conversations
listlengths 3
3
|
|---|
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "त्यसमा उनले खासगरी भदौ २६ मा सकिएको स्थायी समितिका निर्णयहरू कार्यान्वयन जान नसकेको र पार्टीमा उत्पन्न अविश्वास, आशङ्का र अन्तर्विरोध समाधान गर्ने प्रयासमा सोचे जस्तो प्रगति हुन नसकेको उल्लेख गरेका छन्। मङ्सिर ३ गते पुन: बैठक बस्ने बताइएको छ। तर दुई नेताबीच भएको पत्राचार र आरोप-प्रत्यारोपका कारण पार्टी एकता अझ सङ्कटमा परेको हो कि भन्ने आशङ्का उत्पन्न भएको छ। ओली निकटस्थ नेताहरूले प्रचण्डको प्रस्तावले त्यस्तो अवस्था उत्पन्न भएको बताउन थालेका छन्। ओली पक्षका नेताहरू के भन्छन्? \"म कमरेड प्रचण्डलाई पार्टी एकताको रक्षाका लागि बैठकमा प्रस्तुत गरिएको एकल प्रस्ताव फिर्ता गरी एकताको मर्मअनुरूप छलफललाई अघि बढाउन हार्दिक अनुरोध गर्दछु,\" नेता शङ्कर पोखरेलले फेसबुकमा लेखेका छन्। व्यक्तिगत पत्र र संस्थागत प्रस्ताव फरक विषय भएको तर्क गर्दै उनले \"अध्यक्षहरू व्यक्तिगत विचार राख्न स्वतन्त्र\" छन् तर \"औपचारिक प्रस्ताव प्रस्तुत गर्दा दुवै अध्यक्षको सहमति हुने व्यवस्था पार्टी विधान र स्थायी समितिको पछिल्लो निर्णयमा समेत उल्लेख छ\" भनेर लेखेका छन्। दुई अध्यक्षबीच विवाद उत्पन्न हुँदा लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री पोखरेलले दुवैसँग भेटेर समाधानको प्रयास गरेको बताइन्छ। प्रधानमन्त्री ओलीका प्रेस सल्लाहकारले प्रचण्डको प्रस्तावलाई \"सचिवालयमा एकल रूपमा मनोमानीपूर्ण ढङ्गले बाँडेको अराजनीतिक प्रस्ताव\" बताउँदै त्यो \"लाञ्छनापत्रमाथि कमसेकम पार्टी कमिटीहरूमा छलफल हुन नसक्ने\" जनाएका छन्। शनिवार दिउँसो उनले फेसबुकमा लेखेका छन्, \"पार्टी विधान, परम्परा, अभ्यास र दुवैजना अध्यक्षको सहमतिमा मात्रै कुनै पनि प्रस्ताव तयार भएर प्रस्तुत हुने पछिल्लो स्थायी समिति बैठकले समेत गरेको निर्णयको यो ठाडो उल्लङ्घन हो।\" दलको केन्द्रीय सदस्य पनि रहेका थापाको थप धारणा छ: \"यसलाई फिर्ता नगरी नेकपाका कुनै तहका बैठक र छलफल गर्ने त के संवाद पनि शत्रुवत् र निरर्थक बन्न पुगेको हुनाले अविलम्ब फिर्ता गरिनुपर्ने छ।\" ओली पक्षलाई झस्काउनेगरी प्रचण्डले के लेखेका छन् त? सचिवालयमा प्रचण्डले प्रस्तुत गरेको प्रस्तावमा के छ? आदानप्रदानको पृष्ठभूमि यसअघि २२ कात्तिकमा नेकपा अध्यक्ष प्रचण्डसहित सचिवालयका पाँच सदस्यले ओलीलाई सचिवालय बैठक बोलाउन माग गर्दै संयुक्त पत्र लेखेका थिए। त्यसमा पार्टी विभाजित हुनसक्ने सङ्केत ओलीले प्रचण्डलाई दिएको कुरा उठाइएको थियो। कार्यकारी अध्यक्षका रूपमा प्रचण्डले बैठक बोलाउन खोजेको बताइँदै त्यस बेला ओलीले \"त्यसो गरेकै दिन पार्टी फुट्यो भनेर आफूले लिने\" बताउँदै बैठक बस्न असहमति जनाएको कुरा उल्लेख छ। \"बहुमत नमान्ने\", \"सचिवालय तपाईँको गुट हो, स्थायी कमिटी हुल्लडबाज हो र केन्द्रीय कमिटी सडकछाप हो, यिनको बैठक के आवश्यकता\" जस्ता शब्दावली ओलीले प्रयोग गरेको भनिएको सन्दर्भ ती सदस्यले उठाएका थिए। कात्तिक २५ गते ओलीले उत्तर दिँदै एकताका विषयमा र पार्टीका सर्वोच्च निकायहरूको अपमान गरेको तिनका बहुमत नमान्ने कुराहरू \"सङ्गीन आरोप\" भएको उल्लेख गरेका छन्। ओलीको पत्रमा अरू के छ उनले पत्रमा भदौ २९ मा भएको पार्टी सञ्चालनसम्बन्धी निर्देशनको स्मरण गरेका छन्। त्यसबाहेक मन्त्रिपरिषद्का सबै सदस्यलाई राजीनामा गराई केही मन्त्रीहरूको नियुक्ति गर्ने विषयमा प्रचण्डको जोड रहेको ओलीले जनाएका छन्। ओलीले लिखित रूपमा यस्तो कुरा राख्नु अशोभनीय हुने ठानेको बताउँदै प्रचण्डको \"ईश्वर पोखरेल र रामबहादुर थापाको निरन्तरतामा असहमति रहेको\" जनाएका छन्। मन्त्रिमण्डल पुनर्गठणसम्बन्धी दोस्रो विकल्पमा \"एउटा अवधि पूरा गरेका मन्त्रीहरूलाई बिदा गरी नयाँ मन्त्रीहरू नियुक्त गर्ने विषयमा दुई पूर्वाधार नभई नेकपा मुखरित हुनेगरी एक पटकभन्दा बढी चुनाव जितेका कमरेडहरूलाई ध्यानमा राखी मन्त्रिमण्डलको सहभागितामा सन्तुलन मिलाउने\" प्रस्ताव आफूले गरेको ओलीले जबाफमा लेखेका छन्। तर उक्त मापदण्डअन्तर्गत प्रचण्डको केही सम्भावित नाममा आपत्ति रहन गएको ओलीको दाबी छ। पत्रमा ओलीले लेखेका छन्: \"दुई अध्यक्षबीच आपसी छलफलमा चर्चा गरिएका नाम लगायतका विषयको कम्तीमा पनि लाज राख्नुपर्छ भन्नेमा म स्पष्ट रहेकाले यहाँ ती कमरेडहरूको नाम उल्लेख गर्न चाहन्नँ।\" ओलीले आफूलाई सबै गडबडीको जिम्मेवार ठहर्याउने नेताहरूले \"आफूले भने निरन्तर गुटबन्दी जारी राखेको, त्यसको आधारमा अड्को थाप्ने शृङ्खला जारी राखेको\" आरोप लगाएका थिए। भदौ २६ को स्थायी समिति बैठकअनुसार सरकार सञ्चालनको यश/अपयश आफूले लिने तर पार्टीको एकीकरणको जिम्मा पाएका पार्टीका कार्यकारी अध्यक्षले समेत त्यसको जिम्मेवारी र मूल्याङ्कन गर्नुपर्ने बताएका थिए। उनले प्रचारको जिम्मा पाएका प्रवक्ताले पार्टीको संयन्त्रलाई पूरै बेवास्ता गरेको समेत जनाएका छन्। ओलीले कार्यकर्तामाझ भएका विवाद र सरकारका राम्रा कामको समर्थन नभएका प्रसङ्ग पनि उठाएका छन्। बैठकबारे आफूले 'कार्यसूची नै तयार नगरी बैठक बस्न मिल्दैन' भनेकोमा कुरालाई अर्को रूपबाट ब्रीफिङ गरिएको उनको दाबी छ। मङ्गलवार बालुवाटारमा नेकपाको स्थायी समिति बैठक बसेको थियो उनले आफू अर्को कार्यकाल प्रधानमन्त्री र पार्टी अध्यक्ष नहुने बताइसकेको भन्दै पत्रमा लेखेका छन्: 'चार महिनापछि हुने महाधिवेशन र दुई वर्षपछि हुने निर्वाचनमा नेकपाको भविष्य देख्न छाडेका हौँ भने हामीले लाखौँ कार्यकर्ताको नेतृत्व गर्ने नैतिकता कहाँ बाँकी रहन्छ?\" उनले अहिलेको समस्याको मुख्य जड \"निश्चित शीर्ष नेताहरूको अतृप्त आकाङ्क्षाको प्रतिफलबाहेक केही नभएको'\" भन्दै आलोचना गरेका छन्। प्रत्युत्तरमा प्रचण्डले के लेखे कात्तिक २८ मा प्रचण्डले ओलीलाई लेखेको पत्रमा ओलीको जबाफ \"चिप्ला र गुलिया शब्दजालभित्र प्रस्तुत गरिएको झुटको पुलिन्दा\" रहेको जनाए। ओलीबाट तथ्यको \"तोडमरोड र तल्लो स्तरको झुटको खेती भएको\" प्रचण्डको दाबी थियो। प्रचण्डले पत्रमा लेखेका छन्ः \"म तपाईँलाई गम्भीरतापूर्वक चुनौती दिन चाहन्छु मैले कहाँ र कहिले मन्त्रिमण्डलको पुनर्गठनको सन्दर्भमा उपप्रधानमन्त्री कमरेड ईश्वर पोखरेल र गृहमन्त्री कमरेड रामबहादुर थापाको निरन्तरतामा असहमति जनाएँ?\" प्रचण्डले रामबहादुर थापालाई गत साता आफैँले उपप्रधानमन्त्री बनाउन प्रस्ताव राखेको समेत बताए। पूर्वमाओवादी खेमाका थापा यसबीचमा धुम्बाराही पार्टी कार्यालयमा आयोजित अनौपचारिक बैठकमा सहभागि भएका थिएनन्। ओलीलाई बैठक बोलाउन लेखिएको पत्रमा समेत उनले हस्ताक्षर गरेका थिएनन्। प्रचण्डको थप भनाइ छः 'अति गर्नु, अतिचार नगर्नू' भन्छन् यो देख्दा त मलाई पनि भन्न मन लागेको छ, \"इनफ इज इनफ।\" प्रचण्डले आफ्नो अध्यक्षको कुर्सी हटाएर अपमानित गर्ने स्तरमा पनि ओली पुगेको पत्रमा लेखेका छन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)को शुक्रवार बसेको बैठकमा पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले दलको एकता प्रक्रियामा निकै ठूलो अन्योल र गतिरोध भएको भन्दै २० पृष्ठ लामो प्रस्ताव पार्टी सचिवालयमा प्रस्तुत गरेका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "चण्डीगढस्थित स्थायी लोक अदालत (पब्लिक युटिलिटी सर्भिसेस) ले एयर इन्डियालाई चण्डीगढका एक वृद्ध दम्पतीलाई दिल्ली–भ्यानकुभर उडानमा १८ हजार भारु अतिरिक्त प्रिमियम तिरेर सिट परिवर्तन गरेबापत ४८ हजार भारु तिर्न निर्देशन दिएको छ । उजुरीकर्ता सुनिल पार्टी र उनकी श्रीमती कुसुमका अनुसार ६ जुन २०२२ मा भ्यानकुभरको उडानमा टिकट बुक गरेर आवश्यकताअनुसार प्रस्थान गर्नुभन्दा २४ घण्टाअघि करिब १८ हजार रुपैयाँ थप रकम तिरेर विशाल लेगरुमसहित दुई सिट (४१सी र ४१ए) छानेका थिए । तर, जुन २२ मा दिल्लीबाट बोर्डिङ गर्ने क्रममा पार्टिसहरू कुनै पूर्व सूचना बिना नै विभिन्न सिट (३२ई र ३२ डी) सहित बोर्डिङ पास जारी गरिएको देखेर छक्क परे। जब उनीहरूले एयरलाइनका कर्मचारीहरूसँग सोधपुछ गरे, उनीहरूले दम्पतीसँग अशिष्ट व्यवहार गरे र उनीहरूलाई \"अहिले छुट्याइएको सिटमा बस्न वा बोर्डिङ छोड्न\" भने। ती ज्येष्ठ नागरिकले पछि थाहा पाए कि एयरलाइन्सले केही अति विशिष्ट व्यक्तिहरूलाई आफ्नो सिट छुट्याएको थियो। जुन २२ का दिन बिहान सवा ७ बजे भ्यानकुभर विमानस्थलमा आइपुग्दा आफूहरु थकित भएको सुनिलले बताए । एयरलाइन्सका कारण भ्यानकुभरबाट क्यालगरीजाने अर्को विमानमा यात्रा गर्नुपरेको उजुरीकर्ताको आरोप छ । नोटिस जारी भएपछि आफ्नो जवाफमा एयर इन्डियाले प्रस्तुत गरेको छ कि याचिका गुणहीन, कष्टप्रद र खारेज गर्न योग्य छ किनकि आवेदकले फोरमबाट भौतिक तथ्यहरू लुकाएका थिए। उनको इमर्जेन्सी एक्जिट सिट खराब स्वास्थ्यका कारण बोर्डिङ गेटमा अस्वीकृत गरिएको थियो । एयरलाइन्सका अधिकारीहरुका अनुसार ती दम्पती ज्येष्ठ नागरिक भएकाले नागरिक उड्डयन महानिर्देशकको एक्जिट रो सिटिङ गाइडलाइनअनुसार इमर्जेन्सी एक्जिट सिटमा बस्न योग्य नभएको पाइएको छ । त्यसैले आवेदकको भौतिक अवस्थाको मूल्याङ्कन गरी उपलब्ध अर्को उत्तम विकल्पमा आफ्नो सिट परिवर्तन गर्ने निर्णय गरेको र त्यसलाई आफूहरुले स्वीकार गरेको एयरलाइन्सले जनाएको छ । उनले भने, 'आवेदकको सिट परिवर्तन गर्दा कुनै आर्थिक लाभ भएको छैन । आवेदकसहित सम्पूर्ण यात्रुको सुरक्षाका लागि यस्तो गरिएको हो,' एयरलाइन्सले आफ्नो जवाफमा भनेको छ। इमर्जेन्सी एक्जिट सिटका लागि योग्यताको मापदण्डसहित आफ्नो वेबसाइटमा डिस्क्लेमरको रुपमा चेतावनी दिइएको र त्यसको विवरण इमर्जेन्सी एक्जिट गेटमा पनि राखिएको एयरलाइन्सले जनाएको छ । साथै, अस्वीकरण अनुसार, \"... एयरलाइनले कुनै पनि कारण नबताइकन यात्राको कुनै पनि चरणमा अपरेशनल वा सुरक्षा आवश्यकताहरूको लागि वैकल्पिक सीट आवंटित गर्ने अधिकार सुरक्षित राख्छ ...\" लोक अदालतको बेन्चले भने, 'हाइलाइट गरिएको डिस्क्लेमर वेबसाइटमा वा अन्यत्र राखिएको हुन सक्छ। तर आवेदकको दोष के हो? जब यो डिस्क्लेमरको बावजुद, प्रतिवादीले आपतकालीन निकास सिटहरूको लागि १८,००० रुपैयाँ अतिरिक्त शुल्क लिने धृष्टता गरे। किन पहिले नै सिट अस्वीकार गरिएन? अतिरिक्त रकम लिएपछि त्यस्तो सिट प्रदान गर्नु अघि यात्रुहरूको पृष्ठभूमि जाँच गर्नु प्रतिवादीको कर्तव्य हो। त्यो हिसाबमा, निर्दोष यात्रुहरूमा कुनै दोष फेला पार्न सकिँदैन। \"स्पष्ट रूपमा बुढेसकाल र यात्राको अवधि जुन लगभग 15 घण्टा हो, आवेदकलाई भएको असुविधाको सराहना गर्न सकिन्छ। एअरलाइन्सले लिएको अतिरिक्त प्रिमियम फिर्ता गरेको छैन भन्ने कुराको कुनै खण्डन गरिएको छैन । आवेदकहरूको कुनै दोष बिना, उनीहरूलाई दुःख दिइयो,\" लोक अदालतले भन्यो। अध्यक्ष एसके सचदेवा, सदस्य साक्षी सिंह र रुनम कौशिकको अध्यक्षतामा रहेको बेन्चले उजुरीकर्तालाई ४८ हजार भारु दिने फैसला सुनाएको हो । ."
},
{
"from": "gpt",
"value": "स्थायी लोक अदालतले एयर इन्डियालाई एक वृद्ध दम्पतीलाई दिल्ली–भ्यानकुभर उडानमा प्रिमियम सिटबाट हटाएपछि ४८ हजार भारु क्षतिपूर्ति दिन आदेश दिएको छ । एयर इन्डियाले लेगरुमका लागि थप १८ हजार भारु तिरेपनि एयर इन्डियाले बिना सूचना भिआइपीहरुलाई सिट दिएको आरोप लागेको छ । लोक अदालतले एयर इन्डियाको दाबीलाई अस्वीकार गरेको छ कि दम्पतीको स्वास्थ्यले उनीहरूलाई आपतकालीन निकास सीटहरूमा बस्नबाट रोकेको छ, एयरलाइनले त्यस्ता सीटहरूको लागि उनीहरूको भुक्तानीको पूर्व स्वीकृति दिएको छ। बेन्चले एयर इन्डियाको डिस्क्लेमरले सीटहरूको लागि अतिरिक्त शुल्कलाई क्षमा गर्दैन जुन अन्ततः अस्वीकार गरिएको थियो, जसको परिणामस्वरूप वृद्ध दम्पतीलाई उनीहरूको १५ घण्टाको यात्राको क्रममा असुविधा र पीडा भयो।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "“हालैका घटनाहरूलाई विचार गर्दै हामीले हङ्कङमा टिकटक एप सञ्चालन नगर्ने निर्णय गरेका छौँ,” एक प्रवक्ताले बीबीसीलाई बताए। रोएटर्स समाचारसंस्थाका अनुसार टिकटक त्यहाँबाट केही दिनमै हट्नेछ। फेसबुक र ट्विटरले यसै साता हङ्कङ प्रहरीसँग प्रयोगकर्ताको जानकारीसम्बन्धी सहकार्य हाललाई रोक्ने बताएका छन्। चीनबाहिर मात्र टिकटक चिनियाँ कम्पनी बाईटडान्सले टिकटकलाई चीनबाहिरका प्रयोगकर्ताका लागि निर्माण गरेको हो। सो कम्पनीले चीनभित्र भने त्यस्तै खाले डोयिन नामक एप सञ्चालन गर्छ। वाल्ट डिज्ने कम्पनीका पूर्वप्रशासक केभिन मायरले नेतृत्व लिएको टिकटकले प्रयोगकर्ताको जानकारी चीनमा भण्डार नगरिने बताएको छ। कम्पनीले यसअघि नै चीन सरकारले कुनै सामग्री हटाउन वा कुनै प्रयोगकर्ताको जानकारी मागेमा नदिने बताएको थियो। उसले अहिलेसम्म चीन सरकारले त्यस्तो अनुरोध नगरेको बताएको छ। गोपनीयताबारे प्रश्न तर हङ्कङको नयाँ सुरक्षा कानुनले चिनियाँ अधिकारीहरूलाई पहिले नभएको अधिकारहरू दिएको छ जसले गर्दा तथ्याङ्क गोपनीयतामाथि गम्भीर प्रश्न उठेको छ। हङ्कङमा चीनले लागु गरेको नयाँ सुरक्षा कानुन भङ्ग गरेमा आजीवन जेल सजाय भोग्नुपर्ने हुनसक्छ नयाँ कानुनले चीनले विद्रोह, देशद्रोह, आतङ्कवाद र विदेशी शक्तिसँगको सहकार्यलाई आजीवन कारावाससम्मको सजाय हुने व्यवस्था गरेको छ। विरोधीहरूले यसले हङ्कङको अर्धस्वशासित क्षेत्रको अधिकार र अभिव्यक्तिको अधिकारलाई मेट्ने बताउँछन्। सो कानुन आएपछि फेसबुक, ट्विटर, ह्वाट्सएप, गुगल र टेलिग्रामले हङ्कङको कार्यसञ्चालनमा परिवर्तन गर्ने बताइसकेका छन्। उनीहरूले हङ्कङ प्रहरीको तथ्याङ्क अनुरोधलाई तत्कालका लागि थाँती राख्ने बताएका छन्। अमेरिकामा टिकटकमाथि प्रतिबन्ध? मङ्गलवार अमेरिकी विदेशमन्त्री माइक पोम्पेओले फक्स न्यूजलाई अन्तर्वार्ता दिँदै अमेरिकामा टिकटकमाथि प्रतिबन्ध लाग्न सक्ने बताएका छन्। उनले अमेरिका टिकटकसहित चिनियाँ सामाजिक सञ्जालका विभिन्न एपलाई प्रतिबन्धित गर्ने विषयमा अमेरिकाले विचार गरिरहेको बताए। पोम्पेओको भनाइपछि टिकटकका एक प्रवक्ताले भने, \"टिकटकको नेतृत्वमा एक अमेरिकी छन् र अमेरिकामा यसको सुरक्षा, उत्पादन र नीतिमा काम गर्ने सयौँ कर्मचारी छन्।\" \"प्रयोगकर्ताका लागि एउटा सुरक्षित अनुभव दिनुभन्दा माथि हाम्रो कुनै प्राथमिकता छैन। हामीले कहिल्यै पनि चिनियाँ सरकारलाई तथ्याङ्क दिएको छैन र मागेको अवस्थामा पनि दिने छैनौँ।\""
},
{
"from": "gpt",
"value": "चर्चित भिडिओ एप टिकटकले नयाँ सुरक्षा कानुनका कारण आफू हङ्कङबाट हट्ने बताएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाडौं– राहदानी विभागले ३४ पृष्ठको राहदानीका लागि भदौ २८ गतेदेखि आवेदन लिने भएको छ। यस पहलअन्तर्गत ग्राहकले अनलाइन आवेदन फारम भर्दा ३४ पृष्ठको राहदानी रोज्न सक्नेछन् । ३४ पृष्ठको राहदानीको मौज्दात घटेपछि सरकारले केही समयका लागि मात्रै ६६ पृष्ठको राहदानी वितरण गर्दै आएको छ । यी राहदानीले ३४ पृष्ठको भेरियन्टका लागि रु पाँच हजार र ६६ पृष्ठको संस्करणका लागि रु १० हजार शुल्क तिरेर सर्वसाधारणको आवश्यकता पूरा गर्दछन् । सरकारले ३४ पृष्ठको राहदानी वितरण स्थगन गरेपछि ३४ पृष्ठ र ६६ पृष्ठका राहदानीका लागि २०७६ जेठ २५ गतेदेखि रु पाँच हजार शुल्क लिन थालेको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "राहदानी विभागले मौज्दात अभावका कारण बन्द भएका ६६ पृष्ठको राहदानीमध्ये ३४ पृष्ठको राहदानीका लागि आवेदन लिने भएको छ । ३४ पृष्ठको राहदानी अब अनलाइन आवेदनका लागि उपलब्ध छ भने ६६ पृष्ठको राहदानी १० हजार रुपैयाँमा उपलब्ध छ । दुवै संस्करणको शुल्क १८ जुन २०२३ देखि रु ५,० लाग्नेछ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "मङ्गलवारको प्रक्षेपणपछि अब चीनले अमेरिकी सरकार नियन्त्रित ग्लोबल पोजिसनिङ सिस्टम जीपीएसमा भर पर्नु पर्ने छैन। चीनको १० अर्ब अमेरिकी डलरको बेईडौ-३ प्रणाली ३५ भूउपग्रहको सञ्जाल हो र यसले पृथ्वीको सबै कुना समेट्छ। चीन र अमेरिकाबीच कोरोनाभाइरस, व्यापार र हङ्कङलाई लिएर तनाव भइरहेको बेला चीनले अन्तिम भूउपग्रह प्रक्षेपण गरेको हो। यो प्रक्षेपण गत सातानै गरिने योजना भए पनि रकेटमा प्राविधिक समस्या देखिएपछि सरेको थियो। बेईडौ नेभिगेसन सिस्टम बीडीएसको तेस्रो संस्करण अमेरिकाको जीपीएस, रुसको ग्लोनास र युरोपको ग्यालिलियो प्रणालीको विकल्प हुनेछ। यो परियोजना सन् २०१२ मा सुरु गरिएको थियो। गएको २० वर्षमा चीनको अन्तरिक्ष कार्यक्रमले तीव्र गतिमा विकास गरेको छ। स्पेसएक्सः अन्तरिक्षमा मानव पठाउने पहिलो निजी कम्पनी सन् २००३ मा चीन मानव बोकेको अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपण गर्ने तेस्रो राष्ट्र बनेको थियो। त्यसपछि चीनले एउटा परीक्षणकालमा रहेको अन्तरिक्ष स्टेशन निर्माण गरेको छ र चन्द्रमामा दुई वाहन पठाएको छ। चीनको भविष्यमा स्थायी अन्तरिक्ष स्टेशन राख्ने, मानवलाई चन्द्रमामा उतार्ने र मङ्गल ग्रहमा यान एवम् वाहन पठाउने तयारीको रूपमा बेईडौलाई हेरिएको छ। चीनले ती कुरामा सफलता प्राप्त गरेमा अन्तरिक्ष अन्वेषणमा अमेरिकाको प्रतिद्वन्द्वी हुने मानिएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "अन्तरिक्षमा प्रमुख शक्ति बन्ने होडमा चीनले जीपीएसलाई चुनौती दिने प्रणालीका लागि आवश्यक अन्तिम भूउपग्रह पृथ्वीको बाहिरी कक्षमा स्थापित गरेको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "गाजाको पूर्वी भेगमा विरोधप्रदर्शनमा सहभागी हुँदै प्यालेस्टिनीहरू ती प्रदर्शनकारीहरूमाथि गोली इजरेली पक्षले आक्रमण गर्दा केहीको मृत्यु भएको र ३५० जना घाइते भएको प्यालेस्टिनी स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ। इजरेली सेनाले छ स्थानमा 'दङ्गा' भएको र 'उत्तेजना फैलाउने मुख्य व्यक्तिहरूमाथि गोली हानिएको' बताएको छ। प्यालेस्टिनीहरूले 'फिर्तीका लागि महान् मार्च्' नाम दिइएको विरोधप्रदर्शनका लागि इजरेलको सीमानजिकै पाँच स्थानमा शिविर बनाएका छन्। इजरेलको प्रतिरक्षा फौज (आईडीएफ) ले सीमानजिकै १७ हजार प्यालेस्टिनीहरू भेला भएको बताएको छ। Stand-off at the border near Beit Hanoun आईडीएफले दङ्गा नियन्त्रण गर्नका लागि उत्तेजना फैलाउने काममा संलग्न मुख्य व्यक्तिहरूमाथि गोली हानिएको दाबी गरेको छ। उसका अनुसार दङ्गाका क्रममा टायर बालिएको र सीमाको बारमा पेट्रोल बम र ढुङ्गा हानिएको थियो। जबालियामा एक जना घाइतेको उद्धार गरिँदै इजरेलले गाजावरपर 'बन्द सैन्य क्षेत्र' लागु गरेको छ। आरोप आज ज्यान गुमाउने पाँच जनामध्ये १६ वर्षीय एक किशोर पनि रहेको प्यालेस्टिनी अधिकारीहरूले बताएका छन्। अर्का जना २७ वर्षीय किसानको मृत्यु विरोधप्रदर्शन आरम्भ हुनुअगाडि नै इजरेली पक्षले गरेको तोप आक्रमणमा भएको बताइएको छ। खान युनुसमा भएको सो घटनामा अर्को एक जना घाइते भएका छन्। प्रत्यक्षदर्शीहरूका अनुसार ती दुई जना किसान खेतमा काम गर्दै गरेका बेला सो घटना भएको थियो। गाजापट्टीमा प्रभाव भएको लडाकु समूह हमासले इजरेलले किसानको हत्या गर्दै अन्य प्यालेस्टिनीलाई विरोधप्रदर्शनमा भाग लिन निरुत्साहित गर्न खोजेको आरोप लगाएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "गाजा क्षेत्रबाट हजारौँको सङ्ख्यामा प्यालेस्टिनीहरू छ हप्ता लामो विरोधप्रदर्शनको पहिलो दिन इजरेली सीमातिर अगाडि बढेका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "मतदाताको संख्या र सम्भावनाको विश्लेषणपछि बाँटफाँटबारे एउटा निष्कर्षमा आफूहरू पुगेको र अबको तीन दिनमा राष्ट्रिय सभा निर्वाचन बारेको प्रतिवेदन पार्टी एकता संयोजन समितिलाई बुझाउने उनीहरुको भनाइ छ। प्रदेशमा मुख्यमन्त्री र सभामुख फरक-फरक दलको हुने गरी छलफल भइरहेको बताइएको छ। प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा निर्वाचनमा गठबन्धन बनाएर उम्मेद्वारी दिएका नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रले राष्ट्रिय सभा र प्रदेश सरकारमा संयुक्त रुपले जानेबारे गृहकार्य गरिरहेका छन्। पार्टी एकता संयोजन समितिको निर्णयअनुसार दुई पार्टी बीचको भागबण्डा मिलाउन बनेको कार्यदलले राष्ट्रिय सभाको सिट संख्यालाई लगभग टुंग्याएको जनाएको छ। 'निष्कर्ष' कार्यदलका सदस्य एवं एमाले नेता सुवास नेम्बाङले भने \"कार्यदलका सदस्यहरुले आफ्ना सबै कुराहरु विस्तृत रुपमा राख्नुभयो र एक अर्काका कुरा पनि सुन्नुभयो अव हामी निष्कर्षमा पुग्न तयार भएका छौं । तीन गते बैठक बसेर राष्ट्रिय सभा बारेको जिम्मेवारी पूरा गर्छौं। एमालेको एकल बहुमत रहेका प्रदेशमा माओवादी केन्द्रलाई पनि सिट दिने र दुई पार्टी मिलेर बहुमत पुग्ने प्रदेशमा बराबरीकै हाराहारीमा राष्ट्रिय सभा अन्तर्गतको बहुमतीय सिट बाँड्न कार्यदल तयार भएको बताइएको छ। एकल संक्रमणीय प्रणालीमा पनि जित्न सक्ने ठाँउका आधारमा दुई पार्टीबाट उम्मेद्वार दिने समझदारी बनेको कार्यदलका कतिपय सदस्यको भनाइ छ। प्रदेश सरकारको गठनबारे भइरहेका छलफलको जानकारी दिदैँ कार्यलदलका सदस्य एवं माओवादी केन्द्रका नेता वर्षमान पुनले भने \"मुख्यमन्त्री, प्रदेश मन्त्रिपरिषद्, प्रदेश सभामुख, उपसभामुख अनि समितिहरुमा सिट बाँटफाँटको मुख्य आधार ६०-४० नै हुन्छ । एउटा पार्टीको मुख्यमन्त्री, अर्को पार्टीको सभामुख हुने गरी छलफल भइरहेको छ तर निष्कर्षमा अझै पुगिसकेका छैनौँ।\" प्रदेशसभाको निर्वाचनमा प्रदेश नम्बर १ र ३ मा एमालेको बहुमत देखिएको छ। ती दुवै प्रदेशमा एमालेकै मुख्यमन्त्री हुने बताइएको छ। प्रदेश नम्बर ४, ५, ६ र ७ मा दुई पार्टी मिल्दा बहुमत पुग्ने र ती प्रदेशहरुमा मुख्यमन्त्रीका लागि २-२ सिट बाँड्ने सम्भावना रहेको केही नेताले बताएका छन्। यसैबीचमा कार्यदल सदस्यहरुले आफ्ना पार्टीका शीर्ष नेताहरुसँग पनि छलफल गर्ने कार्यक्रम बनाएका छन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "राष्ट्रिय सभा निर्वाचन र प्रदेश सरकार गठनमा दुई पार्टीबीचको भागबण्डा बारे गृहकार्य गर्न बनेको नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रको संयुक्त कार्यदल सहमति नजिक पुगेको उक्त कार्यदलका सदस्यहरूले बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "भारतीय खाद्य सुरक्षा तथा मानक प्राधिकरण (एफएसएसएआई) का अधिकारीहरूले पुडुचेरीमा पनि यस्तै प्रकारको छापा मारेको केही दिनपछि चेन्नईको मरीना समुद्र तटमा कपास क्यान्डी पसलहरूमा छापा मारेका थिए जहाँ कपास क्यान्डीको नमूनाहरूले उपभोगको लागि हानिकारक रङको उपस्थिति पुष्टि गरेको थियो। खाद्य सुरक्षा अधिकारी पी सतीश कुमारको नेतृत्वमा अधिकारीहरूको टोलीले बिहीबार साँझ ती पसलहरूमा छापा मारेको थियो। पत्रकारहरूलाई सम्बोधन गर्दै उनले पुडुचेरीमा छापा मारेको मिडिया रिपोर्टपछि सरकारले अधिकारीहरूलाई छापा मार्न र रोडामाइन बीको उपस्थिति जाँच गर्न नमूनाहरू प्रयोगशालामा पठाउन निर्देशन दिएको उल्लेख गरे। \"हाम्रो अधिकारीहरूको टोलीले शहरभरि जाँच गरिरहेको छ। मरीना, इलियट समुद्र तटहरू जस्ता क्षेत्रहरूमा कपास क्यान्डीहरू ठूलो संख्यामा बेचिन्छ। हामी शहरभित्र यी क्यान्डीहरू उत्पादन गर्ने कुनै कारखाना छ कि छैन भनेर जाँच गरिरहेका छौं, तर अहिलेसम्म, हामी बुझ्दछौं कि यहाँ त्यस्ता कुनै कारखानाहरू अवस्थित छैनन्। यी क्यान्डीहरू साना मेशिनहरू प्रयोग गरेर तयार गरिन्छ। यहाँका बिक्रेताहरू भन्छन् कि उनीहरूले पल्लवरामको एक युनिटबाट यी चीजहरू प्राप्त गरेका थिए, र यी सबै मानिसहरू जसले यी बेचिरहेका छन् ती सबै तमिलनाडुका गैर-मूल निवासीहरू हुन्, \"कुमारले भने। चाडबाडको समयमा कपासको क्यान्डी गाउँ र आसपासमा निकै लोकप्रिय हुने गरेको उनले बताए । 'हामी ल्याबको नतिजा पर्खिरहेका छौं। यदि नतिजाले यी वस्तुहरू उपभोगका लागि असुरक्षित छन् भने, हामी निश्चित रूपमा यी वस्तुहरूको बिक्रीमा प्रतिबन्ध लगाउनेछौं र विक्रेताहरू र उनीहरूका मालिकहरू विरुद्ध कानुनी कारबाही सुरु गर्नेछौं, \"उनले भने। एफएसएसएआईका अधिकारीहरूले क्यान्डीबाहेक समुद्र तटमा बिक्री हुने अन्य खाद्य पदार्थको नमूना पनि लिने बताएका छन्। \"यी प्रदूषकहरूले शरीरका सबै अंगहरूलाई असर गर्न सक्छन्। क्यान्डी तयार गर्न यहाँ प्रयोग गरिने रङ सामान्यतया औद्योगिक प्रयोजनका लागि प्रयोग गरिन्छ। हामीले नतिजा प्रकाशित नगरेसम्म खरिद नगर्न सर्वसाधारणलाई अनुरोध गरिएको छ,' उनले भने।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "फुड सेफ्टी एन्ड स्ट्यान्डर्ड अफ इन्डिया (एफएसएसएआई) ले पुडुचेरीमा पनि हानिकारक सुडान चौथो रङको उपस्थिति पत्ता लगाएपछि चेन्नईको कपास क्यान्डी स्ट्यान्डमा छापा मारेको थियो। मिडिया रिपोर्टहरू पछि, एफएसएसएआईका अधिकारीहरूले क्यान्डी नमूनाहरू जाँच गरे र नोट गरे कि प्रदूषकहरूले स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। उनीहरूले क्यान्डीहरू उपभोगका लागि सुरक्षित छन् कि छैनन् भनेर निर्धारण गर्न प्रयोगशाला परिणामहरू पर्खिरहेका छन् र प्रतिबन्ध हरू जारी गर्ने र आवश्यक भएमा अपमानजनक विक्रेताहरू विरुद्ध कानुनी कारबाही गर्ने योजना बनाइरहेका छन्। एफएसएसएआईले नतिजा नआएसम्म कपासको क्यान्डी नकिन्ने चेतावनी पनि दिएको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "कोभिड–१९ महामारीका कारण देशका विभिन्न भागमा अलपत्र परेका अधिकांश आप्रवासी श्रमिकलाई स्वदेश फर्काउन सरकारले पाँचौँ चरणमा ४३ उडान गर्ने भएको छ । राष्ट्रिय ध्वजाबाहक नेपाल वायुसेवा निगम र हिमालय एयरलाइन्सका साथै विभिन्न विदेशी एयरलाइन्सका जहाज पनि उडानमा प्रयोग हुनेछन् । बढीमा ५०० जनालाई मात्र स्वदेश फर्काउने सरकारको योजनाको सरोकारवालाले आलोचना गरे पनि सरकारले आफ्नो योजनाअनुसार तालिका तय गरिसकेको छ । यहाँ तालिका छ। जापान"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाल सरकारले कोभिड–१९ का कारण विदेशमा अलपत्र परेका आप्रवासी कामदारलाई स्वदेश फर्काउन ४३ वटा उडान गरिरहेको छ । उडानमा नेपाल वायुसेवा निगम, हिमालय एयरलाइन्स र विदेशी एयरलाइन्सका जहाज प्रयोग हुनेछन् । सरोकारवालाको आलोचनाका बाबजुद सरकारले स्वदेश फिर्तीको कार्यतालिका तय गरेको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रकै रोलवालिङ उपत्यकामा पनि 'क्यामेरा ट्र्याप' जडान गरेर हिउँचितुवा र अन्य वन्यजन्तुबारे अध्ययन अनुसन्धानको क्रम अहिले चलिरहेको छ तर हिमाली पर्यावरणीय स्वच्छताको प्रतीक मानिने त्यो प्रजातिको संरक्षणका लागि नेपालले अझै धेरै काम गर्न बाँकी रहेको तथ्य विज्ञहरूले औँल्याएका छन्। गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रमा हालै पहिलो पटक दुर्लभ हिउँचितुवाको तस्बिर खिच्ने सफलता मिलेपछि विज्ञहरूले त्यो प्रजातिको दीर्घकालीन संरक्षणका लागि नेपालमा हिउँचितुवाबारे विस्तृत अध्ययन गर्नुपर्ने बताउँदै, नेपालले हिमाली सीमा जोडिएका चीन र भारतसँग सहकार्य गर्नु पर्ने सुझाव दिएका छन्। राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषको अगुवाइमा हालै गरिएको अनुसन्धानको क्रममा गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रको तामाकोसी नदीको शिरतिर अवस्थित लप्ची उपत्यकामा ४,०८७ मिटरको उचाइमा 'क्यामेरा ट्र्यापिङ्' (क्यामेराको पासो थापेर स्वचालित रूपमा वन्यजन्तुको तस्बिर खिच्ने विधि) को क्रममा एक हिउँचितुवाको फोटो खिचिएको थियो। हिमालपारी तिब्बतको चुमोलङ्मा प्रकृति आरक्षसँग सीमा जोडिएको गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रले प्रसिद्ध गौरीशंकर हिमालदेखि पूर्व र पश्चिमका उच्च हिमाली क्षेत्रलाई समेटेको छ। नेपालको हिमाली क्षेत्रमा पूर्वमा कञ्चनजङ्घादेखि पश्चिममा अपि नाम्पा संरक्षण क्षेत्रसम्म फैलिएका १२ वटा संरक्षित क्षेत्रहरूमा हिउँचितुवाको बासस्थानहरू रहेको विज्ञहरू बताउँछन्। नेपालका संरक्षित क्षेत्रहरूमा ३०० देखि ५०० हिउँचितुवाहरू रहेको अनुमान छ। जसका कारण हिउँचितुवा पाइने देशहरूको नक्सामा मङ्गोलिया र चीनपछि नेपालले महत्त्वपूर्ण स्थान ओगटेको छ ती संरक्षित क्षेत्रहरूमा ३०० देखि ५०० हिउँचितुवाहरू रहेको अनुमान छ। जसका कारण हिउँचितुवा पाइने देशहरूको नक्सामा मङ्गोलिया र चीनपछि नेपालले महत्त्वपूर्ण स्थान ओगटेको छ। तर नेपालमा अहिलेसम्म हिउँचितुवाको देशव्यापी अध्ययन भने भएको छैन। हालैका वर्षमा नेपालमा गरिएको अनुसन्धानको क्रममा नेपालका हिउँचितुवा हिमाल पारि तिब्बत र हिमाली सीमा जोडिएको भारतको सिक्किमका उच्च भूभागमा समेत विचरण गर्ने गरेको प्रमाणित भइसकेको छ। त्यसैले हिमाल वारिपारि ओहोरदोहोर गरिरहने हिउँचितुवाको \"प्रभावकारी तथा व्यवहारिक संरक्षणका लागि\" नेपालले चीनको तिब्बत र भारतको सिक्किम तथा उत्तराखण्डका संरक्षणकर्मीहरूसँग हातेमालो गर्नु पर्नेमा विज्ञहरूले जोड दिइरहेका छन्। गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रमा अनुसन्धानमा परामर्शदाताको रूपमा खटिएका त्रिभुवन विश्वविद्यालयका जीवशास्त्री प्राध्यापक मुकेशकुमार चालिसेले बीबीसीसँग भने, \"अन्तरसीमा बैठक भन्दै भोज-भतेर गरेर काम हुँदैन। परिणाम आउने गरी, स्थानीय बासिन्दाले हिउँचितुवा संरक्षणको लाभ पाउने गरी, आपसमा मिलेर काम गर्न ढिला हुन लागिसक्यो।\" गौरीशंकर क्षेत्रमा अहिले के हुँदैछ? गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रमा हिउँचितुवा रहेको र तिनले याक, चौँरी र अन्य चौपाया खाइदिने गरेका विवरण यसअघि पनि संरक्षणकर्मीहरूले सुन्ने गर्दथे। तर हालै त्यहाँ एक हिउँचितुवाको तस्बिर खिचिएपछि त्यो फोटो गौरीशंकर क्षेत्रमा हिउँचितुवा विचरण गर्ने गरेको पहिलो वैज्ञानिक प्रमाण बन्न पुग्यो। त्यसमा गुराँस र धूपिका रुख पाइने ओसिलो क्षेत्रमा हिउँचितुवा डुलिरहेको देखियो। गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रको लप्ची उपत्यकाको ओसिलो क्षेत्रमा हिउँचितुवा डुलिरहेको तस्बिर 'क्यामेरा पासो'मा कैद भएको हो त्यसपछि उत्साहित राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषका अधिकारी तथा विज्ञहरूले अहिले त्यही क्षेत्रकै रोलवालिङ उपत्यकामा वन्यजन्तु ओहोरदोहोर गर्ने विभिन्न स्थानमा १२ वटा स्वचालित क्यामेराहरू जडान गरिसकेका छन्। उनीहरूले त्यहाँ थप हिउँचितुवा हुनसक्ने अनुमान गरेका छन्। त्यो काममा खटिएका कोषका संरक्षण अधिकृत विष्णुप्रसाद पाण्डेले भने, \"ती क्यामेराले हिउँचितुवा र अन्य जन्तुका थप नयाँ-नयाँ तस्बिर खिचिरहेको छन्। केही समयपछि हामीले ती क्यामेराले खिचेका तस्बिरहरू हेरेर विश्लेषण गर्नु पर्ने छ।\" तिनै तस्बिरका आधारमा गौरीशंकर क्षेत्रमा के, कति र कस्ता हिउँचितुवा हुन सक्छन् भनी थप आकलन गर्न सकिने जीवशास्त्री चालिसे बताउँछन्। सन् १९८१ देखि १९८५ सम्म डोल्पाको शे-फोक्सुण्डो निकुञ्जको माथिल्लो डोल्पोमा हिउँचितुवाको विस्तृत अनुसन्धान गरेका अमेरिकी विज्ञ रोड्नी ज्याक्सनको टोलीले नाउर (सेतो रङको हिमाली भेडो जस्तो जनावर) को सङ्ख्या बाक्लो भएका स्थानमा हिउँचितुवाको घनत्व धेरै भएको पाएको थियो। गौरीशंकर क्षेत्रको रोलवालिङ उपत्यकामा उपल्लो डोल्पामा जस्तो बग्रेल्ती नाउर नपाइएपनि त्यसक्षेत्रमा हिउँचितुवाले झारल, घोरल र अन्य वन्यजन्तुलाई आहारा बनाएर बाचिरहेको हुनसक्ने पाण्डेले बताए। त्यहाँको रोलवालिङ उपत्यकामा राखिएका स्वचालित क्यामेराहरू अब केही सातापछि निकाल्ने योजना छ। हिउँचितुवा किन जोगाउने? हिमाली वा पर्वतीय खाद्यचक्रमा सबैभन्दा माथि रहने हिउँचितुवाले नाउर, झारल जस्ता जन्तुको सिकार गरी खाने गर्दछ। आहारा नपाउँदा याक, चौँरी र अन्य चौपायालाई सिकार बनाउने गरेको पाइएको छ एउटा वयस्क हिउँचितुवाको तौल ५५ किलोसम्म हुन्छ। शिरदेखि पुच्छरसम्म १२ फिटसम्म लामो यो जीव दुई फिट जति अग्लो हुन्छ। बाक्लो भुत्लायुक्त हुने हिउँचितुवालाई स्वस्थ हिमाली पर्यावरणको प्रतीक मानिन्छ। हिमाली वा पर्वतीय खाद्यचक्रमा सबैभन्दा माथि रहने यो जन्तुले नाउर झारल जस्ता जन्तुको सिकार गरी खाने गर्दछ। तर यदाकदा हिउँचितुवाले सानातिना याक,चौँरीलाई समेत आहारा बनाइदिन्छ। त्यसले गर्दा हिमाली क्षेत्रका पशुपालक समुदाय र हिउँचितुवाबीच द्वन्द्व बढ्ने गरेको छ। \"आफ्ना चौपाया मारिएपछि हिमाली क्षेत्रका बासिन्दाले रिसको झोकमा हिउँचितुवालाई मारिदिने गरेका छन्। त्यसले गर्दा हिउँचितुवा संरक्षणमा चुनौती थपिएको छ,\" हिमाली पर्यावरणबारे अध्ययन गरेका विश्व वन्यजन्तु कोषका नेपाल प्रतिनिधि डाक्टर घनश्याम गुरुङले बीबीसीसँग भने। \"त्यसलाई घटाउनु पनि उत्तिकै आवश्यक छ।\" अन्तरदेशीय हातेमालो किन? पश्चिम नेपालको अपि नाम्पा र शे-फोक्सुन्डो निकुञ्जसहितको भेग नेपालको हिउँचितुवाको सङ्ख्या सबैभन्दा बाक्लो रहेको क्षेत्र हो। भारत र चीनको तिब्बतसँग सीमा जोडिएको त्यो क्षेत्रमा मात्रै ३०० देखि ४०० हिउँचितुवा रहेको अनुमान छ। त्यसपछिको बाक्लो सङ्ख्या अन्नपूर्ण र मनास्लु क्षेत्र सहितको हिमाली भेगमा रहेको ठानिन्छ। जहाँ ६ देखि २४ हिउँचितुवा रहेको अनुमान छ। तेस्रो स्थानमा सगरमाथा निकुञ्जदेखि पूर्वी हिमालयको कञ्चनजङ्घा क्षेत्रमा छ, जहाँ १३ देखि २१ हिउँचितुवा रहेको आकलन छ। केही वर्षअघि कञ्चनजङ्घा क्षेत्रमा हिउँचितुवाको गतिविधि अनुगमन गर्न पटक पटक गरी, चार वटा हिउँचितुवाको घाँटीमा अवस्थिति पत्ता लगाउने 'जीपीएस' भनिने उपकरण जडित 'रेडियो कलर' लगाइएको थियो। कञ्चनजङ्घाका हिउँचितुवा चीनको तिब्बत र भारतको सिक्किम पुगेका प्रमाण फेला परेका थिए। \"त्यतिबेला यताका हिउँचितुवा भारतको सिक्किमसँम्म पुगेको भेटियो,\" विश्व वन्यजन्तु कोषका गुरूङले भने। \"अर्को हिउँचितुवा त चीनको चुमोलङ्मा आरक्ष क्षेत्रसम्म पुगेको पाइयो। त्यसले हिमालय वारिपारि २,००० वर्ग किलोमिटर क्षेत्रमा हलचल गरेको पाइयो।\" हालै गौरीशंकरमा भेटिएको हिउँचितुवा पनि तिब्बतसँगको सीमावर्ती क्षेत्रमा भेटिएको हो। \"त्यो पनि नेपालभित्रै बसिरह्न्छ भन्ने छैन। त्यो हिउँचितुवा सजिलै तिब्बत पुग्न सक्छ,\" कोषका संरक्षण अधिकृत पाण्डे भन्छन्। \"हिउँचितुवा हिमाली क्षेत्र वारपार गरिरहन्छन्। नेपालको एउटा संरक्षण क्षेत्रबाट तिब्बत पुगेको हिउँचितुवा फेरि नेपालको अर्को हिमाली क्षेत्रमा आइपुग्न पनि सक्छ।\" त्यसैले हिउँचितुवाको अनुगमन सहज छैन। समुद्र सतहदेखि ३,००० मिटर देखि ४,००० मिटरको उचाइमा विचरण गर्ने हिउँचितुवा यति दुर्लभ हुन्छ कि त्यसलाई विज्ञ तथा अनुसन्धानकर्ताहरूले समेत सजिलै भेट्टाउन सक्दैनन्। सन् २००१ देखि सन् २००७ सम्म वर्षैपिच्छे हिउँचितुवाबारे अध्ययन गर्न लाङटाङ निकुञ्ज पुगेका जीवशास्त्री चालिसेले आफूले सन् २००७ मा मात्र पहिलो पटक एउटा हिउँचितुवा देख्न सफल भएको बताउँछन्। \"त्यो पनि निकै टाढा, दुरबिन लगाएर हेर्दा मात्रै देखियो,\" उनी भन्छन्। अनुसन्धान र त्रिदेशीय हातेमालो विज्ञहरूका अनुसार पछिल्लो समय नेपालका उत्तरी जिल्लाहरूमा पनि सडक र अन्य पूर्वाधारहरू बनाउने लहर नै चलेको छ। त्यसबाट स्थानीयबासिन्दालाई लाभ मिल्न थालेको छ। \"तर हिउँचितुवा पाइने क्षेत्रमा सडकहरू पुग्न थालेपछि ती जन्तुहरू तिब्बततिर पनि भौँतारिने क्रम बढेको हुन सक्छ,\" चालिसे भन्छन्। गौरीशंकर क्षेत्रको रोलवालिङ उपत्यकामा जडित 'क्यामेरा पासो'। तस्बिरहरूको विश्लेषणपछि मात्र त्यो उपत्यकामा हिउँचितुवा भए-नभएको थाहा हुने छ हिउँचितुवा संरक्षणप्रति औपचारिक रूपमा प्रतिबद्धता जनाउँदै आएको नेपालका अधिकारीहरू हिउँचितुवासम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चहरूमा पनि नियमित रूपमा सहभागी हुँदै आएका छन्। नेपालले हिउँचितुवा पाइने मध्य एशिया र हिमाली क्षेत्र आसपासका देशहरूको तर्फबाट बेला बेलामा संरक्षणमा अगुवाइ पनि गर्दै आएको छ। तथापि नेपालमा हिउँचितुवाको यकिन सङ्ख्या वा तिनका प्रकार, सम्भाव्य उपप्रजाति र अन्य विशेषता पत्ता लगाउन अहिलेसम्म कुनै राष्ट्रियस्तरको अध्ययन वा गणना हुन सकेको छैन। सन् १९८० को दशकको सुरुमा अमेरिकी अनुसन्धानकर्ता रोड्नी ज्याक्सनको टोली माथिल्लो डोल्पोमा गरेको अध्ययनलाई अहिलेसम्मकै सबैभन्दा विस्तृत अध्ययन मानिन्छ। विश्व वन्यजन्तु कोषका नेपाल प्रतिनिधि डाक्टर घनश्याम गुरुङका विचारमा हिउँचितुवाको दीर्घकालीन संरक्षण गर्ने हो भने नेपालले सबभन्दा पहिले राष्ट्रियस्तरको हिउँचितुवा अध्ययन गर्नु पर्छ। \"त्यसको लागि हामी सहयोग गर्न तयार छौँ।\" \"त्यसपछि चीन र भारतसँग 'ट्रान्सबाउन्ड्री कोअपरेशन' (अर्थात् अन्तरसीमा सहकार्य)को काम अघि बढाउनु आवश्यक छ। त्यसलाई तीव्रता दिन जरुरी छ। नत्र हिउँचितुवा संरक्षण गर्न सजिलो छैन,\" उनले भने। नेपाल सरकार के गर्दैछ? राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागका महानिर्देशक मनबहादुर खड्काका अनुसार देशव्यापी हिउँचितुवा अध्ययनको सुझाव अहिले छलफलको क्रममा छ। \"यो निकै खर्चिलो र हिमाली क्षेत्रमा गर्नु पर्ने कठिन काम भएकोले के, कसरी अगाडि बढ्न सकिन्छ भनेर हामी छलफल गर्दैछौँ,\" उनले भने। उनका अनुसार बाघ र गैँडा जस्ता दुर्लभ जन्तु जोगाउन भारतीय संरक्षणकर्मीसँग जुन स्तरको अन्तरसीमा सहकार्य र हातेमालो भइरहेको छ हिउँचितुवाको लागि त्यस्तो हुन सकेको छैन। \"चीनका संरक्षण अधिकारीहरूसँग बेला बखत बैठकहरू हुने गरे पनि भाषा, सञ्चारजस्ता कारणले हिउँचितुवाका विषयमा अझै त्यतिधेरै सहकार्य हुन सकेको छैन,\" उनले भने।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "मध्य नेपालको गौरीशंकर संरक्षण क्षेत्रमा दुर्लभ हिउँचितुवा रहेका नयाँ प्रमाण फेला परेपछि नेपाली संरक्षणकर्मी तथा अधिकारीहरू निकै हौसिएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "सेप्टेम्बर ११ लाई सन् २००१ मा अमेरिकामा भएको हमलापछि छोटकरीमा ९/११ भन्ने गरिन्छ र बालिका जन्मेको दिन अमेरिका भरी सो आक्रमणको १८ वर्षको पुगेको सम्झनामा कार्यक्रम गरिएको थियो। क्रिष्टिना ब्राउन नाम दिइएकी बालिका टेनेसीको जर्मनटाउनको एक अस्पतालमा जन्मेकी थिइन्। \"उनी विध्वंस र विनाशबीच एउटा नवजीवन हुन्,\" आमा क्यामेट्रोअन मूर-ब्राउनले बताइन्। क्रिष्टिनालाई शत्यक्रिया गरेर निकालिएको थियो र जतिबेला उनको जन्म समय र तौल लेखियो, अस्पतालका कर्मचारी छक्क परेका थिए। \"हामीले चिकित्सकले क्रिष्टिना ९:११ मा जन्मेको बताएको सुनेका थियौँ र जतिबेला उनको तौल ९.११ निस्कियो, सबैजना अचम्भित भयौँ,\" बुवा जस्टिन ब्राउनले भने। अस्पतालको महिला सेवाकी प्रमुख राचेल ल्याङ्लिनले यस्तो संयोग बिरलै हुने बताइन्। \"मैले यहाँ काम गरेको ३५ वर्ष भयो र मैले कहिल्यै शिशुको जन्ममिति, समय र तौल एउटै सङ्ख्या भएको देखेको थिइन,\" उनले भनिन्। अनि यो पनि क्रिष्टिनाका बावुआमाले उनी ठूलो भएपछि उनलाई उनको जन्मको संयोग बताउने बताएका छन्। सेप्टेम्बर ११ को आतङ्ककारी हमलाको १८ वर्ष पुगेको दिन न्यूयोर्कको आक्रमण स्थलसहित अन्य स्थानमा कार्यक्रम भएको थियो। सन् २००१ मा भएको आक्रमणमा झन्डै तीन हजार जनाको मृत्यु र हजारौँ घाइते भएका थिए।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "एक अमेरिकी आमाले आफ्नो नवजात छोरी सेप्टेम्बर ११ को दिन ९ बजेर ११ मिनेटमा ९ पाउण्ड ११ अउन्स तौलमा जन्मेपछि उनलाई 'सानु आश्चर्य' भएको बताएकी छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "ती पसलमा नुन, चिनी, चामल, घिउ लगायतका वस्तुसहित खसीबोका बजार मूल्यभन्दा सस्तोमा उपलब्ध गराइने बताइएको छ। यस्ता पसलले उपभोक्तालाई केही राहत दिने गरेको भए पनि ती खासै प्रभावकारी हुन नसकेको उपभोक्ता अधिकारकर्मीहरूको ठम्याइ छ। दशैँ, तिहारदेखि छठसम्मका लागि खुल्ने त्यस्ता पसल सरकारको स्वामित्वमा रहेका नेपाल खाद्य संस्थान, साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेशन र दुग्ध विकास संस्थानमार्फत् सञ्चालन गरिने बताइएको छ। साल्ट ट्रेडिङले उपत्यकामा नौवटा पसल र तीनवटा घुम्ती पसल सञ्चालन गर्ने र देशका अन्य भागमा २२ वटा स्थानमार्फत् सुपथ मूल्यमा सामान उपलब्ध गराउने बताइएको छ। तर ती पसल खुल्ने सबै स्थान प्रष्ट भइसकेको छैन। योजना खाद्य संस्थानले सहकारीहरूसँग सहकार्य गरेर सबै प्रदेशमा सहुलियत पसल राख्ने र दुग्ध विकास संस्थानले आफ्ना भण्डार रहेका ठाँउहरूबाट उपलब्ध गराउने उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले जनाएको छ। शुक्रवारदेखि सुरु हुने त्यस्ता पसलमा पाइने सामान र बजार मूल्यबीच हुने मूल्यको फरकबारे मन्त्रालयकी उपसचिव उर्मिला केसीले भनिन्, \"मोटा चामलमा प्रतिकेजी ५ रुपैयाँ, नुनमा २ रुपैयाँ, चिनीमा ५ रुपैयाँ, बासमती चामलमा १० रुपैयाँ, खसी बोका प्रतिकेजी १० रुपैयाँ सरकारको तर्फबाट छुट दिएर उपलब्ध गराइने छ। दुग्ध संस्थानले घिउमा ५० रुपैयाँ र पनिरमा १० रुपैयाँ प्रतिकेजी छुट दिनेछ।\" यसरी उपलब्ध गराइने सामानमध्ये प्रतिपरिवार ६ किलो चिनी, ६ किलो नुन र ३० केजी चामल सस्तो मूल्यमा लिनसक्ने बताइएको छ। त्यसका लागि सरकारले खाद्य संस्थानलाई २ करोड र साल्ट ट्रेडिङलाई १ करोड ५० लाख रुपैयाँ अनुदान उपलब्ध गराउने छ। सरकारले राख्ने यस्ता पसलहरु सहरकेन्द्रित रूपमा मात्रै राख्न लागिएको भन्दै आलोचनासमेत भएको छ। आशङ्का तर उपभोक्ता अधिकारकर्मी विमला खनालले सहुलियत पसल प्रभावकारी हुनेमा शङ्का व्यक्त गरिन्। उनले भनिन्, \"त्यसले केही न केही राहत पुर्याउने गरेको छ। तर झारा टार्ने हिसाबले केही ठाँउमा राख्ने गरिएको छ। छुट पनि देखिने खालको छुट भएन, एकदमै कम भयो।\" वितरणलाई प्रभावकारी बनाउन र निम्न आयस्रोत भएकाहरूसम्म पुगे वा नपुगेको अनुगमन गर्न केन्द्र र जिल्ला तहसम्ममा संयन्त्र बनाइएको र नियमित अनुगमन गरिने मन्त्रालयले जनाएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "सरकारले चाडपर्वका बेला उपभोक्ताका लागि सहुलियत पसल खोल्ने तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको जनाएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेकपा (एमाले)ले कोशी प्रदेश सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता नलिने निर्णय गरेको छ । मुख्यमन्त्री केदार कार्कीले नेकपा (माओवादी केन्द्र) र नेकपा (एकीकृत समाजवादी)लाई सरकारमा सामेल गराएपछि एमाले मन्त्री राम रानाले पदबाट राजीनामा दिएका थिए । प्रमुख सचेतक रेवतीरमण भण्डारीले सोमबार बसेको संसदीय दलको बैठकमा आफूहरुले समर्थन फिर्ता नलिने निर्णय गरेको जानकारी दिए । उनले भने, 'हामी सरकारबाट बाहिरिएका छौं, तर हामीले विश्वासको मत कायम राख्ने निर्णय गरेका छौं । बजेट अध्यादेश पारित गर्नेलगायत सोमबारको कार्यसूचीमा पार्टीले प्रदेशसभामा बजेट पारित गर्न सहयोग गर्ने भण्डारीले जानकारी दिए ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेकपा (एमाले)का मन्त्री राम रानाले राजीनामा दिएपछि नेकपा (एमाले)ले कोशी प्रदेश सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता नलिने निर्णय गरेको छ । प्रतिनिधिसभाको आजको बैठकमा प्रमुख सचेतक रेवतीरमण भण्डारीले आफूहरुले विश्वासको मत कायम राख्ने र बजेट अध्यादेश पारित गर्नेलगायत प्रदेशसभाको बजेट अध्यादेश पारित गर्न सहयोग गर्ने बताए ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राजपा)ले आज नवनियुक्त केन्द्रीय सदस्यलाई पद तथा गोपनीयताको शपथ गराउने भएको छ । महोत्तरीको जलेश्वरमा आज अपराह्न ३ः३० बजे बसेको केन्द्रीय समितिको बैठकबाट थपिएका केन्द्रीय सदस्यलाई सपथ खुवाउने कार्यक्रम रहेको छ । यसैगरी आज ै आरएसपीको सचिवालय बैठक बस्दैछ । साँझ पाँच बजेका लागि बोलाइएको सचिवालय बैठकमा सबै प्रदेशमा हुने प्रशिक्षण तथा अन्तक्र्रिया कार्यक्रममा पदाधिकारी र केन्द्रीय सदस्यको परिचालनलगायत विषयमा छलफल हुने बताइएको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राजपा)ले आज महोत्तरीको जलेश्वरमा एक कार्यक्रमगरी नवनियुक्त केन्द्रीय सदस्यलाई पद तथा गोपनीयताको शपथ गराउने भएको छ । पार्टीको सचिवालय बैठकमा सबै प्रदेशमा प्रशिक्षण तथा अन्तक्र्रिया कार्यक्रमका लागि पदाधिकारी र केन्द्रीय सदस्यलाई परिचालन गर्नेलगायतका विषयमा छलफल हुनेछ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेकपा (माओवादी केन्द्र)को केन्द्रीय कमिटीको विस्तारित बैठक स्थगित भएको छ । आज बिहान ११ बजे बस्ने भनिएको बैठक भोलि दिउँसो १ बजेका लागि सारिएको छ । आजको बैठकमा अध्यक्ष प्रचण्डले प्रस्तुत गर्नुभएको राजनीतिक प्रतिवेदनमाथि केन्द्रीय सदस्यले उठाएका प्रश्नको जवाफ दिने कार्यक्रम थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "अध्यक्ष प्रचण्डले प्रस्तुत गरेको राजनीतिक प्रतिवेदनका सम्बन्धमा केन्द्रीय सदस्यले उठाएका प्रश्नको जवाफ दिन आज बिहान ११ बजेका लागि बोलाइएको माओवादी केन्द्र (नेकपा) को केन्द्रीय कमिटीको बैठक भोलि दिउँसो १ बजेसम्मका लागि सारिएको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "निवर्तमान श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री कृष्णकुमार श्रेष्ठले आफूलाई मन्त्रीपदमा टाँसिएर पैसा कमाउने लोभ नभएको बताएका छन् । मन्त्रालयमा सोमबार आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा मन्त्री श्रेष्ठले आफू मन्त्री पद जोगाउन बालुवाटार र खुमलटार गएको भन्ने केही व्यक्तिले लगाएको आरोप सत्य नभएको बताए । उनले पार्टी परित्याग गर्ने आफ्नो निर्णयमा कुनै सत्यता नरहेको स्पष्ट पारे । श्रेष्ठले आफू अहिले पनि मन्त्रीभन्दा ठूलो गाडीमा चढेको र अब मन्त्री बन्ने लोभ नभएको बताए ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "निवर्तमान श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री कृष्णकुमार श्रेष्ठले आफू बालुवाटार र खुमलटारमा गएर मन्त्री बन्ने लोभ नभएको बताए । उनले पार्टी परित्याग गर्ने आफ्नो निर्णय लोभमा आधारित नभएको र आफू अझै पनि अन्य मन्त्रीभन्दा ठूलो गाडीमा रहेको स्पष्ट पारे ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाडौं– क्रिकेटर सन्दीप लामिछाने बेलायतमा यही जुलाई २२ देखि सुरु हुने व्यावसायिक क्रिकेट फ्रेन्चाइज १०० बलको क्रिकेट प्रतियोगिता 'द हन्ड्रेड' खेल्न त्यसतर्फ प्रस्थान गर्ने भएका छन् । टर्किस एयरको जहाजमा आज राति चढ्न लागेका लामिछानेले बेलायत पुगेर १० दिनको क्वारेन्टिन बसाइ पूरा गर्नुपर्ने उनका व्यवस्थापक रमन सिवाकोटीले जानकारी दिए । उनले दुई पटक पीसीआर परीक्षण गर्नेछन् र दुवै परीक्षण कोभिड–१९ को रिपोर्ट नेगेटिभ आएमा उनी उक्त खेल खेल्न योग्य हुनेछन् । ओभल इन्भिन्सिबल्सले २० वर्षीय दायाँ हाते लेग स्पिन बलरलाई एक लाख पाउण्डमा म्याच खेल्नका लागि अनुबन्ध गरेको छ । उद्घाटन खेलमा म्यानचेस्टर ओरिजिनल्स र ओभल इन्भेन्सिबल्स भिड्नेछन् । गत वर्ष तय भएको प्रतियोगिता कोभिड–१९ महामारीका कारण ढिलाइ भएको थियो । खेलपछि लामिछानेले क्यारेबियन प्रिमियर लिग (सिपिएल) खेल्ने कार्यक्रम रहेको सिवाकोटीले जानकारी दिए ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाली लेग स्पिनर सन्दीप लामिछाने १०० बलको व्यावसायिक क्रिकेट फ्रेन्चाइज 'द हन्ड्रेड' प्रतियोगितामा भाग लिन बेलायत जाने भएका छन् । बेलायत आइपुगेपछि लामिछानेले अनिवार्य १० दिन क्वारेन्टिनमा बस्नुपर्ने र दुई पटक पीसीआर परीक्षण गर्नुपर्ने छ । ओभल इन्भिन्सिबल्सले १ लाख पाउन्डमा किनेका उनले प्रतियोगिताको उद्घाटन खेलमा म्यानचेस्टर ओरिजिनल्सविरुद्ध डेब्यु गर्नेछन् । गत वर्ष तय गरिएको 'द हन्ड्रेड' कोभिड–१९ महामारीका कारण ढिलाइ भएको थियो । 'द हन्ड्रेड'मा सहभागी भएपछि लामिछानेले क्यारेबियन प्रिमियर लिग (सिपिएल) खेल्ने भएका छन् ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – प्रतिनिधिसभा, प्रत्यायोजित व्यवस्थापन तथा सरकारी आश्वासन समितिको बैठक आज बस्ने भएको छ । बैठक दिउँसो १२ः३० बजेका लागि बोलाइएको छ । यस अधिवेशनमा समितिले महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिकमन्त्रीसँग सरकारको आश्वासन कार्यान्वयनको स्थलगत अध्ययनका क्रममा पहिचान भएका विषयका बारेमा छलफल गर्नेछ । बैठक सिंहदरबारमा बस्नेछ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रतिनिधिसभाअन्तर्गतको प्रत्यायोजित व्यवस्थापन तथा सरकारी आश्वासन समितिले दिउँसो १२ः३० बजे महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिकमन्त्रीसँग भेटवार्ता गर्ने कार्यक्रम छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "प्रधानमन्त्री ओलीले प्रतिनिधि सभाको बैठकलाई सम्बोधन गर्दै उक्त कुरा बताएका हुन्। सत्तारूढ नेकपाका अर्का अध्यक्ष प्रचण्डसँग उनले सरकारको नेतृत्व आलोपालो गर्ने सहमति गरेको भनिएकाले उनको पदावधिबारे जनचासो पाइन्छ। तर उनले आफू पूरा अवधि प्रधानमन्त्री रहने दृढता व्यक्त गर्दै भने: \"आगामी दिन [निर्वाचन] पछि मलाई पनि बस्न मन छैन। त्यसकारण निर्वाचनसम्म धैर्य गर्न म साथीहरूलाई आग्रह गर्न चाहन्छु।\" सत्ताभित्र तरङ्ग पद जाने भयो भनेर प्रधानमन्त्री लगलग कामेको कुरा एकजनाले भनेको कुरा आफूले सुनेको बताउँदै ओलीले सो प्रसङ्ग उठाएका हुन्। उनले जननिर्वाचित सबैको पद कुनै न कुनै दिन जाने बताए। नेकपाका दुई अध्यक्षबीच सरकारको नेतृत्व आलोपालो गर्ने लिखित सहमति रहेको प्रकाशमा आएको थियो प्रधानमन्त्रीको उक्त भनाइप्रति प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसले पनि सरोकार देखाएको छ। ओलीपछि प्रतिनिधि सभामा बोल्दै नेपाली कांग्रेसका सांसद मिनेन्द्र रिजालले ओलीले प्रचण्डसँग गरेको लिखित सहमतितर्फ लक्षित धारणा राखेका छन्। रिजालले भने, \"यसपल्टसम्म त यही सरकार हो भन्दा सत्तामा तरङ्ग गयो/गएन भन्ने मलाई थाहा छैन।\" \"शुभकामना छ, सत्ताभित्र कोही तरङ्गित नभएको होस्।\" पूरा अवधि प्रधानमन्त्री रहने प्रधानमन्त्रीको अडान उनलाई कमजोर आकलन गर्ने विपक्षीतर्फ लक्षित रहेको कतिपयको बुझाइ छ। तर सांसद रिजालले त्यो अर्का अध्यक्ष प्रचण्डतर्फ समेत लक्षित रहेको बुझाइ प्रस्तुत गरेको पाइयो। त्यसलाई प्रधानमन्त्री ओलीको दल नेकपाभित्र जिम्मेदारी बाँडफाँटलाई लिएर देखिएको गतिरोध अन्त्यसँग जोडेर हेर्नेहरू पनि छन्। मतभेद र खिचातानी सुल्झाउने क्रममा कतै प्रचण्डलाई विश्वासमा लिएर पो उनमा त्यो आत्मविश्वास जागेको हो कि भन्ने कोणबाट पनि त्यसलाई लिइएको छ। 'चिहानको हड्डी फुक्दै' प्रम ओलीले सम्बोधनका क्रममा राजसंस्था फर्काउन चाहने शक्तिलाई चेतावनी पनि दिए। राजसंस्था वा राजावादीबारे किटेर नबोले पनि उनले त्यस्ता शक्तितर्फ सङ्केत गर्दै उनले ती शक्तिहरू जिउँदै छँदा आफूहरूले ठेगान लगाएको बताए। उनले भने, \"चिहानमा गएर हड्डी फुकेर त्यो संस्था फर्काउँछु भन्ने खालका परिकल्पना गरेर उफ्रिरहेको देखिन्छ। यो बेमौसमको बाजा नबजाए हुन्थ्यो।\" सरकारले त्यस्ता गतिविधिलाई नपत्याएर उदारता देखाएको प्रधानमन्त्रीको भनाइ थियो। उनले आफूले आवश्यकता महसुस गरेको दिन कडाइका साथ प्रस्तुत हुने चेतावनी दिँदै भने, \"पत्याएको दिन संविधान, व्यवस्था, प्रणाली, लोकतन्त्र र गणतन्त्रको रक्षाको लागी सरकार मैदानमा उत्रिन्छ। त्यसको रक्षा र कार्यान्वयन गर्छ।\" सरकारको अहिलेको ध्यान विकासमा रहेको उनको भनाइ छ। त्यससँगै उनले प्रणाली र लोकतन्त्रको रक्षाको निम्ति एकजुट भएर अघि बढ्न आवश्यक रहेको खाँचो पनि औंल्याए र उनले त्यसको निम्ति सबैको साथ र सहयोगको आह्वान पनि गरेका छन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले आगामी चुनावपछि आफूलाई प्रधानमन्त्रीमा रहिरहने मन नभएको बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "कास्कीको एक बस्तीमा पसेको भेल राष्ट्रिय आपतकालिन कार्यसञ्चालन केन्द्रका उप-सचिव मुरारी वस्तीका अनुसार बिहीवार र शुक्रवारसम्म गरी देशका विभिन्न स्थानमा १३ जनाको मृत्यु भइसको पुष्टि भएको छ। दर्जनौँ बेपत्ता भएका छन्। विभिन्न स्थानबाट थप बाढी र पहिरोको खबर आउने तथा क्षतिको विवरण सङ्कलन कार्य जारी छ। त्यसैले मृतक, घाइते र बेपत्ताको सङ्ख्या निरन्तर बढिरहेको उनले बताए। उद्धार र राहतका लागि भने स्थानीय सरकारका प्रतिनिधिले स्रोत र साधनको अभावले समस्या भोगेको गुनासो गरेका छन्। उनका अनुसार बिहीवार राति कास्कीमा सात र लमजुङमा तीन जनाको पहिरोमा परी मृत्यु भएको छ। त्यस्तै शुक्रवार सबेरै पहिरोमा परेर म्याग्दीमा एक जनाको ज्यान गएको छ। त्यहाँ ३० जना बेपत्ता भएका छन्। वस्तीले भने, \"म्याग्दीको धवलागिरि र मालिका गाउँपालिकामा पहिरोले ३७ घर भत्किएको विवरण आएको छ।\" \"त्यस क्षेत्रमा सुरक्षाकर्मी परिचालन गरिएको भए पनि तीन तिरबाट पहिरो गएकाले घटनास्थलसम्म सुरक्षाकर्मी पुग्न कठिन भइरहेको छ।\" बाढीले बेनी–जोमसोम सडक अन्तर्गत म्याग्दीको बेनी नगरपालिकामा रघुगङ्गा नदीमा पुलमा क्षति पुर्याएको छ यसैगरी रुकुम पश्चिममा पनि पहिरोले पुर्दा दुई जनाको ज्यान गएको छ। बिहीवार गृह मन्त्रालयले विज्ञप्ती जारी गर्दै सिन्धुपाल्चोकमा दुई जनाको मृत्यु भएको र छ जना घाइतेको उद्धार गरी काठमाण्डू ल्याइएको जनाएको थियो। पानीको सतह बढ्दो जल तथा मौसम विज्ञान विभागको बाढी पूर्वानुमान शाखाका अनुसार देशैभरका ठूला नदीहरूमा अहिले पानीको तह बढिरहेको छ। शाखाले अझै केही दिन नदी तटीय क्षेत्रमा खतरा रहेकाले सतर्कता अपनाउन आग्रह गरेको छ। कास्कीमा घाइतेको उपचार गरिँदै राष्ट्रिय आपत्कालीन कार्यसञ्चालन केन्द्रका अनुसार विगत दुई दिनमा एक दर्जनभन्दा बढी स्थानमा ठूलाखाले बाढी र पहिरो गइसकेका छन्। विभिन्न क्षेत्रबाट बाढी र पहिरोको विवरण आउने क्रम जारी रहेको अधिकारीहरूले जानकारी दिएका छन्। वर्षा जारी रहने जल तथा मौसम विज्ञान विभाग मौसम पूर्वानुमान महाशाखाका अनुसार शुक्रवार देशैभरि हल्कादेखि मध्यम र केही स्थानहरूमा भारी वर्षाको सम्भावना रहेको छ। महाशाखाले शनिवार र आइतवार पनि वर्षा जारी रहने जानकारी दिएको छ। शुक्रवार बिहान आगामी २४ घण्टाका लागि महाशाखाले जारी गरेको चेतावनीमा \"देशका धेरैजसो स्थानहरुमा मेघगर्जन/चट्याङ्ग सहित हल्का देखि मध्यम वर्षाको सम्भावना र सबै प्रदेशका थोरै स्थानहरुमा भारी वर्षाको सम्भावना रहेको\" जनाइएको छ। त्यसमा भनिएको छ, \"नदीहरूमा पानीको बहाव बढ्ने, पहाडी क्षेत्रमा भूक्षय हुने, पहिरो जाने, सडक तथा हवाई यातायात प्रभावित हुने तथा ढल/पानीको राम्रो निकास नभएको ठाउँमा डुबान समेत हुन सक्ने भएकोले आवश्यक सतर्कता अपनाउन हुन अनुरोध छ।\" उद्धार तथा विपद् व्यवस्थापन गृह मन्त्रालयले बाढी तथा पहिरो प्रभावित क्षेत्रहरूमा उद्धार तथा सहायतका लागि जिल्लास्थित निकायहरूलाई खटाइएको जानकारी दिएको छ। बिहीवार विज्ञप्तीमार्फत् मन्त्रालयका प्रवक्ता केदारनाथ शर्माले भनेका छन्, \"अविरल वर्षा भइरहेका कारण खोज, उद्धार, राहत लगायतका कार्यहरूमा कठिनाइ भएता पनि जिल्लास्थित निकायहरू परिचालित भइरहेका छन्।\" \"निरन्तर वर्षा भइरहेको हुँदा जोखिममा रहेका नागरिकहरूले उच्च सतर्कता अपनाउनु हुन सम्बद्ध सबैलाई अनुरोध गरिन्छ।\" सेती नदीमा बढेको भेल अहिले बाढी र पहिरोसहित विपद् व्यवस्थापनका लागि बढी जिम्मेवारी पाएका स्थानीय सरकारका अधिकारीहरूले भने स्रोत र साधनको अभावले गर्दा समस्या उत्पन्न भइरहेको बताएका छन्। बीबीसीसँग कुराकानी गर्दै गाँउपालिका महासङ्घका केन्द्रीय महासचिव वंशलाल तामाङले स्रोतको अभावमा उद्धार तथा राहतका लागि समस्या उत्पन्न भएको बताए। उनले स्थानीय सरकारलाई \"जिम्मेवारी धेरै तोक्ने तर स्रोत नदिने अवस्था रहेकाले बाढीपहिरोबाट पीडिताका लागि पर्याप्त सहयोग गर्न समस्या पर्नसक्ने\" जानकारी दिए। पहिरोका कारण केही मानिसहरू बेपत्ता भएको म्याग्दीको मालिका गाउँपालिकाका अध्यक्ष श्रीप्रसाद रोका मगरले पनि भौगोलिक कठिनाइ, प्रतिकूल मौसम र आवश्यक जनशक्तिको अभावका कारण उद्धारमा ढिलाइ भइरहेको बताए। उनले केन्द्र सरकारको सक्रियतामा मात्र छिटो उद्धार गर्न सकिने तर गाउँपालिकाले पनि सक्दो कोसिस गरिरहेको जानकारी दिए। राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख अनिल पोखरेलले चाहिँ सबै निकायसँग समन्वयमा उद्धार तथा राहतको कार्य भइरहेको बिहीवार साँझ बीबीसीलाई बताएका थिए। उनले पहिले उद्धार र राहतमा ढिलाइ भएको गुनासो आउने गरेको भए पनि अहिले त्यस्तो अवस्था नभएको बताए। क्षतिको अनुमान पोखरेलका अनुसार यो मनसुनमा नेपालभरि १२ लाख ५० हजार घरपरिबार बाढीबाट प्रभावित हुने अनुमान गरिएको छ। त्यस्तै पहिरोका कारण साढे दुई लाख घर परिवार प्रभावित हुने ठानेर त्यसै अनुसार तयारी गरिएको उनले जानकारी दिए। मनसुनका कारण उत्पन्न हुने विभिन्न विपद्का कारण पानीजन्य रोगबाट पनि १५ लाख घरपरिवार प्रभावित हुने प्राधिकरणको अनुमान छ। उनले मनसुनबाट सिर्जित विभिन्ने खाले विपद्बाट प्रभावित हुनसक्ने कुल परिवारको सङ्ख्या ३० लाख पुग्ने अनुमान गरिएको जानकारी दिए। संवेदनशील क्षेत्र विपद्का बेला अग्रपङ्तिमा रहेर खट्ने सुरक्षा निकायका अधिकारीहरूले पनि बाढी तथा पहिरो आएपछि सुरक्षाकर्मीहरू परिचालन भइसकेको जानकारी दिएका छन्। उनीहरूका अनुसार जोखिमको मूल्याङ्कन गरेर विभिन्न क्षेत्रहरूलाई वर्गीकरण गरिएको र त्यसै अनुसार सुरक्षाकर्मी परिचालन गरिनेछन्। नेपाली सेनाका प्रवक्ता विज्ञानदेव पाण्डेका अनुसार डुबान र बाढी तथा पहिरोको जोखिमका आधारमा विभिन्न क्षेत्रहरूलाई बढी प्रभावित हुने र संवेदनशील क्षेत्रका रूपमा छुट्याइएको छ। उनका अनुसार डुबानबाट बढी प्रभावित हुनसक्ने जिल्लाहरूमा झापा, मोरङ, सुनसरी, सप्तरी, सिराहा, धनुषा, महत्तरी, सर्लाही, रौतहट, बारा, पर्सा, बाँके, बर्दिया कैलाली र कञ्चनपुर रहेका छन्। त्यस्तै डुबानबाट संवेदनशील अवस्था आउन सक्नेमा दाङ, कपिलवस्तु र रुपन्देहीलाई राखिएको छ। बाढी र पहिरोबाट बढी प्रभावित हुन सक्नेमा संखुवासभा, धनकुटा, दोलखा, धादिङ, कास्की पाल्पा, रुकुम र दार्चुलालगायतका जिल्ला रहेका छन्। बाढी र पहिरोका कारण संवेदनशील क्षेत्र बन्न सक्नेमा चाहिँ पाचथर, इलाम, काभ्रे, दाङ सुर्खेत, जुम्ला र डोटीलगायतका जिल्ला छन्। उनले जोखिम हेरेर विभिन्न क्षेत्रहरूमा आवश्यक सामग्री र जनशक्ति परिचालन भइसकेको जानकारी दिए। सेनाले विपद् व्यवस्थापनका लागि चार चरणमा फौजको परिचालन गर्ने जानकारी पनि उनले दिए।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "लगातारको वर्षाका कारण देशका विभिन्न क्षेत्रमा बाढी तथा पहिरो आउँदा जनधनको क्षति भएका विवरणहरू आएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – प्रतिनिधिसभाको उपसभामुखमा सत्तारुढ पाँच दलीय गठबन्धनका साझा उम्मेदवार एवं नेपाली काँग्रेसकी पुष्पा भुसाल निर्वाचित हुनुभएको छ । शुक्रबार संसदमा भुसालको पक्षमा १४८ मत खसेको थियो । उनको विपक्षमा ९३ मत परेको थियो भने एक सांसदले तटस्थ बस्ने निर्णय गरेका थिए । प्रतिनिधिसभाको उपसभामुखमा भुसाल र नेकपा (एमाले)की विद्या भट्टराईबीच प्रतिस्पर्धा भएको थियो । तत्कालीन उपसभामुख शिवमाया तुम्बाहाम्फेले २०७६ पुस २८ गते पदबाट राजीनामा दिएपछि सो पद रिक्त भएको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रतिनिधिसभाको उपसभामुखमा नेपाली काँग्रेसकी पुष्पा भुसाल १४८ मतले विजयी हुनुभएको छ । शिवमाया तुम्बाहाम्फेले २०७६ माघमा राजीनामा दिएपछि रिक्त रहेको सो पदमा भुसाल र एमालेकी विद्या भट्टराईबीच प्रतिस्पर्धा भएको थियो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "योसँगै नेपालमा सङ्क्रमितको कुल सङ्ख्या २,३०० पुगेको मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. विकास देवकोटाले बताए। सङ्क्रमितमध्ये नौ जनाको मृत्यु भइसकेको छ। नयाँ सङ्क्रमितमध्ये २२ जना महिला र १७९ जना पुरुष रहेका छन्। दोलखाका ७६ वर्षीय पुरुषको त्रिविवि शिक्षण अस्पतालमा बुधवार मृत्यु भएको डा. देवकोटाले बताएका छन्। कर्णालीमा चार महिने बालकलाई सङ्क्रमण कर्णाली प्रदेशमा थप १६ जनामा कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण पुष्टि भएको अधिकारीहरुले बताएका छन्। प्रदेश अस्पताल र पशुपन्छी अन्वेषण प्रयोगशाला तथा कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान जुम्लामा गरिएको परीक्षणमा सल्यान, दैलेख र कालीकोटका १६ जनामा सङ्क्रमण पुष्टि भएको प्रदेशको स्वास्थ्य सेवा महाशाखा प्रमुख डा. लक्ष्मीनारायण तिवारीले जानकारी दिए। थप सङ्क्रमितमध्ये कालीकोटका महावै गाउँपालकिा वडा नम्बर ४ का चार महिने बालक पनि रहेको बताइएको छ। पछिल्लो २४ घण्टामा प्रदेश नं २ मा ४१ जना पुरुष र तीन जना महिला गरी कुल ४४ जना व्यक्तिमा सङ्क्रमणको पुष्टि भएको त्यहाँको सामाजिक विकास मन्त्रालयले जनाएको छ। तीमध्ये सप्तरीमा १ जना, धनुषामा १ जना, महोत्तरीमा ९ जना, सर्लाहीमा १५ जना, रौतहटमा ११ जना र पर्सामा ७ रहेको बताइएको छ। पुष्टि भएका सबै सङ्क्रमितहरू भारतबाट आएको बताइएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपालमा बुधवार थप एक जना कोरोनाभाइरसका कारण मृत्यु भएको र थप २०१ जनामा सङ्क्रमण पुष्टि भएको स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले जनाएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "तर के यो निर्णय हतारमा गरिएको निर्णय हो? के स्थगनको निर्णय गर्ने देशहरूले समग्र अवस्था नहेरेका हुन्? स्थगनको निर्णय विज्ञान र औषधि विज्ञानमा लामो समयदेखि स्थापित मान्यताप्राप्त सिद्धान्तको आधारमा गरिएको हो। त्यो सिद्धान्तले केही कुरा प्रमाणित नहुँदा स्थगन गरेर समीक्षा गर्नुपर्नेमा जोड दिन्छ। तर प्रत्येक निर्णयका असर देखिन सक्ने महामारीको अवस्थामा यो सिद्धान्तमा गरिएको निर्णयले राम्रोभन्दा बढी नराम्रो नतिजा दिन सक्छ। कारण कि संयोग? आस्ट्राजेनेकाले दिएको तथ्याङ्कका युरोपमा खोप लगाएका एक करोड ७० लाख मानिसमध्ये ३७ जनामा रगत जम्ने समस्या देखिएको छ। तर यसमा मूल प्रश्न भने के हो भने रगत जम्नुको खोप कारण हो या यो संयोग मात्रै हो? खोप नलगाएको भए ती मानिसमा रगत नजम्ने थियो? यस्ता कुराहरू नजिकबाट नियालिन्छ किनभने यस्ता घटनाहरू अन्य अवस्थामा भन्दा बढी भइरहेको भए नियामकहरूलाई जानकारी हुन्छ। सामान्यतया ३७ जनामा रगत जम्नु अपेक्षा गरिएभन्दा कम हो। त्यसमाथि खोपका कारण रगत जम्ने कुनै वैज्ञानिक कारण पनि छैन। त्यसै कारण विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनलगायत अन्य नियामक संस्थाहरूले खोप र रगत जम्नुबीच कुनै सम्बन्ध नरहेको बताएका छन्। रगत जम्ने घटनाहरूको अध्ययन गरिएको युरोपेली नियामक निकायले समेत यो खोप नियमित गर्न सुझाव दिएको छ। तसर्थ देशहरूले एक्लाएक्लै गरेको खोप रोक्ने निर्णयले विज्ञहरूलाई चकित पारेको छ। कोभिड खोपमा विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको कार्यदलमा रहेका प्राध्यापक एडम फिन खोप लगाउन रोक्ने कार्य 'अनपेक्षित' भएको बताउँदै यसले खोपप्रतिको विश्वास घटाएर दीर्घकालीन रूपमा धेरै ज्यान जान सक्ने बताउँछन्। \"यस्तो अवस्थामा सही निर्णय गर्ने कार्य सहज छैन तर एक खालका नीति राख्नु आवश्यक छ,\" उनले भने। के खोपसँग युरोपको समस्या छ? युरोपेली राष्ट्रले आस्ट्राजेनेका खोपबारे सतर्कता देखाएको यो पहिलो पटक होइन। जर्मनी, फ्रान्स र अन्य देशले सुरुमा यो खोप ६५ वर्षभन्दा माथिका व्यक्तिलाई दिन आनाकानी गरे। फ्रान्सेली राष्ट्रपति इम्यानुअल मार्कोले त यसलाई \"अर्धप्रभावकारी\" नै भने। जर्मनी र फ्रान्समा यो खोप खेर जाने अवस्थामा छ। उनीहरूले आफूले प्राप्त गरेको खोपभन्दा आधा पनि प्रयोग गरिसकेका छैनन्। यसले गर्दा उनीहरू यूकेभन्दा धेरै फाइजर खोपमा भर परेका छन्। यसको असर त्यहाँ यूकेमा भन्दा बढी सङ्क्रमण दर छ र यो झन् खराब हुन सक्ने देखिन्छ। खोप किन ६५ वर्षभन्दा माथिका लागि नदिइएको भन्ने सम्बन्धको निर्णय कसरी गरियो? खोपको परीक्षण सुरक्षाका लागि युवा वर्गमा मात्रै गरियो जसका कारण अन्य उमेर समुदायमा यसको असरबारे यथेष्ट तथ्याङ्क उपलब्ध थिएन। विश्वस्वास्थ्य सङ्गठनले कोभिड खोप दिन बन्द गर्नुको उपयुक्त कारण नभएको बताएको छ तर बढी उमेर भएका व्यक्तिहरूबाट प्राप्त गरिएका रगतमा परीक्षण गर्दा खोपले रोगप्रतिरोधी क्षमतालाई सक्रिय बनाएको देखिएको थियो। त्यसैले ६५ वर्षभन्दा माथिका लागि खोप रोक्नुपर्ने कारण थिएन, खालि त्यहाँ यथेष्ट तथ्याङ्कका लागि आवश्यक समय थिएन। परीक्षणका क्रममा गरिएका फरक अध्ययनले पनि चार प्रकारको तथ्याङ्क दिएको थियो जसले गर्दा ती तथ्याङ्कलाई विश्लेषण गर्न सहज भएन। किन कडा निर्णय राम्रो हुन्छ? यूकेले ती नतिजामा हेर्यो र एक कदम अगाडि बढ्यो जसको असर केही महिनामै त्यहाँ सिकिस्त बिरामी भएर अस्पताल भर्ना हुने ८० वर्षमाथिको सङ्ख्या घट्यो। यस्तै खाले निर्णयले गर्दा यूकेले दुई मात्राबीच तीन महिनासम्मको अवधि राख्न सुझाव दियो। डिसेम्बरको अन्त्यमा यो घोषणा निकै विवादास्पद भएको थियो।फाइजर खोप यसरी परीक्षण गरिएको थिएन र दुई मात्राबीच अवधि तीन हप्ता थियो। तर प्रमाणको अभावको अर्थ त्यसले कामै गर्दैन वा त्यो निर्णय बिनातर्क लिइएको निर्णय भन्ने होइन। आस्ट्राजेनेकाको परीक्षण मात्राबीच लामो अवधि राखेर पनि गरिएको थियो र यसले झन् प्रभावकारी बनाउन सक्ने देखिएको थियो र फाइजरकै जसरी काम गर्ने मोडेर्ना खोपको परीक्षणले पनि यसरी काम गर्न सक्ने देखाएको थियो। सङ्क्रामक रोग बढिरहेछ कि छैन भन्ने थाहा दिने 'आर' के हो दुई मात्रा चाहिने खोपका सम्बन्धमा पहिलो मात्राले धेरैजसो सुरक्षा प्रदान गर्ने र दोस्रो \"बूस्टर डोज\" ले त्यो सुरक्षालाई लामो समय राख्ने काम गर्छ। यूकेमा कोभिड बढिरहेको बेला उपलब्ध खोपलाई सकेसम्म धेरै व्यक्तिलाई केही सुरक्षा प्रदान गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्थ्यो। क्रेम्ब्रिज विश्वविद्यालयका प्राध्यापक सर डेभिड स्पीगलहाल्टर कहिलेकाहीँ सतर्कताको सिद्धान्तभन्दा अगाडि बढेर कडा निर्णय लिनुपर्ने बताउँछन्। \"सतर्कता सिद्धान्तले निष्क्रियताले जोखिम घटाउने अवस्था सोच्छ। तर समस्या के हो भने अहिलेको अवस्था सामान्य समय होइन र निष्क्रियता झन् जोखिमपूर्ण हुन सक्छ।\" \"कुनै बेला निश्चितता पर्खिनु हानिकारक हुन सक्छ। मानिसहरूलाई खोप नदिँदा ज्यानै जान सक्छ।\""
},
{
"from": "gpt",
"value": "खोप लगाएका केही व्यक्तिहरूमा रगत जम्ने समस्या देखिएको विवरणमाझ केही देशमा आस्ट्रजेनेकाद्वारा विकसित कोभिड खोप हाल्ने कार्य स्थगित गरिएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "निर्वाचन आयोगले आसन्न राष्ट्रियसभा सदस्य निर्वाचनको कार्यतालिका सार्वजनिक गरेको छ । आयोगले शुक्रबार एक सूचना जारी गर्दै यही माघ १४ गते हुने राष्ट्रियसभा सदस्य निर्वाचनको कार्यतालिका सार्वजनिक गरेको हो । आयोगका अनुसार निर्वाचनमा भाग लिन चाहने राजनीतिक दलले मंसिर १० देखि २९ गतेसम्म दल दर्ता गर्न सक्नेछन् । यसैगरी महिनाको पहिलो दिन निर्वाचन चिह्न प्रदान गर्ने, महिनाको १६ गते निर्वाचन अधिकृत नियुक्त गर्ने र सोही दिन सातवटै प्रदेश निर्वाचन कार्यालयमा निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय स्थापना गर्ने व्यवस्था मिलाइएको छ । यही माघ १५ देखि २७ गतेसम्म निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयमा निर्वाचन कार्यक्रम तय गरिने भएको छ । मतदान प्रक्रिया जनवरी २५ मा बिहान ९ बजे सुरु भएर अपराह्न ३ बजे सम्म चल्नेछ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "निर्वाचन आयोगले आगामी माघ १४ गते हुने राष्ट्रियसभा सदस्य निर्वाचनको कार्यतालिका सार्वजनिक गरेको छ । राजनीतिक दल दर्ताको समयावधि डिसेम्बर १० देखि डिसेम्बर १५ सम्म रहेको छ र महिनाको पहिलो दिन निर्वाचन चिन्ह प्रदान गरिनेछ । निर्वाचन अधिकृतको नियुक्ति महिनाको १६ औँ दिनमा हुनेछ भने माघ १५ देखि १४ गतेसम्म निर्वाचन कार्यक्रम तय गरिनेछ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "यस जनवरीमा, बेंगलुरुले शहरको हेब्बल क्षेत्रमा नयाँ विज्ञान ग्यालरी परिसरको रूपमा ग्यालरीहरू र संग्रहालयहरूको बढ्दो संग्रहमा नयाँ थप देखेको थियो। कार्बन शीर्षकको उद्घाटन प्रदर्शनी साइन्स ग्यालरीले आफ्नो परिसरमा आयोजना गर्ने पहिलो प्रदर्शनी भए तापनि यसअघिका प्रस्तुतिहरू अनलाइन वा बेङ्गलोर इन्टरनेसनल सेन्टर जस्ता अन्य स्थानहरूमा भएका छन्। बेङ्गलोरका विज्ञानप्रेमीहरू विश्वेश्वरैया सङ्ग्रहालयमा भएका प्रदर्शनीहरूसित परिचित हुन सक्छन्, तर साइन्स ग्यालरीका मानिसहरू प्रायः कला प्रदर्शन र विज्ञान प्रदर्शनीको बीचमा एकै समयमा घुमिरहन्छन्, उनीहरूको घोषित उद्देश्य विज्ञानको वरिपरि कुराकानी सुरु गर्नु हो। कार्बन स्वयं प्रदर्शनको दायरामा व्यापक रूपमा भिन्न हुन्छ, यस कार्यक्रममा विश्वभरका योगदानकर्ताहरूले भाग लिन्छन्। रमन रिसर्च इन्स्टिच्युट (आरआरआई) को सहयोगमा एक डिस्प्लेले क्रिस्टलको विशेषताहरूको व्याख्या गर्दछ। आगन्तुकहरूले कार्बन परमाणुहरू र बन्धनहरूको प्रतिनिधित्व गर्ने गोलाहरू र रडहरूको साथ मोडेलहरू आफैलाई पनि भेला गर्न सक्दछन्। सर सी भी रमनले प्रयोग गरेको यस्तै एउटा मोडल पनि प्रदर्शनमा छ । यी भन्दा धेरै टाढा, नानो टेक्नोलोजीमा संलग्न एक कम्पनीले आगन्तुकहरूलाई अवलोकन गर्नका लागि धेरै रेशमकीराहरू राख्यो। यी रेशमकीराहरूले भित्तामा टाँसिएको डिस्प्लेमा आफ्नो लागि कोकून बुनेका छन् - जब यो रेशम कार्बन नैनोट्यूबसँग जोडिन्छ, यसको शक्ति तीन गुणा बढ्छ। नजिकैको भर्चुअल रियालिटी हेडसेटले आगन्तुकहरूलाई ग्राफीन पानाहरूको नानो-स्केल प्रतिनिधित्वमा पनि लिन्छ। केही प्रदर्शनहरू बाकसबाहिर छन् - जस्तै नजिकैको रूखमा जडान गरिएको उपकरण जसले दिनभरि सङ्कलन गरिएको डेटालाई नजिकैको स्क्रिनमा प्रसारण गर्दछ, रूखको जीवनको त्रि-आयामिक रूप प्रदान गर्दछ। अरूहरू अधिक कलात्मक रूपमा झुकाव छन्, जस्तै लन्डन र बेंगलोरको परिवेशको चित्रहरू शहरहरूको वायु प्रदूषणबाट कार्बन निक्षेपहरू प्रयोग गरेर सिर्जना गरिएको छ। फोटो पत्रकारहरूले झारखण्डमा भारतका कोइला खानीहरूको ब्याक-ब्रेकिंग र खतरनाक कामको फोटोहरू पनि योगदान गरेका छन्। प्राकृतिक संसार पनि प्रदर्शनको रूपमा प्रदर्शनमा छ जुन संसारभरका जनावरहरूको क्यामेरा ट्रयाप फुटेज प्रयोग गर्दछ। ग्यालरीलाई अलग गर्ने चीजहरू मध्ये एक यसको प्रशिक्षित मध्यस्थहरू हुन् - प्रदर्शनहरू र तिनीहरूका पछाडिका सिद्धान्तहरूसँग राम्ररी पारंगत मार्गदर्शन गर्दछ जसले आगन्तुकहरूसँग व्याख्या गर्न र प्रदर्शनहरूसँग अन्तरक्रिया गर्न कुराकानी गर्दछ। संस्थापक निर्देशक जाह्नवी फाल्कीका अनुसार विश्वभरका कलाकार, वैज्ञानिक र अन्यसँग 'ओपन कल'मा माग गरिएको कार्बनजस्ता प्रत्येक प्रदर्शनीमा जम्मा हुन र क्युरेट गर्न करिब १८ महिना लाग्छ । फाल्की भन्छिन्, \"विश्वव्यापी रूपमा साइन्स ग्यालरी नेटवर्कको ग्यालरीहरू मध्ये, बेंगलुरु ग्यालरी मात्र एक मात्र हो जुन स्वतन्त्र छ र कुनै पनि संस्थानको भाग होइन। यो सबैभन्दा ठूलो पनि हो।\" अर्को वर्षदेखि, ग्यालरी भित्र धेरै सक्रिय प्रयोगशालाहरू सार्वजनिक अवलोकनको लागि सक्रिय हुनेछन्। अहिलेसम्म, यो कथामा अझै प्रारम्भिक छ, ग्यालरी एक जवान भीड संग लोकप्रिय देखिन्छ। फाल्कीका अनुसार केही स्कुले केटाकेटीसहित अधिकांश आगन्तुक१८ वर्षभन्दा कम उमेरका युवा छन्, जसमध्ये धेरैले सप्ताहन्तमा भ्रमण गर्न रुचाउँछन्। फाल्की भन्छन्, \"यो निश्चित रूपमा एक जनसांख्यिकीय हो जुन हामी लक्ष्य गर्दैछौं। तिनीहरूमध्ये धेरैले सप्ताहन्तमा अबेरसम्म ग्यालरी खुला रहने तथ्यको कदर गर्छन्।\" आगन्तुकहरूले आफ्नो समय लिनुपर्छ भन्ने विचारलाई ध्यानमा राख्दै, ग्यालरीमा कुराकानीको लागि एक ठाउँ छुट्याइएको छ, म्याट असर समीकरणहरू र एक आर्केड भिडियो गेम प्रणालीको साथ पूर्ण छ जसले सेतो बौना ताराहरू र सुपरनोभाहरू व्याख्या गर्दछ। संस्थानको एक तिहाई कोष कर्नाटक सरकारले ओगटेको छ, बाँकी निजी पक्षहरूले योगदान गरेका छन्। विगत दुई वर्षमा यसमा डा. किरण मजुमदार–श, रोहिणी निलेकणी र क्रिस गोपालकृष्णनको योगदान का साथै टीटीके प्रेस्टिज र समता फाउन्डेसनको सीएसआर योगदान पनि समावेश गरिएको छ । ग्यालरी शुक्रबारदेखि शनिबारसम्म बिहान १० बजेदेखि साँझ ८ बजेसम्म, अन्य कार्यदिनमा साँझ ६ बजेसम्म र सोमबार बन्द हुने गरेको छ । प्रवेश नि: शुल्क छ .."
},
{
"from": "gpt",
"value": "बेंगलुरुको नयाँ साइन्स ग्यालरीले अद्वितीय प्रदर्शनहरू प्रदर्शन गर्दछ जुन कला र विज्ञानको मिश्रण गर्दछ, वैज्ञानिक अवधारणाहरूको वरिपरि वार्तालापहरू स्पार्क गर्दछ। ग्यालरीमा क्रिस्टल मोडेल, नानो-स्केल ग्राफीन सिमुलेशन, र भर्चुअल वास्तविकता अनुभवहरू जस्ता अन्तरक्रियात्मक प्रदर्शनहरू छन्। प्रदर्शनीहरूले वातावरणीय मुद्दाहरूदेखि प्रकृतिको जटिलताहरूसम्मका विषयवस्तुहरू अन्वेषण गर्दछ। मध्यस्थहरूले आगन्तुकहरूलाई स्पष्टीकरणको साथ संलग्न गर्छन् र छलफलको सुविधा प्रदान गर्छन्। जबकि ग्यालरी अझै पनि यसको प्रारम्भिक चरणमा छ, यसले युवा भीडहरू बीच लोकप्रियता प्राप्त गरेको छ जसले यसको लेट-नाइट सप्ताहांत घण्टा र अन्तरक्रियात्मक प्रकृतिको सराहना गर्दछ। विज्ञान ग्यालरी स्वतन्त्र छ, सरकारी र निजी योगदानबाट वित्त पोषणको साथ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "उडानमा रहेका विमानहरूको स्थिति देखाउने सो वेबसाइटमा अहिले चीनको आकाशमा निकै कम विमान देखिन्छन्। कोभिड-१९ को सङ्क्रमण संसारभर फैलिएको छ र यात्रा प्रतिबन्धहरू लगाइने क्रम जारी छ। हेर्नुहोस् एउटा भिडिओ अनि यो पनि:"
},
{
"from": "gpt",
"value": "कोभिड-१९ कोरोनाभाइरसको सङ्क्रमणका कारण लगाइएका प्रतिबन्धहरूको एउटा असर फ्लाइटराडार२४ डटकममा देखिन्छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "समय थपिएसँगै विमानहरूको अवतरण र उडानमा हुने गरेको ढिलाइ क्रमशः कम हुँदै जाने अपेक्षा गरिएको छ। विमान चालकहरूले चाहिँ अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरूलाई रातिको समयमा नसारिए थपिएको समयको औचित्य नहुने बताएका छन्। राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गरेर त्रिभुवन अन्तराष्ट्रिय विमानस्थलमा दैनिक ४ सय पटक विमानले अवतरण र उडान गर्ने गरेका छन्। 'विमानस्थल विस्तारको काम सन् २०१९ भित्र' प्रक्रिया उक्त चापका कारण अवतरण र उडान गर्न लामो समय लाग्ने गरेको छ। अवतरणका लागी आकाशमै कुर्नुपर्ने समय लम्बिँदै गएको गुनासो बढ्दै गएका बेला साढे १८ घण्टासम्म सञ्चालन हुँदै आएको विमानस्थललाई २१ घण्टासम्म सञ्चालन गर्ने निर्णय भएको हो। वैकल्पिक अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण गति सुस्त त्यसका लागि अन्तर्राष्ट्रिय उडान गर्ने वायुसेवा प्रदायक कम्पनी तथा कतिपय राष्ट्रिय हवाईसेवा प्रदायक कम्पनीलाई थपिएको समयमा उडान सार्न भनिएको त्रिभुवन विमानस्थलका महाप्रबन्धक राजकुमार क्षेत्रीले बताए। उनले भने, \"अन्तर्राष्ट्रिय उडानलाई सार्नुभयो भने अवतरणका लागि कुर्नुपर्दैन, तपाईँहरूलाई सहज हुन्छ, अन्य प्रक्रियामा पनि सघाउछौँ भनेर भनेका छौँ। आन्तरिक उडानको ७० प्रतिशतलाई पनि राति लैजाने गरी काम गरिरहेका छौँ।\" आन्तरिक उडानमा पनि विराटनगर, भैरहवा, नेपालगञ्ज र धनगढी विमानस्थल हाल रात्रिकालीन उडान गर्न सक्ने अवस्थामा रहेको र भद्रपुर एवं जनकपुर विमानस्थललाई पनि रात्रिकालीन उडान गर्न मिल्ने बताउन लागिएको महाप्रबन्धक क्षेत्रीले बताए। व्यवस्थापन जसबाट अवतरण र उडानमा हुने गरेको ढिलाइ क्रमशः हट्दै जाने उनको विश्वास छ। तर अन्तर्राष्ट्रिय विमान सेवाहरूको उडानलाई राति सार्न सके मात्रै थपिएको समयको उपयोग हुन सक्ने यति एयरका विमानचालक रवि कंसाकार बताउँछन्। नयाँ रेडारले उडान 'थप सुरक्षित बनाउने' उनले भने, \"हामी आन्तरिक उडान गर्नेहरू सूर्योदय र सूर्यास्तको समयलाई नै लक्षित गरिरहेका हुन्छौँ। दिनमा आउने त्यत्रो अन्तर्राष्ट्रिय उडानलाई हालको समयबाट रातिको समयमा लैजानुपर्छ। त्यो नभई त उपाय नै छैन।\" थप समय विमानस्थल सञ्चालनका लागि आवश्यक पर्ने जनशक्तिको व्यवस्थापन मिलाउने काम भइरहेको र सुरक्षा, अध्यागमन, भन्सार जस्ता निकायलाई पनि जनशक्ति व्यवस्थापन गर्न मन्त्रायमार्फत भनिएको छ। हालको योजना अनुसार काम भएमा जेठ ७ गतेदेखि २१ घण्टा विमानस्थल सञ्चालन हुने र धावनमार्गको सुधार सकिए लगत्तै चौबीसै घण्टा सञ्चालनमा ल्याउने विमानस्थल व्यवस्थापन पक्षको योजना छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "देशकै एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनको समय साढे २ घण्टाले बढाउने तयारीसँगै थपिने समयमा उडान र अवतरणको व्यवस्था मिलाउन हवाईसेवा प्रदायक कम्पनीहरूलाई आग्रह गरिएको अधिकारीहरूले बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – नेपाल एकदिवसीय विश्वकप छनोटमा प्रवेश गरेको छ । लिग २ को अन्तिम खेलमा युएईलाई डी/एल विधिमा ९ रनले पराजित गर्दै नेपाल विश्वकपका लागि छनोट भएको हो । कीर्तिपुरस्थित घरेलु मैदानमा आज नेपाली दर्शकको भीड लागेको थियो । क्यानले आज कीर्तिपुरको मैदानमा ड्रोनको प्रयोग गरी कब्जा जमाएको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "आइसिसी विश्वकप लिग–२ त्रिकोणात्मक एकदिवसीय शृङ्खलाअन्तर्गत आज भएको महत्वपूर्ण खेलमा नेपालले डकवर्थ लुइस स्टर्न विधिबाट युएईलाई नौ रनले पराजित गर्दै एकदिवसीय विश्वकप छनोटमा स्थान सुरक्षित गरेको छ । युएईले दिएको ३११ रनको चुनौतीपूर्ण लक्ष्यको बावजुद ४४ औं ओभरपछि कम भिजिबिलिटीका कारण नेपालको प्रयास कम भएको थियो तर डीएलएस विधिबाट विजयी भएको थियो । यो उल्लेखनीय जितसँगै नेपालले पछिल्ला ११ एकदिवसीय खेलमा १० औं जित हात पार्दै त्रिभुवन क्रिकेट मैदानमा आफ्नो दबदबा लाई थप मजबुत बनाएको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – नेपालले भदौमा हवाई मार्गबाट ६७ हजार १५३ पर्यटकलाई स्वागत गरेको छ । नेपाल पर्यटन बोर्डको अभिलेखअनुसार हवाई सेवाबाट नेपाल आउने पर्यटकमा सबैभन्दा बढी भारतीय पर्यटक रहेका छन् । समीक्षा महिनामा २६ हजार ६सय ६५ जना भारतीय पर्यटक त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा ओर्लिएका छन् । पाँच हजार २७ पर्यटक नेपाल भित्रिएको चीन लगातार दोस्रो स्थानमा छ । त्यसैगरी हवाई मार्गबाट चार हजार ६२९ अमेरिकी, तीन हजार ८५८ श्रीलङ्काली, तीन हजार १९० बङ्गलादेशी, दुई हजार ७११ संयुक्त अधिराज्यबाट, एक हजार ५८८ स्पेनी, एक हजार ५२० जापानी, एक हजार ४९६ इटालियन र एक हजार ३४७ अष्ट्रेलियन पर्यटक हवाई मार्गबाट नेपाल आएका छन् ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "अगष्टमहिनामा नेपालमा ६७ हजार १सय ५३ जना पर्यटक भित्रिएका थिए जसमा सबैभन्दा बढी भारतीय पर्यटक रहेका छन् । नेपाल पर्यटन बोर्डको तथ्यांकअनुसार त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा २६ हजार ६सय ६५ भारतीय पर्यटक आएका छन् । चीनपछि ५ हजार २७ जना पर्यटक आएका छन् । अमेरिका, श्रीलङ्का, बङ्गलादेशी, बेलायत, स्पेनी, जापानी, इटालियन र अष्ट्रेलियन नागरिक पनि नेपाल आएका थिए । नेपालको हवाई रुटमा चार हजार ६२९ पर्यटकले अवलोकन गरेका थिए ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "वाग्मतीको प्रदेश सभामा नेपाली कांग्रेसका २२ जना सदस्य छन् त्यहाँको प्रदेश सभामा सभामुख सहित ११० सदस्य छन्। सरकार गठनको निम्ति आवश्यक ५५ जना नेकपाको दुवै खेमामा छैनन्। अविश्वास प्रस्तावमा ४५ जनाको हस्ताक्षर रहेकाले उक्त पक्षले थप सदस्यको समर्थन नपाएमा उसको निम्ति नेपाली कांग्रेसको साथ अनिवार्य आवश्यक हुनेछ। नेपाली कांग्रेसका २२ जना सदस्य छन्। 'नेपाली कांग्रेसले निकास दिन्छ' सभामुखबाहेक अविश्वासको प्रस्तावमा हस्ताक्षर नगर्ने नेकपा प्रदेश सभा सदस्यहरू ३४ जनामा सीमित हुन पुगेका छन्। उनीहरूको निम्ति त नेपाली कांग्रेसको साथ झनै अनिवार्य बन्नेछ। डोरमणि पौडल प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको पक्षमा छन् कांग्रेसको साथ पाए मुख्यमन्त्री पौडेल जोगिने वा अविश्वास प्रस्तावका पक्षधरले साथ पाएमा उनीहरूद्वारा प्रस्तावित अष्टलक्ष्मी शाक्य मुख्यमन्त्री बन्ने अवस्था देखिन्छ। पौडेलले अविश्वास प्रस्तावको सामना गर्ने बताइसकेका छन्। वाग्मती प्रदेश संसदीय दलका नेता इन्द्रबहादुर बानियाँले पछिल्लो प्रकरण 'नेकपाभित्रको द्वन्द्वको परिणाम' भएको बताउँदै कुनै पक्षले आफ्नो दलसँग सहयोग नमागेको बताए। केन्द्रको झगडाको असर प्रदेशमा उनले भने, \"तर अनिर्णयको बन्दी बनाएर राख्न मिल्दैन उपयुक्त निकास दिन्छौँ।\" त्यसको निम्ति संसदीय दलको बैठक गरेर छलफल गर्ने उनले बताए। समर्थन मुख्यमन्त्री पौडेल वा शाक्य कसलाई होला त? दलको बैठकमा सदस्यहरूको भावना, वर्तमान राजनीतिक परिवेश र पछिल्लो घटनाक्रमको विश्लेषणका आधारमा निर्णय लिने नेता बानियाँको भनाइ छ। वाग्मती प्रदेश सभामा विवेकशील साझा पार्टीका ३, नेपाल मजदुर किसान पार्टी र राप्रपाका २-२ अनि नयाँ शक्ति पार्टी नेपाल (हालको जनता सामाजवादी पार्टी) का एक सदस्य छन्। केन्द्रमा नेकपाभित्र देखिएको घर झगडाको पहिलो प्रभाव वाग्मती प्रदेशमा प्रकट भएको देखिएको छ। यो पनि हेर्नुहोस् नेपाल संसद् विघटन: कोभिडको जोखिमलाई ध्यानमा राखेर प्रदर्शन गर्न गृहको सुझाव"
},
{
"from": "gpt",
"value": "आन्तरिक विवादका कारण विभाजित भएको सत्तारूढ दल नेकपाको एक पक्षले वाग्मती प्रदेशका मुख्यमन्त्रीविरुद्ध अविश्वास प्रस्ताव दर्ता गरेपछि त्यहाँ सरकार गठनको निम्ति नेपाली कांग्रेसको अनिवार्य साथ आवश्यक हुने देखिएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "परम्परागत मिठाई या परिकार साँस्कृतिक उत्सवका महत्वपूर्ण अंग हुने गरेतापनि कतिपय उपभोक्ता केक नभए महत्वपूर्ण चाडपर्वसमेत अपूरो हुने ठान्छन्। तर यसरी हरेक चाडवाड, भोजभतेर र खाजाको रुपमा प्रयोग हुन थालेको केक स्वास्थ्यका लागि हितकर नभएको विज्ञहरू बताउँछन्। केक नभइ हुन्न काठमाण्डू धापासीकी संगीता डंगोल हरेक वर्ष केकमा मात्र कम्तीमा १० हजार रुपैयाँ खर्चिन्छिन्। आमाको मुख हेर्नेदेखि कसैको जन्मदिन वा वार्षिकोत्सवको प्रसँग उठ्ने बित्तिकै उनी सबैभन्दा पहिला केक नै अर्डर गर्छिन्। \"अरु केही गर्न सकिएन भनेपनि केक मात्रै काटेर भएपनि रमाइलो गर्ने गर्छु,\" उनी सुनाउँछिन्। \"केक नभए कुनै पनि अवसर फिक्का लाग्ने र रमाइलो समेत कम हुन्छ।\" \"केक विना कसैको जन्मदिन वा एनिभर्सरी वा अरु कुनै उत्सव पूर्ण हुन्छ जस्तो लाग्दैन। केक हुन्छ र त केटाकेटी रमाउँछन्। केक काट्ने, मैनवत्ती निभाउने, स्प्रे छर्ने यी सबैले केटाकेटी खुशी हुन्छन्। उनीहरूको खुशी हेर्नै पनि केक अनिवार्य भएको छ,\" सँगीता भन्छिन्। चितवनका सुनिल थापाले केही दिनअघिमात्र २१ औँ जन्मोत्सवमा दुई वटा केक काटे। एउटा घरमा अर्को आफ्नो साथीहरूसँग रेस्टुरेन्टमा। उनले जन्मदिनमा यसरी केक काट्न थालेको करीब ९ वर्ष भयो। उनका आमा बुवाले पनि विवाहको ४० वर्ष पुगेको अवसरमा ठूलै केक काटेर मनाएका थिए। उनका भाइबहिनीको जन्मदिनमा पनि केक काटिन्छन्। उनका साथीभाइका जन्मदिनमा पनि केक नकाटि हुन्न। कुनै कारणवस यस्ता अवसरमा केक काटिएन भने रमाइलो नहुने तर्क उनको पनि छ। लहर आजभोलि साना साना कुरामा पनि खुशी मनाउने लहर चलेको भक्तपुरका एक जना परम्परागत मिठाइ पसले रुपेश बज्राचार्य बताउँछन्। कतिपयले जन्मदिन पनि नेपाली, अंग्रेजी र तिथिअनुसार वर्षमा तीनपटकसम्म मनाउने गरेको देखेका उनी किशोर किशोरीहरू प्राय: उनको पसलमा केक किन्न आउने सुनाउँछन्। कुनै नयाँ कामको शुरुवात गर्दा होस् वा कुनै काम सम्पन्न हुँदा पनि केक काट्ने अनि खाँदै पश्चिमा शैलीमा शुभकामना दिने चलन मौलाउँदै आएको अनुभव रुपेशको छ। आफ्नो मिठाइ पसल नजिकै अलग्गै विगत ९ वर्षदेखि बेकरी उद्योग समेत चलाउन थालेका उनी केकको बजार ठूलो देख्छन्। बज्राचार्य भन्छन्: \"लाखामरी, जेरी, सेल, मालपुआ, रसबरी, अनरसा जस्तो पहिल्यैदिख चलि आएका मिठाइको बिक्री खासै कम भएको त होइन। \"तर पछिल्लो १० वर्षयता केकको माग निकै बढेको छ। बेबी शावर, वेडिङ, एनिभर्सरी जस्ता नेपालीले मनाउन थालेका नयाँ खुशीयालीका साथै परम्परागत चाडपर्व जस्तै आमाको मुख हेर्ने वा बुवाको मुख हेर्ने, भाइटीका, परीक्षामा उत्तीर्ण भएपछि पनि केक काटेर खुशी मनाउने चलन चलेको देखिन्छ।\" शून्य पोषण नेपाली समाज खुला बन्दै गएपछि विदेशी संस्कृतिको प्रभाव पनि बढ्न थालेको र त्यसपछि केकका उपभोक्ता बढेको बताइन्छ। नेपालको खासगरी शहरी क्षेत्रमा बसोबास गर्ने समुदायबीच यतिविघ्न प्रयोग हुने केककतिको स्वस्थकर छ त? डा अरुणा उप्रेती भन्छिन्: \"केक बनाउन विशेषत मैदा, चिनी र क्रिमको प्रयोग हुन्छ। ग्लुकोजको मात्रा अत्यधिक हुन्छ। \"केटाकेटीले केकको स्वाद थाहा पाएभने उनीहरूले अरु खानेकुराहरू खान मन गर्दैनन्। उनीहरू कुपोषणको शिकार बन्न पुग्छन्। त्यस्तै मधुमेह लागेका र मोटोपनको शिकार भएका मानिसहरूका लागि त यो विष नै हो।\" \"पोषणको हिसाबले केकले हामीलाई केही पनि पोषण दिँदैन भन्ने कुरामा ढुक्क भए हुन्छ।\" विस्थापित हुँदै नेपाली मिठाइ धार्मिक, सांस्कृतिक र परम्परागत महत्त्वका चाडपर्व अवसर र स्थानमा समेत केकको व्यापक प्रयोग तर नेपाली मिठाइ र रोटीको उपेक्षाप्रति चिन्ता व्यक्त गर्छिन् संस्कृतिविद् विणा पौड्याल। उनी सहभागी एउटा विवाहमा केक समावेश गर्ने नगर्ने बारे बहसै भएको र अन्ततः केक ल्याउने र काट्ने निर्णयमा पुगेको सम्झना गर्दै उनी भन्छिन्, \"हिजोसम्म केक भनेको के हो थाहै थिएन। तर आज हरेक पूजा र संस्कारको अभिन्न अङ्ग बन्न थालिसकेको छ।\" \"विदेशी चिज भन्दैमा खाँदै नखाने, हेर्दै नहेर्ने वा चाख्दै नचाख्ने म भन्दिनँ । सिक्नु पर्छ,खानु पनि पर्छ तर आफ्नै मिठाइ रोटी तथा खानालाई पाखा लगाइ विदेशबाट आयातित खानालाई प्रमुख बनाउनु भनेको चिन्ताको कुरा हो।\" \"यसले हाम्रा रैथाने रोटी तथा परिकारहरू विस्थापित हुँदै जानेछन्। त्यससँग सम्बन्धति सिप, संस्कार, दर्शन र व्यवहार हराउने छ र हाम्रो हरेक चाडपर्वको महत्त्व ओरोलो लाग्दै जानेछ।\" केक उपभोगको चलनलाई नकारात्मक रुपमा लिन र त्यस्को विरोध गर्न आवश्यक नरहेपनि नेपाली मिठाइ र रोटी तथा परिकारहरूको महत्त्व, तिनमा हुने पौष्टक गुण र तिनको प्रयोगको खास कारणबारे नयाँ पुस्तालाई बुझाउन भने जरुरी रहेको संस्कृतिविद्हरू बताउँछन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "जन्मदिन होस् या वैवाहिक वार्षिकोत्सव कुनै पनि विशेष अवसरमा नेपाली शहरी समाजमा केक अनिवार्य जस्तै हुन थालेको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "प्रचण्ड गर्मीका बेला विद्युत आपूर्ति बन्द भएका कारण हजारौं मानिस प्रभावित भएका छन् भने कल्याणकारी संस्थाहरुले घरबारविहीन मानिसलाई पानी वितरण गरेका छन्। यसअघि सिड्नीमा सन् १९३९ मा सबैभन्दा बढी गर्मी महसुस गरिएको थियो। त्यतिबेला उक्त शहरको तापक्रम ४७.८ सेल्सियस् मापन गरिएको थियो। प्रभाव गर्मीका कारण एक अन्तर्राष्ट्रिय टेनिस प्रतियोगिता समेत स्थगित गरिएको छ। सिड्नी क्रिकेट ग्राउन्डमा टेस्ट म्याच खेलिरहेका इङल्याण्डका ब्याट्सम्यानहरुले अत्यधिक गर्मीका कारण खेल खेल्न निकै संघर्ष गरेका थिए। प्रचण्ड गर्मीका बेला आगलागीका घटना हुनसक्ने भन्दै अधिकारीहरुले ग्रेटर सिड्नी क्षेत्रमा बासिन्दाहरुलाई सचेत गराएका छन्। गर्मीयाममा अष्ट्रेलियाका वन जंगलमा डढेलोका घटना दोहोरिने गरेका छन्। शनिवार दक्षिण अष्ट्रेलियाको भिक्टोरियामा कैयौं स्थानमा आगलागी भएको अधिकारीहरुको भनाइ छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "सिड्नी शहरको तापक्रम ४७.३ सेल्सियस् पुगेपछि त्यस क्षेत्रको जनजीवन प्रभावित भएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "भक्तपुरका पत्रकारको कोभिड-१९ परीक्षणका लागि स्वाब निकाल्दै स्वास्थ्यकर्मी खुला सीमाका कारण भारतमा रहेका नेपालीहरूका साथै तुलनात्मक रूपमा कम सङ्क्रमित रहेको भन्दै केही भारतीयहरू नै पनि नेपालमा आउन सक्ने हुँदा जोखिम बढेको उनीहरूको भनाइ छ। नेपाल र भारतबीच 'रोटीबेटी' अर्थात् निकै घनिष्ठ पारिवारिक सम्बन्ध विकसित भएका कारण पनि आवतजावत गर्न सहज छ। दुई देशका नागरिकबीच आवागमन नियन्त्रण गर्ने प्रयास प्रभावकारी हुन नसक्दा नेपालका लागि समस्या बढ्न सक्ने उनीहरूको धारणा छ। अहिले भारतबाट नेपालीहरू फर्किने क्रम बढेको र सीमावर्ती जिल्लामा सङ्क्रमित भेटिएकाले नेपालले कोरोनाभाइरस नियन्त्रण र रोकथामका लागि आवश्यक कदम चाल्न विलम्ब गर्न नहुने धारणा धेरैको छ। के भारत र चीनको अवस्था? विश्वव्यापी रूपमा कोभिड-१९ बारे तथ्याङ्क अद्यावधिक गरिरहेको जोन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयका अनुसार भारतमा कोरोनाभाइरसबाट सङ्क्रमित हुनेहरूको सङ्ख्या ८६ हजार पुग्न लागेको छ। कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण गत वर्ष चीनको वुहान राज्यबाट फैलिन सुरु भएको हो। चीनमा सङ्क्रमितहरूको कुल सङ्ख्या ८४ हजार नाघेको छ। नेपालमा हालसम्म कोरोनाभाइरसबाट २७८ जना सङ्क्रमित भएको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ। भारतमा ट्रक चढ्न खोज्दै सर्वसाधारण मृत्यु हुनेहरूको सङ्ख्याको हिसाब हेर्ने हो भने चीन अगाडि छ। त्यहाँ ४,६३७ जनाले ज्यान गुमाएका छन्। भारतमा उक्त सङ्ख्या २,७५३ छ। तर चीनमा कोभिड-१९ नियन्त्रणमा आएको सङ्केत देखिन थालेको भए पनि भारतमा भने यो निकै तीव्र गतिमा फैलिरहेको छ। धेरै सङ्क्रमित हुने राष्ट्रहरूको सूचीमा भारत अहिले ११औँ स्थानमा छ। त्यसबाट सङ्क्रमणको गतिको सङ्केत गर्ने विज्ञहरू बताउँछन्। नेपालमा भने हालसम्म कोरोनाभाइरस सङ्क्रमणका कारण कसैको पनि मृत्यु भएको पुष्टि भएको छैन। तर पछिल्ला केही हप्ताहरूमा सङ्क्रमितहरूको सङ्ख्या निरन्तर बढिरहेको छ। सरकारले काठमाण्डू उपत्यकामा जेठ ५ भित्र १०,००० जनाको परीक्षण गर्ने बताएसँगै उक्त सङ्ख्यामा व्यापक वृद्धि हुन सक्ने अनुमान गरिएको छ। नेपालको तयारी कस्तो छ? बाँकेबाट भारत फिर्ता जान लागेका भारतीय नागरिकहरू मुलुकका विभिन्न सहरमा सङ्क्रमण बढेसँगै नेपालमा पनि अस्पताल तथा विभिन्न पूर्वाधार अपुग रहेको बताइएको छ। तर स्वास्थ्यमन्त्रीका विज्ञ सल्लाहकार डा. खेम कार्कीका अनुसार नेपालमा अहिलेका सङ्क्रमितहरूमा सामान्य सङ्केत मात्रै देखिएको छ र उनीहरूलाई अस्पतालमा विशेष उपचारको आवश्यकता थिएन। \"तर सङ्क्रमण नफैलियोस् भन्ने उद्देश्यले उनीहरूलाई अस्पताल ल्याउन खोजिएको हो,\" उनले भने। \"तर सङ्क्रमितहरूको सङ्ख्या बढ्दै गयो भने तीमध्ये पनि अस्पताल नै भर्ना गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेकाहरूलाई मात्रै हामी भर्ना गर्नेछौँ।\" केही स्थानबाहेक अन्यत्र शय्या उपलब्ध भएको उनको दाबी छ। भारतबाट नेपाल भित्रिएका नेपाली नागरिकहरू पछिल्लो छ महिनाको विश्वव्यापी तथ्याङ्क हेर्दा दुईदेखि तीन प्रतिशत मानिस मात्रै अस्पताल नै बस्नुपर्ने गरी बिरामी हुने देखिएको डा. कार्की बताउँछन्। \"अहिलेसम्म स्वास्थ्य मन्त्रालयअन्तर्गत झन्डै २५,००० देखि २६,००० बेड (शय्या) हामीसँग छ। त्यसमा कति बेड आइसोलेसनका लागि अर्थात् सङ्क्रमितको उपचारका लागि अलग्गै राख्न सक्छौँ भनेर हेर्दा झन्डै ३,००० हुनेरहेछ,\" उनले भने। सङ्क्रमण व्यापक रूपमा फैलिएको अवस्थामा सबै अस्पतालमा आफैँ कोभिड-१९ को उपचार गर्ने अस्पतालमा परिणत हुने उनको भनाइ छ। \"तर हाम्रो अहिलेसम्मको अनुमान भनेको त्यो अवस्था आउँदैन भन्ने हो। उदाहरणका लागि गम्भीर रूपमा बिरामी भएकालाई मात्रै अस्पताल लाने हो भने पनि ९०,००० देखि एक लाख सङ्क्रमित हुँदा अस्पताल पुग्ने करिब ३,००० हो,\" उनले थपे। उनका अनुसार नेपाल अहिलेसम्म सङ्क्रमण रोकथाम गर्न सक्ने अवस्थामा छ। पछि गएर विभिन्न सामग्री तथा उपकरण चाहिन सक्ने र त्यसका लागि हाल तयारी भइरहेको अधिकारीहरूको भनाइ छ। \"विभिन्न देशबाट त्यस्ता सामाग्री ल्याउन पहल गरिरहेका छौँ। सरकार सरकारबीच सहमति गरेर खरिद गर्ने हाम्रो योजना छ,\" कार्कीले भने। नेपालका लागि अर्को समस्या सङ्क्रमितहरूले उठबस गरेकाहरूको कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ पनि रहेको अधिकारीहरू स्वीकार्छन्। \"यसमा सङ्क्रमित व्यक्ति इमान्दार हुनुपर्छ। नागरिकको यसमा ठूलो दायित्व छ,\" उनले भने। उपचार कस्तो हुन्छ? डा. कार्कीका अनुसार अस्पतालमा भर्ना भएकाहरूलाई अलग्गै राखिन्छ र उनीहरूको नियमित जाँच गरिन्छ। सबैभन्दा बढी ज्वरो नाप्ने गरिन्छ। त्यसबाहेक श्वासप्रश्वासको समस्या हुनेहरूलाई भेन्टिलेटरमा राखेर उपचार गरिन्छ। शरीरको अवस्था हेरेर नियमित समयमा खाना खुवाइन्छ। \"तर अहिलेसम्म भेन्टिलेटर चाहिने बिरामी हामीकहाँ छैनन्,\" उनले भने। जनशक्तिको अवस्था के छ? चिकित्सकहरूका अनुसार कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण श्वासप्रश्वास म्बन्धी रोग भएकाले सङ्क्रमितमध्ये पाँचदेखि १० प्रतिशतलाई सघन उपचार कक्षमा राख्नुपर्ने हुनसक्छ। केहीलाई भेन्टिलेटरमा राख्नुपर्ने हुनसक्छ। आईसीयू र भेन्टिलेटरमा राखेर उपचार गर्नका लागि तालिमप्राप्त जनशक्तिको आवश्यकता पर्ने नेपलिज सोसाइटी अफ क्रिटिकल केअर मेडिसिनका महासचिव डा. हेमराज पनेरुको भनाइ छ। बीबीसीसँग गत महिना कुराकानीका क्रममा उनले सङ्क्रमणको दर बढे हाल उपलब्ध जनशक्तिले थेग्न नसक्ने अवस्था आउने बताएका थिए। स्वास्थ्य मन्त्रालयको तथ्याङ्कका अनुसार देशभरि १,४४३ जना स्वास्थ्यकर्मीहरू सघन उपचार सेवामा कार्यरत छन्। क्रिटिकल केअर नर्सेज् असोसिएशन अफ नेपालले गत चार वर्षमा १५० नर्सलाई सघन उपचारसम्बन्धी तालिम दिइएको बताएको छ। सरकारले हालै मात्र एक हजार थप स्वास्थ्यकर्मीलाई त्यस्तो तालिम दिने तयारी गरे पनि त्यो सम्भव नभएको अधिकारीहरूले बीबीसीलाई बताएका थिए।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "भारतमा कोरोनाभाइरसबाट सङ्क्रमितको सङ्ख्या चीनभन्दा माथि पुगेकोपछि भारतसँग खुला सीमा भएको नेपालमा 'खतरा' बढेको केही विज्ञहरूले बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "बुधवार न्याय परिषद्का सचिवले आफूलाई सेवाबाट निवृत्त भनी पठाएको पत्र गैरकानूनी भएको तर्क गर्दै आएका पराजुलीले बिहीवार 'अकस्मात' शीतल निवास पुगेर राजीनामा बुझाएका हुन्। उनले राजीनामा दिनुपूर्वनै बिहीवार बिहानैदेखि सर्वोच्च अदालतको नेतृत्व कायममुकायम प्रधानन्यायाधीश दीपकराज जोशीले सम्हालिसकेका थिए। प्रधानन्यायाधीश गोपाल पराजुलीद्वारा न्याय परिषदको पत्रलाई चुनौती अडानमा परिवर्तन न्याय परिषद्का सचिवको पत्रका आधारमा आफूले पद नछाड्ने अडान राखेको भोलिपल्टै पराजुली आफ्ना धारणा बदल्दै राजीनामा दिने निचोडमा पुगेका हुन्। राष्ट्रपति कार्यालयका सचिव भूपेन्द्र पौडेल भन्छन्, \"उहाँ( पराजुली)ले राजीनामा बुझाउनुभयो। त्यससम्बन्धी जानकारी संवैधानिक परिषद्को सचिवालयमा पठाएका छौं\"। उनी थप्छन्, \"राजीनामा बुझाएपछि स्वीकार गर्ने वा नगर्ने भन्ने विषय नै हुँदैन। राजीनामा बुझाएपछि स्वत: पदमुक्त हुने संवैधानिक व्यवस्था छ\"। प्रधानमन्त्री अध्यक्षताको संवैधानिक परिषद्, प्रधानन्यायाधीश नियुक्तिको सिफारिस गर्ने निकाय हो। 'प्रधानन्यायाधीशको अवकाश गत साउनमै' जिम्मेवारी पराजुलीले प्रधानन्यायाधीशका रुपमा बिहीवार पनि आफै पेशी तोक्ने अडान समेत राखेका थिए। तर बिहान कार्यालय समयमा सर्वोच्च अदालत खुलेलगत्तै वरिष्ठतम् न्यायाधीश दीपकराज जोशीले कायममुकायम प्रधानन्यायाधीशको जिम्मेवारी सम्हाल्दै न्यायाधीशहरुको इजलास तोकेका थिए। सर्वोच्चले आफ्नो अडानमा साथ नदिने त्यसबाट छनक पाइसकेका पराजुली अपरान्हतिर राजीनामा बोकेर सर्वोच्च पुगेको जानकार अधिकारीहरु बताउँछन्। योसँगै, सर्वोच्चमा केही दिनयता चलिरहेको इजलास बहिस्कार लगायतको शृंखलाले विश्राम पाएको छ। सर्वोच्च अदालतका प्रवक्ता नारायण पन्थी भन्छन्, \"बिहीवार सबैजना न्यायाधीश उपस्थित हुनुभयो। सबैको इजलास बस्यो र न्यायाधीशहरूले मुद्दा हेर्नुभयो\"। पराजुलीको राजीनामासँगै न्यायालयभित्रको पछिल्लो चरम विवादको पटाक्षेप त भएको देखिन्छ। तर उनको अवकाश न्यायपरिषद्को सचिवको पत्रसँगै भएको हो वा बिहीवार बुझाएको राजीनामासँगै, त्यो प्रश्न भने अझै अनुत्तरित पाइन्छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "जन्ममितिलाई लिएर चरम विवादमा फसेका प्रधानन्यायाधीश गोपाल पराजुलीले बिहीवार बुझाएको राजीनामासम्बन्धी जानकारी संवैधानिक परिषद्मा पठाइएको राष्ट्रपति कार्यालयले जनाएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "सरकारले नवौँ राष्ट्रिय खेलकूद प्रतियोगिता स्थगित गरेको छ । राष्ट्रिय खेलकूद परिषद् (राखेप) ले यही जेठ २५ देखि २९ गतेसम्म पोखरामा हुने तय भएको राष्ट्रिय खेलकूद प्रतियोगिता असोजको तेस्रो साता आयोजना हुने जनाएको छ । मंगलबार बसेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले खेल स्थगित गर्ने निर्णय गरेको हो । अब खेलहरु अक्टोबर १४ देखि २० सम्म सञ्चालन हुनेछन् । नवौं राष्ट्रिय खेलकुदमा यस पटक ३६ खेल समावेश हुने बताइएको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले एभरेष्ट प्रिमियर लिगलगायत अन्य फ्रेन्चाइज लिगलाई मान्यता नदिने निर्णय गरेको छ भने एभरेष्ट लिग र अन्य क्लबले लिग आयोजना का लागि अनुमति माग गरे पनि मान्यता नदिने निर्णय गरेको छ । क्यानले अन्य फ्रेन्चाइज लिगलाई मान्यता नदिई आफ्नै लिग सञ्चालन गर्ने योजना बनाएको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेत्रविक्रम चन्द (फाइल तस्वीर) राज्यले उसका गतिविधिमाथि प्रतिबन्ध लगाएको पृष्ठभूमिमा सो पार्टीका क्रियाकलापमाथि निगरानी राख्नु 'स्वाभाविक' नै भएको नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता कुबेर कडायत बताउँछन्। विगतमा उक्त पार्टीले काठमाण्डू उपत्यकामै मान्छेको ज्यान जाने गरी बम विस्फोट गराएको दृष्टान्त पनि छ। गत वर्ष प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले 'आफ्ना हिंसात्मक गतिविधि नसच्याए सरकारले नियन्त्रण गर्ने' चेतावनी दिएका थिए। हिंसात्मक गतिविधि गर्नेलाई वामपन्थीकै सरकार भए पनि 'नछोडिने' भन्दै प्रधानमन्त्रीले 'मान्छे मार्ने गतिविधि गर्नेलाई राजनीतिक दल भन्न नमिल्ने' टिप्पणी गरेका थिए। चन्दको पार्टीबाट कस्तो खतरा छ? बेलाबखत ठाउँठाउँमा विस्फोट गराई भौतिक संरचनाहरूमा क्षति पुर्याउँदै आएको चन्द नेतृत्वको नेकपाबाट अझै सुरक्षा खतरा रहेकोमा नेपाल प्रहरीदेखि सुरक्षा मामिलाका जानकारसम्म सहमत देखिन्छन्। तर सो पार्टीबाट ठूलै सुरक्षा खतरा चाहिँ नरहेको नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता कडायतले सोमवार बीसीसी न्यूज नेपालीसित भने। \"हिजै [आइतवार सो समूहले] उदयपुरमा विस्फोट गराएको छ, चन्दाका कुरा पनि आइरहेका छन्।\" \"जनतालाई धम्की दिने यस्ता कुरा पनि सुरक्षासँगै जोडिन्छन्। त्यसैले ठूलै मात्रामा सुरक्षा चुनौती त छैन तर सामान्य हिसाबले भन्दा पनि सुरक्षामा त्यसको केही असर त पर्छ नै,\" उनले थपे। चन्दको नेकपाबाट सुरक्षा खतराको तहबारे प्रवक्ता कडायतको भनाइसँग नेपाली सेनाका पूर्वउपरथी विनोज बस्न्यात पनि सहमत देखिन्छन्। गत फागुनमा ललितपुरमा विप्लव नेतृत्वको नेकपाले गराएको बम विस्फोटनपछि घटनास्थलको अवस्था (फाइल तस्वीर) \"शान्ति सुव्यवस्थाका लागि चुनौती हो तर राष्ट्रिय सुरक्षामै खतराको रूपमा त्यसलाई म देख्दिनँ,\"उनले भने। पूर्वगृहसचिव सूर्य सिलवाल विद्यमान विधिसँग असहमति राख्ने कुनै पनि समूह वा पार्टी खतराको रूपमा रहने बताउँछन्। \"एकैजना मान्छेको पार्टीले केही समयसम्म अप्ठ्यारो पारेको अनुभव त हामीसँगै छ नि। त्यसो भएर सरकार अथवा उसका सुरक्षा अङ्गहरू सक्रिय हुनु वा सतर्क हुनु स्वाभाविक प्रक्रिया नै हो,\"उनी थप्छन्। ठूल्ठूला घटना [हिंसात्मक] नगराए पनि ससाना घटना गराएर राज्यलाई आफ्नो उपस्थिति जनाइरहने सम्भावनालाई नकार्न नसकिने पूर्वगृहसचिव सिलवालको ठम्याइ छ। हेमन्तप्रकाश ओली भन्छन्, ‘नख्खुमा विस्फोट हामीले नै गराएका हौँ’ दश वर्षसम्म सशस्त्र द्वन्द्वसँग जुझेको राज्यले अब कुनै पनि नाममा थप हिंसाका गतिविधि झेल्न नसक्ने सुरक्षा मामिलाका जानकारहरूको तर्क छ। पूर्वगृहसचिव सिलवाल र नेपाली सेनाका पूर्वउपरथी बस्न्यात दुवैजना चन्द नेतृत्वको नेकपासँग सम्बन्धित अहिलेको समस्यालाई सम्बोधन गर्न ढिलाइ गर्न नहुने सुझाउँछन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "'विप्लव समूह' भनेर चिनिने नेत्रविक्रम चन्द नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले यो साता आफ्नो सातौँ पुनर्गठन दिवस मनाइरहेको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई ध्रुवीकरण र एकीकरण गर्ने प्रक्रिया शुरु भएको बताउनुभएको छ । रामवृक्ष यादवको स्मृति दिवसका अवसरमा बुधबार पार्टी कार्यालय पेरिसडाँडामा आयोजित कार्यक्रममा दाहालले कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई ध्रुवीकरण र एकताबद्ध गर्ने प्रक्रिया शुरु भएको बताए । दाहालले आफू अहिले पनि वामपन्थी आन्दोलनलाई एकताबद्ध बनाउन सक्रिय रहेको बताए । उनले निर्वाचन पनि सङ्घर्षको एउटा चरण भएको उल्लेख गर्दै अहिले वामपन्थीबीच एकता र ध्रुवीकरण ल्याउन आफूहरु लागिपरेको बताए । बाबुराम भट्टराई र वामदेव गौतमले माओवादी केन्द्रको चुनाव चिह्नमा चुनाव लड्ने निर्णय र एकीकृत समाजवादी पार्टीले पार्टी एकता संयोजन समिति गठन गर्ने निर्णय गरेको प्रसंग उल्लेख गर्दै अध्यक्ष दाहालले वाम आन्दोलनलाई एकताबद्ध गर्न यस्ता कुरासकारात्मक भएको आफूले महसुस गरेको बताए ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले रामवृक्ष यादवको स्मृति दिवसका अवसरमा कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई ध्रुवीकरण र एकताबद्ध बनाउने घोषणा गरेका छन् । उनले निर्वाचन सङ्घर्षको चरण भएको उल्लेख गर्दै वामपन्थीबीच एकता र ध्रुवीकरण ल्याउने लक्ष्य राखेको बताए । बाबुराम भट्टराई र वामदेव गौतमले माओवादी केन्द्रको चुनाव चिह्नमा चुनाव लड्ने निर्णय र पार्टी एकता संयोजन समिति गठन हुनुवामपन्थी आन्दोलनलाई एकताबद्ध बनाउने सकारात्मक कदम भएको दाहालले बताए ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "कीर्तिपुरस्थित त्रिवि क्रिकेट मैदानमा जारी आइसिसी विश्वकप लिग–२ त्रिकोणात्मक सिरिजको अन्तिम खेलमा नेपालले अमेरिकालाई ३५ रनमा सबै विकेट गुमाएको छ । एकदिवसीय क्रिकेटको इतिहासमा यो अहिलेसम्मकै सबैभन्दा कम योगफल हो । यसअघि नेपालले टस जितेर पहिले फिल्डिङ रोजेको थियो । नेपालका लागि सन्दीप लामिछानेले ६ तथा सुशन भारीले ४ विकेट लिए । लामिछानेले दोस्रो ओभरमा आईजी हल्याण्डको रुपमा पहिलो विकेट लिएका थिए जो शून्यमा आउट भएका थिए । त्यस्तै उनले एमडी पटेल, एनके पटेल, अक्षय होमराज, टीके पटेल र एनपी केन्जिगेलाई पाभिलियनमा पठाएका थिए । सिरिजमा डेब्यु गरेका अर्का स्पिनर सुशन भारीले एक्सएम मार्सल, आरोन जोन्स, सीएएच स्टिभेन्सन र जे थेरोनको विकेट लिए । अमेरिकाका लागि एक्सएम मार्सलले सर्वाधिक २२ बलमा १६ रन बनाए । उनीबाहेक अन्य कुनै पनि ब्याट्सम्यानले दोहोरो अंकको आँकडा पार गर्न सकेनन् ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "आइसिसी क्रिकेट विश्वकप लिग–२ को अन्तिम एक दिवसीय खेलमा अमेरिकाले नेपालविरुद्ध ३५ रनमा सबै विकेट गुमाएर ऐतिहासिक हार बेहोरेको छ । एकदिवसीय क्रिकेटको इतिहासमा यो अहिलेसम्मकै सबैभन्दा कम योगफल हो । यसअघि टस जितेर पहिले फिल्डिङ रोजेको नेपालका बलरहरुले सन्दिप लामिछानेले ६ र सुशन भारीले ४ विकेट लिएका थिए । एक्सएम मार्सल १६ रन बनाएर दोहोरो अंकमा पुग्ने एक मात्र अमेरिकी खेलाडी बने । यो खेलमा नेपालको जितले अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटमा एसोसिएट राष्ट्रको बढ्दो शक्तिलाई उजागर गरेको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "रामेछापको मन्थलीदेखि लुक्लाउडान आइतबारदेखि शुरु भएको छ । तारा एयर, समिट एयर र सीता एयरका जहाजले विदेशी पर्यटकका लागि मन्थली विमानस्थलबाट आइतबारदेखि उडान भरेका हुन् । पर्यटकीय याममा काठमाडौँ विमानस्थलमा हवाई चाप बढेपछि तीनै वायुसेवा कम्पनीले मन्थलीदेखि लुक्लासम्म उडान भर्न लागेका हुन् । हाल वायुसेवा कम्पनीले पर्यटकलाई बसबाट मन्थली र त्यसपछि प्लेनबाट लुक्ला पु¥याउने गरेका छन् । यस वर्ष पर्यटकीय याम सुरु भएसँगै मौसम अनुकूल रहेमा वायुसेवा कम्पनीले अधिकतम उडान गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । मन्थली विमानस्थल काठमाडौं नजिकैको विमानस्थल भएकाले पूर्वी क्षेत्रको एक मात्र विमानस्थल हो, जहाँ इन्धन भर्ने सेवा र विमानको आपतकालीन अवतरण स्थल पनि छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "मन्थली विमानस्थलबाट तारा एयर, समिट एयर र सीता एयरले उडान भरेसँगै रामेछापको मन्थलीबाट लुक्लाउडान शुरु भएको छ । पर्यटकीय याममा काठमाडौँ विमानस्थलमा हुने तीव्र हवाई ट्राफिकको प्रतिक्रियास्वरूप यो उडान गरिएको हो । काठमाडौं नजिकै रहेको मन्थली विमानस्थल रिफ्युलिङ सेवा र आपतकालीन अवतरण स्थल भएको पूर्वी क्षेत्रको एक मात्र विमानस्थल हो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "पोखरा महानगरपालिकाको मतगणना अझै सुरु हुन सकेको छैन । निर्वाचन प्रतिनिधिको परिचयपत्र बनाउन ढिलाइ हुँदा मतगणनामा थप समय लाग्ने देखिएको छ । जिल्ला निर्वाचन कार्यालय कास्कीले दिउँसो २ बजेदेखि मतगणना शुरु गर्ने बताए पनि प्रतिनिधि छनोटमा ढिलाइ हुँदा मतगणना अघि बढ्न सकेको थिएन । परिचयपत्र वितरणको प्रक्रिया जारी रहेकाले मतगणनामा अझै केही समय लाग्न सक्ने बताइएको छ । नेकपा (एमाले)का तर्फबाट मेयरमा कृष्ण थापा र उपमेयरमा मञ्जुदेवी गुरुङ विजयी हुनुभएको छ । यस्तै, सत्तारुढ गठबन्धनबाट मेयरमा धनराज आचार्य र उपमेयरमा कोपिला रानाभाटको उम्मेदवारी परेको छ । कूल दुई लाख सात हजार ७१२ मतदातामध्ये शुक्रबार एक लाख ४३ हजार २२८ मत खसेको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "पोखरा महानगरपालिकामा जनप्रतिनिधिका लागि परिचयपत्र वितरणमा ढिलाइ हुँदा मतगणना सुरु हुन सकेको छैन । जिल्ला निर्वाचन कार्यालयले दिउँसो २ बजेसम्म मतगणना सुरु गर्ने प्रतिबद्धता जनाए पनि मतगणना जारी छ । नेकपा (एमाले)बाट कृष्ण थापा, पार्टीबाट मञ्जुदेवी गुरुङ, पार्टीबाट धनराज आचार्य र सत्तारुढ गठबन्धनबाट कोपिला रानाभाटले मेयरपदका उम्मेदवार बनाएका छन् । दुई लाख सात हजार ७१२ मतदाता रहेकोमा शुक्रबार एक लाख ४३ हजार २२८ मत खसेको थियो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काङ्ग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको निवासमा पुगेर उक्त दलका नेतृत्व तहका नेताहरूले त्यस्तो आग्रह गरेका हुन्। पूर्वराजपाका अध्यक्ष मण्डलका शरतसिंह भण्डारी, राजेन्द्र महतो र महिन्द्र राय यादव र समाजवादी पार्टीका तर्फबाट बाबुराम भट्टराई, उपेन्द्र यादव र राजेन्द्र श्रेष्ठ सभापति देउवाको बूढानीलकण्ठस्थित निवास गएका थिए। संविधानमा अङ्कित निशान छापमा लिम्पियाधुरा नसेमटिएको नेपालको नक्सा रहेकाले त्यो संशोधन गर्न सरकारले शुक्रवार संविधान संशोधनको प्रस्ताव दर्ता गरेको छ। विगतको स्मरण राजपा नेपाल र समाजवादी पार्टीबीचको एकतापछि बनेको उक्त पार्टीले यही बेला 'संविधान संशोधनको आफ्नो पुरानो मुद्दा अघि बढाउन' चाहन्छ। जसपाका नेता केशव झाका अनुसार देउवाकै नेतृत्वको सरकारमा संविधान संशोधन प्रस्ताव अगाडि बढाएको तर तत्कालीन नेकपा एमालेले साथ नदिँदा विफल भएको प्रसङ्ग जसपाका नेताहरूले स्मरण गराएका थिए। झा भन्छन्, \"त्यही प्रस्तावलाई अहिलेको संशोधनसँगै बढाउँदा दुवै संशोधन हुन्छ। त्यो ठिक हुन्थ्यो भन्ने कुरा हाम्रो पक्षबाट देउवासमक्ष राखियो।\" \"उहाँले पार्टीमा छलफल गरेर थप कुरा गरौँला भन्नुभएको छ।\" नेपाली काङ्ग्रेसले 'आफू तराई-मधेसका जनताको आकाङ्क्षा माग सम्बोधन गर्नुपर्ने पक्षमा रहेको भन्दै त्यसको निम्ति विगतमा संविधान संशोधनको प्रयास गरेको' सुनाएको बताइएको छ। काङ्ग्रेसको पदाधिकारी बैठक आइतवार हुने नेता विमलेन्द्र निधिले जानकारी दिए। उनले संविधान संशोधनबारे सम्भवत: उक्त बैठकले निर्णय गर्नसक्ने बताए। यसअघि तत्कालीन समाजवादी पार्टी र सरकारबीच 'आवश्यकता र औचित्यका आधारमा संविधान संशोधन गर्ने' सहमति भएको थियो। जसपाका अर्का नेता राजेन्द्र श्रेष्ठ भन्छन्, \"संविधानमा गर्नुपर्ने संशोधनका सबै कुराहरू प्याकेजमै एकसाथ गर्न पाए अझ राम्रो हुन्छ भन्ने त छँदैछ।\" \"त्यसले मुलुकका सबैखाले द्वन्द्वको निकास दिन्छ। राष्ट्रिय मुद्दामा सबै एकै ठाउँमा छौँ भन्ने सन्देश दिन्छ।\" 'अविश्वसनीय प्रधानमन्त्री' तर 'प्रधानमन्त्री विश्वास गर्न लायक नभएको प्रमाणित भएको' उनको आरोप छ। काङ्ग्रेस संसदीय दलका प्रमुख सचेतक बालकृष्ण खाँडले संविधान संशोधनको निम्ति सरकारले आफ्नो दलसँग छलफल नै नगरेको बताउँदै असन्तुष्टि सुनाए। \"दुई तिहाइ बहुमत हुँदा समेत संविधान संशोधनमा राजनीतिक पार्टीहरूसँग छलफल गर्नुपर्ने दायित्व सरकारको हो,\" उनले भने। \"संशोधनको निम्ति आवश्यक सङ्ख्या नपुग्ने सरकारले समेत छलफल नगरेरै प्रस्ताव दर्ता गरेको छ। तर पनि देशको भूभागसँग जोडिएको विषय भएकाले हामी सकारात्मक छौँ।\" तर उनले जसपाका नेतासँग देउवाको परामर्शबारे थाहा नभएको बताए। शरतसिंह भण्डारी संसद्को गणित सरकारले जेठ १३ गते संशोधन प्रस्ताव प्रतिनिधि सभामा प्रस्तुत गर्ने कार्यक्रम रहेको प्रतिनिधिसभामा सचिव गोपालनाथ योगीले जानकारी दिए। त्यसपछि 'जनतालाई जानकारी दिन' संसद् सचिवालयले उक्तबारे सार्वजनिक सूचना प्रकाशित गर्नुपर्ने प्रतिनिधिसभा नियमावलीमा उल्लेख छ। त्यससँगै प्रक्रिया अघि बढ्ने संशोधन पारित हुन दुई तिहाइ बहुमत आवश्यक हुन्छ। जसको निम्ति सत्तापक्षले कम्तीमा नेपाली काङ्ग्रेस वा जनता समाजवादी पार्टीको साथ जुटाउनुपर्छ। प्रतिनिधि सभामा नेकपाका १७४, कांग्रेसको ६३, जनता समाजवादीका ३४ र स्वतन्त्र, राप्रपा, जनमोर्चा र नेमकिपाका एक-एक सांसद छन्। तीमध्ये भ्रष्टाचार आरोपमा मुद्दा दायर भएकाले नेपाली काङ्ग्रेसका बिजयकुमार गच्छदार र जनता समाजवादीका हरिनायारण रौनियार तथा ज्यान मुद्दा अभियोगमा थुनामा रहेकका जनता सामाजवादीका रेशम चौधरी र काङ्ग्रेसका मोहम्मद अफताब आलमको मताधिकार छैन। तर राष्ट्रियताको विषय जोडिएकाले अन्य दललाई संशोधनमा साथ नदिने गरी पछाडि हट्न गाह्रो हुने नेताहरू नै स्वीकार गर्छन्। त्यसैले हुनुसक्छ, जसपका नेता श्रेष्ठलाई सरकारको कदमलाई लिएर आशङ्का व्यक्त गर्छन्। श्रेष्ठ भन्छन्, \"यदि लिम्पियाधुरा सहितको भूमि फर्किन्छ भने आजै भोट हाल्न तयार छौँ।\" \"यो कुटनीतिको रूपमा एकले अर्कोलाई पछार्ने दाउपेचको रूपमा, आफ्नै दलभित्रका मानिस र आफ्ना विरोधीलाई तह लगाउने माध्यमको रूपमा राष्ट्रियता, मुलुकको सार्वभौमसत्ता जस्तो विषय वा क्षेत्रीय अखण्डता जस्तो विषयलाई प्रयोग गरिनुहुन्न्।\""
},
{
"from": "gpt",
"value": "लिम्पियाधुरा समेटिएको नक्सा सार्वजनिक गरेपछि सरकारले गर्न खोजेको संविधान संशोधनमा साथ दिने सङ्केत दिएको प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसलाई बिनाशर्त साथ नदिन जनता समाजवादी पार्टी जसपाले आग्रह गरेको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "त्यस्तो अभिव्यक्ति दिएपछि मुख्यमन्त्री सरदार उस्मान बुजदारले ती मन्त्री फैयाज अल हसन चौहानलाई डाकेका थिए। त्यसपछि चौहानको राजीनामा आयो। प्रधानमन्त्री इमरान खानको दल पाकिस्तान तहरीक-ए-इन्साफ (पीटीआई) ले 'हिन्दू समुदायप्रति अपमानजनक शब्द प्रयोग गरेकोमा पन्जाब सरकारद्वारा उनी पदमुक्त गरिएको' जनाएको छ। मुख्यमन्त्रीको तर्फबाट जारी गरिएको वक्तव्यमा इमरान खान नेतृत्वको दललाई कुनै पनि किसिमको भेदभाव सह्य नहुने कुरा उल्लेख छ। एकजुट भई आलोचना चौहानले हिन्दूहरूलाई \"गाईको मूत्र पिउनेहरू\" भन्दै भारतले पाकिस्तानसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नसक्ने बताएका थिए। त्यस्तो अभिव्यक्ति दिएको भिडिओ बाहिर आएपछि त्यसको निकै आलोचना भइरहेको थियो। पाकिस्तानमा सामाजिक सञ्जालमा #SackFayazChohan र #Hindus ट्रेन्डिङमा थिए। समाजिक सञ्जालमा मात्र होइन पीटीआई पार्टीका नेताहरूले पनि उनको चर्को आलोचना गरे। 'सह्य नहुने' चौहानले फेब्रुअरी २४ मा लहोरमा आयोजित एउटा कार्यक्रममा उक्त विवादास्पद धारणा व्यक्त गरेका थिए। तर त्यसको भिडिओ सोमवार व्यापक भएको थियो। प्रधानमन्त्री इमरान खानका राजनीतिक मामिला सल्लाहकार नईमुल हकले एउटा ट्वीट गर्दै भनेका थिए - चाहे सरकारकै वरिष्ठ सदस्य वा अरू कोहीले गरून्, यस्ता कुरा पीटीआईको निम्ति सह्य हुँदैन। उनले भनेका थिए, \"हिन्दू समुदायविरूद्ध पन्जाबका सूचनामन्त्री फैयाज चौहानको अपमानजनक भनाइलाई लिएर कडा कारबाही हुनुपर्छ। मुख्यमन्त्रीसँग सल्लाह लिएपछि उनीमाथि कारबाही गरिनेछ।\" विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. मोहम्मद फैसलले ट्विटरमा लेखेका थिए, \"पाकिस्तानको झन्डामा जसरी गर्वका साथ हरियो रङ्ग सामेल छ, त्यहीँ गर्वका साथ सेतो रङ्ग पनि छ। त्यसले हिन्दू समुदायको योगदानको सम्मान गर्छ र उनीहरूलाई आफ्नो मान्छ।\" 'देशप्रेमको बदलामा अपमान?' मानवाधिकार मामिलामन्त्री शिरीन मजारीले पनि चौहानको आलोचना गर्दै ट्वीट गरेकी छन्। \"म त्यसको घोर निन्दा गर्छु। कसैको धर्ममा आक्रमण गर्ने अधिकार कसैसँग पनि छैन। हाम्रा हिन्दू नागरिकले आफ्नो देशको निम्ति बलिदान दिएका छन्। हाम्रा प्रधानमन्त्रीको सन्देश सहिष्णुता र सम्मानको निम्ति छ र हामी कुनै पनि किसिमको घृणालाई प्रोत्साहन दिन सक्दैनौँ,\" उनले लेखिन्। बालाकोटमा भारतीय वायुसेनाको आक्रमणपछि पाकिस्तानी हिन्दूहरूको तर्फबाट समाजिक सञ्जालमा 'भारतको उक्त कारबाहीको आलोचना गर्नेहरूले हिन्दू धर्मलाई त्यसको निम्ति जिम्मेवार किन ठहर्याइरहेका छन्' भनि विरोध भइरहेको छ। हिन्दू सामाजिक कार्यकर्ता कपिल देवले ट्वीट गरेका छन्, \"हामीलाई पाकिस्तानप्रति आफ्नो माया र देशप्रेम देखाएको उत्तरमा पीटीआईका मन्त्री फैयाज चौहानबाट ४० लाख हिन्दूहरू रहेको कुरा ख्याल नै नगरेर 'गाईको पिसाब पिउने' भनेर हिन्दूहरूप्रति अपमानजनक शब्द प्राप्त भयो। यतिसम्म कि उनकै दलमा हिन्दू सांसद पनि छन्।\" विपक्षी दल मुस्लिम लीग नवाजका नेता ख्वाजा आसिफले 'अभद्र' को सङ्ज्ञा दिँदै पाकिस्तान धार्मिक रङ्ग र जातको विभाजनबिना २२ करोड जनताको देश भएको बताएका छन्। गत महिना भारत प्रशासित कश्मीरमा एउटा आत्मघाती आक्रमण हुँदा दर्जनौँ भारतीय सुरक्षाकर्मीको ज्यान गएको थियो। सो घटना पाकिस्तानले गराएको आरोप भारतले गरायो। त्यसपछि भारत र पाकिस्तानबीच तनाव चुलियो। भारतले पाकिस्तानको बालाकोटमा हवाई आक्रमण गरेर कश्मीरमा आत्मघाती घटना गराएको लडाकु समूह जैश-ए-मोहम्मदको शिविर ध्वस्त पारिदिएको दाबी गरेको छ। पाकिस्तानले भने त्यहाँ कुनै शिविर नरहेको बताएको छ। चनाव चर्किँदै गर्दा दुई देशका वायुसेनाबीच केही सङ्घर्ष पनि भयो। त्यसै क्रममा एउटा भारतीय लडाकु विमान पाकिस्तानी भूमिमा खस्यो र त्यसका चालकलाई पाकिस्तानी सेनाले आफ्नो नियन्त्रणमा लियो। उनलाई पाकिस्तानले भारत फिर्ता गरेपछि दुई देशबीच तनाव केही मत्थर भएकोजस्तो देखिएको थियो। त्यसै बेला ती पाकिस्तानी मन्त्रीको भनाइ सार्वजनिक भएको हो। सन् १९४७ मा धर्मका आधारमा विभाजित भएका भारत र पाकिस्तानबीच कश्मीरको विषयलाई लिएर अहिले पनि विवाद छ। दुवै देशले कश्मीर आफ्नो भएको दाबी गर्दै आएका छन्। पाकिस्तानको चिहान"
},
{
"from": "gpt",
"value": "हिन्दू धर्मावलम्बीबारे आपत्तिजनक अभिव्यक्ति दिएपछि पाकिस्तानको पन्जाब प्रान्तका सूचना तथा संस्कृतिमन्त्रीले पद गुमाएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "Arsenal star confronts carjackers in London आफ्ना खेलाडीहरू मेसुट ओजिल र सेड कोलासिनेक कार अपहरणकारीको निशानामा परेको आर्सनल क्लबले पुष्टि गरेको छ। तर दुवैजना भाग्न सफल भएको र उनीहरूलाई कुनै चोटपटक समेत नलागेको बताइएको छ। भिडिओमा के देखियो? सामाजिक सञ्जालमा देखापरेको एक भिडिओमा स्थानीय समय अनुसार साँझको पाँच बजेतिर कोलासिनेक लुटेराहरूलाई लखेटेको देखिन्छ। आर्सनलले एक विज्ञप्तिमा भनेको छ: \"हामी दुवै खेलाडीसँग सम्पर्कमा छौँ र उनीहरू ठीक छन्।\" सेड कोलासिनेक र मेसुट ओजिल भिडिओमा छुरी बोकेका मानिसहरूसँग कोलासिनेकले प्रतिरक्षा गर्न खोजेको देखिन्छ। पाइडल समेत चलाउन मिल्ने मोटरसाइकलमा आएका मास्क लगाएका मानिसहरूसँग जुध्न खेलाडीहरू गाडीबाट बाहिर हाम फालेका देखिन्छन्। सशस्त्र हमलाकारी दुवै हमलाकारीहरू सशस्त्र थिए र उनीहरूले २६ वर्षीय कोलासिनेकतर्फ छुरी तेर्स्याएको देखिएको छ। आर्सनलका फ्यान समेत रहेका एकजना प्रशारक पियर्स मोर्गनले ट्वीट गर्दै 'घटनापछि तत्काल लागु हुनेगरी कोलासिनेकलाई क्याप्टेन बनाइनुपर्ने' बताएका छन्। महानगरिय प्रहरीका एकजना प्रवक्ताले भनेका छन्: \"बताइए अनुसार मोटरसाइकलमा आएका सन्दिग्ध व्यक्तिले कार चालकलाई लुट्ने प्रयास गरेका थिए।\" \"चालकले आफ्ना यात्रुसहित त्यहाँबाट उम्काउन भ्याए र गोल्डर्स ग्रिनको एउटा रेष्टुराँमा पुर्याए जहाँ अधिकारीहरूले उनीहरूसँग कुराकानी गरेका थिए।\" घटनामा संलग्न अहिलेसम्म कसैलाई पक्राउ गरिएको छैन। कोलासिनेक र मिडफिल्डर ओजिल लण्डनका सडकमा त्यस्तो निशानामा पर्ने पहिलो फुटबल खेलाडी भने होइनन्। सन् २०१६ मा त्यतिखेर वेस्ट ह्यामका स्ट्राइकर एन्डी क्यारोलमाथि तालिमबाट घर फर्कँदा बन्दुक ताकिएको थिए।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रिमियर लिग खेल्ने दुईजना फुटबल खेलाडीहरूमाथि लण्डनको सडकमा हतियार बोकेको एक समूहले लुटपाटको प्रयास गरेको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको अध्ययनबारे बीबीसीले गरेको विश्लेषणले सन् २०१६ मा उत्तरी शहर कानपुरको हावामा पीएम२.५ भनिने अतिसूक्ष्म कणहरू सबभन्दा धेरै रहेको देखिएको छ। ती कणहरू घातक हुने गर्छन् र तिनले श्वासप्रश्वास एवम् मुटु वा रक्तनलीसम्बन्धी रोगहरूको सम्भावनालाई बढाइदिन्छन्। सूची अतिप्रदूषित शहरको सूचीमा राजधानी दिल्लीसहित बनारस, गया, पटना, लखनउ, आग्रा र श्रीनगर पनि परेका छन्। उक्त अध्ययनले सन् २०१६ मा वायु प्रदूषणका कारण विश्वभरि ४२ लाख मानिसको मृत्यु भएको जनाएको छ। सोही वर्ष कानपुरमा पीएम२.५ को औसत स्तर १७३ रहेको थियो जुन विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले तय गरेको सुरक्षित सीमाभन्दा सत्र गुनाले धेरै हो। भारतको राजधानी दिल्ली छैठौँ धेरै प्रदूषित शहरको स्थानमा रहेको छ। त्यहाँको औसत पीएम२.५ परिमाण १४३ मापन गरिएको थियो। अस्वीकार्य अध्ययनका अनुसार विश्वमा दश मानिसमध्ये नौ जनाले प्रदूषित हावामा श्वास लिने गर्छन्। प्रदूषण उत्पन्न गर्ने इन्धन र प्रविधिबाट खाना पकाउँदा निक्लिने प्रदूषणका कारण सन् २०१६ मा करिब ३८ लाख मानिसको मृत्यु भएको अध्ययनले देखाएको छ। गंगा नदीमा प्रदूषण विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले अझै पनि अधिकांश महिला र बालबालिकासहित तीन अर्बभन्दा धेरै मानिसहरू घरमा प्रदूषण गर्ने स्टोभ र इन्धन प्रयोग गरेर घातक धूँवा लिन बाध्य भइरहनु स्वीकार्य नभएको जनाएको छ। सङ्गठनका महानिर्देशकले यदि वायु प्रदूषण सम्बोधन गर्न तत्काल कार्य नगर्ने हो भने दिगो विकास लक्ष्य हासिल गर्न नसकिने बताएका छन्। गत दुई दशकमा भारतले तीव्र विकास गरेको देखिन्छ। तर यसले प्रदूषण बढाउँदै लगेको छ। कमजोर औद्योगिक नियमनको व्यवस्थाका कारण त्यहाँ कारखानाहरूले प्रदूषण नियन्त्रणका उपायहरू पालना गरेका छैनन्। तीव्र निर्माणले प्रदूषण उच्च भएको छ। प्रदूषणको सुरक्षित सीमाको स्तरभन्दा ७० गुना धेरै प्रदूषण भएपछि गत वर्ष दिल्लीमा सार्वजनिक स्वास्थ्यको आपत्कालीन स्थिति घोषणा गरिएको थियो।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको तथ्याङ्कले विश्वका अतिप्रदूषित २० वटा शहरहरूमध्ये भारतमा १४ वटा शहरहरू रहेको देखाएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "कैलाली जिल्ला अदालतका स्रेस्तेदार इन्द्रबहादुर कठायतले फैसलाबारे जानकारी दिएका छन् थरूहटको आन्दोलन चर्किँदा विसं २०७२ भदौमा भएको विरोधप्रदर्शन हिंसात्मक बनेपछि भिडले आक्रमण गरेर नेपाल प्रहरीका वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक लक्ष्मण न्यौपानेसहित आठ सुरक्षाकर्मीलाई मारिदिएको थियो। सो घटनामा एक बालकको पनि ज्यान गएको थियो। जन्मकैदको सजाय पाउनेमध्ये एक जना नाबालक रहेकाले उनको सजाय भने आधा अर्थात् १० वर्षको मात्र हुने कैलाली जिल्ला अदालतको आदेशमा उल्लेख छ। अदालतले अन्य १२ जनालाई तीन-तीन वर्षको कैद सजाय तोकेको छ। अदालतले सोही मुद्दामा अन्य तीन जनालाई सफाइ दिएको छ। उनीहरूमध्ये ११ जनाले हिरासतमा तीन वर्ष पूरा गरिसकेकाले बुधवार नै रिहा गरिने अदालतका रजिस्ट्रार इन्द्रबहादुर कठायतले बीबीसीलाई बताए। छ महिनाको कैद पाएका एक बालक पनि थुनामुक्त हुनेछन्। त्यसरी थुनामुक्त हुनेहरूमा थरूहट अन्दोलनका नेता लक्ष्मण थारू र लाहुराम चौधरी पनि रहेका छन्। अर्का एक जना भने फागुन ३० गते रिहा हुने अदालतले जनाएको छ। घटनापछि फरार रहेका अन्य ३१ जनाको मुद्दा भने मुल्तबीमा रहनेछ। सो घटनामा ५८ जनाविरुद्ध चलेको थियो। घटनापछि फरार रहेका रेशम चौधरी विसं २०७४ मंसिरमा भएको निर्वाचनमा राष्ट्रिय जनता पार्टीबाट सहभागी भएर कैलालीबाट सांसद निर्वाचित भएका थिए। रेशम चौधरी सो घटनामा मुख्य योजनाकार भएको अभियोग खेपेका चौधरीलाई पछि पक्राउ गरेर पुर्पक्षका लागि कारागारमा राखिएको थियो। कारागारबाटै गएर उनले दुई महिनाअघि सांसद पदको शपथग्रहण गरेका थिए। यसअघि सर्वोच्च अदालतले रेशम चौधरीलाई पुर्पक्षका लागि थुनामा राख्न तल्लो अदालतले दिएको आदेशलाई सदर गरिदिएपछि तत्कालका लागि उनलाई संसद् प्रवेशको बाटो बन्द भएको थियो। कस्ता मुद्दा? टीकापुर घटनामा प्रतिवादीहरूलाई कर्तव्य ज्यान, ज्यान मार्ने उद्योग र डाँका चोरी गरी तीनवटा अभियोग लगाइएको थियो। तर अदालतले डाँका चोरीको मुद्दामा सबैलाई सफाइ दिएको छ। कर्तव्य ज्यान मुद्दामा दोषी ठहरिई जन्मकैद पाउने १० जनाले ज्यानसम्बन्धी महलको १५ नम्बरको कसुर अपराधमा तजबिजी पाँच वर्षसमेत थप सजाय पाउने अदालतले जनाएको छ। यसैबीच, अदालतको फैसलापछि राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपालले प्रधानमन्त्री केपी ओली नेतृत्वको सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने निर्णय गरेको छ। आफ्ना माग सम्बोधन गर्न एक वर्षभन्दा बढी समय कुर्दा समेत अपेक्षाकृत नतिजा हासिल नभएको भन्दै समर्थन फिर्ता लिने निर्णय गरेको राजपाको अध्यक्ष मण्डलका एकजना अध्यक्ष राजकिशोर यादवले बताए। चौधरीको हकमा अदालतले गरेको निर्णय समेत आफूहरूलाई अमान्य हुने बताउँदै यादवले भने, \"हामी सरकारमा अब बस्नुको औचित्य देख्दैनौँ। त्यसैले सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने निर्णय गरेका छौँ।\" राजपाले सङ्घीय सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिए पनि त्यसले सत्ता समीकरणमा भने कुनै पनि असर पर्ने छैन।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "साढे तीन वर्षअघि कैलालीको टीकापुरमा नौ जनाको हत्या भएको घटनामा सांसद रेशम चौधरीसहित ११ जनालाई दोषी ठहर गर्दै कैलाली जिल्ला अदालतले जन्मकैदको फैसला गरेको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाडौं– नवौं राष्ट्रिय खेलकुद (साग) मा सहभागी प्याराग्लाइडिङ खेलाडीको खेलकै क्रममा मृत्यु भएको छ। त्रिभुवन आर्मी क्लबका २६ वर्षीय निसिम थापाको खेल खेल्ने क्रममा मृत्यु भएको प्रहरीले जनाएको छ । नवौँ राष्ट्रिय खेलकूद प्रतियोगिताअन्तर्गत प्याराग्लाइडिङ खेल चलिरहेकै बेला सराङकोटमा ब्लु स्काई कम्पनीको प्याराग्लाइडिङ आकाशबाट भुइँमा खस्दा उनको मृत्यु भएको हो । सराङकोटबाट उडेपछि १०० मिटरको उचाईबाट खसेर उनलाई मेट्रो सिटी अस्पताल लगिएकोमा चिकित्सकले मृत घोषणा गरेका थिए ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपालमा टेनिस, बक्सिङ, भलिबल (पुरुष), सफ्टटेनिस, बास्केटबल (पुरुष), साइक्लिङ, महिला बास्केटबल र तेक्वान्दो गरी आठ खेल प्रतियोगिताआजदेखि शुरु भएको छ । केही खेल प्रतियोगिता यसअघि नै सुरु भइसकेका थिए र अहिले पनि जारी छन् भने केही शनिबारदेखि सुरु हुने छन् । राष्ट्रिय खेलकुदमा समावेश ३६ खेलमध्ये महिला क्रिकेट, महिला तथा पुरुष फुटबल, महिला भलिबल, पुरुष तथा महिला ह्याण्डबल, फेन्सिङ, फुल कन्ट्याक्ट कराँते, चेस, पुरुष तथा महिला हक्की र गल्फका प्रतियोगिता पनि भइरहेका छन् ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष रवीन्द्रकुमार शाक्यको निधन भएको छ । कोभिड–१९ बाट संक्रमित शाक्यको काठमाडौँस्थित नेपाल मेडिसिटी अस्पतालमा उपचारका क्रममा आज बिहान निधन भएको पारिवारिक स्रोतले जनाएको छ । शाक्य शाक्य फाउन्डेसनका संस्थापक समेत थिए । गत कात्तिक २८ गते कोरोना संक्रमण पुष्टि भएका शाक्य पाँच दिनपछि अस्पताल भर्ना भएका थिए । उनी केही हप्तादेखि भेन्टिलेटरमा थिए ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष एवं शाक्य फाउन्डेसनका संस्थापक रवीन्द्रकुमार शाक्यको कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) का कारण निधन भएको छ । गत कात्तिक २८ गते कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भई पाँच दिनसम्म अस्पताल भर्ना भएका शाक्यको काठमाडौँस्थित नेपाल मेडिसिटी अस्पतालमा उपचारका क्रममा निधन भएको हो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "ती महिला आसिया बीबीलाई सन् २०१० मा छिमेकीहरूसँगको झगडाका क्रममा मुसलमानहरूका पवित्र धर्मगुरु पैगम्बर मुहम्मदको अपमान गरेको आरोपमा दोषी ठहर्याइएको थियो। आसिया बीबीले सँधै आफू निर्दोष रहेको बताउँदै आएकी छन्। तर उनले विगत आठ वर्षभन्दा धेरै समय एकान्त कारावासमा बिताएकी छन्। पाकिस्तान: मताधिकार लिन अग्रसर हुँदै महिला भारतीय टीभी च्यानलमाथि पुनः प्रतिबन्ध अदालतको उक्त फैसलापछि धर्मनिन्दा सम्बन्धी कडा कानुनहरूका पक्षधर कट्टरपन्थीहरूले हिंसात्मक विरोध प्रदर्शनहरू गरेका छन्। विरोध प्रदर्शन कराची, लाहोर, पेशावर र मुल्तान जस्ता शहरहरूमा सो अदालती फैसलाको विरोधमा प्रदर्शनहरू भएका छन्। ती स्थानमा प्रदर्शनकारी र प्रहरीबीच झडप भएका विवरणहरू आएका छन्। राजधानी इस्लामावादमा सर्वोच्च अदालत रहेको रेड जोन भनिने उच्च सुरक्षा व्यवस्था रहेको क्षेत्रमा मानिसहरूको आवागमनलाई प्रहरीले बन्द गरिदिएको छ। प्रदर्शनकारीहरूलाई अदालतबाट टाढा राख्नका लागि सुरक्षा सैन्य परिचालन गरिएको छ। फैसला अदालतको फैसला पढेर सुनाउँदै प्रधानन्यायाधीश साकिब निसारले भने, \"अन्य कुनै मुद्दाको सिलसिलामा थुनामा राख्न आवश्यक नभए आसिया बीबी लाहोर नजिकैको सेकुपुरास्थित जेलबाट तत्काल बाहिर निस्कन सक्नेछिन्।\" उक्त फैसला सुनाइँदा आसिया बीबी अदालतमा अनुपस्थित थिइन्। तर उनले जेलबाटै आफूलाई यो पत्याउनै गाह्रो भएको भनी प्रतिक्रिया दिएकी छन्। उनले एएफपी समाचार संस्थासँग टेलिफोनमा कुरा गर्दै भनिन्,\"म सुनेको कुरा विश्वासै गर्न नसक्ने अवस्थामा छु। के अब म सांच्ची नै बाहिर निक्लिन पाउँछु? के साँच्चिकै मलाई बाहिर जान दिइन्छ?\" खास नाम आसिया नोरिन रहेकी आसिया बीबीले सन् २००९ को जुन महिनामा महिलाहरूको एक समूहसँगको विवादका क्रममा भनेका कुराहरूको आधारमा यो मुद्दा सुरु भएको थियो। फलफूल टिप्ने क्रममा एक बाल्टिन पानीको निहुंमा तिनीहरूबीच भनाभन भएको थियो। 'अपमान' त्यसक्रममा ती महिलाहरूले आसिया बीबीलाई इस्लाम धर्म अँगाल्न भनेका थिए। जुन कुराको जवाफमा उनले पैगम्बर मोहम्मदको अपमान हुने तीनथरी टिप्पणी गरेको आरोप अभियोजनकर्ताहरूले लगाएका थिए। उक्त घटनापछि आसिया बीबीमाथि उनको घरमा कुटपीट भएको र त्यसक्रममा उनले आफूले धर्मनिन्दा गरेको स्वीकारेको आरोपीहरूले बताएका थिए। उनलाई एक प्रहरी अनुसन्धानपछि गिरफ्तार गरिएको थियो। इस्लामबादस्थित बीबीसी संवाददाता सिकन्दर कर्मानी भन्छन्- प्रहरीको सुरक्षा घेराका माझ आसिया बिबीका वकिलले अदालतको फैसलाबाट आफू खुशी भएको बताएका छन्। तर उनले अब आफ्नो र आसिया बीबीको सुरक्षाका सम्बन्धमा चिन्ता लागेको पनि बताएका छन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "पाकिस्तानस्थित एउटा अदालतले धर्मनिन्दाको अभियोगमा दोषी ठहर गरिएकी एकजना इसाई महिला विरुद्धको मृत्युदण्डको सजायको फैसला उल्ट्याइदिएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाडौँ– राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले दुई जना गैरआवासीय नेपाली राजदूतनियुक्त गरेका छन्। दक्षिण अफ्रिकाका लागि नेपाली राजदूत दानबहादुर तामाङलाई मोजाम्बिकगणतन्त्रका लागि गैरआवासीय राजदूत र स्विट्जरल्याण्डका लागि नेपाली राजदूत रामप्रसाद सुवेदीलाई इटालीका लागि गैरआवासीय राजदूतमा नियुक्त गरिएको छ । राष्ट्रपति पौडेलले नेपालको संविधानको धारा २८२ को उपधारा (१) बमोजिम मन्त्रिपरिषद्को सिफारिसमा गैरआवासीय राजदूतनियुक्त गर्नुभएको राष्ट्रपतिको कार्यालयले जनाएको छ । (रासस)"
},
{
"from": "gpt",
"value": "राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले मोजाम्बिक र इटालीका लागि दुई–दुई जना गैरआवासीय नेपाली राजदूतनियुक्त गरेका छन् । दक्षिण अफ्रिकाका लागि नेपाली राजदूत दानबहादुर तामाङले मोजाम्बिकका लागि र स्विट्जरल्याण्डका लागि नेपाली राजदूत रामप्रसाद सुवेदीले इटालीका लागि राजदूतको जिम्मेवारी सम्हाल्नेछन् ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "सर्वोच्च अदालतले राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) को सदस्य–सचिवपदबाट रमेश सिलवाललाई बर्खास्त गर्ने सरकारको निर्णय अर्को सुनुवाइ नभएसम्मका लागि कार्यान्वयन नगर्न सरकारका नाममा अन्तरिम आदेश जारी गरेको छ । सरकारले गत असोजमा सिलवाललाई पदबाट हटाएको थियो । हालै मात्र सरकारले टंकलाल घिसिङलाई सो पदमा नियुक्त गरिसकेको छ । तर, उक्त निर्णयप्रति असन्तुष्टि जनाउँदै सिलवाल सर्वोच्च अदालत पुगेका थिए । न्यायाधीश हरि फुयाँलको एकल इजलासले आज उक्त आदेश जारी गरेको अदालतका सहायक प्रवक्ता देवेन्द्र ढकालले जानकारी दिए । ढकालका अनुसार इजलासले निवेदक र प्रतिवादी दुवैलाई यही पुस १५ गते थप छलफलका लागि बोलाएको छ । त्यस दिन अदालतले स्टे अर्डरलाई निरन्तरता दिने वा नदिने भन्ने विषयमा पनि छलफल गर्ने उनको भनाइ छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "सर्वोच्च अदालतले राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) बाट रमेश सिलवाललाई बर्खास्त गर्न अन्तरिम आदेश जारी गरेको छ । गत असोजमा हटाइएका सिलवाललाई टंकलाल घिसिङको जिम्मेवारी दिइएको छ । अदालतले रिट निवेदक र प्रतिवादी दुवैलाई यही पुस १५ गते यस विषयमा थप छलफल का लागि बोलाएको छ र अन्तरिम आदेशलाई निरन्तरता दिने वा नदिने भन्ने विषयमा पनि निर्णय गर्नेछ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "भारतीय भन्सारको अनलाइन सेवामा प्राविधिक समस्या आएको भन्दै अवरोध गरेका पेट्रोलियम पदार्थ बोकेका १४० भन्दा बढी ट्याङ्कर गएराति नेपाल भित्रिएका छन् । ट्याङ्करसँगै तरकारी र फलफूल बोकेका दर्जनौँ ट्रक पनि दुई दिनदेखि सीमामा रोकिएका थिए । नेपालगञ्ज भन्सार कार्यालयका अधिकृत शरदकुमार केसीका अनुसार भारतीय भन्सारमा अनलाइन सेवा सञ्चालन भएपछि बिहीबार साँझपेट्रोलियम पदार्थ बोकेका ट्याङ्कर नेपाल भित्रिएका हुन् । भारतको बहराइच नजिकै अप्टिकल फाइबरमा समस्या देखिएपछि ट्याङ्करलगायत अन्य लोड गरिएका ट्रकसडकमै रोकिएका थिए । सीमा क्षेत्रमा रहेको भन्सार कार्यालयमा निगरानी राख्न प्रयोग हुने दुईवटा एक्सरे मेसिन एक वर्षदेखि प्रयोगविहीन अवस्थामा छन् । नेपाल भित्रिने नाकामा सामान जाँचगर्न प्रयोग हुने मेशिन हरु बिग्रेका छन् । रासस"
},
{
"from": "gpt",
"value": "पेट्रोलियम पदार्थ बोकेका एक सय ४० भन्दा बढी ट्याङ्कर र तरकारी तथा फलफूल बोकेका दर्जनौँ ट्रक भारतीय भन्सारको अनलाइन सेवामा प्राविधिक समस्याका कारण अवरोध भएपछि गएराति नेपाल प्रवेश गरेका छन् । भारतको बहराइच नजिकै अप्टिकल फाइबरको समस्याका कारण ट्यांकर र ट्रकसडकमै रोकिएका थिए । सीमा निगरानीका लागि प्रयोग भएका दुई वटा एक्सरे मेसिन एक वर्षदेखि निष्क्रिय अवस्थामा छन् भने सीमा नाकामा सामान जाँचका लागि प्रयोग हुने मेसिन पनि निष्क्रिय अवस्थामा छन् ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "मलेसियामा जारी एसीसी महिला प्रिमियर कप क्रिकेटप्रतियोगिताको दोस्रो सेमिफाइनलखेलमा नेपालले मलेसियालाई ११६ रनको लक्ष्य दिएको छ । यसअघि टस जितेर पहिले ब्याटिङ गरेको नेपालले निर्धारित २० ओभरमा ६ विकेट गुमाउँदै ११५ रन बनाएको थियो । नेपालको स्कोरमा डली भट्टले २४ रनको योगदान दिइन् । यस खेलको विजेताले महिला प्रिमियर कपको फाइनलमा मात्र होइन, यस वर्षको महिला टी–२० एसिया कप क्रिकेट प्रतियोगितामा प्रतिस्पर्धा गर्ने अवसर पनि प्राप्त गर्नेछ । पहिलो सेमिफाइनलमा युएईले थाइल्याण्डलाई ४ रनले पराजित गर्दै फाइनलमा स्थान पक्का गरेको थियो । नेपालले मलेसियालाई पराजित गरेमा आठ वर्षको अन्तरालपछि एसिया कपमा पुनरागमन गर्नेछ र अन्तिम पटक सन् २०१६ मा थाइल्याण्डमा हुनेछ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "आइसिसी सीडब्लुसी लिग–२ को रोमाञ्चक उद्घाटन खेलमा नामिबियाले नेपाललाई चार विकेटले पराजित गरेको छ । यसअघि टस जितेर पहिले ब्याटिङ गरेको नामिबियाले सोमपाल कामीले ३ र ललित राजवंशीले २ विकेट लिएपछि नेपाल १सय ३२ रनमा समेटियो । कप्तान रोहित पौडेलले पनि एक विकेट लिए । नामिबियाका लागि जेएन फ्रिलिन्कले ३४ रन बनाए भने एम वान लिंगेनले २३ र जेएन लोफ्टी इटनले ३१ रनको महत्वपूर्ण योगदान दिए ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "सो कार्यक्रमले उनको महत्त्वाकाङ्क्षी मस्तिष्कलाई उपकरणमा जोड्ने तरिकाको प्रदर्शन गरेको छ। \"यो मस्तिष्कमा साना तार जडित सानो उपकरण हो,\" उनले वेबकास्टमार्फत भने। उनको स्टार्टअप कम्पनी न्यूरालीङ्कले मानिसको यो प्रविधि परीक्षण गर्न गत वर्ष आवेदन दिइसकेको छ। यो प्रविधिले नसामा समस्या भएकाहरूलाई सोचेकै भरमा फोन वा कम्प्युटर नियन्त्रण गर्नसक्ने बनाउने बताइएको छ। त्यस्ता चीप क्रमिकरूपमा डिमेन्सिया, पार्किन्सन्स र मेरुदण्डमा समस्या भएका मानिसहरूको अवस्था सुधार गर्नका लागि प्रयोग गर्न सकिने मस्कले दाबी गरे। तर दीर्घकालीन रूपमा भने यसको आंशिक उद्देश्य मानव जातिलाई नष्ट पारिदिन सक्ने कृत्रिम बुद्धिमत्ताविरुद्ध उभिनु रहेको उनले बताए। प्रदर्शन गरिएको गेट्रुड नामको सुँगुरले खाना खाँदा वा बास्ना लिँदा ती गतिविधिहरू ग्राफमा देखिएको थियो। उनको मस्तिष्कमा जडित उपकरणले ताररहित सङ्केत पठाएको थियो जसले खानाको खोजी गरिरहेका बेला उनको नाक र मुखमा नशाको गतिविधि देखाएको थियो। गत वर्ष सार्वजनिक गरिएको न्यूरालीङ्क उपकरणलाई अझ सरल र सानो बनाइएको मस्कले बताए। \"यो सहजरूपमा तपाईँको मस्तिष्कमा अट्छ। यो तपाईँको कपालमुनि हुनसक्छ र तपाईँलाई यसबारे थाहा पनि हुँदैन,\" उनले भने।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "विद्युतीय कार निर्माता टेस्लाका संस्थापक इलोन मस्कले मस्तिष्कमा कम्प्युटर चीप राखिएको एक सुँगुर सार्वजनिक गरेका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "बलिउड अभिनेत्री कंगना रनौतले गीतकार जावेद अख्तरले दायर गरेको मानहानिको मुद्दाको सुनुवाईमा रोक लगाउन माग गर्दै दायर गरेको निवेदन बम्बई उच्च अदालतले शुक्रबार खारेज गरिदिएको छ । न्यायाधीश प्रकाश डी नाइकको एकल इजलासले १८ जनवरीमा आफ्नो आदेश सुरक्षित राखेको थियो। न्यायाधीश नाइकले अख्तरको मुद्दा सुरु भइसकेको र अभिनेताले मागेको राहत अहिले नै दिन नसकिने बताएका छन् । 'अख्तरको उजुरीको सुनुवाइ सुरु भइसकेको थियो। रनौतको आवेदन ढिलो चरणमा आएको थियो। अख्तरको उजुरी समयको पहिलो हो र प्रक्रिया जारी गरिएको छ। तथ्यगत म्याट्रिक्सलाई ध्यानमा राख्दै, कुनै राहत प्रदान गर्न सकिँदैन\", अदालतले उल्लेख गरेको छ। उनले अख्तरविरुद्ध जबर्जस्ती करणीको उजुरी र मानहानीको उजुरीको सुनुवाइ हुनुपर्ने तर्क गरेकी थिइन्। कंगना रनौतले आफ्नो क्रस कम्प्लेनबाट उत्पन्न हुने कार्यवाहीलाई सेसन कोर्टले रोकेको ले अख्तरको उजुरीमा पनि त्यस्तै हुनुपर्ने बताएकी छिन् । उनले परस्पर विरोधी फैसलाबाट बच्नका लागि एकसाथ मुद्दा चलाउनुपर्ने बताएकी छन् । रनौतको निवेदन खारेज गर्न माग गर्दै जावेद अख्तरले उक्त प्रक्रियाबारे जवाफ दिएका थिए। अख्तरले सन् २०२० मा कंगनाविरुद्ध मानहानिको मुद्दा दायर गरेका थिए । उनले कंगनारनौतले राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय टेलिभिजनमा अपमानजनक टिप्पणी गरेको आरोप लगाएका थिए, 'जुन आम जनताको नजरमा अख्तरलाई बदनाम गर्ने र बदनाम गर्ने स्पष्ट अभियान जस्तो देखिन्छ। अख्तरले आफ्नो उजुरीमा अभिनेताको मृत्युपछि रनौतले दिएको अन्तर्वार्ताउल्लेख गरेका थिए । त्यसपछि कंगनारनौतले अख्तरविरुद्ध जबर्जस्ती करणी गरेको र आफ्नो गोपनीयतामाथि आक्रमण गरी लज्जाभंग गरेको भन्दै उजुरी दिएकी थिइन् । जुलाई २०२३ मा, अँधेरीको एक मजिस्ट्रेट अदालतले अख्तरविरुद्ध फिरौती को आरोप हटायो, तर उनलाई आपराधिक धम्की र उत्पीडनको अपराधको सम्बन्धमा उपस्थित हुन बोलायो, जसको विरुद्ध गीतकारले डिन्डोशीको सत्र अदालतमा पुनरावलोकन याचिका दायर गरे। त्यसपछि सत्र अदालतले कंगनारनौतको उजुरीको सम्बन्धमा समन आदेश र आपराधिक कार्यवाहीमा रोक लगाएको थियो। त्यसपछि कंगनाले अख्तरको मानहानिको मुद्दाको सुनुवाईमा रोक लगाउन माग गर्दै यसै महिनाको सुरुमा उच्च अदालतमा निवेदन दिएकी थिइन् । कंगना रनौतले आफ्नो उजुरीसँग सम्बन्धित कार्यवाहीमा रोक लगाइए पनि अख्तरको उजुरीबाट उत्पन्न हुने प्रक्रियालाई निरन्तरता दिन नमिल्ने र सत्र अदालतले पुनरावलोकन आवेदनको निरुपण नगरेसम्म त्यसलाई रोक्नु न्यायको हितमा रहेको तर्क गरेकी छन्। ."
},
{
"from": "gpt",
"value": "बम्बई उच्च अदालतले जावेद अख्तरले सुरु गरेको मानहानिको मुद्दा रोक्न कंगना रनौतको अनुरोधलाई अस्वीकार गरेको छ । अदालतले अख्तरको उजुरी अघि बढिसकेको र रनौतको निवेदन निकै ढिला आएको फैसला सुनाएको थियो । अख्तरको उजुरी पहिलो पटक भएको र प्रक्रिया सुरु भइसकेकाले दुवै उजुरीको सुनुवाइ एउटै घटनाबाट उत्पन्न भए पनि अलग्गै अगाडि बढ्ने बताइएको छ । विरोधाभासी फैसलाबाट बच्नका लागि प्रक्रियालाई जोड्नुपर्छ भन्ने रनौतको दाबी खारेज भयो । कंगनारनौतले अख्तरविरुद्ध जबर्जस्ती करणी र उत्पीडनको मुद्दा दायर गरेपछि सेसन कोर्टले ती कारबाहीमा रोक लगाएको थियो । यद्यपि, अदालतले जोड दिएको छ कि यो स्टे अख्तरको मानहानिको उजुरीमा विस्तार ित छैन, जुन अलग-अलग सुनवाइ जारी रहनेछ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "उक्त अध्ययनले न्यून आय भएका देशहरूले एकातिर कुपोषण तथा अर्कोतिर मोटोपनाको समस्या एकैपटक बेहोरिरहेको चेतावनी दिएको छ। दुवैथरी समस्या एकै परिवारभित्र पाइएका समेत कैयौँ उदाहरण रहेको उसले जनाएको छ। विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनका निम्ति गरिएको उक्त अध्ययनले सुलभ एवं स्वस्थ खानाको पहुँचमा अभाव र प्रशोधित तथा तयारी खानेकुराको सहज उपलब्धतालाई यसका निम्ति दोषी मानेको छ। अध्ययनकर्ताहरूले उक्त समस्याको कारक मानिएको \"आधुनिक खाद्यप्रणाली\"मा सुधारको वकालत गरेका छन्। खासगरी अफ्रिकाको 'सब-सहारा' क्षेत्र अनि एशियाका गरिब देशहरूमा यी समस्या देखा परेका छन्। कुपोषणको दोहोरो मार उक्त प्रतिवेदनको अनुमानबमोजिम पृथ्वीमा झन्डै दुई अर्ब ३० करोड बालबालिका तथा युवायुवती मोटोपनाले पीडित छन् भने १५ करोड बालबालिका कुपोषित छन्। कैयौँ न्यून तथा मध्यम आय भएका मुलुकहरूले यी दुवै समस्या एकैपटक बेहोरेका छन्। त्यसलाई 'कुपोषणको दोहोरो मार' भनिएको छ। यी तथ्याङ्कको अर्थ हुन्छ - विश्वका २०% मानिसमा मोटोपना छ तथा चार वर्ष उमेरभन्दा मुनिका ३०% बालबालिका राम्ररी बढ्न सकेका छैनन् र २०% महिला दुब्ला छन्। प्रतिवेदनका अनुसार यी दुवै किसिमका 'कुपोषण'बाट समुदाय तथा परिवारहरू एवं व्यक्तिहरू जीवनका विभिन्न कालखण्डमा ग्रसित हुन सक्छन्। अध्ययनका अनुसार सन् १९९० ताका १२३ देशमध्ये ४५ देशमा यो समस्था देखिएको थियो भने सन् २०१० ताका त्यो सङ्ख्या १२६ देशमध्ये ४८ मा पुग्यो। सन् २०१० ताका विश्वका सबभन्दा न्यून आय भएका देशमध्ये १४ वटाले दोहोरो मार खेपे। खाद्यप्रणालीको समस्या अध्ययनकर्ताहरूले यी समस्याका लागि बदलिँदो खानपानतर्फ औँला ठड्याउँदै सरकारहरू, संयुक्त राष्ट्रसङ्घ तथा प्राज्ञहरूलाई कदम चाल्न आह्वान गरेका छन्। मानिसहरूको आहार र विहारको प्रवृत्तिमा परिवर्तन भइरहेको छ। बढ्दो सङ्ख्याका सुपरमार्केट, कम पोषिलो खानेकुराको सहज उपलब्धता एवं शारीरिक अभ्यासको अभावले गर्दा धेरै मानिसमा मोटोपना देखिएको छ। यी परिवर्तनले न्यून तथा मध्यम आय भएका मुलुकमात्र होइन, उच्च आय भएका मुलुक पनि प्रभावित छन्। हुन त राम्ररी शारीरिक विकास हुन नपाएका बालबालिकाको सङ्ख्या विश्वभरि घट्दो क्रममा छ तर अतिप्रशोधित खानेकुराको प्रयोगले बालबालिकालाई पछिसम्म असर गर्ने गरेको पाइन्छ। \"हामीले पोषणबारे एउटा नयाँ वास्तविकता बेहोर्दैछौँ,\" मुख्य लेखक डा. फ्रान्सेस्को ब्रान्काले बताए। उनी विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको पोषण विभागका निर्देशक पनि हुन्। \"अब हामी देशहरूलाई गरिब र कुपोषित अनि धनी र मोटोपनाग्रस्त भनेर सोझै वर्गीकरण गर्न सक्दैनौँ।\" \"सबै किसिमका कुपोषणको साझा पक्ष भनेको - बिग्रिँदै गएको खाद्यप्रणाली हो जसले मानिसहरूलाई स्वस्थ, सुरक्षित, सुलभ तथा दिगो पोषण दिन सक्दैन।\" ब्रान्काले यो प्रणाली सुधार्न उत्पादनदेखि प्रशोधन, व्यापारदेखि वितरण, मूल्य, बजारीकरण, लेबलिङदेखि उपभोगसम्म परिवर्तनको खाँचो औँल्याए। उच्च गुणस्तरको पोषण भनेको के हो? उक्त प्रतिवेदनका अनुसार उच्च गुणस्तरको पोषणमा यी पर्छन्: उच्च गुणस्तरको पोषणले कुपोषणको खतरा कम गर्छ र स्वस्थ विकासमा सहयोग पुर्याउँछ। त्यसले जीवनभरि शरीरलाई विभिन्न रोगबाट जोगाउँछ। यो पनि हेर्नुहोस् मोटोपना कसरी घटाउने?"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रतिष्ठित जर्नल 'द ल्यान्सेट'मा प्रकाशित एउटा प्रतिवेदनअनुसार विश्वभरि अतिविपन्न देशहरूमध्ये एकतिहाइमा उच्च दरमा मोटोपना र कुपोषण दुवै समस्या देखा परेका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – नेपाली बजारमा आज सुनको मूल्य प्रतितोला रु ३०० ले घटेको छ । शुक्रबार छापावाला सुन प्रतितोला रु एक लाख १९ हजार ५०० मा कारोवार भएको थियो । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका अनुसार बिहीबार छापावाला सुन प्रतितोला १ लाख १९ हजार ३ सय रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो । त्यस्तै, तेजाबी सुनको मूल्य प्रतितोला रु एक लाख १८ हजार ७५० मा कारोवार भएकोमा आज प्रतितोला रु एक लाख १८ हजार ४५० मा कारोवार भइरहेको छ । यस्तै चाँदीको मूल्य पनि प्रतितोला २० रुपैयाँले बढेर प्रतितोला एक हजार ५सय ४० रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ । अघिल्लो दिन छापावाला सुन प्रतितोला रु एक हजार ५०० मा कारोवार भएको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाली बजारमा छापावाला सुनको मूल्य प्रतितोला रु एक लाख १९ हजार ५०० र तेजाबी सुनको मूल्य प्रतितोला रु एक लाख १८ हजार ४५० कायम भएको छ । चाँदीको मूल्य पनि प्रतितोला २० रुपैयाँले बढेर प्रतितोला १ हजार ५ सय ४० रुपैयाँ पुगेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले यस्तो निर्णय गरेको हो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेपाल भलिबल सङ्घको अध्यक्षमा जितेन्द्रबहादुर चन्द निर्वाचित हुनुभएको छ । आज बिहान सार्वजनिक भएको मतपरिणामअनुसार निवर्तमान कार्यसमितिका महासचिव समेत रहनुभएका चन्दले ७६ मत प्राप्त गरी अध्यक्षमा विजयी हुनुभएको हो । चन्दले निरोज मास्केलाई २६ मतले पराजित गरे । निवर्तमान कार्यसमितिका उपाध्यक्ष मास्केले ५० मत प्राप्त गरेका थिए । उक्त निर्वाचनमा १२८ मत खसेको थियो । महासचिवमा उनको प्यानलका रोशनकुमार श्रेष्ठले ८५ मत प्राप्त गरी विजयी हुनुभएको छ भने उहाँका प्रतिद्वन्द्वी मनवीर छन्त्यालले ३९ मत प्राप्त गर्नुभएको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाल भलिबल सङ्घ (एनभीए) को निवर्तमान कार्यसमितिको महासचिवबाट ७६ मत प्राप्त गरी अध्यक्षमा जितेन्द्रबहादुर चन्द निर्वाचित हुनुभएको छ । चन्दले निरोज मास्केलाई २६ मतले पराजित गरे भने महासचिवमा रोशनकुमार श्रेष्ठले ८५ मत प्राप्त गरी मनवीर छन्त्याललाई ३९ मतले पराजित गरे ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "चर्चित मेन्सवेयर ब्राण्ड इन्डियन टेरेनले पुल्चोकको लबिम मलमा आफ्नो पहिलो ब्राण्ड आउटलेट सञ्चालनमा ल्याएको छ । यसै हप्तादेखि सञ्चालनमा आएको एक्सक्लुसिभ ब्रान्ड आउटलेट रहेको यो स्टोरमा पुरुषका लागि सर्ट, टिसर्ट, ज्याकेट र ट्राउजरजस्ता विभिन्न प्रकारका पहिरन राखिएका छन् । लबिम मलको आउटलेटमा ६ देखि १४ वर्ष उमेर समूहका बालबालिकाका लागि विभिन्न प्रकारका कपडाहरु पनि राखिएको छ । इन्डियन टेरेनले यसलाई सन् २००० मा भारतमा पहिलो ब्रान्ड स्टोर खोलेको थियो। त्यसबेलादेखि, यो प्रिमियम क्याजुअल वेयर ब्रान्डको रूपमा लोकप्रिय भएको छ। इन्डियन टेरेनले सर्ट, मफलर, निटवेयर, डेनिम, बक्सर र मोजा पनि उत्पादन गर्छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "चर्चित मेन्सवेयर ब्राण्ड इन्डियन टेरेनले पुल्चोकको लबिम मलमा आफ्नो पहिलो आउटलेट खोलेको छ । एक्सक्लुसिभ स्टोरले पुरुषहरूका लागि शर्ट, टी-शर्ट, ज्याकेट र ट्राउजरका साथै ६-१४ वर्ष उमेरका बच्चाहरूको लागि कपडाहरू सहित विभिन्न प्रकारका कपडाहरू प्रदान गर्दछ। सन् २००० मा स्थापित इन्डियन टेरेन आफ्नो प्रिमियम क्याजुअल वेयर उत्पादनका लागि चिनिन्छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "कोशी प्रदेश सरकारको स्वास्थ्य मन्त्रीमा निर्मला लिम्बू नियुक्त भएकी छन् । सरकारको सिफारिसमा प्रदेश प्रमुख परशुराम खापुङले शुक्रबार उनलाई सो पदमा नियुक्त गरेका हुन् । संविधानको धारा १६८ को उपधारा (९) बमोजिम नियुक्ति गरिएको हो । नवनियुक्त मन्त्रीले शुक्रबार नै पद तथा गोपनीयताको शपथ लिएका छन् ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रदेश प्रमुख परशुराम खापुङको सिफारिसमा कोशी प्रदेश सरकारको स्वास्थ्यमन्त्रीमा निर्मला लिम्बू नियुक्त भएकी हुन् । उनले शुक्रबार पद तथा गोपनियताको सपथ लिएकी हुन् ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले नेपाली क्रिकेट टोलीका पूर्वकप्तान पारस खड्काले लगाउने ७७ नम्बरको जर्सी प्रयोग नगर्ने निर्णय गरेको छ । दुई वर्षअघि कप्तानपदबाट राजीनामा दिएका खड्काले केही दिनअघि अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट सन्यासको घोषणा गरेका थिए । नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले नेपाली क्रिकेटमा पारस खड्काको योगदानको कदर गर्दै ७७ नम्बरको जर्सी प्रयोगबाट हटाउने निर्णय गरेको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाली र भारतीय राष्ट्रिय फुटबल टोलीले यही भदौ २७ र २७ गते दशरथ रङ्गशालामा मैत्रीपूर्ण खेल खेल्नेछन् । यी दुई टोली १९ पटक आमनेसामने भएका छन्, जसमध्ये भारतले १३ पटक जितेको छ । सन् २०१३ को साफ च्याम्पियनसिपमा नेपालले भारतलाई दुई पटक हराएको थियो । दुवै टोली आगामी साफ च्याम्पियनसिपको तयारीमा जुटेका छन् । नेपालले पछिल्लो पटक सन् २०१५ मा सन् २०१८ को फिफा विश्वकप छनोटमा भारतलाई हराएको थियो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "मलेशियामा कामदार पठाउने प्रक्रिया विगत पाँच महिनादेखि रोकिएको छ। अधिकारीहरूले सम्झौताको प्रक्रियागत कार्यान्वयन विधि तयार पार्न गठन गरिएको समूहले केही दिनमा काम सक्ने र लगत्तै कामदारका लागि मलेशिया खुल्ला गरिने बताएका छन्। वैदेशिक रोजगारीका लागि मलेशिया जाने कामदारहरू ठगिएको र उनीहरूले उचित सेवा सुविधा नपाएको भन्दै सरकारले मलेशियामा कामदार पठाउन जेठको पहिलो हप्ता रोक लगाएको थियो। सम्झौता त्यसयता दुई देशका सरकारबीच भएका कैयौँ छलफलपछि कार्तिक १२ गते नयाँ श्रम सम्झौता भएको थियो। तर सम्झौता भएको २० दिन कटिसक्दा पनि कामदार पठाउने बाटो खुलेको छैन। सम्झौताअघि नै भिसा लागेर मलेशिया जाने पर्खाइमा रहेकालाई पठाउने प्रक्रिया शुरू गरिनुपर्ने वैदेशिक रोजगार व्यवासायी महासंघका अध्यक्ष रोहन गुरुङ बताउँछन्। \"भिसा आइसकेको छ, यसलाई शुरू गरिदिऊँ, बाँकी मिलाउँदै जाऊँला। आइसकेको मागपत्रलाई फेरि पठाउनुपर्ने लगायत कार्यविधिमा उल्लेख गरिएका विषय त मान्दैनौँ भन्नु भएन।\" त्यस्ता कामदारको सङ्ख्या झण्डै १२ हजार रहेको बताइएको छ। सम्झौता कार्यान्वयनको विधि तयार गर्न समूह गठन भएको छ। गृहकार्य त्यसले काम सकेपछि मात्रै कामदारका लागि मलेशिया खुल्ला गरिने सरकारी भनाइ छ। श्रम रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ता नारायण रेग्मीले भने \"उहाँहरूले सिफारिश गरेपछि मन्त्रालयले कुनै ढिलाइ गर्ने छैन। केही प्राविधिक समस्या दुवै समूहमा हुनसक्छन्, छिटो निर्णय गरेपछि कमजोरी हुनुभन्दा पर्याप्त गृहकार्य गरेर यसलाई अघि बढाउँछौँ।\" श्रम सम्झौता लगत्तै दुई देशका टोलीबीच मोटामोटी सहमति भएर कार्यान्वयन विधि पनि तयार भइसकेको बताइएको छ। तर मलेशिया सरकारले केही विषय त्यहाँको संसद् र मन्त्रिपरिषद्बाट पारित गर्नुपर्ने भएकाले अड्किएको सरकारी अधिकारीहरूको भनाइ छ। कार्यविधि तयार भइसकेपछि पनि केही प्रक्रियामा समय लाग्ने भएकोले वैदेशिक रोजगारीमा मलेशिया जान अझै करिब एक महिना लाग्ने उनीहरूको भनाइ छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "मलेशियासँग नयाँ श्रम सम्झौता भएको २० दिन पुगिसक्दा पनि पहिल्यै भिसा लागेर त्यहाँ जाने पर्खाइमा रहेका कामदार समेत जान नपाएको व्यवसायीले बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "एक व्यक्तिले अनुभव गर्न सक्ने सबै संवेदनाहरूमध्ये पीडा सबैभन्दा खराब अनुभूति हो। त्यसैले एक शाखाको रूपमा 'पेन म्यानेजमेन्ट' को पूर्ण महत्व छ र यसलाई वैधानिक निकायबाट सुपर स्पेशियलिटीको दर्जा दिइनुपर्छ, प्रसिद्ध सर्जन र इन्डियन मेडिकल एसोसिएशनका राष्ट्रिय उपाध्यक्ष डा शिवकुमार उत्तुरेले भने। सोसाइटी फर स्टडी अफ पेन पुणे (एसएसपीपी) ले फेब्रुअरी २ देखि ४ सम्म आयोजना गरेको इन्डियन सोसाइटी फर स्टडी अफ पेन, आइएसएसपीसीएन २०२४ को ३८ औं राष्ट्रिय सम्मेलनमा प्रमुख अतिथिका रुपमा बोल्दै उनले यस्तो बताएका हुन् । शिवकुमार उत्तुरेका अनुसार जब पनि बिरामीलाई शल्यक्रिया गर्न सल्लाह दिइन्छ, बिरामीले सोध्ने पहिलो प्रश्न शल्यक्रियापछिको दुखाइको बारेमा हुन्छ । \"एक दुखाइ विशेषज्ञले उनीहरूको जीवन र भविष्यलाई सहज बनाउन सक्छ। यो सुपर विशेषताको एक शाखा हो र यसलाई यो दर्जा प्रदान गर्नुपर्छ। आईसीयू भर्नाका लागि दिइएको निर्देशिकाको पछिल्लो उदाहरण दिँदै उनले भने, 'अब हामी सक्रिय हुने समय आएको छ र ग्राउन्ड वर्करले हाम्रो प्रोटोकल निकालेर केन्द्रमा पेश गर्ने समय आएको छ। सम्मेलनले हालैका प्रगतिहरू माथि छलफल गरेको थियो र प्यानल छलफल, कुञ्जी नोट्स, उन्नत इन्टरभेन्सनल कार्यशालाहरू र वैज्ञानिक कार्यक्रमहरूको साथ साथै पोस्टर प्रस्तुतीकरणको माध्यमबाट दुखाइ व्यवस्थापनसँग सम्बन्धित विभिन्न विषयहरूमा छलफल गरेको थियो। सम्मेलनमा स्त्रीरोग विशेषज्ञ तथा प्रसूति रोग विशेषज्ञ डा वृषाली किन्हाल्कर, इन्डियन सोसाइटी फर स्टडी अफ पेन (आइएसएसपी) का अध्यक्ष डा मुरलीधर जोशीलगायतको सहभागिता थियो । सो अवसरमा आइएसएसपीका अध्यक्ष डा मुरलीधर जोशीले आइएसएसपीका १३ वटा प्रदेश च्याप्टर र १८ वटा नगर शाखा रहेको र तीन हजारभन्दा बढी सदस्य रहेको जानकारी दिए । 'यो वर्ष हामीले ४० वर्ष पूरा गर्दैछौं,' उनले भने। ."
},
{
"from": "gpt",
"value": "शिवकुमार उत्तुरे, एक प्रसिद्ध सर्जन, दुखाइ कम गर्न यसको महत्वपूर्ण महत्वको कारण एक सुपर विशेषताको रूपमा दुखाइ व्यवस्थापनलाई मान्यता को लागि वकालत गर्दछ, सबैभन्दा कष्टप्रद अनुभूति। इन्डियन सोसाइटी फर स्टडी अफ पेनको ३८ औं राष्ट्रिय सम्मेलन (आईएसएसपीसीओएन २०२४) मा उत्तुरले शल्यक्रियापछिको दुखाइ व्यवस्थापनको माध्यमबाट बिरामीलाई मार्गदर्शन गर्न दुखाइ विशेषज्ञहरूको आवश्यकतामा जोड दिए। सम्मेलनमा दुखाइ व्यवस्थापनमा भएको प्रगतिका बारेमा प्यानल डिस्कसन, वर्कसप र वैज्ञानिक प्रस्तुतिहरू समावेश गरिएको थियो, जसमा डा वृषाली किन्हालकर र आईएसएसपीका अध्यक्ष डा मुरलीधर जोशी जस्ता उल्लेखनीय व्यक्तित्वहरूको उपस्थिति थियो। आइएसएसपीले आफ्ना स्थापित च्याप्टर र शाखाहरूका साथ यस वर्ष आफ्नो ४० औं वार्षिकोत्सव मनाउँदै छ, जसले पीडासँग सम्बन्धित चुनौतीहरूको सामना गर्न आफ्नो प्रतिबद्धतालाई जोड दिन्छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "कोहे-नूर टेलिभिजनको उक्त कदमको सामाजिक सञ्जालमा त्यहाँ निकै प्रशंसा भइरहेको छ। पाकिस्तानको पछिल्लो जनगणना अनुसार तेस्रो लिङ्गीहरूको संख्या १० हजार ४१८ छ। सामाचारवाचिकाको रूपमा जागिर पाएकी मलिक लहोरकी हुन्। तेस्रो लिङ्गीलाई फौजमा नलिने आदेशमाथि रोक अनुभव पहिलो तेस्रो लिङ्गी समाचारवाचिका बनेकी मलिकले यसअघि 'मोड्लिङ' गरिसकेकी छन्। बीबीसी उर्दूसँग कुराकानी गर्दै मलिकले भनिन्, \"कोहे-नूर न्यूज पुनः आउन लागेको चर्चा सुनेर मैले पनि समाचारवाचिकाका लागि आवेदन दिएँ। अन्तर्वार्तामा धेरै महिला तथा पुरूष सहभागी थिए।\" \"मेरो पालो आएपछि कर्मचारीले मलाई कुर्न भने। पछि मलाई भित्र बोलाइयो र तपाईँलाई हामी प्रशिक्षण दिन्छौँ, कोहे-नूर न्यूजमा स्वागत छ भने। यति सुनेर खुशीले मेरा आँखाहरू रसाए।\" उनले थपिन्, \"मैले देखेको सपनाको पहिलो खुड्किलोमा टेकेकोले मेरा आँखाहरू रसाएका हुन्। प्रशिक्षणका क्रममा मलाई कुनै कठिनाइ भएन। अरूलाई जस्तै मलाई पनि उनीहरूले सिकाए। मैले कुनै प्रकारको भेदभाव महसुस गरिनँ।\" तेस्रो लिङ्गी सेनाको चाहना 'फेशन शो' समाचारवाचिकाको प्रशिक्षणपछि हालै मलिक लहोरमा र्याम्पमा उत्रिएकी थिइन्। उनले आफू पाकिस्तानकी पहिलो तेस्रो लिङ्गी मोडल पनि भएको बताइन्। मलिकले लहोर 'फेशन शो' मा ठूला मोडलहरूसँग सहभागी भएको बताइन्। उनले भनिन्, म आफ्नो समुदायका लागि केही गर्न चाहन्छु ताकि उनीहरूको अवस्था राम्रो हुन सकोस्। मलिकले थपिन्, \"मैले समाचारवाचिकाको जागिर पाएँ। तर मेरो र सडकमा माग्ने एवं नृत्य गर्ने तेस्रो लिङ्गीहरूको कथा उस्तै छ। र, त्यसलाई बदल्न जरूरी छ।\""
},
{
"from": "gpt",
"value": "पाकिस्तानको एउटा स्थानीय टेलिभिजन च्यानल कोहे-नूरले एकजना तेस्रो लिङ्गी समाचारवाचिका मारवीय मलिकलाई स्थान दिएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाडौँ– ठूलो प्रतिनिधिमण्डलका साथ अमेरिका र चीनको दुई सातालामो भ्रमणमा निस्केका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले करिब रु पाँच करोड खर्च गरेको खुलासा भएको छ । अर्थ मन्त्रालयका अनुसार संयुक्त राष्ट्रसङ्घको ७८औँ महासभा र प्रधानमन्त्रीको प्रतिनिधिमण्डलको चीन भ्रमणका क्रममा भएको भ्रमण खर्चका लागि रु चार करोड ७४ लाख २० हजार विनियोजन गरिएको छ । अर्थ मन्त्रालयले परराष्ट्र मन्त्रालयको नाममा उक्त रकम निकासा गरेको हो । प्रधानमन्त्री ओलीले गत सेप्टेम्बर १६ मा संयुक्त राज्य अमेरिकाको यात्रा सुरु गरेका थिए भने सेप्टेम्बर २१ मा महासभालाई सम्बोधन गरेका थिए । त्यसपछि उनी सेप्टेम्बर २२ मा चीन गए, जहाँ उनी एसियाली खेलकुदको उद्घाटन समारोहमा सहभागी भए। त्यसपछि स्वदेश फर्कनुअघि उनले चीनका विभिन्न राज्यको भ्रमण गरेका थिए । देशमा आर्थिक संकटको समयमा दुई साताको भ्रमण गरेको भन्दै प्रधानमन्त्रीको आलोचना भएको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'को दुई सातालामो अमेरिका र चीन भ्रमणका क्रममा करिब रु पाँच करोड खर्च भएको छ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घको ७८औँ महासभा र प्रधानमन्त्रीको प्रतिनिधिमण्डलको चीन भ्रमणका क्रममा भएको भ्रमण खर्चका लागि रु चार करोड ७४ लाख २० हजार विनियोजन गरिएको अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ । दाहालले संयुक्त राज्य अमेरिकामा महासभालाई सम्बोधन गर्नुका साथै चीनमा भएको एसियाली खेलकुदको उद्घाटन समारोहमा भाग लिएका थिए । आर्थिक संकटका बेला दुई साताको भ्रमण सुरु गरेको भन्दै उनको आलोचना भएको थियो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "उक्त खोप दुई महिनाभन्दा कम समय मात्रै मानिसहरूमा परीक्षण गरिएको थियो। पुटिनले उक्त खोप प्रभावकारी भएको र त्यसले प्रतिरोध क्षमतालाई बलियो बनाएको दाबी गरेका छन्। उनले आफ्नी एउटी छोरीलाई पनि उक्त खोप दिइएको बताए। प्रश्न ठूलो स्तरमा मानिसमा परीक्षण गर्न बाँकी भए पनि सरकारले उक्त खोपको प्रयोगलाई औपचारिक मान्यता दिएको हो। पश्चिमा देशका वैज्ञानिकहरूले रूसको खोप कार्यक्रमबारे प्रश्न उठाएका छन्। उनीहरूले रुसी अनुसन्धानकर्ताहरूले खोप परीक्षणको विधि पूरा नगरेको आशङ्का व्यक्त गरेका छन्। जुलाई महिनामा रुसी वैज्ञानिकहरूले एउटा खोपको प्रारम्भिक परीक्षण सकिएको दाबी गरेका थिए रुसले भने विभिन्न देशबाट उक्त खोपको एक अर्ब मात्रा माग आइसकेको दाबी गरेको छ। मस्कोले उक्त खोपको नाम स्पुत्निक राखिने जनाएको छ। स्पुत्निक सोभियत सङ्घले १९५० को दशकमा प्रक्षेपण गरेको पहिलो भू-उपग्रहको नाम हो। अहिले विश्वमा विभिन्न देशमा समानान्तर रूपमा दर्जनौँ खोपको निर्माण र केहीको मानवमा परीक्षण गर्ने काम भइरहेको छ। 'पुष्टि गर्न सकिन्न' बीबीसी स्वास्थ्य संवाददाता फेर्गुस वाल्शका अनुसार अन्य समूहहरूले जस्तो मस्कोको गामालेया इन्स्चिच्युटले आफ्नो अध्ययनको कुनै सुरक्षा र प्रतिरोध क्षमतासम्बन्धी तथ्याङ्क सार्वजनिक गरेको छैन। त्यसले गर्दा स्वतन्त्र वैज्ञानिकहरूलाई यसको विश्लेषण गर्न असम्भव हुन्छ। \"राष्ट्रपति पुटिनमा रुसी विज्ञानको क्षमतासम्बन्धी विश्वलाई स्पष्ट सन्देश दिने व्यग्रता छ,\" उनी भन्छन्, \"तर पहिलो हुनु मात्रै पर्याप्त छैन।\" \"अहिले बन्ने क्रममा रहेका कुनै कोभिड-१९ का खोपले कोरोनाभाइरसविरुद्ध सुरक्षा देखाएका छैनन्। मुख्य प्रश्न अझै अनुत्तरित नै छ।\" कोरोनाभाइरस रोक्ने खोप कहिले आउला"
},
{
"from": "gpt",
"value": "रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले देशको नियामक निकायले कोरोनाभाइरस सङ्क्रमणविरूद्ध रुसमै विकसित एउटा खोपलाई स्वीकृति प्रदान गरेको बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – नेपालले क्यानडासँग टी–ट्वान्टी र एकदिवसीय सिरिज खेल्ने भएको छ । नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) का अनुसार टी–२० खेल जुन २८ र २९ मा र एकदिवसीय खेल जुलाई ४ र ५ मा खेलाइनेछ । नेपाली टोली आगामी जुन २६ मा क्यानडा जाने तयारीमा छ । त्यस्तै स्कटल्याण्डमा हुने आइसिसी क्रिकेट विश्वकप लिग टु अघि नेपालले क्यानडासँग द्विपक्षीय सिरिज खेल्ने क्यानले जनाएको छ । क्यानडामा द्विपक्षीय सिरिज खेलेपछि नेपाली टोली स्कटल्याण्ड जानेछ । स्कटल्याण्डमा नेपालले घरेलु टोलीसँग दुई र नामिबियासँग दुई लिग खेल खेल्नेछ । नेपालले लिगको पहिलो खेल जुलाई ११ मा नामिबियासँग खेल्नेछ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले मलेसियामा आगामी जुन १७ देखि २५ सम्म आयोजना हुने एसीसी महिला टी–ट्वान्टी क्रिकेट प्रतियोगिताका लागि रुबिना क्षेत्रीको कप्तानीमा १५ सदस्यीय टोलीको घोषणा गरेको छ । समूह 'बी' मा बहराइन, भुटान, हङकङ र कुवेत छन् भने समूह 'ए' मा आयोजक मलेसिया, ओमान, कतार, सिंगापुर र युएई छन् ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "जेम्स् पिबल्स, डिडे क्वेलो र माइकल मेयर ब्रह्माण्डका विषयमा महत्त्वपूर्ण तथ्य पत्ता लगाउने क्यानडाली-अमेरिकी जेम्स् पिबल्ससँगै स्वीट्जरल्याण्डका माइकल मेयर र डिडे क्वेलो यस वर्षका भौतिक विज्ञानतर्फको नोबेल पुरस्कार विजेता भएको घोषणा स्टकहोममा आयोजित समारोहमा घोषणा गरिएको हो। उनीहरूलाई ब्रह्माण्डको उत्पत्तिसँग सम्बन्धित कार्य र सूर्यजस्तै देखिने एक तारा वरिपरि घुम्ने निकै टाढा अवस्थित ग्रह सन् १९९५ मा पत्ता लगाएकोमा संयुक्त रूपमा त्यो पुरस्कार दिने घोषणा गरिएको हो। तीन विजेताहरूले ९० लाख स्वीडिश क्रोनर (झन्डै १० करोड नेपाली रुपैयाँ) पाउनेछन्। घोषणापछि प्रतिक्रिया दिँदै प्रोफेसर क्वेलोले बीबीसी न्यूजसँग भने, \"यो अविश्वसनीय हो। २५ वर्षअघि हामीले नयाँ तथ्य पत्ता लगाएपछि नै सबैले भन्ने गर्दथे 'यो त नोबेल पुरस्कार पाउनयोग्य खोज हो।' त्यसपछि मैले भन्ने गर्थेँ, 'ए हो, हो हुनसक्छ शायद।'\" क्रान्ति त्यसपछिका वर्षहरूमा उनले आफ्नो खोजको विषय लगभग बिर्सिसकेका थिए। चिकित्सा विज्ञानतर्फको नोबल पुरस्कार कोष र अक्सिजनको सम्बन्धको अनुसन्धानलाई \"अहिले म निकै आश्चर्यचकित भएको छु। म यो पुरस्कारको अर्थ के हो भनेर खुट्ट्याउने प्रयत्न गरिरहेको छु।\" ती तीन वैज्ञानिककको खोजले खगोलविज्ञानमा नयाँ उपकरणको प्रयोग र ग्रहको उत्पत्तिका बारेमा नयाँ क्रान्तिको बीजारोपण गरिदिएको बताइएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "ब्रह्माण्डको उत्पत्तिसँग सम्बन्धित नयाँ तथ्य पत्ता लगाउने तीनजना वैज्ञानिकलाई सन् २०१९ को भौतिक विज्ञानतर्फको नोबेल पुरस्कार दिइने भएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "ट्रम्पले पोर्टल्याण्डका डेमोक्र्याट मेयर टेड विलरलाई 'सहरमा मृत्यु र विध्वंशको बाटो खोलेको' आरोप लगाएका छन्। बाइडनले भने राष्ट्रपति ट्रम्पले 'गैरजिम्मेवार तरिकाले हिंसा उकासेको' र अमेरिकामा 'घृणा र विभाजनको आगो फुकेको' आरोप लगाए। एक प्रदर्शनकारीको मृत्यु शनिवार अमेरिकामा ट्रम्प समर्थक र ब्ल्याक लाइभ्स म्याटर अभियानका सहभागीबीच झडप हुँदा एकजना श्वेत प्रदर्शनकारी मारिएका थिए। अफ्रिकी-अमेरिकी जोर्ज फ्लोईडको प्रहरी नियन्त्रणमा मृत्यु भएपछि पोर्टल्याण्ड प्रहरी बर्बरता र रङ्गभेदविरोधी प्रदर्शनको केन्द्र बनेको छ। त्यहाँ तीन महिनादेखि प्रदर्शन चलिरहेको छ। मे २५ मा मिनिसोटा राज्यको मिनिअपोलिसमा प्रहरी नियन्त्रणमा फ्लोइड मारिएपछि त्यसरी विरोध निम्त्याएको हो। ट्रम्पले के भने? आइतवार चरणबद्ध ट्वीटहरू गर्दै ट्रम्पले 'मूर्ख मेयरसँग पोर्टल्याण्डले कहिल्यै पुरानो स्वरूप नपाउने' बताएका थिए। र उनले त्यहाँ सङ्घीय बलका जवानहरू पठाउनु पर्ने सोचिरहेको जनाएका छन्। उनले बाइडनलाई 'नेतृत्व गर्न र अपराधविरुद्ध बोल्न नचाएको' आरोप लगाए। जबाफमा एउटा विज्ञप्तिमार्फत् बाइडनले भने- \"ट्रम्पलाई कानुनीराजबारे ट्वीट गरेर आफूलाई बलियो देखाउन सकिन्छ भन्ने लाग्दो हो। तर आफ्ना समर्थकलाई द्वन्द्व रोक्न आह्वान गर्न नसक्नुले उनी कति कमजोर छन् भन्ने देखाउँछ।\" एउटा पत्रकार सम्मेलनमा मेयर टेड विलरले समेत राष्ट्रपति ट्रम्पलाई 'आधुनिक इतिहासकै अमेरिकालाई सबैभन्दा बढी विभाजन गर्न खोज्ने व्यक्ति भएको' आरोप लगाएका छन्। अश्वेत पक्षधर आन्दोलनका चर्चित भाषण"
},
{
"from": "gpt",
"value": "अमेरिकाको पोर्टल्याण्डमा हिंसक बनेको प्रदर्शनलाई लिएर अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्प र उनका प्रतिस्पर्धी जो बाइडन चर्को आरोप-प्रत्यारोपमा उत्रिएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "उनले विगतमा राजनीतिक अस्थिरताका कारण नेपालको परराष्ट्र सम्बन्ध भारत र चीनसँग बढी केन्द्रित भएको स्वीकार गर्दै विभिन्न देशहरू र विकास साझेदारहरूसँग बलियो सम्बन्ध कायम गर्न अहिलेको सरकार क्रियाशिल हुने बताए। उनले नेपालले राष्ट्रिय स्वार्थलाई ध्यान दिएर कूटनीतिक सम्बन्ध सञ्चलान गर्ने पनि बताएका छन्। १७ वर्षपछि नेपाल र अमेरिकाबीच पराराष्ट्र मन्त्रीको तहमा स्थानीय समयअनुसार मंगलवार अपरान्ह वार्ता भएको थियो। उनीसँग अमेरिकाबाट बीबीसीका फणीन्द्र दाहालले गरेको कुराकानी: अमेरिकी विदेशमन्त्रीसँगको तपाईँको भेटवार्ता कस्तो रह्यो? भेटवार्ता एकदमै महत्त्वपूर्ण र सौहार्दपूर्ण रह्यो। छलफल एकदमै उपलब्धिपूर्ण भएको छ। लामो अन्तरलपछि दुई देशबीच यो स्तरमा कुराकानी भएको हो। ठूलो अपेक्षा बोकेर म यहाँ आएको थिएँ त्यो अपेक्षा प्रभावकारी रूपमा पुरा भएको महसुस गरेको छु। त्यो भेटवार्तामा तपाईँले के कुरा राख्नुभयो? मुलत नेपाल र अमेरिकाबीच सात दशक लामो घनिष्ट सम्बन्ध रहेको छ। त्यसलाई कसरी उचाइमा पुर्याउने र थप घनिष्ट बनाउने भन्ने हिसाबमा हामीले कुराकानी गर्यौं। हामीले नेपालमा ठूलो उपलब्धि हासिल गरेका छौं र मौलिक ढंङ्गले हाम्रो शान्ति प्रकिया सम्पन्न पनि भएको छ। नेपालमा राजनीतिक स्थायित्व हासिल भएको छ र अब हामी आर्थिक विकासमा अघि बढ्न खोजिरहेका छौं। मैले नेपालको आर्थिक विकास र समृद्धिको लागि अमेरिकी सरकार र यहाँको निजी क्षेत्रबाट सहयोगको अपेक्षा गरेको कुरा राखे। अहिले पनि नेपाललाई सबैभन्दा बढी आधिकारीक तवरले सहयता उपलब्ध गराउने देश अमेरिका हो। विदेशमन्त्री पोम्पेओले नेपालमा लगानीका लागि अमेरिकी निजी क्षेत्रलाई उत्प्रेरित गर्ने कुरा मसँग गर्नुभएको छ। तपाईँले ठूलो अपेक्षा राखेर अमेरिका आएको र त्यो पूरा भएको आफूले ठानेको बताउनुभयो। के आधारमा त्यस्तो भन्नुहुन्छ? हामीले ठूलो अपेक्षा राखेका छौं। त्यो पूरा भएको छ। पछि व्यवहारमा पनि देखिन्छ। मूल कुरा नेपालका विकास प्राथमिकतामा अमेरिकी प्रतिक्रिया कस्तो रहन्छ त्यो महत्त्वपूर्ण हो। हामीले उहाँहरू सकारात्मक रहेको पाएका छौं। अमेरिकी विदेशमन्त्रीले नेपाललाई भरपर्दो साथ रहने कुरा बताउनुभएको छ यो महत्त्वपूर्ण कुरा हो। तपाईँहरुबीच कुनै क्षेत्र विशेषमा सहयोग बढाउने भन्ने हिसाबमा कुरा भयो? हामीले आर्थिक विकासका धेरै क्षेत्रमा कुराकानी गरेका छौं। आर्थिक विकासका लागि पाँच वटा क्षेत्र पहिचान गरेका छौं। कृषि, पूर्वाधार, जलश्रोत, मानव संशाधन र पर्यटनका क्षेत्रमा अमेरिकी लगानीका लागि आग्रह गरेका छौं। उहाँहरूले ७७ वटा नेपाली उत्पादनमा अहिले भन्सार छुट दिइरहनु भएको छ। हामीले थप किसिमका प्राविधिक सहायताका लागि पनि आग्रह गरेका छौं। त्यसबाहेक आगामी मार्च महिनामा नेपालमा गर्न लागिएको लगानी सम्मेलनमा अमेरिकी कम्पनीहरूको सहभागिताका लागि पनि अनुरोध गरेका छौं। अमेरिकाले यसअघि नै नेपालमा विद्युत र सडकका लागि ६५ अर्ब रूपियाँ उपलब्ध गराएको छ र त्यसमा अहिले काम भइरहेको छ। आगामी दिनमा दुई देशबीचको सहकार्य थप बढ्दै जान्छ। नेपालले हालैका वर्षमा भारत र चीनसँगको सम्बन्धलाई बढी प्राथमिक्ता दिएको र अरू देशहरूसँगको कूटनितिक सम्बन्धलाई खासै ध्यान नदिएको भन्ने टिकाटिप्पणीहरू हुने गरेका छन्। यसमा तपाईँ के भन्नुहुन्छ? लामो समयसम्म कायम राजनीतिक अस्थिरताका कारण तपाईंले भने जस्तै हाम्रो विदेश सम्बन्ध प्रभावकारी हुन नसकेको यथार्थ हो। विगतमा छिटो छिटो सरकार परिवर्तन हुँदा त्यसको प्रभाव हाम्रो विदेश सम्बन्धमा पनि पर्यो। खासमा सरकार फेरिने बित्तिक्कै परराष्ट्र नीति फेरिनुहुँदैन। अस्थिरताका कारण हामी छिमेकमा मात्रै अल्झियौं, अहिले आएर हामीले त्यसलाई चिरेका छौं। मेलै जापान लगायत कतिपय देशमा गरेका भ्रमण र भेटवार्ता त्यसको उदाहरण हो। आगामी दिनमा प्रधानमन्त्रीले गर्ने विदेश भ्रमणहरूले पनि यसलाई थप पुष्टि गर्दै जानेछ। अन्य देशहरू र हाम्रा सबै विकास साझेदारहरूसँग मजबुत सम्बन्ध कायम राख्न हामी सक्रिय रहनेछौं। नेपाल र अमेरिकाबीच सीधा कुराकानी: भारतले कसरी हेर्ला नेपालले अमेरिकासँगको सम्बन्धलाई चाँहि कतिको प्राथमिक्ता दिएको छ? हामीले उच्च प्राथमिकता दिएका छौं। अमेरिका नेपालसँग दौत्य सम्बन्ध कायम गर्ने दोस्रो देश हो। अमेरिकासँग दौत्य सम्बन्ध कायम भएपछि त्यसले अरू बाह्य सम्बन्ध कायम गर्न हाम्रो ढोका खोलेको थियो। यो सम्बन्धलाई विगतमा नै थप उपयोगी बनाउन सकिन्थ्यो। विगतमा त्यसलाई प्रभावकारी बनाउन नसकेको साँचो हो। अब हामी यसलाई थप प्रभावकारी र मजबुत बनाउने छौं। अमेरिका सहित कतिपय पश्चिमा देशले नेपाल पछिल्लो समयमा चीनसँग नजिकिएको भनेर आशंकाहरू व्यक्त गर्ने गरेको बताइन्छ। त्यस्तो कुनै छनक पाउनुभयो? तपाईंले भनेजस्ता चासो बेला बेलामा प्रकट हुन्छन्। तर हामीले हाम्रा सबै मित्रहरूलाई आश्वस्त पारेका छौं की हामी सन्तुलनलाई प्राथमिकतामा राख्छौं। र, हामी कतैतिर पनि ढल्किएका छैनौं। राष्ट्रिय हितलाई केन्द्रमा राखेर हामीले हाम्रो विदेश सम्बन्ध सञ्चालन गरिरहेका छौं। हामी सबैसँग मित्रता प्रगाढ बनाउन चाहन्छौं। नेपाल कुनै पनि किसिमको प्रतिस्पर्धासँग जोडिदैन। त्यसो गर्ने हैसियत पनि हामीसँग छैन र रूची पनि छैन। विभिन्न देशका विश्वव्यापी प्रतिस्पर्धालाई आ-आफ्नो आँखाले हेर्ने उहाँहरूको कुरा हो। हामी हाम्रै ढंङ्गले सबैसँग सन्तुलित सम्बन्ध राखेर अघि बढ्छौं।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "अमेरिकी विदेशमन्त्री माइक पोम्पेओसँगको आफ्नो भेटवार्तापछि परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले नेपालले संयुक्त राज्य अमेरिकासँगको सम्बन्धलाई थप मजबुत र प्रगाढ बनाउनेतर्फ ध्यान दिने बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "उनले जीवनको अमूल्य २० वर्ष लागु औषध दुर्व्यसनमा खेर फालेका उनले कुलतबाट निस्केको १८ महिनामा नै सगरमाथाको सफल आरोहण गरेका छन्। उनी अब अबका दिनमा आफूजस्तै अन्य युवाहरूका लागि प्रेरणाको श्रोत बन्न चाहन्छन्। हेर्नुस् सृजना श्रेष्ठले बनाएको यो भिडिओ। अनि यो पनि:"
},
{
"from": "gpt",
"value": "दृढ सङ्कल्प र आत्मविश्वास भए कठिन भन्दा कठिन परस्थितिलाई पार लगाउन सकिन्छ भन्ने उदाहरण ३६ वर्षीय वाङ्दा शेर्पाले दिएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० मा २० लाख पर्यटक भित्र्याउने नेपाल सरकारको लक्ष्य छ तर चीनमा फैलिएको कोभिड-१९ अर्थात् नयाँ कोरोनाभाइरस सङ्क्रमणका कारण नेपाल आउने चिनियाँ पर्यटकको सङ्ख्या उल्लेखनीय रूपमा घट्न सक्ने त्रास उब्जिएको छ। त्यसले भ्रमण वर्षको लक्ष्य प्रभावित हुन सक्ने आशङ्का पर्यटन व्यवसायीहरूले गरेका छन्। कोरोनाभाइरसका कारण चीनमा सयौँ मानिसको मानिसको ज्यान गइसकेको छ भने हजारौँ मानिसमा सङ्क्रमण भएको छ। अहिलेसम्मको तथ्याङ्कमा के छ? गत ज्यानुअरी महिनाको पर्यटक आगमनको तथ्याङ्कले नेपालका पर्यटन अधिकारीहरूलाई मिश्रित सन्देश दिएको छ। अघिल्लो वर्ष पहिलो महिनामा नेपाल आउने विदेशीको सङ्ख्या ८१,२७३ थियो। यसपालि उक्त सङ्ख्या दुई प्रतिशतले घटेको देखिएको छ। नेपाल पर्यटन बोर्डका निर्देशक मणिराज लामिछानेका अनुसार गत महिना ७९,६८६ पर्यटक नेपाल आएका थिए। कोरोनाभाइरस चीनबाहिर पनि फैलिएको छ तर अनौठो चाहिँ के छ भने पर्यटन बोर्डले दिएको आँकडाका अनुसार ज्यानुअरी महिनामा नेपाल भ्रमण गर्ने चिनियाँहरूको सङ्ख्या अघिल्लो वर्षको सोही अवधिभन्दा थोरै बढी छ। \"अघिल्लो ज्यानुअरीमा १२,९१६ चिनियाँ आएका थिए भने यसपालि १३,३०३ चिनियाँ आएका छन्,\" लामिछानेले भने। चीनबाट पर्यटक घटे कस्तो असर? गत वर्षको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने नेपाल भ्रमणमा आएका झन्डै १२ लाख पर्यटकमध्ये झन्डै १५ प्रतिशत चिनियाँ थिए। अर्थात् २० लाखको लक्ष्यमा १५ प्रतिशत भनेको लगभग तीन लाख हुन आउँछ। तर यसपालि चिनियाँ राष्ट्रपतिले नेपाल भ्रमण गरेको अनि अनौपचारिक कुराकानीमा पाँच लाखसम्म चिनियाँ पर्यटक आउन सक्ने छलफल भएकाले नेपालका पर्यटन अधिकारीहरूले उत्तरी छिमेकमा निकै भर गरिरहेका थिए। पशुपतिक्षेत्रमा विदेशी पर्यटक साथै हाल नेपाल-चीनबीच हवाई यात्रु क्षमतापनि झन्डै साढे चार लाखको हाराहारीमा पुगेकाले चार-पाँच लाख चिनियाँ भित्र्याउने अपेक्षा राखिएको थियो। तर त्यो लक्ष्यमा पछिल्ला घटनाक्रमका कारण तुषारापात हुने सम्भावना बढेको कतिपयले ठानेका छन्। अन्य देशबाट हुने पर्यटक आगमनमा के होला? कोरोनाभाइरस सङ्क्रमणको पहिलो प्रत्यक्ष अन्तर्राष्ट्रिय असर हवाई आवागमनमा नै परिरहेको देखिन्छ। हालसम्म विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले कोरोनाभाइरसकै कारण अन्तर्राष्ट्रिय आवागमन एवं व्यापारमा कुनै अङ्कुश लगाउनुपर्ने अवस्था नआएको बताइरहेको छ। तर व्यवहारमा मानिसहरू यो समय आवतजावत गर्न त्यति उत्सुक नहुने पर्यटन व्यवसायीहरूमा डर छ। नेपालका पर्यटन व्यवसायीहरूको सङ्गठन नेपाल एसोसिएशन अफ टूर अपरेटर्स नाटोका अध्यक्ष अशोक पोख्रेल अब नेपालले भ्रमण वर्षको लक्ष्य पुन: समीक्षा गरेर घट्न सक्ने सङ्ख्यालाई कसरी पूर्ति गर्ने भन्ने बारे सोच्ने बेला आइसकेको धारणा राख्छन्। \"कोरोनाभाइरस सङ्क्रमणका कारण पर्यटकहरूको सङ्ख्या त घट्ने नै देखिन्छ। अहिले नै चीनको साथै (दक्षिण) कोरिया र जापानबाट आउनेहरूको सङ्ख्या प्रभावित हुन थालेको छ,\" पोख्रेलले भने। उनका अनुसार यो सङ्क्रमणले चिनियाँ मात्रै होइन अन्य पर्यटकको पनि 'यात्रा व्यवहार' मा असर पर्न सक्छ। \"उदाहरणका लागि अमेरिकाबाट अनि अन्यत्रबाट आउने कैयौँ पर्यटक पनि चीन ट्रान्जिट भएर आउँथे। किनकि त्यहाँबाट हवाई भाडा कम पर्न जान्थ्यो। त्यस्ता पर्यटकको सङ्ख्या पनि घट्न सक्छ,\" पोख्रेलले भने। यसको प्रभाव नेपालको वसन्तयाममा देखा पर्ने उनले चेतावनी दिए।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "निकै ठूलो प्रचारप्रसारसहित सुरु गरिएको नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० को एउटा प्रमुख लक्ष्य एक वर्षमा २० लाख पर्यटक भित्र्याउनु हो।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "त्यहाँको सरकारी समाचारसंस्थाका अनुसार किमले पारमाणविक अस्त्रको विकासलाई निरन्तरता दिइने र एउटा नयाँ 'रणनीतिक अस्त्र' को विकास गरिने सत्तारूढ दलका अधिकारीहरूलाई बताएका हुन्। किमले कोरियाली प्रायःद्वीपलाई पारमाणविक अस्त्रमुक्त बनाउने विषयमा अवरुद्ध वार्ता पुनः थाल्न संयुक्त राज्य अमेरिकालाई सन् २०१९ को अन्त्यसम्मको समय दिएका थिए। तर उनले सम्भावित वार्ताका लागि ढोका खुला राखिएको सङ्केत दिएका छन्। उनले क्षेप्यास्त्र परीक्षण अमेरिकी व्यवहारमा भर पर्ने बताएका छन्। अमेरिकी प्रतिक्रिया किमको चेतावनीपछि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पले उत्तर कोरियाली नेताले 'परमाणु निरस्त्रीकरणबारे एउटा सहमतिमा हस्ताक्षर' गरेको बताए। \"मलाई लाग्छ उनी वचन राख्ने मानिस हुन्,\" संवाददाताहरूसँग फ्लोरिडामा कुरा गर्दै भने। उत्तर कोरियाले सन् २०१९ मा विभिन्न क्षेप्यास्त्र परीक्षण गरेको थियो किमको घोषणाप्रति प्रतिक्रिया जनाउँदै अमेरिकी रक्षामन्त्री मार्क एस्परले युद्धको साटो उत्तर कोरियाले शान्ति र समृद्धि रोज्छ भन्ने आफ्नो विश्वास रहेको बताएका छन्। \"यदि किमले राष्ट्रपति ट्रम्पलाई दिएको वचन भङ्ग गरे भने त्यो एकदमै निराशाजनक हुन्छ,\" उनले सीबीएसलाई भने। उनका अनुसार ट्रम्पले ठूला सैन्य अभ्यास नगर्ने सहमति व्यक्त गरेपछि किमले अस्त्रपरीक्षण नगर्ने वचन दिएका थिए। \"हामीले आफ्नो वचन राखेका छौँ। उनले पनि आफ्नो वचन राख्छन् भन्ने हाम्रो अपेक्षा छ,\" उनले भने। परीक्षण स्थगन सन् २०१७ यता उत्तर कोरियाले कुनै पारमाणविक अथवा लामो दूरीको क्षेप्यास्त्रको परीक्षण गरेको छैन। गत एप्रिल महिनामा किमले अमेरिका उचित अभिप्राय लिएर आए राष्ट्रपति ट्रम्पसँग तेस्रो शिखर वार्तामा भाग लिन आफू तयार रहेको बताएका थिए। प्रत्युत्तरमा ट्रम्पले एउटा ट्वीटमार्फत् किमको प्रशंसा गर्दै उनको धारणाको स्वागत गरेका थिए। गत जुन ३० मा डोनल्ड ट्रम्प उत्तर कोरियाका नेता किमलाई भेट्न दुई कोरियाको सीमामा पुगेका थिए गत फेब्रुअरीमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्प र उत्तर कोरियाली नेता किमबीचको दोस्रो शिखर बैठक विफल भएको थियो। उत्तर कोरियाविरुद्ध लगाइएका आर्थिक नाकाबन्दीहरू हटाउन अमेरिका तयार नभएपछि भियतनामको हनोईमा भएको वार्ता विनासहमति टुङ्गिएको थियो। उत्तर कोरियाले सन् २०१९ को उत्तरार्धमा विभिन्न क्षेप्यास्त्रको परीक्षण गरेको थियो। अमेरिकालाई दबाव दिन गरिएको उसले त्यसको गरेको भन्ठानिएको छ। पारमाणविक अस्त्र र अमेरिकासम्म मार हान्ने क्षमता भएका इन्टर्कन्टिनेन्टल बलिस्टिक मिसाइल (आईसीबीएम) को परीक्षण स्थगन गर्ने उसको निर्णय अमेरिकासँग वार्ता गर्ने एउटा प्रमुख आधार थियो। 'बाध्यता छैन' नयाँ वर्षको पहिलो दिन पार्टीको बैठकमा बोल्दै किमले उत्तर कोरियालाई अस्त्रपरीक्षण स्थगन गर्ने आफ्नो घोषणा पालना गरिराख्न कुन बाध्यता नभएको बताए। अमेरिकाले दक्षिण कोरियासँग सैन्य अभ्यासलाई निरन्तरता दिएकाले उत्तर कोरियाले अस्त्रपरीक्षणसम्बन्धी निर्णय एकतर्फी रूपमा कायम राख्नु आवश्यक नभएको उनको तर्क भएको केसीएनएले जनाएको छ। किमले 'संसारले निकट भविष्यमै नयाँ रणनीतिक अस्त्र देख्ने' चेतावनी दिए पनि त्यसबारे विस्तृत विवरण दिएनन्। उनी प्योङ्याङमा आयोजित पार्टीका नेताहरूको भेलामा बोलेका थिए। यो समयमा भेला आयोजना गर्नु असामान्य मानिन्छ। पहिला किमले नववर्षको उपलक्ष्यमा भाषण गर्ने गरेका थिए। तर यसपालि त्यसको कुनै सङ्केत देखिएको छैन। निरस्त्रीकरणको कुरा ट्रम्प र किमबीच पहिलो पटक सन् २०१८ मा सिङ्गापुरमा शिखर वार्ता भएको थियो। सिङ्गापुरमा भएको ऐतिहासिक भेटवार्तामा दुई नेताले कोरियाली प्रायःद्वीपलाई निरस्त्रीकरण गर्ने दिशामा मिलेर काम गर्ने सहमति गरेका थिए। त्यसपछि ट्रम्पले उत्तर कोरियाबाट अब 'पारमाणविक खतरा' नरहेको टिप्पणी गरेका थिए। तर प्योङ्याङको पारमाणविक तथा क्षेप्यास्त्र कार्यक्रम रोक्ने विषयमा कुनै ठोस प्रतिबद्धताविना सहमति गरेकोमा ट्रम्पको आलोचना भएको थियो। आफ्ना पारमाणविक तथा क्षेप्यास्त्र कार्यक्रमलाई लिएर प्योङ्याङले कैयौँ अन्तर्राष्ट्रिय तथा अमेरिकी प्रतिबन्ध खेप्दै आएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "उत्तर कोरियाका नेता किम जङ-अनले पारमाणविक तथा लामो दूरीको बलिस्टिक क्षेप्यास्त्र परीक्षणको स्थगनबाट आफ्नो देश पछि हट्ने घोषणा गरेका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "यो अहिलेसम्म पुष्टि भएको सर्वाधिक दैनिक वृद्धि सङ्ख्या हो। मन्त्रालयका अनुसार सो अवधिमा थप ५० जनाको कोभिड-१९ सम्बन्धी कारणले मृत्यु भएको विवरण प्राप्त भएको छ। हालसम्म कुल ३,५७९ जनाको मृत्यु भइसकेको छ। यो अवधिमा २,९०५ जना सङ्क्रमणमुक्त भएका छन्। काठमाण्डू उपत्यकामा सर्वाधिक सङ्ख्यामा सङ्क्रमित फेला पर्ने क्रम जारी छ। रूपन्देहीमा पनि ठूलो सङ्ख्यामा सङ्क्रमण पुष्टि भएको छ। सरकारको तथ्याङ्कअनुसार शुक्रवार अपराह्णसम्म देशभरि ७८,६२९ जना पुष्टि भएका सक्रिय सङ्क्रमित छन्। तीमध्ये ५,८६० जना संस्थागत आइशोलेशनमा र बाँकी सबै घरमै बसिरहेको मन्त्रालयले जनाएको छ। अस्पतालमा रहेकामध्ये ७२८ जना आईसीयूमा र २३१ जना भेन्टिलेटरमा उपचाररत छन्। अहिले पीसीआर विधिसहित एन्टिजन विधिबाट परीक्षण गर्दा त्यति सङ्ख्यामा सङ्क्रमितहरू फेला परेका हुन्। कुल २०,४८२ जनाको परीक्षण गर्दा त्यति सङ्ख्यामा सङ्क्रमण पुष्टि भएको हो। मन्त्रालयका अनुसार शुक्रवार काठमाण्डू जिल्लामा ३,०८९ जना, ललितपुर जिल्लामा ६४३ र भक्तपुरमा ३७४ जनामा कोभिड पुष्टि भएको हो। त्यसैगरी झापामा २१६, मोरङमा २७३, चितवनमा ३४३, कास्कीमा ३९३, दाङमा ३६६, बाँकेमा २२२ र रूपन्देहीमा ७३० जनामा पनि सङ्क्रमण पुष्टि भयो। सरकारले सोमवार ७,४४८ जनामा सङ्क्रमण र ३७ जनाको मृत्यु, मङ्गलवार ७,६६० जनामा सङ्क्रमण र ५५ जनाको मृत्यु, बुधवार ८,६५९ जनामा सङ्क्रमण र ५७ जनाको मृत्यु एवं बिहीबार नौ हजार जनामा कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण र ५४ जनाको मृत्यु भएको तथ्याङ्क सार्वजनिक गरेको थियो। २२ जिल्लामा ५०० भन्दा बढी हाल २२ जिल्लामा ५०० भन्दा बढी सक्रिय सङ्क्रमित रहेका छन्। वाग्मती प्रदेशका आठ, लुम्बिनी प्रदेशमा छ, प्रदेश नं १ का तीन र अन्य चार प्रदेशका एक-एक जिल्लामा अहिले उच्च सङ्ख्यामा सक्रिय सङ्क्रमित रहेका हुन्। थप २१ जिल्लामा २०० भन्दा बढी सक्रिय सङ्क्रमित रहेका छन्। शुक्रवार पुष्टि भएको सङ्क्रमितहरूमध्ये २०४ जना १० वर्षभन्दा मुनिका, ६०० जना १० देखि १९ वर्षका र ४,४०१ जना २० देखि ३९ वर्षका छन्। त्यस्तै ४० देखि ४९ वर्षका १,५७३, ५० देखि ५९ वर्षका १,१९९ र ७० वर्षभन्दा माथिका ३६६ जनामा सङ्क्रमण पुष्टि भएको हो। काठमाण्डूमा धेरै सक्रिय सङ्क्रमित मन्त्रालयका अनुसार अहिले काठमाण्डू उपत्यकामा तीन जिल्लामा कुल ३४,६०० जनाभन्दा केही बढी पुष्टि भएका सक्रिय सङ्क्रमित छन्। उपत्यकामा भएका सक्रिय सङ्क्रमितको सङ्ख्या देशभरि भएका सङ्क्रमितको कुल सङ्ख्याको ४४ प्रतिशत हो। दोस्रोपटक कोरोना सङ्क्रमण भइरहँदा पनि बिरामीको उपचारमा खटिएकी नर्स राजधानी उपत्यकामा अहिलेसम्म १,२१४ जनाको कोभिड-१९ सँग सम्बन्धित कारणले मृत्यु भएको सरकारी तथ्याङ्क छ। यो देशभरि कोभिड-१९ का कारण मृत्यु हुनेको कुल सङ्ख्याको एकतिहाइ हो। कोभिड भएर अस्पताल जानुपर्ने भए के गर्ने? कोभिड-१९ भएका बिरामीले अस्पताल जानुपर्ने भए वा शय्या आवश्यक परे यी नम्बरमा सम्पर्क गर्न स्वास्थ्य मन्त्रालयले सुझाव दिएको छ - यी नम्बरहरू चौबीसै घण्टा खुल्ला रहने बताइएको छ। के छ भारतको स्थिति? भारत सरकारले शुक्रवार प्रकाशित गरेको तथ्याङ्कअनुसार २४ घण्टाको अवधिमा ४,१४,००० जनामा अर्थात् अहिलेसम्मकै सर्वाधिक सङ्ख्यामा कोभिड-१९ पुष्टि भएको छ। उक्त अवधिमा ३,९१५ जनाको कोभिडसँग सम्बन्धित कारणले मृत्यु भएको सरकारी तथ्याङ्कले देखाएको छ। भारतमा हाल ३६ लाख ४५ हजारभन्दा बढी सक्रिय सङ्क्रमित रहेका छन्। कुल सङ्क्रमण सङ्ख्या भने दुई करोड १४ लाख नाघेको छ जसमध्ये दुई लाख ३४ हजारभन्दा बढीको मृत्यु भएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपालमा गत २४ घण्टामा थप थप ९,१९६ जना व्यक्तिमा कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण पुष्टि भएको स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले जनाएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – सरकारले यही जेठ २५ गतेदेखि हप्तामा दुई दिन सार्वजनिक बिदा दिने यसअघिको निर्णय फिर्ता लिएको छ । उक्त निर्णय व्यवहारिक नभएको र सेवाग्राहीले थप झन्झट भोग्नुपरेको भन्दै चौतर्फी आलोचना भइरहेका बेला सोमबार बसेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले सो निर्णय गरेको एक मन्त्रीले जानकारी दिए । नयाँ निर्णयसँगै असार १ गतेदेखि शनिबार मात्र सार्वजनिक बिदा दिइने भएको छ । विदेशी मुद्राको सञ्चिति तीव्र गतिमा घटिरहेको अवस्थामा इन्धनको खपत कम गर्न सरकारले गत जेठ १५ गते सातामा दुई दिन सार्वजनिक बिदा दिने निर्णय गरेको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "दुई दिन सार्वजनिक बिदा लागू गर्न नसकिएको भन्दै आलोचना भएपछि सरकारले यही जेठ २५ गतेदेखि दुई दिन सार्वजनिक बिदा दिने निर्णय फिर्ता लिएको छ भने सेवाग्राहीलाई थप झण्झट थपिएको छ । इन्धनको खपत घटाउने मे १५ को निर्णयलाई प्रतिस्थापन गर्दै नयाँ निर्णय जुन १५ देखि शनिबारमात्र लागू हुनेछ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "बेइजिङको ग्रेट हल अफ द पिपल पुग्दा दुई नेतालाई चिनियाँ सेनाले सम्मान व्यक्त गरेको थियो सि जिनपिङ र आफूले समाधान सम्भव भएको विश्वास गरेको राष्ट्रपति ट्रम्पले बताए। उनी द ग्रेट हल अफ द पीपलमा चिनियाँ राष्ट्रपतिसँग भेटवार्ता गरेपछि बोल्दै थिए। उनले अमेरिका र चीनबीचको व्यापार दुवै देशका लागि सन्तुलित बनाउने बताए। आलोचना उनले अघिल्ला अमेरिकी प्रशासनले व्यापारमा चिनियाँ हात माथि पर्न दिएको भन्दै आलोचना गरे। छुट्टै समारोहमा दुई नेताहरु अरबौं डलरको रणनीतिक औद्योगिक सहकार्यको दस्ताबेजमा हस्ताक्षरको साक्षी बनेका थिए। राष्ट्रपति सि जिनपिङले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पको सम्मानमा राजकीय रात्रीभोज आयोजना गर्दैछन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पले उनका चिनियाँ समकक्षी सि जिनपिङसँग उत्तर कोरियाबारे छलफल गरेको बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "इटालियन निर्माण कम्पनी सिएमसीले मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको काम अघि नबढाउने निर्णय गरेको छ । तर, सरकारले यसलाई स्वीकार ्न अस्वीकार गरेको छ । कम्पनीका प्रतिनिधिले काम लाई निरन्तरता नदिने भन्दै पत्र लिएर आइतबार आयोजना कार्यालयमा पुगेका थिए । तर, खानेपानी मन्त्रालयको निर्देशनपछि मेलम्ची खानेपानी आयोजनाले उक्त पत्र स्वीकार ्न अस्वीकार गरेको थियो । स्रोतका अनुसार इटालियन कम्पनीले पैसाको अभावलाई नै पैसा फिर्ता लिने निर्णय गर्नुको कारण बताएको छ । सिएमसीले सरकारले थप रकम उपलब्ध गरोस् भन्ने चाहेको थियो, तर सरकारले आयोजना सम्पन्न भएपछि मात्र रकम दिने तर्क गरेको थियो । सरकारले रकम दिन नमानेपछि सीएमसीका अधिकारीहरू स्वदेश फर्कन लागेका थिए । तर, योजनाबारे थाहा पाएपछि परियोजना प्रबन्धकसहित आठ जनालाई आइतबार ठमेलमा पक्राउ गरिएको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "इटालियन निर्माण कम्पनी सिएमसीले रकम अभावको कारण देखाउँदै मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको काम अघि नबढाउने निर्णय गरेको छ । कम्पनीले आयोजना कार्यालयबाट रकम फिर्ता लिएको पत्र लिएर गएको थियो तर खानेपानी मन्त्रालयले त्यसलाई स्वीकार ्न अस्वीकार गरेको थियो । सरकारले आयोजना सम्पन्न भएपछि मात्र थप रकम उपलब्ध गराउने तर्क गरेको छ । सरकारले थप रकम उपलब्ध गराउन नमानेपछि आयोजना प्रबन्धकसहित आठ जना कर्मचारीलाई ठमेलमा पक्राउ गरिएको थियो ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमान्डू उपत्यकामा कोभिड सङ्क्रमणदर बढ्नेक्रममा रहेकोले नाका रहेका स्थानीय निकायलाई कडाइका साथ एन्टिजन परीक्षण र निगरानी बढाउन जिम्मा दिइएको थियो। तर स्थानीय निकायले भने नागढुङ्गा, दक्षिणकाली साँगा लगायतका मुख्य नाकामा एन्टिजन परीक्षणका लागि आवश्यक जनशक्तिको प्रबन्ध हुन नसकेकोले उक्त परीक्षणले गति नलिएको बताइएको छ। लक्षण नभएका यात्रुको एन्टिजन परीक्षण आवश्यक नरहेको र भारत तथा सीमाक्षेत्रबाट भित्रिएका सवारी साधनका यात्रुलाई विशेष प्राथमिकताका साथ परीक्षण गरिने तयारी रहेको स्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ। हेर्नुहोस् कमल परियारले बनाएको यो भिडिओमा।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "काठमाण्डू भित्रिने नाकामा अनिवार्य एन्टिजन परीक्षण गर्ने निर्णय भएको झन्डै एक साता हुन लाग्दा पनि उक्त निर्णय कार्यान्वयन हुन नसकेको अधिकारीहरूले बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "\"काठमाण्डाै – नेपालमा औद्योगिक प्रतिष्ठानको सङ्ख्या ६० हजार १८५ पुगेको सरकारले जनाएको छ । केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले ११औँ राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण, २०२० को प्रतिवेदन शुक्रबार काठमाडौँमा सार्वजनिक गरेको छ । कोभिड महामारीका कारण महिनौंसम्म सर्वेक्षण रोकिएकाले अनपेक्षित रूपमा ढिलो गरी प्रतिवेदन सार्वजनिक गरिएको ब्यूरोले जनाएको छ । विभागका निर्देशक विनोदशरण आचार्यका अनुसार कम्तीमा एउटा सरकारी निकायमा दर्ता भएका औद्योगिक प्रतिष्ठानलाई सर्वेक्षणमा समावेश गरिएको छ । तल सर्वेक्षण परिणामको अन्य विवरणहरू छन्।\""
},
{
"from": "gpt",
"value": "केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागले कोभिड महामारीका कारण अनपेक्षित रुपमा ढिलो गरी शुरु गरिएको ११औँ राष्ट्रिय औद्योगिक सर्वेक्षण, २०२० पछि नेपालको औद्योगिक प्रतिष्ठानको सङ्ख्या ६० हजार १८५ पुगेको जनाएको छ । सर्वेक्षणमा कम्तीमा एउटा सरकारी निकायमा दर्ता भएका उद्यमलाई समावेश गरिएको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीका तर्फबाट दशैँ, तिहार, नेपाल संवत् र छठपर्वका अवसरमा आयोजना हुने चियापान कार्यक्रम एक दिन पछि सारिएको छ । एमाले केन्द्रीय कार्यालयका सचिव डा भीष्म अधिकारीले संयुक्त राष्ट्रसङ्घका महासचिव एन्टोनियो गुटेर्रेसको नेपाल भ्रमणको कार्यक्रमलाई ध्यानमा राखेर यही असोज २९ गते चियापान कार्यक्रम आयोजना गर्न लागिएको जानकारी दिए । पार्टी केन्द्रीय कार्यालय च्यासल, ललितपुरमा दिउँसो १२ः१५ बजेदेखि चियापान कार्यक्रम शुरु हुने बताइएको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संयुक्त राष्ट्रसङ्घका महासचिव एन्टोनियो गुटेर्रेसको नेपाल भ्रमणका कारण यही असोज २८ गते हुने भनिएको दशैँ, तिहार, नेपाल संवत् र छठपर्वको चियापान कार्यक्रम स्थगन गर्नुभएको छ । पार्टी केन्द्रीय कार्यालय च्यासल, ललितपुरमा दिउँसो सवा १२ बजे स्वागत समारोह सुरु हुनेछ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "भारतीय क्रिकेट टोलीका पूर्व कप्तान सौरभ गांगुलीलाई कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को संक्रमण पुष्टि भएपछि कोलकाताको एक अस्पतालमा भर्ना गरिएको उनका भाइ स्नेहाशीषले रोयटर्सलाई बताएका छन् । स्नेहाशीषले टेलिफोनमा भने, 'सौरवलाई कोभिड लागेको छ तर उनी ठीक महसुस गरिरहेका छन्। भारतका सबैभन्दा सफल कप्तानमध्येका एक ४९ वर्षीय धोनीको छातीमा समस्या देखिएपछि वर्षको सुरुमा एन्जियोप्लास्टी गरिएको थियो । भारतमा मंगलबार ६ हजारभन्दा बढी नयाँ कोभिड–१९ संक्रमित थपिएका छन् भने मृत्यु हुनेको संख्या २९३ पुगेको छ । विश्वको दोस्रो ठूलो जनसंख्या भएको देशमा करिब ३ करोड ४८ लाख मानिस कोरोना भाइरसबाट संक्रमित भएका छन् भने ४ लाख ८० हजारभन्दा बढीको मृत्यु भएको पुष्टि भएको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "भारतीय क्रिकेट टिमका पूर्व कप्तान सौरव गांगुलीलाई कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को संक्रमण पुष्टि भएको छ । वर्षको सुरुमा एन्जियोप्लास्टी गराएका गांगुली भारतका सबैभन्दा सफल कप्तानमध्ये एक हुन् । यो देशमा ६,००० भन्दा बढी नयाँ केसहरू र २९३ जनाको मृत्यु भएको छ भने ३४.८ मिलियन मानिसहरू भाइरसबाट संक्रमित भएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "तस्बिरमा सो ऐतिहासिक स्मारकबाहिर एक पुरुषले एक बालिकालाई उचालेर घुमाइरहेको र दुवैजना प्रसन्न मुद्रामा भएको देखिन्छ। त्यतिखेर त्यहाँ पुगेकी २३ वर्षीया एक पर्यटक ब्रुक विन्डसरका अनुसार उनले त्यो तस्बिर गिर्जाघरमा आगलागी हुनुभन्दा करिब एक घण्टापहिले खिचेकी थिइन्। आगलागी भएपछि उनले ती दुई जना कहाँ होलान् भनेर उनले त्यो तस्बिर ट्विटरमा राखिदिइन्। उनको ट्वीट झन्डै हजारौँ पटक रिट्वीट भएको छ। आशावादी मिशिगन अमेरिकाबाट प्यारिस आएकी विन्डसरले बीबीसीलाई बताएअनुसार उनले अझै ती पुरुष र बालिकाको स्थिति थाहा पाउन सकेकी छैनन्। तर उनी दुवैजना कहाँ होलान् भनेर थाहा पाउनेमा आशावादी छन्। उनले ती पुरुष र बालिका बाबुछोरी नै भएको आफूलाई पक्का नभएको बताएकी छन्। तर त्यो क्षणलाई हेर्दा उनीहरू बाबुछोरी जस्तो आफूलाई लागेको बताइन्। मूकदर्शक उनले ट्विटरमा सन्देश लेख्दै ती दुई जनाई फेला पार्न आफूलाई सहयोग गर्न सार्वजनिक आग्रह गरेकी थिइन्। उनले ती पुरुष पनि आगलागी भएपछि आफूजस्तै आहत भएको हुन सक्ने बताइन्। विन्डसरका अनुसार आगलागी भएपछि उनले पनि हजारौँ मानिससँगै उभिएर त्यो दन्किएको हेरिरहिन्। उनले बीबीसीसित भनिन्, \"हामीले प्यारिसवासीले जस्तै अत्यन्त स्तब्ध भएर कथिड्रल जलिरहेको दृश्य भएर हेर्यौँ।\""
},
{
"from": "gpt",
"value": "फ्रान्सको राजधानी प्यारिसको नोट्र-डाम गिर्जाघरमा आगलागी हुनु केही मिनेटअघि सो प्राचीन गिर्जाघरबाहिर खिचिएको यो तस्बिरबारे सामाजिक सञ्जालमा व्यापक चर्चा भएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "प्रतिनिधिसभाको सोमबारको बैठकले 'राष्ट्रिय ऋण उठाउने सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको विधेयक, २०२२' र 'ऋण तथा जमानत (पच्चीसौँ संशोधन) विधेयक, २०७६' बहुमतले पारित गरेको छ । अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले उक्त विधेयक संघीय संसद्को तल्लो सदनमा विचारार्थ प्रस्तुत गर्नुभएको थियो । यसअघि कानून, न्याय तथा मानव अधिकार समितिका सभापति कृष्णभक्त पोखरेलले समितिको वार्षिक प्रतिवेदन, २०२२ प्रस्तुत गर्नुभएको थियो । प्रतिनिधिसभाको अर्को बैठक आज दिउँसो १ बजे बस्नेछ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "प्रतिनिधिसभाले 'राष्ट्रिय ऋण उठाउने सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको विधेयक, २०२२' र 'ऋण तथा जमानत (पच्चीसौं संशोधन) विधेयक, २०२२' बहुमतले पारित गरेको छ । बैठकमा अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले उक्त विधेयक छलफलका लागि प्रस्तुत गरेका थिए । प्रतिनिधिसभाको अर्को बैठक आज दिउँसो १ बजे का लागि बोलाइएको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "त्यो त्रासदी उनको सम्झनामा: त्यो साँझको खाना अलि छिटो खाने विचारले म अर्का पाइलट साथी माइकल पोलिकाकोससँग साँझ ६ बजे खान गएँ। होटलमा आउन थालेको तीन-चार महिनामा धेरैजसो राती साढे आठ बजेतिर मात्रै खाना खान जान्थेँ। हामीले त्यस्तै साढे सात बजेतिर खाना खाइसकेर म सबभन्दा माथिल्लो तलामा रहेको आफ्नो कोठा नम्बर ५२२ मा गएँ। आठ बजेर ४७ मिनेट भएको थियो, म एथेन्समा फोनमार्फत कुराकानी गर्दै थिएँ, लबीमा ठूलो विस्फोट भएको आवाज सुनेँ। आक्रमणको भोलिपल्ट बिहान इन्टरकन्टिनेन्टल होटलबाट निस्किरहेको धुवाँ म बाल्कोनीमा गएँ। मैले तल भुइँमा रगतले लतपतिएको मानिस देखेँ। होटलभित्र र बाहिरबाट बन्दुकको गोली चलेको आवाज आइरहेको थियो। त्यसबेला रेष्टुराँमा आफू नभएकोमा निकै भाग्यमानी सम्झेँ र आफैलाई भनेँ, \"भ्यासिलियोस अब बाँच्नका लागि केही गर्नैपर्छ।\" मैले बाल्कोनीको ढोका खुलै राखेँ र मेरो कोठाको ढोकाभित्रबाट बन्द गरेँ। मेरो कोठामा दुईवटा खाट थिए। ग्रिनेडहरूबाट बच्न एउटा डसना ढोकामा राखेँ। तन्ना, टावल र लुगाहरू बाँधेर एउटा डोरी बनाए ता कि आवश्यक पर्यो भने चौथो तलामा जान। पाइलट र तालिम प्रदायक पनि भएकाले मैले समस्या व्यवस्थापन र निर्णय कसरी गर्ने भन्ने वर्षौंसम्म अध्ययन गरेको छु। त्यसैले रेष्टुराँ वा नाटक हेर्न जाँदा पनि ढोकाको छेउमै वा आपतकालीन ढोकाको नजिकै बस्ने गर्छु। अब के गर्ने भनेर सोच्न थालेँ। त्यहाँ कति आक्रमणकारी छन् र कहाँ छन् भन्ने मलाई थाहा थिएन। पाचौँ तल्लाबाट हाम फाल्नु पनि राम्रो भएन। त्यसैले मैले आफैले आफैलाई भनेँ- भित्रै बस र आफूलाई बचाउन जे गर्न सक्छौ गर। किन हो थाहा छैन म अस्वाभाविक रुपमा शान्त थिएँ। मैले एउटा खाट खजमज्याएँ र अर्कोलाई चिटिक्क राखेँ। बत्ति निभाएँ र बाक्लो पर्दा र कुर्चिको पछाडि अँध्यारोमा लुकेँ। डेढ घन्टा बित्यो। त्यसबेलासम्म रेष्टुराँ लबी, पहिलो तल्ला र दोश्रो तलामा रहेकाहरू सबैलाई मारेको मलाई थाहा थिएन। त्यसपछि उनीहरू चौथो-पाँचौ तलामा आएको, छतमा दौडेको सुनेँ। छतमा उनीहरूले अन्तर्राष्ट्रिय फौजको हेलिकप्टरहरू आफ्नो नियन्त्रणमा लिँदै थिए। मैले करिडरमा गोली हानाहान सुनेँ, अचानक होटलको बिजुली गयो। मैले मेरा बच्चाको अनुहार सम्झेँ त्यसपछि मेरो छेउको कोठा नम्बर ५२१ मा उनीहरू पसे, त्यसलाई उनीहरूले त्यो रातका लागि काम गर्ने कोठा बनाए। मैले मेरो कोठाको ढोकामा गोली हानेको सुनेँ। म लुकिरहेको ठाउँ मलाई ठिक लागेन अनि एउटा खाटमुनि घुस्रेँ। उनीहरूले कोठाको साँचोमा गोली हाने, ढोकालाई ठूलो घनले हानेँ र चारजना मान्छे मेरो कोठाभित्र पसे। एकजना बाल्कोनीतिर दौड्यो किनभने त्यो ढोका खुलै थियो। भ्यासिलिओस भ्यासिलिउ र माइकल पोलिकाकोस अफगानी कम्पनी काम एअरका लागि काम गर्थे एउटा गोली चल्यो। मैले आफू शायद मर्छुहोला भन्ने सोचेँ। मैले मेरो परिवार सम्झेँ, मेरा बच्चाका अनुहार सम्झेँ र मेरा जीवनका राम्रा-नराम्रा पलहरू सम्झेँ। ढोका खुलै राखिएको थियो। बन्दुकधारीहरू भित्र-बाहिर गरिरहेका थिए। त्यसपछि उनीहरूले अन्य कोठाका ढोकाहरू खोल्न थाले। मेरो ठीक अगाडि मैले सँगै काम गरेका परिचालक र अरु पाइलटहरूको कोठा थियो। कहिले मारिनु अघिको उनीहरूको क्रन्दन सुन्थेँ, कहिले केही सुन्दिनथेँ। मेरो विचारमा उनीहरूले पाँचौ तल्लाका सबै ढोका खोले र फेला परेका सबैलाई मारे। गोली चलेको र रुवाइ सुनिरहेँ। त्यसपछि उनीहरू भोजमा झैँ हाँसेको सुन्थेँ। बिहान तीन बजेतिर पाँचौं तलामा ठूलो आगो लगाए र असाध्यै धुवाँ आएपछि उनीहरू गए। २०-२५ मिनेटसम्म गोली नचलेपछि म खाटमुनीबाट बाहिर निस्केँ। दोस्रो जीवन बाहिर आएपछि देखेँ उनीहरूले अर्को खाट उठाएर गोली हानेका रहेछन्, कोही लुकेको छ कि भनेर हेरेका रहेछन्। मैले सोचेँ, \"आज दोश्रोपटक बाचेँ।\" धुवाँ मेरो कोठाभित्र आयो। अब त केही गर्नैपर्ने भयो। म बाल्कोनीमा गएँ। मेरो देब्रेतिर ठूलो आगो लागिरहेको थियो। मेरो कोठामा आगो आए नबाँच्ने पक्का थियो। मैले टेलिभिजनका तारहरू छतबाट तलसम्म गएको देखेँ। त्यसले मेरो तौल धान्न सक्ला कि नसक्ला भनेर तार तानेर हेरेँ। तर त्यसै बखत दुईवटा गोली मेरो छेउमै आए। एउटा २० सेन्टिमिटर टाढा र अर्को आधा मिटर टाढा। ती दुबैले झ्यालका सिसामा प्वाल पारे। ती सायद अन्तर्राष्ट्रिय फौजका स्नीपर थिए। उनीहरूले नाइट भिजन क्यामरा मार्फत मलाई कोठा नम्बर ५२२ बाहिर गएको देखेका थिए। त्यति दूरीमा उनीहरूको निशाना खेर जाँदैन। तर तिनले गोली हानेका बेला टिभीको तार समात्दा म हल्लिएकाले गोली लागेन। मैले भित्र जाने निर्णय गरेँ। आवाज ननिकल्ने गरि सुस्तरी बाथरुममा गएँ। नङकाट्ने कैँची थियो। फ्रिजमा रहेको दूध र पानी अनि एउटा टिशर्ट लिएर गएँ। टिशर्ट काटेर नाकमा घुसाएँ ता कि त्यसले धुवाँ छान्ने फिल्टरको रुपमा काम गरोस्। अर्को टुक्रामा दूध र पानी खन्याएँ र मेरो मुख वरिपरि बाँधे मैले त्यो एथेन्स विमानस्थलको अग्नी नियन्त्रण विभागमा लिएको तालिममा डबल फिल्टर बनाउने त्यस्तै तरिका सिकेको थिएँ। म खाटभित्र घुस्ने वित्तिकै एउटा केटो भित्र आएर खाटमा बस्यो। मैले उसको खुट्टा देखेँ। उसले भुइँमा थुकिरहन्थ्यो र अरूलाई के गर्ने भन्ने आदेश दिइरहेको थियो। म अहिलेसम्म उसको स्वर सम्झिरहन्छु। उ बाथरुम गयो। त्यसपछि बाल्कोनी गयो र एके-४७ बाट गोली हानिरह्यो। म कुनै पनि आवाज बनाउन सक्दिनथेँ किनभने गोलीको आवाज बन्द भएपछि त्यहाँ पूर्ण रुपमा शान्ति थियो। त्यति नै बेला मेरो मस्तिष्कमा एउटा विचार आयो, म त्यस दिन मर्दिन होला। किनभने म साविक समयमा रात्रीको खाना खान गइन। उनीहरू मेरो खाटमा गोली हान्नेबेला बाँचे किनभने म अर्को खाटमुनि थिएँ। स्नीपरहरूको गोलीबाट पनि बचेँ। र, अहिले म राम्ररी लुकेको थिएँ। मैले सोचेँ अन्तर्राष्ट्रिय फौजले कुनै हिसाबले होटल नियन्त्रणमा लिनेछन्, त्यसैले अहिले जस्तो अवस्था छुँ, त्यस्तै बसेँ भने ठिक हुनेछ। तर विहान सबेरै अन्तर्राष्ट्रिय फौजले ट्याङ्कहरूबाट कोठाहरूमा प्रहार गर्न थाले किनभने बन्दुकधारीहरू त्यहाँ ओहोरदोहोर गरिरहेका थिए। हरेक पल्ट ट्याङ्कले गोली हान्दा पुरै होटल थर्किन्थ्यो। सबै फर्निचरहरू धुलो भएका थिए र सिलिङहरूमा प्वाल परेका थिए। त्यसो हुँदा पनि बाँचेकोमा मैले भाग्यमानी ठानेँ। होटलको पाँचौ तल्लाको करिडर उनीहरूले विहान ६ बजे फेरि गोली हान्न थाले। मेरो दराजबाट लुगा लगे, कार्पेट लगे र त्यसमाथि डिजेल खन्याए। उनीहरूको कोठा नम्बर ५२१ पनि जलाए। आगो मेरो निकै नजिक थियो। धुवाँको मुस्लो र तापमा म १५-२० मिनेट भन्दा बाँच्न सक्दिन भन्ने मलाइ थाहा थियो। बाल्कोनीको ढोकाबाट आएको चिसो हावाको भरमा सास फेरि रहेको थिएँ। त्यो धुवाँ काठ वा कार्पेट जल्दाको जस्तो थिएन। त्यो त मान्छे जलाइरहेको धुवाँ पो थियो। म बाहिर आउने निर्णय गरेँ। तर बाहिर निस्कँदै गर्दा ५२१ कोठाबाट झ्याल फुटेको आवाज सुनेँ। मेरो कोठामा पनि त्यस्तै भयो, मैले फेरि लुक्ने निर्णय गरेँ। भ्यासिलिओसको दुई कोटा परको कोठा नम्बर ५२०- आक्रमणपछि अन्तर्राष्ट्रिय फौजले आगो निभाउन फोहोराबाट पानी खन्याइरहेका थिए। आगो त निभ्यो तर काबुलको तापक्रम -३ डिग्री भएका बेला म छिटै हाइपोथर्मियाबाट ग्रस्त हुनेछु भन्ने निश्चित थियो। साढे ९ बजे फेरि बन्दुक बजेको सुनियो तर त्यसको आवाज फरक थियो। ५२१ कोठामा रहेका बन्दुकधारीले जवाफी गोली फर्काएनन्। साढे एघार बजेतिर कोठा नम्बर ५२१ मा एकमात्र बन्दुकधारी बाँकी रहेजस्तो लाग्यो। तर उसका सबै गोली सकिए। मलाई हाँसो फुत्केला जस्तो भयो। उ केहीबेरपछि बेपत्ता भयो। यो सब सुरु हुनु अघिल्लो राती अबेरको उडानबाट म त्यहाँ पुगेको थिएँ। त्यसैले नसुतेको ३५-४० घन्टा भइसकेको थियो। केही मानिसहरू मेरो कोठातिर आएको सुनेँ तर ती राम्रा मानिस थिए कि नराम्रा ठम्याउन सकिन। ११:४० बजे तिर कसैले अफगानी लवजमा पुलीस पुलिस भन्यो। तर म बाहिर आउन चाहिन किनभने ती खराब मान्छे पनि हुन सक्थे। पछि अंग्रेजी लबजमा पनि पुलिस भनेको सुनेँ। म खुशी भएँ र कराउन र खाट बाहिर आउन खोजेँ। म धुवाँले कालो भएको थिएँ। त्यसैले उनीहरूले मेरो अनुहार कस्तो छ भन्ने थाहा पाएनन्। चार कमाण्डोहरूले मतिर बन्दुक फर्काएर तलैबस भने। एकजनाले खासखुस गर्दै भन्यो यो त भुत होला। मलाई असाध्यै जाडो भएको थियो तर मैले म 'काम एअर' को क्याप्टेन हुँ, मलाई नमार भन्न भ्याएँ। उनीहरूले विश्वास गर्न सकेका थिएनन्। कति घन्टा म त्यसरी बसेँ भनेर उनीहरूले सोधे। मैले म सम्पूर्ण समय त्यहीँ बसेको सुनाएँ। उनीहरूले मेरो खाट हेरेर कसरी बाँच्न सफल भएँ भन्ने सोधे। सुन्दर जीवनको मजा एकजनाले मलाई तल लैजाने तर त्यस अघि एउटा फोटो खिच्ने बतायो। मैले पनि फोटो खिच्न चाहेँ। म होटलबाट बाहिर आउने अन्तिम मान्छे थिएँ। उनीहरूले काबुलस्थित ब्रिटिश आधारमा लगे। मेरा सहकर्मी माइकललाई देख्दा म यति खुशी भएँ म विश्वास गर्न सकिरहेको थिइन। आक्रमणको दुई महिनापछि होटलको केही भाग खुला गरिएको थियो रोऊँ कि हासुँ मलाई थाहा थिएन। हामीले कति साथी गुमायौं। विदेश मन्त्रालयले मेरो परिवारलाई होटलबाट सबैजना निकालिएको र म फेला नपरेको बताएको थियो। त्यसैले मेरो परिवारले म बाँचे भन्ठानेको थिएन। तीन-चार घन्टापछि मैले फोन गरेर ठीक छु भन्दा उनीहरू कति खुशी भए तपाई सोच्न पनि सक्नुहुन्न। म सँधैभरी सकारात्मक व्यक्ति रहेँ। हिजोआज झन् बढी सकारात्मक छु। म जीवनको हरेक पलको मजा लिन्छु र मसँग जे छ त्यसका लागि अनुगृहित हुन्छु। जीवन उपहार हो र यो रहेसम्म मजा लिइरहनुपर्छ। ग्रीसको समुद्री किनारमा साथीहरूसँग बसिरहँदा मानिसहरूले आर्थिक मन्दीका कारण उनीहरूले छोड्नु परेका विलासिताका सामानबारे गुनासोहरू सुन्ने गर्छु। म त साथीहरूसँग समुद्री किनारामा खानपान गर्दै जीवनको मजा लिन चाहन्छु। काम, तनाव र नराम्रा कुरामा केन्द्रित नहुनुस्। बरु पल पल राम्रा बनाउन र राम्रा मानिसका वरिपरि रहनमा केन्द्रित हुनोस्। किनभने जीवन सुन्दर छ। काबुलपछि मलाई जीवन साँच्चिनै सुन्दर छ भन्ने लाग्छ। र, विश्वास गर्नुस् म हरेक पलको मजा लिइरहेको छु। ७० प्रतिशत भूभागमा तालिबान सक्रियः बीबीसी काबुल आक्रमणमा ११ नेपाली घाइते 'लिटल मेस्सी' किन घर छोड्न बाध्य भए?"
},
{
"from": "gpt",
"value": "ग्रीसका विमान चालक भ्यासिलिओस भ्यासिलिउले एक वर्ष अघिको त्यो साँझ अझै बिर्सेका छैनन् जुनबेला उनले बाल्कोनीबाट तल हेर्दा भुईँमा रगतले लतपतिएको मानिस देखे। मृत्यु नजिकै आइरहेको उनलाई आभास भयो। एक वर्षअघिको कुरा हो, भ्यासिलिउले काबुलको एउटा विलासी इन्टरकन्टिनेन्टल हिलटप होटलमा एउटा कोठा लिए। त्यो होटल खासगरी विदेशीहरूबीच लोकप्रिय छ, २० जनवरीका दिन तालिबान बन्दुकधारीले त्यहाँ आक्रमण गर्दा ४० जना मारिए।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "सरकारले बालकुमारी घटनाको छानबिन का लागि उच्चस्तरीय आयोग गठन गर्ने भएको छ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले छानबिन आयोग ऐन २०२६ अनुसार पूर्वन्यायाधीशको अध्यक्षतामा उच्चस्तरीय आयोग गठन हुने जानकारी सत्तारुढ दलका शीर्ष नेताहरुलाई गराएका थिए । छलफलमा सहभागी काँग्रेसका प्रमुख सचेतक रमेश लखकले भने, भोलि बिहान बस्ने मन्त्रिपरिषद्को बैठकमा आयोग गठन हुनेछ । 'आयोगले भोलिदेखि काम थाल्नेछ,' उनले भने। कोरियामा रोजगार अनुमति प्रणाली (इपिएस) मार्फत उत्पादनमूलक क्षेत्रमा रोजगारीका लागि आवेदन दिन र भाषा परीक्षाको आवेदन पूरा गर्न अनुमति माग्दै ललितपुरको बालकुमारीमा गत डिसेम्बर २९ मा भएको विरोध प्रदर्शनका क्रममा दुई जनाको मृत्यु भएको थियो ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाल सरकारले ललितपुरमा भएको प्रदर्शनका क्रममा दुई जनाको ज्यान जाने गरी भएको बालकुमारी घटनाको छानबिन गर्न उच्चस्तरीय आयोग गठन गर्ने भएको छ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले मन्त्रिपरिषद्को आजको बैठकमा पूर्वन्यायाधीशको नेतृत्वमा आयोग गठन हुने जानकारी गराएका छन् । गत पुस १० गते बालकुमारीमा भएको विरोध प्रदर्शनका क्रममा दुई जनाको ज्यान गएको घटनाका सम्बन्धमा आयोगले आफ्नो काम सुरु गर्नेछ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "पश्चिम बङ्गालका राज्यपाल सीभी आनन्द बोसले शनिबार प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले राज्य सरकारलाई केन्द्र सरकारको बाँकी रकमसँग सम्बन्धित मुद्दा समाधान गर्न इच्छुक रहेको बताएका छन्। राष्ट्रिय राजधानीको दुई दिने औपचारिक भ्रमण सकेर फर्केका राज्यपालले भने, 'एक राज्यपालको रूपमा मेरो बङ्गालका जनताप्रति कर्तव्य छ, उनीहरूको कल्याणको ख्याल राख्नु। म हालै भारत सरकारमा गएको छु । यो पहिलो भ्रमण होइन, केही दिनमै दोस्रो भ्रमण हो । बङ्गालका जनताको कल्याणका लागि कोष प्राप्त गर्न सकिन्छ कि सकिंदैन भनेर हेर्नु नै आधारभूत विचार थियो। बोसले भने, 'केन्द्र सरकार, विशेष गरी प्रधानमन्त्री, यो समस्या समाधान गर्न र बङ्गालका जनताको कल्याणका लागि जे पनि गर्न सकिन्छ, अविलम्ब समाधान गर्न निकै उत्सुक छ। पश्चिम बङ्गालका राज्यपालले शुक्रबार भनेका थिए कि यदि राज्य सरकारले केन्द्रद्वारा निर्धारित आवश्यकताहरू पूरा गर्दछ भने पश्चिम बङ्गालको सबै बक्यौता केन्द्रद्वारा भुक्तानी गरिनेछ। केन्द्रीय गृहमन्त्रीलाई भेटेपछि उनले यस्तो बताएका हुन् । राज्यपालको यो टिप्पणी यस्तो समयमा आएको छ जब मुख्यमन्त्रीले विभिन्न कल्याणकारी योजनाहरू अन्तर्गत केन्द्र सरकारको कोष तत्काल जारी गर्न माग गर्दै शहरमा धर्ना दिइरहेका थिए। मनरेगा, प्रधानमन्त्री ग्रामीण आवास योजना (पीएमजीएवाई) लगायत केन्द्र सरकारद्वारा सञ्चालित विभिन्न योजनाका लागि राज्यको बक्यौता ७,००० करोड भारु रहेको छ । राज्यपाल बोसले प्रधानमन्त्री मोदीलाई महाभारतमा भगवान कृष्णसँग तुलना गर्दै भने, 'पीएम मोदी भगवान कृष्ण हुन् जसले देशको रक्षा गरिरहेका छन्, जसरी कृष्णले युद्धको मैदानमा अर्जुन र उनको रथको रक्षा गरेका थिए। \"भारतले विश्वलाई देखाइसकेको छ कि राष्ट्रको आन्तरिक शक्ति यसको आध्यात्मिक असीमितता हो। धर्मनिरपेक्ष राज्यमा म हिन्दू हुँ भन्न पाउँदा मलाई गर्व लाग्छ। यसैबीच, तृणमूल कङ्ग्रेसले प्रधानमन्त्रीको प्रशंसा गरेकोमा राज्यपालको खिल्ली उडायो। टीएमसीका प्रदेश उपाध्यक्ष जयप्रकाश मजुमदारले भने, 'भगवान कृष्ण र कसैबीच तुलना गर्न सकिंदैन। कतिपयले यस्ता गुणगान गरेर प्रधानमन्त्रीलाई हँसाउने कोसिस गरिरहेका छन् । सायद उनीहरू बदलामा केही चाहन्छन्, यही कारण हो कि यस्तो विचित्र तुलना भइरहेको छ।\""
},
{
"from": "gpt",
"value": "पश्चिम बङ्गालका राज्यपाल सीभी आनन्द बोसले प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी राज्यका लागि केन्द्र सरकारको कोषको मुद्दा सुल्झाउन प्रतिबद्ध रहेको बताएका छन्। राज्यपालले केन्द्रीय गृहमन्त्री अमित शाहलाई भेटेर बङ्गालको कल्याणको लागि आफ्नो चिन्ता व्यक्त गरे। प्रधानमन्त्री मोदीले बङ्गालको विभिन्न कल्याणकारी योजनाहरूको लागि समयमै कोष सुनिश्चित गर्न र समाधान खोज्न उत्सुकता व्यक्त गरेका छन्। बोसले मोदीलाई 'भगवान ् कृष्णले देशको रक्षा गरिरहेका छन्' भन्दै विवादास्पद तुलना पनि गरे । यसैबीच, तृणमूल कंग्रेसले राज्यपालको तुलनाको आलोचना गर्दै यस्तो अतिरञ्जित प्रशंसा गलत मनसायबाट प्रेरित हुन सक्ने बताएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "अमेरिकी राष्ट्रिय मौसम सेवाले सो तापक्रम मापनको अध्ययन गरिरहेको छ। अमेरिकाको पश्चिमी क्षेत्रमा भइरहेको तापक्रम वृद्धिका बीच यो तापक्रम मापन गरिएको हो। त्यहाँ आउने साता अझै तापक्रम बढ्ने आकलन गरिएको छ। शनिवार उच्च तापक्रमका कारण ऊर्जा कारखानामा समस्या भएपछि क्यालिफोर्नियामा दुई दिन विद्युत् बन्द भएको छ। \"यहाँ भीषण गर्मी छ र यो तपाईँकै अगाडि छ,\" निकुञ्जमा कार्यरर ब्रान्डी स्टेवार्टले बताइन्। उनी त्यहाँ बसेको र काम गरेको लगभग पाँच वर्ष भएको छ। अगस्टमा प्रचण्ड गर्मी हुने भएका कारण उनी घरभित्रै बस्छिन्। \"बाहिर हिँड्दा तपाईँको अनुहारमा केही हेअरड्रायरले तातो फाले जस्तो हुन्छ,\" उनले भनिन्। \"यो चुलोभित्र हिँडे झैँ हुन्छ र तपाईँलाई वरिवरिबाट पोल्छ।\" यसअघिको सबैभन्दा बढी तापक्रम कति? यसअघि सन् २०१३ मा त्यहाँ ५४ डिग्री सेल्सीअस मापन गरिएको थियो। एक शताब्दीअघि त्यहाँ ५६.६ डिग्री मापन भएको बताइन्छ। तर त्यसले आधिकारिकता पाएको छैन। शनिवार क्यालिफोर्नियामा देखिएको उच्च तापक्रमको भुमरी सन् १९१३ मा त्यहाँ गरिएको तापक्रम मापन वरपरको क्षेत्रमा गरिएको मापनसँग मेल नखाने मौसम इतिहासविद् क्रिस्टोफर बर्ट बताउँछन्। ट्यूनिशियामा सन् १९३१ मा ५५ डिग्री सेल्सीअस तापक्रम मापन गरिएको दाबी गरिए पनि त्यो बर्टका विचारमा विश्वसनीय मापन होइन। प्रचण्ड गर्मीले के हुन्छ? दुईदेखि तीन दिन लगातार ३२ डिग्री सेल्सीअसभन्दा बढी तापक्रम भएमा त्यसलाई प्रचण्ड गर्मी भनिन्छ। अमेरिकी जनस्वास्थ्यविज्ञहरूका अनुसार अमेरिकामा मौसमका अरू कारणले भन्दा प्रचण्ड गर्मीले त्यहाँ धेरै मानिसहरूको मृत्यु हुने गरेको छ। उच्च तापक्रमले मानिसहरूहरू शरीरमा पानी कम हुनेदेखि घातक असरसम्म पार्न सक्छ। यो पनि हेर्नुहोस् एअर कन्डिशनरले यसरी गर्मी बढाउँछ"
},
{
"from": "gpt",
"value": "पृथ्वीमा अहिलेसम्मकै सबैभन्दा उच्च तापक्रम ५४.४ डिग्री सेल्सीअस अमेरिकाको क्यालिफोर्नियास्थित डेथ भ्याली राष्ट्रिय निकुञ्जमा आइतवार मापन गरिएको दाबी गरिएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "मलेसियन एयरलाइन्सको विमानमा दुई सय ९८ जना मानिसहरु सवार थिए विमान खसालिएको घटनाबारे गरिएको अनुसन्धानको पूर्ण प्रतिवेदन बुझाएपछि पत्रकारहरुसँग कुरा गर्दै सुरक्षा बोर्डका प्रमुखले आफ्नो धारणा सार्वजनिक गरेका हुन्। बोर्डका अध्यक्ष चिब यास्त्राले एमएच १७ उडान उक्त घटनामा परेको बेला सीमा क्षेत्रमा अनियन्त्रित गतिविधि भईरहेको पत्रकारहरुलाई बताए। उनले भने, “युद्ध भएकै अग्र क्षेत्र त्यो थिएन बरु त्यो यस्तो क्षेत्र थियो जसको नियन्त्रक रुस समर्थक विद्रोहीहरु थिए।” नियन्त्रण तर त्यति बेला रुस समर्थक विद्रोहीको नियन्त्रणमा उक्त क्षेत्र रहेको उनले उल्लेख गरे। उनले बुझाएको अनुसन्धान प्रतिवेदनले मलेसियन यात्रुवाहक विमानको ककपीटको एकदमै नजिक रुसमा निर्मित बियुके सिक्स नामक जमीनबाट हावामा प्रहार गरिने क्षेप्यास्त्र विष्फोट भएको निष्कर्ष निकालेको छ। डच अभियोजनकर्ताले अनुसन्धानबाट “स्वार्थ भएका व्यक्तिहरुको पहिचान” भएको बताए। यद्यपि उनले कसैको नाम लिएनन्। रुसले अनुसन्धान प्रतिवेदनको निष्कर्ष पूर्वाग्रही भएको बताएको छ। साथै प्रतिवेदनले भनेको छ, युक्रेनले उक्त क्षेत्रको आकासमा गैरसैनिक विमानहरुमाथि प्रतिबन्ध लगाउनुपर्दथ्यो। कोसेढुंगा यसैबीच अमेरिकी राष्ट्रपतिको कार्यालय ह्वाइट हाउसले घटनाका दोषीलाई न्यायको कठघरामा उभ्याउने प्रयासका निम्ति अनुसन्धान प्रतिवेदन कोसेढुंगा भएको बताएको छ। मलेसियाका यातायातमन्त्रीले विमान खसाल्ने “हिंस्रक अपराधीहरु”विरुद्ध मुद्दा चलाइने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन्। रुसले चाहिँ अनुसन्धानका नतिजाहरु पूर्वाग्रही भएको बताएको छ। उसले राजनीतिक निर्देशन पूरा गर्ने स्पष्ट प्रयास गरिएको टिप्पणी समेत गरेको छ। डच प्रधानमन्त्रीले विमान खसाल्ने घटनाका दोषीबारे गरिने अनुसन्धानमा पूर्ण सहयोग गर्न रुसी राष्ट्रपतिको कार्यालय क्रेम्लिनलाई आग्रह गरेका छन्।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "डच सुरक्षा बोर्डका प्रमुखले पूर्वी युक्रेनमा गत वर्षको जुलाइ महिनामा मलेसियन एयरलाइन्सको यात्रु विमानलाई रुस समर्थित विद्रोहीहरुको नियन्त्रणमा रहेको क्षेत्रबाट क्षेप्यास्त्र प्रहार गरी खसालिएको आफूलाई विश्वास रहेको बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "विद्युतीय कारोबारसम्बन्धी नीति स्पष्ट भए उपभोक्ताले घरमै बसेर सामान खरिद गर्न सक्नेछन् त्यो रणनीतिले अन्लाइनबाट हुने व्यापार व्यवस्थित गर्ने र नेपाली सामानको पहुँच विदेशी उपभोक्तासम्म पुग्ने बताइएको छ। विद्युतीय कारोबारसम्बन्धी नीति स्पष्ट भएमा नेपाली उपभोक्ताले सहज रूपमा घरमै बसेर सामान खरिद गर्न पनि सक्ने जानकारहरूको भनाइ छ। बढ्दो व्यस्तता र इन्टर्नेटमा बढेको पहुँचका कारण अन्लाइनमार्फत् नै सामान मगाउने प्रचलन पछिल्ला दिन सहरी क्षेत्रा बढेको छ। विश्वसनीयता तर हालै चर्चामा आएका केही घटनाले गर्दा सामानको गुणस्तर र सेवाप्रतिको विश्वसनीयतामा प्रश्न उठेपछि त्यस विषयमा उपभोक्ता र विज्ञहरूले चासो व्यक्त गरेका छन्। अधिकारीहरूका अनुसार सरकार त्यसलाई व्यवस्थित र उपयोगी बनाउन राष्ट्रिय रणनीति बनाउँदै छ। उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका सहसचिव तोयानाथ ज्ञवाली भन्छन्, \"अन्लाइन कारोबारलाई व्यवस्थित गर्ने र नेपाली उत्पादनलाई अन्लाइनको माध्यमबाट अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पठाउने गरी एउटा समग्र रणनीति बनाउन मन्त्रालयले काम गरिरहेको छ।\" त्यसका लागि सम्बन्धित निकाय, मन्त्रालय र निजी क्षेत्रसँग छलफल भइरहेको उनी बताउँछन्। नेपाल राष्ट्र ब्याङ्क र सरकारका नीतिहरूलाई एकीकृत गरिए ब्याङ्कहरूमार्फत् नै भुक्तानी गर्न सहज पहुँच हुने राष्ट्र ब्याङ्कका अधिकारीहरूको बताउँछन्। कस्तो रणनीति? यसरी नीति बनाउँदा नेपाली सामानको पहुँच अन्तर्राष्ट्रिय बजारसम्म पुग्ने गरी बनाउनु पर्ने धारणा अन्लाइनमार्फत् सामान बिक्री गर्दै आएको एफवान सफ्टका अध्यक्ष विश्वास ढकालको छ। उनी भन्छन्, \"सरकारले व्यापार प्रवर्धनका लागि बजेट खर्च गर्न मापदण्ड बनाइदिनु पर्यो जसले गर्दा आयातभन्दा निर्यात बढाउने काम गर्न सक्नुपर्छ।\" अन्लाइनमार्फत् हुने व्यापारलाई व्यवस्थित र विश्वासिलो बनाउन सके धेरै पसल र ठाउँ नचहारेरै उचित मूल्यमै विभिन्न प्रकारका सामान सजिलै घरमै मगाउन सक्ने जानकारहरूको भनाइ छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "विद्युतीय व्यापारको विश्वसनीयता र त्यसको पहुँचबारे प्रश्न उठिरहेका बेला सरकारले त्यसबारे राष्ट्रिय रणनीति बनाउन लागेको अधिकारीहरूले बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "गएको जेठ १० गते पार्टी अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपी ओलीले नेतृत्व गरेको समूहले पार्टीका पूर्वअध्यक्ष झलनाथ खनाल र पूर्व महासचिव माधवकुमार नेपाल सहित ११ जनालाई कारबाही गर्दै पार्टीको सम्पूर्ण जिम्मेवारीबाट मुक्त गरेको थियो। उक्त बैठकले नेपाल पक्षका अन्य १२ सांसदहरूलाई स्पष्टीकरण सोध्दै कारबाही प्रक्रिया अघि बढाउने निर्णय गरेको थियो। तर त्यसयता दुवै पक्षका दोस्रो तहका नेताहरूले एकताको प्रयासको खोजीमा संवादलाई निरन्तरता दिएका छन्। वार्तामा के भइरहेको छ? प्रधानमन्त्री ओली पक्षका संसदीय दलका उपनेता सुवास नेम्वाङले दुवै पक्ष सम्पर्कमा रहेको भए पनि निष्कर्षमा नपुगिएको बताए। उनले भने, \"पार्टीको एकतालाई निष्कर्षमा पुर्याउनुपर्छ भनेर छलफल जारी छ। सकारात्मक कुराकानी भएको छ। यो आजदेखिको मात्रै समस्या होइन। तीन वर्षदेखिको समस्या हो। समाधान खोज्न जटिल हुने नै भयो तर हामी आशावादी छौँ।\" नेपाल पक्षका नेताहरूले पार्टीलाई २०७५ जेठमा नेकपा माओवादी केन्द्रसँग भएको एकीकरणअघिको अवस्थामा फर्काउन प्रधानमन्त्री तयार भए एकताको वातावरण बन्नेमा जोड दिइरहेका छन्। नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको नाममा प्रश्न उठाउँदै दायर रिटमा सर्वोच्च अदालतले फागुनको अन्तिम साता नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रलाई एकीकरणअघिकै अवस्थामा ब्युँताइदिएको थियो। त्यसअघि नेकपाको अन्तरसङ्घर्ष चुलिएपछि पुस महिनामा ओलीले प्रतिनिधिसभा विघटन गरेका थिए। उक्त कदमले पार्टी विभाजनतर्फ अघि बढिरहँदा ओलीले आफूलाई साथ दिएका माओवादी केन्द्रका नेताहरूलाई पार्टीका विभिन्न कमिटीमा जिम्मेवारी दिएका थिए। त्यसलाई कार्यान्वयन नगरी पार्टीलाई एकीकरणअघिको अवस्थामा नै फर्काउनुपर्ने माग नेपाल पक्षले राखेको छ। विभाजन कि एकता पछिल्ला राजनीतिक घटनाक्रमले नेकपा एमालेको विग्रह झन् गहिरो बनाउँदै लगेको देखिन्छ। पछिल्लोपटक नेपाल र उनी पक्षका सांसदहरूले नेपाली काँग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई भावी प्रधानमन्त्रीका रूपमा समर्थन गर्दै राष्ट्रपति कार्यालय शीतलनिवासमा हस्ताक्षर बुझाएपछि विवाद उत्कर्षमा पुगेको छ। वार्तामा संलग्न गोकर्ण विष्टले पार्टी एकताबद्ध भएर जानुपर्छ भन्ने कुरामा प्रयास गरिरहेको बताए। उनी भन्छन्, \"विसं २०७५ जेठ २ गतेअघिका पार्टी र जनसङ्गठनका सबै तहका संरचना ब्युँताउने र क्रियाशील बनाउने र त्यसपछि फाल्गुन २३ गतेपछि दुवैतर्फबाट गरिएका राजनीतिक र साङ्गठनिक निर्णयहरूलाई बदर गर्दै सच्याउने गरेर पार्टी एकतालाई अघि बढाउन सकिन्छ भनेर हामीले जोड दिइरहेका छौँ।\" \"यसमा केही सकारात्मकता देखिए पनि अझै टुङ्गो लागेको छैन।\" उनले पार्टीलाई विधिमा फर्काइए दोस्रो पटक प्रतिनिधिसभा विघटनपछि उब्जिएका समस्याहरू पनि हल गर्न सकिने विश्वास रहेको बताए। उनले थपे, \"सबैको आत्मसम्मानको भावनालाई कदर गरेर पार्टीलाई विधिमा फर्काइयो भने सबै चिजहरूको समाधान खोज्न सकिन्छ।\" पछिल्ला वार्ताहरूमा प्रधानमन्त्री पक्षका नेताहरूले देउवाको पक्षमा नेपाल पक्षका सांसदहरूबाट गरिएको हस्ताक्षर फिर्ता लिनुपर्ने धारणा पनि राखेका छन्। विष्ट भन्छन्, \"पार्टीको संस्थागत निर्णय र सोचलाई सबै पक्षले इमानका साथ पालना गर्नुपर्छ। यो स्थापित मूल्यमान्यता हो।\" \"एउटा पक्षले मात्र नभई दुवै पक्षले पार्टीका संस्थागत फैसलाहरू जे हुन्छन् त्यो सर्त मानेर जानुपर्छ।\" बिहीवार नेपाल समूहको केन्द्रीय कमिटीको बैठक बसेको छ जसमा वार्ता प्रक्रियामा भएका प्रगति र भावी रणनीति सहितका विषयमा छलफल भएको छ। प्रधानमन्त्री ओली पक्षको स्थायी कमिटीको बैठक भने स्थगित गरिएको थियो। प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाहकार सूर्य थापाले स्थगनपछाडि आन्तरिक राजनीति नजोडिएको बताए। उनले पूर्वतयारी र सरकारको विस्तारको गृहकार्य जस्ता कारणले पछिल्लो केही दिनमा बैठक नियमित रूपमा स्थगित भइरहेको बताए।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी एमालेको आन्तरिक विवाद समाधान गर्न वार्ता गरिरहेका नेताहरूले छलफल सकारात्मक भए पनि निष्कर्षमा नपुगिसकेको बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "वायु प्रदूषण र रोगको सम्बन्ध यति धेरै देखिन थालेको छ कि यसलाई नयाँ धूमपान भन्न थालिएको छ। तर हाम्रो जीवनलाई वायु प्रदूषणले कति छोट्याउँदै छ त? वैज्ञानिकहरूको एउटा टोलीले घर बाहिरको वायु प्रदूषणले हाम्रो जीवनको झन्डै तीन वर्ष घटाउने बताएको छ। यो २.९ वर्षको नयाँ औसत पहिले अनुमान गरिएभन्दा दोबर र सूर्ती धूमपानभन्दा बढी हो। कार्डियोभास्कुलर रिसर्च जर्नलमा प्रकाशित एउटा अध्ययनमा उनीहरूले युद्धसहित सबैखाले हिंसाभन्दा प्रदूषण १० गुणा बढी घातक भएको दाबी गरेका छन्। र अध्ययनकर्ताहरूले वायु प्रदूषणका कारण हुने मृत्युको सङ्ख्या धूमपानबाट हुनेभन्दा धेरै भएको पत्ता लगाएको दाबी गरेका छन्। २.९ वर्षवायु प्रदूषणका कारण विश्वभरमा घट्ने औसत आयु ०.७ वर्षएचआईभी/एड्सका कारण घट्ने औसत आयु ०.३ वर्षयुद्धसहित सबैखाले हिंसाका कारण विश्वभर घट्ने औसत आयु उनीहरूले नयाँ तथ्याङ्क प्रशोधन विधि प्रयोग गरेर सन् २०१५ मा भएको मृत्युदर गणना गरेर वायु प्रदूषणलाई ८८ लाख मृत्युसँग जोडेका छन्। विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनका अनुसार विश्वभरि प्रतिवर्ष ८२ लाख मानिसहरूको मृत्यु धूमपानसँग जोडिने गरेको छ। 'विश्वव्यापी महामारी' वायु प्रदूषणले मुटुसम्बन्धी र श्वासप्रश्वाससम्बन्धी रोगको जोखिम बढाउने र हाम्रो स्वस्थ जीवनयापनमा अन्य असर पार्ने बताइएको छ। \"हाम्रो नतिजाले वायु प्रदूषण महामारी भएको देखाउँछ,\" मेन्ज युनिभरसिटी मेडिकल सेन्टरका प्राध्यापक थोमस मुञ्जेलले एक विज्ञप्तिमा लेखेका छन्। \"नीति निर्माता र स्वास्थ्य समुदायले यसलाई थप ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ।\" मुञ्जेल र उनका सहकर्मीहरूले खनिजमा आधारित इन्धनको कम प्रयोगले मानिसको आयु उल्लेख्य रूपमा बढाउन सकिने बताएका छन्। उनीहरूको अनुमानमा त्यस्तो धुवाँ शून्यमा झार्न सकिए मानिसको आयु एक वर्षले बढ्ने छ। क्षेत्रीय र राष्ट्रिय घाटा त्यो टोलीले क्षेत्रीय र राष्ट्रिय स्तरमा वायु प्रदूषणको दीर्घकालीन असरको बारेमा अध्ययन गरेका छन्। पूर्वी एशियामा वायु प्रदूषणले मानिसको लगभग चार वर्ष आयु घटेको र ओसनिया क्षेत्रमा एक वर्षभन्दा कम घटेको उनीहरूको अनुमान छ। देश अनुसारको असर पनि फरक छ। चाडमा सात वर्षभन्दा बढी आयु वायु प्रदूषणले घटाउने र कोलम्बियामा चार महिनामात्रै घट्ने उनीहरूले पाएका छन्। मानवसिर्जित प्रदूषण अध्ययनमा मानवसिर्जित वायु प्रदूषण र प्राकृतिक वायु प्रदूषणको विश्लेषण गरिएको छ। प्राकृतिक वायु प्रदूषण हावामा धुलो उड्ने वा आगलागीका कारण हुने गर्छ। यसको निष्कर्षमा विश्वभरि हुने वायु प्रदूषणका कारण हुने दुई तिहाइ असामायिक निधनमा मानवसिर्जित वायु प्रदूषण कारक रहेको बताइएको छ। अध्ययनले वायु प्रदूषणले बुढो मानिसहरूलाई बढी असर गर्ने देखाएको छ: उनीहरूका अनुसार वायु प्रदूषणका कारण असामायिक निधन हुनेहरूमध्ये ७५ प्रतिशत मानिस ६० वर्षमाथिका छन्। अध्ययनमा संलग्न नभएका अक्सफर्ड विश्वविद्यालयका स्यामुअल काइले यो अध्ययनले \"वायु प्रदूषण विश्वभर स्वास्थ्यका लागि सबैभन्दा मुख्य जोखिम रहेको\" देखाएको बताएका छन्। \"वायु प्रदूषण नयाँ सुर्ती भएको कुरा कुनै गोप्य कुरा होइन र यसको जनस्वास्थ्यमा असर टडकारो छ,\" काइ भन्छन्। \"सम्बन्धित अधिकारीहरूले वैज्ञानिक नीतिमार्फत आफ्ना नागरिकहरूलाई बचाउन काम गर्ने बेला आएको छ।\" खतरनाक वायु प्रदुषण"
},
{
"from": "gpt",
"value": "फोक्सोका रोगहरू, क्यान्सर, मुटुसम्बन्धी समस्या र मस्तिष्कघात सबै वायु प्रदूषणसँग जोडिएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "यो दृश्य विश्वका अनेकौँ समाचार संस्थाले छापेका वा प्रसारण गरेका थिए। तर नयाँ वर्षको पूर्सन्ध्यामा उक्त स्थानमा रहेका मानिसहरूले आफूहरूले त्यस्तो दृश्य नदेखेको बताएका छन्। त्यो दृश्य प्रदर्शन गरेको कम्पनीले बीबीसीलाई उक्त फूटेज डिसेम्बर २८ मा गरिएको अभ्यासको दृश्य थियो भन्ने पुष्टि गरेको छ। उक्त फूटेज चिनियाँ सरकारी मिडियाले विश्व सञ्चारमाध्यमका लागि उपलब्ध गराएको थियो। दृश्यमा २,००० वटा ड्रोनले साङ्घाइको पुडोङ जिल्लामा आतिशबाजीको आकार, मान्छे दौडिएको र सन् २०२० देखाइएका दृश्य बनाएका थिए। बीबीसीले उक्त दृश्य प्रदर्शन गरेको कम्पनीसँग सम्पर्क गरेको थियो। उक्त कम्पनीका सञ्चार व्यवस्थापक यीहाङ बैलुले उक्त दृश्य २८ डिसेम्बरमा रेकर्ड गरिएको स्वीकारे। उनले भने, \"त्यो दृश्य स्थानीय टेलीभिजन स्टेशन शाङ्घाइ ड्रयागनका लागि गरिएको थियो।\" स्थानीय अधिकारीहरूले उनीहरूका औपचारिक समाजिक सञ्जालमा ३० डिसेम्बरका दिन राखेको सन्देशमा \"यो वर्ष कुनै पनि नयाँ वर्ष उत्सव गतिविधि नहुने\" भनिएको बीबीसीले पाएको छ। स्थानीय अङ्ग्रेजी समाचार साइट द साङ्घाइस्टले पुडोङमा नयाँ वर्षको पूर्व सन्ध्यामा रहेका मानिसहरूले \"त्यस्तो कुनै पनि दृष्य नदेखेको बताएको\" छापेको थियो। \"यो त अति भयो, यो चिनियाँ शतप्रतिशत झूटो समाचारको उदाहरण हो.\" प्याट्रिक क्रक्स नामका एक व्यक्तिले ट्विटरमा लेखेका छन्। ड्रोनहरू आतिशबाजीको तुलनामा वातावरणमैत्री र वन्यजन्तुमैत्री साधन बन्लान् भन्ने सोचिएको छ। ड्रोनले आतिशबाजी विस्थापित गर्ला भन्ने कोणबाट चर्चा भइरहेको छ। नेपालमा पनि १३ औँ दक्षिण एशियाली खेलकुद उद्घाटन तथा समापन समारोहमा चिनियाँ कम्पनीको सहयोगमा आकाशमा ड्रोन दृश्य देखाइएको थियो। अनि यो पनि: आकाशमा १५० ड्रोनको चटक यो ड्रोनले प्रत्यारोपण गर्ने अङ्ग अस्पताल पुर्याइदिन्छ लामो कार्यालय समय कटौती गर्न जापानमा ड्रोनको प्रयोग"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नयाँ वर्ष सन् २०२० लाई स्वागत गर्न चीनको एक शहर साङ्घाइमा २,००० वटा ड्रोन उडाएर रमाइलो दृश्य प्रदर्शन गरिएको भन्ने समाचार सम्पूर्ण रूपमा सत्य नभएको पाइएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "गाढा रातो गेरु रङ्ग प्रयोग गरी कोरिएको चित्र सुलावेसी द्वीपको एउटा दुर्गम उपत्यका अवस्थित लिएङ टेडोङ्गे गुफामा छ। उक्त चित्रले सो क्षेत्रमा मानिसहरूको पुरानो बसोबास रहेको प्रमाण उपलब्ध गराएको छ। \"यो चित्र जसले कोरे ती पूर्ण रूपमा आधुनिक थिए। उनीहरू हामीजस्तै थिए। उनीहरूसँग आफूले चाहेको जुनसुकै प्रकारको चित्र बनाउने क्षमता र साधन थियो,\" साइन्स एड्भान्सेस जर्नलमा प्रकाशित शोधका सहलेखक म्याक्सिम औबर्टले भने। कसरी पत्ता लाग्यो समय? औबर्टले गुफामा चित्रमाथि क्याल्साइट अर्थात् चुन जमेको पत्ता लगाएपछि यूरेनीअम-सिरीज आइसटोप विधि प्रयोग गरेर चुन कति अघि जमेको थियो त्यो निर्क्योल गरेका थिए। त्यसबाट उक्त चित्र कम्तीमा ४५,००० वर्ष पुरानो भएको निश्चित भएको छ। \"तर यो चित्र त्योभन्दा धेरै पुरानो हुनसक्छ किनभने हामीले प्रयोग गरेको समय निर्धारण गर्ने विधिले चित्रमाथि भएको चुनको समय मात्र पत्ता लाग्छ,\" उनले भने। के यो चित्रको विशेषता? चौडाइ ५३ इन्च र लम्बाइ २१ इन्च रहेको उक्त चित्रमा देखिएको जीवको अनुहारमा सिङजस्तै गाँठाहरू छन्। त्यस्ता अवयव उक्त प्रजातिको जङ्गली सुँगुरको भालेका विशेषता हुन्। सुँगुरको चित्रपछाडि हत्केलाका दुईवटा छाप छन् जुन अन्य दुई सुँगुरतिर फर्केको देखिन्छ। तर ती सुँगुरका चित्र भने आंशिक रूपमा मात्र सुरक्षित छन्। यो चित्र विश्वकै सबैभन्दा पुरानो आकृति देखिएको तस्बिर भए पनि सबैभन्दा पुरानो मानवनिर्मित चित्र भने होइन। अर्का शोधकर्ता एडम ब्रमले भने, \"उक्त सुँगुर अन्य दुई सुँगुरले जुधेको वा अन्तर्क्रिया गरेको हेरिरहे जस्तो देखिन्छ।\" हत्केलाको छाप बनाउन कलाकारले पहिला भित्तामा आफ्नो हात राखेको र त्यसपछि रङ्ग थुकेर छ्यापेको हुनुपर्ने शोधकर्ताहरूले बताएका छन्। उनीहरू थुकको अवशेषमा प्राचीन चित्रकारको डीएनएनको नमुना सङ्कलन भेटिने आशामा छन्। यो चित्र स्पष्ट जीवाकृति भएको सबैभन्दा पुरानो हुनसक्छ तर मानवनिर्मित प्राचीनतम कलाकृति भने हैन। दक्षिण अफ्रिकाका भेटिएको ह्याशट्याग (#) जस्तो चित्र ७३,००० वर्ष पुरानो भएको विश्वास गरिएको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "इन्डोनेशियाको एउटा गुफामा पुरातत्त्वविद्हरूले झन्डै ४५,००० वर्ष पुरानो एउटा भित्तेचित्र फेला पारेका छन्। उनीहरूले जङ्गली सुँगुरको उक्त चित्र अहिलेसम्म भेटिएका त्यस्ता कलाकृतिमा सबैभन्दा पुरानो भएको बताएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाडौं– फिफा विश्वकप फुटबलका खेलहरु आजदेखि नेपालका सिनेमा हलमा हुने भएका छन् । विश्वकप फुटबलको क्वाटरफाइनल खेल आजदेखि सुरु हुँदैछ । फिफा विश्वकप प्रसारणको विशेष प्रसारण अधिकार प्राप्त गरेको मिडिया हबसँग मल्टिप्लेक्स कम्पनीहरुले क्वाटरफाइनलका खेलहरु देखाउनका लागि सम्झौता गरेका छन् । बानेश्वर र कालिमाटीस्थित वान सिनेमाजले क्रोएसिया र ब्राजिलबीचको खेल देखाउनेछ । इच्छुकलाई अग्रिम बुकिङ गर्न भनिएको छ । खेल राति ८ः४५ बजे सुरु हुनेछ । अर्को मल्टिप्लेक्स चेन आइनी सिनेमाजले गोंगबु, पोखरा र चितवनका हलमा खेल प्रदर्शन गर्नेछ । यी हलले टिकट प्रतिशत बाँडफाँड सम्झौताका आधारमा फुटबल देखाउन लागेका हुन् । क्यूएफएक्स सिनेमाजले पनि आफ्नो हलमा फाइनल म्याच देखाउने तयारी गरिरहेको छ ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "फिफा विश्वकप फुटबलको क्वाटरफाइनल खेल राति ८ः४५ बजेदेखि शुरु हुने भएको छ । मल्टिप्लेक्स कम्पनीहरुले एक्सक्लुसिभ राइट्स प्रसारणका लागि मिडिया हबसँग साझेदारी गरेका छन् । बानेश्वर र कालीमाटीका सिनेमाहलमा क्रोएसिया र ब्राजिल तथा आइनी सिनेमामा गोंगबु, पोखरा र चितवनमा खेल हुनेछ । क्यूएफएक्स सिनेमाजले पनि फाइनल खेल देखाउने तयारी गरिरहेको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "वैज्ञानिकहरूले कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण हुने सम्भावना कहिल्यै सङ्क्रमण नभएका व्यक्तिको दाँजोमा एक पटक सङ्क्रमित भएका व्यक्तिलाई ८३ प्रतिशतले कम हुने पत्ता लगाएका छन्। तर विज्ञहरूले कोरोनाभाइरसको सङ्क्रमण दोहर्याएर हुनसक्ने र अरूलाई सार्न सक्ने सम्भावना रहेको बताएका छन्। नयाँ अध्ययनको नेतृत्व गरेकी प्राध्यापक सुसन हप्किन्सले अध्ययनको नतिजाले निको भएका सङ्क्रमितहरू यसअघि सोचिए भन्दा लामो समय बच्न सक्ने बताइन्। तर उनले यसको अर्थ दोहर्याएर हुनै नसक्ने भन्ने नभएकोले सुरक्षाका उपायहरू अपनाउन पर्ने बताइन्। उनले पुनः सङ्क्रमित भएका केहीमा लक्षण नदेखिए पनि भाइरसको मात्रा ज्यादै धेरै भएको र अरूलाई सार्न सक्ने देखिनु चिन्ताको विषय भएको बताइन्। \"यसको अर्थ तपाईँलाई सङ्क्रमण भइसकेको छ भने फेरि गम्भीर खालको सङ्क्रमण नहुने सम्भावना ज्यादा भएको विश्वास गर्न सक्नुहुन्छ तर तपाईँ सङ्क्रमित हुनसक्ने र अरूलाई सार्न सक्ने सम्भावना भने हुन्छ,\" उनले भनिन्। सन् २०२० को जूनदेखि नोभेम्बरसम्म यूकेका झन्डै २१,००० स्वास्थ्यकर्मीलाई कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण भएको हेर्न गरिएको नियमित परीक्षणको नतिजामा यो अध्ययन आधारित छ। के कोरोनाभाइरस प्रतिरोध गर्ने क्षमता बन्न सक्छ? तीमध्ये पहिले सङ्क्रमण नभएका व्यक्तिहरूमध्ये ३१८ जनालाई सङ्क्रमण भएको र सङ्क्रमित भएर निको भएका ६,६१४ जनामध्ये ४४ जनालाई मात्रै फेरि सङ्क्रमण भएको थियो। वैज्ञानिकहरूले ती स्वास्थ्यकर्मीहरूको स्वास्थ्य अवस्थाको एक वर्षसम्म अध्ययन गर्नेछन्। उनीहरूले भाइरसको नयाँ प्रकार र खोपको प्रभावकारिताको पनि अध्ययन गर्नेछन्। लेस्टर विश्वविद्यालयकी भाइरस विज्ञ डा. जुलियन टाङ्ले यो नतिजा स्वास्थ्यकर्मीहरूका लागि सकारात्मक भएको बताइन्। \"कोरोनाभाइरस सङ्क्रमण भइसकेका व्यक्तिले खोप लिन हुन्छ र यसले प्राकृतिक रोग प्रतिरोधी क्षमतामा वृद्धि हुन्छ,\" उनले भनिन्। कोभिड-१९ हुँदा मान्छेको शरीरमा के हुन्छ?"
},
{
"from": "gpt",
"value": "एक पटक कोरोनाभाइरसबाट सङ्क्रमित भएको व्यक्ति कम्तीमा अर्को पाँच महिनासम्म सङ्क्रमण हुनबाट बच्ने पब्लिक हेल्थ इङ्गल्यान्डको एउटा अध्ययनले देखाएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "निजी क्षेत्रका होटलव्यवसाय ठप्प रहेकाले त्यहाँ आश्रित झन्डै ८० वटा हात्तीहरूको आहारा सकिएकोले थप चिन्ता थपिएको हात्तीपालकहरू बताउँछन्। युनाईटेट हात्ती सहकारी संस्थाका अध्यक्ष ऋषिराम तिवारीका अनुसार एउटा हात्ती पाल्न मासिक सरदर एकलाख रुपैयाँ खर्च हुन्छ। राष्ट्रिय निकुञ्ज परिसरमा रहेको घाँसेमैदानमा हात्ती चराउन पाउनपर्ने माग हात्तीपालकले राखेपनि उक्त कार्य कानुन विपरित हुने सरकारी अधिकारीको भनाइ छ। ईश्वर जोशीको सहयोगमा कमल परियारले तयार पारेको यो भिडियो हेर्नुस्। अनि यो पनि"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपालमा लकडाउन गरिएको तीन महिना पुग्दा पर्यटकका लागि तेस्रो ठूलो गन्तव्य मानिएको चितवनका व्यवसायीलाई हात्ती पाल्न समस्या भएको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "'म \"मोटी सुँगुर\" जस्ता टिप्पणीहरू पाउँछु र म केवल \"जे सुकै\" सोच्छु, तर कहिलेकाँही यसबाट केहि सकारात्मक बनाउन राम्रो हुन्छ। 'म यसलाई दुई तरिकाले सामना गर्छु। म या त ब्लक र मेट्छु किनभने मलाई थाहा छ कि यो व्यक्तिगत छैन। त्यहाँ मानिसहरू छन् कि दुर्भाग्यवश, सामान्यतया किनभने चोट, अन्य मानिसहरूलाई चोट पुर्याउन मनपर्छ - यो ध्यान वा जे सुकैको लागि हो। अरू बेला म यसमा केही सकारात्मक काम गर्न रुचाउँछु।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "वक्ताले नकारात्मक टिप्पणी हरू प्राप्त गरेको कुरा स्वीकार्छन् तर केही सकारात्मक कुरा गर्नु फाइदाजनक ठान्छन्। तिनीहरू या त टिप्पणीहरू ब्लक गर्छन् वा हटाउँदछन्, हानिकारक व्यवहार व्यक्तिगत होइन भनेर स्वीकार्छन्, वा सकारात्मक कार्यहरूमा संलग्न हुन्छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "काठमाण्डाै – नेपाली बजारमा आज छापावाला सुनको मूल्य प्रतितोला रु एक लाख १७ हजार ७०० मा कारोवार भइरहेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका अनुसार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मूल्य बढेसँगै नेपाली बजारमा नयाँ रेकर्ड कायम भएको छ । सोमबार छापावाला सुन प्रतितोला रु एक लाख १७ हजार ४०० मा कारोवार भएको थियो । यस्तै तेजाबी सुनको मूल्य प्रतितोला रु एक लाख १७ हजार १५० निर्धारण गरिएको छ भने तेजावी सुनको मूल्य प्रतितोला रु एक लाख १७ हजार १५० निर्धारण गरिएको छ । त्यस्तै, तेजाबी सुन आज प्रतितोला रु एक हजार ५०० मा कारोबार भइरहेको छ । रासस"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाली बजारमा आज सुनको मूल्य प्रतितोला रु एक लाख १७ हजार ७०० मा कारोवार भएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मूल्यमा भएको वृद्धिले नयाँ घरेलु रेकर्ड कायम गरेको छ । तेजाबी सुन प्रतितोला रु एक लाख १७ हजार ४०० मा कारोवार भएको थियो भने तेजावी सुन प्रतितोला रु एक लाख १७ हजार १५० मा कारोवार भएको थियो । तेजाबी सुन प्रतितोला रु एक हजार ५०० मा कारोवार भएको छ ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "एक अमेरिकी कूटनीतिज्ञको नाम र अधिकारकर्मीहरूसँग उनले कुरा गर्दै गरेको तस्बिर एउटा चिनियाँ सरकारी पत्रिकाले प्रकाशित गरेपछि अमेरिकाले 'बदमास सत्ता' भन्दै बिहीवार चीनको निन्दा गरेको थियो। चीनले त्यसलाई खण्डन गर्दै 'गुण्डा तर्क' भनेको छ। हङ्कङको मामिलामा अमेरिकाले हस्तक्षेप गरेको अमेरिकामाथि उसले निरन्तर आरोप लगाउँदै आएको छ। अधिकारकर्मीहरू तीनदिने प्रदर्शनका लागि हङ्कङ विमानस्थलमा भेला भएको पृष्ठभूमिमा चीन र अमेरिका आरोपप्रत्यारोपमा ओर्लिएका हुन्। कालो पोसाक लगाएका प्रदर्शनकारीहरूले विदेशी पर्यटकमा चेतना जगाउने भन्दै विमानस्थलको आगमन कक्षमा बसेर ब्यानरहरू देखाएका छन्। सुपुर्दगीसम्बन्धी विधेयकको विरोधबाट सुरु भएर बृहत् स्वतन्त्रताको माग गर्नेमा परिणत भएका प्रदर्शनहरू हप्तौँदेखि चलेका छन्। पहिला ब्रिटेनको उपनिवेश रहेको हङ्कङको आफ्नै कानुनी र न्यायिक प्रणाली छन्। हङ्कङ सन् १९९७ यता 'एक देश, दुई प्रणाली' अन्तर्गत चीनको अङ्ग रहिआएको छ। त्यसले गर्दा विशेष प्रशासनिक एकाइले न्यायिक स्वतन्त्रतासहित मुख्य भूमिजस्तो नदेखिने स्वतन्त्रता उपभोग गर्दै आएको छ। विवाद के हो? बिहीवार चीनले हङ्कङका प्रदर्शनकारी नेताहरूसँग आफ्ना कूटनीतिज्ञले भेटघाट गरेको भन्ने समाचारबारे बताउन अमेरिकालाई भन्यो। अमेरिकी कूटनीतिज्ञ जुली ईदेहले एउटा होटलमा विद्यार्थी नेताहरूसँग भेटिरहेको तस्बिर बेइजिङ समर्थक ता कुङ पाओ नामक पत्रिकाले \"विदेशी शक्तिको हस्तक्षेप\" शीर्षकमा छापेको थियो। हङ्कङको राजनीतिक सङ्कटमा अमेरिकाले हस्तक्षेप गर्दै आएको चीनको आरोप रहिआएको छ। अमेरिकाले चिनियाँ आरोप अस्वीकार गरेको छ र आफ्ना कूटनीतिज्ञहरूले सरकारदेखि व्यापारिक समूहका नेतासम्मलाई भेट्ने गरेको बताएको छ। पत्रिकामा आएको रिपोर्टको उसले आलोचना समेत गरेको छ। अमेरिकी विदेश मन्त्रालयकी एकजना प्रवक्ताले भनिन्, \"मलाई लाग्दैन त्यो एउटा औपचारिक विरोध हो। त्यो त एउटा बदमाश सत्ताले गर्ने कुरा हो।\" उनको भनाइ छ, एउटा जिम्मेवार राष्ट्रले त्यस्तो व्यवहार देखाउँदैन। अमेरिकाबाट \"गुण्डा तर्क\" आएको भन्दै चीनले त्यसलाई खारेज गरेको छ र अर्काको आन्तरिक मामिलामा अमेरिकाले हस्तक्षेप गर्ने कार्य बन्द गर्नुपर्ने भनेको छ। किन हुँदैछ प्रदर्शन? विवादास्पद विधेयकले बलात्कार र हत्याजस्ता अपराधका सन्दिग्धलाई मुख्यभूमि चीन, ताइवान र मकाउसामु सुपुर्दगी गर्न सकिने प्रस्ताव गरेको थियो। हङ्कङ सन् १९९७ यता 'एक देश, दुई प्रणाली' अन्तर्गत चीनको अङ्ग रहिआएको छ। त्यसले गर्दा विशेष प्रशासनिक एकाइले न्यायिक स्वतन्त्रतासहित मुख्य भूमिजस्तो नदेखिने स्वतन्त्रता उपभोग गर्दै आएको छ। तर प्रदर्शनकारीहरू सुपुर्दगी विधेयकले हङ्कङलाई योजनाबद्ध ढङ्गबाट चीनको पूर्ण नियन्त्रणमा ल्याउन खोजेको भनेर भय प्रकट गर्छन्। विधेयक निलम्बन गरिएपछि प्रदर्शनकारीका चारवटा खास माग छन्: जोस्अ वाङ्क सन् २०१४ को प्रजातन्त्रपक्षधर प्रदर्शनका एक नेता हुन् जो १७ जुनमा जेलबाट छिट्टै छुटेका थिए। जेलबाट छुटेपछि उनले सञ्चारमाध्यम र समर्थकहरूलाई सम्बोधन गर्दै बेइजिङपक्षधर प्रमुख कार्यकारी क्यारी लामले पद छाड्नुपर्ने बताएका थिए।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "हङ्कङमा पुन: विरोधप्रदर्शन सुरु हुँदा चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाले एकअर्कामाथि 'गम्भीर' आरोप लगाएका छन्।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "तर केन्द्रीय समितिमा भएको छलफल त्यसतर्फ केन्द्रित नभएको आरोप महिला नेत्रीहरूको छ। राजनीतिक दल सम्बन्धी व्यवस्था गर्न बनेको कानूनमा दलको सबै तहको समितिमा कम्तीमा एक तिहाइ महिला सदस्य हुने व्यवस्था गर्नु पर्ने छ भन्ने उल्लेख गरिएको छ। जस अनुसार नेपाली कांग्रेसले आफ्नो विधानको मस्यौदामा हाल केन्द्रीय समितिमा रहेको झन्डै २० प्रतिशत महिलाको संख्यालाई ३३ प्रतिशत पुर्याउने गरी प्रस्ताव गरेको बताइएको छ। जसलाई सकारात्मक कदम भन्ने महिला नेत्रीहरूले पदाधिकारीमा पनि महिलाका लागि सुनिश्चित गरिनु पर्ने आवाज उठाएका छन्। कांग्रेसभित्र धर्मनिरपेक्षता र हिन्दूराष्ट्रबीचको खिचातानी कहाँ पुग्ला देउवा कांग्रेस संसदीय दलको नेता, गच्छदार उपनेता 'शब्दजाल' कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य पुष्पा भुसालले भनिन्न, \"हामीले पदाधिकारीहरू लगायतका निर्णायक ठाँउहरू संसदीय बोर्ड अनुशासन समिति, केन्द्रिय कार्य सम्पादन समिति लगायतका महत्त्वपूर्ण स्थानमा महिलाको प्रतिनिधित्वलाई सुनिश्चित गर्ने गरी विधान लेखिनु पर्छ भन्ने आवाज उठाएका छौं।\" हाल कांग्रेस पदाधिकारीमा एकजना मात्रै पहिला सितादेवी यादव कोषाध्यक्षका रूपमा छन्। हालको पदाधिकारी संख्या बढाएर २ उपाध्यक्ष २ महामन्त्री २ सहमहामन्त्री बनाउने नेताहरूबीच करिब सहमति भएको बताइएको छ। ती पदहरूमा सभापतिले मनोनित गर्ने वा निर्वाचनबाट आउने भन्ने विषयमा टुङ्गो लाग्न बाँकी रहेको बताइएको छ। आक्रोश किन तर पद सिर्जना गरिए पनि महिलालाई माथिल्लो पदमा पुग्नलाई रोक्न शब्दजालमा फसाउने गरिएको भनाइ छ कांग्रेस नेत्री अनिता देवकोटाको। उनले भनिन्, \"नेताहरूले सिधै हामी सक्दैनौं भनेर भन्नु हुन्न भाषामा र, आदी, भने पनि, यद्यपी जस्ता शब्दहरू राखेर अल्झाउने गरिन्छ त्यही भएर हामीहरू सचेत भएर लागी रहेका छौं।\" हाल मस्यौदा माथि केन्द्रिय समितिमा भइरहेको छलफल भने समावेशी तर्क केन्द्रित नभएको भनाइ छ केन्द्रिय सदस्य लक्ष्मी परियारको। उनले भनिन्न, \"अहिल सम्म भइरहेको छलफलले समावेशीलाई सम्बोधन गर्ने अवस्था देखिएको छैन। नेताहरूका बीचमा ती पदमा म कहाँ पर्छु भन्ने जस्तो तरिकाले छलफल भइरहेको छ।\" महिलाको रणनीति के? केन्द्रीय समितिको बैठक र महासमितिमा हुने छलफलमा निरन्तर दबाव दिइने नेत्रीहरूको भनाइ छ। कांग्रेसमा महत्त्वपूर्ण मानिने सक्रिय सदस्यमा महिलाको संख्या करिब १० प्रतिशतको हाराहारीमा रहेको छ। जसलाई बढाउनु पर्ने आवाज पनि कांग्रेस भित्र उठिरेहको छ। त्यो संख्या नबढे सम्म नेतृत्व तहमा महिला पुग्न कठिन हुने तर्क महिला नेत्रीहरू गर्छन्। ती सबै बाटो महासमिति बैठकले खोज्ने विश्वास उनीहरूको छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "नेपाली कांग्रेसमा ३३ प्रतिशत महिला सदस्य पुग्ने सुनिश्चित भएसँगै पदाधिकारीमा पनि महिलाहरूका लागि सुनिश्चित गरिनु पर्ने माग अहिले जारी महासमिति बैठकमा उठिरहेको छ।"
}
] |
[
{
"from": "system",
"value": "You are an experienced Nepali journalist and news analyst. Your job is to turn long Nepali news stories into short, clear, and informative summaries. Provide summary of this Nepali news while preserving key facts, dates, people, and important events."
},
{
"from": "human",
"value": "चारवटा प्रदेशमा मेडिकल कलेज खोल्ने प्रक्रिया थालिएकोमा दुईवटा प्रदेशमा जग्गा समेत खोज्न सकिएको छैन। ती चारवटै कलेज एउटै प्रतिष्ठानको रूपमा सञ्चालन गर्न मन्त्रिपरिषद्मा प्रस्ताव लगिएको अधिकारीहरूले बताएका छन्। डा. गोविन्द केसीले चिकित्साशिक्षा खासगरी मेडिकल कलेजका सङ्ख्या, वितरण र गुणस्तरबारे समेत माग राख्दै अनशन जारी राखेका छन्। समन्वय सरकारी मेडिकल कलेज भएका प्रदेश नं. १, ३ र गण्डकीलाई प्राथमिकतामा नराखी बाँकी चार प्रदेशमा मेडिकल कलेज खोल्ने प्रक्रिया सरकारले थालेको थियो। जसमा प्रदेश नं. २ मा महोत्तरीको बर्दिबास, प्रदेश ५ मा बुटबल, कर्णाली प्रदेशमा सुर्खेत, र प्रदेश नं. ७ मा कैलाली छानिएको छ। तर दुईवटा प्रदेशमा जग्गा खोज्ने काम बाँकी रहेको शिक्षा मन्त्रालयका सहसचिव हरि लम्सालले बताए। उनले भने, \"बुटवलमा जग्गा प्राप्तिको काम अघि बढिसकेको छ। महोत्तरी र सुर्खेतमा जग्गा खोज्ने क्रममै छौँ। त्यसका लागि भूमिसुधार र कृषि मन्त्रालयसँग समन्वय भइरहेको छ।\" प्रदेश नं. ७ मा भने निर्माणाधीन गेटा मेडिकल कलेज अर्को वर्षसम्ममा सञ्चालनमा ल्याउन सकिने सो प्रदेशका शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्र हेर्ने मन्त्री दीर्घ स्वराजले बताए। \"आगामी शैक्षिक सत्रदेखि पढाई सुरु गर्ने गरी तयारी भइरहेको छ। काम द्रुत गतिमा अगाडि बढेको छ।\" सङ्घीय सरकार मातहत सञ्चालन हुने भनिएका यी कलेज स्थापनाका लागि सरकारले आर्थिक वर्ष २०७३/७४ देखि नै बजेट छुट्याउँदै आएको छ। स्वीकृति हाल रहेका स्थास्थ्य प्रतिष्ठानहरू छुट्टाछुट्टै ऐनअन्तर्गत सञ्चालित भइरहेकोमा प्रस्तावित चारवटै मेडिकल कलेज भने एउटै ऐन अन्तर्गत सञ्चालन गर्ने प्रक्रिया अघि बढेको बताइएको छ। त्यसका लागि एकीकृत स्वास्थ्य शिक्षा प्रतिष्ठान खोल्ने प्रक्रिया स्वीकृतिका लागि मन्त्रिपरिषद्मा प्रस्ताव लगिसकिएको सहसचिव लम्सालले बताए। \"एकीकृत स्वरूपको अवधारणापत्र बनाएर त्यसलाई कानुन मन्त्रालयबाट सहमति लिइसक्यौँ। अर्थ मन्त्रालयबाट स्वीकृति लिएर अहिले त्यो मन्त्रिपरिषद्मा लैजान स्वीकृत भइसकेको छ।\" 'मनमोहन मेडिकल कलेज चलाएरै छाड्छौं' अनशनरत डा. केसीका मागमध्ये सातवटै प्रदेशमा सरकारी स्वामित्वको मेडिकल कलेज स्थापना गरिनु पनि एक हो। निजी क्षेत्रका डेढ दर्जन मेडिकल कलेज भए पनि ती सहरकेन्द्रित र नाफामुखी रहेको आरोप लाग्दै आएको छ। नेपालमा प्रदेश नं. १ मा बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, प्रदेश नं. ३ को ललितपुरमा पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान र गण्डकी प्रदेशमा पोखरा स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान सञ्चालनमा छन्। त्यसबाहेक प्रदेश नं. ६ अन्तर्गत जुम्लामा कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान छ। यी कलेजहरूको स्तरोन्नति गर्ने सरकारी योजनामा उल्लेख छ।"
},
{
"from": "gpt",
"value": "सातवटै प्रदेशमा सरकारी मेडिकल कलेज खोल्ने भन्दै सरकारले दुई वर्षअघि बजेट छुट्याएर काम थाले पनि त्यसमा खासै प्रगति हुन नसकेको अधिकारीहरूले स्वीकारेका छन्।"
}
] |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.