यक्त्वा गमिष्यथ क्वाद्य समुत्सृज्याल्पबुद्धिवत्
+दैवं पुरुषकारश्च कृतान्तेनोपपद्यते
+न स्नेहस्य विरोधोऽस्ति विलापरुदितस्य वै
+तथा श्वेतस्य राजर्षेर्बालो दिष्टान्तमागतः
+ततो नेष्यथ वा पुत्रमिहस्था वा भविष्यथ
+प्रदीप्ताः पुत्रशोकेन यथैवाबुद्धयस्तथा
+न मे मानुषलोकोऽयं मुहूर्तमपि रोचते
+क्रोशतां वै भृशं दुःखं विवत्सानां गवामिव
+अद्य शोकं विजानामि मानुषाणां महीतले
+अनिर्वेदः सदा कार्यो निर्वेदाद्धि कुतः सुखम्
+आत्ममांसोपवृत्तं च शरीरार्धमयीं तनुम्
+अहो मन्दीकृतः स्नेहो गृध्रेणेहाल्पमेधसा
+स्थीयतां यावदादित्यः किं वः क्रव्यादभाषितैः
+मृतस्यास्य परित्यागात्तापो वै भविता ध्रुवम्
+इमं क्षितितले न्यस्य बालं रूपसमन्वितम्
+रूपयौवनसंपन्नं द्योतमानमिव श्रिया
+कुलशोकाकरं मूढाः पुत्रं त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+इष्टबन्धुवियोगश्च तथैवाल्पं च जीवितम्
+यत्नो हि सततं कार्यः कृतो दैवेन सिध्यति
+प्रदीप्ताः पुत्रशोकेन यथैवाबुद्धयस्तथा
+त्यक्त्वा गमिष्यथ क्वाद्य समुत्सृज्याल्पबुद्धिवत्
+इमं प्रेक्ष्य पुनर्भावं दुःखशोकाभिवर्धनम्
+बह्वलीकमसत्यं च प्रतिवादाप्रियंवदम्
+जीवन्तमेनं पश्यामि मनसा नात्र संशयः
+समैः सम्यक्प्रयुक्तैश्च वचनैः प्रश्रयोत्तरैः
+अहो पुत्रवियोगेन मृतशून्योपसेवनात्
+श्रूयते शम्बुके शूद्रे हते ब्राह्मणदारकः
+गृध्रवाक्यात्कथं पुत्रं त्यजध्वं पितृपिण्डदम्
+स्थीयतां यावदादित्यः किं वः क्रव्यादभाषितैः
+श्रुत्वा गृध्रस्य वचनं पापस्येहाकृतात्मनः
+स्थीयतां नेह भेतव्यं यावत्तपति भास्करः
+तथा कश्चिद्भवेत्सिद्धो मुनिर्वा देवतापि वा
+दैवं पुरुषकारश्च कृतान्तेनोपपद्यते
+न मे मानुषलोकोऽयं मुहूर्तमपि रोचते
+रूपयौवनसंपन्नं द्योतमानमिव श्रिया
+पुत्रशोकाग्निदग्धानां मृतमप्यद्य वः क्षमम्
+कृपणानामनुक्रोशं कुर्याद्वो रुदतामिह
+इमं क्षितितले न्यस्य बालं रूपसमन्वितम्
+मृतस्यास्य परित्यागात्तापो वै भविता ध्रुवम्
+अथ वास्तं गते सूर्ये संध्याकाल उपस्थिते
+ततो नेष्यथ वा पुत्रमिहस्था वा भविष्यथ
+अहो मन्दीकृतः स्नेहो गृध्रेणेहाल्पमेधसा
+इमं कनकवर्णाभं भूषणैः समलंकृतम्
+तावदस्मिन्सुतस्नेहादनिर्वेदेन वर्तत
+यदि गृध्रस्य वाक्यानि तीव्राणि रभसानि च
+दारुणो मर्त्यलोकोऽयं सर्वप्राणिविनाशनः
+कथं गच्छथ सस्नेहाः सुतस्नेहं विसृज्य च
+स्वैरं रुदत विस्रब्धाः स्वैरं स्नेहेन पश्यत
+प्रयत्नात्प्राप्यते ह्यर्थः कस्माद्गच्छथ निर्दयाः
+कुलशोकाकरं मूढाः पुत्रं त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+इष्टबन्धुवियोगश्च तथैवाल्पं च जीवितम्
+सुखदुःखान्विते लोके नेहास्त्येकमनन्तकम्
+गृह्णीत मोहितात्मानः सुतो वो न भविष्यति
+न स्नेहस्य विरोधोऽस्ति विलापरुदितस्य वै
+दुःखसंभावनां कृत्वा धारयित्वा स्वयं सुखम्
+पितॄणां वंशकर्तारं वने त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम्
+अद्य शोकं विजानामि मानुषाणां महीतले
+अहो धिग्गृध्रवाक्येन संनिवर्तथ मानुषाः
+स्नेहं हि करुणं दृष्ट्वा ममाप्यश्रूण्यथागमन्
+क्रोशतां वै भृशं दुःखं विवत्सानां गवामिव
+तथा श्वेतस्य राजर्षेर्बालो दिष्टान्तमागतः
+जीवितो धर्ममासाद्य रामात्सत्यपराक्रमात्
+विनाशश्चाप्यनर्होऽस्य सुखं प्राप्स्यथ मानुषाः
+श्वोऽभूते धर्मनित्येन मृतः संजीवितः पुनः
+आत्ममांसोपवृत्तं च शरीरार्धमयीं तनुम्
+अनिर्वेदः सदा कार्यो निर्वेदाद्धि कुतः सुखम्
+पुत्रस्नेहाभिभूतानां युष्माकं शोचतां भृशम्
+यद्गच्छथ जलस्थायं स्नेहमुत्सृज्य दुस्त्यजम्
+आत्ममांसोपवृत्तं च शरीरार्धमयीं तनुम्
+अनिर्वेदः सदा कार्यो निर्वेदाद्धि कुतः सुखम्
+स्वैरं रुदत विस्रब्धाः स्वैरं स्नेहेन पश्यत
+यद्गच्छथ जलस्थायं स्नेहमुत्सृज्य दुस्त्यजम्
+सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम्
+दुःखसंभावनां कृत्वा धारयित्वा स्वयं सुखम्
+त्यक्त्वा गमिष्यथ क्वाद्य समुत्सृज्याल्पबुद्धिवत्
+गृध्रवाक्यात्कथं पुत्रं त्यजध्वं पितृपिण्डदम्
+श्रुत्वा गृध्रस्य वचनं पापस्येहाकृतात्मनः
+अहो पुत्रवियोगेन मृतशून्योपसेवनात्
+पुत्रस्नेहाभिभूतानां युष्माकं शोचतां भृशम्
+इमं प्रेक्ष्य पुनर्भावं दुःखशोकाभिवर्धनम्
+क्रोशतां वै भृशं दुःखं विवत्सानां गवामिव
+कृपणानामनुक्रोशं कुर्याद्वो रुदतामिह
+तथा कश्चिद्भवेत्सिद्धो मुनिर्वा देवतापि वा
+अहो ध���ग्गृध्रवाक्येन संनिवर्तथ मानुषाः
+इमं कनकवर्णाभं भूषणैः समलंकृतम्
+श्रूयते शम्बुके शूद्रे हते ब्राह्मणदारकः
+कुलशोकाकरं मूढाः पुत्रं त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+श्वोऽभूते धर्मनित्येन मृतः संजीवितः पुनः
+अहो मन्दीकृतः स्नेहो गृध्रेणेहाल्पमेधसा
+स्थीयतां नेह भेतव्यं यावत्तपति भास्करः
+प्रयत्नात्प्राप्यते ह्यर्थः कस्माद्गच्छथ निर्दयाः
+स्थीयतां यावदादित्यः किं वः क्रव्यादभाषितैः
+बह्वलीकमसत्यं च प्रतिवादाप्रियंवदम्
+पितॄणां वंशकर्तारं वने त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+जीवन्तमेनं पश्यामि मनसा नात्र संशयः
+पुत्रशोकाग्निदग्धानां मृतमप्यद्य वः क्षमम्
+दारुणो मर्त्यलोकोऽयं सर्वप्राणिविनाशनः
+सुखदुःखान्विते लोके नेहास्त्येकमनन्तकम्
+तथा श्वेतस्य राजर्षेर्बालो दिष्टान्तमागतः
+यत्नो हि सततं कार्यः कृतो दैवेन सिध्यति
+प्रदीप्ताः पुत्रशोकेन यथैवाबुद्धयस्तथा
+रूपयौवनसंपन्नं द्योतमानमिव श्रिया
+यदि गृध्रस्य वाक्यानि तीव्राणि रभसानि च
+इष्टबन्धुवियोगश्च तथैवाल्पं च जीवितम्
+अथ वास्तं गते सूर्ये संध्याकाल उपस्थिते
+इमं क्षितितले न्यस्य बालं रूपसमन्वितम्
+न मे मानुषलोकोऽयं मुहूर्तमपि रोचते
+अद्य शोकं विजानामि मानुषाणां महीतले
+न स्नेहस्य विरोधोऽस्ति विलापरुदितस्य वै
+ततो नेष्यथ वा पुत्रमिहस्था वा भविष्यथ
+समैः सम्यक्प्रयुक्तैश्च वचनैः प्रश्रयोत्तरैः
+कथं गच्छथ सस्नेहाः सुतस्नेहं विसृज्य च
+विनाशश्चाप्यनर्होऽस्य सुखं प्राप्स्यथ मानुषाः
+मृतस्यास्य परित्यागात्तापो वै भविता ध्रुवम्
+तावदस्मिन्सुतस्नेहादनिर्वेदेन वर्तत
+जीवितो धर्ममासाद्य रामात्सत्यपराक्रमात्
+दैवं पुरुषकारश्च कृतान्तेनोपपद्यते
+गृह्णीत मोहितात्मानः सुतो वो न भविष्यति
+स्नेहं हि करुणं दृष्ट्वा ममाप्यश्रूण्यथागमन्
+अहो पुत्रवियोगेन मृतशून्योपसेवनात्
+स्थीयतां यावदादित्यः किं वः क्रव्यादभाषितैः
+कृपणानामनुक्रोशं कुर्याद्वो रुदतामिह
+तथा श्वेतस्य राजर्षेर्बालो दिष्टान्तमागतः
+तावदस्मिन्सुतस्नेहादनिर्वेदेन वर्तत
+यदि गृध्रस्य वाक्यानि तीव्राणि रभसानि च
+इमं प्रेक्ष्य पुनर्भावं दुःखशोकाभिवर्धनम्
+श्वोऽभूते धर्मनित्येन मृतः संजीवितः पुनः
+पुत्रस्नेहाभिभूतानां युष्माकं शोचतां भृशम्
+आत्ममांसोपवृत्तं च शरीरार्धमयीं तनुम्
+कथं गच्छथ सस्नेहाः सुतस्नेहं विसृज्य च
+विनाशश्चाप्यनर्होऽस्य सुखं प्राप्स्यथ मानुषाः
+इष्टबन्धुवियोगश्च तथैवाल्पं च जीवितम्
+श्रूयते शम्बुके शूद्रे हते ब्राह्मणदारकः
+समैः सम्यक्प्रयुक्तैश्च वचनैः प्रश्रयोत्तरैः
+पितॄणां वंशकर्तारं वने त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम्
+पुत्रशोकाग्निदग्धानां मृतमप्यद्य वः क्षमम्
+दैवं पुरुषकारश्च कृतान्तेनोपपद्यते
+क्रोशतां वै भृशं दुःखं विवत्सानां गवामिव
+श्रुत्वा गृध्रस्य वचनं पापस्येहाकृतात्मनः
+इमं क्षितितले न्यस्य बालं रूपसमन्वितम्
+कुलशोकाकरं मूढाः पुत्रं त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+न स्नेहस्य विरोधोऽस्ति विलापरुदितस्य वै
+जीवन्तमेनं पश्यामि मनसा नात्र संशयः
+गृध्रवाक्यात्कथं पुत्रं त्यजध्वं पितृपिण्डदम्
+स्थीयतां नेह भेतव्यं यावत्तपति भास्करः
+प्रयत्नात्प्राप्यते ह्यर्थः कस्माद्गच्छथ निर्दयाः
+तथा कश्चिद्भवेत्सिद्धो मुनिर्वा देवतापि वा
+न मे मानुषलोकोऽयं मुहूर्तमपि रोचते
+इमं कनकवर्णाभं भूषणैः समलंकृतम्
+ततो नेष्यथ वा पुत्रमिहस्था वा भविष्यथ
+यद्गच्छथ जलस्थायं स्नेहमुत्सृज्य दुस्त्यजम्
+स्वैरं रुदत विस्रब्धाः स्वैरं स्नेहेन पश्यत
+दुःखसंभावनां कृत्वा धारयित्वा स्वयं सुखम्
+जीवितो धर्ममासाद्य रामात्सत्यपराक्रमात्
+अहो मन्दीकृतः स्नेहो गृध्रेणेहाल्पमेधसा
+दारुणो मर्त्यलोकोऽयं सर्वप्राणिविनाशनः
+यत्नो हि सततं कार्यः कृतो दैवेन सिध्यति
+गृह्णीत मोहितात्मानः सुतो वो न भविष्यति
+अद्य शोकं विजानामि मानुषाणां महीतले
+अथ वास्तं गते सूर्ये संध्याकाल उपस्थिते
+रूपयौवनसंपन्नं द्योतमानमिव श्रिया
+प्रदीप्ताः पुत्रशोकेन यथैवाबुद्धयस्तथा
+अनिर्वेदः सदा कार्यो निर्वेदाद्धि कुतः सुखम्
+सुखदुःखान्विते लोके नेहास्त्येकमनन्तकम्
+बह्वलीकमसत्यं च प्रतिवादाप्रियंवदम्
+त्यक्त्वा गमिष्यथ क्वाद्य समुत्सृज्याल्पबुद्धिवत्
+स्नेहं हि करुणं दृष्ट्वा ममाप्यश्रूण्यथागमन्
+मृतस्यास्य परित्यागात्तापो वै भविता ध्रुवम्
+अहो धिग्गृध्रवाक्येन संनिवर्तथ मानुषाः
+जीवन्तमेनं पश्यामि मनसा नात्र संशयः
+न मे मानुषलोकोऽयं मुहूर्तमपि रोचते
+तथा कश्चिद्भवेत्सिद्धो मुनिर्वा देवतापि वा
+जी���ितो धर्ममासाद्य रामात्सत्यपराक्रमात्
+ततो नेष्यथ वा पुत्रमिहस्था वा भविष्यथ
+दारुणो मर्त्यलोकोऽयं सर्वप्राणिविनाशनः
+अहो मन्दीकृतः स्नेहो गृध्रेणेहाल्पमेधसा
+श्रुत्वा गृध्रस्य वचनं पापस्येहाकृतात्मनः
+गृह्णीत मोहितात्मानः सुतो वो न भविष्यति
+यत्नो हि सततं कार्यः कृतो दैवेन सिध्यति
+अद्य शोकं विजानामि मानुषाणां महीतले
+विनाशश्चाप्यनर्होऽस्य सुखं प्राप्स्यथ मानुषाः
+प्रयत्नात्प्राप्यते ह्यर्थः कस्माद्गच्छथ निर्दयाः
+इमं क्षितितले न्यस्य बालं रूपसमन्वितम्
+पुत्रस्नेहाभिभूतानां युष्माकं शोचतां भृशम्
+इमं कनकवर्णाभं भूषणैः समलंकृतम्
+कृपणानामनुक्रोशं कुर्याद्वो रुदतामिह
+स्वैरं रुदत विस्रब्धाः स्वैरं स्नेहेन पश्यत
+सुखदुःखान्विते लोके नेहास्त्येकमनन्तकम्
+बह्वलीकमसत्यं च प्रतिवादाप्रियंवदम्
+पुत्रशोकाग्निदग्धानां मृतमप्यद्य वः क्षमम्
+यद्गच्छथ जलस्थायं स्नेहमुत्सृज्य दुस्त्यजम्
+कथं गच्छथ सस्नेहाः सुतस्नेहं विसृज्य च
+श्रूयते शम्बुके शूद्रे हते ब्राह्मणदारकः
+अथ वास्तं गते सूर्ये संध्याकाल उपस्थिते
+दुःखसंभावनां कृत्वा धारयित्वा स्वयं सुखम्
+दैवं पुरुषकारश्च कृतान्तेनोपपद्यते
+इष्टबन्धुवियोगश्च तथैवाल्पं च जीवितम्
+इमं प्रेक्ष्य पुनर्भावं दुःखशोकाभिवर्धनम्
+आत्ममांसोपवृत्तं च शरीरार्धमयीं तनुम्
+पितॄणां वंशकर्तारं वने त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+श्वोऽभूते धर्मनित्येन मृतः संजीवितः पुनः
+स्नेहं हि करुणं दृष्ट्वा ममाप्यश्रूण्यथागमन्
+यदि गृध्रस्य वाक्यानि तीव्राणि रभसानि च
+क्रोशतां वै भृशं दुःखं विवत्सानां गवामिव
+त्यक्त्वा गमिष्यथ क्वाद्य समुत्सृज्याल्पबुद्धिवत्
+समैः सम्यक्प्रयुक्तैश्च वचनैः प्रश्रयोत्तरैः
+गृध्रवाक्यात्कथं पुत्रं त्यजध्वं पितृपिण्डदम्
+कुलशोकाकरं मूढाः पुत्रं त्यक्त्वा क्व यास्यथ
+अहो धिग्गृध्रवाक्येन संनिवर्तथ मानुषाः
+स्थीयतां यावदादित्यः किं वः क्रव्यादभाषितैः
+अनिर्वेदः सदा कार्यो निर्वेदाद्धि कुतः सुखम्
+सुखस्यानन्तरं दुःखं दुःखस्यानन्तरं सुखम्
+तथा श्वेतस्य राजर्षेर्बालो दिष्टान्तमागतः
+मृतस्यास्य परित्यागात्तापो वै भविता ध्रुवम्
+स्थीयतां नेह भेतव्यं यावत्तपति भास्करः
+प्रदीप्ताः पुत्रशोकेन यथैवाबुद्धयस्तथा
+अहो पुत्रवियोगेन मृतशून्योपसेवनात्
+रूपयौवनसंपन्नं द्योतमानमिव श्रिया
+न स्नेहस्य विरोधोऽस्ति विलापरुदितस्य वै
+तावदस्मिन्सुतस्नेहादनिर्वेदेन वर्तत
+तस्य प्रसादात्प्राप्ताः स्मो देशमीप्सितमञ्जसा
+न तत्राभ्यधिकः कश्चित्सर्वे ते समतेजसः
+मानसो नाम स जपो जप्यते तैर्महात्मभिः
+या भवेन्मुनिशार्दूल भाः सूर्यस्य युगक्षये
+एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः
+वयं हि ब्रह्मणः पुत्रा मानसाः परिकीर्तिताः
+तेऽपि स्वस्था मुनिगणा एकभावमनुव्रताः
+न स शक्यो अभक्तेन द्रष्टुं देवः कथंचन
+वयं तु तेजसा तस्य सहसा हृतचेतसः
+नूनं तत्रागतो देवो यथा तैर्वागुदीरिता
+अस्मान्न कश्चिन्मनसा चक्षुषा वाप्यपूजयत्
+ततोऽस्मान्सुपरिश्रान्तांस्तपसा चापि कर्शितान्
+सुतप्तं वस्तपो विप्राः प्रसन्नेनान्तरात्मना
+ततोऽभिवदतां तेषामश्रौष्म विपुलं ध्वनिम्
+ततो व्रतस्यावभृथे वागुवाचाशरीरिणी
+कामं कालेन महता एकान्तित्वं समागतैः
+अथ सूर्यसहस्रस्य प्रभां युगपदुत्थिताम्
+ततो नो दृष्टिविषयस्तदा प्रतिहतोऽभवत्
+देवोऽस्माभिर्न दृष्टः स कथं त्वं द्रष्टुमर्हसि
+कृताञ्जलिपुटा हृष्टा नम इत्येव वादिनः
+नारायणो महद्भूतं विश्वसृग्घव्यकव्यभुक्
+इति शब्दः श्रुतोऽस्माभिः शिक्षाक्षरसमीरितः
+ततो नः प्रादुरभवद्विज्ञानं देवयोगजम्
+मारुते संनिवृत्ते च बलौ च प्रतिपादिते
+न किंचिदपि पश्यामो हृतदृष्टिबलेन्द्रियाः
+नास्मासु दधिरे भावं ब्रह्मभावमनुष्ठिताः
+महत्कार्यं तु कर्तव्यं युष्माभिर्द्विजसत्तमाः
+स देशो यत्र नस्तप्तं तपः परमदारुणम्
+क्षीरोदधेरुत्तरतः श्वेतद्वीपो महाप्रभः
+यथाख्यातेन मार्गेण तं देशं प्रतिपेदिरे
+जितं ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन
+श्वेतांश्चन्द्रप्रतीकाशान्सर्वलक्षणलक्षितान्
+व्रतावसाने सुशुभान्नरान्ददृशिरे वयम्
+एकान्तिनस्ते पुरुषाः श्वेतद्वीपनिवासिनः
+इतः कृतयुगेऽतीते विपर्यासं गतेऽपि च
+तेनैकाग्रमनस्त्वेन प्रीतो भवति वै हरिः
+वैवस्वतेऽन्तरे विप्राः प्राप्ते त्रेतायुगे ततः
+तप्त्वा वर्षसहस्राणि चत्वारि तप उत्तमम्
+तैरिष्टः पञ्चकालज्ञैर्हरिरेकान्तिभिर्नरैः
+ते सहस्रार्चिषं देवं प्रविशन्ति सनातनम्
+चिन्ताव्याकुलितात्मानो जाताः स्मोऽङ्गिरसां वर
+मेरोरुत्तरभागे तु क��षीरोदस्यानुकूलतः
+शक्यो द्रष्टुं स भगवान्प्रभामण्डलदुर्दृशः
+अतीन्द्रिया निराहारा अनिष्पन्दाः सुगन्धिनः
+दृष्टो भवति देवेश एभिर्दृष्टैर्द्विजोत्तमाः
+तत्र नारायणपरा मानवाश्चन्द्रवर्चसः
+एकस्तु शब्दोऽविरतः श्रुतोऽस्माभिरुदीरितः
+मानवानां सहस्रेषु तेषु वै शुद्धयोनिषु
+सहिताश्चाभ्यधावन्त ततस्ते मानवा द्रुतम्
+ततस्तदद्भुतं वाक्यं निशम्यैवं स्म सोमप
+ततः पुनर्वर्षशतं तप्त्वा तात्कालिकं महत्
+कथं पश्येमहि वयं देवं नारायणं त्विति
+न च पश्याम पुरुषं तत्तेजोहृतदर्शनाः
+नमस्तेऽस्तु हृषीकेश महापुरुषपूर्वज
+उवाच खस्थं किमपि भूतं तत्राशरीरकम्
+प्राप्य श्वेतं महाद्वीपं तच्चित्तास्तद्दिदृक्षवः
+एकान्तभावोपगतास्ते भक्ताः पुरुषोत्तमम्
+तेजोनिवासः स द्वीप इति वै मेनिरे वयम्
+अथ श्रुत्वा वयं सर्वे वाचं तामशरीरिणीम्
+सहसा दृष्टवन्तः स्म पुनरेव बृहस्पते
+गच्छध्वं मुनयः सर्वे यथागतमितोऽचिरात्
+दिव्यान्युवाह पुष्पाणि कर्मण्याश्चौषधीस्तथा
+एतस्मिन्नन्तरे वायुः सर्वगन्धवहः शुचिः
+सुराणां कार्यसिद्ध्यर्थं सहाया वै भविष्यथ
+न किलातप्ततपसा शक्यते द्रष्टुमञ्जसा
+बलिः किलोपह्रियते तस्य देवस्य तैर्नरैः
+गच्छध्वं तत्र मुनयस्तत्रात्मा मे प्रकाशितः
+नित्याञ्जलिकृतान्ब्रह्म जपतः प्रागुदङ्मुखान्
+एकैकस्य प्रभा तादृक्साभवन्मानवस्य ह
+दृष्टा वः पुरुषाः श्वेताः सर्वेन्द्रियविवर्जिताः
+गता निःश्रेयसार्थं हि कदाचिद्दिशमुत्तराम्
+एवं सुतपसा चैव हव्यकव्यैस्तथैव च
+यूयं जिज्ञासवो भक्ताः कथं द्रक्ष्यथ तं प्रभुम्
+वयं त्वेनं न पश्यामो मोहितास्तस्य मायया
+तेनैकाग्रमनस्त्वेन प्रीतो भवति वै हरिः
+महत्कार्यं तु कर्तव्यं युष्माभिर्द्विजसत्तमाः
+बलिः किलोपह्रियते तस्य देवस्य तैर्नरैः
+दृष्टा वः पुरुषाः श्वेताः सर्वेन्द्रियविवर्जिताः
+इति शब्दः श्रुतोऽस्माभिः शिक्षाक्षरसमीरितः
+इतः कृतयुगेऽतीते विपर्यासं गतेऽपि च
+नास्मासु दधिरे भावं ब्रह्मभावमनुष्ठिताः
+सहसा दृष्टवन्तः स्म पुनरेव बृहस्पते
+ततः पुनर्वर्षशतं तप्त्वा तात्कालिकं महत्
+सहिताश्चाभ्यधावन्त ततस्ते मानवा द्रुतम्
+मेरोरुत्तरभागे तु क्षीरोदस्यानुकूलतः
+अथ श्रुत्वा वयं सर्वे वाचं तामशरीरिणीम्
+सुतप्तं वस्तपो विप्राः प्रसन���नेनान्तरात्मना
+एकान्तिनस्ते पुरुषाः श्वेतद्वीपनिवासिनः
+न किंचिदपि पश्यामो हृतदृष्टिबलेन्द्रियाः
+गता निःश्रेयसार्थं हि कदाचिद्दिशमुत्तराम्
+न च पश्याम पुरुषं तत्तेजोहृतदर्शनाः
+ततो नो दृष्टिविषयस्तदा प्रतिहतोऽभवत्
+जितं ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन
+मानवानां सहस्रेषु तेषु वै शुद्धयोनिषु
+श्वेतांश्चन्द्रप्रतीकाशान्सर्वलक्षणलक्षितान्
+न तत्राभ्यधिकः कश्चित्सर्वे ते समतेजसः
+एतस्मिन्नन्तरे वायुः सर्वगन्धवहः शुचिः
+एकान्तभावोपगतास्ते भक्ताः पुरुषोत्तमम्
+वयं तु तेजसा तस्य सहसा हृतचेतसः
+एकस्तु शब्दोऽविरतः श्रुतोऽस्माभिरुदीरितः
+नित्याञ्जलिकृतान्ब्रह्म जपतः प्रागुदङ्मुखान्
+गच्छध्वं मुनयः सर्वे यथागतमितोऽचिरात्
+वयं त्वेनं न पश्यामो मोहितास्तस्य मायया
+एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः
+न किलातप्ततपसा शक्यते द्रष्टुमञ्जसा
+एवं सुतपसा चैव हव्यकव्यैस्तथैव च
+कृताञ्जलिपुटा हृष्टा नम इत्येव वादिनः
+व्रतावसाने सुशुभान्नरान्ददृशिरे वयम्
+प्राप्य श्वेतं महाद्वीपं तच्चित्तास्तद्दिदृक्षवः
+उवाच खस्थं किमपि भूतं तत्राशरीरकम्
+यथाख्यातेन मार्गेण तं देशं प्रतिपेदिरे
+ततोऽभिवदतां तेषामश्रौष्म विपुलं ध्वनिम्
+तेऽपि स्वस्था मुनिगणा एकभावमनुव्रताः
+सुराणां कार्यसिद्ध्यर्थं सहाया वै भविष्यथ
+एकैकस्य प्रभा तादृक्साभवन्मानवस्य ह
+न स शक्यो अभक्तेन द्रष्टुं देवः कथंचन
+देवोऽस्माभिर्न दृष्टः स कथं त्वं द्रष्टुमर्हसि
+नमस्तेऽस्तु हृषीकेश महापुरुषपूर्वज
+तत्र नारायणपरा मानवाश्चन्द्रवर्चसः
+स देशो यत्र नस्तप्तं तपः परमदारुणम्
+ततस्तदद्भुतं वाक्यं निशम्यैवं स्म सोमप
+वयं हि ब्रह्मणः पुत्रा मानसाः परिकीर्तिताः
+दृष्टो भवति देवेश एभिर्दृष्टैर्द्विजोत्तमाः
+नूनं तत्रागतो देवो यथा तैर्वागुदीरिता
+वैवस्वतेऽन्तरे विप्राः प्राप्ते त्रेतायुगे ततः
+कथं पश्येमहि वयं देवं नारायणं त्विति
+तप्त्वा वर्षसहस्राणि चत्वारि तप उत्तमम्
+दिव्यान्युवाह पुष्पाणि कर्मण्याश्चौषधीस्तथा
+मारुते संनिवृत्ते च बलौ च प्रतिपादिते
+अथ सूर्यसहस्रस्य प्रभां युगपदुत्थिताम्
+चिन्ताव्याकुलितात्मानो जाताः स्मोऽङ्गिरसां वर
+ततो व्रतस्यावभृथे वागुवाचाशरीरिणी
+तेजोनिवासः स द्वीप इति वै मेनिरे वयम्
+तैरिष्टः पञ्चकालज्ञैर्हरिरेकान्तिभिर्नरैः
+ततोऽस्मान्सुपरिश्रान्तांस्तपसा चापि कर्शितान्
+क्षीरोदधेरुत्तरतः श्वेतद्वीपो महाप्रभः
+शक्यो द्रष्टुं स भगवान्प्रभामण्डलदुर्दृशः
+ततो नः प्रादुरभवद्विज्ञानं देवयोगजम्
+अस्मान्न कश्चिन्मनसा चक्षुषा वाप्यपूजयत्
+मानसो नाम स जपो जप्यते तैर्महात्मभिः
+ते सहस्रार्चिषं देवं प्रविशन्ति सनातनम्
+या भवेन्मुनिशार्दूल भाः सूर्यस्य युगक्षये
+अतीन्द्रिया निराहारा अनिष्पन्दाः सुगन्धिनः
+गच्छध्वं तत्र मुनयस्तत्रात्मा मे प्रकाशितः
+यूयं जिज्ञासवो भक्ताः कथं द्रक्ष्यथ तं प्रभुम्
+तस्य प्रसादात्प्राप्ताः स्मो देशमीप्सितमञ्जसा
+नारायणो महद्भूतं विश्वसृग्घव्यकव्यभुक्
+कामं कालेन महता एकान्तित्वं समागतैः
+क्षीरोदधेरुत्तरतः श्वेतद्वीपो महाप्रभः
+वैवस्वतेऽन्तरे विप्राः प्राप्ते त्रेतायुगे ततः
+बलिः किलोपह्रियते तस्य देवस्य तैर्नरैः
+नमस्तेऽस्तु हृषीकेश महापुरुषपूर्वज
+तैरिष्टः पञ्चकालज्ञैर्हरिरेकान्तिभिर्नरैः
+गच्छध्वं तत्र मुनयस्तत्रात्मा मे प्रकाशितः
+तेजोनिवासः स द्वीप इति वै मेनिरे वयम्
+तेऽपि स्वस्था मुनिगणा एकभावमनुव्रताः
+देवोऽस्माभिर्न दृष्टः स कथं त्वं द्रष्टुमर्हसि
+मानसो नाम स जपो जप्यते तैर्महात्मभिः
+सहिताश्चाभ्यधावन्त ततस्ते मानवा द्रुतम्
+दृष्टा वः पुरुषाः श्वेताः सर्वेन्द्रियविवर्जिताः
+नास्मासु दधिरे भावं ब्रह्मभावमनुष्ठिताः
+उवाच खस्थं किमपि भूतं तत्राशरीरकम्
+गच्छध्वं मुनयः सर्वे यथागतमितोऽचिरात्
+एतस्मिन्नन्तरे वायुः सर्वगन्धवहः शुचिः
+न स शक्यो अभक्तेन द्रष्टुं देवः कथंचन
+वयं त्वेनं न पश्यामो मोहितास्तस्य मायया
+ततः पुनर्वर्षशतं तप्त्वा तात्कालिकं महत्
+ततोऽस्मान्सुपरिश्रान्तांस्तपसा चापि कर्शितान्
+यथाख्यातेन मार्गेण तं देशं प्रतिपेदिरे
+व्रतावसाने सुशुभान्नरान्ददृशिरे वयम्
+इतः कृतयुगेऽतीते विपर्यासं गतेऽपि च
+अथ सूर्यसहस्रस्य प्रभां युगपदुत्थिताम्
+एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः
+एकैकस्य प्रभा तादृक्साभवन्मानवस्य ह
+ततस्तदद्भुतं वाक्यं निशम्यैवं स्म सोमप
+नूनं तत्रागतो देवो यथा तैर्वागुदीरिता
+तप्त्वा वर्षसहस्राणि चत्वारि तप उत्तमम्
+कृताञ्जलिपुटा हृष्टा नम ���त्येव वादिनः
+तत्र नारायणपरा मानवाश्चन्द्रवर्चसः
+या भवेन्मुनिशार्दूल भाः सूर्यस्य युगक्षये
+ततो नो दृष्टिविषयस्तदा प्रतिहतोऽभवत्
+अस्मान्न कश्चिन्मनसा चक्षुषा वाप्यपूजयत्
+अतीन्द्रिया निराहारा अनिष्पन्दाः सुगन्धिनः
+दृष्टो भवति देवेश एभिर्दृष्टैर्द्विजोत्तमाः
+ततो व्रतस्यावभृथे वागुवाचाशरीरिणी
+मेरोरुत्तरभागे तु क्षीरोदस्यानुकूलतः
+स देशो यत्र नस्तप्तं तपः परमदारुणम्
+वयं हि ब्रह्मणः पुत्रा मानसाः परिकीर्तिताः
+न च पश्याम पुरुषं तत्तेजोहृतदर्शनाः
+न किलातप्ततपसा शक्यते द्रष्टुमञ्जसा
+शक्यो द्रष्टुं स भगवान्प्रभामण्डलदुर्दृशः
+एवं सुतपसा चैव हव्यकव्यैस्तथैव च
+नित्याञ्जलिकृतान्ब्रह्म जपतः प्रागुदङ्मुखान्
+वयं तु तेजसा तस्य सहसा हृतचेतसः
+न तत्राभ्यधिकः कश्चित्सर्वे ते समतेजसः
+मारुते संनिवृत्ते च बलौ च प्रतिपादिते
+तस्य प्रसादात्प्राप्ताः स्मो देशमीप्सितमञ्जसा
+चिन्ताव्याकुलितात्मानो जाताः स्मोऽङ्गिरसां वर
+एकान्तिनस्ते पुरुषाः श्वेतद्वीपनिवासिनः
+कामं कालेन महता एकान्तित्वं समागतैः
+गता निःश्रेयसार्थं हि कदाचिद्दिशमुत्तराम्
+अथ श्रुत्वा वयं सर्वे वाचं तामशरीरिणीम्
+इति शब्दः श्रुतोऽस्माभिः शिक्षाक्षरसमीरितः
+जितं ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन
+एकस्तु शब्दोऽविरतः श्रुतोऽस्माभिरुदीरितः
+मानवानां सहस्रेषु तेषु वै शुद्धयोनिषु
+सुराणां कार्यसिद्ध्यर्थं सहाया वै भविष्यथ
+प्राप्य श्वेतं महाद्वीपं तच्चित्तास्तद्दिदृक्षवः
+दिव्यान्युवाह पुष्पाणि कर्मण्याश्चौषधीस्तथा
+नारायणो महद्भूतं विश्वसृग्घव्यकव्यभुक्
+महत्कार्यं तु कर्तव्यं युष्माभिर्द्विजसत्तमाः
+यूयं जिज्ञासवो भक्ताः कथं द्रक्ष्यथ तं प्रभुम्
+तेनैकाग्रमनस्त्वेन प्रीतो भवति वै हरिः
+सहसा दृष्टवन्तः स्म पुनरेव बृहस्पते
+कथं पश्येमहि वयं देवं नारायणं त्विति
+एकान्तभावोपगतास्ते भक्ताः पुरुषोत्तमम्
+ते सहस्रार्चिषं देवं प्रविशन्ति सनातनम्
+न किंचिदपि पश्यामो हृतदृष्टिबलेन्द्रियाः
+सुतप्तं वस्तपो विप्राः प्रसन्नेनान्तरात्मना
+श्वेतांश्चन्द्रप्रतीकाशान्सर्वलक्षणलक्षितान्
+ततोऽभिवदतां तेषामश्रौष्म विपुलं ध्वनिम्
+ततो नः प्रादुरभवद्विज्ञानं देवयोगजम्
+सहिताश्चाभ्यधावन्त ततस्��े मानवा द्रुतम्
+वैवस्वतेऽन्तरे विप्राः प्राप्ते त्रेतायुगे ततः
+इतः कृतयुगेऽतीते विपर्यासं गतेऽपि च
+एकान्तिनस्ते पुरुषाः श्वेतद्वीपनिवासिनः
+गच्छध्वं तत्र मुनयस्तत्रात्मा मे प्रकाशितः
+व्रतावसाने सुशुभान्नरान्ददृशिरे वयम्
+ततोऽभिवदतां तेषामश्रौष्म विपुलं ध्वनिम्
+चिन्ताव्याकुलितात्मानो जाताः स्मोऽङ्गिरसां वर
+न तत्राभ्यधिकः कश्चित्सर्वे ते समतेजसः
+ततो नः प्रादुरभवद्विज्ञानं देवयोगजम्
+ततः पुनर्वर्षशतं तप्त्वा तात्कालिकं महत्
+ततोऽस्मान्सुपरिश्रान्तांस्तपसा चापि कर्शितान्
+सुराणां कार्यसिद्ध्यर्थं सहाया वै भविष्यथ
+सहसा दृष्टवन्तः स्म पुनरेव बृहस्पते
+मानवानां सहस्रेषु तेषु वै शुद्धयोनिषु
+एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः
+तेजोनिवासः स द्वीप इति वै मेनिरे वयम्
+ततो नो दृष्टिविषयस्तदा प्रतिहतोऽभवत्
+नमस्तेऽस्तु हृषीकेश महापुरुषपूर्वज
+गच्छध्वं मुनयः सर्वे यथागतमितोऽचिरात्
+नित्याञ्जलिकृतान्ब्रह्म जपतः प्रागुदङ्मुखान्
+एकैकस्य प्रभा तादृक्साभवन्मानवस्य ह
+न किंचिदपि पश्यामो हृतदृष्टिबलेन्द्रियाः
+क्षीरोदधेरुत्तरतः श्वेतद्वीपो महाप्रभः
+अतीन्द्रिया निराहारा अनिष्पन्दाः सुगन्धिनः
+न किलातप्ततपसा शक्यते द्रष्टुमञ्जसा
+नास्मासु दधिरे भावं ब्रह्मभावमनुष्ठिताः
+इति शब्दः श्रुतोऽस्माभिः शिक्षाक्षरसमीरितः
+कृताञ्जलिपुटा हृष्टा नम इत्येव वादिनः
+तस्य प्रसादात्प्राप्ताः स्मो देशमीप्सितमञ्जसा
+न च पश्याम पुरुषं तत्तेजोहृतदर्शनाः
+गता निःश्रेयसार्थं हि कदाचिद्दिशमुत्तराम्
+शक्यो द्रष्टुं स भगवान्प्रभामण्डलदुर्दृशः
+ततस्तदद्भुतं वाक्यं निशम्यैवं स्म सोमप
+न स शक्यो अभक्तेन द्रष्टुं देवः कथंचन
+महत्कार्यं तु कर्तव्यं युष्माभिर्द्विजसत्तमाः
+बलिः किलोपह्रियते तस्य देवस्य तैर्नरैः
+जितं ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन
+तप्त्वा वर्षसहस्राणि चत्वारि तप उत्तमम्
+एवं सुतपसा चैव हव्यकव्यैस्तथैव च
+एकान्तभावोपगतास्ते भक्ताः पुरुषोत्तमम्
+दिव्यान्युवाह पुष्पाणि कर्मण्याश्चौषधीस्तथा
+मेरोरुत्तरभागे तु क्षीरोदस्यानुकूलतः
+श्वेतांश्चन्द्रप्रतीकाशान्सर्वलक्षणलक्षितान्
+वयं हि ब्रह्मणः पुत्रा मानसाः परिकीर्तिताः
+यथाख्यातेन मार्गेण तं देश��� प्रतिपेदिरे
+कामं कालेन महता एकान्तित्वं समागतैः
+एतस्मिन्नन्तरे वायुः सर्वगन्धवहः शुचिः
+प्राप्य श्वेतं महाद्वीपं तच्चित्तास्तद्दिदृक्षवः
+ततो व्रतस्यावभृथे वागुवाचाशरीरिणी
+वयं तु तेजसा तस्य सहसा हृतचेतसः
+ते सहस्रार्चिषं देवं प्रविशन्ति सनातनम्
+या भवेन्मुनिशार्दूल भाः सूर्यस्य युगक्षये
+तत्र नारायणपरा मानवाश्चन्द्रवर्चसः
+मानसो नाम स जपो जप्यते तैर्महात्मभिः
+उवाच खस्थं किमपि भूतं तत्राशरीरकम्
+दृष्टो भवति देवेश एभिर्दृष्टैर्द्विजोत्तमाः
+नूनं तत्रागतो देवो यथा तैर्वागुदीरिता
+मारुते संनिवृत्ते च बलौ च प्रतिपादिते
+तैरिष्टः पञ्चकालज्ञैर्हरिरेकान्तिभिर्नरैः
+तेऽपि स्वस्था मुनिगणा एकभावमनुव्रताः
+कथं पश्येमहि वयं देवं नारायणं त्विति
+स देशो यत्र नस्तप्तं तपः परमदारुणम्
+अथ श्रुत्वा वयं सर्वे वाचं तामशरीरिणीम्
+यूयं जिज्ञासवो भक्ताः कथं द्रक्ष्यथ तं प्रभुम्
+वयं त्वेनं न पश्यामो मोहितास्तस्य मायया
+अथ सूर्यसहस्रस्य प्रभां युगपदुत्थिताम्
+एकस्तु शब्दोऽविरतः श्रुतोऽस्माभिरुदीरितः
+देवोऽस्माभिर्न दृष्टः स कथं त्वं द्रष्टुमर्हसि
+नारायणो महद्भूतं विश्वसृग्घव्यकव्यभुक्
+सुतप्तं वस्तपो विप्राः प्रसन्नेनान्तरात्मना
+दृष्टा वः पुरुषाः श्वेताः सर्वेन्द्रियविवर्जिताः
+तेनैकाग्रमनस्त्वेन प्रीतो भवति वै हरिः
+अस्मान्न कश्चिन्मनसा चक्षुषा वाप्यपूजयत्
+सुतप्तं वस्तपो विप्राः प्रसन्नेनान्तरात्मना
+कथं पश्येमहि वयं देवं नारायणं त्विति
+एकैकस्य प्रभा तादृक्साभवन्मानवस्य ह
+श्वेतांश्चन्द्रप्रतीकाशान्सर्वलक्षणलक्षितान्
+चिन्ताव्याकुलितात्मानो जाताः स्मोऽङ्गिरसां वर
+अथ श्रुत्वा वयं सर्वे वाचं तामशरीरिणीम्
+नित्याञ्जलिकृतान्ब्रह्म जपतः प्रागुदङ्मुखान्
+गच्छध्वं मुनयः सर्वे यथागतमितोऽचिरात्
+तप्त्वा वर्षसहस्राणि चत्वारि तप उत्तमम्
+उवाच खस्थं किमपि भूतं तत्राशरीरकम्
+यूयं जिज्ञासवो भक्ताः कथं द्रक्ष्यथ तं प्रभुम्
+एकस्तु शब्दोऽविरतः श्रुतोऽस्माभिरुदीरितः
+बलिः किलोपह्रियते तस्य देवस्य तैर्नरैः
+या भवेन्मुनिशार्दूल भाः सूर्यस्य युगक्षये
+तैरिष्टः पञ्चकालज्ञैर्हरिरेकान्तिभिर्नरैः
+नमस्तेऽस्तु हृषीकेश महापुरुषपूर्वज
+ते सहस्रार्चिषं देवं प्रविशन्ति सनातनम्
+तेऽपि स्वस्था मुनिगणा एकभावमनुव्रताः
+कामं कालेन महता एकान्तित्वं समागतैः
+प्राप्य श्वेतं महाद्वीपं तच्चित्तास्तद्दिदृक्षवः
+स देशो यत्र नस्तप्तं तपः परमदारुणम्
+देवोऽस्माभिर्न दृष्टः स कथं त्वं द्रष्टुमर्हसि
+तत्र नारायणपरा मानवाश्चन्द्रवर्चसः
+अतीन्द्रिया निराहारा अनिष्पन्दाः सुगन्धिनः
+गता निःश्रेयसार्थं हि कदाचिद्दिशमुत्तराम्
+तस्य प्रसादात्प्राप्ताः स्मो देशमीप्सितमञ्जसा
+न तत्राभ्यधिकः कश्चित्सर्वे ते समतेजसः
+क्षीरोदधेरुत्तरतः श्वेतद्वीपो महाप्रभः
+अस्मान्न कश्चिन्मनसा चक्षुषा वाप्यपूजयत्
+वयं तु तेजसा तस्य सहसा हृतचेतसः
+ततो व्रतस्यावभृथे वागुवाचाशरीरिणी
+शक्यो द्रष्टुं स भगवान्प्रभामण्डलदुर्दृशः
+न किंचिदपि पश्यामो हृतदृष्टिबलेन्द्रियाः
+एवं सुतपसा चैव हव्यकव्यैस्तथैव च
+ततः पुनर्वर्षशतं तप्त्वा तात्कालिकं महत्
+नारायणो महद्भूतं विश्वसृग्घव्यकव्यभुक्
+एकान्तिनस्ते पुरुषाः श्वेतद्वीपनिवासिनः
+नास्मासु दधिरे भावं ब्रह्मभावमनुष्ठिताः
+वयं त्वेनं न पश्यामो मोहितास्तस्य मायया
+महत्कार्यं तु कर्तव्यं युष्माभिर्द्विजसत्तमाः
+दृष्टो भवति देवेश एभिर्दृष्टैर्द्विजोत्तमाः
+दृष्टा वः पुरुषाः श्वेताः सर्वेन्द्रियविवर्जिताः
+मारुते संनिवृत्ते च बलौ च प्रतिपादिते
+तेजोनिवासः स द्वीप इति वै मेनिरे वयम्
+नूनं तत्रागतो देवो यथा तैर्वागुदीरिता
+ततोऽभिवदतां तेषामश्रौष्म विपुलं ध्वनिम्
+दिव्यान्युवाह पुष्पाणि कर्मण्याश्चौषधीस्तथा
+मानसो नाम स जपो जप्यते तैर्महात्मभिः
+तेनैकाग्रमनस्त्वेन प्रीतो भवति वै हरिः
+कृताञ्जलिपुटा हृष्टा नम इत्येव वादिनः
+यथाख्यातेन मार्गेण तं देशं प्रतिपेदिरे
+गच्छध्वं तत्र मुनयस्तत्रात्मा मे प्रकाशितः
+न स शक्यो अभक्तेन द्रष्टुं देवः कथंचन
+मेरोरुत्तरभागे तु क्षीरोदस्यानुकूलतः
+व्रतावसाने सुशुभान्नरान्ददृशिरे वयम्
+एतस्मिन्नन्तरे वायुः सर्वगन्धवहः शुचिः
+एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः
+सहसा दृष्टवन्तः स्म पुनरेव बृहस्पते
+ततो नो दृष्टिविषयस्तदा प्रतिहतोऽभवत्
+इतः कृतयुगेऽतीते विपर्यासं गतेऽपि च
+जितं ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन
+मानवानां सहस्रेषु तेषु वै शुद्धयोनिषु
+ततस्तदद्भुतं वाक्यं निशम्यैवं स्म सोमप
+सहिताश्चाभ्यधावन्त ततस्ते मानवा द्रुतम्
+न किलातप्ततपसा शक्यते द्रष्टुमञ्जसा
+सुराणां कार्यसिद्ध्यर्थं सहाया वै भविष्यथ
+अथ सूर्यसहस्रस्य प्रभां युगपदुत्थिताम्
+ततोऽस्मान्सुपरिश्रान्तांस्तपसा चापि कर्शितान्
+वयं हि ब्रह्मणः पुत्रा मानसाः परिकीर्तिताः
+ततो नः प्रादुरभवद्विज्ञानं देवयोगजम्
+एकान्तभावोपगतास्ते भक्ताः पुरुषोत्तमम्
+वैवस्वतेऽन्तरे विप्राः प्राप्ते त्रेतायुगे ततः
+इति शब्दः श्रुतोऽस्माभिः शिक्षाक्षरसमीरितः
+न च पश्याम पुरुषं तत्तेजोहृतदर्शनाः
+एवं सुतपसा चैव हव्यकव्यैस्तथैव च
+एतस्मिन्नन्तरे वायुः सर्वगन्धवहः शुचिः
+नास्मासु दधिरे भावं ब्रह्मभावमनुष्ठिताः
+शक्यो द्रष्टुं स भगवान्प्रभामण्डलदुर्दृशः
+सुराणां कार्यसिद्ध्यर्थं सहाया वै भविष्यथ
+गच्छध्वं मुनयः सर्वे यथागतमितोऽचिरात्
+ततो नो दृष्टिविषयस्तदा प्रतिहतोऽभवत्
+सुतप्तं वस्तपो विप्राः प्रसन्नेनान्तरात्मना
+कृताञ्जलिपुटा हृष्टा नम इत्येव वादिनः
+अस्मान्न कश्चिन्मनसा चक्षुषा वाप्यपूजयत्
+न च पश्याम पुरुषं तत्तेजोहृतदर्शनाः
+तत्र नारायणपरा मानवाश्चन्द्रवर्चसः
+इतः कृतयुगेऽतीते विपर्यासं गतेऽपि च
+कथं पश्येमहि वयं देवं नारायणं त्विति
+ततो व्रतस्यावभृथे वागुवाचाशरीरिणी
+उवाच खस्थं किमपि भूतं तत्राशरीरकम्
+ततो नः प्रादुरभवद्विज्ञानं देवयोगजम्
+एकस्तु शब्दोऽविरतः श्रुतोऽस्माभिरुदीरितः
+नूनं तत्रागतो देवो यथा तैर्वागुदीरिता
+एकान्तिनस्ते पुरुषाः श्वेतद्वीपनिवासिनः
+न स शक्यो अभक्तेन द्रष्टुं देवः कथंचन
+न किलातप्ततपसा शक्यते द्रष्टुमञ्जसा
+अथ सूर्यसहस्रस्य प्रभां युगपदुत्थिताम्
+महत्कार्यं तु कर्तव्यं युष्माभिर्द्विजसत्तमाः
+गच्छध्वं तत्र मुनयस्तत्रात्मा मे प्रकाशितः
+वयं हि ब्रह्मणः पुत्रा मानसाः परिकीर्तिताः
+सहिताश्चाभ्यधावन्त ततस्ते मानवा द्रुतम्
+न किंचिदपि पश्यामो हृतदृष्टिबलेन्द्रियाः
+तेनैकाग्रमनस्त्वेन प्रीतो भवति वै हरिः
+नारायणो महद्भूतं विश्वसृग्घव्यकव्यभुक्
+अथ श्रुत्वा वयं सर्वे वाचं तामशरीरिणीम्
+स देशो यत्र नस्तप्तं तपः परमदारुणम्
+दिव्यान्युवाह पुष्पाणि कर्मण्याश्चौषधीस्तथा
+जितं ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन
+दृष्टा वः पुरुषाः श्वेताः सर्वेन्द्रियविवर्जिताः
+एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः
+ततोऽभिवदतां तेषामश्रौष्म विपुलं ध्वनिम्
+प्राप्य श्वेतं महाद्वीपं तच्चित्तास्तद्दिदृक्षवः
+ततस्तदद्भुतं वाक्यं निशम्यैवं स्म सोमप
+अतीन्द्रिया निराहारा अनिष्पन्दाः सुगन्धिनः
+दृष्टो भवति देवेश एभिर्दृष्टैर्द्विजोत्तमाः
+वयं तु तेजसा तस्य सहसा हृतचेतसः
+सहसा दृष्टवन्तः स्म पुनरेव बृहस्पते
+व्रतावसाने सुशुभान्नरान्ददृशिरे वयम्
+एकान्तभावोपगतास्ते भक्ताः पुरुषोत्तमम्
+कामं कालेन महता एकान्तित्वं समागतैः
+यूयं जिज्ञासवो भक्ताः कथं द्रक्ष्यथ तं प्रभुम्
+वैवस्वतेऽन्तरे विप्राः प्राप्ते त्रेतायुगे ततः
+वयं त्वेनं न पश्यामो मोहितास्तस्य मायया
+तेजोनिवासः स द्वीप इति वै मेनिरे वयम्
+मानवानां सहस्रेषु तेषु वै शुद्धयोनिषु
+तैरिष्टः पञ्चकालज्ञैर्हरिरेकान्तिभिर्नरैः
+तस्य प्रसादात्प्राप्ताः स्मो देशमीप्सितमञ्जसा
+देवोऽस्माभिर्न दृष्टः स कथं त्वं द्रष्टुमर्हसि
+नित्याञ्जलिकृतान्ब्रह्म जपतः प्रागुदङ्मुखान्
+गता निःश्रेयसार्थं हि कदाचिद्दिशमुत्तराम्
+नमस्तेऽस्तु हृषीकेश महापुरुषपूर्वज
+यथाख्यातेन मार्गेण तं देशं प्रतिपेदिरे
+क्षीरोदधेरुत्तरतः श्वेतद्वीपो महाप्रभः
+मारुते संनिवृत्ते च बलौ च प्रतिपादिते
+बलिः किलोपह्रियते तस्य देवस्य तैर्नरैः
+एकैकस्य प्रभा तादृक्साभवन्मानवस्य ह
+या भवेन्मुनिशार्दूल भाः सूर्यस्य युगक्षये
+मानसो नाम स जपो जप्यते तैर्महात्मभिः
+तप्त्वा वर्षसहस्राणि चत्वारि तप उत्तमम्
+ते सहस्रार्चिषं देवं प्रविशन्ति सनातनम्
+तेऽपि स्वस्था मुनिगणा एकभावमनुव्रताः
+मेरोरुत्तरभागे तु क्षीरोदस्यानुकूलतः
+न तत्राभ्यधिकः कश्चित्सर्वे ते समतेजसः
+ततः पुनर्वर्षशतं तप्त्वा तात्कालिकं महत्
+ततोऽस्मान्सुपरिश्रान्तांस्तपसा चापि कर्शितान्
+इति शब्दः श्रुतोऽस्माभिः शिक्षाक्षरसमीरितः
+श्वेतांश्चन्द्रप्रतीकाशान्सर्वलक्षणलक्षितान्
+चिन्ताव्याकुलितात्मानो जाताः स्मोऽङ्गिरसां वर
+तत्र नारायणपरा मानवाश्चन्द्रवर्चसः
+चिन्ताव्याकुलितात्मानो जाताः स्मोऽङ्गिरसां वर
+गच्छध्वं मुनयः सर्वे यथागतमितोऽचिरात्
+सुराणां कार्यसिद्ध्यर्थं सहाया वै भविष्यथ
+मारुते संनिवृत्ते च बलौ च प्रतिपादि��े
+देवोऽस्माभिर्न दृष्टः स कथं त्वं द्रष्टुमर्हसि
+अस्मान्न कश्चिन्मनसा चक्षुषा वाप्यपूजयत्
+एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः
+जितं ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन
+ततः पुनर्वर्षशतं तप्त्वा तात्कालिकं महत्
+गच्छध्वं तत्र मुनयस्तत्रात्मा मे प्रकाशितः
+तैरिष्टः पञ्चकालज्ञैर्हरिरेकान्तिभिर्नरैः
+उवाच खस्थं किमपि भूतं तत्राशरीरकम्
+ततोऽस्मान्सुपरिश्रान्तांस्तपसा चापि कर्शितान्
+ततो नः प्रादुरभवद्विज्ञानं देवयोगजम्
+व्रतावसाने सुशुभान्नरान्ददृशिरे वयम्
+न च पश्याम पुरुषं तत्तेजोहृतदर्शनाः
+कामं कालेन महता एकान्तित्वं समागतैः
+श्वेतांश्चन्द्रप्रतीकाशान्सर्वलक्षणलक्षितान्
+तेजोनिवासः स द्वीप इति वै मेनिरे वयम्
+एकस्तु शब्दोऽविरतः श्रुतोऽस्माभिरुदीरितः
+एकान्तभावोपगतास्ते भक्ताः पुरुषोत्तमम्
+नूनं तत्रागतो देवो यथा तैर्वागुदीरिता
+तेनैकाग्रमनस्त्वेन प्रीतो भवति वै हरिः
+मानवानां सहस्रेषु तेषु वै शुद्धयोनिषु
+एकैकस्य प्रभा तादृक्साभवन्मानवस्य ह
+यथाख्यातेन मार्गेण तं देशं प्रतिपेदिरे
+दिव्यान्युवाह पुष्पाणि कर्मण्याश्चौषधीस्तथा
+कृताञ्जलिपुटा हृष्टा नम इत्येव वादिनः
+वयं त्वेनं न पश्यामो मोहितास्तस्य मायया
+एकान्तिनस्ते पुरुषाः श्वेतद्वीपनिवासिनः
+इति शब्दः श्रुतोऽस्माभिः शिक्षाक्षरसमीरितः
+एवं सुतपसा चैव हव्यकव्यैस्तथैव च
+वैवस्वतेऽन्तरे विप्राः प्राप्ते त्रेतायुगे ततः
+स देशो यत्र नस्तप्तं तपः परमदारुणम्
+सहसा दृष्टवन्तः स्म पुनरेव बृहस्पते
+ततस्तदद्भुतं वाक्यं निशम्यैवं स्म सोमप
+नित्याञ्जलिकृतान्ब्रह्म जपतः प्रागुदङ्मुखान्
+मानसो नाम स जपो जप्यते तैर्महात्मभिः
+सहिताश्चाभ्यधावन्त ततस्ते मानवा द्रुतम्
+सुतप्तं वस्तपो विप्राः प्रसन्नेनान्तरात्मना
+शक्यो द्रष्टुं स भगवान्प्रभामण्डलदुर्दृशः
+अथ श्रुत्वा वयं सर्वे वाचं तामशरीरिणीम्
+बलिः किलोपह्रियते तस्य देवस्य तैर्नरैः
+दृष्टा वः पुरुषाः श्वेताः सर्वेन्द्रियविवर्जिताः
+न किंचिदपि पश्यामो हृतदृष्टिबलेन्द्रियाः
+नास्मासु दधिरे भावं ब्रह्मभावमनुष्ठिताः
+या भवेन्मुनिशार्दूल भाः सूर्यस्य युगक्षये
+न तत्राभ्यधिकः कश्चित्सर्वे ते समतेजसः
+वयं हि ब्रह्मणः पुत्रा मानसाः परिकीर्तिताः
+���ारायणो महद्भूतं विश्वसृग्घव्यकव्यभुक्
+ततो नो दृष्टिविषयस्तदा प्रतिहतोऽभवत्
+मेरोरुत्तरभागे तु क्षीरोदस्यानुकूलतः
+गता निःश्रेयसार्थं हि कदाचिद्दिशमुत्तराम्
+न किलातप्ततपसा शक्यते द्रष्टुमञ्जसा
+अतीन्द्रिया निराहारा अनिष्पन्दाः सुगन्धिनः
+तस्य प्रसादात्प्राप्ताः स्मो देशमीप्सितमञ्जसा
+प्राप्य श्वेतं महाद्वीपं तच्चित्तास्तद्दिदृक्षवः
+कथं पश्येमहि वयं देवं नारायणं त्विति
+न स शक्यो अभक्तेन द्रष्टुं देवः कथंचन
+ते सहस्रार्चिषं देवं प्रविशन्ति सनातनम्
+इतः कृतयुगेऽतीते विपर्यासं गतेऽपि च
+ततो व्रतस्यावभृथे वागुवाचाशरीरिणी
+वयं तु तेजसा तस्य सहसा हृतचेतसः
+अथ सूर्यसहस्रस्य प्रभां युगपदुत्थिताम्
+नमस्तेऽस्तु हृषीकेश महापुरुषपूर्वज
+ततोऽभिवदतां तेषामश्रौष्म विपुलं ध्वनिम्
+क्षीरोदधेरुत्तरतः श्वेतद्वीपो महाप्रभः
+तप्त्वा वर्षसहस्राणि चत्वारि तप उत्तमम्
+दृष्टो भवति देवेश एभिर्दृष्टैर्द्विजोत्तमाः
+यूयं जिज्ञासवो भक्ताः कथं द्रक्ष्यथ तं प्रभुम्
+एतस्मिन्नन्तरे वायुः सर्वगन्धवहः शुचिः
+महत्कार्यं तु कर्तव्यं युष्माभिर्द्विजसत्तमाः
+तेऽपि स्वस्था मुनिगणा एकभावमनुव्रताः
+नक्षत्राण्युपतिष्ठन्ति ग्रहा घोरास्तथापरे
+अविषह्यतमं मन्ये मा स्म दुर्बलमासदः
+उत्पाताश्चात्र दृश्यन्ते बहवो राजनाशनाः
+धर्माय राजा भवति न कामकरणाय तु
+संग्रहश्चैव भूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+वृषो हि भगवान्धर्मो यस्तस्य कुरुते ह्यलम्
+विवर्धयति मित्राणि तथारींश्चापकर्षति
+कुमार्यः संप्रलुप्यन्ते तदाहुर्नृपदूषणम्
+न हि पापं कृतं कर्म सद्यः फलति गौरिव
+नास्य छिद्रं परः पश्येच्छिद्रेषु परमन्वियात्
+अविज्ञातासु च स्त्रीषु क्लीबासु स्वैरिणीषु च
+अधर्मे वर्तमानानामर्थसिद्धिः प्रदृश्यते
+एवमेव द्विजेन्द्राणां क्षत्रियाणां विशामपि
+राजा परमधर्मात्मा लक्ष्मीवान्पाप उच्यते
+तं राजा साधु यः शास्ति स राजा पृथिवीपतिः
+यत्र पापा ज्ञायमानाश्चरन्ति; सतां कलिर्विन्दति तत्र राज्ञः
+प्रभवार्थं हि भूतानां धर्मः सृष्टः स्वयंभुवा
+यानि मिथ्याभिशस्तानां पतन्त्यश्रूणि रोदताम्
+कुलेषु पापरक्षांसि जायन्ते वर्णसंकरात्
+यदा शारणिकान्राजा पुत्रवत्परिरक्षति
+उभौ लोकावभिप्रेक्ष्य राजानमृषयः स्वयम्
+र��जा चरति वै धर्मं देवत्वायैव गच्छति
+राज्ञो भार्याश्च पुत्राश्च बान्धवाः सुहृदस्तथा
+तेन देवासुरा राजन्नीताः सुबहुशो वशम्
+यश्चामात्यं मानयित्वा यथार्हं; मन्त्रे च युद्धे च नृपो नियुञ्ज्यात्
+अभीक्ष्णं भिक्षुदोषेण राजानं घ्नन्ति तादृशाः
+यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पौत्रेषु नप्तृषु
+अस्मिँल्लोके परे चैव धर्मवित्सुखमेधते
+तथा वर्तस्व मान्धातश्चिरं चेत्स्थातुमिच्छसि
+तस्मिन्ह्रसति हीयन्ते तस्माद्धर्मं प्रवर्धयेत्
+अकार्याणां मनुष्येन्द्र स सीमान्तकरः स्मृतः
+अथ सोऽन्वतपत्पश्चाच्छ्रियं दृष्ट्वा पुरंदरे
+धर्मे तिष्ठन्ति भूतानि धर्मो राजनि तिष्ठति
+धर्मात्मा यः स कर्ता स्यादधर्मात्मा विनाशकः
+मा त्वां दुर्बलचक्षूंषि प्रदहेयुः सबान्धवम्
+विमानितो हतोत्क्रुष्टस्त्रातारं चेन्न विन्दति
+द्वावाददाते ह्येकस्य द्वयोश्च बहवोऽपरे
+समीक्ष्य पूजयन्राजा धर्मं प्राप्नोत्यनुत्तमम्
+सर्वा बुद्धीः परीक्षेथास्तापसाश्रमिणामपि
+यदाप्तदक्षिणैर्यज्ञैर्यजते श्रद्धयान्वितः
+त्यक्त्वा धर्मं यदा राजा प्रमादमनुतिष्ठति
+संग्रहः सर्वभूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+धर्मश्चार्थश्च कामश्च धर्म एवोत्तरो भवेत्
+तद्दण्डविन्नृपः प्राज्ञः शूरः शक्नोति रक्षितुम्
+तस्माद्राज्ञा विशेषेण वर्तितव्यं प्रजाहिते
+त्यजन्ति दारान्प्राणांश्च मनुष्याः प्रतिपूजिताः
+स यथा दर्पसहितमधर्मं नानुसेवसे
+धर्मस्य ब्राह्मणा योनिस्तस्मात्तान्पूजयेत्सदा
+यत्राबलो वध्यमानस्त्रातारं नाधिगच्छति
+मत्तात्प्रमत्तात्पोगण्डादुन्मत्ताच्च विशेषतः
+देवाश्च गर्हां गच्छन्ति धर्मो नास्तीति चोच्यते
+न वेदाननुवर्तन्ति व्रतवन्तो द्विजातयः
+तस्माद्बुध्यस्व मान्धातर्मा त्वा जह्यात्प्रतापिनी
+अधर्माः संप्रवर्तन्ते प्रजासंकरकारकाः
+असृजन्सुमहद्भूतमयं धर्मो भविष्यति
+तेषां यः क्षत्रियो वेद वस्त्राणामिव शोधनम्
+तस्माद्धि राजशार्दूल धर्मः श्रेष्ठ इति स्मृतः
+अनयेनोपवर्तन्ते तद्राज्ञः किल्बिषं महत्
+तत्कुरुष्व महाराज वृत्तं राजर्षिसेवितम्
+अप्रमत्तो भवेद्राजा छिद्रदर्शी परात्मनोः
+एते चान्ये च जायन्ते यदा राजा प्रमाद्यति
+क्षत्रियस्य प्रमत्तस्य दोषः संजायते महान्
+न हि दुर्बलदग्धस्य कुले किंचित्प्ररोहति
+ब्राह्म���ानां च मान्धातः कामान्कुर्यादमत्सरी
+महान्दैवकृतस्तत्र दण्डः पतति दारुणः
+दुर्बलस्य हि यच्चक्षुर्मुनेराशीविषस्य च
+यदा युक्ता नयन्त्यर्थान्कामादर्थवशेन वा
+चातुर्वर्ण्यं तथा वेदाश्चातुराश्रम्यमेव च
+राजा भवति तं जित्वा दासस्तेन पराजितः
+परभार्यासु कन्यासु नाचरेन्मैथुनं नृपः
+अमानुषकृतस्तत्र दण्डो हन्ति नराधिपम्
+यो न जानाति निर्हन्तुं वस्त्राणां रजको मलम्
+कामद्वेषावनादृत्य स राज्ञो धर्म उच्यते
+समेत्य सर्वे शोचन्ति यदा राजा प्रमाद्यति
+स पश्यति हि यं धर्मं स धर्मः पुरुषर्षभ
+राजवृत्तानि सर्वाणि राजैव युगमुच्यते
+राजैव कर्ता भूतानां राजैव च विनाशकः
+तेषां ह्यकामकरणाद्राज्ञः संजायते भयम्
+कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिश्च भरतर्षभ
+कृपणानाथवृद्धानां यदाश्रु व्यपमार्ष्टि वै
+एतेभ्यो नित्ययत्तः स्यान्नक्तंचर्यां च वर्जयेत्
+यदा राष्ट्रे धर्ममग्र्यं चरन्ति; संस्कारं वा राजगुणं ब्रुवाणाः
+ब्राह्मणान्वै तदासूयाद्यदा वैरोचनो बलिः
+ममैतदिति नैकस्य मनुष्येष्ववतिष्ठते
+कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये दण्डनीतिश्च राजनि
+स राजा यः प्रजाः शास्ति साधुकृत्पुरुषर्षभः
+मा त्वा दुर्बलचक्षूंषि धक्ष्यन्त्यग्निरिवाश्रयम्
+पौरजानपदाश्चैव गोप्तव्याः स्वा यथा प्रजाः
+भिनत्ति न च मर्यादां स राज्ञो धर्म उच्यते
+राज्ञो यदा जनपदे बहवो राजपूरुषाः
+हर्षं संजनयन्नॄणां स राज्ञो धर्म उच्यते
+अबलं वै बलाच्छ्रेयो यच्चातिबलवद्बलम्
+संविभज्य यदा भुङ्क्ते न चान्यानवमन्यते
+अभिरूपैः कुले जातैर्दक्षैर्भक्तैर्बहुश्रुतैः
+आमूलं निर्दहत्येव मा स्म दुर्बलमासदः
+मित्राणि च न वर्धन्ते तथामित्रीभवन्त्यपि
+यदा राजा शास्ति नरान्नशिष्या;न्न तद्राज्यं वर्धते भूमिपाल
+शीलदोषान्विनिर्हन्तुं स पिता स प्रजापतिः
+एतत्फलमसूयाया अभिमानस्य चाभिभो
+देवर्षिपितृगन्धर्वाः कीर्तयन्त्यमितौजसः
+मा स्म तात बले स्थेया बाधिष्ठा मापि दुर्बलम्
+यस्मिन्धर्मो विराजेत तं राजानं प्रचक्षते
+अत्रापि सुकृतं कर्म वाचं चैव सुभाषिताम्
+दुर्बलार्थं बलं सृष्टं धात्रा मान्धातरुच्यते
+अबलं तन्महद्भूतं यस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम्
+अप्रमादश्च शौचं च तात भूतिकरं महत्
+ब्रह्मचर्यं तपो मन्त्राः सत्यं चापि द्विजातिषु
+सर्वं प्रमुह्यते ह्येतद्��दा राजा प्रमाद्यति
+महावृक्षो जायते वर्धते च; तं चैव भूतानि समाश्रयन्ति
+निग्रहानुग्रहौ चोभौ यत्र स्यातां प्रतिष्ठितौ
+अत्यायं चातिमानं च दम्भं क्रोधं च वर्जयेत्
+संपूजयति साधूंश्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+संयच्छन्भवति प्राणान्नसंयच्छंस्तु पापकः
+तैरेवाधर्मश्चरितो धर्ममोहा;त्तूर्णं जह्यात्सुकृतं दुष्कृतं च
+सत्यं पालयति प्राप्त्या नित्यं भूमिं प्रयच्छति
+यदा वृक्षश्छिद्यते दह्यते वा; तदाश्रया अनिकेता भवन्ति
+यच्च भूतं स भजते भूता ये च तदन्वयाः
+न चेद्धर्मं स चरति नरकायैव गच्छति
+निगृहीतादमात्याच्च स्त्रीभ्यश्चैव विशेषतः
+सहस्राक्षेण राजा हि सर्व एवोपमीयते
+अवृष्टिरतिवृष्टिश्च व्याधिश्चाविशति प्रजाः
+प्रजाश्च तस्य क्षीयन्ते ताश्च सोऽनु विनश्यति
+अरक्षितात्मा यो राजा प्रजाश्चापि न रक्षति
+हस्तिनोऽश्वाश्च गावश्चाप्युष्ट्राश्वतरगर्दभाः
+अशीते विद्यते शीतं शीते शीतं न विद्यते
+भयमाहुर्दिवारात्रं यदा पापो न वार्यते
+तदभ्यासादुपावर्तादहितानां च सेवनात्
+यमो राजा धार्मिकाणां मान्धातः परमेश्वरः
+राजर्षीणां च सर्वेषां तत्त्वमप्यनुपालय
+मान्धातरेवं जानीहि राजा लोकस्य रक्षिता
+भारो हि सुमहांस्तात राज्यं नाम सुदुष्करम्
+तस्मात्प्रवर्धयेद्धर्मं प्रजानुग्रहकारणात्
+धनात्स्रवति धर्मो हि धारणाद्वेति निश्चयः
+दर्पो नाम श्रियः पुत्रो जज्ञेऽधर्मादिति श्रुतिः
+बलस्याबलदग्धस्य न किंचिदवशिष्यते
+आतिष्ठ दिव्यं पन्थानमह्नाय भरतर्षभ
+ततस्तस्मादपक्रम्य सागच्छत्पाकशासनम्
+धर्मे वर्धति वर्धन्ति सर्वभूतानि सर्वदा
+तस्य राज्ञानुकर्तव्यं यन्तव्या विधिवत्प्रजाः
+तदेव मङ्गलं सर्वं लोकः समनुवर्तते
+धर्मवृत्तं हि राजानं प्रेत्य चेह च भारत
+त्रायते हि यदा सर्वं वाचा कायेन कर्मणा
+एतेभ्यश्चैव मान्धातः सततं मा प्रमादिथाः
+एतद्वृत्तं वासवस्य यमस्य वरुणस्य च
+अथास्माच्छ्रीरपाक्रामद्यास्मिन्नासीत्प्रतापिनी
+स्वदेशे परदेशे वा न ते धर्मो विनश्यति
+पर्वताद्विषमाद्दुर्गाद्धस्तिनोऽश्वात्सरीसृपात्
+पूजयत्यतिथीन्भृत्यान्स राज्ञो धर्म उच्यते
+ऋत्विक्पुरोहिताचार्यान्सत्कृत्यानवमन्य च
+उच्छिद्यते धर्मवृत्तमधर्मो वर्तते महान्
+यमो यच्छति भूतानि सर्वाण्येवाविशेषतः
+संपद्यदैषा भवति सा बिभर्ति सुखं प्रजाः
+कृपणं याचमानानां तद्राज्ञो वैशसं महत्
+प्रवर्धते तस्य राष्ट्रं नृपस्य; भुङ्क्ते महीं चाप्यखिलां चिराय
+पुत्रस्यापि न मृष्येच्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+तानि पुत्रान्पशून्घ्नन्ति तेषां मिथ्याभिशासताम्
+युक्ता यदा जानपदा भिक्षन्ते ब्राह्मणा इव
+शूद्राश्चतुर्णां वर्णानां नानाकर्मस्ववस्थिताः
+अस्मिँल्लोके परे चैव राजा तत्प्राप्नुते फलम्
+अप्रमादेन शिक्षेथाः क्षमां बुद्धिं धृतिं मतिम्
+अधर्मवृत्ते नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+कामक्रोधावनादृत्य धर्ममेवानुपालयेत्
+न यज्ञांस्तन्वते विप्रा यदा पापो न वार्यते
+धर्मः श्रेयस्करतमो राज्ञां भरतसत्तम
+न जात्वदक्षो नृपतिः प्रजाः शक्नोति रक्षितुम्
+निहन्ति बलिनं दृप्तं स राज्ञो धर्म उच्यते
+यस्मिन्विलीयते धर्मस्तं देवा वृषलं विदुः
+कालवर्षी च पर्जन्यो धर्मचारी च पार्थिवः
+भूतानां सत्त्वजिज्ञासां साध्वसाधु च सर्वदा
+अपुमांसोऽङ्गहीनाश्च स्थूलजिह्वा विचेतसः
+वध्यानामिव सर्वेषां मनो भवति विह्वलम्
+राजर्षयश्च बहवस्तस्माद्बुध्यस्व पार्थिव
+दुर्बलांस्तात बुध्येथा नित्यमेवाविमानितान्
+अधर्मस्थे हि नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+न हि शक्यमदण्डेन क्लीबेनाबुद्धिनापि वा
+वृषलं तं विदुर्देवास्तस्माद्धर्मं न लोपयेत्
+मनुष्याणां महाराज यदा पापो न वार्यते
+यदा सम्यक्प्रगृह्णाति स राज्ञो धर्म उच्यते
+रक्तानि वा शोधयितुं यथा नास्ति तथैव सः
+ततस्त्वं सर्वभूतानां धर्मं वेत्स्यसि वै परम्
+तस्माद्बुध्यस्व मान्धातर्मा त्वा जह्यात्प्रतापिनी
+तथा वर्तस्व मान्धातश्चिरं चेत्स्थातुमिच्छसि
+धर्मस्य ब्राह्मणा योनिस्तस्मात्तान्पूजयेत्सदा
+राजा चरति वै धर्मं देवत्वायैव गच्छति
+यदा राष्ट्रे धर्ममग्र्यं चरन्ति; संस्कारं वा राजगुणं ब्रुवाणाः
+अरक्षितात्मा यो राजा प्रजाश्चापि न रक्षति
+तस्मिन्ह्रसति हीयन्ते तस्माद्धर्मं प्रवर्धयेत्
+अकार्याणां मनुष्येन्द्र स सीमान्तकरः स्मृतः
+न यज्ञांस्तन्वते विप्रा यदा पापो न वार्यते
+अभिरूपैः कुले जातैर्दक्षैर्भक्तैर्बहुश्रुतैः
+एतद्वृत्तं वासवस्य यमस्य वरुणस्य च
+स पश्यति हि यं धर्मं स धर्मः पुरुषर्षभ
+अत्यायं चातिमानं च दम्भं क्रोधं च वर्जयेत्
+त्यजन्ति दारान्प्राणांश्च मनुष्याः प्रतिपूजित��ः
+यानि मिथ्याभिशस्तानां पतन्त्यश्रूणि रोदताम्
+यदाप्तदक्षिणैर्यज्ञैर्यजते श्रद्धयान्वितः
+धर्माय राजा भवति न कामकरणाय तु
+ततस्त्वं सर्वभूतानां धर्मं वेत्स्यसि वै परम्
+कामक्रोधावनादृत्य धर्ममेवानुपालयेत्
+आतिष्ठ दिव्यं पन्थानमह्नाय भरतर्षभ
+राजा भवति तं जित्वा दासस्तेन पराजितः
+यच्च भूतं स भजते भूता ये च तदन्वयाः
+त्यक्त्वा धर्मं यदा राजा प्रमादमनुतिष्ठति
+स यथा दर्पसहितमधर्मं नानुसेवसे
+राज्ञो भार्याश्च पुत्राश्च बान्धवाः सुहृदस्तथा
+एवमेव द्विजेन्द्राणां क्षत्रियाणां विशामपि
+यदा राजा शास्ति नरान्नशिष्या;न्न तद्राज्यं वर्धते भूमिपाल
+ब्रह्मचर्यं तपो मन्त्राः सत्यं चापि द्विजातिषु
+अस्मिँल्लोके परे चैव राजा तत्प्राप्नुते फलम्
+चातुर्वर्ण्यं तथा वेदाश्चातुराश्रम्यमेव च
+यत्र पापा ज्ञायमानाश्चरन्ति; सतां कलिर्विन्दति तत्र राज्ञः
+संयच्छन्भवति प्राणान्नसंयच्छंस्तु पापकः
+न हि शक्यमदण्डेन क्लीबेनाबुद्धिनापि वा
+न हि दुर्बलदग्धस्य कुले किंचित्प्ररोहति
+मत्तात्प्रमत्तात्पोगण्डादुन्मत्ताच्च विशेषतः
+तत्कुरुष्व महाराज वृत्तं राजर्षिसेवितम्
+मा त्वां दुर्बलचक्षूंषि प्रदहेयुः सबान्धवम्
+अवृष्टिरतिवृष्टिश्च व्याधिश्चाविशति प्रजाः
+अधर्मस्थे हि नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+सत्यं पालयति प्राप्त्या नित्यं भूमिं प्रयच्छति
+न जात्वदक्षो नृपतिः प्रजाः शक्नोति रक्षितुम्
+रक्तानि वा शोधयितुं यथा नास्ति तथैव सः
+भयमाहुर्दिवारात्रं यदा पापो न वार्यते
+द्वावाददाते ह्येकस्य द्वयोश्च बहवोऽपरे
+प्रजाश्च तस्य क्षीयन्ते ताश्च सोऽनु विनश्यति
+मा त्वा दुर्बलचक्षूंषि धक्ष्यन्त्यग्निरिवाश्रयम्
+अपुमांसोऽङ्गहीनाश्च स्थूलजिह्वा विचेतसः
+परभार्यासु कन्यासु नाचरेन्मैथुनं नृपः
+यत्राबलो वध्यमानस्त्रातारं नाधिगच्छति
+अप्रमत्तो भवेद्राजा छिद्रदर्शी परात्मनोः
+पूजयत्यतिथीन्भृत्यान्स राज्ञो धर्म उच्यते
+अथ सोऽन्वतपत्पश्चाच्छ्रियं दृष्ट्वा पुरंदरे
+धर्मश्चार्थश्च कामश्च धर्म एवोत्तरो भवेत्
+तस्माद्राज्ञा विशेषेण वर्तितव्यं प्रजाहिते
+निगृहीतादमात्याच्च स्त्रीभ्यश्चैव विशेषतः
+देवर्षिपितृगन्धर्वाः कीर्तयन्त्यमितौजसः
+अबलं तन्महद्भूतं यस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम्
+ध���्मः श्रेयस्करतमो राज्ञां भरतसत्तम
+एतेभ्यश्चैव मान्धातः सततं मा प्रमादिथाः
+तेन देवासुरा राजन्नीताः सुबहुशो वशम्
+भिनत्ति न च मर्यादां स राज्ञो धर्म उच्यते
+धर्मे तिष्ठन्ति भूतानि धर्मो राजनि तिष्ठति
+यस्मिन्विलीयते धर्मस्तं देवा वृषलं विदुः
+शीलदोषान्विनिर्हन्तुं स पिता स प्रजापतिः
+संपद्यदैषा भवति सा बिभर्ति सुखं प्रजाः
+दर्पो नाम श्रियः पुत्रो जज्ञेऽधर्मादिति श्रुतिः
+राजैव कर्ता भूतानां राजैव च विनाशकः
+त्रायते हि यदा सर्वं वाचा कायेन कर्मणा
+युक्ता यदा जानपदा भिक्षन्ते ब्राह्मणा इव
+संग्रहः सर्वभूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+धनात्स्रवति धर्मो हि धारणाद्वेति निश्चयः
+तानि पुत्रान्पशून्घ्नन्ति तेषां मिथ्याभिशासताम्
+प्रवर्धते तस्य राष्ट्रं नृपस्य; भुङ्क्ते महीं चाप्यखिलां चिराय
+स्वदेशे परदेशे वा न ते धर्मो विनश्यति
+दुर्बलार्थं बलं सृष्टं धात्रा मान्धातरुच्यते
+निग्रहानुग्रहौ चोभौ यत्र स्यातां प्रतिष्ठितौ
+भूतानां सत्त्वजिज्ञासां साध्वसाधु च सर्वदा
+समीक्ष्य पूजयन्राजा धर्मं प्राप्नोत्यनुत्तमम्
+समेत्य सर्वे शोचन्ति यदा राजा प्रमाद्यति
+एतत्फलमसूयाया अभिमानस्य चाभिभो
+अधर्मे वर्तमानानामर्थसिद्धिः प्रदृश्यते
+क्षत्रियस्य प्रमत्तस्य दोषः संजायते महान्
+भारो हि सुमहांस्तात राज्यं नाम सुदुष्करम्
+ब्राह्मणान्वै तदासूयाद्यदा वैरोचनो बलिः
+नक्षत्राण्युपतिष्ठन्ति ग्रहा घोरास्तथापरे
+तस्मात्प्रवर्धयेद्धर्मं प्रजानुग्रहकारणात्
+तं राजा साधु यः शास्ति स राजा पृथिवीपतिः
+संविभज्य यदा भुङ्क्ते न चान्यानवमन्यते
+निहन्ति बलिनं दृप्तं स राज्ञो धर्म उच्यते
+नास्य छिद्रं परः पश्येच्छिद्रेषु परमन्वियात्
+अनयेनोपवर्तन्ते तद्राज्ञः किल्बिषं महत्
+शूद्राश्चतुर्णां वर्णानां नानाकर्मस्ववस्थिताः
+धर्मे वर्धति वर्धन्ति सर्वभूतानि सर्वदा
+राजवृत्तानि सर्वाणि राजैव युगमुच्यते
+अप्रमादश्च शौचं च तात भूतिकरं महत्
+दुर्बलांस्तात बुध्येथा नित्यमेवाविमानितान्
+राजर्षीणां च सर्वेषां तत्त्वमप्यनुपालय
+तस्य राज्ञानुकर्तव्यं यन्तव्या विधिवत्प्रजाः
+मनुष्याणां महाराज यदा पापो न वार्यते
+यदा वृक्षश्छिद्यते दह्यते वा; तदाश्रया अनिकेता भवन्ति
+ममैतदिति नैकस्य मनुष्येष्ववतिष्ठते
+ब्राह्मणानां च मान्धातः कामान्कुर्यादमत्सरी
+यदा युक्ता नयन्त्यर्थान्कामादर्थवशेन वा
+बलस्याबलदग्धस्य न किंचिदवशिष्यते
+विमानितो हतोत्क्रुष्टस्त्रातारं चेन्न विन्दति
+अधर्माः संप्रवर्तन्ते प्रजासंकरकारकाः
+अत्रापि सुकृतं कर्म वाचं चैव सुभाषिताम्
+वध्यानामिव सर्वेषां मनो भवति विह्वलम्
+महान्दैवकृतस्तत्र दण्डः पतति दारुणः
+अशीते विद्यते शीतं शीते शीतं न विद्यते
+कृपणानाथवृद्धानां यदाश्रु व्यपमार्ष्टि वै
+तदभ्यासादुपावर्तादहितानां च सेवनात्
+देवाश्च गर्हां गच्छन्ति धर्मो नास्तीति चोच्यते
+यश्चामात्यं मानयित्वा यथार्हं; मन्त्रे च युद्धे च नृपो नियुञ्ज्यात्
+कुलेषु पापरक्षांसि जायन्ते वर्णसंकरात्
+अथास्माच्छ्रीरपाक्रामद्यास्मिन्नासीत्प्रतापिनी
+दुर्बलस्य हि यच्चक्षुर्मुनेराशीविषस्य च
+पौरजानपदाश्चैव गोप्तव्याः स्वा यथा प्रजाः
+पुत्रस्यापि न मृष्येच्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+राज्ञो यदा जनपदे बहवो राजपूरुषाः
+राजा परमधर्मात्मा लक्ष्मीवान्पाप उच्यते
+धर्मात्मा यः स कर्ता स्यादधर्मात्मा विनाशकः
+उत्पाताश्चात्र दृश्यन्ते बहवो राजनाशनाः
+हर्षं संजनयन्नॄणां स राज्ञो धर्म उच्यते
+उच्छिद्यते धर्मवृत्तमधर्मो वर्तते महान्
+संग्रहश्चैव भूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+स राजा यः प्रजाः शास्ति साधुकृत्पुरुषर्षभः
+कृपणं याचमानानां तद्राज्ञो वैशसं महत्
+यमो राजा धार्मिकाणां मान्धातः परमेश्वरः
+तैरेवाधर्मश्चरितो धर्ममोहा;त्तूर्णं जह्यात्सुकृतं दुष्कृतं च
+एते चान्ये च जायन्ते यदा राजा प्रमाद्यति
+तेषां ह्यकामकरणाद्राज्ञः संजायते भयम्
+न चेद्धर्मं स चरति नरकायैव गच्छति
+कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिश्च भरतर्षभ
+न हि पापं कृतं कर्म सद्यः फलति गौरिव
+तदेव मङ्गलं सर्वं लोकः समनुवर्तते
+धर्मवृत्तं हि राजानं प्रेत्य चेह च भारत
+यदा सम्यक्प्रगृह्णाति स राज्ञो धर्म उच्यते
+ततस्तस्मादपक्रम्य सागच्छत्पाकशासनम्
+न वेदाननुवर्तन्ति व्रतवन्तो द्विजातयः
+कुमार्यः संप्रलुप्यन्ते तदाहुर्नृपदूषणम्
+कामद्वेषावनादृत्य स राज्ञो धर्म उच्यते
+सर्वा बुद्धीः परीक्षेथास्तापसाश्रमिणामपि
+राजर्षयश्च बहवस्तस्माद्बुध्यस्व पार्थिव
+सर्वं प्रमुह्यते ह्येतद्यदा राजा प्रमाद्यति
+अबलं वै बलाच्छ्रेयो यच्चातिबलवद्बलम्
+महावृक्षो जायते वर्धते च; तं चैव भूतानि समाश्रयन्ति
+यमो यच्छति भूतानि सर्वाण्येवाविशेषतः
+विवर्धयति मित्राणि तथारींश्चापकर्षति
+आमूलं निर्दहत्येव मा स्म दुर्बलमासदः
+अप्रमादेन शिक्षेथाः क्षमां बुद्धिं धृतिं मतिम्
+असृजन्सुमहद्भूतमयं धर्मो भविष्यति
+प्रभवार्थं हि भूतानां धर्मः सृष्टः स्वयंभुवा
+एतेभ्यो नित्ययत्तः स्यान्नक्तंचर्यां च वर्जयेत्
+संपूजयति साधूंश्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+मा स्म तात बले स्थेया बाधिष्ठा मापि दुर्बलम्
+तस्माद्धि राजशार्दूल धर्मः श्रेष्ठ इति स्मृतः
+पर्वताद्विषमाद्दुर्गाद्धस्तिनोऽश्वात्सरीसृपात्
+यदा शारणिकान्राजा पुत्रवत्परिरक्षति
+अमानुषकृतस्तत्र दण्डो हन्ति नराधिपम्
+अविज्ञातासु च स्त्रीषु क्लीबासु स्वैरिणीषु च
+तेषां यः क्षत्रियो वेद वस्त्राणामिव शोधनम्
+हस्तिनोऽश्वाश्च गावश्चाप्युष्ट्राश्वतरगर्दभाः
+वृषलं तं विदुर्देवास्तस्माद्धर्मं न लोपयेत्
+अविषह्यतमं मन्ये मा स्म दुर्बलमासदः
+कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये दण्डनीतिश्च राजनि
+अधर्मवृत्ते नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+यस्मिन्धर्मो विराजेत तं राजानं प्रचक्षते
+यो न जानाति निर्हन्तुं वस्त्राणां रजको मलम्
+यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पौत्रेषु नप्तृषु
+कालवर्षी च पर्जन्यो धर्मचारी च पार्थिवः
+अभीक्ष्णं भिक्षुदोषेण राजानं घ्नन्ति तादृशाः
+मान्धातरेवं जानीहि राजा लोकस्य रक्षिता
+तद्दण्डविन्नृपः प्राज्ञः शूरः शक्नोति रक्षितुम्
+अस्मिँल्लोके परे चैव धर्मवित्सुखमेधते
+सहस्राक्षेण राजा हि सर्व एवोपमीयते
+ऋत्विक्पुरोहिताचार्यान्सत्कृत्यानवमन्य च
+वृषो हि भगवान्धर्मो यस्तस्य कुरुते ह्यलम्
+मित्राणि च न वर्धन्ते तथामित्रीभवन्त्यपि
+उभौ लोकावभिप्रेक्ष्य राजानमृषयः स्वयम्
+आतिष्ठ दिव्यं पन्थानमह्नाय भरतर्षभ
+मित्राणि च न वर्धन्ते तथामित्रीभवन्त्यपि
+अनयेनोपवर्तन्ते तद्राज्ञः किल्बिषं महत्
+यो न जानाति निर्हन्तुं वस्त्राणां रजको मलम्
+न हि शक्यमदण्डेन क्लीबेनाबुद्धिनापि वा
+महान्दैवकृतस्तत्र दण्डः पतति दारुणः
+पर्वताद्विषमाद्दुर्गाद्धस्तिनोऽश्वात्सरीसृपात्
+यच्च भूतं स भजते भूता ये च तदन्वयाः
+यदा युक्ता नयन्त्यर्थान्कामादर्थवशेन वा
+संग्रहः सर्वभूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+मा स्म तात बले स्थेया बाधिष्ठा मापि दुर्बलम्
+अथ सोऽन्वतपत्पश्चाच्छ्रियं दृष्ट्वा पुरंदरे
+धनात्स्रवति धर्मो हि धारणाद्वेति निश्चयः
+राजा परमधर्मात्मा लक्ष्मीवान्पाप उच्यते
+आमूलं निर्दहत्येव मा स्म दुर्बलमासदः
+संपद्यदैषा भवति सा बिभर्ति सुखं प्रजाः
+उभौ लोकावभिप्रेक्ष्य राजानमृषयः स्वयम्
+पूजयत्यतिथीन्भृत्यान्स राज्ञो धर्म उच्यते
+अधर्मस्थे हि नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+चातुर्वर्ण्यं तथा वेदाश्चातुराश्रम्यमेव च
+यमो यच्छति भूतानि सर्वाण्येवाविशेषतः
+कृपणं याचमानानां तद्राज्ञो वैशसं महत्
+तदेव मङ्गलं सर्वं लोकः समनुवर्तते
+संग्रहश्चैव भूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+धर्मः श्रेयस्करतमो राज्ञां भरतसत्तम
+तैरेवाधर्मश्चरितो धर्ममोहा;त्तूर्णं जह्यात्सुकृतं दुष्कृतं च
+अप्रमादेन शिक्षेथाः क्षमां बुद्धिं धृतिं मतिम्
+स पश्यति हि यं धर्मं स धर्मः पुरुषर्षभ
+शीलदोषान्विनिर्हन्तुं स पिता स प्रजापतिः
+स यथा दर्पसहितमधर्मं नानुसेवसे
+तद्दण्डविन्नृपः प्राज्ञः शूरः शक्नोति रक्षितुम्
+कुलेषु पापरक्षांसि जायन्ते वर्णसंकरात्
+यदा वृक्षश्छिद्यते दह्यते वा; तदाश्रया अनिकेता भवन्ति
+अप्रमादश्च शौचं च तात भूतिकरं महत्
+तस्मात्प्रवर्धयेद्धर्मं प्रजानुग्रहकारणात्
+कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिश्च भरतर्षभ
+निहन्ति बलिनं दृप्तं स राज्ञो धर्म उच्यते
+द्वावाददाते ह्येकस्य द्वयोश्च बहवोऽपरे
+अधर्मे वर्तमानानामर्थसिद्धिः प्रदृश्यते
+अशीते विद्यते शीतं शीते शीतं न विद्यते
+राजा चरति वै धर्मं देवत्वायैव गच्छति
+वृषलं तं विदुर्देवास्तस्माद्धर्मं न लोपयेत्
+न हि दुर्बलदग्धस्य कुले किंचित्प्ररोहति
+यदा राजा शास्ति नरान्नशिष्या;न्न तद्राज्यं वर्धते भूमिपाल
+राजा भवति तं जित्वा दासस्तेन पराजितः
+न हि पापं कृतं कर्म सद्यः फलति गौरिव
+सर्वा बुद्धीः परीक्षेथास्तापसाश्रमिणामपि
+अविषह्यतमं मन्ये मा स्म दुर्बलमासदः
+शूद्राश्चतुर्णां वर्णानां नानाकर्मस्ववस्थिताः
+एतत्फलमसूयाया अभिमानस्य चाभिभो
+तदभ्यासादुपावर्तादहितानां च सेवनात्
+अत्रापि सुकृतं कर्म वाचं चैव सुभाषिताम्
+त्यक्त्वा धर्मं यदा राजा प्रमादमनुतिष्ठति
+ब्राह्मणानां च मान्धातः कामान्कुर्यादमत्सरी
+देवर्षिपितृगन्धर्वाः कीर्तयन्त्यमितौजसः
+यदाप्तदक्षिणैर्यज्ञैर्यजते श्रद्धयान्वितः
+त्यजन्ति दारान्प्राणांश्च मनुष्याः प्रतिपूजिताः
+समीक्ष्य पूजयन्राजा धर्मं प्राप्नोत्यनुत्तमम्
+अकार्याणां मनुष्येन्द्र स सीमान्तकरः स्मृतः
+दुर्बलार्थं बलं सृष्टं धात्रा मान्धातरुच्यते
+रक्तानि वा शोधयितुं यथा नास्ति तथैव सः
+एतेभ्यो नित्ययत्तः स्यान्नक्तंचर्यां च वर्जयेत्
+मान्धातरेवं जानीहि राजा लोकस्य रक्षिता
+हर्षं संजनयन्नॄणां स राज्ञो धर्म उच्यते
+यत्र पापा ज्ञायमानाश्चरन्ति; सतां कलिर्विन्दति तत्र राज्ञः
+तस्य राज्ञानुकर्तव्यं यन्तव्या विधिवत्प्रजाः
+बलस्याबलदग्धस्य न किंचिदवशिष्यते
+अप्रमत्तो भवेद्राजा छिद्रदर्शी परात्मनोः
+निगृहीतादमात्याच्च स्त्रीभ्यश्चैव विशेषतः
+धर्मे तिष्ठन्ति भूतानि धर्मो राजनि तिष्ठति
+यानि मिथ्याभिशस्तानां पतन्त्यश्रूणि रोदताम्
+न वेदाननुवर्तन्ति व्रतवन्तो द्विजातयः
+राजैव कर्ता भूतानां राजैव च विनाशकः
+राजर्षीणां च सर्वेषां तत्त्वमप्यनुपालय
+विवर्धयति मित्राणि तथारींश्चापकर्षति
+असृजन्सुमहद्भूतमयं धर्मो भविष्यति
+तं राजा साधु यः शास्ति स राजा पृथिवीपतिः
+कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये दण्डनीतिश्च राजनि
+न चेद्धर्मं स चरति नरकायैव गच्छति
+अवृष्टिरतिवृष्टिश्च व्याधिश्चाविशति प्रजाः
+यदा शारणिकान्राजा पुत्रवत्परिरक्षति
+यस्मिन्धर्मो विराजेत तं राजानं प्रचक्षते
+तस्माद्बुध्यस्व मान्धातर्मा त्वा जह्यात्प्रतापिनी
+यदा राष्ट्रे धर्ममग्र्यं चरन्ति; संस्कारं वा राजगुणं ब्रुवाणाः
+उत्पाताश्चात्र दृश्यन्ते बहवो राजनाशनाः
+राजवृत्तानि सर्वाणि राजैव युगमुच्यते
+अबलं तन्महद्भूतं यस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम्
+ततस्त्वं सर्वभूतानां धर्मं वेत्स्यसि वै परम्
+अबलं वै बलाच्छ्रेयो यच्चातिबलवद्बलम्
+अस्मिँल्लोके परे चैव धर्मवित्सुखमेधते
+स राजा यः प्रजाः शास्ति साधुकृत्पुरुषर्षभः
+अपुमांसोऽङ्गहीनाश्च स्थूलजिह्वा विचेतसः
+राज्ञो यदा जनपदे बहवो राजपूरुषाः
+स्वदेशे परदेशे वा न ते धर्मो विनश्यति
+मत्तात्प्रमत्तात्पोगण्डादुन्मत्ताच्च विशेषतः
+प्रजाश्च तस्य क्षीयन्ते ताश्च सोऽनु विनश्यति
+उच्छिद्यते धर्मवृत्तमधर्मो वर्तते महान्
+तस्माद्राज्ञा विशेषेण वर्तितव्यं प्रजाहिते
+अधर्मवृत्ते नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+प्रवर्धते तस्य राष्ट्रं नृपस्य; भुङ्क्ते महीं चाप्यखिलां चिराय
+संविभज्य यदा भुङ्क्ते न चान्यानवमन्यते
+ब्राह्मणान्वै तदासूयाद्यदा वैरोचनो बलिः
+एते चान्ये च जायन्ते यदा राजा प्रमाद्यति
+राज्ञो भार्याश्च पुत्राश्च बान्धवाः सुहृदस्तथा
+यस्मिन्विलीयते धर्मस्तं देवा वृषलं विदुः
+सत्यं पालयति प्राप्त्या नित्यं भूमिं प्रयच्छति
+त्रायते हि यदा सर्वं वाचा कायेन कर्मणा
+अमानुषकृतस्तत्र दण्डो हन्ति नराधिपम्
+कालवर्षी च पर्जन्यो धर्मचारी च पार्थिवः
+पुत्रस्यापि न मृष्येच्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+समेत्य सर्वे शोचन्ति यदा राजा प्रमाद्यति
+राजर्षयश्च बहवस्तस्माद्बुध्यस्व पार्थिव
+धर्मश्चार्थश्च कामश्च धर्म एवोत्तरो भवेत्
+पौरजानपदाश्चैव गोप्तव्याः स्वा यथा प्रजाः
+परभार्यासु कन्यासु नाचरेन्मैथुनं नृपः
+देवाश्च गर्हां गच्छन्ति धर्मो नास्तीति चोच्यते
+प्रभवार्थं हि भूतानां धर्मः सृष्टः स्वयंभुवा
+हस्तिनोऽश्वाश्च गावश्चाप्युष्ट्राश्वतरगर्दभाः
+धर्मवृत्तं हि राजानं प्रेत्य चेह च भारत
+कृपणानाथवृद्धानां यदाश्रु व्यपमार्ष्टि वै
+धर्मे वर्धति वर्धन्ति सर्वभूतानि सर्वदा
+भारो हि सुमहांस्तात राज्यं नाम सुदुष्करम्
+निग्रहानुग्रहौ चोभौ यत्र स्यातां प्रतिष्ठितौ
+ऋत्विक्पुरोहिताचार्यान्सत्कृत्यानवमन्य च
+तेषां यः क्षत्रियो वेद वस्त्राणामिव शोधनम्
+ब्रह्मचर्यं तपो मन्त्राः सत्यं चापि द्विजातिषु
+सर्वं प्रमुह्यते ह्येतद्यदा राजा प्रमाद्यति
+धर्मात्मा यः स कर्ता स्यादधर्मात्मा विनाशकः
+संपूजयति साधूंश्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+मा त्वां दुर्बलचक्षूंषि प्रदहेयुः सबान्धवम्
+नास्य छिद्रं परः पश्येच्छिद्रेषु परमन्वियात्
+धर्माय राजा भवति न कामकरणाय तु
+तस्माद्धि राजशार्दूल धर्मः श्रेष्ठ इति स्मृतः
+अभीक्ष्णं भिक्षुदोषेण राजानं घ्नन्ति तादृशाः
+अधर्माः संप्रवर्तन्ते प्रजासंकरकारकाः
+अत्यायं चातिमानं च दम्भं क्रोधं च वर्जयेत्
+कुमार्यः संप्रलुप्यन्ते तदाहुर्नृपदूषणम्
+यदा सम्यक्प्रगृह्णाति स राज्ञो धर्म उच्यते
+भूतानां सत्त्वजिज्ञासां साध्वसाधु च सर्वदा
+कामक्रोधावनादृत्य धर्ममेवानुपालयेत्
+वध्यानामिव सर्वेषां मनो भवति वि���्वलम्
+न जात्वदक्षो नृपतिः प्रजाः शक्नोति रक्षितुम्
+भयमाहुर्दिवारात्रं यदा पापो न वार्यते
+कामद्वेषावनादृत्य स राज्ञो धर्म उच्यते
+सहस्राक्षेण राजा हि सर्व एवोपमीयते
+यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पौत्रेषु नप्तृषु
+विमानितो हतोत्क्रुष्टस्त्रातारं चेन्न विन्दति
+अरक्षितात्मा यो राजा प्रजाश्चापि न रक्षति
+तेन देवासुरा राजन्नीताः सुबहुशो वशम्
+यश्चामात्यं मानयित्वा यथार्हं; मन्त्रे च युद्धे च नृपो नियुञ्ज्यात्
+तथा वर्तस्व मान्धातश्चिरं चेत्स्थातुमिच्छसि
+वृषो हि भगवान्धर्मो यस्तस्य कुरुते ह्यलम्
+दुर्बलांस्तात बुध्येथा नित्यमेवाविमानितान्
+एवमेव द्विजेन्द्राणां क्षत्रियाणां विशामपि
+भिनत्ति न च मर्यादां स राज्ञो धर्म उच्यते
+एतद्वृत्तं वासवस्य यमस्य वरुणस्य च
+अस्मिँल्लोके परे चैव राजा तत्प्राप्नुते फलम्
+ममैतदिति नैकस्य मनुष्येष्ववतिष्ठते
+तेषां ह्यकामकरणाद्राज्ञः संजायते भयम्
+न यज्ञांस्तन्वते विप्रा यदा पापो न वार्यते
+अभिरूपैः कुले जातैर्दक्षैर्भक्तैर्बहुश्रुतैः
+दर्पो नाम श्रियः पुत्रो जज्ञेऽधर्मादिति श्रुतिः
+मा त्वा दुर्बलचक्षूंषि धक्ष्यन्त्यग्निरिवाश्रयम्
+मनुष्याणां महाराज यदा पापो न वार्यते
+नक्षत्राण्युपतिष्ठन्ति ग्रहा घोरास्तथापरे
+तानि पुत्रान्पशून्घ्नन्ति तेषां मिथ्याभिशासताम्
+ततस्तस्मादपक्रम्य सागच्छत्पाकशासनम्
+धर्मस्य ब्राह्मणा योनिस्तस्मात्तान्पूजयेत्सदा
+यमो राजा धार्मिकाणां मान्धातः परमेश्वरः
+युक्ता यदा जानपदा भिक्षन्ते ब्राह्मणा इव
+अथास्माच्छ्रीरपाक्रामद्यास्मिन्नासीत्प्रतापिनी
+एतेभ्यश्चैव मान्धातः सततं मा प्रमादिथाः
+तत्कुरुष्व महाराज वृत्तं राजर्षिसेवितम्
+क्षत्रियस्य प्रमत्तस्य दोषः संजायते महान्
+दुर्बलस्य हि यच्चक्षुर्मुनेराशीविषस्य च
+अविज्ञातासु च स्त्रीषु क्लीबासु स्वैरिणीषु च
+महावृक्षो जायते वर्धते च; तं चैव भूतानि समाश्रयन्ति
+यत्राबलो वध्यमानस्त्रातारं नाधिगच्छति
+तस्मिन्ह्रसति हीयन्ते तस्माद्धर्मं प्रवर्धयेत्
+संयच्छन्भवति प्राणान्नसंयच्छंस्तु पापकः
+अस्मिँल्लोके परे चैव धर्मवित्सुखमेधते
+कृपणं याचमानानां तद्राज्ञो वैशसं महत्
+अरक्षितात्मा यो राजा प्रजाश्चापि न रक्षति
+धर्मश्चार्थश्च कामश्च ध��्म एवोत्तरो भवेत्
+पूजयत्यतिथीन्भृत्यान्स राज्ञो धर्म उच्यते
+महान्दैवकृतस्तत्र दण्डः पतति दारुणः
+नक्षत्राण्युपतिष्ठन्ति ग्रहा घोरास्तथापरे
+प्रजाश्च तस्य क्षीयन्ते ताश्च सोऽनु विनश्यति
+प्रवर्धते तस्य राष्ट्रं नृपस्य; भुङ्क्ते महीं चाप्यखिलां चिराय
+देवर्षिपितृगन्धर्वाः कीर्तयन्त्यमितौजसः
+भयमाहुर्दिवारात्रं यदा पापो न वार्यते
+राजैव कर्ता भूतानां राजैव च विनाशकः
+यदा वृक्षश्छिद्यते दह्यते वा; तदाश्रया अनिकेता भवन्ति
+अविषह्यतमं मन्ये मा स्म दुर्बलमासदः
+तस्य राज्ञानुकर्तव्यं यन्तव्या विधिवत्प्रजाः
+तं राजा साधु यः शास्ति स राजा पृथिवीपतिः
+अधर्माः संप्रवर्तन्ते प्रजासंकरकारकाः
+मनुष्याणां महाराज यदा पापो न वार्यते
+उत्पाताश्चात्र दृश्यन्ते बहवो राजनाशनाः
+तत्कुरुष्व महाराज वृत्तं राजर्षिसेवितम्
+कृपणानाथवृद्धानां यदाश्रु व्यपमार्ष्टि वै
+धर्मस्य ब्राह्मणा योनिस्तस्मात्तान्पूजयेत्सदा
+सर्वं प्रमुह्यते ह्येतद्यदा राजा प्रमाद्यति
+विमानितो हतोत्क्रुष्टस्त्रातारं चेन्न विन्दति
+अथास्माच्छ्रीरपाक्रामद्यास्मिन्नासीत्प्रतापिनी
+कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये दण्डनीतिश्च राजनि
+नास्य छिद्रं परः पश्येच्छिद्रेषु परमन्वियात्
+पर्वताद्विषमाद्दुर्गाद्धस्तिनोऽश्वात्सरीसृपात्
+अमानुषकृतस्तत्र दण्डो हन्ति नराधिपम्
+आतिष्ठ दिव्यं पन्थानमह्नाय भरतर्षभ
+न जात्वदक्षो नृपतिः प्रजाः शक्नोति रक्षितुम्
+भूतानां सत्त्वजिज्ञासां साध्वसाधु च सर्वदा
+यस्मिन्विलीयते धर्मस्तं देवा वृषलं विदुः
+सत्यं पालयति प्राप्त्या नित्यं भूमिं प्रयच्छति
+अप्रमत्तो भवेद्राजा छिद्रदर्शी परात्मनोः
+यदा राष्ट्रे धर्ममग्र्यं चरन्ति; संस्कारं वा राजगुणं ब्रुवाणाः
+ब्राह्मणानां च मान्धातः कामान्कुर्यादमत्सरी
+ततस्तस्मादपक्रम्य सागच्छत्पाकशासनम्
+धर्मवृत्तं हि राजानं प्रेत्य चेह च भारत
+निग्रहानुग्रहौ चोभौ यत्र स्यातां प्रतिष्ठितौ
+त्यक्त्वा धर्मं यदा राजा प्रमादमनुतिष्ठति
+तेन देवासुरा राजन्नीताः सुबहुशो वशम्
+समीक्ष्य पूजयन्राजा धर्मं प्राप्नोत्यनुत्तमम्
+तेषां यः क्षत्रियो वेद वस्त्राणामिव शोधनम्
+हर्षं संजनयन्नॄणां स राज्ञो धर्म उच्यते
+तानि पुत्रान्पशून्घ्नन्ति तेषां मिथ्याभिशासताम्
+मा त्वा दुर्बलचक्षूंषि धक्ष्यन्त्यग्निरिवाश्रयम्
+अबलं वै बलाच्छ्रेयो यच्चातिबलवद्बलम्
+अभीक्ष्णं भिक्षुदोषेण राजानं घ्नन्ति तादृशाः
+रक्तानि वा शोधयितुं यथा नास्ति तथैव सः
+कुमार्यः संप्रलुप्यन्ते तदाहुर्नृपदूषणम्
+धर्मे तिष्ठन्ति भूतानि धर्मो राजनि तिष्ठति
+ममैतदिति नैकस्य मनुष्येष्ववतिष्ठते
+कामद्वेषावनादृत्य स राज्ञो धर्म उच्यते
+यमो यच्छति भूतानि सर्वाण्येवाविशेषतः
+राज्ञो यदा जनपदे बहवो राजपूरुषाः
+यो न जानाति निर्हन्तुं वस्त्राणां रजको मलम्
+राजर्षयश्च बहवस्तस्माद्बुध्यस्व पार्थिव
+एवमेव द्विजेन्द्राणां क्षत्रियाणां विशामपि
+स्वदेशे परदेशे वा न ते धर्मो विनश्यति
+स राजा यः प्रजाः शास्ति साधुकृत्पुरुषर्षभः
+ब्राह्मणान्वै तदासूयाद्यदा वैरोचनो बलिः
+तस्मिन्ह्रसति हीयन्ते तस्माद्धर्मं प्रवर्धयेत्
+न यज्ञांस्तन्वते विप्रा यदा पापो न वार्यते
+भिनत्ति न च मर्यादां स राज्ञो धर्म उच्यते
+राजवृत्तानि सर्वाणि राजैव युगमुच्यते
+अधर्मे वर्तमानानामर्थसिद्धिः प्रदृश्यते
+युक्ता यदा जानपदा भिक्षन्ते ब्राह्मणा इव
+वृषो हि भगवान्धर्मो यस्तस्य कुरुते ह्यलम्
+अशीते विद्यते शीतं शीते शीतं न विद्यते
+यत्राबलो वध्यमानस्त्रातारं नाधिगच्छति
+ततस्त्वं सर्वभूतानां धर्मं वेत्स्यसि वै परम्
+निहन्ति बलिनं दृप्तं स राज्ञो धर्म उच्यते
+राजा भवति तं जित्वा दासस्तेन पराजितः
+पौरजानपदाश्चैव गोप्तव्याः स्वा यथा प्रजाः
+यत्र पापा ज्ञायमानाश्चरन्ति; सतां कलिर्विन्दति तत्र राज्ञः
+अत्रापि सुकृतं कर्म वाचं चैव सुभाषिताम्
+संपद्यदैषा भवति सा बिभर्ति सुखं प्रजाः
+अत्यायं चातिमानं च दम्भं क्रोधं च वर्जयेत्
+उभौ लोकावभिप्रेक्ष्य राजानमृषयः स्वयम्
+यानि मिथ्याभिशस्तानां पतन्त्यश्रूणि रोदताम्
+कुलेषु पापरक्षांसि जायन्ते वर्णसंकरात्
+पुत्रस्यापि न मृष्येच्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+त्यजन्ति दारान्प्राणांश्च मनुष्याः प्रतिपूजिताः
+राजा परमधर्मात्मा लक्ष्मीवान्पाप उच्यते
+दुर्बलस्य हि यच्चक्षुर्मुनेराशीविषस्य च
+न हि दुर्बलदग्धस्य कुले किंचित्प्ररोहति
+दुर्बलार्थं बलं सृष्टं धात्रा मान्धातरुच्यते
+मत्तात्प्रमत्तात्पोगण्डादुन्मत्ताच्च विशेषतः
+संग्रहः सर्वभूतानां दानं च म��ुरा च वाक्
+तद्दण्डविन्नृपः प्राज्ञः शूरः शक्नोति रक्षितुम्
+यश्चामात्यं मानयित्वा यथार्हं; मन्त्रे च युद्धे च नृपो नियुञ्ज्यात्
+यदा युक्ता नयन्त्यर्थान्कामादर्थवशेन वा
+न वेदाननुवर्तन्ति व्रतवन्तो द्विजातयः
+एतेभ्यश्चैव मान्धातः सततं मा प्रमादिथाः
+यस्मिन्धर्मो विराजेत तं राजानं प्रचक्षते
+तथा वर्तस्व मान्धातश्चिरं चेत्स्थातुमिच्छसि
+अभिरूपैः कुले जातैर्दक्षैर्भक्तैर्बहुश्रुतैः
+दर्पो नाम श्रियः पुत्रो जज्ञेऽधर्मादिति श्रुतिः
+तस्माद्धि राजशार्दूल धर्मः श्रेष्ठ इति स्मृतः
+ऋत्विक्पुरोहिताचार्यान्सत्कृत्यानवमन्य च
+शूद्राश्चतुर्णां वर्णानां नानाकर्मस्ववस्थिताः
+संपूजयति साधूंश्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+धर्मः श्रेयस्करतमो राज्ञां भरतसत्तम
+धनात्स्रवति धर्मो हि धारणाद्वेति निश्चयः
+अस्मिँल्लोके परे चैव राजा तत्प्राप्नुते फलम्
+यदा शारणिकान्राजा पुत्रवत्परिरक्षति
+तस्माद्राज्ञा विशेषेण वर्तितव्यं प्रजाहिते
+अबलं तन्महद्भूतं यस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम्
+धर्माय राजा भवति न कामकरणाय तु
+कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिश्च भरतर्षभ
+वध्यानामिव सर्वेषां मनो भवति विह्वलम्
+मान्धातरेवं जानीहि राजा लोकस्य रक्षिता
+तदभ्यासादुपावर्तादहितानां च सेवनात्
+संविभज्य यदा भुङ्क्ते न चान्यानवमन्यते
+प्रभवार्थं हि भूतानां धर्मः सृष्टः स्वयंभुवा
+अधर्मस्थे हि नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+यदाप्तदक्षिणैर्यज्ञैर्यजते श्रद्धयान्वितः
+स पश्यति हि यं धर्मं स धर्मः पुरुषर्षभ
+न हि पापं कृतं कर्म सद्यः फलति गौरिव
+एते चान्ये च जायन्ते यदा राजा प्रमाद्यति
+द्वावाददाते ह्येकस्य द्वयोश्च बहवोऽपरे
+समेत्य सर्वे शोचन्ति यदा राजा प्रमाद्यति
+अकार्याणां मनुष्येन्द्र स सीमान्तकरः स्मृतः
+संयच्छन्भवति प्राणान्नसंयच्छंस्तु पापकः
+कालवर्षी च पर्जन्यो धर्मचारी च पार्थिवः
+तस्मात्प्रवर्धयेद्धर्मं प्रजानुग्रहकारणात्
+क्षत्रियस्य प्रमत्तस्य दोषः संजायते महान्
+दुर्बलांस्तात बुध्येथा नित्यमेवाविमानितान्
+स यथा दर्पसहितमधर्मं नानुसेवसे
+कामक्रोधावनादृत्य धर्ममेवानुपालयेत्
+यमो राजा धार्मिकाणां मान्धातः परमेश्वरः
+धर्मे वर्धति वर्धन्ति सर्वभूतानि सर्वदा
+शीलदोषान्विनिर्हन्तुं स पिता स प्रज���पतिः
+सर्वा बुद्धीः परीक्षेथास्तापसाश्रमिणामपि
+यदा राजा शास्ति नरान्नशिष्या;न्न तद्राज्यं वर्धते भूमिपाल
+न हि शक्यमदण्डेन क्लीबेनाबुद्धिनापि वा
+तदेव मङ्गलं सर्वं लोकः समनुवर्तते
+सहस्राक्षेण राजा हि सर्व एवोपमीयते
+देवाश्च गर्हां गच्छन्ति धर्मो नास्तीति चोच्यते
+मित्राणि च न वर्धन्ते तथामित्रीभवन्त्यपि
+मा त्वां दुर्बलचक्षूंषि प्रदहेयुः सबान्धवम्
+अविज्ञातासु च स्त्रीषु क्लीबासु स्वैरिणीषु च
+अवृष्टिरतिवृष्टिश्च व्याधिश्चाविशति प्रजाः
+तेषां ह्यकामकरणाद्राज्ञः संजायते भयम्
+राजर्षीणां च सर्वेषां तत्त्वमप्यनुपालय
+तस्माद्बुध्यस्व मान्धातर्मा त्वा जह्यात्प्रतापिनी
+चातुर्वर्ण्यं तथा वेदाश्चातुराश्रम्यमेव च
+निगृहीतादमात्याच्च स्त्रीभ्यश्चैव विशेषतः
+एतेभ्यो नित्ययत्तः स्यान्नक्तंचर्यां च वर्जयेत्
+अधर्मवृत्ते नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+ब्रह्मचर्यं तपो मन्त्राः सत्यं चापि द्विजातिषु
+न चेद्धर्मं स चरति नरकायैव गच्छति
+उच्छिद्यते धर्मवृत्तमधर्मो वर्तते महान्
+राज्ञो भार्याश्च पुत्राश्च बान्धवाः सुहृदस्तथा
+संग्रहश्चैव भूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+अपुमांसोऽङ्गहीनाश्च स्थूलजिह्वा विचेतसः
+यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पौत्रेषु नप्तृषु
+आमूलं निर्दहत्येव मा स्म दुर्बलमासदः
+त्रायते हि यदा सर्वं वाचा कायेन कर्मणा
+वृषलं तं विदुर्देवास्तस्माद्धर्मं न लोपयेत्
+एतद्वृत्तं वासवस्य यमस्य वरुणस्य च
+यच्च भूतं स भजते भूता ये च तदन्वयाः
+हस्तिनोऽश्वाश्च गावश्चाप्युष्ट्राश्वतरगर्दभाः
+विवर्धयति मित्राणि तथारींश्चापकर्षति
+अप्रमादेन शिक्षेथाः क्षमां बुद्धिं धृतिं मतिम्
+बलस्याबलदग्धस्य न किंचिदवशिष्यते
+एतत्फलमसूयाया अभिमानस्य चाभिभो
+राजा चरति वै धर्मं देवत्वायैव गच्छति
+तैरेवाधर्मश्चरितो धर्ममोहा;त्तूर्णं जह्यात्सुकृतं दुष्कृतं च
+असृजन्सुमहद्भूतमयं धर्मो भविष्यति
+अप्रमादश्च शौचं च तात भूतिकरं महत्
+अथ सोऽन्वतपत्पश्चाच्छ्रियं दृष्ट्वा पुरंदरे
+यदा सम्यक्प्रगृह्णाति स राज्ञो धर्म उच्यते
+परभार्यासु कन्यासु नाचरेन्मैथुनं नृपः
+अनयेनोपवर्तन्ते तद्राज्ञः किल्बिषं महत्
+धर्मात्मा यः स कर्ता स्यादधर्मात्मा विनाशकः
+महावृक्षो जायते वर्धते च; तं चैव भूता���ि समाश्रयन्ति
+मा स्म तात बले स्थेया बाधिष्ठा मापि दुर्बलम्
+भारो हि सुमहांस्तात राज्यं नाम सुदुष्करम्
+धर्मश्चार्थश्च कामश्च धर्म एवोत्तरो भवेत्
+ब्राह्मणान्वै तदासूयाद्यदा वैरोचनो बलिः
+यदा राष्ट्रे धर्ममग्र्यं चरन्ति; संस्कारं वा राजगुणं ब्रुवाणाः
+अशीते विद्यते शीतं शीते शीतं न विद्यते
+ततस्तस्मादपक्रम्य सागच्छत्पाकशासनम्
+अमानुषकृतस्तत्र दण्डो हन्ति नराधिपम्
+तस्मिन्ह्रसति हीयन्ते तस्माद्धर्मं प्रवर्धयेत्
+अनयेनोपवर्तन्ते तद्राज्ञः किल्बिषं महत्
+कामक्रोधावनादृत्य धर्ममेवानुपालयेत्
+पुत्रस्यापि न मृष्येच्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+अस्मिँल्लोके परे चैव राजा तत्प्राप्नुते फलम्
+अभीक्ष्णं भिक्षुदोषेण राजानं घ्नन्ति तादृशाः
+नास्य छिद्रं परः पश्येच्छिद्रेषु परमन्वियात्
+अविषह्यतमं मन्ये मा स्म दुर्बलमासदः
+तं राजा साधु यः शास्ति स राजा पृथिवीपतिः
+यश्चामात्यं मानयित्वा यथार्हं; मन्त्रे च युद्धे च नृपो नियुञ्ज्यात्
+पूजयत्यतिथीन्भृत्यान्स राज्ञो धर्म उच्यते
+धर्मे वर्धति वर्धन्ति सर्वभूतानि सर्वदा
+एतेभ्यश्चैव मान्धातः सततं मा प्रमादिथाः
+प्रजाश्च तस्य क्षीयन्ते ताश्च सोऽनु विनश्यति
+तदभ्यासादुपावर्तादहितानां च सेवनात्
+राजर्षीणां च सर्वेषां तत्त्वमप्यनुपालय
+कृपणं याचमानानां तद्राज्ञो वैशसं महत्
+अथ सोऽन्वतपत्पश्चाच्छ्रियं दृष्ट्वा पुरंदरे
+वृषो हि भगवान्धर्मो यस्तस्य कुरुते ह्यलम्
+धनात्स्रवति धर्मो हि धारणाद्वेति निश्चयः
+कुमार्यः संप्रलुप्यन्ते तदाहुर्नृपदूषणम्
+आमूलं निर्दहत्येव मा स्म दुर्बलमासदः
+कृपणानाथवृद्धानां यदाश्रु व्यपमार्ष्टि वै
+अप्रमत्तो भवेद्राजा छिद्रदर्शी परात्मनोः
+मा स्म तात बले स्थेया बाधिष्ठा मापि दुर्बलम्
+धर्मः श्रेयस्करतमो राज्ञां भरतसत्तम
+यानि मिथ्याभिशस्तानां पतन्त्यश्रूणि रोदताम्
+राजा परमधर्मात्मा लक्ष्मीवान्पाप उच्यते
+यदा वृक्षश्छिद्यते दह्यते वा; तदाश्रया अनिकेता भवन्ति
+शूद्राश्चतुर्णां वर्णानां नानाकर्मस्ववस्थिताः
+यदा युक्ता नयन्त्यर्थान्कामादर्थवशेन वा
+यस्मिन्विलीयते धर्मस्तं देवा वृषलं विदुः
+विवर्धयति मित्राणि तथारींश्चापकर्षति
+न हि पापं कृतं कर्म सद्यः फलति गौरिव
+अभिरूपैः कुले जातैर्दक्षैर्भक���तैर्बहुश्रुतैः
+अधर्मे वर्तमानानामर्थसिद्धिः प्रदृश्यते
+तेषां ह्यकामकरणाद्राज्ञः संजायते भयम्
+संविभज्य यदा भुङ्क्ते न चान्यानवमन्यते
+यमो यच्छति भूतानि सर्वाण्येवाविशेषतः
+तस्माद्राज्ञा विशेषेण वर्तितव्यं प्रजाहिते
+संग्रहः सर्वभूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+धर्माय राजा भवति न कामकरणाय तु
+तस्माद्बुध्यस्व मान्धातर्मा त्वा जह्यात्प्रतापिनी
+उत्पाताश्चात्र दृश्यन्ते बहवो राजनाशनाः
+दुर्बलस्य हि यच्चक्षुर्मुनेराशीविषस्य च
+यच्च भूतं स भजते भूता ये च तदन्वयाः
+यो न जानाति निर्हन्तुं वस्त्राणां रजको मलम्
+यदा शारणिकान्राजा पुत्रवत्परिरक्षति
+अविज्ञातासु च स्त्रीषु क्लीबासु स्वैरिणीषु च
+संयच्छन्भवति प्राणान्नसंयच्छंस्तु पापकः
+सहस्राक्षेण राजा हि सर्व एवोपमीयते
+राजैव कर्ता भूतानां राजैव च विनाशकः
+तानि पुत्रान्पशून्घ्नन्ति तेषां मिथ्याभिशासताम्
+एतद्वृत्तं वासवस्य यमस्य वरुणस्य च
+चातुर्वर्ण्यं तथा वेदाश्चातुराश्रम्यमेव च
+उच्छिद्यते धर्मवृत्तमधर्मो वर्तते महान्
+अप्रमादेन शिक्षेथाः क्षमां बुद्धिं धृतिं मतिम्
+मा त्वां दुर्बलचक्षूंषि प्रदहेयुः सबान्धवम्
+राज्ञो भार्याश्च पुत्राश्च बान्धवाः सुहृदस्तथा
+अरक्षितात्मा यो राजा प्रजाश्चापि न रक्षति
+संग्रहश्चैव भूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये दण्डनीतिश्च राजनि
+वध्यानामिव सर्वेषां मनो भवति विह्वलम्
+यत्राबलो वध्यमानस्त्रातारं नाधिगच्छति
+तस्मात्प्रवर्धयेद्धर्मं प्रजानुग्रहकारणात्
+अवृष्टिरतिवृष्टिश्च व्याधिश्चाविशति प्रजाः
+युक्ता यदा जानपदा भिक्षन्ते ब्राह्मणा इव
+शीलदोषान्विनिर्हन्तुं स पिता स प्रजापतिः
+उभौ लोकावभिप्रेक्ष्य राजानमृषयः स्वयम्
+दुर्बलार्थं बलं सृष्टं धात्रा मान्धातरुच्यते
+कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिश्च भरतर्षभ
+सर्वा बुद्धीः परीक्षेथास्तापसाश्रमिणामपि
+मान्धातरेवं जानीहि राजा लोकस्य रक्षिता
+ऋत्विक्पुरोहिताचार्यान्सत्कृत्यानवमन्य च
+बलस्याबलदग्धस्य न किंचिदवशिष्यते
+यदा राजा शास्ति नरान्नशिष्या;न्न तद्राज्यं वर्धते भूमिपाल
+यत्र पापा ज्ञायमानाश्चरन्ति; सतां कलिर्विन्दति तत्र राज्ञः
+देवर्षिपितृगन्धर्वाः कीर्तयन्त्यमितौजसः
+अपुमांसोऽङ्गहीनाश्च स्थू���जिह्वा विचेतसः
+एतेभ्यो नित्ययत्तः स्यान्नक्तंचर्यां च वर्जयेत्
+तेषां यः क्षत्रियो वेद वस्त्राणामिव शोधनम्
+प्रवर्धते तस्य राष्ट्रं नृपस्य; भुङ्क्ते महीं चाप्यखिलां चिराय
+अस्मिँल्लोके परे चैव धर्मवित्सुखमेधते
+एतत्फलमसूयाया अभिमानस्य चाभिभो
+तेन देवासुरा राजन्नीताः सुबहुशो वशम्
+तस्य राज्ञानुकर्तव्यं यन्तव्या विधिवत्प्रजाः
+पर्वताद्विषमाद्दुर्गाद्धस्तिनोऽश्वात्सरीसृपात्
+अधर्मस्थे हि नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+न वेदाननुवर्तन्ति व्रतवन्तो द्विजातयः
+असृजन्सुमहद्भूतमयं धर्मो भविष्यति
+अत्रापि सुकृतं कर्म वाचं चैव सुभाषिताम्
+अधर्माः संप्रवर्तन्ते प्रजासंकरकारकाः
+राजवृत्तानि सर्वाणि राजैव युगमुच्यते
+स राजा यः प्रजाः शास्ति साधुकृत्पुरुषर्षभः
+तस्माद्धि राजशार्दूल धर्मः श्रेष्ठ इति स्मृतः
+ततस्त्वं सर्वभूतानां धर्मं वेत्स्यसि वै परम्
+यदा सम्यक्प्रगृह्णाति स राज्ञो धर्म उच्यते
+भारो हि सुमहांस्तात राज्यं नाम सुदुष्करम्
+ममैतदिति नैकस्य मनुष्येष्ववतिष्ठते
+दुर्बलांस्तात बुध्येथा नित्यमेवाविमानितान्
+राज्ञो यदा जनपदे बहवो राजपूरुषाः
+महावृक्षो जायते वर्धते च; तं चैव भूतानि समाश्रयन्ति
+अप्रमादश्च शौचं च तात भूतिकरं महत्
+भयमाहुर्दिवारात्रं यदा पापो न वार्यते
+ब्रह्मचर्यं तपो मन्त्राः सत्यं चापि द्विजातिषु
+क्षत्रियस्य प्रमत्तस्य दोषः संजायते महान्
+संपद्यदैषा भवति सा बिभर्ति सुखं प्रजाः
+यमो राजा धार्मिकाणां मान्धातः परमेश्वरः
+प्रभवार्थं हि भूतानां धर्मः सृष्टः स्वयंभुवा
+संपूजयति साधूंश्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+निगृहीतादमात्याच्च स्त्रीभ्यश्चैव विशेषतः
+अत्यायं चातिमानं च दम्भं क्रोधं च वर्जयेत्
+न यज्ञांस्तन्वते विप्रा यदा पापो न वार्यते
+एते चान्ये च जायन्ते यदा राजा प्रमाद्यति
+मा त्वा दुर्बलचक्षूंषि धक्ष्यन्त्यग्निरिवाश्रयम्
+महान्दैवकृतस्तत्र दण्डः पतति दारुणः
+धर्मस्य ब्राह्मणा योनिस्तस्मात्तान्पूजयेत्सदा
+अबलं वै बलाच्छ्रेयो यच्चातिबलवद्बलम्
+यस्मिन्धर्मो विराजेत तं राजानं प्रचक्षते
+अधर्मवृत्ते नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+स पश्यति हि यं धर्मं स धर्मः पुरुषर्षभ
+दर्पो नाम श्रियः पुत्रो जज्ञेऽधर्मादिति श्रुतिः
+तत्कुरुष्व महाराज व��त्तं राजर्षिसेवितम्
+धर्मे तिष्ठन्ति भूतानि धर्मो राजनि तिष्ठति
+न चेद्धर्मं स चरति नरकायैव गच्छति
+तथा वर्तस्व मान्धातश्चिरं चेत्स्थातुमिच्छसि
+समेत्य सर्वे शोचन्ति यदा राजा प्रमाद्यति
+सत्यं पालयति प्राप्त्या नित्यं भूमिं प्रयच्छति
+त्यक्त्वा धर्मं यदा राजा प्रमादमनुतिष्ठति
+तदेव मङ्गलं सर्वं लोकः समनुवर्तते
+राजा चरति वै धर्मं देवत्वायैव गच्छति
+स यथा दर्पसहितमधर्मं नानुसेवसे
+स्वदेशे परदेशे वा न ते धर्मो विनश्यति
+अकार्याणां मनुष्येन्द्र स सीमान्तकरः स्मृतः
+न जात्वदक्षो नृपतिः प्रजाः शक्नोति रक्षितुम्
+आतिष्ठ दिव्यं पन्थानमह्नाय भरतर्षभ
+रक्तानि वा शोधयितुं यथा नास्ति तथैव सः
+कामद्वेषावनादृत्य स राज्ञो धर्म उच्यते
+हर्षं संजनयन्नॄणां स राज्ञो धर्म उच्यते
+देवाश्च गर्हां गच्छन्ति धर्मो नास्तीति चोच्यते
+अथास्माच्छ्रीरपाक्रामद्यास्मिन्नासीत्प्रतापिनी
+द्वावाददाते ह्येकस्य द्वयोश्च बहवोऽपरे
+भिनत्ति न च मर्यादां स राज्ञो धर्म उच्यते
+कालवर्षी च पर्जन्यो धर्मचारी च पार्थिवः
+राजा भवति तं जित्वा दासस्तेन पराजितः
+नक्षत्राण्युपतिष्ठन्ति ग्रहा घोरास्तथापरे
+परभार्यासु कन्यासु नाचरेन्मैथुनं नृपः
+मत्तात्प्रमत्तात्पोगण्डादुन्मत्ताच्च विशेषतः
+धर्मात्मा यः स कर्ता स्यादधर्मात्मा विनाशकः
+कुलेषु पापरक्षांसि जायन्ते वर्णसंकरात्
+भूतानां सत्त्वजिज्ञासां साध्वसाधु च सर्वदा
+सर्वं प्रमुह्यते ह्येतद्यदा राजा प्रमाद्यति
+तद्दण्डविन्नृपः प्राज्ञः शूरः शक्नोति रक्षितुम्
+निहन्ति बलिनं दृप्तं स राज्ञो धर्म उच्यते
+ब्राह्मणानां च मान्धातः कामान्कुर्यादमत्सरी
+हस्तिनोऽश्वाश्च गावश्चाप्युष्ट्राश्वतरगर्दभाः
+यदाप्तदक्षिणैर्यज्ञैर्यजते श्रद्धयान्वितः
+त्रायते हि यदा सर्वं वाचा कायेन कर्मणा
+विमानितो हतोत्क्रुष्टस्त्रातारं चेन्न विन्दति
+राजर्षयश्च बहवस्तस्माद्बुध्यस्व पार्थिव
+धर्मवृत्तं हि राजानं प्रेत्य चेह च भारत
+मित्राणि च न वर्धन्ते तथामित्रीभवन्त्यपि
+अबलं तन्महद्भूतं यस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम्
+एवमेव द्विजेन्द्राणां क्षत्रियाणां विशामपि
+वृषलं तं विदुर्देवास्तस्माद्धर्मं न लोपयेत्
+तैरेवाधर्मश्चरितो धर्ममोहा;त्तूर्णं जह्यात्सुकृतं दुष्कृतं च
+प���रजानपदाश्चैव गोप्तव्याः स्वा यथा प्रजाः
+न हि दुर्बलदग्धस्य कुले किंचित्प्ररोहति
+मनुष्याणां महाराज यदा पापो न वार्यते
+न हि शक्यमदण्डेन क्लीबेनाबुद्धिनापि वा
+यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पौत्रेषु नप्तृषु
+निग्रहानुग्रहौ चोभौ यत्र स्यातां प्रतिष्ठितौ
+त्यजन्ति दारान्प्राणांश्च मनुष्याः प्रतिपूजिताः
+समीक्ष्य पूजयन्राजा धर्मं प्राप्नोत्यनुत्तमम्
+दुर्बलार्थं बलं सृष्टं धात्रा मान्धातरुच्यते
+एतेभ्यश्चैव मान्धातः सततं मा प्रमादिथाः
+ततस्त्वं सर्वभूतानां धर्मं वेत्स्यसि वै परम्
+कालवर्षी च पर्जन्यो धर्मचारी च पार्थिवः
+शीलदोषान्विनिर्हन्तुं स पिता स प्रजापतिः
+ततस्तस्मादपक्रम्य सागच्छत्पाकशासनम्
+अमानुषकृतस्तत्र दण्डो हन्ति नराधिपम्
+मित्राणि च न वर्धन्ते तथामित्रीभवन्त्यपि
+दुर्बलांस्तात बुध्येथा नित्यमेवाविमानितान्
+महान्दैवकृतस्तत्र दण्डः पतति दारुणः
+समीक्ष्य पूजयन्राजा धर्मं प्राप्नोत्यनुत्तमम्
+मा स्म तात बले स्थेया बाधिष्ठा मापि दुर्बलम्
+क्षत्रियस्य प्रमत्तस्य दोषः संजायते महान्
+कृपणानाथवृद्धानां यदाश्रु व्यपमार्ष्टि वै
+राज्ञो भार्याश्च पुत्राश्च बान्धवाः सुहृदस्तथा
+पर्वताद्विषमाद्दुर्गाद्धस्तिनोऽश्वात्सरीसृपात्
+अधर्मे वर्तमानानामर्थसिद्धिः प्रदृश्यते
+ममैतदिति नैकस्य मनुष्येष्ववतिष्ठते
+तस्माद्बुध्यस्व मान्धातर्मा त्वा जह्यात्प्रतापिनी
+न हि दुर्बलदग्धस्य कुले किंचित्प्ररोहति
+यदा राष्ट्रे धर्ममग्र्यं चरन्ति; संस्कारं वा राजगुणं ब्रुवाणाः
+विवर्धयति मित्राणि तथारींश्चापकर्षति
+न जात्वदक्षो नृपतिः प्रजाः शक्नोति रक्षितुम्
+राजर्षयश्च बहवस्तस्माद्बुध्यस्व पार्थिव
+यच्च भूतं स भजते भूता ये च तदन्वयाः
+यस्मिन्विलीयते धर्मस्तं देवा वृषलं विदुः
+कामक्रोधावनादृत्य धर्ममेवानुपालयेत्
+अधर्मस्थे हि नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+परभार्यासु कन्यासु नाचरेन्मैथुनं नृपः
+यमो राजा धार्मिकाणां मान्धातः परमेश्वरः
+आतिष्ठ दिव्यं पन्थानमह्नाय भरतर्षभ
+यत्र पापा ज्ञायमानाश्चरन्ति; सतां कलिर्विन्दति तत्र राज्ञः
+प्रभवार्थं हि भूतानां धर्मः सृष्टः स्वयंभुवा
+धर्माय राजा भवति न कामकरणाय तु
+यदाप्तदक्षिणैर्यज्ञैर्यजते श्रद्धयान्वितः
+स राजा य�� प्रजाः शास्ति साधुकृत्पुरुषर्षभः
+यदा राजा शास्ति नरान्नशिष्या;न्न तद्राज्यं वर्धते भूमिपाल
+अथ सोऽन्वतपत्पश्चाच्छ्रियं दृष्ट्वा पुरंदरे
+ब्राह्मणान्वै तदासूयाद्यदा वैरोचनो बलिः
+तेन देवासुरा राजन्नीताः सुबहुशो वशम्
+भिनत्ति न च मर्यादां स राज्ञो धर्म उच्यते
+त्यजन्ति दारान्प्राणांश्च मनुष्याः प्रतिपूजिताः
+महावृक्षो जायते वर्धते च; तं चैव भूतानि समाश्रयन्ति
+त्यक्त्वा धर्मं यदा राजा प्रमादमनुतिष्ठति
+न हि पापं कृतं कर्म सद्यः फलति गौरिव
+कुमार्यः संप्रलुप्यन्ते तदाहुर्नृपदूषणम्
+संग्रहश्चैव भूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+अबलं तन्महद्भूतं यस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम्
+राजा चरति वै धर्मं देवत्वायैव गच्छति
+स पश्यति हि यं धर्मं स धर्मः पुरुषर्षभ
+तैरेवाधर्मश्चरितो धर्ममोहा;त्तूर्णं जह्यात्सुकृतं दुष्कृतं च
+यदा युक्ता नयन्त्यर्थान्कामादर्थवशेन वा
+न चेद्धर्मं स चरति नरकायैव गच्छति
+एवमेव द्विजेन्द्राणां क्षत्रियाणां विशामपि
+देवाश्च गर्हां गच्छन्ति धर्मो नास्तीति चोच्यते
+विमानितो हतोत्क्रुष्टस्त्रातारं चेन्न विन्दति
+अविज्ञातासु च स्त्रीषु क्लीबासु स्वैरिणीषु च
+द्वावाददाते ह्येकस्य द्वयोश्च बहवोऽपरे
+न वेदाननुवर्तन्ति व्रतवन्तो द्विजातयः
+शूद्राश्चतुर्णां वर्णानां नानाकर्मस्ववस्थिताः
+अभीक्ष्णं भिक्षुदोषेण राजानं घ्नन्ति तादृशाः
+एतद्वृत्तं वासवस्य यमस्य वरुणस्य च
+मा त्वां दुर्बलचक्षूंषि प्रदहेयुः सबान्धवम्
+यस्मिन्धर्मो विराजेत तं राजानं प्रचक्षते
+सत्यं पालयति प्राप्त्या नित्यं भूमिं प्रयच्छति
+अधर्माः संप्रवर्तन्ते प्रजासंकरकारकाः
+त्रायते हि यदा सर्वं वाचा कायेन कर्मणा
+यमो यच्छति भूतानि सर्वाण्येवाविशेषतः
+धर्मस्य ब्राह्मणा योनिस्तस्मात्तान्पूजयेत्सदा
+ऋत्विक्पुरोहिताचार्यान्सत्कृत्यानवमन्य च
+तेषां यः क्षत्रियो वेद वस्त्राणामिव शोधनम्
+दुर्बलस्य हि यच्चक्षुर्मुनेराशीविषस्य च
+उच्छिद्यते धर्मवृत्तमधर्मो वर्तते महान्
+तत्कुरुष्व महाराज वृत्तं राजर्षिसेवितम्
+अत्यायं चातिमानं च दम्भं क्रोधं च वर्जयेत्
+नक्षत्राण्युपतिष्ठन्ति ग्रहा घोरास्तथापरे
+अथास्माच्छ्रीरपाक्रामद्यास्मिन्नासीत्प्रतापिनी
+वध्यानामिव सर्वेषां मनो भवति विह्वलम्
+��स्मिन्ह्रसति हीयन्ते तस्माद्धर्मं प्रवर्धयेत्
+युक्ता यदा जानपदा भिक्षन्ते ब्राह्मणा इव
+कुलेषु पापरक्षांसि जायन्ते वर्णसंकरात्
+धनात्स्रवति धर्मो हि धारणाद्वेति निश्चयः
+रक्तानि वा शोधयितुं यथा नास्ति तथैव सः
+अप्रमादश्च शौचं च तात भूतिकरं महत्
+तं राजा साधु यः शास्ति स राजा पृथिवीपतिः
+अपुमांसोऽङ्गहीनाश्च स्थूलजिह्वा विचेतसः
+मा त्वा दुर्बलचक्षूंषि धक्ष्यन्त्यग्निरिवाश्रयम्
+आमूलं निर्दहत्येव मा स्म दुर्बलमासदः
+यश्चामात्यं मानयित्वा यथार्हं; मन्त्रे च युद्धे च नृपो नियुञ्ज्यात्
+पुत्रस्यापि न मृष्येच्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+तानि पुत्रान्पशून्घ्नन्ति तेषां मिथ्याभिशासताम्
+वृषलं तं विदुर्देवास्तस्माद्धर्मं न लोपयेत्
+वृषो हि भगवान्धर्मो यस्तस्य कुरुते ह्यलम्
+तस्माद्राज्ञा विशेषेण वर्तितव्यं प्रजाहिते
+अप्रमादेन शिक्षेथाः क्षमां बुद्धिं धृतिं मतिम्
+धर्मश्चार्थश्च कामश्च धर्म एवोत्तरो भवेत्
+सर्वं प्रमुह्यते ह्येतद्यदा राजा प्रमाद्यति
+राजा परमधर्मात्मा लक्ष्मीवान्पाप उच्यते
+भयमाहुर्दिवारात्रं यदा पापो न वार्यते
+असृजन्सुमहद्भूतमयं धर्मो भविष्यति
+अत्रापि सुकृतं कर्म वाचं चैव सुभाषिताम्
+एतेभ्यो नित्ययत्तः स्यान्नक्तंचर्यां च वर्जयेत्
+यदा सम्यक्प्रगृह्णाति स राज्ञो धर्म उच्यते
+यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पौत्रेषु नप्तृषु
+हर्षं संजनयन्नॄणां स राज्ञो धर्म उच्यते
+समेत्य सर्वे शोचन्ति यदा राजा प्रमाद्यति
+अवृष्टिरतिवृष्टिश्च व्याधिश्चाविशति प्रजाः
+संग्रहः सर्वभूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+राजर्षीणां च सर्वेषां तत्त्वमप्यनुपालय
+ब्राह्मणानां च मान्धातः कामान्कुर्यादमत्सरी
+यो न जानाति निर्हन्तुं वस्त्राणां रजको मलम्
+अधर्मवृत्ते नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+स्वदेशे परदेशे वा न ते धर्मो विनश्यति
+हस्तिनोऽश्वाश्च गावश्चाप्युष्ट्राश्वतरगर्दभाः
+अकार्याणां मनुष्येन्द्र स सीमान्तकरः स्मृतः
+धर्मे वर्धति वर्धन्ति सर्वभूतानि सर्वदा
+अविषह्यतमं मन्ये मा स्म दुर्बलमासदः
+कृपणं याचमानानां तद्राज्ञो वैशसं महत्
+तेषां ह्यकामकरणाद्राज्ञः संजायते भयम्
+अशीते विद्यते शीतं शीते शीतं न विद्यते
+तद्दण्डविन्नृपः प्राज्ञः शूरः शक्नोति रक्षितुम्
+भूतानां सत्त्वजिज्ञासां साध्वसाधु च सर्वदा
+तस्माद्धि राजशार्दूल धर्मः श्रेष्ठ इति स्मृतः
+स यथा दर्पसहितमधर्मं नानुसेवसे
+तदेव मङ्गलं सर्वं लोकः समनुवर्तते
+निहन्ति बलिनं दृप्तं स राज्ञो धर्म उच्यते
+दर्पो नाम श्रियः पुत्रो जज्ञेऽधर्मादिति श्रुतिः
+चातुर्वर्ण्यं तथा वेदाश्चातुराश्रम्यमेव च
+यदा वृक्षश्छिद्यते दह्यते वा; तदाश्रया अनिकेता भवन्ति
+राजवृत्तानि सर्वाणि राजैव युगमुच्यते
+तस्मात्प्रवर्धयेद्धर्मं प्रजानुग्रहकारणात्
+तथा वर्तस्व मान्धातश्चिरं चेत्स्थातुमिच्छसि
+संविभज्य यदा भुङ्क्ते न चान्यानवमन्यते
+प्रवर्धते तस्य राष्ट्रं नृपस्य; भुङ्क्ते महीं चाप्यखिलां चिराय
+एतत्फलमसूयाया अभिमानस्य चाभिभो
+अरक्षितात्मा यो राजा प्रजाश्चापि न रक्षति
+नास्य छिद्रं परः पश्येच्छिद्रेषु परमन्वियात्
+देवर्षिपितृगन्धर्वाः कीर्तयन्त्यमितौजसः
+राजा भवति तं जित्वा दासस्तेन पराजितः
+न यज्ञांस्तन्वते विप्रा यदा पापो न वार्यते
+धर्मः श्रेयस्करतमो राज्ञां भरतसत्तम
+संयच्छन्भवति प्राणान्नसंयच्छंस्तु पापकः
+पूजयत्यतिथीन्भृत्यान्स राज्ञो धर्म उच्यते
+अभिरूपैः कुले जातैर्दक्षैर्भक्तैर्बहुश्रुतैः
+ब्रह्मचर्यं तपो मन्त्राः सत्यं चापि द्विजातिषु
+बलस्याबलदग्धस्य न किंचिदवशिष्यते
+न हि शक्यमदण्डेन क्लीबेनाबुद्धिनापि वा
+निग्रहानुग्रहौ चोभौ यत्र स्यातां प्रतिष्ठितौ
+तस्य राज्ञानुकर्तव्यं यन्तव्या विधिवत्प्रजाः
+कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिश्च भरतर्षभ
+यत्राबलो वध्यमानस्त्रातारं नाधिगच्छति
+मत्तात्प्रमत्तात्पोगण्डादुन्मत्ताच्च विशेषतः
+निगृहीतादमात्याच्च स्त्रीभ्यश्चैव विशेषतः
+भारो हि सुमहांस्तात राज्यं नाम सुदुष्करम्
+अप्रमत्तो भवेद्राजा छिद्रदर्शी परात्मनोः
+एते चान्ये च जायन्ते यदा राजा प्रमाद्यति
+सहस्राक्षेण राजा हि सर्व एवोपमीयते
+राज्ञो यदा जनपदे बहवो राजपूरुषाः
+संपद्यदैषा भवति सा बिभर्ति सुखं प्रजाः
+अस्मिँल्लोके परे चैव धर्मवित्सुखमेधते
+अस्मिँल्लोके परे चैव राजा तत्प्राप्नुते फलम्
+धर्मे तिष्ठन्ति भूतानि धर्मो राजनि तिष्ठति
+सर्वा बुद्धीः परीक्षेथास्तापसाश्रमिणामपि
+अनयेनोपवर्तन्ते तद्राज्ञः किल्बिषं महत्
+प्रजाश्च तस्य क्षीयन्ते ताश्च सोऽनु विनश्यति
+धर्मवृत्��ं हि राजानं प्रेत्य चेह च भारत
+मनुष्याणां महाराज यदा पापो न वार्यते
+धर्मात्मा यः स कर्ता स्यादधर्मात्मा विनाशकः
+उत्पाताश्चात्र दृश्यन्ते बहवो राजनाशनाः
+कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये दण्डनीतिश्च राजनि
+तदभ्यासादुपावर्तादहितानां च सेवनात्
+पौरजानपदाश्चैव गोप्तव्याः स्वा यथा प्रजाः
+उभौ लोकावभिप्रेक्ष्य राजानमृषयः स्वयम्
+राजैव कर्ता भूतानां राजैव च विनाशकः
+अबलं वै बलाच्छ्रेयो यच्चातिबलवद्बलम्
+यदा शारणिकान्राजा पुत्रवत्परिरक्षति
+संपूजयति साधूंश्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+मान्धातरेवं जानीहि राजा लोकस्य रक्षिता
+कामद्वेषावनादृत्य स राज्ञो धर्म उच्यते
+यानि मिथ्याभिशस्तानां पतन्त्यश्रूणि रोदताम्
+अप्रमत्तो भवेद्राजा छिद्रदर्शी परात्मनोः
+राजर्षीणां च सर्वेषां तत्त्वमप्यनुपालय
+तस्मिन्ह्रसति हीयन्ते तस्माद्धर्मं प्रवर्धयेत्
+त्रायते हि यदा सर्वं वाचा कायेन कर्मणा
+अशीते विद्यते शीतं शीते शीतं न विद्यते
+स यथा दर्पसहितमधर्मं नानुसेवसे
+असृजन्सुमहद्भूतमयं धर्मो भविष्यति
+पौरजानपदाश्चैव गोप्तव्याः स्वा यथा प्रजाः
+भयमाहुर्दिवारात्रं यदा पापो न वार्यते
+मा त्वा दुर्बलचक्षूंषि धक्ष्यन्त्यग्निरिवाश्रयम्
+अविषह्यतमं मन्ये मा स्म दुर्बलमासदः
+विवर्धयति मित्राणि तथारींश्चापकर्षति
+अकार्याणां मनुष्येन्द्र स सीमान्तकरः स्मृतः
+तदभ्यासादुपावर्तादहितानां च सेवनात्
+एवमेव द्विजेन्द्राणां क्षत्रियाणां विशामपि
+हर्षं संजनयन्नॄणां स राज्ञो धर्म उच्यते
+यत्र पापा ज्ञायमानाश्चरन्ति; सतां कलिर्विन्दति तत्र राज्ञः
+महावृक्षो जायते वर्धते च; तं चैव भूतानि समाश्रयन्ति
+अथ सोऽन्वतपत्पश्चाच्छ्रियं दृष्ट्वा पुरंदरे
+अथास्माच्छ्रीरपाक्रामद्यास्मिन्नासीत्प्रतापिनी
+कृपणं याचमानानां तद्राज्ञो वैशसं महत्
+अधर्मे वर्तमानानामर्थसिद्धिः प्रदृश्यते
+दर्पो नाम श्रियः पुत्रो जज्ञेऽधर्मादिति श्रुतिः
+कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये दण्डनीतिश्च राजनि
+उभौ लोकावभिप्रेक्ष्य राजानमृषयः स्वयम्
+अधर्मस्थे हि नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+समेत्य सर्वे शोचन्ति यदा राजा प्रमाद्यति
+न वेदाननुवर्तन्ति व्रतवन्तो द्विजातयः
+न यज्ञांस्तन्वते विप्रा यदा पापो न वार्यते
+यदा राष्ट्रे धर्ममग्र्यं चरन्ति; संस्कारं वा राजगुणं ब्रुवाणाः
+अप्रमादेन शिक्षेथाः क्षमां बुद्धिं धृतिं मतिम्
+ततस्तस्मादपक्रम्य सागच्छत्पाकशासनम्
+राजैव कर्ता भूतानां राजैव च विनाशकः
+स्वदेशे परदेशे वा न ते धर्मो विनश्यति
+एते चान्ये च जायन्ते यदा राजा प्रमाद्यति
+धर्माय राजा भवति न कामकरणाय तु
+अत्रापि सुकृतं कर्म वाचं चैव सुभाषिताम्
+धर्मे वर्धति वर्धन्ति सर्वभूतानि सर्वदा
+धर्मः श्रेयस्करतमो राज्ञां भरतसत्तम
+अबलं तन्महद्भूतं यस्मिन्सर्वं प्रतिष्ठितम्
+यानि मिथ्याभिशस्तानां पतन्त्यश्रूणि रोदताम्
+तेषां ह्यकामकरणाद्राज्ञः संजायते भयम्
+न हि दुर्बलदग्धस्य कुले किंचित्प्ररोहति
+तैरेवाधर्मश्चरितो धर्ममोहा;त्तूर्णं जह्यात्सुकृतं दुष्कृतं च
+निहन्ति बलिनं दृप्तं स राज्ञो धर्म उच्यते
+राजा परमधर्मात्मा लक्ष्मीवान्पाप उच्यते
+मनुष्याणां महाराज यदा पापो न वार्यते
+तानि पुत्रान्पशून्घ्नन्ति तेषां मिथ्याभिशासताम्
+यदा शारणिकान्राजा पुत्रवत्परिरक्षति
+धनात्स्रवति धर्मो हि धारणाद्वेति निश्चयः
+यस्मिन्विलीयते धर्मस्तं देवा वृषलं विदुः
+तेषां यः क्षत्रियो वेद वस्त्राणामिव शोधनम्
+परभार्यासु कन्यासु नाचरेन्मैथुनं नृपः
+अस्मिँल्लोके परे चैव धर्मवित्सुखमेधते
+अनयेनोपवर्तन्ते तद्राज्ञः किल्बिषं महत्
+न चेद्धर्मं स चरति नरकायैव गच्छति
+तद्दण्डविन्नृपः प्राज्ञः शूरः शक्नोति रक्षितुम्
+आतिष्ठ दिव्यं पन्थानमह्नाय भरतर्षभ
+यदा राजा शास्ति नरान्नशिष्या;न्न तद्राज्यं वर्धते भूमिपाल
+अप्रमादश्च शौचं च तात भूतिकरं महत्
+यदाप्तदक्षिणैर्यज्ञैर्यजते श्रद्धयान्वितः
+अविज्ञातासु च स्त्रीषु क्लीबासु स्वैरिणीषु च
+मित्राणि च न वर्धन्ते तथामित्रीभवन्त्यपि
+न हि पापं कृतं कर्म सद्यः फलति गौरिव
+प्रजाश्च तस्य क्षीयन्ते ताश्च सोऽनु विनश्यति
+द्वावाददाते ह्येकस्य द्वयोश्च बहवोऽपरे
+उच्छिद्यते धर्मवृत्तमधर्मो वर्तते महान्
+वृषलं तं विदुर्देवास्तस्माद्धर्मं न लोपयेत्
+तस्माद्राज्ञा विशेषेण वर्तितव्यं प्रजाहिते
+रक्तानि वा शोधयितुं यथा नास्ति तथैव सः
+न हि शक्यमदण्डेन क्लीबेनाबुद्धिनापि वा
+प्रवर्धते तस्य राष्ट्रं नृपस्य; भुङ्क्ते महीं चाप्यखिलां चिराय
+यदा वृक्षश्छिद्यते दह्यते वा; तदाश्रया अनिकेता भवन्ति
+यो न जानाति निर्हन्तुं वस्त्राणां रजको मलम्
+धर्मात्मा यः स कर्ता स्यादधर्मात्मा विनाशकः
+न जात्वदक्षो नृपतिः प्रजाः शक्नोति रक्षितुम्
+अमानुषकृतस्तत्र दण्डो हन्ति नराधिपम्
+संग्रहः सर्वभूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+सर्वा बुद्धीः परीक्षेथास्तापसाश्रमिणामपि
+यश्चामात्यं मानयित्वा यथार्हं; मन्त्रे च युद्धे च नृपो नियुञ्ज्यात्
+पूजयत्यतिथीन्भृत्यान्स राज्ञो धर्म उच्यते
+तस्मात्प्रवर्धयेद्धर्मं प्रजानुग्रहकारणात्
+संग्रहश्चैव भूतानां दानं च मधुरा च वाक्
+सत्यं पालयति प्राप्त्या नित्यं भूमिं प्रयच्छति
+एतेभ्यो नित्ययत्तः स्यान्नक्तंचर्यां च वर्जयेत्
+राज्ञो भार्याश्च पुत्राश्च बान्धवाः सुहृदस्तथा
+कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिश्च भरतर्षभ
+निग्रहानुग्रहौ चोभौ यत्र स्यातां प्रतिष्ठितौ
+कुमार्यः संप्रलुप्यन्ते तदाहुर्नृपदूषणम्
+ममैतदिति नैकस्य मनुष्येष्ववतिष्ठते
+धर्मश्चार्थश्च कामश्च धर्म एवोत्तरो भवेत्
+स पश्यति हि यं धर्मं स धर्मः पुरुषर्षभ
+कालवर्षी च पर्जन्यो धर्मचारी च पार्थिवः
+ब्राह्मणान्वै तदासूयाद्यदा वैरोचनो बलिः
+नक्षत्राण्युपतिष्ठन्ति ग्रहा घोरास्तथापरे
+भिनत्ति न च मर्यादां स राज्ञो धर्म उच्यते
+तदेव मङ्गलं सर्वं लोकः समनुवर्तते
+नास्य छिद्रं परः पश्येच्छिद्रेषु परमन्वियात्
+राजा चरति वै धर्मं देवत्वायैव गच्छति
+धर्मवृत्तं हि राजानं प्रेत्य चेह च भारत
+मत्तात्प्रमत्तात्पोगण्डादुन्मत्ताच्च विशेषतः
+स राजा यः प्रजाः शास्ति साधुकृत्पुरुषर्षभः
+यदि नात्मनि पुत्रेषु न चेत्पौत्रेषु नप्तृषु
+राजा भवति तं जित्वा दासस्तेन पराजितः
+कामक्रोधावनादृत्य धर्ममेवानुपालयेत्
+मा स्म तात बले स्थेया बाधिष्ठा मापि दुर्बलम्
+कामद्वेषावनादृत्य स राज्ञो धर्म उच्यते
+यदा युक्ता नयन्त्यर्थान्कामादर्थवशेन वा
+संपद्यदैषा भवति सा बिभर्ति सुखं प्रजाः
+अभीक्ष्णं भिक्षुदोषेण राजानं घ्नन्ति तादृशाः
+यमो राजा धार्मिकाणां मान्धातः परमेश्वरः
+यत्राबलो वध्यमानस्त्रातारं नाधिगच्छति
+पर्वताद्विषमाद्दुर्गाद्धस्तिनोऽश्वात्सरीसृपात्
+त्यक्त्वा धर्मं यदा राजा प्रमादमनुतिष्ठति
+विमानितो हतोत्क्रुष्टस्त्रातारं चेन्न विन्दति
+अरक्षितात्मा यो राजा प्रजाश्चापि न रक्षति
+भारो हि सुमहांस्तात राज्यं नाम सुदुष्करम्
+ब्राह्मणानां च मान्धातः कामान्कुर्यादमत्सरी
+धर्मे तिष्ठन्ति भूतानि धर्मो राजनि तिष्ठति
+आमूलं निर्दहत्येव मा स्म दुर्बलमासदः
+ब्रह्मचर्यं तपो मन्त्राः सत्यं चापि द्विजातिषु
+तस्य राज्ञानुकर्तव्यं यन्तव्या विधिवत्प्रजाः
+ऋत्विक्पुरोहिताचार्यान्सत्कृत्यानवमन्य च
+बलस्याबलदग्धस्य न किंचिदवशिष्यते
+तेन देवासुरा राजन्नीताः सुबहुशो वशम्
+तस्माद्बुध्यस्व मान्धातर्मा त्वा जह्यात्प्रतापिनी
+अस्मिँल्लोके परे चैव राजा तत्प्राप्नुते फलम्
+समीक्ष्य पूजयन्राजा धर्मं प्राप्नोत्यनुत्तमम्
+संपूजयति साधूंश्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+एतत्फलमसूयाया अभिमानस्य चाभिभो
+भूतानां सत्त्वजिज्ञासां साध्वसाधु च सर्वदा
+तत्कुरुष्व महाराज वृत्तं राजर्षिसेवितम्
+पुत्रस्यापि न मृष्येच्च स राज्ञो धर्म उच्यते
+धर्मस्य ब्राह्मणा योनिस्तस्मात्तान्पूजयेत्सदा
+देवाश्च गर्हां गच्छन्ति धर्मो नास्तीति चोच्यते
+सर्वं प्रमुह्यते ह्येतद्यदा राजा प्रमाद्यति
+दुर्बलांस्तात बुध्येथा नित्यमेवाविमानितान्
+कृपणानाथवृद्धानां यदाश्रु व्यपमार्ष्टि वै
+संविभज्य यदा भुङ्क्ते न चान्यानवमन्यते
+राजर्षयश्च बहवस्तस्माद्बुध्यस्व पार्थिव
+यस्मिन्धर्मो विराजेत तं राजानं प्रचक्षते
+प्रभवार्थं हि भूतानां धर्मः सृष्टः स्वयंभुवा
+त्यजन्ति दारान्प्राणांश्च मनुष्याः प्रतिपूजिताः
+अबलं वै बलाच्छ्रेयो यच्चातिबलवद्बलम्
+शूद्राश्चतुर्णां वर्णानां नानाकर्मस्ववस्थिताः
+महान्दैवकृतस्तत्र दण्डः पतति दारुणः
+यमो यच्छति भूतानि सर्वाण्येवाविशेषतः
+तं राजा साधु यः शास्ति स राजा पृथिवीपतिः
+अभिरूपैः कुले जातैर्दक्षैर्भक्तैर्बहुश्रुतैः
+वध्यानामिव सर्वेषां मनो भवति विह्वलम्
+वृषो हि भगवान्धर्मो यस्तस्य कुरुते ह्यलम्
+अवृष्टिरतिवृष्टिश्च व्याधिश्चाविशति प्रजाः
+अधर्मवृत्ते नृपतौ सर्वे सीदन्ति पार्थिव
+राज्ञो यदा जनपदे बहवो राजपूरुषाः
+शीलदोषान्विनिर्हन्तुं स पिता स प्रजापतिः
+ततस्त्वं सर्वभूतानां धर्मं वेत्स्यसि वै परम्
+निगृहीतादमात्याच्च स्त्रीभ्यश्चैव विशेषतः
+मा त्वां दुर्बलचक्षूंषि प्रदहेयुः सबान्धवम्
+यच्च भूतं स भजते भूता ये च तदन्वयाः
+कुलेषु पापरक्षांसि जायन्ते वर्णसंकरात्
+म��न्धातरेवं जानीहि राजा लोकस्य रक्षिता
+क्षत्रियस्य प्रमत्तस्य दोषः संजायते महान्
+एतेभ्यश्चैव मान्धातः सततं मा प्रमादिथाः
+देवर्षिपितृगन्धर्वाः कीर्तयन्त्यमितौजसः
+यदा सम्यक्प्रगृह्णाति स राज्ञो धर्म उच्यते
+अपुमांसोऽङ्गहीनाश्च स्थूलजिह्वा विचेतसः
+सहस्राक्षेण राजा हि सर्व एवोपमीयते
+तथा वर्तस्व मान्धातश्चिरं चेत्स्थातुमिच्छसि
+दुर्बलस्य हि यच्चक्षुर्मुनेराशीविषस्य च
+दुर्बलार्थं बलं सृष्टं धात्रा मान्धातरुच्यते
+संयच्छन्भवति प्राणान्नसंयच्छंस्तु पापकः
+एतद्वृत्तं वासवस्य यमस्य वरुणस्य च
+हस्तिनोऽश्वाश्च गावश्चाप्युष्ट्राश्वतरगर्दभाः
+अत्यायं चातिमानं च दम्भं क्रोधं च वर्जयेत्
+अधर्माः संप्रवर्तन्ते प्रजासंकरकारकाः
+राजवृत्तानि सर्वाणि राजैव युगमुच्यते
+चातुर्वर्ण्यं तथा वेदाश्चातुराश्रम्यमेव च
+उत्पाताश्चात्र दृश्यन्ते बहवो राजनाशनाः
+युक्ता यदा जानपदा भिक्षन्ते ब्राह्मणा इव
+तस्माद्धि राजशार्दूल धर्मः श्रेष्ठ इति स्मृतः
+सूर्येण सहितो ब्रह्मन्पृथिवीं परिवर्तते
+हुताहुतिरिव ज्योतिर्व्याप्य तेजोमरीचिभिः
+यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्विव विहंगमाः
+अन्तःपुरगतं वत्सं श्रुत्वा रामेण निर्हृतम्
+तोयं सृजति वर्षासु किमाश्चर्यमतः परम्
+एतदेवंविधं दृष्टमाश्चर्यं तत्र मे द्विज
+एकीभूतं च तत्तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्
+आदित्याभिमुखोऽभ्येति गगनं पाटयन्निव
+सर्वथा चोक्तवान्वाक्यं नाकृतार्थः प्रयास्यति
+अहो कल्याणवृत्तस्त्वं साधु सज्जनवत्सलः
+प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत
+तत्र नः संशयो जातस्तयोस्तेजःसमागमे
+उच्यतां द्विज यत्कार्यं यदर्थं त्वमिहागतः
+यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमोऽक्षरः
+एष तत्रैव गच्छामि यत्र तिष्ठत्यसौ द्विजः
+अनुक्त्वा मद्गतं कार्यं क्वेदानीं प्रस्थितो भवान्
+मानुषं केवलं विप्रं देवं वाथ शुचिस्मिते
+वन्दनीयाश्च वरदा वयमप्यनुयायिनः
+अनयोः को भवेत्सूर्यो रथस्थो योऽयमागतः
+न हि मां केवलं दृष्ट्वा त्यक्त्वा प्रणयवानिह
+रोषः संकल्पजः साध्वि दग्धो वाचाग्निना त्वया
+अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः
+तदेष तपसां शत्रुः श्रेयसश्च निपातनः
+संप्राप्तश्च भवानद्य कृतार्थः प्रतियास्यति
+तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस���वता
+मया प्रत्यभ्यनुज्ञातस्ततो यास्यसि ब्राह्मण
+अभिमानेन मानो मे जातिदोषेण वै महान्
+विमले यन्मया दृष्टमम्बरे सूर्यसंश्रयात्
+भवन्तं स्वजनादस्मि संप्राप्तं श्रुतवानिह
+योऽष्टमासांस्तु शुचिना किरणेनोज्झितं पयः
+तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना
+यस्य वक्तव्यतां यान्ति विशेषेण भुजंगमाः
+यतो वायुर्विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्
+पुरा मध्याह्नसमये लोकांस्तपति भास्करे
+त्वयि चाहं द्विजश्रेष्ठ भवान्मयि न संशयः
+अनादिनिधनो विप्र किमाश्चर्यमतः परम्
+शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरोऽम्बरे
+अहं स नागो विप्रर्षे यथा मां विन्दते भवान्
+क एष दिवमाक्रम्य गतः सूर्य इवापरः
+दोषस्य हि वशं गत्वा दशग्रीवः प्रतापवान्
+विजृम्भत्यम्बरे विप्र किमाश्चर्यतरं ततः
+स लोकांस्तेजसा सर्वान्स्वभासा निर्विभासयन्
+संदर्शनरुचिर्वाक्यमाज्ञापूर्वं वदिष्यति
+अथ ब्राह्मणरूपेण कं तं समनुपश्यसि
+आश्चर्याणामिवाश्चर्यमिदमेकं तु मे शृणु
+गन्तुमर्हसि विप्रर्षे वृक्षमूलगतो यथा
+श्रवाढ्यस्त्वं महाभाग परं स्नेहेन पश्यसि
+आज्ञापय यथा स्वैरं किं करोमि प्रियं तव
+ननु नागा महावीर्याः सौरसेयास्तरस्विनः
+निगृहीतो मया रोषः श्रुत्वैव वचनं तव
+पर्यादत्ते पुनः काले किमाश्चर्यमतः परम्
+यस्य मे त्वं विशालाक्षि भार्या सर्वगुणान्विता
+उक्तानुक्ते कृते कार्ये मामामन्त्र्य द्विजर्षभ
+ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्
+लोकोऽयं भवतः सर्वः का चिन्ता मयि तेऽनघ
+यस्त्वमात्महितं त्यक्त्वा मामेवेहानुरुध्यसे
+धर्षणाद्रोषसंविग्नाः कार्तवीर्यसुता हताः
+संयुगे निहतो रोषात्कार्तवीर्यो महाबलः
+आत्मानं च विशेषेण प्रशंसाम्यनपायिनि
+न च रोषादहं साध्वि पश्येयमधिकं तमः
+ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्
+यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्
+तथा शक्रप्रतिस्पर्धी हतो रामेण संयुगे
+अतस्त्वां स्वयमेवाहं द्रष्टुमभ्यागतो द्विज
+विस्रब्धो मां द्विजश्रेष्ठ विषये योक्तुमर्हसि
+सुरासुरगणानां च देवर्षीणां च भामिनि
+जामदग्न्येन रामेण सहस्रनयनोपमः
+वयं हि भवता सर्वे गुणक्रीता विशेषतः
+को हि मां मानुषः शक्तो द्रष्टुकामो यशस्विनि
+यस्य तेजोविशेषेषु नित्यमात्मा प्रतिष्ठितः
+संसिद्धो मानुषः कायो योऽसौ सिद्धगतिं गतः
+मनुष्याणां विशेषेण धनाध्यक्षा इति श्रुतिः
+वसन्त्याश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह
+रोषः संकल्पजः साध्वि दग्धो वाचाग्निना त्वया
+यतो वायुर्विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्
+एष तत्रैव गच्छामि यत्र तिष्ठत्यसौ द्विजः
+यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमोऽक्षरः
+यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्विव विहंगमाः
+अहो कल्याणवृत्तस्त्वं साधु सज्जनवत्सलः
+तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस्वता
+जामदग्न्येन रामेण सहस्रनयनोपमः
+यस्य तेजोविशेषेषु नित्यमात्मा प्रतिष्ठितः
+अनुक्त्वा मद्गतं कार्यं क्वेदानीं प्रस्थितो भवान्
+संप्राप्तश्च भवानद्य कृतार्थः प्रतियास्यति
+लोकोऽयं भवतः सर्वः का चिन्ता मयि तेऽनघ
+दोषस्य हि वशं गत्वा दशग्रीवः प्रतापवान्
+हुताहुतिरिव ज्योतिर्व्याप्य तेजोमरीचिभिः
+अभिमानेन मानो मे जातिदोषेण वै महान्
+आज्ञापय यथा स्वैरं किं करोमि प्रियं तव
+अथ ब्राह्मणरूपेण कं तं समनुपश्यसि
+ननु नागा महावीर्याः सौरसेयास्तरस्विनः
+न हि मां केवलं दृष्ट्वा त्यक्त्वा प्रणयवानिह
+ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्
+यस्त्वमात्महितं त्यक्त्वा मामेवेहानुरुध्यसे
+संयुगे निहतो रोषात्कार्तवीर्यो महाबलः
+भवन्तं स्वजनादस्मि संप्राप्तं श्रुतवानिह
+तदेष तपसां शत्रुः श्रेयसश्च निपातनः
+आदित्याभिमुखोऽभ्येति गगनं पाटयन्निव
+अनयोः को भवेत्सूर्यो रथस्थो योऽयमागतः
+को हि मां मानुषः शक्तो द्रष्टुकामो यशस्विनि
+मनुष्याणां विशेषेण धनाध्यक्षा इति श्रुतिः
+अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः
+तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना
+वसन्त्याश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह
+एकीभूतं च तत्तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्
+उक्तानुक्ते कृते कार्ये मामामन्त्र्य द्विजर्षभ
+अन्तःपुरगतं वत्सं श्रुत्वा रामेण निर्हृतम्
+तोयं सृजति वर्षासु किमाश्चर्यमतः परम्
+संसिद्धो मानुषः कायो योऽसौ सिद्धगतिं गतः
+श्रवाढ्यस्त्वं महाभाग परं स्नेहेन पश्यसि
+उच्यतां द्विज यत्कार्यं यदर्थं त्वमिहागतः
+अहं स नागो विप्रर्षे यथा मां विन्दते भवान्
+मया प्रत्यभ्यनुज्ञातस्ततो यास्यसि ब्राह्मण
+धर्षणाद्रोषसंविग्नाः कार्तवीर्यसुता हताः
+संदर्शनरुचिर्वाक्यमाज्ञापूर्वं वदिष्यति
+पर्यादत्ते पुनः काले किमाश��चर्यमतः परम्
+विजृम्भत्यम्बरे विप्र किमाश्चर्यतरं ततः
+अतस्त्वां स्वयमेवाहं द्रष्टुमभ्यागतो द्विज
+एतदेवंविधं दृष्टमाश्चर्यं तत्र मे द्विज
+विस्रब्धो मां द्विजश्रेष्ठ विषये योक्तुमर्हसि
+आत्मानं च विशेषेण प्रशंसाम्यनपायिनि
+यस्य मे त्वं विशालाक्षि भार्या सर्वगुणान्विता
+निगृहीतो मया रोषः श्रुत्वैव वचनं तव
+वयं हि भवता सर्वे गुणक्रीता विशेषतः
+वन्दनीयाश्च वरदा वयमप्यनुयायिनः
+त्वयि चाहं द्विजश्रेष्ठ भवान्मयि न संशयः
+आश्चर्याणामिवाश्चर्यमिदमेकं तु मे शृणु
+यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्
+सुरासुरगणानां च देवर्षीणां च भामिनि
+सूर्येण सहितो ब्रह्मन्पृथिवीं परिवर्तते
+सर्वथा चोक्तवान्वाक्यं नाकृतार्थः प्रयास्यति
+योऽष्टमासांस्तु शुचिना किरणेनोज्झितं पयः
+शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरोऽम्बरे
+क एष दिवमाक्रम्य गतः सूर्य इवापरः
+स लोकांस्तेजसा सर्वान्स्वभासा निर्विभासयन्
+प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत
+यस्य वक्तव्यतां यान्ति विशेषेण भुजंगमाः
+तथा शक्रप्रतिस्पर्धी हतो रामेण संयुगे
+ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्
+पुरा मध्याह्नसमये लोकांस्तपति भास्करे
+तत्र नः संशयो जातस्तयोस्तेजःसमागमे
+गन्तुमर्हसि विप्रर्षे वृक्षमूलगतो यथा
+न च रोषादहं साध्वि पश्येयमधिकं तमः
+विमले यन्मया दृष्टमम्बरे सूर्यसंश्रयात्
+अनादिनिधनो विप्र किमाश्चर्यमतः परम्
+मानुषं केवलं विप्रं देवं वाथ शुचिस्मिते
+यस्य वक्तव्यतां यान्ति विशेषेण भुजंगमाः
+अहो कल्याणवृत्तस्त्वं साधु सज्जनवत्सलः
+मनुष्याणां विशेषेण धनाध्यक्षा इति श्रुतिः
+क एष दिवमाक्रम्य गतः सूर्य इवापरः
+सूर्येण सहितो ब्रह्मन्पृथिवीं परिवर्तते
+अतस्त्वां स्वयमेवाहं द्रष्टुमभ्यागतो द्विज
+एतदेवंविधं दृष्टमाश्चर्यं तत्र मे द्विज
+श्रवाढ्यस्त्वं महाभाग परं स्नेहेन पश्यसि
+हुताहुतिरिव ज्योतिर्व्याप्य तेजोमरीचिभिः
+शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरोऽम्बरे
+ननु नागा महावीर्याः सौरसेयास्तरस्विनः
+तथा शक्रप्रतिस्पर्धी हतो रामेण संयुगे
+त्वयि चाहं द्विजश्रेष्ठ भवान्मयि न संशयः
+जामदग्न्येन रामेण सहस्रनयनोपमः
+मया प्रत्यभ्यनुज्ञातस्ततो यास्यसि ब्राह्मण
+उक्तानुक्ते कृते कार्ये मामामन्त्र्य द्विजर्षभ
+अनुक्त्वा मद्गतं कार्यं क्वेदानीं प्रस्थितो भवान्
+योऽष्टमासांस्तु शुचिना किरणेनोज्झितं पयः
+निगृहीतो मया रोषः श्रुत्वैव वचनं तव
+भवन्तं स्वजनादस्मि संप्राप्तं श्रुतवानिह
+लोकोऽयं भवतः सर्वः का चिन्ता मयि तेऽनघ
+प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत
+अहं स नागो विप्रर्षे यथा मां विन्दते भवान्
+रोषः संकल्पजः साध्वि दग्धो वाचाग्निना त्वया
+न च रोषादहं साध्वि पश्येयमधिकं तमः
+सर्वथा चोक्तवान्वाक्यं नाकृतार्थः प्रयास्यति
+तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस्वता
+विजृम्भत्यम्बरे विप्र किमाश्चर्यतरं ततः
+संदर्शनरुचिर्वाक्यमाज्ञापूर्वं वदिष्यति
+विस्रब्धो मां द्विजश्रेष्ठ विषये योक्तुमर्हसि
+एकीभूतं च तत्तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्
+ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्
+दोषस्य हि वशं गत्वा दशग्रीवः प्रतापवान्
+संसिद्धो मानुषः कायो योऽसौ सिद्धगतिं गतः
+तत्र नः संशयो जातस्तयोस्तेजःसमागमे
+स लोकांस्तेजसा सर्वान्स्वभासा निर्विभासयन्
+अनयोः को भवेत्सूर्यो रथस्थो योऽयमागतः
+आश्चर्याणामिवाश्चर्यमिदमेकं तु मे शृणु
+अन्तःपुरगतं वत्सं श्रुत्वा रामेण निर्हृतम्
+सुरासुरगणानां च देवर्षीणां च भामिनि
+अथ ब्राह्मणरूपेण कं तं समनुपश्यसि
+धर्षणाद्रोषसंविग्नाः कार्तवीर्यसुता हताः
+तोयं सृजति वर्षासु किमाश्चर्यमतः परम्
+उच्यतां द्विज यत्कार्यं यदर्थं त्वमिहागतः
+वन्दनीयाश्च वरदा वयमप्यनुयायिनः
+यतो वायुर्विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्
+यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्विव विहंगमाः
+मानुषं केवलं विप्रं देवं वाथ शुचिस्मिते
+यस्त्वमात्महितं त्यक्त्वा मामेवेहानुरुध्यसे
+तदेष तपसां शत्रुः श्रेयसश्च निपातनः
+यस्य तेजोविशेषेषु नित्यमात्मा प्रतिष्ठितः
+पर्यादत्ते पुनः काले किमाश्चर्यमतः परम्
+तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना
+यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमोऽक्षरः
+गन्तुमर्हसि विप्रर्षे वृक्षमूलगतो यथा
+संयुगे निहतो रोषात्कार्तवीर्यो महाबलः
+अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः
+आत्मानं च विशेषेण प्रशंसाम्यनपायिनि
+वसन्त्याश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह
+यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्
+ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्
+पुरा मध्याह्नसमये लोकांस्तपति भास्करे
+वयं हि भवता सर्वे गुणक्रीता विशेषतः
+आदित्याभिमुखोऽभ्येति गगनं पाटयन्निव
+न हि मां केवलं दृष्ट्वा त्यक्त्वा प्रणयवानिह
+यस्य मे त्वं विशालाक्षि भार्या सर्वगुणान्विता
+को हि मां मानुषः शक्तो द्रष्टुकामो यशस्विनि
+संप्राप्तश्च भवानद्य कृतार्थः प्रतियास्यति
+विमले यन्मया दृष्टमम्बरे सूर्यसंश्रयात्
+आज्ञापय यथा स्वैरं किं करोमि प्रियं तव
+अभिमानेन मानो मे जातिदोषेण वै महान्
+अनादिनिधनो विप्र किमाश्चर्यमतः परम्
+एष तत्रैव गच्छामि यत्र तिष्ठत्यसौ द्विजः
+अनुक्त्वा मद्गतं कार्यं क्वेदानीं प्रस्थितो भवान्
+ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्
+अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः
+आज्ञापय यथा स्वैरं किं करोमि प्रियं तव
+तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना
+क एष दिवमाक्रम्य गतः सूर्य इवापरः
+ननु नागा महावीर्याः सौरसेयास्तरस्विनः
+आत्मानं च विशेषेण प्रशंसाम्यनपायिनि
+गन्तुमर्हसि विप्रर्षे वृक्षमूलगतो यथा
+एकीभूतं च तत्तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्
+आदित्याभिमुखोऽभ्येति गगनं पाटयन्निव
+हुताहुतिरिव ज्योतिर्व्याप्य तेजोमरीचिभिः
+रोषः संकल्पजः साध्वि दग्धो वाचाग्निना त्वया
+अनयोः को भवेत्सूर्यो रथस्थो योऽयमागतः
+अहो कल्याणवृत्तस्त्वं साधु सज्जनवत्सलः
+यस्य तेजोविशेषेषु नित्यमात्मा प्रतिष्ठितः
+संसिद्धो मानुषः कायो योऽसौ सिद्धगतिं गतः
+लोकोऽयं भवतः सर्वः का चिन्ता मयि तेऽनघ
+मया प्रत्यभ्यनुज्ञातस्ततो यास्यसि ब्राह्मण
+तदेष तपसां शत्रुः श्रेयसश्च निपातनः
+न हि मां केवलं दृष्ट्वा त्यक्त्वा प्रणयवानिह
+आश्चर्याणामिवाश्चर्यमिदमेकं तु मे शृणु
+सुरासुरगणानां च देवर्षीणां च भामिनि
+मनुष्याणां विशेषेण धनाध्यक्षा इति श्रुतिः
+अहं स नागो विप्रर्षे यथा मां विन्दते भवान्
+तथा शक्रप्रतिस्पर्धी हतो रामेण संयुगे
+शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरोऽम्बरे
+तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस्वता
+यतो वायुर्विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्
+संयुगे निहतो रोषात्कार्तवीर्यो महाबलः
+जामदग्न्येन रामेण सहस्रनयनोपमः
+धर्षणाद्रोषसंविग्नाः कार्तवीर्यसुता हताः
+तत्र नः संशयो जातस्तयोस्तेजःसमागमे
+अतस्त्वां स्वयमेवाहं द्रष्टुमभ्यागतो द्विज
+योऽष्टमासांस्तु शु��िना किरणेनोज्झितं पयः
+अभिमानेन मानो मे जातिदोषेण वै महान्
+यस्य वक्तव्यतां यान्ति विशेषेण भुजंगमाः
+यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमोऽक्षरः
+निगृहीतो मया रोषः श्रुत्वैव वचनं तव
+वसन्त्याश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह
+स लोकांस्तेजसा सर्वान्स्वभासा निर्विभासयन्
+पर्यादत्ते पुनः काले किमाश्चर्यमतः परम्
+श्रवाढ्यस्त्वं महाभाग परं स्नेहेन पश्यसि
+अथ ब्राह्मणरूपेण कं तं समनुपश्यसि
+त्वयि चाहं द्विजश्रेष्ठ भवान्मयि न संशयः
+एष तत्रैव गच्छामि यत्र तिष्ठत्यसौ द्विजः
+एतदेवंविधं दृष्टमाश्चर्यं तत्र मे द्विज
+पुरा मध्याह्नसमये लोकांस्तपति भास्करे
+उक्तानुक्ते कृते कार्ये मामामन्त्र्य द्विजर्षभ
+प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत
+वयं हि भवता सर्वे गुणक्रीता विशेषतः
+विमले यन्मया दृष्टमम्बरे सूर्यसंश्रयात्
+उच्यतां द्विज यत्कार्यं यदर्थं त्वमिहागतः
+दोषस्य हि वशं गत्वा दशग्रीवः प्रतापवान्
+सूर्येण सहितो ब्रह्मन्पृथिवीं परिवर्तते
+तोयं सृजति वर्षासु किमाश्चर्यमतः परम्
+यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्
+भवन्तं स्वजनादस्मि संप्राप्तं श्रुतवानिह
+यस्त्वमात्महितं त्यक्त्वा मामेवेहानुरुध्यसे
+न च रोषादहं साध्वि पश्येयमधिकं तमः
+संप्राप्तश्च भवानद्य कृतार्थः प्रतियास्यति
+संदर्शनरुचिर्वाक्यमाज्ञापूर्वं वदिष्यति
+सर्वथा चोक्तवान्वाक्यं नाकृतार्थः प्रयास्यति
+वन्दनीयाश्च वरदा वयमप्यनुयायिनः
+ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्
+विजृम्भत्यम्बरे विप्र किमाश्चर्यतरं ततः
+अनादिनिधनो विप्र किमाश्चर्यमतः परम्
+को हि मां मानुषः शक्तो द्रष्टुकामो यशस्विनि
+अन्तःपुरगतं वत्सं श्रुत्वा रामेण निर्हृतम्
+यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्विव विहंगमाः
+मानुषं केवलं विप्रं देवं वाथ शुचिस्मिते
+विस्रब्धो मां द्विजश्रेष्ठ विषये योक्तुमर्हसि
+यस्य मे त्वं विशालाक्षि भार्या सर्वगुणान्विता
+एष तत्रैव गच्छामि यत्र तिष्ठत्यसौ द्विजः
+श्रवाढ्यस्त्वं महाभाग परं स्नेहेन पश्यसि
+तोयं सृजति वर्षासु किमाश्चर्यमतः परम्
+संयुगे निहतो रोषात्कार्तवीर्यो महाबलः
+यस्य मे त्वं विशालाक्षि भार्या सर्वगुणान्विता
+मानुषं केवलं विप्रं देवं वाथ शुचिस्मिते
+विस्रब्धो मां द्विजश्रेष्ठ विषये योक���तुमर्हसि
+न हि मां केवलं दृष्ट्वा त्यक्त्वा प्रणयवानिह
+क एष दिवमाक्रम्य गतः सूर्य इवापरः
+ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्
+सुरासुरगणानां च देवर्षीणां च भामिनि
+धर्षणाद्रोषसंविग्नाः कार्तवीर्यसुता हताः
+उच्यतां द्विज यत्कार्यं यदर्थं त्वमिहागतः
+संसिद्धो मानुषः कायो योऽसौ सिद्धगतिं गतः
+अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः
+ननु नागा महावीर्याः सौरसेयास्तरस्विनः
+निगृहीतो मया रोषः श्रुत्वैव वचनं तव
+पर्यादत्ते पुनः काले किमाश्चर्यमतः परम्
+अहं स नागो विप्रर्षे यथा मां विन्दते भवान्
+लोकोऽयं भवतः सर्वः का चिन्ता मयि तेऽनघ
+शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरोऽम्बरे
+सर्वथा चोक्तवान्वाक्यं नाकृतार्थः प्रयास्यति
+एकीभूतं च तत्तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्
+अन्तःपुरगतं वत्सं श्रुत्वा रामेण निर्हृतम्
+आज्ञापय यथा स्वैरं किं करोमि प्रियं तव
+सूर्येण सहितो ब्रह्मन्पृथिवीं परिवर्तते
+यतो वायुर्विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्
+भवन्तं स्वजनादस्मि संप्राप्तं श्रुतवानिह
+वसन्त्याश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह
+विमले यन्मया दृष्टमम्बरे सूर्यसंश्रयात्
+योऽष्टमासांस्तु शुचिना किरणेनोज्झितं पयः
+यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमोऽक्षरः
+एतदेवंविधं दृष्टमाश्चर्यं तत्र मे द्विज
+हुताहुतिरिव ज्योतिर्व्याप्य तेजोमरीचिभिः
+यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्
+तथा शक्रप्रतिस्पर्धी हतो रामेण संयुगे
+न च रोषादहं साध्वि पश्येयमधिकं तमः
+विजृम्भत्यम्बरे विप्र किमाश्चर्यतरं ततः
+आश्चर्याणामिवाश्चर्यमिदमेकं तु मे शृणु
+उक्तानुक्ते कृते कार्ये मामामन्त्र्य द्विजर्षभ
+अनुक्त्वा मद्गतं कार्यं क्वेदानीं प्रस्थितो भवान्
+पुरा मध्याह्नसमये लोकांस्तपति भास्करे
+प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत
+त्वयि चाहं द्विजश्रेष्ठ भवान्मयि न संशयः
+तदेष तपसां शत्रुः श्रेयसश्च निपातनः
+अभिमानेन मानो मे जातिदोषेण वै महान्
+जामदग्न्येन रामेण सहस्रनयनोपमः
+यस्य वक्तव्यतां यान्ति विशेषेण भुजंगमाः
+अतस्त्वां स्वयमेवाहं द्रष्टुमभ्यागतो द्विज
+मनुष्याणां विशेषेण धनाध्यक्षा इति श्रुतिः
+दोषस्य हि वशं गत्वा दशग्रीवः प्रतापवान्
+गन्तुमर्हसि विप्रर्षे वृक्षमूलगतो यथा
+वन्दनीयाश्च वरदा वयमप्यनुयायिनः
+संप्राप्तश्च भवानद्य कृतार्थः प्रतियास्यति
+मया प्रत्यभ्यनुज्ञातस्ततो यास्यसि ब्राह्मण
+ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्
+आदित्याभिमुखोऽभ्येति गगनं पाटयन्निव
+अथ ब्राह्मणरूपेण कं तं समनुपश्यसि
+तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना
+यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्विव विहंगमाः
+यस्य तेजोविशेषेषु नित्यमात्मा प्रतिष्ठितः
+आत्मानं च विशेषेण प्रशंसाम्यनपायिनि
+स लोकांस्तेजसा सर्वान्स्वभासा निर्विभासयन्
+अनयोः को भवेत्सूर्यो रथस्थो योऽयमागतः
+संदर्शनरुचिर्वाक्यमाज्ञापूर्वं वदिष्यति
+वयं हि भवता सर्वे गुणक्रीता विशेषतः
+को हि मां मानुषः शक्तो द्रष्टुकामो यशस्विनि
+तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस्वता
+तत्र नः संशयो जातस्तयोस्तेजःसमागमे
+अहो कल्याणवृत्तस्त्वं साधु सज्जनवत्सलः
+यस्त्वमात्महितं त्यक्त्वा मामेवेहानुरुध्यसे
+रोषः संकल्पजः साध्वि दग्धो वाचाग्निना त्वया
+अनादिनिधनो विप्र किमाश्चर्यमतः परम्
+एकीभूतं च तत्तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्
+वयं हि भवता सर्वे गुणक्रीता विशेषतः
+संयुगे निहतो रोषात्कार्तवीर्यो महाबलः
+सूर्येण सहितो ब्रह्मन्पृथिवीं परिवर्तते
+एतदेवंविधं दृष्टमाश्चर्यं तत्र मे द्विज
+पुरा मध्याह्नसमये लोकांस्तपति भास्करे
+अथ ब्राह्मणरूपेण कं तं समनुपश्यसि
+भवन्तं स्वजनादस्मि संप्राप्तं श्रुतवानिह
+अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः
+विजृम्भत्यम्बरे विप्र किमाश्चर्यतरं ततः
+संदर्शनरुचिर्वाक्यमाज्ञापूर्वं वदिष्यति
+अभिमानेन मानो मे जातिदोषेण वै महान्
+प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत
+वसन्त्याश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह
+अतस्त्वां स्वयमेवाहं द्रष्टुमभ्यागतो द्विज
+न च रोषादहं साध्वि पश्येयमधिकं तमः
+दोषस्य हि वशं गत्वा दशग्रीवः प्रतापवान्
+जामदग्न्येन रामेण सहस्रनयनोपमः
+योऽष्टमासांस्तु शुचिना किरणेनोज्झितं पयः
+अन्तःपुरगतं वत्सं श्रुत्वा रामेण निर्हृतम्
+आदित्याभिमुखोऽभ्येति गगनं पाटयन्निव
+यतो वायुर्विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्
+संसिद्धो मानुषः कायो योऽसौ सिद्धगतिं गतः
+मानुषं केवलं विप्रं देवं वाथ शुचिस्मिते
+स लोकांस्तेजसा सर्वान्स्वभासा निर्विभासयन्
+एष तत्रैव गच्छामि यत्र ��िष्ठत्यसौ द्विजः
+को हि मां मानुषः शक्तो द्रष्टुकामो यशस्विनि
+गन्तुमर्हसि विप्रर्षे वृक्षमूलगतो यथा
+मनुष्याणां विशेषेण धनाध्यक्षा इति श्रुतिः
+तथा शक्रप्रतिस्पर्धी हतो रामेण संयुगे
+विस्रब्धो मां द्विजश्रेष्ठ विषये योक्तुमर्हसि
+विमले यन्मया दृष्टमम्बरे सूर्यसंश्रयात्
+क एष दिवमाक्रम्य गतः सूर्य इवापरः
+पर्यादत्ते पुनः काले किमाश्चर्यमतः परम्
+तत्र नः संशयो जातस्तयोस्तेजःसमागमे
+तदेष तपसां शत्रुः श्रेयसश्च निपातनः
+धर्षणाद्रोषसंविग्नाः कार्तवीर्यसुता हताः
+यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्विव विहंगमाः
+श्रवाढ्यस्त्वं महाभाग परं स्नेहेन पश्यसि
+अहं स नागो विप्रर्षे यथा मां विन्दते भवान्
+उक्तानुक्ते कृते कार्ये मामामन्त्र्य द्विजर्षभ
+यस्य तेजोविशेषेषु नित्यमात्मा प्रतिष्ठितः
+शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरोऽम्बरे
+वन्दनीयाश्च वरदा वयमप्यनुयायिनः
+यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्
+यस्य वक्तव्यतां यान्ति विशेषेण भुजंगमाः
+तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना
+ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्
+तोयं सृजति वर्षासु किमाश्चर्यमतः परम्
+मया प्रत्यभ्यनुज्ञातस्ततो यास्यसि ब्राह्मण
+न हि मां केवलं दृष्ट्वा त्यक्त्वा प्रणयवानिह
+लोकोऽयं भवतः सर्वः का चिन्ता मयि तेऽनघ
+त्वयि चाहं द्विजश्रेष्ठ भवान्मयि न संशयः
+निगृहीतो मया रोषः श्रुत्वैव वचनं तव
+यस्य मे त्वं विशालाक्षि भार्या सर्वगुणान्विता
+अनयोः को भवेत्सूर्यो रथस्थो योऽयमागतः
+रोषः संकल्पजः साध्वि दग्धो वाचाग्निना त्वया
+उच्यतां द्विज यत्कार्यं यदर्थं त्वमिहागतः
+अनादिनिधनो विप्र किमाश्चर्यमतः परम्
+संप्राप्तश्च भवानद्य कृतार्थः प्रतियास्यति
+आत्मानं च विशेषेण प्रशंसाम्यनपायिनि
+यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमोऽक्षरः
+यस्त्वमात्महितं त्यक्त्वा मामेवेहानुरुध्यसे
+आज्ञापय यथा स्वैरं किं करोमि प्रियं तव
+आश्चर्याणामिवाश्चर्यमिदमेकं तु मे शृणु
+अहो कल्याणवृत्तस्त्वं साधु सज्जनवत्सलः
+सुरासुरगणानां च देवर्षीणां च भामिनि
+तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस्वता
+ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्
+अनुक्त्वा मद्गतं कार्यं क्वेदानीं प्रस्थितो भवान्
+सर्वथा चोक्तवान्वाक्यं नाकृतार्थः प्रयास्य���ि
+ननु नागा महावीर्याः सौरसेयास्तरस्विनः
+हुताहुतिरिव ज्योतिर्व्याप्य तेजोमरीचिभिः
+भवन्तं स्वजनादस्मि संप्राप्तं श्रुतवानिह
+यस्य मे त्वं विशालाक्षि भार्या सर्वगुणान्विता
+संसिद्धो मानुषः कायो योऽसौ सिद्धगतिं गतः
+को हि मां मानुषः शक्तो द्रष्टुकामो यशस्विनि
+तोयं सृजति वर्षासु किमाश्चर्यमतः परम्
+अथ ब्राह्मणरूपेण कं तं समनुपश्यसि
+गन्तुमर्हसि विप्रर्षे वृक्षमूलगतो यथा
+योऽष्टमासांस्तु शुचिना किरणेनोज्झितं पयः
+रोषः संकल्पजः साध्वि दग्धो वाचाग्निना त्वया
+सूर्येण सहितो ब्रह्मन्पृथिवीं परिवर्तते
+ननु नागा महावीर्याः सौरसेयास्तरस्विनः
+दोषस्य हि वशं गत्वा दशग्रीवः प्रतापवान्
+त्वयि चाहं द्विजश्रेष्ठ भवान्मयि न संशयः
+अनुक्त्वा मद्गतं कार्यं क्वेदानीं प्रस्थितो भवान्
+स लोकांस्तेजसा सर्वान्स्वभासा निर्विभासयन्
+मया प्रत्यभ्यनुज्ञातस्ततो यास्यसि ब्राह्मण
+हुताहुतिरिव ज्योतिर्व्याप्य तेजोमरीचिभिः
+एकीभूतं च तत्तेजः क्षणेनादित्यतां गतम्
+शुक्रो नामासितः पादो यस्य वारिधरोऽम्बरे
+आदित्याभिमुखोऽभ्येति गगनं पाटयन्निव
+क एष दिवमाक्रम्य गतः सूर्य इवापरः
+एतदेवंविधं दृष्टमाश्चर्यं तत्र मे द्विज
+यस्त्वमात्महितं त्यक्त्वा मामेवेहानुरुध्यसे
+यस्य रश्मिसहस्रेषु शाखास्विव विहंगमाः
+तत्र नः संशयो जातस्तयोस्तेजःसमागमे
+जामदग्न्येन रामेण सहस्रनयनोपमः
+उक्तानुक्ते कृते कार्ये मामामन्त्र्य द्विजर्षभ
+वयं हि भवता सर्वे गुणक्रीता विशेषतः
+प्रत्यादित्यप्रतीकाशः सर्वतः प्रत्यदृश्यत
+न च रोषादहं साध्वि पश्येयमधिकं तमः
+अनिर्देश्येन रूपेण द्वितीय इव भास्करः
+तेनापि दक्षिणो हस्तो दत्तः प्रत्यर्चनार्थिना
+पुरा मध्याह्नसमये लोकांस्तपति भास्करे
+न हि मां केवलं दृष्ट्वा त्यक्त्वा प्रणयवानिह
+संप्राप्तश्च भवानद्य कृतार्थः प्रतियास्यति
+विजृम्भत्यम्बरे विप्र किमाश्चर्यतरं ततः
+यतो वायुर्विनिःसृत्य सूर्यरश्म्याश्रितो महान्
+विमले यन्मया दृष्टमम्बरे सूर्यसंश्रयात्
+मानुषं केवलं विप्रं देवं वाथ शुचिस्मिते
+लोकोऽयं भवतः सर्वः का चिन्ता मयि तेऽनघ
+उच्यतां द्विज यत्कार्यं यदर्थं त्वमिहागतः
+तदेष तपसां शत्रुः श्रेयसश्च निपातनः
+वन्दनीयाश्च वरदा वयमप्यनुयायिनः
+आश्चर्याणामि���ाश्चर्यमिदमेकं तु मे शृणु
+श्रवाढ्यस्त्वं महाभाग परं स्नेहेन पश्यसि
+धर्षणाद्रोषसंविग्नाः कार्तवीर्यसुता हताः
+यस्य तेजोविशेषेषु नित्यमात्मा प्रतिष्ठितः
+ततो भित्त्वैव गगनं प्रविष्टो रविमण्डलम्
+तथा शक्रप्रतिस्पर्धी हतो रामेण संयुगे
+संयुगे निहतो रोषात्कार्तवीर्यो महाबलः
+अहो कल्याणवृत्तस्त्वं साधु सज्जनवत्सलः
+निगृहीतो मया रोषः श्रुत्वैव वचनं तव
+यत्र देवो महाबाहुः शाश्वतः परमोऽक्षरः
+एष तत्रैव गच्छामि यत्र तिष्ठत्यसौ द्विजः
+यतो बीजं मही चेयं धार्यते सचराचरम्
+वसन्त्याश्रित्य मुनयः संसिद्धा दैवतैः सह
+ते वयं जातसंदेहाः पर्यपृच्छामहे रविम्
+यस्य वक्तव्यतां यान्ति विशेषेण भुजंगमाः
+अहं स नागो विप्रर्षे यथा मां विन्दते भवान्
+मनुष्याणां विशेषेण धनाध्यक्षा इति श्रुतिः
+सुरासुरगणानां च देवर्षीणां च भामिनि
+तस्याभिगमनप्राप्तौ हस्तो दत्तो विवस्वता
+अन्तःपुरगतं वत्सं श्रुत्वा रामेण निर्हृतम्
+आज्ञापय यथा स्वैरं किं करोमि प्रियं तव
+संदर्शनरुचिर्वाक्यमाज्ञापूर्वं वदिष्यति
+आत्मानं च विशेषेण प्रशंसाम्यनपायिनि
+अतस्त्वां स्वयमेवाहं द्रष्टुमभ्यागतो द्विज
+सर्वथा चोक्तवान्वाक्यं नाकृतार्थः प्रयास्यति
+विस्रब्धो मां द्विजश्रेष्ठ विषये योक्तुमर्हसि
+अभिमानेन मानो मे जातिदोषेण वै महान्
+अनादिनिधनो विप्र किमाश्चर्यमतः परम्
+पर्यादत्ते पुनः काले किमाश्चर्यमतः परम्
+अनयोः को भवेत्सूर्यो रथस्थो योऽयमागतः
+तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत
+कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा
+गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम्
+कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति
+न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न बिभ्यति
+एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः
+तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय
+यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः
+एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप
+तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति
+धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत्
+हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः
+संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम्
+यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः
+अप्रमत्तास्ततः स्वर्गं प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः
+पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्त���न्
+साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः
+निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम्
+तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप
+अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित्
+दानमेके प्रशंसन्ति केचिदेव प्रतिग्रहम्
+अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः
+यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति
+केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते
+इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः
+एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्मं तथा तथा
+आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः
+प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं ह्रीरचापलम्
+य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चितः
+अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो धृतिः क्षमा
+क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित्
+यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः
+प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः
+राज्यमेके प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम्
+एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः
+विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः
+तुष्टेर्न किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति
+अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा
+नैकं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे
+असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः
+संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम्
+यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः
+नैकं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे
+धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत्
+अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो धृतिः क्षमा
+एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः
+केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते
+कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति
+कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा
+अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः
+अप्रमत्तास्ततः स्वर्गं प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः
+अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं ह्रीरचापलम्
+धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित्
+न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न बिभ्यति
+आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः
+यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः
+राज्यमेके प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम्
+तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति
+तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय
+दानमेके प्रशंसन���ति केचिदेव प्रतिग्रहम्
+एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्मं तथा तथा
+एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप
+प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः
+अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा
+यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः
+क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित्
+हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः
+इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः
+विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः
+यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति
+असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः
+तुष्टेर्न किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति
+एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः
+पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्तयन्
+तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप
+निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम्
+साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः
+तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत
+गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम्
+य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चितः
+प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः
+न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न बिभ्यति
+तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति
+इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः
+कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति
+आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः
+यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः
+एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः
+अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा
+एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्मं तथा तथा
+एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः
+य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चितः
+राज्यमेके प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम्
+प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं ह्रीरचापलम्
+निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम्
+केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते
+तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय
+धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित्
+हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः
+तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप
+विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः
+अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः
+दानमेके प्रशंसन्ति केचिदेव प्रतिग्रहम्
+अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+अप्रमत्तास्ततः स्वर्गं प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः
+अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो धृतिः क्षमा
+धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत्
+नैकं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे
+कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा
+यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति
+साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः
+पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्तयन्
+यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः
+असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः
+यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः
+तुष्टेर्न किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति
+संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम्
+गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम्
+तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत
+क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित्
+एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप
+आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः
+अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः
+एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्मं तथा तथा
+पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्तयन्
+कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति
+यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति
+यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः
+राज्यमेके प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम्
+विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः
+तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति
+अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो धृतिः क्षमा
+साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः
+तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप
+यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः
+हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः
+तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत
+निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम्
+तुष्टेर्न किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति
+अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा
+इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः
+प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः
+नैकं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे
+संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम्
+प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं ह्रीरचापलम्
+अप्रमत्तास्ततः स्वर्गं प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः
+धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित्
+दानमेके प्रशंसन्ति केचिदेव प्रतिग्रहम्
+एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः
+य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चित��
+धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत्
+क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित्
+गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम्
+एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप
+असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः
+तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय
+यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः
+न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न बिभ्यति
+अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा
+केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते
+एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः
+साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः
+आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः
+निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम्
+हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः
+क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित्
+धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित्
+यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति
+दानमेके प्रशंसन्ति केचिदेव प्रतिग्रहम्
+तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय
+एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः
+तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति
+यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः
+तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत
+अप्रमत्तास्ततः स्वर्गं प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः
+अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा
+संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम्
+गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम्
+अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो धृतिः क्षमा
+एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्मं तथा तथा
+एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप
+तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप
+प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः
+विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः
+न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न बिभ्यति
+यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः
+यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः
+तुष्टेर्न किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति
+इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः
+अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः
+राज्यमेके प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम्
+एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः
+कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति
+न���कं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे
+अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः
+य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चितः
+प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं ह्रीरचापलम्
+केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते
+पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्तयन्
+कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा
+धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत्
+धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत्
+नैकं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे
+राज्यमेके प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम्
+साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः
+अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः
+दानमेके प्रशंसन्ति केचिदेव प्रतिग्रहम्
+न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न बिभ्यति
+तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय
+एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः
+एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप
+केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते
+अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा
+गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम्
+निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम्
+एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्मं तथा तथा
+कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा
+क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित्
+तुष्टेर्न किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति
+यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः
+अप्रमत्तास्ततः स्वर्गं प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः
+धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित्
+अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः
+संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम्
+य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चितः
+हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः
+तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति
+एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः
+असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः
+प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः
+तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप
+यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः
+तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत
+कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति
+आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः
+यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः
+प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं ह्रीरचापलम्
+अद्रोहः सत्यवचनं सं��िभागो धृतिः क्षमा
+यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति
+पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्तयन्
+इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः
+साध्या राजर्षिसंघाश्च धर्ममेतं समाश्रिताः
+क्षत्रियो यज्ञशिष्टाशी राजशास्त्रार्थतत्त्ववित्
+संतोषो वै स्वर्गतमः संतोषः परमं सुखम्
+अन्ये शमं प्रशंसन्ति व्यायाममपरे तथा
+यो हि राज्ये स्थितः शश्वद्वशी तुल्यप्रियाप्रियः
+तस्मादेवं प्रयत्नेन कौन्तेय परिपालय
+अप्रमत्तास्ततः स्वर्गं प्राप्ताः पुण्यैः स्वकर्मभिः
+धर्मे वर्त्मनि संस्थाप्य प्रजा वर्तेत धर्मवित्
+पुत्रसंक्रामितश्रीस्तु वने वन्येन वर्तयन्
+एवं कौन्तेय भूतानि तं तं धर्मं तथा तथा
+राज्यमेके प्रशंसन्ति सर्वेषां परिपालनम्
+गोब्राह्मणार्थं युद्धेन संप्राप्ता गतिमुत्तमाम्
+तस्यायं च परश्चैव लोकः स्यात्सफलो नृप
+यदासौ सर्वभूतानां न क्रुध्यति न दुष्यति
+असाधुनिग्रहरतः साधूनां प्रग्रहे रतः
+प्रजनः स्वेषु दारेषु मार्दवं ह्रीरचापलम्
+तदा तदा प्रपश्यन्ति तस्माद्बुध्यस्व भारत
+तुष्टेर्न किंचित्परतः सुसम्यक्परितिष्ठति
+निर्वाणं तु सुदुष्पारं बहुविघ्नं च मे मतम्
+यदा संहरते कामान्कूर्मोऽङ्गानीव सर्वशः
+अत्रैवोदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्
+धनं धर्मप्रधानेष्टं मनुः स्वायंभुवोऽब्रवीत्
+आनृशंस्यगुणैर्युक्ताः कामक्रोधविवर्जिताः
+एवं धर्ममनुक्रान्ताः सत्यदानतपःपराः
+एतत्सर्वं समालोक्य बुधानामेष निश्चयः
+नैकं न चापरं केचिदुभयं च तथापरे
+अद्रोहेणैव भूतानां यो धर्मः स सतां मतः
+इन्द्रेण समये पृष्टो यदुवाच बृहस्पतिः
+हत्वा भित्त्वा च छित्त्वा च केचिदेकान्तशीलिनः
+य एवं वर्तते राजा राजधर्मविनिश्चितः
+केचित्सर्वं परित्यज्य तूष्णीं ध्यायन्त आसते
+तदात्मज्योतिरात्मैव स्वात्मनैव प्रसीदति
+कामद्वेषौ च जयति तदात्मानं प्रपश्यति
+कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा
+यज्ञमेके प्रशंसन्ति संन्यासमपरे जनाः
+दानमेके प्रशंसन्ति केचिदेव प्रतिग्रहम्
+विधिना श्रामणेनैव कुर्यात्कालमतन्द्रितः
+एवं रुद्राः सवसवस्तथादित्याः परंतप
+प्रजानां पालने युक्ता दममुत्तममास्थिताः
+न बिभेति यदा चायं यदा चास्मान्न बिभ्यति
+अद्रोहः सत्यवचनं संविभागो धृतिः क्षमा
+पश्येमान्हस्तपादेषु श्लिष्टान्देह�� च सर्वशः
+कर्तव्यमिति कर्तव्यं वेत्ति यो ब्राह्मणोभयम्
+बुद्धित्यागं पुरस्कृत्य तादृशं प्रब्रवीमि ते
+पत्नीं चानेन विधिना प्रकरोति नियोजयन्
+असंशयं पिता च त्वं पुत्रानाह्वय जाजले
+प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद्यथा
+इदं देयमिदं देयमिति नान्तं चिकीर्षति
+तस्मात्स्वनुष्ठितात्पूर्वे सर्वान्कामांश्च लेभिरे
+सतां वर्त्मानुवर्तन्ते यथाबलमहिंसया
+स्वयं यूपानुपादाय यजन्ते स्वाप्तदक्षिणैः
+न च यज्ञं विनिन्दामि यज्ञवित्तु सुदुर्लभः
+स स्म पापकृतां लोकान्गच्छेदशुभकर्मणा
+आदित्याज्जायते वृष्टिर्वृष्टेरन्नं ततः प्रजाः
+इति मे वर्तते बुद्धिः समा सर्वत्र जाजले
+प्रयुञ्जते यानि यज्ञे सदा प्राज्ञा द्विजर्षभ
+सर्वा नद्यः सरस्वत्यः सर्वे पुण्याः शिलोच्चयाः
+ततः सिद्धस्य तपसा तव विप्र शकुन्तकाः
+नमो ब्राह्मणयज्ञाय ये च यज्ञविदो जनाः
+स्वयमुस्राश्च दुह्यन्ते मनःसंकल्पसिद्धिभिः
+ते तु तद्ब्रह्मणः स्थानं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः
+यज्ञात्प्रजा प्रभवति नभसोऽम्भ इवामलम्
+वेदवादानविज्ञाय सत्याभासमिवानृतम्
+यजमानो यथात्मानमृत्विजश्च तथा प्रजाः
+यथा सर्वरसैस्तृप्तो नाभिनन्दति किंचन
+अकृष्टपच्या पृथिवी आशीर्भिर्वीरुधोऽभवन्
+क्षेत्रक्षेत्रज्ञतत्त्वज्ञाः स्वयज्ञपरिनिष्ठिताः
+ब्रवीमि यत्तु वचनं तच्छृणुष्व द्विजोत्तम
+सत्ययज्ञा दमयज्ञा अलुब्धाश्चात्मतृप्तयः
+प्रापयेयुः प्रजाः स्वर्गं स्वधर्मचरणेन वै
+पूजा स्याद्देवतानां हि यथा शास्त्रनिदर्शनम्
+वनस्पतीनोषधीश्च फलमूलं च ते विदुः
+सागरानूपमाश्रित्य तपस्तप्तं त्वया महत्
+वक्ष्यामि जाजले वृत्तिं नास्मि ब्राह्मण नास्तिकः
+नैव ते स्वर्गमिच्छन्ति न यजन्ति यशोधनैः
+मन्यमानस्ततो धर्मं चटकप्रभवं द्विज
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+स्वयज्ञं ब्राह्मणा हित्वा क्षात्रं यज्ञमिहास्थिताः
+तदेव सुकृतं हव्यं येन तुष्यन्ति देवताः
+आज्येन पयसा दध्ना पूर्णाहुत्या विशेषतः
+अग्नौ प्रास्ताहुतिर्ब्रह्मन्नादित्यमुपतिष्ठति
+यस्तथाभावितात्मा स्यात्स गामालब्धुमर्हति
+विगुणं च पुनः कर्म ज्याय इत्यनुशुश्रुम
+एते शकुन्ता बहवः समन्ताद्विचरन्ति हि
+स्वमेव चार्थं कुर्वाणा यज्ञं चक्रुः पुनर्द्विजाः
+इष्टापूर्तादसाधूनां व��षमा जायते प्रजा
+तथा प्रज्ञानतृप्तस्य नित्यं तृप्तिः सुखोदया
+नमस्कारेण हविषा स्वाध्यायैरौषधैस्तथा
+आवृत्तिस्तत्र चैकस्य नास्त्यावृत्तिर्मनीषिणाम्
+अस्ति नस्तत्त्वतो भूय इति प्रज्ञागवेषिणः
+क्षिप्रं शिरस्यजायन्त ते च संभावितास्त्वया
+अतः स्तैन्यं प्रभवति विकर्माणि च जाजले
+अमर्षवशमापन्नस्ततः प्राप्तो भवानिह
+तृप्यन्ति तृप्यतो देवास्तृप्तास्तृप्तस्य जाजले
+उत यज्ञा उतायज्ञा मखं नार्हन्ति ते क्वचित्
+जाजले तीर्थमात्मैव मा स्म देशातिथिर्भव
+खे वाचं त्वमथाश्रौषीर्मां प्रति द्विजसत्तम
+परिनिष्ठितकर्माणः प्रजानुग्रहकाम्यया
+न च धर्मस्य संज्ञां त्वं पुरा वेत्थ कथंचन
+जायन्तेऽसाधवो धूर्ता लुब्धा वित्तप्रयोजनाः
+सद्भिर्वा यदि वासद्भिरयं पन्थाः समाश्रितः
+प्रमाणमप्रमाणेन यः कुर्यादशुभं नरः
+तेन ते देवयानेन पथा यान्ति महामुने
+तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश्चान्याश्च जातयः
+जातपक्षा यदा ते च गताश्चारीमितस्ततः
+अक्षीणं क्षीणकर्माणं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+पुरोडाशो हि सर्वेषां पशूनां मेध्य उच्यते
+स्वयं चैषामनडुहो युज्यन्ति च वहन्ति च
+अतीव तत्सदा पुण्यं पुण्याभिजनसंहितम्
+आह्वयैनान्महाब्रह्मन्विशमानांस्ततस्ततः
+अखिलं दैवतं सर्वं ब्रह्म ब्राह्मणसंश्रितम्
+सर्वभूतोपघातश्च फलभावे च संयमः
+लुब्धेभ्यो जायते लुब्धः समेभ्यो जायते समः
+ओषधीभिस्तथा ब्रह्मन्यजेरंस्ते नतादृशाः
+धर्मारामा धर्मसुखाः कृत्स्नव्यवसितास्तथा
+ब्राह्मं वेदमधीयन्तस्तोषयन्त्यमरानपि
+यत्र गत्वा न शोचन्ति न च्यवन्ति व्यथन्ति च
+एतानीदृशकान्धर्मानाचरन्निह जाजले
+उभौ तौ देवयानेन गच्छतो जाजले पथा
+कारणैर्धर्ममन्विच्छन्न लोकानाप्नुते शुभान्
+करवाणि प्रियं किं ते तद्ब्रूहि द्विजसत्तम
+संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः
+निराशिषमनारम्भं निर्नमस्कारमस्तुतिम्
+इदं तु दैवतं कृत्वा यथा यज्ञमवाप्नुयात्
+ग्राम्यां वृत्तिं लिप्समानः कां गतिं याति जाजले
+ब्रह्मैव वर्तते लोके नैति कर्तव्यतां पुनः
+आयानेवासि विदितो मम ब्रह्मन्न संशयः
+ज्ञानविज्ञानिनः केचित्परं पारं तितीर्षवः
+पापात्मा सोऽकृतप्रज्ञः सदैवेह द्विजोत्तम
+न ते यज्ञेष्वात्मसु वा फलं पश्यन्ति किंचन
+लुब्धैर्वित्तपरैर्ब्रह्मन्नास्तिकै�� संप्रवर्तितम्
+शङ्कमानाः फलं यज्ञे ये यजेरन्कथंचन
+उत्पन्नत्यागिनः सर्वे जना आसन्नमत्सराः
+नाश्रावयन्न च यजन्न ददद्ब्राह्मणेषु च
+न चैतानृत्विजो लुब्धा याजयन्ति धनार्थिनः
+प्रमाणमप्रमाणेन यः कुर्यादशुभं नरः
+न चैतानृत्विजो लुब्धा याजयन्ति धनार्थिनः
+यस्तथाभावितात्मा स्यात्स गामालब्धुमर्हति
+अमर्षवशमापन्नस्ततः प्राप्तो भवानिह
+वक्ष्यामि जाजले वृत्तिं नास्मि ब्राह्मण नास्तिकः
+एतानीदृशकान्धर्मानाचरन्निह जाजले
+वनस्पतीनोषधीश्च फलमूलं च ते विदुः
+तृप्यन्ति तृप्यतो देवास्तृप्तास्तृप्तस्य जाजले
+तेन ते देवयानेन पथा यान्ति महामुने
+शङ्कमानाः फलं यज्ञे ये यजेरन्कथंचन
+प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद्यथा
+तदेव सुकृतं हव्यं येन तुष्यन्ति देवताः
+सद्भिर्वा यदि वासद्भिरयं पन्थाः समाश्रितः
+सतां वर्त्मानुवर्तन्ते यथाबलमहिंसया
+लुब्धेभ्यो जायते लुब्धः समेभ्यो जायते समः
+उत्पन्नत्यागिनः सर्वे जना आसन्नमत्सराः
+उभौ तौ देवयानेन गच्छतो जाजले पथा
+सर्वा नद्यः सरस्वत्यः सर्वे पुण्याः शिलोच्चयाः
+पुरोडाशो हि सर्वेषां पशूनां मेध्य उच्यते
+प्रयुञ्जते यानि यज्ञे सदा प्राज्ञा द्विजर्षभ
+जातपक्षा यदा ते च गताश्चारीमितस्ततः
+सर्वभूतोपघातश्च फलभावे च संयमः
+प्रापयेयुः प्रजाः स्वर्गं स्वधर्मचरणेन वै
+क्षेत्रक्षेत्रज्ञतत्त्वज्ञाः स्वयज्ञपरिनिष्ठिताः
+ते तु तद्ब्रह्मणः स्थानं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः
+तथा प्रज्ञानतृप्तस्य नित्यं तृप्तिः सुखोदया
+पापात्मा सोऽकृतप्रज्ञः सदैवेह द्विजोत्तम
+पत्नीं चानेन विधिना प्रकरोति नियोजयन्
+जायन्तेऽसाधवो धूर्ता लुब्धा वित्तप्रयोजनाः
+स्वयं चैषामनडुहो युज्यन्ति च वहन्ति च
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+यत्र गत्वा न शोचन्ति न च्यवन्ति व्यथन्ति च
+असंशयं पिता च त्वं पुत्रानाह्वय जाजले
+सत्ययज्ञा दमयज्ञा अलुब्धाश्चात्मतृप्तयः
+ओषधीभिस्तथा ब्रह्मन्यजेरंस्ते नतादृशाः
+अक्षीणं क्षीणकर्माणं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+आवृत्तिस्तत्र चैकस्य नास्त्यावृत्तिर्मनीषिणाम्
+खे वाचं त्वमथाश्रौषीर्मां प्रति द्विजसत्तम
+पश्येमान्हस्तपादेषु श्लिष्टान्देहे च सर्वशः
+न च धर्मस्य संज्ञां त्वं पुरा वेत्थ कथंचन
+अतीव तत्सदा पुण्यं पुण्य��भिजनसंहितम्
+अकृष्टपच्या पृथिवी आशीर्भिर्वीरुधोऽभवन्
+पूजा स्याद्देवतानां हि यथा शास्त्रनिदर्शनम्
+नाश्रावयन्न च यजन्न ददद्ब्राह्मणेषु च
+नमो ब्राह्मणयज्ञाय ये च यज्ञविदो जनाः
+अखिलं दैवतं सर्वं ब्रह्म ब्राह्मणसंश्रितम्
+जाजले तीर्थमात्मैव मा स्म देशातिथिर्भव
+बुद्धित्यागं पुरस्कृत्य तादृशं प्रब्रवीमि ते
+यजमानो यथात्मानमृत्विजश्च तथा प्रजाः
+यथा सर्वरसैस्तृप्तो नाभिनन्दति किंचन
+आज्येन पयसा दध्ना पूर्णाहुत्या विशेषतः
+नमस्कारेण हविषा स्वाध्यायैरौषधैस्तथा
+ततः सिद्धस्य तपसा तव विप्र शकुन्तकाः
+स्वयमुस्राश्च दुह्यन्ते मनःसंकल्पसिद्धिभिः
+अग्नौ प्रास्ताहुतिर्ब्रह्मन्नादित्यमुपतिष्ठति
+न ते यज्ञेष्वात्मसु वा फलं पश्यन्ति किंचन
+सागरानूपमाश्रित्य तपस्तप्तं त्वया महत्
+आह्वयैनान्महाब्रह्मन्विशमानांस्ततस्ततः
+स्वयज्ञं ब्राह्मणा हित्वा क्षात्रं यज्ञमिहास्थिताः
+लुब्धैर्वित्तपरैर्ब्रह्मन्नास्तिकैः संप्रवर्तितम्
+ब्रवीमि यत्तु वचनं तच्छृणुष्व द्विजोत्तम
+ज्ञानविज्ञानिनः केचित्परं पारं तितीर्षवः
+स्वमेव चार्थं कुर्वाणा यज्ञं चक्रुः पुनर्द्विजाः
+आदित्याज्जायते वृष्टिर्वृष्टेरन्नं ततः प्रजाः
+करवाणि प्रियं किं ते तद्ब्रूहि द्विजसत्तम
+स्वयं यूपानुपादाय यजन्ते स्वाप्तदक्षिणैः
+संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः
+यज्ञात्प्रजा प्रभवति नभसोऽम्भ इवामलम्
+एते शकुन्ता बहवः समन्ताद्विचरन्ति हि
+ब्राह्मं वेदमधीयन्तस्तोषयन्त्यमरानपि
+निराशिषमनारम्भं निर्नमस्कारमस्तुतिम्
+तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश्चान्याश्च जातयः
+इदं तु दैवतं कृत्वा यथा यज्ञमवाप्नुयात्
+कर्तव्यमिति कर्तव्यं वेत्ति यो ब्राह्मणोभयम्
+ब्रह्मैव वर्तते लोके नैति कर्तव्यतां पुनः
+आयानेवासि विदितो मम ब्रह्मन्न संशयः
+इष्टापूर्तादसाधूनां विषमा जायते प्रजा
+स स्म पापकृतां लोकान्गच्छेदशुभकर्मणा
+इति मे वर्तते बुद्धिः समा सर्वत्र जाजले
+न च यज्ञं विनिन्दामि यज्ञवित्तु सुदुर्लभः
+विगुणं च पुनः कर्म ज्याय इत्यनुशुश्रुम
+वेदवादानविज्ञाय सत्याभासमिवानृतम्
+कारणैर्धर्ममन्विच्छन्न लोकानाप्नुते शुभान्
+अतः स्तैन्यं प्रभवति विकर्माणि च जाजले
+उत यज्ञा उतायज्ञा मखं नार्हन्ति ते क्वचित्
+ग्राम्यां वृत्तिं लिप्समानः कां गतिं याति जाजले
+धर्मारामा धर्मसुखाः कृत्स्नव्यवसितास्तथा
+अस्ति नस्तत्त्वतो भूय इति प्रज्ञागवेषिणः
+मन्यमानस्ततो धर्मं चटकप्रभवं द्विज
+इदं देयमिदं देयमिति नान्तं चिकीर्षति
+तस्मात्स्वनुष्ठितात्पूर्वे सर्वान्कामांश्च लेभिरे
+परिनिष्ठितकर्माणः प्रजानुग्रहकाम्यया
+क्षिप्रं शिरस्यजायन्त ते च संभावितास्त्वया
+नैव ते स्वर्गमिच्छन्ति न यजन्ति यशोधनैः
+प्रापयेयुः प्रजाः स्वर्गं स्वधर्मचरणेन वै
+अमर्षवशमापन्नस्ततः प्राप्तो भवानिह
+तदेव सुकृतं हव्यं येन तुष्यन्ति देवताः
+उत्पन्नत्यागिनः सर्वे जना आसन्नमत्सराः
+अस्ति नस्तत्त्वतो भूय इति प्रज्ञागवेषिणः
+आह्वयैनान्महाब्रह्मन्विशमानांस्ततस्ततः
+न च यज्ञं विनिन्दामि यज्ञवित्तु सुदुर्लभः
+यस्तथाभावितात्मा स्यात्स गामालब्धुमर्हति
+नैव ते स्वर्गमिच्छन्ति न यजन्ति यशोधनैः
+यथा सर्वरसैस्तृप्तो नाभिनन्दति किंचन
+उत यज्ञा उतायज्ञा मखं नार्हन्ति ते क्वचित्
+संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः
+इदं तु दैवतं कृत्वा यथा यज्ञमवाप्नुयात्
+इष्टापूर्तादसाधूनां विषमा जायते प्रजा
+खे वाचं त्वमथाश्रौषीर्मां प्रति द्विजसत्तम
+सद्भिर्वा यदि वासद्भिरयं पन्थाः समाश्रितः
+सतां वर्त्मानुवर्तन्ते यथाबलमहिंसया
+पूजा स्याद्देवतानां हि यथा शास्त्रनिदर्शनम्
+अग्नौ प्रास्ताहुतिर्ब्रह्मन्नादित्यमुपतिष्ठति
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+अतः स्तैन्यं प्रभवति विकर्माणि च जाजले
+वेदवादानविज्ञाय सत्याभासमिवानृतम्
+प्रयुञ्जते यानि यज्ञे सदा प्राज्ञा द्विजर्षभ
+शङ्कमानाः फलं यज्ञे ये यजेरन्कथंचन
+ग्राम्यां वृत्तिं लिप्समानः कां गतिं याति जाजले
+लुब्धैर्वित्तपरैर्ब्रह्मन्नास्तिकैः संप्रवर्तितम्
+तस्मात्स्वनुष्ठितात्पूर्वे सर्वान्कामांश्च लेभिरे
+तथा प्रज्ञानतृप्तस्य नित्यं तृप्तिः सुखोदया
+वक्ष्यामि जाजले वृत्तिं नास्मि ब्राह्मण नास्तिकः
+बुद्धित्यागं पुरस्कृत्य तादृशं प्रब्रवीमि ते
+विगुणं च पुनः कर्म ज्याय इत्यनुशुश्रुम
+ज्ञानविज्ञानिनः केचित्परं पारं तितीर्षवः
+स्वयज्ञं ब्राह्मणा हित्वा क्षात्रं यज्ञमिहास्थिताः
+पुरोडाशो हि सर्वेषां पशूनां मेध्य उच्यते
+ततः सिद्धस्य तपसा तव विप्र शक���न्तकाः
+अखिलं दैवतं सर्वं ब्रह्म ब्राह्मणसंश्रितम्
+न चैतानृत्विजो लुब्धा याजयन्ति धनार्थिनः
+पश्येमान्हस्तपादेषु श्लिष्टान्देहे च सर्वशः
+इति मे वर्तते बुद्धिः समा सर्वत्र जाजले
+उभौ तौ देवयानेन गच्छतो जाजले पथा
+नमो ब्राह्मणयज्ञाय ये च यज्ञविदो जनाः
+जाजले तीर्थमात्मैव मा स्म देशातिथिर्भव
+लुब्धेभ्यो जायते लुब्धः समेभ्यो जायते समः
+स्वयं चैषामनडुहो युज्यन्ति च वहन्ति च
+वनस्पतीनोषधीश्च फलमूलं च ते विदुः
+निराशिषमनारम्भं निर्नमस्कारमस्तुतिम्
+जातपक्षा यदा ते च गताश्चारीमितस्ततः
+अक्षीणं क्षीणकर्माणं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+न ते यज्ञेष्वात्मसु वा फलं पश्यन्ति किंचन
+एते शकुन्ता बहवः समन्ताद्विचरन्ति हि
+तृप्यन्ति तृप्यतो देवास्तृप्तास्तृप्तस्य जाजले
+न च धर्मस्य संज्ञां त्वं पुरा वेत्थ कथंचन
+नाश्रावयन्न च यजन्न ददद्ब्राह्मणेषु च
+स्वयं यूपानुपादाय यजन्ते स्वाप्तदक्षिणैः
+यजमानो यथात्मानमृत्विजश्च तथा प्रजाः
+स्वयमुस्राश्च दुह्यन्ते मनःसंकल्पसिद्धिभिः
+यज्ञात्प्रजा प्रभवति नभसोऽम्भ इवामलम्
+जायन्तेऽसाधवो धूर्ता लुब्धा वित्तप्रयोजनाः
+यत्र गत्वा न शोचन्ति न च्यवन्ति व्यथन्ति च
+तेन ते देवयानेन पथा यान्ति महामुने
+आवृत्तिस्तत्र चैकस्य नास्त्यावृत्तिर्मनीषिणाम्
+स स्म पापकृतां लोकान्गच्छेदशुभकर्मणा
+ते तु तद्ब्रह्मणः स्थानं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः
+ब्राह्मं वेदमधीयन्तस्तोषयन्त्यमरानपि
+प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद्यथा
+आयानेवासि विदितो मम ब्रह्मन्न संशयः
+पापात्मा सोऽकृतप्रज्ञः सदैवेह द्विजोत्तम
+अकृष्टपच्या पृथिवी आशीर्भिर्वीरुधोऽभवन्
+कारणैर्धर्ममन्विच्छन्न लोकानाप्नुते शुभान्
+मन्यमानस्ततो धर्मं चटकप्रभवं द्विज
+स्वमेव चार्थं कुर्वाणा यज्ञं चक्रुः पुनर्द्विजाः
+एतानीदृशकान्धर्मानाचरन्निह जाजले
+क्षेत्रक्षेत्रज्ञतत्त्वज्ञाः स्वयज्ञपरिनिष्ठिताः
+सत्ययज्ञा दमयज्ञा अलुब्धाश्चात्मतृप्तयः
+धर्मारामा धर्मसुखाः कृत्स्नव्यवसितास्तथा
+सागरानूपमाश्रित्य तपस्तप्तं त्वया महत्
+आदित्याज्जायते वृष्टिर्वृष्टेरन्नं ततः प्रजाः
+अतीव तत्सदा पुण्यं पुण्याभिजनसंहितम्
+प्रमाणमप्रमाणेन यः कुर्यादशुभं नरः
+सर्वा नद्यः सरस्वत्यः सर्वे पुण्याः शिलोच्चयाः
+ब्रवीमि यत्तु वचनं तच्छृणुष्व द्विजोत्तम
+तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश्चान्याश्च जातयः
+सर्वभूतोपघातश्च फलभावे च संयमः
+इदं देयमिदं देयमिति नान्तं चिकीर्षति
+असंशयं पिता च त्वं पुत्रानाह्वय जाजले
+ब्रह्मैव वर्तते लोके नैति कर्तव्यतां पुनः
+पत्नीं चानेन विधिना प्रकरोति नियोजयन्
+नमस्कारेण हविषा स्वाध्यायैरौषधैस्तथा
+क्षिप्रं शिरस्यजायन्त ते च संभावितास्त्वया
+ओषधीभिस्तथा ब्रह्मन्यजेरंस्ते नतादृशाः
+आज्येन पयसा दध्ना पूर्णाहुत्या विशेषतः
+करवाणि प्रियं किं ते तद्ब्रूहि द्विजसत्तम
+कर्तव्यमिति कर्तव्यं वेत्ति यो ब्राह्मणोभयम्
+परिनिष्ठितकर्माणः प्रजानुग्रहकाम्यया
+ज्ञानविज्ञानिनः केचित्परं पारं तितीर्षवः
+अतः स्तैन्यं प्रभवति विकर्माणि च जाजले
+पूजा स्याद्देवतानां हि यथा शास्त्रनिदर्शनम्
+स्वयमुस्राश्च दुह्यन्ते मनःसंकल्पसिद्धिभिः
+सत्ययज्ञा दमयज्ञा अलुब्धाश्चात्मतृप्तयः
+नमस्कारेण हविषा स्वाध्यायैरौषधैस्तथा
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+आयानेवासि विदितो मम ब्रह्मन्न संशयः
+पुरोडाशो हि सर्वेषां पशूनां मेध्य उच्यते
+ब्रवीमि यत्तु वचनं तच्छृणुष्व द्विजोत्तम
+प्रापयेयुः प्रजाः स्वर्गं स्वधर्मचरणेन वै
+क्षिप्रं शिरस्यजायन्त ते च संभावितास्त्वया
+लुब्धेभ्यो जायते लुब्धः समेभ्यो जायते समः
+अमर्षवशमापन्नस्ततः प्राप्तो भवानिह
+उभौ तौ देवयानेन गच्छतो जाजले पथा
+पापात्मा सोऽकृतप्रज्ञः सदैवेह द्विजोत्तम
+न च यज्ञं विनिन्दामि यज्ञवित्तु सुदुर्लभः
+जातपक्षा यदा ते च गताश्चारीमितस्ततः
+खे वाचं त्वमथाश्रौषीर्मां प्रति द्विजसत्तम
+परिनिष्ठितकर्माणः प्रजानुग्रहकाम्यया
+एतानीदृशकान्धर्मानाचरन्निह जाजले
+नमो ब्राह्मणयज्ञाय ये च यज्ञविदो जनाः
+पत्नीं चानेन विधिना प्रकरोति नियोजयन्
+सर्वभूतोपघातश्च फलभावे च संयमः
+संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः
+ब्रह्मैव वर्तते लोके नैति कर्तव्यतां पुनः
+आदित्याज्जायते वृष्टिर्वृष्टेरन्नं ततः प्रजाः
+कारणैर्धर्ममन्विच्छन्न लोकानाप्नुते शुभान्
+इति मे वर्तते बुद्धिः समा सर्वत्र जाजले
+मन्यमानस्ततो धर्मं चटकप्रभवं द्विज
+अस्ति नस्तत्त्वतो भूय इति प्रज्ञागवेषिणः
+उत यज्ञा उतायज्ञा मखं नार्हन्ति ते क्वचित्
+बुद्धित्यागं पुरस्कृत्य तादृशं प्रब्रवीमि ते
+वक्ष्यामि जाजले वृत्तिं नास्मि ब्राह्मण नास्तिकः
+क्षेत्रक्षेत्रज्ञतत्त्वज्ञाः स्वयज्ञपरिनिष्ठिताः
+स्वमेव चार्थं कुर्वाणा यज्ञं चक्रुः पुनर्द्विजाः
+आवृत्तिस्तत्र चैकस्य नास्त्यावृत्तिर्मनीषिणाम्
+वनस्पतीनोषधीश्च फलमूलं च ते विदुः
+यज्ञात्प्रजा प्रभवति नभसोऽम्भ इवामलम्
+यजमानो यथात्मानमृत्विजश्च तथा प्रजाः
+एते शकुन्ता बहवः समन्ताद्विचरन्ति हि
+प्रयुञ्जते यानि यज्ञे सदा प्राज्ञा द्विजर्षभ
+करवाणि प्रियं किं ते तद्ब्रूहि द्विजसत्तम
+न च धर्मस्य संज्ञां त्वं पुरा वेत्थ कथंचन
+उत्पन्नत्यागिनः सर्वे जना आसन्नमत्सराः
+आह्वयैनान्महाब्रह्मन्विशमानांस्ततस्ततः
+इदं देयमिदं देयमिति नान्तं चिकीर्षति
+निराशिषमनारम्भं निर्नमस्कारमस्तुतिम्
+स्वयज्ञं ब्राह्मणा हित्वा क्षात्रं यज्ञमिहास्थिताः
+यस्तथाभावितात्मा स्यात्स गामालब्धुमर्हति
+आज्येन पयसा दध्ना पूर्णाहुत्या विशेषतः
+विगुणं च पुनः कर्म ज्याय इत्यनुशुश्रुम
+अग्नौ प्रास्ताहुतिर्ब्रह्मन्नादित्यमुपतिष्ठति
+शङ्कमानाः फलं यज्ञे ये यजेरन्कथंचन
+यथा सर्वरसैस्तृप्तो नाभिनन्दति किंचन
+अखिलं दैवतं सर्वं ब्रह्म ब्राह्मणसंश्रितम्
+पश्येमान्हस्तपादेषु श्लिष्टान्देहे च सर्वशः
+नाश्रावयन्न च यजन्न ददद्ब्राह्मणेषु च
+अकृष्टपच्या पृथिवी आशीर्भिर्वीरुधोऽभवन्
+नैव ते स्वर्गमिच्छन्ति न यजन्ति यशोधनैः
+सर्वा नद्यः सरस्वत्यः सर्वे पुण्याः शिलोच्चयाः
+ते तु तद्ब्रह्मणः स्थानं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः
+तदेव सुकृतं हव्यं येन तुष्यन्ति देवताः
+कर्तव्यमिति कर्तव्यं वेत्ति यो ब्राह्मणोभयम्
+ततः सिद्धस्य तपसा तव विप्र शकुन्तकाः
+तथा प्रज्ञानतृप्तस्य नित्यं तृप्तिः सुखोदया
+ओषधीभिस्तथा ब्रह्मन्यजेरंस्ते नतादृशाः
+इष्टापूर्तादसाधूनां विषमा जायते प्रजा
+अतीव तत्सदा पुण्यं पुण्याभिजनसंहितम्
+तेन ते देवयानेन पथा यान्ति महामुने
+अक्षीणं क्षीणकर्माणं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+इदं तु दैवतं कृत्वा यथा यज्ञमवाप्नुयात्
+ग्राम्यां वृत्तिं लिप्समानः कां गतिं याति जाजले
+न चैतानृत्विजो लुब्धा याजयन्ति धनार्थिनः
+प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद्यथा
+ब्राह्��ं वेदमधीयन्तस्तोषयन्त्यमरानपि
+यत्र गत्वा न शोचन्ति न च्यवन्ति व्यथन्ति च
+तृप्यन्ति तृप्यतो देवास्तृप्तास्तृप्तस्य जाजले
+जायन्तेऽसाधवो धूर्ता लुब्धा वित्तप्रयोजनाः
+स स्म पापकृतां लोकान्गच्छेदशुभकर्मणा
+वेदवादानविज्ञाय सत्याभासमिवानृतम्
+जाजले तीर्थमात्मैव मा स्म देशातिथिर्भव
+न ते यज्ञेष्वात्मसु वा फलं पश्यन्ति किंचन
+सतां वर्त्मानुवर्तन्ते यथाबलमहिंसया
+लुब्धैर्वित्तपरैर्ब्रह्मन्नास्तिकैः संप्रवर्तितम्
+धर्मारामा धर्मसुखाः कृत्स्नव्यवसितास्तथा
+सागरानूपमाश्रित्य तपस्तप्तं त्वया महत्
+तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश्चान्याश्च जातयः
+तस्मात्स्वनुष्ठितात्पूर्वे सर्वान्कामांश्च लेभिरे
+असंशयं पिता च त्वं पुत्रानाह्वय जाजले
+स्वयं यूपानुपादाय यजन्ते स्वाप्तदक्षिणैः
+सद्भिर्वा यदि वासद्भिरयं पन्थाः समाश्रितः
+स्वयं चैषामनडुहो युज्यन्ति च वहन्ति च
+प्रमाणमप्रमाणेन यः कुर्यादशुभं नरः
+नमस्कारेण हविषा स्वाध्यायैरौषधैस्तथा
+उत्पन्नत्यागिनः सर्वे जना आसन्नमत्सराः
+कारणैर्धर्ममन्विच्छन्न लोकानाप्नुते शुभान्
+उभौ तौ देवयानेन गच्छतो जाजले पथा
+इति मे वर्तते बुद्धिः समा सर्वत्र जाजले
+ततः सिद्धस्य तपसा तव विप्र शकुन्तकाः
+इदं तु दैवतं कृत्वा यथा यज्ञमवाप्नुयात्
+पुरोडाशो हि सर्वेषां पशूनां मेध्य उच्यते
+आह्वयैनान्महाब्रह्मन्विशमानांस्ततस्ततः
+तथा प्रज्ञानतृप्तस्य नित्यं तृप्तिः सुखोदया
+बुद्धित्यागं पुरस्कृत्य तादृशं प्रब्रवीमि ते
+स्वयमुस्राश्च दुह्यन्ते मनःसंकल्पसिद्धिभिः
+सागरानूपमाश्रित्य तपस्तप्तं त्वया महत्
+पत्नीं चानेन विधिना प्रकरोति नियोजयन्
+यजमानो यथात्मानमृत्विजश्च तथा प्रजाः
+नैव ते स्वर्गमिच्छन्ति न यजन्ति यशोधनैः
+खे वाचं त्वमथाश्रौषीर्मां प्रति द्विजसत्तम
+सर्वभूतोपघातश्च फलभावे च संयमः
+तेन ते देवयानेन पथा यान्ति महामुने
+अखिलं दैवतं सर्वं ब्रह्म ब्राह्मणसंश्रितम्
+नमो ब्राह्मणयज्ञाय ये च यज्ञविदो जनाः
+अकृष्टपच्या पृथिवी आशीर्भिर्वीरुधोऽभवन्
+संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः
+अस्ति नस्तत्त्वतो भूय इति प्रज्ञागवेषिणः
+प्रमाणमप्रमाणेन यः कुर्यादशुभं नरः
+पापात्मा सोऽकृतप्रज्ञः सदैवेह द्विजोत्तम
+ग्राम्यां वृत्तिं लिप��समानः कां गतिं याति जाजले
+धर्मारामा धर्मसुखाः कृत्स्नव्यवसितास्तथा
+पूजा स्याद्देवतानां हि यथा शास्त्रनिदर्शनम्
+लुब्धैर्वित्तपरैर्ब्रह्मन्नास्तिकैः संप्रवर्तितम्
+यथा सर्वरसैस्तृप्तो नाभिनन्दति किंचन
+एते शकुन्ता बहवः समन्ताद्विचरन्ति हि
+अतः स्तैन्यं प्रभवति विकर्माणि च जाजले
+स स्म पापकृतां लोकान्गच्छेदशुभकर्मणा
+ओषधीभिस्तथा ब्रह्मन्यजेरंस्ते नतादृशाः
+वनस्पतीनोषधीश्च फलमूलं च ते विदुः
+स्वयं यूपानुपादाय यजन्ते स्वाप्तदक्षिणैः
+आयानेवासि विदितो मम ब्रह्मन्न संशयः
+आदित्याज्जायते वृष्टिर्वृष्टेरन्नं ततः प्रजाः
+सद्भिर्वा यदि वासद्भिरयं पन्थाः समाश्रितः
+प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद्यथा
+क्षेत्रक्षेत्रज्ञतत्त्वज्ञाः स्वयज्ञपरिनिष्ठिताः
+इष्टापूर्तादसाधूनां विषमा जायते प्रजा
+स्वयं चैषामनडुहो युज्यन्ति च वहन्ति च
+जाजले तीर्थमात्मैव मा स्म देशातिथिर्भव
+ते तु तद्ब्रह्मणः स्थानं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+जायन्तेऽसाधवो धूर्ता लुब्धा वित्तप्रयोजनाः
+आवृत्तिस्तत्र चैकस्य नास्त्यावृत्तिर्मनीषिणाम्
+विगुणं च पुनः कर्म ज्याय इत्यनुशुश्रुम
+करवाणि प्रियं किं ते तद्ब्रूहि द्विजसत्तम
+यत्र गत्वा न शोचन्ति न च्यवन्ति व्यथन्ति च
+न ते यज्ञेष्वात्मसु वा फलं पश्यन्ति किंचन
+ज्ञानविज्ञानिनः केचित्परं पारं तितीर्षवः
+ब्रवीमि यत्तु वचनं तच्छृणुष्व द्विजोत्तम
+न च धर्मस्य संज्ञां त्वं पुरा वेत्थ कथंचन
+प्रयुञ्जते यानि यज्ञे सदा प्राज्ञा द्विजर्षभ
+अमर्षवशमापन्नस्ततः प्राप्तो भवानिह
+तस्मात्स्वनुष्ठितात्पूर्वे सर्वान्कामांश्च लेभिरे
+सतां वर्त्मानुवर्तन्ते यथाबलमहिंसया
+इदं देयमिदं देयमिति नान्तं चिकीर्षति
+अग्नौ प्रास्ताहुतिर्ब्रह्मन्नादित्यमुपतिष्ठति
+क्षिप्रं शिरस्यजायन्त ते च संभावितास्त्वया
+स्वयज्ञं ब्राह्मणा हित्वा क्षात्रं यज्ञमिहास्थिताः
+सर्वा नद्यः सरस्वत्यः सर्वे पुण्याः शिलोच्चयाः
+तदेव सुकृतं हव्यं येन तुष्यन्ति देवताः
+वेदवादानविज्ञाय सत्याभासमिवानृतम्
+एतानीदृशकान्धर्मानाचरन्निह जाजले
+प्रापयेयुः प्रजाः स्वर्गं स्वधर्मचरणेन वै
+कर्तव्यमिति कर्तव्यं वेत्ति यो ब्राह्मणोभयम्
+तृप्यन्ति तृप्यतो देवास्तृप्तास्तृप्तस्य जाजले
+उत यज्ञा उतायज्ञा मखं नार्हन्ति ते क्वचित्
+तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश्चान्याश्च जातयः
+नाश्रावयन्न च यजन्न ददद्ब्राह्मणेषु च
+आज्येन पयसा दध्ना पूर्णाहुत्या विशेषतः
+परिनिष्ठितकर्माणः प्रजानुग्रहकाम्यया
+न चैतानृत्विजो लुब्धा याजयन्ति धनार्थिनः
+वक्ष्यामि जाजले वृत्तिं नास्मि ब्राह्मण नास्तिकः
+यज्ञात्प्रजा प्रभवति नभसोऽम्भ इवामलम्
+ब्रह्मैव वर्तते लोके नैति कर्तव्यतां पुनः
+शङ्कमानाः फलं यज्ञे ये यजेरन्कथंचन
+मन्यमानस्ततो धर्मं चटकप्रभवं द्विज
+असंशयं पिता च त्वं पुत्रानाह्वय जाजले
+जातपक्षा यदा ते च गताश्चारीमितस्ततः
+पश्येमान्हस्तपादेषु श्लिष्टान्देहे च सर्वशः
+न च यज्ञं विनिन्दामि यज्ञवित्तु सुदुर्लभः
+लुब्धेभ्यो जायते लुब्धः समेभ्यो जायते समः
+निराशिषमनारम्भं निर्नमस्कारमस्तुतिम्
+ब्राह्मं वेदमधीयन्तस्तोषयन्त्यमरानपि
+यस्तथाभावितात्मा स्यात्स गामालब्धुमर्हति
+अक्षीणं क्षीणकर्माणं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+अतीव तत्सदा पुण्यं पुण्याभिजनसंहितम्
+सत्ययज्ञा दमयज्ञा अलुब्धाश्चात्मतृप्तयः
+स्वमेव चार्थं कुर्वाणा यज्ञं चक्रुः पुनर्द्विजाः
+आह्वयैनान्महाब्रह्मन्विशमानांस्ततस्ततः
+लुब्धेभ्यो जायते लुब्धः समेभ्यो जायते समः
+स्वमेव चार्थं कुर्वाणा यज्ञं चक्रुः पुनर्द्विजाः
+वेदवादानविज्ञाय सत्याभासमिवानृतम्
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+करवाणि प्रियं किं ते तद्ब्रूहि द्विजसत्तम
+तदेव सुकृतं हव्यं येन तुष्यन्ति देवताः
+इष्टापूर्तादसाधूनां विषमा जायते प्रजा
+पापात्मा सोऽकृतप्रज्ञः सदैवेह द्विजोत्तम
+स स्म पापकृतां लोकान्गच्छेदशुभकर्मणा
+एते शकुन्ता बहवः समन्ताद्विचरन्ति हि
+न ते यज्ञेष्वात्मसु वा फलं पश्यन्ति किंचन
+पूजा स्याद्देवतानां हि यथा शास्त्रनिदर्शनम्
+तृप्यन्ति तृप्यतो देवास्तृप्तास्तृप्तस्य जाजले
+धर्मारामा धर्मसुखाः कृत्स्नव्यवसितास्तथा
+जाजले तीर्थमात्मैव मा स्म देशातिथिर्भव
+इदं तु दैवतं कृत्वा यथा यज्ञमवाप्नुयात्
+ते तु तद्ब्रह्मणः स्थानं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः
+उत्पन्नत्यागिनः सर्वे जना आसन्नमत्सराः
+अतीव तत्सदा पुण्यं पुण्याभिजनसंहितम्
+ततः सिद्धस्य तपसा तव विप्र शकुन्तकाः
+लुब्धैर्वित्तपरैर्ब्रह्मन्नास्तिकैः संप्रवर्तितम्
+आयानेवासि विदितो मम ब्रह्मन्न संशयः
+यत्र गत्वा न शोचन्ति न च्यवन्ति व्यथन्ति च
+यज्ञात्प्रजा प्रभवति नभसोऽम्भ इवामलम्
+सत्ययज्ञा दमयज्ञा अलुब्धाश्चात्मतृप्तयः
+स्वयमुस्राश्च दुह्यन्ते मनःसंकल्पसिद्धिभिः
+ज्ञानविज्ञानिनः केचित्परं पारं तितीर्षवः
+जातपक्षा यदा ते च गताश्चारीमितस्ततः
+पत्नीं चानेन विधिना प्रकरोति नियोजयन्
+क्षेत्रक्षेत्रज्ञतत्त्वज्ञाः स्वयज्ञपरिनिष्ठिताः
+इति मे वर्तते बुद्धिः समा सर्वत्र जाजले
+आदित्याज्जायते वृष्टिर्वृष्टेरन्नं ततः प्रजाः
+प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद्यथा
+स्वयं चैषामनडुहो युज्यन्ति च वहन्ति च
+शङ्कमानाः फलं यज्ञे ये यजेरन्कथंचन
+नमो ब्राह्मणयज्ञाय ये च यज्ञविदो जनाः
+असंशयं पिता च त्वं पुत्रानाह्वय जाजले
+नैव ते स्वर्गमिच्छन्ति न यजन्ति यशोधनैः
+न च यज्ञं विनिन्दामि यज्ञवित्तु सुदुर्लभः
+अमर्षवशमापन्नस्ततः प्राप्तो भवानिह
+पश्येमान्हस्तपादेषु श्लिष्टान्देहे च सर्वशः
+ग्राम्यां वृत्तिं लिप्समानः कां गतिं याति जाजले
+सागरानूपमाश्रित्य तपस्तप्तं त्वया महत्
+आवृत्तिस्तत्र चैकस्य नास्त्यावृत्तिर्मनीषिणाम्
+तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश्चान्याश्च जातयः
+बुद्धित्यागं पुरस्कृत्य तादृशं प्रब्रवीमि ते
+प्रापयेयुः प्रजाः स्वर्गं स्वधर्मचरणेन वै
+प्रयुञ्जते यानि यज्ञे सदा प्राज्ञा द्विजर्षभ
+वनस्पतीनोषधीश्च फलमूलं च ते विदुः
+अतः स्तैन्यं प्रभवति विकर्माणि च जाजले
+अग्नौ प्रास्ताहुतिर्ब्रह्मन्नादित्यमुपतिष्ठति
+इदं देयमिदं देयमिति नान्तं चिकीर्षति
+प्रमाणमप्रमाणेन यः कुर्यादशुभं नरः
+सद्भिर्वा यदि वासद्भिरयं पन्थाः समाश्रितः
+स्वयज्ञं ब्राह्मणा हित्वा क्षात्रं यज्ञमिहास्थिताः
+अकृष्टपच्या पृथिवी आशीर्भिर्वीरुधोऽभवन्
+पुरोडाशो हि सर्वेषां पशूनां मेध्य उच्यते
+स्वयं यूपानुपादाय यजन्ते स्वाप्तदक्षिणैः
+तस्मात्स्वनुष्ठितात्पूर्वे सर्वान्कामांश्च लेभिरे
+अस्ति नस्तत्त्वतो भूय इति प्रज्ञागवेषिणः
+सर्वा नद्यः सरस्वत्यः सर्वे पुण्याः शिलोच्चयाः
+वक्ष्यामि जाजले वृत्तिं नास्मि ब्राह्मण नास्तिकः
+अक्षीणं क्षीणकर्माणं तं देवा ब्राह्मण��� विदुः
+यजमानो यथात्मानमृत्विजश्च तथा प्रजाः
+ब्राह्मं वेदमधीयन्तस्तोषयन्त्यमरानपि
+यस्तथाभावितात्मा स्यात्स गामालब्धुमर्हति
+सतां वर्त्मानुवर्तन्ते यथाबलमहिंसया
+निराशिषमनारम्भं निर्नमस्कारमस्तुतिम्
+तथा प्रज्ञानतृप्तस्य नित्यं तृप्तिः सुखोदया
+विगुणं च पुनः कर्म ज्याय इत्यनुशुश्रुम
+ब्रह्मैव वर्तते लोके नैति कर्तव्यतां पुनः
+ब्रवीमि यत्तु वचनं तच्छृणुष्व द्विजोत्तम
+अखिलं दैवतं सर्वं ब्रह्म ब्राह्मणसंश्रितम्
+आज्येन पयसा दध्ना पूर्णाहुत्या विशेषतः
+उभौ तौ देवयानेन गच्छतो जाजले पथा
+सर्वभूतोपघातश्च फलभावे च संयमः
+क्षिप्रं शिरस्यजायन्त ते च संभावितास्त्वया
+नाश्रावयन्न च यजन्न ददद्ब्राह्मणेषु च
+एतानीदृशकान्धर्मानाचरन्निह जाजले
+न चैतानृत्विजो लुब्धा याजयन्ति धनार्थिनः
+ओषधीभिस्तथा ब्रह्मन्यजेरंस्ते नतादृशाः
+संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः
+जायन्तेऽसाधवो धूर्ता लुब्धा वित्तप्रयोजनाः
+उत यज्ञा उतायज्ञा मखं नार्हन्ति ते क्वचित्
+न च धर्मस्य संज्ञां त्वं पुरा वेत्थ कथंचन
+खे वाचं त्वमथाश्रौषीर्मां प्रति द्विजसत्तम
+तेन ते देवयानेन पथा यान्ति महामुने
+कर्तव्यमिति कर्तव्यं वेत्ति यो ब्राह्मणोभयम्
+मन्यमानस्ततो धर्मं चटकप्रभवं द्विज
+नमस्कारेण हविषा स्वाध्यायैरौषधैस्तथा
+कारणैर्धर्ममन्विच्छन्न लोकानाप्नुते शुभान्
+यथा सर्वरसैस्तृप्तो नाभिनन्दति किंचन
+परिनिष्ठितकर्माणः प्रजानुग्रहकाम्यया
+पत्नीं चानेन विधिना प्रकरोति नियोजयन्
+तदेव सुकृतं हव्यं येन तुष्यन्ति देवताः
+आज्येन पयसा दध्ना पूर्णाहुत्या विशेषतः
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+अतः स्तैन्यं प्रभवति विकर्माणि च जाजले
+प्रयुञ्जते यानि यज्ञे सदा प्राज्ञा द्विजर्षभ
+पश्येमान्हस्तपादेषु श्लिष्टान्देहे च सर्वशः
+ते तु तद्ब्रह्मणः स्थानं प्राप्नुवन्तीह सात्त्विकाः
+असंशयं पिता च त्वं पुत्रानाह्वय जाजले
+उत्पन्नत्यागिनः सर्वे जना आसन्नमत्सराः
+क्षिप्रं शिरस्यजायन्त ते च संभावितास्त्वया
+नमस्कारेण हविषा स्वाध्यायैरौषधैस्तथा
+वनस्पतीनोषधीश्च फलमूलं च ते विदुः
+ब्रवीमि यत्तु वचनं तच्छृणुष्व द्विजोत्तम
+ग्राम्यां वृत्तिं लिप्समानः कां गतिं याति जाजले
+सर्वभूतोपघातश्च फलभावे च संयमः
+उभौ तौ देवयानेन गच्छतो जाजले पथा
+लुब्धेभ्यो जायते लुब्धः समेभ्यो जायते समः
+यज्ञात्प्रजा प्रभवति नभसोऽम्भ इवामलम्
+निराशिषमनारम्भं निर्नमस्कारमस्तुतिम्
+स्वयज्ञं ब्राह्मणा हित्वा क्षात्रं यज्ञमिहास्थिताः
+ब्रह्मैव वर्तते लोके नैति कर्तव्यतां पुनः
+बुद्धित्यागं पुरस्कृत्य तादृशं प्रब्रवीमि ते
+जायन्तेऽसाधवो धूर्ता लुब्धा वित्तप्रयोजनाः
+सत्ययज्ञा दमयज्ञा अलुब्धाश्चात्मतृप्तयः
+ओषधीभिस्तथा ब्रह्मन्यजेरंस्ते नतादृशाः
+ततः सिद्धस्य तपसा तव विप्र शकुन्तकाः
+इदं देयमिदं देयमिति नान्तं चिकीर्षति
+एतानीदृशकान्धर्मानाचरन्निह जाजले
+ज्ञानविज्ञानिनः केचित्परं पारं तितीर्षवः
+आदित्याज्जायते वृष्टिर्वृष्टेरन्नं ततः प्रजाः
+नाश्रावयन्न च यजन्न ददद्ब्राह्मणेषु च
+तथा प्रज्ञानतृप्तस्य नित्यं तृप्तिः सुखोदया
+खे वाचं त्वमथाश्रौषीर्मां प्रति द्विजसत्तम
+इति मे वर्तते बुद्धिः समा सर्वत्र जाजले
+मन्यमानस्ततो धर्मं चटकप्रभवं द्विज
+अतीव तत्सदा पुण्यं पुण्याभिजनसंहितम्
+न ते यज्ञेष्वात्मसु वा फलं पश्यन्ति किंचन
+एते शकुन्ता बहवः समन्ताद्विचरन्ति हि
+पुरोडाशो हि सर्वेषां पशूनां मेध्य उच्यते
+अग्नौ प्रास्ताहुतिर्ब्रह्मन्नादित्यमुपतिष्ठति
+लुब्धैर्वित्तपरैर्ब्रह्मन्नास्तिकैः संप्रवर्तितम्
+जाजले तीर्थमात्मैव मा स्म देशातिथिर्भव
+कर्तव्यमिति कर्तव्यं वेत्ति यो ब्राह्मणोभयम्
+अमर्षवशमापन्नस्ततः प्राप्तो भवानिह
+तवोत्तमाङ्गे संभूताः श्येनाश्चान्याश्च जातयः
+अखिलं दैवतं सर्वं ब्रह्म ब्राह्मणसंश्रितम्
+इष्टापूर्तादसाधूनां विषमा जायते प्रजा
+सागरानूपमाश्रित्य तपस्तप्तं त्वया महत्
+जातपक्षा यदा ते च गताश्चारीमितस्ततः
+वेदवादानविज्ञाय सत्याभासमिवानृतम्
+पूजा स्याद्देवतानां हि यथा शास्त्रनिदर्शनम्
+अक्षीणं क्षीणकर्माणं तं देवा ब्राह्मणं विदुः
+आह्वयैनान्महाब्रह्मन्विशमानांस्ततस्ततः
+स्वमेव चार्थं कुर्वाणा यज्ञं चक्रुः पुनर्द्विजाः
+यस्तथाभावितात्मा स्यात्स गामालब्धुमर्हति
+तृप्यन्ति तृप्यतो देवास्तृप्तास्तृप्तस्य जाजले
+स्वयमुस्राश्च दुह्यन्ते मनःसंकल्पसिद्धिभिः
+सद्भिर्वा यदि वासद्भिरयं पन्थाः समाश्रितः
+स्वयं चैषामनडुहो युज्यन्ति च वहन्ति च
+��रवाणि प्रियं किं ते तद्ब्रूहि द्विजसत्तम
+नमो ब्राह्मणयज्ञाय ये च यज्ञविदो जनाः
+सतां वर्त्मानुवर्तन्ते यथाबलमहिंसया
+वक्ष्यामि जाजले वृत्तिं नास्मि ब्राह्मण नास्तिकः
+नैव ते स्वर्गमिच्छन्ति न यजन्ति यशोधनैः
+उत यज्ञा उतायज्ञा मखं नार्हन्ति ते क्वचित्
+सर्वा नद्यः सरस्वत्यः सर्वे पुण्याः शिलोच्चयाः
+यथा सर्वरसैस्तृप्तो नाभिनन्दति किंचन
+इदं तु दैवतं कृत्वा यथा यज्ञमवाप्नुयात्
+अस्ति नस्तत्त्वतो भूय इति प्रज्ञागवेषिणः
+तेन ते देवयानेन पथा यान्ति महामुने
+कारणैर्धर्ममन्विच्छन्न लोकानाप्नुते शुभान्
+प्रत्यक्षं क्रियतां साधु ततो ज्ञास्यसि तद्यथा
+पापात्मा सोऽकृतप्रज्ञः सदैवेह द्विजोत्तम
+आयानेवासि विदितो मम ब्रह्मन्न संशयः
+यजमानो यथात्मानमृत्विजश्च तथा प्रजाः
+स्वयं यूपानुपादाय यजन्ते स्वाप्तदक्षिणैः
+संभावयन्ति पितरं त्वया संभाविताः खगाः
+प्रापयेयुः प्रजाः स्वर्गं स्वधर्मचरणेन वै
+शङ्कमानाः फलं यज्ञे ये यजेरन्कथंचन
+स स्म पापकृतां लोकान्गच्छेदशुभकर्मणा
+ब्राह्मं वेदमधीयन्तस्तोषयन्त्यमरानपि
+तस्मात्स्वनुष्ठितात्पूर्वे सर्वान्कामांश्च लेभिरे
+न च यज्ञं विनिन्दामि यज्ञवित्तु सुदुर्लभः
+आवृत्तिस्तत्र चैकस्य नास्त्यावृत्तिर्मनीषिणाम्
+यत्र गत्वा न शोचन्ति न च्यवन्ति व्यथन्ति च
+प्रमाणमप्रमाणेन यः कुर्यादशुभं नरः
+क्षेत्रक्षेत्रज्ञतत्त्वज्ञाः स्वयज्ञपरिनिष्ठिताः
+विगुणं च पुनः कर्म ज्याय इत्यनुशुश्रुम
+धर्मारामा धर्मसुखाः कृत्स्नव्यवसितास्तथा
+परिनिष्ठितकर्माणः प्रजानुग्रहकाम्यया
+न चैतानृत्विजो लुब्धा याजयन्ति धनार्थिनः
+अकृष्टपच्या पृथिवी आशीर्भिर्वीरुधोऽभवन्
+न च धर्मस्य संज्ञां त्वं पुरा वेत्थ कथंचन
+ब्राह्मणांश्चापि सेवेत क्षमायुक्तान्मनस्विनः
+जपेदुदकशीलः स्यात्सुमुखो नान्यदास्थितः
+स धर्मार्थपरित्यागात्प्रज्ञानाशमिहार्छति
+गुरवोऽपि परं धर्मं यद्ब्रूयुस्तत्तथा कुरु
+इत्यस्मीति वदेन्नित्यं परेषां कीर्तयन्गुणान्
+तस्मादुद्विजते लोकः सर्पाद्वेश्मगतादिव
+जीवेच्च यदपध्वस्तस्तच्छुद्धं मरणं भवेत्
+अपध्वस्तस्त्ववमतो दुःखं जीवति जीवितम्
+प्रज्ञाप्रणाशको मोहस्तथा धर्मार्थनाशकः
+यो धर्मार्थौ समुत्सृज्य काममेवानुवर्तते
+सेवितव्या त्रय��� विद्या सत्कारो ब्राह्मणेषु च
+गुरूणां हि प्रसादाद्धि श्रेयः परमवाप्स्यसि
+अपापो ह्येवमाचारः क्षिप्रं बहुमतो भवेत्
+दुराचारान्यदा राजा प्रदुष्टान्न नियच्छति
+अत्रैतदाहुराचार्याः पापस्य च निबर्हणम्
+पापान्यपि च कृच्छ्राणि शमयेन्नात्र संशयः
+धर्मान्वितान्संप्रविशेद्बहिः कृत्वैव दुष्कृतीन्
+महामना भवेद्धर्मे विवहेच्च महाकुले
+प्रसादयेन्मधुरया वाचाप्यथ च कर्मणा
+तस्मान्नास्तिकता चैव दुराचारश्च जायते
+ततः संक्षयमाप्नोति तथा वध्यत्वमेति च
+तं प्रजा नानुवर्तन्ते ब्राह्मणा न च साधवः
+तं प्रजा नानुवर्तन्ते ब्राह्मणा न च साधवः
+ब्राह्मणांश्चापि सेवेत क्षमायुक्तान्मनस्विनः
+जपेदुदकशीलः स्यात्सुमुखो नान्यदास्थितः
+इत्यस्मीति वदेन्नित्यं परेषां कीर्तयन्गुणान्
+प्रसादयेन्मधुरया वाचाप्यथ च कर्मणा
+स धर्मार्थपरित्यागात्प्रज्ञानाशमिहार्छति
+दुराचारान्यदा राजा प्रदुष्टान्न नियच्छति
+प्रज्ञाप्रणाशको मोहस्तथा धर्मार्थनाशकः
+अत्रैतदाहुराचार्याः पापस्य च निबर्हणम्
+धर्मान्वितान्संप्रविशेद्बहिः कृत्वैव दुष्कृतीन्
+पापान्यपि च कृच्छ्राणि शमयेन्नात्र संशयः
+ततः संक्षयमाप्नोति तथा वध्यत्वमेति च
+यो धर्मार्थौ समुत्सृज्य काममेवानुवर्तते
+जीवेच्च यदपध्वस्तस्तच्छुद्धं मरणं भवेत्
+गुरवोऽपि परं धर्मं यद्ब्रूयुस्तत्तथा कुरु
+अपध्वस्तस्त्ववमतो दुःखं जीवति जीवितम्
+गुरूणां हि प्रसादाद्धि श्रेयः परमवाप्स्यसि
+अपापो ह्येवमाचारः क्षिप्रं बहुमतो भवेत्
+तस्मान्नास्तिकता चैव दुराचारश्च जायते
+महामना भवेद्धर्मे विवहेच्च महाकुले
+तस्मादुद्विजते लोकः सर्पाद्वेश्मगतादिव
+सेवितव्या त्रयी विद्या सत्कारो ब्राह्मणेषु च
+धर्मान्वितान्संप्रविशेद्बहिः कृत्वैव दुष्कृतीन्
+अपापो ह्येवमाचारः क्षिप्रं बहुमतो भवेत्
+तस्मादुद्विजते लोकः सर्पाद्वेश्मगतादिव
+अत्रैतदाहुराचार्याः पापस्य च निबर्हणम्
+सेवितव्या त्रयी विद्या सत्कारो ब्राह्मणेषु च
+गुरवोऽपि परं धर्मं यद्ब्रूयुस्तत्तथा कुरु
+इत्यस्मीति वदेन्नित्यं परेषां कीर्तयन्गुणान्
+तस्मान्नास्तिकता चैव दुराचारश्च जायते
+जीवेच्च यदपध्वस्तस्तच्छुद्धं मरणं भवेत्
+स धर्मार्थपरित्यागात्प्रज्ञानाशमिहार्छति
+ततः संक्षयमाप्नोति तथा व��्यत्वमेति च
+प्रज्ञाप्रणाशको मोहस्तथा धर्मार्थनाशकः
+जपेदुदकशीलः स्यात्सुमुखो नान्यदास्थितः
+दुराचारान्यदा राजा प्रदुष्टान्न नियच्छति
+पापान्यपि च कृच्छ्राणि शमयेन्नात्र संशयः
+गुरूणां हि प्रसादाद्धि श्रेयः परमवाप्स्यसि
+प्रसादयेन्मधुरया वाचाप्यथ च कर्मणा
+महामना भवेद्धर्मे विवहेच्च महाकुले
+ब्राह्मणांश्चापि सेवेत क्षमायुक्तान्मनस्विनः
+तं प्रजा नानुवर्तन्ते ब्राह्मणा न च साधवः
+अपध्वस्तस्त्ववमतो दुःखं जीवति जीवितम्
+यो धर्मार्थौ समुत्सृज्य काममेवानुवर्तते
+दुराचारान्यदा राजा प्रदुष्टान्न नियच्छति
+गुरूणां हि प्रसादाद्धि श्रेयः परमवाप्स्यसि
+गुरवोऽपि परं धर्मं यद्ब्रूयुस्तत्तथा कुरु
+ब्राह्मणांश्चापि सेवेत क्षमायुक्तान्मनस्विनः
+धर्मान्वितान्संप्रविशेद्बहिः कृत्वैव दुष्कृतीन्
+तं प्रजा नानुवर्तन्ते ब्राह्मणा न च साधवः
+प्रसादयेन्मधुरया वाचाप्यथ च कर्मणा
+तस्मान्नास्तिकता चैव दुराचारश्च जायते
+इत्यस्मीति वदेन्नित्यं परेषां कीर्तयन्गुणान्
+स धर्मार्थपरित्यागात्प्रज्ञानाशमिहार्छति
+महामना भवेद्धर्मे विवहेच्च महाकुले
+अत्रैतदाहुराचार्याः पापस्य च निबर्हणम्
+प्रज्ञाप्रणाशको मोहस्तथा धर्मार्थनाशकः
+अपध्वस्तस्त्ववमतो दुःखं जीवति जीवितम्
+अपापो ह्येवमाचारः क्षिप्रं बहुमतो भवेत्
+सेवितव्या त्रयी विद्या सत्कारो ब्राह्मणेषु च
+तस्मादुद्विजते लोकः सर्पाद्वेश्मगतादिव
+यो धर्मार्थौ समुत्सृज्य काममेवानुवर्तते
+जीवेच्च यदपध्वस्तस्तच्छुद्धं मरणं भवेत्
+ततः संक्षयमाप्नोति तथा वध्यत्वमेति च
+पापान्यपि च कृच्छ्राणि शमयेन्नात्र संशयः
+जपेदुदकशीलः स्यात्सुमुखो नान्यदास्थितः
+इत्यस्मीति वदेन्नित्यं परेषां कीर्तयन्गुणान्
+सेवितव्या त्रयी विद्या सत्कारो ब्राह्मणेषु च
+गुरवोऽपि परं धर्मं यद्ब्रूयुस्तत्तथा कुरु
+अपध्वस्तस्त्ववमतो दुःखं जीवति जीवितम्
+गुरूणां हि प्रसादाद्धि श्रेयः परमवाप्स्यसि
+जीवेच्च यदपध्वस्तस्तच्छुद्धं मरणं भवेत्
+जपेदुदकशीलः स्यात्सुमुखो नान्यदास्थितः
+तस्मान्नास्तिकता चैव दुराचारश्च जायते
+यो धर्मार्थौ समुत्सृज्य काममेवानुवर्तते
+प्रज्ञाप्रणाशको मोहस्तथा धर्मार्थनाशकः
+ब्राह्मणांश्चापि सेवेत क्षमायुक्तान्मनस्विनः
+धर्मान्वितान्संप्रविशेद्बहिः कृत्वैव दुष्कृतीन्
+स धर्मार्थपरित्यागात्प्रज्ञानाशमिहार्छति
+दुराचारान्यदा राजा प्रदुष्टान्न नियच्छति
+ततः संक्षयमाप्नोति तथा वध्यत्वमेति च
+तस्मादुद्विजते लोकः सर्पाद्वेश्मगतादिव
+अपापो ह्येवमाचारः क्षिप्रं बहुमतो भवेत्
+अत्रैतदाहुराचार्याः पापस्य च निबर्हणम्
+महामना भवेद्धर्मे विवहेच्च महाकुले
+तं प्रजा नानुवर्तन्ते ब्राह्मणा न च साधवः
+प्रसादयेन्मधुरया वाचाप्यथ च कर्मणा
+पापान्यपि च कृच्छ्राणि शमयेन्नात्र संशयः
+ततः संक्षयमाप्नोति तथा वध्यत्वमेति च
+पापान्यपि च कृच्छ्राणि शमयेन्नात्र संशयः
+अपध्वस्तस्त्ववमतो दुःखं जीवति जीवितम्
+जीवेच्च यदपध्वस्तस्तच्छुद्धं मरणं भवेत्
+धर्मान्वितान्संप्रविशेद्बहिः कृत्वैव दुष्कृतीन्
+दुराचारान्यदा राजा प्रदुष्टान्न नियच्छति
+अत्रैतदाहुराचार्याः पापस्य च निबर्हणम्
+महामना भवेद्धर्मे विवहेच्च महाकुले
+तस्मान्नास्तिकता चैव दुराचारश्च जायते
+प्रज्ञाप्रणाशको मोहस्तथा धर्मार्थनाशकः
+गुरूणां हि प्रसादाद्धि श्रेयः परमवाप्स्यसि
+गुरवोऽपि परं धर्मं यद्ब्रूयुस्तत्तथा कुरु
+जपेदुदकशीलः स्यात्सुमुखो नान्यदास्थितः
+सेवितव्या त्रयी विद्या सत्कारो ब्राह्मणेषु च
+तं प्रजा नानुवर्तन्ते ब्राह्मणा न च साधवः
+इत्यस्मीति वदेन्नित्यं परेषां कीर्तयन्गुणान्
+ब्राह्मणांश्चापि सेवेत क्षमायुक्तान्मनस्विनः
+स धर्मार्थपरित्यागात्प्रज्ञानाशमिहार्छति
+तस्मादुद्विजते लोकः सर्पाद्वेश्मगतादिव
+प्रसादयेन्मधुरया वाचाप्यथ च कर्मणा
+अपापो ह्येवमाचारः क्षिप्रं बहुमतो भवेत्
+यो धर्मार्थौ समुत्सृज्य काममेवानुवर्तते
+महामना भवेद्धर्मे विवहेच्च महाकुले
+जपेदुदकशीलः स्यात्सुमुखो नान्यदास्थितः
+सेवितव्या त्रयी विद्या सत्कारो ब्राह्मणेषु च
+ततः संक्षयमाप्नोति तथा वध्यत्वमेति च
+इत्यस्मीति वदेन्नित्यं परेषां कीर्तयन्गुणान्
+धर्मान्वितान्संप्रविशेद्बहिः कृत्वैव दुष्कृतीन्
+यो धर्मार्थौ समुत्सृज्य काममेवानुवर्तते
+पापान्यपि च कृच्छ्राणि शमयेन्नात्र संशयः
+जीवेच्च यदपध्वस्तस्तच्छुद्धं मरणं भवेत्
+गुरूणां हि प्रसादाद्धि श्रेयः परमवाप्स्यसि
+अपापो ह्येवमाचारः क्षिप्रं बहुमतो भवेत्
+दुराचारान्यदा राजा प्रदुष्टान्न नियच्छति
+गुरवोऽपि परं धर्मं यद्ब्रूयुस्तत्तथा कुरु
+प्रसादयेन्मधुरया वाचाप्यथ च कर्मणा
+स धर्मार्थपरित्यागात्प्रज्ञानाशमिहार्छति
+ब्राह्मणांश्चापि सेवेत क्षमायुक्तान्मनस्विनः
+तस्मादुद्विजते लोकः सर्पाद्वेश्मगतादिव
+तं प्रजा नानुवर्तन्ते ब्राह्मणा न च साधवः
+अपध्वस्तस्त्ववमतो दुःखं जीवति जीवितम्
+तस्मान्नास्तिकता चैव दुराचारश्च जायते
+प्रज्ञाप्रणाशको मोहस्तथा धर्मार्थनाशकः
+अत्रैतदाहुराचार्याः पापस्य च निबर्हणम्
+संभावयति मातेव दीनमभ्यवपद्यते
+दुःखं सुखेन सततं जनाद्विपरिवर्तते
+तत्र दाता निहन्तव्यः क्षत्रियेण विशेषतः
+यस्तु वर्षमविज्ञाय क्षेत्रं कृषति मानवः
+यस्येह व्रणिनौ पादौ पद्भ्यां च परिसर्पति
+परिणाममविज्ञाय तदन्तं तस्य जीवितम्
+स सुखं मोदते भूप इह लोके परत्र च
+दुःखं चानिष्टसंवासो दुःखमिष्टवियोगजम्
+नित्यं बुद्धिमतो ह्यर्थः स्वल्पकोऽपि विवर्धते
+सर्वस्य दयिताः प्राणाः सर्वस्य दयिताः सुताः
+न कृतस्य न कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+शाम्यत्यदग्ध्वा नृपते विना ह्येकतरक्षयात्
+पथ्यं भुक्त्वा नरो लोभाद्योऽन्यदश्नाति भोजनम्
+अपकृत्य परेषां हि विश्वासाद्दुःखमश्नुते
+दत्त्वाभयं यः स्वयमेव राजा; न तत्प्रमाणं कुरुते यथावत्
+रसज्ञः सर्वदुःखस्य यथात्मनि तथा परे
+नैव शान्तिर्न विश्वासः कर्म त्रासयते बलात्
+स च हेतुरतिक्रान्तो यदर्थमहमावसम्
+आवयोः कृतमन्योन्यं तत्र संधिर्न विद्यते
+सर्वत्र रमते प्राज्ञः सर्वत्र च विरोचते
+हीनं पुरुषकारेण सस्यं नैवाप्नुते पुनः
+न विभीषयते कंचिद्भीषितो न बिभेति च
+सर्वस्वमपि संत्यज्य कार्यमात्महितं नरैः
+सान्त्वे प्रयुक्ते नृपते कृतवैरे न विश्वसेत्
+तृतीयो नास्ति संयोगो वधबन्धादृते क्षमः
+यश्च तिक्तं कषायं वाप्यास्वादविधुरं हितम्
+ये वैरिणः श्रद्दधते सत्ये सत्येतरेऽपि वा
+यत्कृतं ते मया राजंस्त्वया च मम यत्कृतम्
+कस्माद्देवासुराः पूर्वमन्योन्यमभिजघ्निरे
+यदि कालेन निर्याणं सुखदुःखे भवाभवौ
+न हि वैराणि शाम्यन्ति कुलेष्वा दशमाद्युगात्
+उदात्तानां कर्म तन्त्रं दैवं क्लीबा उपासते
+न दुःखं परदुःखे वै केचिदाहुरबुद्धयः
+इत्येवमवसीदन्ति नरा बुद्धिविपर्यये
+यदि कालः प्रमाणं ते न वैरं कस्यचिद्भवेत्
+यदि कालेन पच्यन्ते भेषजैः किं प्रयोजनम्
+दैवं पुरुषकारश्च स्थितावन्योन्यसंश्रयात्
+उशनाश्चाथ गाथे द्वे प्रह्रादायाब्रवीत्पुरा
+वैराग्निः शाम्यते राजन्नौर्वाग्निरिव सागरे
+अधर्मज्ञस्य विलयं प्रजा गच्छन्त्यनिग्रहात्
+विद्या शौर्यं च दाक्ष्यं च बलं धैर्यं च पञ्चमम्
+बलिना विगृहीतस्य कुतो राज्यं कुतः सुखम्
+अथैनं प्रतिपिंषन्ति पूर्णं घटमिवाश्मनि
+दुष्टं पन्थानमाश्रित्य यो मोहादभिपद्यते
+यस्तु रञ्जयते राजा पौरजानपदान्गुणैः
+वैरबन्धकृतं दुःखं हिंसाजं स्त्रीकृतं तथा
+प्रकाशं वाप्रकाशं वा बुद्ध्वा देशबलादिकम्
+तस्मादन्यत्र यास्यामि वस्तुं नाहमिहोत्सहे
+तदिदं वैरमुत्पन्नं सुखमास्स्व व्रजाम्यहम्
+गृहं क्षेत्राणि मित्राणि स्वदेश इति चापरे
+यत्र नास्ति बलात्कारः स राजा तीव्रशासनः
+गृहस्नेहावबद्धानां नराणामल्पमेधसाम्
+तव पुत्रो ममापत्यं हतवान्हिंसितो मया
+प्रजा यस्य विवर्धन्ते सरसीव महोत्पलम्
+तस्मात्संशयितेऽप्यर्थे कार्य एव पराक्रमः
+जह्यात्तं सत्त्ववान्वासं संमानितविमानितः
+उत्पतेत्सरुजाद्देशाद्व्याधिदुर्भिक्षपीडितात्
+अन्योन्यं कृतवैराणां पुत्रपौत्रं निगच्छति
+वधबन्धभयादेके मोक्षतन्त्रमुपागताः
+पुत्रपौत्रे विनष्टे तु परलोकं निगच्छति
+गुरुर्धर्मोपदेशेन गोप्ता च परिपालनात्
+अनर्थैर्विप्रलुप्यन्ते स गच्छति पराभवम्
+वैरमन्तिकमासज्य यः प्रीतिं कर्तुमिच्छति
+बलिषड्भागमुद्धृत्य बलिं तमुपयोजयेत्
+सदा न विश्वसेद्राजन्पापं कृत्वेह कस्यचित्
+मरणोत्पातजं दुःखमाहुर्धर्मविदो जनाः
+अन्यत्र वस्तुं गच्छेद्वा वसेद्वा नित्यमानितः
+नेत्राभ्यां सरुजाभ्यां यः प्रतिवातमुदीक्षते
+तन्मित्रं यत्र विश्वासः स देशो यत्र जीव्यते
+न वित्तेन न पारुष्यैर्न सान्त्वेन न च श्रुतैः
+न तद्वर्षशतैः शक्यं व्यपोहितुमरिंदम
+अन्योन्यकृतवैराणां न संधिरुपपद्यते
+स सर्वलोकादुपलभ्य पाप;मधर्मबुद्धिर्निरयं प्रयाति
+नास्ति वैरमुपक्रान्तं सान्त्वितोऽस्मीति नाश्वसेत्
+न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्तेऽपि न विश्वसेत्
+दाक्ष्येण कुरुते कर्म संयमात्प्रतितिष्ठति
+क्षण्येते तस्य तौ पादौ सुगुप्तमभिधावतः
+कृतमेतदनाहार्यं तव पुत्रेण पार्थिव
+अहं हि पुत्रशोकेन कृतपापा तवात्मजे
+साम्ना ते विनिगृह्यन्ते गजा इव करे���ुभिः
+दुःखादुद्विजते सर्वः सर्वस्य सुखमीप्सितम्
+मृन्मयस्येव भग्नस्य तस्य संधिर्न विद्यते
+यस्तु शोचति दुःखार्तः स कथं वक्तुमुत्सहेत्
+एकान्ततो न विश्वासः कार्यो विश्वासघातकः
+कुसंबन्धं कुदेशं च दूरतः परिवर्जयेत्
+विश्वासाद्बध्यते बालस्तस्माच्छ्रेयो ह्यदर्शनम्
+आख्यातारश्च विद्यन्ते कुले चेद्विद्यते पुमान्
+बलिना विग्रहो राजन्न कथंचित्प्रशस्यते
+आत्मनो बलमज्ञात्वा तदन्तं तस्य जीवितम्
+एतत्सर्वं गुणवति धर्मनेत्रे महीपतौ
+ते श्रद्दधाना वध्यन्ते मधु शुष्कतृणैर्यथा
+प्रलापः क्रियते कस्मात्सुमहाञ्शोकमूर्छितैः
+पूजितस्यार्थमानाभ्यां जन्तोः पूर्वापकारिणः
+वैरं पञ्चसमुत्थानं तच्च बुध्यन्ति पण्डिताः
+सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृतिः
+स्त्रीकृतं वास्तुजं वाग्जं ससपत्नापराधजम्
+यदि कालः प्रमाणं ते कस्माद्धर्मोऽस्ति कर्तृषु
+पिता हि राजा राष्ट्रस्य प्रजानां योऽनुकम्पकः
+कस्मात्त्वपचितिं यान्ति बान्धवा बान्धवे हते
+भिषजो भेषजं कर्तुं कस्मादिच्छन्ति रोगिणे
+भ्राता शत्रुः क्लिन्नपाणिर्वयस्य; आत्मा ह्येकः सुखदुःखस्य वेत्ता
+तस्य वायुरुजात्यर्थं नेत्रयोर्भवति ध्रुवम्
+मित्राणि सहजान्याहुर्वर्तयन्तीह यैर्बुधाः
+ग्रस्यतेऽकर्मशीलस्तु सदानर्थैरकिंचनः
+स्मृत्वा स्मृत्वा हि ते पुत्रं नवं वैरं भविष्यति
+न हि वैराग्निरुद्भूतः कर्म वाप्यपराधजम्
+नैवापकारे कस्मिंश्चिदहं त्वयि तथा भवान्
+अनन्तरं त्वया चाहं बन्धनीया महीपते
+कुस्त्री खादति मांसानि माघमा सेगवामिव
+कुभार्यां च कुपुत्रं च कुराजानं कुसौहृदम्
+आहारं कुरुते नित्यं सोऽमृतत्वाय कल्पते
+नित्योद्विग्नाः प्रजा यस्य करभारप्रपीडिताः
+कुराज्ये निर्वृतिर्नास्ति कुदेशे न प्रजीव्यते
+स सर्वयज्ञफलभाग्राजा लोके महीयते
+सर्वेषां कृतवैराणामविश्वासः सुखावहः
+माता पिता बान्धवानां वरिष्ठौ; भार्या जरा बीजमात्रं तु पुत्रः
+छन्नं संतिष्ठते वैरं गूढोऽग्निरिव दारुषु
+न चैव ह्यभिसंबन्धो दरिद्रं यो बुभूषति
+न तस्य भ्रश्यते राज्यं गुणधर्मानुपालनात्
+पिता माता गुरुर्गोप्ता वह्निर्वैश्रवणो यमः
+न तद्बुधाः प्रशंसन्ति श्रेयस्तत्रापसर्पणम्
+विश्वासादुषिता पूर्वं नेदानीं विश्वसाम्यहम्
+सत्कृतस्यार्थमानाभ्यां स्���ात्तु पूर्वापकारिणः
+तरसा ये न शक्यन्ते शस्त्रैः सुनिशितैरपि
+भार्या देशोऽथ मित्राणि पुत्रसंबन्धिबान्धवाः
+पूर्वं संमानना यत्र पश्चाच्चैव विमानना
+तस्मिन्मिथ्याप्रणीते हि तिर्यग्गच्छति मानवः
+कुमित्रे संगतं नास्ति नित्यमस्थिरसौहृदे
+अवमानः कुसंबन्धे भवत्यर्थविपर्यये
+एतान्युपचितान्याहुः सर्वत्र लभते पुमान्
+स सर्वसुखकृज्ज्ञेयः प्रजा धर्मेण पालयन्
+इष्टेषु विसृजत्यर्थान्कुबेर इव कामदः
+चेतो भवत्यविश्वस्तं पूर्वं त्रासयते बलात्
+हृदयं तत्र जानाति कर्तुश्चैव कृतस्य च
+न रक्षति प्रजाः सम्यग्यः स पार्थिवतस्करः
+क्षिप्रं प्रबध्यते मूढो न हि वैरं प्रशाम्यति
+तथा त्वया प्रहर्तव्यं मयि तत्त्वं च मे शृणु
+निवेशनं च कुप्यं च क्षेत्रं भार्या सुहृज्जनः
+कुमित्रे नास्ति विश्वासः कुभार्यायां कुतो रतिः
+सप्त राज्ञो गुणानेतान्मनुराह प्रजापतिः
+कामं विश्वासयेदन्यान्परेषां तु न विश्वसेत्
+भक्षार्थं क्रीडनार्थं वा नरा वाञ्छन्ति पक्षिणः
+उपगुह्य हि वैराणि सान्त्वयन्ति नराधिपाः
+राजा मूलं त्रिवर्गस्य अप्रमत्तोऽनुपालयन्
+दुःखं जरा ब्रह्मदत्त दुःखमर्थविपर्ययः
+कृतवैरे न विश्वासः कार्यस्त्विह सुहृद्यपि
+स्वयं समुपजानन्हि पौरजानपदक्रियाः
+उषितास्मि तवागारे दीर्घकालमहिंसिता
+दत्त्वाभयं यः स्म राजा प्रमाणं कुरुते सदा
+कर्म चात्महितं कार्यं तीक्ष्णं वा यदि वा मृदु
+निश्चितश्चार्थशास्त्रज्ञैरविश्वासः सुखोदयः
+सकृत्कृतापराधस्य तत्रैव परिलम्बतः
+दहत्यग्निरिवानिष्टान्यमयन्भवते यमः
+यो दुःखं नाभिजानाति स जल्पति महाजने
+दुःखं चानिष्टसंवासो दुःखमिष्टवियोगजम्
+आख्यातारश्च विद्यन्ते कुले चेद्विद्यते पुमान्
+दुःखं जरा ब्रह्मदत्त दुःखमर्थविपर्ययः
+विश्वासादुषिता पूर्वं नेदानीं विश्वसाम्यहम्
+यदि कालेन पच्यन्ते भेषजैः किं प्रयोजनम्
+न तद्बुधाः प्रशंसन्ति श्रेयस्तत्रापसर्पणम्
+आवयोः कृतमन्योन्यं तत्र संधिर्न विद्यते
+कृतमेतदनाहार्यं तव पुत्रेण पार्थिव
+न हि वैराग्निरुद्भूतः कर्म वाप्यपराधजम्
+यस्तु वर्षमविज्ञाय क्षेत्रं कृषति मानवः
+कर्म चात्महितं कार्यं तीक्ष्णं वा यदि वा मृदु
+मित्राणि सहजान्याहुर्वर्तयन्तीह यैर्बुधाः
+दैवं पुरुषकारश्च स्थितावन्योन्यसंश्रयात्
+तस्य वायुरुजात्यर्थं नेत्रयोर्भवति ध्रुवम्
+पूर्वं संमानना यत्र पश्चाच्चैव विमानना
+स सर्वसुखकृज्ज्ञेयः प्रजा धर्मेण पालयन्
+पिता माता गुरुर्गोप्ता वह्निर्वैश्रवणो यमः
+सप्त राज्ञो गुणानेतान्मनुराह प्रजापतिः
+स सर्वलोकादुपलभ्य पाप;मधर्मबुद्धिर्निरयं प्रयाति
+क्षण्येते तस्य तौ पादौ सुगुप्तमभिधावतः
+कुभार्यां च कुपुत्रं च कुराजानं कुसौहृदम्
+दत्त्वाभयं यः स्म राजा प्रमाणं कुरुते सदा
+दाक्ष्येण कुरुते कर्म संयमात्प्रतितिष्ठति
+यश्च तिक्तं कषायं वाप्यास्वादविधुरं हितम्
+कुमित्रे संगतं नास्ति नित्यमस्थिरसौहृदे
+सकृत्कृतापराधस्य तत्रैव परिलम्बतः
+न दुःखं परदुःखे वै केचिदाहुरबुद्धयः
+तत्र दाता निहन्तव्यः क्षत्रियेण विशेषतः
+कुमित्रे नास्ति विश्वासः कुभार्यायां कुतो रतिः
+कृतवैरे न विश्वासः कार्यस्त्विह सुहृद्यपि
+दत्त्वाभयं यः स्वयमेव राजा; न तत्प्रमाणं कुरुते यथावत्
+संभावयति मातेव दीनमभ्यवपद्यते
+माता पिता बान्धवानां वरिष्ठौ; भार्या जरा बीजमात्रं तु पुत्रः
+दुःखादुद्विजते सर्वः सर्वस्य सुखमीप्सितम्
+यदि कालः प्रमाणं ते कस्माद्धर्मोऽस्ति कर्तृषु
+अन्योन्यं कृतवैराणां पुत्रपौत्रं निगच्छति
+बलिना विगृहीतस्य कुतो राज्यं कुतः सुखम्
+उपगुह्य हि वैराणि सान्त्वयन्ति नराधिपाः
+रसज्ञः सर्वदुःखस्य यथात्मनि तथा परे
+सान्त्वे प्रयुक्ते नृपते कृतवैरे न विश्वसेत्
+वैराग्निः शाम्यते राजन्नौर्वाग्निरिव सागरे
+उषितास्मि तवागारे दीर्घकालमहिंसिता
+कस्माद्देवासुराः पूर्वमन्योन्यमभिजघ्निरे
+नेत्राभ्यां सरुजाभ्यां यः प्रतिवातमुदीक्षते
+ते श्रद्दधाना वध्यन्ते मधु शुष्कतृणैर्यथा
+न तद्वर्षशतैः शक्यं व्यपोहितुमरिंदम
+भिषजो भेषजं कर्तुं कस्मादिच्छन्ति रोगिणे
+अहं हि पुत्रशोकेन कृतपापा तवात्मजे
+हृदयं तत्र जानाति कर्तुश्चैव कृतस्य च
+बलिषड्भागमुद्धृत्य बलिं तमुपयोजयेत्
+उशनाश्चाथ गाथे द्वे प्रह्रादायाब्रवीत्पुरा
+नास्ति वैरमुपक्रान्तं सान्त्वितोऽस्मीति नाश्वसेत्
+यदि कालः प्रमाणं ते न वैरं कस्यचिद्भवेत्
+पुत्रपौत्रे विनष्टे तु परलोकं निगच्छति
+साम्ना ते विनिगृह्यन्ते गजा इव करेणुभिः
+वैरबन्धकृतं दुःखं हिंसाजं स्त्रीकृतं तथा
+स च हेतुरतिक्रान्तो यदर्थमहमावसम्
+यदि कालेन निर्याण�� सुखदुःखे भवाभवौ
+कुसंबन्धं कुदेशं च दूरतः परिवर्जयेत्
+कामं विश्वासयेदन्यान्परेषां तु न विश्वसेत्
+कुराज्ये निर्वृतिर्नास्ति कुदेशे न प्रजीव्यते
+सत्कृतस्यार्थमानाभ्यां स्यात्तु पूर्वापकारिणः
+प्रकाशं वाप्रकाशं वा बुद्ध्वा देशबलादिकम्
+न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्तेऽपि न विश्वसेत्
+मृन्मयस्येव भग्नस्य तस्य संधिर्न विद्यते
+यत्कृतं ते मया राजंस्त्वया च मम यत्कृतम्
+अवमानः कुसंबन्धे भवत्यर्थविपर्यये
+वैरमन्तिकमासज्य यः प्रीतिं कर्तुमिच्छति
+इष्टेषु विसृजत्यर्थान्कुबेर इव कामदः
+पिता हि राजा राष्ट्रस्य प्रजानां योऽनुकम्पकः
+उत्पतेत्सरुजाद्देशाद्व्याधिदुर्भिक्षपीडितात्
+परिणाममविज्ञाय तदन्तं तस्य जीवितम्
+दहत्यग्निरिवानिष्टान्यमयन्भवते यमः
+तृतीयो नास्ति संयोगो वधबन्धादृते क्षमः
+क्षिप्रं प्रबध्यते मूढो न हि वैरं प्रशाम्यति
+पूजितस्यार्थमानाभ्यां जन्तोः पूर्वापकारिणः
+शाम्यत्यदग्ध्वा नृपते विना ह्येकतरक्षयात्
+यो दुःखं नाभिजानाति स जल्पति महाजने
+भ्राता शत्रुः क्लिन्नपाणिर्वयस्य; आत्मा ह्येकः सुखदुःखस्य वेत्ता
+भक्षार्थं क्रीडनार्थं वा नरा वाञ्छन्ति पक्षिणः
+निश्चितश्चार्थशास्त्रज्ञैरविश्वासः सुखोदयः
+यस्तु रञ्जयते राजा पौरजानपदान्गुणैः
+वधबन्धभयादेके मोक्षतन्त्रमुपागताः
+जह्यात्तं सत्त्ववान्वासं संमानितविमानितः
+कुस्त्री खादति मांसानि माघमा सेगवामिव
+ग्रस्यतेऽकर्मशीलस्तु सदानर्थैरकिंचनः
+तव पुत्रो ममापत्यं हतवान्हिंसितो मया
+यत्र नास्ति बलात्कारः स राजा तीव्रशासनः
+प्रजा यस्य विवर्धन्ते सरसीव महोत्पलम्
+ये वैरिणः श्रद्दधते सत्ये सत्येतरेऽपि वा
+राजा मूलं त्रिवर्गस्य अप्रमत्तोऽनुपालयन्
+आत्मनो बलमज्ञात्वा तदन्तं तस्य जीवितम्
+न कृतस्य न कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+नित्यं बुद्धिमतो ह्यर्थः स्वल्पकोऽपि विवर्धते
+न चैव ह्यभिसंबन्धो दरिद्रं यो बुभूषति
+सर्वत्र रमते प्राज्ञः सर्वत्र च विरोचते
+सदा न विश्वसेद्राजन्पापं कृत्वेह कस्यचित्
+तथा त्वया प्रहर्तव्यं मयि तत्त्वं च मे शृणु
+स सुखं मोदते भूप इह लोके परत्र च
+तदिदं वैरमुत्पन्नं सुखमास्स्व व्रजाम्यहम्
+यस्येह व्रणिनौ पादौ पद्भ्यां च परिसर्पति
+गृहस्नेहावबद्धानां नराणामल्पमेधसाम्
+विद्य�� शौर्यं च दाक्ष्यं च बलं धैर्यं च पञ्चमम्
+न विभीषयते कंचिद्भीषितो न बिभेति च
+अधर्मज्ञस्य विलयं प्रजा गच्छन्त्यनिग्रहात्
+स्त्रीकृतं वास्तुजं वाग्जं ससपत्नापराधजम्
+स्मृत्वा स्मृत्वा हि ते पुत्रं नवं वैरं भविष्यति
+अनर्थैर्विप्रलुप्यन्ते स गच्छति पराभवम्
+बलिना विग्रहो राजन्न कथंचित्प्रशस्यते
+चेतो भवत्यविश्वस्तं पूर्वं त्रासयते बलात्
+अपकृत्य परेषां हि विश्वासाद्दुःखमश्नुते
+पथ्यं भुक्त्वा नरो लोभाद्योऽन्यदश्नाति भोजनम्
+यस्तु शोचति दुःखार्तः स कथं वक्तुमुत्सहेत्
+न हि वैराणि शाम्यन्ति कुलेष्वा दशमाद्युगात्
+निवेशनं च कुप्यं च क्षेत्रं भार्या सुहृज्जनः
+इत्येवमवसीदन्ति नरा बुद्धिविपर्यये
+गुरुर्धर्मोपदेशेन गोप्ता च परिपालनात्
+गृहं क्षेत्राणि मित्राणि स्वदेश इति चापरे
+अथैनं प्रतिपिंषन्ति पूर्णं घटमिवाश्मनि
+स्वयं समुपजानन्हि पौरजानपदक्रियाः
+न रक्षति प्रजाः सम्यग्यः स पार्थिवतस्करः
+स सर्वयज्ञफलभाग्राजा लोके महीयते
+सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृतिः
+दुःखं सुखेन सततं जनाद्विपरिवर्तते
+मरणोत्पातजं दुःखमाहुर्धर्मविदो जनाः
+उदात्तानां कर्म तन्त्रं दैवं क्लीबा उपासते
+दुष्टं पन्थानमाश्रित्य यो मोहादभिपद्यते
+भार्या देशोऽथ मित्राणि पुत्रसंबन्धिबान्धवाः
+अनन्तरं त्वया चाहं बन्धनीया महीपते
+न तस्य भ्रश्यते राज्यं गुणधर्मानुपालनात्
+सर्वस्य दयिताः प्राणाः सर्वस्य दयिताः सुताः
+सर्वस्वमपि संत्यज्य कार्यमात्महितं नरैः
+आहारं कुरुते नित्यं सोऽमृतत्वाय कल्पते
+तस्मात्संशयितेऽप्यर्थे कार्य एव पराक्रमः
+तस्मादन्यत्र यास्यामि वस्तुं नाहमिहोत्सहे
+नैवापकारे कस्मिंश्चिदहं त्वयि तथा भवान्
+विश्वासाद्बध्यते बालस्तस्माच्छ्रेयो ह्यदर्शनम्
+हीनं पुरुषकारेण सस्यं नैवाप्नुते पुनः
+एतत्सर्वं गुणवति धर्मनेत्रे महीपतौ
+अन्यत्र वस्तुं गच्छेद्वा वसेद्वा नित्यमानितः
+तन्मित्रं यत्र विश्वासः स देशो यत्र जीव्यते
+छन्नं संतिष्ठते वैरं गूढोऽग्निरिव दारुषु
+तरसा ये न शक्यन्ते शस्त्रैः सुनिशितैरपि
+अन्योन्यकृतवैराणां न संधिरुपपद्यते
+एकान्ततो न विश्वासः कार्यो विश्वासघातकः
+तस्मिन्मिथ्याप्रणीते हि तिर्यग्गच्छति मानवः
+न वित्तेन न पारुष्यैर्न सान्त्वेन न च श्रुतैः
+प्रलापः क्रियते कस्मात्सुमहाञ्शोकमूर्छितैः
+वैरं पञ्चसमुत्थानं तच्च बुध्यन्ति पण्डिताः
+एतान्युपचितान्याहुः सर्वत्र लभते पुमान्
+नैव शान्तिर्न विश्वासः कर्म त्रासयते बलात्
+सर्वेषां कृतवैराणामविश्वासः सुखावहः
+कस्मात्त्वपचितिं यान्ति बान्धवा बान्धवे हते
+नित्योद्विग्नाः प्रजा यस्य करभारप्रपीडिताः
+यदि कालेन निर्याणं सुखदुःखे भवाभवौ
+न तद्बुधाः प्रशंसन्ति श्रेयस्तत्रापसर्पणम्
+न हि वैराग्निरुद्भूतः कर्म वाप्यपराधजम्
+सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृतिः
+तत्र दाता निहन्तव्यः क्षत्रियेण विशेषतः
+यो दुःखं नाभिजानाति स जल्पति महाजने
+कृतवैरे न विश्वासः कार्यस्त्विह सुहृद्यपि
+सत्कृतस्यार्थमानाभ्यां स्यात्तु पूर्वापकारिणः
+भक्षार्थं क्रीडनार्थं वा नरा वाञ्छन्ति पक्षिणः
+दुःखं जरा ब्रह्मदत्त दुःखमर्थविपर्ययः
+क्षिप्रं प्रबध्यते मूढो न हि वैरं प्रशाम्यति
+क्षण्येते तस्य तौ पादौ सुगुप्तमभिधावतः
+उत्पतेत्सरुजाद्देशाद्व्याधिदुर्भिक्षपीडितात्
+न वित्तेन न पारुष्यैर्न सान्त्वेन न च श्रुतैः
+आवयोः कृतमन्योन्यं तत्र संधिर्न विद्यते
+न दुःखं परदुःखे वै केचिदाहुरबुद्धयः
+नेत्राभ्यां सरुजाभ्यां यः प्रतिवातमुदीक्षते
+न रक्षति प्रजाः सम्यग्यः स पार्थिवतस्करः
+नैव शान्तिर्न विश्वासः कर्म त्रासयते बलात्
+निवेशनं च कुप्यं च क्षेत्रं भार्या सुहृज्जनः
+दैवं पुरुषकारश्च स्थितावन्योन्यसंश्रयात्
+अधर्मज्ञस्य विलयं प्रजा गच्छन्त्यनिग्रहात्
+तरसा ये न शक्यन्ते शस्त्रैः सुनिशितैरपि
+न चैव ह्यभिसंबन्धो दरिद्रं यो बुभूषति
+आत्मनो बलमज्ञात्वा तदन्तं तस्य जीवितम्
+परिणाममविज्ञाय तदन्तं तस्य जीवितम्
+विद्या शौर्यं च दाक्ष्यं च बलं धैर्यं च पञ्चमम्
+ते श्रद्दधाना वध्यन्ते मधु शुष्कतृणैर्यथा
+यदि कालः प्रमाणं ते न वैरं कस्यचिद्भवेत्
+यस्तु रञ्जयते राजा पौरजानपदान्गुणैः
+भिषजो भेषजं कर्तुं कस्मादिच्छन्ति रोगिणे
+सप्त राज्ञो गुणानेतान्मनुराह प्रजापतिः
+यस्तु शोचति दुःखार्तः स कथं वक्तुमुत्सहेत्
+एतान्युपचितान्याहुः सर्वत्र लभते पुमान्
+अन्योन्यं कृतवैराणां पुत्रपौत्रं निगच्छति
+चेतो भवत्यविश्वस्तं पूर्वं त्रासयते बलात्
+दाक्ष्येण कुरुते कर्म संयमात्प्रतितिष्ठति
+ग्रस्यतेऽकर्मशीलस्तु सदानर्थैरकिंचनः
+बलिना विगृहीतस्य कुतो राज्यं कुतः सुखम्
+प्रलापः क्रियते कस्मात्सुमहाञ्शोकमूर्छितैः
+तृतीयो नास्ति संयोगो वधबन्धादृते क्षमः
+उदात्तानां कर्म तन्त्रं दैवं क्लीबा उपासते
+कुमित्रे संगतं नास्ति नित्यमस्थिरसौहृदे
+आख्यातारश्च विद्यन्ते कुले चेद्विद्यते पुमान्
+वैरं पञ्चसमुत्थानं तच्च बुध्यन्ति पण्डिताः
+तदिदं वैरमुत्पन्नं सुखमास्स्व व्रजाम्यहम्
+यदि कालेन पच्यन्ते भेषजैः किं प्रयोजनम्
+गृहं क्षेत्राणि मित्राणि स्वदेश इति चापरे
+पूजितस्यार्थमानाभ्यां जन्तोः पूर्वापकारिणः
+सर्वस्वमपि संत्यज्य कार्यमात्महितं नरैः
+बलिषड्भागमुद्धृत्य बलिं तमुपयोजयेत्
+स सर्वयज्ञफलभाग्राजा लोके महीयते
+राजा मूलं त्रिवर्गस्य अप्रमत्तोऽनुपालयन्
+नित्योद्विग्नाः प्रजा यस्य करभारप्रपीडिताः
+तन्मित्रं यत्र विश्वासः स देशो यत्र जीव्यते
+विश्वासादुषिता पूर्वं नेदानीं विश्वसाम्यहम्
+निश्चितश्चार्थशास्त्रज्ञैरविश्वासः सुखोदयः
+न कृतस्य न कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+नास्ति वैरमुपक्रान्तं सान्त्वितोऽस्मीति नाश्वसेत्
+न तद्वर्षशतैः शक्यं व्यपोहितुमरिंदम
+पिता माता गुरुर्गोप्ता वह्निर्वैश्रवणो यमः
+कस्मात्त्वपचितिं यान्ति बान्धवा बान्धवे हते
+दुष्टं पन्थानमाश्रित्य यो मोहादभिपद्यते
+रसज्ञः सर्वदुःखस्य यथात्मनि तथा परे
+वैरमन्तिकमासज्य यः प्रीतिं कर्तुमिच्छति
+भार्या देशोऽथ मित्राणि पुत्रसंबन्धिबान्धवाः
+दुःखं सुखेन सततं जनाद्विपरिवर्तते
+कृतमेतदनाहार्यं तव पुत्रेण पार्थिव
+आहारं कुरुते नित्यं सोऽमृतत्वाय कल्पते
+जह्यात्तं सत्त्ववान्वासं संमानितविमानितः
+कामं विश्वासयेदन्यान्परेषां तु न विश्वसेत्
+गुरुर्धर्मोपदेशेन गोप्ता च परिपालनात्
+ये वैरिणः श्रद्दधते सत्ये सत्येतरेऽपि वा
+वधबन्धभयादेके मोक्षतन्त्रमुपागताः
+सर्वस्य दयिताः प्राणाः सर्वस्य दयिताः सुताः
+कस्माद्देवासुराः पूर्वमन्योन्यमभिजघ्निरे
+मृन्मयस्येव भग्नस्य तस्य संधिर्न विद्यते
+उषितास्मि तवागारे दीर्घकालमहिंसिता
+यदि कालः प्रमाणं ते कस्माद्धर्मोऽस्ति कर्तृषु
+स्मृत्वा स्मृत्वा हि ते पुत्रं नवं वैरं भविष्यति
+अनन्तरं त्वया चाहं बन्धनीया महीपते
+कुराज्य�� निर्वृतिर्नास्ति कुदेशे न प्रजीव्यते
+अपकृत्य परेषां हि विश्वासाद्दुःखमश्नुते
+प्रकाशं वाप्रकाशं वा बुद्ध्वा देशबलादिकम्
+कुभार्यां च कुपुत्रं च कुराजानं कुसौहृदम्
+स्त्रीकृतं वास्तुजं वाग्जं ससपत्नापराधजम्
+दुःखं चानिष्टसंवासो दुःखमिष्टवियोगजम्
+स च हेतुरतिक्रान्तो यदर्थमहमावसम्
+दत्त्वाभयं यः स्म राजा प्रमाणं कुरुते सदा
+भ्राता शत्रुः क्लिन्नपाणिर्वयस्य; आत्मा ह्येकः सुखदुःखस्य वेत्ता
+एतत्सर्वं गुणवति धर्मनेत्रे महीपतौ
+संभावयति मातेव दीनमभ्यवपद्यते
+गृहस्नेहावबद्धानां नराणामल्पमेधसाम्
+यस्तु वर्षमविज्ञाय क्षेत्रं कृषति मानवः
+वैराग्निः शाम्यते राजन्नौर्वाग्निरिव सागरे
+यश्च तिक्तं कषायं वाप्यास्वादविधुरं हितम्
+नैवापकारे कस्मिंश्चिदहं त्वयि तथा भवान्
+एकान्ततो न विश्वासः कार्यो विश्वासघातकः
+हृदयं तत्र जानाति कर्तुश्चैव कृतस्य च
+सदा न विश्वसेद्राजन्पापं कृत्वेह कस्यचित्
+यत्र नास्ति बलात्कारः स राजा तीव्रशासनः
+स सर्वलोकादुपलभ्य पाप;मधर्मबुद्धिर्निरयं प्रयाति
+पुत्रपौत्रे विनष्टे तु परलोकं निगच्छति
+विश्वासाद्बध्यते बालस्तस्माच्छ्रेयो ह्यदर्शनम्
+इष्टेषु विसृजत्यर्थान्कुबेर इव कामदः
+तथा त्वया प्रहर्तव्यं मयि तत्त्वं च मे शृणु
+स सुखं मोदते भूप इह लोके परत्र च
+हीनं पुरुषकारेण सस्यं नैवाप्नुते पुनः
+माता पिता बान्धवानां वरिष्ठौ; भार्या जरा बीजमात्रं तु पुत्रः
+सकृत्कृतापराधस्य तत्रैव परिलम्बतः
+तस्मात्संशयितेऽप्यर्थे कार्य एव पराक्रमः
+पूर्वं संमानना यत्र पश्चाच्चैव विमानना
+सर्वत्र रमते प्राज्ञः सर्वत्र च विरोचते
+स्वयं समुपजानन्हि पौरजानपदक्रियाः
+यस्येह व्रणिनौ पादौ पद्भ्यां च परिसर्पति
+कुमित्रे नास्ति विश्वासः कुभार्यायां कुतो रतिः
+तस्य वायुरुजात्यर्थं नेत्रयोर्भवति ध्रुवम्
+अथैनं प्रतिपिंषन्ति पूर्णं घटमिवाश्मनि
+प्रजा यस्य विवर्धन्ते सरसीव महोत्पलम्
+शाम्यत्यदग्ध्वा नृपते विना ह्येकतरक्षयात्
+अन्यत्र वस्तुं गच्छेद्वा वसेद्वा नित्यमानितः
+बलिना विग्रहो राजन्न कथंचित्प्रशस्यते
+इत्येवमवसीदन्ति नरा बुद्धिविपर्यये
+तस्मिन्मिथ्याप्रणीते हि तिर्यग्गच्छति मानवः
+कुसंबन्धं कुदेशं च दूरतः परिवर्जयेत्
+अहं हि पुत्रशोकेन कृतपापा तवात्मजे
+पिता हि राजा राष्ट्रस्य प्रजानां योऽनुकम्पकः
+अनर्थैर्विप्रलुप्यन्ते स गच्छति पराभवम्
+न तस्य भ्रश्यते राज्यं गुणधर्मानुपालनात्
+कुस्त्री खादति मांसानि माघमा सेगवामिव
+स सर्वसुखकृज्ज्ञेयः प्रजा धर्मेण पालयन्
+सर्वेषां कृतवैराणामविश्वासः सुखावहः
+तव पुत्रो ममापत्यं हतवान्हिंसितो मया
+अन्योन्यकृतवैराणां न संधिरुपपद्यते
+तस्मादन्यत्र यास्यामि वस्तुं नाहमिहोत्सहे
+न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्तेऽपि न विश्वसेत्
+न हि वैराणि शाम्यन्ति कुलेष्वा दशमाद्युगात्
+वैरबन्धकृतं दुःखं हिंसाजं स्त्रीकृतं तथा
+दत्त्वाभयं यः स्वयमेव राजा; न तत्प्रमाणं कुरुते यथावत्
+उशनाश्चाथ गाथे द्वे प्रह्रादायाब्रवीत्पुरा
+दहत्यग्निरिवानिष्टान्यमयन्भवते यमः
+मरणोत्पातजं दुःखमाहुर्धर्मविदो जनाः
+कर्म चात्महितं कार्यं तीक्ष्णं वा यदि वा मृदु
+न विभीषयते कंचिद्भीषितो न बिभेति च
+यत्कृतं ते मया राजंस्त्वया च मम यत्कृतम्
+पथ्यं भुक्त्वा नरो लोभाद्योऽन्यदश्नाति भोजनम्
+छन्नं संतिष्ठते वैरं गूढोऽग्निरिव दारुषु
+नित्यं बुद्धिमतो ह्यर्थः स्वल्पकोऽपि विवर्धते
+अवमानः कुसंबन्धे भवत्यर्थविपर्यये
+साम्ना ते विनिगृह्यन्ते गजा इव करेणुभिः
+सान्त्वे प्रयुक्ते नृपते कृतवैरे न विश्वसेत्
+उपगुह्य हि वैराणि सान्त्वयन्ति नराधिपाः
+मित्राणि सहजान्याहुर्वर्तयन्तीह यैर्बुधाः
+दुःखादुद्विजते सर्वः सर्वस्य सुखमीप्सितम्
+क्षिप्रं प्रबध्यते मूढो न हि वैरं प्रशाम्यति
+यस्तु रञ्जयते राजा पौरजानपदान्गुणैः
+अन्यत्र वस्तुं गच्छेद्वा वसेद्वा नित्यमानितः
+वधबन्धभयादेके मोक्षतन्त्रमुपागताः
+ते श्रद्दधाना वध्यन्ते मधु शुष्कतृणैर्यथा
+सान्त्वे प्रयुक्ते नृपते कृतवैरे न विश्वसेत्
+स्वयं समुपजानन्हि पौरजानपदक्रियाः
+प्रजा यस्य विवर्धन्ते सरसीव महोत्पलम्
+यस्तु शोचति दुःखार्तः स कथं वक्तुमुत्सहेत्
+नैवापकारे कस्मिंश्चिदहं त्वयि तथा भवान्
+अपकृत्य परेषां हि विश्वासाद्दुःखमश्नुते
+न तद्वर्षशतैः शक्यं व्यपोहितुमरिंदम
+तव पुत्रो ममापत्यं हतवान्हिंसितो मया
+न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्तेऽपि न विश्वसेत्
+क्षण्येते तस्य तौ पादौ सुगुप्तमभिधावतः
+न हि वैराग्निरुद्भूतः कर्म वाप्यपराधजम्
+तरसा ये न शक्यन्ते शस्त्रैः सुनिशितैरपि
+चेतो भवत्यविश्वस्तं पूर्वं त्रासयते बलात्
+कृतमेतदनाहार्यं तव पुत्रेण पार्थिव
+आख्यातारश्च विद्यन्ते कुले चेद्विद्यते पुमान्
+दहत्यग्निरिवानिष्टान्यमयन्भवते यमः
+उत्पतेत्सरुजाद्देशाद्व्याधिदुर्भिक्षपीडितात्
+भिषजो भेषजं कर्तुं कस्मादिच्छन्ति रोगिणे
+कृतवैरे न विश्वासः कार्यस्त्विह सुहृद्यपि
+स सुखं मोदते भूप इह लोके परत्र च
+कस्माद्देवासुराः पूर्वमन्योन्यमभिजघ्निरे
+तथा त्वया प्रहर्तव्यं मयि तत्त्वं च मे शृणु
+नेत्राभ्यां सरुजाभ्यां यः प्रतिवातमुदीक्षते
+नैव शान्तिर्न विश्वासः कर्म त्रासयते बलात्
+साम्ना ते विनिगृह्यन्ते गजा इव करेणुभिः
+दत्त्वाभयं यः स्म राजा प्रमाणं कुरुते सदा
+यो दुःखं नाभिजानाति स जल्पति महाजने
+पुत्रपौत्रे विनष्टे तु परलोकं निगच्छति
+न रक्षति प्रजाः सम्यग्यः स पार्थिवतस्करः
+दुष्टं पन्थानमाश्रित्य यो मोहादभिपद्यते
+अनन्तरं त्वया चाहं बन्धनीया महीपते
+छन्नं संतिष्ठते वैरं गूढोऽग्निरिव दारुषु
+पिता माता गुरुर्गोप्ता वह्निर्वैश्रवणो यमः
+अहं हि पुत्रशोकेन कृतपापा तवात्मजे
+गृहं क्षेत्राणि मित्राणि स्वदेश इति चापरे
+विश्वासाद्बध्यते बालस्तस्माच्छ्रेयो ह्यदर्शनम्
+पथ्यं भुक्त्वा नरो लोभाद्योऽन्यदश्नाति भोजनम्
+कर्म चात्महितं कार्यं तीक्ष्णं वा यदि वा मृदु
+पूर्वं संमानना यत्र पश्चाच्चैव विमानना
+दुःखादुद्विजते सर्वः सर्वस्य सुखमीप्सितम्
+स्त्रीकृतं वास्तुजं वाग्जं ससपत्नापराधजम्
+बलिना विगृहीतस्य कुतो राज्यं कुतः सुखम्
+तदिदं वैरमुत्पन्नं सुखमास्स्व व्रजाम्यहम्
+वैरबन्धकृतं दुःखं हिंसाजं स्त्रीकृतं तथा
+आवयोः कृतमन्योन्यं तत्र संधिर्न विद्यते
+अधर्मज्ञस्य विलयं प्रजा गच्छन्त्यनिग्रहात्
+हीनं पुरुषकारेण सस्यं नैवाप्नुते पुनः
+उदात्तानां कर्म तन्त्रं दैवं क्लीबा उपासते
+प्रलापः क्रियते कस्मात्सुमहाञ्शोकमूर्छितैः
+सप्त राज्ञो गुणानेतान्मनुराह प्रजापतिः
+वैरमन्तिकमासज्य यः प्रीतिं कर्तुमिच्छति
+दुःखं सुखेन सततं जनाद्विपरिवर्तते
+दत्त्वाभयं यः स्वयमेव राजा; न तत्प्रमाणं कुरुते यथावत्
+तन्मित्रं यत्र विश्वासः स देशो यत्र जीव्यते
+सर्वस्य दयिताः प्राणाः सर्वस्य दयिताः सुताः
+एतान्युपचितान्याहुः सर्वत्र लभते पुमा��्
+न कृतस्य न कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+अन्योन्यकृतवैराणां न संधिरुपपद्यते
+माता पिता बान्धवानां वरिष्ठौ; भार्या जरा बीजमात्रं तु पुत्रः
+न तद्बुधाः प्रशंसन्ति श्रेयस्तत्रापसर्पणम्
+रसज्ञः सर्वदुःखस्य यथात्मनि तथा परे
+इत्येवमवसीदन्ति नरा बुद्धिविपर्यये
+इष्टेषु विसृजत्यर्थान्कुबेर इव कामदः
+वैराग्निः शाम्यते राजन्नौर्वाग्निरिव सागरे
+न हि वैराणि शाम्यन्ति कुलेष्वा दशमाद्युगात्
+यस्येह व्रणिनौ पादौ पद्भ्यां च परिसर्पति
+कस्मात्त्वपचितिं यान्ति बान्धवा बान्धवे हते
+न वित्तेन न पारुष्यैर्न सान्त्वेन न च श्रुतैः
+तस्मिन्मिथ्याप्रणीते हि तिर्यग्गच्छति मानवः
+नास्ति वैरमुपक्रान्तं सान्त्वितोऽस्मीति नाश्वसेत्
+आहारं कुरुते नित्यं सोऽमृतत्वाय कल्पते
+परिणाममविज्ञाय तदन्तं तस्य जीवितम्
+सर्वत्र रमते प्राज्ञः सर्वत्र च विरोचते
+उषितास्मि तवागारे दीर्घकालमहिंसिता
+प्रकाशं वाप्रकाशं वा बुद्ध्वा देशबलादिकम्
+शाम्यत्यदग्ध्वा नृपते विना ह्येकतरक्षयात्
+मृन्मयस्येव भग्नस्य तस्य संधिर्न विद्यते
+सत्कृतस्यार्थमानाभ्यां स्यात्तु पूर्वापकारिणः
+पिता हि राजा राष्ट्रस्य प्रजानां योऽनुकम्पकः
+सदा न विश्वसेद्राजन्पापं कृत्वेह कस्यचित्
+बलिषड्भागमुद्धृत्य बलिं तमुपयोजयेत्
+मित्राणि सहजान्याहुर्वर्तयन्तीह यैर्बुधाः
+कामं विश्वासयेदन्यान्परेषां तु न विश्वसेत्
+न चैव ह्यभिसंबन्धो दरिद्रं यो बुभूषति
+हृदयं तत्र जानाति कर्तुश्चैव कृतस्य च
+कुराज्ये निर्वृतिर्नास्ति कुदेशे न प्रजीव्यते
+उशनाश्चाथ गाथे द्वे प्रह्रादायाब्रवीत्पुरा
+तस्मादन्यत्र यास्यामि वस्तुं नाहमिहोत्सहे
+निवेशनं च कुप्यं च क्षेत्रं भार्या सुहृज्जनः
+स च हेतुरतिक्रान्तो यदर्थमहमावसम्
+यत्र नास्ति बलात्कारः स राजा तीव्रशासनः
+यदि कालः प्रमाणं ते न वैरं कस्यचिद्भवेत्
+कुसंबन्धं कुदेशं च दूरतः परिवर्जयेत्
+संभावयति मातेव दीनमभ्यवपद्यते
+ग्रस्यतेऽकर्मशीलस्तु सदानर्थैरकिंचनः
+नित्योद्विग्नाः प्रजा यस्य करभारप्रपीडिताः
+अथैनं प्रतिपिंषन्ति पूर्णं घटमिवाश्मनि
+अनर्थैर्विप्रलुप्यन्ते स गच्छति पराभवम्
+न विभीषयते कंचिद्भीषितो न बिभेति च
+स्मृत्वा स्मृत्वा हि ते पुत्रं नवं वैरं भविष्यति
+अवमानः कुसंबन्धे भवत्यर्थविपर्यये
+जह्यात्तं सत्त्ववान्वासं संमानितविमानितः
+यश्च तिक्तं कषायं वाप्यास्वादविधुरं हितम्
+दैवं पुरुषकारश्च स्थितावन्योन्यसंश्रयात्
+सर्वस्वमपि संत्यज्य कार्यमात्महितं नरैः
+यत्कृतं ते मया राजंस्त्वया च मम यत्कृतम्
+यस्तु वर्षमविज्ञाय क्षेत्रं कृषति मानवः
+सकृत्कृतापराधस्य तत्रैव परिलम्बतः
+मरणोत्पातजं दुःखमाहुर्धर्मविदो जनाः
+न तस्य भ्रश्यते राज्यं गुणधर्मानुपालनात्
+नित्यं बुद्धिमतो ह्यर्थः स्वल्पकोऽपि विवर्धते
+यदि कालेन निर्याणं सुखदुःखे भवाभवौ
+बलिना विग्रहो राजन्न कथंचित्प्रशस्यते
+विद्या शौर्यं च दाक्ष्यं च बलं धैर्यं च पञ्चमम्
+तस्य वायुरुजात्यर्थं नेत्रयोर्भवति ध्रुवम्
+स सर्वयज्ञफलभाग्राजा लोके महीयते
+कुमित्रे नास्ति विश्वासः कुभार्यायां कुतो रतिः
+कुमित्रे संगतं नास्ति नित्यमस्थिरसौहृदे
+यदि कालः प्रमाणं ते कस्माद्धर्मोऽस्ति कर्तृषु
+सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृतिः
+दुःखं जरा ब्रह्मदत्त दुःखमर्थविपर्ययः
+ये वैरिणः श्रद्दधते सत्ये सत्येतरेऽपि वा
+गुरुर्धर्मोपदेशेन गोप्ता च परिपालनात्
+तृतीयो नास्ति संयोगो वधबन्धादृते क्षमः
+भ्राता शत्रुः क्लिन्नपाणिर्वयस्य; आत्मा ह्येकः सुखदुःखस्य वेत्ता
+पूजितस्यार्थमानाभ्यां जन्तोः पूर्वापकारिणः
+यदि कालेन पच्यन्ते भेषजैः किं प्रयोजनम्
+सर्वेषां कृतवैराणामविश्वासः सुखावहः
+अन्योन्यं कृतवैराणां पुत्रपौत्रं निगच्छति
+राजा मूलं त्रिवर्गस्य अप्रमत्तोऽनुपालयन्
+तस्मात्संशयितेऽप्यर्थे कार्य एव पराक्रमः
+भक्षार्थं क्रीडनार्थं वा नरा वाञ्छन्ति पक्षिणः
+कुभार्यां च कुपुत्रं च कुराजानं कुसौहृदम्
+वैरं पञ्चसमुत्थानं तच्च बुध्यन्ति पण्डिताः
+दुःखं चानिष्टसंवासो दुःखमिष्टवियोगजम्
+गृहस्नेहावबद्धानां नराणामल्पमेधसाम्
+विश्वासादुषिता पूर्वं नेदानीं विश्वसाम्यहम्
+आत्मनो बलमज्ञात्वा तदन्तं तस्य जीवितम्
+न दुःखं परदुःखे वै केचिदाहुरबुद्धयः
+एकान्ततो न विश्वासः कार्यो विश्वासघातकः
+भार्या देशोऽथ मित्राणि पुत्रसंबन्धिबान्धवाः
+कुस्त्री खादति मांसानि माघमा सेगवामिव
+एतत्सर्वं गुणवति धर्मनेत्रे महीपतौ
+स सर्वसुखकृज्ज्ञेयः प्रजा धर्मेण पालयन्
+दाक्ष्येण कुरुते कर्म संयमात्��्रतितिष्ठति
+निश्चितश्चार्थशास्त्रज्ञैरविश्वासः सुखोदयः
+स सर्वलोकादुपलभ्य पाप;मधर्मबुद्धिर्निरयं प्रयाति
+उपगुह्य हि वैराणि सान्त्वयन्ति नराधिपाः
+तत्र दाता निहन्तव्यः क्षत्रियेण विशेषतः
+यत्र नास्ति बलात्कारः स राजा तीव्रशासनः
+आत्मनो बलमज्ञात्वा तदन्तं तस्य जीवितम्
+नैव शान्तिर्न विश्वासः कर्म त्रासयते बलात्
+भ्राता शत्रुः क्लिन्नपाणिर्वयस्य; आत्मा ह्येकः सुखदुःखस्य वेत्ता
+न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्तेऽपि न विश्वसेत्
+तस्मिन्मिथ्याप्रणीते हि तिर्यग्गच्छति मानवः
+सर्वस्य दयिताः प्राणाः सर्वस्य दयिताः सुताः
+पूर्वं संमानना यत्र पश्चाच्चैव विमानना
+दुःखं चानिष्टसंवासो दुःखमिष्टवियोगजम्
+दुःखं सुखेन सततं जनाद्विपरिवर्तते
+कस्माद्देवासुराः पूर्वमन्योन्यमभिजघ्निरे
+सदा न विश्वसेद्राजन्पापं कृत्वेह कस्यचित्
+नास्ति वैरमुपक्रान्तं सान्त्वितोऽस्मीति नाश्वसेत्
+आख्यातारश्च विद्यन्ते कुले चेद्विद्यते पुमान्
+यस्तु वर्षमविज्ञाय क्षेत्रं कृषति मानवः
+यस्येह व्रणिनौ पादौ पद्भ्यां च परिसर्पति
+कामं विश्वासयेदन्यान्परेषां तु न विश्वसेत्
+अथैनं प्रतिपिंषन्ति पूर्णं घटमिवाश्मनि
+अधर्मज्ञस्य विलयं प्रजा गच्छन्त्यनिग्रहात्
+न दुःखं परदुःखे वै केचिदाहुरबुद्धयः
+इत्येवमवसीदन्ति नरा बुद्धिविपर्यये
+यदि कालः प्रमाणं ते कस्माद्धर्मोऽस्ति कर्तृषु
+बलिना विग्रहो राजन्न कथंचित्प्रशस्यते
+नैवापकारे कस्मिंश्चिदहं त्वयि तथा भवान्
+कृतमेतदनाहार्यं तव पुत्रेण पार्थिव
+निश्चितश्चार्थशास्त्रज्ञैरविश्वासः सुखोदयः
+वैरबन्धकृतं दुःखं हिंसाजं स्त्रीकृतं तथा
+स्वयं समुपजानन्हि पौरजानपदक्रियाः
+मित्राणि सहजान्याहुर्वर्तयन्तीह यैर्बुधाः
+गृहस्नेहावबद्धानां नराणामल्पमेधसाम्
+अपकृत्य परेषां हि विश्वासाद्दुःखमश्नुते
+शाम्यत्यदग्ध्वा नृपते विना ह्येकतरक्षयात्
+उत्पतेत्सरुजाद्देशाद्व्याधिदुर्भिक्षपीडितात्
+अनर्थैर्विप्रलुप्यन्ते स गच्छति पराभवम्
+सर्वत्र रमते प्राज्ञः सर्वत्र च विरोचते
+दत्त्वाभयं यः स्म राजा प्रमाणं कुरुते सदा
+सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृतिः
+ये वैरिणः श्रद्दधते सत्ये सत्येतरेऽपि वा
+पुत्रपौत्रे विनष्टे तु परलोकं निगच्छति
+अनन्तरं त्वया चाहं बन्धनीया महीपते
+कर्म चात्महितं कार्यं तीक्ष्णं वा यदि वा मृदु
+वैरमन्तिकमासज्य यः प्रीतिं कर्तुमिच्छति
+राजा मूलं त्रिवर्गस्य अप्रमत्तोऽनुपालयन्
+प्रकाशं वाप्रकाशं वा बुद्ध्वा देशबलादिकम्
+उषितास्मि तवागारे दीर्घकालमहिंसिता
+चेतो भवत्यविश्वस्तं पूर्वं त्रासयते बलात्
+नित्यं बुद्धिमतो ह्यर्थः स्वल्पकोऽपि विवर्धते
+तव पुत्रो ममापत्यं हतवान्हिंसितो मया
+उशनाश्चाथ गाथे द्वे प्रह्रादायाब्रवीत्पुरा
+एतान्युपचितान्याहुः सर्वत्र लभते पुमान्
+क्षण्येते तस्य तौ पादौ सुगुप्तमभिधावतः
+स सर्वलोकादुपलभ्य पाप;मधर्मबुद्धिर्निरयं प्रयाति
+वैरं पञ्चसमुत्थानं तच्च बुध्यन्ति पण्डिताः
+कुस्त्री खादति मांसानि माघमा सेगवामिव
+विद्या शौर्यं च दाक्ष्यं च बलं धैर्यं च पञ्चमम्
+तथा त्वया प्रहर्तव्यं मयि तत्त्वं च मे शृणु
+छन्नं संतिष्ठते वैरं गूढोऽग्निरिव दारुषु
+अवमानः कुसंबन्धे भवत्यर्थविपर्यये
+मृन्मयस्येव भग्नस्य तस्य संधिर्न विद्यते
+बलिषड्भागमुद्धृत्य बलिं तमुपयोजयेत्
+भक्षार्थं क्रीडनार्थं वा नरा वाञ्छन्ति पक्षिणः
+गुरुर्धर्मोपदेशेन गोप्ता च परिपालनात्
+माता पिता बान्धवानां वरिष्ठौ; भार्या जरा बीजमात्रं तु पुत्रः
+स्त्रीकृतं वास्तुजं वाग्जं ससपत्नापराधजम्
+अन्यत्र वस्तुं गच्छेद्वा वसेद्वा नित्यमानितः
+उदात्तानां कर्म तन्त्रं दैवं क्लीबा उपासते
+सर्वस्वमपि संत्यज्य कार्यमात्महितं नरैः
+न तद्बुधाः प्रशंसन्ति श्रेयस्तत्रापसर्पणम्
+तस्मात्संशयितेऽप्यर्थे कार्य एव पराक्रमः
+एकान्ततो न विश्वासः कार्यो विश्वासघातकः
+कुमित्रे नास्ति विश्वासः कुभार्यायां कुतो रतिः
+दाक्ष्येण कुरुते कर्म संयमात्प्रतितिष्ठति
+भार्या देशोऽथ मित्राणि पुत्रसंबन्धिबान्धवाः
+वैराग्निः शाम्यते राजन्नौर्वाग्निरिव सागरे
+आहारं कुरुते नित्यं सोऽमृतत्वाय कल्पते
+सत्कृतस्यार्थमानाभ्यां स्यात्तु पूर्वापकारिणः
+सकृत्कृतापराधस्य तत्रैव परिलम्बतः
+तदिदं वैरमुत्पन्नं सुखमास्स्व व्रजाम्यहम्
+तस्मादन्यत्र यास्यामि वस्तुं नाहमिहोत्सहे
+न वित्तेन न पारुष्यैर्न सान्त्वेन न च श्रुतैः
+क्षिप्रं प्रबध्यते मूढो न हि वैरं प्रशाम्यति
+हीनं पुरुषकारेण सस्यं नैवाप्नुते पुनः
+स्मृत्वा स्मृत्व��� हि ते पुत्रं नवं वैरं भविष्यति
+इष्टेषु विसृजत्यर्थान्कुबेर इव कामदः
+प्रजा यस्य विवर्धन्ते सरसीव महोत्पलम्
+तरसा ये न शक्यन्ते शस्त्रैः सुनिशितैरपि
+कुभार्यां च कुपुत्रं च कुराजानं कुसौहृदम्
+बलिना विगृहीतस्य कुतो राज्यं कुतः सुखम्
+पिता माता गुरुर्गोप्ता वह्निर्वैश्रवणो यमः
+प्रलापः क्रियते कस्मात्सुमहाञ्शोकमूर्छितैः
+जह्यात्तं सत्त्ववान्वासं संमानितविमानितः
+न कृतस्य न कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+भिषजो भेषजं कर्तुं कस्मादिच्छन्ति रोगिणे
+तत्र दाता निहन्तव्यः क्षत्रियेण विशेषतः
+अन्योन्यं कृतवैराणां पुत्रपौत्रं निगच्छति
+न तस्य भ्रश्यते राज्यं गुणधर्मानुपालनात्
+कुमित्रे संगतं नास्ति नित्यमस्थिरसौहृदे
+यो दुःखं नाभिजानाति स जल्पति महाजने
+स सर्वयज्ञफलभाग्राजा लोके महीयते
+उपगुह्य हि वैराणि सान्त्वयन्ति नराधिपाः
+दुःखं जरा ब्रह्मदत्त दुःखमर्थविपर्ययः
+कृतवैरे न विश्वासः कार्यस्त्विह सुहृद्यपि
+यश्च तिक्तं कषायं वाप्यास्वादविधुरं हितम्
+न हि वैराग्निरुद्भूतः कर्म वाप्यपराधजम्
+मरणोत्पातजं दुःखमाहुर्धर्मविदो जनाः
+स सर्वसुखकृज्ज्ञेयः प्रजा धर्मेण पालयन्
+स च हेतुरतिक्रान्तो यदर्थमहमावसम्
+स सुखं मोदते भूप इह लोके परत्र च
+हृदयं तत्र जानाति कर्तुश्चैव कृतस्य च
+कस्मात्त्वपचितिं यान्ति बान्धवा बान्धवे हते
+निवेशनं च कुप्यं च क्षेत्रं भार्या सुहृज्जनः
+दहत्यग्निरिवानिष्टान्यमयन्भवते यमः
+न हि वैराणि शाम्यन्ति कुलेष्वा दशमाद्युगात्
+विश्वासाद्बध्यते बालस्तस्माच्छ्रेयो ह्यदर्शनम्
+एतत्सर्वं गुणवति धर्मनेत्रे महीपतौ
+यस्तु शोचति दुःखार्तः स कथं वक्तुमुत्सहेत्
+ते श्रद्दधाना वध्यन्ते मधु शुष्कतृणैर्यथा
+न चैव ह्यभिसंबन्धो दरिद्रं यो बुभूषति
+अहं हि पुत्रशोकेन कृतपापा तवात्मजे
+यदि कालेन निर्याणं सुखदुःखे भवाभवौ
+तस्य वायुरुजात्यर्थं नेत्रयोर्भवति ध्रुवम्
+संभावयति मातेव दीनमभ्यवपद्यते
+न विभीषयते कंचिद्भीषितो न बिभेति च
+कुराज्ये निर्वृतिर्नास्ति कुदेशे न प्रजीव्यते
+पथ्यं भुक्त्वा नरो लोभाद्योऽन्यदश्नाति भोजनम्
+साम्ना ते विनिगृह्यन्ते गजा इव करेणुभिः
+सान्त्वे प्रयुक्ते नृपते कृतवैरे न विश्वसेत्
+दुष्टं पन्थानमाश्रित्य यो मोहादभिपद्यते
+गृहं क्षेत्राणि मित्राणि स्वदेश इति चापरे
+नेत्राभ्यां सरुजाभ्यां यः प्रतिवातमुदीक्षते
+यत्कृतं ते मया राजंस्त्वया च मम यत्कृतम्
+न रक्षति प्रजाः सम्यग्यः स पार्थिवतस्करः
+कुसंबन्धं कुदेशं च दूरतः परिवर्जयेत्
+रसज्ञः सर्वदुःखस्य यथात्मनि तथा परे
+विश्वासादुषिता पूर्वं नेदानीं विश्वसाम्यहम्
+पिता हि राजा राष्ट्रस्य प्रजानां योऽनुकम्पकः
+सर्वेषां कृतवैराणामविश्वासः सुखावहः
+दुःखादुद्विजते सर्वः सर्वस्य सुखमीप्सितम्
+सप्त राज्ञो गुणानेतान्मनुराह प्रजापतिः
+यदि कालः प्रमाणं ते न वैरं कस्यचिद्भवेत्
+यदि कालेन पच्यन्ते भेषजैः किं प्रयोजनम्
+अन्योन्यकृतवैराणां न संधिरुपपद्यते
+यस्तु रञ्जयते राजा पौरजानपदान्गुणैः
+दैवं पुरुषकारश्च स्थितावन्योन्यसंश्रयात्
+तृतीयो नास्ति संयोगो वधबन्धादृते क्षमः
+आवयोः कृतमन्योन्यं तत्र संधिर्न विद्यते
+नित्योद्विग्नाः प्रजा यस्य करभारप्रपीडिताः
+तन्मित्रं यत्र विश्वासः स देशो यत्र जीव्यते
+ग्रस्यतेऽकर्मशीलस्तु सदानर्थैरकिंचनः
+वधबन्धभयादेके मोक्षतन्त्रमुपागताः
+न तद्वर्षशतैः शक्यं व्यपोहितुमरिंदम
+पूजितस्यार्थमानाभ्यां जन्तोः पूर्वापकारिणः
+परिणाममविज्ञाय तदन्तं तस्य जीवितम्
+दत्त्वाभयं यः स्वयमेव राजा; न तत्प्रमाणं कुरुते यथावत्
+हीनं पुरुषकारेण सस्यं नैवाप्नुते पुनः
+न हि वैराग्निरुद्भूतः कर्म वाप्यपराधजम्
+गृहं क्षेत्राणि मित्राणि स्वदेश इति चापरे
+नित्यं बुद्धिमतो ह्यर्थः स्वल्पकोऽपि विवर्धते
+गृहस्नेहावबद्धानां नराणामल्पमेधसाम्
+उशनाश्चाथ गाथे द्वे प्रह्रादायाब्रवीत्पुरा
+राजा मूलं त्रिवर्गस्य अप्रमत्तोऽनुपालयन्
+तदिदं वैरमुत्पन्नं सुखमास्स्व व्रजाम्यहम्
+न विभीषयते कंचिद्भीषितो न बिभेति च
+दहत्यग्निरिवानिष्टान्यमयन्भवते यमः
+दाक्ष्येण कुरुते कर्म संयमात्प्रतितिष्ठति
+उषितास्मि तवागारे दीर्घकालमहिंसिता
+पिता हि राजा राष्ट्रस्य प्रजानां योऽनुकम्पकः
+न तस्य भ्रश्यते राज्यं गुणधर्मानुपालनात्
+स्मृत्वा स्मृत्वा हि ते पुत्रं नवं वैरं भविष्यति
+मित्राणि सहजान्याहुर्वर्तयन्तीह यैर्बुधाः
+सदा न विश्वसेद्राजन्पापं कृत्वेह कस्यचित्
+प्रकाशं वाप्रकाशं वा बुद्ध्वा देशबलादिकम्
+यस्तु वर्षमविज्ञाय क्षेत्रं कृषति मानवः
+मृ���्मयस्येव भग्नस्य तस्य संधिर्न विद्यते
+तस्य वायुरुजात्यर्थं नेत्रयोर्भवति ध्रुवम्
+बलिना विग्रहो राजन्न कथंचित्प्रशस्यते
+वैरं पञ्चसमुत्थानं तच्च बुध्यन्ति पण्डिताः
+स सर्वलोकादुपलभ्य पाप;मधर्मबुद्धिर्निरयं प्रयाति
+भक्षार्थं क्रीडनार्थं वा नरा वाञ्छन्ति पक्षिणः
+तत्र दाता निहन्तव्यः क्षत्रियेण विशेषतः
+अन्योन्यं कृतवैराणां पुत्रपौत्रं निगच्छति
+साम्ना ते विनिगृह्यन्ते गजा इव करेणुभिः
+वैरबन्धकृतं दुःखं हिंसाजं स्त्रीकृतं तथा
+तन्मित्रं यत्र विश्वासः स देशो यत्र जीव्यते
+आवयोः कृतमन्योन्यं तत्र संधिर्न विद्यते
+न कृतस्य न कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+दत्त्वाभयं यः स्म राजा प्रमाणं कुरुते सदा
+चेतो भवत्यविश्वस्तं पूर्वं त्रासयते बलात्
+अन्यत्र वस्तुं गच्छेद्वा वसेद्वा नित्यमानितः
+यदि कालः प्रमाणं ते न वैरं कस्यचिद्भवेत्
+प्रलापः क्रियते कस्मात्सुमहाञ्शोकमूर्छितैः
+पथ्यं भुक्त्वा नरो लोभाद्योऽन्यदश्नाति भोजनम्
+न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्तेऽपि न विश्वसेत्
+यस्तु रञ्जयते राजा पौरजानपदान्गुणैः
+कस्मात्त्वपचितिं यान्ति बान्धवा बान्धवे हते
+स सर्वयज्ञफलभाग्राजा लोके महीयते
+दैवं पुरुषकारश्च स्थितावन्योन्यसंश्रयात्
+विश्वासादुषिता पूर्वं नेदानीं विश्वसाम्यहम्
+तव पुत्रो ममापत्यं हतवान्हिंसितो मया
+यत्र नास्ति बलात्कारः स राजा तीव्रशासनः
+नेत्राभ्यां सरुजाभ्यां यः प्रतिवातमुदीक्षते
+सर्वेषां कृतवैराणामविश्वासः सुखावहः
+यदि कालः प्रमाणं ते कस्माद्धर्मोऽस्ति कर्तृषु
+तस्मात्संशयितेऽप्यर्थे कार्य एव पराक्रमः
+क्षण्येते तस्य तौ पादौ सुगुप्तमभिधावतः
+स सर्वसुखकृज्ज्ञेयः प्रजा धर्मेण पालयन्
+सत्कृतस्यार्थमानाभ्यां स्यात्तु पूर्वापकारिणः
+कर्म चात्महितं कार्यं तीक्ष्णं वा यदि वा मृदु
+यस्तु शोचति दुःखार्तः स कथं वक्तुमुत्सहेत्
+नित्योद्विग्नाः प्रजा यस्य करभारप्रपीडिताः
+सर्वस्वमपि संत्यज्य कार्यमात्महितं नरैः
+यत्कृतं ते मया राजंस्त्वया च मम यत्कृतम्
+कृतवैरे न विश्वासः कार्यस्त्विह सुहृद्यपि
+दत्त्वाभयं यः स्वयमेव राजा; न तत्प्रमाणं कुरुते यथावत्
+अवमानः कुसंबन्धे भवत्यर्थविपर्यये
+वैरमन्तिकमासज्य यः प्रीतिं कर्तुमिच्छति
+अन्योन्यकृतवैराणां न सं��िरुपपद्यते
+कृतमेतदनाहार्यं तव पुत्रेण पार्थिव
+वैराग्निः शाम्यते राजन्नौर्वाग्निरिव सागरे
+भ्राता शत्रुः क्लिन्नपाणिर्वयस्य; आत्मा ह्येकः सुखदुःखस्य वेत्ता
+न तद्वर्षशतैः शक्यं व्यपोहितुमरिंदम
+यश्च तिक्तं कषायं वाप्यास्वादविधुरं हितम्
+क्षिप्रं प्रबध्यते मूढो न हि वैरं प्रशाम्यति
+कस्माद्देवासुराः पूर्वमन्योन्यमभिजघ्निरे
+प्रजा यस्य विवर्धन्ते सरसीव महोत्पलम्
+दुःखं जरा ब्रह्मदत्त दुःखमर्थविपर्ययः
+अनर्थैर्विप्रलुप्यन्ते स गच्छति पराभवम्
+आख्यातारश्च विद्यन्ते कुले चेद्विद्यते पुमान्
+कुस्त्री खादति मांसानि माघमा सेगवामिव
+इष्टेषु विसृजत्यर्थान्कुबेर इव कामदः
+सर्वत्र रमते प्राज्ञः सर्वत्र च विरोचते
+कुमित्रे नास्ति विश्वासः कुभार्यायां कुतो रतिः
+सप्त राज्ञो गुणानेतान्मनुराह प्रजापतिः
+परिणाममविज्ञाय तदन्तं तस्य जीवितम्
+यस्येह व्रणिनौ पादौ पद्भ्यां च परिसर्पति
+न वित्तेन न पारुष्यैर्न सान्त्वेन न च श्रुतैः
+ते श्रद्दधाना वध्यन्ते मधु शुष्कतृणैर्यथा
+कुराज्ये निर्वृतिर्नास्ति कुदेशे न प्रजीव्यते
+तृतीयो नास्ति संयोगो वधबन्धादृते क्षमः
+न रक्षति प्रजाः सम्यग्यः स पार्थिवतस्करः
+स्त्रीकृतं वास्तुजं वाग्जं ससपत्नापराधजम्
+तस्मिन्मिथ्याप्रणीते हि तिर्यग्गच्छति मानवः
+निश्चितश्चार्थशास्त्रज्ञैरविश्वासः सुखोदयः
+भार्या देशोऽथ मित्राणि पुत्रसंबन्धिबान्धवाः
+उदात्तानां कर्म तन्त्रं दैवं क्लीबा उपासते
+आत्मनो बलमज्ञात्वा तदन्तं तस्य जीवितम्
+दुःखादुद्विजते सर्वः सर्वस्य सुखमीप्सितम्
+गुरुर्धर्मोपदेशेन गोप्ता च परिपालनात्
+सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृतिः
+दुष्टं पन्थानमाश्रित्य यो मोहादभिपद्यते
+अहं हि पुत्रशोकेन कृतपापा तवात्मजे
+उपगुह्य हि वैराणि सान्त्वयन्ति नराधिपाः
+नैव शान्तिर्न विश्वासः कर्म त्रासयते बलात्
+मरणोत्पातजं दुःखमाहुर्धर्मविदो जनाः
+स्वयं समुपजानन्हि पौरजानपदक्रियाः
+ये वैरिणः श्रद्दधते सत्ये सत्येतरेऽपि वा
+सर्वस्य दयिताः प्राणाः सर्वस्य दयिताः सुताः
+न हि वैराणि शाम्यन्ति कुलेष्वा दशमाद्युगात्
+ग्रस्यतेऽकर्मशीलस्तु सदानर्थैरकिंचनः
+निवेशनं च कुप्यं च क्षेत्रं भार्या सुहृज्जनः
+वधबन्धभयादेके मोक्षतन्त्रमुपागताः
+अनन्तरं त्वया चाहं बन्धनीया महीपते
+तरसा ये न शक्यन्ते शस्त्रैः सुनिशितैरपि
+कुभार्यां च कुपुत्रं च कुराजानं कुसौहृदम्
+पूर्वं संमानना यत्र पश्चाच्चैव विमानना
+माता पिता बान्धवानां वरिष्ठौ; भार्या जरा बीजमात्रं तु पुत्रः
+तथा त्वया प्रहर्तव्यं मयि तत्त्वं च मे शृणु
+नैवापकारे कस्मिंश्चिदहं त्वयि तथा भवान्
+पिता माता गुरुर्गोप्ता वह्निर्वैश्रवणो यमः
+स सुखं मोदते भूप इह लोके परत्र च
+आहारं कुरुते नित्यं सोऽमृतत्वाय कल्पते
+कामं विश्वासयेदन्यान्परेषां तु न विश्वसेत्
+रसज्ञः सर्वदुःखस्य यथात्मनि तथा परे
+न दुःखं परदुःखे वै केचिदाहुरबुद्धयः
+दुःखं चानिष्टसंवासो दुःखमिष्टवियोगजम्
+न तद्बुधाः प्रशंसन्ति श्रेयस्तत्रापसर्पणम्
+विश्वासाद्बध्यते बालस्तस्माच्छ्रेयो ह्यदर्शनम्
+हृदयं तत्र जानाति कर्तुश्चैव कृतस्य च
+छन्नं संतिष्ठते वैरं गूढोऽग्निरिव दारुषु
+विद्या शौर्यं च दाक्ष्यं च बलं धैर्यं च पञ्चमम्
+नास्ति वैरमुपक्रान्तं सान्त्वितोऽस्मीति नाश्वसेत्
+कुमित्रे संगतं नास्ति नित्यमस्थिरसौहृदे
+शाम्यत्यदग्ध्वा नृपते विना ह्येकतरक्षयात्
+इत्येवमवसीदन्ति नरा बुद्धिविपर्यये
+संभावयति मातेव दीनमभ्यवपद्यते
+दुःखं सुखेन सततं जनाद्विपरिवर्तते
+तस्मादन्यत्र यास्यामि वस्तुं नाहमिहोत्सहे
+बलिना विगृहीतस्य कुतो राज्यं कुतः सुखम्
+एतान्युपचितान्याहुः सर्वत्र लभते पुमान्
+यदि कालेन पच्यन्ते भेषजैः किं प्रयोजनम्
+अधर्मज्ञस्य विलयं प्रजा गच्छन्त्यनिग्रहात्
+यदि कालेन निर्याणं सुखदुःखे भवाभवौ
+सकृत्कृतापराधस्य तत्रैव परिलम्बतः
+न चैव ह्यभिसंबन्धो दरिद्रं यो बुभूषति
+यो दुःखं नाभिजानाति स जल्पति महाजने
+बलिषड्भागमुद्धृत्य बलिं तमुपयोजयेत्
+भिषजो भेषजं कर्तुं कस्मादिच्छन्ति रोगिणे
+स च हेतुरतिक्रान्तो यदर्थमहमावसम्
+पुत्रपौत्रे विनष्टे तु परलोकं निगच्छति
+अथैनं प्रतिपिंषन्ति पूर्णं घटमिवाश्मनि
+अपकृत्य परेषां हि विश्वासाद्दुःखमश्नुते
+सान्त्वे प्रयुक्ते नृपते कृतवैरे न विश्वसेत्
+कुसंबन्धं कुदेशं च दूरतः परिवर्जयेत्
+एकान्ततो न विश्वासः कार्यो विश्वासघातकः
+एतत्सर्वं गुणवति धर्मनेत्रे महीपतौ
+उत्पतेत्सरुजाद्देशाद्व्याधिदुर्भिक्षपीडितात्
+जह्यात्तं सत्त्ववान्वासं संमानितविमानितः
+पूजितस्यार्थमानाभ्यां जन्तोः पूर्वापकारिणः
+स्त्रीकृतं वास्तुजं वाग्जं ससपत्नापराधजम्
+मरणोत्पातजं दुःखमाहुर्धर्मविदो जनाः
+सर्वस्वमपि संत्यज्य कार्यमात्महितं नरैः
+न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्तेऽपि न विश्वसेत्
+यस्तु वर्षमविज्ञाय क्षेत्रं कृषति मानवः
+संभावयति मातेव दीनमभ्यवपद्यते
+नैव शान्तिर्न विश्वासः कर्म त्रासयते बलात्
+रसज्ञः सर्वदुःखस्य यथात्मनि तथा परे
+सान्त्वे प्रयुक्ते नृपते कृतवैरे न विश्वसेत्
+पिता हि राजा राष्ट्रस्य प्रजानां योऽनुकम्पकः
+न विभीषयते कंचिद्भीषितो न बिभेति च
+अथैनं प्रतिपिंषन्ति पूर्णं घटमिवाश्मनि
+स सर्वयज्ञफलभाग्राजा लोके महीयते
+अपकृत्य परेषां हि विश्वासाद्दुःखमश्नुते
+मृन्मयस्येव भग्नस्य तस्य संधिर्न विद्यते
+स्मृत्वा स्मृत्वा हि ते पुत्रं नवं वैरं भविष्यति
+कर्म चात्महितं कार्यं तीक्ष्णं वा यदि वा मृदु
+विश्वासाद्बध्यते बालस्तस्माच्छ्रेयो ह्यदर्शनम्
+दुःखादुद्विजते सर्वः सर्वस्य सुखमीप्सितम्
+नित्योद्विग्नाः प्रजा यस्य करभारप्रपीडिताः
+तव पुत्रो ममापत्यं हतवान्हिंसितो मया
+वधबन्धभयादेके मोक्षतन्त्रमुपागताः
+सकृत्कृतापराधस्य तत्रैव परिलम्बतः
+कुसंबन्धं कुदेशं च दूरतः परिवर्जयेत्
+नित्यं बुद्धिमतो ह्यर्थः स्वल्पकोऽपि विवर्धते
+भ्राता शत्रुः क्लिन्नपाणिर्वयस्य; आत्मा ह्येकः सुखदुःखस्य वेत्ता
+ये वैरिणः श्रद्दधते सत्ये सत्येतरेऽपि वा
+सा भार्या या प्रियं ब्रूते स पुत्रो यत्र निर्वृतिः
+नेत्राभ्यां सरुजाभ्यां यः प्रतिवातमुदीक्षते
+गुरुर्धर्मोपदेशेन गोप्ता च परिपालनात्
+निश्चितश्चार्थशास्त्रज्ञैरविश्वासः सुखोदयः
+भिषजो भेषजं कर्तुं कस्मादिच्छन्ति रोगिणे
+चेतो भवत्यविश्वस्तं पूर्वं त्रासयते बलात्
+विश्वासादुषिता पूर्वं नेदानीं विश्वसाम्यहम्
+इष्टेषु विसृजत्यर्थान्कुबेर इव कामदः
+न रक्षति प्रजाः सम्यग्यः स पार्थिवतस्करः
+न वित्तेन न पारुष्यैर्न सान्त्वेन न च श्रुतैः
+साम्ना ते विनिगृह्यन्ते गजा इव करेणुभिः
+दुःखं जरा ब्रह्मदत्त दुःखमर्थविपर्ययः
+दुष्टं पन्थानमाश्रित्य यो मोहादभिपद्यते
+तस्मात्संशयितेऽप्यर्थे कार्य एव पराक्रमः
+तन्मित्रं यत्र विश्वासः स देशो यत्र जीव्यते
+तस्य वायुरु���ात्यर्थं नेत्रयोर्भवति ध्रुवम्
+शाम्यत्यदग्ध्वा नृपते विना ह्येकतरक्षयात्
+सर्वत्र रमते प्राज्ञः सर्वत्र च विरोचते
+न तस्य भ्रश्यते राज्यं गुणधर्मानुपालनात्
+हीनं पुरुषकारेण सस्यं नैवाप्नुते पुनः
+अन्योन्यं कृतवैराणां पुत्रपौत्रं निगच्छति
+इत्येवमवसीदन्ति नरा बुद्धिविपर्यये
+स सर्वलोकादुपलभ्य पाप;मधर्मबुद्धिर्निरयं प्रयाति
+नास्ति वैरमुपक्रान्तं सान्त्वितोऽस्मीति नाश्वसेत्
+ते श्रद्दधाना वध्यन्ते मधु शुष्कतृणैर्यथा
+भार्या देशोऽथ मित्राणि पुत्रसंबन्धिबान्धवाः
+कृतवैरे न विश्वासः कार्यस्त्विह सुहृद्यपि
+परिणाममविज्ञाय तदन्तं तस्य जीवितम्
+न दुःखं परदुःखे वै केचिदाहुरबुद्धयः
+यदि कालः प्रमाणं ते कस्माद्धर्मोऽस्ति कर्तृषु
+अनर्थैर्विप्रलुप्यन्ते स गच्छति पराभवम्
+पथ्यं भुक्त्वा नरो लोभाद्योऽन्यदश्नाति भोजनम्
+न तद्बुधाः प्रशंसन्ति श्रेयस्तत्रापसर्पणम्
+यश्च तिक्तं कषायं वाप्यास्वादविधुरं हितम्
+उपगुह्य हि वैराणि सान्त्वयन्ति नराधिपाः
+क्षिप्रं प्रबध्यते मूढो न हि वैरं प्रशाम्यति
+बलिना विगृहीतस्य कुतो राज्यं कुतः सुखम्
+यत्र नास्ति बलात्कारः स राजा तीव्रशासनः
+एकान्ततो न विश्वासः कार्यो विश्वासघातकः
+अन्यत्र वस्तुं गच्छेद्वा वसेद्वा नित्यमानितः
+ग्रस्यतेऽकर्मशीलस्तु सदानर्थैरकिंचनः
+आख्यातारश्च विद्यन्ते कुले चेद्विद्यते पुमान्
+छन्नं संतिष्ठते वैरं गूढोऽग्निरिव दारुषु
+स च हेतुरतिक्रान्तो यदर्थमहमावसम्
+तदिदं वैरमुत्पन्नं सुखमास्स्व व्रजाम्यहम्
+उषितास्मि तवागारे दीर्घकालमहिंसिता
+कुमित्रे नास्ति विश्वासः कुभार्यायां कुतो रतिः
+न तद्वर्षशतैः शक्यं व्यपोहितुमरिंदम
+वैरं पञ्चसमुत्थानं तच्च बुध्यन्ति पण्डिताः
+अहं हि पुत्रशोकेन कृतपापा तवात्मजे
+वैरबन्धकृतं दुःखं हिंसाजं स्त्रीकृतं तथा
+सर्वेषां कृतवैराणामविश्वासः सुखावहः
+उदात्तानां कर्म तन्त्रं दैवं क्लीबा उपासते
+तरसा ये न शक्यन्ते शस्त्रैः सुनिशितैरपि
+उशनाश्चाथ गाथे द्वे प्रह्रादायाब्रवीत्पुरा
+सत्कृतस्यार्थमानाभ्यां स्यात्तु पूर्वापकारिणः
+तस्मिन्मिथ्याप्रणीते हि तिर्यग्गच्छति मानवः
+न हि वैराग्निरुद्भूतः कर्म वाप्यपराधजम्
+न कृतस्य न कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+आवयोः कृतमन्��ोन्यं तत्र संधिर्न विद्यते
+तत्र दाता निहन्तव्यः क्षत्रियेण विशेषतः
+कृतमेतदनाहार्यं तव पुत्रेण पार्थिव
+भक्षार्थं क्रीडनार्थं वा नरा वाञ्छन्ति पक्षिणः
+वैराग्निः शाम्यते राजन्नौर्वाग्निरिव सागरे
+यस्तु शोचति दुःखार्तः स कथं वक्तुमुत्सहेत्
+सदा न विश्वसेद्राजन्पापं कृत्वेह कस्यचित्
+कामं विश्वासयेदन्यान्परेषां तु न विश्वसेत्
+यस्तु रञ्जयते राजा पौरजानपदान्गुणैः
+निवेशनं च कुप्यं च क्षेत्रं भार्या सुहृज्जनः
+दत्त्वाभयं यः स्म राजा प्रमाणं कुरुते सदा
+पूर्वं संमानना यत्र पश्चाच्चैव विमानना
+तृतीयो नास्ति संयोगो वधबन्धादृते क्षमः
+यस्येह व्रणिनौ पादौ पद्भ्यां च परिसर्पति
+कुमित्रे संगतं नास्ति नित्यमस्थिरसौहृदे
+वैरमन्तिकमासज्य यः प्रीतिं कर्तुमिच्छति
+उत्पतेत्सरुजाद्देशाद्व्याधिदुर्भिक्षपीडितात्
+बलिना विग्रहो राजन्न कथंचित्प्रशस्यते
+अन्योन्यकृतवैराणां न संधिरुपपद्यते
+दहत्यग्निरिवानिष्टान्यमयन्भवते यमः
+कस्माद्देवासुराः पूर्वमन्योन्यमभिजघ्निरे
+कुस्त्री खादति मांसानि माघमा सेगवामिव
+हृदयं तत्र जानाति कर्तुश्चैव कृतस्य च
+यदि कालः प्रमाणं ते न वैरं कस्यचिद्भवेत्
+पिता माता गुरुर्गोप्ता वह्निर्वैश्रवणो यमः
+मित्राणि सहजान्याहुर्वर्तयन्तीह यैर्बुधाः
+कुभार्यां च कुपुत्रं च कुराजानं कुसौहृदम्
+आत्मनो बलमज्ञात्वा तदन्तं तस्य जीवितम्
+स सर्वसुखकृज्ज्ञेयः प्रजा धर्मेण पालयन्
+माता पिता बान्धवानां वरिष्ठौ; भार्या जरा बीजमात्रं तु पुत्रः
+न चैव ह्यभिसंबन्धो दरिद्रं यो बुभूषति
+एतान्युपचितान्याहुः सर्वत्र लभते पुमान्
+यदि कालेन पच्यन्ते भेषजैः किं प्रयोजनम्
+दत्त्वाभयं यः स्वयमेव राजा; न तत्प्रमाणं कुरुते यथावत्
+विद्या शौर्यं च दाक्ष्यं च बलं धैर्यं च पञ्चमम्
+दाक्ष्येण कुरुते कर्म संयमात्प्रतितिष्ठति
+नैवापकारे कस्मिंश्चिदहं त्वयि तथा भवान्
+बलिषड्भागमुद्धृत्य बलिं तमुपयोजयेत्
+प्रलापः क्रियते कस्मात्सुमहाञ्शोकमूर्छितैः
+दुःखं सुखेन सततं जनाद्विपरिवर्तते
+पुत्रपौत्रे विनष्टे तु परलोकं निगच्छति
+तस्मादन्यत्र यास्यामि वस्तुं नाहमिहोत्सहे
+अधर्मज्ञस्य विलयं प्रजा गच्छन्त्यनिग्रहात्
+पूजितस्यार्थमानाभ्यां जन्तोः पूर्वापकारिणः
+सर्वस्य दयिताः प्राणाः सर्वस्य दयिताः सुताः
+यदि कालेन निर्याणं सुखदुःखे भवाभवौ
+यो दुःखं नाभिजानाति स जल्पति महाजने
+आहारं कुरुते नित्यं सोऽमृतत्वाय कल्पते
+गृहस्नेहावबद्धानां नराणामल्पमेधसाम्
+स सुखं मोदते भूप इह लोके परत्र च
+क्षण्येते तस्य तौ पादौ सुगुप्तमभिधावतः
+कुराज्ये निर्वृतिर्नास्ति कुदेशे न प्रजीव्यते
+एतत्सर्वं गुणवति धर्मनेत्रे महीपतौ
+स्वयं समुपजानन्हि पौरजानपदक्रियाः
+प्रजा यस्य विवर्धन्ते सरसीव महोत्पलम्
+राजा मूलं त्रिवर्गस्य अप्रमत्तोऽनुपालयन्
+अनन्तरं त्वया चाहं बन्धनीया महीपते
+यत्कृतं ते मया राजंस्त्वया च मम यत्कृतम्
+दुःखं चानिष्टसंवासो दुःखमिष्टवियोगजम्
+अवमानः कुसंबन्धे भवत्यर्थविपर्यये
+न हि वैराणि शाम्यन्ति कुलेष्वा दशमाद्युगात्
+तथा त्वया प्रहर्तव्यं मयि तत्त्वं च मे शृणु
+दैवं पुरुषकारश्च स्थितावन्योन्यसंश्रयात्
+प्रकाशं वाप्रकाशं वा बुद्ध्वा देशबलादिकम्
+कस्मात्त्वपचितिं यान्ति बान्धवा बान्धवे हते
+जह्यात्तं सत्त्ववान्वासं संमानितविमानितः
+सप्त राज्ञो गुणानेतान्मनुराह प्रजापतिः
+गृहं क्षेत्राणि मित्राणि स्वदेश इति चापरे
+बध्यन्ते युगपत्केचिदेकैकस्य न चापरे
+नाविश्वासाच्चिन्वतेऽर्थान्नेहन्ते चापि किंचन
+यत्कृतं तच्च मे क्षान्तं त्वं चैव क्षम पूजनि
+एवं वसेह सस्नेहा यथाकालमहिंसिता
+अन्योन्यकृतवैराणां संवासान्मृदुतां गतम्
+उभयं तत्समीभूतं वस पूजनि मा गमः
+अनृणस्तेन भवति वस पूजनि मा गमः
+कार्यते चैव कालेन तन्निमित्तं हि जीवति
+अस्ति वै कृतमस्माभिरस्ति प्रतिकृतं त्वया
+नाहं प्रमाणं नैव त्वमन्योन्यकरणे शुभे
+कालेन क्रियते कार्यं तथैव विविधाः क्रियाः
+वैरस्योपशमो दृष्टः पापं नोपाश्नुते पुनः
+कालो नित्यमुपाधत्ते सुखं दुःखं च देहिनाम्
+कालो दहति भूतानि संप्राप्याग्निरिवेन्धनम्
+नैव तिष्ठति तद्वैरं पुष्करस्थमिवोदकम्
+तुल्यं चोभे प्रवर्तेते मरणं जन्म चैव ह
+कृतस्य चैव कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+कालेनैव प्रवर्तन्ते कः कस्येहापराध्यति
+भयादेकतरान्नित्यं मृतकल्पा भवन्ति च
+अन्योन्यस्य च विश्वासः श्वपचेन शुनो यथा
+संवासाज्जायते स्नेहो जीवितान्तकरेष्वपि
+यत्कृते प्रतिकुर्याद्वै न स तत्रापराध्नुयात्
+यत्कृते प्रतिकुर्याद्वै न स तत्रापराध्नुयात्
+नाहं प्रमाणं नैव त्वमन्योन्यकरणे शुभे
+एवं वसेह सस्नेहा यथाकालमहिंसिता
+नाविश्वासाच्चिन्वतेऽर्थान्नेहन्ते चापि किंचन
+कालो नित्यमुपाधत्ते सुखं दुःखं च देहिनाम्
+बध्यन्ते युगपत्केचिदेकैकस्य न चापरे
+अन्योन्यकृतवैराणां संवासान्मृदुतां गतम्
+यत्कृतं तच्च मे क्षान्तं त्वं चैव क्षम पूजनि
+अन्योन्यस्य च विश्वासः श्वपचेन शुनो यथा
+संवासाज्जायते स्नेहो जीवितान्तकरेष्वपि
+नैव तिष्ठति तद्वैरं पुष्करस्थमिवोदकम्
+कालेन क्रियते कार्यं तथैव विविधाः क्रियाः
+भयादेकतरान्नित्यं मृतकल्पा भवन्ति च
+उभयं तत्समीभूतं वस पूजनि मा गमः
+अस्ति वै कृतमस्माभिरस्ति प्रतिकृतं त्वया
+कृतस्य चैव कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+अनृणस्तेन भवति वस पूजनि मा गमः
+वैरस्योपशमो दृष्टः पापं नोपाश्नुते पुनः
+कालेनैव प्रवर्तन्ते कः कस्येहापराध्यति
+कार्यते चैव कालेन तन्निमित्तं हि जीवति
+कालो दहति भूतानि संप्राप्याग्निरिवेन्धनम्
+तुल्यं चोभे प्रवर्तेते मरणं जन्म चैव ह
+कालो दहति भूतानि संप्राप्याग्निरिवेन्धनम्
+कालेन क्रियते कार्यं तथैव विविधाः क्रियाः
+यत्कृते प्रतिकुर्याद्वै न स तत्रापराध्नुयात्
+वैरस्योपशमो दृष्टः पापं नोपाश्नुते पुनः
+अनृणस्तेन भवति वस पूजनि मा गमः
+उभयं तत्समीभूतं वस पूजनि मा गमः
+बध्यन्ते युगपत्केचिदेकैकस्य न चापरे
+कालेनैव प्रवर्तन्ते कः कस्येहापराध्यति
+अस्ति वै कृतमस्माभिरस्ति प्रतिकृतं त्वया
+नाहं प्रमाणं नैव त्वमन्योन्यकरणे शुभे
+नैव तिष्ठति तद्वैरं पुष्करस्थमिवोदकम्
+यत्कृतं तच्च मे क्षान्तं त्वं चैव क्षम पूजनि
+एवं वसेह सस्नेहा यथाकालमहिंसिता
+अन्योन्यकृतवैराणां संवासान्मृदुतां गतम्
+कृतस्य चैव कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+भयादेकतरान्नित्यं मृतकल्पा भवन्ति च
+संवासाज्जायते स्नेहो जीवितान्तकरेष्वपि
+तुल्यं चोभे प्रवर्तेते मरणं जन्म चैव ह
+नाविश्वासाच्चिन्वतेऽर्थान्नेहन्ते चापि किंचन
+कालो नित्यमुपाधत्ते सुखं दुःखं च देहिनाम्
+कार्यते चैव कालेन तन्निमित्तं हि जीवति
+अन्योन्यस्य च विश्वासः श्वपचेन शुनो यथा
+उभयं तत्समीभूतं वस पूजनि मा गमः
+नाविश्वासाच्चिन्वतेऽर्थान्नेहन्ते चापि किंचन
+वैरस्योपशमो दृष्टः पापं नोपाश्नुते पुनः
+कालो दहति भूतानि संप्राप्याग्निरिवेन्ध��म्
+कृतस्य चैव कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+यत्कृते प्रतिकुर्याद्वै न स तत्रापराध्नुयात्
+अन्योन्यकृतवैराणां संवासान्मृदुतां गतम्
+भयादेकतरान्नित्यं मृतकल्पा भवन्ति च
+तुल्यं चोभे प्रवर्तेते मरणं जन्म चैव ह
+बध्यन्ते युगपत्केचिदेकैकस्य न चापरे
+कालेनैव प्रवर्तन्ते कः कस्येहापराध्यति
+यत्कृतं तच्च मे क्षान्तं त्वं चैव क्षम पूजनि
+अस्ति वै कृतमस्माभिरस्ति प्रतिकृतं त्वया
+अन्योन्यस्य च विश्वासः श्वपचेन शुनो यथा
+नाहं प्रमाणं नैव त्वमन्योन्यकरणे शुभे
+एवं वसेह सस्नेहा यथाकालमहिंसिता
+संवासाज्जायते स्नेहो जीवितान्तकरेष्वपि
+अनृणस्तेन भवति वस पूजनि मा गमः
+नैव तिष्ठति तद्वैरं पुष्करस्थमिवोदकम्
+कार्यते चैव कालेन तन्निमित्तं हि जीवति
+कालेन क्रियते कार्यं तथैव विविधाः क्रियाः
+कालो नित्यमुपाधत्ते सुखं दुःखं च देहिनाम्
+भयादेकतरान्नित्यं मृतकल्पा भवन्ति च
+वैरस्योपशमो दृष्टः पापं नोपाश्नुते पुनः
+तुल्यं चोभे प्रवर्तेते मरणं जन्म चैव ह
+अस्ति वै कृतमस्माभिरस्ति प्रतिकृतं त्वया
+नाविश्वासाच्चिन्वतेऽर्थान्नेहन्ते चापि किंचन
+अनृणस्तेन भवति वस पूजनि मा गमः
+अन्योन्यकृतवैराणां संवासान्मृदुतां गतम्
+यत्कृते प्रतिकुर्याद्वै न स तत्रापराध्नुयात्
+कार्यते चैव कालेन तन्निमित्तं हि जीवति
+कालेनैव प्रवर्तन्ते कः कस्येहापराध्यति
+बध्यन्ते युगपत्केचिदेकैकस्य न चापरे
+संवासाज्जायते स्नेहो जीवितान्तकरेष्वपि
+अन्योन्यस्य च विश्वासः श्वपचेन शुनो यथा
+उभयं तत्समीभूतं वस पूजनि मा गमः
+नाहं प्रमाणं नैव त्वमन्योन्यकरणे शुभे
+नैव तिष्ठति तद्वैरं पुष्करस्थमिवोदकम्
+कालो दहति भूतानि संप्राप्याग्निरिवेन्धनम्
+यत्कृतं तच्च मे क्षान्तं त्वं चैव क्षम पूजनि
+एवं वसेह सस्नेहा यथाकालमहिंसिता
+कालो नित्यमुपाधत्ते सुखं दुःखं च देहिनाम्
+कालेन क्रियते कार्यं तथैव विविधाः क्रियाः
+कृतस्य चैव कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+बध्यन्ते युगपत्केचिदेकैकस्य न चापरे
+तुल्यं चोभे प्रवर्तेते मरणं जन्म चैव ह
+अनृणस्तेन भवति वस पूजनि मा गमः
+नैव तिष्ठति तद्वैरं पुष्करस्थमिवोदकम्
+नाविश्वासाच्चिन्वतेऽर्थान्नेहन्ते चापि किंचन
+एवं वसेह सस्नेहा यथाकालमहिंसिता
+नाहं प्रमाणं नैव त्वमन्योन्यकरणे शुभे
+अस्ति वै कृतमस्माभिरस्ति प्रतिकृतं त्वया
+यत्कृतं तच्च मे क्षान्तं त्वं चैव क्षम पूजनि
+यत्कृते प्रतिकुर्याद्वै न स तत्रापराध्नुयात्
+कालेनैव प्रवर्तन्ते कः कस्येहापराध्यति
+कृतस्य चैव कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+कार्यते चैव कालेन तन्निमित्तं हि जीवति
+वैरस्योपशमो दृष्टः पापं नोपाश्नुते पुनः
+अन्योन्यस्य च विश्वासः श्वपचेन शुनो यथा
+कालो नित्यमुपाधत्ते सुखं दुःखं च देहिनाम्
+संवासाज्जायते स्नेहो जीवितान्तकरेष्वपि
+कालो दहति भूतानि संप्राप्याग्निरिवेन्धनम्
+भयादेकतरान्नित्यं मृतकल्पा भवन्ति च
+अन्योन्यकृतवैराणां संवासान्मृदुतां गतम्
+उभयं तत्समीभूतं वस पूजनि मा गमः
+कालेन क्रियते कार्यं तथैव विविधाः क्रियाः
+कृतस्य चैव कर्तुश्च सख्यं संधीयते पुनः
+तुल्यं चोभे प्रवर्तेते मरणं जन्म चैव ह
+नैव तिष्ठति तद्वैरं पुष्करस्थमिवोदकम्
+संवासाज्जायते स्नेहो जीवितान्तकरेष्वपि
+कालो नित्यमुपाधत्ते सुखं दुःखं च देहिनाम्
+कालो दहति भूतानि संप्राप्याग्निरिवेन्धनम्
+यत्कृतं तच्च मे क्षान्तं त्वं चैव क्षम पूजनि
+उभयं तत्समीभूतं वस पूजनि मा गमः
+नाविश्वासाच्चिन्वतेऽर्थान्नेहन्ते चापि किंचन
+अन्योन्यस्य च विश्वासः श्वपचेन शुनो यथा
+कालेन क्रियते कार्यं तथैव विविधाः क्रियाः
+अनृणस्तेन भवति वस पूजनि मा गमः
+एवं वसेह सस्नेहा यथाकालमहिंसिता
+कालेनैव प्रवर्तन्ते कः कस्येहापराध्यति
+अन्योन्यकृतवैराणां संवासान्मृदुतां गतम्
+भयादेकतरान्नित्यं मृतकल्पा भवन्ति च
+अस्ति वै कृतमस्माभिरस्ति प्रतिकृतं त्वया
+यत्कृते प्रतिकुर्याद्वै न स तत्रापराध्नुयात्
+वैरस्योपशमो दृष्टः पापं नोपाश्नुते पुनः
+नाहं प्रमाणं नैव त्वमन्योन्यकरणे शुभे
+कार्यते चैव कालेन तन्निमित्तं हि जीवति
+बध्यन्ते युगपत्केचिदेकैकस्य न चापरे
+बालवृद्धसहस्राणि सदा संत्यज्य बान्धवाः
+सर्वः कालवशं याति शुभाशुभसमन्वितः
+अपत्यं च तपोमूलं तपोयोगाच्च लभ्यते
+यो न पश्यति चक्षुर्भ्यां नेङ्गते च कथंचन
+किं करिष्यथ शोचित्वा मृतं किमनुशोचथ
+मृता गर्भेषु जायन्ते म्रियन्ते जातमात्रकाः
+गृहीत्वा जायते जन्तुर्दुःखानि च सुखानि च
+अप्रत्ययं कुतो ह्यस्य पुनरद्येह जीवितम्
+अधर्ममनृतं चैव दूरात्प्राज्ञो निवर्तयेत्
+तपः कुरुत वै तीव्रं मुच्यध्वं य��न किल्बिषात्
+क्षुद्रेणोक्ता हीनसत्त्वा मानुषाः किं निवर्तथ
+दह्यमानाः स्म शोकेन गृहं गच्छन्ति नित्यदा
+दारुणः काननोद्देशः कौशिकैरभिनादितः
+अनित्यानीह भाग्यानि चतुष्पात्पक्षिणामपि
+त्यज्यतां काष्ठभूतोऽयं मृष्यतां जाम्बुकं वचः
+दूराच्चायं वनोद्देशो भयमत्र भविष्यति
+अलं निर्बन्धमागम्य शोकस्य परिवारणम्
+शोकं त्यजत दैन्यं च सुतस्नेहान्निवर्तत
+मृगेन्द्राः प्रतिनन्दन्ति रविरस्तं च गच्छति
+भ्रान्तजीवस्य वै बाष्पं कस्माद्धित्वा न गच्छथ
+अपि रुद्रः कुमारो वा ब्रह्मा वा विष्णुरेव वा
+इह त्यक्त्वा न तिष्ठन्ति बान्धवा बान्धवं प्रियम्
+तत्कर्तैव समश्नाति बान्धवानां किमत्र हि
+न चक्षुर्भ्यां न कर्णाभ्यां संशृणोति समीक्षते
+धर्मराजप्रयोगाच्च दीर्घां निद्रां प्रवेशितः
+अहो धिक्सुनृशंसेन जम्बुकेनाल्पमेधसा
+तस्मादेनं समुत्सृज्य स्वगृहान्गच्छताशु वै
+येन गच्छति लोकोऽयं दत्त्वा शोकमनन्तकम्
+श्रोष्यथ भ्रष्टविज्ञानास्ततः सर्वे विनङ्क्ष्यथ
+अयं प्रेतसमाकीर्णो यक्षराक्षससेवितः
+चिताधूमेन नीलेन संरज्यन्ते च पादपाः
+अश्रुपातपरिक्लिन्नः पाणिस्पर्शनपीडितः
+नदन्ति परुषं श्येनाः शिवाः क्रोशन्ति दारुणाः
+त्यज्यतामयमाकाशे ततः शीघ्रं निवर्तत
+श्मशाने च निराहाराः प्रतिनन्दन्ति देहिनः
+न च बाष्पविमोक्षेण न चाश्वासकृतेन वै
+न दीर्घरुदितेनेह पुनर्जीवो भविष्यति
+वचनं श्राविता रूक्षं मानुषाः संनिवर्तत
+वरमस्मै प्रयच्छेयुस्ततो जीवेदयं शिशुः
+मार्गेणान्येन गच्छन्ति त्यक्त्वा सुकृतदुष्कृते
+मोक्षधर्माश्रितैर्वाक्यैर्हेतुमद्भिरनिष्ठुरैः
+प्रज्ञाविज्ञानयुक्तेन बुद्धिसंज्ञाप्रदायिना
+स्नेहमुत्सृज्य गच्छन्ति बाष्पपूर्णाविलेक्षणाः
+भानुर्यावन्न यात्यस्तं यावच्च विमला दिशः
+युष्मान्प्रधर्षयिष्यन्ति विकृता मांसभोजनाः
+अद्य वर्षसहस्रं मे साग्रं जातस्य मानुषाः
+धर्मं चरत यत्नेन तथाधर्मान्निवर्तत
+सत्यं धर्मं शुभं न्याय्यं प्राणिनां महतीं दयाम्
+तस्य निष्ठावसानान्ते रुदन्तः किं करिष्यथ
+अन्यदेहविषक्तो हि शावं काष्ठमुपासते
+प्राज्ञो वा यदि वा मूर्खः सधनो निर्धनोऽपि वा
+अनिष्टानां सहस्राणि तथेष्टानां शतानि च
+तावदेनं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+सर्वे विक्रान्तवीर्याश्च अस���मिन्देशे सुदारुणाः
+यौवनस्थांश्च बालांश्च वृद्धान्गर्भगतानपि
+सर्वानाविशते मृत्युरेवंभूतमिदं जगत्
+जीवतो ये न पश्यन्ति तेषां धर्मविपर्ययः
+मातरं पितरं चैव बान्धवान्सुहृदस्तथा
+यत्करोति शुभं कर्म तथाधर्मं सुदारुणम्
+विक्रमन्तो म्रियन्ते च यौवनस्थास्तथापरे
+यथाकृता च भूतेषु प्राप्यते सुखदुःखता
+सर्वस्य हि प्रभुः कालो धर्मतः समदर्शनः
+दिनानि चैव रात्रीश्च दुःखं तिष्ठन्ति भूतले
+धनं गाश्च सुवर्णं च मणिरत्नमथापि च
+सर्वस्नेहावसानं तदिदं तत्प्रेतपत्तनम्
+अस्मिञ्शवं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+अजिह्मत्वमशाठ्यं च यत्नतः परिमार्गत
+पञ्चभूतपरित्यक्तं शून्यं काष्ठत्वमागतम्
+उत्सृज्येह प्रयाता वै बान्धवा भृशदुःखिताः
+निरर्थको ह्ययं स्नेहो निरर्थश्च परिग्रहः
+यदि जम्बुकवाक्यानि निष्फलान्यनृतानि च
+तपसापि हि संयुक्तो न काले नोपहन्यते
+अहं च क्रोष्टुकश्चैव यूयं चैवास्य बान्धवाः
+त्यज्यतामेष निस्तेजाः शून्यः काष्ठत्वमागतः
+कस्माच्छोचथ निश्चेष्टमात्मानं किं न शोचथ
+जङ्गमाजङ्गमानां चाप्यायुरग्रेऽवतिष्ठते
+नैष जम्बुकवाक्येन पुनः प्राप्स्यति जीवितम्
+इष्टदारवियुक्ताश्च पुत्रशोकान्वितास्तथा
+न वै मूर्तिप्रदानेन न जम्बुकशतैरपि
+अनिष्टानि च भाग्यानि जानीत सह मूर्तिभिः
+न कर्मणा पितुः पुत्रः पिता वा पुत्रकर्मणा
+भीमः सुघोरश्च तथा नीलमेघसमप्रभः
+मयोक्ता गच्छत क्षिप्रं स्वं स्वमेव निवेशनम्
+वर्तध्वं च यथाकालं दैवतेषु द्विजेषु च
+मृतस्योत्सृष्टदेहस्य पुनर्देहो न विद्यते
+अप्रियं परुषं चापि परद्रोहं परस्त्रियम्
+तपसा लभ्यते सर्वं विलापः किं करिष्यति
+न च पश्यामि जीवन्तं मृतं स्त्रीपुंनपुंसकम्
+धर्माधर्मौ गृहीत्वेह सर्वे वर्तामहेऽध्वनि
+शक्यो जीवयितुं ह्येष बालो वर्षशतैरपि
+धर्मं चरत यत्नेन तथाधर्मान्निवर्तत
+वचनं श्राविता रूक्षं मानुषाः संनिवर्तत
+प्राज्ञो वा यदि वा मूर्खः सधनो निर्धनोऽपि वा
+धर्मराजप्रयोगाच्च दीर्घां निद्रां प्रवेशितः
+मयोक्ता गच्छत क्षिप्रं स्वं स्वमेव निवेशनम्
+नदन्ति परुषं श्येनाः शिवाः क्रोशन्ति दारुणाः
+युष्मान्प्रधर्षयिष्यन्ति विकृता मांसभोजनाः
+अनिष्टानि च भाग्यानि जानीत सह मूर्तिभिः
+येन गच्छति लोकोऽयं दत्त्वा शोकमनन्तकम्
+न कर्मणा पितुः पुत्रः पिता वा पुत्रकर्मणा
+उत्सृज्येह प्रयाता वै बान्धवा भृशदुःखिताः
+जङ्गमाजङ्गमानां चाप्यायुरग्रेऽवतिष्ठते
+मृता गर्भेषु जायन्ते म्रियन्ते जातमात्रकाः
+अपि रुद्रः कुमारो वा ब्रह्मा वा विष्णुरेव वा
+सर्वः कालवशं याति शुभाशुभसमन्वितः
+मोक्षधर्माश्रितैर्वाक्यैर्हेतुमद्भिरनिष्ठुरैः
+सर्वे विक्रान्तवीर्याश्च अस्मिन्देशे सुदारुणाः
+न चक्षुर्भ्यां न कर्णाभ्यां संशृणोति समीक्षते
+भानुर्यावन्न यात्यस्तं यावच्च विमला दिशः
+मृतस्योत्सृष्टदेहस्य पुनर्देहो न विद्यते
+यदि जम्बुकवाक्यानि निष्फलान्यनृतानि च
+अनिष्टानां सहस्राणि तथेष्टानां शतानि च
+धर्माधर्मौ गृहीत्वेह सर्वे वर्तामहेऽध्वनि
+विक्रमन्तो म्रियन्ते च यौवनस्थास्तथापरे
+अधर्ममनृतं चैव दूरात्प्राज्ञो निवर्तयेत्
+भीमः सुघोरश्च तथा नीलमेघसमप्रभः
+त्यज्यतामेष निस्तेजाः शून्यः काष्ठत्वमागतः
+अहो धिक्सुनृशंसेन जम्बुकेनाल्पमेधसा
+मार्गेणान्येन गच्छन्ति त्यक्त्वा सुकृतदुष्कृते
+श्मशाने च निराहाराः प्रतिनन्दन्ति देहिनः
+मृगेन्द्राः प्रतिनन्दन्ति रविरस्तं च गच्छति
+न वै मूर्तिप्रदानेन न जम्बुकशतैरपि
+दिनानि चैव रात्रीश्च दुःखं तिष्ठन्ति भूतले
+वरमस्मै प्रयच्छेयुस्ततो जीवेदयं शिशुः
+पञ्चभूतपरित्यक्तं शून्यं काष्ठत्वमागतम्
+भ्रान्तजीवस्य वै बाष्पं कस्माद्धित्वा न गच्छथ
+अजिह्मत्वमशाठ्यं च यत्नतः परिमार्गत
+सर्वस्नेहावसानं तदिदं तत्प्रेतपत्तनम्
+अनित्यानीह भाग्यानि चतुष्पात्पक्षिणामपि
+तस्य निष्ठावसानान्ते रुदन्तः किं करिष्यथ
+प्रज्ञाविज्ञानयुक्तेन बुद्धिसंज्ञाप्रदायिना
+यौवनस्थांश्च बालांश्च वृद्धान्गर्भगतानपि
+अप्रत्ययं कुतो ह्यस्य पुनरद्येह जीवितम्
+त्यज्यतां काष्ठभूतोऽयं मृष्यतां जाम्बुकं वचः
+निरर्थको ह्ययं स्नेहो निरर्थश्च परिग्रहः
+वर्तध्वं च यथाकालं दैवतेषु द्विजेषु च
+कस्माच्छोचथ निश्चेष्टमात्मानं किं न शोचथ
+न च बाष्पविमोक्षेण न चाश्वासकृतेन वै
+तत्कर्तैव समश्नाति बान्धवानां किमत्र हि
+न च पश्यामि जीवन्तं मृतं स्त्रीपुंनपुंसकम्
+सर्वस्य हि प्रभुः कालो धर्मतः समदर्शनः
+अप्रियं परुषं चापि परद्रोहं परस्त्रियम्
+नैष जम्बुकवाक्येन पुनः प्राप्स्यति जीवितम्
+धनं गाश्च सुवर्णं च मणिरत्नमथापि च
+अश्रुपातपरिक्लिन्नः पाणिस्पर्शनपीडितः
+बालवृद्धसहस्राणि सदा संत्यज्य बान्धवाः
+अपत्यं च तपोमूलं तपोयोगाच्च लभ्यते
+इह त्यक्त्वा न तिष्ठन्ति बान्धवा बान्धवं प्रियम्
+किं करिष्यथ शोचित्वा मृतं किमनुशोचथ
+इष्टदारवियुक्ताश्च पुत्रशोकान्वितास्तथा
+यथाकृता च भूतेषु प्राप्यते सुखदुःखता
+तपसापि हि संयुक्तो न काले नोपहन्यते
+श्रोष्यथ भ्रष्टविज्ञानास्ततः सर्वे विनङ्क्ष्यथ
+दूराच्चायं वनोद्देशो भयमत्र भविष्यति
+स्नेहमुत्सृज्य गच्छन्ति बाष्पपूर्णाविलेक्षणाः
+क्षुद्रेणोक्ता हीनसत्त्वा मानुषाः किं निवर्तथ
+अस्मिञ्शवं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+दह्यमानाः स्म शोकेन गृहं गच्छन्ति नित्यदा
+न दीर्घरुदितेनेह पुनर्जीवो भविष्यति
+अन्यदेहविषक्तो हि शावं काष्ठमुपासते
+त्यज्यतामयमाकाशे ततः शीघ्रं निवर्तत
+तस्मादेनं समुत्सृज्य स्वगृहान्गच्छताशु वै
+दारुणः काननोद्देशः कौशिकैरभिनादितः
+अहं च क्रोष्टुकश्चैव यूयं चैवास्य बान्धवाः
+सत्यं धर्मं शुभं न्याय्यं प्राणिनां महतीं दयाम्
+तपः कुरुत वै तीव्रं मुच्यध्वं येन किल्बिषात्
+सर्वानाविशते मृत्युरेवंभूतमिदं जगत्
+यो न पश्यति चक्षुर्भ्यां नेङ्गते च कथंचन
+चिताधूमेन नीलेन संरज्यन्ते च पादपाः
+मातरं पितरं चैव बान्धवान्सुहृदस्तथा
+अयं प्रेतसमाकीर्णो यक्षराक्षससेवितः
+तपसा लभ्यते सर्वं विलापः किं करिष्यति
+जीवतो ये न पश्यन्ति तेषां धर्मविपर्ययः
+यत्करोति शुभं कर्म तथाधर्मं सुदारुणम्
+शोकं त्यजत दैन्यं च सुतस्नेहान्निवर्तत
+अलं निर्बन्धमागम्य शोकस्य परिवारणम्
+शक्यो जीवयितुं ह्येष बालो वर्षशतैरपि
+अद्य वर्षसहस्रं मे साग्रं जातस्य मानुषाः
+तावदेनं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+गृहीत्वा जायते जन्तुर्दुःखानि च सुखानि च
+श्मशाने च निराहाराः प्रतिनन्दन्ति देहिनः
+त्यज्यतां काष्ठभूतोऽयं मृष्यतां जाम्बुकं वचः
+अपत्यं च तपोमूलं तपोयोगाच्च लभ्यते
+मृतस्योत्सृष्टदेहस्य पुनर्देहो न विद्यते
+इष्टदारवियुक्ताश्च पुत्रशोकान्वितास्तथा
+तावदेनं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+मार्गेणान्येन गच्छन्ति त्यक्त्वा सुकृतदुष्कृते
+निरर्थको ह्ययं स्नेहो निरर्थश्च परिग्रहः
+कस्माच्छोचथ निश्चेष्टमात्मानं किं न शोचथ
+युष्मान्प्रधर्��यिष्यन्ति विकृता मांसभोजनाः
+शोकं त्यजत दैन्यं च सुतस्नेहान्निवर्तत
+न वै मूर्तिप्रदानेन न जम्बुकशतैरपि
+अन्यदेहविषक्तो हि शावं काष्ठमुपासते
+अश्रुपातपरिक्लिन्नः पाणिस्पर्शनपीडितः
+अस्मिञ्शवं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+न कर्मणा पितुः पुत्रः पिता वा पुत्रकर्मणा
+वरमस्मै प्रयच्छेयुस्ततो जीवेदयं शिशुः
+सर्वः कालवशं याति शुभाशुभसमन्वितः
+दह्यमानाः स्म शोकेन गृहं गच्छन्ति नित्यदा
+यदि जम्बुकवाक्यानि निष्फलान्यनृतानि च
+प्रज्ञाविज्ञानयुक्तेन बुद्धिसंज्ञाप्रदायिना
+उत्सृज्येह प्रयाता वै बान्धवा भृशदुःखिताः
+अजिह्मत्वमशाठ्यं च यत्नतः परिमार्गत
+तपसापि हि संयुक्तो न काले नोपहन्यते
+शक्यो जीवयितुं ह्येष बालो वर्षशतैरपि
+अलं निर्बन्धमागम्य शोकस्य परिवारणम्
+चिताधूमेन नीलेन संरज्यन्ते च पादपाः
+विक्रमन्तो म्रियन्ते च यौवनस्थास्तथापरे
+तस्य निष्ठावसानान्ते रुदन्तः किं करिष्यथ
+गृहीत्वा जायते जन्तुर्दुःखानि च सुखानि च
+मयोक्ता गच्छत क्षिप्रं स्वं स्वमेव निवेशनम्
+त्यज्यतामेष निस्तेजाः शून्यः काष्ठत्वमागतः
+मातरं पितरं चैव बान्धवान्सुहृदस्तथा
+मृगेन्द्राः प्रतिनन्दन्ति रविरस्तं च गच्छति
+सत्यं धर्मं शुभं न्याय्यं प्राणिनां महतीं दयाम्
+सर्वानाविशते मृत्युरेवंभूतमिदं जगत्
+अद्य वर्षसहस्रं मे साग्रं जातस्य मानुषाः
+अनित्यानीह भाग्यानि चतुष्पात्पक्षिणामपि
+अनिष्टानां सहस्राणि तथेष्टानां शतानि च
+अहो धिक्सुनृशंसेन जम्बुकेनाल्पमेधसा
+दारुणः काननोद्देशः कौशिकैरभिनादितः
+जीवतो ये न पश्यन्ति तेषां धर्मविपर्ययः
+किं करिष्यथ शोचित्वा मृतं किमनुशोचथ
+जङ्गमाजङ्गमानां चाप्यायुरग्रेऽवतिष्ठते
+नैष जम्बुकवाक्येन पुनः प्राप्स्यति जीवितम्
+भीमः सुघोरश्च तथा नीलमेघसमप्रभः
+मोक्षधर्माश्रितैर्वाक्यैर्हेतुमद्भिरनिष्ठुरैः
+क्षुद्रेणोक्ता हीनसत्त्वा मानुषाः किं निवर्तथ
+अधर्ममनृतं चैव दूरात्प्राज्ञो निवर्तयेत्
+यौवनस्थांश्च बालांश्च वृद्धान्गर्भगतानपि
+तपसा लभ्यते सर्वं विलापः किं करिष्यति
+बालवृद्धसहस्राणि सदा संत्यज्य बान्धवाः
+अपि रुद्रः कुमारो वा ब्रह्मा वा विष्णुरेव वा
+स्नेहमुत्सृज्य गच्छन्ति बाष्पपूर्णाविलेक्षणाः
+सर्वे विक्रान्तवीर्याश्च अस्मिन्देशे ���ुदारुणाः
+अहं च क्रोष्टुकश्चैव यूयं चैवास्य बान्धवाः
+येन गच्छति लोकोऽयं दत्त्वा शोकमनन्तकम्
+धर्मं चरत यत्नेन तथाधर्मान्निवर्तत
+भ्रान्तजीवस्य वै बाष्पं कस्माद्धित्वा न गच्छथ
+त्यज्यतामयमाकाशे ततः शीघ्रं निवर्तत
+मृता गर्भेषु जायन्ते म्रियन्ते जातमात्रकाः
+अप्रियं परुषं चापि परद्रोहं परस्त्रियम्
+यथाकृता च भूतेषु प्राप्यते सुखदुःखता
+न चक्षुर्भ्यां न कर्णाभ्यां संशृणोति समीक्षते
+यो न पश्यति चक्षुर्भ्यां नेङ्गते च कथंचन
+सर्वस्य हि प्रभुः कालो धर्मतः समदर्शनः
+धर्माधर्मौ गृहीत्वेह सर्वे वर्तामहेऽध्वनि
+पञ्चभूतपरित्यक्तं शून्यं काष्ठत्वमागतम्
+न च बाष्पविमोक्षेण न चाश्वासकृतेन वै
+प्राज्ञो वा यदि वा मूर्खः सधनो निर्धनोऽपि वा
+तपः कुरुत वै तीव्रं मुच्यध्वं येन किल्बिषात्
+अनिष्टानि च भाग्यानि जानीत सह मूर्तिभिः
+यत्करोति शुभं कर्म तथाधर्मं सुदारुणम्
+तत्कर्तैव समश्नाति बान्धवानां किमत्र हि
+श्रोष्यथ भ्रष्टविज्ञानास्ततः सर्वे विनङ्क्ष्यथ
+सर्वस्नेहावसानं तदिदं तत्प्रेतपत्तनम्
+अयं प्रेतसमाकीर्णो यक्षराक्षससेवितः
+न च पश्यामि जीवन्तं मृतं स्त्रीपुंनपुंसकम्
+न दीर्घरुदितेनेह पुनर्जीवो भविष्यति
+वचनं श्राविता रूक्षं मानुषाः संनिवर्तत
+अप्रत्ययं कुतो ह्यस्य पुनरद्येह जीवितम्
+तस्मादेनं समुत्सृज्य स्वगृहान्गच्छताशु वै
+धनं गाश्च सुवर्णं च मणिरत्नमथापि च
+दिनानि चैव रात्रीश्च दुःखं तिष्ठन्ति भूतले
+इह त्यक्त्वा न तिष्ठन्ति बान्धवा बान्धवं प्रियम्
+नदन्ति परुषं श्येनाः शिवाः क्रोशन्ति दारुणाः
+वर्तध्वं च यथाकालं दैवतेषु द्विजेषु च
+धर्मराजप्रयोगाच्च दीर्घां निद्रां प्रवेशितः
+भानुर्यावन्न यात्यस्तं यावच्च विमला दिशः
+दूराच्चायं वनोद्देशो भयमत्र भविष्यति
+वरमस्मै प्रयच्छेयुस्ततो जीवेदयं शिशुः
+विक्रमन्तो म्रियन्ते च यौवनस्थास्तथापरे
+स्नेहमुत्सृज्य गच्छन्ति बाष्पपूर्णाविलेक्षणाः
+दूराच्चायं वनोद्देशो भयमत्र भविष्यति
+धर्मं चरत यत्नेन तथाधर्मान्निवर्तत
+कस्माच्छोचथ निश्चेष्टमात्मानं किं न शोचथ
+अयं प्रेतसमाकीर्णो यक्षराक्षससेवितः
+तत्कर्तैव समश्नाति बान्धवानां किमत्र हि
+चिताधूमेन नीलेन संरज्यन्ते च पादपाः
+श्रोष्यथ भ्रष्टविज्ञानास्ततः सर्वे विनङ्क्ष्यथ
+अनिष्टानां सहस्राणि तथेष्टानां शतानि च
+तपः कुरुत वै तीव्रं मुच्यध्वं येन किल्बिषात्
+अजिह्मत्वमशाठ्यं च यत्नतः परिमार्गत
+धर्माधर्मौ गृहीत्वेह सर्वे वर्तामहेऽध्वनि
+नैष जम्बुकवाक्येन पुनः प्राप्स्यति जीवितम्
+शक्यो जीवयितुं ह्येष बालो वर्षशतैरपि
+गृहीत्वा जायते जन्तुर्दुःखानि च सुखानि च
+यो न पश्यति चक्षुर्भ्यां नेङ्गते च कथंचन
+त्यज्यतां काष्ठभूतोऽयं मृष्यतां जाम्बुकं वचः
+मोक्षधर्माश्रितैर्वाक्यैर्हेतुमद्भिरनिष्ठुरैः
+इह त्यक्त्वा न तिष्ठन्ति बान्धवा बान्धवं प्रियम्
+वचनं श्राविता रूक्षं मानुषाः संनिवर्तत
+अश्रुपातपरिक्लिन्नः पाणिस्पर्शनपीडितः
+नदन्ति परुषं श्येनाः शिवाः क्रोशन्ति दारुणाः
+तावदेनं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+धनं गाश्च सुवर्णं च मणिरत्नमथापि च
+अहो धिक्सुनृशंसेन जम्बुकेनाल्पमेधसा
+न कर्मणा पितुः पुत्रः पिता वा पुत्रकर्मणा
+यथाकृता च भूतेषु प्राप्यते सुखदुःखता
+अस्मिञ्शवं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+मृगेन्द्राः प्रतिनन्दन्ति रविरस्तं च गच्छति
+जीवतो ये न पश्यन्ति तेषां धर्मविपर्ययः
+सर्वानाविशते मृत्युरेवंभूतमिदं जगत्
+पञ्चभूतपरित्यक्तं शून्यं काष्ठत्वमागतम्
+किं करिष्यथ शोचित्वा मृतं किमनुशोचथ
+अलं निर्बन्धमागम्य शोकस्य परिवारणम्
+उत्सृज्येह प्रयाता वै बान्धवा भृशदुःखिताः
+मार्गेणान्येन गच्छन्ति त्यक्त्वा सुकृतदुष्कृते
+निरर्थको ह्ययं स्नेहो निरर्थश्च परिग्रहः
+दिनानि चैव रात्रीश्च दुःखं तिष्ठन्ति भूतले
+अधर्ममनृतं चैव दूरात्प्राज्ञो निवर्तयेत्
+अपि रुद्रः कुमारो वा ब्रह्मा वा विष्णुरेव वा
+सत्यं धर्मं शुभं न्याय्यं प्राणिनां महतीं दयाम्
+न चक्षुर्भ्यां न कर्णाभ्यां संशृणोति समीक्षते
+अनिष्टानि च भाग्यानि जानीत सह मूर्तिभिः
+न वै मूर्तिप्रदानेन न जम्बुकशतैरपि
+दह्यमानाः स्म शोकेन गृहं गच्छन्ति नित्यदा
+जङ्गमाजङ्गमानां चाप्यायुरग्रेऽवतिष्ठते
+अप्रियं परुषं चापि परद्रोहं परस्त्रियम्
+इष्टदारवियुक्ताश्च पुत्रशोकान्वितास्तथा
+सर्वस्नेहावसानं तदिदं तत्प्रेतपत्तनम्
+यत्करोति शुभं कर्म तथाधर्मं सुदारुणम्
+दारुणः काननोद्देशः कौशिकैरभिनादितः
+मयोक्ता गच्छत क्षिप्रं स्वं स्वमेव निवेशनम्
+सर्वे विक्रान्तवीर्याश्च अस्मिन्देशे सुदारुणाः
+येन गच्छति लोकोऽयं दत्त्वा शोकमनन्तकम्
+श्मशाने च निराहाराः प्रतिनन्दन्ति देहिनः
+मृतस्योत्सृष्टदेहस्य पुनर्देहो न विद्यते
+वर्तध्वं च यथाकालं दैवतेषु द्विजेषु च
+क्षुद्रेणोक्ता हीनसत्त्वा मानुषाः किं निवर्तथ
+अन्यदेहविषक्तो हि शावं काष्ठमुपासते
+अपत्यं च तपोमूलं तपोयोगाच्च लभ्यते
+तपसा लभ्यते सर्वं विलापः किं करिष्यति
+तपसापि हि संयुक्तो न काले नोपहन्यते
+प्राज्ञो वा यदि वा मूर्खः सधनो निर्धनोऽपि वा
+तस्य निष्ठावसानान्ते रुदन्तः किं करिष्यथ
+प्रज्ञाविज्ञानयुक्तेन बुद्धिसंज्ञाप्रदायिना
+अप्रत्ययं कुतो ह्यस्य पुनरद्येह जीवितम्
+न दीर्घरुदितेनेह पुनर्जीवो भविष्यति
+त्यज्यतामयमाकाशे ततः शीघ्रं निवर्तत
+अद्य वर्षसहस्रं मे साग्रं जातस्य मानुषाः
+मृता गर्भेषु जायन्ते म्रियन्ते जातमात्रकाः
+त्यज्यतामेष निस्तेजाः शून्यः काष्ठत्वमागतः
+बालवृद्धसहस्राणि सदा संत्यज्य बान्धवाः
+सर्वस्य हि प्रभुः कालो धर्मतः समदर्शनः
+भीमः सुघोरश्च तथा नीलमेघसमप्रभः
+मातरं पितरं चैव बान्धवान्सुहृदस्तथा
+भ्रान्तजीवस्य वै बाष्पं कस्माद्धित्वा न गच्छथ
+भानुर्यावन्न यात्यस्तं यावच्च विमला दिशः
+शोकं त्यजत दैन्यं च सुतस्नेहान्निवर्तत
+तस्मादेनं समुत्सृज्य स्वगृहान्गच्छताशु वै
+यौवनस्थांश्च बालांश्च वृद्धान्गर्भगतानपि
+यदि जम्बुकवाक्यानि निष्फलान्यनृतानि च
+युष्मान्प्रधर्षयिष्यन्ति विकृता मांसभोजनाः
+न च पश्यामि जीवन्तं मृतं स्त्रीपुंनपुंसकम्
+सर्वः कालवशं याति शुभाशुभसमन्वितः
+अहं च क्रोष्टुकश्चैव यूयं चैवास्य बान्धवाः
+धर्मराजप्रयोगाच्च दीर्घां निद्रां प्रवेशितः
+न च बाष्पविमोक्षेण न चाश्वासकृतेन वै
+अनित्यानीह भाग्यानि चतुष्पात्पक्षिणामपि
+यथाकृता च भूतेषु प्राप्यते सुखदुःखता
+प्राज्ञो वा यदि वा मूर्खः सधनो निर्धनोऽपि वा
+जङ्गमाजङ्गमानां चाप्यायुरग्रेऽवतिष्ठते
+मृतस्योत्सृष्टदेहस्य पुनर्देहो न विद्यते
+निरर्थको ह्ययं स्नेहो निरर्थश्च परिग्रहः
+अहो धिक्सुनृशंसेन जम्बुकेनाल्पमेधसा
+विक्रमन्तो म्रियन्ते च यौवनस्थास्तथापरे
+अपि रुद्रः कुमारो वा ब्रह्मा वा विष्णुरेव वा
+भ्रान्तजीवस्य वै बाष्पं कस्माद्धित्वा न गच्छथ
+सर्वानाविशते मृत्युरेवंभूतमिदं जगत्
+अश्रुपातपरिक्लिन्नः पाणिस्पर्शनपीडितः
+शोकं त्यजत दैन्यं च सुतस्नेहान्निवर्तत
+अप्रियं परुषं चापि परद्रोहं परस्त्रियम्
+प्रज्ञाविज्ञानयुक्तेन बुद्धिसंज्ञाप्रदायिना
+त्यज्यतामेष निस्तेजाः शून्यः काष्ठत्वमागतः
+क्षुद्रेणोक्ता हीनसत्त्वा मानुषाः किं निवर्तथ
+त्यज्यतामयमाकाशे ततः शीघ्रं निवर्तत
+दिनानि चैव रात्रीश्च दुःखं तिष्ठन्ति भूतले
+अलं निर्बन्धमागम्य शोकस्य परिवारणम्
+इष्टदारवियुक्ताश्च पुत्रशोकान्वितास्तथा
+धर्मराजप्रयोगाच्च दीर्घां निद्रां प्रवेशितः
+अयं प्रेतसमाकीर्णो यक्षराक्षससेवितः
+अप्रत्ययं कुतो ह्यस्य पुनरद्येह जीवितम्
+श्रोष्यथ भ्रष्टविज्ञानास्ततः सर्वे विनङ्क्ष्यथ
+अद्य वर्षसहस्रं मे साग्रं जातस्य मानुषाः
+शक्यो जीवयितुं ह्येष बालो वर्षशतैरपि
+सर्वे विक्रान्तवीर्याश्च अस्मिन्देशे सुदारुणाः
+धर्माधर्मौ गृहीत्वेह सर्वे वर्तामहेऽध्वनि
+इह त्यक्त्वा न तिष्ठन्ति बान्धवा बान्धवं प्रियम्
+बालवृद्धसहस्राणि सदा संत्यज्य बान्धवाः
+गृहीत्वा जायते जन्तुर्दुःखानि च सुखानि च
+तपसापि हि संयुक्तो न काले नोपहन्यते
+त्यज्यतां काष्ठभूतोऽयं मृष्यतां जाम्बुकं वचः
+यत्करोति शुभं कर्म तथाधर्मं सुदारुणम्
+यौवनस्थांश्च बालांश्च वृद्धान्गर्भगतानपि
+अपत्यं च तपोमूलं तपोयोगाच्च लभ्यते
+सर्वस्नेहावसानं तदिदं तत्प्रेतपत्तनम्
+येन गच्छति लोकोऽयं दत्त्वा शोकमनन्तकम्
+अनिष्टानि च भाग्यानि जानीत सह मूर्तिभिः
+तस्य निष्ठावसानान्ते रुदन्तः किं करिष्यथ
+तावदेनं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+धर्मं चरत यत्नेन तथाधर्मान्निवर्तत
+मयोक्ता गच्छत क्षिप्रं स्वं स्वमेव निवेशनम्
+धनं गाश्च सुवर्णं च मणिरत्नमथापि च
+दूराच्चायं वनोद्देशो भयमत्र भविष्यति
+न कर्मणा पितुः पुत्रः पिता वा पुत्रकर्मणा
+भीमः सुघोरश्च तथा नीलमेघसमप्रभः
+अन्यदेहविषक्तो हि शावं काष्ठमुपासते
+मृता गर्भेषु जायन्ते म्रियन्ते जातमात्रकाः
+स्नेहमुत्सृज्य गच्छन्ति बाष्पपूर्णाविलेक्षणाः
+दारुणः काननोद्देशः कौशिकैरभिनादितः
+सर्वस्य हि प्रभुः कालो धर्मतः समदर्शनः
+तस्मादेनं समुत्सृज्य स्वगृहान्गच्छताशु वै
+मोक्षधर्माश्रितैर्वाक्यैर्हेतुमद्भिरनिष्ठुरैः
+भानुर्यावन्न यात्यस्तं यावच्च व���मला दिशः
+यदि जम्बुकवाक्यानि निष्फलान्यनृतानि च
+सर्वः कालवशं याति शुभाशुभसमन्वितः
+अधर्ममनृतं चैव दूरात्प्राज्ञो निवर्तयेत्
+अनिष्टानां सहस्राणि तथेष्टानां शतानि च
+अजिह्मत्वमशाठ्यं च यत्नतः परिमार्गत
+न च पश्यामि जीवन्तं मृतं स्त्रीपुंनपुंसकम्
+वरमस्मै प्रयच्छेयुस्ततो जीवेदयं शिशुः
+दह्यमानाः स्म शोकेन गृहं गच्छन्ति नित्यदा
+युष्मान्प्रधर्षयिष्यन्ति विकृता मांसभोजनाः
+सत्यं धर्मं शुभं न्याय्यं प्राणिनां महतीं दयाम्
+तत्कर्तैव समश्नाति बान्धवानां किमत्र हि
+कस्माच्छोचथ निश्चेष्टमात्मानं किं न शोचथ
+न चक्षुर्भ्यां न कर्णाभ्यां संशृणोति समीक्षते
+मार्गेणान्येन गच्छन्ति त्यक्त्वा सुकृतदुष्कृते
+वचनं श्राविता रूक्षं मानुषाः संनिवर्तत
+किं करिष्यथ शोचित्वा मृतं किमनुशोचथ
+चिताधूमेन नीलेन संरज्यन्ते च पादपाः
+उत्सृज्येह प्रयाता वै बान्धवा भृशदुःखिताः
+मृगेन्द्राः प्रतिनन्दन्ति रविरस्तं च गच्छति
+मातरं पितरं चैव बान्धवान्सुहृदस्तथा
+पञ्चभूतपरित्यक्तं शून्यं काष्ठत्वमागतम्
+यो न पश्यति चक्षुर्भ्यां नेङ्गते च कथंचन
+तपसा लभ्यते सर्वं विलापः किं करिष्यति
+अस्मिञ्शवं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+नैष जम्बुकवाक्येन पुनः प्राप्स्यति जीवितम्
+तपः कुरुत वै तीव्रं मुच्यध्वं येन किल्बिषात्
+न च बाष्पविमोक्षेण न चाश्वासकृतेन वै
+नदन्ति परुषं श्येनाः शिवाः क्रोशन्ति दारुणाः
+अनित्यानीह भाग्यानि चतुष्पात्पक्षिणामपि
+श्मशाने च निराहाराः प्रतिनन्दन्ति देहिनः
+वर्तध्वं च यथाकालं दैवतेषु द्विजेषु च
+न वै मूर्तिप्रदानेन न जम्बुकशतैरपि
+न दीर्घरुदितेनेह पुनर्जीवो भविष्यति
+जीवतो ये न पश्यन्ति तेषां धर्मविपर्ययः
+अहं च क्रोष्टुकश्चैव यूयं चैवास्य बान्धवाः
+अयं प्रेतसमाकीर्णो यक्षराक्षससेवितः
+अश्रुपातपरिक्लिन्नः पाणिस्पर्शनपीडितः
+अप्रत्ययं कुतो ह्यस्य पुनरद्येह जीवितम्
+मातरं पितरं चैव बान्धवान्सुहृदस्तथा
+वरमस्मै प्रयच्छेयुस्ततो जीवेदयं शिशुः
+पञ्चभूतपरित्यक्तं शून्यं काष्ठत्वमागतम्
+दह्यमानाः स्म शोकेन गृहं गच्छन्ति नित्यदा
+न दीर्घरुदितेनेह पुनर्जीवो भविष्यति
+इष्टदारवियुक्ताश्च पुत्रशोकान्वितास्तथा
+तत्कर्तैव समश्नाति बान्धवानां किमत्र हि
+तपसा लभ्यते स���्वं विलापः किं करिष्यति
+अहो धिक्सुनृशंसेन जम्बुकेनाल्पमेधसा
+मोक्षधर्माश्रितैर्वाक्यैर्हेतुमद्भिरनिष्ठुरैः
+धर्मं चरत यत्नेन तथाधर्मान्निवर्तत
+तस्मादेनं समुत्सृज्य स्वगृहान्गच्छताशु वै
+अन्यदेहविषक्तो हि शावं काष्ठमुपासते
+सर्वे विक्रान्तवीर्याश्च अस्मिन्देशे सुदारुणाः
+न च बाष्पविमोक्षेण न चाश्वासकृतेन वै
+यथाकृता च भूतेषु प्राप्यते सुखदुःखता
+अनिष्टानां सहस्राणि तथेष्टानां शतानि च
+अनिष्टानि च भाग्यानि जानीत सह मूर्तिभिः
+तपसापि हि संयुक्तो न काले नोपहन्यते
+अपि रुद्रः कुमारो वा ब्रह्मा वा विष्णुरेव वा
+न च पश्यामि जीवन्तं मृतं स्त्रीपुंनपुंसकम्
+दारुणः काननोद्देशः कौशिकैरभिनादितः
+श्मशाने च निराहाराः प्रतिनन्दन्ति देहिनः
+उत्सृज्येह प्रयाता वै बान्धवा भृशदुःखिताः
+त्यज्यतां काष्ठभूतोऽयं मृष्यतां जाम्बुकं वचः
+निरर्थको ह्ययं स्नेहो निरर्थश्च परिग्रहः
+विक्रमन्तो म्रियन्ते च यौवनस्थास्तथापरे
+क्षुद्रेणोक्ता हीनसत्त्वा मानुषाः किं निवर्तथ
+भानुर्यावन्न यात्यस्तं यावच्च विमला दिशः
+प्राज्ञो वा यदि वा मूर्खः सधनो निर्धनोऽपि वा
+प्रज्ञाविज्ञानयुक्तेन बुद्धिसंज्ञाप्रदायिना
+अपत्यं च तपोमूलं तपोयोगाच्च लभ्यते
+मृगेन्द्राः प्रतिनन्दन्ति रविरस्तं च गच्छति
+अहं च क्रोष्टुकश्चैव यूयं चैवास्य बान्धवाः
+अप्रियं परुषं चापि परद्रोहं परस्त्रियम्
+शोकं त्यजत दैन्यं च सुतस्नेहान्निवर्तत
+अद्य वर्षसहस्रं मे साग्रं जातस्य मानुषाः
+अधर्ममनृतं चैव दूरात्प्राज्ञो निवर्तयेत्
+न कर्मणा पितुः पुत्रः पिता वा पुत्रकर्मणा
+श्रोष्यथ भ्रष्टविज्ञानास्ततः सर्वे विनङ्क्ष्यथ
+इह त्यक्त्वा न तिष्ठन्ति बान्धवा बान्धवं प्रियम्
+न चक्षुर्भ्यां न कर्णाभ्यां संशृणोति समीक्षते
+वचनं श्राविता रूक्षं मानुषाः संनिवर्तत
+अस्मिञ्शवं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+कस्माच्छोचथ निश्चेष्टमात्मानं किं न शोचथ
+अजिह्मत्वमशाठ्यं च यत्नतः परिमार्गत
+भीमः सुघोरश्च तथा नीलमेघसमप्रभः
+नदन्ति परुषं श्येनाः शिवाः क्रोशन्ति दारुणाः
+तपः कुरुत वै तीव्रं मुच्यध्वं येन किल्बिषात्
+मार्गेणान्येन गच्छन्ति त्यक्त्वा सुकृतदुष्कृते
+नैष जम्बुकवाक्येन पुनः प्राप्स्यति जीवितम्
+धर्मराजप्रयोगाच्च दीर्���ां निद्रां प्रवेशितः
+सर्वस्य हि प्रभुः कालो धर्मतः समदर्शनः
+तावदेनं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+तस्य निष्ठावसानान्ते रुदन्तः किं करिष्यथ
+यौवनस्थांश्च बालांश्च वृद्धान्गर्भगतानपि
+भ्रान्तजीवस्य वै बाष्पं कस्माद्धित्वा न गच्छथ
+अलं निर्बन्धमागम्य शोकस्य परिवारणम्
+येन गच्छति लोकोऽयं दत्त्वा शोकमनन्तकम्
+गृहीत्वा जायते जन्तुर्दुःखानि च सुखानि च
+धनं गाश्च सुवर्णं च मणिरत्नमथापि च
+चिताधूमेन नीलेन संरज्यन्ते च पादपाः
+दिनानि चैव रात्रीश्च दुःखं तिष्ठन्ति भूतले
+मयोक्ता गच्छत क्षिप्रं स्वं स्वमेव निवेशनम्
+किं करिष्यथ शोचित्वा मृतं किमनुशोचथ
+जीवतो ये न पश्यन्ति तेषां धर्मविपर्ययः
+सर्वः कालवशं याति शुभाशुभसमन्वितः
+त्यज्यतामेष निस्तेजाः शून्यः काष्ठत्वमागतः
+न वै मूर्तिप्रदानेन न जम्बुकशतैरपि
+धर्माधर्मौ गृहीत्वेह सर्वे वर्तामहेऽध्वनि
+त्यज्यतामयमाकाशे ततः शीघ्रं निवर्तत
+यत्करोति शुभं कर्म तथाधर्मं सुदारुणम्
+वर्तध्वं च यथाकालं दैवतेषु द्विजेषु च
+अनित्यानीह भाग्यानि चतुष्पात्पक्षिणामपि
+शक्यो जीवयितुं ह्येष बालो वर्षशतैरपि
+मृतस्योत्सृष्टदेहस्य पुनर्देहो न विद्यते
+सत्यं धर्मं शुभं न्याय्यं प्राणिनां महतीं दयाम्
+जङ्गमाजङ्गमानां चाप्यायुरग्रेऽवतिष्ठते
+यदि जम्बुकवाक्यानि निष्फलान्यनृतानि च
+यो न पश्यति चक्षुर्भ्यां नेङ्गते च कथंचन
+बालवृद्धसहस्राणि सदा संत्यज्य बान्धवाः
+स्नेहमुत्सृज्य गच्छन्ति बाष्पपूर्णाविलेक्षणाः
+दूराच्चायं वनोद्देशो भयमत्र भविष्यति
+सर्वानाविशते मृत्युरेवंभूतमिदं जगत्
+सर्वस्नेहावसानं तदिदं तत्प्रेतपत्तनम्
+युष्मान्प्रधर्षयिष्यन्ति विकृता मांसभोजनाः
+मृता गर्भेषु जायन्ते म्रियन्ते जातमात्रकाः
+यौवनस्थांश्च बालांश्च वृद्धान्गर्भगतानपि
+अजिह्मत्वमशाठ्यं च यत्नतः परिमार्गत
+अन्यदेहविषक्तो हि शावं काष्ठमुपासते
+पञ्चभूतपरित्यक्तं शून्यं काष्ठत्वमागतम्
+दारुणः काननोद्देशः कौशिकैरभिनादितः
+अनिष्टानां सहस्राणि तथेष्टानां शतानि च
+युष्मान्प्रधर्षयिष्यन्ति विकृता मांसभोजनाः
+अप्रियं परुषं चापि परद्रोहं परस्त्रियम्
+तपसा लभ्यते सर्वं विलापः किं करिष्यति
+न कर्मणा पितुः पुत्रः पिता वा पुत्रकर्मणा
+यदि जम्बुकवाक्यानि निष्फलान्यनृतानि च
+सर्वः कालवशं याति शुभाशुभसमन्वितः
+मोक्षधर्माश्रितैर्वाक्यैर्हेतुमद्भिरनिष्ठुरैः
+कस्माच्छोचथ निश्चेष्टमात्मानं किं न शोचथ
+नैष जम्बुकवाक्येन पुनः प्राप्स्यति जीवितम्
+मृतस्योत्सृष्टदेहस्य पुनर्देहो न विद्यते
+अनित्यानीह भाग्यानि चतुष्पात्पक्षिणामपि
+मृता गर्भेषु जायन्ते म्रियन्ते जातमात्रकाः
+अप्रत्ययं कुतो ह्यस्य पुनरद्येह जीवितम्
+मार्गेणान्येन गच्छन्ति त्यक्त्वा सुकृतदुष्कृते
+उत्सृज्येह प्रयाता वै बान्धवा भृशदुःखिताः
+प्राज्ञो वा यदि वा मूर्खः सधनो निर्धनोऽपि वा
+किं करिष्यथ शोचित्वा मृतं किमनुशोचथ
+धनं गाश्च सुवर्णं च मणिरत्नमथापि च
+सर्वे विक्रान्तवीर्याश्च अस्मिन्देशे सुदारुणाः
+अलं निर्बन्धमागम्य शोकस्य परिवारणम्
+त्यज्यतामेष निस्तेजाः शून्यः काष्ठत्वमागतः
+दूराच्चायं वनोद्देशो भयमत्र भविष्यति
+सत्यं धर्मं शुभं न्याय्यं प्राणिनां महतीं दयाम्
+क्षुद्रेणोक्ता हीनसत्त्वा मानुषाः किं निवर्तथ
+जीवतो ये न पश्यन्ति तेषां धर्मविपर्ययः
+तत्कर्तैव समश्नाति बान्धवानां किमत्र हि
+इष्टदारवियुक्ताश्च पुत्रशोकान्वितास्तथा
+वचनं श्राविता रूक्षं मानुषाः संनिवर्तत
+मयोक्ता गच्छत क्षिप्रं स्वं स्वमेव निवेशनम्
+चिताधूमेन नीलेन संरज्यन्ते च पादपाः
+न च पश्यामि जीवन्तं मृतं स्त्रीपुंनपुंसकम्
+न च बाष्पविमोक्षेण न चाश्वासकृतेन वै
+श्मशाने च निराहाराः प्रतिनन्दन्ति देहिनः
+अस्मिञ्शवं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+बालवृद्धसहस्राणि सदा संत्यज्य बान्धवाः
+यत्करोति शुभं कर्म तथाधर्मं सुदारुणम्
+त्यज्यतामयमाकाशे ततः शीघ्रं निवर्तत
+यथाकृता च भूतेषु प्राप्यते सुखदुःखता
+अपि रुद्रः कुमारो वा ब्रह्मा वा विष्णुरेव वा
+अपत्यं च तपोमूलं तपोयोगाच्च लभ्यते
+वर्तध्वं च यथाकालं दैवतेषु द्विजेषु च
+सर्वस्नेहावसानं तदिदं तत्प्रेतपत्तनम्
+मातरं पितरं चैव बान्धवान्सुहृदस्तथा
+सर्वस्य हि प्रभुः कालो धर्मतः समदर्शनः
+नदन्ति परुषं श्येनाः शिवाः क्रोशन्ति दारुणाः
+शोकं त्यजत दैन्यं च सुतस्नेहान्निवर्तत
+अधर्ममनृतं चैव दूरात्प्राज्ञो निवर्तयेत्
+निरर्थको ह्ययं स्नेहो निरर्थश्च परिग्रहः
+अनिष्टानि च भाग्यानि जानीत सह मूर्तिभिः
+अश्रुपातपरिक्लिन्नः पाण���स्पर्शनपीडितः
+येन गच्छति लोकोऽयं दत्त्वा शोकमनन्तकम्
+स्नेहमुत्सृज्य गच्छन्ति बाष्पपूर्णाविलेक्षणाः
+तावदेनं परित्यज्य प्रेतकार्याण्युपासत
+इह त्यक्त्वा न तिष्ठन्ति बान्धवा बान्धवं प्रियम्
+तपसापि हि संयुक्तो न काले नोपहन्यते
+भ्रान्तजीवस्य वै बाष्पं कस्माद्धित्वा न गच्छथ
+अहो धिक्सुनृशंसेन जम्बुकेनाल्पमेधसा
+भानुर्यावन्न यात्यस्तं यावच्च विमला दिशः
+त्यज्यतां काष्ठभूतोऽयं मृष्यतां जाम्बुकं वचः
+न वै मूर्तिप्रदानेन न जम्बुकशतैरपि
+न दीर्घरुदितेनेह पुनर्जीवो भविष्यति
+दिनानि चैव रात्रीश्च दुःखं तिष्ठन्ति भूतले
+दह्यमानाः स्म शोकेन गृहं गच्छन्ति नित्यदा
+सर्वानाविशते मृत्युरेवंभूतमिदं जगत्
+अहं च क्रोष्टुकश्चैव यूयं चैवास्य बान्धवाः
+धर्मराजप्रयोगाच्च दीर्घां निद्रां प्रवेशितः
+धर्माधर्मौ गृहीत्वेह सर्वे वर्तामहेऽध्वनि
+तस्मादेनं समुत्सृज्य स्वगृहान्गच्छताशु वै
+भीमः सुघोरश्च तथा नीलमेघसमप्रभः
+धर्मं चरत यत्नेन तथाधर्मान्निवर्तत
+प्रज्ञाविज्ञानयुक्तेन बुद्धिसंज्ञाप्रदायिना
+श्रोष्यथ भ्रष्टविज्ञानास्ततः सर्वे विनङ्क्ष्यथ
+गृहीत्वा जायते जन्तुर्दुःखानि च सुखानि च
+अद्य वर्षसहस्रं मे साग्रं जातस्य मानुषाः
+तस्य निष्ठावसानान्ते रुदन्तः किं करिष्यथ
+जङ्गमाजङ्गमानां चाप्यायुरग्रेऽवतिष्ठते
+अयं प्रेतसमाकीर्णो यक्षराक्षससेवितः
+न चक्षुर्भ्यां न कर्णाभ्यां संशृणोति समीक्षते
+वरमस्मै प्रयच्छेयुस्ततो जीवेदयं शिशुः
+यो न पश्यति चक्षुर्भ्यां नेङ्गते च कथंचन
+शक्यो जीवयितुं ह्येष बालो वर्षशतैरपि
+मृगेन्द्राः प्रतिनन्दन्ति रविरस्तं च गच्छति
+तपः कुरुत वै तीव्रं मुच्यध्वं येन किल्बिषात्
+विक्रमन्तो म्रियन्ते च यौवनस्थास्तथापरे
+दुःखात्त्रातुं सर्व एवोत्सहन्ते; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम्
+उत्सेको नरकायैव तस्मात्तं संत्यजाम्यहम्
+बलवन्तोऽबलाश्चैव तद्वदस्मान्सभाजय
+भूतं भव्यं भविष्यच्च सर्वं सत्त्वेषु मानद
+नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य नायोगाद्विद्यते सुखम्
+तेन नारद संप्राप्तो न मां शोकः प्रबाधते
+विहितेनैव जीवन्ति अरोगाङ्गा दिवौकसः
+यस्मै प्रज्ञां कथयन्ते मनुष्याः; प्रज्ञामूलो हीन्द्रियाणां प्रसादः
+तेषां तत्त्वानि जानामि ततो न विमना ह्यहम्
+मूढस्य ��र्पः स पुनर्मोह एव; मूढस्य नायं न परोऽस्ति लोकः
+धृतिश्च दुःखत्यागश्चाप्युभयं नः सुखोदयम्
+अगाधाश्चाप्रतिष्ठाश्च गतिमन्तश्च नारद
+भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न मादृशः संज्वरं जातु कुर्यात्
+इष्टान्भोगान्नानुरुध्येत्सुखं वा; न चिन्तयेद्दुःखमभ्यागतं वा
+कृतान्तवश्यानि यदा सुखानि; दुःखानि वा यन्न विधर्षयन्ति
+पीतामृतस्येवात्यन्तमिह चामुत्र वा भयम्
+अन्धा जडाश्च जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+अर्थकामौ परित्यज्य विशोको विगतज्वरः
+न मृत्युतो न चाधर्मान्न लोभान्न कुतश्चन
+यदा न शोचेमहि किं नु न स्या;द्धर्मेण वा नारद कर्मणा वा
+समाहितो न स्पृहयेत्परेषां; नानागतं नाभिनन्देत लाभम्
+न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च श्रुतं न च मन्त्रा न वीर्यम्
+न ह्येव दुःखानि सदा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशो लाभ एव
+एताञ्शोकभयोत्सेकान्मोहनान्सुखदुःखयोः
+शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+न चापि हृष्येद्विपुलेऽर्थलाभे; तथार्थनाशे च न वै विषीदेत्
+एतद्ब्रह्मन्विजानामि महत्कृत्वा तपोऽव्ययम्
+प्रियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः
+उपक्रमानहं वेद पुनरेव फलोदयान्
+सहस्रिणश्च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा
+लोके फलानि चित्राणि ततो न विमना ह्यहम्
+मुह्यन्ति शोचन्ति यदेन्द्रियाणि; प्रज्ञालाभो नास्ति मूढेन्द्रियस्य
+पश्यामि साक्षिवल्लोके देहस्यास्य विचेष्टनात्
+तृष्णामोहौ तु संत्यज्य चरामि पृथिवीमिमाम्
+अन्धा जडाश्च जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+तेषां तत्त्वानि जानामि ततो न विमना ह्यहम्
+अर्थकामौ परित्यज्य विशोको विगतज्वरः
+मूढस्य दर्पः स पुनर्मोह एव; मूढस्य नायं न परोऽस्ति लोकः
+न चापि हृष्येद्विपुलेऽर्थलाभे; तथार्थनाशे च न वै विषीदेत्
+पीतामृतस्येवात्यन्तमिह चामुत्र वा भयम्
+उत्सेको नरकायैव तस्मात्तं संत्यजाम्यहम्
+सहस्रिणश्च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा
+शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+पश्यामि साक्षिवल्लोके देहस्यास्य विचेष्टनात्
+लोके फलानि चित्राणि ततो न विमना ह्यहम्
+न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च श्रुतं न च मन्त्रा न वीर्यम्
+एताञ्शोकभयोत्सेकान्मोहनान्सुखदुःखयोः
+यदा न शोचेमहि किं नु न स्या;द्धर्मेण वा नारद कर्मणा वा
+न ह्येव दुःखानि सदा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशो लाभ एव
+विहितेनैव जीवन्ति अरोगाङ��गा दिवौकसः
+भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न मादृशः संज्वरं जातु कुर्यात्
+नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य नायोगाद्विद्यते सुखम्
+इष्टान्भोगान्नानुरुध्येत्सुखं वा; न चिन्तयेद्दुःखमभ्यागतं वा
+कृतान्तवश्यानि यदा सुखानि; दुःखानि वा यन्न विधर्षयन्ति
+उपक्रमानहं वेद पुनरेव फलोदयान्
+बलवन्तोऽबलाश्चैव तद्वदस्मान्सभाजय
+भूतं भव्यं भविष्यच्च सर्वं सत्त्वेषु मानद
+मुह्यन्ति शोचन्ति यदेन्द्रियाणि; प्रज्ञालाभो नास्ति मूढेन्द्रियस्य
+न मृत्युतो न चाधर्मान्न लोभान्न कुतश्चन
+तृष्णामोहौ तु संत्यज्य चरामि पृथिवीमिमाम्
+समाहितो न स्पृहयेत्परेषां; नानागतं नाभिनन्देत लाभम्
+प्रियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः
+तेन नारद संप्राप्तो न मां शोकः प्रबाधते
+एतद्ब्रह्मन्विजानामि महत्कृत्वा तपोऽव्ययम्
+धृतिश्च दुःखत्यागश्चाप्युभयं नः सुखोदयम्
+यस्मै प्रज्ञां कथयन्ते मनुष्याः; प्रज्ञामूलो हीन्द्रियाणां प्रसादः
+अगाधाश्चाप्रतिष्ठाश्च गतिमन्तश्च नारद
+दुःखात्त्रातुं सर्व एवोत्सहन्ते; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम्
+भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न मादृशः संज्वरं जातु कुर्यात्
+उत्सेको नरकायैव तस्मात्तं संत्यजाम्यहम्
+एतद्ब्रह्मन्विजानामि महत्कृत्वा तपोऽव्ययम्
+भूतं भव्यं भविष्यच्च सर्वं सत्त्वेषु मानद
+सहस्रिणश्च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा
+तेषां तत्त्वानि जानामि ततो न विमना ह्यहम्
+विहितेनैव जीवन्ति अरोगाङ्गा दिवौकसः
+उपक्रमानहं वेद पुनरेव फलोदयान्
+एताञ्शोकभयोत्सेकान्मोहनान्सुखदुःखयोः
+अर्थकामौ परित्यज्य विशोको विगतज्वरः
+पश्यामि साक्षिवल्लोके देहस्यास्य विचेष्टनात्
+बलवन्तोऽबलाश्चैव तद्वदस्मान्सभाजय
+इष्टान्भोगान्नानुरुध्येत्सुखं वा; न चिन्तयेद्दुःखमभ्यागतं वा
+अगाधाश्चाप्रतिष्ठाश्च गतिमन्तश्च नारद
+अन्धा जडाश्च जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+न ह्येव दुःखानि सदा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशो लाभ एव
+शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+मूढस्य दर्पः स पुनर्मोह एव; मूढस्य नायं न परोऽस्ति लोकः
+लोके फलानि चित्राणि ततो न विमना ह्यहम्
+कृतान्तवश्यानि यदा सुखानि; दुःखानि वा यन्न विधर्षयन्ति
+यस्मै प्रज्ञां कथयन्ते मनुष्याः; प्रज्ञामूलो हीन्द्रियाणां प्रसादः
+तृष्णामोहौ तु संत्यज्य चरामि पृथिवीमिमाम्
+न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च श्रुतं न च मन्त्रा न वीर्यम्
+धृतिश्च दुःखत्यागश्चाप्युभयं नः सुखोदयम्
+यदा न शोचेमहि किं नु न स्या;द्धर्मेण वा नारद कर्मणा वा
+न चापि हृष्येद्विपुलेऽर्थलाभे; तथार्थनाशे च न वै विषीदेत्
+पीतामृतस्येवात्यन्तमिह चामुत्र वा भयम्
+प्रियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः
+समाहितो न स्पृहयेत्परेषां; नानागतं नाभिनन्देत लाभम्
+दुःखात्त्रातुं सर्व एवोत्सहन्ते; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम्
+नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य नायोगाद्विद्यते सुखम्
+न मृत्युतो न चाधर्मान्न लोभान्न कुतश्चन
+तेन नारद संप्राप्तो न मां शोकः प्रबाधते
+मुह्यन्ति शोचन्ति यदेन्द्रियाणि; प्रज्ञालाभो नास्ति मूढेन्द्रियस्य
+धृतिश्च दुःखत्यागश्चाप्युभयं नः सुखोदयम्
+यस्मै प्रज्ञां कथयन्ते मनुष्याः; प्रज्ञामूलो हीन्द्रियाणां प्रसादः
+अर्थकामौ परित्यज्य विशोको विगतज्वरः
+प्रियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः
+इष्टान्भोगान्नानुरुध्येत्सुखं वा; न चिन्तयेद्दुःखमभ्यागतं वा
+बलवन्तोऽबलाश्चैव तद्वदस्मान्सभाजय
+भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न मादृशः संज्वरं जातु कुर्यात्
+भूतं भव्यं भविष्यच्च सर्वं सत्त्वेषु मानद
+उत्सेको नरकायैव तस्मात्तं संत्यजाम्यहम्
+शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+यदा न शोचेमहि किं नु न स्या;द्धर्मेण वा नारद कर्मणा वा
+सहस्रिणश्च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा
+पश्यामि साक्षिवल्लोके देहस्यास्य विचेष्टनात्
+न ह्येव दुःखानि सदा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशो लाभ एव
+मूढस्य दर्पः स पुनर्मोह एव; मूढस्य नायं न परोऽस्ति लोकः
+मुह्यन्ति शोचन्ति यदेन्द्रियाणि; प्रज्ञालाभो नास्ति मूढेन्द्रियस्य
+एतद्ब्रह्मन्विजानामि महत्कृत्वा तपोऽव्ययम्
+तेन नारद संप्राप्तो न मां शोकः प्रबाधते
+समाहितो न स्पृहयेत्परेषां; नानागतं नाभिनन्देत लाभम्
+न चापि हृष्येद्विपुलेऽर्थलाभे; तथार्थनाशे च न वै विषीदेत्
+पीतामृतस्येवात्यन्तमिह चामुत्र वा भयम्
+उपक्रमानहं वेद पुनरेव फलोदयान्
+नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य नायोगाद्विद्यते सुखम्
+विहितेनैव जीवन्ति अरोगाङ्गा दिवौकसः
+कृतान्तवश्यानि यदा सुखानि; दुःखानि वा यन्न विधर्षयन्ति
+तृष्णामोहौ तु संत्यज्य चरामि पृथिवीमिमाम्
+दुःखात्त्रातुं सर्व एवोत्सहन्त���; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम्
+तेषां तत्त्वानि जानामि ततो न विमना ह्यहम्
+एताञ्शोकभयोत्सेकान्मोहनान्सुखदुःखयोः
+न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च श्रुतं न च मन्त्रा न वीर्यम्
+अगाधाश्चाप्रतिष्ठाश्च गतिमन्तश्च नारद
+अन्धा जडाश्च जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+लोके फलानि चित्राणि ततो न विमना ह्यहम्
+न मृत्युतो न चाधर्मान्न लोभान्न कुतश्चन
+अर्थकामौ परित्यज्य विशोको विगतज्वरः
+अगाधाश्चाप्रतिष्ठाश्च गतिमन्तश्च नारद
+मुह्यन्ति शोचन्ति यदेन्द्रियाणि; प्रज्ञालाभो नास्ति मूढेन्द्रियस्य
+प्रियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः
+यस्मै प्रज्ञां कथयन्ते मनुष्याः; प्रज्ञामूलो हीन्द्रियाणां प्रसादः
+इष्टान्भोगान्नानुरुध्येत्सुखं वा; न चिन्तयेद्दुःखमभ्यागतं वा
+पीतामृतस्येवात्यन्तमिह चामुत्र वा भयम्
+समाहितो न स्पृहयेत्परेषां; नानागतं नाभिनन्देत लाभम्
+भूतं भव्यं भविष्यच्च सर्वं सत्त्वेषु मानद
+यदा न शोचेमहि किं नु न स्या;द्धर्मेण वा नारद कर्मणा वा
+न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च श्रुतं न च मन्त्रा न वीर्यम्
+शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+विहितेनैव जीवन्ति अरोगाङ्गा दिवौकसः
+उत्सेको नरकायैव तस्मात्तं संत्यजाम्यहम्
+बलवन्तोऽबलाश्चैव तद्वदस्मान्सभाजय
+नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य नायोगाद्विद्यते सुखम्
+एताञ्शोकभयोत्सेकान्मोहनान्सुखदुःखयोः
+कृतान्तवश्यानि यदा सुखानि; दुःखानि वा यन्न विधर्षयन्ति
+तृष्णामोहौ तु संत्यज्य चरामि पृथिवीमिमाम्
+अन्धा जडाश्च जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+उपक्रमानहं वेद पुनरेव फलोदयान्
+न चापि हृष्येद्विपुलेऽर्थलाभे; तथार्थनाशे च न वै विषीदेत्
+लोके फलानि चित्राणि ततो न विमना ह्यहम्
+न मृत्युतो न चाधर्मान्न लोभान्न कुतश्चन
+पश्यामि साक्षिवल्लोके देहस्यास्य विचेष्टनात्
+सहस्रिणश्च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा
+तेन नारद संप्राप्तो न मां शोकः प्रबाधते
+तेषां तत्त्वानि जानामि ततो न विमना ह्यहम्
+दुःखात्त्रातुं सर्व एवोत्सहन्ते; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम्
+धृतिश्च दुःखत्यागश्चाप्युभयं नः सुखोदयम्
+भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न मादृशः संज्वरं जातु कुर्यात्
+एतद्ब्रह्मन्विजानामि महत्कृत्वा तपोऽव्ययम्
+न ह्येव दुःखानि सदा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशो लाभ एव
+���ूढस्य दर्पः स पुनर्मोह एव; मूढस्य नायं न परोऽस्ति लोकः
+पश्यामि साक्षिवल्लोके देहस्यास्य विचेष्टनात्
+मुह्यन्ति शोचन्ति यदेन्द्रियाणि; प्रज्ञालाभो नास्ति मूढेन्द्रियस्य
+भूतं भव्यं भविष्यच्च सर्वं सत्त्वेषु मानद
+प्रियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः
+तृष्णामोहौ तु संत्यज्य चरामि पृथिवीमिमाम्
+अगाधाश्चाप्रतिष्ठाश्च गतिमन्तश्च नारद
+तेन नारद संप्राप्तो न मां शोकः प्रबाधते
+दुःखात्त्रातुं सर्व एवोत्सहन्ते; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम्
+उपक्रमानहं वेद पुनरेव फलोदयान्
+लोके फलानि चित्राणि ततो न विमना ह्यहम्
+उत्सेको नरकायैव तस्मात्तं संत्यजाम्यहम्
+एताञ्शोकभयोत्सेकान्मोहनान्सुखदुःखयोः
+अर्थकामौ परित्यज्य विशोको विगतज्वरः
+नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य नायोगाद्विद्यते सुखम्
+शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+सहस्रिणश्च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा
+पीतामृतस्येवात्यन्तमिह चामुत्र वा भयम्
+मूढस्य दर्पः स पुनर्मोह एव; मूढस्य नायं न परोऽस्ति लोकः
+तेषां तत्त्वानि जानामि ततो न विमना ह्यहम्
+यस्मै प्रज्ञां कथयन्ते मनुष्याः; प्रज्ञामूलो हीन्द्रियाणां प्रसादः
+कृतान्तवश्यानि यदा सुखानि; दुःखानि वा यन्न विधर्षयन्ति
+बलवन्तोऽबलाश्चैव तद्वदस्मान्सभाजय
+न ह्येव दुःखानि सदा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशो लाभ एव
+न चापि हृष्येद्विपुलेऽर्थलाभे; तथार्थनाशे च न वै विषीदेत्
+भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न मादृशः संज्वरं जातु कुर्यात्
+इष्टान्भोगान्नानुरुध्येत्सुखं वा; न चिन्तयेद्दुःखमभ्यागतं वा
+धृतिश्च दुःखत्यागश्चाप्युभयं नः सुखोदयम्
+विहितेनैव जीवन्ति अरोगाङ्गा दिवौकसः
+समाहितो न स्पृहयेत्परेषां; नानागतं नाभिनन्देत लाभम्
+न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च श्रुतं न च मन्त्रा न वीर्यम्
+न मृत्युतो न चाधर्मान्न लोभान्न कुतश्चन
+अन्धा जडाश्च जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+यदा न शोचेमहि किं नु न स्या;द्धर्मेण वा नारद कर्मणा वा
+एतद्ब्रह्मन्विजानामि महत्कृत्वा तपोऽव्ययम्
+अन्धा जडाश्च जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+न चापि हृष्येद्विपुलेऽर्थलाभे; तथार्थनाशे च न वै विषीदेत्
+समाहितो न स्पृहयेत्परेषां; नानागतं नाभिनन्देत लाभम्
+न मृत्युतो न चाधर्मान्न लोभान्न कुतश्चन
+इष्टान्भोगान्नानुरुध्येत्सुखं ��ा; न चिन्तयेद्दुःखमभ्यागतं वा
+मूढस्य दर्पः स पुनर्मोह एव; मूढस्य नायं न परोऽस्ति लोकः
+मुह्यन्ति शोचन्ति यदेन्द्रियाणि; प्रज्ञालाभो नास्ति मूढेन्द्रियस्य
+तेषां तत्त्वानि जानामि ततो न विमना ह्यहम्
+नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य नायोगाद्विद्यते सुखम्
+पश्यामि साक्षिवल्लोके देहस्यास्य विचेष्टनात्
+पीतामृतस्येवात्यन्तमिह चामुत्र वा भयम्
+यस्मै प्रज्ञां कथयन्ते मनुष्याः; प्रज्ञामूलो हीन्द्रियाणां प्रसादः
+उत्सेको नरकायैव तस्मात्तं संत्यजाम्यहम्
+न ह्येव दुःखानि सदा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशो लाभ एव
+प्रियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः
+उपक्रमानहं वेद पुनरेव फलोदयान्
+सहस्रिणश्च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस्तथा
+तृष्णामोहौ तु संत्यज्य चरामि पृथिवीमिमाम्
+विहितेनैव जीवन्ति अरोगाङ्गा दिवौकसः
+न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च श्रुतं न च मन्त्रा न वीर्यम्
+लोके फलानि चित्राणि ततो न विमना ह्यहम्
+भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न मादृशः संज्वरं जातु कुर्यात्
+अर्थकामौ परित्यज्य विशोको विगतज्वरः
+एतद्ब्रह्मन्विजानामि महत्कृत्वा तपोऽव्ययम्
+अगाधाश्चाप्रतिष्ठाश्च गतिमन्तश्च नारद
+तेन नारद संप्राप्तो न मां शोकः प्रबाधते
+यदा न शोचेमहि किं नु न स्या;द्धर्मेण वा नारद कर्मणा वा
+कृतान्तवश्यानि यदा सुखानि; दुःखानि वा यन्न विधर्षयन्ति
+बलवन्तोऽबलाश्चैव तद्वदस्मान्सभाजय
+भूतं भव्यं भविष्यच्च सर्वं सत्त्वेषु मानद
+धृतिश्च दुःखत्यागश्चाप्युभयं नः सुखोदयम्
+एताञ्शोकभयोत्सेकान्मोहनान्सुखदुःखयोः
+शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मानपि जीवतः
+दुःखात्त्रातुं सर्व एवोत्सहन्ते; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम्
+रक्ष्यश्च देवराजात्स देवराजसमद्युतिः
+सुवर्णष्ठीवनाच्चैव स्वर्णष्ठीवी भविष्यति
+भविष्यत्येष ते कामो न त्वायुष्मान्भविष्यति
+देवराजाभिभूत्यर्थं संकल्पो ह्येष ते हृदि
+देवराजाभिभूत्यर्थं संकल्पो ह्येष ते हृदि
+शुनः कर्षतु वृत्त्यर्थे यस्ते हरति पुष्करम्
+भविष्यत्येष ते कामो न त्वायुष्मान्भविष्यति
+रक्ष्यश्च देवराजात्स देवराजसमद्युतिः
+सुवर्णष्ठीवनाच्चैव स्वर्णष्ठीवी भविष्यति
+ग्रामे चाधिकृतः सोऽस्तु खरयानेन गच्छतु
+देवराजाभिभूत्यर्थं संकल्पो ह्येष ते हृदि
+भविष्यत्येष ते कामो न त्वायुष्मान्भवि��्यति
+ग्रामे चाधिकृतः सोऽस्तु खरयानेन गच्छतु
+सुवर्णष्ठीवनाच्चैव स्वर्णष्ठीवी भविष्यति
+शुनः कर्षतु वृत्त्यर्थे यस्ते हरति पुष्करम्
+रक्ष्यश्च देवराजात्स देवराजसमद्युतिः
+शुनः कर्षतु वृत्त्यर्थे यस्ते हरति पुष्करम्
+ग्रामे चाधिकृतः सोऽस्तु खरयानेन गच्छतु
+रक्ष्यश्च देवराजात्स देवराजसमद्युतिः
+भविष्यत्येष ते कामो न त्वायुष्मान्भविष्यति
+सुवर्णष्ठीवनाच्चैव स्वर्णष्ठीवी भविष्यति
+देवराजाभिभूत्यर्थं संकल्पो ह्येष ते हृदि
+ग्रामे चाधिकृतः सोऽस्तु खरयानेन गच्छतु
+देवराजाभिभूत्यर्थं संकल्पो ह्येष ते हृदि
+सुवर्णष्ठीवनाच्चैव स्वर्णष्ठीवी भविष्यति
+भविष्यत्येष ते कामो न त्वायुष्मान्भविष्यति
+शुनः कर्षतु वृत्त्यर्थे यस्ते हरति पुष्करम्
+रक्ष्यश्च देवराजात्स देवराजसमद्युतिः
+सुवर्णष्ठीवनाच्चैव स्वर्णष्ठीवी भविष्यति
+शुनः कर्षतु वृत्त्यर्थे यस्ते हरति पुष्करम्
+देवराजाभिभूत्यर्थं संकल्पो ह्येष ते हृदि
+रक्ष्यश्च देवराजात्स देवराजसमद्युतिः
+ग्रामे चाधिकृतः सोऽस्तु खरयानेन गच्छतु
+भविष्यत्येष ते कामो न त्वायुष्मान्भविष्यति
+देवराजाभिभूत्यर्थं संकल्पो ह्येष ते हृदि
+सुवर्णष्ठीवनाच्चैव स्वर्णष्ठीवी भविष्यति
+ग्रामे चाधिकृतः सोऽस्तु खरयानेन गच्छतु
+शुनः कर्षतु वृत्त्यर्थे यस्ते हरति पुष्करम्
+भविष्यत्येष ते कामो न त्वायुष्मान्भविष्यति
+रक्ष्यश्च देवराजात्स देवराजसमद्युतिः
+जागर्ति निरृतिर्देवी ज्योतींषि निरृतेरपि
+देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः
+शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम्
+परस्परं विलुम्पन्ते सारमेया इवामिषम्
+ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च
+स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम्
+अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम्
+प्रजाविनयरक्षार्थं धर्मस्यात्मा सनातनः
+पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात्
+तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुर्वै रक्षणात्मकम्
+पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम्
+प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भृगवे ददौ
+ब्रह्मा यियक्षुर्भगवान्सर्वलोकपितामहः
+प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः
+ईश्वरः सर्वलोकस्य महादेवः प्रजापतिः
+आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पालयन्
+ततः स भगवान्ध्यात्���ा चिरं शूलजटाधरः
+दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्यतःक्रिया
+भूयः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलवरायुधः
+शृणु राजन्यथा दण्डः संभूतो लोकसंग्रहः
+वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम्
+व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन्
+विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः
+यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम्
+तस्मिन्नन्तर्हिते चाथ प्रजानां संकरोऽभवत्
+ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकान्रक्षन्ति धर्मतः
+विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः
+रुद्राणामपि चेशानं गोप्तारं विदधे प्रभुः
+इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे
+महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम्
+प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च
+ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः
+इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः
+व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात्
+तमेकं ब्रह्मणः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ
+आत्मानमात्मना दण्डमसृजद्देवसत्तमः
+धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः
+पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा
+विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया
+महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे यथाविधि
+जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत
+पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाञ्शिवः
+ततः पितामहो विष्णुं भगवन्तं सनातनम्
+अत्र साध्वनुकम्पां वै कर्तुमर्हसि केवलम्
+अबलं बलिनो जघ्नुर्निर्मर्यादमवर्तत
+भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम्
+ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः
+संपूज्य वरदं देवं महादेवमथाब्रवीत्
+देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय
+पेयापेयं कुतः सिद्धिर्हिंसन्ति च परस्परम्
+दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ
+कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत्
+वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम्
+कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः
+तस्माच्च धर्मचरणां नीतिं देवीं सरस्वतीम्
+हृष्टरूपप्रचारत्वाद्दण्डः सोऽन्तर्हितोऽभवत्
+असृजद्दण्डनीतिः सा त्रिषु लोकेषु विश्रुता
+मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च
+गम्यागम्यं तदा नासीत्परस्वं स्वं च वै समम्
+संकरो न भवेदत्र यथा वै तद्विधीयताम्
+स गर्भं शिरसा देवो वर्षपूगानधारयत्
+अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाच्च प्रजापतिः
+ऋत्विगा��ीत्तदा राजन्यज्ञे तस्य महात्मनः
+तस्मिन्प्रवृत्ते सत्रे तु ब्रह्मणः पार्थिवर्षभ
+भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित्
+सर्वसंक्षेपको दण्डः पितामहसमः प्रभुः
+धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम्
+पूर्णे वर्षसहस्रे तु स गर्भः क्षुवतोऽपतत्
+सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः
+तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीशरम्
+ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः
+प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि
+क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च
+स क्षुपो नाम संभूतः प्रजापतिररिंदम
+नैव कार्यं न चाकार्यं भोज्याभोज्यं न विद्यते
+देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम्
+वेदाः प्रतिष्ठा ज्योतिर्भ्यस्ततो हयशिराः प्रभुः
+ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः
+तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम्
+ऋत्विजं नात्मना तुल्यं ददर्शेति हि नः श्रुतम्
+मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम्
+कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम्
+ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः
+आत्मानमात्मना दण्डमसृजद्देवसत्तमः
+शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम्
+क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च
+वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम्
+दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ
+आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पालयन्
+महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे यथाविधि
+तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीशरम्
+विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया
+अबलं बलिनो जघ्नुर्निर्मर्यादमवर्तत
+पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात्
+इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे
+पूर्णे वर्षसहस्रे तु स गर्भः क्षुवतोऽपतत्
+संकरो न भवेदत्र यथा वै तद्विधीयताम्
+ऋत्विजं नात्मना तुल्यं ददर्शेति हि नः श्रुतम्
+अत्र साध्वनुकम्पां वै कर्तुमर्हसि केवलम्
+तस्मिन्नन्तर्हिते चाथ प्रजानां संकरोऽभवत्
+रुद्राणामपि चेशानं गोप्तारं विदधे प्रभुः
+मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम्
+दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्यतःक्रिया
+सर्वसंक्षेपको दण्डः पितामहसमः प्रभुः
+व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात्
+ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः
+गम्यागम्यं तदा नासीत्परस्वं स्वं च वै समम्
+देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय
+पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम्
+नैव कार्यं न चाकार्यं भोज्याभोज्यं न विद्यते
+ब्रह्मा यियक्षुर्भगवान्सर्वलोकपितामहः
+स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम्
+विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः
+महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम्
+सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः
+मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च
+कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः
+ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकान्रक्षन्ति धर्मतः
+पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाञ्शिवः
+प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः
+स क्षुपो नाम संभूतः प्रजापतिररिंदम
+तमेकं ब्रह्मणः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ
+ततः पितामहो विष्णुं भगवन्तं सनातनम्
+वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम्
+जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत
+धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः
+पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा
+प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भृगवे ददौ
+पेयापेयं कुतः सिद्धिर्हिंसन्ति च परस्परम्
+ततः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलजटाधरः
+भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम्
+यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम्
+स गर्भं शिरसा देवो वर्षपूगानधारयत्
+ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः
+विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः
+जागर्ति निरृतिर्देवी ज्योतींषि निरृतेरपि
+कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत्
+प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च
+ईश्वरः सर्वलोकस्य महादेवः प्रजापतिः
+अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम्
+असृजद्दण्डनीतिः सा त्रिषु लोकेषु विश्रुता
+देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम्
+परस्परं विलुम्पन्ते सारमेया इवामिषम्
+तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम्
+कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम्
+प्रजाविनयरक्षार्थं धर्मस्यात्मा सनातनः
+व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन्
+ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः
+तस्मिन्प्रवृत्ते सत्रे तु ब्रह्मणः पार्थिवर्षभ
+ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च
+तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुर्वै रक्षणात्मकम्
+शृणु राजन्यथा दण्डः संभूतो लोकसंग्रहः
+अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाच्च प्रजापतिः
+वेदाः प्र��िष्ठा ज्योतिर्भ्यस्ततो हयशिराः प्रभुः
+भूयः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलवरायुधः
+तस्माच्च धर्मचरणां नीतिं देवीं सरस्वतीम्
+हृष्टरूपप्रचारत्वाद्दण्डः सोऽन्तर्हितोऽभवत्
+इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः
+संपूज्य वरदं देवं महादेवमथाब्रवीत्
+भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित्
+प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि
+ऋत्विगासीत्तदा राजन्यज्ञे तस्य महात्मनः
+देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः
+धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम्
+क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च
+ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः
+गम्यागम्यं तदा नासीत्परस्वं स्वं च वै समम्
+ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकान्रक्षन्ति धर्मतः
+कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम्
+प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च
+ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च
+स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम्
+अत्र साध्वनुकम्पां वै कर्तुमर्हसि केवलम्
+पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात्
+ततः पितामहो विष्णुं भगवन्तं सनातनम्
+आत्मानमात्मना दण्डमसृजद्देवसत्तमः
+ऋत्विगासीत्तदा राजन्यज्ञे तस्य महात्मनः
+देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम्
+महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे यथाविधि
+ब्रह्मा यियक्षुर्भगवान्सर्वलोकपितामहः
+मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च
+प्रजाविनयरक्षार्थं धर्मस्यात्मा सनातनः
+इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः
+दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ
+वेदाः प्रतिष्ठा ज्योतिर्भ्यस्ततो हयशिराः प्रभुः
+कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः
+ऋत्विजं नात्मना तुल्यं ददर्शेति हि नः श्रुतम्
+कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत्
+शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम्
+महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम्
+तमेकं ब्रह्मणः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ
+शृणु राजन्यथा दण्डः संभूतो लोकसंग्रहः
+सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः
+देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय
+पेयापेयं कुतः सिद्धिर्हिंसन्ति च परस्परम्
+भूयः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलवरायुधः
+संपूज्य वरदं देवं महादेवमथाब्रवीत्
+असृजद्दण्डनीतिः सा त्रिषु लोकेषु विश्रु��ा
+पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाञ्शिवः
+विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः
+हृष्टरूपप्रचारत्वाद्दण्डः सोऽन्तर्हितोऽभवत्
+अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाच्च प्रजापतिः
+ईश्वरः सर्वलोकस्य महादेवः प्रजापतिः
+ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः
+वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम्
+इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे
+नैव कार्यं न चाकार्यं भोज्याभोज्यं न विद्यते
+पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम्
+प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि
+स क्षुपो नाम संभूतः प्रजापतिररिंदम
+पूर्णे वर्षसहस्रे तु स गर्भः क्षुवतोऽपतत्
+विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया
+देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः
+अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम्
+धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः
+मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम्
+धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम्
+व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात्
+भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम्
+वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम्
+ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः
+भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित्
+ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः
+व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन्
+रुद्राणामपि चेशानं गोप्तारं विदधे प्रभुः
+तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम्
+जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत
+प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः
+तस्मिन्नन्तर्हिते चाथ प्रजानां संकरोऽभवत्
+प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भृगवे ददौ
+अबलं बलिनो जघ्नुर्निर्मर्यादमवर्तत
+यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम्
+तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीशरम्
+तस्मिन्प्रवृत्ते सत्रे तु ब्रह्मणः पार्थिवर्षभ
+तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुर्वै रक्षणात्मकम्
+परस्परं विलुम्पन्ते सारमेया इवामिषम्
+तस्माच्च धर्मचरणां नीतिं देवीं सरस्वतीम्
+संकरो न भवेदत्र यथा वै तद्विधीयताम्
+स गर्भं शिरसा देवो वर्षपूगानधारयत्
+जागर्ति निरृतिर्देवी ज्योतींषि निरृतेरपि
+सर्वसंक्षेपको दण्डः पितामहसमः प्रभुः
+आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पालयन्
+विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः
+दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्य��ःक्रिया
+ततः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलजटाधरः
+पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा
+ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकान्रक्षन्ति धर्मतः
+वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम्
+ततः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलजटाधरः
+पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात्
+देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम्
+ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः
+यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम्
+स क्षुपो नाम संभूतः प्रजापतिररिंदम
+व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात्
+अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाच्च प्रजापतिः
+जागर्ति निरृतिर्देवी ज्योतींषि निरृतेरपि
+भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित्
+गम्यागम्यं तदा नासीत्परस्वं स्वं च वै समम्
+इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे
+रुद्राणामपि चेशानं गोप्तारं विदधे प्रभुः
+दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्यतःक्रिया
+प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः
+वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम्
+हृष्टरूपप्रचारत्वाद्दण्डः सोऽन्तर्हितोऽभवत्
+प्रजाविनयरक्षार्थं धर्मस्यात्मा सनातनः
+वेदाः प्रतिष्ठा ज्योतिर्भ्यस्ततो हयशिराः प्रभुः
+पेयापेयं कुतः सिद्धिर्हिंसन्ति च परस्परम्
+पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा
+तमेकं ब्रह्मणः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ
+धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम्
+ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः
+आत्मानमात्मना दण्डमसृजद्देवसत्तमः
+ऋत्विगासीत्तदा राजन्यज्ञे तस्य महात्मनः
+ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च
+ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः
+मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च
+विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया
+जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत
+कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः
+ऋत्विजं नात्मना तुल्यं ददर्शेति हि नः श्रुतम्
+पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाञ्शिवः
+शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम्
+ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः
+असृजद्दण्डनीतिः सा त्रिषु लोकेषु विश्रुता
+अबलं बलिनो जघ्नुर्निर्मर्यादमवर्तत
+संकरो न भवेदत्र यथा वै तद्विधीयताम्
+व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन्
+प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भृगवे ददौ
+ईश्वरः सर्वलोकस्य ���हादेवः प्रजापतिः
+कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम्
+तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम्
+प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च
+महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम्
+भूयः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलवरायुधः
+स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम्
+पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम्
+तस्माच्च धर्मचरणां नीतिं देवीं सरस्वतीम्
+धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः
+क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च
+देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय
+नैव कार्यं न चाकार्यं भोज्याभोज्यं न विद्यते
+शृणु राजन्यथा दण्डः संभूतो लोकसंग्रहः
+विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः
+अत्र साध्वनुकम्पां वै कर्तुमर्हसि केवलम्
+सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः
+विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः
+परस्परं विलुम्पन्ते सारमेया इवामिषम्
+तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुर्वै रक्षणात्मकम्
+ब्रह्मा यियक्षुर्भगवान्सर्वलोकपितामहः
+कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत्
+तस्मिन्नन्तर्हिते चाथ प्रजानां संकरोऽभवत्
+ततः पितामहो विष्णुं भगवन्तं सनातनम्
+स गर्भं शिरसा देवो वर्षपूगानधारयत्
+इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः
+भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम्
+दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ
+मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम्
+तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीशरम्
+महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे यथाविधि
+देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः
+तस्मिन्प्रवृत्ते सत्रे तु ब्रह्मणः पार्थिवर्षभ
+अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम्
+सर्वसंक्षेपको दण्डः पितामहसमः प्रभुः
+पूर्णे वर्षसहस्रे तु स गर्भः क्षुवतोऽपतत्
+आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पालयन्
+संपूज्य वरदं देवं महादेवमथाब्रवीत्
+प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि
+ततः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलजटाधरः
+प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च
+प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः
+आत्मानमात्मना दण्डमसृजद्देवसत्तमः
+दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्यतःक्रिया
+ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च
+आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पा��यन्
+ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः
+तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुर्वै रक्षणात्मकम्
+अत्र साध्वनुकम्पां वै कर्तुमर्हसि केवलम्
+देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः
+कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः
+ततः पितामहो विष्णुं भगवन्तं सनातनम्
+यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम्
+व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन्
+पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम्
+पेयापेयं कुतः सिद्धिर्हिंसन्ति च परस्परम्
+तस्मिन्प्रवृत्ते सत्रे तु ब्रह्मणः पार्थिवर्षभ
+पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाञ्शिवः
+ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकान्रक्षन्ति धर्मतः
+स क्षुपो नाम संभूतः प्रजापतिररिंदम
+पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा
+वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम्
+प्रजाविनयरक्षार्थं धर्मस्यात्मा सनातनः
+तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम्
+धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः
+वेदाः प्रतिष्ठा ज्योतिर्भ्यस्ततो हयशिराः प्रभुः
+परस्परं विलुम्पन्ते सारमेया इवामिषम्
+तस्माच्च धर्मचरणां नीतिं देवीं सरस्वतीम्
+नैव कार्यं न चाकार्यं भोज्याभोज्यं न विद्यते
+कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम्
+शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम्
+सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः
+ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः
+भूयः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलवरायुधः
+ऋत्विगासीत्तदा राजन्यज्ञे तस्य महात्मनः
+प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भृगवे ददौ
+ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः
+तस्मिन्नन्तर्हिते चाथ प्रजानां संकरोऽभवत्
+विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया
+वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम्
+हृष्टरूपप्रचारत्वाद्दण्डः सोऽन्तर्हितोऽभवत्
+पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात्
+स गर्भं शिरसा देवो वर्षपूगानधारयत्
+इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः
+ब्रह्मा यियक्षुर्भगवान्सर्वलोकपितामहः
+ऋत्विजं नात्मना तुल्यं ददर्शेति हि नः श्रुतम्
+रुद्राणामपि चेशानं गोप्तारं विदधे प्रभुः
+ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः
+तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीशरम्
+देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय
+महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे ��थाविधि
+गम्यागम्यं तदा नासीत्परस्वं स्वं च वै समम्
+संपूज्य वरदं देवं महादेवमथाब्रवीत्
+तमेकं ब्रह्मणः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ
+प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि
+मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च
+पूर्णे वर्षसहस्रे तु स गर्भः क्षुवतोऽपतत्
+स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम्
+व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात्
+दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ
+भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम्
+अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम्
+अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाच्च प्रजापतिः
+विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः
+धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम्
+भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित्
+क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च
+शृणु राजन्यथा दण्डः संभूतो लोकसंग्रहः
+महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम्
+विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः
+जागर्ति निरृतिर्देवी ज्योतींषि निरृतेरपि
+संकरो न भवेदत्र यथा वै तद्विधीयताम्
+कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत्
+देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम्
+मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम्
+ईश्वरः सर्वलोकस्य महादेवः प्रजापतिः
+जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत
+अबलं बलिनो जघ्नुर्निर्मर्यादमवर्तत
+सर्वसंक्षेपको दण्डः पितामहसमः प्रभुः
+असृजद्दण्डनीतिः सा त्रिषु लोकेषु विश्रुता
+इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे
+पूर्णे वर्षसहस्रे तु स गर्भः क्षुवतोऽपतत्
+वेदाः प्रतिष्ठा ज्योतिर्भ्यस्ततो हयशिराः प्रभुः
+अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाच्च प्रजापतिः
+क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च
+विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः
+ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकान्रक्षन्ति धर्मतः
+पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात्
+प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि
+ऋत्विगासीत्तदा राजन्यज्ञे तस्य महात्मनः
+नैव कार्यं न चाकार्यं भोज्याभोज्यं न विद्यते
+वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम्
+स गर्भं शिरसा देवो वर्षपूगानधारयत्
+प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः
+आत्मानमात्मना दण्डमसृजद्देवसत्तमः
+ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः
+तमेकं ब्रह्��णः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ
+तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुर्वै रक्षणात्मकम्
+परस्परं विलुम्पन्ते सारमेया इवामिषम्
+कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत्
+ब्रह्मा यियक्षुर्भगवान्सर्वलोकपितामहः
+वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम्
+ईश्वरः सर्वलोकस्य महादेवः प्रजापतिः
+संकरो न भवेदत्र यथा वै तद्विधीयताम्
+शृणु राजन्यथा दण्डः संभूतो लोकसंग्रहः
+कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः
+ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः
+सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः
+तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीशरम्
+दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ
+गम्यागम्यं तदा नासीत्परस्वं स्वं च वै समम्
+देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः
+इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे
+यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम्
+ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः
+जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत
+स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम्
+विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया
+महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे यथाविधि
+अत्र साध्वनुकम्पां वै कर्तुमर्हसि केवलम्
+प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च
+संपूज्य वरदं देवं महादेवमथाब्रवीत्
+ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः
+इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः
+भूयः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलवरायुधः
+असृजद्दण्डनीतिः सा त्रिषु लोकेषु विश्रुता
+धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः
+तस्मिन्नन्तर्हिते चाथ प्रजानां संकरोऽभवत्
+मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम्
+रुद्राणामपि चेशानं गोप्तारं विदधे प्रभुः
+विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः
+ऋत्विजं नात्मना तुल्यं ददर्शेति हि नः श्रुतम्
+व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात्
+भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित्
+ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च
+जागर्ति निरृतिर्देवी ज्योतींषि निरृतेरपि
+तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम्
+स क्षुपो नाम संभूतः प्रजापतिररिंदम
+देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम्
+ततः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलजटाधरः
+व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन्
+प्रजाविनयरक्षार्थं धर्मस्यात्मा सनातनः
+सर्वसंक्षेपको द���्डः पितामहसमः प्रभुः
+धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम्
+प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भृगवे ददौ
+पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा
+ततः पितामहो विष्णुं भगवन्तं सनातनम्
+मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च
+महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम्
+पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाञ्शिवः
+आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पालयन्
+शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम्
+देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय
+अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम्
+हृष्टरूपप्रचारत्वाद्दण्डः सोऽन्तर्हितोऽभवत्
+तस्मिन्प्रवृत्ते सत्रे तु ब्रह्मणः पार्थिवर्षभ
+अबलं बलिनो जघ्नुर्निर्मर्यादमवर्तत
+भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम्
+पेयापेयं कुतः सिद्धिर्हिंसन्ति च परस्परम्
+दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्यतःक्रिया
+कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम्
+तस्माच्च धर्मचरणां नीतिं देवीं सरस्वतीम्
+पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम्
+दुर्वाचा निग्रहो बन्धो हिरण्यं बाह्यतःक्रिया
+इत्येष दण्डो विख्यात आदौ मध्ये तथावरे
+स गर्भं शिरसा देवो वर्षपूगानधारयत्
+ब्रह्मा पितामहस्तस्माज्जागर्ति प्रभुरव्ययः
+विष्णुरङ्गिरसे प्रादादङ्गिरा मुनिसत्तमः
+रुद्राणामपि चेशानं गोप्तारं विदधे प्रभुः
+तस्मिन्प्रवृत्ते सत्रे तु ब्रह्मणः पार्थिवर्षभ
+तमेकं ब्रह्मणः पुत्रमनुजातं क्षुपं ददौ
+अत्र साध्वनुकम्पां वै कर्तुमर्हसि केवलम्
+धनानां रक्षसां चापि कुबेरमपि चेश्वरम्
+ततः पितामहो विष्णुं भगवन्तं सनातनम्
+पर्वतेभ्यश्च जागर्ति रसो रसगुणात्तथा
+मृत्योश्चतुर्विभागस्य दुःखस्य च सुखस्य च
+प्रजापतेस्ततो धर्मो जागर्ति विनयात्मकः
+मृत्युं प्राणेश्वरमथो तेजसां च हुताशनम्
+यमं वैवस्वतं चापि पितॄणामकरोत्पतिम्
+दण्डं धर्मस्य गोप्तारं विष्णवे सत्कृतं ददौ
+तस्य तस्य निकायस्य चकारैकैकमीशरम्
+प्रजाविनयरक्षार्थं धर्मस्यात्मा सनातनः
+स्थावरं जङ्गमं चैव क्षत्रियेभ्यः सनातनम्
+कालं सर्वेशमकरोत्संहारविनयात्मकम्
+देवानामीश्वरं चक्रे देवं दशशतेक्षणम्
+ऋषयो लोकपालेभ्यो लोकपालाः क्षुपाय च
+ऋषिभ्यो भगवान्सोमः सोमाद्देवाः सनातनाः
+ईश्वरः सर्वलोकस्य महादेवः प्रजापतिः
+स क्षुपो नाम संभूतः प्रजापतिररिंदम
+अग्नेर्जागर्ति वरुणो वरुणाच्च प्रजापतिः
+प्रजानामधिपं श्रेष्ठं सर्वधर्मभृतामपि
+पूर्णे वर्षसहस्रे तु स गर्भः क्षुवतोऽपतत्
+वेदाः प्रतिष्ठा ज्योतिर्भ्यस्ततो हयशिराः प्रभुः
+पितामहान्महादेवो जागर्ति भगवाञ्शिवः
+जागर्ति निरृतिर्देवी ज्योतींषि निरृतेरपि
+शृणु राजन्यथा दण्डः संभूतो लोकसंग्रहः
+महात्मानं महादेवं विशालाक्षं सनातनम्
+देवदेवः शिवः शर्वो जागर्ति सततं प्रभुः
+महादेवस्ततस्तस्मिन्वृत्ते यज्ञे यथाविधि
+भूयः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलवरायुधः
+ओषध्यस्तेजसस्तस्मादोषधिभ्यश्च पर्वताः
+तस्माच्च धर्मचरणां नीतिं देवीं सरस्वतीम्
+पर्वतानां पतिं मेरुं सरितां च महोदधिम्
+विश्वेदेवाः शिवाच्चापि विश्वेभ्यश्च तथर्षयः
+सर्वेषामेव रुद्राणां शूलपाणिरिति श्रुतिः
+तं ददौ सूर्यपुत्रस्तु मनुर्वै रक्षणात्मकम्
+प्रादादिन्द्रमरीचिभ्यां मरीचिर्भृगवे ददौ
+गम्यागम्यं तदा नासीत्परस्वं स्वं च वै समम्
+तस्मिन्नन्तर्हिते चाथ प्रजानां संकरोऽभवत्
+तेजसां भास्करं चक्रे नक्षत्राणां निशाकरम्
+आत्मानमात्मना दण्डमसृजद्देवसत्तमः
+इन्द्रो जागर्ति भगवानिन्द्रादग्निर्विभावसुः
+वीरुधामंशुमन्तं च भूतानां च प्रभुं वरम्
+कुमारं द्वादशभुजं स्कन्दं राजानमादिशत्
+जागर्ति कालः पूर्वं च मध्ये चान्ते च भारत
+संकरो न भवेदत्र यथा वै तद्विधीयताम्
+अपां राज्ये सुराणां च विदधे वरुणं प्रभुम्
+ब्राह्मणेभ्यश्च राजन्या लोकान्रक्षन्ति धर्मतः
+ब्रह्मा यियक्षुर्भगवान्सर्वलोकपितामहः
+आनुपूर्व्या च दण्डोऽसौ प्रजा जागर्ति पालयन्
+ईश्वरः सर्वदेहस्तु राजराजो धनाधिपः
+ऋत्विगासीत्तदा राजन्यज्ञे तस्य महात्मनः
+ऋत्विजं नात्मना तुल्यं ददर्शेति हि नः श्रुतम्
+हृष्टरूपप्रचारत्वाद्दण्डः सोऽन्तर्हितोऽभवत्
+विभज्य दण्डः कर्तव्यो धर्मेण न यदृच्छया
+अबलं बलिनो जघ्नुर्निर्मर्यादमवर्तत
+क्षुपस्तु मनवे प्रादादादित्यतनयाय च
+कपर्दी शंकरो रुद्रो भवः स्थाणुरुमापतिः
+भृगुर्ददावृषिभ्यस्तु तं दण्डं धर्मसंहितम्
+धर्माच्च ब्रह्मणः पुत्रो व्यवसायः सनातनः
+ततः स भगवान्ध्यात्वा चिरं शूलजटाधरः
+नैव कार्यं न चाकार्यं भोज्याभोज्यं न विद्यते
+वसिष्ठमीशं विप्राणां वसूनां जातवेदसम्
+परस्परं विलुम्पन्���े सारमेया इवामिषम्
+पेयापेयं कुतः सिद्धिर्हिंसन्ति च परस्परम्
+भूमिपालो यथान्यायं वर्तेतानेन धर्मवित्
+सर्वसंक्षेपको दण्डः पितामहसमः प्रभुः
+शरीरपीडास्तास्तास्तु देहत्यागो विवासनम्
+असृजद्दण्डनीतिः सा त्रिषु लोकेषु विश्रुता
+व्यवसायात्ततस्तेजो जागर्ति परिपालयन्
+व्यङ्गत्वं च शरीरस्य वधो वा नाल्पकारणात्
+प्रजा जाग्रति लोकेऽस्मिन्दण्डो जागर्ति तासु च
+देवेभ्यो ब्राह्मणा लोके जाग्रतीत्युपधारय
+संपूज्य वरदं देवं महादेवमथाब्रवीत्
+पुत्रेभ्यः श्राद्धदेवस्तु सूक्ष्मधर्मार्थकारणात्
+इषुकारः कुमारी च षडेते गुरवो मम
+लक्षणं तस्य वक्ष्येऽहं तत्स्वयं प्रविमृश्यताम्
+पिङ्गला कुररः सर्पः सारङ्गान्वेषणं वने
+उपदेशेन वर्तामि नानुशास्मीह कंचन
+उपदेशेन वर्तामि नानुशास्मीह कंचन
+पिङ्गला कुररः सर्पः सारङ्गान्वेषणं वने
+लक्षणं तस्य वक्ष्येऽहं तत्स्वयं प्रविमृश्यताम्
+इषुकारः कुमारी च षडेते गुरवो मम
+उपदेशेन वर्तामि नानुशास्मीह कंचन
+लक्षणं तस्य वक्ष्येऽहं तत्स्वयं प्रविमृश्यताम्
+इषुकारः कुमारी च षडेते गुरवो मम
+पिङ्गला कुररः सर्पः सारङ्गान्वेषणं वने
+पिङ्गला कुररः सर्पः सारङ्गान्वेषणं वने
+उपदेशेन वर्तामि नानुशास्मीह कंचन
+इषुकारः कुमारी च षडेते गुरवो मम
+लक्षणं तस्य वक्ष्येऽहं तत्स्वयं प्रविमृश्यताम्
+इषुकारः कुमारी च षडेते गुरवो मम
+पिङ्गला कुररः सर्पः सारङ्गान्वेषणं वने
+उपदेशेन वर्तामि नानुशास्मीह कंचन
+लक्षणं तस्य वक्ष्येऽहं तत्स्वयं प्रविमृश्यताम्
+लक्षणं तस्य वक्ष्येऽहं तत्स्वयं प्रविमृश्यताम्
+इषुकारः कुमारी च षडेते गुरवो मम
+पिङ्गला कुररः सर्पः सारङ्गान्वेषणं वने
+उपदेशेन वर्तामि नानुशास्मीह कंचन
+उपदेशेन वर्तामि नानुशास्मीह कंचन
+लक्षणं तस्य वक्ष्येऽहं तत्स्वयं प्रविमृश्यताम्
+पिङ्गला कुररः सर्पः सारङ्गान्वेषणं वने
+इषुकारः कुमारी च षडेते गुरवो मम
+नोपपत्त्या न वा युक्त्या त्वसद्ब्रूयादसंशयम्
+सेवते विषयानेव तद्विद्यात्स्वप्नदर्शनम्
+उपपत्त्या गुणान्विद्धि पञ्च पञ्चसु पञ्चधा
+तत्र नैवानुतप्यन्ते प्राज्ञा निश्चितनिश्चयाः
+पूर्वं चेतयते जन्तुरिन्द्रियैर्विषयान्पृथक्
+भावयोरीप्सितं नित्यं प्रत्यक्षगमनं द्वयोः
+विसर्गे च पुरीषस्य विसर्गे चाभिकामिके
+पुण्यपापमयं देहं क्षपयन्कर्मसंचयात्
+एकश्च दश चाष्टौ च गुणाः सह शरीरिणाम्
+जन्तुष्वेकतमेष्वेवं भावा ये विधिमास्थिताः
+भवतीन्द्रियसंन्यासादथ स्वपिति वै नरः
+ऊष्मणा सह विंशो वा संघातः पाञ्चभौतिकः
+नैव संजायते जन्तुर्न च जातु विपद्यते
+सात्त्विकस्य निमित्तानि भावान्संश्रयते स्मृतिः
+अभावाद्भावितेष्वेव तेभ्यश्च प्रभवन्त्यपि
+रूपं गन्धो रसः स्पर्शः शब्दश्चैवाथ तद्गुणाः
+इन्द्रियाणीन्द्रियार्थानां ज्ञानानि कवयो विदुः
+महान्संधारयत्येतच्छरीरं वायुना सह
+अष्टौ ज्ञानेन्द्रियाण्याहुरेतान्यध्यात्मचिन्तकाः
+मनसस्तु परा बुद्धिः क्षेत्रज्ञो बुद्धितः परः
+इन्द्रियैरुपलभ्यन्ते पञ्चधा पञ्च पञ्चभिः
+रूपं गन्धं रसं स्पर्शं शब्दं चैतांस्तु तद्गुणान्
+चित्तमिन्द्रियसंघातं मनो बुद्धिं तथाष्टमीम्
+असिद्धिः परमेतेभ्यो भूतेभ्यो मुक्तसंशयम्
+विद्धि नारद पञ्चैताञ्शाश्वतानचलान्ध्रुवान्
+सात्त्विकाश्चैव ये भावास्तथा राजसतामसाः
+पाणिपादं च पायुश्च मेहनं पञ्चमं मुखम्
+आनन्दः कर्मणां सिद्धिः प्रतिपत्तिः परा गतिः
+इन्द्रियाणि न बुध्यन्ते क्षेत्रज्ञस्तैस्तु बुध्यते
+सूर्यश्चक्षुरसुर्वायुरद्भ्यस्तु खलु शोणितम्
+इन्द्रियाणि च भावाश्च गुणाः सप्तदश स्मृताः
+महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुर्भूतचिन्तकाः
+तस्य भूमिमयो देहः श्रोत्रमाकाशसंभवम्
+दर्शनं श्रवणं घ्राणं स्पर्शनं रसनं तथा
+इति संशब्द्यमानानि शृणु कर्मेन्द्रियाण्यपि
+कृपणास्त्वनुतप्यन्ते जनाः संबन्धिमानिनः
+महतस्तेजसो राशीन्कालषष्ठान्स्वभावतः
+विचार्य मनसा पश्चादथ बुद्ध्या व्यवस्यति
+विनष्टोऽपि च तान्येव जन्तुर्भवति पञ्चधा
+इन्द्रियाणां स्वकर्मभ्यः श्रमादुपरमो यदा
+याति देहमयं भुक्त्वा कदाचित्परमां गतिम्
+यथैवोत्पद्यते किंचित्पञ्चत्वं गच्छते तथा
+कालसंचोदितः क्षेत्री विशीर्णाद्वा गृहाद्गृहम्
+तत्क्षये ह्यस्य पश्यन्ति ब्रह्मभावे परां गतिम्
+देहं विशति कालेन ततोऽयं कर्मसंभवम्
+येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः
+इन्द्रियाणां व्युपरमे मनोऽनुपरतं यदि
+भवत्येको ह्ययं नित्यं शरीरे सुखदुःखभाक्
+पुण्यपापविनाशान्ते पुण्यपापसमीरितम्
+पञ्चैव तानि कालश्च भावाभावौ च केवलौ
+ज्ञानचेष्टेन्द्रियगुणाः सर्वे संशब्दिता मया
+संश्रितास्तद्वियोगे हि सशरीरा न सन्ति ते
+तेभ्यः सृजति भूतानि काल आत्मप्रचोदितः
+इन्द्रियैरुपलब्धार्थान्सर्वान्यस्त्वध्यवस्यति
+अथ वा संनिपातोऽयं शरीरं पाञ्चभौतिकम्
+जल्पनाभ्यवहारार्थं मुखमिन्द्रियमुच्यते
+चित्तमिन्द्रियसंघातात्परं तस्मात्परं मनः
+चक्षुषी नासिकाकर्णौ त्वग्जिह्वेति च पञ्चमी
+आपश्चैवान्तरिक्षं च पृथिवी वायुपावकौ
+न ह्ययं कस्यचित्कश्चिन्नास्य कश्चन विद्यते
+तेषामष्टादशो देही यः शरीरे स शाश्वतः
+हित्वा हित्वा ह्ययं प्रैति देहाद्देहं कृताश्रयः
+पुण्यपापक्षयार्थं च सांख्यं ज्ञानं विधीयते
+वेत्थ तानभिनिर्वृत्तान्षडेते यस्य राशयः
+अष्टौ भूतानि भूतानां शाश्वतानि भवाप्ययौ
+कर्मयुक्तान्प्रशंसन्ति सात्त्विकानितरांस्तथा
+एतेभ्यो यः परं ब्रूयादसद्ब्रूयादसंशयम्
+अथ वा सशरीरास्ते गुणाः सर्वे शरीरिणाम्
+क्षीणदेहः पुनर्देही ब्रह्मत्वमुपगच्छति
+तस्यास्य भावयुक्तस्य निमित्तं देहभेदने
+पायूपस्थौ विसर्गार्थमिन्द्रिये तुल्यकर्मणी
+गमनेन्द्रियं तथा पादौ कर्मणः करणे करौ
+बलं षष्ठं षडेतानि वाचा सम्यग्यथागमम्
+महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुर्भूतचिन्तकाः
+जन्तुष्वेकतमेष्वेवं भावा ये विधिमास्थिताः
+येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः
+विद्धि नारद पञ्चैताञ्शाश्वतानचलान्ध्रुवान्
+याति देहमयं भुक्त्वा कदाचित्परमां गतिम्
+कालसंचोदितः क्षेत्री विशीर्णाद्वा गृहाद्गृहम्
+क्षीणदेहः पुनर्देही ब्रह्मत्वमुपगच्छति
+कर्मयुक्तान्प्रशंसन्ति सात्त्विकानितरांस्तथा
+तस्यास्य भावयुक्तस्य निमित्तं देहभेदने
+ज्ञानचेष्टेन्द्रियगुणाः सर्वे संशब्दिता मया
+चित्तमिन्द्रियसंघातात्परं तस्मात्परं मनः
+संश्रितास्तद्वियोगे हि सशरीरा न सन्ति ते
+न ह्ययं कस्यचित्कश्चिन्नास्य कश्चन विद्यते
+महान्संधारयत्येतच्छरीरं वायुना सह
+चित्तमिन्द्रियसंघातं मनो बुद्धिं तथाष्टमीम्
+नैव संजायते जन्तुर्न च जातु विपद्यते
+इन्द्रियैरुपलभ्यन्ते पञ्चधा पञ्च पञ्चभिः
+इन्द्रियाणि न बुध्यन्ते क्षेत्रज्ञस्तैस्तु बुध्यते
+इन्द्रियैरुपलब्धार्थान्सर्वान्यस्त्वध्यवस्यति
+तेभ्यः सृजति भूतानि काल आत्मप्रचोदितः
+पुण्यपापविनाशान्ते पुण्यपापसमीरितम्
+पञ्चैव तानि कालश्च भावाभावौ च केवलौ
+इत��� संशब्द्यमानानि शृणु कर्मेन्द्रियाण्यपि
+विचार्य मनसा पश्चादथ बुद्ध्या व्यवस्यति
+गमनेन्द्रियं तथा पादौ कर्मणः करणे करौ
+मनसस्तु परा बुद्धिः क्षेत्रज्ञो बुद्धितः परः
+वेत्थ तानभिनिर्वृत्तान्षडेते यस्य राशयः
+तेषामष्टादशो देही यः शरीरे स शाश्वतः
+इन्द्रियाणीन्द्रियार्थानां ज्ञानानि कवयो विदुः
+तस्य भूमिमयो देहः श्रोत्रमाकाशसंभवम्
+सात्त्विकाश्चैव ये भावास्तथा राजसतामसाः
+सूर्यश्चक्षुरसुर्वायुरद्भ्यस्तु खलु शोणितम्
+इन्द्रियाणां स्वकर्मभ्यः श्रमादुपरमो यदा
+पूर्वं चेतयते जन्तुरिन्द्रियैर्विषयान्पृथक्
+तत्र नैवानुतप्यन्ते प्राज्ञा निश्चितनिश्चयाः
+कृपणास्त्वनुतप्यन्ते जनाः संबन्धिमानिनः
+भवत्येको ह्ययं नित्यं शरीरे सुखदुःखभाक्
+अथ वा सशरीरास्ते गुणाः सर्वे शरीरिणाम्
+एतेभ्यो यः परं ब्रूयादसद्ब्रूयादसंशयम्
+भवतीन्द्रियसंन्यासादथ स्वपिति वै नरः
+पुण्यपापमयं देहं क्षपयन्कर्मसंचयात्
+तत्क्षये ह्यस्य पश्यन्ति ब्रह्मभावे परां गतिम्
+बलं षष्ठं षडेतानि वाचा सम्यग्यथागमम्
+इन्द्रियाणि च भावाश्च गुणाः सप्तदश स्मृताः
+असिद्धिः परमेतेभ्यो भूतेभ्यो मुक्तसंशयम्
+रूपं गन्धो रसः स्पर्शः शब्दश्चैवाथ तद्गुणाः
+आनन्दः कर्मणां सिद्धिः प्रतिपत्तिः परा गतिः
+महतस्तेजसो राशीन्कालषष्ठान्स्वभावतः
+एकश्च दश चाष्टौ च गुणाः सह शरीरिणाम्
+विसर्गे च पुरीषस्य विसर्गे चाभिकामिके
+भावयोरीप्सितं नित्यं प्रत्यक्षगमनं द्वयोः
+विनष्टोऽपि च तान्येव जन्तुर्भवति पञ्चधा
+अभावाद्भावितेष्वेव तेभ्यश्च प्रभवन्त्यपि
+उपपत्त्या गुणान्विद्धि पञ्च पञ्चसु पञ्चधा
+चक्षुषी नासिकाकर्णौ त्वग्जिह्वेति च पञ्चमी
+पुण्यपापक्षयार्थं च सांख्यं ज्ञानं विधीयते
+पाणिपादं च पायुश्च मेहनं पञ्चमं मुखम्
+अथ वा संनिपातोऽयं शरीरं पाञ्चभौतिकम्
+देहं विशति कालेन ततोऽयं कर्मसंभवम्
+नोपपत्त्या न वा युक्त्या त्वसद्ब्रूयादसंशयम्
+अष्टौ भूतानि भूतानां शाश्वतानि भवाप्ययौ
+रूपं गन्धं रसं स्पर्शं शब्दं चैतांस्तु तद्गुणान्
+आपश्चैवान्तरिक्षं च पृथिवी वायुपावकौ
+हित्वा हित्वा ह्ययं प्रैति देहाद्देहं कृताश्रयः
+यथैवोत्पद्यते किंचित्पञ्चत्वं गच्छते तथा
+ऊष्मणा सह विंशो वा संघातः पाञ्चभौतिकः
+इन्द्रियाणां व्युपरमे ���नोऽनुपरतं यदि
+अष्टौ ज्ञानेन्द्रियाण्याहुरेतान्यध्यात्मचिन्तकाः
+पायूपस्थौ विसर्गार्थमिन्द्रिये तुल्यकर्मणी
+जल्पनाभ्यवहारार्थं मुखमिन्द्रियमुच्यते
+दर्शनं श्रवणं घ्राणं स्पर्शनं रसनं तथा
+सात्त्विकस्य निमित्तानि भावान्संश्रयते स्मृतिः
+सेवते विषयानेव तद्विद्यात्स्वप्नदर्शनम्
+भवत्येको ह्ययं नित्यं शरीरे सुखदुःखभाक्
+वेत्थ तानभिनिर्वृत्तान्षडेते यस्य राशयः
+सेवते विषयानेव तद्विद्यात्स्वप्नदर्शनम्
+पुण्यपापक्षयार्थं च सांख्यं ज्ञानं विधीयते
+सात्त्विकस्य निमित्तानि भावान्संश्रयते स्मृतिः
+क्षीणदेहः पुनर्देही ब्रह्मत्वमुपगच्छति
+देहं विशति कालेन ततोऽयं कर्मसंभवम्
+पुण्यपापविनाशान्ते पुण्यपापसमीरितम्
+अष्टौ भूतानि भूतानां शाश्वतानि भवाप्ययौ
+चित्तमिन्द्रियसंघातात्परं तस्मात्परं मनः
+असिद्धिः परमेतेभ्यो भूतेभ्यो मुक्तसंशयम्
+इन्द्रियाणीन्द्रियार्थानां ज्ञानानि कवयो विदुः
+मनसस्तु परा बुद्धिः क्षेत्रज्ञो बुद्धितः परः
+तस्यास्य भावयुक्तस्य निमित्तं देहभेदने
+आनन्दः कर्मणां सिद्धिः प्रतिपत्तिः परा गतिः
+पूर्वं चेतयते जन्तुरिन्द्रियैर्विषयान्पृथक्
+तत्र नैवानुतप्यन्ते प्राज्ञा निश्चितनिश्चयाः
+चित्तमिन्द्रियसंघातं मनो बुद्धिं तथाष्टमीम्
+एतेभ्यो यः परं ब्रूयादसद्ब्रूयादसंशयम्
+जन्तुष्वेकतमेष्वेवं भावा ये विधिमास्थिताः
+महतस्तेजसो राशीन्कालषष्ठान्स्वभावतः
+अथ वा सशरीरास्ते गुणाः सर्वे शरीरिणाम्
+न ह्ययं कस्यचित्कश्चिन्नास्य कश्चन विद्यते
+पञ्चैव तानि कालश्च भावाभावौ च केवलौ
+रूपं गन्धो रसः स्पर्शः शब्दश्चैवाथ तद्गुणाः
+अभावाद्भावितेष्वेव तेभ्यश्च प्रभवन्त्यपि
+विनष्टोऽपि च तान्येव जन्तुर्भवति पञ्चधा
+इन्द्रियाणां व्युपरमे मनोऽनुपरतं यदि
+उपपत्त्या गुणान्विद्धि पञ्च पञ्चसु पञ्चधा
+विचार्य मनसा पश्चादथ बुद्ध्या व्यवस्यति
+अष्टौ ज्ञानेन्द्रियाण्याहुरेतान्यध्यात्मचिन्तकाः
+भवतीन्द्रियसंन्यासादथ स्वपिति वै नरः
+कर्मयुक्तान्प्रशंसन्ति सात्त्विकानितरांस्तथा
+इन्द्रियैरुपलब्धार्थान्सर्वान्यस्त्वध्यवस्यति
+हित्वा हित्वा ह्ययं प्रैति देहाद्देहं कृताश्रयः
+पाणिपादं च पायुश्च मेहनं पञ्चमं मुखम्
+भावयोरीप्सितं नित्यं प्रत्यक्ष���मनं द्वयोः
+अथ वा संनिपातोऽयं शरीरं पाञ्चभौतिकम्
+इन्द्रियैरुपलभ्यन्ते पञ्चधा पञ्च पञ्चभिः
+इन्द्रियाणि च भावाश्च गुणाः सप्तदश स्मृताः
+तस्य भूमिमयो देहः श्रोत्रमाकाशसंभवम्
+आपश्चैवान्तरिक्षं च पृथिवी वायुपावकौ
+बलं षष्ठं षडेतानि वाचा सम्यग्यथागमम्
+ऊष्मणा सह विंशो वा संघातः पाञ्चभौतिकः
+तत्क्षये ह्यस्य पश्यन्ति ब्रह्मभावे परां गतिम्
+तेषामष्टादशो देही यः शरीरे स शाश्वतः
+इन्द्रियाणि न बुध्यन्ते क्षेत्रज्ञस्तैस्तु बुध्यते
+महान्संधारयत्येतच्छरीरं वायुना सह
+पुण्यपापमयं देहं क्षपयन्कर्मसंचयात्
+तेभ्यः सृजति भूतानि काल आत्मप्रचोदितः
+येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः
+याति देहमयं भुक्त्वा कदाचित्परमां गतिम्
+गमनेन्द्रियं तथा पादौ कर्मणः करणे करौ
+इन्द्रियाणां स्वकर्मभ्यः श्रमादुपरमो यदा
+कृपणास्त्वनुतप्यन्ते जनाः संबन्धिमानिनः
+ज्ञानचेष्टेन्द्रियगुणाः सर्वे संशब्दिता मया
+सात्त्विकाश्चैव ये भावास्तथा राजसतामसाः
+एकश्च दश चाष्टौ च गुणाः सह शरीरिणाम्
+यथैवोत्पद्यते किंचित्पञ्चत्वं गच्छते तथा
+जल्पनाभ्यवहारार्थं मुखमिन्द्रियमुच्यते
+नोपपत्त्या न वा युक्त्या त्वसद्ब्रूयादसंशयम्
+इति संशब्द्यमानानि शृणु कर्मेन्द्रियाण्यपि
+पायूपस्थौ विसर्गार्थमिन्द्रिये तुल्यकर्मणी
+दर्शनं श्रवणं घ्राणं स्पर्शनं रसनं तथा
+महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुर्भूतचिन्तकाः
+रूपं गन्धं रसं स्पर्शं शब्दं चैतांस्तु तद्गुणान्
+कालसंचोदितः क्षेत्री विशीर्णाद्वा गृहाद्गृहम्
+विसर्गे च पुरीषस्य विसर्गे चाभिकामिके
+चक्षुषी नासिकाकर्णौ त्वग्जिह्वेति च पञ्चमी
+विद्धि नारद पञ्चैताञ्शाश्वतानचलान्ध्रुवान्
+संश्रितास्तद्वियोगे हि सशरीरा न सन्ति ते
+नैव संजायते जन्तुर्न च जातु विपद्यते
+सूर्यश्चक्षुरसुर्वायुरद्भ्यस्तु खलु शोणितम्
+रूपं गन्धं रसं स्पर्शं शब्दं चैतांस्तु तद्गुणान्
+अथ वा सशरीरास्ते गुणाः सर्वे शरीरिणाम्
+पूर्वं चेतयते जन्तुरिन्द्रियैर्विषयान्पृथक्
+सेवते विषयानेव तद्विद्यात्स्वप्नदर्शनम्
+यथैवोत्पद्यते किंचित्पञ्चत्वं गच्छते तथा
+विसर्गे च पुरीषस्य विसर्गे चाभिकामिके
+विचार्य मनसा पश्चादथ बुद्ध्या व्यवस्यति
+ज्ञानचेष्टेन्द्रियगुणाः सर्वे संशब्दिता मया
+कालस��चोदितः क्षेत्री विशीर्णाद्वा गृहाद्गृहम्
+इन्द्रियाणां स्वकर्मभ्यः श्रमादुपरमो यदा
+तस्य भूमिमयो देहः श्रोत्रमाकाशसंभवम्
+विनष्टोऽपि च तान्येव जन्तुर्भवति पञ्चधा
+विद्धि नारद पञ्चैताञ्शाश्वतानचलान्ध्रुवान्
+नोपपत्त्या न वा युक्त्या त्वसद्ब्रूयादसंशयम्
+आनन्दः कर्मणां सिद्धिः प्रतिपत्तिः परा गतिः
+जन्तुष्वेकतमेष्वेवं भावा ये विधिमास्थिताः
+इन्द्रियाणां व्युपरमे मनोऽनुपरतं यदि
+येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः
+भवतीन्द्रियसंन्यासादथ स्वपिति वै नरः
+दर्शनं श्रवणं घ्राणं स्पर्शनं रसनं तथा
+ऊष्मणा सह विंशो वा संघातः पाञ्चभौतिकः
+तेभ्यः सृजति भूतानि काल आत्मप्रचोदितः
+आपश्चैवान्तरिक्षं च पृथिवी वायुपावकौ
+चित्तमिन्द्रियसंघातात्परं तस्मात्परं मनः
+इन्द्रियैरुपलब्धार्थान्सर्वान्यस्त्वध्यवस्यति
+इति संशब्द्यमानानि शृणु कर्मेन्द्रियाण्यपि
+वेत्थ तानभिनिर्वृत्तान्षडेते यस्य राशयः
+संश्रितास्तद्वियोगे हि सशरीरा न सन्ति ते
+पञ्चैव तानि कालश्च भावाभावौ च केवलौ
+रूपं गन्धो रसः स्पर्शः शब्दश्चैवाथ तद्गुणाः
+पायूपस्थौ विसर्गार्थमिन्द्रिये तुल्यकर्मणी
+इन्द्रियाणि न बुध्यन्ते क्षेत्रज्ञस्तैस्तु बुध्यते
+तेषामष्टादशो देही यः शरीरे स शाश्वतः
+सात्त्विकस्य निमित्तानि भावान्संश्रयते स्मृतिः
+जल्पनाभ्यवहारार्थं मुखमिन्द्रियमुच्यते
+महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुर्भूतचिन्तकाः
+न ह्ययं कस्यचित्कश्चिन्नास्य कश्चन विद्यते
+हित्वा हित्वा ह्ययं प्रैति देहाद्देहं कृताश्रयः
+एकश्च दश चाष्टौ च गुणाः सह शरीरिणाम्
+महान्संधारयत्येतच्छरीरं वायुना सह
+गमनेन्द्रियं तथा पादौ कर्मणः करणे करौ
+अभावाद्भावितेष्वेव तेभ्यश्च प्रभवन्त्यपि
+अष्टौ ज्ञानेन्द्रियाण्याहुरेतान्यध्यात्मचिन्तकाः
+सूर्यश्चक्षुरसुर्वायुरद्भ्यस्तु खलु शोणितम्
+महतस्तेजसो राशीन्कालषष्ठान्स्वभावतः
+नैव संजायते जन्तुर्न च जातु विपद्यते
+पुण्यपापविनाशान्ते पुण्यपापसमीरितम्
+असिद्धिः परमेतेभ्यो भूतेभ्यो मुक्तसंशयम्
+सात्त्विकाश्चैव ये भावास्तथा राजसतामसाः
+बलं षष्ठं षडेतानि वाचा सम्यग्यथागमम्
+कर्मयुक्तान्प्रशंसन्ति सात्त्विकानितरांस्तथा
+पुण्यपापक्षयार्थं च सांख्यं ज्ञानं विधीयते
+इन्द्रि��ैरुपलभ्यन्ते पञ्चधा पञ्च पञ्चभिः
+कृपणास्त्वनुतप्यन्ते जनाः संबन्धिमानिनः
+तत्क्षये ह्यस्य पश्यन्ति ब्रह्मभावे परां गतिम्
+देहं विशति कालेन ततोऽयं कर्मसंभवम्
+चित्तमिन्द्रियसंघातं मनो बुद्धिं तथाष्टमीम्
+भवत्येको ह्ययं नित्यं शरीरे सुखदुःखभाक्
+तत्र नैवानुतप्यन्ते प्राज्ञा निश्चितनिश्चयाः
+भावयोरीप्सितं नित्यं प्रत्यक्षगमनं द्वयोः
+चक्षुषी नासिकाकर्णौ त्वग्जिह्वेति च पञ्चमी
+उपपत्त्या गुणान्विद्धि पञ्च पञ्चसु पञ्चधा
+पुण्यपापमयं देहं क्षपयन्कर्मसंचयात्
+तस्यास्य भावयुक्तस्य निमित्तं देहभेदने
+अष्टौ भूतानि भूतानां शाश्वतानि भवाप्ययौ
+इन्द्रियाणीन्द्रियार्थानां ज्ञानानि कवयो विदुः
+एतेभ्यो यः परं ब्रूयादसद्ब्रूयादसंशयम्
+मनसस्तु परा बुद्धिः क्षेत्रज्ञो बुद्धितः परः
+क्षीणदेहः पुनर्देही ब्रह्मत्वमुपगच्छति
+पाणिपादं च पायुश्च मेहनं पञ्चमं मुखम्
+याति देहमयं भुक्त्वा कदाचित्परमां गतिम्
+इन्द्रियाणि च भावाश्च गुणाः सप्तदश स्मृताः
+अथ वा संनिपातोऽयं शरीरं पाञ्चभौतिकम्
+एतेभ्यो यः परं ब्रूयादसद्ब्रूयादसंशयम्
+कृपणास्त्वनुतप्यन्ते जनाः संबन्धिमानिनः
+नैव संजायते जन्तुर्न च जातु विपद्यते
+अष्टौ ज्ञानेन्द्रियाण्याहुरेतान्यध्यात्मचिन्तकाः
+कालसंचोदितः क्षेत्री विशीर्णाद्वा गृहाद्गृहम्
+इन्द्रियाणां व्युपरमे मनोऽनुपरतं यदि
+कर्मयुक्तान्प्रशंसन्ति सात्त्विकानितरांस्तथा
+विसर्गे च पुरीषस्य विसर्गे चाभिकामिके
+इन्द्रियैरुपलभ्यन्ते पञ्चधा पञ्च पञ्चभिः
+इन्द्रियाणि च भावाश्च गुणाः सप्तदश स्मृताः
+तत्र नैवानुतप्यन्ते प्राज्ञा निश्चितनिश्चयाः
+विद्धि नारद पञ्चैताञ्शाश्वतानचलान्ध्रुवान्
+भावयोरीप्सितं नित्यं प्रत्यक्षगमनं द्वयोः
+चित्तमिन्द्रियसंघातात्परं तस्मात्परं मनः
+सूर्यश्चक्षुरसुर्वायुरद्भ्यस्तु खलु शोणितम्
+आपश्चैवान्तरिक्षं च पृथिवी वायुपावकौ
+इन्द्रियाणि न बुध्यन्ते क्षेत्रज्ञस्तैस्तु बुध्यते
+याति देहमयं भुक्त्वा कदाचित्परमां गतिम्
+असिद्धिः परमेतेभ्यो भूतेभ्यो मुक्तसंशयम्
+जल्पनाभ्यवहारार्थं मुखमिन्द्रियमुच्यते
+इन्द्रियैरुपलब्धार्थान्सर्वान्यस्त्वध्यवस्यति
+रूपं गन्धो रसः स्पर्शः शब्दश्चैवाथ तद्गुणाः
+उपपत्त्या गुणान्���िद्धि पञ्च पञ्चसु पञ्चधा
+पाणिपादं च पायुश्च मेहनं पञ्चमं मुखम्
+दर्शनं श्रवणं घ्राणं स्पर्शनं रसनं तथा
+सात्त्विकस्य निमित्तानि भावान्संश्रयते स्मृतिः
+महान्संधारयत्येतच्छरीरं वायुना सह
+भवत्येको ह्ययं नित्यं शरीरे सुखदुःखभाक्
+तेषामष्टादशो देही यः शरीरे स शाश्वतः
+विनष्टोऽपि च तान्येव जन्तुर्भवति पञ्चधा
+सेवते विषयानेव तद्विद्यात्स्वप्नदर्शनम्
+इन्द्रियाणीन्द्रियार्थानां ज्ञानानि कवयो विदुः
+भवतीन्द्रियसंन्यासादथ स्वपिति वै नरः
+पायूपस्थौ विसर्गार्थमिन्द्रिये तुल्यकर्मणी
+जन्तुष्वेकतमेष्वेवं भावा ये विधिमास्थिताः
+संश्रितास्तद्वियोगे हि सशरीरा न सन्ति ते
+देहं विशति कालेन ततोऽयं कर्मसंभवम्
+ऊष्मणा सह विंशो वा संघातः पाञ्चभौतिकः
+विचार्य मनसा पश्चादथ बुद्ध्या व्यवस्यति
+एकश्च दश चाष्टौ च गुणाः सह शरीरिणाम्
+वेत्थ तानभिनिर्वृत्तान्षडेते यस्य राशयः
+तस्य भूमिमयो देहः श्रोत्रमाकाशसंभवम्
+मनसस्तु परा बुद्धिः क्षेत्रज्ञो बुद्धितः परः
+येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः
+अथ वा संनिपातोऽयं शरीरं पाञ्चभौतिकम्
+गमनेन्द्रियं तथा पादौ कर्मणः करणे करौ
+पूर्वं चेतयते जन्तुरिन्द्रियैर्विषयान्पृथक्
+यथैवोत्पद्यते किंचित्पञ्चत्वं गच्छते तथा
+अथ वा सशरीरास्ते गुणाः सर्वे शरीरिणाम्
+बलं षष्ठं षडेतानि वाचा सम्यग्यथागमम्
+पुण्यपापविनाशान्ते पुण्यपापसमीरितम्
+हित्वा हित्वा ह्ययं प्रैति देहाद्देहं कृताश्रयः
+क्षीणदेहः पुनर्देही ब्रह्मत्वमुपगच्छति
+नोपपत्त्या न वा युक्त्या त्वसद्ब्रूयादसंशयम्
+महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुर्भूतचिन्तकाः
+महतस्तेजसो राशीन्कालषष्ठान्स्वभावतः
+तेभ्यः सृजति भूतानि काल आत्मप्रचोदितः
+इन्द्रियाणां स्वकर्मभ्यः श्रमादुपरमो यदा
+न ह्ययं कस्यचित्कश्चिन्नास्य कश्चन विद्यते
+इति संशब्द्यमानानि शृणु कर्मेन्द्रियाण्यपि
+ज्ञानचेष्टेन्द्रियगुणाः सर्वे संशब्दिता मया
+तस्यास्य भावयुक्तस्य निमित्तं देहभेदने
+पञ्चैव तानि कालश्च भावाभावौ च केवलौ
+तत्क्षये ह्यस्य पश्यन्ति ब्रह्मभावे परां गतिम्
+रूपं गन्धं रसं स्पर्शं शब्दं चैतांस्तु तद्गुणान्
+चित्तमिन्द्रियसंघातं मनो बुद्धिं तथाष्टमीम्
+पुण्यपापमयं देहं क्षपयन्कर्मसंचयात्
+अभावाद्भावितेष्वेव तेभ्यश्च प्रभवन्त्यपि
+अष्टौ भूतानि भूतानां शाश्वतानि भवाप्ययौ
+सात्त्विकाश्चैव ये भावास्तथा राजसतामसाः
+चक्षुषी नासिकाकर्णौ त्वग्जिह्वेति च पञ्चमी
+पुण्यपापक्षयार्थं च सांख्यं ज्ञानं विधीयते
+आनन्दः कर्मणां सिद्धिः प्रतिपत्तिः परा गतिः
+इन्द्रियाणि न बुध्यन्ते क्षेत्रज्ञस्तैस्तु बुध्यते
+देहं विशति कालेन ततोऽयं कर्मसंभवम्
+सेवते विषयानेव तद्विद्यात्स्वप्नदर्शनम्
+उपपत्त्या गुणान्विद्धि पञ्च पञ्चसु पञ्चधा
+बलं षष्ठं षडेतानि वाचा सम्यग्यथागमम्
+विचार्य मनसा पश्चादथ बुद्ध्या व्यवस्यति
+एकश्च दश चाष्टौ च गुणाः सह शरीरिणाम्
+येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः
+भावयोरीप्सितं नित्यं प्रत्यक्षगमनं द्वयोः
+इन्द्रियैरुपलभ्यन्ते पञ्चधा पञ्च पञ्चभिः
+तत्क्षये ह्यस्य पश्यन्ति ब्रह्मभावे परां गतिम्
+आनन्दः कर्मणां सिद्धिः प्रतिपत्तिः परा गतिः
+संश्रितास्तद्वियोगे हि सशरीरा न सन्ति ते
+महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुर्भूतचिन्तकाः
+तेषामष्टादशो देही यः शरीरे स शाश्वतः
+विद्धि नारद पञ्चैताञ्शाश्वतानचलान्ध्रुवान्
+मनसस्तु परा बुद्धिः क्षेत्रज्ञो बुद्धितः परः
+सात्त्विकस्य निमित्तानि भावान्संश्रयते स्मृतिः
+आपश्चैवान्तरिक्षं च पृथिवी वायुपावकौ
+पञ्चैव तानि कालश्च भावाभावौ च केवलौ
+पायूपस्थौ विसर्गार्थमिन्द्रिये तुल्यकर्मणी
+इन्द्रियैरुपलब्धार्थान्सर्वान्यस्त्वध्यवस्यति
+न ह्ययं कस्यचित्कश्चिन्नास्य कश्चन विद्यते
+रूपं गन्धो रसः स्पर्शः शब्दश्चैवाथ तद्गुणाः
+जन्तुष्वेकतमेष्वेवं भावा ये विधिमास्थिताः
+पुण्यपापविनाशान्ते पुण्यपापसमीरितम्
+तत्र नैवानुतप्यन्ते प्राज्ञा निश्चितनिश्चयाः
+जल्पनाभ्यवहारार्थं मुखमिन्द्रियमुच्यते
+गमनेन्द्रियं तथा पादौ कर्मणः करणे करौ
+कृपणास्त्वनुतप्यन्ते जनाः संबन्धिमानिनः
+असिद्धिः परमेतेभ्यो भूतेभ्यो मुक्तसंशयम्
+अष्टौ भूतानि भूतानां शाश्वतानि भवाप्ययौ
+हित्वा हित्वा ह्ययं प्रैति देहाद्देहं कृताश्रयः
+इन्द्रियाणि च भावाश्च गुणाः सप्तदश स्मृताः
+कालसंचोदितः क्षेत्री विशीर्णाद्वा गृहाद्गृहम्
+अथ वा सशरीरास्ते गुणाः सर्वे शरीरिणाम्
+महतस्तेजसो राशीन्कालषष्ठान्स्वभावतः
+वेत्थ तानभिनिर्वृत्तान्षडेते यस्य राशयः
+ज्ञानचेष्टेन्द्रियगुणाः सर्वे संशब्दिता मया
+अथ वा संनिपातोऽयं शरीरं पाञ्चभौतिकम्
+दर्शनं श्रवणं घ्राणं स्पर्शनं रसनं तथा
+विसर्गे च पुरीषस्य विसर्गे चाभिकामिके
+सूर्यश्चक्षुरसुर्वायुरद्भ्यस्तु खलु शोणितम्
+इन्द्रियाणां व्युपरमे मनोऽनुपरतं यदि
+तेभ्यः सृजति भूतानि काल आत्मप्रचोदितः
+पुण्यपापक्षयार्थं च सांख्यं ज्ञानं विधीयते
+तस्य भूमिमयो देहः श्रोत्रमाकाशसंभवम्
+रूपं गन्धं रसं स्पर्शं शब्दं चैतांस्तु तद्गुणान्
+अष्टौ ज्ञानेन्द्रियाण्याहुरेतान्यध्यात्मचिन्तकाः
+इति संशब्द्यमानानि शृणु कर्मेन्द्रियाण्यपि
+इन्द्रियाणां स्वकर्मभ्यः श्रमादुपरमो यदा
+एतेभ्यो यः परं ब्रूयादसद्ब्रूयादसंशयम्
+पाणिपादं च पायुश्च मेहनं पञ्चमं मुखम्
+इन्द्रियाणीन्द्रियार्थानां ज्ञानानि कवयो विदुः
+चक्षुषी नासिकाकर्णौ त्वग्जिह्वेति च पञ्चमी
+तस्यास्य भावयुक्तस्य निमित्तं देहभेदने
+अभावाद्भावितेष्वेव तेभ्यश्च प्रभवन्त्यपि
+सात्त्विकाश्चैव ये भावास्तथा राजसतामसाः
+पूर्वं चेतयते जन्तुरिन्द्रियैर्विषयान्पृथक्
+महान्संधारयत्येतच्छरीरं वायुना सह
+नोपपत्त्या न वा युक्त्या त्वसद्ब्रूयादसंशयम्
+चित्तमिन्द्रियसंघातं मनो बुद्धिं तथाष्टमीम्
+यथैवोत्पद्यते किंचित्पञ्चत्वं गच्छते तथा
+नैव संजायते जन्तुर्न च जातु विपद्यते
+विनष्टोऽपि च तान्येव जन्तुर्भवति पञ्चधा
+ऊष्मणा सह विंशो वा संघातः पाञ्चभौतिकः
+पुण्यपापमयं देहं क्षपयन्कर्मसंचयात्
+भवतीन्द्रियसंन्यासादथ स्वपिति वै नरः
+याति देहमयं भुक्त्वा कदाचित्परमां गतिम्
+भवत्येको ह्ययं नित्यं शरीरे सुखदुःखभाक्
+चित्तमिन्द्रियसंघातात्परं तस्मात्परं मनः
+क्षीणदेहः पुनर्देही ब्रह्मत्वमुपगच्छति
+कर्मयुक्तान्प्रशंसन्ति सात्त्विकानितरांस्तथा
+तेभ्यः सृजति भूतानि काल आत्मप्रचोदितः
+जल्पनाभ्यवहारार्थं मुखमिन्द्रियमुच्यते
+मनसस्तु परा बुद्धिः क्षेत्रज्ञो बुद्धितः परः
+वेत्थ तानभिनिर्वृत्तान्षडेते यस्य राशयः
+येभ्यः सृजति भूतानि कालो भावप्रचोदितः
+ऊष्मणा सह विंशो वा संघातः पाञ्चभौतिकः
+तत्क्षये ह्यस्य पश्यन्ति ब्रह्मभावे परां गतिम्
+रूपं गन्धं रसं स्पर्शं शब्दं चैतांस्तु तद्गुणान्
+सात्त्विकाश्चैव ये भावास्तथा राजसतामसाः
+नोपपत्त्य�� न वा युक्त्या त्वसद्ब्रूयादसंशयम्
+तस्य भूमिमयो देहः श्रोत्रमाकाशसंभवम्
+महतस्तेजसो राशीन्कालषष्ठान्स्वभावतः
+महान्संधारयत्येतच्छरीरं वायुना सह
+बलं षष्ठं षडेतानि वाचा सम्यग्यथागमम्
+सात्त्विकस्य निमित्तानि भावान्संश्रयते स्मृतिः
+भावयोरीप्सितं नित्यं प्रत्यक्षगमनं द्वयोः
+नैव संजायते जन्तुर्न च जातु विपद्यते
+पूर्वं चेतयते जन्तुरिन्द्रियैर्विषयान्पृथक्
+कर्मयुक्तान्प्रशंसन्ति सात्त्विकानितरांस्तथा
+सूर्यश्चक्षुरसुर्वायुरद्भ्यस्तु खलु शोणितम्
+इन्द्रियैरुपलभ्यन्ते पञ्चधा पञ्च पञ्चभिः
+महाभूतानि पञ्चेति तान्याहुर्भूतचिन्तकाः
+रूपं गन्धो रसः स्पर्शः शब्दश्चैवाथ तद्गुणाः
+पञ्चैव तानि कालश्च भावाभावौ च केवलौ
+दर्शनं श्रवणं घ्राणं स्पर्शनं रसनं तथा
+पुण्यपापमयं देहं क्षपयन्कर्मसंचयात्
+इन्द्रियैरुपलब्धार्थान्सर्वान्यस्त्वध्यवस्यति
+तत्र नैवानुतप्यन्ते प्राज्ञा निश्चितनिश्चयाः
+हित्वा हित्वा ह्ययं प्रैति देहाद्देहं कृताश्रयः
+विचार्य मनसा पश्चादथ बुद्ध्या व्यवस्यति
+देहं विशति कालेन ततोऽयं कर्मसंभवम्
+गमनेन्द्रियं तथा पादौ कर्मणः करणे करौ
+उपपत्त्या गुणान्विद्धि पञ्च पञ्चसु पञ्चधा
+पायूपस्थौ विसर्गार्थमिन्द्रिये तुल्यकर्मणी
+इन्द्रियाणां व्युपरमे मनोऽनुपरतं यदि
+इन्द्रियाणीन्द्रियार्थानां ज्ञानानि कवयो विदुः
+यथैवोत्पद्यते किंचित्पञ्चत्वं गच्छते तथा
+तस्यास्य भावयुक्तस्य निमित्तं देहभेदने
+विद्धि नारद पञ्चैताञ्शाश्वतानचलान्ध्रुवान्
+असिद्धिः परमेतेभ्यो भूतेभ्यो मुक्तसंशयम्
+क्षीणदेहः पुनर्देही ब्रह्मत्वमुपगच्छति
+चक्षुषी नासिकाकर्णौ त्वग्जिह्वेति च पञ्चमी
+ज्ञानचेष्टेन्द्रियगुणाः सर्वे संशब्दिता मया
+अष्टौ ज्ञानेन्द्रियाण्याहुरेतान्यध्यात्मचिन्तकाः
+अष्टौ भूतानि भूतानां शाश्वतानि भवाप्ययौ
+चित्तमिन्द्रियसंघातात्परं तस्मात्परं मनः
+कालसंचोदितः क्षेत्री विशीर्णाद्वा गृहाद्गृहम्
+अथ वा संनिपातोऽयं शरीरं पाञ्चभौतिकम्
+इन्द्रियाणां स्वकर्मभ्यः श्रमादुपरमो यदा
+इन्द्रियाणि च भावाश्च गुणाः सप्तदश स्मृताः
+संश्रितास्तद्वियोगे हि सशरीरा न सन्ति ते
+पुण्यपापविनाशान्ते पुण्यपापसमीरितम्
+न ह्ययं कस्यचित्कश्चिन्नास्य कश्चन विद��यते
+याति देहमयं भुक्त्वा कदाचित्परमां गतिम्
+विनष्टोऽपि च तान्येव जन्तुर्भवति पञ्चधा
+तेषामष्टादशो देही यः शरीरे स शाश्वतः
+पुण्यपापक्षयार्थं च सांख्यं ज्ञानं विधीयते
+भवतीन्द्रियसंन्यासादथ स्वपिति वै नरः
+इन्द्रियाणि न बुध्यन्ते क्षेत्रज्ञस्तैस्तु बुध्यते
+पाणिपादं च पायुश्च मेहनं पञ्चमं मुखम्
+आनन्दः कर्मणां सिद्धिः प्रतिपत्तिः परा गतिः
+कृपणास्त्वनुतप्यन्ते जनाः संबन्धिमानिनः
+जन्तुष्वेकतमेष्वेवं भावा ये विधिमास्थिताः
+भवत्येको ह्ययं नित्यं शरीरे सुखदुःखभाक्
+सेवते विषयानेव तद्विद्यात्स्वप्नदर्शनम्
+इति संशब्द्यमानानि शृणु कर्मेन्द्रियाण्यपि
+अभावाद्भावितेष्वेव तेभ्यश्च प्रभवन्त्यपि
+विसर्गे च पुरीषस्य विसर्गे चाभिकामिके
+एकश्च दश चाष्टौ च गुणाः सह शरीरिणाम्
+चित्तमिन्द्रियसंघातं मनो बुद्धिं तथाष्टमीम्
+अथ वा सशरीरास्ते गुणाः सर्वे शरीरिणाम्
+आपश्चैवान्तरिक्षं च पृथिवी वायुपावकौ
+एतेभ्यो यः परं ब्रूयादसद्ब्रूयादसंशयम्
+यदि शास्त्रं प्रमाणं ते माभक्ष्ये मानसं कृथाः
+तस्मादभक्ष्ये भक्षणाद्वा द्विजेन्द्र; दोषं न पश्यामि यथेदमात्थ
+अस्थानतो हीनतः कुत्सिताद्वा; तं विद्वांसं बाधते साधुवृत्तम्
+नैतत्खादन्प्राप्स्यसे प्राणमन्यं; नायुर्दीर्घं नामृतस्येव तृप्तिम्
+सर्वान्कामान्प्राप्नुवन्तीह विद्व;न्प्रियस्व कामं सहितः क्षुधा वै
+दुष्कृती ब्राह्मणं सन्तं यस्त्वामहमुपालभे
+यद्येष हेतुस्तव खादनस्य; न ते वेदः कारणं नान्यधर्मः
+आत्मैव साक्षी किल लोककृत्ये; त्वमेव जानासि यदत्र दुष्टम्
+भिक्षामन्यामाहरेति न चैतत्कर्तुमर्हसि
+नैवोत्सहे भवते दातुमेतां; नोपेक्षितुं ह्रियमाणं स्वमन्नम्
+तदेवं श्रेय आधत्स्व मा लोभाच्छ्वानमादिथाः
+असता यत्समाचीर्णं न स धर्मः सनातनः
+सुहृद्भूत्वानुशास्मि त्वा कृपा हि त्वयि मे द्विज
+नावृत्तमनुकार्यं वै मा छलेनानृतं कृथाः
+पतनीयमिदं दुःखमिति मे वर्तते मतिः
+उभौ स्यावः स्वमलेनावलिप्तौ; दाताहं च त्वं च विप्र प्रतीच्छन्
+भिक्षामन्यां भिक्ष मा ते मनोऽस्तु; श्वभक्षणे श्वा ह्यभक्षो द्विजानाम्
+कामं नरा जीवितं संत्यजन्ति; न चाभक्ष्यैः प्रतिकुर्वन्ति तत्र
+न नूनं कार्यमेतद्वै हर कामं श्वजाघनीम्
+स्थानं पुनर्यो लभते निषङ्गा;त्तेनापि दण्��ः सहितव्य एव
+पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ब्रह्मक्षत्रस्य वै द्विज
+स वै धर्मो यत्र न पापमस्ति; सर्वैरुपायैर्हि स रक्षितव्यः
+यद्ब्राह्मणार्थे कृतमर्थितेन; तेनर्षिणा तच्च भक्ष्याधिकारम्
+यो ह्याद्रियेद्भक्ष्यमिति श्वमांसं; मन्ये न तस्यास्ति विवर्जनीयम्
+स्थानं पुनर्यो लभते निषङ्गा;त्तेनापि दण्डः सहितव्य एव
+यद्ब्राह्मणार्थे कृतमर्थितेन; तेनर्षिणा तच्च भक्ष्याधिकारम्
+उभौ स्यावः स्वमलेनावलिप्तौ; दाताहं च त्वं च विप्र प्रतीच्छन्
+भिक्षामन्यामाहरेति न चैतत्कर्तुमर्हसि
+असता यत्समाचीर्णं न स धर्मः सनातनः
+नैतत्खादन्प्राप्स्यसे प्राणमन्यं; नायुर्दीर्घं नामृतस्येव तृप्तिम्
+भिक्षामन्यां भिक्ष मा ते मनोऽस्तु; श्वभक्षणे श्वा ह्यभक्षो द्विजानाम्
+पतनीयमिदं दुःखमिति मे वर्तते मतिः
+दुष्कृती ब्राह्मणं सन्तं यस्त्वामहमुपालभे
+न नूनं कार्यमेतद्वै हर कामं श्वजाघनीम्
+पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ब्रह्मक्षत्रस्य वै द्विज
+स वै धर्मो यत्र न पापमस्ति; सर्वैरुपायैर्हि स रक्षितव्यः
+यदि शास्त्रं प्रमाणं ते माभक्ष्ये मानसं कृथाः
+सुहृद्भूत्वानुशास्मि त्वा कृपा हि त्वयि मे द्विज
+यद्येष हेतुस्तव खादनस्य; न ते वेदः कारणं नान्यधर्मः
+नैवोत्सहे भवते दातुमेतां; नोपेक्षितुं ह्रियमाणं स्वमन्नम्
+यो ह्याद्रियेद्भक्ष्यमिति श्वमांसं; मन्ये न तस्यास्ति विवर्जनीयम्
+तस्मादभक्ष्ये भक्षणाद्वा द्विजेन्द्र; दोषं न पश्यामि यथेदमात्थ
+आत्मैव साक्षी किल लोककृत्ये; त्वमेव जानासि यदत्र दुष्टम्
+सर्वान्कामान्प्राप्नुवन्तीह विद्व;न्प्रियस्व कामं सहितः क्षुधा वै
+कामं नरा जीवितं संत्यजन्ति; न चाभक्ष्यैः प्रतिकुर्वन्ति तत्र
+अस्थानतो हीनतः कुत्सिताद्वा; तं विद्वांसं बाधते साधुवृत्तम्
+तदेवं श्रेय आधत्स्व मा लोभाच्छ्वानमादिथाः
+नावृत्तमनुकार्यं वै मा छलेनानृतं कृथाः
+यदि शास्त्रं प्रमाणं ते माभक्ष्ये मानसं कृथाः
+स वै धर्मो यत्र न पापमस्ति; सर्वैरुपायैर्हि स रक्षितव्यः
+नैवोत्सहे भवते दातुमेतां; नोपेक्षितुं ह्रियमाणं स्वमन्नम्
+स्थानं पुनर्यो लभते निषङ्गा;त्तेनापि दण्डः सहितव्य एव
+यद्येष हेतुस्तव खादनस्य; न ते वेदः कारणं नान्यधर्मः
+तदेवं श्रेय आधत्स्व मा लोभाच्छ्वानमादिथाः
+न नूनं कार्यमेतद्वै हर कामं श्वजाघनीम्
+यद्ब्राह्मणार्थे कृतमर्थितेन; तेनर्षिणा तच्च भक्ष्याधिकारम्
+भिक्षामन्यामाहरेति न चैतत्कर्तुमर्हसि
+भिक्षामन्यां भिक्ष मा ते मनोऽस्तु; श्वभक्षणे श्वा ह्यभक्षो द्विजानाम्
+कामं नरा जीवितं संत्यजन्ति; न चाभक्ष्यैः प्रतिकुर्वन्ति तत्र
+नैतत्खादन्प्राप्स्यसे प्राणमन्यं; नायुर्दीर्घं नामृतस्येव तृप्तिम्
+दुष्कृती ब्राह्मणं सन्तं यस्त्वामहमुपालभे
+नावृत्तमनुकार्यं वै मा छलेनानृतं कृथाः
+यो ह्याद्रियेद्भक्ष्यमिति श्वमांसं; मन्ये न तस्यास्ति विवर्जनीयम्
+पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ब्रह्मक्षत्रस्य वै द्विज
+सुहृद्भूत्वानुशास्मि त्वा कृपा हि त्वयि मे द्विज
+आत्मैव साक्षी किल लोककृत्ये; त्वमेव जानासि यदत्र दुष्टम्
+सर्वान्कामान्प्राप्नुवन्तीह विद्व;न्प्रियस्व कामं सहितः क्षुधा वै
+असता यत्समाचीर्णं न स धर्मः सनातनः
+उभौ स्यावः स्वमलेनावलिप्तौ; दाताहं च त्वं च विप्र प्रतीच्छन्
+पतनीयमिदं दुःखमिति मे वर्तते मतिः
+अस्थानतो हीनतः कुत्सिताद्वा; तं विद्वांसं बाधते साधुवृत्तम्
+तस्मादभक्ष्ये भक्षणाद्वा द्विजेन्द्र; दोषं न पश्यामि यथेदमात्थ
+नैतत्खादन्प्राप्स्यसे प्राणमन्यं; नायुर्दीर्घं नामृतस्येव तृप्तिम्
+अस्थानतो हीनतः कुत्सिताद्वा; तं विद्वांसं बाधते साधुवृत्तम्
+तदेवं श्रेय आधत्स्व मा लोभाच्छ्वानमादिथाः
+भिक्षामन्यां भिक्ष मा ते मनोऽस्तु; श्वभक्षणे श्वा ह्यभक्षो द्विजानाम्
+न नूनं कार्यमेतद्वै हर कामं श्वजाघनीम्
+उभौ स्यावः स्वमलेनावलिप्तौ; दाताहं च त्वं च विप्र प्रतीच्छन्
+नैवोत्सहे भवते दातुमेतां; नोपेक्षितुं ह्रियमाणं स्वमन्नम्
+सर्वान्कामान्प्राप्नुवन्तीह विद्व;न्प्रियस्व कामं सहितः क्षुधा वै
+पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ब्रह्मक्षत्रस्य वै द्विज
+आत्मैव साक्षी किल लोककृत्ये; त्वमेव जानासि यदत्र दुष्टम्
+दुष्कृती ब्राह्मणं सन्तं यस्त्वामहमुपालभे
+यद्ब्राह्मणार्थे कृतमर्थितेन; तेनर्षिणा तच्च भक्ष्याधिकारम्
+यदि शास्त्रं प्रमाणं ते माभक्ष्ये मानसं कृथाः
+स्थानं पुनर्यो लभते निषङ्गा;त्तेनापि दण्डः सहितव्य एव
+कामं नरा जीवितं संत्यजन्ति; न चाभक्ष्यैः प्रतिकुर्वन्ति तत्र
+नावृत्तमनुकार्यं वै मा छलेनानृतं कृथाः
+भिक्षामन्यामाहरेति न चैतत्कर्तुमर्हसि
+सुहृद्भूत्वानुशास्मि त्वा कृपा हि त्वयि मे द्विज
+स वै धर्मो यत्र न पापमस्ति; सर्वैरुपायैर्हि स रक्षितव्यः
+यद्येष हेतुस्तव खादनस्य; न ते वेदः कारणं नान्यधर्मः
+यो ह्याद्रियेद्भक्ष्यमिति श्वमांसं; मन्ये न तस्यास्ति विवर्जनीयम्
+असता यत्समाचीर्णं न स धर्मः सनातनः
+तस्मादभक्ष्ये भक्षणाद्वा द्विजेन्द्र; दोषं न पश्यामि यथेदमात्थ
+पतनीयमिदं दुःखमिति मे वर्तते मतिः
+असता यत्समाचीर्णं न स धर्मः सनातनः
+तदेवं श्रेय आधत्स्व मा लोभाच्छ्वानमादिथाः
+यो ह्याद्रियेद्भक्ष्यमिति श्वमांसं; मन्ये न तस्यास्ति विवर्जनीयम्
+नावृत्तमनुकार्यं वै मा छलेनानृतं कृथाः
+पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ब्रह्मक्षत्रस्य वै द्विज
+अस्थानतो हीनतः कुत्सिताद्वा; तं विद्वांसं बाधते साधुवृत्तम्
+भिक्षामन्यामाहरेति न चैतत्कर्तुमर्हसि
+नैवोत्सहे भवते दातुमेतां; नोपेक्षितुं ह्रियमाणं स्वमन्नम्
+सर्वान्कामान्प्राप्नुवन्तीह विद्व;न्प्रियस्व कामं सहितः क्षुधा वै
+उभौ स्यावः स्वमलेनावलिप्तौ; दाताहं च त्वं च विप्र प्रतीच्छन्
+पतनीयमिदं दुःखमिति मे वर्तते मतिः
+आत्मैव साक्षी किल लोककृत्ये; त्वमेव जानासि यदत्र दुष्टम्
+न नूनं कार्यमेतद्वै हर कामं श्वजाघनीम्
+यद्येष हेतुस्तव खादनस्य; न ते वेदः कारणं नान्यधर्मः
+भिक्षामन्यां भिक्ष मा ते मनोऽस्तु; श्वभक्षणे श्वा ह्यभक्षो द्विजानाम्
+स वै धर्मो यत्र न पापमस्ति; सर्वैरुपायैर्हि स रक्षितव्यः
+स्थानं पुनर्यो लभते निषङ्गा;त्तेनापि दण्डः सहितव्य एव
+तस्मादभक्ष्ये भक्षणाद्वा द्विजेन्द्र; दोषं न पश्यामि यथेदमात्थ
+यदि शास्त्रं प्रमाणं ते माभक्ष्ये मानसं कृथाः
+कामं नरा जीवितं संत्यजन्ति; न चाभक्ष्यैः प्रतिकुर्वन्ति तत्र
+दुष्कृती ब्राह्मणं सन्तं यस्त्वामहमुपालभे
+नैतत्खादन्प्राप्स्यसे प्राणमन्यं; नायुर्दीर्घं नामृतस्येव तृप्तिम्
+यद्ब्राह्मणार्थे कृतमर्थितेन; तेनर्षिणा तच्च भक्ष्याधिकारम्
+सुहृद्भूत्वानुशास्मि त्वा कृपा हि त्वयि मे द्विज
+कामं नरा जीवितं संत्यजन्ति; न चाभक्ष्यैः प्रतिकुर्वन्ति तत्र
+यो ह्याद्रियेद्भक्ष्यमिति श्वमांसं; मन्ये न तस्यास्ति विवर्जनीयम्
+असता यत्समाचीर्णं न स धर्मः सनातनः
+स वै धर्मो यत्र न पापमस्ति; सर्वैरुपायैर्हि स रक्षितव्यः
+उभौ स्यावः स्वमलेनावलिप्तौ; दाताहं च त्���ं च विप्र प्रतीच्छन्
+स्थानं पुनर्यो लभते निषङ्गा;त्तेनापि दण्डः सहितव्य एव
+भिक्षामन्यां भिक्ष मा ते मनोऽस्तु; श्वभक्षणे श्वा ह्यभक्षो द्विजानाम्
+पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ब्रह्मक्षत्रस्य वै द्विज
+यदि शास्त्रं प्रमाणं ते माभक्ष्ये मानसं कृथाः
+अस्थानतो हीनतः कुत्सिताद्वा; तं विद्वांसं बाधते साधुवृत्तम्
+न नूनं कार्यमेतद्वै हर कामं श्वजाघनीम्
+आत्मैव साक्षी किल लोककृत्ये; त्वमेव जानासि यदत्र दुष्टम्
+यद्येष हेतुस्तव खादनस्य; न ते वेदः कारणं नान्यधर्मः
+तदेवं श्रेय आधत्स्व मा लोभाच्छ्वानमादिथाः
+दुष्कृती ब्राह्मणं सन्तं यस्त्वामहमुपालभे
+भिक्षामन्यामाहरेति न चैतत्कर्तुमर्हसि
+नावृत्तमनुकार्यं वै मा छलेनानृतं कृथाः
+तस्मादभक्ष्ये भक्षणाद्वा द्विजेन्द्र; दोषं न पश्यामि यथेदमात्थ
+सर्वान्कामान्प्राप्नुवन्तीह विद्व;न्प्रियस्व कामं सहितः क्षुधा वै
+नैतत्खादन्प्राप्स्यसे प्राणमन्यं; नायुर्दीर्घं नामृतस्येव तृप्तिम्
+सुहृद्भूत्वानुशास्मि त्वा कृपा हि त्वयि मे द्विज
+पतनीयमिदं दुःखमिति मे वर्तते मतिः
+यद्ब्राह्मणार्थे कृतमर्थितेन; तेनर्षिणा तच्च भक्ष्याधिकारम्
+नैवोत्सहे भवते दातुमेतां; नोपेक्षितुं ह्रियमाणं स्वमन्नम्
+यो ह्याद्रियेद्भक्ष्यमिति श्वमांसं; मन्ये न तस्यास्ति विवर्जनीयम्
+पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ब्रह्मक्षत्रस्य वै द्विज
+अस्थानतो हीनतः कुत्सिताद्वा; तं विद्वांसं बाधते साधुवृत्तम्
+उभौ स्यावः स्वमलेनावलिप्तौ; दाताहं च त्वं च विप्र प्रतीच्छन्
+स वै धर्मो यत्र न पापमस्ति; सर्वैरुपायैर्हि स रक्षितव्यः
+दुष्कृती ब्राह्मणं सन्तं यस्त्वामहमुपालभे
+न नूनं कार्यमेतद्वै हर कामं श्वजाघनीम्
+सर्वान्कामान्प्राप्नुवन्तीह विद्व;न्प्रियस्व कामं सहितः क्षुधा वै
+यद्येष हेतुस्तव खादनस्य; न ते वेदः कारणं नान्यधर्मः
+भिक्षामन्यामाहरेति न चैतत्कर्तुमर्हसि
+स्थानं पुनर्यो लभते निषङ्गा;त्तेनापि दण्डः सहितव्य एव
+नैतत्खादन्प्राप्स्यसे प्राणमन्यं; नायुर्दीर्घं नामृतस्येव तृप्तिम्
+यद्ब्राह्मणार्थे कृतमर्थितेन; तेनर्षिणा तच्च भक्ष्याधिकारम्
+भिक्षामन्यां भिक्ष मा ते मनोऽस्तु; श्वभक्षणे श्वा ह्यभक्षो द्विजानाम्
+असता यत्समाचीर्णं न स धर्मः सनातनः
+नैवोत्सहे भवते दातुमेतां; न���पेक्षितुं ह्रियमाणं स्वमन्नम्
+आत्मैव साक्षी किल लोककृत्ये; त्वमेव जानासि यदत्र दुष्टम्
+नावृत्तमनुकार्यं वै मा छलेनानृतं कृथाः
+यदि शास्त्रं प्रमाणं ते माभक्ष्ये मानसं कृथाः
+तदेवं श्रेय आधत्स्व मा लोभाच्छ्वानमादिथाः
+पतनीयमिदं दुःखमिति मे वर्तते मतिः
+सुहृद्भूत्वानुशास्मि त्वा कृपा हि त्वयि मे द्विज
+तस्मादभक्ष्ये भक्षणाद्वा द्विजेन्द्र; दोषं न पश्यामि यथेदमात्थ
+कामं नरा जीवितं संत्यजन्ति; न चाभक्ष्यैः प्रतिकुर्वन्ति तत्र
+आसीनोऽऽवर्तयन्ब्रह्म ब्राह्मणः संशितव्रतः
+आर्य सूर्यरथं वोढुं गतोऽसौ मासचारिकः
+स हि कार्यान्तराकाङ्क्षी जलेप्सुः स्तोकको यथा
+भर्तुर्भवतु किं चान्यत्क्रियतां तद्वदस्व मे
+सप्ताष्टदिवसास्त्वद्य विप्रस्येहागतस्य वै
+विप्रक्षत्रियवैश्यानां शुश्रूषा शूद्रकर्म तत्
+साहं धर्मं विजानन्ती धर्मनित्ये त्वयि स्थिते
+आशया त्वभिपन्नानामकृत्वाश्रुप्रमार्जनम्
+सत्पथं कथमुत्सृज्य यास्यामि विषमे पथि
+सर्वभूतपरित्राणं क्षत्रधर्म इहोच्यते
+नष्टस्यार्थस्य संप्राप्तिं कृत्वा फलमुपाश्नुते
+न याति निरयं कश्चिदिति धर्मविदो विदुः
+मौनाज्ज्ञानफलावाप्तिर्दानेन च यशो महत्
+देवतानां महाभाग धर्मचर्या न हीयते
+राजा वा राजपुत्रो वा भ्रूणहत्यैव युज्यते
+भृत्यानां स्वामिवचनं राज्ञां लोकानुपालनम्
+अतिथीनां च सत्कारे नित्ययुक्तास्म्यतन्द्रिता
+एकं त्वस्य विजानामि भक्तिमानतिरोषणः
+स च कार्यं न मे ख्याति दर्शनं तव काङ्क्षति
+वर्षं वर्षप्रियः पक्षी दर्शनं तव काङ्क्षति
+वाग्मित्वं सत्यवाक्येन परत्र च महीयते
+शिष्याणां गुरुशुश्रूषा विप्राणां वेदपारणम्
+तुल्ये ह्यभिजने जातो न कश्चित्पर्युपासते
+प्रयोजनमतिर्नित्यमेवं मोक्षाश्रमी भवेत्
+तद्रोषं सहजं त्यक्त्वा त्वमेनं द्रष्टुमर्हसि
+प्रस्थाप्यो मत्सकाशं स संप्राप्तो भुजगोत्तमः
+तवोपदेशान्नागेन्द्र तच्च तत्त्वेन वेद्मि वै
+धर्मो हि धर्मसंबन्धादिन्द्रियाणां विशेषणम्
+न हि त्वा दैवतं किंचिद्विविग्नं प्रतिपालयेत्
+सप्ताष्टभिर्दिनैर्विप्र दर्शयिष्यत्यसंशयम्
+आर्जवेनाभिजानामि नासौ देवोऽनिलाशन
+वैश्यानां यज्ञसंवृत्तिरातिथेयसमन्विता
+एतद्विदितमार्यस्य विवासकरणं मम
+भूमिप्रदानेन गतिं लभत्याश्रमसंमिताम्
+एत���्छ्रुत्वा महाप्राज्ञ तत्र गन्तुं त्वमर्हसि
+अहं त्वनेन नागेन्द्र सामपूर्वं समाहिता
+दातुमर्हसि वा तस्य दर्शनं दर्शनश्रवः
+अभिप्रेतामसंक्लिष्टां कृत्वाकामवतीं क्रियाम्
+आशाछेदेन तस्याद्य नात्मानं दग्धुमर्हसि
+पतिव्रतात्वं भार्यायाः परमो धर्म उच्यते
+गृहस्थधर्मो नागेन्द्र सर्वभूतहितैषिता
+गोमत्यास्त्वेष पुलिने त्वद्दर्शनसमुत्सुकः
+नियताहारता नित्यं व्रतचर्या यथाक्रमम्
+अहं कस्य कुतो वाहं कः को मे ह भवेदिति
+भूमिप्रदानेन गतिं लभत्याश्रमसंमिताम्
+आर्य सूर्यरथं वोढुं गतोऽसौ मासचारिकः
+न हि त्वा दैवतं किंचिद्विविग्नं प्रतिपालयेत्
+एतद्विदितमार्यस्य विवासकरणं मम
+वैश्यानां यज्ञसंवृत्तिरातिथेयसमन्विता
+आशाछेदेन तस्याद्य नात्मानं दग्धुमर्हसि
+अहं कस्य कुतो वाहं कः को मे ह भवेदिति
+भृत्यानां स्वामिवचनं राज्ञां लोकानुपालनम्
+स च कार्यं न मे ख्याति दर्शनं तव काङ्क्षति
+एकं त्वस्य विजानामि भक्तिमानतिरोषणः
+सप्ताष्टभिर्दिनैर्विप्र दर्शयिष्यत्यसंशयम्
+गृहस्थधर्मो नागेन्द्र सर्वभूतहितैषिता
+राजा वा राजपुत्रो वा भ्रूणहत्यैव युज्यते
+स हि कार्यान्तराकाङ्क्षी जलेप्सुः स्तोकको यथा
+सत्पथं कथमुत्सृज्य यास्यामि विषमे पथि
+न याति निरयं कश्चिदिति धर्मविदो विदुः
+सप्ताष्टदिवसास्त्वद्य विप्रस्येहागतस्य वै
+दातुमर्हसि वा तस्य दर्शनं दर्शनश्रवः
+मौनाज्ज्ञानफलावाप्तिर्दानेन च यशो महत्
+तद्रोषं सहजं त्यक्त्वा त्वमेनं द्रष्टुमर्हसि
+तुल्ये ह्यभिजने जातो न कश्चित्पर्युपासते
+पतिव्रतात्वं भार्यायाः परमो धर्म उच्यते
+शिष्याणां गुरुशुश्रूषा विप्राणां वेदपारणम्
+साहं धर्मं विजानन्ती धर्मनित्ये त्वयि स्थिते
+विप्रक्षत्रियवैश्यानां शुश्रूषा शूद्रकर्म तत्
+आसीनोऽऽवर्तयन्ब्रह्म ब्राह्मणः संशितव्रतः
+प्रस्थाप्यो मत्सकाशं स संप्राप्तो भुजगोत्तमः
+अभिप्रेतामसंक्लिष्टां कृत्वाकामवतीं क्रियाम्
+तवोपदेशान्नागेन्द्र तच्च तत्त्वेन वेद्मि वै
+वाग्मित्वं सत्यवाक्येन परत्र च महीयते
+अहं त्वनेन नागेन्द्र सामपूर्वं समाहिता
+आशया त्वभिपन्नानामकृत्वाश्रुप्रमार्जनम्
+देवतानां महाभाग धर्मचर्या न हीयते
+प्रयोजनमतिर्नित्यमेवं मोक्षाश्रमी भवेत्
+एतच्छ्रुत्वा महाप्राज्ञ तत्र गन्तुं त्��मर्हसि
+नियताहारता नित्यं व्रतचर्या यथाक्रमम्
+धर्मो हि धर्मसंबन्धादिन्द्रियाणां विशेषणम्
+अतिथीनां च सत्कारे नित्ययुक्तास्म्यतन्द्रिता
+आर्जवेनाभिजानामि नासौ देवोऽनिलाशन
+भर्तुर्भवतु किं चान्यत्क्रियतां तद्वदस्व मे
+गोमत्यास्त्वेष पुलिने त्वद्दर्शनसमुत्सुकः
+नष्टस्यार्थस्य संप्राप्तिं कृत्वा फलमुपाश्नुते
+वर्षं वर्षप्रियः पक्षी दर्शनं तव काङ्क्षति
+सर्वभूतपरित्राणं क्षत्रधर्म इहोच्यते
+पतिव्रतात्वं भार्यायाः परमो धर्म उच्यते
+साहं धर्मं विजानन्ती धर्मनित्ये त्वयि स्थिते
+अतिथीनां च सत्कारे नित्ययुक्तास्म्यतन्द्रिता
+आर्जवेनाभिजानामि नासौ देवोऽनिलाशन
+भूमिप्रदानेन गतिं लभत्याश्रमसंमिताम्
+सर्वभूतपरित्राणं क्षत्रधर्म इहोच्यते
+अभिप्रेतामसंक्लिष्टां कृत्वाकामवतीं क्रियाम्
+न हि त्वा दैवतं किंचिद्विविग्नं प्रतिपालयेत्
+एतद्विदितमार्यस्य विवासकरणं मम
+सप्ताष्टभिर्दिनैर्विप्र दर्शयिष्यत्यसंशयम्
+भृत्यानां स्वामिवचनं राज्ञां लोकानुपालनम्
+स च कार्यं न मे ख्याति दर्शनं तव काङ्क्षति
+धर्मो हि धर्मसंबन्धादिन्द्रियाणां विशेषणम्
+आर्य सूर्यरथं वोढुं गतोऽसौ मासचारिकः
+देवतानां महाभाग धर्मचर्या न हीयते
+तवोपदेशान्नागेन्द्र तच्च तत्त्वेन वेद्मि वै
+वाग्मित्वं सत्यवाक्येन परत्र च महीयते
+वैश्यानां यज्ञसंवृत्तिरातिथेयसमन्विता
+आसीनोऽऽवर्तयन्ब्रह्म ब्राह्मणः संशितव्रतः
+मौनाज्ज्ञानफलावाप्तिर्दानेन च यशो महत्
+भर्तुर्भवतु किं चान्यत्क्रियतां तद्वदस्व मे
+राजा वा राजपुत्रो वा भ्रूणहत्यैव युज्यते
+अहं कस्य कुतो वाहं कः को मे ह भवेदिति
+गृहस्थधर्मो नागेन्द्र सर्वभूतहितैषिता
+विप्रक्षत्रियवैश्यानां शुश्रूषा शूद्रकर्म तत्
+शिष्याणां गुरुशुश्रूषा विप्राणां वेदपारणम्
+प्रस्थाप्यो मत्सकाशं स संप्राप्तो भुजगोत्तमः
+नष्टस्यार्थस्य संप्राप्तिं कृत्वा फलमुपाश्नुते
+सत्पथं कथमुत्सृज्य यास्यामि विषमे पथि
+एतच्छ्रुत्वा महाप्राज्ञ तत्र गन्तुं त्वमर्हसि
+गोमत्यास्त्वेष पुलिने त्वद्दर्शनसमुत्सुकः
+आशया त्वभिपन्नानामकृत्वाश्रुप्रमार्जनम्
+तुल्ये ह्यभिजने जातो न कश्चित्पर्युपासते
+नियताहारता नित्यं व्रतचर्या यथाक्रमम्
+वर्षं वर्षप्रियः पक्षी दर्शनं तव क��ङ्क्षति
+आशाछेदेन तस्याद्य नात्मानं दग्धुमर्हसि
+एकं त्वस्य विजानामि भक्तिमानतिरोषणः
+दातुमर्हसि वा तस्य दर्शनं दर्शनश्रवः
+अहं त्वनेन नागेन्द्र सामपूर्वं समाहिता
+न याति निरयं कश्चिदिति धर्मविदो विदुः
+प्रयोजनमतिर्नित्यमेवं मोक्षाश्रमी भवेत्
+स हि कार्यान्तराकाङ्क्षी जलेप्सुः स्तोकको यथा
+सप्ताष्टदिवसास्त्वद्य विप्रस्येहागतस्य वै
+तद्रोषं सहजं त्यक्त्वा त्वमेनं द्रष्टुमर्हसि
+एतच्छ्रुत्वा महाप्राज्ञ तत्र गन्तुं त्वमर्हसि
+एतद्विदितमार्यस्य विवासकरणं मम
+देवतानां महाभाग धर्मचर्या न हीयते
+तवोपदेशान्नागेन्द्र तच्च तत्त्वेन वेद्मि वै
+सर्वभूतपरित्राणं क्षत्रधर्म इहोच्यते
+भूमिप्रदानेन गतिं लभत्याश्रमसंमिताम्
+मौनाज्ज्ञानफलावाप्तिर्दानेन च यशो महत्
+विप्रक्षत्रियवैश्यानां शुश्रूषा शूद्रकर्म तत्
+आशया त्वभिपन्नानामकृत्वाश्रुप्रमार्जनम्
+भर्तुर्भवतु किं चान्यत्क्रियतां तद्वदस्व मे
+पतिव्रतात्वं भार्यायाः परमो धर्म उच्यते
+सप्ताष्टभिर्दिनैर्विप्र दर्शयिष्यत्यसंशयम्
+तुल्ये ह्यभिजने जातो न कश्चित्पर्युपासते
+तद्रोषं सहजं त्यक्त्वा त्वमेनं द्रष्टुमर्हसि
+प्रस्थाप्यो मत्सकाशं स संप्राप्तो भुजगोत्तमः
+आर्य सूर्यरथं वोढुं गतोऽसौ मासचारिकः
+नष्टस्यार्थस्य संप्राप्तिं कृत्वा फलमुपाश्नुते
+स हि कार्यान्तराकाङ्क्षी जलेप्सुः स्तोकको यथा
+राजा वा राजपुत्रो वा भ्रूणहत्यैव युज्यते
+साहं धर्मं विजानन्ती धर्मनित्ये त्वयि स्थिते
+आर्जवेनाभिजानामि नासौ देवोऽनिलाशन
+न याति निरयं कश्चिदिति धर्मविदो विदुः
+वैश्यानां यज्ञसंवृत्तिरातिथेयसमन्विता
+भृत्यानां स्वामिवचनं राज्ञां लोकानुपालनम्
+वाग्मित्वं सत्यवाक्येन परत्र च महीयते
+दातुमर्हसि वा तस्य दर्शनं दर्शनश्रवः
+आशाछेदेन तस्याद्य नात्मानं दग्धुमर्हसि
+नियताहारता नित्यं व्रतचर्या यथाक्रमम्
+वर्षं वर्षप्रियः पक्षी दर्शनं तव काङ्क्षति
+अहं कस्य कुतो वाहं कः को मे ह भवेदिति
+अतिथीनां च सत्कारे नित्ययुक्तास्म्यतन्द्रिता
+अभिप्रेतामसंक्लिष्टां कृत्वाकामवतीं क्रियाम्
+सप्ताष्टदिवसास्त्वद्य विप्रस्येहागतस्य वै
+स च कार्यं न मे ख्याति दर्शनं तव काङ्क्षति
+अहं त्वनेन नागेन्द्र सामपूर्वं समाहिता
+सत्पथं कथमुत्स��ज्य यास्यामि विषमे पथि
+गृहस्थधर्मो नागेन्द्र सर्वभूतहितैषिता
+प्रयोजनमतिर्नित्यमेवं मोक्षाश्रमी भवेत्
+एकं त्वस्य विजानामि भक्तिमानतिरोषणः
+न हि त्वा दैवतं किंचिद्विविग्नं प्रतिपालयेत्
+आसीनोऽऽवर्तयन्ब्रह्म ब्राह्मणः संशितव्रतः
+धर्मो हि धर्मसंबन्धादिन्द्रियाणां विशेषणम्
+शिष्याणां गुरुशुश्रूषा विप्राणां वेदपारणम्
+गोमत्यास्त्वेष पुलिने त्वद्दर्शनसमुत्सुकः
+वाग्मित्वं सत्यवाक्येन परत्र च महीयते
+मौनाज्ज्ञानफलावाप्तिर्दानेन च यशो महत्
+साहं धर्मं विजानन्ती धर्मनित्ये त्वयि स्थिते
+आशाछेदेन तस्याद्य नात्मानं दग्धुमर्हसि
+एकं त्वस्य विजानामि भक्तिमानतिरोषणः
+विप्रक्षत्रियवैश्यानां शुश्रूषा शूद्रकर्म तत्
+अभिप्रेतामसंक्लिष्टां कृत्वाकामवतीं क्रियाम्
+एतच्छ्रुत्वा महाप्राज्ञ तत्र गन्तुं त्वमर्हसि
+वर्षं वर्षप्रियः पक्षी दर्शनं तव काङ्क्षति
+सत्पथं कथमुत्सृज्य यास्यामि विषमे पथि
+प्रस्थाप्यो मत्सकाशं स संप्राप्तो भुजगोत्तमः
+देवतानां महाभाग धर्मचर्या न हीयते
+भृत्यानां स्वामिवचनं राज्ञां लोकानुपालनम्
+शिष्याणां गुरुशुश्रूषा विप्राणां वेदपारणम्
+सप्ताष्टदिवसास्त्वद्य विप्रस्येहागतस्य वै
+गोमत्यास्त्वेष पुलिने त्वद्दर्शनसमुत्सुकः
+राजा वा राजपुत्रो वा भ्रूणहत्यैव युज्यते
+गृहस्थधर्मो नागेन्द्र सर्वभूतहितैषिता
+प्रयोजनमतिर्नित्यमेवं मोक्षाश्रमी भवेत्
+नष्टस्यार्थस्य संप्राप्तिं कृत्वा फलमुपाश्नुते
+भूमिप्रदानेन गतिं लभत्याश्रमसंमिताम्
+आर्य सूर्यरथं वोढुं गतोऽसौ मासचारिकः
+स हि कार्यान्तराकाङ्क्षी जलेप्सुः स्तोकको यथा
+आसीनोऽऽवर्तयन्ब्रह्म ब्राह्मणः संशितव्रतः
+तवोपदेशान्नागेन्द्र तच्च तत्त्वेन वेद्मि वै
+न याति निरयं कश्चिदिति धर्मविदो विदुः
+पतिव्रतात्वं भार्यायाः परमो धर्म उच्यते
+अहं कस्य कुतो वाहं कः को मे ह भवेदिति
+धर्मो हि धर्मसंबन्धादिन्द्रियाणां विशेषणम्
+वैश्यानां यज्ञसंवृत्तिरातिथेयसमन्विता
+एतद्विदितमार्यस्य विवासकरणं मम
+स च कार्यं न मे ख्याति दर्शनं तव काङ्क्षति
+तुल्ये ह्यभिजने जातो न कश्चित्पर्युपासते
+अहं त्वनेन नागेन्द्र सामपूर्वं समाहिता
+सर्वभूतपरित्राणं क्षत्रधर्म इहोच्यते
+दातुमर्हसि वा तस्य दर्शनं दर्शनश्���वः
+अतिथीनां च सत्कारे नित्ययुक्तास्म्यतन्द्रिता
+आशया त्वभिपन्नानामकृत्वाश्रुप्रमार्जनम्
+सप्ताष्टभिर्दिनैर्विप्र दर्शयिष्यत्यसंशयम्
+आर्जवेनाभिजानामि नासौ देवोऽनिलाशन
+न हि त्वा दैवतं किंचिद्विविग्नं प्रतिपालयेत्
+तद्रोषं सहजं त्यक्त्वा त्वमेनं द्रष्टुमर्हसि
+भर्तुर्भवतु किं चान्यत्क्रियतां तद्वदस्व मे
+नियताहारता नित्यं व्रतचर्या यथाक्रमम्
+मौनाज्ज्ञानफलावाप्तिर्दानेन च यशो महत्
+भृत्यानां स्वामिवचनं राज्ञां लोकानुपालनम्
+सर्वभूतपरित्राणं क्षत्रधर्म इहोच्यते
+आशाछेदेन तस्याद्य नात्मानं दग्धुमर्हसि
+अहं कस्य कुतो वाहं कः को मे ह भवेदिति
+वर्षं वर्षप्रियः पक्षी दर्शनं तव काङ्क्षति
+गोमत्यास्त्वेष पुलिने त्वद्दर्शनसमुत्सुकः
+वाग्मित्वं सत्यवाक्येन परत्र च महीयते
+अतिथीनां च सत्कारे नित्ययुक्तास्म्यतन्द्रिता
+एतद्विदितमार्यस्य विवासकरणं मम
+तुल्ये ह्यभिजने जातो न कश्चित्पर्युपासते
+आशया त्वभिपन्नानामकृत्वाश्रुप्रमार्जनम्
+सप्ताष्टदिवसास्त्वद्य विप्रस्येहागतस्य वै
+राजा वा राजपुत्रो वा भ्रूणहत्यैव युज्यते
+आसीनोऽऽवर्तयन्ब्रह्म ब्राह्मणः संशितव्रतः
+सप्ताष्टभिर्दिनैर्विप्र दर्शयिष्यत्यसंशयम्
+प्रयोजनमतिर्नित्यमेवं मोक्षाश्रमी भवेत्
+पतिव्रतात्वं भार्यायाः परमो धर्म उच्यते
+शिष्याणां गुरुशुश्रूषा विप्राणां वेदपारणम्
+तवोपदेशान्नागेन्द्र तच्च तत्त्वेन वेद्मि वै
+धर्मो हि धर्मसंबन्धादिन्द्रियाणां विशेषणम्
+प्रस्थाप्यो मत्सकाशं स संप्राप्तो भुजगोत्तमः
+वैश्यानां यज्ञसंवृत्तिरातिथेयसमन्विता
+विप्रक्षत्रियवैश्यानां शुश्रूषा शूद्रकर्म तत्
+न याति निरयं कश्चिदिति धर्मविदो विदुः
+भूमिप्रदानेन गतिं लभत्याश्रमसंमिताम्
+तद्रोषं सहजं त्यक्त्वा त्वमेनं द्रष्टुमर्हसि
+नष्टस्यार्थस्य संप्राप्तिं कृत्वा फलमुपाश्नुते
+सत्पथं कथमुत्सृज्य यास्यामि विषमे पथि
+गृहस्थधर्मो नागेन्द्र सर्वभूतहितैषिता
+अहं त्वनेन नागेन्द्र सामपूर्वं समाहिता
+एकं त्वस्य विजानामि भक्तिमानतिरोषणः
+एतच्छ्रुत्वा महाप्राज्ञ तत्र गन्तुं त्वमर्हसि
+आर्जवेनाभिजानामि नासौ देवोऽनिलाशन
+आर्य सूर्यरथं वोढुं गतोऽसौ मासचारिकः
+नियताहारता नित्यं व्रतचर्या यथाक्रमम्
+अभिप्���ेतामसंक्लिष्टां कृत्वाकामवतीं क्रियाम्
+भर्तुर्भवतु किं चान्यत्क्रियतां तद्वदस्व मे
+साहं धर्मं विजानन्ती धर्मनित्ये त्वयि स्थिते
+स च कार्यं न मे ख्याति दर्शनं तव काङ्क्षति
+स हि कार्यान्तराकाङ्क्षी जलेप्सुः स्तोकको यथा
+दातुमर्हसि वा तस्य दर्शनं दर्शनश्रवः
+देवतानां महाभाग धर्मचर्या न हीयते
+न हि त्वा दैवतं किंचिद्विविग्नं प्रतिपालयेत्
+प्रस्थाप्यो मत्सकाशं स संप्राप्तो भुजगोत्तमः
+तवोपदेशान्नागेन्द्र तच्च तत्त्वेन वेद्मि वै
+अहं कस्य कुतो वाहं कः को मे ह भवेदिति
+स च कार्यं न मे ख्याति दर्शनं तव काङ्क्षति
+वाग्मित्वं सत्यवाक्येन परत्र च महीयते
+मौनाज्ज्ञानफलावाप्तिर्दानेन च यशो महत्
+राजा वा राजपुत्रो वा भ्रूणहत्यैव युज्यते
+तद्रोषं सहजं त्यक्त्वा त्वमेनं द्रष्टुमर्हसि
+नियताहारता नित्यं व्रतचर्या यथाक्रमम्
+वैश्यानां यज्ञसंवृत्तिरातिथेयसमन्विता
+धर्मो हि धर्मसंबन्धादिन्द्रियाणां विशेषणम्
+साहं धर्मं विजानन्ती धर्मनित्ये त्वयि स्थिते
+देवतानां महाभाग धर्मचर्या न हीयते
+सत्पथं कथमुत्सृज्य यास्यामि विषमे पथि
+दातुमर्हसि वा तस्य दर्शनं दर्शनश्रवः
+भृत्यानां स्वामिवचनं राज्ञां लोकानुपालनम्
+अभिप्रेतामसंक्लिष्टां कृत्वाकामवतीं क्रियाम्
+न हि त्वा दैवतं किंचिद्विविग्नं प्रतिपालयेत्
+तुल्ये ह्यभिजने जातो न कश्चित्पर्युपासते
+प्रयोजनमतिर्नित्यमेवं मोक्षाश्रमी भवेत्
+अतिथीनां च सत्कारे नित्ययुक्तास्म्यतन्द्रिता
+अहं त्वनेन नागेन्द्र सामपूर्वं समाहिता
+आर्य सूर्यरथं वोढुं गतोऽसौ मासचारिकः
+सर्वभूतपरित्राणं क्षत्रधर्म इहोच्यते
+विप्रक्षत्रियवैश्यानां शुश्रूषा शूद्रकर्म तत्
+नष्टस्यार्थस्य संप्राप्तिं कृत्वा फलमुपाश्नुते
+एतच्छ्रुत्वा महाप्राज्ञ तत्र गन्तुं त्वमर्हसि
+सप्ताष्टभिर्दिनैर्विप्र दर्शयिष्यत्यसंशयम्
+गृहस्थधर्मो नागेन्द्र सर्वभूतहितैषिता
+पतिव्रतात्वं भार्यायाः परमो धर्म उच्यते
+स हि कार्यान्तराकाङ्क्षी जलेप्सुः स्तोकको यथा
+शिष्याणां गुरुशुश्रूषा विप्राणां वेदपारणम्
+आशाछेदेन तस्याद्य नात्मानं दग्धुमर्हसि
+भर्तुर्भवतु किं चान्यत्क्रियतां तद्वदस्व मे
+आसीनोऽऽवर्तयन्ब्रह्म ब्राह्मणः संशितव्रतः
+भूमिप्रदानेन गतिं लभत्याश्रमसंमि��ाम्
+आर्जवेनाभिजानामि नासौ देवोऽनिलाशन
+वर्षं वर्षप्रियः पक्षी दर्शनं तव काङ्क्षति
+एकं त्वस्य विजानामि भक्तिमानतिरोषणः
+एतद्विदितमार्यस्य विवासकरणं मम
+आशया त्वभिपन्नानामकृत्वाश्रुप्रमार्जनम्
+गोमत्यास्त्वेष पुलिने त्वद्दर्शनसमुत्सुकः
+सप्ताष्टदिवसास्त्वद्य विप्रस्येहागतस्य वै
+न याति निरयं कश्चिदिति धर्मविदो विदुः
+गावौ हि कपिले क्रीत्वा वत्सले बहुदोहने
+विकृतस्यास्य राजर्षे निखिलेन नरर्षभ
+कुरु धर्ममधर्मं वा विनये नौ समाधय
+कामक्रोधौ विद्धि नौ त्वमावाभ्यां कारितो भवान्
+ददतश्च न गृह्णाति विकृतो मे महीपते
+दीयमानं यदि मया नेषिष्यसि कथंचन
+सर्वमन्योन्यनिकषे निघृष्टं पश्यतस्तव
+नियंस्यति त्वा नृपतिरयं धर्मानुशासकः
+इहाद्य वै गृहीत्वा तत्प्रयच्छे द्विगुणं फलम्
+अनेन धर्मप्राप्त्यर्थं शुभा दत्ता पुरानघ
+विकृतेन च मे दत्तं विशूद्धेनान्तरात्मना
+ततो मे सुकृतं कर्म कृतमात्मविशुद्धये
+शृणुष्वावहितो राजन्यथैतद्धारयाम्यहम्
+समेति च यदुक्तं ते समा लोकास्तवास्य च
+भवानत्र स्थिरो भूत्वा मार्गे स्थापयतु प्रभुः
+ते चोञ्छवृत्तये राजन्मया समपवर्जिते
+एवं विवदमानौ स्वस्त्वामिहाभ्यागतौ नृप
+यथाविधि यथाश्रद्धं तदस्याहं पुनः प्रभो
+तस्याश्चायं मया राजन्फलमभ्येत्य याचितः
+धारयामि नरव्याघ्र विकृतस्येह गोः फलम्
+यदि नेच्छति मे दानं यथा दत्तमनेन वै
+गच्छ लोकाञ्जितान्स्वेन कर्मणा यत्र वाञ्छसि
+नायं धारयते किंचिज्जिज्ञासा त्वत्कृते कृता
+एकस्याः पुरुषव्याघ्र कः शुद्धः कोऽत्र दोषवान्
+धेनुर्विप्राय राजर्षे तपःस्वाध्यायशीलिने
+कालो धर्मस्तथा मृत्युः कामक्रोधौ तथा युवाम्
+गच्छ लोकाञ्जितान्स्वेन कर्मणा यत्र वाञ्छसि
+एवं विवदमानौ स्वस्त्वामिहाभ्यागतौ नृप
+यथाविधि यथाश्रद्धं तदस्याहं पुनः प्रभो
+एकस्याः पुरुषव्याघ्र कः शुद्धः कोऽत्र दोषवान्
+विकृतस्यास्य राजर्षे निखिलेन नरर्षभ
+विकृतेन च मे दत्तं विशूद्धेनान्तरात्मना
+ततो मे सुकृतं कर्म कृतमात्मविशुद्धये
+समेति च यदुक्तं ते समा लोकास्तवास्य च
+इहाद्य वै गृहीत्वा तत्प्रयच्छे द्विगुणं फलम्
+सर्वमन्योन्यनिकषे निघृष्टं पश्यतस्तव
+शृणुष्वावहितो राजन्यथैतद्धारयाम्यहम्
+ददतश्च न गृह्णाति विकृतो मे महीपते
+गावौ हि कपिले क्रीत्वा वत्सले बहुदोहने
+कामक्रोधौ विद्धि नौ त्वमावाभ्यां कारितो भवान्
+भवानत्र स्थिरो भूत्वा मार्गे स्थापयतु प्रभुः
+अनेन धर्मप्राप्त्यर्थं शुभा दत्ता पुरानघ
+नायं धारयते किंचिज्जिज्ञासा त्वत्कृते कृता
+दीयमानं यदि मया नेषिष्यसि कथंचन
+कुरु धर्ममधर्मं वा विनये नौ समाधय
+ते चोञ्छवृत्तये राजन्मया समपवर्जिते
+कालो धर्मस्तथा मृत्युः कामक्रोधौ तथा युवाम्
+धेनुर्विप्राय राजर्षे तपःस्वाध्यायशीलिने
+यदि नेच्छति मे दानं यथा दत्तमनेन वै
+नियंस्यति त्वा नृपतिरयं धर्मानुशासकः
+धारयामि नरव्याघ्र विकृतस्येह गोः फलम्
+तस्याश्चायं मया राजन्फलमभ्येत्य याचितः
+ददतश्च न गृह्णाति विकृतो मे महीपते
+ततो मे सुकृतं कर्म कृतमात्मविशुद्धये
+गच्छ लोकाञ्जितान्स्वेन कर्मणा यत्र वाञ्छसि
+धारयामि नरव्याघ्र विकृतस्येह गोः फलम्
+तस्याश्चायं मया राजन्फलमभ्येत्य याचितः
+शृणुष्वावहितो राजन्यथैतद्धारयाम्यहम्
+एवं विवदमानौ स्वस्त्वामिहाभ्यागतौ नृप
+यदि नेच्छति मे दानं यथा दत्तमनेन वै
+कालो धर्मस्तथा मृत्युः कामक्रोधौ तथा युवाम्
+भवानत्र स्थिरो भूत्वा मार्गे स्थापयतु प्रभुः
+समेति च यदुक्तं ते समा लोकास्तवास्य च
+विकृतेन च मे दत्तं विशूद्धेनान्तरात्मना
+दीयमानं यदि मया नेषिष्यसि कथंचन
+गावौ हि कपिले क्रीत्वा वत्सले बहुदोहने
+नियंस्यति त्वा नृपतिरयं धर्मानुशासकः
+सर्वमन्योन्यनिकषे निघृष्टं पश्यतस्तव
+ते चोञ्छवृत्तये राजन्मया समपवर्जिते
+कामक्रोधौ विद्धि नौ त्वमावाभ्यां कारितो भवान्
+धेनुर्विप्राय राजर्षे तपःस्वाध्यायशीलिने
+विकृतस्यास्य राजर्षे निखिलेन नरर्षभ
+कुरु धर्ममधर्मं वा विनये नौ समाधय
+यथाविधि यथाश्रद्धं तदस्याहं पुनः प्रभो
+एकस्याः पुरुषव्याघ्र कः शुद्धः कोऽत्र दोषवान्
+नायं धारयते किंचिज्जिज्ञासा त्वत्कृते कृता
+अनेन धर्मप्राप्त्यर्थं शुभा दत्ता पुरानघ
+इहाद्य वै गृहीत्वा तत्प्रयच्छे द्विगुणं फलम्
+यथाविधि यथाश्रद्धं तदस्याहं पुनः प्रभो
+एकस्याः पुरुषव्याघ्र कः शुद्धः कोऽत्र दोषवान्
+यदि नेच्छति मे दानं यथा दत्तमनेन वै
+अनेन धर्मप्राप्त्यर्थं शुभा दत्ता पुरानघ
+तस्याश्चायं मया राजन्फलमभ्येत्य याचितः
+समेति च यदुक्तं ते समा लोकास्तवास्य च
+धारयामि नरव्याघ्र विकृतस्येह गोः फलम्
+ततो ��े सुकृतं कर्म कृतमात्मविशुद्धये
+इहाद्य वै गृहीत्वा तत्प्रयच्छे द्विगुणं फलम्
+विकृतेन च मे दत्तं विशूद्धेनान्तरात्मना
+कालो धर्मस्तथा मृत्युः कामक्रोधौ तथा युवाम्
+एवं विवदमानौ स्वस्त्वामिहाभ्यागतौ नृप
+विकृतस्यास्य राजर्षे निखिलेन नरर्षभ
+धेनुर्विप्राय राजर्षे तपःस्वाध्यायशीलिने
+गावौ हि कपिले क्रीत्वा वत्सले बहुदोहने
+ते चोञ्छवृत्तये राजन्मया समपवर्जिते
+ददतश्च न गृह्णाति विकृतो मे महीपते
+कुरु धर्ममधर्मं वा विनये नौ समाधय
+दीयमानं यदि मया नेषिष्यसि कथंचन
+शृणुष्वावहितो राजन्यथैतद्धारयाम्यहम्
+गच्छ लोकाञ्जितान्स्वेन कर्मणा यत्र वाञ्छसि
+सर्वमन्योन्यनिकषे निघृष्टं पश्यतस्तव
+नियंस्यति त्वा नृपतिरयं धर्मानुशासकः
+भवानत्र स्थिरो भूत्वा मार्गे स्थापयतु प्रभुः
+नायं धारयते किंचिज्जिज्ञासा त्वत्कृते कृता
+कामक्रोधौ विद्धि नौ त्वमावाभ्यां कारितो भवान्
+शृणुष्वावहितो राजन्यथैतद्धारयाम्यहम्
+समेति च यदुक्तं ते समा लोकास्तवास्य च
+इहाद्य वै गृहीत्वा तत्प्रयच्छे द्विगुणं फलम्
+कुरु धर्ममधर्मं वा विनये नौ समाधय
+ददतश्च न गृह्णाति विकृतो मे महीपते
+दीयमानं यदि मया नेषिष्यसि कथंचन
+ते चोञ्छवृत्तये राजन्मया समपवर्जिते
+धेनुर्विप्राय राजर्षे तपःस्वाध्यायशीलिने
+नायं धारयते किंचिज्जिज्ञासा त्वत्कृते कृता
+तस्याश्चायं मया राजन्फलमभ्येत्य याचितः
+नियंस्यति त्वा नृपतिरयं धर्मानुशासकः
+कामक्रोधौ विद्धि नौ त्वमावाभ्यां कारितो भवान्
+अनेन धर्मप्राप्त्यर्थं शुभा दत्ता पुरानघ
+यथाविधि यथाश्रद्धं तदस्याहं पुनः प्रभो
+गच्छ लोकाञ्जितान्स्वेन कर्मणा यत्र वाञ्छसि
+विकृतेन च मे दत्तं विशूद्धेनान्तरात्मना
+विकृतस्यास्य राजर्षे निखिलेन नरर्षभ
+भवानत्र स्थिरो भूत्वा मार्गे स्थापयतु प्रभुः
+कालो धर्मस्तथा मृत्युः कामक्रोधौ तथा युवाम्
+यदि नेच्छति मे दानं यथा दत्तमनेन वै
+गावौ हि कपिले क्रीत्वा वत्सले बहुदोहने
+एकस्याः पुरुषव्याघ्र कः शुद्धः कोऽत्र दोषवान्
+सर्वमन्योन्यनिकषे निघृष्टं पश्यतस्तव
+धारयामि नरव्याघ्र विकृतस्येह गोः फलम्
+एवं विवदमानौ स्वस्त्वामिहाभ्यागतौ नृप
+ततो मे सुकृतं कर्म कृतमात्मविशुद्धये
+यदि नेच्छति मे दानं यथा दत्तमनेन वै
+दीयमानं यदि मया नेषिष्यसि कथंचन
+एकस्याः पुरुषव्याघ्र कः शुद्धः कोऽत्र दोषवान्
+कामक्रोधौ विद्धि नौ त्वमावाभ्यां कारितो भवान्
+गच्छ लोकाञ्जितान्स्वेन कर्मणा यत्र वाञ्छसि
+गावौ हि कपिले क्रीत्वा वत्सले बहुदोहने
+सर्वमन्योन्यनिकषे निघृष्टं पश्यतस्तव
+ततो मे सुकृतं कर्म कृतमात्मविशुद्धये
+ते चोञ्छवृत्तये राजन्मया समपवर्जिते
+विकृतेन च मे दत्तं विशूद्धेनान्तरात्मना
+धेनुर्विप्राय राजर्षे तपःस्वाध्यायशीलिने
+समेति च यदुक्तं ते समा लोकास्तवास्य च
+तस्याश्चायं मया राजन्फलमभ्येत्य याचितः
+भवानत्र स्थिरो भूत्वा मार्गे स्थापयतु प्रभुः
+इहाद्य वै गृहीत्वा तत्प्रयच्छे द्विगुणं फलम्
+ददतश्च न गृह्णाति विकृतो मे महीपते
+नायं धारयते किंचिज्जिज्ञासा त्वत्कृते कृता
+कालो धर्मस्तथा मृत्युः कामक्रोधौ तथा युवाम्
+एवं विवदमानौ स्वस्त्वामिहाभ्यागतौ नृप
+शृणुष्वावहितो राजन्यथैतद्धारयाम्यहम्
+यथाविधि यथाश्रद्धं तदस्याहं पुनः प्रभो
+कुरु धर्ममधर्मं वा विनये नौ समाधय
+धारयामि नरव्याघ्र विकृतस्येह गोः फलम्
+अनेन धर्मप्राप्त्यर्थं शुभा दत्ता पुरानघ
+विकृतस्यास्य राजर्षे निखिलेन नरर्षभ
+नियंस्यति त्वा नृपतिरयं धर्मानुशासकः
+विकृतेन च मे दत्तं विशूद्धेनान्तरात्मना
+विकृतस्यास्य राजर्षे निखिलेन नरर्षभ
+ते चोञ्छवृत्तये राजन्मया समपवर्जिते
+नियंस्यति त्वा नृपतिरयं धर्मानुशासकः
+तस्याश्चायं मया राजन्फलमभ्येत्य याचितः
+ततो मे सुकृतं कर्म कृतमात्मविशुद्धये
+दीयमानं यदि मया नेषिष्यसि कथंचन
+शृणुष्वावहितो राजन्यथैतद्धारयाम्यहम्
+एवं विवदमानौ स्वस्त्वामिहाभ्यागतौ नृप
+एकस्याः पुरुषव्याघ्र कः शुद्धः कोऽत्र दोषवान्
+कुरु धर्ममधर्मं वा विनये नौ समाधय
+अनेन धर्मप्राप्त्यर्थं शुभा दत्ता पुरानघ
+नायं धारयते किंचिज्जिज्ञासा त्वत्कृते कृता
+धारयामि नरव्याघ्र विकृतस्येह गोः फलम्
+कालो धर्मस्तथा मृत्युः कामक्रोधौ तथा युवाम्
+धेनुर्विप्राय राजर्षे तपःस्वाध्यायशीलिने
+कामक्रोधौ विद्धि नौ त्वमावाभ्यां कारितो भवान्
+गावौ हि कपिले क्रीत्वा वत्सले बहुदोहने
+ददतश्च न गृह्णाति विकृतो मे महीपते
+भवानत्र स्थिरो भूत्वा मार्गे स्थापयतु प्रभुः
+यदि नेच्छति मे दानं यथा दत्तमनेन वै
+यथाविधि यथाश्रद्धं तदस्याहं पुनः प्रभो
+समेति च यदुक्तं ते समा लोकास्तवास्य च
+सर्वमन्योन्यनिकषे निघृष्टं पश्यतस्तव
+इहाद्य वै गृहीत्वा तत्प्रयच्छे द्विगुणं फलम्
+गच्छ लोकाञ्जितान्स्वेन कर्मणा यत्र वाञ्छसि
+सिद्धिः प्रत्यक्षरूपा च दृश्यत्यागमनिश्चयात्
+संहत्यैतानि सर्वाणि यज्ञं निर्वर्तयन्त्युत
+यस्यैतानि प्रयुज्यन्ते यथाशक्ति कृतान्यपि
+इमं च संशयं घोरं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+एतद्ब्रवीतु भगवानुपपन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया
+यज्ञो यष्टव्य इत्येव यो यजत्यफलेप्सया
+यथा ते विदितो मोक्षस्तथेच्छाम्युपशिक्षितुम्
+ब्राह्मणो नाम भगवाञ्जन्मप्रभृति पूज्यते
+अर्चिष्मन्तो बर्हिषदः क्रव्यादाः पितरः स्मृताः
+श्रमस्योपरमो दृष्टः प्रव्रज्या नाम पण्डितैः
+एकमालम्बमानानां निर्णये किं निरामयम्
+यजतः स्वर्गविधिना प्रेत्य स्वर्गफलं महत्
+यदन्याय्यमशास्त्रं तदित्येषा श्रूयते श्रुतिः
+ग्राम्यारण्या ओषधयः प्राणस्यान्नमिति श्रुतिः
+यज्ञार्थानि हि सृष्टानि यथा वै श्रूयते श्रुतिः
+एतस्यानन्त्यमिच्छामि भगवञ्श्रोतुमञ्जसा
+एतानि सह यज्ञेन प्रजापतिरकल्पयत्
+दानमध्ययनं यज्ञः प्रजासंतानमार्जवम्
+शास्त्रदोषान्न पश्यन्ति इह चामुत्र चापरे
+ऋचो यजूंषि सामानि यजमानश्च षोडशः
+एवं गृहस्थमाश्रित्य वर्तन्त इतरेऽऽश्रमाः
+न निर्विवित्सो नावृत्तो नापवृत्तोऽस्ति कश्चन
+वेदवादापरिज्ञानं सत्याभासमिवानृतम्
+अङ्गान्येतानि यज्ञस्य यज्ञो मूलमिति श्रुतिः
+यथा च वेदप्रामाण्यं त्यागश्च सफलो यथा
+तौ पन्थानावुभौ व्यक्तौ भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+पशवश्च मनुष्याश्च द्रुमाश्चौषधिभिः सह
+अन्यत्र तर्कशास्त्रेभ्य आगमाच्च यथागमम्
+ओमिति ब्रह्मणो योनिर्नमः स्वाहा स्वधा वषट्
+अजश्चाश्वश्च मेषश्च गौश्च पक्षिगणाश्च ये
+तद्यथावद्यथान्यायं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+गार्हस्थ्यमस्य धर्मस्य मूलं यत्किंचिदेजते
+अश्रद्दधानैरप्राज्ञैः सूक्ष्मदर्शनवर्जितैः
+आगमो वेदवादस्तु तर्कशास्त्राणि चागमः
+एवं क्रोशत्सु वेदेषु कुतो मोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+ओषध्यः पशवो वृक्षा वीरुदाज्यं पयो दधि
+महत्प्राप्नोति पुरुषो ब्रह्म ब्रह्मणि विन्दति
+न हिनस्ति ह्यारभते नाभिद्रुह्यति किंचन
+एवं पूर्वे पूर्वतराः प्रवृत्ताश्चैव मानवाः
+ओषधिभ्यो बहिर्यस्मात्प्राणी कश्चिन्न विद्यते
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+यः कश्चिन्न्याय्य आचारः सर्वं शास्त्रमिति श्रुतिः
+कस्यैषा वाग्भवेत्सत्या मोक्षो नास्ति गृहादिति
+यद्येतदेवं कृत्वापि न विमोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+न वै पापैर्ह्रियते कृष्यते वा; यो ब्राह्मणो यजते वेदशास्त्रैः
+शास्त्रादपेतं पश्यन्ति बहवो व्यक्तमानिनः
+ब्राह्मणप्रभवो यज्ञो ब्राह्मणार्पण एव च
+दानं गवां पशूनां वा पिण्डानां चाप्सु मज्जनम्
+निराशैरलसैः श्रान्तैस्तप्यमानैः स्वकर्मभिः
+न ह्यविज्ञाय शास्त्रार्थं प्रवर्तन्ते प्रवृत्तयः
+मात्राभिर्धर्मलब्धाभिर्ये वा त्यागं समाश्रिताः
+इति वेदा वदन्तीह सिद्धाश्च परमर्षयः
+पिण्डमात्रं व्यपाश्रित्य चरितुं सर्वतोदिशम्
+ते स्मान्योन्यंचराः सर्वे प्राणिनः सप्त सप्त च
+दाहः पुनः संश्रयणे संस्थिते पात्रभोजनम्
+नैव त्यागी न संतुष्टो नाशोको न निरामयः
+आम्नायमार्षं पश्यामि यस्मिन्वेदाः प्रतिष्ठिताः
+न तस्य त्रिषु लोकेषु परलोकभयं विदुः
+यथागममुपासीत आगमस्तत्र सिध्यति
+आज्येन पयसा दध्ना शकृतामिक्षया त्वचा
+एतेषां प्रेत्यभावे तु कतमः स्वर्गजित्तमः
+गृहस्थ एव यजते गृहस्थस्तप्यते तपः
+नायं लोकोऽस्त्ययज्ञानां परश्चेति विनिश्चयः
+तेन प्रजापतिर्देवान्यज्ञेनायजत प्रभुः
+अग्न्याधेये यद्भवति यच्च सोमे सुते द्विज
+गृहस्थानव्यपाश्रित्य नाश्रमोऽन्यः प्रवर्तते
+यद्येषा परमा निष्ठा यद्येषा परमा गतिः
+हविर्भूमिर्दिशः श्रद्धा कालश्चैतानि द्वादश
+फलं प्रकल्प्य पूर्वं हि ततो यज्ञः प्रतायते
+यदन्यद्वेदवादेभ्यस्तदशास्त्रमिति श्रुतिः
+ऋणवन्तो यदा मर्त्याः पितृदेवद्विजातिषु
+श्रिया विहीनैरलसैः पण्डितैरपलापितम्
+अग्निर्ज्ञेयो गृहपतिः स सप्तदश उच्यते
+एवं चतुर्णां वर्णानामाश्रमाणां प्रवृत्तिषु
+स्वर्गकामो यजेतेति सततं श्रूयते श्रुतिः
+न प्रवृत्तिरृते शास्त्रात्काचिदस्तीति निश्चयः
+आश्रमाणां च सर्वेषां निष्ठायामैक्यमुच्यते
+यज्ञं वहन्ति संभूय सहर्त्विग्भिः सदक्षिणैः
+यास्ताः स्युर्बहिरोषध्यो बह्वरण्यास्तथा द्विज
+धिक्कर्तारं च कार्यं च श्रमश्चायं निरर्थकः
+नास्तिक्यमन्यथा च स्याद्वेदानां पृष्ठतःक्रिया
+यच्चेतरैर्महायज्ञैर्वेद तद्भगवान्स्वतः
+अविश्रम्भेषु वर्तन्ते विश्रम्भेष्वप्यसंशयम्
+यस्मिन्नेतानि सर्वाणि बहिरेव स वै द्विजः
+एतदाचक्ष्व मे ब्रह्मन्यथातथ्येन पृच्छतः
+एवं प्रत्येकशः सर्वं यद्यदस्य विधीयते
+यज्ञेषूपाकृतं विश्वं प्राहुरुत्तमसंज्ञितम्
+सर्वमेतन्मया ब्रह्मञ्शास्त्रतः परिकीर्तितम्
+तं विद्वांसोऽनुपश्यन्ति ब्राह्मणस्यानुदर्शनात्
+नौर्नावीव निबद्धा हि स्रोतसा सनिबन्धना
+मृतस्याप्यनुमन्यन्ते मन्त्रा मन्त्राश्च कारणम्
+स्यूमरश्मिरहं ब्रह्मञ्जिज्ञासार्थमिहागतः
+वेदवादविदश्चैव प्रमाणमुभयं तदा
+प्राग्गर्भाधानान्मन्त्रा हि प्रवर्तन्ते द्विजातिषु
+श्रेयस्कामः प्रत्यवोचमार्जवान्न विवक्षया
+ऊर्ध्वं यज्ञः पशुभिः सार्धमेति; संतर्पितस्तर्पयते च कामैः
+को जातु न विचिन्वीत विद्वान्स्वां शक्तिमात्मनः
+अविज्ञानहतप्रज्ञा हीनप्रज्ञास्तमोवृताः
+किमत्र प्रत्यक्षतमं भवन्तो यदुपासते
+प्रजनं चाप्युतान्यत्र न कथंचन विद्यते
+ऋचो यजूंषि सामानि स्तोभाश्च विधिचोदिताः
+त्रैलोक्यस्यैव हेतुर्हि मर्यादा शाश्वती ध्रुवा
+ये भुञ्जते ये ददते यजन्तेऽधीयते च ये
+इन्द्रियार्थाश्च भवतां समानाः सर्वजन्तुषु
+प्रजनाद्ध्यभिनिर्वृत्ताः सर्वे प्राणभृतो मुने
+विधिना विधियुक्तानि तारयन्ति परस्परम्
+एकत्वे च पृथक्त्वे च विशेषो नान्य उच्यते
+तथ्यं वदस्व मे ब्रह्मन्नुपसन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+एतच्चैवाभ्यनुज्ञातं पूर्वैः पूर्वतरैस्तथा
+पशवश्चाथ धान्यं च यज्ञस्याङ्गमिति श्रुतिः
+वेदवादं व्यपाश्रित्य मोक्षोऽस्तीति प्रभाषितुम्
+ह्रियमाणा कथं विप्र कुबुद्धींस्तारयिष्यति
+अनु यज्ञं जगत्सर्वं यज्ञश्चानु जगत्सदा
+तस्माद्ब्रह्मन्यजेतैव याजयेच्चाविचारयन्
+यथा मातरमाश्रित्य सर्वे जीवन्ति जन्तवः
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्तो भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+इदं तु दुष्करं कर्म कुटुम्बमभिसंश्रितम्
+तथैवान्नं ह्यहरहः सायं प्रातर्निरुप्यते
+भवन्तोऽपि च हृष्यन्ति शोचन्ति च यथा वयम्
+भवन्तो ज्ञाननिष्ठा वै गृहस्थाः कर्मनिश्चयाः
+स्वर्गमेवाभिकाङ्क्षन्ते न च स्वर्गस्त्वृते मखम्
+शक्यं त्वेकेन मुक्तेन कृतकृत्येन सर्वशः
+यज्ञाङ्गान्यपि चैतानि यथोक्तानि नसंशयः
+एवं क्रोशत्सु वेदेषु कुतो मोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+यज्ञं वहन्ति संभूय सहर्त्विग्भिः सदक्षिणैः
+ग्राम्यारण्या ओषधयः प्राणस्यान्नमिति श्रुतिः
+शास्त्रदोषान्न पश्यन्ति इह चामुत्र चापरे
+एवं प्रत्येकशः सर्वं यद्यदस्य विधीयते
+गृहस्थ एव यजते गृहस्थस्तप्यते तपः
+श्रमस्योपरमो दृष्टः प्रव्रज्या नाम पण्डितैः
+न हिनस्ति ह्यारभते नाभिद्रुह्यति किंचन
+न निर्विवित्सो नावृत्तो नापवृत्तोऽस्ति कश्चन
+यज्ञेषूपाकृतं विश्वं प्राहुरुत्तमसंज्ञितम्
+यस्मिन्नेतानि सर्वाणि बहिरेव स वै द्विजः
+दानं गवां पशूनां वा पिण्डानां चाप्सु मज्जनम्
+तौ पन्थानावुभौ व्यक्तौ भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+ओषधिभ्यो बहिर्यस्मात्प्राणी कश्चिन्न विद्यते
+नायं लोकोऽस्त्ययज्ञानां परश्चेति विनिश्चयः
+न प्रवृत्तिरृते शास्त्रात्काचिदस्तीति निश्चयः
+तथैवान्नं ह्यहरहः सायं प्रातर्निरुप्यते
+एतच्चैवाभ्यनुज्ञातं पूर्वैः पूर्वतरैस्तथा
+यद्येषा परमा निष्ठा यद्येषा परमा गतिः
+ऋचो यजूंषि सामानि स्तोभाश्च विधिचोदिताः
+भवन्तोऽपि च हृष्यन्ति शोचन्ति च यथा वयम्
+इति वेदा वदन्तीह सिद्धाश्च परमर्षयः
+पिण्डमात्रं व्यपाश्रित्य चरितुं सर्वतोदिशम्
+संहत्यैतानि सर्वाणि यज्ञं निर्वर्तयन्त्युत
+वेदवादापरिज्ञानं सत्याभासमिवानृतम्
+ऊर्ध्वं यज्ञः पशुभिः सार्धमेति; संतर्पितस्तर्पयते च कामैः
+अर्चिष्मन्तो बर्हिषदः क्रव्यादाः पितरः स्मृताः
+अविश्रम्भेषु वर्तन्ते विश्रम्भेष्वप्यसंशयम्
+ओमिति ब्रह्मणो योनिर्नमः स्वाहा स्वधा वषट्
+तं विद्वांसोऽनुपश्यन्ति ब्राह्मणस्यानुदर्शनात्
+यज्ञो यष्टव्य इत्येव यो यजत्यफलेप्सया
+यज्ञाङ्गान्यपि चैतानि यथोक्तानि नसंशयः
+यज्ञार्थानि हि सृष्टानि यथा वै श्रूयते श्रुतिः
+न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया
+एतेषां प्रेत्यभावे तु कतमः स्वर्गजित्तमः
+एकमालम्बमानानां निर्णये किं निरामयम्
+कस्यैषा वाग्भवेत्सत्या मोक्षो नास्ति गृहादिति
+अविज्ञानहतप्रज्ञा हीनप्रज्ञास्तमोवृताः
+गार्हस्थ्यमस्य धर्मस्य मूलं यत्किंचिदेजते
+श्रेयस्कामः प्रत्यवोचमार्जवान्न विवक्षया
+अङ्गान्येतानि यज्ञस्य यज्ञो मूलमिति श्रुतिः
+इन्द्रियार्थाश्च भवतां समानाः सर्वजन्तुषु
+यदन्याय्यमशास्त्रं तदित्येषा श्रूयते श्रुतिः
+प्रजनं चाप्युतान्यत्र न कथंचन विद्यते
+न तस्य त्रिषु लोकेषु परलोकभयं विदुः
+तेन प्रजापतिर्देवान्यज्ञेनायजत प्रभुः
+ब्राह्मणप्रभवो यज्ञो ब्राह्मणार्पण एव च
+अन्यत्र तर्कशास्त्रेभ्य आगमाच्च यथागमम्
+एतद्ब्रवीतु भगवानुपपन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+नास्तिक्यमन्यथा च स्याद्वेदानां पृष्ठतःक्रिया
+पशवश्च मनुष्याश्च द्रुमाश्चौषधिभिः सह
+ह्रियमाणा कथं विप्र कुबुद्धींस्तारयिष्यति
+ऋचो यजूंषि सामानि यजमानश्च षोडशः
+अजश्चाश्वश्च मेषश्च गौश्च पक्षिगणाश्च ये
+एवं पूर्वे पूर्वतराः प्रवृत्ताश्चैव मानवाः
+आम्नायमार्षं पश्यामि यस्मिन्वेदाः प्रतिष्ठिताः
+यद्येतदेवं कृत्वापि न विमोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+एकत्वे च पृथक्त्वे च विशेषो नान्य उच्यते
+श्रिया विहीनैरलसैः पण्डितैरपलापितम्
+आश्रमाणां च सर्वेषां निष्ठायामैक्यमुच्यते
+अनु यज्ञं जगत्सर्वं यज्ञश्चानु जगत्सदा
+अग्न्याधेये यद्भवति यच्च सोमे सुते द्विज
+आगमो वेदवादस्तु तर्कशास्त्राणि चागमः
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+शास्त्रादपेतं पश्यन्ति बहवो व्यक्तमानिनः
+फलं प्रकल्प्य पूर्वं हि ततो यज्ञः प्रतायते
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्तो भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+शक्यं त्वेकेन मुक्तेन कृतकृत्येन सर्वशः
+गृहस्थानव्यपाश्रित्य नाश्रमोऽन्यः प्रवर्तते
+यास्ताः स्युर्बहिरोषध्यो बह्वरण्यास्तथा द्विज
+मृतस्याप्यनुमन्यन्ते मन्त्रा मन्त्राश्च कारणम्
+त्रैलोक्यस्यैव हेतुर्हि मर्यादा शाश्वती ध्रुवा
+एतानि सह यज्ञेन प्रजापतिरकल्पयत्
+न वै पापैर्ह्रियते कृष्यते वा; यो ब्राह्मणो यजते वेदशास्त्रैः
+यथा मातरमाश्रित्य सर्वे जीवन्ति जन्तवः
+ब्राह्मणो नाम भगवाञ्जन्मप्रभृति पूज्यते
+एवं चतुर्णां वर्णानामाश्रमाणां प्रवृत्तिषु
+निराशैरलसैः श्रान्तैस्तप्यमानैः स्वकर्मभिः
+भवन्तो ज्ञाननिष्ठा वै गृहस्थाः कर्मनिश्चयाः
+तथ्यं वदस्व मे ब्रह्मन्नुपसन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+अग्निर्ज्ञेयो गृहपतिः स सप्तदश उच्यते
+दानमध्ययनं यज्ञः प्रजासंतानमार्जवम्
+अश्रद्दधानैरप्राज्ञैः सूक्ष्मदर्शनवर्जितैः
+वेदवादं व्यपाश्रित्य मोक्षोऽस्तीति प्रभाषितुम्
+धिक्कर्तारं च कार्यं च श्रमश्चायं निरर्थकः
+को जातु न विचिन्वीत विद्वान्स्वां शक्तिमात्मनः
+तद्यथावद्यथान्यायं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+प्राग्गर्भाधानान्मन्त्रा हि प्रवर्तन्ते द्विजातिषु
+यजतः स्वर्गविधिना प्��ेत्य स्वर्गफलं महत्
+आज्येन पयसा दध्ना शकृतामिक्षया त्वचा
+इमं च संशयं घोरं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+नैव त्यागी न संतुष्टो नाशोको न निरामयः
+ओषध्यः पशवो वृक्षा वीरुदाज्यं पयो दधि
+सर्वमेतन्मया ब्रह्मञ्शास्त्रतः परिकीर्तितम्
+हविर्भूमिर्दिशः श्रद्धा कालश्चैतानि द्वादश
+न ह्यविज्ञाय शास्त्रार्थं प्रवर्तन्ते प्रवृत्तयः
+ऋणवन्तो यदा मर्त्याः पितृदेवद्विजातिषु
+वेदवादविदश्चैव प्रमाणमुभयं तदा
+एवं गृहस्थमाश्रित्य वर्तन्त इतरेऽऽश्रमाः
+नौर्नावीव निबद्धा हि स्रोतसा सनिबन्धना
+यदन्यद्वेदवादेभ्यस्तदशास्त्रमिति श्रुतिः
+ते स्मान्योन्यंचराः सर्वे प्राणिनः सप्त सप्त च
+सिद्धिः प्रत्यक्षरूपा च दृश्यत्यागमनिश्चयात्
+दाहः पुनः संश्रयणे संस्थिते पात्रभोजनम्
+यः कश्चिन्न्याय्य आचारः सर्वं शास्त्रमिति श्रुतिः
+तस्माद्ब्रह्मन्यजेतैव याजयेच्चाविचारयन्
+यथा ते विदितो मोक्षस्तथेच्छाम्युपशिक्षितुम्
+यच्चेतरैर्महायज्ञैर्वेद तद्भगवान्स्वतः
+एतदाचक्ष्व मे ब्रह्मन्यथातथ्येन पृच्छतः
+स्वर्गमेवाभिकाङ्क्षन्ते न च स्वर्गस्त्वृते मखम्
+स्यूमरश्मिरहं ब्रह्मञ्जिज्ञासार्थमिहागतः
+किमत्र प्रत्यक्षतमं भवन्तो यदुपासते
+ये भुञ्जते ये ददते यजन्तेऽधीयते च ये
+मात्राभिर्धर्मलब्धाभिर्ये वा त्यागं समाश्रिताः
+यथागममुपासीत आगमस्तत्र सिध्यति
+इदं तु दुष्करं कर्म कुटुम्बमभिसंश्रितम्
+महत्प्राप्नोति पुरुषो ब्रह्म ब्रह्मणि विन्दति
+प्रजनाद्ध्यभिनिर्वृत्ताः सर्वे प्राणभृतो मुने
+विधिना विधियुक्तानि तारयन्ति परस्परम्
+पशवश्चाथ धान्यं च यज्ञस्याङ्गमिति श्रुतिः
+यस्यैतानि प्रयुज्यन्ते यथाशक्ति कृतान्यपि
+एतस्यानन्त्यमिच्छामि भगवञ्श्रोतुमञ्जसा
+स्वर्गकामो यजेतेति सततं श्रूयते श्रुतिः
+यथा च वेदप्रामाण्यं त्यागश्च सफलो यथा
+यद्येषा परमा निष्ठा यद्येषा परमा गतिः
+यदन्याय्यमशास्त्रं तदित्येषा श्रूयते श्रुतिः
+पशवश्चाथ धान्यं च यज्ञस्याङ्गमिति श्रुतिः
+न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया
+एवं गृहस्थमाश्रित्य वर्तन्त इतरेऽऽश्रमाः
+तद्यथावद्यथान्यायं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+ते स्मान्योन्यंचराः सर्वे प्राणिनः सप्त सप्त च
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+एतेषां प्रेत्यभावे तु कतमः स्���र्गजित्तमः
+ओमिति ब्रह्मणो योनिर्नमः स्वाहा स्वधा वषट्
+गृहस्थानव्यपाश्रित्य नाश्रमोऽन्यः प्रवर्तते
+भवन्तोऽपि च हृष्यन्ति शोचन्ति च यथा वयम्
+ओषधिभ्यो बहिर्यस्मात्प्राणी कश्चिन्न विद्यते
+वेदवादापरिज्ञानं सत्याभासमिवानृतम्
+मृतस्याप्यनुमन्यन्ते मन्त्रा मन्त्राश्च कारणम्
+नायं लोकोऽस्त्ययज्ञानां परश्चेति विनिश्चयः
+फलं प्रकल्प्य पूर्वं हि ततो यज्ञः प्रतायते
+यजतः स्वर्गविधिना प्रेत्य स्वर्गफलं महत्
+न प्रवृत्तिरृते शास्त्रात्काचिदस्तीति निश्चयः
+ब्राह्मणो नाम भगवाञ्जन्मप्रभृति पूज्यते
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्तो भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+तथ्यं वदस्व मे ब्रह्मन्नुपसन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+अविश्रम्भेषु वर्तन्ते विश्रम्भेष्वप्यसंशयम्
+यज्ञाङ्गान्यपि चैतानि यथोक्तानि नसंशयः
+हविर्भूमिर्दिशः श्रद्धा कालश्चैतानि द्वादश
+पशवश्च मनुष्याश्च द्रुमाश्चौषधिभिः सह
+एतद्ब्रवीतु भगवानुपपन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+निराशैरलसैः श्रान्तैस्तप्यमानैः स्वकर्मभिः
+इन्द्रियार्थाश्च भवतां समानाः सर्वजन्तुषु
+एवं पूर्वे पूर्वतराः प्रवृत्ताश्चैव मानवाः
+ऋचो यजूंषि सामानि स्तोभाश्च विधिचोदिताः
+ग्राम्यारण्या ओषधयः प्राणस्यान्नमिति श्रुतिः
+यज्ञो यष्टव्य इत्येव यो यजत्यफलेप्सया
+अश्रद्दधानैरप्राज्ञैः सूक्ष्मदर्शनवर्जितैः
+इति वेदा वदन्तीह सिद्धाश्च परमर्षयः
+धिक्कर्तारं च कार्यं च श्रमश्चायं निरर्थकः
+अनु यज्ञं जगत्सर्वं यज्ञश्चानु जगत्सदा
+एतच्चैवाभ्यनुज्ञातं पूर्वैः पूर्वतरैस्तथा
+यास्ताः स्युर्बहिरोषध्यो बह्वरण्यास्तथा द्विज
+यः कश्चिन्न्याय्य आचारः सर्वं शास्त्रमिति श्रुतिः
+यज्ञं वहन्ति संभूय सहर्त्विग्भिः सदक्षिणैः
+दाहः पुनः संश्रयणे संस्थिते पात्रभोजनम्
+यस्मिन्नेतानि सर्वाणि बहिरेव स वै द्विजः
+तेन प्रजापतिर्देवान्यज्ञेनायजत प्रभुः
+यस्यैतानि प्रयुज्यन्ते यथाशक्ति कृतान्यपि
+एवं चतुर्णां वर्णानामाश्रमाणां प्रवृत्तिषु
+तौ पन्थानावुभौ व्यक्तौ भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+ऋणवन्तो यदा मर्त्याः पितृदेवद्विजातिषु
+नैव त्यागी न संतुष्टो नाशोको न निरामयः
+तथैवान्नं ह्यहरहः सायं प्रातर्निरुप्यते
+ह्रियमाणा कथं विप्र कुबुद्धींस्तारयिष्यति
+ओषध्यः पशवो वृक्षा वीरुदाज्यं पय�� दधि
+एतदाचक्ष्व मे ब्रह्मन्यथातथ्येन पृच्छतः
+अन्यत्र तर्कशास्त्रेभ्य आगमाच्च यथागमम्
+एतस्यानन्त्यमिच्छामि भगवञ्श्रोतुमञ्जसा
+प्रजनाद्ध्यभिनिर्वृत्ताः सर्वे प्राणभृतो मुने
+न वै पापैर्ह्रियते कृष्यते वा; यो ब्राह्मणो यजते वेदशास्त्रैः
+नौर्नावीव निबद्धा हि स्रोतसा सनिबन्धना
+अर्चिष्मन्तो बर्हिषदः क्रव्यादाः पितरः स्मृताः
+वेदवादं व्यपाश्रित्य मोक्षोऽस्तीति प्रभाषितुम्
+सिद्धिः प्रत्यक्षरूपा च दृश्यत्यागमनिश्चयात्
+यथागममुपासीत आगमस्तत्र सिध्यति
+यदन्यद्वेदवादेभ्यस्तदशास्त्रमिति श्रुतिः
+एकमालम्बमानानां निर्णये किं निरामयम्
+न निर्विवित्सो नावृत्तो नापवृत्तोऽस्ति कश्चन
+त्रैलोक्यस्यैव हेतुर्हि मर्यादा शाश्वती ध्रुवा
+अजश्चाश्वश्च मेषश्च गौश्च पक्षिगणाश्च ये
+न ह्यविज्ञाय शास्त्रार्थं प्रवर्तन्ते प्रवृत्तयः
+स्वर्गमेवाभिकाङ्क्षन्ते न च स्वर्गस्त्वृते मखम्
+वेदवादविदश्चैव प्रमाणमुभयं तदा
+श्रेयस्कामः प्रत्यवोचमार्जवान्न विवक्षया
+विधिना विधियुक्तानि तारयन्ति परस्परम्
+दानमध्ययनं यज्ञः प्रजासंतानमार्जवम्
+ब्राह्मणप्रभवो यज्ञो ब्राह्मणार्पण एव च
+अग्निर्ज्ञेयो गृहपतिः स सप्तदश उच्यते
+श्रमस्योपरमो दृष्टः प्रव्रज्या नाम पण्डितैः
+एवं प्रत्येकशः सर्वं यद्यदस्य विधीयते
+प्राग्गर्भाधानान्मन्त्रा हि प्रवर्तन्ते द्विजातिषु
+महत्प्राप्नोति पुरुषो ब्रह्म ब्रह्मणि विन्दति
+एतानि सह यज्ञेन प्रजापतिरकल्पयत्
+अविज्ञानहतप्रज्ञा हीनप्रज्ञास्तमोवृताः
+ऋचो यजूंषि सामानि यजमानश्च षोडशः
+कस्यैषा वाग्भवेत्सत्या मोक्षो नास्ति गृहादिति
+इमं च संशयं घोरं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+गार्हस्थ्यमस्य धर्मस्य मूलं यत्किंचिदेजते
+यज्ञेषूपाकृतं विश्वं प्राहुरुत्तमसंज्ञितम्
+एकत्वे च पृथक्त्वे च विशेषो नान्य उच्यते
+स्वर्गकामो यजेतेति सततं श्रूयते श्रुतिः
+शास्त्रदोषान्न पश्यन्ति इह चामुत्र चापरे
+दानं गवां पशूनां वा पिण्डानां चाप्सु मज्जनम्
+यथा ते विदितो मोक्षस्तथेच्छाम्युपशिक्षितुम्
+सर्वमेतन्मया ब्रह्मञ्शास्त्रतः परिकीर्तितम्
+नास्तिक्यमन्यथा च स्याद्वेदानां पृष्ठतःक्रिया
+इदं तु दुष्करं कर्म कुटुम्बमभिसंश्रितम्
+यच्चेतरैर्महायज्ञैर्वेद तद्भगवान्स्वतः
+श्रिया विहीनैरलसैः पण्डितैरपलापितम्
+आज्येन पयसा दध्ना शकृतामिक्षया त्वचा
+किमत्र प्रत्यक्षतमं भवन्तो यदुपासते
+शास्त्रादपेतं पश्यन्ति बहवो व्यक्तमानिनः
+यथा च वेदप्रामाण्यं त्यागश्च सफलो यथा
+यद्येतदेवं कृत्वापि न विमोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+अग्न्याधेये यद्भवति यच्च सोमे सुते द्विज
+न हिनस्ति ह्यारभते नाभिद्रुह्यति किंचन
+शक्यं त्वेकेन मुक्तेन कृतकृत्येन सर्वशः
+प्रजनं चाप्युतान्यत्र न कथंचन विद्यते
+तस्माद्ब्रह्मन्यजेतैव याजयेच्चाविचारयन्
+स्यूमरश्मिरहं ब्रह्मञ्जिज्ञासार्थमिहागतः
+आम्नायमार्षं पश्यामि यस्मिन्वेदाः प्रतिष्ठिताः
+पिण्डमात्रं व्यपाश्रित्य चरितुं सर्वतोदिशम्
+यथा मातरमाश्रित्य सर्वे जीवन्ति जन्तवः
+आगमो वेदवादस्तु तर्कशास्त्राणि चागमः
+न तस्य त्रिषु लोकेषु परलोकभयं विदुः
+ये भुञ्जते ये ददते यजन्तेऽधीयते च ये
+भवन्तो ज्ञाननिष्ठा वै गृहस्थाः कर्मनिश्चयाः
+अङ्गान्येतानि यज्ञस्य यज्ञो मूलमिति श्रुतिः
+को जातु न विचिन्वीत विद्वान्स्वां शक्तिमात्मनः
+तं विद्वांसोऽनुपश्यन्ति ब्राह्मणस्यानुदर्शनात्
+यज्ञार्थानि हि सृष्टानि यथा वै श्रूयते श्रुतिः
+मात्राभिर्धर्मलब्धाभिर्ये वा त्यागं समाश्रिताः
+गृहस्थ एव यजते गृहस्थस्तप्यते तपः
+एवं क्रोशत्सु वेदेषु कुतो मोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+आश्रमाणां च सर्वेषां निष्ठायामैक्यमुच्यते
+ऊर्ध्वं यज्ञः पशुभिः सार्धमेति; संतर्पितस्तर्पयते च कामैः
+संहत्यैतानि सर्वाणि यज्ञं निर्वर्तयन्त्युत
+इदं तु दुष्करं कर्म कुटुम्बमभिसंश्रितम्
+वेदवादविदश्चैव प्रमाणमुभयं तदा
+वेदवादापरिज्ञानं सत्याभासमिवानृतम्
+यः कश्चिन्न्याय्य आचारः सर्वं शास्त्रमिति श्रुतिः
+न वै पापैर्ह्रियते कृष्यते वा; यो ब्राह्मणो यजते वेदशास्त्रैः
+इति वेदा वदन्तीह सिद्धाश्च परमर्षयः
+अग्न्याधेये यद्भवति यच्च सोमे सुते द्विज
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+यथा मातरमाश्रित्य सर्वे जीवन्ति जन्तवः
+सिद्धिः प्रत्यक्षरूपा च दृश्यत्यागमनिश्चयात्
+यद्येतदेवं कृत्वापि न विमोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+न हिनस्ति ह्यारभते नाभिद्रुह्यति किंचन
+निराशैरलसैः श्रान्तैस्तप्यमानैः स्वकर्मभिः
+यजतः स्वर्गविधिना प्रेत्य स्वर्गफलं महत्
+एवं क्रोशत्सु वेदेष��� कुतो मोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+स्यूमरश्मिरहं ब्रह्मञ्जिज्ञासार्थमिहागतः
+भवन्तो ज्ञाननिष्ठा वै गृहस्थाः कर्मनिश्चयाः
+न ह्यविज्ञाय शास्त्रार्थं प्रवर्तन्ते प्रवृत्तयः
+अर्चिष्मन्तो बर्हिषदः क्रव्यादाः पितरः स्मृताः
+अङ्गान्येतानि यज्ञस्य यज्ञो मूलमिति श्रुतिः
+आगमो वेदवादस्तु तर्कशास्त्राणि चागमः
+अविश्रम्भेषु वर्तन्ते विश्रम्भेष्वप्यसंशयम्
+तथैवान्नं ह्यहरहः सायं प्रातर्निरुप्यते
+यथा ते विदितो मोक्षस्तथेच्छाम्युपशिक्षितुम्
+ग्राम्यारण्या ओषधयः प्राणस्यान्नमिति श्रुतिः
+ऋचो यजूंषि सामानि स्तोभाश्च विधिचोदिताः
+एतानि सह यज्ञेन प्रजापतिरकल्पयत्
+यज्ञं वहन्ति संभूय सहर्त्विग्भिः सदक्षिणैः
+हविर्भूमिर्दिशः श्रद्धा कालश्चैतानि द्वादश
+यथागममुपासीत आगमस्तत्र सिध्यति
+ऋचो यजूंषि सामानि यजमानश्च षोडशः
+न तस्य त्रिषु लोकेषु परलोकभयं विदुः
+मात्राभिर्धर्मलब्धाभिर्ये वा त्यागं समाश्रिताः
+तस्माद्ब्रह्मन्यजेतैव याजयेच्चाविचारयन्
+प्रजनाद्ध्यभिनिर्वृत्ताः सर्वे प्राणभृतो मुने
+यदन्यद्वेदवादेभ्यस्तदशास्त्रमिति श्रुतिः
+इन्द्रियार्थाश्च भवतां समानाः सर्वजन्तुषु
+दानं गवां पशूनां वा पिण्डानां चाप्सु मज्जनम्
+एवं चतुर्णां वर्णानामाश्रमाणां प्रवृत्तिषु
+शक्यं त्वेकेन मुक्तेन कृतकृत्येन सर्वशः
+नैव त्यागी न संतुष्टो नाशोको न निरामयः
+कस्यैषा वाग्भवेत्सत्या मोक्षो नास्ति गृहादिति
+एतदाचक्ष्व मे ब्रह्मन्यथातथ्येन पृच्छतः
+यच्चेतरैर्महायज्ञैर्वेद तद्भगवान्स्वतः
+यथा च वेदप्रामाण्यं त्यागश्च सफलो यथा
+एतद्ब्रवीतु भगवानुपपन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+इमं च संशयं घोरं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+ओमिति ब्रह्मणो योनिर्नमः स्वाहा स्वधा वषट्
+एवं गृहस्थमाश्रित्य वर्तन्त इतरेऽऽश्रमाः
+भवन्तोऽपि च हृष्यन्ति शोचन्ति च यथा वयम्
+यज्ञाङ्गान्यपि चैतानि यथोक्तानि नसंशयः
+न प्रवृत्तिरृते शास्त्रात्काचिदस्तीति निश्चयः
+तेन प्रजापतिर्देवान्यज्ञेनायजत प्रभुः
+संहत्यैतानि सर्वाणि यज्ञं निर्वर्तयन्त्युत
+एकत्वे च पृथक्त्वे च विशेषो नान्य उच्यते
+शास्त्रदोषान्न पश्यन्ति इह चामुत्र चापरे
+आश्रमाणां च सर्वेषां निष्ठायामैक्यमुच्यते
+प्रजनं चाप्युतान्यत्र न कथंचन विद्यते
+यदन्याय्यम��ास्त्रं तदित्येषा श्रूयते श्रुतिः
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्तो भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+यज्ञो यष्टव्य इत्येव यो यजत्यफलेप्सया
+फलं प्रकल्प्य पूर्वं हि ततो यज्ञः प्रतायते
+अजश्चाश्वश्च मेषश्च गौश्च पक्षिगणाश्च ये
+ऋणवन्तो यदा मर्त्याः पितृदेवद्विजातिषु
+एवं प्रत्येकशः सर्वं यद्यदस्य विधीयते
+एतस्यानन्त्यमिच्छामि भगवञ्श्रोतुमञ्जसा
+शास्त्रादपेतं पश्यन्ति बहवो व्यक्तमानिनः
+गृहस्थ एव यजते गृहस्थस्तप्यते तपः
+आम्नायमार्षं पश्यामि यस्मिन्वेदाः प्रतिष्ठिताः
+गृहस्थानव्यपाश्रित्य नाश्रमोऽन्यः प्रवर्तते
+ये भुञ्जते ये ददते यजन्तेऽधीयते च ये
+तौ पन्थानावुभौ व्यक्तौ भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+ओषधिभ्यो बहिर्यस्मात्प्राणी कश्चिन्न विद्यते
+विधिना विधियुक्तानि तारयन्ति परस्परम्
+धिक्कर्तारं च कार्यं च श्रमश्चायं निरर्थकः
+ऊर्ध्वं यज्ञः पशुभिः सार्धमेति; संतर्पितस्तर्पयते च कामैः
+ओषध्यः पशवो वृक्षा वीरुदाज्यं पयो दधि
+तद्यथावद्यथान्यायं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+श्रमस्योपरमो दृष्टः प्रव्रज्या नाम पण्डितैः
+श्रिया विहीनैरलसैः पण्डितैरपलापितम्
+अश्रद्दधानैरप्राज्ञैः सूक्ष्मदर्शनवर्जितैः
+आज्येन पयसा दध्ना शकृतामिक्षया त्वचा
+वेदवादं व्यपाश्रित्य मोक्षोऽस्तीति प्रभाषितुम्
+न निर्विवित्सो नावृत्तो नापवृत्तोऽस्ति कश्चन
+यस्यैतानि प्रयुज्यन्ते यथाशक्ति कृतान्यपि
+नौर्नावीव निबद्धा हि स्रोतसा सनिबन्धना
+श्रेयस्कामः प्रत्यवोचमार्जवान्न विवक्षया
+तं विद्वांसोऽनुपश्यन्ति ब्राह्मणस्यानुदर्शनात्
+एतेषां प्रेत्यभावे तु कतमः स्वर्गजित्तमः
+अविज्ञानहतप्रज्ञा हीनप्रज्ञास्तमोवृताः
+दानमध्ययनं यज्ञः प्रजासंतानमार्जवम्
+न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया
+ते स्मान्योन्यंचराः सर्वे प्राणिनः सप्त सप्त च
+यद्येषा परमा निष्ठा यद्येषा परमा गतिः
+यज्ञार्थानि हि सृष्टानि यथा वै श्रूयते श्रुतिः
+यज्ञेषूपाकृतं विश्वं प्राहुरुत्तमसंज्ञितम्
+किमत्र प्रत्यक्षतमं भवन्तो यदुपासते
+अनु यज्ञं जगत्सर्वं यज्ञश्चानु जगत्सदा
+यास्ताः स्युर्बहिरोषध्यो बह्वरण्यास्तथा द्विज
+तथ्यं वदस्व मे ब्रह्मन्नुपसन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+ब्राह्मणप्रभवो यज्ञो ब्राह्मणार्पण एव च
+पशवश्च मनुष्याश्च द्रुमाश्चौषधिभ���ः सह
+अन्यत्र तर्कशास्त्रेभ्य आगमाच्च यथागमम्
+ह्रियमाणा कथं विप्र कुबुद्धींस्तारयिष्यति
+ब्राह्मणो नाम भगवाञ्जन्मप्रभृति पूज्यते
+नायं लोकोऽस्त्ययज्ञानां परश्चेति विनिश्चयः
+नास्तिक्यमन्यथा च स्याद्वेदानां पृष्ठतःक्रिया
+पिण्डमात्रं व्यपाश्रित्य चरितुं सर्वतोदिशम्
+सर्वमेतन्मया ब्रह्मञ्शास्त्रतः परिकीर्तितम्
+प्राग्गर्भाधानान्मन्त्रा हि प्रवर्तन्ते द्विजातिषु
+पशवश्चाथ धान्यं च यज्ञस्याङ्गमिति श्रुतिः
+एतच्चैवाभ्यनुज्ञातं पूर्वैः पूर्वतरैस्तथा
+दाहः पुनः संश्रयणे संस्थिते पात्रभोजनम्
+मृतस्याप्यनुमन्यन्ते मन्त्रा मन्त्राश्च कारणम्
+को जातु न विचिन्वीत विद्वान्स्वां शक्तिमात्मनः
+स्वर्गमेवाभिकाङ्क्षन्ते न च स्वर्गस्त्वृते मखम्
+एवं पूर्वे पूर्वतराः प्रवृत्ताश्चैव मानवाः
+महत्प्राप्नोति पुरुषो ब्रह्म ब्रह्मणि विन्दति
+गार्हस्थ्यमस्य धर्मस्य मूलं यत्किंचिदेजते
+स्वर्गकामो यजेतेति सततं श्रूयते श्रुतिः
+त्रैलोक्यस्यैव हेतुर्हि मर्यादा शाश्वती ध्रुवा
+अग्निर्ज्ञेयो गृहपतिः स सप्तदश उच्यते
+एकमालम्बमानानां निर्णये किं निरामयम्
+यस्मिन्नेतानि सर्वाणि बहिरेव स वै द्विजः
+शास्त्रादपेतं पश्यन्ति बहवो व्यक्तमानिनः
+यद्येतदेवं कृत्वापि न विमोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+अङ्गान्येतानि यज्ञस्य यज्ञो मूलमिति श्रुतिः
+प्रजनं चाप्युतान्यत्र न कथंचन विद्यते
+एकमालम्बमानानां निर्णये किं निरामयम्
+सर्वमेतन्मया ब्रह्मञ्शास्त्रतः परिकीर्तितम्
+निराशैरलसैः श्रान्तैस्तप्यमानैः स्वकर्मभिः
+को जातु न विचिन्वीत विद्वान्स्वां शक्तिमात्मनः
+यस्यैतानि प्रयुज्यन्ते यथाशक्ति कृतान्यपि
+भवन्तो ज्ञाननिष्ठा वै गृहस्थाः कर्मनिश्चयाः
+एकत्वे च पृथक्त्वे च विशेषो नान्य उच्यते
+यथा ते विदितो मोक्षस्तथेच्छाम्युपशिक्षितुम्
+यः कश्चिन्न्याय्य आचारः सर्वं शास्त्रमिति श्रुतिः
+आश्रमाणां च सर्वेषां निष्ठायामैक्यमुच्यते
+तेन प्रजापतिर्देवान्यज्ञेनायजत प्रभुः
+शास्त्रदोषान्न पश्यन्ति इह चामुत्र चापरे
+ओषधिभ्यो बहिर्यस्मात्प्राणी कश्चिन्न विद्यते
+अन्यत्र तर्कशास्त्रेभ्य आगमाच्च यथागमम्
+प्राग्गर्भाधानान्मन्त्रा हि प्रवर्तन्ते द्विजातिषु
+श्रिया विहीनैरलसैः पण्डितैरपला��ितम्
+तं विद्वांसोऽनुपश्यन्ति ब्राह्मणस्यानुदर्शनात्
+विधिना विधियुक्तानि तारयन्ति परस्परम्
+वेदवादं व्यपाश्रित्य मोक्षोऽस्तीति प्रभाषितुम्
+पिण्डमात्रं व्यपाश्रित्य चरितुं सर्वतोदिशम्
+यदन्यद्वेदवादेभ्यस्तदशास्त्रमिति श्रुतिः
+यथागममुपासीत आगमस्तत्र सिध्यति
+अविज्ञानहतप्रज्ञा हीनप्रज्ञास्तमोवृताः
+न प्रवृत्तिरृते शास्त्रात्काचिदस्तीति निश्चयः
+गृहस्थ एव यजते गृहस्थस्तप्यते तपः
+आगमो वेदवादस्तु तर्कशास्त्राणि चागमः
+एतस्यानन्त्यमिच्छामि भगवञ्श्रोतुमञ्जसा
+न निर्विवित्सो नावृत्तो नापवृत्तोऽस्ति कश्चन
+एवं पूर्वे पूर्वतराः प्रवृत्ताश्चैव मानवाः
+कस्यैषा वाग्भवेत्सत्या मोक्षो नास्ति गृहादिति
+ऋचो यजूंषि सामानि स्तोभाश्च विधिचोदिताः
+दाहः पुनः संश्रयणे संस्थिते पात्रभोजनम्
+पशवश्चाथ धान्यं च यज्ञस्याङ्गमिति श्रुतिः
+अजश्चाश्वश्च मेषश्च गौश्च पक्षिगणाश्च ये
+यथा च वेदप्रामाण्यं त्यागश्च सफलो यथा
+तद्यथावद्यथान्यायं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+स्यूमरश्मिरहं ब्रह्मञ्जिज्ञासार्थमिहागतः
+अविश्रम्भेषु वर्तन्ते विश्रम्भेष्वप्यसंशयम्
+नास्तिक्यमन्यथा च स्याद्वेदानां पृष्ठतःक्रिया
+शक्यं त्वेकेन मुक्तेन कृतकृत्येन सर्वशः
+मृतस्याप्यनुमन्यन्ते मन्त्रा मन्त्राश्च कारणम्
+नैव त्यागी न संतुष्टो नाशोको न निरामयः
+सिद्धिः प्रत्यक्षरूपा च दृश्यत्यागमनिश्चयात्
+वेदवादापरिज्ञानं सत्याभासमिवानृतम्
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्तो भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+यदन्याय्यमशास्त्रं तदित्येषा श्रूयते श्रुतिः
+भवन्तोऽपि च हृष्यन्ति शोचन्ति च यथा वयम्
+ऋचो यजूंषि सामानि यजमानश्च षोडशः
+इमं च संशयं घोरं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+प्रजनाद्ध्यभिनिर्वृत्ताः सर्वे प्राणभृतो मुने
+नायं लोकोऽस्त्ययज्ञानां परश्चेति विनिश्चयः
+एतदाचक्ष्व मे ब्रह्मन्यथातथ्येन पृच्छतः
+श्रमस्योपरमो दृष्टः प्रव्रज्या नाम पण्डितैः
+यज्ञेषूपाकृतं विश्वं प्राहुरुत्तमसंज्ञितम्
+दानमध्ययनं यज्ञः प्रजासंतानमार्जवम्
+गार्हस्थ्यमस्य धर्मस्य मूलं यत्किंचिदेजते
+यज्ञो यष्टव्य इत्येव यो यजत्यफलेप्सया
+धिक्कर्तारं च कार्यं च श्रमश्चायं निरर्थकः
+तस्माद्ब्रह्मन्यजेतैव याजयेच्चाविचारयन्
+फलं प्रकल्प्य पूर्वं हि त��ो यज्ञः प्रतायते
+दानं गवां पशूनां वा पिण्डानां चाप्सु मज्जनम्
+अनु यज्ञं जगत्सर्वं यज्ञश्चानु जगत्सदा
+ते स्मान्योन्यंचराः सर्वे प्राणिनः सप्त सप्त च
+ब्राह्मणप्रभवो यज्ञो ब्राह्मणार्पण एव च
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+त्रैलोक्यस्यैव हेतुर्हि मर्यादा शाश्वती ध्रुवा
+ग्राम्यारण्या ओषधयः प्राणस्यान्नमिति श्रुतिः
+एवं गृहस्थमाश्रित्य वर्तन्त इतरेऽऽश्रमाः
+ह्रियमाणा कथं विप्र कुबुद्धींस्तारयिष्यति
+एतेषां प्रेत्यभावे तु कतमः स्वर्गजित्तमः
+यजतः स्वर्गविधिना प्रेत्य स्वर्गफलं महत्
+यच्चेतरैर्महायज्ञैर्वेद तद्भगवान्स्वतः
+तौ पन्थानावुभौ व्यक्तौ भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+गृहस्थानव्यपाश्रित्य नाश्रमोऽन्यः प्रवर्तते
+श्रेयस्कामः प्रत्यवोचमार्जवान्न विवक्षया
+एतद्ब्रवीतु भगवानुपपन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया
+यास्ताः स्युर्बहिरोषध्यो बह्वरण्यास्तथा द्विज
+हविर्भूमिर्दिशः श्रद्धा कालश्चैतानि द्वादश
+स्वर्गमेवाभिकाङ्क्षन्ते न च स्वर्गस्त्वृते मखम्
+तथ्यं वदस्व मे ब्रह्मन्नुपसन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+अग्निर्ज्ञेयो गृहपतिः स सप्तदश उच्यते
+इति वेदा वदन्तीह सिद्धाश्च परमर्षयः
+आम्नायमार्षं पश्यामि यस्मिन्वेदाः प्रतिष्ठिताः
+स्वर्गकामो यजेतेति सततं श्रूयते श्रुतिः
+ब्राह्मणो नाम भगवाञ्जन्मप्रभृति पूज्यते
+यज्ञाङ्गान्यपि चैतानि यथोक्तानि नसंशयः
+एतच्चैवाभ्यनुज्ञातं पूर्वैः पूर्वतरैस्तथा
+अश्रद्दधानैरप्राज्ञैः सूक्ष्मदर्शनवर्जितैः
+यद्येषा परमा निष्ठा यद्येषा परमा गतिः
+एवं क्रोशत्सु वेदेषु कुतो मोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+पशवश्च मनुष्याश्च द्रुमाश्चौषधिभिः सह
+तथैवान्नं ह्यहरहः सायं प्रातर्निरुप्यते
+महत्प्राप्नोति पुरुषो ब्रह्म ब्रह्मणि विन्दति
+यज्ञार्थानि हि सृष्टानि यथा वै श्रूयते श्रुतिः
+संहत्यैतानि सर्वाणि यज्ञं निर्वर्तयन्त्युत
+मात्राभिर्धर्मलब्धाभिर्ये वा त्यागं समाश्रिताः
+यज्ञं वहन्ति संभूय सहर्त्विग्भिः सदक्षिणैः
+एतानि सह यज्ञेन प्रजापतिरकल्पयत्
+ओमिति ब्रह्मणो योनिर्नमः स्वाहा स्वधा वषट्
+यस्मिन्नेतानि सर्वाणि बहिरेव स वै द्विजः
+न वै पापैर्ह्रियते कृष्यते वा; यो ब्राह्मणो यजते वेदशास्त्रैः
+न हिनस्ति ह��यारभते नाभिद्रुह्यति किंचन
+एवं चतुर्णां वर्णानामाश्रमाणां प्रवृत्तिषु
+न ह्यविज्ञाय शास्त्रार्थं प्रवर्तन्ते प्रवृत्तयः
+इन्द्रियार्थाश्च भवतां समानाः सर्वजन्तुषु
+आज्येन पयसा दध्ना शकृतामिक्षया त्वचा
+अर्चिष्मन्तो बर्हिषदः क्रव्यादाः पितरः स्मृताः
+किमत्र प्रत्यक्षतमं भवन्तो यदुपासते
+ऊर्ध्वं यज्ञः पशुभिः सार्धमेति; संतर्पितस्तर्पयते च कामैः
+यथा मातरमाश्रित्य सर्वे जीवन्ति जन्तवः
+ओषध्यः पशवो वृक्षा वीरुदाज्यं पयो दधि
+नौर्नावीव निबद्धा हि स्रोतसा सनिबन्धना
+अग्न्याधेये यद्भवति यच्च सोमे सुते द्विज
+ये भुञ्जते ये ददते यजन्तेऽधीयते च ये
+न तस्य त्रिषु लोकेषु परलोकभयं विदुः
+वेदवादविदश्चैव प्रमाणमुभयं तदा
+इदं तु दुष्करं कर्म कुटुम्बमभिसंश्रितम्
+ऋणवन्तो यदा मर्त्याः पितृदेवद्विजातिषु
+एवं प्रत्येकशः सर्वं यद्यदस्य विधीयते
+नौर्नावीव निबद्धा हि स्रोतसा सनिबन्धना
+ओषधिभ्यो बहिर्यस्मात्प्राणी कश्चिन्न विद्यते
+प्रजनाद्ध्यभिनिर्वृत्ताः सर्वे प्राणभृतो मुने
+यज्ञं वहन्ति संभूय सहर्त्विग्भिः सदक्षिणैः
+यज्ञो यष्टव्य इत्येव यो यजत्यफलेप्सया
+यच्चेतरैर्महायज्ञैर्वेद तद्भगवान्स्वतः
+अङ्गान्येतानि यज्ञस्य यज्ञो मूलमिति श्रुतिः
+ओमिति ब्रह्मणो योनिर्नमः स्वाहा स्वधा वषट्
+पशवश्च मनुष्याश्च द्रुमाश्चौषधिभिः सह
+दानं गवां पशूनां वा पिण्डानां चाप्सु मज्जनम्
+न ह्यविज्ञाय शास्त्रार्थं प्रवर्तन्ते प्रवृत्तयः
+ऋणवन्तो यदा मर्त्याः पितृदेवद्विजातिषु
+यथा मातरमाश्रित्य सर्वे जीवन्ति जन्तवः
+गृहस्थानव्यपाश्रित्य नाश्रमोऽन्यः प्रवर्तते
+श्रमस्योपरमो दृष्टः प्रव्रज्या नाम पण्डितैः
+नास्तिक्यमन्यथा च स्याद्वेदानां पृष्ठतःक्रिया
+नायं लोकोऽस्त्ययज्ञानां परश्चेति विनिश्चयः
+न प्रवृत्तिरृते शास्त्रात्काचिदस्तीति निश्चयः
+न निर्विवित्सो नावृत्तो नापवृत्तोऽस्ति कश्चन
+को जातु न विचिन्वीत विद्वान्स्वां शक्तिमात्मनः
+पिण्डमात्रं व्यपाश्रित्य चरितुं सर्वतोदिशम्
+अन्यत्र तर्कशास्त्रेभ्य आगमाच्च यथागमम्
+ये भुञ्जते ये ददते यजन्तेऽधीयते च ये
+इदं तु दुष्करं कर्म कुटुम्बमभिसंश्रितम्
+मात्राभिर्धर्मलब्धाभिर्ये वा त्यागं समाश्रिताः
+संहत्यैतानि सर्वाणि यज्ञं निर्वर्तयन्त्युत
+यथा च वेदप्रामाण्यं त्यागश्च सफलो यथा
+एतद्ब्रवीतु भगवानुपपन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+एकत्वे च पृथक्त्वे च विशेषो नान्य उच्यते
+न तस्य त्रिषु लोकेषु परलोकभयं विदुः
+नैव त्यागी न संतुष्टो नाशोको न निरामयः
+तथैवान्नं ह्यहरहः सायं प्रातर्निरुप्यते
+कस्यैषा वाग्भवेत्सत्या मोक्षो नास्ति गृहादिति
+गार्हस्थ्यमस्य धर्मस्य मूलं यत्किंचिदेजते
+ह्रियमाणा कथं विप्र कुबुद्धींस्तारयिष्यति
+तेन प्रजापतिर्देवान्यज्ञेनायजत प्रभुः
+इमं च संशयं घोरं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+तथ्यं वदस्व मे ब्रह्मन्नुपसन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+न हिनस्ति ह्यारभते नाभिद्रुह्यति किंचन
+श्रिया विहीनैरलसैः पण्डितैरपलापितम्
+यदन्यद्वेदवादेभ्यस्तदशास्त्रमिति श्रुतिः
+अविज्ञानहतप्रज्ञा हीनप्रज्ञास्तमोवृताः
+ऋचो यजूंषि सामानि यजमानश्च षोडशः
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+यथा ते विदितो मोक्षस्तथेच्छाम्युपशिक्षितुम्
+तद्यथावद्यथान्यायं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+तं विद्वांसोऽनुपश्यन्ति ब्राह्मणस्यानुदर्शनात्
+त्रैलोक्यस्यैव हेतुर्हि मर्यादा शाश्वती ध्रुवा
+यास्ताः स्युर्बहिरोषध्यो बह्वरण्यास्तथा द्विज
+ते स्मान्योन्यंचराः सर्वे प्राणिनः सप्त सप्त च
+एतेषां प्रेत्यभावे तु कतमः स्वर्गजित्तमः
+अर्चिष्मन्तो बर्हिषदः क्रव्यादाः पितरः स्मृताः
+यथागममुपासीत आगमस्तत्र सिध्यति
+स्यूमरश्मिरहं ब्रह्मञ्जिज्ञासार्थमिहागतः
+तौ पन्थानावुभौ व्यक्तौ भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+इन्द्रियार्थाश्च भवतां समानाः सर्वजन्तुषु
+भवन्तोऽपि च हृष्यन्ति शोचन्ति च यथा वयम्
+एवं चतुर्णां वर्णानामाश्रमाणां प्रवृत्तिषु
+ओषध्यः पशवो वृक्षा वीरुदाज्यं पयो दधि
+मृतस्याप्यनुमन्यन्ते मन्त्रा मन्त्राश्च कारणम्
+एवं क्रोशत्सु वेदेषु कुतो मोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+ऊर्ध्वं यज्ञः पशुभिः सार्धमेति; संतर्पितस्तर्पयते च कामैः
+शक्यं त्वेकेन मुक्तेन कृतकृत्येन सर्वशः
+ग्राम्यारण्या ओषधयः प्राणस्यान्नमिति श्रुतिः
+अविश्रम्भेषु वर्तन्ते विश्रम्भेष्वप्यसंशयम्
+अनु यज्ञं जगत्सर्वं यज्ञश्चानु जगत्सदा
+एवं पूर्वे पूर्वतराः प्रवृत्ताश्चैव मानवाः
+अश्रद्दधानैरप्राज्ञैः सूक्ष्मदर्शनवर्जितैः
+हविर्भूमिर्दिशः श्रद्धा कालश्चैतानि द्वादश
+शास्त्रादपेतं पश्यन्ति बहवो व्यक्तमानिनः
+प्राग्गर्भाधानान्मन्त्रा हि प्रवर्तन्ते द्विजातिषु
+शास्त्रदोषान्न पश्यन्ति इह चामुत्र चापरे
+दानमध्ययनं यज्ञः प्रजासंतानमार्जवम्
+यज्ञार्थानि हि सृष्टानि यथा वै श्रूयते श्रुतिः
+न वै पापैर्ह्रियते कृष्यते वा; यो ब्राह्मणो यजते वेदशास्त्रैः
+श्रेयस्कामः प्रत्यवोचमार्जवान्न विवक्षया
+भवन्तो ज्ञाननिष्ठा वै गृहस्थाः कर्मनिश्चयाः
+निराशैरलसैः श्रान्तैस्तप्यमानैः स्वकर्मभिः
+यस्यैतानि प्रयुज्यन्ते यथाशक्ति कृतान्यपि
+स्वर्गमेवाभिकाङ्क्षन्ते न च स्वर्गस्त्वृते मखम्
+एतानि सह यज्ञेन प्रजापतिरकल्पयत्
+अग्निर्ज्ञेयो गृहपतिः स सप्तदश उच्यते
+स्वर्गकामो यजेतेति सततं श्रूयते श्रुतिः
+एतस्यानन्त्यमिच्छामि भगवञ्श्रोतुमञ्जसा
+एवं प्रत्येकशः सर्वं यद्यदस्य विधीयते
+सिद्धिः प्रत्यक्षरूपा च दृश्यत्यागमनिश्चयात्
+धिक्कर्तारं च कार्यं च श्रमश्चायं निरर्थकः
+एवं गृहस्थमाश्रित्य वर्तन्त इतरेऽऽश्रमाः
+वेदवादविदश्चैव प्रमाणमुभयं तदा
+यद्येतदेवं कृत्वापि न विमोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+वेदवादापरिज्ञानं सत्याभासमिवानृतम्
+एकमालम्बमानानां निर्णये किं निरामयम्
+न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया
+आश्रमाणां च सर्वेषां निष्ठायामैक्यमुच्यते
+वेदवादं व्यपाश्रित्य मोक्षोऽस्तीति प्रभाषितुम्
+प्रजनं चाप्युतान्यत्र न कथंचन विद्यते
+दाहः पुनः संश्रयणे संस्थिते पात्रभोजनम्
+यज्ञेषूपाकृतं विश्वं प्राहुरुत्तमसंज्ञितम्
+विधिना विधियुक्तानि तारयन्ति परस्परम्
+अग्न्याधेये यद्भवति यच्च सोमे सुते द्विज
+ऋचो यजूंषि सामानि स्तोभाश्च विधिचोदिताः
+गृहस्थ एव यजते गृहस्थस्तप्यते तपः
+ब्राह्मणो नाम भगवाञ्जन्मप्रभृति पूज्यते
+सर्वमेतन्मया ब्रह्मञ्शास्त्रतः परिकीर्तितम्
+आम्नायमार्षं पश्यामि यस्मिन्वेदाः प्रतिष्ठिताः
+आगमो वेदवादस्तु तर्कशास्त्राणि चागमः
+एतदाचक्ष्व मे ब्रह्मन्यथातथ्येन पृच्छतः
+यस्मिन्नेतानि सर्वाणि बहिरेव स वै द्विजः
+यदन्याय्यमशास्त्रं तदित्येषा श्रूयते श्रुतिः
+ब्राह्मणप्रभवो यज्ञो ब्राह्मणार्पण एव च
+एतच्चैवाभ्यनुज्ञातं पूर्वैः पूर्वतरैस्तथा
+किमत्र प्रत्यक्षतमं भवन्तो यदुपासते
+यद्येषा परमा निष्ठा यद्येषा परमा गतिः
+यः कश्चिन्न्याय्य आचारः सर्वं शास्त्रमिति श्रुतिः
+यज्ञाङ्गान्यपि चैतानि यथोक्तानि नसंशयः
+तस्माद्ब्रह्मन्यजेतैव याजयेच्चाविचारयन्
+फलं प्रकल्प्य पूर्वं हि ततो यज्ञः प्रतायते
+अजश्चाश्वश्च मेषश्च गौश्च पक्षिगणाश्च ये
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्तो भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+इति वेदा वदन्तीह सिद्धाश्च परमर्षयः
+पशवश्चाथ धान्यं च यज्ञस्याङ्गमिति श्रुतिः
+आज्येन पयसा दध्ना शकृतामिक्षया त्वचा
+यजतः स्वर्गविधिना प्रेत्य स्वर्गफलं महत्
+महत्प्राप्नोति पुरुषो ब्रह्म ब्रह्मणि विन्दति
+अग्निर्ज्ञेयो गृहपतिः स सप्तदश उच्यते
+न ह्यविज्ञाय शास्त्रार्थं प्रवर्तन्ते प्रवृत्तयः
+एवं गृहस्थमाश्रित्य वर्तन्त इतरेऽऽश्रमाः
+यः कश्चिन्न्याय्य आचारः सर्वं शास्त्रमिति श्रुतिः
+ते स्मान्योन्यंचराः सर्वे प्राणिनः सप्त सप्त च
+अजश्चाश्वश्च मेषश्च गौश्च पक्षिगणाश्च ये
+तथैवान्नं ह्यहरहः सायं प्रातर्निरुप्यते
+न वेदानां परिभवान्न शाठ्येन न मायया
+यस्यैतानि प्रयुज्यन्ते यथाशक्ति कृतान्यपि
+हविर्भूमिर्दिशः श्रद्धा कालश्चैतानि द्वादश
+पशवश्चाथ धान्यं च यज्ञस्याङ्गमिति श्रुतिः
+भवन्तो ज्ञाननिष्ठा वै गृहस्थाः कर्मनिश्चयाः
+न निर्विवित्सो नावृत्तो नापवृत्तोऽस्ति कश्चन
+अविश्रम्भेषु वर्तन्ते विश्रम्भेष्वप्यसंशयम्
+दानमध्ययनं यज्ञः प्रजासंतानमार्जवम्
+शास्त्रादपेतं पश्यन्ति बहवो व्यक्तमानिनः
+आम्नायमार्षं पश्यामि यस्मिन्वेदाः प्रतिष्ठिताः
+न प्रवृत्तिरृते शास्त्रात्काचिदस्तीति निश्चयः
+वेदवादं व्यपाश्रित्य मोक्षोऽस्तीति प्रभाषितुम्
+तथ्यं वदस्व मे ब्रह्मन्नुपसन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+ओमिति ब्रह्मणो योनिर्नमः स्वाहा स्वधा वषट्
+एतस्यानन्त्यमिच्छामि भगवञ्श्रोतुमञ्जसा
+एतेषां प्रेत्यभावे तु कतमः स्वर्गजित्तमः
+यज्ञं वहन्ति संभूय सहर्त्विग्भिः सदक्षिणैः
+एवं प्रत्येकशः सर्वं यद्यदस्य विधीयते
+श्रमस्योपरमो दृष्टः प्रव्रज्या नाम पण्डितैः
+यज्ञार्थानि हि सृष्टानि यथा वै श्रूयते श्रुतिः
+यस्मिन्नेतानि सर्वाणि बहिरेव स वै द्विजः
+अन्यत्र तर्कशास्त्रेभ्य आगमाच्च यथागमम्
+पिण्डमात्रं व्यपाश्रित्य चरितुं सर्वतोदिशम्
+निराशैरलसैः श्रान्तैस्तप्यमानैः स्वकर्मभिः
+एतच्चैवाभ्यनुज्ञातं ���ूर्वैः पूर्वतरैस्तथा
+को जातु न विचिन्वीत विद्वान्स्वां शक्तिमात्मनः
+यद्येतदेवं कृत्वापि न विमोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+तेन प्रजापतिर्देवान्यज्ञेनायजत प्रभुः
+यच्चेतरैर्महायज्ञैर्वेद तद्भगवान्स्वतः
+ऋणवन्तो यदा मर्त्याः पितृदेवद्विजातिषु
+ब्राह्मणप्रभवो यज्ञो ब्राह्मणार्पण एव च
+गृहस्थ एव यजते गृहस्थस्तप्यते तपः
+यज्ञाङ्गान्यपि चैतानि यथोक्तानि नसंशयः
+पशवश्च मनुष्याश्च द्रुमाश्चौषधिभिः सह
+अविज्ञानहतप्रज्ञा हीनप्रज्ञास्तमोवृताः
+गृहस्थानव्यपाश्रित्य नाश्रमोऽन्यः प्रवर्तते
+न तस्य त्रिषु लोकेषु परलोकभयं विदुः
+सर्वमेतन्मया ब्रह्मञ्शास्त्रतः परिकीर्तितम्
+वालैः शृङ्गेण पादेन संभवत्येव गौर्मखम्
+न हिनस्ति ह्यारभते नाभिद्रुह्यति किंचन
+दाहः पुनः संश्रयणे संस्थिते पात्रभोजनम्
+तं विद्वांसोऽनुपश्यन्ति ब्राह्मणस्यानुदर्शनात्
+मात्राभिर्धर्मलब्धाभिर्ये वा त्यागं समाश्रिताः
+दानं गवां पशूनां वा पिण्डानां चाप्सु मज्जनम्
+तौ पन्थानावुभौ व्यक्तौ भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+संहत्यैतानि सर्वाणि यज्ञं निर्वर्तयन्त्युत
+अङ्गान्येतानि यज्ञस्य यज्ञो मूलमिति श्रुतिः
+तस्माद्ब्रह्मन्यजेतैव याजयेच्चाविचारयन्
+किमत्र प्रत्यक्षतमं भवन्तो यदुपासते
+एवं पूर्वे पूर्वतराः प्रवृत्ताश्चैव मानवाः
+यदन्यद्वेदवादेभ्यस्तदशास्त्रमिति श्रुतिः
+एकमालम्बमानानां निर्णये किं निरामयम्
+गार्हस्थ्यमस्य धर्मस्य मूलं यत्किंचिदेजते
+यज्ञेषूपाकृतं विश्वं प्राहुरुत्तमसंज्ञितम्
+अनु यज्ञं जगत्सर्वं यज्ञश्चानु जगत्सदा
+एतद्ब्रवीतु भगवानुपपन्नोऽस्म्यधीहि भोः
+विधिना विधियुक्तानि तारयन्ति परस्परम्
+श्रिया विहीनैरलसैः पण्डितैरपलापितम्
+एवं क्रोशत्सु वेदेषु कुतो मोक्षोऽस्ति कस्यचित्
+प्रजनं चाप्युतान्यत्र न कथंचन विद्यते
+स्यूमरश्मिरहं ब्रह्मञ्जिज्ञासार्थमिहागतः
+तद्यथावद्यथान्यायं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+यथा ते विदितो मोक्षस्तथेच्छाम्युपशिक्षितुम्
+शक्यं त्वेकेन मुक्तेन कृतकृत्येन सर्वशः
+कस्यैषा वाग्भवेत्सत्या मोक्षो नास्ति गृहादिति
+यद्येषा परमा निष्ठा यद्येषा परमा गतिः
+त्रैलोक्यस्यैव हेतुर्हि मर्यादा शाश्वती ध्रुवा
+सिद्धिः प्रत्यक्षरूपा च दृश्यत्यागमनिश्चयात्
+ब्राह्मण��� नाम भगवाञ्जन्मप्रभृति पूज्यते
+इति वेदा वदन्तीह सिद्धाश्च परमर्षयः
+यथा च वेदप्रामाण्यं त्यागश्च सफलो यथा
+श्रेयस्कामः प्रत्यवोचमार्जवान्न विवक्षया
+अग्न्याधेये यद्भवति यच्च सोमे सुते द्विज
+ह्रियमाणा कथं विप्र कुबुद्धींस्तारयिष्यति
+यजतः स्वर्गविधिना प्रेत्य स्वर्गफलं महत्
+इन्द्रियार्थाश्च भवतां समानाः सर्वजन्तुषु
+ऊर्ध्वं यज्ञः पशुभिः सार्धमेति; संतर्पितस्तर्पयते च कामैः
+अश्रद्दधानैरप्राज्ञैः सूक्ष्मदर्शनवर्जितैः
+ओषध्यः पशवो वृक्षा वीरुदाज्यं पयो दधि
+यथागममुपासीत आगमस्तत्र सिध्यति
+नास्तिक्यमन्यथा च स्याद्वेदानां पृष्ठतःक्रिया
+ग्राम्यारण्या ओषधयः प्राणस्यान्नमिति श्रुतिः
+एतानि सह यज्ञेन प्रजापतिरकल्पयत्
+वेदवादविदश्चैव प्रमाणमुभयं तदा
+नौर्नावीव निबद्धा हि स्रोतसा सनिबन्धना
+प्रजनाद्ध्यभिनिर्वृत्ताः सर्वे प्राणभृतो मुने
+इमं च संशयं घोरं भगवान्प्रब्रवीतु मे
+एकत्वे च पृथक्त्वे च विशेषो नान्य उच्यते
+यथा मातरमाश्रित्य सर्वे जीवन्ति जन्तवः
+ओषधिभ्यो बहिर्यस्मात्प्राणी कश्चिन्न विद्यते
+यदन्याय्यमशास्त्रं तदित्येषा श्रूयते श्रुतिः
+भवन्तोऽपि च हृष्यन्ति शोचन्ति च यथा वयम्
+अर्चिष्मन्तो बर्हिषदः क्रव्यादाः पितरः स्मृताः
+नैव त्यागी न संतुष्टो नाशोको न निरामयः
+मृतस्याप्यनुमन्यन्ते मन्त्रा मन्त्राश्च कारणम्
+शास्त्रदोषान्न पश्यन्ति इह चामुत्र चापरे
+आज्येन पयसा दध्ना शकृतामिक्षया त्वचा
+प्रत्यक्षमिह पश्यन्तो भवन्तः सत्पथे स्थिताः
+स्वर्गकामो यजेतेति सततं श्रूयते श्रुतिः
+प्राग्गर्भाधानान्मन्त्रा हि प्रवर्तन्ते द्विजातिषु
+महत्प्राप्नोति पुरुषो ब्रह्म ब्रह्मणि विन्दति
+नायं लोकोऽस्त्ययज्ञानां परश्चेति विनिश्चयः
+ये भुञ्जते ये ददते यजन्तेऽधीयते च ये
+धिक्कर्तारं च कार्यं च श्रमश्चायं निरर्थकः
+आश्रमाणां च सर्वेषां निष्ठायामैक्यमुच्यते
+फलं प्रकल्प्य पूर्वं हि ततो यज्ञः प्रतायते
+ऋचो यजूंषि सामानि यजमानश्च षोडशः
+वेदवादापरिज्ञानं सत्याभासमिवानृतम्
+यज्ञो यष्टव्य इत्येव यो यजत्यफलेप्सया
+ऋचो यजूंषि सामानि स्तोभाश्च विधिचोदिताः
+आगमो वेदवादस्तु तर्कशास्त्राणि चागमः
+स्वर्गमेवाभिकाङ्क्षन्ते न च स्वर्गस्त्वृते मखम्
+इदं तु दुष्करं कर्म कुटुम्बमभिसंश्रितम्
+एतदाचक्ष्व मे ब्रह्मन्यथातथ्येन पृच्छतः
+एवं चतुर्णां वर्णानामाश्रमाणां प्रवृत्तिषु
+न वै पापैर्ह्रियते कृष्यते वा; यो ब्राह्मणो यजते वेदशास्त्रैः
+यास्ताः स्युर्बहिरोषध्यो बह्वरण्यास्तथा द्विज
+त्वया कृतेयं मर्यादा लोकसंरक्षणार्थिना
+स्थापना वै सुमहती त्वया देव प्रवर्तिता
+कृतमेवेह मन्येऽहं निवासं तु विधत्स्व मे
+शक्रादपगमिष्यामि निवासं तु विधत्स्व मे
+प्रीते तु त्वयि धर्मज्ञ सर्वलोकेश्वरे प्रभो
+त्रिलोकपूजिते देवे प्रीते त्रैलोक्यकर्तरि
+त्वया कृतेयं मर्यादा लोकसंरक्षणार्थिना
+त्रिलोकपूजिते देवे प्रीते त्रैलोक्यकर्तरि
+कृतमेवेह मन्येऽहं निवासं तु विधत्स्व मे
+प्रीते तु त्वयि धर्मज्ञ सर्वलोकेश्वरे प्रभो
+स्थापना वै सुमहती त्वया देव प्रवर्तिता
+शक्रादपगमिष्यामि निवासं तु विधत्स्व मे
+शक्रादपगमिष्यामि निवासं तु विधत्स्व मे
+प्रीते तु त्वयि धर्मज्ञ सर्वलोकेश्वरे प्रभो
+स्थापना वै सुमहती त्वया देव प्रवर्तिता
+त्वया कृतेयं मर्यादा लोकसंरक्षणार्थिना
+त्रिलोकपूजिते देवे प्रीते त्रैलोक्यकर्तरि
+कृतमेवेह मन्येऽहं निवासं तु विधत्स्व मे
+प्रीते तु त्वयि धर्मज्ञ सर्वलोकेश्वरे प्रभो
+कृतमेवेह मन्येऽहं निवासं तु विधत्स्व मे
+त्रिलोकपूजिते देवे प्रीते त्रैलोक्यकर्तरि
+स्थापना वै सुमहती त्वया देव प्रवर्तिता
+त्वया कृतेयं मर्यादा लोकसंरक्षणार्थिना
+शक्रादपगमिष्यामि निवासं तु विधत्स्व मे
+स्थापना वै सुमहती त्वया देव प्रवर्तिता
+कृतमेवेह मन्येऽहं निवासं तु विधत्स्व मे
+प्रीते तु त्वयि धर्मज्ञ सर्वलोकेश्वरे प्रभो
+शक्रादपगमिष्यामि निवासं तु विधत्स्व मे
+त्वया कृतेयं मर्यादा लोकसंरक्षणार्थिना
+त्रिलोकपूजिते देवे प्रीते त्रैलोक्यकर्तरि
+स्थापना वै सुमहती त्वया देव प्रवर्तिता
+त्वया कृतेयं मर्यादा लोकसंरक्षणार्थिना
+प्रीते तु त्वयि धर्मज्ञ सर्वलोकेश्वरे प्रभो
+त्रिलोकपूजिते देवे प्रीते त्रैलोक्यकर्तरि
+कृतमेवेह मन्येऽहं निवासं तु विधत्स्व मे
+शक्रादपगमिष्यामि निवासं तु विधत्स्व मे
+शक्रादपगमिष्यामि निवासं तु विधत्स्व मे
+त्वया कृतेयं मर्यादा लोकसंरक्षणार्थिना
+प्रीते तु त्वयि धर्मज्ञ सर्वलोकेश्वरे प्रभो
+त्रिलोकपूजिते देवे प्रीते त्रैलोक्यकर���तरि
+कृतमेवेह मन्येऽहं निवासं तु विधत्स्व मे
+स्थापना वै सुमहती त्वया देव प्रवर्तिता
+तदद्य विनिवृत्तं मे प्रभुत्वममराधिप
+यद्येवमभिजानामि का व्यथा मे विजानतः
+उभौ तौ न विजानीतो यश्च हन्ति हतश्च यः
+मैवं शक्र पुनः कार्षीः शान्तो भवितुमर्हसि
+त्वामप्येवंगतं त्यक्त्वा क्षिप्रमन्यं गमिष्यति
+ते कृच्छ्रं प्राप्य सीदन्ति बुद्धिर्येषां प्रणश्यति
+एतच्चैवं न चेत्कालो मामाक्रम्य स्थितो भवेत्
+नास्य द्वीपः कुतः पारं नावारः संप्रदृश्यते
+यदा मे भविता कालस्तदा त्वं तानि द्रक्ष्यसि
+य इदं सर्वमादत्ते तस्माच्छक्र स्थिरो भव
+जीवितं च शरीरं च प्रेत्य वै सह जायते
+विभीषणानि यानीक्ष्य पलायेथास्त्वमेव मे
+पुरा सर्वं प्रव्यथते मयि क्रुद्धे पुरंदर
+दर्शनीयो विरूपश्च सुभगो दुर्भगश्च यः
+एवं मे निश्चिता बुद्धिः शास्तुस्तिष्ठाम्यहं वशे
+संयच्छामि नियच्छामि लोकेषु प्रभुरीश्वरः
+ये त्वेवं नाभिजानन्ति रजोमोहपरायणाः
+नाहं कर्ता न चैव त्वं नान्यः कर्ता शचीपते
+हतं हन्ति हतो ह्येव यो नरो हन्ति कंचन
+मन्यन्ते ध्रुवमेवैनं ये नरास्तत्त्वदर्शिनः
+अस्याः पञ्चैव चिन्तायाः पर्येष्यामि च पञ्चधा
+ततस्तु ये निवर्तन्ते जायन्ते वा पुनः पुनः
+बुद्धिलाभे हि पुरुषः सर्वं नुदति किल्बिषम्
+गुहायां निहितानि त्वं मम रत्नानि पृच्छसि
+तं कालमवजानीहि यस्य सर्वमिदं वशे
+स्यान्मे हर्षश्च दर्पश्च क्रोधश्चैव शचीपते
+न त्वेतदनुरूपं ते यशसो वा कुलस्य वा
+पश्यामि त्वा विराजन्तं देवराजमवस्थितम्
+सत्त्वेषु लिङ्गमावेश्य नलिङ्गमपि तत्स्वयम्
+विपाप्मा लभते सत्त्वं सत्त्वस्थः संप्रसीदति
+बिभ्रतं गार्दभं रूपमादिश्य परिगर्हसे
+मुहूर्तमपि चैवाहुरेकं सन्तमनेकधा
+मां च लोला परित्यज्य त्वामगाद्विबुधाधिप
+कालः सर्वं समादत्ते कालः सर्वं प्रयच्छति
+ऋद्धिर्वाप्यथ वा नर्द्धिः पर्यायकृतमेव तत्
+संरक्षामि विलुम्पामि ददाम्यहमथाददे
+गम्भीरं गहनं ब्रह्म महत्तोयार्णवं यथा
+अलक्षणा विरूपा च सुभगा शक्र दृश्यते
+अकर्ता ह्येव भवति कर्ता त्वेव करोति तत्
+तपामि चैव त्रैलोक्यं विद्योताम्यहमेव च
+ब्रह्मदत्तां च मे मालां न त्वं द्रक्ष्यसि वासव
+ऋतुमासार्धमासांश्च दिवसांस्तु क्षणांस्तथा
+दग्धमेवानुदहति हतमेवानुहन्ति च
+अर्थसिद्धिमनर्थं च जीवित�� मरणं तथा
+भूतानां तु विपर्यासं मन्यते गतवानिति
+त्वामप्यतिबलं शक्रं देवराजं बलोत्कटम्
+न ह्येतावद्भवेद्गम्यं न यस्मात्प्रकृतेः परः
+सुखदुःखफलं चैव न द्वेष्मि न च कामये
+अवैमि त्वस्य लोकस्य धर्मं शक्र सनातनम्
+हत्वा जित्वा च मघवन्यः कश्चित्पुरुषायते
+नान्तमस्य प्रपश्यामि विधेर्दिव्यस्य चिन्तयन्
+नमस्तस्यै दिशेऽप्यस्तु यस्यां वैरोचनो बलिः
+कौमारमेव ते चित्तं तथैवाद्य यथा पुरा
+भूतानां निधनं निष्ठा स्रोतसामिव सागरः
+दुःखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+कल्याणी रूपसंपन्ना दुर्भगा शक्र दृश्यते
+न कर्म तव नान्येषां कुतो मम शतक्रतो
+सुखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+कृपणाः परितप्यन्ते तेऽनर्थैः परिचोदिताः
+दृश्यते हि कुले जातो दर्शनीयः प्रतापवान्
+नश्यते नष्टमेवाग्रे लब्धव्यं लभते नरः
+कृतप्रज्ञा ज्ञानतृप्ताः क्षान्ताः सन्तो मनीषिणः
+कालः स्थापयते सर्वं कालः पचति वै तथा
+त्वमेवैनां पृच्छ मा वा यथेष्टं कुरु वासव
+आहुः सर्वमिदं चिन्त्यं जनाः केचिन्मनीषया
+पर्यायेण हि भुज्यन्ते लोकाः शक्र यदृच्छया
+न हीमामासुरीं वेद्मि न दैवीं न च मानुषीम्
+पूर्वाह्णमपराह्णं च मध्याह्नमपि चापरे
+आसन्सर्वे मम वशे तत्सर्वं वेत्थ वासव
+ऋतुद्वारं वर्षमुखमाहुर्वेदविदो जनाः
+आहुश्चैनं केचिदग्निं केचिदाहुः प्रजापतिम्
+मां चेदभ्यागतः कालो दानवेश्वरमूर्जितम्
+त्वं तु प्राकृतया बुद्ध्या पुरंदर विकत्थसे
+यत्त्वमेवंगतो वज्रिन्यद्वाप्येवंगता वयम्
+प्रभवश्च प्रभावश्च नात्मसंस्थः कदाचन
+एतद्योनीनि भूतानि तत्र का परिदेवना
+यदाहमिव भावी त्वं तदा नैवं वदिष्यसि
+गतिं हि सर्वभूतानामगत्वा क्व गमिष्यसि
+स्थिता हीन्द्रसहस्रेषु त्वद्विशिष्टतमेष्वियम्
+मासार्धमासवेश्मानमहोरात्राभिसंवृतम्
+यदि मे पश्यतः कालो भूतानि न विनाशयेत्
+अन्तवन्त इमे देहा भूतानाममराधिप
+तस्मिन्कालवशं प्राप्ते का व्यथा मे विजानतः
+महाविद्योऽल्पविद्यश्च बलवान्दुर्बलश्च यः
+गर्जन्तं प्रतपन्तं च कमन्यं नागमिष्यति
+कालेन विधृतं सर्वं मा कृथाः शक्र पौरुषम्
+पातयेयमहं त्वाद्य सवज्रमपि मुष्टिना
+नैतत्सम्यग्विजानन्तो नरा मुह्यन्ति वज्रभृत्
+समृद्धार्थोऽसमृद्धार्थं यन्मां कत्थितुमिच्छसि
+मया त्वया च पूर्वैश्च न स शक्योऽतिवर्तितुम्
+नैतदस्मत्कृतं शक्र नैतच्छक्र त्वया कृतम्
+को हि लोकस्य कुरुते विनाशप्रभवावुभौ
+देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः
+बलवीर्योपपन्नानि यथैव त्वं शचीपते
+न तु विक्रमकालोऽयं क्षमाकालोऽयमागतः
+सर्वं कालः समादत्ते गम्भीरः स्वेन तेजसा
+बहूनीन्द्रसहस्राणि समतीतानि वासव
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+कृतं हि तत्कृतेनैव कर्ता तस्यापि चापरः
+यो धावता न हातव्यस्तिष्ठन्नपि न हीयते
+तेन शक्र न शोचामि नापराधादिदं मम
+दौष्कुलेयस्तथा मूढो दुर्जातः शक्र दृश्यते
+नाहं तदनुशोचामि नात्मभ्रंशं शचीपते
+न हि दुःखेषु शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति चर्द्धिषु
+अनादिनिधनं चाहुरक्षरं परमेव च
+तमिन्द्रियाणि सर्वाणि नानुपश्यन्ति पञ्चधा
+कालसैन्यावगाढस्य सर्वं न प्रतिभाति मे
+तुषभक्षं तु मां ज्ञात्वा प्रविविक्तजने गृहे
+स्थिता मयीति तन्मिथ्या नैषा ह्येकत्र तिष्ठति
+उभे सह विवर्धेते उभे सह विनश्यतः
+अहमेवोद्वहाम्यापो विसृजामि च वासव
+समवेक्षस्व मघवन्बुद्धिं विन्दस्व नैष्ठिकीम्
+त्वमप्येवमपेक्षस्व मात्मना विस्मयं गमः
+अनित्यमुपलक्ष्येदं कालपर्यायमात्मनः
+इच्छन्नहं विकुर्यां हि रूपाणि बहुधात्मनः
+यामेतां प्राप्य जानीषे राजश्रियमनुत्तमाम्
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+प्राप्ते काले महावीर्यः कालः संशमयिष्यति
+तेजांस्येकेन सर्वेषां देवराज हृतानि मे
+इति मामभ्यपद्यन्त बुद्धिमात्सर्यमोहिताः
+द्वादशानां हि भवतामादित्यानां महात्मनाम्
+श्रीमन्तं द्युतिमन्तं च गर्जन्तं च ममोपरि
+तदीदृशमिदं भावमवशः प्राप्य केवलम्
+न त्वं पश्यसि भृङ्गारं न छत्रं व्यजनं न च
+सत्त्वेषु लिङ्गमावेश्य नलिङ्गमपि तत्स्वयम्
+देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः
+कृतं हि तत्कृतेनैव कर्ता तस्यापि चापरः
+स्थिता हीन्द्रसहस्रेषु त्वद्विशिष्टतमेष्वियम्
+कालः स्थापयते सर्वं कालः पचति वै तथा
+न हि दुःखेषु शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति चर्द्धिषु
+एतद्योनीनि भूतानि तत्र का परिदेवना
+न त्वं पश्यसि भृङ्गारं न छत्रं व्यजनं न च
+नाहं कर्ता न चैव त्वं नान्यः कर्ता शचीपते
+विपाप्मा लभते सत्त्वं सत्त्वस्थः संप्रसीदति
+अन्तवन्त इमे देहा भूतानाममराधिप
+बुद्धिलाभे हि पुरुषः सर्वं नुदति किल्बिषम्
+ते कृच्छ्रं प्राप्य सीदन्ति बुद्धिर्येषां प्रणश्यति
+आहुश्चैनं केचिदग्निं केचिदाहुः प्रजापतिम्
+एवं मे निश्चिता बुद्धिः शास्तुस्तिष्ठाम्यहं वशे
+बलवीर्योपपन्नानि यथैव त्वं शचीपते
+न त्वेतदनुरूपं ते यशसो वा कुलस्य वा
+अनित्यमुपलक्ष्येदं कालपर्यायमात्मनः
+इति मामभ्यपद्यन्त बुद्धिमात्सर्यमोहिताः
+न कर्म तव नान्येषां कुतो मम शतक्रतो
+तं कालमवजानीहि यस्य सर्वमिदं वशे
+तेजांस्येकेन सर्वेषां देवराज हृतानि मे
+तदद्य विनिवृत्तं मे प्रभुत्वममराधिप
+तस्मिन्कालवशं प्राप्ते का व्यथा मे विजानतः
+त्वामप्यतिबलं शक्रं देवराजं बलोत्कटम्
+उभौ तौ न विजानीतो यश्च हन्ति हतश्च यः
+विभीषणानि यानीक्ष्य पलायेथास्त्वमेव मे
+कृतप्रज्ञा ज्ञानतृप्ताः क्षान्ताः सन्तो मनीषिणः
+सर्वं कालः समादत्ते गम्भीरः स्वेन तेजसा
+ये त्वेवं नाभिजानन्ति रजोमोहपरायणाः
+कौमारमेव ते चित्तं तथैवाद्य यथा पुरा
+समृद्धार्थोऽसमृद्धार्थं यन्मां कत्थितुमिच्छसि
+गुहायां निहितानि त्वं मम रत्नानि पृच्छसि
+हत्वा जित्वा च मघवन्यः कश्चित्पुरुषायते
+सुखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+श्रीमन्तं द्युतिमन्तं च गर्जन्तं च ममोपरि
+ऋतुमासार्धमासांश्च दिवसांस्तु क्षणांस्तथा
+प्राप्ते काले महावीर्यः कालः संशमयिष्यति
+भूतानां निधनं निष्ठा स्रोतसामिव सागरः
+तपामि चैव त्रैलोक्यं विद्योताम्यहमेव च
+हतं हन्ति हतो ह्येव यो नरो हन्ति कंचन
+संरक्षामि विलुम्पामि ददाम्यहमथाददे
+मुहूर्तमपि चैवाहुरेकं सन्तमनेकधा
+पूर्वाह्णमपराह्णं च मध्याह्नमपि चापरे
+उभे सह विवर्धेते उभे सह विनश्यतः
+पश्यामि त्वा विराजन्तं देवराजमवस्थितम्
+तमिन्द्रियाणि सर्वाणि नानुपश्यन्ति पञ्चधा
+मासार्धमासवेश्मानमहोरात्राभिसंवृतम्
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+नास्य द्वीपः कुतः पारं नावारः संप्रदृश्यते
+यो धावता न हातव्यस्तिष्ठन्नपि न हीयते
+तदीदृशमिदं भावमवशः प्राप्य केवलम्
+जीवितं च शरीरं च प्रेत्य वै सह जायते
+नाहं तदनुशोचामि नात्मभ्रंशं शचीपते
+नैतत्सम्यग्विजानन्तो नरा मुह्यन्ति वज्रभृत्
+नैतदस्मत्कृतं शक्र नैतच्छक्र त्वया कृतम्
+नमस्तस्यै दिशेऽप्यस्तु यस्यां वैरोचनो बलिः
+गर्जन्तं प्रतपन्तं च कमन्यं नागमिष्यति
+समवेक्षस्व मघवन्बुद्धिं विन्दस्��� नैष्ठिकीम्
+स्थिता मयीति तन्मिथ्या नैषा ह्येकत्र तिष्ठति
+अनादिनिधनं चाहुरक्षरं परमेव च
+तेन शक्र न शोचामि नापराधादिदं मम
+पुरा सर्वं प्रव्यथते मयि क्रुद्धे पुरंदर
+यदा मे भविता कालस्तदा त्वं तानि द्रक्ष्यसि
+कृपणाः परितप्यन्ते तेऽनर्थैः परिचोदिताः
+महाविद्योऽल्पविद्यश्च बलवान्दुर्बलश्च यः
+कालेन विधृतं सर्वं मा कृथाः शक्र पौरुषम्
+एतच्चैवं न चेत्कालो मामाक्रम्य स्थितो भवेत्
+दर्शनीयो विरूपश्च सुभगो दुर्भगश्च यः
+मां चेदभ्यागतः कालो दानवेश्वरमूर्जितम्
+प्रभवश्च प्रभावश्च नात्मसंस्थः कदाचन
+न ह्येतावद्भवेद्गम्यं न यस्मात्प्रकृतेः परः
+नश्यते नष्टमेवाग्रे लब्धव्यं लभते नरः
+यदि मे पश्यतः कालो भूतानि न विनाशयेत्
+अस्याः पञ्चैव चिन्तायाः पर्येष्यामि च पञ्चधा
+भूतानां तु विपर्यासं मन्यते गतवानिति
+यद्येवमभिजानामि का व्यथा मे विजानतः
+सुखदुःखफलं चैव न द्वेष्मि न च कामये
+न तु विक्रमकालोऽयं क्षमाकालोऽयमागतः
+पर्यायेण हि भुज्यन्ते लोकाः शक्र यदृच्छया
+अलक्षणा विरूपा च सुभगा शक्र दृश्यते
+कालः सर्वं समादत्ते कालः सर्वं प्रयच्छति
+मैवं शक्र पुनः कार्षीः शान्तो भवितुमर्हसि
+ऋतुद्वारं वर्षमुखमाहुर्वेदविदो जनाः
+त्वमप्येवमपेक्षस्व मात्मना विस्मयं गमः
+मन्यन्ते ध्रुवमेवैनं ये नरास्तत्त्वदर्शिनः
+कल्याणी रूपसंपन्ना दुर्भगा शक्र दृश्यते
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+यदाहमिव भावी त्वं तदा नैवं वदिष्यसि
+आहुः सर्वमिदं चिन्त्यं जनाः केचिन्मनीषया
+त्वमेवैनां पृच्छ मा वा यथेष्टं कुरु वासव
+दौष्कुलेयस्तथा मूढो दुर्जातः शक्र दृश्यते
+इच्छन्नहं विकुर्यां हि रूपाणि बहुधात्मनः
+बिभ्रतं गार्दभं रूपमादिश्य परिगर्हसे
+ब्रह्मदत्तां च मे मालां न त्वं द्रक्ष्यसि वासव
+यत्त्वमेवंगतो वज्रिन्यद्वाप्येवंगता वयम्
+अकर्ता ह्येव भवति कर्ता त्वेव करोति तत्
+ऋद्धिर्वाप्यथ वा नर्द्धिः पर्यायकृतमेव तत्
+दग्धमेवानुदहति हतमेवानुहन्ति च
+आसन्सर्वे मम वशे तत्सर्वं वेत्थ वासव
+य इदं सर्वमादत्ते तस्माच्छक्र स्थिरो भव
+न हीमामासुरीं वेद्मि न दैवीं न च मानुषीम्
+दृश्यते हि कुले जातो दर्शनीयः प्रतापवान्
+दुःखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+गतिं हि सर्वभूतानामगत्वा क्व गमिष्यसि
+अवैमि त्वस���य लोकस्य धर्मं शक्र सनातनम्
+ततस्तु ये निवर्तन्ते जायन्ते वा पुनः पुनः
+मां च लोला परित्यज्य त्वामगाद्विबुधाधिप
+बहूनीन्द्रसहस्राणि समतीतानि वासव
+मया त्वया च पूर्वैश्च न स शक्योऽतिवर्तितुम्
+नान्तमस्य प्रपश्यामि विधेर्दिव्यस्य चिन्तयन्
+त्वामप्येवंगतं त्यक्त्वा क्षिप्रमन्यं गमिष्यति
+यामेतां प्राप्य जानीषे राजश्रियमनुत्तमाम्
+द्वादशानां हि भवतामादित्यानां महात्मनाम्
+अर्थसिद्धिमनर्थं च जीवितं मरणं तथा
+स्यान्मे हर्षश्च दर्पश्च क्रोधश्चैव शचीपते
+संयच्छामि नियच्छामि लोकेषु प्रभुरीश्वरः
+अहमेवोद्वहाम्यापो विसृजामि च वासव
+कालसैन्यावगाढस्य सर्वं न प्रतिभाति मे
+गम्भीरं गहनं ब्रह्म महत्तोयार्णवं यथा
+पातयेयमहं त्वाद्य सवज्रमपि मुष्टिना
+त्वं तु प्राकृतया बुद्ध्या पुरंदर विकत्थसे
+तुषभक्षं तु मां ज्ञात्वा प्रविविक्तजने गृहे
+को हि लोकस्य कुरुते विनाशप्रभवावुभौ
+ततस्तु ये निवर्तन्ते जायन्ते वा पुनः पुनः
+ब्रह्मदत्तां च मे मालां न त्वं द्रक्ष्यसि वासव
+नश्यते नष्टमेवाग्रे लब्धव्यं लभते नरः
+कल्याणी रूपसंपन्ना दुर्भगा शक्र दृश्यते
+ते कृच्छ्रं प्राप्य सीदन्ति बुद्धिर्येषां प्रणश्यति
+विपाप्मा लभते सत्त्वं सत्त्वस्थः संप्रसीदति
+तं कालमवजानीहि यस्य सर्वमिदं वशे
+त्वमेवैनां पृच्छ मा वा यथेष्टं कुरु वासव
+स्थिता मयीति तन्मिथ्या नैषा ह्येकत्र तिष्ठति
+तमिन्द्रियाणि सर्वाणि नानुपश्यन्ति पञ्चधा
+मन्यन्ते ध्रुवमेवैनं ये नरास्तत्त्वदर्शिनः
+नास्य द्वीपः कुतः पारं नावारः संप्रदृश्यते
+सुखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+बुद्धिलाभे हि पुरुषः सर्वं नुदति किल्बिषम्
+बिभ्रतं गार्दभं रूपमादिश्य परिगर्हसे
+न तु विक्रमकालोऽयं क्षमाकालोऽयमागतः
+मुहूर्तमपि चैवाहुरेकं सन्तमनेकधा
+यत्त्वमेवंगतो वज्रिन्यद्वाप्येवंगता वयम्
+नाहं तदनुशोचामि नात्मभ्रंशं शचीपते
+मां च लोला परित्यज्य त्वामगाद्विबुधाधिप
+अवैमि त्वस्य लोकस्य धर्मं शक्र सनातनम्
+समवेक्षस्व मघवन्बुद्धिं विन्दस्व नैष्ठिकीम्
+कौमारमेव ते चित्तं तथैवाद्य यथा पुरा
+बहूनीन्द्रसहस्राणि समतीतानि वासव
+संरक्षामि विलुम्पामि ददाम्यहमथाददे
+विभीषणानि यानीक्ष्य पलायेथास्त्वमेव मे
+कालसैन्यावगाढस्य सर्वं न प्रतिभाति ���े
+पर्यायेण हि भुज्यन्ते लोकाः शक्र यदृच्छया
+न ह्येतावद्भवेद्गम्यं न यस्मात्प्रकृतेः परः
+आहुश्चैनं केचिदग्निं केचिदाहुः प्रजापतिम्
+न त्वेतदनुरूपं ते यशसो वा कुलस्य वा
+दग्धमेवानुदहति हतमेवानुहन्ति च
+उभे सह विवर्धेते उभे सह विनश्यतः
+समृद्धार्थोऽसमृद्धार्थं यन्मां कत्थितुमिच्छसि
+दर्शनीयो विरूपश्च सुभगो दुर्भगश्च यः
+एतद्योनीनि भूतानि तत्र का परिदेवना
+ऋतुमासार्धमासांश्च दिवसांस्तु क्षणांस्तथा
+यदाहमिव भावी त्वं तदा नैवं वदिष्यसि
+न कर्म तव नान्येषां कुतो मम शतक्रतो
+तदीदृशमिदं भावमवशः प्राप्य केवलम्
+अनित्यमुपलक्ष्येदं कालपर्यायमात्मनः
+पुरा सर्वं प्रव्यथते मयि क्रुद्धे पुरंदर
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+यदा मे भविता कालस्तदा त्वं तानि द्रक्ष्यसि
+न हीमामासुरीं वेद्मि न दैवीं न च मानुषीम्
+तुषभक्षं तु मां ज्ञात्वा प्रविविक्तजने गृहे
+कालः सर्वं समादत्ते कालः सर्वं प्रयच्छति
+नैतत्सम्यग्विजानन्तो नरा मुह्यन्ति वज्रभृत्
+तदद्य विनिवृत्तं मे प्रभुत्वममराधिप
+मैवं शक्र पुनः कार्षीः शान्तो भवितुमर्हसि
+देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः
+भूतानां निधनं निष्ठा स्रोतसामिव सागरः
+अर्थसिद्धिमनर्थं च जीवितं मरणं तथा
+मां चेदभ्यागतः कालो दानवेश्वरमूर्जितम्
+तपामि चैव त्रैलोक्यं विद्योताम्यहमेव च
+तेन शक्र न शोचामि नापराधादिदं मम
+तस्मिन्कालवशं प्राप्ते का व्यथा मे विजानतः
+उभौ तौ न विजानीतो यश्च हन्ति हतश्च यः
+सत्त्वेषु लिङ्गमावेश्य नलिङ्गमपि तत्स्वयम्
+स्थिता हीन्द्रसहस्रेषु त्वद्विशिष्टतमेष्वियम्
+न त्वं पश्यसि भृङ्गारं न छत्रं व्यजनं न च
+आसन्सर्वे मम वशे तत्सर्वं वेत्थ वासव
+ऋद्धिर्वाप्यथ वा नर्द्धिः पर्यायकृतमेव तत्
+आहुः सर्वमिदं चिन्त्यं जनाः केचिन्मनीषया
+मया त्वया च पूर्वैश्च न स शक्योऽतिवर्तितुम्
+नैतदस्मत्कृतं शक्र नैतच्छक्र त्वया कृतम्
+यद्येवमभिजानामि का व्यथा मे विजानतः
+अन्तवन्त इमे देहा भूतानाममराधिप
+मासार्धमासवेश्मानमहोरात्राभिसंवृतम्
+ये त्वेवं नाभिजानन्ति रजोमोहपरायणाः
+न हि दुःखेषु शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति चर्द्धिषु
+कृतं हि तत्कृतेनैव कर्ता तस्यापि चापरः
+त्वामप्येवंगतं त्यक्त्वा क्षिप्रमन्यं गमिष्यति
+पश्यामि त्वा विराजन्तं देवराजमवस्थितम्
+एवं मे निश्चिता बुद्धिः शास्तुस्तिष्ठाम्यहं वशे
+महाविद्योऽल्पविद्यश्च बलवान्दुर्बलश्च यः
+अहमेवोद्वहाम्यापो विसृजामि च वासव
+ऋतुद्वारं वर्षमुखमाहुर्वेदविदो जनाः
+भूतानां तु विपर्यासं मन्यते गतवानिति
+नान्तमस्य प्रपश्यामि विधेर्दिव्यस्य चिन्तयन्
+अलक्षणा विरूपा च सुभगा शक्र दृश्यते
+त्वमप्येवमपेक्षस्व मात्मना विस्मयं गमः
+कालेन विधृतं सर्वं मा कृथाः शक्र पौरुषम्
+दृश्यते हि कुले जातो दर्शनीयः प्रतापवान्
+तेजांस्येकेन सर्वेषां देवराज हृतानि मे
+संयच्छामि नियच्छामि लोकेषु प्रभुरीश्वरः
+त्वं तु प्राकृतया बुद्ध्या पुरंदर विकत्थसे
+कृपणाः परितप्यन्ते तेऽनर्थैः परिचोदिताः
+त्वामप्यतिबलं शक्रं देवराजं बलोत्कटम्
+गुहायां निहितानि त्वं मम रत्नानि पृच्छसि
+को हि लोकस्य कुरुते विनाशप्रभवावुभौ
+य इदं सर्वमादत्ते तस्माच्छक्र स्थिरो भव
+नाहं कर्ता न चैव त्वं नान्यः कर्ता शचीपते
+पातयेयमहं त्वाद्य सवज्रमपि मुष्टिना
+यदि मे पश्यतः कालो भूतानि न विनाशयेत्
+स्यान्मे हर्षश्च दर्पश्च क्रोधश्चैव शचीपते
+बलवीर्योपपन्नानि यथैव त्वं शचीपते
+हत्वा जित्वा च मघवन्यः कश्चित्पुरुषायते
+सुखदुःखफलं चैव न द्वेष्मि न च कामये
+दौष्कुलेयस्तथा मूढो दुर्जातः शक्र दृश्यते
+हतं हन्ति हतो ह्येव यो नरो हन्ति कंचन
+कृतप्रज्ञा ज्ञानतृप्ताः क्षान्ताः सन्तो मनीषिणः
+नमस्तस्यै दिशेऽप्यस्तु यस्यां वैरोचनो बलिः
+जीवितं च शरीरं च प्रेत्य वै सह जायते
+गम्भीरं गहनं ब्रह्म महत्तोयार्णवं यथा
+पूर्वाह्णमपराह्णं च मध्याह्नमपि चापरे
+द्वादशानां हि भवतामादित्यानां महात्मनाम्
+अकर्ता ह्येव भवति कर्ता त्वेव करोति तत्
+अनादिनिधनं चाहुरक्षरं परमेव च
+यामेतां प्राप्य जानीषे राजश्रियमनुत्तमाम्
+इच्छन्नहं विकुर्यां हि रूपाणि बहुधात्मनः
+एतच्चैवं न चेत्कालो मामाक्रम्य स्थितो भवेत्
+प्रभवश्च प्रभावश्च नात्मसंस्थः कदाचन
+दुःखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+अस्याः पञ्चैव चिन्तायाः पर्येष्यामि च पञ्चधा
+इति मामभ्यपद्यन्त बुद्धिमात्सर्यमोहिताः
+गतिं हि सर्वभूतानामगत्वा क्व गमिष्यसि
+सर्वं कालः समादत्ते गम्भीरः स्वेन तेजसा
+गर्जन्तं प्रतपन्तं च कमन्यं नागमिष्यति
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्���ोतिश्च पञ्चमम्
+यो धावता न हातव्यस्तिष्ठन्नपि न हीयते
+प्राप्ते काले महावीर्यः कालः संशमयिष्यति
+कालः स्थापयते सर्वं कालः पचति वै तथा
+श्रीमन्तं द्युतिमन्तं च गर्जन्तं च ममोपरि
+गर्जन्तं प्रतपन्तं च कमन्यं नागमिष्यति
+बहूनीन्द्रसहस्राणि समतीतानि वासव
+तस्मिन्कालवशं प्राप्ते का व्यथा मे विजानतः
+एवं मे निश्चिता बुद्धिः शास्तुस्तिष्ठाम्यहं वशे
+नास्य द्वीपः कुतः पारं नावारः संप्रदृश्यते
+महाविद्योऽल्पविद्यश्च बलवान्दुर्बलश्च यः
+नाहं तदनुशोचामि नात्मभ्रंशं शचीपते
+त्वामप्यतिबलं शक्रं देवराजं बलोत्कटम्
+प्राप्ते काले महावीर्यः कालः संशमयिष्यति
+बलवीर्योपपन्नानि यथैव त्वं शचीपते
+यो धावता न हातव्यस्तिष्ठन्नपि न हीयते
+स्यान्मे हर्षश्च दर्पश्च क्रोधश्चैव शचीपते
+न तु विक्रमकालोऽयं क्षमाकालोऽयमागतः
+कालेन विधृतं सर्वं मा कृथाः शक्र पौरुषम्
+बिभ्रतं गार्दभं रूपमादिश्य परिगर्हसे
+मां च लोला परित्यज्य त्वामगाद्विबुधाधिप
+उभौ तौ न विजानीतो यश्च हन्ति हतश्च यः
+अवैमि त्वस्य लोकस्य धर्मं शक्र सनातनम्
+तं कालमवजानीहि यस्य सर्वमिदं वशे
+तपामि चैव त्रैलोक्यं विद्योताम्यहमेव च
+गुहायां निहितानि त्वं मम रत्नानि पृच्छसि
+तेन शक्र न शोचामि नापराधादिदं मम
+कालः स्थापयते सर्वं कालः पचति वै तथा
+प्रभवश्च प्रभावश्च नात्मसंस्थः कदाचन
+ऋद्धिर्वाप्यथ वा नर्द्धिः पर्यायकृतमेव तत्
+आहुः सर्वमिदं चिन्त्यं जनाः केचिन्मनीषया
+इच्छन्नहं विकुर्यां हि रूपाणि बहुधात्मनः
+ततस्तु ये निवर्तन्ते जायन्ते वा पुनः पुनः
+न कर्म तव नान्येषां कुतो मम शतक्रतो
+अनित्यमुपलक्ष्येदं कालपर्यायमात्मनः
+समवेक्षस्व मघवन्बुद्धिं विन्दस्व नैष्ठिकीम्
+जीवितं च शरीरं च प्रेत्य वै सह जायते
+अहमेवोद्वहाम्यापो विसृजामि च वासव
+तमिन्द्रियाणि सर्वाणि नानुपश्यन्ति पञ्चधा
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+श्रीमन्तं द्युतिमन्तं च गर्जन्तं च ममोपरि
+त्वं तु प्राकृतया बुद्ध्या पुरंदर विकत्थसे
+यद्येवमभिजानामि का व्यथा मे विजानतः
+पुरा सर्वं प्रव्यथते मयि क्रुद्धे पुरंदर
+अर्थसिद्धिमनर्थं च जीवितं मरणं तथा
+बुद्धिलाभे हि पुरुषः सर्वं नुदति किल्बिषम्
+नश्यते नष्टमेवाग्रे लब्धव्यं लभते नरः
+भूतानां निधनं निष्ठा स्रोत���ामिव सागरः
+एतद्योनीनि भूतानि तत्र का परिदेवना
+त्वामप्येवंगतं त्यक्त्वा क्षिप्रमन्यं गमिष्यति
+पर्यायेण हि भुज्यन्ते लोकाः शक्र यदृच्छया
+कृतप्रज्ञा ज्ञानतृप्ताः क्षान्ताः सन्तो मनीषिणः
+देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः
+नाहं कर्ता न चैव त्वं नान्यः कर्ता शचीपते
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+पूर्वाह्णमपराह्णं च मध्याह्नमपि चापरे
+ऋतुद्वारं वर्षमुखमाहुर्वेदविदो जनाः
+त्वमेवैनां पृच्छ मा वा यथेष्टं कुरु वासव
+ते कृच्छ्रं प्राप्य सीदन्ति बुद्धिर्येषां प्रणश्यति
+विभीषणानि यानीक्ष्य पलायेथास्त्वमेव मे
+स्थिता हीन्द्रसहस्रेषु त्वद्विशिष्टतमेष्वियम्
+यत्त्वमेवंगतो वज्रिन्यद्वाप्येवंगता वयम्
+ऋतुमासार्धमासांश्च दिवसांस्तु क्षणांस्तथा
+स्थिता मयीति तन्मिथ्या नैषा ह्येकत्र तिष्ठति
+द्वादशानां हि भवतामादित्यानां महात्मनाम्
+कालसैन्यावगाढस्य सर्वं न प्रतिभाति मे
+दर्शनीयो विरूपश्च सुभगो दुर्भगश्च यः
+सर्वं कालः समादत्ते गम्भीरः स्वेन तेजसा
+उभे सह विवर्धेते उभे सह विनश्यतः
+मां चेदभ्यागतः कालो दानवेश्वरमूर्जितम्
+अनादिनिधनं चाहुरक्षरं परमेव च
+आहुश्चैनं केचिदग्निं केचिदाहुः प्रजापतिम्
+तदीदृशमिदं भावमवशः प्राप्य केवलम्
+तेजांस्येकेन सर्वेषां देवराज हृतानि मे
+अलक्षणा विरूपा च सुभगा शक्र दृश्यते
+नैतत्सम्यग्विजानन्तो नरा मुह्यन्ति वज्रभृत्
+नैतदस्मत्कृतं शक्र नैतच्छक्र त्वया कृतम्
+न हि दुःखेषु शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति चर्द्धिषु
+को हि लोकस्य कुरुते विनाशप्रभवावुभौ
+अन्तवन्त इमे देहा भूतानाममराधिप
+अकर्ता ह्येव भवति कर्ता त्वेव करोति तत्
+भूतानां तु विपर्यासं मन्यते गतवानिति
+अस्याः पञ्चैव चिन्तायाः पर्येष्यामि च पञ्चधा
+इति मामभ्यपद्यन्त बुद्धिमात्सर्यमोहिताः
+कल्याणी रूपसंपन्ना दुर्भगा शक्र दृश्यते
+य इदं सर्वमादत्ते तस्माच्छक्र स्थिरो भव
+संरक्षामि विलुम्पामि ददाम्यहमथाददे
+सुखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+त्वमप्येवमपेक्षस्व मात्मना विस्मयं गमः
+तदद्य विनिवृत्तं मे प्रभुत्वममराधिप
+समृद्धार्थोऽसमृद्धार्थं यन्मां कत्थितुमिच्छसि
+नान्तमस्य प्रपश्यामि विधेर्दिव्यस्य चिन्तयन्
+मैवं शक्र पुनः कार्षीः शान्तो भवितुमर्हसि
+दुःखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+यदा मे भविता कालस्तदा त्वं तानि द्रक्ष्यसि
+कौमारमेव ते चित्तं तथैवाद्य यथा पुरा
+पश्यामि त्वा विराजन्तं देवराजमवस्थितम्
+ये त्वेवं नाभिजानन्ति रजोमोहपरायणाः
+मुहूर्तमपि चैवाहुरेकं सन्तमनेकधा
+गम्भीरं गहनं ब्रह्म महत्तोयार्णवं यथा
+दौष्कुलेयस्तथा मूढो दुर्जातः शक्र दृश्यते
+दृश्यते हि कुले जातो दर्शनीयः प्रतापवान्
+यामेतां प्राप्य जानीषे राजश्रियमनुत्तमाम्
+न हीमामासुरीं वेद्मि न दैवीं न च मानुषीम्
+सुखदुःखफलं चैव न द्वेष्मि न च कामये
+मया त्वया च पूर्वैश्च न स शक्योऽतिवर्तितुम्
+संयच्छामि नियच्छामि लोकेषु प्रभुरीश्वरः
+कालः सर्वं समादत्ते कालः सर्वं प्रयच्छति
+सत्त्वेषु लिङ्गमावेश्य नलिङ्गमपि तत्स्वयम्
+न त्वेतदनुरूपं ते यशसो वा कुलस्य वा
+ब्रह्मदत्तां च मे मालां न त्वं द्रक्ष्यसि वासव
+यदि मे पश्यतः कालो भूतानि न विनाशयेत्
+हतं हन्ति हतो ह्येव यो नरो हन्ति कंचन
+यदाहमिव भावी त्वं तदा नैवं वदिष्यसि
+एतच्चैवं न चेत्कालो मामाक्रम्य स्थितो भवेत्
+हत्वा जित्वा च मघवन्यः कश्चित्पुरुषायते
+न ह्येतावद्भवेद्गम्यं न यस्मात्प्रकृतेः परः
+कृतं हि तत्कृतेनैव कर्ता तस्यापि चापरः
+मन्यन्ते ध्रुवमेवैनं ये नरास्तत्त्वदर्शिनः
+गतिं हि सर्वभूतानामगत्वा क्व गमिष्यसि
+विपाप्मा लभते सत्त्वं सत्त्वस्थः संप्रसीदति
+दग्धमेवानुदहति हतमेवानुहन्ति च
+पातयेयमहं त्वाद्य सवज्रमपि मुष्टिना
+मासार्धमासवेश्मानमहोरात्राभिसंवृतम्
+नमस्तस्यै दिशेऽप्यस्तु यस्यां वैरोचनो बलिः
+न त्वं पश्यसि भृङ्गारं न छत्रं व्यजनं न च
+तुषभक्षं तु मां ज्ञात्वा प्रविविक्तजने गृहे
+आसन्सर्वे मम वशे तत्सर्वं वेत्थ वासव
+कृपणाः परितप्यन्ते तेऽनर्थैः परिचोदिताः
+यत्त्वमेवंगतो वज्रिन्यद्वाप्येवंगता वयम्
+संरक्षामि विलुम्पामि ददाम्यहमथाददे
+यद्येवमभिजानामि का व्यथा मे विजानतः
+इच्छन्नहं विकुर्यां हि रूपाणि बहुधात्मनः
+दृश्यते हि कुले जातो दर्शनीयः प्रतापवान्
+उभौ तौ न विजानीतो यश्च हन्ति हतश्च यः
+पातयेयमहं त्वाद्य सवज्रमपि मुष्टिना
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+उभे सह विवर्धेते उभे सह विनश्यतः
+पर्यायेण हि भुज्यन्ते लोकाः शक्र यदृच्छया
+त्वामप्यतिबलं शक्रं देवरा���ं बलोत्कटम्
+महाविद्योऽल्पविद्यश्च बलवान्दुर्बलश्च यः
+समवेक्षस्व मघवन्बुद्धिं विन्दस्व नैष्ठिकीम्
+कल्याणी रूपसंपन्ना दुर्भगा शक्र दृश्यते
+कालः स्थापयते सर्वं कालः पचति वै तथा
+नश्यते नष्टमेवाग्रे लब्धव्यं लभते नरः
+सुखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+ऋद्धिर्वाप्यथ वा नर्द्धिः पर्यायकृतमेव तत्
+एवं मे निश्चिता बुद्धिः शास्तुस्तिष्ठाम्यहं वशे
+अकर्ता ह्येव भवति कर्ता त्वेव करोति तत्
+अर्थसिद्धिमनर्थं च जीवितं मरणं तथा
+तस्मिन्कालवशं प्राप्ते का व्यथा मे विजानतः
+ऋतुद्वारं वर्षमुखमाहुर्वेदविदो जनाः
+मासार्धमासवेश्मानमहोरात्राभिसंवृतम्
+नास्य द्वीपः कुतः पारं नावारः संप्रदृश्यते
+विभीषणानि यानीक्ष्य पलायेथास्त्वमेव मे
+अहमेवोद्वहाम्यापो विसृजामि च वासव
+ऋतुमासार्धमासांश्च दिवसांस्तु क्षणांस्तथा
+मैवं शक्र पुनः कार्षीः शान्तो भवितुमर्हसि
+स्थिता हीन्द्रसहस्रेषु त्वद्विशिष्टतमेष्वियम्
+कालेन विधृतं सर्वं मा कृथाः शक्र पौरुषम्
+समृद्धार्थोऽसमृद्धार्थं यन्मां कत्थितुमिच्छसि
+ये त्वेवं नाभिजानन्ति रजोमोहपरायणाः
+आहुश्चैनं केचिदग्निं केचिदाहुः प्रजापतिम्
+त्वामप्येवंगतं त्यक्त्वा क्षिप्रमन्यं गमिष्यति
+मन्यन्ते ध्रुवमेवैनं ये नरास्तत्त्वदर्शिनः
+कालः सर्वं समादत्ते कालः सर्वं प्रयच्छति
+नान्तमस्य प्रपश्यामि विधेर्दिव्यस्य चिन्तयन्
+गम्भीरं गहनं ब्रह्म महत्तोयार्णवं यथा
+अवैमि त्वस्य लोकस्य धर्मं शक्र सनातनम्
+य इदं सर्वमादत्ते तस्माच्छक्र स्थिरो भव
+न त्वं पश्यसि भृङ्गारं न छत्रं व्यजनं न च
+त्वमेवैनां पृच्छ मा वा यथेष्टं कुरु वासव
+त्वमप्येवमपेक्षस्व मात्मना विस्मयं गमः
+बिभ्रतं गार्दभं रूपमादिश्य परिगर्हसे
+अस्याः पञ्चैव चिन्तायाः पर्येष्यामि च पञ्चधा
+गर्जन्तं प्रतपन्तं च कमन्यं नागमिष्यति
+नाहं कर्ता न चैव त्वं नान्यः कर्ता शचीपते
+यो धावता न हातव्यस्तिष्ठन्नपि न हीयते
+तं कालमवजानीहि यस्य सर्वमिदं वशे
+पूर्वाह्णमपराह्णं च मध्याह्नमपि चापरे
+दर्शनीयो विरूपश्च सुभगो दुर्भगश्च यः
+द्वादशानां हि भवतामादित्यानां महात्मनाम्
+कृपणाः परितप्यन्ते तेऽनर्थैः परिचोदिताः
+भूतानां निधनं निष्ठा स्रोतसामिव सागरः
+श्रीमन्तं द्युतिमन्तं च गर्जन्तं च ममोप���ि
+तेन शक्र न शोचामि नापराधादिदं मम
+न त्वेतदनुरूपं ते यशसो वा कुलस्य वा
+ते कृच्छ्रं प्राप्य सीदन्ति बुद्धिर्येषां प्रणश्यति
+यदा मे भविता कालस्तदा त्वं तानि द्रक्ष्यसि
+न ह्येतावद्भवेद्गम्यं न यस्मात्प्रकृतेः परः
+देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः
+हतं हन्ति हतो ह्येव यो नरो हन्ति कंचन
+मां चेदभ्यागतः कालो दानवेश्वरमूर्जितम्
+प्रभवश्च प्रभावश्च नात्मसंस्थः कदाचन
+सर्वं कालः समादत्ते गम्भीरः स्वेन तेजसा
+कृतप्रज्ञा ज्ञानतृप्ताः क्षान्ताः सन्तो मनीषिणः
+इति मामभ्यपद्यन्त बुद्धिमात्सर्यमोहिताः
+न तु विक्रमकालोऽयं क्षमाकालोऽयमागतः
+ब्रह्मदत्तां च मे मालां न त्वं द्रक्ष्यसि वासव
+एतच्चैवं न चेत्कालो मामाक्रम्य स्थितो भवेत्
+अलक्षणा विरूपा च सुभगा शक्र दृश्यते
+सत्त्वेषु लिङ्गमावेश्य नलिङ्गमपि तत्स्वयम्
+यामेतां प्राप्य जानीषे राजश्रियमनुत्तमाम्
+दुःखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+तदीदृशमिदं भावमवशः प्राप्य केवलम्
+मया त्वया च पूर्वैश्च न स शक्योऽतिवर्तितुम्
+नैतत्सम्यग्विजानन्तो नरा मुह्यन्ति वज्रभृत्
+को हि लोकस्य कुरुते विनाशप्रभवावुभौ
+स्यान्मे हर्षश्च दर्पश्च क्रोधश्चैव शचीपते
+नाहं तदनुशोचामि नात्मभ्रंशं शचीपते
+अनित्यमुपलक्ष्येदं कालपर्यायमात्मनः
+तपामि चैव त्रैलोक्यं विद्योताम्यहमेव च
+मुहूर्तमपि चैवाहुरेकं सन्तमनेकधा
+न हि दुःखेषु शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति चर्द्धिषु
+कौमारमेव ते चित्तं तथैवाद्य यथा पुरा
+मां च लोला परित्यज्य त्वामगाद्विबुधाधिप
+हत्वा जित्वा च मघवन्यः कश्चित्पुरुषायते
+अन्तवन्त इमे देहा भूतानाममराधिप
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+प्राप्ते काले महावीर्यः कालः संशमयिष्यति
+तुषभक्षं तु मां ज्ञात्वा प्रविविक्तजने गृहे
+नमस्तस्यै दिशेऽप्यस्तु यस्यां वैरोचनो बलिः
+सुखदुःखफलं चैव न द्वेष्मि न च कामये
+तेजांस्येकेन सर्वेषां देवराज हृतानि मे
+नैतदस्मत्कृतं शक्र नैतच्छक्र त्वया कृतम्
+पुरा सर्वं प्रव्यथते मयि क्रुद्धे पुरंदर
+तमिन्द्रियाणि सर्वाणि नानुपश्यन्ति पञ्चधा
+त्वं तु प्राकृतया बुद्ध्या पुरंदर विकत्थसे
+स्थिता मयीति तन्मिथ्या नैषा ह्येकत्र तिष्ठति
+पश्यामि त्वा विराजन्तं देवराजमवस्थितम्
+अनादिनिधनं चाहुरक्ष��ं परमेव च
+ततस्तु ये निवर्तन्ते जायन्ते वा पुनः पुनः
+यदाहमिव भावी त्वं तदा नैवं वदिष्यसि
+तदद्य विनिवृत्तं मे प्रभुत्वममराधिप
+आहुः सर्वमिदं चिन्त्यं जनाः केचिन्मनीषया
+गुहायां निहितानि त्वं मम रत्नानि पृच्छसि
+दौष्कुलेयस्तथा मूढो दुर्जातः शक्र दृश्यते
+विपाप्मा लभते सत्त्वं सत्त्वस्थः संप्रसीदति
+न हीमामासुरीं वेद्मि न दैवीं न च मानुषीम्
+एतद्योनीनि भूतानि तत्र का परिदेवना
+बलवीर्योपपन्नानि यथैव त्वं शचीपते
+संयच्छामि नियच्छामि लोकेषु प्रभुरीश्वरः
+न कर्म तव नान्येषां कुतो मम शतक्रतो
+कालसैन्यावगाढस्य सर्वं न प्रतिभाति मे
+आसन्सर्वे मम वशे तत्सर्वं वेत्थ वासव
+कृतं हि तत्कृतेनैव कर्ता तस्यापि चापरः
+गतिं हि सर्वभूतानामगत्वा क्व गमिष्यसि
+बहूनीन्द्रसहस्राणि समतीतानि वासव
+भूतानां तु विपर्यासं मन्यते गतवानिति
+जीवितं च शरीरं च प्रेत्य वै सह जायते
+यदि मे पश्यतः कालो भूतानि न विनाशयेत्
+दग्धमेवानुदहति हतमेवानुहन्ति च
+बुद्धिलाभे हि पुरुषः सर्वं नुदति किल्बिषम्
+गुहायां निहितानि त्वं मम रत्नानि पृच्छसि
+मासार्धमासवेश्मानमहोरात्राभिसंवृतम्
+नमस्तस्यै दिशेऽप्यस्तु यस्यां वैरोचनो बलिः
+पूर्वाह्णमपराह्णं च मध्याह्नमपि चापरे
+अकर्ता ह्येव भवति कर्ता त्वेव करोति तत्
+उभे सह विवर्धेते उभे सह विनश्यतः
+संयच्छामि नियच्छामि लोकेषु प्रभुरीश्वरः
+जीवितं च शरीरं च प्रेत्य वै सह जायते
+प्रभवश्च प्रभावश्च नात्मसंस्थः कदाचन
+नास्य द्वीपः कुतः पारं नावारः संप्रदृश्यते
+अनित्यमुपलक्ष्येदं कालपर्यायमात्मनः
+अर्थसिद्धिमनर्थं च जीवितं मरणं तथा
+नश्यते नष्टमेवाग्रे लब्धव्यं लभते नरः
+इच्छन्नहं विकुर्यां हि रूपाणि बहुधात्मनः
+न त्वेतदनुरूपं ते यशसो वा कुलस्य वा
+न तु विक्रमकालोऽयं क्षमाकालोऽयमागतः
+बिभ्रतं गार्दभं रूपमादिश्य परिगर्हसे
+यदा मे भविता कालस्तदा त्वं तानि द्रक्ष्यसि
+आसन्सर्वे मम वशे तत्सर्वं वेत्थ वासव
+कृतप्रज्ञा ज्ञानतृप्ताः क्षान्ताः सन्तो मनीषिणः
+अन्तवन्त इमे देहा भूतानाममराधिप
+अहमेवोद्वहाम्यापो विसृजामि च वासव
+को हि लोकस्य कुरुते विनाशप्रभवावुभौ
+कौमारमेव ते चित्तं तथैवाद्य यथा पुरा
+संरक्षामि विलुम्पामि ददाम्यहमथाददे
+यद्येवमभिजानामि का व्यथा मे विजानतः
+तेजांस्येकेन सर्वेषां देवराज हृतानि मे
+महाविद्योऽल्पविद्यश्च बलवान्दुर्बलश्च यः
+पर्यायेण हि भुज्यन्ते लोकाः शक्र यदृच्छया
+आहुश्चैनं केचिदग्निं केचिदाहुः प्रजापतिम्
+पातयेयमहं त्वाद्य सवज्रमपि मुष्टिना
+दग्धमेवानुदहति हतमेवानुहन्ति च
+देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः
+मुहूर्तमपि चैवाहुरेकं सन्तमनेकधा
+समृद्धार्थोऽसमृद्धार्थं यन्मां कत्थितुमिच्छसि
+नाहं तदनुशोचामि नात्मभ्रंशं शचीपते
+सर्वं कालः समादत्ते गम्भीरः स्वेन तेजसा
+अस्याः पञ्चैव चिन्तायाः पर्येष्यामि च पञ्चधा
+पुरा सर्वं प्रव्यथते मयि क्रुद्धे पुरंदर
+नाहं कर्ता न चैव त्वं नान्यः कर्ता शचीपते
+आहुः सर्वमिदं चिन्त्यं जनाः केचिन्मनीषया
+भूतानां निधनं निष्ठा स्रोतसामिव सागरः
+अनादिनिधनं चाहुरक्षरं परमेव च
+एवं मे निश्चिता बुद्धिः शास्तुस्तिष्ठाम्यहं वशे
+यो धावता न हातव्यस्तिष्ठन्नपि न हीयते
+दर्शनीयो विरूपश्च सुभगो दुर्भगश्च यः
+तेन शक्र न शोचामि नापराधादिदं मम
+स्थिता मयीति तन्मिथ्या नैषा ह्येकत्र तिष्ठति
+बुद्धिलाभे हि पुरुषः सर्वं नुदति किल्बिषम्
+ततस्तु ये निवर्तन्ते जायन्ते वा पुनः पुनः
+ऋतुमासार्धमासांश्च दिवसांस्तु क्षणांस्तथा
+भूतानां तु विपर्यासं मन्यते गतवानिति
+दृश्यते हि कुले जातो दर्शनीयः प्रतापवान्
+कृतं हि तत्कृतेनैव कर्ता तस्यापि चापरः
+गम्भीरं गहनं ब्रह्म महत्तोयार्णवं यथा
+ऋतुद्वारं वर्षमुखमाहुर्वेदविदो जनाः
+तपामि चैव त्रैलोक्यं विद्योताम्यहमेव च
+अवैमि त्वस्य लोकस्य धर्मं शक्र सनातनम्
+यदाहमिव भावी त्वं तदा नैवं वदिष्यसि
+पश्यामि त्वा विराजन्तं देवराजमवस्थितम्
+एतच्चैवं न चेत्कालो मामाक्रम्य स्थितो भवेत्
+स्यान्मे हर्षश्च दर्पश्च क्रोधश्चैव शचीपते
+न कर्म तव नान्येषां कुतो मम शतक्रतो
+मैवं शक्र पुनः कार्षीः शान्तो भवितुमर्हसि
+तस्मिन्कालवशं प्राप्ते का व्यथा मे विजानतः
+तुषभक्षं तु मां ज्ञात्वा प्रविविक्तजने गृहे
+त्वमेवैनां पृच्छ मा वा यथेष्टं कुरु वासव
+मन्यन्ते ध्रुवमेवैनं ये नरास्तत्त्वदर्शिनः
+मां चेदभ्यागतः कालो दानवेश्वरमूर्जितम्
+द्वादशानां हि भवतामादित्यानां महात्मनाम्
+गतिं हि सर्वभूतानामगत्वा क्व गमिष्यसि
+दुःखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+कल्याणी रूपस���पन्ना दुर्भगा शक्र दृश्यते
+सुखदुःखफलं चैव न द्वेष्मि न च कामये
+न ह्येतावद्भवेद्गम्यं न यस्मात्प्रकृतेः परः
+इति मामभ्यपद्यन्त बुद्धिमात्सर्यमोहिताः
+मां च लोला परित्यज्य त्वामगाद्विबुधाधिप
+अलक्षणा विरूपा च सुभगा शक्र दृश्यते
+य इदं सर्वमादत्ते तस्माच्छक्र स्थिरो भव
+न त्वं पश्यसि भृङ्गारं न छत्रं व्यजनं न च
+यदि मे पश्यतः कालो भूतानि न विनाशयेत्
+हत्वा जित्वा च मघवन्यः कश्चित्पुरुषायते
+त्वं तु प्राकृतया बुद्ध्या पुरंदर विकत्थसे
+ऋद्धिर्वाप्यथ वा नर्द्धिः पर्यायकृतमेव तत्
+उभौ तौ न विजानीतो यश्च हन्ति हतश्च यः
+बहूनीन्द्रसहस्राणि समतीतानि वासव
+तमिन्द्रियाणि सर्वाणि नानुपश्यन्ति पञ्चधा
+विभीषणानि यानीक्ष्य पलायेथास्त्वमेव मे
+यामेतां प्राप्य जानीषे राजश्रियमनुत्तमाम्
+समवेक्षस्व मघवन्बुद्धिं विन्दस्व नैष्ठिकीम्
+कालसैन्यावगाढस्य सर्वं न प्रतिभाति मे
+तं कालमवजानीहि यस्य सर्वमिदं वशे
+त्वमप्येवमपेक्षस्व मात्मना विस्मयं गमः
+ब्रह्मदत्तां च मे मालां न त्वं द्रक्ष्यसि वासव
+ये त्वेवं नाभिजानन्ति रजोमोहपरायणाः
+दौष्कुलेयस्तथा मूढो दुर्जातः शक्र दृश्यते
+कालेन विधृतं सर्वं मा कृथाः शक्र पौरुषम्
+तदीदृशमिदं भावमवशः प्राप्य केवलम्
+न हीमामासुरीं वेद्मि न दैवीं न च मानुषीम्
+नान्तमस्य प्रपश्यामि विधेर्दिव्यस्य चिन्तयन्
+सत्त्वेषु लिङ्गमावेश्य नलिङ्गमपि तत्स्वयम्
+हतं हन्ति हतो ह्येव यो नरो हन्ति कंचन
+गर्जन्तं प्रतपन्तं च कमन्यं नागमिष्यति
+नैतत्सम्यग्विजानन्तो नरा मुह्यन्ति वज्रभृत्
+श्रीमन्तं द्युतिमन्तं च गर्जन्तं च ममोपरि
+ते कृच्छ्रं प्राप्य सीदन्ति बुद्धिर्येषां प्रणश्यति
+एतद्योनीनि भूतानि तत्र का परिदेवना
+कालः स्थापयते सर्वं कालः पचति वै तथा
+सुखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+त्वामप्येवंगतं त्यक्त्वा क्षिप्रमन्यं गमिष्यति
+यत्त्वमेवंगतो वज्रिन्यद्वाप्येवंगता वयम्
+त्वामप्यतिबलं शक्रं देवराजं बलोत्कटम्
+बलवीर्योपपन्नानि यथैव त्वं शचीपते
+स्थिता हीन्द्रसहस्रेषु त्वद्विशिष्टतमेष्वियम्
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+विपाप्मा लभते सत्त्वं सत्त्वस्थः संप्रसीदति
+तदद्य विनिवृत्तं मे प्रभुत्वममराधिप
+मया त्वया च पूर्वैश्च न स शक्योऽतिवर्तितुम्
+न हि दुःखेषु शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति चर्द्धिषु
+कृपणाः परितप्यन्ते तेऽनर्थैः परिचोदिताः
+नैतदस्मत्कृतं शक्र नैतच्छक्र त्वया कृतम्
+प्राप्ते काले महावीर्यः कालः संशमयिष्यति
+कालः सर्वं समादत्ते कालः सर्वं प्रयच्छति
+ऋद्धिर्वाप्यथ वा नर्द्धिः पर्यायकृतमेव तत्
+एतच्चैवं न चेत्कालो मामाक्रम्य स्थितो भवेत्
+ते कृच्छ्रं प्राप्य सीदन्ति बुद्धिर्येषां प्रणश्यति
+य इदं सर्वमादत्ते तस्माच्छक्र स्थिरो भव
+नैतदस्मत्कृतं शक्र नैतच्छक्र त्वया कृतम्
+यो धावता न हातव्यस्तिष्ठन्नपि न हीयते
+नैतत्सम्यग्विजानन्तो नरा मुह्यन्ति वज्रभृत्
+पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम्
+अन्तवन्त इमे देहा भूतानाममराधिप
+कालः सर्वं समादत्ते कालः सर्वं प्रयच्छति
+न ह्येतावद्भवेद्गम्यं न यस्मात्प्रकृतेः परः
+न त्वेतदनुरूपं ते यशसो वा कुलस्य वा
+कालः स्थापयते सर्वं कालः पचति वै तथा
+बुद्धिलाभे हि पुरुषः सर्वं नुदति किल्बिषम्
+देवा मनुष्याः पितरो गन्धर्वोरगराक्षसाः
+त्वमप्येवमपेक्षस्व मात्मना विस्मयं गमः
+अस्याः पञ्चैव चिन्तायाः पर्येष्यामि च पञ्चधा
+संयच्छामि नियच्छामि लोकेषु प्रभुरीश्वरः
+अनित्यमुपलक्ष्येदं कालपर्यायमात्मनः
+न तु विक्रमकालोऽयं क्षमाकालोऽयमागतः
+को हि लोकस्य कुरुते विनाशप्रभवावुभौ
+सुखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+भूतानां तु विपर्यासं मन्यते गतवानिति
+ऋतुद्वारं वर्षमुखमाहुर्वेदविदो जनाः
+कौमारमेव ते चित्तं तथैवाद्य यथा पुरा
+अकर्ता ह्येव भवति कर्ता त्वेव करोति तत्
+ब्रह्मदत्तां च मे मालां न त्वं द्रक्ष्यसि वासव
+बलवीर्योपपन्नानि यथैव त्वं शचीपते
+तुषभक्षं तु मां ज्ञात्वा प्रविविक्तजने गृहे
+यत्त्वमेवंगतो वज्रिन्यद्वाप्येवंगता वयम्
+सुखदुःखफलं चैव न द्वेष्मि न च कामये
+समवेक्षस्व मघवन्बुद्धिं विन्दस्व नैष्ठिकीम्
+दृश्यते हि कुले जातो दर्शनीयः प्रतापवान्
+न त्वं पश्यसि भृङ्गारं न छत्रं व्यजनं न च
+इच्छन्नहं विकुर्यां हि रूपाणि बहुधात्मनः
+यदा मे भविता कालस्तदा त्वं तानि द्रक्ष्यसि
+दग्धमेवानुदहति हतमेवानुहन्ति च
+नाहं कर्ता न चैव त्वं नान्यः कर्ता शचीपते
+प्राप्ते काले महावीर्यः कालः संशमयिष्यति
+महाविद्योऽल्पवि���्यश्च बलवान्दुर्बलश्च यः
+कालसैन्यावगाढस्य सर्वं न प्रतिभाति मे
+तेन शक्र न शोचामि नापराधादिदं मम
+दौष्कुलेयस्तथा मूढो दुर्जातः शक्र दृश्यते
+पर्यायेण हि भुज्यन्ते लोकाः शक्र यदृच्छया
+न कर्म तव नान्येषां कुतो मम शतक्रतो
+मया त्वया च पूर्वैश्च न स शक्योऽतिवर्तितुम्
+तं कालमवजानीहि यस्य सर्वमिदं वशे
+गर्जन्तं प्रतपन्तं च कमन्यं नागमिष्यति
+आहुश्चैनं केचिदग्निं केचिदाहुः प्रजापतिम्
+उभे सह विवर्धेते उभे सह विनश्यतः
+कालेन विधृतं सर्वं मा कृथाः शक्र पौरुषम्
+प्रभवश्च प्रभावश्च नात्मसंस्थः कदाचन
+हत्वा जित्वा च मघवन्यः कश्चित्पुरुषायते
+जीवितं च शरीरं च प्रेत्य वै सह जायते
+द्वादशानां हि भवतामादित्यानां महात्मनाम्
+तदीदृशमिदं भावमवशः प्राप्य केवलम्
+कृपणाः परितप्यन्ते तेऽनर्थैः परिचोदिताः
+दर्शनीयो विरूपश्च सुभगो दुर्भगश्च यः
+यदि मे पश्यतः कालो भूतानि न विनाशयेत्
+एतद्योनीनि भूतानि तत्र का परिदेवना
+नास्य द्वीपः कुतः पारं नावारः संप्रदृश्यते
+कृतप्रज्ञा ज्ञानतृप्ताः क्षान्ताः सन्तो मनीषिणः
+नमस्तस्यै दिशेऽप्यस्तु यस्यां वैरोचनो बलिः
+न हि दुःखेषु शोचन्ति न प्रहृष्यन्ति चर्द्धिषु
+दुःखं जीवन्सहामात्यो भवितव्यं हि तत्तथा
+आहुः सर्वमिदं चिन्त्यं जनाः केचिन्मनीषया
+मन्यन्ते ध्रुवमेवैनं ये नरास्तत्त्वदर्शिनः
+स्थिता हीन्द्रसहस्रेषु त्वद्विशिष्टतमेष्वियम्
+तेजांस्येकेन सर्वेषां देवराज हृतानि मे
+नान्तमस्य प्रपश्यामि विधेर्दिव्यस्य चिन्तयन्
+श्रीमन्तं द्युतिमन्तं च गर्जन्तं च ममोपरि
+न हीमामासुरीं वेद्मि न दैवीं न च मानुषीम्
+त्वं तु प्राकृतया बुद्ध्या पुरंदर विकत्थसे
+बिभ्रतं गार्दभं रूपमादिश्य परिगर्हसे
+त्वामप्येवंगतं त्यक्त्वा क्षिप्रमन्यं गमिष्यति
+यदाहमिव भावी त्वं तदा नैवं वदिष्यसि
+पूर्वाह्णमपराह्णं च मध्याह्नमपि चापरे
+पश्यामि त्वा विराजन्तं देवराजमवस्थितम्
+संरक्षामि विलुम्पामि ददाम्यहमथाददे
+त्वमेवैनां पृच्छ मा वा यथेष्टं कुरु वासव
+अनादिनिधनं चाहुरक्षरं परमेव च
+स्यान्मे हर्षश्च दर्पश्च क्रोधश्चैव शचीपते
+कृतं हि तत्कृतेनैव कर्ता तस्यापि चापरः
+गम्भीरं गहनं ब्रह्म महत्तोयार्णवं यथा
+समृद्धार्थोऽसमृद्धार्थं यन्मां कत्थितुमिच्छसि
+एवं मे निश्चिता ब��द्धिः शास्तुस्तिष्ठाम्यहं वशे
+उभौ तौ न विजानीतो यश्च हन्ति हतश्च यः
+नश्यते नष्टमेवाग्रे लब्धव्यं लभते नरः
+बहूनीन्द्रसहस्राणि समतीतानि वासव
+ऋतुमासार्धमासांश्च दिवसांस्तु क्षणांस्तथा
+मैवं शक्र पुनः कार्षीः शान्तो भवितुमर्हसि
+तदद्य विनिवृत्तं मे प्रभुत्वममराधिप
+इति मामभ्यपद्यन्त बुद्धिमात्सर्यमोहिताः
+अर्थसिद्धिमनर्थं च जीवितं मरणं तथा
+मां च लोला परित्यज्य त्वामगाद्विबुधाधिप
+विभीषणानि यानीक्ष्य पलायेथास्त्वमेव मे
+पुरा सर्वं प्रव्यथते मयि क्रुद्धे पुरंदर
+तस्मिन्कालवशं प्राप्ते का व्यथा मे विजानतः
+अवैमि त्वस्य लोकस्य धर्मं शक्र सनातनम्
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+कल्याणी रूपसंपन्ना दुर्भगा शक्र दृश्यते
+गतिं हि सर्वभूतानामगत्वा क्व गमिष्यसि
+सर्वं कालः समादत्ते गम्भीरः स्वेन तेजसा
+मुहूर्तमपि चैवाहुरेकं सन्तमनेकधा
+अलक्षणा विरूपा च सुभगा शक्र दृश्यते
+हतं हन्ति हतो ह्येव यो नरो हन्ति कंचन
+विपाप्मा लभते सत्त्वं सत्त्वस्थः संप्रसीदति
+स्थिता मयीति तन्मिथ्या नैषा ह्येकत्र तिष्ठति
+अहमेवोद्वहाम्यापो विसृजामि च वासव
+सत्त्वेषु लिङ्गमावेश्य नलिङ्गमपि तत्स्वयम्
+यद्येवमभिजानामि का व्यथा मे विजानतः
+तपामि चैव त्रैलोक्यं विद्योताम्यहमेव च
+मासार्धमासवेश्मानमहोरात्राभिसंवृतम्
+पातयेयमहं त्वाद्य सवज्रमपि मुष्टिना
+ततस्तु ये निवर्तन्ते जायन्ते वा पुनः पुनः
+नाहं तदनुशोचामि नात्मभ्रंशं शचीपते
+मां चेदभ्यागतः कालो दानवेश्वरमूर्जितम्
+त्वामप्यतिबलं शक्रं देवराजं बलोत्कटम्
+यामेतां प्राप्य जानीषे राजश्रियमनुत्तमाम्
+तमिन्द्रियाणि सर्वाणि नानुपश्यन्ति पञ्चधा
+गुहायां निहितानि त्वं मम रत्नानि पृच्छसि
+ये त्वेवं नाभिजानन्ति रजोमोहपरायणाः
+भूतानां निधनं निष्ठा स्रोतसामिव सागरः
+आसन्सर्वे मम वशे तत्सर्वं वेत्थ वासव
+बाहुवीर्यार्जितं राज्यमश्नीयामिति कामये
+नाहं राज्यं भवद्दत्तं भोक्तुमिच्छामि पार्थिव
+नाहं राज्यं भवद्दत्तं भोक्तुमिच्छामि पार्थिव
+बाहुवीर्यार्जितं राज्यमश्नीयामिति कामये
+बाहुवीर्यार्जितं राज्यमश्नीयामिति कामये
+नाहं राज्यं भवद्दत्तं भोक्तुमिच्छामि पार्थिव
+नाहं राज्यं भवद्दत्तं भोक्तुमिच्छामि पार्थिव
+बाहुवीर्यार्ज��तं राज्यमश्नीयामिति कामये
+नाहं राज्यं भवद्दत्तं भोक्तुमिच्छामि पार्थिव
+बाहुवीर्यार्जितं राज्यमश्नीयामिति कामये
+नाहं राज्यं भवद्दत्तं भोक्तुमिच्छामि पार्थिव
+बाहुवीर्यार्जितं राज्यमश्नीयामिति कामये
+बाहुवीर्यार्जितं राज्यमश्नीयामिति कामये
+नाहं राज्यं भवद्दत्तं भोक्तुमिच्छामि पार्थिव
+स्वर्गं मां विद्धि राजेन्द्र रूपिणं स्वयमागतम्
+अविवादोऽस्तु युवयोरुभौ तुल्यफलौ युवाम्
+अविवादोऽस्तु युवयोरुभौ तुल्यफलौ युवाम्
+स्वर्गं मां विद्धि राजेन्द्र रूपिणं स्वयमागतम्
+अविवादोऽस्तु युवयोरुभौ तुल्यफलौ युवाम्
+स्वर्गं मां विद्धि राजेन्द्र रूपिणं स्वयमागतम्
+स्वर्गं मां विद्धि राजेन्द्र रूपिणं स्वयमागतम्
+अविवादोऽस्तु युवयोरुभौ तुल्यफलौ युवाम्
+अविवादोऽस्तु युवयोरुभौ तुल्यफलौ युवाम्
+स्वर्गं मां विद्धि राजेन्द्र रूपिणं स्वयमागतम्
+अविवादोऽस्तु युवयोरुभौ तुल्यफलौ युवाम्
+स्वर्गं मां विद्धि राजेन्द्र रूपिणं स्वयमागतम्
+अविवादोऽस्तु युवयोरुभौ तुल्यफलौ युवाम्
+स्वर्गं मां विद्धि राजेन्द्र रूपिणं स्वयमागतम्
+सर्वथा स्त्री न हन्तव्या सर्वसत्त्वेषु युध्यता
+तदेव तेऽनु मीयन्ते कुणपं कृमयो यथा
+यो ब्राह्मणान्परिभवेद्विनाशं वापि रोचयेत्
+सस्यं च नापहन्तव्यं सीरविघ्नं च मा कृथाः
+इहैव फलमासीनः प्रत्याकाङ्क्षति शक्तितः
+ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तेरन्निह दस्यवः
+ये च शिष्टान्प्रबाधन्ते धर्मस्तेषां वधः स्मृतः
+मा वधीस्त्वं स्त्रियं भीरुं मा शिशुं मा तपस्विनम्
+नित्यं गोब्राह्मणे स्वस्ति योद्धव्यं च तदर्थतः
+यस्य ह्येते संप्ररुष्टा मन्त्रयन्ति पराभवम्
+शिष्ट्यर्थं विहितो दण्डो न वधार्थं विनिश्चयः
+न तस्य त्रिषु लोकेषु त्राता भवति कश्चन
+नायुध्यमानो हन्तव्यो न च ग्राह्या बलात्स्त्रियः
+ये ये नो न प्रदास्यन्ति तांस्तान्सेनाभियास्यति
+कार्या चापचितिस्तेषां सर्वस्वेनापि या भवेत्
+पूज्यन्ते यत्र देवाश्च पितरोऽतिथयस्तथा
+सर्वभूतेष्वपि च वै ब्राह्मणो मोक्षमर्हति
+ये हि राष्ट्रोपरोधेन वृत्तिं कुर्वन्ति केचन
+सूर्योदय इवावश्यं ध्रुवं तस्य पराभवः
+अपि ते दस्यवो भूत्वा क्षिप्रं सिद्धिमवाप्नुयुः
+तदेव तेऽनु मीयन्ते कुणपं कृमयो यथा
+शिष्ट्यर्थं विहितो दण्डो न वधार्थं विनिश्चयः
+ये ये नो न प्रदास्यन्ति तांस्तान्सेनाभियास्यति
+इहैव फलमासीनः प्रत्याकाङ्क्षति शक्तितः
+सस्यं च नापहन्तव्यं सीरविघ्नं च मा कृथाः
+ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तेरन्निह दस्यवः
+मा वधीस्त्वं स्त्रियं भीरुं मा शिशुं मा तपस्विनम्
+सर्वथा स्त्री न हन्तव्या सर्वसत्त्वेषु युध्यता
+न तस्य त्रिषु लोकेषु त्राता भवति कश्चन
+ये च शिष्टान्प्रबाधन्ते धर्मस्तेषां वधः स्मृतः
+यो ब्राह्मणान्परिभवेद्विनाशं वापि रोचयेत्
+नित्यं गोब्राह्मणे स्वस्ति योद्धव्यं च तदर्थतः
+कार्या चापचितिस्तेषां सर्वस्वेनापि या भवेत्
+यस्य ह्येते संप्ररुष्टा मन्त्रयन्ति पराभवम्
+सर्वभूतेष्वपि च वै ब्राह्मणो मोक्षमर्हति
+सूर्योदय इवावश्यं ध्रुवं तस्य पराभवः
+नायुध्यमानो हन्तव्यो न च ग्राह्या बलात्स्त्रियः
+पूज्यन्ते यत्र देवाश्च पितरोऽतिथयस्तथा
+अपि ते दस्यवो भूत्वा क्षिप्रं सिद्धिमवाप्नुयुः
+ये हि राष्ट्रोपरोधेन वृत्तिं कुर्वन्ति केचन
+नित्यं गोब्राह्मणे स्वस्ति योद्धव्यं च तदर्थतः
+इहैव फलमासीनः प्रत्याकाङ्क्षति शक्तितः
+न तस्य त्रिषु लोकेषु त्राता भवति कश्चन
+यो ब्राह्मणान्परिभवेद्विनाशं वापि रोचयेत्
+सर्वभूतेष्वपि च वै ब्राह्मणो मोक्षमर्हति
+मा वधीस्त्वं स्त्रियं भीरुं मा शिशुं मा तपस्विनम्
+शिष्ट्यर्थं विहितो दण्डो न वधार्थं विनिश्चयः
+कार्या चापचितिस्तेषां सर्वस्वेनापि या भवेत्
+यस्य ह्येते संप्ररुष्टा मन्त्रयन्ति पराभवम्
+सूर्योदय इवावश्यं ध्रुवं तस्य पराभवः
+तदेव तेऽनु मीयन्ते कुणपं कृमयो यथा
+अपि ते दस्यवो भूत्वा क्षिप्रं सिद्धिमवाप्नुयुः
+ये हि राष्ट्रोपरोधेन वृत्तिं कुर्वन्ति केचन
+ये ये नो न प्रदास्यन्ति तांस्तान्सेनाभियास्यति
+पूज्यन्ते यत्र देवाश्च पितरोऽतिथयस्तथा
+सस्यं च नापहन्तव्यं सीरविघ्नं च मा कृथाः
+नायुध्यमानो हन्तव्यो न च ग्राह्या बलात्स्त्रियः
+सर्वथा स्त्री न हन्तव्या सर्वसत्त्वेषु युध्यता
+ये च शिष्टान्प्रबाधन्ते धर्मस्तेषां वधः स्मृतः
+ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तेरन्निह दस्यवः
+सर्वथा स्त्री न हन्तव्या सर्वसत्त्वेषु युध्यता
+यो ब्राह्मणान्परिभवेद्विनाशं वापि रोचयेत्
+मा वधीस्त्वं स्त्रियं भीरुं मा शिशुं मा तपस्विनम्
+कार्या चापचितिस्तेषां सर्वस्वेनापि या भवेत्
+ये ये नो न प्रदास्यन्ति तांस्तान्सेनाभियास्यति
+पूज्यन्ते यत्र देवाश्च पितरोऽतिथयस्तथा
+तदेव तेऽनु मीयन्ते कुणपं कृमयो यथा
+सूर्योदय इवावश्यं ध्रुवं तस्य पराभवः
+इहैव फलमासीनः प्रत्याकाङ्क्षति शक्तितः
+सर्वभूतेष्वपि च वै ब्राह्मणो मोक्षमर्हति
+नायुध्यमानो हन्तव्यो न च ग्राह्या बलात्स्त्रियः
+नित्यं गोब्राह्मणे स्वस्ति योद्धव्यं च तदर्थतः
+शिष्ट्यर्थं विहितो दण्डो न वधार्थं विनिश्चयः
+यस्य ह्येते संप्ररुष्टा मन्त्रयन्ति पराभवम्
+ये हि राष्ट्रोपरोधेन वृत्तिं कुर्वन्ति केचन
+अपि ते दस्यवो भूत्वा क्षिप्रं सिद्धिमवाप्नुयुः
+ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तेरन्निह दस्यवः
+सस्यं च नापहन्तव्यं सीरविघ्नं च मा कृथाः
+ये च शिष्टान्प्रबाधन्ते धर्मस्तेषां वधः स्मृतः
+न तस्य त्रिषु लोकेषु त्राता भवति कश्चन
+यो ब्राह्मणान्परिभवेद्विनाशं वापि रोचयेत्
+नित्यं गोब्राह्मणे स्वस्ति योद्धव्यं च तदर्थतः
+सूर्योदय इवावश्यं ध्रुवं तस्य पराभवः
+सर्वभूतेष्वपि च वै ब्राह्मणो मोक्षमर्हति
+पूज्यन्ते यत्र देवाश्च पितरोऽतिथयस्तथा
+सस्यं च नापहन्तव्यं सीरविघ्नं च मा कृथाः
+सर्वथा स्त्री न हन्तव्या सर्वसत्त्वेषु युध्यता
+यस्य ह्येते संप्ररुष्टा मन्त्रयन्ति पराभवम्
+शिष्ट्यर्थं विहितो दण्डो न वधार्थं विनिश्चयः
+अपि ते दस्यवो भूत्वा क्षिप्रं सिद्धिमवाप्नुयुः
+कार्या चापचितिस्तेषां सर्वस्वेनापि या भवेत्
+इहैव फलमासीनः प्रत्याकाङ्क्षति शक्तितः
+ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तेरन्निह दस्यवः
+नायुध्यमानो हन्तव्यो न च ग्राह्या बलात्स्त्रियः
+ये ये नो न प्रदास्यन्ति तांस्तान्सेनाभियास्यति
+ये च शिष्टान्प्रबाधन्ते धर्मस्तेषां वधः स्मृतः
+ये हि राष्ट्रोपरोधेन वृत्तिं कुर्वन्ति केचन
+मा वधीस्त्वं स्त्रियं भीरुं मा शिशुं मा तपस्विनम्
+न तस्य त्रिषु लोकेषु त्राता भवति कश्चन
+तदेव तेऽनु मीयन्ते कुणपं कृमयो यथा
+अपि ते दस्यवो भूत्वा क्षिप्रं सिद्धिमवाप्नुयुः
+नित्यं गोब्राह्मणे स्वस्ति योद्धव्यं च तदर्थतः
+सर्वभूतेष्वपि च वै ब्राह्मणो मोक्षमर्हति
+सस्यं च नापहन्तव्यं सीरविघ्नं च मा कृथाः
+यस्य ह्येते संप्ररुष्टा मन्त्रयन्ति पराभवम्
+सूर्योदय इवावश्यं ध्रुवं तस्य पराभवः
+सर्वथा स्त्री न हन्तव्या सर्वसत्त्वेषु युध्यता
+इहैव फलमासीनः प्रत्याकाङ्क्षति शक्तितः
+ये च शिष्टान्प्रबाधन्ते धर्मस्तेषां वधः स्मृतः
+ये ये नो न प्रदास्यन्ति तांस्तान्सेनाभियास्यति
+ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तेरन्निह दस्यवः
+शिष्ट्यर्थं विहितो दण्डो न वधार्थं विनिश्चयः
+मा वधीस्त्वं स्त्रियं भीरुं मा शिशुं मा तपस्विनम्
+नायुध्यमानो हन्तव्यो न च ग्राह्या बलात्स्त्रियः
+तदेव तेऽनु मीयन्ते कुणपं कृमयो यथा
+यो ब्राह्मणान्परिभवेद्विनाशं वापि रोचयेत्
+पूज्यन्ते यत्र देवाश्च पितरोऽतिथयस्तथा
+ये हि राष्ट्रोपरोधेन वृत्तिं कुर्वन्ति केचन
+न तस्य त्रिषु लोकेषु त्राता भवति कश्चन
+कार्या चापचितिस्तेषां सर्वस्वेनापि या भवेत्
+शिष्ट्यर्थं विहितो दण्डो न वधार्थं विनिश्चयः
+यो ब्राह्मणान्परिभवेद्विनाशं वापि रोचयेत्
+ये च शिष्टान्प्रबाधन्ते धर्मस्तेषां वधः स्मृतः
+सूर्योदय इवावश्यं ध्रुवं तस्य पराभवः
+यस्य ह्येते संप्ररुष्टा मन्त्रयन्ति पराभवम्
+न तस्य त्रिषु लोकेषु त्राता भवति कश्चन
+ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तेरन्निह दस्यवः
+सस्यं च नापहन्तव्यं सीरविघ्नं च मा कृथाः
+ये हि राष्ट्रोपरोधेन वृत्तिं कुर्वन्ति केचन
+अपि ते दस्यवो भूत्वा क्षिप्रं सिद्धिमवाप्नुयुः
+नायुध्यमानो हन्तव्यो न च ग्राह्या बलात्स्त्रियः
+कार्या चापचितिस्तेषां सर्वस्वेनापि या भवेत्
+नित्यं गोब्राह्मणे स्वस्ति योद्धव्यं च तदर्थतः
+ये ये नो न प्रदास्यन्ति तांस्तान्सेनाभियास्यति
+इहैव फलमासीनः प्रत्याकाङ्क्षति शक्तितः
+सर्वथा स्त्री न हन्तव्या सर्वसत्त्वेषु युध्यता
+सर्वभूतेष्वपि च वै ब्राह्मणो मोक्षमर्हति
+मा वधीस्त्वं स्त्रियं भीरुं मा शिशुं मा तपस्विनम्
+पूज्यन्ते यत्र देवाश्च पितरोऽतिथयस्तथा
+तदेव तेऽनु मीयन्ते कुणपं कृमयो यथा
+यस्मात्सर्वास्ववस्थासु धर्ममेवान्ववेक्षसे
+न रक्षोभ्यो भयं तेषां कुत एव तु मानुषात्
+येषां पुरोगमा विप्रा येषां ब्रह्मबलं बलम्
+प्रियातिथ्यास्तथा दारास्ते वै स्वर्गजितो नराः
+येषां गोब्राह्मणा रक्ष्याः प्रजा रक्ष्याश्च केकय
+तस्मात्प्राप्नुहि कैकेय गृहान्स्वस्ति व्रजाम्यहम्
+येषां गोब्राह्मणा रक्ष्याः प्रजा रक्ष्याश्च केकय
+येषां पुरोगमा विप्रा येषां ब्रह्मबलं बलम्
+तस्मात्प्राप्नुहि कैकेय गृहान्स्वस्ति व��रजाम्यहम्
+यस्मात्सर्वास्ववस्थासु धर्ममेवान्ववेक्षसे
+न रक्षोभ्यो भयं तेषां कुत एव तु मानुषात्
+प्रियातिथ्यास्तथा दारास्ते वै स्वर्गजितो नराः
+येषां गोब्राह्मणा रक्ष्याः प्रजा रक्ष्याश्च केकय
+येषां पुरोगमा विप्रा येषां ब्रह्मबलं बलम्
+यस्मात्सर्वास्ववस्थासु धर्ममेवान्ववेक्षसे
+तस्मात्प्राप्नुहि कैकेय गृहान्स्वस्ति व्रजाम्यहम्
+प्रियातिथ्यास्तथा दारास्ते वै स्वर्गजितो नराः
+न रक्षोभ्यो भयं तेषां कुत एव तु मानुषात्
+येषां पुरोगमा विप्रा येषां ब्रह्मबलं बलम्
+प्रियातिथ्यास्तथा दारास्ते वै स्वर्गजितो नराः
+येषां गोब्राह्मणा रक्ष्याः प्रजा रक्ष्याश्च केकय
+तस्मात्प्राप्नुहि कैकेय गृहान्स्वस्ति व्रजाम्यहम्
+न रक्षोभ्यो भयं तेषां कुत एव तु मानुषात्
+यस्मात्सर्वास्ववस्थासु धर्ममेवान्ववेक्षसे
+यस्मात्सर्वास्ववस्थासु धर्ममेवान्ववेक्षसे
+प्रियातिथ्यास्तथा दारास्ते वै स्वर्गजितो नराः
+न रक्षोभ्यो भयं तेषां कुत एव तु मानुषात्
+येषां पुरोगमा विप्रा येषां ब्रह्मबलं बलम्
+तस्मात्प्राप्नुहि कैकेय गृहान्स्वस्ति व्रजाम्यहम्
+येषां गोब्राह्मणा रक्ष्याः प्रजा रक्ष्याश्च केकय
+यस्मात्सर्वास्ववस्थासु धर्ममेवान्ववेक्षसे
+येषां पुरोगमा विप्रा येषां ब्रह्मबलं बलम्
+प्रियातिथ्यास्तथा दारास्ते वै स्वर्गजितो नराः
+येषां गोब्राह्मणा रक्ष्याः प्रजा रक्ष्याश्च केकय
+न रक्षोभ्यो भयं तेषां कुत एव तु मानुषात्
+तस्मात्प्राप्नुहि कैकेय गृहान्स्वस्ति व्रजाम्यहम्
+प्रियातिथ्यास्तथा दारास्ते वै स्वर्गजितो नराः
+येषां पुरोगमा विप्रा येषां ब्रह्मबलं बलम्
+येषां गोब्राह्मणा रक्ष्याः प्रजा रक्ष्याश्च केकय
+यस्मात्सर्वास्ववस्थासु धर्ममेवान्ववेक्षसे
+न रक्षोभ्यो भयं तेषां कुत एव तु मानुषात्
+तस्मात्प्राप्नुहि कैकेय गृहान्स्वस्ति व्रजाम्यहम्
+तपोदमाभ्यां संयुक्तो वृत्तेनानवरेण च
+कृताधिवासो धर्मात्मा तत्र चक्षुःश्रवा महान्
+पद्मनाभो महाभागः पद्म इत्येव विश्रुतः
+स हि सर्वातिथिर्नागो बुद्धिशास्त्रविशारदः
+यज्वा दानरुचिः क्षान्तो वृत्ते च परमे स्थितः
+साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनेति चतुर्विधम्
+विषमस्थं जनं स्वं च चक्षुर्ध्यानेन रक्षति
+यत्रेन्द्रातिक्रमं चक्रे मान्धाता राजसत्तमः
+यत्र पूर्वाभिसर्गेण धर्मचक्रं प्रवर्तितम्
+उपदेशं तु ते विप्र करिष्येऽहं यथागमम्
+समग्रैस्त्रिदशैस्तत्र इष्टमासीद्द्विजर्षभ
+सत्यवागनसूयुश्च शीलवानभिसंश्रितः
+गुरुणा मे यथाख्यातमर्थतस्तच्च मे शृणु
+नैमिषे गोमतीतीरे तत्र नागाह्वयं पुरम्
+प्रसादयति भूतानि त्रिविधे वर्त्मनि स्थितः
+स वाचा कर्मणा चैव मनसा च द्विजर्षभ
+अवैरकृद्भूतहिते नियुक्तो; गङ्गाह्रदाम्भोऽभिजनोपपन्नः
+तमभिक्रम्य विधिना प्रष्टुमर्हसि काङ्क्षितम्
+प्रकृत्या नित्यसलिलो नित्यमध्ययने रतः
+स ते परमकं धर्मं नमिथ्या दर्शयिष्यति
+शेषान्नभोक्ता वचनानुकूलो; हितार्जवोत्कृष्टकृताकृतज्ञः
+गुणैरनवमैर्युक्तः समस्तैराभिकामिकैः
+प्रसादयति भूतानि त्रिविधे वर्त्मनि स्थितः
+तमभिक्रम्य विधिना प्रष्टुमर्हसि काङ्क्षितम्
+स ते परमकं धर्मं नमिथ्या दर्शयिष्यति
+यत्रेन्द्रातिक्रमं चक्रे मान्धाता राजसत्तमः
+कृताधिवासो धर्मात्मा तत्र चक्षुःश्रवा महान्
+यत्र पूर्वाभिसर्गेण धर्मचक्रं प्रवर्तितम्
+यज्वा दानरुचिः क्षान्तो वृत्ते च परमे स्थितः
+विषमस्थं जनं स्वं च चक्षुर्ध्यानेन रक्षति
+गुरुणा मे यथाख्यातमर्थतस्तच्च मे शृणु
+अवैरकृद्भूतहिते नियुक्तो; गङ्गाह्रदाम्भोऽभिजनोपपन्नः
+शेषान्नभोक्ता वचनानुकूलो; हितार्जवोत्कृष्टकृताकृतज्ञः
+स वाचा कर्मणा चैव मनसा च द्विजर्षभ
+साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनेति चतुर्विधम्
+सत्यवागनसूयुश्च शीलवानभिसंश्रितः
+पद्मनाभो महाभागः पद्म इत्येव विश्रुतः
+प्रकृत्या नित्यसलिलो नित्यमध्ययने रतः
+तपोदमाभ्यां संयुक्तो वृत्तेनानवरेण च
+नैमिषे गोमतीतीरे तत्र नागाह्वयं पुरम्
+समग्रैस्त्रिदशैस्तत्र इष्टमासीद्द्विजर्षभ
+गुणैरनवमैर्युक्तः समस्तैराभिकामिकैः
+उपदेशं तु ते विप्र करिष्येऽहं यथागमम्
+स हि सर्वातिथिर्नागो बुद्धिशास्त्रविशारदः
+साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनेति चतुर्विधम्
+विषमस्थं जनं स्वं च चक्षुर्ध्यानेन रक्षति
+नैमिषे गोमतीतीरे तत्र नागाह्वयं पुरम्
+गुणैरनवमैर्युक्तः समस्तैराभिकामिकैः
+यज्वा दानरुचिः क्षान्तो वृत्ते च परमे स्थितः
+स ते परमकं धर्मं नमिथ्या दर्शयिष्यति
+शेषान्नभोक्ता वचनानुकूलो; हितार्जवोत्कृष्टकृताकृतज्ञः
+यत्रेन्द्रातिक्रमं चक्रे मान्धाता राजसत्तमः
+पद्मनाभो महाभागः पद्म इत्येव विश्रुतः
+स वाचा कर्मणा चैव मनसा च द्विजर्षभ
+गुरुणा मे यथाख्यातमर्थतस्तच्च मे शृणु
+स हि सर्वातिथिर्नागो बुद्धिशास्त्रविशारदः
+कृताधिवासो धर्मात्मा तत्र चक्षुःश्रवा महान्
+प्रकृत्या नित्यसलिलो नित्यमध्ययने रतः
+यत्र पूर्वाभिसर्गेण धर्मचक्रं प्रवर्तितम्
+तमभिक्रम्य विधिना प्रष्टुमर्हसि काङ्क्षितम्
+सत्यवागनसूयुश्च शीलवानभिसंश्रितः
+उपदेशं तु ते विप्र करिष्येऽहं यथागमम्
+तपोदमाभ्यां संयुक्तो वृत्तेनानवरेण च
+प्रसादयति भूतानि त्रिविधे वर्त्मनि स्थितः
+अवैरकृद्भूतहिते नियुक्तो; गङ्गाह्रदाम्भोऽभिजनोपपन्नः
+समग्रैस्त्रिदशैस्तत्र इष्टमासीद्द्विजर्षभ
+साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनेति चतुर्विधम्
+यज्वा दानरुचिः क्षान्तो वृत्ते च परमे स्थितः
+स ते परमकं धर्मं नमिथ्या दर्शयिष्यति
+तपोदमाभ्यां संयुक्तो वृत्तेनानवरेण च
+अवैरकृद्भूतहिते नियुक्तो; गङ्गाह्रदाम्भोऽभिजनोपपन्नः
+तमभिक्रम्य विधिना प्रष्टुमर्हसि काङ्क्षितम्
+गुणैरनवमैर्युक्तः समस्तैराभिकामिकैः
+यत्रेन्द्रातिक्रमं चक्रे मान्धाता राजसत्तमः
+शेषान्नभोक्ता वचनानुकूलो; हितार्जवोत्कृष्टकृताकृतज्ञः
+स हि सर्वातिथिर्नागो बुद्धिशास्त्रविशारदः
+यत्र पूर्वाभिसर्गेण धर्मचक्रं प्रवर्तितम्
+सत्यवागनसूयुश्च शीलवानभिसंश्रितः
+पद्मनाभो महाभागः पद्म इत्येव विश्रुतः
+नैमिषे गोमतीतीरे तत्र नागाह्वयं पुरम्
+प्रकृत्या नित्यसलिलो नित्यमध्ययने रतः
+गुरुणा मे यथाख्यातमर्थतस्तच्च मे शृणु
+उपदेशं तु ते विप्र करिष्येऽहं यथागमम्
+विषमस्थं जनं स्वं च चक्षुर्ध्यानेन रक्षति
+प्रसादयति भूतानि त्रिविधे वर्त्मनि स्थितः
+कृताधिवासो धर्मात्मा तत्र चक्षुःश्रवा महान्
+स वाचा कर्मणा चैव मनसा च द्विजर्षभ
+समग्रैस्त्रिदशैस्तत्र इष्टमासीद्द्विजर्षभ
+गुरुणा मे यथाख्यातमर्थतस्तच्च मे शृणु
+साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनेति चतुर्विधम्
+स हि सर्वातिथिर्नागो बुद्धिशास्त्रविशारदः
+तमभिक्रम्य विधिना प्रष्टुमर्हसि काङ्क्षितम्
+स ते परमकं धर्मं नमिथ्या दर्शयिष्यति
+उपदेशं तु ते विप्र करिष्येऽहं यथागमम्
+पद्मनाभो महाभागः पद्म इत्येव विश्रुतः
+गुणैरनवमैर्युक्तः समस्तैराभिकामिकैः
+प्रकृत्या नित्यसलिलो नित्यमध्��यने रतः
+विषमस्थं जनं स्वं च चक्षुर्ध्यानेन रक्षति
+यज्वा दानरुचिः क्षान्तो वृत्ते च परमे स्थितः
+सत्यवागनसूयुश्च शीलवानभिसंश्रितः
+अवैरकृद्भूतहिते नियुक्तो; गङ्गाह्रदाम्भोऽभिजनोपपन्नः
+यत्र पूर्वाभिसर्गेण धर्मचक्रं प्रवर्तितम्
+स वाचा कर्मणा चैव मनसा च द्विजर्षभ
+प्रसादयति भूतानि त्रिविधे वर्त्मनि स्थितः
+शेषान्नभोक्ता वचनानुकूलो; हितार्जवोत्कृष्टकृताकृतज्ञः
+यत्रेन्द्रातिक्रमं चक्रे मान्धाता राजसत्तमः
+समग्रैस्त्रिदशैस्तत्र इष्टमासीद्द्विजर्षभ
+कृताधिवासो धर्मात्मा तत्र चक्षुःश्रवा महान्
+नैमिषे गोमतीतीरे तत्र नागाह्वयं पुरम्
+तपोदमाभ्यां संयुक्तो वृत्तेनानवरेण च
+स हि सर्वातिथिर्नागो बुद्धिशास्त्रविशारदः
+यत्रेन्द्रातिक्रमं चक्रे मान्धाता राजसत्तमः
+यज्वा दानरुचिः क्षान्तो वृत्ते च परमे स्थितः
+गुरुणा मे यथाख्यातमर्थतस्तच्च मे शृणु
+साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनेति चतुर्विधम्
+स वाचा कर्मणा चैव मनसा च द्विजर्षभ
+पद्मनाभो महाभागः पद्म इत्येव विश्रुतः
+प्रकृत्या नित्यसलिलो नित्यमध्ययने रतः
+तमभिक्रम्य विधिना प्रष्टुमर्हसि काङ्क्षितम्
+स ते परमकं धर्मं नमिथ्या दर्शयिष्यति
+प्रसादयति भूतानि त्रिविधे वर्त्मनि स्थितः
+कृताधिवासो धर्मात्मा तत्र चक्षुःश्रवा महान्
+उपदेशं तु ते विप्र करिष्येऽहं यथागमम्
+विषमस्थं जनं स्वं च चक्षुर्ध्यानेन रक्षति
+गुणैरनवमैर्युक्तः समस्तैराभिकामिकैः
+सत्यवागनसूयुश्च शीलवानभिसंश्रितः
+नैमिषे गोमतीतीरे तत्र नागाह्वयं पुरम्
+यत्र पूर्वाभिसर्गेण धर्मचक्रं प्रवर्तितम्
+अवैरकृद्भूतहिते नियुक्तो; गङ्गाह्रदाम्भोऽभिजनोपपन्नः
+तपोदमाभ्यां संयुक्तो वृत्तेनानवरेण च
+शेषान्नभोक्ता वचनानुकूलो; हितार्जवोत्कृष्टकृताकृतज्ञः
+समग्रैस्त्रिदशैस्तत्र इष्टमासीद्द्विजर्षभ
+सत्यवागनसूयुश्च शीलवानभिसंश्रितः
+विषमस्थं जनं स्वं च चक्षुर्ध्यानेन रक्षति
+स हि सर्वातिथिर्नागो बुद्धिशास्त्रविशारदः
+शेषान्नभोक्ता वचनानुकूलो; हितार्जवोत्कृष्टकृताकृतज्ञः
+तमभिक्रम्य विधिना प्रष्टुमर्हसि काङ्क्षितम्
+पद्मनाभो महाभागः पद्म इत्येव विश्रुतः
+यत्रेन्द्रातिक्रमं चक्रे मान्धाता राजसत्तमः
+तपोदमाभ्यां संयुक्तो वृत्तेनानवरेण च
+प्रकृत्या नित्यसलिलो नित्यमध्ययने रतः
+समग्रैस्त्रिदशैस्तत्र इष्टमासीद्द्विजर्षभ
+स वाचा कर्मणा चैव मनसा च द्विजर्षभ
+गुरुणा मे यथाख्यातमर्थतस्तच्च मे शृणु
+अवैरकृद्भूतहिते नियुक्तो; गङ्गाह्रदाम्भोऽभिजनोपपन्नः
+यज्वा दानरुचिः क्षान्तो वृत्ते च परमे स्थितः
+स ते परमकं धर्मं नमिथ्या दर्शयिष्यति
+प्रसादयति भूतानि त्रिविधे वर्त्मनि स्थितः
+साम्ना दानेन भेदेन दण्डेनेति चतुर्विधम्
+कृताधिवासो धर्मात्मा तत्र चक्षुःश्रवा महान्
+गुणैरनवमैर्युक्तः समस्तैराभिकामिकैः
+यत्र पूर्वाभिसर्गेण धर्मचक्रं प्रवर्तितम्
+नैमिषे गोमतीतीरे तत्र नागाह्वयं पुरम्
+उपदेशं तु ते विप्र करिष्येऽहं यथागमम्
+नित्यमेव सुखं स्वर्गे सुखं दुःखमिहोभयम्
+पुमान्प्रजापतिस्तत्र शुक्रं तेजोमयं विदुः
+प्रजा विपरिवर्तन्ते स्वैः स्वैः कर्मभिरावृताः
+सुसुखः पवनः स्वर्गे गन्धश्च सुरभिस्तथा
+क्षुत्पिपासाश्रमो नास्ति न जरा न च पापकम्
+पृथिवी सर्वभूतानां जनित्री तद्विधाः स्त्रियः
+इत्येतल्लोकनिर्माणं ब्रह्मणा विहितं पुरा
+नरके दुःखमेवाहुः समं तु परमं पदम्
+पृथिवी सर्वभूतानां जनित्री तद्विधाः स्त्रियः
+प्रजा विपरिवर्तन्ते स्वैः स्वैः कर्मभिरावृताः
+सुसुखः पवनः स्वर्गे गन्धश्च सुरभिस्तथा
+नित्यमेव सुखं स्वर्गे सुखं दुःखमिहोभयम्
+क्षुत्पिपासाश्रमो नास्ति न जरा न च पापकम्
+नरके दुःखमेवाहुः समं तु परमं पदम्
+इत्येतल्लोकनिर्माणं ब्रह्मणा विहितं पुरा
+पुमान्प्रजापतिस्तत्र शुक्रं तेजोमयं विदुः
+नित्यमेव सुखं स्वर्गे सुखं दुःखमिहोभयम्
+सुसुखः पवनः स्वर्गे गन्धश्च सुरभिस्तथा
+पुमान्प्रजापतिस्तत्र शुक्रं तेजोमयं विदुः
+क्षुत्पिपासाश्रमो नास्ति न जरा न च पापकम्
+प्रजा विपरिवर्तन्ते स्वैः स्वैः कर्मभिरावृताः
+इत्येतल्लोकनिर्माणं ब्रह्मणा विहितं पुरा
+नरके दुःखमेवाहुः समं तु परमं पदम्
+पृथिवी सर्वभूतानां जनित्री तद्विधाः स्त्रियः
+नित्यमेव सुखं स्वर्गे सुखं दुःखमिहोभयम्
+इत्येतल्लोकनिर्माणं ब्रह्मणा विहितं पुरा
+नरके दुःखमेवाहुः समं तु परमं पदम्
+पुमान्प्रजापतिस्तत्र शुक्रं तेजोमयं विदुः
+प्रजा विपरिवर्तन्ते स्वैः स्वैः कर्मभिरावृताः
+पृथिवी सर्वभूतानां जनित्री तद्विधाः स्त्रियः
+क्षुत्पिपासाश्रमो नास्ति न जरा न च ��ापकम्
+सुसुखः पवनः स्वर्गे गन्धश्च सुरभिस्तथा
+पृथिवी सर्वभूतानां जनित्री तद्विधाः स्त्रियः
+नित्यमेव सुखं स्वर्गे सुखं दुःखमिहोभयम्
+प्रजा विपरिवर्तन्ते स्वैः स्वैः कर्मभिरावृताः
+क्षुत्पिपासाश्रमो नास्ति न जरा न च पापकम्
+नरके दुःखमेवाहुः समं तु परमं पदम्
+इत्येतल्लोकनिर्माणं ब्रह्मणा विहितं पुरा
+पुमान्प्रजापतिस्तत्र शुक्रं तेजोमयं विदुः
+सुसुखः पवनः स्वर्गे गन्धश्च सुरभिस्तथा
+सुसुखः पवनः स्वर्गे गन्धश्च सुरभिस्तथा
+इत्येतल्लोकनिर्माणं ब्रह्मणा विहितं पुरा
+पृथिवी सर्वभूतानां जनित्री तद्विधाः स्त्रियः
+नित्यमेव सुखं स्वर्गे सुखं दुःखमिहोभयम्
+नरके दुःखमेवाहुः समं तु परमं पदम्
+क्षुत्पिपासाश्रमो नास्ति न जरा न च पापकम्
+प्रजा विपरिवर्तन्ते स्वैः स्वैः कर्मभिरावृताः
+पुमान्प्रजापतिस्तत्र शुक्रं तेजोमयं विदुः
+नरके दुःखमेवाहुः समं तु परमं पदम्
+इत्येतल्लोकनिर्माणं ब्रह्मणा विहितं पुरा
+नित्यमेव सुखं स्वर्गे सुखं दुःखमिहोभयम्
+क्षुत्पिपासाश्रमो नास्ति न जरा न च पापकम्
+पृथिवी सर्वभूतानां जनित्री तद्विधाः स्त्रियः
+प्रजा विपरिवर्तन्ते स्वैः स्वैः कर्मभिरावृताः
+सुसुखः पवनः स्वर्गे गन्धश्च सुरभिस्तथा
+पुमान्प्रजापतिस्तत्र शुक्रं तेजोमयं विदुः
+भोः कश्यपस्य पुत्रोऽहं माता दाक्षायणी च मे
+पूजितो यास्यसि प्रातर्विधिदृष्टेन कर्मणा
+अतिथिस्त्वं गुणोपेतः स्वागतं ते द्विजर्षभ
+मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिरनिन्दितः
+अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता
+स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मे गृहम्
+अतिथिस्त्वं गुणोपेतः स्वागतं ते द्विजर्षभ
+भोः कश्यपस्य पुत्रोऽहं माता दाक्षायणी च मे
+पूजितो यास्यसि प्रातर्विधिदृष्टेन कर्मणा
+अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता
+स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मे गृहम्
+मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिरनिन्दितः
+अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता
+स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मे गृहम्
+भोः कश्यपस्य पुत्रोऽहं माता दाक्षायणी च मे
+मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिरनिन्दितः
+पूजितो यास्यसि प्रातर्विधिदृष्टेन कर्मणा
+अतिथिस्त्वं गुणोपेतः स्वागतं ते द्विजर्षभ
+स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्��ाप्तोऽसि मे गृहम्
+भोः कश्यपस्य पुत्रोऽहं माता दाक्षायणी च मे
+अतिथिस्त्वं गुणोपेतः स्वागतं ते द्विजर्षभ
+पूजितो यास्यसि प्रातर्विधिदृष्टेन कर्मणा
+मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिरनिन्दितः
+अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता
+अतिथिस्त्वं गुणोपेतः स्वागतं ते द्विजर्षभ
+मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिरनिन्दितः
+अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता
+पूजितो यास्यसि प्रातर्विधिदृष्टेन कर्मणा
+स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मे गृहम्
+भोः कश्यपस्य पुत्रोऽहं माता दाक्षायणी च मे
+अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता
+स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मे गृहम्
+पूजितो यास्यसि प्रातर्विधिदृष्टेन कर्मणा
+अतिथिस्त्वं गुणोपेतः स्वागतं ते द्विजर्षभ
+भोः कश्यपस्य पुत्रोऽहं माता दाक्षायणी च मे
+मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिरनिन्दितः
+अस्तं च सविता यातः संध्येयं समुपस्थिता
+पूजितो यास्यसि प्रातर्विधिदृष्टेन कर्मणा
+मम त्वं निलयं प्राप्तः प्रियातिथिरनिन्दितः
+स्वागतं भवते विप्र दिष्ट्या प्राप्तोऽसि मे गृहम्
+अतिथिस्त्वं गुणोपेतः स्वागतं ते द्विजर्षभ
+भोः कश्यपस्य पुत्रोऽहं माता दाक्षायणी च मे
+अधिदैवनियुक्तोऽस्मि त्वया लोकेष्विहेश्वर
+विद्धि सृष्टास्त्वया हीमा मा कुप्यासां पितामह
+प्रसाद्य त्वां महादेव याचाम्यावृत्तिजाः प्रजाः
+प्रसीद भगवन्साधो वर एष वृतो मया
+पल्वलानि च सर्वाणि सर्वं चैव तृणोलपम्
+उपायमन्यं संपश्य प्रजानां हितकाम्यया
+त्वद्भवं हि जगन्नाथ जगत्स्थावरजङ्गमम्
+तव तेजोग्निना देव प्रजा दह्यन्ति सर्वशः
+प्रजासर्गनिमित्तं मे कार्यवत्तामिमां प्रभो
+संहारान्तं प्रसीदस्व मा क्रुधस्त्रिदशेश्वर
+स्थावरं जङ्गमं चैव भूतग्रामं चतुर्विधम्
+नष्टा न पुनरेष्यन्ति प्रजा ह्येताः कथंचन
+मा प्रजाः स्थावरं चैव जङ्गमं च विनीनशः
+ता दृष्ट्वा मम कारुण्यं मा कुप्यासां जगत्प्रभो
+यथेमे जन्तवः सर्वे निवर्तेरन्परंतप
+अभावमभिगच्छेयुरुत्सन्नप्रजनाः प्रजाः
+तदेतद्भस्मसाद्भूतं जगत्सर्वमुपप्लुतम्
+तस्मान्निवर्त्यतामेतत्तेजः स्वेनैव तेजसा
+तव तेजोग्निना देव प्रजा दह्यन्ति सर्वशः
+पल्वलानि च सर्वाणि सर्वं चैव तृणोलपम्
+ता दृष्ट्वा मम कारुण्यं मा कुप्यास���ं जगत्प्रभो
+त्वद्भवं हि जगन्नाथ जगत्स्थावरजङ्गमम्
+तस्मान्निवर्त्यतामेतत्तेजः स्वेनैव तेजसा
+अधिदैवनियुक्तोऽस्मि त्वया लोकेष्विहेश्वर
+विद्धि सृष्टास्त्वया हीमा मा कुप्यासां पितामह
+स्थावरं जङ्गमं चैव भूतग्रामं चतुर्विधम्
+प्रसीद भगवन्साधो वर एष वृतो मया
+नष्टा न पुनरेष्यन्ति प्रजा ह्येताः कथंचन
+यथेमे जन्तवः सर्वे निवर्तेरन्परंतप
+अभावमभिगच्छेयुरुत्सन्नप्रजनाः प्रजाः
+मा प्रजाः स्थावरं चैव जङ्गमं च विनीनशः
+उपायमन्यं संपश्य प्रजानां हितकाम्यया
+संहारान्तं प्रसीदस्व मा क्रुधस्त्रिदशेश्वर
+प्रजासर्गनिमित्तं मे कार्यवत्तामिमां प्रभो
+तदेतद्भस्मसाद्भूतं जगत्सर्वमुपप्लुतम्
+प्रसाद्य त्वां महादेव याचाम्यावृत्तिजाः प्रजाः
+तस्मान्निवर्त्यतामेतत्तेजः स्वेनैव तेजसा
+संहारान्तं प्रसीदस्व मा क्रुधस्त्रिदशेश्वर
+स्थावरं जङ्गमं चैव भूतग्रामं चतुर्विधम्
+त्वद्भवं हि जगन्नाथ जगत्स्थावरजङ्गमम्
+प्रसाद्य त्वां महादेव याचाम्यावृत्तिजाः प्रजाः
+यथेमे जन्तवः सर्वे निवर्तेरन्परंतप
+पल्वलानि च सर्वाणि सर्वं चैव तृणोलपम्
+तव तेजोग्निना देव प्रजा दह्यन्ति सर्वशः
+तदेतद्भस्मसाद्भूतं जगत्सर्वमुपप्लुतम्
+मा प्रजाः स्थावरं चैव जङ्गमं च विनीनशः
+प्रसीद भगवन्साधो वर एष वृतो मया
+अभावमभिगच्छेयुरुत्सन्नप्रजनाः प्रजाः
+विद्धि सृष्टास्त्वया हीमा मा कुप्यासां पितामह
+नष्टा न पुनरेष्यन्ति प्रजा ह्येताः कथंचन
+ता दृष्ट्वा मम कारुण्यं मा कुप्यासां जगत्प्रभो
+प्रजासर्गनिमित्तं मे कार्यवत्तामिमां प्रभो
+उपायमन्यं संपश्य प्रजानां हितकाम्यया
+अधिदैवनियुक्तोऽस्मि त्वया लोकेष्विहेश्वर
+तस्मान्निवर्त्यतामेतत्तेजः स्वेनैव तेजसा
+मा प्रजाः स्थावरं चैव जङ्गमं च विनीनशः
+प्रसीद भगवन्साधो वर एष वृतो मया
+विद्धि सृष्टास्त्वया हीमा मा कुप्यासां पितामह
+ता दृष्ट्वा मम कारुण्यं मा कुप्यासां जगत्प्रभो
+तदेतद्भस्मसाद्भूतं जगत्सर्वमुपप्लुतम्
+त्वद्भवं हि जगन्नाथ जगत्स्थावरजङ्गमम्
+प्रसाद्य त्वां महादेव याचाम्यावृत्तिजाः प्रजाः
+प्रजासर्गनिमित्तं मे कार्यवत्तामिमां प्रभो
+पल्वलानि च सर्वाणि सर्वं चैव तृणोलपम्
+अभावमभिगच्छेयुरुत्सन्नप्रजनाः प्रजाः
+अधिदैवनियुक्तोऽस्मि त्वया लोकेष्व��हेश्वर
+स्थावरं जङ्गमं चैव भूतग्रामं चतुर्विधम्
+यथेमे जन्तवः सर्वे निवर्तेरन्परंतप
+तव तेजोग्निना देव प्रजा दह्यन्ति सर्वशः
+उपायमन्यं संपश्य प्रजानां हितकाम्यया
+नष्टा न पुनरेष्यन्ति प्रजा ह्येताः कथंचन
+संहारान्तं प्रसीदस्व मा क्रुधस्त्रिदशेश्वर
+ता दृष्ट्वा मम कारुण्यं मा कुप्यासां जगत्प्रभो
+तदेतद्भस्मसाद्भूतं जगत्सर्वमुपप्लुतम्
+त्वद्भवं हि जगन्नाथ जगत्स्थावरजङ्गमम्
+पल्वलानि च सर्वाणि सर्वं चैव तृणोलपम्
+प्रजासर्गनिमित्तं मे कार्यवत्तामिमां प्रभो
+अधिदैवनियुक्तोऽस्मि त्वया लोकेष्विहेश्वर
+विद्धि सृष्टास्त्वया हीमा मा कुप्यासां पितामह
+नष्टा न पुनरेष्यन्ति प्रजा ह्येताः कथंचन
+तस्मान्निवर्त्यतामेतत्तेजः स्वेनैव तेजसा
+अभावमभिगच्छेयुरुत्सन्नप्रजनाः प्रजाः
+संहारान्तं प्रसीदस्व मा क्रुधस्त्रिदशेश्वर
+यथेमे जन्तवः सर्वे निवर्तेरन्परंतप
+मा प्रजाः स्थावरं चैव जङ्गमं च विनीनशः
+उपायमन्यं संपश्य प्रजानां हितकाम्यया
+स्थावरं जङ्गमं चैव भूतग्रामं चतुर्विधम्
+प्रसीद भगवन्साधो वर एष वृतो मया
+प्रसाद्य त्वां महादेव याचाम्यावृत्तिजाः प्रजाः
+तव तेजोग्निना देव प्रजा दह्यन्ति सर्वशः
+स्थावरं जङ्गमं चैव भूतग्रामं चतुर्विधम्
+संहारान्तं प्रसीदस्व मा क्रुधस्त्रिदशेश्वर
+तदेतद्भस्मसाद्भूतं जगत्सर्वमुपप्लुतम्
+त्वद्भवं हि जगन्नाथ जगत्स्थावरजङ्गमम्
+उपायमन्यं संपश्य प्रजानां हितकाम्यया
+विद्धि सृष्टास्त्वया हीमा मा कुप्यासां पितामह
+प्रजासर्गनिमित्तं मे कार्यवत्तामिमां प्रभो
+अधिदैवनियुक्तोऽस्मि त्वया लोकेष्विहेश्वर
+यथेमे जन्तवः सर्वे निवर्तेरन्परंतप
+तस्मान्निवर्त्यतामेतत्तेजः स्वेनैव तेजसा
+अभावमभिगच्छेयुरुत्सन्नप्रजनाः प्रजाः
+मा प्रजाः स्थावरं चैव जङ्गमं च विनीनशः
+प्रसीद भगवन्साधो वर एष वृतो मया
+पल्वलानि च सर्वाणि सर्वं चैव तृणोलपम्
+प्रसाद्य त्वां महादेव याचाम्यावृत्तिजाः प्रजाः
+नष्टा न पुनरेष्यन्ति प्रजा ह्येताः कथंचन
+ता दृष्ट्वा मम कारुण्यं मा कुप्यासां जगत्प्रभो
+तव तेजोग्निना देव प्रजा दह्यन्ति सर्वशः
+अधिदैवनियुक्तोऽस्मि त्वया लोकेष्विहेश्वर
+पल्वलानि च सर्वाणि सर्वं चैव तृणोलपम्
+नष्टा न पुनरेष्यन्ति प्रजा ह्येताः कथंचन
+तस्मान्न��वर्त्यतामेतत्तेजः स्वेनैव तेजसा
+अभावमभिगच्छेयुरुत्सन्नप्रजनाः प्रजाः
+ता दृष्ट्वा मम कारुण्यं मा कुप्यासां जगत्प्रभो
+यथेमे जन्तवः सर्वे निवर्तेरन्परंतप
+स्थावरं जङ्गमं चैव भूतग्रामं चतुर्विधम्
+तव तेजोग्निना देव प्रजा दह्यन्ति सर्वशः
+तदेतद्भस्मसाद्भूतं जगत्सर्वमुपप्लुतम्
+उपायमन्यं संपश्य प्रजानां हितकाम्यया
+मा प्रजाः स्थावरं चैव जङ्गमं च विनीनशः
+संहारान्तं प्रसीदस्व मा क्रुधस्त्रिदशेश्वर
+प्रजासर्गनिमित्तं मे कार्यवत्तामिमां प्रभो
+विद्धि सृष्टास्त्वया हीमा मा कुप्यासां पितामह
+प्रसाद्य त्वां महादेव याचाम्यावृत्तिजाः प्रजाः
+त्वद्भवं हि जगन्नाथ जगत्स्थावरजङ्गमम्
+प्रसीद भगवन्साधो वर एष वृतो मया
+स्थानाच्च्युतश्चेन्न मुमोह गौतम;स्तावत्कृच्छ्रामापदं प्राप्य वृद्धः
+एतद्विदित्वा कार्त्स्न्येन यो न मुह्यति मानवः
+विनीय खलु तद्दुःखमागतं वैमनस्यजम्
+अमित्राश्च प्रहृष्यन्ति नास्ति शोके सहायता
+आशाः सुशर्म्याः सुहृदां सुकुर्व;न्यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+भावाभावावभिजानन्गरीयो; जानामि श्रेयो न तु तत्करोमि
+यां यामवस्थां पुरुषोऽधिगच्छे;त्तस्यां रमेतापरितप्यमानः
+न मन्त्रबलवीर्येण प्रज्ञया पौरुषेण वा
+संतापाद्भ्रश्यते रूपं धर्मश्चैव सुरेश्वर
+यत्र यत्रैव संयुङ्क्ते धाता गर्भं पुनः पुनः
+तेनानुशिष्टः प्रवणादिवोदकं; यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+तत्सदः स परिषत्सभासदः; प्राप्य यो न कुरुते सभाभयम्
+धर्मतत्त्वमवगाह्य बुद्धिमा;न्योऽभ्युपैति स पुमान्धुरंधरः
+पर्यायैर्हन्यमानानामभियोक्ता न विद्यते
+यमर्थसिद्धिः परमा न हर्षये;त्तथैव काले व्यसनं न मोहयेत्
+ध्यातव्यं मनसा हृद्यं कल्याणं संविजानता
+सुखं च दुःखं च तथैव मध्यमं; निषेवते यः स धुरंधरो नरः
+न चार्थकृच्छ्रव्यसनेषु शोचति; स्थितः प्रकृत्या हिमवानिवाचलः
+एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता; गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता
+भवितव्यं यथा यच्च भवत्येव तथा तथा
+प्राज्ञस्य कर्माणि दुरन्वयानि; न वै प्राज्ञो मुह्यति मोहकाले
+अलभ्यं लभते मर्त्यस्तत्र का परिदेवना
+कान्नापदो नोपनमन्ति लोके; परावरज्ञास्तु न संभ्रमन्ति
+अनवाप्यं च शोकेन शरीरं चोपतप्यते
+एवं प्रवृद्धं प्रणुदेन्मनोजं; संतापमायासकरं शरीरात्
+इति यस्य ��दा भावो न स मुह्येत्कदाचन
+लब्धव्यान्येव लभते गन्तव्यान्येव गच्छति
+तत्र तत्रैव वसति न यत्र स्वयमिच्छति
+प्राप्तव्यान्येव प्राप्नोति दुःखानि च सुखानि च
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+तदेवानुभविष्यामि किं मे मृत्युः करिष्यति
+कुशलः सुखदुःखेषु स वै सर्वधनेश्वरः
+तदैवास्य प्रसीदन्ति सर्वार्था नात्र संशयः
+ऋषींश्च देवांश्च महासुरांश्च; त्रैविद्यवृद्धांश्च वने मुनींश्च
+भावो योऽयमनुप्राप्तो भवितव्यमिदं मम
+यथा यथा हि पुरुषः कल्याणे कुरुते मनः
+यथा यथास्य प्राप्तव्यं प्राप्नोत्येव तथा तथा
+यदेवमनुजातस्य धातारो विदधुः पुरा
+न पण्डितः क्रुध्यति नापि सज्जते; न चापि संसीदति न प्रहृष्यति
+दुःखमेतत्तु यद्द्वेष्टा कर्ताहमिति मन्यते
+एतद्विदित्वा कार्त्स्न्येन यो न मुह्यति मानवः
+प्राज्ञस्य कर्माणि दुरन्वयानि; न वै प्राज्ञो मुह्यति मोहकाले
+एवं प्रवृद्धं प्रणुदेन्मनोजं; संतापमायासकरं शरीरात्
+इति यस्य सदा भावो न स मुह्येत्कदाचन
+आशाः सुशर्म्याः सुहृदां सुकुर्व;न्यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+भावाभावावभिजानन्गरीयो; जानामि श्रेयो न तु तत्करोमि
+भावो योऽयमनुप्राप्तो भवितव्यमिदं मम
+यदेवमनुजातस्य धातारो विदधुः पुरा
+सुखं च दुःखं च तथैव मध्यमं; निषेवते यः स धुरंधरो नरः
+भवितव्यं यथा यच्च भवत्येव तथा तथा
+अनवाप्यं च शोकेन शरीरं चोपतप्यते
+दुःखमेतत्तु यद्द्वेष्टा कर्ताहमिति मन्यते
+लब्धव्यान्येव लभते गन्तव्यान्येव गच्छति
+एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता; गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता
+तदैवास्य प्रसीदन्ति सर्वार्था नात्र संशयः
+न मन्त्रबलवीर्येण प्रज्ञया पौरुषेण वा
+यथा यथा हि पुरुषः कल्याणे कुरुते मनः
+न चार्थकृच्छ्रव्यसनेषु शोचति; स्थितः प्रकृत्या हिमवानिवाचलः
+तदेवानुभविष्यामि किं मे मृत्युः करिष्यति
+विनीय खलु तद्दुःखमागतं वैमनस्यजम्
+तत्सदः स परिषत्सभासदः; प्राप्य यो न कुरुते सभाभयम्
+प्राप्तव्यान्येव प्राप्नोति दुःखानि च सुखानि च
+न पण्डितः क्रुध्यति नापि सज्जते; न चापि संसीदति न प्रहृष्यति
+स्थानाच्च्युतश्चेन्न मुमोह गौतम;स्तावत्कृच्छ्रामापदं प्राप्य वृद्धः
+पर्यायैर्हन्यमानानामभियोक्ता न विद्यते
+अलभ्यं लभते मर्त्यस्तत्र का परिदेवना
+संतापाद्भ्रश्यते र���पं धर्मश्चैव सुरेश्वर
+तेनानुशिष्टः प्रवणादिवोदकं; यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+धर्मतत्त्वमवगाह्य बुद्धिमा;न्योऽभ्युपैति स पुमान्धुरंधरः
+कुशलः सुखदुःखेषु स वै सर्वधनेश्वरः
+यत्र यत्रैव संयुङ्क्ते धाता गर्भं पुनः पुनः
+यमर्थसिद्धिः परमा न हर्षये;त्तथैव काले व्यसनं न मोहयेत्
+यां यामवस्थां पुरुषोऽधिगच्छे;त्तस्यां रमेतापरितप्यमानः
+अमित्राश्च प्रहृष्यन्ति नास्ति शोके सहायता
+ऋषींश्च देवांश्च महासुरांश्च; त्रैविद्यवृद्धांश्च वने मुनींश्च
+तत्र तत्रैव वसति न यत्र स्वयमिच्छति
+यथा यथास्य प्राप्तव्यं प्राप्नोत्येव तथा तथा
+ध्यातव्यं मनसा हृद्यं कल्याणं संविजानता
+कान्नापदो नोपनमन्ति लोके; परावरज्ञास्तु न संभ्रमन्ति
+पर्यायैर्हन्यमानानामभियोक्ता न विद्यते
+तत्र तत्रैव वसति न यत्र स्वयमिच्छति
+यथा यथा हि पुरुषः कल्याणे कुरुते मनः
+सुखं च दुःखं च तथैव मध्यमं; निषेवते यः स धुरंधरो नरः
+भावो योऽयमनुप्राप्तो भवितव्यमिदं मम
+कुशलः सुखदुःखेषु स वै सर्वधनेश्वरः
+कान्नापदो नोपनमन्ति लोके; परावरज्ञास्तु न संभ्रमन्ति
+भवितव्यं यथा यच्च भवत्येव तथा तथा
+यत्र यत्रैव संयुङ्क्ते धाता गर्भं पुनः पुनः
+तत्सदः स परिषत्सभासदः; प्राप्य यो न कुरुते सभाभयम्
+अमित्राश्च प्रहृष्यन्ति नास्ति शोके सहायता
+अलभ्यं लभते मर्त्यस्तत्र का परिदेवना
+यमर्थसिद्धिः परमा न हर्षये;त्तथैव काले व्यसनं न मोहयेत्
+न पण्डितः क्रुध्यति नापि सज्जते; न चापि संसीदति न प्रहृष्यति
+न चार्थकृच्छ्रव्यसनेषु शोचति; स्थितः प्रकृत्या हिमवानिवाचलः
+विनीय खलु तद्दुःखमागतं वैमनस्यजम्
+स्थानाच्च्युतश्चेन्न मुमोह गौतम;स्तावत्कृच्छ्रामापदं प्राप्य वृद्धः
+आशाः सुशर्म्याः सुहृदां सुकुर्व;न्यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+प्राज्ञस्य कर्माणि दुरन्वयानि; न वै प्राज्ञो मुह्यति मोहकाले
+यदेवमनुजातस्य धातारो विदधुः पुरा
+ऋषींश्च देवांश्च महासुरांश्च; त्रैविद्यवृद्धांश्च वने मुनींश्च
+लब्धव्यान्येव लभते गन्तव्यान्येव गच्छति
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+एतद्विदित्वा कार्त्स्न्येन यो न मुह्यति मानवः
+यथा यथास्य प्राप्तव्यं प्राप्नोत्येव तथा तथा
+तदैवास्य प्रसीदन्ति सर्वार्था नात्र संशयः
+धर्मतत्त्वमवगाह्य बुद्धिमा;न्योऽभ्युपैति स पुमान्धुरंधरः
+एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता; गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता
+ध्यातव्यं मनसा हृद्यं कल्याणं संविजानता
+संतापाद्भ्रश्यते रूपं धर्मश्चैव सुरेश्वर
+अनवाप्यं च शोकेन शरीरं चोपतप्यते
+एवं प्रवृद्धं प्रणुदेन्मनोजं; संतापमायासकरं शरीरात्
+दुःखमेतत्तु यद्द्वेष्टा कर्ताहमिति मन्यते
+यां यामवस्थां पुरुषोऽधिगच्छे;त्तस्यां रमेतापरितप्यमानः
+इति यस्य सदा भावो न स मुह्येत्कदाचन
+तेनानुशिष्टः प्रवणादिवोदकं; यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+तदेवानुभविष्यामि किं मे मृत्युः करिष्यति
+प्राप्तव्यान्येव प्राप्नोति दुःखानि च सुखानि च
+न मन्त्रबलवीर्येण प्रज्ञया पौरुषेण वा
+भावाभावावभिजानन्गरीयो; जानामि श्रेयो न तु तत्करोमि
+इति यस्य सदा भावो न स मुह्येत्कदाचन
+एतद्विदित्वा कार्त्स्न्येन यो न मुह्यति मानवः
+प्राज्ञस्य कर्माणि दुरन्वयानि; न वै प्राज्ञो मुह्यति मोहकाले
+कान्नापदो नोपनमन्ति लोके; परावरज्ञास्तु न संभ्रमन्ति
+भवितव्यं यथा यच्च भवत्येव तथा तथा
+तत्सदः स परिषत्सभासदः; प्राप्य यो न कुरुते सभाभयम्
+न चार्थकृच्छ्रव्यसनेषु शोचति; स्थितः प्रकृत्या हिमवानिवाचलः
+तदेवानुभविष्यामि किं मे मृत्युः करिष्यति
+आशाः सुशर्म्याः सुहृदां सुकुर्व;न्यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+यदेवमनुजातस्य धातारो विदधुः पुरा
+धर्मतत्त्वमवगाह्य बुद्धिमा;न्योऽभ्युपैति स पुमान्धुरंधरः
+भावाभावावभिजानन्गरीयो; जानामि श्रेयो न तु तत्करोमि
+तत्र तत्रैव वसति न यत्र स्वयमिच्छति
+यथा यथास्य प्राप्तव्यं प्राप्नोत्येव तथा तथा
+दुःखमेतत्तु यद्द्वेष्टा कर्ताहमिति मन्यते
+भावो योऽयमनुप्राप्तो भवितव्यमिदं मम
+तदैवास्य प्रसीदन्ति सर्वार्था नात्र संशयः
+अमित्राश्च प्रहृष्यन्ति नास्ति शोके सहायता
+न मन्त्रबलवीर्येण प्रज्ञया पौरुषेण वा
+संतापाद्भ्रश्यते रूपं धर्मश्चैव सुरेश्वर
+ध्यातव्यं मनसा हृद्यं कल्याणं संविजानता
+लब्धव्यान्येव लभते गन्तव्यान्येव गच्छति
+प्राप्तव्यान्येव प्राप्नोति दुःखानि च सुखानि च
+अलभ्यं लभते मर्त्यस्तत्र का परिदेवना
+स्थानाच्च्युतश्चेन्न मुमोह गौतम;स्तावत्कृच्छ्रामापदं प्राप्य वृद्धः
+सुखं च दुःखं च तथैव मध्यम��; निषेवते यः स धुरंधरो नरः
+एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता; गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता
+तेनानुशिष्टः प्रवणादिवोदकं; यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+न पण्डितः क्रुध्यति नापि सज्जते; न चापि संसीदति न प्रहृष्यति
+ऋषींश्च देवांश्च महासुरांश्च; त्रैविद्यवृद्धांश्च वने मुनींश्च
+पर्यायैर्हन्यमानानामभियोक्ता न विद्यते
+यमर्थसिद्धिः परमा न हर्षये;त्तथैव काले व्यसनं न मोहयेत्
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+विनीय खलु तद्दुःखमागतं वैमनस्यजम्
+यत्र यत्रैव संयुङ्क्ते धाता गर्भं पुनः पुनः
+अनवाप्यं च शोकेन शरीरं चोपतप्यते
+कुशलः सुखदुःखेषु स वै सर्वधनेश्वरः
+यां यामवस्थां पुरुषोऽधिगच्छे;त्तस्यां रमेतापरितप्यमानः
+यथा यथा हि पुरुषः कल्याणे कुरुते मनः
+एवं प्रवृद्धं प्रणुदेन्मनोजं; संतापमायासकरं शरीरात्
+एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता; गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता
+यमर्थसिद्धिः परमा न हर्षये;त्तथैव काले व्यसनं न मोहयेत्
+यत्र यत्रैव संयुङ्क्ते धाता गर्भं पुनः पुनः
+प्राज्ञस्य कर्माणि दुरन्वयानि; न वै प्राज्ञो मुह्यति मोहकाले
+यथा यथास्य प्राप्तव्यं प्राप्नोत्येव तथा तथा
+संतापाद्भ्रश्यते रूपं धर्मश्चैव सुरेश्वर
+न चार्थकृच्छ्रव्यसनेषु शोचति; स्थितः प्रकृत्या हिमवानिवाचलः
+प्राप्तव्यान्येव प्राप्नोति दुःखानि च सुखानि च
+ऋषींश्च देवांश्च महासुरांश्च; त्रैविद्यवृद्धांश्च वने मुनींश्च
+भवितव्यं यथा यच्च भवत्येव तथा तथा
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+तदेवानुभविष्यामि किं मे मृत्युः करिष्यति
+अमित्राश्च प्रहृष्यन्ति नास्ति शोके सहायता
+तत्र तत्रैव वसति न यत्र स्वयमिच्छति
+तदैवास्य प्रसीदन्ति सर्वार्था नात्र संशयः
+विनीय खलु तद्दुःखमागतं वैमनस्यजम्
+भावाभावावभिजानन्गरीयो; जानामि श्रेयो न तु तत्करोमि
+यां यामवस्थां पुरुषोऽधिगच्छे;त्तस्यां रमेतापरितप्यमानः
+पर्यायैर्हन्यमानानामभियोक्ता न विद्यते
+एवं प्रवृद्धं प्रणुदेन्मनोजं; संतापमायासकरं शरीरात्
+दुःखमेतत्तु यद्द्वेष्टा कर्ताहमिति मन्यते
+कान्नापदो नोपनमन्ति लोके; परावरज्ञास्तु न संभ्रमन्ति
+ध्यातव्यं मनसा हृद्यं कल्याणं संविजानता
+यदेवमनुजातस्य धातारो विदधुः पुरा
+आशाः सुशर्म्याः सुहृदां सुकुर्व;न्यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+स्थानाच्च्युतश्चेन्न मुमोह गौतम;स्तावत्कृच्छ्रामापदं प्राप्य वृद्धः
+भावो योऽयमनुप्राप्तो भवितव्यमिदं मम
+अलभ्यं लभते मर्त्यस्तत्र का परिदेवना
+अनवाप्यं च शोकेन शरीरं चोपतप्यते
+तेनानुशिष्टः प्रवणादिवोदकं; यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+एतद्विदित्वा कार्त्स्न्येन यो न मुह्यति मानवः
+यथा यथा हि पुरुषः कल्याणे कुरुते मनः
+सुखं च दुःखं च तथैव मध्यमं; निषेवते यः स धुरंधरो नरः
+लब्धव्यान्येव लभते गन्तव्यान्येव गच्छति
+इति यस्य सदा भावो न स मुह्येत्कदाचन
+कुशलः सुखदुःखेषु स वै सर्वधनेश्वरः
+तत्सदः स परिषत्सभासदः; प्राप्य यो न कुरुते सभाभयम्
+न मन्त्रबलवीर्येण प्रज्ञया पौरुषेण वा
+न पण्डितः क्रुध्यति नापि सज्जते; न चापि संसीदति न प्रहृष्यति
+धर्मतत्त्वमवगाह्य बुद्धिमा;न्योऽभ्युपैति स पुमान्धुरंधरः
+आशाः सुशर्म्याः सुहृदां सुकुर्व;न्यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+न पण्डितः क्रुध्यति नापि सज्जते; न चापि संसीदति न प्रहृष्यति
+यथा यथास्य प्राप्तव्यं प्राप्नोत्येव तथा तथा
+दुःखमेतत्तु यद्द्वेष्टा कर्ताहमिति मन्यते
+सुखं च दुःखं च तथैव मध्यमं; निषेवते यः स धुरंधरो नरः
+तत्र तत्रैव वसति न यत्र स्वयमिच्छति
+एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता; गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता
+कुशलः सुखदुःखेषु स वै सर्वधनेश्वरः
+पर्यायैर्हन्यमानानामभियोक्ता न विद्यते
+न मन्त्रबलवीर्येण प्रज्ञया पौरुषेण वा
+भावो योऽयमनुप्राप्तो भवितव्यमिदं मम
+एतद्विदित्वा कार्त्स्न्येन यो न मुह्यति मानवः
+लब्धव्यान्येव लभते गन्तव्यान्येव गच्छति
+तदैवास्य प्रसीदन्ति सर्वार्था नात्र संशयः
+स्थानाच्च्युतश्चेन्न मुमोह गौतम;स्तावत्कृच्छ्रामापदं प्राप्य वृद्धः
+प्राप्तव्यान्येव प्राप्नोति दुःखानि च सुखानि च
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+यथा यथा हि पुरुषः कल्याणे कुरुते मनः
+प्राज्ञस्य कर्माणि दुरन्वयानि; न वै प्राज्ञो मुह्यति मोहकाले
+विनीय खलु तद्दुःखमागतं वैमनस्यजम्
+यमर्थसिद्धिः परमा न हर्षये;त्तथैव काले व्यसनं न मोहयेत्
+इति यस्य सदा भावो न स मुह्येत्कदाचन
+ऋषींश्च देवांश्च महासुरांश्च; त्रैविद्यवृद्धांश्च वने मुनींश्च
+यत्र यत्रैव संयुङ्क्ते धाता गर्भं पुनः पुनः
+तेनानुशिष्टः प्रवणादिवोदकं; यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+अमित्राश्च प्रहृष्यन्ति नास्ति शोके सहायता
+संतापाद्भ्रश्यते रूपं धर्मश्चैव सुरेश्वर
+तदेवानुभविष्यामि किं मे मृत्युः करिष्यति
+भवितव्यं यथा यच्च भवत्येव तथा तथा
+ध्यातव्यं मनसा हृद्यं कल्याणं संविजानता
+तत्सदः स परिषत्सभासदः; प्राप्य यो न कुरुते सभाभयम्
+धर्मतत्त्वमवगाह्य बुद्धिमा;न्योऽभ्युपैति स पुमान्धुरंधरः
+एवं प्रवृद्धं प्रणुदेन्मनोजं; संतापमायासकरं शरीरात्
+न चार्थकृच्छ्रव्यसनेषु शोचति; स्थितः प्रकृत्या हिमवानिवाचलः
+यां यामवस्थां पुरुषोऽधिगच्छे;त्तस्यां रमेतापरितप्यमानः
+अनवाप्यं च शोकेन शरीरं चोपतप्यते
+अलभ्यं लभते मर्त्यस्तत्र का परिदेवना
+कान्नापदो नोपनमन्ति लोके; परावरज्ञास्तु न संभ्रमन्ति
+यदेवमनुजातस्य धातारो विदधुः पुरा
+भावाभावावभिजानन्गरीयो; जानामि श्रेयो न तु तत्करोमि
+लब्धव्यान्येव लभते गन्तव्यान्येव गच्छति
+कुशलः सुखदुःखेषु स वै सर्वधनेश्वरः
+यथा यथास्य प्राप्तव्यं प्राप्नोत्येव तथा तथा
+न चार्थकृच्छ्रव्यसनेषु शोचति; स्थितः प्रकृत्या हिमवानिवाचलः
+विनीय खलु तद्दुःखमागतं वैमनस्यजम्
+तदेवानुभविष्यामि किं मे मृत्युः करिष्यति
+पर्यायैर्हन्यमानानामभियोक्ता न विद्यते
+तत्र तत्रैव वसति न यत्र स्वयमिच्छति
+तस्माच्छक्र न शोचामि सर्वं ह्येवेदमन्तवत्
+प्राज्ञस्य कर्माणि दुरन्वयानि; न वै प्राज्ञो मुह्यति मोहकाले
+स्थानाच्च्युतश्चेन्न मुमोह गौतम;स्तावत्कृच्छ्रामापदं प्राप्य वृद्धः
+यथा यथा हि पुरुषः कल्याणे कुरुते मनः
+भावाभावावभिजानन्गरीयो; जानामि श्रेयो न तु तत्करोमि
+तेनानुशिष्टः प्रवणादिवोदकं; यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+यत्र यत्रैव संयुङ्क्ते धाता गर्भं पुनः पुनः
+भवितव्यं यथा यच्च भवत्येव तथा तथा
+यमर्थसिद्धिः परमा न हर्षये;त्तथैव काले व्यसनं न मोहयेत्
+संतापाद्भ्रश्यते रूपं धर्मश्चैव सुरेश्वर
+भावो योऽयमनुप्राप्तो भवितव्यमिदं मम
+सुखं च दुःखं च तथैव मध्यमं; निषेवते यः स धुरंधरो नरः
+एवं प्रवृद्धं प्रणुदेन्मनोजं; संतापमायासकरं शरीरात्
+ध्यातव्यं मनसा हृद्यं कल्याणं संविजानता
+न पण्डितः क्रुध्यति नापि सज्जते; न चापि संसीदति न प्रहृष्यति
+अनवाप्यं च शोकेन शरीरं चोपतप्यते
+दुःखम���तत्तु यद्द्वेष्टा कर्ताहमिति मन्यते
+अलभ्यं लभते मर्त्यस्तत्र का परिदेवना
+यदेवमनुजातस्य धातारो विदधुः पुरा
+प्राप्तव्यान्येव प्राप्नोति दुःखानि च सुखानि च
+न मन्त्रबलवीर्येण प्रज्ञया पौरुषेण वा
+अमित्राश्च प्रहृष्यन्ति नास्ति शोके सहायता
+यां यामवस्थां पुरुषोऽधिगच्छे;त्तस्यां रमेतापरितप्यमानः
+तदैवास्य प्रसीदन्ति सर्वार्था नात्र संशयः
+इति यस्य सदा भावो न स मुह्येत्कदाचन
+एकः शास्ता न द्वितीयोऽस्ति शास्ता; गर्भे शयानं पुरुषं शास्ति शास्ता
+कान्नापदो नोपनमन्ति लोके; परावरज्ञास्तु न संभ्रमन्ति
+आशाः सुशर्म्याः सुहृदां सुकुर्व;न्यथा नियुक्तोऽस्मि तथा वहामि
+ऋषींश्च देवांश्च महासुरांश्च; त्रैविद्यवृद्धांश्च वने मुनींश्च
+धर्मतत्त्वमवगाह्य बुद्धिमा;न्योऽभ्युपैति स पुमान्धुरंधरः
+एतद्विदित्वा कार्त्स्न्येन यो न मुह्यति मानवः
+तत्सदः स परिषत्सभासदः; प्राप्य यो न कुरुते सभाभयम्
+मोक्षं समयतोऽस्माकं संचिन्तयितुमर्हसि
+त्वं हि देवेश सर्वस्य जगतः परमो गुरुः
+एवं भवतु लोकेश यथा वदसि नः प्रभो
+कोऽन्यः प्रसादो हि भवेद्यः कृच्छ्रान्नः समुद्धरेत्
+मोक्षं समयतोऽस्माकं संचिन्तयितुमर्हसि
+एवं भवतु लोकेश यथा वदसि नः प्रभो
+त्वं हि देवेश सर्वस्य जगतः परमो गुरुः
+कोऽन्यः प्रसादो हि भवेद्यः कृच्छ्रान्नः समुद्धरेत्
+एवं भवतु लोकेश यथा वदसि नः प्रभो
+मोक्षं समयतोऽस्माकं संचिन्तयितुमर्हसि
+त्वं हि देवेश सर्वस्य जगतः परमो गुरुः
+कोऽन्यः प्रसादो हि भवेद्यः कृच्छ्रान्नः समुद्धरेत्
+एवं भवतु लोकेश यथा वदसि नः प्रभो
+त्वं हि देवेश सर्वस्य जगतः परमो गुरुः
+कोऽन्यः प्रसादो हि भवेद्यः कृच्छ्रान्नः समुद्धरेत्
+मोक्षं समयतोऽस्माकं संचिन्तयितुमर्हसि
+त्वं हि देवेश सर्वस्य जगतः परमो गुरुः
+कोऽन्यः प्रसादो हि भवेद्यः कृच्छ्रान्नः समुद्धरेत्
+एवं भवतु लोकेश यथा वदसि नः प्रभो
+मोक्षं समयतोऽस्माकं संचिन्तयितुमर्हसि
+त्वं हि देवेश सर्वस्य जगतः परमो गुरुः
+एवं भवतु लोकेश यथा वदसि नः प्रभो
+कोऽन्यः प्रसादो हि भवेद्यः कृच्छ्रान्नः समुद्धरेत्
+मोक्षं समयतोऽस्माकं संचिन्तयितुमर्हसि
+मोक्षं समयतोऽस्माकं संचिन्तयितुमर्हसि
+त्वं हि देवेश सर्वस्य जगतः परमो गुरुः
+एवं भवतु लोकेश यथा वदसि नः प्रभो
+कोऽन्यः प्र���ादो हि भवेद्यः कृच्छ्रान्नः समुद्धरेत्
+संश्रुत्य नोपक्रियते परं शक्त्या यथार्हतः
+सक्ता या सर्वभूतेषु साशा कृशतरी मया
+प्रवृत्तिं यो न जानाति साशा कृशतरी मया
+तथा नरेन्द्र धनिनामाशा कृशतरी मया
+दुर्लभोऽप्यथ वा नास्ति योऽर्थी धृतिमिवाप्नुयात्
+सुदुर्लभतरस्तात योऽर्थिनं नावमन्यते
+एकपुत्रः पिता पुत्रे नष्टे वा प्रोषिते तथा
+प्रसवे चैव नारीणां वृद्धानां पुत्रकारिता
+एकपुत्रः पिता पुत्रे नष्टे वा प्रोषिते तथा
+दुर्लभोऽप्यथ वा नास्ति योऽर्थी धृतिमिवाप्नुयात्
+प्रसवे चैव नारीणां वृद्धानां पुत्रकारिता
+प्रवृत्तिं यो न जानाति साशा कृशतरी मया
+तथा नरेन्द्र धनिनामाशा कृशतरी मया
+सुदुर्लभतरस्तात योऽर्थिनं नावमन्यते
+सक्ता या सर्वभूतेषु साशा कृशतरी मया
+संश्रुत्य नोपक्रियते परं शक्त्या यथार्हतः
+दुर्लभोऽप्यथ वा नास्ति योऽर्थी धृतिमिवाप्नुयात्
+सुदुर्लभतरस्तात योऽर्थिनं नावमन्यते
+प्रवृत्तिं यो न जानाति साशा कृशतरी मया
+संश्रुत्य नोपक्रियते परं शक्त्या यथार्हतः
+एकपुत्रः पिता पुत्रे नष्टे वा प्रोषिते तथा
+प्रसवे चैव नारीणां वृद्धानां पुत्रकारिता
+तथा नरेन्द्र धनिनामाशा कृशतरी मया
+सक्ता या सर्वभूतेषु साशा कृशतरी मया
+प्रवृत्तिं यो न जानाति साशा कृशतरी मया
+दुर्लभोऽप्यथ वा नास्ति योऽर्थी धृतिमिवाप्नुयात्
+प्रसवे चैव नारीणां वृद्धानां पुत्रकारिता
+सक्ता या सर्वभूतेषु साशा कृशतरी मया
+सुदुर्लभतरस्तात योऽर्थिनं नावमन्यते
+संश्रुत्य नोपक्रियते परं शक्त्या यथार्हतः
+एकपुत्रः पिता पुत्रे नष्टे वा प्रोषिते तथा
+तथा नरेन्द्र धनिनामाशा कृशतरी मया
+संश्रुत्य नोपक्रियते परं शक्त्या यथार्हतः
+सुदुर्लभतरस्तात योऽर्थिनं नावमन्यते
+सक्ता या सर्वभूतेषु साशा कृशतरी मया
+एकपुत्रः पिता पुत्रे नष्टे वा प्रोषिते तथा
+दुर्लभोऽप्यथ वा नास्ति योऽर्थी धृतिमिवाप्नुयात्
+प्रवृत्तिं यो न जानाति साशा कृशतरी मया
+प्रसवे चैव नारीणां वृद्धानां पुत्रकारिता
+तथा नरेन्द्र धनिनामाशा कृशतरी मया
+एकपुत्रः पिता पुत्रे नष्टे वा प्रोषिते तथा
+सक्ता या सर्वभूतेषु साशा कृशतरी मया
+संश्रुत्य नोपक्रियते परं शक्त्या यथार्हतः
+प्रसवे चैव नारीणां वृद्धानां पुत्रकारिता
+प्रवृत्तिं यो न जानाति साशा कृशतरी मया
+दुर्लभोऽप्यथ वा नास्ति योऽर्थी धृतिमिवाप्नुयात्
+सुदुर्लभतरस्तात योऽर्थिनं नावमन्यते
+तथा नरेन्द्र धनिनामाशा कृशतरी मया
+संश्रुत्य नोपक्रियते परं शक्त्या यथार्हतः
+सुदुर्लभतरस्तात योऽर्थिनं नावमन्यते
+सक्ता या सर्वभूतेषु साशा कृशतरी मया
+एकपुत्रः पिता पुत्रे नष्टे वा प्रोषिते तथा
+तथा नरेन्द्र धनिनामाशा कृशतरी मया
+प्रसवे चैव नारीणां वृद्धानां पुत्रकारिता
+प्रवृत्तिं यो न जानाति साशा कृशतरी मया
+दुर्लभोऽप्यथ वा नास्ति योऽर्थी धृतिमिवाप्नुयात्
+आशामनाशां कृत्वा हि सुखं स्वपिति पिङ्गला
+संबुद्धाहं निराकारा नाहमद्याजितेन्द्रिया
+अन्तिके रमणं सन्तं नैनमध्यगमं पुरा
+एकस्थूणं नवद्वारमपिधास्याम्यगारकम्
+अनर्थोऽपि भवत्यर्थो दैवात्पूर्वकृतेन वा
+सुखं निराशः स्वपिति नैराश्यं परमं सुखम्
+का हि कान्तमिहायान्तमयं कान्तेति मंस्यते
+न पुनर्वञ्चयिष्यन्ति प्रतिबुद्धास्मि जागृमि
+अकामाः कामरूपेण धूर्ता नरकरूपिणः
+उन्मत्ताहमनुन्मत्तं कान्तमन्ववसं चिरम्
+अन्तिके रमणं सन्तं नैनमध्यगमं पुरा
+न पुनर्वञ्चयिष्यन्ति प्रतिबुद्धास्मि जागृमि
+अकामाः कामरूपेण धूर्ता नरकरूपिणः
+का हि कान्तमिहायान्तमयं कान्तेति मंस्यते
+उन्मत्ताहमनुन्मत्तं कान्तमन्ववसं चिरम्
+अनर्थोऽपि भवत्यर्थो दैवात्पूर्वकृतेन वा
+सुखं निराशः स्वपिति नैराश्यं परमं सुखम्
+आशामनाशां कृत्वा हि सुखं स्वपिति पिङ्गला
+एकस्थूणं नवद्वारमपिधास्याम्यगारकम्
+संबुद्धाहं निराकारा नाहमद्याजितेन्द्रिया
+उन्मत्ताहमनुन्मत्तं कान्तमन्ववसं चिरम्
+का हि कान्तमिहायान्तमयं कान्तेति मंस्यते
+एकस्थूणं नवद्वारमपिधास्याम्यगारकम्
+संबुद्धाहं निराकारा नाहमद्याजितेन्द्रिया
+अकामाः कामरूपेण धूर्ता नरकरूपिणः
+अनर्थोऽपि भवत्यर्थो दैवात्पूर्वकृतेन वा
+सुखं निराशः स्वपिति नैराश्यं परमं सुखम्
+आशामनाशां कृत्वा हि सुखं स्वपिति पिङ्गला
+न पुनर्वञ्चयिष्यन्ति प्रतिबुद्धास्मि जागृमि
+अन्तिके रमणं सन्तं नैनमध्यगमं पुरा
+उन्मत्ताहमनुन्मत्तं कान्तमन्ववसं चिरम्
+अन्तिके रमणं सन्तं नैनमध्यगमं पुरा
+न पुनर्वञ्चयिष्यन्ति प्रतिबुद्धास्मि जागृमि
+संबुद्धाहं निराकारा नाहमद्याजितेन्द्रिया
+का हि कान्तमिहायान्तमयं कान्तेति मंस्यते
+अनर्थोऽपि भवत्���र्थो दैवात्पूर्वकृतेन वा
+सुखं निराशः स्वपिति नैराश्यं परमं सुखम्
+अकामाः कामरूपेण धूर्ता नरकरूपिणः
+आशामनाशां कृत्वा हि सुखं स्वपिति पिङ्गला
+एकस्थूणं नवद्वारमपिधास्याम्यगारकम्
+एकस्थूणं नवद्वारमपिधास्याम्यगारकम्
+संबुद्धाहं निराकारा नाहमद्याजितेन्द्रिया
+अकामाः कामरूपेण धूर्ता नरकरूपिणः
+का हि कान्तमिहायान्तमयं कान्तेति मंस्यते
+उन्मत्ताहमनुन्मत्तं कान्तमन्ववसं चिरम्
+आशामनाशां कृत्वा हि सुखं स्वपिति पिङ्गला
+सुखं निराशः स्वपिति नैराश्यं परमं सुखम्
+अन्तिके रमणं सन्तं नैनमध्यगमं पुरा
+अनर्थोऽपि भवत्यर्थो दैवात्पूर्वकृतेन वा
+न पुनर्वञ्चयिष्यन्ति प्रतिबुद्धास्मि जागृमि
+आशामनाशां कृत्वा हि सुखं स्वपिति पिङ्गला
+न पुनर्वञ्चयिष्यन्ति प्रतिबुद्धास्मि जागृमि
+एकस्थूणं नवद्वारमपिधास्याम्यगारकम्
+अकामाः कामरूपेण धूर्ता नरकरूपिणः
+सुखं निराशः स्वपिति नैराश्यं परमं सुखम्
+अनर्थोऽपि भवत्यर्थो दैवात्पूर्वकृतेन वा
+संबुद्धाहं निराकारा नाहमद्याजितेन्द्रिया
+अन्तिके रमणं सन्तं नैनमध्यगमं पुरा
+का हि कान्तमिहायान्तमयं कान्तेति मंस्यते
+उन्मत्ताहमनुन्मत्तं कान्तमन्ववसं चिरम्
+एकस्थूणं नवद्वारमपिधास्याम्यगारकम्
+सुखं निराशः स्वपिति नैराश्यं परमं सुखम्
+उन्मत्ताहमनुन्मत्तं कान्तमन्ववसं चिरम्
+अकामाः कामरूपेण धूर्ता नरकरूपिणः
+आशामनाशां कृत्वा हि सुखं स्वपिति पिङ्गला
+अनर्थोऽपि भवत्यर्थो दैवात्पूर्वकृतेन वा
+संबुद्धाहं निराकारा नाहमद्याजितेन्द्रिया
+का हि कान्तमिहायान्तमयं कान्तेति मंस्यते
+न पुनर्वञ्चयिष्यन्ति प्रतिबुद्धास्मि जागृमि
+अन्तिके रमणं सन्तं नैनमध्यगमं पुरा
+अन्योन्यस्याभिसंबन्धादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ
+अथ वानन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम्
+स्त्रीपुंसोर्वापि भगवन्संबन्धस्तद्वदुच्यते
+बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः
+सांख्यं योगं च कार्त्स्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह
+त्वङ्मांसं शोणितं चैव मातृजान्यपि शुश्रुम
+रूपं निर्वर्तयत्येतदेवं सर्वासु योनिषु
+तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन प्रत्यक्षो ह्यसि सर्वथा
+ऋते स्त्रियं न पुरुषो रूपं निर्वर्तयेत्तथा
+वेदशास्त्रप्रमाणं च प्रमाणं तत्सनातनम्
+पश्याम��� भगवंस्तस्मान्मोक्षधर्मो न विद्यते
+स्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः
+अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते
+ऋतौ निर्वर्तते रूपं तद्वक्ष्यामि निदर्शनम्
+ऋते न पुरुषेणेह स्त्री गर्भं धारयत्युत
+नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम
+अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम्
+रत्यर्थमभिसंरोधादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+प्रमाणं यच्च वेदोक्तं शास्त्रोक्तं यच्च पठ्यते
+विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च
+तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम्
+अदेहमजरं दिव्यमतीन्द्रियमनीश्वरम्
+एवमेवाभिसंबद्धौ नित्यं प्रकृतिपूरुषौ
+तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ
+ये गुणाः पुरुषस्येह ये च मातृगुणास्तथा
+एवमेतद्द्विजश्रेष्ठ वेदशास्त्रेषु पठ्यते
+पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्वै निदर्शनम्
+मोक्षकामा वयं चापि काङ्क्षामो यदनामयम्
+अस्थि स्नायु च मज्जा च जानीमः पितृतो द्विज
+बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः
+त्वङ्मांसं शोणितं चैव मातृजान्यपि शुश्रुम
+पश्यामि भगवंस्तस्मान्मोक्षधर्मो न विद्यते
+अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते
+तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम्
+सांख्यं योगं च कार्त्स्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह
+स्त्रीपुंसोर्वापि भगवन्संबन्धस्तद्वदुच्यते
+नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम
+ऋते स्त्रियं न पुरुषो रूपं निर्वर्तयेत्तथा
+अथ वानन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम्
+विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च
+एवमेतद्द्विजश्रेष्ठ वेदशास्त्रेषु पठ्यते
+तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ
+प्रमाणं यच्च वेदोक्तं शास्त्रोक्तं यच्च पठ्यते
+ये गुणाः पुरुषस्येह ये च मातृगुणास्तथा
+अदेहमजरं दिव्यमतीन्द्रियमनीश्वरम्
+वेदशास्त्रप्रमाणं च प्रमाणं तत्सनातनम्
+रत्यर्थमभिसंरोधादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ
+एवमेवाभिसंबद्धौ नित्यं प्रकृतिपूरुषौ
+रूपं निर्वर्तयत्येतदेवं सर्वासु योनिषु
+स्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः
+अन्योन्यस्याभिसंबन्धादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+ऋतौ निर्वर्तते रूपं तद्वक्ष्यामि निदर्शनम्
+अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम्
+ऋते न पुरुषेणेह स्त्री गर्भं धारयत्युत
+पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्वै निदर्शनम्
+तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन प्रत्यक्षो ह्यसि सर्वथा
+मोक्षकामा वयं चापि काङ्क्षामो यदनामयम्
+अस्थि स्नायु च मज्जा च जानीमः पितृतो द्विज
+तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम्
+रूपं निर्वर्तयत्येतदेवं सर्वासु योनिषु
+विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च
+पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्वै निदर्शनम्
+तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ
+प्रमाणं यच्च वेदोक्तं शास्त्रोक्तं यच्च पठ्यते
+तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन प्रत्यक्षो ह्यसि सर्वथा
+एवमेवाभिसंबद्धौ नित्यं प्रकृतिपूरुषौ
+अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम्
+अदेहमजरं दिव्यमतीन्द्रियमनीश्वरम्
+ये गुणाः पुरुषस्येह ये च मातृगुणास्तथा
+तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ
+सांख्यं योगं च कार्त्स्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह
+वेदशास्त्रप्रमाणं च प्रमाणं तत्सनातनम्
+ऋतौ निर्वर्तते रूपं तद्वक्ष्यामि निदर्शनम्
+अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते
+त्वङ्मांसं शोणितं चैव मातृजान्यपि शुश्रुम
+पश्यामि भगवंस्तस्मान्मोक्षधर्मो न विद्यते
+नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम
+अथ वानन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम्
+अन्योन्यस्याभिसंबन्धादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+मोक्षकामा वयं चापि काङ्क्षामो यदनामयम्
+स्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः
+एवमेतद्द्विजश्रेष्ठ वेदशास्त्रेषु पठ्यते
+ऋते स्त्रियं न पुरुषो रूपं निर्वर्तयेत्तथा
+रत्यर्थमभिसंरोधादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+ऋते न पुरुषेणेह स्त्री गर्भं धारयत्युत
+अस्थि स्नायु च मज्जा च जानीमः पितृतो द्विज
+बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः
+स्त्रीपुंसोर्वापि भगवन्संबन्धस्तद्वदुच्यते
+तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम्
+स्त्रीपुंसोर्वापि भगवन्संबन्धस्तद्वदुच्यते
+एवमेवाभिसंबद्धौ नित्यं प्रकृतिपूरुषौ
+अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम्
+अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते
+ऋतौ निर्वर्तते रूपं तद्वक्ष्यामि निदर्शनम्
+विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च
+वेदशास्त्रप्रमाणं च प्रमाणं तत्सनातनम्
+तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन प्रत्यक्षो ह्यसि सर्वथा
+पश्यामि भगवंस्तस्मान्मोक्षधर्मो न विद्यते
+अथ वानन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम्
+��्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः
+ऋते स्त्रियं न पुरुषो रूपं निर्वर्तयेत्तथा
+अदेहमजरं दिव्यमतीन्द्रियमनीश्वरम्
+तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ
+रूपं निर्वर्तयत्येतदेवं सर्वासु योनिषु
+पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्वै निदर्शनम्
+अस्थि स्नायु च मज्जा च जानीमः पितृतो द्विज
+रत्यर्थमभिसंरोधादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+ये गुणाः पुरुषस्येह ये च मातृगुणास्तथा
+एवमेतद्द्विजश्रेष्ठ वेदशास्त्रेषु पठ्यते
+तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ
+बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः
+मोक्षकामा वयं चापि काङ्क्षामो यदनामयम्
+प्रमाणं यच्च वेदोक्तं शास्त्रोक्तं यच्च पठ्यते
+नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम
+अन्योन्यस्याभिसंबन्धादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+ऋते न पुरुषेणेह स्त्री गर्भं धारयत्युत
+त्वङ्मांसं शोणितं चैव मातृजान्यपि शुश्रुम
+सांख्यं योगं च कार्त्स्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह
+सांख्यं योगं च कार्त्स्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह
+अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम्
+प्रमाणं यच्च वेदोक्तं शास्त्रोक्तं यच्च पठ्यते
+रत्यर्थमभिसंरोधादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+मोक्षकामा वयं चापि काङ्क्षामो यदनामयम्
+स्त्रीपुंसोर्वापि भगवन्संबन्धस्तद्वदुच्यते
+स्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः
+पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्वै निदर्शनम्
+तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम्
+अस्थि स्नायु च मज्जा च जानीमः पितृतो द्विज
+बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः
+रूपं निर्वर्तयत्येतदेवं सर्वासु योनिषु
+पश्यामि भगवंस्तस्मान्मोक्षधर्मो न विद्यते
+त्वङ्मांसं शोणितं चैव मातृजान्यपि शुश्रुम
+तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ
+तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ
+एवमेतद्द्विजश्रेष्ठ वेदशास्त्रेषु पठ्यते
+विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च
+अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते
+अथ वानन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम्
+तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन प्रत्यक्षो ह्यसि सर्वथा
+ऋतौ निर्वर्तते रूपं तद्वक्ष्यामि निदर्शनम्
+ये गुणाः पुरुषस्येह ये च मातृगुणास्तथा
+एवमेवाभिसंबद्धौ नित्यं प्रकृतिपूरुषौ
+अदेहमजरं दिव्यमतीन्द्रियमनीश्वरम्
+ऋते स्त्रियं न पुरुषो र���पं निर्वर्तयेत्तथा
+अन्योन्यस्याभिसंबन्धादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+ऋते न पुरुषेणेह स्त्री गर्भं धारयत्युत
+वेदशास्त्रप्रमाणं च प्रमाणं तत्सनातनम्
+नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम
+तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन प्रत्यक्षो ह्यसि सर्वथा
+अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम्
+स्त्रीपुंसोर्वापि भगवन्संबन्धस्तद्वदुच्यते
+अस्थि स्नायु च मज्जा च जानीमः पितृतो द्विज
+तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ
+अदेहमजरं दिव्यमतीन्द्रियमनीश्वरम्
+विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च
+अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते
+तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ
+मोक्षकामा वयं चापि काङ्क्षामो यदनामयम्
+तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम्
+स्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः
+ऋते न पुरुषेणेह स्त्री गर्भं धारयत्युत
+रूपं निर्वर्तयत्येतदेवं सर्वासु योनिषु
+रत्यर्थमभिसंरोधादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+ऋतौ निर्वर्तते रूपं तद्वक्ष्यामि निदर्शनम्
+ये गुणाः पुरुषस्येह ये च मातृगुणास्तथा
+बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः
+पश्यामि भगवंस्तस्मान्मोक्षधर्मो न विद्यते
+त्वङ्मांसं शोणितं चैव मातृजान्यपि शुश्रुम
+वेदशास्त्रप्रमाणं च प्रमाणं तत्सनातनम्
+सांख्यं योगं च कार्त्स्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह
+अथ वानन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम्
+प्रमाणं यच्च वेदोक्तं शास्त्रोक्तं यच्च पठ्यते
+अन्योन्यस्याभिसंबन्धादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+ऋते स्त्रियं न पुरुषो रूपं निर्वर्तयेत्तथा
+एवमेतद्द्विजश्रेष्ठ वेदशास्त्रेषु पठ्यते
+एवमेवाभिसंबद्धौ नित्यं प्रकृतिपूरुषौ
+पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्वै निदर्शनम्
+नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम
+विद्याविद्ये च भगवन्नक्षरं क्षरमेव च
+अदेहमजरं दिव्यमतीन्द्रियमनीश्वरम्
+बुद्धमप्रतिबुद्धं च बुध्यमानं च तत्त्वतः
+एवमेवाभिसंबद्धौ नित्यं प्रकृतिपूरुषौ
+एवमेतद्द्विजश्रेष्ठ वेदशास्त्रेषु पठ्यते
+पश्यामि चाभिसंदिग्धमेतयोर्वै निदर्शनम्
+सांख्यं योगं च कार्त्स्न्येन पृथक्चैवापृथक्च ह
+अथ वानन्तरकृतं किंचिदेव निदर्शनम्
+तदेतच्छ्रोतुमिच्छामि नानात्वैकत्वदर्शनम्
+तदप्यस्थिरबुद्धित्वात्प्रनष्टमिव मेऽनघ
+अक्षरक्षरयोरुक्तं त्वया यदपि कारणम्
+स्त्रीपुंसोर्वापि भगवन्संबन्धस्तद्वदुच्यते
+मोक्षकामा वयं चापि काङ्क्षामो यदनामयम्
+वेदशास्त्रप्रमाणं च प्रमाणं तत्सनातनम्
+ऋते स्त्रियं न पुरुषो रूपं निर्वर्तयेत्तथा
+अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते
+त्वङ्मांसं शोणितं चैव मातृजान्यपि शुश्रुम
+प्रमाणं यच्च वेदोक्तं शास्त्रोक्तं यच्च पठ्यते
+ऋते न पुरुषेणेह स्त्री गर्भं धारयत्युत
+ऋतौ निर्वर्तते रूपं तद्वक्ष्यामि निदर्शनम्
+पश्यामि भगवंस्तस्मान्मोक्षधर्मो न विद्यते
+रूपं निर्वर्तयत्येतदेवं सर्वासु योनिषु
+ये गुणाः पुरुषस्येह ये च मातृगुणास्तथा
+अस्थि स्नायु च मज्जा च जानीमः पितृतो द्विज
+रत्यर्थमभिसंरोधादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+अन्योन्यस्याभिसंबन्धादन्योन्यगुणसंश्रयात्
+स्थूलबुद्ध्या न पश्यामि तत्त्वमेतन्न संशयः
+तथाप्रबुद्धबुद्धाभ्यां बुध्यमानस्य चानघ
+तन्ममाचक्ष्व तत्त्वेन प्रत्यक्षो ह्यसि सर्वथा
+नानात्वैकत्वमित्युक्तं त्वयैतदृषिसत्तम
+श्रोतुमिच्छामि तज्ज्ञानं घृतं मण्डमयं यथा
+पतिश्च तपतां शश्वदादित्यस्तव भाषते
+नारदस्यासुरेश्चैव पुलस्त्यस्य च धीमतः
+दैवतेभ्यः पितृभ्यश्च दैत्येभ्यश्च ततस्ततः
+पञ्चविंशं यदेतत्ते प्रोक्तं ब्राह्मणसत्तम
+भवान्प्रबर्हः शास्त्राणां प्रगल्भश्चातिबुद्धिमान्
+न तवाविदितं किंचिद्भवाञ्श्रुतिनिधिः स्मृतः
+तथा तन्न तथा वेति तद्भवान्वक्तुमर्हति
+तथ्यं शुभं चैतदुक्तं त्वया भोः; सम्यक्क्षेम्यं देवताद्यं यथावत्
+तस्मात्तद्वै भवद्बुद्ध्या श्रोतुमिच्छामि ब्राह्मण
+तथैव योगज्ञानं च याज्ञवल्क्य विशेषतः
+भिक्षोः पञ्चशिखस्याथ कपिलस्य शुकस्य च
+पराशरस्य विप्रर्षेर्वार्षगण्यस्य धीमतः
+गौतमस्यार्ष्टिषेणस्य गर्गस्य च महात्मनः
+जैगीषव्यस्यासितस्य देवलस्य च मे श्रुतम्
+निःसंदिग्धं प्रबुद्धस्त्वं बुध्यमानश्चराचरम्
+कश्यपस्य पितुश्चैव पूर्वमेव मया श्रुतम्
+तदनन्तरं च रुद्रस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+स्वस्त्यक्षयं भवतश्चास्तु नित्यं; बुद्ध्या सदा बुद्धियुक्तं नमस्ते
+कथ्यते देवलोके च पितृलोके च ब्राह्मण
+ब्रह्मलोकगताश्चैव कथयन्ति महर्षयः
+प्राप्तमेतन्मया कृत्स्नं वेद्यं नित्यं वदन्त्युत
+सनत्कुमारस्य ततः शुक्रस्य च महात्मनः
+सांख्यज्ञानं त्वया ब्��ह्मन्नवाप्तं कृत्स्नमेव च
+कश्यपस्य पितुश्चैव पूर्वमेव मया श्रुतम्
+स्वस्त्यक्षयं भवतश्चास्तु नित्यं; बुद्ध्या सदा बुद्धियुक्तं नमस्ते
+कथ्यते देवलोके च पितृलोके च ब्राह्मण
+ब्रह्मलोकगताश्चैव कथयन्ति महर्षयः
+गौतमस्यार्ष्टिषेणस्य गर्गस्य च महात्मनः
+पतिश्च तपतां शश्वदादित्यस्तव भाषते
+तदनन्तरं च रुद्रस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+भवान्प्रबर्हः शास्त्राणां प्रगल्भश्चातिबुद्धिमान्
+पराशरस्य विप्रर्षेर्वार्षगण्यस्य धीमतः
+सनत्कुमारस्य ततः शुक्रस्य च महात्मनः
+दैवतेभ्यः पितृभ्यश्च दैत्येभ्यश्च ततस्ततः
+तथैव योगज्ञानं च याज्ञवल्क्य विशेषतः
+जैगीषव्यस्यासितस्य देवलस्य च मे श्रुतम्
+श्रोतुमिच्छामि तज्ज्ञानं घृतं मण्डमयं यथा
+नारदस्यासुरेश्चैव पुलस्त्यस्य च धीमतः
+तथ्यं शुभं चैतदुक्तं त्वया भोः; सम्यक्क्षेम्यं देवताद्यं यथावत्
+तस्मात्तद्वै भवद्बुद्ध्या श्रोतुमिच्छामि ब्राह्मण
+निःसंदिग्धं प्रबुद्धस्त्वं बुध्यमानश्चराचरम्
+सांख्यज्ञानं त्वया ब्रह्मन्नवाप्तं कृत्स्नमेव च
+तथा तन्न तथा वेति तद्भवान्वक्तुमर्हति
+प्राप्तमेतन्मया कृत्स्नं वेद्यं नित्यं वदन्त्युत
+भिक्षोः पञ्चशिखस्याथ कपिलस्य शुकस्य च
+न तवाविदितं किंचिद्भवाञ्श्रुतिनिधिः स्मृतः
+पञ्चविंशं यदेतत्ते प्रोक्तं ब्राह्मणसत्तम
+भिक्षोः पञ्चशिखस्याथ कपिलस्य शुकस्य च
+स्वस्त्यक्षयं भवतश्चास्तु नित्यं; बुद्ध्या सदा बुद्धियुक्तं नमस्ते
+तथैव योगज्ञानं च याज्ञवल्क्य विशेषतः
+कथ्यते देवलोके च पितृलोके च ब्राह्मण
+तथ्यं शुभं चैतदुक्तं त्वया भोः; सम्यक्क्षेम्यं देवताद्यं यथावत्
+तदनन्तरं च रुद्रस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+श्रोतुमिच्छामि तज्ज्ञानं घृतं मण्डमयं यथा
+पतिश्च तपतां शश्वदादित्यस्तव भाषते
+कश्यपस्य पितुश्चैव पूर्वमेव मया श्रुतम्
+पञ्चविंशं यदेतत्ते प्रोक्तं ब्राह्मणसत्तम
+जैगीषव्यस्यासितस्य देवलस्य च मे श्रुतम्
+तथा तन्न तथा वेति तद्भवान्वक्तुमर्हति
+पराशरस्य विप्रर्षेर्वार्षगण्यस्य धीमतः
+प्राप्तमेतन्मया कृत्स्नं वेद्यं नित्यं वदन्त्युत
+न तवाविदितं किंचिद्भवाञ्श्रुतिनिधिः स्मृतः
+ब्रह्मलोकगताश्चैव कथयन्ति महर्षयः
+तस्मात्तद्वै भवद्बुद्ध्या श्रोतुमिच्छामि ब्राह्मण
+सनत्कुमारस्य ततः शुक्��स्य च महात्मनः
+सांख्यज्ञानं त्वया ब्रह्मन्नवाप्तं कृत्स्नमेव च
+गौतमस्यार्ष्टिषेणस्य गर्गस्य च महात्मनः
+दैवतेभ्यः पितृभ्यश्च दैत्येभ्यश्च ततस्ततः
+निःसंदिग्धं प्रबुद्धस्त्वं बुध्यमानश्चराचरम्
+नारदस्यासुरेश्चैव पुलस्त्यस्य च धीमतः
+भवान्प्रबर्हः शास्त्राणां प्रगल्भश्चातिबुद्धिमान्
+निःसंदिग्धं प्रबुद्धस्त्वं बुध्यमानश्चराचरम्
+नारदस्यासुरेश्चैव पुलस्त्यस्य च धीमतः
+न तवाविदितं किंचिद्भवाञ्श्रुतिनिधिः स्मृतः
+भिक्षोः पञ्चशिखस्याथ कपिलस्य शुकस्य च
+सनत्कुमारस्य ततः शुक्रस्य च महात्मनः
+तथैव योगज्ञानं च याज्ञवल्क्य विशेषतः
+जैगीषव्यस्यासितस्य देवलस्य च मे श्रुतम्
+सांख्यज्ञानं त्वया ब्रह्मन्नवाप्तं कृत्स्नमेव च
+ब्रह्मलोकगताश्चैव कथयन्ति महर्षयः
+तथ्यं शुभं चैतदुक्तं त्वया भोः; सम्यक्क्षेम्यं देवताद्यं यथावत्
+पतिश्च तपतां शश्वदादित्यस्तव भाषते
+तदनन्तरं च रुद्रस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+कश्यपस्य पितुश्चैव पूर्वमेव मया श्रुतम्
+स्वस्त्यक्षयं भवतश्चास्तु नित्यं; बुद्ध्या सदा बुद्धियुक्तं नमस्ते
+तस्मात्तद्वै भवद्बुद्ध्या श्रोतुमिच्छामि ब्राह्मण
+तथा तन्न तथा वेति तद्भवान्वक्तुमर्हति
+पराशरस्य विप्रर्षेर्वार्षगण्यस्य धीमतः
+भवान्प्रबर्हः शास्त्राणां प्रगल्भश्चातिबुद्धिमान्
+दैवतेभ्यः पितृभ्यश्च दैत्येभ्यश्च ततस्ततः
+श्रोतुमिच्छामि तज्ज्ञानं घृतं मण्डमयं यथा
+पञ्चविंशं यदेतत्ते प्रोक्तं ब्राह्मणसत्तम
+कथ्यते देवलोके च पितृलोके च ब्राह्मण
+प्राप्तमेतन्मया कृत्स्नं वेद्यं नित्यं वदन्त्युत
+गौतमस्यार्ष्टिषेणस्य गर्गस्य च महात्मनः
+पञ्चविंशं यदेतत्ते प्रोक्तं ब्राह्मणसत्तम
+तथा तन्न तथा वेति तद्भवान्वक्तुमर्हति
+नारदस्यासुरेश्चैव पुलस्त्यस्य च धीमतः
+दैवतेभ्यः पितृभ्यश्च दैत्येभ्यश्च ततस्ततः
+पतिश्च तपतां शश्वदादित्यस्तव भाषते
+कश्यपस्य पितुश्चैव पूर्वमेव मया श्रुतम्
+भवान्प्रबर्हः शास्त्राणां प्रगल्भश्चातिबुद्धिमान्
+तथ्यं शुभं चैतदुक्तं त्वया भोः; सम्यक्क्षेम्यं देवताद्यं यथावत्
+तथैव योगज्ञानं च याज्ञवल्क्य विशेषतः
+सांख्यज्ञानं त्वया ब्रह्मन्नवाप्तं कृत्स्नमेव च
+श्रोतुमिच्छामि तज्ज्ञानं घृतं मण्डमयं यथा
+तस्मात्तद्वै भवद्बुद्ध्या श्रोतुमिच्छामि ब्राह्मण
+पराशरस्य विप्रर्षेर्वार्षगण्यस्य धीमतः
+निःसंदिग्धं प्रबुद्धस्त्वं बुध्यमानश्चराचरम्
+गौतमस्यार्ष्टिषेणस्य गर्गस्य च महात्मनः
+प्राप्तमेतन्मया कृत्स्नं वेद्यं नित्यं वदन्त्युत
+स्वस्त्यक्षयं भवतश्चास्तु नित्यं; बुद्ध्या सदा बुद्धियुक्तं नमस्ते
+सनत्कुमारस्य ततः शुक्रस्य च महात्मनः
+न तवाविदितं किंचिद्भवाञ्श्रुतिनिधिः स्मृतः
+कथ्यते देवलोके च पितृलोके च ब्राह्मण
+जैगीषव्यस्यासितस्य देवलस्य च मे श्रुतम्
+ब्रह्मलोकगताश्चैव कथयन्ति महर्षयः
+भिक्षोः पञ्चशिखस्याथ कपिलस्य शुकस्य च
+तदनन्तरं च रुद्रस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+तथैव योगज्ञानं च याज्ञवल्क्य विशेषतः
+पञ्चविंशं यदेतत्ते प्रोक्तं ब्राह्मणसत्तम
+भवान्प्रबर्हः शास्त्राणां प्रगल्भश्चातिबुद्धिमान्
+तस्मात्तद्वै भवद्बुद्ध्या श्रोतुमिच्छामि ब्राह्मण
+पतिश्च तपतां शश्वदादित्यस्तव भाषते
+सनत्कुमारस्य ततः शुक्रस्य च महात्मनः
+प्राप्तमेतन्मया कृत्स्नं वेद्यं नित्यं वदन्त्युत
+गौतमस्यार्ष्टिषेणस्य गर्गस्य च महात्मनः
+कश्यपस्य पितुश्चैव पूर्वमेव मया श्रुतम्
+तदनन्तरं च रुद्रस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+तथ्यं शुभं चैतदुक्तं त्वया भोः; सम्यक्क्षेम्यं देवताद्यं यथावत्
+निःसंदिग्धं प्रबुद्धस्त्वं बुध्यमानश्चराचरम्
+सांख्यज्ञानं त्वया ब्रह्मन्नवाप्तं कृत्स्नमेव च
+श्रोतुमिच्छामि तज्ज्ञानं घृतं मण्डमयं यथा
+भिक्षोः पञ्चशिखस्याथ कपिलस्य शुकस्य च
+दैवतेभ्यः पितृभ्यश्च दैत्येभ्यश्च ततस्ततः
+न तवाविदितं किंचिद्भवाञ्श्रुतिनिधिः स्मृतः
+तथा तन्न तथा वेति तद्भवान्वक्तुमर्हति
+ब्रह्मलोकगताश्चैव कथयन्ति महर्षयः
+नारदस्यासुरेश्चैव पुलस्त्यस्य च धीमतः
+पराशरस्य विप्रर्षेर्वार्षगण्यस्य धीमतः
+कथ्यते देवलोके च पितृलोके च ब्राह्मण
+स्वस्त्यक्षयं भवतश्चास्तु नित्यं; बुद्ध्या सदा बुद्धियुक्तं नमस्ते
+जैगीषव्यस्यासितस्य देवलस्य च मे श्रुतम्
+पञ्चविंशं यदेतत्ते प्रोक्तं ब्राह्मणसत्तम
+तथ्यं शुभं चैतदुक्तं त्वया भोः; सम्यक्क्षेम्यं देवताद्यं यथावत्
+सांख्यज्ञानं त्वया ब्रह्मन्नवाप्तं कृत्स्नमेव च
+प्राप्तमेतन्मया कृत्स्नं वेद्यं नित्यं वदन्त्युत
+नारदस्यासुरेश्चैव पुलस्त्यस्य च धीमतः
+���िःसंदिग्धं प्रबुद्धस्त्वं बुध्यमानश्चराचरम्
+दैवतेभ्यः पितृभ्यश्च दैत्येभ्यश्च ततस्ततः
+पराशरस्य विप्रर्षेर्वार्षगण्यस्य धीमतः
+कश्यपस्य पितुश्चैव पूर्वमेव मया श्रुतम्
+भवान्प्रबर्हः शास्त्राणां प्रगल्भश्चातिबुद्धिमान्
+गौतमस्यार्ष्टिषेणस्य गर्गस्य च महात्मनः
+तथैव योगज्ञानं च याज्ञवल्क्य विशेषतः
+तस्मात्तद्वै भवद्बुद्ध्या श्रोतुमिच्छामि ब्राह्मण
+जैगीषव्यस्यासितस्य देवलस्य च मे श्रुतम्
+तदनन्तरं च रुद्रस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+पतिश्च तपतां शश्वदादित्यस्तव भाषते
+न तवाविदितं किंचिद्भवाञ्श्रुतिनिधिः स्मृतः
+स्वस्त्यक्षयं भवतश्चास्तु नित्यं; बुद्ध्या सदा बुद्धियुक्तं नमस्ते
+भिक्षोः पञ्चशिखस्याथ कपिलस्य शुकस्य च
+तथा तन्न तथा वेति तद्भवान्वक्तुमर्हति
+श्रोतुमिच्छामि तज्ज्ञानं घृतं मण्डमयं यथा
+कथ्यते देवलोके च पितृलोके च ब्राह्मण
+सनत्कुमारस्य ततः शुक्रस्य च महात्मनः
+ब्रह्मलोकगताश्चैव कथयन्ति महर्षयः
+ऐश्वर्यं तपसा प्राप्तं भ्रष्टं तच्च स्वकर्मभिः
+ऐश्वर्यं वै महद्ब्रह्मन्कस्मिन्वर्णे प्रतिष्ठितम्
+सत्येन तपसा चैव विदित्वा संक्षयं ह्यहम्
+तिर्यग्गच्छन्ति नरकं मानुष्यं दैवमेव च
+मया यज्जयलुब्धेन पुरा तप्तं महत्तपः
+यथा कर्म तथा लाभ इति शास्त्रनिदर्शनम्
+एवं संसरमाणानि जीवान्यहमदृष्टवान्
+केन वा कर्मणा शक्यमथ ज्ञानेन केन वा
+कस्माद्भूतानि जीवन्ति प्रवर्तन्तेऽथ वा पुनः
+मुञ्जकेशो हरिश्मश्रुः सर्वभूतपितामहः
+ब्रह्मर्षे तत्फलं प्राप्तुं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे; महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम्
+युयुत्सता महेन्द्रेण पुरा सार्धं महात्मना
+सावशेषेण कालेन संभवन्ति पुनः पुनः
+क्षपयित्वा तु तं कालं गणितं कालचोदिताः
+विष्णोरनन्तस्य सनातनं त;त्स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः
+इतीदमुक्तः स मुनिस्तदानीं; प्रत्याह यत्तच्छृणु राजसिंह
+अवर्धं त्रीन्समाक्रम्य लोकान्वै स्वेन तेजसा
+न शोचामि न हृष्यामि भूतानामागतिं गतिम्
+नूनं तु तस्य तपसः सावशेषं ममास्ति वै
+कालसंचोदिता जीवा मज्जन्ति नरकेऽवशाः
+श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व; विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा
+वैकुण्ठः पुरुषो विष्णुः शुक्लोऽनन्तः सनातनः
+ततो मे भगवान्दृष्टो हरिर्नारायणः प्रभुः
+ज्वालामालापरिक्षिप्तो वैहायसचरस्तथा
+निवर्तते चापि पुनः कथमैश्वर्यमुत्तमम्
+सुखदुःखे प्रियद्वेष्ये चरित्वा पूर्वमेव च
+परिदृष्टानि सर्वाणि दिव्यान्याहुर्मनीषिणः
+धृतिमास्थाय भगवन्न शोचामि ततस्त्वहम्
+तिर्यग्योनिसहस्राणि गत्वा नरकमेव च
+स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै; तस्मिञ्जगत्सर्वमिदं प्रतिष्ठितम्
+एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि;त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत्
+गन्धानादाय भूतानां रसांश्च विविधानपि
+यदहं प्रष्टुमिच्छामि भवन्तं कर्मणः फलम्
+निर्गच्छन्त्यवशा जीवाः कालबन्धनबन्धनाः
+कृतान्तविधिसंयुक्तं सर्वलोकः प्रपद्यते
+गतं गच्छन्ति चाध्वानं सर्वभूतानि सर्वदा
+प्रत्यक्षमेतद्भवतस्तथान्येषां मनीषिणाम्
+किं वा फलं परं प्राप्य जीवस्तिष्ठति शाश्वतः
+अजेयः सर्वभूतानामासं नित्यमपेतभीः
+मयोच्यमानं पुरुषर्षभ त्व;मनन्यचित्तः सह सोदरीयैः
+परिदृष्टानि सर्वाणि दिव्यान्याहुर्मनीषिणः
+सावशेषेण कालेन संभवन्ति पुनः पुनः
+निवर्तते चापि पुनः कथमैश्वर्यमुत्तमम्
+यथा कर्म तथा लाभ इति शास्त्रनिदर्शनम्
+श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व; विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा
+नूनं तु तस्य तपसः सावशेषं ममास्ति वै
+मया यज्जयलुब्धेन पुरा तप्तं महत्तपः
+तिर्यग्गच्छन्ति नरकं मानुष्यं दैवमेव च
+अवर्धं त्रीन्समाक्रम्य लोकान्वै स्वेन तेजसा
+गन्धानादाय भूतानां रसांश्च विविधानपि
+युयुत्सता महेन्द्रेण पुरा सार्धं महात्मना
+कालसंचोदिता जीवा मज्जन्ति नरकेऽवशाः
+मयोच्यमानं पुरुषर्षभ त्व;मनन्यचित्तः सह सोदरीयैः
+सुखदुःखे प्रियद्वेष्ये चरित्वा पूर्वमेव च
+स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै; तस्मिञ्जगत्सर्वमिदं प्रतिष्ठितम्
+धृतिमास्थाय भगवन्न शोचामि ततस्त्वहम्
+मुञ्जकेशो हरिश्मश्रुः सर्वभूतपितामहः
+ऐश्वर्यं वै महद्ब्रह्मन्कस्मिन्वर्णे प्रतिष्ठितम्
+किं वा फलं परं प्राप्य जीवस्तिष्ठति शाश्वतः
+केन वा कर्मणा शक्यमथ ज्ञानेन केन वा
+न शोचामि न हृष्यामि भूतानामागतिं गतिम्
+यदहं प्रष्टुमिच्छामि भवन्तं कर्मणः फलम्
+प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे; महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम्
+एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि;त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत्
+सत्येन तपसा चैव विदित्वा संक्षयं ह्यहम्
+निर्गच्छन्त्यवशा जीवाः काल���न्धनबन्धनाः
+विष्णोरनन्तस्य सनातनं त;त्स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः
+ततो मे भगवान्दृष्टो हरिर्नारायणः प्रभुः
+एवं संसरमाणानि जीवान्यहमदृष्टवान्
+इतीदमुक्तः स मुनिस्तदानीं; प्रत्याह यत्तच्छृणु राजसिंह
+ब्रह्मर्षे तत्फलं प्राप्तुं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+कस्माद्भूतानि जीवन्ति प्रवर्तन्तेऽथ वा पुनः
+गतं गच्छन्ति चाध्वानं सर्वभूतानि सर्वदा
+ऐश्वर्यं तपसा प्राप्तं भ्रष्टं तच्च स्वकर्मभिः
+अजेयः सर्वभूतानामासं नित्यमपेतभीः
+ज्वालामालापरिक्षिप्तो वैहायसचरस्तथा
+कृतान्तविधिसंयुक्तं सर्वलोकः प्रपद्यते
+वैकुण्ठः पुरुषो विष्णुः शुक्लोऽनन्तः सनातनः
+प्रत्यक्षमेतद्भवतस्तथान्येषां मनीषिणाम्
+क्षपयित्वा तु तं कालं गणितं कालचोदिताः
+तिर्यग्योनिसहस्राणि गत्वा नरकमेव च
+केन वा कर्मणा शक्यमथ ज्ञानेन केन वा
+निर्गच्छन्त्यवशा जीवाः कालबन्धनबन्धनाः
+विष्णोरनन्तस्य सनातनं त;त्स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः
+किं वा फलं परं प्राप्य जीवस्तिष्ठति शाश्वतः
+यदहं प्रष्टुमिच्छामि भवन्तं कर्मणः फलम्
+कृतान्तविधिसंयुक्तं सर्वलोकः प्रपद्यते
+तिर्यग्योनिसहस्राणि गत्वा नरकमेव च
+अजेयः सर्वभूतानामासं नित्यमपेतभीः
+परिदृष्टानि सर्वाणि दिव्यान्याहुर्मनीषिणः
+इतीदमुक्तः स मुनिस्तदानीं; प्रत्याह यत्तच्छृणु राजसिंह
+ततो मे भगवान्दृष्टो हरिर्नारायणः प्रभुः
+गन्धानादाय भूतानां रसांश्च विविधानपि
+धृतिमास्थाय भगवन्न शोचामि ततस्त्वहम्
+मयोच्यमानं पुरुषर्षभ त्व;मनन्यचित्तः सह सोदरीयैः
+गतं गच्छन्ति चाध्वानं सर्वभूतानि सर्वदा
+प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे; महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम्
+तिर्यग्गच्छन्ति नरकं मानुष्यं दैवमेव च
+वैकुण्ठः पुरुषो विष्णुः शुक्लोऽनन्तः सनातनः
+सत्येन तपसा चैव विदित्वा संक्षयं ह्यहम्
+श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व; विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा
+नूनं तु तस्य तपसः सावशेषं ममास्ति वै
+अवर्धं त्रीन्समाक्रम्य लोकान्वै स्वेन तेजसा
+मुञ्जकेशो हरिश्मश्रुः सर्वभूतपितामहः
+एवं संसरमाणानि जीवान्यहमदृष्टवान्
+सावशेषेण कालेन संभवन्ति पुनः पुनः
+ज्वालामालापरिक्षिप्तो वैहायसचरस्तथा
+सुखदुःखे प्रियद्वेष्ये चरित्वा पूर्वमेव च
+युयुत्सता महेन्द्रेण पुरा सार्धं महात्मना
+ब्रह्मर्षे तत्फलं प्राप्तुं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै; तस्मिञ्जगत्सर्वमिदं प्रतिष्ठितम्
+मया यज्जयलुब्धेन पुरा तप्तं महत्तपः
+ऐश्वर्यं तपसा प्राप्तं भ्रष्टं तच्च स्वकर्मभिः
+क्षपयित्वा तु तं कालं गणितं कालचोदिताः
+एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि;त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत्
+प्रत्यक्षमेतद्भवतस्तथान्येषां मनीषिणाम्
+ऐश्वर्यं वै महद्ब्रह्मन्कस्मिन्वर्णे प्रतिष्ठितम्
+न शोचामि न हृष्यामि भूतानामागतिं गतिम्
+कस्माद्भूतानि जीवन्ति प्रवर्तन्तेऽथ वा पुनः
+निवर्तते चापि पुनः कथमैश्वर्यमुत्तमम्
+कालसंचोदिता जीवा मज्जन्ति नरकेऽवशाः
+यथा कर्म तथा लाभ इति शास्त्रनिदर्शनम्
+अवर्धं त्रीन्समाक्रम्य लोकान्वै स्वेन तेजसा
+एवं संसरमाणानि जीवान्यहमदृष्टवान्
+मयोच्यमानं पुरुषर्षभ त्व;मनन्यचित्तः सह सोदरीयैः
+सावशेषेण कालेन संभवन्ति पुनः पुनः
+नूनं तु तस्य तपसः सावशेषं ममास्ति वै
+तिर्यग्योनिसहस्राणि गत्वा नरकमेव च
+ततो मे भगवान्दृष्टो हरिर्नारायणः प्रभुः
+यथा कर्म तथा लाभ इति शास्त्रनिदर्शनम्
+परिदृष्टानि सर्वाणि दिव्यान्याहुर्मनीषिणः
+न शोचामि न हृष्यामि भूतानामागतिं गतिम्
+ऐश्वर्यं तपसा प्राप्तं भ्रष्टं तच्च स्वकर्मभिः
+एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि;त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत्
+मया यज्जयलुब्धेन पुरा तप्तं महत्तपः
+वैकुण्ठः पुरुषो विष्णुः शुक्लोऽनन्तः सनातनः
+निर्गच्छन्त्यवशा जीवाः कालबन्धनबन्धनाः
+श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व; विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा
+मुञ्जकेशो हरिश्मश्रुः सर्वभूतपितामहः
+धृतिमास्थाय भगवन्न शोचामि ततस्त्वहम्
+ऐश्वर्यं वै महद्ब्रह्मन्कस्मिन्वर्णे प्रतिष्ठितम्
+प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे; महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम्
+युयुत्सता महेन्द्रेण पुरा सार्धं महात्मना
+अजेयः सर्वभूतानामासं नित्यमपेतभीः
+विष्णोरनन्तस्य सनातनं त;त्स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः
+सत्येन तपसा चैव विदित्वा संक्षयं ह्यहम्
+निवर्तते चापि पुनः कथमैश्वर्यमुत्तमम्
+गन्धानादाय भूतानां रसांश्च विविधानपि
+ब्रह्मर्षे तत्फलं प्राप्तुं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै; तस्मिञ्जगत्सर्वमिदं प्रतिष्ठितम्
+कस्माद्भूतान��� जीवन्ति प्रवर्तन्तेऽथ वा पुनः
+सुखदुःखे प्रियद्वेष्ये चरित्वा पूर्वमेव च
+किं वा फलं परं प्राप्य जीवस्तिष्ठति शाश्वतः
+ज्वालामालापरिक्षिप्तो वैहायसचरस्तथा
+यदहं प्रष्टुमिच्छामि भवन्तं कर्मणः फलम्
+गतं गच्छन्ति चाध्वानं सर्वभूतानि सर्वदा
+केन वा कर्मणा शक्यमथ ज्ञानेन केन वा
+क्षपयित्वा तु तं कालं गणितं कालचोदिताः
+कृतान्तविधिसंयुक्तं सर्वलोकः प्रपद्यते
+तिर्यग्गच्छन्ति नरकं मानुष्यं दैवमेव च
+कालसंचोदिता जीवा मज्जन्ति नरकेऽवशाः
+इतीदमुक्तः स मुनिस्तदानीं; प्रत्याह यत्तच्छृणु राजसिंह
+प्रत्यक्षमेतद्भवतस्तथान्येषां मनीषिणाम्
+प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे; महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम्
+ऐश्वर्यं वै महद्ब्रह्मन्कस्मिन्वर्णे प्रतिष्ठितम्
+परिदृष्टानि सर्वाणि दिव्यान्याहुर्मनीषिणः
+वैकुण्ठः पुरुषो विष्णुः शुक्लोऽनन्तः सनातनः
+सत्येन तपसा चैव विदित्वा संक्षयं ह्यहम्
+गन्धानादाय भूतानां रसांश्च विविधानपि
+मया यज्जयलुब्धेन पुरा तप्तं महत्तपः
+अवर्धं त्रीन्समाक्रम्य लोकान्वै स्वेन तेजसा
+न शोचामि न हृष्यामि भूतानामागतिं गतिम्
+सावशेषेण कालेन संभवन्ति पुनः पुनः
+ऐश्वर्यं तपसा प्राप्तं भ्रष्टं तच्च स्वकर्मभिः
+प्रत्यक्षमेतद्भवतस्तथान्येषां मनीषिणाम्
+स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै; तस्मिञ्जगत्सर्वमिदं प्रतिष्ठितम्
+एवं संसरमाणानि जीवान्यहमदृष्टवान्
+श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व; विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा
+तिर्यग्गच्छन्ति नरकं मानुष्यं दैवमेव च
+मुञ्जकेशो हरिश्मश्रुः सर्वभूतपितामहः
+निवर्तते चापि पुनः कथमैश्वर्यमुत्तमम्
+विष्णोरनन्तस्य सनातनं त;त्स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः
+निर्गच्छन्त्यवशा जीवाः कालबन्धनबन्धनाः
+तिर्यग्योनिसहस्राणि गत्वा नरकमेव च
+यथा कर्म तथा लाभ इति शास्त्रनिदर्शनम्
+नूनं तु तस्य तपसः सावशेषं ममास्ति वै
+गतं गच्छन्ति चाध्वानं सर्वभूतानि सर्वदा
+युयुत्सता महेन्द्रेण पुरा सार्धं महात्मना
+कृतान्तविधिसंयुक्तं सर्वलोकः प्रपद्यते
+ततो मे भगवान्दृष्टो हरिर्नारायणः प्रभुः
+कालसंचोदिता जीवा मज्जन्ति नरकेऽवशाः
+कस्माद्भूतानि जीवन्ति प्रवर्तन्तेऽथ वा पुनः
+सुखदुःखे प्रियद्वेष्ये चरित्वा पूर्वमेव च
+धृतिमास्थाय भगवन्न शोचामि ततस्त्वहम्
+केन वा कर्मणा शक्यमथ ज्ञानेन केन वा
+मयोच्यमानं पुरुषर्षभ त्व;मनन्यचित्तः सह सोदरीयैः
+किं वा फलं परं प्राप्य जीवस्तिष्ठति शाश्वतः
+एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि;त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत्
+क्षपयित्वा तु तं कालं गणितं कालचोदिताः
+ब्रह्मर्षे तत्फलं प्राप्तुं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+अजेयः सर्वभूतानामासं नित्यमपेतभीः
+यदहं प्रष्टुमिच्छामि भवन्तं कर्मणः फलम्
+ज्वालामालापरिक्षिप्तो वैहायसचरस्तथा
+इतीदमुक्तः स मुनिस्तदानीं; प्रत्याह यत्तच्छृणु राजसिंह
+न शोचामि न हृष्यामि भूतानामागतिं गतिम्
+ऐश्वर्यं तपसा प्राप्तं भ्रष्टं तच्च स्वकर्मभिः
+धृतिमास्थाय भगवन्न शोचामि ततस्त्वहम्
+तिर्यग्गच्छन्ति नरकं मानुष्यं दैवमेव च
+ज्वालामालापरिक्षिप्तो वैहायसचरस्तथा
+निवर्तते चापि पुनः कथमैश्वर्यमुत्तमम्
+मुञ्जकेशो हरिश्मश्रुः सर्वभूतपितामहः
+कृतान्तविधिसंयुक्तं सर्वलोकः प्रपद्यते
+मया यज्जयलुब्धेन पुरा तप्तं महत्तपः
+प्रत्यक्षमेतद्भवतस्तथान्येषां मनीषिणाम्
+सत्येन तपसा चैव विदित्वा संक्षयं ह्यहम्
+परिदृष्टानि सर्वाणि दिव्यान्याहुर्मनीषिणः
+गन्धानादाय भूतानां रसांश्च विविधानपि
+ऐश्वर्यं वै महद्ब्रह्मन्कस्मिन्वर्णे प्रतिष्ठितम्
+वैकुण्ठः पुरुषो विष्णुः शुक्लोऽनन्तः सनातनः
+यदहं प्रष्टुमिच्छामि भवन्तं कर्मणः फलम्
+क्षपयित्वा तु तं कालं गणितं कालचोदिताः
+कालसंचोदिता जीवा मज्जन्ति नरकेऽवशाः
+इतीदमुक्तः स मुनिस्तदानीं; प्रत्याह यत्तच्छृणु राजसिंह
+एवं संसरमाणानि जीवान्यहमदृष्टवान्
+अजेयः सर्वभूतानामासं नित्यमपेतभीः
+सावशेषेण कालेन संभवन्ति पुनः पुनः
+किं वा फलं परं प्राप्य जीवस्तिष्ठति शाश्वतः
+गतं गच्छन्ति चाध्वानं सर्वभूतानि सर्वदा
+ब्रह्मर्षे तत्फलं प्राप्तुं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+यथा कर्म तथा लाभ इति शास्त्रनिदर्शनम्
+एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि;त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत्
+प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे; महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम्
+नूनं तु तस्य तपसः सावशेषं ममास्ति वै
+सुखदुःखे प्रियद्वेष्ये चरित्वा पूर्वमेव च
+कस्माद्भूतानि जीवन्ति प्रवर्तन्तेऽथ वा पुनः
+तिर्यग्योनिसहस्राणि गत्वा नरकमेव च
+केन वा कर्मणा शक्यमथ ज्ञानेन केन वा
+युयुत्सता महेन्द्रेण पुरा सार्धं महात्मना
+श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व; विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा
+विष्णोरनन्तस्य सनातनं त;त्स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः
+अवर्धं त्रीन्समाक्रम्य लोकान्वै स्वेन तेजसा
+निर्गच्छन्त्यवशा जीवाः कालबन्धनबन्धनाः
+स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै; तस्मिञ्जगत्सर्वमिदं प्रतिष्ठितम्
+मयोच्यमानं पुरुषर्षभ त्व;मनन्यचित्तः सह सोदरीयैः
+ततो मे भगवान्दृष्टो हरिर्नारायणः प्रभुः
+न शोचामि न हृष्यामि भूतानामागतिं गतिम्
+ऐश्वर्यं तपसा प्राप्तं भ्रष्टं तच्च स्वकर्मभिः
+ऐश्वर्यं वै महद्ब्रह्मन्कस्मिन्वर्णे प्रतिष्ठितम्
+कालसंचोदिता जीवा मज्जन्ति नरकेऽवशाः
+मुञ्जकेशो हरिश्मश्रुः सर्वभूतपितामहः
+श्रुत्वा च ते वाचमदीनसत्त्व; विकल्मषोऽस्म्यद्य तथा विपाप्मा
+गतं गच्छन्ति चाध्वानं सर्वभूतानि सर्वदा
+यदहं प्रष्टुमिच्छामि भवन्तं कर्मणः फलम्
+मयोच्यमानं पुरुषर्षभ त्व;मनन्यचित्तः सह सोदरीयैः
+एवं गते मे न विषादोऽस्ति कश्चि;त्सम्यक्च पश्यामि वचस्तवैतत्
+कृतान्तविधिसंयुक्तं सर्वलोकः प्रपद्यते
+प्रवृत्तमेतद्भगवन्महर्षे; महाद्युतेश्चक्रमनन्तवीर्यम्
+केन वा कर्मणा शक्यमथ ज्ञानेन केन वा
+नूनं तु तस्य तपसः सावशेषं ममास्ति वै
+किं वा फलं परं प्राप्य जीवस्तिष्ठति शाश्वतः
+ब्रह्मर्षे तत्फलं प्राप्तुं तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+प्रत्यक्षमेतद्भवतस्तथान्येषां मनीषिणाम्
+सुखदुःखे प्रियद्वेष्ये चरित्वा पूर्वमेव च
+सत्येन तपसा चैव विदित्वा संक्षयं ह्यहम्
+मया यज्जयलुब्धेन पुरा तप्तं महत्तपः
+विष्णोरनन्तस्य सनातनं त;त्स्थानं सर्गा यत्र सर्वे प्रवृत्ताः
+एवं संसरमाणानि जीवान्यहमदृष्टवान्
+धृतिमास्थाय भगवन्न शोचामि ततस्त्वहम्
+गन्धानादाय भूतानां रसांश्च विविधानपि
+यथा कर्म तथा लाभ इति शास्त्रनिदर्शनम्
+ततो मे भगवान्दृष्टो हरिर्नारायणः प्रभुः
+तिर्यग्योनिसहस्राणि गत्वा नरकमेव च
+ज्वालामालापरिक्षिप्तो वैहायसचरस्तथा
+सावशेषेण कालेन संभवन्ति पुनः पुनः
+तिर्यग्गच्छन्ति नरकं मानुष्यं दैवमेव च
+कस्माद्भूतानि जीवन्ति प्रवर्तन्तेऽथ वा पुनः
+परिदृष्टानि सर्वाणि दिव्यान्याहुर्मनीषिणः
+वैकुण्ठः पुरुषो विष्णुः शुक्लोऽनन्तः सनातनः
+स वै महात्मा पुरुषोत्तमो वै; तस्मिञ्जगत्सर्वमिद�� प्रतिष्ठितम्
+अजेयः सर्वभूतानामासं नित्यमपेतभीः
+क्षपयित्वा तु तं कालं गणितं कालचोदिताः
+निवर्तते चापि पुनः कथमैश्वर्यमुत्तमम्
+निर्गच्छन्त्यवशा जीवाः कालबन्धनबन्धनाः
+अवर्धं त्रीन्समाक्रम्य लोकान्वै स्वेन तेजसा
+इतीदमुक्तः स मुनिस्तदानीं; प्रत्याह यत्तच्छृणु राजसिंह
+युयुत्सता महेन्द्रेण पुरा सार्धं महात्मना
+ब्रह्मघोषैर्दिवं तिष्ठन्त्यमरा ब्रह्मयोनयः
+विश्वं ब्रह्मासृजत्पूर्वं सर्वादिर्निरवस्करम्
+नास्ति सत्यात्परो धर्मो नास्ति मातृसमो गुरुः
+अपध्वस्ता दस्युभूता भवन्ति; येषां राष्ट्रे ब्राह्मणा वृत्तिहीनाः
+धारयन्ति महीं द्यां च शैत्याद्वार्यमृतं यथा
+नैषामुक्षा वर्धते नोत वाहा; न गर्गरो मथ्यते संप्रदाने
+ब्राह्मणानां मतिर्वाक्यं कर्म श्रद्धा तपांसि च
+ब्राह्मणेभ्यः परं नास्ति प्रेत्य चेह च भूतये
+नैषामुक्षा वर्धते नोत वाहा; न गर्गरो मथ्यते संप्रदाने
+ब्राह्मणानां मतिर्वाक्यं कर्म श्रद्धा तपांसि च
+विश्वं ब्रह्मासृजत्पूर्वं सर्वादिर्निरवस्करम्
+धारयन्ति महीं द्यां च शैत्याद्वार्यमृतं यथा
+नास्ति सत्यात्परो धर्मो नास्ति मातृसमो गुरुः
+ब्रह्मघोषैर्दिवं तिष्ठन्त्यमरा ब्रह्मयोनयः
+ब्राह्मणेभ्यः परं नास्ति प्रेत्य चेह च भूतये
+अपध्वस्ता दस्युभूता भवन्ति; येषां राष्ट्रे ब्राह्मणा वृत्तिहीनाः
+नैषामुक्षा वर्धते नोत वाहा; न गर्गरो मथ्यते संप्रदाने
+अपध्वस्ता दस्युभूता भवन्ति; येषां राष्ट्रे ब्राह्मणा वृत्तिहीनाः
+ब्राह्मणेभ्यः परं नास्ति प्रेत्य चेह च भूतये
+धारयन्ति महीं द्यां च शैत्याद्वार्यमृतं यथा
+विश्वं ब्रह्मासृजत्पूर्वं सर्वादिर्निरवस्करम्
+नास्ति सत्यात्परो धर्मो नास्ति मातृसमो गुरुः
+ब्राह्मणानां मतिर्वाक्यं कर्म श्रद्धा तपांसि च
+ब्रह्मघोषैर्दिवं तिष्ठन्त्यमरा ब्रह्मयोनयः
+नास्ति सत्यात्परो धर्मो नास्ति मातृसमो गुरुः
+अपध्वस्ता दस्युभूता भवन्ति; येषां राष्ट्रे ब्राह्मणा वृत्तिहीनाः
+नैषामुक्षा वर्धते नोत वाहा; न गर्गरो मथ्यते संप्रदाने
+ब्राह्मणेभ्यः परं नास्ति प्रेत्य चेह च भूतये
+ब्रह्मघोषैर्दिवं तिष्ठन्त्यमरा ब्रह्मयोनयः
+धारयन्ति महीं द्यां च शैत्याद्वार्यमृतं यथा
+ब्राह्मणानां मतिर्वाक्यं कर्म श्रद्धा तपांसि च
+विश्वं ब्रह्मास���जत्पूर्वं सर्वादिर्निरवस्करम्
+अपध्वस्ता दस्युभूता भवन्ति; येषां राष्ट्रे ब्राह्मणा वृत्तिहीनाः
+विश्वं ब्रह्मासृजत्पूर्वं सर्वादिर्निरवस्करम्
+ब्रह्मघोषैर्दिवं तिष्ठन्त्यमरा ब्रह्मयोनयः
+ब्राह्मणेभ्यः परं नास्ति प्रेत्य चेह च भूतये
+नैषामुक्षा वर्धते नोत वाहा; न गर्गरो मथ्यते संप्रदाने
+ब्राह्मणानां मतिर्वाक्यं कर्म श्रद्धा तपांसि च
+धारयन्ति महीं द्यां च शैत्याद्वार्यमृतं यथा
+नास्ति सत्यात्परो धर्मो नास्ति मातृसमो गुरुः
+नास्ति सत्यात्परो धर्मो नास्ति मातृसमो गुरुः
+अपध्वस्ता दस्युभूता भवन्ति; येषां राष्ट्रे ब्राह्मणा वृत्तिहीनाः
+नैषामुक्षा वर्धते नोत वाहा; न गर्गरो मथ्यते संप्रदाने
+ब्राह्मणेभ्यः परं नास्ति प्रेत्य चेह च भूतये
+विश्वं ब्रह्मासृजत्पूर्वं सर्वादिर्निरवस्करम्
+धारयन्ति महीं द्यां च शैत्याद्वार्यमृतं यथा
+ब्राह्मणानां मतिर्वाक्यं कर्म श्रद्धा तपांसि च
+ब्रह्मघोषैर्दिवं तिष्ठन्त्यमरा ब्रह्मयोनयः
+अपध्वस्ता दस्युभूता भवन्ति; येषां राष्ट्रे ब्राह्मणा वृत्तिहीनाः
+विश्वं ब्रह्मासृजत्पूर्वं सर्वादिर्निरवस्करम्
+ब्राह्मणेभ्यः परं नास्ति प्रेत्य चेह च भूतये
+धारयन्ति महीं द्यां च शैत्याद्वार्यमृतं यथा
+ब्रह्मघोषैर्दिवं तिष्ठन्त्यमरा ब्रह्मयोनयः
+नैषामुक्षा वर्धते नोत वाहा; न गर्गरो मथ्यते संप्रदाने
+नास्ति सत्यात्परो धर्मो नास्ति मातृसमो गुरुः
+ब्राह्मणानां मतिर्वाक्यं कर्म श्रद्धा तपांसि च
+कथमेतद्विजानीयां तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+किं तज्ज्ञानमथो विद्या यया निस्तरति द्वयम्
+कां दिशं विद्यया यान्ति कां च गच्छन्ति कर्मणा
+तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि
+येनोपायेन पुरुषैस्तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+योक्तव्योऽऽत्मा यथा शक्त्या परं वै काङ्क्षता पदम्
+वेदे वचनमुक्तं तु कुरु कर्म त्यजेति च
+यया सन्तः प्रवर्तन्ते तदिच्छाम्यनुवर्णितम्
+प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्यति संशयम्
+बुद्ध्यैश्वर्याभिसर्गार्थं यद्ध्यानं चात्मनः शुभम्
+अध्यात्मं विस्तरेणेह पुनरेव वदस्व मे
+एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति
+यदध्यात्मं यथा चेदं भगवन्नृषिसत्तम
+इन्द्रियाणि गुणाः केचित्कथं तानुपलक्षयेत्
+यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जन��धिप
+यो विशिष्टश्च धर्मेभ्यस्तं भवान्प्रब्रवीतु मे
+किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च
+किं कार्यं ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः
+इत्येतच्छ्रोतुमिच्छामि भगवान्प्रब्रवीतु मे
+प्रजावाञ्श्रोत्रियो यज्वा वृद्धः प्रज्ञोऽनसूयकः
+उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते
+प्रमाणे चाप्रमाणे च विरुद्धे शास्त्रता कुतः
+एतद्वै श्रोतुमिच्छामि तद्भवान्प्रब्रवीतु मे
+विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः
+लोकवृत्तान्ततत्त्वज्ञः पूतोऽहं गुरुशासनात्
+कृत्वा बुद्धिं वियुक्तात्मा त्यक्ष्याम्यात्मानमव्यथः
+भूय एव तु लोकेऽस्मिन्सद्वृत्तिं वृत्तिहैतुकीम्
+एतत्त्वन्योन्यवैरूप्ये वर्तते प्रतिकूलतः
+सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः
+अनागतमनैतिह्यं कथं ब्रह्माधिगच्छति
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि
+मनसश्चेन्द्रियाणां चाप्यैकाग्र्यं समवाप्यते
+पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः
+यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च
+तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः
+क्षरात्प्रभृति यः सर्गः सगुणानीन्द्रियाणि च
+कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा
+वर्तमानस्तथैवात्र वानप्रस्थाश्रमे यथा
+अकरोद्यच्छरीरेषु कथं तदुपलक्षयेत्
+सांख्ये वा यदि वा योगे एतत्पृष्टोऽभिधत्स्व मे
+कर्मणामविरोधेन कथमेतत्प्रवर्तते
+यदिदं वेदवचनं लोकवादे विरुध्यते
+यस्माद्धर्मात्परो धर्मो विद्यते नेह कश्चन
+तपसा ब्रह्मचर्येण सर्वत्यागेन मेधया
+सांख्ये वा यदि वा योगे एतत्पृष्टोऽभिधत्स्व मे
+योक्तव्योऽऽत्मा यथा शक्त्या परं वै काङ्क्षता पदम्
+बुद्ध्यैश्वर्याभिसर्गार्थं यद्ध्यानं चात्मनः शुभम्
+मनसश्चेन्द्रियाणां चाप्यैकाग्र्यं समवाप्यते
+किं तज्ज्ञानमथो विद्या यया निस्तरति द्वयम्
+तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः
+विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः
+एतद्वै श्रोतुमिच्छामि तद्भवान्प्रब्रवीतु मे
+किं कार्यं ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः
+प्रमाणे चाप्रमाणे च विरुद्धे शास्त्रता कुतः
+यया सन्तः प्रवर्तन्ते तदिच्छाम्यनुवर्णितम्
+एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति
+तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि
+सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः
+किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च
+क्षरात्प्रभृति यः सर्गः सगुणानीन्द्रियाणि च
+वेदे वचनमुक्तं तु कुरु कर्म त्यजेति च
+प्रजावाञ्श्रोत्रियो यज्वा वृद्धः प्रज्ञोऽनसूयकः
+कृत्वा बुद्धिं वियुक्तात्मा त्यक्ष्याम्यात्मानमव्यथः
+उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते
+भूय एव तु लोकेऽस्मिन्सद्वृत्तिं वृत्तिहैतुकीम्
+कथमेतद्विजानीयां तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+यदिदं वेदवचनं लोकवादे विरुध्यते
+यदध्यात्मं यथा चेदं भगवन्नृषिसत्तम
+अनागतमनैतिह्यं कथं ब्रह्माधिगच्छति
+यस्माद्धर्मात्परो धर्मो विद्यते नेह कश्चन
+यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जनाधिप
+वर्तमानस्तथैवात्र वानप्रस्थाश्रमे यथा
+पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः
+प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्यति संशयम्
+अकरोद्यच्छरीरेषु कथं तदुपलक्षयेत्
+यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च
+अध्यात्मं विस्तरेणेह पुनरेव वदस्व मे
+कां दिशं विद्यया यान्ति कां च गच्छन्ति कर्मणा
+लोकवृत्तान्ततत्त्वज्ञः पूतोऽहं गुरुशासनात्
+इन्द्रियाणि गुणाः केचित्कथं तानुपलक्षयेत्
+कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा
+तपसा ब्रह्मचर्येण सर्वत्यागेन मेधया
+यो विशिष्टश्च धर्मेभ्यस्तं भवान्प्रब्रवीतु मे
+कर्मणामविरोधेन कथमेतत्प्रवर्तते
+येनोपायेन पुरुषैस्तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि
+एतत्त्वन्योन्यवैरूप्ये वर्तते प्रतिकूलतः
+इत्येतच्छ्रोतुमिच्छामि भगवान्प्रब्रवीतु मे
+यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च
+विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः
+वर्तमानस्तथैवात्र वानप्रस्थाश्रमे यथा
+अकरोद्यच्छरीरेषु कथं तदुपलक्षयेत्
+अनागतमनैतिह्यं कथं ब्रह्माधिगच्छति
+वेदे वचनमुक्तं तु कुरु कर्म त्यजेति च
+एतद्वै श्रोतुमिच्छामि तद्भवान्प्रब्रवीतु मे
+यदिदं वेदवचनं लोकवादे विरुध्यते
+यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जनाधिप
+कर्मणामविरोधेन कथमेतत्प्रवर्तते
+भूय एव तु लोकेऽस्मिन्सद्वृत्तिं वृत्तिहैतुकीम्
+लोकवृत्तान्ततत्त्वज्ञः पूतोऽहं गुरुशासनात्
+कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा
+यो विशिष्टश्च धर्मेभ्यस्तं भवान्प्रब्रवीतु मे
+कां दिशं विद्यया यान्ति कां च गच्छन्त�� कर्मणा
+इन्द्रियाणि गुणाः केचित्कथं तानुपलक्षयेत्
+तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः
+सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः
+तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि
+तपसा ब्रह्मचर्येण सर्वत्यागेन मेधया
+किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च
+योक्तव्योऽऽत्मा यथा शक्त्या परं वै काङ्क्षता पदम्
+एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति
+किं कार्यं ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि
+कृत्वा बुद्धिं वियुक्तात्मा त्यक्ष्याम्यात्मानमव्यथः
+इत्येतच्छ्रोतुमिच्छामि भगवान्प्रब्रवीतु मे
+यस्माद्धर्मात्परो धर्मो विद्यते नेह कश्चन
+प्रजावाञ्श्रोत्रियो यज्वा वृद्धः प्रज्ञोऽनसूयकः
+सांख्ये वा यदि वा योगे एतत्पृष्टोऽभिधत्स्व मे
+किं तज्ज्ञानमथो विद्या यया निस्तरति द्वयम्
+पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः
+यया सन्तः प्रवर्तन्ते तदिच्छाम्यनुवर्णितम्
+क्षरात्प्रभृति यः सर्गः सगुणानीन्द्रियाणि च
+प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्यति संशयम्
+बुद्ध्यैश्वर्याभिसर्गार्थं यद्ध्यानं चात्मनः शुभम्
+उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते
+प्रमाणे चाप्रमाणे च विरुद्धे शास्त्रता कुतः
+येनोपायेन पुरुषैस्तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+यदध्यात्मं यथा चेदं भगवन्नृषिसत्तम
+कथमेतद्विजानीयां तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+अध्यात्मं विस्तरेणेह पुनरेव वदस्व मे
+एतत्त्वन्योन्यवैरूप्ये वर्तते प्रतिकूलतः
+मनसश्चेन्द्रियाणां चाप्यैकाग्र्यं समवाप्यते
+कृत्वा बुद्धिं वियुक्तात्मा त्यक्ष्याम्यात्मानमव्यथः
+लोकवृत्तान्ततत्त्वज्ञः पूतोऽहं गुरुशासनात्
+भूय एव तु लोकेऽस्मिन्सद्वृत्तिं वृत्तिहैतुकीम्
+कथमेतद्विजानीयां तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+बुद्ध्यैश्वर्याभिसर्गार्थं यद्ध्यानं चात्मनः शुभम्
+कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा
+येनोपायेन पुरुषैस्तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+यो विशिष्टश्च धर्मेभ्यस्तं भवान्प्रब्रवीतु मे
+प्रजावाञ्श्रोत्रियो यज्वा वृद्धः प्रज्ञोऽनसूयकः
+किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च
+तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः
+यस्माद्धर्मात्परो धर्मो विद्यते नेह कश्चन
+कां दिशं विद्यया यान्ति कां च गच्छन्ति कर्मणा
+मनसश्चेन्द्रियाणां चाप्यैकाग्र्यं समवाप्यते
+एतद्वै श्रोतुमिच्छामि तद्भवान्प्रब्रवीतु मे
+वर्तमानस्तथैवात्र वानप्रस्थाश्रमे यथा
+प्रमाणे चाप्रमाणे च विरुद्धे शास्त्रता कुतः
+वेदे वचनमुक्तं तु कुरु कर्म त्यजेति च
+यया सन्तः प्रवर्तन्ते तदिच्छाम्यनुवर्णितम्
+अनागतमनैतिह्यं कथं ब्रह्माधिगच्छति
+इत्येतच्छ्रोतुमिच्छामि भगवान्प्रब्रवीतु मे
+तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि
+इन्द्रियाणि गुणाः केचित्कथं तानुपलक्षयेत्
+यदिदं वेदवचनं लोकवादे विरुध्यते
+एतत्त्वन्योन्यवैरूप्ये वर्तते प्रतिकूलतः
+प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्यति संशयम्
+यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जनाधिप
+किं कार्यं ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः
+कर्मणामविरोधेन कथमेतत्प्रवर्तते
+अध्यात्मं विस्तरेणेह पुनरेव वदस्व मे
+क्षरात्प्रभृति यः सर्गः सगुणानीन्द्रियाणि च
+योक्तव्योऽऽत्मा यथा शक्त्या परं वै काङ्क्षता पदम्
+विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः
+पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि
+उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते
+यदध्यात्मं यथा चेदं भगवन्नृषिसत्तम
+यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च
+सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः
+सांख्ये वा यदि वा योगे एतत्पृष्टोऽभिधत्स्व मे
+एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति
+तपसा ब्रह्मचर्येण सर्वत्यागेन मेधया
+अकरोद्यच्छरीरेषु कथं तदुपलक्षयेत्
+किं तज्ज्ञानमथो विद्या यया निस्तरति द्वयम्
+सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः
+यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च
+किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च
+कर्मणामविरोधेन कथमेतत्प्रवर्तते
+वेदे वचनमुक्तं तु कुरु कर्म त्यजेति च
+तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि
+पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः
+यो विशिष्टश्च धर्मेभ्यस्तं भवान्प्रब्रवीतु मे
+प्रमाणे चाप्रमाणे च विरुद्धे शास्त्रता कुतः
+मनसश्चेन्द्रियाणां चाप्यैकाग्र्यं समवाप्यते
+भूय एव तु लोकेऽस्मिन्सद्वृत्तिं वृत्तिहैतुकीम्
+प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्य��ि संशयम्
+विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः
+एतद्वै श्रोतुमिच्छामि तद्भवान्प्रब्रवीतु मे
+किं कार्यं ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः
+वर्तमानस्तथैवात्र वानप्रस्थाश्रमे यथा
+सांख्ये वा यदि वा योगे एतत्पृष्टोऽभिधत्स्व मे
+इन्द्रियाणि गुणाः केचित्कथं तानुपलक्षयेत्
+योक्तव्योऽऽत्मा यथा शक्त्या परं वै काङ्क्षता पदम्
+कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा
+लोकवृत्तान्ततत्त्वज्ञः पूतोऽहं गुरुशासनात्
+यदिदं वेदवचनं लोकवादे विरुध्यते
+तपसा ब्रह्मचर्येण सर्वत्यागेन मेधया
+यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जनाधिप
+एतत्त्वन्योन्यवैरूप्ये वर्तते प्रतिकूलतः
+यया सन्तः प्रवर्तन्ते तदिच्छाम्यनुवर्णितम्
+क्षरात्प्रभृति यः सर्गः सगुणानीन्द्रियाणि च
+यदध्यात्मं यथा चेदं भगवन्नृषिसत्तम
+उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते
+अकरोद्यच्छरीरेषु कथं तदुपलक्षयेत्
+कृत्वा बुद्धिं वियुक्तात्मा त्यक्ष्याम्यात्मानमव्यथः
+एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति
+यस्माद्धर्मात्परो धर्मो विद्यते नेह कश्चन
+कथमेतद्विजानीयां तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+किं तज्ज्ञानमथो विद्या यया निस्तरति द्वयम्
+तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः
+कां दिशं विद्यया यान्ति कां च गच्छन्ति कर्मणा
+येनोपायेन पुरुषैस्तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+इत्येतच्छ्रोतुमिच्छामि भगवान्प्रब्रवीतु मे
+प्रजावाञ्श्रोत्रियो यज्वा वृद्धः प्रज्ञोऽनसूयकः
+अध्यात्मं विस्तरेणेह पुनरेव वदस्व मे
+बुद्ध्यैश्वर्याभिसर्गार्थं यद्ध्यानं चात्मनः शुभम्
+अनागतमनैतिह्यं कथं ब्रह्माधिगच्छति
+एतत्त्वन्योन्यवैरूप्ये वर्तते प्रतिकूलतः
+मनसश्चेन्द्रियाणां चाप्यैकाग्र्यं समवाप्यते
+एतद्वै श्रोतुमिच्छामि तद्भवान्प्रब्रवीतु मे
+अनागतमनैतिह्यं कथं ब्रह्माधिगच्छति
+यदध्यात्मं यथा चेदं भगवन्नृषिसत्तम
+एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति
+बुद्ध्यैश्वर्याभिसर्गार्थं यद्ध्यानं चात्मनः शुभम्
+येनोपायेन पुरुषैस्तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः
+अकरोद्यच्छरीरेषु कथं तदुपलक्षयेत्
+इन्द्रियाणि गुणाः केचित्कथं तानुपलक्षयेत्
+प्रमाणे चाप्रमाणे च विरुद्धे शास्त्रता कुतः
+यदिदं वेदवचनं लोकवादे विरुध्यते
+इत्येतच्छ्रोतुमिच्छामि भगवान्प्रब्रवीतु मे
+यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जनाधिप
+भूय एव तु लोकेऽस्मिन्सद्वृत्तिं वृत्तिहैतुकीम्
+कृत्वा बुद्धिं वियुक्तात्मा त्यक्ष्याम्यात्मानमव्यथः
+कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा
+यो विशिष्टश्च धर्मेभ्यस्तं भवान्प्रब्रवीतु मे
+यया सन्तः प्रवर्तन्ते तदिच्छाम्यनुवर्णितम्
+पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः
+कर्मणामविरोधेन कथमेतत्प्रवर्तते
+प्रजावाञ्श्रोत्रियो यज्वा वृद्धः प्रज्ञोऽनसूयकः
+किं तज्ज्ञानमथो विद्या यया निस्तरति द्वयम्
+विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः
+यस्माद्धर्मात्परो धर्मो विद्यते नेह कश्चन
+किं कार्यं ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः
+किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च
+क्षरात्प्रभृति यः सर्गः सगुणानीन्द्रियाणि च
+सांख्ये वा यदि वा योगे एतत्पृष्टोऽभिधत्स्व मे
+तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि
+योक्तव्योऽऽत्मा यथा शक्त्या परं वै काङ्क्षता पदम्
+प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्यति संशयम्
+यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च
+उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते
+अध्यात्मं विस्तरेणेह पुनरेव वदस्व मे
+वर्तमानस्तथैवात्र वानप्रस्थाश्रमे यथा
+लोकवृत्तान्ततत्त्वज्ञः पूतोऽहं गुरुशासनात्
+तपसा ब्रह्मचर्येण सर्वत्यागेन मेधया
+कां दिशं विद्यया यान्ति कां च गच्छन्ति कर्मणा
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि
+वेदे वचनमुक्तं तु कुरु कर्म त्यजेति च
+कथमेतद्विजानीयां तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः
+प्रवृत्तिलक्षणो धर्मो निवृत्तिरिति चैव हि
+कथमेतद्विजानीयां तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+कां दिशं विद्यया यान्ति कां च गच्छन्ति कर्मणा
+यया सन्तः प्रवर्तन्ते तदिच्छाम्यनुवर्णितम्
+इत्येतच्छ्रोतुमिच्छामि भगवान्प्रब्रवीतु मे
+योक्तव्योऽऽत्मा यथा शक्त्या परं वै काङ्क्षता पदम्
+वेदे वचनमुक्तं तु कुरु कर्म त्यजेति च
+येनोपायेन पुरुषैस्तच्च व्याख्यातुमर्हसि
+सांख्ये वा यदि वा योगे एतत्पृष्टोऽभिधत्स्व मे
+यस्माद्धर्मात्परो धर्मो विद्यते नेह कश्चन
+एतद्वै श्रोतुमिच्छामि तद्भवान्प्रब्रवीतु मे
+बुद्ध्��ैश्वर्याभिसर्गार्थं यद्ध्यानं चात्मनः शुभम्
+किं तज्ज्ञानमथो विद्या यया निस्तरति द्वयम्
+तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि
+प्रमाणे चाप्रमाणे च विरुद्धे शास्त्रता कुतः
+एतत्त्वन्योन्यवैरूप्ये वर्तते प्रतिकूलतः
+इन्द्रियाणि गुणाः केचित्कथं तानुपलक्षयेत्
+प्रजावाञ्श्रोत्रियो यज्वा वृद्धः प्रज्ञोऽनसूयकः
+यो विशिष्टश्च धर्मेभ्यस्तं भवान्प्रब्रवीतु मे
+क्षरात्प्रभृति यः सर्गः सगुणानीन्द्रियाणि च
+तपसा ब्रह्मचर्येण सर्वत्यागेन मेधया
+किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च
+कर्मणामविरोधेन कथमेतत्प्रवर्तते
+तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः
+अध्यात्मं विस्तरेणेह पुनरेव वदस्व मे
+विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः
+कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा
+यदिदं वेदवचनं लोकवादे विरुध्यते
+अकरोद्यच्छरीरेषु कथं तदुपलक्षयेत्
+यदिदं वेदवचनं कुरु कर्म त्यजेति च
+यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जनाधिप
+एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति
+वर्तमानस्तथैवात्र वानप्रस्थाश्रमे यथा
+लोकवृत्तान्ततत्त्वज्ञः पूतोऽहं गुरुशासनात्
+सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः
+अनागतमनैतिह्यं कथं ब्रह्माधिगच्छति
+कृत्वा बुद्धिं वियुक्तात्मा त्यक्ष्याम्यात्मानमव्यथः
+किं कार्यं ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः
+भूय एव तु लोकेऽस्मिन्सद्वृत्तिं वृत्तिहैतुकीम्
+मनसश्चेन्द्रियाणां चाप्यैकाग्र्यं समवाप्यते
+यदध्यात्मं यथा चेदं भगवन्नृषिसत्तम
+पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः
+प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्यति संशयम्
+उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते
+शकुने वयं स्म देवा वै साध्यास्त्वामनुयुज्महे
+कः स्विदेको रमते ब्राह्मणानां; कः स्विदेको बहुभिर्जोषमास्ते
+केनायमावृतो लोकः केन वा न प्रकाशते
+किं ब्राह्मणानां देवत्वं किं च साधुत्वमुच्यते
+किं मन्यसे श्रेष्ठतमं द्विज त्वं; कस्मिन्मनस्ते रमते महात्मन्
+कः स्विदेको बलवान्दुर्बलोऽपि; कः स्विदेषां कलहं नान्ववैति
+यत्कृत्वा वै पुरुषः सर्वबन्धै;र्विमुच्यते विहगेन्द्रेह शीघ्रम्
+श्रुतोऽसि नः पण्डितो धीरवादी; साधुशब्दः पतते ते पतत्रिन्
+केन त्यजति मित्राणि केन स्वर्गं न गच्छ���ि
+तन्नः कार्यं पक्षिवर प्रशाधि; यत्कार्याणां मन्यसे श्रेष्ठमेकम्
+असाधुत्वं च किं तेषां किमेषां मानुषं मतम्
+पृच्छामस्त्वां मोक्षधर्मं भवांश्च किल मोक्षवित्
+किं मन्यसे श्रेष्ठतमं द्विज त्वं; कस्मिन्मनस्ते रमते महात्मन्
+कः स्विदेको रमते ब्राह्मणानां; कः स्विदेको बहुभिर्जोषमास्ते
+किं ब्राह्मणानां देवत्वं किं च साधुत्वमुच्यते
+शकुने वयं स्म देवा वै साध्यास्त्वामनुयुज्महे
+तन्नः कार्यं पक्षिवर प्रशाधि; यत्कार्याणां मन्यसे श्रेष्ठमेकम्
+श्रुतोऽसि नः पण्डितो धीरवादी; साधुशब्दः पतते ते पतत्रिन्
+केन त्यजति मित्राणि केन स्वर्गं न गच्छति
+पृच्छामस्त्वां मोक्षधर्मं भवांश्च किल मोक्षवित्
+यत्कृत्वा वै पुरुषः सर्वबन्धै;र्विमुच्यते विहगेन्द्रेह शीघ्रम्
+असाधुत्वं च किं तेषां किमेषां मानुषं मतम्
+कः स्विदेको बलवान्दुर्बलोऽपि; कः स्विदेषां कलहं नान्ववैति
+केनायमावृतो लोकः केन वा न प्रकाशते
+श्रुतोऽसि नः पण्डितो धीरवादी; साधुशब्दः पतते ते पतत्रिन्
+यत्कृत्वा वै पुरुषः सर्वबन्धै;र्विमुच्यते विहगेन्द्रेह शीघ्रम्
+पृच्छामस्त्वां मोक्षधर्मं भवांश्च किल मोक्षवित्
+कः स्विदेको बलवान्दुर्बलोऽपि; कः स्विदेषां कलहं नान्ववैति
+केनायमावृतो लोकः केन वा न प्रकाशते
+शकुने वयं स्म देवा वै साध्यास्त्वामनुयुज्महे
+किं मन्यसे श्रेष्ठतमं द्विज त्वं; कस्मिन्मनस्ते रमते महात्मन्
+असाधुत्वं च किं तेषां किमेषां मानुषं मतम्
+कः स्विदेको रमते ब्राह्मणानां; कः स्विदेको बहुभिर्जोषमास्ते
+तन्नः कार्यं पक्षिवर प्रशाधि; यत्कार्याणां मन्यसे श्रेष्ठमेकम्
+किं ब्राह्मणानां देवत्वं किं च साधुत्वमुच्यते
+केन त्यजति मित्राणि केन स्वर्गं न गच्छति
+केनायमावृतो लोकः केन वा न प्रकाशते
+तन्नः कार्यं पक्षिवर प्रशाधि; यत्कार्याणां मन्यसे श्रेष्ठमेकम्
+पृच्छामस्त्वां मोक्षधर्मं भवांश्च किल मोक्षवित्
+कः स्विदेको रमते ब्राह्मणानां; कः स्विदेको बहुभिर्जोषमास्ते
+शकुने वयं स्म देवा वै साध्यास्त्वामनुयुज्महे
+असाधुत्वं च किं तेषां किमेषां मानुषं मतम्
+किं ब्राह्मणानां देवत्वं किं च साधुत्वमुच्यते
+यत्कृत्वा वै पुरुषः सर्वबन्धै;र्विमुच्यते विहगेन्द्रेह शीघ्रम्
+श्रुतोऽसि नः पण्डितो धीरवादी; साधुशब्दः पतते ते पतत्रि���्
+किं मन्यसे श्रेष्ठतमं द्विज त्वं; कस्मिन्मनस्ते रमते महात्मन्
+कः स्विदेको बलवान्दुर्बलोऽपि; कः स्विदेषां कलहं नान्ववैति
+केन त्यजति मित्राणि केन स्वर्गं न गच्छति
+कः स्विदेको बलवान्दुर्बलोऽपि; कः स्विदेषां कलहं नान्ववैति
+केन त्यजति मित्राणि केन स्वर्गं न गच्छति
+असाधुत्वं च किं तेषां किमेषां मानुषं मतम्
+यत्कृत्वा वै पुरुषः सर्वबन्धै;र्विमुच्यते विहगेन्द्रेह शीघ्रम्
+किं मन्यसे श्रेष्ठतमं द्विज त्वं; कस्मिन्मनस्ते रमते महात्मन्
+तन्नः कार्यं पक्षिवर प्रशाधि; यत्कार्याणां मन्यसे श्रेष्ठमेकम्
+केनायमावृतो लोकः केन वा न प्रकाशते
+श्रुतोऽसि नः पण्डितो धीरवादी; साधुशब्दः पतते ते पतत्रिन्
+पृच्छामस्त्वां मोक्षधर्मं भवांश्च किल मोक्षवित्
+कः स्विदेको रमते ब्राह्मणानां; कः स्विदेको बहुभिर्जोषमास्ते
+किं ब्राह्मणानां देवत्वं किं च साधुत्वमुच्यते
+शकुने वयं स्म देवा वै साध्यास्त्वामनुयुज्महे
+शकुने वयं स्म देवा वै साध्यास्त्वामनुयुज्महे
+कः स्विदेको रमते ब्राह्मणानां; कः स्विदेको बहुभिर्जोषमास्ते
+किं मन्यसे श्रेष्ठतमं द्विज त्वं; कस्मिन्मनस्ते रमते महात्मन्
+किं ब्राह्मणानां देवत्वं किं च साधुत्वमुच्यते
+असाधुत्वं च किं तेषां किमेषां मानुषं मतम्
+केनायमावृतो लोकः केन वा न प्रकाशते
+श्रुतोऽसि नः पण्डितो धीरवादी; साधुशब्दः पतते ते पतत्रिन्
+केन त्यजति मित्राणि केन स्वर्गं न गच्छति
+पृच्छामस्त्वां मोक्षधर्मं भवांश्च किल मोक्षवित्
+तन्नः कार्यं पक्षिवर प्रशाधि; यत्कार्याणां मन्यसे श्रेष्ठमेकम्
+यत्कृत्वा वै पुरुषः सर्वबन्धै;र्विमुच्यते विहगेन्द्रेह शीघ्रम्
+कः स्विदेको बलवान्दुर्बलोऽपि; कः स्विदेषां कलहं नान्ववैति
+असाधुत्वं च किं तेषां किमेषां मानुषं मतम्
+कः स्विदेको रमते ब्राह्मणानां; कः स्विदेको बहुभिर्जोषमास्ते
+तन्नः कार्यं पक्षिवर प्रशाधि; यत्कार्याणां मन्यसे श्रेष्ठमेकम्
+किं ब्राह्मणानां देवत्वं किं च साधुत्वमुच्यते
+केन त्यजति मित्राणि केन स्वर्गं न गच्छति
+शकुने वयं स्म देवा वै साध्यास्त्वामनुयुज्महे
+कः स्विदेको बलवान्दुर्बलोऽपि; कः स्विदेषां कलहं नान्ववैति
+श्रुतोऽसि नः पण्डितो धीरवादी; साधुशब्दः पतते ते पतत्रिन्
+पृच्छामस्त्वां मोक्षधर्मं भवांश्च किल मो���्षवित्
+किं मन्यसे श्रेष्ठतमं द्विज त्वं; कस्मिन्मनस्ते रमते महात्मन्
+यत्कृत्वा वै पुरुषः सर्वबन्धै;र्विमुच्यते विहगेन्द्रेह शीघ्रम्
+केनायमावृतो लोकः केन वा न प्रकाशते
+पुरस्तादेव भगवन्मयैतदपवर्जितम्
+नाधर्मयुक्तानिच्छेयमर्थान्सुमहतोऽप्यहम्
+नाहमेतदलं कर्तुं नैतन्मय्युपपद्यते
+तस्यैवं ह्रियमाणस्य स्रोतसेव तपोधन
+ह्रियते सर्वमेवेदं कालेन महता द्विज
+यादृच्छिकं ममासीत्तद्राज्यमित्येव चिन्तये
+येन मां नाभिशङ्केत यद्वा कृत्स्नं हितं भवेत्
+न निकृत्या न दम्भेन ब्रह्मन्निच्छामि जीवितुम्
+अमोघमिदमद्यास्तु त्वया सह समागतम्
+ब्रवीतु भगवान्नीतिमुपपन्नोऽस्म्यहं प्रभो
+आनृशंस्येन धर्मेण लोके ह्यस्मिञ्जिजीविषुः
+फलमेतत्प्रपश्यामि यथालब्धेन वर्तये
+नाधर्मयुक्तानिच्छेयमर्थान्सुमहतोऽप्यहम्
+तस्यैवं ह्रियमाणस्य स्रोतसेव तपोधन
+अमोघमिदमद्यास्तु त्वया सह समागतम्
+नाहमेतदलं कर्तुं नैतन्मय्युपपद्यते
+यादृच्छिकं ममासीत्तद्राज्यमित्येव चिन्तये
+ब्रवीतु भगवान्नीतिमुपपन्नोऽस्म्यहं प्रभो
+फलमेतत्प्रपश्यामि यथालब्धेन वर्तये
+येन मां नाभिशङ्केत यद्वा कृत्स्नं हितं भवेत्
+आनृशंस्येन धर्मेण लोके ह्यस्मिञ्जिजीविषुः
+पुरस्तादेव भगवन्मयैतदपवर्जितम्
+न निकृत्या न दम्भेन ब्रह्मन्निच्छामि जीवितुम्
+ह्रियते सर्वमेवेदं कालेन महता द्विज
+न निकृत्या न दम्भेन ब्रह्मन्निच्छामि जीवितुम्
+अमोघमिदमद्यास्तु त्वया सह समागतम्
+नाधर्मयुक्तानिच्छेयमर्थान्सुमहतोऽप्यहम्
+ह्रियते सर्वमेवेदं कालेन महता द्विज
+ब्रवीतु भगवान्नीतिमुपपन्नोऽस्म्यहं प्रभो
+पुरस्तादेव भगवन्मयैतदपवर्जितम्
+यादृच्छिकं ममासीत्तद्राज्यमित्येव चिन्तये
+फलमेतत्प्रपश्यामि यथालब्धेन वर्तये
+तस्यैवं ह्रियमाणस्य स्रोतसेव तपोधन
+येन मां नाभिशङ्केत यद्वा कृत्स्नं हितं भवेत्
+आनृशंस्येन धर्मेण लोके ह्यस्मिञ्जिजीविषुः
+नाहमेतदलं कर्तुं नैतन्मय्युपपद्यते
+नाहमेतदलं कर्तुं नैतन्मय्युपपद्यते
+येन मां नाभिशङ्केत यद्वा कृत्स्नं हितं भवेत्
+न निकृत्या न दम्भेन ब्रह्मन्निच्छामि जीवितुम्
+नाधर्मयुक्तानिच्छेयमर्थान्सुमहतोऽप्यहम्
+यादृच्छिकं ममासीत्तद्राज्यमित्येव चिन्तये
+पुरस्तादेव भगवन्मयैतदपवर्जितम्
+अमो���मिदमद्यास्तु त्वया सह समागतम्
+आनृशंस्येन धर्मेण लोके ह्यस्मिञ्जिजीविषुः
+फलमेतत्प्रपश्यामि यथालब्धेन वर्तये
+ह्रियते सर्वमेवेदं कालेन महता द्विज
+तस्यैवं ह्रियमाणस्य स्रोतसेव तपोधन
+ब्रवीतु भगवान्नीतिमुपपन्नोऽस्म्यहं प्रभो
+ब्रवीतु भगवान्नीतिमुपपन्नोऽस्म्यहं प्रभो
+येन मां नाभिशङ्केत यद्वा कृत्स्नं हितं भवेत्
+पुरस्तादेव भगवन्मयैतदपवर्जितम्
+नाहमेतदलं कर्तुं नैतन्मय्युपपद्यते
+न निकृत्या न दम्भेन ब्रह्मन्निच्छामि जीवितुम्
+नाधर्मयुक्तानिच्छेयमर्थान्सुमहतोऽप्यहम्
+आनृशंस्येन धर्मेण लोके ह्यस्मिञ्जिजीविषुः
+अमोघमिदमद्यास्तु त्वया सह समागतम्
+तस्यैवं ह्रियमाणस्य स्रोतसेव तपोधन
+फलमेतत्प्रपश्यामि यथालब्धेन वर्तये
+ह्रियते सर्वमेवेदं कालेन महता द्विज
+यादृच्छिकं ममासीत्तद्राज्यमित्येव चिन्तये
+ब्रवीतु भगवान्नीतिमुपपन्नोऽस्म्यहं प्रभो
+ह्रियते सर्वमेवेदं कालेन महता द्विज
+येन मां नाभिशङ्केत यद्वा कृत्स्नं हितं भवेत्
+न निकृत्या न दम्भेन ब्रह्मन्निच्छामि जीवितुम्
+यादृच्छिकं ममासीत्तद्राज्यमित्येव चिन्तये
+आनृशंस्येन धर्मेण लोके ह्यस्मिञ्जिजीविषुः
+तस्यैवं ह्रियमाणस्य स्रोतसेव तपोधन
+नाहमेतदलं कर्तुं नैतन्मय्युपपद्यते
+नाधर्मयुक्तानिच्छेयमर्थान्सुमहतोऽप्यहम्
+फलमेतत्प्रपश्यामि यथालब्धेन वर्तये
+पुरस्तादेव भगवन्मयैतदपवर्जितम्
+अमोघमिदमद्यास्तु त्वया सह समागतम्
+तस्यैवं ह्रियमाणस्य स्रोतसेव तपोधन
+नाहमेतदलं कर्तुं नैतन्मय्युपपद्यते
+अमोघमिदमद्यास्तु त्वया सह समागतम्
+आनृशंस्येन धर्मेण लोके ह्यस्मिञ्जिजीविषुः
+नाधर्मयुक्तानिच्छेयमर्थान्सुमहतोऽप्यहम्
+न निकृत्या न दम्भेन ब्रह्मन्निच्छामि जीवितुम्
+फलमेतत्प्रपश्यामि यथालब्धेन वर्तये
+ह्रियते सर्वमेवेदं कालेन महता द्विज
+यादृच्छिकं ममासीत्तद्राज्यमित्येव चिन्तये
+येन मां नाभिशङ्केत यद्वा कृत्स्नं हितं भवेत्
+पुरस्तादेव भगवन्मयैतदपवर्जितम्
+ब्रवीतु भगवान्नीतिमुपपन्नोऽस्म्यहं प्रभो
+शृणोमि ते नारद वाचमेतां; विचित्रार्थां स्रजमिव पुण्यगन्धाम्
+शुश्रूषे ते वचनं ब्रह्मवादि;न्न ते तृप्याम्यमृतस्येव पानात्
+न ते मोघं विप्रलप्तं महर्षे; दृष्ट्वैव त्वां नारदाहं विशोकः
+राजर्षीणां पुण���यकृतां महात्मनां; कीर्त्या युक्तां शोकनिर्णाशनार्थम्
+आयुष्मन्तं महाभागं देवराजसमद्युतिम्
+प्रीतौ भवन्तौ यदि मे कृतमेतावता मम
+अभीप्सामि सुतं वीरं वीर्यवन्तं दृढव्रतम्
+एष एव परो लाभो निर्वृत्तो मे महाफलः
+मृतस्य संजीवनमद्य मे स्या;त्तव प्रसादात्सुतसंगमश्च
+अमोघदर्शिन्मम चेत्प्रसादं; सुताघदग्धस्य विभो प्रकुर्याः
+शुश्रूषे ते वचनं ब्रह्मवादि;न्न ते तृप्याम्यमृतस्येव पानात्
+मृतस्य संजीवनमद्य मे स्या;त्तव प्रसादात्सुतसंगमश्च
+न ते मोघं विप्रलप्तं महर्षे; दृष्ट्वैव त्वां नारदाहं विशोकः
+आयुष्मन्तं महाभागं देवराजसमद्युतिम्
+एष एव परो लाभो निर्वृत्तो मे महाफलः
+अभीप्सामि सुतं वीरं वीर्यवन्तं दृढव्रतम्
+अमोघदर्शिन्मम चेत्प्रसादं; सुताघदग्धस्य विभो प्रकुर्याः
+राजर्षीणां पुण्यकृतां महात्मनां; कीर्त्या युक्तां शोकनिर्णाशनार्थम्
+प्रीतौ भवन्तौ यदि मे कृतमेतावता मम
+शृणोमि ते नारद वाचमेतां; विचित्रार्थां स्रजमिव पुण्यगन्धाम्
+मृतस्य संजीवनमद्य मे स्या;त्तव प्रसादात्सुतसंगमश्च
+प्रीतौ भवन्तौ यदि मे कृतमेतावता मम
+शुश्रूषे ते वचनं ब्रह्मवादि;न्न ते तृप्याम्यमृतस्येव पानात्
+अभीप्सामि सुतं वीरं वीर्यवन्तं दृढव्रतम्
+न ते मोघं विप्रलप्तं महर्षे; दृष्ट्वैव त्वां नारदाहं विशोकः
+राजर्षीणां पुण्यकृतां महात्मनां; कीर्त्या युक्तां शोकनिर्णाशनार्थम्
+शृणोमि ते नारद वाचमेतां; विचित्रार्थां स्रजमिव पुण्यगन्धाम्
+एष एव परो लाभो निर्वृत्तो मे महाफलः
+आयुष्मन्तं महाभागं देवराजसमद्युतिम्
+अमोघदर्शिन्मम चेत्प्रसादं; सुताघदग्धस्य विभो प्रकुर्याः
+शृणोमि ते नारद वाचमेतां; विचित्रार्थां स्रजमिव पुण्यगन्धाम्
+न ते मोघं विप्रलप्तं महर्षे; दृष्ट्वैव त्वां नारदाहं विशोकः
+अमोघदर्शिन्मम चेत्प्रसादं; सुताघदग्धस्य विभो प्रकुर्याः
+अभीप्सामि सुतं वीरं वीर्यवन्तं दृढव्रतम्
+प्रीतौ भवन्तौ यदि मे कृतमेतावता मम
+आयुष्मन्तं महाभागं देवराजसमद्युतिम्
+एष एव परो लाभो निर्वृत्तो मे महाफलः
+राजर्षीणां पुण्यकृतां महात्मनां; कीर्त्या युक्तां शोकनिर्णाशनार्थम्
+शुश्रूषे ते वचनं ब्रह्मवादि;न्न ते तृप्याम्यमृतस्येव पानात्
+मृतस्य संजीवनमद्य मे स्या;त्तव प्रसादात्सुतसंगमश्च
+अमोघदर्शिन्मम चेत्प्रसादं; सुताघदग्धस्य विभो प्रकुर्याः
+शृणोमि ते नारद वाचमेतां; विचित्रार्थां स्रजमिव पुण्यगन्धाम्
+शुश्रूषे ते वचनं ब्रह्मवादि;न्न ते तृप्याम्यमृतस्येव पानात्
+एष एव परो लाभो निर्वृत्तो मे महाफलः
+मृतस्य संजीवनमद्य मे स्या;त्तव प्रसादात्सुतसंगमश्च
+न ते मोघं विप्रलप्तं महर्षे; दृष्ट्वैव त्वां नारदाहं विशोकः
+प्रीतौ भवन्तौ यदि मे कृतमेतावता मम
+राजर्षीणां पुण्यकृतां महात्मनां; कीर्त्या युक्तां शोकनिर्णाशनार्थम्
+आयुष्मन्तं महाभागं देवराजसमद्युतिम्
+अभीप्सामि सुतं वीरं वीर्यवन्तं दृढव्रतम्
+शृणोमि ते नारद वाचमेतां; विचित्रार्थां स्रजमिव पुण्यगन्धाम्
+अमोघदर्शिन्मम चेत्प्रसादं; सुताघदग्धस्य विभो प्रकुर्याः
+अभीप्सामि सुतं वीरं वीर्यवन्तं दृढव्रतम्
+राजर्षीणां पुण्यकृतां महात्मनां; कीर्त्या युक्तां शोकनिर्णाशनार्थम्
+आयुष्मन्तं महाभागं देवराजसमद्युतिम्
+एष एव परो लाभो निर्वृत्तो मे महाफलः
+न ते मोघं विप्रलप्तं महर्षे; दृष्ट्वैव त्वां नारदाहं विशोकः
+प्रीतौ भवन्तौ यदि मे कृतमेतावता मम
+शुश्रूषे ते वचनं ब्रह्मवादि;न्न ते तृप्याम्यमृतस्येव पानात्
+मृतस्य संजीवनमद्य मे स्या;त्तव प्रसादात्सुतसंगमश्च
+मृतस्य संजीवनमद्य मे स्या;त्तव प्रसादात्सुतसंगमश्च
+शृणोमि ते नारद वाचमेतां; विचित्रार्थां स्रजमिव पुण्यगन्धाम्
+आयुष्मन्तं महाभागं देवराजसमद्युतिम्
+एष एव परो लाभो निर्वृत्तो मे महाफलः
+राजर्षीणां पुण्यकृतां महात्मनां; कीर्त्या युक्तां शोकनिर्णाशनार्थम्
+प्रीतौ भवन्तौ यदि मे कृतमेतावता मम
+अभीप्सामि सुतं वीरं वीर्यवन्तं दृढव्रतम्
+न ते मोघं विप्रलप्तं महर्षे; दृष्ट्वैव त्वां नारदाहं विशोकः
+अमोघदर्शिन्मम चेत्प्रसादं; सुताघदग्धस्य विभो प्रकुर्याः
+शुश्रूषे ते वचनं ब्रह्मवादि;न्न ते तृप्याम्यमृतस्येव पानात्
+न कुप्ये न च मे कामो न भवेरन्प्रजा इति
+संहारमासां वृद्धानां ततो मां क्रोध आविशत्
+लाघवार्थं धरण्यास्तु ततः संहार इष्यते
+संहारार्थं महादेव भारेणाप्सु निमज्जति
+यदाहं नाधिगच्छामि बुद्ध्या बहु विचारयन्
+इयं हि मां सदा देवी भारार्ता समचोदयत्
+संहारार्थं महादेव भारेणाप्सु निमज्जति
+यदाहं नाधिगच्छामि बुद्ध्या बहु विचारयन्
+लाघवार्थं धरण्यास्तु ततः संहार इष्यते
+संहारमास���ं वृद्धानां ततो मां क्रोध आविशत्
+न कुप्ये न च मे कामो न भवेरन्प्रजा इति
+इयं हि मां सदा देवी भारार्ता समचोदयत्
+यदाहं नाधिगच्छामि बुद्ध्या बहु विचारयन्
+इयं हि मां सदा देवी भारार्ता समचोदयत्
+लाघवार्थं धरण्यास्तु ततः संहार इष्यते
+संहारार्थं महादेव भारेणाप्सु निमज्जति
+न कुप्ये न च मे कामो न भवेरन्प्रजा इति
+संहारमासां वृद्धानां ततो मां क्रोध आविशत्
+इयं हि मां सदा देवी भारार्ता समचोदयत्
+संहारार्थं महादेव भारेणाप्सु निमज्जति
+न कुप्ये न च मे कामो न भवेरन्प्रजा इति
+लाघवार्थं धरण्यास्तु ततः संहार इष्यते
+यदाहं नाधिगच्छामि बुद्ध्या बहु विचारयन्
+संहारमासां वृद्धानां ततो मां क्रोध आविशत्
+लाघवार्थं धरण्यास्तु ततः संहार इष्यते
+यदाहं नाधिगच्छामि बुद्ध्या बहु विचारयन्
+संहारमासां वृद्धानां ततो मां क्रोध आविशत्
+न कुप्ये न च मे कामो न भवेरन्प्रजा इति
+इयं हि मां सदा देवी भारार्ता समचोदयत्
+संहारार्थं महादेव भारेणाप्सु निमज्जति
+यदाहं नाधिगच्छामि बुद्ध्या बहु विचारयन्
+संहारमासां वृद्धानां ततो मां क्रोध आविशत्
+संहारार्थं महादेव भारेणाप्सु निमज्जति
+लाघवार्थं धरण्यास्तु ततः संहार इष्यते
+न कुप्ये न च मे कामो न भवेरन्प्रजा इति
+इयं हि मां सदा देवी भारार्ता समचोदयत्
+इयं हि मां सदा देवी भारार्ता समचोदयत्
+लाघवार्थं धरण्यास्तु ततः संहार इष्यते
+संहारार्थं महादेव भारेणाप्सु निमज्जति
+संहारमासां वृद्धानां ततो मां क्रोध आविशत्
+यदाहं नाधिगच्छामि बुद्ध्या बहु विचारयन्
+न कुप्ये न च मे कामो न भवेरन्प्रजा इति
+स्वं मया याचितेनेह दत्तं कथमिहाद्य तत्
+काममत्रापराधो मे दण्ड्यमाज्ञापय प्रभो
+मयास्य दत्तं राजर्षे गृह्णीयां तत्कथं पुनः
+दीयतामित्यनेनोक्तं ददानीति तथा मया
+गृह्णीयां गच्छतु भवानभ्यनुज्ञां ददानि ते
+नायं मे धारयत्यत्र गम्यतां यत्र वाञ्छति
+न मे धारयते किंचिद्विरूपोऽयं नराधिप
+मिथ्या ब्रवीत्ययं हि त्वा मिथ्याभासं नराधिप
+गृह्णीयां गच्छतु भवानभ्यनुज्ञां ददानि ते
+मयास्य दत्तं राजर्षे गृह्णीयां तत्कथं पुनः
+दीयतामित्यनेनोक्तं ददानीति तथा मया
+नायं मे धारयत्यत्र गम्यतां यत्र वाञ्छति
+काममत्रापराधो मे दण्ड्यमाज्ञापय प्रभो
+मिथ्या ब्रवीत्ययं हि त्वा मिथ्याभासं नराधिप
+स्वं मया याचितेने��� दत्तं कथमिहाद्य तत्
+न मे धारयते किंचिद्विरूपोऽयं नराधिप
+मयास्य दत्तं राजर्षे गृह्णीयां तत्कथं पुनः
+गृह्णीयां गच्छतु भवानभ्यनुज्ञां ददानि ते
+नायं मे धारयत्यत्र गम्यतां यत्र वाञ्छति
+काममत्रापराधो मे दण्ड्यमाज्ञापय प्रभो
+दीयतामित्यनेनोक्तं ददानीति तथा मया
+मिथ्या ब्रवीत्ययं हि त्वा मिथ्याभासं नराधिप
+स्वं मया याचितेनेह दत्तं कथमिहाद्य तत्
+न मे धारयते किंचिद्विरूपोऽयं नराधिप
+दीयतामित्यनेनोक्तं ददानीति तथा मया
+काममत्रापराधो मे दण्ड्यमाज्ञापय प्रभो
+न मे धारयते किंचिद्विरूपोऽयं नराधिप
+मयास्य दत्तं राजर्षे गृह्णीयां तत्कथं पुनः
+मिथ्या ब्रवीत्ययं हि त्वा मिथ्याभासं नराधिप
+गृह्णीयां गच्छतु भवानभ्यनुज्ञां ददानि ते
+स्वं मया याचितेनेह दत्तं कथमिहाद्य तत्
+नायं मे धारयत्यत्र गम्यतां यत्र वाञ्छति
+मिथ्या ब्रवीत्ययं हि त्वा मिथ्याभासं नराधिप
+गृह्णीयां गच्छतु भवानभ्यनुज्ञां ददानि ते
+न मे धारयते किंचिद्विरूपोऽयं नराधिप
+दीयतामित्यनेनोक्तं ददानीति तथा मया
+स्वं मया याचितेनेह दत्तं कथमिहाद्य तत्
+नायं मे धारयत्यत्र गम्यतां यत्र वाञ्छति
+मयास्य दत्तं राजर्षे गृह्णीयां तत्कथं पुनः
+काममत्रापराधो मे दण्ड्यमाज्ञापय प्रभो
+दीयतामित्यनेनोक्तं ददानीति तथा मया
+काममत्रापराधो मे दण्ड्यमाज्ञापय प्रभो
+स्वं मया याचितेनेह दत्तं कथमिहाद्य तत्
+नायं मे धारयत्यत्र गम्यतां यत्र वाञ्छति
+मयास्य दत्तं राजर्षे गृह्णीयां तत्कथं पुनः
+न मे धारयते किंचिद्विरूपोऽयं नराधिप
+मिथ्या ब्रवीत्ययं हि त्वा मिथ्याभासं नराधिप
+गृह्णीयां गच्छतु भवानभ्यनुज्ञां ददानि ते
+मयास्य दत्तं राजर्षे गृह्णीयां तत्कथं पुनः
+न मे धारयते किंचिद्विरूपोऽयं नराधिप
+गृह्णीयां गच्छतु भवानभ्यनुज्ञां ददानि ते
+दीयतामित्यनेनोक्तं ददानीति तथा मया
+काममत्रापराधो मे दण्ड्यमाज्ञापय प्रभो
+मिथ्या ब्रवीत्ययं हि त्वा मिथ्याभासं नराधिप
+स्वं मया याचितेनेह दत्तं कथमिहाद्य तत्
+नायं मे धारयत्यत्र गम्यतां यत्र वाञ्छति
+लिङ्गान्तरे वर्तमाना आश्रमेषु चतुर्ष्वपि
+यवनाः किराता गान्धाराश्चीनाः शबरबर्बराः
+धर्मो योऽसावादिदेवात्प्रवृत्तो; लोकज्येष्ठस्तं न जानामि कर्तुम्
+मद्विधैश्च कथं स्थाप्याः सर्वे ते दस्युजीविनः
+त्वं बन्धुभूतो ह्यस्माकं क्षत्रियाणां सुरेश्वर
+असंशयं भगवन्नादिदेवं; द्रक्ष्याम्यहं शिरसाहं प्रसाद्य
+क्षात्राद्धर्माद्विपुलादप्रमेया;ल्लोकाः प्राप्ताः स्थापितं स्वं यशश्च
+दृश्यन्ते मानवा लोके सर्ववर्णेषु दस्यवः
+शकास्तुषाराः कह्वाश्च पह्लवाश्चान्ध्रमद्रकाः
+कथं धर्मं चरेयुस्ते सर्वे विषयवासिनः
+ब्रह्मक्षत्रप्रसूताश्च वैश्याः शूद्राश्च मानवाः
+एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+ओड्राः पुलिन्दा रमठाः काचा म्लेच्छाश्च सर्वशः
+त्यक्त्वा भोगान्धर्मकामो ह्यरण्य;मिच्छे गन्तुं सत्पथं लोकजुष्टम्
+त्यक्त्वा भोगान्धर्मकामो ह्यरण्य;मिच्छे गन्तुं सत्पथं लोकजुष्टम्
+शकास्तुषाराः कह्वाश्च पह्लवाश्चान्ध्रमद्रकाः
+कथं धर्मं चरेयुस्ते सर्वे विषयवासिनः
+ओड्राः पुलिन्दा रमठाः काचा म्लेच्छाश्च सर्वशः
+क्षात्राद्धर्माद्विपुलादप्रमेया;ल्लोकाः प्राप्ताः स्थापितं स्वं यशश्च
+असंशयं भगवन्नादिदेवं; द्रक्ष्याम्यहं शिरसाहं प्रसाद्य
+धर्मो योऽसावादिदेवात्प्रवृत्तो; लोकज्येष्ठस्तं न जानामि कर्तुम्
+दृश्यन्ते मानवा लोके सर्ववर्णेषु दस्यवः
+मद्विधैश्च कथं स्थाप्याः सर्वे ते दस्युजीविनः
+लिङ्गान्तरे वर्तमाना आश्रमेषु चतुर्ष्वपि
+यवनाः किराता गान्धाराश्चीनाः शबरबर्बराः
+त्वं बन्धुभूतो ह्यस्माकं क्षत्रियाणां सुरेश्वर
+ब्रह्मक्षत्रप्रसूताश्च वैश्याः शूद्राश्च मानवाः
+एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+शकास्तुषाराः कह्वाश्च पह्लवाश्चान्ध्रमद्रकाः
+कथं धर्मं चरेयुस्ते सर्वे विषयवासिनः
+धर्मो योऽसावादिदेवात्प्रवृत्तो; लोकज्येष्ठस्तं न जानामि कर्तुम्
+दृश्यन्ते मानवा लोके सर्ववर्णेषु दस्यवः
+ब्रह्मक्षत्रप्रसूताश्च वैश्याः शूद्राश्च मानवाः
+त्वं बन्धुभूतो ह्यस्माकं क्षत्रियाणां सुरेश्वर
+मद्विधैश्च कथं स्थाप्याः सर्वे ते दस्युजीविनः
+ओड्राः पुलिन्दा रमठाः काचा म्लेच्छाश्च सर्वशः
+क्षात्राद्धर्माद्विपुलादप्रमेया;ल्लोकाः प्राप्ताः स्थापितं स्वं यशश्च
+एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+लिङ्गान्तरे वर्तमाना आश्रमेषु चतुर्ष्वपि
+यवनाः किराता गान्धाराश्चीनाः शबरबर्बराः
+त्यक्त्वा भोगान्धर्मकामो ह्यरण्य;मिच्छे गन्तुं सत्पथं लोकजुष्टम्
+असंशय��� भगवन्नादिदेवं; द्रक्ष्याम्यहं शिरसाहं प्रसाद्य
+एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+असंशयं भगवन्नादिदेवं; द्रक्ष्याम्यहं शिरसाहं प्रसाद्य
+क्षात्राद्धर्माद्विपुलादप्रमेया;ल्लोकाः प्राप्ताः स्थापितं स्वं यशश्च
+धर्मो योऽसावादिदेवात्प्रवृत्तो; लोकज्येष्ठस्तं न जानामि कर्तुम्
+शकास्तुषाराः कह्वाश्च पह्लवाश्चान्ध्रमद्रकाः
+यवनाः किराता गान्धाराश्चीनाः शबरबर्बराः
+ओड्राः पुलिन्दा रमठाः काचा म्लेच्छाश्च सर्वशः
+ब्रह्मक्षत्रप्रसूताश्च वैश्याः शूद्राश्च मानवाः
+कथं धर्मं चरेयुस्ते सर्वे विषयवासिनः
+दृश्यन्ते मानवा लोके सर्ववर्णेषु दस्यवः
+त्यक्त्वा भोगान्धर्मकामो ह्यरण्य;मिच्छे गन्तुं सत्पथं लोकजुष्टम्
+मद्विधैश्च कथं स्थाप्याः सर्वे ते दस्युजीविनः
+लिङ्गान्तरे वर्तमाना आश्रमेषु चतुर्ष्वपि
+त्वं बन्धुभूतो ह्यस्माकं क्षत्रियाणां सुरेश्वर
+यवनाः किराता गान्धाराश्चीनाः शबरबर्बराः
+धर्मो योऽसावादिदेवात्प्रवृत्तो; लोकज्येष्ठस्तं न जानामि कर्तुम्
+दृश्यन्ते मानवा लोके सर्ववर्णेषु दस्यवः
+असंशयं भगवन्नादिदेवं; द्रक्ष्याम्यहं शिरसाहं प्रसाद्य
+ओड्राः पुलिन्दा रमठाः काचा म्लेच्छाश्च सर्वशः
+क्षात्राद्धर्माद्विपुलादप्रमेया;ल्लोकाः प्राप्ताः स्थापितं स्वं यशश्च
+त्वं बन्धुभूतो ह्यस्माकं क्षत्रियाणां सुरेश्वर
+मद्विधैश्च कथं स्थाप्याः सर्वे ते दस्युजीविनः
+कथं धर्मं चरेयुस्ते सर्वे विषयवासिनः
+लिङ्गान्तरे वर्तमाना आश्रमेषु चतुर्ष्वपि
+एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+ब्रह्मक्षत्रप्रसूताश्च वैश्याः शूद्राश्च मानवाः
+त्यक्त्वा भोगान्धर्मकामो ह्यरण्य;मिच्छे गन्तुं सत्पथं लोकजुष्टम्
+शकास्तुषाराः कह्वाश्च पह्लवाश्चान्ध्रमद्रकाः
+एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+ओड्राः पुलिन्दा रमठाः काचा म्लेच्छाश्च सर्वशः
+कथं धर्मं चरेयुस्ते सर्वे विषयवासिनः
+यवनाः किराता गान्धाराश्चीनाः शबरबर्बराः
+क्षात्राद्धर्माद्विपुलादप्रमेया;ल्लोकाः प्राप्ताः स्थापितं स्वं यशश्च
+लिङ्गान्तरे वर्तमाना आश्रमेषु चतुर्ष्वपि
+शकास्तुषाराः कह्वाश्च पह्लवाश्चान्ध्रमद्रकाः
+धर्मो योऽसावादिदेवात्प्रवृत्तो; लोकज्येष्ठस्तं न जानामि कर्तुम्
+दृश्���न्ते मानवा लोके सर्ववर्णेषु दस्यवः
+मद्विधैश्च कथं स्थाप्याः सर्वे ते दस्युजीविनः
+त्यक्त्वा भोगान्धर्मकामो ह्यरण्य;मिच्छे गन्तुं सत्पथं लोकजुष्टम्
+त्वं बन्धुभूतो ह्यस्माकं क्षत्रियाणां सुरेश्वर
+ब्रह्मक्षत्रप्रसूताश्च वैश्याः शूद्राश्च मानवाः
+असंशयं भगवन्नादिदेवं; द्रक्ष्याम्यहं शिरसाहं प्रसाद्य
+दृश्यन्ते मानवा लोके सर्ववर्णेषु दस्यवः
+लिङ्गान्तरे वर्तमाना आश्रमेषु चतुर्ष्वपि
+क्षात्राद्धर्माद्विपुलादप्रमेया;ल्लोकाः प्राप्ताः स्थापितं स्वं यशश्च
+ओड्राः पुलिन्दा रमठाः काचा म्लेच्छाश्च सर्वशः
+शकास्तुषाराः कह्वाश्च पह्लवाश्चान्ध्रमद्रकाः
+त्यक्त्वा भोगान्धर्मकामो ह्यरण्य;मिच्छे गन्तुं सत्पथं लोकजुष्टम्
+कथं धर्मं चरेयुस्ते सर्वे विषयवासिनः
+यवनाः किराता गान्धाराश्चीनाः शबरबर्बराः
+मद्विधैश्च कथं स्थाप्याः सर्वे ते दस्युजीविनः
+त्वं बन्धुभूतो ह्यस्माकं क्षत्रियाणां सुरेश्वर
+एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं भगवंस्तद्ब्रवीहि मे
+धर्मो योऽसावादिदेवात्प्रवृत्तो; लोकज्येष्ठस्तं न जानामि कर्तुम्
+असंशयं भगवन्नादिदेवं; द्रक्ष्याम्यहं शिरसाहं प्रसाद्य
+ब्रह्मक्षत्रप्रसूताश्च वैश्याः शूद्राश्च मानवाः
+रुजन्द्रुमान्पर्वतांश्च यच्चान्यदपि किंचन
+कलामष्टादशीं प्राणैर्न मे प्राप्नोति मारुतः
+न मे वायुः सखा ब्रह्मन्न बन्धुर्न च मे सुहृत्
+आगच्छन्परमो वायुर्मया विष्टम्भितो बलात्
+तस्मान्न बिभ्ये देवर्षे क्रुद्धादपि समीरणात्
+परमेष्ठी तथा नैव येन रक्षति मानिलः
+स मया बहुशो भग्नः प्रभञ्जन्वै प्रभञ्जनः
+मम तेजोबलं वायोर्भीममपि हि नारद
+न मे वायुः सखा ब्रह्मन्न बन्धुर्न च मे सुहृत्
+रुजन्द्रुमान्पर्वतांश्च यच्चान्यदपि किंचन
+मम तेजोबलं वायोर्भीममपि हि नारद
+कलामष्टादशीं प्राणैर्न मे प्राप्नोति मारुतः
+आगच्छन्परमो वायुर्मया विष्टम्भितो बलात्
+परमेष्ठी तथा नैव येन रक्षति मानिलः
+तस्मान्न बिभ्ये देवर्षे क्रुद्धादपि समीरणात्
+स मया बहुशो भग्नः प्रभञ्जन्वै प्रभञ्जनः
+न मे वायुः सखा ब्रह्मन्न बन्धुर्न च मे सुहृत्
+स मया बहुशो भग्नः प्रभञ्जन्वै प्रभञ्जनः
+तस्मान्न बिभ्ये देवर्षे क्रुद्धादपि समीरणात्
+आगच्छन्परमो वायुर्मया विष्टम्भितो बलात्
+रुजन्द्रुमान्पर्वतांश्च ���च्चान्यदपि किंचन
+कलामष्टादशीं प्राणैर्न मे प्राप्नोति मारुतः
+मम तेजोबलं वायोर्भीममपि हि नारद
+परमेष्ठी तथा नैव येन रक्षति मानिलः
+तस्मान्न बिभ्ये देवर्षे क्रुद्धादपि समीरणात्
+मम तेजोबलं वायोर्भीममपि हि नारद
+न मे वायुः सखा ब्रह्मन्न बन्धुर्न च मे सुहृत्
+रुजन्द्रुमान्पर्वतांश्च यच्चान्यदपि किंचन
+स मया बहुशो भग्नः प्रभञ्जन्वै प्रभञ्जनः
+परमेष्ठी तथा नैव येन रक्षति मानिलः
+आगच्छन्परमो वायुर्मया विष्टम्भितो बलात्
+कलामष्टादशीं प्राणैर्न मे प्राप्नोति मारुतः
+न मे वायुः सखा ब्रह्मन्न बन्धुर्न च मे सुहृत्
+स मया बहुशो भग्नः प्रभञ्जन्वै प्रभञ्जनः
+रुजन्द्रुमान्पर्वतांश्च यच्चान्यदपि किंचन
+कलामष्टादशीं प्राणैर्न मे प्राप्नोति मारुतः
+परमेष्ठी तथा नैव येन रक्षति मानिलः
+मम तेजोबलं वायोर्भीममपि हि नारद
+आगच्छन्परमो वायुर्मया विष्टम्भितो बलात्
+तस्मान्न बिभ्ये देवर्षे क्रुद्धादपि समीरणात्
+तस्मान्न बिभ्ये देवर्षे क्रुद्धादपि समीरणात्
+स मया बहुशो भग्नः प्रभञ्जन्वै प्रभञ्जनः
+परमेष्ठी तथा नैव येन रक्षति मानिलः
+रुजन्द्रुमान्पर्वतांश्च यच्चान्यदपि किंचन
+कलामष्टादशीं प्राणैर्न मे प्राप्नोति मारुतः
+आगच्छन्परमो वायुर्मया विष्टम्भितो बलात्
+न मे वायुः सखा ब्रह्मन्न बन्धुर्न च मे सुहृत्
+मम तेजोबलं वायोर्भीममपि हि नारद
+आगच्छन्परमो वायुर्मया विष्टम्भितो बलात्
+स मया बहुशो भग्नः प्रभञ्जन्वै प्रभञ्जनः
+रुजन्द्रुमान्पर्वतांश्च यच्चान्यदपि किंचन
+तस्मान्न बिभ्ये देवर्षे क्रुद्धादपि समीरणात्
+कलामष्टादशीं प्राणैर्न मे प्राप्नोति मारुतः
+मम तेजोबलं वायोर्भीममपि हि नारद
+परमेष्ठी तथा नैव येन रक्षति मानिलः
+न मे वायुः सखा ब्रह्मन्न बन्धुर्न च मे सुहृत्
+का बुद्धिः किं तपो विप्र कः समाधिस्तपोधन
+किं ज्ञानं किं श्रुतं वा ते यत्प्राप्य न विषीदसि
+का बुद्धिः किं तपो विप्र कः समाधिस्तपोधन
+किं ज्ञानं किं श्रुतं वा ते यत्प्राप्य न विषीदसि
+किं ज्ञानं किं श्रुतं वा ते यत्प्राप्य न विषीदसि
+का बुद्धिः किं तपो विप्र कः समाधिस्तपोधन
+किं ज्ञानं किं श्रुतं वा ते यत्प्राप्य न विषीदसि
+का बुद्धिः किं तपो विप्र कः समाधिस्तपोधन
+का बुद्धिः किं तपो विप्र कः समाधिस्तपोधन
+किं ज्ञानं किं श्रुतं वा ते यत्प्राप्य न विषीदसि
+का बुद्धिः किं तपो विप्र कः समाधिस्तपोधन
+किं ज्ञानं किं श्रुतं वा ते यत्प्राप्य न विषीदसि
+किं ज्ञानं किं श्रुतं वा ते यत्प्राप्य न विषीदसि
+का बुद्धिः किं तपो विप्र कः समाधिस्तपोधन
+यदि दण्डः स्पृशते पुण्यभाजं; पापैः पापे क्रियमाणेऽविशेषात्
+कस्माच्च भवति श्रेयानेतद्वायो विचक्ष्व मे
+साध्वसाधून्वातयतीह वायु;रापस्तथा साध्वसाधून्वहन्ति
+कस्य हेतोः सुकृतं नाम कुर्या;द्दुष्कृतं वा कस्य हेतोर्न कुर्यात्
+तथायुक्तो दृश्यते मानवेषु; कामद्वेषाद्बध्यते मुच्यते च
+द्विजस्य क्षत्रबन्धोर्वा कस्येयं पृथिवी भवेत्
+कुतः स्विद्ब्राह्मणो जातो वर्णाश्चापि कुतस्त्रयः
+अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते; तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति
+न वै वातं परिवृनोति कश्चि;न्न जीमूतो वर्षति नैव दावः
+साध्वसाधून्धारयतीह भूमिः; साध्वसाधूंस्तापयतीह सूर्यः
+कुतो रुद्रः कीदृशो वापि रुद्रः; सत्त्वैः सत्त्वं दृश्यते वध्यमानम्
+एतद्विद्वन्कश्यप मे प्रचक्ष्व; यतो रुद्रो जायते देव एषः
+धर्मतः सह वित्तेन सम्यग्वायो प्रचक्ष्व मे
+यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं; क्षत्रं यदा वा प्रजहाति ब्रह्म
+यदि दण्डः स्पृशते पुण्यभाजं; पापैः पापे क्रियमाणेऽविशेषात्
+कस्माच्च भवति श्रेयानेतद्वायो विचक्ष्व मे
+साध्वसाधून्वातयतीह वायु;रापस्तथा साध्वसाधून्वहन्ति
+द्विजस्य क्षत्रबन्धोर्वा कस्येयं पृथिवी भवेत्
+अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते; तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति
+तथायुक्तो दृश्यते मानवेषु; कामद्वेषाद्बध्यते मुच्यते च
+यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं; क्षत्रं यदा वा प्रजहाति ब्रह्म
+कुतः स्विद्ब्राह्मणो जातो वर्णाश्चापि कुतस्त्रयः
+कस्य हेतोः सुकृतं नाम कुर्या;द्दुष्कृतं वा कस्य हेतोर्न कुर्यात्
+धर्मतः सह वित्तेन सम्यग्वायो प्रचक्ष्व मे
+एतद्विद्वन्कश्यप मे प्रचक्ष्व; यतो रुद्रो जायते देव एषः
+न वै वातं परिवृनोति कश्चि;न्न जीमूतो वर्षति नैव दावः
+कुतो रुद्रः कीदृशो वापि रुद्रः; सत्त्वैः सत्त्वं दृश्यते वध्यमानम्
+साध्वसाधून्धारयतीह भूमिः; साध्वसाधूंस्तापयतीह सूर्यः
+यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं; क्षत्रं यदा वा प्रजहाति ब्रह्म
+कस्माच्च भवति श्रेयानेतद्वायो विचक्ष्व मे
+धर्मतः सह वित्तेन सम्यग्वायो प्र���क्ष्व मे
+साध्वसाधून्धारयतीह भूमिः; साध्वसाधूंस्तापयतीह सूर्यः
+कुतो रुद्रः कीदृशो वापि रुद्रः; सत्त्वैः सत्त्वं दृश्यते वध्यमानम्
+कुतः स्विद्ब्राह्मणो जातो वर्णाश्चापि कुतस्त्रयः
+अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते; तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति
+न वै वातं परिवृनोति कश्चि;न्न जीमूतो वर्षति नैव दावः
+द्विजस्य क्षत्रबन्धोर्वा कस्येयं पृथिवी भवेत्
+यदि दण्डः स्पृशते पुण्यभाजं; पापैः पापे क्रियमाणेऽविशेषात्
+तथायुक्तो दृश्यते मानवेषु; कामद्वेषाद्बध्यते मुच्यते च
+साध्वसाधून्वातयतीह वायु;रापस्तथा साध्वसाधून्वहन्ति
+एतद्विद्वन्कश्यप मे प्रचक्ष्व; यतो रुद्रो जायते देव एषः
+कस्य हेतोः सुकृतं नाम कुर्या;द्दुष्कृतं वा कस्य हेतोर्न कुर्यात्
+साध्वसाधून्धारयतीह भूमिः; साध्वसाधूंस्तापयतीह सूर्यः
+यदि दण्डः स्पृशते पुण्यभाजं; पापैः पापे क्रियमाणेऽविशेषात्
+साध्वसाधून्वातयतीह वायु;रापस्तथा साध्वसाधून्वहन्ति
+कुतः स्विद्ब्राह्मणो जातो वर्णाश्चापि कुतस्त्रयः
+कुतो रुद्रः कीदृशो वापि रुद्रः; सत्त्वैः सत्त्वं दृश्यते वध्यमानम्
+एतद्विद्वन्कश्यप मे प्रचक्ष्व; यतो रुद्रो जायते देव एषः
+धर्मतः सह वित्तेन सम्यग्वायो प्रचक्ष्व मे
+कस्य हेतोः सुकृतं नाम कुर्या;द्दुष्कृतं वा कस्य हेतोर्न कुर्यात्
+द्विजस्य क्षत्रबन्धोर्वा कस्येयं पृथिवी भवेत्
+तथायुक्तो दृश्यते मानवेषु; कामद्वेषाद्बध्यते मुच्यते च
+न वै वातं परिवृनोति कश्चि;न्न जीमूतो वर्षति नैव दावः
+कस्माच्च भवति श्रेयानेतद्वायो विचक्ष्व मे
+यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं; क्षत्रं यदा वा प्रजहाति ब्रह्म
+अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते; तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति
+यदि दण्डः स्पृशते पुण्यभाजं; पापैः पापे क्रियमाणेऽविशेषात्
+साध्वसाधून्वातयतीह वायु;रापस्तथा साध्वसाधून्वहन्ति
+कस्य हेतोः सुकृतं नाम कुर्या;द्दुष्कृतं वा कस्य हेतोर्न कुर्यात्
+कुतः स्विद्ब्राह्मणो जातो वर्णाश्चापि कुतस्त्रयः
+न वै वातं परिवृनोति कश्चि;न्न जीमूतो वर्षति नैव दावः
+धर्मतः सह वित्तेन सम्यग्वायो प्रचक्ष्व मे
+साध्वसाधून्धारयतीह भूमिः; साध्वसाधूंस्तापयतीह सूर्यः
+द्विजस्य क्षत्रबन्धोर्वा कस्येयं पृथिवी भवेत्
+कस्माच्च भवति श्रेयानेतद्वायो विचक्ष्व मे
+कुत��� रुद्रः कीदृशो वापि रुद्रः; सत्त्वैः सत्त्वं दृश्यते वध्यमानम्
+यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं; क्षत्रं यदा वा प्रजहाति ब्रह्म
+अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते; तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति
+तथायुक्तो दृश्यते मानवेषु; कामद्वेषाद्बध्यते मुच्यते च
+एतद्विद्वन्कश्यप मे प्रचक्ष्व; यतो रुद्रो जायते देव एषः
+कस्माच्च भवति श्रेयानेतद्वायो विचक्ष्व मे
+साध्वसाधून्वातयतीह वायु;रापस्तथा साध्वसाधून्वहन्ति
+साध्वसाधून्धारयतीह भूमिः; साध्वसाधूंस्तापयतीह सूर्यः
+धर्मतः सह वित्तेन सम्यग्वायो प्रचक्ष्व मे
+कस्य हेतोः सुकृतं नाम कुर्या;द्दुष्कृतं वा कस्य हेतोर्न कुर्यात्
+कुतो रुद्रः कीदृशो वापि रुद्रः; सत्त्वैः सत्त्वं दृश्यते वध्यमानम्
+न वै वातं परिवृनोति कश्चि;न्न जीमूतो वर्षति नैव दावः
+यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं; क्षत्रं यदा वा प्रजहाति ब्रह्म
+एतद्विद्वन्कश्यप मे प्रचक्ष्व; यतो रुद्रो जायते देव एषः
+यदि दण्डः स्पृशते पुण्यभाजं; पापैः पापे क्रियमाणेऽविशेषात्
+कुतः स्विद्ब्राह्मणो जातो वर्णाश्चापि कुतस्त्रयः
+द्विजस्य क्षत्रबन्धोर्वा कस्येयं पृथिवी भवेत्
+अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते; तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति
+तथायुक्तो दृश्यते मानवेषु; कामद्वेषाद्बध्यते मुच्यते च
+यदा हि ब्रह्म प्रजहाति क्षत्रं; क्षत्रं यदा वा प्रजहाति ब्रह्म
+द्विजस्य क्षत्रबन्धोर्वा कस्येयं पृथिवी भवेत्
+कस्माच्च भवति श्रेयानेतद्वायो विचक्ष्व मे
+धर्मतः सह वित्तेन सम्यग्वायो प्रचक्ष्व मे
+एतद्विद्वन्कश्यप मे प्रचक्ष्व; यतो रुद्रो जायते देव एषः
+कस्य हेतोः सुकृतं नाम कुर्या;द्दुष्कृतं वा कस्य हेतोर्न कुर्यात्
+अन्वग्बलं कतमेऽस्मिन्भजन्ते; तथाबल्यं कतमेऽस्मिन्वियन्ति
+तथायुक्तो दृश्यते मानवेषु; कामद्वेषाद्बध्यते मुच्यते च
+यदि दण्डः स्पृशते पुण्यभाजं; पापैः पापे क्रियमाणेऽविशेषात्
+कुतो रुद्रः कीदृशो वापि रुद्रः; सत्त्वैः सत्त्वं दृश्यते वध्यमानम्
+साध्वसाधून्वातयतीह वायु;रापस्तथा साध्वसाधून्वहन्ति
+कुतः स्विद्ब्राह्मणो जातो वर्णाश्चापि कुतस्त्रयः
+न वै वातं परिवृनोति कश्चि;न्न जीमूतो वर्षति नैव दावः
+साध्वसाधून्धारयतीह भूमिः; साध्वसाधूंस्तापयतीह सूर्यः
+स भवानभ्यनुज्ञातः शुचिकर्मा महाव्रतः
+���्रमाणं चेन्मतो राजा भवतो दण्डधारणे
+ब्रूहि कामानतोऽन्यांस्त्वं करिष्यामि हि ते वचः
+अनुज्ञायामपि तथा हेतुः स्याद्ब्राह्मणर्षभ
+स भवानभ्यनुज्ञातः शुचिकर्मा महाव्रतः
+ब्रूहि कामानतोऽन्यांस्त्वं करिष्यामि हि ते वचः
+अनुज्ञायामपि तथा हेतुः स्याद्ब्राह्मणर्षभ
+प्रमाणं चेन्मतो राजा भवतो दण्डधारणे
+प्रमाणं चेन्मतो राजा भवतो दण्डधारणे
+अनुज्ञायामपि तथा हेतुः स्याद्ब्राह्मणर्षभ
+स भवानभ्यनुज्ञातः शुचिकर्मा महाव्रतः
+ब्रूहि कामानतोऽन्यांस्त्वं करिष्यामि हि ते वचः
+स भवानभ्यनुज्ञातः शुचिकर्मा महाव्रतः
+प्रमाणं चेन्मतो राजा भवतो दण्डधारणे
+ब्रूहि कामानतोऽन्यांस्त्वं करिष्यामि हि ते वचः
+अनुज्ञायामपि तथा हेतुः स्याद्ब्राह्मणर्षभ
+स भवानभ्यनुज्ञातः शुचिकर्मा महाव्रतः
+अनुज्ञायामपि तथा हेतुः स्याद्ब्राह्मणर्षभ
+प्रमाणं चेन्मतो राजा भवतो दण्डधारणे
+ब्रूहि कामानतोऽन्यांस्त्वं करिष्यामि हि ते वचः
+प्रमाणं चेन्मतो राजा भवतो दण्डधारणे
+ब्रूहि कामानतोऽन्यांस्त्वं करिष्यामि हि ते वचः
+स भवानभ्यनुज्ञातः शुचिकर्मा महाव्रतः
+अनुज्ञायामपि तथा हेतुः स्याद्ब्राह्मणर्षभ
+प्रमाणं चेन्मतो राजा भवतो दण्डधारणे
+स भवानभ्यनुज्ञातः शुचिकर्मा महाव्रतः
+अनुज्ञायामपि तथा हेतुः स्याद्ब्राह्मणर्षभ
+ब्रूहि कामानतोऽन्यांस्त्वं करिष्यामि हि ते वचः
+यदि प्रसन्ना देवा मे भक्तोऽयं ब्राह्मणो मम
+तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः
+भक्ताय नाहमिच्छामि भवेदेष तु धार्मिकः
+कृतं मया भवेत्किं ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत्
+पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः
+अन्यमेवाहमिच्छामि भक्तायानुग्रहं कृतम्
+एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च
+अस्यानुग्रहमिच्छामि कृतं किंचित्सुखोदयम्
+मां पूजयित्वा भावेन यदि त्वं दुःखमाप्नुयाः
+धर्मप्रधानो भवतु ममैषोऽनुग्रहो मतः
+पृथिवीं रत्नपूर्णां वा महद्वा धनसंचयम्
+नाहं धनानि याचामि ब्राह्मणाय धनप्रद
+स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः
+न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः
+एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम्
+धर्मेऽस्य रमतां बुद्धिर्धर्मं चैवोपजीवतु
+यदि प्रसन्ना देवा मे भक्तोऽयं ब्राह्मणो मम
+पृथिवीं रत्नपूर्णां वा महद्वा धनसंचयम्
+नाहं ध���ानि याचामि ब्राह्मणाय धनप्रद
+धर्मप्रधानो भवतु ममैषोऽनुग्रहो मतः
+अन्यमेवाहमिच्छामि भक्तायानुग्रहं कृतम्
+धर्मेऽस्य रमतां बुद्धिर्धर्मं चैवोपजीवतु
+न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः
+मां पूजयित्वा भावेन यदि त्वं दुःखमाप्नुयाः
+एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम्
+कृतं मया भवेत्किं ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत्
+एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च
+अस्यानुग्रहमिच्छामि कृतं किंचित्सुखोदयम्
+पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः
+तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः
+भक्ताय नाहमिच्छामि भवेदेष तु धार्मिकः
+स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः
+यदि प्रसन्ना देवा मे भक्तोऽयं ब्राह्मणो मम
+एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च
+अन्यमेवाहमिच्छामि भक्तायानुग्रहं कृतम्
+भक्ताय नाहमिच्छामि भवेदेष तु धार्मिकः
+न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः
+अस्यानुग्रहमिच्छामि कृतं किंचित्सुखोदयम्
+एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम्
+पृथिवीं रत्नपूर्णां वा महद्वा धनसंचयम्
+मां पूजयित्वा भावेन यदि त्वं दुःखमाप्नुयाः
+तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः
+कृतं मया भवेत्किं ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत्
+पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः
+धर्मेऽस्य रमतां बुद्धिर्धर्मं चैवोपजीवतु
+नाहं धनानि याचामि ब्राह्मणाय धनप्रद
+धर्मप्रधानो भवतु ममैषोऽनुग्रहो मतः
+स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः
+अन्यमेवाहमिच्छामि भक्तायानुग्रहं कृतम्
+यदि प्रसन्ना देवा मे भक्तोऽयं ब्राह्मणो मम
+न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः
+नाहं धनानि याचामि ब्राह्मणाय धनप्रद
+अस्यानुग्रहमिच्छामि कृतं किंचित्सुखोदयम्
+भक्ताय नाहमिच्छामि भवेदेष तु धार्मिकः
+कृतं मया भवेत्किं ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत्
+एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च
+एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम्
+पृथिवीं रत्नपूर्णां वा महद्वा धनसंचयम्
+स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः
+धर्मेऽस्य रमतां बुद्धिर्धर्मं चैवोपजीवतु
+पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः
+तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः
+मां पूजयित्वा भावेन यदि त्वं दुःखमाप्नुयाः
+धर्मप्रधानो भवतु ममैषोऽनुग्रहो ��तः
+भक्ताय नाहमिच्छामि भवेदेष तु धार्मिकः
+धर्मेऽस्य रमतां बुद्धिर्धर्मं चैवोपजीवतु
+यदि प्रसन्ना देवा मे भक्तोऽयं ब्राह्मणो मम
+न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः
+अन्यमेवाहमिच्छामि भक्तायानुग्रहं कृतम्
+नाहं धनानि याचामि ब्राह्मणाय धनप्रद
+एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम्
+पृथिवीं रत्नपूर्णां वा महद्वा धनसंचयम्
+कृतं मया भवेत्किं ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत्
+तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः
+एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च
+स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः
+मां पूजयित्वा भावेन यदि त्वं दुःखमाप्नुयाः
+पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः
+धर्मप्रधानो भवतु ममैषोऽनुग्रहो मतः
+अस्यानुग्रहमिच्छामि कृतं किंचित्सुखोदयम्
+यदि प्रसन्ना देवा मे भक्तोऽयं ब्राह्मणो मम
+न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः
+तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः
+अन्यमेवाहमिच्छामि भक्तायानुग्रहं कृतम्
+एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम्
+पृथिवीं रत्नपूर्णां वा महद्वा धनसंचयम्
+अस्यानुग्रहमिच्छामि कृतं किंचित्सुखोदयम्
+नाहं धनानि याचामि ब्राह्मणाय धनप्रद
+धर्मप्रधानो भवतु ममैषोऽनुग्रहो मतः
+मां पूजयित्वा भावेन यदि त्वं दुःखमाप्नुयाः
+पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः
+एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च
+भक्ताय नाहमिच्छामि भवेदेष तु धार्मिकः
+धर्मेऽस्य रमतां बुद्धिर्धर्मं चैवोपजीवतु
+कृतं मया भवेत्किं ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत्
+स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः
+पश्य पश्य च भूयस्त्वं कामानिच्छेत्कथं नरः
+पृथिवीं रत्नपूर्णां वा महद्वा धनसंचयम्
+कृतं मया भवेत्किं ते कश्च तेऽनुग्रहो भवेत्
+तथैव देववचनाद्विघ्नं कुर्वन्ति सर्वशः
+यदि प्रसन्ना देवा मे भक्तोऽयं ब्राह्मणो मम
+अस्यानुग्रहमिच्छामि कृतं किंचित्सुखोदयम्
+भक्ताय नाहमिच्छामि भवेदेष तु धार्मिकः
+एतैर्लोकाः सुसंरुद्धा देवानां मानुषाद्भयम्
+न देवैरननुज्ञातः कश्चिद्भवति धार्मिकः
+स्वर्गद्वारं हि संरुद्धं मानुषेषु विशेषतः
+मां पूजयित्वा भावेन यदि त्वं दुःखमाप्नुयाः
+अन्यमेवाहमिच्छामि भक्तायानुग्रहं कृतम्
+एष शक्तोऽसि तपसा राज्यं दातुं धनानि च
+धर्मेऽस्य रमतां बुद्धिर्धर्मं चैवोपजीवतु
+नाहं धनानि याचामि ब्राह्मणाय धनप्रद
+धर्मप्रधानो भवतु ममैषोऽनुग्रहो मतः
+अनेन ते महाभाग प्रतिषेधेन भागतः
+भगवन्सर्वभूतेषु प्रभवाभ्यधिको गुणैः
+अजेयश्चाप्रधृष्यश्च तेजसा यशसा श्रिया
+केन वा प्रतिषेधेन गमनं ते न विद्यते
+यज्ञमेतं महाभाग किमर्थं नाभिगच्छसि
+अतीव दुःखमुत्पन्नं वेपथुश्च ममानघ
+भगवन्सर्वभूतेषु प्रभवाभ्यधिको गुणैः
+अतीव दुःखमुत्पन्नं वेपथुश्च ममानघ
+अनेन ते महाभाग प्रतिषेधेन भागतः
+यज्ञमेतं महाभाग किमर्थं नाभिगच्छसि
+केन वा प्रतिषेधेन गमनं ते न विद्यते
+अजेयश्चाप्रधृष्यश्च तेजसा यशसा श्रिया
+अजेयश्चाप्रधृष्यश्च तेजसा यशसा श्रिया
+अनेन ते महाभाग प्रतिषेधेन भागतः
+केन वा प्रतिषेधेन गमनं ते न विद्यते
+यज्ञमेतं महाभाग किमर्थं नाभिगच्छसि
+भगवन्सर्वभूतेषु प्रभवाभ्यधिको गुणैः
+अतीव दुःखमुत्पन्नं वेपथुश्च ममानघ
+अतीव दुःखमुत्पन्नं वेपथुश्च ममानघ
+अजेयश्चाप्रधृष्यश्च तेजसा यशसा श्रिया
+भगवन्सर्वभूतेषु प्रभवाभ्यधिको गुणैः
+यज्ञमेतं महाभाग किमर्थं नाभिगच्छसि
+केन वा प्रतिषेधेन गमनं ते न विद्यते
+अनेन ते महाभाग प्रतिषेधेन भागतः
+भगवन्सर्वभूतेषु प्रभवाभ्यधिको गुणैः
+अजेयश्चाप्रधृष्यश्च तेजसा यशसा श्रिया
+यज्ञमेतं महाभाग किमर्थं नाभिगच्छसि
+अनेन ते महाभाग प्रतिषेधेन भागतः
+केन वा प्रतिषेधेन गमनं ते न विद्यते
+अतीव दुःखमुत्पन्नं वेपथुश्च ममानघ
+अनेन ते महाभाग प्रतिषेधेन भागतः
+अजेयश्चाप्रधृष्यश्च तेजसा यशसा श्रिया
+भगवन्सर्वभूतेषु प्रभवाभ्यधिको गुणैः
+केन वा प्रतिषेधेन गमनं ते न विद्यते
+यज्ञमेतं महाभाग किमर्थं नाभिगच्छसि
+अतीव दुःखमुत्पन्नं वेपथुश्च ममानघ
+अजेयश्चाप्रधृष्यश्च तेजसा यशसा श्रिया
+यज्ञमेतं महाभाग किमर्थं नाभिगच्छसि
+अनेन ते महाभाग प्रतिषेधेन भागतः
+भगवन्सर्वभूतेषु प्रभवाभ्यधिको गुणैः
+अतीव दुःखमुत्पन्नं वेपथुश्च ममानघ
+केन वा प्रतिषेधेन गमनं ते न विद्यते
+तस्य स्वर्गफलावाप्तिः सिध्यते चास्य मानसम्
+स दत्त्वा दुष्कृतं तस्मै पुण्यमादाय गच्छति
+कृत्वाग्निहोत्रं स्वशरीरसंस्थं; शारीरमग्निं स्वमुखे जुहोति
+यो भैक्षचर्योपगतैर्हविर्भि;श्चिताग्निनां स व्यतियाति लोकान्
+अनिन्धनं ज्योतिरिव प्रशान्तं; स ब्रह्मलोकं श्रयते द्���िजातिः
+अभयं सर्वभूतेभ्यो दत्त्वा चरति यो मुनिः
+अतिथिर्यस्य भग्नाशो गृहात्प्रतिनिवर्तते
+गुरुं यस्तु समाराध्य द्विजो वेदमवाप्नुयात्
+मोक्षाश्रमं यः कुरुते यथोक्तं; शुचिः सुसंकल्पितबुद्धियुक्तः
+न तस्य सर्वभूतेभ्यो भयमुत्पद्यते क्वचित्
+न तस्य सर्वभूतेभ्यो भयमुत्पद्यते क्वचित्
+अतिथिर्यस्य भग्नाशो गृहात्प्रतिनिवर्तते
+कृत्वाग्निहोत्रं स्वशरीरसंस्थं; शारीरमग्निं स्वमुखे जुहोति
+अभयं सर्वभूतेभ्यो दत्त्वा चरति यो मुनिः
+गुरुं यस्तु समाराध्य द्विजो वेदमवाप्नुयात्
+तस्य स्वर्गफलावाप्तिः सिध्यते चास्य मानसम्
+अनिन्धनं ज्योतिरिव प्रशान्तं; स ब्रह्मलोकं श्रयते द्विजातिः
+स दत्त्वा दुष्कृतं तस्मै पुण्यमादाय गच्छति
+यो भैक्षचर्योपगतैर्हविर्भि;श्चिताग्निनां स व्यतियाति लोकान्
+मोक्षाश्रमं यः कुरुते यथोक्तं; शुचिः सुसंकल्पितबुद्धियुक्तः
+गुरुं यस्तु समाराध्य द्विजो वेदमवाप्नुयात्
+यो भैक्षचर्योपगतैर्हविर्भि;श्चिताग्निनां स व्यतियाति लोकान्
+अभयं सर्वभूतेभ्यो दत्त्वा चरति यो मुनिः
+मोक्षाश्रमं यः कुरुते यथोक्तं; शुचिः सुसंकल्पितबुद्धियुक्तः
+न तस्य सर्वभूतेभ्यो भयमुत्पद्यते क्वचित्
+स दत्त्वा दुष्कृतं तस्मै पुण्यमादाय गच्छति
+अतिथिर्यस्य भग्नाशो गृहात्प्रतिनिवर्तते
+अनिन्धनं ज्योतिरिव प्रशान्तं; स ब्रह्मलोकं श्रयते द्विजातिः
+कृत्वाग्निहोत्रं स्वशरीरसंस्थं; शारीरमग्निं स्वमुखे जुहोति
+तस्य स्वर्गफलावाप्तिः सिध्यते चास्य मानसम्
+गुरुं यस्तु समाराध्य द्विजो वेदमवाप्नुयात्
+न तस्य सर्वभूतेभ्यो भयमुत्पद्यते क्वचित्
+तस्य स्वर्गफलावाप्तिः सिध्यते चास्य मानसम्
+अभयं सर्वभूतेभ्यो दत्त्वा चरति यो मुनिः
+अतिथिर्यस्य भग्नाशो गृहात्प्रतिनिवर्तते
+अनिन्धनं ज्योतिरिव प्रशान्तं; स ब्रह्मलोकं श्रयते द्विजातिः
+यो भैक्षचर्योपगतैर्हविर्भि;श्चिताग्निनां स व्यतियाति लोकान्
+मोक्षाश्रमं यः कुरुते यथोक्तं; शुचिः सुसंकल्पितबुद्धियुक्तः
+स दत्त्वा दुष्कृतं तस्मै पुण्यमादाय गच्छति
+कृत्वाग्निहोत्रं स्वशरीरसंस्थं; शारीरमग्निं स्वमुखे जुहोति
+तस्य स्वर्गफलावाप्तिः सिध्यते चास्य मानसम्
+मोक्षाश्रमं यः कुरुते यथोक्तं; शुचिः सुसंकल्पितबुद्धियुक्तः
+यो भैक्षचर्योपगतैर्ह���िर्भि;श्चिताग्निनां स व्यतियाति लोकान्
+अतिथिर्यस्य भग्नाशो गृहात्प्रतिनिवर्तते
+अभयं सर्वभूतेभ्यो दत्त्वा चरति यो मुनिः
+स दत्त्वा दुष्कृतं तस्मै पुण्यमादाय गच्छति
+कृत्वाग्निहोत्रं स्वशरीरसंस्थं; शारीरमग्निं स्वमुखे जुहोति
+न तस्य सर्वभूतेभ्यो भयमुत्पद्यते क्वचित्
+गुरुं यस्तु समाराध्य द्विजो वेदमवाप्नुयात्
+अनिन्धनं ज्योतिरिव प्रशान्तं; स ब्रह्मलोकं श्रयते द्विजातिः
+तस्य स्वर्गफलावाप्तिः सिध्यते चास्य मानसम्
+कृत्वाग्निहोत्रं स्वशरीरसंस्थं; शारीरमग्निं स्वमुखे जुहोति
+स दत्त्वा दुष्कृतं तस्मै पुण्यमादाय गच्छति
+यो भैक्षचर्योपगतैर्हविर्भि;श्चिताग्निनां स व्यतियाति लोकान्
+अनिन्धनं ज्योतिरिव प्रशान्तं; स ब्रह्मलोकं श्रयते द्विजातिः
+अभयं सर्वभूतेभ्यो दत्त्वा चरति यो मुनिः
+न तस्य सर्वभूतेभ्यो भयमुत्पद्यते क्वचित्
+गुरुं यस्तु समाराध्य द्विजो वेदमवाप्नुयात्
+अतिथिर्यस्य भग्नाशो गृहात्प्रतिनिवर्तते
+मोक्षाश्रमं यः कुरुते यथोक्तं; शुचिः सुसंकल्पितबुद्धियुक्तः
+अतिथिर्यस्य भग्नाशो गृहात्प्रतिनिवर्तते
+स दत्त्वा दुष्कृतं तस्मै पुण्यमादाय गच्छति
+कृत्वाग्निहोत्रं स्वशरीरसंस्थं; शारीरमग्निं स्वमुखे जुहोति
+यो भैक्षचर्योपगतैर्हविर्भि;श्चिताग्निनां स व्यतियाति लोकान्
+गुरुं यस्तु समाराध्य द्विजो वेदमवाप्नुयात्
+अभयं सर्वभूतेभ्यो दत्त्वा चरति यो मुनिः
+तस्य स्वर्गफलावाप्तिः सिध्यते चास्य मानसम्
+न तस्य सर्वभूतेभ्यो भयमुत्पद्यते क्वचित्
+मोक्षाश्रमं यः कुरुते यथोक्तं; शुचिः सुसंकल्पितबुद्धियुक्तः
+अनिन्धनं ज्योतिरिव प्रशान्तं; स ब्रह्मलोकं श्रयते द्विजातिः
+तस्या वै दुर्लभत्वात्तु प्रार्थिताः पार्थिवा मया
+तामहं व्यपनेष्यामि इति कृत्वा व्यवस्थितः
+आशामपनयस्वाशु ततः कृशतरीमिमाम्
+पुत्रमस्यानयत्क्षिप्रं तपसा च श्रुतेन च
+अन्येषां चैव वर्णानामिति कृत्वा धियं तदा
+आत्मानं दर्शयामास धर्मं धर्मभृतां वरः
+संस्पृश्य पादौ शिरसा निपपात द्विजर्षभे
+विपाप्मा विगतक्रोधश्चचार वनमन्तिकात्
+अब्रवीच्च हि तं वाक्यं राजा राजीवलोचनः
+कृशत्वे न समं राजन्नाशाया विद्यते नृप
+ततः संस्मृत्य तत्सर्वं स्मारयिष्यन्निवाब्रवीत्
+एतच्छ्रुत्वा ततो राजन्स राजा सावरोधनः
+एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः
+प्रतिग्रहमहं राज्ञां न करिष्ये कथंचन
+ततः प्रहस्य भगवांस्तनुर्धर्मभृतां वरः
+आशा हि पुरुषं बालं लालापयति तस्थुषी
+सत्यमेतद्यथा विप्र त्वयोक्तं नास्त्यतो मृषा
+एतद्दृष्टं मया राजंस्ततश्च वचनं श्रुतम्
+आशाकृशं च राजेन्द्र तपो दीर्घं समास्थितः
+राजानं भगवान्विप्रस्ततः कृशतनुस्तनुः
+संदर्शयित्वा चात्मानं दिव्यमद्भुतदर्शनम्
+तं समानाय्य पुत्रं तु तदोपालभ्य पार्थिवम्
+तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्तवान्नृपम्
+स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः
+एतच्छ्रुत्वा ततो राजन्स राजा सावरोधनः
+आशा हि पुरुषं बालं लालापयति तस्थुषी
+पुत्रमस्यानयत्क्षिप्रं तपसा च श्रुतेन च
+तामहं व्यपनेष्यामि इति कृत्वा व्यवस्थितः
+तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्तवान्नृपम्
+एतद्दृष्टं मया राजंस्ततश्च वचनं श्रुतम्
+प्रतिग्रहमहं राज्ञां न करिष्ये कथंचन
+आशाकृशं च राजेन्द्र तपो दीर्घं समास्थितः
+स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः
+राजानं भगवान्विप्रस्ततः कृशतनुस्तनुः
+तस्या वै दुर्लभत्वात्तु प्रार्थिताः पार्थिवा मया
+संस्पृश्य पादौ शिरसा निपपात द्विजर्षभे
+एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः
+सत्यमेतद्यथा विप्र त्वयोक्तं नास्त्यतो मृषा
+अन्येषां चैव वर्णानामिति कृत्वा धियं तदा
+तं समानाय्य पुत्रं तु तदोपालभ्य पार्थिवम्
+संदर्शयित्वा चात्मानं दिव्यमद्भुतदर्शनम्
+आशामपनयस्वाशु ततः कृशतरीमिमाम्
+आत्मानं दर्शयामास धर्मं धर्मभृतां वरः
+ततः संस्मृत्य तत्सर्वं स्मारयिष्यन्निवाब्रवीत्
+ततः प्रहस्य भगवांस्तनुर्धर्मभृतां वरः
+विपाप्मा विगतक्रोधश्चचार वनमन्तिकात्
+कृशत्वे न समं राजन्नाशाया विद्यते नृप
+अब्रवीच्च हि तं वाक्यं राजा राजीवलोचनः
+पुत्रमस्यानयत्क्षिप्रं तपसा च श्रुतेन च
+आशाकृशं च राजेन्द्र तपो दीर्घं समास्थितः
+आशा हि पुरुषं बालं लालापयति तस्थुषी
+राजानं भगवान्विप्रस्ततः कृशतनुस्तनुः
+विपाप्मा विगतक्रोधश्चचार वनमन्तिकात्
+कृशत्वे न समं राजन्नाशाया विद्यते नृप
+ततः संस्मृत्य तत्सर्वं स्मारयिष्यन्निवाब्रवीत्
+एतद्दृष्टं मया राजंस्ततश्च वचनं श्रुतम्
+तं समानाय्य पुत्रं तु तदोपालभ्य पार्थिवम्
+आत्मानं दर्शयामास धर्मं धर्मभृतां वरः
+संदर्शयित्वा चात्मानं दिव्यमद्भुतदर्शनम्
+तामहं व्यपनेष्यामि इति कृत्वा व्यवस्थितः
+एतच्छ्रुत्वा ततो राजन्स राजा सावरोधनः
+तस्या वै दुर्लभत्वात्तु प्रार्थिताः पार्थिवा मया
+तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्तवान्नृपम्
+संस्पृश्य पादौ शिरसा निपपात द्विजर्षभे
+एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः
+सत्यमेतद्यथा विप्र त्वयोक्तं नास्त्यतो मृषा
+अन्येषां चैव वर्णानामिति कृत्वा धियं तदा
+आशामपनयस्वाशु ततः कृशतरीमिमाम्
+प्रतिग्रहमहं राज्ञां न करिष्ये कथंचन
+ततः प्रहस्य भगवांस्तनुर्धर्मभृतां वरः
+स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः
+अब्रवीच्च हि तं वाक्यं राजा राजीवलोचनः
+अन्येषां चैव वर्णानामिति कृत्वा धियं तदा
+एतच्छ्रुत्वा ततो राजन्स राजा सावरोधनः
+संदर्शयित्वा चात्मानं दिव्यमद्भुतदर्शनम्
+तामहं व्यपनेष्यामि इति कृत्वा व्यवस्थितः
+कृशत्वे न समं राजन्नाशाया विद्यते नृप
+तस्या वै दुर्लभत्वात्तु प्रार्थिताः पार्थिवा मया
+तं समानाय्य पुत्रं तु तदोपालभ्य पार्थिवम्
+आशा हि पुरुषं बालं लालापयति तस्थुषी
+सत्यमेतद्यथा विप्र त्वयोक्तं नास्त्यतो मृषा
+पुत्रमस्यानयत्क्षिप्रं तपसा च श्रुतेन च
+ततः प्रहस्य भगवांस्तनुर्धर्मभृतां वरः
+प्रतिग्रहमहं राज्ञां न करिष्ये कथंचन
+आशामपनयस्वाशु ततः कृशतरीमिमाम्
+संस्पृश्य पादौ शिरसा निपपात द्विजर्षभे
+एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः
+राजानं भगवान्विप्रस्ततः कृशतनुस्तनुः
+आशाकृशं च राजेन्द्र तपो दीर्घं समास्थितः
+विपाप्मा विगतक्रोधश्चचार वनमन्तिकात्
+ततः संस्मृत्य तत्सर्वं स्मारयिष्यन्निवाब्रवीत्
+तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्तवान्नृपम्
+अब्रवीच्च हि तं वाक्यं राजा राजीवलोचनः
+स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः
+एतद्दृष्टं मया राजंस्ततश्च वचनं श्रुतम्
+आत्मानं दर्शयामास धर्मं धर्मभृतां वरः
+स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः
+ततः प्रहस्य भगवांस्तनुर्धर्मभृतां वरः
+तामहं व्यपनेष्यामि इति कृत्वा व्यवस्थितः
+प्रतिग्रहमहं राज्ञां न करिष्ये कथंचन
+तं समानाय्य पुत्रं तु तदोपालभ्य पार्थिवम्
+पुत्रमस्यानयत्क्षिप्रं तपसा च श्रुतेन च
+एतच्छ्रुत्वा ततो राजन्स राजा सावरोधनः
+तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्��वान्नृपम्
+एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः
+अब्रवीच्च हि तं वाक्यं राजा राजीवलोचनः
+विपाप्मा विगतक्रोधश्चचार वनमन्तिकात्
+सत्यमेतद्यथा विप्र त्वयोक्तं नास्त्यतो मृषा
+संदर्शयित्वा चात्मानं दिव्यमद्भुतदर्शनम्
+आत्मानं दर्शयामास धर्मं धर्मभृतां वरः
+आशाकृशं च राजेन्द्र तपो दीर्घं समास्थितः
+राजानं भगवान्विप्रस्ततः कृशतनुस्तनुः
+एतद्दृष्टं मया राजंस्ततश्च वचनं श्रुतम्
+तस्या वै दुर्लभत्वात्तु प्रार्थिताः पार्थिवा मया
+आशामपनयस्वाशु ततः कृशतरीमिमाम्
+अन्येषां चैव वर्णानामिति कृत्वा धियं तदा
+आशा हि पुरुषं बालं लालापयति तस्थुषी
+संस्पृश्य पादौ शिरसा निपपात द्विजर्षभे
+कृशत्वे न समं राजन्नाशाया विद्यते नृप
+ततः संस्मृत्य तत्सर्वं स्मारयिष्यन्निवाब्रवीत्
+पुत्रमस्यानयत्क्षिप्रं तपसा च श्रुतेन च
+एतद्दृष्टं मया राजंस्ततश्च वचनं श्रुतम्
+विपाप्मा विगतक्रोधश्चचार वनमन्तिकात्
+अब्रवीच्च हि तं वाक्यं राजा राजीवलोचनः
+आशामपनयस्वाशु ततः कृशतरीमिमाम्
+अन्येषां चैव वर्णानामिति कृत्वा धियं तदा
+तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्तवान्नृपम्
+आशाकृशं च राजेन्द्र तपो दीर्घं समास्थितः
+ततः संस्मृत्य तत्सर्वं स्मारयिष्यन्निवाब्रवीत्
+स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः
+संदर्शयित्वा चात्मानं दिव्यमद्भुतदर्शनम्
+ततः प्रहस्य भगवांस्तनुर्धर्मभृतां वरः
+कृशत्वे न समं राजन्नाशाया विद्यते नृप
+तामहं व्यपनेष्यामि इति कृत्वा व्यवस्थितः
+एतच्छ्रुत्वा ततो राजन्स राजा सावरोधनः
+सत्यमेतद्यथा विप्र त्वयोक्तं नास्त्यतो मृषा
+प्रतिग्रहमहं राज्ञां न करिष्ये कथंचन
+आत्मानं दर्शयामास धर्मं धर्मभृतां वरः
+तस्या वै दुर्लभत्वात्तु प्रार्थिताः पार्थिवा मया
+एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः
+आशा हि पुरुषं बालं लालापयति तस्थुषी
+संस्पृश्य पादौ शिरसा निपपात द्विजर्षभे
+तं समानाय्य पुत्रं तु तदोपालभ्य पार्थिवम्
+राजानं भगवान्विप्रस्ततः कृशतनुस्तनुः
+एतच्छ्रुत्वा ततो राजन्स राजा सावरोधनः
+आशाकृशं च राजेन्द्र तपो दीर्घं समास्थितः
+स हि तेन पुरा विप्रो राज्ञा नात्यर्थमानितः
+विपाप्मा विगतक्रोधश्चचार वनमन्तिकात्
+एवमुक्ते तु वचने राज्ञा मुनिरधोमुखः
+आशामपनयस्वाशु ततः कृशतरीमिमाम्
+संदर्शयित्वा चात्मानं दिव्यमद्भुतदर्शनम्
+एतद्दृष्टं मया राजंस्ततश्च वचनं श्रुतम्
+अन्येषां चैव वर्णानामिति कृत्वा धियं तदा
+ततः संस्मृत्य तत्सर्वं स्मारयिष्यन्निवाब्रवीत्
+आशा हि पुरुषं बालं लालापयति तस्थुषी
+अब्रवीच्च हि तं वाक्यं राजा राजीवलोचनः
+तूष्णीमेवाभवत्तत्र न च प्रत्युक्तवान्नृपम्
+ततः प्रहस्य भगवांस्तनुर्धर्मभृतां वरः
+कृशत्वे न समं राजन्नाशाया विद्यते नृप
+संस्पृश्य पादौ शिरसा निपपात द्विजर्षभे
+राजानं भगवान्विप्रस्ततः कृशतनुस्तनुः
+तामहं व्यपनेष्यामि इति कृत्वा व्यवस्थितः
+सत्यमेतद्यथा विप्र त्वयोक्तं नास्त्यतो मृषा
+प्रतिग्रहमहं राज्ञां न करिष्ये कथंचन
+तस्या वै दुर्लभत्वात्तु प्रार्थिताः पार्थिवा मया
+तं समानाय्य पुत्रं तु तदोपालभ्य पार्थिवम्
+पुत्रमस्यानयत्क्षिप्रं तपसा च श्रुतेन च
+आत्मानं दर्शयामास धर्मं धर्मभृतां वरः
+कानि यज्ञे हवींष्यत्र किमाज्यं का च दक्षिणा
+ऋत्विजश्चात्र के प्रोक्तास्तन्मे ब्रूहि शतक्रतो
+नृशंसस्त्यक्तधर्मोऽस्तु स्त्रीषु ज्ञातिषु गोषु च
+ब्राह्मणं चापि जहतु यस्ते हरति पुष्करम्
+ऋत्विजश्चात्र के प्रोक्तास्तन्मे ब्रूहि शतक्रतो
+कानि यज्ञे हवींष्यत्र किमाज्यं का च दक्षिणा
+नृशंसस्त्यक्तधर्मोऽस्तु स्त्रीषु ज्ञातिषु गोषु च
+ब्राह्मणं चापि जहतु यस्ते हरति पुष्करम्
+कानि यज्ञे हवींष्यत्र किमाज्यं का च दक्षिणा
+ऋत्विजश्चात्र के प्रोक्तास्तन्मे ब्रूहि शतक्रतो
+ब्राह्मणं चापि जहतु यस्ते हरति पुष्करम्
+ऋत्विजश्चात्र के प्रोक्तास्तन्मे ब्रूहि शतक्रतो
+कानि यज्ञे हवींष्यत्र किमाज्यं का च दक्षिणा
+नृशंसस्त्यक्तधर्मोऽस्तु स्त्रीषु ज्ञातिषु गोषु च
+नृशंसस्त्यक्तधर्मोऽस्तु स्त्रीषु ज्ञातिषु गोषु च
+कानि यज्ञे हवींष्यत्र किमाज्यं का च दक्षिणा
+ब्राह्मणं चापि जहतु यस्ते हरति पुष्करम्
+ऋत्विजश्चात्र के प्रोक्तास्तन्मे ब्रूहि शतक्रतो
+ऋत्विजश्चात्र के प्रोक्तास्तन्मे ब्रूहि शतक्रतो
+नृशंसस्त्यक्तधर्मोऽस्तु स्त्रीषु ज्ञातिषु गोषु च
+ब्राह्मणं चापि जहतु यस्ते हरति पुष्करम्
+कानि यज्ञे हवींष्यत्र किमाज्यं का च दक्षिणा
+नृशंसस्त्यक्तधर्मोऽस्तु स्त्रीषु ज्ञातिषु गोषु च
+ब्राह्मणं चापि जहतु यस्ते हरति पुष्करम्
+ऋत्विजश्चात्र के प्रोक्तास्तन्मे ब्रूहि शतक्रतो
+कानि यज्ञे हवींष्यत्र किमाज्यं का च दक्षिणा
+त्यक्तकामसुखारम्भस्तस्य स्वर्गो न दुर्लभः
+त्रिवर्गगुणनिर्वृत्तिर्यस्य नित्यं गृहाश्रमे
+उञ्छवृत्तिर्गृहस्थो यः स्वधर्मचरणे रतः
+स सुखान्यनुभूयेह शिष्टानां गतिमाप्नुयात्
+त्यक्तकामसुखारम्भस्तस्य स्वर्गो न दुर्लभः
+उञ्छवृत्तिर्गृहस्थो यः स्वधर्मचरणे रतः
+स सुखान्यनुभूयेह शिष्टानां गतिमाप्नुयात्
+त्रिवर्गगुणनिर्वृत्तिर्यस्य नित्यं गृहाश्रमे
+त्रिवर्गगुणनिर्वृत्तिर्यस्य नित्यं गृहाश्रमे
+स सुखान्यनुभूयेह शिष्टानां गतिमाप्नुयात्
+उञ्छवृत्तिर्गृहस्थो यः स्वधर्मचरणे रतः
+त्यक्तकामसुखारम्भस्तस्य स्वर्गो न दुर्लभः
+स सुखान्यनुभूयेह शिष्टानां गतिमाप्नुयात्
+त्रिवर्गगुणनिर्वृत्तिर्यस्य नित्यं गृहाश्रमे
+त्यक्तकामसुखारम्भस्तस्य स्वर्गो न दुर्लभः
+उञ्छवृत्तिर्गृहस्थो यः स्वधर्मचरणे रतः
+स सुखान्यनुभूयेह शिष्टानां गतिमाप्नुयात्
+त्रिवर्गगुणनिर्वृत्तिर्यस्य नित्यं गृहाश्रमे
+उञ्छवृत्तिर्गृहस्थो यः स्वधर्मचरणे रतः
+त्यक्तकामसुखारम्भस्तस्य स्वर्गो न दुर्लभः
+उञ्छवृत्तिर्गृहस्थो यः स्वधर्मचरणे रतः
+स सुखान्यनुभूयेह शिष्टानां गतिमाप्नुयात्
+त्यक्तकामसुखारम्भस्तस्य स्वर्गो न दुर्लभः
+त्रिवर्गगुणनिर्वृत्तिर्यस्य नित्यं गृहाश्रमे
+स सुखान्यनुभूयेह शिष्टानां गतिमाप्नुयात्
+उञ्छवृत्तिर्गृहस्थो यः स्वधर्मचरणे रतः
+त्रिवर्गगुणनिर्वृत्तिर्यस्य नित्यं गृहाश्रमे
+त्यक्तकामसुखारम्भस्तस्य स्वर्गो न दुर्लभः
+यस्त्वेतां नियतश्चर्यां ब्रह्मर्षिविहितां चरेत्
+स दहेदग्निवद्दोषाञ्जयेल्लोकांश्च दुर्जयान्
+स दहेदग्निवद्दोषाञ्जयेल्लोकांश्च दुर्जयान्
+यस्त्वेतां नियतश्चर्यां ब्रह्मर्षिविहितां चरेत्
+यस्त्वेतां नियतश्चर्यां ब्रह्मर्षिविहितां चरेत्
+स दहेदग्निवद्दोषाञ्जयेल्लोकांश्च दुर्जयान्
+स दहेदग्निवद्दोषाञ्जयेल्लोकांश्च दुर्जयान्
+यस्त्वेतां नियतश्चर्यां ब्रह्मर्षिविहितां चरेत्
+यस्त्वेतां नियतश्चर्यां ब्रह्मर्षिविहितां चरेत्
+स दहेदग्निवद्दोषाञ्जयेल्लोकांश्च दुर्जयान्
+यस्त्वेतां नियतश्चर्यां ब्रह्मर्षिविहितां चरेत्
+स दहेदग्निवद्दोषाञ्जयेल्लोकांश्च ��ुर्जयान्
+स दहेदग्निवद्दोषाञ्जयेल्लोकांश्च दुर्जयान्
+यस्त्वेतां नियतश्चर्यां ब्रह्मर्षिविहितां चरेत्
+अग्नीनाधाय विधिवच्चेष्टयज्ञो; वनं प्रविश्याथ मुनिर्बुभूषेत्
+वेदानधीत्य ब्रह्मचर्येण पुत्र; पुत्रानिच्छेत्पावनार्थं पितॄणाम्
+कथमभ्याहतो लोकः केन वा परिवारितः
+अमोघाः काः पतन्तीह किं नु भीषयसीव माम्
+अग्नीनाधाय विधिवच्चेष्टयज्ञो; वनं प्रविश्याथ मुनिर्बुभूषेत्
+कथमभ्याहतो लोकः केन वा परिवारितः
+अमोघाः काः पतन्तीह किं नु भीषयसीव माम्
+वेदानधीत्य ब्रह्मचर्येण पुत्र; पुत्रानिच्छेत्पावनार्थं पितॄणाम्
+दीर्घकालं तपस्तप्तं न मे मरणतो भयम्
+तं वै वधूः स्थिता साध्वी ब्राह्मणप्रियकाम्यया
+वृद्धोऽहं धारयिष्यामि त्वं बली भव पुत्रक
+सक्तूनिमानतिथये गृहीत्वा त्वं प्रयच्छ मे
+परीक्षितश्च बहुधा सक्तूनादद्मि ते ततः
+कथमभ्याहतो लोकः केन वा परिवारितः
+अग्नीनाधाय विधिवच्चेष्टयज्ञो; वनं प्रविश्याथ मुनिर्बुभूषेत्
+पौत्रेण तानवाप्नोति यत्र गत्वा न शोचति
+सक्तूनादाय संहृष्टा गुरुं तं वाक्यमब्रवीत्
+इत्युक्त्वादाय तान्सक्तून्प्रीतात्मा द्विजसत्तमः
+संतानात्तव संतानं मम विप्र भविष्यति
+बालानां क्षुद्बलवती जानाम्येतदहं विभो
+पितॄंस्त्राणात्तारयति पुत्र इत्यनुशुश्रुम
+उत्पाद्य पुत्रं हि पिता कृतकृत्यो भवत्युत
+वेदानधीत्य ब्रह्मचर्येण पुत्र; पुत्रानिच्छेत्पावनार्थं पितॄणाम्
+अमोघाः काः पतन्तीह किं नु भीषयसीव माम्
+धर्माद्या हि यथा त्रेता वह्नित्रेता तथैव च
+उञ्छवृत्तिस्तु सव्रीडो बभूव द्विजसत्तमः
+प्रहसन्निव विप्राय स तस्मै प्रददौ तदा
+तव प्रसवनिर्वृत्या मम लोकाः किलाक्षयाः
+तथैव पुत्रपौत्राणां स्वर्गे त्रेता किलाक्षया
+जीर्णेन वयसा पुत्र न मा क्षुद्बाधतेऽपि च
+अपि वर्षसहस्री त्वं बाल एव मतो मम
+रूपेण सदृशस्त्वं मे शीलेन च दमेन च
+पुत्रपौत्रैश्च नियतं साधुलोकानुपाश्नुते
+भुक्त्वा तानपि सक्तून्स नैव तुष्टो बभूव ह
+पितॄंस्त्राणात्तारयति पुत्र इत्यनुशुश्रुम
+रूपेण सदृशस्त्वं मे शीलेन च दमेन च
+प्रहसन्निव विप्राय स तस्मै प्रददौ तदा
+तव प्रसवनिर्वृत्या मम लोकाः किलाक्षयाः
+भुक्त्वा तानपि सक्तून्स नैव तुष्टो बभूव ह
+सक्तूनादाय संहृष्टा गुरुं तं वाक्यमब्रवीत्
+तं वै वधूः स्थिता स���ध्वी ब्राह्मणप्रियकाम्यया
+पुत्रपौत्रैश्च नियतं साधुलोकानुपाश्नुते
+वृद्धोऽहं धारयिष्यामि त्वं बली भव पुत्रक
+अपि वर्षसहस्री त्वं बाल एव मतो मम
+अग्नीनाधाय विधिवच्चेष्टयज्ञो; वनं प्रविश्याथ मुनिर्बुभूषेत्
+दीर्घकालं तपस्तप्तं न मे मरणतो भयम्
+उत्पाद्य पुत्रं हि पिता कृतकृत्यो भवत्युत
+सक्तूनिमानतिथये गृहीत्वा त्वं प्रयच्छ मे
+उञ्छवृत्तिस्तु सव्रीडो बभूव द्विजसत्तमः
+इत्युक्त्वादाय तान्सक्तून्प्रीतात्मा द्विजसत्तमः
+धर्माद्या हि यथा त्रेता वह्नित्रेता तथैव च
+संतानात्तव संतानं मम विप्र भविष्यति
+जीर्णेन वयसा पुत्र न मा क्षुद्बाधतेऽपि च
+अमोघाः काः पतन्तीह किं नु भीषयसीव माम्
+पौत्रेण तानवाप्नोति यत्र गत्वा न शोचति
+तथैव पुत्रपौत्राणां स्वर्गे त्रेता किलाक्षया
+परीक्षितश्च बहुधा सक्तूनादद्मि ते ततः
+वेदानधीत्य ब्रह्मचर्येण पुत्र; पुत्रानिच्छेत्पावनार्थं पितॄणाम्
+बालानां क्षुद्बलवती जानाम्येतदहं विभो
+कथमभ्याहतो लोकः केन वा परिवारितः
+वृद्धोऽहं धारयिष्यामि त्वं बली भव पुत्रक
+प्रहसन्निव विप्राय स तस्मै प्रददौ तदा
+इत्युक्त्वादाय तान्सक्तून्प्रीतात्मा द्विजसत्तमः
+तं वै वधूः स्थिता साध्वी ब्राह्मणप्रियकाम्यया
+तथैव पुत्रपौत्राणां स्वर्गे त्रेता किलाक्षया
+रूपेण सदृशस्त्वं मे शीलेन च दमेन च
+भुक्त्वा तानपि सक्तून्स नैव तुष्टो बभूव ह
+बालानां क्षुद्बलवती जानाम्येतदहं विभो
+पुत्रपौत्रैश्च नियतं साधुलोकानुपाश्नुते
+अपि वर्षसहस्री त्वं बाल एव मतो मम
+तव प्रसवनिर्वृत्या मम लोकाः किलाक्षयाः
+परीक्षितश्च बहुधा सक्तूनादद्मि ते ततः
+उञ्छवृत्तिस्तु सव्रीडो बभूव द्विजसत्तमः
+संतानात्तव संतानं मम विप्र भविष्यति
+सक्तूनिमानतिथये गृहीत्वा त्वं प्रयच्छ मे
+पौत्रेण तानवाप्नोति यत्र गत्वा न शोचति
+सक्तूनादाय संहृष्टा गुरुं तं वाक्यमब्रवीत्
+अमोघाः काः पतन्तीह किं नु भीषयसीव माम्
+वेदानधीत्य ब्रह्मचर्येण पुत्र; पुत्रानिच्छेत्पावनार्थं पितॄणाम्
+जीर्णेन वयसा पुत्र न मा क्षुद्बाधतेऽपि च
+दीर्घकालं तपस्तप्तं न मे मरणतो भयम्
+अग्नीनाधाय विधिवच्चेष्टयज्ञो; वनं प्रविश्याथ मुनिर्बुभूषेत्
+उत्पाद्य पुत्रं हि पिता कृतकृत्यो भवत्युत
+धर्माद्या हि यथा त्रेता वह्नित्रेता तथैव च
+पितॄंस्त्राणात्तारयति पुत्र इत्यनुशुश्रुम
+कथमभ्याहतो लोकः केन वा परिवारितः
+पितॄंस्त्राणात्तारयति पुत्र इत्यनुशुश्रुम
+दीर्घकालं तपस्तप्तं न मे मरणतो भयम्
+अपि वर्षसहस्री त्वं बाल एव मतो मम
+भुक्त्वा तानपि सक्तून्स नैव तुष्टो बभूव ह
+रूपेण सदृशस्त्वं मे शीलेन च दमेन च
+वेदानधीत्य ब्रह्मचर्येण पुत्र; पुत्रानिच्छेत्पावनार्थं पितॄणाम्
+इत्युक्त्वादाय तान्सक्तून्प्रीतात्मा द्विजसत्तमः
+कथमभ्याहतो लोकः केन वा परिवारितः
+अमोघाः काः पतन्तीह किं नु भीषयसीव माम्
+संतानात्तव संतानं मम विप्र भविष्यति
+जीर्णेन वयसा पुत्र न मा क्षुद्बाधतेऽपि च
+प्रहसन्निव विप्राय स तस्मै प्रददौ तदा
+परीक्षितश्च बहुधा सक्तूनादद्मि ते ततः
+बालानां क्षुद्बलवती जानाम्येतदहं विभो
+धर्माद्या हि यथा त्रेता वह्नित्रेता तथैव च
+अग्नीनाधाय विधिवच्चेष्टयज्ञो; वनं प्रविश्याथ मुनिर्बुभूषेत्
+तथैव पुत्रपौत्राणां स्वर्गे त्रेता किलाक्षया
+तं वै वधूः स्थिता साध्वी ब्राह्मणप्रियकाम्यया
+तव प्रसवनिर्वृत्या मम लोकाः किलाक्षयाः
+पुत्रपौत्रैश्च नियतं साधुलोकानुपाश्नुते
+पौत्रेण तानवाप्नोति यत्र गत्वा न शोचति
+सक्तूनिमानतिथये गृहीत्वा त्वं प्रयच्छ मे
+वृद्धोऽहं धारयिष्यामि त्वं बली भव पुत्रक
+उञ्छवृत्तिस्तु सव्रीडो बभूव द्विजसत्तमः
+सक्तूनादाय संहृष्टा गुरुं तं वाक्यमब्रवीत्
+उत्पाद्य पुत्रं हि पिता कृतकृत्यो भवत्युत
+सक्तूनिमानतिथये गृहीत्वा त्वं प्रयच्छ मे
+अपि वर्षसहस्री त्वं बाल एव मतो मम
+अमोघाः काः पतन्तीह किं नु भीषयसीव माम्
+उत्पाद्य पुत्रं हि पिता कृतकृत्यो भवत्युत
+बालानां क्षुद्बलवती जानाम्येतदहं विभो
+सक्तूनादाय संहृष्टा गुरुं तं वाक्यमब्रवीत्
+वेदानधीत्य ब्रह्मचर्येण पुत्र; पुत्रानिच्छेत्पावनार्थं पितॄणाम्
+उञ्छवृत्तिस्तु सव्रीडो बभूव द्विजसत्तमः
+अग्नीनाधाय विधिवच्चेष्टयज्ञो; वनं प्रविश्याथ मुनिर्बुभूषेत्
+वृद्धोऽहं धारयिष्यामि त्वं बली भव पुत्रक
+प्रहसन्निव विप्राय स तस्मै प्रददौ तदा
+भुक्त्वा तानपि सक्तून्स नैव तुष्टो बभूव ह
+रूपेण सदृशस्त्वं मे शीलेन च दमेन च
+पौत्रेण तानवाप्नोति यत्र गत्वा न शोचति
+परीक्षितश्च बहुधा सक्तूनादद्मि ते ततः
+जीर्णेन वयसा पुत्र न मा क्षुद्बाधतेऽपि च
+इत्युक्त्वादाय तान्सक्तून्प्रीतात्मा द्विजसत्तमः
+धर्माद्या हि यथा त्रेता वह्नित्रेता तथैव च
+पुत्रपौत्रैश्च नियतं साधुलोकानुपाश्नुते
+तथैव पुत्रपौत्राणां स्वर्गे त्रेता किलाक्षया
+तव प्रसवनिर्वृत्या मम लोकाः किलाक्षयाः
+कथमभ्याहतो लोकः केन वा परिवारितः
+संतानात्तव संतानं मम विप्र भविष्यति
+दीर्घकालं तपस्तप्तं न मे मरणतो भयम्
+तं वै वधूः स्थिता साध्वी ब्राह्मणप्रियकाम्यया
+पितॄंस्त्राणात्तारयति पुत्र इत्यनुशुश्रुम
+यतो यज्ञः प्रभवति नास्तिक्यमपि जल्पसि
+न हि वर्तेदयं लोको वार्तामुत्सृज्य केवलम्
+स्वर्गद्वारं च वृत्तिं च भूतानामवरोत्स्यते
+पूर्वे पूर्वे चास्य नावेक्षमाणा; नातः परं तमृषयः स्थापयन्ति
+अथ स्वकर्मणा केन वाणिज प्राप्नुयात्सुखम्
+यथा प्रवर्तितो धर्मस्तुलां धारयता त्वया
+अस्मिन्नेवात्मतीर्थे न पशवः प्राप्नुयुः सुखम्
+शंस मे तन्महाप्राज्ञ भृशं वै श्रद्दधामि ते
+न वै मुनीनां शृणुमः स्म तत्त्वं; पृच्छामि त्वा वाणिज कष्टमेतत्
+कृष्या ह्यन्नं प्रभवति ततस्त्वमपि जीवसि
+पशुभिश्चौषधीभिश्च मर्त्या जीवन्ति वाणिज
+कृष्या ह्यन्नं प्रभवति ततस्त्वमपि जीवसि
+पशुभिश्चौषधीभिश्च मर्त्या जीवन्ति वाणिज
+यथा प्रवर्तितो धर्मस्तुलां धारयता त्वया
+न हि वर्तेदयं लोको वार्तामुत्सृज्य केवलम्
+शंस मे तन्महाप्राज्ञ भृशं वै श्रद्दधामि ते
+पूर्वे पूर्वे चास्य नावेक्षमाणा; नातः परं तमृषयः स्थापयन्ति
+अथ स्वकर्मणा केन वाणिज प्राप्नुयात्सुखम्
+न वै मुनीनां शृणुमः स्म तत्त्वं; पृच्छामि त्वा वाणिज कष्टमेतत्
+स्वर्गद्वारं च वृत्तिं च भूतानामवरोत्स्यते
+यतो यज्ञः प्रभवति नास्तिक्यमपि जल्पसि
+अस्मिन्नेवात्मतीर्थे न पशवः प्राप्नुयुः सुखम्
+न वै मुनीनां शृणुमः स्म तत्त्वं; पृच्छामि त्वा वाणिज कष्टमेतत्
+पशुभिश्चौषधीभिश्च मर्त्या जीवन्ति वाणिज
+स्वर्गद्वारं च वृत्तिं च भूतानामवरोत्स्यते
+यथा प्रवर्तितो धर्मस्तुलां धारयता त्वया
+शंस मे तन्महाप्राज्ञ भृशं वै श्रद्दधामि ते
+न हि वर्तेदयं लोको वार्तामुत्सृज्य केवलम्
+पूर्वे पूर्वे चास्य नावेक्षमाणा; नातः परं तमृषयः स्थापयन्ति
+यतो यज्ञः प्रभवति नास्तिक्यमपि जल्पसि
+अस्मिन्नेवात्मतीर्थे न पशवः प्राप्नुयुः सुखम्
+कृष्या ह्यन्नं प्रभवति ततस्त्वमप�� जीवसि
+अथ स्वकर्मणा केन वाणिज प्राप्नुयात्सुखम्
+न हि वर्तेदयं लोको वार्तामुत्सृज्य केवलम्
+पशुभिश्चौषधीभिश्च मर्त्या जीवन्ति वाणिज
+न वै मुनीनां शृणुमः स्म तत्त्वं; पृच्छामि त्वा वाणिज कष्टमेतत्
+यथा प्रवर्तितो धर्मस्तुलां धारयता त्वया
+अथ स्वकर्मणा केन वाणिज प्राप्नुयात्सुखम्
+शंस मे तन्महाप्राज्ञ भृशं वै श्रद्दधामि ते
+स्वर्गद्वारं च वृत्तिं च भूतानामवरोत्स्यते
+अस्मिन्नेवात्मतीर्थे न पशवः प्राप्नुयुः सुखम्
+पूर्वे पूर्वे चास्य नावेक्षमाणा; नातः परं तमृषयः स्थापयन्ति
+कृष्या ह्यन्नं प्रभवति ततस्त्वमपि जीवसि
+यतो यज्ञः प्रभवति नास्तिक्यमपि जल्पसि
+अथ स्वकर्मणा केन वाणिज प्राप्नुयात्सुखम्
+न वै मुनीनां शृणुमः स्म तत्त्वं; पृच्छामि त्वा वाणिज कष्टमेतत्
+अस्मिन्नेवात्मतीर्थे न पशवः प्राप्नुयुः सुखम्
+स्वर्गद्वारं च वृत्तिं च भूतानामवरोत्स्यते
+कृष्या ह्यन्नं प्रभवति ततस्त्वमपि जीवसि
+यतो यज्ञः प्रभवति नास्तिक्यमपि जल्पसि
+शंस मे तन्महाप्राज्ञ भृशं वै श्रद्दधामि ते
+यथा प्रवर्तितो धर्मस्तुलां धारयता त्वया
+पूर्वे पूर्वे चास्य नावेक्षमाणा; नातः परं तमृषयः स्थापयन्ति
+न हि वर्तेदयं लोको वार्तामुत्सृज्य केवलम्
+पशुभिश्चौषधीभिश्च मर्त्या जीवन्ति वाणिज
+अस्मिन्नेवात्मतीर्थे न पशवः प्राप्नुयुः सुखम्
+यथा प्रवर्तितो धर्मस्तुलां धारयता त्वया
+स्वर्गद्वारं च वृत्तिं च भूतानामवरोत्स्यते
+अथ स्वकर्मणा केन वाणिज प्राप्नुयात्सुखम्
+न हि वर्तेदयं लोको वार्तामुत्सृज्य केवलम्
+पशुभिश्चौषधीभिश्च मर्त्या जीवन्ति वाणिज
+शंस मे तन्महाप्राज्ञ भृशं वै श्रद्दधामि ते
+पूर्वे पूर्वे चास्य नावेक्षमाणा; नातः परं तमृषयः स्थापयन्ति
+कृष्या ह्यन्नं प्रभवति ततस्त्वमपि जीवसि
+न वै मुनीनां शृणुमः स्म तत्त्वं; पृच्छामि त्वा वाणिज कष्टमेतत्
+यतो यज्ञः प्रभवति नास्तिक्यमपि जल्पसि
+कृष्या ह्यन्नं प्रभवति ततस्त्वमपि जीवसि
+पशुभिश्चौषधीभिश्च मर्त्या जीवन्ति वाणिज
+न हि वर्तेदयं लोको वार्तामुत्सृज्य केवलम्
+अथ स्वकर्मणा केन वाणिज प्राप्नुयात्सुखम्
+पूर्वे पूर्वे चास्य नावेक्षमाणा; नातः परं तमृषयः स्थापयन्ति
+अस्मिन्नेवात्मतीर्थे न पशवः प्राप्नुयुः सुखम्
+शंस मे तन्महाप्राज्ञ भृशं वै श्रद्दधाम�� ते
+यथा प्रवर्तितो धर्मस्तुलां धारयता त्वया
+न वै मुनीनां शृणुमः स्म तत्त्वं; पृच्छामि त्वा वाणिज कष्टमेतत्
+यतो यज्ञः प्रभवति नास्तिक्यमपि जल्पसि
+स्वर्गद्वारं च वृत्तिं च भूतानामवरोत्स्यते
+स गत्वा बाहुदां शीघ्रं तर्पयस्व यथाविधि
+स च पूतो नरपतिस्त्वं चापि पितृभिः सह
+न कुप्ये तव धर्मज्ञ न च दूषयसे मम
+एवमेतन्मया कार्यं नाहं दण्डधरस्तव
+धर्मस्तु ते व्यतिक्रान्तस्ततस्ते निष्कृतिः कृता
+देवान्पितॄनृषींश्चैव मा चाधर्मे मनः कृथाः
+स गत्वा बाहुदां शीघ्रं तर्पयस्व यथाविधि
+स च पूतो नरपतिस्त्वं चापि पितृभिः सह
+धर्मस्तु ते व्यतिक्रान्तस्ततस्ते निष्कृतिः कृता
+न कुप्ये तव धर्मज्ञ न च दूषयसे मम
+देवान्पितॄनृषींश्चैव मा चाधर्मे मनः कृथाः
+एवमेतन्मया कार्यं नाहं दण्डधरस्तव
+स गत्वा बाहुदां शीघ्रं तर्पयस्व यथाविधि
+धर्मस्तु ते व्यतिक्रान्तस्ततस्ते निष्कृतिः कृता
+स च पूतो नरपतिस्त्वं चापि पितृभिः सह
+एवमेतन्मया कार्यं नाहं दण्डधरस्तव
+देवान्पितॄनृषींश्चैव मा चाधर्मे मनः कृथाः
+न कुप्ये तव धर्मज्ञ न च दूषयसे मम
+स गत्वा बाहुदां शीघ्रं तर्पयस्व यथाविधि
+देवान्पितॄनृषींश्चैव मा चाधर्मे मनः कृथाः
+न कुप्ये तव धर्मज्ञ न च दूषयसे मम
+धर्मस्तु ते व्यतिक्रान्तस्ततस्ते निष्कृतिः कृता
+स च पूतो नरपतिस्त्वं चापि पितृभिः सह
+एवमेतन्मया कार्यं नाहं दण्डधरस्तव
+धर्मस्तु ते व्यतिक्रान्तस्ततस्ते निष्कृतिः कृता
+एवमेतन्मया कार्यं नाहं दण्डधरस्तव
+स च पूतो नरपतिस्त्वं चापि पितृभिः सह
+न कुप्ये तव धर्मज्ञ न च दूषयसे मम
+स गत्वा बाहुदां शीघ्रं तर्पयस्व यथाविधि
+देवान्पितॄनृषींश्चैव मा चाधर्मे मनः कृथाः
+न कुप्ये तव धर्मज्ञ न च दूषयसे मम
+धर्मस्तु ते व्यतिक्रान्तस्ततस्ते निष्कृतिः कृता
+एवमेतन्मया कार्यं नाहं दण्डधरस्तव
+स च पूतो नरपतिस्त्वं चापि पितृभिः सह
+देवान्पितॄनृषींश्चैव मा चाधर्मे मनः कृथाः
+स गत्वा बाहुदां शीघ्रं तर्पयस्व यथाविधि
+एवमेतन्मया कार्यं नाहं दण्डधरस्तव
+देवान्पितॄनृषींश्चैव मा चाधर्मे मनः कृथाः
+स च पूतो नरपतिस्त्वं चापि पितृभिः सह
+न कुप्ये तव धर्मज्ञ न च दूषयसे मम
+स गत्वा बाहुदां शीघ्रं तर्पयस्व यथाविधि
+धर्मस्तु ते व्यतिक्रान्तस्ततस्ते निष्कृतिः कृता
+शारीरैर्मानसैर्दुःखैः सु��ैश्चाप्यसुखोदयैः
+लोकसृष्टिं प्रपश्यन्तो न मुह्यन्ति विचक्षणाः
+तत्र दुःखविमोक्षार्थं प्रयतेत विचक्षणः
+सुखं ह्यनित्यं भूतानामिह लोके परत्र च
+राहुग्रस्तस्य सोमस्य यथा ज्योत्स्ना न भासते
+तथा तमोभिभूतानां भूतानां भ्रश्यते सुखम्
+राहुग्रस्तस्य सोमस्य यथा ज्योत्स्ना न भासते
+तथा तमोभिभूतानां भूतानां भ्रश्यते सुखम्
+लोकसृष्टिं प्रपश्यन्तो न मुह्यन्ति विचक्षणाः
+सुखं ह्यनित्यं भूतानामिह लोके परत्र च
+तत्र दुःखविमोक्षार्थं प्रयतेत विचक्षणः
+शारीरैर्मानसैर्दुःखैः सुखैश्चाप्यसुखोदयैः
+सुखं ह्यनित्यं भूतानामिह लोके परत्र च
+लोकसृष्टिं प्रपश्यन्तो न मुह्यन्ति विचक्षणाः
+तत्र दुःखविमोक्षार्थं प्रयतेत विचक्षणः
+राहुग्रस्तस्य सोमस्य यथा ज्योत्स्ना न भासते
+तथा तमोभिभूतानां भूतानां भ्रश्यते सुखम्
+शारीरैर्मानसैर्दुःखैः सुखैश्चाप्यसुखोदयैः
+तत्र दुःखविमोक्षार्थं प्रयतेत विचक्षणः
+सुखं ह्यनित्यं भूतानामिह लोके परत्र च
+शारीरैर्मानसैर्दुःखैः सुखैश्चाप्यसुखोदयैः
+तथा तमोभिभूतानां भूतानां भ्रश्यते सुखम्
+लोकसृष्टिं प्रपश्यन्तो न मुह्यन्ति विचक्षणाः
+राहुग्रस्तस्य सोमस्य यथा ज्योत्स्ना न भासते
+लोकसृष्टिं प्रपश्यन्तो न मुह्यन्ति विचक्षणाः
+शारीरैर्मानसैर्दुःखैः सुखैश्चाप्यसुखोदयैः
+राहुग्रस्तस्य सोमस्य यथा ज्योत्स्ना न भासते
+तत्र दुःखविमोक्षार्थं प्रयतेत विचक्षणः
+सुखं ह्यनित्यं भूतानामिह लोके परत्र च
+तथा तमोभिभूतानां भूतानां भ्रश्यते सुखम्
+तत्र दुःखविमोक्षार्थं प्रयतेत विचक्षणः
+तथा तमोभिभूतानां भूतानां भ्रश्यते सुखम्
+सुखं ह्यनित्यं भूतानामिह लोके परत्र च
+शारीरैर्मानसैर्दुःखैः सुखैश्चाप्यसुखोदयैः
+लोकसृष्टिं प्रपश्यन्तो न मुह्यन्ति विचक्षणाः
+राहुग्रस्तस्य सोमस्य यथा ज्योत्स्ना न भासते
+तथा तमोभिभूतानां भूतानां भ्रश्यते सुखम्
+तत्र दुःखविमोक्षार्थं प्रयतेत विचक्षणः
+शारीरैर्मानसैर्दुःखैः सुखैश्चाप्यसुखोदयैः
+सुखं ह्यनित्यं भूतानामिह लोके परत्र च
+लोकसृष्टिं प्रपश्यन्तो न मुह्यन्ति विचक्षणाः
+राहुग्रस्तस्य सोमस्य यथा ज्योत्स्ना न भासते
+यस्य ते तपसो वीर्यमीदृशं द्विजसत्तम
+किं नु नाहं त्वया पूतः पूर्वमेव महाद्युते
+किं नु नाहं त्वया पूतः पूर्वम���व महाद्युते
+यस्य ते तपसो वीर्यमीदृशं द्विजसत्तम
+किं नु नाहं त्वया पूतः पूर्वमेव महाद्युते
+यस्य ते तपसो वीर्यमीदृशं द्विजसत्तम
+यस्य ते तपसो वीर्यमीदृशं द्विजसत्तम
+किं नु नाहं त्वया पूतः पूर्वमेव महाद्युते
+किं नु नाहं त्वया पूतः पूर्वमेव महाद्युते
+यस्य ते तपसो वीर्यमीदृशं द्विजसत्तम
+यस्य ते तपसो वीर्यमीदृशं द्विजसत्तम
+किं नु नाहं त्वया पूतः पूर्वमेव महाद्युते
+किं नु नाहं त्वया पूतः पूर्वमेव महाद्युते
+यस्य ते तपसो वीर्यमीदृशं द्विजसत्तम
+भविष्यत्येष धर्मात्मा धर्मे चाधास्यते मतिः
+फलान्येवायमश्नातु कायक्लेशविवर्जितः
+यदा धर्मफलं राज्यं सुखानि विविधानि च
+प्रीतास्ते देवताः सर्वा द्विजस्यास्य तथैव च
+यदा धर्मफलं राज्यं सुखानि विविधानि च
+प्रीतास्ते देवताः सर्वा द्विजस्यास्य तथैव च
+भविष्यत्येष धर्मात्मा धर्मे चाधास्यते मतिः
+फलान्येवायमश्नातु कायक्लेशविवर्जितः
+यदा धर्मफलं राज्यं सुखानि विविधानि च
+भविष्यत्येष धर्मात्मा धर्मे चाधास्यते मतिः
+प्रीतास्ते देवताः सर्वा द्विजस्यास्य तथैव च
+फलान्येवायमश्नातु कायक्लेशविवर्जितः
+भविष्यत्येष धर्मात्मा धर्मे चाधास्यते मतिः
+प्रीतास्ते देवताः सर्वा द्विजस्यास्य तथैव च
+यदा धर्मफलं राज्यं सुखानि विविधानि च
+फलान्येवायमश्नातु कायक्लेशविवर्जितः
+यदा धर्मफलं राज्यं सुखानि विविधानि च
+भविष्यत्येष धर्मात्मा धर्मे चाधास्यते मतिः
+प्रीतास्ते देवताः सर्वा द्विजस्यास्य तथैव च
+फलान्येवायमश्नातु कायक्लेशविवर्जितः
+भविष्यत्येष धर्मात्मा धर्मे चाधास्यते मतिः
+यदा धर्मफलं राज्यं सुखानि विविधानि च
+प्रीतास्ते देवताः सर्वा द्विजस्यास्य तथैव च
+फलान्येवायमश्नातु कायक्लेशविवर्जितः
+प्रीतास्ते देवताः सर्वा द्विजस्यास्य तथैव च
+फलान्येवायमश्नातु कायक्लेशविवर्जितः
+यदा धर्मफलं राज्यं सुखानि विविधानि च
+भविष्यत्येष धर्मात्मा धर्मे चाधास्यते मतिः
+योजनानां शतं साग्रं या गच्छेच्चरितुं विभो
+भगवंस्त्वत्प्रसादान्मे दीर्घा ग्रीवा भवेदियम्
+योजनानां शतं साग्रं या गच्छेच्चरितुं विभो
+भगवंस्त्वत्प्रसादान्मे दीर्घा ग्रीवा भवेदियम्
+योजनानां शतं साग्रं या गच्छेच्चरितुं विभो
+भगवंस्त्वत्प्रसादान्मे दीर्घा ग्रीवा भवेदियम्
+भगवंस्��्वत्प्रसादान्मे दीर्घा ग्रीवा भवेदियम्
+योजनानां शतं साग्रं या गच्छेच्चरितुं विभो
+भगवंस्त्वत्प्रसादान्मे दीर्घा ग्रीवा भवेदियम्
+योजनानां शतं साग्रं या गच्छेच्चरितुं विभो
+योजनानां शतं साग्रं या गच्छेच्चरितुं विभो
+भगवंस्त्वत्प्रसादान्मे दीर्घा ग्रीवा भवेदियम्
+भगवंस्त्वत्प्रसादान्मे दीर्घा ग्रीवा भवेदियम्
+योजनानां शतं साग्रं या गच्छेच्चरितुं विभो
+योगात्मकेनोशनसा रुद्ध्वा मम हृतं वसु
+योगेनात्मगतिं कृत्वा निःसृतश्च महातपाः
+योगात्मकेनोशनसा रुद्ध्वा मम हृतं वसु
+योगेनात्मगतिं कृत्वा निःसृतश्च महातपाः
+योगात्मकेनोशनसा रुद्ध्वा मम हृतं वसु
+योगेनात्मगतिं कृत्वा निःसृतश्च महातपाः
+योगात्मकेनोशनसा रुद्ध्वा मम हृतं वसु
+योगेनात्मगतिं कृत्वा निःसृतश्च महातपाः
+योगेनात्मगतिं कृत्वा निःसृतश्च महातपाः
+योगात्मकेनोशनसा रुद्ध्वा मम हृतं वसु
+योगेनात्मगतिं कृत्वा निःसृतश्च महातपाः
+योगात्मकेनोशनसा रुद्ध्वा मम हृतं वसु
+योगात्मकेनोशनसा रुद्ध्वा मम हृतं वसु
+योगेनात्मगतिं कृत्वा निःसृतश्च महातपाः
+पश्य संकल्पते लोको नारदस्य प्रकीर्तने
+मन्ये स गुणसंपन्नो ब्रूहि तन्मम पृच्छतः
+पश्य संकल्पते लोको नारदस्य प्रकीर्तने
+मन्ये स गुणसंपन्नो ब्रूहि तन्मम पृच्छतः
+पश्य संकल्पते लोको नारदस्य प्रकीर्तने
+मन्ये स गुणसंपन्नो ब्रूहि तन्मम पृच्छतः
+मन्ये स गुणसंपन्नो ब्रूहि तन्मम पृच्छतः
+पश्य संकल्पते लोको नारदस्य प्रकीर्तने
+मन्ये स गुणसंपन्नो ब्रूहि तन्मम पृच्छतः
+पश्य संकल्पते लोको नारदस्य प्रकीर्तने
+मन्ये स गुणसंपन्नो ब्रूहि तन्मम पृच्छतः
+पश्य संकल्पते लोको नारदस्य प्रकीर्तने
+मन्ये स गुणसंपन्नो ब्रूहि तन्मम पृच्छतः
+पश्य संकल्पते लोको नारदस्य प्रकीर्तने
+तस्याहं ते प्रवक्ष्यामि विष्णोर्माहात्म्यमुत्तमम्
+नमस्तस्मै भगवते देवाय प्रभविष्णवे
+यस्य पृथ्वीतलं तात साकाशं बाहुगोचरम्
+मूर्धा यस्य त्वनन्तं च स्थानं दानवसत्तम
+तस्याहं ते प्रवक्ष्यामि विष्णोर्माहात्म्यमुत्तमम्
+यस्य पृथ्वीतलं तात साकाशं बाहुगोचरम्
+मूर्धा यस्य त्वनन्तं च स्थानं दानवसत्तम
+नमस्तस्मै भगवते देवाय प्रभविष्णवे
+तस्याहं ते प्रवक्ष्यामि विष्णोर्माहात्म्यमुत्तमम्
+यस्य पृथ्वीतलं तात साकाशं बाहुगोचरम्
+मूर्धा यस्य त्वनन्तं च स्थानं दानवसत्तम
+नमस्तस्मै भगवते देवाय प्रभविष्णवे
+तस्याहं ते प्रवक्ष्यामि विष्णोर्माहात्म्यमुत्तमम्
+मूर्धा यस्य त्वनन्तं च स्थानं दानवसत्तम
+नमस्तस्मै भगवते देवाय प्रभविष्णवे
+यस्य पृथ्वीतलं तात साकाशं बाहुगोचरम्
+मूर्धा यस्य त्वनन्तं च स्थानं दानवसत्तम
+तस्याहं ते प्रवक्ष्यामि विष्णोर्माहात्म्यमुत्तमम्
+यस्य पृथ्वीतलं तात साकाशं बाहुगोचरम्
+नमस्तस्मै भगवते देवाय प्रभविष्णवे
+तस्याहं ते प्रवक्ष्यामि विष्णोर्माहात्म्यमुत्तमम्
+नमस्तस्मै भगवते देवाय प्रभविष्णवे
+मूर्धा यस्य त्वनन्तं च स्थानं दानवसत्तम
+यस्य पृथ्वीतलं तात साकाशं बाहुगोचरम्
+मूर्धा यस्य त्वनन्तं च स्थानं दानवसत्तम
+तस्याहं ते प्रवक्ष्यामि विष्णोर्माहात्म्यमुत्तमम्
+नमस्तस्मै भगवते देवाय प्रभविष्णवे
+यस्य पृथ्वीतलं तात साकाशं बाहुगोचरम्
+यथा यथा वक्ष्यसि नः करिष्यामस्तथा तथा
+मुहूर्तदेशकालज्ञ प्राज्ञ शीलदृढायुध
+ग्रामणीर्भव नो मुख्यः सर्वेषामेव संमतः
+पालयास्मान्यथान्यायं यथा माता यथा पिता
+मुहूर्तदेशकालज्ञ प्राज्ञ शीलदृढायुध
+ग्रामणीर्भव नो मुख्यः सर्वेषामेव संमतः
+पालयास्मान्यथान्यायं यथा माता यथा पिता
+यथा यथा वक्ष्यसि नः करिष्यामस्तथा तथा
+ग्रामणीर्भव नो मुख्यः सर्वेषामेव संमतः
+मुहूर्तदेशकालज्ञ प्राज्ञ शीलदृढायुध
+पालयास्मान्यथान्यायं यथा माता यथा पिता
+यथा यथा वक्ष्यसि नः करिष्यामस्तथा तथा
+ग्रामणीर्भव नो मुख्यः सर्वेषामेव संमतः
+यथा यथा वक्ष्यसि नः करिष्यामस्तथा तथा
+पालयास्मान्यथान्यायं यथा माता यथा पिता
+मुहूर्तदेशकालज्ञ प्राज्ञ शीलदृढायुध
+ग्रामणीर्भव नो मुख्यः सर्वेषामेव संमतः
+यथा यथा वक्ष्यसि नः करिष्यामस्तथा तथा
+मुहूर्तदेशकालज्ञ प्राज्ञ शीलदृढायुध
+पालयास्मान्यथान्यायं यथा माता यथा पिता
+यथा यथा वक्ष्यसि नः करिष्यामस्तथा तथा
+मुहूर्तदेशकालज्ञ प्राज्ञ शीलदृढायुध
+ग्रामणीर्भव नो मुख्यः सर्वेषामेव संमतः
+पालयास्मान्यथान्यायं यथा माता यथा पिता
+पालयास्मान्यथान्यायं यथा माता यथा पिता
+यथा यथा वक्ष्यसि नः करिष्यामस्तथा तथा
+मुहूर्तदेशकालज्ञ प्राज्ञ शीलदृढायुध
+ग्रामणीर्भव नो मुख्यः सर्वेषामेव संमतः
+स्वर्गद्वारं प्रजाद्वारं मोक्षद्वारं त्रिविष्टपम्
+वाहिता सर्वभूतानां निलयश्च विभुर्भवः
+अथापश्यं स्थितं स्थाणुं भगवन्तं महेश्वरम्
+महासेनो विशाखश्च षष्टिभागो गवां पतिः
+महामेघनिवासी च महाघोरो वशीकरः
+शुक्लाम्बरधरं देवं शुक्लमाल्यानुलेपनम्
+नारायणाय साध्याय मनुरिष्टाय धीमते
+उग्रतेजा महातेजा जयो विजयकालवित्
+लभतां सर्वकामेभ्यः फलं त्वत्तो द्विजोत्तमः
+पक्षिणां वैनतेयश्च अनन्तो भुजगेषु च
+कृत्तिवासाः स्तुतः कृष्ण तण्डिना शुद्धबुद्धिना
+चन्दनी पद्ममालाग्र्यः सुरभ्युत्तरणो नरः
+समाम्नायोऽसमाम्नायस्तीर्थदेवो महारथः
+पक्षी च पक्षिरूपी च अतिदीप्तो विशां पतिः
+अशोभन्त महात्मानस्त्रयस्त्रय इवाग्नयः
+शक्रोऽसि मरुतां देव पितॄणां धर्मराडसि
+स यज्ञारिः स कामारिर्महादंष्ट्रो महायुधः
+सर्वपाप्मापहमिदं चतुर्वेदसमन्वितम्
+स्नेहनोऽस्नेहनश्चैव अजितश्च महामुनिः
+सर्वभूतात्मभूतस्य हरस्यामिततेजसः
+लोहिताक्षो महाक्षश्च विजयाक्षो विशारदः
+कालो भूत्वा महातेजाः संवर्तक इवानलः
+हंसकुन्देन्दुसदृशं मृणालकुमुदप्रभम्
+प्राधान्यतो मयैतानि कीर्तितानि तवानघ
+पिनाकपाणये नित्यं खड्गशूलधराय च
+दीर्घश्च हरिकेशश्च सुतीर्थः कृष्ण एव च
+नक्तं कलिश्च कालश्च मकरः कालपूजितः
+भिक्षुश्च भिक्षुरूपश्च विषाणी मृदुरव्ययः
+जातरूपमयैः पद्मैर्ग्रथिता रत्नभूषिता
+वामपार्श्वात्तथा विष्णुं लोकरक्षार्थमीश्वरः
+त्वं ब्रह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः
+यं न पश्यन्ति चाराध्य देवा ह्यमितविक्रमम्
+मण्डली मेरुधामा च देवदानवदर्पहा
+एवमुक्तास्ततः कृष्ण सुरास्ते शूलपाणिना
+सनत्कुमारो योगीनां सांख्यानां कपिलो ह्यसि
+सहस्रहस्तो विजयो व्यवसायो ह्यनिन्दितः
+यदा तेनाभ्यनुज्ञातः स्तुवत्येव सदा भवम्
+क्षीरोदः सागराणां च शैलानां हिमवान्गिरिः
+विमुक्तो मुक्ततेजाश्च श्रीमाञ्श्रीवर्धनो जगत्
+संवत्सरकरो मन्त्रः प्रमाणं परमं तपः
+व्यासः सर्वस्य संक्षेपो विस्तरः पर्ययो नयः
+युगान्ते चैव संप्राप्ते रुद्रमङ्गात्सृजत्प्रभुः
+सिद्धयोगापहारी च सिद्धः सर्वार्थसाधकः
+अभिरामः सुरगणो विरामः सर्वसाधनः
+जामदग्न्येन गोविन्द रामेणाक्लिष्टकर्मणा
+दम्भो ह्यदम्भो वैदम्भो वश्यो वश्यकरः कविः
+तेऽभिवाद्य महात्मानं परिवार्य समन्ततः
+मुख्योऽमुख्यश्च द��हश्च देहर्द्धिः सर्वकामदः
+जप्यं च ते प्रदास्यामि येन द्रक्ष्यसि शंकरम्
+सांख्यप्रसादो दुर्वासाः सर्वसाधुनिषेवितः
+चन्द्रसूर्यगतिः केतुर्ग्रहो ग्रहपतिर्वरः
+तुम्बवीणी महाकोप ऊर्ध्वरेता जलेशयः
+प्रजापतिर्दिशाबाहुर्विभागः सर्वतोमुखः
+बहुप्रसादः स्वपनो दर्पणोऽथ त्वमित्रजित्
+सव्यदेशे तु देवस्य ब्रह्मा लोकपितामहः
+हर्षादश्रूण्यवर्तन्त लोमहर्षश्च जायते
+गन्धारश्च सुरालश्च तपःकर्मरतिर्धनुः
+यस्मात्तण्डिः पुरा प्राह तेन तण्डिकृतोऽभवत्
+छत्रं सुच्छत्रो विख्यातः सर्वलोकाश्रयो महान्
+प्रयत्नेनाधिगन्तव्यं धार्यं च प्रयतात्मना
+न शक्यं विस्तरात्कृत्स्नं वक्तुं शर्वस्य केनचित्
+स एष भगवान्देवः सर्वतत्त्वादिरव्ययः
+सर्वपार्श्वसुतस्तार्क्ष्यो धर्मसाधारणो वरः
+तेन ते श्रावयिष्यामि यत्तद्ब्रह्म सनातनम्
+वेदकारः सूत्रकारो विद्वान्समरमर्दनः
+अनैश्वर्येण युक्तस्य गतिर्भव सनातन
+आदित्यानां भवान्विष्णुर्वसूनां चैव पावकः
+उत्पन्ना च भवे भक्तिरनन्या सर्वभावतः
+यद्विशिष्टं महाबाहो सर्वशस्त्रविघातनम्
+पद्मगर्भो महागर्भो ब्रह्मगर्भो जलोद्भवः
+तेषां मध्यगतो देवो रराज भगवाञ्शिवः
+करस्थेनैव गोविन्द लवणस्येह रक्षसः
+स्मृतः स्मृतश्च ते विप्र सदा दास्यामि दर्शनम्
+एवं ध्यायन्ति विद्वांसः परं तत्त्वं सनातनम्
+स्रुवहस्तः सुरूपश्च तेजस्तेजस्करो निधिः
+नक्षत्रविग्रहविधिर्गुणवृद्धिर्लयोऽगमः
+गुह्यमस्त्रं परं चापि तत्तुल्याधिकमेव वा
+गन्धर्वो ह्यदितिस्तार्क्ष्यः सुविज्ञेयः सुसारथिः
+वसिष्ठस्त्वमृषीणां च ग्रहाणां सूर्य उच्यसे
+काममेष वरो मेऽस्तु शापो वापि महेश्वरात्
+महामूर्धा महामात्रो महानेत्रो दिगालयः
+देवासुरगुरुर्देवो देवासुरनमस्कृतः
+शुक्लध्वजमनाधृष्यं शुक्लयज्ञोपवीतिनम्
+एवमुक्तस्ततः शर्वः सुरैर्ब्रह्मादिभिस्तथा
+इन्द्रायुधसहस्राभं धनुस्तस्य महात्मनः
+बाहुस्त्वनिन्दितः शर्वः शंकरः शंकरोऽधनः
+प्रवृत्तिश्च निवृत्तिश्च नियतः शाश्वतो ध्रुवः
+ज्यावेष्टितमहाग्रीवः स्थितः पुरुषविग्रहः
+व्रताधिपः परं ब्रह्म मुक्तानां परमा गतिः
+देवानामपि यो देवो मुनीनामपि यो मुनिः
+आह मां भगवानीशः प्रहसन्निव शंकरः
+ऊचुः प्राञ्जलयः सर्वे नमस्कृत्वा वृषध्वजम्
+अद्वितीयमनिर्देश्यं सर्वभूतभयावहम्
+एवमन्ये न कुर्वन्ति देवाः संसारमोचनम्
+इदं भक्ताय दातव्यं श्रद्दधानास्तिकाय च
+सर्वलोकेषु विख्यातैः स्थाणुं स्तोष्यामि नामभिः
+महारूपो महाकायः सर्वरूपो महायशाः
+कृष्णपुच्छं महाकायं मधुपिङ्गललोचनम्
+पुष्पवृष्टिः शुभा तात पपात मम मूर्धनि
+कपिलोऽकपिलः शूर आयुश्चैव परोऽपरः
+किं तु देवस्य महतः संक्षिप्तार्थपदाक्षरम्
+मुण्डो विरूपो विकृतो दण्डिमुण्डो विकुर्वणः
+गुरुः कान्तो निजः सर्गः पवित्रः सर्ववाहनः
+वैवस्वताय मनवे गौतमः प्राह माधव
+शरेणैकेन गोविन्द महादेवेन लीलया
+ईशान ईश्वरः कालो निशाचारी पिनाकधृक्
+योगिनामपि यो योगी कारणानां च कारणम्
+तीक्ष्णतापश्च हर्यश्वः सहायः कर्मकालवित्
+सारङ्गो नवचक्राङ्गः केतुमाली सभावनः
+ग्राम्याणां गोवृषश्चासि भगवाँल्लोकपूजितः
+पिशाचा यातुधानाश्च गुह्यका भुजगा अपि
+अनादिनिधनस्याहं सर्वयोनेर्महात्मनः
+ब्रह्मप्रोक्तैरृषिप्रोक्तैर्वेदवेदाङ्गसंभवैः
+एवमुक्तस्य चैवाथ महादेवेन मे विभो
+विश्वरूपः स्वयंश्रेष्ठो बलवीरो बलो गणः
+जाम्बूनदेन दाम्ना च सर्वतः समलंकृतम्
+महापादो महाहस्तो महाकायो महायशाः
+उदग्रश्च विधाता च मान्धाता भूतभावनः
+शूलं विष्टभ्य तिष्ठन्तं द्वितीयमिव शंकरम्
+ऊर्ध्वगात्मा पशुपतिर्वातरंहा मनोजवः
+उन्मादो मदनाकारो अर्थार्थकररोमशः
+महाकेतुर्धनुर्धातुर्नैकसानुचरश्चलः
+निवेदनः सुधाजातः सुगन्धारो महाधनुः
+सिंहनादः सिंहदंष्ट्रः सिंहगः सिंहवाहनः
+अर्च्यतेऽर्चितपूर्वं वा ब्रूहि यद्यस्ति ते श्रुतिः
+एवमुक्त्वा स भगवान्सूर्यकोटिसमप्रभः
+ये सर्वभावोपगताः परत्वेनाभवन्नराः
+तोरणस्तारणो वायुः परिधावति चैकतः
+सर्वमेतन्महाबाहो दिव्यभावसमन्वितम्
+दृढभक्तोऽसि विप्रर्षे मया जिज्ञासितो ह्यसि
+सदसद्व्यक्तमव्यक्तं पिता माता पितामहः
+आषाढश्च सुषाढश्च ध्रुवो हरिहणो हरः
+ब्रह्मचारी लोकचारी सर्वचारी सुचारवित्
+निर्वाणं ह्लादनं चैव ब्रह्मलोकः परा गतिः
+भूतालयो भूतपतिरहोरात्रमनिन्दितः
+संग्रहो निग्रहः कर्ता सर्पचीरनिवासनः
+तस्माद्वरमहं काङ्क्षे निधनं वापि कौशिक
+सस्फुलिङ्गं महाकायं विसृजन्तमिवानलम्
+दक्षयज्ञापहारी च सुसहो मध्यमस्तथा
+भस्मशायी भस्मगोप्ता भस्मभूतस्तरुर्गणः
+यन्मे साक्षान्महादेवः ��्रसन्नस्तिष्ठतेऽग्रतः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+गिरेः सारं यथा हेम पुष्पात्सारं यथा मधु
+नाभिर्नन्दिकरो भाव्यः पुष्करस्थपतिः स्थिरः
+शीलवान्गुणसंपन्नः सर्वज्ञः प्रियदर्शनः
+आरण्यानां पशूनां च सिंहस्त्वं परमेश्वरः
+सर्वकालप्रसादश्च सुबलो बलरूपधृक्
+पर्वतानां महामेरुर्नक्षत्राणां च चन्द्रमाः
+वामपार्श्वगतश्चैव तथा नारायणः स्थितः
+वरदस्य वरेण्यस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+बन्धुभिः सहितः कल्पं ततो मामुपयास्यसि
+हिरण्यबाहुश्च तथा गुहापालः प्रवेशिनाम्
+दिव्यं विमानमास्थाय हंसयुक्तं मनोजवम्
+एवं दृष्टो मया कृष्ण देवदेवः समाधिना
+लम्बनो लम्बितोष्ठश्च महामायः पयोनिधिः
+तेजोपहारी बलहा मुदितोऽर्थो जितो वरः
+रतितीर्थश्च वाग्मी च सर्वकामगुणावहः
+मयि भक्तिं परां दिव्यामेकभावादवस्थिताम्
+यं न ब्रह्मादयो देवा विदुर्यं न महर्षयः
+ऋतुः संवत्सरो मासः पक्षः संख्यासमापनः
+सुपार्श्वं विपुलस्कन्धं सुरूपं चारुदर्शनम्
+ब्रह्मणामपि यद्ब्रह्म पराणामपि यत्परम्
+हेमो हेमकरो यज्ञः सर्वधारी धरोत्तमः
+एष देवो महादेवो जगत्सृष्ट्वा चराचरम्
+कारणं भावितं तस्य सर्वमुक्तस्य सर्वतः
+यस्यादिर्मध्यमन्तश्च सुरैरपि न गम्यते
+सामवेदश्च वेदानां यजुषां शतरुद्रियम्
+अभग्नयोगो वर्षं तु सोऽश्वमेधफलं लभेत्
+ककुदं तस्य चाभाति स्कन्धमापूर्य विष्ठितम्
+वृतं पारिषदैर्दिव्यैरात्मतुल्यपराक्रमैः
+हुताशनसहायश्च प्रशान्तात्मा हुताशनः
+इतिहासकरः कल्पो गौतमोऽथ जलेश्वरः
+देवासुरविनिर्माता देवासुरपरायणः
+बन्धनस्त्वसुरेन्द्राणां युधि शत्रुविनाशनः
+आश्रमे च सदा मह्यं सांनिध्यं परमस्तु ते
+सर्वदेवमयोऽचिन्त्यो देवतात्मात्मसंभवः
+यजुःपादभुजो गुह्यः प्रकाशो जङ्गमस्तथा
+पश्य वृक्षान्मनोरम्यान्सदा पुष्पफलान्वितान्
+स्कन्दो मयूरमास्थाय स्थितो देव्याः समीपतः
+ब्रह्मलोकादयं चैव स्तवराजोऽवतारितः
+आत्मा च सर्वभूतानां सांख्ये पुरुष उच्यसे
+ततः प्रीतो महादेवः सपत्नीको वृषध्वजः
+महता तपसा प्राप्तस्तण्डिना ब्रह्मसद्मनि
+न चान्यां देवतां काङ्क्षे सर्वकामफलान्यपि
+अनया चैव भक्त्या ते अत्यर्थं प्रीतिमानहम्
+मार्कण्डेयान्मया प्राप्तं नियमेन जनार्दन
+वानस्पत्यो वाजसेनो नित्यमाश्रमपूजितः
+एवं स्तु���्वाहमीशानं पाद्यमर्घ्यं च भक्तितः
+वक्ष्ये यदुकुलश्रेष्ठ शृणुष्वावहितो मम
+अस्तुवन्विविधैः स्तोत्रैर्महादेवं सुरास्तदा
+वपुरावर्तमानेभ्यो वसुश्रेष्ठो महापथः
+पवित्रं मङ्गलं पुण्यं कल्याणमिदमुत्तमम्
+यथाप्रधानं भगवानिति भक्त्या स्तुतो मया
+ब्रह्मा प्रोवाच शक्राय शक्रः प्रोवाच मृत्यवे
+ऊर्ध्वरेता ऊर्ध्वलिङ्ग ऊर्ध्वशायी नभस्तलः
+योगी योज्यो महाबीजो महारेता महातपाः
+सिंहशार्दूलरूपश्च आर्द्रचर्माम्बरावृतः
+प्रवरं प्रथमं स्वर्ग्यं सर्वभूतहितं शुभम्
+आस्ते सर्वगतो नित्यमदृश्यः सर्वदैवतैः
+तत्सर्वं भगवानेव इति मे निश्चिता मतिः
+देवासुरेश्वरो देवो देवासुरमहेश्वरः
+यत्तदस्त्रं महाघोरं दिव्यं पाशुपतं महत्
+उष्णीषी च सुवक्त्रश्च उदग्रो विनतस्तथा
+युक्तश्च युक्तबाहुश्च द्विविधश्च सुपर्वणः
+उपहारप्रियः शर्वः कनकः काञ्चनः स्थिरः
+नृत्यप्रियो नित्यनर्तो नर्तकः सर्वलासकः
+ऋषिणा तण्डिना भक्त्या कृतैर्देवकृतात्मना
+आरोहणो निरोहश्च शैलहारी महातपाः
+सिद्धार्थः सर्वभूतार्थोऽचिन्त्यः सत्यव्रतः शुचिः
+ज्येष्ठसाम्ना च देवेशं जगौ नारायणस्तदा
+बन्धनो बन्धकर्ता च सुबन्धनविमोचनः
+इदं ब्रह्मा पुरा कृत्वा सर्वलोकपितामहः
+महात्मा सर्वभूतश्च विरूपो वामनो मनुः
+श्रुतैः सर्वत्र जगति ब्रह्मलोकावतारितैः
+शिवमेभिः स्तुवन्देवं नामभिः पुष्टिवर्धनैः
+स कृष्ण नरकं याति सह पूर्वैः सहानुगैः
+योगेश्वर नमस्तेऽस्तु नमस्ते विश्वसंभव
+संहरेद्वा जगत्कृत्स्नं विसृष्टं शूलपाणिना
+मुहूर्तमिव तत्तेजो व्याप्य सर्वा दिशो दश
+पवित्रं त्रिमधुर्मन्त्रः कनिष्ठः कृष्णपिङ्गलः
+अहश्चरोऽथ नक्तं च तिग्ममन्युः सुवर्चसः
+त्वादृशेन हि देवानां श्लाघनीयः समागमः
+गभस्तिर्ब्रह्मकृद्ब्रह्मा ब्रह्मविद्ब्राह्मणो गतिः
+सर्वात्मा सर्वविख्यातः सर्वः सर्वकरो भवः
+यदि देयो वरो मह्यं यदि तुष्टश्च मे प्रभुः
+बहुभूतो बहुधनः सर्वाधारोऽमितो गतिः
+सहस्रभुजजिह्वाक्षमुद्गिरन्तमिवानलम्
+वृषभो वृषभाङ्काङ्गो मणिबिल्वो जटाधरः
+गन्धमाली च भगवानुत्थानः सर्वकर्मणाम्
+स्वस्तिदः स्वस्तिभावश्च भागी भागकरो लघुः
+येन तत्त्रिपुरं दग्ध्वा क्षणाद्भस्मीकृतं पुरा
+कस्मात्प्रसादं भगवान्न कुर्यात्तव माधव
+धन्वन्तरिर्धूमकेतुः स��कन्दो वैश्रवणस्तथा
+स्वायंभुवाद्या मनवो भृग्वाद्या ऋषयस्तथा
+शङ्कुस्त्रिशङ्कुः संपन्नः शुचिर्भूतनिषेवितः
+वैणवी पणवी ताली कालः कालकटंकटः
+योऽसृजद्दक्षिणादङ्गाद्ब्रह्माणं लोकसंभवम्
+सिद्धार्थकारी सिद्धार्थश्छन्दोव्याकरणोत्तरः
+कर्णिकारमहास्रग्वी नीलमौलिः पिनाकधृक्
+शुक्लवर्णाय शुक्लाय शुक्लाम्बरधराय च
+श्मशानचारी भगवान्खचरो गोचरोऽर्दनः
+अनन्तरूपो नैकात्मा तिग्मतेजाः स्वयंभुवः
+यमाय प्राह भगवान्साध्यो नारायणोऽच्युतः
+उद्भिदस्त्रिक्रमो वैद्यो विरजो विरजोम्बरः
+निशाचरः प्रेतचारी भूतचारी महेश्वरः
+स्थिरः स्थाणुः प्रभुर्भानुः प्रवरो वरदो वरः
+चतुर्मुखो महालिङ्गश्चारुलिङ्गस्तथैव च
+देवातिदेवो देवर्षिर्देवासुरवरप्रदः
+दीप्तधारः सुरौद्रास्यः सर्पकण्ठाग्रवेष्टितः
+कैलासशिखरावासी हिमवद्गिरिसंश्रयः
+यत्तद्रहस्यं परमं ब्रह्मप्रोक्तं सनातनम्
+न्यग्रोधरूपो न्यग्रोधो वृक्षकर्णस्थितिर्विभुः
+वत्सोपमन्यो प्रीतोऽस्मि पश्य मां मुनिपुंगव
+प्रत्यक्षं चैव ते कृष्ण पश्य सिद्धान्व्यवस्थितान्
+वर्णानां ब्राह्मणश्चासि विप्राणां दीक्षितो द्विजः
+महेश्वरो महातेजाश्चराचरगुरुः प्रभुः
+शान्तिकं पौष्टिकं चैव रक्षोघ्नं पावनं महत्
+देवासुरमहामात्रो देवासुरगणाश्रयः
+तत्र ते भविता कामं सांनिध्यं पयसो निधेः
+यच्चान्यदपि लोकेषु सत्त्वं तेजोधिकं स्मृतम्
+ईड्यो हस्ती सुरव्याघ्रो देवसिंहो नरर्षभः
+प्रतिष्ठायी महाहर्षो जितकामो जितेन्द्रियः
+वृषरूपधरं साक्षात्क्षीरोदमिव सागरम्
+निर्विघ्ना निश्चला रुद्रे भक्तिरव्यभिचारिणी
+नीलकण्ठं महात्मानमसक्तं तेजसां निधिम्
+शक्तिं कण्ठे समादाय द्वितीय इव पावकः
+सांनिध्यमाश्रमे नित्यं करिष्यामि द्विजोत्तम
+बीजाध्यक्षो बीजकर्ता अध्यात्मानुगतो बलः
+न्यायनिर्वापणः पादः पण्डितो ह्यचलोपमः
+नीतिर्ह्यनीतिः शुद्धात्मा शुद्धो मान्यो मनोगतिः
+तरस्ताली करस्ताली ऊर्ध्वसंहननो वहः
+सर्वाशयो दर्भशायी सर्वेषां प्राणिनां पतिः
+घृतात्सारं यथा मण्डस्तथैतत्सारमुद्धृतम्
+अब्रुवं च तदा देवं हर्षगद्गदया गिरा
+सृगालरूपः सर्वार्थो मुण्डः कुण्डी कमण्डलुः
+इदं ज्ञात्वान्तकालेऽपि गच्छेद्धि परमां गतिम्
+असपत्नः प्रसादश्च प्रत्ययो गिरिसाधनः
+संयोगो वर्धनो वृद्धो महावृद्धो गणाधिपः
+अजरश्चामरश्चैव भव दुःखविवर्जितः
+तस्मात्सर्वान्ददाम्यद्य कामांस्तव यथेप्शितान्
+आश्रमाणां गृहस्थस्त्वमीश्वराणां महेश्वरः
+नावध्यो यस्य लोकेऽस्मिन्ब्रह्मविष्णुसुरेष्वपि
+कुबेरः सर्वयक्षाणां क्रतूनां विष्णुरुच्यसे
+आदिस्त्वमसि लोकानां संहर्ता काल एव च
+प्रस्कन्दनो विभागश्च अतुल्यो यज्ञभागवित्
+तण्डिः प्रोवाच शुक्राय गौतमायाह भार्गवः
+मूर्तिमन्ति तथास्त्राणि सर्वतेजोमयानि च
+अब्रवीत्त्रिदशांस्तत्र हर्षयन्निव मां तदा
+शुक्लभस्मावलिप्ताय शुक्लकर्मरताय च
+गायद्भिर्नृत्यमानैश्च उत्पतद्भिरितस्ततः
+शक्तितश्चरितं वक्ष्ये प्रसादात्तस्य चैव हि
+सहस्रबाहुः सर्वाङ्गः शरण्यः सर्वलोककृत्
+स्तवराजेति विख्यातो जगत्यमरपूजितः
+जन्तोर्विशुद्धपापस्य भवे भक्तिः प्रजायते
+महेश्वरभुजोत्सृष्टं निमेषार्धान्न संशयः
+कृष्णाजिनोत्तरीयाय कृष्णाष्टमिरताय च
+वज्रहस्तश्च विष्कम्भी चमूस्तम्भन एव च
+तदाप्रभृति चैवायमीश्वरस्य महात्मनः
+वरो वराहो वरदो वरेशः सुमहास्वनः
+विमोचनः सुरगणो हिरण्यकवचोद्भवः
+नित्य आत्मसहायश्च देवासुरपतिः पतिः
+चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा सुवृषो गोवृषेश्वरः
+अष्टोत्तरसहस्रं तु नाम्नां शर्वस्य मे शृणु
+यश्चाभ्यसूयते देवं भूतात्मानं पिनाकिनम्
+युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुरिव चोद्यतः
+गच्छ वा तिष्ठ वा शक्र यथेष्टं बलसूदन
+सर्वगः सर्वभूतात्मा सर्वभूतभवोद्भवः
+सर्वकर्मा स्वयंभूश्च आदिरादिकरो निधिः
+स्वर्ग्यमारोग्यमायुष्यं धन्यं बल्यं तथैव च
+अशोभत च देवस्य माला गात्रे सितप्रभे
+मया दृष्टानि गोविन्द भवस्यामिततेजसः
+स रुद्रः संहरन्कृत्स्नं जगत्स्थावरजङ्गमम्
+एतान्सहस्रशश्चान्यान्समनुध्यातवान्हरः
+सर्वाङ्गरूपो मायावी सुहृदो ह्यनिलोऽनलः
+यं चापराधं कृतवानज्ञानात्परमेश्वर
+तस्यैव च प्रसादेन भक्तिरुत्पद्यते नृणाम्
+कूलहारी कूलकर्ता बहुविद्यो बहुप्रदः
+तदहं दृष्टवांस्तात आश्चर्याद्भुतमुत्तमम्
+कस्तस्य शक्नुयाद्वक्तुं गुणान्कार्त्स्न्येन माधव
+सर्वतूर्यनिनादी च सर्ववाद्यपरिग्रहः
+परश्वधायुधो देव अर्थकारी सुबान्धवः
+मनुष्याणां महादेवादन्यत्रापि तपोबलात्
+महद्भिर्विहितैः सत्यैः सिद्धैः सर्वार्थसाधकैः
+न तस्य वि���्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः
+महाबलो महावीर्यः शक्रतुल्यपराक्रमः
+ब्रह्मण्येनानृशंसेन श्रद्दधानेन चाप्युत
+पुरस्ताच्चैव देवस्य नन्दिं पश्याम्यवस्थितम्
+प्रीतात्मा प्रयतात्मा च संयतात्मा प्रधानधृक्
+परशुस्तीक्ष्णधारश्च दत्तो रामस्य यः पुरा
+नमस्ते कृष्णवासाय कृष्णकुञ्चितमूर्धजे
+स्वर्गाच्चैवात्र भूलोकं तण्डिना ह्यवतारितः
+बहुमालो महामालः सुमालो बहुलोचनः
+ब्राह्मान्नारायणादैन्द्रादाग्नेयादपि वारुणात्
+वसुवेगो महावेगो मनोवेगो निशाचरः
+पुनरुद्विग्नहृदयः किमेतदिति चिन्तयम्
+दुन्दुभिश्च ततो दिव्यस्ताडितो देवकिंकरैः
+शक्राय शक्ररूपाय शक्रवेषधराय च
+जानीयामिति मे बुद्धिस्त्वत्प्रसादात्सुरोत्तम
+नन्दीश्वरश्च नन्दी च नन्दनो नन्दिवर्धनः
+सर्वर्तुकुसुमैर्युक्तान्स्निग्धपत्रान्सुशाखिनः
+नीलस्तथाङ्गलुब्धश्च शोभनो निरवग्रहः
+भगवन्देवदेवेश लोकनाथ जगत्पते
+महावक्षा महोरस्को अन्तरात्मा मृगालयः
+अमोघः संयतो ह्यश्वो भोजनः प्राणधारणः
+गम्भीरघोषो गम्भीरो गम्भीरबलवाहनः
+मेढ्रजो बलचारी च महाचारी स्तुतस्तथा
+उग्रो वंशकरो वंशो वंशनादो ह्यनिन्दितः
+नाश्रद्दधानरूपाय नास्तिकायाजितात्मने
+महानखो महारोमा महाकेशो महाजटः
+कार्तवीर्यो हतो येन चक्रवर्ती महामृधे
+अशनी शतघ्नी खड्गी पट्टिशी चायुधी महान्
+ततोऽभ्यनुज्ञां प्राप्यैव स्तुतो मतिमतां वरः
+तेन नार्घ्यं मया दत्तं पाद्यं चापि सुरेश्वर
+गणकर्ता गणपतिर्दिग्वासाः काम्य एव च
+तिष्ठ वत्स यथाकामं नोत्कण्ठां कर्तुमर्हसि
+सहस्रमूर्धा देवेन्द्रः सर्वदेवमयो गुरुः
+सेनाकल्पो महाकल्पो युगायुगकरो हरिः
+क्षीरोदनं च भुञ्जीयामक्षयं सह बान्धवैः
+शिखी दण्डी जटी ज्वाली मूर्तिजो मूर्धगो बली
+अशोभत महादेवः पौर्णमास्यामिवोडुराट्
+अथापश्यं क्षणेनैव तमेवैरावतं पुनः
+बालेन्दुमुकुटं पाण्डुं शरच्चन्द्रमिवोदितम्
+आश्रमस्थः कपोतस्थो विश्वकर्मा पतिर्वरः
+पद्मगर्भो महागर्भश्चन्द्रवक्त्रो मनोरमः
+विश्वक्षेत्रं प्रजाबीजं लिङ्गमाद्यस्त्वनिन्दितः
+त्रिजटश्चीरवासाश्च रुद्रः सेनापतिर्विभुः
+अर्चयध्वं सदा लिङ्गं तस्माच्छ्रेष्ठतमो हि सः
+तानि निर्मथ्य मनसा दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+एकपादं महादंष्ट्रं सहस्रशिरसोदरम्
+नमस्ते भगवन्देव नमस्ते भक्तवत्सल
+विष्णुप्रसादितो यज्ञः समुद्रो वडवामुखः
+यया यान्ति परां सिद्धिं तद्भावगतचेतसः
+यौवनाश्वो हतो येन मांधाता सबलः पुरा
+गृणञ्शक्रः परं ब्रह्म शतरुद्रीयमुत्तमम्
+ततोऽहमस्तुवं देवं स्तवेनानेन सुव्रतम्
+कमण्डलुधरो धन्वी बाणहस्तः कपालवान्
+स्तवमेतं भगवतो ब्रह्मा स्वयमधारयत्
+अहिर्बुध्नो निरृतिश्च चेकितानो हरिस्तथा
+महानासो महाकम्बुर्महाग्रीवः श्मशानधृक्
+कस्यान्यस्य सुरैः सर्वैर्लिङ्गं मुक्त्वा महेश्वरम्
+दृष्टवानस्मि गोविन्द तदस्त्रं रुद्रसंनिधौ
+यतो लोकाः संभवन्ति न भवन्ति यतः पुनः
+लोककर्ता पशुपतिर्महाकर्ता महौषधिः
+सर्वावासः सर्वचारी दुर्वासा वासवोऽमरः
+धाता शक्रश्च विष्णुश्च मित्रस्त्वष्टा ध्रुवो धरः
+षड्विंशकमिति ख्यातं यत्परात्परमक्षरम्
+तमहं दृष्टवान्देवं कोऽन्यो धन्यतरो मया
+महादेवेन तुष्टेन क्षत्रियाणां क्षयंकरः
+ववौ च मारुतः पुण्यः शुचिगन्धः सुखावहः
+गजहा दैत्यहा लोको लोकधाता गुणाकरः
+वणिजो वर्धनो वृक्षो नकुलश्चन्दनश्छदः
+अमर्षणो मर्षणात्मा यज्ञहा कामनाशनः
+वृषणः शंकरो नित्यो वर्चस्वी धूमकेतनः
+भक्तिर्भवतु मे नित्यं शाश्वती त्वयि शंकर
+सर्वतत्त्वविधानज्ञः प्रधानपुरुषेश्वरः
+भक्तिमेव पुरस्कृत्य मया यज्ञपतिर्वसुः
+स्तूयमानो महादेवः प्रीयते चात्मनामभिः
+ब्रह्मा भवं तदा स्तुन्वन्रथन्तरमुदीरयन्
+ततः शीताम्बुसंयुक्ता दिव्यगन्धसमन्विता
+धृतिमान्मतिमान्दक्षः सत्कृतश्च युगाधिपः
+तमास्थितश्च भगवान्देवदेवः सहोमया
+चक्रवर्ती महातेजास्त्रिलोकविजयी नृपः
+महातपा घोरतपा अदीनो दीनसाधकः
+तच्छूलमतितीक्ष्णाग्रं सुभीमं लोमहर्षणम्
+न प्रसीदति मे रुद्रः किमेतदिति चिन्तयन्
+व्यालरूपो बिलावासी हेममाली तरंगवित्
+पश्यध्वं त्रिदशाः सर्वे उपमन्योर्महात्मनः
+नमस्ते वज्रहस्ताय पिङ्गलायारुणाय च
+दान्तानामपि यो दान्तो धीमतामपि या च धीः
+यत्तच्छूलमिति ख्यातं सर्वलोकेषु शूलिनः
+दश नामसहस्राणि यान्याह प्रपितामहः
+जन्मकोटिसहस्रेषु नानासंसारयोनिषु
+घोरो महातपाः पाशो नित्यो गिरिचरो नभः
+इदं जप्यमिदं ज्ञानं रहस्यमिदमुत्तमम्
+विबुधाग्रवरः श्रेष्ठः सर्वदेवोत्तमोत्तमः
+त्रिभिर्नेत्रैः कृतोद्द्योतं त्रिभिः सूर्यैरिवोदितैः
+कृताञ्जलिपुटो भूत्वा सर���वं तस्मै न्यवेदयम्
+प्रयुक्तः शोभनो वज्र ईशानः प्रभुरव्ययः
+क्षीरोदः सागरश्चैव यत्र यत्रेच्छसे मुने
+अभवच्छूलिनोऽभ्याशे दीप्तवह्निशिखोपमः
+रुद्राणामपि यो रुद्रः प्रभुः प्रभवतामपि
+मार्कण्डेयाय वार्ष्णेय नाचिकेतोऽभ्यभाषत
+प्रपन्नवत्सलो देवः संसारात्तान्समुद्धरेत्
+अग्निज्वालो महाज्वालो अतिधूम्रो हुतो हविः
+त्रिःसप्तकृत्वः पृथिवी येन निःक्षत्रिया कृता
+क्षीरोदनं च भुङ्क्ष्व त्वममृतेन समन्वितम्
+ब्रह्मलोकश्च लोकानां गतीनां मोक्ष उच्यसे
+कला काष्ठा लवो मात्रा मुहूर्तोऽहः क्षपाः क्षणाः
+हेतुभिर्वा किमन्यैस्ते ईशः कारणकारणम्
+शरश्च सूर्यसंकाशः कालानलसमद्युतिः
+शृणु नामसमुद्देशं यदुक्तं पद्मयोनिना
+विस्तारो लवणः कूपः कुसुमः सफलोदयः
+तुषारगिरिकूटाभं सिताभ्रशिखरोपमम्
+द्वादशस्त्रासनश्चाद्यो यज्ञो यज्ञसमाहितः
+अष्टादशभुजं स्थाणुं सर्वाभरणभूषितम्
+महाप्रसादो दमनः शत्रुहा श्वेतपिङ्गलः
+मृत्युः प्रोवाच रुद्राणां रुद्रेभ्यस्तण्डिमागमत्
+आस्तिकाः श्रद्दधानाश्च बहुभिर्जन्मभिः स्तवैः
+युक्तेनापि विभूतीनामपि वर्षशतैरपि
+ऋषभस्त्वं पवित्राणां योगिनां निष्कलः शिवः
+कल्पान्ते चैव सर्वेषां स्मृतिमाक्षिप्य तिष्ठति
+महागीतो महानृत्तो ह्यप्सरोगणसेवितः
+शाखो विशाखस्ताम्रोष्ठो ह्यम्बुजालः सुनिश्चयः
+प्रभावात्मा जगत्कालस्तालो लोकहितस्तरुः
+मूलो विशालो ह्यमृतो व्यक्ताव्यक्तस्तपोनिधिः
+यस्य ब्रह्मा च विष्णुश्च त्वं चापि सह दैवतैः
+ऋषीन्विद्याधरान्यक्षान्गन्धर्वाप्सरसस्तथा
+ब्रह्मा नारायणश्चैव देवराजश्च कौशिकः
+साध्यर्षिर्वसुरादित्यो विवस्वान्सविता मृडः
+ब्रह्मदण्डविनिर्माता शतघ्नी शतपाशधृक्
+उत्सङ्गश्च महाङ्गश्च महागर्भः परो युवा
+इदं ध्यानमिदं योगमिदं ध्येयमनुत्तमम्
+अतीतानागतं चैव वर्तमानं च यद्विभो
+अक्षरं परमं ब्रह्म बलवाञ्शक्र एव च
+कृष्णवर्णः सुवर्णश्च इन्द्रियः सर्वदेहिनाम्
+यज्ञानामपि यो यज्ञः शिवानामपि यः शिवः
+शरद्घनविनिर्मुक्तः परिविष्ट इवांशुमान्
+हरिश्च हरिणाक्षश्च सर्वभूतहरः प्रभुः
+इति तेनेन्द्रकल्पेन भगवान्सदसत्पतिः
+रक्ताक्षं सुमहानासं सुकर्णं सुकटीतटम्
+दशबाहुस्त्वनिमिषो नीलकण्ठ उमापतिः
+सर्वावासी श्रियावासी उपदेशकरो हरः
+त्रि���िखां भ्रुकुटीं कृत्वा तर्जमानमिव स्थितम्
+शक्राद्या देवताश्चैव सर्व एव समभ्ययुः
+पिनाकमिति विख्यातं स च वै पन्नगो महान्
+ममेशानो वरं दत्त्वा तत्रैवान्तरधीयत
+अजश्च मृगरूपश्च गन्धधारी कपर्द्यपि
+तं स्तव्यमर्च्यं वन्द्यं च कः स्तोष्यति जगत्पतिम्
+सारग्रीवो महाजत्रुरलोलश्च महौषधः
+जटी चर्मी शिखण्डी च सर्वाङ्गः सर्वभावनः
+उमापतिरुमाकान्तो जाह्नवीधृगुमाधवः
+उन्मत्तवेशप्रच्छन्नः सर्वलोकप्रजापतिः
+रत्नप्रभूतो रक्ताङ्गो महार्णवनिपानवित्
+यथोक्तैर्लोकविख्यातैर्मुनिभिस्तत्त्वदर्शिभिः
+अभिवाद्यो महाकर्मा तपस्वी भूतभावनः
+पवित्रं परमं मन्त्रः सर्वभावकरो हरः
+इन्दुर्विसर्गः सुमुखः सुरः सर्वायुधः सहः
+सगणो गणकारश्च भूतभावनसारथिः
+प्रशान्तं च क्षणेनैव देवदेवस्य मायया
+तेजसा तु तदा व्याप्ते दुर्निरीक्ष्ये समन्ततः
+अथर्वशीर्षः सामास्य ऋक्सहस्रामितेक्षणः
+स्तुवन्ति स्तूयमानाश्च तुष्यन्ति च रमन्ति च
+लिङ्गाध्यक्षः सुराध्यक्षो लोकाध्यक्षो युगावहः
+शिरोहारी विमर्षश्च सर्वलक्षणभूषितः
+भक्तानुकम्पी भगवानात्मसंस्थान्करोति तान्
+वैनतेयं समास्थाय शङ्खचक्रगदाधरः
+एतद्धि परमं ब्रह्म स्वयं गीतं स्वयंभुवा
+लोकपालोऽन्तर्हितात्मा प्रसादो हयगर्दभिः
+निर्जीवो जीवनो मन्त्रः शुभाक्षो बहुकर्कशः
+नाचिकेताय भगवानाह वैवस्वतो यमः
+सप्तशीर्षो महाकायस्तीक्ष्णदंष्ट्रो विषोल्बणः
+न शुश्रुम यदन्यस्य लिङ्गमभ्यर्च्यते सुरैः
+परत्वेन भवं देवं भक्तस्त्वं परमेश्वरम्
+ऋतुरृतुकरः कालो मधुर्मधुकरोऽचलः
+नाम्नां कंचित्समुद्देशं वक्ष्ये ह्यव्यक्तयोनिनः
+सहस्राक्षो विरूपाक्षः सोमो नक्षत्रसाधकः
+महादन्तो महादंष्ट्रो महाजिह्वो महामुखः
+गोपालिर्गोपतिर्ग्रामो गोचर्मवसनो हरः
+कालयोगी महानादः सर्ववासश्चतुष्पथः
+तवाप्यहममित्रघ्न स्तवं दद्म्यद्य विश्रुतम्
+अमोघार्थः प्रसादश्च अभिगम्यः सुदर्शनः
+तस्य तेजोभवो वह्निः समेघः स्तनयित्नुमान्
+अद्य जातो ह्यहं देव अद्य मे सफलं तपः
+जानुभ्यामवनिं गत्वा प्रणम्य च पुनः पुनः
+कुरुकर्ता कालरूपी कुरुभूतो महेश्वरः
+नमो देवाधिदेवाय महादेवाय वै नमः
+रौद्ररूपोंऽशुरादित्यो वसुरश्मिः सुवर्चसी
+मोहितश्चास्मि देवेश तुभ्यं रूपविपर्ययात्
+आवेदनीय आवेशः सर्वगन्धसुखावहः
+देवदेवमुखोऽसक्तः सदसत्सर्वरत्नवित्
+अक्षश्च रथयोगी च सर्वयोगी महाबलः
+बलवांश्चोपशान्तश्च पुराणः पुण्यचञ्चुरी
+प्रसीद मम भक्तस्य दीनस्य कृपणस्य च
+त्रिदशस्त्रिकालधृक्कर्मसर्वबन्धविमोचनः
+सौरभेयगतं सौम्यं विधूममिव पावकम्
+नित्ययुक्तः शुचिर्भूत्वा प्राप्नोत्यात्मानमात्मना
+महादन्तो महाकर्णो महामेढ्रो महाहनुः
+एवमुक्तः स मां प्राह भगवाँल्लोकपूजितः
+सहस्रमिव सूर्याणां सर्वमावृत्य तिष्ठति
+अगणश्चैव लोपश्च महात्मा सर्वपूजितः
+एतद्देवेषु दुष्प्रापं मनुष्येषु न लभ्यते
+अजैकपाच्च कापाली त्रिशङ्कुरजितः शिवः
+जाग्रतश्च स्वपन्तश्च व्रजन्तः पथि संस्थिताः
+अक्षयं यौवनं तेऽस्तु तेजश्चैवानलोपमम्
+तथैव च मनुष्येषु ये मनुष्याः प्रधानतः
+यच्छ्रुत्वा मनुजश्रेष्ठ सर्वान्कामानवाप्स्यसि
+मद्भक्त इति देवेश तत्सर्वं क्षन्तुमर्हसि
+यः पठेत शुचिर्भूत्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+भगस्याक्षिनिहन्ता च कालो ब्रह्मविदां वरः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+ईश्वरः सुमहातेजाः संवर्तक इवानलः
+सुवर्णरेताः सर्वज्ञः सुबीजो वृषवाहनः
+मुनिरात्मपतिर्लोके संभोज्यश्च सहस्रदः
+अप्राप्येह ततोऽनुज्ञां न शक्यः स्तोतुमीश्वरः
+विधूमं सार्चिषं कृष्णं कालसूर्यमिवोदितम्
+अद्रिरद्र्यालयः कर्ता मृगबाणार्पणोऽनघः
+स्थावराणां पतिश्चैव नियमेन्द्रियवर्धनः
+प्रभावः सर्वगो वायुरर्यमा सविता रविः
+पवित्रश्च महांश्चैव नियमो नियमाश्रयः
+ललाटाक्षो विश्वदेहो हरिणो ब्रह्मवर्चसः
+हर्यक्षः ककुभो वज्री दीप्तजिह्वः सहस्रपात्
+ज्योतिषामयनं सिद्धिः संधिर्विग्रह एव च
+शान्तीनामपि या शान्तिर्द्युतीनामपि या द्युतिः
+शृङ्गी शृङ्गप्रियो बभ्रू राजराजो निरामयः
+सर्वस्तवानां दिव्यानां राजत्वे समकल्पयत्
+देवासुरगणाध्यक्षो देवासुरगणाग्रणीः
+अमरेशो महादेवो विश्वदेवः सुरारिहा
+वामदेवश्च वामश्च प्राग्दक्षिण्यश्च वामनः
+तदवाप्तं च मे सर्वं यदुक्तं तेन धीमता
+वृक्षाकारो वृक्षकेतुरनलो वायुवाहनः
+दारयेद्यन्महीं कृत्स्नां शोषयेद्वा महोदधिम्
+असंख्येयानि चास्त्राणि तस्य दिव्यानि धीमतः
+मन्थानो बहुलो बाहुः सकलः सर्वलोचनः
+सर्पहस्तमनिर्देश्यं पाशहस्तमिवान्तकम्
+तेजसामपि यत्तेजस्तपसामपि यत्तपः
+ऋषयश्चैव देवाश्च स्तुवन्त्येतेन तत्परम्
+सहितं चारुसर्वाङ्ग्या पार्वत्या परमेश्वरम्
+आकाशनिधिरूपश्च निपाती उरगः खगः
+निर्ददाह जगत्कृत्स्नं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+सर्वमङ्गलमङ्गल्यं सर्वपापप्रणाशनम्
+एवमुक्त्वा तु देवेन्द्रं दुःखादाकुलितेन्द्रियः
+युगरूपो महारूपः पवनो गहनो नगः
+सिंहशार्दूलरूपश्च आर्द्रचर्माम्बरावृतः
+तमास्थितश्च भगवान्देवदेवः सहोमया
+यौवनाश्वो हतो येन मांधाता सबलः पुरा
+देवानामपि यो देवो मुनीनामपि यो मुनिः
+नमस्ते वज्रहस्ताय पिङ्गलायारुणाय च
+तेन ते श्रावयिष्यामि यत्तद्ब्रह्म सनातनम्
+सगणो गणकारश्च भूतभावनसारथिः
+सहस्रमूर्धा देवेन्द्रः सर्वदेवमयो गुरुः
+वृषणः शंकरो नित्यो वर्चस्वी धूमकेतनः
+स्मृतः स्मृतश्च ते विप्र सदा दास्यामि दर्शनम्
+महादन्तो महादंष्ट्रो महाजिह्वो महामुखः
+वृतं पारिषदैर्दिव्यैरात्मतुल्यपराक्रमैः
+नमो देवाधिदेवाय महादेवाय वै नमः
+सस्फुलिङ्गं महाकायं विसृजन्तमिवानलम्
+आस्ते सर्वगतो नित्यमदृश्यः सर्वदैवतैः
+किं तु देवस्य महतः संक्षिप्तार्थपदाक्षरम्
+सर्वतूर्यनिनादी च सर्ववाद्यपरिग्रहः
+महासेनो विशाखश्च षष्टिभागो गवां पतिः
+वेदकारः सूत्रकारो विद्वान्समरमर्दनः
+युगान्ते चैव संप्राप्ते रुद्रमङ्गात्सृजत्प्रभुः
+योगी योज्यो महाबीजो महारेता महातपाः
+शाखो विशाखस्ताम्रोष्ठो ह्यम्बुजालः सुनिश्चयः
+स्थिरः स्थाणुः प्रभुर्भानुः प्रवरो वरदो वरः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+जन्मकोटिसहस्रेषु नानासंसारयोनिषु
+स्वर्ग्यमारोग्यमायुष्यं धन्यं बल्यं तथैव च
+यदि देयो वरो मह्यं यदि तुष्टश्च मे प्रभुः
+स्तवमेतं भगवतो ब्रह्मा स्वयमधारयत्
+अथर्वशीर्षः सामास्य ऋक्सहस्रामितेक्षणः
+देवासुरेश्वरो देवो देवासुरमहेश्वरः
+अष्टादशभुजं स्थाणुं सर्वाभरणभूषितम्
+स्कन्दो मयूरमास्थाय स्थितो देव्याः समीपतः
+जटी चर्मी शिखण्डी च सर्वाङ्गः सर्वभावनः
+शुक्लवर्णाय शुक्लाय शुक्लाम्बरधराय च
+अशोभन्त महात्मानस्त्रयस्त्रय इवाग्नयः
+पद्मगर्भो महागर्भो ब्रह्मगर्भो जलोद्भवः
+तुम्बवीणी महाकोप ऊर्ध्वरेता जलेशयः
+ममेशानो वरं दत्त्वा तत्रैवान्तरधीयत
+रौद्ररूपोंऽशुरादित्यो वसुरश्मिः सुवर्चसी
+महाप्रसादो दमनः शत्रुहा श्वेतपिङ्गलः
+स यज्���ारिः स कामारिर्महादंष्ट्रो महायुधः
+सर्वपाप्मापहमिदं चतुर्वेदसमन्वितम्
+देवासुरमहामात्रो देवासुरगणाश्रयः
+पश्य वृक्षान्मनोरम्यान्सदा पुष्पफलान्वितान्
+रुद्राणामपि यो रुद्रः प्रभुः प्रभवतामपि
+सर्वतत्त्वविधानज्ञः प्रधानपुरुषेश्वरः
+शक्रोऽसि मरुतां देव पितॄणां धर्मराडसि
+क्षीरोदनं च भुङ्क्ष्व त्वममृतेन समन्वितम्
+त्रिदशस्त्रिकालधृक्कर्मसर्वबन्धविमोचनः
+मुण्डो विरूपो विकृतो दण्डिमुण्डो विकुर्वणः
+तदहं दृष्टवांस्तात आश्चर्याद्भुतमुत्तमम्
+नारायणाय साध्याय मनुरिष्टाय धीमते
+अशोभत च देवस्य माला गात्रे सितप्रभे
+छत्रं सुच्छत्रो विख्यातः सर्वलोकाश्रयो महान्
+एवमुक्त्वा तु देवेन्द्रं दुःखादाकुलितेन्द्रियः
+प्रवरं प्रथमं स्वर्ग्यं सर्वभूतहितं शुभम्
+अर्च्यतेऽर्चितपूर्वं वा ब्रूहि यद्यस्ति ते श्रुतिः
+आषाढश्च सुषाढश्च ध्रुवो हरिहणो हरः
+शक्तिं कण्ठे समादाय द्वितीय इव पावकः
+इन्दुर्विसर्गः सुमुखः सुरः सर्वायुधः सहः
+मूर्तिमन्ति तथास्त्राणि सर्वतेजोमयानि च
+ललाटाक्षो विश्वदेहो हरिणो ब्रह्मवर्चसः
+अद्वितीयमनिर्देश्यं सर्वभूतभयावहम्
+आदित्यानां भवान्विष्णुर्वसूनां चैव पावकः
+तानि निर्मथ्य मनसा दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+अभिरामः सुरगणो विरामः सर्वसाधनः
+सांख्यप्रसादो दुर्वासाः सर्वसाधुनिषेवितः
+स्तवराजेति विख्यातो जगत्यमरपूजितः
+प्रयत्नेनाधिगन्तव्यं धार्यं च प्रयतात्मना
+प्रपन्नवत्सलो देवः संसारात्तान्समुद्धरेत्
+नमस्ते भगवन्देव नमस्ते भक्तवत्सल
+महाकेतुर्धनुर्धातुर्नैकसानुचरश्चलः
+अद्य जातो ह्यहं देव अद्य मे सफलं तपः
+आश्रमस्थः कपोतस्थो विश्वकर्मा पतिर्वरः
+योऽसृजद्दक्षिणादङ्गाद्ब्रह्माणं लोकसंभवम्
+परश्वधायुधो देव अर्थकारी सुबान्धवः
+देवासुरगुरुर्देवो देवासुरनमस्कृतः
+उदग्रश्च विधाता च मान्धाता भूतभावनः
+कस्तस्य शक्नुयाद्वक्तुं गुणान्कार्त्स्न्येन माधव
+देवासुरगणाध्यक्षो देवासुरगणाग्रणीः
+जानीयामिति मे बुद्धिस्त्वत्प्रसादात्सुरोत्तम
+महता तपसा प्राप्तस्तण्डिना ब्रह्मसद्मनि
+मोहितश्चास्मि देवेश तुभ्यं रूपविपर्ययात्
+न प्रसीदति मे रुद्रः किमेतदिति चिन्तयन्
+निर्वाणं ह्लादनं चैव ब्रह्मलोकः परा गतिः
+ततः शीताम्बुसंयुक्ता दिव्यगन्धसमन्विता
+सर्वाशयो दर्भशायी सर्वेषां प्राणिनां पतिः
+तदवाप्तं च मे सर्वं यदुक्तं तेन धीमता
+बन्धनस्त्वसुरेन्द्राणां युधि शत्रुविनाशनः
+विष्णुप्रसादितो यज्ञः समुद्रो वडवामुखः
+देवासुरविनिर्माता देवासुरपरायणः
+एवमुक्तस्ततः शर्वः सुरैर्ब्रह्मादिभिस्तथा
+शीलवान्गुणसंपन्नः सर्वज्ञः प्रियदर्शनः
+योगेश्वर नमस्तेऽस्तु नमस्ते विश्वसंभव
+व्यालरूपो बिलावासी हेममाली तरंगवित्
+गुरुः कान्तो निजः सर्गः पवित्रः सर्ववाहनः
+महद्भिर्विहितैः सत्यैः सिद्धैः सर्वार्थसाधकैः
+यजुःपादभुजो गुह्यः प्रकाशो जङ्गमस्तथा
+तीक्ष्णतापश्च हर्यश्वः सहायः कर्मकालवित्
+चक्रवर्ती महातेजास्त्रिलोकविजयी नृपः
+काममेष वरो मेऽस्तु शापो वापि महेश्वरात्
+सिंहनादः सिंहदंष्ट्रः सिंहगः सिंहवाहनः
+कृष्णपुच्छं महाकायं मधुपिङ्गललोचनम्
+भक्तानुकम्पी भगवानात्मसंस्थान्करोति तान्
+मुनिरात्मपतिर्लोके संभोज्यश्च सहस्रदः
+अभग्नयोगो वर्षं तु सोऽश्वमेधफलं लभेत्
+श्रुतैः सर्वत्र जगति ब्रह्मलोकावतारितैः
+यया यान्ति परां सिद्धिं तद्भावगतचेतसः
+वामपार्श्वगतश्चैव तथा नारायणः स्थितः
+कूलहारी कूलकर्ता बहुविद्यो बहुप्रदः
+न्यायनिर्वापणः पादः पण्डितो ह्यचलोपमः
+ऊचुः प्राञ्जलयः सर्वे नमस्कृत्वा वृषध्वजम्
+षड्विंशकमिति ख्यातं यत्परात्परमक्षरम्
+सिद्धयोगापहारी च सिद्धः सर्वार्थसाधकः
+मन्थानो बहुलो बाहुः सकलः सर्वलोचनः
+ब्रह्मदण्डविनिर्माता शतघ्नी शतपाशधृक्
+प्रशान्तं च क्षणेनैव देवदेवस्य मायया
+इदं ज्ञात्वान्तकालेऽपि गच्छेद्धि परमां गतिम्
+निर्ददाह जगत्कृत्स्नं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+कैलासशिखरावासी हिमवद्गिरिसंश्रयः
+भिक्षुश्च भिक्षुरूपश्च विषाणी मृदुरव्ययः
+इन्द्रायुधसहस्राभं धनुस्तस्य महात्मनः
+उग्रो वंशकरो वंशो वंशनादो ह्यनिन्दितः
+लोककर्ता पशुपतिर्महाकर्ता महौषधिः
+महेश्वरभुजोत्सृष्टं निमेषार्धान्न संशयः
+दीप्तधारः सुरौद्रास्यः सर्पकण्ठाग्रवेष्टितः
+दक्षयज्ञापहारी च सुसहो मध्यमस्तथा
+त्वं ब्रह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः
+पद्मगर्भो महागर्भश्चन्द्रवक्त्रो मनोरमः
+तेजसा तु तदा व्याप्ते दुर्निरीक्ष्ये समन्ततः
+मूलो विशालो ह्यमृतो व्यक्ताव्यक्तस्तपोनिधिः
+स्नेहनोऽस्नेहनश्चैव अजितश���च महामुनिः
+पवित्रं मङ्गलं पुण्यं कल्याणमिदमुत्तमम्
+ईड्यो हस्ती सुरव्याघ्रो देवसिंहो नरर्षभः
+यं न ब्रह्मादयो देवा विदुर्यं न महर्षयः
+वैवस्वताय मनवे गौतमः प्राह माधव
+शृणु नामसमुद्देशं यदुक्तं पद्मयोनिना
+अशनी शतघ्नी खड्गी पट्टिशी चायुधी महान्
+पुनरुद्विग्नहृदयः किमेतदिति चिन्तयम्
+पुरस्ताच्चैव देवस्य नन्दिं पश्याम्यवस्थितम्
+ज्यावेष्टितमहाग्रीवः स्थितः पुरुषविग्रहः
+बलवांश्चोपशान्तश्च पुराणः पुण्यचञ्चुरी
+हरिश्च हरिणाक्षश्च सर्वभूतहरः प्रभुः
+ब्रह्मचारी लोकचारी सर्वचारी सुचारवित्
+स्थावराणां पतिश्चैव नियमेन्द्रियवर्धनः
+अष्टोत्तरसहस्रं तु नाम्नां शर्वस्य मे शृणु
+संवत्सरकरो मन्त्रः प्रमाणं परमं तपः
+भगस्याक्षिनिहन्ता च कालो ब्रह्मविदां वरः
+उमापतिरुमाकान्तो जाह्नवीधृगुमाधवः
+तत्सर्वं भगवानेव इति मे निश्चिता मतिः
+ऋषयश्चैव देवाश्च स्तुवन्त्येतेन तत्परम्
+मया दृष्टानि गोविन्द भवस्यामिततेजसः
+सहस्रभुजजिह्वाक्षमुद्गिरन्तमिवानलम्
+बाहुस्त्वनिन्दितः शर्वः शंकरः शंकरोऽधनः
+धाता शक्रश्च विष्णुश्च मित्रस्त्वष्टा ध्रुवो धरः
+स्वायंभुवाद्या मनवो भृग्वाद्या ऋषयस्तथा
+तवाप्यहममित्रघ्न स्तवं दद्म्यद्य विश्रुतम्
+परत्वेन भवं देवं भक्तस्त्वं परमेश्वरम्
+ईशान ईश्वरः कालो निशाचारी पिनाकधृक्
+बीजाध्यक्षो बीजकर्ता अध्यात्मानुगतो बलः
+सहस्रबाहुः सर्वाङ्गः शरण्यः सर्वलोककृत्
+मयि भक्तिं परां दिव्यामेकभावादवस्थिताम्
+सिद्धार्थकारी सिद्धार्थश्छन्दोव्याकरणोत्तरः
+यज्ञानामपि यो यज्ञः शिवानामपि यः शिवः
+निशाचरः प्रेतचारी भूतचारी महेश्वरः
+शक्राय शक्ररूपाय शक्रवेषधराय च
+समाम्नायोऽसमाम्नायस्तीर्थदेवो महारथः
+उन्मादो मदनाकारो अर्थार्थकररोमशः
+अभिवाद्यो महाकर्मा तपस्वी भूतभावनः
+हुताशनसहायश्च प्रशान्तात्मा हुताशनः
+नीलस्तथाङ्गलुब्धश्च शोभनो निरवग्रहः
+अहश्चरोऽथ नक्तं च तिग्ममन्युः सुवर्चसः
+ततोऽभ्यनुज्ञां प्राप्यैव स्तुतो मतिमतां वरः
+लोकपालोऽन्तर्हितात्मा प्रसादो हयगर्दभिः
+द्वादशस्त्रासनश्चाद्यो यज्ञो यज्ञसमाहितः
+वृषरूपधरं साक्षात्क्षीरोदमिव सागरम्
+वृषभो वृषभाङ्काङ्गो मणिबिल्वो जटाधरः
+ब्रह्मलोकादयं चैव स्तवराजोऽवतारितः
+जाम्बूनदेन दाम्ना च सर्वतः समलंकृतम्
+आह मां भगवानीशः प्रहसन्निव शंकरः
+बहुभूतो बहुधनः सर्वाधारोऽमितो गतिः
+नावध्यो यस्य लोकेऽस्मिन्ब्रह्मविष्णुसुरेष्वपि
+यः पठेत शुचिर्भूत्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+लिङ्गाध्यक्षः सुराध्यक्षो लोकाध्यक्षो युगावहः
+महारूपो महाकायः सर्वरूपो महायशाः
+तस्माद्वरमहं काङ्क्षे निधनं वापि कौशिक
+वृक्षाकारो वृक्षकेतुरनलो वायुवाहनः
+नित्ययुक्तः शुचिर्भूत्वा प्राप्नोत्यात्मानमात्मना
+पक्षिणां वैनतेयश्च अनन्तो भुजगेषु च
+सर्वकर्मा स्वयंभूश्च आदिरादिकरो निधिः
+महावक्षा महोरस्को अन्तरात्मा मृगालयः
+अप्राप्येह ततोऽनुज्ञां न शक्यः स्तोतुमीश्वरः
+शान्तीनामपि या शान्तिर्द्युतीनामपि या द्युतिः
+तेजोपहारी बलहा मुदितोऽर्थो जितो वरः
+प्रस्कन्दनो विभागश्च अतुल्यो यज्ञभागवित्
+कला काष्ठा लवो मात्रा मुहूर्तोऽहः क्षपाः क्षणाः
+प्रसीद मम भक्तस्य दीनस्य कृपणस्य च
+अर्चयध्वं सदा लिङ्गं तस्माच्छ्रेष्ठतमो हि सः
+लभतां सर्वकामेभ्यः फलं त्वत्तो द्विजोत्तमः
+त्रिशिखां भ्रुकुटीं कृत्वा तर्जमानमिव स्थितम्
+गणकर्ता गणपतिर्दिग्वासाः काम्य एव च
+रक्ताक्षं सुमहानासं सुकर्णं सुकटीतटम्
+कृष्णवर्णः सुवर्णश्च इन्द्रियः सर्वदेहिनाम्
+आकाशनिधिरूपश्च निपाती उरगः खगः
+तदाप्रभृति चैवायमीश्वरस्य महात्मनः
+उन्मत्तवेशप्रच्छन्नः सर्वलोकप्रजापतिः
+वज्रहस्तश्च विष्कम्भी चमूस्तम्भन एव च
+धन्वन्तरिर्धूमकेतुः स्कन्दो वैश्रवणस्तथा
+ऋतुरृतुकरः कालो मधुर्मधुकरोऽचलः
+वक्ष्ये यदुकुलश्रेष्ठ शृणुष्वावहितो मम
+वरदस्य वरेण्यस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+अक्षरं परमं ब्रह्म बलवाञ्शक्र एव च
+देवातिदेवो देवर्षिर्देवासुरवरप्रदः
+एवं स्तुत्वाहमीशानं पाद्यमर्घ्यं च भक्तितः
+स्वस्तिदः स्वस्तिभावश्च भागी भागकरो लघुः
+मद्भक्त इति देवेश तत्सर्वं क्षन्तुमर्हसि
+अनया चैव भक्त्या ते अत्यर्थं प्रीतिमानहम्
+दशबाहुस्त्वनिमिषो नीलकण्ठ उमापतिः
+स कृष्ण नरकं याति सह पूर्वैः सहानुगैः
+गुह्यमस्त्रं परं चापि तत्तुल्याधिकमेव वा
+एवमुक्तास्ततः कृष्ण सुरास्ते शूलपाणिना
+इदं ब्रह्मा पुरा कृत्वा सर्वलोकपितामहः
+सदसद्व्यक्तमव्यक्तं पिता माता पितामहः
+कालो भूत्वा महातेजाः संवर्तक इवानलः
+सहस्रमिव सूर्याणां सर्वमाव���त्य तिष्ठति
+प्रजापतिर्दिशाबाहुर्विभागः सर्वतोमुखः
+पक्षी च पक्षिरूपी च अतिदीप्तो विशां पतिः
+वर्णानां ब्राह्मणश्चासि विप्राणां दीक्षितो द्विजः
+तेन नार्घ्यं मया दत्तं पाद्यं चापि सुरेश्वर
+सुवर्णरेताः सर्वज्ञः सुबीजो वृषवाहनः
+शूलं विष्टभ्य तिष्ठन्तं द्वितीयमिव शंकरम्
+न्यग्रोधरूपो न्यग्रोधो वृक्षकर्णस्थितिर्विभुः
+गन्धारश्च सुरालश्च तपःकर्मरतिर्धनुः
+प्रतिष्ठायी महाहर्षो जितकामो जितेन्द्रियः
+घृतात्सारं यथा मण्डस्तथैतत्सारमुद्धृतम्
+कर्णिकारमहास्रग्वी नीलमौलिः पिनाकधृक्
+उत्पन्ना च भवे भक्तिरनन्या सर्वभावतः
+कस्यान्यस्य सुरैः सर्वैर्लिङ्गं मुक्त्वा महेश्वरम्
+मुहूर्तमिव तत्तेजो व्याप्य सर्वा दिशो दश
+सर्वावासः सर्वचारी दुर्वासा वासवोऽमरः
+विश्वरूपः स्वयंश्रेष्ठो बलवीरो बलो गणः
+साध्यर्षिर्वसुरादित्यो विवस्वान्सविता मृडः
+विमोचनः सुरगणो हिरण्यकवचोद्भवः
+नमस्ते कृष्णवासाय कृष्णकुञ्चितमूर्धजे
+बालेन्दुमुकुटं पाण्डुं शरच्चन्द्रमिवोदितम्
+अहिर्बुध्नो निरृतिश्च चेकितानो हरिस्तथा
+अथापश्यं स्थितं स्थाणुं भगवन्तं महेश्वरम्
+चतुर्मुखो महालिङ्गश्चारुलिङ्गस्तथैव च
+भक्तिमेव पुरस्कृत्य मया यज्ञपतिर्वसुः
+गायद्भिर्नृत्यमानैश्च उत्पतद्भिरितस्ततः
+योगिनामपि यो योगी कारणानां च कारणम्
+आरोहणो निरोहश्च शैलहारी महातपाः
+कल्पान्ते चैव सर्वेषां स्मृतिमाक्षिप्य तिष्ठति
+गच्छ वा तिष्ठ वा शक्र यथेष्टं बलसूदन
+न शक्यं विस्तरात्कृत्स्नं वक्तुं शर्वस्य केनचित्
+गन्धर्वो ह्यदितिस्तार्क्ष्यः सुविज्ञेयः सुसारथिः
+विधूमं सार्चिषं कृष्णं कालसूर्यमिवोदितम्
+चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा सुवृषो गोवृषेश्वरः
+उपहारप्रियः शर्वः कनकः काञ्चनः स्थिरः
+सर्वमङ्गलमङ्गल्यं सर्वपापप्रणाशनम्
+वैणवी पणवी ताली कालः कालकटंकटः
+धृतिमान्मतिमान्दक्षः सत्कृतश्च युगाधिपः
+महाबलो महावीर्यः शक्रतुल्यपराक्रमः
+भूतालयो भूतपतिरहोरात्रमनिन्दितः
+निर्विघ्ना निश्चला रुद्रे भक्तिरव्यभिचारिणी
+ऊर्ध्वगात्मा पशुपतिर्वातरंहा मनोजवः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+स्तूयमानो महादेवः प्रीयते चात्मनामभिः
+पर्वतानां महामेरुर्नक्षत्राणां च चन्द्रमाः
+सहितं चारुसर्वाङ्ग्या पार्व��्या परमेश्वरम्
+महात्मा सर्वभूतश्च विरूपो वामनो मनुः
+संग्रहो निग्रहः कर्ता सर्पचीरनिवासनः
+अग्निज्वालो महाज्वालो अतिधूम्रो हुतो हविः
+अमोघः संयतो ह्यश्वो भोजनः प्राणधारणः
+महागीतो महानृत्तो ह्यप्सरोगणसेवितः
+मुख्योऽमुख्यश्च देहश्च देहर्द्धिः सर्वकामदः
+नक्तं कलिश्च कालश्च मकरः कालपूजितः
+वसिष्ठस्त्वमृषीणां च ग्रहाणां सूर्य उच्यसे
+ब्रह्मप्रोक्तैरृषिप्रोक्तैर्वेदवेदाङ्गसंभवैः
+अनैश्वर्येण युक्तस्य गतिर्भव सनातन
+इदं भक्ताय दातव्यं श्रद्दधानास्तिकाय च
+कुरुकर्ता कालरूपी कुरुभूतो महेश्वरः
+हंसकुन्देन्दुसदृशं मृणालकुमुदप्रभम्
+हेतुभिर्वा किमन्यैस्ते ईशः कारणकारणम्
+एवमुक्त्वा स भगवान्सूर्यकोटिसमप्रभः
+कस्मात्प्रसादं भगवान्न कुर्यात्तव माधव
+महापादो महाहस्तो महाकायो महायशाः
+वपुरावर्तमानेभ्यो वसुश्रेष्ठो महापथः
+दृष्टवानस्मि गोविन्द तदस्त्रं रुद्रसंनिधौ
+तस्मात्सर्वान्ददाम्यद्य कामांस्तव यथेप्शितान्
+महादन्तो महाकर्णो महामेढ्रो महाहनुः
+वामपार्श्वात्तथा विष्णुं लोकरक्षार्थमीश्वरः
+त्रिभिर्नेत्रैः कृतोद्द्योतं त्रिभिः सूर्यैरिवोदितैः
+सिद्धार्थः सर्वभूतार्थोऽचिन्त्यः सत्यव्रतः शुचिः
+आश्रमाणां गृहस्थस्त्वमीश्वराणां महेश्वरः
+उग्रतेजा महातेजा जयो विजयकालवित्
+तमहं दृष्टवान्देवं कोऽन्यो धन्यतरो मया
+अक्षयं यौवनं तेऽस्तु तेजश्चैवानलोपमम्
+गिरेः सारं यथा हेम पुष्पात्सारं यथा मधु
+यत्तदस्त्रं महाघोरं दिव्यं पाशुपतं महत्
+वणिजो वर्धनो वृक्षो नकुलश्चन्दनश्छदः
+ईश्वरः सुमहातेजाः संवर्तक इवानलः
+अद्रिरद्र्यालयः कर्ता मृगबाणार्पणोऽनघः
+प्रभावात्मा जगत्कालस्तालो लोकहितस्तरुः
+बहुप्रसादः स्वपनो दर्पणोऽथ त्वमित्रजित्
+यथाप्रधानं भगवानिति भक्त्या स्तुतो मया
+सृगालरूपः सर्वार्थो मुण्डः कुण्डी कमण्डलुः
+यत्तच्छूलमिति ख्यातं सर्वलोकेषु शूलिनः
+यं चापराधं कृतवानज्ञानात्परमेश्वर
+यदा तेनाभ्यनुज्ञातः स्तुवत्येव सदा भवम्
+गभस्तिर्ब्रह्मकृद्ब्रह्मा ब्रह्मविद्ब्राह्मणो गतिः
+अथापश्यं क्षणेनैव तमेवैरावतं पुनः
+प्राधान्यतो मयैतानि कीर्तितानि तवानघ
+क्षीरोदः सागराणां च शैलानां हिमवान्गिरिः
+यस्मात्तण्डिः पुरा प्राह तेन तण्डिकृतोऽभवत्
+नीतिर्ह��यनीतिः शुद्धात्मा शुद्धो मान्यो मनोगतिः
+एवमुक्तस्य चैवाथ महादेवेन मे विभो
+कार्तवीर्यो हतो येन चक्रवर्ती महामृधे
+नाश्रद्दधानरूपाय नास्तिकायाजितात्मने
+मनुष्याणां महादेवादन्यत्रापि तपोबलात्
+यतो लोकाः संभवन्ति न भवन्ति यतः पुनः
+सौरभेयगतं सौम्यं विधूममिव पावकम्
+यस्यादिर्मध्यमन्तश्च सुरैरपि न गम्यते
+शान्तिकं पौष्टिकं चैव रक्षोघ्नं पावनं महत्
+करस्थेनैव गोविन्द लवणस्येह रक्षसः
+न चान्यां देवतां काङ्क्षे सर्वकामफलान्यपि
+घोरो महातपाः पाशो नित्यो गिरिचरो नभः
+महामूर्धा महामात्रो महानेत्रो दिगालयः
+ब्रह्मण्येनानृशंसेन श्रद्दधानेन चाप्युत
+दृढभक्तोऽसि विप्रर्षे मया जिज्ञासितो ह्यसि
+दारयेद्यन्महीं कृत्स्नां शोषयेद्वा महोदधिम्
+ब्राह्मान्नारायणादैन्द्रादाग्नेयादपि वारुणात्
+तेषां मध्यगतो देवो रराज भगवाञ्शिवः
+सर्वात्मा सर्वविख्यातः सर्वः सर्वकरो भवः
+शरेणैकेन गोविन्द महादेवेन लीलया
+ब्रह्मा नारायणश्चैव देवराजश्च कौशिकः
+ज्योतिषामयनं सिद्धिः संधिर्विग्रह एव च
+ब्रह्मा भवं तदा स्तुन्वन्रथन्तरमुदीरयन्
+पिनाकमिति विख्यातं स च वै पन्नगो महान्
+गजहा दैत्यहा लोको लोकधाता गुणाकरः
+शक्तितश्चरितं वक्ष्ये प्रसादात्तस्य चैव हि
+हर्षादश्रूण्यवर्तन्त लोमहर्षश्च जायते
+आस्तिकाः श्रद्दधानाश्च बहुभिर्जन्मभिः स्तवैः
+हेमो हेमकरो यज्ञः सर्वधारी धरोत्तमः
+सर्वर्तुकुसुमैर्युक्तान्स्निग्धपत्रान्सुशाखिनः
+कपिलोऽकपिलः शूर आयुश्चैव परोऽपरः
+शुक्लाम्बरधरं देवं शुक्लमाल्यानुलेपनम्
+सर्वावासी श्रियावासी उपदेशकरो हरः
+पवित्रं त्रिमधुर्मन्त्रः कनिष्ठः कृष्णपिङ्गलः
+व्रताधिपः परं ब्रह्म मुक्तानां परमा गतिः
+असंख्येयानि चास्त्राणि तस्य दिव्यानि धीमतः
+वैनतेयं समास्थाय शङ्खचक्रगदाधरः
+अमोघार्थः प्रसादश्च अभिगम्यः सुदर्शनः
+ततोऽहमस्तुवं देवं स्तवेनानेन सुव्रतम्
+वरो वराहो वरदो वरेशः सुमहास्वनः
+ववौ च मारुतः पुण्यः शुचिगन्धः सुखावहः
+ब्रह्मा प्रोवाच शक्राय शक्रः प्रोवाच मृत्यवे
+प्रभावः सर्वगो वायुरर्यमा सविता रविः
+स्वर्गाच्चैवात्र भूलोकं तण्डिना ह्यवतारितः
+शिखी दण्डी जटी ज्वाली मूर्तिजो मूर्धगो बली
+मण्डली मेरुधामा च देवदानवदर्पहा
+इतिहासकरः कल्पो गौतमोऽथ जलेश्वरः
+सर्वलोकेषु विख्यातैः स्थाणुं स्तोष्यामि नामभिः
+ऊर्ध्वरेता ऊर्ध्वलिङ्ग ऊर्ध्वशायी नभस्तलः
+यद्विशिष्टं महाबाहो सर्वशस्त्रविघातनम्
+महानासो महाकम्बुर्महाग्रीवः श्मशानधृक्
+अस्तुवन्विविधैः स्तोत्रैर्महादेवं सुरास्तदा
+नाचिकेताय भगवानाह वैवस्वतो यमः
+सहस्रहस्तो विजयो व्यवसायो ह्यनिन्दितः
+शिरोहारी विमर्षश्च सर्वलक्षणभूषितः
+संयोगो वर्धनो वृद्धो महावृद्धो गणाधिपः
+अब्रवीत्त्रिदशांस्तत्र हर्षयन्निव मां तदा
+शरद्घनविनिर्मुक्तः परिविष्ट इवांशुमान्
+त्रिःसप्तकृत्वः पृथिवी येन निःक्षत्रिया कृता
+शुक्लध्वजमनाधृष्यं शुक्लयज्ञोपवीतिनम्
+वामदेवश्च वामश्च प्राग्दक्षिण्यश्च वामनः
+वानस्पत्यो वाजसेनो नित्यमाश्रमपूजितः
+ऋषीन्विद्याधरान्यक्षान्गन्धर्वाप्सरसस्तथा
+सर्वस्तवानां दिव्यानां राजत्वे समकल्पयत्
+शङ्कुस्त्रिशङ्कुः संपन्नः शुचिर्भूतनिषेवितः
+चन्द्रसूर्यगतिः केतुर्ग्रहो ग्रहपतिर्वरः
+शरश्च सूर्यसंकाशः कालानलसमद्युतिः
+अगणश्चैव लोपश्च महात्मा सर्वपूजितः
+आश्रमे च सदा मह्यं सांनिध्यं परमस्तु ते
+तिष्ठ वत्स यथाकामं नोत्कण्ठां कर्तुमर्हसि
+तेऽभिवाद्य महात्मानं परिवार्य समन्ततः
+क्षीरोदनं च भुञ्जीयामक्षयं सह बान्धवैः
+ऋषभस्त्वं पवित्राणां योगिनां निष्कलः शिवः
+कृताञ्जलिपुटो भूत्वा सर्वं तस्मै न्यवेदयम्
+दान्तानामपि यो दान्तो धीमतामपि या च धीः
+ततः प्रीतो महादेवः सपत्नीको वृषध्वजः
+महेश्वरो महातेजाश्चराचरगुरुः प्रभुः
+दश नामसहस्राणि यान्याह प्रपितामहः
+सुपार्श्वं विपुलस्कन्धं सुरूपं चारुदर्शनम्
+ऋषिणा तण्डिना भक्त्या कृतैर्देवकृतात्मना
+युक्तश्च युक्तबाहुश्च द्विविधश्च सुपर्वणः
+नित्य आत्मसहायश्च देवासुरपतिः पतिः
+भस्मशायी भस्मगोप्ता भस्मभूतस्तरुर्गणः
+महानखो महारोमा महाकेशो महाजटः
+कालयोगी महानादः सर्ववासश्चतुष्पथः
+तेजसामपि यत्तेजस्तपसामपि यत्तपः
+अशोभत महादेवः पौर्णमास्यामिवोडुराट्
+तोरणस्तारणो वायुः परिधावति चैकतः
+सर्वपार्श्वसुतस्तार्क्ष्यो धर्मसाधारणो वरः
+नीलकण्ठं महात्मानमसक्तं तेजसां निधिम्
+सहस्राक्षो विरूपाक्षः सोमो नक्षत्रसाधकः
+अब्रुवं च तदा देवं हर्षगद्गदया गिरा
+जानुभ्यामवनिं गत्वा प्रणम्य च पुनः पुनः
+जन्तोर्विशु��्धपापस्य भवे भक्तिः प्रजायते
+बन्धनो बन्धकर्ता च सुबन्धनविमोचनः
+ककुदं तस्य चाभाति स्कन्धमापूर्य विष्ठितम्
+ऋतुः संवत्सरो मासः पक्षः संख्यासमापनः
+शिवमेभिः स्तुवन्देवं नामभिः पुष्टिवर्धनैः
+कारणं भावितं तस्य सर्वमुक्तस्य सर्वतः
+एवं ध्यायन्ति विद्वांसः परं तत्त्वं सनातनम्
+कृष्णाजिनोत्तरीयाय कृष्णाष्टमिरताय च
+आदिस्त्वमसि लोकानां संहर्ता काल एव च
+स्तुवन्ति स्तूयमानाश्च तुष्यन्ति च रमन्ति च
+अभवच्छूलिनोऽभ्याशे दीप्तवह्निशिखोपमः
+प्रत्यक्षं चैव ते कृष्ण पश्य सिद्धान्व्यवस्थितान्
+जप्यं च ते प्रदास्यामि येन द्रक्ष्यसि शंकरम्
+न शुश्रुम यदन्यस्य लिङ्गमभ्यर्च्यते सुरैः
+प्रवृत्तिश्च निवृत्तिश्च नियतः शाश्वतो ध्रुवः
+ग्राम्याणां गोवृषश्चासि भगवाँल्लोकपूजितः
+वसुवेगो महावेगो मनोवेगो निशाचरः
+एष देवो महादेवो जगत्सृष्ट्वा चराचरम्
+गम्भीरघोषो गम्भीरो गम्भीरबलवाहनः
+यस्य ब्रह्मा च विष्णुश्च त्वं चापि सह दैवतैः
+यमाय प्राह भगवान्साध्यो नारायणोऽच्युतः
+मार्कण्डेयान्मया प्राप्तं नियमेन जनार्दन
+यं न पश्यन्ति चाराध्य देवा ह्यमितविक्रमम्
+एवमुक्तः स मां प्राह भगवाँल्लोकपूजितः
+बहुमालो महामालः सुमालो बहुलोचनः
+सामवेदश्च वेदानां यजुषां शतरुद्रियम्
+सर्पहस्तमनिर्देश्यं पाशहस्तमिवान्तकम्
+अनन्तरूपो नैकात्मा तिग्मतेजाः स्वयंभुवः
+महादेवेन तुष्टेन क्षत्रियाणां क्षयंकरः
+सनत्कुमारो योगीनां सांख्यानां कपिलो ह्यसि
+पुष्पवृष्टिः शुभा तात पपात मम मूर्धनि
+बन्धुभिः सहितः कल्पं ततो मामुपयास्यसि
+नक्षत्रविग्रहविधिर्गुणवृद्धिर्लयोऽगमः
+श्मशानचारी भगवान्खचरो गोचरोऽर्दनः
+दम्भो ह्यदम्भो वैदम्भो वश्यो वश्यकरः कविः
+अमर्षणो मर्षणात्मा यज्ञहा कामनाशनः
+नन्दीश्वरश्च नन्दी च नन्दनो नन्दिवर्धनः
+ये सर्वभावोपगताः परत्वेनाभवन्नराः
+उद्भिदस्त्रिक्रमो वैद्यो विरजो विरजोम्बरः
+तं स्तव्यमर्च्यं वन्द्यं च कः स्तोष्यति जगत्पतिम्
+निर्जीवो जीवनो मन्त्रः शुभाक्षो बहुकर्कशः
+विस्तारो लवणः कूपः कुसुमः सफलोदयः
+स्वर्गद्वारं प्रजाद्वारं मोक्षद्वारं त्रिविष्टपम्
+उष्णीषी च सुवक्त्रश्च उदग्रो विनतस्तथा
+यच्चान्यदपि लोकेषु सत्त्वं तेजोधिकं स्मृतम्
+येन तत्त्रिपुरं दग्ध्वा क्षणाद्भस्��ीकृतं पुरा
+इति तेनेन्द्रकल्पेन भगवान्सदसत्पतिः
+आरण्यानां पशूनां च सिंहस्त्वं परमेश्वरः
+तुषारगिरिकूटाभं सिताभ्रशिखरोपमम्
+भक्तिर्भवतु मे नित्यं शाश्वती त्वयि शंकर
+यथोक्तैर्लोकविख्यातैर्मुनिभिस्तत्त्वदर्शिभिः
+पश्यध्वं त्रिदशाः सर्वे उपमन्योर्महात्मनः
+जामदग्न्येन गोविन्द रामेणाक्लिष्टकर्मणा
+अमरेशो महादेवो विश्वदेवः सुरारिहा
+इदं ध्यानमिदं योगमिदं ध्येयमनुत्तमम्
+आवेदनीय आवेशः सर्वगन्धसुखावहः
+दुन्दुभिश्च ततो दिव्यस्ताडितो देवकिंकरैः
+गन्धमाली च भगवानुत्थानः सर्वकर्मणाम्
+शृङ्गी शृङ्गप्रियो बभ्रू राजराजो निरामयः
+अतीतानागतं चैव वर्तमानं च यद्विभो
+दीर्घश्च हरिकेशश्च सुतीर्थः कृष्ण एव च
+प्रीतात्मा प्रयतात्मा च संयतात्मा प्रधानधृक्
+तच्छूलमतितीक्ष्णाग्रं सुभीमं लोमहर्षणम्
+कुबेरः सर्वयक्षाणां क्रतूनां विष्णुरुच्यसे
+देवदेवमुखोऽसक्तः सदसत्सर्वरत्नवित्
+निवेदनः सुधाजातः सुगन्धारो महाधनुः
+सर्वदेवमयोऽचिन्त्यो देवतात्मात्मसंभवः
+शक्राद्या देवताश्चैव सर्व एव समभ्ययुः
+ज्येष्ठसाम्ना च देवेशं जगौ नारायणस्तदा
+मेढ्रजो बलचारी च महाचारी स्तुतस्तथा
+जातरूपमयैः पद्मैर्ग्रथिता रत्नभूषिता
+नाभिर्नन्दिकरो भाव्यः पुष्करस्थपतिः स्थिरः
+विश्वक्षेत्रं प्रजाबीजं लिङ्गमाद्यस्त्वनिन्दितः
+गोपालिर्गोपतिर्ग्रामो गोचर्मवसनो हरः
+सारङ्गो नवचक्राङ्गः केतुमाली सभावनः
+इदं जप्यमिदं ज्ञानं रहस्यमिदमुत्तमम्
+रतितीर्थश्च वाग्मी च सर्वकामगुणावहः
+सर्वकालप्रसादश्च सुबलो बलरूपधृक्
+त्वादृशेन हि देवानां श्लाघनीयः समागमः
+वाहिता सर्वभूतानां निलयश्च विभुर्भवः
+सव्यदेशे तु देवस्य ब्रह्मा लोकपितामहः
+कमण्डलुधरो धन्वी बाणहस्तः कपालवान्
+हर्यक्षः ककुभो वज्री दीप्तजिह्वः सहस्रपात्
+दिव्यं विमानमास्थाय हंसयुक्तं मनोजवम्
+नाम्नां कंचित्समुद्देशं वक्ष्ये ह्यव्यक्तयोनिनः
+पिशाचा यातुधानाश्च गुह्यका भुजगा अपि
+उत्सङ्गश्च महाङ्गश्च महागर्भः परो युवा
+तथैव च मनुष्येषु ये मनुष्याः प्रधानतः
+आत्मा च सर्वभूतानां सांख्ये पुरुष उच्यसे
+यश्चाभ्यसूयते देवं भूतात्मानं पिनाकिनम्
+सर्वगः सर्वभूतात्मा सर्वभूतभवोद्भवः
+सांनिध्यमाश्रमे नित्यं करिष्यामि द्विजोत्तम
+अजश्च मृगरूपश्च गन्धधारी कपर्द्यपि
+अजरश्चामरश्चैव भव दुःखविवर्जितः
+भगवन्देवदेवेश लोकनाथ जगत्पते
+युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुरिव चोद्यतः
+असपत्नः प्रसादश्च प्रत्ययो गिरिसाधनः
+स्रुवहस्तः सुरूपश्च तेजस्तेजस्करो निधिः
+लम्बनो लम्बितोष्ठश्च महामायः पयोनिधिः
+सर्वाङ्गरूपो मायावी सुहृदो ह्यनिलोऽनलः
+विमुक्तो मुक्ततेजाश्च श्रीमाञ्श्रीवर्धनो जगत्
+एकपादं महादंष्ट्रं सहस्रशिरसोदरम्
+रत्नप्रभूतो रक्ताङ्गो महार्णवनिपानवित्
+एवं दृष्टो मया कृष्ण देवदेवः समाधिना
+स एष भगवान्देवः सर्वतत्त्वादिरव्ययः
+नृत्यप्रियो नित्यनर्तो नर्तकः सर्वलासकः
+मृत्युः प्रोवाच रुद्राणां रुद्रेभ्यस्तण्डिमागमत्
+न तस्य विघ्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः
+अनादिनिधनस्याहं सर्वयोनेर्महात्मनः
+यन्मे साक्षान्महादेवः प्रसन्नस्तिष्ठतेऽग्रतः
+युक्तेनापि विभूतीनामपि वर्षशतैरपि
+पिनाकपाणये नित्यं खड्गशूलधराय च
+युगरूपो महारूपः पवनो गहनो नगः
+पवित्रं परमं मन्त्रः सर्वभावकरो हरः
+चन्दनी पद्ममालाग्र्यः सुरभ्युत्तरणो नरः
+वत्सोपमन्यो प्रीतोऽस्मि पश्य मां मुनिपुंगव
+सारग्रीवो महाजत्रुरलोलश्च महौषधः
+एतद्देवेषु दुष्प्रापं मनुष्येषु न लभ्यते
+तण्डिः प्रोवाच शुक्राय गौतमायाह भार्गवः
+यच्छ्रुत्वा मनुजश्रेष्ठ सर्वान्कामानवाप्स्यसि
+ब्रह्मणामपि यद्ब्रह्म पराणामपि यत्परम्
+सप्तशीर्षो महाकायस्तीक्ष्णदंष्ट्रो विषोल्बणः
+अजैकपाच्च कापाली त्रिशङ्कुरजितः शिवः
+पवित्रश्च महांश्चैव नियमो नियमाश्रयः
+स रुद्रः संहरन्कृत्स्नं जगत्स्थावरजङ्गमम्
+शुक्लभस्मावलिप्ताय शुक्लकर्मरताय च
+सर्वभूतात्मभूतस्य हरस्यामिततेजसः
+तस्य तेजोभवो वह्निः समेघः स्तनयित्नुमान्
+तरस्ताली करस्ताली ऊर्ध्वसंहननो वहः
+गृणञ्शक्रः परं ब्रह्म शतरुद्रीयमुत्तमम्
+एतान्सहस्रशश्चान्यान्समनुध्यातवान्हरः
+त्रिजटश्चीरवासाश्च रुद्रः सेनापतिर्विभुः
+परशुस्तीक्ष्णधारश्च दत्तो रामस्य यः पुरा
+विबुधाग्रवरः श्रेष्ठः सर्वदेवोत्तमोत्तमः
+एतद्धि परमं ब्रह्म स्वयं गीतं स्वयंभुवा
+एवमन्ये न कुर्वन्ति देवाः संसारमोचनम्
+तत्र ते भविता कामं सांनिध्यं पयसो निधेः
+लोहिताक्षो महाक्षश्च विजयाक्षो विशारदः
+प्रयुक्तः शोभनो वज्र ईशानः प्रभुरव्ययः
+तस���यैव च प्रसादेन भक्तिरुत्पद्यते नृणाम्
+व्यासः सर्वस्य संक्षेपो विस्तरः पर्ययो नयः
+सेनाकल्पो महाकल्पो युगायुगकरो हरिः
+महातपा घोरतपा अदीनो दीनसाधकः
+महामेघनिवासी च महाघोरो वशीकरः
+ब्रह्मलोकश्च लोकानां गतीनां मोक्ष उच्यसे
+यत्तद्रहस्यं परमं ब्रह्मप्रोक्तं सनातनम्
+अक्षश्च रथयोगी च सर्वयोगी महाबलः
+सर्वमेतन्महाबाहो दिव्यभावसमन्वितम्
+हिरण्यबाहुश्च तथा गुहापालः प्रवेशिनाम्
+क्षीरोदः सागरश्चैव यत्र यत्रेच्छसे मुने
+मार्कण्डेयाय वार्ष्णेय नाचिकेतोऽभ्यभाषत
+कृत्तिवासाः स्तुतः कृष्ण तण्डिना शुद्धबुद्धिना
+जाग्रतश्च स्वपन्तश्च व्रजन्तः पथि संस्थिताः
+संहरेद्वा जगत्कृत्स्नं विसृष्टं शूलपाणिना
+तानि निर्मथ्य मनसा दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+एवं दृष्टो मया कृष्ण देवदेवः समाधिना
+प्रभावः सर्वगो वायुरर्यमा सविता रविः
+महाबलो महावीर्यः शक्रतुल्यपराक्रमः
+तं स्तव्यमर्च्यं वन्द्यं च कः स्तोष्यति जगत्पतिम्
+यजुःपादभुजो गुह्यः प्रकाशो जङ्गमस्तथा
+ब्रह्मणामपि यद्ब्रह्म पराणामपि यत्परम्
+अशोभत च देवस्य माला गात्रे सितप्रभे
+त्वं ब्रह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः
+बहुमालो महामालः सुमालो बहुलोचनः
+मुनिरात्मपतिर्लोके संभोज्यश्च सहस्रदः
+हर्षादश्रूण्यवर्तन्त लोमहर्षश्च जायते
+दशबाहुस्त्वनिमिषो नीलकण्ठ उमापतिः
+ईड्यो हस्ती सुरव्याघ्रो देवसिंहो नरर्षभः
+अप्राप्येह ततोऽनुज्ञां न शक्यः स्तोतुमीश्वरः
+यदि देयो वरो मह्यं यदि तुष्टश्च मे प्रभुः
+आदिस्त्वमसि लोकानां संहर्ता काल एव च
+ककुदं तस्य चाभाति स्कन्धमापूर्य विष्ठितम्
+जातरूपमयैः पद्मैर्ग्रथिता रत्नभूषिता
+सहस्रबाहुः सर्वाङ्गः शरण्यः सर्वलोककृत्
+पिनाकपाणये नित्यं खड्गशूलधराय च
+आस्तिकाः श्रद्दधानाश्च बहुभिर्जन्मभिः स्तवैः
+कैलासशिखरावासी हिमवद्गिरिसंश्रयः
+बालेन्दुमुकुटं पाण्डुं शरच्चन्द्रमिवोदितम्
+अभिरामः सुरगणो विरामः सर्वसाधनः
+समाम्नायोऽसमाम्नायस्तीर्थदेवो महारथः
+वरदस्य वरेण्यस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+प्रयुक्तः शोभनो वज्र ईशानः प्रभुरव्ययः
+शक्राय शक्ररूपाय शक्रवेषधराय च
+कृष्णपुच्छं महाकायं मधुपिङ्गललोचनम्
+नीलस्तथाङ्गलुब्धश्च शोभनो निरवग्रहः
+संहरेद्वा जगत्कृत्स्नं विसृष्टं शूलपाणिना
+स एष भगवान्देवः सर्वतत्त्वादिरव्ययः
+दक्षयज्ञापहारी च सुसहो मध्यमस्तथा
+तस्माद्वरमहं काङ्क्षे निधनं वापि कौशिक
+ऊर्ध्वगात्मा पशुपतिर्वातरंहा मनोजवः
+जन्मकोटिसहस्रेषु नानासंसारयोनिषु
+न प्रसीदति मे रुद्रः किमेतदिति चिन्तयन्
+न्यग्रोधरूपो न्यग्रोधो वृक्षकर्णस्थितिर्विभुः
+सहस्रभुजजिह्वाक्षमुद्गिरन्तमिवानलम्
+हेतुभिर्वा किमन्यैस्ते ईशः कारणकारणम्
+प्रपन्नवत्सलो देवः संसारात्तान्समुद्धरेत्
+महामूर्धा महामात्रो महानेत्रो दिगालयः
+ऋतुरृतुकरः कालो मधुर्मधुकरोऽचलः
+तिष्ठ वत्स यथाकामं नोत्कण्ठां कर्तुमर्हसि
+हर्यक्षः ककुभो वज्री दीप्तजिह्वः सहस्रपात्
+योऽसृजद्दक्षिणादङ्गाद्ब्रह्माणं लोकसंभवम्
+अष्टादशभुजं स्थाणुं सर्वाभरणभूषितम्
+अद्वितीयमनिर्देश्यं सर्वभूतभयावहम्
+चक्रवर्ती महातेजास्त्रिलोकविजयी नृपः
+लोहिताक्षो महाक्षश्च विजयाक्षो विशारदः
+यतो लोकाः संभवन्ति न भवन्ति यतः पुनः
+मण्डली मेरुधामा च देवदानवदर्पहा
+स्वर्ग्यमारोग्यमायुष्यं धन्यं बल्यं तथैव च
+पिनाकमिति विख्यातं स च वै पन्नगो महान्
+महद्भिर्विहितैः सत्यैः सिद्धैः सर्वार्थसाधकैः
+शक्राद्या देवताश्चैव सर्व एव समभ्ययुः
+त्रिभिर्नेत्रैः कृतोद्द्योतं त्रिभिः सूर्यैरिवोदितैः
+तदवाप्तं च मे सर्वं यदुक्तं तेन धीमता
+महेश्वरभुजोत्सृष्टं निमेषार्धान्न संशयः
+रौद्ररूपोंऽशुरादित्यो वसुरश्मिः सुवर्चसी
+ततः प्रीतो महादेवः सपत्नीको वृषध्वजः
+हंसकुन्देन्दुसदृशं मृणालकुमुदप्रभम्
+उग्रो वंशकरो वंशो वंशनादो ह्यनिन्दितः
+महादन्तो महादंष्ट्रो महाजिह्वो महामुखः
+अक्षश्च रथयोगी च सर्वयोगी महाबलः
+सर्वपाप्मापहमिदं चतुर्वेदसमन्वितम्
+स्वर्गाच्चैवात्र भूलोकं तण्डिना ह्यवतारितः
+बहुप्रसादः स्वपनो दर्पणोऽथ त्वमित्रजित्
+स्थिरः स्थाणुः प्रभुर्भानुः प्रवरो वरदो वरः
+नाम्नां कंचित्समुद्देशं वक्ष्ये ह्यव्यक्तयोनिनः
+ऋषयश्चैव देवाश्च स्तुवन्त्येतेन तत्परम्
+सगणो गणकारश्च भूतभावनसारथिः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+जन्तोर्विशुद्धपापस्य भवे भक्तिः प्रजायते
+तेन ते श्रावयिष्यामि यत्तद्ब्रह्म सनातनम्
+नक्षत्रविग्रहविधिर्गुणवृद्धिर्लयोऽगमः
+नीलकण्ठं महात्मानमसक्तं तेजसां निधिम्
+रत्नप्रभूतो रक्ताङ्गो महार्णवनिपानवित्
+महेश्वरो महातेजाश्चराचरगुरुः प्रभुः
+नावध्यो यस्य लोकेऽस्मिन्ब्रह्मविष्णुसुरेष्वपि
+प्रतिष्ठायी महाहर्षो जितकामो जितेन्द्रियः
+एतद्धि परमं ब्रह्म स्वयं गीतं स्वयंभुवा
+निशाचरः प्रेतचारी भूतचारी महेश्वरः
+शिखी दण्डी जटी ज्वाली मूर्तिजो मूर्धगो बली
+महागीतो महानृत्तो ह्यप्सरोगणसेवितः
+युक्तेनापि विभूतीनामपि वर्षशतैरपि
+सहस्राक्षो विरूपाक्षः सोमो नक्षत्रसाधकः
+मयि भक्तिं परां दिव्यामेकभावादवस्थिताम्
+कार्तवीर्यो हतो येन चक्रवर्ती महामृधे
+शिरोहारी विमर्षश्च सर्वलक्षणभूषितः
+यस्यादिर्मध्यमन्तश्च सुरैरपि न गम्यते
+अर्च्यतेऽर्चितपूर्वं वा ब्रूहि यद्यस्ति ते श्रुतिः
+गजहा दैत्यहा लोको लोकधाता गुणाकरः
+लम्बनो लम्बितोष्ठश्च महामायः पयोनिधिः
+देवदेवमुखोऽसक्तः सदसत्सर्वरत्नवित्
+महामेघनिवासी च महाघोरो वशीकरः
+अनादिनिधनस्याहं सर्वयोनेर्महात्मनः
+अभिवाद्यो महाकर्मा तपस्वी भूतभावनः
+करस्थेनैव गोविन्द लवणस्येह रक्षसः
+गणकर्ता गणपतिर्दिग्वासाः काम्य एव च
+ऋतुः संवत्सरो मासः पक्षः संख्यासमापनः
+स्थावराणां पतिश्चैव नियमेन्द्रियवर्धनः
+शान्तिकं पौष्टिकं चैव रक्षोघ्नं पावनं महत्
+घृतात्सारं यथा मण्डस्तथैतत्सारमुद्धृतम्
+जामदग्न्येन गोविन्द रामेणाक्लिष्टकर्मणा
+सर्वतूर्यनिनादी च सर्ववाद्यपरिग्रहः
+मया दृष्टानि गोविन्द भवस्यामिततेजसः
+स्मृतः स्मृतश्च ते विप्र सदा दास्यामि दर्शनम्
+सर्वावासः सर्वचारी दुर्वासा वासवोऽमरः
+यस्य ब्रह्मा च विष्णुश्च त्वं चापि सह दैवतैः
+वपुरावर्तमानेभ्यो वसुश्रेष्ठो महापथः
+उदग्रश्च विधाता च मान्धाता भूतभावनः
+ज्योतिषामयनं सिद्धिः संधिर्विग्रह एव च
+चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा सुवृषो गोवृषेश्वरः
+भक्तानुकम्पी भगवानात्मसंस्थान्करोति तान्
+गन्धारश्च सुरालश्च तपःकर्मरतिर्धनुः
+सौरभेयगतं सौम्यं विधूममिव पावकम्
+शृङ्गी शृङ्गप्रियो बभ्रू राजराजो निरामयः
+पक्षी च पक्षिरूपी च अतिदीप्तो विशां पतिः
+ब्रह्मचारी लोकचारी सर्वचारी सुचारवित्
+नृत्यप्रियो नित्यनर्तो नर्तकः सर्वलासकः
+अनैश्वर्येण युक्तस्य गतिर्भव सनातन
+युगान्ते चैव संप्राप्ते रुद्रमङ्गात्सृजत्प्रभुः
+शरद्घनविनिर्मुक्तः परिविष्ट इवांशुमान्
+सि���हशार्दूलरूपश्च आर्द्रचर्माम्बरावृतः
+वर्णानां ब्राह्मणश्चासि विप्राणां दीक्षितो द्विजः
+यमाय प्राह भगवान्साध्यो नारायणोऽच्युतः
+देवासुरविनिर्माता देवासुरपरायणः
+देवातिदेवो देवर्षिर्देवासुरवरप्रदः
+कृष्णाजिनोत्तरीयाय कृष्णाष्टमिरताय च
+त्रिःसप्तकृत्वः पृथिवी येन निःक्षत्रिया कृता
+सहस्रहस्तो विजयो व्यवसायो ह्यनिन्दितः
+शीलवान्गुणसंपन्नः सर्वज्ञः प्रियदर्शनः
+आरण्यानां पशूनां च सिंहस्त्वं परमेश्वरः
+अद्य जातो ह्यहं देव अद्य मे सफलं तपः
+विमुक्तो मुक्ततेजाश्च श्रीमाञ्श्रीवर्धनो जगत्
+कालयोगी महानादः सर्ववासश्चतुष्पथः
+वृक्षाकारो वृक्षकेतुरनलो वायुवाहनः
+शाखो विशाखस्ताम्रोष्ठो ह्यम्बुजालः सुनिश्चयः
+पद्मगर्भो महागर्भश्चन्द्रवक्त्रो मनोरमः
+प्रयत्नेनाधिगन्तव्यं धार्यं च प्रयतात्मना
+कस्मात्प्रसादं भगवान्न कुर्यात्तव माधव
+एवमुक्तास्ततः कृष्ण सुरास्ते शूलपाणिना
+मार्कण्डेयान्मया प्राप्तं नियमेन जनार्दन
+ऋषीन्विद्याधरान्यक्षान्गन्धर्वाप्सरसस्तथा
+इदं ध्यानमिदं योगमिदं ध्येयमनुत्तमम्
+असपत्नः प्रसादश्च प्रत्ययो गिरिसाधनः
+उद्भिदस्त्रिक्रमो वैद्यो विरजो विरजोम्बरः
+त्रिजटश्चीरवासाश्च रुद्रः सेनापतिर्विभुः
+प्रशान्तं च क्षणेनैव देवदेवस्य मायया
+आदित्यानां भवान्विष्णुर्वसूनां चैव पावकः
+जाग्रतश्च स्वपन्तश्च व्रजन्तः पथि संस्थिताः
+स्तवमेतं भगवतो ब्रह्मा स्वयमधारयत्
+स्तवराजेति विख्यातो जगत्यमरपूजितः
+ब्रह्मलोकादयं चैव स्तवराजोऽवतारितः
+वसिष्ठस्त्वमृषीणां च ग्रहाणां सूर्य उच्यसे
+ब्रह्मदण्डविनिर्माता शतघ्नी शतपाशधृक्
+सारग्रीवो महाजत्रुरलोलश्च महौषधः
+दृष्टवानस्मि गोविन्द तदस्त्रं रुद्रसंनिधौ
+उमापतिरुमाकान्तो जाह्नवीधृगुमाधवः
+महानासो महाकम्बुर्महाग्रीवः श्मशानधृक्
+षड्विंशकमिति ख्यातं यत्परात्परमक्षरम्
+सर्वर्तुकुसुमैर्युक्तान्स्निग्धपत्रान्सुशाखिनः
+घोरो महातपाः पाशो नित्यो गिरिचरो नभः
+अनया चैव भक्त्या ते अत्यर्थं प्रीतिमानहम्
+सिद्धार्थः सर्वभूतार्थोऽचिन्त्यः सत्यव्रतः शुचिः
+तदाप्रभृति चैवायमीश्वरस्य महात्मनः
+तथैव च मनुष्येषु ये मनुष्याः प्रधानतः
+योगिनामपि यो योगी कारणानां च कारणम्
+ज्येष्ठसाम्ना च देवेशं जगौ ��ारायणस्तदा
+भगवन्देवदेवेश लोकनाथ जगत्पते
+अभग्नयोगो वर्षं तु सोऽश्वमेधफलं लभेत्
+कृत्तिवासाः स्तुतः कृष्ण तण्डिना शुद्धबुद्धिना
+न तस्य विघ्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः
+अमरेशो महादेवो विश्वदेवः सुरारिहा
+देवासुरगणाध्यक्षो देवासुरगणाग्रणीः
+यस्मात्तण्डिः पुरा प्राह तेन तण्डिकृतोऽभवत्
+एकपादं महादंष्ट्रं सहस्रशिरसोदरम्
+सव्यदेशे तु देवस्य ब्रह्मा लोकपितामहः
+न शक्यं विस्तरात्कृत्स्नं वक्तुं शर्वस्य केनचित्
+सामवेदश्च वेदानां यजुषां शतरुद्रियम्
+सिद्धयोगापहारी च सिद्धः सर्वार्थसाधकः
+त्रिदशस्त्रिकालधृक्कर्मसर्वबन्धविमोचनः
+रुद्राणामपि यो रुद्रः प्रभुः प्रभवतामपि
+स्वस्तिदः स्वस्तिभावश्च भागी भागकरो लघुः
+व्रताधिपः परं ब्रह्म मुक्तानां परमा गतिः
+सांख्यप्रसादो दुर्वासाः सर्वसाधुनिषेवितः
+पुनरुद्विग्नहृदयः किमेतदिति चिन्तयम्
+वणिजो वर्धनो वृक्षो नकुलश्चन्दनश्छदः
+सस्फुलिङ्गं महाकायं विसृजन्तमिवानलम्
+ततः शीताम्बुसंयुक्ता दिव्यगन्धसमन्विता
+शुक्लभस्मावलिप्ताय शुक्लकर्मरताय च
+सृगालरूपः सर्वार्थो मुण्डः कुण्डी कमण्डलुः
+वृषणः शंकरो नित्यो वर्चस्वी धूमकेतनः
+युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुरिव चोद्यतः
+अथर्वशीर्षः सामास्य ऋक्सहस्रामितेक्षणः
+तेऽभिवाद्य महात्मानं परिवार्य समन्ततः
+एवं स्तुत्वाहमीशानं पाद्यमर्घ्यं च भक्तितः
+कूलहारी कूलकर्ता बहुविद्यो बहुप्रदः
+वरो वराहो वरदो वरेशः सुमहास्वनः
+जटी चर्मी शिखण्डी च सर्वाङ्गः सर्वभावनः
+कस्यान्यस्य सुरैः सर्वैर्लिङ्गं मुक्त्वा महेश्वरम्
+ऊचुः प्राञ्जलयः सर्वे नमस्कृत्वा वृषध्वजम्
+महात्मा सर्वभूतश्च विरूपो वामनो मनुः
+आश्रमे च सदा मह्यं सांनिध्यं परमस्तु ते
+श्मशानचारी भगवान्खचरो गोचरोऽर्दनः
+चतुर्मुखो महालिङ्गश्चारुलिङ्गस्तथैव च
+वसुवेगो महावेगो मनोवेगो निशाचरः
+नारायणाय साध्याय मनुरिष्टाय धीमते
+देवानामपि यो देवो मुनीनामपि यो मुनिः
+स रुद्रः संहरन्कृत्स्नं जगत्स्थावरजङ्गमम्
+कपिलोऽकपिलः शूर आयुश्चैव परोऽपरः
+भूतालयो भूतपतिरहोरात्रमनिन्दितः
+अशोभत महादेवः पौर्णमास्यामिवोडुराट्
+लिङ्गाध्यक्षः सुराध्यक्षो लोकाध्यक्षो युगावहः
+बलवांश्चोपशान्तश्च पुराणः पुण्यचञ्चुरी
+अशनी शतघ्नी खड्गी पट्टिशी चायुधी महान्
+शुक्लध्वजमनाधृष्यं शुक्लयज्ञोपवीतिनम्
+अग्निज्वालो महाज्वालो अतिधूम्रो हुतो हविः
+दुन्दुभिश्च ततो दिव्यस्ताडितो देवकिंकरैः
+मनुष्याणां महादेवादन्यत्रापि तपोबलात्
+सर्वात्मा सर्वविख्यातः सर्वः सर्वकरो भवः
+भगस्याक्षिनिहन्ता च कालो ब्रह्मविदां वरः
+अगणश्चैव लोपश्च महात्मा सर्वपूजितः
+त्रिशिखां भ्रुकुटीं कृत्वा तर्जमानमिव स्थितम्
+छत्रं सुच्छत्रो विख्यातः सर्वलोकाश्रयो महान्
+चन्दनी पद्ममालाग्र्यः सुरभ्युत्तरणो नरः
+हिरण्यबाहुश्च तथा गुहापालः प्रवेशिनाम्
+शुक्लवर्णाय शुक्लाय शुक्लाम्बरधराय च
+ज्यावेष्टितमहाग्रीवः स्थितः पुरुषविग्रहः
+विश्वक्षेत्रं प्रजाबीजं लिङ्गमाद्यस्त्वनिन्दितः
+उष्णीषी च सुवक्त्रश्च उदग्रो विनतस्तथा
+ईश्वरः सुमहातेजाः संवर्तक इवानलः
+यच्चान्यदपि लोकेषु सत्त्वं तेजोधिकं स्मृतम्
+प्रजापतिर्दिशाबाहुर्विभागः सर्वतोमुखः
+महादन्तो महाकर्णो महामेढ्रो महाहनुः
+अहश्चरोऽथ नक्तं च तिग्ममन्युः सुवर्चसः
+यत्तच्छूलमिति ख्यातं सर्वलोकेषु शूलिनः
+स यज्ञारिः स कामारिर्महादंष्ट्रो महायुधः
+शरेणैकेन गोविन्द महादेवेन लीलया
+क्षीरोदनं च भुञ्जीयामक्षयं सह बान्धवैः
+सर्वाङ्गरूपो मायावी सुहृदो ह्यनिलोऽनलः
+द्वादशस्त्रासनश्चाद्यो यज्ञो यज्ञसमाहितः
+मूर्तिमन्ति तथास्त्राणि सर्वतेजोमयानि च
+शिवमेभिः स्तुवन्देवं नामभिः पुष्टिवर्धनैः
+महातपा घोरतपा अदीनो दीनसाधकः
+दृढभक्तोऽसि विप्रर्षे मया जिज्ञासितो ह्यसि
+नाश्रद्दधानरूपाय नास्तिकायाजितात्मने
+वैणवी पणवी ताली कालः कालकटंकटः
+कालो भूत्वा महातेजाः संवर्तक इवानलः
+रक्ताक्षं सुमहानासं सुकर्णं सुकटीतटम्
+युक्तश्च युक्तबाहुश्च द्विविधश्च सुपर्वणः
+अमर्षणो मर्षणात्मा यज्ञहा कामनाशनः
+ब्रह्मा भवं तदा स्तुन्वन्रथन्तरमुदीरयन्
+हेमो हेमकरो यज्ञः सर्वधारी धरोत्तमः
+गुह्यमस्त्रं परं चापि तत्तुल्याधिकमेव वा
+स्तुवन्ति स्तूयमानाश्च तुष्यन्ति च रमन्ति च
+विमोचनः सुरगणो हिरण्यकवचोद्भवः
+सर्पहस्तमनिर्देश्यं पाशहस्तमिवान्तकम्
+शक्तितश्चरितं वक्ष्ये प्रसादात्तस्य चैव हि
+एवमुक्तस्ततः शर्वः सुरैर्ब्रह्मादिभिस्तथा
+ब्रह्मा नारायणश्चैव देवराजश्च कौशिकः
+तेजसामपि यत्तेजस्तपसामपि यत्तपः
+अहिर्बुध्नो निरृतिश्च चेकितानो हरिस्तथा
+देवासुरमहामात्रो देवासुरगणाश्रयः
+एवमन्ये न कुर्वन्ति देवाः संसारमोचनम्
+त्वादृशेन हि देवानां श्लाघनीयः समागमः
+कला काष्ठा लवो मात्रा मुहूर्तोऽहः क्षपाः क्षणाः
+वक्ष्ये यदुकुलश्रेष्ठ शृणुष्वावहितो मम
+महाप्रसादो दमनः शत्रुहा श्वेतपिङ्गलः
+मृत्युः प्रोवाच रुद्राणां रुद्रेभ्यस्तण्डिमागमत्
+स्रुवहस्तः सुरूपश्च तेजस्तेजस्करो निधिः
+नमो देवाधिदेवाय महादेवाय वै नमः
+सर्वकालप्रसादश्च सुबलो बलरूपधृक्
+धाता शक्रश्च विष्णुश्च मित्रस्त्वष्टा ध्रुवो धरः
+सर्वतत्त्वविधानज्ञः प्रधानपुरुषेश्वरः
+आश्रमस्थः कपोतस्थो विश्वकर्मा पतिर्वरः
+पर्वतानां महामेरुर्नक्षत्राणां च चन्द्रमाः
+बीजाध्यक्षो बीजकर्ता अध्यात्मानुगतो बलः
+यया यान्ति परां सिद्धिं तद्भावगतचेतसः
+गोपालिर्गोपतिर्ग्रामो गोचर्मवसनो हरः
+दम्भो ह्यदम्भो वैदम्भो वश्यो वश्यकरः कविः
+यं चापराधं कृतवानज्ञानात्परमेश्वर
+प्रस्कन्दनो विभागश्च अतुल्यो यज्ञभागवित्
+गच्छ वा तिष्ठ वा शक्र यथेष्टं बलसूदन
+आकाशनिधिरूपश्च निपाती उरगः खगः
+महाकेतुर्धनुर्धातुर्नैकसानुचरश्चलः
+दश नामसहस्राणि यान्याह प्रपितामहः
+तमास्थितश्च भगवान्देवदेवः सहोमया
+प्रवरं प्रथमं स्वर्ग्यं सर्वभूतहितं शुभम्
+मुण्डो विरूपो विकृतो दण्डिमुण्डो विकुर्वणः
+निर्ददाह जगत्कृत्स्नं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+संग्रहो निग्रहः कर्ता सर्पचीरनिवासनः
+पवित्रं मङ्गलं पुण्यं कल्याणमिदमुत्तमम्
+एतान्सहस्रशश्चान्यान्समनुध्यातवान्हरः
+उग्रतेजा महातेजा जयो विजयकालवित्
+निर्जीवो जीवनो मन्त्रः शुभाक्षो बहुकर्कशः
+व्यासः सर्वस्य संक्षेपो विस्तरः पर्ययो नयः
+ऋषिणा तण्डिना भक्त्या कृतैर्देवकृतात्मना
+ब्रह्मप्रोक्तैरृषिप्रोक्तैर्वेदवेदाङ्गसंभवैः
+रतितीर्थश्च वाग्मी च सर्वकामगुणावहः
+नन्दीश्वरश्च नन्दी च नन्दनो नन्दिवर्धनः
+प्रीतात्मा प्रयतात्मा च संयतात्मा प्रधानधृक्
+सर्वस्तवानां दिव्यानां राजत्वे समकल्पयत्
+तमहं दृष्टवान्देवं कोऽन्यो धन्यतरो मया
+लोकपालोऽन्तर्हितात्मा प्रसादो हयगर्दभिः
+नीतिर्ह्यनीतिः शुद्धात्मा शुद्धो मान्यो मनोगतिः
+भक्तिमेव पुरस्कृत्य मया यज्ञपतिर्वसुः
+आषाढश्च सुषाढश्च ध्रुवो हरिहणो हरः
+आस्ते सर्वगतो नित्यमदृश्यः सर्वदैवतैः
+वृतं पारिषदैर्दिव्यैरात्मतुल्यपराक्रमैः
+सर्वावासी श्रियावासी उपदेशकरो हरः
+कमण्डलुधरो धन्वी बाणहस्तः कपालवान्
+बन्धनो बन्धकर्ता च सुबन्धनविमोचनः
+गभस्तिर्ब्रह्मकृद्ब्रह्मा ब्रह्मविद्ब्राह्मणो गतिः
+सप्तशीर्षो महाकायस्तीक्ष्णदंष्ट्रो विषोल्बणः
+सनत्कुमारो योगीनां सांख्यानां कपिलो ह्यसि
+ईशान ईश्वरः कालो निशाचारी पिनाकधृक्
+तुम्बवीणी महाकोप ऊर्ध्वरेता जलेशयः
+पश्य वृक्षान्मनोरम्यान्सदा पुष्पफलान्वितान्
+प्रत्यक्षं चैव ते कृष्ण पश्य सिद्धान्व्यवस्थितान्
+दिव्यं विमानमास्थाय हंसयुक्तं मनोजवम्
+पवित्रश्च महांश्चैव नियमो नियमाश्रयः
+पुष्पवृष्टिः शुभा तात पपात मम मूर्धनि
+सर्वलोकेषु विख्यातैः स्थाणुं स्तोष्यामि नामभिः
+पवित्रं परमं मन्त्रः सर्वभावकरो हरः
+ततोऽभ्यनुज्ञां प्राप्यैव स्तुतो मतिमतां वरः
+तुषारगिरिकूटाभं सिताभ्रशिखरोपमम्
+विस्तारो लवणः कूपः कुसुमः सफलोदयः
+अक्षयं यौवनं तेऽस्तु तेजश्चैवानलोपमम्
+परत्वेन भवं देवं भक्तस्त्वं परमेश्वरम्
+विबुधाग्रवरः श्रेष्ठः सर्वदेवोत्तमोत्तमः
+आत्मा च सर्वभूतानां सांख्ये पुरुष उच्यसे
+मेढ्रजो बलचारी च महाचारी स्तुतस्तथा
+इदं ब्रह्मा पुरा कृत्वा सर्वलोकपितामहः
+आरोहणो निरोहश्च शैलहारी महातपाः
+बहुभूतो बहुधनः सर्वाधारोऽमितो गतिः
+स्कन्दो मयूरमास्थाय स्थितो देव्याः समीपतः
+संयोगो वर्धनो वृद्धो महावृद्धो गणाधिपः
+सदसद्व्यक्तमव्यक्तं पिता माता पितामहः
+सर्वमेतन्महाबाहो दिव्यभावसमन्वितम्
+स्वर्गद्वारं प्रजाद्वारं मोक्षद्वारं त्रिविष्टपम्
+यत्तद्रहस्यं परमं ब्रह्मप्रोक्तं सनातनम्
+उन्मादो मदनाकारो अर्थार्थकररोमशः
+परशुस्तीक्ष्णधारश्च दत्तो रामस्य यः पुरा
+वेदकारः सूत्रकारो विद्वान्समरमर्दनः
+महारूपो महाकायः सर्वरूपो महायशाः
+अमोघः संयतो ह्यश्वो भोजनः प्राणधारणः
+तेजसा तु तदा व्याप्ते दुर्निरीक्ष्ये समन्ततः
+तेन नार्घ्यं मया दत्तं पाद्यं चापि सुरेश्वर
+न शुश्रुम यदन्यस्य लिङ्गमभ्यर्च्यते सुरैः
+दीर्घश्च हरिकेशश्च सुतीर्थः कृष्ण एव च
+गम्भीरघोषो गम्भीरो गम्भीरबलवाहनः
+नमस्ते कृष्णवासाय कृष्णकुञ्चितमूर्धजे
+परश्वधायुधो देव अर्थकारी सुबान्धवः
+क्षीरोदः सागरश्चैव यत्र यत्रेच्छसे मुने
+संवत्सरकरो मन्त्रः प्रमाणं परमं तपः
+अब्रुवं च तदा देवं हर्षगद्गदया गिरा
+अशोभन्त महात्मानस्त्रयस्त्रय इवाग्नयः
+तण्डिः प्रोवाच शुक्राय गौतमायाह भार्गवः
+ऊर्ध्वरेता ऊर्ध्वलिङ्ग ऊर्ध्वशायी नभस्तलः
+शान्तीनामपि या शान्तिर्द्युतीनामपि या द्युतिः
+ललाटाक्षो विश्वदेहो हरिणो ब्रह्मवर्चसः
+इदं ज्ञात्वान्तकालेऽपि गच्छेद्धि परमां गतिम्
+अर्चयध्वं सदा लिङ्गं तस्माच्छ्रेष्ठतमो हि सः
+किं तु देवस्य महतः संक्षिप्तार्थपदाक्षरम्
+पुरस्ताच्चैव देवस्य नन्दिं पश्याम्यवस्थितम्
+गन्धर्वो ह्यदितिस्तार्क्ष्यः सुविज्ञेयः सुसारथिः
+भिक्षुश्च भिक्षुरूपश्च विषाणी मृदुरव्ययः
+तस्यैव च प्रसादेन भक्तिरुत्पद्यते नृणाम्
+व्यालरूपो बिलावासी हेममाली तरंगवित्
+एष देवो महादेवो जगत्सृष्ट्वा चराचरम्
+शूलं विष्टभ्य तिष्ठन्तं द्वितीयमिव शंकरम्
+कुबेरः सर्वयक्षाणां क्रतूनां विष्णुरुच्यसे
+ये सर्वभावोपगताः परत्वेनाभवन्नराः
+गृणञ्शक्रः परं ब्रह्म शतरुद्रीयमुत्तमम्
+अद्रिरद्र्यालयः कर्ता मृगबाणार्पणोऽनघः
+दान्तानामपि यो दान्तो धीमतामपि या च धीः
+तीक्ष्णतापश्च हर्यश्वः सहायः कर्मकालवित्
+उत्पन्ना च भवे भक्तिरनन्या सर्वभावतः
+मोहितश्चास्मि देवेश तुभ्यं रूपविपर्ययात्
+इन्द्रायुधसहस्राभं धनुस्तस्य महात्मनः
+लभतां सर्वकामेभ्यः फलं त्वत्तो द्विजोत्तमः
+सर्वपार्श्वसुतस्तार्क्ष्यो धर्मसाधारणो वरः
+उपहारप्रियः शर्वः कनकः काञ्चनः स्थिरः
+शृणु नामसमुद्देशं यदुक्तं पद्मयोनिना
+नमस्ते भगवन्देव नमस्ते भक्तवत्सल
+योगेश्वर नमस्तेऽस्तु नमस्ते विश्वसंभव
+महावक्षा महोरस्को अन्तरात्मा मृगालयः
+सर्वकर्मा स्वयंभूश्च आदिरादिकरो निधिः
+तस्य तेजोभवो वह्निः समेघः स्तनयित्नुमान्
+निर्वाणं ह्लादनं चैव ब्रह्मलोकः परा गतिः
+तेजोपहारी बलहा मुदितोऽर्थो जितो वरः
+गुरुः कान्तो निजः सर्गः पवित्रः सर्ववाहनः
+नित्ययुक्तः शुचिर्भूत्वा प्राप्नोत्यात्मानमात्मना
+विश्वरूपः स्वयंश्रेष्ठो बलवीरो बलो गणः
+यश्चाभ्यसूयते देवं भूतात्मानं पिनाकिनम्
+वैनतेयं समास्थाय शङ्खचक्रगदाधरः
+वामपार्श्वगतश्चैव तथा नारायणः स्थितः
+पद्मगर्भो महागर्भो ब्रह्मगर्भो जलोद्भवः
+जप्यं च ते प्रदास्य���मि येन द्रक्ष्यसि शंकरम्
+एवमुक्त्वा तु देवेन्द्रं दुःखादाकुलितेन्द्रियः
+महापादो महाहस्तो महाकायो महायशाः
+मुहूर्तमिव तत्तेजो व्याप्य सर्वा दिशो दश
+यथोक्तैर्लोकविख्यातैर्मुनिभिस्तत्त्वदर्शिभिः
+सहस्रमूर्धा देवेन्द्रः सर्वदेवमयो गुरुः
+अनन्तरूपो नैकात्मा तिग्मतेजाः स्वयंभुवः
+मुख्योऽमुख्यश्च देहश्च देहर्द्धिः सर्वकामदः
+गिरेः सारं यथा हेम पुष्पात्सारं यथा मधु
+तत्सर्वं भगवानेव इति मे निश्चिता मतिः
+योगी योज्यो महाबीजो महारेता महातपाः
+कारणं भावितं तस्य सर्वमुक्तस्य सर्वतः
+हुताशनसहायश्च प्रशान्तात्मा हुताशनः
+तवाप्यहममित्रघ्न स्तवं दद्म्यद्य विश्रुतम्
+अथापश्यं स्थितं स्थाणुं भगवन्तं महेश्वरम्
+कुरुकर्ता कालरूपी कुरुभूतो महेश्वरः
+सर्वमङ्गलमङ्गल्यं सर्वपापप्रणाशनम्
+काममेष वरो मेऽस्तु शापो वापि महेश्वरात्
+असंख्येयानि चास्त्राणि तस्य दिव्यानि धीमतः
+धृतिमान्मतिमान्दक्षः सत्कृतश्च युगाधिपः
+तरस्ताली करस्ताली ऊर्ध्वसंहननो वहः
+मार्कण्डेयाय वार्ष्णेय नाचिकेतोऽभ्यभाषत
+सुपार्श्वं विपुलस्कन्धं सुरूपं चारुदर्शनम्
+इदं भक्ताय दातव्यं श्रद्दधानास्तिकाय च
+पवित्रं त्रिमधुर्मन्त्रः कनिष्ठः कृष्णपिङ्गलः
+एवमुक्तः स मां प्राह भगवाँल्लोकपूजितः
+अथापश्यं क्षणेनैव तमेवैरावतं पुनः
+यन्मे साक्षान्महादेवः प्रसन्नस्तिष्ठतेऽग्रतः
+बन्धुभिः सहितः कल्पं ततो मामुपयास्यसि
+जानुभ्यामवनिं गत्वा प्रणम्य च पुनः पुनः
+एवं ध्यायन्ति विद्वांसः परं तत्त्वं सनातनम्
+आवेदनीय आवेशः सर्वगन्धसुखावहः
+श्रुतैः सर्वत्र जगति ब्रह्मलोकावतारितैः
+भक्तिर्भवतु मे नित्यं शाश्वती त्वयि शंकर
+मूलो विशालो ह्यमृतो व्यक्ताव्यक्तस्तपोनिधिः
+इदं जप्यमिदं ज्ञानं रहस्यमिदमुत्तमम्
+जाम्बूनदेन दाम्ना च सर्वतः समलंकृतम्
+वज्रहस्तश्च विष्कम्भी चमूस्तम्भन एव च
+मन्थानो बहुलो बाहुः सकलः सर्वलोचनः
+निर्विघ्ना निश्चला रुद्रे भक्तिरव्यभिचारिणी
+वैवस्वताय मनवे गौतमः प्राह माधव
+अजश्च मृगरूपश्च गन्धधारी कपर्द्यपि
+शङ्कुस्त्रिशङ्कुः संपन्नः शुचिर्भूतनिषेवितः
+ब्रह्मा प्रोवाच शक्राय शक्रः प्रोवाच मृत्यवे
+वृषरूपधरं साक्षात्क्षीरोदमिव सागरम्
+देवासुरेश्वरो देवो देवासुरमहेश्वरः
+ग्राम्याणां गोवृषश्चासि भगवाँल्लोकपूजितः
+तदहं दृष्टवांस्तात आश्चर्याद्भुतमुत्तमम्
+धन्वन्तरिर्धूमकेतुः स्कन्दो वैश्रवणस्तथा
+एवमुक्त्वा स भगवान्सूर्यकोटिसमप्रभः
+तत्र ते भविता कामं सांनिध्यं पयसो निधेः
+कृताञ्जलिपुटो भूत्वा सर्वं तस्मै न्यवेदयम्
+स्नेहनोऽस्नेहनश्चैव अजितश्च महामुनिः
+वृषभो वृषभाङ्काङ्गो मणिबिल्वो जटाधरः
+कल्पान्ते चैव सर्वेषां स्मृतिमाक्षिप्य तिष्ठति
+सेनाकल्पो महाकल्पो युगायुगकरो हरिः
+यौवनाश्वो हतो येन मांधाता सबलः पुरा
+ब्राह्मान्नारायणादैन्द्रादाग्नेयादपि वारुणात्
+निवेदनः सुधाजातः सुगन्धारो महाधनुः
+साध्यर्षिर्वसुरादित्यो विवस्वान्सविता मृडः
+आश्रमाणां गृहस्थस्त्वमीश्वराणां महेश्वरः
+गायद्भिर्नृत्यमानैश्च उत्पतद्भिरितस्ततः
+प्रभावात्मा जगत्कालस्तालो लोकहितस्तरुः
+तच्छूलमतितीक्ष्णाग्रं सुभीमं लोमहर्षणम्
+युगरूपो महारूपः पवनो गहनो नगः
+वाहिता सर्वभूतानां निलयश्च विभुर्भवः
+प्राधान्यतो मयैतानि कीर्तितानि तवानघ
+अजैकपाच्च कापाली त्रिशङ्कुरजितः शिवः
+अतीतानागतं चैव वर्तमानं च यद्विभो
+पश्यध्वं त्रिदशाः सर्वे उपमन्योर्महात्मनः
+प्रवृत्तिश्च निवृत्तिश्च नियतः शाश्वतो ध्रुवः
+वामपार्श्वात्तथा विष्णुं लोकरक्षार्थमीश्वरः
+यद्विशिष्टं महाबाहो सर्वशस्त्रविघातनम्
+पक्षिणां वैनतेयश्च अनन्तो भुजगेषु च
+नमस्ते वज्रहस्ताय पिङ्गलायारुणाय च
+भस्मशायी भस्मगोप्ता भस्मभूतस्तरुर्गणः
+वत्सोपमन्यो प्रीतोऽस्मि पश्य मां मुनिपुंगव
+इतिहासकरः कल्पो गौतमोऽथ जलेश्वरः
+यथाप्रधानं भगवानिति भक्त्या स्तुतो मया
+स कृष्ण नरकं याति सह पूर्वैः सहानुगैः
+ब्रह्मण्येनानृशंसेन श्रद्दधानेन चाप्युत
+गन्धमाली च भगवानुत्थानः सर्वकर्मणाम्
+बन्धनस्त्वसुरेन्द्राणां युधि शत्रुविनाशनः
+स्वायंभुवाद्या मनवो भृग्वाद्या ऋषयस्तथा
+अजरश्चामरश्चैव भव दुःखविवर्जितः
+प्रसीद मम भक्तस्य दीनस्य कृपणस्य च
+नक्तं कलिश्च कालश्च मकरः कालपूजितः
+न चान्यां देवतां काङ्क्षे सर्वकामफलान्यपि
+सहितं चारुसर्वाङ्ग्या पार्वत्या परमेश्वरम्
+ववौ च मारुतः पुण्यः शुचिगन्धः सुखावहः
+तस्मात्सर्वान्ददाम्यद्य कामांस्तव यथेप्शितान्
+लोककर्ता पशुपतिर्महाकर्ता महौषधिः
+उत्सङ्गश्च महाङ्गश्च ��हागर्भः परो युवा
+तेषां मध्यगतो देवो रराज भगवाञ्शिवः
+हरिश्च हरिणाक्षश्च सर्वभूतहरः प्रभुः
+न्यायनिर्वापणः पादः पण्डितो ह्यचलोपमः
+शरश्च सूर्यसंकाशः कालानलसमद्युतिः
+महादेवेन तुष्टेन क्षत्रियाणां क्षयंकरः
+उन्मत्तवेशप्रच्छन्नः सर्वलोकप्रजापतिः
+सर्वदेवमयोऽचिन्त्यो देवतात्मात्मसंभवः
+शक्तिं कण्ठे समादाय द्वितीय इव पावकः
+विष्णुप्रसादितो यज्ञः समुद्रो वडवामुखः
+सुवर्णरेताः सर्वज्ञः सुबीजो वृषवाहनः
+चन्द्रसूर्यगतिः केतुर्ग्रहो ग्रहपतिर्वरः
+कर्णिकारमहास्रग्वी नीलमौलिः पिनाकधृक्
+शक्रोऽसि मरुतां देव पितॄणां धर्मराडसि
+सर्वगः सर्वभूतात्मा सर्वभूतभवोद्भवः
+इन्दुर्विसर्गः सुमुखः सुरः सर्वायुधः सहः
+सिद्धार्थकारी सिद्धार्थश्छन्दोव्याकरणोत्तरः
+पिशाचा यातुधानाश्च गुह्यका भुजगा अपि
+वामदेवश्च वामश्च प्राग्दक्षिण्यश्च वामनः
+देवासुरगुरुर्देवो देवासुरनमस्कृतः
+यच्छ्रुत्वा मनुजश्रेष्ठ सर्वान्कामानवाप्स्यसि
+अभवच्छूलिनोऽभ्याशे दीप्तवह्निशिखोपमः
+नाचिकेताय भगवानाह वैवस्वतो यमः
+क्षीरोदनं च भुङ्क्ष्व त्वममृतेन समन्वितम्
+शुक्लाम्बरधरं देवं शुक्लमाल्यानुलेपनम्
+ततोऽहमस्तुवं देवं स्तवेनानेन सुव्रतम्
+एवमुक्तस्य चैवाथ महादेवेन मे विभो
+जानीयामिति मे बुद्धिस्त्वत्प्रसादात्सुरोत्तम
+स्तूयमानो महादेवः प्रीयते चात्मनामभिः
+सारङ्गो नवचक्राङ्गः केतुमाली सभावनः
+वानस्पत्यो वाजसेनो नित्यमाश्रमपूजितः
+मद्भक्त इति देवेश तत्सर्वं क्षन्तुमर्हसि
+नित्य आत्मसहायश्च देवासुरपतिः पतिः
+सर्वाशयो दर्भशायी सर्वेषां प्राणिनां पतिः
+ऋषभस्त्वं पवित्राणां योगिनां निष्कलः शिवः
+कृष्णवर्णः सुवर्णश्च इन्द्रियः सर्वदेहिनाम्
+यः पठेत शुचिर्भूत्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+यत्तदस्त्रं महाघोरं दिव्यं पाशुपतं महत्
+विधूमं सार्चिषं कृष्णं कालसूर्यमिवोदितम्
+ब्रह्मलोकश्च लोकानां गतीनां मोक्ष उच्यसे
+सर्वभूतात्मभूतस्य हरस्यामिततेजसः
+अक्षरं परमं ब्रह्म बलवाञ्शक्र एव च
+आह मां भगवानीशः प्रहसन्निव शंकरः
+अमोघार्थः प्रसादश्च अभिगम्यः सुदर्शनः
+एतद्देवेषु दुष्प्रापं मनुष्येषु न लभ्यते
+सिंहनादः सिंहदंष्ट्रः सिंहगः सिंहवाहनः
+नाभिर्नन्दिकरो भाव्यः पुष्करस्थपतिः स्थिरः
+यज्���ानामपि यो यज्ञः शिवानामपि यः शिवः
+दारयेद्यन्महीं कृत्स्नां शोषयेद्वा महोदधिम्
+महासेनो विशाखश्च षष्टिभागो गवां पतिः
+तोरणस्तारणो वायुः परिधावति चैकतः
+अष्टोत्तरसहस्रं तु नाम्नां शर्वस्य मे शृणु
+अस्तुवन्विविधैः स्तोत्रैर्महादेवं सुरास्तदा
+कस्तस्य शक्नुयाद्वक्तुं गुणान्कार्त्स्न्येन माधव
+ममेशानो वरं दत्त्वा तत्रैवान्तरधीयत
+बाहुस्त्वनिन्दितः शर्वः शंकरः शंकरोऽधनः
+यदा तेनाभ्यनुज्ञातः स्तुवत्येव सदा भवम्
+यं न पश्यन्ति चाराध्य देवा ह्यमितविक्रमम्
+यं न ब्रह्मादयो देवा विदुर्यं न महर्षयः
+सहस्रमिव सूर्याणां सर्वमावृत्य तिष्ठति
+दीप्तधारः सुरौद्रास्यः सर्पकण्ठाग्रवेष्टितः
+महानखो महारोमा महाकेशो महाजटः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+सांनिध्यमाश्रमे नित्यं करिष्यामि द्विजोत्तम
+इति तेनेन्द्रकल्पेन भगवान्सदसत्पतिः
+क्षीरोदः सागराणां च शैलानां हिमवान्गिरिः
+अब्रवीत्त्रिदशांस्तत्र हर्षयन्निव मां तदा
+महता तपसा प्राप्तस्तण्डिना ब्रह्मसद्मनि
+येन तत्त्रिपुरं दग्ध्वा क्षणाद्भस्मीकृतं पुरा
+तदहं दृष्टवांस्तात आश्चर्याद्भुतमुत्तमम्
+विस्तारो लवणः कूपः कुसुमः सफलोदयः
+अशोभत महादेवः पौर्णमास्यामिवोडुराट्
+कैलासशिखरावासी हिमवद्गिरिसंश्रयः
+न तस्य विघ्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः
+उग्रतेजा महातेजा जयो विजयकालवित्
+लभतां सर्वकामेभ्यः फलं त्वत्तो द्विजोत्तमः
+शुक्लाम्बरधरं देवं शुक्लमाल्यानुलेपनम्
+स्थिरः स्थाणुः प्रभुर्भानुः प्रवरो वरदो वरः
+मार्कण्डेयाय वार्ष्णेय नाचिकेतोऽभ्यभाषत
+गोपालिर्गोपतिर्ग्रामो गोचर्मवसनो हरः
+मन्थानो बहुलो बाहुः सकलः सर्वलोचनः
+यच्चान्यदपि लोकेषु सत्त्वं तेजोधिकं स्मृतम्
+वसुवेगो महावेगो मनोवेगो निशाचरः
+गुरुः कान्तो निजः सर्गः पवित्रः सर्ववाहनः
+निर्विघ्ना निश्चला रुद्रे भक्तिरव्यभिचारिणी
+सर्वपाप्मापहमिदं चतुर्वेदसमन्वितम्
+मनुष्याणां महादेवादन्यत्रापि तपोबलात्
+शक्राय शक्ररूपाय शक्रवेषधराय च
+सर्वकालप्रसादश्च सुबलो बलरूपधृक्
+यदि देयो वरो मह्यं यदि तुष्टश्च मे प्रभुः
+अस्तुवन्विविधैः स्तोत्रैर्महादेवं सुरास्तदा
+सर्वपार्श्वसुतस्तार्क्ष्यो धर्मसाधारणो वरः
+महारूपो महाकायः सर्वरूपो महायशाः
+त्���िभिर्नेत्रैः कृतोद्द्योतं त्रिभिः सूर्यैरिवोदितैः
+आह मां भगवानीशः प्रहसन्निव शंकरः
+हर्षादश्रूण्यवर्तन्त लोमहर्षश्च जायते
+उमापतिरुमाकान्तो जाह्नवीधृगुमाधवः
+शान्तिकं पौष्टिकं चैव रक्षोघ्नं पावनं महत्
+भिक्षुश्च भिक्षुरूपश्च विषाणी मृदुरव्ययः
+एतद्देवेषु दुष्प्रापं मनुष्येषु न लभ्यते
+व्रताधिपः परं ब्रह्म मुक्तानां परमा गतिः
+त्रिशिखां भ्रुकुटीं कृत्वा तर्जमानमिव स्थितम्
+भूतालयो भूतपतिरहोरात्रमनिन्दितः
+जन्तोर्विशुद्धपापस्य भवे भक्तिः प्रजायते
+दशबाहुस्त्वनिमिषो नीलकण्ठ उमापतिः
+यथोक्तैर्लोकविख्यातैर्मुनिभिस्तत्त्वदर्शिभिः
+मूलो विशालो ह्यमृतो व्यक्ताव्यक्तस्तपोनिधिः
+घृतात्सारं यथा मण्डस्तथैतत्सारमुद्धृतम्
+महता तपसा प्राप्तस्तण्डिना ब्रह्मसद्मनि
+सिद्धार्थकारी सिद्धार्थश्छन्दोव्याकरणोत्तरः
+श्मशानचारी भगवान्खचरो गोचरोऽर्दनः
+शूलं विष्टभ्य तिष्ठन्तं द्वितीयमिव शंकरम्
+कुबेरः सर्वयक्षाणां क्रतूनां विष्णुरुच्यसे
+ये सर्वभावोपगताः परत्वेनाभवन्नराः
+पक्षी च पक्षिरूपी च अतिदीप्तो विशां पतिः
+अद्रिरद्र्यालयः कर्ता मृगबाणार्पणोऽनघः
+अप्राप्येह ततोऽनुज्ञां न शक्यः स्तोतुमीश्वरः
+विश्वरूपः स्वयंश्रेष्ठो बलवीरो बलो गणः
+दक्षयज्ञापहारी च सुसहो मध्यमस्तथा
+सदसद्व्यक्तमव्यक्तं पिता माता पितामहः
+आषाढश्च सुषाढश्च ध्रुवो हरिहणो हरः
+मोहितश्चास्मि देवेश तुभ्यं रूपविपर्ययात्
+इन्द्रायुधसहस्राभं धनुस्तस्य महात्मनः
+विमुक्तो मुक्ततेजाश्च श्रीमाञ्श्रीवर्धनो जगत्
+एवं ध्यायन्ति विद्वांसः परं तत्त्वं सनातनम्
+सर्वलोकेषु विख्यातैः स्थाणुं स्तोष्यामि नामभिः
+मेढ्रजो बलचारी च महाचारी स्तुतस्तथा
+अब्रवीत्त्रिदशांस्तत्र हर्षयन्निव मां तदा
+श्रुतैः सर्वत्र जगति ब्रह्मलोकावतारितैः
+तस्य तेजोभवो वह्निः समेघः स्तनयित्नुमान्
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+गिरेः सारं यथा हेम पुष्पात्सारं यथा मधु
+पर्वतानां महामेरुर्नक्षत्राणां च चन्द्रमाः
+अभिवाद्यो महाकर्मा तपस्वी भूतभावनः
+वाहिता सर्वभूतानां निलयश्च विभुर्भवः
+नीतिर्ह्यनीतिः शुद्धात्मा शुद्धो मान्यो मनोगतिः
+शरश्च सूर्यसंकाशः कालानलसमद्युतिः
+तस्मात्सर्वान्ददाम्यद्य कामांस्तव यथ���प्शितान्
+तदवाप्तं च मे सर्वं यदुक्तं तेन धीमता
+महावक्षा महोरस्को अन्तरात्मा मृगालयः
+तोरणस्तारणो वायुः परिधावति चैकतः
+अर्च्यतेऽर्चितपूर्वं वा ब्रूहि यद्यस्ति ते श्रुतिः
+यौवनाश्वो हतो येन मांधाता सबलः पुरा
+ममेशानो वरं दत्त्वा तत्रैवान्तरधीयत
+तथैव च मनुष्येषु ये मनुष्याः प्रधानतः
+जन्मकोटिसहस्रेषु नानासंसारयोनिषु
+भस्मशायी भस्मगोप्ता भस्मभूतस्तरुर्गणः
+योगिनामपि यो योगी कारणानां च कारणम्
+भक्तिर्भवतु मे नित्यं शाश्वती त्वयि शंकर
+सनत्कुमारो योगीनां सांख्यानां कपिलो ह्यसि
+प्रतिष्ठायी महाहर्षो जितकामो जितेन्द्रियः
+ज्योतिषामयनं सिद्धिः संधिर्विग्रह एव च
+प्रभावः सर्वगो वायुरर्यमा सविता रविः
+यत्तच्छूलमिति ख्यातं सर्वलोकेषु शूलिनः
+कालयोगी महानादः सर्ववासश्चतुष्पथः
+शृङ्गी शृङ्गप्रियो बभ्रू राजराजो निरामयः
+योऽसृजद्दक्षिणादङ्गाद्ब्रह्माणं लोकसंभवम्
+इदं भक्ताय दातव्यं श्रद्दधानास्तिकाय च
+स्वर्गाच्चैवात्र भूलोकं तण्डिना ह्यवतारितः
+पद्मगर्भो महागर्भश्चन्द्रवक्त्रो मनोरमः
+संयोगो वर्धनो वृद्धो महावृद्धो गणाधिपः
+अजरश्चामरश्चैव भव दुःखविवर्जितः
+महासेनो विशाखश्च षष्टिभागो गवां पतिः
+स्थावराणां पतिश्चैव नियमेन्द्रियवर्धनः
+एवं स्तुत्वाहमीशानं पाद्यमर्घ्यं च भक्तितः
+तच्छूलमतितीक्ष्णाग्रं सुभीमं लोमहर्षणम्
+दम्भो ह्यदम्भो वैदम्भो वश्यो वश्यकरः कविः
+ततोऽहमस्तुवं देवं स्तवेनानेन सुव्रतम्
+यच्छ्रुत्वा मनुजश्रेष्ठ सर्वान्कामानवाप्स्यसि
+सामवेदश्च वेदानां यजुषां शतरुद्रियम्
+परशुस्तीक्ष्णधारश्च दत्तो रामस्य यः पुरा
+इदं जप्यमिदं ज्ञानं रहस्यमिदमुत्तमम्
+विमोचनः सुरगणो हिरण्यकवचोद्भवः
+देवासुरविनिर्माता देवासुरपरायणः
+असंख्येयानि चास्त्राणि तस्य दिव्यानि धीमतः
+हिरण्यबाहुश्च तथा गुहापालः प्रवेशिनाम्
+कला काष्ठा लवो मात्रा मुहूर्तोऽहः क्षपाः क्षणाः
+तेषां मध्यगतो देवो रराज भगवाञ्शिवः
+विष्णुप्रसादितो यज्ञः समुद्रो वडवामुखः
+परश्वधायुधो देव अर्थकारी सुबान्धवः
+शरद्घनविनिर्मुक्तः परिविष्ट इवांशुमान्
+दारयेद्यन्महीं कृत्स्नां शोषयेद्वा महोदधिम्
+तं स्तव्यमर्च्यं वन्द्यं च कः स्तोष्यति जगत्पतिम्
+यं न ब्रह्मादयो देवा विदुर्यं न महर्षयः
+ग���स्तिर्ब्रह्मकृद्ब्रह्मा ब्रह्मविद्ब्राह्मणो गतिः
+अनादिनिधनस्याहं सर्वयोनेर्महात्मनः
+ऋषीन्विद्याधरान्यक्षान्गन्धर्वाप्सरसस्तथा
+तुषारगिरिकूटाभं सिताभ्रशिखरोपमम्
+वरो वराहो वरदो वरेशः सुमहास्वनः
+प्रसीद मम भक्तस्य दीनस्य कृपणस्य च
+अक्षश्च रथयोगी च सर्वयोगी महाबलः
+हरिश्च हरिणाक्षश्च सर्वभूतहरः प्रभुः
+उद्भिदस्त्रिक्रमो वैद्यो विरजो विरजोम्बरः
+स एष भगवान्देवः सर्वतत्त्वादिरव्ययः
+जाग्रतश्च स्वपन्तश्च व्रजन्तः पथि संस्थिताः
+नीलकण्ठं महात्मानमसक्तं तेजसां निधिम्
+शरेणैकेन गोविन्द महादेवेन लीलया
+मया दृष्टानि गोविन्द भवस्यामिततेजसः
+त्वादृशेन हि देवानां श्लाघनीयः समागमः
+सगणो गणकारश्च भूतभावनसारथिः
+संग्रहो निग्रहः कर्ता सर्पचीरनिवासनः
+सर्वकर्मा स्वयंभूश्च आदिरादिकरो निधिः
+अक्षरं परमं ब्रह्म बलवाञ्शक्र एव च
+एवमुक्तस्य चैवाथ महादेवेन मे विभो
+महेश्वरभुजोत्सृष्टं निमेषार्धान्न संशयः
+तरस्ताली करस्ताली ऊर्ध्वसंहननो वहः
+मद्भक्त इति देवेश तत्सर्वं क्षन्तुमर्हसि
+पिनाकमिति विख्यातं स च वै पन्नगो महान्
+समाम्नायोऽसमाम्नायस्तीर्थदेवो महारथः
+सृगालरूपः सर्वार्थो मुण्डः कुण्डी कमण्डलुः
+एतद्धि परमं ब्रह्म स्वयं गीतं स्वयंभुवा
+बन्धनो बन्धकर्ता च सुबन्धनविमोचनः
+एवमुक्तास्ततः कृष्ण सुरास्ते शूलपाणिना
+ब्रह्मचारी लोकचारी सर्वचारी सुचारवित्
+ब्रह्मा प्रोवाच शक्राय शक्रः प्रोवाच मृत्यवे
+क्षीरोदः सागराणां च शैलानां हिमवान्गिरिः
+ऋतुः संवत्सरो मासः पक्षः संख्यासमापनः
+बन्धुभिः सहितः कल्पं ततो मामुपयास्यसि
+तत्सर्वं भगवानेव इति मे निश्चिता मतिः
+स्तूयमानो महादेवः प्रीयते चात्मनामभिः
+जाम्बूनदेन दाम्ना च सर्वतः समलंकृतम्
+ववौ च मारुतः पुण्यः शुचिगन्धः सुखावहः
+तस्माद्वरमहं काङ्क्षे निधनं वापि कौशिक
+अमर्षणो मर्षणात्मा यज्ञहा कामनाशनः
+नित्य आत्मसहायश्च देवासुरपतिः पतिः
+सहस्रबाहुः सर्वाङ्गः शरण्यः सर्वलोककृत्
+ब्रह्मलोकश्च लोकानां गतीनां मोक्ष उच्यसे
+नाश्रद्दधानरूपाय नास्तिकायाजितात्मने
+देवदेवमुखोऽसक्तः सदसत्सर्वरत्नवित्
+लिङ्गाध्यक्षः सुराध्यक्षो लोकाध्यक्षो युगावहः
+अद्य जातो ह्यहं देव अद्य मे सफलं तपः
+सस्फुलिङ्गं महाकायं विसृजन्तमिवानलम्
+नाभिर्नन्दिकरो भाव्यः पुष्करस्थपतिः स्थिरः
+स्कन्दो मयूरमास्थाय स्थितो देव्याः समीपतः
+अद्वितीयमनिर्देश्यं सर्वभूतभयावहम्
+लोककर्ता पशुपतिर्महाकर्ता महौषधिः
+सर्वावासी श्रियावासी उपदेशकरो हरः
+ततः प्रीतो महादेवः सपत्नीको वृषध्वजः
+आरोहणो निरोहश्च शैलहारी महातपाः
+सेनाकल्पो महाकल्पो युगायुगकरो हरिः
+अजैकपाच्च कापाली त्रिशङ्कुरजितः शिवः
+महापादो महाहस्तो महाकायो महायशाः
+निर्जीवो जीवनो मन्त्रः शुभाक्षो बहुकर्कशः
+स यज्ञारिः स कामारिर्महादंष्ट्रो महायुधः
+शिखी दण्डी जटी ज्वाली मूर्तिजो मूर्धगो बली
+नमो देवाधिदेवाय महादेवाय वै नमः
+यत्तद्रहस्यं परमं ब्रह्मप्रोक्तं सनातनम्
+घोरो महातपाः पाशो नित्यो गिरिचरो नभः
+लोकपालोऽन्तर्हितात्मा प्रसादो हयगर्दभिः
+दश नामसहस्राणि यान्याह प्रपितामहः
+भक्तानुकम्पी भगवानात्मसंस्थान्करोति तान्
+धाता शक्रश्च विष्णुश्च मित्रस्त्वष्टा ध्रुवो धरः
+स कृष्ण नरकं याति सह पूर्वैः सहानुगैः
+महातपा घोरतपा अदीनो दीनसाधकः
+सुवर्णरेताः सर्वज्ञः सुबीजो वृषवाहनः
+तेजसामपि यत्तेजस्तपसामपि यत्तपः
+शुक्लध्वजमनाधृष्यं शुक्लयज्ञोपवीतिनम्
+शिवमेभिः स्तुवन्देवं नामभिः पुष्टिवर्धनैः
+नृत्यप्रियो नित्यनर्तो नर्तकः सर्वलासकः
+प्रशान्तं च क्षणेनैव देवदेवस्य मायया
+साध्यर्षिर्वसुरादित्यो विवस्वान्सविता मृडः
+आश्रमाणां गृहस्थस्त्वमीश्वराणां महेश्वरः
+सहस्रमिव सूर्याणां सर्वमावृत्य तिष्ठति
+यं न पश्यन्ति चाराध्य देवा ह्यमितविक्रमम्
+जातरूपमयैः पद्मैर्ग्रथिता रत्नभूषिता
+आस्तिकाः श्रद्दधानाश्च बहुभिर्जन्मभिः स्तवैः
+परत्वेन भवं देवं भक्तस्त्वं परमेश्वरम्
+व्यालरूपो बिलावासी हेममाली तरंगवित्
+ज्येष्ठसाम्ना च देवेशं जगौ नारायणस्तदा
+त्रिदशस्त्रिकालधृक्कर्मसर्वबन्धविमोचनः
+नक्तं कलिश्च कालश्च मकरः कालपूजितः
+गुह्यमस्त्रं परं चापि तत्तुल्याधिकमेव वा
+प्रयत्नेनाधिगन्तव्यं धार्यं च प्रयतात्मना
+दुन्दुभिश्च ततो दिव्यस्ताडितो देवकिंकरैः
+युगान्ते चैव संप्राप्ते रुद्रमङ्गात्सृजत्प्रभुः
+शुक्लवर्णाय शुक्लाय शुक्लाम्बरधराय च
+आदिस्त्वमसि लोकानां संहर्ता काल एव च
+स्वर्ग्यमारोग्यमायुष्यं धन्यं बल्यं तथैव च
+कारणं भावितं तस्य सर्वमुक्तस्य सर्वतः
+वामपार्श्वात्तथा विष्णुं लोकरक्षार्थमीश्वरः
+निशाचरः प्रेतचारी भूतचारी महेश्वरः
+एवमुक्त्वा तु देवेन्द्रं दुःखादाकुलितेन्द्रियः
+सारङ्गो नवचक्राङ्गः केतुमाली सभावनः
+वणिजो वर्धनो वृक्षो नकुलश्चन्दनश्छदः
+महादेवेन तुष्टेन क्षत्रियाणां क्षयंकरः
+जानुभ्यामवनिं गत्वा प्रणम्य च पुनः पुनः
+युगरूपो महारूपः पवनो गहनो नगः
+भक्तिमेव पुरस्कृत्य मया यज्ञपतिर्वसुः
+एतान्सहस्रशश्चान्यान्समनुध्यातवान्हरः
+प्रत्यक्षं चैव ते कृष्ण पश्य सिद्धान्व्यवस्थितान्
+एवमन्ये न कुर्वन्ति देवाः संसारमोचनम्
+एवं दृष्टो मया कृष्ण देवदेवः समाधिना
+सहस्रमूर्धा देवेन्द्रः सर्वदेवमयो गुरुः
+इदं ब्रह्मा पुरा कृत्वा सर्वलोकपितामहः
+एवमुक्त्वा स भगवान्सूर्यकोटिसमप्रभः
+यस्य ब्रह्मा च विष्णुश्च त्वं चापि सह दैवतैः
+यद्विशिष्टं महाबाहो सर्वशस्त्रविघातनम्
+वृतं पारिषदैर्दिव्यैरात्मतुल्यपराक्रमैः
+ब्रह्मप्रोक्तैरृषिप्रोक्तैर्वेदवेदाङ्गसंभवैः
+बीजाध्यक्षो बीजकर्ता अध्यात्मानुगतो बलः
+अतीतानागतं चैव वर्तमानं च यद्विभो
+मुख्योऽमुख्यश्च देहश्च देहर्द्धिः सर्वकामदः
+कस्तस्य शक्नुयाद्वक्तुं गुणान्कार्त्स्न्येन माधव
+क्षीरोदनं च भुङ्क्ष्व त्वममृतेन समन्वितम्
+नावध्यो यस्य लोकेऽस्मिन्ब्रह्मविष्णुसुरेष्वपि
+भगस्याक्षिनिहन्ता च कालो ब्रह्मविदां वरः
+हर्यक्षः ककुभो वज्री दीप्तजिह्वः सहस्रपात्
+ब्रह्मा नारायणश्चैव देवराजश्च कौशिकः
+महादन्तो महाकर्णो महामेढ्रो महाहनुः
+तमास्थितश्च भगवान्देवदेवः सहोमया
+हुताशनसहायश्च प्रशान्तात्मा हुताशनः
+यमाय प्राह भगवान्साध्यो नारायणोऽच्युतः
+सिद्धयोगापहारी च सिद्धः सर्वार्थसाधकः
+गायद्भिर्नृत्यमानैश्च उत्पतद्भिरितस्ततः
+यः पठेत शुचिर्भूत्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+चक्रवर्ती महातेजास्त्रिलोकविजयी नृपः
+स्नेहनोऽस्नेहनश्चैव अजितश्च महामुनिः
+अथापश्यं स्थितं स्थाणुं भगवन्तं महेश्वरम्
+लम्बनो लम्बितोष्ठश्च महामायः पयोनिधिः
+एष देवो महादेवो जगत्सृष्ट्वा चराचरम्
+वर्णानां ब्राह्मणश्चासि विप्राणां दीक्षितो द्विजः
+अक्षयं यौवनं तेऽस्तु तेजश्चैवानलोपमम्
+अनैश्वर्येण युक्तस्य गतिर्भव सनातन
+यश्चाभ्यसूयते देवं भूतात्मानं पिनाकिन���्
+अहिर्बुध्नो निरृतिश्च चेकितानो हरिस्तथा
+बलवांश्चोपशान्तश्च पुराणः पुण्यचञ्चुरी
+अथर्वशीर्षः सामास्य ऋक्सहस्रामितेक्षणः
+बन्धनस्त्वसुरेन्द्राणां युधि शत्रुविनाशनः
+जटी चर्मी शिखण्डी च सर्वाङ्गः सर्वभावनः
+महामेघनिवासी च महाघोरो वशीकरः
+अमोघार्थः प्रसादश्च अभिगम्यः सुदर्शनः
+मुण्डो विरूपो विकृतो दण्डिमुण्डो विकुर्वणः
+पश्यध्वं त्रिदशाः सर्वे उपमन्योर्महात्मनः
+मुहूर्तमिव तत्तेजो व्याप्य सर्वा दिशो दश
+दृष्टवानस्मि गोविन्द तदस्त्रं रुद्रसंनिधौ
+यज्ञानामपि यो यज्ञः शिवानामपि यः शिवः
+तुम्बवीणी महाकोप ऊर्ध्वरेता जलेशयः
+गृणञ्शक्रः परं ब्रह्म शतरुद्रीयमुत्तमम्
+प्राधान्यतो मयैतानि कीर्तितानि तवानघ
+गन्धर्वो ह्यदितिस्तार्क्ष्यः सुविज्ञेयः सुसारथिः
+अशनी शतघ्नी खड्गी पट्टिशी चायुधी महान्
+त्रिजटश्चीरवासाश्च रुद्रः सेनापतिर्विभुः
+न्यग्रोधरूपो न्यग्रोधो वृक्षकर्णस्थितिर्विभुः
+तस्यैव च प्रसादेन भक्तिरुत्पद्यते नृणाम्
+भगवन्देवदेवेश लोकनाथ जगत्पते
+तीक्ष्णतापश्च हर्यश्वः सहायः कर्मकालवित्
+वैणवी पणवी ताली कालः कालकटंकटः
+सौरभेयगतं सौम्यं विधूममिव पावकम्
+अष्टोत्तरसहस्रं तु नाम्नां शर्वस्य मे शृणु
+पक्षिणां वैनतेयश्च अनन्तो भुजगेषु च
+असपत्नः प्रसादश्च प्रत्ययो गिरिसाधनः
+संवत्सरकरो मन्त्रः प्रमाणं परमं तपः
+एवमुक्तस्ततः शर्वः सुरैर्ब्रह्मादिभिस्तथा
+यया यान्ति परां सिद्धिं तद्भावगतचेतसः
+निवेदनः सुधाजातः सुगन्धारो महाधनुः
+वक्ष्ये यदुकुलश्रेष्ठ शृणुष्वावहितो मम
+रत्नप्रभूतो रक्ताङ्गो महार्णवनिपानवित्
+सर्वाङ्गरूपो मायावी सुहृदो ह्यनिलोऽनलः
+अष्टादशभुजं स्थाणुं सर्वाभरणभूषितम्
+सप्तशीर्षो महाकायस्तीक्ष्णदंष्ट्रो विषोल्बणः
+ब्रह्मण्येनानृशंसेन श्रद्दधानेन चाप्युत
+दीप्तधारः सुरौद्रास्यः सर्पकण्ठाग्रवेष्टितः
+जामदग्न्येन गोविन्द रामेणाक्लिष्टकर्मणा
+महादन्तो महादंष्ट्रो महाजिह्वो महामुखः
+विबुधाग्रवरः श्रेष्ठः सर्वदेवोत्तमोत्तमः
+नाचिकेताय भगवानाह वैवस्वतो यमः
+तण्डिः प्रोवाच शुक्राय गौतमायाह भार्गवः
+पवित्रं परमं मन्त्रः सर्वभावकरो हरः
+यस्मात्तण्डिः पुरा प्राह तेन तण्डिकृतोऽभवत्
+सव्यदेशे तु देवस्य ब्रह्मा लोकपितामहः
+अनन्तरूपो नैकात्मा तिग्मतेजाः स्वयंभुवः
+तेन नार्घ्यं मया दत्तं पाद्यं चापि सुरेश्वर
+शीलवान्गुणसंपन्नः सर्वज्ञः प्रियदर्शनः
+ईश्वरः सुमहातेजाः संवर्तक इवानलः
+ऊचुः प्राञ्जलयः सर्वे नमस्कृत्वा वृषध्वजम्
+स्तुवन्ति स्तूयमानाश्च तुष्यन्ति च रमन्ति च
+तेन ते श्रावयिष्यामि यत्तद्ब्रह्म सनातनम्
+नीलस्तथाङ्गलुब्धश्च शोभनो निरवग्रहः
+उदग्रश्च विधाता च मान्धाता भूतभावनः
+बहुभूतो बहुधनः सर्वाधारोऽमितो गतिः
+शुक्लभस्मावलिप्ताय शुक्लकर्मरताय च
+सर्वतूर्यनिनादी च सर्ववाद्यपरिग्रहः
+उष्णीषी च सुवक्त्रश्च उदग्रो विनतस्तथा
+कस्यान्यस्य सुरैः सर्वैर्लिङ्गं मुक्त्वा महेश्वरम्
+वृषरूपधरं साक्षात्क्षीरोदमिव सागरम्
+नारायणाय साध्याय मनुरिष्टाय धीमते
+मयि भक्तिं परां दिव्यामेकभावादवस्थिताम्
+सर्वमङ्गलमङ्गल्यं सर्वपापप्रणाशनम्
+पवित्रश्च महांश्चैव नियमो नियमाश्रयः
+कृष्णपुच्छं महाकायं मधुपिङ्गललोचनम्
+सर्वभूतात्मभूतस्य हरस्यामिततेजसः
+सुपार्श्वं विपुलस्कन्धं सुरूपं चारुदर्शनम्
+वामपार्श्वगतश्चैव तथा नारायणः स्थितः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+कपिलोऽकपिलः शूर आयुश्चैव परोऽपरः
+जप्यं च ते प्रदास्यामि येन द्रक्ष्यसि शंकरम्
+गन्धमाली च भगवानुत्थानः सर्वकर्मणाम्
+इन्दुर्विसर्गः सुमुखः सुरः सर्वायुधः सहः
+अथापश्यं क्षणेनैव तमेवैरावतं पुनः
+न प्रसीदति मे रुद्रः किमेतदिति चिन्तयन्
+दीर्घश्च हरिकेशश्च सुतीर्थः कृष्ण एव च
+व्यासः सर्वस्य संक्षेपो विस्तरः पर्ययो नयः
+नमस्ते भगवन्देव नमस्ते भक्तवत्सल
+जानीयामिति मे बुद्धिस्त्वत्प्रसादात्सुरोत्तम
+सर्पहस्तमनिर्देश्यं पाशहस्तमिवान्तकम्
+ऋषभस्त्वं पवित्राणां योगिनां निष्कलः शिवः
+मार्कण्डेयान्मया प्राप्तं नियमेन जनार्दन
+यन्मे साक्षान्महादेवः प्रसन्नस्तिष्ठतेऽग्रतः
+सर्वगः सर्वभूतात्मा सर्वभूतभवोद्भवः
+ईड्यो हस्ती सुरव्याघ्रो देवसिंहो नरर्षभः
+उन्मादो मदनाकारो अर्थार्थकररोमशः
+बाहुस्त्वनिन्दितः शर्वः शंकरः शंकरोऽधनः
+नमस्ते वज्रहस्ताय पिङ्गलायारुणाय च
+सहस्राक्षो विरूपाक्षः सोमो नक्षत्रसाधकः
+योगेश्वर नमस्तेऽस्तु नमस्ते विश्वसंभव
+शान्तीनामपि या शान्तिर्द्युतीनामपि या द्युतिः
+शक्तिं कण्ठे समादाय द्���ितीय इव पावकः
+आवेदनीय आवेशः सर्वगन्धसुखावहः
+वत्सोपमन्यो प्रीतोऽस्मि पश्य मां मुनिपुंगव
+अजश्च मृगरूपश्च गन्धधारी कपर्द्यपि
+अब्रुवं च तदा देवं हर्षगद्गदया गिरा
+तिष्ठ वत्स यथाकामं नोत्कण्ठां कर्तुमर्हसि
+यतो लोकाः संभवन्ति न भवन्ति यतः पुनः
+त्रिःसप्तकृत्वः पृथिवी येन निःक्षत्रिया कृता
+कस्मात्प्रसादं भगवान्न कुर्यात्तव माधव
+तेऽभिवाद्य महात्मानं परिवार्य समन्ततः
+रक्ताक्षं सुमहानासं सुकर्णं सुकटीतटम्
+किं तु देवस्य महतः संक्षिप्तार्थपदाक्षरम्
+शृणु नामसमुद्देशं यदुक्तं पद्मयोनिना
+शङ्कुस्त्रिशङ्कुः संपन्नः शुचिर्भूतनिषेवितः
+वृषणः शंकरो नित्यो वर्चस्वी धूमकेतनः
+ततोऽभ्यनुज्ञां प्राप्यैव स्तुतो मतिमतां वरः
+देवासुरगुरुर्देवो देवासुरनमस्कृतः
+इति तेनेन्द्रकल्पेन भगवान्सदसत्पतिः
+उत्पन्ना च भवे भक्तिरनन्या सर्वभावतः
+कृताञ्जलिपुटो भूत्वा सर्वं तस्मै न्यवेदयम्
+स्तवमेतं भगवतो ब्रह्मा स्वयमधारयत्
+ईशान ईश्वरः कालो निशाचारी पिनाकधृक्
+उग्रो वंशकरो वंशो वंशनादो ह्यनिन्दितः
+इतिहासकरः कल्पो गौतमोऽथ जलेश्वरः
+यं चापराधं कृतवानज्ञानात्परमेश्वर
+महाकेतुर्धनुर्धातुर्नैकसानुचरश्चलः
+स्वस्तिदः स्वस्तिभावश्च भागी भागकरो लघुः
+प्रभावात्मा जगत्कालस्तालो लोकहितस्तरुः
+लोहिताक्षो महाक्षश्च विजयाक्षो विशारदः
+आत्मा च सर्वभूतानां सांख्ये पुरुष उच्यसे
+धन्वन्तरिर्धूमकेतुः स्कन्दो वैश्रवणस्तथा
+महानासो महाकम्बुर्महाग्रीवः श्मशानधृक्
+अशोभन्त महात्मानस्त्रयस्त्रय इवाग्नयः
+ऋषयश्चैव देवाश्च स्तुवन्त्येतेन तत्परम्
+अगणश्चैव लोपश्च महात्मा सर्वपूजितः
+यस्यादिर्मध्यमन्तश्च सुरैरपि न गम्यते
+पिशाचा यातुधानाश्च गुह्यका भुजगा अपि
+सर्वाशयो दर्भशायी सर्वेषां प्राणिनां पतिः
+ततः शीताम्बुसंयुक्ता दिव्यगन्धसमन्विता
+वेदकारः सूत्रकारो विद्वान्समरमर्दनः
+महात्मा सर्वभूतश्च विरूपो वामनो मनुः
+कृत्तिवासाः स्तुतः कृष्ण तण्डिना शुद्धबुद्धिना
+पुष्पवृष्टिः शुभा तात पपात मम मूर्धनि
+देवासुरमहामात्रो देवासुरगणाश्रयः
+योगी योज्यो महाबीजो महारेता महातपाः
+न्यायनिर्वापणः पादः पण्डितो ह्यचलोपमः
+अहश्चरोऽथ नक्तं च तिग्ममन्युः सुवर्चसः
+ज्यावेष्टितमहाग्रीवः स्थितः पुर��षविग्रहः
+महामूर्धा महामात्रो महानेत्रो दिगालयः
+प्रवृत्तिश्च निवृत्तिश्च नियतः शाश्वतो ध्रुवः
+पवित्रं त्रिमधुर्मन्त्रः कनिष्ठः कृष्णपिङ्गलः
+कालो भूत्वा महातेजाः संवर्तक इवानलः
+काममेष वरो मेऽस्तु शापो वापि महेश्वरात्
+ब्रह्मा भवं तदा स्तुन्वन्रथन्तरमुदीरयन्
+शक्रोऽसि मरुतां देव पितॄणां धर्मराडसि
+ऊर्ध्वगात्मा पशुपतिर्वातरंहा मनोजवः
+पश्य वृक्षान्मनोरम्यान्सदा पुष्पफलान्वितान्
+कृष्णाजिनोत्तरीयाय कृष्णाष्टमिरताय च
+देवातिदेवो देवर्षिर्देवासुरवरप्रदः
+आकाशनिधिरूपश्च निपाती उरगः खगः
+गन्धारश्च सुरालश्च तपःकर्मरतिर्धनुः
+सर्वतत्त्वविधानज्ञः प्रधानपुरुषेश्वरः
+क्षीरोदनं च भुञ्जीयामक्षयं सह बान्धवैः
+सिंहनादः सिंहदंष्ट्रः सिंहगः सिंहवाहनः
+स्वायंभुवाद्या मनवो भृग्वाद्या ऋषयस्तथा
+त्वं ब्रह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः
+विश्वक्षेत्रं प्रजाबीजं लिङ्गमाद्यस्त्वनिन्दितः
+महद्भिर्विहितैः सत्यैः सिद्धैः सर्वार्थसाधकैः
+वैवस्वताय मनवे गौतमः प्राह माधव
+सर्वदेवमयोऽचिन्त्यो देवतात्मात्मसंभवः
+प्रस्कन्दनो विभागश्च अतुल्यो यज्ञभागवित्
+महानखो महारोमा महाकेशो महाजटः
+तत्र ते भविता कामं सांनिध्यं पयसो निधेः
+शक्तितश्चरितं वक्ष्ये प्रसादात्तस्य चैव हि
+न शुश्रुम यदन्यस्य लिङ्गमभ्यर्च्यते सुरैः
+मुनिरात्मपतिर्लोके संभोज्यश्च सहस्रदः
+ग्राम्याणां गोवृषश्चासि भगवाँल्लोकपूजितः
+सांख्यप्रसादो दुर्वासाः सर्वसाधुनिषेवितः
+वृक्षाकारो वृक्षकेतुरनलो वायुवाहनः
+सिद्धार्थः सर्वभूतार्थोऽचिन्त्यः सत्यव्रतः शुचिः
+वसिष्ठस्त्वमृषीणां च ग्रहाणां सूर्य उच्यसे
+न चान्यां देवतां काङ्क्षे सर्वकामफलान्यपि
+वैनतेयं समास्थाय शङ्खचक्रगदाधरः
+पद्मगर्भो महागर्भो ब्रह्मगर्भो जलोद्भवः
+चन्द्रसूर्यगतिः केतुर्ग्रहो ग्रहपतिर्वरः
+स रुद्रः संहरन्कृत्स्नं जगत्स्थावरजङ्गमम्
+षड्विंशकमिति ख्यातं यत्परात्परमक्षरम्
+बालेन्दुमुकुटं पाण्डुं शरच्चन्द्रमिवोदितम्
+क्षीरोदः सागरश्चैव यत्र यत्रेच्छसे मुने
+वानस्पत्यो वाजसेनो नित्यमाश्रमपूजितः
+अमरेशो महादेवो विश्वदेवः सुरारिहा
+चतुर्मुखो महालिङ्गश्चारुलिङ्गस्तथैव च
+महेश्वरो महातेजाश्चराचरगुरुः प्रभुः
+मृत्युः प्रोवाच रुद्राणां रुद्रेभ्यस्तण्डिमागमत्
+ब्रह्मणामपि यद्ब्रह्म पराणामपि यत्परम्
+एकपादं महादंष्ट्रं सहस्रशिरसोदरम्
+सारग्रीवो महाजत्रुरलोलश्च महौषधः
+वपुरावर्तमानेभ्यो वसुश्रेष्ठो महापथः
+सहस्रभुजजिह्वाक्षमुद्गिरन्तमिवानलम्
+रतितीर्थश्च वाग्मी च सर्वकामगुणावहः
+कर्णिकारमहास्रग्वी नीलमौलिः पिनाकधृक्
+अभग्नयोगो वर्षं तु सोऽश्वमेधफलं लभेत्
+इदं ध्यानमिदं योगमिदं ध्येयमनुत्तमम्
+नित्ययुक्तः शुचिर्भूत्वा प्राप्नोत्यात्मानमात्मना
+अनया चैव भक्त्या ते अत्यर्थं प्रीतिमानहम्
+गम्भीरघोषो गम्भीरो गम्भीरबलवाहनः
+कुरुकर्ता कालरूपी कुरुभूतो महेश्वरः
+अमोघः संयतो ह्यश्वो भोजनः प्राणधारणः
+सहस्रहस्तो विजयो व्यवसायो ह्यनिन्दितः
+महाप्रसादो दमनः शत्रुहा श्वेतपिङ्गलः
+आश्रमस्थः कपोतस्थो विश्वकर्मा पतिर्वरः
+द्वादशस्त्रासनश्चाद्यो यज्ञो यज्ञसमाहितः
+गच्छ वा तिष्ठ वा शक्र यथेष्टं बलसूदन
+यत्तदस्त्रं महाघोरं दिव्यं पाशुपतं महत्
+नाम्नां कंचित्समुद्देशं वक्ष्ये ह्यव्यक्तयोनिनः
+मण्डली मेरुधामा च देवदानवदर्पहा
+बहुमालो महामालः सुमालो बहुलोचनः
+महाबलो महावीर्यः शक्रतुल्यपराक्रमः
+हंसकुन्देन्दुसदृशं मृणालकुमुदप्रभम्
+ब्राह्मान्नारायणादैन्द्रादाग्नेयादपि वारुणात्
+हेमो हेमकरो यज्ञः सर्वधारी धरोत्तमः
+वज्रहस्तश्च विष्कम्भी चमूस्तम्भन एव च
+आदित्यानां भवान्विष्णुर्वसूनां चैव पावकः
+तेजोपहारी बलहा मुदितोऽर्थो जितो वरः
+येन तत्त्रिपुरं दग्ध्वा क्षणाद्भस्मीकृतं पुरा
+ऊर्ध्वरेता ऊर्ध्वलिङ्ग ऊर्ध्वशायी नभस्तलः
+शक्राद्या देवताश्चैव सर्व एव समभ्ययुः
+ऋषिणा तण्डिना भक्त्या कृतैर्देवकृतात्मना
+सर्वर्तुकुसुमैर्युक्तान्स्निग्धपत्रान्सुशाखिनः
+गजहा दैत्यहा लोको लोकधाता गुणाकरः
+छत्रं सुच्छत्रो विख्यातः सर्वलोकाश्रयो महान्
+नमस्ते कृष्णवासाय कृष्णकुञ्चितमूर्धजे
+यथाप्रधानं भगवानिति भक्त्या स्तुतो मया
+तदाप्रभृति चैवायमीश्वरस्य महात्मनः
+वामदेवश्च वामश्च प्राग्दक्षिण्यश्च वामनः
+हेतुभिर्वा किमन्यैस्ते ईशः कारणकारणम्
+प्रयुक्तः शोभनो वज्र ईशानः प्रभुरव्ययः
+कमण्डलुधरो धन्वी बाणहस्तः कपालवान्
+युक्तश्च युक्तबाहुश्च द्विविधश्च सुपर्वणः
+सिंहशार्दूलरूपश्च आ��्द्रचर्माम्बरावृतः
+अर्चयध्वं सदा लिङ्गं तस्माच्छ्रेष्ठतमो हि सः
+रुद्राणामपि यो रुद्रः प्रभुः प्रभवतामपि
+न शक्यं विस्तरात्कृत्स्नं वक्तुं शर्वस्य केनचित्
+विधूमं सार्चिषं कृष्णं कालसूर्यमिवोदितम्
+युक्तेनापि विभूतीनामपि वर्षशतैरपि
+बहुप्रसादः स्वपनो दर्पणोऽथ त्वमित्रजित्
+स्मृतः स्मृतश्च ते विप्र सदा दास्यामि दर्शनम्
+प्रजापतिर्दिशाबाहुर्विभागः सर्वतोमुखः
+युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुरिव चोद्यतः
+ककुदं तस्य चाभाति स्कन्धमापूर्य विष्ठितम्
+देवासुरेश्वरो देवो देवासुरमहेश्वरः
+वरदस्य वरेण्यस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+आस्ते सर्वगतो नित्यमदृश्यः सर्वदैवतैः
+पुरस्ताच्चैव देवस्य नन्दिं पश्याम्यवस्थितम्
+गणकर्ता गणपतिर्दिग्वासाः काम्य एव च
+तेजसा तु तदा व्याप्ते दुर्निरीक्ष्ये समन्ततः
+देवासुरगणाध्यक्षो देवासुरगणाग्रणीः
+पुनरुद्विग्नहृदयः किमेतदिति चिन्तयम्
+उपहारप्रियः शर्वः कनकः काञ्चनः स्थिरः
+रौद्ररूपोंऽशुरादित्यो वसुरश्मिः सुवर्चसी
+धृतिमान्मतिमान्दक्षः सत्कृतश्च युगाधिपः
+उत्सङ्गश्च महाङ्गश्च महागर्भः परो युवा
+स्वर्गद्वारं प्रजाद्वारं मोक्षद्वारं त्रिविष्टपम्
+मूर्तिमन्ति तथास्त्राणि सर्वतेजोमयानि च
+ब्रह्मदण्डविनिर्माता शतघ्नी शतपाशधृक्
+आश्रमे च सदा मह्यं सांनिध्यं परमस्तु ते
+तवाप्यहममित्रघ्न स्तवं दद्म्यद्य विश्रुतम्
+दिव्यं विमानमास्थाय हंसयुक्तं मनोजवम्
+तमहं दृष्टवान्देवं कोऽन्यो धन्यतरो मया
+सर्वस्तवानां दिव्यानां राजत्वे समकल्पयत्
+प्रवरं प्रथमं स्वर्ग्यं सर्वभूतहितं शुभम्
+स्रुवहस्तः सुरूपश्च तेजस्तेजस्करो निधिः
+प्रीतात्मा प्रयतात्मा च संयतात्मा प्रधानधृक्
+दृढभक्तोऽसि विप्रर्षे मया जिज्ञासितो ह्यसि
+संहरेद्वा जगत्कृत्स्नं विसृष्टं शूलपाणिना
+महागीतो महानृत्तो ह्यप्सरोगणसेवितः
+शाखो विशाखस्ताम्रोष्ठो ह्यम्बुजालः सुनिश्चयः
+कूलहारी कूलकर्ता बहुविद्यो बहुप्रदः
+एवमुक्तः स मां प्राह भगवाँल्लोकपूजितः
+अभवच्छूलिनोऽभ्याशे दीप्तवह्निशिखोपमः
+सर्वावासः सर्वचारी दुर्वासा वासवोऽमरः
+इदं ज्ञात्वान्तकालेऽपि गच्छेद्धि परमां गतिम्
+चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा सुवृषो गोवृषेश्वरः
+पवित्रं मङ्गलं पुण्यं कल्याणमिदमुत्तमम्
+अभिरामः सुरगणो विरामः सर्वसाधनः
+आरण्यानां पशूनां च सिंहस्त्वं परमेश्वरः
+ललाटाक्षो विश्वदेहो हरिणो ब्रह्मवर्चसः
+वृषभो वृषभाङ्काङ्गो मणिबिल्वो जटाधरः
+कल्पान्ते चैव सर्वेषां स्मृतिमाक्षिप्य तिष्ठति
+कृष्णवर्णः सुवर्णश्च इन्द्रियः सर्वदेहिनाम्
+शिरोहारी विमर्षश्च सर्वलक्षणभूषितः
+अग्निज्वालो महाज्वालो अतिधूम्रो हुतो हविः
+पिनाकपाणये नित्यं खड्गशूलधराय च
+कार्तवीर्यो हतो येन चक्रवर्ती महामृधे
+देवानामपि यो देवो मुनीनामपि यो मुनिः
+सांनिध्यमाश्रमे नित्यं करिष्यामि द्विजोत्तम
+तानि निर्मथ्य मनसा दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+उन्मत्तवेशप्रच्छन्नः सर्वलोकप्रजापतिः
+नन्दीश्वरश्च नन्दी च नन्दनो नन्दिवर्धनः
+अशोभत च देवस्य माला गात्रे सितप्रभे
+स्तवराजेति विख्यातो जगत्यमरपूजितः
+दान्तानामपि यो दान्तो धीमतामपि या च धीः
+नक्षत्रविग्रहविधिर्गुणवृद्धिर्लयोऽगमः
+सर्वमेतन्महाबाहो दिव्यभावसमन्वितम्
+निर्ददाह जगत्कृत्स्नं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+ब्रह्मलोकादयं चैव स्तवराजोऽवतारितः
+ऋतुरृतुकरः कालो मधुर्मधुकरोऽचलः
+निर्वाणं ह्लादनं चैव ब्रह्मलोकः परा गतिः
+चन्दनी पद्ममालाग्र्यः सुरभ्युत्तरणो नरः
+यदा तेनाभ्यनुज्ञातः स्तुवत्येव सदा भवम्
+सहितं चारुसर्वाङ्ग्या पार्वत्या परमेश्वरम्
+करस्थेनैव गोविन्द लवणस्येह रक्षसः
+यजुःपादभुजो गुह्यः प्रकाशो जङ्गमस्तथा
+सर्वात्मा सर्वविख्यातः सर्वः सर्वकरो भवः
+प्रपन्नवत्सलो देवः संसारात्तान्समुद्धरेत्
+तस्यैव च प्रसादेन भक्तिरुत्पद्यते नृणाम्
+तदहं दृष्टवांस्तात आश्चर्याद्भुतमुत्तमम्
+उन्मादो मदनाकारो अर्थार्थकररोमशः
+महाबलो महावीर्यः शक्रतुल्यपराक्रमः
+सप्तशीर्षो महाकायस्तीक्ष्णदंष्ट्रो विषोल्बणः
+योऽसृजद्दक्षिणादङ्गाद्ब्रह्माणं लोकसंभवम्
+पक्षी च पक्षिरूपी च अतिदीप्तो विशां पतिः
+मनुष्याणां महादेवादन्यत्रापि तपोबलात्
+विधूमं सार्चिषं कृष्णं कालसूर्यमिवोदितम्
+यौवनाश्वो हतो येन मांधाता सबलः पुरा
+तमास्थितश्च भगवान्देवदेवः सहोमया
+गच्छ वा तिष्ठ वा शक्र यथेष्टं बलसूदन
+त्रिजटश्चीरवासाश्च रुद्रः सेनापतिर्विभुः
+वामपार्श्वगतश्चैव तथा नारायणः स्थितः
+सिंहनादः सिंहदंष्ट्रः सिंहगः सिंहवाहनः
+सिद्धार्थः सर्वभूतार्थोऽचिन्त्यः स���्यव्रतः शुचिः
+चन्द्रसूर्यगतिः केतुर्ग्रहो ग्रहपतिर्वरः
+जन्तोर्विशुद्धपापस्य भवे भक्तिः प्रजायते
+न्यायनिर्वापणः पादः पण्डितो ह्यचलोपमः
+आश्रमे च सदा मह्यं सांनिध्यं परमस्तु ते
+अजरश्चामरश्चैव भव दुःखविवर्जितः
+मया दृष्टानि गोविन्द भवस्यामिततेजसः
+स रुद्रः संहरन्कृत्स्नं जगत्स्थावरजङ्गमम्
+सहस्रमूर्धा देवेन्द्रः सर्वदेवमयो गुरुः
+स्नेहनोऽस्नेहनश्चैव अजितश्च महामुनिः
+देवासुरेश्वरो देवो देवासुरमहेश्वरः
+सर्वर्तुकुसुमैर्युक्तान्स्निग्धपत्रान्सुशाखिनः
+त्रिदशस्त्रिकालधृक्कर्मसर्वबन्धविमोचनः
+ऊर्ध्वरेता ऊर्ध्वलिङ्ग ऊर्ध्वशायी नभस्तलः
+योगी योज्यो महाबीजो महारेता महातपाः
+इन्द्रायुधसहस्राभं धनुस्तस्य महात्मनः
+सर्वदेवमयोऽचिन्त्यो देवतात्मात्मसंभवः
+स एष भगवान्देवः सर्वतत्त्वादिरव्ययः
+तत्र ते भविता कामं सांनिध्यं पयसो निधेः
+युक्तेनापि विभूतीनामपि वर्षशतैरपि
+सांनिध्यमाश्रमे नित्यं करिष्यामि द्विजोत्तम
+युक्तश्च युक्तबाहुश्च द्विविधश्च सुपर्वणः
+विश्वक्षेत्रं प्रजाबीजं लिङ्गमाद्यस्त्वनिन्दितः
+आदित्यानां भवान्विष्णुर्वसूनां चैव पावकः
+यत्तद्रहस्यं परमं ब्रह्मप्रोक्तं सनातनम्
+आरोहणो निरोहश्च शैलहारी महातपाः
+प्रवरं प्रथमं स्वर्ग्यं सर्वभूतहितं शुभम्
+आह मां भगवानीशः प्रहसन्निव शंकरः
+तुम्बवीणी महाकोप ऊर्ध्वरेता जलेशयः
+लोकपालोऽन्तर्हितात्मा प्रसादो हयगर्दभिः
+क्षीरोदनं च भुङ्क्ष्व त्वममृतेन समन्वितम्
+कृष्णपुच्छं महाकायं मधुपिङ्गललोचनम्
+कुरुकर्ता कालरूपी कुरुभूतो महेश्वरः
+सर्वमेतन्महाबाहो दिव्यभावसमन्वितम्
+अब्रुवं च तदा देवं हर्षगद्गदया गिरा
+त्वादृशेन हि देवानां श्लाघनीयः समागमः
+सहस्रमिव सूर्याणां सर्वमावृत्य तिष्ठति
+गम्भीरघोषो गम्भीरो गम्भीरबलवाहनः
+प्रीतात्मा प्रयतात्मा च संयतात्मा प्रधानधृक्
+इदं भक्ताय दातव्यं श्रद्दधानास्तिकाय च
+महातपा घोरतपा अदीनो दीनसाधकः
+अद्रिरद्र्यालयः कर्ता मृगबाणार्पणोऽनघः
+आत्मा च सर्वभूतानां सांख्ये पुरुष उच्यसे
+वामपार्श्वात्तथा विष्णुं लोकरक्षार्थमीश्वरः
+परशुस्तीक्ष्णधारश्च दत्तो रामस्य यः पुरा
+मुहूर्तमिव तत्तेजो व्याप्य सर्वा दिशो दश
+ततोऽभ्यनुज्ञां प्राप्यैव स्तुतो मतिमतां वरः
+अमोघार्थः प्रसादश्च अभिगम्यः सुदर्शनः
+संयोगो वर्धनो वृद्धो महावृद्धो गणाधिपः
+कला काष्ठा लवो मात्रा मुहूर्तोऽहः क्षपाः क्षणाः
+भूतालयो भूतपतिरहोरात्रमनिन्दितः
+भक्तिमेव पुरस्कृत्य मया यज्ञपतिर्वसुः
+यस्मात्तण्डिः पुरा प्राह तेन तण्डिकृतोऽभवत्
+गभस्तिर्ब्रह्मकृद्ब्रह्मा ब्रह्मविद्ब्राह्मणो गतिः
+मोहितश्चास्मि देवेश तुभ्यं रूपविपर्ययात्
+शुक्लभस्मावलिप्ताय शुक्लकर्मरताय च
+उदग्रश्च विधाता च मान्धाता भूतभावनः
+गन्धर्वो ह्यदितिस्तार्क्ष्यः सुविज्ञेयः सुसारथिः
+कर्णिकारमहास्रग्वी नीलमौलिः पिनाकधृक्
+गिरेः सारं यथा हेम पुष्पात्सारं यथा मधु
+इदं ज्ञात्वान्तकालेऽपि गच्छेद्धि परमां गतिम्
+शरेणैकेन गोविन्द महादेवेन लीलया
+प्रत्यक्षं चैव ते कृष्ण पश्य सिद्धान्व्यवस्थितान्
+वरो वराहो वरदो वरेशः सुमहास्वनः
+भस्मशायी भस्मगोप्ता भस्मभूतस्तरुर्गणः
+सौरभेयगतं सौम्यं विधूममिव पावकम्
+सर्वकालप्रसादश्च सुबलो बलरूपधृक्
+उपहारप्रियः शर्वः कनकः काञ्चनः स्थिरः
+नित्ययुक्तः शुचिर्भूत्वा प्राप्नोत्यात्मानमात्मना
+ब्राह्मान्नारायणादैन्द्रादाग्नेयादपि वारुणात्
+विमुक्तो मुक्ततेजाश्च श्रीमाञ्श्रीवर्धनो जगत्
+दृष्टवानस्मि गोविन्द तदस्त्रं रुद्रसंनिधौ
+ब्रह्मलोकश्च लोकानां गतीनां मोक्ष उच्यसे
+मृत्युः प्रोवाच रुद्राणां रुद्रेभ्यस्तण्डिमागमत्
+अक्षरं परमं ब्रह्म बलवाञ्शक्र एव च
+ईड्यो हस्ती सुरव्याघ्रो देवसिंहो नरर्षभः
+ममेशानो वरं दत्त्वा तत्रैवान्तरधीयत
+विमोचनः सुरगणो हिरण्यकवचोद्भवः
+इदं ध्यानमिदं योगमिदं ध्येयमनुत्तमम्
+न प्रसीदति मे रुद्रः किमेतदिति चिन्तयन्
+पवित्रं मङ्गलं पुण्यं कल्याणमिदमुत्तमम्
+अद्वितीयमनिर्देश्यं सर्वभूतभयावहम्
+तस्माद्वरमहं काङ्क्षे निधनं वापि कौशिक
+ततः प्रीतो महादेवः सपत्नीको वृषध्वजः
+ब्रह्मलोकादयं चैव स्तवराजोऽवतारितः
+महानासो महाकम्बुर्महाग्रीवः श्मशानधृक्
+बीजाध्यक्षो बीजकर्ता अध्यात्मानुगतो बलः
+स्तवराजेति विख्यातो जगत्यमरपूजितः
+नमस्ते कृष्णवासाय कृष्णकुञ्चितमूर्धजे
+सारङ्गो नवचक्राङ्गः केतुमाली सभावनः
+प्रशान्तं च क्षणेनैव देवदेवस्य मायया
+महाकेतुर्धनुर्धातुर्नैकसानुचरश्चलः
+पद्मगर्भो महागर्भश्चन्द्रव���्त्रो मनोरमः
+लोहिताक्षो महाक्षश्च विजयाक्षो विशारदः
+अनादिनिधनस्याहं सर्वयोनेर्महात्मनः
+यदि देयो वरो मह्यं यदि तुष्टश्च मे प्रभुः
+एवमुक्तः स मां प्राह भगवाँल्लोकपूजितः
+प्रजापतिर्दिशाबाहुर्विभागः सर्वतोमुखः
+तिष्ठ वत्स यथाकामं नोत्कण्ठां कर्तुमर्हसि
+स कृष्ण नरकं याति सह पूर्वैः सहानुगैः
+जाग्रतश्च स्वपन्तश्च व्रजन्तः पथि संस्थिताः
+पुष्पवृष्टिः शुभा तात पपात मम मूर्धनि
+तेषां मध्यगतो देवो रराज भगवाञ्शिवः
+नृत्यप्रियो नित्यनर्तो नर्तकः सर्वलासकः
+नाचिकेताय भगवानाह वैवस्वतो यमः
+महद्भिर्विहितैः सत्यैः सिद्धैः सर्वार्थसाधकैः
+प्राधान्यतो मयैतानि कीर्तितानि तवानघ
+जप्यं च ते प्रदास्यामि येन द्रक्ष्यसि शंकरम्
+नक्तं कलिश्च कालश्च मकरः कालपूजितः
+शीलवान्गुणसंपन्नः सर्वज्ञः प्रियदर्शनः
+ऋषीन्विद्याधरान्यक्षान्गन्धर्वाप्सरसस्तथा
+तच्छूलमतितीक्ष्णाग्रं सुभीमं लोमहर्षणम्
+देवदेवमुखोऽसक्तः सदसत्सर्वरत्नवित्
+मूर्तिमन्ति तथास्त्राणि सर्वतेजोमयानि च
+नाश्रद्दधानरूपाय नास्तिकायाजितात्मने
+सांख्यप्रसादो दुर्वासाः सर्वसाधुनिषेवितः
+शङ्कुस्त्रिशङ्कुः संपन्नः शुचिर्भूतनिषेवितः
+परश्वधायुधो देव अर्थकारी सुबान्धवः
+नीलकण्ठं महात्मानमसक्तं तेजसां निधिम्
+असंख्येयानि चास्त्राणि तस्य दिव्यानि धीमतः
+संग्रहो निग्रहः कर्ता सर्पचीरनिवासनः
+वैनतेयं समास्थाय शङ्खचक्रगदाधरः
+तदाप्रभृति चैवायमीश्वरस्य महात्मनः
+उन्मत्तवेशप्रच्छन्नः सर्वलोकप्रजापतिः
+यत्तदस्त्रं महाघोरं दिव्यं पाशुपतं महत्
+देवासुरगणाध्यक्षो देवासुरगणाग्रणीः
+जन्मकोटिसहस्रेषु नानासंसारयोनिषु
+संहरेद्वा जगत्कृत्स्नं विसृष्टं शूलपाणिना
+सव्यदेशे तु देवस्य ब्रह्मा लोकपितामहः
+कैलासशिखरावासी हिमवद्गिरिसंश्रयः
+ब्रह्मणामपि यद्ब्रह्म पराणामपि यत्परम्
+अगणश्चैव लोपश्च महात्मा सर्वपूजितः
+एवं दृष्टो मया कृष्ण देवदेवः समाधिना
+कस्यान्यस्य सुरैः सर्वैर्लिङ्गं मुक्त्वा महेश्वरम्
+ग्राम्याणां गोवृषश्चासि भगवाँल्लोकपूजितः
+पश्यध्वं त्रिदशाः सर्वे उपमन्योर्महात्मनः
+सुपार्श्वं विपुलस्कन्धं सुरूपं चारुदर्शनम्
+निर्वाणं ह्लादनं चैव ब्रह्मलोकः परा गतिः
+मुनिरात्मपतिर्लोके संभोज्यश्च सहस्र���ः
+लम्बनो लम्बितोष्ठश्च महामायः पयोनिधिः
+पिशाचा यातुधानाश्च गुह्यका भुजगा अपि
+वैवस्वताय मनवे गौतमः प्राह माधव
+अनैश्वर्येण युक्तस्य गतिर्भव सनातन
+अष्टादशभुजं स्थाणुं सर्वाभरणभूषितम्
+वत्सोपमन्यो प्रीतोऽस्मि पश्य मां मुनिपुंगव
+दिव्यं विमानमास्थाय हंसयुक्तं मनोजवम्
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+ब्रह्मचारी लोकचारी सर्वचारी सुचारवित्
+तरस्ताली करस्ताली ऊर्ध्वसंहननो वहः
+एवमन्ये न कुर्वन्ति देवाः संसारमोचनम्
+नन्दीश्वरश्च नन्दी च नन्दनो नन्दिवर्धनः
+सर्पहस्तमनिर्देश्यं पाशहस्तमिवान्तकम्
+धन्वन्तरिर्धूमकेतुः स्कन्दो वैश्रवणस्तथा
+भगवन्देवदेवेश लोकनाथ जगत्पते
+यदा तेनाभ्यनुज्ञातः स्तुवत्येव सदा भवम्
+अभग्नयोगो वर्षं तु सोऽश्वमेधफलं लभेत्
+कूलहारी कूलकर्ता बहुविद्यो बहुप्रदः
+दम्भो ह्यदम्भो वैदम्भो वश्यो वश्यकरः कविः
+अष्टोत्तरसहस्रं तु नाम्नां शर्वस्य मे शृणु
+वानस्पत्यो वाजसेनो नित्यमाश्रमपूजितः
+शक्राय शक्ररूपाय शक्रवेषधराय च
+वैणवी पणवी ताली कालः कालकटंकटः
+स्वर्ग्यमारोग्यमायुष्यं धन्यं बल्यं तथैव च
+त्रिःसप्तकृत्वः पृथिवी येन निःक्षत्रिया कृता
+आषाढश्च सुषाढश्च ध्रुवो हरिहणो हरः
+अशोभत महादेवः पौर्णमास्यामिवोडुराट्
+वरदस्य वरेण्यस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+ज्येष्ठसाम्ना च देवेशं जगौ नारायणस्तदा
+निर्जीवो जीवनो मन्त्रः शुभाक्षो बहुकर्कशः
+विस्तारो लवणः कूपः कुसुमः सफलोदयः
+घृतात्सारं यथा मण्डस्तथैतत्सारमुद्धृतम्
+हर्षादश्रूण्यवर्तन्त लोमहर्षश्च जायते
+महागीतो महानृत्तो ह्यप्सरोगणसेवितः
+अशोभन्त महात्मानस्त्रयस्त्रय इवाग्नयः
+महेश्वरभुजोत्सृष्टं निमेषार्धान्न संशयः
+आश्रमाणां गृहस्थस्त्वमीश्वराणां महेश्वरः
+आस्तिकाः श्रद्दधानाश्च बहुभिर्जन्मभिः स्तवैः
+इदं ब्रह्मा पुरा कृत्वा सर्वलोकपितामहः
+ज्यावेष्टितमहाग्रीवः स्थितः पुरुषविग्रहः
+कार्तवीर्यो हतो येन चक्रवर्ती महामृधे
+ववौ च मारुतः पुण्यः शुचिगन्धः सुखावहः
+यस्यादिर्मध्यमन्तश्च सुरैरपि न गम्यते
+नाभिर्नन्दिकरो भाव्यः पुष्करस्थपतिः स्थिरः
+त्रिभिर्नेत्रैः कृतोद्द्योतं त्रिभिः सूर्यैरिवोदितैः
+वृषरूपधरं साक्षात्क्षीरोदमिव सागरम्
+सर्वपार्श्वसुतस्तार्क्ष्यो धर्मसा���ारणो वरः
+एवमुक्त्वा तु देवेन्द्रं दुःखादाकुलितेन्द्रियः
+शक्तिं कण्ठे समादाय द्वितीय इव पावकः
+देवानामपि यो देवो मुनीनामपि यो मुनिः
+उद्भिदस्त्रिक्रमो वैद्यो विरजो विरजोम्बरः
+रुद्राणामपि यो रुद्रः प्रभुः प्रभवतामपि
+वृक्षाकारो वृक्षकेतुरनलो वायुवाहनः
+नमो देवाधिदेवाय महादेवाय वै नमः
+क्षीरोदः सागराणां च शैलानां हिमवान्गिरिः
+व्यासः सर्वस्य संक्षेपो विस्तरः पर्ययो नयः
+एवमुक्तस्ततः शर्वः सुरैर्ब्रह्मादिभिस्तथा
+वसुवेगो महावेगो मनोवेगो निशाचरः
+मुण्डो विरूपो विकृतो दण्डिमुण्डो विकुर्वणः
+गायद्भिर्नृत्यमानैश्च उत्पतद्भिरितस्ततः
+सर्वाशयो दर्भशायी सर्वेषां प्राणिनां पतिः
+जाम्बूनदेन दाम्ना च सर्वतः समलंकृतम्
+बहुभूतो बहुधनः सर्वाधारोऽमितो गतिः
+कृष्णाजिनोत्तरीयाय कृष्णाष्टमिरताय च
+सर्वलोकेषु विख्यातैः स्थाणुं स्तोष्यामि नामभिः
+दारयेद्यन्महीं कृत्स्नां शोषयेद्वा महोदधिम्
+भक्तानुकम्पी भगवानात्मसंस्थान्करोति तान्
+सर्वभूतात्मभूतस्य हरस्यामिततेजसः
+कारणं भावितं तस्य सर्वमुक्तस्य सर्वतः
+गणकर्ता गणपतिर्दिग्वासाः काम्य एव च
+एतद्धि परमं ब्रह्म स्वयं गीतं स्वयंभुवा
+पवित्रं परमं मन्त्रः सर्वभावकरो हरः
+देवासुरविनिर्माता देवासुरपरायणः
+इन्दुर्विसर्गः सुमुखः सुरः सर्वायुधः सहः
+हेतुभिर्वा किमन्यैस्ते ईशः कारणकारणम्
+अशोभत च देवस्य माला गात्रे सितप्रभे
+दीप्तधारः सुरौद्रास्यः सर्पकण्ठाग्रवेष्टितः
+चतुर्मुखो महालिङ्गश्चारुलिङ्गस्तथैव च
+तण्डिः प्रोवाच शुक्राय गौतमायाह भार्गवः
+इदं जप्यमिदं ज्ञानं रहस्यमिदमुत्तमम्
+दृढभक्तोऽसि विप्रर्षे मया जिज्ञासितो ह्यसि
+ईशान ईश्वरः कालो निशाचारी पिनाकधृक्
+वृषणः शंकरो नित्यो वर्चस्वी धूमकेतनः
+गन्धारश्च सुरालश्च तपःकर्मरतिर्धनुः
+सेनाकल्पो महाकल्पो युगायुगकरो हरिः
+नाम्नां कंचित्समुद्देशं वक्ष्ये ह्यव्यक्तयोनिनः
+सस्फुलिङ्गं महाकायं विसृजन्तमिवानलम्
+मूलो विशालो ह्यमृतो व्यक्ताव्यक्तस्तपोनिधिः
+महानखो महारोमा महाकेशो महाजटः
+नित्य आत्मसहायश्च देवासुरपतिः पतिः
+महात्मा सर्वभूतश्च विरूपो वामनो मनुः
+कमण्डलुधरो धन्वी बाणहस्तः कपालवान्
+अतीतानागतं चैव वर्तमानं च यद्विभो
+सर्वावासी श्रियावासी उपदेशकरो ���रः
+रक्ताक्षं सुमहानासं सुकर्णं सुकटीतटम्
+पद्मगर्भो महागर्भो ब्रह्मगर्भो जलोद्भवः
+कुबेरः सर्वयक्षाणां क्रतूनां विष्णुरुच्यसे
+महासेनो विशाखश्च षष्टिभागो गवां पतिः
+एष देवो महादेवो जगत्सृष्ट्वा चराचरम्
+अथापश्यं क्षणेनैव तमेवैरावतं पुनः
+ऋतुः संवत्सरो मासः पक्षः संख्यासमापनः
+हर्यक्षः ककुभो वज्री दीप्तजिह्वः सहस्रपात्
+बाहुस्त्वनिन्दितः शर्वः शंकरः शंकरोऽधनः
+बलवांश्चोपशान्तश्च पुराणः पुण्यचञ्चुरी
+तोरणस्तारणो वायुः परिधावति चैकतः
+बहुमालो महामालः सुमालो बहुलोचनः
+यद्विशिष्टं महाबाहो सर्वशस्त्रविघातनम्
+तीक्ष्णतापश्च हर्यश्वः सहायः कर्मकालवित्
+शृणु नामसमुद्देशं यदुक्तं पद्मयोनिना
+ऋषिणा तण्डिना भक्त्या कृतैर्देवकृतात्मना
+रत्नप्रभूतो रक्ताङ्गो महार्णवनिपानवित्
+षड्विंशकमिति ख्यातं यत्परात्परमक्षरम्
+कृत्तिवासाः स्तुतः कृष्ण तण्डिना शुद्धबुद्धिना
+रतितीर्थश्च वाग्मी च सर्वकामगुणावहः
+त्वं ब्रह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः
+शाखो विशाखस्ताम्रोष्ठो ह्यम्बुजालः सुनिश्चयः
+पश्य वृक्षान्मनोरम्यान्सदा पुष्पफलान्वितान्
+महावक्षा महोरस्को अन्तरात्मा मृगालयः
+मण्डली मेरुधामा च देवदानवदर्पहा
+वर्णानां ब्राह्मणश्चासि विप्राणां दीक्षितो द्विजः
+ऋतुरृतुकरः कालो मधुर्मधुकरोऽचलः
+तवाप्यहममित्रघ्न स्तवं दद्म्यद्य विश्रुतम्
+सर्वगः सर्वभूतात्मा सर्वभूतभवोद्भवः
+शान्तीनामपि या शान्तिर्द्युतीनामपि या द्युतिः
+भिक्षुश्च भिक्षुरूपश्च विषाणी मृदुरव्ययः
+सर्वाङ्गरूपो मायावी सुहृदो ह्यनिलोऽनलः
+अनया चैव भक्त्या ते अत्यर्थं प्रीतिमानहम्
+महामूर्धा महामात्रो महानेत्रो दिगालयः
+युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुरिव चोद्यतः
+गोपालिर्गोपतिर्ग्रामो गोचर्मवसनो हरः
+एवमुक्तास्ततः कृष्ण सुरास्ते शूलपाणिना
+यतो लोकाः संभवन्ति न भवन्ति यतः पुनः
+अथर्वशीर्षः सामास्य ऋक्सहस्रामितेक्षणः
+ककुदं तस्य चाभाति स्कन्धमापूर्य विष्ठितम्
+ब्रह्मप्रोक्तैरृषिप्रोक्तैर्वेदवेदाङ्गसंभवैः
+यज्ञानामपि यो यज्ञः शिवानामपि यः शिवः
+अमरेशो महादेवो विश्वदेवः सुरारिहा
+कृष्णवर्णः सुवर्णश्च इन्द्रियः सर्वदेहिनाम्
+सहितं चारुसर्वाङ्ग्या पार्वत्या परमेश्वरम्
+सहस्रभुजजिह्वाक्��मुद्गिरन्तमिवानलम्
+प्रयत्नेनाधिगन्तव्यं धार्यं च प्रयतात्मना
+स्तुवन्ति स्तूयमानाश्च तुष्यन्ति च रमन्ति च
+व्रताधिपः परं ब्रह्म मुक्तानां परमा गतिः
+महेश्वरो महातेजाश्चराचरगुरुः प्रभुः
+यं चापराधं कृतवानज्ञानात्परमेश्वर
+वसिष्ठस्त्वमृषीणां च ग्रहाणां सूर्य उच्यसे
+आस्ते सर्वगतो नित्यमदृश्यः सर्वदैवतैः
+वाहिता सर्वभूतानां निलयश्च विभुर्भवः
+ईश्वरः सुमहातेजाः संवर्तक इवानलः
+शक्रोऽसि मरुतां देव पितॄणां धर्मराडसि
+अप्राप्येह ततोऽनुज्ञां न शक्यः स्तोतुमीश्वरः
+महादन्तो महाकर्णो महामेढ्रो महाहनुः
+महापादो महाहस्तो महाकायो महायशाः
+आश्रमस्थः कपोतस्थो विश्वकर्मा पतिर्वरः
+मयि भक्तिं परां दिव्यामेकभावादवस्थिताम्
+कपिलोऽकपिलः शूर आयुश्चैव परोऽपरः
+महादेवेन तुष्टेन क्षत्रियाणां क्षयंकरः
+वृतं पारिषदैर्दिव्यैरात्मतुल्यपराक्रमैः
+सहस्रहस्तो विजयो व्यवसायो ह्यनिन्दितः
+नारायणाय साध्याय मनुरिष्टाय धीमते
+मुख्योऽमुख्यश्च देहश्च देहर्द्धिः सर्वकामदः
+हेमो हेमकरो यज्ञः सर्वधारी धरोत्तमः
+नक्षत्रविग्रहविधिर्गुणवृद्धिर्लयोऽगमः
+लोककर्ता पशुपतिर्महाकर्ता महौषधिः
+आवेदनीय आवेशः सर्वगन्धसुखावहः
+ब्रह्मदण्डविनिर्माता शतघ्नी शतपाशधृक्
+भक्तिर्भवतु मे नित्यं शाश्वती त्वयि शंकर
+दुन्दुभिश्च ततो दिव्यस्ताडितो देवकिंकरैः
+निर्ददाह जगत्कृत्स्नं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+यश्चाभ्यसूयते देवं भूतात्मानं पिनाकिनम्
+भगस्याक्षिनिहन्ता च कालो ब्रह्मविदां वरः
+सुवर्णरेताः सर्वज्ञः सुबीजो वृषवाहनः
+लभतां सर्वकामेभ्यः फलं त्वत्तो द्विजोत्तमः
+शरश्च सूर्यसंकाशः कालानलसमद्युतिः
+अग्निज्वालो महाज्वालो अतिधूम्रो हुतो हविः
+न शक्यं विस्तरात्कृत्स्नं वक्तुं शर्वस्य केनचित्
+ब्रह्मा प्रोवाच शक्राय शक्रः प्रोवाच मृत्यवे
+अजैकपाच्च कापाली त्रिशङ्कुरजितः शिवः
+मार्कण्डेयाय वार्ष्णेय नाचिकेतोऽभ्यभाषत
+तं स्तव्यमर्च्यं वन्द्यं च कः स्तोष्यति जगत्पतिम्
+प्रभावात्मा जगत्कालस्तालो लोकहितस्तरुः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+हिरण्यबाहुश्च तथा गुहापालः प्रवेशिनाम्
+ऋषभस्त्वं पवित्राणां योगिनां निष्कलः शिवः
+युगरूपो महारूपः पवनो गहनो नगः
+अभिवाद्यो महाकर्मा तपस्वी भूतभ���वनः
+महाप्रसादो दमनः शत्रुहा श्वेतपिङ्गलः
+पुरस्ताच्चैव देवस्य नन्दिं पश्याम्यवस्थितम्
+ऋषयश्चैव देवाश्च स्तुवन्त्येतेन तत्परम्
+शूलं विष्टभ्य तिष्ठन्तं द्वितीयमिव शंकरम्
+हुताशनसहायश्च प्रशान्तात्मा हुताशनः
+असपत्नः प्रसादश्च प्रत्ययो गिरिसाधनः
+गृणञ्शक्रः परं ब्रह्म शतरुद्रीयमुत्तमम्
+बहुप्रसादः स्वपनो दर्पणोऽथ त्वमित्रजित्
+अमर्षणो मर्षणात्मा यज्ञहा कामनाशनः
+ब्रह्मण्येनानृशंसेन श्रद्दधानेन चाप्युत
+वपुरावर्तमानेभ्यो वसुश्रेष्ठो महापथः
+तथैव च मनुष्येषु ये मनुष्याः प्रधानतः
+योगेश्वर नमस्तेऽस्तु नमस्ते विश्वसंभव
+अक्षयं यौवनं तेऽस्तु तेजश्चैवानलोपमम्
+सगणो गणकारश्च भूतभावनसारथिः
+स्थिरः स्थाणुः प्रभुर्भानुः प्रवरो वरदो वरः
+वक्ष्ये यदुकुलश्रेष्ठ शृणुष्वावहितो मम
+सिंहशार्दूलरूपश्च आर्द्रचर्माम्बरावृतः
+शिरोहारी विमर्षश्च सर्वलक्षणभूषितः
+सर्वमङ्गलमङ्गल्यं सर्वपापप्रणाशनम्
+लिङ्गाध्यक्षः सुराध्यक्षो लोकाध्यक्षो युगावहः
+वणिजो वर्धनो वृक्षो नकुलश्चन्दनश्छदः
+विश्वरूपः स्वयंश्रेष्ठो बलवीरो बलो गणः
+आरण्यानां पशूनां च सिंहस्त्वं परमेश्वरः
+तत्सर्वं भगवानेव इति मे निश्चिता मतिः
+तेऽभिवाद्य महात्मानं परिवार्य समन्ततः
+यत्तच्छूलमिति ख्यातं सर्वलोकेषु शूलिनः
+सर्वतूर्यनिनादी च सर्ववाद्यपरिग्रहः
+बालेन्दुमुकुटं पाण्डुं शरच्चन्द्रमिवोदितम्
+एवं स्तुत्वाहमीशानं पाद्यमर्घ्यं च भक्तितः
+सहस्राक्षो विरूपाक्षः सोमो नक्षत्रसाधकः
+ब्रह्मा नारायणश्चैव देवराजश्च कौशिकः
+प्रयुक्तः शोभनो वज्र ईशानः प्रभुरव्ययः
+सारग्रीवो महाजत्रुरलोलश्च महौषधः
+प्रस्कन्दनो विभागश्च अतुल्यो यज्ञभागवित्
+यः पठेत शुचिर्भूत्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+यस्य ब्रह्मा च विष्णुश्च त्वं चापि सह दैवतैः
+स्मृतः स्मृतश्च ते विप्र सदा दास्यामि दर्शनम्
+गजहा दैत्यहा लोको लोकधाता गुणाकरः
+देवातिदेवो देवर्षिर्देवासुरवरप्रदः
+संवत्सरकरो मन्त्रः प्रमाणं परमं तपः
+द्वादशस्त्रासनश्चाद्यो यज्ञो यज्ञसमाहितः
+तानि निर्मथ्य मनसा दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+अमोघः संयतो ह्यश्वो भोजनः प्राणधारणः
+पर्वतानां महामेरुर्नक्षत्राणां च चन्द्रमाः
+शक्राद्या देवताश्चैव सर्व एव समभ्ययुः
+स्तूयमानो महादेवः प्रीयते चात्मनामभिः
+यथोक्तैर्लोकविख्यातैर्मुनिभिस्तत्त्वदर्शिभिः
+दीर्घश्च हरिकेशश्च सुतीर्थः कृष्ण एव च
+अस्तुवन्विविधैः स्तोत्रैर्महादेवं सुरास्तदा
+तेन नार्घ्यं मया दत्तं पाद्यं चापि सुरेश्वर
+सर्वपाप्मापहमिदं चतुर्वेदसमन्वितम्
+जानुभ्यामवनिं गत्वा प्रणम्य च पुनः पुनः
+हरिश्च हरिणाक्षश्च सर्वभूतहरः प्रभुः
+तमहं दृष्टवान्देवं कोऽन्यो धन्यतरो मया
+अभिरामः सुरगणो विरामः सर्वसाधनः
+सर्वावासः सर्वचारी दुर्वासा वासवोऽमरः
+दान्तानामपि यो दान्तो धीमतामपि या च धीः
+यच्चान्यदपि लोकेषु सत्त्वं तेजोधिकं स्मृतम्
+परत्वेन भवं देवं भक्तस्त्वं परमेश्वरम्
+यच्छ्रुत्वा मनुजश्रेष्ठ सर्वान्कामानवाप्स्यसि
+सदसद्व्यक्तमव्यक्तं पिता माता पितामहः
+जातरूपमयैः पद्मैर्ग्रथिता रत्नभूषिता
+सहस्रबाहुः सर्वाङ्गः शरण्यः सर्वलोककृत्
+चक्रवर्ती महातेजास्त्रिलोकविजयी नृपः
+विष्णुप्रसादितो यज्ञः समुद्रो वडवामुखः
+कालयोगी महानादः सर्ववासश्चतुष्पथः
+किं तु देवस्य महतः संक्षिप्तार्थपदाक्षरम्
+यमाय प्राह भगवान्साध्यो नारायणोऽच्युतः
+बन्धनस्त्वसुरेन्द्राणां युधि शत्रुविनाशनः
+अर्च्यतेऽर्चितपूर्वं वा ब्रूहि यद्यस्ति ते श्रुतिः
+शक्तितश्चरितं वक्ष्ये प्रसादात्तस्य चैव हि
+देवासुरगुरुर्देवो देवासुरनमस्कृतः
+निशाचरः प्रेतचारी भूतचारी महेश्वरः
+सृगालरूपः सर्वार्थो मुण्डः कुण्डी कमण्डलुः
+उष्णीषी च सुवक्त्रश्च उदग्रो विनतस्तथा
+करस्थेनैव गोविन्द लवणस्येह रक्षसः
+जटी चर्मी शिखण्डी च सर्वाङ्गः सर्वभावनः
+स्रुवहस्तः सुरूपश्च तेजस्तेजस्करो निधिः
+पक्षिणां वैनतेयश्च अनन्तो भुजगेषु च
+व्यालरूपो बिलावासी हेममाली तरंगवित्
+अर्चयध्वं सदा लिङ्गं तस्माच्छ्रेष्ठतमो हि सः
+एवमुक्त्वा स भगवान्सूर्यकोटिसमप्रभः
+सिद्धयोगापहारी च सिद्धः सर्वार्थसाधकः
+अहश्चरोऽथ नक्तं च तिग्ममन्युः सुवर्चसः
+मद्भक्त इति देवेश तत्सर्वं क्षन्तुमर्हसि
+सनत्कुमारो योगीनां सांख्यानां कपिलो ह्यसि
+ऊचुः प्राञ्जलयः सर्वे नमस्कृत्वा वृषध्वजम्
+घोरो महातपाः पाशो नित्यो गिरिचरो नभः
+स्थावराणां पतिश्चैव नियमेन्द्रियवर्धनः
+ततः शीताम्बुसंयुक्ता दिव्यगन्धसमन्विता
+तुषारगिरिकूटाभं सिताभ्रशिखरोपमम्
+ज्यो��िषामयनं सिद्धिः संधिर्विग्रह एव च
+तेन ते श्रावयिष्यामि यत्तद्ब्रह्म सनातनम्
+यथाप्रधानं भगवानिति भक्त्या स्तुतो मया
+प्रसीद मम भक्तस्य दीनस्य कृपणस्य च
+हंसकुन्देन्दुसदृशं मृणालकुमुदप्रभम्
+स्वस्तिदः स्वस्तिभावश्च भागी भागकरो लघुः
+पवित्रश्च महांश्चैव नियमो नियमाश्रयः
+एतद्देवेषु दुष्प्रापं मनुष्येषु न लभ्यते
+नीलस्तथाङ्गलुब्धश्च शोभनो निरवग्रहः
+उग्रो वंशकरो वंशो वंशनादो ह्यनिन्दितः
+अद्य जातो ह्यहं देव अद्य मे सफलं तपः
+साध्यर्षिर्वसुरादित्यो विवस्वान्सविता मृडः
+अथापश्यं स्थितं स्थाणुं भगवन्तं महेश्वरम्
+स्तवमेतं भगवतो ब्रह्मा स्वयमधारयत्
+शृङ्गी शृङ्गप्रियो बभ्रू राजराजो निरामयः
+अशनी शतघ्नी खड्गी पट्टिशी चायुधी महान्
+तस्मात्सर्वान्ददाम्यद्य कामांस्तव यथेप्शितान्
+जामदग्न्येन गोविन्द रामेणाक्लिष्टकर्मणा
+ये सर्वभावोपगताः परत्वेनाभवन्नराः
+दशबाहुस्त्वनिमिषो नीलकण्ठ उमापतिः
+स्कन्दो मयूरमास्थाय स्थितो देव्याः समीपतः
+कल्पान्ते चैव सर्वेषां स्मृतिमाक्षिप्य तिष्ठति
+दक्षयज्ञापहारी च सुसहो मध्यमस्तथा
+पिनाकपाणये नित्यं खड्गशूलधराय च
+ततोऽहमस्तुवं देवं स्तवेनानेन सुव्रतम्
+छत्रं सुच्छत्रो विख्यातः सर्वलोकाश्रयो महान्
+एकपादं महादंष्ट्रं सहस्रशिरसोदरम्
+समाम्नायोऽसमाम्नायस्तीर्थदेवो महारथः
+दश नामसहस्राणि यान्याह प्रपितामहः
+वेदकारः सूत्रकारो विद्वान्समरमर्दनः
+शान्तिकं पौष्टिकं चैव रक्षोघ्नं पावनं महत्
+स्वायंभुवाद्या मनवो भृग्वाद्या ऋषयस्तथा
+सर्वतत्त्वविधानज्ञः प्रधानपुरुषेश्वरः
+कालो भूत्वा महातेजाः संवर्तक इवानलः
+न शुश्रुम यदन्यस्य लिङ्गमभ्यर्च्यते सुरैः
+अब्रवीत्त्रिदशांस्तत्र हर्षयन्निव मां तदा
+अहिर्बुध्नो निरृतिश्च चेकितानो हरिस्तथा
+सामवेदश्च वेदानां यजुषां शतरुद्रियम्
+युगान्ते चैव संप्राप्ते रुद्रमङ्गात्सृजत्प्रभुः
+अजश्च मृगरूपश्च गन्धधारी कपर्द्यपि
+अक्षश्च रथयोगी च सर्वयोगी महाबलः
+पिनाकमिति विख्यातं स च वै पन्नगो महान्
+श्रुतैः सर्वत्र जगति ब्रह्मलोकावतारितैः
+अनन्तरूपो नैकात्मा तिग्मतेजाः स्वयंभुवः
+त्रिशिखां भ्रुकुटीं कृत्वा तर्जमानमिव स्थितम्
+पुनरुद्विग्नहृदयः किमेतदिति चिन्तयम्
+तस्य तेजोभवो वह्निः समेघः स्तनयित्नुमान्
+शुक्लाम्बरधरं देवं शुक्लमाल्यानुलेपनम्
+पवित्रं त्रिमधुर्मन्त्रः कनिष्ठः कृष्णपिङ्गलः
+आकाशनिधिरूपश्च निपाती उरगः खगः
+शुक्लवर्णाय शुक्लाय शुक्लाम्बरधराय च
+स्वर्गाच्चैवात्र भूलोकं तण्डिना ह्यवतारितः
+मेढ्रजो बलचारी च महाचारी स्तुतस्तथा
+अभवच्छूलिनोऽभ्याशे दीप्तवह्निशिखोपमः
+वृषभो वृषभाङ्काङ्गो मणिबिल्वो जटाधरः
+स यज्ञारिः स कामारिर्महादंष्ट्रो महायुधः
+इति तेनेन्द्रकल्पेन भगवान्सदसत्पतिः
+चन्दनी पद्ममालाग्र्यः सुरभ्युत्तरणो नरः
+ब्रह्मा भवं तदा स्तुन्वन्रथन्तरमुदीरयन्
+सर्वस्तवानां दिव्यानां राजत्वे समकल्पयत्
+धृतिमान्मतिमान्दक्षः सत्कृतश्च युगाधिपः
+इतिहासकरः कल्पो गौतमोऽथ जलेश्वरः
+क्षीरोदनं च भुञ्जीयामक्षयं सह बान्धवैः
+नीतिर्ह्यनीतिः शुद्धात्मा शुद्धो मान्यो मनोगतिः
+यजुःपादभुजो गुह्यः प्रकाशो जङ्गमस्तथा
+काममेष वरो मेऽस्तु शापो वापि महेश्वरात्
+प्रपन्नवत्सलो देवः संसारात्तान्समुद्धरेत्
+तदवाप्तं च मे सर्वं यदुक्तं तेन धीमता
+शिवमेभिः स्तुवन्देवं नामभिः पुष्टिवर्धनैः
+सर्वकर्मा स्वयंभूश्च आदिरादिकरो निधिः
+न्यग्रोधरूपो न्यग्रोधो वृक्षकर्णस्थितिर्विभुः
+एवं ध्यायन्ति विद्वांसः परं तत्त्वं सनातनम्
+स्वर्गद्वारं प्रजाद्वारं मोक्षद्वारं त्रिविष्टपम्
+उमापतिरुमाकान्तो जाह्नवीधृगुमाधवः
+सिद्धार्थकारी सिद्धार्थश्छन्दोव्याकरणोत्तरः
+बन्धनो बन्धकर्ता च सुबन्धनविमोचनः
+यन्मे साक्षान्महादेवः प्रसन्नस्तिष्ठतेऽग्रतः
+सर्वात्मा सर्वविख्यातः सर्वः सर्वकरो भवः
+गन्धमाली च भगवानुत्थानः सर्वकर्मणाम्
+कृताञ्जलिपुटो भूत्वा सर्वं तस्मै न्यवेदयम्
+क्षीरोदः सागरश्चैव यत्र यत्रेच्छसे मुने
+नावध्यो यस्य लोकेऽस्मिन्ब्रह्मविष्णुसुरेष्वपि
+एवमुक्तस्य चैवाथ महादेवेन मे विभो
+निवेदनः सुधाजातः सुगन्धारो महाधनुः
+उग्रतेजा महातेजा जयो विजयकालवित्
+तेजसामपि यत्तेजस्तपसामपि यत्तपः
+बन्धुभिः सहितः कल्पं ततो मामुपयास्यसि
+शरद्घनविनिर्मुक्तः परिविष्ट इवांशुमान्
+येन तत्त्रिपुरं दग्ध्वा क्षणाद्भस्मीकृतं पुरा
+उत्पन्ना च भवे भक्तिरनन्या सर्वभावतः
+न तस्य विघ्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः
+नमस्ते भगवन्देव नमस्ते भक्तवत्सल
+महादन्त�� महादंष्ट्रो महाजिह्वो महामुखः
+महामेघनिवासी च महाघोरो वशीकरः
+निर्विघ्ना निश्चला रुद्रे भक्तिरव्यभिचारिणी
+यया यान्ति परां सिद्धिं तद्भावगतचेतसः
+महता तपसा प्राप्तस्तण्डिना ब्रह्मसद्मनि
+तेजोपहारी बलहा मुदितोऽर्थो जितो वरः
+देवासुरमहामात्रो देवासुरगणाश्रयः
+ऊर्ध्वगात्मा पशुपतिर्वातरंहा मनोजवः
+शुक्लध्वजमनाधृष्यं शुक्लयज्ञोपवीतिनम्
+ललाटाक्षो विश्वदेहो हरिणो ब्रह्मवर्चसः
+नमस्ते वज्रहस्ताय पिङ्गलायारुणाय च
+मार्कण्डेयान्मया प्राप्तं नियमेन जनार्दन
+वज्रहस्तश्च विष्कम्भी चमूस्तम्भन एव च
+गुह्यमस्त्रं परं चापि तत्तुल्याधिकमेव वा
+तेजसा तु तदा व्याप्ते दुर्निरीक्ष्ये समन्ततः
+कस्तस्य शक्नुयाद्वक्तुं गुणान्कार्त्स्न्येन माधव
+आदिस्त्वमसि लोकानां संहर्ता काल एव च
+वामदेवश्च वामश्च प्राग्दक्षिण्यश्च वामनः
+मन्थानो बहुलो बाहुः सकलः सर्वलोचनः
+चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा सुवृषो गोवृषेश्वरः
+महारूपो महाकायः सर्वरूपो महायशाः
+एतान्सहस्रशश्चान्यान्समनुध्यातवान्हरः
+रौद्ररूपोंऽशुरादित्यो वसुरश्मिः सुवर्चसी
+यं न पश्यन्ति चाराध्य देवा ह्यमितविक्रमम्
+प्रतिष्ठायी महाहर्षो जितकामो जितेन्द्रियः
+गुरुः कान्तो निजः सर्गः पवित्रः सर्ववाहनः
+योगिनामपि यो योगी कारणानां च कारणम्
+शिखी दण्डी जटी ज्वाली मूर्तिजो मूर्धगो बली
+प्रवृत्तिश्च निवृत्तिश्च नियतः शाश्वतो ध्रुवः
+कस्मात्प्रसादं भगवान्न कुर्यात्तव माधव
+न चान्यां देवतां काङ्क्षे सर्वकामफलान्यपि
+प्रभावः सर्वगो वायुरर्यमा सविता रविः
+उत्सङ्गश्च महाङ्गश्च महागर्भः परो युवा
+विबुधाग्रवरः श्रेष्ठः सर्वदेवोत्तमोत्तमः
+श्मशानचारी भगवान्खचरो गोचरोऽर्दनः
+यं न ब्रह्मादयो देवा विदुर्यं न महर्षयः
+जानीयामिति मे बुद्धिस्त्वत्प्रसादात्सुरोत्तम
+धाता शक्रश्च विष्णुश्च मित्रस्त्वष्टा ध्रुवो धरः
+मुहूर्तमिव तत्तेजो व्याप्य सर्वा दिशो दश
+सहस्रमिव सूर्याणां सर्वमावृत्य तिष्ठति
+जटी चर्मी शिखण्डी च सर्वाङ्गः सर्वभावनः
+यः पठेत शुचिर्भूत्वा ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+ऊर्ध्वरेता ऊर्ध्वलिङ्ग ऊर्ध्वशायी नभस्तलः
+आस्तिकाः श्रद्दधानाश्च बहुभिर्जन्मभिः स्तवैः
+आदित्यानां भवान्विष्णुर्वसूनां चैव पावकः
+वृषभो वृषभाङ्काङ्ग��� मणिबिल्वो जटाधरः
+उत्पन्ना च भवे भक्तिरनन्या सर्वभावतः
+सर्वस्तवानां दिव्यानां राजत्वे समकल्पयत्
+रौद्ररूपोंऽशुरादित्यो वसुरश्मिः सुवर्चसी
+अप्राप्येह ततोऽनुज्ञां न शक्यः स्तोतुमीश्वरः
+यदि देयो वरो मह्यं यदि तुष्टश्च मे प्रभुः
+लिङ्गाध्यक्षः सुराध्यक्षो लोकाध्यक्षो युगावहः
+शक्तितश्चरितं वक्ष्ये प्रसादात्तस्य चैव हि
+भस्मशायी भस्मगोप्ता भस्मभूतस्तरुर्गणः
+शुक्लध्वजमनाधृष्यं शुक्लयज्ञोपवीतिनम्
+एवमुक्त्वा स भगवान्सूर्यकोटिसमप्रभः
+कृताञ्जलिपुटो भूत्वा सर्वं तस्मै न्यवेदयम्
+स्नेहनोऽस्नेहनश्चैव अजितश्च महामुनिः
+आश्रमे च सदा मह्यं सांनिध्यं परमस्तु ते
+घृतात्सारं यथा मण्डस्तथैतत्सारमुद्धृतम्
+तेन ते श्रावयिष्यामि यत्तद्ब्रह्म सनातनम्
+बन्धनो बन्धकर्ता च सुबन्धनविमोचनः
+तुषारगिरिकूटाभं सिताभ्रशिखरोपमम्
+प्रस्कन्दनो विभागश्च अतुल्यो यज्ञभागवित्
+पुनरुद्विग्नहृदयः किमेतदिति चिन्तयम्
+सांनिध्यमाश्रमे नित्यं करिष्यामि द्विजोत्तम
+तोरणस्तारणो वायुः परिधावति चैकतः
+देवानामपि यो देवो मुनीनामपि यो मुनिः
+वरदस्य वरेण्यस्य विश्वरूपस्य धीमतः
+वणिजो वर्धनो वृक्षो नकुलश्चन्दनश्छदः
+तण्डिः प्रोवाच शुक्राय गौतमायाह भार्गवः
+नीलकण्ठं महात्मानमसक्तं तेजसां निधिम्
+शक्रोऽसि मरुतां देव पितॄणां धर्मराडसि
+आह मां भगवानीशः प्रहसन्निव शंकरः
+ईशान ईश्वरः कालो निशाचारी पिनाकधृक्
+पवित्रं त्रिमधुर्मन्त्रः कनिष्ठः कृष्णपिङ्गलः
+तेषां मध्यगतो देवो रराज भगवाञ्शिवः
+उद्भिदस्त्रिक्रमो वैद्यो विरजो विरजोम्बरः
+न तस्य विघ्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः
+अद्य जातो ह्यहं देव अद्य मे सफलं तपः
+कमण्डलुधरो धन्वी बाणहस्तः कपालवान्
+ब्रह्मचारी लोकचारी सर्वचारी सुचारवित्
+हंसकुन्देन्दुसदृशं मृणालकुमुदप्रभम्
+सस्फुलिङ्गं महाकायं विसृजन्तमिवानलम्
+आश्रमाणां गृहस्थस्त्वमीश्वराणां महेश्वरः
+प्रवरं प्रथमं स्वर्ग्यं सर्वभूतहितं शुभम्
+युक्तेनापि विभूतीनामपि वर्षशतैरपि
+उदग्रश्च विधाता च मान्धाता भूतभावनः
+अभिरामः सुरगणो विरामः सर्वसाधनः
+महता तपसा प्राप्तस्तण्डिना ब्रह्मसद्मनि
+अक्षरं परमं ब्रह्म बलवाञ्शक्र एव च
+प्रभावः सर्वगो वायुरर्यमा सविता रविः
+दक्षयज्ञापहारी च सुसह�� मध्यमस्तथा
+छत्रं सुच्छत्रो विख्यातः सर्वलोकाश्रयो महान्
+प्रसीद मम भक्तस्य दीनस्य कृपणस्य च
+इदं ज्ञात्वान्तकालेऽपि गच्छेद्धि परमां गतिम्
+दुन्दुभिश्च ततो दिव्यस्ताडितो देवकिंकरैः
+हेमो हेमकरो यज्ञः सर्वधारी धरोत्तमः
+उत्सङ्गश्च महाङ्गश्च महागर्भः परो युवा
+विस्तारो लवणः कूपः कुसुमः सफलोदयः
+उग्रतेजा महातेजा जयो विजयकालवित्
+पुरस्ताच्चैव देवस्य नन्दिं पश्याम्यवस्थितम्
+तस्यैव च प्रसादेन भक्तिरुत्पद्यते नृणाम्
+मण्डली मेरुधामा च देवदानवदर्पहा
+शरश्च सूर्यसंकाशः कालानलसमद्युतिः
+शरेणैकेन गोविन्द महादेवेन लीलया
+देवासुरेश्वरो देवो देवासुरमहेश्वरः
+महेश्वरभुजोत्सृष्टं निमेषार्धान्न संशयः
+आस्ते सर्वगतो नित्यमदृश्यः सर्वदैवतैः
+मूर्तिमन्ति तथास्त्राणि सर्वतेजोमयानि च
+देवासुरगुरुर्देवो देवासुरनमस्कृतः
+सर्वाशयो दर्भशायी सर्वेषां प्राणिनां पतिः
+अनादिनिधनस्याहं सर्वयोनेर्महात्मनः
+कुरुकर्ता कालरूपी कुरुभूतो महेश्वरः
+क्षीरोदः सागरश्चैव यत्र यत्रेच्छसे मुने
+विबुधाग्रवरः श्रेष्ठः सर्वदेवोत्तमोत्तमः
+यस्य ब्रह्मा च विष्णुश्च त्वं चापि सह दैवतैः
+शक्राय शक्ररूपाय शक्रवेषधराय च
+लम्बनो लम्बितोष्ठश्च महामायः पयोनिधिः
+पुष्पवृष्टिः शुभा तात पपात मम मूर्धनि
+योऽसृजद्दक्षिणादङ्गाद्ब्रह्माणं लोकसंभवम्
+मेढ्रजो बलचारी च महाचारी स्तुतस्तथा
+पश्य वृक्षान्मनोरम्यान्सदा पुष्पफलान्वितान्
+यन्मे साक्षान्महादेवः प्रसन्नस्तिष्ठतेऽग्रतः
+वाहिता सर्वभूतानां निलयश्च विभुर्भवः
+त्वं ब्रह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः
+एतद्देवेषु दुष्प्रापं मनुष्येषु न लभ्यते
+क्षीरोदः सागराणां च शैलानां हिमवान्गिरिः
+पवित्रं परमं मन्त्रः सर्वभावकरो हरः
+क्षीरोदनं च भुञ्जीयामक्षयं सह बान्धवैः
+महातपा घोरतपा अदीनो दीनसाधकः
+कालयोगी महानादः सर्ववासश्चतुष्पथः
+रक्ताक्षं सुमहानासं सुकर्णं सुकटीतटम्
+पवित्रं मङ्गलं पुण्यं कल्याणमिदमुत्तमम्
+ऋषीन्विद्याधरान्यक्षान्गन्धर्वाप्सरसस्तथा
+तेजसामपि यत्तेजस्तपसामपि यत्तपः
+अष्टोत्तरसहस्रं तु नाम्नां शर्वस्य मे शृणु
+सर्पहस्तमनिर्देश्यं पाशहस्तमिवान्तकम्
+शक्तिं कण्ठे समादाय द्वितीय इव पावकः
+शुक्लभस्मावलिप्ताय शुक्लकर्मर���ाय च
+शूलं विष्टभ्य तिष्ठन्तं द्वितीयमिव शंकरम्
+विश्वरूपः स्वयंश्रेष्ठो बलवीरो बलो गणः
+अथापश्यं स्थितं स्थाणुं भगवन्तं महेश्वरम्
+येन तत्त्रिपुरं दग्ध्वा क्षणाद्भस्मीकृतं पुरा
+सिद्धार्थकारी सिद्धार्थश्छन्दोव्याकरणोत्तरः
+ब्रह्मप्रोक्तैरृषिप्रोक्तैर्वेदवेदाङ्गसंभवैः
+भक्तानुकम्पी भगवानात्मसंस्थान्करोति तान्
+नाम्नां कंचित्समुद्देशं वक्ष्ये ह्यव्यक्तयोनिनः
+स यज्ञारिः स कामारिर्महादंष्ट्रो महायुधः
+अशोभत च देवस्य माला गात्रे सितप्रभे
+यदा तेनाभ्यनुज्ञातः स्तुवत्येव सदा भवम्
+विधूमं सार्चिषं कृष्णं कालसूर्यमिवोदितम्
+ऋतुः संवत्सरो मासः पक्षः संख्यासमापनः
+रतितीर्थश्च वाग्मी च सर्वकामगुणावहः
+ब्रह्मदण्डविनिर्माता शतघ्नी शतपाशधृक्
+मद्भक्त इति देवेश तत्सर्वं क्षन्तुमर्हसि
+दृढभक्तोऽसि विप्रर्षे मया जिज्ञासितो ह्यसि
+गृणञ्शक्रः परं ब्रह्म शतरुद्रीयमुत्तमम्
+प्राधान्यतो मयैतानि कीर्तितानि तवानघ
+क्षीरोदनं च भुङ्क्ष्व त्वममृतेन समन्वितम्
+इदं भक्ताय दातव्यं श्रद्दधानास्तिकाय च
+जानुभ्यामवनिं गत्वा प्रणम्य च पुनः पुनः
+नित्य आत्मसहायश्च देवासुरपतिः पतिः
+एवमुक्त्वा तु देवेन्द्रं दुःखादाकुलितेन्द्रियः
+यं न पश्यन्ति चाराध्य देवा ह्यमितविक्रमम्
+शीलवान्गुणसंपन्नः सर्वज्ञः प्रियदर्शनः
+नन्दीश्वरश्च नन्दी च नन्दनो नन्दिवर्धनः
+ब्राह्मान्नारायणादैन्द्रादाग्नेयादपि वारुणात्
+एवमुक्तास्ततः कृष्ण सुरास्ते शूलपाणिना
+यच्छ्रुत्वा मनुजश्रेष्ठ सर्वान्कामानवाप्स्यसि
+परत्वेन भवं देवं भक्तस्त्वं परमेश्वरम्
+अमर्षणो मर्षणात्मा यज्ञहा कामनाशनः
+प्रयुक्तः शोभनो वज्र ईशानः प्रभुरव्ययः
+जामदग्न्येन गोविन्द रामेणाक्लिष्टकर्मणा
+नाभिर्नन्दिकरो भाव्यः पुष्करस्थपतिः स्थिरः
+गुरुः कान्तो निजः सर्गः पवित्रः सर्ववाहनः
+निर्जीवो जीवनो मन्त्रः शुभाक्षो बहुकर्कशः
+प्रशान्तं च क्षणेनैव देवदेवस्य मायया
+वृतं पारिषदैर्दिव्यैरात्मतुल्यपराक्रमैः
+कृष्णवर्णः सुवर्णश्च इन्द्रियः सर्वदेहिनाम्
+प्रयत्नेनाधिगन्तव्यं धार्यं च प्रयतात्मना
+स्कन्दो मयूरमास्थाय स्थितो देव्याः समीपतः
+अभिवाद्यो महाकर्मा तपस्वी भूतभावनः
+देवातिदेवो देवर्षिर्देवासुरवरप्रदः
+यज्ञाना��पि यो यज्ञः शिवानामपि यः शिवः
+तानि निर्मथ्य मनसा दध्नो घृतमिवोद्धृतम्
+सर्वदेवमयोऽचिन्त्यो देवतात्मात्मसंभवः
+मन्थानो बहुलो बाहुः सकलः सर्वलोचनः
+मृत्युः प्रोवाच रुद्राणां रुद्रेभ्यस्तण्डिमागमत्
+आदिस्त्वमसि लोकानां संहर्ता काल एव च
+प्रजापतिर्दिशाबाहुर्विभागः सर्वतोमुखः
+सृगालरूपः सर्वार्थो मुण्डः कुण्डी कमण्डलुः
+वपुरावर्तमानेभ्यो वसुश्रेष्ठो महापथः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+अद्वितीयमनिर्देश्यं सर्वभूतभयावहम्
+गजहा दैत्यहा लोको लोकधाता गुणाकरः
+देवासुरगणाध्यक्षो देवासुरगणाग्रणीः
+स्तुवन्ति स्तूयमानाश्च तुष्यन्ति च रमन्ति च
+मार्कण्डेयान्मया प्राप्तं नियमेन जनार्दन
+प्रभावात्मा जगत्कालस्तालो लोकहितस्तरुः
+न्यग्रोधरूपो न्यग्रोधो वृक्षकर्णस्थितिर्विभुः
+मुख्योऽमुख्यश्च देहश्च देहर्द्धिः सर्वकामदः
+यत्तदस्त्रं महाघोरं दिव्यं पाशुपतं महत्
+दम्भो ह्यदम्भो वैदम्भो वश्यो वश्यकरः कविः
+सव्यदेशे तु देवस्य ब्रह्मा लोकपितामहः
+सहस्रमूर्धा देवेन्द्रः सर्वदेवमयो गुरुः
+सर्वमेतन्महाबाहो दिव्यभावसमन्वितम्
+सर्वलोकेषु विख्यातैः स्थाणुं स्तोष्यामि नामभिः
+स्वर्ग्यमारोग्यमायुष्यं धन्यं बल्यं तथैव च
+स्तवराजेति विख्यातो जगत्यमरपूजितः
+धाता शक्रश्च विष्णुश्च मित्रस्त्वष्टा ध्रुवो धरः
+ककुदं तस्य चाभाति स्कन्धमापूर्य विष्ठितम्
+ललाटाक्षो विश्वदेहो हरिणो ब्रह्मवर्चसः
+सर्वगः सर्वभूतात्मा सर्वभूतभवोद्भवः
+यया यान्ति परां सिद्धिं तद्भावगतचेतसः
+यं न ब्रह्मादयो देवा विदुर्यं न महर्षयः
+हर्षादश्रूण्यवर्तन्त लोमहर्षश्च जायते
+सगणो गणकारश्च भूतभावनसारथिः
+सर्वतूर्यनिनादी च सर्ववाद्यपरिग्रहः
+यच्चान्यदपि लोकेषु सत्त्वं तेजोधिकं स्मृतम्
+वामपार्श्वगतश्चैव तथा नारायणः स्थितः
+महानखो महारोमा महाकेशो महाजटः
+काममेष वरो मेऽस्तु शापो वापि महेश्वरात्
+शान्तिकं पौष्टिकं चैव रक्षोघ्नं पावनं महत्
+वसुवेगो महावेगो मनोवेगो निशाचरः
+जाम्बूनदेन दाम्ना च सर्वतः समलंकृतम्
+इदं ध्यानमिदं योगमिदं ध्येयमनुत्तमम्
+चन्द्रसूर्यगतिः केतुर्ग्रहो ग्रहपतिर्वरः
+स एष भगवान्देवः सर्वतत्त्वादिरव्ययः
+अभवच्छूलिनोऽभ्याशे दीप्तवह्निशिखोपमः
+यस्यादिर्मध्यमन्तश्�� सुरैरपि न गम्यते
+विष्णुप्रसादितो यज्ञः समुद्रो वडवामुखः
+ऊचुः प्राञ्जलयः सर्वे नमस्कृत्वा वृषध्वजम्
+यजुःपादभुजो गुह्यः प्रकाशो जङ्गमस्तथा
+महामेघनिवासी च महाघोरो वशीकरः
+आरोहणो निरोहश्च शैलहारी महातपाः
+स्वर्गद्वारं प्रजाद्वारं मोक्षद्वारं त्रिविष्टपम्
+पवित्रश्च महांश्चैव नियमो नियमाश्रयः
+आवेदनीय आवेशः सर्वगन्धसुखावहः
+तथैव च मनुष्येषु ये मनुष्याः प्रधानतः
+साध्यर्षिर्वसुरादित्यो विवस्वान्सविता मृडः
+आरण्यानां पशूनां च सिंहस्त्वं परमेश्वरः
+कैलासशिखरावासी हिमवद्गिरिसंश्रयः
+शङ्कुस्त्रिशङ्कुः संपन्नः शुचिर्भूतनिषेवितः
+अनन्तरूपो नैकात्मा तिग्मतेजाः स्वयंभुवः
+शान्तीनामपि या शान्तिर्द्युतीनामपि या द्युतिः
+महद्भिर्विहितैः सत्यैः सिद्धैः सर्वार्थसाधकैः
+त्रिशिखां भ्रुकुटीं कृत्वा तर्जमानमिव स्थितम्
+सहस्रहस्तो विजयो व्यवसायो ह्यनिन्दितः
+गन्धारश्च सुरालश्च तपःकर्मरतिर्धनुः
+न प्रसीदति मे रुद्रः किमेतदिति चिन्तयन्
+सर्वावासः सर्वचारी दुर्वासा वासवोऽमरः
+हुताशनसहायश्च प्रशान्तात्मा हुताशनः
+अशोभत महादेवः पौर्णमास्यामिवोडुराट्
+नाश्रद्दधानरूपाय नास्तिकायाजितात्मने
+व्रताधिपः परं ब्रह्म मुक्तानां परमा गतिः
+उमापतिरुमाकान्तो जाह्नवीधृगुमाधवः
+सर्वाङ्गरूपो मायावी सुहृदो ह्यनिलोऽनलः
+महाबलो महावीर्यः शक्रतुल्यपराक्रमः
+सर्वमङ्गलमङ्गल्यं सर्वपापप्रणाशनम्
+सुवर्णरेताः सर्वज्ञः सुबीजो वृषवाहनः
+सदसद्व्यक्तमव्यक्तं पिता माता पितामहः
+ज्येष्ठसाम्ना च देवेशं जगौ नारायणस्तदा
+वैवस्वताय मनवे गौतमः प्राह माधव
+यत्तद्रहस्यं परमं ब्रह्मप्रोक्तं सनातनम्
+ब्रह्मलोकश्च लोकानां गतीनां मोक्ष उच्यसे
+दश नामसहस्राणि यान्याह प्रपितामहः
+वैणवी पणवी ताली कालः कालकटंकटः
+कृष्णाजिनोत्तरीयाय कृष्णाष्टमिरताय च
+श्मशानचारी भगवान्खचरो गोचरोऽर्दनः
+गुह्यमस्त्रं परं चापि तत्तुल्याधिकमेव वा
+सहस्रभुजजिह्वाक्षमुद्गिरन्तमिवानलम्
+भिक्षुश्च भिक्षुरूपश्च विषाणी मृदुरव्ययः
+ब्रह्मा नारायणश्चैव देवराजश्च कौशिकः
+नमस्ते कृष्णवासाय कृष्णकुञ्चितमूर्धजे
+पश्यध्वं त्रिदशाः सर्वे उपमन्योर्महात्मनः
+अमरेशो महादेवो विश्वदेवः सुरारिहा
+प्रीतात्मा प्रयतात्मा च संय���ात्मा प्रधानधृक्
+यथोक्तैर्लोकविख्यातैर्मुनिभिस्तत्त्वदर्शिभिः
+तमास्थितश्च भगवान्देवदेवः सहोमया
+कपिलोऽकपिलः शूर आयुश्चैव परोऽपरः
+युगान्ते चैव संप्राप्ते रुद्रमङ्गात्सृजत्प्रभुः
+अजश्च मृगरूपश्च गन्धधारी कपर्द्यपि
+न चान्यां देवतां काङ्क्षे सर्वकामफलान्यपि
+देवदेवमुखोऽसक्तः सदसत्सर्वरत्नवित्
+नृत्यप्रियो नित्यनर्तो नर्तकः सर्वलासकः
+धृतिमान्मतिमान्दक्षः सत्कृतश्च युगाधिपः
+स रुद्रः संहरन्कृत्स्नं जगत्स्थावरजङ्गमम्
+पद्मगर्भो महागर्भो ब्रह्मगर्भो जलोद्भवः
+सारग्रीवो महाजत्रुरलोलश्च महौषधः
+उष्णीषी च सुवक्त्रश्च उदग्रो विनतस्तथा
+तदवाप्तं च मे सर्वं यदुक्तं तेन धीमता
+नमो देवाधिदेवाय महादेवाय वै नमः
+एवं स्तुत्वाहमीशानं पाद्यमर्घ्यं च भक्तितः
+मुण्डो विरूपो विकृतो दण्डिमुण्डो विकुर्वणः
+सर्वतत्त्वविधानज्ञः प्रधानपुरुषेश्वरः
+अनया चैव भक्त्या ते अत्यर्थं प्रीतिमानहम्
+प्रवृत्तिश्च निवृत्तिश्च नियतः शाश्वतो ध्रुवः
+बहुमालो महामालः सुमालो बहुलोचनः
+चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा सुवृषो गोवृषेश्वरः
+दीर्घश्च हरिकेशश्च सुतीर्थः कृष्ण एव च
+सिद्धार्थः सर्वभूतार्थोऽचिन्त्यः सत्यव्रतः शुचिः
+यौवनाश्वो हतो येन मांधाता सबलः पुरा
+भूतालयो भूतपतिरहोरात्रमनिन्दितः
+कला काष्ठा लवो मात्रा मुहूर्तोऽहः क्षपाः क्षणाः
+ततोऽभ्यनुज्ञां प्राप्यैव स्तुतो मतिमतां वरः
+लोकपालोऽन्तर्हितात्मा प्रसादो हयगर्दभिः
+ग्राम्याणां गोवृषश्चासि भगवाँल्लोकपूजितः
+देवासुरमहामात्रो देवासुरगणाश्रयः
+महादेवेन तुष्टेन क्षत्रियाणां क्षयंकरः
+यतो लोकाः संभवन्ति न भवन्ति यतः पुनः
+ब्रह्मा भवं तदा स्तुन्वन्रथन्तरमुदीरयन्
+तस्य तेजोभवो वह्निः समेघः स्तनयित्नुमान्
+अशनी शतघ्नी खड्गी पट्टिशी चायुधी महान्
+महाप्रसादो दमनः शत्रुहा श्वेतपिङ्गलः
+उन्मादो मदनाकारो अर्थार्थकररोमशः
+अमोघार्थः प्रसादश्च अभिगम्यः सुदर्शनः
+रुद्राणामपि यो रुद्रः प्रभुः प्रभवतामपि
+ब्रह्मण्येनानृशंसेन श्रद्दधानेन चाप्युत
+शुक्लाम्बरधरं देवं शुक्लमाल्यानुलेपनम्
+गणकर्ता गणपतिर्दिग्वासाः काम्य एव च
+पिनाकपाणये नित्यं खड्गशूलधराय च
+पक्षिणां वैनतेयश्च अनन्तो भुजगेषु च
+महादन्तो महादंष्ट्रो महाजिह्वो महामु��ः
+ब्रह्मणामपि यद्ब्रह्म पराणामपि यत्परम्
+वामदेवश्च वामश्च प्राग्दक्षिण्यश्च वामनः
+अगणश्चैव लोपश्च महात्मा सर्वपूजितः
+त्रिदशस्त्रिकालधृक्कर्मसर्वबन्धविमोचनः
+जाग्रतश्च स्वपन्तश्च व्रजन्तः पथि संस्थिताः
+गन्धर्वो ह्यदितिस्तार्क्ष्यः सुविज्ञेयः सुसारथिः
+इति तेनेन्द्रकल्पेन भगवान्सदसत्पतिः
+ततः शीताम्बुसंयुक्ता दिव्यगन्धसमन्विता
+वर्णानां ब्राह्मणश्चासि विप्राणां दीक्षितो द्विजः
+तदाप्रभृति चैवायमीश्वरस्य महात्मनः
+नारायणाय साध्याय मनुरिष्टाय धीमते
+वृषणः शंकरो नित्यो वर्चस्वी धूमकेतनः
+कारणं भावितं तस्य सर्वमुक्तस्य सर्वतः
+ज्यावेष्टितमहाग्रीवः स्थितः पुरुषविग्रहः
+नक्षत्रविग्रहविधिर्गुणवृद्धिर्लयोऽगमः
+मुनिरात्मपतिर्लोके संभोज्यश्च सहस्रदः
+सारङ्गो नवचक्राङ्गः केतुमाली सभावनः
+बालेन्दुमुकुटं पाण्डुं शरच्चन्द्रमिवोदितम्
+बहुप्रसादः स्वपनो दर्पणोऽथ त्वमित्रजित्
+सर्वपार्श्वसुतस्तार्क्ष्यो धर्मसाधारणो वरः
+नमस्ते वज्रहस्ताय पिङ्गलायारुणाय च
+मूलो विशालो ह्यमृतो व्यक्ताव्यक्तस्तपोनिधिः
+इतिहासकरः कल्पो गौतमोऽथ जलेश्वरः
+यद्विशिष्टं महाबाहो सर्वशस्त्रविघातनम्
+महेश्वरो महातेजाश्चराचरगुरुः प्रभुः
+परशुस्तीक्ष्णधारश्च दत्तो रामस्य यः पुरा
+स्तूयमानो महादेवः प्रीयते चात्मनामभिः
+घोरो महातपाः पाशो नित्यो गिरिचरो नभः
+वज्रहस्तश्च विष्कम्भी चमूस्तम्भन एव च
+अक्षश्च रथयोगी च सर्वयोगी महाबलः
+अमोघः संयतो ह्यश्वो भोजनः प्राणधारणः
+चक्रवर्ती महातेजास्त्रिलोकविजयी नृपः
+गन्धमाली च भगवानुत्थानः सर्वकर्मणाम्
+दान्तानामपि यो दान्तो धीमतामपि या च धीः
+इदं ब्रह्मा पुरा कृत्वा सर्वलोकपितामहः
+यत्तच्छूलमिति ख्यातं सर्वलोकेषु शूलिनः
+सर्वात्मा सर्वविख्यातः सर्वः सर्वकरो भवः
+शृणु नामसमुद्देशं यदुक्तं पद्मयोनिना
+हेतुभिर्वा किमन्यैस्ते ईशः कारणकारणम्
+अद्रिरद्र्यालयः कर्ता मृगबाणार्पणोऽनघः
+वसिष्ठस्त्वमृषीणां च ग्रहाणां सूर्य उच्यसे
+नीतिर्ह्यनीतिः शुद्धात्मा शुद्धो मान्यो मनोगतिः
+तवाप्यहममित्रघ्न स्तवं दद्म्यद्य विश्रुतम्
+स्वर्गाच्चैवात्र भूलोकं तण्डिना ह्यवतारितः
+जन्तोर्विशुद्धपापस्य भवे भक्तिः प्रजायते
+सहस्रबाहुः सर्वाङ्गः शरण��यः सर्वलोककृत्
+स्थिरः स्थाणुः प्रभुर्भानुः प्रवरो वरदो वरः
+इन्दुर्विसर्गः सुमुखः सुरः सर्वायुधः सहः
+सांख्यप्रसादो दुर्वासाः सर्वसाधुनिषेवितः
+दारयेद्यन्महीं कृत्स्नां शोषयेद्वा महोदधिम्
+सर्वपाप्मापहमिदं चतुर्वेदसमन्वितम्
+करस्थेनैव गोविन्द लवणस्येह रक्षसः
+असंख्येयानि चास्त्राणि तस्य दिव्यानि धीमतः
+यस्मात्तण्डिः पुरा प्राह तेन तण्डिकृतोऽभवत्
+परश्वधायुधो देव अर्थकारी सुबान्धवः
+दीप्तधारः सुरौद्रास्यः सर्पकण्ठाग्रवेष्टितः
+अष्टादशभुजं स्थाणुं सर्वाभरणभूषितम्
+हिरण्यबाहुश्च तथा गुहापालः प्रवेशिनाम्
+कर्णिकारमहास्रग्वी नीलमौलिः पिनाकधृक्
+योगिनामपि यो योगी कारणानां च कारणम्
+शिरोहारी विमर्षश्च सर्वलक्षणभूषितः
+जन्मकोटिसहस्रेषु नानासंसारयोनिषु
+एकपादं महादंष्ट्रं सहस्रशिरसोदरम्
+अब्रुवं च तदा देवं हर्षगद्गदया गिरा
+ऋषिणा तण्डिना भक्त्या कृतैर्देवकृतात्मना
+मया दृष्टानि गोविन्द भवस्यामिततेजसः
+युगान्ते सर्वभूतानि दिधक्षुरिव चोद्यतः
+स कृष्ण नरकं याति सह पूर्वैः सहानुगैः
+कुबेरः सर्वयक्षाणां क्रतूनां विष्णुरुच्यसे
+किं तु देवस्य महतः संक्षिप्तार्थपदाक्षरम्
+तं स्तव्यमर्च्यं वन्द्यं च कः स्तोष्यति जगत्पतिम्
+ऋषभस्त्वं पवित्राणां योगिनां निष्कलः शिवः
+मार्कण्डेयाय वार्ष्णेय नाचिकेतोऽभ्यभाषत
+सहितं चारुसर्वाङ्ग्या पार्वत्या परमेश्वरम्
+महाकेतुर्धनुर्धातुर्नैकसानुचरश्चलः
+निगदिष्ये महाबाहो स्तवानामुत्तमं स्तवम्
+पर्वतानां महामेरुर्नक्षत्राणां च चन्द्रमाः
+नीलस्तथाङ्गलुब्धश्च शोभनो निरवग्रहः
+सिंहशार्दूलरूपश्च आर्द्रचर्माम्बरावृतः
+तच्छूलमतितीक्ष्णाग्रं सुभीमं लोमहर्षणम्
+कस्तस्य शक्नुयाद्वक्तुं गुणान्कार्त्स्न्येन माधव
+ममेशानो वरं दत्त्वा तत्रैवान्तरधीयत
+गोपालिर्गोपतिर्ग्रामो गोचर्मवसनो हरः
+महात्मा सर्वभूतश्च विरूपो वामनो मनुः
+श्रुतैः सर्वत्र जगति ब्रह्मलोकावतारितैः
+एवमन्ये न कुर्वन्ति देवाः संसारमोचनम्
+गम्भीरघोषो गम्भीरो गम्भीरबलवाहनः
+देवासुरविनिर्माता देवासुरपरायणः
+असपत्नः प्रसादश्च प्रत्ययो गिरिसाधनः
+इदं जप्यमिदं ज्ञानं रहस्यमिदमुत्तमम्
+प्रपन्नवत्सलो देवः संसारात्तान्समुद्धरेत्
+उपहारप्रियः शर्वः कनकः क���ञ्चनः स्थिरः
+सर्वावासी श्रियावासी उपदेशकरो हरः
+तीक्ष्णतापश्च हर्यश्वः सहायः कर्मकालवित्
+महानासो महाकम्बुर्महाग्रीवः श्मशानधृक्
+अजरश्चामरश्चैव भव दुःखविवर्जितः
+त्रिभिर्नेत्रैः कृतोद्द्योतं त्रिभिः सूर्यैरिवोदितैः
+महासेनो विशाखश्च षष्टिभागो गवां पतिः
+अहश्चरोऽथ नक्तं च तिग्ममन्युः सुवर्चसः
+ईश्वरः सुमहातेजाः संवर्तक इवानलः
+स्रुवहस्तः सुरूपश्च तेजस्तेजस्करो निधिः
+यथाप्रधानं भगवानिति भक्त्या स्तुतो मया
+वृषरूपधरं साक्षात्क्षीरोदमिव सागरम्
+लभतां सर्वकामेभ्यः फलं त्वत्तो द्विजोत्तमः
+तस्माद्वरमहं काङ्क्षे निधनं वापि कौशिक
+एवं दृष्टो मया कृष्ण देवदेवः समाधिना
+ववौ च मारुतः पुण्यः शुचिगन्धः सुखावहः
+सर्वकालप्रसादश्च सुबलो बलरूपधृक्
+एतद्धि परमं ब्रह्म स्वयं गीतं स्वयंभुवा
+जानीयामिति मे बुद्धिस्त्वत्प्रसादात्सुरोत्तम
+नित्ययुक्तः शुचिर्भूत्वा प्राप्नोत्यात्मानमात्मना
+एवमुक्तः स मां प्राह भगवाँल्लोकपूजितः
+तुम्बवीणी महाकोप ऊर्ध्वरेता जलेशयः
+हरिश्च हरिणाक्षश्च सर्वभूतहरः प्रभुः
+आकाशनिधिरूपश्च निपाती उरगः खगः
+ऋषयश्चैव देवाश्च स्तुवन्त्येतेन तत्परम्
+ततः प्रीतो महादेवः सपत्नीको वृषध्वजः
+महागीतो महानृत्तो ह्यप्सरोगणसेवितः
+बलवांश्चोपशान्तश्च पुराणः पुण्यचञ्चुरी
+वृक्षाकारो वृक्षकेतुरनलो वायुवाहनः
+महापादो महाहस्तो महाकायो महायशाः
+ये सर्वभावोपगताः परत्वेनाभवन्नराः
+यश्चाभ्यसूयते देवं भूतात्मानं पिनाकिनम्
+सौरभेयगतं सौम्यं विधूममिव पावकम्
+नमस्ते भगवन्देव नमस्ते भक्तवत्सल
+तत्सर्वं भगवानेव इति मे निश्चिता मतिः
+लोककर्ता पशुपतिर्महाकर्ता महौषधिः
+कूलहारी कूलकर्ता बहुविद्यो बहुप्रदः
+अब्रवीत्त्रिदशांस्तत्र हर्षयन्निव मां तदा
+विमोचनः सुरगणो हिरण्यकवचोद्भवः
+शरद्घनविनिर्मुक्तः परिविष्ट इवांशुमान्
+वरो वराहो वरदो वरेशः सुमहास्वनः
+गिरेः सारं यथा हेम पुष्पात्सारं यथा मधु
+ततोऽहमस्तुवं देवं स्तवेनानेन सुव्रतम्
+न्यायनिर्वापणः पादः पण्डितो ह्यचलोपमः
+युगरूपो महारूपः पवनो गहनो नगः
+सिद्धयोगापहारी च सिद्धः सर्वार्थसाधकः
+भक्तिर्भवतु मे नित्यं शाश्वती त्वयि शंकर
+वत्सोपमन्यो प्रीतोऽस्मि पश्य मां मुनिपुंगव
+वक्ष्ये यदुकुलश्रेष्ठ शृणुष��वावहितो मम
+स्थावराणां पतिश्चैव नियमेन्द्रियवर्धनः
+अजैकपाच्च कापाली त्रिशङ्कुरजितः शिवः
+त्रिःसप्तकृत्वः पृथिवी येन निःक्षत्रिया कृता
+अस्तुवन्विविधैः स्तोत्रैर्महादेवं सुरास्तदा
+मोहितश्चास्मि देवेश तुभ्यं रूपविपर्ययात्
+चतुर्मुखो महालिङ्गश्चारुलिङ्गस्तथैव च
+ब्रह्मा प्रोवाच शक्राय शक्रः प्रोवाच मृत्यवे
+निर्वाणं ह्लादनं चैव ब्रह्मलोकः परा गतिः
+अर्च्यतेऽर्चितपूर्वं वा ब्रूहि यद्यस्ति ते श्रुतिः
+व्यालरूपो बिलावासी हेममाली तरंगवित्
+अहिर्बुध्नो निरृतिश्च चेकितानो हरिस्तथा
+स्वस्तिदः स्वस्तिभावश्च भागी भागकरो लघुः
+न शुश्रुम यदन्यस्य लिङ्गमभ्यर्च्यते सुरैः
+निर्विघ्ना निश्चला रुद्रे भक्तिरव्यभिचारिणी
+तरस्ताली करस्ताली ऊर्ध्वसंहननो वहः
+तस्मात्सर्वान्ददाम्यद्य कामांस्तव यथेप्शितान्
+अग्निज्वालो महाज्वालो अतिधूम्रो हुतो हविः
+विमुक्तो मुक्ततेजाश्च श्रीमाञ्श्रीवर्धनो जगत्
+तदहं दृष्टवांस्तात आश्चर्याद्भुतमुत्तमम्
+न शक्यं विस्तरात्कृत्स्नं वक्तुं शर्वस्य केनचित्
+संहरेद्वा जगत्कृत्स्नं विसृष्टं शूलपाणिना
+गच्छ वा तिष्ठ वा शक्र यथेष्टं बलसूदन
+वेदकारः सूत्रकारो विद्वान्समरमर्दनः
+जातरूपमयैः पद्मैर्ग्रथिता रत्नभूषिता
+गायद्भिर्नृत्यमानैश्च उत्पतद्भिरितस्ततः
+प्रतिष्ठायी महाहर्षो जितकामो जितेन्द्रियः
+कृष्णपुच्छं महाकायं मधुपिङ्गललोचनम्
+दृष्टवानस्मि गोविन्द तदस्त्रं रुद्रसंनिधौ
+हर्यक्षः ककुभो वज्री दीप्तजिह्वः सहस्रपात्
+दशबाहुस्त्वनिमिषो नीलकण्ठ उमापतिः
+युक्तश्च युक्तबाहुश्च द्विविधश्च सुपर्वणः
+अनैश्वर्येण युक्तस्य गतिर्भव सनातन
+बीजाध्यक्षो बीजकर्ता अध्यात्मानुगतो बलः
+त्वादृशेन हि देवानां श्लाघनीयः समागमः
+अभग्नयोगो वर्षं तु सोऽश्वमेधफलं लभेत्
+शृङ्गी शृङ्गप्रियो बभ्रू राजराजो निरामयः
+तिष्ठ वत्स यथाकामं नोत्कण्ठां कर्तुमर्हसि
+एवमुक्तस्ततः शर्वः सुरैर्ब्रह्मादिभिस्तथा
+अथापश्यं क्षणेनैव तमेवैरावतं पुनः
+भगस्याक्षिनिहन्ता च कालो ब्रह्मविदां वरः
+कृत्तिवासाः स्तुतः कृष्ण तण्डिना शुद्धबुद्धिना
+गभस्तिर्ब्रह्मकृद्ब्रह्मा ब्रह्मविद्ब्राह्मणो गतिः
+ब्रह्मलोकादयं चैव स्तवराजोऽवतारितः
+कालो भूत्वा महातेजाः संवर्तक इवानलः
+तेजोपहारी बलहा मुदितोऽर्थो जितो वरः
+ईड्यो हस्ती सुरव्याघ्रो देवसिंहो नरर्षभः
+एष देवो महादेवो जगत्सृष्ट्वा चराचरम्
+आषाढश्च सुषाढश्च ध्रुवो हरिहणो हरः
+ऊर्ध्वगात्मा पशुपतिर्वातरंहा मनोजवः
+भगवन्देवदेवेश लोकनाथ जगत्पते
+सनत्कुमारो योगीनां सांख्यानां कपिलो ह्यसि
+यमाय प्राह भगवान्साध्यो नारायणोऽच्युतः
+सुपार्श्वं विपुलस्कन्धं सुरूपं चारुदर्शनम्
+सेनाकल्पो महाकल्पो युगायुगकरो हरिः
+संवत्सरकरो मन्त्रः प्रमाणं परमं तपः
+रत्नप्रभूतो रक्ताङ्गो महार्णवनिपानवित्
+सर्वभूतात्मभूतस्य हरस्यामिततेजसः
+अतीतानागतं चैव वर्तमानं च यद्विभो
+अशोभन्त महात्मानस्त्रयस्त्रय इवाग्नयः
+अर्चयध्वं सदा लिङ्गं तस्माच्छ्रेष्ठतमो हि सः
+भक्तिमेव पुरस्कृत्य मया यज्ञपतिर्वसुः
+वैनतेयं समास्थाय शङ्खचक्रगदाधरः
+योगेश्वर नमस्तेऽस्तु नमस्ते विश्वसंभव
+महामूर्धा महामात्रो महानेत्रो दिगालयः
+जप्यं च ते प्रदास्यामि येन द्रक्ष्यसि शंकरम्
+तत्र ते भविता कामं सांनिध्यं पयसो निधेः
+कार्तवीर्यो हतो येन चक्रवर्ती महामृधे
+समाम्नायोऽसमाम्नायस्तीर्थदेवो महारथः
+ऋतुरृतुकरः कालो मधुर्मधुकरोऽचलः
+तेन नार्घ्यं मया दत्तं पाद्यं चापि सुरेश्वर
+सामवेदश्च वेदानां यजुषां शतरुद्रियम्
+षड्विंशकमिति ख्यातं यत्परात्परमक्षरम्
+सर्वकर्मा स्वयंभूश्च आदिरादिकरो निधिः
+शक्राद्या देवताश्चैव सर्व एव समभ्ययुः
+महारूपो महाकायः सर्वरूपो महायशाः
+इन्द्रायुधसहस्राभं धनुस्तस्य महात्मनः
+तेऽभिवाद्य महात्मानं परिवार्य समन्ततः
+सहस्राक्षो विरूपाक्षः सोमो नक्षत्रसाधकः
+शिवमेभिः स्तुवन्देवं नामभिः पुष्टिवर्धनैः
+अथर्वशीर्षः सामास्य ऋक्सहस्रामितेक्षणः
+नावध्यो यस्य लोकेऽस्मिन्ब्रह्मविष्णुसुरेष्वपि
+शिखी दण्डी जटी ज्वाली मूर्तिजो मूर्धगो बली
+निवेदनः सुधाजातः सुगन्धारो महाधनुः
+पिनाकमिति विख्यातं स च वै पन्नगो महान्
+त्रिजटश्चीरवासाश्च रुद्रः सेनापतिर्विभुः
+शुक्लवर्णाय शुक्लाय शुक्लाम्बरधराय च
+अक्षयं यौवनं तेऽस्तु तेजश्चैवानलोपमम्
+एतान्सहस्रशश्चान्यान्समनुध्यातवान्हरः
+पद्मगर्भो महागर्भश्चन्द्रवक्त्रो मनोरमः
+योगी योज्यो महाबीजो महारेता महातपाः
+पक्षी च पक्षिरूपी च अतिदीप्तो विशां पतिः
+महादन्तो ��हाकर्णो महामेढ्रो महाहनुः
+लोहिताक्षो महाक्षश्च विजयाक्षो विशारदः
+उन्मत्तवेशप्रच्छन्नः सर्वलोकप्रजापतिः
+ज्योतिषामयनं सिद्धिः संधिर्विग्रह एव च
+सप्तशीर्षो महाकायस्तीक्ष्णदंष्ट्रो विषोल्बणः
+तमहं दृष्टवान्देवं कोऽन्यो धन्यतरो मया
+निशाचरः प्रेतचारी भूतचारी महेश्वरः
+वानस्पत्यो वाजसेनो नित्यमाश्रमपूजितः
+नक्तं कलिश्च कालश्च मकरः कालपूजितः
+प्रत्यक्षं चैव ते कृष्ण पश्य सिद्धान्व्यवस्थितान्
+वामपार्श्वात्तथा विष्णुं लोकरक्षार्थमीश्वरः
+चन्दनी पद्ममालाग्र्यः सुरभ्युत्तरणो नरः
+सिंहनादः सिंहदंष्ट्रः सिंहगः सिंहवाहनः
+संयोगो वर्धनो वृद्धो महावृद्धो गणाधिपः
+एवं ध्यायन्ति विद्वांसः परं तत्त्वं सनातनम्
+बन्धुभिः सहितः कल्पं ततो मामुपयास्यसि
+शाखो विशाखस्ताम्रोष्ठो ह्यम्बुजालः सुनिश्चयः
+द्वादशस्त्रासनश्चाद्यो यज्ञो यज्ञसमाहितः
+बन्धनस्त्वसुरेन्द्राणां युधि शत्रुविनाशनः
+विश्वक्षेत्रं प्रजाबीजं लिङ्गमाद्यस्त्वनिन्दितः
+स्वायंभुवाद्या मनवो भृग्वाद्या ऋषयस्तथा
+उग्रो वंशकरो वंशो वंशनादो ह्यनिन्दितः
+बहुभूतो बहुधनः सर्वाधारोऽमितो गतिः
+कस्यान्यस्य सुरैः सर्वैर्लिङ्गं मुक्त्वा महेश्वरम्
+मयि भक्तिं परां दिव्यामेकभावादवस्थिताम्
+कल्पान्ते चैव सर्वेषां स्मृतिमाक्षिप्य तिष्ठति
+सर्वर्तुकुसुमैर्युक्तान्स्निग्धपत्रान्सुशाखिनः
+कस्मात्प्रसादं भगवान्न कुर्यात्तव माधव
+संग्रहो निग्रहः कर्ता सर्पचीरनिवासनः
+आश्रमस्थः कपोतस्थो विश्वकर्मा पतिर्वरः
+बाहुस्त्वनिन्दितः शर्वः शंकरः शंकरोऽधनः
+यं चापराधं कृतवानज्ञानात्परमेश्वर
+धन्वन्तरिर्धूमकेतुः स्कन्दो वैश्रवणस्तथा
+नाचिकेताय भगवानाह वैवस्वतो यमः
+दिव्यं विमानमास्थाय हंसयुक्तं मनोजवम्
+तेजसा तु तदा व्याप्ते दुर्निरीक्ष्ये समन्ततः
+व्यासः सर्वस्य संक्षेपो विस्तरः पर्ययो नयः
+एवमुक्तस्य चैवाथ महादेवेन मे विभो
+निर्ददाह जगत्कृत्स्नं त्रैलोक्यं सचराचरम्
+महावक्षा महोरस्को अन्तरात्मा मृगालयः
+पिशाचा यातुधानाश्च गुह्यका भुजगा अपि
+स्तवमेतं भगवतो ब्रह्मा स्वयमधारयत्
+स्मृतः स्मृतश्च ते विप्र सदा दास्यामि दर्शनम्
+मनुष्याणां महादेवादन्यत्रापि तपोबलात्
+आत्मा च सर्वभूतानां सांख्ये पुरुष उच्यसे
+अहो��ात्रं विजानाति ऋतवश्चापि नित्यशः
+ये च ते पुरुषा विप्र अक्षैर्दीव्यन्ति हृष्टवत्
+नरो रहसि पापात्मा पापकं कर्म वै द्विज
+सज्जन्ति पुरुषे नार्यः पुंसां सोऽर्थश्च पुष्कलः
+अन्यथा रक्षतः शापोऽभविष्यत्ते गतिश्च सा
+अहं ते प्रीतिमांस्तात स्वस्ति स्वर्गं गमिष्यसि
+शपेयं त्वामहं क्रोधान्न मेऽत्रास्ति विचारणा
+ते त्वा जानन्ति निपुण आत्मा च रुचिरेव च
+किं ते विपुल दृष्टं वै तस्मिन्नद्य महावने
+यद्वै तन्मिथुनं ब्रह्मन्नहोरात्रं हि विद्धि तत्
+यदि त्वहं त्वा दुर्वृत्तमद्राक्षं द्विजसत्तम
+पुरुषे पापकं कर्म शुभं वा शुभकर्मणः
+न मां कश्चिद्विजानीत इति कृत्वा न विश्वसेत्
+न च त्वं कृतवान्किंचिदागः प्रीतोऽस्मि तेन ते
+ऋतूंस्तानभिजानीहि ते ते जानन्ति दुष्कृतम्
+रक्षिता सा त्वया पुत्र मम चापि निवेदिता
+चक्रवत्परिवर्तेत तत्ते जानाति दुष्कृतम्
+स्मारयन्तस्तथा प्राहुस्ते यथा श्रुतवान्भवान्
+ते त्वां हर्षस्मितं दृष्ट्वा गुरोः कर्मानिवेदकम्
+कृत्वा नाचक्षतः कर्म मम यच्च त्वया कृतम्
+तथा शक्या च दुर्वृत्ता रक्षितुं प्रमदा द्विज
+पश्यन्ति ऋतवश्चापि तथा दिननिशेऽप्युत
+ते चैव हि भवेयुस्ते लोकाः पापकृतो यथा
+तत्त्वया मम यत्कर्म व्यभिचाराद्भयात्मकम्
+नाख्यातमिति जानन्तस्ते त्वामाहुस्तथा द्विज
+कुर्वाणं हि नरं कर्म पापं रहसि सर्वदा
+कुर्वाणं हि नरं कर्म पापं रहसि सर्वदा
+अहोरात्रं विजानाति ऋतवश्चापि नित्यशः
+ते त्वा जानन्ति निपुण आत्मा च रुचिरेव च
+ते चैव हि भवेयुस्ते लोकाः पापकृतो यथा
+रक्षिता सा त्वया पुत्र मम चापि निवेदिता
+चक्रवत्परिवर्तेत तत्ते जानाति दुष्कृतम्
+शपेयं त्वामहं क्रोधान्न मेऽत्रास्ति विचारणा
+स्मारयन्तस्तथा प्राहुस्ते यथा श्रुतवान्भवान्
+यदि त्वहं त्वा दुर्वृत्तमद्राक्षं द्विजसत्तम
+अन्यथा रक्षतः शापोऽभविष्यत्ते गतिश्च सा
+सज्जन्ति पुरुषे नार्यः पुंसां सोऽर्थश्च पुष्कलः
+किं ते विपुल दृष्टं वै तस्मिन्नद्य महावने
+ये च ते पुरुषा विप्र अक्षैर्दीव्यन्ति हृष्टवत्
+तत्त्वया मम यत्कर्म व्यभिचाराद्भयात्मकम्
+पश्यन्ति ऋतवश्चापि तथा दिननिशेऽप्युत
+ऋतूंस्तानभिजानीहि ते ते जानन्ति दुष्कृतम्
+न मां कश्चिद्विजानीत इति कृत्वा न विश्वसेत्
+कृत्वा नाचक्षतः कर्म मम यच्च त्वया कृतम्
+नाख्यातमिति जानन्तस्ते त्वामाहुस्तथा द्विज
+अहं ते प्रीतिमांस्तात स्वस्ति स्वर्गं गमिष्यसि
+ते त्वां हर्षस्मितं दृष्ट्वा गुरोः कर्मानिवेदकम्
+यद्वै तन्मिथुनं ब्रह्मन्नहोरात्रं हि विद्धि तत्
+तथा शक्या च दुर्वृत्ता रक्षितुं प्रमदा द्विज
+पुरुषे पापकं कर्म शुभं वा शुभकर्मणः
+नरो रहसि पापात्मा पापकं कर्म वै द्विज
+न च त्वं कृतवान्किंचिदागः प्रीतोऽस्मि तेन ते
+ऋतूंस्तानभिजानीहि ते ते जानन्ति दुष्कृतम्
+अन्यथा रक्षतः शापोऽभविष्यत्ते गतिश्च सा
+अहं ते प्रीतिमांस्तात स्वस्ति स्वर्गं गमिष्यसि
+रक्षिता सा त्वया पुत्र मम चापि निवेदिता
+अहोरात्रं विजानाति ऋतवश्चापि नित्यशः
+कुर्वाणं हि नरं कर्म पापं रहसि सर्वदा
+कृत्वा नाचक्षतः कर्म मम यच्च त्वया कृतम्
+नाख्यातमिति जानन्तस्ते त्वामाहुस्तथा द्विज
+तत्त्वया मम यत्कर्म व्यभिचाराद्भयात्मकम्
+ते त्वां हर्षस्मितं दृष्ट्वा गुरोः कर्मानिवेदकम्
+शपेयं त्वामहं क्रोधान्न मेऽत्रास्ति विचारणा
+तथा शक्या च दुर्वृत्ता रक्षितुं प्रमदा द्विज
+यदि त्वहं त्वा दुर्वृत्तमद्राक्षं द्विजसत्तम
+ये च ते पुरुषा विप्र अक्षैर्दीव्यन्ति हृष्टवत्
+यद्वै तन्मिथुनं ब्रह्मन्नहोरात्रं हि विद्धि तत्
+किं ते विपुल दृष्टं वै तस्मिन्नद्य महावने
+न च त्वं कृतवान्किंचिदागः प्रीतोऽस्मि तेन ते
+ते चैव हि भवेयुस्ते लोकाः पापकृतो यथा
+न मां कश्चिद्विजानीत इति कृत्वा न विश्वसेत्
+पश्यन्ति ऋतवश्चापि तथा दिननिशेऽप्युत
+नरो रहसि पापात्मा पापकं कर्म वै द्विज
+सज्जन्ति पुरुषे नार्यः पुंसां सोऽर्थश्च पुष्कलः
+पुरुषे पापकं कर्म शुभं वा शुभकर्मणः
+चक्रवत्परिवर्तेत तत्ते जानाति दुष्कृतम्
+स्मारयन्तस्तथा प्राहुस्ते यथा श्रुतवान्भवान्
+ते त्वा जानन्ति निपुण आत्मा च रुचिरेव च
+ये च ते पुरुषा विप्र अक्षैर्दीव्यन्ति हृष्टवत्
+किं ते विपुल दृष्टं वै तस्मिन्नद्य महावने
+कृत्वा नाचक्षतः कर्म मम यच्च त्वया कृतम्
+कुर्वाणं हि नरं कर्म पापं रहसि सर्वदा
+ऋतूंस्तानभिजानीहि ते ते जानन्ति दुष्कृतम्
+ते त्वा जानन्ति निपुण आत्मा च रुचिरेव च
+अहं ते प्रीतिमांस्तात स्वस्ति स्वर्गं गमिष्यसि
+न च त्वं कृतवान्किंचिदागः प्रीतोऽस्मि तेन ते
+नरो रहसि पापात्मा पापकं कर्म वै द्विज
+स्मारयन्तस्तथा प्राहुस्त��� यथा श्रुतवान्भवान्
+यद्वै तन्मिथुनं ब्रह्मन्नहोरात्रं हि विद्धि तत्
+सज्जन्ति पुरुषे नार्यः पुंसां सोऽर्थश्च पुष्कलः
+पुरुषे पापकं कर्म शुभं वा शुभकर्मणः
+ते त्वां हर्षस्मितं दृष्ट्वा गुरोः कर्मानिवेदकम्
+पश्यन्ति ऋतवश्चापि तथा दिननिशेऽप्युत
+तथा शक्या च दुर्वृत्ता रक्षितुं प्रमदा द्विज
+चक्रवत्परिवर्तेत तत्ते जानाति दुष्कृतम्
+अन्यथा रक्षतः शापोऽभविष्यत्ते गतिश्च सा
+तत्त्वया मम यत्कर्म व्यभिचाराद्भयात्मकम्
+अहोरात्रं विजानाति ऋतवश्चापि नित्यशः
+नाख्यातमिति जानन्तस्ते त्वामाहुस्तथा द्विज
+शपेयं त्वामहं क्रोधान्न मेऽत्रास्ति विचारणा
+ते चैव हि भवेयुस्ते लोकाः पापकृतो यथा
+रक्षिता सा त्वया पुत्र मम चापि निवेदिता
+यदि त्वहं त्वा दुर्वृत्तमद्राक्षं द्विजसत्तम
+न मां कश्चिद्विजानीत इति कृत्वा न विश्वसेत्
+तत्त्वया मम यत्कर्म व्यभिचाराद्भयात्मकम्
+न मां कश्चिद्विजानीत इति कृत्वा न विश्वसेत्
+चक्रवत्परिवर्तेत तत्ते जानाति दुष्कृतम्
+कुर्वाणं हि नरं कर्म पापं रहसि सर्वदा
+पुरुषे पापकं कर्म शुभं वा शुभकर्मणः
+नाख्यातमिति जानन्तस्ते त्वामाहुस्तथा द्विज
+शपेयं त्वामहं क्रोधान्न मेऽत्रास्ति विचारणा
+ते त्वा जानन्ति निपुण आत्मा च रुचिरेव च
+कृत्वा नाचक्षतः कर्म मम यच्च त्वया कृतम्
+अहं ते प्रीतिमांस्तात स्वस्ति स्वर्गं गमिष्यसि
+अन्यथा रक्षतः शापोऽभविष्यत्ते गतिश्च सा
+यदि त्वहं त्वा दुर्वृत्तमद्राक्षं द्विजसत्तम
+अहोरात्रं विजानाति ऋतवश्चापि नित्यशः
+ते त्वां हर्षस्मितं दृष्ट्वा गुरोः कर्मानिवेदकम्
+नरो रहसि पापात्मा पापकं कर्म वै द्विज
+स्मारयन्तस्तथा प्राहुस्ते यथा श्रुतवान्भवान्
+सज्जन्ति पुरुषे नार्यः पुंसां सोऽर्थश्च पुष्कलः
+ते चैव हि भवेयुस्ते लोकाः पापकृतो यथा
+ये च ते पुरुषा विप्र अक्षैर्दीव्यन्ति हृष्टवत्
+तथा शक्या च दुर्वृत्ता रक्षितुं प्रमदा द्विज
+न च त्वं कृतवान्किंचिदागः प्रीतोऽस्मि तेन ते
+ऋतूंस्तानभिजानीहि ते ते जानन्ति दुष्कृतम्
+पश्यन्ति ऋतवश्चापि तथा दिननिशेऽप्युत
+रक्षिता सा त्वया पुत्र मम चापि निवेदिता
+किं ते विपुल दृष्टं वै तस्मिन्नद्य महावने
+यद्वै तन्मिथुनं ब्रह्मन्नहोरात्रं हि विद्धि तत्
+अन्यथा रक्षतः शापोऽभविष्यत्ते गतिश्च सा
+न च त्व�� कृतवान्किंचिदागः प्रीतोऽस्मि तेन ते
+तथा शक्या च दुर्वृत्ता रक्षितुं प्रमदा द्विज
+यद्वै तन्मिथुनं ब्रह्मन्नहोरात्रं हि विद्धि तत्
+सज्जन्ति पुरुषे नार्यः पुंसां सोऽर्थश्च पुष्कलः
+ते त्वां हर्षस्मितं दृष्ट्वा गुरोः कर्मानिवेदकम्
+ये च ते पुरुषा विप्र अक्षैर्दीव्यन्ति हृष्टवत्
+रक्षिता सा त्वया पुत्र मम चापि निवेदिता
+अहं ते प्रीतिमांस्तात स्वस्ति स्वर्गं गमिष्यसि
+न मां कश्चिद्विजानीत इति कृत्वा न विश्वसेत्
+ऋतूंस्तानभिजानीहि ते ते जानन्ति दुष्कृतम्
+ते त्वा जानन्ति निपुण आत्मा च रुचिरेव च
+स्मारयन्तस्तथा प्राहुस्ते यथा श्रुतवान्भवान्
+पुरुषे पापकं कर्म शुभं वा शुभकर्मणः
+यदि त्वहं त्वा दुर्वृत्तमद्राक्षं द्विजसत्तम
+अहोरात्रं विजानाति ऋतवश्चापि नित्यशः
+पश्यन्ति ऋतवश्चापि तथा दिननिशेऽप्युत
+कुर्वाणं हि नरं कर्म पापं रहसि सर्वदा
+ते चैव हि भवेयुस्ते लोकाः पापकृतो यथा
+शपेयं त्वामहं क्रोधान्न मेऽत्रास्ति विचारणा
+तत्त्वया मम यत्कर्म व्यभिचाराद्भयात्मकम्
+किं ते विपुल दृष्टं वै तस्मिन्नद्य महावने
+चक्रवत्परिवर्तेत तत्ते जानाति दुष्कृतम्
+नाख्यातमिति जानन्तस्ते त्वामाहुस्तथा द्विज
+कृत्वा नाचक्षतः कर्म मम यच्च त्वया कृतम्
+नरो रहसि पापात्मा पापकं कर्म वै द्विज
+भूमिरेतौ निगिरति सर्पो बिलशयानिव
+अतिमानः श्रियं हन्ति पुरुषस्याल्पमेधसः
+अपि चेज्जातिसंपन्नः सर्वान्वेदान्पितुर्गृहे
+राजानं चाप्ययोद्धारं ब्राह्मणं चाप्रवासिनम्
+भुजवीर्या हि राजानो वागस्त्राश्च द्विजातयः
+निर्मन्युरपि निर्मानो यतिः स्यात्समदर्शनः
+इत्येतन्मे पिता श्रुत्वा सोमादद्भुतदर्शनात्
+ब्राह्मणान्पूजयामास तथैवाहं महाव्रतान्
+प्रवसन्वाप्यधीयीत बह्वीर्दुर्वसतीर्वसन्
+गर्भेण दुष्यते कन्या गृहवासेन च द्विजः
+ब्राह्मणास्तपसा सर्वे सिध्यन्ते वाग्बलाः सदा
+श्लाघमान इवाधीयेद्ग्राम्य इत्येव तं विदुः
+ब्राह्मणान्पूजयामास तथैवाहं महाव्रतान्
+राजानं चाप्ययोद्धारं ब्राह्मणं चाप्रवासिनम्
+ब्राह्मणास्तपसा सर्वे सिध्यन्ते वाग्बलाः सदा
+इत्येतन्मे पिता श्रुत्वा सोमादद्भुतदर्शनात्
+गर्भेण दुष्यते कन्या गृहवासेन च द्विजः
+भुजवीर्या हि राजानो वागस्त्राश्च द्विजातयः
+प्रवसन्वाप्यधीयीत बह्वीर्��ुर्वसतीर्वसन्
+अतिमानः श्रियं हन्ति पुरुषस्याल्पमेधसः
+भूमिरेतौ निगिरति सर्पो बिलशयानिव
+श्लाघमान इवाधीयेद्ग्राम्य इत्येव तं विदुः
+निर्मन्युरपि निर्मानो यतिः स्यात्समदर्शनः
+अपि चेज्जातिसंपन्नः सर्वान्वेदान्पितुर्गृहे
+श्लाघमान इवाधीयेद्ग्राम्य इत्येव तं विदुः
+अपि चेज्जातिसंपन्नः सर्वान्वेदान्पितुर्गृहे
+ब्राह्मणान्पूजयामास तथैवाहं महाव्रतान्
+अतिमानः श्रियं हन्ति पुरुषस्याल्पमेधसः
+प्रवसन्वाप्यधीयीत बह्वीर्दुर्वसतीर्वसन्
+इत्येतन्मे पिता श्रुत्वा सोमादद्भुतदर्शनात्
+ब्राह्मणास्तपसा सर्वे सिध्यन्ते वाग्बलाः सदा
+राजानं चाप्ययोद्धारं ब्राह्मणं चाप्रवासिनम्
+भुजवीर्या हि राजानो वागस्त्राश्च द्विजातयः
+निर्मन्युरपि निर्मानो यतिः स्यात्समदर्शनः
+गर्भेण दुष्यते कन्या गृहवासेन च द्विजः
+भूमिरेतौ निगिरति सर्पो बिलशयानिव
+राजानं चाप्ययोद्धारं ब्राह्मणं चाप्रवासिनम्
+इत्येतन्मे पिता श्रुत्वा सोमादद्भुतदर्शनात्
+ब्राह्मणान्पूजयामास तथैवाहं महाव्रतान्
+निर्मन्युरपि निर्मानो यतिः स्यात्समदर्शनः
+अपि चेज्जातिसंपन्नः सर्वान्वेदान्पितुर्गृहे
+भूमिरेतौ निगिरति सर्पो बिलशयानिव
+प्रवसन्वाप्यधीयीत बह्वीर्दुर्वसतीर्वसन्
+श्लाघमान इवाधीयेद्ग्राम्य इत्येव तं विदुः
+भुजवीर्या हि राजानो वागस्त्राश्च द्विजातयः
+ब्राह्मणास्तपसा सर्वे सिध्यन्ते वाग्बलाः सदा
+गर्भेण दुष्यते कन्या गृहवासेन च द्विजः
+अतिमानः श्रियं हन्ति पुरुषस्याल्पमेधसः
+निर्मन्युरपि निर्मानो यतिः स्यात्समदर्शनः
+अतिमानः श्रियं हन्ति पुरुषस्याल्पमेधसः
+इत्येतन्मे पिता श्रुत्वा सोमादद्भुतदर्शनात्
+ब्राह्मणान्पूजयामास तथैवाहं महाव्रतान्
+प्रवसन्वाप्यधीयीत बह्वीर्दुर्वसतीर्वसन्
+ब्राह्मणास्तपसा सर्वे सिध्यन्ते वाग्बलाः सदा
+राजानं चाप्ययोद्धारं ब्राह्मणं चाप्रवासिनम्
+श्लाघमान इवाधीयेद्ग्राम्य इत्येव तं विदुः
+भुजवीर्या हि राजानो वागस्त्राश्च द्विजातयः
+भूमिरेतौ निगिरति सर्पो बिलशयानिव
+गर्भेण दुष्यते कन्या गृहवासेन च द्विजः
+अपि चेज्जातिसंपन्नः सर्वान्वेदान्पितुर्गृहे
+अपि चेज्जातिसंपन्नः सर्वान्वेदान्पितुर्गृहे
+प्रवसन्वाप्यधीयीत बह्वीर्दुर्वसतीर्वसन्
+गर्भेण दुष्यते कन्या गृहवासेन च द्विजः
+इत्येतन्मे पिता श्रुत्वा सोमादद्भुतदर्शनात्
+ब्राह्मणान्पूजयामास तथैवाहं महाव्रतान्
+निर्मन्युरपि निर्मानो यतिः स्यात्समदर्शनः
+अतिमानः श्रियं हन्ति पुरुषस्याल्पमेधसः
+श्लाघमान इवाधीयेद्ग्राम्य इत्येव तं विदुः
+ब्राह्मणास्तपसा सर्वे सिध्यन्ते वाग्बलाः सदा
+राजानं चाप्ययोद्धारं ब्राह्मणं चाप्रवासिनम्
+भूमिरेतौ निगिरति सर्पो बिलशयानिव
+भुजवीर्या हि राजानो वागस्त्राश्च द्विजातयः
+एष मेऽनुग्रहो विप्र जीविते च प्रयोजनम्
+एतद्राज्यफलं चैव तपश्चैतत्परं मम
+अकिंचिदुक्त्वा गमनं बहिश्च मुनिपुंगव
+एष एव वरो मेऽद्य यत्त्वं प्रीतो महामुने
+प्रदानकाले कन्यानामुच्यते च सदा बुधैः
+यदि प्रीतोऽसि भगवंस्ततो मे वद भार्गव
+अतीव ह्यत्र मुह्यामि चिन्तयानो दिवानिशम्
+अग्निमध्यगतेनेदं भगवन्संनिधौ मया
+अन्तर्धानमकस्माच्च पुनरेव च दर्शनम्
+निर्याणं च रथेनाशु सहसा यत्कृतं त्वया
+शयनं चैकपार्श्वेन दिवसानेकविंशतिम्
+कारणं श्रोतुमिच्छामि मद्गृहे वासकारितम्
+तैलाभ्यक्तस्य गमनं भोजनं च गृहे मम
+एष एव वरो मुख्यः प्राप्तो मे भृगुनन्दन
+अस्ति मे संशयः कश्चित्तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+कश्चासौ भविता बन्धुर्मम कश्चापि संमतः
+तत्कार्यं प्रकरिष्यामि तदनुज्ञातुमर्हसि
+प्रासादानां बहूनां च काञ्चनानां महामुने
+यदि तु प्रीतिमान्विप्र मयि त्वं भृगुनन्दन
+भगवन्सहधर्मोऽयं पण्डितैरिह धार्यते
+यत्तु तावदतिक्रान्तं धर्मद्वारं तपोधन
+पुनश्चाख्यातुमिच्छामि भगवन्विस्तरेण वै
+ब्राह्मण्यं मे कुलस्यास्तु भगवन्नेष मे वरः
+मणिविद्रुमपादानां पर्यङ्कानां च दर्शनम्
+वर्तितं भृगुशार्दूल यन्न दग्धोऽस्मि तद्बहु
+धनानां च विसर्गस्य वनस्यापि च दर्शनम्
+भवत्वेतद्यथात्थ त्वं तपः पौत्रे ममानघ
+समुपानीय विविधं यद्दग्धं जातवेदसा
+पुनश्च शयनं विप्र दिवसानेकविंशतिम्
+एतदिच्छामि कार्त्स्न्येन सत्यं श्रोतुं तपोधन
+कथमेष्यति विप्रत्वं कुलं मे भृगुनन्दन
+पुनश्चादर्शनं तस्य श्रोतुमिच्छामि कारणम्
+यत्प्रीतोऽसि समाचारात्कुलं पूतं ममानघ
+न चैवात्राधिगच्छामि सर्वस्यास्य विनिश्चयम्
+अग्निमध्यगतेनेदं भगवन्संनिधौ मया
+मणिविद्रुमपादानां पर्यङ्कानां च दर्शनम्
+एतदिच्छामि कार्त्स्न्येन सत्यं श्रोतुं तपोधन
+भवत्वेतद्यथात्थ त्वं तपः पौत्रे ममानघ
+एष मेऽनुग्रहो विप्र जीविते च प्रयोजनम्
+यत्तु तावदतिक्रान्तं धर्मद्वारं तपोधन
+धनानां च विसर्गस्य वनस्यापि च दर्शनम्
+न चैवात्राधिगच्छामि सर्वस्यास्य विनिश्चयम्
+समुपानीय विविधं यद्दग्धं जातवेदसा
+एतद्राज्यफलं चैव तपश्चैतत्परं मम
+यत्प्रीतोऽसि समाचारात्कुलं पूतं ममानघ
+निर्याणं च रथेनाशु सहसा यत्कृतं त्वया
+वर्तितं भृगुशार्दूल यन्न दग्धोऽस्मि तद्बहु
+भगवन्सहधर्मोऽयं पण्डितैरिह धार्यते
+अस्ति मे संशयः कश्चित्तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+एष एव वरो मेऽद्य यत्त्वं प्रीतो महामुने
+पुनश्चाख्यातुमिच्छामि भगवन्विस्तरेण वै
+पुनश्च शयनं विप्र दिवसानेकविंशतिम्
+पुनश्चादर्शनं तस्य श्रोतुमिच्छामि कारणम्
+तत्कार्यं प्रकरिष्यामि तदनुज्ञातुमर्हसि
+अन्तर्धानमकस्माच्च पुनरेव च दर्शनम्
+अकिंचिदुक्त्वा गमनं बहिश्च मुनिपुंगव
+ब्राह्मण्यं मे कुलस्यास्तु भगवन्नेष मे वरः
+कश्चासौ भविता बन्धुर्मम कश्चापि संमतः
+कारणं श्रोतुमिच्छामि मद्गृहे वासकारितम्
+एष एव वरो मुख्यः प्राप्तो मे भृगुनन्दन
+यदि प्रीतोऽसि भगवंस्ततो मे वद भार्गव
+यदि तु प्रीतिमान्विप्र मयि त्वं भृगुनन्दन
+कथमेष्यति विप्रत्वं कुलं मे भृगुनन्दन
+प्रासादानां बहूनां च काञ्चनानां महामुने
+शयनं चैकपार्श्वेन दिवसानेकविंशतिम्
+अतीव ह्यत्र मुह्यामि चिन्तयानो दिवानिशम्
+प्रदानकाले कन्यानामुच्यते च सदा बुधैः
+तैलाभ्यक्तस्य गमनं भोजनं च गृहे मम
+कारणं श्रोतुमिच्छामि मद्गृहे वासकारितम्
+एष एव वरो मेऽद्य यत्त्वं प्रीतो महामुने
+मणिविद्रुमपादानां पर्यङ्कानां च दर्शनम्
+भगवन्सहधर्मोऽयं पण्डितैरिह धार्यते
+पुनश्च शयनं विप्र दिवसानेकविंशतिम्
+कथमेष्यति विप्रत्वं कुलं मे भृगुनन्दन
+कश्चासौ भविता बन्धुर्मम कश्चापि संमतः
+अकिंचिदुक्त्वा गमनं बहिश्च मुनिपुंगव
+अतीव ह्यत्र मुह्यामि चिन्तयानो दिवानिशम्
+यत्प्रीतोऽसि समाचारात्कुलं पूतं ममानघ
+शयनं चैकपार्श्वेन दिवसानेकविंशतिम्
+पुनश्चादर्शनं तस्य श्रोतुमिच्छामि कारणम्
+एतदिच्छामि कार्त्स्न्येन सत्यं श्रोतुं तपोधन
+यदि प्रीतोऽसि भगवंस्ततो मे वद भार्गव
+वर्तितं भृगुशार्दूल यन्न दग्धोऽस्मि तद्बहु
+एतद्राज्यफलं चैव तपश्चैतत्परं मम
+अस्ति मे संशयः कश्चित्तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+अग्निमध्यगतेनेदं भगवन्संनिधौ मया
+समुपानीय विविधं यद्दग्धं जातवेदसा
+यदि तु प्रीतिमान्विप्र मयि त्वं भृगुनन्दन
+न चैवात्राधिगच्छामि सर्वस्यास्य विनिश्चयम्
+तत्कार्यं प्रकरिष्यामि तदनुज्ञातुमर्हसि
+एष मेऽनुग्रहो विप्र जीविते च प्रयोजनम्
+तैलाभ्यक्तस्य गमनं भोजनं च गृहे मम
+धनानां च विसर्गस्य वनस्यापि च दर्शनम्
+ब्राह्मण्यं मे कुलस्यास्तु भगवन्नेष मे वरः
+पुनश्चाख्यातुमिच्छामि भगवन्विस्तरेण वै
+प्रासादानां बहूनां च काञ्चनानां महामुने
+यत्तु तावदतिक्रान्तं धर्मद्वारं तपोधन
+अन्तर्धानमकस्माच्च पुनरेव च दर्शनम्
+भवत्वेतद्यथात्थ त्वं तपः पौत्रे ममानघ
+एष एव वरो मुख्यः प्राप्तो मे भृगुनन्दन
+निर्याणं च रथेनाशु सहसा यत्कृतं त्वया
+प्रदानकाले कन्यानामुच्यते च सदा बुधैः
+समुपानीय विविधं यद्दग्धं जातवेदसा
+एष एव वरो मेऽद्य यत्त्वं प्रीतो महामुने
+एतदिच्छामि कार्त्स्न्येन सत्यं श्रोतुं तपोधन
+यत्तु तावदतिक्रान्तं धर्मद्वारं तपोधन
+ब्राह्मण्यं मे कुलस्यास्तु भगवन्नेष मे वरः
+पुनश्चादर्शनं तस्य श्रोतुमिच्छामि कारणम्
+पुनश्च शयनं विप्र दिवसानेकविंशतिम्
+प्रदानकाले कन्यानामुच्यते च सदा बुधैः
+धनानां च विसर्गस्य वनस्यापि च दर्शनम्
+पुनश्चाख्यातुमिच्छामि भगवन्विस्तरेण वै
+यदि तु प्रीतिमान्विप्र मयि त्वं भृगुनन्दन
+मणिविद्रुमपादानां पर्यङ्कानां च दर्शनम्
+अकिंचिदुक्त्वा गमनं बहिश्च मुनिपुंगव
+अन्तर्धानमकस्माच्च पुनरेव च दर्शनम्
+प्रासादानां बहूनां च काञ्चनानां महामुने
+भवत्वेतद्यथात्थ त्वं तपः पौत्रे ममानघ
+अग्निमध्यगतेनेदं भगवन्संनिधौ मया
+तैलाभ्यक्तस्य गमनं भोजनं च गृहे मम
+वर्तितं भृगुशार्दूल यन्न दग्धोऽस्मि तद्बहु
+एतद्राज्यफलं चैव तपश्चैतत्परं मम
+शयनं चैकपार्श्वेन दिवसानेकविंशतिम्
+कश्चासौ भविता बन्धुर्मम कश्चापि संमतः
+एष मेऽनुग्रहो विप्र जीविते च प्रयोजनम्
+भगवन्सहधर्मोऽयं पण्डितैरिह धार्यते
+यदि प्रीतोऽसि भगवंस्ततो मे वद भार्गव
+एष एव वरो मुख्यः प्राप्तो मे भृगुनन्दन
+कथमेष्यति विप्रत्वं कुलं मे भृगुनन्दन
+न चैवात्राधिगच्छामि सर्वस्यास्य विनिश्चयम्
+निर्याणं च रथेनाशु सहसा यत्कृतं त्वया
+तत्कार्यं प्रकरिष्यामि तदनुज्ञातुमर्हसि
+यत्प्रीतोऽसि समाचारात्कुलं पूतं ममानघ
+कारणं श्रोतुमिच्छामि मद्गृहे वासकारितम्
+अतीव ह्यत्र मुह्यामि चिन्तयानो दिवानिशम्
+अस्ति मे संशयः कश्चित्तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+पुनश्च शयनं विप्र दिवसानेकविंशतिम्
+अस्ति मे संशयः कश्चित्तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+तैलाभ्यक्तस्य गमनं भोजनं च गृहे मम
+एतद्राज्यफलं चैव तपश्चैतत्परं मम
+कश्चासौ भविता बन्धुर्मम कश्चापि संमतः
+एष एव वरो मुख्यः प्राप्तो मे भृगुनन्दन
+भवत्वेतद्यथात्थ त्वं तपः पौत्रे ममानघ
+यत्तु तावदतिक्रान्तं धर्मद्वारं तपोधन
+पुनश्चादर्शनं तस्य श्रोतुमिच्छामि कारणम्
+कारणं श्रोतुमिच्छामि मद्गृहे वासकारितम्
+वर्तितं भृगुशार्दूल यन्न दग्धोऽस्मि तद्बहु
+प्रासादानां बहूनां च काञ्चनानां महामुने
+निर्याणं च रथेनाशु सहसा यत्कृतं त्वया
+एष मेऽनुग्रहो विप्र जीविते च प्रयोजनम्
+अतीव ह्यत्र मुह्यामि चिन्तयानो दिवानिशम्
+शयनं चैकपार्श्वेन दिवसानेकविंशतिम्
+ब्राह्मण्यं मे कुलस्यास्तु भगवन्नेष मे वरः
+यदि प्रीतोऽसि भगवंस्ततो मे वद भार्गव
+समुपानीय विविधं यद्दग्धं जातवेदसा
+एष एव वरो मेऽद्य यत्त्वं प्रीतो महामुने
+कथमेष्यति विप्रत्वं कुलं मे भृगुनन्दन
+न चैवात्राधिगच्छामि सर्वस्यास्य विनिश्चयम्
+भगवन्सहधर्मोऽयं पण्डितैरिह धार्यते
+मणिविद्रुमपादानां पर्यङ्कानां च दर्शनम्
+अकिंचिदुक्त्वा गमनं बहिश्च मुनिपुंगव
+एतदिच्छामि कार्त्स्न्येन सत्यं श्रोतुं तपोधन
+धनानां च विसर्गस्य वनस्यापि च दर्शनम्
+यत्प्रीतोऽसि समाचारात्कुलं पूतं ममानघ
+प्रदानकाले कन्यानामुच्यते च सदा बुधैः
+अग्निमध्यगतेनेदं भगवन्संनिधौ मया
+अन्तर्धानमकस्माच्च पुनरेव च दर्शनम्
+तत्कार्यं प्रकरिष्यामि तदनुज्ञातुमर्हसि
+पुनश्चाख्यातुमिच्छामि भगवन्विस्तरेण वै
+यदि तु प्रीतिमान्विप्र मयि त्वं भृगुनन्दन
+पुनश्चाख्यातुमिच्छामि भगवन्विस्तरेण वै
+भगवन्सहधर्मोऽयं पण्डितैरिह धार्यते
+निर्याणं च रथेनाशु सहसा यत्कृतं त्वया
+प्रासादानां बहूनां च काञ्चनानां महामुने
+कारणं श्रोतुमिच्छामि मद्गृहे वासकारितम्
+अन्तर्धानमकस्माच्च पुनरेव च दर्शनम्
+मणिविद्रुमपादानां पर्यङ्कानां च दर्शनम्
+यत्तु तावदतिक्रान्तं धर्मद्वारं तपोधन
+तैलाभ्यक्तस्��� गमनं भोजनं च गृहे मम
+वर्तितं भृगुशार्दूल यन्न दग्धोऽस्मि तद्बहु
+यदि तु प्रीतिमान्विप्र मयि त्वं भृगुनन्दन
+तत्कार्यं प्रकरिष्यामि तदनुज्ञातुमर्हसि
+अकिंचिदुक्त्वा गमनं बहिश्च मुनिपुंगव
+यत्प्रीतोऽसि समाचारात्कुलं पूतं ममानघ
+एतदिच्छामि कार्त्स्न्येन सत्यं श्रोतुं तपोधन
+अतीव ह्यत्र मुह्यामि चिन्तयानो दिवानिशम्
+यदि प्रीतोऽसि भगवंस्ततो मे वद भार्गव
+कथमेष्यति विप्रत्वं कुलं मे भृगुनन्दन
+एतद्राज्यफलं चैव तपश्चैतत्परं मम
+भवत्वेतद्यथात्थ त्वं तपः पौत्रे ममानघ
+कश्चासौ भविता बन्धुर्मम कश्चापि संमतः
+ब्राह्मण्यं मे कुलस्यास्तु भगवन्नेष मे वरः
+अस्ति मे संशयः कश्चित्तन्मे व्याख्यातुमर्हसि
+एष एव वरो मेऽद्य यत्त्वं प्रीतो महामुने
+समुपानीय विविधं यद्दग्धं जातवेदसा
+पुनश्च शयनं विप्र दिवसानेकविंशतिम्
+शयनं चैकपार्श्वेन दिवसानेकविंशतिम्
+धनानां च विसर्गस्य वनस्यापि च दर्शनम्
+एष एव वरो मुख्यः प्राप्तो मे भृगुनन्दन
+न चैवात्राधिगच्छामि सर्वस्यास्य विनिश्चयम्
+एष मेऽनुग्रहो विप्र जीविते च प्रयोजनम्
+प्रदानकाले कन्यानामुच्यते च सदा बुधैः
+पुनश्चादर्शनं तस्य श्रोतुमिच्छामि कारणम्
+अग्निमध्यगतेनेदं भगवन्संनिधौ मया
+कासि देवि कुतो वा त्वं रूपेणाप्रतिमा भुवि
+न त्वामिच्छामि भद्रं ते गम्यतां यत्र रोचते
+विस्मिताः स्म महाभागे तव रूपस्य संपदा
+नावमन्यामहे देवि न त्वां परिभवामहे
+बहुनात्र किमुक्तेन गम्यतां यत्र वाञ्छसि
+वपुष्मत्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयानघे
+वपुष्मन्त्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयाद्य वै
+इच्छामस्त्वां वयं ज्ञातुं का त्वं क्व च गमिष्यसि
+तत्त्वेन च सुवर्णाभे सर्वमेतद्ब्रवीहि नः
+यत्रेष्टं गम्यतां तत्र कृतकार्या वयं त्वया
+अध्रुवां चञ्चलां च त्वां सामान्यां बहुभिः सह
+अध्रुवा चलचित्तासि ततस्त्वां वर्जयामहे
+विस्मिताः स्म महाभागे तव रूपस्य संपदा
+बहुनात्र किमुक्तेन गम्यतां यत्र वाञ्छसि
+वपुष्मन्त्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयाद्य वै
+इच्छामस्त्वां वयं ज्ञातुं का त्वं क्व च गमिष्यसि
+वपुष्मत्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयानघे
+कासि देवि कुतो वा त्वं रूपेणाप्रतिमा भुवि
+यत्रेष्टं गम्यतां तत्र कृतकार्या वयं त्वया
+अध्रुवा चलचित्तासि ततस्त्वां वर्जयामहे
+अध्��ुवां चञ्चलां च त्वां सामान्यां बहुभिः सह
+न त्वामिच्छामि भद्रं ते गम्यतां यत्र रोचते
+नावमन्यामहे देवि न त्वां परिभवामहे
+तत्त्वेन च सुवर्णाभे सर्वमेतद्ब्रवीहि नः
+बहुनात्र किमुक्तेन गम्यतां यत्र वाञ्छसि
+यत्रेष्टं गम्यतां तत्र कृतकार्या वयं त्वया
+तत्त्वेन च सुवर्णाभे सर्वमेतद्ब्रवीहि नः
+इच्छामस्त्वां वयं ज्ञातुं का त्वं क्व च गमिष्यसि
+नावमन्यामहे देवि न त्वां परिभवामहे
+विस्मिताः स्म महाभागे तव रूपस्य संपदा
+कासि देवि कुतो वा त्वं रूपेणाप्रतिमा भुवि
+वपुष्मत्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयानघे
+अध्रुवां चञ्चलां च त्वां सामान्यां बहुभिः सह
+न त्वामिच्छामि भद्रं ते गम्यतां यत्र रोचते
+वपुष्मन्त्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयाद्य वै
+अध्रुवा चलचित्तासि ततस्त्वां वर्जयामहे
+अध्रुवां चञ्चलां च त्वां सामान्यां बहुभिः सह
+अध्रुवा चलचित्तासि ततस्त्वां वर्जयामहे
+इच्छामस्त्वां वयं ज्ञातुं का त्वं क्व च गमिष्यसि
+तत्त्वेन च सुवर्णाभे सर्वमेतद्ब्रवीहि नः
+न त्वामिच्छामि भद्रं ते गम्यतां यत्र रोचते
+बहुनात्र किमुक्तेन गम्यतां यत्र वाञ्छसि
+विस्मिताः स्म महाभागे तव रूपस्य संपदा
+वपुष्मत्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयानघे
+कासि देवि कुतो वा त्वं रूपेणाप्रतिमा भुवि
+नावमन्यामहे देवि न त्वां परिभवामहे
+वपुष्मन्त्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयाद्य वै
+यत्रेष्टं गम्यतां तत्र कृतकार्या वयं त्वया
+अध्रुवां चञ्चलां च त्वां सामान्यां बहुभिः सह
+इच्छामस्त्वां वयं ज्ञातुं का त्वं क्व च गमिष्यसि
+न त्वामिच्छामि भद्रं ते गम्यतां यत्र रोचते
+नावमन्यामहे देवि न त्वां परिभवामहे
+विस्मिताः स्म महाभागे तव रूपस्य संपदा
+वपुष्मत्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयानघे
+यत्रेष्टं गम्यतां तत्र कृतकार्या वयं त्वया
+कासि देवि कुतो वा त्वं रूपेणाप्रतिमा भुवि
+वपुष्मन्त्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयाद्य वै
+बहुनात्र किमुक्तेन गम्यतां यत्र वाञ्छसि
+अध्रुवा चलचित्तासि ततस्त्वां वर्जयामहे
+तत्त्वेन च सुवर्णाभे सर्वमेतद्ब्रवीहि नः
+न त्वामिच्छामि भद्रं ते गम्यतां यत्र रोचते
+नावमन्यामहे देवि न त्वां परिभवामहे
+वपुष्मत्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयानघे
+विस्मिताः स्म महाभागे तव रूपस्य संपदा
+यत्रेष्टं गम्यतां तत्र कृतकार���या वयं त्वया
+तत्त्वेन च सुवर्णाभे सर्वमेतद्ब्रवीहि नः
+वपुष्मन्त्यो वयं सर्वाः किमस्माकं त्वयाद्य वै
+अध्रुवा चलचित्तासि ततस्त्वां वर्जयामहे
+अध्रुवां चञ्चलां च त्वां सामान्यां बहुभिः सह
+इच्छामस्त्वां वयं ज्ञातुं का त्वं क्व च गमिष्यसि
+कासि देवि कुतो वा त्वं रूपेणाप्रतिमा भुवि
+बहुनात्र किमुक्तेन गम्यतां यत्र वाञ्छसि
+तेषामपि विधिं पुण्यं श्रोतुमिच्छामि शंकर
+यो धर्मो मुनिसंघस्य सिद्धिवादेषु तं वद
+इमास्तु नद्यो देवेश सर्वतीर्थोदकैर्युताः
+एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपतेऽनघ
+अयं भगवता दत्तः प्रश्नः स्त्रीधर्मसंश्रितः
+स्वैरिणो दारसंयुक्तास्तेषां धर्मः कथं स्मृतः
+निखिलेन मया पृष्टं महादेव यथातथम्
+देशेषु रमणीयेषु गिरीणां निर्झरेषु च
+सिद्धिवादेषु संसिद्धास्तथा वननिवासिनः
+न चैकसाध्यं पश्यामि विज्ञानं भुवि कस्यचित्
+स्रवन्तीनां च कुञ्जेषु पर्वतोपवनेषु च
+तपोन्वेषकरो लोके भ्रमते विविधाकृतिः
+ज्ञानविज्ञानसंपन्नाः प्रज्ञावन्तोऽर्थकोविदाः
+स्त्री च भूतेश सततं स्त्रियमेवानुधावति
+केनायुर्लभते दीर्घं कर्मणा पुरुषः प्रभो
+त्रयो वर्णाः प्रकृत्येह कथं ब्राह्मण्यमाप्नुयुः
+अस्य चैवर्षिसंघस्य मम च प्रियकाम्यया
+विपाशा च वितस्ता च चन्द्रभागा इरावती
+ब्राह्मणान्वेदविदुषो नेच्छन्ति परिसर्पितुम्
+दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः
+एतं मे संशयं छिन्द्धि सर्वधर्मविदां वर
+भगवन्संशयं पृष्टस्तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+सधर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज
+त्वत्प्रभावादियं देव वाक्चैव प्रतिभाति मे
+एतं मे संशयं देव वद भूतपतेऽनघ
+दुर्दर्शाः केचिदाभान्ति नराः काष्ठमया इव
+आज्यधूमोद्भवो गन्धो रुणद्धीव तपोवनम्
+एवमुक्तः स भगवाञ्शैलपुत्र्या पिनाकधृक्
+श्रेयः कुर्वन्नवाप्नोति मानवो देवसत्तम
+वैश्ये किंलक्षणो धर्मः शूद्रे किंलक्षणो भवेत्
+प्रथमा सर्वसरितां नदी सागरगामिनी
+केन वा कर्मणा देव भवन्ति वनगोचराः
+शतद्रुर्देविका सिन्धुः कौशिकी गोमती तथा
+ततस्तामब्रवीद्देवः सुभगे श्रूयतामिति
+सर्वव्यापी तु यो धर्मो भगवंस्तं ब्रवीहि मे
+दक्षक्रतुहर त्र्यक्ष संशयो मे महानयम्
+नराः क्लीबाश्च दृश्यन्ते कारणं ब्रूहि तत्र वै
+एतं ममेह संदेहं वक्तुमर्हस्यरिंदम
+एताभिः सह संमन्���्र्य प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः
+मूलवत्सु च देशेषु वसन्ति नियतव्रताः
+भगवन्भगनेत्रघ्न पूष्णो दशनपातन
+कथं गोवृषभो देव वाहनत्वमुपागतः
+भाषितो मर्त्यलोकस्य मार्गः श्रेयस्करो महान्
+प्रभवन्योऽनहंवादी स वै पुरुष उच्यते
+गृध्रगोमायुकलिले चिताग्निशतसंकुले
+स्त्रीधर्मकुशलास्ता वै गङ्गाद्याः सरितां वराः
+तं दृष्ट्वा मे मनः प्रीतं महेश्वर सदा भवेत्
+मनसा बध्यते येन कर्मणा पुरुषः सदा
+निवासा बहुरूपास्ते विश्वरूपगुणान्विताः
+मया संमानिताश्चैव भविष्यन्ति सरिद्वराः
+अपरे च महाभोगा मन्दभोगास्तथापरे
+भगवन्सर्वभूतेश सुरासुरनमस्कृत
+तथा देवनदी चेयं सर्वतीर्थाभिसंवृता
+शंस सर्वमशेषेण त्र्यक्ष त्रिपुरनाशन
+धर्मः किंलक्षणः प्रोक्तः कथं वाचरितुं नरैः
+दुष्प्रज्ञाश्चापरे देव ज्ञानविज्ञानवर्जिताः
+वानप्रस्थेषु देवेश स्वशरीरोपजीविषु
+नित्यं स्थानमुपागम्य दिव्यचन्दनरूषिताः
+हस्ते चैतत्पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति
+कर्मणा मनसा वाचा त्रिविधं हि नरः सदा
+समाचारैर्गुणैर्वाक्यैः स्वर्गं यान्तीह मानवाः
+अपृच्छद्देवमहिषी स्त्रीधर्मं धर्मवत्सला
+उपस्पर्शनहेतोस्त्वा समीपस्था उपासते
+वैश्यो वा क्षत्रियः केन द्विजो वा क्षत्रियो भवेत्
+तस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च प्रीतिमानभवत्प्रभुः
+दिवि वा सागरगमास्तेन वो मानयाम्यहम्
+क्षत्रियः शूद्रतामेति केन वा कर्मणा विभो
+राजानो राजपुत्राश्च निर्धना वा महाधनाः
+केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयोनौ प्रजायते
+भगवन्सर्वभूतेश सर्वधर्मभृतां वर
+गार्हस्थ्यो मोक्षधर्मश्च सज्जनाचरितस्त्वया
+कर्मणा केन भगवन्प्राप्नुवन्ति महाफलम्
+केन कर्मविपाकेन प्रज्ञावान्पुरुषो भवेत्
+उक्तास्त्वया पृथग्धर्माश्चातुर्वर्ण्यहिताः शुभाः
+दृश्यन्ते पुरुषा देव तन्मे शंसितुमर्हसि
+इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापोहविशारदाः
+भगवन्देवदेवेश सर्वभूतनमस्कृत
+बध्यते बन्धनैः पाशैर्मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+प्रियदर्शास्तथा चान्ये दर्शनादेव मानवाः
+तं तु संमन्त्र्य युष्माभिर्वक्तुमिच्छामि शंकरे
+पूर्वं तथैव श्रीकान्तमुत्तरं पश्चिमं तथा
+भगवन्संशयो मेऽत्र तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+गगनाद्गां गता देवी गङ्गा सर्वसरिद्वरा
+जटिलो ब्रह्मचारी च किमर्थमसि नित्यदा
+अव्रता भ्रष्टनियमास्तथान्ये रा���्षसोपमाः
+केन कण्ठश्च ते नीलो बर्हिबर्हनिभः कृतः
+देशेषु च विचित्रेषु फलवत्सु समाहिताः
+हेतुभिर्यैर्ममैतानि रूपाणि रुचिरानने
+वाहनेषु प्रभूतेषु श्रीमत्स्वन्येषु सत्सु ते
+प्रतिलोमः कथं देव शक्यो धर्मो निषेवितुम्
+केशास्थिकलिले भीमे कपालघटसंकुले
+स्वर्गं समभिपद्यन्ते संप्रदानेन केन वा
+अयं मुनिगणः सर्वस्तपस्तप इति प्रभो
+क्षीणायुः केन भवति कर्मणा भुवि मानवः
+अल्पप्रज्ञो विरूपाक्ष कथं भवति मानवः
+सर्वधर्मार्थतत्त्वज्ञ देवदेव वदस्व मे
+व्रतवन्तो नराः केचिच्छ्रद्धादमपरायणाः
+केन कर्मविपाकेन भवन्तीह वदस्व मे
+अल्पाबाधास्तथा केचिन्महाबाधास्तथापरे
+विनिकीर्णामिषचये शिवानादविनादिते
+तानि कर्माणि मे देव वद भूतपतेऽनघ
+तस्मात्तं नैपुणेनाद्य ममाख्यातुं त्वमर्हसि
+भगवन्सर्वभूतेश भूतभव्यभवोद्भव
+अशुचौ मांसकलिले वसाशोणितकर्दमे
+स्पृहा भवति मे नित्यं तपोवननिवासिषु
+तपसा वापि देवेश केनायुर्लभते महत्
+दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनोर्ध्वं कपिला जटाः
+जात्यन्धाश्चापरे देव रोगार्ताश्चापरे तथा
+आश्रमाभिरता देव तापसा ये तपोधनाः
+चातुर्वर्ण्यस्य धर्मं हि नैपुण्येन प्रकीर्तय
+स्मितपूर्वमिवाभाष्य सर्वास्ताः सरितस्तदा
+ब्राह्मणे कीदृशो धर्मः क्षत्रिये कीदृशो भवेत्
+तांश्च संत्यज्य भगवञ्श्मशाने रमसे कथम्
+एषा सरस्वती पुण्या नदीनामुत्तमा नदी
+अपरे स्वल्पविज्ञाना धर्मविद्वेषिणो नराः
+इत्युक्त्वा देवदेवस्य पत्नी धर्मभृतां वरा
+अकुलीनास्तथा चान्ये कुलीनाश्च तथापरे
+महाप्रज्ञास्तथैवान्ये ज्ञानविज्ञानदर्शिनः
+यज्वानश्च तथैवान्ये निर्होमाश्च तथापरे
+भगवन्केन ते वक्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
+तन्मे ब्रूहि महाभाग देवदेव पिनाकधृक्
+चातुर्वर्ण्यस्य यो धर्मः स्वे स्वे वर्णे गुणावहः
+महान्मे संशयः कश्चिन्मर्त्यान्प्रति महेश्वर
+एतं मे संशयं देव मुनिधर्मकृतं विभो
+धर्माधर्मे नृणां देव ब्रूहि मे संशयं विभो
+विपाकं कर्मणां देव वक्तुमर्हस्यनिन्दित
+केन कर्मविपाकेन वैश्यो गच्छति शूद्रताम्
+केन शीलेन वा देव कर्मणा कीदृशेन वा
+पिनाकपाणे वरद संशयो मे महानयम्
+चातुर्वर्ण्यं भगवता पूर्वं सृष्टं स्वयंभुवा
+किंशीलाः किंसमाचाराः पुरुषाः कैश्च कर्मभिः
+शक्यो धर्ममविन्दद्भिर्धर्मज्ञ वद मे प्रभो
+एतं मे संशयं देव तपश्चर्यागतं शुभम्
+दीप्तिमन्तः कया चैव चर्ययाथ भवन्ति ते
+वाचाथ बध्यते येन मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+ऋषिधर्मं तु धर्मज्ञ श्रोतुमिच्छाम्यनुत्तमम्
+सावद्यं किं नु वै कर्म निरवद्यं तथैव च
+एवमुक्तः स भगवाञ्शैलपुत्र्या पिनाकधृक्
+भगवन्केन ते वक्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
+स्मितपूर्वमिवाभाष्य सर्वास्ताः सरितस्तदा
+स्त्रीधर्मकुशलास्ता वै गङ्गाद्याः सरितां वराः
+सर्वधर्मार्थतत्त्वज्ञ देवदेव वदस्व मे
+प्रथमा सर्वसरितां नदी सागरगामिनी
+चातुर्वर्ण्यस्य धर्मं हि नैपुण्येन प्रकीर्तय
+मया संमानिताश्चैव भविष्यन्ति सरिद्वराः
+दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः
+केन कर्मविपाकेन प्रज्ञावान्पुरुषो भवेत्
+भगवन्सर्वभूतेश सर्वधर्मभृतां वर
+स्पृहा भवति मे नित्यं तपोवननिवासिषु
+देशेषु च विचित्रेषु फलवत्सु समाहिताः
+समाचारैर्गुणैर्वाक्यैः स्वर्गं यान्तीह मानवाः
+चातुर्वर्ण्यस्य यो धर्मः स्वे स्वे वर्णे गुणावहः
+वाचाथ बध्यते येन मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+पिनाकपाणे वरद संशयो मे महानयम्
+राजानो राजपुत्राश्च निर्धना वा महाधनाः
+केन कर्मविपाकेन भवन्तीह वदस्व मे
+स्वैरिणो दारसंयुक्तास्तेषां धर्मः कथं स्मृतः
+तपसा वापि देवेश केनायुर्लभते महत्
+ज्ञानविज्ञानसंपन्नाः प्रज्ञावन्तोऽर्थकोविदाः
+मनसा बध्यते येन कर्मणा पुरुषः सदा
+दक्षक्रतुहर त्र्यक्ष संशयो मे महानयम्
+भगवन्भगनेत्रघ्न पूष्णो दशनपातन
+दृश्यन्ते पुरुषा देव तन्मे शंसितुमर्हसि
+एतं ममेह संदेहं वक्तुमर्हस्यरिंदम
+तं दृष्ट्वा मे मनः प्रीतं महेश्वर सदा भवेत्
+वैश्यो वा क्षत्रियः केन द्विजो वा क्षत्रियो भवेत्
+केन शीलेन वा देव कर्मणा कीदृशेन वा
+वानप्रस्थेषु देवेश स्वशरीरोपजीविषु
+इमास्तु नद्यो देवेश सर्वतीर्थोदकैर्युताः
+विनिकीर्णामिषचये शिवानादविनादिते
+भगवन्सर्वभूतेश सुरासुरनमस्कृत
+शंस सर्वमशेषेण त्र्यक्ष त्रिपुरनाशन
+बध्यते बन्धनैः पाशैर्मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+ब्राह्मणे कीदृशो धर्मः क्षत्रिये कीदृशो भवेत्
+गृध्रगोमायुकलिले चिताग्निशतसंकुले
+कथं गोवृषभो देव वाहनत्वमुपागतः
+स्रवन्तीनां च कुञ्जेषु पर्वतोपवनेषु च
+आश्रमाभिरता देव तापसा ये तपोधनाः
+कर्मणा मनसा वाचा त्रिविधं हि नरः सदा
+सावद्यं कि�� नु वै कर्म निरवद्यं तथैव च
+जटिलो ब्रह्मचारी च किमर्थमसि नित्यदा
+नित्यं स्थानमुपागम्य दिव्यचन्दनरूषिताः
+ब्राह्मणान्वेदविदुषो नेच्छन्ति परिसर्पितुम्
+यज्वानश्च तथैवान्ये निर्होमाश्च तथापरे
+निखिलेन मया पृष्टं महादेव यथातथम्
+क्षीणायुः केन भवति कर्मणा भुवि मानवः
+यो धर्मो मुनिसंघस्य सिद्धिवादेषु तं वद
+शतद्रुर्देविका सिन्धुः कौशिकी गोमती तथा
+तं तु संमन्त्र्य युष्माभिर्वक्तुमिच्छामि शंकरे
+केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयोनौ प्रजायते
+त्रयो वर्णाः प्रकृत्येह कथं ब्राह्मण्यमाप्नुयुः
+एतं मे संशयं देव वद भूतपतेऽनघ
+शक्यो धर्ममविन्दद्भिर्धर्मज्ञ वद मे प्रभो
+अल्पाबाधास्तथा केचिन्महाबाधास्तथापरे
+केन वा कर्मणा देव भवन्ति वनगोचराः
+अशुचौ मांसकलिले वसाशोणितकर्दमे
+दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनोर्ध्वं कपिला जटाः
+इत्युक्त्वा देवदेवस्य पत्नी धर्मभृतां वरा
+एताभिः सह संमन्त्र्य प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः
+तस्मात्तं नैपुणेनाद्य ममाख्यातुं त्वमर्हसि
+तथा देवनदी चेयं सर्वतीर्थाभिसंवृता
+वाहनेषु प्रभूतेषु श्रीमत्स्वन्येषु सत्सु ते
+उपस्पर्शनहेतोस्त्वा समीपस्था उपासते
+गगनाद्गां गता देवी गङ्गा सर्वसरिद्वरा
+त्वत्प्रभावादियं देव वाक्चैव प्रतिभाति मे
+अयं भगवता दत्तः प्रश्नः स्त्रीधर्मसंश्रितः
+भगवन्सर्वभूतेश भूतभव्यभवोद्भव
+केन कर्मविपाकेन वैश्यो गच्छति शूद्रताम्
+तेषामपि विधिं पुण्यं श्रोतुमिच्छामि शंकर
+दुर्दर्शाः केचिदाभान्ति नराः काष्ठमया इव
+सर्वव्यापी तु यो धर्मो भगवंस्तं ब्रवीहि मे
+अपरे स्वल्पविज्ञाना धर्मविद्वेषिणो नराः
+महाप्रज्ञास्तथैवान्ये ज्ञानविज्ञानदर्शिनः
+तस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च प्रीतिमानभवत्प्रभुः
+एतं मे संशयं छिन्द्धि सर्वधर्मविदां वर
+मूलवत्सु च देशेषु वसन्ति नियतव्रताः
+भाषितो मर्त्यलोकस्य मार्गः श्रेयस्करो महान्
+अल्पप्रज्ञो विरूपाक्ष कथं भवति मानवः
+गार्हस्थ्यो मोक्षधर्मश्च सज्जनाचरितस्त्वया
+केनायुर्लभते दीर्घं कर्मणा पुरुषः प्रभो
+ऋषिधर्मं तु धर्मज्ञ श्रोतुमिच्छाम्यनुत्तमम्
+अव्रता भ्रष्टनियमास्तथान्ये राक्षसोपमाः
+एतं मे संशयं देव तपश्चर्यागतं शुभम्
+अस्य चैवर्षिसंघस्य मम च प्रियकाम्यया
+भगवन्देवदेवेश सर्वभूतनमस्कृत
+विपाकं कर्मणां देव वक्तुमर्हस्यनिन्दित
+श्रेयः कुर्वन्नवाप्नोति मानवो देवसत्तम
+अकुलीनास्तथा चान्ये कुलीनाश्च तथापरे
+हस्ते चैतत्पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति
+धर्माधर्मे नृणां देव ब्रूहि मे संशयं विभो
+अपरे च महाभोगा मन्दभोगास्तथापरे
+वैश्ये किंलक्षणो धर्मः शूद्रे किंलक्षणो भवेत्
+प्रतिलोमः कथं देव शक्यो धर्मो निषेवितुम्
+स्त्री च भूतेश सततं स्त्रियमेवानुधावति
+हेतुभिर्यैर्ममैतानि रूपाणि रुचिरानने
+प्रियदर्शास्तथा चान्ये दर्शनादेव मानवाः
+देशेषु रमणीयेषु गिरीणां निर्झरेषु च
+तांश्च संत्यज्य भगवञ्श्मशाने रमसे कथम्
+दिवि वा सागरगमास्तेन वो मानयाम्यहम्
+एषा सरस्वती पुण्या नदीनामुत्तमा नदी
+भगवन्संशयं पृष्टस्तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+निवासा बहुरूपास्ते विश्वरूपगुणान्विताः
+न चैकसाध्यं पश्यामि विज्ञानं भुवि कस्यचित्
+जात्यन्धाश्चापरे देव रोगार्ताश्चापरे तथा
+नराः क्लीबाश्च दृश्यन्ते कारणं ब्रूहि तत्र वै
+तपोन्वेषकरो लोके भ्रमते विविधाकृतिः
+अपृच्छद्देवमहिषी स्त्रीधर्मं धर्मवत्सला
+भगवन्संशयो मेऽत्र तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+प्रभवन्योऽनहंवादी स वै पुरुष उच्यते
+आज्यधूमोद्भवो गन्धो रुणद्धीव तपोवनम्
+पूर्वं तथैव श्रीकान्तमुत्तरं पश्चिमं तथा
+विपाशा च वितस्ता च चन्द्रभागा इरावती
+सिद्धिवादेषु संसिद्धास्तथा वननिवासिनः
+किंशीलाः किंसमाचाराः पुरुषाः कैश्च कर्मभिः
+कर्मणा केन भगवन्प्राप्नुवन्ति महाफलम्
+केशास्थिकलिले भीमे कपालघटसंकुले
+धर्मः किंलक्षणः प्रोक्तः कथं वाचरितुं नरैः
+तानि कर्माणि मे देव वद भूतपतेऽनघ
+दुष्प्रज्ञाश्चापरे देव ज्ञानविज्ञानवर्जिताः
+उक्तास्त्वया पृथग्धर्माश्चातुर्वर्ण्यहिताः शुभाः
+केन कण्ठश्च ते नीलो बर्हिबर्हनिभः कृतः
+व्रतवन्तो नराः केचिच्छ्रद्धादमपरायणाः
+महान्मे संशयः कश्चिन्मर्त्यान्प्रति महेश्वर
+दीप्तिमन्तः कया चैव चर्ययाथ भवन्ति ते
+ततस्तामब्रवीद्देवः सुभगे श्रूयतामिति
+चातुर्वर्ण्यं भगवता पूर्वं सृष्टं स्वयंभुवा
+अयं मुनिगणः सर्वस्तपस्तप इति प्रभो
+एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपतेऽनघ
+क्षत्रियः शूद्रतामेति केन वा कर्मणा विभो
+इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापोहविशारदाः
+एतं मे संशयं देव मुनिधर्मकृतं विभो
+सधर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज
+तन्मे ब्रूहि महाभाग देवदेव पिनाकधृक्
+स्वर्गं समभिपद्यन्ते संप्रदानेन केन वा
+एतं मे संशयं देव तपश्चर्यागतं शुभम्
+वाहनेषु प्रभूतेषु श्रीमत्स्वन्येषु सत्सु ते
+स्रवन्तीनां च कुञ्जेषु पर्वतोपवनेषु च
+गृध्रगोमायुकलिले चिताग्निशतसंकुले
+आज्यधूमोद्भवो गन्धो रुणद्धीव तपोवनम्
+अव्रता भ्रष्टनियमास्तथान्ये राक्षसोपमाः
+शंस सर्वमशेषेण त्र्यक्ष त्रिपुरनाशन
+आश्रमाभिरता देव तापसा ये तपोधनाः
+कथं गोवृषभो देव वाहनत्वमुपागतः
+स्वर्गं समभिपद्यन्ते संप्रदानेन केन वा
+केनायुर्लभते दीर्घं कर्मणा पुरुषः प्रभो
+प्रियदर्शास्तथा चान्ये दर्शनादेव मानवाः
+पूर्वं तथैव श्रीकान्तमुत्तरं पश्चिमं तथा
+अयं मुनिगणः सर्वस्तपस्तप इति प्रभो
+राजानो राजपुत्राश्च निर्धना वा महाधनाः
+यज्वानश्च तथैवान्ये निर्होमाश्च तथापरे
+महान्मे संशयः कश्चिन्मर्त्यान्प्रति महेश्वर
+अपरे स्वल्पविज्ञाना धर्मविद्वेषिणो नराः
+स्वैरिणो दारसंयुक्तास्तेषां धर्मः कथं स्मृतः
+अस्य चैवर्षिसंघस्य मम च प्रियकाम्यया
+त्वत्प्रभावादियं देव वाक्चैव प्रतिभाति मे
+अपरे च महाभोगा मन्दभोगास्तथापरे
+किंशीलाः किंसमाचाराः पुरुषाः कैश्च कर्मभिः
+ब्राह्मणे कीदृशो धर्मः क्षत्रिये कीदृशो भवेत्
+केन कर्मविपाकेन वैश्यो गच्छति शूद्रताम्
+व्रतवन्तो नराः केचिच्छ्रद्धादमपरायणाः
+भगवन्भगनेत्रघ्न पूष्णो दशनपातन
+भगवन्देवदेवेश सर्वभूतनमस्कृत
+प्रथमा सर्वसरितां नदी सागरगामिनी
+तं दृष्ट्वा मे मनः प्रीतं महेश्वर सदा भवेत्
+यो धर्मो मुनिसंघस्य सिद्धिवादेषु तं वद
+अल्पप्रज्ञो विरूपाक्ष कथं भवति मानवः
+भगवन्केन ते वक्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
+भाषितो मर्त्यलोकस्य मार्गः श्रेयस्करो महान्
+एतं मे संशयं देव मुनिधर्मकृतं विभो
+ऋषिधर्मं तु धर्मज्ञ श्रोतुमिच्छाम्यनुत्तमम्
+चातुर्वर्ण्यस्य धर्मं हि नैपुण्येन प्रकीर्तय
+भगवन्सर्वभूतेश सर्वधर्मभृतां वर
+प्रभवन्योऽनहंवादी स वै पुरुष उच्यते
+केन वा कर्मणा देव भवन्ति वनगोचराः
+उपस्पर्शनहेतोस्त्वा समीपस्था उपासते
+प्रतिलोमः कथं देव शक्यो धर्मो निषेवितुम्
+स्त्रीधर्मकुशलास्ता वै गङ्गाद्याः सरितां वराः
+इमास्तु नद्यो देवेश सर्वतीर्थोदकैर्युताः
+जात्यन्धाश्चापरे देव रोगार्ताश्चापरे तथा
+दिवि वा सागरगमास्तेन वो मानयाम्यहम्
+चातुर्वर्ण्यस्य यो धर्मः स्वे स्वे वर्णे गुणावहः
+ब्राह्मणान्वेदविदुषो नेच्छन्ति परिसर्पितुम्
+सधर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज
+न चैकसाध्यं पश्यामि विज्ञानं भुवि कस्यचित्
+निवासा बहुरूपास्ते विश्वरूपगुणान्विताः
+केन कर्मविपाकेन प्रज्ञावान्पुरुषो भवेत्
+हस्ते चैतत्पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति
+एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपतेऽनघ
+दृश्यन्ते पुरुषा देव तन्मे शंसितुमर्हसि
+तं तु संमन्त्र्य युष्माभिर्वक्तुमिच्छामि शंकरे
+दीप्तिमन्तः कया चैव चर्ययाथ भवन्ति ते
+केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयोनौ प्रजायते
+मया संमानिताश्चैव भविष्यन्ति सरिद्वराः
+तस्मात्तं नैपुणेनाद्य ममाख्यातुं त्वमर्हसि
+अयं भगवता दत्तः प्रश्नः स्त्रीधर्मसंश्रितः
+भगवन्संशयो मेऽत्र तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+एतं ममेह संदेहं वक्तुमर्हस्यरिंदम
+अपृच्छद्देवमहिषी स्त्रीधर्मं धर्मवत्सला
+तपसा वापि देवेश केनायुर्लभते महत्
+धर्मः किंलक्षणः प्रोक्तः कथं वाचरितुं नरैः
+श्रेयः कुर्वन्नवाप्नोति मानवो देवसत्तम
+अल्पाबाधास्तथा केचिन्महाबाधास्तथापरे
+तथा देवनदी चेयं सर्वतीर्थाभिसंवृता
+तन्मे ब्रूहि महाभाग देवदेव पिनाकधृक्
+गार्हस्थ्यो मोक्षधर्मश्च सज्जनाचरितस्त्वया
+स्त्री च भूतेश सततं स्त्रियमेवानुधावति
+स्पृहा भवति मे नित्यं तपोवननिवासिषु
+दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः
+देशेषु रमणीयेषु गिरीणां निर्झरेषु च
+इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापोहविशारदाः
+चातुर्वर्ण्यं भगवता पूर्वं सृष्टं स्वयंभुवा
+भगवन्सर्वभूतेश सुरासुरनमस्कृत
+तपोन्वेषकरो लोके भ्रमते विविधाकृतिः
+नराः क्लीबाश्च दृश्यन्ते कारणं ब्रूहि तत्र वै
+केशास्थिकलिले भीमे कपालघटसंकुले
+इत्युक्त्वा देवदेवस्य पत्नी धर्मभृतां वरा
+तस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च प्रीतिमानभवत्प्रभुः
+दक्षक्रतुहर त्र्यक्ष संशयो मे महानयम्
+दुर्दर्शाः केचिदाभान्ति नराः काष्ठमया इव
+धर्माधर्मे नृणां देव ब्रूहि मे संशयं विभो
+मनसा बध्यते येन कर्मणा पुरुषः सदा
+क्षत्रियः शूद्रतामेति केन वा कर्मणा विभो
+क्षीणायुः केन भवति कर्मणा भुवि मानवः
+बध्यते बन्धनैः पाशैर्मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+मूलवत्सु च देशेषु वसन्ति नियतव्रताः
+सिद्धिवादेषु सं��िद्धास्तथा वननिवासिनः
+विनिकीर्णामिषचये शिवानादविनादिते
+एताभिः सह संमन्त्र्य प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः
+वाचाथ बध्यते येन मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+देशेषु च विचित्रेषु फलवत्सु समाहिताः
+अशुचौ मांसकलिले वसाशोणितकर्दमे
+कर्मणा केन भगवन्प्राप्नुवन्ति महाफलम्
+समाचारैर्गुणैर्वाक्यैः स्वर्गं यान्तीह मानवाः
+एतं मे संशयं छिन्द्धि सर्वधर्मविदां वर
+विपाकं कर्मणां देव वक्तुमर्हस्यनिन्दित
+दुष्प्रज्ञाश्चापरे देव ज्ञानविज्ञानवर्जिताः
+सावद्यं किं नु वै कर्म निरवद्यं तथैव च
+तेषामपि विधिं पुण्यं श्रोतुमिच्छामि शंकर
+एतं मे संशयं देव वद भूतपतेऽनघ
+निखिलेन मया पृष्टं महादेव यथातथम्
+सर्वव्यापी तु यो धर्मो भगवंस्तं ब्रवीहि मे
+महाप्रज्ञास्तथैवान्ये ज्ञानविज्ञानदर्शिनः
+शक्यो धर्ममविन्दद्भिर्धर्मज्ञ वद मे प्रभो
+उक्तास्त्वया पृथग्धर्माश्चातुर्वर्ण्यहिताः शुभाः
+केन शीलेन वा देव कर्मणा कीदृशेन वा
+तानि कर्माणि मे देव वद भूतपतेऽनघ
+सर्वधर्मार्थतत्त्वज्ञ देवदेव वदस्व मे
+भगवन्संशयं पृष्टस्तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+तांश्च संत्यज्य भगवञ्श्मशाने रमसे कथम्
+ज्ञानविज्ञानसंपन्नाः प्रज्ञावन्तोऽर्थकोविदाः
+केन कण्ठश्च ते नीलो बर्हिबर्हनिभः कृतः
+केन कर्मविपाकेन भवन्तीह वदस्व मे
+शतद्रुर्देविका सिन्धुः कौशिकी गोमती तथा
+वैश्यो वा क्षत्रियः केन द्विजो वा क्षत्रियो भवेत्
+गगनाद्गां गता देवी गङ्गा सर्वसरिद्वरा
+पिनाकपाणे वरद संशयो मे महानयम्
+एवमुक्तः स भगवाञ्शैलपुत्र्या पिनाकधृक्
+एषा सरस्वती पुण्या नदीनामुत्तमा नदी
+कर्मणा मनसा वाचा त्रिविधं हि नरः सदा
+हेतुभिर्यैर्ममैतानि रूपाणि रुचिरानने
+विपाशा च वितस्ता च चन्द्रभागा इरावती
+अकुलीनास्तथा चान्ये कुलीनाश्च तथापरे
+वानप्रस्थेषु देवेश स्वशरीरोपजीविषु
+जटिलो ब्रह्मचारी च किमर्थमसि नित्यदा
+वैश्ये किंलक्षणो धर्मः शूद्रे किंलक्षणो भवेत्
+दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनोर्ध्वं कपिला जटाः
+स्मितपूर्वमिवाभाष्य सर्वास्ताः सरितस्तदा
+नित्यं स्थानमुपागम्य दिव्यचन्दनरूषिताः
+ततस्तामब्रवीद्देवः सुभगे श्रूयतामिति
+भगवन्सर्वभूतेश भूतभव्यभवोद्भव
+त्रयो वर्णाः प्रकृत्येह कथं ब्राह्मण्यमाप्नुयुः
+अस्य चैवर्षिसंघस्य मम च प्रियकाम्यया
+स्पृहा भवत��� मे नित्यं तपोवननिवासिषु
+सर्वव्यापी तु यो धर्मो भगवंस्तं ब्रवीहि मे
+चातुर्वर्ण्यस्य धर्मं हि नैपुण्येन प्रकीर्तय
+आश्रमाभिरता देव तापसा ये तपोधनाः
+दृश्यन्ते पुरुषा देव तन्मे शंसितुमर्हसि
+ज्ञानविज्ञानसंपन्नाः प्रज्ञावन्तोऽर्थकोविदाः
+भगवन्सर्वभूतेश सर्वधर्मभृतां वर
+केन वा कर्मणा देव भवन्ति वनगोचराः
+त्रयो वर्णाः प्रकृत्येह कथं ब्राह्मण्यमाप्नुयुः
+एतं मे संशयं देव मुनिधर्मकृतं विभो
+पिनाकपाणे वरद संशयो मे महानयम्
+कथं गोवृषभो देव वाहनत्वमुपागतः
+क्षत्रियः शूद्रतामेति केन वा कर्मणा विभो
+भगवन्सर्वभूतेश सुरासुरनमस्कृत
+भगवन्सर्वभूतेश भूतभव्यभवोद्भव
+स्मितपूर्वमिवाभाष्य सर्वास्ताः सरितस्तदा
+स्वर्गं समभिपद्यन्ते संप्रदानेन केन वा
+केन कण्ठश्च ते नीलो बर्हिबर्हनिभः कृतः
+ततस्तामब्रवीद्देवः सुभगे श्रूयतामिति
+क्षीणायुः केन भवति कर्मणा भुवि मानवः
+स्वैरिणो दारसंयुक्तास्तेषां धर्मः कथं स्मृतः
+तपोन्वेषकरो लोके भ्रमते विविधाकृतिः
+प्रियदर्शास्तथा चान्ये दर्शनादेव मानवाः
+दुर्दर्शाः केचिदाभान्ति नराः काष्ठमया इव
+चातुर्वर्ण्यस्य यो धर्मः स्वे स्वे वर्णे गुणावहः
+स्त्री च भूतेश सततं स्त्रियमेवानुधावति
+देशेषु रमणीयेषु गिरीणां निर्झरेषु च
+सावद्यं किं नु वै कर्म निरवद्यं तथैव च
+केन कर्मविपाकेन प्रज्ञावान्पुरुषो भवेत्
+तं तु संमन्त्र्य युष्माभिर्वक्तुमिच्छामि शंकरे
+मया संमानिताश्चैव भविष्यन्ति सरिद्वराः
+एतं मे संशयं देव तपश्चर्यागतं शुभम्
+यज्वानश्च तथैवान्ये निर्होमाश्च तथापरे
+गार्हस्थ्यो मोक्षधर्मश्च सज्जनाचरितस्त्वया
+अल्पप्रज्ञो विरूपाक्ष कथं भवति मानवः
+देशेषु च विचित्रेषु फलवत्सु समाहिताः
+वाचाथ बध्यते येन मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपतेऽनघ
+उपस्पर्शनहेतोस्त्वा समीपस्था उपासते
+प्रथमा सर्वसरितां नदी सागरगामिनी
+अपरे स्वल्पविज्ञाना धर्मविद्वेषिणो नराः
+दीप्तिमन्तः कया चैव चर्ययाथ भवन्ति ते
+तस्मात्तं नैपुणेनाद्य ममाख्यातुं त्वमर्हसि
+वानप्रस्थेषु देवेश स्वशरीरोपजीविषु
+भगवन्केन ते वक्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
+हेतुभिर्यैर्ममैतानि रूपाणि रुचिरानने
+कर्मणा मनसा वाचा त्रिविधं हि नरः सदा
+अल्पाबाधास्तथा केचिन्महाबाधास्त���ापरे
+निवासा बहुरूपास्ते विश्वरूपगुणान्विताः
+अकुलीनास्तथा चान्ये कुलीनाश्च तथापरे
+त्वत्प्रभावादियं देव वाक्चैव प्रतिभाति मे
+जात्यन्धाश्चापरे देव रोगार्ताश्चापरे तथा
+केनायुर्लभते दीर्घं कर्मणा पुरुषः प्रभो
+किंशीलाः किंसमाचाराः पुरुषाः कैश्च कर्मभिः
+गगनाद्गां गता देवी गङ्गा सर्वसरिद्वरा
+धर्माधर्मे नृणां देव ब्रूहि मे संशयं विभो
+चातुर्वर्ण्यं भगवता पूर्वं सृष्टं स्वयंभुवा
+धर्मः किंलक्षणः प्रोक्तः कथं वाचरितुं नरैः
+शंस सर्वमशेषेण त्र्यक्ष त्रिपुरनाशन
+अशुचौ मांसकलिले वसाशोणितकर्दमे
+समाचारैर्गुणैर्वाक्यैः स्वर्गं यान्तीह मानवाः
+भगवन्भगनेत्रघ्न पूष्णो दशनपातन
+विपाकं कर्मणां देव वक्तुमर्हस्यनिन्दित
+तेषामपि विधिं पुण्यं श्रोतुमिच्छामि शंकर
+बध्यते बन्धनैः पाशैर्मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+प्रभवन्योऽनहंवादी स वै पुरुष उच्यते
+इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापोहविशारदाः
+सर्वधर्मार्थतत्त्वज्ञ देवदेव वदस्व मे
+आज्यधूमोद्भवो गन्धो रुणद्धीव तपोवनम्
+विनिकीर्णामिषचये शिवानादविनादिते
+तानि कर्माणि मे देव वद भूतपतेऽनघ
+वैश्यो वा क्षत्रियः केन द्विजो वा क्षत्रियो भवेत्
+दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनोर्ध्वं कपिला जटाः
+भगवन्देवदेवेश सर्वभूतनमस्कृत
+अयं मुनिगणः सर्वस्तपस्तप इति प्रभो
+एषा सरस्वती पुण्या नदीनामुत्तमा नदी
+महान्मे संशयः कश्चिन्मर्त्यान्प्रति महेश्वर
+इत्युक्त्वा देवदेवस्य पत्नी धर्मभृतां वरा
+दुष्प्रज्ञाश्चापरे देव ज्ञानविज्ञानवर्जिताः
+हस्ते चैतत्पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति
+इमास्तु नद्यो देवेश सर्वतीर्थोदकैर्युताः
+तथा देवनदी चेयं सर्वतीर्थाभिसंवृता
+अयं भगवता दत्तः प्रश्नः स्त्रीधर्मसंश्रितः
+प्रतिलोमः कथं देव शक्यो धर्मो निषेवितुम्
+तांश्च संत्यज्य भगवञ्श्मशाने रमसे कथम्
+अव्रता भ्रष्टनियमास्तथान्ये राक्षसोपमाः
+स्रवन्तीनां च कुञ्जेषु पर्वतोपवनेषु च
+दक्षक्रतुहर त्र्यक्ष संशयो मे महानयम्
+केन कर्मविपाकेन वैश्यो गच्छति शूद्रताम्
+केन शीलेन वा देव कर्मणा कीदृशेन वा
+अपरे च महाभोगा मन्दभोगास्तथापरे
+अपृच्छद्देवमहिषी स्त्रीधर्मं धर्मवत्सला
+यो धर्मो मुनिसंघस्य सिद्धिवादेषु तं वद
+केन कर्मविपाकेन भवन्तीह वदस्व मे
+उक्तास्त्वया पृथग्धर्माश्चात��र्वर्ण्यहिताः शुभाः
+सधर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज
+विपाशा च वितस्ता च चन्द्रभागा इरावती
+वाहनेषु प्रभूतेषु श्रीमत्स्वन्येषु सत्सु ते
+मूलवत्सु च देशेषु वसन्ति नियतव्रताः
+ब्राह्मणान्वेदविदुषो नेच्छन्ति परिसर्पितुम्
+भगवन्संशयो मेऽत्र तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+न चैकसाध्यं पश्यामि विज्ञानं भुवि कस्यचित्
+श्रेयः कुर्वन्नवाप्नोति मानवो देवसत्तम
+ऋषिधर्मं तु धर्मज्ञ श्रोतुमिच्छाम्यनुत्तमम्
+एताभिः सह संमन्त्र्य प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः
+केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयोनौ प्रजायते
+महाप्रज्ञास्तथैवान्ये ज्ञानविज्ञानदर्शिनः
+नित्यं स्थानमुपागम्य दिव्यचन्दनरूषिताः
+एतं ममेह संदेहं वक्तुमर्हस्यरिंदम
+निखिलेन मया पृष्टं महादेव यथातथम्
+तन्मे ब्रूहि महाभाग देवदेव पिनाकधृक्
+जटिलो ब्रह्मचारी च किमर्थमसि नित्यदा
+ब्राह्मणे कीदृशो धर्मः क्षत्रिये कीदृशो भवेत्
+दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः
+वैश्ये किंलक्षणो धर्मः शूद्रे किंलक्षणो भवेत्
+तस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च प्रीतिमानभवत्प्रभुः
+केशास्थिकलिले भीमे कपालघटसंकुले
+शतद्रुर्देविका सिन्धुः कौशिकी गोमती तथा
+तपसा वापि देवेश केनायुर्लभते महत्
+तं दृष्ट्वा मे मनः प्रीतं महेश्वर सदा भवेत्
+सिद्धिवादेषु संसिद्धास्तथा वननिवासिनः
+नराः क्लीबाश्च दृश्यन्ते कारणं ब्रूहि तत्र वै
+गृध्रगोमायुकलिले चिताग्निशतसंकुले
+एवमुक्तः स भगवाञ्शैलपुत्र्या पिनाकधृक्
+शक्यो धर्ममविन्दद्भिर्धर्मज्ञ वद मे प्रभो
+दिवि वा सागरगमास्तेन वो मानयाम्यहम्
+व्रतवन्तो नराः केचिच्छ्रद्धादमपरायणाः
+भाषितो मर्त्यलोकस्य मार्गः श्रेयस्करो महान्
+एतं मे संशयं छिन्द्धि सर्वधर्मविदां वर
+पूर्वं तथैव श्रीकान्तमुत्तरं पश्चिमं तथा
+स्त्रीधर्मकुशलास्ता वै गङ्गाद्याः सरितां वराः
+मनसा बध्यते येन कर्मणा पुरुषः सदा
+भगवन्संशयं पृष्टस्तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+कर्मणा केन भगवन्प्राप्नुवन्ति महाफलम्
+एतं मे संशयं देव वद भूतपतेऽनघ
+राजानो राजपुत्राश्च निर्धना वा महाधनाः
+प्रभवन्योऽनहंवादी स वै पुरुष उच्यते
+इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापोहविशारदाः
+एतं मे संशयं देव तपश्चर्यागतं शुभम्
+कथं गोवृषभो देव वाहनत्वमुपागतः
+पूर्वं तथैव श्रीकान्तमुत्तरं पश्चिमं तथा
+विनिकीर्णामिषचये शिवानादविनादिते
+एतं मे संशयं देव मुनिधर्मकृतं विभो
+इत्युक्त्वा देवदेवस्य पत्नी धर्मभृतां वरा
+भगवन्भगनेत्रघ्न पूष्णो दशनपातन
+दीप्तिमन्तः कया चैव चर्ययाथ भवन्ति ते
+चातुर्वर्ण्यस्य यो धर्मः स्वे स्वे वर्णे गुणावहः
+एषा सरस्वती पुण्या नदीनामुत्तमा नदी
+अल्पप्रज्ञो विरूपाक्ष कथं भवति मानवः
+केनायुर्लभते दीर्घं कर्मणा पुरुषः प्रभो
+अल्पाबाधास्तथा केचिन्महाबाधास्तथापरे
+केन कर्मविपाकेन वैश्यो गच्छति शूद्रताम्
+उपस्पर्शनहेतोस्त्वा समीपस्था उपासते
+एतं मे संशयं छिन्द्धि सर्वधर्मविदां वर
+मूलवत्सु च देशेषु वसन्ति नियतव्रताः
+अव्रता भ्रष्टनियमास्तथान्ये राक्षसोपमाः
+अकुलीनास्तथा चान्ये कुलीनाश्च तथापरे
+अशुचौ मांसकलिले वसाशोणितकर्दमे
+चातुर्वर्ण्यस्य धर्मं हि नैपुण्येन प्रकीर्तय
+स्त्री च भूतेश सततं स्त्रियमेवानुधावति
+अपरे च महाभोगा मन्दभोगास्तथापरे
+एवमुक्तः स भगवाञ्शैलपुत्र्या पिनाकधृक्
+अयं भगवता दत्तः प्रश्नः स्त्रीधर्मसंश्रितः
+केन कर्मविपाकेन भवन्तीह वदस्व मे
+क्षत्रियः शूद्रतामेति केन वा कर्मणा विभो
+एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपतेऽनघ
+इमास्तु नद्यो देवेश सर्वतीर्थोदकैर्युताः
+निखिलेन मया पृष्टं महादेव यथातथम्
+समाचारैर्गुणैर्वाक्यैः स्वर्गं यान्तीह मानवाः
+भाषितो मर्त्यलोकस्य मार्गः श्रेयस्करो महान्
+केन कर्मविपाकेन प्रज्ञावान्पुरुषो भवेत्
+गगनाद्गां गता देवी गङ्गा सर्वसरिद्वरा
+ब्राह्मणान्वेदविदुषो नेच्छन्ति परिसर्पितुम्
+अस्य चैवर्षिसंघस्य मम च प्रियकाम्यया
+मनसा बध्यते येन कर्मणा पुरुषः सदा
+क्षीणायुः केन भवति कर्मणा भुवि मानवः
+ब्राह्मणे कीदृशो धर्मः क्षत्रिये कीदृशो भवेत्
+तस्मात्तं नैपुणेनाद्य ममाख्यातुं त्वमर्हसि
+एताभिः सह संमन्त्र्य प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः
+भगवन्केन ते वक्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
+तेषामपि विधिं पुण्यं श्रोतुमिच्छामि शंकर
+तपोन्वेषकरो लोके भ्रमते विविधाकृतिः
+कर्मणा मनसा वाचा त्रिविधं हि नरः सदा
+स्पृहा भवति मे नित्यं तपोवननिवासिषु
+ऋषिधर्मं तु धर्मज्ञ श्रोतुमिच्छाम्यनुत्तमम्
+सधर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज
+देशेषु च विचित्रेषु फलवत्सु समाहिताः
+अपृच्छद्देवमहिषी स्त्रीधर्मं धर्मवत्सला
+अयं मुनिगणः सर्वस्तपस्तप इति प्रभो
+दुष्प्रज्ञाश्चापरे देव ज्ञानविज्ञानवर्जिताः
+केशास्थिकलिले भीमे कपालघटसंकुले
+यज्वानश्च तथैवान्ये निर्होमाश्च तथापरे
+विपाकं कर्मणां देव वक्तुमर्हस्यनिन्दित
+शक्यो धर्ममविन्दद्भिर्धर्मज्ञ वद मे प्रभो
+निवासा बहुरूपास्ते विश्वरूपगुणान्विताः
+वैश्यो वा क्षत्रियः केन द्विजो वा क्षत्रियो भवेत्
+स्वैरिणो दारसंयुक्तास्तेषां धर्मः कथं स्मृतः
+केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयोनौ प्रजायते
+केन वा कर्मणा देव भवन्ति वनगोचराः
+श्रेयः कुर्वन्नवाप्नोति मानवो देवसत्तम
+आश्रमाभिरता देव तापसा ये तपोधनाः
+तं दृष्ट्वा मे मनः प्रीतं महेश्वर सदा भवेत्
+भगवन्संशयो मेऽत्र तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+देशेषु रमणीयेषु गिरीणां निर्झरेषु च
+दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः
+तपसा वापि देवेश केनायुर्लभते महत्
+प्रियदर्शास्तथा चान्ये दर्शनादेव मानवाः
+किंशीलाः किंसमाचाराः पुरुषाः कैश्च कर्मभिः
+केन कण्ठश्च ते नीलो बर्हिबर्हनिभः कृतः
+प्रतिलोमः कथं देव शक्यो धर्मो निषेवितुम्
+स्मितपूर्वमिवाभाष्य सर्वास्ताः सरितस्तदा
+वैश्ये किंलक्षणो धर्मः शूद्रे किंलक्षणो भवेत्
+नित्यं स्थानमुपागम्य दिव्यचन्दनरूषिताः
+भगवन्सर्वभूतेश भूतभव्यभवोद्भव
+भगवन्संशयं पृष्टस्तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+सावद्यं किं नु वै कर्म निरवद्यं तथैव च
+त्वत्प्रभावादियं देव वाक्चैव प्रतिभाति मे
+उक्तास्त्वया पृथग्धर्माश्चातुर्वर्ण्यहिताः शुभाः
+पिनाकपाणे वरद संशयो मे महानयम्
+व्रतवन्तो नराः केचिच्छ्रद्धादमपरायणाः
+राजानो राजपुत्राश्च निर्धना वा महाधनाः
+दक्षक्रतुहर त्र्यक्ष संशयो मे महानयम्
+वानप्रस्थेषु देवेश स्वशरीरोपजीविषु
+शतद्रुर्देविका सिन्धुः कौशिकी गोमती तथा
+भगवन्सर्वभूतेश सुरासुरनमस्कृत
+महान्मे संशयः कश्चिन्मर्त्यान्प्रति महेश्वर
+तथा देवनदी चेयं सर्वतीर्थाभिसंवृता
+जात्यन्धाश्चापरे देव रोगार्ताश्चापरे तथा
+विपाशा च वितस्ता च चन्द्रभागा इरावती
+एतं मे संशयं देव वद भूतपतेऽनघ
+ततस्तामब्रवीद्देवः सुभगे श्रूयतामिति
+वाहनेषु प्रभूतेषु श्रीमत्स्वन्येषु सत्सु ते
+भगवन्सर्वभूतेश सर्वधर्मभृतां वर
+हेतुभिर्यैर्ममैतानि रूपाणि रुचिरानने
+तस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च प्रीतिमानभवत्प्रभुः
+हस्ते चैतत्पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति
+कर्मणा केन भगवन्प्राप्नुवन्ति महाफलम्
+स्वर्गं समभिपद्यन्ते संप्रदानेन केन वा
+तांश्च संत्यज्य भगवञ्श्मशाने रमसे कथम्
+चातुर्वर्ण्यं भगवता पूर्वं सृष्टं स्वयंभुवा
+भगवन्देवदेवेश सर्वभूतनमस्कृत
+महाप्रज्ञास्तथैवान्ये ज्ञानविज्ञानदर्शिनः
+स्रवन्तीनां च कुञ्जेषु पर्वतोपवनेषु च
+नराः क्लीबाश्च दृश्यन्ते कारणं ब्रूहि तत्र वै
+केन शीलेन वा देव कर्मणा कीदृशेन वा
+न चैकसाध्यं पश्यामि विज्ञानं भुवि कस्यचित्
+शंस सर्वमशेषेण त्र्यक्ष त्रिपुरनाशन
+तन्मे ब्रूहि महाभाग देवदेव पिनाकधृक्
+आज्यधूमोद्भवो गन्धो रुणद्धीव तपोवनम्
+दिवि वा सागरगमास्तेन वो मानयाम्यहम्
+त्रयो वर्णाः प्रकृत्येह कथं ब्राह्मण्यमाप्नुयुः
+एतं ममेह संदेहं वक्तुमर्हस्यरिंदम
+सर्वव्यापी तु यो धर्मो भगवंस्तं ब्रवीहि मे
+धर्माधर्मे नृणां देव ब्रूहि मे संशयं विभो
+वाचाथ बध्यते येन मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+गार्हस्थ्यो मोक्षधर्मश्च सज्जनाचरितस्त्वया
+सिद्धिवादेषु संसिद्धास्तथा वननिवासिनः
+तं तु संमन्त्र्य युष्माभिर्वक्तुमिच्छामि शंकरे
+स्त्रीधर्मकुशलास्ता वै गङ्गाद्याः सरितां वराः
+धर्मः किंलक्षणः प्रोक्तः कथं वाचरितुं नरैः
+दुर्दर्शाः केचिदाभान्ति नराः काष्ठमया इव
+जटिलो ब्रह्मचारी च किमर्थमसि नित्यदा
+दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनोर्ध्वं कपिला जटाः
+बध्यते बन्धनैः पाशैर्मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+प्रथमा सर्वसरितां नदी सागरगामिनी
+मया संमानिताश्चैव भविष्यन्ति सरिद्वराः
+सर्वधर्मार्थतत्त्वज्ञ देवदेव वदस्व मे
+अपरे स्वल्पविज्ञाना धर्मविद्वेषिणो नराः
+यो धर्मो मुनिसंघस्य सिद्धिवादेषु तं वद
+दृश्यन्ते पुरुषा देव तन्मे शंसितुमर्हसि
+तानि कर्माणि मे देव वद भूतपतेऽनघ
+ज्ञानविज्ञानसंपन्नाः प्रज्ञावन्तोऽर्थकोविदाः
+गृध्रगोमायुकलिले चिताग्निशतसंकुले
+अयं मुनिगणः सर्वस्तपस्तप इति प्रभो
+विनिकीर्णामिषचये शिवानादविनादिते
+तस्मात्तं नैपुणेनाद्य ममाख्यातुं त्वमर्हसि
+तं तु संमन्त्र्य युष्माभिर्वक्तुमिच्छामि शंकरे
+न चैकसाध्यं पश्यामि विज्ञानं भुवि कस्यचित्
+भगवन्केन ते वक्त्रं चन्द्रवत्प्रियदर्शनम्
+केन वा कर्मणा देव भवन्ति वनगोचराः
+ज्ञानविज्ञानसंपन्नाः प्रज्ञावन्तोऽर्थकोविदाः
+मनसा बध्यते येन कर्मणा पुरुषः सदा
+जात्यन्धाश्चापरे देव रोगार्ताश्चापरे तथा
+तानि कर्माणि मे देव वद भूतपतेऽनघ
+तेषामपि विधिं पुण्यं श्रोतुमिच्छामि शंकर
+कर्मणा मनसा वाचा त्रिविधं हि नरः सदा
+आश्रमाभिरता देव तापसा ये तपोधनाः
+सिद्धिवादेषु संसिद्धास्तथा वननिवासिनः
+वाचाथ बध्यते येन मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+सावद्यं किं नु वै कर्म निरवद्यं तथैव च
+महान्मे संशयः कश्चिन्मर्त्यान्प्रति महेश्वर
+देशेषु च विचित्रेषु फलवत्सु समाहिताः
+किंशीलाः किंसमाचाराः पुरुषाः कैश्च कर्मभिः
+एषा सरस्वती पुण्या नदीनामुत्तमा नदी
+स्पृहा भवति मे नित्यं तपोवननिवासिषु
+एतं मे संशयं सर्वं वद भूतपतेऽनघ
+दक्षक्रतुहर त्र्यक्ष संशयो मे महानयम्
+धर्मः किंलक्षणः प्रोक्तः कथं वाचरितुं नरैः
+अपरे च महाभोगा मन्दभोगास्तथापरे
+प्रतिलोमः कथं देव शक्यो धर्मो निषेवितुम्
+मया संमानिताश्चैव भविष्यन्ति सरिद्वराः
+दृश्यन्ते पुरुषा देव तन्मे शंसितुमर्हसि
+क्षीणायुः केन भवति कर्मणा भुवि मानवः
+सर्वधर्मार्थतत्त्वज्ञ देवदेव वदस्व मे
+तथा देवनदी चेयं सर्वतीर्थाभिसंवृता
+एताभिः सह संमन्त्र्य प्रवक्ष्याम्यनुपूर्वशः
+केन शीलेन वा देव कर्मणा कीदृशेन वा
+ऋषिधर्मं तु धर्मज्ञ श्रोतुमिच्छाम्यनुत्तमम्
+दीप्तिमन्तः कया चैव चर्ययाथ भवन्ति ते
+भगवन्सर्वभूतेश भूतभव्यभवोद्भव
+नित्यं स्थानमुपागम्य दिव्यचन्दनरूषिताः
+विपाशा च वितस्ता च चन्द्रभागा इरावती
+अल्पप्रज्ञो विरूपाक्ष कथं भवति मानवः
+निवासा बहुरूपास्ते विश्वरूपगुणान्विताः
+एवमुक्तः स भगवाञ्शैलपुत्र्या पिनाकधृक्
+समाचारैर्गुणैर्वाक्यैः स्वर्गं यान्तीह मानवाः
+एतं ममेह संदेहं वक्तुमर्हस्यरिंदम
+केन कर्मविपाकेन प्रज्ञावान्पुरुषो भवेत्
+वानप्रस्थेषु देवेश स्वशरीरोपजीविषु
+मूलवत्सु च देशेषु वसन्ति नियतव्रताः
+अव्रता भ्रष्टनियमास्तथान्ये राक्षसोपमाः
+भाषितो मर्त्यलोकस्य मार्गः श्रेयस्करो महान्
+इमास्तु नद्यो देवेश सर्वतीर्थोदकैर्युताः
+यो धर्मो मुनिसंघस्य सिद्धिवादेषु तं वद
+उपस्पर्शनहेतोस्त्वा समीपस्था उपासते
+धर्माधर्मे नृणां देव ब्रूहि मे संशयं विभो
+अशुचौ मांसकलिले वसाशोणितकर्दमे
+त्रयो वर्णाः प्रकृत्येह कथं ब्राह्मण���यमाप्नुयुः
+त्वत्प्रभावादियं देव वाक्चैव प्रतिभाति मे
+वैश्ये किंलक्षणो धर्मः शूद्रे किंलक्षणो भवेत्
+भगवन्देवदेवेश सर्वभूतनमस्कृत
+स्वर्गं समभिपद्यन्ते संप्रदानेन केन वा
+तपसा वापि देवेश केनायुर्लभते महत्
+हस्ते चैतत्पिनाकं ते सततं केन तिष्ठति
+स्मितपूर्वमिवाभाष्य सर्वास्ताः सरितस्तदा
+स्त्रीधर्मकुशलास्ता वै गङ्गाद्याः सरितां वराः
+पिनाकपाणे वरद संशयो मे महानयम्
+तांश्च संत्यज्य भगवञ्श्मशाने रमसे कथम्
+केशास्थिकलिले भीमे कपालघटसंकुले
+आज्यधूमोद्भवो गन्धो रुणद्धीव तपोवनम्
+तं दृष्ट्वा मे मनः प्रीतं महेश्वर सदा भवेत्
+उक्तास्त्वया पृथग्धर्माश्चातुर्वर्ण्यहिताः शुभाः
+बध्यते बन्धनैः पाशैर्मुच्यतेऽप्यथ वा पुनः
+प्रथमा सर्वसरितां नदी सागरगामिनी
+सर्वव्यापी तु यो धर्मो भगवंस्तं ब्रवीहि मे
+भगवन्सर्वभूतेश सर्वधर्मभृतां वर
+यज्वानश्च तथैवान्ये निर्होमाश्च तथापरे
+कथं गोवृषभो देव वाहनत्वमुपागतः
+विपाकं कर्मणां देव वक्तुमर्हस्यनिन्दित
+भगवन्भगनेत्रघ्न पूष्णो दशनपातन
+व्रतवन्तो नराः केचिच्छ्रद्धादमपरायणाः
+गृध्रगोमायुकलिले चिताग्निशतसंकुले
+पूर्वं तथैव श्रीकान्तमुत्तरं पश्चिमं तथा
+तपोन्वेषकरो लोके भ्रमते विविधाकृतिः
+महाप्रज्ञास्तथैवान्ये ज्ञानविज्ञानदर्शिनः
+ततस्तामब्रवीद्देवः सुभगे श्रूयतामिति
+चातुर्वर्ण्यस्य धर्मं हि नैपुण्येन प्रकीर्तय
+केन कर्मविपाकेन वैश्यो गच्छति शूद्रताम्
+अपृच्छद्देवमहिषी स्त्रीधर्मं धर्मवत्सला
+एतं मे संशयं छिन्द्धि सर्वधर्मविदां वर
+दिवि वा सागरगमास्तेन वो मानयाम्यहम्
+इत्युक्त्वा देवदेवस्य पत्नी धर्मभृतां वरा
+अपरे स्वल्पविज्ञाना धर्मविद्वेषिणो नराः
+प्रभवन्योऽनहंवादी स वै पुरुष उच्यते
+अयं भगवता दत्तः प्रश्नः स्त्रीधर्मसंश्रितः
+शतद्रुर्देविका सिन्धुः कौशिकी गोमती तथा
+केन कर्मविपाकेन भवन्तीह वदस्व मे
+सधर्मचारिणी चाहं भक्ता चेति वृषध्वज
+दक्षिणं च मुखं रौद्रं केनोर्ध्वं कपिला जटाः
+एतं मे संशयं देव मुनिधर्मकृतं विभो
+ब्राह्मणे कीदृशो धर्मः क्षत्रिये कीदृशो भवेत्
+स्त्री च भूतेश सततं स्त्रियमेवानुधावति
+इमे मनुष्या दृश्यन्ते ऊहापोहविशारदाः
+शंस सर्वमशेषेण त्र्यक्ष त्रिपुरनाशन
+निखिलेन मया पृष्टं महादेव यथातथम्
+तस्या वृत्त्या च बुद्ध्या च प्रीतिमानभवत्प्रभुः
+ब्राह्मणान्वेदविदुषो नेच्छन्ति परिसर्पितुम्
+दुर्दर्शाः केचिदाभान्ति नराः काष्ठमया इव
+केनायुर्लभते दीर्घं कर्मणा पुरुषः प्रभो
+केन कण्ठश्च ते नीलो बर्हिबर्हनिभः कृतः
+केन वा कर्मणा विप्रः शूद्रयोनौ प्रजायते
+चातुर्वर्ण्यं भगवता पूर्वं सृष्टं स्वयंभुवा
+अल्पाबाधास्तथा केचिन्महाबाधास्तथापरे
+श्रेयः कुर्वन्नवाप्नोति मानवो देवसत्तम
+एतं मे संशयं देव तपश्चर्यागतं शुभम्
+जटिलो ब्रह्मचारी च किमर्थमसि नित्यदा
+वैश्यो वा क्षत्रियः केन द्विजो वा क्षत्रियो भवेत्
+राजानो राजपुत्राश्च निर्धना वा महाधनाः
+वाहनेषु प्रभूतेषु श्रीमत्स्वन्येषु सत्सु ते
+प्रियदर्शास्तथा चान्ये दर्शनादेव मानवाः
+दुष्प्रज्ञाश्चापरे देव ज्ञानविज्ञानवर्जिताः
+भगवन्संशयो मेऽत्र तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+स्वैरिणो दारसंयुक्तास्तेषां धर्मः कथं स्मृतः
+अकुलीनास्तथा चान्ये कुलीनाश्च तथापरे
+नराः क्लीबाश्च दृश्यन्ते कारणं ब्रूहि तत्र वै
+हेतुभिर्यैर्ममैतानि रूपाणि रुचिरानने
+शक्यो धर्ममविन्दद्भिर्धर्मज्ञ वद मे प्रभो
+देशेषु रमणीयेषु गिरीणां निर्झरेषु च
+स्रवन्तीनां च कुञ्जेषु पर्वतोपवनेषु च
+गगनाद्गां गता देवी गङ्गा सर्वसरिद्वरा
+चातुर्वर्ण्यस्य यो धर्मः स्वे स्वे वर्णे गुणावहः
+अस्य चैवर्षिसंघस्य मम च प्रियकाम्यया
+गार्हस्थ्यो मोक्षधर्मश्च सज्जनाचरितस्त्वया
+क्षत्रियः शूद्रतामेति केन वा कर्मणा विभो
+कर्मणा केन भगवन्प्राप्नुवन्ति महाफलम्
+भगवन्संशयं पृष्टस्तं मे व्याख्यातुमर्हसि
+भगवन्सर्वभूतेश सुरासुरनमस्कृत
+एतं मे संशयं देव वद भूतपतेऽनघ
+दुष्प्रज्ञाः केचिदाभान्ति केचिदाभान्ति पण्डिताः
+तन्मे ब्रूहि महाभाग देवदेव पिनाकधृक्
+तव मम च गुणैर्महानुभावा; जुषतु मतिं सततं स्वधर्मयुक्तैः
+दर्शनात्स्पर्शनात्पानात्तथा गङ्गेति कीर्तनात्
+लोकानिमान्नयति या जननीव पुत्रा;न्सर्वात्मना सर्वगुणोपपन्ना
+गङ्गां योऽनुगतो भक्त्या स तस्याः प्रियतां व्रजेत्
+ते देशास्ते जनपदास्तेऽऽश्रमास्ते च पर्वताः
+गङ्गां त्रिपथगां दृष्ट्वा तथा दृष्टिः प्रसीदति
+वक्तुं शक्यं नेह गङ्गाजलानां; गुणाख्यानं परिमातुं तथैव
+पश्चाद्गङ्गां निषेवन्ते तेऽपि यान्त्युत्तमां गतिम्
+गङ्गोर्मिभिरथो दिग्धः पुरुषं पवनो यदा
+स्पृष्टानि येषां गाङ्गेयैस्तोयैर्गात्राणि देहिनाम्
+लम्बेतावाक्शिरा यस्तु युगानामयुतं पुमान्
+पूर्णमिन्दुं यथा दृष्ट्वा नृणां दृष्टिः प्रसीदति
+दधार शिरसा देवीं तामेव दिवि सेवते
+पुनात्यपुण्यान्पुरुषाञ्शतशोऽथ सहस्रशः
+हंसादिभिः सुबहुभिर्विविधैः पक्षिभिर्वृताम्
+अमृतान्युपजीवन्ति तथा गङ्गाजलं नराः
+समर्था ये न पश्यन्ति गङ्गां पुण्यजलां शिवाम्
+ते भवन्ति शिवा विप्र ये वै गङ्गां समाश्रिताः
+पस्पर्ध गङ्गा गन्धर्वान्पुलिनैश्च शिलोच्चयान्
+त्रिषु लोकेषु ये केचित्प्राणिनः सर्व एव ते
+त्रिषु लोकेषु पुण्यत्वाद्गङ्गायाः प्रथितं यशः
+मधुप्रवाहा घृतरागोद्धृताभि;र्महोर्मिभिः शोभिता ब्राह्मणैश्च
+वाय्वीरिताभिः सुमहास्वनाभि;र्द्रुताभिरत्यर्थसमुच्छ्रिताभिः
+तस्या जलं सेव्य सरिद्वराया; मर्त्याः सर्वे कृतकृत्या भवन्ति
+न्यस्तानि न पुनस्तेषां त्यागः स्वर्गाद्विधीयते
+अन्धाञ्जडान्द्रव्यहीनांश्च गङ्गा; यशस्विनी बृहती विश्वरूपा
+विनयाचारहीनाश्च अशिवाश्च नराधमाः
+येषां भागीरथी गङ्गा मध्येनैति सरिद्वरा
+मेरोः समुद्रस्य च सर्वरत्नैः; संख्योपलानामुदकस्य वापि
+यथा हीनं नभोऽर्केण भूः शैलैः खं च वायुना
+क्रतवश्च यथासोमास्तथा गङ्गां विना जगत्
+गङ्गोर्मिभिर्भानुमतीभिरिद्धः; सहस्ररश्मिप्रतिमो विभाति
+व्युष्टिर्भवति या पुंसां न सा क्रतुशतैरपि
+न भवेद्धि तथा दुःखं यथा गङ्गावियोगजम्
+पूर्वे वयसि कर्माणि कृत्वा पापानि ये नराः
+गङ्गादर्शनजा प्रीतिर्व्यसनान्यपकर्षति
+त्रिलोकगोप्त्रीं ये गङ्गां संश्रितास्ते दिवं गताः
+देवैः सेन्द्रैर्मुनिभिर्मानवैश्च; निषेविता सर्वकामैर्युनक्ति
+गङ्गां गत्वा यैः शरीरं विसृष्टं; गता धीरास्ते विबुधैः समत्वम्
+गङ्गाकृतानचिरेणैव लोका;न्यथेष्टमिष्टान्विचरिष्यसि त्वम्
+भजेद्वाचा मनसा कर्मणा च; भक्त्या युक्तः परया श्रद्दधानः
+अलंकृतास्त्रयो लोकाः पथिभिर्विमलैस्त्रिभिः
+प्रकृष्टैरशुभैर्ग्रस्ताननेकैः पुरुषाधमान्
+व्यसनैरभितप्तस्य नरस्य विनशिष्यतः
+तस्मादिमान्परया श्रद्धयोक्ता;न्गुणान्सर्वाञ्जाह्नवीजांस्तथैव
+उस्रां जुष्टां मिषतीं विश्वतोया;मिरां वज्रीं रेवतीं भूधराणाम्
+पततो नरके गङ्गा संश्रितान्प���रेत्य तारयेत्
+स्पृशते सोऽपि पाप्मानं सद्य एवापमार्जति
+गङ्गां गोकुलसंबाधां दृष्ट्वा स्वर्गोऽपि विस्मृतः
+तथा देशा दिशश्चैव गङ्गाहीना न संशयः
+यो वत्स्यति द्रक्ष्यति वापि मर्त्य;स्तस्मै प्रयच्छन्ति सुखानि देवाः
+गतिं तां न लभेज्जन्तुर्गङ्गां संसेव्य यां लभेत्
+श्रेयस्कामास्तथा गङ्गामुपासन्तीह देहिनः
+हंसारावैः कोकरवै रवैरन्यैश्च पक्षिणाम्
+सर्वाणि येषां गाङ्गेयैस्तोयैः कृत्यानि देहिनाम्
+पयस्विनीं घृतिनीमत्युदारां; समृद्धिनीं वेगिनीं दुर्विगाह्याम्
+येऽभिगच्छन्ति सततं गङ्गामभिगतां सुरैः
+य इच्छेत्सफलं जन्म जीवितं श्रुतमेव च
+ऊर्जावतीं मधुमतीं महापुण्यां त्रिवर्त्मगाम्
+विश्वावती चाकृतिरिष्टिरिद्धा; गङ्गोक्षितानां भुवनस्य पन्थाः
+तद्वद्देशा दिशश्चैव हीना गङ्गाजलैः शुभैः
+अग्नौ प्राप्तं प्रधूयेत यथा तूलं द्विजोत्तम
+गां त्यक्त्वा मानवा विप्र दिवि तिष्ठन्ति तेऽचलाः
+गवां निर्हारनिर्मुक्ताद्यावकात्तद्विशिष्यते
+शिष्टाश्रयाममृतां ब्रह्मकान्तां; गङ्गां श्रयेदात्मवान्सिद्धिकामः
+इन्दुव्रतसहस्रं तु चरेद्यः कायशोधनम्
+अभिगतजनवत्सला हि गङ्गा; भजति युनक्ति सुखैश्च भक्तिमन्तम्
+तथा प्रसादो भवति गङ्गां वीक्ष्य यथा नृणाम्
+पुमांस्तारयते गङ्गां वीक्ष्य स्पृष्ट्वावगाह्य च
+इयं गङ्गेति नियतं प्रतिष्ठा; गुहस्य रुक्मस्य च गर्भयोषा
+अपहत्य तमस्तीव्रं यथा भात्युदये रविः
+बिभर्ति रूपं सोऽर्कस्य तमोनाशात्सुनिर्मलम्
+भूतानामिह सर्वेषां दुःखोपहतचेतसाम्
+भूतभव्यभविष्यज्ञैर्महर्षिभिरुपस्थिताम्
+गङ्गा विगाह्या सततमेतत्कार्यतमं सताम्
+योनिर्वरिष्ठा विरजा वितन्वी; शुष्मा इरा वारिवहा यशोदा
+गतिमन्वेषमाणानां न गङ्गासदृशी गतिः
+सर्वात्मना जाह्नवीं ये प्रपन्ना;स्ते ब्रह्मणः सदनं संप्रयाताः
+भवन्ति निर्विषाः सर्पा यथा तार्क्ष्यस्य दर्शनात्
+स्वस्थानमिष्टमिह ब्राह्ममभीप्समानै;र्गङ्गा सदैवात्मवशैरुपास्या
+देवैः सेन्द्रैश्च को गङ्गां नोपसेवेत मानवः
+विसोमा इव शर्वर्यो विपुष्पास्तरवो यथा
+तावद्वर्षसहस्राणि स्वर्गं प्राप्य महीयते
+यत्पुत्रान्सगरस्यैषा भस्माख्याननयद्दिवम्
+वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च यतिभिर्ब्रह्मचारिभिः
+गङ्गा तारयते नॄणामुभौ वंशौ विशेषतः
+गङ्गाया दर्शनात्तद्वत्सर्वपापैः प्रमुच्यते
+ते संविभक्ता मुनिभिर्नूनं देवैः सवासवैः
+दिवश्च्युता शिरसात्ता भवेन; गङ्गावनीध्रास्त्रिदिवस्य माला
+तुल्या गङ्गा संमता ब्राह्मणानां; गुहस्य ब्रह्मण्यतया च नित्यम्
+गामानयत्तामभिगम्य शश्व;न्पुमान्भयं नेह नामुत्र विद्यात्
+मासमेकं तु गङ्गायां समौ स्यातां न वा समौ
+ऋषिष्टुतां विष्णुपदीं पुराणीं; सुपुण्यतोयां मनसापि लोके
+नारण्यैर्नेष्टविषयैर्न सुतैर्न धनागमैः
+गगनाद्यां महापुण्यां पतन्तीं वै महेश्वरः
+स्नातानां शुचिभिस्तोयैर्गाङ्गेयैः प्रयतात्मनाम्
+मात्रा पित्रा सुतैर्दारैर्वियुक्तस्य धनेन वा
+सप्तावरान्सप्त परान्पितॄंस्तेभ्यश्च ये परे
+लोकानिमांस्त्रीन्यशसा वितत्य; सिद्धिं प्राप्य महतीं तां दुरापाम्
+देवेशश्च यथा नॄणां गङ्गेह सरितां तथा
+ख्यातिर्यस्याः खं दिवं गां च नित्यं; पुरा दिशो विदिशश्चावतस्थे
+स पितॄंस्तर्पयेद्गङ्गामभिगम्य सुरांस्तथा
+स्नातानां सरितां श्रेष्ठा गङ्गा तद्वदिहोच्यते
+न सा प्रीतिर्दिविष्ठस्य सर्वकामानुपाश्नतः
+यावदस्थि मनुष्यस्य गङ्गातोयेषु तिष्ठति
+श्रुताभिलषिता दृष्टा स्पृष्टा पीतावगाहिता
+प्रसाद्य देवान्सविभून्समस्ता;न्भगीरथस्तपसोग्रेण गङ्गाम्
+प्राप्नुयात्पुरुषोऽत्यन्तं गङ्गां प्राप्य यदाप्नुयात्
+तथापहत्य पाप्मानं भाति गङ्गाजलोक्षितः
+क्षान्त्या मह्या गोपने धारणे च; दीप्त्या कृशानोस्तपनस्य चैव
+विभावरीं सर्वभूतप्रतिष्ठां; गङ्गां गता ये त्रिदिवं गतास्ते
+स्वायंभुवं यथा स्थानं सर्वेषां श्रेष्ठमुच्यते
+चिन्तयेन्मनसा गङ्गां स गतिं परमां लभेत्
+तथा गङ्गावगाढस्य सर्वं पापं प्रधूयते
+तर्प्यमाणाः परां तृप्तिं यान्ति गङ्गाजलैः शुभैः
+यथा सुराणाममृतं पितॄणां च यथा स्वधा
+तिष्ठेद्यथेष्टं यश्चापि गङ्गायां स विशिष्यते
+यस्तु सूर्येण निष्टप्तं गाङ्गेयं पिबते जलम्
+तेषां प्रतिष्ठा गङ्गेह शरणं शर्म वर्म च
+जाह्नवीपुलिनोत्थाभिः सिकताभिः समुक्षितः
+देवाः सोमार्कसंस्थानि यथा सत्रादिभिर्मखैः
+दिवि ज्योतिर्यथादित्यः पितॄणां चैव चन्द्रमाः
+तद्भाविताः स्पर्शने दर्शने य;स्तस्मै देवा गतिमिष्टां दिशन्ति
+वाङ्मनःकर्मजैर्ग्रस्तः पापैरपि पुमानिह
+विद्यावद्भिः श्रितां गङ्गां पुमान्को नाम नाश्रयेत्
+तथ���पजीविनां गङ्गा सर्वप्राणभृतामिह
+भव्या पृथिव्या भाविनी भाति राज;न्गङ्गा लोकानां पुण्यदा वै त्रयाणाम्
+तद्भावस्तद्गतमनास्तन्निष्ठस्तत्परायणः
+दक्षां पृथ्वीं बृहतीं विप्रकृष्टां; शिवामृतां सुरसां सुप्रसन्नाम्
+वीक्ष्य गङ्गां भवेत्पूतस्तत्र मे नास्ति संशयः
+उत्क्रामद्भिश्च यः प्राणैः प्रयतः शिष्टसंमतः
+यस्तु तस्या जलं सेवेत्कृतकृत्यः पुमान्भवेत्
+अभवद्या परा प्रीतिर्गङ्गायाः पुलिने नृणाम्
+अप्रतिष्ठाश्च ये केचिदधर्मशरणाश्च ये
+उपासते यथा बाला मातरं क्षुधयार्दिताः
+जात्यन्धैरिह तुल्यास्ते मृतैः पङ्गुभिरेव च
+सुतावनीध्रस्य हरस्य भार्या; दिवो भुवश्चापि कक्ष्यानुरूपा
+मन्यते पुरुषोऽऽत्मानं दिविष्ठमिव शोभितम्
+न भयेभ्यो भयं तस्य न पापेभ्यो न राजतः
+तपसा ब्रह्मचर्येण यज्ञैस्त्यागेन वा पुनः
+जाह्नवीतीरसंभूतां मृदं मूर्ध्ना बिभर्ति यः
+भूःस्थैः खस्थैर्दिविष्ठैश्च भूतैरुच्चावचैरपि
+तिष्ठेद्युगसहस्रं तु पादेनैकेन यः पुमान्
+वर्णाश्रमा यथा सर्वे स्वधर्मज्ञानवर्जिताः
+पिबेद्यश्चापि गङ्गाम्भः समौ स्यातां न वा समौ
+सुधा यथा च नागानां तथा गङ्गाजलं नृणाम्
+न सुतैर्न च वित्तेन कर्मणा न च तत्फलम्
+आ देहपतनाद्गङ्गामुपास्ते यः पुमानिह
+शक्तिर्न मे काचिदिहास्ति वक्तुं; गुणान्सर्वान्परिमातुं तथैव
+प्रातस्त्रिमार्गा घृतवहा विपाप्मा; गङ्गावतीर्णा वियतो विश्वतोया
+उदाहृतः सर्वथा ते गुणानां; मयैकदेशः प्रसमीक्ष्य बुद्ध्या
+यथोपजीविनां धेनुर्देवादीनां धरा स्मृता
+अलंकृतास्त्रयो लोकाः पथिभिर्विमलैस्त्रिभिः
+पततो नरके गङ्गा संश्रितान्प्रेत्य तारयेत्
+येऽभिगच्छन्ति सततं गङ्गामभिगतां सुरैः
+भूतभव्यभविष्यज्ञैर्महर्षिभिरुपस्थिताम्
+न तत्राप्यस्ति संतोषो दृष्ट्वा दीप्ततरां श्रियम्
+तस्य स्थानानि दृष्टानि त्रिविधानीह शास्त्रतः
+शरीरं च जहात्येव निरुच्छ्वासश्च दृश्यते
+स्वस्थानमिष्टमिह ब्राह्ममभीप्समानै;र्गङ्गा सदैवात्मवशैरुपास्या
+मेरोः समुद्रस्य च सर्वरत्नैः; संख्योपलानामुदकस्य वापि
+जीवितं प्रोच्यमानं तद्यथावदुपधारय
+यः स पञ्चसु भूतेषु प्राणापाने व्यवस्थितः
+भूःस्थैः खस्थैर्दिविष्ठैश्च भूतैरुच्चावचैरपि
+गङ्गां गोकुलसंबाधां दृष्ट्वा स्वर्गोऽपि विस्मृतः
+विभावरीं सर्वभूतप्रतिष्ठां; गङ्गां गता ये त्रिदिवं गतास्ते
+यस्तु तस्या जलं सेवेत्कृतकृत्यः पुमान्भवेत्
+कीर्त्यमानानि तानीह तत्त्वतः संनिबोध मे
+ततः सवेदनः सद्यो जीवः प्रच्यवते क्षरन्
+आयुःक्षयपरीतात्मा विपरीतानि सेवते
+प्रकृष्टैरशुभैर्ग्रस्ताननेकैः पुरुषाधमान्
+मासमेकं तु गङ्गायां समौ स्यातां न वा समौ
+भवन्ति निर्विषाः सर्पा यथा तार्क्ष्यस्य दर्शनात्
+बुद्धिर्व्यावर्तते चास्य विनाशे प्रत्युपस्थिते
+आयुःकीर्तिकराणीह यानि कर्माणि सेवते
+अन्धाञ्जडान्द्रव्यहीनांश्च गङ्गा; यशस्विनी बृहती विश्वरूपा
+ते संविभक्ता मुनिभिर्नूनं देवैः सवासवैः
+क्षान्त्या मह्या गोपने धारणे च; दीप्त्या कृशानोस्तपनस्य चैव
+न्यस्तानि न पुनस्तेषां त्यागः स्वर्गाद्विधीयते
+पश्चाद्गङ्गां निषेवन्ते तेऽपि यान्त्युत्तमां गतिम्
+वाय्वीरिताभिः सुमहास्वनाभि;र्द्रुताभिरत्यर्थसमुच्छ्रिताभिः
+प्राप्नुयात्पुरुषोऽत्यन्तं गङ्गां प्राप्य यदाप्नुयात्
+अथ चोद्बन्धनादीनि परीतानि व्यवस्यति
+तत्रैव कुरुते काये यः स जीवः सनातनः
+तत्तन्मर्म विजानीहि शास्त्रदृष्टं हि तत्तथा
+यथा हीनं नभोऽर्केण भूः शैलैः खं च वायुना
+येषां भागीरथी गङ्गा मध्येनैति सरिद्वरा
+वीक्ष्य गङ्गां भवेत्पूतस्तत्र मे नास्ति संशयः
+पिबेद्यश्चापि गङ्गाम्भः समौ स्यातां न वा समौ
+इत्येता गतयः सर्वाः पृथक्त्वे समुदीरिताः
+विद्यावद्भिः श्रितां गङ्गां पुमान्को नाम नाश्रयेत्
+गङ्गोर्मिभिरथो दिग्धः पुरुषं पवनो यदा
+यथा पञ्चसु भूतेषु संश्रितत्वं निगच्छति
+लम्बेतावाक्शिरा यस्तु युगानामयुतं पुमान्
+भिन्नसंधिरथ क्लेदमद्भिः स लभते नरः
+यदायमतिकष्टानि सर्वाण्युपनिषेवते
+प्रसाद्य देवान्सविभून्समस्ता;न्भगीरथस्तपसोग्रेण गङ्गाम्
+रसातियुक्तमन्नं वा दिवास्वप्नं निषेवते
+पयस्विनीं घृतिनीमत्युदारां; समृद्धिनीं वेगिनीं दुर्विगाह्याम्
+तेषां यद्यद्भवेद्युक्तं संनिपाते क्वचित्क्वचित्
+ते देशास्ते जनपदास्तेऽऽश्रमास्ते च पर्वताः
+स गच्छत्यूर्ध्वगो वायुः कृच्छ्रान्मुक्त्वा शरीरिणम्
+ऋषिष्टुतां विष्णुपदीं पुराणीं; सुपुण्यतोयां मनसापि लोके
+शरीरग्रहणेऽन्यस्मिंस्तेषु क्षीणेषु सर्वशः
+स्पृशते सोऽपि पाप्मानं सद्य एवापमार्जति
+गङ्गां योऽनुगतो भक्त्या स तस्याः प्रियतां व्रजेत्
+स जीवो निरधिष्ठानश्चाव्यते मातरिश्वना
+गामानयत्तामभिगम्य शश्व;न्पुमान्भयं नेह नामुत्र विद्यात्
+यो वत्स्यति द्रक्ष्यति वापि मर्त्य;स्तस्मै प्रयच्छन्ति सुखानि देवाः
+लोकानिमान्नयति या जननीव पुत्रा;न्सर्वात्मना सर्वगुणोपपन्ना
+स्नातानां शुचिभिस्तोयैर्गाङ्गेयैः प्रयतात्मनाम्
+सत्त्वं बलं च कालं चाप्यविदित्वात्मनस्तथा
+इन्दुव्रतसहस्रं तु चरेद्यः कायशोधनम्
+दक्षां पृथ्वीं बृहतीं विप्रकृष्टां; शिवामृतां सुरसां सुप्रसन्नाम्
+श्रुताभिलषिता दृष्टा स्पृष्टा पीतावगाहिता
+अङ्कितः स्वैः शुभैः पुण्यैः पापैर्वाप्युपपद्यते
+ब्रह्मणा संपरित्यक्तो मृत इत्युच्यते नरः
+तद्भावस्तद्गतमनास्तन्निष्ठस्तत्परायणः
+बिभर्ति रूपं सोऽर्कस्य तमोनाशात्सुनिर्मलम्
+इतरं कृतपुण्यं वा तं विजानन्ति लक्षणैः
+स्वायंभुवं यथा स्थानं सर्वेषां श्रेष्ठमुच्यते
+तर्प्यमाणाः परां तृप्तिं यान्ति गङ्गाजलैः शुभैः
+अत्यर्थं बलवानूष्मा शरीरे परिकोपितः
+ऊष्मा प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+च्यवन्तं जायमानं च योनिं चानुप्रवेशितम्
+योनिर्वरिष्ठा विरजा वितन्वी; शुष्मा इरा वारिवहा यशोदा
+देवेशश्च यथा नॄणां गङ्गेह सरितां तथा
+गङ्गा तारयते नॄणामुभौ वंशौ विशेषतः
+यथावत्तां निगदतः शृणुष्वावहितो द्विज
+यथान्धकारे खद्योतं लीयमानं ततस्ततः
+अतिवेलमुपाश्नाति तैर्विरुद्धान्यनात्मवान्
+कर्मक्षयाच्च ते सर्वे च्यवन्ते वै पुनः पुनः
+विनयाचारहीनाश्च अशिवाश्च नराधमाः
+जाह्नवीपुलिनोत्थाभिः सिकताभिः समुक्षितः
+पुनात्यपुण्यान्पुरुषाञ्शतशोऽथ सहस्रशः
+चक्षुष्मन्तः प्रपश्यन्ति तथा तं ज्ञानचक्षुषः
+त्रिलोकगोप्त्रीं ये गङ्गां संश्रितास्ते दिवं गताः
+गां त्यक्त्वा मानवा विप्र दिवि तिष्ठन्ति तेऽचलाः
+स्थानान्येतानि जानीहि नराणां पुण्यकर्मणाम्
+अग्नौ प्राप्तं प्रधूयेत यथा तूलं द्विजोत्तम
+विसोमा इव शर्वर्यो विपुष्पास्तरवो यथा
+प्रातस्त्रिमार्गा घृतवहा विपाप्मा; गङ्गावतीर्णा वियतो विश्वतोया
+गङ्गोर्मिभिर्भानुमतीभिरिद्धः; सहस्ररश्मिप्रतिमो विभाति
+वेदनाभिः परीतात्मा तद्विद्धि द्विजसत्तम
+व्यायाममतिमात्रं वा व्यवायं चोपसेवते
+विश्वावती चाकृतिरिष्टिरिद्धा; गङ्गोक्षितानां भुवनस्य ��न्थाः
+जातीमरणसंविग्नाः सततं सर्वजन्तवः
+गवां निर्हारनिर्मुक्ताद्यावकात्तद्विशिष्यते
+गुरु वापि समं भुङ्क्ते नातिजीर्णेऽपि वा पुनः
+तावद्वर्षसहस्राणि स्वर्गं प्राप्य महीयते
+पूर्वे वयसि कर्माणि कृत्वा पापानि ये नराः
+सर्वाणि येषां गाङ्गेयैस्तोयैः कृत्यानि देहिनाम्
+गङ्गाया दर्शनात्तद्वत्सर्वपापैः प्रमुच्यते
+व्युष्टिर्भवति या पुंसां न सा क्रतुशतैरपि
+भूतानामिह सर्वेषां दुःखोपहतचेतसाम्
+तादृशीमेव लभते वेदनां मानवः पुनः
+सर्वात्मना जाह्नवीं ये प्रपन्ना;स्ते ब्रह्मणः सदनं संप्रयाताः
+स्पृष्टानि येषां गाङ्गेयैस्तोयैर्गात्राणि देहिनाम्
+ऊर्जावतीं मधुमतीं महापुण्यां त्रिवर्त्मगाम्
+उस्रां जुष्टां मिषतीं विश्वतोया;मिरां वज्रीं रेवतीं भूधराणाम्
+दुष्टान्नं विषमान्नं च सोऽन्योन्येन विरोधि च
+तिष्ठेद्यथेष्टं यश्चापि गङ्गायां स विशिष्यते
+त्रिषु लोकेषु पुण्यत्वाद्गङ्गायाः प्रथितं यशः
+पूर्णमिन्दुं यथा दृष्ट्वा नृणां दृष्टिः प्रसीदति
+निरूष्मा स निरुच्छ्वासो निःश्रीको गतचेतनः
+यत्पुत्रान्सगरस्यैषा भस्माख्याननयद्दिवम्
+चिन्तयेन्मनसा गङ्गां स गतिं परमां लभेत्
+आ देहपतनाद्गङ्गामुपास्ते यः पुमानिह
+हंसारावैः कोकरवै रवैरन्यैश्च पक्षिणाम्
+दिवि ज्योतिर्यथादित्यः पितॄणां चैव चन्द्रमाः
+पश्यन्त्येवंविधाः सिद्धा जीवं दिव्येन चक्षुषा
+स्वदोषकोपनाद्रोगं लभते मरणान्तिकम्
+उपपत्तिं तु गर्भस्य वक्ष्याम्यहमतः परम्
+जात्यन्धैरिह तुल्यास्ते मृतैः पङ्गुभिरेव च
+वर्णाश्रमा यथा सर्वे स्वधर्मज्ञानवर्जिताः
+आविश्य हृदयं जन्तोः सत्त्वं चाशु रुणद्धि वै
+स पितॄंस्तर्पयेद्गङ्गामभिगम्य सुरांस्तथा
+अत्यर्थमपि वा भुङ्क्ते न वा भुङ्क्ते कदाचन
+तस्या जलं सेव्य सरिद्वराया; मर्त्याः सर्वे कृतकृत्या भवन्ति
+यावदस्थि मनुष्यस्य गङ्गातोयेषु तिष्ठति
+तैरेव न विजानाति प्राणमाहारसंभवम्
+यथोपजीविनां धेनुर्देवादीनां धरा स्मृता
+नारण्यैर्नेष्टविषयैर्न सुतैर्न धनागमैः
+स जीवः प्रच्युतः कायात्कर्मभिः स्वैः समावृतः
+तत्रापि च विशेषोऽस्ति दिवि नीचोच्चमध्यमः
+न भयेभ्यो भयं तस्य न पापेभ्यो न राजतः
+दधार शिरसा देवीं तामेव दिवि सेवते
+ख्यातिर्यस्याः खं दिवं गां च नित्यं; पुरा दिशो विदिशश्चावतस��थे
+मन्यते पुरुषोऽऽत्मानं दिविष्ठमिव शोभितम्
+अमृतान्युपजीवन्ति तथा गङ्गाजलं नराः
+वाङ्मनःकर्मजैर्ग्रस्तः पापैरपि पुमानिह
+शैत्यात्प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+पुमांस्तारयते गङ्गां वीक्ष्य स्पृष्ट्वावगाह्य च
+अप्रतिष्ठाश्च ये केचिदधर्मशरणाश्च ये
+व्यसनैरभितप्तस्य नरस्य विनशिष्यतः
+सुतावनीध्रस्य हरस्य भार्या; दिवो भुवश्चापि कक्ष्यानुरूपा
+तथा गङ्गावगाढस्य सर्वं पापं प्रधूयते
+गङ्गां गत्वा यैः शरीरं विसृष्टं; गता धीरास्ते विबुधैः समत्वम्
+इहैवाशुभकर्मा तु कर्मभिर्निरयं गतः
+गतिं तां न लभेज्जन्तुर्गङ्गां संसेव्य यां लभेत्
+अपहत्य तमस्तीव्रं यथा भात्युदये रविः
+उपासते यथा बाला मातरं क्षुधयार्दिताः
+दिवश्च्युता शिरसात्ता भवेन; गङ्गावनीध्रास्त्रिदिवस्य माला
+भिनत्ति जीवस्थानानि तानि मर्माणि विद्धि च
+गगनाद्यां महापुण्यां पतन्तीं वै महेश्वरः
+तथोपजीविनां गङ्गा सर्वप्राणभृतामिह
+तपसा ब्रह्मचर्येण यज्ञैस्त्यागेन वा पुनः
+गङ्गां त्रिपथगां दृष्ट्वा तथा दृष्टिः प्रसीदति
+न सुतैर्न च वित्तेन कर्मणा न च तत्फलम्
+तद्भाविताः स्पर्शने दर्शने य;स्तस्मै देवा गतिमिष्टां दिशन्ति
+स्नातानां सरितां श्रेष्ठा गङ्गा तद्वदिहोच्यते
+इयं गङ्गेति नियतं प्रतिष्ठा; गुहस्य रुक्मस्य च गर्भयोषा
+ब्राह्मणा ज्ञानसंपन्ना यथावच्छ्रुतनिश्चयाः
+भजेद्वाचा मनसा कर्मणा च; भक्त्या युक्तः परया श्रद्दधानः
+सप्तावरान्सप्त परान्पितॄंस्तेभ्यश्च ये परे
+अपक्वानागते काले स्वयं दोषान्प्रकोपयन्
+कर्मभूमिरियं भूमिर्यत्र तिष्ठन्ति जन्तवः
+तुल्या गङ्गा संमता ब्राह्मणानां; गुहस्य ब्रह्मण्यतया च नित्यम्
+अवाक्स निरये पापो मानवः पच्यते भृशम्
+पस्पर्ध गङ्गा गन्धर्वान्पुलिनैश्च शिलोच्चयान्
+स्रोतोभिर्यैर्विजानाति इन्द्रियार्थाञ्शरीरभृत्
+मात्रा पित्रा सुतैर्दारैर्वियुक्तस्य धनेन वा
+देवाः सोमार्कसंस्थानि यथा सत्रादिभिर्मखैः
+निष्क्रामन्कम्पयत्याशु तच्छरीरमचेतनम्
+देवैः सेन्द्रैश्च को गङ्गां नोपसेवेत मानवः
+समर्था ये न पश्यन्ति गङ्गां पुण्यजलां शिवाम्
+क्रतवश्च यथासोमास्तथा गङ्गां विना जगत्
+दर्शनात्स्पर्शनात्पानात्तथा गङ्गेति कीर्तनात्
+तेषु मर्मसु भिन्नेषु ततः स समुदीरयन्
+देवैः सेन्द्रै��्मुनिभिर्मानवैश्च; निषेविता सर्वकामैर्युनक्ति
+सुधा यथा च नागानां तथा गङ्गाजलं नृणाम्
+यथा सुराणाममृतं पितॄणां च यथा स्वधा
+तस्य तैः कारणैर्जन्तोः शरीराच्च्यवते यथा
+तथा देशा दिशश्चैव गङ्गाहीना न संशयः
+गङ्गाकृतानचिरेणैव लोका;न्यथेष्टमिष्टान्विचरिष्यसि त्वम्
+दृश्यन्ते संत्यजन्तश्च शरीराणि द्विजर्षभ
+गर्भसंक्रमणे चापि मर्मणामतिसर्पणे
+य इच्छेत्सफलं जन्म जीवितं श्रुतमेव च
+ततः शुभाशुभं कृत्वा लभन्ते सर्वदेहिनः
+त्रिषु लोकेषु ये केचित्प्राणिनः सर्व एव ते
+यच्च विभ्राजते लोके स्वभासा सूर्यमण्डलम्
+शरीरं त्यजते जन्तुश्छिद्यमानेषु मर्मसु
+उत्क्रामद्भिश्च यः प्राणैः प्रयतः शिष्टसंमतः
+तद्वद्देशा दिशश्चैव हीना गङ्गाजलैः शुभैः
+तस्मात्सुदुर्लभो मोक्ष आत्मा रक्ष्यो भृशं ततः
+हंसादिभिः सुबहुभिर्विविधैः पक्षिभिर्वृताम्
+अभिगतजनवत्सला हि गङ्गा; भजति युनक्ति सुखैश्च भक्तिमन्तम्
+गतिमन्वेषमाणानां न गङ्गासदृशी गतिः
+लोकानिमांस्त्रीन्यशसा वितत्य; सिद्धिं प्राप्य महतीं तां दुरापाम्
+तथापहत्य पाप्मानं भाति गङ्गाजलोक्षितः
+उदाहृतः सर्वथा ते गुणानां; मयैकदेशः प्रसमीक्ष्य बुद्ध्या
+ऊर्ध्वं तु जन्तवो गत्वा येषु स्थानेष्ववस्थिताः
+इहैवोच्चावचान्भोगान्प्राप्नुवन्ति स्वकर्मभिः
+तस्मादिमान्परया श्रद्धयोक्ता;न्गुणान्सर्वाञ्जाह्नवीजांस्तथैव
+तारारूपाणि सर्वाणि यच्चैतच्चन्द्रमण्डलम्
+तेषां प्रतिष्ठा गङ्गेह शरणं शर्म वर्म च
+यस्तु सूर्येण निष्टप्तं गाङ्गेयं पिबते जलम्
+भव्या पृथिव्या भाविनी भाति राज;न्गङ्गा लोकानां पुण्यदा वै त्रयाणाम्
+वक्तुं शक्यं नेह गङ्गाजलानां; गुणाख्यानं परिमातुं तथैव
+तिष्ठेद्युगसहस्रं तु पादेनैकेन यः पुमान्
+जाह्नवीतीरसंभूतां मृदं मूर्ध्ना बिभर्ति यः
+सततं कर्मलोभाद्वा प्राप्तं वेगविधारणम्
+न सा प्रीतिर्दिविष्ठस्य सर्वकामानुपाश्नतः
+गङ्गा विगाह्या सततमेतत्कार्यतमं सताम्
+वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च यतिभिर्ब्रह्मचारिभिः
+मधुप्रवाहा घृतरागोद्धृताभि;र्महोर्मिभिः शोभिता ब्राह्मणैश्च
+तमसा संवृतज्ञानः संवृतेष्वथ मर्मसु
+गङ्गादर्शनजा प्रीतिर्व्यसनान्यपकर्षति
+तव मम च गुणैर्महानुभावा; जुषतु मतिं सततं स्वधर्मयुक्तैः
+शिष्टाश्रयाममृतां ब्रह्मका��्तां; गङ्गां श्रयेदात्मवान्सिद्धिकामः
+तथा प्रसादो भवति गङ्गां वीक्ष्य यथा नृणाम्
+न भवेद्धि तथा दुःखं यथा गङ्गावियोगजम्
+ततः स तं महोच्छ्वासं भृशमुच्छ्वस्य दारुणम्
+ततः स चेतनो जन्तुर्नाभिजानाति किंचन
+ते भवन्ति शिवा विप्र ये वै गङ्गां समाश्रिताः
+शक्तिर्न मे काचिदिहास्ति वक्तुं; गुणान्सर्वान्परिमातुं तथैव
+श्रेयस्कामास्तथा गङ्गामुपासन्तीह देहिनः
+अभवद्या परा प्रीतिर्गङ्गायाः पुलिने नृणाम्
+शरीरमनुपर्येति सर्वान्प्राणान्रुणद्धि वै
+तच्छ्रुत्वा नैष्ठिकीं बुद्धिं बुध्येथाः कर्मनिश्चयात्
+स्थानान्येतानि जानीहि नराणां पुण्यकर्मणाम्
+शरीरग्रहणेऽन्यस्मिंस्तेषु क्षीणेषु सर्वशः
+क्रतवश्च यथासोमास्तथा गङ्गां विना जगत्
+कर्मभूमिरियं भूमिर्यत्र तिष्ठन्ति जन्तवः
+स जीवो निरधिष्ठानश्चाव्यते मातरिश्वना
+देवेशश्च यथा नॄणां गङ्गेह सरितां तथा
+पश्चाद्गङ्गां निषेवन्ते तेऽपि यान्त्युत्तमां गतिम्
+भजेद्वाचा मनसा कर्मणा च; भक्त्या युक्तः परया श्रद्दधानः
+इहैवाशुभकर्मा तु कर्मभिर्निरयं गतः
+यस्तु सूर्येण निष्टप्तं गाङ्गेयं पिबते जलम्
+पततो नरके गङ्गा संश्रितान्प्रेत्य तारयेत्
+गां त्यक्त्वा मानवा विप्र दिवि तिष्ठन्ति तेऽचलाः
+ऊर्जावतीं मधुमतीं महापुण्यां त्रिवर्त्मगाम्
+मात्रा पित्रा सुतैर्दारैर्वियुक्तस्य धनेन वा
+चिन्तयेन्मनसा गङ्गां स गतिं परमां लभेत्
+गङ्गादर्शनजा प्रीतिर्व्यसनान्यपकर्षति
+उपासते यथा बाला मातरं क्षुधयार्दिताः
+तद्भाविताः स्पर्शने दर्शने य;स्तस्मै देवा गतिमिष्टां दिशन्ति
+ब्राह्मणा ज्ञानसंपन्ना यथावच्छ्रुतनिश्चयाः
+गतिमन्वेषमाणानां न गङ्गासदृशी गतिः
+उदाहृतः सर्वथा ते गुणानां; मयैकदेशः प्रसमीक्ष्य बुद्ध्या
+शैत्यात्प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+अङ्कितः स्वैः शुभैः पुण्यैः पापैर्वाप्युपपद्यते
+वाय्वीरिताभिः सुमहास्वनाभि;र्द्रुताभिरत्यर्थसमुच्छ्रिताभिः
+निष्क्रामन्कम्पयत्याशु तच्छरीरमचेतनम्
+तावद्वर्षसहस्राणि स्वर्गं प्राप्य महीयते
+न भवेद्धि तथा दुःखं यथा गङ्गावियोगजम्
+तिष्ठेद्यथेष्टं यश्चापि गङ्गायां स विशिष्यते
+गवां निर्हारनिर्मुक्ताद्यावकात्तद्विशिष्यते
+दृश्यन्ते संत्यजन्तश्च शरीराणि द्विजर्षभ
+ऊर्ध्वं तु जन्तवो गत्व��� येषु स्थानेष्ववस्थिताः
+निरूष्मा स निरुच्छ्वासो निःश्रीको गतचेतनः
+यदायमतिकष्टानि सर्वाण्युपनिषेवते
+श्रेयस्कामास्तथा गङ्गामुपासन्तीह देहिनः
+चक्षुष्मन्तः प्रपश्यन्ति तथा तं ज्ञानचक्षुषः
+तर्प्यमाणाः परां तृप्तिं यान्ति गङ्गाजलैः शुभैः
+दिवश्च्युता शिरसात्ता भवेन; गङ्गावनीध्रास्त्रिदिवस्य माला
+अग्नौ प्राप्तं प्रधूयेत यथा तूलं द्विजोत्तम
+हंसारावैः कोकरवै रवैरन्यैश्च पक्षिणाम्
+तेषु मर्मसु भिन्नेषु ततः स समुदीरयन्
+यो वत्स्यति द्रक्ष्यति वापि मर्त्य;स्तस्मै प्रयच्छन्ति सुखानि देवाः
+सुधा यथा च नागानां तथा गङ्गाजलं नृणाम्
+वाङ्मनःकर्मजैर्ग्रस्तः पापैरपि पुमानिह
+उत्क्रामद्भिश्च यः प्राणैः प्रयतः शिष्टसंमतः
+वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च यतिभिर्ब्रह्मचारिभिः
+तच्छ्रुत्वा नैष्ठिकीं बुद्धिं बुध्येथाः कर्मनिश्चयात्
+मेरोः समुद्रस्य च सर्वरत्नैः; संख्योपलानामुदकस्य वापि
+तत्रापि च विशेषोऽस्ति दिवि नीचोच्चमध्यमः
+मन्यते पुरुषोऽऽत्मानं दिविष्ठमिव शोभितम्
+तारारूपाणि सर्वाणि यच्चैतच्चन्द्रमण्डलम्
+दर्शनात्स्पर्शनात्पानात्तथा गङ्गेति कीर्तनात्
+जीवितं प्रोच्यमानं तद्यथावदुपधारय
+ऊष्मा प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+विसोमा इव शर्वर्यो विपुष्पास्तरवो यथा
+भिनत्ति जीवस्थानानि तानि मर्माणि विद्धि च
+क्षान्त्या मह्या गोपने धारणे च; दीप्त्या कृशानोस्तपनस्य चैव
+वीक्ष्य गङ्गां भवेत्पूतस्तत्र मे नास्ति संशयः
+जात्यन्धैरिह तुल्यास्ते मृतैः पङ्गुभिरेव च
+दुष्टान्नं विषमान्नं च सोऽन्योन्येन विरोधि च
+ततः शुभाशुभं कृत्वा लभन्ते सर्वदेहिनः
+अतिवेलमुपाश्नाति तैर्विरुद्धान्यनात्मवान्
+पूर्णमिन्दुं यथा दृष्ट्वा नृणां दृष्टिः प्रसीदति
+तद्वद्देशा दिशश्चैव हीना गङ्गाजलैः शुभैः
+तथा देशा दिशश्चैव गङ्गाहीना न संशयः
+स्पृष्टानि येषां गाङ्गेयैस्तोयैर्गात्राणि देहिनाम्
+बिभर्ति रूपं सोऽर्कस्य तमोनाशात्सुनिर्मलम्
+स्रोतोभिर्यैर्विजानाति इन्द्रियार्थाञ्शरीरभृत्
+दधार शिरसा देवीं तामेव दिवि सेवते
+उपपत्तिं तु गर्भस्य वक्ष्याम्यहमतः परम्
+समर्था ये न पश्यन्ति गङ्गां पुण्यजलां शिवाम्
+गतिं तां न लभेज्जन्तुर्गङ्गां संसेव्य यां लभेत्
+स पितॄंस्तर्पयेद्गङ्गामभिगम्य सु��ांस्तथा
+तमसा संवृतज्ञानः संवृतेष्वथ मर्मसु
+शक्तिर्न मे काचिदिहास्ति वक्तुं; गुणान्सर्वान्परिमातुं तथैव
+गुरु वापि समं भुङ्क्ते नातिजीर्णेऽपि वा पुनः
+गङ्गाकृतानचिरेणैव लोका;न्यथेष्टमिष्टान्विचरिष्यसि त्वम्
+गङ्गां गोकुलसंबाधां दृष्ट्वा स्वर्गोऽपि विस्मृतः
+प्रातस्त्रिमार्गा घृतवहा विपाप्मा; गङ्गावतीर्णा वियतो विश्वतोया
+तादृशीमेव लभते वेदनां मानवः पुनः
+येऽभिगच्छन्ति सततं गङ्गामभिगतां सुरैः
+सप्तावरान्सप्त परान्पितॄंस्तेभ्यश्च ये परे
+ते देशास्ते जनपदास्तेऽऽश्रमास्ते च पर्वताः
+पुमांस्तारयते गङ्गां वीक्ष्य स्पृष्ट्वावगाह्य च
+अभवद्या परा प्रीतिर्गङ्गायाः पुलिने नृणाम्
+पयस्विनीं घृतिनीमत्युदारां; समृद्धिनीं वेगिनीं दुर्विगाह्याम्
+विनयाचारहीनाश्च अशिवाश्च नराधमाः
+गङ्गाया दर्शनात्तद्वत्सर्वपापैः प्रमुच्यते
+दक्षां पृथ्वीं बृहतीं विप्रकृष्टां; शिवामृतां सुरसां सुप्रसन्नाम्
+तुल्या गङ्गा संमता ब्राह्मणानां; गुहस्य ब्रह्मण्यतया च नित्यम्
+विभावरीं सर्वभूतप्रतिष्ठां; गङ्गां गता ये त्रिदिवं गतास्ते
+व्यायाममतिमात्रं वा व्यवायं चोपसेवते
+गङ्गा विगाह्या सततमेतत्कार्यतमं सताम्
+विश्वावती चाकृतिरिष्टिरिद्धा; गङ्गोक्षितानां भुवनस्य पन्थाः
+भूतभव्यभविष्यज्ञैर्महर्षिभिरुपस्थिताम्
+तद्भावस्तद्गतमनास्तन्निष्ठस्तत्परायणः
+सर्वाणि येषां गाङ्गेयैस्तोयैः कृत्यानि देहिनाम्
+तत्रैव कुरुते काये यः स जीवः सनातनः
+दिवि ज्योतिर्यथादित्यः पितॄणां चैव चन्द्रमाः
+गङ्गां योऽनुगतो भक्त्या स तस्याः प्रियतां व्रजेत्
+व्युष्टिर्भवति या पुंसां न सा क्रतुशतैरपि
+रसातियुक्तमन्नं वा दिवास्वप्नं निषेवते
+शिष्टाश्रयाममृतां ब्रह्मकान्तां; गङ्गां श्रयेदात्मवान्सिद्धिकामः
+हंसादिभिः सुबहुभिर्विविधैः पक्षिभिर्वृताम्
+शरीरं त्यजते जन्तुश्छिद्यमानेषु मर्मसु
+यथान्धकारे खद्योतं लीयमानं ततस्ततः
+जातीमरणसंविग्नाः सततं सर्वजन्तवः
+कीर्त्यमानानि तानीह तत्त्वतः संनिबोध मे
+न सुतैर्न च वित्तेन कर्मणा न च तत्फलम्
+त्रिलोकगोप्त्रीं ये गङ्गां संश्रितास्ते दिवं गताः
+जाह्नवीतीरसंभूतां मृदं मूर्ध्ना बिभर्ति यः
+भूःस्थैः खस्थैर्दिविष्ठैश्च भूतैरुच्चावचैरपि
+तेषां यद्यद्भवेद्युक्तं संनिपाते क्वचित्क्वचित्
+तैरेव न विजानाति प्राणमाहारसंभवम्
+यथा हीनं नभोऽर्केण भूः शैलैः खं च वायुना
+अभिगतजनवत्सला हि गङ्गा; भजति युनक्ति सुखैश्च भक्तिमन्तम्
+तेषां प्रतिष्ठा गङ्गेह शरणं शर्म वर्म च
+सततं कर्मलोभाद्वा प्राप्तं वेगविधारणम्
+नारण्यैर्नेष्टविषयैर्न सुतैर्न धनागमैः
+वेदनाभिः परीतात्मा तद्विद्धि द्विजसत्तम
+इयं गङ्गेति नियतं प्रतिष्ठा; गुहस्य रुक्मस्य च गर्भयोषा
+प्रसाद्य देवान्सविभून्समस्ता;न्भगीरथस्तपसोग्रेण गङ्गाम्
+भव्या पृथिव्या भाविनी भाति राज;न्गङ्गा लोकानां पुण्यदा वै त्रयाणाम्
+अपहत्य तमस्तीव्रं यथा भात्युदये रविः
+स्पृशते सोऽपि पाप्मानं सद्य एवापमार्जति
+ततः सवेदनः सद्यो जीवः प्रच्यवते क्षरन्
+पुनात्यपुण्यान्पुरुषाञ्शतशोऽथ सहस्रशः
+न तत्राप्यस्ति संतोषो दृष्ट्वा दीप्ततरां श्रियम्
+स्वायंभुवं यथा स्थानं सर्वेषां श्रेष्ठमुच्यते
+गर्भसंक्रमणे चापि मर्मणामतिसर्पणे
+विद्यावद्भिः श्रितां गङ्गां पुमान्को नाम नाश्रयेत्
+शरीरं च जहात्येव निरुच्छ्वासश्च दृश्यते
+स्वदोषकोपनाद्रोगं लभते मरणान्तिकम्
+देवैः सेन्द्रैश्च को गङ्गां नोपसेवेत मानवः
+व्यसनैरभितप्तस्य नरस्य विनशिष्यतः
+त्रिषु लोकेषु पुण्यत्वाद्गङ्गायाः प्रथितं यशः
+तस्मात्सुदुर्लभो मोक्ष आत्मा रक्ष्यो भृशं ततः
+येषां भागीरथी गङ्गा मध्येनैति सरिद्वरा
+गङ्गां गत्वा यैः शरीरं विसृष्टं; गता धीरास्ते विबुधैः समत्वम्
+तव मम च गुणैर्महानुभावा; जुषतु मतिं सततं स्वधर्मयुक्तैः
+च्यवन्तं जायमानं च योनिं चानुप्रवेशितम्
+न भयेभ्यो भयं तस्य न पापेभ्यो न राजतः
+पिबेद्यश्चापि गङ्गाम्भः समौ स्यातां न वा समौ
+आयुःकीर्तिकराणीह यानि कर्माणि सेवते
+देवैः सेन्द्रैर्मुनिभिर्मानवैश्च; निषेविता सर्वकामैर्युनक्ति
+अपक्वानागते काले स्वयं दोषान्प्रकोपयन्
+अत्यर्थमपि वा भुङ्क्ते न वा भुङ्क्ते कदाचन
+त्रिषु लोकेषु ये केचित्प्राणिनः सर्व एव ते
+प्राप्नुयात्पुरुषोऽत्यन्तं गङ्गां प्राप्य यदाप्नुयात्
+आयुःक्षयपरीतात्मा विपरीतानि सेवते
+यत्पुत्रान्सगरस्यैषा भस्माख्याननयद्दिवम्
+सर्वात्मना जाह्नवीं ये प्रपन्ना;स्ते ब्रह्मणः सदनं संप्रयाताः
+तथापहत्य पाप्मानं भाति गङ्गाजलोक्षितः
+यथोपजीविनां धेनुर्देवादीनां धरा स्मृता
+देवाः सोमार्कसंस्थानि यथा सत्रादिभिर्मखैः
+इन्दुव्रतसहस्रं तु चरेद्यः कायशोधनम्
+उस्रां जुष्टां मिषतीं विश्वतोया;मिरां वज्रीं रेवतीं भूधराणाम्
+ब्रह्मणा संपरित्यक्तो मृत इत्युच्यते नरः
+वक्तुं शक्यं नेह गङ्गाजलानां; गुणाख्यानं परिमातुं तथैव
+यच्च विभ्राजते लोके स्वभासा सूर्यमण्डलम्
+सत्त्वं बलं च कालं चाप्यविदित्वात्मनस्तथा
+जाह्नवीपुलिनोत्थाभिः सिकताभिः समुक्षितः
+गामानयत्तामभिगम्य शश्व;न्पुमान्भयं नेह नामुत्र विद्यात्
+गङ्गोर्मिभिरथो दिग्धः पुरुषं पवनो यदा
+स गच्छत्यूर्ध्वगो वायुः कृच्छ्रान्मुक्त्वा शरीरिणम्
+यथा सुराणाममृतं पितॄणां च यथा स्वधा
+पश्यन्त्येवंविधाः सिद्धा जीवं दिव्येन चक्षुषा
+इत्येता गतयः सर्वाः पृथक्त्वे समुदीरिताः
+गगनाद्यां महापुण्यां पतन्तीं वै महेश्वरः
+गङ्गोर्मिभिर्भानुमतीभिरिद्धः; सहस्ररश्मिप्रतिमो विभाति
+ततः स तं महोच्छ्वासं भृशमुच्छ्वस्य दारुणम्
+बुद्धिर्व्यावर्तते चास्य विनाशे प्रत्युपस्थिते
+पूर्वे वयसि कर्माणि कृत्वा पापानि ये नराः
+गङ्गा तारयते नॄणामुभौ वंशौ विशेषतः
+ते संविभक्ता मुनिभिर्नूनं देवैः सवासवैः
+न सा प्रीतिर्दिविष्ठस्य सर्वकामानुपाश्नतः
+स्वस्थानमिष्टमिह ब्राह्ममभीप्समानै;र्गङ्गा सदैवात्मवशैरुपास्या
+गङ्गां त्रिपथगां दृष्ट्वा तथा दृष्टिः प्रसीदति
+तथा गङ्गावगाढस्य सर्वं पापं प्रधूयते
+ख्यातिर्यस्याः खं दिवं गां च नित्यं; पुरा दिशो विदिशश्चावतस्थे
+तिष्ठेद्युगसहस्रं तु पादेनैकेन यः पुमान्
+कर्मक्षयाच्च ते सर्वे च्यवन्ते वै पुनः पुनः
+यस्तु तस्या जलं सेवेत्कृतकृत्यः पुमान्भवेत्
+मधुप्रवाहा घृतरागोद्धृताभि;र्महोर्मिभिः शोभिता ब्राह्मणैश्च
+सुतावनीध्रस्य हरस्य भार्या; दिवो भुवश्चापि कक्ष्यानुरूपा
+यः स पञ्चसु भूतेषु प्राणापाने व्यवस्थितः
+तथा प्रसादो भवति गङ्गां वीक्ष्य यथा नृणाम्
+इतरं कृतपुण्यं वा तं विजानन्ति लक्षणैः
+इहैवोच्चावचान्भोगान्प्राप्नुवन्ति स्वकर्मभिः
+तस्या जलं सेव्य सरिद्वराया; मर्त्याः सर्वे कृतकृत्या भवन्ति
+अत्यर्थं बलवानूष्मा शरीरे परिकोपितः
+यावदस्थि मनुष्यस्य गङ्गातोयेषु तिष्ठति
+तस्य तैः कारणैर्जन्तोः शरीराच्च्यवते यथा
+य इच्छेत्सफलं जन्म जीवितं श्र���तमेव च
+भूतानामिह सर्वेषां दुःखोपहतचेतसाम्
+भवन्ति निर्विषाः सर्पा यथा तार्क्ष्यस्य दर्शनात्
+वर्णाश्रमा यथा सर्वे स्वधर्मज्ञानवर्जिताः
+पस्पर्ध गङ्गा गन्धर्वान्पुलिनैश्च शिलोच्चयान्
+स्नातानां शुचिभिस्तोयैर्गाङ्गेयैः प्रयतात्मनाम्
+अवाक्स निरये पापो मानवः पच्यते भृशम्
+अमृतान्युपजीवन्ति तथा गङ्गाजलं नराः
+लोकानिमांस्त्रीन्यशसा वितत्य; सिद्धिं प्राप्य महतीं तां दुरापाम्
+लोकानिमान्नयति या जननीव पुत्रा;न्सर्वात्मना सर्वगुणोपपन्ना
+आविश्य हृदयं जन्तोः सत्त्वं चाशु रुणद्धि वै
+भिन्नसंधिरथ क्लेदमद्भिः स लभते नरः
+तस्य स्थानानि दृष्टानि त्रिविधानीह शास्त्रतः
+प्रकृष्टैरशुभैर्ग्रस्ताननेकैः पुरुषाधमान्
+अप्रतिष्ठाश्च ये केचिदधर्मशरणाश्च ये
+आ देहपतनाद्गङ्गामुपास्ते यः पुमानिह
+स जीवः प्रच्युतः कायात्कर्मभिः स्वैः समावृतः
+योनिर्वरिष्ठा विरजा वितन्वी; शुष्मा इरा वारिवहा यशोदा
+ततः स चेतनो जन्तुर्नाभिजानाति किंचन
+अथ चोद्बन्धनादीनि परीतानि व्यवस्यति
+यथा पञ्चसु भूतेषु संश्रितत्वं निगच्छति
+मासमेकं तु गङ्गायां समौ स्यातां न वा समौ
+तत्तन्मर्म विजानीहि शास्त्रदृष्टं हि तत्तथा
+तथोपजीविनां गङ्गा सर्वप्राणभृतामिह
+तस्मादिमान्परया श्रद्धयोक्ता;न्गुणान्सर्वाञ्जाह्नवीजांस्तथैव
+लम्बेतावाक्शिरा यस्तु युगानामयुतं पुमान्
+ऋषिष्टुतां विष्णुपदीं पुराणीं; सुपुण्यतोयां मनसापि लोके
+स्नातानां सरितां श्रेष्ठा गङ्गा तद्वदिहोच्यते
+तपसा ब्रह्मचर्येण यज्ञैस्त्यागेन वा पुनः
+यथावत्तां निगदतः शृणुष्वावहितो द्विज
+न्यस्तानि न पुनस्तेषां त्यागः स्वर्गाद्विधीयते
+शरीरमनुपर्येति सर्वान्प्राणान्रुणद्धि वै
+अन्धाञ्जडान्द्रव्यहीनांश्च गङ्गा; यशस्विनी बृहती विश्वरूपा
+श्रुताभिलषिता दृष्टा स्पृष्टा पीतावगाहिता
+ते भवन्ति शिवा विप्र ये वै गङ्गां समाश्रिताः
+अलंकृतास्त्रयो लोकाः पथिभिर्विमलैस्त्रिभिः
+वर्णाश्रमा यथा सर्वे स्वधर्मज्ञानवर्जिताः
+शरीरं त्यजते जन्तुश्छिद्यमानेषु मर्मसु
+पुनात्यपुण्यान्पुरुषाञ्शतशोऽथ सहस्रशः
+गामानयत्तामभिगम्य शश्व;न्पुमान्भयं नेह नामुत्र विद्यात्
+वीक्ष्य गङ्गां भवेत्पूतस्तत्र मे नास्ति संशयः
+तस्मात्सुदुर्लभो मोक्ष आत्मा रक्ष्यो भृशं ततः
+गां त्यक्त्वा मानवा विप्र दिवि तिष्ठन्ति तेऽचलाः
+शिष्टाश्रयाममृतां ब्रह्मकान्तां; गङ्गां श्रयेदात्मवान्सिद्धिकामः
+ब्राह्मणा ज्ञानसंपन्ना यथावच्छ्रुतनिश्चयाः
+अपक्वानागते काले स्वयं दोषान्प्रकोपयन्
+गतिमन्वेषमाणानां न गङ्गासदृशी गतिः
+शरीरमनुपर्येति सर्वान्प्राणान्रुणद्धि वै
+उपासते यथा बाला मातरं क्षुधयार्दिताः
+व्यायाममतिमात्रं वा व्यवायं चोपसेवते
+कीर्त्यमानानि तानीह तत्त्वतः संनिबोध मे
+अग्नौ प्राप्तं प्रधूयेत यथा तूलं द्विजोत्तम
+तस्य स्थानानि दृष्टानि त्रिविधानीह शास्त्रतः
+विश्वावती चाकृतिरिष्टिरिद्धा; गङ्गोक्षितानां भुवनस्य पन्थाः
+मन्यते पुरुषोऽऽत्मानं दिविष्ठमिव शोभितम्
+तथा देशा दिशश्चैव गङ्गाहीना न संशयः
+तथा गङ्गावगाढस्य सर्वं पापं प्रधूयते
+भूःस्थैः खस्थैर्दिविष्ठैश्च भूतैरुच्चावचैरपि
+दिवश्च्युता शिरसात्ता भवेन; गङ्गावनीध्रास्त्रिदिवस्य माला
+अमृतान्युपजीवन्ति तथा गङ्गाजलं नराः
+तिष्ठेद्युगसहस्रं तु पादेनैकेन यः पुमान्
+यथा हीनं नभोऽर्केण भूः शैलैः खं च वायुना
+स्रोतोभिर्यैर्विजानाति इन्द्रियार्थाञ्शरीरभृत्
+गङ्गाया दर्शनात्तद्वत्सर्वपापैः प्रमुच्यते
+गवां निर्हारनिर्मुक्ताद्यावकात्तद्विशिष्यते
+यथावत्तां निगदतः शृणुष्वावहितो द्विज
+अभिगतजनवत्सला हि गङ्गा; भजति युनक्ति सुखैश्च भक्तिमन्तम्
+अथ चोद्बन्धनादीनि परीतानि व्यवस्यति
+यथा सुराणाममृतं पितॄणां च यथा स्वधा
+अभवद्या परा प्रीतिर्गङ्गायाः पुलिने नृणाम्
+हंसारावैः कोकरवै रवैरन्यैश्च पक्षिणाम्
+कर्मक्षयाच्च ते सर्वे च्यवन्ते वै पुनः पुनः
+पुमांस्तारयते गङ्गां वीक्ष्य स्पृष्ट्वावगाह्य च
+तथा प्रसादो भवति गङ्गां वीक्ष्य यथा नृणाम्
+व्यसनैरभितप्तस्य नरस्य विनशिष्यतः
+तद्वद्देशा दिशश्चैव हीना गङ्गाजलैः शुभैः
+यथान्धकारे खद्योतं लीयमानं ततस्ततः
+त्रिलोकगोप्त्रीं ये गङ्गां संश्रितास्ते दिवं गताः
+भूतभव्यभविष्यज्ञैर्महर्षिभिरुपस्थिताम्
+विद्यावद्भिः श्रितां गङ्गां पुमान्को नाम नाश्रयेत्
+शरीरग्रहणेऽन्यस्मिंस्तेषु क्षीणेषु सर्वशः
+शक्तिर्न मे काचिदिहास्ति वक्तुं; गुणान्सर्वान्परिमातुं तथैव
+देवैः सेन्द्रैर्मुनिभिर्मानवैश्च; निषेविता सर्वकामैर्युनक्ति
+इत्येता गतयः सर्वाः पृथक्त्वे समुदीरिताः
+तपसा ब्रह्मचर्येण यज्ञैस्त्यागेन वा पुनः
+तमसा संवृतज्ञानः संवृतेष्वथ मर्मसु
+विनयाचारहीनाश्च अशिवाश्च नराधमाः
+सर्वाणि येषां गाङ्गेयैस्तोयैः कृत्यानि देहिनाम्
+भवन्ति निर्विषाः सर्पा यथा तार्क्ष्यस्य दर्शनात्
+वाङ्मनःकर्मजैर्ग्रस्तः पापैरपि पुमानिह
+वक्तुं शक्यं नेह गङ्गाजलानां; गुणाख्यानं परिमातुं तथैव
+तथापहत्य पाप्मानं भाति गङ्गाजलोक्षितः
+गङ्गा तारयते नॄणामुभौ वंशौ विशेषतः
+अपहत्य तमस्तीव्रं यथा भात्युदये रविः
+दृश्यन्ते संत्यजन्तश्च शरीराणि द्विजर्षभ
+स्वदोषकोपनाद्रोगं लभते मरणान्तिकम्
+सत्त्वं बलं च कालं चाप्यविदित्वात्मनस्तथा
+ब्रह्मणा संपरित्यक्तो मृत इत्युच्यते नरः
+गङ्गोर्मिभिर्भानुमतीभिरिद्धः; सहस्ररश्मिप्रतिमो विभाति
+भजेद्वाचा मनसा कर्मणा च; भक्त्या युक्तः परया श्रद्दधानः
+स पितॄंस्तर्पयेद्गङ्गामभिगम्य सुरांस्तथा
+वाय्वीरिताभिः सुमहास्वनाभि;र्द्रुताभिरत्यर्थसमुच्छ्रिताभिः
+सुधा यथा च नागानां तथा गङ्गाजलं नृणाम्
+ते देशास्ते जनपदास्तेऽऽश्रमास्ते च पर्वताः
+दुष्टान्नं विषमान्नं च सोऽन्योन्येन विरोधि च
+चक्षुष्मन्तः प्रपश्यन्ति तथा तं ज्ञानचक्षुषः
+लोकानिमान्नयति या जननीव पुत्रा;न्सर्वात्मना सर्वगुणोपपन्ना
+देवेशश्च यथा नॄणां गङ्गेह सरितां तथा
+अत्यर्थमपि वा भुङ्क्ते न वा भुङ्क्ते कदाचन
+न भवेद्धि तथा दुःखं यथा गङ्गावियोगजम्
+न्यस्तानि न पुनस्तेषां त्यागः स्वर्गाद्विधीयते
+सततं कर्मलोभाद्वा प्राप्तं वेगविधारणम्
+यो वत्स्यति द्रक्ष्यति वापि मर्त्य;स्तस्मै प्रयच्छन्ति सुखानि देवाः
+स्नातानां सरितां श्रेष्ठा गङ्गा तद्वदिहोच्यते
+भिन्नसंधिरथ क्लेदमद्भिः स लभते नरः
+च्यवन्तं जायमानं च योनिं चानुप्रवेशितम्
+स जीवो निरधिष्ठानश्चाव्यते मातरिश्वना
+यावदस्थि मनुष्यस्य गङ्गातोयेषु तिष्ठति
+नारण्यैर्नेष्टविषयैर्न सुतैर्न धनागमैः
+ततः स चेतनो जन्तुर्नाभिजानाति किंचन
+गङ्गां गत्वा यैः शरीरं विसृष्टं; गता धीरास्ते विबुधैः समत्वम्
+पश्चाद्गङ्गां निषेवन्ते तेऽपि यान्त्युत्तमां गतिम्
+उपपत्तिं तु गर्भस्य वक्ष्याम्यहमतः परम्
+अतिवेलमुपाश्नाति तैर्विरुद्धान्यनात्मवान्
+हंसादिभिः सुबहुभिर्विविधैः पक्���िभिर्वृताम्
+बिभर्ति रूपं सोऽर्कस्य तमोनाशात्सुनिर्मलम्
+अत्यर्थं बलवानूष्मा शरीरे परिकोपितः
+ऋषिष्टुतां विष्णुपदीं पुराणीं; सुपुण्यतोयां मनसापि लोके
+देवैः सेन्द्रैश्च को गङ्गां नोपसेवेत मानवः
+स्पृष्टानि येषां गाङ्गेयैस्तोयैर्गात्राणि देहिनाम्
+तेषां यद्यद्भवेद्युक्तं संनिपाते क्वचित्क्वचित्
+तस्मादिमान्परया श्रद्धयोक्ता;न्गुणान्सर्वाञ्जाह्नवीजांस्तथैव
+मधुप्रवाहा घृतरागोद्धृताभि;र्महोर्मिभिः शोभिता ब्राह्मणैश्च
+प्राप्नुयात्पुरुषोऽत्यन्तं गङ्गां प्राप्य यदाप्नुयात्
+चिन्तयेन्मनसा गङ्गां स गतिं परमां लभेत्
+आयुःकीर्तिकराणीह यानि कर्माणि सेवते
+पूर्वे वयसि कर्माणि कृत्वा पापानि ये नराः
+प्रातस्त्रिमार्गा घृतवहा विपाप्मा; गङ्गावतीर्णा वियतो विश्वतोया
+लम्बेतावाक्शिरा यस्तु युगानामयुतं पुमान्
+ते भवन्ति शिवा विप्र ये वै गङ्गां समाश्रिताः
+तावद्वर्षसहस्राणि स्वर्गं प्राप्य महीयते
+य इच्छेत्सफलं जन्म जीवितं श्रुतमेव च
+क्रतवश्च यथासोमास्तथा गङ्गां विना जगत्
+इहैवाशुभकर्मा तु कर्मभिर्निरयं गतः
+तत्रापि च विशेषोऽस्ति दिवि नीचोच्चमध्यमः
+गङ्गादर्शनजा प्रीतिर्व्यसनान्यपकर्षति
+न सुतैर्न च वित्तेन कर्मणा न च तत्फलम्
+यः स पञ्चसु भूतेषु प्राणापाने व्यवस्थितः
+न तत्राप्यस्ति संतोषो दृष्ट्वा दीप्ततरां श्रियम्
+येषां भागीरथी गङ्गा मध्येनैति सरिद्वरा
+भव्या पृथिव्या भाविनी भाति राज;न्गङ्गा लोकानां पुण्यदा वै त्रयाणाम्
+निरूष्मा स निरुच्छ्वासो निःश्रीको गतचेतनः
+विभावरीं सर्वभूतप्रतिष्ठां; गङ्गां गता ये त्रिदिवं गतास्ते
+गङ्गां गोकुलसंबाधां दृष्ट्वा स्वर्गोऽपि विस्मृतः
+येऽभिगच्छन्ति सततं गङ्गामभिगतां सुरैः
+मात्रा पित्रा सुतैर्दारैर्वियुक्तस्य धनेन वा
+स्वायंभुवं यथा स्थानं सर्वेषां श्रेष्ठमुच्यते
+स्थानान्येतानि जानीहि नराणां पुण्यकर्मणाम्
+जातीमरणसंविग्नाः सततं सर्वजन्तवः
+तेषां प्रतिष्ठा गङ्गेह शरणं शर्म वर्म च
+शरीरं च जहात्येव निरुच्छ्वासश्च दृश्यते
+इतरं कृतपुण्यं वा तं विजानन्ति लक्षणैः
+यस्तु तस्या जलं सेवेत्कृतकृत्यः पुमान्भवेत्
+बुद्धिर्व्यावर्तते चास्य विनाशे प्रत्युपस्थिते
+तव मम च गुणैर्महानुभावा; जुषतु मतिं सततं स्वधर्मयुक्तैः
+ग���्गा विगाह्या सततमेतत्कार्यतमं सताम्
+समर्था ये न पश्यन्ति गङ्गां पुण्यजलां शिवाम्
+अप्रतिष्ठाश्च ये केचिदधर्मशरणाश्च ये
+गङ्गोर्मिभिरथो दिग्धः पुरुषं पवनो यदा
+कर्मभूमिरियं भूमिर्यत्र तिष्ठन्ति जन्तवः
+तारारूपाणि सर्वाणि यच्चैतच्चन्द्रमण्डलम्
+विसोमा इव शर्वर्यो विपुष्पास्तरवो यथा
+क्षान्त्या मह्या गोपने धारणे च; दीप्त्या कृशानोस्तपनस्य चैव
+श्रुताभिलषिता दृष्टा स्पृष्टा पीतावगाहिता
+तत्तन्मर्म विजानीहि शास्त्रदृष्टं हि तत्तथा
+यस्तु सूर्येण निष्टप्तं गाङ्गेयं पिबते जलम्
+तिष्ठेद्यथेष्टं यश्चापि गङ्गायां स विशिष्यते
+पततो नरके गङ्गा संश्रितान्प्रेत्य तारयेत्
+आयुःक्षयपरीतात्मा विपरीतानि सेवते
+भूतानामिह सर्वेषां दुःखोपहतचेतसाम्
+तैरेव न विजानाति प्राणमाहारसंभवम्
+त्रिषु लोकेषु पुण्यत्वाद्गङ्गायाः प्रथितं यशः
+दक्षां पृथ्वीं बृहतीं विप्रकृष्टां; शिवामृतां सुरसां सुप्रसन्नाम्
+सुतावनीध्रस्य हरस्य भार्या; दिवो भुवश्चापि कक्ष्यानुरूपा
+इयं गङ्गेति नियतं प्रतिष्ठा; गुहस्य रुक्मस्य च गर्भयोषा
+तद्भावस्तद्गतमनास्तन्निष्ठस्तत्परायणः
+अन्धाञ्जडान्द्रव्यहीनांश्च गङ्गा; यशस्विनी बृहती विश्वरूपा
+गङ्गाकृतानचिरेणैव लोका;न्यथेष्टमिष्टान्विचरिष्यसि त्वम्
+दिवि ज्योतिर्यथादित्यः पितॄणां चैव चन्द्रमाः
+तस्या जलं सेव्य सरिद्वराया; मर्त्याः सर्वे कृतकृत्या भवन्ति
+रसातियुक्तमन्नं वा दिवास्वप्नं निषेवते
+स जीवः प्रच्युतः कायात्कर्मभिः स्वैः समावृतः
+लोकानिमांस्त्रीन्यशसा वितत्य; सिद्धिं प्राप्य महतीं तां दुरापाम्
+इन्दुव्रतसहस्रं तु चरेद्यः कायशोधनम्
+तच्छ्रुत्वा नैष्ठिकीं बुद्धिं बुध्येथाः कर्मनिश्चयात्
+पश्यन्त्येवंविधाः सिद्धा जीवं दिव्येन चक्षुषा
+व्युष्टिर्भवति या पुंसां न सा क्रतुशतैरपि
+यत्पुत्रान्सगरस्यैषा भस्माख्याननयद्दिवम्
+अङ्कितः स्वैः शुभैः पुण्यैः पापैर्वाप्युपपद्यते
+गुरु वापि समं भुङ्क्ते नातिजीर्णेऽपि वा पुनः
+तादृशीमेव लभते वेदनां मानवः पुनः
+यथा पञ्चसु भूतेषु संश्रितत्वं निगच्छति
+तद्भाविताः स्पर्शने दर्शने य;स्तस्मै देवा गतिमिष्टां दिशन्ति
+स्नातानां शुचिभिस्तोयैर्गाङ्गेयैः प्रयतात्मनाम्
+शैत्यात्प्रकुपितः काये तीव्रवायुसम��रितः
+सर्वात्मना जाह्नवीं ये प्रपन्ना;स्ते ब्रह्मणः सदनं संप्रयाताः
+तत्रैव कुरुते काये यः स जीवः सनातनः
+गगनाद्यां महापुण्यां पतन्तीं वै महेश्वरः
+उदाहृतः सर्वथा ते गुणानां; मयैकदेशः प्रसमीक्ष्य बुद्ध्या
+आविश्य हृदयं जन्तोः सत्त्वं चाशु रुणद्धि वै
+मेरोः समुद्रस्य च सर्वरत्नैः; संख्योपलानामुदकस्य वापि
+यच्च विभ्राजते लोके स्वभासा सूर्यमण्डलम्
+गङ्गां त्रिपथगां दृष्ट्वा तथा दृष्टिः प्रसीदति
+इहैवोच्चावचान्भोगान्प्राप्नुवन्ति स्वकर्मभिः
+तुल्या गङ्गा संमता ब्राह्मणानां; गुहस्य ब्रह्मण्यतया च नित्यम्
+वेदनाभिः परीतात्मा तद्विद्धि द्विजसत्तम
+तस्य तैः कारणैर्जन्तोः शरीराच्च्यवते यथा
+निष्क्रामन्कम्पयत्याशु तच्छरीरमचेतनम्
+जीवितं प्रोच्यमानं तद्यथावदुपधारय
+श्रेयस्कामास्तथा गङ्गामुपासन्तीह देहिनः
+देवाः सोमार्कसंस्थानि यथा सत्रादिभिर्मखैः
+न भयेभ्यो भयं तस्य न पापेभ्यो न राजतः
+प्रसाद्य देवान्सविभून्समस्ता;न्भगीरथस्तपसोग्रेण गङ्गाम्
+प्रकृष्टैरशुभैर्ग्रस्ताननेकैः पुरुषाधमान्
+जात्यन्धैरिह तुल्यास्ते मृतैः पङ्गुभिरेव च
+सप्तावरान्सप्त परान्पितॄंस्तेभ्यश्च ये परे
+तथोपजीविनां गङ्गा सर्वप्राणभृतामिह
+स्वस्थानमिष्टमिह ब्राह्ममभीप्समानै;र्गङ्गा सदैवात्मवशैरुपास्या
+न सा प्रीतिर्दिविष्ठस्य सर्वकामानुपाश्नतः
+मासमेकं तु गङ्गायां समौ स्यातां न वा समौ
+ऊर्जावतीं मधुमतीं महापुण्यां त्रिवर्त्मगाम्
+पयस्विनीं घृतिनीमत्युदारां; समृद्धिनीं वेगिनीं दुर्विगाह्याम्
+ख्यातिर्यस्याः खं दिवं गां च नित्यं; पुरा दिशो विदिशश्चावतस्थे
+दर्शनात्स्पर्शनात्पानात्तथा गङ्गेति कीर्तनात्
+अवाक्स निरये पापो मानवः पच्यते भृशम्
+वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च यतिभिर्ब्रह्मचारिभिः
+पिबेद्यश्चापि गङ्गाम्भः समौ स्यातां न वा समौ
+दधार शिरसा देवीं तामेव दिवि सेवते
+गर्भसंक्रमणे चापि मर्मणामतिसर्पणे
+ऊष्मा प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+स्पृशते सोऽपि पाप्मानं सद्य एवापमार्जति
+उस्रां जुष्टां मिषतीं विश्वतोया;मिरां वज्रीं रेवतीं भूधराणाम्
+योनिर्वरिष्ठा विरजा वितन्वी; शुष्मा इरा वारिवहा यशोदा
+ऊर्ध्वं तु जन्तवो गत्वा येषु स्थानेष्ववस्थिताः
+ततः सवेदनः सद्यो जीवः प्रच्यवते क्षरन���
+ततः शुभाशुभं कृत्वा लभन्ते सर्वदेहिनः
+पूर्णमिन्दुं यथा दृष्ट्वा नृणां दृष्टिः प्रसीदति
+तेषु मर्मसु भिन्नेषु ततः स समुदीरयन्
+उत्क्रामद्भिश्च यः प्राणैः प्रयतः शिष्टसंमतः
+जाह्नवीपुलिनोत्थाभिः सिकताभिः समुक्षितः
+अलंकृतास्त्रयो लोकाः पथिभिर्विमलैस्त्रिभिः
+जाह्नवीतीरसंभूतां मृदं मूर्ध्ना बिभर्ति यः
+आ देहपतनाद्गङ्गामुपास्ते यः पुमानिह
+स गच्छत्यूर्ध्वगो वायुः कृच्छ्रान्मुक्त्वा शरीरिणम्
+गङ्गां योऽनुगतो भक्त्या स तस्याः प्रियतां व्रजेत्
+यदायमतिकष्टानि सर्वाण्युपनिषेवते
+ते संविभक्ता मुनिभिर्नूनं देवैः सवासवैः
+ततः स तं महोच्छ्वासं भृशमुच्छ्वस्य दारुणम्
+भिनत्ति जीवस्थानानि तानि मर्माणि विद्धि च
+यथोपजीविनां धेनुर्देवादीनां धरा स्मृता
+पस्पर्ध गङ्गा गन्धर्वान्पुलिनैश्च शिलोच्चयान्
+त्रिषु लोकेषु ये केचित्प्राणिनः सर्व एव ते
+तर्प्यमाणाः परां तृप्तिं यान्ति गङ्गाजलैः शुभैः
+गतिं तां न लभेज्जन्तुर्गङ्गां संसेव्य यां लभेत्
+गुरु वापि समं भुङ्क्ते नातिजीर्णेऽपि वा पुनः
+तर्प्यमाणाः परां तृप्तिं यान्ति गङ्गाजलैः शुभैः
+श्रेयस्कामास्तथा गङ्गामुपासन्तीह देहिनः
+तपसा ब्रह्मचर्येण यज्ञैस्त्यागेन वा पुनः
+चिन्तयेन्मनसा गङ्गां स गतिं परमां लभेत्
+तस्मात्सुदुर्लभो मोक्ष आत्मा रक्ष्यो भृशं ततः
+तव मम च गुणैर्महानुभावा; जुषतु मतिं सततं स्वधर्मयुक्तैः
+विसोमा इव शर्वर्यो विपुष्पास्तरवो यथा
+जाह्नवीतीरसंभूतां मृदं मूर्ध्ना बिभर्ति यः
+त्रिषु लोकेषु ये केचित्प्राणिनः सर्व एव ते
+यत्पुत्रान्सगरस्यैषा भस्माख्याननयद्दिवम्
+स गच्छत्यूर्ध्वगो वायुः कृच्छ्रान्मुक्त्वा शरीरिणम्
+ख्यातिर्यस्याः खं दिवं गां च नित्यं; पुरा दिशो विदिशश्चावतस्थे
+यो वत्स्यति द्रक्ष्यति वापि मर्त्य;स्तस्मै प्रयच्छन्ति सुखानि देवाः
+ततः स तं महोच्छ्वासं भृशमुच्छ्वस्य दारुणम्
+वाङ्मनःकर्मजैर्ग्रस्तः पापैरपि पुमानिह
+ततः सवेदनः सद्यो जीवः प्रच्यवते क्षरन्
+वीक्ष्य गङ्गां भवेत्पूतस्तत्र मे नास्ति संशयः
+स्वायंभुवं यथा स्थानं सर्वेषां श्रेष्ठमुच्यते
+न तत्राप्यस्ति संतोषो दृष्ट्वा दीप्ततरां श्रियम्
+वेदनाभिः परीतात्मा तद्विद्धि द्विजसत्तम
+ते भवन्ति शिवा विप्र ये वै गङ्गां समाश्रिताः
+श��ीरं च जहात्येव निरुच्छ्वासश्च दृश्यते
+सप्तावरान्सप्त परान्पितॄंस्तेभ्यश्च ये परे
+तच्छ्रुत्वा नैष्ठिकीं बुद्धिं बुध्येथाः कर्मनिश्चयात्
+अवाक्स निरये पापो मानवः पच्यते भृशम्
+बिभर्ति रूपं सोऽर्कस्य तमोनाशात्सुनिर्मलम्
+तैरेव न विजानाति प्राणमाहारसंभवम्
+स्थानान्येतानि जानीहि नराणां पुण्यकर्मणाम्
+देवैः सेन्द्रैर्मुनिभिर्मानवैश्च; निषेविता सर्वकामैर्युनक्ति
+ऊर्ध्वं तु जन्तवो गत्वा येषु स्थानेष्ववस्थिताः
+त्रिषु लोकेषु पुण्यत्वाद्गङ्गायाः प्रथितं यशः
+यथावत्तां निगदतः शृणुष्वावहितो द्विज
+मेरोः समुद्रस्य च सर्वरत्नैः; संख्योपलानामुदकस्य वापि
+शिष्टाश्रयाममृतां ब्रह्मकान्तां; गङ्गां श्रयेदात्मवान्सिद्धिकामः
+दिवि ज्योतिर्यथादित्यः पितॄणां चैव चन्द्रमाः
+जात्यन्धैरिह तुल्यास्ते मृतैः पङ्गुभिरेव च
+तद्भावस्तद्गतमनास्तन्निष्ठस्तत्परायणः
+गङ्गाया दर्शनात्तद्वत्सर्वपापैः प्रमुच्यते
+दर्शनात्स्पर्शनात्पानात्तथा गङ्गेति कीर्तनात्
+भव्या पृथिव्या भाविनी भाति राज;न्गङ्गा लोकानां पुण्यदा वै त्रयाणाम्
+ऋषिष्टुतां विष्णुपदीं पुराणीं; सुपुण्यतोयां मनसापि लोके
+व्यसनैरभितप्तस्य नरस्य विनशिष्यतः
+स्वदोषकोपनाद्रोगं लभते मरणान्तिकम्
+विश्वावती चाकृतिरिष्टिरिद्धा; गङ्गोक्षितानां भुवनस्य पन्थाः
+प्रातस्त्रिमार्गा घृतवहा विपाप्मा; गङ्गावतीर्णा वियतो विश्वतोया
+सततं कर्मलोभाद्वा प्राप्तं वेगविधारणम्
+अतिवेलमुपाश्नाति तैर्विरुद्धान्यनात्मवान्
+यः स पञ्चसु भूतेषु प्राणापाने व्यवस्थितः
+अप्रतिष्ठाश्च ये केचिदधर्मशरणाश्च ये
+क्षान्त्या मह्या गोपने धारणे च; दीप्त्या कृशानोस्तपनस्य चैव
+गङ्गोर्मिभिरथो दिग्धः पुरुषं पवनो यदा
+तिष्ठेद्यथेष्टं यश्चापि गङ्गायां स विशिष्यते
+तत्रैव कुरुते काये यः स जीवः सनातनः
+गर्भसंक्रमणे चापि मर्मणामतिसर्पणे
+गामानयत्तामभिगम्य शश्व;न्पुमान्भयं नेह नामुत्र विद्यात्
+पूर्णमिन्दुं यथा दृष्ट्वा नृणां दृष्टिः प्रसीदति
+उत्क्रामद्भिश्च यः प्राणैः प्रयतः शिष्टसंमतः
+मासमेकं तु गङ्गायां समौ स्यातां न वा समौ
+शरीरं त्यजते जन्तुश्छिद्यमानेषु मर्मसु
+अलंकृतास्त्रयो लोकाः पथिभिर्विमलैस्त्रिभिः
+तादृशीमेव लभते वेदनां मानवः पुनः
+���यं गङ्गेति नियतं प्रतिष्ठा; गुहस्य रुक्मस्य च गर्भयोषा
+ततः शुभाशुभं कृत्वा लभन्ते सर्वदेहिनः
+तिष्ठेद्युगसहस्रं तु पादेनैकेन यः पुमान्
+तथा देशा दिशश्चैव गङ्गाहीना न संशयः
+तथा प्रसादो भवति गङ्गां वीक्ष्य यथा नृणाम्
+तद्भाविताः स्पर्शने दर्शने य;स्तस्मै देवा गतिमिष्टां दिशन्ति
+देवैः सेन्द्रैश्च को गङ्गां नोपसेवेत मानवः
+ब्राह्मणा ज्ञानसंपन्ना यथावच्छ्रुतनिश्चयाः
+हंसादिभिः सुबहुभिर्विविधैः पक्षिभिर्वृताम्
+श्रुताभिलषिता दृष्टा स्पृष्टा पीतावगाहिता
+इहैवोच्चावचान्भोगान्प्राप्नुवन्ति स्वकर्मभिः
+तस्मादिमान्परया श्रद्धयोक्ता;न्गुणान्सर्वाञ्जाह्नवीजांस्तथैव
+पततो नरके गङ्गा संश्रितान्प्रेत्य तारयेत्
+अङ्कितः स्वैः शुभैः पुण्यैः पापैर्वाप्युपपद्यते
+जातीमरणसंविग्नाः सततं सर्वजन्तवः
+तेषां प्रतिष्ठा गङ्गेह शरणं शर्म वर्म च
+अभवद्या परा प्रीतिर्गङ्गायाः पुलिने नृणाम्
+तद्वद्देशा दिशश्चैव हीना गङ्गाजलैः शुभैः
+सर्वाणि येषां गाङ्गेयैस्तोयैः कृत्यानि देहिनाम्
+यस्तु सूर्येण निष्टप्तं गाङ्गेयं पिबते जलम्
+स्पृशते सोऽपि पाप्मानं सद्य एवापमार्जति
+स्रोतोभिर्यैर्विजानाति इन्द्रियार्थाञ्शरीरभृत्
+दुष्टान्नं विषमान्नं च सोऽन्योन्येन विरोधि च
+स पितॄंस्तर्पयेद्गङ्गामभिगम्य सुरांस्तथा
+न भयेभ्यो भयं तस्य न पापेभ्यो न राजतः
+तस्य स्थानानि दृष्टानि त्रिविधानीह शास्त्रतः
+दृश्यन्ते संत्यजन्तश्च शरीराणि द्विजर्षभ
+अत्यर्थं बलवानूष्मा शरीरे परिकोपितः
+यच्च विभ्राजते लोके स्वभासा सूर्यमण्डलम्
+गङ्गां गोकुलसंबाधां दृष्ट्वा स्वर्गोऽपि विस्मृतः
+गङ्गां गत्वा यैः शरीरं विसृष्टं; गता धीरास्ते विबुधैः समत्वम्
+सत्त्वं बलं च कालं चाप्यविदित्वात्मनस्तथा
+विनयाचारहीनाश्च अशिवाश्च नराधमाः
+समर्था ये न पश्यन्ति गङ्गां पुण्यजलां शिवाम्
+अग्नौ प्राप्तं प्रधूयेत यथा तूलं द्विजोत्तम
+पश्चाद्गङ्गां निषेवन्ते तेऽपि यान्त्युत्तमां गतिम्
+जाह्नवीपुलिनोत्थाभिः सिकताभिः समुक्षितः
+शैत्यात्प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+भूतभव्यभविष्यज्ञैर्महर्षिभिरुपस्थिताम्
+लोकानिमांस्त्रीन्यशसा वितत्य; सिद्धिं प्राप्य महतीं तां दुरापाम्
+च्यवन्तं जायमानं च योनिं चानुप्रवेशितम्
+श���ीरग्रहणेऽन्यस्मिंस्तेषु क्षीणेषु सर्वशः
+देवेशश्च यथा नॄणां गङ्गेह सरितां तथा
+तेषां यद्यद्भवेद्युक्तं संनिपाते क्वचित्क्वचित्
+पूर्वे वयसि कर्माणि कृत्वा पापानि ये नराः
+भूतानामिह सर्वेषां दुःखोपहतचेतसाम्
+ते संविभक्ता मुनिभिर्नूनं देवैः सवासवैः
+अन्धाञ्जडान्द्रव्यहीनांश्च गङ्गा; यशस्विनी बृहती विश्वरूपा
+यथोपजीविनां धेनुर्देवादीनां धरा स्मृता
+आविश्य हृदयं जन्तोः सत्त्वं चाशु रुणद्धि वै
+ततः स चेतनो जन्तुर्नाभिजानाति किंचन
+कीर्त्यमानानि तानीह तत्त्वतः संनिबोध मे
+स्पृष्टानि येषां गाङ्गेयैस्तोयैर्गात्राणि देहिनाम्
+हंसारावैः कोकरवै रवैरन्यैश्च पक्षिणाम्
+स्नातानां शुचिभिस्तोयैर्गाङ्गेयैः प्रयतात्मनाम्
+इत्येता गतयः सर्वाः पृथक्त्वे समुदीरिताः
+बुद्धिर्व्यावर्तते चास्य विनाशे प्रत्युपस्थिते
+उस्रां जुष्टां मिषतीं विश्वतोया;मिरां वज्रीं रेवतीं भूधराणाम्
+स जीवः प्रच्युतः कायात्कर्मभिः स्वैः समावृतः
+त्रिलोकगोप्त्रीं ये गङ्गां संश्रितास्ते दिवं गताः
+गां त्यक्त्वा मानवा विप्र दिवि तिष्ठन्ति तेऽचलाः
+तारारूपाणि सर्वाणि यच्चैतच्चन्द्रमण्डलम्
+अमृतान्युपजीवन्ति तथा गङ्गाजलं नराः
+पुमांस्तारयते गङ्गां वीक्ष्य स्पृष्ट्वावगाह्य च
+अथ चोद्बन्धनादीनि परीतानि व्यवस्यति
+शक्तिर्न मे काचिदिहास्ति वक्तुं; गुणान्सर्वान्परिमातुं तथैव
+निष्क्रामन्कम्पयत्याशु तच्छरीरमचेतनम्
+पिबेद्यश्चापि गङ्गाम्भः समौ स्यातां न वा समौ
+गङ्गादर्शनजा प्रीतिर्व्यसनान्यपकर्षति
+तावद्वर्षसहस्राणि स्वर्गं प्राप्य महीयते
+गङ्गा विगाह्या सततमेतत्कार्यतमं सताम्
+पयस्विनीं घृतिनीमत्युदारां; समृद्धिनीं वेगिनीं दुर्विगाह्याम्
+भिन्नसंधिरथ क्लेदमद्भिः स लभते नरः
+आ देहपतनाद्गङ्गामुपास्ते यः पुमानिह
+यावदस्थि मनुष्यस्य गङ्गातोयेषु तिष्ठति
+गवां निर्हारनिर्मुक्ताद्यावकात्तद्विशिष्यते
+इन्दुव्रतसहस्रं तु चरेद्यः कायशोधनम्
+मात्रा पित्रा सुतैर्दारैर्वियुक्तस्य धनेन वा
+वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च यतिभिर्ब्रह्मचारिभिः
+गङ्गोर्मिभिर्भानुमतीभिरिद्धः; सहस्ररश्मिप्रतिमो विभाति
+यथा पञ्चसु भूतेषु संश्रितत्वं निगच्छति
+शरीरमनुपर्येति सर्वान्प्राणान्रुणद्धि वै
+देवाः सोमार्कस��स्थानि यथा सत्रादिभिर्मखैः
+अभिगतजनवत्सला हि गङ्गा; भजति युनक्ति सुखैश्च भक्तिमन्तम्
+न्यस्तानि न पुनस्तेषां त्यागः स्वर्गाद्विधीयते
+चक्षुष्मन्तः प्रपश्यन्ति तथा तं ज्ञानचक्षुषः
+स्नातानां सरितां श्रेष्ठा गङ्गा तद्वदिहोच्यते
+विद्यावद्भिः श्रितां गङ्गां पुमान्को नाम नाश्रयेत्
+मधुप्रवाहा घृतरागोद्धृताभि;र्महोर्मिभिः शोभिता ब्राह्मणैश्च
+पश्यन्त्येवंविधाः सिद्धा जीवं दिव्येन चक्षुषा
+तथापहत्य पाप्मानं भाति गङ्गाजलोक्षितः
+न भवेद्धि तथा दुःखं यथा गङ्गावियोगजम्
+यथा सुराणाममृतं पितॄणां च यथा स्वधा
+निरूष्मा स निरुच्छ्वासो निःश्रीको गतचेतनः
+गगनाद्यां महापुण्यां पतन्तीं वै महेश्वरः
+प्रकृष्टैरशुभैर्ग्रस्ताननेकैः पुरुषाधमान्
+येऽभिगच्छन्ति सततं गङ्गामभिगतां सुरैः
+तमसा संवृतज्ञानः संवृतेष्वथ मर्मसु
+सर्वात्मना जाह्नवीं ये प्रपन्ना;स्ते ब्रह्मणः सदनं संप्रयाताः
+विभावरीं सर्वभूतप्रतिष्ठां; गङ्गां गता ये त्रिदिवं गतास्ते
+न सा प्रीतिर्दिविष्ठस्य सर्वकामानुपाश्नतः
+वक्तुं शक्यं नेह गङ्गाजलानां; गुणाख्यानं परिमातुं तथैव
+उदाहृतः सर्वथा ते गुणानां; मयैकदेशः प्रसमीक्ष्य बुद्ध्या
+भूःस्थैः खस्थैर्दिविष्ठैश्च भूतैरुच्चावचैरपि
+वर्णाश्रमा यथा सर्वे स्वधर्मज्ञानवर्जिताः
+लोकानिमान्नयति या जननीव पुत्रा;न्सर्वात्मना सर्वगुणोपपन्ना
+यदायमतिकष्टानि सर्वाण्युपनिषेवते
+स्वस्थानमिष्टमिह ब्राह्ममभीप्समानै;र्गङ्गा सदैवात्मवशैरुपास्या
+दक्षां पृथ्वीं बृहतीं विप्रकृष्टां; शिवामृतां सुरसां सुप्रसन्नाम्
+गङ्गां योऽनुगतो भक्त्या स तस्याः प्रियतां व्रजेत्
+वाय्वीरिताभिः सुमहास्वनाभि;र्द्रुताभिरत्यर्थसमुच्छ्रिताभिः
+मन्यते पुरुषोऽऽत्मानं दिविष्ठमिव शोभितम्
+इतरं कृतपुण्यं वा तं विजानन्ति लक्षणैः
+भजेद्वाचा मनसा कर्मणा च; भक्त्या युक्तः परया श्रद्दधानः
+य इच्छेत्सफलं जन्म जीवितं श्रुतमेव च
+आयुःकीर्तिकराणीह यानि कर्माणि सेवते
+जीवितं प्रोच्यमानं तद्यथावदुपधारय
+गतिं तां न लभेज्जन्तुर्गङ्गां संसेव्य यां लभेत्
+उपपत्तिं तु गर्भस्य वक्ष्याम्यहमतः परम्
+ते देशास्ते जनपदास्तेऽऽश्रमास्ते च पर्वताः
+गङ्गाकृतानचिरेणैव लोका;न्यथेष्टमिष्टान्विचरिष्यसि त्वम्
+अत्यर���थमपि वा भुङ्क्ते न वा भुङ्क्ते कदाचन
+व्युष्टिर्भवति या पुंसां न सा क्रतुशतैरपि
+सुतावनीध्रस्य हरस्य भार्या; दिवो भुवश्चापि कक्ष्यानुरूपा
+तथा गङ्गावगाढस्य सर्वं पापं प्रधूयते
+योनिर्वरिष्ठा विरजा वितन्वी; शुष्मा इरा वारिवहा यशोदा
+तेषु मर्मसु भिन्नेषु ततः स समुदीरयन्
+तस्या जलं सेव्य सरिद्वराया; मर्त्याः सर्वे कृतकृत्या भवन्ति
+क्रतवश्च यथासोमास्तथा गङ्गां विना जगत्
+उपासते यथा बाला मातरं क्षुधयार्दिताः
+गतिमन्वेषमाणानां न गङ्गासदृशी गतिः
+कर्मभूमिरियं भूमिर्यत्र तिष्ठन्ति जन्तवः
+स जीवो निरधिष्ठानश्चाव्यते मातरिश्वना
+ऊर्जावतीं मधुमतीं महापुण्यां त्रिवर्त्मगाम्
+प्राप्नुयात्पुरुषोऽत्यन्तं गङ्गां प्राप्य यदाप्नुयात्
+इहैवाशुभकर्मा तु कर्मभिर्निरयं गतः
+व्यायाममतिमात्रं वा व्यवायं चोपसेवते
+अपहत्य तमस्तीव्रं यथा भात्युदये रविः
+अपक्वानागते काले स्वयं दोषान्प्रकोपयन्
+पुनात्यपुण्यान्पुरुषाञ्शतशोऽथ सहस्रशः
+दिवश्च्युता शिरसात्ता भवेन; गङ्गावनीध्रास्त्रिदिवस्य माला
+पस्पर्ध गङ्गा गन्धर्वान्पुलिनैश्च शिलोच्चयान्
+नारण्यैर्नेष्टविषयैर्न सुतैर्न धनागमैः
+तुल्या गङ्गा संमता ब्राह्मणानां; गुहस्य ब्रह्मण्यतया च नित्यम्
+गङ्गा तारयते नॄणामुभौ वंशौ विशेषतः
+यस्तु तस्या जलं सेवेत्कृतकृत्यः पुमान्भवेत्
+तथोपजीविनां गङ्गा सर्वप्राणभृतामिह
+यथान्धकारे खद्योतं लीयमानं ततस्ततः
+तत्तन्मर्म विजानीहि शास्त्रदृष्टं हि तत्तथा
+लम्बेतावाक्शिरा यस्तु युगानामयुतं पुमान्
+सुधा यथा च नागानां तथा गङ्गाजलं नृणाम्
+येषां भागीरथी गङ्गा मध्येनैति सरिद्वरा
+दधार शिरसा देवीं तामेव दिवि सेवते
+रसातियुक्तमन्नं वा दिवास्वप्नं निषेवते
+यथा हीनं नभोऽर्केण भूः शैलैः खं च वायुना
+ऊष्मा प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+आयुःक्षयपरीतात्मा विपरीतानि सेवते
+गङ्गां त्रिपथगां दृष्ट्वा तथा दृष्टिः प्रसीदति
+न सुतैर्न च वित्तेन कर्मणा न च तत्फलम्
+कर्मक्षयाच्च ते सर्वे च्यवन्ते वै पुनः पुनः
+ब्रह्मणा संपरित्यक्तो मृत इत्युच्यते नरः
+भिनत्ति जीवस्थानानि तानि मर्माणि विद्धि च
+प्रसाद्य देवान्सविभून्समस्ता;न्भगीरथस्तपसोग्रेण गङ्गाम्
+भवन्ति निर्विषाः सर्पा यथा तार्क्ष्यस्य दर्शनात्
+तत्राप�� च विशेषोऽस्ति दिवि नीचोच्चमध्यमः
+तस्य तैः कारणैर्जन्तोः शरीराच्च्यवते यथा
+यदायमतिकष्टानि सर्वाण्युपनिषेवते
+तस्मादिमान्परया श्रद्धयोक्ता;न्गुणान्सर्वाञ्जाह्नवीजांस्तथैव
+तथा देशा दिशश्चैव गङ्गाहीना न संशयः
+ते भवन्ति शिवा विप्र ये वै गङ्गां समाश्रिताः
+ततः शुभाशुभं कृत्वा लभन्ते सर्वदेहिनः
+तर्प्यमाणाः परां तृप्तिं यान्ति गङ्गाजलैः शुभैः
+अतिवेलमुपाश्नाति तैर्विरुद्धान्यनात्मवान्
+व्युष्टिर्भवति या पुंसां न सा क्रतुशतैरपि
+शरीरं त्यजते जन्तुश्छिद्यमानेषु मर्मसु
+आविश्य हृदयं जन्तोः सत्त्वं चाशु रुणद्धि वै
+यच्च विभ्राजते लोके स्वभासा सूर्यमण्डलम्
+तद्भाविताः स्पर्शने दर्शने य;स्तस्मै देवा गतिमिष्टां दिशन्ति
+पश्यन्त्येवंविधाः सिद्धा जीवं दिव्येन चक्षुषा
+शरीरं च जहात्येव निरुच्छ्वासश्च दृश्यते
+आ देहपतनाद्गङ्गामुपास्ते यः पुमानिह
+आयुःक्षयपरीतात्मा विपरीतानि सेवते
+ऊर्ध्वं तु जन्तवो गत्वा येषु स्थानेष्ववस्थिताः
+ब्रह्मणा संपरित्यक्तो मृत इत्युच्यते नरः
+दधार शिरसा देवीं तामेव दिवि सेवते
+वेदनाभिः परीतात्मा तद्विद्धि द्विजसत्तम
+अपहत्य तमस्तीव्रं यथा भात्युदये रविः
+च्यवन्तं जायमानं च योनिं चानुप्रवेशितम्
+समर्था ये न पश्यन्ति गङ्गां पुण्यजलां शिवाम्
+गङ्गोर्मिभिर्भानुमतीभिरिद्धः; सहस्ररश्मिप्रतिमो विभाति
+येऽभिगच्छन्ति सततं गङ्गामभिगतां सुरैः
+तत्तन्मर्म विजानीहि शास्त्रदृष्टं हि तत्तथा
+वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च यतिभिर्ब्रह्मचारिभिः
+हंसारावैः कोकरवै रवैरन्यैश्च पक्षिणाम्
+सप्तावरान्सप्त परान्पितॄंस्तेभ्यश्च ये परे
+प्रसाद्य देवान्सविभून्समस्ता;न्भगीरथस्तपसोग्रेण गङ्गाम्
+सुधा यथा च नागानां तथा गङ्गाजलं नृणाम्
+विद्यावद्भिः श्रितां गङ्गां पुमान्को नाम नाश्रयेत्
+वर्णाश्रमा यथा सर्वे स्वधर्मज्ञानवर्जिताः
+तथापहत्य पाप्मानं भाति गङ्गाजलोक्षितः
+मासमेकं तु गङ्गायां समौ स्यातां न वा समौ
+कर्मभूमिरियं भूमिर्यत्र तिष्ठन्ति जन्तवः
+तपसा ब्रह्मचर्येण यज्ञैस्त्यागेन वा पुनः
+सर्वाणि येषां गाङ्गेयैस्तोयैः कृत्यानि देहिनाम्
+प्रातस्त्रिमार्गा घृतवहा विपाप्मा; गङ्गावतीर्णा वियतो विश्वतोया
+शक्तिर्न मे काचिदिहास्ति वक्तुं; गुणान्सर्वान्परि���ातुं तथैव
+तमसा संवृतज्ञानः संवृतेष्वथ मर्मसु
+येषां भागीरथी गङ्गा मध्येनैति सरिद्वरा
+व्यसनैरभितप्तस्य नरस्य विनशिष्यतः
+सुतावनीध्रस्य हरस्य भार्या; दिवो भुवश्चापि कक्ष्यानुरूपा
+वाय्वीरिताभिः सुमहास्वनाभि;र्द्रुताभिरत्यर्थसमुच्छ्रिताभिः
+तैरेव न विजानाति प्राणमाहारसंभवम्
+क्रतवश्च यथासोमास्तथा गङ्गां विना जगत्
+अलंकृतास्त्रयो लोकाः पथिभिर्विमलैस्त्रिभिः
+प्राप्नुयात्पुरुषोऽत्यन्तं गङ्गां प्राप्य यदाप्नुयात्
+न भयेभ्यो भयं तस्य न पापेभ्यो न राजतः
+कीर्त्यमानानि तानीह तत्त्वतः संनिबोध मे
+अमृतान्युपजीवन्ति तथा गङ्गाजलं नराः
+तिष्ठेद्यथेष्टं यश्चापि गङ्गायां स विशिष्यते
+स्वायंभुवं यथा स्थानं सर्वेषां श्रेष्ठमुच्यते
+उपपत्तिं तु गर्भस्य वक्ष्याम्यहमतः परम्
+वक्तुं शक्यं नेह गङ्गाजलानां; गुणाख्यानं परिमातुं तथैव
+गुरु वापि समं भुङ्क्ते नातिजीर्णेऽपि वा पुनः
+विनयाचारहीनाश्च अशिवाश्च नराधमाः
+अन्धाञ्जडान्द्रव्यहीनांश्च गङ्गा; यशस्विनी बृहती विश्वरूपा
+तथा प्रसादो भवति गङ्गां वीक्ष्य यथा नृणाम्
+यावदस्थि मनुष्यस्य गङ्गातोयेषु तिष्ठति
+गतिमन्वेषमाणानां न गङ्गासदृशी गतिः
+ततः स चेतनो जन्तुर्नाभिजानाति किंचन
+अत्यर्थं बलवानूष्मा शरीरे परिकोपितः
+पश्चाद्गङ्गां निषेवन्ते तेऽपि यान्त्युत्तमां गतिम्
+अथ चोद्बन्धनादीनि परीतानि व्यवस्यति
+त्रिषु लोकेषु पुण्यत्वाद्गङ्गायाः प्रथितं यशः
+शैत्यात्प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+गां त्यक्त्वा मानवा विप्र दिवि तिष्ठन्ति तेऽचलाः
+पूर्वे वयसि कर्माणि कृत्वा पापानि ये नराः
+तव मम च गुणैर्महानुभावा; जुषतु मतिं सततं स्वधर्मयुक्तैः
+देवैः सेन्द्रैश्च को गङ्गां नोपसेवेत मानवः
+गङ्गादर्शनजा प्रीतिर्व्यसनान्यपकर्षति
+चक्षुष्मन्तः प्रपश्यन्ति तथा तं ज्ञानचक्षुषः
+यत्पुत्रान्सगरस्यैषा भस्माख्याननयद्दिवम्
+पततो नरके गङ्गा संश्रितान्प्रेत्य तारयेत्
+न्यस्तानि न पुनस्तेषां त्यागः स्वर्गाद्विधीयते
+त्रिलोकगोप्त्रीं ये गङ्गां संश्रितास्ते दिवं गताः
+ततः सवेदनः सद्यो जीवः प्रच्यवते क्षरन्
+तारारूपाणि सर्वाणि यच्चैतच्चन्द्रमण्डलम्
+योनिर्वरिष्ठा विरजा वितन्वी; शुष्मा इरा वारिवहा यशोदा
+गङ्गोर्मिभिरथो दिग्धः पुरुषं पवनो यदा
+इत्येता गतयः सर्वाः पृथक्त्वे समुदीरिताः
+उत्क्रामद्भिश्च यः प्राणैः प्रयतः शिष्टसंमतः
+तथा गङ्गावगाढस्य सर्वं पापं प्रधूयते
+अभिगतजनवत्सला हि गङ्गा; भजति युनक्ति सुखैश्च भक्तिमन्तम्
+स्नातानां शुचिभिस्तोयैर्गाङ्गेयैः प्रयतात्मनाम्
+गङ्गां योऽनुगतो भक्त्या स तस्याः प्रियतां व्रजेत्
+भिनत्ति जीवस्थानानि तानि मर्माणि विद्धि च
+यथा सुराणाममृतं पितॄणां च यथा स्वधा
+दिवि ज्योतिर्यथादित्यः पितॄणां चैव चन्द्रमाः
+स जीवो निरधिष्ठानश्चाव्यते मातरिश्वना
+स जीवः प्रच्युतः कायात्कर्मभिः स्वैः समावृतः
+भवन्ति निर्विषाः सर्पा यथा तार्क्ष्यस्य दर्शनात्
+त्रिषु लोकेषु ये केचित्प्राणिनः सर्व एव ते
+अभवद्या परा प्रीतिर्गङ्गायाः पुलिने नृणाम्
+यस्तु तस्या जलं सेवेत्कृतकृत्यः पुमान्भवेत्
+यस्तु सूर्येण निष्टप्तं गाङ्गेयं पिबते जलम्
+स्पृशते सोऽपि पाप्मानं सद्य एवापमार्जति
+तेषां प्रतिष्ठा गङ्गेह शरणं शर्म वर्म च
+दृश्यन्ते संत्यजन्तश्च शरीराणि द्विजर्षभ
+अपक्वानागते काले स्वयं दोषान्प्रकोपयन्
+मात्रा पित्रा सुतैर्दारैर्वियुक्तस्य धनेन वा
+भजेद्वाचा मनसा कर्मणा च; भक्त्या युक्तः परया श्रद्दधानः
+इतरं कृतपुण्यं वा तं विजानन्ति लक्षणैः
+बुद्धिर्व्यावर्तते चास्य विनाशे प्रत्युपस्थिते
+स्थानान्येतानि जानीहि नराणां पुण्यकर्मणाम्
+व्यायाममतिमात्रं वा व्यवायं चोपसेवते
+स्पृष्टानि येषां गाङ्गेयैस्तोयैर्गात्राणि देहिनाम्
+शरीरमनुपर्येति सर्वान्प्राणान्रुणद्धि वै
+पूर्णमिन्दुं यथा दृष्ट्वा नृणां दृष्टिः प्रसीदति
+न तत्राप्यस्ति संतोषो दृष्ट्वा दीप्ततरां श्रियम्
+श्रुताभिलषिता दृष्टा स्पृष्टा पीतावगाहिता
+अङ्कितः स्वैः शुभैः पुण्यैः पापैर्वाप्युपपद्यते
+जात्यन्धैरिह तुल्यास्ते मृतैः पङ्गुभिरेव च
+इन्दुव्रतसहस्रं तु चरेद्यः कायशोधनम्
+गङ्गाया दर्शनात्तद्वत्सर्वपापैः प्रमुच्यते
+उस्रां जुष्टां मिषतीं विश्वतोया;मिरां वज्रीं रेवतीं भूधराणाम्
+विश्वावती चाकृतिरिष्टिरिद्धा; गङ्गोक्षितानां भुवनस्य पन्थाः
+विभावरीं सर्वभूतप्रतिष्ठां; गङ्गां गता ये त्रिदिवं गतास्ते
+शिष्टाश्रयाममृतां ब्रह्मकान्तां; गङ्गां श्रयेदात्मवान्सिद्धिकामः
+रसातियुक्तमन्नं वा दिवास्वप्नं निषेवते
+लम्बेतावाक्शिरा यस्तु युगानामयुतं पुमान्
+जातीमरणसंविग्नाः सततं सर्वजन्तवः
+गङ्गा तारयते नॄणामुभौ वंशौ विशेषतः
+सत्त्वं बलं च कालं चाप्यविदित्वात्मनस्तथा
+कर्मक्षयाच्च ते सर्वे च्यवन्ते वै पुनः पुनः
+अवाक्स निरये पापो मानवः पच्यते भृशम्
+तस्या जलं सेव्य सरिद्वराया; मर्त्याः सर्वे कृतकृत्या भवन्ति
+तद्भावस्तद्गतमनास्तन्निष्ठस्तत्परायणः
+ऊष्मा प्रकुपितः काये तीव्रवायुसमीरितः
+निष्क्रामन्कम्पयत्याशु तच्छरीरमचेतनम्
+तत्रापि च विशेषोऽस्ति दिवि नीचोच्चमध्यमः
+स्वदोषकोपनाद्रोगं लभते मरणान्तिकम्
+गङ्गां त्रिपथगां दृष्ट्वा तथा दृष्टिः प्रसीदति
+बिभर्ति रूपं सोऽर्कस्य तमोनाशात्सुनिर्मलम्
+गगनाद्यां महापुण्यां पतन्तीं वै महेश्वरः
+दक्षां पृथ्वीं बृहतीं विप्रकृष्टां; शिवामृतां सुरसां सुप्रसन्नाम्
+यथान्धकारे खद्योतं लीयमानं ततस्ततः
+ख्यातिर्यस्याः खं दिवं गां च नित्यं; पुरा दिशो विदिशश्चावतस्थे
+तिष्ठेद्युगसहस्रं तु पादेनैकेन यः पुमान्
+तावद्वर्षसहस्राणि स्वर्गं प्राप्य महीयते
+गङ्गा विगाह्या सततमेतत्कार्यतमं सताम्
+क्षान्त्या मह्या गोपने धारणे च; दीप्त्या कृशानोस्तपनस्य चैव
+तुल्या गङ्गा संमता ब्राह्मणानां; गुहस्य ब्रह्मण्यतया च नित्यम्
+इहैवोच्चावचान्भोगान्प्राप्नुवन्ति स्वकर्मभिः
+देवैः सेन्द्रैर्मुनिभिर्मानवैश्च; निषेविता सर्वकामैर्युनक्ति
+इयं गङ्गेति नियतं प्रतिष्ठा; गुहस्य रुक्मस्य च गर्भयोषा
+गामानयत्तामभिगम्य शश्व;न्पुमान्भयं नेह नामुत्र विद्यात्
+गङ्गां गत्वा यैः शरीरं विसृष्टं; गता धीरास्ते विबुधैः समत्वम्
+उदाहृतः सर्वथा ते गुणानां; मयैकदेशः प्रसमीक्ष्य बुद्ध्या
+तस्य स्थानानि दृष्टानि त्रिविधानीह शास्त्रतः
+तच्छ्रुत्वा नैष्ठिकीं बुद्धिं बुध्येथाः कर्मनिश्चयात्
+विसोमा इव शर्वर्यो विपुष्पास्तरवो यथा
+जीवितं प्रोच्यमानं तद्यथावदुपधारय
+पस्पर्ध गङ्गा गन्धर्वान्पुलिनैश्च शिलोच्चयान्
+ऋषिष्टुतां विष्णुपदीं पुराणीं; सुपुण्यतोयां मनसापि लोके
+गर्भसंक्रमणे चापि मर्मणामतिसर्पणे
+ते संविभक्ता मुनिभिर्नूनं देवैः सवासवैः
+तथोपजीविनां गङ्गा सर्वप्राणभृतामिह
+तेषु मर्मसु भिन्नेषु ततः स समुदीरयन्
+अग्नौ प्राप्तं प्रधूयेत यथा तूलं द्वि���ोत्तम
+प्रकृष्टैरशुभैर्ग्रस्ताननेकैः पुरुषाधमान्
+पयस्विनीं घृतिनीमत्युदारां; समृद्धिनीं वेगिनीं दुर्विगाह्याम्
+न भवेद्धि तथा दुःखं यथा गङ्गावियोगजम्
+हंसादिभिः सुबहुभिर्विविधैः पक्षिभिर्वृताम्
+गङ्गाकृतानचिरेणैव लोका;न्यथेष्टमिष्टान्विचरिष्यसि त्वम्
+देवेशश्च यथा नॄणां गङ्गेह सरितां तथा
+दिवश्च्युता शिरसात्ता भवेन; गङ्गावनीध्रास्त्रिदिवस्य माला
+स्वस्थानमिष्टमिह ब्राह्ममभीप्समानै;र्गङ्गा सदैवात्मवशैरुपास्या
+ऊर्जावतीं मधुमतीं महापुण्यां त्रिवर्त्मगाम्
+भूतभव्यभविष्यज्ञैर्महर्षिभिरुपस्थिताम्
+चिन्तयेन्मनसा गङ्गां स गतिं परमां लभेत्
+जाह्नवीतीरसंभूतां मृदं मूर्ध्ना बिभर्ति यः
+गतिं तां न लभेज्जन्तुर्गङ्गां संसेव्य यां लभेत्
+तस्मात्सुदुर्लभो मोक्ष आत्मा रक्ष्यो भृशं ततः
+स्नातानां सरितां श्रेष्ठा गङ्गा तद्वदिहोच्यते
+तस्य तैः कारणैर्जन्तोः शरीराच्च्यवते यथा
+स्रोतोभिर्यैर्विजानाति इन्द्रियार्थाञ्शरीरभृत्
+भव्या पृथिव्या भाविनी भाति राज;न्गङ्गा लोकानां पुण्यदा वै त्रयाणाम्
+उपासते यथा बाला मातरं क्षुधयार्दिताः
+लोकानिमांस्त्रीन्यशसा वितत्य; सिद्धिं प्राप्य महतीं तां दुरापाम्
+यः स पञ्चसु भूतेषु प्राणापाने व्यवस्थितः
+शरीरग्रहणेऽन्यस्मिंस्तेषु क्षीणेषु सर्वशः
+लोकानिमान्नयति या जननीव पुत्रा;न्सर्वात्मना सर्वगुणोपपन्ना
+ते देशास्ते जनपदास्तेऽऽश्रमास्ते च पर्वताः
+यथा हीनं नभोऽर्केण भूः शैलैः खं च वायुना
+सर्वात्मना जाह्नवीं ये प्रपन्ना;स्ते ब्रह्मणः सदनं संप्रयाताः
+स गच्छत्यूर्ध्वगो वायुः कृच्छ्रान्मुक्त्वा शरीरिणम्
+यथावत्तां निगदतः शृणुष्वावहितो द्विज
+तद्वद्देशा दिशश्चैव हीना गङ्गाजलैः शुभैः
+आयुःकीर्तिकराणीह यानि कर्माणि सेवते
+अत्यर्थमपि वा भुङ्क्ते न वा भुङ्क्ते कदाचन
+तत्रैव कुरुते काये यः स जीवः सनातनः
+निरूष्मा स निरुच्छ्वासो निःश्रीको गतचेतनः
+मन्यते पुरुषोऽऽत्मानं दिविष्ठमिव शोभितम्
+गवां निर्हारनिर्मुक्ताद्यावकात्तद्विशिष्यते
+पिबेद्यश्चापि गङ्गाम्भः समौ स्यातां न वा समौ
+ब्राह्मणा ज्ञानसंपन्ना यथावच्छ्रुतनिश्चयाः
+देवाः सोमार्कसंस्थानि यथा सत्रादिभिर्मखैः
+पुमांस्तारयते गङ्गां वीक्ष्य स्पृष्ट्वावगाह्य च
+भूतान��मिह सर्वेषां दुःखोपहतचेतसाम्
+न सुतैर्न च वित्तेन कर्मणा न च तत्फलम्
+मेरोः समुद्रस्य च सर्वरत्नैः; संख्योपलानामुदकस्य वापि
+ततः स तं महोच्छ्वासं भृशमुच्छ्वस्य दारुणम्
+पुनात्यपुण्यान्पुरुषाञ्शतशोऽथ सहस्रशः
+भूःस्थैः खस्थैर्दिविष्ठैश्च भूतैरुच्चावचैरपि
+वीक्ष्य गङ्गां भवेत्पूतस्तत्र मे नास्ति संशयः
+तेषां यद्यद्भवेद्युक्तं संनिपाते क्वचित्क्वचित्
+भिन्नसंधिरथ क्लेदमद्भिः स लभते नरः
+न सा प्रीतिर्दिविष्ठस्य सर्वकामानुपाश्नतः
+गङ्गां गोकुलसंबाधां दृष्ट्वा स्वर्गोऽपि विस्मृतः
+तादृशीमेव लभते वेदनां मानवः पुनः
+यथा पञ्चसु भूतेषु संश्रितत्वं निगच्छति
+अप्रतिष्ठाश्च ये केचिदधर्मशरणाश्च ये
+मधुप्रवाहा घृतरागोद्धृताभि;र्महोर्मिभिः शोभिता ब्राह्मणैश्च
+दुष्टान्नं विषमान्नं च सोऽन्योन्येन विरोधि च
+जाह्नवीपुलिनोत्थाभिः सिकताभिः समुक्षितः
+स पितॄंस्तर्पयेद्गङ्गामभिगम्य सुरांस्तथा
+नारण्यैर्नेष्टविषयैर्न सुतैर्न धनागमैः
+इहैवाशुभकर्मा तु कर्मभिर्निरयं गतः
+श्रेयस्कामास्तथा गङ्गामुपासन्तीह देहिनः
+य इच्छेत्सफलं जन्म जीवितं श्रुतमेव च
+सततं कर्मलोभाद्वा प्राप्तं वेगविधारणम्
+यथोपजीविनां धेनुर्देवादीनां धरा स्मृता
+यो वत्स्यति द्रक्ष्यति वापि मर्त्य;स्तस्मै प्रयच्छन्ति सुखानि देवाः
+दर्शनात्स्पर्शनात्पानात्तथा गङ्गेति कीर्तनात्
+वाङ्मनःकर्मजैर्ग्रस्तः पापैरपि पुमानिह
+प्रादां नित्यं ब्राह्मणेभ्यः सुरेश; नेहागतस्तेन फलेन चाहम्
+सरय्वां बाहुदायां च गङ्गायामथ नैमिषे
+मूर्ध्ना धारां महादेवः शिरसा यामधारयत्
+दशायुतानि चाश्वानामयुतानि च विंशतिम्
+अलंकृतानां देवेश दिव्यैः कनकभूषणैः
+सुवर्णचन्द्रोडुपधारिणीनां; कन्योत्तमानामददं स्रग्विणीनाम्
+अष्टाभिः सर्वमेधैश्च नरमेधैश्च सप्तभिः
+स्रोतश्च यावद्गङ्गायाश्छन्नमासीज्जगत्पते
+पयस्विनीनामथ रोहिणीनां; तथैव चाप्यनडुहां लोकनाथ
+दीर्घकालं हिमवति गङ्गायाश्च दुरुत्सहाम्
+अप्तोर्यामेषु नियतमेकैकस्मिन्दशाददम्
+दशभिर्विश्वजिद्भिश्च शतैरष्टादशोत्तरैः
+ईषादन्तान्महाकायान्काञ्चनस्रग्विभूषितान्
+दोग्ध्रीणां वै गवां चैव प्रयुतानि दशैव ह
+यच्चावसं जाह्नवीतीरनित्यः; शतं समास्तप्यमानस्तपोऽहम्
+दशार्बुदान्यद���ं गोसवेज्या;स्वेकैकशो दश गा लोकनाथ
+हिरण्यरत्ननिचितानददं रत्नपर्वतान्
+त्रयोदशद्वादशाहांश्च देव; सपौण्डरीकान्न च तेषां फलेन
+प्रीतेनोक्तः सहस्रेण ब्राह्मणानामहं प्रभो
+जाज्वल्यमानमुशनस्तेजसेह; तत्साधयामास महं वरेण्यम्
+प्रादां हेमस्रजां ब्रह्मन्कोटीर्दश च सप्त च
+ब्राह्मं व्रतं नित्यमास्थाय विद्धि; न त्वेवाहं तस्य फलादिहागाम्
+इष्ट्वानेकैर्महायज्ञैर्ब्राह्मणेभ्यो न तेन च
+न तेनाप्यहमागच्छं फलेनेह पितामह
+गवां शतानामयुतमददं न च तेन वै
+कर्काणां हेममालानां न च तेनाहमागतः
+ज्योतिष्टोमानां च शतं यदिष्टं; फलेन तेनापि च नागतोऽहम्
+इन्द्रेण गुह्यं निहितं वै गुहायां; यद्भार्गवस्तपसेहाभ्यविन्दत्
+सहस्रं निष्ककण्ठानामददं दक्षिणामहम्
+न चैव तेषां देवेश फलेनाहमिहागतः
+कोटीश्च काञ्चनस्याष्टौ प्रादां ब्रह्मन्दश त्वहम्
+गृष्टीनां क्षीरदात्रीणां रोहिणीनां न तेन च
+शतं गवामष्ट शतानि चैव; दिने दिने ह्यददं ब्राह्मणेभ्यः
+तुरायणं हि व्रतमप्रधृष्य;मक्रोधनोऽकरवं त्रिंशतोऽब्दान्
+दक्षिणाभिः प्रवृत्ताभिर्मम नागां च तत्कृते
+दक्षिणावयवाः केचिद्वेदैर्ये संप्रकीर्तिताः
+ततो मे ब्राह्मणास्तुष्टास्तस्मिन्कर्मणि साधिते
+उक्तस्तैरस्मि गच्छ त्वं ब्रह्मलोकमिति प्रभो
+एकादशाहैरयजं सदक्षिणै;र्द्विर्द्वादशाहैरश्वमेधैश्च देव
+दशैकरात्रान्दश पञ्चरात्रा;नेकादशैकादशकान्क्रतूंश्च
+वाजिनां श्यामकर्णानां हरितानां पितामह
+शतं शतानां गृष्टीनामददं चाप्यतन्द्रितः
+अष्टौ सहस्राणि ककुद्मिनामहं; शुक्लर्षभाणामददं ब्राह्मणेभ्यः
+वरं ग्रामशतं चाहमेकैकस्य त्रिधाददम्
+एकैकं वै काञ्चनं शृङ्गमेभ्यः; पत्नीश्चैषामददं निष्ककण्ठीः
+निःशङ्कमन्नमददं ब्राह्मणेभ्यः; शतं सहस्राणि सदैव दानम्
+वाजिनां बाह्लिजातानामयुतान्यददं दश
+अष्टभ्यो राजसूयेभ्यो न च तेनाहमागतः
+शम्याक्षेपैरयजं यच्च देवा;न्सद्यस्कानामयुतैश्चापि यत्तत्
+निष्कैककण्ठमददं योजनायतं; तद्विस्तीर्णं काञ्चनपादपानाम्
+विजित्य नृपतीन्सर्वान्मखैरिष्ट्वा पितामह
+पत्नीमतः सहस्राणि प्रायच्छं दश सप्त च
+त्रिंशदग्निमहं ब्रह्मन्नयजं यच्च नित्यदा
+शक्रतुल्यप्रभावानामिज्यया विक्रमेण च
+धनधान्यसमृद्धांश्च ग्रामाञ्शतसहस्रशः
+रथानां काञ्चना��्गानां सहस्राण्यददं दश
+आर्कायणैः षोडशभिश्च ब्रह्मं;स्तेषां फलेनेह न चागतोऽस्मि
+षष्टिं सहस्राणि विभूषितानां; जाम्बूनदैराभरणैर्न तेन
+अदां च तत्राश्वतरीसहस्रं; नारीपुरं न च तेनाहमागाम्
+कामं यथावद्विहितं विधात्रा; पृष्टेन वाच्यं तु मया यथावत्
+समानवत्साः पयसा समन्विताः; सुवर्णकांस्योपदुहा न तेन
+एकैकस्मिन्क्रतौ तेन फलेनाहं न चागतः
+इमं लोकमनुप्राप्तो मा भूत्तेऽत्र विचारणा
+सप्त चान्यानि युक्तानि वाजिभिः समलंकृतैः
+पुष्करेषु द्विजातिभ्यः प्रादां गाश्च सहस्रशः
+सहस्रमृषयश्चासन्ये वै तत्र समागताः
+प्रादां दशगुणं ब्रह्मन्न च तेनाहमागतः
+वाजपेयेषु दशसु प्रादां तेनापि नाप्यहम्
+तपो हि नान्यच्चानशनान्मतं मे; नमोऽस्तु ते देववर प्रसीद
+तपस्वी नियताहारः शममास्थाय वाग्यतः
+वाजिनां च सहस्रे द्वे सुवर्णशतभूषिते
+वनं चूतानां रत्नविभूषितानां; न चैव तेषामागतोऽहं फलेन
+पयस्विनीनामथ रोहिणीनां; तथैव चाप्यनडुहां लोकनाथ
+दशभिर्विश्वजिद्भिश्च शतैरष्टादशोत्तरैः
+इन्द्रेण गुह्यं निहितं वै गुहायां; यद्भार्गवस्तपसेहाभ्यविन्दत्
+निःशङ्कमन्नमददं ब्राह्मणेभ्यः; शतं सहस्राणि सदैव दानम्
+अलंकृतानां देवेश दिव्यैः कनकभूषणैः
+अदां च तत्राश्वतरीसहस्रं; नारीपुरं न च तेनाहमागाम्
+स्रोतश्च यावद्गङ्गायाश्छन्नमासीज्जगत्पते
+वाजपेयेषु दशसु प्रादां तेनापि नाप्यहम्
+शक्रतुल्यप्रभावानामिज्यया विक्रमेण च
+रथानां काञ्चनाङ्गानां सहस्राण्यददं दश
+दशायुतानि चाश्वानामयुतानि च विंशतिम्
+अष्टाभिः सर्वमेधैश्च नरमेधैश्च सप्तभिः
+वनं चूतानां रत्नविभूषितानां; न चैव तेषामागतोऽहं फलेन
+हिरण्यरत्ननिचितानददं रत्नपर्वतान्
+त्रयोदशद्वादशाहांश्च देव; सपौण्डरीकान्न च तेषां फलेन
+यच्चावसं जाह्नवीतीरनित्यः; शतं समास्तप्यमानस्तपोऽहम्
+विजित्य नृपतीन्सर्वान्मखैरिष्ट्वा पितामह
+प्रादां नित्यं ब्राह्मणेभ्यः सुरेश; नेहागतस्तेन फलेन चाहम्
+एकैकं वै काञ्चनं शृङ्गमेभ्यः; पत्नीश्चैषामददं निष्ककण्ठीः
+सरय्वां बाहुदायां च गङ्गायामथ नैमिषे
+निष्कैककण्ठमददं योजनायतं; तद्विस्तीर्णं काञ्चनपादपानाम्
+इष्ट्वानेकैर्महायज्ञैर्ब्राह्मणेभ्यो न तेन च
+एकैकस्मिन्क्रतौ तेन फलेनाहं न चागतः
+कामं यथावद्विहितं विधात्रा; पृष्��ेन वाच्यं तु मया यथावत्
+सहस्रं निष्ककण्ठानामददं दक्षिणामहम्
+प्रादां दशगुणं ब्रह्मन्न च तेनाहमागतः
+समानवत्साः पयसा समन्विताः; सुवर्णकांस्योपदुहा न तेन
+प्रीतेनोक्तः सहस्रेण ब्राह्मणानामहं प्रभो
+गृष्टीनां क्षीरदात्रीणां रोहिणीनां न तेन च
+तुरायणं हि व्रतमप्रधृष्य;मक्रोधनोऽकरवं त्रिंशतोऽब्दान्
+सुवर्णचन्द्रोडुपधारिणीनां; कन्योत्तमानामददं स्रग्विणीनाम्
+जाज्वल्यमानमुशनस्तेजसेह; तत्साधयामास महं वरेण्यम्
+तपो हि नान्यच्चानशनान्मतं मे; नमोऽस्तु ते देववर प्रसीद
+गवां शतानामयुतमददं न च तेन वै
+एकादशाहैरयजं सदक्षिणै;र्द्विर्द्वादशाहैरश्वमेधैश्च देव
+वरं ग्रामशतं चाहमेकैकस्य त्रिधाददम्
+षष्टिं सहस्राणि विभूषितानां; जाम्बूनदैराभरणैर्न तेन
+शतं गवामष्ट शतानि चैव; दिने दिने ह्यददं ब्राह्मणेभ्यः
+तपस्वी नियताहारः शममास्थाय वाग्यतः
+ततो मे ब्राह्मणास्तुष्टास्तस्मिन्कर्मणि साधिते
+सहस्रमृषयश्चासन्ये वै तत्र समागताः
+उक्तस्तैरस्मि गच्छ त्वं ब्रह्मलोकमिति प्रभो
+कोटीश्च काञ्चनस्याष्टौ प्रादां ब्रह्मन्दश त्वहम्
+प्रादां हेमस्रजां ब्रह्मन्कोटीर्दश च सप्त च
+न तेनाप्यहमागच्छं फलेनेह पितामह
+अष्टौ सहस्राणि ककुद्मिनामहं; शुक्लर्षभाणामददं ब्राह्मणेभ्यः
+अष्टभ्यो राजसूयेभ्यो न च तेनाहमागतः
+दशार्बुदान्यददं गोसवेज्या;स्वेकैकशो दश गा लोकनाथ
+न चैव तेषां देवेश फलेनाहमिहागतः
+दक्षिणाभिः प्रवृत्ताभिर्मम नागां च तत्कृते
+वाजिनां श्यामकर्णानां हरितानां पितामह
+शम्याक्षेपैरयजं यच्च देवा;न्सद्यस्कानामयुतैश्चापि यत्तत्
+ईषादन्तान्महाकायान्काञ्चनस्रग्विभूषितान्
+वाजिनां बाह्लिजातानामयुतान्यददं दश
+ज्योतिष्टोमानां च शतं यदिष्टं; फलेन तेनापि च नागतोऽहम्
+दक्षिणावयवाः केचिद्वेदैर्ये संप्रकीर्तिताः
+मूर्ध्ना धारां महादेवः शिरसा यामधारयत्
+दीर्घकालं हिमवति गङ्गायाश्च दुरुत्सहाम्
+शतं शतानां गृष्टीनामददं चाप्यतन्द्रितः
+ब्राह्मं व्रतं नित्यमास्थाय विद्धि; न त्वेवाहं तस्य फलादिहागाम्
+इमं लोकमनुप्राप्तो मा भूत्तेऽत्र विचारणा
+पुष्करेषु द्विजातिभ्यः प्रादां गाश्च सहस्रशः
+पत्नीमतः सहस्राणि प्रायच्छं दश सप्त च
+आर्कायणैः षोडशभिश्च ब्रह्मं;स्तेषां फलेनेह न चागतोऽस्मि
+दो��्ध्रीणां वै गवां चैव प्रयुतानि दशैव ह
+वाजिनां च सहस्रे द्वे सुवर्णशतभूषिते
+त्रिंशदग्निमहं ब्रह्मन्नयजं यच्च नित्यदा
+धनधान्यसमृद्धांश्च ग्रामाञ्शतसहस्रशः
+कर्काणां हेममालानां न च तेनाहमागतः
+सप्त चान्यानि युक्तानि वाजिभिः समलंकृतैः
+अप्तोर्यामेषु नियतमेकैकस्मिन्दशाददम्
+दशैकरात्रान्दश पञ्चरात्रा;नेकादशैकादशकान्क्रतूंश्च
+मूर्ध्ना धारां महादेवः शिरसा यामधारयत्
+यच्चावसं जाह्नवीतीरनित्यः; शतं समास्तप्यमानस्तपोऽहम्
+दक्षिणावयवाः केचिद्वेदैर्ये संप्रकीर्तिताः
+शतं शतानां गृष्टीनामददं चाप्यतन्द्रितः
+इष्ट्वानेकैर्महायज्ञैर्ब्राह्मणेभ्यो न तेन च
+न तेनाप्यहमागच्छं फलेनेह पितामह
+प्रादां नित्यं ब्राह्मणेभ्यः सुरेश; नेहागतस्तेन फलेन चाहम्
+पयस्विनीनामथ रोहिणीनां; तथैव चाप्यनडुहां लोकनाथ
+गृष्टीनां क्षीरदात्रीणां रोहिणीनां न तेन च
+धनधान्यसमृद्धांश्च ग्रामाञ्शतसहस्रशः
+दशभिर्विश्वजिद्भिश्च शतैरष्टादशोत्तरैः
+अष्टाभिः सर्वमेधैश्च नरमेधैश्च सप्तभिः
+अष्टभ्यो राजसूयेभ्यो न च तेनाहमागतः
+दक्षिणाभिः प्रवृत्ताभिर्मम नागां च तत्कृते
+षष्टिं सहस्राणि विभूषितानां; जाम्बूनदैराभरणैर्न तेन
+इन्द्रेण गुह्यं निहितं वै गुहायां; यद्भार्गवस्तपसेहाभ्यविन्दत्
+हिरण्यरत्ननिचितानददं रत्नपर्वतान्
+तपस्वी नियताहारः शममास्थाय वाग्यतः
+कर्काणां हेममालानां न च तेनाहमागतः
+दशैकरात्रान्दश पञ्चरात्रा;नेकादशैकादशकान्क्रतूंश्च
+विजित्य नृपतीन्सर्वान्मखैरिष्ट्वा पितामह
+उक्तस्तैरस्मि गच्छ त्वं ब्रह्मलोकमिति प्रभो
+ईषादन्तान्महाकायान्काञ्चनस्रग्विभूषितान्
+दीर्घकालं हिमवति गङ्गायाश्च दुरुत्सहाम्
+वनं चूतानां रत्नविभूषितानां; न चैव तेषामागतोऽहं फलेन
+कोटीश्च काञ्चनस्याष्टौ प्रादां ब्रह्मन्दश त्वहम्
+प्रीतेनोक्तः सहस्रेण ब्राह्मणानामहं प्रभो
+वरं ग्रामशतं चाहमेकैकस्य त्रिधाददम्
+ज्योतिष्टोमानां च शतं यदिष्टं; फलेन तेनापि च नागतोऽहम्
+एकादशाहैरयजं सदक्षिणै;र्द्विर्द्वादशाहैरश्वमेधैश्च देव
+तपो हि नान्यच्चानशनान्मतं मे; नमोऽस्तु ते देववर प्रसीद
+अदां च तत्राश्वतरीसहस्रं; नारीपुरं न च तेनाहमागाम्
+सप्त चान्यानि युक्तानि वाजिभिः समलंकृतैः
+निष्कैककण्ठमददं योजनाय��ं; तद्विस्तीर्णं काञ्चनपादपानाम्
+सुवर्णचन्द्रोडुपधारिणीनां; कन्योत्तमानामददं स्रग्विणीनाम्
+शतं गवामष्ट शतानि चैव; दिने दिने ह्यददं ब्राह्मणेभ्यः
+जाज्वल्यमानमुशनस्तेजसेह; तत्साधयामास महं वरेण्यम्
+शक्रतुल्यप्रभावानामिज्यया विक्रमेण च
+प्रादां हेमस्रजां ब्रह्मन्कोटीर्दश च सप्त च
+समानवत्साः पयसा समन्विताः; सुवर्णकांस्योपदुहा न तेन
+तुरायणं हि व्रतमप्रधृष्य;मक्रोधनोऽकरवं त्रिंशतोऽब्दान्
+कामं यथावद्विहितं विधात्रा; पृष्टेन वाच्यं तु मया यथावत्
+न चैव तेषां देवेश फलेनाहमिहागतः
+सहस्रं निष्ककण्ठानामददं दक्षिणामहम्
+पुष्करेषु द्विजातिभ्यः प्रादां गाश्च सहस्रशः
+अलंकृतानां देवेश दिव्यैः कनकभूषणैः
+सहस्रमृषयश्चासन्ये वै तत्र समागताः
+त्रिंशदग्निमहं ब्रह्मन्नयजं यच्च नित्यदा
+आर्कायणैः षोडशभिश्च ब्रह्मं;स्तेषां फलेनेह न चागतोऽस्मि
+इमं लोकमनुप्राप्तो मा भूत्तेऽत्र विचारणा
+वाजिनां बाह्लिजातानामयुतान्यददं दश
+त्रयोदशद्वादशाहांश्च देव; सपौण्डरीकान्न च तेषां फलेन
+अप्तोर्यामेषु नियतमेकैकस्मिन्दशाददम्
+स्रोतश्च यावद्गङ्गायाश्छन्नमासीज्जगत्पते
+रथानां काञ्चनाङ्गानां सहस्राण्यददं दश
+ततो मे ब्राह्मणास्तुष्टास्तस्मिन्कर्मणि साधिते
+प्रादां दशगुणं ब्रह्मन्न च तेनाहमागतः
+दशायुतानि चाश्वानामयुतानि च विंशतिम्
+दोग्ध्रीणां वै गवां चैव प्रयुतानि दशैव ह
+वाजपेयेषु दशसु प्रादां तेनापि नाप्यहम्
+शम्याक्षेपैरयजं यच्च देवा;न्सद्यस्कानामयुतैश्चापि यत्तत्
+दशार्बुदान्यददं गोसवेज्या;स्वेकैकशो दश गा लोकनाथ
+एकैकस्मिन्क्रतौ तेन फलेनाहं न चागतः
+पत्नीमतः सहस्राणि प्रायच्छं दश सप्त च
+ब्राह्मं व्रतं नित्यमास्थाय विद्धि; न त्वेवाहं तस्य फलादिहागाम्
+वाजिनां श्यामकर्णानां हरितानां पितामह
+सरय्वां बाहुदायां च गङ्गायामथ नैमिषे
+अष्टौ सहस्राणि ककुद्मिनामहं; शुक्लर्षभाणामददं ब्राह्मणेभ्यः
+एकैकं वै काञ्चनं शृङ्गमेभ्यः; पत्नीश्चैषामददं निष्ककण्ठीः
+निःशङ्कमन्नमददं ब्राह्मणेभ्यः; शतं सहस्राणि सदैव दानम्
+गवां शतानामयुतमददं न च तेन वै
+वाजिनां च सहस्रे द्वे सुवर्णशतभूषिते
+दीर्घकालं हिमवति गङ्गायाश्च दुरुत्सहाम्
+अष्टौ सहस्राणि ककुद्मिनामहं; शुक्लर्षभाणामददं ब्राह्मणेभ्यः
+दक्षिणावयवाः केचिद्वेदैर्ये संप्रकीर्तिताः
+ईषादन्तान्महाकायान्काञ्चनस्रग्विभूषितान्
+हिरण्यरत्ननिचितानददं रत्नपर्वतान्
+दशार्बुदान्यददं गोसवेज्या;स्वेकैकशो दश गा लोकनाथ
+रथानां काञ्चनाङ्गानां सहस्राण्यददं दश
+एकादशाहैरयजं सदक्षिणै;र्द्विर्द्वादशाहैरश्वमेधैश्च देव
+तपस्वी नियताहारः शममास्थाय वाग्यतः
+सहस्रमृषयश्चासन्ये वै तत्र समागताः
+तुरायणं हि व्रतमप्रधृष्य;मक्रोधनोऽकरवं त्रिंशतोऽब्दान्
+स्रोतश्च यावद्गङ्गायाश्छन्नमासीज्जगत्पते
+जाज्वल्यमानमुशनस्तेजसेह; तत्साधयामास महं वरेण्यम्
+वाजिनां च सहस्रे द्वे सुवर्णशतभूषिते
+कोटीश्च काञ्चनस्याष्टौ प्रादां ब्रह्मन्दश त्वहम्
+पयस्विनीनामथ रोहिणीनां; तथैव चाप्यनडुहां लोकनाथ
+प्रादां हेमस्रजां ब्रह्मन्कोटीर्दश च सप्त च
+एकैकस्मिन्क्रतौ तेन फलेनाहं न चागतः
+दशभिर्विश्वजिद्भिश्च शतैरष्टादशोत्तरैः
+निःशङ्कमन्नमददं ब्राह्मणेभ्यः; शतं सहस्राणि सदैव दानम्
+पत्नीमतः सहस्राणि प्रायच्छं दश सप्त च
+शक्रतुल्यप्रभावानामिज्यया विक्रमेण च
+त्रिंशदग्निमहं ब्रह्मन्नयजं यच्च नित्यदा
+एकैकं वै काञ्चनं शृङ्गमेभ्यः; पत्नीश्चैषामददं निष्ककण्ठीः
+प्रादां दशगुणं ब्रह्मन्न च तेनाहमागतः
+शतं शतानां गृष्टीनामददं चाप्यतन्द्रितः
+विजित्य नृपतीन्सर्वान्मखैरिष्ट्वा पितामह
+न चैव तेषां देवेश फलेनाहमिहागतः
+दक्षिणाभिः प्रवृत्ताभिर्मम नागां च तत्कृते
+शतं गवामष्ट शतानि चैव; दिने दिने ह्यददं ब्राह्मणेभ्यः
+त्रयोदशद्वादशाहांश्च देव; सपौण्डरीकान्न च तेषां फलेन
+वाजिनां श्यामकर्णानां हरितानां पितामह
+आर्कायणैः षोडशभिश्च ब्रह्मं;स्तेषां फलेनेह न चागतोऽस्मि
+सप्त चान्यानि युक्तानि वाजिभिः समलंकृतैः
+सुवर्णचन्द्रोडुपधारिणीनां; कन्योत्तमानामददं स्रग्विणीनाम्
+तपो हि नान्यच्चानशनान्मतं मे; नमोऽस्तु ते देववर प्रसीद
+कर्काणां हेममालानां न च तेनाहमागतः
+न तेनाप्यहमागच्छं फलेनेह पितामह
+सहस्रं निष्ककण्ठानामददं दक्षिणामहम्
+इष्ट्वानेकैर्महायज्ञैर्ब्राह्मणेभ्यो न तेन च
+धनधान्यसमृद्धांश्च ग्रामाञ्शतसहस्रशः
+अलंकृतानां देवेश दिव्यैः कनकभूषणैः
+कामं यथावद्विहितं विधात्रा; पृष्टेन वाच्यं तु मया यथावत्
+दोग्ध्रीणां वै गवां चै�� प्रयुतानि दशैव ह
+वनं चूतानां रत्नविभूषितानां; न चैव तेषामागतोऽहं फलेन
+प्रीतेनोक्तः सहस्रेण ब्राह्मणानामहं प्रभो
+पुष्करेषु द्विजातिभ्यः प्रादां गाश्च सहस्रशः
+वाजिनां बाह्लिजातानामयुतान्यददं दश
+गृष्टीनां क्षीरदात्रीणां रोहिणीनां न तेन च
+वरं ग्रामशतं चाहमेकैकस्य त्रिधाददम्
+अप्तोर्यामेषु नियतमेकैकस्मिन्दशाददम्
+षष्टिं सहस्राणि विभूषितानां; जाम्बूनदैराभरणैर्न तेन
+अष्टाभिः सर्वमेधैश्च नरमेधैश्च सप्तभिः
+समानवत्साः पयसा समन्विताः; सुवर्णकांस्योपदुहा न तेन
+उक्तस्तैरस्मि गच्छ त्वं ब्रह्मलोकमिति प्रभो
+यच्चावसं जाह्नवीतीरनित्यः; शतं समास्तप्यमानस्तपोऽहम्
+दशैकरात्रान्दश पञ्चरात्रा;नेकादशैकादशकान्क्रतूंश्च
+दशायुतानि चाश्वानामयुतानि च विंशतिम्
+ब्राह्मं व्रतं नित्यमास्थाय विद्धि; न त्वेवाहं तस्य फलादिहागाम्
+ज्योतिष्टोमानां च शतं यदिष्टं; फलेन तेनापि च नागतोऽहम्
+ततो मे ब्राह्मणास्तुष्टास्तस्मिन्कर्मणि साधिते
+अदां च तत्राश्वतरीसहस्रं; नारीपुरं न च तेनाहमागाम्
+सरय्वां बाहुदायां च गङ्गायामथ नैमिषे
+इन्द्रेण गुह्यं निहितं वै गुहायां; यद्भार्गवस्तपसेहाभ्यविन्दत्
+मूर्ध्ना धारां महादेवः शिरसा यामधारयत्
+गवां शतानामयुतमददं न च तेन वै
+निष्कैककण्ठमददं योजनायतं; तद्विस्तीर्णं काञ्चनपादपानाम्
+इमं लोकमनुप्राप्तो मा भूत्तेऽत्र विचारणा
+वाजपेयेषु दशसु प्रादां तेनापि नाप्यहम्
+प्रादां नित्यं ब्राह्मणेभ्यः सुरेश; नेहागतस्तेन फलेन चाहम्
+अष्टभ्यो राजसूयेभ्यो न च तेनाहमागतः
+शम्याक्षेपैरयजं यच्च देवा;न्सद्यस्कानामयुतैश्चापि यत्तत्
+सप्त चान्यानि युक्तानि वाजिभिः समलंकृतैः
+कर्काणां हेममालानां न च तेनाहमागतः
+दशायुतानि चाश्वानामयुतानि च विंशतिम्
+इमं लोकमनुप्राप्तो मा भूत्तेऽत्र विचारणा
+पत्नीमतः सहस्राणि प्रायच्छं दश सप्त च
+षष्टिं सहस्राणि विभूषितानां; जाम्बूनदैराभरणैर्न तेन
+एकादशाहैरयजं सदक्षिणै;र्द्विर्द्वादशाहैरश्वमेधैश्च देव
+गवां शतानामयुतमददं न च तेन वै
+शक्रतुल्यप्रभावानामिज्यया विक्रमेण च
+अलंकृतानां देवेश दिव्यैः कनकभूषणैः
+सहस्रं निष्ककण्ठानामददं दक्षिणामहम्
+पयस्विनीनामथ रोहिणीनां; तथैव चाप्यनडुहां लोकनाथ
+ईषादन्तान्महाकायान्काञ्चनस्रग्विभूषितान्
+तपो हि नान्यच्चानशनान्मतं मे; नमोऽस्तु ते देववर प्रसीद
+उक्तस्तैरस्मि गच्छ त्वं ब्रह्मलोकमिति प्रभो
+दोग्ध्रीणां वै गवां चैव प्रयुतानि दशैव ह
+इष्ट्वानेकैर्महायज्ञैर्ब्राह्मणेभ्यो न तेन च
+जाज्वल्यमानमुशनस्तेजसेह; तत्साधयामास महं वरेण्यम्
+सरय्वां बाहुदायां च गङ्गायामथ नैमिषे
+वाजपेयेषु दशसु प्रादां तेनापि नाप्यहम्
+एकैकं वै काञ्चनं शृङ्गमेभ्यः; पत्नीश्चैषामददं निष्ककण्ठीः
+मूर्ध्ना धारां महादेवः शिरसा यामधारयत्
+त्रयोदशद्वादशाहांश्च देव; सपौण्डरीकान्न च तेषां फलेन
+दीर्घकालं हिमवति गङ्गायाश्च दुरुत्सहाम्
+धनधान्यसमृद्धांश्च ग्रामाञ्शतसहस्रशः
+अष्टाभिः सर्वमेधैश्च नरमेधैश्च सप्तभिः
+कामं यथावद्विहितं विधात्रा; पृष्टेन वाच्यं तु मया यथावत्
+गृष्टीनां क्षीरदात्रीणां रोहिणीनां न तेन च
+तपस्वी नियताहारः शममास्थाय वाग्यतः
+तुरायणं हि व्रतमप्रधृष्य;मक्रोधनोऽकरवं त्रिंशतोऽब्दान्
+ज्योतिष्टोमानां च शतं यदिष्टं; फलेन तेनापि च नागतोऽहम्
+इन्द्रेण गुह्यं निहितं वै गुहायां; यद्भार्गवस्तपसेहाभ्यविन्दत्
+वाजिनां बाह्लिजातानामयुतान्यददं दश
+वरं ग्रामशतं चाहमेकैकस्य त्रिधाददम्
+सुवर्णचन्द्रोडुपधारिणीनां; कन्योत्तमानामददं स्रग्विणीनाम्
+प्रीतेनोक्तः सहस्रेण ब्राह्मणानामहं प्रभो
+शतं शतानां गृष्टीनामददं चाप्यतन्द्रितः
+दशैकरात्रान्दश पञ्चरात्रा;नेकादशैकादशकान्क्रतूंश्च
+अदां च तत्राश्वतरीसहस्रं; नारीपुरं न च तेनाहमागाम्
+दक्षिणावयवाः केचिद्वेदैर्ये संप्रकीर्तिताः
+पुष्करेषु द्विजातिभ्यः प्रादां गाश्च सहस्रशः
+ब्राह्मं व्रतं नित्यमास्थाय विद्धि; न त्वेवाहं तस्य फलादिहागाम्
+स्रोतश्च यावद्गङ्गायाश्छन्नमासीज्जगत्पते
+हिरण्यरत्ननिचितानददं रत्नपर्वतान्
+निःशङ्कमन्नमददं ब्राह्मणेभ्यः; शतं सहस्राणि सदैव दानम्
+निष्कैककण्ठमददं योजनायतं; तद्विस्तीर्णं काञ्चनपादपानाम्
+अष्टभ्यो राजसूयेभ्यो न च तेनाहमागतः
+रथानां काञ्चनाङ्गानां सहस्राण्यददं दश
+अप्तोर्यामेषु नियतमेकैकस्मिन्दशाददम्
+यच्चावसं जाह्नवीतीरनित्यः; शतं समास्तप्यमानस्तपोऽहम्
+न तेनाप्यहमागच्छं फलेनेह पितामह
+वाजिनां श्यामकर्णानां हरितानां पितामह
+वनं चूतानां रत्नविभूषितानां; न चैव तेषामागतोऽहं फलेन
+आर्कायणैः षोडशभिश्च ब्रह्मं;स्तेषां फलेनेह न चागतोऽस्मि
+एकैकस्मिन्क्रतौ तेन फलेनाहं न चागतः
+सहस्रमृषयश्चासन्ये वै तत्र समागताः
+कोटीश्च काञ्चनस्याष्टौ प्रादां ब्रह्मन्दश त्वहम्
+समानवत्साः पयसा समन्विताः; सुवर्णकांस्योपदुहा न तेन
+अष्टौ सहस्राणि ककुद्मिनामहं; शुक्लर्षभाणामददं ब्राह्मणेभ्यः
+वाजिनां च सहस्रे द्वे सुवर्णशतभूषिते
+प्रादां दशगुणं ब्रह्मन्न च तेनाहमागतः
+न चैव तेषां देवेश फलेनाहमिहागतः
+शतं गवामष्ट शतानि चैव; दिने दिने ह्यददं ब्राह्मणेभ्यः
+शम्याक्षेपैरयजं यच्च देवा;न्सद्यस्कानामयुतैश्चापि यत्तत्
+दशार्बुदान्यददं गोसवेज्या;स्वेकैकशो दश गा लोकनाथ
+ततो मे ब्राह्मणास्तुष्टास्तस्मिन्कर्मणि साधिते
+प्रादां नित्यं ब्राह्मणेभ्यः सुरेश; नेहागतस्तेन फलेन चाहम्
+प्रादां हेमस्रजां ब्रह्मन्कोटीर्दश च सप्त च
+दक्षिणाभिः प्रवृत्ताभिर्मम नागां च तत्कृते
+दशभिर्विश्वजिद्भिश्च शतैरष्टादशोत्तरैः
+विजित्य नृपतीन्सर्वान्मखैरिष्ट्वा पितामह
+त्रिंशदग्निमहं ब्रह्मन्नयजं यच्च नित्यदा
+जाज्वल्यमानमुशनस्तेजसेह; तत्साधयामास महं वरेण्यम्
+विजित्य नृपतीन्सर्वान्मखैरिष्ट्वा पितामह
+अदां च तत्राश्वतरीसहस्रं; नारीपुरं न च तेनाहमागाम्
+सहस्रमृषयश्चासन्ये वै तत्र समागताः
+एकैकं वै काञ्चनं शृङ्गमेभ्यः; पत्नीश्चैषामददं निष्ककण्ठीः
+प्रादां हेमस्रजां ब्रह्मन्कोटीर्दश च सप्त च
+समानवत्साः पयसा समन्विताः; सुवर्णकांस्योपदुहा न तेन
+दोग्ध्रीणां वै गवां चैव प्रयुतानि दशैव ह
+हिरण्यरत्ननिचितानददं रत्नपर्वतान्
+तपस्वी नियताहारः शममास्थाय वाग्यतः
+शम्याक्षेपैरयजं यच्च देवा;न्सद्यस्कानामयुतैश्चापि यत्तत्
+सुवर्णचन्द्रोडुपधारिणीनां; कन्योत्तमानामददं स्रग्विणीनाम्
+दशार्बुदान्यददं गोसवेज्या;स्वेकैकशो दश गा लोकनाथ
+निष्कैककण्ठमददं योजनायतं; तद्विस्तीर्णं काञ्चनपादपानाम्
+वाजिनां च सहस्रे द्वे सुवर्णशतभूषिते
+ततो मे ब्राह्मणास्तुष्टास्तस्मिन्कर्मणि साधिते
+कर्काणां हेममालानां न च तेनाहमागतः
+सप्त चान्यानि युक्तानि वाजिभिः समलंकृतैः
+न चैव तेषां देवेश फलेनाहमिहागतः
+धनधान्यसमृद्धांश्च ग्रामाञ्शतसहस्रशः
+दक्षिणाभिः प्रवृत्ताभिर्मम नागां च ��त्कृते
+दक्षिणावयवाः केचिद्वेदैर्ये संप्रकीर्तिताः
+दशायुतानि चाश्वानामयुतानि च विंशतिम्
+रथानां काञ्चनाङ्गानां सहस्राण्यददं दश
+अष्टाभिः सर्वमेधैश्च नरमेधैश्च सप्तभिः
+एकादशाहैरयजं सदक्षिणै;र्द्विर्द्वादशाहैरश्वमेधैश्च देव
+ज्योतिष्टोमानां च शतं यदिष्टं; फलेन तेनापि च नागतोऽहम्
+शतं गवामष्ट शतानि चैव; दिने दिने ह्यददं ब्राह्मणेभ्यः
+सरय्वां बाहुदायां च गङ्गायामथ नैमिषे
+प्रादां दशगुणं ब्रह्मन्न च तेनाहमागतः
+अष्टभ्यो राजसूयेभ्यो न च तेनाहमागतः
+दशैकरात्रान्दश पञ्चरात्रा;नेकादशैकादशकान्क्रतूंश्च
+तुरायणं हि व्रतमप्रधृष्य;मक्रोधनोऽकरवं त्रिंशतोऽब्दान्
+त्रिंशदग्निमहं ब्रह्मन्नयजं यच्च नित्यदा
+एकैकस्मिन्क्रतौ तेन फलेनाहं न चागतः
+अप्तोर्यामेषु नियतमेकैकस्मिन्दशाददम्
+न तेनाप्यहमागच्छं फलेनेह पितामह
+आर्कायणैः षोडशभिश्च ब्रह्मं;स्तेषां फलेनेह न चागतोऽस्मि
+ईषादन्तान्महाकायान्काञ्चनस्रग्विभूषितान्
+अलंकृतानां देवेश दिव्यैः कनकभूषणैः
+दीर्घकालं हिमवति गङ्गायाश्च दुरुत्सहाम्
+निःशङ्कमन्नमददं ब्राह्मणेभ्यः; शतं सहस्राणि सदैव दानम्
+पुष्करेषु द्विजातिभ्यः प्रादां गाश्च सहस्रशः
+शक्रतुल्यप्रभावानामिज्यया विक्रमेण च
+इमं लोकमनुप्राप्तो मा भूत्तेऽत्र विचारणा
+प्रीतेनोक्तः सहस्रेण ब्राह्मणानामहं प्रभो
+पत्नीमतः सहस्राणि प्रायच्छं दश सप्त च
+इष्ट्वानेकैर्महायज्ञैर्ब्राह्मणेभ्यो न तेन च
+त्रयोदशद्वादशाहांश्च देव; सपौण्डरीकान्न च तेषां फलेन
+ब्राह्मं व्रतं नित्यमास्थाय विद्धि; न त्वेवाहं तस्य फलादिहागाम्
+कोटीश्च काञ्चनस्याष्टौ प्रादां ब्रह्मन्दश त्वहम्
+गवां शतानामयुतमददं न च तेन वै
+पयस्विनीनामथ रोहिणीनां; तथैव चाप्यनडुहां लोकनाथ
+प्रादां नित्यं ब्राह्मणेभ्यः सुरेश; नेहागतस्तेन फलेन चाहम्
+मूर्ध्ना धारां महादेवः शिरसा यामधारयत्
+दशभिर्विश्वजिद्भिश्च शतैरष्टादशोत्तरैः
+वाजपेयेषु दशसु प्रादां तेनापि नाप्यहम्
+कामं यथावद्विहितं विधात्रा; पृष्टेन वाच्यं तु मया यथावत्
+वरं ग्रामशतं चाहमेकैकस्य त्रिधाददम्
+अष्टौ सहस्राणि ककुद्मिनामहं; शुक्लर्षभाणामददं ब्राह्मणेभ्यः
+वाजिनां श्यामकर्णानां हरितानां पितामह
+स्रोतश्च यावद्गङ्गायाश्छन्नमासीज्जगत्���ते
+इन्द्रेण गुह्यं निहितं वै गुहायां; यद्भार्गवस्तपसेहाभ्यविन्दत्
+उक्तस्तैरस्मि गच्छ त्वं ब्रह्मलोकमिति प्रभो
+यच्चावसं जाह्नवीतीरनित्यः; शतं समास्तप्यमानस्तपोऽहम्
+तपो हि नान्यच्चानशनान्मतं मे; नमोऽस्तु ते देववर प्रसीद
+षष्टिं सहस्राणि विभूषितानां; जाम्बूनदैराभरणैर्न तेन
+शतं शतानां गृष्टीनामददं चाप्यतन्द्रितः
+सहस्रं निष्ककण्ठानामददं दक्षिणामहम्
+गृष्टीनां क्षीरदात्रीणां रोहिणीनां न तेन च
+वनं चूतानां रत्नविभूषितानां; न चैव तेषामागतोऽहं फलेन
+वाजिनां बाह्लिजातानामयुतान्यददं दश
+तथा पापकृतं विप्रमाश्रमस्थं महीपते
+स्वाध्यायैस्तु महत्पापं तरन्ति गृहमेधिनः
+चण्डालोऽहं ततो राजन्भुक्त्वा तदभवं मृतः
+संरब्ध एव भूतानां पृष्ठमांसान्यभक्षयम्
+आदीप्तमिव चैलान्तं भ्रमरैरिव चार्दितम्
+शुभेन येन मोक्षं वै प्राप्तुमिच्छाम्यहं नृप
+दानैः पृथग्विधैश्चापि यथा प्राहुर्मनीषिणः
+निश्चयं नाधिगच्छामि कथं मुच्येयमित्युत
+सोऽहं तेन च वृत्तेन भोजनेन च तेन वै
+अहं वै विपुले जातः कुले धनसमन्विते
+श्वानं वै पापिनं पश्य विवर्णं हरिणं कृशम्
+तासां मे रजसा ध्वस्तं भैक्षमासीन्नराधिप
+चण्डालत्वात्कथमहं मुच्येयमिति सत्तम
+सह तैर्याजकैः सर्वैर्ब्रह्मस्वमुपजीव्य तत्
+जातिस्मरत्वं तु मम केनचित्पूर्वकर्मणा
+ते तु वैवस्वतं प्राप्य रौरवं यान्ति सर्वशः
+येऽपि तत्रापिबन्क्षीरं घृतं दधि च मानवाः
+नरकं त्रिंशतं प्राप्य श्वविष्ठामुपजीवति
+तस्मात्सोमोऽप्यविक्रेयः पुरुषेण विपश्चिता
+श्रोत्रियो वार्धुषी भूत्वा चिररात्राय नश्यति
+जघ्नुस्ताः पयसा पुत्रांस्तथा पौत्रान्विधुन्वतीः
+अहं तत्रावसं राजन्ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+अभवं तत्र जानानो ह्येतान्दोषान्मदात्तदा
+अतिमानेन भूतानामिमां गतिमुपागतम्
+ब्रह्मस्वरजसा ध्वस्तं भुक्त्वा मां पश्य यादृशम्
+ये चैनं क्रीणते राजन्ये च विक्रीणते जनाः
+विक्रयं हीह सोमस्य गर्हयन्ति मनीषिणः
+इमामवस्थां संप्राप्तः पश्य कालस्य पर्ययम्
+दीक्षितश्च स राजापि क्षिप्रं नरकमाविशत्
+धावमानं सुसंरब्धं पश्य मां रजसान्वितम्
+ब्राह्मणाः सहराजन्याः सर्वे नरकमाविशन्
+सोमं तु रजसा ध्वस्तं विक्रीयाद्बुद्धिपूर्वकम्
+त्वमिमं मे प्रपन्नाय संशयं ब्रूहि पृच्छते
+तस्माद्ध���ेन्न विप्रस्वं कदाचिदपि किंचन
+सोममुद्ध्वंसयामास तं सोमं येऽपिबन्द्विजाः
+ब्राह्मणस्य गवां राजन्ह्रियतीनां रजः पुरा
+ब्रह्मस्वहारी च नृपः सोऽप्रतिष्ठां गतिं ययौ
+तुलयाधारयद्धर्मो ह्यतिमानोऽतिरिच्यते
+श्वचर्यामतिमानं च सखिदारेषु विप्लवम्
+अहं तु पापयोन्यां वै प्रसूतः क्षत्रियर्षभ
+अन्यस्मिञ्जन्मनि विभो ज्ञानविज्ञानपारगः
+सर्वसङ्गविनिर्मुक्तं छन्दांस्युत्तारयन्त्युत
+पशूनवेक्षमाणाश्च साधुवृत्तेन दंपती
+ब्रह्मस्वरजसा ध्वस्तं भुक्त्वा मां पश्य यादृशम्
+नरकं त्रिंशतं प्राप्य श्वविष्ठामुपजीवति
+सर्वसङ्गविनिर्मुक्तं छन्दांस्युत्तारयन्त्युत
+आदीप्तमिव चैलान्तं भ्रमरैरिव चार्दितम्
+श्वानं वै पापिनं पश्य विवर्णं हरिणं कृशम्
+अन्यस्मिञ्जन्मनि विभो ज्ञानविज्ञानपारगः
+ब्राह्मणाः सहराजन्याः सर्वे नरकमाविशन्
+तस्मात्सोमोऽप्यविक्रेयः पुरुषेण विपश्चिता
+सोममुद्ध्वंसयामास तं सोमं येऽपिबन्द्विजाः
+सोऽहं तेन च वृत्तेन भोजनेन च तेन वै
+स्वाध्यायैस्तु महत्पापं तरन्ति गृहमेधिनः
+दानैः पृथग्विधैश्चापि यथा प्राहुर्मनीषिणः
+अहं तु पापयोन्यां वै प्रसूतः क्षत्रियर्षभ
+निश्चयं नाधिगच्छामि कथं मुच्येयमित्युत
+सोमं तु रजसा ध्वस्तं विक्रीयाद्बुद्धिपूर्वकम्
+ब्रह्मस्वहारी च नृपः सोऽप्रतिष्ठां गतिं ययौ
+जातिस्मरत्वं तु मम केनचित्पूर्वकर्मणा
+तुलयाधारयद्धर्मो ह्यतिमानोऽतिरिच्यते
+धावमानं सुसंरब्धं पश्य मां रजसान्वितम्
+येऽपि तत्रापिबन्क्षीरं घृतं दधि च मानवाः
+ये चैनं क्रीणते राजन्ये च विक्रीणते जनाः
+तस्माद्धरेन्न विप्रस्वं कदाचिदपि किंचन
+पशूनवेक्षमाणाश्च साधुवृत्तेन दंपती
+चण्डालत्वात्कथमहं मुच्येयमिति सत्तम
+सह तैर्याजकैः सर्वैर्ब्रह्मस्वमुपजीव्य तत्
+विक्रयं हीह सोमस्य गर्हयन्ति मनीषिणः
+ब्राह्मणस्य गवां राजन्ह्रियतीनां रजः पुरा
+चण्डालोऽहं ततो राजन्भुक्त्वा तदभवं मृतः
+अतिमानेन भूतानामिमां गतिमुपागतम्
+तासां मे रजसा ध्वस्तं भैक्षमासीन्नराधिप
+तथा पापकृतं विप्रमाश्रमस्थं महीपते
+इमामवस्थां संप्राप्तः पश्य कालस्य पर्ययम्
+श्वचर्यामतिमानं च सखिदारेषु विप्लवम्
+शुभेन येन मोक्षं वै प्राप्तुमिच्छाम्यहं नृप
+दीक्षितश्च स राजापि क्षिप्रं नरकमाविशत्
+श्रोत्रियो वार्धुषी भूत्वा चिररात्राय नश्यति
+अहं वै विपुले जातः कुले धनसमन्विते
+त्वमिमं मे प्रपन्नाय संशयं ब्रूहि पृच्छते
+अहं तत्रावसं राजन्ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+ते तु वैवस्वतं प्राप्य रौरवं यान्ति सर्वशः
+संरब्ध एव भूतानां पृष्ठमांसान्यभक्षयम्
+जघ्नुस्ताः पयसा पुत्रांस्तथा पौत्रान्विधुन्वतीः
+अभवं तत्र जानानो ह्येतान्दोषान्मदात्तदा
+श्रोत्रियो वार्धुषी भूत्वा चिररात्राय नश्यति
+तथा पापकृतं विप्रमाश्रमस्थं महीपते
+चण्डालोऽहं ततो राजन्भुक्त्वा तदभवं मृतः
+सोमं तु रजसा ध्वस्तं विक्रीयाद्बुद्धिपूर्वकम्
+अभवं तत्र जानानो ह्येतान्दोषान्मदात्तदा
+ब्राह्मणस्य गवां राजन्ह्रियतीनां रजः पुरा
+धावमानं सुसंरब्धं पश्य मां रजसान्वितम्
+पशूनवेक्षमाणाश्च साधुवृत्तेन दंपती
+विक्रयं हीह सोमस्य गर्हयन्ति मनीषिणः
+निश्चयं नाधिगच्छामि कथं मुच्येयमित्युत
+तासां मे रजसा ध्वस्तं भैक्षमासीन्नराधिप
+सोऽहं तेन च वृत्तेन भोजनेन च तेन वै
+ये चैनं क्रीणते राजन्ये च विक्रीणते जनाः
+दानैः पृथग्विधैश्चापि यथा प्राहुर्मनीषिणः
+दीक्षितश्च स राजापि क्षिप्रं नरकमाविशत्
+श्वचर्यामतिमानं च सखिदारेषु विप्लवम्
+अहं वै विपुले जातः कुले धनसमन्विते
+तस्मात्सोमोऽप्यविक्रेयः पुरुषेण विपश्चिता
+संरब्ध एव भूतानां पृष्ठमांसान्यभक्षयम्
+सर्वसङ्गविनिर्मुक्तं छन्दांस्युत्तारयन्त्युत
+ब्रह्मस्वरजसा ध्वस्तं भुक्त्वा मां पश्य यादृशम्
+चण्डालत्वात्कथमहं मुच्येयमिति सत्तम
+इमामवस्थां संप्राप्तः पश्य कालस्य पर्ययम्
+सोममुद्ध्वंसयामास तं सोमं येऽपिबन्द्विजाः
+नरकं त्रिंशतं प्राप्य श्वविष्ठामुपजीवति
+त्वमिमं मे प्रपन्नाय संशयं ब्रूहि पृच्छते
+सह तैर्याजकैः सर्वैर्ब्रह्मस्वमुपजीव्य तत्
+शुभेन येन मोक्षं वै प्राप्तुमिच्छाम्यहं नृप
+जातिस्मरत्वं तु मम केनचित्पूर्वकर्मणा
+अतिमानेन भूतानामिमां गतिमुपागतम्
+अहं तत्रावसं राजन्ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+तस्माद्धरेन्न विप्रस्वं कदाचिदपि किंचन
+आदीप्तमिव चैलान्तं भ्रमरैरिव चार्दितम्
+स्वाध्यायैस्तु महत्पापं तरन्ति गृहमेधिनः
+अन्यस्मिञ्जन्मनि विभो ज्ञानविज्ञानपारगः
+ब्रह्मस्वहारी च नृपः सोऽप्रतिष्ठां गतिं ययौ
+ते तु वैवस्वतं प्राप्य रौरवं यान्ति सर्वशः
+तुलयाधारयद्धर्मो ह्यतिमानोऽतिरिच्यते
+ब्राह्मणाः सहराजन्याः सर्वे नरकमाविशन्
+जघ्नुस्ताः पयसा पुत्रांस्तथा पौत्रान्विधुन्वतीः
+येऽपि तत्रापिबन्क्षीरं घृतं दधि च मानवाः
+अहं तु पापयोन्यां वै प्रसूतः क्षत्रियर्षभ
+श्वानं वै पापिनं पश्य विवर्णं हरिणं कृशम्
+तासां मे रजसा ध्वस्तं भैक्षमासीन्नराधिप
+सह तैर्याजकैः सर्वैर्ब्रह्मस्वमुपजीव्य तत्
+तस्माद्धरेन्न विप्रस्वं कदाचिदपि किंचन
+ब्राह्मणाः सहराजन्याः सर्वे नरकमाविशन्
+अहं तु पापयोन्यां वै प्रसूतः क्षत्रियर्षभ
+श्वचर्यामतिमानं च सखिदारेषु विप्लवम्
+ब्रह्मस्वहारी च नृपः सोऽप्रतिष्ठां गतिं ययौ
+नरकं त्रिंशतं प्राप्य श्वविष्ठामुपजीवति
+अहं वै विपुले जातः कुले धनसमन्विते
+आदीप्तमिव चैलान्तं भ्रमरैरिव चार्दितम्
+पशूनवेक्षमाणाश्च साधुवृत्तेन दंपती
+सोऽहं तेन च वृत्तेन भोजनेन च तेन वै
+ते तु वैवस्वतं प्राप्य रौरवं यान्ति सर्वशः
+जघ्नुस्ताः पयसा पुत्रांस्तथा पौत्रान्विधुन्वतीः
+अभवं तत्र जानानो ह्येतान्दोषान्मदात्तदा
+सोमं तु रजसा ध्वस्तं विक्रीयाद्बुद्धिपूर्वकम्
+श्रोत्रियो वार्धुषी भूत्वा चिररात्राय नश्यति
+अन्यस्मिञ्जन्मनि विभो ज्ञानविज्ञानपारगः
+दीक्षितश्च स राजापि क्षिप्रं नरकमाविशत्
+स्वाध्यायैस्तु महत्पापं तरन्ति गृहमेधिनः
+निश्चयं नाधिगच्छामि कथं मुच्येयमित्युत
+ब्रह्मस्वरजसा ध्वस्तं भुक्त्वा मां पश्य यादृशम्
+ये चैनं क्रीणते राजन्ये च विक्रीणते जनाः
+अतिमानेन भूतानामिमां गतिमुपागतम्
+येऽपि तत्रापिबन्क्षीरं घृतं दधि च मानवाः
+तथा पापकृतं विप्रमाश्रमस्थं महीपते
+जातिस्मरत्वं तु मम केनचित्पूर्वकर्मणा
+चण्डालत्वात्कथमहं मुच्येयमिति सत्तम
+दानैः पृथग्विधैश्चापि यथा प्राहुर्मनीषिणः
+तस्मात्सोमोऽप्यविक्रेयः पुरुषेण विपश्चिता
+चण्डालोऽहं ततो राजन्भुक्त्वा तदभवं मृतः
+धावमानं सुसंरब्धं पश्य मां रजसान्वितम्
+अहं तत्रावसं राजन्ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+सोममुद्ध्वंसयामास तं सोमं येऽपिबन्द्विजाः
+इमामवस्थां संप्राप्तः पश्य कालस्य पर्ययम्
+सर्वसङ्गविनिर्मुक्तं छन्दांस्युत्तारयन्त्युत
+तुलयाधारयद्धर्मो ह्यतिमानोऽतिरिच्यते
+ब्राह्मणस्य गवां राजन्ह्रियतीनां रजः पुरा
+त्वमिमं मे प्रपन्नाय संशयं ब्रूहि पृच्छते
+विक्रयं हीह सोमस्य गर्हयन्ति मनीषिणः
+श्वानं वै पापिनं पश्य विवर्णं हरिणं कृशम्
+संरब्ध एव भूतानां पृष्ठमांसान्यभक्षयम्
+शुभेन येन मोक्षं वै प्राप्तुमिच्छाम्यहं नृप
+जातिस्मरत्वं तु मम केनचित्पूर्वकर्मणा
+सोममुद्ध्वंसयामास तं सोमं येऽपिबन्द्विजाः
+सर्वसङ्गविनिर्मुक्तं छन्दांस्युत्तारयन्त्युत
+पशूनवेक्षमाणाश्च साधुवृत्तेन दंपती
+स्वाध्यायैस्तु महत्पापं तरन्ति गृहमेधिनः
+येऽपि तत्रापिबन्क्षीरं घृतं दधि च मानवाः
+नरकं त्रिंशतं प्राप्य श्वविष्ठामुपजीवति
+अभवं तत्र जानानो ह्येतान्दोषान्मदात्तदा
+संरब्ध एव भूतानां पृष्ठमांसान्यभक्षयम्
+श्वचर्यामतिमानं च सखिदारेषु विप्लवम्
+चण्डालोऽहं ततो राजन्भुक्त्वा तदभवं मृतः
+ब्रह्मस्वरजसा ध्वस्तं भुक्त्वा मां पश्य यादृशम्
+सोऽहं तेन च वृत्तेन भोजनेन च तेन वै
+दीक्षितश्च स राजापि क्षिप्रं नरकमाविशत्
+तस्मात्सोमोऽप्यविक्रेयः पुरुषेण विपश्चिता
+निश्चयं नाधिगच्छामि कथं मुच्येयमित्युत
+आदीप्तमिव चैलान्तं भ्रमरैरिव चार्दितम्
+तस्माद्धरेन्न विप्रस्वं कदाचिदपि किंचन
+तथा पापकृतं विप्रमाश्रमस्थं महीपते
+तुलयाधारयद्धर्मो ह्यतिमानोऽतिरिच्यते
+ये चैनं क्रीणते राजन्ये च विक्रीणते जनाः
+इमामवस्थां संप्राप्तः पश्य कालस्य पर्ययम्
+जघ्नुस्ताः पयसा पुत्रांस्तथा पौत्रान्विधुन्वतीः
+चण्डालत्वात्कथमहं मुच्येयमिति सत्तम
+त्वमिमं मे प्रपन्नाय संशयं ब्रूहि पृच्छते
+ब्राह्मणाः सहराजन्याः सर्वे नरकमाविशन्
+अन्यस्मिञ्जन्मनि विभो ज्ञानविज्ञानपारगः
+ते तु वैवस्वतं प्राप्य रौरवं यान्ति सर्वशः
+ब्रह्मस्वहारी च नृपः सोऽप्रतिष्ठां गतिं ययौ
+सोमं तु रजसा ध्वस्तं विक्रीयाद्बुद्धिपूर्वकम्
+विक्रयं हीह सोमस्य गर्हयन्ति मनीषिणः
+सह तैर्याजकैः सर्वैर्ब्रह्मस्वमुपजीव्य तत्
+तासां मे रजसा ध्वस्तं भैक्षमासीन्नराधिप
+श्वानं वै पापिनं पश्य विवर्णं हरिणं कृशम्
+शुभेन येन मोक्षं वै प्राप्तुमिच्छाम्यहं नृप
+अहं वै विपुले जातः कुले धनसमन्विते
+ब्राह्मणस्य गवां राजन्ह्रियतीनां रजः पुरा
+श्रोत्रियो वार्धुषी भूत्वा चिररात्राय नश्यति
+धावमानं सुसंरब्धं पश्य मां रजसान्वितम्
+अहं तु पापयोन्यां वै प्रसूतः क्षत्रियर्षभ
+दानैः पृथग्विधैश्चा��ि यथा प्राहुर्मनीषिणः
+अहं तत्रावसं राजन्ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+अतिमानेन भूतानामिमां गतिमुपागतम्
+ब्रह्मस्वरजसा ध्वस्तं भुक्त्वा मां पश्य यादृशम्
+दीक्षितश्च स राजापि क्षिप्रं नरकमाविशत्
+ब्रह्मस्वहारी च नृपः सोऽप्रतिष्ठां गतिं ययौ
+श्वचर्यामतिमानं च सखिदारेषु विप्लवम्
+जातिस्मरत्वं तु मम केनचित्पूर्वकर्मणा
+तस्माद्धरेन्न विप्रस्वं कदाचिदपि किंचन
+स्वाध्यायैस्तु महत्पापं तरन्ति गृहमेधिनः
+ब्राह्मणाः सहराजन्याः सर्वे नरकमाविशन्
+श्रोत्रियो वार्धुषी भूत्वा चिररात्राय नश्यति
+सर्वसङ्गविनिर्मुक्तं छन्दांस्युत्तारयन्त्युत
+ब्राह्मणस्य गवां राजन्ह्रियतीनां रजः पुरा
+अन्यस्मिञ्जन्मनि विभो ज्ञानविज्ञानपारगः
+नरकं त्रिंशतं प्राप्य श्वविष्ठामुपजीवति
+अभवं तत्र जानानो ह्येतान्दोषान्मदात्तदा
+तुलयाधारयद्धर्मो ह्यतिमानोऽतिरिच्यते
+अहं तत्रावसं राजन्ब्रह्मचारी जितेन्द्रियः
+अतिमानेन भूतानामिमां गतिमुपागतम्
+ते तु वैवस्वतं प्राप्य रौरवं यान्ति सर्वशः
+चण्डालत्वात्कथमहं मुच्येयमिति सत्तम
+चण्डालोऽहं ततो राजन्भुक्त्वा तदभवं मृतः
+आदीप्तमिव चैलान्तं भ्रमरैरिव चार्दितम्
+इमामवस्थां संप्राप्तः पश्य कालस्य पर्ययम्
+त्वमिमं मे प्रपन्नाय संशयं ब्रूहि पृच्छते
+श्वानं वै पापिनं पश्य विवर्णं हरिणं कृशम्
+सोममुद्ध्वंसयामास तं सोमं येऽपिबन्द्विजाः
+तासां मे रजसा ध्वस्तं भैक्षमासीन्नराधिप
+दानैः पृथग्विधैश्चापि यथा प्राहुर्मनीषिणः
+तथा पापकृतं विप्रमाश्रमस्थं महीपते
+विक्रयं हीह सोमस्य गर्हयन्ति मनीषिणः
+पशूनवेक्षमाणाश्च साधुवृत्तेन दंपती
+शुभेन येन मोक्षं वै प्राप्तुमिच्छाम्यहं नृप
+येऽपि तत्रापिबन्क्षीरं घृतं दधि च मानवाः
+तस्मात्सोमोऽप्यविक्रेयः पुरुषेण विपश्चिता
+जघ्नुस्ताः पयसा पुत्रांस्तथा पौत्रान्विधुन्वतीः
+धावमानं सुसंरब्धं पश्य मां रजसान्वितम्
+सोऽहं तेन च वृत्तेन भोजनेन च तेन वै
+निश्चयं नाधिगच्छामि कथं मुच्येयमित्युत
+संरब्ध एव भूतानां पृष्ठमांसान्यभक्षयम्
+अहं वै विपुले जातः कुले धनसमन्विते
+सोमं तु रजसा ध्वस्तं विक्रीयाद्बुद्धिपूर्वकम्
+सह तैर्याजकैः सर्वैर्ब्रह्मस्वमुपजीव्य तत्
+ये चैनं क्रीणते राजन्ये च विक्रीणते जनाः
+अहं तु पापयोन्यां ��ै प्रसूतः क्षत्रियर्षभ
+हुत्वा प्राणान्प्रमोक्षस्ते नान्यथा मोक्षमर्हसि
+वृद्धरूपोऽसि चण्डाल बालवच्च विचेष्टसे
+साधुभिर्गर्हितं कर्म चण्डालस्य विधीयते
+चण्डाल प्रतिजानीहि येन मोक्षमवाप्स्यसि
+ब्राह्मणार्थे त्यजन्प्राणान्गतिमिष्टामवाप्स्यसि
+कस्माद्गोरजसा ध्वस्तमपां कुण्डे निषिञ्चसि
+श्वखराणां रजःसेवी कस्मादुद्विजसे गवाम्
+दत्त्वा शरीरं क्रव्याद्भ्यो रणाग्नौ द्विजहेतुकम्
+श्वखराणां रजःसेवी कस्मादुद्विजसे गवाम्
+हुत्वा प्राणान्प्रमोक्षस्ते नान्यथा मोक्षमर्हसि
+चण्डाल प्रतिजानीहि येन मोक्षमवाप्स्यसि
+कस्माद्गोरजसा ध्वस्तमपां कुण्डे निषिञ्चसि
+ब्राह्मणार्थे त्यजन्प्राणान्गतिमिष्टामवाप्स्यसि
+साधुभिर्गर्हितं कर्म चण्डालस्य विधीयते
+वृद्धरूपोऽसि चण्डाल बालवच्च विचेष्टसे
+दत्त्वा शरीरं क्रव्याद्भ्यो रणाग्नौ द्विजहेतुकम्
+दत्त्वा शरीरं क्रव्याद्भ्यो रणाग्नौ द्विजहेतुकम्
+साधुभिर्गर्हितं कर्म चण्डालस्य विधीयते
+ब्राह्मणार्थे त्यजन्प्राणान्गतिमिष्टामवाप्स्यसि
+कस्माद्गोरजसा ध्वस्तमपां कुण्डे निषिञ्चसि
+वृद्धरूपोऽसि चण्डाल बालवच्च विचेष्टसे
+चण्डाल प्रतिजानीहि येन मोक्षमवाप्स्यसि
+श्वखराणां रजःसेवी कस्मादुद्विजसे गवाम्
+हुत्वा प्राणान्प्रमोक्षस्ते नान्यथा मोक्षमर्हसि
+साधुभिर्गर्हितं कर्म चण्डालस्य विधीयते
+कस्माद्गोरजसा ध्वस्तमपां कुण्डे निषिञ्चसि
+श्वखराणां रजःसेवी कस्मादुद्विजसे गवाम्
+हुत्वा प्राणान्प्रमोक्षस्ते नान्यथा मोक्षमर्हसि
+दत्त्वा शरीरं क्रव्याद्भ्यो रणाग्नौ द्विजहेतुकम्
+वृद्धरूपोऽसि चण्डाल बालवच्च विचेष्टसे
+चण्डाल प्रतिजानीहि येन मोक्षमवाप्स्यसि
+ब्राह्मणार्थे त्यजन्प्राणान्गतिमिष्टामवाप्स्यसि
+वृद्धरूपोऽसि चण्डाल बालवच्च विचेष्टसे
+कस्माद्गोरजसा ध्वस्तमपां कुण्डे निषिञ्चसि
+दत्त्वा शरीरं क्रव्याद्भ्यो रणाग्नौ द्विजहेतुकम्
+चण्डाल प्रतिजानीहि येन मोक्षमवाप्स्यसि
+साधुभिर्गर्हितं कर्म चण्डालस्य विधीयते
+ब्राह्मणार्थे त्यजन्प्राणान्गतिमिष्टामवाप्स्यसि
+हुत्वा प्राणान्प्रमोक्षस्ते नान्यथा मोक्षमर्हसि
+श्वखराणां रजःसेवी कस्मादुद्विजसे गवाम्
+साधुभिर्गर्हितं कर्म चण्डालस्य विधीयते
+ब्राह्मणार्थे त्यजन्प्राणान्गतिमिष्टामवाप्स्यसि
+कस्माद्गोरजसा ध्वस्तमपां कुण्डे निषिञ्चसि
+वृद्धरूपोऽसि चण्डाल बालवच्च विचेष्टसे
+दत्त्वा शरीरं क्रव्याद्भ्यो रणाग्नौ द्विजहेतुकम्
+हुत्वा प्राणान्प्रमोक्षस्ते नान्यथा मोक्षमर्हसि
+चण्डाल प्रतिजानीहि येन मोक्षमवाप्स्यसि
+श्वखराणां रजःसेवी कस्मादुद्विजसे गवाम्
+अनध्यायेष्वधीयीत मित्रं श्राद्धे च भोजयेत्
+स्थिरं वापि चलं वापि जाने त्वां ज्ञानचक्षुषा
+अवश्यं विनयाधानं कार्यमद्य मया तव
+अनृतौ मैथुनं यातु बिसस्तैन्यं करोति यः
+नैतस्येह यथास्माकं भक्तमिन्धनमेव च
+अपराह्णे निमेषार्धं तिष्ठसि त्वं दिवाकर
+जमदग्निरिति ख्यातमतो मां विद्धि शोभने
+पुरीषमुत्सृजत्वप्सु हन्तु गां चापि दोहिनीम्
+द्वेष्यो भार्योपजीवी स्याद्दूरबन्धुश्च वैरवान्
+श्राद्धे शूद्रस्य चाश्नीयाद्यस्ते हरति पुष्करम्
+जाजमद्यजजा नाम मृजा माह जिजायिषे
+संचिन्त्य वार्षिकं किंचित्तेन पीवाञ्शुनःसखः
+अद्यैनं दीप्तकिरणं रेणुके तव दुःखदम्
+तद्धनं ब्राह्मणस्येह लुभ्यमानस्य विस्रवेत्
+तत्र वेत्स्यामि सूर्य त्वां न मेऽत्रास्ति विचारणा
+अन्योन्यस्यातिथिश्चास्तु बिसस्तैन्यं करोति यः
+शरैर्निपातयिष्यामि सूर्यमस्त्राग्नितेजसा
+प्रतिग्रहे संयमो वै तपो धारयते ध्रुवम्
+जुगुप्सन्परिधावन्स यज्ञं तं समुपासदत्
+जाजमद्यजजा नाम मृजा माह जिजायिषे
+नैतस्येह यथास्माकं भक्तमिन्धनमेव च
+एवमेतत्तदा वृत्तं तस्य यज्ञे महात्मनः
+साक्षाद्दृष्टोऽसि मे क्रोध गच्छ त्वं विगतज्वरः
+मुक्तः शापात्ततः क्रोधो धर्मो ह्यासीद्युधिष्ठिरः
+अवश्यं विनयाधानं कार्यमद्य मया तव
+शरैर्निपातयिष्यामि सूर्यमस्त्राग्नितेजसा
+जमदग्निरिति ख्यातमतो मां विद्धि शोभने
+द्वेष्यो भार्योपजीवी स्याद्दूरबन्धुश्च वैरवान्
+श्राद्धे शूद्रस्य चाश्नीयाद्यस्ते हरति पुष्करम्
+तैश्चोक्तो यज्ञियान्देशान्धर्मारण्यानि चैव ह
+धर्मपुत्रमथाक्षिप्य सक्तुप्रस्थेन तेन सः
+पुरीषमुत्सृजत्वप्सु हन्तु गां चापि दोहिनीम्
+अनध्यायेष्वधीयीत मित्रं श्राद्धे च भोजयेत्
+अन्योन्यस्यातिथिश्चास्तु बिसस्तैन्यं करोति यः
+अपराह्णे निमेषार्धं तिष्ठसि त्वं दिवाकर
+अनृतौ मैथुनं यातु बिसस्तैन्यं करोति यः
+संचिन्त्य वार्षिकं किंचित्तेन प���वाञ्शुनःसखः
+स तान्प्रसादयामास शापस्यान्तो भवेदिति
+यानुद्दिश्य तु संकल्पः पयसोऽस्य कृतो मया
+पश्यतां चापि नस्तत्र नकुलोऽन्तर्हितस्तदा
+स्थिरं वापि चलं वापि जाने त्वां ज्ञानचक्षुषा
+पितॄणामभिषङ्गात्तु नकुलत्वमुपागतः
+अद्यैनं दीप्तकिरणं रेणुके तव दुःखदम्
+पितरस्ते महाभागास्तेभ्यो बुध्यस्व गम्यताम्
+इत्युक्तो जातसंत्रासः स तत्रान्तरधीयत
+तद्धनं ब्राह्मणस्येह लुभ्यमानस्य विस्रवेत्
+प्रतिग्रहे संयमो वै तपो धारयते ध्रुवम्
+तैश्चाप्युक्तो यदा धर्मं क्षेप्स्यसे मोक्ष्यसे तदा
+न ममापकृतं तेऽद्य न मन्युर्विद्यते मम
+तत्र वेत्स्यामि सूर्य त्वां न मेऽत्रास्ति विचारणा
+शरैर्निपातयिष्यामि सूर्यमस्त्राग्नितेजसा
+पुरीषमुत्सृजत्वप्सु हन्तु गां चापि दोहिनीम्
+अनृतौ मैथुनं यातु बिसस्तैन्यं करोति यः
+तद्धनं ब्राह्मणस्येह लुभ्यमानस्य विस्रवेत्
+पितॄणामभिषङ्गात्तु नकुलत्वमुपागतः
+स तान्प्रसादयामास शापस्यान्तो भवेदिति
+अनध्यायेष्वधीयीत मित्रं श्राद्धे च भोजयेत्
+तैश्चोक्तो यज्ञियान्देशान्धर्मारण्यानि चैव ह
+नैतस्येह यथास्माकं भक्तमिन्धनमेव च
+अपराह्णे निमेषार्धं तिष्ठसि त्वं दिवाकर
+द्वेष्यो भार्योपजीवी स्याद्दूरबन्धुश्च वैरवान्
+श्राद्धे शूद्रस्य चाश्नीयाद्यस्ते हरति पुष्करम्
+संचिन्त्य वार्षिकं किंचित्तेन पीवाञ्शुनःसखः
+न ममापकृतं तेऽद्य न मन्युर्विद्यते मम
+साक्षाद्दृष्टोऽसि मे क्रोध गच्छ त्वं विगतज्वरः
+जुगुप्सन्परिधावन्स यज्ञं तं समुपासदत्
+अवश्यं विनयाधानं कार्यमद्य मया तव
+यानुद्दिश्य तु संकल्पः पयसोऽस्य कृतो मया
+पश्यतां चापि नस्तत्र नकुलोऽन्तर्हितस्तदा
+मुक्तः शापात्ततः क्रोधो धर्मो ह्यासीद्युधिष्ठिरः
+प्रतिग्रहे संयमो वै तपो धारयते ध्रुवम्
+तत्र वेत्स्यामि सूर्य त्वां न मेऽत्रास्ति विचारणा
+धर्मपुत्रमथाक्षिप्य सक्तुप्रस्थेन तेन सः
+जमदग्निरिति ख्यातमतो मां विद्धि शोभने
+अन्योन्यस्यातिथिश्चास्तु बिसस्तैन्यं करोति यः
+तैश्चाप्युक्तो यदा धर्मं क्षेप्स्यसे मोक्ष्यसे तदा
+जाजमद्यजजा नाम मृजा माह जिजायिषे
+स्थिरं वापि चलं वापि जाने त्वां ज्ञानचक्षुषा
+अद्यैनं दीप्तकिरणं रेणुके तव दुःखदम्
+पितरस्ते महाभागास्तेभ्यो बुध्यस्व गम्यताम्
+इत्युक्तो जातस��त्रासः स तत्रान्तरधीयत
+एवमेतत्तदा वृत्तं तस्य यज्ञे महात्मनः
+पश्यतां चापि नस्तत्र नकुलोऽन्तर्हितस्तदा
+जमदग्निरिति ख्यातमतो मां विद्धि शोभने
+तत्र वेत्स्यामि सूर्य त्वां न मेऽत्रास्ति विचारणा
+पितरस्ते महाभागास्तेभ्यो बुध्यस्व गम्यताम्
+प्रतिग्रहे संयमो वै तपो धारयते ध्रुवम्
+तद्धनं ब्राह्मणस्येह लुभ्यमानस्य विस्रवेत्
+श्राद्धे शूद्रस्य चाश्नीयाद्यस्ते हरति पुष्करम्
+स तान्प्रसादयामास शापस्यान्तो भवेदिति
+एवमेतत्तदा वृत्तं तस्य यज्ञे महात्मनः
+तैश्चोक्तो यज्ञियान्देशान्धर्मारण्यानि चैव ह
+अन्योन्यस्यातिथिश्चास्तु बिसस्तैन्यं करोति यः
+संचिन्त्य वार्षिकं किंचित्तेन पीवाञ्शुनःसखः
+अद्यैनं दीप्तकिरणं रेणुके तव दुःखदम्
+इत्युक्तो जातसंत्रासः स तत्रान्तरधीयत
+धर्मपुत्रमथाक्षिप्य सक्तुप्रस्थेन तेन सः
+अवश्यं विनयाधानं कार्यमद्य मया तव
+अनध्यायेष्वधीयीत मित्रं श्राद्धे च भोजयेत्
+जुगुप्सन्परिधावन्स यज्ञं तं समुपासदत्
+नैतस्येह यथास्माकं भक्तमिन्धनमेव च
+शरैर्निपातयिष्यामि सूर्यमस्त्राग्नितेजसा
+द्वेष्यो भार्योपजीवी स्याद्दूरबन्धुश्च वैरवान्
+मुक्तः शापात्ततः क्रोधो धर्मो ह्यासीद्युधिष्ठिरः
+साक्षाद्दृष्टोऽसि मे क्रोध गच्छ त्वं विगतज्वरः
+स्थिरं वापि चलं वापि जाने त्वां ज्ञानचक्षुषा
+पितॄणामभिषङ्गात्तु नकुलत्वमुपागतः
+तैश्चाप्युक्तो यदा धर्मं क्षेप्स्यसे मोक्ष्यसे तदा
+अनृतौ मैथुनं यातु बिसस्तैन्यं करोति यः
+अपराह्णे निमेषार्धं तिष्ठसि त्वं दिवाकर
+न ममापकृतं तेऽद्य न मन्युर्विद्यते मम
+जाजमद्यजजा नाम मृजा माह जिजायिषे
+पुरीषमुत्सृजत्वप्सु हन्तु गां चापि दोहिनीम्
+यानुद्दिश्य तु संकल्पः पयसोऽस्य कृतो मया
+इत्युक्तो जातसंत्रासः स तत्रान्तरधीयत
+पश्यतां चापि नस्तत्र नकुलोऽन्तर्हितस्तदा
+संचिन्त्य वार्षिकं किंचित्तेन पीवाञ्शुनःसखः
+स्थिरं वापि चलं वापि जाने त्वां ज्ञानचक्षुषा
+अवश्यं विनयाधानं कार्यमद्य मया तव
+अपराह्णे निमेषार्धं तिष्ठसि त्वं दिवाकर
+पितॄणामभिषङ्गात्तु नकुलत्वमुपागतः
+तैश्चाप्युक्तो यदा धर्मं क्षेप्स्यसे मोक्ष्यसे तदा
+तत्र वेत्स्यामि सूर्य त्वां न मेऽत्रास्ति विचारणा
+पुरीषमुत्सृजत्वप्सु हन्तु गां चापि दोहिनीम्
+अनध्या���ेष्वधीयीत मित्रं श्राद्धे च भोजयेत्
+प्रतिग्रहे संयमो वै तपो धारयते ध्रुवम्
+द्वेष्यो भार्योपजीवी स्याद्दूरबन्धुश्च वैरवान्
+अन्योन्यस्यातिथिश्चास्तु बिसस्तैन्यं करोति यः
+स तान्प्रसादयामास शापस्यान्तो भवेदिति
+तैश्चोक्तो यज्ञियान्देशान्धर्मारण्यानि चैव ह
+पितरस्ते महाभागास्तेभ्यो बुध्यस्व गम्यताम्
+जमदग्निरिति ख्यातमतो मां विद्धि शोभने
+तद्धनं ब्राह्मणस्येह लुभ्यमानस्य विस्रवेत्
+नैतस्येह यथास्माकं भक्तमिन्धनमेव च
+जाजमद्यजजा नाम मृजा माह जिजायिषे
+अद्यैनं दीप्तकिरणं रेणुके तव दुःखदम्
+शरैर्निपातयिष्यामि सूर्यमस्त्राग्नितेजसा
+मुक्तः शापात्ततः क्रोधो धर्मो ह्यासीद्युधिष्ठिरः
+जुगुप्सन्परिधावन्स यज्ञं तं समुपासदत्
+श्राद्धे शूद्रस्य चाश्नीयाद्यस्ते हरति पुष्करम्
+अनृतौ मैथुनं यातु बिसस्तैन्यं करोति यः
+एवमेतत्तदा वृत्तं तस्य यज्ञे महात्मनः
+धर्मपुत्रमथाक्षिप्य सक्तुप्रस्थेन तेन सः
+न ममापकृतं तेऽद्य न मन्युर्विद्यते मम
+साक्षाद्दृष्टोऽसि मे क्रोध गच्छ त्वं विगतज्वरः
+यानुद्दिश्य तु संकल्पः पयसोऽस्य कृतो मया
+साक्षाद्दृष्टोऽसि मे क्रोध गच्छ त्वं विगतज्वरः
+अपराह्णे निमेषार्धं तिष्ठसि त्वं दिवाकर
+तद्धनं ब्राह्मणस्येह लुभ्यमानस्य विस्रवेत्
+अन्योन्यस्यातिथिश्चास्तु बिसस्तैन्यं करोति यः
+यानुद्दिश्य तु संकल्पः पयसोऽस्य कृतो मया
+स तान्प्रसादयामास शापस्यान्तो भवेदिति
+द्वेष्यो भार्योपजीवी स्याद्दूरबन्धुश्च वैरवान्
+मुक्तः शापात्ततः क्रोधो धर्मो ह्यासीद्युधिष्ठिरः
+जुगुप्सन्परिधावन्स यज्ञं तं समुपासदत्
+जाजमद्यजजा नाम मृजा माह जिजायिषे
+तत्र वेत्स्यामि सूर्य त्वां न मेऽत्रास्ति विचारणा
+पितरस्ते महाभागास्तेभ्यो बुध्यस्व गम्यताम्
+अद्यैनं दीप्तकिरणं रेणुके तव दुःखदम्
+पश्यतां चापि नस्तत्र नकुलोऽन्तर्हितस्तदा
+प्रतिग्रहे संयमो वै तपो धारयते ध्रुवम्
+श्राद्धे शूद्रस्य चाश्नीयाद्यस्ते हरति पुष्करम्
+इत्युक्तो जातसंत्रासः स तत्रान्तरधीयत
+संचिन्त्य वार्षिकं किंचित्तेन पीवाञ्शुनःसखः
+एवमेतत्तदा वृत्तं तस्य यज्ञे महात्मनः
+न ममापकृतं तेऽद्य न मन्युर्विद्यते मम
+तैश्चोक्तो यज्ञियान्देशान्धर्मारण्यानि चैव ह
+धर्मपुत्रमथाक्षिप्य सक्तुप्रस्थेन तेन सः
+तैश्चाप्युक्तो यदा धर्मं क्षेप्स्यसे मोक्ष्यसे तदा
+पुरीषमुत्सृजत्वप्सु हन्तु गां चापि दोहिनीम्
+अनृतौ मैथुनं यातु बिसस्तैन्यं करोति यः
+शरैर्निपातयिष्यामि सूर्यमस्त्राग्नितेजसा
+जमदग्निरिति ख्यातमतो मां विद्धि शोभने
+पितॄणामभिषङ्गात्तु नकुलत्वमुपागतः
+अवश्यं विनयाधानं कार्यमद्य मया तव
+स्थिरं वापि चलं वापि जाने त्वां ज्ञानचक्षुषा
+अनध्यायेष्वधीयीत मित्रं श्राद्धे च भोजयेत्
+नैतस्येह यथास्माकं भक्तमिन्धनमेव च
+शुल्केन कन्यां ददतु यस्ते हरति पुष्करम्
+अनृतं भाषतु सदा सद्भिश्चैव विरुध्यतु
+शुल्केन कन्यां ददतु यस्ते हरति पुष्करम्
+अनृतं भाषतु सदा सद्भिश्चैव विरुध्यतु
+अनृतं भाषतु सदा सद्भिश्चैव विरुध्यतु
+शुल्केन कन्यां ददतु यस्ते हरति पुष्करम्
+शुल्केन कन्यां ददतु यस्ते हरति पुष्करम्
+अनृतं भाषतु सदा सद्भिश्चैव विरुध्यतु
+शुल्केन कन्यां ददतु यस्ते हरति पुष्करम्
+अनृतं भाषतु सदा सद्भिश्चैव विरुध्यतु
+शुल्केन कन्यां ददतु यस्ते हरति पुष्करम्
+अनृतं भाषतु सदा सद्भिश्चैव विरुध्यतु
+निशाचरेभ्यो भूतेभ्यो बलिं नक्तं तथा हरेत्
+एवं कृत्वा बलिं सम्यग्दद्याद्भिक्षां द्विजातये
+आचार्यस्य पितुश्चैव सख्युराप्तस्य चातिथेः
+स इहर्द्धिं परां प्राप्य प्रेत्य नाके महीयते
+साधु साध्वित्यथेत्युक्त्वा मेदिनीं प्रत्यपूजयत्
+अग्नीषोमं वैश्वदेवं धान्वन्तर्यमनन्तरम्
+पयोमूलफलैर्वापि पितॄणां प्रीतिमाहरन्
+तथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते
+इदमस्ति गृहे मह्यमिति नित्यं निवेदयेत्
+अलाभे ब्राह्मणस्याग्नावग्रमुत्क्षिप्य निक्षिपेत्
+अर्चयेन्मधुपर्केण परिसंवत्सरोषितान्
+तथा भगसहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम्
+राजर्त्विजं स्नातकं च गुरुं श्वशुरमेव च
+ब्राह्मणानुमते तिष्ठेत्पुरुषः शुचिरात्मवान्
+मनोर्वै इति च प्राहुर्बलिं द्वारे गृहस्य वै
+तेन ह्यृषिगणाः प्रीता भवन्ति मधुसूदन
+दक्षिणायां यमायेह प्रतीच्यां वरुणाय च
+वैश्वदेवं हि नामैतत्सायंप्रातर्विधीयते
+सततं पूजयेथास्त्वं ततः श्रेयोऽभिपत्स्यसे
+ते यद्वदेयुस्तत्कुर्यादिति धर्मो विधीयते
+अनित्यं हि स्थितो यस्मात्तस्मादतिथिरुच्यते
+कुर्यात्तथैव देवा वै प्रीयन्ते मधुसूदन
+तथैव विश्वेदेवेभ्यो बलिमाकाशतो हरेत्
+श्वभ��यश्च श्वपचेभ्यश्च वयोभ्यश्चावपेद्भुवि
+यथा महार्णवे क्षिप्त आमलोष्टो विनश्यति
+तदा पश्चात्प्रकुर्वीत निवृत्ते श्राद्धकर्मणि
+एतां श्रुत्वोपमां पार्थ प्रयतो ब्राह्मणर्षभान्
+ऋषयः पितरो देवा मनुष्याश्चैव माधव
+अर्चापूर्वं महाराज ततः प्रीणाति मानुषान्
+एतांस्तु धर्मान्गार्हस्थान्यः कुर्यादनसूयकः
+सोमाय चाप्युदीच्यां वै वास्तुमध्ये द्विजातये
+कुर्यादहरहः श्राद्धमन्नाद्येनोदकेन वा
+पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणोदकम्
+अथ यो ब्राह्मणाक्रुष्टः पराभवति सोऽचिरात्
+गृहस्थः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सदा भवेत्
+यथा महार्णवे क्षिप्तः क्षिप्रं लोष्टो विनश्यति
+इच्छन्भूतिं च कीर्तिं च लोकांश्च मधुसूदन
+ब्राह्मणान्सेवमानस्य रजः सर्वं प्रणश्यति
+अतो भूतिरतः कीर्तिरतो बुद्धिः प्रजायते
+तथा दुश्चरितं सर्वं त्रय्यावृत्त्या विनश्यति
+शतक्रतुः समभवत्पश्य माधव यादृशम्
+सिद्धान्नाद्वैश्वदेवं वै कुर्यादग्नौ यथाविधि
+इज्याश्चैवार्चनीयाश्च यथा चैवं निबोध मे
+तथैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म प्रयोजयेत्
+तेषामेव प्रभावेन सहस्रनयनो ह्यसौ
+पितॄन्संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याद्विधानतः
+यदा श्राद्धं पितृभ्यश्च दातुमिच्छेत मानवः
+धन्वन्तरेः प्रागुदीच्यां प्राच्यां शक्राय माधव
+प्रजानां पतये चैव पृथग्घोमो विधीयते
+इत्येतद्वचनं श्रुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः
+नित्यमग्निं परिचरेदभुक्त्वा बलिकर्म च
+सदा यज्ञेन देवांश्च आतिथ्येन च मानवान्
+ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते
+अपरेषां परेषां च परेभ्यश्चैव ये परे
+ततोऽन्नेनावशेषेण भोजयेदतिथीनपि
+वैश्वदेवं ततः कुर्यात्पश्चाद्ब्राह्मणवाचनम्
+ब्राह्मणानेव सेवेत पवित्रं ह्येतदुत्तमम्
+छन्दतश्च यथानित्यमर्हान्युञ्जीत नित्यशः
+मरुद्भ्यो देवताभ्यश्च बलिमन्तर्गृहे हरेत्
+मरुद्भ्यो देवताभ्यश्च बलिमन्तर्गृहे हरेत्
+कुर्यादहरहः श्राद्धमन्नाद्येनोदकेन वा
+राजर्त्विजं स्नातकं च गुरुं श्वशुरमेव च
+ब्राह्मणानुमते तिष्ठेत्पुरुषः शुचिरात्मवान्
+अनित्यं हि स्थितो यस्मात्तस्मादतिथिरुच्यते
+निशाचरेभ्यो भूतेभ्यो बलिं नक्तं तथा हरेत्
+वैश्वदेवं हि नामैतत्सायंप्रातर्विधीयते
+कुर्यात्तथैव देवा वै प्रीयन्ते मधुसूदन
+श्वभ्यश्च श्वपचेभ्यश्�� वयोभ्यश्चावपेद्भुवि
+यदा श्राद्धं पितृभ्यश्च दातुमिच्छेत मानवः
+साधु साध्वित्यथेत्युक्त्वा मेदिनीं प्रत्यपूजयत्
+सोमाय चाप्युदीच्यां वै वास्तुमध्ये द्विजातये
+पयोमूलफलैर्वापि पितॄणां प्रीतिमाहरन्
+अर्चापूर्वं महाराज ततः प्रीणाति मानुषान्
+इच्छन्भूतिं च कीर्तिं च लोकांश्च मधुसूदन
+सिद्धान्नाद्वैश्वदेवं वै कुर्यादग्नौ यथाविधि
+तथा भगसहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम्
+अलाभे ब्राह्मणस्याग्नावग्रमुत्क्षिप्य निक्षिपेत्
+ऋषयः पितरो देवा मनुष्याश्चैव माधव
+तथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते
+ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते
+अर्चयेन्मधुपर्केण परिसंवत्सरोषितान्
+अथ यो ब्राह्मणाक्रुष्टः पराभवति सोऽचिरात्
+छन्दतश्च यथानित्यमर्हान्युञ्जीत नित्यशः
+आचार्यस्य पितुश्चैव सख्युराप्तस्य चातिथेः
+एतांस्तु धर्मान्गार्हस्थान्यः कुर्यादनसूयकः
+तदा पश्चात्प्रकुर्वीत निवृत्ते श्राद्धकर्मणि
+सदा यज्ञेन देवांश्च आतिथ्येन च मानवान्
+ततोऽन्नेनावशेषेण भोजयेदतिथीनपि
+शतक्रतुः समभवत्पश्य माधव यादृशम्
+ते यद्वदेयुस्तत्कुर्यादिति धर्मो विधीयते
+पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणोदकम्
+पितॄन्संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याद्विधानतः
+यथा महार्णवे क्षिप्तः क्षिप्रं लोष्टो विनश्यति
+दक्षिणायां यमायेह प्रतीच्यां वरुणाय च
+ब्राह्मणानेव सेवेत पवित्रं ह्येतदुत्तमम्
+तथैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म प्रयोजयेत्
+तथैव विश्वेदेवेभ्यो बलिमाकाशतो हरेत्
+इत्येतद्वचनं श्रुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः
+मनोर्वै इति च प्राहुर्बलिं द्वारे गृहस्य वै
+प्रजानां पतये चैव पृथग्घोमो विधीयते
+तथा दुश्चरितं सर्वं त्रय्यावृत्त्या विनश्यति
+वैश्वदेवं ततः कुर्यात्पश्चाद्ब्राह्मणवाचनम्
+नित्यमग्निं परिचरेदभुक्त्वा बलिकर्म च
+गृहस्थः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सदा भवेत्
+इदमस्ति गृहे मह्यमिति नित्यं निवेदयेत्
+अतो भूतिरतः कीर्तिरतो बुद्धिः प्रजायते
+स इहर्द्धिं परां प्राप्य प्रेत्य नाके महीयते
+सततं पूजयेथास्त्वं ततः श्रेयोऽभिपत्स्यसे
+ब्राह्मणान्सेवमानस्य रजः सर्वं प्रणश्यति
+अग्नीषोमं वैश्वदेवं धान्वन्तर्यमनन्तरम्
+इज्याश्चैवार्चनीयाश्च यथा चैवं निबोध मे
+अपरेषां परेषां च परेभ्यश्चैव ये परे
+एता��� श्रुत्वोपमां पार्थ प्रयतो ब्राह्मणर्षभान्
+तेषामेव प्रभावेन सहस्रनयनो ह्यसौ
+धन्वन्तरेः प्रागुदीच्यां प्राच्यां शक्राय माधव
+यथा महार्णवे क्षिप्त आमलोष्टो विनश्यति
+एवं कृत्वा बलिं सम्यग्दद्याद्भिक्षां द्विजातये
+तेन ह्यृषिगणाः प्रीता भवन्ति मधुसूदन
+दक्षिणायां यमायेह प्रतीच्यां वरुणाय च
+अर्चापूर्वं महाराज ततः प्रीणाति मानुषान्
+इच्छन्भूतिं च कीर्तिं च लोकांश्च मधुसूदन
+स इहर्द्धिं परां प्राप्य प्रेत्य नाके महीयते
+छन्दतश्च यथानित्यमर्हान्युञ्जीत नित्यशः
+धन्वन्तरेः प्रागुदीच्यां प्राच्यां शक्राय माधव
+एतां श्रुत्वोपमां पार्थ प्रयतो ब्राह्मणर्षभान्
+मरुद्भ्यो देवताभ्यश्च बलिमन्तर्गृहे हरेत्
+यदा श्राद्धं पितृभ्यश्च दातुमिच्छेत मानवः
+अपरेषां परेषां च परेभ्यश्चैव ये परे
+अतो भूतिरतः कीर्तिरतो बुद्धिः प्रजायते
+यथा महार्णवे क्षिप्तः क्षिप्रं लोष्टो विनश्यति
+ते यद्वदेयुस्तत्कुर्यादिति धर्मो विधीयते
+तथा भगसहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम्
+गृहस्थः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सदा भवेत्
+ब्राह्मणान्सेवमानस्य रजः सर्वं प्रणश्यति
+श्वभ्यश्च श्वपचेभ्यश्च वयोभ्यश्चावपेद्भुवि
+एतांस्तु धर्मान्गार्हस्थान्यः कुर्यादनसूयकः
+इज्याश्चैवार्चनीयाश्च यथा चैवं निबोध मे
+राजर्त्विजं स्नातकं च गुरुं श्वशुरमेव च
+अथ यो ब्राह्मणाक्रुष्टः पराभवति सोऽचिरात्
+अर्चयेन्मधुपर्केण परिसंवत्सरोषितान्
+निशाचरेभ्यो भूतेभ्यो बलिं नक्तं तथा हरेत्
+अनित्यं हि स्थितो यस्मात्तस्मादतिथिरुच्यते
+वैश्वदेवं ततः कुर्यात्पश्चाद्ब्राह्मणवाचनम्
+इदमस्ति गृहे मह्यमिति नित्यं निवेदयेत्
+अलाभे ब्राह्मणस्याग्नावग्रमुत्क्षिप्य निक्षिपेत्
+कुर्यात्तथैव देवा वै प्रीयन्ते मधुसूदन
+मनोर्वै इति च प्राहुर्बलिं द्वारे गृहस्य वै
+यथा महार्णवे क्षिप्त आमलोष्टो विनश्यति
+ऋषयः पितरो देवा मनुष्याश्चैव माधव
+प्रजानां पतये चैव पृथग्घोमो विधीयते
+तथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते
+तदा पश्चात्प्रकुर्वीत निवृत्ते श्राद्धकर्मणि
+नित्यमग्निं परिचरेदभुक्त्वा बलिकर्म च
+इत्येतद्वचनं श्रुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः
+तेषामेव प्रभावेन सहस्रनयनो ह्यसौ
+सोमाय चाप्युदीच्यां वै वास्तुमध्ये द्विजातये
+वैश्वदेवं हि न��मैतत्सायंप्रातर्विधीयते
+आचार्यस्य पितुश्चैव सख्युराप्तस्य चातिथेः
+तथैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म प्रयोजयेत्
+ततोऽन्नेनावशेषेण भोजयेदतिथीनपि
+ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते
+ब्राह्मणानेव सेवेत पवित्रं ह्येतदुत्तमम्
+तथा दुश्चरितं सर्वं त्रय्यावृत्त्या विनश्यति
+सततं पूजयेथास्त्वं ततः श्रेयोऽभिपत्स्यसे
+एवं कृत्वा बलिं सम्यग्दद्याद्भिक्षां द्विजातये
+शतक्रतुः समभवत्पश्य माधव यादृशम्
+सदा यज्ञेन देवांश्च आतिथ्येन च मानवान्
+अग्नीषोमं वैश्वदेवं धान्वन्तर्यमनन्तरम्
+कुर्यादहरहः श्राद्धमन्नाद्येनोदकेन वा
+साधु साध्वित्यथेत्युक्त्वा मेदिनीं प्रत्यपूजयत्
+सिद्धान्नाद्वैश्वदेवं वै कुर्यादग्नौ यथाविधि
+पितॄन्संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याद्विधानतः
+तथैव विश्वेदेवेभ्यो बलिमाकाशतो हरेत्
+पयोमूलफलैर्वापि पितॄणां प्रीतिमाहरन्
+पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणोदकम्
+तेन ह्यृषिगणाः प्रीता भवन्ति मधुसूदन
+ब्राह्मणानुमते तिष्ठेत्पुरुषः शुचिरात्मवान्
+तथा भगसहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम्
+अलाभे ब्राह्मणस्याग्नावग्रमुत्क्षिप्य निक्षिपेत्
+अतो भूतिरतः कीर्तिरतो बुद्धिः प्रजायते
+ऋषयः पितरो देवा मनुष्याश्चैव माधव
+पितॄन्संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याद्विधानतः
+अपरेषां परेषां च परेभ्यश्चैव ये परे
+कुर्यादहरहः श्राद्धमन्नाद्येनोदकेन वा
+यदा श्राद्धं पितृभ्यश्च दातुमिच्छेत मानवः
+अथ यो ब्राह्मणाक्रुष्टः पराभवति सोऽचिरात्
+तथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते
+साधु साध्वित्यथेत्युक्त्वा मेदिनीं प्रत्यपूजयत्
+मरुद्भ्यो देवताभ्यश्च बलिमन्तर्गृहे हरेत्
+सततं पूजयेथास्त्वं ततः श्रेयोऽभिपत्स्यसे
+तथैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म प्रयोजयेत्
+सिद्धान्नाद्वैश्वदेवं वै कुर्यादग्नौ यथाविधि
+अर्चयेन्मधुपर्केण परिसंवत्सरोषितान्
+ब्राह्मणान्सेवमानस्य रजः सर्वं प्रणश्यति
+ततोऽन्नेनावशेषेण भोजयेदतिथीनपि
+सदा यज्ञेन देवांश्च आतिथ्येन च मानवान्
+तदा पश्चात्प्रकुर्वीत निवृत्ते श्राद्धकर्मणि
+तेषामेव प्रभावेन सहस्रनयनो ह्यसौ
+यथा महार्णवे क्षिप्तः क्षिप्रं लोष्टो विनश्यति
+शतक्रतुः समभवत्पश्य माधव यादृशम्
+इदमस्ति गृहे मह्यमिति नित्यं निवेदयेत्
+प्रजानां पतये चैव पृथग्घोमो विधीयते
+तथा दुश्चरितं सर्वं त्रय्यावृत्त्या विनश्यति
+ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते
+राजर्त्विजं स्नातकं च गुरुं श्वशुरमेव च
+अनित्यं हि स्थितो यस्मात्तस्मादतिथिरुच्यते
+सोमाय चाप्युदीच्यां वै वास्तुमध्ये द्विजातये
+निशाचरेभ्यो भूतेभ्यो बलिं नक्तं तथा हरेत्
+एवं कृत्वा बलिं सम्यग्दद्याद्भिक्षां द्विजातये
+छन्दतश्च यथानित्यमर्हान्युञ्जीत नित्यशः
+नित्यमग्निं परिचरेदभुक्त्वा बलिकर्म च
+ब्राह्मणानुमते तिष्ठेत्पुरुषः शुचिरात्मवान्
+वैश्वदेवं हि नामैतत्सायंप्रातर्विधीयते
+यथा महार्णवे क्षिप्त आमलोष्टो विनश्यति
+धन्वन्तरेः प्रागुदीच्यां प्राच्यां शक्राय माधव
+स इहर्द्धिं परां प्राप्य प्रेत्य नाके महीयते
+इत्येतद्वचनं श्रुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः
+मनोर्वै इति च प्राहुर्बलिं द्वारे गृहस्य वै
+इज्याश्चैवार्चनीयाश्च यथा चैवं निबोध मे
+पयोमूलफलैर्वापि पितॄणां प्रीतिमाहरन्
+कुर्यात्तथैव देवा वै प्रीयन्ते मधुसूदन
+इच्छन्भूतिं च कीर्तिं च लोकांश्च मधुसूदन
+आचार्यस्य पितुश्चैव सख्युराप्तस्य चातिथेः
+ते यद्वदेयुस्तत्कुर्यादिति धर्मो विधीयते
+श्वभ्यश्च श्वपचेभ्यश्च वयोभ्यश्चावपेद्भुवि
+वैश्वदेवं ततः कुर्यात्पश्चाद्ब्राह्मणवाचनम्
+अर्चापूर्वं महाराज ततः प्रीणाति मानुषान्
+ब्राह्मणानेव सेवेत पवित्रं ह्येतदुत्तमम्
+एतांस्तु धर्मान्गार्हस्थान्यः कुर्यादनसूयकः
+अग्नीषोमं वैश्वदेवं धान्वन्तर्यमनन्तरम्
+पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणोदकम्
+तेन ह्यृषिगणाः प्रीता भवन्ति मधुसूदन
+तथैव विश्वेदेवेभ्यो बलिमाकाशतो हरेत्
+गृहस्थः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सदा भवेत्
+एतां श्रुत्वोपमां पार्थ प्रयतो ब्राह्मणर्षभान्
+दक्षिणायां यमायेह प्रतीच्यां वरुणाय च
+अतो भूतिरतः कीर्तिरतो बुद्धिः प्रजायते
+पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणोदकम्
+तथा भगसहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम्
+अपरेषां परेषां च परेभ्यश्चैव ये परे
+पयोमूलफलैर्वापि पितॄणां प्रीतिमाहरन्
+अथ यो ब्राह्मणाक्रुष्टः पराभवति सोऽचिरात्
+प्रजानां पतये चैव पृथग्घोमो विधीयते
+निशाचरेभ्यो भूतेभ्यो बलिं नक्तं तथा हरेत्
+सततं पूजयेथास्त्वं ततः श्रेयोऽभिपत्स्यसे
+श्वभ्यश्च श्वपचेभ्यश्च वयोभ्यश्चावपेद्भुवि
+ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते
+तथा दुश्चरितं सर्वं त्रय्यावृत्त्या विनश्यति
+कुर्यादहरहः श्राद्धमन्नाद्येनोदकेन वा
+अर्चापूर्वं महाराज ततः प्रीणाति मानुषान्
+आचार्यस्य पितुश्चैव सख्युराप्तस्य चातिथेः
+मनोर्वै इति च प्राहुर्बलिं द्वारे गृहस्य वै
+ऋषयः पितरो देवा मनुष्याश्चैव माधव
+यथा महार्णवे क्षिप्त आमलोष्टो विनश्यति
+धन्वन्तरेः प्रागुदीच्यां प्राच्यां शक्राय माधव
+यथा महार्णवे क्षिप्तः क्षिप्रं लोष्टो विनश्यति
+ब्राह्मणानेव सेवेत पवित्रं ह्येतदुत्तमम्
+वैश्वदेवं हि नामैतत्सायंप्रातर्विधीयते
+दक्षिणायां यमायेह प्रतीच्यां वरुणाय च
+शतक्रतुः समभवत्पश्य माधव यादृशम्
+ततोऽन्नेनावशेषेण भोजयेदतिथीनपि
+अनित्यं हि स्थितो यस्मात्तस्मादतिथिरुच्यते
+तथैव विश्वेदेवेभ्यो बलिमाकाशतो हरेत्
+अग्नीषोमं वैश्वदेवं धान्वन्तर्यमनन्तरम्
+तथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते
+तेषामेव प्रभावेन सहस्रनयनो ह्यसौ
+पितॄन्संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याद्विधानतः
+छन्दतश्च यथानित्यमर्हान्युञ्जीत नित्यशः
+अलाभे ब्राह्मणस्याग्नावग्रमुत्क्षिप्य निक्षिपेत्
+इत्येतद्वचनं श्रुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः
+एतां श्रुत्वोपमां पार्थ प्रयतो ब्राह्मणर्षभान्
+तथैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म प्रयोजयेत्
+तदा पश्चात्प्रकुर्वीत निवृत्ते श्राद्धकर्मणि
+ब्राह्मणान्सेवमानस्य रजः सर्वं प्रणश्यति
+राजर्त्विजं स्नातकं च गुरुं श्वशुरमेव च
+एतांस्तु धर्मान्गार्हस्थान्यः कुर्यादनसूयकः
+एवं कृत्वा बलिं सम्यग्दद्याद्भिक्षां द्विजातये
+तेन ह्यृषिगणाः प्रीता भवन्ति मधुसूदन
+इच्छन्भूतिं च कीर्तिं च लोकांश्च मधुसूदन
+गृहस्थः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सदा भवेत्
+यदा श्राद्धं पितृभ्यश्च दातुमिच्छेत मानवः
+स इहर्द्धिं परां प्राप्य प्रेत्य नाके महीयते
+ते यद्वदेयुस्तत्कुर्यादिति धर्मो विधीयते
+इदमस्ति गृहे मह्यमिति नित्यं निवेदयेत्
+ब्राह्मणानुमते तिष्ठेत्पुरुषः शुचिरात्मवान्
+सिद्धान्नाद्वैश्वदेवं वै कुर्यादग्नौ यथाविधि
+नित्यमग्निं परिचरेदभुक्त्वा बलिकर्म च
+सोमाय चाप्युदीच्यां वै वास्तुमध्ये द्विजातये
+कुर्यात्तथैव देवा वै प्रीयन्ते मधुसूदन
+साधु साध्वित्यथेत्युक्त्वा ��ेदिनीं प्रत्यपूजयत्
+मरुद्भ्यो देवताभ्यश्च बलिमन्तर्गृहे हरेत्
+वैश्वदेवं ततः कुर्यात्पश्चाद्ब्राह्मणवाचनम्
+अर्चयेन्मधुपर्केण परिसंवत्सरोषितान्
+सदा यज्ञेन देवांश्च आतिथ्येन च मानवान्
+इज्याश्चैवार्चनीयाश्च यथा चैवं निबोध मे
+आचार्यस्य पितुश्चैव सख्युराप्तस्य चातिथेः
+यथा महार्णवे क्षिप्तः क्षिप्रं लोष्टो विनश्यति
+कुर्यादहरहः श्राद्धमन्नाद्येनोदकेन वा
+प्रजानां पतये चैव पृथग्घोमो विधीयते
+अर्चयेन्मधुपर्केण परिसंवत्सरोषितान्
+स इहर्द्धिं परां प्राप्य प्रेत्य नाके महीयते
+अग्नीषोमं वैश्वदेवं धान्वन्तर्यमनन्तरम्
+निशाचरेभ्यो भूतेभ्यो बलिं नक्तं तथा हरेत्
+ब्राह्मणा यं प्रशंसन्ति पुरुषः स प्रवर्धते
+मरुद्भ्यो देवताभ्यश्च बलिमन्तर्गृहे हरेत्
+एतां श्रुत्वोपमां पार्थ प्रयतो ब्राह्मणर्षभान्
+तदा पश्चात्प्रकुर्वीत निवृत्ते श्राद्धकर्मणि
+अलाभे ब्राह्मणस्याग्नावग्रमुत्क्षिप्य निक्षिपेत्
+धन्वन्तरेः प्रागुदीच्यां प्राच्यां शक्राय माधव
+तेन ह्यृषिगणाः प्रीता भवन्ति मधुसूदन
+एतांस्तु धर्मान्गार्हस्थान्यः कुर्यादनसूयकः
+गृहस्थः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सदा भवेत्
+ततोऽन्नेनावशेषेण भोजयेदतिथीनपि
+छन्दतश्च यथानित्यमर्हान्युञ्जीत नित्यशः
+राजर्त्विजं स्नातकं च गुरुं श्वशुरमेव च
+तेषामेव प्रभावेन सहस्रनयनो ह्यसौ
+पितॄन्संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याद्विधानतः
+इदमस्ति गृहे मह्यमिति नित्यं निवेदयेत्
+इत्येतद्वचनं श्रुत्वा मेदिन्या मधुसूदनः
+वैश्वदेवं ततः कुर्यात्पश्चाद्ब्राह्मणवाचनम्
+वैश्वदेवं हि नामैतत्सायंप्रातर्विधीयते
+इज्याश्चैवार्चनीयाश्च यथा चैवं निबोध मे
+अर्चापूर्वं महाराज ततः प्रीणाति मानुषान्
+इच्छन्भूतिं च कीर्तिं च लोकांश्च मधुसूदन
+तथा दुश्चरितं कर्म पराभावाय कल्पते
+ऋषयः पितरो देवा मनुष्याश्चैव माधव
+साधु साध्वित्यथेत्युक्त्वा मेदिनीं प्रत्यपूजयत्
+सततं पूजयेथास्त्वं ततः श्रेयोऽभिपत्स्यसे
+यथा महार्णवे क्षिप्त आमलोष्टो विनश्यति
+तथा दुश्चरितं सर्वं त्रय्यावृत्त्या विनश्यति
+मनोर्वै इति च प्राहुर्बलिं द्वारे गृहस्य वै
+अनित्यं हि स्थितो यस्मात्तस्मादतिथिरुच्यते
+नित्यमग्निं परिचरेदभुक्त्वा बलिकर्म च
+एवं कृत्वा बलिं सम्यग्दद्य��द्भिक्षां द्विजातये
+कुर्यात्तथैव देवा वै प्रीयन्ते मधुसूदन
+दक्षिणायां यमायेह प्रतीच्यां वरुणाय च
+ब्राह्मणानुमते तिष्ठेत्पुरुषः शुचिरात्मवान्
+पयोमूलफलैर्वापि पितॄणां प्रीतिमाहरन्
+तथैव विश्वेदेवेभ्यो बलिमाकाशतो हरेत्
+तथा भगसहस्रेण महेन्द्रं परिचिह्नितम्
+सिद्धान्नाद्वैश्वदेवं वै कुर्यादग्नौ यथाविधि
+ते यद्वदेयुस्तत्कुर्यादिति धर्मो विधीयते
+अथ यो ब्राह्मणाक्रुष्टः पराभवति सोऽचिरात्
+सदा यज्ञेन देवांश्च आतिथ्येन च मानवान्
+ब्राह्मणानेव सेवेत पवित्रं ह्येतदुत्तमम्
+अपरेषां परेषां च परेभ्यश्चैव ये परे
+श्वभ्यश्च श्वपचेभ्यश्च वयोभ्यश्चावपेद्भुवि
+शतक्रतुः समभवत्पश्य माधव यादृशम्
+तथैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म प्रयोजयेत्
+ब्राह्मणान्सेवमानस्य रजः सर्वं प्रणश्यति
+यदा श्राद्धं पितृभ्यश्च दातुमिच्छेत मानवः
+अतो भूतिरतः कीर्तिरतो बुद्धिः प्रजायते
+सोमाय चाप्युदीच्यां वै वास्तुमध्ये द्विजातये
+पश्य चन्द्रे कृतं लक्ष्म समुद्रे लवणोदकम्
+मतङ्ग तप्यसे किं त्वं भोगानुत्सृज्य मानुषान्
+ततः संतापयामास विबुधांस्तपसान्वितः
+यः पापेभ्यः पापतमस्तेषामधम एव सः
+एकारामो ह्यहं शक्र निर्द्वंद्वो निष्परिग्रहः
+तदग्र्यं प्रार्थयानस्त्वमचिराद्विनशिष्यसि
+चण्डालयोनौ जातेन न तत्प्राप्यं कथंचन
+अमानुषी गर्दभीयं तस्मात्तप्स्ये तपो महत्
+कुशलं तु कुतस्तस्य यस्येयं जननी पितः
+दुष्प्रापं खलु विप्रत्वं प्राप्तं दुरनुपालनम्
+अहिंसादमदानस्थः कथं नार्हामि विप्रताम्
+वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व त्वं यदिच्छसि
+तं तु शोचामि यो लब्ध्वा ब्राह्मण्यं न बुभूषते
+अयोनिरग्र्ययोनिर्वा यः स्यात्स कुशली भवेत्
+यथा ममाक्षया कीर्तिर्भवेच्चापि पुरंदर
+तं तथा तपसा युक्तमुवाच हरिवाहनः
+ब्रह्मक्षत्राविरोधेन पूजां च प्राप्नुयामहम्
+सुदुर्लभं तदावाप्य नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+देवतासुरमर्त्येषु यत्पवित्रं परं स्मृतम्
+मतङ्गः सुसुखं प्रेप्सुः स्थानं सुचरितादपि
+श्रेष्ठं यत्सर्वभूतेषु तपो यन्नातिवर्तते
+ततो गत्वा महारण्यमतप्यत महत्तपः
+ब्राह्मण्यं योऽवजानीते धनं लब्ध्वेव दुर्लभम्
+ब्राह्मण्यं कामयानोऽहमिदमारब्धवांस्तपः
+ब्राह्मण्यं यदि दुष्प्रापं त्रिभिर्वर्णैः शतक्रतो
+ब्राह्मण्यां वृषलाज्���ातं पितर्वेदयतीह माम्
+ब्राह्मण्यं प्रार्थयानस्त्वमप्राप्यमकृतात्मभिः
+दुरवापमवाप्यैतन्नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+यच्चाप्यवाप्यमन्यत्ते सर्वं प्रब्रूहि माचिरम्
+यथाकामविहारी स्यां कामरूपी विहंगमः
+एवमुक्त्वा स पितरं प्रतस्थे कृतनिश्चयः
+गच्छेयं तदवाप्येह वर एष वृतो मया
+किं मां तुदसि दुःखार्तं मृतं मारयसे च माम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं तमुवाच पुरंदरः
+देवतासुरमर्त्येषु यत्पवित्रं परं स्मृतम्
+ब्राह्मण्यं प्रार्थयानस्त्वमप्राप्यमकृतात्मभिः
+अयोनिरग्र्ययोनिर्वा यः स्यात्स कुशली भवेत्
+अमानुषी गर्दभीयं तस्मात्तप्स्ये तपो महत्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं तमुवाच पुरंदरः
+ब्राह्मण्यं कामयानोऽहमिदमारब्धवांस्तपः
+एवमुक्त्वा स पितरं प्रतस्थे कृतनिश्चयः
+ततः संतापयामास विबुधांस्तपसान्वितः
+कुशलं तु कुतस्तस्य यस्येयं जननी पितः
+ब्राह्मण्यं योऽवजानीते धनं लब्ध्वेव दुर्लभम्
+दुरवापमवाप्यैतन्नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+मतङ्ग तप्यसे किं त्वं भोगानुत्सृज्य मानुषान्
+ब्राह्मण्यं यदि दुष्प्रापं त्रिभिर्वर्णैः शतक्रतो
+सुदुर्लभं तदावाप्य नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+दुष्प्रापं खलु विप्रत्वं प्राप्तं दुरनुपालनम्
+यथा ममाक्षया कीर्तिर्भवेच्चापि पुरंदर
+चण्डालयोनौ जातेन न तत्प्राप्यं कथंचन
+ब्राह्मण्यां वृषलाज्जातं पितर्वेदयतीह माम्
+यः पापेभ्यः पापतमस्तेषामधम एव सः
+यथाकामविहारी स्यां कामरूपी विहंगमः
+गच्छेयं तदवाप्येह वर एष वृतो मया
+एकारामो ह्यहं शक्र निर्द्वंद्वो निष्परिग्रहः
+तं तथा तपसा युक्तमुवाच हरिवाहनः
+यच्चाप्यवाप्यमन्यत्ते सर्वं प्रब्रूहि माचिरम्
+ब्रह्मक्षत्राविरोधेन पूजां च प्राप्नुयामहम्
+वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व त्वं यदिच्छसि
+श्रेष्ठं यत्सर्वभूतेषु तपो यन्नातिवर्तते
+ततो गत्वा महारण्यमतप्यत महत्तपः
+किं मां तुदसि दुःखार्तं मृतं मारयसे च माम्
+तदग्र्यं प्रार्थयानस्त्वमचिराद्विनशिष्यसि
+अहिंसादमदानस्थः कथं नार्हामि विप्रताम्
+मतङ्गः सुसुखं प्रेप्सुः स्थानं सुचरितादपि
+तं तु शोचामि यो लब्ध्वा ब्राह्मण्यं न बुभूषते
+ब्राह्मण्यं प्रार्थयानस्त्वमप्राप्यमकृतात्मभिः
+यच्चाप्यवाप्यमन्यत्ते सर्वं प्रब्रूहि माचिरम्
+ब्रह्मक्षत्राविरोधेन पूजां च प्राप्नुयामहम्
+ब्राह्मण्यां वृषलाज्जातं पितर्वेदयतीह माम्
+वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व त्वं यदिच्छसि
+ब्राह्मण्यं योऽवजानीते धनं लब्ध्वेव दुर्लभम्
+कुशलं तु कुतस्तस्य यस्येयं जननी पितः
+ब्राह्मण्यं यदि दुष्प्रापं त्रिभिर्वर्णैः शतक्रतो
+यथाकामविहारी स्यां कामरूपी विहंगमः
+यः पापेभ्यः पापतमस्तेषामधम एव सः
+अहिंसादमदानस्थः कथं नार्हामि विप्रताम्
+किं मां तुदसि दुःखार्तं मृतं मारयसे च माम्
+देवतासुरमर्त्येषु यत्पवित्रं परं स्मृतम्
+श्रेष्ठं यत्सर्वभूतेषु तपो यन्नातिवर्तते
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं तमुवाच पुरंदरः
+ततः संतापयामास विबुधांस्तपसान्वितः
+ब्राह्मण्यं कामयानोऽहमिदमारब्धवांस्तपः
+अमानुषी गर्दभीयं तस्मात्तप्स्ये तपो महत्
+तदग्र्यं प्रार्थयानस्त्वमचिराद्विनशिष्यसि
+अयोनिरग्र्ययोनिर्वा यः स्यात्स कुशली भवेत्
+मतङ्ग तप्यसे किं त्वं भोगानुत्सृज्य मानुषान्
+यथा ममाक्षया कीर्तिर्भवेच्चापि पुरंदर
+दुरवापमवाप्यैतन्नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+दुष्प्रापं खलु विप्रत्वं प्राप्तं दुरनुपालनम्
+तं तथा तपसा युक्तमुवाच हरिवाहनः
+चण्डालयोनौ जातेन न तत्प्राप्यं कथंचन
+गच्छेयं तदवाप्येह वर एष वृतो मया
+मतङ्गः सुसुखं प्रेप्सुः स्थानं सुचरितादपि
+एवमुक्त्वा स पितरं प्रतस्थे कृतनिश्चयः
+एकारामो ह्यहं शक्र निर्द्वंद्वो निष्परिग्रहः
+तं तु शोचामि यो लब्ध्वा ब्राह्मण्यं न बुभूषते
+ततो गत्वा महारण्यमतप्यत महत्तपः
+सुदुर्लभं तदावाप्य नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+सुदुर्लभं तदावाप्य नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+एकारामो ह्यहं शक्र निर्द्वंद्वो निष्परिग्रहः
+यः पापेभ्यः पापतमस्तेषामधम एव सः
+दुष्प्रापं खलु विप्रत्वं प्राप्तं दुरनुपालनम्
+किं मां तुदसि दुःखार्तं मृतं मारयसे च माम्
+यथा ममाक्षया कीर्तिर्भवेच्चापि पुरंदर
+तं तथा तपसा युक्तमुवाच हरिवाहनः
+ब्राह्मण्यं कामयानोऽहमिदमारब्धवांस्तपः
+ब्राह्मण्यं प्रार्थयानस्त्वमप्राप्यमकृतात्मभिः
+ब्राह्मण्यं यदि दुष्प्रापं त्रिभिर्वर्णैः शतक्रतो
+कुशलं तु कुतस्तस्य यस्येयं जननी पितः
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं तमुवाच पुरंदरः
+ब्राह्मण्यं योऽवजानीते धनं लब्ध्वेव दुर्लभम्
+देवतासुरमर्त्येषु यत्पवित्रं परं स्मृतम्
+अयोनिरग्र्ययोनिर्वा यः स्यात्स कुशली भवेत्
+दुरवापमवाप्यैतन्नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+यथाकामविहारी स्यां कामरूपी विहंगमः
+अहिंसादमदानस्थः कथं नार्हामि विप्रताम्
+एवमुक्त्वा स पितरं प्रतस्थे कृतनिश्चयः
+ब्रह्मक्षत्राविरोधेन पूजां च प्राप्नुयामहम्
+श्रेष्ठं यत्सर्वभूतेषु तपो यन्नातिवर्तते
+मतङ्ग तप्यसे किं त्वं भोगानुत्सृज्य मानुषान्
+वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व त्वं यदिच्छसि
+अमानुषी गर्दभीयं तस्मात्तप्स्ये तपो महत्
+गच्छेयं तदवाप्येह वर एष वृतो मया
+ततः संतापयामास विबुधांस्तपसान्वितः
+तदग्र्यं प्रार्थयानस्त्वमचिराद्विनशिष्यसि
+तं तु शोचामि यो लब्ध्वा ब्राह्मण्यं न बुभूषते
+ततो गत्वा महारण्यमतप्यत महत्तपः
+यच्चाप्यवाप्यमन्यत्ते सर्वं प्रब्रूहि माचिरम्
+मतङ्गः सुसुखं प्रेप्सुः स्थानं सुचरितादपि
+ब्राह्मण्यां वृषलाज्जातं पितर्वेदयतीह माम्
+चण्डालयोनौ जातेन न तत्प्राप्यं कथंचन
+गच्छेयं तदवाप्येह वर एष वृतो मया
+एवमुक्त्वा स पितरं प्रतस्थे कृतनिश्चयः
+दुष्प्रापं खलु विप्रत्वं प्राप्तं दुरनुपालनम्
+ब्राह्मण्यं प्रार्थयानस्त्वमप्राप्यमकृतात्मभिः
+अहिंसादमदानस्थः कथं नार्हामि विप्रताम्
+मतङ्गः सुसुखं प्रेप्सुः स्थानं सुचरितादपि
+ब्राह्मण्यं योऽवजानीते धनं लब्ध्वेव दुर्लभम्
+तं तु शोचामि यो लब्ध्वा ब्राह्मण्यं न बुभूषते
+चण्डालयोनौ जातेन न तत्प्राप्यं कथंचन
+देवतासुरमर्त्येषु यत्पवित्रं परं स्मृतम्
+दुरवापमवाप्यैतन्नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं तमुवाच पुरंदरः
+अमानुषी गर्दभीयं तस्मात्तप्स्ये तपो महत्
+यः पापेभ्यः पापतमस्तेषामधम एव सः
+वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व त्वं यदिच्छसि
+सुदुर्लभं तदावाप्य नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+कुशलं तु कुतस्तस्य यस्येयं जननी पितः
+तदग्र्यं प्रार्थयानस्त्वमचिराद्विनशिष्यसि
+ब्राह्मण्यं कामयानोऽहमिदमारब्धवांस्तपः
+यथाकामविहारी स्यां कामरूपी विहंगमः
+यच्चाप्यवाप्यमन्यत्ते सर्वं प्रब्रूहि माचिरम्
+ततो गत्वा महारण्यमतप्यत महत्तपः
+एकारामो ह्यहं शक्र निर्द्वंद्वो निष्परिग्रहः
+श्रेष्ठं यत्सर्वभूतेषु तपो यन्नातिवर्तते
+यथा ममाक्षया कीर्तिर्भवेच्चापि पुरंदर
+तं तथा तपसा युक्तमुवाच हरिवाहनः
+अयोनिरग्र्ययोनिर्वा यः स्यात्स कुशली भवेत्
+मतङ्ग तप्यसे किं त्वं भोगानुत्सृज्य मानुषान्
+ततः संतापयामास विबुधांस्तपसान्वितः
+किं मां तुदसि दुःखार्तं मृतं मारयसे च माम्
+ब्राह्मण्यं यदि दुष्प्रापं त्रिभिर्वर्णैः शतक्रतो
+ब्राह्मण्यां वृषलाज्जातं पितर्वेदयतीह माम्
+ब्रह्मक्षत्राविरोधेन पूजां च प्राप्नुयामहम्
+एतच्छ्रुत्वा तु वचनं तमुवाच पुरंदरः
+अहिंसादमदानस्थः कथं नार्हामि विप्रताम्
+वरं ददानि ते हन्त वृणीष्व त्वं यदिच्छसि
+गच्छेयं तदवाप्येह वर एष वृतो मया
+मतङ्ग तप्यसे किं त्वं भोगानुत्सृज्य मानुषान्
+तं तु शोचामि यो लब्ध्वा ब्राह्मण्यं न बुभूषते
+दुष्प्रापं खलु विप्रत्वं प्राप्तं दुरनुपालनम्
+तं तथा तपसा युक्तमुवाच हरिवाहनः
+ब्राह्मण्यं प्रार्थयानस्त्वमप्राप्यमकृतात्मभिः
+यः पापेभ्यः पापतमस्तेषामधम एव सः
+ततः संतापयामास विबुधांस्तपसान्वितः
+ब्रह्मक्षत्राविरोधेन पूजां च प्राप्नुयामहम्
+मतङ्गः सुसुखं प्रेप्सुः स्थानं सुचरितादपि
+यथा ममाक्षया कीर्तिर्भवेच्चापि पुरंदर
+कुशलं तु कुतस्तस्य यस्येयं जननी पितः
+ततो गत्वा महारण्यमतप्यत महत्तपः
+अयोनिरग्र्ययोनिर्वा यः स्यात्स कुशली भवेत्
+अमानुषी गर्दभीयं तस्मात्तप्स्ये तपो महत्
+सुदुर्लभं तदावाप्य नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+श्रेष्ठं यत्सर्वभूतेषु तपो यन्नातिवर्तते
+दुरवापमवाप्यैतन्नानुतिष्ठन्ति मानवाः
+ब्राह्मण्यं योऽवजानीते धनं लब्ध्वेव दुर्लभम्
+चण्डालयोनौ जातेन न तत्प्राप्यं कथंचन
+ब्राह्मण्यं कामयानोऽहमिदमारब्धवांस्तपः
+यच्चाप्यवाप्यमन्यत्ते सर्वं प्रब्रूहि माचिरम्
+एकारामो ह्यहं शक्र निर्द्वंद्वो निष्परिग्रहः
+देवतासुरमर्त्येषु यत्पवित्रं परं स्मृतम्
+तदग्र्यं प्रार्थयानस्त्वमचिराद्विनशिष्यसि
+एवमुक्त्वा स पितरं प्रतस्थे कृतनिश्चयः
+ब्राह्मण्यां वृषलाज्जातं पितर्वेदयतीह माम्
+ब्राह्मण्यं यदि दुष्प्रापं त्रिभिर्वर्णैः शतक्रतो
+किं मां तुदसि दुःखार्तं मृतं मारयसे च माम्
+यथाकामविहारी स्यां कामरूपी विहंगमः
+आगतं वै महाबुद्धे स्वन एष हि दारुणः
+गुप्तं शरणमाश्रित्य भयेषु शरणागताः
+गृहेषु सुनिवासेषु सुखेषु शयनेषु च
+वाक्तीक्ष्णो निकृतिप्रज्ञो मोष्टा विश्वस्य सर्वशः
+शुभानामपि जानामि कृतानां कर्मणां फलम्
+स्मृत्वा तदनुतप्येऽहं त्यक्त्वा प्रियमिवात्मजम्
+अतिथिः पूजितो ब्रह्मंस्तेन मां नाजहात्स्मृतिः
+सर्वत्र निरतो जीव इतीहापि सुखं मम
+मानुषास्तिर्यगाश्चैव पृथग्भोगा विशेषतः
+देवार्थं पितृयज्ञार्थमन्नं श्रद्धाकृतं मया
+मात्सर्यात्स्वादुकामेन नृशंसेन बुभूषता
+प्रसादात्सत्यसंधस्य भवतोऽमिततेजसः
+नृणां च संवाहयतां श्रूयते विविधः स्वनः
+शकटस्यास्य महतो घोषं श्रुत्वा भयं मम
+दुःखं हि मृत्युर्भूतानां जीवितं च सुदुर्लभम्
+कर्मणा तेन चैवाहं सुखाशामिह लक्षये
+अतो भीतः पलायामि गच्छेयं नासुखं सुखात्
+त्रिवर्गहन्ता चान्येषामात्मकामानुवर्तकः
+श्रूयते न स मां हन्यादिति तस्मादपाक्रमे
+त्वत्तपोबलनिर्दिष्टमिदं ह्यधिगतं मया
+सोढुमस्मद्विधेनैष न शक्यः कीटयोनिना
+यदहं प्राप्य कीटत्वमागतो राजपुत्रताम्
+स्यन्दनेषु च काम्बोजा युक्ताः परमवाजिनः
+सर्वेष्वपररात्रेषु सूतमागधबन्दिनः
+माता च पूजिता वृद्धा ब्राह्मणश्चार्चितो मया
+अब्रह्मण्यो नृशंसश्च कदर्यो वृद्धिजीवनः
+श्रियं दृष्ट्वा मनुष्याणामसूयामि निरर्थकम्
+सबान्धवः सहामात्यश्चाश्नामि पिशितौदनम्
+ईर्ष्युः परसुखं दृष्ट्वा आतताय्यबुभूषकः
+वहतां सुमहाभारं संनिकर्षे स्वनं प्रभो
+इहापि विषयः सर्वो यथादेहं प्रवर्तितः
+धनं धान्यं प्रियान्दारान्यानं वासस्तथाद्भुतम्
+नमस्तेऽस्तु महाप्राज्ञ किं करोमि प्रशाधि माम्
+नृशंसगुणभूयिष्ठं पुरा कर्म कृतं मया
+धर्ममूलां श्रियं प्राप्य पाप्मा नष्ट इहाद्य मे
+सकृज्जातिगुणोपेतः संगत्या गृहमागतः
+मिथःकृतोऽपनिधनः परस्वहरणे रतः
+यदहं कीटतां प्राप्य संप्राप्तो राजपुत्रताम्
+तस्मादपक्रमाम्येष भयादस्मात्सुदारुणात्
+उष्ट्राश्वतरयुक्तानि यानानि च वहन्ति माम्
+अकस्मान्नो भयात्त्यक्ता न च त्राताभयैषिणः
+अहमासं मनुष्यो वै शूद्रो बहुधनः पुरा
+सुखात्सुखतरं प्राप्तो भगवंस्त्वत्कृते ह्यहम्
+तच्छ्रोतुमहमिच्छामि त्वत्तः श्रेयस्तपोधन
+वहन्ति मामतिबलाः कुञ्जरा हेममालिनः
+परार्ध्येषु महाभाग स्वपामीह सुपूजितः
+श्वसतां च शृणोम्येवं गोपुत्राणां प्रचोद्यताम्
+न दत्तमर्थकामेन देयमन्नं पुनाति ह
+इदं तदतुलं स्थानमीप्सितं दशभिर्गुणैः
+चेतयामि महाप्राज्ञ तस्मादिच्छामि जीवितुम्
+स्तुवन्ति मां यथा देवं महेन्द्रं प्रियवादिनः
+भृत्यातिथिजनश्चापि गृहे पर्युषितो मया
+शकटस्यास्य ��हतो घोषं श्रुत्वा भयं मम
+त्रिवर्गहन्ता चान्येषामात्मकामानुवर्तकः
+माता च पूजिता वृद्धा ब्राह्मणश्चार्चितो मया
+मानुषास्तिर्यगाश्चैव पृथग्भोगा विशेषतः
+अतिथिः पूजितो ब्रह्मंस्तेन मां नाजहात्स्मृतिः
+भृत्यातिथिजनश्चापि गृहे पर्युषितो मया
+इहापि विषयः सर्वो यथादेहं प्रवर्तितः
+यदहं प्राप्य कीटत्वमागतो राजपुत्रताम्
+सर्वत्र निरतो जीव इतीहापि सुखं मम
+सुखात्सुखतरं प्राप्तो भगवंस्त्वत्कृते ह्यहम्
+आगतं वै महाबुद्धे स्वन एष हि दारुणः
+श्रियं दृष्ट्वा मनुष्याणामसूयामि निरर्थकम्
+वाक्तीक्ष्णो निकृतिप्रज्ञो मोष्टा विश्वस्य सर्वशः
+सर्वेष्वपररात्रेषु सूतमागधबन्दिनः
+स्यन्दनेषु च काम्बोजा युक्ताः परमवाजिनः
+वहन्ति मामतिबलाः कुञ्जरा हेममालिनः
+तच्छ्रोतुमहमिच्छामि त्वत्तः श्रेयस्तपोधन
+ईर्ष्युः परसुखं दृष्ट्वा आतताय्यबुभूषकः
+प्रसादात्सत्यसंधस्य भवतोऽमिततेजसः
+अकस्मान्नो भयात्त्यक्ता न च त्राताभयैषिणः
+अब्रह्मण्यो नृशंसश्च कदर्यो वृद्धिजीवनः
+चेतयामि महाप्राज्ञ तस्मादिच्छामि जीवितुम्
+धनं धान्यं प्रियान्दारान्यानं वासस्तथाद्भुतम्
+अहमासं मनुष्यो वै शूद्रो बहुधनः पुरा
+उष्ट्राश्वतरयुक्तानि यानानि च वहन्ति माम्
+गुप्तं शरणमाश्रित्य भयेषु शरणागताः
+सबान्धवः सहामात्यश्चाश्नामि पिशितौदनम्
+सोढुमस्मद्विधेनैष न शक्यः कीटयोनिना
+मात्सर्यात्स्वादुकामेन नृशंसेन बुभूषता
+मिथःकृतोऽपनिधनः परस्वहरणे रतः
+कर्मणा तेन चैवाहं सुखाशामिह लक्षये
+देवार्थं पितृयज्ञार्थमन्नं श्रद्धाकृतं मया
+वहतां सुमहाभारं संनिकर्षे स्वनं प्रभो
+शुभानामपि जानामि कृतानां कर्मणां फलम्
+अतो भीतः पलायामि गच्छेयं नासुखं सुखात्
+स्मृत्वा तदनुतप्येऽहं त्यक्त्वा प्रियमिवात्मजम्
+इदं तदतुलं स्थानमीप्सितं दशभिर्गुणैः
+श्वसतां च शृणोम्येवं गोपुत्राणां प्रचोद्यताम्
+धर्ममूलां श्रियं प्राप्य पाप्मा नष्ट इहाद्य मे
+नृशंसगुणभूयिष्ठं पुरा कर्म कृतं मया
+सकृज्जातिगुणोपेतः संगत्या गृहमागतः
+स्तुवन्ति मां यथा देवं महेन्द्रं प्रियवादिनः
+न दत्तमर्थकामेन देयमन्नं पुनाति ह
+दुःखं हि मृत्युर्भूतानां जीवितं च सुदुर्लभम्
+नृणां च संवाहयतां श्रूयते विविधः स्वनः
+तस्मादपक्रमाम्येष भयादस्मात्सुदारुणात्
+त्वत्तपोबलनिर्दिष्टमिदं ह्यधिगतं मया
+श्रूयते न स मां हन्यादिति तस्मादपाक्रमे
+गृहेषु सुनिवासेषु सुखेषु शयनेषु च
+नमस्तेऽस्तु महाप्राज्ञ किं करोमि प्रशाधि माम्
+परार्ध्येषु महाभाग स्वपामीह सुपूजितः
+यदहं कीटतां प्राप्य संप्राप्तो राजपुत्रताम्
+भृत्यातिथिजनश्चापि गृहे पर्युषितो मया
+वहन्ति मामतिबलाः कुञ्जरा हेममालिनः
+ईर्ष्युः परसुखं दृष्ट्वा आतताय्यबुभूषकः
+अब्रह्मण्यो नृशंसश्च कदर्यो वृद्धिजीवनः
+सर्वत्र निरतो जीव इतीहापि सुखं मम
+धनं धान्यं प्रियान्दारान्यानं वासस्तथाद्भुतम्
+अहमासं मनुष्यो वै शूद्रो बहुधनः पुरा
+मिथःकृतोऽपनिधनः परस्वहरणे रतः
+वहतां सुमहाभारं संनिकर्षे स्वनं प्रभो
+सबान्धवः सहामात्यश्चाश्नामि पिशितौदनम्
+त्वत्तपोबलनिर्दिष्टमिदं ह्यधिगतं मया
+मानुषास्तिर्यगाश्चैव पृथग्भोगा विशेषतः
+परार्ध्येषु महाभाग स्वपामीह सुपूजितः
+प्रसादात्सत्यसंधस्य भवतोऽमिततेजसः
+दुःखं हि मृत्युर्भूतानां जीवितं च सुदुर्लभम्
+मात्सर्यात्स्वादुकामेन नृशंसेन बुभूषता
+त्रिवर्गहन्ता चान्येषामात्मकामानुवर्तकः
+गुप्तं शरणमाश्रित्य भयेषु शरणागताः
+नृणां च संवाहयतां श्रूयते विविधः स्वनः
+स्यन्दनेषु च काम्बोजा युक्ताः परमवाजिनः
+देवार्थं पितृयज्ञार्थमन्नं श्रद्धाकृतं मया
+नमस्तेऽस्तु महाप्राज्ञ किं करोमि प्रशाधि माम्
+श्रियं दृष्ट्वा मनुष्याणामसूयामि निरर्थकम्
+सर्वेष्वपररात्रेषु सूतमागधबन्दिनः
+न दत्तमर्थकामेन देयमन्नं पुनाति ह
+श्रूयते न स मां हन्यादिति तस्मादपाक्रमे
+वाक्तीक्ष्णो निकृतिप्रज्ञो मोष्टा विश्वस्य सर्वशः
+गृहेषु सुनिवासेषु सुखेषु शयनेषु च
+स्तुवन्ति मां यथा देवं महेन्द्रं प्रियवादिनः
+यदहं कीटतां प्राप्य संप्राप्तो राजपुत्रताम्
+सुखात्सुखतरं प्राप्तो भगवंस्त्वत्कृते ह्यहम्
+धर्ममूलां श्रियं प्राप्य पाप्मा नष्ट इहाद्य मे
+अकस्मान्नो भयात्त्यक्ता न च त्राताभयैषिणः
+चेतयामि महाप्राज्ञ तस्मादिच्छामि जीवितुम्
+इहापि विषयः सर्वो यथादेहं प्रवर्तितः
+शुभानामपि जानामि कृतानां कर्मणां फलम्
+स्मृत्वा तदनुतप्येऽहं त्यक्त्वा प्रियमिवात्मजम्
+नृशंसगुणभूयिष्ठं पुरा कर्म कृतं मया
+इदं तदतुलं स्थानमीप्सितं दशभिर्गुणैः
+अतो भीतः पलायामि गच्छेयं नास���खं सुखात्
+सकृज्जातिगुणोपेतः संगत्या गृहमागतः
+उष्ट्राश्वतरयुक्तानि यानानि च वहन्ति माम्
+अतिथिः पूजितो ब्रह्मंस्तेन मां नाजहात्स्मृतिः
+कर्मणा तेन चैवाहं सुखाशामिह लक्षये
+यदहं प्राप्य कीटत्वमागतो राजपुत्रताम्
+आगतं वै महाबुद्धे स्वन एष हि दारुणः
+श्वसतां च शृणोम्येवं गोपुत्राणां प्रचोद्यताम्
+तस्मादपक्रमाम्येष भयादस्मात्सुदारुणात्
+शकटस्यास्य महतो घोषं श्रुत्वा भयं मम
+तच्छ्रोतुमहमिच्छामि त्वत्तः श्रेयस्तपोधन
+सोढुमस्मद्विधेनैष न शक्यः कीटयोनिना
+माता च पूजिता वृद्धा ब्राह्मणश्चार्चितो मया
+उष्ट्राश्वतरयुक्तानि यानानि च वहन्ति माम्
+नृशंसगुणभूयिष्ठं पुरा कर्म कृतं मया
+देवार्थं पितृयज्ञार्थमन्नं श्रद्धाकृतं मया
+दुःखं हि मृत्युर्भूतानां जीवितं च सुदुर्लभम्
+परार्ध्येषु महाभाग स्वपामीह सुपूजितः
+सोढुमस्मद्विधेनैष न शक्यः कीटयोनिना
+शकटस्यास्य महतो घोषं श्रुत्वा भयं मम
+यदहं कीटतां प्राप्य संप्राप्तो राजपुत्रताम्
+त्वत्तपोबलनिर्दिष्टमिदं ह्यधिगतं मया
+सर्वेष्वपररात्रेषु सूतमागधबन्दिनः
+प्रसादात्सत्यसंधस्य भवतोऽमिततेजसः
+वहतां सुमहाभारं संनिकर्षे स्वनं प्रभो
+अहमासं मनुष्यो वै शूद्रो बहुधनः पुरा
+सर्वत्र निरतो जीव इतीहापि सुखं मम
+वहन्ति मामतिबलाः कुञ्जरा हेममालिनः
+भृत्यातिथिजनश्चापि गृहे पर्युषितो मया
+स्मृत्वा तदनुतप्येऽहं त्यक्त्वा प्रियमिवात्मजम्
+आगतं वै महाबुद्धे स्वन एष हि दारुणः
+अतो भीतः पलायामि गच्छेयं नासुखं सुखात्
+इहापि विषयः सर्वो यथादेहं प्रवर्तितः
+नृणां च संवाहयतां श्रूयते विविधः स्वनः
+शुभानामपि जानामि कृतानां कर्मणां फलम्
+स्तुवन्ति मां यथा देवं महेन्द्रं प्रियवादिनः
+कर्मणा तेन चैवाहं सुखाशामिह लक्षये
+सुखात्सुखतरं प्राप्तो भगवंस्त्वत्कृते ह्यहम्
+अतिथिः पूजितो ब्रह्मंस्तेन मां नाजहात्स्मृतिः
+सकृज्जातिगुणोपेतः संगत्या गृहमागतः
+श्रूयते न स मां हन्यादिति तस्मादपाक्रमे
+स्यन्दनेषु च काम्बोजा युक्ताः परमवाजिनः
+तच्छ्रोतुमहमिच्छामि त्वत्तः श्रेयस्तपोधन
+अब्रह्मण्यो नृशंसश्च कदर्यो वृद्धिजीवनः
+यदहं प्राप्य कीटत्वमागतो राजपुत्रताम्
+नमस्तेऽस्तु महाप्राज्ञ किं करोमि प्रशाधि माम्
+न दत्तमर्थकामेन देयमन्नं पुनाति ह
+धनं धान्यं प्रियान्दारान्यानं वासस्तथाद्भुतम्
+सबान्धवः सहामात्यश्चाश्नामि पिशितौदनम्
+धर्ममूलां श्रियं प्राप्य पाप्मा नष्ट इहाद्य मे
+तस्मादपक्रमाम्येष भयादस्मात्सुदारुणात्
+अकस्मान्नो भयात्त्यक्ता न च त्राताभयैषिणः
+माता च पूजिता वृद्धा ब्राह्मणश्चार्चितो मया
+त्रिवर्गहन्ता चान्येषामात्मकामानुवर्तकः
+गृहेषु सुनिवासेषु सुखेषु शयनेषु च
+मात्सर्यात्स्वादुकामेन नृशंसेन बुभूषता
+मिथःकृतोऽपनिधनः परस्वहरणे रतः
+श्वसतां च शृणोम्येवं गोपुत्राणां प्रचोद्यताम्
+गुप्तं शरणमाश्रित्य भयेषु शरणागताः
+ईर्ष्युः परसुखं दृष्ट्वा आतताय्यबुभूषकः
+मानुषास्तिर्यगाश्चैव पृथग्भोगा विशेषतः
+इदं तदतुलं स्थानमीप्सितं दशभिर्गुणैः
+वाक्तीक्ष्णो निकृतिप्रज्ञो मोष्टा विश्वस्य सर्वशः
+चेतयामि महाप्राज्ञ तस्मादिच्छामि जीवितुम्
+श्रियं दृष्ट्वा मनुष्याणामसूयामि निरर्थकम्
+मानुषास्तिर्यगाश्चैव पृथग्भोगा विशेषतः
+इहापि विषयः सर्वो यथादेहं प्रवर्तितः
+भृत्यातिथिजनश्चापि गृहे पर्युषितो मया
+वहतां सुमहाभारं संनिकर्षे स्वनं प्रभो
+सर्वत्र निरतो जीव इतीहापि सुखं मम
+तच्छ्रोतुमहमिच्छामि त्वत्तः श्रेयस्तपोधन
+कर्मणा तेन चैवाहं सुखाशामिह लक्षये
+शकटस्यास्य महतो घोषं श्रुत्वा भयं मम
+प्रसादात्सत्यसंधस्य भवतोऽमिततेजसः
+नमस्तेऽस्तु महाप्राज्ञ किं करोमि प्रशाधि माम्
+देवार्थं पितृयज्ञार्थमन्नं श्रद्धाकृतं मया
+अहमासं मनुष्यो वै शूद्रो बहुधनः पुरा
+सबान्धवः सहामात्यश्चाश्नामि पिशितौदनम्
+ईर्ष्युः परसुखं दृष्ट्वा आतताय्यबुभूषकः
+सर्वेष्वपररात्रेषु सूतमागधबन्दिनः
+धनं धान्यं प्रियान्दारान्यानं वासस्तथाद्भुतम्
+श्रियं दृष्ट्वा मनुष्याणामसूयामि निरर्थकम्
+अकस्मान्नो भयात्त्यक्ता न च त्राताभयैषिणः
+स्मृत्वा तदनुतप्येऽहं त्यक्त्वा प्रियमिवात्मजम्
+दुःखं हि मृत्युर्भूतानां जीवितं च सुदुर्लभम्
+अब्रह्मण्यो नृशंसश्च कदर्यो वृद्धिजीवनः
+अतिथिः पूजितो ब्रह्मंस्तेन मां नाजहात्स्मृतिः
+वहन्ति मामतिबलाः कुञ्जरा हेममालिनः
+धर्ममूलां श्रियं प्राप्य पाप्मा नष्ट इहाद्य मे
+तस्मादपक्रमाम्येष भयादस्मात्सुदारुणात्
+चेतयामि महाप्राज्ञ तस्मादिच्छामि जीवितुम्
+नृशंसगुणभूयिष्ठं पुरा कर्म कृतं ���या
+त्रिवर्गहन्ता चान्येषामात्मकामानुवर्तकः
+स्यन्दनेषु च काम्बोजा युक्ताः परमवाजिनः
+न दत्तमर्थकामेन देयमन्नं पुनाति ह
+श्रूयते न स मां हन्यादिति तस्मादपाक्रमे
+यदहं प्राप्य कीटत्वमागतो राजपुत्रताम्
+वाक्तीक्ष्णो निकृतिप्रज्ञो मोष्टा विश्वस्य सर्वशः
+स्तुवन्ति मां यथा देवं महेन्द्रं प्रियवादिनः
+अतो भीतः पलायामि गच्छेयं नासुखं सुखात्
+उष्ट्राश्वतरयुक्तानि यानानि च वहन्ति माम्
+शुभानामपि जानामि कृतानां कर्मणां फलम्
+यदहं कीटतां प्राप्य संप्राप्तो राजपुत्रताम्
+नृणां च संवाहयतां श्रूयते विविधः स्वनः
+मात्सर्यात्स्वादुकामेन नृशंसेन बुभूषता
+सुखात्सुखतरं प्राप्तो भगवंस्त्वत्कृते ह्यहम्
+गृहेषु सुनिवासेषु सुखेषु शयनेषु च
+श्वसतां च शृणोम्येवं गोपुत्राणां प्रचोद्यताम्
+सोढुमस्मद्विधेनैष न शक्यः कीटयोनिना
+त्वत्तपोबलनिर्दिष्टमिदं ह्यधिगतं मया
+परार्ध्येषु महाभाग स्वपामीह सुपूजितः
+माता च पूजिता वृद्धा ब्राह्मणश्चार्चितो मया
+इदं तदतुलं स्थानमीप्सितं दशभिर्गुणैः
+मिथःकृतोऽपनिधनः परस्वहरणे रतः
+आगतं वै महाबुद्धे स्वन एष हि दारुणः
+गुप्तं शरणमाश्रित्य भयेषु शरणागताः
+सकृज्जातिगुणोपेतः संगत्या गृहमागतः
+प्रसादात्सत्यसंधस्य भवतोऽमिततेजसः
+श्वसतां च शृणोम्येवं गोपुत्राणां प्रचोद्यताम्
+मात्सर्यात्स्वादुकामेन नृशंसेन बुभूषता
+भृत्यातिथिजनश्चापि गृहे पर्युषितो मया
+श्रूयते न स मां हन्यादिति तस्मादपाक्रमे
+वाक्तीक्ष्णो निकृतिप्रज्ञो मोष्टा विश्वस्य सर्वशः
+धर्ममूलां श्रियं प्राप्य पाप्मा नष्ट इहाद्य मे
+ईर्ष्युः परसुखं दृष्ट्वा आतताय्यबुभूषकः
+गृहेषु सुनिवासेषु सुखेषु शयनेषु च
+मानुषास्तिर्यगाश्चैव पृथग्भोगा विशेषतः
+न दत्तमर्थकामेन देयमन्नं पुनाति ह
+नमस्तेऽस्तु महाप्राज्ञ किं करोमि प्रशाधि माम्
+यदहं प्राप्य कीटत्वमागतो राजपुत्रताम्
+सोढुमस्मद्विधेनैष न शक्यः कीटयोनिना
+इहापि विषयः सर्वो यथादेहं प्रवर्तितः
+दुःखं हि मृत्युर्भूतानां जीवितं च सुदुर्लभम्
+नृणां च संवाहयतां श्रूयते विविधः स्वनः
+अकस्मान्नो भयात्त्यक्ता न च त्राताभयैषिणः
+शकटस्यास्य महतो घोषं श्रुत्वा भयं मम
+मिथःकृतोऽपनिधनः परस्वहरणे रतः
+माता च पूजिता वृद्धा ब्राह्मणश्चार्चितो मया
+��्यन्दनेषु च काम्बोजा युक्ताः परमवाजिनः
+वहतां सुमहाभारं संनिकर्षे स्वनं प्रभो
+सबान्धवः सहामात्यश्चाश्नामि पिशितौदनम्
+अतिथिः पूजितो ब्रह्मंस्तेन मां नाजहात्स्मृतिः
+शुभानामपि जानामि कृतानां कर्मणां फलम्
+सर्वत्र निरतो जीव इतीहापि सुखं मम
+सकृज्जातिगुणोपेतः संगत्या गृहमागतः
+त्वत्तपोबलनिर्दिष्टमिदं ह्यधिगतं मया
+उष्ट्राश्वतरयुक्तानि यानानि च वहन्ति माम्
+स्तुवन्ति मां यथा देवं महेन्द्रं प्रियवादिनः
+सर्वेष्वपररात्रेषु सूतमागधबन्दिनः
+इदं तदतुलं स्थानमीप्सितं दशभिर्गुणैः
+श्रियं दृष्ट्वा मनुष्याणामसूयामि निरर्थकम्
+चेतयामि महाप्राज्ञ तस्मादिच्छामि जीवितुम्
+त्रिवर्गहन्ता चान्येषामात्मकामानुवर्तकः
+अहमासं मनुष्यो वै शूद्रो बहुधनः पुरा
+तस्मादपक्रमाम्येष भयादस्मात्सुदारुणात्
+गुप्तं शरणमाश्रित्य भयेषु शरणागताः
+कर्मणा तेन चैवाहं सुखाशामिह लक्षये
+नृशंसगुणभूयिष्ठं पुरा कर्म कृतं मया
+अतो भीतः पलायामि गच्छेयं नासुखं सुखात्
+सुखात्सुखतरं प्राप्तो भगवंस्त्वत्कृते ह्यहम्
+धनं धान्यं प्रियान्दारान्यानं वासस्तथाद्भुतम्
+आगतं वै महाबुद्धे स्वन एष हि दारुणः
+वहन्ति मामतिबलाः कुञ्जरा हेममालिनः
+यदहं कीटतां प्राप्य संप्राप्तो राजपुत्रताम्
+स्मृत्वा तदनुतप्येऽहं त्यक्त्वा प्रियमिवात्मजम्
+देवार्थं पितृयज्ञार्थमन्नं श्रद्धाकृतं मया
+तच्छ्रोतुमहमिच्छामि त्वत्तः श्रेयस्तपोधन
+अब्रह्मण्यो नृशंसश्च कदर्यो वृद्धिजीवनः
+परार्ध्येषु महाभाग स्वपामीह सुपूजितः
+दत्त्वा तप्त्वा लोकममुं प्रपन्ना; देदीप्यन्ते पुण्यशीलाश्च नाके
+तिलालाभे च यो दद्याज्जलधेनुं यतव्रतः
+अलाभे यो गवां दद्याद्घृतधेनुं यतव्रतः
+दृष्ट्वा च परमं हर्षमवापमहमच्युत
+श्रुत्वा वैवस्वतवचस्तमहं पुनरब्रुवम्
+यत्ते दातुं गोसहस्रं शतं वा; शतार्धं वा दश वा साधुवत्साः
+दानेन तात प्रयतोऽभूः सदैव; विशेषतो गोप्रदानं च कुर्याः
+गामप्येकां कपिलां संप्रदाय; न्यायोपेतां कल्मषाद्विप्रमुच्येत्
+दानव्युष्टिं तत्र दृष्ट्वा महार्थां; निःसंदिग्धं दानधर्मांश्चरिष्ये
+प्राप्त्या पुष्ट्या लोकसंरक्षणेन; गावस्तुल्याः सूर्यपादैः पृथिव्याम्
+गुरुं शिष्यो वरयेद्गोप्रदाने; स वै वक्ता नियतं स्वर्गदाता
+तीर्थावाप्तिर���गोप्रयुक्तप्रदाने; पापोत्सर्गः कपिलायाः प्रदाने
+काले शक्त्या मत्सरं वर्जयित्वा; शुद्धात्मानः श्रद्धिनः पुण्यशीलाः
+घृतालाभे च यो दद्यात्तिलधेनुं यतव्रतः
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्तं प्रापणीयं परीक्ष्य
+गावो लोकान्धारयन्ति क्षरन्त्यो; गावश्चान्नं संजनयन्ति लोके
+अप्येकां वा साधवे ब्राह्मणाय; सास्यामुष्मिन्पुण्यतीर्था नदी वै
+शुद्धो ह्यर्थो नावमन्यः स्वधर्मा;त्पात्रे देयं देशकालोपपन्ने
+इत्युक्तोऽहं धर्मराज्ञा महर्षे; धर्मात्मानं शिरसाभिप्रणम्य
+तस्माद्गावस्ते नित्यमेव प्रदेया; मा भूच्च ते संशयः कश्चिदत्र
+ततो यमोऽब्रवीद्धीमान्गोप्रदाने परां गतिम्
+शापो ह्ययं भवतोऽनुग्रहाय; प्राप्तो मया यत्र दृष्टो यमो मे
+वेदव्रती स्याद्वृषभप्रदाता; वेदावाप्तिर्गोयुगस्य प्रदाने
+प्राप्तो मया तात स मत्प्रसूतः; प्रपत्स्यते वेदविधिप्रवृत्तः
+निवेदये चापि प्रियं भवत्सु; क्रतुर्महानल्पधनप्रचारः
+स कामप्रवहां शीतां नदीमेतामुपाश्नुते
+त्वय्याशंसन्त्यमरा मानवाश्च; वयं चापि प्रसृते पुण्यशीलाः
+गोप्रदानानुकल्पं तु गामृते सन्ति गोप्रदाः
+इदं च मामब्रवीद्धर्मराजः; पुनः पुनः संप्रहृष्टो द्विजर्षे
+शब्दश्चैकः संततिश्चोपभोग;स्तस्माद्गोदः सूर्य इवाभिभाति
+यस्तज्जानन्न गवां हार्दमेति; स वै गन्ता निरयं पापचेताः
+स दुर्गात्तारितो धेन्वा क्षीरनद्यां प्रमोदते
+तस्यैता घृतवाहिन्यः क्षरन्ते वत्सला इव
+एताः पुरा अददन्नित्यमेव; शान्तात्मानो दानपथे निविष्टाः
+विधिज्ञानां सुमहानेष धर्मो; विधिं ह्याद्यं विधयः संश्रयन्ति
+काम्याष्टम्यां वर्तितव्यं दशाहं; रसैर्गवां शकृता प्रस्नवैर्वा
+अनुज्ञातस्तेन वैवस्वतेन; प्रत्यागमं भगवत्पादमूलम्
+तपांस्युग्राण्यप्रतिशङ्कमाना;स्ते वै दानं प्रददुश्चापि शक्त्या
+अगोमी गोप्रदातॄणां कथं लोकान्निगच्छति
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्त्वा प्रापयेथाः परीक्ष्य
+गवां रसात्परमं नास्ति किंचि;द्गवां दानं सुमहत्तद्वदन्ति
+एवमादीनि मे तत्र धर्मराजो न्यदर्शयत्
+ततो यमोऽब्रवीद्धीमान्गोप्रदाने परां गतिम्
+प्राप्तो मया तात स मत्प्रसूतः; प्रपत्स्यते वेदविधिप्रवृत्तः
+शापो ह्ययं भवतोऽनुग्रहाय; प्राप्तो मया यत्र दृष्टो यमो मे
+यस्तज्जानन्न गवां हार्दमेति; स वै गन्ता निरयं पापचेताः
+घृतालाभे च यो दद्यात्तिलधेनुं यतव्रतः
+स दुर्गात्तारितो धेन्वा क्षीरनद्यां प्रमोदते
+गोप्रदानानुकल्पं तु गामृते सन्ति गोप्रदाः
+तीर्थावाप्तिर्गोप्रयुक्तप्रदाने; पापोत्सर्गः कपिलायाः प्रदाने
+तस्यैता घृतवाहिन्यः क्षरन्ते वत्सला इव
+निवेदये चापि प्रियं भवत्सु; क्रतुर्महानल्पधनप्रचारः
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्त्वा प्रापयेथाः परीक्ष्य
+अगोमी गोप्रदातॄणां कथं लोकान्निगच्छति
+गवां रसात्परमं नास्ति किंचि;द्गवां दानं सुमहत्तद्वदन्ति
+शब्दश्चैकः संततिश्चोपभोग;स्तस्माद्गोदः सूर्य इवाभिभाति
+काले शक्त्या मत्सरं वर्जयित्वा; शुद्धात्मानः श्रद्धिनः पुण्यशीलाः
+दत्त्वा तप्त्वा लोकममुं प्रपन्ना; देदीप्यन्ते पुण्यशीलाश्च नाके
+तस्माद्गावस्ते नित्यमेव प्रदेया; मा भूच्च ते संशयः कश्चिदत्र
+शुद्धो ह्यर्थो नावमन्यः स्वधर्मा;त्पात्रे देयं देशकालोपपन्ने
+विधिज्ञानां सुमहानेष धर्मो; विधिं ह्याद्यं विधयः संश्रयन्ति
+गावो लोकान्धारयन्ति क्षरन्त्यो; गावश्चान्नं संजनयन्ति लोके
+अलाभे यो गवां दद्याद्घृतधेनुं यतव्रतः
+अप्येकां वा साधवे ब्राह्मणाय; सास्यामुष्मिन्पुण्यतीर्था नदी वै
+प्राप्त्या पुष्ट्या लोकसंरक्षणेन; गावस्तुल्याः सूर्यपादैः पृथिव्याम्
+तपांस्युग्राण्यप्रतिशङ्कमाना;स्ते वै दानं प्रददुश्चापि शक्त्या
+स कामप्रवहां शीतां नदीमेतामुपाश्नुते
+दानेन तात प्रयतोऽभूः सदैव; विशेषतो गोप्रदानं च कुर्याः
+वेदव्रती स्याद्वृषभप्रदाता; वेदावाप्तिर्गोयुगस्य प्रदाने
+काम्याष्टम्यां वर्तितव्यं दशाहं; रसैर्गवां शकृता प्रस्नवैर्वा
+एताः पुरा अददन्नित्यमेव; शान्तात्मानो दानपथे निविष्टाः
+गामप्येकां कपिलां संप्रदाय; न्यायोपेतां कल्मषाद्विप्रमुच्येत्
+इदं च मामब्रवीद्धर्मराजः; पुनः पुनः संप्रहृष्टो द्विजर्षे
+एवमादीनि मे तत्र धर्मराजो न्यदर्शयत्
+त्वय्याशंसन्त्यमरा मानवाश्च; वयं चापि प्रसृते पुण्यशीलाः
+अनुज्ञातस्तेन वैवस्वतेन; प्रत्यागमं भगवत्पादमूलम्
+यत्ते दातुं गोसहस्रं शतं वा; शतार्धं वा दश वा साधुवत्साः
+तिलालाभे च यो दद्याज्जलधेनुं यतव्रतः
+दानव्युष्टिं तत्र दृष्ट्वा महार्थां; निःसंदिग्धं दानधर्मांश्चरि��्ये
+गुरुं शिष्यो वरयेद्गोप्रदाने; स वै वक्ता नियतं स्वर्गदाता
+श्रुत्वा वैवस्वतवचस्तमहं पुनरब्रुवम्
+दृष्ट्वा च परमं हर्षमवापमहमच्युत
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्तं प्रापणीयं परीक्ष्य
+इत्युक्तोऽहं धर्मराज्ञा महर्षे; धर्मात्मानं शिरसाभिप्रणम्य
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्त्वा प्रापयेथाः परीक्ष्य
+यस्तज्जानन्न गवां हार्दमेति; स वै गन्ता निरयं पापचेताः
+गावो लोकान्धारयन्ति क्षरन्त्यो; गावश्चान्नं संजनयन्ति लोके
+दानव्युष्टिं तत्र दृष्ट्वा महार्थां; निःसंदिग्धं दानधर्मांश्चरिष्ये
+गुरुं शिष्यो वरयेद्गोप्रदाने; स वै वक्ता नियतं स्वर्गदाता
+तीर्थावाप्तिर्गोप्रयुक्तप्रदाने; पापोत्सर्गः कपिलायाः प्रदाने
+स कामप्रवहां शीतां नदीमेतामुपाश्नुते
+स दुर्गात्तारितो धेन्वा क्षीरनद्यां प्रमोदते
+प्राप्तो मया तात स मत्प्रसूतः; प्रपत्स्यते वेदविधिप्रवृत्तः
+गोप्रदानानुकल्पं तु गामृते सन्ति गोप्रदाः
+एताः पुरा अददन्नित्यमेव; शान्तात्मानो दानपथे निविष्टाः
+घृतालाभे च यो दद्यात्तिलधेनुं यतव्रतः
+गामप्येकां कपिलां संप्रदाय; न्यायोपेतां कल्मषाद्विप्रमुच्येत्
+दानेन तात प्रयतोऽभूः सदैव; विशेषतो गोप्रदानं च कुर्याः
+निवेदये चापि प्रियं भवत्सु; क्रतुर्महानल्पधनप्रचारः
+तपांस्युग्राण्यप्रतिशङ्कमाना;स्ते वै दानं प्रददुश्चापि शक्त्या
+शुद्धो ह्यर्थो नावमन्यः स्वधर्मा;त्पात्रे देयं देशकालोपपन्ने
+अनुज्ञातस्तेन वैवस्वतेन; प्रत्यागमं भगवत्पादमूलम्
+इत्युक्तोऽहं धर्मराज्ञा महर्षे; धर्मात्मानं शिरसाभिप्रणम्य
+त्वय्याशंसन्त्यमरा मानवाश्च; वयं चापि प्रसृते पुण्यशीलाः
+शब्दश्चैकः संततिश्चोपभोग;स्तस्माद्गोदः सूर्य इवाभिभाति
+अलाभे यो गवां दद्याद्घृतधेनुं यतव्रतः
+विधिज्ञानां सुमहानेष धर्मो; विधिं ह्याद्यं विधयः संश्रयन्ति
+शापो ह्ययं भवतोऽनुग्रहाय; प्राप्तो मया यत्र दृष्टो यमो मे
+एवमादीनि मे तत्र धर्मराजो न्यदर्शयत्
+यत्ते दातुं गोसहस्रं शतं वा; शतार्धं वा दश वा साधुवत्साः
+ततो यमोऽब्रवीद्धीमान्गोप्रदाने परां गतिम्
+दत्त्वा तप्त्वा लोकममुं प्रपन्ना; देदीप्यन्ते पुण्यशीलाश्च नाके
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्तं प्रापणीयं परीक्ष्��
+तस्यैता घृतवाहिन्यः क्षरन्ते वत्सला इव
+तस्माद्गावस्ते नित्यमेव प्रदेया; मा भूच्च ते संशयः कश्चिदत्र
+अप्येकां वा साधवे ब्राह्मणाय; सास्यामुष्मिन्पुण्यतीर्था नदी वै
+श्रुत्वा वैवस्वतवचस्तमहं पुनरब्रुवम्
+अगोमी गोप्रदातॄणां कथं लोकान्निगच्छति
+प्राप्त्या पुष्ट्या लोकसंरक्षणेन; गावस्तुल्याः सूर्यपादैः पृथिव्याम्
+काले शक्त्या मत्सरं वर्जयित्वा; शुद्धात्मानः श्रद्धिनः पुण्यशीलाः
+वेदव्रती स्याद्वृषभप्रदाता; वेदावाप्तिर्गोयुगस्य प्रदाने
+गवां रसात्परमं नास्ति किंचि;द्गवां दानं सुमहत्तद्वदन्ति
+तिलालाभे च यो दद्याज्जलधेनुं यतव्रतः
+इदं च मामब्रवीद्धर्मराजः; पुनः पुनः संप्रहृष्टो द्विजर्षे
+दृष्ट्वा च परमं हर्षमवापमहमच्युत
+काम्याष्टम्यां वर्तितव्यं दशाहं; रसैर्गवां शकृता प्रस्नवैर्वा
+दानेन तात प्रयतोऽभूः सदैव; विशेषतो गोप्रदानं च कुर्याः
+तपांस्युग्राण्यप्रतिशङ्कमाना;स्ते वै दानं प्रददुश्चापि शक्त्या
+एवमादीनि मे तत्र धर्मराजो न्यदर्शयत्
+काले शक्त्या मत्सरं वर्जयित्वा; शुद्धात्मानः श्रद्धिनः पुण्यशीलाः
+अगोमी गोप्रदातॄणां कथं लोकान्निगच्छति
+अनुज्ञातस्तेन वैवस्वतेन; प्रत्यागमं भगवत्पादमूलम्
+स कामप्रवहां शीतां नदीमेतामुपाश्नुते
+गोप्रदानानुकल्पं तु गामृते सन्ति गोप्रदाः
+शुद्धो ह्यर्थो नावमन्यः स्वधर्मा;त्पात्रे देयं देशकालोपपन्ने
+शब्दश्चैकः संततिश्चोपभोग;स्तस्माद्गोदः सूर्य इवाभिभाति
+दृष्ट्वा च परमं हर्षमवापमहमच्युत
+तस्माद्गावस्ते नित्यमेव प्रदेया; मा भूच्च ते संशयः कश्चिदत्र
+तीर्थावाप्तिर्गोप्रयुक्तप्रदाने; पापोत्सर्गः कपिलायाः प्रदाने
+घृतालाभे च यो दद्यात्तिलधेनुं यतव्रतः
+त्वय्याशंसन्त्यमरा मानवाश्च; वयं चापि प्रसृते पुण्यशीलाः
+गवां रसात्परमं नास्ति किंचि;द्गवां दानं सुमहत्तद्वदन्ति
+वेदव्रती स्याद्वृषभप्रदाता; वेदावाप्तिर्गोयुगस्य प्रदाने
+इत्युक्तोऽहं धर्मराज्ञा महर्षे; धर्मात्मानं शिरसाभिप्रणम्य
+यत्ते दातुं गोसहस्रं शतं वा; शतार्धं वा दश वा साधुवत्साः
+गुरुं शिष्यो वरयेद्गोप्रदाने; स वै वक्ता नियतं स्वर्गदाता
+तस्यैता घृतवाहिन्यः क्षरन्ते वत्सला इव
+यस्तज्जानन्न गवां हार्दमेति; स वै गन्ता निरयं पापचेताः
+एतद्दानं न्यायलब्���ं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्तं प्रापणीयं परीक्ष्य
+अलाभे यो गवां दद्याद्घृतधेनुं यतव्रतः
+विधिज्ञानां सुमहानेष धर्मो; विधिं ह्याद्यं विधयः संश्रयन्ति
+एताः पुरा अददन्नित्यमेव; शान्तात्मानो दानपथे निविष्टाः
+ततो यमोऽब्रवीद्धीमान्गोप्रदाने परां गतिम्
+दानव्युष्टिं तत्र दृष्ट्वा महार्थां; निःसंदिग्धं दानधर्मांश्चरिष्ये
+स दुर्गात्तारितो धेन्वा क्षीरनद्यां प्रमोदते
+प्राप्त्या पुष्ट्या लोकसंरक्षणेन; गावस्तुल्याः सूर्यपादैः पृथिव्याम्
+अप्येकां वा साधवे ब्राह्मणाय; सास्यामुष्मिन्पुण्यतीर्था नदी वै
+श्रुत्वा वैवस्वतवचस्तमहं पुनरब्रुवम्
+दत्त्वा तप्त्वा लोकममुं प्रपन्ना; देदीप्यन्ते पुण्यशीलाश्च नाके
+इदं च मामब्रवीद्धर्मराजः; पुनः पुनः संप्रहृष्टो द्विजर्षे
+शापो ह्ययं भवतोऽनुग्रहाय; प्राप्तो मया यत्र दृष्टो यमो मे
+तिलालाभे च यो दद्याज्जलधेनुं यतव्रतः
+काम्याष्टम्यां वर्तितव्यं दशाहं; रसैर्गवां शकृता प्रस्नवैर्वा
+निवेदये चापि प्रियं भवत्सु; क्रतुर्महानल्पधनप्रचारः
+प्राप्तो मया तात स मत्प्रसूतः; प्रपत्स्यते वेदविधिप्रवृत्तः
+गामप्येकां कपिलां संप्रदाय; न्यायोपेतां कल्मषाद्विप्रमुच्येत्
+गावो लोकान्धारयन्ति क्षरन्त्यो; गावश्चान्नं संजनयन्ति लोके
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्त्वा प्रापयेथाः परीक्ष्य
+शुद्धो ह्यर्थो नावमन्यः स्वधर्मा;त्पात्रे देयं देशकालोपपन्ने
+दानव्युष्टिं तत्र दृष्ट्वा महार्थां; निःसंदिग्धं दानधर्मांश्चरिष्ये
+दृष्ट्वा च परमं हर्षमवापमहमच्युत
+अनुज्ञातस्तेन वैवस्वतेन; प्रत्यागमं भगवत्पादमूलम्
+काम्याष्टम्यां वर्तितव्यं दशाहं; रसैर्गवां शकृता प्रस्नवैर्वा
+वेदव्रती स्याद्वृषभप्रदाता; वेदावाप्तिर्गोयुगस्य प्रदाने
+तस्यैता घृतवाहिन्यः क्षरन्ते वत्सला इव
+अलाभे यो गवां दद्याद्घृतधेनुं यतव्रतः
+इदं च मामब्रवीद्धर्मराजः; पुनः पुनः संप्रहृष्टो द्विजर्षे
+यस्तज्जानन्न गवां हार्दमेति; स वै गन्ता निरयं पापचेताः
+तिलालाभे च यो दद्याज्जलधेनुं यतव्रतः
+गामप्येकां कपिलां संप्रदाय; न्यायोपेतां कल्मषाद्विप्रमुच्येत्
+दत्त्वा तप्त्वा लोकममुं प्रपन्ना; देदीप्यन्ते पुण्यशीलाश्च नाके
+शापो ह्ययं भवतोऽनुग्रहाय; प्राप्तो मया यत्र दृष्टो यमो मे
+प्राप्तो मया तात स मत्प्रसूतः; प्रपत्स्यते वेदविधिप्रवृत्तः
+श्रुत्वा वैवस्वतवचस्तमहं पुनरब्रुवम्
+स दुर्गात्तारितो धेन्वा क्षीरनद्यां प्रमोदते
+घृतालाभे च यो दद्यात्तिलधेनुं यतव्रतः
+गावो लोकान्धारयन्ति क्षरन्त्यो; गावश्चान्नं संजनयन्ति लोके
+यत्ते दातुं गोसहस्रं शतं वा; शतार्धं वा दश वा साधुवत्साः
+प्राप्त्या पुष्ट्या लोकसंरक्षणेन; गावस्तुल्याः सूर्यपादैः पृथिव्याम्
+निवेदये चापि प्रियं भवत्सु; क्रतुर्महानल्पधनप्रचारः
+स कामप्रवहां शीतां नदीमेतामुपाश्नुते
+तीर्थावाप्तिर्गोप्रयुक्तप्रदाने; पापोत्सर्गः कपिलायाः प्रदाने
+विधिज्ञानां सुमहानेष धर्मो; विधिं ह्याद्यं विधयः संश्रयन्ति
+त्वय्याशंसन्त्यमरा मानवाश्च; वयं चापि प्रसृते पुण्यशीलाः
+दानेन तात प्रयतोऽभूः सदैव; विशेषतो गोप्रदानं च कुर्याः
+अगोमी गोप्रदातॄणां कथं लोकान्निगच्छति
+गुरुं शिष्यो वरयेद्गोप्रदाने; स वै वक्ता नियतं स्वर्गदाता
+शब्दश्चैकः संततिश्चोपभोग;स्तस्माद्गोदः सूर्य इवाभिभाति
+अप्येकां वा साधवे ब्राह्मणाय; सास्यामुष्मिन्पुण्यतीर्था नदी वै
+एताः पुरा अददन्नित्यमेव; शान्तात्मानो दानपथे निविष्टाः
+तपांस्युग्राण्यप्रतिशङ्कमाना;स्ते वै दानं प्रददुश्चापि शक्त्या
+तस्माद्गावस्ते नित्यमेव प्रदेया; मा भूच्च ते संशयः कश्चिदत्र
+इत्युक्तोऽहं धर्मराज्ञा महर्षे; धर्मात्मानं शिरसाभिप्रणम्य
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्त्वा प्रापयेथाः परीक्ष्य
+गोप्रदानानुकल्पं तु गामृते सन्ति गोप्रदाः
+ततो यमोऽब्रवीद्धीमान्गोप्रदाने परां गतिम्
+गवां रसात्परमं नास्ति किंचि;द्गवां दानं सुमहत्तद्वदन्ति
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्तं प्रापणीयं परीक्ष्य
+काले शक्त्या मत्सरं वर्जयित्वा; शुद्धात्मानः श्रद्धिनः पुण्यशीलाः
+एवमादीनि मे तत्र धर्मराजो न्यदर्शयत्
+दानेन तात प्रयतोऽभूः सदैव; विशेषतो गोप्रदानं च कुर्याः
+यत्ते दातुं गोसहस्रं शतं वा; शतार्धं वा दश वा साधुवत्साः
+काम्याष्टम्यां वर्तितव्यं दशाहं; रसैर्गवां शकृता प्रस्नवैर्वा
+शापो ह्ययं भवतोऽनुग्रहाय; प्राप्तो मया यत्र दृष्टो यमो मे
+काले शक्त्या मत्सरं वर्जयित्वा; शुद्धात्मानः श्रद्धिनः पुण्यशीलाः
+स कामप्रवहां शीतां नदीमेतामुपाश्नुते
+गावो लोकान्धारयन्ति क्षरन्त्यो; गावश्चान्नं संजनयन्ति लोके
+गोप्रदानानुकल्पं तु गामृते सन्ति गोप्रदाः
+गवां रसात्परमं नास्ति किंचि;द्गवां दानं सुमहत्तद्वदन्ति
+तीर्थावाप्तिर्गोप्रयुक्तप्रदाने; पापोत्सर्गः कपिलायाः प्रदाने
+अलाभे यो गवां दद्याद्घृतधेनुं यतव्रतः
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्तं प्रापणीयं परीक्ष्य
+तिलालाभे च यो दद्याज्जलधेनुं यतव्रतः
+शब्दश्चैकः संततिश्चोपभोग;स्तस्माद्गोदः सूर्य इवाभिभाति
+स दुर्गात्तारितो धेन्वा क्षीरनद्यां प्रमोदते
+त्वय्याशंसन्त्यमरा मानवाश्च; वयं चापि प्रसृते पुण्यशीलाः
+एतद्दानं न्यायलब्धं द्विजेभ्यः; पात्रे दत्त्वा प्रापयेथाः परीक्ष्य
+तस्माद्गावस्ते नित्यमेव प्रदेया; मा भूच्च ते संशयः कश्चिदत्र
+दानव्युष्टिं तत्र दृष्ट्वा महार्थां; निःसंदिग्धं दानधर्मांश्चरिष्ये
+अप्येकां वा साधवे ब्राह्मणाय; सास्यामुष्मिन्पुण्यतीर्था नदी वै
+एताः पुरा अददन्नित्यमेव; शान्तात्मानो दानपथे निविष्टाः
+इत्युक्तोऽहं धर्मराज्ञा महर्षे; धर्मात्मानं शिरसाभिप्रणम्य
+गामप्येकां कपिलां संप्रदाय; न्यायोपेतां कल्मषाद्विप्रमुच्येत्
+तपांस्युग्राण्यप्रतिशङ्कमाना;स्ते वै दानं प्रददुश्चापि शक्त्या
+दृष्ट्वा च परमं हर्षमवापमहमच्युत
+वेदव्रती स्याद्वृषभप्रदाता; वेदावाप्तिर्गोयुगस्य प्रदाने
+निवेदये चापि प्रियं भवत्सु; क्रतुर्महानल्पधनप्रचारः
+विधिज्ञानां सुमहानेष धर्मो; विधिं ह्याद्यं विधयः संश्रयन्ति
+घृतालाभे च यो दद्यात्तिलधेनुं यतव्रतः
+शुद्धो ह्यर्थो नावमन्यः स्वधर्मा;त्पात्रे देयं देशकालोपपन्ने
+एवमादीनि मे तत्र धर्मराजो न्यदर्शयत्
+यस्तज्जानन्न गवां हार्दमेति; स वै गन्ता निरयं पापचेताः
+प्राप्त्या पुष्ट्या लोकसंरक्षणेन; गावस्तुल्याः सूर्यपादैः पृथिव्याम्
+दत्त्वा तप्त्वा लोकममुं प्रपन्ना; देदीप्यन्ते पुण्यशीलाश्च नाके
+तस्यैता घृतवाहिन्यः क्षरन्ते वत्सला इव
+अनुज्ञातस्तेन वैवस्वतेन; प्रत्यागमं भगवत्पादमूलम्
+प्राप्तो मया तात स मत्प्रसूतः; प्रपत्स्यते वेदविधिप्रवृत्तः
+श्रुत्वा वैवस्वतवचस्तमहं पुनरब्रुवम्
+ततो यमोऽब्रवीद्धीमान्गोप्रदाने परां गतिम्
+अगोमी गोप्रदातॄणां कथं लोकान्निगच्छति
+इदं च मामब्रवीद्धर्मराजः; पुनः पुनः संप्रहृष्टो द्विजर्षे
+गुरुं शिष्यो वरयेद्गोप्रदाने; स वै वक्ता नियतं स्वर्गदाता
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नाम तेऽव्यक्तमुक्तं वै वाक्यं संदिग्धया गिरा
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+तस्मात्सकृदिदानीं त्वं ब्रूहि यन्नाम ते द्विज
+यास्मि सास्म्यनुयोगो मे न कर्तव्यः कथंचन
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+आरक्षिणीं मां पद्मिन्या वित्त सर्वे तपोधनाः
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+एकैको नाम मे प्रोक्त्वा ततो गृह्णीत माचिरम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+समयेन बिसानीतो गृह्णीध्वं कामकारतः
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+तस्मात्सकृदिदानीं त्वं ब्रूहि यन्नाम ते द्विज
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+यास्मि सास्म्यनुयोगो मे न कर्तव्यः कथंचन
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+आरक्षिणीं मां पद्मिन्या वित्त सर्वे तपोधनाः
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+एकैको नाम मे प्रोक्त्वा ततो गृह्णीत माचिरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्��े मयि नाम महामुने
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नाम तेऽव्यक्तमुक्तं वै वाक्यं संदिग्धया गिरा
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+समयेन बिसानीतो गृह्णीध्वं कामकारतः
+नाम तेऽव्यक्तमुक्तं वै वाक्यं संदिग्धया गिरा
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+एकैको नाम मे प्रोक्त्वा ततो गृह्णीत माचिरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+तस्मात्सकृदिदानीं त्वं ब्रूहि यन्नाम ते द्विज
+समयेन बिसानीतो गृह्णीध्वं कामकारतः
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+आरक्षिणीं मां पद्मिन्या वित्त सर्वे तपोधनाः
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यास्मि सास्म्यनुयोगो मे न कर्तव्यः कथंचन
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+समयेन बिसानीतो गृह्णीध्वं कामकारतः
+नाम तेऽव्यक्तमुक्तं वै वाक्यं संदिग्धया गिरा
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यास्मि सास्म्यनुयोगो मे न कर्तव्यः कथंचन
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैर��क्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+आरक्षिणीं मां पद्मिन्या वित्त सर्वे तपोधनाः
+एकैको नाम मे प्रोक्त्वा ततो गृह्णीत माचिरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+तस्मात्सकृदिदानीं त्वं ब्रूहि यन्नाम ते द्विज
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+समयेन बिसानीतो गृह्णीध्वं कामकारतः
+एकैको नाम मे प्रोक्त्वा ततो गृह्णीत माचिरम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नाम तेऽव्यक्तमुक्तं वै वाक्यं संदिग्धया गिरा
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+आरक्षिणीं मां पद्मिन्या वित्त सर्वे तपोधनाः
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यास्मि सास्म्यनुयोगो मे न कर्तव्यः कथंचन
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+तस्मात्सकृदिदानीं त्वं ब्रूहि यन्नाम ते द्विज
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+तस्मात्सकृदिदानीं त्वं ब्रूहि यन्नाम ते द्विज
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+समयेन बिसानीतो गृह्णीध्वं कामकारतः
+दुर्धार्यमेतन्मनसा गच्छावतर पद्मिनीम्
+आरक्षिणीं मां पद्मिन्या वित्त सर्वे तपोधनाः
+यास्मि सास्म्यनुयोगो मे न कर्तव्यः कथंचन
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+एकैको नाम मे प्रोक्त्वा ततो गृह्णीत माचिरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+यथोदाहृतमेतत्ते मयि नाम महामुने
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नाम तेऽव्यक्तमुक्तं वै वाक्यं संदिग्धया गिरा
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नैतद्धारयितुं शक्यं गच्छावतर पद्मिनीम्
+नामनैरुक्तमेतत्ते दुःखव्याभाषिताक्षरम्
+पूर्वमेवैतदुक्तं हि मया लुब्धक कालतः
+याः काश्चिदिह चेष्टाः स्युः सर्वाः कालप्रचोदिताः
+विवशौ कालवशगावावां तद्दिष्टकारिणौ
+नावां दोषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक्प्रपश्यसि
+तस्मादुभौ कालवशावावां तद्दिष्टकारिणौ
+नावां दोषेण गन्तव्यौ त्वया लुब्धक कर्हिचित्
+नावां दोषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक्प्रपश्यसि
+नावां दोषेण गन्तव्यौ त्वया लुब्धक कर्हिचित्
+तस्मादुभौ कालवशावावां तद्दिष्टकारिणौ
+याः काश्चिदिह चेष्टाः स्युः सर्वाः कालप्रचोदिताः
+पूर्वमेवैतदुक्तं हि मया लुब्धक कालतः
+विवशौ कालवशगावावां तद्दिष्टकारिणौ
+तस्मादुभौ कालवशावावां तद्दिष्टकारिणौ
+नावां दोषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक्प्रपश्यसि
+विवशौ कालवशगावावां तद्दिष्टकारिणौ
+याः काश्चिदिह चेष्टाः स्युः सर्वाः कालप्रचोदिताः
+पूर्वमेवैतदुक्तं हि मया लुब्धक कालतः
+नावां दोषेण गन्तव्यौ त्वया लुब्धक कर्हिचित्
+तस्मादुभौ कालवशावावां तद्दिष्टकारिणौ
+नावां दोषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक्प्रपश्यसि
+नावां दोषेण गन्तव्यौ त्वया लुब्धक कर्हिचित्
+पूर्वमेवैतदुक्तं हि मया लुब्धक कालतः
+याः काश्चिदिह चेष्टाः स्युः सर्वाः कालप्रचोदिताः
+विवशौ कालवशगावावां तद्दिष्टकारिणौ
+पूर्वमेवैतदुक्तं हि मया लुब्धक कालतः
+नावां दोषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक्प्रपश्यसि
+तस्माद��भौ कालवशावावां तद्दिष्टकारिणौ
+विवशौ कालवशगावावां तद्दिष्टकारिणौ
+याः काश्चिदिह चेष्टाः स्युः सर्वाः कालप्रचोदिताः
+नावां दोषेण गन्तव्यौ त्वया लुब्धक कर्हिचित्
+तस्मादुभौ कालवशावावां तद्दिष्टकारिणौ
+नावां दोषेण गन्तव्यौ यदि सम्यक्प्रपश्यसि
+विवशौ कालवशगावावां तद्दिष्टकारिणौ
+पूर्वमेवैतदुक्तं हि मया लुब्धक कालतः
+याः काश्चिदिह चेष्टाः स्युः सर्वाः कालप्रचोदिताः
+नावां दोषेण गन्तव्यौ त्वया लुब्धक कर्हिचित्
+सकृदुक्तं मया नाम न गृहीतं यदा त्वया
+मया ह्यन्तर्हितानीह बिसानीमानि पश्यत
+अध्वर्यवे दुहितरं ददातु; च्छन्दोगे वा चरितब्रह्मचर्ये
+यातुधानी ह्यतिक्रुद्धा कृत्यैषा वो वधैषिणी
+तस्मात्त्रिदण्डाभिहता गच्छ भस्मेति माचिरम्
+अलोभादक्षया लोकाः प्राप्ता वः सार्वकामिकाः
+तस्मादस्म्यागतो विप्रा वासवं मां निबोधत
+आथर्वणं वेदमधीत्य विप्रः; स्नायीत यो वै हरते बिसानि
+एभिरुक्तं यथा नाम नाहं वक्तुमिहोत्सहे
+वृषादर्भिप्रयुक्तैषा निहता मे तपोधनाः
+उत्तिष्ठध्वमितः क्षिप्रं तानवाप्नुत वै द्विजाः
+न्यस्तमाद्यमपश्यद्भिर्यदुक्तं कृतकर्मभिः
+शुनःसखसखायं मां यातुधान्युपधारय
+रक्षणार्थं च सर्वेषां भवतामहमागतः
+सत्यमेतन्न मिथ्यैतद्बिसस्तैन्यं कृतं मया
+दुष्टा हिंस्यादियं पापा युष्मान्प्रत्यग्निसंभवा
+परीक्षार्थं भगवतां कृतमेतन्मयानघाः
+अलोभादक्षया लोकाः प्राप्ता वः सार्वकामिकाः
+तस्मादस्म्यागतो विप्रा वासवं मां निबोधत
+उत्तिष्ठध्वमितः क्षिप्रं तानवाप्नुत वै द्विजाः
+न्यस्तमाद्यमपश्यद्भिर्यदुक्तं कृतकर्मभिः
+मया ह्यन्तर्हितानीह बिसानीमानि पश्यत
+तस्मात्त्रिदण्डाभिहता गच्छ भस्मेति माचिरम्
+दुष्टा हिंस्यादियं पापा युष्मान्प्रत्यग्निसंभवा
+वृषादर्भिप्रयुक्तैषा निहता मे तपोधनाः
+अध्वर्यवे दुहितरं ददातु; च्छन्दोगे वा चरितब्रह्मचर्ये
+सत्यमेतन्न मिथ्यैतद्बिसस्तैन्यं कृतं मया
+परीक्षार्थं भगवतां कृतमेतन्मयानघाः
+एभिरुक्तं यथा नाम नाहं वक्तुमिहोत्सहे
+सकृदुक्तं मया नाम न गृहीतं यदा त्वया
+यातुधानी ह्यतिक्रुद्धा कृत्यैषा वो वधैषिणी
+रक्षणार्थं च सर्वेषां भवतामहमागतः
+शुनःसखसखायं मां यातुधान्युपधारय
+आथर्वणं वेदमधीत्य विप्रः; स्नायीत यो वै हरते बिसानि
+परीक्षार्���ं भगवतां कृतमेतन्मयानघाः
+दुष्टा हिंस्यादियं पापा युष्मान्प्रत्यग्निसंभवा
+अलोभादक्षया लोकाः प्राप्ता वः सार्वकामिकाः
+सत्यमेतन्न मिथ्यैतद्बिसस्तैन्यं कृतं मया
+उत्तिष्ठध्वमितः क्षिप्रं तानवाप्नुत वै द्विजाः
+यातुधानी ह्यतिक्रुद्धा कृत्यैषा वो वधैषिणी
+वृषादर्भिप्रयुक्तैषा निहता मे तपोधनाः
+आथर्वणं वेदमधीत्य विप्रः; स्नायीत यो वै हरते बिसानि
+तस्मात्त्रिदण्डाभिहता गच्छ भस्मेति माचिरम्
+सकृदुक्तं मया नाम न गृहीतं यदा त्वया
+मया ह्यन्तर्हितानीह बिसानीमानि पश्यत
+रक्षणार्थं च सर्वेषां भवतामहमागतः
+तस्मादस्म्यागतो विप्रा वासवं मां निबोधत
+एभिरुक्तं यथा नाम नाहं वक्तुमिहोत्सहे
+न्यस्तमाद्यमपश्यद्भिर्यदुक्तं कृतकर्मभिः
+शुनःसखसखायं मां यातुधान्युपधारय
+अध्वर्यवे दुहितरं ददातु; च्छन्दोगे वा चरितब्रह्मचर्ये
+न्यस्तमाद्यमपश्यद्भिर्यदुक्तं कृतकर्मभिः
+तस्मादस्म्यागतो विप्रा वासवं मां निबोधत
+उत्तिष्ठध्वमितः क्षिप्रं तानवाप्नुत वै द्विजाः
+सकृदुक्तं मया नाम न गृहीतं यदा त्वया
+अध्वर्यवे दुहितरं ददातु; च्छन्दोगे वा चरितब्रह्मचर्ये
+वृषादर्भिप्रयुक्तैषा निहता मे तपोधनाः
+तस्मात्त्रिदण्डाभिहता गच्छ भस्मेति माचिरम्
+दुष्टा हिंस्यादियं पापा युष्मान्प्रत्यग्निसंभवा
+एभिरुक्तं यथा नाम नाहं वक्तुमिहोत्सहे
+यातुधानी ह्यतिक्रुद्धा कृत्यैषा वो वधैषिणी
+आथर्वणं वेदमधीत्य विप्रः; स्नायीत यो वै हरते बिसानि
+सत्यमेतन्न मिथ्यैतद्बिसस्तैन्यं कृतं मया
+मया ह्यन्तर्हितानीह बिसानीमानि पश्यत
+अलोभादक्षया लोकाः प्राप्ता वः सार्वकामिकाः
+परीक्षार्थं भगवतां कृतमेतन्मयानघाः
+रक्षणार्थं च सर्वेषां भवतामहमागतः
+शुनःसखसखायं मां यातुधान्युपधारय
+मया ह्यन्तर्हितानीह बिसानीमानि पश्यत
+वृषादर्भिप्रयुक्तैषा निहता मे तपोधनाः
+सत्यमेतन्न मिथ्यैतद्बिसस्तैन्यं कृतं मया
+न्यस्तमाद्यमपश्यद्भिर्यदुक्तं कृतकर्मभिः
+शुनःसखसखायं मां यातुधान्युपधारय
+रक्षणार्थं च सर्वेषां भवतामहमागतः
+आथर्वणं वेदमधीत्य विप्रः; स्नायीत यो वै हरते बिसानि
+दुष्टा हिंस्यादियं पापा युष्मान्प्रत्यग्निसंभवा
+एभिरुक्तं यथा नाम नाहं वक्तुमिहोत्सहे
+तस्मादस्म्यागतो विप्रा वासवं मां निबोधत
+तस्मात्त्रिदण्ड��भिहता गच्छ भस्मेति माचिरम्
+यातुधानी ह्यतिक्रुद्धा कृत्यैषा वो वधैषिणी
+उत्तिष्ठध्वमितः क्षिप्रं तानवाप्नुत वै द्विजाः
+सकृदुक्तं मया नाम न गृहीतं यदा त्वया
+अध्वर्यवे दुहितरं ददातु; च्छन्दोगे वा चरितब्रह्मचर्ये
+अलोभादक्षया लोकाः प्राप्ता वः सार्वकामिकाः
+परीक्षार्थं भगवतां कृतमेतन्मयानघाः
+रक्षणार्थं च सर्वेषां भवतामहमागतः
+परीक्षार्थं भगवतां कृतमेतन्मयानघाः
+सत्यमेतन्न मिथ्यैतद्बिसस्तैन्यं कृतं मया
+तस्मात्त्रिदण्डाभिहता गच्छ भस्मेति माचिरम्
+मया ह्यन्तर्हितानीह बिसानीमानि पश्यत
+अध्वर्यवे दुहितरं ददातु; च्छन्दोगे वा चरितब्रह्मचर्ये
+एभिरुक्तं यथा नाम नाहं वक्तुमिहोत्सहे
+दुष्टा हिंस्यादियं पापा युष्मान्प्रत्यग्निसंभवा
+सकृदुक्तं मया नाम न गृहीतं यदा त्वया
+शुनःसखसखायं मां यातुधान्युपधारय
+तस्मादस्म्यागतो विप्रा वासवं मां निबोधत
+वृषादर्भिप्रयुक्तैषा निहता मे तपोधनाः
+आथर्वणं वेदमधीत्य विप्रः; स्नायीत यो वै हरते बिसानि
+अलोभादक्षया लोकाः प्राप्ता वः सार्वकामिकाः
+उत्तिष्ठध्वमितः क्षिप्रं तानवाप्नुत वै द्विजाः
+न्यस्तमाद्यमपश्यद्भिर्यदुक्तं कृतकर्मभिः
+यातुधानी ह्यतिक्रुद्धा कृत्यैषा वो वधैषिणी
+तपस्विनीं महाभागां वृद्धां दीक्षामनुष्ठिताम्
+तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस्त्वं ततः पाणिं ग्रहीष्यसि
+सर्वे देवमुपासन्ते रूपिणः किल तत्र ह
+नित्यं संनिहितो देवस्तथा पारिषदाः शुभाः
+अतस्तदिष्टं देवस्य तथोमाया इति श्रुतिः
+तत्र कूपो महान्पार्श्वे देवस्योत्तरतस्तथा
+द्रष्टव्या सा त्वया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः
+ततो नीलं वनोद्देशं द्रक्ष्यसे मेघसंनिभम्
+रमणीयं मनोग्राहि तत्र द्रक्ष्यसि वै स्त्रियम्
+तत्र देव्या तपस्तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम्
+पाणितालसतालैश्च शम्यातालैः समैस्तथा
+इष्टं किल गिरौ स्थानं तद्दिव्यमनुशुश्रुम
+दिव्याङ्गरागैः पैशाचैर्वन्यैर्नानाविधैस्तथा
+रुद्रस्यायतनं दृष्ट्वा सिद्धचारणसेवितम्
+यद्येष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम्
+धनदं समतिक्रम्य हिमवन्तं तथैव च
+संप्रहृष्टैः प्रनृत्यद्भिः शर्वस्तत्र निषेव्यते
+ऋतवः कालरात्रिश्च ये दिव्या ये च मानुषाः
+तदतिक्रम्य भवनं त्वया यातव्यमेव हि
+प्रहृष्टैः पार्षदैर्जुष्टं नृत्यद्भिर्विविध���ननैः
+द्रष्टव्या सा त्वया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः
+प्रहृष्टैः पार्षदैर्जुष्टं नृत्यद्भिर्विविधाननैः
+तपस्विनीं महाभागां वृद्धां दीक्षामनुष्ठिताम्
+तदतिक्रम्य भवनं त्वया यातव्यमेव हि
+ततो नीलं वनोद्देशं द्रक्ष्यसे मेघसंनिभम्
+संप्रहृष्टैः प्रनृत्यद्भिः शर्वस्तत्र निषेव्यते
+दिव्याङ्गरागैः पैशाचैर्वन्यैर्नानाविधैस्तथा
+धनदं समतिक्रम्य हिमवन्तं तथैव च
+सर्वे देवमुपासन्ते रूपिणः किल तत्र ह
+नित्यं संनिहितो देवस्तथा पारिषदाः शुभाः
+रुद्रस्यायतनं दृष्ट्वा सिद्धचारणसेवितम्
+इष्टं किल गिरौ स्थानं तद्दिव्यमनुशुश्रुम
+ऋतवः कालरात्रिश्च ये दिव्या ये च मानुषाः
+यद्येष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम्
+अतस्तदिष्टं देवस्य तथोमाया इति श्रुतिः
+पाणितालसतालैश्च शम्यातालैः समैस्तथा
+तत्र कूपो महान्पार्श्वे देवस्योत्तरतस्तथा
+रमणीयं मनोग्राहि तत्र द्रक्ष्यसि वै स्त्रियम्
+तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस्त्वं ततः पाणिं ग्रहीष्यसि
+तत्र देव्या तपस्तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम्
+यद्येष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम्
+प्रहृष्टैः पार्षदैर्जुष्टं नृत्यद्भिर्विविधाननैः
+रमणीयं मनोग्राहि तत्र द्रक्ष्यसि वै स्त्रियम्
+संप्रहृष्टैः प्रनृत्यद्भिः शर्वस्तत्र निषेव्यते
+तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस्त्वं ततः पाणिं ग्रहीष्यसि
+रुद्रस्यायतनं दृष्ट्वा सिद्धचारणसेवितम्
+इष्टं किल गिरौ स्थानं तद्दिव्यमनुशुश्रुम
+अतस्तदिष्टं देवस्य तथोमाया इति श्रुतिः
+ततो नीलं वनोद्देशं द्रक्ष्यसे मेघसंनिभम्
+पाणितालसतालैश्च शम्यातालैः समैस्तथा
+तत्र कूपो महान्पार्श्वे देवस्योत्तरतस्तथा
+धनदं समतिक्रम्य हिमवन्तं तथैव च
+द्रष्टव्या सा त्वया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः
+ऋतवः कालरात्रिश्च ये दिव्या ये च मानुषाः
+नित्यं संनिहितो देवस्तथा पारिषदाः शुभाः
+सर्वे देवमुपासन्ते रूपिणः किल तत्र ह
+तपस्विनीं महाभागां वृद्धां दीक्षामनुष्ठिताम्
+तत्र देव्या तपस्तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम्
+तदतिक्रम्य भवनं त्वया यातव्यमेव हि
+दिव्याङ्गरागैः पैशाचैर्वन्यैर्नानाविधैस्तथा
+ऋतवः कालरात्रिश्च ये दिव्या ये च मानुषाः
+अतस्तदिष्टं देवस्य तथोमाया इति श्रुतिः
+तत्र कूपो महान्पार्श्वे देवस्योत्तरतस्तथा
+रुद्रस्यायतनं दृष्ट��वा सिद्धचारणसेवितम्
+तपस्विनीं महाभागां वृद्धां दीक्षामनुष्ठिताम्
+रमणीयं मनोग्राहि तत्र द्रक्ष्यसि वै स्त्रियम्
+तदतिक्रम्य भवनं त्वया यातव्यमेव हि
+तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस्त्वं ततः पाणिं ग्रहीष्यसि
+तत्र देव्या तपस्तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम्
+द्रष्टव्या सा त्वया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः
+सर्वे देवमुपासन्ते रूपिणः किल तत्र ह
+ततो नीलं वनोद्देशं द्रक्ष्यसे मेघसंनिभम्
+पाणितालसतालैश्च शम्यातालैः समैस्तथा
+प्रहृष्टैः पार्षदैर्जुष्टं नृत्यद्भिर्विविधाननैः
+यद्येष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम्
+धनदं समतिक्रम्य हिमवन्तं तथैव च
+इष्टं किल गिरौ स्थानं तद्दिव्यमनुशुश्रुम
+संप्रहृष्टैः प्रनृत्यद्भिः शर्वस्तत्र निषेव्यते
+दिव्याङ्गरागैः पैशाचैर्वन्यैर्नानाविधैस्तथा
+नित्यं संनिहितो देवस्तथा पारिषदाः शुभाः
+अतस्तदिष्टं देवस्य तथोमाया इति श्रुतिः
+यद्येष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम्
+इष्टं किल गिरौ स्थानं तद्दिव्यमनुशुश्रुम
+तत्र देव्या तपस्तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम्
+धनदं समतिक्रम्य हिमवन्तं तथैव च
+ऋतवः कालरात्रिश्च ये दिव्या ये च मानुषाः
+रुद्रस्यायतनं दृष्ट्वा सिद्धचारणसेवितम्
+प्रहृष्टैः पार्षदैर्जुष्टं नृत्यद्भिर्विविधाननैः
+पाणितालसतालैश्च शम्यातालैः समैस्तथा
+तदतिक्रम्य भवनं त्वया यातव्यमेव हि
+नित्यं संनिहितो देवस्तथा पारिषदाः शुभाः
+तत्र कूपो महान्पार्श्वे देवस्योत्तरतस्तथा
+संप्रहृष्टैः प्रनृत्यद्भिः शर्वस्तत्र निषेव्यते
+दिव्याङ्गरागैः पैशाचैर्वन्यैर्नानाविधैस्तथा
+ततो नीलं वनोद्देशं द्रक्ष्यसे मेघसंनिभम्
+तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस्त्वं ततः पाणिं ग्रहीष्यसि
+तपस्विनीं महाभागां वृद्धां दीक्षामनुष्ठिताम्
+द्रष्टव्या सा त्वया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः
+रमणीयं मनोग्राहि तत्र द्रक्ष्यसि वै स्त्रियम्
+सर्वे देवमुपासन्ते रूपिणः किल तत्र ह
+तदतिक्रम्य भवनं त्वया यातव्यमेव हि
+तत्र देव्या तपस्तप्तं शंकरार्थं सुदुश्चरम्
+ततो नीलं वनोद्देशं द्रक्ष्यसे मेघसंनिभम्
+तां दृष्ट्वा विनिवृत्तस्त्वं ततः पाणिं ग्रहीष्यसि
+संप्रहृष्टैः प्रनृत्यद्भिः शर्वस्तत्र निषेव्यते
+अतस्तदिष्टं देवस्य तथोमाया इति श्रुतिः
+तत्र कूपो महान्पार्श्वे देवस्योत���तरतस्तथा
+पाणितालसतालैश्च शम्यातालैः समैस्तथा
+तपस्विनीं महाभागां वृद्धां दीक्षामनुष्ठिताम्
+रुद्रस्यायतनं दृष्ट्वा सिद्धचारणसेवितम्
+इष्टं किल गिरौ स्थानं तद्दिव्यमनुशुश्रुम
+सर्वे देवमुपासन्ते रूपिणः किल तत्र ह
+नित्यं संनिहितो देवस्तथा पारिषदाः शुभाः
+दिव्याङ्गरागैः पैशाचैर्वन्यैर्नानाविधैस्तथा
+रमणीयं मनोग्राहि तत्र द्रक्ष्यसि वै स्त्रियम्
+यद्येष समयः सत्यः साध्यतां तत्र गम्यताम्
+ऋतवः कालरात्रिश्च ये दिव्या ये च मानुषाः
+प्रहृष्टैः पार्षदैर्जुष्टं नृत्यद्भिर्विविधाननैः
+धनदं समतिक्रम्य हिमवन्तं तथैव च
+द्रष्टव्या सा त्वया तत्र संपूज्या चैव यत्नतः
+न स्त्रीभ्यः किंचिदन्यद्वै पापीयस्तरमस्ति वै
+यतः पुमांसः प्रमदाश्च निर्मिता;स्तदैव दोषाः प्रमदासु नारद
+नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां नापगानां महोदधिः
+पापीयसो नरान्यद्वै लज्जां त्यक्त्वा भजामहे
+न कामभोगान्बहुलान्नालंकारार्थसंचयान्
+न ज्ञातिकुलसंबन्धात्स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+नारीणां स्वैरवृत्तानां स्पृहयन्ति कुलस्त्रियः
+अलाभात्पुरुषाणां हि भयात्परिजनस्य च
+असद्धर्मस्त्वयं स्त्रीणामस्माकं भवति प्रभो
+चलस्वभावा दुःसेव्या दुर्ग्राह्या भावतस्तथा
+ईषच्च कुरुते सेवां तमेवेच्छन्ति योषितः
+विरूपं रूपवन्तं वा पुमानित्येव भुञ्जते
+रक्षितारं न मृष्यन्ति भर्तारं परमं स्त्रियः
+कामानामपि दातारं कर्तारं मानसान्त्वयोः
+इदमन्यच्च देवर्षे रहस्यं सर्वयोषिताम्
+पतीनन्तरमासाद्य नालं नार्यः प्रतीक्षितुम्
+अपि ताः संप्रसज्जन्ते कुब्जान्धजडवामनैः
+समाज्ञातानृद्धिमतः प्रतिरूपान्वशे स्थितान्
+स्त्रियं हि यः प्रार्थयते संनिकर्षं च गच्छति
+तथैव बहु मन्यन्ते यथा रत्यामनुग्रहम्
+कुलीना रूपवत्यश्च नाथवत्यश्च योषितः
+स्त्रियो हि मूलं दोषाणां तथा त्वमपि वेत्थ ह
+नान्तकः सर्वभूतानां न पुंसां वामलोचनाः
+यौवने वर्तमानानां मृष्टाभरणवाससाम्
+क्षुरधारा विषं सर्पो वह्निरित्येकतः स्त्रियः
+अप्यन्योन्यं प्रवर्तन्ते न हि तिष्ठन्ति भर्तृषु
+अन्तकः शमनो मृत्युः पातालं वडवामुखम्
+मर्यादासु न तिष्ठन्ति स दोषः स्त्रीषु नारद
+मर्यादायाममर्यादाः स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+पङ्गुष्वपि च देवर्षे ये चान्ये कुत्सिता नराः
+वधबन्धभयाच्चापि स्वयं गुप्ता भवन्ति ताः
+नासां कश्चिदगम्योऽस्ति नासां वयसि संस्थितिः
+दृष्ट्वैव पुरुषं हृद्यं योनिः प्रक्लिद्यते स्त्रियः
+यदि पुंसां गतिर्ब्रह्म कथंचिन्नोपपद्यते
+स्त्रीणामगम्यो लोकेऽस्मिन्नास्ति कश्चिन्महामुने
+याश्च शश्वद्बहुमता रक्ष्यन्ते दयिताः स्त्रियः
+यतश्च भूतानि महान्ति पञ्च; यतश्च लोका विहिता विधात्रा
+अनर्थित्वान्मनुष्याणां भयात्परिजनस्य च
+प्राज्ञस्य पुरुषस्येह यथा वाचस्तथा स्त्रियः
+न भयान्नाप्यनुक्रोशान्नार्थहेतोः कथंचन
+नारीणां स्वैरवृत्तानां स्पृहयन्ति कुलस्त्रियः
+मर्यादासु न तिष्ठन्ति स दोषः स्त्रीषु नारद
+क्षुरधारा विषं सर्पो वह्निरित्येकतः स्त्रियः
+इदमन्यच्च देवर्षे रहस्यं सर्वयोषिताम्
+पङ्गुष्वपि च देवर्षे ये चान्ये कुत्सिता नराः
+चलस्वभावा दुःसेव्या दुर्ग्राह्या भावतस्तथा
+प्राज्ञस्य पुरुषस्येह यथा वाचस्तथा स्त्रियः
+अन्तकः शमनो मृत्युः पातालं वडवामुखम्
+यतः पुमांसः प्रमदाश्च निर्मिता;स्तदैव दोषाः प्रमदासु नारद
+असद्धर्मस्त्वयं स्त्रीणामस्माकं भवति प्रभो
+पतीनन्तरमासाद्य नालं नार्यः प्रतीक्षितुम्
+स्त्रीणामगम्यो लोकेऽस्मिन्नास्ति कश्चिन्महामुने
+मर्यादायाममर्यादाः स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+स्त्रियो हि मूलं दोषाणां तथा त्वमपि वेत्थ ह
+अनर्थित्वान्मनुष्याणां भयात्परिजनस्य च
+नासां कश्चिदगम्योऽस्ति नासां वयसि संस्थितिः
+समाज्ञातानृद्धिमतः प्रतिरूपान्वशे स्थितान्
+वधबन्धभयाच्चापि स्वयं गुप्ता भवन्ति ताः
+यतश्च भूतानि महान्ति पञ्च; यतश्च लोका विहिता विधात्रा
+स्त्रियं हि यः प्रार्थयते संनिकर्षं च गच्छति
+अप्यन्योन्यं प्रवर्तन्ते न हि तिष्ठन्ति भर्तृषु
+दृष्ट्वैव पुरुषं हृद्यं योनिः प्रक्लिद्यते स्त्रियः
+न कामभोगान्बहुलान्नालंकारार्थसंचयान्
+कुलीना रूपवत्यश्च नाथवत्यश्च योषितः
+याश्च शश्वद्बहुमता रक्ष्यन्ते दयिताः स्त्रियः
+तथैव बहु मन्यन्ते यथा रत्यामनुग्रहम्
+न ज्ञातिकुलसंबन्धात्स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+अपि ताः संप्रसज्जन्ते कुब्जान्धजडवामनैः
+यौवने वर्तमानानां मृष्टाभरणवाससाम्
+यदि पुंसां गतिर्ब्रह्म कथंचिन्नोपपद्यते
+न स्त्रीभ्यः किंचिदन्यद्वै पापीयस्तरमस्ति वै
+अलाभात्पुरुषाणां हि भयात्परिजनस्य च
+पापीयसो नरान्यद्वै लज्जां त्यक्त्वा भजामहे
+विरूपं रूपवन्तं वा पुमानित्येव भुञ्जते
+ईषच्च कुरुते सेवां तमेवेच्छन्ति योषितः
+न भयान्नाप्यनुक्रोशान्नार्थहेतोः कथंचन
+रक्षितारं न मृष्यन्ति भर्तारं परमं स्त्रियः
+नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां नापगानां महोदधिः
+कामानामपि दातारं कर्तारं मानसान्त्वयोः
+नान्तकः सर्वभूतानां न पुंसां वामलोचनाः
+चलस्वभावा दुःसेव्या दुर्ग्राह्या भावतस्तथा
+नासां कश्चिदगम्योऽस्ति नासां वयसि संस्थितिः
+रक्षितारं न मृष्यन्ति भर्तारं परमं स्त्रियः
+यदि पुंसां गतिर्ब्रह्म कथंचिन्नोपपद्यते
+क्षुरधारा विषं सर्पो वह्निरित्येकतः स्त्रियः
+असद्धर्मस्त्वयं स्त्रीणामस्माकं भवति प्रभो
+दृष्ट्वैव पुरुषं हृद्यं योनिः प्रक्लिद्यते स्त्रियः
+अपि ताः संप्रसज्जन्ते कुब्जान्धजडवामनैः
+अन्तकः शमनो मृत्युः पातालं वडवामुखम्
+तथैव बहु मन्यन्ते यथा रत्यामनुग्रहम्
+पापीयसो नरान्यद्वै लज्जां त्यक्त्वा भजामहे
+पतीनन्तरमासाद्य नालं नार्यः प्रतीक्षितुम्
+इदमन्यच्च देवर्षे रहस्यं सर्वयोषिताम्
+मर्यादासु न तिष्ठन्ति स दोषः स्त्रीषु नारद
+यतः पुमांसः प्रमदाश्च निर्मिता;स्तदैव दोषाः प्रमदासु नारद
+नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां नापगानां महोदधिः
+प्राज्ञस्य पुरुषस्येह यथा वाचस्तथा स्त्रियः
+कुलीना रूपवत्यश्च नाथवत्यश्च योषितः
+न स्त्रीभ्यः किंचिदन्यद्वै पापीयस्तरमस्ति वै
+न भयान्नाप्यनुक्रोशान्नार्थहेतोः कथंचन
+स्त्रियं हि यः प्रार्थयते संनिकर्षं च गच्छति
+अलाभात्पुरुषाणां हि भयात्परिजनस्य च
+विरूपं रूपवन्तं वा पुमानित्येव भुञ्जते
+अनर्थित्वान्मनुष्याणां भयात्परिजनस्य च
+पङ्गुष्वपि च देवर्षे ये चान्ये कुत्सिता नराः
+अप्यन्योन्यं प्रवर्तन्ते न हि तिष्ठन्ति भर्तृषु
+यौवने वर्तमानानां मृष्टाभरणवाससाम्
+समाज्ञातानृद्धिमतः प्रतिरूपान्वशे स्थितान्
+वधबन्धभयाच्चापि स्वयं गुप्ता भवन्ति ताः
+नारीणां स्वैरवृत्तानां स्पृहयन्ति कुलस्त्रियः
+स्त्रीणामगम्यो लोकेऽस्मिन्नास्ति कश्चिन्महामुने
+न ज्ञातिकुलसंबन्धात्स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+याश्च शश्वद्बहुमता रक्ष्यन्ते दयिताः स्त्रियः
+कामानामपि दातारं कर्तारं मानसान्त्वयोः
+यतश्च भूतानि महान्ति पञ्च; यतश्च लोका विहिता विधात्रा
+मर्यादायाममर्यादाः स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+ईषच्च कुरुते सेवां तमेवेच्छन्ति योषितः
+नान्तकः सर्वभूतानां न पुंसां वामलोचनाः
+स्त्रियो हि मूलं दोषाणां तथा त्वमपि वेत्थ ह
+न कामभोगान्बहुलान्नालंकारार्थसंचयान्
+याश्च शश्वद्बहुमता रक्ष्यन्ते दयिताः स्त्रियः
+नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां नापगानां महोदधिः
+अनर्थित्वान्मनुष्याणां भयात्परिजनस्य च
+विरूपं रूपवन्तं वा पुमानित्येव भुञ्जते
+वधबन्धभयाच्चापि स्वयं गुप्ता भवन्ति ताः
+स्त्रियो हि मूलं दोषाणां तथा त्वमपि वेत्थ ह
+मर्यादायाममर्यादाः स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+अप्यन्योन्यं प्रवर्तन्ते न हि तिष्ठन्ति भर्तृषु
+यतश्च भूतानि महान्ति पञ्च; यतश्च लोका विहिता विधात्रा
+ईषच्च कुरुते सेवां तमेवेच्छन्ति योषितः
+दृष्ट्वैव पुरुषं हृद्यं योनिः प्रक्लिद्यते स्त्रियः
+चलस्वभावा दुःसेव्या दुर्ग्राह्या भावतस्तथा
+तथैव बहु मन्यन्ते यथा रत्यामनुग्रहम्
+मर्यादासु न तिष्ठन्ति स दोषः स्त्रीषु नारद
+यौवने वर्तमानानां मृष्टाभरणवाससाम्
+न भयान्नाप्यनुक्रोशान्नार्थहेतोः कथंचन
+क्षुरधारा विषं सर्पो वह्निरित्येकतः स्त्रियः
+नान्तकः सर्वभूतानां न पुंसां वामलोचनाः
+प्राज्ञस्य पुरुषस्येह यथा वाचस्तथा स्त्रियः
+पतीनन्तरमासाद्य नालं नार्यः प्रतीक्षितुम्
+अलाभात्पुरुषाणां हि भयात्परिजनस्य च
+नारीणां स्वैरवृत्तानां स्पृहयन्ति कुलस्त्रियः
+अन्तकः शमनो मृत्युः पातालं वडवामुखम्
+समाज्ञातानृद्धिमतः प्रतिरूपान्वशे स्थितान्
+स्त्रीणामगम्यो लोकेऽस्मिन्नास्ति कश्चिन्महामुने
+न ज्ञातिकुलसंबन्धात्स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+कामानामपि दातारं कर्तारं मानसान्त्वयोः
+स्त्रियं हि यः प्रार्थयते संनिकर्षं च गच्छति
+पापीयसो नरान्यद्वै लज्जां त्यक्त्वा भजामहे
+न स्त्रीभ्यः किंचिदन्यद्वै पापीयस्तरमस्ति वै
+न कामभोगान्बहुलान्नालंकारार्थसंचयान्
+यतः पुमांसः प्रमदाश्च निर्मिता;स्तदैव दोषाः प्रमदासु नारद
+नासां कश्चिदगम्योऽस्ति नासां वयसि संस्थितिः
+पङ्गुष्वपि च देवर्षे ये चान्ये कुत्सिता नराः
+यदि पुंसां गतिर्ब्रह्म कथंचिन्नोपपद्यते
+अपि ताः संप्रसज्जन्ते कुब्जान्धजडवामनैः
+रक्षितारं न मृष्यन्ति भर्तारं परमं स्त्रियः
+इदमन्यच्च देवर्षे रहस्यं सर्वयोषिताम्
+कुलीना रूपवत्यश्च नाथवत्यश्च योषितः
+असद्धर्मस्त्वयं स्त्रीणामस्माकं भवति प्रभो
+विरूपं रूपवन्तं वा पुमानित्येव भुञ्जते
+तथैव बहु मन्यन्ते यथा रत्यामनुग्रहम्
+नासां कश्चिदगम्योऽस्ति नासां वयसि संस्थितिः
+न ज्ञातिकुलसंबन्धात्स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+यौवने वर्तमानानां मृष्टाभरणवाससाम्
+मर्यादासु न तिष्ठन्ति स दोषः स्त्रीषु नारद
+पतीनन्तरमासाद्य नालं नार्यः प्रतीक्षितुम्
+न भयान्नाप्यनुक्रोशान्नार्थहेतोः कथंचन
+वधबन्धभयाच्चापि स्वयं गुप्ता भवन्ति ताः
+रक्षितारं न मृष्यन्ति भर्तारं परमं स्त्रियः
+यतः पुमांसः प्रमदाश्च निर्मिता;स्तदैव दोषाः प्रमदासु नारद
+कामानामपि दातारं कर्तारं मानसान्त्वयोः
+चलस्वभावा दुःसेव्या दुर्ग्राह्या भावतस्तथा
+ईषच्च कुरुते सेवां तमेवेच्छन्ति योषितः
+यतश्च भूतानि महान्ति पञ्च; यतश्च लोका विहिता विधात्रा
+दृष्ट्वैव पुरुषं हृद्यं योनिः प्रक्लिद्यते स्त्रियः
+प्राज्ञस्य पुरुषस्येह यथा वाचस्तथा स्त्रियः
+कुलीना रूपवत्यश्च नाथवत्यश्च योषितः
+स्त्रीणामगम्यो लोकेऽस्मिन्नास्ति कश्चिन्महामुने
+स्त्रियं हि यः प्रार्थयते संनिकर्षं च गच्छति
+पापीयसो नरान्यद्वै लज्जां त्यक्त्वा भजामहे
+नारीणां स्वैरवृत्तानां स्पृहयन्ति कुलस्त्रियः
+पङ्गुष्वपि च देवर्षे ये चान्ये कुत्सिता नराः
+क्षुरधारा विषं सर्पो वह्निरित्येकतः स्त्रियः
+याश्च शश्वद्बहुमता रक्ष्यन्ते दयिताः स्त्रियः
+अप्यन्योन्यं प्रवर्तन्ते न हि तिष्ठन्ति भर्तृषु
+असद्धर्मस्त्वयं स्त्रीणामस्माकं भवति प्रभो
+स्त्रियो हि मूलं दोषाणां तथा त्वमपि वेत्थ ह
+अनर्थित्वान्मनुष्याणां भयात्परिजनस्य च
+इदमन्यच्च देवर्षे रहस्यं सर्वयोषिताम्
+अपि ताः संप्रसज्जन्ते कुब्जान्धजडवामनैः
+न स्त्रीभ्यः किंचिदन्यद्वै पापीयस्तरमस्ति वै
+समाज्ञातानृद्धिमतः प्रतिरूपान्वशे स्थितान्
+न कामभोगान्बहुलान्नालंकारार्थसंचयान्
+नान्तकः सर्वभूतानां न पुंसां वामलोचनाः
+अलाभात्पुरुषाणां हि भयात्परिजनस्य च
+नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां नापगानां महोदधिः
+अन्तकः शमनो मृत्युः पातालं वडवामुखम्
+यदि पुंसां गतिर्ब्रह्म कथंचिन्नोपपद्यते
+मर्यादायाममर���यादाः स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+स्त्रीणामगम्यो लोकेऽस्मिन्नास्ति कश्चिन्महामुने
+यतः पुमांसः प्रमदाश्च निर्मिता;स्तदैव दोषाः प्रमदासु नारद
+रक्षितारं न मृष्यन्ति भर्तारं परमं स्त्रियः
+स्त्रियो हि मूलं दोषाणां तथा त्वमपि वेत्थ ह
+ईषच्च कुरुते सेवां तमेवेच्छन्ति योषितः
+नान्तकः सर्वभूतानां न पुंसां वामलोचनाः
+अलाभात्पुरुषाणां हि भयात्परिजनस्य च
+असद्धर्मस्त्वयं स्त्रीणामस्माकं भवति प्रभो
+अनर्थित्वान्मनुष्याणां भयात्परिजनस्य च
+अन्तकः शमनो मृत्युः पातालं वडवामुखम्
+याश्च शश्वद्बहुमता रक्ष्यन्ते दयिताः स्त्रियः
+नासां कश्चिदगम्योऽस्ति नासां वयसि संस्थितिः
+न कामभोगान्बहुलान्नालंकारार्थसंचयान्
+विरूपं रूपवन्तं वा पुमानित्येव भुञ्जते
+मर्यादायाममर्यादाः स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+न स्त्रीभ्यः किंचिदन्यद्वै पापीयस्तरमस्ति वै
+स्त्रियं हि यः प्रार्थयते संनिकर्षं च गच्छति
+नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां नापगानां महोदधिः
+तथैव बहु मन्यन्ते यथा रत्यामनुग्रहम्
+कामानामपि दातारं कर्तारं मानसान्त्वयोः
+मर्यादासु न तिष्ठन्ति स दोषः स्त्रीषु नारद
+क्षुरधारा विषं सर्पो वह्निरित्येकतः स्त्रियः
+अप्यन्योन्यं प्रवर्तन्ते न हि तिष्ठन्ति भर्तृषु
+चलस्वभावा दुःसेव्या दुर्ग्राह्या भावतस्तथा
+वधबन्धभयाच्चापि स्वयं गुप्ता भवन्ति ताः
+इदमन्यच्च देवर्षे रहस्यं सर्वयोषिताम्
+न भयान्नाप्यनुक्रोशान्नार्थहेतोः कथंचन
+अपि ताः संप्रसज्जन्ते कुब्जान्धजडवामनैः
+यतश्च भूतानि महान्ति पञ्च; यतश्च लोका विहिता विधात्रा
+पङ्गुष्वपि च देवर्षे ये चान्ये कुत्सिता नराः
+कुलीना रूपवत्यश्च नाथवत्यश्च योषितः
+दृष्ट्वैव पुरुषं हृद्यं योनिः प्रक्लिद्यते स्त्रियः
+नारीणां स्वैरवृत्तानां स्पृहयन्ति कुलस्त्रियः
+पापीयसो नरान्यद्वै लज्जां त्यक्त्वा भजामहे
+यौवने वर्तमानानां मृष्टाभरणवाससाम्
+प्राज्ञस्य पुरुषस्येह यथा वाचस्तथा स्त्रियः
+पतीनन्तरमासाद्य नालं नार्यः प्रतीक्षितुम्
+न ज्ञातिकुलसंबन्धात्स्त्रियस्तिष्ठन्ति भर्तृषु
+समाज्ञातानृद्धिमतः प्रतिरूपान्वशे स्थितान्
+यदि पुंसां गतिर्ब्रह्म कथंचिन्नोपपद्यते
+असत्यपि कृते कार्ये नेह पन्नग लिप्यते
+अस्मादेकस्माद्बहवो रक्षितव्या; ���ैको बहुभ्यो गौतमि रक्षितव्यः
+उभयं कारणं मन्ये न कारणमकारणम्
+तस्मान्नात्रैव हेतुः स्याद्वध्यः किं बहु भाषसे
+वध्यस्त्वं मम दुर्बुद्धे बालघाती नृशंसकृत्
+स्वस्थस्यैते तूपदेशा भवन्ति; तस्मात्क्षुद्रं सर्पमेनं हनिष्ये
+मृत्युस्त्वं चैव हेतुर्हि जन्तोरस्य विनाशने
+कारणत्वे प्रकल्प्यन्ते तथा त्वमपि पन्नग
+वृत्रं हत्वा देवराट्श्रेष्ठभाग्वै; यज्ञं हत्वा भागमवाप चैव
+मृत्योः श्रुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम
+समीप्सन्तः कालयोगं त्यजन्ति; सद्यः शुचं त्वर्थविदस्त्यजन्ति
+मृत्पात्रस्य क्रियायां हि दण्डचक्रादयो यथा
+विनाशे कारणं त्वं च तस्माद्वध्योऽसि मे मतः
+त्वां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम्
+आत्मानं कारणं ह्यत्र त्वमाख्यासि भुजंगम
+शूली देवो देववृत्तं कुरु त्वं; क्षिप्रं सर्पं जहि मा भूद्विशङ्का
+भाषसे किं बहु पुनर्वध्यः सन्पन्नगाधम
+कारणं यदि न स्याद्वै न कर्ता स्यास्त्वमप्युत
+श्रेयः क्षयः शोचतां नित्यशो हि; तस्मात्त्याज्यं जहि शोकं हतेऽस्मिन्
+नैव तावद्विदोषत्वं भवति त्वयि पन्नग
+हर्षक्रोधौ कथं स्यातामेतदिच्छामि वेदितुम्
+हत्वा लाभः श्रेय एवाव्ययं स्या;त्सद्यो लाभो बलवद्भिः प्रशस्तः
+जानाम्येवं नेह गुणागुणज्ञाः; सर्वे नियुक्ता गुरवो वै भवन्ति
+युवामुभौ कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ
+कारणं वै त्वमप्यत्र तस्मात्त्वमपि किल्बिषी
+यद्यन्यवशगेनेदं कृतं ते पन्नगाशुभम्
+किल्बिषी चापि मे वध्यः किल्बिषी चासि पन्नग
+कृतागसं धर्मविदस्त्यजन्ति; सरीसृपं पापमिमं जहि त्वम्
+कालाल्लाभो यस्तु सद्यो भवेत; हते श्रेयः कुत्सिते त्वीदृशे स्यात्
+धिङ्मृत्युं च दुरात्मानं क्रूरं दुःखकरं सताम्
+वध्यस्त्वं मम दुर्बुद्धे बालघाती नृशंसकृत्
+शूली देवो देववृत्तं कुरु त्वं; क्षिप्रं सर्पं जहि मा भूद्विशङ्का
+यद्यन्यवशगेनेदं कृतं ते पन्नगाशुभम्
+किल्बिषी चापि मे वध्यः किल्बिषी चासि पन्नग
+जानाम्येवं नेह गुणागुणज्ञाः; सर्वे नियुक्ता गुरवो वै भवन्ति
+उभयं कारणं मन्ये न कारणमकारणम्
+धिङ्मृत्युं च दुरात्मानं क्रूरं दुःखकरं सताम्
+कालाल्लाभो यस्तु सद्यो भवेत; हते श्रेयः कुत्सिते त्वीदृशे स्यात्
+भाषसे किं बहु पुनर्वध्यः सन्पन्नगाधम
+मृत्युस्त्वं चैव हेतुर्हि जन्तोरस्य विनाशने
+नैव तावद्विदोषत्वं भवति त्वयि पन्नग
+कारणं यदि न स्याद्वै न कर्ता स्यास्त्वमप्युत
+कृतागसं धर्मविदस्त्यजन्ति; सरीसृपं पापमिमं जहि त्वम्
+त्वां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम्
+हर्षक्रोधौ कथं स्यातामेतदिच्छामि वेदितुम्
+कारणं वै त्वमप्यत्र तस्मात्त्वमपि किल्बिषी
+मृत्पात्रस्य क्रियायां हि दण्डचक्रादयो यथा
+विनाशे कारणं त्वं च तस्माद्वध्योऽसि मे मतः
+आत्मानं कारणं ह्यत्र त्वमाख्यासि भुजंगम
+युवामुभौ कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ
+मृत्योः श्रुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम
+स्वस्थस्यैते तूपदेशा भवन्ति; तस्मात्क्षुद्रं सर्पमेनं हनिष्ये
+श्रेयः क्षयः शोचतां नित्यशो हि; तस्मात्त्याज्यं जहि शोकं हतेऽस्मिन्
+असत्यपि कृते कार्ये नेह पन्नग लिप्यते
+तस्मान्नात्रैव हेतुः स्याद्वध्यः किं बहु भाषसे
+वृत्रं हत्वा देवराट्श्रेष्ठभाग्वै; यज्ञं हत्वा भागमवाप चैव
+समीप्सन्तः कालयोगं त्यजन्ति; सद्यः शुचं त्वर्थविदस्त्यजन्ति
+अस्मादेकस्माद्बहवो रक्षितव्या; नैको बहुभ्यो गौतमि रक्षितव्यः
+हत्वा लाभः श्रेय एवाव्ययं स्या;त्सद्यो लाभो बलवद्भिः प्रशस्तः
+कारणत्वे प्रकल्प्यन्ते तथा त्वमपि पन्नग
+धिङ्मृत्युं च दुरात्मानं क्रूरं दुःखकरं सताम्
+कारणं यदि न स्याद्वै न कर्ता स्यास्त्वमप्युत
+हत्वा लाभः श्रेय एवाव्ययं स्या;त्सद्यो लाभो बलवद्भिः प्रशस्तः
+कृतागसं धर्मविदस्त्यजन्ति; सरीसृपं पापमिमं जहि त्वम्
+मृत्युस्त्वं चैव हेतुर्हि जन्तोरस्य विनाशने
+किल्बिषी चापि मे वध्यः किल्बिषी चासि पन्नग
+हर्षक्रोधौ कथं स्यातामेतदिच्छामि वेदितुम्
+यद्यन्यवशगेनेदं कृतं ते पन्नगाशुभम्
+मृत्योः श्रुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम
+कारणं वै त्वमप्यत्र तस्मात्त्वमपि किल्बिषी
+जानाम्येवं नेह गुणागुणज्ञाः; सर्वे नियुक्ता गुरवो वै भवन्ति
+असत्यपि कृते कार्ये नेह पन्नग लिप्यते
+नैव तावद्विदोषत्वं भवति त्वयि पन्नग
+वृत्रं हत्वा देवराट्श्रेष्ठभाग्वै; यज्ञं हत्वा भागमवाप चैव
+मृत्पात्रस्य क्रियायां हि दण्डचक्रादयो यथा
+कारणत्वे प्रकल्प्यन्ते तथा त्वमपि पन्नग
+भाषसे किं बहु पुनर्वध्यः सन्पन्नगाधम
+वध्यस्त्वं मम दुर्बुद्धे बालघाती नृशंसकृत्
+स्वस्थस्यैते तूपदेशा भवन्ति; तस्मात्क्षुद्रं सर्पमेनं हनिष्ये
+श्रेयः क्षयः शोचतां नित्यशो हि; तस्मात्त्याज्यं जहि शोकं हतेऽस्मिन्
+तस्मान्नात्रैव हेतुः स्याद्वध्यः किं बहु भाषसे
+कालाल्लाभो यस्तु सद्यो भवेत; हते श्रेयः कुत्सिते त्वीदृशे स्यात्
+उभयं कारणं मन्ये न कारणमकारणम्
+समीप्सन्तः कालयोगं त्यजन्ति; सद्यः शुचं त्वर्थविदस्त्यजन्ति
+विनाशे कारणं त्वं च तस्माद्वध्योऽसि मे मतः
+त्वां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम्
+आत्मानं कारणं ह्यत्र त्वमाख्यासि भुजंगम
+युवामुभौ कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ
+शूली देवो देववृत्तं कुरु त्वं; क्षिप्रं सर्पं जहि मा भूद्विशङ्का
+अस्मादेकस्माद्बहवो रक्षितव्या; नैको बहुभ्यो गौतमि रक्षितव्यः
+वध्यस्त्वं मम दुर्बुद्धे बालघाती नृशंसकृत्
+मृत्पात्रस्य क्रियायां हि दण्डचक्रादयो यथा
+धिङ्मृत्युं च दुरात्मानं क्रूरं दुःखकरं सताम्
+कारणं वै त्वमप्यत्र तस्मात्त्वमपि किल्बिषी
+किल्बिषी चापि मे वध्यः किल्बिषी चासि पन्नग
+नैव तावद्विदोषत्वं भवति त्वयि पन्नग
+शूली देवो देववृत्तं कुरु त्वं; क्षिप्रं सर्पं जहि मा भूद्विशङ्का
+कृतागसं धर्मविदस्त्यजन्ति; सरीसृपं पापमिमं जहि त्वम्
+असत्यपि कृते कार्ये नेह पन्नग लिप्यते
+आत्मानं कारणं ह्यत्र त्वमाख्यासि भुजंगम
+भाषसे किं बहु पुनर्वध्यः सन्पन्नगाधम
+युवामुभौ कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ
+विनाशे कारणं त्वं च तस्माद्वध्योऽसि मे मतः
+यद्यन्यवशगेनेदं कृतं ते पन्नगाशुभम्
+उभयं कारणं मन्ये न कारणमकारणम्
+कालाल्लाभो यस्तु सद्यो भवेत; हते श्रेयः कुत्सिते त्वीदृशे स्यात्
+वृत्रं हत्वा देवराट्श्रेष्ठभाग्वै; यज्ञं हत्वा भागमवाप चैव
+मृत्योः श्रुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम
+जानाम्येवं नेह गुणागुणज्ञाः; सर्वे नियुक्ता गुरवो वै भवन्ति
+मृत्युस्त्वं चैव हेतुर्हि जन्तोरस्य विनाशने
+कारणत्वे प्रकल्प्यन्ते तथा त्वमपि पन्नग
+तस्मान्नात्रैव हेतुः स्याद्वध्यः किं बहु भाषसे
+श्रेयः क्षयः शोचतां नित्यशो हि; तस्मात्त्याज्यं जहि शोकं हतेऽस्मिन्
+कारणं यदि न स्याद्वै न कर्ता स्यास्त्वमप्युत
+समीप्सन्तः कालयोगं त्यजन्ति; सद्यः शुचं त्वर्थविदस्त्यजन्ति
+त्वां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम्
+स्वस्थस्यैते तूपदेशा भवन्ति; तस्मात्क्षुद्रं सर्पमेनं हनिष्ये
+अस्मादेकस्माद्बहवो रक्षितव्या; नैको बहुभ्यो गौतमि रक्षितव्यः
+हत्वा लाभः श्रेय एवाव्ययं स्या;त्सद्यो लाभो बलवद्भिः प्रशस्तः
+हर्षक्रोधौ कथं स्यातामेतदिच्छामि वेदितुम्
+कारणत्वे प्रकल्प्यन्ते तथा त्वमपि पन्नग
+कालाल्लाभो यस्तु सद्यो भवेत; हते श्रेयः कुत्सिते त्वीदृशे स्यात्
+मृत्पात्रस्य क्रियायां हि दण्डचक्रादयो यथा
+आत्मानं कारणं ह्यत्र त्वमाख्यासि भुजंगम
+त्वां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम्
+युवामुभौ कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ
+शूली देवो देववृत्तं कुरु त्वं; क्षिप्रं सर्पं जहि मा भूद्विशङ्का
+मृत्युस्त्वं चैव हेतुर्हि जन्तोरस्य विनाशने
+किल्बिषी चापि मे वध्यः किल्बिषी चासि पन्नग
+समीप्सन्तः कालयोगं त्यजन्ति; सद्यः शुचं त्वर्थविदस्त्यजन्ति
+मृत्योः श्रुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम
+तस्मान्नात्रैव हेतुः स्याद्वध्यः किं बहु भाषसे
+कारणं वै त्वमप्यत्र तस्मात्त्वमपि किल्बिषी
+धिङ्मृत्युं च दुरात्मानं क्रूरं दुःखकरं सताम्
+अस्मादेकस्माद्बहवो रक्षितव्या; नैको बहुभ्यो गौतमि रक्षितव्यः
+कारणं यदि न स्याद्वै न कर्ता स्यास्त्वमप्युत
+श्रेयः क्षयः शोचतां नित्यशो हि; तस्मात्त्याज्यं जहि शोकं हतेऽस्मिन्
+स्वस्थस्यैते तूपदेशा भवन्ति; तस्मात्क्षुद्रं सर्पमेनं हनिष्ये
+नैव तावद्विदोषत्वं भवति त्वयि पन्नग
+उभयं कारणं मन्ये न कारणमकारणम्
+हत्वा लाभः श्रेय एवाव्ययं स्या;त्सद्यो लाभो बलवद्भिः प्रशस्तः
+भाषसे किं बहु पुनर्वध्यः सन्पन्नगाधम
+यद्यन्यवशगेनेदं कृतं ते पन्नगाशुभम्
+हर्षक्रोधौ कथं स्यातामेतदिच्छामि वेदितुम्
+विनाशे कारणं त्वं च तस्माद्वध्योऽसि मे मतः
+असत्यपि कृते कार्ये नेह पन्नग लिप्यते
+जानाम्येवं नेह गुणागुणज्ञाः; सर्वे नियुक्ता गुरवो वै भवन्ति
+वृत्रं हत्वा देवराट्श्रेष्ठभाग्वै; यज्ञं हत्वा भागमवाप चैव
+वध्यस्त्वं मम दुर्बुद्धे बालघाती नृशंसकृत्
+कृतागसं धर्मविदस्त्यजन्ति; सरीसृपं पापमिमं जहि त्वम्
+आत्मानं कारणं ह्यत्र त्वमाख्यासि भुजंगम
+शूली देवो देववृत्तं कुरु त्वं; क्षिप्रं सर्पं जहि मा भूद्विशङ्का
+मृत्युस्त्वं चैव हेतुर्हि जन्तोरस्य विनाशने
+हर्षक्रोधौ कथं स्यातामेतदिच्छामि वेदितुम्
+श्रेयः क्षयः शोचतां नित्यशो हि; तस्मात्त्याज्यं जहि शोकं हतेऽस्मिन्
+कारणत्वे प्रकल्प्यन्ते तथा त्वमपि पन्नग
+विनाशे कारणं त्वं च तस्माद्वध्योऽसि मे मतः
+मृत्पात्रस्य क्रियायां हि दण्डचक्रादयो यथा
+स्वस्थस्यैते तूपदेशा भवन्ति; तस्मात्क्षुद्रं सर्पमेनं हनिष्ये
+किल्बिषी चापि मे वध्यः किल्बिषी चासि पन्नग
+हत्वा लाभः श्रेय एवाव्ययं स्या;त्सद्यो लाभो बलवद्भिः प्रशस्तः
+असत्यपि कृते कार्ये नेह पन्नग लिप्यते
+मृत्योः श्रुतं मे वचनं तव चैव भुजंगम
+उभयं कारणं मन्ये न कारणमकारणम्
+कृतागसं धर्मविदस्त्यजन्ति; सरीसृपं पापमिमं जहि त्वम्
+जानाम्येवं नेह गुणागुणज्ञाः; सर्वे नियुक्ता गुरवो वै भवन्ति
+भाषसे किं बहु पुनर्वध्यः सन्पन्नगाधम
+कारणं वै त्वमप्यत्र तस्मात्त्वमपि किल्बिषी
+कालाल्लाभो यस्तु सद्यो भवेत; हते श्रेयः कुत्सिते त्वीदृशे स्यात्
+वृत्रं हत्वा देवराट्श्रेष्ठभाग्वै; यज्ञं हत्वा भागमवाप चैव
+वध्यस्त्वं मम दुर्बुद्धे बालघाती नृशंसकृत्
+त्वां चैवाहं वधिष्यामि पापं पापस्य कारणम्
+यद्यन्यवशगेनेदं कृतं ते पन्नगाशुभम्
+अस्मादेकस्माद्बहवो रक्षितव्या; नैको बहुभ्यो गौतमि रक्षितव्यः
+कारणं यदि न स्याद्वै न कर्ता स्यास्त्वमप्युत
+धिङ्मृत्युं च दुरात्मानं क्रूरं दुःखकरं सताम्
+नैव तावद्विदोषत्वं भवति त्वयि पन्नग
+युवामुभौ कालवशौ यदि वै मृत्युपन्नगौ
+तस्मान्नात्रैव हेतुः स्याद्वध्यः किं बहु भाषसे
+समीप्सन्तः कालयोगं त्यजन्ति; सद्यः शुचं त्वर्थविदस्त्यजन्ति
+मज्जन्ति पापगुरवः शस्त्रं स्कन्नमिवोदके
+न चैवार्तिर्विद्यतेऽस्मद्विधानां; धर्मारामः सततं सज्जनो हि
+मार्दवात्क्षम्यतां साधो मुच्यतामेष पन्नगः
+गुणं चान्यं नास्य वधे प्रपश्ये; तस्मात्सर्पं लुब्धक मुञ्च जीवम्
+विसृजैनमबुद्धिस्त्वं न वध्योऽर्जुनक त्वया
+कस्मात्सौम्य भुजगे न क्षमेयं; मोक्षं वा किं कारणं नास्य कुर्याम्
+न ब्राह्मणानां कोपोऽस्ति कुतः कोपाच्च यातना
+नास्मिन्हते पन्नगे पुत्रको मे; संप्राप्स्यते लुब्धक जीवितं वै
+न चामृत्युर्भविता वै हतेऽस्मि;न्को वात्ययः स्यादहतेऽस्मिञ्जनस्य
+को ह्यात्मानं गुरुं कुर्यात्प्राप्तव्ये सति चिन्तयन्
+अस्योत्सर्गे प्राणयुक्तस्य जन्तो;र्मृत्योर्लोकं को नु गच्छेदनन्तम्
+नित्यायस्तो बालजनो न चास्ति; धर्मो ह्येष प्रभवाम्यस्य नाहम्
+प्लवन्ते धर्मलघवो लोकेऽम्भसि यथा प्लवाः
+कार्थप्राप्तिर्गृह्य शत्रुं निहत्य; का वा शान्तिः प्राप्य शत्रुं नमुक्त्वा
+कस्मात्सौम्य भुजगे न क्षमेयं; मोक्षं वा किं कारणं नास्य कुर्याम्
+अस्योत्सर्गे प्राणयुक्तस्य जन्तो;र्मृत्योर्लोकं को नु गच्छेदनन्तम्
+मज्जन्ति पापगुरवः शस्त्रं स्कन्नमिवोदके
+को ह्यात्मानं गुरुं कुर्यात्प्राप्तव्ये सति चिन्तयन्
+कार्थप्राप्तिर्गृह्य शत्रुं निहत्य; का वा शान्तिः प्राप्य शत्रुं नमुक्त्वा
+नास्मिन्हते पन्नगे पुत्रको मे; संप्राप्स्यते लुब्धक जीवितं वै
+प्लवन्ते धर्मलघवो लोकेऽम्भसि यथा प्लवाः
+नित्यायस्तो बालजनो न चास्ति; धर्मो ह्येष प्रभवाम्यस्य नाहम्
+न चैवार्तिर्विद्यतेऽस्मद्विधानां; धर्मारामः सततं सज्जनो हि
+गुणं चान्यं नास्य वधे प्रपश्ये; तस्मात्सर्पं लुब्धक मुञ्च जीवम्
+मार्दवात्क्षम्यतां साधो मुच्यतामेष पन्नगः
+विसृजैनमबुद्धिस्त्वं न वध्योऽर्जुनक त्वया
+न ब्राह्मणानां कोपोऽस्ति कुतः कोपाच्च यातना
+न चामृत्युर्भविता वै हतेऽस्मि;न्को वात्ययः स्यादहतेऽस्मिञ्जनस्य
+अस्योत्सर्गे प्राणयुक्तस्य जन्तो;र्मृत्योर्लोकं को नु गच्छेदनन्तम्
+नास्मिन्हते पन्नगे पुत्रको मे; संप्राप्स्यते लुब्धक जीवितं वै
+मार्दवात्क्षम्यतां साधो मुच्यतामेष पन्नगः
+गुणं चान्यं नास्य वधे प्रपश्ये; तस्मात्सर्पं लुब्धक मुञ्च जीवम्
+मज्जन्ति पापगुरवः शस्त्रं स्कन्नमिवोदके
+प्लवन्ते धर्मलघवो लोकेऽम्भसि यथा प्लवाः
+न चामृत्युर्भविता वै हतेऽस्मि;न्को वात्ययः स्यादहतेऽस्मिञ्जनस्य
+विसृजैनमबुद्धिस्त्वं न वध्योऽर्जुनक त्वया
+न चैवार्तिर्विद्यतेऽस्मद्विधानां; धर्मारामः सततं सज्जनो हि
+कार्थप्राप्तिर्गृह्य शत्रुं निहत्य; का वा शान्तिः प्राप्य शत्रुं नमुक्त्वा
+नित्यायस्तो बालजनो न चास्ति; धर्मो ह्येष प्रभवाम्यस्य नाहम्
+न ब्राह्मणानां कोपोऽस्ति कुतः कोपाच्च यातना
+को ह्यात्मानं गुरुं कुर्यात्प्राप्तव्ये सति चिन्तयन्
+कस्मात्सौम्य भुजगे न क्षमेयं; मोक्षं वा किं कारणं नास्य कुर्याम्
+नित्यायस्तो बालजनो न चास्ति; धर्मो ह्येष प्रभवाम्यस्य नाहम्
+प्लवन्ते धर्मलघवो लोकेऽम्भसि यथा प्लवाः
+नास्मिन्हते पन्नगे पुत्रको मे; संप्राप्स्यते लुब्धक जीवितं वै
+न ब्राह्मणानां कोपोऽस्ति कुतः कोपाच्च यातना
+को ह्यात्मानं गुरुं कुर्यात्प्राप्तव्ये सति चिन्तयन्
+कार्थप्राप्तिर्गृह्य शत्रुं निहत्य; का वा शान्तिः प्राप्य शत्रुं नमुक्त्वा
+न चामृत्युर्भविता वै हतेऽस्मि;न्को वात्ययः स्यादहतेऽस्मिञ्जनस्य
+मज्जन्ति पापगुरवः शस्त्रं स्कन्नमिवोदके
+कस्मात्सौम्य भुजगे न क्षमेयं; मोक्षं वा किं कारणं नास्य कुर्याम्
+गुणं चान्यं नास्य वधे प्रपश्ये; तस्मात्सर्पं लुब्धक मुञ्च जीवम्
+मार्दवात्क्षम्यतां साधो मुच्यतामेष पन्नगः
+विसृजैनमबुद्धिस्त्वं न वध्योऽर्जुनक त्वया
+न चैवार्तिर्विद्यतेऽस्मद्विधानां; धर्मारामः सततं सज्जनो हि
+अस्योत्सर्गे प्राणयुक्तस्य जन्तो;र्मृत्योर्लोकं को नु गच्छेदनन्तम्
+अस्योत्सर्गे प्राणयुक्तस्य जन्तो;र्मृत्योर्लोकं को नु गच्छेदनन्तम्
+मज्जन्ति पापगुरवः शस्त्रं स्कन्नमिवोदके
+कस्मात्सौम्य भुजगे न क्षमेयं; मोक्षं वा किं कारणं नास्य कुर्याम्
+मार्दवात्क्षम्यतां साधो मुच्यतामेष पन्नगः
+न चैवार्तिर्विद्यतेऽस्मद्विधानां; धर्मारामः सततं सज्जनो हि
+न चामृत्युर्भविता वै हतेऽस्मि;न्को वात्ययः स्यादहतेऽस्मिञ्जनस्य
+न ब्राह्मणानां कोपोऽस्ति कुतः कोपाच्च यातना
+को ह्यात्मानं गुरुं कुर्यात्प्राप्तव्ये सति चिन्तयन्
+प्लवन्ते धर्मलघवो लोकेऽम्भसि यथा प्लवाः
+गुणं चान्यं नास्य वधे प्रपश्ये; तस्मात्सर्पं लुब्धक मुञ्च जीवम्
+नित्यायस्तो बालजनो न चास्ति; धर्मो ह्येष प्रभवाम्यस्य नाहम्
+कार्थप्राप्तिर्गृह्य शत्रुं निहत्य; का वा शान्तिः प्राप्य शत्रुं नमुक्त्वा
+विसृजैनमबुद्धिस्त्वं न वध्योऽर्जुनक त्वया
+नास्मिन्हते पन्नगे पुत्रको मे; संप्राप्स्यते लुब्धक जीवितं वै
+को ह्यात्मानं गुरुं कुर्यात्प्राप्तव्ये सति चिन्तयन्
+कस्मात्सौम्य भुजगे न क्षमेयं; मोक्षं वा किं कारणं नास्य कुर्याम्
+गुणं चान्यं नास्य वधे प्रपश्ये; तस्मात्सर्पं लुब्धक मुञ्च जीवम्
+न चैवार्तिर्विद्यतेऽस्मद्विधानां; धर्मारामः सततं सज्जनो हि
+विसृजैनमबुद्धिस्त्वं न वध्योऽर्जुनक त्वया
+न ब्राह्मणानां कोपोऽस्ति कुतः कोपाच्च यातना
+प्लवन्ते धर्मलघवो लोकेऽम्भसि यथा प्लवाः
+न चामृत्युर्भविता वै हतेऽस्मि;न्को वात्ययः स्यादहतेऽस्मिञ्जनस्य
+कार्थप्राप्तिर्गृह्य शत्रुं निहत्य; का वा शान्तिः प्राप्य शत्रुं नमुक्त्वा
+मज्जन्ति पापगुरवः शस्त्रं स्कन्नमिवोदके
+नित्यायस्तो बालजनो न चास्ति; धर्मो ह्येष प्रभवाम्यस्य नाहम्
+नास्मिन्हते पन्नगे पुत्रको मे; संप्राप्स्यते लुब्धक जीवितं वै
+अस्योत्सर्गे प्राणयुक्तस्य जन्तो;र्मृत्योर्लोकं को नु गच्छेदनन्तम्
+मार्दवात्क्षम्यतां साधो मुच्यतामेष पन्नगः
+अभ्यर्च्याननुपृच्छामि पादौ गृह्णामि धीमताम्
+एतत्पृथिव्याममृतमेतच्चक्षुरनुत्तमम्
+नासूयामि सदा विप्रान्ब्रह्माणं च पितामहम्
+एतत्कारणमाज्ञाय दृष्ट्वा देवासुरं पुरा
+यच्च भाषन्ति ते तुष्टास्तत्तद्गृह्णामि मेधया
+सोऽहं वागग्रसृष्टानां रसानामवलेहकः
+ते विश्रब्धाः प्रभाषन्ते संयच्छन्ति च मां सदा
+समाधिमात्मनो नित्यमनुलोममचिन्तयन्
+पर्यपृच्छत्कथमिमे सिद्धा इति निशाकरम्
+युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः प्रत्यपद्यत
+स्वजात्यानधितिष्ठामि नक्षत्राणीव चन्द्रमाः
+ते मा शास्त्रपथे युक्तं ब्रह्मण्यमनसूयकम्
+शास्त्राणि वदतो विप्रान्संमन्यामि यथासुखम्
+समासिञ्चन्ति शास्तारः क्षौद्रं मध्विव मक्षिकाः
+श्रुत्वा च नावजानामि नापराध्यामि कर्हिचित्
+प्रमत्तेष्वप्रमत्तोऽस्मि सदा सुप्तेषु जागृमि
+दृष्ट्वा च ब्राह्मणानां तु महिमानं महात्मनाम्
+यद्ब्राह्मणमुखाच्छास्त्रमिह श्रुत्वा प्रवर्तते
+स्वजात्यानधितिष्ठामि नक्षत्राणीव चन्द्रमाः
+युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः प्रत्यपद्यत
+नासूयामि सदा विप्रान्ब्रह्माणं च पितामहम्
+ते विश्रब्धाः प्रभाषन्ते संयच्छन्ति च मां सदा
+अभ्यर्च्याननुपृच्छामि पादौ गृह्णामि धीमताम्
+ते मा शास्त्रपथे युक्तं ब्रह्मण्यमनसूयकम्
+दृष्ट्वा च ब्राह्मणानां तु महिमानं महात्मनाम्
+एतत्कारणमाज्ञाय दृष्ट्वा देवासुरं पुरा
+शास्त्राणि वदतो विप्रान्संमन्यामि यथासुखम्
+सोऽहं वागग्रसृष्टानां रसानामवलेहकः
+पर्यपृच्छत्कथमिमे सिद्धा इति निशाकरम्
+यच्च भाषन्ति ते तुष्टास्तत्तद्गृह्णामि मेधया
+समाधिमात्मनो नित्यमनुलोममचिन्तयन्
+प्रमत्तेष्वप्रमत्तोऽस्मि सदा सुप्तेषु जागृमि
+समासिञ्चन्ति शास्तारः क्षौद्रं मध्विव मक्षिकाः
+एतत्पृथिव्याममृतमेतच्चक्षुरनुत्तमम्
+यद्ब्राह्मणमुखाच्छास्त्रमिह श्रुत्वा प्रवर्तते
+श्रुत्वा च नावजानामि नापराध्यामि कर्हिचित्
+अभ्यर्च्याननुपृच्छामि पादौ गृह्णामि धीमताम्
+यच्च ���ाषन्ति ते तुष्टास्तत्तद्गृह्णामि मेधया
+यद्ब्राह्मणमुखाच्छास्त्रमिह श्रुत्वा प्रवर्तते
+पर्यपृच्छत्कथमिमे सिद्धा इति निशाकरम्
+ते विश्रब्धाः प्रभाषन्ते संयच्छन्ति च मां सदा
+स्वजात्यानधितिष्ठामि नक्षत्राणीव चन्द्रमाः
+सोऽहं वागग्रसृष्टानां रसानामवलेहकः
+एतत्पृथिव्याममृतमेतच्चक्षुरनुत्तमम्
+शास्त्राणि वदतो विप्रान्संमन्यामि यथासुखम्
+दृष्ट्वा च ब्राह्मणानां तु महिमानं महात्मनाम्
+प्रमत्तेष्वप्रमत्तोऽस्मि सदा सुप्तेषु जागृमि
+नासूयामि सदा विप्रान्ब्रह्माणं च पितामहम्
+एतत्कारणमाज्ञाय दृष्ट्वा देवासुरं पुरा
+श्रुत्वा च नावजानामि नापराध्यामि कर्हिचित्
+समासिञ्चन्ति शास्तारः क्षौद्रं मध्विव मक्षिकाः
+युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः प्रत्यपद्यत
+ते मा शास्त्रपथे युक्तं ब्रह्मण्यमनसूयकम्
+समाधिमात्मनो नित्यमनुलोममचिन्तयन्
+यद्ब्राह्मणमुखाच्छास्त्रमिह श्रुत्वा प्रवर्तते
+पर्यपृच्छत्कथमिमे सिद्धा इति निशाकरम्
+दृष्ट्वा च ब्राह्मणानां तु महिमानं महात्मनाम्
+स्वजात्यानधितिष्ठामि नक्षत्राणीव चन्द्रमाः
+अभ्यर्च्याननुपृच्छामि पादौ गृह्णामि धीमताम्
+युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः प्रत्यपद्यत
+एतत्कारणमाज्ञाय दृष्ट्वा देवासुरं पुरा
+ते विश्रब्धाः प्रभाषन्ते संयच्छन्ति च मां सदा
+ते मा शास्त्रपथे युक्तं ब्रह्मण्यमनसूयकम्
+समासिञ्चन्ति शास्तारः क्षौद्रं मध्विव मक्षिकाः
+श्रुत्वा च नावजानामि नापराध्यामि कर्हिचित्
+सोऽहं वागग्रसृष्टानां रसानामवलेहकः
+समाधिमात्मनो नित्यमनुलोममचिन्तयन्
+शास्त्राणि वदतो विप्रान्संमन्यामि यथासुखम्
+यच्च भाषन्ति ते तुष्टास्तत्तद्गृह्णामि मेधया
+प्रमत्तेष्वप्रमत्तोऽस्मि सदा सुप्तेषु जागृमि
+नासूयामि सदा विप्रान्ब्रह्माणं च पितामहम्
+एतत्पृथिव्याममृतमेतच्चक्षुरनुत्तमम्
+ते विश्रब्धाः प्रभाषन्ते संयच्छन्ति च मां सदा
+नासूयामि सदा विप्रान्ब्रह्माणं च पितामहम्
+शास्त्राणि वदतो विप्रान्संमन्यामि यथासुखम्
+एतत्कारणमाज्ञाय दृष्ट्वा देवासुरं पुरा
+ते मा शास्त्रपथे युक्तं ब्रह्मण्यमनसूयकम्
+एतत्पृथिव्याममृतमेतच्चक्षुरनुत्तमम्
+अभ्यर्च्याननुपृच्छामि पादौ गृह्णामि धीमताम्
+समासिञ्चन्ति शास्तारः क्षौद्रं मध्विव मक्षिकाः
+स्वजात्यानधितिष्ठामि नक्षत्राणीव चन्द्रमाः
+प्रमत्तेष्वप्रमत्तोऽस्मि सदा सुप्तेषु जागृमि
+यद्ब्राह्मणमुखाच्छास्त्रमिह श्रुत्वा प्रवर्तते
+पर्यपृच्छत्कथमिमे सिद्धा इति निशाकरम्
+यच्च भाषन्ति ते तुष्टास्तत्तद्गृह्णामि मेधया
+सोऽहं वागग्रसृष्टानां रसानामवलेहकः
+श्रुत्वा च नावजानामि नापराध्यामि कर्हिचित्
+समाधिमात्मनो नित्यमनुलोममचिन्तयन्
+दृष्ट्वा च ब्राह्मणानां तु महिमानं महात्मनाम्
+युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः प्रत्यपद्यत
+दृष्ट्वा च ब्राह्मणानां तु महिमानं महात्मनाम्
+सोऽहं वागग्रसृष्टानां रसानामवलेहकः
+शास्त्राणि वदतो विप्रान्संमन्यामि यथासुखम्
+समासिञ्चन्ति शास्तारः क्षौद्रं मध्विव मक्षिकाः
+युद्धं पिता मे हृष्टात्मा विस्मितः प्रत्यपद्यत
+यच्च भाषन्ति ते तुष्टास्तत्तद्गृह्णामि मेधया
+पर्यपृच्छत्कथमिमे सिद्धा इति निशाकरम्
+स्वजात्यानधितिष्ठामि नक्षत्राणीव चन्द्रमाः
+यद्ब्राह्मणमुखाच्छास्त्रमिह श्रुत्वा प्रवर्तते
+अभ्यर्च्याननुपृच्छामि पादौ गृह्णामि धीमताम्
+श्रुत्वा च नावजानामि नापराध्यामि कर्हिचित्
+एतत्पृथिव्याममृतमेतच्चक्षुरनुत्तमम्
+प्रमत्तेष्वप्रमत्तोऽस्मि सदा सुप्तेषु जागृमि
+ते विश्रब्धाः प्रभाषन्ते संयच्छन्ति च मां सदा
+नासूयामि सदा विप्रान्ब्रह्माणं च पितामहम्
+एतत्कारणमाज्ञाय दृष्ट्वा देवासुरं पुरा
+समाधिमात्मनो नित्यमनुलोममचिन्तयन्
+ते मा शास्त्रपथे युक्तं ब्रह्मण्यमनसूयकम्
+प्रसादयामहे विद्वन्भवन्तं प्रणता वयम्
+एवं त्वमपि धर्मात्मन्पुरुषाग्निः प्रतापवान्
+सतां सप्तपदं मित्रं प्रसादं नः कुरु प्रभो
+अनुग्रहार्थमस्माकमियं गौः प्रतिगृह्यताम्
+अज्ञानाद्यत्कृतं पापं प्रसादं तत्र नः कुरु
+दर्शनं कथनं चैव सहास्माभिः कृतं मुने
+करवाम प्रियं किं ते तन्नो ब्रूहि महामुने
+हवींषि सर्वाणि यथा ह्युपभुङ्क्ते हुताशनः
+दर्शनं कथनं चैव सहास्माभिः कृतं मुने
+करवाम प्रियं किं ते तन्नो ब्रूहि महामुने
+प्रसादयामहे विद्वन्भवन्तं प्रणता वयम्
+अनुग्रहार्थमस्माकमियं गौः प्रतिगृह्यताम्
+हवींषि सर्वाणि यथा ह्युपभुङ्क्ते हुताशनः
+अज्ञानाद्यत्कृतं पापं प्रसादं तत्र नः कुरु
+सतां सप्तपदं मित्रं प्रसादं नः कुरु प्रभो
+एवं त्वमपि धर्मात्मन्पुरुषाग्निः प्रतापवान्
+हवींषि सर्वाणि यथा ह्युपभुङ्क्ते हुताशनः
+दर्शनं कथनं चैव सहास्माभिः कृतं मुने
+करवाम प्रियं किं ते तन्नो ब्रूहि महामुने
+अनुग्रहार्थमस्माकमियं गौः प्रतिगृह्यताम्
+प्रसादयामहे विद्वन्भवन्तं प्रणता वयम्
+अज्ञानाद्यत्कृतं पापं प्रसादं तत्र नः कुरु
+एवं त्वमपि धर्मात्मन्पुरुषाग्निः प्रतापवान्
+सतां सप्तपदं मित्रं प्रसादं नः कुरु प्रभो
+दर्शनं कथनं चैव सहास्माभिः कृतं मुने
+सतां सप्तपदं मित्रं प्रसादं नः कुरु प्रभो
+हवींषि सर्वाणि यथा ह्युपभुङ्क्ते हुताशनः
+करवाम प्रियं किं ते तन्नो ब्रूहि महामुने
+प्रसादयामहे विद्वन्भवन्तं प्रणता वयम्
+अनुग्रहार्थमस्माकमियं गौः प्रतिगृह्यताम्
+एवं त्वमपि धर्मात्मन्पुरुषाग्निः प्रतापवान्
+अज्ञानाद्यत्कृतं पापं प्रसादं तत्र नः कुरु
+दर्शनं कथनं चैव सहास्माभिः कृतं मुने
+सतां सप्तपदं मित्रं प्रसादं नः कुरु प्रभो
+प्रसादयामहे विद्वन्भवन्तं प्रणता वयम्
+करवाम प्रियं किं ते तन्नो ब्रूहि महामुने
+अनुग्रहार्थमस्माकमियं गौः प्रतिगृह्यताम्
+अज्ञानाद्यत्कृतं पापं प्रसादं तत्र नः कुरु
+एवं त्वमपि धर्मात्मन्पुरुषाग्निः प्रतापवान्
+हवींषि सर्वाणि यथा ह्युपभुङ्क्ते हुताशनः
+दर्शनं कथनं चैव सहास्माभिः कृतं मुने
+हवींषि सर्वाणि यथा ह्युपभुङ्क्ते हुताशनः
+करवाम प्रियं किं ते तन्नो ब्रूहि महामुने
+अनुग्रहार्थमस्माकमियं गौः प्रतिगृह्यताम्
+प्रसादयामहे विद्वन्भवन्तं प्रणता वयम्
+अज्ञानाद्यत्कृतं पापं प्रसादं तत्र नः कुरु
+सतां सप्तपदं मित्रं प्रसादं नः कुरु प्रभो
+एवं त्वमपि धर्मात्मन्पुरुषाग्निः प्रतापवान्
+चतुःषष्ट्यङ्गमददात्कालज्ञानं ममाद्भुतम्
+सरस्वत्यास्तटे तुष्टो मनोयज्ञेन पाण्डव
+आयुश्चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम्
+तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां ब्रह्मवादिनाम्
+चतुःषष्ट्यङ्गमददात्कालज्ञानं ममाद्भुतम्
+आयुश्चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम्
+सरस्वत्यास्तटे तुष्टो मनोयज्ञेन पाण्डव
+तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां ब्रह्मवादिनाम्
+आयुश्चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम्
+चतुःषष्ट्यङ्गमददात्कालज्ञानं ममाद्भुतम्
+सरस्वत्यास्तटे तुष्टो मनोयज्ञेन पाण्डव
+तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां ब्रह्मवादिनाम���
+आयुश्चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम्
+तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां ब्रह्मवादिनाम्
+चतुःषष्ट्यङ्गमददात्कालज्ञानं ममाद्भुतम्
+सरस्वत्यास्तटे तुष्टो मनोयज्ञेन पाण्डव
+तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां ब्रह्मवादिनाम्
+सरस्वत्यास्तटे तुष्टो मनोयज्ञेन पाण्डव
+आयुश्चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम्
+चतुःषष्ट्यङ्गमददात्कालज्ञानं ममाद्भुतम्
+तुल्यं मम सहस्रं तु सुतानां ब्रह्मवादिनाम्
+चतुःषष्ट्यङ्गमददात्कालज्ञानं ममाद्भुतम्
+सरस्वत्यास्तटे तुष्टो मनोयज्ञेन पाण्डव
+आयुश्चैव सपुत्रस्य संवत्सरशतायुतम्
+जुहाव संस्कृतां मन्त्रैरेकैकामाहुतिं नृपः
+ततोऽन्येनैव गच्छन्ति विदितं तेऽस्तु पार्थिव
+वृषादर्भिं नरपतिं किं करोमीति चाब्रवीत्
+उपधिं शङ्कमानास्ते हित्वेमानि फलानि वै
+तस्मादग्नेः समुत्तस्थौ कृत्या लोकभयंकरी
+तस्या नाम वृषादर्भिर्यातुधानीत्यथाकरोत्
+स गत्वाहवनीयेऽग्नौ तीव्रं नियममास्थितः
+सा कृत्या कालरात्रीव कृताञ्जलिरुपस्थिता
+तेषां संप्रतिकर्तुं च सर्वेषामगमद्गृहम्
+इत्युक्तः स तु भृत्यैस्तैर्वृषादर्भिश्चुकोप ह
+सा कृत्या कालरात्रीव कृताञ्जलिरुपस्थिता
+तस्या नाम वृषादर्भिर्यातुधानीत्यथाकरोत्
+इत्युक्तः स तु भृत्यैस्तैर्वृषादर्भिश्चुकोप ह
+तस्मादग्नेः समुत्तस्थौ कृत्या लोकभयंकरी
+ततोऽन्येनैव गच्छन्ति विदितं तेऽस्तु पार्थिव
+स गत्वाहवनीयेऽग्नौ तीव्रं नियममास्थितः
+जुहाव संस्कृतां मन्त्रैरेकैकामाहुतिं नृपः
+उपधिं शङ्कमानास्ते हित्वेमानि फलानि वै
+वृषादर्भिं नरपतिं किं करोमीति चाब्रवीत्
+तेषां संप्रतिकर्तुं च सर्वेषामगमद्गृहम्
+स गत्वाहवनीयेऽग्नौ तीव्रं नियममास्थितः
+तस्मादग्नेः समुत्तस्थौ कृत्या लोकभयंकरी
+उपधिं शङ्कमानास्ते हित्वेमानि फलानि वै
+तस्या नाम वृषादर्भिर्यातुधानीत्यथाकरोत्
+इत्युक्तः स तु भृत्यैस्तैर्वृषादर्भिश्चुकोप ह
+वृषादर्भिं नरपतिं किं करोमीति चाब्रवीत्
+सा कृत्या कालरात्रीव कृताञ्जलिरुपस्थिता
+जुहाव संस्कृतां मन्त्रैरेकैकामाहुतिं नृपः
+तेषां संप्रतिकर्तुं च सर्वेषामगमद्गृहम्
+ततोऽन्येनैव गच्छन्ति विदितं तेऽस्तु पार्थिव
+जुहाव संस्कृतां मन्त्रैरेकैकामाहुतिं नृपः
+तस्मादग्नेः समुत्तस्थौ कृत्या लोकभयंकरी
+तेषां संप्रतिक��्तुं च सर्वेषामगमद्गृहम्
+इत्युक्तः स तु भृत्यैस्तैर्वृषादर्भिश्चुकोप ह
+तस्या नाम वृषादर्भिर्यातुधानीत्यथाकरोत्
+उपधिं शङ्कमानास्ते हित्वेमानि फलानि वै
+वृषादर्भिं नरपतिं किं करोमीति चाब्रवीत्
+सा कृत्या कालरात्रीव कृताञ्जलिरुपस्थिता
+ततोऽन्येनैव गच्छन्ति विदितं तेऽस्तु पार्थिव
+स गत्वाहवनीयेऽग्नौ तीव्रं नियममास्थितः
+ततोऽन्येनैव गच्छन्ति विदितं तेऽस्तु पार्थिव
+इत्युक्तः स तु भृत्यैस्तैर्वृषादर्भिश्चुकोप ह
+तस्मादग्नेः समुत्तस्थौ कृत्या लोकभयंकरी
+जुहाव संस्कृतां मन्त्रैरेकैकामाहुतिं नृपः
+तस्या नाम वृषादर्भिर्यातुधानीत्यथाकरोत्
+सा कृत्या कालरात्रीव कृताञ्जलिरुपस्थिता
+उपधिं शङ्कमानास्ते हित्वेमानि फलानि वै
+तेषां संप्रतिकर्तुं च सर्वेषामगमद्गृहम्
+वृषादर्भिं नरपतिं किं करोमीति चाब्रवीत्
+स गत्वाहवनीयेऽग्नौ तीव्रं नियममास्थितः
+उपधिं शङ्कमानास्ते हित्वेमानि फलानि वै
+तस्मादग्नेः समुत्तस्थौ कृत्या लोकभयंकरी
+स गत्वाहवनीयेऽग्नौ तीव्रं नियममास्थितः
+सा कृत्या कालरात्रीव कृताञ्जलिरुपस्थिता
+तस्या नाम वृषादर्भिर्यातुधानीत्यथाकरोत्
+जुहाव संस्कृतां मन्त्रैरेकैकामाहुतिं नृपः
+ततोऽन्येनैव गच्छन्ति विदितं तेऽस्तु पार्थिव
+इत्युक्तः स तु भृत्यैस्तैर्वृषादर्भिश्चुकोप ह
+तेषां संप्रतिकर्तुं च सर्वेषामगमद्गृहम्
+वृषादर्भिं नरपतिं किं करोमीति चाब्रवीत्
+चिकित्सायां प्रचरतु भार्यया चैव पुष्यतु
+श्वशुरात्तस्य वृत्तिः स्याद्यस्ते हरति पुष्करम्
+चिकित्सायां प्रचरतु भार्यया चैव पुष्यतु
+श्वशुरात्तस्य वृत्तिः स्याद्यस्ते हरति पुष्करम्
+चिकित्सायां प्रचरतु भार्यया चैव पुष्यतु
+श्वशुरात्तस्य वृत्तिः स्याद्यस्ते हरति पुष्करम्
+चिकित्सायां प्रचरतु भार्यया चैव पुष्यतु
+श्वशुरात्तस्य वृत्तिः स्याद्यस्ते हरति पुष्करम्
+चिकित्सायां प्रचरतु भार्यया चैव पुष्यतु
+श्वशुरात्तस्य वृत्तिः स्याद्यस्ते हरति पुष्करम्
+श्वशुरात्तस्य वृत्तिः स्याद्यस्ते हरति पुष्करम्
+चिकित्सायां प्रचरतु भार्यया चैव पुष्यतु
+नैव कालो न भुजगो न मृत्युरिह कारणम्
+यथा मृत्पिण्डतः कर्ता कुरुते यद्यदिच्छति
+स्वकर्मप्रत्ययाँल्लोकान्मत्वार्जुनकमब्रवीत्
+विनाशहेतुः कर्मास्य सर्वे ���र्मवशा वयम्
+कर्माणि चोदयन्तीह यथान्योन्यं तथा वयम्
+न चेयं ब्राह्मणी वृद्धा शिशुरेवात्र कारणम्
+यातु कालस्तथा मृत्युर्मुञ्चार्जुनक पन्नगम्
+अकरोद्यदयं कर्म तन्नोऽर्जुनक चोदकम्
+कर्मदायादवाँल्लोकः कर्मसंबन्धलक्षणः
+किल्बिषी जन्तुमरणे न वयं हि प्रयोजकाः
+मया च तत्कृतं कर्म येनायं मे मृतः सुतः
+तस्मिंस्तथा ब्रुवाणे तु ब्राह्मणी गौतमी नृप
+नैवाहं नाप्ययं मृत्युर्नायं लुब्धक पन्नगः
+एवमात्मकृतं कर्म मानवः प्रतिपद्यते
+स्वकर्मभिरयं बालः कालेन निधनं गतः
+यदनेन कृतं कर्म तेनायं निधनं गतः
+एवं नाहं न वै मृत्युर्न सर्पो न तथा भवान्
+तथा कर्म च कर्ता च संबद्धावात्मकर्मभिः
+यथा छायातपौ नित्यं सुसंबद्धौ निरन्तरम्
+प्रणाशहेतुर्नान्योऽस्य वध्यतेऽयं स्वकर्मणा
+एवं नाहं न वै मृत्युर्न सर्पो न तथा भवान्
+मया च तत्कृतं कर्म येनायं मे मृतः सुतः
+कर्मदायादवाँल्लोकः कर्मसंबन्धलक्षणः
+कर्माणि चोदयन्तीह यथान्योन्यं तथा वयम्
+नैव कालो न भुजगो न मृत्युरिह कारणम्
+यथा छायातपौ नित्यं सुसंबद्धौ निरन्तरम्
+नैवाहं नाप्ययं मृत्युर्नायं लुब्धक पन्नगः
+तथा कर्म च कर्ता च संबद्धावात्मकर्मभिः
+स्वकर्मभिरयं बालः कालेन निधनं गतः
+यथा मृत्पिण्डतः कर्ता कुरुते यद्यदिच्छति
+प्रणाशहेतुर्नान्योऽस्य वध्यतेऽयं स्वकर्मणा
+न चेयं ब्राह्मणी वृद्धा शिशुरेवात्र कारणम्
+स्वकर्मप्रत्ययाँल्लोकान्मत्वार्जुनकमब्रवीत्
+किल्बिषी जन्तुमरणे न वयं हि प्रयोजकाः
+यातु कालस्तथा मृत्युर्मुञ्चार्जुनक पन्नगम्
+यदनेन कृतं कर्म तेनायं निधनं गतः
+अकरोद्यदयं कर्म तन्नोऽर्जुनक चोदकम्
+एवमात्मकृतं कर्म मानवः प्रतिपद्यते
+विनाशहेतुः कर्मास्य सर्वे कर्मवशा वयम्
+तस्मिंस्तथा ब्रुवाणे तु ब्राह्मणी गौतमी नृप
+तस्मिंस्तथा ब्रुवाणे तु ब्राह्मणी गौतमी नृप
+किल्बिषी जन्तुमरणे न वयं हि प्रयोजकाः
+प्रणाशहेतुर्नान्योऽस्य वध्यतेऽयं स्वकर्मणा
+एवमात्मकृतं कर्म मानवः प्रतिपद्यते
+मया च तत्कृतं कर्म येनायं मे मृतः सुतः
+कर्मदायादवाँल्लोकः कर्मसंबन्धलक्षणः
+नैव कालो न भुजगो न मृत्युरिह कारणम्
+स्वकर्मप्रत्ययाँल्लोकान्मत्वार्जुनकमब्रवीत्
+कर्माणि चोदयन्तीह यथान्योन्यं तथा वयम्
+विनाशहेतुः कर्मास्य सर्वे कर्मवशा वयम्
+यथा मृत्पिण्डतः क��्ता कुरुते यद्यदिच्छति
+नैवाहं नाप्ययं मृत्युर्नायं लुब्धक पन्नगः
+यातु कालस्तथा मृत्युर्मुञ्चार्जुनक पन्नगम्
+तथा कर्म च कर्ता च संबद्धावात्मकर्मभिः
+यदनेन कृतं कर्म तेनायं निधनं गतः
+न चेयं ब्राह्मणी वृद्धा शिशुरेवात्र कारणम्
+अकरोद्यदयं कर्म तन्नोऽर्जुनक चोदकम्
+स्वकर्मभिरयं बालः कालेन निधनं गतः
+यथा छायातपौ नित्यं सुसंबद्धौ निरन्तरम्
+एवं नाहं न वै मृत्युर्न सर्पो न तथा भवान्
+कर्मदायादवाँल्लोकः कर्मसंबन्धलक्षणः
+तथा कर्म च कर्ता च संबद्धावात्मकर्मभिः
+स्वकर्मभिरयं बालः कालेन निधनं गतः
+एवं नाहं न वै मृत्युर्न सर्पो न तथा भवान्
+यदनेन कृतं कर्म तेनायं निधनं गतः
+किल्बिषी जन्तुमरणे न वयं हि प्रयोजकाः
+स्वकर्मप्रत्ययाँल्लोकान्मत्वार्जुनकमब्रवीत्
+न चेयं ब्राह्मणी वृद्धा शिशुरेवात्र कारणम्
+अकरोद्यदयं कर्म तन्नोऽर्जुनक चोदकम्
+यथा मृत्पिण्डतः कर्ता कुरुते यद्यदिच्छति
+कर्माणि चोदयन्तीह यथान्योन्यं तथा वयम्
+मया च तत्कृतं कर्म येनायं मे मृतः सुतः
+यातु कालस्तथा मृत्युर्मुञ्चार्जुनक पन्नगम्
+नैवाहं नाप्ययं मृत्युर्नायं लुब्धक पन्नगः
+तस्मिंस्तथा ब्रुवाणे तु ब्राह्मणी गौतमी नृप
+विनाशहेतुः कर्मास्य सर्वे कर्मवशा वयम्
+एवमात्मकृतं कर्म मानवः प्रतिपद्यते
+प्रणाशहेतुर्नान्योऽस्य वध्यतेऽयं स्वकर्मणा
+नैव कालो न भुजगो न मृत्युरिह कारणम्
+यथा छायातपौ नित्यं सुसंबद्धौ निरन्तरम्
+तस्मिंस्तथा ब्रुवाणे तु ब्राह्मणी गौतमी नृप
+यथा मृत्पिण्डतः कर्ता कुरुते यद्यदिच्छति
+नैव कालो न भुजगो न मृत्युरिह कारणम्
+अकरोद्यदयं कर्म तन्नोऽर्जुनक चोदकम्
+मया च तत्कृतं कर्म येनायं मे मृतः सुतः
+एवं नाहं न वै मृत्युर्न सर्पो न तथा भवान्
+तथा कर्म च कर्ता च संबद्धावात्मकर्मभिः
+कर्मदायादवाँल्लोकः कर्मसंबन्धलक्षणः
+कर्माणि चोदयन्तीह यथान्योन्यं तथा वयम्
+नैवाहं नाप्ययं मृत्युर्नायं लुब्धक पन्नगः
+यथा छायातपौ नित्यं सुसंबद्धौ निरन्तरम्
+स्वकर्मभिरयं बालः कालेन निधनं गतः
+विनाशहेतुः कर्मास्य सर्वे कर्मवशा वयम्
+किल्बिषी जन्तुमरणे न वयं हि प्रयोजकाः
+यदनेन कृतं कर्म तेनायं निधनं गतः
+स्वकर्मप्रत्ययाँल्लोकान्मत्वार्जुनकमब्रवीत्
+एवमात्मकृतं कर्म मानवः प्रतिपद्यते
+यातु कालस्तथा मृत्युर्मुञ्चार्जुनक पन्नगम्
+प्रणाशहेतुर्नान्योऽस्य वध्यतेऽयं स्वकर्मणा
+न चेयं ब्राह्मणी वृद्धा शिशुरेवात्र कारणम्
+एवमात्मकृतं कर्म मानवः प्रतिपद्यते
+न चेयं ब्राह्मणी वृद्धा शिशुरेवात्र कारणम्
+यथा छायातपौ नित्यं सुसंबद्धौ निरन्तरम्
+तस्मिंस्तथा ब्रुवाणे तु ब्राह्मणी गौतमी नृप
+नैवाहं नाप्ययं मृत्युर्नायं लुब्धक पन्नगः
+कर्मदायादवाँल्लोकः कर्मसंबन्धलक्षणः
+तथा कर्म च कर्ता च संबद्धावात्मकर्मभिः
+अकरोद्यदयं कर्म तन्नोऽर्जुनक चोदकम्
+एवं नाहं न वै मृत्युर्न सर्पो न तथा भवान्
+कर्माणि चोदयन्तीह यथान्योन्यं तथा वयम्
+यदनेन कृतं कर्म तेनायं निधनं गतः
+यथा मृत्पिण्डतः कर्ता कुरुते यद्यदिच्छति
+नैव कालो न भुजगो न मृत्युरिह कारणम्
+स्वकर्मभिरयं बालः कालेन निधनं गतः
+प्रणाशहेतुर्नान्योऽस्य वध्यतेऽयं स्वकर्मणा
+विनाशहेतुः कर्मास्य सर्वे कर्मवशा वयम्
+यातु कालस्तथा मृत्युर्मुञ्चार्जुनक पन्नगम्
+स्वकर्मप्रत्ययाँल्लोकान्मत्वार्जुनकमब्रवीत्
+किल्बिषी जन्तुमरणे न वयं हि प्रयोजकाः
+मया च तत्कृतं कर्म येनायं मे मृतः सुतः
+गौणं पशुसखेत्येवं विद्धि मामग्निसंभवे
+यद्वै धर्मे परं नास्ति ब्राह्मणास्तद्धनं विदुः
+अग्निहोत्रमनादृत्य सुखं स्वपतु स द्विजः
+दैवतेष्वनमस्कारो बिसस्तैन्यं करोति यः
+परिव्राट्कामवृत्तोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+सखा सखे यः सख्येयः पशूनां च सखा सदा
+दास्य एव प्रजायेत सोऽप्रसूतिरकिंचनः
+विनयार्थं सुविद्वांसमुपासेयं यथातथम्
+यद्वै धर्मे परं नास्ति ब्राह्मणास्तद्धनं विदुः
+दैवतेष्वनमस्कारो बिसस्तैन्यं करोति यः
+परिव्राट्कामवृत्तोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+अग्निहोत्रमनादृत्य सुखं स्वपतु स द्विजः
+विनयार्थं सुविद्वांसमुपासेयं यथातथम्
+गौणं पशुसखेत्येवं विद्धि मामग्निसंभवे
+सखा सखे यः सख्येयः पशूनां च सखा सदा
+दास्य एव प्रजायेत सोऽप्रसूतिरकिंचनः
+सखा सखे यः सख्येयः पशूनां च सखा सदा
+यद्वै धर्मे परं नास्ति ब्राह्मणास्तद्धनं विदुः
+दैवतेष्वनमस्कारो बिसस्तैन्यं करोति यः
+विनयार्थं सुविद्वांसमुपासेयं यथातथम्
+परिव्राट्कामवृत्तोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+गौणं पशुसखेत्येवं विद्धि मामग्निसंभवे
+दास्य एव प्रजायेत सोऽप्रसूतिरकिंचनः
+अग्निहोत्रमनादृत्य सुखं स्व���तु स द्विजः
+दास्य एव प्रजायेत सोऽप्रसूतिरकिंचनः
+यद्वै धर्मे परं नास्ति ब्राह्मणास्तद्धनं विदुः
+विनयार्थं सुविद्वांसमुपासेयं यथातथम्
+अग्निहोत्रमनादृत्य सुखं स्वपतु स द्विजः
+सखा सखे यः सख्येयः पशूनां च सखा सदा
+परिव्राट्कामवृत्तोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+दैवतेष्वनमस्कारो बिसस्तैन्यं करोति यः
+गौणं पशुसखेत्येवं विद्धि मामग्निसंभवे
+दास्य एव प्रजायेत सोऽप्रसूतिरकिंचनः
+गौणं पशुसखेत्येवं विद्धि मामग्निसंभवे
+अग्निहोत्रमनादृत्य सुखं स्वपतु स द्विजः
+सखा सखे यः सख्येयः पशूनां च सखा सदा
+विनयार्थं सुविद्वांसमुपासेयं यथातथम्
+यद्वै धर्मे परं नास्ति ब्राह्मणास्तद्धनं विदुः
+परिव्राट्कामवृत्तोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+दैवतेष्वनमस्कारो बिसस्तैन्यं करोति यः
+दैवतेष्वनमस्कारो बिसस्तैन्यं करोति यः
+दास्य एव प्रजायेत सोऽप्रसूतिरकिंचनः
+परिव्राट्कामवृत्तोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+यद्वै धर्मे परं नास्ति ब्राह्मणास्तद्धनं विदुः
+विनयार्थं सुविद्वांसमुपासेयं यथातथम्
+सखा सखे यः सख्येयः पशूनां च सखा सदा
+गौणं पशुसखेत्येवं विद्धि मामग्निसंभवे
+अग्निहोत्रमनादृत्य सुखं स्वपतु स द्विजः
+पृथ्वीवाहान्पीवरांश्चैव ताव;दग्र्या गृष्ट्यो धेनवः सुव्रताश्च
+विनष्टेषु यथा स्वैरं गच्छ यत्रेप्सितं तव
+कुलंभराननडुहः शतंशता;न्धुर्याञ्शुभान्सर्वशोऽहं ददानि
+ऋषीणां गच्छ सप्तानामरुन्धत्यास्तथैव च
+प्रतिग्रहस्तारयति पुष्टिर्वै प्रतिगृह्णताम्
+ज्ञात्वा नामानि चैतेषां सर्वानेतान्विनाशय
+मा स्माभक्ष्ये भावमेवं कुरुध्वं; पुष्ट्यर्थं वै किं प्रयच्छाम्यहं वः
+वरान्ग्रामान्व्रीहियवं रसांश्च; रत्नं चान्यद्दुर्लभं किं ददानि
+सा तथेति प्रतिश्रुत्य यातुधानी स्वरूपिणी
+प्रियो हि मे ब्राह्मणो याचमानो; दद्यामहं वोऽश्वतरीसहस्रम्
+दासीभर्तुश्च दास्याश्च मनसा नाम धारय
+जगाम तद्वनं यत्र विचेरुस्ते महर्षयः
+मयि यद्विद्यते वित्तं तच्छृणुध्वं तपोधनाः
+एकैकशः सवृषाः संप्रसूताः; सर्वेषां वै शीघ्रगाः श्वेतलोमाः
+ज्ञात्वा नामानि चैतेषां सर्वानेतान्विनाशय
+मयि यद्विद्यते वित्तं तच्छृणुध्वं तपोधनाः
+दासीभर्तुश्च दास्याश्च मनसा नाम धारय
+पृथ्वीवाहान्पीवरांश्चैव ताव;दग्र्या गृष्ट्यो धेनवः सुव्रताश्च
+प्रतिग्रहस्तारयति पुष्टिर्वै प्रतिगृह्णताम्
+प्रियो हि मे ब्राह्मणो याचमानो; दद्यामहं वोऽश्वतरीसहस्रम्
+वरान्ग्रामान्व्रीहियवं रसांश्च; रत्नं चान्यद्दुर्लभं किं ददानि
+मा स्माभक्ष्ये भावमेवं कुरुध्वं; पुष्ट्यर्थं वै किं प्रयच्छाम्यहं वः
+ऋषीणां गच्छ सप्तानामरुन्धत्यास्तथैव च
+सा तथेति प्रतिश्रुत्य यातुधानी स्वरूपिणी
+जगाम तद्वनं यत्र विचेरुस्ते महर्षयः
+विनष्टेषु यथा स्वैरं गच्छ यत्रेप्सितं तव
+एकैकशः सवृषाः संप्रसूताः; सर्वेषां वै शीघ्रगाः श्वेतलोमाः
+कुलंभराननडुहः शतंशता;न्धुर्याञ्शुभान्सर्वशोऽहं ददानि
+मा स्माभक्ष्ये भावमेवं कुरुध्वं; पुष्ट्यर्थं वै किं प्रयच्छाम्यहं वः
+मयि यद्विद्यते वित्तं तच्छृणुध्वं तपोधनाः
+एकैकशः सवृषाः संप्रसूताः; सर्वेषां वै शीघ्रगाः श्वेतलोमाः
+कुलंभराननडुहः शतंशता;न्धुर्याञ्शुभान्सर्वशोऽहं ददानि
+सा तथेति प्रतिश्रुत्य यातुधानी स्वरूपिणी
+ज्ञात्वा नामानि चैतेषां सर्वानेतान्विनाशय
+पृथ्वीवाहान्पीवरांश्चैव ताव;दग्र्या गृष्ट्यो धेनवः सुव्रताश्च
+विनष्टेषु यथा स्वैरं गच्छ यत्रेप्सितं तव
+प्रतिग्रहस्तारयति पुष्टिर्वै प्रतिगृह्णताम्
+जगाम तद्वनं यत्र विचेरुस्ते महर्षयः
+वरान्ग्रामान्व्रीहियवं रसांश्च; रत्नं चान्यद्दुर्लभं किं ददानि
+दासीभर्तुश्च दास्याश्च मनसा नाम धारय
+प्रियो हि मे ब्राह्मणो याचमानो; दद्यामहं वोऽश्वतरीसहस्रम्
+ऋषीणां गच्छ सप्तानामरुन्धत्यास्तथैव च
+ज्ञात्वा नामानि चैतेषां सर्वानेतान्विनाशय
+सा तथेति प्रतिश्रुत्य यातुधानी स्वरूपिणी
+जगाम तद्वनं यत्र विचेरुस्ते महर्षयः
+विनष्टेषु यथा स्वैरं गच्छ यत्रेप्सितं तव
+कुलंभराननडुहः शतंशता;न्धुर्याञ्शुभान्सर्वशोऽहं ददानि
+एकैकशः सवृषाः संप्रसूताः; सर्वेषां वै शीघ्रगाः श्वेतलोमाः
+प्रियो हि मे ब्राह्मणो याचमानो; दद्यामहं वोऽश्वतरीसहस्रम्
+वरान्ग्रामान्व्रीहियवं रसांश्च; रत्नं चान्यद्दुर्लभं किं ददानि
+मयि यद्विद्यते वित्तं तच्छृणुध्वं तपोधनाः
+दासीभर्तुश्च दास्याश्च मनसा नाम धारय
+मा स्माभक्ष्ये भावमेवं कुरुध्वं; पुष्ट्यर्थं वै किं प्रयच्छाम्यहं वः
+पृथ्वीवाहान्पीवरांश्चैव ताव;दग्र्या गृष्ट्यो धेनवः सुव्रताश्च
+ऋषीणां गच्छ सप्तानामरुन्धत्यास्तथैव च
+प्रतिग्रहस्तारयति पुष्टिर्वै प्रतिगृह्णताम्
+मयि यद्विद्यते वित्तं तच्छृणुध्वं तपोधनाः
+दासीभर्तुश्च दास्याश्च मनसा नाम धारय
+कुलंभराननडुहः शतंशता;न्धुर्याञ्शुभान्सर्वशोऽहं ददानि
+मा स्माभक्ष्ये भावमेवं कुरुध्वं; पुष्ट्यर्थं वै किं प्रयच्छाम्यहं वः
+जगाम तद्वनं यत्र विचेरुस्ते महर्षयः
+एकैकशः सवृषाः संप्रसूताः; सर्वेषां वै शीघ्रगाः श्वेतलोमाः
+प्रियो हि मे ब्राह्मणो याचमानो; दद्यामहं वोऽश्वतरीसहस्रम्
+ज्ञात्वा नामानि चैतेषां सर्वानेतान्विनाशय
+विनष्टेषु यथा स्वैरं गच्छ यत्रेप्सितं तव
+सा तथेति प्रतिश्रुत्य यातुधानी स्वरूपिणी
+ऋषीणां गच्छ सप्तानामरुन्धत्यास्तथैव च
+वरान्ग्रामान्व्रीहियवं रसांश्च; रत्नं चान्यद्दुर्लभं किं ददानि
+प्रतिग्रहस्तारयति पुष्टिर्वै प्रतिगृह्णताम्
+पृथ्वीवाहान्पीवरांश्चैव ताव;दग्र्या गृष्ट्यो धेनवः सुव्रताश्च
+दासीभर्तुश्च दास्याश्च मनसा नाम धारय
+ऋषीणां गच्छ सप्तानामरुन्धत्यास्तथैव च
+मा स्माभक्ष्ये भावमेवं कुरुध्वं; पुष्ट्यर्थं वै किं प्रयच्छाम्यहं वः
+जगाम तद्वनं यत्र विचेरुस्ते महर्षयः
+ज्ञात्वा नामानि चैतेषां सर्वानेतान्विनाशय
+सा तथेति प्रतिश्रुत्य यातुधानी स्वरूपिणी
+वरान्ग्रामान्व्रीहियवं रसांश्च; रत्नं चान्यद्दुर्लभं किं ददानि
+प्रतिग्रहस्तारयति पुष्टिर्वै प्रतिगृह्णताम्
+पृथ्वीवाहान्पीवरांश्चैव ताव;दग्र्या गृष्ट्यो धेनवः सुव्रताश्च
+प्रियो हि मे ब्राह्मणो याचमानो; दद्यामहं वोऽश्वतरीसहस्रम्
+एकैकशः सवृषाः संप्रसूताः; सर्वेषां वै शीघ्रगाः श्वेतलोमाः
+कुलंभराननडुहः शतंशता;न्धुर्याञ्शुभान्सर्वशोऽहं ददानि
+विनष्टेषु यथा स्वैरं गच्छ यत्रेप्सितं तव
+मयि यद्विद्यते वित्तं तच्छृणुध्वं तपोधनाः
+तमागतमभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यमथाब्रवीत्
+एवमुक्तो मतङ्गस्तु प्रत्युपायाद्गृहं प्रति
+ब्राह्मण्यां वृषलेन त्वं मत्तायां नापितेन ह
+कस्मात्प्रतिनिवृत्तोऽसि कच्चिन्न कुशलं तव
+मया त्वं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तो गुरुकर्मणि
+जातस्त्वमसि चण्डालो ब्राह्मण्यं तेन तेऽनशत्
+जातस्त्वमसि चण्डालो ब्राह्मण्यं तेन तेऽनशत्
+मया त्वं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तो गुरुकर्मणि
+कस्मात्प्रतिनिवृत्तोऽसि कच्चिन्न कुशलं तव
+एवमुक्तो मतङ्गस्तु प्���त्युपायाद्गृहं प्रति
+तमागतमभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यमथाब्रवीत्
+ब्राह्मण्यां वृषलेन त्वं मत्तायां नापितेन ह
+तमागतमभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यमथाब्रवीत्
+ब्राह्मण्यां वृषलेन त्वं मत्तायां नापितेन ह
+जातस्त्वमसि चण्डालो ब्राह्मण्यं तेन तेऽनशत्
+कस्मात्प्रतिनिवृत्तोऽसि कच्चिन्न कुशलं तव
+एवमुक्तो मतङ्गस्तु प्रत्युपायाद्गृहं प्रति
+मया त्वं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तो गुरुकर्मणि
+तमागतमभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यमथाब्रवीत्
+जातस्त्वमसि चण्डालो ब्राह्मण्यं तेन तेऽनशत्
+ब्राह्मण्यां वृषलेन त्वं मत्तायां नापितेन ह
+एवमुक्तो मतङ्गस्तु प्रत्युपायाद्गृहं प्रति
+मया त्वं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तो गुरुकर्मणि
+कस्मात्प्रतिनिवृत्तोऽसि कच्चिन्न कुशलं तव
+कस्मात्प्रतिनिवृत्तोऽसि कच्चिन्न कुशलं तव
+एवमुक्तो मतङ्गस्तु प्रत्युपायाद्गृहं प्रति
+तमागतमभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यमथाब्रवीत्
+ब्राह्मण्यां वृषलेन त्वं मत्तायां नापितेन ह
+मया त्वं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तो गुरुकर्मणि
+जातस्त्वमसि चण्डालो ब्राह्मण्यं तेन तेऽनशत्
+मया त्वं यज्ञसंसिद्धौ नियुक्तो गुरुकर्मणि
+ब्राह्मण्यां वृषलेन त्वं मत्तायां नापितेन ह
+जातस्त्वमसि चण्डालो ब्राह्मण्यं तेन तेऽनशत्
+कस्मात्प्रतिनिवृत्तोऽसि कच्चिन्न कुशलं तव
+एवमुक्तो मतङ्गस्तु प्रत्युपायाद्गृहं प्रति
+तमागतमभिप्रेक्ष्य पिता वाक्यमथाब्रवीत्
+कामया शापितो राजन्नान्यथा वक्तुमर्हसि
+एकं वै वरमिच्छामि यदि तुष्टोऽसि पार्थिव
+यद्ददासि महाराज सत्यं तद्वद मानृतम्
+भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यमकारणम्
+कौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे
+सव्रीडं वै भवति हि मनो मे हसता त्वया
+पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत्
+शान्तिहोमेषु च सदा किं त्वं हससि वीक्ष्य माम्
+शान्तिहोमेषु च सदा किं त्वं हससि वीक्ष्य माम्
+सव्रीडं वै भवति हि मनो मे हसता त्वया
+यद्ददासि महाराज सत्यं तद्वद मानृतम्
+भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यमकारणम्
+पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत्
+कौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे
+एकं वै वरमिच्छामि यदि तुष्टोऽसि पार्थिव
+कामया शापितो राजन्नान्यथा वक्तुमर्हसि
+पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत्
+शान्तिहोमेषु च सदा किं त्वं हससि वीक���ष्य माम्
+भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यमकारणम्
+एकं वै वरमिच्छामि यदि तुष्टोऽसि पार्थिव
+यद्ददासि महाराज सत्यं तद्वद मानृतम्
+कौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे
+सव्रीडं वै भवति हि मनो मे हसता त्वया
+कामया शापितो राजन्नान्यथा वक्तुमर्हसि
+यद्ददासि महाराज सत्यं तद्वद मानृतम्
+शान्तिहोमेषु च सदा किं त्वं हससि वीक्ष्य माम्
+एकं वै वरमिच्छामि यदि तुष्टोऽसि पार्थिव
+कौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे
+पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत्
+कामया शापितो राजन्नान्यथा वक्तुमर्हसि
+सव्रीडं वै भवति हि मनो मे हसता त्वया
+भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यमकारणम्
+कामया शापितो राजन्नान्यथा वक्तुमर्हसि
+भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यमकारणम्
+यद्ददासि महाराज सत्यं तद्वद मानृतम्
+शान्तिहोमेषु च सदा किं त्वं हससि वीक्ष्य माम्
+पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत्
+सव्रीडं वै भवति हि मनो मे हसता त्वया
+कौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे
+एकं वै वरमिच्छामि यदि तुष्टोऽसि पार्थिव
+पुण्याहवाचने नित्यं धर्मकृत्येषु चासकृत्
+एकं वै वरमिच्छामि यदि तुष्टोऽसि पार्थिव
+शान्तिहोमेषु च सदा किं त्वं हससि वीक्ष्य माम्
+कौतूहलं मे सुभृशं तत्त्वेन कथयस्व मे
+यद्ददासि महाराज सत्यं तद्वद मानृतम्
+कामया शापितो राजन्नान्यथा वक्तुमर्हसि
+सव्रीडं वै भवति हि मनो मे हसता त्वया
+भाव्यं हि कारणेनात्र न ते हास्यमकारणम्
+एकः संपन्नमश्नातु यस्ते हरति पुष्करम्
+अकृतज्ञोऽस्तु मित्राणां शूद्रायां तु प्रजायतु
+अकृतज्ञोऽस्तु मित्राणां शूद्रायां तु प्रजायतु
+एकः संपन्नमश्नातु यस्ते हरति पुष्करम्
+अकृतज्ञोऽस्तु मित्राणां शूद्रायां तु प्रजायतु
+एकः संपन्नमश्नातु यस्ते हरति पुष्करम्
+एकः संपन्नमश्नातु यस्ते हरति पुष्करम्
+अकृतज्ञोऽस्तु मित्राणां शूद्रायां तु प्रजायतु
+एकः संपन्नमश्नातु यस्ते हरति पुष्करम्
+अकृतज्ञोऽस्तु मित्राणां शूद्रायां तु प्रजायतु
+एकः संपन्नमश्नातु यस्ते हरति पुष्करम्
+अकृतज्ञोऽस्तु मित्राणां शूद्रायां तु प्रजायतु
+गण्डगण्डेव गण्डेति विद्धि मानलसंभवे
+साधयित्वा स्वयं प्राशेद्दास्ये जीवतु चैव ह
+बलीयांसो दुर्बलवद्बिभेम्यहमतः परम्
+अनृतं भाषतु सदा साधुभिश्च विरुध्यतु
+उग्रादितो भयाद्यस्माद्बिभ्यतीमे ममेश्वराः
+गण्डं गण्डं गतवती गण्डगण्डेति संज्ञिता
+ददातु कन्यां शुल्केन बिसस्तैन्यं करोति या
+विकर्मणा प्रमीयेत बिसस्तैन्यं करोति या
+गण्डगण्डेव गण्डेति विद्धि मानलसंभवे
+अनृतं भाषतु सदा साधुभिश्च विरुध्यतु
+ददातु कन्यां शुल्केन बिसस्तैन्यं करोति या
+उग्रादितो भयाद्यस्माद्बिभ्यतीमे ममेश्वराः
+विकर्मणा प्रमीयेत बिसस्तैन्यं करोति या
+बलीयांसो दुर्बलवद्बिभेम्यहमतः परम्
+साधयित्वा स्वयं प्राशेद्दास्ये जीवतु चैव ह
+गण्डं गण्डं गतवती गण्डगण्डेति संज्ञिता
+गण्डगण्डेव गण्डेति विद्धि मानलसंभवे
+उग्रादितो भयाद्यस्माद्बिभ्यतीमे ममेश्वराः
+अनृतं भाषतु सदा साधुभिश्च विरुध्यतु
+साधयित्वा स्वयं प्राशेद्दास्ये जीवतु चैव ह
+ददातु कन्यां शुल्केन बिसस्तैन्यं करोति या
+विकर्मणा प्रमीयेत बिसस्तैन्यं करोति या
+गण्डं गण्डं गतवती गण्डगण्डेति संज्ञिता
+बलीयांसो दुर्बलवद्बिभेम्यहमतः परम्
+विकर्मणा प्रमीयेत बिसस्तैन्यं करोति या
+बलीयांसो दुर्बलवद्बिभेम्यहमतः परम्
+गण्डं गण्डं गतवती गण्डगण्डेति संज्ञिता
+अनृतं भाषतु सदा साधुभिश्च विरुध्यतु
+साधयित्वा स्वयं प्राशेद्दास्ये जीवतु चैव ह
+गण्डगण्डेव गण्डेति विद्धि मानलसंभवे
+ददातु कन्यां शुल्केन बिसस्तैन्यं करोति या
+उग्रादितो भयाद्यस्माद्बिभ्यतीमे ममेश्वराः
+उग्रादितो भयाद्यस्माद्बिभ्यतीमे ममेश्वराः
+गण्डं गण्डं गतवती गण्डगण्डेति संज्ञिता
+विकर्मणा प्रमीयेत बिसस्तैन्यं करोति या
+बलीयांसो दुर्बलवद्बिभेम्यहमतः परम्
+गण्डगण्डेव गण्डेति विद्धि मानलसंभवे
+ददातु कन्यां शुल्केन बिसस्तैन्यं करोति या
+अनृतं भाषतु सदा साधुभिश्च विरुध्यतु
+साधयित्वा स्वयं प्राशेद्दास्ये जीवतु चैव ह
+साधयित्वा स्वयं प्राशेद्दास्ये जीवतु चैव ह
+गण्डं गण्डं गतवती गण्डगण्डेति संज्ञिता
+बलीयांसो दुर्बलवद्बिभेम्यहमतः परम्
+विकर्मणा प्रमीयेत बिसस्तैन्यं करोति या
+उग्रादितो भयाद्यस्माद्बिभ्यतीमे ममेश्वराः
+अनृतं भाषतु सदा साधुभिश्च विरुध्यतु
+ददातु कन्यां शुल्केन बिसस्तैन्यं करोति या
+गण्डगण्डेव गण्डेति विद्धि मानलसंभवे
+ब्रह्मर्षे मिथुनं किं तत्के च ते पुरुषा विभो
+ये मां जानन्ति तत्त्वेन तांश्च मे वक्तुमर्हसि
+ब्रह्मर्षे मिथुनं किं तत���के च ते पुरुषा विभो
+ये मां जानन्ति तत्त्वेन तांश्च मे वक्तुमर्हसि
+ये मां जानन्ति तत्त्वेन तांश्च मे वक्तुमर्हसि
+ब्रह्मर्षे मिथुनं किं तत्के च ते पुरुषा विभो
+ये मां जानन्ति तत्त्वेन तांश्च मे वक्तुमर्हसि
+ब्रह्मर्षे मिथुनं किं तत्के च ते पुरुषा विभो
+ब्रह्मर्षे मिथुनं किं तत्के च ते पुरुषा विभो
+ये मां जानन्ति तत्त्वेन तांश्च मे वक्तुमर्हसि
+ब्रह्मर्षे मिथुनं किं तत्के च ते पुरुषा विभो
+ये मां जानन्ति तत्त्वेन तांश्च मे वक्तुमर्हसि
+ममाष्टगुणमैश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा
+यत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर
+ममाष्टगुणमैश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा
+यत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर
+यत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर
+ममाष्टगुणमैश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा
+यत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर
+ममाष्टगुणमैश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा
+ममाष्टगुणमैश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा
+यत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर
+यत्नेनाल्पेन बलिना वाराणस्यां युधिष्ठिर
+ममाष्टगुणमैश्वर्यं दत्तं भगवता पुरा
+एका स्वादु समश्नातु या ते हरति पुष्करम्
+मनोऽनुरुन्धती भर्तुरिति मां विद्ध्यरुन्धतीम्
+धर्मार्थं संचयो यो वै द्रव्याणां पक्षसंमतः
+ज्ञातीनां गृहमध्यस्था सक्तूनत्तु दिनक्षये
+अभाग्यावीरसूरस्तु बिसस्तैन्यं करोति या
+तपःसंचय एवेह विशिष्टो द्रव्यसंचयात्
+श्वश्र्वापवादं वदतु भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+नित्यं परिवदेच्छ्वश्रूं भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+धरां धरित्रीं वसुधां भर्तुस्तिष्ठाम्यनन्तरम्
+एका स्वादु समश्नातु बिसस्तैन्यं करोति या
+धर्मार्थं संचयो यो वै द्रव्याणां पक्षसंमतः
+नित्यं परिवदेच्छ्वश्रूं भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+धरां धरित्रीं वसुधां भर्तुस्तिष्ठाम्यनन्तरम्
+मनोऽनुरुन्धती भर्तुरिति मां विद्ध्यरुन्धतीम्
+एका स्वादु समश्नातु बिसस्तैन्यं करोति या
+तपःसंचय एवेह विशिष्टो द्रव्यसंचयात्
+ज्ञातीनां गृहमध्यस्था सक्तूनत्तु दिनक्षये
+अभाग्यावीरसूरस्तु बिसस्तैन्यं करोति या
+श्वश्र्वापवादं वदतु भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+एका स्वादु समश्नातु या ते हरति पुष्करम्
+तपःसंचय एवेह विशिष्टो द्रव्यसंचयात्
+एका स्वादु समश्नातु या ते हरति पुष्करम्
+ज्ञातीनां गृहमध्यस्था सक्तूनत्तु दिनक्षये
+मनोऽनुरुन्धती भर्तुरिति मां विद्ध्यरुन्धतीम्
+अभाग्यावीरसूरस्तु बिसस्तैन्यं करोति या
+धरां धरित्रीं वसुधां भर्तुस्तिष्ठाम्यनन्तरम्
+श्वश्र्वापवादं वदतु भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+एका स्वादु समश्नातु बिसस्तैन्यं करोति या
+नित्यं परिवदेच्छ्वश्रूं भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+धर्मार्थं संचयो यो वै द्रव्याणां पक्षसंमतः
+ज्ञातीनां गृहमध्यस्था सक्तूनत्तु दिनक्षये
+अभाग्यावीरसूरस्तु बिसस्तैन्यं करोति या
+नित्यं परिवदेच्छ्वश्रूं भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+धर्मार्थं संचयो यो वै द्रव्याणां पक्षसंमतः
+मनोऽनुरुन्धती भर्तुरिति मां विद्ध्यरुन्धतीम्
+एका स्वादु समश्नातु बिसस्तैन्यं करोति या
+एका स्वादु समश्नातु या ते हरति पुष्करम्
+श्वश्र्वापवादं वदतु भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+धरां धरित्रीं वसुधां भर्तुस्तिष्ठाम्यनन्तरम्
+तपःसंचय एवेह विशिष्टो द्रव्यसंचयात्
+एका स्वादु समश्नातु बिसस्तैन्यं करोति या
+धर्मार्थं संचयो यो वै द्रव्याणां पक्षसंमतः
+श्वश्र्वापवादं वदतु भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+धरां धरित्रीं वसुधां भर्तुस्तिष्ठाम्यनन्तरम्
+मनोऽनुरुन्धती भर्तुरिति मां विद्ध्यरुन्धतीम्
+अभाग्यावीरसूरस्तु बिसस्तैन्यं करोति या
+ज्ञातीनां गृहमध्यस्था सक्तूनत्तु दिनक्षये
+तपःसंचय एवेह विशिष्टो द्रव्यसंचयात्
+नित्यं परिवदेच्छ्वश्रूं भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+एका स्वादु समश्नातु या ते हरति पुष्करम्
+धर्मार्थं संचयो यो वै द्रव्याणां पक्षसंमतः
+एका स्वादु समश्नातु बिसस्तैन्यं करोति या
+ज्ञातीनां गृहमध्यस्था सक्तूनत्तु दिनक्षये
+धरां धरित्रीं वसुधां भर्तुस्तिष्ठाम्यनन्तरम्
+अभाग्यावीरसूरस्तु बिसस्तैन्यं करोति या
+मनोऽनुरुन्धती भर्तुरिति मां विद्ध्यरुन्धतीम्
+नित्यं परिवदेच्छ्वश्रूं भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+श्वश्र्वापवादं वदतु भर्तुर्भवतु दुर्मनाः
+एका स्वादु समश्नातु या ते हरति पुष्करम्
+तपःसंचय एवेह विशिष्टो द्रव्यसंचयात्
+यत्कीर्तयन्सदा मर्त्यः प्राप्नुयात्पुण्यमुत्तमम्
+त्रैलोक्ये भगवन्किं स्वित्पवित्रं कथ्यतेऽनघ
+छेत्तास्मि संशयं तेऽद्य न मेऽत्रास्ति विचारणा
+सौदासवचनं श्रुत्वा ततः सा पृथुलोचना
+पत्न्यास्ते मम विप्रर्षे रुचिरे मणिकुण्डले
+तैस्तैरुपायैः परिहर्तुकामा;श्छिद्���ेषु नित्यं परितर्कयन्ति
+यः कृतस्तेऽद्य समयः सफलं तं कुरुष्व मे
+विषाग्निश्वापदेभ्यश्च भयं जातु न विद्यते
+द्रक्ष्यते तां भवानद्य कस्मिंश्चिद्वननिर्झरे
+त्रैलोक्ये भगवन्किं स्वित्पवित्रं कथ्यतेऽनघ
+शक्यं नृलोके संस्थातुं प्रेत्य वा सुखमेधितुम्
+गतिमन्यां न पश्यामि मदयन्तीसहायवान्
+उत्तङ्कस्तु तथोक्तः स जगाम भरतर्षभ
+यदि मत्तस्त्वदायत्तो गुर्वर्थः कृत एव सः
+तदिष्टे ते मयैवैते दत्ते स्वे मणिकुण्डले
+मत्समीपं द्विजश्रेष्ठ नागन्तव्यं कथंचन
+नक्तं नक्षत्रताराणां प्रभामाक्षिप्य वर्तते
+मदयन्तीं च दृष्ट्वा सोऽज्ञापयत्स्वं प्रयोजनम्
+स्वर्गद्वारस्य गमने स्थाने चेह द्विजोत्तम
+वरयार्थं त्वमन्यं वै तं ते दास्यामि सुव्रत
+निक्षिप्तमेतद्भुवि पन्नगास्तु; रत्नं समासाद्य परामृषेयुः
+ह्रस्वेन चैते आमुक्ते भवतो ह्रस्वके तदा
+विप्रेभ्यश्चापि बहवो दोषाः प्रादुर्भवन्ति नः
+एते ह्यामुच्य भगवन्क्षुत्पिपासाभयं कुतः
+यदि चास्मि प्रतिग्राह्यः सांप्रतं तद्ब्रवीहि मे
+न चैवैषा गतिः क्षेम्या न चान्या विद्यते गतिः
+अनुरूपेण चामुक्ते तत्प्रमाणे हि जायतः
+ब्रूहि विप्र यथाकामं प्रतिवक्तास्मि ते वचः
+आगच्छतो हि ते विप्र भवेन्मृत्युरसंशयम्
+न हि राज्ञा विशेषेण विरुद्धेन द्विजातिभिः
+सोऽहं द्विजेभ्यः प्रणतो विप्राद्दोषमवाप्तवान्
+अभिज्ञानं तु किंचित्त्वं समानेतुमिहार्हसि
+षष्ठे काले न हि मया सा शक्या द्रष्टुमद्य वै
+प्रजा निसर्गाद्विप्रान्वै क्षत्रियाः पूजयन्ति ह
+एवं तव प्रपश्यामि श्रेयो भृगुकुलोद्वह
+एवमेतन्महाब्रह्मन्नानृतं वदसेऽनघ
+त्रिषु लोकेषु विख्याते तदभिज्ञानमानय
+छिद्रेष्वेतेषु हि सदा ह्यधृष्येषु द्विजर्षभ
+स्यन्देते हि दिवा रुक्मं रात्रौ च द्विजसत्तम
+यक्षास्तथोच्छिष्टधृतं सुराश्च; निद्रावशं त्वा परिधर्षयेयुः
+एतन्मे मतमाज्ञाय प्रयच्छ मणिकुण्डले
+यत्कीर्तयन्सदा मर्त्यः प्राप्नुयात्पुण्यमुत्तमम्
+क्षमं चेदिह वक्तव्यं मया द्विजवरोत्तम
+देवराक्षसनागानामप्रमत्तेन धार्यते
+एवंविधे ममैते वै कुण्डले परमार्चिते
+इमे हि दिव्ये मणिकुण्डले मे; देवाश्च यक्षाश्च महोरगाश्च
+प्रत्युवाच महाबुद्धिमुत्तङ्कं जनमेजय
+षष्ठे काले न हि मया सा शक्या द्रष्टुमद्य वै
+त्रिषु लोकेषु विख्य���ते तदभिज्ञानमानय
+विषाग्निश्वापदेभ्यश्च भयं जातु न विद्यते
+स्यन्देते हि दिवा रुक्मं रात्रौ च द्विजसत्तम
+निक्षिप्तमेतद्भुवि पन्नगास्तु; रत्नं समासाद्य परामृषेयुः
+न चैवैषा गतिः क्षेम्या न चान्या विद्यते गतिः
+गतिमन्यां न पश्यामि मदयन्तीसहायवान्
+स्वर्गद्वारस्य गमने स्थाने चेह द्विजोत्तम
+एवंविधे ममैते वै कुण्डले परमार्चिते
+पत्न्यास्ते मम विप्रर्षे रुचिरे मणिकुण्डले
+प्रत्युवाच महाबुद्धिमुत्तङ्कं जनमेजय
+छेत्तास्मि संशयं तेऽद्य न मेऽत्रास्ति विचारणा
+शक्यं नृलोके संस्थातुं प्रेत्य वा सुखमेधितुम्
+ह्रस्वेन चैते आमुक्ते भवतो ह्रस्वके तदा
+यदि चास्मि प्रतिग्राह्यः सांप्रतं तद्ब्रवीहि मे
+यः कृतस्तेऽद्य समयः सफलं तं कुरुष्व मे
+सोऽहं द्विजेभ्यः प्रणतो विप्राद्दोषमवाप्तवान्
+छिद्रेष्वेतेषु हि सदा ह्यधृष्येषु द्विजर्षभ
+एवमेतन्महाब्रह्मन्नानृतं वदसेऽनघ
+क्षमं चेदिह वक्तव्यं मया द्विजवरोत्तम
+त्रैलोक्ये भगवन्किं स्वित्पवित्रं कथ्यतेऽनघ
+मत्समीपं द्विजश्रेष्ठ नागन्तव्यं कथंचन
+उत्तङ्कस्तु तथोक्तः स जगाम भरतर्षभ
+सौदासवचनं श्रुत्वा ततः सा पृथुलोचना
+देवराक्षसनागानामप्रमत्तेन धार्यते
+तदिष्टे ते मयैवैते दत्ते स्वे मणिकुण्डले
+न हि राज्ञा विशेषेण विरुद्धेन द्विजातिभिः
+विप्रेभ्यश्चापि बहवो दोषाः प्रादुर्भवन्ति नः
+आगच्छतो हि ते विप्र भवेन्मृत्युरसंशयम्
+यत्कीर्तयन्सदा मर्त्यः प्राप्नुयात्पुण्यमुत्तमम्
+अनुरूपेण चामुक्ते तत्प्रमाणे हि जायतः
+एवं तव प्रपश्यामि श्रेयो भृगुकुलोद्वह
+वरयार्थं त्वमन्यं वै तं ते दास्यामि सुव्रत
+यक्षास्तथोच्छिष्टधृतं सुराश्च; निद्रावशं त्वा परिधर्षयेयुः
+तैस्तैरुपायैः परिहर्तुकामा;श्छिद्रेषु नित्यं परितर्कयन्ति
+द्रक्ष्यते तां भवानद्य कस्मिंश्चिद्वननिर्झरे
+यदि मत्तस्त्वदायत्तो गुर्वर्थः कृत एव सः
+एते ह्यामुच्य भगवन्क्षुत्पिपासाभयं कुतः
+नक्तं नक्षत्रताराणां प्रभामाक्षिप्य वर्तते
+ब्रूहि विप्र यथाकामं प्रतिवक्तास्मि ते वचः
+प्रजा निसर्गाद्विप्रान्वै क्षत्रियाः पूजयन्ति ह
+मदयन्तीं च दृष्ट्वा सोऽज्ञापयत्स्वं प्रयोजनम्
+इमे हि दिव्ये मणिकुण्डले मे; देवाश्च यक्षाश्च महोरगाश्च
+अभिज्ञानं तु किंचित्त्वं समानेतुमिहार्हसि
+एतन्मे मतमाज्ञाय प्रयच्छ मणिकुण्डले
+प्रजा निसर्गाद्विप्रान्वै क्षत्रियाः पूजयन्ति ह
+वरयार्थं त्वमन्यं वै तं ते दास्यामि सुव्रत
+यत्कीर्तयन्सदा मर्त्यः प्राप्नुयात्पुण्यमुत्तमम्
+स्यन्देते हि दिवा रुक्मं रात्रौ च द्विजसत्तम
+न हि राज्ञा विशेषेण विरुद्धेन द्विजातिभिः
+तदिष्टे ते मयैवैते दत्ते स्वे मणिकुण्डले
+छेत्तास्मि संशयं तेऽद्य न मेऽत्रास्ति विचारणा
+स्वर्गद्वारस्य गमने स्थाने चेह द्विजोत्तम
+उत्तङ्कस्तु तथोक्तः स जगाम भरतर्षभ
+गतिमन्यां न पश्यामि मदयन्तीसहायवान्
+यः कृतस्तेऽद्य समयः सफलं तं कुरुष्व मे
+प्रत्युवाच महाबुद्धिमुत्तङ्कं जनमेजय
+छिद्रेष्वेतेषु हि सदा ह्यधृष्येषु द्विजर्षभ
+नक्तं नक्षत्रताराणां प्रभामाक्षिप्य वर्तते
+आगच्छतो हि ते विप्र भवेन्मृत्युरसंशयम्
+सोऽहं द्विजेभ्यः प्रणतो विप्राद्दोषमवाप्तवान्
+एवमेतन्महाब्रह्मन्नानृतं वदसेऽनघ
+त्रिषु लोकेषु विख्याते तदभिज्ञानमानय
+यदि मत्तस्त्वदायत्तो गुर्वर्थः कृत एव सः
+यदि चास्मि प्रतिग्राह्यः सांप्रतं तद्ब्रवीहि मे
+मत्समीपं द्विजश्रेष्ठ नागन्तव्यं कथंचन
+षष्ठे काले न हि मया सा शक्या द्रष्टुमद्य वै
+सौदासवचनं श्रुत्वा ततः सा पृथुलोचना
+निक्षिप्तमेतद्भुवि पन्नगास्तु; रत्नं समासाद्य परामृषेयुः
+विप्रेभ्यश्चापि बहवो दोषाः प्रादुर्भवन्ति नः
+अनुरूपेण चामुक्ते तत्प्रमाणे हि जायतः
+पत्न्यास्ते मम विप्रर्षे रुचिरे मणिकुण्डले
+ब्रूहि विप्र यथाकामं प्रतिवक्तास्मि ते वचः
+इमे हि दिव्ये मणिकुण्डले मे; देवाश्च यक्षाश्च महोरगाश्च
+एते ह्यामुच्य भगवन्क्षुत्पिपासाभयं कुतः
+न चैवैषा गतिः क्षेम्या न चान्या विद्यते गतिः
+मदयन्तीं च दृष्ट्वा सोऽज्ञापयत्स्वं प्रयोजनम्
+एवंविधे ममैते वै कुण्डले परमार्चिते
+एतन्मे मतमाज्ञाय प्रयच्छ मणिकुण्डले
+विषाग्निश्वापदेभ्यश्च भयं जातु न विद्यते
+देवराक्षसनागानामप्रमत्तेन धार्यते
+अभिज्ञानं तु किंचित्त्वं समानेतुमिहार्हसि
+तैस्तैरुपायैः परिहर्तुकामा;श्छिद्रेषु नित्यं परितर्कयन्ति
+द्रक्ष्यते तां भवानद्य कस्मिंश्चिद्वननिर्झरे
+क्षमं चेदिह वक्तव्यं मया द्विजवरोत्तम
+यक्षास्तथोच्छिष्टधृतं सुराश्च; निद्रावशं त्वा परिधर्षयेयुः
+शक्यं नृलोके संस्थातुं प्रेत्य व�� सुखमेधितुम्
+एवं तव प्रपश्यामि श्रेयो भृगुकुलोद्वह
+त्रैलोक्ये भगवन्किं स्वित्पवित्रं कथ्यतेऽनघ
+ह्रस्वेन चैते आमुक्ते भवतो ह्रस्वके तदा
+सोऽहं द्विजेभ्यः प्रणतो विप्राद्दोषमवाप्तवान्
+स्यन्देते हि दिवा रुक्मं रात्रौ च द्विजसत्तम
+पत्न्यास्ते मम विप्रर्षे रुचिरे मणिकुण्डले
+नक्तं नक्षत्रताराणां प्रभामाक्षिप्य वर्तते
+देवराक्षसनागानामप्रमत्तेन धार्यते
+प्रत्युवाच महाबुद्धिमुत्तङ्कं जनमेजय
+अनुरूपेण चामुक्ते तत्प्रमाणे हि जायतः
+छिद्रेष्वेतेषु हि सदा ह्यधृष्येषु द्विजर्षभ
+वरयार्थं त्वमन्यं वै तं ते दास्यामि सुव्रत
+षष्ठे काले न हि मया सा शक्या द्रष्टुमद्य वै
+शक्यं नृलोके संस्थातुं प्रेत्य वा सुखमेधितुम्
+ब्रूहि विप्र यथाकामं प्रतिवक्तास्मि ते वचः
+त्रिषु लोकेषु विख्याते तदभिज्ञानमानय
+यत्कीर्तयन्सदा मर्त्यः प्राप्नुयात्पुण्यमुत्तमम्
+एते ह्यामुच्य भगवन्क्षुत्पिपासाभयं कुतः
+तैस्तैरुपायैः परिहर्तुकामा;श्छिद्रेषु नित्यं परितर्कयन्ति
+तदिष्टे ते मयैवैते दत्ते स्वे मणिकुण्डले
+आगच्छतो हि ते विप्र भवेन्मृत्युरसंशयम्
+न हि राज्ञा विशेषेण विरुद्धेन द्विजातिभिः
+यः कृतस्तेऽद्य समयः सफलं तं कुरुष्व मे
+न चैवैषा गतिः क्षेम्या न चान्या विद्यते गतिः
+यक्षास्तथोच्छिष्टधृतं सुराश्च; निद्रावशं त्वा परिधर्षयेयुः
+अभिज्ञानं तु किंचित्त्वं समानेतुमिहार्हसि
+स्वर्गद्वारस्य गमने स्थाने चेह द्विजोत्तम
+क्षमं चेदिह वक्तव्यं मया द्विजवरोत्तम
+सौदासवचनं श्रुत्वा ततः सा पृथुलोचना
+त्रैलोक्ये भगवन्किं स्वित्पवित्रं कथ्यतेऽनघ
+यदि मत्तस्त्वदायत्तो गुर्वर्थः कृत एव सः
+गतिमन्यां न पश्यामि मदयन्तीसहायवान्
+मत्समीपं द्विजश्रेष्ठ नागन्तव्यं कथंचन
+उत्तङ्कस्तु तथोक्तः स जगाम भरतर्षभ
+प्रजा निसर्गाद्विप्रान्वै क्षत्रियाः पूजयन्ति ह
+विप्रेभ्यश्चापि बहवो दोषाः प्रादुर्भवन्ति नः
+मदयन्तीं च दृष्ट्वा सोऽज्ञापयत्स्वं प्रयोजनम्
+विषाग्निश्वापदेभ्यश्च भयं जातु न विद्यते
+यदि चास्मि प्रतिग्राह्यः सांप्रतं तद्ब्रवीहि मे
+निक्षिप्तमेतद्भुवि पन्नगास्तु; रत्नं समासाद्य परामृषेयुः
+द्रक्ष्यते तां भवानद्य कस्मिंश्चिद्वननिर्झरे
+ह्रस्वेन चैते आमुक्ते भवतो ह्रस्वके तदा
+इमे हि दिव्���े मणिकुण्डले मे; देवाश्च यक्षाश्च महोरगाश्च
+छेत्तास्मि संशयं तेऽद्य न मेऽत्रास्ति विचारणा
+एतन्मे मतमाज्ञाय प्रयच्छ मणिकुण्डले
+एवमेतन्महाब्रह्मन्नानृतं वदसेऽनघ
+एवंविधे ममैते वै कुण्डले परमार्चिते
+एवं तव प्रपश्यामि श्रेयो भृगुकुलोद्वह
+यक्षास्तथोच्छिष्टधृतं सुराश्च; निद्रावशं त्वा परिधर्षयेयुः
+निक्षिप्तमेतद्भुवि पन्नगास्तु; रत्नं समासाद्य परामृषेयुः
+विषाग्निश्वापदेभ्यश्च भयं जातु न विद्यते
+नक्तं नक्षत्रताराणां प्रभामाक्षिप्य वर्तते
+प्रजा निसर्गाद्विप्रान्वै क्षत्रियाः पूजयन्ति ह
+एतन्मे मतमाज्ञाय प्रयच्छ मणिकुण्डले
+गतिमन्यां न पश्यामि मदयन्तीसहायवान्
+ब्रूहि विप्र यथाकामं प्रतिवक्तास्मि ते वचः
+क्षमं चेदिह वक्तव्यं मया द्विजवरोत्तम
+स्वर्गद्वारस्य गमने स्थाने चेह द्विजोत्तम
+वरयार्थं त्वमन्यं वै तं ते दास्यामि सुव्रत
+मदयन्तीं च दृष्ट्वा सोऽज्ञापयत्स्वं प्रयोजनम्
+तैस्तैरुपायैः परिहर्तुकामा;श्छिद्रेषु नित्यं परितर्कयन्ति
+प्रत्युवाच महाबुद्धिमुत्तङ्कं जनमेजय
+एवंविधे ममैते वै कुण्डले परमार्चिते
+न चैवैषा गतिः क्षेम्या न चान्या विद्यते गतिः
+अभिज्ञानं तु किंचित्त्वं समानेतुमिहार्हसि
+त्रैलोक्ये भगवन्किं स्वित्पवित्रं कथ्यतेऽनघ
+अनुरूपेण चामुक्ते तत्प्रमाणे हि जायतः
+षष्ठे काले न हि मया सा शक्या द्रष्टुमद्य वै
+यत्कीर्तयन्सदा मर्त्यः प्राप्नुयात्पुण्यमुत्तमम्
+उत्तङ्कस्तु तथोक्तः स जगाम भरतर्षभ
+आगच्छतो हि ते विप्र भवेन्मृत्युरसंशयम्
+यदि चास्मि प्रतिग्राह्यः सांप्रतं तद्ब्रवीहि मे
+ह्रस्वेन चैते आमुक्ते भवतो ह्रस्वके तदा
+न हि राज्ञा विशेषेण विरुद्धेन द्विजातिभिः
+देवराक्षसनागानामप्रमत्तेन धार्यते
+छेत्तास्मि संशयं तेऽद्य न मेऽत्रास्ति विचारणा
+यः कृतस्तेऽद्य समयः सफलं तं कुरुष्व मे
+स्यन्देते हि दिवा रुक्मं रात्रौ च द्विजसत्तम
+एवं तव प्रपश्यामि श्रेयो भृगुकुलोद्वह
+सौदासवचनं श्रुत्वा ततः सा पृथुलोचना
+इमे हि दिव्ये मणिकुण्डले मे; देवाश्च यक्षाश्च महोरगाश्च
+त्रिषु लोकेषु विख्याते तदभिज्ञानमानय
+एवमेतन्महाब्रह्मन्नानृतं वदसेऽनघ
+द्रक्ष्यते तां भवानद्य कस्मिंश्चिद्वननिर्झरे
+सोऽहं द्विजेभ्यः प्रणतो विप्राद्दोषमवाप्तवान्
+छिद्रेष्वेतेषु हि सदा ह्यधृष्येषु द्विजर्षभ
+विप्रेभ्यश्चापि बहवो दोषाः प्रादुर्भवन्ति नः
+पत्न्यास्ते मम विप्रर्षे रुचिरे मणिकुण्डले
+मत्समीपं द्विजश्रेष्ठ नागन्तव्यं कथंचन
+एते ह्यामुच्य भगवन्क्षुत्पिपासाभयं कुतः
+तदिष्टे ते मयैवैते दत्ते स्वे मणिकुण्डले
+यदि मत्तस्त्वदायत्तो गुर्वर्थः कृत एव सः
+शक्यं नृलोके संस्थातुं प्रेत्य वा सुखमेधितुम्
+शरणागतं च त्यजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+पदा स गां ताडयतु सूर्यं च प्रति मेहतु
+शरणागतं च त्यजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+पदा स गां ताडयतु सूर्यं च प्रति मेहतु
+पदा स गां ताडयतु सूर्यं च प्रति मेहतु
+शरणागतं च त्यजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+पदा स गां ताडयतु सूर्यं च प्रति मेहतु
+शरणागतं च त्यजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+पदा स गां ताडयतु सूर्यं च प्रति मेहतु
+शरणागतं च त्यजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+पदा स गां ताडयतु सूर्यं च प्रति मेहतु
+शरणागतं च त्यजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+एतज्ज्ञात्वा मम विभो मा क्रुधस्त्वं तपोधन
+एतस्मात्कारणाद्ब्रह्मंश्चिरमेतत्कृतं मया
+शिरस्तावत्प्रदीप्तं मे पादौ चैव तपोधन
+सूर्यतेजोनिरुद्धाहं वृक्षच्छायामुपाश्रिता
+सूर्यतेजोनिरुद्धाहं वृक्षच्छायामुपाश्रिता
+एतस्मात्कारणाद्ब्रह्मंश्चिरमेतत्कृतं मया
+शिरस्तावत्प्रदीप्तं मे पादौ चैव तपोधन
+एतज्ज्ञात्वा मम विभो मा क्रुधस्त्वं तपोधन
+एतज्ज्ञात्वा मम विभो मा क्रुधस्त्वं तपोधन
+शिरस्तावत्प्रदीप्तं मे पादौ चैव तपोधन
+एतस्मात्कारणाद्ब्रह्मंश्चिरमेतत्कृतं मया
+सूर्यतेजोनिरुद्धाहं वृक्षच्छायामुपाश्रिता
+एतज्ज्ञात्वा मम विभो मा क्रुधस्त्वं तपोधन
+शिरस्तावत्प्रदीप्तं मे पादौ चैव तपोधन
+एतस्मात्कारणाद्ब्रह्मंश्चिरमेतत्कृतं मया
+सूर्यतेजोनिरुद्धाहं वृक्षच्छायामुपाश्रिता
+शिरस्तावत्प्रदीप्तं मे पादौ चैव तपोधन
+एतस्मात्कारणाद्ब्रह्मंश्चिरमेतत्कृतं मया
+सूर्यतेजोनिरुद्धाहं वृक्षच्छायामुपाश्रिता
+एतज्ज्ञात्वा मम विभो मा क्रुधस्त्वं तपोधन
+एतस्मात्कारणाद्ब्रह्मंश्चिरमेतत्कृतं मया
+शिरस्तावत्प्रदीप्तं मे पादौ चैव तपोधन
+एतज्ज्ञात्वा मम विभो मा क्रुधस्त्वं तपोधन
+सूर्यतेजोनिरुद्धाहं वृक्षच्छायामुपाश्रिता
+एकपादेन वृत्त्यर्थं ग्रामद्वारे स तिष्ठतु
+धर्मज्ञस्त्यक्तधर्मोऽ���्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+एकपादेन वृत्त्यर्थं ग्रामद्वारे स तिष्ठतु
+धर्मज्ञस्त्यक्तधर्मोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+एकपादेन वृत्त्यर्थं ग्रामद्वारे स तिष्ठतु
+धर्मज्ञस्त्यक्तधर्मोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+धर्मज्ञस्त्यक्तधर्मोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+एकपादेन वृत्त्यर्थं ग्रामद्वारे स तिष्ठतु
+एकपादेन वृत्त्यर्थं ग्रामद्वारे स तिष्ठतु
+धर्मज्ञस्त्यक्तधर्मोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+एकपादेन वृत्त्यर्थं ग्रामद्वारे स तिष्ठतु
+धर्मज्ञस्त्यक्तधर्मोऽस्तु यस्ते हरति पुष्करम्
+चन्द्ररश्मिप्रकाशानां हयानां वातरंहसाम्
+एकतः श्यामकर्णानां सहस्रं देहि भार्गव
+चन्द्ररश्मिप्रकाशानां हयानां वातरंहसाम्
+एकतः श्यामकर्णानां सहस्रं देहि भार्गव
+एकतः श्यामकर्णानां सहस्रं देहि भार्गव
+चन्द्ररश्मिप्रकाशानां हयानां वातरंहसाम्
+एकतः श्यामकर्णानां सहस्रं देहि भार्गव
+चन्द्ररश्मिप्रकाशानां हयानां वातरंहसाम्
+चन्द्ररश्मिप्रकाशानां हयानां वातरंहसाम्
+एकतः श्यामकर्णानां सहस्रं देहि भार्गव
+चन्द्ररश्मिप्रकाशानां हयानां वातरंहसाम्
+एकतः श्यामकर्णानां सहस्रं देहि भार्गव
+दुह्येत परवत्सेन या ते हरति पुष्करम्
+बाल्वजेन निदानेन कांस्यं भवतु दोहनम्
+वरेण भगवन्मह्यं कृतं लोकपितामह
+एष एव वरो मेऽद्य यत्प्रीतोऽसि ममानघ
+एष एव वरो मेऽद्य यत्प्रीतोऽसि ममानघ
+बाल्वजेन निदानेन कांस्यं भवतु दोहनम्
+वरेण भगवन्मह्यं कृतं लोकपितामह
+दुह्येत परवत्सेन या ते हरति पुष्करम्
+बाल्वजेन निदानेन कांस्यं भवतु दोहनम्
+दुह्येत परवत्सेन या ते हरति पुष्करम्
+वरेण भगवन्मह्यं कृतं लोकपितामह
+एष एव वरो मेऽद्य यत्प्रीतोऽसि ममानघ
+दुह्येत परवत्सेन या ते हरति पुष्करम्
+वरेण भगवन्मह्यं कृतं लोकपितामह
+एष एव वरो मेऽद्य यत्प्रीतोऽसि ममानघ
+बाल्वजेन निदानेन कांस्यं भवतु दोहनम्
+दुह्येत परवत्सेन या ते हरति पुष्करम्
+एष एव वरो मेऽद्य यत्प्रीतोऽसि ममानघ
+वरेण भगवन्मह्यं कृतं लोकपितामह
+बाल्वजेन निदानेन कांस्यं भवतु दोहनम्
+बाल्वजेन निदानेन कांस्यं भवतु दोहनम्
+वरेण भगवन्मह्यं कृतं लोकपितामह
+एष एव वरो मेऽद्य यत्प्रीतोऽसि ममानघ
+दुह्येत परवत्सेन या ते हरति पुष्करम्
+आस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषानिरतो भव
+न शक्यमिह शूद्रेण लिङ्गमाश्रित्य वर्तितुम्
+आस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषानिरतो भव
+न शक्यमिह शूद्रेण लिङ्गमाश्रित्य वर्तितुम्
+न शक्यमिह शूद्रेण लिङ्गमाश्रित्य वर्तितुम्
+आस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषानिरतो भव
+आस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषानिरतो भव
+न शक्यमिह शूद्रेण लिङ्गमाश्रित्य वर्तितुम्
+आस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषानिरतो भव
+न शक्यमिह शूद्रेण लिङ्गमाश्रित्य वर्तितुम्
+आस्यतां यदि ते बुद्धिः शुश्रूषानिरतो भव
+न शक्यमिह शूद्रेण लिङ्गमाश्रित्य वर्तितुम्
+तस्य लोकान्स व्रजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+उदपानप्लवे ग्रामे ब्राह्मणो वृषलीपतिः
+उदपानप्लवे ग्रामे ब्राह्मणो वृषलीपतिः
+तस्य लोकान्स व्रजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+तस्य लोकान्स व्रजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+उदपानप्लवे ग्रामे ब्राह्मणो वृषलीपतिः
+उदपानप्लवे ग्रामे ब्राह्मणो वृषलीपतिः
+तस्य लोकान्स व्रजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+तस्य लोकान्स व्रजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+उदपानप्लवे ग्रामे ब्राह्मणो वृषलीपतिः
+तस्य लोकान्स व्रजतु यस्ते हरति पुष्करम्
+उदपानप्लवे ग्रामे ब्राह्मणो वृषलीपतिः
+के देशाः के जनपदाः केऽऽश्रमाः के च पर्वताः
+प्रकृष्टाः पुण्यतः काश्च ज्ञेया नद्यस्तदुच्यताम्
+के देशाः के जनपदाः केऽऽश्रमाः के च पर्वताः
+प्रकृष्टाः पुण्यतः काश्च ज्ञेया नद्यस्तदुच्यताम्
+प्रकृष्टाः पुण्यतः काश्च ज्ञेया नद्यस्तदुच्यताम्
+के देशाः के जनपदाः केऽऽश्रमाः के च पर्वताः
+के देशाः के जनपदाः केऽऽश्रमाः के च पर्वताः
+प्रकृष्टाः पुण्यतः काश्च ज्ञेया नद्यस्तदुच्यताम्
+के देशाः के जनपदाः केऽऽश्रमाः के च पर्वताः
+प्रकृष्टाः पुण्यतः काश्च ज्ञेया नद्यस्तदुच्यताम्
+के देशाः के जनपदाः केऽऽश्रमाः के च पर्वताः
+प्रकृष्टाः पुण्यतः काश्च ज्ञेया नद्यस्तदुच्यताम्
+त्रिशूलपाणिं वरदं त्र्यम्बकं भुवनेश्वरम्
+एवं कृत्वा नमस्तस्मै महादेवाय रंहसे
+उमासहायो भगवान्यत्र नित्यं महेश्वरः
+आदित्या मरुतश्चैव यातुधानाश्च सर्वशः
+सत्यं ते ब्रुवतः सर्वे संपत्स्यन्ते मनोरथाः
+मास्मानेवं त्वं पुनरागाः कथंचि;द्बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते
+स्थैर्यमत्र कथं ते स्यात्स त्वं निःसंशयं कुरु
+गमयिष्यामि चेन्द्रेण समतामपि ते ध्रुवम्
+एतदाचक्ष्व मे तत्त्वमिच्छसे चे��्प्रियं मम
+उपासन्ते महात्मानं बहुरूपमुमापतिम्
+विरूपाक्षं दशभुजं तिष्यगोवृषभध्वजम्
+वनस्पतीनां मूलेषु टङ्केषु शिखरेषु च
+उमापतिं पशुपतिं विश्वरूपं महेश्वरम्
+भयं शक्राद्व्येतु ते राजसिंह; प्रणोत्स्येऽहं भयमेतत्सुघोरम्
+रमते भगवांस्तत्र कुबेरानुचरैः सह
+रुद्राय शितिकण्ठाय सुरूपाय सुवर्चसे
+रक्ष्यन्ते ते कुबेरस्य सहायैरुद्यतायुधैः
+निर्देष्टुं प्राणिभिः कैश्चित्प्राकृतैर्मांसलोचनैः
+नोष्णं न शिशिरं तत्र न वायुर्न च भास्करः
+संविधास्ये च ते राजन्नक्षयं द्रव्यमुत्तमम्
+अयमिन्द्रो हरिभिरायाति राज;न्देवैः सर्वैः सहितः सोमपीथी
+गुहासु शैलराजस्य यथाकामं यथासुखम्
+त्र्यक्ष्णे पूष्णो दन्तभिदे वामनाय शिवाय च
+विकृतैर्विकृताकारैः क्रीडद्भिः पृथिवीपते
+गन्धर्वाप्सरसश्चैव यक्षा देवर्षयस्तथा
+तस्मै भगवते कृत्वा नमः शर्वाय वेधसे
+आपः प्लवन्त्वन्तरिक्षे वृथा च; सौदामिनी दृश्यतां मा बिभस्त्वम्
+कपर्दिने करालाय हर्यक्ष्णे वरदाय च
+न जरा क्षुत्पिपासे वा न मृत्युर्न भयं नृप
+श्रिया ज्वलन्दृश्यते वै बालादित्यसमद्युतिः
+दिशो वज्रं व्रजतां वायुरेतु; वर्षं भूत्वा निपततु काननेषु
+पिनाकिनं महादेवं महायोगिनमव्ययम्
+संस्तम्भिन्या विद्यया क्षिप्रमेव; मा भैस्त्वमस्माद्भव चापि प्रतीतः
+वराय सौम्यवक्त्राय पशुहस्ताय वर्षिणे
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+कथमस्मि त्वया ज्ञातः केन वा कथितोऽस्मि ते
+धातवो जातरूपस्य रश्मयः सवितुर्यथा
+सहस्रशिरसे चैव सहस्रचरणाय च
+सत्यमेतद्भवानाह स मां जानाति सत्रिणम्
+भूतानि च पिशाचाश्च नासत्यावश्विनावपि
+प्रणम्य शिरसा देवमनङ्गाङ्गहरं हरम्
+त्रिपुरघ्नं त्रिनयनं त्रिलोकेशं महौजसम्
+तस्य शैलस्य पार्श्वेषु सर्वेषु जयतां वर
+नमः स्वधास्वरूपाय बहुरूपाय दंष्ट्रिणे
+स्रुवहस्ताय पतये धन्विने भार्गवाय च
+मिथ्या तु ब्रुवतो मूर्धा सप्तधा ते फलिष्यति
+हरिकेशाय मुण्डाय कृशायोत्तारणाय च
+चिकीर्षद्भिः प्रियं राजन्कुबेरस्य महात्मनः
+सुवर्णमाहरिष्यन्तस्तत्र गच्छन्तु ते नराः
+भास्कराय सुतीर्थाय देवदेवाय रंहसे
+तत्र रुद्राश्च साध्याश्च विश्वेऽथ वसवस्तथा
+शोशुभ्यते बलवृत्रघ्न भूयः; पिबस्व सोमं सुतमुद्यतं मया
+पशूनां पतये चैव भूतानां पतये तथा
+मन्त्राहूतो यज्ञमिमं मयाद्य; पश्यस्वैनं मन्त्रविस्रस्तकायम्
+यदि प्रीतस्त्वमसि वै देवराज; तस्मात्स्वयं शाधि यज्ञे विधानम्
+यदि सर्वानभिप्रायान्कर्तासि मम पार्थिव
+तप्यते यत्र भगवांस्तपो नित्यमुमापतिः
+महादेवाय कृष्णाय त्र्यम्बकायानघाय च
+याज्यमानं मया हि त्वां बृहस्पतिपुरंदरौ
+भयं त्यक्त्वा वरमन्यं वृणीष्व; कं ते कामं तपसा साधयामि
+शरण्यं शरणं याहि महादेवं चतुर्मुखम्
+प्रियं च ते करिष्यामि सत्यमेतद्ब्रवीमि ते
+गिरेर्हिमवतः पृष्ठे मुञ्जवान्नाम पर्वतः
+येन देवान्सगन्धर्वाञ्शक्रं चाभिभविष्यसि
+याजनं हि ममाप्येवं वर्तते त्वयि पार्थिव
+द्विषेतां समभिक्रुद्धावेतदेकं समर्थय
+क्षेम्याय हरिनेत्राय स्थाणवे पुरुषाय च
+कुपितस्त्वां न हीदानीं भस्म कुर्यां सबान्धवम्
+उष्णीषिणे सुवक्त्राय सहस्राक्षाय मीढुषे
+महात्मने क्षितिपते तत्सुवर्णमवाप्स्यसि
+विप्रियं तु चिकीर्षामि भ्रातुश्चेन्द्रस्य चोभयोः
+दण्डिने तप्ततपसे तथैव क्रूरकर्मणे
+कथयस्वैतदेकं मे क्व नु संप्रति नारदः
+आस्ते शूली महातेजा नानाभूतगणावृतः
+ईशानं शंकरं सर्वं शिवं विश्वेश्वरं भवम्
+मा त्वां धक्ष्ये चक्षुषा दारुणेन; संक्रुद्धोऽहं पावक तन्निबोध
+स्वयं सर्वान्कुरु मार्गान्सुरेन्द्र; जानात्वयं सर्वलोकश्च देव
+न रूपं दृश्यते तस्य संस्थानं वा कथंचन
+सर्वेषामेव देवानां क्षपितान्यायुधानि मे
+स्वागतं ते पुरुहूतेह विद्व;न्यज्ञोऽद्यायं संनिहिते त्वयीन्द्र
+गिरिशाय प्रशान्ताय यतये चीरवाससे
+तथा शुक्राधिपतये पृथवे कृत्तिवाससे
+कपालमालिने नित्यं सुवर्णमुकुटाय च
+तीक्ष्णदंष्ट्राय तीक्ष्णाय वैश्वानरमुखाय च
+क्रोधनाय नृशंसाय मृदवे बाहुशालिने
+प्रभवं सर्वभूतानां धारणं धरणीधरम्
+बिल्वदण्डाय सिद्धाय सर्वदण्डधराय च
+अथो वह्निस्त्रातु वा सर्वतस्ते; कामं वर्षं वर्षतु वासवो वा
+चिकीर्षसि यथाकामं सर्वमेतत्त्वयि ध्रुवम्
+यमश्च वरुणश्चैव कुबेरश्च सहानुगः
+वज्रादुग्राद्व्येतु भयं तवाद्य; वातो भूत्वा हन्मि नरेन्द्र वज्रम्
+अजाय कृष्णनेत्राय विरूपाक्षाय चैव ह
+वृषाय मातृभक्ताय सेनान्ये मध्यमाय च
+उग्रं स्थाणुं शिवं घोरं शर्वं गौरीशमीश्वरम्
+शितिकण्ठमजं शुक्रं पृथुं पृथुहरं हरम्
+न तु मे वर्तते बुद्धिर्धने याज्येषु वा पुनः
+आविक्षित शुभा बुद्धिर्धीयतां तव कर्मसु
+याम्यायाव्यक्तकेशाय सद्वृत्ते शंकराय च
+हिरण्यबाहवे राजन्नुग्राय पतये दिशाम्
+वज्रं तथा स्थापयतां च वायु;र्महाघोरं प्लवमानं जलौघैः
+अहं संस्तम्भयिष्यामि मा भैस्त्वं शक्रतो नृप
+मृगव्याधाय महते धन्विनेऽथ भवाय च
+महाद्युतयेऽनङ्गाय सर्वाङ्गाय प्रजावते
+स्वागतं ते पुरुहूतेह विद्व;न्यज्ञोऽद्यायं संनिहिते त्वयीन्द्र
+त्रिशूलपाणिं वरदं त्र्यम्बकं भुवनेश्वरम्
+याजनं हि ममाप्येवं वर्तते त्वयि पार्थिव
+प्रभवं सर्वभूतानां धारणं धरणीधरम्
+प्रणम्य शिरसा देवमनङ्गाङ्गहरं हरम्
+याम्यायाव्यक्तकेशाय सद्वृत्ते शंकराय च
+विरूपाक्षं दशभुजं तिष्यगोवृषभध्वजम्
+दिशो वज्रं व्रजतां वायुरेतु; वर्षं भूत्वा निपततु काननेषु
+दण्डिने तप्ततपसे तथैव क्रूरकर्मणे
+त्र्यक्ष्णे पूष्णो दन्तभिदे वामनाय शिवाय च
+गमयिष्यामि चेन्द्रेण समतामपि ते ध्रुवम्
+गिरेर्हिमवतः पृष्ठे मुञ्जवान्नाम पर्वतः
+अयमिन्द्रो हरिभिरायाति राज;न्देवैः सर्वैः सहितः सोमपीथी
+नमः स्वधास्वरूपाय बहुरूपाय दंष्ट्रिणे
+एतदाचक्ष्व मे तत्त्वमिच्छसे चेत्प्रियं मम
+ईशानं शंकरं सर्वं शिवं विश्वेश्वरं भवम्
+रमते भगवांस्तत्र कुबेरानुचरैः सह
+भयं शक्राद्व्येतु ते राजसिंह; प्रणोत्स्येऽहं भयमेतत्सुघोरम्
+त्रिपुरघ्नं त्रिनयनं त्रिलोकेशं महौजसम्
+वज्रं तथा स्थापयतां च वायु;र्महाघोरं प्लवमानं जलौघैः
+याज्यमानं मया हि त्वां बृहस्पतिपुरंदरौ
+सहस्रशिरसे चैव सहस्रचरणाय च
+संविधास्ये च ते राजन्नक्षयं द्रव्यमुत्तमम्
+शरण्यं शरणं याहि महादेवं चतुर्मुखम्
+मास्मानेवं त्वं पुनरागाः कथंचि;द्बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते
+विप्रियं तु चिकीर्षामि भ्रातुश्चेन्द्रस्य चोभयोः
+गन्धर्वाप्सरसश्चैव यक्षा देवर्षयस्तथा
+तत्र रुद्राश्च साध्याश्च विश्वेऽथ वसवस्तथा
+आदित्या मरुतश्चैव यातुधानाश्च सर्वशः
+क्रोधनाय नृशंसाय मृदवे बाहुशालिने
+शोशुभ्यते बलवृत्रघ्न भूयः; पिबस्व सोमं सुतमुद्यतं मया
+रुद्राय शितिकण्ठाय सुरूपाय सुवर्चसे
+यमश्च वरुणश्चैव कुबेरश्च सहानुगः
+शितिकण्ठमजं शुक्रं पृथुं पृथुहरं हरम्
+रक्ष्यन्ते ते कुबेरस्य सहायैरुद्यतायुधैः
+चिकीर्षद्भिः प्रियं राजन्कुबेरस्य महात्मनः
+यदि प्रीतस्त्वमसि वै देवराज; तस्मात्स्व��ं शाधि यज्ञे विधानम्
+निर्देष्टुं प्राणिभिः कैश्चित्प्राकृतैर्मांसलोचनैः
+कुपितस्त्वां न हीदानीं भस्म कुर्यां सबान्धवम्
+हिरण्यबाहवे राजन्नुग्राय पतये दिशाम्
+तस्मै भगवते कृत्वा नमः शर्वाय वेधसे
+मा त्वां धक्ष्ये चक्षुषा दारुणेन; संक्रुद्धोऽहं पावक तन्निबोध
+द्विषेतां समभिक्रुद्धावेतदेकं समर्थय
+उमासहायो भगवान्यत्र नित्यं महेश्वरः
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+सर्वेषामेव देवानां क्षपितान्यायुधानि मे
+संस्तम्भिन्या विद्यया क्षिप्रमेव; मा भैस्त्वमस्माद्भव चापि प्रतीतः
+अजाय कृष्णनेत्राय विरूपाक्षाय चैव ह
+कथयस्वैतदेकं मे क्व नु संप्रति नारदः
+आपः प्लवन्त्वन्तरिक्षे वृथा च; सौदामिनी दृश्यतां मा बिभस्त्वम्
+भास्कराय सुतीर्थाय देवदेवाय रंहसे
+तप्यते यत्र भगवांस्तपो नित्यमुमापतिः
+भूतानि च पिशाचाश्च नासत्यावश्विनावपि
+चिकीर्षसि यथाकामं सर्वमेतत्त्वयि ध्रुवम्
+गिरिशाय प्रशान्ताय यतये चीरवाससे
+कथमस्मि त्वया ज्ञातः केन वा कथितोऽस्मि ते
+नोष्णं न शिशिरं तत्र न वायुर्न च भास्करः
+न जरा क्षुत्पिपासे वा न मृत्युर्न भयं नृप
+मिथ्या तु ब्रुवतो मूर्धा सप्तधा ते फलिष्यति
+वराय सौम्यवक्त्राय पशुहस्ताय वर्षिणे
+श्रिया ज्वलन्दृश्यते वै बालादित्यसमद्युतिः
+वज्रादुग्राद्व्येतु भयं तवाद्य; वातो भूत्वा हन्मि नरेन्द्र वज्रम्
+धातवो जातरूपस्य रश्मयः सवितुर्यथा
+सुवर्णमाहरिष्यन्तस्तत्र गच्छन्तु ते नराः
+येन देवान्सगन्धर्वाञ्शक्रं चाभिभविष्यसि
+कपालमालिने नित्यं सुवर्णमुकुटाय च
+उपासन्ते महात्मानं बहुरूपमुमापतिम्
+वनस्पतीनां मूलेषु टङ्केषु शिखरेषु च
+अथो वह्निस्त्रातु वा सर्वतस्ते; कामं वर्षं वर्षतु वासवो वा
+तस्य शैलस्य पार्श्वेषु सर्वेषु जयतां वर
+पिनाकिनं महादेवं महायोगिनमव्ययम्
+सत्यमेतद्भवानाह स मां जानाति सत्रिणम्
+विकृतैर्विकृताकारैः क्रीडद्भिः पृथिवीपते
+अहं संस्तम्भयिष्यामि मा भैस्त्वं शक्रतो नृप
+कपर्दिने करालाय हर्यक्ष्णे वरदाय च
+पशूनां पतये चैव भूतानां पतये तथा
+मृगव्याधाय महते धन्विनेऽथ भवाय च
+आविक्षित शुभा बुद्धिर्धीयतां तव कर्मसु
+महादेवाय कृष्णाय त्र्यम्बकायानघाय च
+सत्यं ते ब्रुवतः सर्वे संपत्स्यन्ते मनोरथाः
+वृषाय मातृभक्ताय सेनान्ये मध्यमाय च
+बिल्वदण्डाय सिद्धाय सर्वदण्डधराय च
+प्रियं च ते करिष्यामि सत्यमेतद्ब्रवीमि ते
+हरिकेशाय मुण्डाय कृशायोत्तारणाय च
+क्षेम्याय हरिनेत्राय स्थाणवे पुरुषाय च
+उष्णीषिणे सुवक्त्राय सहस्राक्षाय मीढुषे
+उग्रं स्थाणुं शिवं घोरं शर्वं गौरीशमीश्वरम्
+एवं कृत्वा नमस्तस्मै महादेवाय रंहसे
+स्थैर्यमत्र कथं ते स्यात्स त्वं निःसंशयं कुरु
+मन्त्राहूतो यज्ञमिमं मयाद्य; पश्यस्वैनं मन्त्रविस्रस्तकायम्
+स्रुवहस्ताय पतये धन्विने भार्गवाय च
+तथा शुक्राधिपतये पृथवे कृत्तिवाससे
+महाद्युतयेऽनङ्गाय सर्वाङ्गाय प्रजावते
+उमापतिं पशुपतिं विश्वरूपं महेश्वरम्
+न रूपं दृश्यते तस्य संस्थानं वा कथंचन
+गुहासु शैलराजस्य यथाकामं यथासुखम्
+तीक्ष्णदंष्ट्राय तीक्ष्णाय वैश्वानरमुखाय च
+महात्मने क्षितिपते तत्सुवर्णमवाप्स्यसि
+यदि सर्वानभिप्रायान्कर्तासि मम पार्थिव
+स्वयं सर्वान्कुरु मार्गान्सुरेन्द्र; जानात्वयं सर्वलोकश्च देव
+भयं त्यक्त्वा वरमन्यं वृणीष्व; कं ते कामं तपसा साधयामि
+न तु मे वर्तते बुद्धिर्धने याज्येषु वा पुनः
+आस्ते शूली महातेजा नानाभूतगणावृतः
+प्रभवं सर्वभूतानां धारणं धरणीधरम्
+नमः स्वधास्वरूपाय बहुरूपाय दंष्ट्रिणे
+ईशानं शंकरं सर्वं शिवं विश्वेश्वरं भवम्
+संस्तम्भिन्या विद्यया क्षिप्रमेव; मा भैस्त्वमस्माद्भव चापि प्रतीतः
+सहस्रशिरसे चैव सहस्रचरणाय च
+गुहासु शैलराजस्य यथाकामं यथासुखम्
+वृषाय मातृभक्ताय सेनान्ये मध्यमाय च
+गमयिष्यामि चेन्द्रेण समतामपि ते ध्रुवम्
+भास्कराय सुतीर्थाय देवदेवाय रंहसे
+श्रिया ज्वलन्दृश्यते वै बालादित्यसमद्युतिः
+दण्डिने तप्ततपसे तथैव क्रूरकर्मणे
+पिनाकिनं महादेवं महायोगिनमव्ययम्
+भूतानि च पिशाचाश्च नासत्यावश्विनावपि
+कथमस्मि त्वया ज्ञातः केन वा कथितोऽस्मि ते
+कपर्दिने करालाय हर्यक्ष्णे वरदाय च
+मृगव्याधाय महते धन्विनेऽथ भवाय च
+याज्यमानं मया हि त्वां बृहस्पतिपुरंदरौ
+याजनं हि ममाप्येवं वर्तते त्वयि पार्थिव
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+विप्रियं तु चिकीर्षामि भ्रातुश्चेन्द्रस्य चोभयोः
+महादेवाय कृष्णाय त्र्यम्बकायानघाय च
+वनस्पतीनां मूलेषु टङ्केषु शिखरेषु च
+गिरेर्हिमवतः पृष्ठे मुञ्जवान्नाम पर्वतः
+शितिकण्ठमजं शुक्रं पृथुं पृथुह���ं हरम्
+स्वागतं ते पुरुहूतेह विद्व;न्यज्ञोऽद्यायं संनिहिते त्वयीन्द्र
+यदि सर्वानभिप्रायान्कर्तासि मम पार्थिव
+उपासन्ते महात्मानं बहुरूपमुमापतिम्
+वज्रादुग्राद्व्येतु भयं तवाद्य; वातो भूत्वा हन्मि नरेन्द्र वज्रम्
+चिकीर्षसि यथाकामं सर्वमेतत्त्वयि ध्रुवम्
+यदि प्रीतस्त्वमसि वै देवराज; तस्मात्स्वयं शाधि यज्ञे विधानम्
+तस्मै भगवते कृत्वा नमः शर्वाय वेधसे
+न जरा क्षुत्पिपासे वा न मृत्युर्न भयं नृप
+महाद्युतयेऽनङ्गाय सर्वाङ्गाय प्रजावते
+मिथ्या तु ब्रुवतो मूर्धा सप्तधा ते फलिष्यति
+येन देवान्सगन्धर्वाञ्शक्रं चाभिभविष्यसि
+नोष्णं न शिशिरं तत्र न वायुर्न च भास्करः
+आविक्षित शुभा बुद्धिर्धीयतां तव कर्मसु
+गन्धर्वाप्सरसश्चैव यक्षा देवर्षयस्तथा
+प्रियं च ते करिष्यामि सत्यमेतद्ब्रवीमि ते
+मास्मानेवं त्वं पुनरागाः कथंचि;द्बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते
+एतदाचक्ष्व मे तत्त्वमिच्छसे चेत्प्रियं मम
+अहं संस्तम्भयिष्यामि मा भैस्त्वं शक्रतो नृप
+आस्ते शूली महातेजा नानाभूतगणावृतः
+निर्देष्टुं प्राणिभिः कैश्चित्प्राकृतैर्मांसलोचनैः
+कथयस्वैतदेकं मे क्व नु संप्रति नारदः
+सर्वेषामेव देवानां क्षपितान्यायुधानि मे
+सत्यं ते ब्रुवतः सर्वे संपत्स्यन्ते मनोरथाः
+आपः प्लवन्त्वन्तरिक्षे वृथा च; सौदामिनी दृश्यतां मा बिभस्त्वम्
+अजाय कृष्णनेत्राय विरूपाक्षाय चैव ह
+प्रणम्य शिरसा देवमनङ्गाङ्गहरं हरम्
+स्वयं सर्वान्कुरु मार्गान्सुरेन्द्र; जानात्वयं सर्वलोकश्च देव
+कुपितस्त्वां न हीदानीं भस्म कुर्यां सबान्धवम्
+बिल्वदण्डाय सिद्धाय सर्वदण्डधराय च
+स्थैर्यमत्र कथं ते स्यात्स त्वं निःसंशयं कुरु
+यमश्च वरुणश्चैव कुबेरश्च सहानुगः
+त्र्यक्ष्णे पूष्णो दन्तभिदे वामनाय शिवाय च
+धातवो जातरूपस्य रश्मयः सवितुर्यथा
+रक्ष्यन्ते ते कुबेरस्य सहायैरुद्यतायुधैः
+सुवर्णमाहरिष्यन्तस्तत्र गच्छन्तु ते नराः
+रमते भगवांस्तत्र कुबेरानुचरैः सह
+उमासहायो भगवान्यत्र नित्यं महेश्वरः
+क्रोधनाय नृशंसाय मृदवे बाहुशालिने
+आदित्या मरुतश्चैव यातुधानाश्च सर्वशः
+तीक्ष्णदंष्ट्राय तीक्ष्णाय वैश्वानरमुखाय च
+मा त्वां धक्ष्ये चक्षुषा दारुणेन; संक्रुद्धोऽहं पावक तन्निबोध
+दिशो वज्रं व्रजतां वायुरेतु; वर्षं भूत्वा निपततु काननेषु
+रुद्राय शितिकण्ठाय सुरूपाय सुवर्चसे
+विकृतैर्विकृताकारैः क्रीडद्भिः पृथिवीपते
+स्रुवहस्ताय पतये धन्विने भार्गवाय च
+शरण्यं शरणं याहि महादेवं चतुर्मुखम्
+वराय सौम्यवक्त्राय पशुहस्ताय वर्षिणे
+हिरण्यबाहवे राजन्नुग्राय पतये दिशाम्
+उष्णीषिणे सुवक्त्राय सहस्राक्षाय मीढुषे
+तथा शुक्राधिपतये पृथवे कृत्तिवाससे
+उग्रं स्थाणुं शिवं घोरं शर्वं गौरीशमीश्वरम्
+पशूनां पतये चैव भूतानां पतये तथा
+चिकीर्षद्भिः प्रियं राजन्कुबेरस्य महात्मनः
+क्षेम्याय हरिनेत्राय स्थाणवे पुरुषाय च
+भयं शक्राद्व्येतु ते राजसिंह; प्रणोत्स्येऽहं भयमेतत्सुघोरम्
+मन्त्राहूतो यज्ञमिमं मयाद्य; पश्यस्वैनं मन्त्रविस्रस्तकायम्
+संविधास्ये च ते राजन्नक्षयं द्रव्यमुत्तमम्
+महात्मने क्षितिपते तत्सुवर्णमवाप्स्यसि
+भयं त्यक्त्वा वरमन्यं वृणीष्व; कं ते कामं तपसा साधयामि
+तप्यते यत्र भगवांस्तपो नित्यमुमापतिः
+हरिकेशाय मुण्डाय कृशायोत्तारणाय च
+अथो वह्निस्त्रातु वा सर्वतस्ते; कामं वर्षं वर्षतु वासवो वा
+उमापतिं पशुपतिं विश्वरूपं महेश्वरम्
+तस्य शैलस्य पार्श्वेषु सर्वेषु जयतां वर
+एवं कृत्वा नमस्तस्मै महादेवाय रंहसे
+गिरिशाय प्रशान्ताय यतये चीरवाससे
+अयमिन्द्रो हरिभिरायाति राज;न्देवैः सर्वैः सहितः सोमपीथी
+द्विषेतां समभिक्रुद्धावेतदेकं समर्थय
+याम्यायाव्यक्तकेशाय सद्वृत्ते शंकराय च
+विरूपाक्षं दशभुजं तिष्यगोवृषभध्वजम्
+कपालमालिने नित्यं सुवर्णमुकुटाय च
+सत्यमेतद्भवानाह स मां जानाति सत्रिणम्
+वज्रं तथा स्थापयतां च वायु;र्महाघोरं प्लवमानं जलौघैः
+तत्र रुद्राश्च साध्याश्च विश्वेऽथ वसवस्तथा
+न रूपं दृश्यते तस्य संस्थानं वा कथंचन
+शोशुभ्यते बलवृत्रघ्न भूयः; पिबस्व सोमं सुतमुद्यतं मया
+न तु मे वर्तते बुद्धिर्धने याज्येषु वा पुनः
+त्रिपुरघ्नं त्रिनयनं त्रिलोकेशं महौजसम्
+त्रिशूलपाणिं वरदं त्र्यम्बकं भुवनेश्वरम्
+येन देवान्सगन्धर्वाञ्शक्रं चाभिभविष्यसि
+भास्कराय सुतीर्थाय देवदेवाय रंहसे
+तीक्ष्णदंष्ट्राय तीक्ष्णाय वैश्वानरमुखाय च
+चिकीर्षद्भिः प्रियं राजन्कुबेरस्य महात्मनः
+याम्यायाव्यक्तकेशाय सद्वृत्ते शंकराय च
+महादेवाय कृष्णाय त्र्यम्बकायानघाय च
+यदि सर्वानभिप्रायान्कर्तासि मम पार्थिव
+न जरा क्षुत्पिपासे वा न मृत्युर्न भयं नृप
+मा त्वां धक्ष्ये चक्षुषा दारुणेन; संक्रुद्धोऽहं पावक तन्निबोध
+संविधास्ये च ते राजन्नक्षयं द्रव्यमुत्तमम्
+महात्मने क्षितिपते तत्सुवर्णमवाप्स्यसि
+अहं संस्तम्भयिष्यामि मा भैस्त्वं शक्रतो नृप
+वज्रं तथा स्थापयतां च वायु;र्महाघोरं प्लवमानं जलौघैः
+स्थैर्यमत्र कथं ते स्यात्स त्वं निःसंशयं कुरु
+गन्धर्वाप्सरसश्चैव यक्षा देवर्षयस्तथा
+कपर्दिने करालाय हर्यक्ष्णे वरदाय च
+उमापतिं पशुपतिं विश्वरूपं महेश्वरम्
+त्रिपुरघ्नं त्रिनयनं त्रिलोकेशं महौजसम्
+नोष्णं न शिशिरं तत्र न वायुर्न च भास्करः
+सर्वेषामेव देवानां क्षपितान्यायुधानि मे
+ईशानं शंकरं सर्वं शिवं विश्वेश्वरं भवम्
+पिनाकिनं महादेवं महायोगिनमव्ययम्
+विकृतैर्विकृताकारैः क्रीडद्भिः पृथिवीपते
+तस्मै भगवते कृत्वा नमः शर्वाय वेधसे
+धातवो जातरूपस्य रश्मयः सवितुर्यथा
+गिरिशाय प्रशान्ताय यतये चीरवाससे
+श्रिया ज्वलन्दृश्यते वै बालादित्यसमद्युतिः
+एतदाचक्ष्व मे तत्त्वमिच्छसे चेत्प्रियं मम
+पशूनां पतये चैव भूतानां पतये तथा
+त्र्यक्ष्णे पूष्णो दन्तभिदे वामनाय शिवाय च
+मास्मानेवं त्वं पुनरागाः कथंचि;द्बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते
+वृषाय मातृभक्ताय सेनान्ये मध्यमाय च
+आपः प्लवन्त्वन्तरिक्षे वृथा च; सौदामिनी दृश्यतां मा बिभस्त्वम्
+यदि प्रीतस्त्वमसि वै देवराज; तस्मात्स्वयं शाधि यज्ञे विधानम्
+संस्तम्भिन्या विद्यया क्षिप्रमेव; मा भैस्त्वमस्माद्भव चापि प्रतीतः
+न रूपं दृश्यते तस्य संस्थानं वा कथंचन
+आविक्षित शुभा बुद्धिर्धीयतां तव कर्मसु
+हिरण्यबाहवे राजन्नुग्राय पतये दिशाम्
+गिरेर्हिमवतः पृष्ठे मुञ्जवान्नाम पर्वतः
+आदित्या मरुतश्चैव यातुधानाश्च सर्वशः
+विप्रियं तु चिकीर्षामि भ्रातुश्चेन्द्रस्य चोभयोः
+गमयिष्यामि चेन्द्रेण समतामपि ते ध्रुवम्
+शरण्यं शरणं याहि महादेवं चतुर्मुखम्
+सत्यमेतद्भवानाह स मां जानाति सत्रिणम्
+तथा शुक्राधिपतये पृथवे कृत्तिवाससे
+क्रोधनाय नृशंसाय मृदवे बाहुशालिने
+उग्रं स्थाणुं शिवं घोरं शर्वं गौरीशमीश्वरम्
+कुपितस्त्वां न हीदानीं भस्म कुर्यां सबान्धवम्
+चिकीर्षसि यथाकामं सर्वमेतत्त्वयि ध्रुवम्
+रमते भगवांस्तत्र कुबेरानुचरैः सह
+कथमस्मि त्वया ज्ञातः केन वा कथितोऽस्मि ते
+भूतानि च पिशाचाश्च नासत्यावश्विनावपि
+उमासहायो भगवान्यत्र नित्यं महेश्वरः
+कपालमालिने नित्यं सुवर्णमुकुटाय च
+स्वागतं ते पुरुहूतेह विद्व;न्यज्ञोऽद्यायं संनिहिते त्वयीन्द्र
+न तु मे वर्तते बुद्धिर्धने याज्येषु वा पुनः
+अयमिन्द्रो हरिभिरायाति राज;न्देवैः सर्वैः सहितः सोमपीथी
+मन्त्राहूतो यज्ञमिमं मयाद्य; पश्यस्वैनं मन्त्रविस्रस्तकायम्
+महाद्युतयेऽनङ्गाय सर्वाङ्गाय प्रजावते
+याज्यमानं मया हि त्वां बृहस्पतिपुरंदरौ
+स्रुवहस्ताय पतये धन्विने भार्गवाय च
+वनस्पतीनां मूलेषु टङ्केषु शिखरेषु च
+निर्देष्टुं प्राणिभिः कैश्चित्प्राकृतैर्मांसलोचनैः
+सत्यं ते ब्रुवतः सर्वे संपत्स्यन्ते मनोरथाः
+याजनं हि ममाप्येवं वर्तते त्वयि पार्थिव
+वराय सौम्यवक्त्राय पशुहस्ताय वर्षिणे
+सहस्रशिरसे चैव सहस्रचरणाय च
+दिशो वज्रं व्रजतां वायुरेतु; वर्षं भूत्वा निपततु काननेषु
+बिल्वदण्डाय सिद्धाय सर्वदण्डधराय च
+द्विषेतां समभिक्रुद्धावेतदेकं समर्थय
+स्वयं सर्वान्कुरु मार्गान्सुरेन्द्र; जानात्वयं सर्वलोकश्च देव
+तप्यते यत्र भगवांस्तपो नित्यमुमापतिः
+अजाय कृष्णनेत्राय विरूपाक्षाय चैव ह
+प्रणम्य शिरसा देवमनङ्गाङ्गहरं हरम्
+मिथ्या तु ब्रुवतो मूर्धा सप्तधा ते फलिष्यति
+अथो वह्निस्त्रातु वा सर्वतस्ते; कामं वर्षं वर्षतु वासवो वा
+तत्र रुद्राश्च साध्याश्च विश्वेऽथ वसवस्तथा
+प्रियं च ते करिष्यामि सत्यमेतद्ब्रवीमि ते
+रक्ष्यन्ते ते कुबेरस्य सहायैरुद्यतायुधैः
+यमश्च वरुणश्चैव कुबेरश्च सहानुगः
+नमः स्वधास्वरूपाय बहुरूपाय दंष्ट्रिणे
+शितिकण्ठमजं शुक्रं पृथुं पृथुहरं हरम्
+उपासन्ते महात्मानं बहुरूपमुमापतिम्
+रुद्राय शितिकण्ठाय सुरूपाय सुवर्चसे
+विरूपाक्षं दशभुजं तिष्यगोवृषभध्वजम्
+शोशुभ्यते बलवृत्रघ्न भूयः; पिबस्व सोमं सुतमुद्यतं मया
+आस्ते शूली महातेजा नानाभूतगणावृतः
+एवं कृत्वा नमस्तस्मै महादेवाय रंहसे
+भयं त्यक्त्वा वरमन्यं वृणीष्व; कं ते कामं तपसा साधयामि
+सुवर्णमाहरिष्यन्तस्तत्र गच्छन्तु ते नराः
+क्षेम्याय हरिनेत्राय स्थाणवे पुरुषाय च
+गुहासु शैलराजस्य यथाकामं यथासुखम्
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+त्रिशूलपाणिं वरदं त्र्यम्बकं भुवनेश्वरम्
+तस्य शैलस्य प���र्श्वेषु सर्वेषु जयतां वर
+प्रभवं सर्वभूतानां धारणं धरणीधरम्
+वज्रादुग्राद्व्येतु भयं तवाद्य; वातो भूत्वा हन्मि नरेन्द्र वज्रम्
+कथयस्वैतदेकं मे क्व नु संप्रति नारदः
+भयं शक्राद्व्येतु ते राजसिंह; प्रणोत्स्येऽहं भयमेतत्सुघोरम्
+मृगव्याधाय महते धन्विनेऽथ भवाय च
+दण्डिने तप्ततपसे तथैव क्रूरकर्मणे
+उष्णीषिणे सुवक्त्राय सहस्राक्षाय मीढुषे
+हरिकेशाय मुण्डाय कृशायोत्तारणाय च
+आदित्या मरुतश्चैव यातुधानाश्च सर्वशः
+रमते भगवांस्तत्र कुबेरानुचरैः सह
+संविधास्ये च ते राजन्नक्षयं द्रव्यमुत्तमम्
+एतदाचक्ष्व मे तत्त्वमिच्छसे चेत्प्रियं मम
+स्थैर्यमत्र कथं ते स्यात्स त्वं निःसंशयं कुरु
+उमापतिं पशुपतिं विश्वरूपं महेश्वरम्
+सत्यं ते ब्रुवतः सर्वे संपत्स्यन्ते मनोरथाः
+तस्मै भगवते कृत्वा नमः शर्वाय वेधसे
+याम्यायाव्यक्तकेशाय सद्वृत्ते शंकराय च
+गिरेर्हिमवतः पृष्ठे मुञ्जवान्नाम पर्वतः
+स्वयं सर्वान्कुरु मार्गान्सुरेन्द्र; जानात्वयं सर्वलोकश्च देव
+दिशो वज्रं व्रजतां वायुरेतु; वर्षं भूत्वा निपततु काननेषु
+क्रोधनाय नृशंसाय मृदवे बाहुशालिने
+महादेवाय कृष्णाय त्र्यम्बकायानघाय च
+गिरिशाय प्रशान्ताय यतये चीरवाससे
+न तु मे वर्तते बुद्धिर्धने याज्येषु वा पुनः
+आपः प्लवन्त्वन्तरिक्षे वृथा च; सौदामिनी दृश्यतां मा बिभस्त्वम्
+सर्वेषामेव देवानां क्षपितान्यायुधानि मे
+एवं कृत्वा नमस्तस्मै महादेवाय रंहसे
+वज्रादुग्राद्व्येतु भयं तवाद्य; वातो भूत्वा हन्मि नरेन्द्र वज्रम्
+बिल्वदण्डाय सिद्धाय सर्वदण्डधराय च
+गुहासु शैलराजस्य यथाकामं यथासुखम्
+महात्मने क्षितिपते तत्सुवर्णमवाप्स्यसि
+संस्तम्भिन्या विद्यया क्षिप्रमेव; मा भैस्त्वमस्माद्भव चापि प्रतीतः
+उग्रं स्थाणुं शिवं घोरं शर्वं गौरीशमीश्वरम्
+मास्मानेवं त्वं पुनरागाः कथंचि;द्बृहस्पतिं परिदातुं मरुत्ते
+नमः स्वधास्वरूपाय बहुरूपाय दंष्ट्रिणे
+भूतानि च पिशाचाश्च नासत्यावश्विनावपि
+कुपितस्त्वां न हीदानीं भस्म कुर्यां सबान्धवम्
+महाद्युतयेऽनङ्गाय सर्वाङ्गाय प्रजावते
+पशूनां पतये चैव भूतानां पतये तथा
+प्रभवं सर्वभूतानां धारणं धरणीधरम्
+कथयस्वैतदेकं मे क्व नु संप्रति नारदः
+आविक्षित शुभा बुद्धिर्धीयतां तव कर्मसु
+त्रिशूलपाणिं वरदं त���र्यम्बकं भुवनेश्वरम्
+मा त्वां धक्ष्ये चक्षुषा दारुणेन; संक्रुद्धोऽहं पावक तन्निबोध
+विरूपाक्षं दशभुजं तिष्यगोवृषभध्वजम्
+पिनाकिनं महादेवं महायोगिनमव्ययम्
+येन देवान्सगन्धर्वाञ्शक्रं चाभिभविष्यसि
+क्षेम्याय हरिनेत्राय स्थाणवे पुरुषाय च
+तस्य शैलस्य पार्श्वेषु सर्वेषु जयतां वर
+सुवर्णमाहरिष्यन्तस्तत्र गच्छन्तु ते नराः
+अथो वह्निस्त्रातु वा सर्वतस्ते; कामं वर्षं वर्षतु वासवो वा
+कपर्दिने करालाय हर्यक्ष्णे वरदाय च
+गन्धर्वाप्सरसश्चैव यक्षा देवर्षयस्तथा
+धातवो जातरूपस्य रश्मयः सवितुर्यथा
+भयं शक्राद्व्येतु ते राजसिंह; प्रणोत्स्येऽहं भयमेतत्सुघोरम्
+सत्यमेतद्भवानाह स मां जानाति सत्रिणम्
+सहस्रशिरसे चैव सहस्रचरणाय च
+वराय सौम्यवक्त्राय पशुहस्ताय वर्षिणे
+विकृतैर्विकृताकारैः क्रीडद्भिः पृथिवीपते
+चिकीर्षसि यथाकामं सर्वमेतत्त्वयि ध्रुवम्
+याज्यमानं मया हि त्वां बृहस्पतिपुरंदरौ
+अजाय कृष्णनेत्राय विरूपाक्षाय चैव ह
+वृषाय मातृभक्ताय सेनान्ये मध्यमाय च
+प्रियं च ते करिष्यामि सत्यमेतद्ब्रवीमि ते
+उपासन्ते महात्मानं बहुरूपमुमापतिम्
+रुद्राय शितिकण्ठाय सुरूपाय सुवर्चसे
+यदि सर्वानभिप्रायान्कर्तासि मम पार्थिव
+त्रिपुरघ्नं त्रिनयनं त्रिलोकेशं महौजसम्
+याजनं हि ममाप्येवं वर्तते त्वयि पार्थिव
+न जरा क्षुत्पिपासे वा न मृत्युर्न भयं नृप
+विप्रियं तु चिकीर्षामि भ्रातुश्चेन्द्रस्य चोभयोः
+नोष्णं न शिशिरं तत्र न वायुर्न च भास्करः
+आस्ते शूली महातेजा नानाभूतगणावृतः
+प्रणम्य शिरसा देवमनङ्गाङ्गहरं हरम्
+उष्णीषिणे सुवक्त्राय सहस्राक्षाय मीढुषे
+स्रुवहस्ताय पतये धन्विने भार्गवाय च
+शरण्यं शरणं याहि महादेवं चतुर्मुखम्
+वनस्पतीनां मूलेषु टङ्केषु शिखरेषु च
+द्विषेतां समभिक्रुद्धावेतदेकं समर्थय
+विश्वरूपं विरूपाक्षं बहुरूपमुमापतिम्
+रक्ष्यन्ते ते कुबेरस्य सहायैरुद्यतायुधैः
+न रूपं दृश्यते तस्य संस्थानं वा कथंचन
+हिरण्यबाहवे राजन्नुग्राय पतये दिशाम्
+शोशुभ्यते बलवृत्रघ्न भूयः; पिबस्व सोमं सुतमुद्यतं मया
+स्वागतं ते पुरुहूतेह विद्व;न्यज्ञोऽद्यायं संनिहिते त्वयीन्द्र
+अहं संस्तम्भयिष्यामि मा भैस्त्वं शक्रतो नृप
+गमयिष्यामि चेन्द्रेण समतामपि ते ध्रुवम्
+तीक्ष्णदंष्ट्राय तीक्ष्णाय वैश्वानरमुखाय च
+श्रिया ज्वलन्दृश्यते वै बालादित्यसमद्युतिः
+अयमिन्द्रो हरिभिरायाति राज;न्देवैः सर्वैः सहितः सोमपीथी
+कथमस्मि त्वया ज्ञातः केन वा कथितोऽस्मि ते
+मृगव्याधाय महते धन्विनेऽथ भवाय च
+यदि प्रीतस्त्वमसि वै देवराज; तस्मात्स्वयं शाधि यज्ञे विधानम्
+निर्देष्टुं प्राणिभिः कैश्चित्प्राकृतैर्मांसलोचनैः
+मन्त्राहूतो यज्ञमिमं मयाद्य; पश्यस्वैनं मन्त्रविस्रस्तकायम्
+मिथ्या तु ब्रुवतो मूर्धा सप्तधा ते फलिष्यति
+चिकीर्षद्भिः प्रियं राजन्कुबेरस्य महात्मनः
+दण्डिने तप्ततपसे तथैव क्रूरकर्मणे
+भास्कराय सुतीर्थाय देवदेवाय रंहसे
+हरिकेशाय मुण्डाय कृशायोत्तारणाय च
+कपालमालिने नित्यं सुवर्णमुकुटाय च
+उमासहायो भगवान्यत्र नित्यं महेश्वरः
+वज्रं तथा स्थापयतां च वायु;र्महाघोरं प्लवमानं जलौघैः
+त्र्यक्ष्णे पूष्णो दन्तभिदे वामनाय शिवाय च
+यमश्च वरुणश्चैव कुबेरश्च सहानुगः
+शितिकण्ठमजं शुक्रं पृथुं पृथुहरं हरम्
+तथा शुक्राधिपतये पृथवे कृत्तिवाससे
+भयं त्यक्त्वा वरमन्यं वृणीष्व; कं ते कामं तपसा साधयामि
+तत्र रुद्राश्च साध्याश्च विश्वेऽथ वसवस्तथा
+ईशानं शंकरं सर्वं शिवं विश्वेश्वरं भवम्
+तप्यते यत्र भगवांस्तपो नित्यमुमापतिः
+तस्माद्बुद्धिं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माच्छ्रोत्रं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+श्रुत्वा वै विविधाञ्शब्दांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+आघ्राय सुबहून्गन्धांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+दृष्ट्वा वै विविधान्भावांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+अन्यत्र बाणानस्यामि शत्रुभिः परिवारितः
+इयं स्वादून्रसान्भुक्त्वा तानेव प्रतिगृध्यति
+यदिदं चापलान्मूर्तेः सर्वमेतच्चिकीर्षति
+तस्माच्चक्षुः प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माज्जिह्वां प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+इयं निष्ठा बहुविधा प्रज्ञया त्वध्यवस्यति
+तस्मात्त्वचं पाटयिष्ये विविधैः कङ्कपत्रिभिः
+मनसो मे बलं जातं मनो जित्वा ध्रुवो जयः
+स्पृष्ट्वा त्वग्विविधान्स्पर्शांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्माद्घ्राणं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+मनः प्रति सुतीक्ष्णाग्रानहं मोक्ष्यामि सायकान्
+तस्माद्घ्राणं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+अन्यत्र बाणानस्यामि शत्रुभिः परिवारितः
+मनसो मे बलं जातं मनो जित्वा ध्रुवो जयः
+तस्माच्छ्रोत्रं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+मनः प्रति सुतीक्ष्णाग्रानहं मोक्ष्यामि सायकान्
+यदिदं चापलान्मूर्तेः सर्वमेतच्चिकीर्षति
+दृष्ट्वा वै विविधान्भावांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+आघ्राय सुबहून्गन्धांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+इयं निष्ठा बहुविधा प्रज्ञया त्वध्यवस्यति
+तस्माज्जिह्वां प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माद्बुद्धिं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+स्पृष्ट्वा त्वग्विविधान्स्पर्शांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+श्रुत्वा वै विविधाञ्शब्दांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+इयं स्वादून्रसान्भुक्त्वा तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्मात्त्वचं पाटयिष्ये विविधैः कङ्कपत्रिभिः
+तस्माच्चक्षुः प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+मनसो मे बलं जातं मनो जित्वा ध्रुवो जयः
+तस्माद्बुद्धिं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+स्पृष्ट्वा त्वग्विविधान्स्पर्शांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+इयं निष्ठा बहुविधा प्रज्ञया त्वध्यवस्यति
+तस्माच्छ्रोत्रं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+आघ्राय सुबहून्गन्धांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+श्रुत्वा वै विविधाञ्शब्दांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्मात्त्वचं पाटयिष्ये विविधैः कङ्कपत्रिभिः
+मनः प्रति सुतीक्ष्णाग्रानहं मोक्ष्यामि सायकान्
+इयं स्वादून्रसान्भुक्त्वा तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्माज्जिह्वां प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माच्चक्षुः प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+दृष्ट्वा वै विविधान्भावांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+अन्यत्र बाणानस्यामि शत्रुभिः परिवारितः
+यदिदं चापलान्मूर्तेः सर्वमेतच्चिकीर्षति
+तस्माद्घ्राणं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माद्बुद्धिं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+मनसो मे बलं जातं मनो जित्वा ध्रुवो जयः
+अन्यत्र बाणानस्यामि शत्रुभिः परिवारितः
+इयं स्वादून्रसान्भुक्त्वा तानेव प्रतिगृध्यति
+यदिदं चापलान्मूर्तेः सर्वमेतच्चिकीर्षति
+स्पृष्ट्वा त्वग्विविधान्स्पर्शांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+मनः प्रति सुतीक्ष्णाग्रानहं मोक्ष्यामि सायकान्
+आघ्राय सुबहून्गन्धांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+इयं निष्ठा बहुविध�� प्रज्ञया त्वध्यवस्यति
+श्रुत्वा वै विविधाञ्शब्दांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्माच्चक्षुः प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+दृष्ट्वा वै विविधान्भावांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्माद्घ्राणं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्मात्त्वचं पाटयिष्ये विविधैः कङ्कपत्रिभिः
+तस्माच्छ्रोत्रं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माज्जिह्वां प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माद्घ्राणं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+दृष्ट्वा वै विविधान्भावांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+श्रुत्वा वै विविधाञ्शब्दांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्मात्त्वचं पाटयिष्ये विविधैः कङ्कपत्रिभिः
+तस्माज्जिह्वां प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माच्चक्षुः प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+इयं स्वादून्रसान्भुक्त्वा तानेव प्रतिगृध्यति
+तस्माद्बुद्धिं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+तस्माच्छ्रोत्रं प्रति शरान्प्रतिमोक्ष्याम्यहं शितान्
+इयं निष्ठा बहुविधा प्रज्ञया त्वध्यवस्यति
+आघ्राय सुबहून्गन्धांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+स्पृष्ट्वा त्वग्विविधान्स्पर्शांस्तानेव प्रतिगृध्यति
+मनसो मे बलं जातं मनो जित्वा ध्रुवो जयः
+अन्यत्र बाणानस्यामि शत्रुभिः परिवारितः
+मनः प्रति सुतीक्ष्णाग्रानहं मोक्ष्यामि सायकान्
+यदिदं चापलान्मूर्तेः सर्वमेतच्चिकीर्षति
+आरोहत यथाकामं धर्मोऽस्मि द्विज पश्य माम्
+स्वर्गद्वारं सुसूक्ष्मं हि नरैर्मोहान्न दृश्यते
+क्षुधा निर्णुदति प्रज्ञां धर्म्यां बुद्धिं व्यपोहति
+इत्युक्त्वा तानुपादाय सक्तून्प्रादाद्द्विजातये
+कथमेवंविधं मे स्यादन्यत्पार्श्वमिति द्विजाः
+सहस्रशक्तिश्च शतं शतशक्तिर्दशापि च
+वातातपविशीर्णाङ्गीं त्वां विवर्णां निरीक्ष्य वै
+कथं सक्तून्ग्रहीष्यामि भूत्वा धर्मोपघातकः
+ब्राह्मणास्तपसा युक्ता यथाशक्तिप्रदायिनः
+तस्मिन्विप्रे गते स्वर्गं ससुते सस्नुषे तदा
+स्तुवन्तो देवदूताश्च स्थिता दानेन विस्मिताः
+बाला क्षुधार्ता नारी च रक्ष्या त्वं सततं मया
+क्षुधापरिगतज्ञानो धृतिं त्यजति चैव ह
+ततो मयोक्तं तद्वाक्यं प्रहस्य द्विजसत्तमाः
+न चाश्वमेधैर्बहुभिः फलं सममिदं तव
+सर्वस्वमेतद्यस्मात्ते त्यक्तं शुद्धेन चेतसा
+रन्तिदेवो हि नृपतिरपः प्रादादकिंचनः
+स्वर्गार्गलं लोभबीजं रागगुप्तं दुरासदम्
+यदा दानरुचिर्भवति तदा धर्मो न सीदति
+सक्तुप्रस्थेन यज्ञोऽयं संमितो नेति सर्वथा
+उपवासपरिश्रान्ता त्वं हि बान्धवनन्दिनी
+विप्रस्य तपसा तस्य शिरो मे काञ्चनीकृतम्
+भार्याचतुर्थे धर्मज्ञे ततोऽहं निःसृतो बिलात्
+सभार्यः सहपुत्रश्च सस्नुषश्च दिवं व्रज
+कृच्छ्रकाले ततः स्वर्गो जितोऽयं तव कर्मणा
+सभार्यः ससुतश्चापि सस्नुषश्च दिवं ययौ
+न धर्मः प्रीयते तात दानैर्दत्तैर्महाफलैः
+कालः परतरो दानाच्छ्रद्धा चापि ततः परा
+अहो दानं घुष्यते ते स्वर्गे स्वर्गनिवासिभिः
+दिव्यपुष्पावमर्दाच्च साधोर्दानलवैश्च तैः
+ब्रह्मचर्येण यज्ञेन दानेन तपसा तथा
+अनेन नित्यं साध्वी त्वं शीलवृत्तेन शोभसे
+आत्ममांसप्रदानेन शिबिरौशीनरो नृपः
+न यज्ञैर्विविधैर्विप्र यथान्यायेन संचितैः
+तपोवनानि यज्ञांश्च हृष्टोऽभ्येमि पुनः पुनः
+श्रद्धया परया यस्त्वं तपश्चरसि सुव्रत
+सक्तुप्रस्थेन हि जितो ब्रह्मलोकस्त्वयानघ
+द्रव्यागमो नृणां सूक्ष्मः पात्रे दानं ततः परम्
+न हि यज्ञो महानेष सदृशस्तैर्मतो मम
+शुद्धेन मनसा विप्र नाकपृष्ठं ततो गतः
+न राजसूयैर्बहुभिरिष्ट्वा विपुलदक्षिणैः
+न्यायलब्धैर्यथा सूक्ष्मैः श्रद्धापूतैः स तुष्यति
+विरजो ब्रह्मभवनं गच्छ विप्र यथेच्छकम्
+षष्ठे काले व्रतवतीं शीलशौचसमन्विताम्
+दद्यादपश्च यः शक्त्या सर्वे तुल्यफलाः स्मृताः
+एकां दत्त्वा स पारक्यां नरकं समवाप्तवान्
+यज्ञं त्वहमिमं श्रुत्वा कुरुराजस्य धीमतः
+ततस्तु सक्तुगन्धेन क्लेदेन सलिलस्य च
+सुरर्षिदेवगन्धर्वा ये च देवपुरःसराः
+गगनात्पुष्पवर्षं च पश्यस्व पतितं भुवि
+विभवे न नृणां पुण्यं स्वशक्त्या स्वर्जितं सताम्
+कल्याणवृत्ते कल्याणि नैवं त्वं वक्तुमर्हसि
+यथाशक्ति विमुक्तेन प्रीतोऽस्मि द्विजसत्तम
+अनवेक्ष्य सुतस्नेहं कलत्रस्नेहमेव च
+काङ्क्षन्ते दर्शनं तुभ्यं दिवं गच्छ द्विजर्षभ
+पावितो हि त्वया देहो लोके कीर्तिः स्थिरा च ते
+अनागताश्च बहवः सुबहूनि युगानि च
+कर्शितां सुव्रताचारे क्षुधाविह्वलचेतसम्
+गणयित्वा महाभागे त्वं हि धर्मभृतां वरा
+ब्रह्मर्षयो विमानस्था ब्रह्मलोकगताश्च ये
+प्रीतात्मा स तु तं वाक्यमिदमाह द्विजर्षभम्
+या त्वं धर्मव्रतोपेता गुरुवृत्तिमवेक्षसे
+इत्युक्तवाक्यो धर्मेण यानमारुह्य स द्विजः
+धर्ममेव गुरुं ज्ञात्वा तृष्णा न गणिता त्वया
+न्यायवृत्तिर्हि तपसा दानवित्स्वर्गमश्नुते
+क्रोधो दानफलं हन्ति लोभात्स्वर्गं न गच्छति
+कृच्छ्रवृत्तिं निराहारां द्रक्ष्यामि त्वां कथं न्वहम्
+शरीरार्धं च मे विप्राः शातकुम्भमयं कृतम्
+पश्यतेदं सुविपुलं तपसा तस्य धीमतः
+तस्माद्देवास्तवानेन प्रीता द्विजवरोत्तम
+गोप्रदानसहस्राणि द्विजेभ्योऽदान्नृगो नृपः
+अगह्वरेण धर्मेण तस्माद्गच्छ दिवं द्विज
+प्राप्य पुण्यकृताँल्लोकान्मोदते दिवि सुव्रतः
+तस्मात्सक्तून्ग्रहीष्यामि वधूर्नार्हसि वञ्चनाम्
+तत्तु पश्यन्ति पुरुषा जितक्रोधा जितेन्द्रियाः
+सक्तुप्रस्थलवैस्तैर्हि तदाहं काञ्चनीकृतः
+सर्वेषां वो द्विजश्रेष्ठ दिव्यं यानमुपस्थितम्
+पितृलोकगताः सर्वे तारिताः पितरस्त्वया
+आशया परया प्राप्तो न चाहं काञ्चनीकृतः
+तस्य सत्याभिसंधस्य सूक्ष्मदानेन चैव ह
+ततस्तुष्टोऽभवद्विप्रस्तस्य साधोर्महात्मनः
+वाग्मी तदा द्विजश्रेष्ठो धर्मः पुरुषविग्रहः
+बुभुक्षां जयते यस्तु स स्वर्गं जयते ध्रुवम्
+शुद्धेन तव दानेन न्यायोपात्तेन यत्नतः
+अहो दानं घुष्यते ते स्वर्गे स्वर्गनिवासिभिः
+ततस्तु सक्तुगन्धेन क्लेदेन सलिलस्य च
+इत्युक्त्वा तानुपादाय सक्तून्प्रादाद्द्विजातये
+पावितो हि त्वया देहो लोके कीर्तिः स्थिरा च ते
+न चाश्वमेधैर्बहुभिः फलं सममिदं तव
+धर्ममेव गुरुं ज्ञात्वा तृष्णा न गणिता त्वया
+न्यायलब्धैर्यथा सूक्ष्मैः श्रद्धापूतैः स तुष्यति
+अगह्वरेण धर्मेण तस्माद्गच्छ दिवं द्विज
+इत्युक्तवाक्यो धर्मेण यानमारुह्य स द्विजः
+वाग्मी तदा द्विजश्रेष्ठो धर्मः पुरुषविग्रहः
+सभार्यः ससुतश्चापि सस्नुषश्च दिवं ययौ
+ब्राह्मणास्तपसा युक्ता यथाशक्तिप्रदायिनः
+यज्ञं त्वहमिमं श्रुत्वा कुरुराजस्य धीमतः
+शुद्धेन तव दानेन न्यायोपात्तेन यत्नतः
+एकां दत्त्वा स पारक्यां नरकं समवाप्तवान्
+श्रद्धया परया यस्त्वं तपश्चरसि सुव्रत
+तस्मात्सक्तून्ग्रहीष्यामि वधूर्नार्हसि वञ्चनाम्
+तत्तु पश्यन्ति पुरुषा जितक्रोधा जितेन्द्रियाः
+प्रीतात्मा स तु तं वाक्यमिदमाह द्विजर्षभम्
+सर्वस्वमेतद्यस्मात्ते त्यक्तं शुद्धेन चेतसा
+तस्मिन्विप्रे गते स्व���्गं ससुते सस्नुषे तदा
+विरजो ब्रह्मभवनं गच्छ विप्र यथेच्छकम्
+यदा दानरुचिर्भवति तदा धर्मो न सीदति
+शरीरार्धं च मे विप्राः शातकुम्भमयं कृतम्
+प्राप्य पुण्यकृताँल्लोकान्मोदते दिवि सुव्रतः
+पितृलोकगताः सर्वे तारिताः पितरस्त्वया
+सहस्रशक्तिश्च शतं शतशक्तिर्दशापि च
+विभवे न नृणां पुण्यं स्वशक्त्या स्वर्जितं सताम्
+स्वर्गद्वारं सुसूक्ष्मं हि नरैर्मोहान्न दृश्यते
+पश्यतेदं सुविपुलं तपसा तस्य धीमतः
+कथं सक्तून्ग्रहीष्यामि भूत्वा धर्मोपघातकः
+कृच्छ्रकाले ततः स्वर्गो जितोऽयं तव कर्मणा
+न राजसूयैर्बहुभिरिष्ट्वा विपुलदक्षिणैः
+सर्वेषां वो द्विजश्रेष्ठ दिव्यं यानमुपस्थितम्
+गणयित्वा महाभागे त्वं हि धर्मभृतां वरा
+यथाशक्ति विमुक्तेन प्रीतोऽस्मि द्विजसत्तम
+कथमेवंविधं मे स्यादन्यत्पार्श्वमिति द्विजाः
+ब्रह्मचर्येण यज्ञेन दानेन तपसा तथा
+गोप्रदानसहस्राणि द्विजेभ्योऽदान्नृगो नृपः
+शुद्धेन मनसा विप्र नाकपृष्ठं ततो गतः
+बुभुक्षां जयते यस्तु स स्वर्गं जयते ध्रुवम्
+विप्रस्य तपसा तस्य शिरो मे काञ्चनीकृतम्
+बाला क्षुधार्ता नारी च रक्ष्या त्वं सततं मया
+क्षुधा निर्णुदति प्रज्ञां धर्म्यां बुद्धिं व्यपोहति
+क्षुधापरिगतज्ञानो धृतिं त्यजति चैव ह
+तस्य सत्याभिसंधस्य सूक्ष्मदानेन चैव ह
+कालः परतरो दानाच्छ्रद्धा चापि ततः परा
+सुरर्षिदेवगन्धर्वा ये च देवपुरःसराः
+कर्शितां सुव्रताचारे क्षुधाविह्वलचेतसम्
+सक्तुप्रस्थलवैस्तैर्हि तदाहं काञ्चनीकृतः
+न्यायवृत्तिर्हि तपसा दानवित्स्वर्गमश्नुते
+न हि यज्ञो महानेष सदृशस्तैर्मतो मम
+अनागताश्च बहवः सुबहूनि युगानि च
+गगनात्पुष्पवर्षं च पश्यस्व पतितं भुवि
+रन्तिदेवो हि नृपतिरपः प्रादादकिंचनः
+तस्माद्देवास्तवानेन प्रीता द्विजवरोत्तम
+कृच्छ्रवृत्तिं निराहारां द्रक्ष्यामि त्वां कथं न्वहम्
+न यज्ञैर्विविधैर्विप्र यथान्यायेन संचितैः
+काङ्क्षन्ते दर्शनं तुभ्यं दिवं गच्छ द्विजर्षभ
+आरोहत यथाकामं धर्मोऽस्मि द्विज पश्य माम्
+सभार्यः सहपुत्रश्च सस्नुषश्च दिवं व्रज
+द्रव्यागमो नृणां सूक्ष्मः पात्रे दानं ततः परम्
+आत्ममांसप्रदानेन शिबिरौशीनरो नृपः
+तपोवनानि यज्ञांश्च हृष्टोऽभ्येमि पुनः पुनः
+दद्यादपश्च यः शक्त्या सर्वे तुल्यफलाः स्मृताः
+भार्य��चतुर्थे धर्मज्ञे ततोऽहं निःसृतो बिलात्
+सक्तुप्रस्थेन हि जितो ब्रह्मलोकस्त्वयानघ
+ततस्तुष्टोऽभवद्विप्रस्तस्य साधोर्महात्मनः
+आशया परया प्राप्तो न चाहं काञ्चनीकृतः
+क्रोधो दानफलं हन्ति लोभात्स्वर्गं न गच्छति
+षष्ठे काले व्रतवतीं शीलशौचसमन्विताम्
+सक्तुप्रस्थेन यज्ञोऽयं संमितो नेति सर्वथा
+अनवेक्ष्य सुतस्नेहं कलत्रस्नेहमेव च
+दिव्यपुष्पावमर्दाच्च साधोर्दानलवैश्च तैः
+या त्वं धर्मव्रतोपेता गुरुवृत्तिमवेक्षसे
+स्वर्गार्गलं लोभबीजं रागगुप्तं दुरासदम्
+कल्याणवृत्ते कल्याणि नैवं त्वं वक्तुमर्हसि
+अनेन नित्यं साध्वी त्वं शीलवृत्तेन शोभसे
+वातातपविशीर्णाङ्गीं त्वां विवर्णां निरीक्ष्य वै
+ब्रह्मर्षयो विमानस्था ब्रह्मलोकगताश्च ये
+ततो मयोक्तं तद्वाक्यं प्रहस्य द्विजसत्तमाः
+उपवासपरिश्रान्ता त्वं हि बान्धवनन्दिनी
+न धर्मः प्रीयते तात दानैर्दत्तैर्महाफलैः
+स्तुवन्तो देवदूताश्च स्थिता दानेन विस्मिताः
+अनेन नित्यं साध्वी त्वं शीलवृत्तेन शोभसे
+न यज्ञैर्विविधैर्विप्र यथान्यायेन संचितैः
+ततो मयोक्तं तद्वाक्यं प्रहस्य द्विजसत्तमाः
+द्रव्यागमो नृणां सूक्ष्मः पात्रे दानं ततः परम्
+न्यायवृत्तिर्हि तपसा दानवित्स्वर्गमश्नुते
+इत्युक्त्वा तानुपादाय सक्तून्प्रादाद्द्विजातये
+रन्तिदेवो हि नृपतिरपः प्रादादकिंचनः
+न चाश्वमेधैर्बहुभिः फलं सममिदं तव
+शुद्धेन मनसा विप्र नाकपृष्ठं ततो गतः
+तपोवनानि यज्ञांश्च हृष्टोऽभ्येमि पुनः पुनः
+यदा दानरुचिर्भवति तदा धर्मो न सीदति
+सर्वस्वमेतद्यस्मात्ते त्यक्तं शुद्धेन चेतसा
+न राजसूयैर्बहुभिरिष्ट्वा विपुलदक्षिणैः
+स्तुवन्तो देवदूताश्च स्थिता दानेन विस्मिताः
+गणयित्वा महाभागे त्वं हि धर्मभृतां वरा
+न हि यज्ञो महानेष सदृशस्तैर्मतो मम
+तस्मात्सक्तून्ग्रहीष्यामि वधूर्नार्हसि वञ्चनाम्
+बुभुक्षां जयते यस्तु स स्वर्गं जयते ध्रुवम्
+कथं सक्तून्ग्रहीष्यामि भूत्वा धर्मोपघातकः
+एकां दत्त्वा स पारक्यां नरकं समवाप्तवान्
+कल्याणवृत्ते कल्याणि नैवं त्वं वक्तुमर्हसि
+विभवे न नृणां पुण्यं स्वशक्त्या स्वर्जितं सताम्
+सर्वेषां वो द्विजश्रेष्ठ दिव्यं यानमुपस्थितम्
+ब्रह्मचर्येण यज्ञेन दानेन तपसा तथा
+धर्ममेव गुरुं ज्ञात्वा तृष्णा न गणिता त्वया
+क्षुधा निर्णुदति प्रज्ञां धर्म्यां बुद्धिं व्यपोहति
+पावितो हि त्वया देहो लोके कीर्तिः स्थिरा च ते
+अहो दानं घुष्यते ते स्वर्गे स्वर्गनिवासिभिः
+आशया परया प्राप्तो न चाहं काञ्चनीकृतः
+यज्ञं त्वहमिमं श्रुत्वा कुरुराजस्य धीमतः
+ततस्तु सक्तुगन्धेन क्लेदेन सलिलस्य च
+प्रीतात्मा स तु तं वाक्यमिदमाह द्विजर्षभम्
+तस्माद्देवास्तवानेन प्रीता द्विजवरोत्तम
+ब्राह्मणास्तपसा युक्ता यथाशक्तिप्रदायिनः
+कालः परतरो दानाच्छ्रद्धा चापि ततः परा
+न धर्मः प्रीयते तात दानैर्दत्तैर्महाफलैः
+ब्रह्मर्षयो विमानस्था ब्रह्मलोकगताश्च ये
+सभार्यः सहपुत्रश्च सस्नुषश्च दिवं व्रज
+क्रोधो दानफलं हन्ति लोभात्स्वर्गं न गच्छति
+कृच्छ्रवृत्तिं निराहारां द्रक्ष्यामि त्वां कथं न्वहम्
+तस्य सत्याभिसंधस्य सूक्ष्मदानेन चैव ह
+सक्तुप्रस्थेन यज्ञोऽयं संमितो नेति सर्वथा
+अनागताश्च बहवः सुबहूनि युगानि च
+आरोहत यथाकामं धर्मोऽस्मि द्विज पश्य माम्
+दद्यादपश्च यः शक्त्या सर्वे तुल्यफलाः स्मृताः
+स्वर्गार्गलं लोभबीजं रागगुप्तं दुरासदम्
+विप्रस्य तपसा तस्य शिरो मे काञ्चनीकृतम्
+तस्मिन्विप्रे गते स्वर्गं ससुते सस्नुषे तदा
+कृच्छ्रकाले ततः स्वर्गो जितोऽयं तव कर्मणा
+ततस्तुष्टोऽभवद्विप्रस्तस्य साधोर्महात्मनः
+सक्तुप्रस्थलवैस्तैर्हि तदाहं काञ्चनीकृतः
+या त्वं धर्मव्रतोपेता गुरुवृत्तिमवेक्षसे
+उपवासपरिश्रान्ता त्वं हि बान्धवनन्दिनी
+विरजो ब्रह्मभवनं गच्छ विप्र यथेच्छकम्
+गोप्रदानसहस्राणि द्विजेभ्योऽदान्नृगो नृपः
+वाग्मी तदा द्विजश्रेष्ठो धर्मः पुरुषविग्रहः
+वातातपविशीर्णाङ्गीं त्वां विवर्णां निरीक्ष्य वै
+बाला क्षुधार्ता नारी च रक्ष्या त्वं सततं मया
+अनवेक्ष्य सुतस्नेहं कलत्रस्नेहमेव च
+शुद्धेन तव दानेन न्यायोपात्तेन यत्नतः
+सक्तुप्रस्थेन हि जितो ब्रह्मलोकस्त्वयानघ
+काङ्क्षन्ते दर्शनं तुभ्यं दिवं गच्छ द्विजर्षभ
+गगनात्पुष्पवर्षं च पश्यस्व पतितं भुवि
+आत्ममांसप्रदानेन शिबिरौशीनरो नृपः
+क्षुधापरिगतज्ञानो धृतिं त्यजति चैव ह
+षष्ठे काले व्रतवतीं शीलशौचसमन्विताम्
+अगह्वरेण धर्मेण तस्माद्गच्छ दिवं द्विज
+कर्शितां सुव्रताचारे क्षुधाविह्वलचेतसम्
+स्वर्गद्वारं सुसूक्ष्मं हि नरैर्मोहान्न दृश्यते
+दिव्��पुष्पावमर्दाच्च साधोर्दानलवैश्च तैः
+भार्याचतुर्थे धर्मज्ञे ततोऽहं निःसृतो बिलात्
+प्राप्य पुण्यकृताँल्लोकान्मोदते दिवि सुव्रतः
+कथमेवंविधं मे स्यादन्यत्पार्श्वमिति द्विजाः
+यथाशक्ति विमुक्तेन प्रीतोऽस्मि द्विजसत्तम
+तत्तु पश्यन्ति पुरुषा जितक्रोधा जितेन्द्रियाः
+इत्युक्तवाक्यो धर्मेण यानमारुह्य स द्विजः
+न्यायलब्धैर्यथा सूक्ष्मैः श्रद्धापूतैः स तुष्यति
+पश्यतेदं सुविपुलं तपसा तस्य धीमतः
+शरीरार्धं च मे विप्राः शातकुम्भमयं कृतम्
+सुरर्षिदेवगन्धर्वा ये च देवपुरःसराः
+पितृलोकगताः सर्वे तारिताः पितरस्त्वया
+सभार्यः ससुतश्चापि सस्नुषश्च दिवं ययौ
+सहस्रशक्तिश्च शतं शतशक्तिर्दशापि च
+श्रद्धया परया यस्त्वं तपश्चरसि सुव्रत
+रन्तिदेवो हि नृपतिरपः प्रादादकिंचनः
+ब्रह्मर्षयो विमानस्था ब्रह्मलोकगताश्च ये
+कथमेवंविधं मे स्यादन्यत्पार्श्वमिति द्विजाः
+इत्युक्तवाक्यो धर्मेण यानमारुह्य स द्विजः
+ततस्तु सक्तुगन्धेन क्लेदेन सलिलस्य च
+न हि यज्ञो महानेष सदृशस्तैर्मतो मम
+प्रीतात्मा स तु तं वाक्यमिदमाह द्विजर्षभम्
+न चाश्वमेधैर्बहुभिः फलं सममिदं तव
+अनागताश्च बहवः सुबहूनि युगानि च
+कथं सक्तून्ग्रहीष्यामि भूत्वा धर्मोपघातकः
+वातातपविशीर्णाङ्गीं त्वां विवर्णां निरीक्ष्य वै
+दद्यादपश्च यः शक्त्या सर्वे तुल्यफलाः स्मृताः
+तत्तु पश्यन्ति पुरुषा जितक्रोधा जितेन्द्रियाः
+दिव्यपुष्पावमर्दाच्च साधोर्दानलवैश्च तैः
+पावितो हि त्वया देहो लोके कीर्तिः स्थिरा च ते
+विरजो ब्रह्मभवनं गच्छ विप्र यथेच्छकम्
+गोप्रदानसहस्राणि द्विजेभ्योऽदान्नृगो नृपः
+सभार्यः ससुतश्चापि सस्नुषश्च दिवं ययौ
+ब्राह्मणास्तपसा युक्ता यथाशक्तिप्रदायिनः
+यथाशक्ति विमुक्तेन प्रीतोऽस्मि द्विजसत्तम
+शुद्धेन मनसा विप्र नाकपृष्ठं ततो गतः
+बाला क्षुधार्ता नारी च रक्ष्या त्वं सततं मया
+श्रद्धया परया यस्त्वं तपश्चरसि सुव्रत
+अगह्वरेण धर्मेण तस्माद्गच्छ दिवं द्विज
+क्षुधापरिगतज्ञानो धृतिं त्यजति चैव ह
+एकां दत्त्वा स पारक्यां नरकं समवाप्तवान्
+ततस्तुष्टोऽभवद्विप्रस्तस्य साधोर्महात्मनः
+न राजसूयैर्बहुभिरिष्ट्वा विपुलदक्षिणैः
+सक्तुप्रस्थेन हि जितो ब्रह्मलोकस्त्वयानघ
+क्षुधा निर्णुदति प्रज्ञां धर्म्यां ब���द्धिं व्यपोहति
+सर्वस्वमेतद्यस्मात्ते त्यक्तं शुद्धेन चेतसा
+कृच्छ्रवृत्तिं निराहारां द्रक्ष्यामि त्वां कथं न्वहम्
+तस्य सत्याभिसंधस्य सूक्ष्मदानेन चैव ह
+गगनात्पुष्पवर्षं च पश्यस्व पतितं भुवि
+ब्रह्मचर्येण यज्ञेन दानेन तपसा तथा
+आरोहत यथाकामं धर्मोऽस्मि द्विज पश्य माम्
+आत्ममांसप्रदानेन शिबिरौशीनरो नृपः
+यज्ञं त्वहमिमं श्रुत्वा कुरुराजस्य धीमतः
+सुरर्षिदेवगन्धर्वा ये च देवपुरःसराः
+तपोवनानि यज्ञांश्च हृष्टोऽभ्येमि पुनः पुनः
+शुद्धेन तव दानेन न्यायोपात्तेन यत्नतः
+तस्मात्सक्तून्ग्रहीष्यामि वधूर्नार्हसि वञ्चनाम्
+तस्मिन्विप्रे गते स्वर्गं ससुते सस्नुषे तदा
+अनवेक्ष्य सुतस्नेहं कलत्रस्नेहमेव च
+न्यायलब्धैर्यथा सूक्ष्मैः श्रद्धापूतैः स तुष्यति
+या त्वं धर्मव्रतोपेता गुरुवृत्तिमवेक्षसे
+द्रव्यागमो नृणां सूक्ष्मः पात्रे दानं ततः परम्
+पश्यतेदं सुविपुलं तपसा तस्य धीमतः
+कर्शितां सुव्रताचारे क्षुधाविह्वलचेतसम्
+तस्माद्देवास्तवानेन प्रीता द्विजवरोत्तम
+गणयित्वा महाभागे त्वं हि धर्मभृतां वरा
+न्यायवृत्तिर्हि तपसा दानवित्स्वर्गमश्नुते
+इत्युक्त्वा तानुपादाय सक्तून्प्रादाद्द्विजातये
+धर्ममेव गुरुं ज्ञात्वा तृष्णा न गणिता त्वया
+कालः परतरो दानाच्छ्रद्धा चापि ततः परा
+क्रोधो दानफलं हन्ति लोभात्स्वर्गं न गच्छति
+ततो मयोक्तं तद्वाक्यं प्रहस्य द्विजसत्तमाः
+शरीरार्धं च मे विप्राः शातकुम्भमयं कृतम्
+स्वर्गद्वारं सुसूक्ष्मं हि नरैर्मोहान्न दृश्यते
+न धर्मः प्रीयते तात दानैर्दत्तैर्महाफलैः
+अहो दानं घुष्यते ते स्वर्गे स्वर्गनिवासिभिः
+उपवासपरिश्रान्ता त्वं हि बान्धवनन्दिनी
+आशया परया प्राप्तो न चाहं काञ्चनीकृतः
+वाग्मी तदा द्विजश्रेष्ठो धर्मः पुरुषविग्रहः
+कृच्छ्रकाले ततः स्वर्गो जितोऽयं तव कर्मणा
+कल्याणवृत्ते कल्याणि नैवं त्वं वक्तुमर्हसि
+विप्रस्य तपसा तस्य शिरो मे काञ्चनीकृतम्
+न यज्ञैर्विविधैर्विप्र यथान्यायेन संचितैः
+सहस्रशक्तिश्च शतं शतशक्तिर्दशापि च
+पितृलोकगताः सर्वे तारिताः पितरस्त्वया
+काङ्क्षन्ते दर्शनं तुभ्यं दिवं गच्छ द्विजर्षभ
+स्वर्गार्गलं लोभबीजं रागगुप्तं दुरासदम्
+सर्वेषां वो द्विजश्रेष्ठ दिव्यं यानमुपस्थितम्
+भार्याचतुर्थे धर्मज��ञे ततोऽहं निःसृतो बिलात्
+बुभुक्षां जयते यस्तु स स्वर्गं जयते ध्रुवम्
+प्राप्य पुण्यकृताँल्लोकान्मोदते दिवि सुव्रतः
+अनेन नित्यं साध्वी त्वं शीलवृत्तेन शोभसे
+सक्तुप्रस्थेन यज्ञोऽयं संमितो नेति सर्वथा
+षष्ठे काले व्रतवतीं शीलशौचसमन्विताम्
+यदा दानरुचिर्भवति तदा धर्मो न सीदति
+सभार्यः सहपुत्रश्च सस्नुषश्च दिवं व्रज
+विभवे न नृणां पुण्यं स्वशक्त्या स्वर्जितं सताम्
+स्तुवन्तो देवदूताश्च स्थिता दानेन विस्मिताः
+सक्तुप्रस्थलवैस्तैर्हि तदाहं काञ्चनीकृतः
+सर्वेषां वो द्विजश्रेष्ठ दिव्यं यानमुपस्थितम्
+कालः परतरो दानाच्छ्रद्धा चापि ततः परा
+बुभुक्षां जयते यस्तु स स्वर्गं जयते ध्रुवम्
+षष्ठे काले व्रतवतीं शीलशौचसमन्विताम्
+क्षुधा निर्णुदति प्रज्ञां धर्म्यां बुद्धिं व्यपोहति
+पश्यतेदं सुविपुलं तपसा तस्य धीमतः
+गणयित्वा महाभागे त्वं हि धर्मभृतां वरा
+तस्माद्देवास्तवानेन प्रीता द्विजवरोत्तम
+बाला क्षुधार्ता नारी च रक्ष्या त्वं सततं मया
+आत्ममांसप्रदानेन शिबिरौशीनरो नृपः
+धर्ममेव गुरुं ज्ञात्वा तृष्णा न गणिता त्वया
+स्वर्गार्गलं लोभबीजं रागगुप्तं दुरासदम्
+ततस्तुष्टोऽभवद्विप्रस्तस्य साधोर्महात्मनः
+न्यायलब्धैर्यथा सूक्ष्मैः श्रद्धापूतैः स तुष्यति
+कल्याणवृत्ते कल्याणि नैवं त्वं वक्तुमर्हसि
+काङ्क्षन्ते दर्शनं तुभ्यं दिवं गच्छ द्विजर्षभ
+शरीरार्धं च मे विप्राः शातकुम्भमयं कृतम्
+आरोहत यथाकामं धर्मोऽस्मि द्विज पश्य माम्
+या त्वं धर्मव्रतोपेता गुरुवृत्तिमवेक्षसे
+यज्ञं त्वहमिमं श्रुत्वा कुरुराजस्य धीमतः
+विरजो ब्रह्मभवनं गच्छ विप्र यथेच्छकम्
+पितृलोकगताः सर्वे तारिताः पितरस्त्वया
+इत्युक्तवाक्यो धर्मेण यानमारुह्य स द्विजः
+न राजसूयैर्बहुभिरिष्ट्वा विपुलदक्षिणैः
+अनेन नित्यं साध्वी त्वं शीलवृत्तेन शोभसे
+अनवेक्ष्य सुतस्नेहं कलत्रस्नेहमेव च
+ततो मयोक्तं तद्वाक्यं प्रहस्य द्विजसत्तमाः
+एकां दत्त्वा स पारक्यां नरकं समवाप्तवान्
+न्यायवृत्तिर्हि तपसा दानवित्स्वर्गमश्नुते
+क्षुधापरिगतज्ञानो धृतिं त्यजति चैव ह
+सभार्यः सहपुत्रश्च सस्नुषश्च दिवं व्रज
+कृच्छ्रवृत्तिं निराहारां द्रक्ष्यामि त्वां कथं न्वहम्
+गगनात्पुष्पवर्षं च पश्यस्व पतितं भुवि
+तस्य सत्याभिसंधस्य सूक्ष्मदानेन चैव ह
+रन्तिदेवो हि नृपतिरपः प्रादादकिंचनः
+ब्राह्मणास्तपसा युक्ता यथाशक्तिप्रदायिनः
+वातातपविशीर्णाङ्गीं त्वां विवर्णां निरीक्ष्य वै
+अहो दानं घुष्यते ते स्वर्गे स्वर्गनिवासिभिः
+वाग्मी तदा द्विजश्रेष्ठो धर्मः पुरुषविग्रहः
+सभार्यः ससुतश्चापि सस्नुषश्च दिवं ययौ
+न यज्ञैर्विविधैर्विप्र यथान्यायेन संचितैः
+उपवासपरिश्रान्ता त्वं हि बान्धवनन्दिनी
+स्तुवन्तो देवदूताश्च स्थिता दानेन विस्मिताः
+तस्मिन्विप्रे गते स्वर्गं ससुते सस्नुषे तदा
+प्रीतात्मा स तु तं वाक्यमिदमाह द्विजर्षभम्
+क्रोधो दानफलं हन्ति लोभात्स्वर्गं न गच्छति
+यथाशक्ति विमुक्तेन प्रीतोऽस्मि द्विजसत्तम
+श्रद्धया परया यस्त्वं तपश्चरसि सुव्रत
+न चाश्वमेधैर्बहुभिः फलं सममिदं तव
+द्रव्यागमो नृणां सूक्ष्मः पात्रे दानं ततः परम्
+सक्तुप्रस्थेन यज्ञोऽयं संमितो नेति सर्वथा
+प्राप्य पुण्यकृताँल्लोकान्मोदते दिवि सुव्रतः
+अगह्वरेण धर्मेण तस्माद्गच्छ दिवं द्विज
+सक्तुप्रस्थेन हि जितो ब्रह्मलोकस्त्वयानघ
+तत्तु पश्यन्ति पुरुषा जितक्रोधा जितेन्द्रियाः
+तस्मात्सक्तून्ग्रहीष्यामि वधूर्नार्हसि वञ्चनाम्
+न धर्मः प्रीयते तात दानैर्दत्तैर्महाफलैः
+सुरर्षिदेवगन्धर्वा ये च देवपुरःसराः
+अनागताश्च बहवः सुबहूनि युगानि च
+न हि यज्ञो महानेष सदृशस्तैर्मतो मम
+स्वर्गद्वारं सुसूक्ष्मं हि नरैर्मोहान्न दृश्यते
+आशया परया प्राप्तो न चाहं काञ्चनीकृतः
+पावितो हि त्वया देहो लोके कीर्तिः स्थिरा च ते
+कथं सक्तून्ग्रहीष्यामि भूत्वा धर्मोपघातकः
+शुद्धेन मनसा विप्र नाकपृष्ठं ततो गतः
+सक्तुप्रस्थलवैस्तैर्हि तदाहं काञ्चनीकृतः
+गोप्रदानसहस्राणि द्विजेभ्योऽदान्नृगो नृपः
+ब्रह्मचर्येण यज्ञेन दानेन तपसा तथा
+तपोवनानि यज्ञांश्च हृष्टोऽभ्येमि पुनः पुनः
+दद्यादपश्च यः शक्त्या सर्वे तुल्यफलाः स्मृताः
+विप्रस्य तपसा तस्य शिरो मे काञ्चनीकृतम्
+यदा दानरुचिर्भवति तदा धर्मो न सीदति
+शुद्धेन तव दानेन न्यायोपात्तेन यत्नतः
+दिव्यपुष्पावमर्दाच्च साधोर्दानलवैश्च तैः
+ब्रह्मर्षयो विमानस्था ब्रह्मलोकगताश्च ये
+कृच्छ्रकाले ततः स्वर्गो जितोऽयं तव कर्मणा
+ततस्तु सक्तुगन्धेन क्लेदेन सलिलस्य च
+विभवे न नृणां पुण्यं स्वशक्त्या स्वर्जित��� सताम्
+भार्याचतुर्थे धर्मज्ञे ततोऽहं निःसृतो बिलात्
+कथमेवंविधं मे स्यादन्यत्पार्श्वमिति द्विजाः
+इत्युक्त्वा तानुपादाय सक्तून्प्रादाद्द्विजातये
+सहस्रशक्तिश्च शतं शतशक्तिर्दशापि च
+सर्वस्वमेतद्यस्मात्ते त्यक्तं शुद्धेन चेतसा
+कर्शितां सुव्रताचारे क्षुधाविह्वलचेतसम्
+वासुकिप्रमुखानां च नागानां जनमेजय
+स गत्वा त्वरितो राजन्गौतमस्य निवेशनम्
+इत्युक्तः स तथाकार्षीदुत्तङ्कश्चित्रभानुना
+नागलोके महाराज न प्रज्ञायत किंचन
+शिरोभिः प्रणिपत्योचुः प्रसीद भगवन्निति
+सततं पूजितो विप्र शुचिना भृगुनन्दन
+एवंप्रभावः स मुनिरुत्तङ्को भरतर्षभ
+प्रसाद्य ब्राह्मणं ते तु पाद्यमर्घ्यं निवेद्य च
+घृतार्चिः प्रीतिमांश्चापि प्रजज्वाल दिधक्षया
+हाहाकृतमभूत्सर्वमैरावतनिवेशनम्
+घनः प्रादुरभूद्धूमो नागलोकभयावहः
+त्वया ह्यहं सदा वत्स गुरोरर्थेऽभिपूजितः
+तस्माच्छ्रेयो विधास्यामि तवैवं कुरु मा चिरम्
+अग्निं प्रदक्षिणं कृत्वा जगाम गुरुसद्म तत्
+ततोऽस्य रोमकूपेभ्यो ध्मायमानस्य भारत
+न प्रकाशन्त वेश्मानि धूमरुद्धानि भारत
+आजग्मुर्निश्चयं ज्ञातुं भार्गवस्यातितेजसः
+प्रायच्छन्कुण्डले दिव्ये पन्नगाः परमार्चिते
+श्रुत्वा च निश्चयं तस्य महर्षेस्तिग्मतेजसः
+प्रायच्छत्कुण्डले दिव्ये गुरुपत्न्यै तदानघ
+ते धूमरक्तनयना वह्नितेजोभितापिताः
+ततः संपूजितो नागैस्तत्रोत्तङ्कः प्रतापवान्
+संभ्रान्तमनसः सर्वे पूजां चक्रुर्यथाविधि
+नीहारसंवृतानीव वनानि गिरयस्तथा
+परिक्रम्याहृते दिव्ये ततस्ते मणिकुण्डले
+परेण तपसा युक्तो यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+एवं महात्मना तेन त्रीँल्लोकाञ्जनमेजय
+तेन धूमेन सहसा वर्धमानेन भारत
+सर्वे प्राञ्जलयो नागा वृद्धबालपुरोगमाः
+गुरोर्गुरुं मां जानीहि ज्वलितं जातवेदसम्
+हाहाकृतमभूत्सर्वमैरावतनिवेशनम्
+न प्रकाशन्त वेश्मानि धूमरुद्धानि भारत
+सततं पूजितो विप्र शुचिना भृगुनन्दन
+ते धूमरक्तनयना वह्नितेजोभितापिताः
+एवं महात्मना तेन त्रीँल्लोकाञ्जनमेजय
+नागलोके महाराज न प्रज्ञायत किंचन
+एवंप्रभावः स मुनिरुत्तङ्को भरतर्षभ
+परेण तपसा युक्तो यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+आजग्मुर्निश्चयं ज्ञातुं भार्गवस्यातितेजसः
+श्रुत्वा च निश्चयं तस्य महर्षेस्तिग्मतेजसः
+नीहारसंवृ��ानीव वनानि गिरयस्तथा
+गुरोर्गुरुं मां जानीहि ज्वलितं जातवेदसम्
+संभ्रान्तमनसः सर्वे पूजां चक्रुर्यथाविधि
+अग्निं प्रदक्षिणं कृत्वा जगाम गुरुसद्म तत्
+ततोऽस्य रोमकूपेभ्यो ध्मायमानस्य भारत
+परिक्रम्याहृते दिव्ये ततस्ते मणिकुण्डले
+शिरोभिः प्रणिपत्योचुः प्रसीद भगवन्निति
+प्रायच्छत्कुण्डले दिव्ये गुरुपत्न्यै तदानघ
+तेन धूमेन सहसा वर्धमानेन भारत
+इत्युक्तः स तथाकार्षीदुत्तङ्कश्चित्रभानुना
+त्वया ह्यहं सदा वत्स गुरोरर्थेऽभिपूजितः
+प्रायच्छन्कुण्डले दिव्ये पन्नगाः परमार्चिते
+तस्माच्छ्रेयो विधास्यामि तवैवं कुरु मा चिरम्
+घृतार्चिः प्रीतिमांश्चापि प्रजज्वाल दिधक्षया
+ततः संपूजितो नागैस्तत्रोत्तङ्कः प्रतापवान्
+सर्वे प्राञ्जलयो नागा वृद्धबालपुरोगमाः
+प्रसाद्य ब्राह्मणं ते तु पाद्यमर्घ्यं निवेद्य च
+वासुकिप्रमुखानां च नागानां जनमेजय
+स गत्वा त्वरितो राजन्गौतमस्य निवेशनम्
+घनः प्रादुरभूद्धूमो नागलोकभयावहः
+एवं महात्मना तेन त्रीँल्लोकाञ्जनमेजय
+तस्माच्छ्रेयो विधास्यामि तवैवं कुरु मा चिरम्
+परिक्रम्याहृते दिव्ये ततस्ते मणिकुण्डले
+संभ्रान्तमनसः सर्वे पूजां चक्रुर्यथाविधि
+स गत्वा त्वरितो राजन्गौतमस्य निवेशनम्
+वासुकिप्रमुखानां च नागानां जनमेजय
+तेन धूमेन सहसा वर्धमानेन भारत
+हाहाकृतमभूत्सर्वमैरावतनिवेशनम्
+इत्युक्तः स तथाकार्षीदुत्तङ्कश्चित्रभानुना
+सततं पूजितो विप्र शुचिना भृगुनन्दन
+न प्रकाशन्त वेश्मानि धूमरुद्धानि भारत
+ततः संपूजितो नागैस्तत्रोत्तङ्कः प्रतापवान्
+ते धूमरक्तनयना वह्नितेजोभितापिताः
+ततोऽस्य रोमकूपेभ्यो ध्मायमानस्य भारत
+अग्निं प्रदक्षिणं कृत्वा जगाम गुरुसद्म तत्
+घृतार्चिः प्रीतिमांश्चापि प्रजज्वाल दिधक्षया
+आजग्मुर्निश्चयं ज्ञातुं भार्गवस्यातितेजसः
+शिरोभिः प्रणिपत्योचुः प्रसीद भगवन्निति
+नीहारसंवृतानीव वनानि गिरयस्तथा
+प्रायच्छन्कुण्डले दिव्ये पन्नगाः परमार्चिते
+त्वया ह्यहं सदा वत्स गुरोरर्थेऽभिपूजितः
+घनः प्रादुरभूद्धूमो नागलोकभयावहः
+सर्वे प्राञ्जलयो नागा वृद्धबालपुरोगमाः
+परेण तपसा युक्तो यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+गुरोर्गुरुं मां जानीहि ज्वलितं जातवेदसम्
+नागलोके महाराज न प्रज्ञायत किंचन
+श्रुत्वा च निश्चयं तस्य मह��्षेस्तिग्मतेजसः
+प्रायच्छत्कुण्डले दिव्ये गुरुपत्न्यै तदानघ
+प्रसाद्य ब्राह्मणं ते तु पाद्यमर्घ्यं निवेद्य च
+एवंप्रभावः स मुनिरुत्तङ्को भरतर्षभ
+त्वया ह्यहं सदा वत्स गुरोरर्थेऽभिपूजितः
+ते धूमरक्तनयना वह्नितेजोभितापिताः
+ततोऽस्य रोमकूपेभ्यो ध्मायमानस्य भारत
+न प्रकाशन्त वेश्मानि धूमरुद्धानि भारत
+नागलोके महाराज न प्रज्ञायत किंचन
+परेण तपसा युक्तो यन्मां त्वं परिपृच्छसि
+घनः प्रादुरभूद्धूमो नागलोकभयावहः
+तेन धूमेन सहसा वर्धमानेन भारत
+इत्युक्तः स तथाकार्षीदुत्तङ्कश्चित्रभानुना
+स गत्वा त्वरितो राजन्गौतमस्य निवेशनम्
+शिरोभिः प्रणिपत्योचुः प्रसीद भगवन्निति
+गुरोर्गुरुं मां जानीहि ज्वलितं जातवेदसम्
+प्रायच्छत्कुण्डले दिव्ये गुरुपत्न्यै तदानघ
+ततः संपूजितो नागैस्तत्रोत्तङ्कः प्रतापवान्
+प्रायच्छन्कुण्डले दिव्ये पन्नगाः परमार्चिते
+सर्वे प्राञ्जलयो नागा वृद्धबालपुरोगमाः
+वासुकिप्रमुखानां च नागानां जनमेजय
+एवंप्रभावः स मुनिरुत्तङ्को भरतर्षभ
+एवं महात्मना तेन त्रीँल्लोकाञ्जनमेजय
+सततं पूजितो विप्र शुचिना भृगुनन्दन
+हाहाकृतमभूत्सर्वमैरावतनिवेशनम्
+प्रसाद्य ब्राह्मणं ते तु पाद्यमर्घ्यं निवेद्य च
+श्रुत्वा च निश्चयं तस्य महर्षेस्तिग्मतेजसः
+परिक्रम्याहृते दिव्ये ततस्ते मणिकुण्डले
+अग्निं प्रदक्षिणं कृत्वा जगाम गुरुसद्म तत्
+आजग्मुर्निश्चयं ज्ञातुं भार्गवस्यातितेजसः
+तस्माच्छ्रेयो विधास्यामि तवैवं कुरु मा चिरम्
+घृतार्चिः प्रीतिमांश्चापि प्रजज्वाल दिधक्षया
+नीहारसंवृतानीव वनानि गिरयस्तथा
+संभ्रान्तमनसः सर्वे पूजां चक्रुर्यथाविधि
+घनः प्रादुरभूद्धूमो नागलोकभयावहः
+श्रुत्वा च निश्चयं तस्य महर्षेस्तिग्मतेजसः
+संभ्रान्तमनसः सर्वे पूजां चक्रुर्यथाविधि
+प्रायच्छत्कुण्डले दिव्ये गुरुपत्न्यै तदानघ
+सर्वे प्राञ्जलयो नागा वृद्धबालपुरोगमाः
+ततोऽस्य रोमकूपेभ्यो ध्मायमानस्य भारत
+इत्युक्तः स तथाकार्षीदुत्तङ्कश्चित्रभानुना
+हाहाकृतमभूत्सर्वमैरावतनिवेशनम्
+प्रसाद्य ब्राह्मणं ते तु पाद्यमर्घ्यं निवेद्य च
+ततः संपूजितो नागैस्तत्रोत्तङ्कः प्रतापवान्
+एवंप्रभावः स मुनिरुत्तङ्को भरतर्षभ
+गुरोर्गुरुं मां जानीहि ज्वलितं जातवेदसम्
+परेण तपसा युक्तो यन्मा��� त्वं परिपृच्छसि
+वासुकिप्रमुखानां च नागानां जनमेजय
+ते धूमरक्तनयना वह्नितेजोभितापिताः
+घृतार्चिः प्रीतिमांश्चापि प्रजज्वाल दिधक्षया
+शिरोभिः प्रणिपत्योचुः प्रसीद भगवन्निति
+नीहारसंवृतानीव वनानि गिरयस्तथा
+नागलोके महाराज न प्रज्ञायत किंचन
+सततं पूजितो विप्र शुचिना भृगुनन्दन
+आजग्मुर्निश्चयं ज्ञातुं भार्गवस्यातितेजसः
+परिक्रम्याहृते दिव्ये ततस्ते मणिकुण्डले
+न प्रकाशन्त वेश्मानि धूमरुद्धानि भारत
+तस्माच्छ्रेयो विधास्यामि तवैवं कुरु मा चिरम्
+स गत्वा त्वरितो राजन्गौतमस्य निवेशनम्
+त्वया ह्यहं सदा वत्स गुरोरर्थेऽभिपूजितः
+अग्निं प्रदक्षिणं कृत्वा जगाम गुरुसद्म तत्
+एवं महात्मना तेन त्रीँल्लोकाञ्जनमेजय
+प्रायच्छन्कुण्डले दिव्ये पन्नगाः परमार्चिते
+तेन धूमेन सहसा वर्धमानेन भारत
+शिवेन मां पश्य नमश्च तेऽस्तु; प्राप्तो यज्ञः सफलं जीवितं मे
+अमरं याज्यमासाद्य मामृषे मा स्म मानुषम्
+संवर्तो मां याजयिताद्य राज;न्न ते वाक्यं तस्य वा रोचयामि
+इममश्मानं प्लवमानमारा;दध्वा दूरं तेन न दृश्यतेऽद्य
+याजयेथा मरुत्तं त्वं मर्त्यधर्माणमातुरम्
+स्वं स्वं धिष्ण्यं चैव जुषन्तु देवाः; सुतं सोमं प्रतिगृह्णन्तु चैव
+एवमस्त्विति चाप्युक्तो भ्रात्रा ते बलवृत्रहा
+कच्चिद्देवाश्चास्य वशे यथाव;त्तद्ब्रूहि त्वं मम कार्त्स्न्येन देव
+न चास्म्ययाज्यतां प्राप्तो भजमानं भजस्व माम्
+कथं च तस्मै वर्तेयं कथं मां न परित्यजेत्
+अयमायाति वै वज्री दिशो विद्योतयन्दश
+यावत्तपेत्सहस्रांशुस्तिष्ठेरंश्चापि पर्वताः
+नारदेन भवान्मह्यमाख्यातो ह्यटता पथि
+कामये समतिक्रान्तुं वासवं त्वत्कृतैर्गुणैः
+देवराजमुपाश्रित्य तद्विद्धि मुनिपुंगव
+नासौ देवं याजयित्वा महेन्द्रं; मर्त्यं सन्तं याजयन्नद्य शोभेत्
+बृहस्पतिं गतः पूर्वमहं संवर्त तच्छृणु
+प्रत्याख्यातो हि तेनास्मि तथानपकृते सति
+मित्रद्रोहे निष्कृतिर्वै यथैव; नास्तीति लोकेषु सदैव वादः
+बृहस्पतिर्याजयिता महेन्द्रं; देवश्रेष्ठं वज्रभृतां वरिष्ठम्
+ततो मामभ्यनुज्ञाय प्रविष्टो हव्यवाहनम्
+कच्चिच्छ्रीमान्देवराजः सुखी च; कच्चिच्चास्मान्प्रीयते धूमकेतो
+भवन्तं कथयित्वा तु मम देवर्षिसत्तमः
+न मां कामयते याज्यमसौ वासववारितः
+स मामभिगतं प्रेम्णा याज्यवन्न बुभूषति
+न हि मे वर्तते बुद्धिर्गन्तुं ब्रह्मन्बृहस्पतिम्
+प्रत्याख्यातश्च तेनापि नाहं जीवितुमुत्सहे
+घोरः शब्दः श्रूयते वै महास्वनो; वज्रस्यैष सहितो मारुतेन
+अयं यज्ञं कुरुते मे सुरेन्द्र; बृहस्पतेरवरो जन्मना यः
+संजीवितोऽहं भवता वाक्येनानेन नारद
+तावल्लोकान्न लभेयं त्यजेयं संगतं यदि
+इन्द्रः साक्षात्सहसाभ्येतु विप्र; हविर्यज्ञे प्रतिगृह्णातु चैव
+स्पर्धते च मया विप्र सदा वै स हि पार्थिवः
+गुरुपुत्रो ममेति त्वं ततो मे प्रीतिरुत्तमा
+आश्चर्यमद्य पश्यामि रूपिणं वह्निमागतम्
+आसनं सलिलं पाद्यं गां चोपानय वै मुने
+अमानुषेण घोरेण सदस्यास्त्रासिता हि नः
+मा चापि शुभबुद्धित्वं लभेयमिह कर्हिचित्
+संवर्तोऽयं याजयिता द्विजो मे; बृहस्पतेरञ्जलिरेष तस्य
+आत्मा हि मे प्रव्यथते मुहुर्मुहु;र्न मे स्वास्थ्यं जायते चाद्य विप्र
+पित्र्यमस्मि तव क्षेत्रं बहु मन्ये च ते भृशम्
+पश्येयं क्व नु संवर्तं शंस मे वदतां वर
+सोऽहमिच्छामि भवता सर्वस्वेनापि याजितुम्
+त्वं चैवैतद्वेत्थ पुरंदरश्च; विश्वेदेवा वसवश्चाश्विनौ च
+प्रपद्येऽहं शर्म विप्रेन्द्र त्वत्तः; प्रयच्छ तस्मादभयं विप्रमुख्य
+सम्यग्ज्ञाने वैषये वा त्यजेयं संगतं यदि
+इन्द्रः साक्षात्सहसाभ्येतु विप्र; हविर्यज्ञे प्रतिगृह्णातु चैव
+सोऽहमिच्छामि भवता सर्वस्वेनापि याजितुम्
+आत्मा हि मे प्रव्यथते मुहुर्मुहु;र्न मे स्वास्थ्यं जायते चाद्य विप्र
+गुरुपुत्रो ममेति त्वं ततो मे प्रीतिरुत्तमा
+याजयेथा मरुत्तं त्वं मर्त्यधर्माणमातुरम्
+आसनं सलिलं पाद्यं गां चोपानय वै मुने
+तावल्लोकान्न लभेयं त्यजेयं संगतं यदि
+नारदेन भवान्मह्यमाख्यातो ह्यटता पथि
+अमानुषेण घोरेण सदस्यास्त्रासिता हि नः
+संजीवितोऽहं भवता वाक्येनानेन नारद
+संवर्तोऽयं याजयिता द्विजो मे; बृहस्पतेरञ्जलिरेष तस्य
+देवराजमुपाश्रित्य तद्विद्धि मुनिपुंगव
+ततो मामभ्यनुज्ञाय प्रविष्टो हव्यवाहनम्
+न मां कामयते याज्यमसौ वासववारितः
+यावत्तपेत्सहस्रांशुस्तिष्ठेरंश्चापि पर्वताः
+संवर्तो मां याजयिताद्य राज;न्न ते वाक्यं तस्य वा रोचयामि
+न चास्म्ययाज्यतां प्राप्तो भजमानं भजस्व माम्
+पश्येयं क्व नु संवर्तं शंस मे वदतां वर
+अमरं याज्यमासाद्य मामृषे मा स्म मानुषम्
+मा चापि शुभबुद्धित्वं लभेय���िह कर्हिचित्
+मित्रद्रोहे निष्कृतिर्वै यथैव; नास्तीति लोकेषु सदैव वादः
+स मामभिगतं प्रेम्णा याज्यवन्न बुभूषति
+एवमस्त्विति चाप्युक्तो भ्रात्रा ते बलवृत्रहा
+स्वं स्वं धिष्ण्यं चैव जुषन्तु देवाः; सुतं सोमं प्रतिगृह्णन्तु चैव
+सम्यग्ज्ञाने वैषये वा त्यजेयं संगतं यदि
+प्रत्याख्यातश्च तेनापि नाहं जीवितुमुत्सहे
+कच्चिद्देवाश्चास्य वशे यथाव;त्तद्ब्रूहि त्वं मम कार्त्स्न्येन देव
+अयमायाति वै वज्री दिशो विद्योतयन्दश
+नासौ देवं याजयित्वा महेन्द्रं; मर्त्यं सन्तं याजयन्नद्य शोभेत्
+प्रपद्येऽहं शर्म विप्रेन्द्र त्वत्तः; प्रयच्छ तस्मादभयं विप्रमुख्य
+आश्चर्यमद्य पश्यामि रूपिणं वह्निमागतम्
+घोरः शब्दः श्रूयते वै महास्वनो; वज्रस्यैष सहितो मारुतेन
+कथं च तस्मै वर्तेयं कथं मां न परित्यजेत्
+बृहस्पतिं गतः पूर्वमहं संवर्त तच्छृणु
+प्रत्याख्यातो हि तेनास्मि तथानपकृते सति
+भवन्तं कथयित्वा तु मम देवर्षिसत्तमः
+अयं यज्ञं कुरुते मे सुरेन्द्र; बृहस्पतेरवरो जन्मना यः
+स्पर्धते च मया विप्र सदा वै स हि पार्थिवः
+बृहस्पतिर्याजयिता महेन्द्रं; देवश्रेष्ठं वज्रभृतां वरिष्ठम्
+न हि मे वर्तते बुद्धिर्गन्तुं ब्रह्मन्बृहस्पतिम्
+पित्र्यमस्मि तव क्षेत्रं बहु मन्ये च ते भृशम्
+शिवेन मां पश्य नमश्च तेऽस्तु; प्राप्तो यज्ञः सफलं जीवितं मे
+कच्चिच्छ्रीमान्देवराजः सुखी च; कच्चिच्चास्मान्प्रीयते धूमकेतो
+कामये समतिक्रान्तुं वासवं त्वत्कृतैर्गुणैः
+इममश्मानं प्लवमानमारा;दध्वा दूरं तेन न दृश्यतेऽद्य
+त्वं चैवैतद्वेत्थ पुरंदरश्च; विश्वेदेवा वसवश्चाश्विनौ च
+नासौ देवं याजयित्वा महेन्द्रं; मर्त्यं सन्तं याजयन्नद्य शोभेत्
+प्रत्याख्यातो हि तेनास्मि तथानपकृते सति
+संवर्तो मां याजयिताद्य राज;न्न ते वाक्यं तस्य वा रोचयामि
+न हि मे वर्तते बुद्धिर्गन्तुं ब्रह्मन्बृहस्पतिम्
+आश्चर्यमद्य पश्यामि रूपिणं वह्निमागतम्
+संवर्तोऽयं याजयिता द्विजो मे; बृहस्पतेरञ्जलिरेष तस्य
+आसनं सलिलं पाद्यं गां चोपानय वै मुने
+यावत्तपेत्सहस्रांशुस्तिष्ठेरंश्चापि पर्वताः
+एवमस्त्विति चाप्युक्तो भ्रात्रा ते बलवृत्रहा
+कथं च तस्मै वर्तेयं कथं मां न परित्यजेत्
+बृहस्पतिर्याजयिता महेन्द्रं; देवश्रेष्ठं वज्रभृतां वरिष्ठम्
+शिवेन मां पश्य नमश्च तेऽस्तु; प्राप्तो यज्ञः सफलं जीवितं मे
+त्वं चैवैतद्वेत्थ पुरंदरश्च; विश्वेदेवा वसवश्चाश्विनौ च
+आत्मा हि मे प्रव्यथते मुहुर्मुहु;र्न मे स्वास्थ्यं जायते चाद्य विप्र
+अयमायाति वै वज्री दिशो विद्योतयन्दश
+घोरः शब्दः श्रूयते वै महास्वनो; वज्रस्यैष सहितो मारुतेन
+सोऽहमिच्छामि भवता सर्वस्वेनापि याजितुम्
+बृहस्पतिं गतः पूर्वमहं संवर्त तच्छृणु
+कच्चिच्छ्रीमान्देवराजः सुखी च; कच्चिच्चास्मान्प्रीयते धूमकेतो
+भवन्तं कथयित्वा तु मम देवर्षिसत्तमः
+मा चापि शुभबुद्धित्वं लभेयमिह कर्हिचित्
+ततो मामभ्यनुज्ञाय प्रविष्टो हव्यवाहनम्
+तावल्लोकान्न लभेयं त्यजेयं संगतं यदि
+न मां कामयते याज्यमसौ वासववारितः
+स मामभिगतं प्रेम्णा याज्यवन्न बुभूषति
+सम्यग्ज्ञाने वैषये वा त्यजेयं संगतं यदि
+कामये समतिक्रान्तुं वासवं त्वत्कृतैर्गुणैः
+अमानुषेण घोरेण सदस्यास्त्रासिता हि नः
+इन्द्रः साक्षात्सहसाभ्येतु विप्र; हविर्यज्ञे प्रतिगृह्णातु चैव
+अमरं याज्यमासाद्य मामृषे मा स्म मानुषम्
+इममश्मानं प्लवमानमारा;दध्वा दूरं तेन न दृश्यतेऽद्य
+देवराजमुपाश्रित्य तद्विद्धि मुनिपुंगव
+न चास्म्ययाज्यतां प्राप्तो भजमानं भजस्व माम्
+याजयेथा मरुत्तं त्वं मर्त्यधर्माणमातुरम्
+स्पर्धते च मया विप्र सदा वै स हि पार्थिवः
+नारदेन भवान्मह्यमाख्यातो ह्यटता पथि
+प्रपद्येऽहं शर्म विप्रेन्द्र त्वत्तः; प्रयच्छ तस्मादभयं विप्रमुख्य
+मित्रद्रोहे निष्कृतिर्वै यथैव; नास्तीति लोकेषु सदैव वादः
+पित्र्यमस्मि तव क्षेत्रं बहु मन्ये च ते भृशम्
+पश्येयं क्व नु संवर्तं शंस मे वदतां वर
+कच्चिद्देवाश्चास्य वशे यथाव;त्तद्ब्रूहि त्वं मम कार्त्स्न्येन देव
+स्वं स्वं धिष्ण्यं चैव जुषन्तु देवाः; सुतं सोमं प्रतिगृह्णन्तु चैव
+संजीवितोऽहं भवता वाक्येनानेन नारद
+गुरुपुत्रो ममेति त्वं ततो मे प्रीतिरुत्तमा
+प्रत्याख्यातश्च तेनापि नाहं जीवितुमुत्सहे
+अयं यज्ञं कुरुते मे सुरेन्द्र; बृहस्पतेरवरो जन्मना यः
+स मामभिगतं प्रेम्णा याज्यवन्न बुभूषति
+आश्चर्यमद्य पश्यामि रूपिणं वह्निमागतम्
+बृहस्पतिर्याजयिता महेन्द्रं; देवश्रेष्ठं वज्रभृतां वरिष्ठम्
+मित्रद्रोहे निष्कृतिर्वै यथैव; नास्तीति लोकेषु सदैव वादः
+कच्चिद्देवाश्चास्य वशे यथाव;त्त��्ब्रूहि त्वं मम कार्त्स्न्येन देव
+न हि मे वर्तते बुद्धिर्गन्तुं ब्रह्मन्बृहस्पतिम्
+संवर्तोऽयं याजयिता द्विजो मे; बृहस्पतेरञ्जलिरेष तस्य
+प्रत्याख्यातो हि तेनास्मि तथानपकृते सति
+नासौ देवं याजयित्वा महेन्द्रं; मर्त्यं सन्तं याजयन्नद्य शोभेत्
+सम्यग्ज्ञाने वैषये वा त्यजेयं संगतं यदि
+कच्चिच्छ्रीमान्देवराजः सुखी च; कच्चिच्चास्मान्प्रीयते धूमकेतो
+घोरः शब्दः श्रूयते वै महास्वनो; वज्रस्यैष सहितो मारुतेन
+इममश्मानं प्लवमानमारा;दध्वा दूरं तेन न दृश्यतेऽद्य
+याजयेथा मरुत्तं त्वं मर्त्यधर्माणमातुरम्
+नारदेन भवान्मह्यमाख्यातो ह्यटता पथि
+ततो मामभ्यनुज्ञाय प्रविष्टो हव्यवाहनम्
+यावत्तपेत्सहस्रांशुस्तिष्ठेरंश्चापि पर्वताः
+आत्मा हि मे प्रव्यथते मुहुर्मुहु;र्न मे स्वास्थ्यं जायते चाद्य विप्र
+न चास्म्ययाज्यतां प्राप्तो भजमानं भजस्व माम्
+सोऽहमिच्छामि भवता सर्वस्वेनापि याजितुम्
+गुरुपुत्रो ममेति त्वं ततो मे प्रीतिरुत्तमा
+प्रपद्येऽहं शर्म विप्रेन्द्र त्वत्तः; प्रयच्छ तस्मादभयं विप्रमुख्य
+तावल्लोकान्न लभेयं त्यजेयं संगतं यदि
+शिवेन मां पश्य नमश्च तेऽस्तु; प्राप्तो यज्ञः सफलं जीवितं मे
+प्रत्याख्यातश्च तेनापि नाहं जीवितुमुत्सहे
+त्वं चैवैतद्वेत्थ पुरंदरश्च; विश्वेदेवा वसवश्चाश्विनौ च
+एवमस्त्विति चाप्युक्तो भ्रात्रा ते बलवृत्रहा
+इन्द्रः साक्षात्सहसाभ्येतु विप्र; हविर्यज्ञे प्रतिगृह्णातु चैव
+संवर्तो मां याजयिताद्य राज;न्न ते वाक्यं तस्य वा रोचयामि
+स्पर्धते च मया विप्र सदा वै स हि पार्थिवः
+भवन्तं कथयित्वा तु मम देवर्षिसत्तमः
+न मां कामयते याज्यमसौ वासववारितः
+अयं यज्ञं कुरुते मे सुरेन्द्र; बृहस्पतेरवरो जन्मना यः
+बृहस्पतिं गतः पूर्वमहं संवर्त तच्छृणु
+अमानुषेण घोरेण सदस्यास्त्रासिता हि नः
+संजीवितोऽहं भवता वाक्येनानेन नारद
+आसनं सलिलं पाद्यं गां चोपानय वै मुने
+देवराजमुपाश्रित्य तद्विद्धि मुनिपुंगव
+अमरं याज्यमासाद्य मामृषे मा स्म मानुषम्
+कामये समतिक्रान्तुं वासवं त्वत्कृतैर्गुणैः
+पित्र्यमस्मि तव क्षेत्रं बहु मन्ये च ते भृशम्
+मा चापि शुभबुद्धित्वं लभेयमिह कर्हिचित्
+पश्येयं क्व नु संवर्तं शंस मे वदतां वर
+कथं च तस्मै वर्तेयं कथं मां न परित्यजेत्
+अयमायाति वै वज्री दिशो विद्योतयन्दश
+स्वं स्वं धिष्ण्यं चैव जुषन्तु देवाः; सुतं सोमं प्रतिगृह्णन्तु चैव
+प्रत्याख्यातो हि तेनास्मि तथानपकृते सति
+संवर्तोऽयं याजयिता द्विजो मे; बृहस्पतेरञ्जलिरेष तस्य
+नारदेन भवान्मह्यमाख्यातो ह्यटता पथि
+नासौ देवं याजयित्वा महेन्द्रं; मर्त्यं सन्तं याजयन्नद्य शोभेत्
+बृहस्पतिर्याजयिता महेन्द्रं; देवश्रेष्ठं वज्रभृतां वरिष्ठम्
+इममश्मानं प्लवमानमारा;दध्वा दूरं तेन न दृश्यतेऽद्य
+मा चापि शुभबुद्धित्वं लभेयमिह कर्हिचित्
+गुरुपुत्रो ममेति त्वं ततो मे प्रीतिरुत्तमा
+घोरः शब्दः श्रूयते वै महास्वनो; वज्रस्यैष सहितो मारुतेन
+तावल्लोकान्न लभेयं त्यजेयं संगतं यदि
+सोऽहमिच्छामि भवता सर्वस्वेनापि याजितुम्
+देवराजमुपाश्रित्य तद्विद्धि मुनिपुंगव
+अयं यज्ञं कुरुते मे सुरेन्द्र; बृहस्पतेरवरो जन्मना यः
+पित्र्यमस्मि तव क्षेत्रं बहु मन्ये च ते भृशम्
+याजयेथा मरुत्तं त्वं मर्त्यधर्माणमातुरम्
+एवमस्त्विति चाप्युक्तो भ्रात्रा ते बलवृत्रहा
+आश्चर्यमद्य पश्यामि रूपिणं वह्निमागतम्
+अमरं याज्यमासाद्य मामृषे मा स्म मानुषम्
+सम्यग्ज्ञाने वैषये वा त्यजेयं संगतं यदि
+कच्चिच्छ्रीमान्देवराजः सुखी च; कच्चिच्चास्मान्प्रीयते धूमकेतो
+संवर्तो मां याजयिताद्य राज;न्न ते वाक्यं तस्य वा रोचयामि
+अयमायाति वै वज्री दिशो विद्योतयन्दश
+प्रत्याख्यातश्च तेनापि नाहं जीवितुमुत्सहे
+न हि मे वर्तते बुद्धिर्गन्तुं ब्रह्मन्बृहस्पतिम्
+स्पर्धते च मया विप्र सदा वै स हि पार्थिवः
+शिवेन मां पश्य नमश्च तेऽस्तु; प्राप्तो यज्ञः सफलं जीवितं मे
+कामये समतिक्रान्तुं वासवं त्वत्कृतैर्गुणैः
+कच्चिद्देवाश्चास्य वशे यथाव;त्तद्ब्रूहि त्वं मम कार्त्स्न्येन देव
+मित्रद्रोहे निष्कृतिर्वै यथैव; नास्तीति लोकेषु सदैव वादः
+प्रपद्येऽहं शर्म विप्रेन्द्र त्वत्तः; प्रयच्छ तस्मादभयं विप्रमुख्य
+न मां कामयते याज्यमसौ वासववारितः
+न चास्म्ययाज्यतां प्राप्तो भजमानं भजस्व माम्
+इन्द्रः साक्षात्सहसाभ्येतु विप्र; हविर्यज्ञे प्रतिगृह्णातु चैव
+स्वं स्वं धिष्ण्यं चैव जुषन्तु देवाः; सुतं सोमं प्रतिगृह्णन्तु चैव
+कथं च तस्मै वर्तेयं कथं मां न परित्यजेत्
+अमानुषेण घोरेण सदस्यास्त्रासिता हि नः
+बृहस्पतिं गतः पूर्वमहं संवर्त त��्छृणु
+त्वं चैवैतद्वेत्थ पुरंदरश्च; विश्वेदेवा वसवश्चाश्विनौ च
+आसनं सलिलं पाद्यं गां चोपानय वै मुने
+संजीवितोऽहं भवता वाक्येनानेन नारद
+यावत्तपेत्सहस्रांशुस्तिष्ठेरंश्चापि पर्वताः
+आत्मा हि मे प्रव्यथते मुहुर्मुहु;र्न मे स्वास्थ्यं जायते चाद्य विप्र
+ततो मामभ्यनुज्ञाय प्रविष्टो हव्यवाहनम्
+पश्येयं क्व नु संवर्तं शंस मे वदतां वर
+स मामभिगतं प्रेम्णा याज्यवन्न बुभूषति
+भवन्तं कथयित्वा तु मम देवर्षिसत्तमः
+सौदासपत्न्या विदिते दिव्ये वै मणिकुण्डले
+स तथेति प्रतिश्रुत्य जगाम जनमेजय
+परितुष्टास्मि ते पुत्र नित्यं भगवता सह
+स जगाम ततः शीघ्रमुत्तङ्को ब्राह्मणर्षभः
+शप्तः स पार्थिवो नूनं ब्राह्मणं तं वधिष्यति
+भवत्प्रसादान्न भयं किंचित्तस्य भविष्यति
+गौतमस्त्वब्रवीत्पत्नीमुत्तङ्को नाद्य दृश्यते
+उत्तङ्कोऽपि वने शून्ये राजानं तं ददर्श ह
+ते समानय भद्रं ते गुर्वर्थः सुकृतो भवेत्
+इत्युक्तः प्राह तां पत्नीमेवमस्त्विति गौतमः
+पर्याप्तये तद्भद्रं ते गच्छ तात यथेच्छकम्
+गुरुपत्नीप्रियार्थं वै ते समानयितुं तदा
+अजानन्त्या नियुक्तः स भगवन्ब्राह्मणोऽद्य मे
+सौदासं पुरुषादं वै भिक्षितुं मणिकुण्डले
+इति पृष्टा तमाचष्ट कुण्डलार्थं गतं तु वै
+ततः प्रोवाच पत्नीं स न ते सम्यगिदं कृतम्
+स तथेति प्रतिश्रुत्य जगाम जनमेजय
+इत्युक्तः प्राह तां पत्नीमेवमस्त्विति गौतमः
+गुरुपत्नीप्रियार्थं वै ते समानयितुं तदा
+अजानन्त्या नियुक्तः स भगवन्ब्राह्मणोऽद्य मे
+स जगाम ततः शीघ्रमुत्तङ्को ब्राह्मणर्षभः
+सौदासं पुरुषादं वै भिक्षितुं मणिकुण्डले
+ते समानय भद्रं ते गुर्वर्थः सुकृतो भवेत्
+गौतमस्त्वब्रवीत्पत्नीमुत्तङ्को नाद्य दृश्यते
+भवत्प्रसादान्न भयं किंचित्तस्य भविष्यति
+ततः प्रोवाच पत्नीं स न ते सम्यगिदं कृतम्
+शप्तः स पार्थिवो नूनं ब्राह्मणं तं वधिष्यति
+सौदासपत्न्या विदिते दिव्ये वै मणिकुण्डले
+परितुष्टास्मि ते पुत्र नित्यं भगवता सह
+उत्तङ्कोऽपि वने शून्ये राजानं तं ददर्श ह
+पर्याप्तये तद्भद्रं ते गच्छ तात यथेच्छकम्
+इति पृष्टा तमाचष्ट कुण्डलार्थं गतं तु वै
+उत्तङ्कोऽपि वने शून्ये राजानं तं ददर्श ह
+भवत्प्रसादान्न भयं किंचित्तस्य भविष्यति
+ततः प्रोवाच पत्नीं स न ते सम्यगिदं कृतम्
+इति पृष्टा तमा���ष्ट कुण्डलार्थं गतं तु वै
+पर्याप्तये तद्भद्रं ते गच्छ तात यथेच्छकम्
+गौतमस्त्वब्रवीत्पत्नीमुत्तङ्को नाद्य दृश्यते
+स तथेति प्रतिश्रुत्य जगाम जनमेजय
+सौदासपत्न्या विदिते दिव्ये वै मणिकुण्डले
+परितुष्टास्मि ते पुत्र नित्यं भगवता सह
+शप्तः स पार्थिवो नूनं ब्राह्मणं तं वधिष्यति
+स जगाम ततः शीघ्रमुत्तङ्को ब्राह्मणर्षभः
+ते समानय भद्रं ते गुर्वर्थः सुकृतो भवेत्
+सौदासं पुरुषादं वै भिक्षितुं मणिकुण्डले
+इत्युक्तः प्राह तां पत्नीमेवमस्त्विति गौतमः
+अजानन्त्या नियुक्तः स भगवन्ब्राह्मणोऽद्य मे
+गुरुपत्नीप्रियार्थं वै ते समानयितुं तदा
+उत्तङ्कोऽपि वने शून्ये राजानं तं ददर्श ह
+अजानन्त्या नियुक्तः स भगवन्ब्राह्मणोऽद्य मे
+शप्तः स पार्थिवो नूनं ब्राह्मणं तं वधिष्यति
+भवत्प्रसादान्न भयं किंचित्तस्य भविष्यति
+गुरुपत्नीप्रियार्थं वै ते समानयितुं तदा
+परितुष्टास्मि ते पुत्र नित्यं भगवता सह
+गौतमस्त्वब्रवीत्पत्नीमुत्तङ्को नाद्य दृश्यते
+ते समानय भद्रं ते गुर्वर्थः सुकृतो भवेत्
+स तथेति प्रतिश्रुत्य जगाम जनमेजय
+सौदासपत्न्या विदिते दिव्ये वै मणिकुण्डले
+इत्युक्तः प्राह तां पत्नीमेवमस्त्विति गौतमः
+इति पृष्टा तमाचष्ट कुण्डलार्थं गतं तु वै
+ततः प्रोवाच पत्नीं स न ते सम्यगिदं कृतम्
+सौदासं पुरुषादं वै भिक्षितुं मणिकुण्डले
+पर्याप्तये तद्भद्रं ते गच्छ तात यथेच्छकम्
+स जगाम ततः शीघ्रमुत्तङ्को ब्राह्मणर्षभः
+स जगाम ततः शीघ्रमुत्तङ्को ब्राह्मणर्षभः
+सौदासं पुरुषादं वै भिक्षितुं मणिकुण्डले
+पर्याप्तये तद्भद्रं ते गच्छ तात यथेच्छकम्
+स तथेति प्रतिश्रुत्य जगाम जनमेजय
+शप्तः स पार्थिवो नूनं ब्राह्मणं तं वधिष्यति
+इत्युक्तः प्राह तां पत्नीमेवमस्त्विति गौतमः
+उत्तङ्कोऽपि वने शून्ये राजानं तं ददर्श ह
+अजानन्त्या नियुक्तः स भगवन्ब्राह्मणोऽद्य मे
+गुरुपत्नीप्रियार्थं वै ते समानयितुं तदा
+गौतमस्त्वब्रवीत्पत्नीमुत्तङ्को नाद्य दृश्यते
+सौदासपत्न्या विदिते दिव्ये वै मणिकुण्डले
+ततः प्रोवाच पत्नीं स न ते सम्यगिदं कृतम्
+इति पृष्टा तमाचष्ट कुण्डलार्थं गतं तु वै
+भवत्प्रसादान्न भयं किंचित्तस्य भविष्यति
+परितुष्टास्मि ते पुत्र नित्यं भगवता सह
+ते समानय भद्रं ते गुर्वर्थः सुकृतो भवेत्
+अहिंसेति प्��तिज्ञेयं यदि वक्ष्याम्यतः परम्
+अक्षरं तत्र सद्भावः स्वभावः क्षर उच्यते
+मन्त्रयस्वैनमुन्नीय परवन्तं विशेषतः
+छागार्थे वर्तते यज्ञो भवतः किं प्रयोजनम्
+समस्य सर्वभूतेषु निर्ममस्य जितात्मनः
+प्राणैर्वियोगे छागस्य यदि श्रेयः प्रपश्यसि
+भावैरेतैर्विमुक्तस्य निर्द्वंद्वस्य निराशिषः
+अहिंसा सर्वभूतानां नित्यमस्मासु रोचते
+अक्षरं च क्षरं चैव द्वैधीभावोऽयमात्मनः
+इन्धनस्य तु तुल्येन शरीरेण विचेतसा
+शक्यं बहुविधं वक्तुं भवतः कार्यदूषणम्
+प्राणा अप्यस्य छागस्य प्रापितास्ते स्वयोनिषु
+प्रत्यक्षतः साधयामो न परोक्षमुपास्महे
+शरीरं केवलं शिष्टं निश्चेष्टमिति मे मतिः
+तेषामनुमतं श्रुत्वा शक्या कर्तुं विचारणा
+अहिंसा सर्वधर्माणामिति वृद्धानुशासनम्
+प्राणो जिह्वा मनः सत्त्वं स्वभावो रजसा सह
+हिंसा निर्वेष्टुकामानामिन्धनं पशुसंज्ञितम्
+य एवमनुमन्येरंस्तान्भवान्प्रष्टुमर्हति
+अनु त्वा मन्यतां माता पिता भ्राता सखापि च
+समन्तात्परिमुक्तस्य न भयं विद्यते क्वचित्
+यदहिंस्रं भवेत्कर्म तत्कार्यमिति विद्महे
+समस्य सर्वभूतेषु निर्ममस्य जितात्मनः
+प्राणैर्वियोगे छागस्य यदि श्रेयः प्रपश्यसि
+अहिंसा सर्वभूतानां नित्यमस्मासु रोचते
+मन्त्रयस्वैनमुन्नीय परवन्तं विशेषतः
+अक्षरं तत्र सद्भावः स्वभावः क्षर उच्यते
+भावैरेतैर्विमुक्तस्य निर्द्वंद्वस्य निराशिषः
+प्राणो जिह्वा मनः सत्त्वं स्वभावो रजसा सह
+अहिंसेति प्रतिज्ञेयं यदि वक्ष्याम्यतः परम्
+यदहिंस्रं भवेत्कर्म तत्कार्यमिति विद्महे
+प्राणा अप्यस्य छागस्य प्रापितास्ते स्वयोनिषु
+अहिंसा सर्वधर्माणामिति वृद्धानुशासनम्
+तेषामनुमतं श्रुत्वा शक्या कर्तुं विचारणा
+अक्षरं च क्षरं चैव द्वैधीभावोऽयमात्मनः
+प्रत्यक्षतः साधयामो न परोक्षमुपास्महे
+हिंसा निर्वेष्टुकामानामिन्धनं पशुसंज्ञितम्
+छागार्थे वर्तते यज्ञो भवतः किं प्रयोजनम्
+इन्धनस्य तु तुल्येन शरीरेण विचेतसा
+अनु त्वा मन्यतां माता पिता भ्राता सखापि च
+शक्यं बहुविधं वक्तुं भवतः कार्यदूषणम्
+शरीरं केवलं शिष्टं निश्चेष्टमिति मे मतिः
+समन्तात्परिमुक्तस्य न भयं विद्यते क्वचित्
+य एवमनुमन्येरंस्तान्भवान्प्रष्टुमर्हति
+अनु त्वा मन्यतां माता पिता भ्राता सखापि च
+अक्षरं तत्र सद्��ावः स्वभावः क्षर उच्यते
+अहिंसेति प्रतिज्ञेयं यदि वक्ष्याम्यतः परम्
+अहिंसा सर्वभूतानां नित्यमस्मासु रोचते
+प्रत्यक्षतः साधयामो न परोक्षमुपास्महे
+मन्त्रयस्वैनमुन्नीय परवन्तं विशेषतः
+प्राणो जिह्वा मनः सत्त्वं स्वभावो रजसा सह
+यदहिंस्रं भवेत्कर्म तत्कार्यमिति विद्महे
+हिंसा निर्वेष्टुकामानामिन्धनं पशुसंज्ञितम्
+छागार्थे वर्तते यज्ञो भवतः किं प्रयोजनम्
+भावैरेतैर्विमुक्तस्य निर्द्वंद्वस्य निराशिषः
+समन्तात्परिमुक्तस्य न भयं विद्यते क्वचित्
+प्राणैर्वियोगे छागस्य यदि श्रेयः प्रपश्यसि
+य एवमनुमन्येरंस्तान्भवान्प्रष्टुमर्हति
+तेषामनुमतं श्रुत्वा शक्या कर्तुं विचारणा
+शरीरं केवलं शिष्टं निश्चेष्टमिति मे मतिः
+अक्षरं च क्षरं चैव द्वैधीभावोऽयमात्मनः
+शक्यं बहुविधं वक्तुं भवतः कार्यदूषणम्
+प्राणा अप्यस्य छागस्य प्रापितास्ते स्वयोनिषु
+समस्य सर्वभूतेषु निर्ममस्य जितात्मनः
+इन्धनस्य तु तुल्येन शरीरेण विचेतसा
+अहिंसा सर्वधर्माणामिति वृद्धानुशासनम्
+य एवमनुमन्येरंस्तान्भवान्प्रष्टुमर्हति
+तेषामनुमतं श्रुत्वा शक्या कर्तुं विचारणा
+छागार्थे वर्तते यज्ञो भवतः किं प्रयोजनम्
+अहिंसा सर्वभूतानां नित्यमस्मासु रोचते
+इन्धनस्य तु तुल्येन शरीरेण विचेतसा
+शरीरं केवलं शिष्टं निश्चेष्टमिति मे मतिः
+अनु त्वा मन्यतां माता पिता भ्राता सखापि च
+समन्तात्परिमुक्तस्य न भयं विद्यते क्वचित्
+अहिंसा सर्वधर्माणामिति वृद्धानुशासनम्
+अहिंसेति प्रतिज्ञेयं यदि वक्ष्याम्यतः परम्
+प्राणा अप्यस्य छागस्य प्रापितास्ते स्वयोनिषु
+हिंसा निर्वेष्टुकामानामिन्धनं पशुसंज्ञितम्
+प्राणैर्वियोगे छागस्य यदि श्रेयः प्रपश्यसि
+प्रत्यक्षतः साधयामो न परोक्षमुपास्महे
+समस्य सर्वभूतेषु निर्ममस्य जितात्मनः
+मन्त्रयस्वैनमुन्नीय परवन्तं विशेषतः
+भावैरेतैर्विमुक्तस्य निर्द्वंद्वस्य निराशिषः
+अक्षरं तत्र सद्भावः स्वभावः क्षर उच्यते
+अक्षरं च क्षरं चैव द्वैधीभावोऽयमात्मनः
+यदहिंस्रं भवेत्कर्म तत्कार्यमिति विद्महे
+शक्यं बहुविधं वक्तुं भवतः कार्यदूषणम्
+प्राणो जिह्वा मनः सत्त्वं स्वभावो रजसा सह
+छागार्थे वर्तते यज्ञो भवतः किं प्रयोजनम्
+य एवमनुमन्येरंस्तान्भवान्प्रष्टुमर्हति
+प्राणैर्वियोगे छागस्य यदि श्रेयः प्रपश्यसि
+शक्यं बहुविधं वक्तुं भवतः कार्यदूषणम्
+मन्त्रयस्वैनमुन्नीय परवन्तं विशेषतः
+अक्षरं तत्र सद्भावः स्वभावः क्षर उच्यते
+अनु त्वा मन्यतां माता पिता भ्राता सखापि च
+अहिंसा सर्वधर्माणामिति वृद्धानुशासनम्
+प्राणो जिह्वा मनः सत्त्वं स्वभावो रजसा सह
+शरीरं केवलं शिष्टं निश्चेष्टमिति मे मतिः
+भावैरेतैर्विमुक्तस्य निर्द्वंद्वस्य निराशिषः
+यदहिंस्रं भवेत्कर्म तत्कार्यमिति विद्महे
+प्राणा अप्यस्य छागस्य प्रापितास्ते स्वयोनिषु
+समस्य सर्वभूतेषु निर्ममस्य जितात्मनः
+इन्धनस्य तु तुल्येन शरीरेण विचेतसा
+अक्षरं च क्षरं चैव द्वैधीभावोऽयमात्मनः
+अहिंसेति प्रतिज्ञेयं यदि वक्ष्याम्यतः परम्
+समन्तात्परिमुक्तस्य न भयं विद्यते क्वचित्
+हिंसा निर्वेष्टुकामानामिन्धनं पशुसंज्ञितम्
+तेषामनुमतं श्रुत्वा शक्या कर्तुं विचारणा
+अहिंसा सर्वभूतानां नित्यमस्मासु रोचते
+प्रत्यक्षतः साधयामो न परोक्षमुपास्महे
+गुरोर्मम गुरुस्त्वं वै यतो दैवतदैवतम्
+अवेक्ष्या इति कृत्वा त्वं दृढभक्त्येति वा द्विज
+देहः प्राणश्च धर्मश्च शुश्रूषार्थमिदं गुरोः
+चिन्त्या ममेयमिति वा सक्तूनादातुमर्हसि
+तव विप्र प्रसादेन लोकान्प्राप्स्याम्यभीप्सितान्
+देवातिदेवस्तस्मात्त्वं सक्तूनादत्स्व मे विभो
+चिन्त्या ममेयमिति वा सक्तूनादातुमर्हसि
+अवेक्ष्या इति कृत्वा त्वं दृढभक्त्येति वा द्विज
+देवातिदेवस्तस्मात्त्वं सक्तूनादत्स्व मे विभो
+देहः प्राणश्च धर्मश्च शुश्रूषार्थमिदं गुरोः
+तव विप्र प्रसादेन लोकान्प्राप्स्याम्यभीप्सितान्
+गुरोर्मम गुरुस्त्वं वै यतो दैवतदैवतम्
+चिन्त्या ममेयमिति वा सक्तूनादातुमर्हसि
+देहः प्राणश्च धर्मश्च शुश्रूषार्थमिदं गुरोः
+देवातिदेवस्तस्मात्त्वं सक्तूनादत्स्व मे विभो
+तव विप्र प्रसादेन लोकान्प्राप्स्याम्यभीप्सितान्
+अवेक्ष्या इति कृत्वा त्वं दृढभक्त्येति वा द्विज
+गुरोर्मम गुरुस्त्वं वै यतो दैवतदैवतम्
+देवातिदेवस्तस्मात्त्वं सक्तूनादत्स्व मे विभो
+गुरोर्मम गुरुस्त्वं वै यतो दैवतदैवतम्
+तव विप्र प्रसादेन लोकान्प्राप्स्याम्यभीप्सितान्
+अवेक्ष्या इति कृत्वा त्वं दृढभक्त्येति वा द्विज
+देहः प्राणश्च धर्मश्च शुश्रूषार्थमिदं गुरोः
+चिन्त्या ममेयमिति वा सक्तूनादातुमर्हसि
+अवेक्ष्या इति कृत्वा त्वं दृढभक्त्येति वा द्विज
+देवातिदेवस्तस्मात्त्वं सक्तूनादत्स्व मे विभो
+चिन्त्या ममेयमिति वा सक्तूनादातुमर्हसि
+गुरोर्मम गुरुस्त्वं वै यतो दैवतदैवतम्
+देहः प्राणश्च धर्मश्च शुश्रूषार्थमिदं गुरोः
+तव विप्र प्रसादेन लोकान्प्राप्स्याम्यभीप्सितान्
+भीष्मकर्णकृपद्रोणशल्यादिभिरनुत्तमम्
+श्रुतवानस्मि वार्ष्णेय संग्रामं परमाद्भुतम्
+तस्मात्प्रब्रूहि संग्रामं याथातथ्येन मेऽनघ
+यथा तदभवद्युद्धं पाण्डवानां महात्मनाम्
+शशंस कुरुवीराणां संग्रामे निधनं यथा
+इत्युक्तः पुण्डरीकाक्षः पित्रा मातुस्तदन्तिके
+त्वं तु प्रत्यक्षदर्शी च कार्यज्ञश्च महाभुज
+नराणां वदतां पुत्र कथोद्घातेषु नित्यशः
+अन्येषां क्षत्रियाणां च कृतास्त्राणामनेकशः
+नानावेषाकृतिमतां नानादेशनिवासिनाम्
+यथा तदभवद्युद्धं पाण्डवानां महात्मनाम्
+तस्मात्प्रब्रूहि संग्रामं याथातथ्येन मेऽनघ
+नराणां वदतां पुत्र कथोद्घातेषु नित्यशः
+श्रुतवानस्मि वार्ष्णेय संग्रामं परमाद्भुतम्
+शशंस कुरुवीराणां संग्रामे निधनं यथा
+नानावेषाकृतिमतां नानादेशनिवासिनाम्
+इत्युक्तः पुण्डरीकाक्षः पित्रा मातुस्तदन्तिके
+अन्येषां क्षत्रियाणां च कृतास्त्राणामनेकशः
+त्वं तु प्रत्यक्षदर्शी च कार्यज्ञश्च महाभुज
+भीष्मकर्णकृपद्रोणशल्यादिभिरनुत्तमम्
+तान्दृष्ट्वा नेह पश्यामि जीवाम्यर्जुन दुर्मरः
+प्रतिपत्स्यति बीभत्सुर्भवतश्चौर्ध्वदेहिकम्
+आगन्ता क्षिप्रमेवेह न मेऽत्रास्ति विचारणा
+यथा तदभवद्युद्धं पाण्डवानां महात्मनाम्
+नित्यं त्वं कुरुशार्दूल कृष्णश्च मम पुत्रकः
+नराणां वदतां पुत्र कथोद्घातेषु नित्यशः
+त्वं तु प्रत्यक्षदर्शी च कार्यज्ञश्च महाभुज
+हित्वा मां बालकैः सार्धं दिशं कामप्यगात्प्रभुः
+सोऽहं तौ च महात्मानौ चिन्तयन्भ्रातरौ तव
+यौ तौ वृष्णिप्रवीराणां द्वावेवातिरथौ मतौ
+कालं कर्ता सद्य एव रामेण सह धीमता
+आगमिष्यति बीभत्सुरिमां द्वारवतीं पुरीम्
+श्रुतवानस्मि वार्ष्णेय संग्रामं परमाद्भुतम्
+शयानान्निहतान्दृष्ट्वा ततो मामब्रवीदिदम्
+प्राकाराट्टालकोपेतां समुद्रः प्लावयिष्यति
+प्राच्यांश्च दाक्षिणात्यांश्च पार्वतीयांस्तथा नृपान्
+प्रद्युम्नो युयुधानश्च कथयन्क��्थसे च यौ
+स तु श्रुत्वा महातेजा यदूनामनयं प्रभो
+अन्येषां क्षत्रियाणां च कृतास्त्राणामनेकशः
+योऽहं तमर्जुनं विद्धि योऽर्जुनः सोऽहमेव तु
+अहं हि देशे कस्मिंश्चित्पुण्ये नियममास्थितः
+संप्राप्तोऽद्यायमस्यान्तः कुलस्य पुरुषर्षभ
+गान्धारान्काशिराजं च मरुभूमौ च पार्थिवान्
+नानावेषाकृतिमतां नानादेशनिवासिनाम्
+स स्त्रीषु प्राप्तकालं वः पाण्डवो बालकेषु च
+ततः पुत्रांश्च पौत्रांश्च भ्रातॄनथ सखीनपि
+विदेहावकरोत्पार्थ चैद्यं च बलगर्वितम्
+घोरं ज्ञातिवधं चैव न भुञ्जे शोककर्शितः
+न च भोक्ष्ये न जीविष्ये दिष्ट्या प्राप्तोऽसि पाण्डव
+केशिनं यस्तु कंसं च विक्रम्य जगतः प्रभुः
+यैर्जिता भूमिपालाश्च दैत्याश्च शतशोऽर्जुन
+इष्टान्प्राणानहं हीमांस्त्यक्ष्यामि रिपुसूदन
+इत्युक्तः पुण्डरीकाक्षः पित्रा मातुस्तदन्तिके
+तस्मात्प्रब्रूहि संग्रामं याथातथ्येन मेऽनघ
+शशंस कुरुवीराणां संग्रामे निधनं यथा
+न तु गर्हामि शैनेयं हार्दिक्यं चाहमर्जुन
+यौ तावर्जुन शिष्यौ ते प्रियौ बहुमतौ सदा
+एतत्ते पार्थ राज्यं च स्त्रियो रत्नानि चैव ह
+इमां च नगरीं सद्यः प्रतियाते धनंजये
+तयोरपनयात्पार्थ वृष्णयो निधनं गताः
+अक्रूरं रौक्मिणेयं च शापो ह्येवात्र कारणम्
+नैषादिमेकलव्यं च चक्रे कालिङ्गमागधान्
+यद्ब्रूयात्तत्तथा कार्यमिति बुध्यस्व माधव
+सोऽभ्युपेक्षितवानेतमनयं मधुसूदनः
+भीष्मकर्णकृपद्रोणशल्यादिभिरनुत्तमम्
+तावुभौ वृष्णिनाशस्य मुखमास्तां धनंजय
+यदुक्तं पार्थ कृष्णेन तत्सर्वमखिलं कुरु
+आख्येयं तस्य यद्वृत्तं वृष्णीनां वैशसं महत्
+एवमुक्त्वा हृषीकेशो मामचिन्त्यपराक्रमः
+त्वं तु प्रत्यक्षदर्शी च कार्यज्ञश्च महाभुज
+संप्राप्तोऽद्यायमस्यान्तः कुलस्य पुरुषर्षभ
+न च भोक्ष्ये न जीविष्ये दिष्ट्या प्राप्तोऽसि पाण्डव
+शयानान्निहतान्दृष्ट्वा ततो मामब्रवीदिदम्
+सोऽभ्युपेक्षितवानेतमनयं मधुसूदनः
+यौ तावर्जुन शिष्यौ ते प्रियौ बहुमतौ सदा
+यौ तौ वृष्णिप्रवीराणां द्वावेवातिरथौ मतौ
+प्राकाराट्टालकोपेतां समुद्रः प्लावयिष्यति
+प्राच्यांश्च दाक्षिणात्यांश्च पार्वतीयांस्तथा नृपान्
+न तु गर्हामि शैनेयं हार्दिक्यं चाहमर्जुन
+अक्रूरं रौक्मिणेयं च शापो ह्येवात्र कारणम्
+श्रुतवानस्मि वार्ष्णेय संग्राम��� परमाद्भुतम्
+तान्दृष्ट्वा नेह पश्यामि जीवाम्यर्जुन दुर्मरः
+योऽहं तमर्जुनं विद्धि योऽर्जुनः सोऽहमेव तु
+इमां च नगरीं सद्यः प्रतियाते धनंजये
+गान्धारान्काशिराजं च मरुभूमौ च पार्थिवान्
+विदेहावकरोत्पार्थ चैद्यं च बलगर्वितम्
+आगन्ता क्षिप्रमेवेह न मेऽत्रास्ति विचारणा
+आगमिष्यति बीभत्सुरिमां द्वारवतीं पुरीम्
+नराणां वदतां पुत्र कथोद्घातेषु नित्यशः
+अन्येषां क्षत्रियाणां च कृतास्त्राणामनेकशः
+यैर्जिता भूमिपालाश्च दैत्याश्च शतशोऽर्जुन
+तयोरपनयात्पार्थ वृष्णयो निधनं गताः
+ततः पुत्रांश्च पौत्रांश्च भ्रातॄनथ सखीनपि
+तावुभौ वृष्णिनाशस्य मुखमास्तां धनंजय
+स स्त्रीषु प्राप्तकालं वः पाण्डवो बालकेषु च
+कालं कर्ता सद्य एव रामेण सह धीमता
+घोरं ज्ञातिवधं चैव न भुञ्जे शोककर्शितः
+नैषादिमेकलव्यं च चक्रे कालिङ्गमागधान्
+इत्युक्तः पुण्डरीकाक्षः पित्रा मातुस्तदन्तिके
+नित्यं त्वं कुरुशार्दूल कृष्णश्च मम पुत्रकः
+यदुक्तं पार्थ कृष्णेन तत्सर्वमखिलं कुरु
+तस्मात्प्रब्रूहि संग्रामं याथातथ्येन मेऽनघ
+यथा तदभवद्युद्धं पाण्डवानां महात्मनाम्
+प्रद्युम्नो युयुधानश्च कथयन्कत्थसे च यौ
+प्रतिपत्स्यति बीभत्सुर्भवतश्चौर्ध्वदेहिकम्
+हित्वा मां बालकैः सार्धं दिशं कामप्यगात्प्रभुः
+एवमुक्त्वा हृषीकेशो मामचिन्त्यपराक्रमः
+यद्ब्रूयात्तत्तथा कार्यमिति बुध्यस्व माधव
+सोऽहं तौ च महात्मानौ चिन्तयन्भ्रातरौ तव
+केशिनं यस्तु कंसं च विक्रम्य जगतः प्रभुः
+स तु श्रुत्वा महातेजा यदूनामनयं प्रभो
+आख्येयं तस्य यद्वृत्तं वृष्णीनां वैशसं महत्
+भीष्मकर्णकृपद्रोणशल्यादिभिरनुत्तमम्
+एतत्ते पार्थ राज्यं च स्त्रियो रत्नानि चैव ह
+शशंस कुरुवीराणां संग्रामे निधनं यथा
+नानावेषाकृतिमतां नानादेशनिवासिनाम्
+इष्टान्प्राणानहं हीमांस्त्यक्ष्यामि रिपुसूदन
+अहं हि देशे कस्मिंश्चित्पुण्ये नियममास्थितः
+श्रुतवानस्मि वार्ष्णेय संग्रामं परमाद्भुतम्
+स तु श्रुत्वा महातेजा यदूनामनयं प्रभो
+एवमुक्त्वा हृषीकेशो मामचिन्त्यपराक्रमः
+शयानान्निहतान्दृष्ट्वा ततो मामब्रवीदिदम्
+नैषादिमेकलव्यं च चक्रे कालिङ्गमागधान्
+तान्दृष्ट्वा नेह पश्यामि जीवाम्यर्जुन दुर्मरः
+अक्रूरं रौक्मिणेयं च शापो ह्येवात्र कारणम्
+प्रद्युम्नो युयुधानश्च कथयन्कत्थसे च यौ
+त्वं तु प्रत्यक्षदर्शी च कार्यज्ञश्च महाभुज
+सोऽभ्युपेक्षितवानेतमनयं मधुसूदनः
+शशंस कुरुवीराणां संग्रामे निधनं यथा
+प्राच्यांश्च दाक्षिणात्यांश्च पार्वतीयांस्तथा नृपान्
+यौ तावर्जुन शिष्यौ ते प्रियौ बहुमतौ सदा
+नराणां वदतां पुत्र कथोद्घातेषु नित्यशः
+विदेहावकरोत्पार्थ चैद्यं च बलगर्वितम्
+भीष्मकर्णकृपद्रोणशल्यादिभिरनुत्तमम्
+योऽहं तमर्जुनं विद्धि योऽर्जुनः सोऽहमेव तु
+गान्धारान्काशिराजं च मरुभूमौ च पार्थिवान्
+तस्मात्प्रब्रूहि संग्रामं याथातथ्येन मेऽनघ
+नित्यं त्वं कुरुशार्दूल कृष्णश्च मम पुत्रकः
+यौ तौ वृष्णिप्रवीराणां द्वावेवातिरथौ मतौ
+आगमिष्यति बीभत्सुरिमां द्वारवतीं पुरीम्
+अन्येषां क्षत्रियाणां च कृतास्त्राणामनेकशः
+यथा तदभवद्युद्धं पाण्डवानां महात्मनाम्
+न तु गर्हामि शैनेयं हार्दिक्यं चाहमर्जुन
+हित्वा मां बालकैः सार्धं दिशं कामप्यगात्प्रभुः
+इष्टान्प्राणानहं हीमांस्त्यक्ष्यामि रिपुसूदन
+यद्ब्रूयात्तत्तथा कार्यमिति बुध्यस्व माधव
+सोऽहं तौ च महात्मानौ चिन्तयन्भ्रातरौ तव
+प्राकाराट्टालकोपेतां समुद्रः प्लावयिष्यति
+घोरं ज्ञातिवधं चैव न भुञ्जे शोककर्शितः
+इत्युक्तः पुण्डरीकाक्षः पित्रा मातुस्तदन्तिके
+ततः पुत्रांश्च पौत्रांश्च भ्रातॄनथ सखीनपि
+आगन्ता क्षिप्रमेवेह न मेऽत्रास्ति विचारणा
+इमां च नगरीं सद्यः प्रतियाते धनंजये
+आख्येयं तस्य यद्वृत्तं वृष्णीनां वैशसं महत्
+स स्त्रीषु प्राप्तकालं वः पाण्डवो बालकेषु च
+प्रतिपत्स्यति बीभत्सुर्भवतश्चौर्ध्वदेहिकम्
+तयोरपनयात्पार्थ वृष्णयो निधनं गताः
+यदुक्तं पार्थ कृष्णेन तत्सर्वमखिलं कुरु
+संप्राप्तोऽद्यायमस्यान्तः कुलस्य पुरुषर्षभ
+कालं कर्ता सद्य एव रामेण सह धीमता
+एतत्ते पार्थ राज्यं च स्त्रियो रत्नानि चैव ह
+केशिनं यस्तु कंसं च विक्रम्य जगतः प्रभुः
+नानावेषाकृतिमतां नानादेशनिवासिनाम्
+यैर्जिता भूमिपालाश्च दैत्याश्च शतशोऽर्जुन
+न च भोक्ष्ये न जीविष्ये दिष्ट्या प्राप्तोऽसि पाण्डव
+अहं हि देशे कस्मिंश्चित्पुण्ये नियममास्थितः
+तावुभौ वृष्णिनाशस्य मुखमास्तां धनंजय
+क्षत्रबन्धूनिमान्प्राणैर्विप्रयोज्य पुनः पुनः
+ततः परशुमादाय स तं बाहुसहस्रिणम्
+तस्य पुत्रस��तवातिथ्यं यथावत्कर्तुमर्हति
+पितुर्वधममृष्यंस्तु रामः प्रोवाच तानृषीन्
+ततः स राजा प्रययौ क्रोधेन महता वृतः
+विसृजञ्शरवर्षाणि व्यधमत्पार्थिवं बलम्
+प्रदहद्रिपुसैन्यानि तदा कमललोचने
+स रामप्रतिकूलानि चकार सह बन्धुभिः
+दिव्या प्रोवाच मधुरा सर्वलोकपरिश्रुता
+तथैव तं महात्मानमृचीकप्रमुखास्तदा
+त एते द्रमिडाः काशाः पुण्ड्राश्च शबरैः सह
+नार्हन्तीह भवन्तो मां निवारयितुमित्युत
+ततस्तेजः प्रजज्वाल रामस्यामिततेजसः
+विविशुर्गिरिदुर्गाणि मृगाः सिंहार्दिता इव
+ततस्तु क्षत्रियाः केचिज्जमदग्निं निहत्य च
+वृषलत्वं परिगता व्युत्थानात्क्षत्रधर्मतः
+स तमाश्रममागम्य राममेवान्वपद्यत
+पितामहा महाभाग निवर्तस्वेत्यथाब्रुवन्
+रामोऽपि धनुरादाय रथमारुह्य सत्वरः
+आयासं जनयामास रामस्य च महात्मनः
+असीनादाय शक्तीश्च भार्गवं पर्यवारयन्
+तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेताः सर्वबान्धवाः
+ततस्तु हतवीरासु क्षत्रियासु पुनः पुनः
+प्रजा वृषलतां प्राप्ता ब्राह्मणानामदर्शनात्
+एकविंशतिमेधान्ते रामं वागशरीरिणी
+महर्षिर्जमदग्निस्ते यदि राजन्परिश्रुतः
+द्विजैरुत्पादितं क्षत्रं जामदग्न्यो न्यकृन्तत
+राम राम निवर्तस्व कं गुणं तात पश्यसि
+चिच्छेद सहसा रामो बाहुशाखमिव द्रुमम्
+तेषां स्वविहितं कर्म तद्भयान्नानुतिष्ठताम्
+विसृजञ्शरवर्षाणि व्यधमत्पार्थिवं बलम्
+रामोऽपि धनुरादाय रथमारुह्य सत्वरः
+पितामहा महाभाग निवर्तस्वेत्यथाब्रुवन्
+त एते द्रमिडाः काशाः पुण्ड्राश्च शबरैः सह
+दिव्या प्रोवाच मधुरा सर्वलोकपरिश्रुता
+ततस्तु हतवीरासु क्षत्रियासु पुनः पुनः
+ततस्तु क्षत्रियाः केचिज्जमदग्निं निहत्य च
+प्रजा वृषलतां प्राप्ता ब्राह्मणानामदर्शनात्
+एकविंशतिमेधान्ते रामं वागशरीरिणी
+वृषलत्वं परिगता व्युत्थानात्क्षत्रधर्मतः
+आयासं जनयामास रामस्य च महात्मनः
+तथैव तं महात्मानमृचीकप्रमुखास्तदा
+प्रदहद्रिपुसैन्यानि तदा कमललोचने
+क्षत्रबन्धूनिमान्प्राणैर्विप्रयोज्य पुनः पुनः
+ततस्तेजः प्रजज्वाल रामस्यामिततेजसः
+चिच्छेद सहसा रामो बाहुशाखमिव द्रुमम्
+तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेताः सर्वबान्धवाः
+ततः परशुमादाय स तं बाहुसहस्रिणम्
+तस्य पुत्रस्तवातिथ्यं यथावत्कर्तुमर्हति
+तेषां स्वविहितं कर्म तद्भयान्न���नुतिष्ठताम्
+द्विजैरुत्पादितं क्षत्रं जामदग्न्यो न्यकृन्तत
+नार्हन्तीह भवन्तो मां निवारयितुमित्युत
+राम राम निवर्तस्व कं गुणं तात पश्यसि
+पितुर्वधममृष्यंस्तु रामः प्रोवाच तानृषीन्
+स तमाश्रममागम्य राममेवान्वपद्यत
+ततः स राजा प्रययौ क्रोधेन महता वृतः
+स रामप्रतिकूलानि चकार सह बन्धुभिः
+महर्षिर्जमदग्निस्ते यदि राजन्परिश्रुतः
+विविशुर्गिरिदुर्गाणि मृगाः सिंहार्दिता इव
+असीनादाय शक्तीश्च भार्गवं पर्यवारयन्
+क्षत्रबन्धूनिमान्प्राणैर्विप्रयोज्य पुनः पुनः
+ततस्तु क्षत्रियाः केचिज्जमदग्निं निहत्य च
+द्विजैरुत्पादितं क्षत्रं जामदग्न्यो न्यकृन्तत
+तेषां स्वविहितं कर्म तद्भयान्नानुतिष्ठताम्
+तस्य पुत्रस्तवातिथ्यं यथावत्कर्तुमर्हति
+वृषलत्वं परिगता व्युत्थानात्क्षत्रधर्मतः
+रामोऽपि धनुरादाय रथमारुह्य सत्वरः
+स तमाश्रममागम्य राममेवान्वपद्यत
+एकविंशतिमेधान्ते रामं वागशरीरिणी
+चिच्छेद सहसा रामो बाहुशाखमिव द्रुमम्
+दिव्या प्रोवाच मधुरा सर्वलोकपरिश्रुता
+विसृजञ्शरवर्षाणि व्यधमत्पार्थिवं बलम्
+तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेताः सर्वबान्धवाः
+महर्षिर्जमदग्निस्ते यदि राजन्परिश्रुतः
+त एते द्रमिडाः काशाः पुण्ड्राश्च शबरैः सह
+पितामहा महाभाग निवर्तस्वेत्यथाब्रुवन्
+प्रजा वृषलतां प्राप्ता ब्राह्मणानामदर्शनात्
+ततस्तेजः प्रजज्वाल रामस्यामिततेजसः
+तथैव तं महात्मानमृचीकप्रमुखास्तदा
+ततस्तु हतवीरासु क्षत्रियासु पुनः पुनः
+असीनादाय शक्तीश्च भार्गवं पर्यवारयन्
+राम राम निवर्तस्व कं गुणं तात पश्यसि
+आयासं जनयामास रामस्य च महात्मनः
+स रामप्रतिकूलानि चकार सह बन्धुभिः
+प्रदहद्रिपुसैन्यानि तदा कमललोचने
+ततः परशुमादाय स तं बाहुसहस्रिणम्
+ततः स राजा प्रययौ क्रोधेन महता वृतः
+नार्हन्तीह भवन्तो मां निवारयितुमित्युत
+पितुर्वधममृष्यंस्तु रामः प्रोवाच तानृषीन्
+विविशुर्गिरिदुर्गाणि मृगाः सिंहार्दिता इव
+क्षत्रबन्धूनिमान्प्राणैर्विप्रयोज्य पुनः पुनः
+पितुर्वधममृष्यंस्तु रामः प्रोवाच तानृषीन्
+वृषलत्वं परिगता व्युत्थानात्क्षत्रधर्मतः
+पितामहा महाभाग निवर्तस्वेत्यथाब्रुवन्
+तेषां स्वविहितं कर्म तद्भयान्नानुतिष्ठताम्
+नार्हन्तीह भवन्तो मां निवारयितुमित्युत
+विविशुर्गिर���दुर्गाणि मृगाः सिंहार्दिता इव
+त एते द्रमिडाः काशाः पुण्ड्राश्च शबरैः सह
+द्विजैरुत्पादितं क्षत्रं जामदग्न्यो न्यकृन्तत
+ततस्तु क्षत्रियाः केचिज्जमदग्निं निहत्य च
+एकविंशतिमेधान्ते रामं वागशरीरिणी
+असीनादाय शक्तीश्च भार्गवं पर्यवारयन्
+दिव्या प्रोवाच मधुरा सर्वलोकपरिश्रुता
+स तमाश्रममागम्य राममेवान्वपद्यत
+चिच्छेद सहसा रामो बाहुशाखमिव द्रुमम्
+ततस्तु हतवीरासु क्षत्रियासु पुनः पुनः
+प्रजा वृषलतां प्राप्ता ब्राह्मणानामदर्शनात्
+स रामप्रतिकूलानि चकार सह बन्धुभिः
+तस्य पुत्रस्तवातिथ्यं यथावत्कर्तुमर्हति
+ततः स राजा प्रययौ क्रोधेन महता वृतः
+राम राम निवर्तस्व कं गुणं तात पश्यसि
+महर्षिर्जमदग्निस्ते यदि राजन्परिश्रुतः
+रामोऽपि धनुरादाय रथमारुह्य सत्वरः
+ततः परशुमादाय स तं बाहुसहस्रिणम्
+विसृजञ्शरवर्षाणि व्यधमत्पार्थिवं बलम्
+आयासं जनयामास रामस्य च महात्मनः
+तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेताः सर्वबान्धवाः
+ततस्तेजः प्रजज्वाल रामस्यामिततेजसः
+तथैव तं महात्मानमृचीकप्रमुखास्तदा
+प्रदहद्रिपुसैन्यानि तदा कमललोचने
+रामोऽपि धनुरादाय रथमारुह्य सत्वरः
+प्रदहद्रिपुसैन्यानि तदा कमललोचने
+स तमाश्रममागम्य राममेवान्वपद्यत
+ततस्तेजः प्रजज्वाल रामस्यामिततेजसः
+तथैव तं महात्मानमृचीकप्रमुखास्तदा
+असीनादाय शक्तीश्च भार्गवं पर्यवारयन्
+दिव्या प्रोवाच मधुरा सर्वलोकपरिश्रुता
+विविशुर्गिरिदुर्गाणि मृगाः सिंहार्दिता इव
+नार्हन्तीह भवन्तो मां निवारयितुमित्युत
+पितामहा महाभाग निवर्तस्वेत्यथाब्रुवन्
+प्रजा वृषलतां प्राप्ता ब्राह्मणानामदर्शनात्
+एकविंशतिमेधान्ते रामं वागशरीरिणी
+द्विजैरुत्पादितं क्षत्रं जामदग्न्यो न्यकृन्तत
+चिच्छेद सहसा रामो बाहुशाखमिव द्रुमम्
+ततस्तु क्षत्रियाः केचिज्जमदग्निं निहत्य च
+विसृजञ्शरवर्षाणि व्यधमत्पार्थिवं बलम्
+तस्य पुत्रस्तवातिथ्यं यथावत्कर्तुमर्हति
+तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेताः सर्वबान्धवाः
+ततस्तु हतवीरासु क्षत्रियासु पुनः पुनः
+तेषां स्वविहितं कर्म तद्भयान्नानुतिष्ठताम्
+राम राम निवर्तस्व कं गुणं तात पश्यसि
+क्षत्रबन्धूनिमान्प्राणैर्विप्रयोज्य पुनः पुनः
+वृषलत्वं परिगता व्युत्थानात्क्षत्रधर्मतः
+स रामप्रतिकूलानि चकार सह बन्धुभि���
+ततः परशुमादाय स तं बाहुसहस्रिणम्
+त एते द्रमिडाः काशाः पुण्ड्राश्च शबरैः सह
+ततः स राजा प्रययौ क्रोधेन महता वृतः
+आयासं जनयामास रामस्य च महात्मनः
+पितुर्वधममृष्यंस्तु रामः प्रोवाच तानृषीन्
+महर्षिर्जमदग्निस्ते यदि राजन्परिश्रुतः
+अगाराणीव शून्यानि शान्तार्चिष इवाग्नयः
+काष्ठानीवार्द्रशुष्काणि यतमानैरपीन्द्रियैः
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+प्रवरं सर्वभूतानामहमस्मि सनातनम्
+गुणार्थान्नाधिगच्छन्ति मामृते सर्वजन्तवः
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+रूपं चक्षुर्न गृह्णाति त्वक्स्पर्शं नावबुध्यते
+न श्रोत्रं बुध्यते शब्दं मया हीनं कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+न घ्राति मामृते घ्राणं रसं जिह्वा न बुध्यते
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+इन्द्रियाणि न भासन्ते मया हीनानि नित्यशः
+न श्रोत्रं बुध्यते शब्दं मया हीनं कथंचन
+प्रवरं सर्वभूतानामहमस्मि सनातनम्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+अगाराणीव शून्यानि शान्तार्चिष इवाग्नयः
+काष्ठानीवार्द्रशुष्काणि यतमानैरपीन्द्रियैः
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+रूपं चक्षुर्न गृह्णाति त्वक्स्पर्शं नावबुध्यते
+गुणार्थान्नाधिगच्छन्ति मामृते सर्वजन्तवः
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+न घ्राति मामृते घ्राणं रसं जिह्वा न बुध्यते
+इन्द्रियाणि न भासन्ते मया हीनानि नित्यशः
+प्रवरं सर्वभूतानामहमस्मि सनातनम्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+अगाराणीव शून्यानि शान्तार्चिष इवाग्नयः
+रूपं चक्षुर्न गृह्णाति त्वक्स्पर्शं नावबुध्यते
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+न श्रोत्रं बुध्यते शब्दं मया हीनं कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+काष्ठानीवार्द्रशुष्काणि यतमानैरपीन्द्रियैः
+इन्द्रियाणि न भासन्ते मया हीनानि नित्यशः
+न घ्राति मामृते घ्राणं रसं जिह्वा न बुध्यते
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+गुणार्थान्नाधिगच्छन्ति मामृते सर्वजन्तवः
+इन्द्रियाणि न भासन्ते मया हीनानि नित्यशः
+काष्ठानीवार्द्रशुष्काणि यतमानैरपीन्द्रियैः
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+गुणार्थान्नाधिगच्छन्ति मामृते सर्वजन्तवः
+न श्रोत्रं बुध्यते शब्दं मया हीनं कथंचन
+प्रवरं सर्वभूतानामहमस्मि सनातनम्
+अगाराणीव शून्यानि शान्तार्चिष इवाग्नयः
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+रूपं चक्षुर्न गृह्णाति त्वक्स्पर्शं नावबुध्यते
+न घ्राति मामृते घ्राणं रसं जिह्वा न बुध्यते
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अगाराणीव शून्यानि शान्तार्चिष इवाग्नयः
+रूपं चक्षुर्न गृह्णाति त्वक्स्पर्शं नावबुध्यते
+न श्रोत्रं बुध्यते शब्दं मया हीनं कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+इन्द्रियाणि न भासन्ते मया हीनानि नित्यशः
+काष्ठानीवार्द्रशुष्काणि यतमानैरपीन्द्रियैः
+गुणार्थान्नाधिगच्छन्ति मामृते सर्वजन्तवः
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+प्रवरं सर्वभूतानामहमस्मि सनातनम्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+न घ्राति मामृते घ्राणं रसं जिह्वा न बुध्यते
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्स���ीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+मतं मन्तुं क्रतुं कर्तुं नापराधोऽस्ति मे द्विज
+सर्वाण्येतानि भूतानि प्राणा इति च मन्यसे
+भवतो हि मतं श्रुत्वा प्रतिभाति मतिर्मम
+भूमेर्गन्धगुणान्भुङ्क्षे पिबस्यापोमयान्रसान्
+भगवन्भगवद्बुद्ध्या प्रतिबुद्धो ब्रवीम्यहम्
+शृणोष्याकाशजं शब्दं मनसा मन्यसे मतिम्
+ज्योतिषां पश्यसे रूपं स्पृशस्यनिलजान्गुणान्
+नास्ति चेष्टा विना हिंसां किं वा त्वं मन्यसे द्विज
+प्राणादाने च नित्योऽसि हिंसायां वर्तते भवान्
+सद्भिरेवेह संवासः कार्यो मतिमतां वर
+प्राणादाने च नित्योऽसि हिंसायां वर्तते भवान्
+शृणोष्याकाशजं शब्दं मनसा मन्यसे मतिम्
+नास्ति चेष्टा विना हिंसां किं वा त्वं मन्यसे द्विज
+भगवन्भगवद्बुद्ध्या प्रतिबुद्धो ब्रवीम्यहम्
+मतं मन्तुं क्रतुं कर्तुं नापराधोऽस्ति मे द्विज
+सर्वाण्येतानि भूतानि प्राणा इति च मन्यसे
+भूमेर्गन्धगुणान्भुङ्क्षे पिबस्यापोमयान्रसान्
+सद्भिरेवेह संवासः कार्यो मतिमतां वर
+भवतो हि मतं श्रुत्वा प्रतिभाति मतिर्मम
+ज्योतिषां पश्यसे रूपं स्पृशस्यनिलजान्गुणान्
+मतं मन्तुं क्रतुं कर्तुं नापराधोऽस्ति मे द्विज
+सर्वाण्येतानि भूतानि प्राणा इति च मन्यसे
+सद्भिरेवेह संवासः कार्यो मतिमतां वर
+नास्ति चेष्टा विना हिंसां किं वा त्वं मन्यसे द्विज
+भगवन्भगवद्बुद्ध्या प्रतिबुद्धो ब्रवीम्यहम्
+भवतो हि मतं श्रुत्वा प्रतिभाति मतिर्मम
+प्राणादाने च नित्योऽसि हिंसायां वर्तते भवान्
+शृणोष्याकाशजं शब्दं मनसा मन्यसे मतिम्
+ज्योतिषां पश्यसे रूपं स्पृशस्यनिलजान्गुणान्
+भूमेर्गन्धगुणान्भुङ्क्षे पिबस्यापोमयान्रसान्
+सद्भिरेवेह संवासः कार्यो मतिमतां वर
+प्राणादाने च नित्योऽसि हिंसायां वर्तते भवान्
+भगवन्भगवद्बुद्ध्या प्रतिबुद्धो ब्रवीम्यहम्
+नास्ति चेष्टा विना हिंसां किं वा त्वं मन्यसे द्विज
+भूमेर्गन्धगुणान्भुङ्क्षे पिबस्यापोमयान्रसान्
+मतं मन्तुं क्रतुं कर्तुं नापराधोऽस्ति मे द्विज
+शृणोष्याकाशजं शब्दं मनसा मन्यसे मतिम्
+ज्योतिषां पश्यसे रूपं स्पृशस्यनिलजान्गुणान्
+भवतो हि मतं श्रुत्वा प्रतिभाति मतिर्मम
+सर्वाण्येतानि भूतानि प्राणा इति च मन्यसे
+भवतो हि मतं श्रुत्वा प्रतिभाति मतिर्मम
+सर्वाण्येतानि भूतानि प्राणा इति च मन्यसे
+प्राणादाने च नित्योऽसि हिंसायां वर्तते भवान्
+भगवन्भगवद्बुद्ध्या प्रतिबुद्धो ब्रवीम्यहम्
+शृणोष्याकाशजं शब्दं मनसा मन्यसे मतिम्
+ज्योतिषां पश्यसे रूपं स्पृशस्यनिलजान्गुणान्
+सद्भिरेवेह संवासः कार्यो मतिमतां वर
+नास्ति चेष्टा विना हिंसां किं वा त्वं मन्यसे द्विज
+भूमेर्गन्धगुणान्भुङ्क्षे पिबस्यापोमयान्रसान्
+मतं मन्तुं क्रतुं कर्तुं नापराधोऽस्ति मे द्विज
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अथ चेन्मन्यसे सिद्धिमस्मदर्थेषु नित्यदा
+बलवन्तो ह्यनियमा नियमा दुर्बलीयसाम्
+घ्राणेन रूपमादत्स्व रसमादत्स्व चक्षुषा
+एवमेतद्भवेत्सत्यं यथैतन्मन्यते भवान्
+अस्मानृते नास्ति तवोपलब्धि;स्त्वामप्यृतेऽस्मान्न भजेत हर्षः
+त्वचा च शब्दमादत्स्व बुद्ध्या स्पर्शमथापि च
+बुभुक्षया पीड्यमानो विषयानेव धावसि
+अस्मदर्थे कृते कार्ये दृश्यते प्राणधारणम्
+भोगान्भुङ्क्षे रसान्भुङ्क्षे यथैतन्मन्यते तथा
+भोगानपूर्वानादत्स्व नोच्छिष्टं भोक्तुमर्हसि
+यद्यस्मासु प्रलीनेषु तर्पणं प्राणधारणम्
+श्रोत्रेण गन्धमादत्स्व निष्ठामादत्स्व जिह्वया
+अगारमद्वारमिव प्रविश्य; संकल्पभोगो विषयानविन्दन्
+ततः श्रुतमुपादाय श्रुतार्थमुपतिष्ठति
+विषयानेवमस्माभिर्दर्शितानभिमन्यसे
+अथ वास्मासु लीनेषु तिष्ठत्सु विषयेषु च
+बहूनपि हि संकल्पान्मत्वा स्वप्नानुपास्य च
+अनागतानतीतांश्च स्वप्ने जागरणे तथा
+यदि संकल्पमात्रेण भुङ्क्ते भोगान्यथार्थवत्
+ऋतेऽस्मानस्मदर्थांस्तु भोगान्भुङ्क्ते भवान्यदि
+वैमनस्यं गतानां च जन्तूनामल्पचेतसाम्
+कामं तु नः स्व���षु गुणेषु सङ्गः; कामं च नान्योन्यगुणोपलब्धिः
+प्राणक्षये शान्तिमुपैति नित्यं; दारुक्षयेऽग्निर्ज्वलितो यथैव
+यथा हि शिष्यः शास्तारं श्रुत्यर्थमभिधावति
+यदि संकल्पमात्रेण भुङ्क्ते भोगान्यथार्थवत्
+एवमेतद्भवेत्सत्यं यथैतन्मन्यते भवान्
+त्वचा च शब्दमादत्स्व बुद्ध्या स्पर्शमथापि च
+अनागतानतीतांश्च स्वप्ने जागरणे तथा
+बुभुक्षया पीड्यमानो विषयानेव धावसि
+बलवन्तो ह्यनियमा नियमा दुर्बलीयसाम्
+श्रोत्रेण गन्धमादत्स्व निष्ठामादत्स्व जिह्वया
+भोगानपूर्वानादत्स्व नोच्छिष्टं भोक्तुमर्हसि
+अस्मानृते नास्ति तवोपलब्धि;स्त्वामप्यृतेऽस्मान्न भजेत हर्षः
+भोगान्भुङ्क्षे रसान्भुङ्क्षे यथैतन्मन्यते तथा
+बहूनपि हि संकल्पान्मत्वा स्वप्नानुपास्य च
+यथा हि शिष्यः शास्तारं श्रुत्यर्थमभिधावति
+विषयानेवमस्माभिर्दर्शितानभिमन्यसे
+अथ वास्मासु लीनेषु तिष्ठत्सु विषयेषु च
+अथ चेन्मन्यसे सिद्धिमस्मदर्थेषु नित्यदा
+कामं तु नः स्वेषु गुणेषु सङ्गः; कामं च नान्योन्यगुणोपलब्धिः
+यद्यस्मासु प्रलीनेषु तर्पणं प्राणधारणम्
+ततः श्रुतमुपादाय श्रुतार्थमुपतिष्ठति
+अस्मदर्थे कृते कार्ये दृश्यते प्राणधारणम्
+ऋतेऽस्मानस्मदर्थांस्तु भोगान्भुङ्क्ते भवान्यदि
+प्राणक्षये शान्तिमुपैति नित्यं; दारुक्षयेऽग्निर्ज्वलितो यथैव
+अगारमद्वारमिव प्रविश्य; संकल्पभोगो विषयानविन्दन्
+वैमनस्यं गतानां च जन्तूनामल्पचेतसाम्
+घ्राणेन रूपमादत्स्व रसमादत्स्व चक्षुषा
+अगारमद्वारमिव प्रविश्य; संकल्पभोगो विषयानविन्दन्
+यदि संकल्पमात्रेण भुङ्क्ते भोगान्यथार्थवत्
+घ्राणेन रूपमादत्स्व रसमादत्स्व चक्षुषा
+यथा हि शिष्यः शास्तारं श्रुत्यर्थमभिधावति
+बहूनपि हि संकल्पान्मत्वा स्वप्नानुपास्य च
+बलवन्तो ह्यनियमा नियमा दुर्बलीयसाम्
+प्राणक्षये शान्तिमुपैति नित्यं; दारुक्षयेऽग्निर्ज्वलितो यथैव
+कामं तु नः स्वेषु गुणेषु सङ्गः; कामं च नान्योन्यगुणोपलब्धिः
+एवमेतद्भवेत्सत्यं यथैतन्मन्यते भवान्
+बुभुक्षया पीड्यमानो विषयानेव धावसि
+अथ वास्मासु लीनेषु तिष्ठत्सु विषयेषु च
+यद्यस्मासु प्रलीनेषु तर्पणं प्राणधारणम्
+ततः श्रुतमुपादाय श्रुतार्थमुपतिष्ठति
+अस्मदर्थे कृते कार्ये दृश्यते प्राणधारणम्
+विषयानेवमस्माभिर्दर्शि���ानभिमन्यसे
+अस्मानृते नास्ति तवोपलब्धि;स्त्वामप्यृतेऽस्मान्न भजेत हर्षः
+अथ चेन्मन्यसे सिद्धिमस्मदर्थेषु नित्यदा
+त्वचा च शब्दमादत्स्व बुद्ध्या स्पर्शमथापि च
+अनागतानतीतांश्च स्वप्ने जागरणे तथा
+श्रोत्रेण गन्धमादत्स्व निष्ठामादत्स्व जिह्वया
+भोगानपूर्वानादत्स्व नोच्छिष्टं भोक्तुमर्हसि
+वैमनस्यं गतानां च जन्तूनामल्पचेतसाम्
+ऋतेऽस्मानस्मदर्थांस्तु भोगान्भुङ्क्ते भवान्यदि
+भोगान्भुङ्क्षे रसान्भुङ्क्षे यथैतन्मन्यते तथा
+एवमेतद्भवेत्सत्यं यथैतन्मन्यते भवान्
+अस्मदर्थे कृते कार्ये दृश्यते प्राणधारणम्
+अस्मानृते नास्ति तवोपलब्धि;स्त्वामप्यृतेऽस्मान्न भजेत हर्षः
+प्राणक्षये शान्तिमुपैति नित्यं; दारुक्षयेऽग्निर्ज्वलितो यथैव
+वैमनस्यं गतानां च जन्तूनामल्पचेतसाम्
+अथ चेन्मन्यसे सिद्धिमस्मदर्थेषु नित्यदा
+त्वचा च शब्दमादत्स्व बुद्ध्या स्पर्शमथापि च
+बुभुक्षया पीड्यमानो विषयानेव धावसि
+विषयानेवमस्माभिर्दर्शितानभिमन्यसे
+यद्यस्मासु प्रलीनेषु तर्पणं प्राणधारणम्
+भोगानपूर्वानादत्स्व नोच्छिष्टं भोक्तुमर्हसि
+घ्राणेन रूपमादत्स्व रसमादत्स्व चक्षुषा
+ऋतेऽस्मानस्मदर्थांस्तु भोगान्भुङ्क्ते भवान्यदि
+बलवन्तो ह्यनियमा नियमा दुर्बलीयसाम्
+भोगान्भुङ्क्षे रसान्भुङ्क्षे यथैतन्मन्यते तथा
+श्रोत्रेण गन्धमादत्स्व निष्ठामादत्स्व जिह्वया
+अनागतानतीतांश्च स्वप्ने जागरणे तथा
+अगारमद्वारमिव प्रविश्य; संकल्पभोगो विषयानविन्दन्
+अथ वास्मासु लीनेषु तिष्ठत्सु विषयेषु च
+यदि संकल्पमात्रेण भुङ्क्ते भोगान्यथार्थवत्
+यथा हि शिष्यः शास्तारं श्रुत्यर्थमभिधावति
+बहूनपि हि संकल्पान्मत्वा स्वप्नानुपास्य च
+ततः श्रुतमुपादाय श्रुतार्थमुपतिष्ठति
+कामं तु नः स्वेषु गुणेषु सङ्गः; कामं च नान्योन्यगुणोपलब्धिः
+यदि संकल्पमात्रेण भुङ्क्ते भोगान्यथार्थवत्
+प्राणक्षये शान्तिमुपैति नित्यं; दारुक्षयेऽग्निर्ज्वलितो यथैव
+बुभुक्षया पीड्यमानो विषयानेव धावसि
+अथ चेन्मन्यसे सिद्धिमस्मदर्थेषु नित्यदा
+श्रोत्रेण गन्धमादत्स्व निष्ठामादत्स्व जिह्वया
+बहूनपि हि संकल्पान्मत्वा स्वप्नानुपास्य च
+अगारमद्वारमिव प्रविश्य; संकल्पभोगो विषयानविन्दन्
+अस्मदर्थे कृते कार्ये दृश्यते प्राणधारणम्
+घ्राणेन रूपमादत्स्व रसमादत्स्व चक्षुषा
+अनागतानतीतांश्च स्वप्ने जागरणे तथा
+त्वचा च शब्दमादत्स्व बुद्ध्या स्पर्शमथापि च
+अथ वास्मासु लीनेषु तिष्ठत्सु विषयेषु च
+कामं तु नः स्वेषु गुणेषु सङ्गः; कामं च नान्योन्यगुणोपलब्धिः
+यद्यस्मासु प्रलीनेषु तर्पणं प्राणधारणम्
+अस्मानृते नास्ति तवोपलब्धि;स्त्वामप्यृतेऽस्मान्न भजेत हर्षः
+वैमनस्यं गतानां च जन्तूनामल्पचेतसाम्
+बलवन्तो ह्यनियमा नियमा दुर्बलीयसाम्
+ततः श्रुतमुपादाय श्रुतार्थमुपतिष्ठति
+ऋतेऽस्मानस्मदर्थांस्तु भोगान्भुङ्क्ते भवान्यदि
+एवमेतद्भवेत्सत्यं यथैतन्मन्यते भवान्
+भोगानपूर्वानादत्स्व नोच्छिष्टं भोक्तुमर्हसि
+यथा हि शिष्यः शास्तारं श्रुत्यर्थमभिधावति
+विषयानेवमस्माभिर्दर्शितानभिमन्यसे
+भोगान्भुङ्क्षे रसान्भुङ्क्षे यथैतन्मन्यते तथा
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति भिन्नमर्मा मरिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+जन्तोः संजायमानस्य किं नु पूर्वं प्रवर्तते
+प्राणद्वंद्वं च मे ब्रूहि तिर्यगूर्ध्वं च निश्चयात्
+केनायं सृज्यते जन्तुः कश्चान्यः पूर्वमेति तम्
+प्राणोऽपानः समानो वा व्यानो वोदान एव च
+केनायं सृज्यते जन्तुः कश्चान्यः पूर्वमेति तम्
+प्राणोऽपानः समानो वा व्यानो वोदान एव च
+जन्तोः संजायमानस्य किं नु पूर्वं प्रवर्तते
+प्राणद्वंद्वं च मे ब्रूहि तिर्यगूर्ध्वं च निश्चयात्
+केनायं सृज्यते जन्तुः कश्चान्यः पूर्वमेति तम्
+प्राणोऽपानः समानो वा व्यानो वोदान एव च
+प्राणद्वंद्वं च मे ब्रूहि तिर्यगूर्ध्वं च निश्चयात्
+जन्तोः संजायमानस्य किं नु पूर्वं प्रवर्तते
+प्राणोऽपानः समानो वा व्यानो वोदान एव च
+जन्तोः संजायमानस्य किं नु पूर्वं प्रवर्तते
+केनायं सृज्यते जन्तुः कश्चान्यः पूर्वमेति तम्
+प्राणद्वंद्वं च मे ब्रूहि तिर्यगूर्ध्वं च निश्चयात्
+प्राणद्वंद्वं च मे ब्रूहि तिर्यगूर्ध्���ं च निश्चयात्
+केनायं सृज्यते जन्तुः कश्चान्यः पूर्वमेति तम्
+जन्तोः संजायमानस्य किं नु पूर्वं प्रवर्तते
+प्राणोऽपानः समानो वा व्यानो वोदान एव च
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति ततो हास्यसि जीवितम्
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति ततो हास्यसि जीवितम्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति ततो हास्यसि जीवितम्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति ततो हास्यसि जीवितम्
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+अन्यान्बाणान्समीक्षस्व यैस्त्वं मां सूदयिष्यसि
+तवैव मर्म भेत्स्यन्ति ततो हास्यसि जीवितम्
+नेमे बाणास्तरिष्यन्ति मामलर्क कथंचन
+तच्छ्रुत्वा स विचिन्त्याथ ततो वचनमब्रवीत्
+मयि प्रचीर्णे च पुनश्चरन्ति; श्रेष्ठो ह्यहं पश्यत मां प्रलीनम्
+मयि प्रलीने प्रलयं व्रजन्ति; सर्वे प्राणाः प्राणभृतां शरीरे
+मयि प्रलीने प्रलयं व्रजन्ति; सर्वे प्राणाः प्राणभृतां शरीरे
+मयि प्रचीर्णे च पुनश्चरन्ति; श्रेष्ठो ह्यहं पश्यत मां प्रलीनम्
+मयि प्रचीर्णे च पुनश्चरन्ति; श्रेष्ठो ह्यहं पश्यत मां प्रलीनम्
+मयि प्रलीने प्रलयं व्रजन्ति; सर्वे प्राणाः प्राणभृतां शरीरे
+मयि प्रलीने प्रलयं व्रजन्ति; सर्वे प्राणाः प्राणभृतां शरीरे
+मयि प्रचीर्णे च पुनश्चरन्ति; श्रेष्ठो ह्यहं पश्यत मां प्रलीनम्
+मयि प्रचीर्णे च पुनश्चरन्ति; श्रेष्ठो ह्यहं पश्यत मां प्रलीनम्
+मयि प्रलीने प्रलयं व्रजन्ति; सर्वे प्राणाः प्राणभृतां शरीरे