[\n* Украдениот [[кактус]]\n* Расказот на стариот [[криминал]]ец\n* Исчезнувањето на господин Хирш\n* Чинтамани и [[птици]]\n* Сефџии и паликуќи\n* Украденото убиство\n* Случајот со детето\n* [[Гроф]]ицата\n* [[Историја]]та на [[диригент]]от Калина\n* [[Смртт]]а на [[барон]]от Гандара\n* Приказните на брачниот измамник\n* [[Балада]] за Јурај Чуп\n* Расказот за загубената [[нога]]\n* [[Вртоглавица]]\n* Ушна исповед\n* За крадецот лиричар\n* Судот на господин Хавлен\n* Игла\n* Телеграма\n* Мажот што не можеше да спие\n* Збирка на марки\n* Обично [[убиство]]\n* Поротник\n* Последните ствари на [[човек]]от.\n\n== За збирката ==\nЗа збирката “Раскази од другиот џеб”, самиот Чапек изјавил: “Овие раскази се стимулирани од литературен мотив, од проблемот на колоквијалниот [[јазик]], разговорниот јазик во сите негови нијанси”. Во оваа збирка, Чапек ја достигнал кулминацијата на раскажувачката техника. Од разговорниот јазик ги презел елементите на авантуристичкиот [[роман]] и детективските приказни и во таа форма ги вметнал моќните [[Психологија|психолошки]] истражувања на судбините на обичните луѓе. Во расказите, тој ги истражува поимите на злосторството и правдата, па дури и самата вистина.][”Поговор”, во: Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012, стр. 187-189.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Дела на Карел Чапек]]\n[[Категорија:Чешки раскази]]\n[[Категорија:Книги од 1929 година]]\n[[Категорија:Изданија на Темплум]]","hash":"aaf61b01389fdd4021ffb0af3897bbeb24067adfcf8cb73afa445d42cd339ff3","last_revision":"2020-07-12T13:48:14Z","first_revision":"2014-08-12T17:45:09Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.312950","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"Раскази од другиот џеб (чешки: Povídky z druhé kapsy) — збирка раскази од чешкиот писател Карел Чапек, оригинално објавена во 1929 година, додека македонското издание е објавено на 2012 година од издавачката куќа \"Темплум\". Преводот од чешки јазик го направил Диме Митревски.\n\nЗбирката е издадена како 102 книга во рамките на библиотеката \"Магма\", со финансиска поддршка од Програмата за култура (2007-2013) на Европската Унија. Каталогизацијата е извршена во Националната и универзитетска библиотека Св. Климент Охридски - Скопје и ја носи ознаката 821.162.3-32. Книгата има 194 страници, на предната корица е ставена слика на Пет Пери, додека на задната корица е даден кус опис на делото и куса биографија на авторот.\n\nЗбирката содржи 24 раскази на Чапек, а на крајот од книгата е дадена хронологија на животот на Чапек, попис на неговите изданија, како и осврт врз неговото творештво. Во збирката се поместени следниве раскази: Украдениот кактус Расказот на стариот криминалец Исчезнувањето на господин Хирш Чинтамани и птици Сефџии и паликуќи Украденото убиство Случајот со детето Грофицата Историјата на диригентот Калина Смртта на баронот Гандара Приказните на брачниот измамник Балада за Јурај Чуп Расказот за загубената нога Вртоглавица Ушна исповед За крадецот лиричар Судот на господин Хавлен Игла Телеграма Мажот што не можеше да спие Збирка на марки Обично убиство Поротник Последните ствари на човекот.\n\nЗа збирката \"Раскази од другиот џеб\", самиот Чапек изјавил: \"Овие раскази се стимулирани од литературен мотив, од проблемот на колоквијалниот јазик, разговорниот јазик во сите негови нијанси\". Во оваа збирка, Чапек ја достигнал кулминацијата на раскажувачката техника. Од разговорниот јазик ги презел елементите на авантуристичкиот роман и детективските приказни и во таа форма ги вметнал моќните психолошки истражувања на судбините на обичните луѓе. Во расказите, тој ги истражува поимите на злосторството и правдата, па дури и самата вистина.\n\nКатегорија:Дела на Карел Чапек Категорија:Чешки раскази Категорија:Книги од 1929 година Категорија:Изданија на Темплум\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Раскази од другиот џеб (чешки:","translated_text":"Stories from the other pocket (Czech:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Povídky z druhé kapsy) — збирка раскази од чешкиот писател Карел Чапек, оригинално објавена во 1929 година, додека","translated_text":"Povídky z druhé kapsy) ⁇ collection of short stories by Czech writer Karel Čapek, originally published in 1929, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"македонското издание е објавено на 2012 година од издавачката куќа \"Темплум\".","translated_text":"The Macedonian edition was published in 2012 by the publishing house Templum.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Преводот од чешки јазик го направил Диме Митревски.","translated_text":"The Czech translation was made by Dima Mitrevsky.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Технички податоци","translated_text":"Technical data","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Збирката е издадена како 102 книга во рамките на библиотеката \"Магма\", со финансиска поддршка од Програмата за култура (2007-2013) на Европската Унија.","translated_text":"The collection is published as 102 books within the Magma Library, with financial support from the European Union's Culture Programme (2007-2013).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Каталогизацијата е извршена во Националната и универзитетска библиотека Св.","translated_text":"The cataloguing was carried out at the National and University Library of St. Petersburg.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Климент Охридски -","translated_text":"Clement of Ohrid -","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Скопје и ја носи ознаката 821.162.3-32.","translated_text":"Skopje and is marked 821.162.3-32.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Книгата има 194 страници, на предната корица е ставена слика на Пет Пери, додека на задната корица е даден кус опис на делото и куса биографија на авторот.","translated_text":"The book is 194 pages long, with a picture of Pet Perry on the front cover, a brief description of the work and a brief biography of the author on the back cover.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012.]","char_index":155,"name":"ReferenceA","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Збирката содржи 24 раскази на Чапек, а на крајот од книгата е дадена хронологија на животот на Чапек, попис на неговите изданија, како и осврт врз неговото творештво.","translated_text":"The collection contains 24 Chapek's stories, and at the end of the book is given a chronology of Chapek's life, a list of his publications, as well as a review of his work.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во збирката се поместени следниве раскази:","translated_text":"The collection includes the following stories:","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012.]","char_index":42,"name":"ReferenceA","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Украдениот кактус Расказот на стариот криминалец Исчезнувањето на господин Хирш Чинтамани и птици Сефџии и","translated_text":"The stolen cactus is the story of an old criminal the disappearance of Mr. Hirsch Chintamani and the birds","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паликуќи Украденото убиство Случајот со детето Грофицата Историјата на диригентот Калина Смртта на баронот Гандара Приказните на брачниот измамник Балада за Јурај Чуп Расказот за загубената нога Вртоглавица Ушна исповед За крадецот лиричар Судот на господин Хавлен","translated_text":"The story of the conductor Kalina, the death of Baron Gandara, the stories of a married fraudster, Balada, about Yuri Chup, the story of a lost leg, the story of a warhead, a confession about a thief, a lyricist, the trial of Mr. Howlen.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Игла Телеграма Мажот што не можеше да спие Збирка на марки Обично убиство Поротник Последните ствари на човекот.","translated_text":"Needle telegram The man who couldn't sleep A collection of stamps","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"За збирката","translated_text":"For the collection","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"За збирката \"Раскази од другиот џеб\", самиот Чапек изјавил: \"Овие раскази се стимулирани од литературен мотив, од проблемот на колоквијалниот јазик, разговорниот јазик во сите негови нијанси\".","translated_text":"Of the collection Stories from the Other Pocket, Chapek himself stated: \"These stories are stimulated by a literary motive, by the problem of colloquial language, the spoken language in all its nuances\".","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во оваа збирка, Чапек ја достигнал кулминацијата на раскажувачката техника.","translated_text":"In this collection, Chapek reached the pinnacle of storytelling technique.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Од разговорниот јазик ги презел елементите на авантуристичкиот роман и детективските приказни и во таа форма ги вметнал моќните психолошки истражувања на судбините на обичните луѓе.","translated_text":"From the spoken language he took the elements of the adventure novel and the detective stories and in that form he inserted the powerful psychological investigations into the fates of ordinary people.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во расказите, тој ги истражува поимите на злосторството и правдата,","translated_text":"In the stories, he explores the concepts of crime and justice,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"па дури и самата вистина.","translated_text":"and even the truth itself.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[”Поговор”, во: Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012, стр. 187-189.]","char_index":25,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дела на Карел Чапек Категорија:","translated_text":"Works by Karel Chapek Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Чешки раскази Категорија:","translated_text":"Czech stories Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Книги од 1929 година Категорија:","translated_text":"Books from 1929 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Изданија на Темплум","translated_text":"Published by Temple","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Климент Охридски - Скопје и ја носи ознаката 821.162.3-32. Книгата има 194 страници, на предната корица е ставена слика на Пет Пери, додека на задната корица е даден кус опис на делото и куса биографија на авторот.","translated_text":"Clement of Ohrid - Skopje and is marked 821.162.3-32. The book is 194 pages long, with a picture of Pet Perry on the front cover, a brief description of the work and a brief biography of the author on the back cover.","citations":[{"content":"[Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012.]","char_index":214,"name":"ReferenceA","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Збирката содржи 24 раскази на Чапек, а на крајот од книгата е дадена хронологија на животот на Чапек, попис на неговите изданија, како и осврт врз неговото творештво. Во збирката се поместени следниве раскази:","translated_text":"The collection contains 24 Chapek's stories, and at the end of the book is given a chronology of Chapek's life, a list of his publications, as well as a review of his work. The collection includes the following stories:","citations":[{"content":"[Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012.]","char_index":209,"name":"ReferenceA","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Од разговорниот јазик ги презел елементите на авантуристичкиот роман и детективските приказни и во таа форма ги вметнал моќните психолошки истражувања на судбините на обичните луѓе. Во расказите, тој ги истражува поимите на злосторството и правдата, па дури и самата вистина.","translated_text":"From the spoken language he took the elements of the adventure novel and the detective stories and in that form he inserted the powerful psychological investigations into the fates of ordinary people. In the stories, he explores the concepts of crime and justice, and even the truth itself.","citations":[{"content":"[”Поговор”, во: Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012, стр. 187-189.]","char_index":275,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Горан Ивановски","wikicode":"{{Инфокутија за личност\n| име = Горан Ивановски\n| портрет = \n| px = \n| опис = \n| родено-име = \n| роден-дата = {{роден на|||1983}}\n| роден-место ={{роден во|Скопје}}\n| починал-дата = \n| починал-место =\n| починал-причина = \n| националност = [[Македонец]]\n| познат = по улогата во:
[[Балканот не е мртов (филм)|Балканот не е мртов]]\n| занимање = глумец\n| сопружник = \n| татко = \n| мајка = \n| родители = \n| роднини =\n| деца = \n}} \n'''Горан Ивановски''' ([[1983]], [[Скопје]]) — македонски театарски, филмски и телевизиски глумец.\n\n==Животопис==\n\nГоран Ивановски е роден во Скопје, а уште како дете се преселил [[САД]], при што живее во [[Њујорк]]. Учел на колеџот за глума во Њујорк, а посетувал и колеџ за [[Шекспир]]ов театар.\n\n==Кариера==\n\nИвановски грал во неколку кратки филмови, имал улоги во неколку долгометражни филмови, а се појавил и во една епизода на серијата \"[[Закон]] и ред\". Една година поминал во [[Македонија]] како дел од тв-серијата \"[[Збогум Румелија (ТВ-серија) |Збогум Румелија]]\", која се снимала во [[Битола]]. Играл и во филмот на [[Александар Поповски]] \"[[Збогум на 20-тиот век]]\", а има остварено повеќе од 20 театарски улоги. За претствата \"Осамениот Запад на Мартин Мекдона\", во која го игра постариот брат Колман Конор, тој бил номиниран за наградата на Њујоршката фондација за иновативен театар, во категоријата \"најдобра главна улога во претстава\".[”Двајца Македонци номинирани за театарски награди во Њујорк”, ''Дневник'', година XVIII, број 5530, петок, 1 август 2014, стр. 23.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n== Надворешни врски ==\n* {{IMDb name|2877934}}\n\n{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ивановски, Горан }}\n[[Категорија:Живи луѓе]]\n[[Категорија:Македонски театарски глумци]]\n[[Категорија:Македонски филмски глумци]]\n[[Категорија:Македонски телевизиски глумци]]","hash":"d0bfbd5d5d0e1497b77408a31b10a7be90c6d11b2408766efda04682b829595e","last_revision":"2022-07-02T21:44:12Z","first_revision":"2014-08-12T18:19:31Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.367037","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"Горан Ивановски (1983, Скопје) — македонски театарски, филмски и телевизиски глумец.\n\nГоран Ивановски е роден во Скопје, а уште како дете се преселил САД, при што живее во Њујорк. Учел на колеџот за глума во Њујорк, а посетувал и колеџ за Шекспиров теата��.\n\nИвановски грал во неколку кратки филмови, имал улоги во неколку долгометражни филмови, а се појавил и во една епизода на серијата \"Закон и ред\". Една година поминал во Македонија како дел од тв-серијата \"Збогум Румелија\", која се снимала во Битола. Играл и во филмот на Александар Поповски \"Збогум на 20-тиот век\", а има остварено повеќе од 20 театарски улоги. За претствата \"Осамениот Запад на Мартин Мекдона\", во која го игра постариот брат Колман Конор, тој бил номиниран за наградата на Њујоршката фондација за иновативен театар, во категоријата \"најдобра главна улога во претстава\".\n\nКатегорија:Живи луѓе Категорија:Македонски театарски глумци Категорија:Македонски филмски глумци Категорија:Македонски телевизиски глумци\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Горан Ивановски (1983, Скопје) — македонски театарски, филмски и телевизиски глумец.","translated_text":"Goran Ivanovski (1983, Skopje) ⁇ Macedonian theatre, film and television actor.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Животопис","translated_text":"The biography","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Горан Ивановски е роден во Скопје, а уште како дете се преселил САД, при што живее во Њујорк.","translated_text":"Goran Ivanovsky was born in Skopje and moved to the United States as a child, living in New York.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Учел на колеџот за глума во Њујорк, а посетувал и колеџ за Шекспиров театар.","translated_text":"He studied at New York's Acting College and also attended Shakespeare's Theatre College.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Кариера","translated_text":"Career","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ивановски грал во неколку кратки филмови, имал улоги во неколку долгометражни филмови, а се појавил и во една епизода на серијата \"","translated_text":"Ivanovsky starred in several short films, had roles in several feature films, and appeared in one episode of the series \"","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Закон и ред\".","translated_text":"Law and order\".","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Една година поминал во Македонија како дел од тв-серијата \"","translated_text":"He spent a year in Macedonia as part of the TV series \"","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Збогум Румелија\", која се снимала во Битола.","translated_text":"Farewell to Rumelia\", which was filmed in Bitola.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Играл и во филмот на Александар Поповски \"Збогум на 20-тиот век\", а има остварено повеќе од 20 театарски улоги.","translated_text":"He also starred in Alexander Popovsky's film Goodbye to the 20th Century, and has performed more than 20 theatrical roles.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За претствата \"Осамениот Запад на Мартин Мекдона\", во која го игра постариот брат Колман Конор, тој бил номиниран за наградата на Њујоршката фондација за иновативен театар, во категоријата \"најдобра главна улога во претстава\".","translated_text":"For The Lonely West of Martin McDonagh, which starred older brother Coleman Connor, he was nominated for a New York Foundation for Innovative Theatre Award, in the category \"Best Lead Actor in a Play\".","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[”Двајца Македонци номинирани за театарски награди во Њујорк”, ''Дневник'', година XVIII, број 5530, петок, 1 август 2014, стр. 23.]","char_index":226,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Живи луѓе Категорија:Македонски театарски глумци Категорија:Македонски филмски глумци Категорија:Македонски телевизиски глумци","translated_text":"Category:Live people Category:Macedonian theatre actors Category:Macedonian film actors Category:Macedonian television actors","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Збогум Румелија\", која се снимала во Битола. Играл и во филмот на Александар Поповски \"Збогум на 20-тиот век\", а има остварено повеќе од 20 театарски улоги. За претствата \"Осамениот Запад на Мартин Мекдона\", во која го игра постариот брат Колман Конор, тој бил номиниран за наградата на Њујоршката фондација за иновативен театар, во категоријата \"најдобра главна улога во претстава\".","translated_text":"Farewell to Rumelia\", which was filmed in Bitola. He also starred in Alexander Popovsky's film Goodbye to the 20th Century, and has performed more than 20 theatrical roles. For The Lonely West of Martin McDonagh, which starred older brother Coleman Connor, he was nominated for a New York Foundation for Innovative Theatre Award, in the category \"Best Lead Actor in a Play\".","citations":[{"content":"[”Двајца Македонци номинирани за театарски награди во Њујорк”, ''Дневник'', година XVIII, број 5530, петок, 1 август 2014, стр. 23.]","char_index":383,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Вока пипл","wikicode":"{{Infobox musical artist\n| name = Вока Пипл\n| background = group_or_band\n| image =Voca_People.jpg\n| alt =\n| image_size =\n| origin = [[Израел]]\n| genre =Капела\n| years_active = 2009–сега\n| label = \n| associated_acts = \n| website = {{URL|http://www.voca-people.com/}}\n| current_members = \n| past_members = \n}}\n'''Вока пипл''' ([[англиски]]: ''The Voca People'') е музичка група, која изведува вокална музика (''a capella''). Групата е осована во [[Израел]], но музичарите се од различни делови на светот. Членовите на групата се на возраст од 25 до 60 години. Во своите настапи, тие го комбинираат [[а капела]] пеењето со модерниот битбокс, кој ги имитира звуците на [[тапани]], [[Труба|труби]], [[Гитара|гитари]] и музички ефекти, а сето тоа без поддршка на никаков музички инструмент. Во своите настапи, тие внесуваат многу [[хумор]] и ја анимираат и публиката. За себе, тие велат дека потекнуваат од далечната [[планета]] „Вока“, каде жителите не зборуваат, туку комуницираат преку пеењето. Нивното мото е „[[Живот]]от е [[музика]] и музиката е живот“.[54 Охридско лето/ Ohrid Summer Festival – 12.07-20.08.2014.] \n\nПрвото видео на групата, објавено на „[[Јутјуб]]“ во [[2009]] година, имало повеќе од 5 милиони прегледувања. Настапувале цела година на „Оф-[[Бродвеј]]“ сцената во [[Њујорк]], а во [[2012]] година, тие ја освоиле наградата „Locile Lortel“ за „извонредно алтернативно доживување“. Групата има настапувано во повеќе од 25 земји, а на [[1 август]] [[2014]] година, таа настапила и во [[Македонија]], во рамките на фестивалот „[[Охридско лето]]“.[„Вока пипл ќе слетаат на Антички театар“, ''Дневник'', година XVIII, број 5530, петок, 1 август 2014, стр. 23.] [The Voca People Израел /Israel, 54 Охридско лето, петок, 1.8.2014.] [54 Охридско лето/ Ohrid Summer Festival – 12.07-20.08.2014.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија: Музика]]\n[[Категорија: Музички групи]]\n[[Категорија: Хорови]]","hash":"3435021c9186c6acb31e8039707acb1cb6a823b6b1ef64a66cfb2414e79dd390","last_revision":"2020-07-20T14:32:55Z","first_revision":"2014-08-12T18:33:25Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.429728","cross_lingual_links":{"ca":"The Voca People","de":"The Voca People","en":"Voca People","es":"The Voca People","fr":"The Voca People","he":"ווקה פיפל","it":"The Voca People","ja":"ボカピープル","ko":"보카 피플","nl":"The Voca People","pt":"The Voca People"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Вока пипл (англиски: The Voca People) е музичка група, која изведува вокална музика (a capella). Групата е осована во Израел, но музичарите се од различни делови на светот. Членовите на групата се на возраст од 25 до 60 години. Во своите настапи, тие го комбинираат а капела пеењето со модерниот битбокс, кој ги имитира звуците на тапани, труби, гитари и музички ефекти, а сето тоа без поддршка на никаков музички инструмент. Во своите настапи, тие внесуваат многу хумор и ја анимираат и публиката. За себе, тие велат дека потекнуваат од далечната планета \"Вока\", каде жителите не зборуваат, туку комуницираат преку пеењето. Нивното мото е \"Животот е музика и музиката е живот\".\n\nПрвото видео на групата, објавено на \"Јутјуб\" во 2009 година, имало повеќе од 5 милиони прегледувања. Настапувале цела година на \"Оф-Бродвеј\" сцената во Њујорк, а во 2012 година, тие ја освоиле наградата \"Locile Lortel\" за \"извонредно алтернативно доживување\". Групата има настапувано во повеќе од 25 земји, а на 1 август 2014 година, таа настапила и во Македонија, во рамките на фестивалот \"Охридско лето\".\n\nКатегорија: Музика Категорија: Музички групи Категорија: Хорови\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox musical artist\n| name = Вока Пипл\n| background = group_or_band\n| image =Voca_People.jpg\n| alt =\n| image_size =\n| origin = [[Израел]]\n| genre =Капела\n| years_active = 2009–сега\n| label = \n| associated_acts = \n| website = {{URL|http://www.voca-people.com/}}\n| current_members = \n| past_members = \n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Вока пипл (англиски: The Voca People) е музичка група, која изведува вокална музика (a capella).","translated_text":"The Voca People is a musical group, performing vocal music (a capella).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Групата е осована во Израел, но музичарите се од различни делови на светот.","translated_text":"The band is based in Israel, but the musicians are from different parts of the world.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Членовите на групата се на возраст од 25 до 60 години.","translated_text":"The members of the group are aged between 25 and 60.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во своите настапи, тие го комбинираат а капела пеењето со модерниот битбокс, кој ги имитира ��вуците на тапани, труби, гитари и музички ефекти, а сето тоа без поддршка на никаков музички инструмент.","translated_text":"In their performances, they combine a cappella singing with a modern beatbox, which mimics the sounds of drums, pipes, guitars and musical effects, all without the support of any musical instrument.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во своите настапи, тие внесуваат многу хумор и ја анимираат и публиката.","translated_text":"In their performances, they bring a lot of humor and animate the audience.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За себе, тие велат дека потекнуваат од далечната планета \"Вока\", каде жителите не зборуваат, туку комуницираат преку пеењето.","translated_text":"To themselves, they say they come from the distant planet Voca, where the inhabitants do not speak, but communicate through singing.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Нивното мото е \"Животот е музика и музиката е живот\".","translated_text":"Their motto is \"Life is music and music is life\".","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[54 Охридско лето/ Ohrid Summer Festival – 12.07-20.08.2014.]","char_index":53,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Првото видео на групата, објавено на \"Јутјуб\" во 2009 година, имало повеќе од 5 милиони прегледувања.","translated_text":"The band's first video, posted on YouTube in 2009, had over 5 million views.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Настапувале цела година на \"Оф-Бродвеј\" сцената во Њујорк, а во 2012 година, тие ја освоиле наградата \"Locile Lortel\" за \"извонредно алтернативно доживување\".","translated_text":"They performed for a year on the Off-Broadway stage in New York City, and in 2012, they won the Locile Lortel Award for \"Outstanding Alternative Experience\".","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Групата има настапувано во повеќе од 25 земји, а на 1 август 2014 година, таа настапила и во Македонија, во рамките на фестивалот \"Охридско лето\".","translated_text":"The group has performed in more than 25 countries, and on August 1, 2014, it also performed in Macedonia, within the framework of the \"Ohrid Summer\" festival.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[„Вока пипл ќе слетаат на Антички театар“, ''Дневник'', година XVIII, број 5530, петок, 1 август 2014, стр. 23.]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[The Voca People Израел /Israel, 54 Охридско лето, петок, 1.8.2014.]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[54 Охридско лето/ Ohrid Summer Festival – 12.07-20.08.2014.]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Музика Категорија: Музички групи Категорија: Хорови","translated_text":"Music Category: Musical groups Category: Choirs","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Во своите настапи, тие внесуваат многу хумор и ја анимираат и публиката. За себе, тие велат дека потекнуваат од далечната планета \"Вока\", каде жителите не зборуваат, туку комуницираат преку пеењето. Нивното мото е \"Животот е музика и музиката е живот\".","translated_text":"In their performances, they bring a lot of humor and animate the audience. To themselves, they say they come from the distant planet Voca, where the inhabitants do not speak, but communicate through singing. Their motto is \"Life is music and music is life\".","citations":[{"content":"[54 Охридско лето/ Ohrid Summer Festival – 12.07-20.08.2014.]","char_index":252,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Првото видео на групата, објавено на \"Јутјуб\" во 2009 година, имало повеќе од 5 милиони прегледувања. Настапувале цела година на \"Оф-Бродвеј\" сцената во Њујорк, а во 2012 година, тие ја освоиле наградата \"Locile Lortel\" за \"извонредно алтернативно доживување\". Групата има настапувано во повеќе од 25 земји, а на 1 август 2014 година, таа настапила и во Македонија, во рамките на фестивалот \"Охридско лето\".","translated_text":"The band's first video, posted on YouTube in 2009, had over 5 million views. They performed for a year on the Off-Broadway stage in New York City, and in 2012, they won the Locile Lortel Award for \"Outstanding Alternative Experience\". The group has performed in more than 25 countries, and on August 1, 2014, it also performed in Macedonia, within the framework of the \"Ohrid Summer\" festival.","citations":[{"content":"[„Вока пипл ќе слетаат на Антички театар“, ''Дневник'', година XVIII, број 5530, петок, 1 август 2014, стр. 23.]","char_index":407,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[The Voca People Израел /Israel, 54 Охридско лето, петок, 1.8.2014.]","char_index":407,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[54 Охридско лето/ Ohrid Summer Festival – 12.07-20.08.2014.]","char_index":407,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Балкански фестивал на народни песни и игри","wikicode":"[[Податотека:Balkan Folklore Festival 2009 in Ohrid 000111.jpg|мини]]\n'''Балкански фестивал на народни песни и игри''' е меѓународен [[фолклор]]ен [[фестивал]], кој секое [[лето]] се одржува во [[Охрид]].\n\nСедиштето на фестивалот е во [[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид]]. Традиционално, настапите на фолклорните групи се одржуваат на летната сцена “Долни Сарај”.\n\n== 53. Балкански фестивал ==\n53-тото издание на балканскиот фестивал се одржало од 6 до [[11 јули]] [[2014]] година, во [[Охрид]]. Покровител на фестивалот било [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Република Македонија]], додека [[Министерство за култура на Република Македонија|Министерството за култура]] обезбедило финансиска поддршка. Програмски координатор на фестивалот бил Славко Упевче.[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dances'', Охрид, 2014.]\n\n=== Официјална програма ===\nВо официјалната програма на фестивалот настапиле следниве фолклорни друштва: [НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dance''s, Охрид, 2014.]\n\n[[6 јули]] [[2014]]:\n* [[Ансамбл за народни игри и песни на Македонија “Танец”]]\n* [[Неврокоп]]ски ансамбл, “[[Гоце Делчев]]”, [[Бугарија]]\n\n[[7 јули]] [[2014]]:\n* Ансамбл “[[Петар Зрински]]”, [[Врбовец]], [[Хрватска]]\n* МКУД “[[Александар Македонски]] III” и МКУД “Илинден”, [[Мелбурн]], [[Австралија]]\n* Ансамбл “Хора Ашкелон”, [[Тел Авив]], [[Израел]]\n\n[[8 јули]] [[2014]]:\n* Ансамбл “[[Зета]]”, [[Подгорица]], [[Црна Гора]]\n* Ансамбл “Истебна”, [[Истебна]], [[Полска]]\n* КУД “[[Дримкол]]”, [[Вевчани]], Македонија\n\n[[9 јули]] [[2014]]:\n* Ансамбл од Мелбурн, [[Австралија]]\n* Ансамбл “Видово”, [[Ново Место]], [[Словенија]]\n* КУД “Ѓердан”, Охрид, Македонија\n\n[[10 јули]] [[2014]]:\n* Ансамбл “Емпелокики”, [[Солун]], [[Грција]]\n* Ансамбл “Типо[[пластика]]”, [[Горни Милановац]], Србија\n\n[[11 јули]] [[2014]]:\n* Ансамбл “Туфаг”, [[Јалова]], [[Турција]]\n* КУД “[[Илинден]]”, [[Велгошти]], Македонија\n* Ансамбл “Отексфолк”, Охрид, [[Македонија]]\n\n=== Придружни настани ===\nВо рамките на фестивалот, на [[3 јули]] 2014 година, била одржана изложба на фотографии на “Фото клуб 202” од [[Заечар]], [[Србија]], под наслов: “[[Кина]]-луѓе-улица”.[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dances'', Охрид, 2014.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Музички фестивали во Македонија]]\n[[Категорија:Фолклорни фестивали во Македонија]]\n[[Категорија:Култура на Охрид]]\n[[Категорија:Појавено во 1962 година во Македонија]]","hash":"d8dad11ccce077515c68e784332584a3a65c5dbf78b4568f6da8b590b393d3d0","last_revision":"2024-03-03T19:51:21Z","first_revision":"2014-08-12T18:41:53Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.484987","cross_lingual_links":{"bg":"Балкански фестивал на народни песни и игри","en":"Balkan Folklore Festival"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Балкански фестивал на народни песни и игри е меѓународен фолклорен фестивал, кој секое лето се одржува во Охрид.\n\nСедиштето на фестивалот е во НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" - Охрид. Традиционално, настапите на фолклорните групи се одржуваат на летната сцена \"Долни Сарај\".\n\n53-тото издание на балканскиот фестивал се одржало од 6 до 11 јули 2014 година, во Охрид. Покровител на фестивалот било Собранието на Република Македонија, додека Министерството за култура обезбедило финансиска поддршка. Програмски координатор на фестивалот бил Славко Упевче.\n\nВо официјалната програма на фестивалот настапиле следниве фолклорни друштва:\n\n6 јули 2014: Ансамбл за народни игри и песни на Македонија \"Танец\" Неврокопски ансамб��, \"Гоце Делчев\", Бугарија\n\n7 јули 2014: Ансамбл \"Петар Зрински\", Врбовец, Хрватска МКУД \"Александар Македонски III\" и МКУД \"Илинден\", Мелбурн, Австралија Ансамбл \"Хора Ашкелон\", Тел Авив, Израел\n\n8 јули 2014: Ансамбл \"Зета\", Подгорица, Црна Гора Ансамбл \"Истебна\", Истебна, Полска КУД \"Дримкол\", Вевчани, Македонија\n\n9 јули 2014: Ансамбл од Мелбурн, Австралија Ансамбл \"Видово\", Ново Место, Словенија КУД \"Ѓердан\", Охрид, Македонија\n\n10 јули 2014: Ансамбл \"Емпелокики\", Солун, Грција Ансамбл \"Типопластика\", Горни Милановац, Србија\n\n11 јули 2014: Ансамбл \"Туфаг\", Јалова, Турција КУД \"Илинден\", Велгошти, Македонија Ансамбл \"Отексфолк\", Охрид, Македонија\n\nВо рамките на фестивалот, на 3 јули 2014 година, била одржана изложба на фотографии на \"Фото клуб 202\" од Заечар, Србија, под наслов: \"Кина-луѓе-улица\".\n\nКатегорија:Музички фестивали во Македонија Категорија:Фолклорни фестивали во Македонија Категорија:Култура на Охрид Категорија:Појавено во 1962 година во Македонија\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Балкански фестивал на народни песни и игри е меѓународен фолклорен фестивал, кој секое лето се одржува во Охрид.","translated_text":"The Balkan Festival of Folk Songs and Games is an international folk festival, held every summer in Ohrid.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Седиштето на фестивалот е во НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" - Охрид.","translated_text":"The headquarters of the festival is in NU Cultural Center \"Grigor Prlichev\" - Ohrid.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Традиционално, настапите на фолклорните групи се одржуваат на летната сцена \"Долни Сарај\".","translated_text":"Traditionally, the performances of folk bands are held on the summer stage \"Downstairs\".","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"53. Балкански фестивал","translated_text":"53. Balkan Festival","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"53-тото издание на балканскиот фестивал се одржало од 6 до 11 јули 2014 година, во Охрид.","translated_text":"The 53rd edition of the Balkan Festival took place from 6 to 11 July 2014, in Ohrid.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Покровител на фестивалот било Собранието на Република Македонија, додека","translated_text":"The sponsor of the festival was the Assembly of the Republic of Macedonia, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Министерството за култура обезбедило финансиска поддршка.","translated_text":"The Ministry of Culture provided financial support.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Програмски координатор на фестивалот бил Славко Упевче.","translated_text":"The festival's program coordinator was Slavko Upeče.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dances'', Охрид, 2014.]","char_index":55,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Официјална програма","translated_text":"Official program","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во официјалната програма на фестивалот настапиле следнив�� фолклорни друштва:","translated_text":"In the official programme of the festival the following folk societies performed:","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dance''s, Охрид, 2014.]","char_index":76,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"6 јули 2014: Ансамбл за народни игри и песни на Македонија \"Танец\"","translated_text":"July 6, 2014: Ensemble for folk games and songs of Macedonia \"Dances\"","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Неврокопски ансамбл, \"Гоце Делчев\", Бугарија","translated_text":"Neuroscopic ensemble, Goze Delchev, Bulgaria","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"7 јули 2014: Ансамбл \"Петар Зрински\", Врбовец, Хрватска МКУД \"Александар Македонски III\" и МКУД \"Илинден\", Мелбурн, Австралија Ансамбл \"Хора Ашкелон\", Тел Авив, Израел","translated_text":"7 July 2014: Ensemble \"Peter Zrinsky\", Vrboвец, Croatian MKUD \"Alexander III\" and MKUD \"Ilinden\", Melbourne, Australia Ensemble \"Hora Ashkelon\", Tel Aviv, Israel","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"8 јули 2014: Ансамбл \"Зета\", Подгорица, Црна Гора Ансамбл \"Истебна\", Истебна, Полска КУД \"Дримкол\", Вевчани, Македонија","translated_text":"8 July 2014: Zeta Ensemble, Podgorica, Montenegro","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"9 јули 2014: Ансамбл од Мелбурн, Австралија Ансамбл \"Видово\", Ново Место, Словенија КУД \"Ѓердан\", Охрид, Македонија","translated_text":"9 July 2014: Ensemble from Melbourne, Australia Ensemble \"Vido\", Novo Mesto, Slovenia CUD \"Gerdan\", Ohrid, Macedonia","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"10 јули 2014: Ансамбл \"Емпелокики\", Солун, Грција Ансамбл \"Типопластика\", Горни Милановац, Србија","translated_text":"10 July 2014: Ensemble \"Empelokici\", Thessaloniki, Greece Ensemble \"Tipoplastics\", Upper Milan, Serbia","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"11 јули 2014: Ансамбл \"Туфаг\", Јалова,","translated_text":"11 July 2014: Ensemble Tufag, Yalova,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Турција КУД \"Илинден\", Велгошти, Македонија Ансамбл \"Отексфолк\", Охрид, Македонија","translated_text":"Turkey KUD \"Ilinden\", Velgosti, Macedonia Ensemble \"Otexfolk\", Ohrid, Macedonia","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Придружни настани","translated_text":"Associated events","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во рамките на фестивалот, на","translated_text":"As part of the festival, the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"3 јули 2014 година, била одржана изложба на фотографии на \"Фото клуб 202\" од Заечар, Србија, под наслов: \"Кина-луѓе-улица\".","translated_text":"On 3 July 2014, an exhibition of photographs was held at \"Photo Club 202\" in Zaechar, Serbia, entitled: \"China-people-street\".","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dances'', Охрид, 2014.]","char_index":123,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Музички фестивали во Македонија Категорија:","translated_text":"Categories:Music festivals in Macedonia Categories:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Фолклорни фестивали во Македонија Категорија:","translated_text":"Folklore festivals in Macedonia Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Култура на Охрид Категорија:","translated_text":"Culture of the Ohrid Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Појавено во 1962 година во Македонија","translated_text":"Published in 1962 in Macedonia","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Покровител на фестивалот било Собранието на Република Македонија, додека Министерството за култура обезбедило финансиска поддршка. Програмски координатор на фестивалот бил Славко Упевче.","translated_text":"The sponsor of the festival was the Assembly of the Republic of Macedonia, while The Ministry of Culture provided financial support. The festival's program coordinator was Slavko Upeče.","citations":[{"content":"[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dances'', Охрид, 2014.]","char_index":186,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во официјалната програма на фестивалот настапиле следниве фолклорни друштва:","translated_text":"In the official programme of the festival the following folk societies performed:","citations":[{"content":"[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dance''s, Охрид, 2014.]","char_index":76,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во рамките на фестивалот, на 3 јули 2014 година, била одржана изложба на фотографии на \"Фото клуб 202\" од Заечар, Србија, под наслов: \"Кина-луѓе-улица\".","translated_text":"As part of the festival, the On 3 July 2014, an exhibition of photographs was held at \"Photo Club 202\" in Zaechar, Serbia, entitled: \"China-people-street\".","citations":[{"content":"[НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид, ''53. Балкански фестивал на народни песни и игри - 53rd Balkan Festival of Folk Songs and Dances'', Охрид, 2014.]","char_index":152,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Хајнрих Ман","wikicode":"[[Податотека:Bundesarchiv Bild 183-R98911, Heinrich Mann.jpg|мини|Хајнрих Ман во 1906]]\n\n'''Лујц (Лудвиг) Хајнрих Ман''' ({{lang-de|Luiz (Ludwig) Heinrich Mann}}; {{роден|27|март|1871}} во {{роден во|Либек}} — {{починат|11|март|1950}} во {{починат во|Санта Моника}}, [[Калифорнија]]) — [[Германија|германски]] писател и романописец, кој пишувал дела со социјална тематика. Хајнрих е постариот брат на [[Томас Ман]], во чија сенка останал. Неговите бројни критики за растот на фашизмот го приморале да побегне од Германија поради сопствена заштита откако [[Нацизам|нацистите]] дошле на власт во 1933 година.\n\n== Живот и дело ==\n\nХајнрих бил најстаро дете на Томас Јохан Хајнрих Ман и Жулија да Силва Брунс, постар брат на писателот [[Томас Ман]].[[http://www.kirjasto.sci.fi/hmann.htm Биографија на Хајнрих Ман] 8 јули 2010] Неговиот татко доаѓал од буржоаско семејство на трговци на жито и бил сенатор во [[Ханза|ханзеатскиот]] град Либек. По смртта на неговиот татко, неговата мајка го преселила семејството во [[Минхен]], каде Хајнрих ја започнал неговата кариера како слободен писател.\n\nЕсејот на Ман на [[Емил Зола|Зола]] и романот ''Поданикот'' („Der Untertan“) му донеле почит во текот на [[Вајмарска Република|Вајмарската Република]], бидејќи изнел сатира на германското општество и објаснил како политичкиот систем довел до [[Прва светска војна|Првата светска војна]]. На крајот, неговата книга ''Професор Ѓубре'' („Professor Unrat“) била слободно претворена во легендарниот филм ''Синиот ангел'' (''The Blue Angel''). [[Карл Цукмајер]] го напишал сценариото, а [[Јозеф фон Штернберг]] бил режисер. Хајнрих сакал неговата девојка, глумицата Труде Хестерберг, да ја игра главната улога, но наместо тоа таа ѝ била доделена на [[Марлен Дитрих]].\n\nЗаедно со [[Алберт Ајнштајн]] и други познати, Ман бил потписник на писмото на „Ургентниот повик за обединување“ по повод убиството на [[Хрватска|хрватскиот]] научник [[Милан Шуфлај]] на 18 февруари 1931 година.\n\n[[Податотека:Stamps of Germany (DDR) 1971, MiNr 1645.jpg|160п|мини|десно|Портрет на Ман на германската поштенска марка од 1971 година]]\n\nМан станал ''персона нон грата'' во [[Нацистичка Германија]] и заминал пред пожарот на Рајхстагот во 1933 година. Заминал во Франција, каде живеел во [[Париз]] и [[Ница]]. Во текот на германската окупација, успеал да помине низ соработничката [[Вишиевска Франција]] до [[Марсеј]], каде му помогнал [[Варијан Фрај]] во 1940 година да избега во Шпанија. На крајот заминал во Португалија, а оттаму во САД.\n\nНацистите ги запалиле книгите на Хајнрих Ман како „спротивност на германскиот дух“ во текот на неславното палење на книги на 10 мај 1933 година, кое било поттикнато од нацистичкиот министер за пропаганда [[Јозеф Гебелс]].\n\nВо текот на 1930-тите и подоцна во американскиот егзил, популарноста на книжевноста на Ман почнала да се намалува. Сепак, ги напишал „Младоста на кралот Анри Четврти“ (''Die Jugend des Königs Henri Quatre'') и „Завршувањето на кралот Анри Четврти“ (''Die Vollendung des Königs Henri Quatre''). Двата романи го прикажувале животот и важноста на [[Анри IV]] и биле одобрени од неговиот брат Томас Ман како дела со „голем раскош и динамична уметност“.\n\nХајнрих Ман умрел во Санта Моника, [[Калифорнија]], сам и без многу пари, само неколку месеци пред да се пресели во Источен Берлин за да стане претседател на [[Пруска академија на уметностите|Пруската академија на уметностите]]. Неговата пепел подоцна била донесена во [[Источна Германија]].\n\nНеговата втора жена Нели Ман (1898–1944) извршила самоубиство во [[Лос Анџелес]].\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n== Литература ==\n\n* Gross, David: ''The Writer and Society: Heinrich Mann and Literary Politics in Germany, 1890-1940'', Humanities Press, N.J., 1980, (ISBN 0-391-00972-9)\n* Mauthner, Martin: ''German Writers in French Exile, 1933-1940'', Vallentine Mitchell, London, 2007, (ISBN 978-0-85303-540-4).\n* Walter Fähnders/Walter Delabar: ''Heinrich Mann (1871 - 1950)''. Berlin 2005 (Memoria 4)\n* Heinrich Mann’s life in California during World War II, including his relationship with Nelly Mann, Thomas Mann and [[Bertolt Brecht]], is a subject of Christopher Hampton’s play ''Tales from Hollywood'' where he was played in film by Jeremy Irons (BBC Video “Performance: Tales from Hollywood” (1992)) and on stage by Kier Dullea (Guthrie Theater, Minneapolis, Minnesota 2012).\n\n== Надворешни врски ==\n{{Ризница-врска|Heinrich Mann}}\n* {{DNB-Portal|118577131}}\n* [http://www.archive.org/search.php?query=%22heinrich%20mann%22 Дигитализирани дела на archive.org]\n\n{{Нормативна контрола}}\n\n{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ман, Хајнрих}}\n[[Категорија:Родени во 1871 година]]\n[[Категорија:Починати во 1950 година]]\n[[Категорија:Луѓе од Либек]]\n[[Категорија:Германски есеисти]]\n[[Категорија:Германски романописци]]\n[[Категорија:Германски писатели]]\n[[Категорија:Германски поети]]\n[[Категорија:Германски биографи]]","hash":"984f19ec649166bf7c87f6a719f21177ebfa768e7591beb3f3acaf9f6bf16e69","last_revision":"2023-08-22T11:13:58Z","first_revision":"2014-08-12T19:07:13Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.540157","cross_lingual_links":{"ar":"هاينريش مان","arz":"هاينريش مان","ast":"Heinrich Mann","az":"Henrix Mann","bar":"Heinrich Mann","be":"Генрых Ман","bg":"Хайнрих Ман","bs":"Heinrich Mann","ca":"Heinrich Mann","cs":"Heinrich Mann","da":"Heinrich Mann","de":"Heinrich Mann","en":"Heinrich Mann","eo":"Heinrich Mann","es":"Heinrich Mann","eu":"Heinrich Mann","fa":"هاینریش مان","fi":"Heinrich Mann","fr":"Heinrich Mann","frr":"Heinrich Mann","ga":"Heinrich Mann","gl":"Heinrich Mann","he":"היינריך מאן","hu":"Heinrich Mann","hy":"Հայնրիխ Ման","id":"Heinrich Mann","ie":"Heinrich Mann","io":"Heinrich Mann","it":"Heinrich Mann","ja":"ハインリヒ・マン","ka":"ჰაინრიხ მანი","ko":"하인리히 만","la":"Henricus Mann","lt":"Heinrich Mann","lv":"Heinrihs Manns","ml":"ഹെയ്ൻറിച്ച് മാൻ","mrj":"Манн, Генрих","nah":"Heinrich Mann","nds":"Heinrich Mann","nl":"Heinrich Mann","nb":"Heinrich Mann","pl":"Heinrich Mann","pt":"Heinrich Mann","ro":"Heinrich Mann","ru":"Манн, Генрих","sh":"Heinrich Mann","sk":"Heinrich Mann","sl":"Heinrich Mann","sv":"Heinrich Mann","tr":"Heinrich Mann","uk":"Генріх Манн","uz":"Heinrich Mann","vi":"Heinrich Mann","xmf":"ჰაინრიხ მანი","zh":"亨利希·曼"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Лујц (Лудвиг) Хајнрих Ман (; во — во , Калифорнија) — германски писател и романописец, кој пишувал дела со социјална тематика. Хајнрих е постариот брат на Томас Ман, во чија сенка останал. Неговите бројни критики за растот на фашизмот го приморале да побегне од Германија поради сопствена заштита откако нацистите дошле на власт во 1933 година.\n\nХајнрих бил најстаро дете на Томас Јохан Хајнрих Ман и Жулија да Силва Брунс, постар брат на писателот Томас Ман. Неговиот татко доаѓал од буржоаско семејство на трговци на жито и бил сенатор во ханзеатскиот град Либек. По смртта на неговиот татко, неговата мајка го преселила семејството во Минхен, каде Хајнрих ја започнал неговата кариера како слободен писател.\n\nЕсејот на Ман на Зола и романот Поданикот (\"Der Untertan\") му донеле почит во текот на Вајмарската Република, бидејќи изнел сатира на германското општество и објаснил како политичкиот систем довел до Првата светска војна. На крајот, неговата книга Професор Ѓубре (\"Professor Unrat\") била слободно претворена во легендарниот филм Синиот ангел (The Blue Angel). Карл Цукмајер го напишал сценариото, а Јозеф фон Штернберг бил режисер. Хајнрих сакал неговата девојка, глумицата Труде Хестерберг, да ја игра главната улога, но наместо тоа таа ѝ била доделена на Марлен Дитрих.\n\nЗаедно со Алберт Ајнштајн и други познати, Ман бил потписник на писмото на \"Ургентниот повик за обединување\" по повод убиството на хрватскиот научник Милан Шуфлај на 18 февруари 1931 година.\n\nМан станал персона нон грата во Нацистичка Германија и заминал пред пожарот на Рајхстагот во 1933 година. Заминал во Франција, каде живеел во Париз и Ница. Во текот на германската окупација, успеал да помине низ соработничката Вишиевска Франција до Марсеј, каде му помогнал Варијан Фрај во 1940 година да избега во Шпанија. На крајот заминал во Португалија, а оттаму во САД.\n\nНацистите ги запалиле книгите на Хајнрих Ман како \"спротивност на германскиот дух\" во текот на неславното палење на книги на 10 мај 1933 година, кое било поттикнато од нацистичкиот министер за пропаганда Јозеф Гебелс.\n\nВо текот на 1930-тите и подоцна во американскиот егзил, популарноста на книжевноста на Ман почнала да се намалува. Сепак, ги напишал \"Младоста на кралот Анри Четврти\" (Die Jugend des Königs Henri Quatre) и \"Завршувањето на кралот Анри Четврти\" (Die Vollendung des Königs Henri Quatre). Двата романи го прикажувале животот и важноста на Анри IV и биле одобрени од неговиот брат Томас Ман како дела со \"голем раскош и динамична уметност\".\n\nХајнрих Ман умрел во Санта Моника, Калифорнија, сам и без многу пари, само неколку месеци пред да се пресели во Источен Берлин за да стане претседател на Пруската академија на уметностите. Неговата пепел подоцна била донесена во Источна Германија.\n\nНеговата втора жена Нели Ман (1898–1944) извршила самоубиство во Лос Анџелес.\n\nGross, David: The Writer and Society: Heinrich Mann and Literary Politics in Germany, 1890-1940, Humanities Press, N.J., 1980, (ISBN 0-391-00972-9) Mauthner, Martin: German Writers in French Exile, 1933-1940, Vallentine Mitchell, London, 2007, (ISBN 978-0-85303-540-4). Walter Fähnders/Walter Delabar: Heinrich Mann (1871 - 1950). Berlin 2005 (Memoria 4) Heinrich Mann's life in California during World War II, including his relationship with Nelly Mann, Thomas Mann and Bertolt Brecht, is a subject of Christopher Hampton's play Tales from Hollywood where he was played in film by Jeremy Irons (BBC Video \"Performance: Tales from Hollywood\" (1992)) and on stage by Kier Dullea (Guthrie Theater, Minneapolis, Minnesota 2012).\n\nДигитализирани дела на archive.org\n\nКатегорија:Родени во 1871 година Категорија:Починати во 1950 година Категорија:Луѓе од Либек Категорија:Германски есеисти Категорија:Германски романописци Категорија:Германски писатели Категорија:Германски поети Категорија:Германски биографи\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Лујц (Лудвиг) Хајнрих Ман (; во — во , Калифорнија) — германски писател и романописец, кој пишувал дела со социјална тематика.","translated_text":"Louis (Ludwig) Heinrich Mann (; in ⁇ in , California) ⁇ German writer and novelist, who wrote works on social themes.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Хајнрих е постариот брат на","translated_text":"Heinrich is the older brother of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Томас Ман, во чија сенка останал.","translated_text":"Thomas Mann, in whose shadow he remained.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Неговите бројни критики за растот на фашизмот го приморале да побегне од Германија поради сопствена заштита откако нацистите дошле на власт во 1933 година.","translated_text":"His numerous criticisms of the rise of fascism forced him to flee Germany for his own protection after the Nazis came to power in 1933.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Живот и дело","translated_text":"Life and Work","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Хајнрих бил најстаро дете на","translated_text":"Heinrich was the eldest child of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Томас Јохан Хајнрих Ман и Жулија да Силва Брунс, постар брат на писателот Томас Ман.","translated_text":"Thomas Johan Heinrich Mann and Julia da Silva Bruns, the older brother of writer Thomas Mann.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[[http://www.kirjasto.sci.fi/hmann.htm Биографија на Хајнрих Ман] 8 јули 2010]","char_index":84,"name":null,"url":"http://www.kirjasto.sci.fi/hmann.htm","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:43.979251-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Неговиот татко доаѓал од буржоаско семејство на трговци на жито и бил сенатор во ханзеатскиот град Либек.","translated_text":"His father came from a bourgeois family of wheat merchants and was a senator in the Hanseatic city of Libeck.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По смртта на неговиот татко, неговата мајка го преселила семејството во Минхен, каде Хајнрих ја започнал неговата кариера како слободен писател.","translated_text":"After his father's death, his mother moved the family to Munich, where Heinrich began his career as a freelance writer.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Есејот на Ман на Зола и романот Поданикот (\"Der Untertan\") му донеле почит во текот на Вајмарската Република, бидејќи изнел сатира на германското општество и објаснил како политичкиот систем довел до Првата светска војна.","translated_text":"Zola's essay Mann and his novel Der Untertan brought him respect throughout the Weimar Republic, as it satirized German society and explained how the political system led to World War I.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На крајот, неговата книга Професор Ѓубре (\"Professor Unrat\") била слободно претворена во легендарниот филм Синиот ангел (The Blue Angel).","translated_text":"Eventually, his book Professor Unrat was freely adapted into the legendary film The Blue Angel.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Карл Цукмајер го напишал сценариото, а Јозеф фон Штернберг бил режисер.","translated_text":"The screenplay was written by Carl Zuckmayer and directed by Joseph von Sternberg.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Хајнрих сакал неговата девојка, глумицата Труде Хестерберг, да ја игра главната улога, но наместо тоа таа ѝ била доделена на Марлен Дитрих.","translated_text":"Heinrich wanted his girlfriend, actress Trude Hesterberg, to play the lead role, but she was instead assigned to Marlene Dietrich.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Заедно со Алберт Ајнштајн и други познати, Ман бил потписник на писмото на \"Ургентниот повик за обединување\" по повод убиството на хрватскиот научник Милан Шуфлај на 18 февруари 1931 година.","translated_text":"Along with Albert Einstein and other prominent figures, Mann was a signatory to the letter \"Urgent Call to Unity\" following the assassination of Croatian scientist Milan Shuflay on 18 February 1931.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ман станал персона нон грата во Нацистичка Германија и заминал пред пожарот на Рајхстагот во 1933 година.","translated_text":"Mann became persona non grata in Nazi Germany and left before the Reichstag fire in 1933.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Заминал во Франција, каде живеел во Париз и Ница.","translated_text":"He went to France, where he lived in Paris and Nice.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во текот на германската окупација, успеал да помине низ соработничката Вишиевска Франција до Марсеј, каде му помогнал Варијан","translated_text":"During the German occupation, he managed to pass through allied Vichy France to Marseille, where he was assisted by Varian","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Фрај во 1940 година да избега во Шпанија.","translated_text":"Fry in 1940 to flee to Spain.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На крајот заминал во Португалија, а оттаму во САД.","translated_text":"Eventually, he moved to Portugal and then to the United States.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Нацистите ги запалиле книгите на Хајнрих Ман како \"спротивност на германскиот дух\" во текот на неславното палење на книги на 10 мај 1933 година, кое било поттикнато од нацистичкиот министер за пропаганда Јозеф Гебелс.","translated_text":"The Nazis burned Heinrich Mann's books as \"resistance to the German spirit\" during the infamous burning of books on May 10, 1933, which was instigated by the Nazi Minister of Propaganda Joseph Gebbels.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во текот на 1930-тите и подоцна во американскиот егзил, популарноста на книжевноста на Ман почнала да се намалува.","translated_text":"During the 1930s and later in American exile, Mann's literary popularity began to wane.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сепак, ги напишал \"Младоста на кралот Анри Четврти\" (Die Jugend des Königs Henri Quatre) и \"","translated_text":"However, he wrote \"Die Jugend des Königs Henri Quatre\" and \"The Youth of King Henry IV\".","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Завршувањето на кралот Анри Четврти\" (Die Vollendung des Königs Henri Quatre).","translated_text":"The completion of King Henry IV\" (Die Vollendung des Königs Henri Quatre).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Двата романи го прикажувале животот и важноста на Анри IV и биле одобрени од неговиот брат Томас Ман како дела со \"голем раскош и динамична уметност\".","translated_text":"The two novels depicted the life and importance of Henry IV and were endorsed by his brother Thomas Mann as works of \"great luxury and dynamic art\".","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Хајнрих Ман умрел во Санта Моника, Калифорнија, сам и без многу пари, само неколку месеци пред да се пресели во Источен Берлин за да стане претседател на","translated_text":"Heinrich Mann died in Santa Monica, California, alone and without much money, just a few months before he moved to East Berlin to become president of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Пруската академија на уметностите.","translated_text":"The Prussian Academy of Arts.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Неговата пепел подоцна била донесена во Источна Германија.","translated_text":"His ashes were later brought to East Germany.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Неговата втора жена Нели Ман (1898–1944) извршила самоубиство во Лос Анџелес.","translated_text":"His second wife Nellie Mann (1898 ⁇ 1944) committed suicide in Los Angeles.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Литература","translated_text":"Literature","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Gross, David:","translated_text":"Gross, David: What are you doing?","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"The Writer and Society: Heinrich Mann and Literary Politics in Germany, 1890-1940, Humanities Press, N.J., 1980, (ISBN 0-391-00972-9) Mauthner, Martin:","translated_text":"The writer and society: Heinrich Mann and Literary Politics in Germany, 1890-1940, Humanities Press, N.J., 1980, (ISBN 0-391-00972-9) Mauthner, Martin:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"German Writers in French Exile, 1933-1940, Vallentine Mitchell, London, 2007, (ISBN 978-0-85303-540-","translated_text":"German Writers in French Exile, 1933-1940, Vallentine Mitchell, London, 2007, (ISBN 978-0-85303-540-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"4).","translated_text":"4) What is it?","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Walter Fähnders/Walter Delabar: Heinrich Mann (1871 - 1950).","translated_text":"Walter Fähnders/Walter Delabar: Heinrich Mann (1871 - 1950).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Berlin 2005 (","translated_text":"Berlin 2005 (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Memoria 4) Heinrich Mann's life in California during World War II, including his relationship with Nelly Mann, Thomas Mann and Bertolt Brecht, is a subject of Christopher Hampton's play Tales from Hollywood where he was played in film by Jeremy Irons (BBC Video \"Performance: Tales from Hollywood\" (1992)) and on stage by Kier Dullea (","translated_text":"Memoria 4) Heinrich Mann's life in California during World War II, including his relationship with Nelly Mann, Thomas Mann and Bertolt Brecht, is a subject of Christopher Hampton's play Tales from Hollywood where he was played in film by Jeremy Irons (BBC Video \"Performance: Tales from Hollywood\" (1992)) and on stage by Kier Dullea (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Guthrie Theater, Minneapolis, Minnesota 2012).","translated_text":"The Guthrie Theater, Minneapolis, Minnesota 2012).","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Дигитализирани дела на archive.org","translated_text":"Digitalised works at archive.org","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Родени во 1871 година Категорија:","translated_text":"Born in 1871 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Починати во 1950 година Категорија:Луѓе од Либек Категорија:","translated_text":"Started in 1950 Category:People from Libeck Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Германски есеисти Категорија:","translated_text":"German essayists Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Германски романописци Категорија:","translated_text":"German novelists Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Германски писатели Категорија:","translated_text":"German writers Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Германски поети Категорија:","translated_text":"German poets Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Германски биографи","translated_text":"German biographers","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Хајнрих бил најстаро дете на Томас Јохан Хајнрих Ман и Жулија да Силва Брунс, постар брат на писателот Томас Ман.","translated_text":"Heinrich was the eldest child of Thomas Johan Heinrich Mann and Julia da Silva Bruns, the older brother of writer Thomas Mann.","citations":[{"content":"[[http://www.kirjasto.sci.fi/hmann.htm Биографија на Хајнрих Ман] 8 јули 2010]","char_index":113,"name":null,"url":"http://www.kirjasto.sci.fi/hmann.htm","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:43.979251-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Категорија:Починати во Санта Моника","wikicode":"[[Категорија:Санта Моника]]\n[[Категорија:Починати во САД|Санта Моника]]\n[[Категорија:Починати во Калифорнија|Санта Моника]]","hash":"7a39b2e613d3b68ceada160cd5901f590c15229a654f8d5f3a82e53b9bdc6eaf","last_revision":"2020-05-23T09:48:49Z","first_revision":"2014-08-12T19:08:45Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.598120","cross_lingual_links":{"an":"Categoría:Muertos en Santa Monica (California)","ar":"تصنيف:وفيات في سانتا مونيكا (كاليفورنيا)","az":"Kateqoriya:Santa-Monikada vəfat edənlər","be":"Катэгорыя:Памерлі ў Санта-Моніцы","bg":"Категория:Починали в Санта Моника","ca":"Categoria:Morts a Santa Monica","cs":"Kategorie:Úmrtí v Santa Monice","cv":"Категори:Санта-Моникăра вилнисем","es":"Categoría:Fallecidos en Santa Mónica (California)","fr":"Catégorie:Décès à Santa Monica","it":"Categoria:Morti a Santa Monica (California)","kk":"Санат:Санта-Моникада қайтыс болғандар","ru":"Категория:Умершие в Санта-Монике","tr":"Kategori:Santa Monica, Kaliforniya'da ölenler","tt":"Төркем:Санта-Моникада вафатлар","uk":"Категорія:Померли в Санта-Моніці"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Категорија:Санта Моника Санта Моника Санта Моника\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Санта Моника","translated_text":"Santa Monica","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Санта Моника","translated_text":"Santa Monica","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Санта Моника","translated_text":"Santa Monica","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Сладок живот (филм)","wikicode":"'''Сладок живот''' ([[италијански]]: ''La Dolce Vita'') е италијански [[филм]] од [[1960]] година, во [[режија]] на [[Федерико Фелини]] (''Federico Fellini''). [[Сценарио|Сценариото]] е дело на Фелини, Енио Флајано (''Ennio Flaiano''), Тулио Пинели (''Tullio Pinelli'') и Брунело Ронди (''Brunello Rondi''). Главните улоги ги толкуваат: [[Марчело Мастројани]] (''Marcello Mastroianni''), [[Анита Екберг]] (''Anita Ekberg'') и [[Анук Еме]] (''Anouk Aimée'').\n\nФилмот, направен во копродукција на „Riama Film“, „Gray-Film“ и „Pathé Consortium Cinéma“, постигнал солиден комерцијален успех, остварувајќи бруто-приход од 19,5 милиони [[долар]]и.[[http://www.imdb.com/title/tt0053779/ IMDB, La Dolce Vita (1960) (пристапено на 12.8.2014)]] Во [[1962]] година, филмот бил добитник на наградата „[[Оскар]]“ за најдобра костимографија (дело на Пјеро Џерарди), а бил номиниран и за најдобра режија, најдобро оригинално сценарио и најдобра уметничка декорација. Една година претходно, филмот бил номиниран за наградите на [[БАФТА]], во категоријата најдобар филм. Во 1960 година, Фелини ја освоил наградата „[[Златна палма]]“ на [[Кански филмски фестивал|филмскиот фестивал во Кан]].[[http://www.imdb.com/title/tt0053779/awards?ref_=tt_awd IMDB, La Dolce Vita (1960) (пристапено на 12.8.2014)]]\n \n== Содржина ==\nМарчело Рубини (го игра Мастројани) е [[новинар]] кој е незадоволен од својата работа и од својата девојка Ема (ја игра Фурно), која со право е многу љубоморна на него, зашто тој постојано ја изневерува. Филмот започнува така што Марчело ја среќава богатата жена Мадалена (ја игра Еме) која го кани да прошетаат низ [[Рим]]. Тие одат во домот на една [[Проституција|проститутка]] каде водат љубов. Утрото, кога се враќа дома, Марчело ја наоѓа Ема во бесознание, откако се обидела да изврши [[самоубиство]], земајќи [[отров]]. Тој ја носи на [[болница]] каде успеваат да ѝ го спасат животот.\n\nКога во [[Рим]] доаѓа славната глумица Силвија (ја игра Екберг), Марчело успева да ѝ се допадне и тие шетаат низ [[град]]от, доцна во ноќта, а нивната прошетка завршува така што Силвија влегува во [[фонтана]]та [[Треви]].\n\nЕден ден, Марчело и Ема одат во местото каде две деца ја виделе [[Богородица]]. Таму, Ема ја моли Богородица да го натера Марчело да ја сака. Децата си играат со возрасните, покажувајќи им различни насоки во кои ја „гледаат“ Богородица, а потоа настанува безредие и посетителите го уништуваат дрвото покрај кое се појавила Богородица.\n\nДругпат, Марчело и Ема одат во станот на интелектуалецот Стајнер, пријател на Марчело, каде Ема се воодушевува на [[љубов]]та која Стајнер им ја посветува на своите две деца. \n\nСо цел да се посвети на пишувањето на својот [[роман]], Марчело заминува во едно приморско летувалиште каде ја запознава младата девојка Паола коај ја споредува со [[ангел]].\n\nЕдна ноќ, во Рим пристигнува татко му на Марчело и двајцата одат во еден бар, каде се опиваат и наоѓаат женско друштво. Кога пристигнува во станот на танчерката Фани, на неговиот татко му се слошува и тој набрзина си заминува дома.\n\nОткако го испраќа својот татко, Марчело ја среќава на улица [[Нико]] и со неа заминува на забавата што се одржува во еден замок. Таму ја среќава Мадалена која му кажува дека го сака.\n\nНа еден напуштен [[пат]], Марчело и Ема почнуваат остра кавга при што тој ја брка од [[автомобил]]от, но подоцна се враќа назад по неа. Утредента, него го буди [[телефон]]ски повик во кој го известуваат дека Стајнер извршил самоубиство откако претходно си ги убил децата. Марчело оди во станот на Стајнер, а потоа со еден [[Полиција|полицаец]] оди да ја пречека сопругата на Стајнер. Таму, тие се опкружени со голем број [[папараци]] кои ја [[Фотограф|фотографираат]] неа.\n\nНајпосле, Марчело учествува на една развратна забава, која завршува така што сите учесници на забавата излегуваат на [[Море|морскиот]] брег гледајќи ја џиновската [[Раја|раја]] која се фатила во рибарска мрежа. Таму, Марчело ја здогледува Паола, која се обидува да му каже нешто, но тој не може да ја чуе и си заминува со друштвото.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 18.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{Нормативна контрола}}\n\n[[Категорија:Италијански филмови]]\n[[Категорија:Филмови на Федерико Фелини]]\n[[Категорија:Филмови на италијански јазик]]\n[[Категорија:Филмови од 1960 година]]\n[[Категорија:Филмови со Марчело Мастројани]]\n[[Категорија:Филмови со Анук Еме]]\n[[Категорија:Филмови со Анита Екберг]]\n[[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Рим]]\n[[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Италија]]\n[[Категорија:Добитници на Златната палма]]","hash":"05b1dd46a648588d501ef39ddd46cd474a1dc0219c79ca1f362d467e55588898","last_revision":"2020-09-20T19:26:48Z","first_revision":"2014-08-12T20:53:04Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.649888","cross_lingual_links":{"an":"La dolce vita","ar":"لا دولشي فيتا (فيلم)","arz":"لا دولشى فيتا","az":"Şirin həyat (film, 1960)","azb":"تاتلی حیات (فیلم، ۱۹۶۰)","be":"Салодкае жыццё","bg":"Сладък живот","bn":"লা দোলচে ভিতা","ca":"La dolce vita","cs":"Sladký život (film, 1960)","cv":"Пылак пурнăç","cy":"La dolce vita","da":"Det søde liv","de":"Das süße Leben","el":"Γλυκιά ζωή","en":"La dolce vita","eo":"La dolce vita","es":"La dolce vita","eu":"La Dolce Vita","fa":"زندگی شیرین (فیلم ۱۹۶۰)","fi":"Ihana elämä","fr":"La dolce vita","gl":"La dolce vita","he":"לה דולצ'ה ויטה","hr":"Slatki život","ht":"La dolce vita","hu":"Az édes élet","hy":"Քաղցր կյանք","id":"La Dolce Vita","it":"La dolce vita","ja":"甘い生活 (映画)","ka":"ტკბილი ცხოვრება","ko":"달콤한 인생 (1960년 영화)","la":"La dolce vita","lb":"La dolce vita","lv":"Saldā dzīve","ms":"La Dolce Vita","nl":"La dolce vita","nb":"Det søte liv","pl":"Słodkie życie","pt":"A Doce Vida","ro":"La dolce vita","ru":"Сладкая жизнь","sh":"La dolce vita","simple":"La Dolce Vita","sl":"Sladko življenje","sr":"Сладак живот","sv":"Det ljuva livet","th":"La Dolce Vita","tr":"Tatlı Hayat (film, 1960)","uk":"Солодке життя (фільм)","vi":"Cuộc sống ngọt ngào","zh":"甜蜜的生活"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Сладок живот (италијански: La Dolce Vita) е италијански филм од 1960 година, во режија на Федерико Фелини (Federico Fellini). Сценариото е дело на Фелини, Енио Флајано (Ennio Flaiano), Тулио Пинели (Tullio Pinelli) и Брунело Ронди (Brunello Rondi). Главните улоги ги толкуваат: Марчело Мастројани (Marcello Mastroianni), Анита Екберг (Anita Ekberg) и Анук Еме (Anouk Aimée).\n\nФилмот, направен во копродукција на \"Riama Film\", \"Gray-Film\" и \"Pathé Consortium Cinéma\", постигнал солиден комерцијален успех, остварувајќи бруто-приход од 19,5 милиони долари. Во 1962 година, филмот бил добитник на наградата \"Оскар\" за најдобра костимографија (дело на Пјеро Џерарди), а бил номиниран и за најдобра режија, најдобро оригинално сценарио и најдобра уметничка декорација. Една година претходно, филмот бил номиниран за наградите на БАФТА, во категоријата најдобар филм. Во 1960 година, Фелини ја освоил наградата \"Златна палма\" на филмскиот фестивал во Кан.\n\nМарчело Рубини (го игра Мастројани) е новинар кој е незадоволен од својата работа и од својата девојка Ема (ја игра Фурно), која со право е многу љубоморна на него, зашто тој постојано ја изневерува. Филмот започнува така што Марчело ја среќава богатата жена Мадалена (ја игра Еме) која го кани да прошетаат низ Рим. Тие одат во домот на една проститутка каде водат љубов. Утрото, кога се враќа дома, Марчело ја наоѓа Ема во бесознание, откако се обидела да изврши самоубиство, земајќи отров. Тој ја носи на болница каде успеваат да ѝ го спасат животот.\n\nКога во Рим доаѓа славната глумица Силвија (ја игра Екберг), Марчело успева да ѝ се допадне и тие шетаат низ градот, доцна во ноќта, а нивната прошетка завршува така што Силвија влегува во фонтаната Треви.\n\nЕден ден, Марчело и Ема одат во местото каде две деца ја виделе Богородица. Таму, Ема ја моли Богородица да го натера Марчело да ја сака. Децата си играат со возрасните, покажувајќи им различни насоки во кои ја \"гледаат\" Богородица, а потоа настанува безредие и посетителите го уништуваат дрвото покрај кое се појавила Богородица.\n\nДругпат, Марчело и Ема одат во станот на интелектуалецот Стајнер, пријател на Марчело, каде Ема се воодушевува на љубовта која Стајнер им ја посветува на своите две деца.\n\nСо цел да се посвети на пишувањето на својот роман, Марчело заминува во едно приморско летувалиште каде ја запознава младата девојка Паола коај ја споредува со ангел.\n\nЕдна ноќ, во Рим пристигнува татко му на Марчело и двајцата одат во еден бар, каде се опиваат и наоѓаат женско друштво. Кога пристигнува во станот на танчерката Фани, на неговиот татко му се слошува и тој набрзина си заминува дома.\n\nОткако го испраќа својот татко, Марчело ја среќава на улица Нико и со неа заминува на забавата што се одржува во еден замок. Таму ја среќава Мадалена која му кажува дека го сака.\n\nНа еден напуштен пат, Марчело и Ема почнуваат остра кавга при што тој ја брка од автомобилот, но подоцна се враќа назад по неа. Утредента, него го буди телефонски повик во кој го известуваат дека Стајнер извршил самоубиство откако претходно си ги убил децата. Марчело оди во станот на Стајнер, а потоа со еден полицаец оди да ја пречека сопругата на Стајнер. Таму, тие се опкружени со голем број папараци кои ја фотографираат неа.\n\nНајпосле, Марчело учествува на една развратна забава, која завршува така што сите учесници на забавата излегуваат на морскиот брег гледајќи ја џиновската раја која се фатила во рибарска мрежа. Таму, Марчело ја здогледува Паола, која се обидува да му каже нешто, но тој не може да ја чуе и си заминува со друштвото.\n\nКатегорија:Италијански филмови Категорија:Филмови на Федерико Фелини Категорија:Филмови на италијански јазик Категорија:Филмови од 1960 година Категорија:Филмови со Марчело Мастројани Категорија:Филмови со Анук Еме Категорија:Филмови со Анита Екберг Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Рим Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Италија Категорија:Добитници на Златната палма\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Сладок живот (италијански: La Dolce Vita) е италијански филм од 1960 година, во режија на Федерико Фелини (Federico Fellini).","translated_text":"Sweet Life (Italian: La Dolce Vita) is a 1960 Italian film directed by Federico Fellini.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сценариото е дело на Фелини, Енио Флајано (","translated_text":"The screenplay was by Fellini, Ennio Flaciano (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ennio Flaiano), Тулио Пинели (","translated_text":"Ennio Flaiano, Toulouse Pinelli","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Tullio Pinelli) и Брунело Ронди (Brunello Rondi).","translated_text":"Tullio Pinelli and Brunello Rondi.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Марчело Мастројани (Marcello Mastroianni), Анита Екберг (Anita Ekberg) и Анук Еме (Anouk Aimée).","translated_text":"The main roles are played by Marcello Mastroianni, Anita Ekberg and Anouk Aimée.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Филмот, направен во копродукција на \"Riama Film\", \"Gray-Film\" и \"Pathé Consortium Cinéma\", постигнал солиден комерцијален успех, остварувајќи бруто-приход од 19,5 милиони долари.","translated_text":"The film, co-produced by Riama Film, Gray-Film and Pathé Consortium Cinéma, was a solid commercial success, grossing $19.5 million.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[[http://www.imdb.com/title/tt0053779/ IMDB, La Dolce Vita (1960) (пристапено на 12.8.2014)]]","char_index":178,"name":null,"url":"http://www.imdb.com/title/tt0053779/","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":118,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:54.007987-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (2 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1962 година, филмот бил добитник на наградата \"Оскар\" за најдобра костимографија (дело на Пјеро Џерарди), а бил номиниран и за најдобра режија, најдобро оригинално сценарио и најдобра уметничка декорација.","translated_text":"In 1962, the film won the Academy Award for Best Costume Design (a work by Pedro Gerardi), and was also nominated for Best Director, Best Original Screenplay, and Best Art Decoration.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Една година претходно, филмот бил номиниран за наградите на БАФТА, во категоријата најдобар филм.","translated_text":"A year earlier, the film was nominated for a BAFTA Award in the Best Picture category.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1960 година, Фелини ја освоил наградата \"Златна палма\" на филмскиот фестивал во Кан.","translated_text":"In 1960, Fellini won the Palme d'Or at the Cannes Film Festival.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[[http://www.imdb.com/title/tt0053779/awards?ref_=tt_awd IMDB, La Dolce Vita (1960) (пристапено на 12.8.2014)]]","char_index":87,"name":null,"url":"http://www.imdb.com/title/tt0053779/awards?ref_=tt_awd","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":118,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:54.121186-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (2 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Марчело Рубини (го игра Мастројани) е новинар кој е незадоволен од својата работа и од својата девојка Ема (","translated_text":"Marcello Rubini (played by Mistraniani) is a journalist who is unhappy with his job and his girlfriend Emma.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"ја игра Фурно), која со право е многу љубоморна на него, зашто тој постојано ја изневерува.","translated_text":"who is rightly very jealous of him, because he constantly cheats on her.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Филмот започнува така што Марчело ја среќава богатата жена Мадалена (ја игра Еме) која го кани да прошетаат низ Рим.","translated_text":"The film opens with Marcello meeting the wealthy woman Madeleine (played by Emma) who invites him to walk around Rome.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тие одат во домот на една проститутка каде водат љубов.","translated_text":"They go to a hooker's house where they make love.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Утрото, кога се враќа дома, Марчело ја наоѓа Ема во бесознание, откако се обидела да изврши самоубиство, земајќи отров.","translated_text":"The next morning, on his way home, Marcello finds Emma unconscious after attempting suicide by taking a poison.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тој ја носи на болница каде успеваат да ѝ го спасат животот.","translated_text":"He takes her to a hospital where they manage to save her life.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Кога во Рим доаѓа славната глумица Силвија (","translated_text":"When celebrated actress Sylvia arrives in Rome","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"ја игра Екберг), Марчело успева да ѝ се допадне и тие шетаат низ градот, доцна во ноќта, а нивната прошетка завршува така што Силвија влегува во фонтаната Треви.","translated_text":"Marcello manages to appeal to her and they walk around the city, late at night, and their walk ends with Sylvia entering the Trevi Fountain.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Еден ден, Марчело и Ема одат во местото каде две деца ја виделе Богородица.","translated_text":"One day, Marcello and Emma go to the place where two children saw Our Lady.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Таму, Ема ја моли Богородица да го натера Марчело да ја сака.","translated_text":"There, Emma begs the Virgin to make Marcello love her.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Децата си играат со возрасните, покажувајќи им различни насоки во кои ја \"гледаат\" Богородица, а потоа настанува безредие и посетителите го уништуваат дрвото покрај кое се појавила Богородица.","translated_text":"The children play with the adults, showing them different directions in which they \"look\" at the Virgin, and then a disorder occurs and visitors destroy the tree next to which the Virgin appeared.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Другпат, Марчело и Ема одат во станот на интелектуалецот Стајнер, пријател на Марчело, каде Ема се воодушевува на љубовта која Стајнер им ја посветува на своите две деца.","translated_text":"On another occasion, Marcello and Emma go to the apartment of the intellectual Steiner, a friend of Marcello's, where Emma is enthralled by the love that Steiner devotes to her two children.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Со цел да се посвети на пишувањето на својот роман, Марчело заминува во едно приморско летувалиште каде ја запознава младата девојка","translated_text":"In order to devote himself to writing his novel, Marcello leaves for a seaside resort where he meets a young girl","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Паола коај ја споредува со ангел.","translated_text":"Paula, who compares herself to an angel.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Една ноќ, во Рим пристигнува татко му на Марчело и двајцата одат во еден бар, каде се опиваат и наоѓаат женско друштво.","translated_text":"One night, in Rome, Marcello's father arrives and they both go to a bar, where they get drunk and find a female companion.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кога пристигнува во станот на танчерката Фани, на неговиот татко му се слошува и тој набрзина си заминува дома.","translated_text":"When he arrives at dancer Fanny's apartment, his father's heart breaks down and he hurries home.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Откако го испраќа својот татко, Марчело ја среќава на улица Нико и со неа заминува на забавата што се одржува во еден замок.","translated_text":"After sending her father away, Marcello meets her on Nico Street and takes her to a castle party.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Таму ја среќава Мадалена која му кажува дека го сака.","translated_text":"There he meets Madeleine who tells him that she loves him.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На еден напуштен пат, Марчело и Ема почнуваат остра кавга при што тој ја брка од автомобилот, но подоцна се враќа назад по неа.","translated_text":"On an abandoned road, Marcello and Emma start a sharp fight as he chases her out of the car, but later returns to pick her up.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Утредента, него го буди телефонски повик во кој го известуваат дека Стајнер извршил самоубиство откако претходно си ги убил децата.","translated_text":"The next day, he was awakened by a phone call saying that Steiner had committed suicide after killing the children earlier.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Марчело оди во станот на Стајнер, а потоа со еден полицаец оди да ја пречека сопругата на Стајнер.","translated_text":"Marcello goes to Steiner's apartment, and then he goes with a policeman to meet Steiner's wife.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Таму, тие се опкружени со голем број папараци кои ја фотографираат неа.","translated_text":"There, they're surrounded by a lot of paparazzi photographing her.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Најпосле, Марчело учествува на една развратна забава, која завршува така што сите учесници на забавата излегуваат на морскиот брег гледајќи ја џиновската раја која се фатила во рибарска мрежа.","translated_text":"Finally, Marcello participates in an obscene party, which ends with all the participants of the party going out to the beach watching the giant paradise caught in a fishing net.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Таму, Марчело ја здогледува Паола, која се обидува да му каже нешто, но тој не може да ја чуе и си заминува со друштвото.","translated_text":"There, Marcello gazes at Paula, who tries to tell him something, but he can't hear her and leaves with the company.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 18.]","char_index":121,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Италијански филмови Категорија:Филмови на Федерико Фелини Категорија:Филмови на италијански јазик Категорија:Филмови од 1960 година Категорија:Филмови со Марчело Мастројани Категорија:Филмови со Анук Еме Категорија:Филмови со Анита Екберг Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Рим Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Италија Категорија:","translated_text":"Italian films Category:Films by Federico Fellini Category:Films in the Italian language Category:Films from 1960 Category:Films by Marcello Mastroiani Category:Films by Anuk Ame Category:Films by Anita Ekberg Category:Films set in Rome Category:Films set in Italy Category:Films set in Italy Category:Films set in Italy","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Добитници на Златната палма","translated_text":"Winners of the Golden Palm","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Филмот, направен во копродукција на \"Riama Film\", \"Gray-Film\" и \"Pathé Consortium Cinéma\", постигнал солиден комерцијален успех, остварувајќи бруто-приход од 19,5 милиони долари.","translated_text":"The film, co-produced by Riama Film, Gray-Film and Pathé Consortium Cinéma, was a solid commercial success, grossing $19.5 million.","citations":[{"content":"[[http://www.imdb.com/title/tt0053779/ IMDB, La Dolce Vita (1960) (пристапено на 12.8.2014)]]","char_index":178,"name":null,"url":"http://www.imdb.com/title/tt0053779/","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":118,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:54.007987-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (2 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во 1962 година, филмот бил добитник на наградата \"Оскар\" за најдобра костимографија (дело на Пјеро Џерарди), а бил номиниран и за најдобра режија, најдобро оригинално сценарио и најдобра уметничка декорација. Една година претходно, филмот бил номиниран за наградите на БАФТА, во категоријата најдобар филм. Во 1960 година, Фелини ја освоил наградата \"Златна палма\" на филмскиот фестивал во Кан.","translated_text":"In 1962, the film won the Academy Award for Best Costume Design (a work by Pedro Gerardi), and was also nominated for Best Director, Best Original Screenplay, and Best Art Decoration. A year earlier, the film was nominated for a BAFTA Award in the Best Picture category. In 1960, Fellini won the Palme d'Or at the Cannes Film Festival.","citations":[{"content":"[[http://www.imdb.com/title/tt0053779/awards?ref_=tt_awd IMDB, La Dolce Vita (1960) (пристапено на 12.8.2014)]]","char_index":394,"name":null,"url":"http://www.imdb.com/title/tt0053779/awards?ref_=tt_awd","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":118,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:54.121186-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (2 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Најпосле, Марчело учествува на една развратна забава, која завршува така што сите учесници на забавата излегуваат на морскиот брег гледајќи ја џиновската раја која се фатила во рибарска мрежа. Таму, Марчело ја здогледува Паола, која се обидува да му каже нешто, но тој не може да ја чуе и си заминува со друштвото.","translated_text":"Finally, Marcello participates in an obscene party, which ends with all the participants of the party going out to the beach watching the giant paradise caught in a fishing net. There, Marcello gazes at Paula, who tries to tell him something, but he can't hear her and leaves with the company.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 18.]","char_index":314,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Сладок живот","wikicode":"#пренасочување [[Сладок живот (филм)]]","hash":"0d07420dce44e8ffeb0ae5f775c430026906d5d182a1a0a8e7d90f635548cfe6","last_revision":"2014-08-12T20:54:13Z","first_revision":"2014-08-12T20:54:13Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.706708","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"пренасочување Сладок живот (филм)\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"пренасочување Сладок живот (филм)","translated_text":"Re-direction of Sweet Life (film)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Заземање на Тебриз","wikicode":"{{infobox military conflict\n| conflict = Освојување на Тебриз (1603)\n| partof = [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)]]\n| image = [[image:RecaptureOfTabrizByShahAbbas1.jpg|300px]]\n| caption = \n| date = 21 октомври 1603\n| place = [[Тебриз]], [[Персија]]\n| coordinates = \n| map_type = \n| map_relief =\n| latitude = \n| longitude = \n| map_size = \n| map_marksize =\n| map_caption = \n| map_label = \n| territory =\n| result = персиска победа\n| status =\n| combatants_header = \n| combatant1 = {{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Персија]]|\n| combatant2 = {{зн��менце|Flag of the Ottoman Empire (Thicker Crescent).svg}} [[Отоманско Царство]]\n| combatant3 = \n| commander1 = {{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Абас I]]\n| commander2 = \n| strength1 = \n| strength2 = \n| casualties1 =\n| casualties2 =\n| notes = \n| campaignbox = {{Отоманско-персиска војна (1603–1618)}}\n}}\n'''Освојувањето на Тебриз''' од страна на Сафевидите се случило на [[21 октомври]] [[1603]] која персиската армија на чело со Абас I го презел градот [[Тебриз]] од [[Османлиското Царство]][Zieneb Hatamzad (2013). [http://www.lifesciencesite.com/lsj/life1008s/067_17307life1008s_405_407.pdf Foreign Policy of the Safavid Empire During Shah Abbas I]. ''Life Science Journal'' '''10''' (8s): 405-407][{{Наведена мрежна страница|last=Farrokh|first=Kaveh|title=Liberation of Tabriz from Ottoman Turks by Shah Abbas I|url=http://www.kavehfarrokh.com/heritage/liberation-of-tabriz-from-ottoman-turks-by-shah-abbas-i/|work=kavehfarrokh.com|accessdate=2 July 2013}}].\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Отоманското Царство во 17 век]]\n[[Категорија:Судири во 1603 година]]\n[[Категорија:Тебриз]]\n[[Категорија:Османлиско-персиски војни]]","hash":"bcb32ca5b829a5120c208bf192f2907d8f504b3aa91de7ed9707c7419486a24b","last_revision":"2024-03-02T22:23:57Z","first_revision":"2014-08-12T21:31:03Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.756736","cross_lingual_links":{"ar":"فتح تبريز","az":"Təbrizin mühasirəsi (1603)","azb":"تبریز آلینماسی (۱۶۰۳)","en":"Safavid capture of Tabriz (1603)","fa":"بازپسگیری تبریز","ru":"Осада Тебриза (1603)","tr":"Tebriz Kuşatması (1603)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Освојувањето на Тебриз од страна на Сафевидите се случило на 21 октомври 1603 која персиската армија на чело со Абас I го презел градот Тебриз од Османлиското Царство.\n\nКатегорија:Отоманското Царство во 17 век Категорија:Судири во 1603 година Категорија:Тебриз Категорија:Османлиско-персиски војни\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{infobox military conflict\n| conflict = Освојување на Тебриз (1603)\n| partof = [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)]]\n| image = [[image:RecaptureOfTabrizByShahAbbas1.jpg|300px]]\n| caption = \n| date = 21 октомври 1603\n| place = [[Тебриз]], [[Персија]]\n| coordinates = \n| map_type = \n| map_relief =\n| latitude = \n| longitude = \n| map_size = \n| map_marksize =\n| map_caption = \n| map_label = \n| territory =\n| result = персиска победа\n| status =\n| combatants_header = \n| combatant1 = {{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Персија]]|\n| combatant2 = {{знаменце|Flag of the Ottoman Empire (Thicker Crescent).svg}} [[Отоманско Царство]]\n| combatant3 = \n| commander1 = {{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Абас I]]\n| commander2 = \n| strength1 = \n| strength2 = \n| casualties1 =\n| casualties2 =\n| notes = \n| campaignbox = {{Отоманско-персиска војна (1603–1618)}}\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Освојувањето на Тебриз од страна на","translated_text":"The conquest of Tabriz by the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сафевидите се случило на 21 октомври 1603 која персиската армија на чело со Абас I го презел градот Тебриз од Османлиското","translated_text":"The Safavids took place on 21 October 1603 when the Persian army led by Abbas I captured the city of Tabriz from the Ottomans","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Царство.","translated_text":"The kingdom.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Zieneb Hatamzad (2013). [http://www.lifesciencesite.com/lsj/life1008s/067_17307life1008s_405_407.pdf Foreign Policy of the Safavid Empire During Shah Abbas I]. ''Life Science Journal'' '''10''' (8s): 405-407]","char_index":7,"name":null,"url":"http://www.lifesciencesite.com/lsj/life1008s/067_17307life1008s_405_407.pdf","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=iso-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":226,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:43.724234-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (20 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Наведена мрежна страница|last=Farrokh|first=Kaveh|title=Liberation of Tabriz from Ottoman Turks by Shah Abbas I|url=http://www.kavehfarrokh.com/heritage/liberation-of-tabriz-from-ottoman-turks-by-shah-abbas-i/|work=kavehfarrokh.com|accessdate=2 July 2013}}]","char_index":7,"name":"kavehfarrokh","url":"http://www.kavehfarrokh.com/heritage/liberation-of-tabriz-from-ottoman-turks-by-shah-abbas-i/","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":105294,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:54.171147-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.8642578125}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 17 век Категорија:","translated_text":"Ottoman Empire in the 17th century Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1603 година Категорија:Тебриз Категорија:Османлиско-персиски војни","translated_text":"Cases in 1603 Category:Tebriz Category:Ottoman-Persian Wars","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Освојувањето на Тебриз од страна на Сафевидите се случило на 21 октомври 1603 која персиската армија на чело со Абас I го презел градот Тебриз од Османлиското Царство.","translated_text":"The conquest of Tabriz by the The Safavids took place on 21 October 1603 when the Persian army led by Abbas I captured the city of Tabriz from the Ottomans The kingdom.","citations":[{"content":"[Zieneb Hatamzad (2013). [http://www.lifesciencesite.com/lsj/life1008s/067_17307life1008s_405_407.pdf Foreign Policy of the Safavid Empire During Shah Abbas I]. ''Life Science Journal'' '''10''' (8s): 405-407]","char_index":166,"name":null,"url":"http://www.lifesciencesite.com/lsj/life1008s/067_17307life1008s_405_407.pdf","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=iso-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":226,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:43.724234-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (20 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Наведена мрежна страница|last=Farrokh|first=Kaveh|title=Liberation of Tabriz from Ottoman Turks by Shah Abbas I|url=http://www.kavehfarrokh.com/heritage/liberation-of-tabriz-from-ottoman-turks-by-shah-abbas-i/|work=kavehfarrokh.com|accessdate=2 July 2013}}]","char_index":166,"name":"kavehfarrokh","url":"http://www.kavehfarrokh.com/heritage/liberation-of-tabriz-from-ottoman-turks-by-shah-abbas-i/","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":105294,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:54.171147-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.8642578125}]}]}
+{"title":"Предлошка:Отоманско-персиска војна (1603–1618)","wikicode":"{{Campaignbox2\n| име = [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)]]\n| битки = \n\n* [[Заземање на Тебриз|Тебриз (1603)]] * [[Освојување на Тбилиси и Ѓукче|Тбилиси и Ѓукче]]\n\n}}\n[[Категорија:Османлиско-персиски војни|Ψ]]\n[[Категорија:Предлошки за Отоманското Царство|Персија]]\n[[Категорија:Предлошки за Иран|Отоман]]\n","hash":"dee2d1e32378e01b0f32bc4acd80eecf139bcfd812089db67cb3ee49630ef99f","last_revision":"2020-05-14T06:10:18Z","first_revision":"2014-08-12T21:34:01Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.818699","cross_lingual_links":{"ar":"قالب:الحرب العثمانية الصفوية (1603–1618)","ckb":"داڕێژە:Campaignbox Ottoman–Safavid War (1603–1618)","en":"Template:Campaignbox Ottoman–Safavid War (1603–1612)","fa":"الگو:جنگ ایران و عثمانی (۱۶۱۸–۱۶۰۳)","it":"Template:Campagnabox Guerra ottomano-safavide (1603-1618)","tr":"Şablon:1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı kutusu"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Ψ Персија Отоман\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ψ Персија Отоман","translated_text":"Ps Persia Ottoman","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Предлошка:Ublist","wikicode":"#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Шаблон:Список без потточки]]","hash":"adb1d460e439ec2b8731e56ff21f9fc3c93141bc8280f90947c543068cea4d95","last_revision":"2014-08-12T21:36:34Z","first_revision":"2014-08-12T21:36:34Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.872010","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"ПРЕНАСОЧУВАЊЕ Шаблон:Список без потточки\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"ПРЕНАСОЧУВАЊЕ Шаблон:","translated_text":"The following is a list of characters that first appeared or will appear in the serial in 2003.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Список без потточки","translated_text":"List with no subheadings","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Судири во 1603 година","wikicode":"{{СудирКат|160|3|век=17}}","hash":"2a15aa18c7562e95fc7e74253f8108758ee4042204ea9af8e797c7eeb8756f37","last_revision":"2018-05-07T00:25:52Z","first_revision":"2014-08-12T21:41:24Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.925992","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:نزاعات في 1603","be":"Катэгорыя:Канфлікты 1603 года","en":"Category:Conflicts in 1603","es":"Categoría:Conflictos en 1603","eu":"Kategoria:1603ko gatazkak","fa":"رده:درگیریها در ۱۶۰۳ (میلادی)","it":"Categoria:Guerra nel 1603","nb":"Kategori:Konflikter i 1603","pt":"Categoria:Conflitos em 1603","ru":"Категория:Конфликты 1603 года","tr":"Kategori:1603'te çatışmalar","uk":"Категорія:Конфлікти в 1603","ur":"زمرہ:1603ء کے تنازعات","vi":"Thể loại:Xung đột năm 1603"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Освојување на Тбилиси и Ѓукче","wikicode":"{{infobox military conflict\n| conflict = Освојување на Тбилиси и Ѓукче\n| partof = [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)]]\n| image = \n| caption = \n| date = 1616\n| place = [[Тбилиси]], езеро Ѓукче\n| coordinates = \n| map_type = \n| map_relief =\n| latitude = \n| longitude = \n| map_size = \n| map_marksize =\n| map_caption = \n| map_label = \n| territory =\n| result = персиска победа\n| status =\n| combatants_header = \n| combatant1 = {{Знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Персија]]|\n| combatant2 = {{знаме|Ottoman Empire|1453}}
\n[[File:Kakheti CoA tr.png|border|23px]] Кралство Кахети\n| combatant3 = \n| commander1 ={{Знаменце|Safavid Flag.svg}} Абас I\n| commander2 ={{знамеикона|Ottoman Empire|1453}} [[Ахмед I]]
{{знамеикона|Ottoman Empire|1453}}\n[[File:Kakheti CoA tr.png|border|23px]] [[Teimuraz I of Kakheti|Teimuraz I]]
(Тамураш хан)\n| commander3 = \n| units1 =\n| units2 =\n| units3 = \n| strength1 = \n| strength2 = \n| strength3 = \n| casualties1 = непознато\n| casualties2 = ''Тбилиси :''
\n70,000 Османлии и Грузијци биле убиени.[History of Iranian-Georgian Relations, Savory, II, pp. 1081-83]
\n130,000[Eskandar Beg, pp. 900-901, tr. Savory, II, p. 1116] - 200,000[Malekšāh Ḥosayn, p. 509] Грузијци заробени.\n\n''Ѓукче:''\n\n4,000 Османлии биле убиени.\n| casualties3 =\n| notes = \n| campaignbox = {{Отоманско-персиска војна (1603–1618)}}\n}}\n'''Освојувањето на Тбилиси и Ѓукче''' се случило во текот на 1616 година во времето на [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)|Отоманско-персиската војна (1603–1618)]]\n\n== Текот на војната ==\n\nОсвојувањето на Тбилиси и Ѓукче се случило во 1616 година кога бил освоен градот [[Тбилиси]] од страна на персискиот шах [[Абас I]] против грузиските војници. По освојувањето на [[Тбилиси]], Абас I се соочил со османлиската војска. Битка се одржа во близина на езерото Ѓукче и резултирала со победа на [[Сефевиди]]те.\n\nПретходно во [[1613]] годин�� персискиот шах го информирал Теимураз дека поради убиството на управителот на Карабах неговата земја Кахети ќе биде нападната. Тој побегнал во [[Грузија]] под закрила на [[Ахмед I]] со кое бил ставен крај на [[Договор на Насух Паша|Договорот на Насух Паша]]. Во 1616 шахот Абас I ги испратил неговите трупи во Грузија но неговите војници биле поразени од силите на Тбилиси односно од граѓаните на градот. Абас наредил масакар кој резултирал со погубување на 6.000 граѓани а околу 100.000 Грузијци биле депортирани во Персија. Кога дознал за овој настан султанот Ахмед I наредил да биде испратена војска во Грузија, а на чело на армијата го назначил Мехмед Паша.\n\nВо 1616 г. [[Османлии]]те пристигнале пред [[Алеп]], а голем број на војници им се придружиле од [[Анадолија]] и делови од [[Ирак]]. Но кај езерото Ѓукче Османлиите доживеале голем пораз. Крајот на војната бил ставен со потпишување на [[договор во Серав]] на [[26 септември]] [[1618]] г. Самиот Абас се согласил на потпишување на нов договор но наместо 59.000 килограми свила, тој требало да испорача 30.000 килограми свила на османлискиот султан а териториите стекнати со договорот на Насух Паша останале непроменети.\n\n[[Категорија:Судири во 1616 година]]\n[[Категорија:Отоманското Царство во 17 век]]\n[[Категорија:Тбилиси]]\n[[Категорија:Османлиско-персиски војни]]","hash":"8879ecbe29cc0ac9464fbf7dd73c489050777b06929e7907d479f021904c40bd","last_revision":"2024-01-07T06:26:07Z","first_revision":"2014-08-12T21:44:41Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:48.980233","cross_lingual_links":{"ar":"غزو تبليسي وحرب غوكجة","az":"Şah I Abbasın Kartli və Katexiyaya yürüşləri","en":"Abbas I's Kakhetian and Kartlian campaigns","fa":"فتح تفلیس و نبرد گوگجه","hy":"Շահ Աբբաս I-ի վրացական արշավանք","ka":"შაჰ-აბას I-ის ლაშქრობები ქართლ-კახეთში","ru":"Походы шаха Аббаса в Картли и Кахетию","tr":"I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Освојувањето на Тбилиси и Ѓукче се случило во текот на 1616 година во времето на Отоманско-персиската војна (1603–1618)\n\nОсвојувањето на Тбилиси и Ѓукче се случило во 1616 година кога бил освоен градот Тбилиси од страна на персискиот шах Абас I против грузиските војници. По освојувањето на Тбилиси, Абас I се соочил со османлиската војска. Битка се одржа во близина на езерото Ѓукче и резултирала со победа на Сефевидите.\n\nПретходно во 1613 година персискиот шах го информирал Теимураз дека поради убиството на управителот на Карабах неговата земја Кахети ќе биде нападната. Тој побегнал во Грузија под закрила на Ахмед I со кое бил ставен крај на Договорот на Насух Паша. Во 1616 шахот Абас I ги испратил неговите трупи во Грузија но неговите војници биле поразени од силите на Тбилиси односно од граѓаните на градот. Абас наредил масакар кој резултирал со погубување на 6.000 граѓани а околу 100.000 Грузијци биле депортирани во Персија. Кога дознал за овој настан султанот Ахмед I наредил да биде испратена војска во Грузија, а на чело на армијата го назначил Мехмед Паша.\n\nВо 1616 г. Османлиите пристигнале пред Алеп, а голем број на војници им се придружиле од Анадолија и делови од Ирак. Но кај езерото Ѓукче Османлиите доживеале голем пораз. Крајот на војната бил ставен со потпишување на договор во Серав на 26 септември 1618 г. Самиот Абас се согласил на потпишување на нов договор но наместо 59.000 килограми свила, тој требало да испорача 30.000 килограми свила на османлискиот султан а териториите стекнати со договорот на Насух Паша останале непроменети.\n\nКатегорија:Судири во 1616 година Категорија:Отоманското Царство во 17 век Категорија:Тбилиси Категорија:Османлиско-персиски војни\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{infobox military conflict\n| conflict = Освојување на Тбилиси и Ѓукче\n| partof = [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)]]\n| image = \n| caption = \n| date = 1616\n| place = [[Тбилиси]], езеро Ѓукче\n| coordinates = \n| map_type = \n| map_relief =\n| latitude = \n| longitude = \n| map_size = \n| map_marksize =\n| map_caption = \n| map_label = \n| territory =\n| result = персиска победа\n| status =\n| combatants_header = \n| combatant1 = {{Знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Персија]]|\n| combatant2 = {{знаме|Ottoman Empire|1453}}
\n[[File:Kakheti CoA tr.png|border|23px]] Кралство Кахети\n| combatant3 = \n| commander1 ={{Знаменце|Safavid Flag.svg}} Абас I\n| commander2 ={{знамеикона|Ottoman Empire|1453}} [[Ахмед I]]
{{знамеикона|Ottoman Empire|1453}}\n[[File:Kakheti CoA tr.png|border|23px]] [[Teimuraz I of Kakheti|Teimuraz I]]
(Тамураш хан)\n| commander3 = \n| units1 =\n| units2 =\n| units3 = \n| strength1 = \n| strength2 = \n| strength3 = \n| casualties1 = непознато\n| casualties2 = ''Тбилиси :''
\n70,000 Османлии и Грузијци биле убиени.[History of Iranian-Georgian Relations, Savory, II, pp. 1081-83]
\n130,000[Eskandar Beg, pp. 900-901, tr. Savory, II, p. 1116] - 200,000[Malekšāh Ḥosayn, p. 509] Грузијци заробени.\n\n''Ѓукче:''\n\n4,000 Османлии биле убиени.\n| casualties3 =\n| notes = \n| campaignbox = {{Отоманско-персиска војна (1603–1618)}}\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Освојувањето на Тбилиси и","translated_text":"The conquest of Tbilisi and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ѓукче се случило во текот на 1616 година во времето на Отоманско-персиската војна (1603–1618)","translated_text":"Ghukche occurred during 1616 during the Ottoman-Persian War (1603 ⁇ 1618)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Текот на војната","translated_text":"The course of the war","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Освојувањето на Тбилиси и","translated_text":"The conquest of Tbilisi and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ѓукче се случило во 1616 година кога бил освоен градот Тбилиси од страна на персискиот шах Абас I против грузиските војници.","translated_text":"Ghukche occurred in 1616 when the city of Tbilisi was conquered by the Persian Shah Abbas I against Georgian troops.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По освојувањето на Тбилиси, Абас I се соочил со османлиската војска.","translated_text":"After the conquest of Tbilisi, Abbas I faced the Ottoman army.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Битка се одржа во близина на езерото Ѓукче и резултирала со победа на","translated_text":"The battle was fought near Lake Gucca and resulted in the victory of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сефевидите.","translated_text":"The safe.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Претходно во 1613 година персискиот шах го информирал Теимураз дека поради убиството н�� управителот на Карабах неговата земја","translated_text":"Earlier in 1613, the Persian Shah informed Timur that due to the assassination of the ruler of Karabakh his country","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кахети ќе биде нападната.","translated_text":"Kahati will be attacked.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тој побегнал во Грузија под закрила на Ахмед I со кое бил ставен крај на Договорот на Насух Паша.","translated_text":"He fled to Georgia under the protection of Ahmed I with whom the Treaty of Nasuh Pasha was terminated.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1616 шахот Абас I ги испратил неговите трупи во Грузија но неговите војници биле поразени од силите на Тбилиси односно од граѓаните на градот.","translated_text":"In 1616 Shah Abbas I sent his troops to Georgia but his troops were defeated by the forces of Tbilisi i.e. by the citizens of the city.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Абас наредил масакар кој резултирал со погубување на 6.000 граѓани а околу 100.000","translated_text":"Abbas ordered a massacre that resulted in the execution of 6,000 civilians and about 100,000","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Грузијци биле депортирани во Персија.","translated_text":"Georgians were deported to Persia.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кога дознал за овој настан султанот Ахмед I наредил да биде испратена војска во Грузија, а на чело на армијата го назначил Мехмед Паша.","translated_text":"Upon learning of this event, Sultan Ahmed I ordered an army to be sent to Georgia, and appointed Mehmed Pasha as head of the army.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во 1616 г. Османлиите пристигнале пред Алеп, а голем број на војници им се придружиле од Анадолија и делови од Ирак.","translated_text":"In 1616 the Ottomans arrived near Aleppo, and a large number of troops joined them from Anatolia and parts of Iraq.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но кај езерото Ѓукче Османлиите доживеале голем пораз.","translated_text":"But at Lake Gucce, the Ottomans suffered a major defeat.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Крајот на војната бил ставен со потпишување на договор во Серав на 26 септември 1618 г. Самиот Абас се согласил на потпишување на нов договор но наместо 59.000","translated_text":"The end of the war was marked by the signing of a treaty at Serva on 26 September 1618. Abbas himself agreed to a new treaty but instead of 59,000.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"килограми свила, тој требало да испорача 30.000 килограми свила на османлискиот султан а териториите стекнати со договорот на Насух Паша останале непроменети.","translated_text":"kilograms of silk, he was to deliver 30,000 kilograms of silk to the Ottoman Sultan and the territories acquired by the Treaty of Nasuh Pasha remained unchanged.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1616 година Категорија:","translated_text":"Judges in 1616 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 17 век Категорија:Тбилиси Категорија:Османлиско-персиски војни","translated_text":"Ottoman Empire in the 17th century Category:Tbilisi Category:Ottoman-Persian Wars","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Договор од Серав","wikicode":"{{Infobox Treaty\n|name = Договор од Серав\n|image = {{multiple image| align = right | direction = horizontal | header =
1618| header_align = left/right/center | footer = | footer_align = left | image1 =Safavid Flag.svg| width1 = 100 | caption1 = | image2 =Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg| width2 = 100 | caption2 = }}\n|image_width = 250px\n|caption = \n|date_signed = [[26 септември]] [[1618]]\n|location_signed = \n|signatories = {{знамеземја|Ottoman Empire|1453}}
[[File:Safavid Flag.svg|23px]] [[Персија]]
\n}}\n'''Договорот од Серав''' — мировен договор потпишан на [[26 септември]] [[1618]] година преку кој завршила [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)|Отоманско-персиската војна (1603–1618)]].\n\n{{Османлиски договори}}\n\n[[Категорија:Османлиско-персиски војни]]\n[[Категорија:Договори на Отоманското Царство|Серав]]\n[[Категорија:Договори на Иран]]\n[[Категорија:Отоманското Царство во 17 век]]","hash":"52ff368669be95a1c9b45c497287b98f3bd9ea7a5ef1fdfeb2c43e043ddb6700","last_revision":"2020-05-23T20:49:57Z","first_revision":"2014-08-12T21:57:39Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.033199","cross_lingual_links":{"ar":"معاهدة سراف","az":"Sərab sülh müqaviləsi","bs":"Serapski mir","en":"Treaty of Serav","fa":"عهدنامه سراب","fr":"Traité de Serav","it":"Trattato di Serav","ka":"სერავის ხელშეკრულება","ru":"Серавский мир","tr":"Serav Antlaşması","uk":"Серавський мир"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Договорот од Серав — мировен договор потпишан на 26 септември 1618 година преку кој завршила Отоманско-персиската војна (1603–1618).\n\nКатегорија:Османлиско-персиски војни Серав Категорија:Договори на Иран Категорија:Отоманското Царство во 17 век\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox Treaty\n|name = Договор од Серав\n|image = {{multiple image| align = right | direction = horizontal | header =
1618| header_align = left/right/center | footer = | footer_align = left | image1 =Safavid Flag.svg| width1 = 100 | caption1 = | image2 =Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg| width2 = 100 | caption2 = }}\n|image_width = 250px\n|caption = \n|date_signed = [[26 септември]] [[1618]]\n|location_signed = \n|signatories = {{знамеземја|Ottoman Empire|1453}}
[[File:Safavid Flag.svg|23px]] [[Персија]]
\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Договорот од Серав — мировен договор потпишан на 26 септември 1618 година преку кој завршила Отоманско-персиската војна (1603–1618).","translated_text":"The Treaty of Serav ⁇ peace treaty signed on 26 September 1618 that ended the Ottoman-Persian War (1603 ⁇ 1618).","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Османлиско-персиски војни Серав Категорија:","translated_text":"Category:Ottoman-Persian Wars Serv Categories: The following is a list of wars involving the Ottoman Empire.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Договори на Иран Категорија:","translated_text":"Agreements with Iran Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 17 век","translated_text":"The Ottoman Empire in the 17th century","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Славеничка (филм)","wikicode":"'''Славеничка''' ([[англиски]]: ''Birthday Girl'') е американско-британски [[филм]] од [[2001]] година, во [[режија]] на Џез Батерворт. Главните улоги ги толкуваат: [[Никол Кидман]] и Бен Чаплин.\n== Содржина ==\n[[Менаџмент|Менаџер]] на една [[банка]] во мал [[Велика Британија|британски]] [[град]] има потреба од девојка и затоа преку стројник на [[интернет]], под името „Од [[Русија]] со [[љубов]]“, си нарачува невеста. Додека тој е презадоволен од убавината на свршеничката, таа ја покажува нејзината таинствена и опасна страна, која тој не ја очекувал. Работите дополнително се замруваат кога од ��усија доаѓаат двајца нејзии роднини.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 20.][''Антена'', број 847, 19.9.2014, стр. 25.][''Антена'', број 854, 7.11.2014, стр. 20.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија:Филмови со Никол Кидман]]\n[[Категорија:Филмови од 2001 година]]\n[[Категорија:Филмови на руски јазик]]","hash":"d5b993998dda4e501c688ac1735f75ec538a56823411460c6866f5ca8cdd4432","last_revision":"2021-04-13T12:08:36Z","first_revision":"2014-08-12T22:10:50Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.091871","cross_lingual_links":{"ar":"عيد ميلاد فتاة","arz":"عيد ميلاد فتاه","ca":"Birthday Girl","cs":"Nevěsta přes internet","cy":"Birthday Girl","de":"Birthday Girl (2001)","en":"Birthday Girl (2001 film)","es":"Birthday Girl","fa":"دختر روز تولد","fr":"Nadia (film)","hu":"On-lány","hy":"Հոբելյարը (ֆիլմ, 2001)","it":"Birthday Girl","ja":"バースデイ・ガール (映画)","ko":"버스데이 걸","pl":"Dziewczyna na urodziny","pt":"Birthday Girl","ru":"Именинница","simple":"Birthday Girl","th":"ซื้อเธอมาปล้น","uk":"Іменинниця (фільм)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Славеничка (англиски: Birthday Girl) е американско-британски филм од 2001 година, во режија на Џез Батерворт. Главните улоги ги толкуваат: Никол Кидман и Бен Чаплин.\n\nМенаџер на една банка во мал британски град има потреба од девојка и затоа преку стројник на интернет, под името \"Од Русија со љубов\", си нарачува невеста. Додека тој е презадоволен од убавината на свршеничката, таа ја покажува нејзината таинствена и опасна страна, која тој не ја очекувал. Работите дополнително се замруваат кога од Русија доаѓаат двајца нејзии роднини.\n\nКатегорија:Американски филмови Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови со Никол Кидман Категорија:Филмови од 2001 година Категорија:Филмови на руски јазик\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Славеничка (англиски:","translated_text":"Slavonic (English:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Birthday Girl) е американско-британски филм од 2001 година, во режија на Џез Батерворт.","translated_text":"Birthday Girl is a 2001 American-British film directed by Jess Butterworth.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат:","translated_text":"The main roles are interpreted by:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Никол Кидман и Бен Чаплин.","translated_text":"Nicole Kidman and Ben Chaplin.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Менаџер на една банка во мал британски град има потреба од девојка и затоа","translated_text":"A bank manager in a small British town needs a girl and so","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"преку стројник на интернет, под името \"Од Русија со љубов\", си нарачува невеста.","translated_text":"through an online builder, under the name \"From Russia with Love\", orders his bride.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Додека тој е презадоволен од убавината на свршеничката, таа ја покажува нејзината таинствена и опасна страна, која тој не ја очекувал.","translated_text":"While he is overwhelmed by the beauty of his fiancée, she reveals her mysterious and dangerous side, which he did not expect.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Работите дополнително се замруваат кога од Русија доаѓаат двајца нејзии роднини.","translated_text":"Things get further frozen when two of her relatives arrive from Russia.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 20.]","char_index":80,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 847, 19.9.2014, стр. 25.]","char_index":80,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 854, 7.11.2014, стр. 20.]","char_index":80,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови со Никол Кидман Категорија:Филмови од 2001 година Категорија:Филмови на руски јазик","translated_text":"Category:American films Category:English language films Category:Films with Nicole Kidman Category:Films from 2001 Category:Films in Russian","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"преку стројник на интернет, под името \"Од Русија со љубов\", си нарачува невеста. Додека тој е презадоволен од убавината на свршеничката, таа ја покажува нејзината таинствена и опасна страна, која тој не ја очекувал. Работите дополнително се замруваат кога од Русија доаѓаат двајца нејзии роднини.","translated_text":"through an online builder, under the name \"From Russia with Love\", orders his bride. While he is overwhelmed by the beauty of his fiancée, she reveals her mysterious and dangerous side, which he did not expect. Things get further frozen when two of her relatives arrive from Russia.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 20.]","char_index":296,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 847, 19.9.2014, стр. 25.]","char_index":296,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 854, 7.11.2014, стр. 20.]","char_index":296,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Инвазија (филм)","wikicode":"'''„Инвазија“''' е [[филм]] во [[режија]] на Оливер Хиршбигел. Главните улоги ги толкуваат: [[Никол Кидман]], [[Даниел Крејг]] и Џереми Нортем.\n\n== Содржина ==\nОгромна [[Експлозив|експлозија]] го осветлува [[небо]]то од [[Далас]] до [[Вашингтон]], распарчувајќи го [[спејс-шатл]]от „Патриот“, чии делови се распрснуваат низ целата територија на [[САД]]. Притоа се појавуваат приказни за некоја чудна [[супстанција]], која е отпорна на најголемиот студ во [[Вселена]]та и на огромната [[топлина]] од внатрешноста на [[Земја]]та.[''Анте��а'', број 839, 25.7.2014, стр. 22.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Филмови со Никол Кидман]]\n[[Категорија:Филмови со Даниел Крејг]]\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија:Филмови на руски јазик]]\n[[Категорија:Филмови од 2007 година]]","hash":"8feacff68b8a992f6b9d69621155c091fa6c9a6b3f1cd14f8263b1de5a13d2ce","last_revision":"2022-11-07T18:43:46Z","first_revision":"2014-08-12T22:11:47Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.150814","cross_lingual_links":{"bg":"Нашествието","ca":"Invasió (pel·lícula)","ckb":"داگیرکردن (فیلم)","cs":"Invaze (film, 2007)","cy":"Y Goresgyniad","de":"Invasion (2007)","en":"The Invasion (film)","es":"The Invasion","et":"Invasioon (film 2007)","fa":"تهاجم (فیلم ۲۰۰۷)","fr":"Invasion (film, 2007)","fy":"The Invasion (film)","hr":"Invazija (2007.)","hu":"Invázió (film, 2007)","id":"The Invasion (film)","it":"Invasion (film 2007)","ja":"インベージョン","ko":"인베이젼 (2007년 영화)","la":"Invasion (pellicula)","lt":"Invazija (filmas)","nl":"The Invasion","pl":"Inwazja (film)","pt":"The Invasion (filme)","ro":"Invazia (film)","ru":"Вторжение (фильм, 2007)","sh":"The Invasion (film)","sk":"Invázia (film z roku 2007)","sr":"Инвазија (филм)","tr":"İstila (film)","uk":"Вторгнення (фільм, 2007)","zh":"恐怖拜訪"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"\"Инвазија\" е филм во режија на Оливер Хиршбигел. Главните улоги ги толкуваат: Никол Кидман, Даниел Крејг и Џереми Нортем.\n\nОгромна експлозија го осветлува небото од Далас до Вашингтон, распарчувајќи го спејс-шатлот \"Патриот\", чии делови се распрснуваат низ целата територија на САД. Притоа се појавуваат приказни за некоја чудна супстанција, која е отпорна на најголемиот студ во Вселената и на огромната топлина од внатрешноста на Земјата.\n\nКатегорија:Филмови со Никол Кидман Категорија:Филмови со Даниел Крејг Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови на руски јазик Категорија:Филмови од 2007 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"\"","translated_text":"\"You know what?","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Инвазија\" е филм во режија на Оливер Хиршбигел.","translated_text":"Invasion\" is a film directed by Oliver Hirschbigel.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат:","translated_text":"The main roles are interpreted by:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Никол Кидман, Даниел Крејг и Џереми Нортем.","translated_text":"Nicole Kidman, Daniel Craig and Jeremy Northam.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Огромна експлозија го осветлува небото од Далас до Вашингтон, распарчувајќи го спејс-","translated_text":"A massive explosion lights up the sky from Dallas to Washington, D.C., splitting the space...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"шатлот \"Патриот\", чии делови се распрснуваат низ целата територија на САД.","translated_text":"The Patriot shuttle, parts of which are scattered throughout the United States.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Притоа се појавуваат приказни за некоја чудна супстанција, која е отпорна на најголемиот студ во Вселената и на огромната топлина од внатрешноста на Земјата.","translated_text":"There are stories of a strange substance that is resistant to the coldest in the universe and the enormous heat from the Earth's interior.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 22.]","char_index":157,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Филмови со Никол Кидман Категорија:Филмови со Даниел Крејг Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови на руски јазик Категорија:Филмови од 2007 година","translated_text":"Category:Films with Nicole Kidman Category:Films with Daniel Craig Category:Films in English Category:Films in Russian Category:Films from 2007","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Огромна експлозија го осветлува небото од Далас до Вашингтон, распарчувајќи го спејс- шатлот \"Патриот\", чии делови се распрснуваат низ целата територија на САД. Притоа се појавуваат приказни за некоја чудна супстанција, која е отпорна на најголемиот студ во Вселената и на огромната топлина од внатрешноста на Земјата.","translated_text":"A massive explosion lights up the sky from Dallas to Washington, D.C., splitting the space... The Patriot shuttle, parts of which are scattered throughout the United States. There are stories of a strange substance that is resistant to the coldest in the universe and the enormous heat from the Earth's interior.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 22.]","char_index":318,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Стокер (филм)","wikicode":"'''Стокер''' ([[англиски]]: ''Stoker'') е британско-американски [[филм]] од [[2013]] година, во [[режија]] на Чен-Вук Парк. Главните улоги ги толкуваат: Мија Васиковска, Метју Гуд, [[Никол Кидман]], Џеки Вивер и Дермот Малруни.\n== Содржина ==\nПо смртта на таткото на Индија Стокер (ја игра Васиковска), со неа и со мајка ѝ (ја глуи Кидман) доаѓа да живее стрикото Чарли (го игра Гуд), одамна изгубениот брат на татко ѝ, за кого Индија не знаела дека постои. Индија се сомнева дека таинствениот стрико има некои скриени мотиви, но набрзо станува опседната со него.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 27.][''Антена'', број 866, 30.1.2015, стр. 20.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Британски филмови]]\n[[Категорија:Филмови со Никол Кидман]]\n[[Категорија:Филмови од 2013 година]]\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]","hash":"849eeb9b8e9b6ab187d326488a6c6e8ab3e80cb8e7727b0c0f83b81550111108","last_revision":"2021-04-13T11:53:53Z","first_revision":"2014-08-12T22:12:51Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.203222","cross_lingual_links":{"ar":"ستوكر","arz":"ستوكر","az":"Əxlaqsız oyunlar (film, 2013)","bg":"Изгубена невинност","ca":"Stoker","cs":"Stoker","cy":"Stoker – Die Unschuld endet","de":"Stoker (Film)","en":"Stoker (film)","es":"Stoker (película)","eu":"Stoker (filma)","fa":"استوکر (فیلم)","fi":"Stoker (elokuva)","fr":"Stoker (film)","he":"סטוקר (סרט, 2013)","hu":"Vonzások","hy":"Սթոքեր (ֆիլմ, 2013)","it":"Stoker (film)","ja":"イノセント・ガーデン","ka":"სტოკერი","ko":"스토커 (2013년 영화)","lv":"Nekrietnās spēles","nb":"Stoker (film)","pl":"Stoker (film)","pt":"Stoker","ru":"Порочные игры","simple":"Stoker (movie)","sr":"Стокер (филм)","sv":"Stoker (film)","ta":"இஸ்டோக்கர்","tr":"Lanetli Kan","uk":"Стокер","zh":"慾謀","zh-yue":"私房嚇"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Стокер (англиски: Stoker) е британско-американски филм од 2013 година, во режија на Чен-Вук Парк. Главните улоги ги толкуваат: Мија Васиковска, Метју Гуд, Никол Кидман, Џеки Вивер и Дермот Малруни.\n\nПо смртта на таткото на Индија Стокер (ја игра Васиковска), со неа и со мајка ѝ (ја глуи Кидман) доаѓа да живее стрикото Чарли (го игра Гуд), одамна изгубениот брат на татко ѝ, за кого Индија не знаела дека постои. Индија се сомнева дека таинствениот стрико има некои скриени мотиви, но набрзо станува опседната со него.\n\nКатегорија:Американски филмови Категорија:Британски филмови Категорија:Филмови со Никол Кидман Категорија:Филмови од 2013 година Категорија:Филмови на англиски јазик\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Стокер (англиски: Stoker) е британско-американски филм од 2013 година, во режија на Чен-","translated_text":"Stoker is a 2013 British-American drama film directed by Chen-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Вук Парк.","translated_text":"This is wolf park.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Мија Васиковска, Метју Гуд, Никол Кидман, Џеки Вивер и Дермот Малруни.","translated_text":"The lead roles are played by Mia Vasikowska, Matthew Good, Nicole Kidman, Jackie Weaver and Dermot Malroni.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"По смртта на таткото на Индија Стокер (ја игра Васиковска), со неа и со мајка ѝ (ја глуи Кидман) доаѓа да живее стрикото Чарли (го игра Гуд), одамна изгубениот брат на татко ѝ, за кого Индија не знаела дека постои.","translated_text":"After the death of India's father Stocker (played by Vasikovska), she and her mother (played by Gulli Kidman) come to live with Uncle Charlie (played by Good), her father's long-lost brother, whom India did not know existed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Индија се сомнева дека таинствениот стрико има некои скриени мотиви, но","translated_text":"India suspects that the mysterious man has some hidden motives, but","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"набрзо станува опседната со него.","translated_text":"She soon becomes obsessed with him.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 27.]","char_index":33,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 866, 30.1.2015, стр. 20.]","char_index":33,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Американски филмови Категорија:Британски филмови Категорија:Филмови со Никол Кидман Категорија:Филмови од 2013 година Категорија:Филмови на англиски јазик","translated_text":"Category:American films Category:British films Category:Films with Nicole Kidman Category:Films from 2013 Category:Films in English","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"По смртта на таткото на Индија Стокер (ја игра Васиковска), со неа и со мајка ѝ (ја глуи Кидман) доаѓа да живее стрикото Чарли (го игра Гуд), одамна изгубениот брат на татко ѝ, за кого Индија не знаела дека постои. Индија се сомнева дека таинствениот стрико има некои скриени мотиви, но набрзо станува опседната со него.","translated_text":"After the death of India's father Stocker (played by Vasikovska), she and her mother (played by Gulli Kidman) come to live with Uncle Charlie (played by Good), her father's long-lost brother, whom India did not know existed. India suspects that the mysterious man has some hidden motives, but She soon becomes obsessed with him.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 27.]","char_index":320,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 866, 30.1.2015, стр. 20.]","char_index":320,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Ох во Охајо (филм)","wikicode":"[[Податотека:Cle Skyline December 2020.jpg|алт=Парк Еџвотер|мини|Ох во Охајо Парк Еџвотер]]\n'''Ох во Охајо''' ([[англиски]]: ''The Oh in Ohio'') е [[САД|американски]] [[филм]] во [[режија]] на Бил Кент. Главните улоги ги толкуваат: Паркер Поси и [[Дени де Вито]].\n== Содржина ==\nПрисила Чејс има среден [[живот]] - успешна кариера и совршен маж. Единствено, таа е слаба во [[секс]]от. Меѓутоа, нејзиниот свет наеднаш се урива кога нејзиниот сопруг ја напушта поради една од своите ученички. Затоа, таа тргнува во мисија да стане толку добра во сексот, колку што е добра и во другите области.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 26.][''Антена'', број 852, 24.10.2014, стр. 20.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Филмови со Дени де Вито]]\n[[Категорија:Филмови од 2006 година]]","hash":"e56c200d8cd28bf216baf221bf2cf7548cc1ba9add93dde508b51965401a1a68","last_revision":"2022-11-04T11:33:55Z","first_revision":"2014-08-12T22:14:17Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.260847","cross_lingual_links":{"cs":"Divoká jízda (film, 2006)","cy":"The Oh in Ohio","de":"The OH in Ohio","en":"The Oh in Ohio","es":"The Oh in Ohio","fa":"اوه در اوهایو","fi":"The Oh in Ohio – odottamattomia nautintoja","fr":"The Oh in Ohio","it":"Prima o poi s...vengo!","ko":"오 인 오하이오","nl":"The OH in Ohio","pl":"Niespełnione pragnienia","pt":"The Oh in Ohio","sv":"The OH in Ohio","uk":"Оргазм в Огайо"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Ох во Охајо (англиски: The Oh in Ohio) е американски филм во режија на Бил Кент. Главните улоги ги толкуваат: Паркер Поси и Дени де Вито.\n\nПрисила Чејс има среден живот - успешна кариера и совршен маж. Единствено, таа е слаба во сексот. Меѓутоа, нејзиниот свет наеднаш се урива кога нејзиниот сопруг ја напушта поради една од своите ученички. Затоа, таа тргнува во мисија да стане толку добра во сексот, колку што е добра и во другите области.\n\nКатегорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Дени де Вито Категорија:Филмови од 2006 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ох во Охајо (англиски:","translated_text":"Oh, in Ohio.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"The Oh in Ohio) е американски филм во режија на Бил Кент.","translated_text":"The Oh in Ohio) is an American film directed by Bill Kent.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат:","translated_text":"The main roles are interpreted by:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Паркер Поси и Дени де Вито.","translated_text":"Parker Posey and Danny DeVito.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Присила Чејс има среден живот -","translated_text":"Priscilla Chase has a middle-class life.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"успешна кариера и совршен маж.","translated_text":"A successful career and a perfect man.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Единствено, таа е слаба во сексот.","translated_text":"Only, she's weak in sex.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓутоа, нејзиниот свет наеднаш се урива кога нејзиниот сопруг ја напушта поради една од своите ученички.","translated_text":"However, her world is suddenly shattered when her husband leaves her for the sake of one of her students.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Затоа, таа тргнува во мисија да стане толку добра во сексот, колку што е добра и во другите области.","translated_text":"So she sets out on a mission to become as good at sex as she is at other things.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 26.]","char_index":100,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 852, 24.10.2014, стр. 20.]","char_index":100,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Дени де Вито Категорија:Филмови од 2006 година","translated_text":"Category:American films Category:Movies with Danny de Vito Category:Movies from 2006","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Единствено, таа е слаба во сексот. Меѓутоа, нејзиниот свет наеднаш се урива кога нејзиниот сопруг ја напушта поради една од своите ученички. Затоа, таа тргнува во мисија да стане толку добра во сексот, колку што е добра и во другите области.","translated_text":"Only, she's weak in sex. However, her world is suddenly shattered when her husband leaves her for the sake of one of her students. So she sets out on a mission to become as good at sex as she is at other things.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 26.]","char_index":241,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 852, 24.10.2014, стр. 20.]","char_index":241,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Вилоу (филм)","wikicode":"'''Вилоу''' ([[англиски]]: ''Willow'') е [[САД|американски]] [[филм]] во [[режија]] на [[Рон Хауард]]. Главните улоги ги толкуваат: Ворик Дејвис, Џоан Вејли и [[Вал Килмер]].\n== Содржина ==\nВо заробеништво на моќната [[кралица]]-волшебничка Бавморд се раѓа девојчето Елора, за која пророштвото кажува дека ќе го преземе престолот на кралицата. Зат��а, Бавморд наредува да го убијат девојчето, но слугинката успева да ја спаси Елора, пуштајќи ја да плови по [[река]]та.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 26.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{Нормативна контрола}}\n\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Филмови на Рон Хауард]]\n[[Категорија:Филмови со Вал Килмер]]\n[[Категорија:Филмови од 1988 година]]","hash":"d679626c07f1ed36ac8194066cd19c3c7e636cfa339fec2874a7cccaa58027b0","last_revision":"2022-11-04T11:45:22Z","first_revision":"2014-08-12T22:15:35Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.323952","cross_lingual_links":{"ar":"الصفصاف (فيلم)","arz":"الصفصاف (فيلم 1988)","ast":"Willow (película)","bg":"Уилоу (филм)","br":"Willow (film, 1988)","ca":"Willow (pel·lícula)","cy":"Willow (ffilm)","da":"Willow (film)","de":"Willow (Film)","en":"Willow (1988 film)","es":"Willow (película)","eu":"Willow (filma)","fa":"بید (فیلم)","fi":"Willow – suuri seikkailu","fr":"Willow (film)","gl":"Willow","he":"ווילו והנסיכה","hu":"Willow (film)","it":"Willow (film)","ja":"ウィロー","ko":"윌로우 (1988년 영화)","lt":"Vilou","ms":"Willow (filem)","nds":"Willow","nl":"Willow (film)","nb":"Willow (TV-serie)","pl":"Willow (film)","pt":"Willow","ru":"Уиллоу","simple":"Willow (movie)","sr":"Вилоу (филм)","sv":"Willow (film)","th":"ศึกแม่มดมหัศจรรย์","tr":"Willow (film)","uk":"Віллоу (фільм)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Вилоу (англиски: Willow) е американски филм во режија на Рон Хауард. Главните улоги ги толкуваат: Ворик Дејвис, Џоан Вејли и Вал Килмер.\n\nВо заробеништво на моќната кралица-волшебничка Бавморд се раѓа девојчето Елора, за која пророштвото кажува дека ќе го преземе престолот на кралицата. Затоа, Бавморд наредува да го убијат девојчето, но слугинката успева да ја спаси Елора, пуштајќи ја да плови по реката.\n\nКатегорија:Американски филмови Категорија:Филмови на Рон Хауард Категорија:Филмови со Вал Килмер Категорија:Филмови од 1988 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Вилоу (англиски: Willow) е американски филм во режија на Рон Хауард.","translated_text":"Willow is a American film directed by Ron Howard.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Ворик Дејвис, Џоан Вејли и Вал Килмер.","translated_text":"The lead roles are played by Warwick Davis, Joan Whaley, and Val Kilmer.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во заробеништво на моќната кралица-волшебничка Бавморд се раѓа девојчето Елора, за која пророштвото кажува дека ќе го преземе престолот на кралицата.","translated_text":"In the captivity of the powerful witch-queen Baumord, a girl named Elora is born, who is prophesied to take the queen's throne.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Затоа, Бавморд наредува да го убијат девојчето, но слугинката успева да ја спаси Елора, пуштајќи ја да плови по реката.","translated_text":"Therefore, Baumord orders the girl to be killed, but the maid manages to save Elora by letting her sail along the river.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 26.]","char_index":119,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Американски филмови Категорија:Фи��мови на Рон Хауард Категорија:Филмови со Вал Килмер Категорија:Филмови од 1988 година","translated_text":"Category:American films Category:Films directed by Ron Howard Category:Films with Wall Kilmer Category:Films from 1988","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Во заробеништво на моќната кралица-волшебничка Бавморд се раѓа девојчето Елора, за која пророштвото кажува дека ќе го преземе престолот на кралицата. Затоа, Бавморд наредува да го убијат девојчето, но слугинката успева да ја спаси Елора, пуштајќи ја да плови по реката.","translated_text":"In the captivity of the powerful witch-queen Baumord, a girl named Elora is born, who is prophesied to take the queen's throne. Therefore, Baumord orders the girl to be killed, but the maid manages to save Elora by letting her sail along the river.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 26.]","char_index":269,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Фил Спектор (филм)","wikicode":"'''Фил Спектор''' ([[англиски]]: ''Phil Spector'') е [[САД|американски]] [[филм]] во [[режија]] на [[Дејвид Мамет]]. Главните улоги ги толкуваат: [[Ал Пачино]], Џефри Тамбор и [[Хелен Мирен]].\n== Содржина ==\nПознатиот [[музички продуцент]] [[Фил Спектор]] (го игра Пачино) е обвинет за [[убиство]]то на глумицата Лана Кларксон. [[Адвокат]]ката Линда Кени Баден (ја игра Мирен) гледа дека сите докази укажуваат дека нејзиниот клиент е убиецот. Додека ја подготвува одбраната, кај Линда се јавува привлечност во однос на ексцентричниот Спектор, но сфаќа дека само доказите нема да бидат пресудни за крајниот исход на судскиот процес.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 20.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Филмови за музичари]]\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Филмови на Дејвид Мамет]]\n[[Категорија:Филмови со Ал Пачино]]\n[[Категорија:Филмови со Хелен Мирен]]\n[[Категорија:Филмови од 2013 година]]","hash":"0177ee4856a09c850e57c82fceb584241d304e846461a0e2af08c85116dbcd1f","last_revision":"2022-11-04T11:29:46Z","first_revision":"2014-08-12T22:17:16Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.384699","cross_lingual_links":{"en":"Phil Spector (film)","es":"Phil Spector (película)","fa":"فیل اسپکتور (فیلم)","fr":"Phil Spector (téléfilm)","it":"Phil Spector (film)","pl":"Phil Spector (film)","pt":"Phil Spector (filme)","ru":"Фил Спектор (телефильм)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Фил Спектор (англиски: Phil Spector) е американски филм во режија на Дејвид Мамет. Главните улоги ги толкуваат: Ал Пачино, Џефри Тамбор и Хелен Мирен.\n\nПознатиот музички продуцент Фил Спектор (го игра Пачино) е обвинет за убиството на глумицата Лана Кларксон. Адвокатката Линда Кени Баден (ја игра Мирен) гледа дека сите докази укажуваат дека нејзиниот клиент е убиецот. Додека ја подготвува одбраната, кај Линда се јавува привлечност во однос на ексцентричниот Спектор, но сфаќа дека само доказите нема да бидат пресудни за крајниот исход на судскиот процес.\n\nКатегорија:Филмови за музичари Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови на Дејвид Мамет Категорија:Филмови со Ал Пачино Категорија:Филмови со Хелен Мирен Категорија:Филмови од 2013 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Фил Спектор (англиски:","translated_text":"Phil Spector (English:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Phil Spector) е американски филм во режија на","translated_text":"Phil Spector) is an American film directed by","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дејвид Мамет.","translated_text":"This is David Mamet.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Ал Пачино, Џефри Тамбор и Хелен Мирен.","translated_text":"The lead roles are played by Al Pacino, Jeffrey Tambor and Helen Mirren.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Познатиот музички продуцент Фил Спектор (","translated_text":"Renowned music producer Phil Spector (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"го игра Пачино) е обвинет за убиството на глумицата Лана Кларксон. Адвокатката Линда Кени Баден (ја игра Мирен) гледа дека сите докази укажуваат дека нејзиниот клиент е убиецот.","translated_text":"Lawyer Linda Kenny Baden (played by Miren) sees that all evidence indicates that her client is the killer.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Додека ја подготвува одбраната, кај Линда се јавува привлечност во однос на ексцентричниот Спектор, но сфаќа дека само доказите нема да бидат пресудни за крајниот исход на судскиот процес.","translated_text":"As she prepares her defense, Linda becomes attracted to the eccentric Spector, but realizes that the evidence alone will not be decisive for the outcome of the trial.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 20.]","char_index":188,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Филмови за музичари Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови на Дејвид Мамет Категорија:Филмови со Ал Пачино Категорија:Филмови со Хелен Мирен Категорија:Филмови од 2013 година","translated_text":"Category:Films for musicians Category:American films Category:Films by David Mamet Category:Films with Al Pacino Category:Films with Helen Mirren Category:Films from 2013","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Познатиот музички продуцент Фил Спектор ( го игра Пачино) е обвинет за убиството на глумицата Лана Кларксон. Адвокатката Линда Кени Баден (ја игра Мирен) гледа дека сите докази укажуваат дека нејзиниот клиент е убиецот. Додека ја подготвува одбраната, кај Линда се јавува привлечност во однос на ексцентричниот Спектор, но сфаќа дека само доказите нема да бидат пресудни за крајниот исход на судскиот процес.","translated_text":"Renowned music producer Phil Spector ( Lawyer Linda Kenny Baden (played by Miren) sees that all evidence indicates that her client is the killer. As she prepares her defense, Linda becomes attracted to the eccentric Spector, but realizes that the evidence alone will not be decisive for the outcome of the trial.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 20.]","char_index":408,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Две недели (филм)","wikicode":"'''Две недели''' ([[англиски]]: ''Two Weeks'') е [[САД|американски]] [[филм]] од [[2006]] година, во [[режија]] на Стју Стокман. Главните улоги ги толкуваат: [[Сали Филд]] и Бен Чаплин.\n== Содржина ==\nСтарицата Анита ги повикува своите четири деца да ја посетат на претсмртната постела. Ќерката Емили се опремува со [[Книга|книги]] за брза помош за полесно да се снајде во состојбата; братот Кит доаѓа во типичен [[зен]] стил; Бери, [[Менаџмент|менаџерот]] за односи со јавноста, повеќе се интересира за неговата [[интернет]] пошта отколку за мајка му; а најмалиос син, Метју отстрана гледа како неговата жена размислува кој [[накит]] ќе го наследи по смртта на старицата.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 24.][''Антена'', број 853, 31.10.2014, стр. 24.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Филмови со Сали Филд]]\n[[Категорија:Филмови од 2006 година]]\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]","hash":"5fe9844105a1bc3fb7b7f8e66317f44336e8ec074fab5fa4fc905bc050bd4088","last_revision":"2021-04-13T11:44:46Z","first_revision":"2014-08-12T22:20:10Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.441491","cross_lingual_links":{"de":"Two Weeks – Im Kreise ihrer Lieben","en":"Two Weeks (2006 film)","hy":"Երկու շաբաթ (ֆիլմ)","pt":"Duas Semanas","ru":"Две недели","uk":"Два тижні (фільм)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Две недели (англиски: Two Weeks) е американски филм од 2006 година, во режија на Стју Стокман. Главните улоги ги толкуваат: Сали Филд и Бен Чаплин.\n\nСтарицата Анита ги повикува своите четири деца да ја посетат на претсмртната постела. Ќерката Емили се опремува со книги за брза помош за полесно да се снајде во состојбата; братот Кит доаѓа во типичен зен стил; Бери, менаџерот за односи со јавноста, повеќе се интересира за неговата интернет пошта отколку за мајка му; а најмалиос син, Метју отстрана гледа како неговата жена размислува кој накит ќе го наследи по смртта на старицата.\n\nКатегорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Сали Филд Категорија:Филмови од 2006 година Категорија:Филмови на англиски јазик\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Две недели (англиски: Two Weeks) е американски филм од 2006 година, во режија на Стју Стокман.","translated_text":"Two Weeks is a 2006 American film directed by Steve Stockman.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Сали Филд и Бен Чаплин.","translated_text":"The lead roles are played by Sally Field and Ben Chaplin.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Старицата Анита ги повикува своите четири деца да ја посетат на претсмртната постела.","translated_text":"Elderly Anita invites her four children to visit her on her deathbed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ќерката Емили се опремува со книги за брза помош за полесно да се снајде во состојбата;","translated_text":"Emily's daughter is equipped with emergency books to help her cope.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"братот Кит доаѓа во типичен зен стил;","translated_text":"Brother Keith comes in a typical Zen style;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Бери, менаџерот за односи со јавноста, повеќе се интересира за неговата интернет пошта отколку за мајка му; а најмалиос син, Метју отстрана гледа како неговата жена размислува кој накит ќе го наследи по смртта на старицата.","translated_text":"Berry, the public relations manager, is more interested in his e-mail than his mother's; and his youngest son, Matthew, watches on the sidelines as his wife ponders which jewel he will inherit after the old woman's death.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 24.]","char_index":223,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 853, 31.10.2014, стр. 24.]","char_index":223,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Сали Филд Категорија:Филмови од 2006 година Категорија:Филмови на англиски јазик","translated_text":"Category:American films Category:Films with Sally Field Category:Films from 2006 Category:Films in English","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Ќерката Емили се опремува со книги за брза помош за полесно да се снајде во состојбата; братот Кит доаѓа во типичен зен стил; Бери, менаџерот за односи со јавноста, повеќе се интересира за неговата интернет пошта отколку за мајка му; а најмалиос син, Метју отстрана гледа како неговата жена размислува кој накит ќе го наследи по смртта на старицата.","translated_text":"Emily's daughter is equipped with emergency books to help her cope. Brother Keith comes in a typical Zen style; Berry, the public relations manager, is more interested in his e-mail than his mother's; and his youngest son, Matthew, watches on the sidelines as his wife ponders which jewel he will inherit after the old woman's death.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 24.]","char_index":349,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 853, 31.10.2014, стр. 24.]","char_index":349,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Да се живее гласно (филм)","wikicode":"'''Да се живее гласно''' ([[англиски]]: ''Living Out Loud'') е [[САД|американски]] [[филм]] во [[режија]] на Ричард Лагравенезе. Главните улоги ги толкуваат: [[Дени де Вито]] и Холи Хантер.\n== Содржина ==\nЏуди Нелсон е неодамна разведена и поради тоа е обземена со фантазии за одмазда кон поранешниот сопруг и неговата невеста. Нејзиниот [[живот]] е празен, но неочекувано ги среќава храбрата и дрска [[џез]]-пејачка во локалниот клуб и несреќниот [[лифт]]-бој во нејзината зграда, на [[Петта авенија|Петтата авенија]].[''Антена'', број 840, 1.8.2014, стр. 16.][''Антена'', број 857, 28.11.2014, стр. 20.][''Антена'', број 854, 7.11.2014, стр. 25.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Филмови со Дени де Вито]]\n[[Категорија:Филмови со Холи Хантер]]\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија:Филмови од 1998 година]]","hash":"f0928942b63fe99c17828085a3a28e7bfd067ac37ac144d7f0ec2f307a86d8c5","last_revision":"2022-11-04T11:41:39Z","first_revision":"2014-08-12T22:21:05Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.495051","cross_lingual_links":{"ca":"Living Out Loud","cy":"Living Out Loud","de":"Wachgeküßt","en":"Living Out Loud","fa":"با صدای بلند زندگی کردن","fr":"D'une vie à l'autre (film, 1998)","it":"Kiss (film 1998)","ko":"키스 (1998년 영화)","pl":"Pełnia życia","pt":"Living Out Loud","ru":"На всю катушку","sv":"När livet vänder"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Да се живее гласно (англиски: Living Out Loud) е американски филм во режија на Ричард Лагравенезе. Главните улоги ги толкуваат: Дени де Вито и Холи Хантер.\n\nЏуди Нелсон е неодамна разведена и поради тоа е обземена со фантазии за одмазда кон поранешниот сопруг и неговата невеста. Нејзиниот живот е празен, но неочекувано ги среќава храбрата и дрска џез-пејачка во локалниот клуб и несреќниот лифт-бој во нејзината зграда, на Петтата авенија.\n\nКатегорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Дени де Вито Категорија:Филмови со Холи Хантер Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови од 1998 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Да се живее гласно (англиски:","translated_text":"To live out loud (English:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Living Out Loud) е американски филм во режија на Ричард Лагравенезе.","translated_text":"Living Out Loud is an American film directed by Richard LaGravenese.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат:","translated_text":"The main roles are interpreted by:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дени де Вито и Холи Хантер.","translated_text":"Danny DeVito and Holly Hunter.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Џуди Нелсон е неодамна разведена и поради тоа е обземена со фантазии за одмазда кон поранешниот сопруг и неговата невеста.","translated_text":"Judy Nelson has recently been divorced and is therefore obsessed with fantasies of revenge against her ex-husband and his bride.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Нејзиниот живот е празен, но неочекувано ги среќава храбрата и дрска џез-пејачка во локалниот клуб и несреќниот лифт-","translated_text":"Her life is empty, but unexpectedly she meets a brave and daring jazz singer at a local club and the unfortunate elevator...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"бој во нејзината зграда, на Петтата авенија.","translated_text":"paint in her building on Fifth Avenue.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 840, 1.8.2014, стр. 16.]","char_index":44,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 857, 28.11.2014, стр. 20.]","char_index":44,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 854, 7.11.2014, стр. 25.]","char_index":44,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Дени де Вито Категорија:Филмови со Холи Хантер Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови од 1998 година","translated_text":"Category:American films Category:Movies with Danny de Vito Category:Movies with Holly Hunter Category:Movies in English Category:Movies from 1998","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Џуди Нелсон е неодамна разведена и поради тоа е обземена со фантазии за одмазда кон поранешниот сопруг и неговата невеста. Нејзиниот живот е празен, но неочекувано ги среќава храбрата и дрска џез-пејачка во локалниот клуб и несреќниот лифт- бој во нејзината зграда, на Петтата авенија.","translated_text":"Judy Nelson has recently been divorced and is therefore obsessed with fantasies of revenge against her ex-husband and his bride. Her life is empty, but unexpectedly she meets a brave and daring jazz singer at a local club and the unfortunate elevator... paint in her building on Fifth Avenue.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 840, 1.8.2014, стр. 16.]","char_index":285,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 857, 28.11.2014, стр. 20.]","char_index":285,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[''Антена'', број 854, 7.11.2014, стр. 25.]","char_index":285,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Лудиот Макс 3 (филм)","wikicode":"{{Закосен наслов|Лудиот Макс 3}}'''Лудиот Макс 3''' ([[англиски]]: ''Mad Max 3'') — [[филм]], во [[режија]] на [[Џорџ Милер]] и Џорџ Оџилви. Главните улоги ги толкуваат: [[Мел Гибсон]], Брус Спенс и [[Тина Тарнер]]. Филмот претставува трето продолжение на серијалот за Лудиот Макс.\n[[File:Mel Gibson, 1985 03.jpg|thumb|upright|Мел Гибсон 1985]]\n== Содржина ==\nЛудиот Макс скита низ опустошените делови на [[Австралија]], барајќи го својот украден [[автомобил]]. За да ги обезбеди најосновните работи, Макс завршува во Бартетаун, еден [[Апокалипса|постапокалиптичен]] [[град]], во кој се водат борби за превласт. Така, Макс мора да се бори за својот [[живот]] при што во една од многубројните борби, тој е тешко ранет.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 25.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{Нормативна контрола}}\n\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија:Филмови со Тина Тарнер]]\n[[Категорија:Филмови со Мел Гибсон]]\n[[Категорија:Филмови од 1985 година]]","hash":"4d4cd763d48501955476390b55f0d49f0a5765610398b05a30b33360624de9ff","last_revision":"2023-07-17T10:42:22Z","first_revision":"2014-08-12T22:22:38Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.551923","cross_lingual_links":{"ar":"ماد ماكس: بيوند ثاندردوم","arz":"ماد ماكس: بيوند ثاندردوم","bg":"Лудия Макс 3","ca":"Mad Max i la cúpula del tro","cs":"Šílený Max a Dóm hromu","cy":"Mad Max Beyond Thunderdome","de":"Mad Max – Jenseits der Donnerkuppel","en":"Mad Max Beyond Thunderdome","eo":"Mad Max Beyond Thunderdome (filmo)","es":"Mad Max: más allá de la cúpula del trueno","eu":"Mad Max Beyond Thunderdome","fa":"مکس دیوانه: در آن سوی تاندردوم","fi":"Mad Max – ukkosmyrsky","fr":"Mad Max : Au-delà du dôme du tonnerre","fy":"Mad Max Beyond Thunderdome","gl":"Mad Max alén da cúpula do trono","he":"מקס הזועם 3: כיפת הרעם","hu":"Mad Max 3.","it":"Mad Max oltre la sfera del tuono","ja":"マッドマックス/サンダードーム","ko":"매드 맥스 썬더돔","ms":"Mad Max Beyond Thunderdome","nl":"Mad Max Beyond Thunderdome","nb":"Mad Max etter Thunderdome","pl":"Mad Max pod Kopułą Gromu","pt":"Mad Max - Além da Cúpula do Trovão","ro":"Mad Max: Cupola tunetului","ru":"Безумный Макс 3: Под куполом грома","simple":"Mad Max Beyond Thunderdome","sr":"Побеснели Макс 3","sv":"Mad Max bortom Thunderdome","th":"แมดเม็กซ์ 3 โดมบันลือโลก","tr":"Çılgın Max 3: Gökkubbenin Ardında","uk":"Шалений Макс 3","zh":"衝鋒飛車隊續集"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Лудиот Макс 3 (англиски: Mad Max 3) — филм, во режија на Џорџ Милер и Џорџ Оџилви. Главните улоги ги толкуваат: Мел Гибсон, Брус Спенс и Тина Тарнер. Филмот претставува трето продолжение на серијалот за Лудиот Макс.\n\nЛудиот Макс скита низ опустошените делови на Австралија, барајќи го својот украден автомобил. За да ги обезбеди најосновните работи, Макс завршува во Бартетаун, еден постапокалиптичен град, во кој се водат борби за превласт. Така, Макс мора да се бори за својот живот при што во една од многубројните борби, тој е тешко ранет.\n\nКатегорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови со Тина Тарнер Категорија:Филмови со Мел Гибсон Категорија:Филмови од 1985 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Лудиот Макс 3 (англиски:","translated_text":"The Mad Max 3.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Mad Max 3) — филм, во режија на Џорџ Милер и Џорџ Оџилви.","translated_text":"Mad Max 3, directed by George Miller and George Ogilvy.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат:","translated_text":"The main roles are interpreted by:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Мел Гибсон, Брус Спенс и Тина Тарнер.","translated_text":"Mel Gibson and Bruce Spence and Tina Turner.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Филмот претставува трето продолжение на серијалот за Лудиот Макс.","translated_text":"The film is the third sequel to Mad Max.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Лудиот Макс скита низ опустошените делови на Австралија, барајќи го својот украден автомобил.","translated_text":"Mad Max wanders through the desolate parts of Australia looking for his stolen car.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За да ги обезбеди најосновните работи, Макс завршува во Бартетаун, еден постапокалиптичен град, во кој се водат борби за превласт.","translated_text":"In order to secure the most basic things, Max ends up in Bartletown, a post-apocalyptic city where power struggles take place.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Така, Макс мора да се бори за својот живот при што во една од многубројните борби, тој е тешко ранет.","translated_text":"So, Max has to fight for his life while in one of the many fights, he is badly wounded.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 25.]","char_index":101,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови со Тина Тарнер Категорија:Филмови со Мел Гибсон Категорија:Филмови од 1985 година","translated_text":"Category:Films in English Category:Films with Tina Turner Category:Films with Mel Gibson Category:Films from 1985","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Лудиот Макс скита низ опустошените делови на Австралија, барајќи го својот украден автомобил. За да ги обезбеди најосновните работи, Макс завршува во Бартетаун, еден постапокалиптичен град, во кој се водат борби за превласт. Така, Макс мора да се бори за својот живот при што во една од многубројните борби, тој е тешко ранет.","translated_text":"Mad Max wanders through the desolate parts of Australia looking for his stolen car. In order to secure the most basic things, Max ends up in Bartletown, a post-apocalyptic city where power struggles take place. So, Max has to fight for his life while in one of the many fights, he is badly wounded.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 25.]","char_index":326,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Собата 1408 (филм)","wikicode":"{{Закосен наслов|Собата 1408}}'''Собата 1408''' — [[САД|американски]] [[филм]] во [[режија]] на Микаел Хафстром. Главните улоги ги толкуваат: [[Џон Кјузак]], Мери Меккормак и [[Семјуел Л. Џексон]].\n\n== Содржина ==\nМајк Енслин е писател на [[роман]]и за [[паранормални појави]]. Сакајќи да добие вдахновение за пишување, една вечер, тој отседнува во злогласната соба 1408, во [[хотел]]от „[[Делфин]]”, кој се наоѓа на патот од [[Лос Анџелес]] за [[Њујорк]]. Откако ќе се смести, тој открива дека ниту еден гостин што влегол во таа соба, не излегол од неа жив.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 21.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија:Американски филмови]]\n[[Категорија:Филмови со Џон Кјузак]]\n[[Категорија:Филмови со Семјуел Л. Џексон]]\n[[Категорија:Филмови од 2007 година]]","hash":"89e3d945239c258cbba627f4d2633d421800cf26a7eb64a8f945a40d65e2c331","last_revision":"2023-12-06T20:47:56Z","first_revision":"2014-08-12T22:27:03Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.612996","cross_lingual_links":{"ar":"1408 (فيلم)","arz":"1408","az":"1408 (film)","ca":"L'habitació 1408","cy":"1408 (ffilm)","da":"1408 (film)","de":"Zimmer 1408","en":"1408 (film)","es":"1408 (película)","eu":"1408 (filma)","fa":"۱۴۰۸ (فیلم)","fi":"1408 (elokuva)","fr":"Chambre 1408","he":"1408 (סרט)","hu":"1408 (film)","id":"1408 (film)","it":"1408 (film)","ja":"1408号室","jv":"1408 (filem)","ko":"1408 (영화)","lt":"Kambarys 1408","nl":"1408 (film)","nb":"1408 (film)","pl":"1408 (film)","pt":"1408 (filme)","ro":"Camera 1408","ru":"1408 (фильм)","sl":"1408 (film)","sr":"Соба 1408","sv":"1408 (film)","th":"1408 ห้องสุสานแตก","tr":"1408 (film)","uk":"1408 (фільм)","vi":"1408 (phim)","zh":"1408 (電影)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Собата 1408 — американски филм во режија на Микаел Хафстром. Главните улоги ги толкуваат: Џон Кјузак, Мери Меккормак и Семјуел Л. Џексон.\n\nМајк Енслин е писател на романи за паранормални појави. Сакајќи да добие вдахновение за пишувањ��, една вечер, тој отседнува во злогласната соба 1408, во хотелот \"Делфин\", кој се наоѓа на патот од Лос Анџелес за Њујорк. Откако ќе се смести, тој открива дека ниту еден гостин што влегол во таа соба, не излегол од неа жив.\n\nКатегорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Џон Кјузак Категорија:Филмови со Семјуел Л. Џексон Категорија:Филмови од 2007 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Собата 1408 — американски филм во режија на","translated_text":"Room 1408 ⁇ American film directed by","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Микаел Хафстром.","translated_text":"It was Michael Haffstrom.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Џон Кјузак, Мери Меккормак и Семјуел Л. Џексон.","translated_text":"The lead roles are played by John Cusack, Mary McCormack, and Samuel L. Jackson.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Мајк Енслин е писател на романи за паранормални појави.","translated_text":"Mike Enslin is a writer of novels about paranormal phenomena.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сакајќи да добие вдахновение за пишување, една вечер, тој отседнува во злогласната соба 1408, во хотелот \"Делфин\", кој се наоѓа на патот од Лос Анџелес за Њујорк.","translated_text":"Seeking inspiration for writing, one evening he stays in the infamous room 1408 of the Delphin Hotel, which is on the way from Los Angeles to New York.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Откако ќе се смести, тој открива дека ниту еден гостин што влегол во таа соба, не излегол од неа жив.","translated_text":"Once he settles down, he discovers that none of the guests who entered that room came out alive.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 21.]","char_index":101,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Американски филмови Категорија:Филмови со Џон Кјузак Категорија:Филмови со Семјуел Л. Џексон Категорија:Филмови од 2007 година","translated_text":"Category:Films in English Category:American films Category:Films with John Cuzak Category:Films with Samuel L. Jackson Category:Films from 2007","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Мајк Енслин е писател на романи за паранормални појави. Сакајќи да добие вдахновение за пишување, една вечер, тој отседнува во злогласната соба 1408, во хотелот \"Делфин\", кој се наоѓа на патот од Лос Анџелес за Њујорк. Откако ќе се смести, тој открива дека ниту еден гостин што влегол во таа соба, не излегол од неа жив.","translated_text":"Mike Enslin is a writer of novels about paranormal phenomena. Seeking inspiration for writing, one evening he stays in the infamous room 1408 of the Delphin Hotel, which is on the way from Los Angeles to New York. Once he settles down, he discovers that none of the guests who entered that room came out alive.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 21.]","char_index":320,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Тринаесетмината на Оушн (филм)","wikicode":"'''Тринаесетмината на Оушн''' ([[англиски]]: ''Ocean’s Thrirteen'') е [[САД|американски]] [[филм]] од [[2007]] година, во [[режија]] на [[Стивен Содерберг]]. Главните улоги ги толкуваат: [[Џорџ Клуни]], [[Бред Пит]], [[Мет Дејмон]], [[Ал Пачино]] и Елен Биркин.\n== Содржина ==\nДени Оушн (го игра Клуни) и неговата екипа го планираат својот најопасен проект - грабеж на едно познато [[казино]] во [[Лас Вегас]], и тоа на денот на отворањето на казиното. Причината за акцијата е тоа што бескрупулозниот сопственик на казиното Вили Банк (го игра Пачино) го измамил менторот и пријателот на Дени, Рубен Тишкоф, кој завршил на [[болница]] со сериозни повреди. И покрај тоа што казиното е опремено со најсовремени безбедносни системи, Вили Банк нема никакви изгледи за заштита, имајќи ја предвид беспрекорната акција на групата.[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 21.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија: Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија: Американски филмови]]\n[[Категорија: Филмови на Стивен Содерберг]]\n[[Категорија: Филмови со Џорџ Клуни]]\n[[Категорија: Филмови со Бред Пит]]\n[[Категорија: Филмови со Мет Дејмон]]\n[[Категорија: Филмови со Ал Пачино]]\n[[Категорија:Филмови од 2007 година]]\n[[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Лас Вегас]]\n[[Категорија:Филмови поврзани со комар]]","hash":"5e05be58e04fc58386268980340fd8c40692c0c501edd27797b17dc3fd610452","last_revision":"2020-06-17T10:43:35Z","first_revision":"2014-08-12T22:29:33Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.672142","cross_lingual_links":{"an":"Ocean's Thirteen","ar":"أوشن 13","arz":"اوشن 13","bg":"Бандата на Оушън 3","ca":"Ocean's Thirteen","cs":"Dannyho parťáci 3","cy":"Ocean's Thirteen","da":"Ocean's Thirteen","de":"Ocean’s 13","el":"Η συμμορία των δεκατριών","en":"Ocean's Thirteen","es":"Ocean's Thirteen","et":"Oceani kolmteist","eu":"Ocean's Thirteen","fa":"سیزده یار اوشن","fi":"Ocean’s Thirteen","fr":"Ocean's Thirteen","gl":"Ocean's Thirteen","he":"אושן 13","hr":"Oceanovih trinaest (2007.)","hu":"Ocean’s Thirteen – A játszma folytatódik","hy":"Օուշենի տասներեք ընկերները","id":"Ocean's Thirteen","it":"Ocean's Thirteen","ja":"オーシャンズ13","jv":"Ocean's Thirteen","ko":"오션스 13","ky":"Оушендин он үч досу","lv":"Oušena velna ducis","ml":"ഓഷ്യൻസ് തേർറ്റീൻ","nl":"Ocean's Thirteen","nb":"Ocean’s Thirteen","pl":"Ocean’s Thirteen","pt":"Ocean's Thirteen","ru":"Тринадцать друзей Оушена","sr":"Igraj svoju igru 3","sv":"Ocean's Thirteen","tr":"Ocean's Thirteen","uk":"Тринадцять друзів Оушена (фільм)","uz":"Ocean's Thirteen","zh":"十三罗汉"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Тринаесетмината на Оушн (англиски: Ocean's Thrirteen) е американски филм од 2007 година, во режија на Стивен Содерберг. Главните улоги ги толкуваат: Џорџ Клуни, Бред Пит, Мет Дејмон, Ал Пачино и Елен Биркин.\n\nДени Оушн (го игра Клуни) и неговата екипа го планираат својот најопасен проект - грабеж на едно познато казино во Лас Вегас, и тоа на денот на отворањето на казиното. Причината за акцијата е тоа што бескрупулозниот сопственик на казиното Вили Банк (го игра Пачино) го измамил менторот и пријателот на Дени, Рубен Тишкоф, кој завршил на болница со сериозни повреди. И покрај тоа што казиното е опремено со најсовремени безбедносни системи, Вили Банк нема никакви изгледи за заштита, имајќи ја предвид беспрекорната акција на групата.\n\nКатегорија: Филмови на англиски јазик Категорија: Американски филмови Категорија: Филмови на Стивен Содерберг Категорија: Филмови со Џорџ Клуни Категорија: Филмови со Бред Пит Категорија: Филмови со Мет Дејмон Категорија: Филмови со Ал Пачино Категорија:Филмови од 2007 година Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Лас Вегас Категорија:Филмови поврзани со комар\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Тринаесетмината на Оушн (англиски: Ocean's Thrirteen) е американски филм од 2007 година, во режија на Стивен Содерберг.","translated_text":"Ocean's Thrirteen is a 2007 American film directed by Steven Soderbergh.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Џорџ Клуни, Бред Пит, Мет Дејмон, Ал Пачино и Елен Биркин.","translated_text":"The lead roles are played by George Clooney, Brad Pitt, Matt Damon, Al Pacino, and Ellen Birkin.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Дени Оушн (","translated_text":"Danny Ocean (played by Danny Ocean)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"го игра Клуни) и неговата екипа го планираат својот најопасен проект - грабеж на едно познато казино во Лас Вегас, и тоа на денот на отворањето на казиното.","translated_text":"He and his team are planning their most dangerous project -- a robbery at a famous casino in Las Vegas, on the day of the casino's opening.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Причината за акцијата е тоа што бескрупулозниот сопственик на казиното Вили Банк (го игра Пачино) го измамил менторот и","translated_text":"The reason for the action is that the unscrupulous casino owner Willie Bank (playing Pachino) cheated on his mentor and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"пријателот на Дени, Рубен Тишкоф, кој завршил на болница со сериозни повреди.","translated_text":"Danny's friend, Ruben Tishkoff, who ended up in the hospital with serious injuries.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"И покрај тоа што казиното е опремено со најсовремени безбедносни системи, Вили Банк нема никакви изгледи за заштита, имајќи ја предвид беспрекорната акција на групата.","translated_text":"Although the casino is equipped with state-of-the-art security systems, Willy Bank has no prospects for protection given the group's uncompromising action.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 21.]","char_index":167,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија: Филмови на англиски јазик Категорија: Американски филмови Категорија: Филмови на Стивен Содерберг Категорија: Филмови со Џорџ Клуни Категорија: Филмови со Бред Пит Категорија: Филмови со Мет Дејмон Категорија: Филмови со Ал Пачино Категорија:Филмови од 2007 година Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Лас Вегас Категорија:Филмови поврзани со комар","translated_text":"Category: Movies in English Category: American films Category: Movies by Steven Soderbergh Category: Movies by George Clooney Category: Movies by Brad Pitt Category: Movies by Matt Damon Category: Movies by Al Pacino Category:Movies from 2007 Category:Movies set in Las Vegas Category:Movies related to mosquitoes","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Причината за акцијата е тоа што бескрупулозниот сопственик на казиното Вили Банк (го игра Пачино) го измамил менторот и пријателот на Дени, Рубен Тишкоф, кој завршил на болница со сериозни повреди. И покрај тоа што казиното е опремено со најсовремени безбедносни системи, Вили Банк нема никакви изгледи за заштита, имајќи ја предвид беспрекорната акција на групата.","translated_text":"The reason for the action is that the unscrupulous casino owner Willie Bank (playing Pachino) cheated on his mentor and Danny's friend, Ruben Tishkoff, who ended up in the hospital with serious injuries. Although the casino is equipped with state-of-the-art security systems, Willy Bank has no prospects for protection given the group's uncompromising action.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 21.]","char_index":365,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Емоционална математика (филм)","wikicode":"'''Емоционална математика''' е [[Канада|канадски]] [[филм]] во [[режија]] на Паоло Барзман. Главните улоги ги толкуваат: [[Сузан Сарандон]], [[Габриел Брн]], Кристофер Пламер и [[Макс фон Сидов]]. Филмот е снимен според истоимениот [[роман]] на канадскиот писател Мет Коен.\n== Содржина ==\nФилмот е [[приказна]] за тројца долгогодишни пријатели кои се запознале во [[концентрационен логор]] за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. По 35 години, тие се среќаваат во едно идилично [[село]]. Една [[Лето|летна]] ноќ, нивното заедничко минато се пресликува во сегашноста и прераснува во нежна [[љубов]]на приказна, која може да има фатални последици.[''Антена'', број 840, 1.8.2014, стр. 3.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Канадски филмови]]\n[[Категорија:Филмови со Сузан Сарандон]]\n[[Категорија:Филмови со Макс фон Сидов]]\n[[Категорија:Филмови со Габриел Брн]]\n[[Категорија:Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија:Филмови од 2007 година]]","hash":"5b966279db7ea0b5c8eff14d7c877a34f0f632866af0f18a5d8fa3c116206cfa","last_revision":"2022-11-04T11:32:48Z","first_revision":"2014-08-12T22:38:14Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.735765","cross_lingual_links":{"cy":"Emotional Arithmetic","de":"Emotional Arithmetic","en":"Emotional Arithmetic","es":"Aritmética emocional","fa":"حساب هیجانی","id":"Emotional Arithmetic","it":"Emotional Arithmetic"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Емоционална математика е канадски филм во режија на Паоло Барзман. Главните улоги ги толкуваат: Сузан Сарандон, Габриел Брн, Кристофер Пламер и Макс фон Сидов. Филмот е снимен според истоимениот роман на канадскиот писател Мет Коен.\n\nФилмот е приказна за тројца долгогодишни пријатели кои се запознале во концентрационен логор за време на Втората светска војна. По 35 години, тие се среќаваат во едно идилично село. Една летна ноќ, нивното заедничко минато се пресликува во сегашноста и прераснува во нежна љубовна приказна, која може да има фатални последици.\n\nКатегорија:Канадски филмови Категорија:Филмови со Сузан Сарандон Категорија:Филмови со Макс фон Сидов Категорија:Филмови со Габриел Брн Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови од 2007 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Емоционална математика е канадски филм во режија на Паоло Барзман.","translated_text":"Emotional Mathematics is a Canadian film directed by Paolo Barzman.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат:","translated_text":"The main roles are interpreted by:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сузан Сарандон, Габриел Брн, Кристофер Пламер и Макс фон Сидов.","translated_text":"Susan Sarandon, Gabriel Brne, Christopher Plummer and Max von Sydow are all on the team.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Филмот е снимен според истоимениот роман на канадскиот писател Мет Коен.","translated_text":"The film is based on the novel of the same name by Canadian writer Matt Cohen.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Филмот е приказна за тројца долгогодишни пријатели кои се запознале во концентрационен логор за време на Втората светска војна.","translated_text":"The film is the story of three longtime friends who met in a concentration camp during World War II.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По 35 години, тие се среќаваат во едно идилично село.","translated_text":"After 35 years, they meet in an idyllic village.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Една летна ноќ, нивното заедничко минато се пресликува во сегашноста и прераснува во нежна љубовна приказна, која може да има фатални последици.","translated_text":"One summer's night, their shared past is reshaped into the present and transformed into a tender love story that can have deadly consequences.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[''Антена'', број 840, 1.8.2014, стр. 3.]","char_index":144,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Канадски филмови Категорија:Филмови со Сузан Сарандон Категорија:Филмови со Макс фон Сидов Категорија:Филмови со Габриел Брн Категорија:Филмови на англиски јазик Категорија:Филмови од 2007 година","translated_text":"Canadian films Category:Films with Susan Sarandon Category:Films with Max von Sydow Category:Films with Gabriel Burn Category:Films in English Category:Films from 2007","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Филмот е приказна за тројца долгогодишни пријатели кои се запознале во концентрационен логор за време на Втората светска војна. По 35 години, тие се среќаваат во едно идилично село. Една летна ноќ, нивното заедничко минато се пресликува во сегашноста и прераснува во нежна љубовна приказна, која може да има фатални последици.","translated_text":"The film is the story of three longtime friends who met in a concentration camp during World War II. After 35 years, they meet in an idyllic village. One summer's night, their shared past is reshaped into the present and transformed into a tender love story that can have deadly consequences.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 840, 1.8.2014, стр. 3.]","char_index":326,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Ноќен воз за Лисабон","wikicode":"'''Ноќен воз за Лисабон''' ([[англиски]]: ''Night Train to Lisbon'') е [[филм]] [[2013]] во [[режија]] на Били Аугуст. Главните улоги ги толкуваат: [[Џереми Ајронс]], Мелани Лорент, Џек Хјустон, Аугуст Диел, [[Бруно Ганц]], [[Шарлот Ремплинг]] и Мартина Гедек.\n== Содржина ==\nПо една средба со таинствена [[Португалци|Португалка]], [[Швајцарија|швајцарскиот]] професор ја напушта кариерата и оди во [[Лисабон]], во потрага по еден доктор и [[Поезија|поет]], кој целиот живот го посветил на борбата против диктаторот [[Салазар]]. За време на својата потрага, професорот станува сведок на мрачната [[историја на Португалија]] за време на [[диктатура]]та и, истовремено, открива еден трагичен љубовен [[триаголник]].[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 17.] [„Ноќен воз за Лисабон“, ''Антена'', број 873, 20.3.2015, стр. 20.]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија: Филмови на англиски јазик]]\n[[Категорија: Филмови со Џереми Ајронс]]\n[[Категорија: Филмови со Бруно Ганц]]\n[[Категорија:Филмови со Шарлот Ремплинг]]\n[[Категорија:Филмови од 2013 година]]","hash":"cffab2f8ea0266e14b1b31dc2f2d863707f9b8ab6aefa98371db70c38c410376","last_revision":"2018-04-02T09:55:40Z","first_revision":"2014-08-12T22:57:08Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.791980","cross_lingual_links":{"ar":"قطار المساء إلى لشبونة","arz":"قطار المساء الى لشبونه","be":"Начны цягнік да Лісабона (фільм)","ca":"Tren de nit a Lisboa","cs":"Noční vlak do Lisabonu (film)","de":"Nachtzug nach Lissabon (Film)","en":"Night Train to Lisbon (film)","es":"Night Train to Lisbon","eu":"Night Train to Lisbon (filma)","fa":"قطار شبانه لیسبون (فیلم)","fi":"Yöjuna Lissaboniin","fr":"Train de nuit pour Lisbonne","hu":"Éjféli gyors Lisszabonba (film)","hy":"Գիշերային գնացք դեպի Լիսաբոն (ֆիլմ)","id":"Night Train to Lisbon (film)","it":"Treno di notte per Lisbona (film)","ja":"リスボンに誘われて","jv":"Night Train to Lisbon","ko":"리스본행 야간열차 (영화)","la":"Night Train to Lisbon (pellicula)","lb":"Night Train to Lisbon","lv":"Nakts vilciens uz Lisabonu","nl":"Night Train to Lisbon","pt":"Night Train to Lisbon","ru":"Ночной поезд до Лиссабона (фильм)","simple":"Night Train to Lisbon (movie)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Ноќен воз за Лисабон (англиски: Night Train to Lisbon) е филм 2013 во режија на Били Аугуст. Главните улоги ги толкуваат: Џереми Ајронс, Мелани Лорент, Џек Хјустон, Аугуст Диел, Бруно Ганц, Шарлот Ремплинг и Мартина Гедек.\n\nПо една средба со таинствена Португалка, швајцарскиот професор ја напушта кариерата и оди во Лисабон, во потрага по еден доктор и поет, кој целиот живот го посветил на борбата против диктаторот Салазар. За време на својата потрага, професорот станува сведок на мрачната историја на Португалија за време на диктатурата и, истовремено, открива еден трагичен љубовен триаголник.\n\nКатегорија: Филмови на англиски јазик Категорија: Филмови со Џереми Ајронс Категорија: Филмови со Бруно Ганц Категорија:Филмови со Шарлот Ремплинг Категорија:Филмови од 2013 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ноќен воз за Лисабон (англиски:","translated_text":"Night train to Lisbon (English:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Night Train to Lisbon) е филм 2013 во режија на Били Аугуст.","translated_text":"Night Train to Lisbon is a 2013 film directed by Billy August.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните улоги ги толкуваат: Џереми Ајронс, Мелани Лорент, Џек Хјустон, Аугуст Диел, Бруно Ганц, Шарлот Ремплинг и Мартина Гедек.","translated_text":"The lead roles are played by Jeremy Irons, Melanie Laurent, Jack Houston, August Deal, Bruno Gantz, Charlotte Rempling, and Martina Gedek.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Содржина","translated_text":"Content","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"По една средба со таинствена Португалка, швајцарскиот професор ја напушта кариерата и оди во Лисабон, во потрага по еден доктор и поет, кој целиот живот го посветил на борбата против диктаторот Салазар.","translated_text":"After a meeting with a mysterious Portuguese woman, the Swiss professor leaves his career and goes to Lisbon in search of a doctor and poet who has devoted his entire life to fighting against dictator Salazar.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За време на својата потрага, професорот станува сведок на мрачната историја на Португалија за време на диктатурата и, истовремено, открива еден трагичен љубовен триаголник.","translated_text":"During his quest, the professor witnesses the dark history of Portugal during the dictatorship and, at the same time, uncovers a tragic love triangle.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 17.]","char_index":172,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[„Ноќен воз за Лисабон“, ''Антена'', број 873, 20.3.2015, стр. 20.]","char_index":172,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија: Филмови на англиски јазик Категорија: Филмови со Џереми Ајронс Категорија: Филмови со Бруно Ганц Категорија:Филмови со Шарлот Ремплинг Категорија:Филмови од 2013 година","translated_text":"Category:Films in English Category:Films with Jeremy Irons Category:Films with Bruno Ganz Category:Films with Charles Rempling Category:Films from 2013","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"По една средба со таинствена Португалка, швајцарскиот професор ја напушта кариерата и оди во Лисабон, во потрага по еден доктор и поет, кој целиот живот го посветил на борбата против диктаторот Салазар. За време на својата потрага, професорот станува сведок на мрачната историја на Португалија за време на диктатурата и, истовремено, открива еден трагичен љубовен триаголник.","translated_text":"After a meeting with a mysterious Portuguese woman, the Swiss professor leaves his career and goes to Lisbon in search of a doctor and poet who has devoted his entire life to fighting against dictator Salazar. During his quest, the professor witnesses the dark history of Portugal during the dictatorship and, at the same time, uncovers a tragic love triangle.","citations":[{"content":"[''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 17.]","char_index":375,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[„Ноќен воз за Лисабон“, ''Антена'', број 873, 20.3.2015, стр. 20.]","char_index":375,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Општа теорија за релативноста","wikicode":"{{Општа релативност}}\n\n[[File:Black Hole Milkyway.jpg|thumb|Симулирана [[црна дупка]] од 10 [[сончева маса|сончеви маси]] гледана на растојание од 600 километри со [[Млечниот Пат]] во позадина.]]\n\n'''Општа теорија за релативноста''' — [[диференцијална геометрија|геометриска]] [[теориска физика|теорија]] за [[гравитација]]та објавена од [[Алберт Ајнштајн]] во 1916 г.[{{Наведена мрежна страница|title=Nobel Prize Biography|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/einstein-bio.html|work=Nobel Prize Biography|publisher=Nobel Prize|accessdate=25 February 2011}}] и моменталниот опис на гравитацијата во [[современа физика|современата физика]]. Општата релативност е воопштување на [[Специјалната релативност]] и [[Њутнов закон за сеопфатна гравитација|Њутновиот закон за сеопфатна гравитација]], со што се обезбедува опис на гравитацијата како геометриска особеност на [[простор]]от и [[време]]то, или [[време-простор]]от. Всушност, [[закривеност]]а на време-просторот е во директна поврзаност со [[енергија]]та и [[импулс]]от, кои постојат кај секоја [[материја]] и [[зрачење]]. Врската е определена со [[Ајнштајнови равенки за полето|Ајнштајновите равенки за полето]], систем од [[парцијална диференцијална равенка|парцијалните диференцијални равенки]].\n\nНекои предвидувања на општата релативност се разликуваат целосно од тие на класичната физика, особено за изминувањето на времето, геометријата на просторот, движењето на телата при [[слободен пад]] и за движењето на светлината. Примери за ваквите разлики вклучуваат [[гравитациско временско скусување]], [[гравитациска леќа|гравитациски леќи]], [[гравитациско црвено поместување]] на светлината и [[Шапирово задоцнување|гравитациско временско задоцнување]]. Предвидувањата на општиот релативитет се [[испитување на општата релативност|потврдени]] во сите набљудувања и опити до денешен ден. Иако Општата релативност не е [[поинакви теории за општата релативност|единствената релативистика теорија]], всушност претставува [[Окамов меч|наједноставна теорија]] која е во согласност со податоците добиени од опитите. Но, остануваат и понатаму необјаснети прашања, едно од овие е како општиот релативитет може да се поврзе со законитостите на [[квантна механика|квантната механика]] за да се добие целосна и независна теорија за [[квантна гравитација]].\n\nАјнштајновата теорија има важни астрофизички влијанија. На пример, тврди дека постојат [[црна дупка|црни дупки]] — области во вселената во кои просторот и времето се расплетени на таков начин што ништо, дури ни светлината, не можат да го избегнат крајот на животниот век на [[ѕвезда|ѕвездите]]. Постои цврст доказ дека силното [[зрачење]] оддадено од одредени видови на астрономски тела се должи на постоењето на црните дупки, на пример, [[микроквазар]]ите и [[активно галактичко јадро|активни галактички јадра]] се всушност доказ за присуство на [[ѕвездена црна дупка|ѕвездени црни дупки]] и црни дупки кои се [[супермасивна црна дупка|многу помасивни]]. Закривувањето на светлината од страна на гравитацијата доведува до појавата т.н. [[гравитациска леќа|гравитациските леќи]], при кои многуте слики на едно исто далечено астрономско тело се видливи за набљудувачите на земјата. Општата релативност го предвидува и постоењето на [[гравитациски бран]]ови, кои биле набљудувани непосредно, директното мерење е целта на [[ЛИГО]] и НАСА/ЕСА [[ласерска интерферометриска вселенска антена|ласерската интерферометриска вселенска антена]] и разни [[пулсарска временска мрежа|пулсарски временски мрежи]]. Во продолжение, општата релативност е основата на моменталните [[физичка космологија|космолошки]] модели за постојаното [[ширење на универзумот]].\n{{TOC limit|limit=3}}\n\n==Историја==\n\n{{Главна статија|Историја на општата релативност|Класични теории за гравитацијата}}\n\nНаскоро по објавувањето на [[специјална релативност|специјалната теорија за релативноста]] во 1905 г., Ајнштајн почнал да размислува како да ја вклопи [[гравитација]]та во неговата нова релативистичка рамка. Во 1907 г., започнувајќи со едноставен [[мисловен опит]] кој вклучувал набљудувач во слободен пад, тој навлегол во нешто што ќе биде осумгодишна потрага за релативистичката теорија за гравитацијата. По многубројни скршнувања и погрешни зачетоци, неговата работа завршила со прикажување на неговата работа пред [[Пруска академија за науките|Пруската академија за науките]] во ноември 1915 г. кои денес се познати како [[Ајнштајнови равенки за полето]]. Овие равенки ја одредуваат геометријата на просторот и времето која е под влијание на присутната материја и зрачење, и го определува јадрото на Ајнштајновата општа теорија за релативноста.[{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9 to 15}}, {{Harvnb|Janssen|2005}}; an up-to-date collection of current research, including reprints of many of the original articles, is {{Harvnb|Renn|2007}}; an accessible overview can be found in {{Harvnb|Renn|2005|pp=110ff}}. An early key article is {{Harvnb|Einstein|1907}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9}}. The publication featuring the field equations is {{Harvnb|Einstein|1915}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 11–15}}]\n\nАјнштајновите равенки за полето се [[нелинеарна диференцијална равенка|нелинеарни]] и многу тешки за решавање. Ајнштајн употребил приближни методи во првичните предвидувања на теоријата. Но на почетокот на 1916 г., астрофизичарот [[Карл Шварцшилд]] го изнашол првото нетривијално точно решение на Ајнштајновите равенки за полето, преку т.н. [[Шварцшилдова метрика]]. Ова решение го постави темелот за описот на конечните фази за гравитациското собирање, и телата кои денес се познати како црни дупки. Во истата година, беа през��мени првите чекори кон воопштување на Шварцшилдовото решение на [[електричен полнеж|електрично наелектризираните]] тела, кои подеднакво довеле до [[Рајснер–Нордштромова метрика|Рајснер–Нордштромовото решение]], кое сега е поврзано со електрично наелектризираните црни дупки.[{{Harvnb|Schwarzschild|1916a}}, {{Harvnb|Schwarzschild|1916b}} and {{Harvnb|Reissner|1916}} (later complemented in {{Harvnb|Nordström|1918}})] Во 1917 г., Ајнштајн ја применил својата теорија на [[универзум]]от како целина, со што го створил полето на релативистичката [[физичка космологија|космологија]]. Во споредба со тогашното сфаќање, тој универзумот го согледал како непроменлив (статичен), со што додал параметар на неговите оригинални равенки на полето т.н.[[космолошка постојана]] за да се добие тоа „набљудување“.[{{Harvnb|Einstein|1917}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 15e}}] До 1929 г., испитувањата на [[Едвин Хабл|хабл]] и останатите покажале дека [[метричкото ширење на вселената|универзумот се шири]]. Ова е соодветно опишано со проширените космолошки решенија на [[Александер Фридман|Фридман]] од 1922 г., за кои не е потребна космолошка постојана. [[Жорж Леметр|Леметр]] ги искористил овие решенија за да го определи најраниот облик на моделите за [[голема експлозија|големата експлозија]], според кои нашиот универзум започнал од крајно топла и густа состојба.[Hubble's original article is {{Harvnb|Hubble|1929}}; an accessible overview is given in {{Harvnb|Singh|2004|loc=ch. 2–4}}] Ајнштајн подоцна изјавил дека космолошката постојана била неговата најголема животна грешка.[As reported in {{Harvnb|Gamow|1970}}. Einstein's condemnation would prove to be premature, cf. the section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]], below]\n\nЗа време на тој период, општата релативност станала само љубопитност меѓу физичките теории. Очигледно била надмоќна во однос на [[Њутнова гравитација|Њутновата гравитација]], која е во согласност со [[специјална релативност|специјалната релативност]] и појаснувањето на неколку необјаснети ефекти од Њутновата теорија. И самиот Ајнштајн покажал во 1915 г., како неговата теорија ја објаснува [[испитување на општата релативност|аномалијата на перихелијот]] на планетата [[Меркур]] без придружни параметри.[{{Harvnb|Pais|1982|pp=253–254}}] Слично, во 1919 г. експедиција предводена од [[Артур Едингтон|Едингтон]] го потврдила предвидувањето на општата теорија за закривувањетона светлината оддадена од Сонцето за време на целосното затемнување кое се случилао на 29 мај 1919 г.,[{{Harvnb|Kennefick|2005}}, {{Harvnb|Kennefick|2007}}] со што Ајнштајн стекнал моментална слава.[{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 16}}] Сепак теоријата се вброила во главните теории на [[теориска физика|теориската физика]] и [[астрофизика]] благодарение на развојот меѓу 1960 и 1975 г., сега познат под името [[златна доба на општата релативност]].[{{Наведена книга|title=The future of theoretical physics and cosmology: celebrating Stephen Hawking's 60th birthday |chapter=Warping spacetime |first1=Kip |last1=Thorne |publisher=Cambridge University Press |year=2003 |isbn=0-521-82081-2 |page=74 |url=http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC}}, [http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74 Extract of page 74]] Физичарите почнале да го разбираат концептот за црна дупка, и да ги препознаат [[квазар]]ите како пример за црна дупка.[{{Harvnb|Israel|1987|loc=ch. 7.8–7.10}}, {{Harvnb|Thorne|1994|loc=ch. 3–9}}] Дури и попрецизните исптувања на сончевиот Систем ја потврдиле предвидувачката моќ на теоријата,[Sections [[General relativity#Orbital effects and the relativity of direction|Orbital effects and the relativity of direction]], [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]] and [[General relativity#Light deflection and gravitational time delay|Light deflection and gravitational time delay]], and references therein] и релативистичката космологија, станале достапни за директни набљудувачки испитувања.[Section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]] and references therein; the historical development is in {{Harvnb|Overbye|1999}}]\n\n==Од класичната механика до општата релативност==\n\nОпштата релативност може да се разбере преку разбирање на сличностите кои постојат со [[класична механика|класичната механика]]. Првиот чекор е да се разбере дека класичната механика и Њутновиот закон за гравитација се подложни на геометриско опишување. Комбинацијата на овие описи со законите на специјалната релативност доведува до создавање на теоријата за општата релативност.[The following exposition re-traces that of {{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1}}]\n\n===Геометријата на Њутновата гравитација===\n\n[[File:Elevator gravity.svg|thumb|Според општата релативност, телата во гравитациско поле се однесуваат како телата во забрзувачки затворен простор. На пример, набљудувач ќе забележи дека топче паѓа на ист начин во внатрешноста на ракетата (лево) како и во случајот на Земјата (десно), при услов забрзувањето на ракетата да обезбедува иста релативна сила.]]\n\nВо основата на [[класична механика|класичната механика]] е тврдењето дека движењето на [[физичко тело|телото]] може да се опише како мешавина од слободни (или [[инерцијално]]) движење, и застранувањата од овие слободни движења. ваквите застранувања се предизвикани од надворешни сили кои дејствуваат на телото во согласност со Њутновиот втор закон за движењето, кој тврди дека вкупната [[сила]] која дејствува на телото е еднаква на (инерцијалната) [[маса]] помножена со сопственото [[забрзување]].[{{Harvnb|Arnold|1989|loc=ch. 1}}] Добиените инерцијални движења се поврзани со геометријата на просторот и времето, при стандарден [[појдовен систем]] на класичната механика, телата во слободно движење се движат по прави линии со постојани брзини. Во современиот говор, нивните патеки се [[геодезија|геодезични]], прави [[светска линија|светски линии]] во закривениот време-простор.[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=5f}}]\n\nСоодветно, секој би очекувал дека инерцијалните движења, кога ќе бидат согледани преку набљудувањата на вистинитите движења на телата и се овозможуваат надворешните сили (како што се [[електромагнетизам|електромагнетизмот]] или [[триење]]то), можат да се искористат за геометријата на просторните така и за временските [[координати]]. Како и да е, постои несигурност кога ќе се воведе [[гравитаци��а]]та. Според [[Њутнов закон за гравитација|Њутновиот закон за гравитација]], кои независно е потврден преку опитите како оние на [[Лоранд Етвеш|Етвеш]] и неговите наследници (Погледајте [[Етвешов опит]]), постои и [[универзалност на слободен пад|универзалност на слободниот пад]] (исто така позната и како како слабо [[начело за еднаквост]], или сеопфатна еднаквост на инерцијалните и пасивната гравитациска маса), односно патеката на [[испитувано тело|испитуваното тело]] при [[слободен пад]] зависи само од неговата местоположба и почетна брзина, но не и со материјалните својства.[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 2.4}}, {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 2}}] Поедноставен облик на погоре споменатото е содржано во Ајнштајновиот опит во лифт, кој е прикажан на сликата од десно, за набљудувач кој е во мала затворена соба, невозможно е да одлучи, преку исцртување на патеките на телата како оние при падот на топката, дали собата е во мирување во гравитациското поле, или во слободниот простор на ракета која забрзува и притоа создава сила еднаква на гравитацијата.[{{Harvnb|Wheeler|1990|loc=ch. 2}}]\n\nЗемајќи ја предвид сеопфатноста на слободниот пад, каде не постои воочлива разлика меѓу инерцијалното движење и движењето под влијание на гравитациската сила. Со ова се навестува нова класа на инерцијално движење, имено она за слободен пад под влијание на гравитацијата. Оваа нова класа на посакувани движења, исто така, ја определува геометријата на просторот и времето преку математички записи, станува збор за [[геодезија|геодезиски]] движења поврзани со одредена [[врска (математика)|врска]] која зависи од [[градиент]]от на [[гравитациски потенцијал|гравитацискиот потенцијал]]. Просторот, при оваа замисла, сè уште се заснова на обичната [[Евклидова геометрија]]. Како и да е, простор-''времето'' како целина е посложено. Како што може прикаже преку едноставен [[мисловен опит|мисловни опити]] кои го опишуваат патеките на слободниот пад за различни испитувања на честичките, резултатот од време-просторните вектори кои ја определуваат брзината на честичката (временски вектори) ќе се менува со патеката на честичка, математички кажано, Њутновата поврзаност не е [[точно решена задача|точна]]. Од ова, може да се заклучи дека време-просторот е [[закривен]]. Резултатот е запис на Њутновата гравитација со користење на [[коваријанта|коваријантни]] замисли, на пример опис кој е важечки во секој замислен координатен систем.[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.2}}, {{Harvnb|Havas|1964}}, {{Harvnb|Künzle|1972}}. The simple thought experiment in question was first described in {{Harvnb|Heckmann|Schücking|1959}}] Во овј геометриски опис, [[плимна сила|плимните сили]] во однос на релативното забрзување на телата при слободен пад и се поврзани со изводот од поврзаноста, со што се покажува како присуство на маса.[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=10f}}]\n\n===Релативистичко воопштување===\n\n[[File:Light cone.svg|thumb|left|upright|[[Светлински конус]]]]\n\nКолку и да е интересна Њутнова��а гравитација, нејзината основа, класичната механика, е само ограничен случај на [[специјална релативност|(специјална)релативистичка]] механика.[Good introductions are, in order of increasing presupposed knowledge of mathematics, {{Harvnb|Giulini|2005}}, {{Harvnb|Mermin|2005}}, and {{Harvnb|Rindler|1991}}; for accounts of precision experiments, cf. part IV of {{Harvnb|Ehlers|Lämmerzahl|2006}}] Со употреба на [[симетрија]]та, каде гравитацијата може да се занемари, физиката е [[Лоренцова непроменлива|Лоренцова непроменливост]] како и во специјалната релативност наместо [[Галилеева непроменлива|Галилеева непроменливост]] како во класичната механика. Разликите меѓу двете теории стануваат значајни кога станува збор за брзини блиски на [[брзина на светлината|брзината на светлината]], како и при високоенергетските појави.[An in-depth comparison between the two symmetry groups can be found in {{Harvnb|Giulini|2006a}}]\n\nСо Лоренцовата симетрија, се појавуваат нови структури. Тие се дефинирани како збир од светлински конуси (погледајте ја сликата од лево). Светлинските конуси ја определуваат причинската структура, за секој [[настан (релативност)|настан]] A, постои збир од настани кои можат начелно, или да влијаат на или да бидат под влијание на A преку сигнали или заемодејства кои немаат потреба да се движат со брзини поголеми од брзината на светлината (како настанот B на сликата), и збир од настани за кои ваквото влијание е невозможно (таков настан е C на сликата). Овие збирови се независно-набљудувачки.[{{Harvnb|Rindler|1991|loc=sec. 22}}, {{Harvnb|Synge|1972|loc=ch. 1 and 2}}] Во сооднос со светските линии на честичките во слободен пад, светлинските конуси можат да се искористат за реконструирање на време-просторната полуриманова метрика, сè до одреден скаларен вектор. Математички кажано, ова ја дефинира конформната геометрија.[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 2.3}}]\n\nСпецијалната релативност е дефинирана во отсуство на гравитацијата, па за практични примени, е соодветен модел кога се занемарува гравитацијата. Со воведување на гравитацијата, и со претпоставување на сеопфатен слободен пад, важи истото размислување како претходниот дел, не постојат глобални [[инерцијален појдовен систем|инерцијални појдовни системи]]. Наместо тоа постојат приближни инерцијални рамки кои се движат долж честичките во слободен пад. Искажано преку време-просторот, правитевременски линии кои го дефинираат системот ослободен од граавитацијата се деформирани во линии ки се закривени во однос една на друга, што наведува дека вклучувањето на гравитацијата доведува до промена на време-просторната геометрија.[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.4}}, {{Harvnb|Schutz|1985|loc=sec. 5.1}}]\n\nНајнапред, не е јасно дали новите локални појдовни системи при слободен пад се во согласност со појдовните рамки во кои важат законите на специјалната релативност оваа теорија е заснована на движењето на светлината, а со тоа и на [[електромагнетизам|електромагнетизмот]], кои може да има поинаков збир на посакувани појдов��и системи. Но со користење на различни претпоставки за специјално релативистичките системи, можат да се добијат различни предвидувања за [[гравитациско црвено поместување|гравитациските црвени поместувања]], што е всушност, начинот на кој светлинските светлински промени како што светлината се движи низ гравитациското поле. Мерењата на покажуваат дека системите со слободен пад се оние кај кои светлината се движи на ист начин како и во специјалната релативност.[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=17ff}}; a derivation can be found in {{Harvnb|Mermin|2005|loc=ch. 12}}. For the experimental evidence, cf. the section [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]], below] Воопштувањето на оваа изјава, имено дека важат законите на специјалната релативност како добра прептоставка за појдовните системи во слободен пад, познато е како Ајнштајново начело за еднаквост, значајно водечко начело за воопштување на специјално релативистичката физика да ја вклучи гравитацијата.[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 1.13}}; for an elementary account, see {{Harvnb|Wheeler|1990|loc=ch. 2}}; there are, however, some differences between the modern version and Einstein's original concept used in the historical derivation of general relativity, cf. {{Harvnb|Norton|1985}}]\n\nИстите податоци добиени од опитите покажуваат дека времето мерено од часовниците во гравитациското поле или [[соодветно време|соодветното време]], не ги следи законитостите на специјалната релативност. Искажано преку врем-просторната геометрија, не се мери со употреба на [[Минковскиева метрика|Минковскиевата метрика]]. Како и во Њутновиот случај, станува збор за поопшта геометрија. При мали големини, сите појдовни системи кои се во слободен пад се подеднакви, и приближно Минковскиеви. Последователно, станува збор за закривено воопштување на Минковскиевиот простор. Метричкиот тензор кои ја ја определува геометријата, како што должините и аглите се измерени, но не е Минковскиевата метрика на специјалната релативност, станува збор за воопштување познати како полуриманови метрики. Понатамошно, секоја риманова метрика природно се поврзува со одреден вид на поврзаност, односно [[Леви-Чивитова поврзаност]], а ова всушност е, врската која го задоволува начелото на еднаквост и го прави просторот да биде локално Минковскиев.[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.4}} for the experimental evidence, see once more section [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]]. Choosing a different connection with non-zero [[torsion tensor|torsion]] leads to a modified theory known as [[Einstein–Cartan theory]]]\n\n===Ајнштајнови равенки===\n{{Главна статија|Ајнштајнови равенки за поле|Математиката на општата релативност}}\n\nЗнаејќи ги релативиатичкиот и геометрискиот облик на гравитацијата, останува само прашањето за изворот на гравитацијата. Кај Њутновата гравитација, изворот е масата. Во специјалната релативност, масата е дел од општото количество наречено [[енергетски–импулсен тензор]], кој пак ги вклучува [[енергетска густина|енергијата]] и [[импулс]]от [[густина|густините]] како и [[стрес (физика)|стресот]].[{{Harvnb|Ehlers|1973|p=16}}, {{Harvnb|Kenyon|1990|loc=sec. 7.2}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 2.8}}] Со употреба на начелото за еднаквост, овој тензор често се употребува за закривениот време-простор. Искористувајќи ја геометриската Њутнова гравитација, природно е да се земе дека [[равенка за поле|равенките за поле]] на гравитацијата, го поврзуваат овој тензор и [[Ричиева крива|Ричиевиот тензор]], со што се опишани класа на плимни ефекти: промената на волуменот на мал облак од честички кои се во мирување за подоцна да бидат во слободен пад. Во специјалната релативност, [[зачувување на енергија|зачувувањето на енергија]] и импулсот со изјавата дека енергетско-импулсниот тензор е без [[дивергенција]]. оваа равенка е исто така често воопштувана за закривениот време-простор со замена на парцијалните изводи со нивните спротивни закривени -[[многуобразие|многуобразија]], коваријантните изводи кои се изучуваат во [[диференцијална геометрија|диференцијалната геометрија]]. Со овој дополнителен услов, коваријантната дивергенција на енергетско-импулсниот тензор, а со тоа и на останатото кое се наоѓа на другата страна на равенката, е нула и наједноставните равенки се наречени Ајнштајнови равенки за полето:\n\n{{Равенка во кутија 1\n|indent=:\n|title='''Einstein's field equations'''\n|equation=\n|cellpadding\n|border\n|border colour = #50C878\n|background colour = #ECFCF4}}\n\nна левата страна е [[Ајнштајнов тензор|Ајнштајновиот тензор]], одреден дивергенција слободна комбинација од [[Ричиева крива|Ричиевиот тензор]] и метриката. Каде е симетрично. Во случајот,\n\n:\n\nкаде кривата е скаларна. Ричиевиот тензор е поврзан со попштиот [[Риманов тензор на закривеност]] запишан како\n\n:\n\nOНа десната страна, '''' е енергетско-импулсниот тензор.[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=19–22}}; for similar derivations, see sections 1 and 2 of ch. 7 in {{Harvnb|Weinberg|1972}}. The Einstein tensor is the only divergence-free tensor that is a function of the metric coefficients, their first and second derivatives at most, and allows the spacetime of special relativity as a solution in the absence of sources of gravity, cf. {{Harvnb|Lovelock|1972}}. The tensors on both side are of second rank, that is, they can each be thought of as 4×4 matrices, each of which contains ten independent terms; hence, the above represents ten coupled equations. The fact that, as a consequence of geometric relations known as [[Bianchi identities]], the Einstein tensor satisfies a further four identities reduces these to six independent equations, e.g. {{Harvnb|Schutz|1985|loc=sec. 8.3}}] Споредувањето на предвидувањето на теоријата срезултатите добиени од набљудувањата на [[планета]]рните [[орбита|орбити]] (или, подеднакво, за слабата гравитација границата е Њутновата механика), постојаната за пропорционалност може да се одреди како κ = 8π''G''/''c''4, каде ''G'' е [[гравитациска постојана|гравитациската постојана]] и ''c'' како [[брзина на светлината|брзината на светлината]].[{{Harvnb|Kenyon|1990|loc=sec. 7.4}}] Кога отуствува материјата, нема потреба од енергетско-импулсниот тензор, па резултат на тоас се Ајнштајновите р��венки во вакуум:\n\n:\n\nПостојат и поинакви теории за општата релативност, кои вклучуваат и дополнителни правила или ограничувања со што се добиваат поинакви равенки за полињата. Примери се [[Бранс–Дикева теорија|Бранс-Дикевата теорија]], [[телепаралелизам]]от, и [[Ајнштајн-Каранова теорија|Ајнштајн-Карановата теорија]].[{{Harvnb|Brans|Dicke|1961}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 3 in ch. 7}}, {{Harvnb|Goenner|2004|loc=sec. 7.2}}, and {{Harvnb|Trautman|2006}}, respectively]\n\n==Дефиниција и основна примена==\n{{Поврзано|Математика на општата релативност|Физички теории изменети од општата релативност}}\n\nИзводите кои беа споменети во претходниот дел ги содржат сите информации потребни за да се дефинира општата релативност, опишат клучните својства, и да се обрне внимание на прашањата значајни за физиката, имено како може да се искористи теоријата за создавање на модели.\n\n===Дефиниција и основни особености===\n\nОпштата релативност е [[метрика (општа релативност)|метричка]] теорија за [[гравитација]]та. Во нејзиното јадро се [[Ајнштајнови равенки|Ајнштајновите равенки]], кои ја опишуваат врската меѓу [[геометрија]]та на четири димензионалното, псевдо-Риманово многуобразие кое го претставува време-просторо, и енергија-импулсот кои се содржи во тој време-простор.[{{Harvnb|Wald|1984|loc=ch. 4}},{{Harvnb|Weinberg|1972|loc=ch. 7}} or, in fact, any other textbook on general relativity] Појавите кои во [[калсична механика|класичната механика]] се препишани на силата на гравитацијата (како што се [[слободен пад|слободниот пад]], [[орбита]]лното движење и патеките на вселенските возила), се соодветни на инерцијалното движење во [[закривеност|закривената геометрија]] на време-просторот во општата релативност, каде отсуствува гравитациска сила која ги закривува патеките на телата. Наместо тоа, гравитацијата содејствува со промените во времето и просторот, на начин кој ги менува и најправите можни линиски патеки на телата.[At least approximately, cf. {{Harvnb|Poisson|2004}}] Закривеноста е причинета од енергија-импулсот на материјата. Според познатиот релативист [[Џон Арчибалд Вилер]], време-просторот и кажува на материјата како да се движи, додека пак материјата му кажува на време-просторот како да се закривува.[{{Harvnb|Wheeler|1990|p=xi}}]\n\nОпштата релативност го заменува [[скаларно поле|скаларот]] на гравитацискиот потенцијал на класичната физика преку симетричен тензор од втор ранг, симетричниот тензор се сведува на скаларот при одредени ограничени случаи. За слабите гравитациски полиња со мали брзини во однос на брзината на светлината, предвидувањата на теоријата се сведуваат на тие од [[Њутнов закон за сеопфатна гравитација|Њутновиот закон за сеопфатна гравитација]].[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.4}}]\n\nБидејќи при записот се користат [[тензор]]и, општата релативност ја прикажува [[општа коваријанса|општата коваријанса]]: нејзините закони и понатамошните закони определени преку општата релативистичка ра��ка добивајќи ист облик во сите [[координатен систем|координатните системи]].[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.1}}] Понатамошно, теоријата не содржи никакви непроменливи геометриски позадински структури на пример, станува збор за [[Позадинска независност|позадинска независна]]. На тој начин се задоволува начелото за општата релативност, односно дека [[физики закони|физичките закони]] се исти за сите набљудувачи.[For the (conceptual and historical) difficulties in defining a general principle of relativity and separating it from the notion of general covariance, see {{Harvnb|Giulini|2006b}}] Локално, како што се искажува во начелото за еднаквост време-просторот е Минковскиев и законите на физиката пројавуваат локална Лоренцова непроменливост.[section 5 in ch. 12 of {{Harvnb|Weinberg|1972}}]\n\n===Создавање на модели===\n\nЈадрото на концептот за создавање на општи релативистички модели се решенијата на Ајнштајновите равенки. Земајќи ги предвид Ајнштајновите равенки и подобните равенки за особеностите на материјата, па добиеното решение се добива одредено полуриманово многуобразие и одредени материјални полиња кои се дефинираат со тоа многуобразие. Материјата и геометријата мора да ги исполнуваат Ајнштајновите равенки, материјалниот енергија-импулсен тензор мора да биде ослободен од дивергенција. Материјата мора секако да задоволи дополнителни равенки. Накратко, ваквото решение е модел на универзумот кој ги задоволува законитостите на општата релативност и можните дополнителни закони кои кои владејат во зависност од материјата која е присутна.[Introductory chapters of {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}]\n\nАјнштајновите равенки се нелиниски [[парцијална диференцијална равенка|парцијални диференцијални равенки]] и, како такви не можат да бидат точно решени.[A review showing Einstein's equation in the broader context of other PDEs with physical significance is {{Harvnb|Geroch|1996}}] Сепак, познати се одреден броја на точни решенија, иако само мал број од нив имаат корисна примена.[For background information and a list of solutions, cf. {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}; a more recent review can be found in {{Harvnb|MacCallum|2006}}] Најпознатите точни решенија се и оние кои се од интерес на физиката, такви се: [[Шварцшилдово решение|Шварцшилдовото решение]],[[Рајснер–Нордштромова метрика|Рајснер–Нордштромовото решение]] и [[Керова метрика|Керовата метрика]], и сите се поврани со одреден вид на црна дупка во и така празниот универзум,[{{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 3,5,6}}] и [[Фридман–Леметр–Робертсон–Валкерова метрика|Фридман–Леметр–Робертсон–Валкеровата метрика]] и [[де Ситеров универзум|де Ситерови универзуми]], и сите опишуваат универзум кој се шири.[{{Harvnb|Narlikar|1993|loc=ch. 4, sec. 3.3}}] Точните решенија кои се од интерес на теориската физика се [[Геделова метрика|Геделовиот универзум]] (кој ја овозможува интересната можност за [[патување низ времето]] во закривен време-простор), [[Тауб-НУТ-ово решение|Тауб-НУТ-овото решение]] (модел на универзумот кој е [[еднородност (физика)|еднороден]], но [[анизотропија|анизотропрн]]), и анти де Ситеров простор (кој неодамна стана доминантен во прилог на т.н. AdS/CFT коресподенција).[Brief descriptions of these and further interesting solutions can be found in {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=ch. 5}}]\n\nЗемајќи го предвид тешкотиите за определување на точните решенија, Ајнштајновите равенки за полето често се решаваат преку [[бројчена интеграција]] со помош на сметач, или со разгледување на мали или разгледувајќи мали пореметувања на точните решенија. Во полето на [[бројчена релативност|бројчената релативност]], се користат моќни сметачи за да се симулира геометријата на време-просторот а со тоа и да се решат Ајнштајновите равенки за интересни ситуации како на пример за две црни дупли кои би се судриле.[{{Harvnb|Lehner|2002}}] Како начело, овие методи можат да се применат на кој и да било систем, доколку се поседува соодветна сметачка моќ, и притоа може да се разгледаат основните прашања како на пример [[отскриен сонгуларитет|отскриените сингуларности]]. Приближните решенија можат да се најдат до употреба на растројни теории како што се линиската гравитација[For instance {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.4}}] и нејзиното воопштување, пост-Њутновот проширување, и двете биле изведени од Ајнштајн. Се овозможува систематски приод за решавање на геометријата на време-просторот која содржи материја која се движи споро во однос на брзината на светлината. Проширувањето содржи серија на поими, првите поими ја претставуваат Њутновата гравитација, додека пак второстепените претставуваат помали исправки на Њутновата теорија поради општата релативност.[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 4.1 and 4.2}}] Проширување на ова проширување е параметризиран пост-Њутнов (ППЊ) формализам, кои овозможува квантитативни споредби меѓу предвидувањата на општата релативност и сличните теории на општата релативност.[{{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.2}}, {{Harvnb|Will|1993|loc=ch. 4}}]\n\n==Последици од Ајнштајновата теорија==\n\nОпштата релативност има бројни физички последици. Некои потекнуваат од аксиомите на теоријата, додека пак други стануваат јасни по деведесет години истражување кои следела по првичното објавување на Ајнштајновата теорија за општата релативност.\n\n===Гравитациско временско скусување и промена на честотата===\n\n{{Главна статија|Гравитациско временско скусување}}\n\n[[File:Gravitational red-shifting.png|thumb|Шематски приказ на гравитациското црвено поместување на светлинскиот бран додека ја напушта површината ма масивно тело]]\n\nАко се претпостави дека [[начело за еднаквост|начелото за еднаквост]] е точен,[{{Harvnb|Rindler|2001|pp=24–26 vs. pp. 236–237}} and {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=164–172}}. Einstein derived these effects using the equivalence principle as early as 1907, cf. {{Harvnb|Einstein|1907}} and the description in {{Harvnb|Pais|1982|pp=196–198}}] гравитацијата влијае на минувањето на времето. Светлината испратена во [[гравитациски бунар|гравитацискиот бунар]] е [[сино поместување|поместена кон сино]], додека пак светлината која е пуштена во спрот��вна насока е [[црвено поместување|поместена кон црвено]], овие два ефекта се познати како гравитациско честотно поместување. Поопшто, настаните во близина на масивно тело се одвиваат побавно кога се споредуваат со настаните кои се одвиваат на поголема далечина, овој е ефект е познат под името гравитациско временско скусување.[{{Harvnb|Rindler|2001|pp=24–26}}; {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973 |loc=§ 38.5}}]\n\nГравитациското црвено поместување е измерено лабораториски[[[Pound–Rebka experiment]], see {{Harvnb|Pound|Rebka|1959}}, {{Harvnb|Pound|Rebka|1960}}; {{Harvnb|Pound|Snider|1964}}; a list of further experiments is given in {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.1 on p. 186}}] и со користење на астрономски набљудувања.[{{Harvnb|Greenstein|Oke|Shipman|1971}}; the most recent and most accurate Sirius B measurements are published in {{Harvnb|Barstow, Bond et al.|2005}}.] Гравитациското временско скусување во Земјиното гравитациско полее измерено многупати со употреба на [[атомски часовиник|атомски часовници]],[Starting with the [[Hafele–Keating experiment]], {{Harvnb|Hafele|Keating|1972a}} and {{Harvnb|Hafele|Keating|1972b}}, and culminating in the [[Gravity Probe A]] experiment; an overview of experiments can be found in {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.1 on p. 186}}] додека проверката во тек се добива како спореден ефект од работата на [[глобален позиционен систем|ГПС]].[GPS is continually tested by comparing atomic clocks on the ground and aboard orbiting satellites; for an account of relativistic effects, see {{Harvnb|Ashby|2002}} and {{Harvnb|Ashby|2003}}] Испитувањата во силните гравитациски полиња се добиваат преку набљудување на [[двоен пулсар|двојни пулсари]].[{{Harvnb|Stairs|2003}} and {{Harvnb|Kramer|2004}}] Сите реултати се во согласност со општата релативност.[General overviews can be found in section 2.1. of Will 2006; Will 2003, pp. 32–36; {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 4.2}}] Но, со моменталното ниво на прецизност, овие набљудувања не можат да направат разлика меѓу општата релативност и останатите теории во кои начелото на еднаквост е со подеднаква важност.[{{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=164–172}}]\n\n===Закривување на светлината и гравитациското временско задоцнување===\n{{Главна статија|Кеплеров проблем во општата релативност|Гравитациски леќи|Шапирово задоцнување}}\n\n[[File:Light deflection.png|thumb|left|upright|Закривување на светлината (потекнува од синиот извор) во близина на телото (прикажано со сиво)]]\n\nОпштата релативност предвидува дека патот на светлината е закривен во гравитациско поле, светлината која минува покрај масивно телое закривена кон тоа тело. Овој ефект е потврден преку набљудувањето на светлината од далечните ѕвезди или далечните [[квазар]]и е закривена како што минува покрај [[Сонце]]то.[Cf. {{Harvnb|Kennefick|2005}} for the classic early measurements by the [[Arthur Eddington|Eddington]] expeditions; for an overview of more recent measurements, see {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=ch. 4.3}}. For the most precise direct modern observations using quasars, cf. {{Harvnb|Shapiro|Davis|Lebach|Gregory|2004}}]\n\nОва и поврзаните предвидувања се добиени од фактот дека светлината следи линија која се нарекува нулта геодезиска линија односно воопштување на правите линии по кои се движи светлината во [[класична физика|класичната физика]]. Ваквите геодезии се вообопштување на непроменливоста на брзината на светлината в�� спевијалната релативност.[This is not an independent axiom; it can be derived from Einstein's equations and the Maxwell [[Lagrangian]] using a [[WKB approximation]], cf. {{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 5}}] како што се исптува соодветен модел на време-просторот,[{{Harvnb|Blanchet|2006|loc=sec. 1.3}}] се добиваат неколку ефекти од движењето на светлината во присуство на светлината. Иако закривувањето на светлината може да се изведе со проширување на сеопфатноста на слободниот пад на светлината,[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 1.16}}; for the historical examples, {{Harvnb|Israel|1987|pp=202–204}}; in fact, Einstein published one such derivation as {{Harvnb|Einstein|1907}}. Such calculations tacitly assume that the geometry of space is [[Euclidean space|Euclidean]], cf. {{Harvnb|Ehlers|Rindler|1997}}] аголот на светлината кој се добива од овие пресметки е само половична вредност од вредноста добиена со општата релативност.[From the standpoint of Einstein's theory, these derivations take into account the effect of gravity on time, but not its consequences for the warping of space, cf. {{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 11.11}}]\n\nМошне поврзана појава на закривувањето на светлината е гравитациското временско задоцнување (или Шапирово задоцнување), појавата при која име е потребно подолго време на светлинските зраци да поминат низ гравитациското поле отколку кога тоа поле го нема. Постојат многу успешни испитувања на ова предвидување.[For the Sun's gravitational field using radar signals reflected from planets such as [[Venus]] and [[Mercury (planet)|Mercury]], cf. {{Harvnb|Shapiro|1964}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=ch. 8, sec. 7}}; for signals actively sent back by space probes ([[transponder]] measurements), cf. {{Harvnb|Bertotti|Iess|Tortora|2003}}; for an overview, see {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.4 on p. 200}}; for more recent measurements using signals received from a [[pulsar]] that is part of a binary system, the gravitational field causing the time delay being that of the other pulsar, cf. {{Harvnb|Stairs|2003|loc=sec. 4.4}}] Во параметризираниот пост-Њутнов формализам мерењата на закривувањето на светлината и гравитациското врменско задоцнување го определуваат параметар наречен γ, кој го означува влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот.[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 7.1 and 7.2}}]\n{{среди}}\n\n===Гравитациски бранови===\n\n{{Главна статија|Гравитациски бран}}\n[[File:Gravwav.gif|thumb|Прстен од честички под влијание на гравитациски бран]]\n\nЕдна од неколкуте споредби меѓу слабите гравитациски полиња и [[електромагнетизам|електромагнетизмот]] е дека, покрај [[електромагнетен бран|електромагнетните бранови]], постојат и [[гравитациски бран]]ови, кои се нарушувања во метриката на време-просторот кои се движат со [[брзина на светлината|брзината на светлината]].[These have been indirectly observed through the loss of energy in binary pulsar systems such as the [[Hulse–Taylor binary]], the subject of the 1993 Nobel Prize in physics. A number of projects are underway to attempt to observe directly the effects of gravitational waves. For an overview, see {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=part VIII}}. Unlike electromagnetic waves, the dominant contribution for gravitational waves is not the [[dipole]], but the quadrupole; see {{Harvnb|Schutz|2001}}] Наједностаниот вид на ваков бран може да се забележи во прстен на слободни честички. Синусен бран кои се движи низ таков прстен кон набљудувачот го нарушува прстенот на карактеристичен, ритмичен начин (анимацијата од десноt).[Most advanced textbooks on general relativity contain a description of these properties, e.g. {{Harvnb|Schutz|1985|loc=ch. 9}}] Бидејќи Ајнштајновите равенки се нелиниски, силните гравитациски брнови не се покоруваат на линиската суперпозиција, со што нивниот опис се отежнува. Како и да е, за слабите полиња, може да се направи линиска претпоставка. Вака линиските гравитациски бранови се доволно прецизни за да ги опишат, мошне слабите бранови кои се очекува да пристигнат на Земјата од далечните космички настани, кои настануваат на релативни растојанија кои се зголемуваат или намалуваат за или помалку. Методите за анализа на податоците често го користат фактот дека овие линиски бранови може да се разложат со помош на Фуриерови редови.[For example {{Harvnb|Jaranowski|Królak|2005}}]\n\nНекои точни решенија ги опишуваат гравитациските без употреба на приближности, на пример бран се движи низ празен простор[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=ch. 13}}] или т.н. [[Говдиев универзум]], различни гледишта за ширењето на универзумот исполнет со гравитациски бранови.[{{Harvnb|Gowdy|1971}}, {{Harvnb|Gowdy|1974}}] Но загравитациските бранови добиени од важните астрофизички ситуации, како што е спојувањето на две црни дупки, [[бројчена релативност|бројчените методи]] се единствениот начин за создавање на соодветни модели.[See {{Harvnb|Lehner|2002}} for a brief introduction to the methods of numerical relativity, and {{Harvnb|Seidel|1998}} for the connection with gravitational wave astronomy]\n\n===Орбитални ефекти и релативноста на насоката===\n{{Главна статија|Кеплеров проблем во општата релативност}}\n\nОпштата релативност се разликува од класичната механика во бројните предвидувања кои се однесуваат на тела кои орбитираат. Се предвидува целокупнато вртење ([[прецесија]]) на планетарните орбити, како и орбиталното нарушување предизвикано од оддавање на гравитациските ефекти и ефектите поврзани со релативноста на насоката.\n\n====Прецесија на апсидите====\n\n[[File:Relativistic precession.svg|thumb|Њутнова (црвена) спроти Ајнштајновата орбита (сина) на единствена планета која кружи околу ѕвезда]]\n\nВо општата релативност, [[апсида|апсиди]]те на секоја [[орбита]] (точката во која орбиталнталното тело е најблизу до [[тежиште]]то) на системот ќе [[прецесија|прецесира]], орбитата не е [[елипса]], но нешто слично на елипса која се завртува околу својот фокус, доведува до [[роза (математика)|крива во вид на роза]](Погледајте ја сликата). Ајнштајн првично го извел овој резултат со употреба на приближна метрика со што се прикажува Њутновата граница при што телото кое орбитира се разгледува како [[честичка]]. За Ајнштајн, фактот дека неговата теорија дала директно објаснување на [[перхелиова прецесија на Меркур|аномалични перхелионови поместувања]] на планетата [[Меркур]], забележани првично од [[Ирбен Леверје]] во 1859 г., беше важен доказ дека најпосле ја препознал точната форма на [[Ајнштајнови равенки на поле|гравитациските равенки за поле]].[{{Harvnb|Schutz|2003|pp=48–49}}, {{Harvnb|Pais|1982|pp=253–254}}]\n\nЕфектот може да биде изведен со употреба на точна [[Шварцшилдова метрика]] (го опишува време-просторот околу сферична маса)[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 11.9}}] или пак со поопшт [[пост-Њутнов формализам]].[{{Harvnb|Will|1993|pp=177–181}}] Сето ова се должи на влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот и до придонесот на [[сопствена енергија|сопствената енергија]] на гравитација на телото.[In consequence, in the [[parameterized post-Newtonian formalism]] (PPN), measurements of this effect determine a linear combination of the terms β and γ, cf. {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.5}} and {{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 7.3}}] Релативистичката прецесија била набљудувана за сите планети со што се овозможуваат прецизни прецесиони мерења (Меркур, [[Венера]], и Земја),[The most precise measurements are [[VLBI]] measurements of planetary positions; see {{Harvnb|Will|1993|loc=ch. 5}}, {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.5}}, {{Harvnb|Anderson|Campbell|Jurgens|Lau|1992}}; for an overview, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=406–407}}] како и при системите од [[двоен пулсар|двојните пулсари]], каде е поголема за 5 пати.[{{Harvnb|Kramer|Stairs|Manchester|McLaughlin|2006}}]\n\n====Орбитално нарушување====\n\n[[File:Psr1913+16-weisberg en.png|thumb|Орбиталното нарушување на PSR1913+16: временската промена во секунди, следена во период од три децении.[A figure that includes error bars is fig. 7 in {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 5.1}}]]]\n\nСпоред општата релативност, [[двоен систем (астрономија)|двојниот систем]] ќе оддава [[гравитациски бран]]ови, и притоа губејќи [[енергија]]. Поради оваа загуба, растојанието меѓу двете орбитирачки тела се намалува, а со тоа и нивниот орбитален. Во самиот [[сончев Систем]] или за вообичаените [[двојна ѕвезда|двојни ѕвезди]], ефектот е премногу мал за да може да се набљудува. Ова не е случајот за блиските [[двоен пулсар|двојни пулсари]], систем од две [[неутронска ѕвезда|неутронски ѕвезди]], од кои едната е [[пулсар]], набљудувачите на Земјата забележуваат серии на радио пулсови кои можат да се искористат како многу прецизен часовник, со што се овозможува прецизно мерење на орбиталниот период. Бидејќи неутронските ѕвезди се многу компактни, значајни количества на енергија се оддаваат како гравитациско зрачење.[{{Harvnb|Stairs|2003}}, {{Harvnb|Schutz|2003|pp=317–321}}, {{Harvnb|Bartusiak|2000|pp=70–86}}]\n\nПрвото набљудување на намалувањето на орбиталниот период поради оддавање на гравитациски бранови е она на [[Расел Алан Хулс|Хулс]] и [[Џозеф Хутон Тејлор|Тејлор]], преку набљудување на пулсарот [[PSR1913+16]] кои беше откриен од нивна страна во 1974 г. Ова беше првото забележување на гравитациските бранови иако истото било индиректно, за што биле наградени во 1993 г. со [[Нобелова награда]] во областа на физиката.[{{Harvnb|Weisberg|Taylor|2003}}; for the pulsar discovery, see {{Harvnb|Hulse|Taylor|1975}}; for the initial evidence for gravitational radiation, see {{Harvnb|Taylor|1994}}] Оттогаш, се пронајдени уште неколку двојни пулсари, особено двојниот пулсар [[PSR J0737-3039]], во кои двете ѕвезди се пулсари.[{{Harvnb|Kramer|2004}}]\n\n====Геодетска прецесија и завлекување на инерцијалниот систем====\n{{Главна статија|Геодетска прецесија|Завлекување на инерцијалниот систем}}\n\nНеколку релативистички ефекти се директно поврзани со насоката на релативноста.[{{Harvnb|Penrose|2004|loc=§14.5}}, {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§11.4}}] Еден од овие ефекти е [[геодетски ефект|геодетската прецесија]], оската на насока на [[жироскоп]]от при слободен пад во закривен време-просторот ќе се смени кога ќе биде спореден, на пример со насоката на светлината која пристигнува од далечните ѕвезди иако ваквиот жироскоп е начинот на кој се одржува насоката што е можно постабилна („[[паралелен пренос]]“).[{{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 9.6}}, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 7.8}}] За системот Месечина-Земја, овој ефект е измерен со помош на [[месечев ласерски ретрорефлектор|месечевиот ласерски ретрорефлектрор]].[{{Harvnb|Bertotti|Ciufolini|Bender|1987}}, {{Harvnb|Nordtvedt|2003}}] Мошне скоро, беа определени маситебеше направен опит за определување на масите во [[Гравитациска сонда B|Гравитациската сонда B]] (''Gravity Probe B'') со прецизност поголема од 0.3%.[{{Harvnb|Kahn|2007}}][A mission description can be found in {{Harvnb|Everitt|Buchman|DeBra|Keiser|2001}}; a first post-flight evaluation is given in {{Harvnb|Everitt|Parkinson|Kahn|2007}}; further updates will be available on the mission website {{Harvnb|Kahn|1996–2012}}.]\n\nВо близина на маса во вртење, постојат т.н. гравиметриски или ефекти на [[Завлекување на инерцијалниот систем|завлекувањето на инерцијалниот систем]]. За далечен набљудувач телата кој се близу до масата се завлечени од истата. Ова е најизразено при [[Керово решение|вртежните црни дупки]] каде, за некое тело кое навлегува во зоната позната како [[ергосфера]], неговото завртување е неизбежно.[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=sec. 4.2.1}}, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=469–471}}] Ваквите ефекти можат повторно да бидат испитани преку нивното влијание на насоката на жироскопите при слободен пад.[{{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 4.7}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 9.7}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Schäfer|2004}}] Биле направени неколку необични испитувања со употреба на сателитската мрежа [[LAGEOS]], со што биле потврдени релативистичките предвидувања.[{{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|2004}}, {{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|Peron|2006}}, {{Harvnb|Iorio|2009}}] Исто така се користел и [[Марсов глобален набљудувач|Марсовиот глобален набљудувач]] сонда која се наоѓа во орбита околу Марс.[{{Citation| author=Iorio L.|title=COMMENTS, REPLIES AND NOTES: A note on the evidence of the gravitomagnetic field of Mars |date=August 2006| journal=Classical Quantum Gravity|volume=23| issue=17| pages=5451–5454|doi=10.1088/0264-9381/23/17/N01|arxiv = gr-qc/0606092 |bibcode = 2006CQGra..23.5451I }}][{{Citation| author=Iorio L.|title=On the Lense–Thirring test with the Mars Global Surveyor in the gravitational field of Mars| journal=Central European Journal of Physics |date=June 2010| doi=10.2478/s11534-009-0117-6|volume= 8 |issue =3 |pages= 509–513|arxiv = gr-qc/0701146 |bibcode = 2010CEJPh...8..509I }}]\n\n==Астрофизичка примена==\n\n===Гравитациски леќи===\n{{Главна статија|Гравитациски леќи}}\n\n[[File:Einstein cross.jpg|thumb|[[Ајнштајнов крст]]: четири слики од истата астрономска појава за истиот астрономски објект, добиени преку [[гравитациски леќи]].]]\n\nЗакривувањето на светлината под дејство на гравитацијата, предизвикува низа на нови класи на астрономски појави. Доколку масивно тело се наоѓа меѓу астрономот и оддалечена цел на набљудување со соодветна маса и релативно растојание, астрономот ќе забележи повеќе развлечени слики од целата на набљудување. Ваквите ефекти се познати како ефекти на [[гравитациски леќи]].[For overviews of gravitational lensing and its applications, see {{Harvnb|Ehlers|Falco|Schneider|1992}} and {{Harvnb|Wambsganss|1998}}] Во зафисност од разместеноста големината и распределбата на масата, можат да постојат две или повеќе слики, светол прстен познат како [[Ајнштајнов прстен]], или делумни прстени познати како лакови.[For a simple derivation, see {{Harvnb|Schutz|2003|loc=ch. 23}}; cf. {{Harvnb|Narayan|Bartelmann|1997|loc=sec. 3}}]\n[[Двоен квазар|Најраниот пример]] беше оној од 1979 г.[{{Harvnb|Walsh|Carswell|Weymann|1979}}] оттогаш, се набљудувани повеќе од стотина ефекти на гравитациски леќи.[Images of all the known lenses can be found on the pages of the CASTLES project, {{Harvnb|Kochanek|Falco|Impey|Lehar|2007}}] Иако повеќето слики се мошне близу една до друга за да се раздвојат поединечно, но ефектот сè уште може да се измери, на пример, како сеопфатно осветлување на целното тело, бројни се набљудуваните настани со слична природа.[{{Harvnb|Roulet|Mollerach|1997}}]\n\nГравитациските леќи се престориле во алатка за [[набљудувачка астрономија|набљудувачката астрономија]]. Се користат за претставување на распределбата на [[темна материја|темната материја]], обезбедуваат „природен телескоп“ за набљудуваље на далечните галаксии, и да се добие независна процена на [[Хаблова константа|Хабловата константа]]. Статистичките пресметки на податоците добиени од гравитациските леќи обезбедуваат поглед на структурниот развој на [[галаксија|галаксиите]].[{{Harvnb|Narayan|Bartelmann|1997|loc=sec. 3.7}}]\n\n===Гравитациска бранова астрономија===\n{{Главна статија|Гравитациски бран|Гравитациска бранова астрономија}}\n\n[[File:LISA.jpg|thumb|180px|Уметничка претстава на вселенскиот гравитациски бранов регистрирач [[Ласерска интерферометарска вселенска антена|LISA]].]]\n\nНабледувањата на двојните пулсари обезбедуваат силен индиректен доказ за постоењето на гравитациски бранови (Погледајте погоре [[општа релативност#орбитално нарушување|Орбитално нарушување]]). Но, гравитациските бранови кои пристигнуваат до Земјата од длабочината на космосот се забележани непосредно. Ваквото забележување е основната цел на моменталното релативистички поврзано изтражување.[{{Harvnb|Barish|2005}}, {{Harvnb|Bartusiak|2000}}, {{Harvnb|Blair|McNamara|1997}}] Неколку површинско поставени [[гравитациски бранов регистрирач|гравитациските бранови регистрирачи]] кои се моментално во употреба, од кои најпознати се [[интерферометриски гравитациски бранов регистрирач|интерферометриските регистрирачи]] [[GEO 600]], [[LIGO]], [[TAMA 300]] и [[VIRGO]].[{{Harvnb|Hough|Rowan|2000}}] Различните [[пулсарска временска мрежа|пулсарски временски мрежи]] користат [[милисекунден пулсар|милисекундни пулсари]] за да се забележат гравитациските бранови во интервалот од 10−9 до 10−6 [[Херц]]и, кои потекнуваат од двојните супермасивни црни дуппки.[{{Citation | last1=Hobbs | first1=George |title=The international pulsar timing array project: using pulsars as a gravitational wave detector | last2=Archibald | first2=A. | last3=Arzoumanian | first3=Z. | last4=Backer | first4=D. | last5=Bailes | first5=M. | last6=Bhat | first6=N. D. R. | last7=Burgay | first7=M. | last8=Burke-Spolaor | first8=S. | last9=Champion | first9=D. | doi=10.1088/0264-9381/27/8/084013 | year=2010 | journal=Classical and Quantum Gravity | volume=27 | issue=8 | page=084013 |arxiv=0911.5206 |bibcode = 2010CQGra..27h4013H }}] Европскиот вселенски регистрирач, eLISA /NGO, е сè уште во развој,[{{Harvnb|Danzmann|Rüdiger|2003}}] која треба да биде лансирана во 2015 г.[{{Наведена мрежна страница|url=http://www.esa.int/esaSC/120397_index_0_m.html|title=LISA pathfinder overview|publisher=ESA|accessdate=2012-04-23}}]\n\nНабљудувањата на гравитациските бранови се сметаат за добро дополнување на набљудувањата во [[еклектромагнетен спектар|електромагнетниот спектар]].[{{Harvnb|Thorne|1995}}] Се очекува да се добијат информации за црните дупки и другите густи тела како што се неутронските ѕвезди и белите џуџиња, како и одредени видови на [[супернова]] имплозии и за одредени процеси кои се случувале при настанокот на универзумот, вклучувајќи го и потписот на одредени видови на хипотетички [[вселенска струна|вселенски струни]].[{{Harvnb|Cutler|Thorne|2002}}]\n\n===Црни дупки и други компактни тела===\n{{Главна статија|Црна дупка}}\n\nКога односот на масата на телото и полупречникот стануваат доволно големи, општата релативност го предвидува создавањето на црна дупка, област од вселената од која ништо, дури ни светлината не можат да избега. Во денешните прифатени модели на [[ѕвезден развој|ѕвездениот развој]], [[неутронска ѕвезда|неутронските ѕвезди]] со маси од 1,4 [[сончева маса|сончеви маси]] и [[ѕвездена црна дупка]] со маси од неколку до неколку дузина сончеви маси, се смета дека се конечната фаза од развојот на масивните ѕвезди.[{{Harvnb|Miller|2002|loc=lectures 19 and 21}}] Вообичаено галаксијата има една [[супермасивна црна дупка]] со маси од неколку милиони до неколку милијарди сончеви маси во сопствениот центар,[{{Harvnb|Celotti|Miller|Sciama|1999|loc=sec. 3}}] и присуството на истата одиграла важна улога во создавањето на поголемите космички структури.[{{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}} and the accompanying summary {{Harvnb|Gnedin|2005}}]\n\n[[File:Star collapse to black hole.png|thumb|left|Симулација заснована на равенките на општата релативност, ѕвездата колабрира во црна дупка притоа оддавајќи гравитациски бранови]]\n\nАстрономски, најважната особеност на компактните тела е дека истите можат да обезбедат мошне ефикасен механизам за претворање на гравитациската енергија во електромагнетно зрачење.[{{Harvnb|Blandford|1987|loc=sec. 8.2.4}}] [[насобирање (астрофизика)|Насобирањето]], падот на правта или гасовитата материја во [[ѕвездена црна дупка|ѕвездата]] или [[супермасивна црна дупка|супермасивните црни дупки]], се смета дека се невобичаени светлински астрономски објекти, особено различните видови на [[активно галактичко јадро|активни галактички јадра]] во галактички големини и ѕвездено големите тела како што се [[микроквазар]]ите.[For the basic mechanism, see {{Harvnb|Carroll|Ostlie|1996|loc=sec. 17.2}}; for more about the different types of astronomical objects associated with this, cf. {{Harvnb|Robson|1996}}] Вообичаено, насобирањето може да доведе до [[релативистички млаз]]ови, фокусирани зраци од високоенеретски честички кои се исфрлени во вселената со брзини блиски до [[брзина на светлината|брзината на светлината]].[For a review, see {{Harvnb|Begelman|Blandford|Rees|1984}}. To a distant observer, some of these jets even appear to move [[superluminal motion|faster than light]]; this, however, can be explained as an optical illusion that does not violate the tenets of relativity, see {{Harvnb|Rees|1966}}]\nОпштата релативност е од важна улога во моделирањето на сиве овие појави,[For stellar end states, cf. {{Harvnb|Oppenheimer|Snyder|1939}} or, for more recent numerical work, {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.1}}; for supernovae, there are still major problems to be solved, cf. {{Harvnb|Buras|Rampp|Janka|Kifonidis|2003}}; for simulating accretion and the formation of jets, cf. {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.2}}. Also, relativistic lensing effects are thought to play a role for the signals received from [[X-ray pulsar]]s, cf. {{Harvnb|Kraus|1998}}] и набљудувања обезбедуваат силен доказ за постоењето на црните дупки со осбености предвидени од теоријата.[The evidence includes limits on compactness from the observation of accretion-driven phenomena (\"[[Eddington luminosity]]\"), see {{Harvnb|Celotti|Miller|Sciama|1999}}, observations of stellar dynamics in the center of our own [[Milky Way]] galaxy, cf. {{Harvnb|Schödel|Ott|Genzel|Eckart|2003}}, and indications that at least some of the compact objects in question appear to have no solid surface, which can be deduced from the examination of [[X-ray burst]]s for which the central compact object is either a [[neutron star]] or a black hole; cf. {{Harvnb|Remillard|Lin|Cooper|Narayan|2006}} for an overview, {{Harvnb|Narayan|2006|loc=sec. 5}}. Observations of the \"shadow\" of the Milky Way galaxy's central black hole horizon are eagerly sought for, cf. {{Harvnb|Falcke|Melia|Agol|2000}}]\n\nЦрните дупки се исто така барани цели во потрагата по гравитациски бранови. Спојувањето на [[двојни црни дупки|пар од црни дуппки]] треба да се извор на најсилните гравитациски бранови сигнали кои пристигнуваат до Земјата, и фазата директно пред спојувањето може да се искористи како „[[стандарден извор]]“ за да се добие растојанието до настаните на спојувањето, и со тоа да послужат како сонда за космичко ширење на големи растојанија.[{{Harvnb|Dalal|Holz|Hughes|Jain|2006}}] Гравитациските бранови создадени као што ѕвездената црна дупка е проголтана од супермасивна црна дупка, може да се добие информација за геометријата на супермасивната црна дупка.[{{Harvnb|Barack|Cutler|2004}}]\n\n===Космологија===\n\n[[File:Lensshoe hubble.jpg|thumb|Оваа сина потковица е далечна галаксија, истата е зголемена и целосно опколена со прстен од силна гравитациско завлекување од страна на масивната позадинска [[светла црвена галаксија]].]]\n\n{{Главна статија|Физичка космологија}}\n\nМоменталните модели на космологијата се засновани на [[Ајнштајнови равенки за поле|Ајнштајновите равенки за поле]], каде е вклучена и [[космолошка постојана]] А бидејќи има важно влијание на динамиката од големи размери во космосот,\n\n:\n\nкаде '''' е [[метрички тензор (општа релативност)|време-просторна метрика]].[Originally {{Harvnb|Einstein|1917}}; cf. {{Harvnb|Pais|1982|pp=285–288}}] [[изотропност|Изотропните]] и [[хомогеност (физика)|хомогените]] решенија на овие засилени равенки, [[Фридман–Леметр–Робертсон–Волкерова метрика|Фридман–Леметр–Робертсон–Волкеровата метрика]],[{{Harvnb|Carroll|2001|loc=ch. 2}}] им овозм��жи на физичарите да создадат модел од универзумот кој еволуирал со текот на времето од 14 милијарди години, односно од почетокот на [[Голема експлозија|Големата експлозија]].[{{Harvnb|Bergström|Goobar|2003|loc=ch. 9–11}}; use of these models is justified by the fact that, at large scales of around hundred million [[светлосни години]] and more, our own universe indeed appears to be isotropic and homogeneous, cf. {{Harvnb|Peebles|Schramm|Turner|Kron|1991}}] кога се определени еден мал дел од параметрите (на пример како што се [[материја]]та и [[густина]]та) се одредени преку астрономските набљудуваља,[E.g. with [[WMAP]] data, see {{Harvnb|Spergel|Verde|Peiris|Komatsu|2003}}] понатомошните податоци добиени од набљудувањата можат да се искористат за испитување на моделите.[Овие испитувања вклучуваат одделни набљудувања кои се објаснети во понатомошниот текст, Погледајте ја на пример, сликата 2 во {{Harvnb|Bridle|Lahav|Ostriker|Steinhardt|2003}}] Предвидувањата, кои се успешни, го вклучуваат првичното количество на хемиските елементи во периодот на првичната нуклеосинтеза,[{{Harvnb|Peebles|1966}}; for a recent account of predictions, see {{Harvnb|Coc, Vangioni‐Flam et al.|2004}}; an accessible account can be found in {{Harvnb|Weiss|2006}}; compare with the observations in {{Harvnb|Olive|Skillman|2004}}, {{Harvnb|Bania|Rood|Balser|2002}}, {{Harvnb|O'Meara|Tytler|Kirkman|Suzuki|2001}}, and {{Harvnb|Charbonnel|Primas|2005}}] големите структури на универзумот,[{{Harvnb|Lahav|Suto|2004}}, {{Harvnb|Bertschinger|1998}}, {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}] и постоењето на својствата на „[[топлинско зрачење|топлинското]] ехо“ од раниот космос, осносно [[космичко позадинско зрачење|космичкото позадинско зрачење]].[{{Harvnb|Alpher|Herman|1948}}, for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Bergström|Goobar|2003|loc=ch. 11}}; for the initial detection, see {{Harvnb|Penzias|Wilson|1965}} and, for precision measurements by satellite observatories, {{Harvnb|Mather|Cheng|Cottingham|Eplee|1994}} ([[Cosmic Background Explorer|COBE]]) and {{Harvnb|Bennett|Halpern|Hinshaw|Jarosik|2003}} ([[WMAP]]). Future measurements could also reveal evidence about gravitational waves in the early universe; this additional information is contained in the background radiation's [[polarized light|polarization]], cf. {{Harvnb|Kamionkowski|Kosowsky|Stebbins|1997}} and {{Harvnb|Seljak|Zaldarriaga|1997}}]\n\nАстрономските набљудувања на чекорот на космолошкото проширување овозможува да се определи целосното количество на материја во универзумот, иако природата на таа материја и понатаму останува мистерија. Околу 90% од целата материја припаѓа на т.н. [[темна материја]], која поседува маса (или, подеднакво, гравитациско влијание), но не заемодејствува електромагнетно и поради тоа истата не може да набљудувана директно.[Evidence for this comes from the determination of cosmological parameters and additional observations involving the dynamics of galaxies and galaxy clusters cf. {{Harvnb|Peebles|1993|loc=ch. 18}}, evidence from gravitational lensing, cf. {{Harvnb|Peacock|1999|loc=sec. 4.6}}, and simulations of large-scale structure formation, see {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}] Не постои општо прифатен опис на овој вид на материја, во рамката на познатата [[физика на честичките]][{{Harvnb|Peacock|1999|loc=ch. 12}}, {{Harvnb|Peskin|2007}}; in particular, observations indicate that all but a negligible portion of that matter is not in the form of the usual [[elementary particle]]s (\"non-[[baryon]]ic matter\"), cf. {{Harvnb|Peacock|1999|loc=ch. 12}}] или во поинаков облик.[Namely, some physicists have questioned whether or not the evidence for dark matter is, in fact, evidence for deviations from the Einsteinian (and the Newtonian) description of gravity cf. the overview in {{Harvnb|Mannheim|2006|loc=sec. 9}}] Набљудувачките докази од црвеното поместување на далечните [[супернова|супернови]] и мерењето на вредноста на космичкото позадинско зрачење исто така го покажува развојот на нашиот универзум, која е под влијание на [[космолошка постојана|космолошката постојана]] од што се добива забрзувањето на ширењето на космосот, или подеднакво, преку облик на енергија со необична [[равенка на состојба]], позната како [[темна енергија]], чија природа останува до ден денес нејасна.[{{Harvnb|Carroll|2001}}; an accessible overview is given in {{Harvnb|Caldwell|2004}}. Here, too, scientists have argued that the evidence indicates not a new form of energy, but the need for modifications in our cosmological models, cf. {{Harvnb|Mannheim|2006|loc=sec. 10}}; aforementioned modifications need not be modifications of general relativity, they could, for example, be modifications in the way we treat the inhomogeneities in the universe, cf. {{Harvnb|Buchert|2007}}]\n\nТаканаречената [[селенско надувување|фаза на надувување]],[A good introduction is {{Harvnb|Linde|1990}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Linde|2005}}] дополнителна фаза на силно забрзано проширување во периодот по настанокот на универзумот секунди, и истата била поставена како хипотеза во 1980 г. за да надополни за неколку зачудувачки набљудувања кои не биле објаснети со класичните космолошки модели, како што е скоро совршената хомогеност на космичкото позадинско зрачење.[More precisely, these are the [[flatness problem]], the [[horizon problem]], and the [[monopole problem]]; a pedagogical introduction can be found in {{Harvnb|Narlikar|1993|loc=sec. 6.4}}, see also {{Harvnb|Börner|1993|loc=sec. 9.1}}] Неодамнешните мерења на космичкото позадинско зрачење претставувале докза за ова првично сценарио.[{{Harvnb|Spergel|Bean|Doré|Nolta|2007|loc=sec. 5,6}}] Но, постои зачудувачка разноликост на можни сценари за надувување, кои не можат да бидат ограничени според сегашните набљудувања.[More concretely, the [[potential]] function that is crucial to determining the dynamics of the [[inflaton]] is simply postulated, but not derived from an underlying physical theory] Уште поголемо прашање е физиката која постоела на почетокот на создавањето на универзумот, пред фазата на надувување и во близина на класичните модели кои го предвидуваат [[гравитациска сингуларност|сингуларност]] на Големата експлозија. Добар одговор би се добил преку целосната теорија на [[квантна гравитација|квантната гравитација]], која сè уште не е развиена.[{{Harvnb|Brandenberger|2007|loc=sec. 2}}]\n\n==Напредни идеи==\n\n===Причинска структура и глобална геометрија===\n{{Главна статија|Причинска структура}}\n\n[[File:Penrose mk.svg|thumb|Пенроуз-Картеров дијаграмза бесконечен [[Минковскиев простор|Минковскиев универзум]]]]\n\nВо општата релативност, ниедно материјално тело не може да го надмине светлинскиот пулс. Ни влијанието од настанот A може да пристигне до друга местоположба X пред светлината испратена од A до X. Како последица, испитувањето на сите светлински светски линии дава клучна информација за време-просторната причинска структура. Структурата може да се претстави со користење на [[Пенроузов дијаграм|Пенроузов–Картерови дијаграми]] во кои бесконечно големите области на просторот и бесконечните временски интервали се смалени за да ги собере во конечна карта, додека пак светлината патува по дијагоналите како во стандардните [[време-просторен дијаграм|време-просторните дијаграми]].[{{Harvnb|Frauendiener|2004}}, {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.1}}, {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 6.8, 6.9}}]\n\nЗапознаени со важноста на причинската структура, [[Роџер Пенроуз]] и останатите научници развиле теорија за [[глобална геометрија|глобалната геометрија]]. Во глобалната геометрија, целта на проучувањата на одредено [[решенија на Ајнштајновите равенки за поле|решение]] на Ајнштајновите равенки. Сепак, врските се точни за целата геодезија, како што е [[Рајчаудуриева равенка|Рајчаудуриовата равенка]], и дополнителните неспецифични претпоставки за природата на [[материја]]та се користат за добивање на општите резултати.[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 9.2–9.4}} and {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=ch. 6}}]\n\n===Хоризонти===\n\n{{Главна статија|Хоризонт (општа релативност)|Механика на црни дупки}}\n\nСо употреба на глобалната геометрија, некои време-простори може да се покаже дека содржат граници наречени [[хоризонт на случувањето|хоризонти]], кои одделуваат една област од време-просторот. Најпознат пример се [[црна дупка|црните дупки]], ако масата е натисната во мала област од просторот (како што е прикажано во претпоставката за обрачот, каде употребливата должина е [[Шварцшилдов полупречник|Шварцшилдовиот полупречник]][{{Harvnb|Thorne|1972}}; for more recent numerical studies, see {{Harvnb|Berger|2002|loc=sec. 2.1}}]), светлината не може да ја напушти површината. Бидејќи ниедно тело не може да го надмине светлинскиот пулс, целата внатрешна материја е заробена во внатрешноста. Преминот од надворешноста до внатрешноста и понатамошно е овозможен, прикажувајќи ја границата, на ''хоризонтот'' на црната дупка, кој пак не е физичка препрека.[{{Harvnb|Israel|1987}}. A more exact mathematical description distinguishes several kinds of horizon, notably [[event horizon]]s and [[apparent horizon]]s cf. {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|pp=312–320}} or {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 12.2}}; there are also more intuitive definitions for isolated systems that do not require knowledge of spacetime properties at infinity, cf. {{Harvnb|Ashtekar|Krishnan|2004}}]\n\n[[File:Ergosphere of a rotating black hole.svg|thumb|left|[[Егзосфера]]та на вртежна црна дупка, која има значајна улога кога е потребно да се извлече енергија од црната дупка]]\n\nРаните изучувања на црните дупки се заснова на [[точните решенија во општата релативност|експлицитните решенија]] на [[Ајнштајновите равенки за поле|Ајнштајновите равенки]], особено симетричното сферичното [[Шварцшилдово решение]] (кое се користи да се опише [[статичко време-простор|статична]] црна дупка) и осносиметричното [[Керово решение]] (се употребува да се опише вртечка, [[неподвижен време-простор|неподвижна]] црна дупка, и со воведување на интересни особини како што е [[ергосфера]]та). Со употреба на глобалната геометрија, подоцнежните изучувања покажале поопшти својства на црните дупки. Во подолг период, тие се едноставни тела кои се опишани со единаесет параметри кои ја одредуваа�� [[енергија]]та, [[линиски импулс|линискиот импулс]], [[аголен импулс|аголниот импулс]], местоположбата на определеното време и [[електричен полнеж|електричниот полнеж]]. Ова е искажано преку теоремите за уникатноста на црните дупки, „црните дупки немаат влакна“, е израз за непостоењето на различити ознаки како кај фризурите на луѓето. Низ поглед на сложеноста на гравитациското тело кое создава црна дупка, телото кое се добива (оддава [[гравитациски бран]]ови) е мошне едноставно.[For first steps, cf. {{Harvnb|Israel|1971}}; see {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 9.3}} or {{Harvnb|Heusler|1996|loc=ch. 9 and 10}} for a derivation, and {{Harvnb|Heusler|1998}} as well as {{Harvnb|Beig|Chruściel|2006}} as overviews of more recent results]\n\nУште позначајно, тогаш постои општ збир на закони познати како [[механика на црни дупки]], која е подеднаква на [[закони на термодинамиката|законите на термодинамиката]]. На пример, според вториот закон на механиката на црните дупки, областа на хоризонтот на случувањата на општата црна дупка никогаш нема да се намали со текот на времето, што е слично со законот на [[ентропија]]та на термодинамичкиот систем. Ова ја ограничува енергијата која може да се извлече со употреба на класични средства од вртечката црна дупка.[The laws of black hole mechanics were first described in {{Harvnb|Bardeen|Carter|Hawking|1973}}; a more pedagogical presentation can be found in {{Harvnb|Carter|1979}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 2}}. A thorough, book-length introduction including an introduction to the necessary mathematics {{Harvnb|Poisson|2004}}. For the Penrose process, see {{Harvnb|Penrose|1969}}] Постои силен доказ дека законите на механиката ан црните дупки, се всушност, подзбир од закони на термодинамиката, и со тоа дека областа на црната дупка е пропорционална со нејзината ентропија.[{{Harvnb|Bekenstein|1973}}, {{Harvnb|Bekenstein|1974}}] Ова води до преобразување на оригиналните закони за механиката на црните дупки, на пример, како што е вториот закон за механиката на црните дупки станува дел од вториот закон за термодинамика, можно е областа на црната дупка да се намалува, седодека останатите процеси обезбедуваат дека, вкупната ентропија се зголемува. Како што термодинамичките тела кои имаат различна температура од нула, црните дупки поседуваат [[топлинско зрачење]]. Полукласичните пресметки покажуваат дека истото се случува, каде површинската гравитација ја има улогата на температурата на [[Планков закон|Планковиот закон]]. Ова зрачење е познато под името [[Хокингово зрачење]].[The fact that black holes radiate, quantum mechanically, was first derived in {{Harvnb|Hawking|1975}}; a more thorough derivation can be found in {{Harvnb|Wald|1975}}. A review is given in {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]\n\nПостојат и останати видови на хоризонти. Во универзумот кој се шири, еден набљудувач може да забележи дека одредени области од минатот не можат да бидат забележани („[[хоризонт од честички]]“), а некои од областите од иднината не можат да бидат ставени под влијание (хоризонтот на случувањата).[{{Harvnb|Narlikar|1993|loc=sec. 4.4.4, 4.4.5}}] Дури и во рамниот Минковскиев простор, кога се опишува од набљудувач во забрзување ([[Риндлеров ��ростор]]), ќе постојат хоризонти поврзани со полукласичните зрачења познати како [[Унрухов ефект|Унрухово зрачење]].[Horizons: cf. {{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 12.4}}. Unruh effect: {{Harvnb|Unruh|1976}}, cf. {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]\n\n===Сингуларности===\n{{Главна статија|Време-просторна сингуларност}}\n\nДруга општа особеност на општата релативност е појавата на време-просторни граници познати како сингуларности. Време-просторот може да се истражи со употреба на временски и светлисни геодетски линии, сите можни начини според кои светлината и честичките во спободен пат можат да се движат. Нонекои решенија на Ајнштајновите равенки имаат „груби рабови“—области познати како [[време-просторна сингуларност|време-просторни сингуларности]], каде патеките на светлината и честичките во пад го доживуваат својот крај на постоењето, со што геометријата станува непрепознатлива. При поинтересните случаи, ова се „закривените сингуларности“, каде геометриските количества кои го определуваат време просторот, како што е [[Ричиев скалар|Ричиевиот скалар]], имаат бесконелни вредности.[{{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 8.1}}, {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 9.1}}] Добро познати примери за време-просторот со идни сингуларности, каде краевите на [[светска линија|светските линии]] се [[Шварцшилдово решение]], кое ја опишува сингуларноста од внатрешноста на вечната статична црна дупка,[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 2}}; a more extensive treatment of this solution can be found in {{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 3}}] или пак [[Керово решение|Керовото решение]] со неговата прстенесто-оформна сингуларност во внатрешноста на вечната вртечка црна дупка.[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 4}}; for a more extensive treatment, cf. {{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 6}}] [[Фридман–Леметр–Робертсон–Волкерова метрика|Фридман–Леметр–Робертсон–Волкероваите решенија]] и останатите временско-просторно опишани универзуми имаат сингуларности во минатото од кои започнуваат светските линии, имено сингуларностите на [[Голема експлозија|Големата експлозија]], некои пак имаат сингуларности во иднината како што е ([[Големо собирање|Големото собирање]]).[{{Harvnb|Ellis|van Elst|1999}}; a closer look at the singularity itself is taken in {{Harvnb|Börner|1993|loc=sec. 1.2}}]\n\nЗемајќи предвид дека овие примери се сите високо симетрични а со тоа и упростени може да се заклучи дека случувањето на сингуларностите е предмет на идеализирање.[Here one should remind to the well-known fact that the important \"quasi-optical\" singularities of the so-called [[eikonal approximation]]s of many wave-equations, namely the \"[[caustic (mathematics)|caustics]]\", are resolved into finite peaks beyond that approximation.] Познатите [[теореми за сингуларностите]], докажани со употреба на методите на глобалната геометрија, имаат поинакви тврдења, сингуларностите се општа особеност на општата релативност, и се неизбежливи во моментот кога телото со реалистични особености на материјата ќе надминат одредена фаза[Namely when there are [[trapped null surface]]s, cf. {{Harvnb|Penrose|1965}}] и како и при почетокот на широка класа на универзуми во ширење.[{{Harvnb|Hawking|1966}}] Но, теоремите кажуваат малку за својствата на сингуларностите, а многу повеќе за моменталното изучување насочено кон опишувањето на овие појави како општи структури.[The conjecture was made in {{Harvnb|Belinskii|Khalatnikov|Lifschitz|1971}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Berger|2002}}. An accessible exposition is given by {{Harvnb|Garfinkle|2007}}][[хипотеза за космичка цензура|Хипотезата за космичка цензура]] тврди дека сите релативистички сингуларности во иднината states that all realistic future singularities се затскриени зад хоризонтот, а со то и се невидливи за далечните набљудувачи. Иако сè уште не постои доказ, бројчените симулации обезбедуваат доказ за точноста на хипотезата.[The restriction to future singularities naturally excludes initial singularities such as the big bang singularity, which in principle be visible to observers at later cosmic time. The cosmic censorship conjecture was first presented in {{Harvnb|Penrose|1969}}; a textbook-level account is given in {{Harvnb|Wald|1984|pp=302–305}}. For numerical results, see the review {{Harvnb|Berger|2002|loc=sec. 2.1}}]\n\n===Развојни равенки===\n{{Главна статија|Почетен вредносен запис (општа релативност)}}\n\nСекое [[решенија на Ајнтајновите равенки|решение на Ајнштајновите равенки]] ја опфаќаат целата историја на универзумот, не се само снимка од тоа како се одвиваат работите, туку целосно материски исполнет време-простор. Ја опишува материјата и геометријата насекаде во тој определен универзум. Поради сопствената општа коваријанса, Ајнштајновата теорија не е доволна сама по себе за да се определи [[временски развој|временскиот развој]] на метричкиот тензор. Мора да се искомбинира со [[координатна состојба|координатната состојба]], која е соодветна на [[баждарење на векторскиот потенцијал|баждарењето на векторскиот потенцијал]] во другите теории за полињата.[{{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 7.1}}]\n\nЗа да се разберат Ајнштајновите равенки како [[парцијални диференцијални равенки]], и се од помош за одредување на начинот кој го опишува развојот на универзумот низ текот на времето. Ова се прави со т.н. „3+1“ записи, каде време-просторот е поделен во три просторни димензии и една временска димензија. Најдобриот пример за ова е [[АДМ формализам|АДМ-овиот формализам]].[{{Harvnb|Arnowitt|Deser|Misner|1962}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§21.4–§21.7}}] Овие разгледувања покажуваат дека развојот на време-просторните развојни равенки на општата релативност се добри за употреба, решенијата постојат за секој поединечен случај, и се подеднакво дефинирани, кога ќе бидат исполнети потребните почетни услови.[{{Harvnb|Fourès-Bruhat|1952}} and {{Harvnb|Bruhat|1962}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=ch. 10}}; an online review can be found in {{Harvnb|Reula|1998}}] Овие записи на Ајнштајновите равенки на полето се основата на [[бројчена релативност|бројчената релативност]].[{{Harvnb|Gourgoulhon|2007}}; for a review of the basics of numerical relativity, including the problems arising from the peculiarities of Einstein's equations, see {{Harvnb|Lehner|2001}}]\n\n===Глобални и квазилокални количества===\n{{Главна статија|Масата во општата релативност}}\n\nЗначењето на развојните равенки е поврзано со друг поглед на општо релативната физика. Во Ајнштајновата теорија, невозможно е да најде една општа дефиниција за навидум едноставната способност на системот како што се вкупната [[маса]] (или [[енергија]]). Главната причина е поради способноста на гравитациското поле, како и сите други полиња, мора да поседува одредена енергија, но се покажало невозможно да се да се локализира таа енегија.[{{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§20.4}}]\n\nСепак, постојат можности за определување на вкупната маса на системот, со употреба на хипотетички „бесконечно оддалечен набљудувач“ ([[АДМ-ова маса]])[{{Harvnb|Arnowitt|Deser|Misner|1962}}] или соодветно симетрична ([[Комарова маса]]).[{{Harvnb|Komar|1959}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.2}}; although defined in a totally different way, it can be shown to be equivalent to the ADM mass for stationary spacetimes, cf. {{Harvnb|Ashtekar|Magnon-Ashtekar|1979}}] Ако набљудувачот се отстрани ов вкупната маса на системот, енергијата која се одведува во бесконечноста од страна на гравитациските бранови, како резултата се добива [[масата во општата релативност|Бондиевата маса]] при нулта бесконечност.[For a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.2}}] Како и при класичната физика, може да се покаже дека овие маси се позитивни.[{{Harvnb|Wald|1984|p=295 and refs therein}}; this is important for questions of stability—if there were negative mass states, then flat, empty [[Minkowski space]], which has mass zero, could evolve into these states] Соодветни глобални дефиниции постојат за [[импулс]]от и [[аголен момент|аголниот момент]].[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 5}}] Постојат и бројни обиди за да се дефинира ''квзаи-локалното'' количество, како што е масата на изолиран систем дефиниран преку употреба на количествата определени во конечните области кои го содржат тој систем. Надежта е да се добијат количество на податоци за општите изјави за [[изолиран систем|изолираните системи]], како попрецизен запиз за претпоставката на обрачот.[Such quasi-local mass–energy definitions are the [[Hawking energy]], [[Geroch energy]], or [[Roger Penrose|Penrose's]] quasi-local energy–momentum based on [[Twistor theory|twistor]] methods; cf. the review article {{Harvnb|Szabados|2004}}]\n\n==Поврзаност со квантната теорија==\n\nОпштата релативност се смета за еден од двата столбови на современата физика, [[квантна механика|квантната теорија]], основата за разбирање на материјата од [[елементарна честичка|елементрани честички]] до [[физика на цврсто тело|физиката на цврсто тело]].[An overview of quantum theory can be found in standard textbooks such as {{Harvnb|Messiah|1999}}; a more elementary account is given in {{Harvnb|Hey|Walters|2003}}] Но, сè уште постои неодговорено прашање за тоа како да се поврзат квантната теорија и општата релативност.\n\n===Квантната теорија за полињата во закривениот време-простор===\n\n{{Главна статија|Квантната теорија за полињата во закривениот време-простор}}\n\nОбичната [[квантна теорија за полето]], која е всушност основата на современата [[честична физика]], и се дефинирани во [[Минковскиевиот простор]], кој е одлична приближност кога станува збор за опишување на однесувањето на микроскопските честички во присуство на слаби гравитациски полиња како он ��е на Земјата.[{{Harvnb|Ramond|1990}}, {{Harvnb|Weinberg|1995}}, {{Harvnb|Peskin|Schroeder|1995}}; a more accessible overview is {{Harvnb|Auyang|1995}}] За да се опишат случаите кога силата на гравитацијата е голема за да има влијание на материјата, но не е доволно силна за да се квантизира самата,физичарите оформиле квантни теории за полињата во закривениот време-простор. Овие теории се засноваат на општата релативност за да се опише позадинскиот закривен време-простор, и да се определи општата квантна теорија за полето и однесувањето на квантната материја во тој време-простор.[{{Harvnb|Wald|1994}}, {{Harvnb|Birrell|Davies|1984}}] Со употреба на овој формализам, може да се покаже дека црните дупки оддаваат спектар сличен на спектарот на апсолутното тврдо тело познато под името [[Хокингово зрачење]], што наведува до можноста да настане т.н. [[испарување на црна дупка|испарување]] со текот на времето.[For Hawking radiation {{Harvnb|Hawking|1975}}, {{Harvnb|Wald|1975}}; an accessible introduction to black hole evaporation can be found in {{Harvnb|Traschen|2000}}] Иако накратко споменато ово зрачење има важна улога во разбирањето на термодинамиката на црните дупки.[{{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]\n\n===Квантна гравитација===\n\n{{Главна статија|Квантна гравитација}}\n\n{{Поврзано|Теорија на струните}}\n\nПотребата за постојаноста меѓу квантниот опис на материјата и геометрискиот опис на време-просторот,[Put simply, matter is the source of spacetime curvature, and once matter has quantum properties, we can expect spacetime to have them as well. Cf. {{Harvnb|Carlip|2001|loc=sec. 2}}] како и постоењето на [[време-просторна сингуларност|сингуларностите]] (каде закривувањата на големините е микроскопско), ја покажува потребата за целосна теорија за квнатната гравитација, за да се добие соодветен опис за внатрешноста на црните дупки, развојот на раниот универзум, потребна е теорија во која гравитацијата и геометријата на време-просторот се опишани преку квантната физика.[{{Harvnb|Schutz|2003|p=407}}] Покрај обемните напори, не постои целосна и постојана теорија за квантната гравитација, иако постојат доста поволни кандидати.[A timeline and overview can be found in {{Harvnb|Rovelli|2000}}]\n\n[[Image:Calabi yau.jpg|left|thumb|Приказ на [[Калаби–Јауово многуобразие|Калаби–Јауовото многуобразие]], е еден од начините за [[компактификација (физика)|компактификација]] на дополнителните димензии предвидени од теоријата на струните.]]\n\nОбидите да се воопшти обичната квантна теорија за полето која се користи во [[честична физика|честичната физика]] за да се опишат основните заемодејства, вклучувањето на гравитацијатапредизвикува сериозни проблеми. При ниски енергии, овој приод се покажал како успешен, на тој начин што резултатите се прифатливи гравитациски теории за ефективни полиња.[{{Harvnb|Donoghue|1995}}] Но при многу високи енергии, добиените модели се без нивната предвидувачка моќ.[In particular, a technique known as [[renormalization]], an integral part of deriving predictions which take into account higher-energy contributions, cf. {{Harvnb|Weinberg|1996|loc=ch. 17, 18}}, fails in this case; cf. {{Harvnb|Goroff|Sagnotti|1985}}]\n\n[[File:Spin network.svg|thumb|Едноставна [[��пинова мрежа]] од видот кој се користи при јамчестата квантна гравитација]]\n\nЕден од начините да се надминат овие ограничувања е [[теорија на струните|теоријата на струните]], квантна теорија која не се однесува на [[точкеста честичка|точкестите честички]], туку се однесува за малите еднодимензионални издолжени тела.[An accessible introduction at the undergraduate level can be found in {{Harvnb|Zwiebach|2004}}; more complete overviews can be found in {{Harvnb|Polchinski|1998a}} and {{Harvnb|Polchinski|1998b}}] Теоријата има можност да стане [[теорија за сè|обединувачки запис]] на сите честички и заемодејства, вклучувајќи ја и гравитацијата,[At the energies reached in current experiments, these strings are indistinguishable from point-like particles, but, crucially, different [[normal mode|modes]] of oscillation of one and the same type of fundamental string appear as particles with different ([[electric]] and other) [[Charge (physics)|charges]], e.g. {{Harvnb|Ibanez|2000}}. The theory is successful in that one mode will always correspond to a graviton, the [[messenger particle]] of gravity, e.g. {{Harvnb|Green|Schwarz|Witten|1987|loc=sec. 2.3, 5.3}}] ноцената за овие невобичаени својства се уште шест дополнителни просторни димензии кон веќе познатите три просторни димензии.[{{Harvnb|Green|Schwarz|Witten|1987|loc=sec. 4.2}}] Она што денес се нарекува [[втора супержичен развој]], спој од теоријата на струните и општата релативност и [[суперсиметрија]]та позната како [[супергравитација]][{{Harvnb|Weinberg|2000|loc=ch. 31}}] создаваат хипотетички единаесетодимензионален модел познат под името како [[M-теорија]], која може да се смета за единственод дефинирана постојана теорија за квантната гравитација.[{{Harvnb|Townsend|1996}}, {{Harvnb|Duff|1996}}]\n\nПоинаков пристап започнува со [[канонска квантизација|канонската квантизација]] порцедури на квантната теорија. Користејќи го почетно-вредносниот запис на општата релативност, ја опишува [[Вилер–деВитова равенка]] која, за жал е неупотреблива.[{{Harvnb|Kuchař|1973|loc=sec. 3}}] Но, со воведувањето на т.н. [[Аштекарови променливи]],[These variables represent geometric gravity using mathematical analogues of [[electric field|electric]] and [[magnetic field]]s; cf. {{Harvnb|Ashtekar|1986}}, {{Harvnb|Ashtekar|1987}}] се добива модел кој ветува и е познат како [[јамчеста квантна гравитација]]. Просторот е претставен како мрежана структура наречена [[спинова мрежа]], која се развива со текот на времето преку дискретни чекори.[For a review, see {{Harvnb|Thiemann|2006}}; more extensive accounts can be found in {{Harvnb|Rovelli|1998}}, {{Harvnb|Ashtekar|Lewandowski|2004}} as well as in the lecture notes {{Harvnb|Thiemann|2003}}]\n\nВо зависност од кои својства на општата релативност и квантната гравитација се прифатени како непроменливи, и нивото на кое се воведени промените,[{{Harvnb|Isham|1994}}, {{Harvnb|Sorkin|1997}}] постојат бројни обиди за добивање на употреблива теорија за квантната гравитација, од кои некои примери се [[динамичка триангулација|динамичките триангулации]],[{{Harvnb|Loll|1998}}] [[причински збир|причинските збирови]],[{{Harvnb|Sorkin|2005}}] [[твистор]]овите модели[{{Harvnb|Penrose|2004|loc=ch. 33 and refs therein}}] или [[интеграл за изминат пат|интегралот за иминат пат]] заснован на моделите за [[квантна космологија|квантната космологија]].[{{Harvnb|Hawking|1987}}]\n\nСите кандиодатск�� теории сеште имаат големи формални концепрулани проблеми за надминување. Тие исто така се соочуваат со честиот проблем, дека не постои начин за да се употребат предвидувањата на квантната гравитација при опитни испитувања, иако сепак постои надеж ова да се промени како што се добиваат идните податоци од космолошките набљудувања и доколку опитите на физиката на честичките станат достапни.[{{Harvnb|Ashtekar|2007}}, {{Harvnb|Schwarz|2007}}]\n\n==Моменатална состојба==\n\nОпштата релативност произлегла како високо успешен модел за гравитацијата и космологијата, која досега поминала низ бројни тестирања. Но, постојат силни индикации дека оваа теорија е некомплетна.[{{Harvnb|Maddox|1998|pp=52–59, 98–122}}; {{Harvnb|Penrose|2004|loc=sec. 34.1, ch. 30}}] Проблемот на квантната гравитација и прашањето за реалноста на време-просторните сингуларности останува отворено.[section [[General relativity#Quantum gravity|Quantum gravity]], above] Податоците од набљудувањата кои се земаат како доказ за [[темна енергија|темната енергија]] и [[темна материја|темната материја]] покажува за потреба од нова физика.[section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]], above] Дури доколку се земат какви што се, општата релативност има уште можности за понатамошни испитувања. Математичката релативистика побарува разбирање на природата на сингуларностите и основните својства на Ајнштајновите равенки,[{{Harvnb|Friedrich|2005}}] и се помоќните компјутерски симулации.[A review of the various problems and the techniques being developed to overcome them, see {{Harvnb|Lehner|2002}}] Трката за првичното директно забележување на гравитациските бранови и понатаму продолжува,[See {{Harvnb|Bartusiak|2000}} for an account up to that year; up-to-date news can be found on the websites of major detector collaborations such as [http://geo600.aei.mpg.de/ GEO 600] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/ |date=2007-02-18 }} and [http://www.ligo.caltech.edu/ LIGO]] во надеж за постоење на можност за испитување на точноста на теоријата за многу силни гравитациски полиња кои можат да се употребат за добивање на пообемни податоци.[For the most recent papers on gravitational wave polarizations of inspiralling compact binaries, see {{Harvnb|Blanchet|Faye|Iyer|Sinha|2008}}, and {{Harvnb|Arun|Blanchet|Iyer|Qusailah|2007}}; for a review of work on compact binaries, see {{Harvnb|Blanchet|2006}} and {{Harvnb|Futamase|Itoh|2006}}; for a general review of experimental tests of general relativity, see {{Harvnb|Will|2006}}] По повеќе од деведесет години по своето објавување, општата релативност и понатака е поле на многубројни истражувања.[See, e.g., the electronic review journal [http://relativity.livingreviews.org/ Living Reviews in Relativity] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20161227064809/http://relativity.livingreviews.org/ |date=2016-12-27 }}]\n\n== Поврзано ==\n\n* [[Тежиште (релативистичко)]]\n* [[Прдонесувачи кон општата релативност]]\n* [[Изведување на Лоренцовите преобразби]]\n* [[Еренфестов парадокс]]\n* [[Испитување на општата релативност]]\n* [[Проблем на две тела во општата релативност]]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{Гранки на физиката}}\n{{Релативност}}\n\n{{Нормативна контрола}}\n\n[[Категорија:Општа релативност| ]]\n[[Категорија:Концепти во физиката]]\n[[Категорија:Алберт Ајнштајн]]","hash":"28dec3183ef3d56ddb0dda05e31ed0cab8c34ce49bae2aa14380dad704e944e3","last_revision":"2024-01-12T07:04:03Z","first_revision":"2014-08-12T23:01:28Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.845910","cross_lingual_links":{"af":"Algemene relatiwiteit","als":"Allgemeine Relativitätstheorie","am":"አጠቃላይ አንጻራዊነት","an":"Relatividat cheneral","ar":"النسبية العامة","arz":"نسبيه عامه","as":"সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদ","ast":"Relatividá xeneral","az":"Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi","azb":"عام نیسبیت","ba":"Дөйөм сағыштырмалыҡ теорияһы","ban":"Rélativitas umum","bar":"Oigmoane Relativitetstheorie","bat-smg":"Bėndruojė relētīvoma teuorėjė","be":"Агульная тэорыя адноснасці","be-x-old":"Агульная тэорыя адноснасьці","bg":"Обща теория на относителността","bh":"सधारन सापेक्षता","bn":"সাধারণ আপেক্ষিকতা","br":"Relativelezh hollek","bs":"Opća teorija relativnosti","bxr":"Харисангын юрэнхы онол","ca":"Relativitat general","ckb":"ڕێژەییی گشتی","cs":"Obecná teorie relativity","cv":"Танлаштарулăхăн пĕтĕмĕшле теорийĕ","cy":"Perthnasedd cyffredinol","da":"Generel relativitetsteori","de":"Allgemeine Relativitätstheorie","el":"Γενική θεωρία της σχετικότητας","en":"General relativity","eo":"Ĝenerala teorio de relativeco","es":"Relatividad general","et":"Üldrelatiivsusteooria","eu":"Erlatibitate orokorra","fa":"نسبیت عام","fi":"Yleinen suhteellisuusteoria","fr":"Relativité générale","ga":"Teoiric ghinearálta na coibhneasachta","gl":"Relatividade xeral","gn":"Mba'ekuaarã joguerahaviárava pavẽ","he":"תורת היחסות הכללית","hi":"सामान्य आपेक्षिकता","hif":"General relativity","hr":"Opća teorija relativnosti","hu":"Általános relativitáselmélet","hy":"Հարաբերականության ընդհանուր տեսություն","ia":"Relativitate general","id":"Relativitas umum","ie":"Relativitá general","ilo":"Sapasap a relatibidad","io":"Generala relativeso","is":"Almenna afstæðiskenningin","it":"Relatività generale","ja":"一般相対性理論","ka":"ფარდობითობის ზოგადი თეორია","kk":"Жалпы салыстырмалылық теориясы","ko":"일반 상대성이론","ky":"Салыштырмалуулуктун жалпы теориясы","la":"Relativitas generalis","lt":"Bendroji reliatyvumo teorija","lv":"Vispārīgā relativitātes teorija","mg":"Relativité general","ml":"സാമാന്യ ആപേക്ഷികതാസിദ്ധാന്തം","mr":"साधारण सापेक्षता","ms":"Kerelatifan am","mt":"Relattività ġenerali","my":"ယေဘုယျနှိုင်းရသီအိုရီ","nds":"Allgemene Relativitätstheorie","new":"सामान्य सापेक्षता","nl":"Algemene relativiteitstheorie","nn":"Den generelle relativitetsteorien","nb":"Den generelle relativitetsteorien","oc":"Relativitat generala","om":"Sadhata waliigalaa","or":"ସାଧାରଣ ଆପେକ୍ଷିକ ତତ୍ତ୍ୱ","pa":"ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ","pl":"Ogólna teoria względności","pnb":"جنرل ریلیٹویٹی","ps":"عام نسبيت","pt":"Relatividade geral","ro":"Teoria relativității generale","ru":"Общая теория относительности","sco":"General relativity","sh":"Opšta teorija relativnosti","si":"සාමාන්ය සාපේක්ෂතාවාදය","simple":"General relativity","sk":"Všeobecná teória relativity","sl":"Splošna teorija relativnosti","sq":"Relativiteti i përgjithshëm","sr":"Општа теорија релативности","sv":"Allmänna relativitetsteorin","ta":"பொதுச் சார்புக் கோட்பாடு","te":"సాధారణ సాపేక్షత","tg":"Назарияи нисбияти ом","th":"ทฤษฎีสัมพัทธภาพทั่วไป","tl":"Teorya ng pangkalahatang relatibidad","tr":"Genel görelilik","tt":"Гомуми чагыштырмалылык теориясе","uk":"Загальна теорія відносності","ur":"عمومی اضافیت","uz":"Umumiy nisbiylik nazariyasi","vep":"Ühthine relätivižusen teorii","vi":"Thuyết tương đối rộng","war":"Kasahiran nga relatibidad","wuu":"广义相对论","yi":"אלגעמיינע טעאריע פון רעלאטיוויטעט","zh":"廣義相對論","zh-classical":"廣義相對論","zh-min-nan":"It-poaⁿ siong-tùi-sèng lí-lūn","zh-yue":"廣義相對論"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Општа теорија за релативноста — геометриска теорија за гравитацијата објавена од Алберт Ајнштајн во 1916 г. и моменталниот опис на гр��витацијата во современата физика. Општата релативност е воопштување на Специјалната релативност и Њутновиот закон за сеопфатна гравитација, со што се обезбедува опис на гравитацијата како геометриска особеност на просторот и времето, или време-просторот. Всушност, закривеноста на време-просторот е во директна поврзаност со енергијата и импулсот, кои постојат кај секоја материја и зрачење. Врската е определена со Ајнштајновите равенки за полето, систем од парцијалните диференцијални равенки.\n\nНекои предвидувања на општата релативност се разликуваат целосно од тие на класичната физика, особено за изминувањето на времето, геометријата на просторот, движењето на телата при слободен пад и за движењето на светлината. Примери за ваквите разлики вклучуваат гравитациско временско скусување, гравитациски леќи, гравитациско црвено поместување на светлината и гравитациско временско задоцнување. Предвидувањата на општиот релативитет се потврдени во сите набљудувања и опити до денешен ден. Иако Општата релативност не е единствената релативистика теорија, всушност претставува наједноставна теорија која е во согласност со податоците добиени од опитите. Но, остануваат и понатаму необјаснети прашања, едно од овие е како општиот релативитет може да се поврзе со законитостите на квантната механика за да се добие целосна и независна теорија за квантна гравитација.\n\nАјнштајновата теорија има важни астрофизички влијанија. На пример, тврди дека постојат црни дупки — области во вселената во кои просторот и времето се расплетени на таков начин што ништо, дури ни светлината, не можат да го избегнат крајот на животниот век на ѕвездите. Постои цврст доказ дека силното зрачење оддадено од одредени видови на астрономски тела се должи на постоењето на црните дупки, на пример, микроквазарите и активни галактички јадра се всушност доказ за присуство на ѕвездени црни дупки и црни дупки кои се многу помасивни. Закривувањето на светлината од страна на гравитацијата доведува до појавата т.н. гравитациските леќи, при кои многуте слики на едно исто далечено астрономско тело се видливи за набљудувачите на земјата. Општата релативност го предвидува и постоењето на гравитациски бранови, кои биле набљудувани непосредно, директното мерење е целта на ЛИГО и НАСА/ЕСА ласерската интерферометриска вселенска антена и разни пулсарски временски мрежи. Во продолжение, општата релативност е основата на моменталните космолошки модели за постојаното ширење на универзумот.\n\nНаскоро по објавувањето на специјалната теорија за релативноста во 1905 г., Ајнштајн почнал да размислува како да ја вклопи гравитацијата во неговата нова релативистичка рамка. Во 1907 г., започнувајќи со едноставен мисловен опит кој вклучувал набљудувач во слободен пад, тој навлегол во нешто што ќе биде осумгодишна потрага за релативистичката теорија за гравитацијата. По многубројни скршнувања и погрешни зачетоци, неговата работа завршила со прикажување на неговата работа пред Пруската академија за науките во ноември 1915 г. кои денес се познати како Ајнштајнови равенки за полето. Овие равенки ја одредуваат геометријата на просторот и времето која е под влијание на присутната материја и зрачење, и го определува јадрото на Ајнштајновата општа теорија за релативноста.\n\nАјнштајновите равенки за полето се нелинеарни и многу тешки за решавање. Ајнштајн употребил приближни методи во првичните предвидувања на теоријата. Но на почетокот на 1916 г., астрофизичарот Карл Шварцшилд го изнашол првото нетривијално точно решение на Ајнштајновите равенки за полето, преку т.н. Шварцшилдова метрика. Ова решение го постави темелот за описот на конечните фази за гравитациското собирање, и телата кои денес се познати како црни дупки. Во истата година, беа преземени првите чекори кон воопштување на Шварцшилдовото решение на електрично наелектризираните тела, кои подеднакво довеле до Рајснер–Нордштромовото решение, кое сега е поврзано со електрично наелектризираните црни дупки. Во 1917 г., Ајнштајн ја применил својата теорија на универзумот како целина, со што го створил полето на релативистичката космологија. Во споредба со тогашното сфаќање, тој универзумот го согледал како непроменлив (статичен), со што додал параметар на неговите оригинални равенки на полето т.н.космолошка постојана за да се добие тоа \"набљудување\". До 1929 г., испитувањата на хабл и останатите покажале дека универзумот се шири. Ова е соодветно опишано со проширените космолошки решенија на Фридман од 1922 г., за кои не е потребна космолошка постојана. Леметр ги искористил овие решенија за да го определи најраниот облик на моделите за големата експлозија, според кои нашиот универзум започнал од крајно топла и густа состојба. Ајнштајн подоцна изјавил дека космолошката постојана била неговата најголема животна грешка.\n\nЗа време на тој период, општата релативност станала само љубопитност меѓу физичките теории. Очигледно била надмоќна во однос на Њутновата гравитација, која е во согласност со специјалната релативност и појаснувањето на неколку необјаснети ефекти од Њутновата теорија. И самиот Ајнштајн покажал во 1915 г., како неговата теорија ја објаснува аномалијата на перихелијот на планетата Меркур без придружни параметри. Слично, во 1919 г. експедиција предводена од Едингтон го потврдила предвидувањето на општата теорија за закривувањетона светлината оддадена од Сонцето за време на целосното затемнување кое се случилао на 29 мај 1919 г., со што Ајнштајн стекнал моментална слава. Сепак теоријата се вброила во главните теории на теориската физика и астрофизика благодарение на развојот меѓу 1960 и 1975 г., сега познат под име��о златна доба на општата релативност. Физичарите почнале да го разбираат концептот за црна дупка, и да ги препознаат квазарите како пример за црна дупка. Дури и попрецизните исптувања на сончевиот Систем ја потврдиле предвидувачката моќ на теоријата, и релативистичката космологија, станале достапни за директни набљудувачки испитувања.\n\nОпштата релативност може да се разбере преку разбирање на сличностите кои постојат со класичната механика. Првиот чекор е да се разбере дека класичната механика и Њутновиот закон за гравитација се подложни на геометриско опишување. Комбинацијата на овие описи со законите на специјалната релативност доведува до создавање на теоријата за општата релативност.\n\nВо основата на класичната механика е тврдењето дека движењето на телото може да се опише како мешавина од слободни (или инерцијално) движење, и застранувањата од овие слободни движења. ваквите застранувања се предизвикани од надворешни сили кои дејствуваат на телото во согласност со Њутновиот втор закон за движењето, кој тврди дека вкупната сила која дејствува на телото е еднаква на (инерцијалната) маса помножена со сопственото забрзување. Добиените инерцијални движења се поврзани со геометријата на просторот и времето, при стандарден појдовен систем на класичната механика, телата во слободно движење се движат по прави линии со постојани брзини. Во современиот говор, нивните патеки се геодезични, прави светски линии во закривениот време-простор.\n\nСоодветно, секој би очекувал дека инерцијалните движења, кога ќе бидат согледани преку набљудувањата на вистинитите движења на телата и се овозможуваат надворешните сили (како што се електромагнетизмот или триењето), можат да се искористат за геометријата на просторните така и за временските координати. Како и да е, постои несигурност кога ќе се воведе гравитацијата. Според Њутновиот закон за гравитација, кои независно е потврден преку опитите како оние на Етвеш и неговите наследници (Погледајте Етвешов опит), постои и универзалност на слободниот пад (исто така позната и како како слабо начело за еднаквост, или сеопфатна еднаквост на инерцијалните и пасивната гравитациска маса), односно патеката на испитуваното тело при слободен пад зависи само од неговата местоположба и почетна брзина, но не и со материјалните својства. Поедноставен облик на погоре споменатото е содржано во Ајнштајновиот опит во лифт, кој е прикажан на сликата од десно, за набљудувач кој е во мала затворена соба, невозможно е да одлучи, преку исцртување на патеките на телата како оние при падот на топката, дали собата е во мирување во гравитациското поле, или во слободниот простор на ракета која забрзува и притоа создава сила еднаква на гравитацијата.\n\nЗемајќи ја предвид сеопфатноста на слободниот пад, каде не постои воочлива разлика меѓу ин��рцијалното движење и движењето под влијание на гравитациската сила. Со ова се навестува нова класа на инерцијално движење, имено она за слободен пад под влијание на гравитацијата. Оваа нова класа на посакувани движења, исто така, ја определува геометријата на просторот и времето преку математички записи, станува збор за геодезиски движења поврзани со одредена врска која зависи од градиентот на гравитацискиот потенцијал. Просторот, при оваа замисла, сè уште се заснова на обичната Евклидова геометрија. Како и да е, простор-времето како целина е посложено. Како што може прикаже преку едноставен мисловни опити кои го опишуваат патеките на слободниот пад за различни испитувања на честичките, резултатот од време-просторните вектори кои ја определуваат брзината на честичката (временски вектори) ќе се менува со патеката на честичка, математички кажано, Њутновата поврзаност не е точна. Од ова, може да се заклучи дека време-просторот е закривен. Резултатот е запис на Њутновата гравитација со користење на коваријантни замисли, на пример опис кој е важечки во секој замислен координатен систем. Во овј геометриски опис, плимните сили во однос на релативното забрзување на телата при слободен пад и се поврзани со изводот од поврзаноста, со што се покажува како присуство на маса.\n\nКолку и да е интересна Њутновата гравитација, нејзината основа, класичната механика, е само ограничен случај на (специјална)релативистичка механика. Со употреба на симетријата, каде гравитацијата може да се занемари, физиката е Лоренцова непроменливост како и во специјалната релативност наместо Галилеева непроменливост како во класичната механика. Разликите меѓу двете теории стануваат значајни кога станува збор за брзини блиски на брзината на светлината, како и при високоенергетските појави.\n\nСо Лоренцовата симетрија, се појавуваат нови структури. Тие се дефинирани како збир од светлински конуси (погледајте ја сликата од лево). Светлинските конуси ја определуваат причинската структура, за секој настан A, постои збир од настани кои можат начелно, или да влијаат на или да бидат под влијание на A преку сигнали или заемодејства кои немаат потреба да се движат со брзини поголеми од брзината на светлината (како настанот B на сликата), и збир од настани за кои ваквото влијание е невозможно (таков настан е C на сликата). Овие збирови се независно-набљудувачки. Во сооднос со светските линии на честичките во слободен пад, светлинските конуси можат да се искористат за реконструирање на време-просторната полуриманова метрика, сè до одреден скаларен вектор. Математички кажано, ова ја дефинира конформната геометрија.\n\nСпецијалната релативност е дефинирана во отсуство на гравитацијата, па за практични примени, е соодветен модел кога се занемарува гравитацијата. Со воведување на гравитацијата, и со претпоставување на сеопфатен слободен пад, важи истото размислување како претходниот дел, не постојат глобални инерцијални појдовни системи. Наместо тоа постојат приближни инерцијални рамки кои се движат долж честичките во слободен пад. Искажано преку време-просторот, правитевременски линии кои го дефинираат системот ослободен од граавитацијата се деформирани во линии ки се закривени во однос една на друга, што наведува дека вклучувањето на гравитацијата доведува до промена на време-просторната геометрија.\n\nНајнапред, не е јасно дали новите локални појдовни системи при слободен пад се во согласност со појдовните рамки во кои важат законите на специјалната релативност оваа теорија е заснована на движењето на светлината, а со тоа и на електромагнетизмот, кои може да има поинаков збир на посакувани појдовни системи. Но со користење на различни претпоставки за специјално релативистичките системи, можат да се добијат различни предвидувања за гравитациските црвени поместувања, што е всушност, начинот на кој светлинските светлински промени како што светлината се движи низ гравитациското поле. Мерењата на покажуваат дека системите со слободен пад се оние кај кои светлината се движи на ист начин како и во специјалната релативност. Воопштувањето на оваа изјава, имено дека важат законите на специјалната релативност како добра прептоставка за појдовните системи во слободен пад, познато е како Ајнштајново начело за еднаквост, значајно водечко начело за воопштување на специјално релативистичката физика да ја вклучи гравитацијата.\n\nИстите податоци добиени од опитите покажуваат дека времето мерено од часовниците во гравитациското поле или соодветното време, не ги следи законитостите на специјалната релативност. Искажано преку врем-просторната геометрија, не се мери со употреба на Минковскиевата метрика. Како и во Њутновиот случај, станува збор за поопшта геометрија. При мали големини, сите појдовни системи кои се во слободен пад се подеднакви, и приближно Минковскиеви. Последователно, станува збор за закривено воопштување на Минковскиевиот простор. Метричкиот тензор кои ја ја определува геометријата, како што должините и аглите се измерени, но не е Минковскиевата метрика на специјалната релативност, станува збор за воопштување познати како полуриманови метрики. Понатамошно, секоја риманова метрика природно се поврзува со одреден вид на поврзаност, односно Леви-Чивитова поврзаност, а ова всушност е, врската која го задоволува начелото на еднаквост и го прави просторот да биде локално Минковскиев.\n\nЗнаејќи ги релативиатичкиот и геометрискиот облик на гравитацијата, останува само прашањето за изворот на гравитацијата. Кај Њутновата гравитација, изворот е масата. Во специјалната релативност, масата е дел од општото количество наречено енергетски��импулсен тензор, кој пак ги вклучува енергијата и импулсот густините како и стресот. Со употреба на начелото за еднаквост, овој тензор често се употребува за закривениот време-простор. Искористувајќи ја геометриската Њутнова гравитација, природно е да се земе дека равенките за поле на гравитацијата, го поврзуваат овој тензор и Ричиевиот тензор, со што се опишани класа на плимни ефекти: промената на волуменот на мал облак од честички кои се во мирување за подоцна да бидат во слободен пад. Во специјалната релативност, зачувувањето на енергија и импулсот со изјавата дека енергетско-импулсниот тензор е без дивергенција. оваа равенка е исто така често воопштувана за закривениот време-простор со замена на парцијалните изводи со нивните спротивни закривени -многуобразија, коваријантните изводи кои се изучуваат во диференцијалната геометрија. Со овој дополнителен услов, коваријантната дивергенција на енергетско-импулсниот тензор, а со тоа и на останатото кое се наоѓа на другата страна на равенката, е нула и наједноставните равенки се наречени Ајнштајнови равенки за полето:\n\nна левата страна е Ајнштајновиот тензор, одреден дивергенција слободна комбинација од Ричиевиот тензор R_{\\mu\\nu} и метриката. Каде G_{\\mu\\nu} е симетрично. Во случајот,\n\nR=g^{\\mu\\nu}R_{\\mu\\nu}\\,\n\nкаде кривата е скаларна. Ричиевиот тензор е поврзан со попштиот Риманов тензор на закривеност запишан како\n\nR_{\\mu\\nu}={R^\\alpha}_{\\mu\\alpha\\nu}.\\,\n\nOНа десната страна, T_{\\mu\\nu} е енергетско-импулсниот тензор. Споредувањето на предвидувањето на теоријата срезултатите добиени од набљудувањата на планетарните орбити (или, подеднакво, за слабата гравитација границата е Њутновата механика), постојаната за пропорционалност може да се одреди како κ = 8πG/c⁴, каде G е гравитациската постојана и c како брзината на светлината. Кога отуствува материјата, нема потреба од енергетско-импулсниот тензор, па резултат на тоас се Ајнштајновите равенки во вакуум:\n\nR_{\\mu\\nu}=0.\\,\n\nПостојат и поинакви теории за општата релативност, кои вклучуваат и дополнителни правила или ограничувања со што се добиваат поинакви равенки за полињата. Примери се Бранс-Дикевата теорија, телепаралелизамот, и Ајнштајн-Карановата теорија.\n\nИзводите кои беа споменети во претходниот дел ги содржат сите информации потребни за да се дефинира општата релативност, опишат клучните својства, и да се обрне внимание на прашањата значајни за физиката, имено како може да се искористи теоријата за создавање на модели.\n\nОпштата релативност е метричка теорија за гравитацијата. Во нејзиното јадро се Ајнштајновите равенки, кои ја опишуваат врската меѓу геометријата на четири димензионалното, псевдо-Риманово многуобразие кое го претставува време-просторо, и енергија-импулсот кои се содржи во тој време-простор. Појавите кои во класичната механика се препишани на силата на гравитацијата (како што се слободниот пад, орбиталното движење и патеките на вселенските возила), се соодветни на инерцијалното движење во закривената геометрија на време-просторот во општата релативност, каде отсуствува гравитациска сила која ги закривува патеките на телата. Наместо тоа, гравитацијата содејствува со промените во времето и просторот, на начин кој ги менува и најправите можни линиски патеки на телата. Закривеноста е причинета од енергија-импулсот на материјата. Според познатиот релативист Џон Арчибалд Вилер, време-просторот и кажува на материјата како да се движи, додека пак материјата му кажува на време-просторот како да се закривува.\n\nОпштата релативност го заменува скаларот на гравитацискиот потенцијал на класичната физика преку симетричен тензор од втор ранг, симетричниот тензор се сведува на скаларот при одредени ограничени случаи. За слабите гравитациски полиња со мали брзини во однос на брзината на светлината, предвидувањата на теоријата се сведуваат на тие од Њутновиот закон за сеопфатна гравитација.\n\nБидејќи при записот се користат тензори, општата релативност ја прикажува општата коваријанса: нејзините закони и понатамошните закони определени преку општата релативистичка рамка добивајќи ист облик во сите координатните системи. Понатамошно, теоријата не содржи никакви непроменливи геометриски позадински структури на пример, станува збор за позадинска независна. На тој начин се задоволува начелото за општата релативност, односно дека физичките закони се исти за сите набљудувачи. Локално, како што се искажува во начелото за еднаквост време-просторот е Минковскиев и законите на физиката пројавуваат локална Лоренцова непроменливост.\n\nЈадрото на концептот за создавање на општи релативистички модели се решенијата на Ајнштајновите равенки. Земајќи ги предвид Ајнштајновите равенки и подобните равенки за особеностите на материјата, па добиеното решение се добива одредено полуриманово многуобразие и одредени материјални полиња кои се дефинираат со тоа многуобразие. Материјата и геометријата мора да ги исполнуваат Ајнштајновите равенки, материјалниот енергија-импулсен тензор мора да биде ослободен од дивергенција. Материјата мора секако да задоволи дополнителни равенки. Накратко, ваквото решение е модел на универзумот кој ги задоволува законитостите на општата релативност и можните дополнителни закони кои кои владејат во зависност од материјата која е присутна.\n\nАјнштајновите равенки се нелиниски парцијални диференцијални равенки и, како такви не можат да бидат точно решени. Сепак, познати се одреден броја на точни решенија, иако само мал број од нив имаат корисна примена. Најпознатите точни решенија се и оние кои се од интерес на физиката, такви се: Шварцшилдовото решение,Рајснер–Нордштромовото решение и Кер��вата метрика, и сите се поврани со одреден вид на црна дупка во и така празниот универзум, и Фридман–Леметр–Робертсон–Валкеровата метрика и де Ситерови универзуми, и сите опишуваат универзум кој се шири. Точните решенија кои се од интерес на теориската физика се Геделовиот универзум (кој ја овозможува интересната можност за патување низ времето во закривен време-простор), Тауб-НУТ-овото решение (модел на универзумот кој е еднороден, но анизотропрн), и анти де Ситеров простор (кој неодамна стана доминантен во прилог на т.н. AdS/CFT коресподенција).\n\nЗемајќи го предвид тешкотиите за определување на точните решенија, Ајнштајновите равенки за полето често се решаваат преку бројчена интеграција со помош на сметач, или со разгледување на мали или разгледувајќи мали пореметувања на точните решенија. Во полето на бројчената релативност, се користат моќни сметачи за да се симулира геометријата на време-просторот а со тоа и да се решат Ајнштајновите равенки за интересни ситуации како на пример за две црни дупли кои би се судриле. Како начело, овие методи можат да се применат на кој и да било систем, доколку се поседува соодветна сметачка моќ, и притоа може да се разгледаат основните прашања како на пример отскриените сингуларности. Приближните решенија можат да се најдат до употреба на растројни теории како што се линиската гравитација и нејзиното воопштување, пост-Њутновот проширување, и двете биле изведени од Ајнштајн. Се овозможува систематски приод за решавање на геометријата на време-просторот која содржи материја која се движи споро во однос на брзината на светлината. Проширувањето содржи серија на поими, првите поими ја претставуваат Њутновата гравитација, додека пак второстепените претставуваат помали исправки на Њутновата теорија поради општата релативност. Проширување на ова проширување е параметризиран пост-Њутнов (ППЊ) формализам, кои овозможува квантитативни споредби меѓу предвидувањата на општата релативност и сличните теории на општата релативност.\n\nОпштата релативност има бројни физички последици. Некои потекнуваат од аксиомите на теоријата, додека пак други стануваат јасни по деведесет години истражување кои следела по првичното објавување на Ајнштајновата теорија за општата релативност.\n\nАко се претпостави дека начелото за еднаквост е точен, гравитацијата влијае на минувањето на времето. Светлината испратена во гравитацискиот бунар е поместена кон сино, додека пак светлината која е пуштена во спротивна насока е поместена кон црвено, овие два ефекта се познати како гравитациско честотно поместување. Поопшто, настаните во близина на масивно тело се одвиваат побавно кога се споредуваат со настаните кои се одвиваат на поголема далечина, овој е ефект е познат под името гравитациско временско скусување.\n\nГравитациското црвено поместување е измерено лабораториски и со користење на астрономски набљудувања. Гравитациското временско скусување во Земјиното гравитациско полее измерено многупати со употреба на атомски часовници, додека проверката во тек се добива како спореден ефект од работата на ГПС. Испитувањата во силните гравитациски полиња се добиваат преку набљудување на двојни пулсари. Сите реултати се во согласност со општата релативност. Но, со моменталното ниво на прецизност, овие набљудувања не можат да направат разлика меѓу општата релативност и останатите теории во кои начелото на еднаквост е со подеднаква важност.\n\nОпштата релативност предвидува дека патот на светлината е закривен во гравитациско поле, светлината која минува покрај масивно телое закривена кон тоа тело. Овој ефект е потврден преку набљудувањето на светлината од далечните ѕвезди или далечните квазари е закривена како што минува покрај Сонцето.\n\nОва и поврзаните предвидувања се добиени од фактот дека светлината следи линија која се нарекува нулта геодезиска линија односно воопштување на правите линии по кои се движи светлината во класичната физика. Ваквите геодезии се вообопштување на непроменливоста на брзината на светлината во спевијалната релативност. како што се исптува соодветен модел на време-просторот, се добиваат неколку ефекти од движењето на светлината во присуство на светлината. Иако закривувањето на светлината може да се изведе со проширување на сеопфатноста на слободниот пад на светлината, аголот на светлината кој се добива од овие пресметки е само половична вредност од вредноста добиена со општата релативност.\n\nМошне поврзана појава на закривувањето на светлината е гравитациското временско задоцнување (или Шапирово задоцнување), појавата при која име е потребно подолго време на светлинските зраци да поминат низ гравитациското поле отколку кога тоа поле го нема. Постојат многу успешни испитувања на ова предвидување. Во параметризираниот пост-Њутнов формализам мерењата на закривувањето на светлината и гравитациското врменско задоцнување го определуваат параметар наречен γ, кој го означува влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот.\n\nЕдна од неколкуте споредби меѓу слабите гравитациски полиња и електромагнетизмот е дека, покрај електромагнетните бранови, постојат и гравитациски бранови, кои се нарушувања во метриката на време-просторот кои се движат со брзината на светлината. Наједностаниот вид на ваков бран може да се забележи во прстен на слободни честички. Синусен бран кои се движи низ таков прстен кон набљудувачот го нарушува прстенот на карактеристичен, ритмичен начин (анимацијата од десноt). Бидејќи Ајнштајновите равенки се нелиниски, силните гравитациски брнови не се покоруваат на линиската суперпозиција, со што нивниот опис се отежнува. Како и да е, за слабите полиња, може да се направи линиска претпоставка. Вака линиските гравитациски бранови се доволно прецизни за да ги опишат, мошне слабите бранови кои се очекува да пристигнат на Земјата од далечните космички настани, кои настануваат на релативни растојанија кои се зголемуваат или намалуваат за 10^{-21} или помалку. Методите за анализа на податоците често го користат фактот дека овие линиски бранови може да се разложат со помош на Фуриерови редови.\n\nНекои точни решенија ги опишуваат гравитациските без употреба на приближности, на пример бран се движи низ празен простор или т.н. Говдиев универзум, различни гледишта за ширењето на универзумот исполнет со гравитациски бранови. Но загравитациските бранови добиени од важните астрофизички ситуации, како што е спојувањето на две црни дупки, бројчените методи се единствениот начин за создавање на соодветни модели.\n\nОпштата релативност се разликува од класичната механика во бројните предвидувања кои се однесуваат на тела кои орбитираат. Се предвидува целокупнато вртење (прецесија) на планетарните орбити, како и орбиталното нарушување предизвикано од оддавање на гравитациските ефекти и ефектите поврзани со релативноста на насоката.\n\nВо општата релативност, апсидите на секоја орбита (точката во која орбиталнталното тело е најблизу до тежиштето) на системот ќе прецесира, орбитата не е елипса, но нешто слично на елипса која се завртува околу својот фокус, доведува до крива во вид на роза(Погледајте ја сликата). Ајнштајн првично го извел овој резултат со употреба на приближна метрика со што се прикажува Њутновата граница при што телото кое орбитира се разгледува како честичка. За Ајнштајн, фактот дека неговата теорија дала директно објаснување на аномалични перхелионови поместувања на планетата Меркур, забележани првично од Ирбен Леверје во 1859 г., беше важен доказ дека најпосле ја препознал точната форма на гравитациските равенки за поле.\n\nЕфектот може да биде изведен со употреба на точна Шварцшилдова метрика (го опишува време-просторот околу сферична маса) или пак со поопшт пост-Њутнов формализам. Сето ова се должи на влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот и до придонесот на сопствената енергија на гравитација на телото. Релативистичката прецесија била набљудувана за сите планети со што се овозможуваат прецизни прецесиони мерења (Меркур, Венера, и Земја), како и при системите од двојните пулсари, каде е поголема за 5 пати.\n\nСпоред општата релативност, двојниот систем ќе оддава гравитациски бранови, и притоа губејќи енергија. Поради оваа загуба, растојанието меѓу двете орбитирачки тела се намалува, а со тоа и нивниот орбитален. Во самиот сончев Систем или за вообичаените двојни ѕвезди, ефектот е премногу мал за да може да се набљудува. Ова не е случајот за блиските двојни пулсари, систем од две неутронски ѕвезди, од кои едната е пулсар, набљудувачите на Земјата забележуваат серии на радио пулсови кои можат да се искористат како многу прецизен часовник, со што се овозможува прецизно мерење на орбиталниот период. Бидејќи неутронските ѕвезди се многу компактни, значајни количества на енергија се оддаваат како гравитациско зрачење.\n\nПрвото набљудување на намалувањето на орбиталниот период поради оддавање на гравитациски бранови е она на Хулс и Тејлор, преку набљудување на пулсарот PSR1913+16 кои беше откриен од нивна страна во 1974 г. Ова беше првото забележување на гравитациските бранови иако истото било индиректно, за што биле наградени во 1993 г. со Нобелова награда во областа на физиката. Оттогаш, се пронајдени уште неколку двојни пулсари, особено двојниот пулсар PSR J0737-3039, во кои двете ѕвезди се пулсари.\n\nНеколку релативистички ефекти се директно поврзани со насоката на релативноста. Еден од овие ефекти е геодетската прецесија, оската на насока на жироскопот при слободен пад во закривен време-просторот ќе се смени кога ќе биде спореден, на пример со насоката на светлината која пристигнува од далечните ѕвезди иако ваквиот жироскоп е начинот на кој се одржува насоката што е можно постабилна (\"паралелен пренос\"). За системот Месечина-Земја, овој ефект е измерен со помош на месечевиот ласерски ретрорефлектрор. Мошне скоро, беа определени маситебеше направен опит за определување на масите во Гравитациската сонда B (Gravity Probe B) со прецизност поголема од 0.3%.\n\nВо близина на маса во вртење, постојат т.н. гравиметриски или ефекти на завлекувањето на инерцијалниот систем. За далечен набљудувач телата кој се близу до масата се завлечени од истата. Ова е најизразено при вртежните црни дупки каде, за некое тело кое навлегува во зоната позната како ергосфера, неговото завртување е неизбежно. Ваквите ефекти можат повторно да бидат испитани преку нивното влијание на насоката на жироскопите при слободен пад. Биле направени неколку необични испитувања со употреба на сателитската мрежа LAGEOS, со што биле потврдени релативистичките предвидувања. Исто така се користел и Марсовиот глобален набљудувач сонда која се наоѓа во орбита околу Марс.\n\nЗакривувањето на светлината под дејство на гравитацијата, предизвикува низа на нови класи на астрономски појави. Доколку масивно тело се наоѓа меѓу астрономот и оддалечена цел на набљудување со соодветна маса и релативно растојание, астрономот ќе забележи повеќе развлечени слики од целата на набљудување. Ваквите ефекти се познати како ефекти на гравитациски леќи. Во зафисност од разместеноста големината и распределбата на масата, можат да постојат две или повеќе слики, светол прстен познат како Ајнштајнов прстен, или делумни прстени познати како лакови. Најраниот пример беше оној од 1979 г. оттогаш, се набљудувани по��еќе од стотина ефекти на гравитациски леќи. Иако повеќето слики се мошне близу една до друга за да се раздвојат поединечно, но ефектот сè уште може да се измери, на пример, како сеопфатно осветлување на целното тело, бројни се набљудуваните настани со слична природа.\n\nГравитациските леќи се престориле во алатка за набљудувачката астрономија. Се користат за претставување на распределбата на темната материја, обезбедуваат \"природен телескоп\" за набљудуваље на далечните галаксии, и да се добие независна процена на Хабловата константа. Статистичките пресметки на податоците добиени од гравитациските леќи обезбедуваат поглед на структурниот развој на галаксиите.\n\nНабледувањата на двојните пулсари обезбедуваат силен индиректен доказ за постоењето на гравитациски бранови (Погледајте погоре Орбитално нарушување). Но, гравитациските бранови кои пристигнуваат до Земјата од длабочината на космосот се забележани непосредно. Ваквото забележување е основната цел на моменталното релативистички поврзано изтражување. Неколку површинско поставени гравитациските бранови регистрирачи кои се моментално во употреба, од кои најпознати се интерферометриските регистрирачи GEO 600, LIGO, TAMA 300 и VIRGO. Различните пулсарски временски мрежи користат милисекундни пулсари за да се забележат гравитациските бранови во интервалот од 10−9 до 10−6 Херци, кои потекнуваат од двојните супермасивни црни дуппки. Европскиот вселенски регистрирач, eLISA /NGO, е сè уште во развој, која треба да биде лансирана во 2015 г.\n\nНабљудувањата на гравитациските бранови се сметаат за добро дополнување на набљудувањата во електромагнетниот спектар. Се очекува да се добијат информации за црните дупки и другите густи тела како што се неутронските ѕвезди и белите џуџиња, како и одредени видови на супернова имплозии и за одредени процеси кои се случувале при настанокот на универзумот, вклучувајќи го и потписот на одредени видови на хипотетички вселенски струни.\n\nКога односот на масата на телото и полупречникот стануваат доволно големи, општата релативност го предвидува создавањето на црна дупка, област од вселената од која ништо, дури ни светлината не можат да избега. Во денешните прифатени модели на ѕвездениот развој, неутронските ѕвезди со маси од 1,4 сончеви маси и ѕвездена црна дупка со маси од неколку до неколку дузина сончеви маси, се смета дека се конечната фаза од развојот на масивните ѕвезди. Вообичаено галаксијата има една супермасивна црна дупка со маси од неколку милиони до неколку милијарди сончеви маси во сопствениот центар, и присуството на истата одиграла важна улога во создавањето на поголемите космички структури.\n\nАстрономски, најважната особеност на компактните тела е дека истите можат да обезбедат мошне ефикасен механизам за претворање на гравитациската енергија во електромагнетно зрачење. Насобирањето, падот на правта или гасовитата материја во ѕвездата или супермасивните црни дупки, се смета дека се невобичаени светлински астрономски објекти, особено различните видови на активни галактички јадра во галактички големини и ѕвездено големите тела како што се микроквазарите. Вообичаено, насобирањето може да доведе до релативистички млазови, фокусирани зраци од високоенеретски честички кои се исфрлени во вселената со брзини блиски до брзината на светлината. Општата релативност е од важна улога во моделирањето на сиве овие појави, и набљудувања обезбедуваат силен доказ за постоењето на црните дупки со осбености предвидени од теоријата.\n\nЦрните дупки се исто така барани цели во потрагата по гравитациски бранови. Спојувањето на пар од црни дуппки треба да се извор на најсилните гравитациски бранови сигнали кои пристигнуваат до Земјата, и фазата директно пред спојувањето може да се искористи како \"стандарден извор\" за да се добие растојанието до настаните на спојувањето, и со тоа да послужат како сонда за космичко ширење на големи растојанија. Гравитациските бранови создадени као што ѕвездената црна дупка е проголтана од супермасивна црна дупка, може да се добие информација за геометријата на супермасивната црна дупка.\n\nМоменталните модели на космологијата се засновани на Ајнштајновите равенки за поле, каде е вклучена и космолошка постојана А бидејќи има важно влијание на динамиката од големи размери во космосот,\n\nR_{\\mu\\nu} - {\\textstyle 1 \\over 2}R\\,g_{\\mu\\nu} + \\Lambda\\ g_{\\mu\\nu} = \\frac{8\\pi G}{c^{4}}\\, T_{\\mu\\nu}\n\nкаде g_{\\mu\\nu} е време-просторна метрика. Изотропните и хомогените решенија на овие засилени равенки, Фридман–Леметр–Робертсон–Волкеровата метрика, им овозможи на физичарите да создадат модел од универзумот кој еволуирал со текот на времето од 14 милијарди години, односно од почетокот на Големата експлозија. кога се определени еден мал дел од параметрите (на пример како што се материјата и густината) се одредени преку астрономските набљудуваља, понатомошните податоци добиени од набљудувањата можат да се искористат за испитување на моделите. Предвидувањата, кои се успешни, го вклучуваат првичното количество на хемиските елементи во периодот на првичната нуклеосинтеза, големите структури на универзумот, и постоењето на својствата на \"топлинското ехо\" од раниот космос, осносно космичкото позадинско зрачење.\n\nАстрономските набљудувања на чекорот на космолошкото проширување овозможува да се определи целосното количество на материја во универзумот, иако природата на таа материја и понатаму останува мистерија. Околу 90% од целата материја припаѓа на т.н. темна материја, која поседува маса (или, подеднакво, гравитациско влијание), но не заемодејствува електромагнетно и поради тоа истата не може да набљудувана директно. Не постои општо прифатен ��пис на овој вид на материја, во рамката на познатата физика на честичките или во поинаков облик. Набљудувачките докази од црвеното поместување на далечните супернови и мерењето на вредноста на космичкото позадинско зрачење исто така го покажува развојот на нашиот универзум, која е под влијание на космолошката постојана од што се добива забрзувањето на ширењето на космосот, или подеднакво, преку облик на енергија со необична равенка на состојба, позната како темна енергија, чија природа останува до ден денес нејасна.\n\nТаканаречената фаза на надувување, дополнителна фаза на силно забрзано проширување во периодот по настанокот на универзумот 10^{-33} секунди, и истата била поставена како хипотеза во 1980 г. за да надополни за неколку зачудувачки набљудувања кои не биле објаснети со класичните космолошки модели, како што е скоро совршената хомогеност на космичкото позадинско зрачење. Неодамнешните мерења на космичкото позадинско зрачење претставувале докза за ова првично сценарио. Но, постои зачудувачка разноликост на можни сценари за надувување, кои не можат да бидат ограничени според сегашните набљудувања. Уште поголемо прашање е физиката која постоела на почетокот на создавањето на универзумот, пред фазата на надувување и во близина на класичните модели кои го предвидуваат сингуларност на Големата експлозија. Добар одговор би се добил преку целосната теорија на квантната гравитација, која сè уште не е развиена.\n\nВо општата релативност, ниедно материјално тело не може да го надмине светлинскиот пулс. Ни влијанието од настанот A може да пристигне до друга местоположба X пред светлината испратена од A до X. Како последица, испитувањето на сите светлински светски линии дава клучна информација за време-просторната причинска структура. Структурата може да се претстави со користење на Пенроузов–Картерови дијаграми во кои бесконечно големите области на просторот и бесконечните временски интервали се смалени за да ги собере во конечна карта, додека пак светлината патува по дијагоналите како во стандардните време-просторните дијаграми.\n\nЗапознаени со важноста на причинската структура, Роџер Пенроуз и останатите научници развиле теорија за глобалната геометрија. Во глобалната геометрија, целта на проучувањата на одредено решение на Ајнштајновите равенки. Сепак, врските се точни за целата геодезија, како што е Рајчаудуриовата равенка, и дополнителните неспецифични претпоставки за природата на материјата се користат за добивање на општите резултати.\n\nСо употреба на глобалната геометрија, некои време-простори може да се покаже дека содржат граници наречени хоризонти, кои одделуваат една област од време-просторот. Најпознат пример се црните дупки, ако масата е натисната во мала област од просторот (како што е прикажано во претпоставката за обрачот, ка��е употребливата должина е Шварцшилдовиот полупречник), светлината не може да ја напушти површината. Бидејќи ниедно тело не може да го надмине светлинскиот пулс, целата внатрешна материја е заробена во внатрешноста. Преминот од надворешноста до внатрешноста и понатамошно е овозможен, прикажувајќи ја границата, на хоризонтот на црната дупка, кој пак не е физичка препрека.\n\nРаните изучувања на црните дупки се заснова на експлицитните решенија на Ајнштајновите равенки, особено симетричното сферичното Шварцшилдово решение (кое се користи да се опише статична црна дупка) и осносиметричното Керово решение (се употребува да се опише вртечка, неподвижна црна дупка, и со воведување на интересни особини како што е ергосферата). Со употреба на глобалната геометрија, подоцнежните изучувања покажале поопшти својства на црните дупки. Во подолг период, тие се едноставни тела кои се опишани со единаесет параметри кои ја одредуваат енергијата, линискиот импулс, аголниот импулс, местоположбата на определеното време и електричниот полнеж. Ова е искажано преку теоремите за уникатноста на црните дупки, \"црните дупки немаат влакна\", е израз за непостоењето на различити ознаки како кај фризурите на луѓето. Низ поглед на сложеноста на гравитациското тело кое создава црна дупка, телото кое се добива (оддава гравитациски бранови) е мошне едноставно.\n\nУште позначајно, тогаш постои општ збир на закони познати како механика на црни дупки, која е подеднаква на законите на термодинамиката. На пример, според вториот закон на механиката на црните дупки, областа на хоризонтот на случувањата на општата црна дупка никогаш нема да се намали со текот на времето, што е слично со законот на ентропијата на термодинамичкиот систем. Ова ја ограничува енергијата која може да се извлече со употреба на класични средства од вртечката црна дупка. Постои силен доказ дека законите на механиката ан црните дупки, се всушност, подзбир од закони на термодинамиката, и со тоа дека областа на црната дупка е пропорционална со нејзината ентропија. Ова води до преобразување на оригиналните закони за механиката на црните дупки, на пример, како што е вториот закон за механиката на црните дупки станува дел од вториот закон за термодинамика, можно е областа на црната дупка да се намалува, седодека останатите процеси обезбедуваат дека, вкупната ентропија се зголемува. Како што термодинамичките тела кои имаат различна температура од нула, црните дупки поседуваат топлинско зрачење. Полукласичните пресметки покажуваат дека истото се случува, каде површинската гравитација ја има улогата на температурата на Планковиот закон. Ова зрачење е познато под името Хокингово зрачење.\n\nПостојат и останати видови на хоризонти. Во универзумот кој се шири, еден набљудувач може да забележи дека одредени области од минатот н�� можат да бидат забележани (\"хоризонт од честички\"), а некои од областите од иднината не можат да бидат ставени под влијание (хоризонтот на случувањата). Дури и во рамниот Минковскиев простор, кога се опишува од набљудувач во забрзување (Риндлеров простор), ќе постојат хоризонти поврзани со полукласичните зрачења познати како Унрухово зрачење.\n\nДруга општа особеност на општата релативност е појавата на време-просторни граници познати како сингуларности. Време-просторот може да се истражи со употреба на временски и светлисни геодетски линии, сите можни начини според кои светлината и честичките во спободен пат можат да се движат. Нонекои решенија на Ајнштајновите равенки имаат \"груби рабови\"—области познати како време-просторни сингуларности, каде патеките на светлината и честичките во пад го доживуваат својот крај на постоењето, со што геометријата станува непрепознатлива. При поинтересните случаи, ова се \"закривените сингуларности\", каде геометриските количества кои го определуваат време просторот, како што е Ричиевиот скалар, имаат бесконелни вредности. Добро познати примери за време-просторот со идни сингуларности, каде краевите на светските линии се Шварцшилдово решение, кое ја опишува сингуларноста од внатрешноста на вечната статична црна дупка, или пак Керовото решение со неговата прстенесто-оформна сингуларност во внатрешноста на вечната вртечка црна дупка. Фридман–Леметр–Робертсон–Волкероваите решенија и останатите временско-просторно опишани универзуми имаат сингуларности во минатото од кои започнуваат светските линии, имено сингуларностите на Големата експлозија, некои пак имаат сингуларности во иднината како што е (Големото собирање).\n\nЗемајќи предвид дека овие примери се сите високо симетрични а со тоа и упростени може да се заклучи дека случувањето на сингуларностите е предмет на идеализирање. Познатите теореми за сингуларностите, докажани со употреба на методите на глобалната геометрија, имаат поинакви тврдења, сингуларностите се општа особеност на општата релативност, и се неизбежливи во моментот кога телото со реалистични особености на материјата ќе надминат одредена фаза и како и при почетокот на широка класа на универзуми во ширење. Но, теоремите кажуваат малку за својствата на сингуларностите, а многу повеќе за моменталното изучување насочено кон опишувањето на овие појави како општи структури.Хипотезата за космичка цензура тврди дека сите релативистички сингуларности во иднината states that all realistic future singularities се затскриени зад хоризонтот, а со то и се невидливи за далечните набљудувачи. Иако сè уште не постои доказ, бројчените симулации обезбедуваат доказ за точноста на хипотезата.\n\nСекое решение на Ајнштајновите равенки ја опфаќаат целата историја на универзумот, не се само снимка од тоа како се одвиваат работите, туку целосно материски исполнет време-простор. Ја опишува материјата и геометријата насекаде во тој определен универзум. Поради сопствената општа коваријанса, Ајнштајновата теорија не е доволна сама по себе за да се определи временскиот развој на метричкиот тензор. Мора да се искомбинира со координатната состојба, која е соодветна на баждарењето на векторскиот потенцијал во другите теории за полињата.\n\nЗа да се разберат Ајнштајновите равенки како парцијални диференцијални равенки, и се од помош за одредување на начинот кој го опишува развојот на универзумот низ текот на времето. Ова се прави со т.н. \"3+1\" записи, каде време-просторот е поделен во три просторни димензии и една временска димензија. Најдобриот пример за ова е АДМ-овиот формализам. Овие разгледувања покажуваат дека развојот на време-просторните развојни равенки на општата релативност се добри за употреба, решенијата постојат за секој поединечен случај, и се подеднакво дефинирани, кога ќе бидат исполнети потребните почетни услови. Овие записи на Ајнштајновите равенки на полето се основата на бројчената релативност.\n\nЗначењето на развојните равенки е поврзано со друг поглед на општо релативната физика. Во Ајнштајновата теорија, невозможно е да најде една општа дефиниција за навидум едноставната способност на системот како што се вкупната маса (или енергија). Главната причина е поради способноста на гравитациското поле, како и сите други полиња, мора да поседува одредена енергија, но се покажало невозможно да се да се локализира таа енегија.\n\nСепак, постојат можности за определување на вкупната маса на системот, со употреба на хипотетички \"бесконечно оддалечен набљудувач\" (АДМ-ова маса) или соодветно симетрична (Комарова маса). Ако набљудувачот се отстрани ов вкупната маса на системот, енергијата која се одведува во бесконечноста од страна на гравитациските бранови, како резултата се добива Бондиевата маса при нулта бесконечност. Како и при класичната физика, може да се покаже дека овие маси се позитивни. Соодветни глобални дефиниции постојат за импулсот и аголниот момент. Постојат и бројни обиди за да се дефинира квзаи-локалното количество, како што е масата на изолиран систем дефиниран преку употреба на количествата определени во конечните области кои го содржат тој систем. Надежта е да се добијат количество на податоци за општите изјави за изолираните системи, како попрецизен запиз за претпоставката на обрачот.\n\nОпштата релативност се смета за еден од двата столбови на современата физика, квантната теорија, основата за разбирање на материјата од елементрани честички до физиката на цврсто тело. Но, сè уште постои неодговорено прашање за тоа како да се поврзат квантната теорија и општата релативност.\n\nОбичната квантна теорија за полето, која е всушност основата на современата честична физика, и се дефинирани во Минковскиевиот простор, кој е одлична приближност кога станува збор за опишување на однесувањето на микроскопските честички во присуство на слаби гравитациски полиња како он ие на Земјата. За да се опишат случаите кога силата на гравитацијата е голема за да има влијание на материјата, но не е доволно силна за да се квантизира самата,физичарите оформиле квантни теории за полињата во закривениот време-простор. Овие теории се засноваат на општата релативност за да се опише позадинскиот закривен време-простор, и да се определи општата квантна теорија за полето и однесувањето на квантната материја во тој време-простор. Со употреба на овој формализам, може да се покаже дека црните дупки оддаваат спектар сличен на спектарот на апсолутното тврдо тело познато под името Хокингово зрачење, што наведува до можноста да настане т.н. испарување со текот на времето. Иако накратко споменато ово зрачење има важна улога во разбирањето на термодинамиката на црните дупки.\n\nПотребата за постојаноста меѓу квантниот опис на материјата и геометрискиот опис на време-просторот, како и постоењето на сингуларностите (каде закривувањата на големините е микроскопско), ја покажува потребата за целосна теорија за квнатната гравитација, за да се добие соодветен опис за внатрешноста на црните дупки, развојот на раниот универзум, потребна е теорија во која гравитацијата и геометријата на време-просторот се опишани преку квантната физика. Покрај обемните напори, не постои целосна и постојана теорија за квантната гравитација, иако постојат доста поволни кандидати.\n\nОбидите да се воопшти обичната квантна теорија за полето која се користи во честичната физика за да се опишат основните заемодејства, вклучувањето на гравитацијатапредизвикува сериозни проблеми. При ниски енергии, овој приод се покажал како успешен, на тој начин што резултатите се прифатливи гравитациски теории за ефективни полиња. Но при многу високи енергии, добиените модели се без нивната предвидувачка моќ.\n\nЕден од начините да се надминат овие ограничувања е теоријата на струните, квантна теорија која не се однесува на точкестите честички, туку се однесува за малите еднодимензионални издолжени тела. Теоријата има можност да стане обединувачки запис на сите честички и заемодејства, вклучувајќи ја и гравитацијата, ноцената за овие невобичаени својства се уште шест дополнителни просторни димензии кон веќе познатите три просторни димензии. Она што денес се нарекува втора супержичен развој, спој од теоријата на струните и општата релативност и суперсиметријата позната како супергравитација создаваат хипотетички единаесетодимензионален модел познат под името како M-теорија, која може да се смета за единственод дефинирана постојана теорија за квантната гравитација.\n\nПои��аков пристап започнува со канонската квантизација порцедури на квантната теорија. Користејќи го почетно-вредносниот запис на општата релативност, ја опишува Вилер–деВитова равенка која, за жал е неупотреблива. Но, со воведувањето на т.н. Аштекарови променливи, се добива модел кој ветува и е познат како јамчеста квантна гравитација. Просторот е претставен како мрежана структура наречена спинова мрежа, која се развива со текот на времето преку дискретни чекори.\n\nВо зависност од кои својства на општата релативност и квантната гравитација се прифатени како непроменливи, и нивото на кое се воведени промените, постојат бројни обиди за добивање на употреблива теорија за квантната гравитација, од кои некои примери се динамичките триангулации, причинските збирови, твисторовите модели или интегралот за иминат пат заснован на моделите за квантната космологија.\n\nСите кандиодатски теории сеште имаат големи формални концепрулани проблеми за надминување. Тие исто така се соочуваат со честиот проблем, дека не постои начин за да се употребат предвидувањата на квантната гравитација при опитни испитувања, иако сепак постои надеж ова да се промени како што се добиваат идните податоци од космолошките набљудувања и доколку опитите на физиката на честичките станат достапни.\n\nОпштата релативност произлегла како високо успешен модел за гравитацијата и космологијата, која досега поминала низ бројни тестирања. Но, постојат силни индикации дека оваа теорија е некомплетна. Проблемот на квантната гравитација и прашањето за реалноста на време-просторните сингуларности останува отворено. Податоците од набљудувањата кои се земаат како доказ за темната енергија и темната материја покажува за потреба од нова физика. Дури доколку се земат какви што се, општата релативност има уште можности за понатамошни испитувања. Математичката релативистика побарува разбирање на природата на сингуларностите и основните својства на Ајнштајновите равенки, и се помоќните компјутерски симулации. Трката за првичното директно забележување на гравитациските бранови и понатаму продолжува, во надеж за постоење на можност за испитување на точноста на теоријата за многу силни гравитациски полиња кои можат да се употребат за добивање на пообемни податоци. По повеќе од деведесет години по своето објавување, општата релативност и понатака е поле на многубројни истражувања.\n\nТежиште (релативистичко) Прдонесувачи кон општата релативност Изведување на Лоренцовите преобразби Еренфестов парадокс Испитување на општата релативност Проблем на две тела во општата релативност\n\nКатегорија:Општа релативност Категорија:Концепти во физиката Категорија:Алберт Ајнштајн\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општа теорија за релативноста — геометриска теорија за гравитацијата објавена од Алберт Ајнштајн во 1916 г. и моменталниот опис на гравитацијата во современата физика.","translated_text":"General theory of relativity ⁇ geometric theory of gravity published by Albert Einstein in 1916 and the current description of gravity in modern physics.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Наведена мрежна страница|title=Nobel Prize Biography|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/einstein-bio.html|work=Nobel Prize Biography|publisher=Nobel Prize|accessdate=25 February 2011}}]","char_index":107,"name":null,"url":"http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/einstein-bio.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":138825,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:00.320828-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.923828125}],"citations_needed":[]},{"text":"Општата релативност е воопштување на Специјалната релативност и Њутновиот закон за сеопфатна гравитација, со што се обезбедува опис на гравитацијата како геометриска особеност на просторот и времето, или време-просторот.","translated_text":"General relativity is a generalization of special relativity and Newton's law of universal gravitation, which provides a description of gravity as a geometric feature of space and time, or time-space.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Всушност, закривеноста на време-просторот е во директна поврзаност со енергијата и импулсот, кои постојат кај секоја материја и зрачење.","translated_text":"In fact, the curvature of space-time is directly related to the energy and momentum that exist in any matter and radiation.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Врската е определена со Ајнштајновите равенки за полето, систем од парцијалните диференцијални равенки.","translated_text":"The relationship is determined by Einstein's field equations, a system of partial differential equations.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Некои предвидувања на општата релативност се разликуваат целосно од тие на класичната физика, особено за изминувањето на времето, геометријата на просторот, движењето на телата при слободен пад и за движењето на светлината.","translated_text":"Some predictions of general relativity differ entirely from those of classical physics, particularly in the passage of time, the geometry of space, the motion of bodies in free fall, and the motion of light.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Примери за ваквите разлики вклучуваат гравитациско временско скусување, гравитациски леќи, гравитациско црвено поместување на светлината и гравитациско временско задоцнување.","translated_text":"Examples of such differences include gravitational time friction, gravitational lensing, gravitational redshifting of light, and gravitational time delay.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Предвидувањата на општиот релативитет се потврдени во сите набљудувања и опити до денешен ден.","translated_text":"The predictions of general relativity have been confirmed in all observations and experiments to date.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Иако Општата релативност не е единствената релативистика теорија, всушност претставува наједноставна теорија која е во согласност со податоците добиени од опитите.","translated_text":"Although General Relativity is not the only relativistic theory, it is actually the simplest theory that is consistent with the data obtained from experiments.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но, остануваат и понатаму необјаснети прашања, едно од овие е како општиот релативитет може да се поврзе со зак��нитостите на квантната механика за да се добие целосна и независна теорија за квантна гравитација.","translated_text":"But still unexplained questions remain, one of which is how general relativity can be linked to the laws of quantum mechanics to obtain a complete and independent theory of quantum gravity.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ајнштајновата теорија има важни астрофизички влијанија.","translated_text":"Einstein's theory has important astrophysical implications.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На пример, тврди дека постојат црни дупки — области во вселената во кои просторот и времето се расплетени на таков начин што ништо, дури ни светлината, не можат да го избегнат крајот на животниот век на ѕвездите.","translated_text":"For example, he claims that there are black holes ⁇ areas in space in which space and time are intertwined in such a way that nothing, not even light, can escape the end of the life cycle of stars.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Постои цврст доказ дека силното зрачење оддадено од одредени видови на астрономски тела се должи на постоењето на црните дупки, на пример, микроквазарите и активни галактички јадра се всушност доказ за присуство на ѕвездени црни дупки и црни дупки кои се многу помасивни.","translated_text":"There is strong evidence that the strong radiation emitted by certain types of astronomical bodies is due to the existence of black holes, for example, microquasars and active galactic nuclei are actually evidence for the presence of stellar black holes and black holes that are much smaller.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Закривувањето на светлината од страна на гравитацијата доведува до појавата т.н. гравитациските леќи, при кои многуте слики на едно исто далечено астрономско тело се видливи за набљудувачите на земјата.","translated_text":"The curvature of light by gravity leads to the appearance of so-called gravitational lenses, in which many images of an equally distant astronomical body are visible to Earth observers.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Општата релативност го предвидува и постоењето на гравитациски бранови, кои биле набљудувани непосредно, директното мерење е целта на ЛИГО и НАСА/ЕСА ласерската интерферометриска вселенска антена и разни пулсарски временски мрежи.","translated_text":"General relativity also predicts the existence of gravitational waves, which have been observed directly, the direct measurement is the goal of the LIGO and NASA/ESA laser interferometric space antenna and various pulsar time networks.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во продолжение, општата релативност е основата на моменталните космолошки модели за постојаното ширење на универзумот.","translated_text":"Further, general relativity is the basis of current cosmological models for the continuous expansion of the universe.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Историја","translated_text":"The Story","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Наскоро по објавувањето на специјалната теорија за релативноста во 1905 г., Ајнштајн почнал да размислува како да ја вклопи гравитацијата во неговата нова релативистичка рамка.","translated_text":"Soon after publishing his special theory of relativity in 1905, Einstein began to think about how to fit gravity into his new relativistic framework.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1907 г., започнувајќи со едноставен мисловен опит кој вклучувал набљудувач во слободен пад, тој навлегол во нешто што ќе биде осумгодишна потрага за релативистичката теорија за гравитацијата.","translated_text":"In 1907, starting with a simple thought experiment involving an observer in free fall, he embarked on what would be an eight-year quest for relativistic theory of gravity.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По многубројни скршнувања и погрешни зачетоци, неговата работа завршила со прикажување на неговата работа пред","translated_text":"After numerous breakdowns and misrepresentations, his work ended with the presentation of his work before","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Пруската академија за науките во ноември 1915 г. кои денес се познати како Ајнштајнови равенки за полето.","translated_text":"The Prussian Academy of Sciences in November 1915 which are now known as Einstein's equations for the field.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овие равенки ја одредуваат геометријата на просторот и времето која е под влијание на присутната материја и зрачење, и го определува јадрото на Ајнштајновата општа теорија за релативноста.","translated_text":"These equations determine the geometry of space and time that is influenced by the present matter and radiation, and define the core of Einstein's general theory of relativity.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9 to 15}}, {{Harvnb|Janssen|2005}}; an up-to-date collection of current research, including reprints of many of the original articles, is {{Harvnb|Renn|2007}}; an accessible overview can be found in {{Harvnb|Renn|2005|pp=110ff}}. An early key article is {{Harvnb|Einstein|1907}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9}}. The publication featuring the field equations is {{Harvnb|Einstein|1915}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 11–15}}]","char_index":188,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ајнштајновите равенки за полето се нелинеарни и многу тешки за решавање.","translated_text":"Einstein's field equations are nonlinear and very difficult to solve.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ајнштајн употребил приближни методи во првичните предвидувања на теоријата.","translated_text":"Einstein used approximate methods in the initial predictions of the theory.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но на почетокот на 1916 г., астрофизичарот Карл Шварцшилд го изнашол првото нетривијално точно решение на Ајнштајновите равенки за полето, преку т.н. Шварцшилдова метрика.","translated_text":"But in early 1916, the astrophysicist Carl Schwarzschild invented the first non-trivially accurate solution to Einstein's equations for the field, using the so-called Schwarzschild metric.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова решение го постави темелот за описот на конечните фази за гравитациското собирање, и телата кои денес се познати како црни дупки.","translated_text":"This solution laid the foundation for describing the final stages of gravitational accumulation, and the bodies known today as black holes.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во истата година, беа преземени првите чекори кон воопштување на Шварцшилдовото решение на електрично наелектризираните тела, кои подеднакво довеле до Рајснер–Нордштромовото решение, кое","translated_text":"In the same year, the first steps were taken towards generalizing the Schwarzschild solution to electrically powered bodies, which equally led to the Rysner Nordstrom solution, which","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"сега е поврзано со електрично наелектризираните црни дупки.","translated_text":"It's now connected to electrically powered black holes.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Schwarzschild|1916a}}, {{Harvnb|Schwarzschild|1916b}} and {{Harvnb|Reissner|1916}} (later complemented in {{Harvnb|Nordström|1918}})]","char_index":59,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1917 г., Ајнштајн ја применил својата теорија на универзумот како целина, со што го створил полето на релативистичката космологија.","translated_text":"In 1917, Einstein applied his theory of the universe as a whole, creating the field of relativistic cosmology.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во споредба со тогашното сфаќање, тој универзумот","translated_text":"Compared to what was then understood, that universe","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"го согледал како непроменлив (статичен), со што додал параметар на неговите оригинални равенки на полето т.н.космолошка постојана за да се добие тоа \"набљудување\".","translated_text":"viewed it as immutable (static), adding a parameter to its original equations of the so-called cosmic constant field to get that \"observation\".","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Einstein|1917}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 15e}}]","char_index":163,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"До 1929 г., испитувањата на хабл и останатите покажале дека универзумот се шири.","translated_text":"By 1929, Hubble's experiments and others showed that the universe was expanding.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова е соодветно опишано со проширените космолошки решенија на Фридман од 1922 г., за кои не е потребна космолошка постојана.","translated_text":"This is appropriately described by Friedman's expanded cosmological solutions of 1922, which do not require a cosmological constant.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Леметр ги искористил овие решенија за да го определи најраниот облик на моделите за големата експлозија, според кои нашиот универзум започнал од крајно топла и густа состојба.","translated_text":"Lemeter used these solutions to determine the earliest form of the Big Bang models, according to which our universe began from an extremely hot and dense state.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Hubble's original article is {{Harvnb|Hubble|1929}}; an accessible overview is given in {{Harvnb|Singh|2004|loc=ch. 2–4}}]","char_index":175,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Ајнштајн подоцна изјавил дека космолошката постојана била неговата најголема животна грешка.","translated_text":"Einstein later stated that the cosmological constant was his biggest mistake in life.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[As reported in {{Harvnb|Gamow|1970}}. Einstein's condemnation would prove to be premature, cf. the section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]], below]","char_index":92,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"За време на тој период, општата релативност станала само љубопитност меѓу физичките теории.","translated_text":"During that period, general relativity became only a curiosity among physical theories.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Очигледно била надмоќна во однос на Њутновата гравитација, која е во согласност со специјалната релативност и појаснувањето на неколку необјаснети ефекти од Њутновата теорија.","translated_text":"It was apparently superior to Newton's gravity, which is consistent with special relativity and the clarification of several unexplained effects of Newton's theory.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"И самиот Ајнштајн покажал во 1915 г., како неговата теорија ја објаснува аномалијата на перихелијот на планетата Меркур без придружни параметри.","translated_text":"Einstein himself showed in 1915 how his theory explains the anomaly of the perihelion of the planet Mercury without accompanying parameters.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Pais|1982|pp=253–254}}]","char_index":144,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Слично, во 1919 г. експедиција предводена од Едингтон го потврдила предвидувањето на општата теорија за закривувањетона светлината оддадена од Сонцето за време на целосното затемнување кое се случилао на 29 мај 1919 г., со што Ајнштајн стекнал моментална слава.","translated_text":"Similarly, in 1919 an expedition led by Eddington confirmed the prediction of the general theory of the curving light emitted by the Sun during the total eclipse that occurred on May 29, 1919, with which Einstein gained immediate fame.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kennefick|2005}}, {{Harvnb|Kennefick|2007}}]","char_index":219,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 16}}]","char_index":261,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Сепак теоријата се вброила во главните теории на теориската физика и астрофизика благодарение на развојот меѓу 1960 и 1975 г., сега познат под името златна доба на општата релативност.","translated_text":"However, the theory became embedded in the main theories of theoretical physics and astrophysics thanks to developments between 1960 and 1975, now known as the golden age of general relativity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|title=The future of theoretical physics and cosmology: celebrating Stephen Hawking's 60th birthday |chapter=Warping spacetime |first1=Kip |last1=Thorne |publisher=Cambridge University Press |year=2003 |isbn=0-521-82081-2 |page=74 |url=http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC}}, [http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74 Extract of page 74]]","char_index":184,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":68746,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:00.811520-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.67529296875},{"content":"[{{Наведена книга|title=The future of theoretical physics and cosmology: celebrating Stephen Hawking's 60th birthday |chapter=Warping spacetime |first1=Kip |last1=Thorne |publisher=Cambridge University Press |year=2003 |isbn=0-521-82081-2 |page=74 |url=http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC}}, [http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74 Extract of page 74]]","char_index":184,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":60916,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:01.168381-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (30 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Физичарите почнале да го разбираат концептот за црна дупка, и да ги препознаат квазарите како пример за црна дупка.","translated_text":"Physicists began to understand the concept of a black hole, and to recognize quasars as an example of a black hole.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Israel|1987|loc=ch. 7.8–7.10}}, {{Harvnb|Thorne|1994|loc=ch. 3–9}}]","char_index":115,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Дури и попрецизните исптувања на сончевиот Систем ја потврдиле предвидувачката моќ на теоријата, и релативистичката космологија, станале достапни за директни набљудувачки испитувања.","translated_text":"Even more precise observations of the Solar System confirmed the predictive power of the theory, and relativistic cosmology became available for direct observational examination.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Sections [[General relativity#Orbital effects and the relativity of direction|Orbital effects and the relativity of direction]], [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]] and [[General relativity#Light deflection and gravitational time delay|Light deflection and gravitational time delay]], and references therein]","char_index":96,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]] and references therein; the historical development is in {{Harvnb|Overbye|1999}}]","char_index":182,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Од класичната механика до општата релативност","translated_text":"From classical mechanics to general relativity","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност може да се разбере преку разбирање на сличностите кои постојат со класичната механика.","translated_text":"General relativity can be understood by understanding the similarities that exist with classical mechanics.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Првиот чекор е да се разбере дека класичната механика и Њутновиот закон за гравитација се подложни на геометриско опишување.","translated_text":"The first step is to understand that classical mechanics and Newton's law of gravitation are subject to geometric description.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Комбинацијата на овие описи со законите на специјалната релативност доведува до создавање на теоријата за општата релативност.","translated_text":"The combination of these descriptions with the laws of special relativity leads to the creation of general relativity theory.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[The following exposition re-traces that of {{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1}}]","char_index":126,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Геометријата на Њутновата гравитација","translated_text":"The geometry of Newton's gravity","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во основата на класичната механика е тврдењето дека движењето на телото може да се опише како мешавина од слободни (или инерцијално) движење, и застранувањата од овие слободни движења.","translated_text":"The basis of classical mechanics is the claim that the motion of the body can be described as a mixture of free (or inertial) motion, and the dangers of these free movements.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"ваквите застранувања се предизвикани од надворешни сили кои дејствуваат на телото во согласност со Њутновиот втор закон за движењето, кој тврди дека вкупната сила која дејствува на телото е еднаква на (инерцијалната) маса помножена со сопственото забрзување.","translated_text":"Such perturbations are caused by external forces acting on the body in accordance with Newton's second law of motion, which states that the total force acting on the body is equal to (inertial) mass multiplied by its own acceleration.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Arnold|1989|loc=ch. 1}}]","char_index":258,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Добиените инерцијални движења се поврзани со геометријата на просторот и времето, при стандарден појдовен систем на класичната механика, телата во слободно движење се движат по прави линии со постојани брзини.","translated_text":"The resulting inertial motions are related to the geometry of space and time, under a standard underlying system of classical mechanics, bodies in free motion move along straight lines at constant velocities.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во современиот говор, нивните патеки се геодезични, прави светски линии во закривениот време-простор.","translated_text":"In modern speech, their paths are geodesic, making world lines in curved time-space.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=5f}}]","char_index":101,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Соодветно, секој би очекувал дека инерцијалните движења, кога ќе бидат согледани преку набљудувањата на вистинитите движења на телата и се овозможуваат надворешните сили (како што се електромагнетизмот или триењето), можат да се искористат за геометријата на просторните така и за временските координати.","translated_text":"Accordingly, one would expect that inertial motions, when viewed through observations of the true motions of bodies and enabled by external forces (such as electromagnetism or friction), can be exploited for spatial and temporal coordinate geometry.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како и да е, постои несигурност кога ќе се воведе гравитацијата. Според Њутновиот закон за гравитација, кои независно е потврден преку опитите како оние на Етвеш и неговите наследници (","translated_text":"However, there is uncertainty when gravity is introduced. According to Newton's law of gravitation, which is independently confirmed by experiments such as those of Atwes and his successors (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Погледајте Етвешов опит), постои и универзалност на слободниот пад (исто така позната и како како слабо начело за еднаквост, или сеоп��атна еднаквост на инерцијалните и пасивната гравитациска маса), односно патеката на испитуваното тело при слободен пад зависи само од неговата местоположба и почетна брзина, но не и со материјалните својства.","translated_text":"See the Etwes experiment), there is also the universality of free fall (also known as the weak principle of equality, or the comprehensive equality of inertial and passive gravitational mass), i.e. the path of the body being examined at free fall depends only on its location and initial velocity, but not on material properties.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 2.4}}, {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 2}}]","char_index":342,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Поедноставен облик на погоре споменатото е содржано во Ајнштајновиот опит во лифт, кој е прикажан на сликата од десно, за набљудувач кој е во мала затворена соба, невозможно е да одлучи, преку исцртување на патеките на телата како оние при падот на топката, дали собата е во мирување во гравитациското поле, или во слободниот простор на ракета која забрзува и притоа создава сила еднаква на гравитацијата.","translated_text":"A simpler form of the aforementioned is contained in Einstein's elevator experiment, which is shown in the image to the right, for an observer in a small enclosed room, it is impossible to decide, by drawing the paths of bodies such as those in the fall of the ball, whether the room is at rest in the gravitational field, or in the free space of a rocket that accelerates and thereby creates a force of gravity.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wheeler|1990|loc=ch. 2}}]","char_index":405,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Земајќи ја предвид сеопфатноста на слободниот пад, каде не постои воочлива разлика меѓу инерцијалното движење и движењето под влијание на гравитациската сила.","translated_text":"Given the universality of free fall, where there is no visible difference between inertial motion and gravitational force motion.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Со ова се навестува нова класа на инерцијално движење, имено она за слободен пад под влијание на гравитацијата.","translated_text":"This implies a new class of inertial motion, namely that of free fall under gravity.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Оваа нова класа на посакувани движења, исто така, ја определува геометријата на просторот и времето преку математички записи, станува збор за геодезиски движења поврзани со одредена врска која зависи од градиентот на гравитацискиот потенцијал.","translated_text":"This new class of desired motions also defines the geometry of space and time through mathematical records, it refers to geodesic motions associated with a particular relationship that depends on the gradient of gravitational potential.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Просторот, при оваа замисла, сè уште се заснова на обичната Евклидова геометрија.","translated_text":"Space, in this view, is still based on ordinary Euclidean geometry.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како и да е, простор-времето како целина е посложено.","translated_text":"Anyway, space-time as a whole is complicated.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како што мо��е прикаже преку едноставен мисловни опити кои го опишуваат патеките на слободниот пад за различни испитувања на честичките, резултатот од време-","translated_text":"As can be shown by simple thought experiments describing free fall paths for various particle scans, the result of time-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"просторните вектори кои ја определуваат брзината на честичката (временски вектори) ќе се менува со патеката на честичка, математички кажано, Њутновата поврзаност не е точна.","translated_text":"The spatial vectors that determine the velocity of the particle (time vectors) will change with the path of the particle, mathematically speaking, the Newton correlation is not accurate.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Од ова, може да се заклучи дека време-просторот е закривен.","translated_text":"From this, we can conclude that time-space is curved.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Резултатот е запис на Њутновата гравитација со користење на коваријантни замисли, на пример опис кој е важечки во секој замислен координатен систем.","translated_text":"The result is a record of Newton's gravity using covariant images, for example a description that is valid in any conceived coordinate system.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.2}}, {{Harvnb|Havas|1964}}, {{Harvnb|Künzle|1972}}. The simple thought experiment in question was first described in {{Harvnb|Heckmann|Schücking|1959}}]","char_index":148,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во овј геометриски опис, плимните сили во однос на релативното забрзување на телата при слободен пад и се поврзани со изводот од поврзаноста, со што се покажува како присуство на маса.","translated_text":"In this geometrical description, the slope forces in relation to the relative acceleration of bodies at free fall and are related to the result of the connectivity, which is shown as the presence of mass.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=10f}}]","char_index":184,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Релативистичко воопштување","translated_text":"Relativistic generalization","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Колку и да е интересна Њутновата гравитација, нејзината основа, класичната механика, е само ограничен случај на (специјална)релативистичка механика.","translated_text":"As interesting as Newton's gravity is, its basis, classical mechanics, is only a limited case of (special) relativistic mechanics.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Good introductions are, in order of increasing presupposed knowledge of mathematics, {{Harvnb|Giulini|2005}}, {{Harvnb|Mermin|2005}}, and {{Harvnb|Rindler|1991}}; for accounts of precision experiments, cf. part IV of {{Harvnb|Ehlers|Lämmerzahl|2006}}]","char_index":148,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Со употреба на симетријата, каде гравитацијата може да се занемари, физиката е Лоренцова непроменливост како и во специјалната релативност наместо Галилеева непроменливост како во класичната механика.","translated_text":"Using symmetry, where gravity can be ignored, physics is Lorentz's invariance as in special relativity rather than Galileo's invariance as in classical mechanics.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Разликите меѓу двете теории стануваат значајни кога станува збор за брзини блиски на брзината на светлината, како и при високоенергетските појави.","translated_text":"The differences between the two theories become significant when it comes to speeds close to the speed of light, as well as in high-energy phenomena.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[An in-depth comparison between the two symmetry groups can be found in {{Harvnb|Giulini|2006a}}]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Со Лоренцовата симетрија, се појавуваат нови структури.","translated_text":"With the Lawrence symmetry, new structures are emerging.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тие се дефинирани како збир од светлински конуси (погледајте ја сликата од лево).","translated_text":"They are defined as a set of light cones (see image on the left).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Светлинските конуси ја определуваат причинската структура, за секој настан A, постои збир од настани кои можат начелно, или да влијаат на или да бидат под влијание на A преку сигнали или заемодејства кои немаат потреба да се движат со брзини поголеми од брзината на светлината (како настанот B на сликата), и збир од настани за кои ваквото влијание е невозможно (таков настан е C на сликата).","translated_text":"The cones of light determine the causal structure, for each event A, there is a set of events that can in principle either influence or be influenced by A through signals or loans that do not need to move at speeds greater than the speed of light (such as event B in the image), and a set of events for which such an influence is impossible (such an event is C in the image).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овие збирови се независно-набљудувачки.","translated_text":"These collections are independent observers.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|1991|loc=sec. 22}}, {{Harvnb|Synge|1972|loc=ch. 1 and 2}}]","char_index":39,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во сооднос со светските линии на честичките во слободен пад, светлинските конуси можат да се искористат за реконструирање на време-","translated_text":"Compared to the world lines of free-falling particles, the light cones can be used to reconstruct time-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"просторната полуриманова метрика, сè до одреден скаларен вектор.","translated_text":"the spatial semiroman metric, all the way down to a specific scalar vector.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Математички кажано, ова ја дефинира конформната геометрија.","translated_text":"Mathematically speaking, this defines conformal geometry.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 2.3}}]","char_index":59,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Специјалната релативност е дефинирана во отсуство на гравитацијата, па за практични примени, е соодветен модел кога се занемарува гравитацијата.","translated_text":"Special relativity is defined in the absence of gravity, so for practical applications, it is an appropriate model when gravity is neglected.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Со воведување на гравитацијата, и со претпоставување на сеопфатен слободен пад, важи истото размислување како претходниот дел, не постојат глобални инерцијални појдовни системи.","translated_text":"With the introduction of gravity, and with the assumption of a comprehensive free fall, the same thinking applies as the previous part, there are no global inertial reference systems.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Наместо тоа постојат приближни инерцијални рамки кои се движат долж честичките во слободен пад.","translated_text":"Instead, there are approximate inertial frames that move along free-falling particles.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Искажано преку време-просторот, правитевременски линии кои го дефинираат системот ослободен од граавитацијата се деформирани во линии ки се закривени во однос една на друга, што наведува дека вклучувањето на гравитацијата доведува до промена на време-просторната геометрија.","translated_text":"Expressed through time-space, the time lines defining the gravity-free system are deformed into lines that are curved relative to each other, suggesting that the inclusion of gravity leads to a change in time-space geometry.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.4}}, {{Harvnb|Schutz|1985|loc=sec. 5.1}}]","char_index":274,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Најнапред, не е јасно дали новите локални појдовни системи при слободен пад се во согласност со појдовните рамки во кои важат законите на специјалната релативност оваа теорија е заснована на движењето на светлината, а со тоа и на електромагнетизмот, кои може да има поинаков збир на посакувани појдовни системи.","translated_text":"First, it is not clear whether the new local free fall base systems conform to the base frameworks in which the laws of special relativity apply. This theory is based on the movement of light, and thus electromagnetism, which may have a different set of desired base systems.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но со користење на различни претпоставки за специјално релативистичките системи, можат да се добијат различни предвидувања за гравитациските црвени поместувања, што е всушност, начинот на кој светлинските светлински промени како што светлината се движи низ гравитациското поле.","translated_text":"But using different assumptions for specially relativistic systems, different predictions can be made for gravitational redshifts, which is actually the way light changes as light moves through the gravitational field.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Мерењата на покажуваат дека системите со слободен пад се оние кај кои светлината се движи на ист начин како и во специјалната релативност.","translated_text":"The measurements show that free-fall systems are those in which light moves in the same way as in special relativity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=17ff}}; a derivation can be found in {{Harvnb|Mermin|2005|loc=ch. 12}}. For the experimental evidence, cf. the section [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]], below]","char_index":138,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Воопштувањето на оваа изјава, имено дека важат законите на специјалната релативност како добра прептоставка за појдовните системи во слободен пад, познато е како Ајнштајново начело за еднаквост, значајно водечко начело за воопштување на специјално релативистичката физика да ја вклучи гравитацијата.","translated_text":"The generalization of this statement, namely that the laws of special relativity apply as a good precursor to free-fall originating systems, is known as Einstein's principle of equality, a significant guiding principle for generalizing special relativistic physics to include gravity.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 1.13}}; for an elementary account, see {{Harvnb|Wheeler|1990|loc=ch. 2}}; there are, however, some differences between the modern version and Einstein's original concept used in the historical derivation of general relativity, cf. {{Harvnb|Norton|1985}}]","char_index":299,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Истите податоци добиени од опитите покажуваат дека времето мерено од часовниците во гравитациското поле или соодветното време, не ги следи законитостите на специјалната релативност.","translated_text":"The same data obtained from the experiments show that time measured by clocks in the gravitational field or appropriate time does not follow the laws of special relativity.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Искажано преку врем-просторната геометрија, не се мери со употреба на Минковскиевата метрика.","translated_text":"Expressed through time-space geometry, it is not measured using the Minkowski metric.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како и во Њутновиот случај, станува збор за поопшта геометрија.","translated_text":"As with Newton's case, it's more general geometry.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"При мали големини, сите појдовни системи кои се во слободен пад се подеднакви, и приближно Минковскиеви.","translated_text":"At small sizes, all subsoil systems that are in free fall are identical, and approximately Minkowski's.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Последователно, станува збор за закривено воопштување на Минковскиевиот простор.","translated_text":"Consequently, it is a closed generalization of the Minkovsky space.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Метричкиот тензор кои ја ја определува геометријата, како што должините и аглите се измерени, но не е Минковскиевата метрика на специјалната релативност, станува збор за воопштување познати како полуриманови метрики.","translated_text":"The metric tensor that defines geometry, such that the lengths and angles are measured, but not the Minkowski metric of special relativity, is a generalization known as semirime metrics.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Понатамошно, секоја риманова метрика природно се поврзува со одреден вид на поврзаност, односно Леви-","translated_text":"Furthermore, every Roman metric naturally relates to a certain kind of connectivity, i.e.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Чивитова поврзаност, а ова всушност е, врската која го задоволува начелото на еднаквост и го прави просторот да биде локално Минковскиев.","translated_text":"Chivi's connectivity, and this is actually the connectivity that satisfies the principle of equality and makes space locally Minkowski.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.4}} for the experimental evidence, see once more section [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]]. Choosing a different connection with non-zero [[torsion tensor|torsion]] leads to a modified theory known as [[Einstein–Cartan theory]]]","char_index":137,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Ајнштајнови равенки","translated_text":"Einstein's equations","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Знаејќи ги релативиатичкиот и геометрискиот облик на гравитацијата, останува само прашањето за изворот на гравитацијата.","translated_text":"Knowing the relativistic and geometrical shape of gravity, only the question of the source of gravity remains.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кај Њутновата гравитација, изворот е масата.","translated_text":"For Newton's gravity, the source is the table.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во специјалната релативност, масата е дел од општото количество наречено енергетски–импулсен тензор, кој пак ги вклучува енергијата и импулсот густините како и стресот.","translated_text":"In special relativity, mass is part of a general quantity called the energy-impulse tensor, which in turn includes energy and impulse densities as well as stress.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|p=16}}, {{Harvnb|Kenyon|1990|loc=sec. 7.2}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 2.8}}]","char_index":168,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Со употреба на начелото за еднаквост, овој тензор често се употребува за закривениот време-простор.","translated_text":"Using the principle of equality, this tensor is often used for curved time-space.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Искористувајќи ја геометриската Њутнова гравитација, природно е да се земе дека равенките за поле на гравитацијата, го поврзуваат овој тензор и Ричиевиот тензор, со што се опишани класа на плимни ефекти: промената на волуменот на мал облак од честички кои се во мирување за подоцна да бидат во слободен пад.","translated_text":"Using Newton's geometric gravity, it is natural to assume that the equations for the gravitational field link this tensor to the Richter tensor, describing a class of gradient effects: the change of volume to a small cloud of particles that are at rest to later be in free fall.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во специјалната релативност, зачувувањето на енергија и импулсот со изјавата дека енергетско-импулсниот тензор е без дивергенција.","translated_text":"In special relativity, the conservation of energy and momentum with the statement that the energy-impulse tensor is without divergence.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"оваа равенка е исто така често воопштувана за закривениот време-простор со замена на парцијалните изводи со нивните спротивни закривени -многуобразија, коваријантните изводи кои се изучуваат во диференцијалната геометрија.","translated_text":"This equation is also often generalized to curved time-space by replacing partial derivatives with their opposite curved-multiplication, covariant derivatives that are studied in differential geometry.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Со овој дополнителен услов, коваријантната дивергенција на енергетско-импулсниот тензор, а со тоа и на останатото кое","translated_text":"With this additional condition, the covariant divergence of the energy-impulse tensor, and thus the rest of the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"се наоѓа на другата страна на равенката, е нула и наједноставните равенки се наречени Ајнштајнови равенки за полето:","translated_text":"is on the other side of the equation, is zero, and the simplest equations are called Einstein's equations for the field:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"на левата страна е Ајнштајновиот тензор, одреден дивергенција слободна комбинација од Ричиевиот тензор R_{\\mu\\nu} и метриката.","translated_text":"On the left is the Einstein tensor, a certain divergence free combination of the Richter tensor R_{\\mu\\nu} and the metric.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Каде G_{\\mu\\nu} е симетрично.","translated_text":"Where G is symmetrical.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во случајот,","translated_text":"In this case,","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"R=g^{\\mu\\nu}R_{\\mu\\nu}\\,","translated_text":"R=g^{\\mu\\nu}R_{\\mu\\nu},","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"каде кривата е скаларна.","translated_text":"where the curve is scalar.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ричиевиот тензор е поврзан со попштиот Риманов тензор на закривеност запишан како","translated_text":"The Richius tensor is connected to the posterior Riemann tensor of curvature written as","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"R_{\\mu\\nu}={R^\\alpha}_{\\mu\\alpha\\nu}.\\,","translated_text":"R_{\\mu\\nu}=R^\\alpha}_{\\mu\\alpha\\nu},","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"OНа десната страна, T_{\\mu\\nu} е енергетско-импулсниот тензор.","translated_text":"On the right, T is the energy-impulse tensor.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=19–22}}; for similar derivations, see sections 1 and 2 of ch. 7 in {{Harvnb|Weinberg|1972}}. The Einstein tensor is the only divergence-free tensor that is a function of the metric coefficients, their first and second derivatives at most, and allows the spacetime of special relativity as a solution in the absence of sources of gravity, cf. {{Harvnb|Lovelock|1972}}. The tensors on both side are of second rank, that is, they can each be thought of as 4×4 matrices, each of which contains ten independent terms; hence, the above represents ten coupled equations. The fact that, as a consequence of geometric relations known as [[Bianchi identities]], the Einstein tensor satisfies a further four identities reduces these to six independent equations, e.g. {{Harvnb|Schutz|1985|loc=sec. 8.3}}]","char_index":62,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Споредувањето на предвидувањето на теоријата срезултатите добиени од набљудувањата на планетарните орбити (или, подеднакво, за слабата гравитација границата е Њутновата механика), постојаната за пропорционалност може да се одреди како κ = 8πG/c⁴, каде G е гравитациската постојана и c како брзината на светлината.","translated_text":"Comparing the prediction theory to the results obtained from observations of planetary orbits (or, equivalently, for weak gravity the boundary is Newton's mechanics), the constant for proportionality can be defined as κ = 8πG/c4, where G is the gravitational constant and c is the speed of light.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kenyon|1990|loc=sec. 7.4}}]","char_index":313,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Кога отуствува материјата, нема потреба од енергетско-импулсниот тензор, па резултат на тоас се Ајнштајновите равенки во вакуум:","translated_text":"When matter is absent, there is no need for the energy-impulse tensor, so the result of this is Einstein's vacuum equations:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"R_{\\mu\\nu}=0.\\,","translated_text":"R_{\\mu\\nu} is 0.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Постојат и поинакви теории за општата релативност, кои вклучуваат и дополнителни правила или ограничувања со што се добиваат поинакви равенки за полињата.","translated_text":"There are also different theories of general relativity, which also include additional rules or constraints to obtain different equations for the fields.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Примери се Бранс-","translated_text":"Examples are Brance-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дикевата теорија, телепаралелизамот, и Ајнштајн-","translated_text":"The Wilderness Theory, teleparallelism, and Einstein--","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Карановата теорија.","translated_text":"The Karan theory.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Brans|Dicke|1961}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 3 in ch. 7}}, {{Harvnb|Goenner|2004|loc=sec. 7.2}}, and {{Harvnb|Trautman|2006}}, respectively]","char_index":19,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Дефиниција и основна примена","translated_text":"Definition and main application","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Изводите кои беа споменети во претходниот дел ги содржат сите информации потребни за да се дефинира општата релативност, опишат клучните својства, и да се обрне внимание на прашањата значајни за физиката, имено како може да се искористи теоријата за создавање на модели.","translated_text":"The findings mentioned in the previous section contain all the information necessary to define general relativity, describe the key properties, and address questions of importance to physics, namely how model-making theory can be used.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Дефиниција и основни особености","translated_text":"Definition and main features","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност е метричка теорија за гравитацијата.","translated_text":"General relativity is a metric theory of gravity.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во нејзиното јадро се Ајнштајновите равенки, кои ја опишуваат врската меѓу геометријата на четири димензионалното, псевдо-Риманово многуобразие кое","translated_text":"At its core are the Einstein equations, which describe the relationship between the geometry of a four-dimensional, pseudo-Roman polynomial that","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"го претставува време-просторо, и енергија-импулсот кои се содржи во тој време-простор.","translated_text":"represents time-space, and the energy-impulse contained in that time-space.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=ch. 4}},{{Harvnb|Weinberg|1972|loc=ch. 7}} or, in fact, any other textbook on general relativity]","char_index":86,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Појавите кои во класичната механика се препишани на силата на гравитацијата (како што се слободниот пад, орбиталното движење и патеките на вселенските возила), се соодветни на инерцијалното движење во закривената геометрија на време-просторот во општата релативност, каде отсуствува гравитациска сила која ги закривува патеките на телата.","translated_text":"The phenomena that in classical mechanics are transcribed to the force of gravity (such as free fall, orbital motion, and the paths of spacecraft) correspond to the inertial motion in the curved geometry of time-space in general relativity, where there is no gravitational force that curves the paths of bodies.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Наместо тоа, гравитацијата содејствува со промените во времето и просторот, на начин кој ги менува и најправите можни линиски патеки на телата.","translated_text":"Instead, gravity accompanies changes in time and space, in a way that changes the best possible linear pathways of the body.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[At least approximately, cf. {{Harvnb|Poisson|2004}}]","char_index":143,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Закривеноста е причинета од енергија-импулсот на материјата.","translated_text":"The curvature is caused by the energy-impulse of matter.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Според познатиот релативист Џон Арчибалд Вилер, време-просторот и кажува на материјата како да се движи, додека","translated_text":"According to the famous relativist John Archibald Wheeler, space-time tells matter how to move, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"пак материјата му кажува на време-просторот како да се закривува.","translated_text":"But matter tells time and space how to curve.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wheeler|1990|p=xi}}]","char_index":65,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност го заменува скаларот на гравитацискиот потенцијал на класичната физика преку симетричен тензор од втор ранг, симетричниот тензор се сведува на скаларот при одредени ограничени случаи.","translated_text":"General relativity replaces the gravitational potential scale of classical physics by a second-order symmetrical tensor, the symmetrical tensor being reduced to the scale in certain limited cases.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За слабите гравитациски полиња со мали брзини во однос на брзината на светлината, предвидувањата на теоријата се сведуваат на тие од Њутновиот закон за сеопфатна гравитација.","translated_text":"For weak gravitational fields at low speeds relative to the speed of light, the predictions of the theory are reduced to those of Newton's law of universal gravitation.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.4}}]","char_index":174,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Бидејќи при записот се користат тензори, општата релативност ја прикажува општата коваријанса: нејзините закони и понатамошните закони определени преку општата релативистичка рамка добивајќи ист облик во сите координатните системи.","translated_text":"Since tensors are used in the recording, general relativity shows general covariance: its laws and subsequent laws determined through the general relativistic framework take the same shape in all coordinate systems.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.1}}]","char_index":231,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Понатамошно, теоријата не содржи никакви непроменливи геометриски позадински структури на пример, станува збор за позадинска независна.","translated_text":"Furthermore, the theory contains no fixed geometric background structures for example, it is a background independent.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На тој начин се задоволува начелото за општата релативност, односно дека физичките закони се исти за сите набљудувачи.","translated_text":"This satisfies the principle of general relativity, that the laws of physics are the same for all observers.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For the (conceptual and historical) difficulties in defining a general principle of relativity and separating it from the notion of general covariance, see {{Harvnb|Giulini|2006b}}]","char_index":118,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Локално, како што се искажува во начелото за еднаквост време-просторот е Минковскиев и законите на физиката пројавуваат локална Лоренцова непроменливост.","translated_text":"Locally, as expressed in the principle of time-space equality is Minkowski's and the laws of physics express local Lorentz's invariance.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[section 5 in ch. 12 of {{Harvnb|Weinberg|1972}}]","char_index":153,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Создавање на модели","translated_text":"Modelling","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Јадрото на концептот за создавање на општи релативистички модели се решенијата на Ајнштајновите равенки.","translated_text":"At the core of the concept of creating general relativistic models are the solutions of Einstein's equations.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Земајќи ги предвид Ајнштајновите равенки и подобните равенки за особеностите на материјата, па добиеното решение се добива одредено полуриманово многуобразие и одредени материјални полиња кои се дефинираат со тоа многуобразие.","translated_text":"Taking into account Einstein's equations and similar equations for the properties of matter, the solution obtained is given a certain semirime manifold and certain material fields that are defined by that manifold.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Материјата и геометријата мора да ги исполнуваат Ајнштајновите равенки, материјалниот енергија-импулсен тензор мора да биде ослободен од дивергенција.","translated_text":"Matter and geometry must meet Einstein's equations, the material energy-impulse tensor must be free of divergence.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Материјата мора секако да задоволи дополнителни равенки.","translated_text":"The matter must of course satisfy additional equations.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Накратко, ваквото решение е модел на универзумот кој ги задоволува законитостите на општата релативност и можните дополнителни закони кои кои владејат во зависност од материјата која е присутна.","translated_text":"In short, such a solution is a model of the universe that satisfies the laws of general relativity and the possible additional laws that govern depending on the matter present.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Introductory chapters of {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}]","char_index":194,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ајнштајновите равенки се нелиниски парцијални диференцијални равенки и, како такви не можат да бидат точно решени.","translated_text":"Einstein's equations are nonlinear partial differential equations and, as such, cannot be precisely solved.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[A review showing Einstein's equation in the broader context of other PDEs with physical significance is {{Harvnb|Geroch|1996}}]","char_index":114,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Сепак, познати се одреден броја на точни решенија, иако само мал број од нив имаат корисна примена.","translated_text":"However, a number of precise solutions are known, although only a few have practical applications.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For background information and a list of solutions, cf. {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}; a more recent review can be found in {{Harvnb|MacCallum|2006}}]","char_index":99,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Најпознатите точни решенија се и оние кои се од интерес на физиката, такви се:","translated_text":"The most well-known exact solutions are those that are of interest to physics, such as:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Шварцшилдовото решение,Рајснер–Нордштромовото решение и Керовата метрика, и сите се поврани со одреден вид на црна дупка во и така празниот универзум, и Фридман–Леметр–Робертсон–Валкеровата метрика и де Ситерови универзуми, и сите опишуваат универзум кој се шири.","translated_text":"Schwartzschild's solution, Raisner's Nordstrom solution, and Kerr's metric, and they're all embedded in some kind of black hole in the empty universe, and Friedman's Lemeter Robertson's Walker's metric and de Seiter's universes, and they all describe a universe that's expanding.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 3,5,6}}]","char_index":150,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Narlikar|1993|loc=ch. 4, sec. 3.3}}]","char_index":263,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Точните решенија кои се од интерес на теориската физика се Геделовиот универзум (кој ја овозможува интересната можност за патување низ времето во закривен време-простор), Тауб-НУТ-овото решение (модел на универзумот кој е еднороден, но анизотропрн), и анти де Ситеров простор (кој неодамна стана доминантен во прилог на т.н. AdS/CFT коресподенција).","translated_text":"The exact solutions that are of interest to theoretical physics are the Gödel universe (which provides the interesting possibility of time travel in curved time-space), the Taub-NUT solution (a model of the universe that is homogeneous but anisotropic), and the anti-de Sitter space (which recently became dominant in addition to the so-called AdS/CFT correspondence).","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Brief descriptions of these and further interesting solutions can be found in {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=ch. 5}}]","char_index":349,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Земајќи го предвид тешкотиите за определување на точните решенија, Ајнштајновите равенки за полето често се решаваат преку бројчена интеграција со помош на сметач, или со разгледување на мали или разгледувајќи мали пореметувања на точните решенија.","translated_text":"Given the difficulties in determining the exact solutions, Einstein's field equations are often solved by numerical integration using a calculator, or by considering small or considering small disturbances of the exact solutions.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во полето на бројчената релативност, се користат моќни сметачи за да се симулира геометријата на време-просторот а со тоа и да се решат Ајнштајновите равенки за интересни ситуации како на пример за две црни дупли кои би се судриле.","translated_text":"In the field of numerical relativity, powerful calculators are used to simulate the geometry of time-space and thereby solve Einstein's equations for interesting situations such as two colliding black holes.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Lehner|2002}}]","char_index":231,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Како начело, овие методи можат да се применат на кој и да било систем, доколку се поседува соодветна сметачка моќ, и притоа може да се разгледаат основните прашања како на пример отскриените сингуларности.","translated_text":"In principle, these methods can be applied to any system, provided it possesses adequate computational power, and thus can address fundamental issues such as disclosed singularities.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Приближните решенија можат да се најдат до употреба на растројни теории како што се линиската гравитација и нејзиното воопштување, пост-","translated_text":"Approximate solutions can be found in the use of dissimilar theories such as linear gravity and its generalization, post-","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[For instance {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.4}}]","char_index":105,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Њутновот проширување, и двете биле изведени од Ајнштајн.","translated_text":"Newton's expansion, both of which were derived by Einstein.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Се овозможува систематски приод за решавање на геометријата на време-просторот која содржи материја која се движи споро во однос на брзината на светлината.","translated_text":"A systematic approach to solving time-space geometry involving matter moving slowly with respect to the speed of light is provided.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Проширувањето содржи серија на поими, првите поими ја претставуваат Њутновата гравитација, додека пак второстепените претставуваат помали исправки на Њутновата теорија поради општата релативност.","translated_text":"The expansion contains a series of terms, the first terms representing Newton's gravity, while the secondary terms represent smaller corrections to Newton's theory of general relativity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 4.1 and 4.2}}]","char_index":195,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Проширување на ова проширување е параметризиран пост-Њутнов (ППЊ) формализам, кои овозможува квантитативни споредби меѓу предвидувањата на општата релативност и сличните теории на општата релативност.","translated_text":"An extension of this extension is parameterized post-Newtonian formalism, which allows quantitative comparisons between predictions of general relativity and similar theories of general relativity.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.2}}, {{Harvnb|Will|1993|loc=ch. 4}}]","char_index":200,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Последици од Ајнштајновата теорија","translated_text":"Consequences of Einstein's theory","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност има бројни физички последици.","translated_text":"General relativity has numerous physical implications.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Некои потекнуваат од аксиомите на теоријата, додека","translated_text":"Some derive from the axioms of the theory, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"пак други стануваат јасни по деведесет години истражување кои следела по првичното објавување на Ајнштајновата теорија за општата релативност.","translated_text":"Others become clear after 90 years of research that followed the initial publication of Einstein's theory of general relativity.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Гравитациско временско скусување и промена на честотата","translated_text":"Gravitational time crushing and frequency change","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ако се претпостави дека начелото за еднаквост е точен, гравитацијата влијае на минувањето на времето.","translated_text":"Assuming the principle of equality is accurate, gravity affects the passage of time.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|pp=24–26 vs. pp. 236–237}} and {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=164–172}}. Einstein derived these effects using the equivalence principle as early as 1907, cf. {{Harvnb|Einstein|1907}} and the description in {{Harvnb|Pais|1982|pp=196–198}}]","char_index":54,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Светлината испратена во гравитацискиот бунар е поместена кон сино, додека","translated_text":"The light sent into the gravitational well is shifted to blue, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"пак светлината која е пуштена во спротивна насока е поместена кон црвено, овие два ефекта се познати како гравитациско честотно поместување.","translated_text":"And then the light that's released in the opposite direction is shifted to red, these two effects are known as gravitational frequency shift.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Поопшто, настаните во близина на масивно тело се одвиваат побавно кога се споредуваат со настаните кои се одвиваат на поголема далечина, овој е ефект е познат под името гравитациско временско скусување.","translated_text":"In general, events near a massive body occur slowly compared to events occurring at greater distances, this effect is known as gravitational time compression.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|pp=24–26}}; {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973 |loc=§ 38.5}}]","char_index":202,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Гравитациското црвено поместување е измерено лабораториски и со користење на астрономски набљудувања.","translated_text":"The gravitational redshift was measured in laboratories and using astronomical observations.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[[[Pound–Rebka experiment]], see {{Harvnb|Pound|Rebka|1959}}, {{Harvnb|Pound|Rebka|1960}}; {{Harvnb|Pound|Snider|1964}}; a list of further experiments is given in {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.1 on p. 186}}]","char_index":58,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Greenstein|Oke|Shipman|1971}}; the most recent and most accurate Sirius B measurements are published in {{Harvnb|Barstow, Bond et al.|2005}}.]","char_index":101,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Гравитациското временско скусување во Земјиното гравитациско полее измерено многупати со употреба на атомски часовници, додека","translated_text":"The gravitational time-shift in the Earth's gravitational field has been measured many times using atomic clocks, while","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Starting with the [[Hafele–Keating experiment]], {{Harvnb|Hafele|Keating|1972a}} and {{Harvnb|Hafele|Keating|1972b}}, and culminating in the [[Gravity Probe A]] experiment; an overview of experiments can be found in {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.1 on p. 186}}]","char_index":119,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"проверката во тек се добива како спореден ефект од работата на ГПС.","translated_text":"the on-going verification is obtained as a comparative effect from the operation of the GPS.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[GPS is continually tested by comparing atomic clocks on the ground and aboard orbiting satellites; for an account of relativistic effects, see {{Harvnb|Ashby|2002}} and {{Harvnb|Ashby|2003}}]","char_index":67,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Испитувањата во силните гравитациски полиња се добиваат преку набљудување на двојни пулсари.","translated_text":"Tests in strong gravitational fields are obtained by observing double pulsars.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Stairs|2003}} and {{Harvnb|Kramer|2004}}]","char_index":92,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Сите реултати се во согласност со општата релативност.","translated_text":"All results are consistent with general relativity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[General overviews can be found in section 2.1. of Will 2006; Will 2003, pp. 32–36; {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 4.2}}]","char_index":54,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Но, со моменталното ниво на прецизност, овие набљудувања не можат да направат разлика меѓу општата релативност и останатите теории во кои начелото на еднаквост е со подеднаква важност.","translated_text":"But with the current level of accuracy, these observations cannot distinguish between general relativity and other theories in which the principle of equality is of equal importance.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=164–172}}]","char_index":184,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Закривување на светлината и гравитациското временско задоцнување","translated_text":"Suppression of light and gravitational time lag","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност предвидува дека патот на светлината е закривен во гравитациско поле, светлината која минува покрај масивно телое закривена кон тоа тело.","translated_text":"General relativity predicts that the path of light is curved in a gravitational field, light passing past a massive body curved toward that body.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овој ефект е потврден преку набљудувањето на светлината од далечните ѕвезди или далечните квазари е закривена како што минува покрај Сонцето.","translated_text":"This effect is confirmed by observing light from distant stars or distant quasars curved as it passes through the Sun.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Cf. {{Harvnb|Kennefick|2005}} for the classic early measurements by the [[Arthur Eddington|Eddington]] expeditions; for an overview of more recent measurements, see {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=ch. 4.3}}. For the most precise direct modern observations using quasars, cf. {{Harvnb|Shapiro|Davis|Lebach|Gregory|2004}}]","char_index":141,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ова и поврзаните предвидувања се добиени од фактот дека светлината следи линија која се нарекува нулта геодезиска линија односно воопштување на правите линии по кои се движи светлината во класичната физика.","translated_text":"This and related predictions are derived from the fact that light follows a line called the zero geodesic line i.e. generalizing the lines by which light moves in classical physics.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ваквите геодезии се вообопштување на непроменливоста на брзината на светлината во спевијалната релативност.","translated_text":"Such surveys are a generalization of the invariance of the speed of light in gravitational relativity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[This is not an independent axiom; it can be derived from Einstein's equations and the Maxwell [[Lagrangian]] using a [[WKB approximation]], cf. {{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 5}}]","char_index":107,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"како што се исптува соодветен модел на време-просторот, се добиваат неколку ефекти од движењето на светлината во присуство на светлината.","translated_text":"As an appropriate time-space model is tested, several effects are obtained from the movement of light in the presence of light.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Blanchet|2006|loc=sec. 1.3}}]","char_index":55,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Иако закривувањето на светлината може да се изведе со проширување на сеопфатноста на слободниот пад на светлината, аголот на светлината кој се добива од овие пресметки е само половична вредност од вредноста добиена со општата релативност.","translated_text":"Although curvature of light can be performed by expanding the omnipresence of the free fall of light, the angle of light obtained from these calculations is only half the value obtained by general relativity.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 1.16}}; for the historical examples, {{Harvnb|Israel|1987|pp=202–204}}; in fact, Einstein published one such derivation as {{Harvnb|Einstein|1907}}. Such calculations tacitly assume that the geometry of space is [[Euclidean space|Euclidean]], cf. {{Harvnb|Ehlers|Rindler|1997}}]","char_index":114,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[From the standpoint of Einstein's theory, these derivations take into account the effect of gravity on time, but not its consequences for the warping of space, cf. {{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 11.11}}]","char_index":238,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Мошне поврзана појава на закривувањето на светлината е гравитациското временско задоцнување (или Шапирово задоцнување), појавата при која име е потребно подолго време на светлинските зраци да поминат низ гравитациското поле отколку кога тоа поле го нема.","translated_text":"A closely related phenomenon of light curvature is gravitational time lag (or Shapiro lag), the phenomenon in which light rays take longer to pass through a gravitational field than when that field is absent.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Постојат многу успешни испитувања на ова предвидување.","translated_text":"There are many successful studies of this prediction.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For the Sun's gravitational field using radar signals reflected from planets such as [[Venus]] and [[Mercury (planet)|Mercury]], cf. {{Harvnb|Shapiro|1964}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=ch. 8, sec. 7}}; for signals actively sent back by space probes ([[transponder]] measurements), cf. {{Harvnb|Bertotti|Iess|Tortora|2003}}; for an overview, see {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.4 on p. 200}}; for more recent measurements using signals received from a [[pulsar]] that is part of a binary system, the gravitational field causing the time delay being that of the other pulsar, cf. {{Harvnb|Stairs|2003|loc=sec. 4.4}}]","char_index":54,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во параметризираниот пост-Њутнов формализам мерењата на закривувањето на светлината и гравитациското врменско задоцнување го определуваат параметар наречен γ, кој го означува влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот.","translated_text":"In the parameterized post-Newtonian formalism measurements of light curvature and gravitational time delay determine a parameter called γ, which denotes the effect of gravity on the geometry of space.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 7.1 and 7.2}}]","char_index":232,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Гравитациски бранови","translated_text":"Gravitational waves","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Една од неколкуте споредби меѓу слабите гравитациски полиња и електромагнетизмот е дека, покрај електромагнетните бранови, постојат и гравитациски бранови, кои се нарушувања во метриката на време-просторот кои се движат со брзината на светлината.","translated_text":"One of the few comparisons between weak gravitational fields and electromagnetism is that, in addition to electromagnetic waves, there are gravitational waves, which are disturbances in the time-space metric that move at the speed of light.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[These have been indirectly observed through the loss of energy in binary pulsar systems such as the [[Hulse–Taylor binary]], the subject of the 1993 Nobel Prize in physics. A number of projects are underway to attempt to observe directly the effects of gravitational waves. For an overview, see {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=part VIII}}. Unlike electromagnetic waves, the dominant contribution for gravitational waves is not the [[dipole]], but the quadrupole; see {{Harvnb|Schutz|2001}}]","char_index":246,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Наједностаниот вид на ваков бран може да се забележи во прстен на слободни честички.","translated_text":"The simplest form of such a wave can be seen in a free-particle ring.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Синусен бран кои се движи низ таков прстен кон набљудувачот го нарушува прстенот на карактеристичен, ритмичен начин (анимацијата од десноt).","translated_text":"A sinusoidal wave moving through such a ring towards the observer disrupts the ring in a characteristic, rhythmic manner (animation from the right).","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Most advanced textbooks on general relativity contain a description of these properties, e.g. {{Harvnb|Schutz|1985|loc=ch. 9}}]","char_index":140,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Бидејќи Ајнштајновите равенки се нелиниски, силните гравитациски брнови не се покоруваат на линиската суперпозиција, со што нивниот опис се отежнува.","translated_text":"Because Einstein's equations are nonlinear, strong gravitational spheres do not yield to linear superposition, making their description difficult.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како и да е, за слабите полиња, може да се направи линиска претпоставка.","translated_text":"Either way, for weak fields, a linear assumption can be made.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Вака линиските гравитациски бранови се доволно прецизни за да ги опишат, мошне слабите бранови кои се очекува да пристигнат на Земјата од далечните космички настани, кои настануваат на релативни растојанија кои се зголемуваат или намалуваат за 10^{-21} или помалку.","translated_text":"Such linear gravitational waves are accurate enough to describe the very faint waves that are expected to arrive on Earth from distant cosmic events, occurring at relative distances that increase or decrease by 10^{-21} or less.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Методите за анализа на податоците често го користат фактот дека овие линиски бранови може да се разложат со помош на Фуриерови редови.","translated_text":"Methods of data analysis often use the fact that these linear waves can be decomposed using the Fourier rows.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[For example {{Harvnb|Jaranowski|Królak|2005}}]","char_index":134,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Некои точни решенија ги опишуваат гравитациските без употреба на приближности, на пример бран се движи низ празен простор или т.н. Говдиев универзум, различни гледишта за ширењето на универзумот исполнет со гравитациски бранови.","translated_text":"Some exact solutions describe gravitational without the use of approximations, for example a wave moving through empty space or the so-called Goddive universe, different views of the expansion of the universe filled with gravitational waves.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=ch. 13}}]","char_index":121,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Gowdy|1971}}, {{Harvnb|Gowdy|1974}}]","char_index":228,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Но загравитациските бранови добиени од важните астрофизички ситуации, како што е спојувањето на две црни дупки, бројчените методи се единствениот начин за создавање на соодветни модели.","translated_text":"But gravitational waves derived from important astrophysical situations, such as the joining of two black holes, numerical methods are the only way to create appropriate models.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[See {{Harvnb|Lehner|2002}} for a brief introduction to the methods of numerical relativity, and {{Harvnb|Seidel|1998}} for the connection with gravitational wave astronomy]","char_index":185,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Орбитални ефекти и релативнос��а на насоката","translated_text":"Orbital effects and directional relativity","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност се разликува од класичната механика во бројните предвидувања кои се однесуваат на тела кои орбитираат.","translated_text":"General relativity differs from classical mechanics in the number of predictions pertaining to orbiting bodies.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Се предвидува целокупнато вртење (прецесија) на планетарните орбити, како и орбиталното нарушување предизвикано од оддавање на гравитациските ефекти и ефектите поврзани со релативноста на насоката.","translated_text":"It predicts the total rotation (precession) of planetary orbits, as well as the orbital disturbance caused by the delivery of gravitational effects and effects related to directional relativity.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Прецесија на апсидите","translated_text":"Precession of the apses","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во општата релативност, апсидите на секоја орбита (точката во која орбиталнталното тело е најблизу до тежиштето) на системот ќе прецесира, орбитата не е елипса, но нешто слично на елипса која се завртува околу својот фокус, доведува до крива во вид на роза(Погледајте ја сликата).","translated_text":"In general relativity, the apses of each orbit (the point at which the orbital body is closest to gravity) of the system will overlap, the orbit is not an ellipse, but something similar to an ellipse that rotates around its focus, leading to a rose-shaped curve.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ајнштајн првично го извел овој резултат со употреба на приближна метрика со што се прикажува Њутновата граница при што телото кое","translated_text":"Einstein originally derived this result by using an approximate metric that shows the Newton limit at which the body","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"орбитира се разгледува како честичка.","translated_text":"The orbit is treated as a particle.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За Ајнштајн, фактот дека неговата теорија дала директно објаснување на аномалични перхелионови поместувања на планетата Меркур, забележани првично од Ирбен Леверје во 1859 г., беше важен доказ дека најпосле ја препознал точната форма на гравитациските равенки за поле.","translated_text":"For Einstein, the fact that his theory gave a direct explanation for the anomalous perchelion displacements of the planet Mercury, first observed by Irben Levernier in 1859, was important evidence that he finally recognized the exact shape of the gravitational equations for the field.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Schutz|2003|pp=48–49}}, {{Harvnb|Pais|1982|pp=253–254}}]","char_index":268,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ефектот може да биде изведен со употреба на точна Шварцшилдова метрика (го опишува време-просторот околу сферична маса) или пак со поопшт пост-Њутнов формализам.","translated_text":"The effect can be derived using an accurate Schwarzschild metric (which describes time-space around a spherical mass) or by a more general post-Newtonian formalism.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 11.9}}]","char_index":119,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|pp=177–181}}]","char_index":161,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Сето ова се должи на влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот и до придонесот на сопствената енергија на гравитација на телото.","translated_text":"All this is due to the influence of gravity on the geometry of space and to the contribution of its own energy to the gravity of the body.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[In consequence, in the [[parameterized post-Newtonian formalism]] (PPN), measurements of this effect determine a linear combination of the terms β and γ, cf. {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.5}} and {{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 7.3}}]","char_index":143,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Релативистичката прецесија била набљудувана за сите планети со што се овозможуваат прецизни прецесиони мерења (","translated_text":"Relativistic precession has been observed for all planets enabling precise precession measurements (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Меркур, Венера, и","translated_text":"Mercury, Venus, and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Земја), како и при системите од двојните пулсари, каде е поголема за 5 пати.","translated_text":"Earth), as well as in dual pulsar systems, where it is 5 times larger.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[The most precise measurements are [[VLBI]] measurements of planetary positions; see {{Harvnb|Will|1993|loc=ch. 5}}, {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.5}}, {{Harvnb|Anderson|Campbell|Jurgens|Lau|1992}}; for an overview, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=406–407}}]","char_index":7,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Kramer|Stairs|Manchester|McLaughlin|2006}}]","char_index":76,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Орбитално нарушување","translated_text":"Orbital disturbance","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Според општата релативност, двојниот систем ќе оддава гравитациски бранови, и притоа губејќи енергија.","translated_text":"According to general relativity, the binary system will emit gravitational waves, thus losing energy.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Поради оваа загуба, растојанието меѓу двете орбитирачки тела се намалува, а со тоа и нивниот орбитален.","translated_text":"Because of this loss, the distance between the two orbital bodies is reduced, and thus their orbital.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во самиот сончев Систем или за вообичаените двојни ѕвезди, ефектот е премногу мал за да може да се набљудува.","translated_text":"In the solar system itself or for the usual binary stars, the effect is too small to be observed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова не е случајот за блиските двојни пулсари, систем од две неутронски ѕвезди, од кои едната е пулсар, набљудувачите на","translated_text":"This is not the case with nearby double pulsars, a system of two neutron stars, one of which is a pulsar, the observers of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Земјата забележуваат серии на радио пулсови кои можат да се искористат како многу прецизен часовник, со што се овозможува прецизно мерење на орбиталниот период.","translated_text":"Earth observes a series of radio pulses that can be used as a very accurate clock, allowing for accurate measurement of the orbital period.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Бидејќи неутронските ѕвезди се многу компактни, значајни количества на енергија се оддаваат како гравитациско зрачење.","translated_text":"Because neutron stars are very compact, significant amounts of energy are emitted as gravitational radiation.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Stairs|2003}}, {{Harvnb|Schutz|2003|pp=317–321}}, {{Harvnb|Bartusiak|2000|pp=70–86}}]","char_index":118,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Првото набљудување на намалувањето на орбиталниот период поради оддавање на гравитациски бранови е она на Хулс и Тејлор, преку набљудување на пулсарот PSR1913+16 кои беше откриен од нивна страна во 1974 г. Ова беше првото забележување на гравитациските бранови иако истото било индиректно, за што биле наградени во 1993 г. со Нобелова награда во областа на физиката.","translated_text":"The first observation of the decrease in the orbital period due to the emission of gravitational waves was by Hulse and Taylor, through the observation of the pulsar PSR1913+16 which was discovered by them in 1974. This was the first observation of gravitational waves although the same was indirect, for which they were awarded the 1993 Nobel Prize in Physics.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Weisberg|Taylor|2003}}; for the pulsar discovery, see {{Harvnb|Hulse|Taylor|1975}}; for the initial evidence for gravitational radiation, see {{Harvnb|Taylor|1994}}]","char_index":366,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Оттогаш, се пронајдени уште неколку двојни пулсари, особено двојниот пулсар PSR J0737-","translated_text":"Since then, several other double pulsars have been found, notably the double pulsar PSR J0737-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"3039, во кои двете ѕвезди се пулсари.","translated_text":"3039, where the two stars are pulsars.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kramer|2004}}]","char_index":37,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Геодетска прецесија и завлекување на инерцијалниот систем","translated_text":"Geodetic precession and inertial drawing","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Неколку релативистички ефекти се директно поврзани со насоката на релативноста.","translated_text":"Several relativistic effects are directly related to the direction of relativity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Penrose|2004|loc=§14.5}}, {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§11.4}}]","char_index":79,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Еден од овие ефекти е геодетската прецесија, оската на насока на жироскопот при слободен пад во закривен време-просторот ќе се смени кога ќе биде спореден, на пример со насоката на светлината која пристигнува од далечните ѕвезди иако ваквиот жироскоп е начинот на кој се одржува насоката што е можно постабилна (\"паралелен пренос\").","translated_text":"One of these effects is geodetic precession, the axis of direction of the gyroscope at free fall in curved time-space will change when compared, for example by the direction of light arriving from distant stars although such a gyroscope is the way to maintain the direction as stable as possible (\"parallel transmission\").","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 9.6}}, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 7.8}}]","char_index":332,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"За системот Месечина-","translated_text":"For the lunar system...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Земја, овој ефект е измерен со помош на месечевиот ласерски ретрорефлектрор.","translated_text":"Earth, this effect was measured with the lunar laser retroreflector.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Bertotti|Ciufolini|Bender|1987}}, {{Harvnb|Nordtvedt|2003}}]","char_index":76,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Мошне скоро, беа определени маситебеше направен опит за определување на масите во Гравитациската сонда B (Gravity Probe B) со прецизност поголема од 0.3%.","translated_text":"Very recently, a massive mass-determination experiment was conducted on Gravity Probe B with an accuracy greater than 0.3%.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kahn|2007}}]","char_index":154,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[A mission description can be found in {{Harvnb|Everitt|Buchman|DeBra|Keiser|2001}}; a first post-flight evaluation is given in {{Harvnb|Everitt|Parkinson|Kahn|2007}}; further updates will be available on the mission website {{Harvnb|Kahn|1996–2012}}.]","char_index":154,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во близина на маса во вртење, постојат т.н. гравиметриски или ефекти на завлекувањето на инерцијалниот систем.","translated_text":"In the vicinity of a rotating mass, there are so-called gravimetric or inertial pull effects.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За далечен набљудувач телата кој се близу до масата се завлечени од истата.","translated_text":"For a distant observer, bodies near the table are drawn from it.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова е најизразено при вртежните црни дупки каде, за некое тело кое навлегува во зоната позната како ергосфера, неговото завртување е неизбежно.","translated_text":"This is most pronounced in rotating black holes where, for a body entering the area known as the ergosphere, its rotation is inevitable.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=sec. 4.2.1}}, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=469–471}}]","char_index":143,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Ваквите ефекти можат","translated_text":"Such effects can","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно да бидат испитани преку нивното влијание на насоката на жироскопите при слободен пад.","translated_text":"to be re-examined by their impact on the direction of the gyroscopes in free fall.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 4.7}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 9.7}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Schäfer|2004}}]","char_index":94,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Биле направени неколку необични испитувања со употреба на сателитската мрежа LAGEOS, со што биле потврдени релативистичките предвидувања.","translated_text":"Several unusual experiments were conducted using the LAGEOS satellite network, confirming relativistic predictions.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|2004}}, {{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|Peron|2006}}, {{Harvnb|Iorio|2009}}]","char_index":137,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Исто така се користел и Марсовиот глобален набљудувач сонда која се наоѓа во орбита околу Марс.","translated_text":"The Mars Global Observer probe orbiting Mars was also used.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Citation| author=Iorio L.|title=COMMENTS, REPLIES AND NOTES: A note on the evidence of the gravitomagnetic field of Mars |date=August 2006| journal=Classical Quantum Gravity|volume=23| issue=17| pages=5451–5454|doi=10.1088/0264-9381/23/17/N01|arxiv = gr-qc/0606092 |bibcode = 2006CQGra..23.5451I }}]","char_index":95,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Citation| author=Iorio L.|title=On the Lense–Thirring test with the Mars Global Surveyor in the gravitational field of Mars| journal=Central European Journal of Physics |date=June 2010| doi=10.2478/s11534-009-0117-6|volume= 8 |issue =3 |pages= 509–513|arxiv = gr-qc/0701146 |bibcode = 2010CEJPh...8..509I }}]","char_index":95,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Астрофизичка примена","translated_text":"Astrophysical use","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Гравитациски леќи","translated_text":"Gravitational lenses","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Закривувањето на светлината под дејство на гравитацијата, предизвикува низа на нови класи на астрономски појави.","translated_text":"The curvature of light under the influence of gravity causes a series of new classes of astronomical phenomena.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Доколку масивно тело се наоѓа меѓу астрономот и оддалечена цел на набљудување со соодветна маса и релативно растојание, астрономот ќе забележи повеќе развлечени слики од целата на набљудување.","translated_text":"If a massive body is located between the astronomer and a distant object of observation with an appropriate mass and relative distance, the astronomer will notice more distorted images than the entire observation.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ваквите ефекти се познати како ефекти на гравитациски леќи.","translated_text":"Such effects are known as gravitational lensing effects.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For overviews of gravitational lensing and its applications, see {{Harvnb|Ehlers|Falco|Schneider|1992}} and {{Harvnb|Wambsganss|1998}}]","char_index":59,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во зафисност од разместеноста големината и распределбата на масата, можат да постојат две или повеќе слики, светол прстен познат како Ајнштајнов прстен, или делумни прстени познати како лакови.","translated_text":"Depending on the location, size, and distribution of the table, there may be two or more images, a bright ring known as an Einstein ring, or partial rings known as an arc.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For a simple derivation, see {{Harvnb|Schutz|2003|loc=ch. 23}}; cf. {{Harvnb|Narayan|Bartelmann|1997|loc=sec. 3}}]","char_index":193,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Најраниот пример беше оној од 1979 г. оттогаш, се набљудувани повеќе од стотина ефекти на гравитациски леќи.","translated_text":"The earliest example was the one from 1979. Since then, more than a hundred effects of gravitational lensing have been observed.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Walsh|Carswell|Weymann|1979}}]","char_index":37,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Images of all the known lenses can be found on the pages of the CASTLES project, {{Harvnb|Kochanek|Falco|Impey|Lehar|2007}}]","char_index":108,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Иако повеќето слики се мошне близу една до друга за да се раздвојат поединечно, но ефектот сè уште може да се измери, на пример, како сеопфатно осветлување на целното тело, бројни се набљудуваните настани со слична природа.","translated_text":"Although most images are too close to each other to be separated individually, the effect can still be measured, for example, as comprehensive illumination of the whole body, there are numerous observed events of a similar nature.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Roulet|Mollerach|1997}}]","char_index":223,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Гравитациските леќи се престориле во алатка за набљудувачката астрономија.","translated_text":"Gravitational lenses became a tool for observational astronomy.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Се користат за претставување на распределбата на темната материја, обезбедуваат \"природен телескоп\" за набљудуваље на далечните галаксии, и да се добие независна процена на Хабловата константа.","translated_text":"They are used to represent the distribution of dark matter, provide a \"natural telescope\" for observing distant galaxies, and obtain an independent estimate of the Hubble constant.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Статистичките пресметки на податоците добиени од гравитациските леќи обезбедуваат поглед на структурниот развој на галаксиите.","translated_text":"Statistical calculations of the data obtained from gravitational lenses provide insight into the structural development of galaxies.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Narayan|Bartelmann|1997|loc=sec. 3.7}}]","char_index":126,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Гравитациска бранова астрономија","translated_text":"Gravitational wave astronomy","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Набледувањата на двојните пулсари обезбедуваат силен индиректен доказ за постоењето на гравитациски бранови (","translated_text":"Observations of double pulsars provide strong indirect evidence for the existence of gravitational waves (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Погледајте погоре Орбитално нарушување).","translated_text":"See above Orbital disturbance).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но, гравитациските бранови кои пристигнуваат до Земјата од длабочината на космосот се забележани непосредно.","translated_text":"But gravitational waves coming to Earth from the depths of space have been detected immediately.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ваквото забележување е основната цел на моменталното релативистички поврзано изтражување.","translated_text":"Such an observation is the primary goal of the current relativistically related exploration.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Barish|2005}}, {{Harvnb|Bartusiak|2000}}, {{Harvnb|Blair|McNamara|1997}}]","char_index":89,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Неколку површинско поставени гравитациските бранови регистрирачи кои се моментално во употреба, од кои најпознати се интерферометриските регистрирачи GEO 600, LIGO","translated_text":"Several surface-mounted gravitational wave recorders are currently in use, the best known of which are the GEO 600, LIGO interferometric recorders","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":", TAMA 300 и VIRGO.","translated_text":"It's TAMA 300 and VIRGO.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Hough|Rowan|2000}}]","char_index":19,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Различните пулсарски временски мрежи користат милисекундни пулсари за да се забележат гравитациските бранови во интервалот од 10−9 до 10−6 Херци, кои потекнуваат од двојните супермасивни црни дуппки.","translated_text":"Various pulsar time networks use millisecond pulsars to detect gravitational waves in the range of 10−9 to 10−6 Hertz, originating from the twin supermassive black holes.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Citation | last1=Hobbs | first1=George |title=The international pulsar timing array project: using pulsars as a gravitational wave detector | last2=Archibald | first2=A. | last3=Arzoumanian | first3=Z. | last4=Backer | first4=D. | last5=Bailes | first5=M. | last6=Bhat | first6=N. D. R. | last7=Burgay | first7=M. | last8=Burke-Spolaor | first8=S. | last9=Champion | first9=D. | doi=10.1088/0264-9381/27/8/084013 | year=2010 | journal=Classical and Quantum Gravity | volume=27 | issue=8 | page=084013 |arxiv=0911.5206 |bibcode = 2010CQGra..27h4013H }}]","char_index":199,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Европскиот вселенски регистрирач, eLISA /NGO, е сè уште во развој, која треба да биде лансирана во 2015 г.","translated_text":"The European space registrar, eLISA/NGO, is still in development, due to be launched in 2015.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Danzmann|Rüdiger|2003}}]","char_index":66,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Наведена мрежна страница|url=http://www.esa.int/esaSC/120397_index_0_m.html|title=LISA pathfinder overview|publisher=ESA|accessdate=2012-04-23}}]","char_index":106,"name":null,"url":"http://www.esa.int/esaSC/120397_index_0_m.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":28971,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:01.445542-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.92333984375}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Набљудувањата на гравитациските бранови се сметаат за добро дополнување на набљудувањата во електромагнетниот спектар.","translated_text":"Gravitational wave observations are considered a good complement to observations in the electromagnetic spectrum.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Thorne|1995}}]","char_index":118,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Се очекува да се добијат информации за црните дупки и другите густи тела како што се неутронските ѕвезди и белите џуџиња, како и одредени видови на супернова имплозии и за одредени процеси кои се случувале при настанокот на универзумот, вклучувајќи го и потписот на одредени видови на хипотетички вселенски струни.","translated_text":"Information is expected to be obtained on black holes and other dense bodies such as neutron stars and white dwarfs, as well as certain types of supernova explosions and certain processes that occurred in the event of the universe, including the signature of certain types of hypothetical cosmic rays.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Cutler|Thorne|2002}}]","char_index":314,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Црни дупки и други компактни тела","translated_text":"Black holes and other compact bodies","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Кога односот на масата на телото и полупречникот стануваат доволно големи, општата релативност го предвидува создавањето на црна дупка, област од вселената од која ништо, дури ни светлината не можат да избега.","translated_text":"When the ratio of body mass to hemisphere becomes large enough, general relativity predicts the creation of a black hole, an area of space from which nothing, not even light, can escape.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во денешните прифатени модели на ѕвездениот развој, неутронските ѕвезди со маси од 1,4 сончеви маси и ѕвездена црна дупка со маси од неколку до неколку дузина сончеви маси, се смета дека се конечната фаза од развојот на масивните ѕвезди.","translated_text":"In today's accepted models of stellar development, neutron stars with masses of 1.4 solar masses and stellar black holes with masses of several to several dozen solar masses are thought to be the final stage of massive star development.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Miller|2002|loc=lectures 19 and 21}}]","char_index":237,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Вообичаено галаксијата има една супермасивна црна дупка со маси од неколку милиони до неколку милијарди сончеви маси во сопствениот центар, и присуството на истата одиграла важна улога во создавањето на поголемите космички структури.","translated_text":"Usually a galaxy has a supermassive black hole with masses of several million to several billion solar masses at its center, and its presence has played an important role in creating larger cosmic structures.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Celotti|Miller|Sciama|1999|loc=sec. 3}}]","char_index":139,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}} and the accompanying summary {{Harvnb|Gnedin|2005}}]","char_index":233,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Астрономски, најважната особеност на","translated_text":"Astronomical, the most important feature of the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"компактните тела е дека истите можат да обезбедат мошне ефикасен механизам за претворање на гравитациската енергија во електромагнетно зрачење.","translated_text":"compact objects is that they can provide a highly efficient mechanism for converting gravitational energy into electromagnetic radiation.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Blandford|1987|loc=sec. 8.2.4}}]","char_index":143,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Насобирањето, падот на правта или гасовитата материја во ѕвездата или супермасивните црни дупки, се смета дека се невобичаени светлински астрономски објекти, особено различните видови на активни галактички јадра во галактички големини и ѕвездено големите тела како што се микроквазарите.","translated_text":"The accumulation, falling motion or gaseous matter in a star or supermassive black holes, are thought to be unusual light astronomical objects, especially the various types of active galactic nuclei in galactic sizes and star-sized bodies such as microquasars.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For the basic mechanism, see {{Harvnb|Carroll|Ostlie|1996|loc=sec. 17.2}}; for more about the different types of astronomical objects associated with this, cf. {{Harvnb|Robson|1996}}]","char_index":287,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Вообичаено, насобирањето може да доведе до релативистички млазови, фокусирани зраци од високоенеретски честички кои се исфрлени во вселенат�� со брзини блиски до брзината на светлината.","translated_text":"Typically, the accumulation can result in relatively narrow, focused rays of high-energy particles being emitted into space at speeds close to the speed of light.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For a review, see {{Harvnb|Begelman|Blandford|Rees|1984}}. To a distant observer, some of these jets even appear to move [[superluminal motion|faster than light]]; this, however, can be explained as an optical illusion that does not violate the tenets of relativity, see {{Harvnb|Rees|1966}}]","char_index":184,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Општата релативност е од важна улога во моделирањето на сиве овие појави, и набљудувања обезбедуваат силен доказ за постоењето на црните дупки со осбености предвидени од теоријата.","translated_text":"General relativity plays an important role in modeling all of these phenomena, and observations provide strong evidence for the existence of black holes with variations predicted by the theory.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[For stellar end states, cf. {{Harvnb|Oppenheimer|Snyder|1939}} or, for more recent numerical work, {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.1}}; for supernovae, there are still major problems to be solved, cf. {{Harvnb|Buras|Rampp|Janka|Kifonidis|2003}}; for simulating accretion and the formation of jets, cf. {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.2}}. Also, relativistic lensing effects are thought to play a role for the signals received from [[X-ray pulsar]]s, cf. {{Harvnb|Kraus|1998}}]","char_index":73,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[The evidence includes limits on compactness from the observation of accretion-driven phenomena (\"[[Eddington luminosity]]\"), see {{Harvnb|Celotti|Miller|Sciama|1999}}, observations of stellar dynamics in the center of our own [[Milky Way]] galaxy, cf. {{Harvnb|Schödel|Ott|Genzel|Eckart|2003}}, and indications that at least some of the compact objects in question appear to have no solid surface, which can be deduced from the examination of [[X-ray burst]]s for which the central compact object is either a [[neutron star]] or a black hole; cf. {{Harvnb|Remillard|Lin|Cooper|Narayan|2006}} for an overview, {{Harvnb|Narayan|2006|loc=sec. 5}}. Observations of the \"shadow\" of the Milky Way galaxy's central black hole horizon are eagerly sought for, cf. {{Harvnb|Falcke|Melia|Agol|2000}}]","char_index":180,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Црните дупки се исто така барани цели во потрагата по гравитациски бранови.","translated_text":"Black holes are also sought-after targets in the search for gravitational waves.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Спојувањето на пар од црни дуппки треба да се извор на најсилните гравитациски бранови сигнали кои пристигнуваат до Земјата, и фазата директно пред спојувањето може да се искористи како \"стандарден извор\" за да се добие растојанието до настаните на спојувањето, и со тоа да послужат како сонда за космичко ширење на големи растојанија.","translated_text":"The merging of a pair of black holes should be the source of the strongest gravitational wave signals arriving at Earth, and the phase immediately before the merger can be used as a \"standard source\" to obtain the distance to the merger events, and thus serve as a space probe for spacing over large distances.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Dalal|Holz|Hughes|Jain|2006}}]","char_index":335,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Гравитациските бранови создадени као што ѕвездената црна дупка е проголтана од супермасивна црна дупка, може да се добие информација за геометријата на супермасивната црна дупка.","translated_text":"Gravitational waves created as a star's black hole is swallowed by a supermassive black hole, information about the geometry of the supermassive black hole can be obtained.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Barack|Cutler|2004}}]","char_index":178,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Космологија","translated_text":"Cosmology","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Моменталните модели на космологијата се засновани на Ајнштајновите равенки за поле, каде е вклучена и космолошка постојана А бидејќи има важно влијание на динамиката од големи размери во космосот,","translated_text":"The current models of cosmology are based on Einstein's field equations, which include cosmological constant A because it has an important influence on the dynamics of large-scale space.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"R_{\\mu\\nu} - {\\textstyle 1 \\over 2}R\\,g_{\\mu\\nu} + \\Lambda\\ g_{\\mu\\nu} = \\frac{8\\pi G}{c^{4}}\\, T_{\\mu\\nu}","translated_text":"R_{\\mu\\nu} - {\\textstyle 1 \\over 2}R\\,g_{\\mu\\nu} + \\Lambda\\{\\mu\\nu} = \\frac{8\\pi G}{c^{4}}\\, T_{\\mu\\nu}","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"каде g_{\\mu\\nu} е време-просторна метрика.","translated_text":"where g is a time-space metric.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Originally {{Harvnb|Einstein|1917}}; cf. {{Harvnb|Pais|1982|pp=285–288}}]","char_index":42,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Изотропните и хомогените решенија на овие засилени равенки, Фридман–Леметр–Робертсон–Волкеровата метрика, им овозможи на физичарите да создадат модел од универзумот кој еволуирал со текот на времето од 14 милијарди години, односно од почетокот на Големата експлозија.","translated_text":"The isotropic and homogeneous solutions of these amplified equations, the Friedman ⁇ Lemeter ⁇ Robertson ⁇ Volker metric, allowed physicists to create a model of the universe that evolved over the course of 14 billion years, i.e. since the beginning of the Big Bang.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Carroll|2001|loc=ch. 2}}]","char_index":105,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Bergström|Goobar|2003|loc=ch. 9–11}}; use of these models is justified by the fact that, at large scales of around hundred million [[светлосни години]] and more, our own universe indeed appears to be isotropic and homogeneous, cf. {{Harvnb|Peebles|Schramm|Turner|Kron|1991}}]","char_index":267,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"кога се определени еден мал дел од параметрите (на пример како што се материјата и густината) се одредени преку астрономските набљудуваља, понатомошните податоци добиени од набљудувањата можат да се искористат за испитување на моделите.","translated_text":"When a small fraction of the parameters (e.g. matter and density) are determined by astronomical observers, the subsequent observational data can be used to examine the models.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[E.g. with [[WMAP]] data, see {{Harvnb|Spergel|Verde|Peiris|Komatsu|2003}}]","char_index":138,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Овие испитувања вклучуваат одделни набљудувања кои се објаснети во понатомошниот текст, Погледајте ја на пример, сликата 2 во {{Harvnb|Bridle|Lahav|Ostriker|Steinhardt|2003}}]","char_index":236,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Предвидувањата, кои се успешни, го вклучуваат првичното количество на хемиските елементи во периодот на првичната нуклеосинтеза, големите структури на универзумот, и постоењето на својствата на \"топлинското ехо\" од раниот космос, осносно космичкото позадинско зрачење.","translated_text":"Predictions, which are successful, include the initial quantity of chemical elements in the period of initial nucleosynthesis, the large structures of the universe, and the existence of the \"heat echo\" properties of the early cosmos, primarily cosmic background radiation.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Peebles|1966}}; for a recent account of predictions, see {{Harvnb|Coc, Vangioni‐Flam et al.|2004}}; an accessible account can be found in {{Harvnb|Weiss|2006}}; compare with the observations in {{Harvnb|Olive|Skillman|2004}}, {{Harvnb|Bania|Rood|Balser|2002}}, {{Harvnb|O'Meara|Tytler|Kirkman|Suzuki|2001}}, and {{Harvnb|Charbonnel|Primas|2005}}]","char_index":128,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Lahav|Suto|2004}}, {{Harvnb|Bertschinger|1998}}, {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}]","char_index":163,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Alpher|Herman|1948}}, for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Bergström|Goobar|2003|loc=ch. 11}}; for the initial detection, see {{Harvnb|Penzias|Wilson|1965}} and, for precision measurements by satellite observatories, {{Harvnb|Mather|Cheng|Cottingham|Eplee|1994}} ([[Cosmic Background Explorer|COBE]]) and {{Harvnb|Bennett|Halpern|Hinshaw|Jarosik|2003}} ([[WMAP]]). Future measurements could also reveal evidence about gravitational waves in the early universe; this additional information is contained in the background radiation's [[polarized light|polarization]], cf. {{Harvnb|Kamionkowski|Kosowsky|Stebbins|1997}} and {{Harvnb|Seljak|Zaldarriaga|1997}}]","char_index":268,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Астрономските набљудувања на чекорот на космолошкото проширување овозможува да се определи целосното количество на материја во универзумот, иако природата на таа материја и понатаму останува мистерија.","translated_text":"Astronomical observations of the step of cosmic expansion allow to determine the total amount of matter in the universe, although the nature of that matter still remains a mystery.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Околу 90% од целата материја припаѓа на т.н. темна материја, која поседува маса (или, подеднакво, гравитациско влијание), но не заемодејствува електромагнетно и поради тоа истата не може да набљудувана директно.","translated_text":"About 90% of all matter belongs to so-called dark matter, which has mass (or, equivalently, gravitational influence) but does not possess electromagnetism and therefore cannot be directly observed.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Evidence for this comes from the determination of cosmological parameters and additional observations involving the dynamics of galaxies and galaxy clusters cf. {{Harvnb|Peebles|1993|loc=ch. 18}}, evidence from gravitational lensing, cf. {{Harvnb|Peacock|1999|loc=sec. 4.6}}, and simulations of large-scale structure formation, see {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}]","char_index":211,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Не постои општо прифатен опис на овој вид на материја, во рамката на познатата физика на честичките или во поинаков облик.","translated_text":"There is no generally accepted description of this type of matter, within the framework of known particle physics or in any other form.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Peacock|1999|loc=ch. 12}}, {{Harvnb|Peskin|2007}}; in particular, observations indicate that all but a negligible portion of that matter is not in the form of the usual [[elementary particle]]s (\"non-[[baryon]]ic matter\"), cf. {{Harvnb|Peacock|1999|loc=ch. 12}}]","char_index":99,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Namely, some physicists have questioned whether or not the evidence for dark matter is, in fact, evidence for deviations from the Einsteinian (and the Newtonian) description of gravity cf. the overview in {{Harvnb|Mannheim|2006|loc=sec. 9}}]","char_index":122,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Набљудувачките докази од црвеното поместување на далечните супернови и мерењето на вредноста на космичкото позадинско зрачење исто така го покажува развојот на нашиот универзум, која е под влијание на космолошката постојана од што се добива забрзувањето на ширењето на космосот, или подеднакво, преку облик на енергија со необична равенка на состојба, позната како темна енергија, чија природа останува до ден денес нејасна.","translated_text":"Observational evidence from the red shift of distant supernovae and the measurement of the value of cosmic background radiation also shows the evolution of our universe, which is influenced by the cosmic constant from which the acceleration of the expansion of space, or equivalently, through a form of energy with an unusual equation of state, known as dark energy, whose nature remains unclear to this day.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Carroll|2001}}; an accessible overview is given in {{Harvnb|Caldwell|2004}}. Here, too, scientists have argued that the evidence indicates not a new form of energy, but the need for modifications in our cosmological models, cf. {{Harvnb|Mannheim|2006|loc=sec. 10}}; aforementioned modifications need not be modifications of general relativity, they could, for example, be modifications in the way we treat the inhomogeneities in the universe, cf. {{Harvnb|Buchert|2007}}]","char_index":424,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Таканаречената фаза на надувување, дополнителна фаза на силно забрзано проширување во периодот по настанокот на универзумот 10^{-33} секунди, и истата била поставена како хипотеза во 1980 г. за да надополни за неколку зачудувачки набљудувања кои не биле објаснети со класичните космолошки модели, како што е скоро совршената хомогеност на космичкото позадинско зрачење.","translated_text":"The so-called inflation phase, an additional phase of highly accelerated expansion in the period after the event of the universe 10^{-33} seconds, was hypothesized in 1980 to complement several startling observations that were not explained by classical cosmological models, such as the near-perfect homogeneity of cosmic background radiation.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[A good introduction is {{Harvnb|Linde|1990}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Linde|2005}}]","char_index":34,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[More precisely, these are the [[flatness problem]], the [[horizon problem]], and the [[monopole problem]]; a pedagogical introduction can be found in {{Harvnb|Narlikar|1993|loc=sec. 6.4}}, see also {{Harvnb|Börner|1993|loc=sec. 9.1}}]","char_index":369,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Неодамнешните мерења на космичкото позадинско зрачење претставувале докза за ова првично сценарио.","translated_text":"Recent measurements of cosmic background radiation provided a backdrop for this initial scenario.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Spergel|Bean|Doré|Nolta|2007|loc=sec. 5,6}}]","char_index":98,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Но, постои зачудувачка разноликост на можни сценари за надувување, кои не можат да бидат ограничени според сегашните набљудувања.","translated_text":"But there is an astonishing variety of possible bloating scenarios, which cannot be limited by current observations.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[More concretely, the [[potential]] function that is crucial to determining the dynamics of the [[inflaton]] is simply postulated, but not derived from an underlying physical theory]","char_index":129,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Уште поголемо прашање е физиката која постоела на почетокот на создавањето на универзумот, пред фазата на надувување и во близина на класичните модели кои го предвидуваат сингуларност на Големата експлозија.","translated_text":"An even bigger question is the physics that existed at the beginning of the creation of the universe, before the phase of inflation and near the classical models that predict the singularity of the Big Bang.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Добар одговор би се добил преку целосната теорија на квантната гравитација, која сè уште не е развиена.","translated_text":"A good answer would come from the complete theory of quantum gravity, which has not yet been developed.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Brandenberger|2007|loc=sec. 2}}]","char_index":103,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Напредни идеи","translated_text":"Progressive ideas","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Причинска структура и глобална геометрија","translated_text":"Causal structure and global geometry","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во општата релативност, ниедно материјално тело не може да го надмине светлинскиот пулс.","translated_text":"In general relativity, no material body can surpass the pulse of light.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ни влијанието од настанот A може да пристигне до друга местоположба X пред светлината испратена од A до X. Како последица, испитувањето на сите светлински светски линии дава клучна информација за време-просторната причинска структура.","translated_text":"Neither can the impact of event A reach another location X before the light sent from A to X. As a consequence, examining all light world lines gives key information about the time-space causal structure.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Структурата може да се претстави со користење на Пенроузов–","translated_text":"The structure can be represented using Penrose ⁇ ","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Картерови дијаграми во кои бесконечно големите области на просторот и бесконечните временски интервали се смалени за да ги собере во конечна карта, додека","translated_text":"Carter diagrams in which infinitely large areas of space and infinite time intervals are reduced to combine them into a finite map, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"пак светлината патува по дијагоналите како во стандардните време-","translated_text":"But the light travels through the diagonals as in standard time.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"просторните дијаграми.","translated_text":"the spatial diagrams.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Frauendiener|2004}}, {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.1}}, {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 6.8, 6.9}}]","char_index":22,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Запознаени со важноста на причинската структура, Роџер Пенроуз и останатите научници развиле теорија за глобалната геометрија.","translated_text":"Recognizing the importance of causal structure, Roger Penrose and other scientists developed a theory of global geometry.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во глобалната геометрија, целта на проучувањата на одредено решение на Ајнштајновите равенки.","translated_text":"In global geometry, the purpose of studying a particular solution of Einstein's equations.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сепак, врските се точни за целата геодезија, како што е Рајчаудуриовата равенка, и дополнителните неспецифични претпоставки за природата на материјата се користат за добивање на општите резултати.","translated_text":"However, the links are accurate for the entire geodesy, such as the Raechaudorian equation, and additional nonspecific assumptions about the nature of matter are used to obtain general results.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 9.2–9.4}} and {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=ch. 6}}]","char_index":196,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Хоризонти","translated_text":"The horizons","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Со употреба на глобалната геометрија, некои време-","translated_text":"Using global geometry, some times--","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"простори може да се покаже дека содржат граници наречени хоризонти, кои одделуваат една област од време-просторот.","translated_text":"spaces can be shown to contain boundaries called horizons, which separate an area of time-space.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Најпознат пример се црните дупки, ако масата е натисната во мала област од просторот (како што е прикажано во претпоставката за обрачот, каде употребливата должина е Шварцшилдовиот полупречник), светлината не може да ја напушти површината.","translated_text":"The best-known example is black holes, if the table is pressed into a small area of space (as shown in the calculation assumption, where the useful length is the Schwarzschild semicircle), the light cannot leave the surface.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Thorne|1972}}; for more recent numerical studies, see {{Harvnb|Berger|2002|loc=sec. 2.1}}]","char_index":192,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Бидејќи ниедно тело не може да го надмине светлинскиот пулс, целата внатрешна материја е заробена во внатрешноста.","translated_text":"Since no body can surpass the pulse of light, all of the inner matter is trapped inside.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Преминот од надворешноста до внатрешноста и понатамошно е овозможен, прикажувајќи ја границата, на хоризонтот на црната дупка, кој пак не е физичка препрека.","translated_text":"The transition from the outside to the inside is further enabled, showing the boundary, on the horizon of the black hole, which is not a physical obstacle.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Israel|1987}}. A more exact mathematical description distinguishes several kinds of horizon, notably [[event horizon]]s and [[apparent horizon]]s cf. {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|pp=312–320}} or {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 12.2}}; there are also more intuitive definitions for isolated systems that do not require knowledge of spacetime properties at infinity, cf. {{Harvnb|Ashtekar|Krishnan|2004}}]","char_index":157,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Раните изучувања на црните дупки се заснова на експлицитните решенија на Ајнштајновите равенки, особено симетричното сферичното Шварцшилдово решение (кое","translated_text":"Early studies of black holes are based on explicit solutions of Einstein's equations, particularly the symmetrical spherical Schwarzschild solution (which","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"се користи да се опише статична црна дупка) и осносиметричното Керово решение (се употребува да се опише вртечка, неподвижна црна дупка, и со воведување на интересни особини како што е ергосферата).","translated_text":"used to describe a static black hole) and the basic Kerouac solution (used to describe a rotating, stationary black hole, and with the introduction of interesting properties such as ergosphere).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Со употреба на глобалната геометрија, подоцнежните изучувања покажале поопшти својства на црните дупки.","translated_text":"Using global geometry, later studies showed more general properties of black holes.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во подолг период, тие се едноставни тела кои се опишани со единаесет параметри кои ја одредуваат енергијата, линискиот импулс, аголниот импулс, местоположбата на определеното време и електричниот полнеж.","translated_text":"Over a longer period, they are simple bodies that are described by eleven parameters that determine energy, linear momentum, angular momentum, location at a given time, and electric charge.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова е искажано преку теоремите за уникатноста на црните дупки, \"црните дупки немаат влакна\", е израз за непостоењето на различити ознаки како кај фризурите на луѓето.","translated_text":"This is expressed through the theorems of the uniqueness of black holes, \"black holes have no hair\", an expression for the absence of different characteristics as in human hairstyles.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Низ поглед на сложеноста на гравитациското тело кое создава црна дупка, телото кое","translated_text":"In terms of the complexity of the gravitational body that creates the black hole, the body that","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"се добива (оддава гравитациски бранови) е мошне едноставно.","translated_text":"Getting (gravitational waves) is pretty simple.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[For first steps, cf. {{Harvnb|Israel|1971}}; see {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 9.3}} or {{Harvnb|Heusler|1996|loc=ch. 9 and 10}} for a derivation, and {{Harvnb|Heusler|1998}} as well as {{Harvnb|Beig|Chruściel|2006}} as overviews of more recent results]","char_index":59,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Уште позначајно, тогаш постои општ збир на закони познати како механика на црни дупки, која е подеднаква на законите на термодинамиката.","translated_text":"Even more significantly, then there is a general set of laws known as black hole mechanics, which is equivalent to the laws of thermodynamics.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На пример, според вториот закон на механиката на црните дупки, областа на хоризонтот на случувањата на општата црна дупка никогаш нема да се намали со текот на времето, што е слично со законот на ентропијата на термодинамичкиот систем.","translated_text":"For example, according to the second law of black hole mechanics, the area of the general black hole event horizon will never decrease over time, which is similar to the law of entropy of the thermodynamic system.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова ја ограничува енергијата која може да се извлече со употреба на класични средства од вртечката црна дупка.","translated_text":"This limits the energy that can be extracted using classical means from the rotating black hole.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[The laws of black hole mechanics were first described in {{Harvnb|Bardeen|Carter|Hawking|1973}}; a more pedagogical presentation can be found in {{Harvnb|Carter|1979}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 2}}. A thorough, book-length introduction including an introduction to the necessary mathematics {{Harvnb|Poisson|2004}}. For the Penrose process, see {{Harvnb|Penrose|1969}}]","char_index":110,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Постои силен доказ дека законите на механиката ан црните дупки, се всушност, подзбир од закони на термодинамиката, и со тоа дека областа на црната дупка е пропорционална со нејзината ентропија.","translated_text":"There is strong evidence that the laws of mechanics and black holes are actually a combination of the laws of thermodynamics, and that the area of a black hole is proportional to its entropy.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Bekenstein|1973}}, {{Harvnb|Bekenstein|1974}}]","char_index":193,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Ова води до преобразување на оригиналните закони за механиката на црните дупки, на пример, како што е вториот закон за механиката на црните дупки станува дел од вториот закон за термодинамика, можно е областа на црната дупка да се намалува, седодека останатите процеси обезбедуваат дека, вкупната ентропија се зголемува.","translated_text":"This leads to a transformation of the original laws of black hole mechanics, for example, as the second law of black hole mechanics becomes part of the second law of thermodynamics, it is possible for the area of the black hole to decrease, as long as other processes ensure that, the total entropy increases.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како што термодинамичките тела кои имаат различна температура од нула, црните дупки поседуваат топлинско зрачење.","translated_text":"Like thermodynamic bodies that have a temperature different from zero, black holes possess thermal radiation.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Полукласичните пресметки покажуваат дека истото се случува, каде површинската гравитација ја има улогата на температурата на Планковиот закон.","translated_text":"Semi-classical calculations show that the same thing happens, where surface gravity plays a role in Planck's law of temperature.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова зрачење е познато под името Хокингово зрачење.","translated_text":"This radiation is known as the Hawking radiation.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[The fact that black holes radiate, quantum mechanically, was first derived in {{Harvnb|Hawking|1975}}; a more thorough derivation can be found in {{Harvnb|Wald|1975}}. A review is given in {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]","char_index":50,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Постојат и останати видови на хоризонти.","translated_text":"There are other types of horizons.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во универзумот кој се шири, еден набљудувач може да забележи дека одредени области од минатот не можат да бидат забележани (\"хоризонт од честички\"), а некои од областите од иднината не можат да бидат ставени под влијание (хоризонтот на случувањата).","translated_text":"In an expanding universe, an observer may notice that certain areas of the past cannot be observed (\"particle horizon\"), and some areas of the future cannot be affected (event horizon).","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Narlikar|1993|loc=sec. 4.4.4, 4.4.5}}]","char_index":249,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Дури и во рамниот Минковскиев простор, кога се опишува од набљудувач во забрзување (","translated_text":"Even in the flat Minkowski space, when described by an accelerating observer (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Риндлеров простор), ќе постојат хоризонти поврзани со полукласичните зрачења познати како Унрухово зрачење.","translated_text":"Rindler's space), there will be horizons associated with the semiclassical radiation known as Unruh's radiation.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Horizons: cf. {{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 12.4}}. Unruh effect: {{Harvnb|Unruh|1976}}, cf. {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]","char_index":107,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Сингуларности","translated_text":"Singularities","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Друга општа особеност на општата релативност е појавата на време-просторни граници познати како сингуларности.","translated_text":"Another common feature of general relativity is the phenomenon of time-space boundaries known as singularities.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Време-просторот може да се истражи со употреба на временски и светлисни геодетски линии, сите можни начини според кои светлината и честичките во спободен пат можат да се движат.","translated_text":"Time-space can be explored using time and light geometry lines, all possible ways in which light and particles can move freely.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Нонекои решенија на Ајнштајновите равенки имаат \"груби рабови\"—области познати како време-просторни сингуларности, каде патеките на светлината и честичките во пад го доживуваат својот крај на постоењето, со што геометријата станува непрепознатлива.","translated_text":"Some solutions of Einstein's equations have \"rough edges\" - areas known as time-space singularities, where the paths of light and particles in a fall experience their end of existence, making geometry unrecognizable.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"При поинтересните случаи, ова се \"закривените сингуларности\", каде геометриските количества кои го определуваат време просторот, како што е Ричиевиот скалар, имаат бесконелни вредности.","translated_text":"In more interesting cases, these are \"curved singularities\", where the geometric quantities that define time and space, such as the Richter scale, have infinite values.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 8.1}}, {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 9.1}}]","char_index":185,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Добро познати примери за време-просторот со идни сингуларности, каде краевите на светските линии се Шварцшилдово решение, кое","translated_text":"Well-known examples of time-space with future singularities, where the ends of world lines are the Schwarzschild solution, which","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"ја опишува сингуларноста од внатрешноста на вечната статична црна дупка, или пак Керовото решение со неговата прстенесто-оформна сингуларност во внатрешноста на вечната вртечка црна дупка.","translated_text":"describes the singularity of the interior of the eternal static black hole, or the Kerouac solution with its ring-shaped singularity inside the eternal rotating black hole.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 2}}; a more extensive treatment of this solution can be found in {{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 3}}]","char_index":72,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 4}}; for a more extensive treatment, cf. {{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 6}}]","char_index":188,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Фридман–Леметр–Робертсон–","translated_text":"Freedman, Lemeter, and Robertson.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Волкероваите решенија и останатите временско-","translated_text":"Volker's solutions and the rest of the time...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"просторно опишани универзуми имаат сингуларности во минатото од кои започнуваат светските линии, имено сингуларностите на Големата експлозија, некои пак имаат сингуларности во иднината како што е (","translated_text":"The spatially described universes have singularities in the past from which the world lines begin, namely the singularities of the Big Bang, while some have singularities in the future as it is (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Големото собирање).","translated_text":"The great gathering.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ellis|van Elst|1999}}; a closer look at the singularity itself is taken in {{Harvnb|Börner|1993|loc=sec. 1.2}}]","char_index":19,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Земајќи предвид дека овие примери се сите високо симетрични а со тоа и упростени може да се заклучи дека случувањето на сингуларностите е предмет на идеализирање.","translated_text":"Given that these examples are all highly symmetrical and thus simplified, it can be concluded that the occurrence of singularities is an object of idealization.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Here one should remind to the well-known fact that the important \"quasi-optical\" singularities of the so-called [[eikonal approximation]]s of many wave-equations, namely the \"[[caustic (mathematics)|caustics]]\", are resolved into finite peaks beyond that approximation.]","char_index":162,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Познатите теореми за сингуларностите, докажани со употреба на методите на глобалната геометрија, имаат поинакви тврдења, сингуларностите се општа особеност на општата релативност, и се неизбежливи во моментот кога телото со реалистични особености на материјата ќе надминат одредена фаза и како и при почетокот на широка класа на универзуми во ширење.","translated_text":"The well-known theorems of singularities, proved using the methods of global geometry, have different claims, singularities are a general feature of general relativity, and are inevitable at the time when the body with realistic features of matter passes a certain stage and at the beginning of a wide class of expansive universes.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Namely when there are [[trapped null surface]]s, cf. {{Harvnb|Penrose|1965}}]","char_index":286,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Hawking|1966}}]","char_index":350,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Но, теоремите кажуваат малку за својствата на сингуларностите, а многу повеќе за моменталното изучување насочено кон опишувањето на овие појави како општи структури.","translated_text":"But the theorems say little about the properties of singularities, and much more about the current study aimed at describing these phenomena as general structures.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[The conjecture was made in {{Harvnb|Belinskii|Khalatnikov|Lifschitz|1971}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Berger|2002}}. An accessible exposition is given by {{Harvnb|Garfinkle|2007}}]","char_index":165,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Хипотезата за космичка цензура тврди дека сите релативистички сингуларности во иднината states that all realistic future singularities се затскриени зад хоризонтот, а со то и се невидливи за далечните набљудувачи.","translated_text":"The cosmic censorship hypothesis claims that all relativistic future singularities states that all realistic future singularities are hidden behind the horizon and thus invisible to distant observers.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Иако сè уште не постои доказ, бројчените симулации обезбедуваат доказ за точноста на хипотезата.","translated_text":"Although there is no proof yet, numerical simulations provide evidence for the accuracy of the hypothesis.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[The restriction to future singularities naturally excludes initial singularities such as the big bang singularity, which in principle be visible to observers at later cosmic time. The cosmic censorship conjecture was first presented in {{Harvnb|Penrose|1969}}; a textbook-level account is given in {{Harvnb|Wald|1984|pp=302–305}}. For numerical results, see the review {{Harvnb|Berger|2002|loc=sec. 2.1}}]","char_index":96,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Развојни равенки","translated_text":"Developmental equations","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Секое решение на Ајнштајновите равенки ја опфаќаат целата историја на универзумот, не се само снимка од тоа како се одвиваат работите, туку целосно материски исполнет време-простор.","translated_text":"Every solution to Einstein's equations encompasses the entire history of the universe, not just a snapshot of how things are going, but a completely matrix-filled time-space.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ја опишува материјата и геометријата насекаде во тој определен универзум.","translated_text":"It describes matter and geometry everywhere in that particular universe.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Поради сопствената општа коваријанса, Ајнштајновата теорија не е доволна сама по себе за да се определи временскиот развој на метричкиот тензор.","translated_text":"Because of its general covariance, Einstein's theory is not enough on its own to determine the time evolution of the metric tensor.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Мора да ��е искомбинира со координатната состојба, која е соодветна на баждарењето на векторскиот потенцијал во другите теории за полињата.","translated_text":"It must be combined with the coordinate state, which corresponds to the approximation of the vector potential in other field theories.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 7.1}}]","char_index":138,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"За да се разберат Ајнштајновите равенки како парцијални диференцијални равенки, и се од помош за одредување на начинот кој го опишува развојот на универзумот низ текот на времето.","translated_text":"To understand Einstein's equations as partial differential equations, they are helpful in determining the way it describes the evolution of the universe over time.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова се прави со т.н. \"3+1\" записи, каде време-просторот е поделен во три просторни димензии и една временска димензија.","translated_text":"This is done with so-called \"3+1\" records, where time-space is divided into three spatial dimensions and one time dimension.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Најдобриот пример за ова е АДМ-овиот формализам.","translated_text":"The best example of this is the ADM formalism.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Arnowitt|Deser|Misner|1962}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§21.4–§21.7}}]","char_index":48,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Овие разгледувања покажуваат дека развојот на време-просторните развојни равенки на општата релативност се добри за употреба, решенијата постојат за секој поединечен случај, и се подеднакво дефинирани, кога ќе бидат исполнети потребните почетни услови.","translated_text":"These considerations show that the development of time-space developmental equations of general relativity are good for use, solutions exist for each individual case, and are equally defined, when the necessary initial conditions are met.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Fourès-Bruhat|1952}} and {{Harvnb|Bruhat|1962}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=ch. 10}}; an online review can be found in {{Harvnb|Reula|1998}}]","char_index":252,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Овие записи на Ајнштајновите равенки на полето се основата на бројчената релативност.","translated_text":"These records of Einstein's field equations are the basis of numerical relativity.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Gourgoulhon|2007}}; for a review of the basics of numerical relativity, including the problems arising from the peculiarities of Einstein's equations, see {{Harvnb|Lehner|2001}}]","char_index":85,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Глобални и квазилокални количества","translated_text":"Global and quasi-local quantities","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Значењето на развојните равенки е поврзано со друг поглед на општо релативната физика.","translated_text":"The significance of the developmental equations is related to another view of general relativity physics.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во Ајнштајновата теорија, невозможно е да најде една општа дефиниција за навидум едноставната способност на системот како што се вкупната маса (или енергија).","translated_text":"In Einstein's theory, it is impossible to find a general definition for the apparently simple capacity of a system such as total mass (or energy).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главната причина е поради способноста на гравитациското поле, како и сите други полиња, мора да поседува одредена енергија, но се покажало невозможно да се да се локализира таа енегија.","translated_text":"The main reason is because of the ability of the gravitational field, like all other fields, to possess a certain energy, but it turned out impossible to locate that energy.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§20.4}}]","char_index":185,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Сепак, постојат можности за определување на вкупната маса на системот, со употреба на хипотетички \"бесконечно оддалечен набљудувач\" (АДМ-ова маса) или соодветно симетрична (","translated_text":"However, there are possibilities for determining the total mass of the system, using a hypothetical \"endless distance observer\" (the ADM mass) or a correspondingly symmetrical (","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Arnowitt|Deser|Misner|1962}}]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Комарова маса).","translated_text":"The camel's table.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Komar|1959}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.2}}; although defined in a totally different way, it can be shown to be equivalent to the ADM mass for stationary spacetimes, cf. {{Harvnb|Ashtekar|Magnon-Ashtekar|1979}}]","char_index":15,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Ако набљудувачот се отстрани ов вкупната маса на системот, енергијата која се одведува во бесконечноста од страна на гравитациските бранови, како резултата се добива Бондиевата маса при нулта бесконечност.","translated_text":"If the observer removes this total mass of the system, the energy that is drawn into infinity by gravitational waves, as a result, gets the Bondy mass at zero infinity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.2}}]","char_index":205,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Како и при класичната физика, може да се покаже дека овие маси се позитивни.","translated_text":"As with classical physics, it can be shown that these masses are positive.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|p=295 and refs therein}}; this is important for questions of stability—if there were negative mass states, then flat, empty [[Minkowski space]], which has mass zero, could evolve into these states]","char_index":76,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Соодветни глобални дефиниции постојат за импулсот и аголниот момент.","translated_text":"Appropriate global definitions exist for momentum and angular momentum.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 5}}]","char_index":68,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Постојат и бројни обиди за да се дефинира квзаи-","translated_text":"There have also been numerous attempts to define quasi-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"локалното количество, како што е масата на изолиран систем дефиниран преку употреба на количествата определени во конечните области кои го содржат тој систем.","translated_text":"the local quantity, such as the mass of an isolated system defined by using quantities determined in the terminal areas containing that system.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Надежта е да се добијат количество на податоци за општите изјави за изолираните системи, како попрецизен запиз за претпоставката на обрачот.","translated_text":"The hope is to obtain a quantity of data for general statements about isolated systems, such as a more accurate record of the assumption of the sample.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Such quasi-local mass–energy definitions are the [[Hawking energy]], [[Geroch energy]], or [[Roger Penrose|Penrose's]] quasi-local energy–momentum based on [[Twistor theory|twistor]] methods; cf. the review article {{Harvnb|Szabados|2004}}]","char_index":140,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Поврзаност со квантната теорија","translated_text":"Connection to quantum theory","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност се смета за еден од двата столбови на современата физика, квантната теорија, основата за разбирање на материјата од елементрани честички до физиката на цврсто тело.","translated_text":"General relativity is considered one of the two pillars of modern physics, quantum theory, the basis for understanding matter from elementary particles to solid-body physics.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[An overview of quantum theory can be found in standard textbooks such as {{Harvnb|Messiah|1999}}; a more elementary account is given in {{Harvnb|Hey|Walters|2003}}]","char_index":184,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Но, сè уште постои неодговорено прашање за тоа како да се поврзат квантната теорија и општата релативност.","translated_text":"But there's still an unanswered question about how to connect quantum theory and general relativity.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Квантната теорија за полињата во закривениот време-простор","translated_text":"Quantum field theory in curved time-space","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Обичната квантна теорија за полето, која е всушност основата на современата честична физика, и се дефинирани во Минковскиевиот простор, кој е одлична приближност кога станува збор за опишување на однесувањето на микроскопските честички во присуство на слаби гравитациски полиња како он ие на Земјата.","translated_text":"The ordinary quantum field theory, which is actually the foundation of modern particle physics, is defined in the Minkowski space, which is an excellent approximation when it comes to describing the behavior of microscopic particles in the presence of weak gravitational fields such as those on Earth.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ramond|1990}}, {{Harvnb|Weinberg|1995}}, {{Harvnb|Peskin|Schroeder|1995}}; a more accessible overview is {{Harvnb|Auyang|1995}}]","char_index":300,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"За да се опишат случаите кога силата на гравитацијата е голема за да има влијание на материјата, но не е доволно силна за да се квантизира самата,физичарите оформиле квантни теории за полињата во закривениот време-простор.","translated_text":"To describe cases where the force of gravity is large enough to affect matter but not strong enough to quantize itself, physicists have formulated quantum theories of the fields in curved time-space.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овие теории се засноваат на општата релативност за да се опише позадинскиот закривен време-простор, и да се определи општата квантна теорија за полето и однесувањето на квантната материја во тој време-простор.","translated_text":"These theories are based on general relativity to describe the backward curved time-space, and to determine general quantum theory of the field and behavior of quantum matter in that time-space.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1994}}, {{Harvnb|Birrell|Davies|1984}}]","char_index":209,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Со употреба на овој формализам, може да се покаже дека црните дупки оддаваат спектар сличен на спектарот на апсолутното тврдо тело познато под името Хокингово зрачење, што наведува до можноста да настане т.н. испарување со текот на времето.","translated_text":"Using this formalism, it can be shown that black holes give off a spectrum similar to the spectrum of the absolute solid body known as Hawking radiation, suggesting the possibility of so-called evaporation over time.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[For Hawking radiation {{Harvnb|Hawking|1975}}, {{Harvnb|Wald|1975}}; an accessible introduction to black hole evaporation can be found in {{Harvnb|Traschen|2000}}]","char_index":240,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Иако накратко споменато ово зрачење има важна улога во разбирањето на термодинамиката на црните дупки.","translated_text":"Although briefly mentioned, this radiation plays an important role in understanding the thermodynamics of black holes.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]","char_index":102,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Квантна гравитација","translated_text":"Quantum gravity","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Потребата за постојаноста меѓу квантниот опис на материјата и геометрискиот опис на време-просторот, како и постоењето на сингуларностите (каде закривувањата на големините е микроскопско), ја покажува потребата за целосна теорија за квнатната гравитација, за да се добие соодветен опис за внатрешноста на црните дупки, развојот на раниот универзум, потребна е теорија во која гравитацијата и геометријата на време-просторот се опишани преку квантната физика.","translated_text":"The need for consistency between the quantum description of matter and the geometric description of time-space, as well as the existence of singularities (where the curvature of sizes is microscopic), shows the need for a complete theory of quantum gravity, in order to obtain an adequate description of the interior of black holes, the development of the early universe, a theory is needed in which gravity and the geometry of time-space are described through quantum physics.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Put simply, matter is the source of spacetime curvature, and once matter has quantum properties, we can expect spacetime to have them as well. Cf. {{Harvnb|Carlip|2001|loc=sec. 2}}]","char_index":100,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Schutz|2003|p=407}}]","char_index":458,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Покрај обемните напори, не постои целосна и постојана теорија за квантната гравитација, иако постојат доста поволни кандидати.","translated_text":"Despite the extensive efforts, there is no complete and consistent theory of quantum gravity, although there are quite favorable candidates.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[A timeline and overview can be found in {{Harvnb|Rovelli|2000}}]","char_index":126,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Обидите да се воопшти обичната квантна теорија за полето која се користи во честичната физика за да се опишат основните заемодејства, вклучувањето на гравитацијатапредизвикува сериозни проблеми.","translated_text":"Attempts to generalize the ordinary quantum field theory used in particle physics to describe basic loans, the inclusion of gravity raises serious problems.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"При ниски енергии, овој приод се покажал како успешен, на тој начин што резултатите се прифатливи гравитациски теории за ефективни полиња.","translated_text":"At low energies, this approach has been shown to be successful, so the results are acceptable gravitational theories for efficient fields.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Donoghue|1995}}]","char_index":138,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Но при многу високи енергии, добиените модели се без нивната предвидувачка моќ.","translated_text":"But at very high energies, the models obtained are without their predictive power.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[In particular, a technique known as [[renormalization]], an integral part of deriving predictions which take into account higher-energy contributions, cf. {{Harvnb|Weinberg|1996|loc=ch. 17, 18}}, fails in this case; cf. {{Harvnb|Goroff|Sagnotti|1985}}]","char_index":79,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Еден од начините да се надминат овие ограничувања е теоријата на струните, квантна теорија која не се однесува на точкестите честички, туку се однесува за малите еднодимензионални издолжени тела.","translated_text":"One way to overcome these limitations is string theory, a quantum theory that doesn't apply to pointed particles, but to small one-dimensional elongated bodies.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[An accessible introduction at the undergraduate level can be found in {{Harvnb|Zwiebach|2004}}; more complete overviews can be found in {{Harvnb|Polchinski|1998a}} and {{Harvnb|Polchinski|1998b}}]","char_index":195,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Теоријата има можност да стане обединувачки запис на сите честички и заемодејства, вклучувајќи ја и гравитацијата, ноцената за овие невобичаени својства се уште шест дополнителни просторни димензии кон веќе познатите три просторни димензии.","translated_text":"The theory has the potential to become a unifying record of all particles and loans, including gravity, the notation for these unusual properties and six additional spatial dimensions to the already known three spatial dimensions.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[At the energies reached in current experiments, these strings are indistinguishable from point-like particles, but, crucially, different [[normal mode|modes]] of oscillation of one and the same type of fundamental string appear as particles with different ([[electric]] and other) [[Charge (physics)|charges]], e.g. {{Harvnb|Ibanez|2000}}. The theory is successful in that one mode will always correspond to a graviton, the [[messenger particle]] of gravity, e.g. {{Harvnb|Green|Schwarz|Witten|1987|loc=sec. 2.3, 5.3}}]","char_index":114,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Green|Schwarz|Witten|1987|loc=sec. 4.2}}]","char_index":240,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Она што денес се нарекува втора супержичен развој, спој од теоријата на струните и општата релативност и суперсиметријата позната како супергравитација создаваат хипотетички единаесетодимензионален модел познат под името како M-теорија, која може да се смета за единственод дефинирана постојана теорија за квантната гравитација.","translated_text":"What is now called the second superconductive development, a combination of string theory and general relativity and supersymmetry known as supergravity, creates a hypothetical one-dimensional model known as M-theory, which can be considered the only defined constant theory of quantum gravity.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Weinberg|2000|loc=ch. 31}}]","char_index":151,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1996}}, {{Harvnb|Duff|1996}}]","char_index":328,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Поинаков пристап започнува со канонската квантизација порцедури на квантната теорија.","translated_text":"A different approach begins with the canonical quantization procedures of quantum theory.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Користејќи го почетно-вредносниот запис на општата релативност, ја опишува Вилер–деВитова равенка која, за жал е неупотреблива.","translated_text":"Using the initial value record of general relativity, he describes the Villers-de-Vit equation which is unfortunately useless.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kuchař|1973|loc=sec. 3}}]","char_index":127,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Но, со воведувањето на т.н. Аштекарови променливи, се добива модел кој ветува и е познат како јамчеста квантна гравитација.","translated_text":"But with the introduction of the so-called Ashtakar variables, we get a promising model known as the bubble quantum gravity.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[These variables represent geometric gravity using mathematical analogues of [[electric field|electric]] and [[magnetic field]]s; cf. {{Harvnb|Ashtekar|1986}}, {{Harvnb|Ashtekar|1987}}]","char_index":50,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Просторот е претставен како мрежана структура наречена спинова мрежа, која се развива со текот на времето преку дискретни чекори.","translated_text":"Space is represented as a networking structure called a spin network, which evolves over time through discrete steps.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[For a review, see {{Harvnb|Thiemann|2006}}; more extensive accounts can be found in {{Harvnb|Rovelli|1998}}, {{Harvnb|Ashtekar|Lewandowski|2004}} as well as in the lecture notes {{Harvnb|Thiemann|2003}}]","char_index":129,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во зависност од кои својства на општата релативност и квантната гравитација се прифатени како непроменливи, и нивото на кое се воведени промените, постојат бројни обиди за добивање на употреблива теорија за квантната гравитација, од кои некои примери се динамичките триангулации, причинските збирови, твисторовите модели или интегралот за иминат пат заснован на моделите за квантната космологија.","translated_text":"Depending on which properties of general relativity and quantum gravity are accepted as immutable, and the level at which the changes are introduced, there are numerous attempts to obtain a usable theory of quantum gravity, some examples of which are dynamic triangulation, causal sets, twisted models, or the path-named integral based on models for quantum cosmology.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Isham|1994}}, {{Harvnb|Sorkin|1997}}]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Loll|1998}}]","char_index":279,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Sorkin|2005}}]","char_index":300,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Penrose|2004|loc=ch. 33 and refs therein}}]","char_index":320,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Hawking|1987}}]","char_index":396,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Сите кандиодатски теории сеште имаат големи формални концепрулани проблеми за надминување.","translated_text":"All candidiate theories have large formal conceptualized problems to overcome.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тие исто така се соочуваат со честиот","translated_text":"They also face the common","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"проблем, дека не постои начин за да се употребат предвидувањата на квантната гравитација при опитни испитувања, иако сепак постои надеж ова да се промени како што се добиваат идните податоци од космолошките набљудувања и доколку опитите на физиката на честичките станат достапни.","translated_text":"The problem is that there is no way to use predictions of quantum gravity in experimental experiments, although there is still hope that this will change the way future data from cosmic observations are obtained and if particle physics experiments become available.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ashtekar|2007}}, {{Harvnb|Schwarz|2007}}]","char_index":279,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Моменатална состојба","translated_text":"The current situation","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Општата релативност произлегла како високо успешен модел за гравитацијата и космологијата, која досега поминала низ бројни тестирања.","translated_text":"General relativity emerged as a highly successful model for gravity and cosmology, which has so far undergone numerous tests.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но, постојат силни индикации дека оваа теорија е некомплетна.","translated_text":"But there are strong indications that this theory is incomplete.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Maddox|1998|pp=52–59, 98–122}}; {{Harvnb|Penrose|2004|loc=sec. 34.1, ch. 30}}]","char_index":61,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Проблемот на квантната гравитација и прашањето за реалноста на време-","translated_text":"The problem of quantum gravity and the question of time reality--","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"просторните сингуларности останува отворено.","translated_text":"The spatial singularities remain open.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[section [[General relativity#Quantum gravity|Quantum gravity]], above]","char_index":44,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Податоците од набљудувањата кои се земаат како доказ за темната енергија и темната материја покажува за потреба од нова физика.","translated_text":"The data from the observations taken as evidence for dark energy and dark matter suggests the need for new physics.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]], above]","char_index":127,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Дури доколку се земат какви што се, општата релативност има уште можности за понатамошни испитувања.","translated_text":"Even if they are taken for what they are, general relativity still has room for further study.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Математичката релативистика побарува разбирање на природата на сингуларностите и основните својства на Ајнштајновите равенки, и се помоќните компјутерски симулации.","translated_text":"Mathematical relativism demands an understanding of the nature of singularities and the fundamental properties of Einstein's equations, and are the most powerful computer simulations.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Friedrich|2005}}]","char_index":125,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[A review of the various problems and the techniques being developed to overcome them, see {{Harvnb|Lehner|2002}}]","char_index":164,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Трката за првичното директно забележување на гравитациските бранови и понатаму продолжува, во надеж за постоење на можност за испитување на точноста на теоријата за многу силни гравитациски полиња кои можат да се употребат за добивање на пообемни податоци.","translated_text":"The race for the initial direct observation of gravitational waves continues, in the hope that there will be an opportunity to test the accuracy of the theory for very strong gravitational fields that can be used to obtain large amounts of data.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[See {{Harvnb|Bartusiak|2000}} for an account up to that year; up-to-date news can be found on the websites of major detector collaborations such as [http://geo600.aei.mpg.de/ GEO 600] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/ |date=2007-02-18 }} and [http://www.ligo.caltech.edu/ LIGO]]","char_index":90,"name":null,"url":"http://geo600.aei.mpg.de/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:01.830206-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[See {{Harvnb|Bartusiak|2000}} for an account up to that year; up-to-date news can be found on the websites of major detector collaborations such as [http://geo600.aei.mpg.de/ GEO 600] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/ |date=2007-02-18 }} and [http://www.ligo.caltech.edu/ LIGO]]","char_index":90,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:02.025389-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[See {{Harvnb|Bartusiak|2000}} for an account up to that year; up-to-date news can be found on the websites of major detector collaborations such as [http://geo600.aei.mpg.de/ GEO 600] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/ |date=2007-02-18 }} and [http://www.ligo.caltech.edu/ LIGO]]","char_index":90,"name":null,"url":"http://www.ligo.caltech.edu/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:12.040671-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[For the most recent papers on gravitational wave polarizations of inspiralling compact binaries, see {{Harvnb|Blanchet|Faye|Iyer|Sinha|2008}}, and {{Harvnb|Arun|Blanchet|Iyer|Qusailah|2007}}; for a review of work on compact binaries, see {{Harvnb|Blanchet|2006}} and {{Harvnb|Futamase|Itoh|2006}}; for a general review of experimental tests of general relativity, see {{Harvnb|Will|2006}}]","char_index":256,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"По повеќе од деведесет години по своето објавување, општата релативност и понатака е поле на многубројни истражувања.","translated_text":"More than ninety years after its publication, general relativity is still the field of numerous studies.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[See, e.g., the electronic review journal [http://relativity.livingreviews.org/ Living Reviews in Relativity] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20161227064809/http://relativity.livingreviews.org/ |date=2016-12-27 }}]","char_index":117,"name":null,"url":"http://relativity.livingreviews.org/","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":24037,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:12.385946-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (70 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[See, e.g., the electronic review journal [http://relativity.livingreviews.org/ Living Reviews in Relativity] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20161227064809/http://relativity.livingreviews.org/ |date=2016-12-27 }}]","char_index":117,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20161227064809/http://relativity.livingreviews.org/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:12.662517-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Поврзано","translated_text":"Related","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Тежиште (релативистичко) Прдонесувачи кон општата релативност","translated_text":"Gravity (relativistic) Carriers to general relativity","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Изведување на Лоренцовите преобразби Еренфестов парадокс Испитување на општата релативност","translated_text":"Performing the Lorentz transformations of the Erenfesto paradox Examining general relativity","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Проблем на две тела во општата релативност","translated_text":"Problem of two bodies in general relativity","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Општа релативност Категорија:","translated_text":"General relativity Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Концепти во физиката Категорија:Ал��ерт Ајнштајн","translated_text":"Concepts in physics Category:Albert Einstein","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Општа теорија за релативноста — геометриска теорија за гравитацијата објавена од Алберт Ајнштајн во 1916 г. и моменталниот опис на гравитацијата во современата физика.","translated_text":"General theory of relativity ⁇ geometric theory of gravity published by Albert Einstein in 1916 and the current description of gravity in modern physics.","citations":[{"content":"[{{Наведена мрежна страница|title=Nobel Prize Biography|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/einstein-bio.html|work=Nobel Prize Biography|publisher=Nobel Prize|accessdate=25 February 2011}}]","char_index":107,"name":null,"url":"http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/einstein-bio.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":138825,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:00.320828-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.923828125}]},{"text":"По многубројни скршнувања и погрешни зачетоци, неговата работа завршила со прикажување на неговата работа пред Пруската академија за науките во ноември 1915 г. кои денес се познати како Ајнштајнови равенки за полето. Овие равенки ја одредуваат геометријата на просторот и времето која е под влијание на присутната материја и зрачење, и го определува јадрото на Ајнштајновата општа теорија за релативноста.","translated_text":"After numerous breakdowns and misrepresentations, his work ended with the presentation of his work before The Prussian Academy of Sciences in November 1915 which are now known as Einstein's equations for the field. These equations determine the geometry of space and time that is influenced by the present matter and radiation, and define the core of Einstein's general theory of relativity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9 to 15}}, {{Harvnb|Janssen|2005}}; an up-to-date collection of current research, including reprints of many of the original articles, is {{Harvnb|Renn|2007}}; an accessible overview can be found in {{Harvnb|Renn|2005|pp=110ff}}. An early key article is {{Harvnb|Einstein|1907}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 9}}. The publication featuring the field equations is {{Harvnb|Einstein|1915}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 11–15}}]","char_index":405,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова решение го постави темелот за описот на конечните фази за гравитациското собирање, и телата кои денес се познати како црни дупки. Во истата година, беа преземени првите чекори кон воопштување на Шварцшилдовото решение на електрично наелектризираните тела, кои подеднакво довеле до Рајснер–Нордштромовото решение, кое сега е поврзано со електрично наелектризираните црни дупки.","translated_text":"This solution laid the foundation for describing the final stages of gravitational accumulation, and the bodies known today as black holes. In the same year, the first steps were taken towards generalizing the Schwarzschild solution to electrically powered bodies, which equally led to the Rysner Nordstrom solution, which It's now connected to electrically powered black holes.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Schwarzschild|1916a}}, {{Harvnb|Schwarzschild|1916b}} and {{Harvnb|Reissner|1916}} (later complemented in {{Harvnb|Nordström|1918}})]","char_index":380,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во 1917 г., Ајнштајн ја применил својата теорија на универзумот како целина, со што го створил полето на релативистичката космологија. Во споредба со тогашното сфаќање, тој универзумот го согледал како непроменлив (статичен), со што додал параметар на неговите оригинални равенки на полето т.н.космолошка постојана за да се добие тоа \"набљудување\".","translated_text":"In 1917, Einstein applied his theory of the universe as a whole, creating the field of relativistic cosmology. Compared to what was then understood, that universe viewed it as immutable (static), adding a parameter to its original equations of the so-called cosmic constant field to get that \"observation\".","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Einstein|1917}}, cf. {{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 15e}}]","char_index":348,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"До 1929 г., испитувањата на хабл и останатите покажале дека универзумот се шири. Ова е соодветно опишано со проширените космолошки решенија на Фридман од 1922 г., за кои не е потребна космолошка постојана. Леметр ги искористил овие решенија за да го определи најраниот облик на моделите за големата експлозија, според кои нашиот универзум започнал од крајно топла и густа состојба.","translated_text":"By 1929, Hubble's experiments and others showed that the universe was expanding. This is appropriately described by Friedman's expanded cosmological solutions of 1922, which do not require a cosmological constant. Lemeter used these solutions to determine the earliest form of the Big Bang models, according to which our universe began from an extremely hot and dense state.","citations":[{"content":"[Hubble's original article is {{Harvnb|Hubble|1929}}; an accessible overview is given in {{Harvnb|Singh|2004|loc=ch. 2–4}}]","char_index":381,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова е соодветно опишано со проширените космолошки решенија на Фридман од 1922 г., за кои не е потребна космолошка постојана. Леметр ги искористил овие решенија за да го определи најраниот облик на моделите за големата експлозија, според кои нашиот универзум започнал од крајно топла и густа состојба. Ајнштајн подоцна изјавил дека космолошката постојана била неговата најголема животна грешка.","translated_text":"This is appropriately described by Friedman's expanded cosmological solutions of 1922, which do not require a cosmological constant. Lemeter used these solutions to determine the earliest form of the Big Bang models, according to which our universe began from an extremely hot and dense state. Einstein later stated that the cosmological constant was his biggest mistake in life.","citations":[{"content":"[As reported in {{Harvnb|Gamow|1970}}. Einstein's condemnation would prove to be premature, cf. the section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]], below]","char_index":393,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"За време на тој период, општата релативност станала само љубопитност меѓу физичките теории. Очигледно била надмоќна во однос на Њутновата гравитација, која е во согласност со специјалната релативност и појаснувањето на неколку необјаснети ефекти од Њутновата теорија. И самиот Ајнштајн покажал во 1915 г., како неговата теорија ја објаснува аномалијата на перихелијот на планетата Меркур без придружни параметри.","translated_text":"During that period, general relativity became only a curiosity among physical theories. It was apparently superior to Newton's gravity, which is consistent with special relativity and the clarification of several unexplained effects of Newton's theory. Einstein himself showed in 1915 how his theory explains the anomaly of the perihelion of the planet Mercury without accompanying parameters.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Pais|1982|pp=253–254}}]","char_index":412,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Очигледно била надмоќна во однос на Њутновата гравитација, која е во согласност со специјалната релативност и појаснувањето на неколку необјаснети ефекти од Њутновата теорија. И самиот Ајнштајн покажал во 1915 г., како неговата теорија ја објаснува аномалијата на перихелијот на планетата Меркур без придружни параметри. Слично, во 1919 г. експедиција предводена од Едингтон го потврдила предвидувањето на општата теорија за закривувањетона светлината оддадена од Сонцето за време на целосното затемнување кое се случилао на 29 мај 1919 г., со што Ајнштајн стекнал моментална слава.","translated_text":"It was apparently superior to Newton's gravity, which is consistent with special relativity and the clarification of several unexplained effects of Newton's theory. Einstein himself showed in 1915 how his theory explains the anomaly of the perihelion of the planet Mercury without accompanying parameters. Similarly, in 1919 an expedition led by Eddington confirmed the prediction of the general theory of the curving light emitted by the Sun during the total eclipse that occurred on May 29, 1919, with which Einstein gained immediate fame.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kennefick|2005}}, {{Harvnb|Kennefick|2007}}]","char_index":540,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Pais|1982|loc=ch. 16}}]","char_index":582,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"И самиот Ајнштајн покажал во 1915 г., како неговата теорија ја објаснува аномалијата на перихелијот на планетата Меркур без придружни параметри. Слично, во 1919 г. експедиција предводена од Едингтон го потврдила предвидувањето на општата теорија за закривувањетона светлината оддадена од Сонцето за време на целосното затемнување кое се случилао на 29 мај 1919 г., со што Ајнштајн стекнал моментална слава. Сепак теоријата се вброила во главните теории на теориската физика и астрофизика благодарение на развојот меѓу 1960 и 1975 г., сега познат под името златна доба на општата релативност.","translated_text":"Einstein himself showed in 1915 how his theory explains the anomaly of the perihelion of the planet Mercury without accompanying parameters. Similarly, in 1919 an expedition led by Eddington confirmed the prediction of the general theory of the curving light emitted by the Sun during the total eclipse that occurred on May 29, 1919, with which Einstein gained immediate fame. However, the theory became embedded in the main theories of theoretical physics and astrophysics thanks to developments between 1960 and 1975, now known as the golden age of general relativity.","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|title=The future of theoretical physics and cosmology: celebrating Stephen Hawking's 60th birthday |chapter=Warping spacetime |first1=Kip |last1=Thorne |publisher=Cambridge University Press |year=2003 |isbn=0-521-82081-2 |page=74 |url=http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC}}, [http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74 Extract of page 74]]","char_index":591,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":68746,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:00.811520-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.67529296875},{"content":"[{{Наведена книга|title=The future of theoretical physics and cosmology: celebrating Stephen Hawking's 60th birthday |chapter=Warping spacetime |first1=Kip |last1=Thorne |publisher=Cambridge University Press |year=2003 |isbn=0-521-82081-2 |page=74 |url=http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC}}, [http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74 Extract of page 74]]","char_index":591,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=yLy4b61rfPwC&pg=PA74","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":60916,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:01.168381-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (30 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Слично, во 1919 г. експедиција предводена од Едингтон го потврдила предвидувањето на општата теорија за закривувањетона светлината оддадена од Сонцето за време на целосното затемнување кое се случилао на 29 мај 1919 г., со што Ајнштајн стекнал моментална слава. Сепак теоријата се вброила во главните теории на теориската физика и астрофизика благодарение на развојот меѓу 1960 и 1975 г., сега познат под името златна доба на општата релативност. Физичарите почнале да го разбираат концептот за црна дупка, и да ги препознаат квазарите како пример за црна дупка.","translated_text":"Similarly, in 1919 an expedition led by Eddington confirmed the prediction of the general theory of the curving light emitted by the Sun during the total eclipse that occurred on May 29, 1919, with which Einstein gained immediate fame. However, the theory became embedded in the main theories of theoretical physics and astrophysics thanks to developments between 1960 and 1975, now known as the golden age of general relativity. Physicists began to understand the concept of a black hole, and to recognize quasars as an example of a black hole.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Israel|1987|loc=ch. 7.8–7.10}}, {{Harvnb|Thorne|1994|loc=ch. 3–9}}]","char_index":562,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Сепак теоријата се вброила во главните теории на теориската физика и астрофизика благодарение на развојот меѓу 1960 и 1975 г., сега познат под името златна доба на општата релативност. Физичарите почнале да го разбираат концептот за црна дупка, и да ги препознаат квазарите како пример за црна дупка. Дури и попрецизните исптувања на сончевиот Систем ја потврдиле предвидувачката моќ на теоријата, и релативистичката космологија, станале достапни за директни набљудувачки испитувања.","translated_text":"However, the theory became embedded in the main theories of theoretical physics and astrophysics thanks to developments between 1960 and 1975, now known as the golden age of general relativity. Physicists began to understand the concept of a black hole, and to recognize quasars as an example of a black hole. Even more precise observations of the Solar System confirmed the predictive power of the theory, and relativistic cosmology became available for direct observational examination.","citations":[{"content":"[Sections [[General relativity#Orbital effects and the relativity of direction|Orbital effects and the relativity of direction]], [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]] and [[General relativity#Light deflection and gravitational time delay|Light deflection and gravitational time delay]], and references therein]","char_index":397,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]] and references therein; the historical development is in {{Harvnb|Overbye|1999}}]","char_index":483,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Општата релативност може да се разбере преку разбирање на сличностите кои постојат со класичната механика. Првиот чекор е да се разбере дека класичната механика и Њутновиот закон за гравитација се подложни на геометриско опишување. Комбинацијата на овие описи со законите на специјалната релативност доведува до создавање на теоријата за општата релативност.","translated_text":"General relativity can be understood by understanding the similarities that exist with classical mechanics. The first step is to understand that classical mechanics and Newton's law of gravitation are subject to geometric description. The combination of these descriptions with the laws of special relativity leads to the creation of general relativity theory.","citations":[{"content":"[The following exposition re-traces that of {{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1}}]","char_index":358,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во основата на класичната механика е тврдењето дека движењето на телото може да се опише како мешавина од слободни (или инерцијално) движење, и застранувањата од овие слободни движења. ваквите застранувања се предизвикани од надворешни сили кои дејствуваат на телото во согласност со Њутновиот втор закон за движењето, кој тврди дека вкупната сила која дејствува на телото е еднаква на (инерцијалната) маса помножена со сопственото забрзување.","translated_text":"The basis of classical mechanics is the claim that the motion of the body can be described as a mixture of free (or inertial) motion, and the dangers of these free movements. Such perturbations are caused by external forces acting on the body in accordance with Newton's second law of motion, which states that the total force acting on the body is equal to (inertial) mass multiplied by its own acceleration.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Arnold|1989|loc=ch. 1}}]","char_index":443,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"ваквите застранувања се предизвикани од надворешни сили кои дејствуваат на телото во согласност со Њутновиот втор закон за движењето, кој тврди дека вкупната сила која дејствува на телото е еднаква на (инерцијалната) маса помножена со сопственото забрзување. Добиените инерцијални движења се поврзани со геометријата на просторот и времето, при стандарден појдовен систем на класичната механика, телата во слободно движење се движат по прави линии со постојани брзини. Во современиот говор, нивните патеки се геодезични, прави светски линии во закривениот време-простор.","translated_text":"Such perturbations are caused by external forces acting on the body in accordance with Newton's second law of motion, which states that the total force acting on the body is equal to (inertial) mass multiplied by its own acceleration. The resulting inertial motions are related to the geometry of space and time, under a standard underlying system of classical mechanics, bodies in free motion move along straight lines at constant velocities. In modern speech, their paths are geodesic, making world lines in curved time-space.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=5f}}]","char_index":570,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Соодветно, секој би очекувал дека инерцијалните движења, кога ќе бидат согледани преку набљудувањата на вистинитите движења на телата и се овозможуваат надворешните сили (како што се електромагнетизмот или триењето), можат да се искористат за геометријата на просторните така и за временските координати. Како и да е, постои несигурност кога ќе се воведе гравитацијата. Според Њутновиот закон за гравитација, кои независно е потврден преку опитите како оние на Етвеш и неговите наследници ( Погледајте Етвешов опит), постои и универзалност на слободниот пад (исто така позната и како како слабо начело за еднаквост, или сеопфатна еднаквост на инерцијалните и пасивната гравитациска маса), односно патеката на испитуваното тело при слободен пад зависи само од неговата местоположба и почетна брзина, но не и со материјалните својства.","translated_text":"Accordingly, one would expect that inertial motions, when viewed through observations of the true motions of bodies and enabled by external forces (such as electromagnetism or friction), can be exploited for spatial and temporal coordinate geometry. However, there is uncertainty when gravity is introduced. According to Newton's law of gravitation, which is independently confirmed by experiments such as those of Atwes and his successors ( See the Etwes experiment), there is also the universality of free fall (also known as the weak principle of equality, or the comprehensive equality of inertial and passive gravitational mass), i.e. the path of the body being examined at free fall depends only on its location and initial velocity, but not on material properties.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 2.4}}, {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 2}}]","char_index":833,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Како и да е, постои несигурност кога ќе се воведе гравитацијата. Според Њутновиот закон за гравитација, кои независно е потврден преку опитите како оние на Етвеш и неговите наследници ( Погледајте Етвешов опит), постои и универзалност на слободниот пад (исто така позната и како како слабо начело за еднаквост, или сеопфатна еднаквост на инерцијалните и пасивната гравитациска маса), односно патеката на испитуваното тело при слободен пад зависи само од неговата местоположба и почетна брзина, но не и со материјалните својства. Поедноставен облик на погоре споменатото е содржано во Ајнштајновиот опит во лифт, кој е прикажан на сликата од десно, за набљудувач кој е во мала затворена соба, невозможно е да одлучи, преку исцртување на патеките на телата како оние при падот на топката, дали собата е во мирување во гравитациското поле, или во слободниот простор на ракета која забрзува и притоа создава сила еднаква на гравитацијата.","translated_text":"However, there is uncertainty when gravity is introduced. According to Newton's law of gravitation, which is independently confirmed by experiments such as those of Atwes and his successors ( See the Etwes experiment), there is also the universality of free fall (also known as the weak principle of equality, or the comprehensive equality of inertial and passive gravitational mass), i.e. the path of the body being examined at free fall depends only on its location and initial velocity, but not on material properties. A simpler form of the aforementioned is contained in Einstein's elevator experiment, which is shown in the image to the right, for an observer in a small enclosed room, it is impossible to decide, by drawing the paths of bodies such as those in the fall of the ball, whether the room is at rest in the gravitational field, or in the free space of a rocket that accelerates and thereby creates a force of gravity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wheeler|1990|loc=ch. 2}}]","char_index":934,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"просторните вектори кои ја определуваат брзината на честичката (временски вектори) ќе се менува со патеката на честичка, математички кажано, Њутновата поврзаност не е точна. Од ова, може да се заклучи дека време-просторот е закривен. Резултатот е запис на Њутновата гравитација со користење на коваријантни замисли, на пример опис кој е важечки во секој замислен координатен систем.","translated_text":"The spatial vectors that determine the velocity of the particle (time vectors) will change with the path of the particle, mathematically speaking, the Newton correlation is not accurate. From this, we can conclude that time-space is curved. The result is a record of Newton's gravity using covariant images, for example a description that is valid in any conceived coordinate system.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.2}}, {{Harvnb|Havas|1964}}, {{Harvnb|Künzle|1972}}. The simple thought experiment in question was first described in {{Harvnb|Heckmann|Schücking|1959}}]","char_index":382,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Од ова, може да се заклучи дека време-просторот е закривен. Резултатот е запис на Њутновата гравитација со користење на коваријантни замисли, на пример опис кој е важечки во секој замислен координатен систем. Во овј геометриски опис, плимните сили во однос на релативното забрзување на телата при слободен пад и се поврзани со изводот од поврзаноста, со што се покажува како присуство на маса.","translated_text":"From this, we can conclude that time-space is curved. The result is a record of Newton's gravity using covariant images, for example a description that is valid in any conceived coordinate system. In this geometrical description, the slope forces in relation to the relative acceleration of bodies at free fall and are related to the result of the connectivity, which is shown as the presence of mass.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=10f}}]","char_index":393,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Колку и да е интересна Њутновата гравитација, нејзината основа, класичната механика, е само ограничен случај на (специјална)релативистичка механика.","translated_text":"As interesting as Newton's gravity is, its basis, classical mechanics, is only a limited case of (special) relativistic mechanics.","citations":[{"content":"[Good introductions are, in order of increasing presupposed knowledge of mathematics, {{Harvnb|Giulini|2005}}, {{Harvnb|Mermin|2005}}, and {{Harvnb|Rindler|1991}}; for accounts of precision experiments, cf. part IV of {{Harvnb|Ehlers|Lämmerzahl|2006}}]","char_index":148,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Колку и да е интересна Њутновата гравитација, нејзината основа, класичната механика, е само ограничен случај на (специјална)релативистичка механика. Со употреба на симетријата, каде гравитацијата може да се занемари, физиката е Лоренцова непроменливост како и во специјалната релативност наместо Галилеева непроменливост како во класичната механика. Разликите меѓу двете теории стануваат значајни кога станува збор за брзини блиски на брзината на светлината, како и при високоенергетските појави.","translated_text":"As interesting as Newton's gravity is, its basis, classical mechanics, is only a limited case of (special) relativistic mechanics. Using symmetry, where gravity can be ignored, physics is Lorentz's invariance as in special relativity rather than Galileo's invariance as in classical mechanics. The differences between the two theories become significant when it comes to speeds close to the speed of light, as well as in high-energy phenomena.","citations":[{"content":"[An in-depth comparison between the two symmetry groups can be found in {{Harvnb|Giulini|2006a}}]","char_index":496,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Тие се дефинирани како збир од светлински конуси (погледајте ја сликата од лево). Светлинските конуси ја определуваат причинската структура, за секој настан A, постои збир од настани кои можат начелно, или да влијаат на или да бидат под влијание на A преку сигнали или заемодејства кои немаат потреба да се движат со брзини поголеми од брзината на светлината (како настанот B на сликата), и збир од настани за кои ваквото влијание е невозможно (таков настан е C на сликата). Овие збирови се независно-набљудувачки.","translated_text":"They are defined as a set of light cones (see image on the left). The cones of light determine the causal structure, for each event A, there is a set of events that can in principle either influence or be influenced by A through signals or loans that do not need to move at speeds greater than the speed of light (such as event B in the image), and a set of events for which such an influence is impossible (such an event is C in the image). These collections are independent observers.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|1991|loc=sec. 22}}, {{Harvnb|Synge|1972|loc=ch. 1 and 2}}]","char_index":514,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во сооднос со светските линии на честичките во слободен пад, светлинските конуси можат да се искористат за реконструирање на време- просторната полуриманова метрика, сè до одреден скаларен вектор. Математички кажано, ова ја дефинира конформната геометрија.","translated_text":"Compared to the world lines of free-falling particles, the light cones can be used to reconstruct time- the spatial semiroman metric, all the way down to a specific scalar vector. Mathematically speaking, this defines conformal geometry.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 2.3}}]","char_index":256,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Со воведување на гравитацијата, и со претпоставување на сеопфатен слободен пад, важи истото размислување како претходниот дел, не постојат глобални инерцијални појдовни системи. Наместо тоа постојат приближни инерцијални рамки кои се движат долж честичките во слободен пад. Искажано преку време-просторот, правитевременски линии кои го дефинираат системот ослободен од граавитацијата се деформирани во линии ки се закривени во однос една на друга, што наведува дека вклучувањето на гравитацијата доведува до промена на време-просторната геометрија.","translated_text":"With the introduction of gravity, and with the assumption of a comprehensive free fall, the same thinking applies as the previous part, there are no global inertial reference systems. Instead, there are approximate inertial frames that move along free-falling particles. Expressed through time-space, the time lines defining the gravity-free system are deformed into lines that are curved relative to each other, suggesting that the inclusion of gravity leads to a change in time-space geometry.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.4}}, {{Harvnb|Schutz|1985|loc=sec. 5.1}}]","char_index":548,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Најнапред, не е јасно дали новите локални појдовни системи при слободен пад се во согласност со појдовните рамки во кои важат законите на специјалната релативност оваа теорија е заснована на движењето на светлината, а со тоа и на електромагнетизмот, кои може да има поинаков збир на посакувани појдовни системи. Но со користење на различни претпоставки за специјално релативистичките системи, можат да се добијат различни предвидувања за гравитациските црвени поместувања, што е всушност, начинот на кој светлинските светлински промени како што светлината се движи низ гравитациското поле. Мерењата на покажуваат дека системите со слободен пад се оние кај кои светлината се движи на ист начин како и во специјалната релативност.","translated_text":"First, it is not clear whether the new local free fall base systems conform to the base frameworks in which the laws of special relativity apply. This theory is based on the movement of light, and thus electromagnetism, which may have a different set of desired base systems. But using different assumptions for specially relativistic systems, different predictions can be made for gravitational redshifts, which is actually the way light changes as light moves through the gravitational field. The measurements show that free-fall systems are those in which light moves in the same way as in special relativity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=17ff}}; a derivation can be found in {{Harvnb|Mermin|2005|loc=ch. 12}}. For the experimental evidence, cf. the section [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]], below]","char_index":728,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Но со користење на различни претпоставки за специјално релативистичките системи, можат да се добијат различни предвидувања за гравитациските црвени поместувања, што е всушност, начинот на кој светлинските светлински промени како што светлината се движи низ гравитациското поле. Мерењата на покажуваат дека системите со слободен пад се оние кај кои светлината се движи на ист начин како и во специјалната релативност. Воопштувањето на оваа изјава, имено дека важат законите на специјалната релативност како добра прептоставка за појдовните системи во слободен пад, познато е како Ајнштајново начело за еднаквост, значајно водечко начело за воопштување на специјално релативистичката физика да ја вклучи гравитацијата.","translated_text":"But using different assumptions for specially relativistic systems, different predictions can be made for gravitational redshifts, which is actually the way light changes as light moves through the gravitational field. The measurements show that free-fall systems are those in which light moves in the same way as in special relativity. The generalization of this statement, namely that the laws of special relativity apply as a good precursor to free-fall originating systems, is known as Einstein's principle of equality, a significant guiding principle for generalizing special relativistic physics to include gravity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 1.13}}; for an elementary account, see {{Harvnb|Wheeler|1990|loc=ch. 2}}; there are, however, some differences between the modern version and Einstein's original concept used in the historical derivation of general relativity, cf. {{Harvnb|Norton|1985}}]","char_index":716,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Метричкиот тензор кои ја ја определува геометријата, како што должините и аглите се измерени, но не е Минковскиевата метрика на специјалната релативност, станува збор за воопштување познати како полуриманови метрики. Понатамошно, секоја риманова метрика природно се поврзува со одреден вид на поврзаност, односно Леви- Чивитова поврзаност, а ова всушност е, врската која го задоволува начелото на еднаквост и го прави просторот да биде локално Минковскиев.","translated_text":"The metric tensor that defines geometry, such that the lengths and angles are measured, but not the Minkowski metric of special relativity, is a generalization known as semirime metrics. Furthermore, every Roman metric naturally relates to a certain kind of connectivity, i.e. Chivi's connectivity, and this is actually the connectivity that satisfies the principle of equality and makes space locally Minkowski.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 1.4}} for the experimental evidence, see once more section [[General relativity#Gravitational time dilation and frequency shift|Gravitational time dilation and frequency shift]]. Choosing a different connection with non-zero [[torsion tensor|torsion]] leads to a modified theory known as [[Einstein–Cartan theory]]]","char_index":456,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Знаејќи ги релативиатичкиот и геометрискиот облик на гравитацијата, останува само прашањето за изворот на гравитацијата. Кај Њутновата гравитација, изворот е масата. Во специјалната релативност, ма��ата е дел од општото количество наречено енергетски–импулсен тензор, кој пак ги вклучува енергијата и импулсот густините како и стресот.","translated_text":"Knowing the relativistic and geometrical shape of gravity, only the question of the source of gravity remains. For Newton's gravity, the source is the table. In special relativity, mass is part of a general quantity called the energy-impulse tensor, which in turn includes energy and impulse densities as well as stress.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|p=16}}, {{Harvnb|Kenyon|1990|loc=sec. 7.2}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 2.8}}]","char_index":334,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"OНа десната страна, T_{\\mu\\nu} е енергетско-импулсниот тензор.","translated_text":"On the right, T is the energy-impulse tensor.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ehlers|1973|pp=19–22}}; for similar derivations, see sections 1 and 2 of ch. 7 in {{Harvnb|Weinberg|1972}}. The Einstein tensor is the only divergence-free tensor that is a function of the metric coefficients, their first and second derivatives at most, and allows the spacetime of special relativity as a solution in the absence of sources of gravity, cf. {{Harvnb|Lovelock|1972}}. The tensors on both side are of second rank, that is, they can each be thought of as 4×4 matrices, each of which contains ten independent terms; hence, the above represents ten coupled equations. The fact that, as a consequence of geometric relations known as [[Bianchi identities]], the Einstein tensor satisfies a further four identities reduces these to six independent equations, e.g. {{Harvnb|Schutz|1985|loc=sec. 8.3}}]","char_index":62,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"OНа десната страна, T_{\\mu\\nu} е енергетско-импулсниот тензор. Споредувањето на предвидувањето на теоријата срезултатите добиени од набљудувањата на планетарните орбити (или, подеднакво, за слабата гравитација границата е Њутновата механика), постојаната за пропорционалност може да се одреди како κ = 8πG/c⁴, каде G е гравитациската постојана и c како брзината на светлината.","translated_text":"On the right, T is the energy-impulse tensor. Comparing the prediction theory to the results obtained from observations of planetary orbits (or, equivalently, for weak gravity the boundary is Newton's mechanics), the constant for proportionality can be defined as κ = 8πG/c4, where G is the gravitational constant and c is the speed of light.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kenyon|1990|loc=sec. 7.4}}]","char_index":376,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Примери се Бранс- Дикевата теорија, телепаралелизамот, и Ајнштајн- Карановата теорија.","translated_text":"Examples are Brance- The Wilderness Theory, teleparallelism, and Einstein-- The Karan theory.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Brans|Dicke|1961}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 3 in ch. 7}}, {{Harvnb|Goenner|2004|loc=sec. 7.2}}, and {{Harvnb|Trautman|2006}}, respectively]","char_index":86,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Општата релативност е метричка теорија за гравитацијата. Во нејзиното јадро се Ајнштајновите равенки, кои ја опишуваат врската меѓу геометријата на четири димензионалното, псевдо-Риманово многуобразие кое го претставува време-просторо, и енергија-импулсот кои се содржи во тој време-простор.","translated_text":"General relativity is a metric theory of gravity. At its core are the Einstein equations, which describe the relationship between the geometry of a four-dimensional, pseudo-Roman polynomial that represents time-space, and the energy-impulse contained in that time-space.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=ch. 4}},{{Harvnb|Weinberg|1972|loc=ch. 7}} or, in fact, any other textbook on general relativity]","char_index":291,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"го претставува време-просторо, и енергија-импулсот кои се содржи во тој време-простор. Појавите кои во класичната механика се препишани на силата на гравитацијата (како што се слободниот пад, орбиталното движење и патеките на вселенските возила), се соодветни на инерцијалното движење во закривената геометрија на време-просторот во општата релативност, каде отсуствува гравитациска сила која ги закривува патеките на телата. Наместо тоа, гравитацијата содејствува со промените во времето и просторот, на начин кој ги менува и најправите можни линиски патеки на телата.","translated_text":"represents time-space, and the energy-impulse contained in that time-space. The phenomena that in classical mechanics are transcribed to the force of gravity (such as free fall, orbital motion, and the paths of spacecraft) correspond to the inertial motion in the curved geometry of time-space in general relativity, where there is no gravitational force that curves the paths of bodies. Instead, gravity accompanies changes in time and space, in a way that changes the best possible linear pathways of the body.","citations":[{"content":"[At least approximately, cf. {{Harvnb|Poisson|2004}}]","char_index":569,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Закривеноста е причинета од енергија-импулсот на материјата. Според познатиот релативист Џон Арчибалд Вилер, време-просторот и кажува на материјата како да се движи, додека пак материјата му кажува на време-просторот како да се закривува.","translated_text":"The curvature is caused by the energy-impulse of matter. According to the famous relativist John Archibald Wheeler, space-time tells matter how to move, while But matter tells time and space how to curve.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wheeler|1990|p=xi}}]","char_index":238,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Општата релативност го заменува скаларот на гравитацискиот потенцијал на класичната физика преку симетричен тензор од втор ранг, симетричниот тензор се сведува на скаларот при одредени ограничени случаи. За слабите гравитациски полиња со мали брзини во однос на брзината на светлината, предвидувањата на теоријата се сведуваат на тие од Њутновиот закон за сеопфатна гравитација.","translated_text":"General relativity replaces the gravitational potential scale of classical physics by a second-order symmetrical tensor, the symmetrical tensor being reduced to the scale in certain limited cases. For weak gravitational fields at low speeds relative to the speed of light, the predictions of the theory are reduced to those of Newton's law of universal gravitation.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.4}}]","char_index":378,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Бидејќи при записот се користат тензори, општата релативност ја прикажува општата коваријанса: нејзините закони и понатамошните закони определени преку општата релативистичка рамка добивајќи ист облик во сите координатните системи.","translated_text":"Since tensors are used in the recording, general relativity shows general covariance: its laws and subsequent laws determined through the general relativistic framework take the same shape in all coordinate systems.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.1}}]","char_index":231,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Бидејќи при записот се користат тензори, општата релативност ја прикажува општата коваријанса: нејзините закони и понатамошните закони определени преку општата релативистичка рамка добивајќи ист облик во сите координатните системи. Понатамошно, теоријата не содржи никакви непроменливи геометриски позадински структури на пример, станува збор за позадинска независна. На тој начин се задоволува начелото за општата релативност, односно дека физичките закони се исти за сите набљудувачи.","translated_text":"Since tensors are used in the recording, general relativity shows general covariance: its laws and subsequent laws determined through the general relativistic framework take the same shape in all coordinate systems. Furthermore, the theory contains no fixed geometric background structures for example, it is a background independent. This satisfies the principle of general relativity, that the laws of physics are the same for all observers.","citations":[{"content":"[For the (conceptual and historical) difficulties in defining a general principle of relativity and separating it from the notion of general covariance, see {{Harvnb|Giulini|2006b}}]","char_index":486,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Понатамошно, теоријата не содржи никакви непроменливи геометриски позадински структури на пример, станува збор за позадинска независна. На тој начин се задоволува начелото за општата релативност, односно дека физичките закони се исти за сите набљудувачи. Локално, како што се искажува во начелото за еднаквост време-просторот е Минковскиев и законите на физиката пројавуваат локална Лоренцова непроменливост.","translated_text":"Furthermore, the theory contains no fixed geometric background structures for example, it is a background independent. This satisfies the principle of general relativity, that the laws of physics are the same for all observers. Locally, as expressed in the principle of time-space equality is Minkowski's and the laws of physics express local Lorentz's invariance.","citations":[{"content":"[section 5 in ch. 12 of {{Harvnb|Weinberg|1972}}]","char_index":408,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Материјата и геометријата мора да ги исполнуваат Ајнштајновите равенки, материјалниот енергија-импулсен тензор мора да биде ослободен од дивергенција. Материјата мора секако да задоволи дополнителни равенки. Накратко, ваквото решение е модел на универзумот кој ги задоволува законитостите на општата релативност и можните дополнителни закони кои кои владејат во зависност од материјата која е присутна.","translated_text":"Matter and geometry must meet Einstein's equations, the material energy-impulse tensor must be free of divergence. The matter must of course satisfy additional equations. In short, such a solution is a model of the universe that satisfies the laws of general relativity and the possible additional laws that govern depending on the matter present.","citations":[{"content":"[Introductory chapters of {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}]","char_index":402,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ајнштајновите равенки се нелиниски парцијални диференцијални равенки и, како такви не можат да бидат точно решени.","translated_text":"Einstein's equations are nonlinear partial differential equations and, as such, cannot be precisely solved.","citations":[{"content":"[A review showing Einstein's equation in the broader context of other PDEs with physical significance is {{Harvnb|Geroch|1996}}]","char_index":114,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ајнштајновите равенки се нелиниски парцијални диференцијални равенки и, како такви не можат да бидат точно решени. Сепак, познати се одреден броја на точни решенија, иако само мал број од нив имаат корисна примена.","translated_text":"Einstein's equations are nonlinear partial differential equations and, as such, cannot be precisely solved. However, a number of precise solutions are known, although only a few have practical applications.","citations":[{"content":"[For background information and a list of solutions, cf. {{Harvnb|Stephani|Kramer|MacCallum|Hoenselaers|2003}}; a more recent review can be found in {{Harvnb|MacCallum|2006}}]","char_index":214,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Сепак, познати се одреден броја на точни решенија, иако само мал број од нив имаат корисна примена. Најпознатите точни решенија се и оние кои се од интерес на физиката, такви се: Шварцшилдовото решение,Рајснер–Нордштромовото решение и Керовата метрика, и сите се поврани со одреден вид на црна дупка во и така празниот универзум, и Фридман–Леметр–Робертсон–Валкеровата метрика и де Ситерови универзуми, и сите опишуваат универзум кој се шири.","translated_text":"However, a number of precise solutions are known, although only a few have practical applications. The most well-known exact solutions are those that are of interest to physics, such as: Schwartzschild's solution, Raisner's Nordstrom solution, and Kerr's metric, and they're all embedded in some kind of black hole in the empty universe, and Friedman's Lemeter Robertson's Walker's metric and de Seiter's universes, and they all describe a universe that's expanding.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 3,5,6}}]","char_index":329,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Narlikar|1993|loc=ch. 4, sec. 3.3}}]","char_index":442,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Најпознатите точни решенија се и оние кои се од интерес на физиката, такви се: Шварцшилдовото решение,Рајснер–Нордштромовото решение и Керовата метрика, и сите се поврани со одреден вид на црна дупка во и така празниот универзум, и Фридман–Леметр–Робертсон–Валкеровата метрика и де Ситерови универзуми, и сите опишуваат универзум кој се шири. Точните решенија кои се од интерес на теориската физика се Геделовиот универзум (кој ја овозможува интересната можност за патување низ времето во закривен време-простор), Тауб-НУТ-овото решение (модел на универзумот кој е еднороден, но анизотропрн), и анти де Ситеров простор (кој неодамна стана доминантен во прилог на т.н. AdS/CFT коресподенција).","translated_text":"The most well-known exact solutions are those that are of interest to physics, such as: Schwartzschild's solution, Raisner's Nordstrom solution, and Kerr's metric, and they're all embedded in some kind of black hole in the empty universe, and Friedman's Lemeter Robertson's Walker's metric and de Seiter's universes, and they all describe a universe that's expanding. The exact solutions that are of interest to theoretical physics are the Gödel universe (which provides the interesting possibility of time travel in curved time-space), the Taub-NUT solution (a model of the universe that is homogeneous but anisotropic), and the anti-de Sitter space (which recently became dominant in addition to the so-called AdS/CFT correspondence).","citations":[{"content":"[Brief descriptions of these and further interesting solutions can be found in {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=ch. 5}}]","char_index":692,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Земајќи го предвид тешкотиите за определување на точните решенија, Ајнштајновите равенки за полето често се решаваат преку бројчена интеграција со помош на сметач, или со разгледување на мали или разгледувајќи мали пореметувања на точните решенија. Во полето на бројчената релативност, се користат моќни сметачи за да се симулира геометријата на време-просторот а со тоа и да се решат Ајнштајновите равенки за интересни ситуации како на пример за две црни дупли кои би се судриле.","translated_text":"Given the difficulties in determining the exact solutions, Einstein's field equations are often solved by numerical integration using a calculator, or by considering small or considering small disturbances of the exact solutions. In the field of numerical relativity, powerful calculators are used to simulate the geometry of time-space and thereby solve Einstein's equations for interesting situations such as two colliding black holes.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Lehner|2002}}]","char_index":480,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во полето на бројчената релативност, се користат моќни сметачи за да се симулира геометријата на време-просторот а со тоа и да се решат Ајнштајновите равенки за интересни ситуации како на пример за две црни дупли кои би се судриле. Како начело, овие методи можат да се применат на кој и да било систем, доколку се поседува соодветна сметачка моќ, и притоа може да се разгледаат основните прашања како на пример отскриените сингуларности. Приближните решенија можат да се најдат до употреба на растројни теории како што се линиската гравитација и нејзиното воопштување, пост-","translated_text":"In the field of numerical relativity, powerful calculators are used to simulate the geometry of time-space and thereby solve Einstein's equations for interesting situations such as two colliding black holes. In principle, these methods can be applied to any system, provided it possesses adequate computational power, and thus can address fundamental issues such as disclosed singularities. Approximate solutions can be found in the use of dissimilar theories such as linear gravity and its generalization, post-","citations":[{"content":"[For instance {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 4.4}}]","char_index":543,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Њутновот проширување, и двете биле изведени од Ајнштајн. Се овозможува систематски приод за решавање на геометријата на време-просторот која содржи материја која се движи споро во однос на брзината на светлината. Проширувањето содржи серија на поими, првите поими ја претставуваат Њутновата гравитација, додека пак второстепените претставуваат помали исправки на Њутновата теорија поради општата релативност.","translated_text":"Newton's expansion, both of which were derived by Einstein. A systematic approach to solving time-space geometry involving matter moving slowly with respect to the speed of light is provided. The expansion contains a series of terms, the first terms representing Newton's gravity, while the secondary terms represent smaller corrections to Newton's theory of general relativity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 4.1 and 4.2}}]","char_index":408,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Се овозможува систематски приод за решавање на геометријата на време-просторот која содржи материја која се движи споро во однос на брзината на светлината. Проширувањето содржи серија на поими, првите поими ја претставуваат Њутновата гравитација, додека пак второстепените претставуваат помали исправки на Њутновата теорија поради општата релативност. Проширување на ова проширување е параметризиран пост-Њутнов (ППЊ) формализам, кои овозможува квантитативни споредби меѓу предвидувањата на општата релативност и сличните теории на општата релативност.","translated_text":"A systematic approach to solving time-space geometry involving matter moving slowly with respect to the speed of light is provided. The expansion contains a series of terms, the first terms representing Newton's gravity, while the secondary terms represent smaller corrections to Newton's theory of general relativity. An extension of this extension is parameterized post-Newtonian formalism, which allows quantitative comparisons between predictions of general relativity and similar theories of general relativity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.2}}, {{Harvnb|Will|1993|loc=ch. 4}}]","char_index":552,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ако се претпостави дека начелото за еднаквост е точен, гравитацијата влијае на минувањето на времето.","translated_text":"Assuming the principle of equality is accurate, gravity affects the passage of time.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|pp=24–26 vs. pp. 236–237}} and {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=164–172}}. Einstein derived these effects using the equivalence principle as early as 1907, cf. {{Harvnb|Einstein|1907}} and the description in {{Harvnb|Pais|1982|pp=196–198}}]","char_index":54,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Светлината испратена во гравитацискиот бунар е поместена кон сино, додека пак светлината која е пуштена во спротивна насока е поместена кон црвено, овие два ефекта се познати како гравитациско честотно поместување. Поопшто, настаните во близина на масивно тело се одвиваат побавно кога се споредуваат со настаните кои се одвиваат на поголема далечина, овој е ефект е познат под името гравитациско временско скусување.","translated_text":"The light sent into the gravitational well is shifted to blue, while And then the light that's released in the opposite direction is shifted to red, these two effects are known as gravitational frequency shift. In general, events near a massive body occur slowly compared to events occurring at greater distances, this effect is known as gravitational time compression.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|pp=24–26}}; {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973 |loc=§ 38.5}}]","char_index":417,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Гравитациското црвено поместување е измерено лабораториски и со користење на астрономски набљудувања.","translated_text":"The gravitational redshift was measured in laboratories and using astronomical observations.","citations":[{"content":"[[[Pound–Rebka experiment]], see {{Harvnb|Pound|Rebka|1959}}, {{Harvnb|Pound|Rebka|1960}}; {{Harvnb|Pound|Snider|1964}}; a list of further experiments is given in {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.1 on p. 186}}]","char_index":58,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Greenstein|Oke|Shipman|1971}}; the most recent and most accurate Sirius B measurements are published in {{Harvnb|Barstow, Bond et al.|2005}}.]","char_index":101,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Гравитациското црвено поместување е измерено лабораториски и со користење на астрономски набљудувања. Гравитациското временско скусување во Земјиното гравитациско полее измерено многупати со употреба на атомски часовници, додека","translated_text":"The gravitational redshift was measured in laboratories and using astronomical observations. The gravitational time-shift in the Earth's gravitational field has been measured many times using atomic clocks, while","citations":[{"content":"[Starting with the [[Hafele–Keating experiment]], {{Harvnb|Hafele|Keating|1972a}} and {{Harvnb|Hafele|Keating|1972b}}, and culminating in the [[Gravity Probe A]] experiment; an overview of experiments can be found in {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.1 on p. 186}}]","char_index":221,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Гравитациското црвено поместување е измерено лабораториски и со користење на астрономски набљудувања. Гравитациското временско скусување во Земјиното гравитациско полее измерено многупати со употреба на атомски часовници, додека проверката во тек се добива како спореден ефект од работата на ГПС.","translated_text":"The gravitational redshift was measured in laboratories and using astronomical observations. The gravitational time-shift in the Earth's gravitational field has been measured many times using atomic clocks, while the on-going verification is obtained as a comparative effect from the operation of the GPS.","citations":[{"content":"[GPS is continually tested by comparing atomic clocks on the ground and aboard orbiting satellites; for an account of relativistic effects, see {{Harvnb|Ashby|2002}} and {{Harvnb|Ashby|2003}}]","char_index":296,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Гравитациското временско скусување во Земјиното гравитациско полее измерено многупати со употреба на атомски часовници, додека проверката во тек се добива како спореден ефект од работата на ГПС. Испитувањата во силните гравитациски полиња се добиваат преку набљудување на двојни пулсари.","translated_text":"The gravitational time-shift in the Earth's gravitational field has been measured many times using atomic clocks, while the on-going verification is obtained as a comparative effect from the operation of the GPS. Tests in strong gravitational fields are obtained by observing double pulsars.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Stairs|2003}} and {{Harvnb|Kramer|2004}}]","char_index":287,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"проверката во тек се добива како спореден ефект од работата на ГПС. Испитувањата во силните гравитациски полиња се добиваат преку набљудување на двојни пулсари. Сите реултати се во согласност со општата релативност.","translated_text":"the on-going verification is obtained as a comparative effect from the operation of the GPS. Tests in strong gravitational fields are obtained by observing double pulsars. All results are consistent with general relativity.","citations":[{"content":"[General overviews can be found in section 2.1. of Will 2006; Will 2003, pp. 32–36; {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 4.2}}]","char_index":215,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Испитувањата во силните гравитациски полиња се добиваат преку набљудување на двојни пулсари. Сите реултати се во согласност со општата релативност. Но, со моменталното ниво на прецизност, овие набљудувања не можат да направат разлика меѓу општата релативност и останатите теории во кои начелото на еднаквост е со подеднаква важност.","translated_text":"Tests in strong gravitational fields are obtained by observing double pulsars. All results are consistent with general relativity. But with the current level of accuracy, these observations cannot distinguish between general relativity and other theories in which the principle of equality is of equal importance.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=164–172}}]","char_index":332,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Општата релативност предвидува дека патот на светлината е закривен во гравитациско поле, светлината која минува покрај масивно телое закривена кон тоа тело. Овој ефект е потврден преку набљудувањето на светлината од далечните ѕвезди или далечните квазари е закривена како што минува покрај Сонцето.","translated_text":"General relativity predicts that the path of light is curved in a gravitational field, light passing past a massive body curved toward that body. This effect is confirmed by observing light from distant stars or distant quasars curved as it passes through the Sun.","citations":[{"content":"[Cf. {{Harvnb|Kennefick|2005}} for the classic early measurements by the [[Arthur Eddington|Eddington]] expeditions; for an overview of more recent measurements, see {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=ch. 4.3}}. For the most precise direct modern observations using quasars, cf. {{Harvnb|Shapiro|Davis|Lebach|Gregory|2004}}]","char_index":298,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова и поврзаните предвидувања се добиени од фактот дека светлината следи линија која се нарекува нулта геодезиска линија односно воопштување на правите линии по кои се движи светлината во класичната физика. Ваквите геодезии се вообопштување на непроменливоста на брзината на светлината во спевијалната релативност.","translated_text":"This and related predictions are derived from the fact that light follows a line called the zero geodesic line i.e. generalizing the lines by which light moves in classical physics. Such surveys are a generalization of the invariance of the speed of light in gravitational relativity.","citations":[{"content":"[This is not an independent axiom; it can be derived from Einstein's equations and the Maxwell [[Lagrangian]] using a [[WKB approximation]], cf. {{Harvnb|Ehlers|1973|loc=sec. 5}}]","char_index":314,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова и поврзаните предвидувања се добиени од фактот дека светлината следи линија која се нарекува нулта геодезиска линија односно воопштување на правите линии по кои се движи светлината во класичната физика. Ваквите геодезии се вообопштување на непроменливоста на брзината на светлината во спевијалната релативност. како што се исптува соодветен модел на време-просторот, се добиваат неколку ефекти од движењето на светлината во присуство на светлината.","translated_text":"This and related predictions are derived from the fact that light follows a line called the zero geodesic line i.e. generalizing the lines by which light moves in classical physics. Such surveys are a generalization of the invariance of the speed of light in gravitational relativity. As an appropriate time-space model is tested, several effects are obtained from the movement of light in the presence of light.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Blanchet|2006|loc=sec. 1.3}}]","char_index":370,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ваквите геодезии се вообопштување на непроменливоста на брзината на светлината во спевијалната релативност. како што се исптува соодветен модел на време-просторот, се добиваат неколку ефекти од движењето на светлината во присуство на светлината. Иако закривувањето на светлината може да се изведе со проширување на сеопфатноста на слободниот пад на светлината, аголот на светлината кој се добива од овие пресметки е само половична вредност од вредноста добиена со општата релативност.","translated_text":"Such surveys are a generalization of the invariance of the speed of light in gravitational relativity. As an appropriate time-space model is tested, several effects are obtained from the movement of light in the presence of light. Although curvature of light can be performed by expanding the omnipresence of the free fall of light, the angle of light obtained from these calculations is only half the value obtained by general relativity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 1.16}}; for the historical examples, {{Harvnb|Israel|1987|pp=202–204}}; in fact, Einstein published one such derivation as {{Harvnb|Einstein|1907}}. Such calculations tacitly assume that the geometry of space is [[Euclidean space|Euclidean]], cf. {{Harvnb|Ehlers|Rindler|1997}}]","char_index":360,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[From the standpoint of Einstein's theory, these derivations take into account the effect of gravity on time, but not its consequences for the warping of space, cf. {{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 11.11}}]","char_index":484,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Мошне поврзана појава на закривувањето на светлината е гравитациското временско задоцнување (или Шапирово задоцнување), појавата при која име е потребно подолго време на светлинските зраци да поминат низ гравитациското поле отколку кога тоа поле го нема. Постојат многу успешни испитувања на ова предвидување.","translated_text":"A closely related phenomenon of light curvature is gravitational time lag (or Shapiro lag), the phenomenon in which light rays take longer to pass through a gravitational field than when that field is absent. There are many successful studies of this prediction.","citations":[{"content":"[For the Sun's gravitational field using radar signals reflected from planets such as [[Venus]] and [[Mercury (planet)|Mercury]], cf. {{Harvnb|Shapiro|1964}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=ch. 8, sec. 7}}; for signals actively sent back by space probes ([[transponder]] measurements), cf. {{Harvnb|Bertotti|Iess|Tortora|2003}}; for an overview, see {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=table 4.4 on p. 200}}; for more recent measurements using signals received from a [[pulsar]] that is part of a binary system, the gravitational field causing the time delay being that of the other pulsar, cf. {{Harvnb|Stairs|2003|loc=sec. 4.4}}]","char_index":309,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Мошне поврзана појава на закривувањето на светлината е гравитациското временско задоцнување (или Шапирово задоцнување), појавата при која име е потребно подолго време на светлинските зраци да поминат низ гравитациското поле отколку кога тоа поле го нема. Постојат многу успешни испитувања на ова предвидување. Во параметризираниот пост-Њутнов формализам мерењата на закривувањето на светлината и гравитациското врменско задоцнување го определуваат параметар наречен γ, кој го означува влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот.","translated_text":"A closely related phenomenon of light curvature is gravitational time lag (or Shapiro lag), the phenomenon in which light rays take longer to pass through a gravitational field than when that field is absent. There are many successful studies of this prediction. In the parameterized post-Newtonian formalism measurements of light curvature and gravitational time delay determine a parameter called γ, which denotes the effect of gravity on the geometry of space.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 7.1 and 7.2}}]","char_index":542,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Една од неколкуте споредби меѓу слабите гравитациски полиња и електромагнетизмот е дека, покрај електромагнетните бранови, постојат и гравитациски бранови, кои се нарушувања во метриката на време-просторот кои се движат со брзината на светлината.","translated_text":"One of the few comparisons between weak gravitational fields and electromagnetism is that, in addition to electromagnetic waves, there are gravitational waves, which are disturbances in the time-space metric that move at the speed of light.","citations":[{"content":"[These have been indirectly observed through the loss of energy in binary pulsar systems such as the [[Hulse–Taylor binary]], the subject of the 1993 Nobel Prize in physics. A number of projects are underway to attempt to observe directly the effects of gravitational waves. For an overview, see {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=part VIII}}. Unlike electromagnetic waves, the dominant contribution for gravitational waves is not the [[dipole]], but the quadrupole; see {{Harvnb|Schutz|2001}}]","char_index":246,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Една од неколкуте споредби меѓу слабите гравитациски полиња и електромагнетизмот е дека, покрај електромагнетните бранови, постојат и гравитациски бранови, кои се нарушувања во метриката на време-просторот кои се движат со брзината на светлината. Наједностаниот вид на ваков бран може да се забележи во прстен на слободни честички. Синусен бран кои се движи низ таков прстен кон набљудувачот го нарушува прстенот на карактеристичен, ритмичен начин (анимацијата од десноt).","translated_text":"One of the few comparisons between weak gravitational fields and electromagnetism is that, in addition to electromagnetic waves, there are gravitational waves, which are disturbances in the time-space metric that move at the speed of light. The simplest form of such a wave can be seen in a free-particle ring. A sinusoidal wave moving through such a ring towards the observer disrupts the ring in a characteristic, rhythmic manner (animation from the right).","citations":[{"content":"[Most advanced textbooks on general relativity contain a description of these properties, e.g. {{Harvnb|Schutz|1985|loc=ch. 9}}]","char_index":472,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Како и да е, за слабите полиња, може да се направи линиска претпоставка. Вака линиските гравитациски бранови се доволно прецизни за да ги опишат, мошне слабите бранови кои се очекува да пристигнат на Земјата од далечните космички настани, кои настануваат на релативни растојанија кои се зголемуваат или намалуваат за 10^{-21} или помалку. Методите за анализа на податоците често го користат фактот дека овие линиски бранови може да се разложат со помош на Фуриерови редови.","translated_text":"Either way, for weak fields, a linear assumption can be made. Such linear gravitational waves are accurate enough to describe the very faint waves that are expected to arrive on Earth from distant cosmic events, occurring at relative distances that increase or decrease by 10^{-21} or less. Methods of data analysis often use the fact that these linear waves can be decomposed using the Fourier rows.","citations":[{"content":"[For example {{Harvnb|Jaranowski|Królak|2005}}]","char_index":473,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Некои точни решенија ги опишуваат гравитациските без употреба на приближности, на пример бран се движи низ празен простор или т.н. Говдиев универзум, различни гледишта за ширењето на универзумот исполнет со гравитациски бранови.","translated_text":"Some exact solutions describe gravitational without the use of approximations, for example a wave moving through empty space or the so-called Goddive universe, different views of the expansion of the universe filled with gravitational waves.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=ch. 13}}]","char_index":121,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Gowdy|1971}}, {{Harvnb|Gowdy|1974}}]","char_index":228,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Некои точни решенија ги опишуваат гравитациските без употреба на приближности, на пример бран се движи низ празен простор или т.н. Говдиев универзум, различни гледишта за ширењето на универзумот исполнет со гравитациски бранови. Но загравитациските бранови добиени од важните астрофизички ситуации, како што е спојувањето на две црни дупки, бројчените методи се единствениот начин за создавање на соодветни модели.","translated_text":"Some exact solutions describe gravitational without the use of approximations, for example a wave moving through empty space or the so-called Goddive universe, different views of the expansion of the universe filled with gravitational waves. But gravitational waves derived from important astrophysical situations, such as the joining of two black holes, numerical methods are the only way to create appropriate models.","citations":[{"content":"[See {{Harvnb|Lehner|2002}} for a brief introduction to the methods of numerical relativity, and {{Harvnb|Seidel|1998}} for the connection with gravitational wave astronomy]","char_index":414,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ајнштајн првично го извел овој резултат со употреба на приближна метрика со што се прикажува Њутновата граница при што телото кое орбитира се разгледува како честичка. За Ајнштајн, фактот дека неговата теорија дала директно објаснување на аномалични перхелионови поместувања на планетата Меркур, забележани првично од Ирбен Леверје во 1859 г., беше важен доказ дека најпосле ја препознал точната форма на гравитациските равенки за поле.","translated_text":"Einstein originally derived this result by using an approximate metric that shows the Newton limit at which the body The orbit is treated as a particle. For Einstein, the fact that his theory gave a direct explanation for the anomalous perchelion displacements of the planet Mercury, first observed by Irben Levernier in 1859, was important evidence that he finally recognized the exact shape of the gravitational equations for the field.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Schutz|2003|pp=48–49}}, {{Harvnb|Pais|1982|pp=253–254}}]","char_index":436,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ефектот може да биде изведен со употреба на точна Шварцшилдова метрика (го опишува време-просторот околу сферична маса) или пак со поопшт пост-Њутнов формализам.","translated_text":"The effect can be derived using an accurate Schwarzschild metric (which describes time-space around a spherical mass) or by a more general post-Newtonian formalism.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 11.9}}]","char_index":119,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Will|1993|pp=177–181}}]","char_index":161,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ефектот може да биде изведен со употреба на точна Шварцшилдова метрика (го опишува време-просторот околу сферична маса) или пак со поопшт пост-Њутнов формализам. Сето ова се должи на влијанието на гравитацијата на геометријата на просторот и до придонесот на сопствената енергија на гравитација на телото.","translated_text":"The effect can be derived using an accurate Schwarzschild metric (which describes time-space around a spherical mass) or by a more general post-Newtonian formalism. All this is due to the influence of gravity on the geometry of space and to the contribution of its own energy to the gravity of the body.","citations":[{"content":"[In consequence, in the [[parameterized post-Newtonian formalism]] (PPN), measurements of this effect determine a linear combination of the terms β and γ, cf. {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.5}} and {{Harvnb|Will|1993|loc=sec. 7.3}}]","char_index":305,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Релативистичката прецесија била набљудувана за сите планети со што се овозможуваат прецизни прецесиони мерења ( Меркур, Венера, и Земја), како и при системите од двојните пулсари, каде е поголема за 5 пати.","translated_text":"Relativistic precession has been observed for all planets enabling precise precession measurements ( Mercury, Venus, and Earth), as well as in dual pulsar systems, where it is 5 times larger.","citations":[{"content":"[The most precise measurements are [[VLBI]] measurements of planetary positions; see {{Harvnb|Will|1993|loc=ch. 5}}, {{Harvnb|Will|2006|loc=sec. 3.5}}, {{Harvnb|Anderson|Campbell|Jurgens|Lau|1992}}; for an overview, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=406–407}}]","char_index":137,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Kramer|Stairs|Manchester|McLaughlin|2006}}]","char_index":206,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова не е случајот за блиските двојни пулсари, систем од две неутронски ѕвезди, од кои едната е пулсар, набљудувачите на Земјата забележуваат серии на радио пулсови кои можат да се ��скористат како многу прецизен часовник, со што се овозможува прецизно мерење на орбиталниот период. Бидејќи неутронските ѕвезди се многу компактни, значајни количества на енергија се оддаваат како гравитациско зрачење.","translated_text":"This is not the case with nearby double pulsars, a system of two neutron stars, one of which is a pulsar, the observers of Earth observes a series of radio pulses that can be used as a very accurate clock, allowing for accurate measurement of the orbital period. Because neutron stars are very compact, significant amounts of energy are emitted as gravitational radiation.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Stairs|2003}}, {{Harvnb|Schutz|2003|pp=317–321}}, {{Harvnb|Bartusiak|2000|pp=70–86}}]","char_index":399,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Првото набљудување на намалувањето на орбиталниот период поради оддавање на гравитациски бранови е она на Хулс и Тејлор, преку набљудување на пулсарот PSR1913+16 кои беше откриен од нивна страна во 1974 г. Ова беше првото забележување на гравитациските бранови иако истото било индиректно, за што биле наградени во 1993 г. со Нобелова награда во областа на физиката.","translated_text":"The first observation of the decrease in the orbital period due to the emission of gravitational waves was by Hulse and Taylor, through the observation of the pulsar PSR1913+16 which was discovered by them in 1974. This was the first observation of gravitational waves although the same was indirect, for which they were awarded the 1993 Nobel Prize in Physics.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Weisberg|Taylor|2003}}; for the pulsar discovery, see {{Harvnb|Hulse|Taylor|1975}}; for the initial evidence for gravitational radiation, see {{Harvnb|Taylor|1994}}]","char_index":366,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Првото набљудување на намалувањето на орбиталниот период поради оддавање на гравитациски бранови е она на Хулс и Тејлор, преку набљудување на пулсарот PSR1913+16 кои беше откриен од нивна страна во 1974 г. Ова беше првото забележување на гравитациските бранови иако истото било индиректно, за што биле наградени во 1993 г. со Нобелова награда во областа на физиката. Оттогаш, се пронајдени уште неколку двојни пулсари, особено двојниот пулсар PSR J0737- 3039, во кои двете ѕвезди се пулсари.","translated_text":"The first observation of the decrease in the orbital period due to the emission of gravitational waves was by Hulse and Taylor, through the observation of the pulsar PSR1913+16 which was discovered by them in 1974. This was the first observation of gravitational waves although the same was indirect, for which they were awarded the 1993 Nobel Prize in Physics. Since then, several other double pulsars have been found, notably the double pulsar PSR J0737- 3039, where the two stars are pulsars.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kramer|2004}}]","char_index":491,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Неколку релативистички ефекти се директно поврзани со насоката на релативноста.","translated_text":"Several relativistic effects are directly related to the direction of relativity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Penrose|2004|loc=§14.5}}, {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§11.4}}]","char_index":79,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Неколку релативистички ефекти се директно поврзани со насоката на релативноста. Еден од овие ефекти е геодетската прецесија, оската на насока на жироскопот при слободен пад во закривен време-просторот ќе се смени кога ќе биде спореден, на пример со насоката на светлината која пристигнува од далечните ѕвезди иако ваквиот жироскоп е начинот на кој се одржува насоката што е можно постабилна (\"паралелен пренос\").","translated_text":"Several relativistic effects are directly related to the direction of relativity. One of these effects is geodetic precession, the axis of direction of the gyroscope at free fall in curved time-space will change when compared, for example by the direction of light arriving from distant stars although such a gyroscope is the way to maintain the direction as stable as possible (\"parallel transmission\").","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 9.6}}, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 7.8}}]","char_index":412,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Еден од овие ефекти е геодетската прецесија, оската на насока на жироскопот при слободен пад во закривен време-просторот ќе се смени кога ќе биде спореден, на пример со насоката на светлината која пристигнува од далечните ѕвезди иако ваквиот жироскоп е начинот на кој се одржува насоката што е можно постабилна (\"паралелен пренос\"). За системот Месечина- Земја, овој ефект е измерен со помош на месечевиот ласерски ретрорефлектрор.","translated_text":"One of these effects is geodetic precession, the axis of direction of the gyroscope at free fall in curved time-space will change when compared, for example by the direction of light arriving from distant stars although such a gyroscope is the way to maintain the direction as stable as possible (\"parallel transmission\"). For the lunar system... Earth, this effect was measured with the lunar laser retroreflector.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Bertotti|Ciufolini|Bender|1987}}, {{Harvnb|Nordtvedt|2003}}]","char_index":431,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"За системот Месечина- Земја, овој ефект е измерен со помош на месечевиот ласерски ретрорефлектрор. Мошне скоро, беа определени маситебеше направен опит за определување на масите во Гравитациската сонда B (Gravity Probe B) со прецизност поголема од 0.3%.","translated_text":"For the lunar system... Earth, this effect was measured with the lunar laser retroreflector. Very recently, a massive mass-determination experiment was conducted on Gravity Probe B with an accuracy greater than 0.3%.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kahn|2007}}]","char_index":253,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[A mission description can be found in {{Harvnb|Everitt|Buchman|DeBra|Keiser|2001}}; a first post-flight evaluation is given in {{Harvnb|Everitt|Parkinson|Kahn|2007}}; further updates will be available on the mission website {{Harvnb|Kahn|1996–2012}}.]","char_index":253,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во близина на маса во вртење, постојат т.н. гравиметриски или ефекти на завлекувањето на инерцијалниот систем. За далечен набљудувач телата кој се близу до масата се завлечени од истата. Ова е најизразено при вртежните црни дупки каде, за некое тело кое навлегува во зоната позната како ергосфера, неговото завртување е неизбежно.","translated_text":"In the vicinity of a rotating mass, there are so-called gravimetric or inertial pull effects. For a distant observer, bodies near the table are drawn from it. This is most pronounced in rotating black holes where, for a body entering the area known as the ergosphere, its rotation is inevitable.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=sec. 4.2.1}}, {{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|pp=469–471}}]","char_index":330,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова е најизразено при вртежните црни дупки каде, за некое тело кое навлегува во зоната позната како ергосфера, неговото завртување е неизбежно. Ваквите ефекти можат повторно да бидат испитани преку нивното влијание на насоката на жироскопите при слободен пад.","translated_text":"This is most pronounced in rotating black holes where, for a body entering the area known as the ergosphere, its rotation is inevitable. Such effects can to be re-examined by their impact on the direction of the gyroscopes in free fall.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ohanian|Ruffini|1994|loc=sec. 4.7}}, {{Harvnb|Weinberg|1972|loc=sec. 9.7}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Schäfer|2004}}]","char_index":259,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ваквите ефекти можат повторно да бидат испитани преку нивното влијание на насоката на жироскопите при слободен пад. Биле направени неколку необични испитувања со употреба на сателитската мрежа LAGEOS, со што биле потврдени релативистичките предвидувања.","translated_text":"Such effects can to be re-examined by their impact on the direction of the gyroscopes in free fall. Several unusual experiments were conducted using the LAGEOS satellite network, confirming relativistic predictions.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|2004}}, {{Harvnb|Ciufolini|Pavlis|Peron|2006}}, {{Harvnb|Iorio|2009}}]","char_index":253,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"повторно да бидат испитани преку нивното влијание на насоката на жироскопите при слободен пад. Биле направени неколку необични испитувања со употреба на сателитската мрежа LAGEOS, со што биле потврдени релативистичките предвидувања. Исто така се користел и Марсовиот глобален набљудувач сонда која се наоѓа во орбита околу Марс.","translated_text":"to be re-examined by their impact on the direction of the gyroscopes in free fall. Several unusual experiments were conducted using the LAGEOS satellite network, confirming relativistic predictions. The Mars Global Observer probe orbiting Mars was also used.","citations":[{"content":"[{{Citation| author=Iorio L.|title=COMMENTS, REPLIES AND NOTES: A note on the evidence of the gravitomagnetic field of Mars |date=August 2006| journal=Classical Quantum Gravity|volume=23| issue=17| pages=5451–5454|doi=10.1088/0264-9381/23/17/N01|arxiv = gr-qc/0606092 |bibcode = 2006CQGra..23.5451I }}]","char_index":328,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Citation| author=Iorio L.|title=On the Lense–Thirring test with the Mars Global Surveyor in the gravitational field of Mars| journal=Central European Journal of Physics |date=June 2010| doi=10.2478/s11534-009-0117-6|volume= 8 |issue =3 |pages= 509–513|arxiv = gr-qc/0701146 |bibcode = 2010CEJPh...8..509I }}]","char_index":328,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Закривувањето на светлината под дејство на гравитацијата, предизвикува низа на нови класи на астрономски појави. Доколку масивно тело се наоѓа меѓу астрономот и оддалечена цел на набљудување со соодветна маса и релативно растојание, астрономот ќе забележи повеќе развлечени слики од целата на набљудување. Ваквите ефекти се познати како ефекти на гравитациски леќи.","translated_text":"The curvature of light under the influence of gravity causes a series of new classes of astronomical phenomena. If a massive body is located between the astronomer and a distant object of observation with an appropriate mass and relative distance, the astronomer will notice more distorted images than the entire observation. Such effects are known as gravitational lensing effects.","citations":[{"content":"[For overviews of gravitational lensing and its applications, see {{Harvnb|Ehlers|Falco|Schneider|1992}} and {{Harvnb|Wambsganss|1998}}]","char_index":365,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Доколку масивно тело се наоѓа меѓу астрономот и оддалечена цел на набљудување со соодветна маса и релативно растојание, астрономот ќе забележи повеќе развлечени слики од целата на набљудување. Ваквите ефекти се познати како ефекти на гравитациски леќи. Во зафисност од разместеноста големината и распределбата на масата, можат да постојат две или повеќе слики, светол прстен познат како Ајнштајнов прстен, или делумни прстени познати како лакови.","translated_text":"If a massive body is located between the astronomer and a distant object of observation with an appropriate mass and relative distance, the astronomer will notice more distorted images than the entire observation. Such effects are known as gravitational lensing effects. Depending on the location, size, and distribution of the table, there may be two or more images, a bright ring known as an Einstein ring, or partial rings known as an arc.","citations":[{"content":"[For a simple derivation, see {{Harvnb|Schutz|2003|loc=ch. 23}}; cf. {{Harvnb|Narayan|Bartelmann|1997|loc=sec. 3}}]","char_index":446,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ваквите ефекти се познати како ефекти на гравитациски леќи. Во зафисност од разместеноста големината и распределбата на масата, можат да постојат две или повеќе слики, светол прстен познат како Ајнштајнов прстен, или делумни прстени познати како лакови. Најраниот пример беше оној од 1979 г. оттогаш, се набљудувани повеќе од стотина ефекти на гравитациски леќи.","translated_text":"Such effects are known as gravitational lensing effects. Depending on the location, size, and distribution of the table, there may be two or more images, a bright ring known as an Einstein ring, or partial rings known as an arc. The earliest example was the one from 1979. Since then, more than a hundred effects of gravitational lensing have been observed.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Walsh|Carswell|Weymann|1979}}]","char_index":291,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Images of all the known lenses can be found on the pages of the CASTLES project, {{Harvnb|Kochanek|Falco|Impey|Lehar|2007}}]","char_index":362,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во зафисност од разместеноста големината и распределбата на масата, можат да постојат две или повеќе слики, светол прстен познат како Ајнштајнов прстен, или делумни прстени познати како лакови. Најраниот пример беше оној од 1979 г. оттогаш, се набљудувани повеќе од стотина ефекти на гравитациски леќи. Иако повеќето слики се мошне близу една до друга за да се раздвојат поединечно, но ефектот сè уште може да се измери, на пример, како сеопфатно осветлување на целното тело, бројни се набљудуваните настани со слична природа.","translated_text":"Depending on the location, size, and distribution of the table, there may be two or more images, a bright ring known as an Einstein ring, or partial rings known as an arc. The earliest example was the one from 1979. Since then, more than a hundred effects of gravitational lensing have been observed. Although most images are too close to each other to be separated individually, the effect can still be measured, for example, as comprehensive illumination of the whole body, there are numerous observed events of a similar nature.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Roulet|Mollerach|1997}}]","char_index":526,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Гравитациските леќи се престориле во алатка за набљудувачката астрономија. Се користат за претставување на распределбата на темната материја, обезбедуваат \"природен телескоп\" за набљудуваље на далечните галаксии, и да се добие независна процена на Хабловата константа. Статистичките пресметки на податоците добиени од гравитациските леќи обезбедуваат поглед на структурниот развој на галаксиите.","translated_text":"Gravitational lenses became a tool for observational astronomy. They are used to represent the distribution of dark matter, provide a \"natural telescope\" for observing distant galaxies, and obtain an independent estimate of the Hubble constant. Statistical calculations of the data obtained from gravitational lenses provide insight into the structural development of galaxies.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Narayan|Bartelmann|1997|loc=sec. 3.7}}]","char_index":395,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Погледајте погоре Орбитално нарушување). Но, гравитациските бранови кои пристигнуваат до Земјата од длабочината на космосот се забележани непосредно. Ваквото забележување е основната цел на моменталното релативистички поврзано изтражување.","translated_text":"See above Orbital disturbance). But gravitational waves coming to Earth from the depths of space have been detected immediately. Such an observation is the primary goal of the current relativistically related exploration.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Barish|2005}}, {{Harvnb|Bartusiak|2000}}, {{Harvnb|Blair|McNamara|1997}}]","char_index":239,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ваквото забележување е основната цел на моменталното релативистички поврзано изтражување. Неколку површинско поставени гравитациските бранови регистрирачи кои се моментално во употреба, од кои најпознати се интерферометриските регистрирачи GEO 600, LIGO , TAMA 300 и VIRGO.","translated_text":"Such an observation is the primary goal of the current relativistically related exploration. Several surface-mounted gravitational wave recorders are currently in use, the best known of which are the GEO 600, LIGO interferometric recorders It's TAMA 300 and VIRGO.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Hough|Rowan|2000}}]","char_index":273,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Неколку површинско поставени гравитациските бранови регистрирачи кои се моментално во употреба, од кои најпознати се интерферометриските регистрирачи GEO 600, LIGO , TAMA 300 и VIRGO. Различните пулсарски временски мрежи користат милисекундни пулсари за да се забележат гравитациските бранови во интервалот од 10−9 до 10−6 Херци, кои потекнуваат од двојните супермасивни црни дуппки.","translated_text":"Several surface-mounted gravitational wave recorders are currently in use, the best known of which are the GEO 600, LIGO interferometric recorders It's TAMA 300 and VIRGO. Various pulsar time networks use millisecond pulsars to detect gravitational waves in the range of 10−9 to 10−6 Hertz, originating from the twin supermassive black holes.","citations":[{"content":"[{{Citation | last1=Hobbs | first1=George |title=The international pulsar timing array project: using pulsars as a gravitational wave detector | last2=Archibald | first2=A. | last3=Arzoumanian | first3=Z. | last4=Backer | first4=D. | last5=Bailes | first5=M. | last6=Bhat | first6=N. D. R. | last7=Burgay | first7=M. | last8=Burke-Spolaor | first8=S. | last9=Champion | first9=D. | doi=10.1088/0264-9381/27/8/084013 | year=2010 | journal=Classical and Quantum Gravity | volume=27 | issue=8 | page=084013 |arxiv=0911.5206 |bibcode = 2010CQGra..27h4013H }}]","char_index":383,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":", TAMA 300 и VIRGO. Различните пулсарски временски мрежи користат милисекундни пулсари за да се забележат гравитациските бранови во интервалот од 10−9 до 10−6 Херци, кои потекнуваат од двојните супермасивни црни дуппки. Европскиот вселенски регистрирач, eLISA /NGO, е сè уште во развој, која треба да биде лансирана во 2015 г.","translated_text":"It's TAMA 300 and VIRGO. Various pulsar time networks use millisecond pulsars to detect gravitational waves in the range of 10−9 to 10−6 Hertz, originating from the twin supermassive black holes. The European space registrar, eLISA/NGO, is still in development, due to be launched in 2015.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Danzmann|Rüdiger|2003}}]","char_index":286,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Наведена мрежна страница|url=http://www.esa.int/esaSC/120397_index_0_m.html|title=LISA pathfinder overview|publisher=ESA|accessdate=2012-04-23}}]","char_index":326,"name":null,"url":"http://www.esa.int/esaSC/120397_index_0_m.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":28971,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:01.445542-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.92333984375}]},{"text":"Набљудувањата на гравитациските бранови се сметаат за добро дополнување на набљудувањата во електромагнетниот спектар.","translated_text":"Gravitational wave observations are considered a good complement to observations in the electromagnetic spectrum.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Thorne|1995}}]","char_index":118,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Набљудувањата на гравитациските бранови се сметаат за добро дополнување на набљудувањата во електромагнетниот спектар. Се очекува да се добијат информации за црните дупки и другите густи тела како што се неутронските ѕвезди и белите џуџиња, како и одредени видови на супернова имплозии и за одредени процеси кои се случувале при настанокот на универзумот, вклучувајќи го и потписот на одредени видови на хипотетички вселенски струни.","translated_text":"Gravitational wave observations are considered a good complement to observations in the electromagnetic spectrum. Information is expected to be obtained on black holes and other dense bodies such as neutron stars and white dwarfs, as well as certain types of supernova explosions and certain processes that occurred in the event of the universe, including the signature of certain types of hypothetical cosmic rays.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Cutler|Thorne|2002}}]","char_index":433,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Кога односот на масата на телото и полупречникот стануваат доволно големи, општата релативност го предвидува создавањето на црна дупка, област од вселената од која ништо, дури ни светлината не можат да избега. Во денешните прифатени модели на ѕвездениот развој, неутронските ѕвезди со маси од 1,4 сончеви маси и ѕвездена црна дупка со маси од неколку до неколку дузина сончеви маси, се смета дека се конечната фаза од развојот на масивните ѕвезди.","translated_text":"When the ratio of body mass to hemisphere becomes large enough, general relativity predicts the creation of a black hole, an area of space from which nothing, not even light, can escape. In today's accepted models of stellar development, neutron stars with masses of 1.4 solar masses and stellar black holes with masses of several to several dozen solar masses are thought to be the final stage of massive star development.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Miller|2002|loc=lectures 19 and 21}}]","char_index":447,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Кога односот на масата на телото и полупречникот стануваат доволно големи, општата релативност го предвидува создавањето на црна дупка, област од вселената од која ништо, дури ни светлината не можат да избега. Во денешните прифатени модели на ѕвездениот развој, неутронските ѕвезди со маси од 1,4 сончеви маси и ѕвездена црна дупка со маси од неколку до неколку дузина сончеви маси, се смета дека се конечната фаза од развојот на масивните ѕвезди. Вообичаено галаксијата има една супермасивна црна дупка со маси од неколку милиони до неколку милијарди сончеви маси во сопствениот центар, и присуството на истата одиграла важна улога во создавањето на поголемите космички структури.","translated_text":"When the ratio of body mass to hemisphere becomes large enough, general relativity predicts the creation of a black hole, an area of space from which nothing, not even light, can escape. In today's accepted models of stellar development, neutron stars with masses of 1.4 solar masses and stellar black holes with masses of several to several dozen solar masses are thought to be the final stage of massive star development. Usually a galaxy has a supermassive black hole with masses of several million to several billion solar masses at its center, and its presence has played an important role in creating larger cosmic structures.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Celotti|Miller|Sciama|1999|loc=sec. 3}}]","char_index":587,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}} and the accompanying summary {{Harvnb|Gnedin|2005}}]","char_index":681,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Астрономски, најважната особеност на компактните тела е дека истите можат да обезбедат мошне ефикасен механизам за претворање на гравитациската енергија во електромагнетно зрачење.","translated_text":"Astronomical, the most important feature of the compact objects is that they can provide a highly efficient mechanism for converting gravitational energy into electromagnetic radiation.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Blandford|1987|loc=sec. 8.2.4}}]","char_index":180,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Астрономски, најважната особеност на компактните тела е дека истите можат да обезбедат мошне ефикасен механизам за претворање на гравитациската енергија во електромагнетно зрачење. Насобирањето, падот на правта или гасовитата материја во ѕвездата или супермасивните црни дупки, се смета дека се невобичаени светлински астрономски објекти, особено различните видови на активни галактички јадра во галактички големини и ѕвездено големите тела како што се микроквазарите.","translated_text":"Astronomical, the most important feature of the compact objects is that they can provide a highly efficient mechanism for converting gravitational energy into electromagnetic radiation. The accumulation, falling motion or gaseous matter in a star or supermassive black holes, are thought to be unusual light astronomical objects, especially the various types of active galactic nuclei in galactic sizes and star-sized bodies such as microquasars.","citations":[{"content":"[For the basic mechanism, see {{Harvnb|Carroll|Ostlie|1996|loc=sec. 17.2}}; for more about the different types of astronomical objects associated with this, cf. {{Harvnb|Robson|1996}}]","char_index":468,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"компактните тела е дека истите можат да обезбедат мошне ефикасен механизам за претворање на гравитациск��та енергија во електромагнетно зрачење. Насобирањето, падот на правта или гасовитата материја во ѕвездата или супермасивните црни дупки, се смета дека се невобичаени светлински астрономски објекти, особено различните видови на активни галактички јадра во галактички големини и ѕвездено големите тела како што се микроквазарите. Вообичаено, насобирањето може да доведе до релативистички млазови, фокусирани зраци од високоенеретски честички кои се исфрлени во вселената со брзини блиски до брзината на светлината.","translated_text":"compact objects is that they can provide a highly efficient mechanism for converting gravitational energy into electromagnetic radiation. The accumulation, falling motion or gaseous matter in a star or supermassive black holes, are thought to be unusual light astronomical objects, especially the various types of active galactic nuclei in galactic sizes and star-sized bodies such as microquasars. Typically, the accumulation can result in relatively narrow, focused rays of high-energy particles being emitted into space at speeds close to the speed of light.","citations":[{"content":"[For a review, see {{Harvnb|Begelman|Blandford|Rees|1984}}. To a distant observer, some of these jets even appear to move [[superluminal motion|faster than light]]; this, however, can be explained as an optical illusion that does not violate the tenets of relativity, see {{Harvnb|Rees|1966}}]","char_index":616,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Насобирањето, падот на правта или гасовитата материја во ѕвездата или супермасивните црни дупки, се смета дека се невобичаени светлински астрономски објекти, особено различните видови на активни галактички јадра во галактички големини и ѕвездено големите тела како што се микроквазарите. Вообичаено, насобирањето може да доведе до релативистички млазови, фокусирани зраци од високоенеретски честички кои се исфрлени во вселената со брзини блиски до брзината на светлината. Општата релативност е од важна улога во моделирањето на сиве овие појави, и набљудувања обезбедуваат силен доказ за постоењето на црните дупки со осбености предвидени од теоријата.","translated_text":"The accumulation, falling motion or gaseous matter in a star or supermassive black holes, are thought to be unusual light astronomical objects, especially the various types of active galactic nuclei in galactic sizes and star-sized bodies such as microquasars. Typically, the accumulation can result in relatively narrow, focused rays of high-energy particles being emitted into space at speeds close to the speed of light. General relativity plays an important role in modeling all of these phenomena, and observations provide strong evidence for the existence of black holes with variations predicted by the theory.","citations":[{"content":"[For stellar end states, cf. {{Harvnb|Oppenheimer|Snyder|1939}} or, for more recent numerical work, {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.1}}; for supernovae, there are still major problems to be solved, cf. {{Harvnb|Buras|Rampp|Janka|Kifonidis|2003}}; for simulating accretion and the formation of jets, cf. {{Harvnb|Font|2003|loc=sec. 4.2}}. Also, relativistic lensing effects are thought to play a role for the signals received from [[X-ray pulsar]]s, cf. {{Harvnb|Kraus|1998}}]","char_index":546,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[The evidence includes limits on compactness from the observation of accretion-driven phenomena (\"[[Eddington luminosity]]\"), see {{Harvnb|Celotti|Miller|Sciama|1999}}, observations of stellar dynamics in the center of our own [[Milky Way]] galaxy, cf. {{Harvnb|Schödel|Ott|Genzel|Eckart|2003}}, and indications that at least some of the compact objects in question appear to have no solid surface, which can be deduced from the examination of [[X-ray burst]]s for which the central compact object is either a [[neutron star]] or a black hole; cf. {{Harvnb|Remillard|Lin|Cooper|Narayan|2006}} for an overview, {{Harvnb|Narayan|2006|loc=sec. 5}}. Observations of the \"shadow\" of the Milky Way galaxy's central black hole horizon are eagerly sought for, cf. {{Harvnb|Falcke|Melia|Agol|2000}}]","char_index":653,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Црните дупки се исто така барани цели во потрагата по гравитациски бранови. Спојувањето на пар од црни дуппки треба да се извор на најсилните гравитациски бранови сигнали кои пристигнуваат до Земјата, и фазата директно пред спојувањето може да се искористи како \"стандарден извор\" за да се добие растојанието до настаните на спојувањето, и со тоа да послужат како сонда за космичко ширење на големи растојанија.","translated_text":"Black holes are also sought-after targets in the search for gravitational waves. The merging of a pair of black holes should be the source of the strongest gravitational wave signals arriving at Earth, and the phase immediately before the merger can be used as a \"standard source\" to obtain the distance to the merger events, and thus serve as a space probe for spacing over large distances.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Dalal|Holz|Hughes|Jain|2006}}]","char_index":411,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Црните дупки се исто така барани цели во потрагата по гравитациски бранови. Спојувањето на пар од црни дуппки треба да се извор на најсилните гравитациски бранови сигнали кои пристигнуваат до Земјата, и фазата директно пред спојувањето може да се искористи како \"стандарден извор\" за да се добие растојанието до настаните на спојувањето, и со тоа да послужат како сонда за космичко ширење на големи растојанија. Гравитациските бранови создадени као што ѕвездената црна дупка е проголтана од супермасивна црна дупка, може да се добие информација за геометријата на супермасивната црна дупка.","translated_text":"Black holes are also sought-after targets in the search for gravitational waves. The merging of a pair of black holes should be the source of the strongest gravitational wave signals arriving at Earth, and the phase immediately before the merger can be used as a \"standard source\" to obtain the distance to the merger events, and thus serve as a space probe for spacing over large distances. Gravitational waves created as a star's black hole is swallowed by a supermassive black hole, information about the geometry of the supermassive black hole can be obtained.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Barack|Cutler|2004}}]","char_index":590,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"каде g_{\\mu\\nu} е време-просторна метрика.","translated_text":"where g is a time-space metric.","citations":[{"content":"[Originally {{Harvnb|Einstein|1917}}; cf. {{Harvnb|Pais|1982|pp=285–288}}]","char_index":42,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"каде g_{\\mu\\nu} е време-просторна метрика. Изотропните и хомогените решенија на овие засилени равенки, Фридман–Леметр–Робертсон–Волкеровата метрика, им овозможи на физичарите да создадат модел од универзумот кој еволуирал со текот на времето од 14 милијарди години, односно од почетокот на Големата експлозија.","translated_text":"where g is a time-space metric. The isotropic and homogeneous solutions of these amplified equations, the Friedman ⁇ Lemeter ⁇ Robertson ⁇ Volker metric, allowed physicists to create a model of the universe that evolved over the course of 14 billion years, i.e. since the beginning of the Big Bang.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Carroll|2001|loc=ch. 2}}]","char_index":148,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Bergström|Goobar|2003|loc=ch. 9–11}}; use of these models is justified by the fact that, at large scales of around hundred million [[светлосни години]] and more, our own universe indeed appears to be isotropic and homogeneous, cf. {{Harvnb|Peebles|Schramm|Turner|Kron|1991}}]","char_index":310,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"каде g_{\\mu\\nu} е време-просторна метрика. Изотропните и хомогените решенија на овие засилени равенки, Фридман–Леметр–Робертсон–Волкеровата метрика, им овозможи на физичарите да создадат модел од универзумот кој еволуирал со текот на времето од 14 милијарди години, односно од почетокот на Големата експлозија. кога се определени еден мал дел од параметрите (на пример како што се материјата и густината) се одредени преку астрономските набљудуваља, понатомошните податоци добиени од набљудувањата можат да се искористат за испитување на моделите.","translated_text":"where g is a time-space metric. The isotropic and homogeneous solutions of these amplified equations, the Friedman ⁇ Lemeter ⁇ Robertson ⁇ Volker metric, allowed physicists to create a model of the universe that evolved over the course of 14 billion years, i.e. since the beginning of the Big Bang. When a small fraction of the parameters (e.g. matter and density) are determined by astronomical observers, the subsequent observational data can be used to examine the models.","citations":[{"content":"[E.g. with [[WMAP]] data, see {{Harvnb|Spergel|Verde|Peiris|Komatsu|2003}}]","char_index":449,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Овие испитувања вклучуваат одделни набљудувања кои се објаснети во понатомошниот текст, Погледајте ја на пример, сликата 2 во {{Harvnb|Bridle|Lahav|Ostriker|Steinhardt|2003}}]","char_index":547,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Изотропните и хомогените решенија на овие засилени равенки, Фридман–Леметр–Робертсон–Волкеровата метрика, им овозможи на физичарите да создадат модел од универзумот кој еволуирал со текот на времето од 14 милијарди години, односно од почетокот на Големата експлозија. кога се определени еден мал дел од параметрите (на пример како што се материјата и густината) се одредени преку астрономските набљудуваља, понатомошните податоци добиени од набљудувањата можат да се искористат за испитување на моделите. Предвидувањата, кои се успешни, го вклучуваат првичното количество на хемиските елементи во периодот на првичната нуклеосинтеза, големите структури на универзумот, и постоењето на својствата на \"топлинското ехо\" од раниот космос, осносно космичкото позадинско зрачење.","translated_text":"The isotropic and homogeneous solutions of these amplified equations, the Friedman ⁇ Lemeter ⁇ Robertson ⁇ Volker metric, allowed physicists to create a model of the universe that evolved over the course of 14 billion years, i.e. since the beginning of the Big Bang. When a small fraction of the parameters (e.g. matter and density) are determined by astronomical observers, the subsequent observational data can be used to examine the models. Predictions, which are successful, include the initial quantity of chemical elements in the period of initial nucleosynthesis, the large structures of the universe, and the existence of the \"heat echo\" properties of the early cosmos, primarily cosmic background radiation.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Peebles|1966}}; for a recent account of predictions, see {{Harvnb|Coc, Vangioni‐Flam et al.|2004}}; an accessible account can be found in {{Harvnb|Weiss|2006}}; compare with the observations in {{Harvnb|Olive|Skillman|2004}}, {{Harvnb|Bania|Rood|Balser|2002}}, {{Harvnb|O'Meara|Tytler|Kirkman|Suzuki|2001}}, and {{Harvnb|Charbonnel|Primas|2005}}]","char_index":633,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Lahav|Suto|2004}}, {{Harvnb|Bertschinger|1998}}, {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}]","char_index":668,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Alpher|Herman|1948}}, for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Bergström|Goobar|2003|loc=ch. 11}}; for the initial detection, see {{Harvnb|Penzias|Wilson|1965}} and, for precision measurements by satellite observatories, {{Harvnb|Mather|Cheng|Cottingham|Eplee|1994}} ([[Cosmic Background Explorer|COBE]]) and {{Harvnb|Bennett|Halpern|Hinshaw|Jarosik|2003}} ([[WMAP]]). Future measurements could also reveal evidence about gravitational waves in the early universe; this additional information is contained in the background radiation's [[polarized light|polarization]], cf. {{Harvnb|Kamionkowski|Kosowsky|Stebbins|1997}} and {{Harvnb|Seljak|Zaldarriaga|1997}}]","char_index":773,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Астрономските набљудувања на чекорот на космолошкото проширување овозможува да се определи целосното количество на материја во универзумот, иако природата на таа материја и понатаму останува мистерија. Околу 90% од целата материја припаѓа на т.н. темна материја, која поседува маса (или, подеднакво, гравитациско влијание), но не заемодејствува електромагнетно и поради тоа истата не може да набљудувана директно.","translated_text":"Astronomical observations of the step of cosmic expansion allow to determine the total amount of matter in the universe, although the nature of that matter still remains a mystery. About 90% of all matter belongs to so-called dark matter, which has mass (or, equivalently, gravitational influence) but does not possess electromagnetism and therefore cannot be directly observed.","citations":[{"content":"[Evidence for this comes from the determination of cosmological parameters and additional observations involving the dynamics of galaxies and galaxy clusters cf. {{Harvnb|Peebles|1993|loc=ch. 18}}, evidence from gravitational lensing, cf. {{Harvnb|Peacock|1999|loc=sec. 4.6}}, and simulations of large-scale structure formation, see {{Harvnb|Springel|White|Jenkins|Frenk|2005}}]","char_index":413,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Астрономските набљудувања на чекорот на космолошкото проширување овозможува да се определи целосното количество на материја во универзумот, иако природата на таа материја и понатаму останува мистерија. Околу 90% од целата материја припаѓа на т.н. темна материја, која поседува маса (или, подеднакво, гравитациско влијание), но не заемодејствува електромагнетно и поради тоа истата не може да набљудувана директно. Не постои општо прифатен опис на овој вид на материја, во рамката на познатата физика на честичките или во поинаков облик.","translated_text":"Astronomical observations of the step of cosmic expansion allow to determine the total amount of matter in the universe, although the nature of that matter still remains a mystery. About 90% of all matter belongs to so-called dark matter, which has mass (or, equivalently, gravitational influence) but does not possess electromagnetism and therefore cannot be directly observed. There is no generally accepted description of this type of matter, within the framework of known particle physics or in any other form.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Peacock|1999|loc=ch. 12}}, {{Harvnb|Peskin|2007}}; in particular, observations indicate that all but a negligible portion of that matter is not in the form of the usual [[elementary particle]]s (\"non-[[baryon]]ic matter\"), cf. {{Harvnb|Peacock|1999|loc=ch. 12}}]","char_index":513,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Namely, some physicists have questioned whether or not the evidence for dark matter is, in fact, evidence for deviations from the Einsteinian (and the Newtonian) description of gravity cf. the overview in {{Harvnb|Mannheim|2006|loc=sec. 9}}]","char_index":536,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Околу 90% од целата материја припаѓа на т.н. темна материја, која поседува маса (или, подеднакво, гравитациско влијание), но не заемодејствува електромагнетно и поради тоа истата не може да набљудувана директно. Не постои општо прифатен опис на овој вид на материја, во рамката на познатата физика на честичките или во поинаков облик. Набљудувачките докази од црвеното поместување на далечните супернови и мерењето на вредноста на космичкото позадинско зрачење исто така го покажува развојот на нашиот универзум, која е под влијание на космолошката постојана од што се добива забрзувањето на ширењето на космосот, или подеднакво, преку облик на енергија со необична равенка на состојба, позната како темна енергија, чија природа останува до ден денес нејасна.","translated_text":"About 90% of all matter belongs to so-called dark matter, which has mass (or, equivalently, gravitational influence) but does not possess electromagnetism and therefore cannot be directly observed. There is no generally accepted description of this type of matter, within the framework of known particle physics or in any other form. Observational evidence from the red shift of distant supernovae and the measurement of the value of cosmic background radiation also shows the evolution of our universe, which is influenced by the cosmic constant from which the acceleration of the expansion of space, or equivalently, through a form of energy with an unusual equation of state, known as dark energy, whose nature remains unclear to this day.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Carroll|2001}}; an accessible overview is given in {{Harvnb|Caldwell|2004}}. Here, too, scientists have argued that the evidence indicates not a new form of energy, but the need for modifications in our cosmological models, cf. {{Harvnb|Mannheim|2006|loc=sec. 10}}; aforementioned modifications need not be modifications of general relativity, they could, for example, be modifications in the way we treat the inhomogeneities in the universe, cf. {{Harvnb|Buchert|2007}}]","char_index":759,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Таканаречената фаза на надувување, дополнителна фаза на силно забрзано проширување во периодот по настанокот на универзумот 10^{-33} секунди, и истата била поставена како хипотеза во 1980 г. за да надополни за неколку зачудувачки набљудувања кои не биле објаснети со класичните космолошки модели, како што е скоро совршената хомогеност на космичкото позадинско зрачење.","translated_text":"The so-called inflation phase, an additional phase of highly accelerated expansion in the period after the event of the universe 10^{-33} seconds, was hypothesized in 1980 to complement several startling observations that were not explained by classical cosmological models, such as the near-perfect homogeneity of cosmic background radiation.","citations":[{"content":"[A good introduction is {{Harvnb|Linde|1990}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Linde|2005}}]","char_index":34,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[More precisely, these are the [[flatness problem]], the [[horizon problem]], and the [[monopole problem]]; a pedagogical introduction can be found in {{Harvnb|Narlikar|1993|loc=sec. 6.4}}, see also {{Harvnb|Börner|1993|loc=sec. 9.1}}]","char_index":369,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Таканаречената фаза на надувување, дополнителна фаза на силно забрзано проширување во периодот по настанокот на универзумот 10^{-33} секунди, и истата била поставена како хипотеза во 1980 г. за да надополни за неколку зачудувачки набљудувања кои не биле објаснети со класичните космолошки модели, како што е скоро совршената хомогеност на космичкото позадинско зрачење. Неодамнешните мерења на космичкото позадинско зрачење претставувале докза за ова првично сценарио.","translated_text":"The so-called inflation phase, an additional phase of highly accelerated expansion in the period after the event of the universe 10^{-33} seconds, was hypothesized in 1980 to complement several startling observations that were not explained by classical cosmological models, such as the near-perfect homogeneity of cosmic background radiation. Recent measurements of cosmic background radiation provided a backdrop for this initial scenario.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Spergel|Bean|Doré|Nolta|2007|loc=sec. 5,6}}]","char_index":468,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Таканаречената фаза на надувување, дополнителна фаза на силно забрзано проширување во периодот по на��танокот на универзумот 10^{-33} секунди, и истата била поставена како хипотеза во 1980 г. за да надополни за неколку зачудувачки набљудувања кои не биле објаснети со класичните космолошки модели, како што е скоро совршената хомогеност на космичкото позадинско зрачење. Неодамнешните мерења на космичкото позадинско зрачење претставувале докза за ова првично сценарио. Но, постои зачудувачка разноликост на можни сценари за надувување, кои не можат да бидат ограничени според сегашните набљудувања.","translated_text":"The so-called inflation phase, an additional phase of highly accelerated expansion in the period after the event of the universe 10^{-33} seconds, was hypothesized in 1980 to complement several startling observations that were not explained by classical cosmological models, such as the near-perfect homogeneity of cosmic background radiation. Recent measurements of cosmic background radiation provided a backdrop for this initial scenario. But there is an astonishing variety of possible bloating scenarios, which cannot be limited by current observations.","citations":[{"content":"[More concretely, the [[potential]] function that is crucial to determining the dynamics of the [[inflaton]] is simply postulated, but not derived from an underlying physical theory]","char_index":598,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Но, постои зачудувачка разноликост на можни сценари за надувување, кои не можат да бидат ограничени според сегашните набљудувања. Уште поголемо прашање е физиката која постоела на почетокот на создавањето на универзумот, пред фазата на надувување и во близина на класичните модели кои го предвидуваат сингуларност на Големата експлозија. Добар одговор би се добил преку целосната теорија на квантната гравитација, која сè уште не е развиена.","translated_text":"But there is an astonishing variety of possible bloating scenarios, which cannot be limited by current observations. An even bigger question is the physics that existed at the beginning of the creation of the universe, before the phase of inflation and near the classical models that predict the singularity of the Big Bang. A good answer would come from the complete theory of quantum gravity, which has not yet been developed.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Brandenberger|2007|loc=sec. 2}}]","char_index":441,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Картерови дијаграми во кои бесконечно големите области на просторот и бесконечните временски интервали се смалени за да ги собере во конечна карта, додека пак светлината патува по дијагоналите како во стандардните време- просторните дијаграми.","translated_text":"Carter diagrams in which infinitely large areas of space and infinite time intervals are reduced to combine them into a finite map, while But the light travels through the diagonals as in standard time. the spatial diagrams.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Frauendiener|2004}}, {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.1}}, {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 6.8, 6.9}}]","char_index":243,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Запознаени со важноста на причинската структура, Роџер Пенроуз и останатите научници развиле теорија за глобалната геометрија. Во ��лобалната геометрија, целта на проучувањата на одредено решение на Ајнштајновите равенки. Сепак, врските се точни за целата геодезија, како што е Рајчаудуриовата равенка, и дополнителните неспецифични претпоставки за природата на материјата се користат за добивање на општите резултати.","translated_text":"Recognizing the importance of causal structure, Roger Penrose and other scientists developed a theory of global geometry. In global geometry, the purpose of studying a particular solution of Einstein's equations. However, the links are accurate for the entire geodesy, such as the Raechaudorian equation, and additional nonspecific assumptions about the nature of matter are used to obtain general results.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 9.2–9.4}} and {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=ch. 6}}]","char_index":417,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Со употреба на глобалната геометрија, некои време- простори може да се покаже дека содржат граници наречени хоризонти, кои одделуваат една област од време-просторот. Најпознат пример се црните дупки, ако масата е натисната во мала област од просторот (како што е прикажано во претпоставката за обрачот, каде употребливата должина е Шварцшилдовиот полупречник), светлината не може да ја напушти површината.","translated_text":"Using global geometry, some times-- spaces can be shown to contain boundaries called horizons, which separate an area of time-space. The best-known example is black holes, if the table is pressed into a small area of space (as shown in the calculation assumption, where the useful length is the Schwarzschild semicircle), the light cannot leave the surface.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Thorne|1972}}; for more recent numerical studies, see {{Harvnb|Berger|2002|loc=sec. 2.1}}]","char_index":358,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Најпознат пример се црните дупки, ако масата е натисната во мала област од просторот (како што е прикажано во претпоставката за обрачот, каде употребливата должина е Шварцшилдовиот полупречник), светлината не може да ја напушти површината. Бидејќи ниедно тело не може да го надмине светлинскиот пулс, целата внатрешна материја е заробена во внатрешноста. Преминот од надворешноста до внатрешноста и понатамошно е овозможен, прикажувајќи ја границата, на хоризонтот на црната дупка, кој пак не е физичка препрека.","translated_text":"The best-known example is black holes, if the table is pressed into a small area of space (as shown in the calculation assumption, where the useful length is the Schwarzschild semicircle), the light cannot leave the surface. Since no body can surpass the pulse of light, all of the inner matter is trapped inside. The transition from the outside to the inside is further enabled, showing the boundary, on the horizon of the black hole, which is not a physical obstacle.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Israel|1987}}. A more exact mathematical description distinguishes several kinds of horizon, notably [[event horizon]]s and [[apparent horizon]]s cf. {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|pp=312–320}} or {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 12.2}}; there are also more intuitive definitions for isolated systems that do not require knowledge of spacetime properties at infinity, cf. {{Harvnb|Ashtekar|Krishnan|2004}}]","char_index":512,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова е искажано преку теоремите за уникатноста на црните дупки, \"црните дупки немаат влакна\", е израз за непостоењето на различити ознаки како кај фризурите на луѓето. Низ поглед на сложеноста на гравитациското тело кое создава црна дупка, телото кое се добива (оддава гравитациски бранови) е мошне едноставно.","translated_text":"This is expressed through the theorems of the uniqueness of black holes, \"black holes have no hair\", an expression for the absence of different characteristics as in human hairstyles. In terms of the complexity of the gravitational body that creates the black hole, the body that Getting (gravitational waves) is pretty simple.","citations":[{"content":"[For first steps, cf. {{Harvnb|Israel|1971}}; see {{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 9.3}} or {{Harvnb|Heusler|1996|loc=ch. 9 and 10}} for a derivation, and {{Harvnb|Heusler|1998}} as well as {{Harvnb|Beig|Chruściel|2006}} as overviews of more recent results]","char_index":309,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Уште позначајно, тогаш постои општ збир на закони познати како механика на црни дупки, која е подеднаква на законите на термодинамиката. На пример, според вториот закон на механиката на црните дупки, областа на хоризонтот на случувањата на општата црна дупка никогаш нема да се намали со текот на времето, што е слично со законот на ентропијата на термодинамичкиот систем. Ова ја ограничува енергијата која може да се извлече со употреба на класични средства од вртечката црна дупка.","translated_text":"Even more significantly, then there is a general set of laws known as black hole mechanics, which is equivalent to the laws of thermodynamics. For example, according to the second law of black hole mechanics, the area of the general black hole event horizon will never decrease over time, which is similar to the law of entropy of the thermodynamic system. This limits the energy that can be extracted using classical means from the rotating black hole.","citations":[{"content":"[The laws of black hole mechanics were first described in {{Harvnb|Bardeen|Carter|Hawking|1973}}; a more pedagogical presentation can be found in {{Harvnb|Carter|1979}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 2}}. A thorough, book-length introduction including an introduction to the necessary mathematics {{Harvnb|Poisson|2004}}. For the Penrose process, see {{Harvnb|Penrose|1969}}]","char_index":483,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"На пример, според вториот закон на механиката на црните дупки, областа на хоризонтот на случувањата на општата црна дупка никогаш нема да се намали со текот на времето, што е слично со законот на ентропијата на термодинамичкиот систем. Ова ја ограничува енергијата која може да се извлече со употреба на класични средства од вртечката црна дупка. Постои силен доказ дека законите на механиката ан црните дупки, се всушност, подзбир од закони на термодинамиката, и со тоа дека областа на црната дупка е пропорционална со нејзината ентропија.","translated_text":"For example, according to the second law of black hole mechanics, the area of the general black hole event horizon will never decrease over time, which is similar to the law of entropy of the thermodynamic system. This limits the energy that can be extracted using classical means from the rotating black hole. There is strong evidence that the laws of mechanics and black holes are actually a combination of the laws of thermodynamics, and that the area of a black hole is proportional to its entropy.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Bekenstein|1973}}, {{Harvnb|Bekenstein|1974}}]","char_index":540,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Како што термодинамичките тела кои имаат различна температура од нула, црните дупки поседуваат топлинско зрачење. Полукласичните пресметки покажуваат дека истото се случува, каде површинската гравитација ја има улогата на температурата на Планковиот закон. Ова зрачење е познато под името Хокингово зрачење.","translated_text":"Like thermodynamic bodies that have a temperature different from zero, black holes possess thermal radiation. Semi-classical calculations show that the same thing happens, where surface gravity plays a role in Planck's law of temperature. This radiation is known as the Hawking radiation.","citations":[{"content":"[The fact that black holes radiate, quantum mechanically, was first derived in {{Harvnb|Hawking|1975}}; a more thorough derivation can be found in {{Harvnb|Wald|1975}}. A review is given in {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]","char_index":307,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Постојат и останати видови на хоризонти. Во универзумот кој се шири, еден набљудувач може да забележи дека одредени области од минатот не можат да бидат забележани (\"хоризонт од честички\"), а некои од областите од иднината не можат да бидат ставени под влијание (хоризонтот на случувањата).","translated_text":"There are other types of horizons. In an expanding universe, an observer may notice that certain areas of the past cannot be observed (\"particle horizon\"), and some areas of the future cannot be affected (event horizon).","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Narlikar|1993|loc=sec. 4.4.4, 4.4.5}}]","char_index":290,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во универзумот кој се шири, еден набљудувач може да забележи дека одредени области од минатот не можат да бидат забележани (\"хоризонт од честички\"), а некои од областите од иднината не можат да бидат ставени под влијание (хоризонтот на случувањата). Дури и во рамниот Минковскиев простор, кога се опишува од набљудувач во забрзување ( Риндлеров простор), ќе постојат хоризонти поврзани со полукласичните зрачења познати како Унрухово зрачење.","translated_text":"In an expanding universe, an observer may notice that certain areas of the past cannot be observed (\"particle horizon\"), and some areas of the future cannot be affected (event horizon). Even in the flat Minkowski space, when described by an accelerating observer ( Rindler's space), there will be horizons associated with the semiclassical radiation known as Unruh's radiation.","citations":[{"content":"[Horizons: cf. {{Harvnb|Rindler|2001|loc=sec. 12.4}}. Unruh effect: {{Harvnb|Unruh|1976}}, cf. {{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]","char_index":442,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Време-просторот може да се истражи со употреба на временски и светлисни геодетски линии, сите можни начини според кои светлината и честичките во спободен пат можат да се движат. Нонекои решенија на Ајнштајновите равенки имаат \"груби рабови\"—области познати како време-просторни сингуларности, каде патеките на светлината и честичките во пад го доживуваат својот крај на постоењето, со што геометријата станува непрепознатлива. При поинтересните случаи, ова се \"закривените сингуларности\", каде геометриските количества кои го определуваат време просторот, како што е Ричиевиот скалар, имаат бесконелни вредности.","translated_text":"Time-space can be explored using time and light geometry lines, all possible ways in which light and particles can move freely. Some solutions of Einstein's equations have \"rough edges\" - areas known as time-space singularities, where the paths of light and particles in a fall experience their end of existence, making geometry unrecognizable. In more interesting cases, these are \"curved singularities\", where the geometric quantities that define time and space, such as the Richter scale, have infinite values.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 8.1}}, {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 9.1}}]","char_index":612,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"При поинтересните случаи, ова се \"закривените сингуларности\", каде геометриските количества кои го определуваат време просторот, како што е Ричиевиот скалар, имаат бесконелни вредности. Добро познати примери за време-просторот со идни сингуларности, каде краевите на светските линии се Шварцшилдово решение, кое ја опишува сингуларноста од внатрешноста на вечната статична црна дупка, или пак Керовото решение со неговата прстенесто-оформна сингуларност во внатрешноста на вечната вртечка црна дупка.","translated_text":"In more interesting cases, these are \"curved singularities\", where the geometric quantities that define time and space, such as the Richter scale, have infinite values. Well-known examples of time-space with future singularities, where the ends of world lines are the Schwarzschild solution, which describes the singularity of the interior of the eternal static black hole, or the Kerouac solution with its ring-shaped singularity inside the eternal rotating black hole.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 2}}; a more extensive treatment of this solution can be found in {{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 3}}]","char_index":384,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 4}}; for a more extensive treatment, cf. {{Harvnb|Chandrasekhar|1983|loc=ch. 6}}]","char_index":500,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Волкероваите решенија и останатите временско- просторно опишани универзуми имаат сингуларности во минатото од кои започнуваат светските линии, имено сингуларностите на Големата експлозија, некои пак имаат сингуларности во иднината како што е ( Големото собирање).","translated_text":"Volker's solutions and the rest of the time... The spatially described universes have singularities in the past from which the world lines begin, namely the singularities of the Big Bang, while some have singularities in the future as it is ( The great gathering.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ellis|van Elst|1999}}; a closer look at the singularity itself is taken in {{Harvnb|Börner|1993|loc=sec. 1.2}}]","char_index":263,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Земајќи предвид дека овие примери се сите високо симетрични а со тоа и упростени може да се заклучи дека случувањето на сингуларностите е предмет на идеализирање.","translated_text":"Given that these examples are all highly symmetrical and thus simplified, it can be concluded that the occurrence of singularities is an object of idealization.","citations":[{"content":"[Here one should remind to the well-known fact that the important \"quasi-optical\" singularities of the so-called [[eikonal approximation]]s of many wave-equations, namely the \"[[caustic (mathematics)|caustics]]\", are resolved into finite peaks beyond that approximation.]","char_index":162,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Земајќи предвид дека овие примери се сите високо симетрични а со тоа и упростени може да се заклучи дека случувањето на сингуларностите е предмет на идеализирање. Познатите теореми за сингуларностите, докажани со употреба на методите на глобалната геометрија, имаат поинакви тврдења, сингуларностите се општа особеност на општата релативност, и се неизбежливи во моментот кога телото со реалистични особености на материјата ќе надминат одредена фаза и како и при почетокот на широка класа на универзуми во ширење.","translated_text":"Given that these examples are all highly symmetrical and thus simplified, it can be concluded that the occurrence of singularities is an object of idealization. The well-known theorems of singularities, proved using the methods of global geometry, have different claims, singularities are a general feature of general relativity, and are inevitable at the time when the body with realistic features of matter passes a certain stage and at the beginning of a wide class of expansive universes.","citations":[{"content":"[Namely when there are [[trapped null surface]]s, cf. {{Harvnb|Penrose|1965}}]","char_index":449,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Hawking|1966}}]","char_index":513,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Земајќи предвид дека овие примери се сите високо симетрични а со тоа и упростени може да се заклучи дека случувањето на сингуларностите е предмет на идеализирање. Познатите теореми за сингуларностите, докажани со употреба на методите на глобалната геометрија, имаат поинакви тврдења, сингуларностите се општа особеност на општата релативност, и се неизбежливи во моментот кога телото со реалистични особености на материјата ќе надминат одредена фаза и како и при почетокот на широка класа на универзуми во ширење. Но, теоремите кажуваат малку за својствата на сингуларностите, а многу повеќе за моменталното изучување насочено кон опишувањето на овие појави како општи структури.","translated_text":"Given that these examples are all highly symmetrical and thus simplified, it can be concluded that the occurrence of singularities is an object of idealization. The well-known theorems of singularities, proved using the methods of global geometry, have different claims, singularities are a general feature of general relativity, and are inevitable at the time when the body with realistic features of matter passes a certain stage and at the beginning of a wide class of expansive universes. But the theorems say little about the properties of singularities, and much more about the current study aimed at describing these phenomena as general structures.","citations":[{"content":"[The conjecture was made in {{Harvnb|Belinskii|Khalatnikov|Lifschitz|1971}}; for a more recent review, see {{Harvnb|Berger|2002}}. An accessible exposition is given by {{Harvnb|Garfinkle|2007}}]","char_index":679,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Но, теоремите кажуваат малку за својствата на сингуларностите, а многу повеќе за моменталното изучување насочено кон опишувањето на овие појави како општи структури. Хипотезата за космичка цензура тврди дека сите релативистички сингуларности во иднината states that all realistic future singularities се затскриени зад хоризонтот, а со то и се невидливи за далечните набљудувачи. Иако сè уште не постои доказ, бројчените симулации обезбедуваат доказ за точноста на хипотезата.","translated_text":"But the theorems say little about the properties of singularities, and much more about the current study aimed at describing these phenomena as general structures. The cosmic censorship hypothesis claims that all relativistic future singularities states that all realistic future singularities are hidden behind the horizon and thus invisible to distant observers. Although there is no proof yet, numerical simulations provide evidence for the accuracy of the hypothesis.","citations":[{"content":"[The restriction to future singularities naturally excludes initial singularities such as the big bang singularity, which in principle be visible to observers at later cosmic time. The cosmic censorship conjecture was first presented in {{Harvnb|Penrose|1969}}; a textbook-level account is given in {{Harvnb|Wald|1984|pp=302–305}}. For numerical results, see the review {{Harvnb|Berger|2002|loc=sec. 2.1}}]","char_index":476,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ја опишува материјата и геометријата насекаде во тој определен универзум. Поради сопствената општа коваријанса, Ајнштајновата теорија не е доволна сама по себе за да се определи временскиот развој на метричкиот тензор. Мора да се искомбинира со координатната состојба, која е соодветна на баждарењето на векторскиот потенцијал во другите теории за полињата.","translated_text":"It describes matter and geometry everywhere in that particular universe. Because of its general covariance, Einstein's theory is not enough on its own to determine the time evolution of the metric tensor. It must be combined with the coordinate state, which corresponds to the approximation of the vector potential in other field theories.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Hawking|Ellis|1973|loc=sec. 7.1}}]","char_index":357,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"За да се разберат Ајнштајновите равенки како парцијални диференцијални равенки, и се од помош за одредување на начинот кој го опишува развојот на универзумот низ текот на времето. Ова се прави со т.н. \"3+1\" записи, каде време-просторот е поделен во три просторни димензии и една временска димензија. Најдобриот пример за ова е АДМ-овиот формализам.","translated_text":"To understand Einstein's equations as partial differential equations, they are helpful in determining the way it describes the evolution of the universe over time. This is done with so-called \"3+1\" records, where time-space is divided into three spatial dimensions and one time dimension. The best example of this is the ADM formalism.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Arnowitt|Deser|Misner|1962}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§21.4–§21.7}}]","char_index":348,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ова се прави со т.н. \"3+1\" записи, каде време-просторот е поделен во три просторни димензии и една временска димензија. Најдобриот пример за ова е АДМ-овиот формализам. Овие разгледувања покажуваат дека развојот на време-просторните развојни равенки на општата релативност се добри за употреба, решенијата постојат за секој поединечен случај, и се подеднакво дефинирани, кога ќе бидат исполнети потребните почетни услови.","translated_text":"This is done with so-called \"3+1\" records, where time-space is divided into three spatial dimensions and one time dimension. The best example of this is the ADM formalism. These considerations show that the development of time-space developmental equations of general relativity are good for use, solutions exist for each individual case, and are equally defined, when the necessary initial conditions are met.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Fourès-Bruhat|1952}} and {{Harvnb|Bruhat|1962}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=ch. 10}}; an online review can be found in {{Harvnb|Reula|1998}}]","char_index":421,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Најдобриот пример за ова е АДМ-овиот формализам. Овие разгледувања покажуваат дека развојот на време-просторните развојни равенки на општата релативност се добри за употреба, решенијата постојат за секој поединечен случај, и се подеднакво дефинирани, кога ќе бидат исполнети потребните почетни услови. Овие записи на Ајнштајновите равенки на полето се основата на бројчената релативност.","translated_text":"The best example of this is the ADM formalism. These considerations show that the development of time-space developmental equations of general relativity are good for use, solutions exist for each individual case, and are equally defined, when the necessary initial conditions are met. These records of Einstein's field equations are the basis of numerical relativity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Gourgoulhon|2007}}; for a review of the basics of numerical relativity, including the problems arising from the peculiarities of Einstein's equations, see {{Harvnb|Lehner|2001}}]","char_index":387,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Значењето на развојните равенки е поврзано со друг поглед на општо релативната физика. Во Ајнштајновата теорија, невозможно е да најде една општа дефиниција за навидум едноставната способност на системот како што се вкупната маса (или енергија). Главната причина е поради способноста на гравитациското поле, како и сите други полиња, мора да поседува одредена енергија, но се покажало невозможно да се да се локализира таа енегија.","translated_text":"The significance of the developmental equations is related to another view of general relativity physics. In Einstein's theory, it is impossible to find a general definition for the apparently simple capacity of a system such as total mass (or energy). The main reason is because of the ability of the gravitational field, like all other fields, to possess a certain energy, but it turned out impossible to locate that energy.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Misner|Thorne|Wheeler|1973|loc=§20.4}}]","char_index":431,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Сепак, постојат можности за определување на вкупната маса на системот, со употреба на хипотетички \"бесконечно оддалечен набљудувач\" (АДМ-ова маса) или соодветно симетрична (","translated_text":"However, there are possibilities for determining the total mass of the system, using a hypothetical \"endless distance observer\" (the ADM mass) or a correspondingly symmetrical (","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Arnowitt|Deser|Misner|1962}}]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Сепак, постојат можности за определување на вкупната маса на системот, со употреба на хипотетички \"бесконечно оддалечен набљудувач\" (АДМ-ова маса) или соодветно симетрична ( Комарова маса).","translated_text":"However, there are possibilities for determining the total mass of the system, using a hypothetical \"endless distance observer\" (the ADM mass) or a correspondingly symmetrical ( The camel's table.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Komar|1959}}; for a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.2}}; although defined in a totally different way, it can be shown to be equivalent to the ADM mass for stationary spacetimes, cf. {{Harvnb|Ashtekar|Magnon-Ashtekar|1979}}]","char_index":189,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Сепак, постојат можности за определување на вкупната маса на системот, со употреба на хипотетички \"бесконечно оддалечен набљудувач\" (АДМ-ова маса) или соодветно симетрична ( Комарова маса). Ако набљудувачот се отстрани ов вкупната маса на системот, енергијата која се одведува во бесконечноста од страна на гравитациските бранови, како резултата се добива Бондиевата маса при нулта бесконечност.","translated_text":"However, there are possibilities for determining the total mass of the system, using a hypothetical \"endless distance observer\" (the ADM mass) or a correspondingly symmetrical ( The camel's table. If the observer removes this total mass of the system, the energy that is drawn into infinity by gravitational waves, as a result, gets the Bondy mass at zero infinity.","citations":[{"content":"[For a pedagogical introduction, see {{Harvnb|Wald|1984|loc=sec. 11.2}}]","char_index":395,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Комарова маса). Ако набљудувачот се отстрани ов вкупната маса на системот, енергијата која се одведува во бесконечноста од страна на гравитациските бранови, како резултата се добива Бондиевата маса при нулта бесконечност. Како и при класич��ата физика, може да се покаже дека овие маси се позитивни.","translated_text":"The camel's table. If the observer removes this total mass of the system, the energy that is drawn into infinity by gravitational waves, as a result, gets the Bondy mass at zero infinity. As with classical physics, it can be shown that these masses are positive.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1984|p=295 and refs therein}}; this is important for questions of stability—if there were negative mass states, then flat, empty [[Minkowski space]], which has mass zero, could evolve into these states]","char_index":298,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ако набљудувачот се отстрани ов вкупната маса на системот, енергијата која се одведува во бесконечноста од страна на гравитациските бранови, како резултата се добива Бондиевата маса при нулта бесконечност. Како и при класичната физика, може да се покаже дека овие маси се позитивни. Соодветни глобални дефиниции постојат за импулсот и аголниот момент.","translated_text":"If the observer removes this total mass of the system, the energy that is drawn into infinity by gravitational waves, as a result, gets the Bondy mass at zero infinity. As with classical physics, it can be shown that these masses are positive. Appropriate global definitions exist for momentum and angular momentum.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1997|loc=ch. 5}}]","char_index":351,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Постојат и бројни обиди за да се дефинира квзаи- локалното количество, како што е масата на изолиран систем дефиниран преку употреба на количествата определени во конечните области кои го содржат тој систем. Надежта е да се добијат количество на податоци за општите изјави за изолираните системи, како попрецизен запиз за претпоставката на обрачот.","translated_text":"There have also been numerous attempts to define quasi- the local quantity, such as the mass of an isolated system defined by using quantities determined in the terminal areas containing that system. The hope is to obtain a quantity of data for general statements about isolated systems, such as a more accurate record of the assumption of the sample.","citations":[{"content":"[Such quasi-local mass–energy definitions are the [[Hawking energy]], [[Geroch energy]], or [[Roger Penrose|Penrose's]] quasi-local energy–momentum based on [[Twistor theory|twistor]] methods; cf. the review article {{Harvnb|Szabados|2004}}]","char_index":348,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Општата релативност се смета за еден од двата столбови на современата физика, квантната теорија, основата за разбирање на материјата од елементрани честички до физиката на цврсто тело.","translated_text":"General relativity is considered one of the two pillars of modern physics, quantum theory, the basis for understanding matter from elementary particles to solid-body physics.","citations":[{"content":"[An overview of quantum theory can be found in standard textbooks such as {{Harvnb|Messiah|1999}}; a more elementary account is given in {{Harvnb|Hey|Walters|2003}}]","char_index":184,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Обичната квантна теорија за полето, која е всушност основата на современата честична физика, и се дефинирани во Минковскиевиот простор, кој е одлична приближност кога станува збор за опишување на однесувањето на микроскопските честички во присуство на слаби гравитациски полиња како он ие на Земјата.","translated_text":"The ordinary quantum field theory, which is actually the foundation of modern particle physics, is defined in the Minkowski space, which is an excellent approximation when it comes to describing the behavior of microscopic particles in the presence of weak gravitational fields such as those on Earth.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ramond|1990}}, {{Harvnb|Weinberg|1995}}, {{Harvnb|Peskin|Schroeder|1995}}; a more accessible overview is {{Harvnb|Auyang|1995}}]","char_index":300,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Обичната квантна теорија за полето, која е всушност основата на современата честична физика, и се дефинирани во Минковскиевиот простор, кој е одлична приближност кога станува збор за опишување на однесувањето на микроскопските честички во присуство на слаби гравитациски полиња како он ие на Земјата. За да се опишат случаите кога силата на гравитацијата е голема за да има влијание на материјата, но не е доволно силна за да се квантизира самата,физичарите оформиле квантни теории за полињата во закривениот време-простор. Овие теории се засноваат на општата релативност за да се опише позадинскиот закривен време-простор, и да се определи општата квантна теорија за полето и однесувањето на квантната материја во тој време-простор.","translated_text":"The ordinary quantum field theory, which is actually the foundation of modern particle physics, is defined in the Minkowski space, which is an excellent approximation when it comes to describing the behavior of microscopic particles in the presence of weak gravitational fields such as those on Earth. To describe cases where the force of gravity is large enough to affect matter but not strong enough to quantize itself, physicists have formulated quantum theories of the fields in curved time-space. These theories are based on general relativity to describe the backward curved time-space, and to determine general quantum theory of the field and behavior of quantum matter in that time-space.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|1994}}, {{Harvnb|Birrell|Davies|1984}}]","char_index":733,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"За да се опишат случаите кога силата на гравитацијата е голема за да има влијание на материјата, но не е доволно силна за да се квантизира самата,физичарите оформиле квантни теории за полињата во закривениот време-простор. Овие теории се засноваат на општата релативност за да се опише позадинскиот закривен време-простор, и да се определи општата квантна теорија за полето и однесувањето на квантната материја во тој време-простор. Со употреба на овој формализам, може да се покаже дека црните дупки оддаваат спектар сличен на спектарот на апсолутното тврдо тело познато под името Хокингово зрачење, што наведува до можноста да настане т.н. испарување со текот на времето.","translated_text":"To describe cases where the force of gravity is large enough to affect matter but not strong enough to quantize itself, physicists have formulated quantum theories of the fields in curved time-space. These theories are based on general relativity to describe the backward curved time-space, and to determine general quantum theory of the field and behavior of quantum matter in that time-space. Using this formalism, it can be shown that black holes give off a spectrum similar to the spectrum of the absolute solid body known as Hawking radiation, suggesting the possibility of so-called evaporation over time.","citations":[{"content":"[For Hawking radiation {{Harvnb|Hawking|1975}}, {{Harvnb|Wald|1975}}; an accessible introduction to black hole evaporation can be found in {{Harvnb|Traschen|2000}}]","char_index":673,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Овие теории се засноваат на општата релативност за да се опише позадинскиот закривен време-простор, и да се определи општата квантна теорија за полето и однесувањето на квантната материја во тој време-простор. Со употреба на овој формализам, може да се покаже дека црните дупки оддаваат спектар сличен на спектарот на апсолутното тврдо тело познато под името Хокингово зрачење, што наведува до можноста да настане т.н. испарување со текот на времето. Иако накратко споменато ово зрачење има важна улога во разбирањето на термодинамиката на црните дупки.","translated_text":"These theories are based on general relativity to describe the backward curved time-space, and to determine general quantum theory of the field and behavior of quantum matter in that time-space. Using this formalism, it can be shown that black holes give off a spectrum similar to the spectrum of the absolute solid body known as Hawking radiation, suggesting the possibility of so-called evaporation over time. Although briefly mentioned, this radiation plays an important role in understanding the thermodynamics of black holes.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Wald|2001|loc=ch. 3}}]","char_index":553,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Потребата за постојаноста меѓу квантниот опис на материјата и геометрискиот опис на време-просторот, како и постоењето на сингуларностите (каде закривувањата на големините е микроскопско), ја покажува потребата за целосна теорија за квнатната гравитација, за да се добие соодветен опис за внатрешноста на црните дупки, развојот на раниот универзум, потребна е теорија во која гравитацијата и геометријата на време-просторот се опишани преку квантната физика.","translated_text":"The need for consistency between the quantum description of matter and the geometric description of time-space, as well as the existence of singularities (where the curvature of sizes is microscopic), shows the need for a complete theory of quantum gravity, in order to obtain an adequate description of the interior of black holes, the development of the early universe, a theory is needed in which gravity and the geometry of time-space are described through quantum physics.","citations":[{"content":"[Put simply, matter is the source of spacetime curvature, and once matter has quantum properties, we can expect spacetime to have them as well. Cf. {{Harvnb|Carlip|2001|loc=sec. 2}}]","char_index":100,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Schutz|2003|p=407}}]","char_index":458,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Потребата за постојаноста меѓу квантниот опис на материјата и геометрискиот опис на време-просторот, како и постоењето на сингуларностите (каде закривувањата на големините е микроскопско), ја покажува потребата за целосна теорија за квнатната гравитација, за да се добие соодветен опис за внатрешноста на црните дупки, развојот на раниот универзум, потребна е теорија во која гравитацијата и геометријата на време-просторот се опишани преку квантната физика. Покрај обемните напори, не постои целосна и постојана теорија за квантната гравитација, иако постојат доста поволни кандидати.","translated_text":"The need for consistency between the quantum description of matter and the geometric description of time-space, as well as the existence of singularities (where the curvature of sizes is microscopic), shows the need for a complete theory of quantum gravity, in order to obtain an adequate description of the interior of black holes, the development of the early universe, a theory is needed in which gravity and the geometry of time-space are described through quantum physics. Despite the extensive efforts, there is no complete and consistent theory of quantum gravity, although there are quite favorable candidates.","citations":[{"content":"[A timeline and overview can be found in {{Harvnb|Rovelli|2000}}]","char_index":585,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Обидите да се воопшти обичната квантна теорија за полето која се користи во честичната физика за да се опишат основните заемодејства, вклучувањето на гравитацијатапредизвикува сериозни проблеми. При ниски енергии, овој приод се покажал како успешен, на тој начин што резултатите се прифатливи гравитациски теории за ефективни полиња.","translated_text":"Attempts to generalize the ordinary quantum field theory used in particle physics to describe basic loans, the inclusion of gravity raises serious problems. At low energies, this approach has been shown to be successful, so the results are acceptable gravitational theories for efficient fields.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Donoghue|1995}}]","char_index":333,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Обидите да се воопшти обичната квантна теорија за полето која се користи во честичната физика за да се опишат основните заемодејства, вклучувањето на гравитацијатапредизвикува сериозни проблеми. При ниски енергии, овој приод се покажал како успешен, на тој начин што резултатите се прифатливи гравитациски теории за ефективни полиња. Но при многу високи енергии, добиените модели се без нивната предвидувачка моќ.","translated_text":"Attempts to generalize the ordinary quantum field theory used in particle physics to describe basic loans, the inclusion of gravity raises serious problems. At low energies, this approach has been shown to be successful, so the results are acceptable gravitational theories for efficient fields. But at very high energies, the models obtained are without their predictive power.","citations":[{"content":"[In particular, a technique known as [[renormalization]], an integral part of deriving predictions which take into account higher-energy contributions, cf. {{Harvnb|Weinberg|1996|loc=ch. 17, 18}}, fails in this case; cf. {{Harvnb|Goroff|Sagnotti|1985}}]","char_index":413,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Еден од начините да се надминат овие ограничувања е теоријата на струните, квантна теорија која не се однесува на точкестите честички, туку се однесува за малите еднодимензионални издолжени тела.","translated_text":"One way to overcome these limitations is string theory, a quantum theory that doesn't apply to pointed particles, but to small one-dimensional elongated bodies.","citations":[{"content":"[An accessible introduction at the undergraduate level can be found in {{Harvnb|Zwiebach|2004}}; more complete overviews can be found in {{Harvnb|Polchinski|1998a}} and {{Harvnb|Polchinski|1998b}}]","char_index":195,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Еден од начините да се надминат овие ограничувања е теоријата на струните, квантна теорија која не се однесува на точкестите честички, туку се однесува за малите еднодимензионални издолжени тела. Теоријата има можност да стане обединувачки запис на сите честички и заемодејства, вклучувајќи ја и гравитацијата, ноцената за овие невобичаени својства се уште шест дополнителни просторни димензии кон веќе познатите три просторни димензии.","translated_text":"One way to overcome these limitations is string theory, a quantum theory that doesn't apply to pointed particles, but to small one-dimensional elongated bodies. The theory has the potential to become a unifying record of all particles and loans, including gravity, the notation for these unusual properties and six additional spatial dimensions to the already known three spatial dimensions.","citations":[{"content":"[At the energies reached in current experiments, these strings are indistinguishable from point-like particles, but, crucially, different [[normal mode|modes]] of oscillation of one and the same type of fundamental string appear as particles with different ([[electric]] and other) [[Charge (physics)|charges]], e.g. {{Harvnb|Ibanez|2000}}. The theory is successful in that one mode will always correspond to a graviton, the [[messenger particle]] of gravity, e.g. {{Harvnb|Green|Schwarz|Witten|1987|loc=sec. 2.3, 5.3}}]","char_index":310,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Green|Schwarz|Witten|1987|loc=sec. 4.2}}]","char_index":436,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Еден од начините да се надминат овие ограничувања е теоријата на струните, квантна теорија која не се однесува на точкестите честички, туку се однесува за малите еднодимензионални издолжени тела. Теоријата има можност да стане обединувачки запис на сите честички и заемодејства, вклучувајќи ја и гравитацијата, ноцената за овие невобичаени својства се уште шест дополнителни просторни димензии кон веќе познатите три просторни димензии. Она што денес се нарекува втора супержичен развој, спој од теоријата на струните и општата релативност и суперсиметријата позната како супергравитација создаваат хипотетички единаесетодимензионален модел познат под името како M-те��рија, која може да се смета за единственод дефинирана постојана теорија за квантната гравитација.","translated_text":"One way to overcome these limitations is string theory, a quantum theory that doesn't apply to pointed particles, but to small one-dimensional elongated bodies. The theory has the potential to become a unifying record of all particles and loans, including gravity, the notation for these unusual properties and six additional spatial dimensions to the already known three spatial dimensions. What is now called the second superconductive development, a combination of string theory and general relativity and supersymmetry known as supergravity, creates a hypothetical one-dimensional model known as M-theory, which can be considered the only defined constant theory of quantum gravity.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Weinberg|2000|loc=ch. 31}}]","char_index":588,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Townsend|1996}}, {{Harvnb|Duff|1996}}]","char_index":765,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Поинаков пристап започнува со канонската квантизација порцедури на квантната теорија. Користејќи го почетно-вредносниот запис на општата релативност, ја опишува Вилер–деВитова равенка која, за жал е неупотреблива.","translated_text":"A different approach begins with the canonical quantization procedures of quantum theory. Using the initial value record of general relativity, he describes the Villers-de-Vit equation which is unfortunately useless.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Kuchař|1973|loc=sec. 3}}]","char_index":213,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Поинаков пристап започнува со канонската квантизација порцедури на квантната теорија. Користејќи го почетно-вредносниот запис на општата релативност, ја опишува Вилер–деВитова равенка која, за жал е неупотреблива. Но, со воведувањето на т.н. Аштекарови променливи, се добива модел кој ветува и е познат како јамчеста квантна гравитација.","translated_text":"A different approach begins with the canonical quantization procedures of quantum theory. Using the initial value record of general relativity, he describes the Villers-de-Vit equation which is unfortunately useless. But with the introduction of the so-called Ashtakar variables, we get a promising model known as the bubble quantum gravity.","citations":[{"content":"[These variables represent geometric gravity using mathematical analogues of [[electric field|electric]] and [[magnetic field]]s; cf. {{Harvnb|Ashtekar|1986}}, {{Harvnb|Ashtekar|1987}}]","char_index":264,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Користејќи го почетно-вредносниот запис на општата релативност, ја опишува Вилер–деВитова равенка која, за жал е неупотреблива. Но, со воведувањето на т.н. Аштекарови променливи, се добива модел кој ветува и е познат како јамчеста квантна гравитација. Просторот е претставен како мрежана структура наречена спинова мрежа, која се развива со текот на времето преку дискретни чекори.","translated_text":"Using the initial value record of general relativity, he describes the Villers-de-Vit equation which is unfortunately useless. But with the introduction of the so-called Ashtakar variables, we get a promising model known as the bubble quantum gravity. Space is represented as a networking structure called a spin network, which evolves over time through discrete steps.","citations":[{"content":"[For a review, see {{Harvnb|Thiemann|2006}}; more extensive accounts can be found in {{Harvnb|Rovelli|1998}}, {{Harvnb|Ashtekar|Lewandowski|2004}} as well as in the lecture notes {{Harvnb|Thiemann|2003}}]","char_index":381,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во зависност од кои својства на општата релативност и квантната гравитација се прифатени како непроменливи, и нивото на кое се воведени промените, постојат бројни обиди за добивање на употреблива теорија за квантната гравитација, од кои некои примери се динамичките триангулации, причинските збирови, твисторовите модели или интегралот за иминат пат заснован на моделите за квантната космологија.","translated_text":"Depending on which properties of general relativity and quantum gravity are accepted as immutable, and the level at which the changes are introduced, there are numerous attempts to obtain a usable theory of quantum gravity, some examples of which are dynamic triangulation, causal sets, twisted models, or the path-named integral based on models for quantum cosmology.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Isham|1994}}, {{Harvnb|Sorkin|1997}}]","char_index":146,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Loll|1998}}]","char_index":279,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Sorkin|2005}}]","char_index":300,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Penrose|2004|loc=ch. 33 and refs therein}}]","char_index":320,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Harvnb|Hawking|1987}}]","char_index":396,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Сите кандиодатски теории сеште имаат големи формални концепрулани проблеми за надминување. Тие исто така се соочуваат со честиот проблем, дека не постои начин за да се употребат предвидувањата на квантната гравитација при опитни испитувања, иако сепак постои надеж ова да се промени како што се добиваат идните податоци од космолошките набљудувања и доколку опитите на физиката на честичките станат достапни.","translated_text":"All candidiate theories have large formal conceptualized problems to overcome. They also face the common The problem is that there is no way to use predictions of quantum gravity in experimental experiments, although there is still hope that this will change the way future data from cosmic observations are obtained and if particle physics experiments become available.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Ashtekar|2007}}, {{Harvnb|Schwarz|2007}}]","char_index":408,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Општата релативност произлегла како високо успешен модел за гравитацијата и космологијата, која досега поминала низ бројни тестирања. Но, постојат силни индикации дека оваа теорија е некомплетна.","translated_text":"General relativity emerged as a highly successful model for gravity and cosmology, which has so far undergone numerous tests. But there are strong indications that this theory is incomplete.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Maddox|1998|pp=52–59, 98–122}}; {{Harvnb|Penrose|2004|loc=sec. 34.1, ch. 30}}]","char_index":195,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Но, постојат силни индикации дека оваа теорија е некомплетна. Проблемот на квантната гравитација и прашањето за реалноста на време- просторните сингуларности останува отворено.","translated_text":"But there are strong indications that this theory is incomplete. The problem of quantum gravity and the question of time reality-- The spatial singularities remain open.","citations":[{"content":"[section [[General relativity#Quantum gravity|Quantum gravity]], above]","char_index":176,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Проблемот на квантната гравитација и прашањето за реалноста на време- просторните сингуларности останува отворено. Податоците од набљудувањата кои се земаат како доказ за темната енергија и темната материја покажува за потреба од нова физика.","translated_text":"The problem of quantum gravity and the question of time reality-- The spatial singularities remain open. The data from the observations taken as evidence for dark energy and dark matter suggests the need for new physics.","citations":[{"content":"[section [[General relativity#Cosmology|Cosmology]], above]","char_index":242,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Податоците од набљудувањата кои се земаат како доказ за темната енергија и темната материја покажува за потреба од нова физика. Дури доколку се земат какви што се, општата релативност има уште можности за понатамошни испитувања. Математичката релативистика побарува разбирање на природата на сингуларностите и основните својства на Ајнштајновите равенки, и се помоќните компјутерски симулации.","translated_text":"The data from the observations taken as evidence for dark energy and dark matter suggests the need for new physics. Even if they are taken for what they are, general relativity still has room for further study. Mathematical relativism demands an understanding of the nature of singularities and the fundamental properties of Einstein's equations, and are the most powerful computer simulations.","citations":[{"content":"[{{Harvnb|Friedrich|2005}}]","char_index":354,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[A review of the various problems and the techniques being developed to overcome them, see {{Harvnb|Lehner|2002}}]","char_index":393,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Дури доколку се земат какви што се, општата релативност има уште можности за понатамошни испитувања. Математичката релативистика побарува разбирање на природата на сингуларностите и основните својства на Ајнштајновите равенки, и се помоќните компјутерски симулации. Трката за првичното директно забележување на гравитациските бранови и понатаму продолжува, во надеж за постоење на можност за испитување на точноста на теоријата за многу силни гравитациски полиња кои можат да се употребат за добивање на пообемни податоци.","translated_text":"Even if they are taken for what they are, general relativity still has room for further study. Mathematical relativism demands an understanding of the nature of singularities and the fundamental properties of Einstein's equations, and are the most powerful computer simulations. The race for the initial direct observation of gravitational waves continues, in the hope that there will be an opportunity to test the accuracy of the theory for very strong gravitational fields that can be used to obtain large amounts of data.","citations":[{"content":"[See {{Harvnb|Bartusiak|2000}} for an account up to that year; up-to-date news can be found on the websites of major detector collaborations such as [http://geo600.aei.mpg.de/ GEO 600] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/ |date=2007-02-18 }} and [http://www.ligo.caltech.edu/ LIGO]]","char_index":356,"name":null,"url":"http://geo600.aei.mpg.de/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:01.830206-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[See {{Harvnb|Bartusiak|2000}} for an account up to that year; up-to-date news can be found on the websites of major detector collaborations such as [http://geo600.aei.mpg.de/ GEO 600] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/ |date=2007-02-18 }} and [http://www.ligo.caltech.edu/ LIGO]]","char_index":356,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:02.025389-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[See {{Harvnb|Bartusiak|2000}} for an account up to that year; up-to-date news can be found on the websites of major detector collaborations such as [http://geo600.aei.mpg.de/ GEO 600] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218123705/http://geo600.aei.mpg.de/ |date=2007-02-18 }} and [http://www.ligo.caltech.edu/ LIGO]]","char_index":356,"name":null,"url":"http://www.ligo.caltech.edu/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:12.040671-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[For the most recent papers on gravitational wave polarizations of inspiralling compact binaries, see {{Harvnb|Blanchet|Faye|Iyer|Sinha|2008}}, and {{Harvnb|Arun|Blanchet|Iyer|Qusailah|2007}}; for a review of work on compact binaries, see {{Harvnb|Blanchet|2006}} and {{Harvnb|Futamase|Itoh|2006}}; for a general review of experimental tests of general relativity, see {{Harvnb|Will|2006}}]","char_index":522,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Математичката релативистика побарува разбирање на природата на сингуларностите и основните својства на Ајнштајновите равенки, и се помоќните компјутерски симулации. Трката за првичното директно заб��лежување на гравитациските бранови и понатаму продолжува, во надеж за постоење на можност за испитување на точноста на теоријата за многу силни гравитациски полиња кои можат да се употребат за добивање на пообемни податоци. По повеќе од деведесет години по своето објавување, општата релативност и понатака е поле на многубројни истражувања.","translated_text":"Mathematical relativism demands an understanding of the nature of singularities and the fundamental properties of Einstein's equations, and are the most powerful computer simulations. The race for the initial direct observation of gravitational waves continues, in the hope that there will be an opportunity to test the accuracy of the theory for very strong gravitational fields that can be used to obtain large amounts of data. More than ninety years after its publication, general relativity is still the field of numerous studies.","citations":[{"content":"[See, e.g., the electronic review journal [http://relativity.livingreviews.org/ Living Reviews in Relativity] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20161227064809/http://relativity.livingreviews.org/ |date=2016-12-27 }}]","char_index":539,"name":null,"url":"http://relativity.livingreviews.org/","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":24037,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:12.385946-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (70 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[See, e.g., the electronic review journal [http://relativity.livingreviews.org/ Living Reviews in Relativity] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20161227064809/http://relativity.livingreviews.org/ |date=2016-12-27 }}]","char_index":539,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20161227064809/http://relativity.livingreviews.org/","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:12.662517-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"НУ Центар за култура „Григор Прличев“ - Охрид","wikicode":"'''НУ Центар за култура „Григор Прличев“ - Охрид''' — македонска [[Култура|културна]] институција со статус на национална установа.\n\n== Надворешни врски ==\n* [http://www.centarzakulturaohrid.com.mk Официјално мрежно место на НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Национални установи во Македонија]]","hash":"f1e7f4a93e4ef7d6d2397bf4c1515a782bee9fd80951221645a0d0e435ffda0d","last_revision":"2021-04-14T08:05:52Z","first_revision":"2014-08-12T23:29:02Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.899719","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" - Охрид — македонска културна институција со статус на национална установа.\n\nОфицијално мрежно место на НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" - Охрид\n\nКатегорија:Национални установи во Македонија\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" -","translated_text":"At the N.W.C.G.C.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Охрид — македонска културна институција со статус на национална установа.","translated_text":"Ohrid is a Macedonian cultural institution with the status of a national institution.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Официјално мрежно место на НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" -","translated_text":"The official web site of the N.U. Grigor Prlichov Cultural Center -","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Охрид","translated_text":"Ohrid","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Национални установи во Македонија","translated_text":"National institutions in Macedonia","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Втора фудбалска лига на Македонија 2011/2012","wikicode":"{{Infobox football league season\n| competition = Втора македонска фудбалска лига\n| season = 2011/2012\n| winners = [[ФК Пелистер|Пелистер]]\n| relegated =\n| biggest home win = \n| biggest away win = \n| highest scoring = \n| matches = \n| total goals = \n| longest wins = \n| longest unbeaten = \n| longest winless = \n| longest losses = \n| prevseason = [[Втора фудбалска лига на Македонија 2010/2011|2010/11]]\n| nextseason = [[Втора фудбалска лига на Македонија 2012/2013|2012/13]]\n}}\n'''Втората фудбалска лига на Македонија 2011/2012''' - 20. издание на [[Втора македонска фудбалска лига|Втората фудбалска лига на Македонија]]. Сезоната започнала на 7 август 2011, а завршила на 22 мај 2012.[{{Наведена мрежна страница |url=http://www.rsssf.com/tablesf/fyrom2012.html#vtora |title=Macedonia 2011/12 |publisher=RSSSF.com |accessdate=28 јануари 2019}}] Во оваа сезона првак бил [[ФК Пелистер|Пелистер]].\n\n== Екипи ==\n{{Location map+|Република Македонија|float=right|width=390|caption=Местоположба на екипите во сезоната 2011/12|places=\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.433333 |long=22.633333 |label=[[ФК Беласица|Беласица]] |position=top}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.923333 |long=20.913333 |label=[[ФК Дрита|Дрита]] |position=left}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.8 |long=20.916667 |label=[[ФК Гостивар|Ринија]] }}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.516667 |long=20.533333 |label=[[ФК Кораби|Кораби]] |position=}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.966667 |long=20.983333 |label=[[ФК Руфеја|Руфеја]]|position=top }}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.333333 |long=21.583333 |label=[[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]] |position=left}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.307778 |long=22.434722 |label=[[ФК Миравци|Миравци]] |position=bottom}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.105104 |long=20.812333 |label=[[ФК Охрид Лоте|Охрид Лоте]]|position=top }}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.916667 |long=22.416667 |label=[[ФК Осогово (Кочани)|Осогово]] |position=right}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.031944 |long=21.334722 |label=[[ФК Пелистер|Пелистер]]}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=42 |long=21.433333 |label='''Скопје''' |position=bottom}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.433333 |long=22 |label=[[ГФК Тиквеш|Тиквеш]] |position=top}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.517778 |long=20.965556 |label=[[ФК Влазрими|Влазрими]] }}\n\n{{Location map~ |Хрватска|mark=TransparentPlaceholder.png|lat=46.65 |long=20.03 |label='''Скопски екипи:'''|position=left }}\n{{Location map~ |Хрватска|mark=TransparentPlaceholder.png|lat=46.45 |long=19.90 |label=[[ФК Горно Лисиче|Горно Лисиче]]
[[ФК Локомотива|Локомотива]]
[[ФК Треска|Македонија]]
[[ФК Скопје|Скопје]] |position=left }}\n}}\n\n{| class=\"wikitable\"\n|-\n! Екипа\n! Град / Село\n! Стадион\n! Капацитет\n|-\n| [[ФК Беласица|Беласица]]\n| [[Струмица]]\n| [[Стадион Младост]]\n|align=center|6,370\n|-\n| [[ФК Влазрими|Влазрими]]\n| [[Кичево]]\n| [[Градски стадион Кичево]]\n|align=center|5,000\n|-\n| [[ФК Дрит��|Дрита]]\n| [[Боговиње]]\n| Стадион Боговиње\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Горно Лисиче|Еуромилк Горно Лисиче]]\n| [[Скопје]]\n| Стадион Горно Лисиче\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Кораби|Кораби]]\n| [[Дебар]]\n| [[Градски стадион Дебар]]\n|align=center|2,500\n|-\n| [[ФК Локомотива|Локомотива]]\n| [[Скопје]]\n| Стадион Комуналец\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Треска|Македонија Ѓорче Петров 1932]]\n| [[Скопје]]\n| [[Стадион Ѓорче Петров]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ФК Миравци|Миравци]]\n| [[Миравци]]\n| Стадион Миравци\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Осогово (Кочани)|Осогово]]\n| [[Кочани]]\n| [[Стадион Никола Мантов]]\n|align=center|4,000\n|-\n| [[ФК Охрид|Охрид 2004]]\n| [[Охрид]]\n| [[СРЦ Билјанини Извори]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ФК Пелистер|Пелистер]]\n| [[Битола]]\n| [[Стадион Тумбе Кафе]]\n|align=center|6,100\n|-\n| [[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]]\n| [[Прилеп]]\n| [[Стадион Гоце Делчев]]\n|align=center|15,000\n|-\n| [[ФК Гостивар|Ринија]]\n| [[Гостивар]]\n| [[Градски стадион Гостивар]]\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Руфеја|Руфеја]]\n| [[Милетино]]\n| Стадион Милетино\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Скопје|Скопје]]\n| [[Скопје]]\n| [[Стадион Железарница]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ГФК Тиквеш|Тиквеш]]\n| [[Кавадарци]]\n| [[Градски стадион Кавадарци]]\n|align=center|4,000\n|}\n\n==Табела==\n\n{{#invoke:Sports table|main|style=WDL\n|template_name=2011–12 Macedonian Second Football League table\n|update=complete\n|source=[http://macedonianfootball.com/index.php?option=com_joomleague&func=showRanking&p=7 MacedonianFootball.com], [http://int.soccerway.com/national/macedonia-fyr/second-league/2011-2012/regular-season/r15611/ Soccerway]\n\n\n|team1=ПЕЛ |team2=ДРИ |team3=СКО |team4=ЕГЛ |team5=МИР |team6=МАК |team7=ТИК |team8=РУФ |team9=ЛОК |team10=РИН |team11=ПОБ |team12=КОР |team13=ВЛА |team14=ОСО |team15=ОХР |team16=БЕЛ\n\n|result1=CFL |result2=CFL |result3=CFLQ |result4=CFLQ |result12=REL |result13=REL |result14=REL |result15=REL |result16=REL\n\n\n|win_БЕЛ=4 |draw_БЕЛ=6 |loss_БЕЛ=20|gf_БЕЛ=27|ga_БЕЛ=56\n|win_ВЛА=7 |draw_ВЛА=8 |loss_ВЛА=15|gf_ВЛА=28|ga_ВЛА=68\n|win_ДРИ=16|draw_ДРИ=10|loss_ДРИ=4 |gf_ДРИ=49|ga_ДРИ=19\n|win_ЕГЛ=17|draw_ЕГЛ=5 |loss_ЕГЛ=8 |gf_ЕГЛ=60|ga_ЕГЛ=30\n|win_КОР=11|draw_КОР=3 |loss_КОР=16|gf_КОР=34|ga_КОР=45\n|win_ЛОК=14|draw_ЛОК=4 |loss_ЛОК=12|gf_ЛОК=35|ga_ЛОК=33\n|win_МАК=14|draw_МАК=6 |loss_МАК=10|gf_МАК=48|ga_МАК=31\n|win_МИР=16|draw_МИР=6 |loss_МИР=8 |gf_МИР=46|ga_МИР=23\n|win_ОСО=6 |draw_ОСО=4 |loss_ОСО=20|gf_ОСО=29|ga_ОСО=64\n|win_ОХР=6 |draw_ОХР=1 |loss_ОХР=23|gf_ОХР=24|ga_ОХР=74\n|win_ПЕЛ=19|draw_ПЕЛ=4 |loss_ПЕЛ=7 |gf_ПЕЛ=42|ga_ПЕЛ=23\n|win_ПОБ=12|draw_ПОБ=5 |loss_ПОБ=13|gf_ПОБ=36|ga_ПОБ=38\n|win_РИН=11|draw_РИН=8 |loss_РИН=11|gf_РИН=39|ga_РИН=34\n|win_РУФ=14|draw_РУФ=5 |loss_РУФ=11|gf_РУФ=48|ga_РУФ=35\n|win_СКО=17|draw_СКО=5 |loss_СКО=8 |gf_СКО=50|ga_СКО=26\n|win_ТИК=13|draw_ТИК=6 |loss_ТИК=11|gf_ТИК=45|ga_ТИК=41\n\n\n|status_ПЕЛ=CP\n|status_ДРИ=P\n|status_КОР=R\n|status_ВЛА=R\n|status_ОСО=R\n|status_ОХР=R\n|status_БЕЛ=R\n\n\n|hth_СКО=Меѓусебен двобој: Скопје 4 бода, Еуромилк Горно Лисиче 1 бод.\n\n\n|name_БЕЛ = [[ФК Беласица|Беласица]]\n|name_ВЛА = [[ФК Влазрими|Влазрими]]\n|name_ДРИ = [[ФК Дрита|Дрита]]\n|name_ЕГЛ = [[ФК Горно Лисиче|Еуромилк Горно Лисиче]]\n|name_КОР = [[ФК Кораби|Кораби]]\n|name_ЛОК = [[ФК Локомотива|Локомотива]]\n|name_МАК = [[ФК Треска|Македонија Ѓорче Петров 1932]]\n|name_МИР = [[ФК Миравци|Миравци]]\n|name_ОСО = [[ФК Осогово (Кочани)|Осогово]]\n|name_ОХР = [[ФК Охрид Лоте|Охрид Лоте]]\n|name_ПЕЛ = [[ФК Пелистер|Пелистер]]\n|name_ПОБ = [[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]]\n|name_РИН = [[ФК Гостивар|Ринија]]\n|name_РУФ = [[ФК Руфеја|Руфеја]]\n|name_СКО = [[ФК Скопје|Скопје]]\n|name_ТИК = [[ГФК Тиквеш|Тиквеш]]\n\n\n|show_limit=5\n|class_rules = 1) Бодови; 2) Гол разлика ; 3) Постигнати голови ; 4) Бодови од меѓусебните двобои; 5) Гол разлика од меѓусебните двобои; 6) Постигнати голови од меѓусебните двобои; 7) Влечење ливче.
За одлучување место за унапредување, отпаѓање, бараж за унапредување/опстанок: 1) Бодови; 2) Бодови од меѓусебните двобои; 3) Гол разлика од меѓусебните двобои; 4) Постигнати голови од меѓусебните двобои ; 5) Бараж.\n\n|startpoints_ЛОК=-3\n|startpoints_РУФ=-3\n|note_ЛОК=На Локомотива и биле одземени три бода.\n|note_РУФ=На Руфеја и биле одземени три бода.\n\n\n\n|res_col_header=Напредување или испаѓање\n|col_CFL=green2 |text_CFL =Пласман во [[Прва фудбалска лига на Македонија 2012/2013|Првата фудбалска лига на Македонија]]\n|col_CFLQ=green3 |text_CFLQ=Пласман во [[Втора фудбалска лига на Македонија 2011/2012#Бараж за унапредување|баражот за унапредување]]\n|col_REL =red1 |text_REL =Отпаѓање во [[Трета фудбалска лига на Македонија 2012/2013|Третата фудбалска лига на Македонија]]\n\n}}\n{{Template reference list}}\n\n\n== Бараж за унапредување ==\n{{footballbox\n|date = 2 јуни 2012\n|time = 16:30 [[Средноевропско летно време|СЕЛВ]]\n|team1 = [[ФК Тетекс|Тетекс]]\n|score = 0 – 0\n|report = [http://int.soccerway.com/matches/2012/06/02/macedonia-fyr/play-offs-12/teteks/fk-skopje/1285579/?ICID=PL_MS_01 Извештај]\n|team2 = [[ФК Скопје|Скопје]]\n|goals1 = \n|goals2 = \n|stadium = [[Стадион Тумбе Кафе]], [[Битола]]\n|penalties1 = Георгиевски {{pengoal}}
Ристовски {{pengoal}}
Митревски {{pengoal}}
Алиу {{pengoal}}
Велинов {{pengoal}}\n|penaltyscore = 5–4\n|penalties2 = Поповски {{pengoal}}
Јашаровски {{penmiss}}
Аргировски {{pengoal}}
Димитровски {{pengoal}}
Галачев {{pengoal}}\n|attendance = 700\n|referee = Марјан Маркоски ([[Охрид]])\n}}\n----\n{{footballbox\n|date = 3 јуни 2012\n|time = 16:30 [[Средноевропско летно време|СЕЛВ]]\n|team1 = [[ФК Турново|Турново]]\n|score = 1 – 0\n|report = [http://int.soccerway.com/matches/2012/06/03/macedonia-fyr/play-offs-12/fk-turnovo/fk-gorno-lisice/1285580/?ICID=PL_MS_02 Извештај]\n|team2 = [[ФК Горно Лисиче|Еуромилк Горно Лисиче]]\n|goals1 = Милушев {{goal|31}}\n|goals2 = \n|stadium = [[Стадион Гоце Делчев]], [[Прилеп]] \n|attendance = 2,000\n|referee = Марјан Ецкоски ([[Охрид]])\n}}\n\n== Поврзано ==\n* [[Фудбалски куп на Македонија 2011-2012|Фудбалски куп на Македонија 2011/2012]]\n* [[Прва фудбалска лига на Македонија 2011/2012]]\n* [[Трета фудбалска лига на Македонија 2011/2012]]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n== Надворешни врски ==\n* [http://ffm.com.mk/mak/index.asp Официјално мрежно место на ФФМ] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071017091838/http://www.ffm.com.mk/mak/index.asp |date=2007-10-17 }} {{mk}}\n* [http://macedonianfootball.com Македонски фудбал] {{mk}}\n{{Сезони во 2 МФЛ}}\n[[Категорија:Натпреварувачки сезони во втората фудбалска лига на Македонија|2011/2012]]\n[[Категорија:Спортот во Македонија во 2011 година|Втора лига]]\n[[Категорија:Спортот во Македонија во 2012 година|Втора лига]]","hash":"af477264aaac905f973a78da78ed6048878a1fdb0b439068f619c489e24e327c","last_revision":"2021-11-14T08:43:11Z","first_revision":"2014-08-13T01:05:02Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:49.963122","cross_lingual_links":{"bg":"Втора македонска футболна лига 2011/12","en":"2011–12 Macedonian Second Football League"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Втората фудбалска лига на Македонија 2011/2012 - 20. издание на Втората фудбалска лига на Македонија. Сезоната започнала на 7 август 2011, а завршила на 22 мај 2012. Во оваа сезона првак бил Пелистер.\n\nФудбалски куп на Македонија 2011/2012 Прва фудбалска лига на Македонија 2011/2012 Трета фудбалска лига на Македонија 2011/2012\n\nОфицијално мрежно место на ФФМ Македонски фудбал\n\n2011/2012 Втора лига Втора лига\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox football league season\n| competition = Втора македонска фудбалска лига\n| season = 2011/2012\n| winners = [[ФК Пелистер|Пелистер]]\n| relegated =\n| biggest home win = \n| biggest away win = \n| highest scoring = \n| matches = \n| total goals = \n| longest wins = \n| longest unbeaten = \n| longest winless = \n| longest losses = \n| prevseason = [[Втора фудбалска лига на Македонија 2010/2011|2010/11]]\n| nextseason = [[Втора фудбалска лига на Македонија 2012/2013|2012/13]]\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Втората фудбалска лига на","translated_text":"Second football league of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Македонија 2011/2012 - 20. издание на Втората фудбалска лига на Македонија.","translated_text":"Macedonia 2011/2012 - 20th edition of the Second Macedonian Football League.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сезоната започнала на 7 август 2011, а завршила на 22 мај 2012.","translated_text":"The season began on 7 August 2011 and ended on 22 May 2012.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Наведена мрежна страница |url=http://www.rsssf.com/tablesf/fyrom2012.html#vtora |title=Macedonia 2011/12 |publisher=RSSSF.com |accessdate=28 јануари 2019}}]","char_index":63,"name":"rsssf","url":"http://www.rsssf.com/tablesf/fyrom2012.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html;charset=ISO-8859-2","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":28691,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:13.784306-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.73095703125}],"citations_needed":[]},{"text":"Во оваа сезона првак бил Пелистер.","translated_text":"This season's champion was Pelister.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Екипи","translated_text":"Teams","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"table","content":"{| class=\"wikitable\"\n|-\n! Екипа\n! Град / Село\n! Стадион\n! Капацитет\n|-\n| [[ФК Беласица|Беласица]]\n| [[Струмица]]\n| [[Стадион Младост]]\n|align=center|6,370\n|-\n| [[ФК Влазрими|Влазрими]]\n| [[Кичево]]\n| [[Градски стадион Кичево]]\n|align=center|5,000\n|-\n| [[ФК Дрита|Дрита]]\n| [[Боговиње]]\n| Стадион Боговиње\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Горно Лисиче|Еуромилк Горно Лисиче]]\n| [[Скопје]]\n| Стадион Горно Лисиче\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Кораби|Кораби]]\n| [[Дебар]]\n| [[Градски стадион Дебар]]\n|align=center|2,500\n|-\n| [[ФК Локомотива|Локомотива]]\n| [[Скопје]]\n| Стадион Комуналец\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Треска|Македонија Ѓорче Петров 1932]]\n| [[Скопје]]\n| [[Стадион Ѓорче Петров]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ФК Миравци|Миравци]]\n| [[Миравци]]\n| Стадион Миравци\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Осогово (Кочани)|Осогово]]\n| [[Кочани]]\n| [[Стадион Никола Мантов]]\n|align=center|4,000\n|-\n| [[ФК Охрид|Охрид 2004]]\n| [[Охрид]]\n| [[СРЦ Билјанини Извори]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ФК Пелистер|Пелистер]]\n| [[Битола]]\n| [[Стадион Тумбе Кафе]]\n|align=center|6,100\n|-\n| [[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]]\n| [[Прилеп]]\n| [[Стадион Гоце Делчев]]\n|align=center|15,000\n|-\n| [[ФК Гостивар|Ринија]]\n| [[Гостивар]]\n| [[Градски стадион Гостивар]]\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Руфеја|Руфеја]]\n| [[Милетино]]\n| Стадион Милетино\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Скопје|Скопје]]\n| [[Скопје]]\n| [[Стадион Железарница]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ГФК Тиквеш|Тиквеш]]\n| [[Кавадарци]]\n| [[Градски стадион Кавадарци]]\n|align=center|4,000\n|}"},{"type":"heading","text":"Табела","translated_text":"Table","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Бараж за унапредување","translated_text":"Courage for Promotion","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Поврзано","translated_text":"Related","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Фудбалски куп на","translated_text":"A football bunch of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Македонија 2011/2012 Прва фудбалска лига на","translated_text":"Macedonia 2011/2012 First football league of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Македонија 2011/2012","translated_text":"Republic of Macedonia 2011/2012","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Трета фудбалска лига на","translated_text":"The third football league of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Македонија 2011/2012","translated_text":"Republic of Macedonia 2011/2012","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Официјално мрежно место на ФФМ Македонски фудбал","translated_text":"Official website of the Football Association of Macedonia","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071017091838/http://www.ffm.com.mk/mak/index.asp |date=2007-10-17 }}","char_index":31,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20071017091838/http://www.ffm.com.mk/mak/index.asp","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:41.973579-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"2011/2012","translated_text":"The Commission shall adopt implementing acts.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Втора лига Втора лига","translated_text":"League Two League Two","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Втората фудбалска лига на Македонија 2011/2012 - 20. издание на Втората фудбалска лига на Македонија. Сезоната започнала на 7 август 2011, а завршила на 22 мај 2012.","translated_text":"Second football league of Macedonia 2011/2012 - 20th edition of the Second Macedonian Football League. The season began on 7 August 2011 and ended on 22 May 2012.","citations":[{"content":"[{{Наведена мрежна страница |url=http://www.rsssf.com/tablesf/fyrom2012.html#vtora |title=Macedonia 2011/12 |publisher=RSSSF.com |accessdate=28 јануари 2019}}]","char_index":165,"name":"rsssf","url":"http://www.rsssf.com/tablesf/fyrom2012.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html;charset=ISO-8859-2","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":28691,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:13.784306-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.73095703125}]},{"text":"Официјално мрежно место на ФФМ Македонски фудбал","translated_text":"Official website of the Football Association of Macedonia","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071017091838/http://www.ffm.com.mk/mak/index.asp |date=2007-10-17 }}","char_index":31,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20071017091838/http://www.ffm.com.mk/mak/index.asp","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:48:41.973579-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"НУ Центар за култура “Григор Прличев” - Охрид","wikicode":"#пренасочување [[НУ Центар за култура „Григор Прличев“ - Охрид]]","hash":"c023d0f14de210755d5707f1cbf533c50f1c33c3887770df9ab5a710100d880f","last_revision":"2014-08-13T10:21:19Z","first_revision":"2014-08-13T10:21:19Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.015423","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"пренасочување НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" - Охрид\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"пренасочување НУ Центар за култура \"Григор Прличев\" -","translated_text":"It's a redirect to the N.U. Grigor Prlichov Cultural Center.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Охрид","translated_text":"Ohrid","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Валвејк","wikicode":"{{Инфокутија Населено место\n| name = Валвејк\n| settlement_type = Општина\n| image_skyline = Overzicht rechter zijgevels met plein en rechts de Rooms katholieke kerk Jan de Doper - Waalwijk - 20350034 - RCE.jpg\n| image_caption = Плоштадот во Валвејк со Градското собрание и црква\n| image_flag = Waalwijk vlag.svg\n| flag_size = 100x67px\n| image_shield = Waalwijk wapen.svg\n| shield_size = 100x80px\n| image_map = Map - NL - Municipality code 0867 (2009).svg\n| map_alt = Highlighted position of Waalwijk in a municipal map of North Brabant\n| map_caption = Местоположба во Северен Брабант\n| latd = 51 |latm = 41 |latNS = N\n| longd = 5 |longm = 4 |longEW = E\n| coordinates_display = inline,title\n| coordinates_footnotes = \n| coordinates_region = NL\n| subdivision_type = [[Список на држави во светот|Држава]]\n| subdivision_name = [[Холандија]]\n| subdivision_type1 = [[Покраини во Холандија|Покраина]]\n| subdivision_name1 = [[Северен Брабант]]\n| government_footnotes = [{{нмс|url=http://www.waalwijk.nl/Pub/Home/Bestuur/old-Bestuur/old-Bestuur-Personen/Personen/Kleijngeld.html|title=Drs. A.M.P. Kleijngeld|language=холандски|publisher=Gemeente Waalwijk|accessdate=7 јуни 2014}}]\n| governing_body = Општински совет\n| leader_party = [[Партија на трудот (Холандија)|PvdA]]\n| leader_title = [[Градоначалник]]\n| leader_name = Нол Клејнгелд\n| unit_pref = Metric\n| area_footnotes = [{{Dutch municipality total area|dataref}}]\n| area_total_km2 = {{Dutch municipality total area|Waalwijk}}\n| area_land_km2 = {{Dutch municipality land area|Waalwijk}}\n| area_water_km2 = {{Dutch municipality water area|Waalwijk}}\n| elevation_footnotes = [{{нмс|url=http://www.ahn.nl/postcodetool|title=Postcodetool for 5141PA|language=холандски |work=Actueel Hoogtebestand Nederland|publisher=Het Waterschapshuis|accessdate=7 јуни 2014}}]\n| elevation_m = 2\n| elevation_max_footnotes = \n| elevation_max_m =\n| elevation_min_footnotes = \n| elevation_min_m =\n| population_footnotes = [{{Dutch municipality population|dataref}}]\n| population_total = {{Dutch municipality population|Waalwijk}}\n| population_as_of = {{MONTHNAME|{{Dutch municipality population|popbasemonth}}}} {{Dutch municipality population|popbaseyear}}\n| population_density_km2 = {{Dutch municipality population density|Waalwijk}} \n| population_demonym = \n| timezone = [[Средноевропско време|CET]]\n| utc_offset = +1\n| timezone_DST = [[Средноевропско летно време|CEST]]\n| utc_offset_DST = +2\n| postal_code_type = [[Поштенски број]]\n| postal_code = 5140–5146, 5160–5165\n| area_code_type = [[Повикувачки број]]\n| area_code = 0416\n| website = {{URL|1=http://www.waalwijk.nl}}\n| footnotes =\n}}\n\n[[Податотека:2013-Waalwijk.jpg|мини|Холандска топографска карта на Валвејк, јули 2013]]\n\n'''Валвејк''' ({{lang-nl|Waalwijk}}) — град и општина во јужниот дел на [[Холандија]], во покраината [[Северен Брабант]]. Градот се наоѓа близу автопатите А59 и Н261. Селата Капели, Врејхуве-Капеле, Спранг (поранешната општина Спранг-Капеле) и Васпик заедно со градот Валвејк ја создаваат општината Валвејк. Градот има старо градско јадро, кое неодамна било обновено.\n\n== Населени места ==\n* Капеле\n* Вријхуве-Капеле\n* Спранг\n* Валвејк\n* Васпик\n\n== Град Валвејк ==\n\nВалвејк е град во покраината Северен Брабант, кој се наоѓа помеѓу [[Тилбург]] и [[Хертогенбос]]. Валвејк бил познат по неговите чевлари.\n\nДобил градски права во 1303 година. Професионалната [[фудбал]]ска екипа РКЦ Валвејк игра во градот.\n\nВалвејк е исто така познат по настанот „80 van de langstraat“, кој се одржува секој септември, на кој илјадници луѓе пешачат 80 километри низ сите градови во областа Лангстрат.\n\n== Галерија ==\n\n\nПодатотека:2012-10-07 14.27 Waalwijk, gemeentehuis RM521817 foto3.jpg|Градското собрание на Валвејк\nПодатотека:Waalwijk, de Sint Janskerk RM444705 foto2 2012-10-07 14.34.jpg|Црква во Валвејк\nПодатотека:Waalwijk, straatzicht Stationsstraat foto1 2012-10-07 14.38.jpg|Поглед на улица во Валвејк\nПодатотека:Waalwijk, grand café in monumentaal pand RM521819 foto5 2012-10-07 14.42.jpg|Паб во Валвејк\n\n\n== Познати луѓе ==\n\n* [[Рене Миох]] — новинар\n* [[Мартинус Велтман]] — добитник на Нобелова награда за физика во 1999 г.\n* [[Франк ван Моселвелд]] — холандски фудбалер\n* [[Олкај Гулсен]] — холандски моден творец\n* [[Арјен ван Везенбек]] — тапанар\n\n== Меѓународни односи ==\n{{Поврзано|Список на збратимени градови во Холандија}}\n\n=== Збратимени градови ===\n\nВалвејк е [[Збратимени градови|збратимен]] со следниве градови:\n\n* {{знамеикона|ГЕР}} [[Уна (Северна Рајна-Вестфалија)|Уна]], [[Германија]]\n* {{знамеикона|ПОЛ}} [[Хојнице]], [[Полска]]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n== Надворешни врски ==\n{{Ризница-ред|Waalwijk}}\n* [http://www.waalwijk.nl Официјална страница]\n\n{{Нормативна контрола}}\n\n[[Категорија:Општини во Северен Брабант]]\n[[Категорија:Градови во Холандија]]\n[[Категорија:Населени места во Северен Брабант]]","hash":"0eec7e38d7beb3462cab3dc856409c93d8975152c83b3eddf4d61988347ee4a1","last_revision":"2023-09-12T15:01:16Z","first_revision":"2014-08-13T11:53:22Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.068801","cross_lingual_links":{"ar":"فالفايك","ca":"Waalwijk","ceb":"Gemeente Waalwijk","cs":"Waalwijk","da":"Waalwijk","de":"Waalwijk","en":"Waalwijk","eo":"Waalwijk","es":"Waalwijk","eu":"Waalwijk","fa":"والویک","fr":"Waalwijk","gl":"Waalwijk","he":"ואלבייק","hy":"Վալվեյկ (համայնք)","id":"Waalwijk","it":"Waalwijk","jv":"Waalwijk","ko":"발베이크","ku":"Waalwijk","li":"Waalwijk","lt":"Valveikas","lv":"Vālveika","ms":"Waalwijk","nds-nl":"Waalwijk (gemeynde)","nl":"Waalwijk (gemeente)","nb":"Waalwijk","pl":"Waalwijk","pt":"Waalwijk","ro":"Waalwijk","ru":"Валвейк","simple":"Waalwijk","sq":"Waalwijk","stq":"Waalwijk","sv":"Waalwijk","szl":"Waalwijk","tr":"Waalwijk","uk":"Валвейк","vec":"Waalwijk","vi":"Waalwijk","vo":"Waalwijk","war":"Waalwijk","zea":"Waolwiek","zh":"瓦尔韦克","zh-min-nan":"Waalwijk"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Валвејк () — град и општина во јужниот дел на Холандија, во покраината Северен Брабант. Градот се наоѓа близу автопатите А59 и Н261. Селата Капели, Врејхуве-Капеле, Спранг (поранешната општина Спранг-Капеле) и Васпик заедно со градот Валвејк ја создаваат општината Валвејк. Градот има старо градско јадро, кое неодамна било обновено.\n\nКапеле Вријхуве-Капеле Спранг Валвејк Васпик\n\nВалвејк е град во покраината Северен Брабант, кој се наоѓа помеѓу Тилбург и Хертогенбос. Валвејк бил познат по неговите чевлари.\n\nДобил градски права во 1303 година. Професионалната фудбалска екипа РКЦ Валвејк игра во градот.\n\nВалвејк е исто така познат по настанот \"80 van de langstraat\", кој се одржува секој септември, на кој илјадници луѓе пешачат 80 километри низ сите градови во областа Лангстрат.\n\nРене Миох — новинар Мартинус Велтман — добитник на Нобелова награда за физика во 1999 г. Франк ван Моселвелд — холандски фудбалер Олкај Гулсен — холандски моден творец Арјен ван Везенбек — тапанар\n\nВалвејк е збратимен со следниве градови:\n\nУна, Германија Хојнице, Полска\n\nОфицијална страница\n\nКатегорија:Општини во Северен Брабант Категорија:Градови во Холандија Категорија:Населени места во Северен Брабант\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Инфокутија Населено место\n| name = Валвејк\n| settlement_type = Општина\n| image_skyline = Overzicht rechter zijgevels met plein en rechts de Rooms katholieke kerk Jan de Doper - Waalwijk - 20350034 - RCE.jpg\n| image_caption = Плоштадот во Валвејк со Градското собрание и црква\n| image_flag = Waalwijk vlag.svg\n| flag_size = 100x67px\n| image_shield = Waalwijk wapen.svg\n| shield_size = 100x80px\n| image_map = Map - NL - Municipality code 0867 (2009).svg\n| map_alt = Highlighted position of Waalwijk in a municipal map of North Brabant\n| map_caption = Местоположба во Северен Брабант\n| latd = 51 |latm = 41 |latNS = N\n| longd = 5 |longm = 4 |longEW = E\n| coordinates_display = inline,title\n| coordinates_footnotes = \n| coordinates_region = NL\n| subdivision_type = [[Список на држави во светот|Држава]]\n| subdivision_name = [[Холандија]]\n| subdivision_type1 = [[Покраини во Холандија|Покраина]]\n| subdivision_name1 = [[Северен Брабант]]\n| government_footnotes = [{{нмс|url=http://www.waalwijk.nl/Pub/Home/Bestuur/old-Bestuur/old-Bestuur-Personen/Personen/Kleijngeld.html|title=Drs. A.M.P. Kleijngeld|language=холандски|publisher=Gemeente Waalwijk|accessdate=7 јуни 2014}}]\n| governing_body = Општински совет\n| leader_party = [[Партија на трудот (Холандија)|PvdA]]\n| leader_title = [[Градоначалник]]\n| leader_name = Нол Клејнгелд\n| unit_pref = Metric\n| area_footnotes = [{{Dutch municipality total area|dataref}}]\n| area_total_km2 = {{Dutch municipality total area|Waalwijk}}\n| area_land_km2 = {{Dutch municipality land area|Waalwijk}}\n| area_water_km2 = {{Dutch municipality water area|Waalwijk}}\n| elevation_footnotes = [{{нмс|url=http://www.ahn.nl/postcodetool|title=Postcodetool for 5141PA|language=холандски |work=Actueel Hoogtebestand Nederland|publisher=Het Waterschapshuis|accessdate=7 јуни 2014}}]\n| elevation_m = 2\n| elevation_max_footnotes = \n| elevation_max_m =\n| elevation_min_footnotes = \n| elevation_min_m =\n| population_footnotes = [{{Dutch municipality population|dataref}}]\n| population_total = {{Dutch municipality population|Waalwijk}}\n| population_as_of = {{MONTHNAME|{{Dutch municipality population|popbasemonth}}}} {{Dutch municipality population|popbaseyear}}\n| population_density_km2 = {{Dutch municipality population density|Waalwijk}} \n| population_demonym = \n| timezone = [[Средноевропско време|CET]]\n| utc_offset = +1\n| timezone_DST = [[Средноевропско летно време|CEST]]\n| utc_offset_DST = +2\n| postal_code_type = [[Поштенски број]]\n| postal_code = 5140–5146, 5160–5165\n| area_code_type = [[Повикувачки број]]\n| area_code = 0416\n| website = {{URL|1=http://www.waalwijk.nl}}\n| footnotes =\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Валвејк () — град и општина во јужниот дел на Холандија, во покраината Северен Брабант.","translated_text":"Valvejk is a city and municipality in the southern Netherlands, in the province of North Brabant.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Градот се наоѓа близу автопатите А59 и Н261.","translated_text":"The city is located near the A59 and N261 motorways.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Селата Капели, Врејхуве-","translated_text":"The villages of Capelli, Vejhuve...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Капеле, Спранг (поранешната општина Спранг-","translated_text":"Capelle, Sprang (formerly the municipality of Sprang-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Капеле) и Васпик заедно со градот Валвејк ја создаваат општината Валвејк.","translated_text":"Capelle) and Waspic together with the city of Valveyk form the municipality of Valveyk.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Градот има старо градско јадро, кое неодамна било обновено.","translated_text":"The city has an old urban core, which was recently renovated.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Населени места","translated_text":"Populated areas","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Капеле Вријхуве-","translated_text":"The Wrights' Chapel...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Капеле Спранг Валвејк Васпик","translated_text":"The Chapel of Spring Valwick Waspick","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Град Валвејк","translated_text":"City of Valveyk","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Валвејк е град во покраината Северен Брабант, кој се наоѓа помеѓу Тилбург и Хертогенбос.","translated_text":"Valveyk is a town in the province of North Brabant, situated between Tilburg and Hertogenbos.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Валвејк бил познат по неговите чевлари.","translated_text":"Valveyk was known for his shoes.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Добил градски права во 1303 година.","translated_text":"It gained city rights in 1303.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Професионалната фудбалска екипа РКЦ Валвејк игра во градот.","translated_text":"The RCC Valveyk professional football team plays in the city.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Валвејк е исто така познат по настанот \"80 van de langstraat\", кој се одржува секој септември, на кој илјадници луѓе пешачат 80 километри низ сите градови во областа Лангстрат.","translated_text":"Valveik is also known for the \"80 van de langstraat\" event, held every September, at which thousands of people walk 50 miles [80 km] through all cities in the Langstraat area.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Галерија","translated_text":"Gallery","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Познати луѓе","translated_text":"Famous People","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Рене Миох — новинар Мартинус Велтман — добитник на Нобелова награда за физика во 1999 г. Франк ван Моселвелд — холандски фудбалер Олкај Гулсен — холандски моден творец Арјен ван Везенбек — тапанар","translated_text":"Rene Mioh ⁇ journalist Martinus Weltman ⁇ winner of the 1999 Nobel Prize in Physics Frank van Mosselveld �� Dutch footballer Olkay Gulsen ⁇ Dutch fashion designer Aryen van Wezenbeck ⁇ tapper","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Меѓународни односи","translated_text":"International relations","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Збратимени градови","translated_text":"Twin Cities","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Валвејк е збратимен со следниве градови:","translated_text":"Valveyk is a twin of the following towns:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Уна, Германија Хојнице, Полска","translated_text":"She was born in Vienna, Germany.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Официјална страница","translated_text":"Official page","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Општини во Северен Брабант Категорија:","translated_text":"Municipalities in North Brabant Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Градови во Холандија Категорија:","translated_text":"Cities in the Netherlands Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Населени места во Северен Брабант","translated_text":"Populated places in North Brabant","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Предлошка:Османлиско-полски војни","wikicode":"{{Campaignbox2\n| име = [[Османлиско-полски војни]]\n| битки = \n* [[Отоманско-полска војна (1620–1621)|1620-1621]] * [[Отоманско-полска војна (1633–1634)|1633–1634]] * [[Отоманско-полска војна (1666–1671)|1666–1671]] * [[Отоманско-полска војна (1672–1676)|1672–1676]] * [[Отоманско-полска војна (1683–1699)|1683-1699]] \n}}\n[[Категорија:Османлиско-полски војни|τ]]\n[[Категорија:Предлошки за Отоманското Царство|Полска]]\n[[Категорија:Предлошки за Полска|Отоман]]\n","hash":"22127587f6553db2448ea666ed599e45d9378c0c66550e171acebf9c51776038","last_revision":"2020-01-29T07:37:53Z","first_revision":"2014-08-13T12:11:15Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.126972","cross_lingual_links":{"pl":"Szablon:Wojny polsko-tureckie","ru":"Шаблон:Польско-турецкие войны"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"τ Полска Отоман\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"τ Полска Отоман","translated_text":"t Polish Ottoman","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Отоманско-полска војна (1620–1621)","wikicode":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Отоманско-полска војна 1620–1621\n|image=[[Image:Józef Brandt, Bitwa pod Chocimiem.jpg|250px]]\n|caption=''Битката кај Хотин'' \n|partof= [[Османлиско-полски војни]]\n|date=1620–21 ([[Договор од Хотин]])\n|place=[[Кнежевство Молдавија|Молдавија]]\n|result=нерешителен\n|territory=статус кво\n|combatant1=[[Image:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|22px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]\n|combatant2={{flagcountry|Ottoman Empire|1453}}\n|commander1=[[Станислав Жолкиески]]†
\n[[Јан Карол Ходкевич]] †
[[Владислав IV Ваза]]\n|commander2=[[Осман II]]\n}}\n{{Отоманско-полска војна (1620–1621)}}\n{{Османлиско-полски војни}}\n'''Османлиско-полската војна''' се водела во периодот од [[1620]] до [[1621]] година за контрола над [[Молдавија]]. Конфликтот завршил со полско повлекување од [[Молдавија]][[http://books.google.com/books?id=b912JnKpYTkC&pg=PA347 ''God's Playground: The origins to 1795'' by Norman Davies p]].\n\n== Позадина ==\n\nКон крајот на [[16 век]], односите меѓу [[Османлиското Царство]] и [[Полско-литванска Државна Заедница|Полско-литванската Државна Заедница]] се влошиле. [[Козаци]]те отворено навлегувале на османлиските територии што дополнително ги влошиле односите бидејќи тие акции биле независни, Козаците делувале од териториите на комонвелтот. Во исто време, [[Татари]]те кои живееле под османлиска власт го нападнале комонвелтот.\n\nВо тоа време започнале преговори меѓу двете земји за спречување на нападите од Козаците и Татарите, но овие договори во практика никогаш не биле испочитувани.\n\n== Војна ==\n\nКон крајот на [[16 век]] и почетокот на [[17 век]], т.н. магнати од Полско-литванската Државна Заедница интервенирале во [[Молдавија]] за зголемување на своите сфери на влијание. Од друга страна Османлиите биле засегнати од постојаните напади на Козаците. Во [[Европа]] пак, беснеела [[Триесетгодишна војна|Триесетгодишната војна]]. Полско-литванската Државна Заедница учествувал во војната каде кралот Сигмунт III испратил своја армија на Хабсбуршката монархија во Битката кај Шумене во [[1619]] година против трансилванскиот кнез [[Ѓорги I Ракоци]], а принцот [[Габриел Бетлен]] побарал помош од [[Осман II]]. [[Гаспар Грацијани]] кој бил владетел на Молдавија ја повикал [[Полска]] на помош. Во [[1620]] година [[Осман II]] издвојувал победа во [[Битка кај Цецора (1620)|Битката кај Цецора]], додека следната 1621 година Османлиите биле поразени во [[Битка кај Хотин (1621)|Битката кај Хотин]].\n\nВојната завршила со потпишување на [[Договор од Хотин|договорот од Хотин]].\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)| ]]","hash":"added77cd2d314bad3e8b1c118c300f8fe6e47b84d5aba91c339abb55e1d2c0b","last_revision":"2023-07-30T10:53:41Z","first_revision":"2014-08-13T12:12:53Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.188475","cross_lingual_links":{"ar":"الحرب العثمانية البولندية (1620–1621)","az":"Osmanlı–Reç Pospolita müharibəsi (1620–1621)","azb":"عوثمانلی و لهیستان ساواشی (۱۶۲۰–۲۱)","cs":"Polsko-turecká válka (1620–1621)","de":"Osmanisch-Polnischer Krieg 1620–1621","en":"Polish–Ottoman War (1620–1621)","es":"Guerra polaco-otomana de 1620-1621","et":"Poola–Türgi sõda (1620–1621)","fa":"جنگ عثمانی و لهستان (۱۶۲۰–۱۶۲۱)","fr":"Guerre polono-turque (1620-1621)","hu":"Moldvai lengyel–török háború (1620–21)","it":"Guerra polacco-ottomana (1620-1621)","ko":"폴란드-오스만 전쟁 (1620년~1621년)","pl":"Wojna polsko-turecka (1620–1621)","pt":"Guerra Polaco-Otomana (1620–1621)","ru":"Польско-турецкая война (1620—1621)","sh":"Poljsko-osmanski rat (1620–1621)","sr":"Пољско-османски рат (1620–1621)","th":"สงครามโปแลนด์-ออตโตมัน (ค.ศ. 1620-1621)","tr":"Osmanlı-Lehistan Savaşı (1620-1621)","uk":"Хотинська війна"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Османлиско-полската војна се водела во периодот од 1620 до 1621 година за контрола над Молдавија. Конфликтот завршил со полско повлекување од Молдавија.\n\nКон крајот на 16 век, односите меѓу Османлиското Царство и Полско-литванската Државна Заедница се влошиле. Козаците отворено навлегувале на османлиските територии што дополнително ги влошиле односите бидејќи тие акции биле независни, Козаците делувале од териториите на комонвелтот. Во исто време, Татарите кои живееле под османлиска власт го нападнале комонвелтот.\n\nВо тоа време започнале преговори меѓу двете земји за спречување на нападите од Козаците и Татарите, но овие договори во практика никогаш не биле испочитувани.\n\nКон крајот на 16 век и почетокот на 17 век, т.н. магнати од Полско-литванската Државна Заедница интервенирале во Молдавија за зголемување на своите сфери на влијание. Од друга страна Османлиите биле засегнати од постојаните напади на Козаците. Во Европа пак, беснеела Триесетгодишната војна. Полско-литванската Државна Заедница учествувал во војната каде кралот Сигмунт III испратил своја армија на Хабсбуршката монархија во Битката кај Шумене во 1619 година против трансилванскиот кнез Ѓорги I Ракоци, а принцот Габриел Бетлен побарал помош од Осман II. Гаспар Грацијани кој бил владетел на Молдавија ја повикал Полска на помош. Во 1620 година Осман II издвојувал победа во Битката кај Цецора, додека следната 1621 година Османлиите биле поразени во Битката кај Хотин.\n\nВојната завршила со потпишување на договорот од Хотин.\n\nКатегорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Отоманско-полска војна 1620–1621\n|image=[[Image:Józef Brandt, Bitwa pod Chocimiem.jpg|250px]]\n|caption=''Битката кај Хотин'' \n|partof= [[Османлиско-полски војни]]\n|date=1620–21 ([[Договор од Хотин]])\n|place=[[Кнежевство Молдавија|Молдавија]]\n|result=нерешителен\n|territory=статус кво\n|combatant1=[[Image:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|22px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]\n|combatant2={{flagcountry|Ottoman Empire|1453}}\n|commander1=[[Станислав Жолкиески]]†
\n[[Јан Карол Ходкевич]] †
[[Владислав IV Ваза]]\n|commander2=[[Осман II]]\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Османлиско-полската војна се водела во периодот од 1620 до 1621 година за контрола над Молдавија.","translated_text":"The Ottoman-Polish War was fought from 1620 to 1621 for control of Moldavia.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Конфликтот завршил со полско повлекување од Молдавија.","translated_text":"The conflict ended with the Polish withdrawal from Moldova.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[[http://books.google.com/books?id=b912JnKpYTkC&pg=PA347 ''God's Playground: The origins to 1795'' by Norman Davies p]]","char_index":53,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=b912JnKpYTkC&pg=PA347","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":43129,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:14.642575-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (30 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Позадина","translated_text":"The back.","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Кон крајот на 16 век, односите меѓу","translated_text":"At the end of the 16th century, relations between","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиското","translated_text":"The Ottoman","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Царство и Полско-литванската Државна Заедница се влошиле.","translated_text":"The empire and the Polish-Lithuanian Commonwealth deteriorated.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Козаците отворено навлегувале на османлиските територии што дополнително ги влошиле односите бидејќи тие акции биле независни, ��озаците делувале од териториите на комонвелтот.","translated_text":"The Cossacks openly invaded the Ottoman territories which further worsened relations as those actions were independent, the Cossacks acted from the territories of the Commonwealth.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во исто време, Татарите кои живееле под османлиска власт го нападнале комонвелтот.","translated_text":"At the same time, Tatars living under Ottoman rule attacked the Commonwealth.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во тоа време започнале преговори меѓу двете земји за спречување на нападите од Козаците и Татарите, но овие договори во практика никогаш не биле испочитувани.","translated_text":"Negotiations between the two countries began at that time to prevent attacks by the Cossacks and Tatars, but these agreements were never fulfilled in practice.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Војна","translated_text":"War","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Кон крајот на 16 век и почетокот на 17 век, т.н. магнати од Полско-литванската Државна Заедница интервенирале во Молдавија за зголемување на своите сфери на влијание.","translated_text":"In the late 16th and early 17th centuries, so-called magnates of the Polish-Lithuanian Commonwealth intervened in Moldova to increase their spheres of influence.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Од друга страна Османлиите биле засегнати од постојаните напади на Козаците.","translated_text":"On the other hand, the Ottomans were affected by the constant attacks of the Cossacks.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во Европа пак, беснеела Триесетгодишната војна. Полско-литванската Државна Заедница учествувал во војната каде кралот Сигмунт III испратил своја армија на Хабсбуршката монархија во Битката кај Шумене во 1619 година против трансилванскиот кнез Ѓорги I Ракоци, а принцот Габриел Бетлен побарал помош од Осман II.","translated_text":"The Polish-Lithuanian Commonwealth participated in the war where King Sigmund III sent his army to the Habsburg monarchy at the Battle of Shumen in 1619 against the Transylvanian Prince George I Rakoc, and Prince Gabriel Betlen sought assistance from Osman II.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Гаспар Грацијани кој бил владетел на","translated_text":"Gaspar Graziani who was the ruler of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Молдавија ја повикал Полска на помош.","translated_text":"Moldova has called on Poland for help.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1620 година Осман II издвојувал победа во Битката кај Цецора, додека следната 1621 година Османлиите биле поразени во Битката кај Хотин.","translated_text":"In 1620, Osman II claimed victory at the Battle of Cetsura, while the following year, 1621, the Ottomans were defeated at the Battle of Hotin.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Војната завршила со потпишување на договорот од Хотин.","translated_text":"The war ended with the signing of the Treaty of Houten.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)","translated_text":"Category:Ottoman-Polish War (1620-1621)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Османлиско-полската војна се водела во периодот од 1620 до 1621 година за контрола над Молдавија. Конфликтот завршил со полско повлекување од Молдавија.","translated_text":"The Ottoman-Polish War was fought from 1620 to 1621 for control of Moldavia. The conflict ended with the Polish withdrawal from Moldova.","citations":[{"content":"[[http://books.google.com/books?id=b912JnKpYTkC&pg=PA347 ''God's Playground: The origins to 1795'' by Norman Davies p]]","char_index":151,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=b912JnKpYTkC&pg=PA347","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":43129,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:14.642575-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (30 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Павел Брут","wikicode":"{{Инфокутија за велосипедист\n| name = Павел Брут\n| image = Antwerpen - Scheldeprijs, 8 april 2015, vertrek (B115).JPG\n| caption = Брут на Шелдепрејс 2015\n| fullname = Павел Александрович Брут\n| nickname = \n| birth_date = {{birth date and age|1982|1|29|df=y}}\n| birth_place = [[Соснови Бор]], {{СССР}}\n| height = 1,78 м\n| weight = 68 кг\n| currentteam = {{ct|RVL}}\n| discipline = друмски велосипедизам\n| role = возач\n| ridertype = универзален возач\n| proyears = 2001–2002
2003–2005
2006–2008
2009–2014
2015-2016
2017-\n| proteams = Итера
Локомотив
{{ct|TCS|2006}}
{{ct|KAT|2009}}
{{ct|SAX|2015}}
{{ct|RVL|2017}}\n| majorwins = '''[[Голема трка (велосипедизам)|Големи трки]]'''\n:'''[[Џиро д’Италија]]'''\n::1 поединечна етапа ([[Џиро д’Италија 2008|2008]])\n'''[[Класични велосипедски трки|Еднодневни трки и класици]]'''\n:[[Податотека:MaillotRusia.PNG|20п]] Национален друмски првак (2011)\n| updated = 11 јуни 2017\n}}\n\n'''Павел Александрович Брут''' ({{lang-ru|Павел Александрович Брутт}}; р. {{роден|29|јануари|1982}}) — [[Русија|руски]] професионален [[Велодромски велосипедизам|велодромски]] и [[друмски велосипедист]], кој моментално вози за професионалната континентална екипа {{ct|GAZ}}.\n\nНајголема победа во неговата кариера досега е петтата етапа на [[Џиро д’Италија 2008]]. Во август 2014 година, {{ct|TST|2014}} објавиле дека Брут ќе биде нивен член од сезоната 2015.[{{нмс|url=http://www.cyclingnews.com/news/transfers-tinkoff-saxo-signs-brutt-trusov-renews|title=Трансфери: Тинкоф-Саксо потпиша со Брут, Трусов го продолжи договорот|date=7 август 2014|website=cyclingnews.com|accessdate=11 август 2014}}]\n\n== Достигнувања ==\n\n{{palmares start}}\n;2001\n: 1. Етапа 11 Вуелта а Венецуела\n;2004\n: 1. Етапа 2 Сиркуито Монтањес\n;2006\n: 1. Краен пласман Трка околу Грција\n;2007\n: 1. ГП Кјасо\n: 1. Етапа 9 [[Тур де Лангкави]]\n;2008\n: 1. Етапа 5 [[Џиро д’Италија 2008|Џиро д’Италија]]\n;2009\n: 1. Тур де Вандеја\n: 2. Краен пласман Тур де Валони\n;2011\n: 1. [[Податотека:MaillotRusia.PNG|20п]] Национално друмско првенство\n: 1. Класика Сарда\n: 8. Краен пласман [[Тур де Романди 2011|Тур де Романди]]\n:: 1st Stage 1\n;2012\n: 1. Волта Лимбург Класик\n: 3. Национално друмско првенство\n: 4. Трка околу Келн\n: 10. Национално хронометарско првенство\n;2014\n: 5. Национално друмско првенство\n;2015\n: 2. Национално друмско првенство\n: 3. Национално хронометарско првенство\n{{palmares end}}\n\n=== Распоред на резултатите на големите трки ===\n\n{| cellpadding=\"3\" cellspacing=\"0\" border=\"1\" style=\"font-size: 95%; border: #aaa solid 1px; border-collapse: collapse;\"\n|- style=\"background:#eee;\"\n!Голема трка\n!2007\n!2008\n!2009\n!2010\n!2011\n!2012\n!2013\n!2014\n!2015\n!2016\n!2017\n|-\n| style=\"text-align:left; background:#efefef;\"|[[Податотека:Jersey pink.svg|20п|link=Генерален пласман на Џиро д’Италија]] '''[[Џиро д’Италија|Џиро]]'''\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2007|87]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2008|СО]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2009|125]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2011|128]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2012|95]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2013|103]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2016|90]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2017|134]]\n|-\n| style=\"text-align:left; background:#efefef;\"|[[Податотека:Jersey yellow.svg|20п|link=Генерален пласман на Тур де Франс]] '''[[Тур де Франс|Тур]]'''\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Тур де Франс 2010|102]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Тур де Франс 2011|СО]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Тур де Франс 2013|110]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|\n|-\n| style=\"text-align:left; background:#efefef;\"|[[Податотека:Jersey red.svg|20п|link=Генерален пласман на Вуелта а Еспања]] '''[[Вуелта а Еспања|Вуелта]]'''\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Вуелта а Еспања 2008|105]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Вуелта а Еспања 2012|106]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Вуелта а Еспања 2015|101]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|\n|}\n\nСО = се откажал; — = не учествувал\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n== Надворешни врски ==\n{{Ризница-ред|Pavel Brutt}}\n* {{cycling archives}}\n* {{CQ ranking}}\n* {{ProCyclingStats}}\n\n{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Брут, Павел}}\n[[Категорија:Родени во 1982 година]]\n[[Категорија:Живи луѓе]]\n[[Категорија:Руски велосипедисти]]\n[[Категорија:Руски етапни победници на Џиро д’Италија]]","hash":"16ad27dea4e171ecab24d0351dfb197b55b42ed6ac2d2fe995a566f2b2f21572","last_revision":"2020-06-28T05:23:31Z","first_revision":"2014-08-13T12:22:04Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.244304","cross_lingual_links":{"arz":"پاڤيل بروت","ca":"Pàvel Brut","da":"Pavel Brutt","de":"Pawel Alexandrowitsch Brutt","en":"Pavel Brutt","es":"Pável Brutt","eu":"Pavel Brutt","fa":"پاول بروت","fi":"Pavel Brutt","fr":"Pavel Brutt","it":"Pavel Brutt","ja":"パヴェル・ブルット","nl":"Pavel Broett","nb":"Pavel Brutt","pl":"Pawieł Brutt","pt":"Pavel Brutt","ru":"Брутт, Павел Александрович","sv":"Pavel Brutt"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Павел Александрович Брут (; р. ) — руски професионален велодромски и друмски велосипедист, кој моментално вози за професионалната континентална екипа .\n\nНајголема победа во неговата кариера досега е петтата етапа на Џиро д'Италија 2008. Во август 2014 година, објавиле дека Брут ќе биде нивен член од сезоната 2015.\n\n2001 1. Етапа 11 Вуелта а Венецуела 2004 1. Етапа 2 Сиркуито Монтањес 2006 1. Краен пласман Трка околу Грција 2007 1. ГП Кјасо 1. Етапа 9 Тур де Лангкави 2008 1. Етапа 5 Џиро д'Италија 2009 1. Тур де Вандеја 2. Краен пласман Тур де Валони 2011 1. Национално друмско првенство 1. Класика Сарда 8. Краен пласман Тур де Романди 1st Stage 1 2012 1. Волта Лимбург Класик 3. Национално друмско првенство 4. Трка околу Келн 10. Национално хронометарско првенство 2014 5. Национално друмско првенство 2015 2. Национално друмско првенство 3. Национално хронометарско првенство\n\nСО = се откажал; — = не учествувал\n\nКатегорија:Родени во 1982 година Категорија:Живи луѓе Категорија:Руски велосипедисти Категорија:Ру��ки етапни победници на Џиро д'Италија\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Инфокутија за велосипедист\n| name = Павел Брут\n| image = Antwerpen - Scheldeprijs, 8 april 2015, vertrek (B115).JPG\n| caption = Брут на Шелдепрејс 2015\n| fullname = Павел Александрович Брут\n| nickname = \n| birth_date = {{birth date and age|1982|1|29|df=y}}\n| birth_place = [[Соснови Бор]], {{СССР}}\n| height = 1,78 м\n| weight = 68 кг\n| currentteam = {{ct|RVL}}\n| discipline = друмски велосипедизам\n| role = возач\n| ridertype = универзален возач\n| proyears = 2001–2002
2003–2005
2006–2008
2009–2014
2015-2016
2017-\n| proteams = Итера
Локомотив
{{ct|TCS|2006}}
{{ct|KAT|2009}}
{{ct|SAX|2015}}
{{ct|RVL|2017}}\n| majorwins = '''[[Голема трка (велосипедизам)|Големи трки]]'''\n:'''[[Џиро д’Италија]]'''\n::1 поединечна етапа ([[Џиро д’Италија 2008|2008]])\n'''[[Класични велосипедски трки|Еднодневни трки и класици]]'''\n:[[Податотека:MaillotRusia.PNG|20п]] Национален друмски првак (2011)\n| updated = 11 јуни 2017\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Павел Александрович Брут (; р.","translated_text":"Pavel Alexandrovich Brut (; r.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":") — руски професионален велодромски и друмски велосипедист, кој моментално вози за професионалната континентална екипа .","translated_text":") ⁇ Russian professional road and track cyclist, currently riding for the professional continental team.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Најголема победа во неговата кариера досега е петтата етапа на Џиро д'Италија 2008.","translated_text":"The biggest win of his career so far was the fifth stage of the 2008 Giro d'Italia.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во август 2014 година, објавиле дека Брут ќе биде нивен","translated_text":"In August 2014, it was announced that Brut would be their","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"член од сезоната 2015.","translated_text":"member of the 2015 season.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{нмс|url=http://www.cyclingnews.com/news/transfers-tinkoff-saxo-signs-brutt-trusov-renews|title=Трансфери: Тинкоф-Саксо потпиша со Брут, Трусов го продолжи договорот|date=7 август 2014|website=cyclingnews.com|accessdate=11 август 2014}}]","char_index":22,"name":null,"url":"http://www.cyclingnews.com/news/transfers-tinkoff-saxo-signs-brutt-trusov-renews","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:14.971007-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Достигнувања","translated_text":"Achievements","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"2001 1.","translated_text":"2001 to 1.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Етапа 11 Вуелта а Венецуела 2004 1.","translated_text":"Stage 11 Vuelta a Venezuela 2004 1.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Етапа 2 Сиркуито Монтањес 2006 1.","translated_text":"Stage two Circuito Mountains 2006 1.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Краен пласман Трка околу Грција 2007 1.","translated_text":"Final placement Race around Greece 2007 1.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"ГП Кјасо 1.","translated_text":"I'm not going to say anything.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Етапа 9 Тур де Лангкави","translated_text":"Stage 9 of the Tour de Languages","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"2008 1.","translated_text":"2008 to 1.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Етапа 5 Џиро д'Италија 2009","translated_text":"Stage 5 of the Giro d'Italia 2009","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"1.","translated_text":"One.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тур де Вандеја","translated_text":"The Tour de Vandea","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"2.","translated_text":"Two.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Краен пласман Тур де Валони 2011 1.","translated_text":"The final stage of the 2011 Tour de Wallonie is 1.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Национално друмско првенство 1.","translated_text":"National road race one.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Класика Сарда 8.","translated_text":"It's a classic Sardar 8.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Краен пласман Тур де Романди 1st Stage 1 2012 1.","translated_text":"Final placement of the Tour de Romandie 1st Stage 1 2012 1.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Волта Лимбург Класик 3.","translated_text":"The Volta Limburg classic three.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Национално друмско првенство 4.","translated_text":"National road race four.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Трка околу Келн 10.","translated_text":"He's racing around Cologne 10.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Национално хронометарско првенство 2014 5.","translated_text":"National Chronometry Championships 2014 5.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Национално друмско првенство 2015","translated_text":"National Road Championship 2015","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"2.","translated_text":"Two.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Национално друмско првенство 3.","translated_text":"National road race 3.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Национално хронометарско првенство","translated_text":"National Chronometry Championships","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Распоред на резултатите на големите трки","translated_text":"List of results of major races","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"table","content":"{| cellpadding=\"3\" cellspacing=\"0\" border=\"1\" style=\"font-size: 95%; border: #aaa solid 1px; border-collapse: collapse;\"\n|- style=\"background:#eee;\"\n!Голема трка\n!2007\n!2008\n!2009\n!2010\n!2011\n!2012\n!2013\n!2014\n!2015\n!2016\n!2017\n|-\n| style=\"text-align:left; background:#efefef;\"|[[Податотека:Jersey pink.svg|20п|link=Генерален пласман на Џиро д’Италија]] '''[[Џиро д’Италија|Џиро]]'''\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2007|87]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2008|СО]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2009|125]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2011|128]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2012|95]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2013|103]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2016|90]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Џиро д’Италија 2017|134]]\n|-\n| style=\"text-align:left; background:#efefef;\"|[[Податотека:Jersey yellow.svg|20п|link=Генерален пласман на Тур де Франс]] '''[[Тур де Франс|Тур]]'''\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Тур де Франс 2010|102]]\n| style=\"text-align:center;\"|[[Тур де Франс 2011|СО]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Тур де Франс 2013|110]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|\n|-\n| style=\"text-align:left; background:#efefef;\"|[[Податотека:Jersey red.svg|20п|link=Генерален пласман на Вуелта а Еспања]] '''[[Вуелта а Еспања|Вуелта]]'''\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Вуелта а Еспања 2008|105]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Вуелта а Еспа��а 2012|106]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|[[Вуелта а Еспања 2015|101]]\n| style=\"text-align:center;\"|—\n| style=\"text-align:center;\"|\n|}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"СО = се откажал; — = не учествувал","translated_text":"CO = resigned; ⁇ = did not participate","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Родени во 1982 година Категорија:Живи луѓе Категорија:","translated_text":"Born in 1982 Category:Living people Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Руски велосипедисти Категорија:","translated_text":"Russian cyclists Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Руски етапни победници на Џиро д'Италија","translated_text":"Russian stage winners of the Giro d'Italia","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Најголема победа во неговата кариера досега е петтата етапа на Џиро д'Италија 2008. Во август 2014 година, објавиле дека Брут ќе биде нивен член од сезоната 2015.","translated_text":"The biggest win of his career so far was the fifth stage of the 2008 Giro d'Italia. In August 2014, it was announced that Brut would be their member of the 2015 season.","citations":[{"content":"[{{нмс|url=http://www.cyclingnews.com/news/transfers-tinkoff-saxo-signs-brutt-trusov-renews|title=Трансфери: Тинкоф-Саксо потпиша со Брут, Трусов го продолжи договорот|date=7 август 2014|website=cyclingnews.com|accessdate=11 август 2014}}]","char_index":162,"name":null,"url":"http://www.cyclingnews.com/news/transfers-tinkoff-saxo-signs-brutt-trusov-renews","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:14.971007-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Категорија:Судири во 1620 година","wikicode":"{{СудирКат|162|0|век=17}}","hash":"6b79c2a3ae23b5411329cae2af62e45ffa9556b8bd0261df49dce1c63767250f","last_revision":"2018-05-07T00:25:40Z","first_revision":"2014-08-13T12:29:23Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.296814","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:نزاعات في 1620","be":"Катэгорыя:Канфлікты 1620 года","en":"Category:Conflicts in 1620","es":"Categoría:Conflictos en 1620","eu":"Kategoria:1620ko gatazkak","it":"Categoria:Guerra nel 1620","ko":"분류:1620년 분쟁","nb":"Kategori:Konflikter i 1620","pt":"Categoria:Conflitos em 1620","ru":"Категория:Конфликты 1620 года","uk":"Категорія:Конфлікти в 1620","ur":"زمرہ:1620ء کے تنازعات","vi":"Thể loại:Xung đột năm 1620","zh":"Category:1620年衝突"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Судири во 1621 година","wikicode":"{{СудирКат|162|1|век=17}}","hash":"cf0b9322688747df8316489a8bb32c014cbc4fe255eebc0814da92c5c99dfc6c","last_revision":"2018-05-07T00:25:33Z","first_revision":"2014-08-13T12:29:38Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.354901","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:نزاعات في 1621","be":"Катэгорыя:Канфлікты 1621 года","en":"Category:Conflicts in 1621","es":"Categoría:Conflictos en 1621","eu":"Kategoria:1621eko gatazkak","it":"Categoria:Guerra nel 1621","ru":"Категория:Конфликты 1621 года","uk":"Категорія:Конфлікти в 1621","ur":"زمرہ:1621ء کے تنازعات","vi":"Thể loại:Xung đột năm 1621"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Битка кај Цецора (1620)","wikicode":"{{infobox military conflict\n|conflict =Битка кај Цецора \n|partof =[[Молдавски магнатски војни]]
and [[Отоманско-полска војна (1620–1621)]]\n|image =[[File:Cecora 1620 111.JPG|300px]]\n|caption =''Смртта на Хетман Жолкевски во Битката кај Цецора''
од ''[[Валери Елјаш Раџиковски]]''\n|date =17 септември – 7 октомври 1620\n|place =блиску [[Цецора]] и Прут, Молдавија\n|coordinates =\n|map_type =\n|latitude =\n|longitude =\n|map_size =\n|map_marksize =\n|map_caption =\n|map_label =\n|territory =\n|result = османлиска победа[''Battle of Cecora (1620)'', Alexander Mikaberidze, '''Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia''', Vol. I, ed. Alexander Mikaberidze, (ABC-CLIO, 2011), 237.]\n|status =\n|combatant1 =[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|23px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]
[[File:Flag of Moldavia.svg|23px]] [[Молдавија]]\n|combatant2 =[[File:Ottoman flag alternative 2.svg|23px]] [[Османлиско Царство]]
[[File:Crimean Tatar tamga icon (blue and gold).svg|15px]] [[Кримско ханство]]
[[File:Flag of Wallachia.svg|23px|border]] [[Влашка]]\n|commander1 =[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|23px]] [[Станислав Жолкиевски]] †
[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|23px]] [[Станислав Конецполски ]]
[[File:Flag of Moldavia.svg|23px|border]] [[Гаспар Грацијани]]\n|commander2 =[[File:Ottoman flag alternative 2.svg|23px]] [[Искендер Паша]]
[[File:Crimean Tatar tamga icon (blue and gold).svg|15px]] [[Хан Темир]]
[[Габор Бетлен]]\n|units1 =\n|units2 =\n|strength1 =9,000 комонвелтски сили[''Battle of Cecora (1620)'', Alexander Mikaberidze, '''Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia''', Vol. I, 237.]
600-1000 молдавски сили\n|strength2 =20,000 османлиски сили до 60,000[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, ISBN 1895571286]
непознато колку влашки сили\n|casualties1 =непознато \n|casualties2 =непознато \n|notes =\n|campaignbox =\n}}\n{{Отоманско-полска војна (1620–1621)}}\n'''Битката кај Цецора''' е битка меѓу војските на [[Полско-литванска Државна Заедница|Полско-литванската Државна Заедница]] и [[Отоманското Царство]] која се одвила во периодот од [[17 септември]] до [[7 октомври]] [[1620]] година кај реката Прут, [[Молдавија]].\n\n== Позадина ==\n\nПоради неуспехот на полската дипломатска мисија во [[Истанбул]] и незадоволство и на двете страни од Бушаскиот мир (во границите на Полска продолжиле да навлегуваат [[Козаци]] и [[Татари]]), односите меѓу двете империи се заладиле во почетокот на [[1620]] година и двете страни започнале да се подготвуваат за војна. Турците војната ја планирале за [[1621]] година, додека унијата решила своите сили да ги испрати на туѓа територија, а како таква ја избрала [[Молдавија]] во [[1620]] година.\n\nПолската армија била составена од магнатските семејства и броела околу 10.000 војници. Во септември полската армија навлегла во [[Молдавија]], а молдавскиот владетел [[Гаспар Грацијани]] како [[вазал]] на Османлиското Царство, решил да се приклучи на страната на полската армија. Тој убил голем број на јаничари и ги заробил гласниците на османлискиот султан [[Осман II]]. Но голем дел од молдавските аристократи се разделиле на повеќе групи со цел секој да си го брани својот имот од недисциплинираните магнарски војници, а други пак решиле да го почекаат крајот од војната и да се приклучат кон земјата победничка. Така само околу 1000 молдавски востаници се приклучиле кон силите на Полска кои биле околу тврдината Цецора.\n\n== Битка ==\n\nНа [[10 септември]] кај Цецора во денешна [[Романија]], силите на Полско-литванската Државна Заедница ја пресретнале татарско-османлиската армија со влашко засилување која броела околу 20.000 војници на чело со [[Искендер Паша]]. За време на првиот ден од битката многу молдавски востаници преминале на другата страна и брзо ги нападнале на Полјаците. На [[19 септември]] станало јасно дека полските сили ќе доживеат пораз, на веќе на [[29 септември]] тие доживеале уште еден пораз по кое започнало повлекување на силите. Повлекувањто го искористиле [[Османлии]]те кои започнале со напад. Голем дел од полските војници биле убиени или заробени. Главните полски водачи, како [[Хетман Жолкевски]] бил убиен заедно со молдавскиот кнез [[Гаспар Грацијани]] а Конецполски и [[Богдан Хмелницки]] биле зарбени. Главата на Жолкевски била однесена во султановиот двор. Војводата Корецки бил погубен во [[Истанбул]]. Како нов владетел на Молдавија бил назначен [[Александар Илијаш]].\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Војни на Молдавија]]\n[[Категорија:Војни на Полска]]\n[[Категорија:Војни на Отоманското Царство]]\n[[Категорија:Војни на Големото Литванско војводство]]\n[[Категорија:Војни на Влашка]]\n[[Категорија:Историја на Полска (1569–1795)]]\n[[Категорија:Историја на Литванија (1569–1795)]]\n[[Категорија:Судири во 1620 година]]\n[[Категорија:Отоманското Царство во 17 век]]\n[[Категорија:Кримско ханство]]\n[[Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)]]","hash":"3cc43e73178fbf3aa0573c47dcfaee64d5259326dd0a75f575920fd3ff99ca6b","last_revision":"2022-06-03T09:56:43Z","first_revision":"2014-08-13T12:34:59Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.410006","cross_lingual_links":{"ar":"معركة تسوتسورا","az":"Çuçoro döyüşü (1620)","bg":"Битка при Цецора (1620)","cs":"Bitva u Cecory (1620)","en":"Battle of Cecora (1620)","fr":"Bataille de Țuțora","hu":"Cecorai csata (1620)","id":"Pertempuran Cecora (1620)","it":"Battaglia di Cecora (1620)","ja":"ツェツォラの戦い (1620年)","pl":"Bitwa pod Cecorą (1620)","ro":"Bătălia de la Țuțora (1620)","ru":"Цецорская битва","tr":"Cecora Muharebesi (1620)","uk":"Цецорська битва (1620)","zh":"楚措拉战役"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Битката кај Цецора е битка меѓу војските на Полско-литванската Државна Заедница и Отоманското Царство која се одвила во периодот од 17 септември до 7 октомври 1620 година кај реката Прут, Молдавија.\n\nПоради неуспехот на полската дипломатска мисија во Истанбул и незадоволство и на двете страни од Бушаскиот мир (во границите на Полска продолжиле да навлегуваат Козаци и Татари), односите меѓу двете империи се заладиле во почетокот на 1620 година и двете страни започнале да се подготвуваат за војна. Турците војната ја планирале за 1621 година, додека унијата решила своите сили да ги испрати на туѓа територија, а како таква ја избрала Молдавија во 1620 година.\n\nПолската армија била составена од магнатските семејства и броела околу 10.000 војници. Во септември полската армија навлегла во Молдавија, а молдавскиот владетел Гаспар Грацијани како вазал на Османлиското Царство, решил да се приклучи на страната на полската армија. Тој убил голем број на јаничари и ги заробил гласниците на османлискиот султан Осман II. Но голем дел од молдавските аристократи се разделиле на повеќе групи со цел секој да си го брани својот имот од недисциплинираните магнарски војници, а други пак решиле да го почекаат крајот од војната и да се приклучат кон земјата победничка. Така само околу 1000 молдавски востаници се приклучиле кон силите на Полска кои биле околу тврдината Цецора.\n\nНа 10 септември кај Цецора во денешна Романија, силите на Полско-литванската Државна Заедница ја пресретнале татарско-османлиската армија со влашко засилување која броела околу 20.000 војници на чело со Искендер Паша. За време на првиот ден од битката многу молдавски востаници преминале на другата страна и брзо ги нападнале на Полјаците. На 19 септември станало јасно дека полските сили ќе доживеат пораз, на веќе на 29 септември тие доживеале уште еден пораз по кое започнало повлекување на силите. Повлекувањто го искористиле Османлиите кои започнале со напад. Голем дел од полските војници биле убиени или заробени. Главните полски водачи, како Хетман Жолкевски бил убиен заедно со молдавскиот кнез Гаспар Грацијани а Конецполски и Богдан Хмелницки биле зарбени. Главата на Жолкевски била однесена во султановиот двор. Војводата Корецки бил погубен во Истанбул. Како нов владетел на Молдавија бил назначен Александар Илијаш.\n\nКатегорија:Војни на Молдавија Категорија:Војни на Полска Категорија:Војни на Отоманското Царство Категорија:Војни на Големото Литванско војводство Категорија:Војни на Влашка Категорија:Историја на Полска (1569–1795) Категорија:Историја на Литванија (1569–1795) Категорија:Судири во 1620 година Категорија:Отоманското Царство во 17 век Категорија:Кримско ханство Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{infobox military conflict\n|conflict =Битка кај Цецора \n|partof =[[Молдавски магнатски војни]]
and [[Отоманско-полска војна (1620–1621)]]\n|image =[[File:Cecora 1620 111.JPG|300px]]\n|caption =''Смртта на Хетман Жолкевски во Битката кај Цецора''
од ''[[Валери Елјаш Раџиковски]]''\n|date =17 септември – 7 октомври 1620\n|place =блиску [[Цецора]] и Прут, Молдавија\n|coordinates =\n|map_type =\n|latitude =\n|longitude =\n|map_size =\n|map_marksize =\n|map_caption =\n|map_label =\n|territory =\n|result = османлиска победа[''Battle of Cecora (1620)'', Alexander Mikaberidze, '''Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia''', Vol. I, ed. Alexander Mikaberidze, (ABC-CLIO, 2011), 237.]\n|status =\n|combatant1 =[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|23px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]
[[File:Flag of Moldavia.svg|23px]] [[Молдавија]]\n|combatant2 =[[File:Ottoman flag alternative 2.svg|23px]] [[Османлиско Царство]]
[[File:Crimean Tatar tamga icon (blue and gold).svg|15px]] [[Кримско ханство]]
[[File:Flag of Wallachia.svg|23px|border]] [[Влашка]]\n|commander1 =[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|23px]] [[Станислав Жолкиевски]] †
[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|23px]] [[Станислав Конецполски ]]
[[File:Flag of Moldavia.svg|23px|border]] [[Гаспар Грацијани]]\n|commander2 =[[File:Ottoman flag alternative 2.svg|23px]] [[Искендер Паша]]
[[File:Crimean Tatar tamga icon (blue and gold).svg|15px]] [[Хан Темир]]
[[Габор Бетлен]]\n|units1 =\n|units2 =\n|strength1 =9,000 комонвелтски сили[''Battle of Cecora (1620)'', Alexander Mikaberidze, '''Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia''', Vol. I, 237.]
600-1000 молдавски сили\n|strength2 =20,000 османлиски сили до 60,000[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, ISBN 1895571286]
непознато колку влашки сили\n|casualties1 =непознато \n|casualties2 =непознато \n|notes =\n|campaignbox =\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Битката кај Цецора е битка меѓу војските на Полско-литванската Државна Заедница и Отоманското Царство која се одвила во периодот од 17 септември до 7 октомври 1620 година кај реката Прут, Молдавија.","translated_text":"The Battle of Cesora was fought between the armies of the Polish-Lithuanian Commonwealth and the Ottoman Empire from 17 September to 7 October 1620 at the Prut River, Moldova.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Позадина","translated_text":"The back.","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Поради неуспехот на полската дипломатска мисија во Истанбул и незадоволство и на двете страни од Бушаскиот мир (во границите на Полска продолжиле да навлегуваат Козаци и Татари), односите меѓу двете империи се заладиле во почетокот на 1620 година и двете страни започнале да се подготвуваат за војна.","translated_text":"Due to the failure of the Polish diplomatic mission in Istanbul and dissatisfaction on both sides of the Bush Peace (the Cossacks and Tatars continued to invade Poland's borders), relations between the two empires cooled in the early 1620s and both sides began to prepare for war.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Турците војната ја планирале за 1621 година, додека унијата решила своите сили да ги испрати на туѓа територија, а како таква ја избрала Молдавија во 1620 година.","translated_text":"The Turks planned the war for 1621, while the Union decided to send its forces to foreign territory, and as such chose Moldova in 1620.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Полската армија била составена од магнатските семејства и броела околу 10.000 војници.","translated_text":"The Polish army was made up of magnate families and numbered about 10,000 soldiers.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во септември полската армија навлегла во Молдавија, а молдавскиот владетел Гаспар Грацијани како вазал на","translated_text":"In September the Polish army invaded Moldova, and the Moldovan ruler Gaspar Graciany as a vassal of the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиското Царство, решил да се приклучи на страната на полската армија.","translated_text":"The Ottoman Empire decided to join the Polish army.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тој убил голем број на јаничари и ги заробил гласниците на османлискиот султан Осман II.","translated_text":"He killed a number of Janissaries and captured the emissaries of the Ottoman Sultan Osman II.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но голем дел од молдавските аристократи се разделиле на повеќе групи со цел секој да си го брани својот имот од недисциплинираните магнарски војници, а други пак решиле да го почекаат крајот од војната и да се приклучат кон земјата победничка.","translated_text":"But a large part of the Moldovan aristocracy split into several groups, each to defend its property from undisciplined magnate soldiers, while others decided to wait for the end of the war and join the victorious country.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Така само околу 1000 молдавски востаници се приклучиле кон силите на Полска кои биле околу тврдината Цецора.","translated_text":"Thus, only about 1,000 Moldovan rebels joined the Polish forces surrounding the Cesora fortress.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Битка","translated_text":"The Battle","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 10 септември кај Цецора во денешна Романија, силите на Полско-литванската Државна Заедница ја пресретнале татарско-османлиската армија со влашко засилување која броела околу 20.000 војници на чело со Искендер Паша.","translated_text":"On 10 September at Cetsora in present-day Romania, forces of the Polish-Lithuanian Commonwealth intercepted the Tatar-Ottoman army with military reinforcements numbering about 20,000 troops led by Iskandar Pasha.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За време на првиот ден од битката многу молдавски востаници преминале на другата страна и брзо ги нападнале на Полјаците.","translated_text":"During the first day of the battle, many Moldovan rebels crossed over to the other side and quickly attacked the Poles.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 19 септември станало јасно дека полските сили ќе доживеат пораз, на веќе на 29 септември тие доживеале уште еден пораз по кое започнало повлекување на силите.","translated_text":"On 19 September it became clear that the Polish forces would be defeated, on 29 September they suffered another defeat after which the withdrawal of forces began.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Повлекувањто го искористиле Османлиите кои започнале со напад.","translated_text":"The retreat was taken advantage of by the Ottomans who began the assault.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Голем дел од полските војници биле убиени или заробени.","translated_text":"Most of the Polish soldiers were killed or captured.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главните полски водачи, како Хетман Жолкевски бил убиен заедно со молдавскиот кнез Гаспар Грацијани а Конецполски и Богдан Хмелницки биле зарбени.","translated_text":"Major Polish leaders such as Hetman Zolkewski were killed along with the Moldovan prince Gaspar Graciany and Koniecpolski and Bogdan Hmelnicki were shot.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Главата на Жолкевски била однесена во султановиот двор.","translated_text":"Zolkevsky's head was taken to the Sultan's court.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Војводата Корецки бил погубен во Истанбул.","translated_text":"The Duke of Koreski was executed in Istanbul.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како нов владетел на Молдавија бил назначен Александар Илијаш.","translated_text":"As the new ruler of Moldova was appointed Alexander Iliash.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Војни на Молдавија Категорија:Војни на Полска Категорија:Војни на Отоманското Царство Категорија:Војни на","translated_text":"Category:Wars of Moldova Category:Wars of Poland Category:Wars of the Ottoman Empire Category:Wars of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Големото Литванско војводство Категорија:Војни на Влашка Категорија:","translated_text":"The Grand Duchy of Lithuania Category:Wars of the Slovak Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ис��орија на Полска (1569–1795) Категорија:","translated_text":"History of Poland (1569-1795) Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Историја на Литванија (1569–1795) Категорија:","translated_text":"History of Lithuania (1569 ⁇ 1795) Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1620 година Категорија:","translated_text":"Judges in the year 1620 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 17 век Категорија:","translated_text":"Ottoman Empire in the 17th century Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кримско ханство Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)","translated_text":"Crimean Khanate Category:Ottoman-Polish War (1620 ⁇ 1621)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Список на победници на Тур де Франс","wikicode":"{{Главна|Генерален пласман на Тур де Франс}}\n\n[[Податотека:Miguel Indurain en la Vuelta a Castilla y León 2009 (cropped).jpg|мини|[[Мигел Индураин]], кој освоил пет последователни титули на трката од 1991 до 1995 година.]]\n\n[[Тур де Франс]]е годишна [[Друмски велосипедизам|друмска велосипедска]] трка, која се одржува 23 дена во јули. Била основана во 1903 година од весникот ''L'Auto''; таа е најпозната и најпрестижна од трите велосипедски [[Голема трка (велосипедизам)|големи трки]]; другите се [[Џиро д’Италија]] и [[Вуелта а Еспања]].[{{Наведена книга|url=http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI1/layout.asp?MenuId=MTk0Nw&LangId=1 |title=FAQ|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]]|accessdate=17 август 2009 }}] Трката вообичаено изминува околу 3.500 километри, поминувајќи низ Франција и соседните земји.[{{Наведена книга|author=Dauncey, Hugh|author2=Hare, Geoff|year=2003|title=Тур де Франс: 1903-2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-7146-5362-4|page=149}}] Трката е поделена на етапи, вообичаено има 21 етапа. Поединечните завршни времиња на секоја етапа се собираат за да се одреди крајниот победник на крајот на етапата. Патеката се менува секоја година, но секогаш завршува во [[Париз]]; од 1975 година завршѕва на [[Шанзелизе]].\n\nВозачот со најниско вкупно време на крајот на секој ден ја носи жолтата маичка, која го претставува предводникот на [[Генерален пласман на Тур де Франс|генералниот пласман]]. Постојат и други маички: зелена маичка, носена од предводникот на [[Бодовен пласман на Тур де Франс|бодовниот пласман]]; точкаста маичка, носена од предводникот на [[Планински пласман на Тур де Франс|планинскиот пласман]] и бела маичка, носена од предводникот на [[Пласман за млад возач|пласманот за млад возач]].\n\n[[Ленс Армстронг]] бил освојувач на седум последователни трки помеѓу 1999 и 2005,[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm|title=Армстронг ја запечати победата на седмиот Тур|publisher=BBC Sport |date=24 јули 2005|accessdate=17 август 2009}}] но му биле одземени овие титули во октомври 2012 година од [[Меѓународен велосипедистички сојуз]] (UCI) откако се утврдило дека користел средства за зголемување на резултатите.[{{наведени вести |url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520|title=На Армсторнг му се одземени сите седум победи на Тур де Франс од UCI|publisher= BBC Sport|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}] [[Жак Анк��тил]], [[Еди Меркс]], [[Бернар Ино]] и [[Мигел Индураин]], биле новите најуспешни натпреварувачи на трката, секој со по пет победи. Индураин е единствениот велосипедист кој освоил пет последователни трки. [[Анри Корне]] е најмладиот победник; победил во 1904 година, малку пред неговиот 20. роденден. [[Фирмин Ламбо]] е најстариот победник, имајќи 36 години и 4 месеци кога победил во 1922 година.[{{наведени вести|url=http://abcnews.go.com/Travel/story?id=8011893&page=1|first=Кристофер|last=Шолијански|title=Ќе победи? Или не? Може ли Армстронг да победи на Тур де Франс?|publisher=American Broadcasting Company|date=6 јули 2009|accessdate=14 август 2009}}] Француските велосипедисти се најчести победници на трката; 21 велосипедист со 36 победи помеѓу нив. Белгиските велосипедисти се втор со 18 победи, а шпанските возачи се трети со 12 победи.[{{нмс |url=http://www.letour.fr/2009/TDF/COURSE/us/histoire_statistiques.html|title=Статистики|publisher=[[Тур де Франс]]|accessdate=15 август 2009}}] Најнеодамнешен победник е [[Винченцо Нибали]] од {{ct|AST|2014}}, кој победил на [[Тур де Франс 2014]].\n\n== Историја ==\n\n[[Тур де Франс]] бил основан во 1903 година од весникот ''L'Auto'' како обид да се зголеми неговата продажба. Првата трка ја освоил Французинот [[Морис Гарен]]. Повторно победил наредната година, но бил дисквалификуван по обвиненија дека бил се возел со автомобил или воз. [[Анри Корне]] станал победник откако бил разрешен проблемот; тој е најмладиот победник на трката. По скандалите во 1904 година, временскиот систем бил заменет со бодовен систем, во кој велосипедистот со најмалку бодови на крајот на трката бил прогласуван за победник. Овој систем траел до 1912 година, кога повторно бил вратен временскиот систем. Француските велосипедисти биле успешни на првите изданија на трката; првиот нефранцуски победник на трката бил [[Франсоа Фабер]] од [[Луксембург]], кој победил во 1909 година.[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364736.stm|title=1903-1914: Pioneers and 'assassins'|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}]\n\nБелгиските возачи биле поуспешни пред и по [[Прва светска војна|Првата светска војна]] (поради која била прекината трката од 1915 до 1918 година). Во 1920-тите преовладале спонзорираните екипи; велосипедистите како [[Никола Франц]] ја освоил трката со екипата Алсион. Меѓутоа, кога велосипедистот на Алсион [[Морис де Веле]] ја освоил трката во 1929 година, иако бил болен, организаторите одлучиле да ги воведат националните екипи наредната година, со цел да ги спречат екипите со нивните тактики да ја поткопуваат трката. Поради [[Втора светска војна|Втората светска војна]], Тур де Франс бил прекинат од 1940 до 1946 година.[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364739.stm|title=1930–1939: Adapt to survive|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009 }}]\n\n[[Податотека:Maillotjaune.jpg|мини|Жолтата маичка ({{lang-fr|Maillot jaune}}), носена од предводникот во генералниот пласман]]\n\nПо Втората светска војна, никој не преовладувал на Тур до [[Лујон Бобе]], кој победил на три последователни трки од 1953 до 1955 година — бил првиот кој успеал во овој подвиг.[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364738.stm|title= 1947–1956: Post-war rivalries|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}] Ова било надминато од францускиот велосипедист [[Жак Анкетил]], кој освоил четири последователни трки од 1961 до 1964 година. Анкетил, кој исто така победил во 1957 година, станал првиот кој победил на пет трки.[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364732.stm|title= 1957–1966: Anquetil 5–0 Poulidor|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}] Петте победи на Анкетил биле израмнети кога белгискиот велосипедист [[Еди Меркс]] остварил четири последователни победи од 1969 до 1972 година и повторно победил во 1974 година. Меркс е единствениот велосипедист кој ги освоил генералниот, бодовниот и планинскиот пласман на иста трка. Тоа го постигнал во 1969 година, кога ја остварил првата победа на Тур.[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364740.stm|title=1967–1977: Tragedy before a Cannibal's feast|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=18 август 2009}}]\n\nМеркс се насочил кон рекордна шеста победа во 1975 година, но [[Бернар Тевене]] го поразил, станувајќи прв француски победник во седум години. Тевене повторно победил во 1977 година; меѓутоа, бил засенет во следните години од сонародникот [[Бернар Ино]], кој освоил две последователни трки во 1978 и 1979 година. Ино ја освоил трката при неговиот прв обид во 1978 година; станувајќи еден од 11. велосипедисти (вклучувајќи ги Анкетил, Меркс, [[Иго Кобле]] и [[Фаусто Копи]]) кои успеале во тоа.[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364742.stm|title=1978–1984: The Badger's golden era|publisher=BBC Sport |date=5 јуни 2001|accessdate=19 август 2009 }}] Во 1980 година, Ино тргнал по третата последователна победа, но морал да се повлече од трката поради тендинит и на трката победил [[Јоп Зутемелк]].[{{Наведена книга|first=Vic|last=Armijo|year=1999|title=The complete idiot's guide to cycling|publisher=Alpha Books|isbn=0-02-862929-9|page=28}}] Ино се вратил во 1981 година и ја освоил трката, како и наредната потоа. Ино не настапил на трката во 1983 година, додека друг Французин, [[Лорен Фињон]], остварил победа. Фињон повторно победил следната година, поразувајќи го Ино; Ино се опоравил во 1985 година, кога ја остварил својата петта победа на трката.\n\nАмериканецот [[Грег Лемонд]] станал првиот неевропеец кој победил на трката во 1986 година. Лемонд не настапил во 1987 и 1988 година, но се вратил во 1989 година и победил на трката со осум секунди пред Лорен Фињон, најмала победничка разлика во историјата на трката. Лемонд исто така победил во 1990 година.[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364744.stm|title=1985–1990: American, Irishman and Spaniard|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}] Во 1991 година, Шпанецот [[Мигел Индураин]] ја освоил својата прва трка. Индураин започнал да преовладува, откако освоил уште четири последователни трки — со што станал првиот велосипедист кој победил на пет последователни трки.[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364745.stm|title=1991–1995: Big Mig's masterclass|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}] Се обидел да победи за рекордна шеста победа во 1996 година, но бил поразен од [[Бјарне Рис]], кој подоцна признал дека користел [[еритропоетин]].[{{наведени вести|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=aG.4N3TyZIVM&refer=europe|title=Рис, првак на Тур де Франс, вели дека земал забранети средства|publisher=Bloomberg L.P. |date=25 мај 2007|accessdate=31 август 2009|first=Алекс|last=Даф}}] [[Јан Улрих]] и [[Марко Пантани]] победиле во 1997 и 1998 година, соодветно; меѓутоа, победата на Пантани била засенета од допинг-скандалите.[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364747.stm|title=1996–2000: Doping and the great recovery|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}]\n\nВо 1999 година [[Ленс Армстронг]] ја остварил првата победа,[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|title=Генерален пласман 2002|publisher=BBC Sport|date=28 јули 2002|accessdate=20 август 2009|archive-date=2008-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080724230325/http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|url-status=dead}}] по која следеле уште шест, односно вкупно седум последователни победи.[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm|title=Армстронг ја запечати седмата победа на Тур|publisher=BBC Sport|date=24 јули 2005|accessdate=20 август 2009}}] Му биле одземени сите титули во октомври 2012 година, кога било откриено дека користел средства за зголемување на резултатите во текот на неговата кариера, вклучувајќи ги и победите на Тур де Франс. [[Флојд Лендис]] ја освоил трката во 2006 година, но подоцна му била одземена титулата, откако тестот за допинг покажал присуство на тестостерон/епитестостерон.[{{наведени вести|url= http://www.nytimes.com/2006/08/05/sports/05cnd-landis.ready.html?_r=1|title=Примерокот на Лендис е позитивен|work=The New York Times |first=Џулиет|last=Макур|date=5 август 2006|accessdate=20 август 2009 }}] [[Алберто Контадор]] победил во 2007 година. Трката во 2007 година исто така била потресена од допинг-скандали, поради што Контадор не можел да ја брани неговата титула во 2008 година, бидејќи на неговата екипа Астана ѝ бил забранет настап на трката. Сонародникот [[Карлос Састре]] ја освоил трката.[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/7527797.stm|title=Састре победи на Тур де Франс|publisher=BBC Sport|date=27 јули 2008 |accessdate=8 септември 2009}}] Контадор и Астана се вратиле во 2009 година и повторно ја освоил трката. Повторно ја освоил трката во 2010 година, но подоцна му била одземена оваа победа поради тоа што бил пронајден за виновен за допинг. На второпласираниот [[Анди Шлек]] му била доделена победата.\n\n[[Кедел Еванс]] станал првиот Австралиец кој победил на Тур во 2011 година.[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/14266126.stm|title=Тур де Франс: Кевендиш ја освои историската зелена маичка|publisher=BBC Sport |date=24 јули 2011 |accessdate=24 јули 2011 }}] Следната година, [[Бредли Вигинс]] станал првиот британски велосипедист ��ој победил на трката.[{{нмс|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18946960|title=Бредли Вигинс победил на Тур де Франс за Тим Скај|publisher=BBC Sport|date=22 јули 2012|accessdate=22 јули 2012}}]\n\n== Победници ==\n\n{| class=\"wikitable\"\n|+Легенда\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#d0f0c0;\"|†\n|Победникот го освоил [[Бодовен пласман на Тур де Франс|бодовниот пласман]] истата година\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#fbceb1;\"|*\n|Победникот го освоил [[Планински пласман на Тур де Франс|планинскиот пласман]] истата година\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#ff9;\"|#\n|Победникот го освоил [[Пласман за млад возач на Тур де Франс|пласманот за млад возач]] истата година\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#cedff2;\"|‡\n|Победникот ги освоил бодовниот и планинскиот пласман истата година\n|}\n\n* Колоната „година“ се однесува на годината кога се одржала трката, соодветните внатрешни врски водат до статиите за тоа издание на трката.\n* Колоната „растојание“ се однесува на поминатото растојание таа година.\n* Колоната „разлика“ се однесува на разликата на време или бодови со која победникот го поразил второпласираниот.\n* Колоната „етапни победи“ се однесува на бројот на победи кој победникот ги остварил во трката.\n* Колоната „жолти маички“ се однесува на бројот на носители на жолтата маичка во текот на тоа издание на трката.\n\n{| class=\"wikitable plainrowheaders sortable\"\n|+Победници на генералниот пласман на Тур де Франс\n|-\n!scope=col|Година\n!scope=col|Држава\n!scope=col|Велосипедист\n!scope=col|Спонзор/Екипа\n!scope=col|Растојание\n!scope=col|Време/Бодови\n!scope=col|Разлика\n!scope=col|Етапни победи\n!scope=col|Жолти маички\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1903|1903]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Морис|Гарен}}\n|Ла Франсеас\n|2.428 км\n|align=right|{{sort|094|94ч 33' 14\"}}\n|align=right|{{sort|24921|+ 2ч 59' 21\"}}\n|align=center|3\n|align=center|'''6'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1904|1904]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Анри|Корне}}\n|Конте\n|2.428 км\n|align=right|{{sort|096|96ч 05' 55\"}}\n|align=right|{{sort|21614|+ 2ч 16' 14\"}}\n|align=center|1\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1905|1905]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Луј|Труселје}}\n|Пежо-Волбер\n|2.994 км\n|align=center|35\n|align=center|26\n|align=center|5\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1906|1906]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Рене|Потје}}\n|Пежо\n|4.637 км\n|align=center|31\n|align=center|8\n|align=center|5\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1907|1907]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Пети-Бретон}}\n|Пежо\n|4.488 км\n|align=center|47\n|align=center|19\n|align=center|2\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1908|1908]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Пети-Бретон}}\n|Пежо\n|4.497 км\n|align=center|36\n|align=center|32\n|align=center|5\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1909|1909]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Франсоа|Фабер}}\n|Алсион\n|4.498 км\n|align=center|37\n|align=center|20\n|align=center|6\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1910|1910]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Октав|Лапиз}}\n|Алсион\n|4.734 км\n|align=center|63\n|align=center|4\n|align=center|4\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1911|1911]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Гистав|Гарижу}}\n|Алсион\n|5.343 км\n|align=center|43\n|align=center|18\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1912|1912]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Одил|Дефраје}}\n|Алсион\n|5.289 км\n|align=center|49\n|align=center|59\n|align=center|3\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1913|1913]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Фи��ип|Тис}}\n|Пежо\n|5.287 км\n|align=right|{{sort|197|197ч 54' 00\"}}\n|align=right|{{sort|00837|+ 8' 37\"}}\n|align=center|1\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1914|1914]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Филип|Тис}}\n|Пежо\n|5.380 км\n|align=right|{{sort|200|200ч 28' 48\"}}\n|align=right|{{sort|00150|+ 1' 50\"}}\n|align=center|1\n|align=center|'''15'''\n|-\n|align=center|1915\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1916\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1917\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1918\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1919|1919]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Фирмин|Ламбо}}\n|Ла Спортив\n|5.560 км\n|align=right|{{sort|231|231ч 07' 15\"}}\n|align=right|{{sort|14254|+ 1ч 42' 54\"}}\n|align=center|1\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1920|1920]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Филип|Тис}}\n|Ла Спортив\n|5.503 км\n|align=right|{{sort|228|228ч 36' 13\"}}\n|align=right|{{sort|05721|+ 57' 21\"}}\n|align=center|4\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1921|1921]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Леон|Сјер}}\n|Ла Спортив\n|5.485 км\n|align=right|{{sort|221|221ч 50' 26\"}}\n|align=right|{{sort|01836|+ 18' 36\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1922|1922]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Фирмин|Ламбо}}\n|Пежо\n|5.375 км\n|align=right|{{sort|222|222ч 08' 06\"}}\n|align=right|{{sort|04115|+ 41' 15\"}}\n|align=center|0\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1923|1923]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Анри|Пелисје}}\n|Аутомото\n|5.386 км\n|align=right|{{sort|222|222ч 15' 30\"}}\n|align=right|{{sort|03041|+ 30 '41\"}}\n|align=center|3\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1924|1924]]\n|{{државнознаме|ИТА|1861}}\n!scope=row|{{sortname|Отавио|Ботекија}}\n|Аутомото\n|5.425 км\n|align=right|{{sort|226|226ч 18' 21\"}}\n|align=right|{{sort|03536|+ 35' 36\"}}\n|align=center|4\n|align=center|'''15'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1925|1925]]\n|{{државнознаме|ИТА|1861}}\n!scope=row|{{sortname|Отавио|Ботекија}}\n|Аутомото\n|5.440 км\n|align=right|{{sort|219|219ч 10' 18\"}}\n|align=right|{{sort|05420|+ 54' 20\"}}\n|align=center|4\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1926|1926]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Бујсе}}\n|Аутомото\n|5.745 км\n|align=right|{{sort|238|238ч 44' 25\"}}\n|align=right|{{sort|12225|+ 1ч 22' 25\"}}\n|align=center|2\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1927|1927]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Никола|Франц}}\n|Алсион\n|5.398 км\n|align=right|{{sort|198|198ч 16' 42\"}}\n|align=right|{{sort|14841|+ 1ч 48' 41\"}}\n|align=center|3\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1928|1928]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Никола|Франц}}\n|Алсион\n|5.476 км\n|align=right|{{sort|192|192ч 48' 58\"}}\n|align=right|{{sort|05007|+ 50' 07\"}}\n|align=center|5\n|align=center|'''22'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1929|1929]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Морис|де Веле}}\n|Алсион\n|5.286 км\n|align=right|{{sort|186|186ч 39' 15\"}}\n|align=right|{{sort|04423|+44' 23\"}}\n|align=center|1\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1930|1930]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Андре|Ледук}}\n|Алсион\n|4.822 км\n|align=right|{{sort|172|172ч 12' 16\"}}\n|align=right|{{sort|01413|+ 14' 13\"}}\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1931|1931]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Антонин|Мање}}\n|[[Франција]]\n|5.091 км\n|align=right|{{sort|177|177ч 10' 03\"}}\n|align=right|{{sort|01256|+ 12' 56\"}}\n|align=center|1\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1932|1932]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Андре|Ледук}}\n|[[Франција]]\n|4.479 км\n|align=right|{{sort|154|154ч 11' 49\"}}\n|align=right|{{sort|02403|+ 24' 03\"}}\n|align=center|6\n|align=center|19\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1933|1933]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жорж|Спеше}}\n|[[Франција]]\n|4.395 км\n|align=right|{{sort|147|147ч 51' 37\"}}\n|align=right|{{sort|00401|+ 4' 01\"}}\n|align=center|3\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1934|1934]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Антонин|Мање}}\n|[[Франција]]\n|4.470 км\n|align=right|{{sort|147|147ч 13' 58\"}}\n|align=right|{{sort|02731|+ 27' 31\"}}\n|align=center|3\n|align=center|22\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1935|1935]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Ромен|Мес}}\n|[[Белгија]]\n|4.338 км\n|align=right|{{sort|141|141ч 23' 00\"}}\n|align=right|{{sort|01752|+ 17' 52\"}}\n|align=center|3\n|align=center|'''21'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1936|1936]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Силвер|Мес}}\n|[[Белгија]]\n|4.442 км\n|align=right|{{sort|142|142ч 47' 32\"}}\n|align=right|{{sort|02655|+ 26' 55\"}}\n|align=center|4\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1937|1937]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Роже|Лапебје}}\n|[[Франција]]\n|4.415 км\n|align=right|{{sort|138|138ч 58' 31\"}}\n|align=right|{{sort|00717|+ 7' 17\"}}\n|align=center|3\n|align=center|4\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1938|1938]]\n|{{државнознаме|ИТА|1861}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Џино|Бартали}}*\n|[[Италија]]\n|4.694 км\n|align=right|{{sort|148|148ч 29' 12\"}}\n|align=right|{{sort|01827|+ 18' 27\"}}\n|align=center|2\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1939|1939]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Силвер|Мес}}*\n|[[Белгија]]\n|4.224 км\n|align=right|{{sort|132|132ч 03' 17\"}}\n|align=right|{{sort|03038|+ 30' 38\"}}\n|align=center|2\n|align=center|4\n|-\n|align=center|1940\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1941\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1942\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1943\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1944\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1945\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1946\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1947|1947]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жан|Робик}}\n|[[Франција]]\n|4.642 км\n|align=right|{{sort|148|148ч 11' 25\"}}\n|align=right|{{sort|00358|+ 3' 58\"}}\n|align=center|3\n|align=center|1\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1948|1948]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Џино|Бартали}}*\n|[[Италија]]\n|4.922 км\n|align=right|{{sort|147|147ч 10' 36\"}}\n|align=right|{{sort|02616|+ 26' 16\"}}\n|align=center|7\n|align=center|9\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1949|1949]]\n|{{ИТА}}\n! scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Фаусто|Копи}}*\n|[[Италија]]\n|4.808 км\n|align=right|{{sort|149|149ч 40' 49\"}}\n|align=right|{{sort|01055|+ 10' 55\"}}\n|align=center|3\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1950|1950]]\n|{{ШВА}}\n!scope=row|{{sortname|Фердинанд|Киблер}}\n|[[Швајцарија]]\n|4.773 км\n|align=right|{{sort|145|145ч 36' 56\"}}\n|align=right|{{sort|00930|+ 9' 30\"}}\n|align=center|3\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1951|1951]]\n|{{ШВА}}\n!scope=row|{{sortname|Иго|Кобле}}\n|[[Швајцарија]]\n|4.690 км\n|align=right|{{sort|142|142ч 20' 14\"}}\n|align=right|{{sort|02200|+ 22' 00\"}}\n|align=center|5\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1952|1952]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Фаусто|Копи}}*\n|[[Италија]]\n|4.898 км\n|align=right|{{sort|151|151ч 57' 20\"}}\n|align=right|{{sort|02817|+ 28' 17\"}}\n|align=center|5\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1953|1953]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лујон|Бобе}}\n|[[Франција]]\n|4.476 км\n|align=right|{{sort|129|129ч 23' 25\"}}\n|align=right|{{sort|01418|+ 14' 18\"}}\n|align=center|2\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1954|1954]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лујон|Бобе}}\n|[[Франција]]\n|4.656 км\n|align=right|{{sort|140|140ч 06' 05\"}}\n|align=right|{{sort|01549|+ 15' 49\"}}\n|align=center|3\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1955|1955]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лујон|Бобе}}\n|[[Франција]]\n|4.495 км\n|align=right|{{sort|130|130ч 29' 26\"}}\n|align=right|{{sort|00453|+ 4' 53\"}}\n|align=center|2\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1956|1956]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Роже|Валковјак}}\n|[[Франција]]\n|4.498 км\n|align=right|{{sort|124|124ч 01' 16\"}}\n|align=right|{{sort|00125|+ 1' 25\"}}\n|align=center|0\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1957|1957]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|[[Франција]]\n|4.669 км\n|align=right|{{sort|135|135ч 44' 42\"}}\n|align=right|{{sort|01456|+ 14' 56\"}}\n|align=center|4\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1958|1958]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Шарли|Гол}}\n|[[Луксембург]]\n|4.319 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 59' 05\"}}\n|align=right|{{sort|00310|+ 3' 10\"}}\n|align=center|4\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1959|1959]]\n|{{државнознаме|ШПА|1945}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Федерико|Баамонтес}}*\n|[[Шпанија]]\n|4.358 км\n|align=right|{{sort|123|123ч 46' 45\"}}\n|align=right|{{sort|00401|+ 4' 01\"}}\n|align=center|1\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1960|1960]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Гастоне|Ненчини}}\n|[[Италија]]\n|4.173 км\n|align=right|{{sort|112|112ч 08' 42\"}}\n|align=right|{{sort|00502|+ 5' 02\"}}\n|align=center|0\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1961|1961]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|[[Франција]]\n|4.397 км\n|align=right|{{sort|122|122ч 01' 33\"}}\n|align=right|{{sort|01214|+ 12' 14\"}}\n|align=center|2\n|align=center|'''21'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1962|1962]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|Сен Рафаел\n|4.274 км\n|align=right|{{sort|114|114ч 31' 54\"}}\n|align=right|{{sort|00459|+ 4' 59\"}}\n|align=center|2\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1963|1963]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|Сен Рафаел\n|4.138 км\n|align=right|{{sort|113|113ч 30' 05\"}}\n|align=right|{{sort|00335|+ 3' 35\"}}\n|align=center|4\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1964|1964]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|Сен Рафаел\n|4.504 км\n|align=right|{{sort|127|127ч 09' 44\"}}\n|align=right|{{sort|00055|+ 55\"}}\n|align=center|4\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1965|1965]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Феличе|Џимонди}}\n|Салварани\n|4.188 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 42' 06\"}}\n|align=right|{{sort|00240|+ 2' 40\"}}\n|align=center|3\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1966|1966]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Емар}}\n|Форд-Житан\n|4.329 км\n|align=right|{{sort|117|117ч 34' 21\"}}\n|align=right|{{sort|00107|+ 1' 07\"}}\n|align=center|0\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1967|1967]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Роже|Пенжо}}\n|Пежо-БП-Мишелин\n|4.779 км\n|align=right|{{sort|136|136ч 53' 50\"}}\n|align=right|{{sort|00340|+ 3' 40\"}}\n|align=center|1\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1968|1968]]\n|{{ХОЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Јан|Јансен}}\n|Соваж-Лежан\n|4.492 км\n|align=right|{{sort|133|133ч 49' 42\"}}\n|align=right|{{sort|00038|+ 38\"}}\n|align=center|2\n|align=center|1\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1969|1969]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#cedff2|{{sortname|Еди|Меркс}}‡\n|Фаема\n|4.117 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 16' 02\"}}\n|align=right|{{sort|01754|+ 17' 54\"}}\n|align=center|6\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1970|1970]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Еди|Меркс}}*\n|Фаемино\n|4.254 км\n|align=right|{{sort|119|119ч 31' 49\"}}\n|align=right|{{sort|01241|+ 12' 41\"}}\n|align=center|8\n|align=center|20\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1971|1971]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#D0F0C0|{{sortname|Еди|Меркс}}†\n|Молтени\n|3.608 км\n|align=right|{{sort|096|96ч 45' 14\"}}\n|align=right|{{sort|00951|+ 9' 51\"}}\n|align=center|4\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1972|1972]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#D0F0C0|{{sortname|Еди|Меркс}}†\n|Молтени\n|3.846 км\n|align=right|{{sort|108|108ч 17' 18\"}}\n|align=right|{{sort|01041|+ 10' 41\"}}\n|align=center|6\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1973|1973]]\n|{{државнознаме|ШПА|1945}}\n!scope=row|{{sortname|Луис|Окања}}\n|Бик\n|4.090 км\n|align=right|{{sort|122|122ч 25' 34\"}}\n|align=right|{{sort|01551|+ 15' 51\"}}\n|align=center|6\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1974|1974]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Еди|Меркс}}\n|Молтени\n|4.098 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 16' 58\"}}\n|align=right|{{sort|00804|+ 8' 04\"}}\n|align=center|8\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1975|1975]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Тевене}}\n|Пежо\n|4.000 км\n|align=right|{{sort|114|114ч 35' 31\"}}\n|align=right|{{sort|00247|+ 2' 47\"}}\n|align=center|2\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1976|1976]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|ван Импе}}\n|Житан-Кампањоло\n|4.017 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 22' 23\"}}\n|align=right|{{sort|00414|+ 4' 14\"}}\n|align=center|1\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1977|1977]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Тевене}}\n|Пежо\n|4.096 км\n|align=right|{{sort|115|115ч 38' 30\"}}\n|align=right|{{sort|00048|+ 48\"}}\n|align=center|1\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1978|1978]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Рено-Елф-Житан\n|3.908 км\n|align=right|{{sort|108|108ч 18' 00\"}}\n|align=right|{{sort|00356|+ 3' 56\"}}\n|align=center|3\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1979|1979]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row style=background:#D0F0C0|{{sortname|Бернар|Ино}}†\n|Рено-Елф-Житан\n|3.765 км\n|align=right|{{sort|103|103ч 06' 50\"}}\n|align=right|{{sort|01307|+ 13' 07\"}}\n|align=center|7\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1980|1980]]\n|{{ХОЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Јоп|Зутемелк}}\n|ТИ-Рали\n|3.842 км\n|align=right|{{sort|109|109ч 19' 14\"}}\n|align=right|{{sort|00655|+ 6' 55\"}}\n|align=center|2\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1981|1981]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Рено-Елф-Житан\n|3.753 км\n|align=right|{{sort|096|96ч 19' 38\"}}\n|align=right|{{sort|01434|+ 14' 34\"}}\n|align=center|5\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1982|1982]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Рено-Елф-Житан\n|3.507 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 08' 46\"}}\n|align=right|{{sort|00621|+ 6' 21\"}}\n|align=center|4\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1983|1983]]\n|{{ФРА}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Лорен|Фињон}}#\n|Рено-Елф-Житан\n|3.809 км\n|align=right|{{sort|105|105ч 07' 52\"}}\n|align=right|{{sort|00404|+ 4' 04\"}}\n|align=center|1\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1984|1984]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лорен|Фињон}}\n|Рено-Елф-Житан\n|4.021 км\n|align=right|{{sort|112|112ч 03' 40\"}}\n|align=right|{{sort|01032|+ 10' 32\"}}\n|align=center|5\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1985|1985]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Ла Вје Клер\n|4.109 км\n|align=right|{{sort|113|113ч 24' 23\"}}\n|align=right|{{sort|00142|+ 1' 42\"}}\n|align=center|2\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1986|1986]]\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Грег|Лемонд}}\n|Ла Вје Клер\n|4.094 км\n|align=right|{{sort|110|110ч 35' 19\"}}\n|align=right|{{sort|00310|+ 3' 10\"}}\n|align=center|1\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1987|1987]]\n|{{ИРС}}\n!scope=row|{{sortname|Стивен|Роуш}}\n|{{ct|CAR|1987}}\n|4.231 км\n|align=right|{{sort|115|115ч 27' 42\"}}\n|align=right|{{sort|00040|+ 40\"}}\n|align=center|1\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1988|1988]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Педро|Делгаго}}\n|{{ct|GCE|1988}}\n|3.286 км\n|align=right|{{sort|084|84ч 27' 53\"}}\n|align=right|{{sort|00713|+ 7' 13\"}}\n|align=center|1\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1989|1989]]\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Грег|Лемонд}}\n|АДР Агригел\n|3.285 км\n|align=right|{{sort|087|87ч 38' 35\"}}\n|align=right|{{sort|00008|+ 8\"}}\n|align=center|3\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1990|1990]]\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Грег|Лемонд}}\n|З Ветемент\n|3.504 км\n|align=right|{{sort|090|90ч 43' 20\"}}\n|align=right|{{sort|00216|+ 2' 16\"}}\n|align=center|0\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1991|1991]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1991}}\n|3.914 км\n|align=right|{{sort|101|101ч 01' 20\"}}\n|align=right|{{sort|00336|+ 3' 36\"}}\n|align=center|2\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1992|1992]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1992}}\n|3.983 км\n|align=right|{{sort|100|100ч 49' 30\"}}\n|align=right|{{sort|00435|+ 4' 35\"}}\n|align=center|3\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1993|1993]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1993}}\n|3.714 км\n|align=right|{{sort|095|95ч 57' 09\"}}\n|align=right|{{sort|00459|+ 4' 59\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1994|1994]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1994}}\n|3.978 км\n|align=right|{{sort|103|103ч 38' 38\"}}\n|align=right|{{sort|00539|+ 5' 39\"}}\n|align=center|1\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1995|1995]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1995}}\n|3.635 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 44' 59\"}}\n|align=right|{{sort|00435|+ 4' 35\"}}\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1996|1996]]\n|{{ДАН}}\n!scope=row|{{sortname|Бјарне|Рис}}{{ref label|Riis|А|^}}\n|{{ct|THR|1996}}\n|3.765 км\n|align=right|{{sort|095|95ч 57' 16\"}}\n|align=right|{{sort|00141|+ 1' 41\"}}\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1997|1997]]\n|{{ГЕР}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Јан|Улрих}}#\n|{{ct|THR|1997}}\n|3.950 км\n|align=right|{{sort|100|100ч 30' 35\"}}\n|align=right|{{sort|00909|+ 9' 09\"}}\n|align=center|2\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1998|1998]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Марко|Пантани}}\n|{{ct|UNO|1998}}\n|3.875 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 49' 46\"}}\n|align=right|{{sort|00321|+ 3' 21\"}}\n|align=center|2\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1999|1999]]{{ref label|Armstrong|Б|а}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|1999}}\n|3.687 км\n|align=right|{{sort|091|91ч 32' 16\"}}\n|align=right|{{sort|00737|+ 7' 37\"}}\n|align=center|4\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2000|2000]]{{ref label|Armstrong|Б|б}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2000}}\n|3.662 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 33' 08\"}}\n|align=right|{{sort|00602|+ 6' 02\"}}\n|align=center|1\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2001|2001]]{{ref label|Armstrong|Б|в}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2001}}\n|3.458 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 17' 28\"}}\n|align=right|{{sort|00644|+ 6' 44\"}}\n|align=center|4\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2002|2002]]{{ref label|Armstrong|Б|г}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2002}}\n|3.272 км\n|align=right|{{sort|082|82ч 05' 12\"}}\n|align=right|{{sort|00717|+ 7' 17\"}}\n|align=center|4\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2003|2003]]{{ref label|Armstrong|Б|д}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2003}}\n|3.427 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 41' 12\"}}\n|align=right|{{sort|00101|+ 1' 01\"}}\n|align=center|1\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2004|2004]]{{ref label|Armstrong|Б|ѓ}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2004}}\n|3.391 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 36' 02\"}}\n|align=right|{{sort|00619|+ 6' 19\"}}\n|align=center|5\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2005|2005]]{{ref label|Armstrong|Б|е}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2005}}\n|3.593 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 15' 02\"}}\n|align=right|{{sort|00440|+ 4' 40\"}}\n|align=center|1\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2006|2006]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Оскар|Переиро}}{{ref label|Landis|В|а}}\n|{{ct|GCE|2006}}\n|3.657 км\n|align=right|{{sort|089|89ч 40' 27\"}}\n|align=right|{{sort|00032|+ 32\"}}\n|align=center|0\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2007|2007]]\n|{{ШПА}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Алберто|Контадор}}#\n|{{ct|DSC|2007}}\n|3.570 км\n|align=right|{{sort|091|91ч 00' 26\"}}\n|align=right|{{sort|00023|+ 23\"}}\n|align=center|1\n|align=center|4\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2008|2008]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Карлос|Састре}}\n|{{ct|CSC|2008a}}\n|3.559 км\n|align=right|{{sort|087|87ч 52' 52\"}}\n|align=right|{{sort|00058|+ 58\"}}\n|align=center|1\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2009|2009]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Алберто|Контадор}}\n|{{ct|AST|2009}}\n|3.459 км\n|align=right|{{sort|085|85ч 48' 35\"}}\n|align=right|{{sort|00411|+ 4' 11\"}}\n|align=center|2\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2010|2010]]\n|{{ЛУК}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Анди|Шлек}}#{{ref label|Contador|Г|а}}\n|{{ct|SBS|2010}}\n|3.642 км\n|align=right|{{sort|091|91ч 59' 27\"}}\n|align=right|{{sort|00122|+ 1' 22\"}}\n|align=center|2\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2011|2011]]\n|{{АВС}}\n!scope=row|{{sortname|Кедел|Еванс}}\n|{{ct|BMC|2011}}\n|3.430 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 12' 22\"}}\n|align=right|{{sort|00134|+ 1' 34\"}}\n|align=center|1\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2012|2012]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Бредли|Вигинс}}\n|{{ct|SKY|2012}}\n|3.496 км\n|align=right|{{sort|087|87ч 34' 47\"}}\n|align=right|{{sort|00321|+ 3' 21\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2013|2013]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2013}}\n|3.404 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 56' 20\"}}\n|align=right|{{sort|00420|+ 4' 20\"}}\n|align=center|3\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2014|2014]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Винченцо|Нибали}}\n|{{ct|AST|2014}}\n|3.660,5 км\n|align=right|{{sort|089|89ч 59' 06\"}}\n|align=right|{{sort|00420|+ 7' 37\"}}\n|align=center|4\n|align=center|19\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2015|2015]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2015}}\n|3.360,3 км\n|align=right|{{sort|084|84ч 46' 14\"}}\n|align=right|{{sort|00112|+ 1' 12\"}}\n|align=center|1\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2016|2016]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2016}}\n|3.529 км\n|align=right|{{sort|089|89ч 04' 48\"}}\n|align=right|{{sort|00405|+ 4' 05\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2017|2017]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2017}}\n|3.540 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 20' 55\"}}\n|align=right|{{sort|00054|+ 54\"}}\n|align=center|0\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2018|2018]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Герајнт|Томас}}\n|{{ct|SKY|2018}}\n|3.349 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 17' 13\"}}\n|align=right|{{sort|00054|+ 1' 51\"}}\n|align=center|2\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2019|2019]]\n|{{КОЛ}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Еган|Бернал}}#\n|{{ct|SKY|2019}}\n|3.349 км\n|align=right|{{sort|082|82ч 57' 00\"}}\n|align=right|{{sort|00054|+ 1' 11\"}}\n|align=center|0\n|align=center|2\n|}\n\n=== Повеќекратни победници ===\n\n{| class=\"sortable plainrowheaders wikitable\"\n|+Повеќекратни победници на генералниот пласман на Тур де Франс\n|-\n!scope=col|Велосипедист\n!scope=col|Вкупно\n!scope=col class=\"unsortable\"|Години\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Жак|Анкетил}}|ФРА}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1957|1957]], [[Тур де Франс 1961|1961]], [[Тур де Франс 1962|1962]], [[Тур де Франс 1963|1963]], [[Тур де Франс 1964|1964]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Еди|Меркс}}|БЕЛ}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1969|1969]], [[Тур де Франс 1970|1970]], [[Тур де Франс 1971|1971]], [[Тур де Франс 1972|1972]], [[Тур де Франс 1974|1974]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Бернар|Ино}}|ФРА}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1978|1978]], [[Тур де Франс 1979|1979]], [[Тур де Франс 1981|1981]], [[Тур де Франс 1982|1982]], [[Тур де Франс 1985|1985]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Мигел|Индураин}}|ШПА}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1991|1991]], [[Тур де Франс 1992|1992]], [[Тур де Франс 1993|1993]], [[Тур де Франс 1994|1994]], [[Тур де Франс 1995|1995]]\n|-\n!scope=row| {{спо��тистзнаме|{{sortname|Крис|Фрум}}|ВБР}}\n| align=center|4\n| [[Тур де Франс 2013|2013]], [[Тур де Франс 2015|2015]], [[Тур де Франс 2016|2016]], [[Тур де Франс 2017|2017]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Филип|Тис}}|БЕЛ}}\n| align=center|3\n| [[Тур де Франс 1913|1913]], [[Тур де Франс 1914|1914]], [[Тур де Франс 1920|1920]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Лујон|Бобе}}|ФРА}}\n| align=center|3\n| [[Тур де Франс 1953|1953]], [[Тур де Франс 1954|1954]], [[Тур де Франс 1955|1955]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Грег|Лемонд}}|САД}}\n| align=center|3\n| [[Тур де Франс 1986|1986]], [[Тур де Франс 1989|1989]], [[Тур де Франс 1990|1990]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Лисјен|Пети-Бретон}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1907|1907]], [[Тур де Франс 1908|1908]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Фирмин|Ламбо}}|БЕЛ}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1919|1919]], [[Тур де Франс 1922|1922]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Отавио|Ботекија}}|ИТА|1861}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1924|1924]], [[Тур де Франс 1925|1925]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Никола|Франц}}|ЛУК}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1927|1927]], [[Тур де Франс 1928|1928]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Андре|Ледук}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1930|1930]], [[Тур де Франс 1932|1932]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Антонин|Мање}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1931|1931]], [[Тур де Франс 1934|1934]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Силвер|Мес}}|БЕЛ}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1936|1936]], [[Тур де Франс 1939|1939]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Џино|Бартали}}|ИТА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1938|1938]], [[Тур де Франс 1948|1948]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Фаусто|Копи}}|ИТА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1949|1949]], [[Тур де Франс 1952|1952]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Бернар|Тевене}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1975|1975]], [[Тур де Франс 1977|1977]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Лорен|Фињон}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1983|1983]], [[Тур де Франс 1984|1984]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Алберто|Контадор}}|ШПА}}{{ref label|Contador|Г|б}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 2007|2007]], [[Тур де Франс 2009|2009]]\n|}\n\n=== По националност ===\n\n{| class=\"sortable plainrowheaders wikitable\"\n|+Победници на генералниот пласман на Тур де Франс по националност\n!scope=col|Држава\n!scope=col|Бр. на победници\n!scope=col|Бр. на победи\n|-\n!scope=row|{{ФРА}}\n|align=center|21\n|align=center|36\n|-\n!scope=row|{{БЕЛ}}\n|align=center|10\n|align=center|18\n|-\n!scope=row|{{ШПА}}{{ref label|Contador|Г|в}}\n|align=center|7\n|align=center|12\n|-\n!scope=row|{{ИТА}}\n|align=center|7\n|align=center|10\n|-\n!scope=row|{{ВБР}}\n| align=\"center\" |3\n| align=\"center\" |6\n|-\n!scope=row|{{ЛУК}}\n|align=center|4\n|align=center|5\n|-\n!scope=row|{{САД}}{{ref label|Armstrong|Б|ж}}{{ref label|Landis|В|б}}\n|align=center|1\n|align=center|3\n|-\n!scope=row|{{ХОЛ}}\n|align=center|2\n|align=center|2\n|-\n!scope=row|{{ШВА}}\n|align=center|2\n|align=center|2\n|-\n!scope=row|{{ДАН}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{ГЕР}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{ИРС}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{АВС}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{КОЛ}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|}\n\n== Белешки ==\n\n\nA. {{note label|Riis|А|^}} [[Бјарне Рис]] признал дека користел допинг во текот на [[Тур де Франс 1996]]. Организаторите на Тур изјавиле дека повеќе не го сметаат за победник, иако [[Меѓународен велосипедистички сојуз|Меѓународниот велосипедистички сојуз]] (UCI) досега одбивал да го промени официјалниот статус бидејќи поминало ��оста време од неговата победа. [[Јан Улрих]] бил второпласиран на подиумот во Париз.[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/6730351.stm|title=Тур го брише Рис од списокот на победници|date=7 јуни 2007|accessdate=12 април 2008 |publisher=BBC Sport}}]\n\nB. {{note label|Armstrong|Б|а}}{{note label|Armstrong|Б|б}}{{note label|Armstrong|Б|в}}{{note label|Armstrong|Б|г}}{{note label|Armstrong|Б|д}}{{note label|Armstrong|Б|ѓ}}{{note label|Armstrong|Б|е}}{{note label|Armstrong|Б|ж}} [[Ленс Армстронг]] бил прогласен за победник на седум последователни трки од 1999 до 2005 година. Меѓутоа, во октомври 2012 година му биле одземени сите титули од UCI поради употреба на средства за подобрување на резултатите. Директорот на трката [[Кристијан Прудом]] претходно изјавил дека ако ова се случи, нема да постојат други победници за овие години, но ова сè уште не е официјална одлука.[{{нмс|url= http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails2011.asp?id=ODgzNA&MenuId=MTYzMDQ&LangId=1&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI8%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYzMDQ%26LangId%3D1|title=UCI ја призна одлуката на УСАДА во случајот на Армстронг|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]] (UCI)|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}]\n\nC. {{note label|Landis|В|а}}{{note label|Landis|В|б}} [[Флојд Лендис]] бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2006 година, но подоцна имал позитивен резултат на тестот за средства за подобрување на резултатите во текот на етапата 17 на трката. Американската анти-допинг агенција (УСАДА) го пронашла виновен за користење синтетички тестостерон во текот на трката и му ги одзела сите титули на 20 септември 2007.[{{наведени вести|url=http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails.asp?id=NTI1MA&MenuId=MTYxNw&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI5%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYxNw|title=Оскар Переиро победник на Тур де Франс 2006|date=21 септември 2007 |accessdate=12 април 2008|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]] (UCI)}}]\n\nD. {{note label|Contador|Г|а}}{{note label|Contador|Г|б}}{{note label|Contador|Г|в}} [[Алберто Контадор]] бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2010 година, но подоцна бил прогласен за виновен по позитивниот тест за забранетата супстанца кленбутерол, извршен на денот за одмор. Арбитражниот суд за спорт го прогласил за виновен за користење кленбутерол во текот на трката и му ја одзела титулата на 6 февруари 2012.[{{наведени вести|url=http://www.cyclingnews.com/news/cas-sanction-contador-with-two-year-ban-in-clenbuterol-case|title=CAS го казни Контадор со двегодишна забрана во случајот на кленбутерол|date=6 февруари 2012|accessdate=6 февруари 2012|publisher=Future Publishing Limited|work=Cyclingnews}}]\n\n
\n\n== Наводи ==\n{{наводи|2}}\n\n== Библиографија ==\n\n* {{Наведена книга|url=http://www.letour.fr/le-tour/2012/docs/Historique-VERSION_INTEGRALE-fr.pdf|title=Tour de France Guide Historique|author=Jacques Augendre|publisher=Amaury Sport Organisation|year=2012 |format=PDF |accessdate=12 July 2012}}\n* {{Наведена мрежна страница|url=http://memoire-du-cyclisme.net/eta_tdf/tour_de_france.php|publisher=Memoire du Cyclisme|title=Memoire du Cyclisme|language=француски|accessdate=30 September 2009}}\n\n{{Тур де Франс}}\n{{Генерален пласман на Тур де Франс}}\n\n[[Категорија:Тур де Франс]]\n[[Категорија:Победници на Тур де Франс| ]]","hash":"c0463736dadebf9dc4c75b2fec5cede9e77ce3bdf23561f82da3984fffc9c4a9","last_revision":"2022-10-06T20:00:10Z","first_revision":"2014-08-13T12:44:47Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.470131","cross_lingual_links":{"br":"Roll gounideien Tro Bro-C'hall","cs":"Seznam vítězů Tour de France","cy":"Rhestr enillwyr y Tour de France","da":"Tour de France-vindere","de":"Liste der Sieger der Tour de France","en":"List of Tour de France general classification winners","es":"Anexo:Ganadores de las clasificaciones del Tour de Francia","et":"Tour de France'i võitjate loend","fi":"Luettelo Ranskan ympäriajon voittajista","fo":"Tour de France vinnarar","fr":"Palmarès du Tour de France","hr":"Dodatak:Popis pobjednika Tour de Francea","hu":"A Tour de France győzteseinek listája","nl":"Lijst van winnaars van de Ronde van Frankrijk","nb":"Tour de France-vinnere","pt":"Vencedores do Tour de France","ru":"Список победителей Тур де Франс","simple":"List of Tour de France winners","sr":"Списак побједника Тур де Франса","sv":"Lista över segrare i Tour de France","uk":"Переможці Тур де Франс"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Тур де Франсе годишна друмска велосипедска трка, која се одржува 23 дена во јули. Била основана во 1903 година од весникот L'Auto; таа е најпозната и најпрестижна од трите велосипедски големи трки; другите се Џиро д'Италија и Вуелта а Еспања. Трката вообичаено изминува околу 3.500 километри, поминувајќи низ Франција и соседните земји. Трката е поделена на етапи, вообичаено има 21 етапа. Поединечните завршни времиња на секоја етапа се собираат за да се одреди крајниот победник на крајот на етапата. Патеката се менува секоја година, но секогаш завршува во Париз; од 1975 година завршѕва на Шанзелизе.\n\nВозачот со најниско вкупно време на крајот на секој ден ја носи жолтата маичка, која го претставува предводникот на генералниот пласман. Постојат и други маички: зелена маичка, носена од предводникот на бодовниот пласман; точкаста маичка, носена од предводникот на планинскиот пласман и бела маичка, носена од предводникот на пласманот за млад возач.\n\nЛенс Армстронг бил освојувач на седум последователни трки помеѓу 1999 и 2005, но му биле одземени овие титули во октомври 2012 година од Меѓународен велосипедистички сојуз (UCI) откако се утврдило дека користел средства за зголемување на резултатите. Жак Анкетил, Еди Меркс, Бернар Ино и Мигел Индураин, биле новите најуспешни натпреварувачи на трката, секој со по пет победи. Индураин е единствениот велосипедист кој освоил пет последователни трки. Анри Корне е најмладиот победник; победил во 1904 година, малку пред неговиот 20. роденден. Фирмин Ламбо е најстариот победник, имајќи 36 години и 4 месеци кога победил во 1922 година. Француските велосипедисти се најчести победници на трката; 21 велосипедист со 36 победи помеѓу нив. Белгиските велосипедисти се втор со 18 победи, а шпанските возачи се трети со 12 победи. Најнеодамнешен победник е Винченцо Нибали од , кој победил на Тур де Франс 2014.\n\nТур де Франс бил основан во 1903 година од весникот L'Auto како обид да се зголеми неговата продажба. Првата трка ја освоил Французинот Морис Гарен. Повторно победил наредната година, но бил дисквалификуван по обвиненија дека бил се возел со автомобил или воз. Анри Корне станал победник откако бил разрешен проблемот; тој е најмладиот победник на трката. По скандалите во 1904 година, временскиот систем бил заменет со бодовен систем, во кој велосипедистот со најмалку бодови на крајот на трката бил прогласуван за победник. Овој систем траел до 1912 година, кога повторно бил вратен временскиот систем. Француските велосипедисти биле успешни на првите изданија на трката; првиот нефранцуски победник на трката бил Франсоа Фабер од Луксембург, кој победил во 1909 година.\n\nБелгиските возачи биле поуспешни пред и по Првата светска војна (поради која била прекината трката од 1915 до 1918 година). Во 1920-тите преовладале спонзорираните екипи; велосипедистите како Никола Франц ја освоил трката со екипата Алсион. Меѓутоа, кога велосипедистот на Алсион Морис де Веле ја освоил трката во 1929 година, иако бил болен, организаторите одлучиле да ги воведат националните екипи наредната година, со цел да ги спречат екипите со нивните тактики да ја поткопуваат трката. Поради Втората светска војна, Тур де Франс бил прекинат од 1940 до 1946 година.\n\nПо Втората светска војна, никој не преовладувал на Тур до Лујон Бобе, кој победил на три последователни трки од 1953 до 1955 година — бил првиот кој успеал во овој подвиг. Ова било надминато од францускиот велосипедист Жак Анкетил, кој освоил четири последователни трки од 1961 до 1964 година. Анкетил, кој исто така победил во 1957 година, станал првиот кој победил на пет трки. Петте победи на Анкетил биле израмнети кога белгискиот велосипедист Еди Меркс остварил четири последователни победи од 1969 до 1972 година и повторно победил во 1974 година. Меркс е единствениот велосипедист кој ги освоил генералниот, бодовниот и планинскиот пласман на иста трка. Тоа го постигнал во 1969 година, кога ја остварил првата победа на Тур.\n\nМеркс се насочил кон рекордна шеста победа во 1975 година, но Бернар Тевене го поразил, станувајќи прв француски победник во седум години. Тевене повторно победил во 1977 година; меѓутоа, бил засенет во следните години од сонародникот Бернар Ино, кој освоил две последователни трки во 1978 и 1979 година. Ино ја освоил трката при неговиот прв обид во 1978 година; станувајќи еден од 11. велосипедисти (вклучувајќи ги Анкетил, Меркс, Иго Кобле и Фаусто Копи) кои успеале во тоа. Во 1980 година, Ино тргнал по третата последователна победа, но морал да се повлече од трката поради тендинит и на трката победил Јоп Зутемелк. Ино се вратил во 1981 година и ја освоил трката, како и наредната потоа. Ино не настапил на трката во 1983 година, додека друг Французин, Лорен Фињон, остварил победа. Фињон повторно победил следната година, поразувајќи го Ино; Ино се опоравил во 1985 година, кога ја остварил својата петта победа на трката.\n\nАмериканецот Грег Лемонд станал првиот неевропеец кој победил на трката во 1986 година. Лемонд не настапил во 1987 и 1988 година, но се вратил во 1989 година и победил на трката со осум секунди пред Лорен Фињон, најмала победничка разлика во историјата на трката. Лемонд исто така победил во 1990 година. Во 1991 година, Шпанецот Мигел Индураин ја освоил својата прва трка. Индураин започнал да преовладува, откако освоил уште четири последователни трки — со што станал првиот велосипедист кој победил на пет последователни трки. Се обидел да победи за рекордна шеста победа во 1996 година, но бил поразен од Бјарне Рис, кој подоцна признал дека користел еритропоетин. Јан Улрих и Марко Пантани победиле во 1997 и 1998 година, соодветно; меѓутоа, победата на Пантани била засенета од допинг-скандалите.\n\nВо 1999 година Ленс Армстронг ја остварил првата победа, по која следеле уште шест, односно вкупно седум последователни победи. Му биле одземени сите титули во октомври 2012 година, кога било откриено дека користел средства за зголемување на резултатите во текот на неговата кариера, вклучувајќи ги и победите на Тур де Франс. Флојд Лендис ја освоил трката во 2006 година, но подоцна му била одземена титулата, откако тестот за допинг покажал присуство на тестостерон/епитестостерон. Алберто Контадор победил во 2007 година. Трката во 2007 година исто така била потресена од допинг-скандали, поради што Контадор не можел да ја брани неговата титула во 2008 година, бидејќи на неговата екипа Астана ѝ бил забранет настап на трката. Сонародникот Карлос Састре ја освоил трката. Контадор и Астана се вратиле во 2009 година и повторно ја освоил трката. Повторно ја освоил трката во 2010 година, но подоцна му била одземена оваа победа поради тоа што бил пронајден за виновен за допинг. На второпласираниот Анди Шлек му била доделена победата.\n\nКедел Еванс станал првиот Австралиец кој победил на Тур во 2011 година. Следната година, Бредли Вигинс станал првиот британски велосипедист кој победил на трката.\n\nКолоната \"година\" се однесува на годината кога се одржала трката, соодветните внатрешни врски водат до статиите за тоа издание на трката. Колоната \"растојание\" се однесува на поминатото растојание таа година. Колоната \"разлика\" се однесува на разликата на време или бодови со која победникот го поразил второпласираниот. Колоната \"етапни победи\" се однесува на бројот на победи кој победникот ги остварил во трката. Колоната \"жолти маички\" се однесува на бројот на носители на жолтата маичка во текот на тоа издание на трката.\n\nA. Бјарне Рис признал дека користел допинг во текот на Тур де Франс 1996. Организаторите на Тур изјавиле дека повеќе не го сметаат за победник, иако Меѓународниот велосипедистички сојуз (UCI) досега одбивал да го промени официјалниот статус бидејќи поминало доста време од неговата победа. Јан Улрих бил второпласиран на подиумот во Париз.\n\nB. Ленс Армстронг бил прогласен за победник на седум последователни трки од 1999 до 2005 година. Меѓутоа, во октомври 2012 година му биле одземени сите титули од UCI поради употреба на средства за подобрување на р��зултатите. Директорот на трката Кристијан Прудом претходно изјавил дека ако ова се случи, нема да постојат други победници за овие години, но ова сè уште не е официјална одлука.\n\nC. Флојд Лендис бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2006 година, но подоцна имал позитивен резултат на тестот за средства за подобрување на резултатите во текот на етапата 17 на трката. Американската анти-допинг агенција (УСАДА) го пронашла виновен за користење синтетички тестостерон во текот на трката и му ги одзела сите титули на 20 септември 2007.\n\nD. Алберто Контадор бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2010 година, но подоцна бил прогласен за виновен по позитивниот тест за забранетата супстанца кленбутерол, извршен на денот за одмор. Арбитражниот суд за спорт го прогласил за виновен за користење кленбутерол во текот на трката и му ја одзела титулата на 6 февруари 2012.\n\nКатегорија:Тур де Франс Категорија:Победници на Тур де Франс\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Тур де Франсе годишна друмска велосипедска трка, која се одржува 23 дена во јули.","translated_text":"The Tour de France is an annual road bicycle race, held for 23 days in July.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Била основана во 1903 година од весникот L'Auto;","translated_text":"It was founded in 1903 by the newspaper L'Auto;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"таа е најпозната и најпрестижна од трите велосипедски големи трки;","translated_text":"It is the most famous and prestigious of the three major cycling races;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"другите се Џиро д'Италија и Вуелта а Еспања.","translated_text":"The others are the Giro d'Italia and the Vuelta a España.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|url=http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI1/layout.asp?MenuId=MTk0Nw&LangId=1 |title=FAQ|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]]|accessdate=17 август 2009 }}]","char_index":44,"name":null,"url":"http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI1/layout.asp?MenuId=MTk0Nw&LangId=1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":38429,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:15.226395-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":1,"source_quality_raw_score":0.09515380859375}],"citations_needed":[]},{"text":"Трката вообичаено изминува околу 3.500 километри, поминувајќи низ Франција и соседните земји.","translated_text":"The race typically covers some 2,000 miles [3,500 km], passing through France and neighboring countries.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|author=Dauncey, Hugh|author2=Hare, Geoff|year=2003|title=Тур де Франс: 1903-2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-7146-5362-4|page=149}}]","char_index":93,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Трката е поделена на етапи, вообичаено има 21 етапа.","translated_text":"The race is divided into stages, usually 21 stages.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Поединечните завршни времиња на секоја етапа се собираат за да се одреди крајниот победник на крајот на етапата.","translated_text":"The individual end times of each stage are collected to determine the final winner at the end of the stage.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Патеката се менува секоја година, но секогаш завршува во Париз;","translated_text":"The path changes every year, but it always ends in Paris;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"од 1975 година завршѕва на Шанзелизе.","translated_text":"Since 1975 he has been studying at the University of Schanzel.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Возачот со најниско вкупно време на крајот на секој ден ја носи жолтата маичка, која го претставува предводникот на генералниот пласман.","translated_text":"The driver with the lowest total time at the end of each day wears a yellow shirt, representing the leader of the general classification.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Постојат и други маички:","translated_text":"There are other shirts:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"зелена маичка, носена од предводникот на бодовниот пласман;","translated_text":"a green T-shirt worn by the leader of the diving team;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"точкаста маичка, носена од предводникот на планинскиот пласман и бела маичка, носена од предводникот на пласманот за млад возач.","translated_text":"the dot shirt, worn by the leader of the mountain riding team and the white shirt, worn by the leader of the young driver's riding team.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Ленс Армстронг бил освојувач на седум последователни трки помеѓу 1999 и 2005, но му биле одземени овие титули во октомври 2012 година од Меѓународен велосипедистички сојуз (UCI) откако се утврдило дека користел средства за зголемување на резултатите.","translated_text":"Lance Armstrong was the winner of seven consecutive races between 1999 and 2005, but was stripped of these titles in October 2012 by the International Cycling Union (UCI) after it was found that he was using means to increase results.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm|title=Армстронг ја запечати победата на седмиот Тур|publisher=BBC Sport |date=24 јули 2005|accessdate=17 август 2009}}]","char_index":77,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":50476,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.083766-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.802734375},{"content":"[{{наведени вести |url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520|title=На Армсторнг му се одземени сите седум победи на Тур де Франс од UCI|publisher= BBC Sport|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}]","char_index":250,"name":"Armstrong","url":"http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":352675,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.589368-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.794921875}],"citations_needed":[]},{"text":"Жак Анкетил, Еди Меркс, Бернар Ино и Мигел Индураин, биле новите најуспешни натпреварувачи на трката, секој со по пет победи.","translated_text":"Jacques Anquetil, Eddie Merck, Bernard Inou and Miguel Indurain were the new most successful competitors in the race, each with five wins.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Индураин е единствениот велосипедист кој освоил пет последователни трки.","translated_text":"Indurain is the only cyclist to win five races in a row.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Анри","translated_text":"Henry.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Корне е најмладиот победник;","translated_text":"Corne is the youngest winner;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"победил во 1904 година,","translated_text":"He won in 1904,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"малку пред неговиот 20. роденден.","translated_text":"Just before his 20th birthday.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Фирмин","translated_text":"Firm","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ламбо е најстариот победник, имајќи 36 години и","translated_text":"Lambo is the oldest winner, aged 36 and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"4 месеци кога победил во 1922 година.","translated_text":"Four months when he won in 1922.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://abcnews.go.com/Travel/story?id=8011893&page=1|first=Кристофер|last=Шолијански|title=Ќе победи? Или не? Може ли Армстронг да победи на Тур де Франс?|publisher=American Broadcasting Company|date=6 јули 2009|accessdate=14 август 2009}}]","char_index":37,"name":null,"url":"http://abcnews.go.com/Travel/story?id=8011893&page=1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":160774,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.695943-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.77587890625}],"citations_needed":[]},{"text":"Француските велосипедисти се најчести победници на трката;","translated_text":"French cyclists are the most frequent winners of the race;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"21 велосипедист со 36 победи помеѓу нив.","translated_text":"21 cyclists with 36 wins between them.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Белгиските велосипедисти се втор со 18 победи, а шпанските возачи се трети со 12 победи.","translated_text":"The Belgian cyclists are second with 18 wins, and the Spanish riders are third with 12 wins.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{нмс |url=http://www.letour.fr/2009/TDF/COURSE/us/histoire_statistiques.html|title=Статистики|publisher=[[Тур де Франс]]|accessdate=15 август 2009}}]","char_index":88,"name":null,"url":"http://www.letour.fr/2009/TDF/COURSE/us/histoire_statistiques.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":215371,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:17.125029-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.76953125}],"citations_needed":[]},{"text":"Најнеодамнешен победник е Винченцо Нибали од , кој победил на","translated_text":"The most recent winner is Vincenzo Nibali of, who won the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тур де Франс 2014.","translated_text":"The 2014 Tour de France.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Историја","translated_text":"The Story","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Тур де Франс бил основан во 1903 година од весникот L'Auto како обид да се зголеми неговата продажба.","translated_text":"The Tour de France was founded in 1903 by the newspaper L'Auto as an attempt to increase its sales.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Првата трка ја освоил Французинот Морис Гарен.","translated_text":"The first race was won by Frenchman Maurice Garren.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Повторно победил наредната година, но бил дисквалификуван по обвиненија дека бил се возел со автомобил или воз.","translated_text":"He won again the following year, but was disqualified on charges of driving a car or a train.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Анри Корне станал победник откако бил разрешен проблемот;","translated_text":"Henri Corné became the winner after the problem was solved;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"тој е најмладиот победник на трката.","translated_text":"He's the youngest winner of the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По скандалите во 1904 година, временскиот систем бил заменет со бодовен систем, во кој велосипедистот со најмалку бодови на крајот на трката бил прогласуван за победник.","translated_text":"Following the scandals in 1904, the time system was replaced by a points system, in which the cyclist with the fewest points at the end of the race was declared the winner.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овој систем траел до 1912 година, кога повторно бил вратен временскиот систем.","translated_text":"This system lasted until 1912, when the time system was reinstated.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Француските велосипедисти биле успешни на првите изданија на трката;","translated_text":"French cyclists were successful in the first editions of the race;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"првиот нефранцуски победник на трката бил Франсоа Фабер од Луксембург, кој победил во 1909 година.","translated_text":"The first non-French winner of the race was François Faber of Luxembourg, who won in 1909.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364736.stm|title=1903-1914: Pioneers and 'assassins'|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":98,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364736.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41589,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:17.371457-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.6748046875}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Белгиските возачи биле поуспешни пред и по Првата светска војна (поради која била прекината трката од 1915 до 1918 година).","translated_text":"Belgian drivers were more successful before and after World War I (which interrupted the race from 1915 to 1918).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1920-тите преовладале спонзорираните екипи;","translated_text":"In the 1920s, sponsored teams dominated;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"велосипедистите како Никола Франц ја освоил трката со екипата Алсион.","translated_text":"cyclists like Nicola Franz won the race with the Alcione team.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓутоа, кога велосипедистот на Алсион Морис де Веле ја освоил трката во 1929 година, иако бил болен, организаторите одлучиле да ги воведат националните екипи наредната година, со цел да ги спречат екипите со нивните тактики да ја поткопуваат трката.","translated_text":"However, when Alcione's cyclist Maurice de Vele won the race in 1929, despite being ill, the organizers decided to introduce the national teams the following year, in order to prevent the teams with their tactics from undermining the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Поради Втората светска војна, Тур де Франс бил прекинат од 1940 до 1946 година.","translated_text":"Due to World War II, the Tour de France was interrupted from 1940 to 1946.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364739.stm|title=1930–1939: Adapt to survive|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009 }}]","char_index":79,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364739.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":40821,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:17.753888-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.75927734375}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"По Втората светска војна, никој не преовладувал на Тур до Лујон Бобе, кој победил на три последователни трки од 1953 до 1955 година — бил првиот кој успеал во овој подвиг.","translated_text":"After World War II, no one dominated the Tour until Lyon Bobé, who won three consecutive races from 1953 to 1955 ⁇ was the first to achieve this feat.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364738.stm|title= 1947–1956: Post-war rivalries|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":171,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364738.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41357,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:18.115505-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.7158203125}],"citations_needed":[]},{"text":"Ова било надминато од францускиот велосипедист Жак Анкетил, кој освоил четири последователни трки од 1961 до 1964 година.","translated_text":"This was surpassed by French cyclist Jacques Anquetil, who won four consecutive races from 1961 to 1964.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Анкетил, кој исто така победил во 1957 година, станал првиот кој победил на пет трки.","translated_text":"Anquetil, who also won in 1957, became the first to win five races.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364732.stm|title= 1957–1966: Anquetil 5–0 Poulidor|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":85,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364732.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":42218,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:18.461979-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.712890625}],"citations_needed":[]},{"text":"Петте победи на Анкетил биле израмнети кога белгискиот велосипедист Еди Меркс остварил четири последователни победи од 1969 до 1972 година и","translated_text":"Anquetil's five wins were matched when Belgian cyclist Eddie Merck won four consecutive races from 1969 to 1972 and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно победил во 1974 година.","translated_text":"He won again in 1974.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Меркс е единствениот велосипедист кој ги освоил генералниот, бодовниот и планинскиот пласман на иста трка.","translated_text":"Marx is the only cyclist to have won the general, downhill and mountain classification at the same race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тоа го постигнал во 1969 година, кога ја остварил првата победа на Тур.","translated_text":"He achieved that feat in 1969, when he won his first Tour event.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364740.stm|title=1967–1977: Tragedy before a Cannibal's feast|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=18 август 2009}}]","char_index":71,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364740.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":42676,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:18.986248-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.76123046875}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Меркс се насочил кон рекордна шеста победа во 1975 година, но Бернар Тевене го поразил, станувајќи прв француски победник во седум години.","translated_text":"Marx went on to a record sixth victory in 1975, but was defeated by Bernard Tevene, becoming the first French winner in seven years.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тевене повторно победил во 1977 година;","translated_text":"Tevene won again in 1977;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"меѓутоа, бил засенет во следните години од сонародникот Бернар Ино, кој освоил две последователни трки во 1978 и 1979 година.","translated_text":"However, he was overshadowed in the following years by compatriot Bernard Inno, who won two consecutive races in 1978 and 1979.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ино ја освоил трката при неговиот прв обид во 1978 година; станувајќи еден од 11. велосипедисти (вклучувајќи ги Анкетил, Меркс, Иго Кобле и Фаусто Копи) кои успеале во тоа.","translated_text":"Ino won the race on his first attempt in 1978; becoming one of 11 cyclists (including Anquetil, Marx, Igor Koble and Fausto Coppi) to do so.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364742.stm|title=1978–1984: The Badger's golden era|publisher=BBC Sport |date=5 јуни 2001|accessdate=19 август 2009 }}]","char_index":172,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364742.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":40318,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:19.742554-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.728515625}],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1980 година,","translated_text":"In 1980,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ино тргнал по третата последователна победа, но","translated_text":"Ino ran for his third consecutive win, but","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"морал да се повлече од трката поради тендинит и на трката победил","translated_text":"He had to withdraw from the race because of tendinitis and won the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Јоп Зутемелк.","translated_text":"It's called Zuptemalk.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|first=Vic|last=Armijo|year=1999|title=The complete idiot's guide to cycling|publisher=Alpha Books|isbn=0-02-862929-9|page=28}}]","char_index":13,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Ино се вратил во 1981 година и ја освоил трката, како и наредната потоа.","translated_text":"Ino returned in 1981 and won the race, as did the next one.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ино не настапил на трката во 1983 година, додека друг Французин, Лорен Фињон, остварил победа.","translated_text":"Ino did not compete in the 1983 race until another Frenchman, Laurent Fignon, won.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Фињон","translated_text":"Fineon","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно победил следната година, поразувајќи го Ино;","translated_text":"He won again the following year, defeating Ino;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ино се опоравил во 1985 година, кога ја остварил својата петта победа на трката.","translated_text":"Ino recovered in 1985, when he achieved his fifth race victory.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Американецот Грег Лемонд станал првиот неевропеец кој победил на трката во 1986 година.","translated_text":"American Greg Lemond became the first non-European to win the race in 1986.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Лемонд не настапил во 1987 и 1988 година, но се вратил во 1989 година и победил на трката со осум секунди пред Лорен Фињон, најмала победничка разлика во историјата на трката.","translated_text":"Lemond did not perform in 1987 and 1988, but returned in 1989 and won the race by eight seconds ahead of Lauren Fignon, the lowest margin of victory in the race's history.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Лемонд исто така победил во 1990 година.","translated_text":"Lemond also won in 1990.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364744.stm|title=1985–1990: American, Irishman and Spaniard|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}]","char_index":40,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364744.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41480,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.025923-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.74609375}],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1991 година, Шпанецот Мигел Индураин ја освоил својата прва трка.","translated_text":"In 1991, the Spaniard Miguel Indurain won his first race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Индураин започнал да преовладува, откако освоил уште четири последователни трки — со што станал првиот велосипедист кој победил на пет последователни трки.","translated_text":"Indurain began to dominate, having won four more consecutive races ⁇ making him the first cyclist to win five consecutive races.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364745.stm|title=1991–1995: Big Mig's masterclass|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}]","char_index":155,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364745.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":40910,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.373251-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.71044921875}],"citations_needed":[]},{"text":"Се обидел да победи за рекордна шеста победа во 1996 година, но бил поразен од Бјарне Рис, кој подоцна признал дека користел еритропоетин. Јан Улрих и Марко Пантани победиле во 1997 и 1998 година, соодветно; меѓутоа, победата на Пантани била засенета од допинг-скандалите.","translated_text":"He attempted to win for a record sixth victory in 1996, but was defeated by Bjarne Rees, who later admitted to using erythropoietin. Jan Ulrich and Marco Pantani won in 1997 and 1998, respectively; however, Pantani's victory was overshadowed by doping scandals.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=aG.4N3TyZIVM&refer=europe|title=Рис, првак на Тур де Франс, вели дека земал забранети средства|publisher=Bloomberg L.P. |date=25 мај 2007|accessdate=31 август 2009|first=Алекс|last=Даф}}]","char_index":138,"name":null,"url":"http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=aG.4N3TyZIVM&refer=europe","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html, text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":11722,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.724793-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (63 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364747.stm|title=1996–2000: Doping and the great recovery|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}]","char_index":272,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364747.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41246,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.856739-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.7568359375}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во 1999 година Ленс Армстронг ја остварил првата победа, по која следеле уште шест, односно вкупно седум ��оследователни победи.","translated_text":"In 1999, Lance Armstrong achieved his first victory, followed by six more, or a total of seven consecutive victories.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|title=Генерален пласман 2002|publisher=BBC Sport|date=28 јули 2002|accessdate=20 август 2009|archive-date=2008-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080724230325/http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|url-status=dead}}]","char_index":56,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/plain","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":13,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.200397-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is empty","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|title=Генерален пласман 2002|publisher=BBC Sport|date=28 јули 2002|accessdate=20 август 2009|archive-date=2008-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080724230325/http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|url-status=dead}}]","char_index":56,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20080724230325/http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.768085-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm|title=Армстронг ја запечати седмата победа на Тур|publisher=BBC Sport|date=24 јули 2005|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":127,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":50476,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.083766-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.802734375}],"citations_needed":[]},{"text":"Му биле одземени сите титули во октомври 2012 година, кога било откриено дека користел средства за зголемување на резултатите во текот на неговата кариера, вклучувајќи ги и победите на Тур де Франс.","translated_text":"He was stripped of all titles in October 2012, when it was revealed that he had used means to increase his results throughout his career, including victories in the Tour de France.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести |url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520|title=На Армсторнг му се одземени сите седум победи на Тур де Франс од UCI|publisher= BBC Sport|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}]","char_index":198,"name":"Armstrong","url":"http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":352675,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.589368-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.794921875}],"citations_needed":[]},{"text":"Флојд Лендис ја освоил трката во 2006 година, но подоцна му била одземена титулата, откако тестот за допинг покажал присуство на тестостерон/епитестостерон.","translated_text":"Floyd Landis won the race in 2006, but was later stripped of the title after a doping test showed the presence of testosterone/epithestosterone.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://www.nytimes.com/2006/08/05/sports/05cnd-landis.ready.html?_r=1|title=Примерокот на Лендис е позитивен|work=The New York Times |first=Џулиет|last=Макур|date=5 август 2006|accessdate=20 август 2009 }}]","char_index":156,"name":null,"url":"http://www.nytimes.com/2006/08/05/sports/05cnd-landis.ready.html?_r=1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html;charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":721,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.837401-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (8 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Алберто Контадор победил во 2007 година.","translated_text":"Alberto Contador won in 2007.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Трката во 2007 година исто така била потресена од допинг-скандали, поради што","translated_text":"The race in 2007 was also rocked by doping scandals, due to which","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Контадор не можел да ја брани неговата титула во 2008 година, бидејќи на неговата екипа Астана ѝ бил забранет настап на трката.","translated_text":"Contador was unable to defend his title in 2008 because his Astana team was banned from the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сонародникот Карлос Састре ја освоил трката.","translated_text":"The son of a bitch, Carlos Sastre, won the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/7527797.stm|title=Састре победи на Тур де Франс|publisher=BBC Sport|date=27 јули 2008 |accessdate=8 септември 2009}}]","char_index":44,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/7527797.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41040,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.871111-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.92822265625}],"citations_needed":[]},{"text":"Контадор и Астана се вратиле во 2009 година и","translated_text":"Contador and Astana came back in 2009 and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно ја освоил трката.","translated_text":"He won the race again.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Повторно ја освоил трката во 2010 година, но подоцна му била одземена оваа победа поради тоа што бил пронајден за виновен за допинг.","translated_text":"He won the race again in 2010, but was later stripped of this victory because he was found guilty of doping.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На второпласираниот Анди Шлек му била доделена победата.","translated_text":"The runner-up, Andy Schleck, was awarded the victory.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Кедел Еванс станал првиот Австралиец кој победил на","translated_text":"Cadell Evans became the first Australian to win the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тур во 2011 година.","translated_text":"Tour in 2011.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/14266126.stm|title=Тур де Франс: Кевендиш ја освои историската зелена маичка|publisher=BBC Sport |date=24 јули 2011 |accessdate=24 јули 2011 }}]","char_index":19,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/14266126.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":335945,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:22.254930-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.9306640625}],"citations_needed":[]},{"text":"Следната година, Бредли Вигинс станал првиот британски велосипедист кој победил на трката.","translated_text":"The following year, Bradley Wiggins became the first British cyclist to win the race.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{нмс|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18946960|title=Бредли Вигинс победил на Тур де Франс за Тим Скај|publisher=BBC Sport|date=22 јули 2012|accessdate=22 јули 2012}}]","char_index":90,"name":"wiggins","url":"http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18946960","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":334919,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:23.240865-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.86572265625}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Победници","translated_text":"The winners","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"table","content":"{| class=\"wikitable\"\n|+Легенда\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#d0f0c0;\"|†\n|Победникот го освоил [[Бодовен пласман на Тур де Франс|бодовниот пласман]] истата година\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#fbceb1;\"|*\n|Победникот го освоил [[Планински пласман на Тур де Франс|планинскиот пласман]] истата година\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#ff9;\"|#\n|Победникот го освоил [[Пласман за млад возач на Тур де Франс|пласманот за млад возач]] истата година\n|-\n| style=\"text-align:center; width:40px; background:#cedff2;\"|‡\n|Победникот ги освоил бодовниот и планинскиот пласман истата година\n|}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Колоната \"година\" се однесува на годината кога се одржала трката, соодветните внатрешни врски водат до статиите за тоа издание на трката.","translated_text":"The column \"year\" refers to the year in which the race was held, the relevant internal links leading to the articles for that edition of the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Колоната \"растојание\" се однесува на поминатото растојание таа година.","translated_text":"The column \"distance\" refers to the distance travelled that year.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Колоната \"разлика\" се однесува на разликата на време или бодови со која победникот го поразил второпласираниот.","translated_text":"The \"difference\" column refers to the difference in time or points with which the winner defeated the runner-up.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Колоната \"етапни победи\" се однесува на бројот на победи кој победникот ги остварил во трката.","translated_text":"The \"stage wins\" column refers to the number of victories the winner has achieved in the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Колоната \"жолти маички\" се однесува на бројот на носители на жолтата маичка во текот на тоа издание на трката.","translated_text":"The column \"yellow jerseys\" refers to the number of wearers of the yellow jersey during that race.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"table","content":"{| class=\"wikitable plainrowheaders sortable\"\n|+Победници на генералниот пласман на Тур де Франс\n|-\n!scope=col|Година\n!scope=col|Држава\n!scope=col|Велосипедист\n!scope=col|Спонзор/Екипа\n!scope=col|Растојание\n!scope=col|Време/Бодови\n!scope=col|Разлика\n!scope=col|Етапни победи\n!scope=col|Жолти маички\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1903|1903]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Морис|Гарен}}\n|Ла Франсеас\n|2.428 км\n|align=right|{{sort|094|94ч 33' 14\"}}\n|align=right|{{sort|24921|+ 2ч 59' 21\"}}\n|align=center|3\n|align=center|'''6'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1904|1904]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Анри|Корне}}\n|Конте\n|2.428 км\n|align=right|{{sort|096|96ч 05' 55\"}}\n|align=right|{{sort|21614|+ 2ч 16' 14\"}}\n|align=center|1\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1905|1905]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Луј|Труселје}}\n|Пежо-Волбер\n|2.994 км\n|align=center|35\n|align=center|26\n|align=center|5\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1906|1906]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Рене|Потје}}\n|Пежо\n|4.637 км\n|align=center|31\n|align=center|8\n|align=center|5\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1907|1907]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Пети-Бретон}}\n|Пежо\n|4.488 км\n|align=center|47\n|align=center|19\n|align=center|2\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1908|1908]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Пети-Бретон}}\n|Пежо\n|4.497 км\n|align=center|36\n|align=center|32\n|align=center|5\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1909|1909]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Франсоа|Фабер}}\n|Алсион\n|4.498 км\n|align=center|37\n|align=center|20\n|align=center|6\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1910|1910]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Октав|Лапиз}}\n|Алсион\n|4.734 км\n|align=center|63\n|align=center|4\n|align=center|4\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1911|1911]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Гистав|Гарижу}}\n|Алсион\n|5.343 км\n|align=center|43\n|align=center|18\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1912|1912]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Одил|Дефраје}}\n|Алсион\n|5.289 км\n|align=center|49\n|align=center|59\n|align=center|3\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1913|1913]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Филип|Тис}}\n|Пежо\n|5.287 км\n|align=right|{{sort|197|197ч 54' 00\"}}\n|align=right|{{sort|00837|+ 8' 37\"}}\n|align=center|1\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1914|1914]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Филип|Тис}}\n|Пежо\n|5.380 км\n|align=right|{{sort|200|200ч 28' 48\"}}\n|align=right|{{sort|00150|+ 1' 50\"}}\n|align=center|1\n|align=center|'''15'''\n|-\n|align=center|1915\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1916\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1917\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1918\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1919|1919]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Фирмин|Ламбо}}\n|Ла Спортив\n|5.560 км\n|align=right|{{sort|231|231ч 07' 15\"}}\n|align=right|{{sort|14254|+ 1ч 42' 54\"}}\n|align=center|1\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1920|1920]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Филип|Тис}}\n|Ла Спортив\n|5.503 км\n|align=right|{{sort|228|228ч 36' 13\"}}\n|align=right|{{sort|05721|+ 57' 21\"}}\n|align=center|4\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1921|1921]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Леон|Сјер}}\n|Ла Спортив\n|5.485 км\n|align=right|{{sort|221|221ч 50' 26\"}}\n|align=right|{{sort|01836|+ 18' 36\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1922|1922]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Фирмин|Ламбо}}\n|Пежо\n|5.375 км\n|align=right|{{sort|222|222ч 08' 06\"}}\n|align=right|{{sort|04115|+ 41' 15\"}}\n|align=center|0\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1923|1923]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Анри|Пелисје}}\n|Аутомото\n|5.386 км\n|align=right|{{sort|222|222ч 15' 30\"}}\n|align=right|{{sort|03041|+ 30 '41\"}}\n|align=center|3\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1924|1924]]\n|{{државнознаме|ИТА|1861}}\n!scope=row|{{sortname|Отавио|Ботекија}}\n|Аутомото\n|5.425 км\n|align=right|{{sort|226|226ч 18' 21\"}}\n|align=right|{{sort|03536|+ 35' 36\"}}\n|align=center|4\n|align=center|'''15'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1925|1925]]\n|{{државнознаме|ИТА|1861}}\n!scope=row|{{sortname|Отавио|Ботекија}}\n|Аутомото\n|5.440 км\n|align=right|{{sort|219|219ч 10' 18\"}}\n|align=right|{{sort|05420|+ 54' 20\"}}\n|align=center|4\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1926|1926]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Бујсе}}\n|Аутомото\n|5.745 км\n|align=right|{{sort|238|238ч 44' 25\"}}\n|align=right|{{sort|12225|+ 1ч 22' 25\"}}\n|align=center|2\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1927|1927]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Никола|Франц}}\n|Алсион\n|5.398 км\n|align=right|{{sort|198|198ч 16' 42\"}}\n|align=right|{{sort|14841|+ 1ч 48' 41\"}}\n|align=center|3\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1928|1928]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Никола|Франц}}\n|Алсио��\n|5.476 км\n|align=right|{{sort|192|192ч 48' 58\"}}\n|align=right|{{sort|05007|+ 50' 07\"}}\n|align=center|5\n|align=center|'''22'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1929|1929]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Морис|де Веле}}\n|Алсион\n|5.286 км\n|align=right|{{sort|186|186ч 39' 15\"}}\n|align=right|{{sort|04423|+44' 23\"}}\n|align=center|1\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1930|1930]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Андре|Ледук}}\n|Алсион\n|4.822 км\n|align=right|{{sort|172|172ч 12' 16\"}}\n|align=right|{{sort|01413|+ 14' 13\"}}\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1931|1931]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Антонин|Мање}}\n|[[Франција]]\n|5.091 км\n|align=right|{{sort|177|177ч 10' 03\"}}\n|align=right|{{sort|01256|+ 12' 56\"}}\n|align=center|1\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1932|1932]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Андре|Ледук}}\n|[[Франција]]\n|4.479 км\n|align=right|{{sort|154|154ч 11' 49\"}}\n|align=right|{{sort|02403|+ 24' 03\"}}\n|align=center|6\n|align=center|19\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1933|1933]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жорж|Спеше}}\n|[[Франција]]\n|4.395 км\n|align=right|{{sort|147|147ч 51' 37\"}}\n|align=right|{{sort|00401|+ 4' 01\"}}\n|align=center|3\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1934|1934]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Антонин|Мање}}\n|[[Франција]]\n|4.470 км\n|align=right|{{sort|147|147ч 13' 58\"}}\n|align=right|{{sort|02731|+ 27' 31\"}}\n|align=center|3\n|align=center|22\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1935|1935]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Ромен|Мес}}\n|[[Белгија]]\n|4.338 км\n|align=right|{{sort|141|141ч 23' 00\"}}\n|align=right|{{sort|01752|+ 17' 52\"}}\n|align=center|3\n|align=center|'''21'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1936|1936]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Силвер|Мес}}\n|[[Белгија]]\n|4.442 км\n|align=right|{{sort|142|142ч 47' 32\"}}\n|align=right|{{sort|02655|+ 26' 55\"}}\n|align=center|4\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1937|1937]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Роже|Лапебје}}\n|[[Франција]]\n|4.415 км\n|align=right|{{sort|138|138ч 58' 31\"}}\n|align=right|{{sort|00717|+ 7' 17\"}}\n|align=center|3\n|align=center|4\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1938|1938]]\n|{{државнознаме|ИТА|1861}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Џино|Бартали}}*\n|[[Италија]]\n|4.694 км\n|align=right|{{sort|148|148ч 29' 12\"}}\n|align=right|{{sort|01827|+ 18' 27\"}}\n|align=center|2\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1939|1939]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Силвер|Мес}}*\n|[[Белгија]]\n|4.224 км\n|align=right|{{sort|132|132ч 03' 17\"}}\n|align=right|{{sort|03038|+ 30' 38\"}}\n|align=center|2\n|align=center|4\n|-\n|align=center|1940\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1941\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1942\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1943\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1944\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1945\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|1946\n|align=center|—\n! scope=\"row\" style=\"text-align:center;\"|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|align=center|—\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1947|1947]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жан|Робик}}\n|[[Франција]]\n|4.642 км\n|align=right|{{sort|148|148ч 11' 25\"}}\n|align=right|{{sort|00358|+ 3' 58\"}}\n|align=center|3\n|align=center|1\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1948|1948]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Џино|Бартали}}*\n|[[Италија]]\n|4.922 км\n|align=right|{{sort|147|147ч 10' 36\"}}\n|align=right|{{sort|02616|+ 26' 16\"}}\n|align=center|7\n|align=center|9\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1949|1949]]\n|{{ИТА}}\n! scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Фаусто|Копи}}*\n|[[Италија]]\n|4.808 км\n|align=right|{{sort|149|149ч 40' 49\"}}\n|align=right|{{sort|01055|+ 10' 55\"}}\n|align=center|3\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1950|1950]]\n|{{ШВА}}\n!scope=row|{{sortname|Фердинанд|Киблер}}\n|[[Швајцарија]]\n|4.773 км\n|align=right|{{sort|145|145ч 36' 56\"}}\n|align=right|{{sort|00930|+ 9' 30\"}}\n|align=center|3\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1951|1951]]\n|{{ШВА}}\n!scope=row|{{sortname|Иго|Кобле}}\n|[[Швајцарија]]\n|4.690 км\n|align=right|{{sort|142|142ч 20' 14\"}}\n|align=right|{{sort|02200|+ 22' 00\"}}\n|align=center|5\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1952|1952]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Фаусто|Копи}}*\n|[[Италија]]\n|4.898 км\n|align=right|{{sort|151|151ч 57' 20\"}}\n|align=right|{{sort|02817|+ 28' 17\"}}\n|align=center|5\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1953|1953]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лујон|Бобе}}\n|[[Франција]]\n|4.476 км\n|align=right|{{sort|129|129ч 23' 25\"}}\n|align=right|{{sort|01418|+ 14' 18\"}}\n|align=center|2\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1954|1954]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лујон|Бобе}}\n|[[Франција]]\n|4.656 км\n|align=right|{{sort|140|140ч 06' 05\"}}\n|align=right|{{sort|01549|+ 15' 49\"}}\n|align=center|3\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1955|1955]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лујон|Бобе}}\n|[[Франција]]\n|4.495 км\n|align=right|{{sort|130|130ч 29' 26\"}}\n|align=right|{{sort|00453|+ 4' 53\"}}\n|align=center|2\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1956|1956]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Роже|Валковјак}}\n|[[Франција]]\n|4.498 км\n|align=right|{{sort|124|124ч 01' 16\"}}\n|align=right|{{sort|00125|+ 1' 25\"}}\n|align=center|0\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1957|1957]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|[[Франција]]\n|4.669 км\n|align=right|{{sort|135|135ч 44' 42\"}}\n|align=right|{{sort|01456|+ 14' 56\"}}\n|align=center|4\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1958|1958]]\n|{{ЛУК}}\n!scope=row|{{sortname|Шарли|Гол}}\n|[[Луксембург]]\n|4.319 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 59' 05\"}}\n|align=right|{{sort|00310|+ 3' 10\"}}\n|align=center|4\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1959|1959]]\n|{{државнознаме|ШПА|1945}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Федерико|Баамонтес}}*\n|[[Шпанија]]\n|4.358 км\n|align=right|{{sort|123|123ч 46' 45\"}}\n|align=right|{{sort|00401|+ 4' 01\"}}\n|align=center|1\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1960|1960]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Гастоне|Ненчини}}\n|[[Италија]]\n|4.173 км\n|align=right|{{sort|112|112ч 08' 42\"}}\n|align=right|{{sort|00502|+ 5' 02\"}}\n|align=center|0\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1961|1961]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|[[Франција]]\n|4.397 км\n|align=right|{{sort|122|122ч 01' 33\"}}\n|align=right|{{sort|01214|+ 12' 14\"}}\n|align=center|2\n|align=center|'''21'''\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1962|1962]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|Сен Рафаел\n|4.274 км\n|align=right|{{sort|114|114ч 31' 54\"}}\n|align=right|{{sort|00459|+ 4' 59\"}}\n|align=center|2\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1963|1963]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|Сен Рафаел\n|4.138 км\n|align=right|{{sort|113|113ч 30' 05\"}}\n|align=right|{{sort|00335|+ 3' 35\"}}\n|align=center|4\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1964|1964]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Жак|Анкетил}}\n|Сен Рафаел\n|4.504 км\n|align=right|{{sort|127|127ч 09' 44\"}}\n|align=right|{{sort|00055|+ 55\"}}\n|align=center|4\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1965|1965]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Феличе|Џимонди}}\n|Салварани\n|4.188 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 42' 06\"}}\n|align=right|{{sort|00240|+ 2' 40\"}}\n|align=center|3\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1966|1966]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|Емар}}\n|Форд-Житан\n|4.329 км\n|align=right|{{sort|117|117ч 34' 21\"}}\n|align=right|{{sort|00107|+ 1' 07\"}}\n|align=center|0\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1967|1967]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Роже|Пенжо}}\n|��ежо-БП-Мишелин\n|4.779 км\n|align=right|{{sort|136|136ч 53' 50\"}}\n|align=right|{{sort|00340|+ 3' 40\"}}\n|align=center|1\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1968|1968]]\n|{{ХОЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Јан|Јансен}}\n|Соваж-Лежан\n|4.492 км\n|align=right|{{sort|133|133ч 49' 42\"}}\n|align=right|{{sort|00038|+ 38\"}}\n|align=center|2\n|align=center|1\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1969|1969]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#cedff2|{{sortname|Еди|Меркс}}‡\n|Фаема\n|4.117 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 16' 02\"}}\n|align=right|{{sort|01754|+ 17' 54\"}}\n|align=center|6\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1970|1970]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#FBCEB1|{{sortname|Еди|Меркс}}*\n|Фаемино\n|4.254 км\n|align=right|{{sort|119|119ч 31' 49\"}}\n|align=right|{{sort|01241|+ 12' 41\"}}\n|align=center|8\n|align=center|20\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1971|1971]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#D0F0C0|{{sortname|Еди|Меркс}}†\n|Молтени\n|3.608 км\n|align=right|{{sort|096|96ч 45' 14\"}}\n|align=right|{{sort|00951|+ 9' 51\"}}\n|align=center|4\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1972|1972]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row style=background:#D0F0C0|{{sortname|Еди|Меркс}}†\n|Молтени\n|3.846 км\n|align=right|{{sort|108|108ч 17' 18\"}}\n|align=right|{{sort|01041|+ 10' 41\"}}\n|align=center|6\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1973|1973]]\n|{{државнознаме|ШПА|1945}}\n!scope=row|{{sortname|Луис|Окања}}\n|Бик\n|4.090 км\n|align=right|{{sort|122|122ч 25' 34\"}}\n|align=right|{{sort|01551|+ 15' 51\"}}\n|align=center|6\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1974|1974]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Еди|Меркс}}\n|Молтени\n|4.098 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 16' 58\"}}\n|align=right|{{sort|00804|+ 8' 04\"}}\n|align=center|8\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1975|1975]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Тевене}}\n|Пежо\n|4.000 км\n|align=right|{{sort|114|114ч 35' 31\"}}\n|align=right|{{sort|00247|+ 2' 47\"}}\n|align=center|2\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1976|1976]]\n|{{БЕЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Лисјен|ван Импе}}\n|Житан-Кампањоло\n|4.017 км\n|align=right|{{sort|116|116ч 22' 23\"}}\n|align=right|{{sort|00414|+ 4' 14\"}}\n|align=center|1\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1977|1977]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Тевене}}\n|Пежо\n|4.096 км\n|align=right|{{sort|115|115ч 38' 30\"}}\n|align=right|{{sort|00048|+ 48\"}}\n|align=center|1\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1978|1978]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Рено-Елф-Житан\n|3.908 км\n|align=right|{{sort|108|108ч 18' 00\"}}\n|align=right|{{sort|00356|+ 3' 56\"}}\n|align=center|3\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1979|1979]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row style=background:#D0F0C0|{{sortname|Бернар|Ино}}†\n|Рено-Елф-Житан\n|3.765 км\n|align=right|{{sort|103|103ч 06' 50\"}}\n|align=right|{{sort|01307|+ 13' 07\"}}\n|align=center|7\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1980|1980]]\n|{{ХОЛ}}\n!scope=row|{{sortname|Јоп|Зутемелк}}\n|ТИ-Рали\n|3.842 км\n|align=right|{{sort|109|109ч 19' 14\"}}\n|align=right|{{sort|00655|+ 6' 55\"}}\n|align=center|2\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1981|1981]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Рено-Елф-Житан\n|3.753 км\n|align=right|{{sort|096|96ч 19' 38\"}}\n|align=right|{{sort|01434|+ 14' 34\"}}\n|align=center|5\n|align=center|18\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1982|1982]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Рено-Елф-Житан\n|3.507 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 08' 46\"}}\n|align=right|{{sort|00621|+ 6' 21\"}}\n|align=center|4\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1983|1983]]\n|{{ФРА}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Лорен|Фињон}}#\n|Рено-Елф-Житан\n|3.809 км\n|align=right|{{sort|105|105ч 07' 52\"}}\n|align=right|{{sort|00404|+ 4' 04\"}}\n|align=center|1\n|align=center|6\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1984|1984]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Лорен|Фињон}}\n|Рено-Елф-Житан\n|4.021 км\n|align=right|{{sort|112|112ч 03' 40\"}}\n|align=right|{{sort|01032|+ 10' 32\"}}\n|align=center|5\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1985|1985]]\n|{{ФРА}}\n!scope=row|{{sortname|Бернар|Ино}}\n|Ла Вје Клер\n|4.109 км\n|align=right|{{sort|113|113ч 24' 23\"}}\n|align=right|{{sort|00142|+ 1' 42\"}}\n|align=center|2\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1986|1986]]\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Грег|Лемонд}}\n|Ла Вје Клер\n|4.094 км\n|align=right|{{sort|110|110ч 35' 19\"}}\n|align=right|{{sort|00310|+ 3' 10\"}}\n|align=center|1\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1987|1987]]\n|{{ИРС}}\n!scope=row|{{sortname|Стивен|Роуш}}\n|{{ct|CAR|1987}}\n|4.231 км\n|align=right|{{sort|115|115ч 27' 42\"}}\n|align=right|{{sort|00040|+ 40\"}}\n|align=center|1\n|align=center|3\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1988|1988]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Педро|Делгаго}}\n|{{ct|GCE|1988}}\n|3.286 км\n|align=right|{{sort|084|84ч 27' 53\"}}\n|align=right|{{sort|00713|+ 7' 13\"}}\n|align=center|1\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1989|1989]]\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Грег|Лемонд}}\n|АДР Агригел\n|3.285 км\n|align=right|{{sort|087|87ч 38' 35\"}}\n|align=right|{{sort|00008|+ 8\"}}\n|align=center|3\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1990|1990]]\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Грег|Лемонд}}\n|З Ветемент\n|3.504 км\n|align=right|{{sort|090|90ч 43' 20\"}}\n|align=right|{{sort|00216|+ 2' 16\"}}\n|align=center|0\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1991|1991]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1991}}\n|3.914 км\n|align=right|{{sort|101|101ч 01' 20\"}}\n|align=right|{{sort|00336|+ 3' 36\"}}\n|align=center|2\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1992|1992]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1992}}\n|3.983 км\n|align=right|{{sort|100|100ч 49' 30\"}}\n|align=right|{{sort|00435|+ 4' 35\"}}\n|align=center|3\n|align=center|10\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1993|1993]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1993}}\n|3.714 км\n|align=right|{{sort|095|95ч 57' 09\"}}\n|align=right|{{sort|00459|+ 4' 59\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1994|1994]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1994}}\n|3.978 км\n|align=right|{{sort|103|103ч 38' 38\"}}\n|align=right|{{sort|00539|+ 5' 39\"}}\n|align=center|1\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1995|1995]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Мигел|Индураин}}\n|{{ct|GCE|1995}}\n|3.635 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 44' 59\"}}\n|align=right|{{sort|00435|+ 4' 35\"}}\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1996|1996]]\n|{{ДАН}}\n!scope=row|{{sortname|Бјарне|Рис}}{{ref label|Riis|А|^}}\n|{{ct|THR|1996}}\n|3.765 км\n|align=right|{{sort|095|95ч 57' 16\"}}\n|align=right|{{sort|00141|+ 1' 41\"}}\n|align=center|2\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1997|1997]]\n|{{ГЕР}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Јан|Улрих}}#\n|{{ct|THR|1997}}\n|3.950 км\n|align=right|{{sort|100|100ч 30' 35\"}}\n|align=right|{{sort|00909|+ 9' 09\"}}\n|align=center|2\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1998|1998]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Марко|Пантани}}\n|{{ct|UNO|1998}}\n|3.875 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 49' 46\"}}\n|align=right|{{sort|00321|+ 3' 21\"}}\n|align=center|2\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 1999|1999]]{{ref label|Armstrong|Б|а}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|1999}}\n|3.687 км\n|align=right|{{sort|091|91ч 32' 16\"}}\n|align=right|{{sort|00737|+ 7' 37\"}}\n|align=center|4\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2000|2000]]{{ref label|Armstrong|Б|б}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2000}}\n|3.662 км\n|align=right|{{sort|092|92ч 33' 08\"}}\n|align=right|{{sort|00602|+ 6' 02\"}}\n|align=center|1\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2001|2001]]{{ref label|Armstrong|Б|в}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2001}}\n|3.458 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 17' 28\"}}\n|align=right|{{sort|00644|+ 6' 44\"}}\n|align=center|4\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2002|2002]]{{ref label|Armstrong|Б|г}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2002}}\n|3.272 км\n|align=right|{{sort|082|82ч 05' 12\"}}\n|align=right|{{sort|00717|+ 7' 17\"}}\n|align=center|4\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2003|2003]]{{ref label|Armstrong|Б|д}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2003}}\n|3.427 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 41' 12\"}}\n|align=right|{{sort|00101|+ 1' 01\"}}\n|align=center|1\n|align=center|13\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2004|2004]]{{ref label|Armstrong|Б|ѓ}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2004}}\n|3.391 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 36' 02\"}}\n|align=right|{{sort|00619|+ 6' 19\"}}\n|align=center|5\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2005|2005]]{{ref label|Armstrong|Б|е}}\n|{{САД}}\n!scope=row|{{sortname|Ленс|Армстронг}}\n|align=center|{{ct|DSC|2005}}\n|3.593 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 15' 02\"}}\n|align=right|{{sort|00440|+ 4' 40\"}}\n|align=center|1\n|align=center|17\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2006|2006]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Оскар|Переиро}}{{ref label|Landis|В|а}}\n|{{ct|GCE|2006}}\n|3.657 км\n|align=right|{{sort|089|89ч 40' 27\"}}\n|align=right|{{sort|00032|+ 32\"}}\n|align=center|0\n|align=center|8\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2007|2007]]\n|{{ШПА}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Алберто|Контадор}}#\n|{{ct|DSC|2007}}\n|3.570 км\n|align=right|{{sort|091|91ч 00' 26\"}}\n|align=right|{{sort|00023|+ 23\"}}\n|align=center|1\n|align=center|4\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2008|2008]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Карлос|Састре}}\n|{{ct|CSC|2008a}}\n|3.559 км\n|align=right|{{sort|087|87ч 52' 52\"}}\n|align=right|{{sort|00058|+ 58\"}}\n|align=center|1\n|align=center|5\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2009|2009]]\n|{{ШПА}}\n!scope=row|{{sortname|Алберто|Контадор}}\n|{{ct|AST|2009}}\n|3.459 км\n|align=right|{{sort|085|85ч 48' 35\"}}\n|align=right|{{sort|00411|+ 4' 11\"}}\n|align=center|2\n|align=center|7\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2010|2010]]\n|{{ЛУК}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Анди|Шлек}}#{{ref label|Contador|Г|а}}\n|{{ct|SBS|2010}}\n|3.642 км\n|align=right|{{sort|091|91ч 59' 27\"}}\n|align=right|{{sort|00122|+ 1' 22\"}}\n|align=center|2\n|align=center|12\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2011|2011]]\n|{{АВС}}\n!scope=row|{{sortname|Кедел|Еванс}}\n|{{ct|BMC|2011}}\n|3.430 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 12' 22\"}}\n|align=right|{{sort|00134|+ 1' 34\"}}\n|align=center|1\n|align=center|2\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2012|2012]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Бредли|Вигинс}}\n|{{ct|SKY|2012}}\n|3.496 км\n|align=right|{{sort|087|87ч 34' 47\"}}\n|align=right|{{sort|00321|+ 3' 21\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2013|2013]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2013}}\n|3.404 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 56' 20\"}}\n|align=right|{{sort|00420|+ 4' 20\"}}\n|align=center|3\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2014|2014]]\n|{{ИТА}}\n!scope=row|{{sortname|Винченцо|Нибали}}\n|{{ct|AST|2014}}\n|3.660,5 км\n|align=right|{{sort|089|89ч 59' 06\"}}\n|align=right|{{sort|00420|+ 7' 37\"}}\n|align=center|4\n|align=center|19\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2015|2015]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2015}}\n|3.360,3 км\n|align=right|{{sort|084|84ч 46' 14\"}}\n|align=right|{{sort|00112|+ 1' 12\"}}\n|align=center|1\n|align=center|16\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2016|2016]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2016}}\n|3.529 км\n|align=right|{{sort|089|89ч 04' 48\"}}\n|align=right|{{sort|00405|+ 4' 05\"}}\n|align=center|2\n|align=center|14\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2017|2017]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Крис|Фрум}}\n|{{ct|SKY|2017}}\n|3.540 км\n|align=right|{{sort|086|86ч 20' 55\"}}\n|align=right|{{sort|00054|+ 54\"}}\n|align=center|0\n|align=center|15\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2018|2018]]\n|{{ВБР}}\n!scope=row|{{sortname|Герајнт|Томас}}\n|{{ct|SKY|2018}}\n|3.349 км\n|align=right|{{sort|083|83ч 17' 13\"}}\n|align=right|{{sort|00054|+ 1' 51\"}}\n|align=center|2\n|align=center|11\n|-\n|align=center|[[Тур де Франс 2019|2019]]\n|{{КОЛ}}\n! scope=\"row\" style=\"background:#ff9;\"|{{sortname|Еган|Бернал}}#\n|{{ct|SKY|2019}}\n|3.349 км\n|align=right|{{sort|082|82ч 57' 00\"}}\n|align=right|{{sort|00054|+ 1' 11\"}}\n|align=center|0\n|align=center|2\n|}"},{"type":"heading","text":"Повеќекратни победници","translated_text":"Multiple winners","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"table","content":"{| class=\"sortable plainrowheaders wikitable\"\n|+Повеќекратни победници на генералниот пласман на Тур де Франс\n|-\n!scope=col|Велосипедист\n!scope=col|Вкупно\n!scope=col class=\"unsortable\"|Години\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Жак|Анкетил}}|ФРА}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1957|1957]], [[Тур де Франс 1961|1961]], [[Тур де Франс 1962|1962]], [[Тур де Франс 1963|1963]], [[Тур де Франс 1964|1964]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Еди|Меркс}}|БЕЛ}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1969|1969]], [[Тур де Франс 1970|1970]], [[Тур де Франс 1971|1971]], [[Тур де Франс 1972|1972]], [[Тур де Франс 1974|1974]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Бернар|Ино}}|ФРА}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1978|1978]], [[Тур де Франс 1979|1979]], [[Тур де Франс 1981|1981]], [[Тур де Франс 1982|1982]], [[Тур де Франс 1985|1985]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Мигел|Индураин}}|ШПА}}\n| align=center|5\n| [[Тур де Франс 1991|1991]], [[Тур де Франс 1992|1992]], [[Тур де Франс 1993|1993]], [[Тур де Франс 1994|1994]], [[Тур де Франс 1995|1995]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Крис|Фрум}}|ВБР}}\n| align=center|4\n| [[Тур де Франс 2013|2013]], [[Тур де Франс 2015|2015]], [[Тур де Франс 2016|2016]], [[Тур де Франс 2017|2017]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Филип|Тис}}|БЕЛ}}\n| align=center|3\n| [[Тур де Франс 1913|1913]], [[Тур де Франс 1914|1914]], [[Тур де Франс 1920|1920]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Лујон|Бобе}}|ФРА}}\n| align=center|3\n| [[Тур де Франс 1953|1953]], [[Тур де Франс 1954|1954]], [[Тур де Франс 1955|1955]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Грег|Лемонд}}|САД}}\n| align=center|3\n| [[Тур де Франс 1986|1986]], [[Тур де Франс 1989|1989]], [[Тур де Франс 1990|1990]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Лисјен|Пети-Бретон}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1907|1907]], [[Тур де Франс 1908|1908]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Фирмин|Ламбо}}|БЕЛ}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1919|1919]], [[Тур де Франс 1922|1922]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Отавио|Ботекија}}|ИТА|1861}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1924|1924]], [[Тур де Франс 1925|1925]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Никола|Франц}}|ЛУК}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1927|1927]], [[Тур де Франс 1928|1928]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Андре|Ледук}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1930|1930]], [[Тур де Франс 1932|1932]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Антонин|Мање}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1931|1931]], [[Тур де Франс 1934|1934]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Силвер|Мес}}|БЕЛ}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1936|1936]], [[Тур де Франс 1939|1939]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Џино|Бартали}}|ИТА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1938|1938]], [[Тур де Франс 1948|1948]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Фаусто|Копи}}|ИТА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1949|1949]], [[Тур де Франс 1952|1952]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Бернар|Тевене}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1975|1975]], [[Тур де Франс 1977|1977]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Лорен|Фињон}}|ФРА}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 1983|1983]], [[Тур де Франс 1984|1984]]\n|-\n!scope=row| {{спортистзнаме|{{sortname|Алберто|Контадор}}|ШПА}}{{ref label|Contador|Г|б}}\n| align=center|2\n| [[Тур де Франс 2007|2007]], [[Тур де Франс 2009|2009]]\n|}"},{"type":"heading","text":"По националност","translated_text":"By nationality","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"table","content":"{| class=\"sortable plainrowheaders wikitable\"\n|+Победници на генералниот пласман на Тур де Франс по националност\n!scope=col|Држава\n!scope=col|Бр. на победници\n!scope=col|Бр. на победи\n|-\n!scope=row|{{ФРА}}\n|align=center|21\n|align=center|36\n|-\n!scope=row|{{БЕЛ}}\n|align=center|10\n|align=center|18\n|-\n!scope=row|{{ШПА}}{{ref label|Contador|Г|в}}\n|align=center|7\n|align=center|12\n|-\n!scope=row|{{ИТА}}\n|align=center|7\n|align=center|10\n|-\n!scope=row|{{ВБР}}\n| align=\"center\" |3\n| align=\"center\" |6\n|-\n!scope=row|{{ЛУК}}\n|align=center|4\n|align=center|5\n|-\n!scope=row|{{САД}}{{ref label|Armstrong|Б|ж}}{{ref label|Landis|В|б}}\n|align=center|1\n|align=center|3\n|-\n!scope=row|{{ХОЛ}}\n|align=center|2\n|align=center|2\n|-\n!scope=row|{{ШВА}}\n|align=center|2\n|align=center|2\n|-\n!scope=row|{{ДАН}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{ГЕР}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{ИРС}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{АВС}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|-\n!scope=row|{{КОЛ}}\n|align=center|1\n|align=center|1\n|}"},{"type":"heading","text":"Белешки","translated_text":"White","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"A. Бјарне Рис признал дека користел допинг во текот на Тур де Франс 1996.","translated_text":"A. Bjarne Rees admitted to using doping during the 1996 Tour de France.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Организаторите на Тур изјавиле дека повеќе не го сметаат за победник, иако Меѓународниот велосипедистички сојуз (UCI) досега одбивал да го промени официјалниот статус бидејќи поминало доста време од неговата победа.","translated_text":"Tour organizers said they no longer consider him a winner, although the International Cycling Union (UCI) has so far refused to change the official status because it has been a long time since his victory.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Јан Улрих бил второпласиран на подиумот во Париз.","translated_text":"Jean Ulrich was runner-up on the podium in Paris.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/6730351.stm|title=Тур го брише Рис од списокот на победници|date=7 јуни 2007|accessdate=12 април 2008 |publisher=BBC Sport}}]","char_index":49,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/6730351.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":32038,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:23.333536-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.91015625}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"B.","translated_text":"B.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ленс Армстронг бил прогласен за победник на седум последователни трки од 1999 до 2005 година.","translated_text":"Lance Armstrong was declared the winner of seven consecutive races from 1999 to 2005.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓутоа, во октомври 2012 година му биле одземени сите титули од UCI поради употреба на средства за подобрување на резултатите.","translated_text":"However, in October 2012, he was stripped of all UCI titles due to the use of means to improve his results.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Директорот на трката Кристијан Прудом претходно изјавил дека ако ова се случи, нема да постојат други победници за овие години, но ова сè уште не е официјална одлука.","translated_text":"Race director Christian Prudom has previously stated that if this happens, there will be no other winners for these years, but this is not yet an official decision.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{нмс|url= http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails2011.asp?id=ODgzNA&MenuId=MTYzMDQ&LangId=1&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI8%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYzMDQ%26LangId%3D1|title=UCI ја призна одлуката на УСАДА во случајот на Армстронг|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]] (UCI)|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}]","char_index":166,"name":null,"url":"http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails2011.asp?id=ODgzNA&MenuId=MTYzMDQ&LangId=1&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI8%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYzMDQ%26LangId%3D1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":38429,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:23.838696-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":1,"source_quality_raw_score":0.09515380859375}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"C. Флојд Лендис бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2006 година, но подоцна имал позитивен резултат на тестот за средства за подобрување на резултатите во текот на етапата 17 на трката.","translated_text":"C. Floyd Landis was the winner of the ceremony in Paris on the last day of the race in 2006, but later tested positive for performance improvements during stage 17 of the race.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Американската анти-допинг агенција (УСАДА) го пронашла виновен за користење синтетички тестостерон во текот на трката и му ги одзела сите титули на 20 септември 2007.","translated_text":"The U.S. Anti-Doping Agency (USADA) found him guilty of using synthetic testosterone during the race and stripped him of all titles on September 20, 2007.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails.asp?id=NTI1MA&MenuId=MTYxNw&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI5%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYxNw|title=Оскар Переиро победник на Тур де Франс 2006|date=21 септември 2007 |accessdate=12 април 2008|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]] (UCI)}}]","char_index":166,"name":null,"url":"http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails.asp?id=NTI1MA&MenuId=MTYxNw&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI5%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYxNw","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":38429,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:24.640324-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":1,"source_quality_raw_score":0.09515380859375}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"D. Алберто Контадор бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2010 година, но подоцна бил прогласен за виновен по позитивниот тест за забранетата супстанца кленбутерол, извршен на денот за одмор.","translated_text":"D. Alberto Contador was the winner of the ceremony in Paris on the last day of the 2010 race, but was later found guilty after testing positive for the banned substance clenbuterol, performed on the day of rest.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Арбитражниот суд за спорт го прогласил за виновен за користење кленбутерол во текот на трката и му ја одзела титулата на 6 февруари 2012.","translated_text":"The Court of Arbitration for Sport found him guilty of using clenbuterol during the race and stripped him of his title on 6 February 2012.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://www.cyclingnews.com/news/cas-sanction-contador-with-two-year-ban-in-clenbuterol-case|title=CAS го казни Контадор со двегодишна забрана во случајот на кленбутерол|date=6 февруари 2012|accessdate=6 февруари 2012|publisher=Future Publishing Limited|work=Cyclingnews}}]","char_index":137,"name":"cascontador","url":"http://www.cyclingnews.com/news/cas-sanction-contador-with-two-year-ban-in-clenbuterol-case","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:25.400966-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Библиографија","translated_text":"Bibliography of the Bible","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тур де Франс Категорија:","translated_text":"The Tour de France category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Победници на Тур де Франс","translated_text":"Winners of the Tour de France","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Била основана во 1903 година од весникот L'Auto; таа е најпозната и најпрестижна од трите велосипедски големи трки; другите се Џиро д'Италија и Вуелта а Еспања.","translated_text":"It was founded in 1903 by the newspaper L'Auto; It is the most famous and prestigious of the three major cycling races; The others are the Giro d'Italia and the Vuelta a España.","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|url=http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI1/layout.asp?MenuId=MTk0Nw&LangId=1 |title=FAQ|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]]|accessdate=17 август 2009 }}]","char_index":160,"name":null,"url":"http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI1/layout.asp?MenuId=MTk0Nw&LangId=1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":38429,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:15.226395-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":1,"source_quality_raw_score":0.09515380859375}]},{"text":"таа е најпозната и најпрестижна од трите велосипедски големи трки; другите се Џиро д'Италија и Вуелта а Еспања. Трката вообичаено изминува околу 3.500 километри, поминувајќи низ Франција и соседните земји.","translated_text":"It is the most famous and prestigious of the three major cycling races; The others are the Giro d'Italia and the Vuelta a España. The race typically covers some 2,000 miles [3,500 km], passing through France and neighboring countries.","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|author=Dauncey, Hugh|author2=Hare, Geoff|year=2003|title=Тур де Франс: 1903-2003|publisher=Routledge|isbn=978-0-7146-5362-4|page=149}}]","char_index":205,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Ленс Армстронг бил освојувач на седум последователни трки помеѓу 1999 и 2005, но му биле одземени овие титули во октомври 2012 година од Меѓународен велосипедистички сојуз (UCI) откако се утврдило дека користел средства за зголемување на резултатите.","translated_text":"Lance Armstrong was the winner of seven consecutive races between 1999 and 2005, but was stripped of these titles in October 2012 by the International Cycling Union (UCI) after it was found that he was using means to increase results.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm|title=Армстронг ја запечати победата на седмиот Тур|publisher=BBC Sport |date=24 јули 2005|accessdate=17 август 2009}}]","char_index":77,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":50476,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.083766-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.802734375},{"content":"[{{наведени вести |url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520|title=На Армсторнг му се одземени сите седум победи на Тур де Франс од UCI|publisher= BBC Sport|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}]","char_index":250,"name":"Armstrong","url":"http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":352675,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.589368-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.794921875}]},{"text":"Фирмин Ламбо е најстариот победник, имајќи 36 години и 4 месеци кога победил во 1922 година.","translated_text":"Firm Lambo is the oldest winner, aged 36 and Four months when he won in 1922.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://abcnews.go.com/Travel/story?id=8011893&page=1|first=Кристофер|last=Шолијански|title=Ќе победи? Или не? Може ли Армстронг да победи на Тур де Франс?|publisher=American Broadcasting Company|date=6 јули 2009|accessdate=14 август 2009}}]","char_index":92,"name":null,"url":"http://abcnews.go.com/Travel/story?id=8011893&page=1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":160774,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.695943-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.77587890625}]},{"text":"Француските велосипедисти се најчести победници на трката; 21 велосипедист со 36 победи помеѓу нив. Белгиските велосипедисти се втор со 18 победи, а шпанските возачи се трети со 12 победи.","translated_text":"French cyclists are the most frequent winners of the race; 21 cyclists with 36 wins between them. The Belgian cyclists are second with 18 wins, and the Spanish riders are third with 12 wins.","citations":[{"content":"[{{нмс |url=http://www.letour.fr/2009/TDF/COURSE/us/histoire_statistiques.html|title=Статистики|publisher=[[Тур де Франс]]|accessdate=15 август 2009}}]","char_index":188,"name":null,"url":"http://www.letour.fr/2009/TDF/COURSE/us/histoire_statistiques.html","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":215371,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:17.125029-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.76953125}]},{"text":"Овој систем траел до 1912 година, кога повторно бил вратен временскиот систем. Француските велосипедисти биле успешни на првите изданија на трката; првиот нефранцуски победник на трката бил Франсоа Фабер од Луксембург, кој победил во 1909 година.","translated_text":"This system lasted until 1912, when the time system was reinstated. French cyclists were successful in the first editions of the race; The first non-French winner of the race was François Faber of Luxembourg, who won in 1909.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364736.stm|title=1903-1914: Pioneers and 'assassins'|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":246,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364736.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41589,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:17.371457-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.6748046875}]},{"text":"велосипедистите како Никола Франц ја освоил трката со екипата Алсион. Меѓутоа, кога велосипедистот на Алсион Морис де Веле ја освоил трката во 1929 година, иако бил болен, организаторите одлучиле да ги воведат националните екипи наредната година, со цел да ги спречат екипите со нивните тактики да ја поткопуваат трката. Поради Втората светска војна, Тур де Франс бил прекинат од 1940 до 1946 година.","translated_text":"cyclists like Nicola Franz won the race with the Alcione team. However, when Alcione's cyclist Maurice de Vele won the race in 1929, despite being ill, the organizers decided to introduce the national teams the following year, in order to prevent the teams with their tactics from undermining the race. Due to World War II, the Tour de France was interrupted from 1940 to 1946.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364739.stm|title=1930–1939: Adapt to survive|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009 }}]","char_index":400,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364739.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":40821,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:17.753888-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.75927734375}]},{"text":"По Втората светска војна, никој не преовладувал на Тур до Лујон Бобе, кој победил на три последователни трки од 1953 до 1955 година — бил првиот кој успеал во овој подвиг.","translated_text":"After World War II, no one dominated the Tour until Lyon Bobé, who won three consecutive races from 1953 to 1955 ⁇ was the first to achieve this feat.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364738.stm|title= 1947–1956: Post-war rivalries|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":171,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364738.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41357,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:18.115505-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.7158203125}]},{"text":"По Втората светска војна, никој не преовладувал на Тур до Лујон Бобе, кој победил на три последователни трки од 1953 до 1955 година — бил првиот кој успеал во овој подвиг. Ова било надминато од францускиот велосипедист Жак Анкетил, кој освоил четири последователни трки од 1961 до 1964 година. Анкетил, кој исто така победил во 1957 година, станал првиот кој победил на пет трки.","translated_text":"After World War II, no one dominated the Tour until Lyon Bobé, who won three consecutive races from 1953 to 1955 ⁇ was the first to achieve this feat. This was surpassed by French cyclist Jacques Anquetil, who won four consecutive races from 1961 to 1964. Anquetil, who also won in 1957, became the first to win five races.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364732.stm|title= 1957–1966: Anquetil 5–0 Poulidor|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":379,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364732.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":42218,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:18.461979-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.712890625}]},{"text":"повторно победил во 1974 година. Меркс е единствениот велосипедист кој ги освоил генералниот, бодовниот и планинскиот пласман на иста трка. Тоа го постигнал во 1969 година, кога ја остварил првата победа на Тур.","translated_text":"He won again in 1974. Marx is the only cyclist to have won the general, downhill and mountain classification at the same race. He achieved that feat in 1969, when he won his first Tour event.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364740.stm|title=1967–1977: Tragedy before a Cannibal's feast|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=18 август 2009}}]","char_index":211,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364740.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":42676,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:18.986248-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.76123046875}]},{"text":"Тевене повторно победил во 1977 година; меѓутоа, бил засенет во следните години од сонародникот Бернар Ино, кој освоил две последователни трки во 1978 и 1979 година. Ино ја освоил трката при неговиот прв обид во 1978 година; станувајќи еден од 11. велосипедисти (вклучувајќи ги Анкетил, Меркс, Иго Кобле и Фаусто Копи) кои успеале во тоа.","translated_text":"Tevene won again in 1977; However, he was overshadowed in the following years by compatriot Bernard Inno, who won two consecutive races in 1978 and 1979. Ino won the race on his first attempt in 1978; becoming one of 11 cyclists (including Anquetil, Marx, Igor Koble and Fausto Coppi) to do so.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364742.stm|title=1978–1984: The Badger's golden era|publisher=BBC Sport |date=5 јуни 2001|accessdate=19 август 2009 }}]","char_index":338,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364742.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":40318,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:19.742554-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.728515625}]},{"text":"Ино тргнал по третата последователна победа, но морал да се повлече од трката поради тендинит и на трката победил Јоп Зутемелк.","translated_text":"Ino ran for his third consecutive win, but He had to withdraw from the race because of tendinitis and won the race. It's called Zuptemalk.","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|first=Vic|last=Armijo|year=1999|title=The complete idiot's guide to cycling|publisher=Alpha Books|isbn=0-02-862929-9|page=28}}]","char_index":127,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Американецот Грег Лемонд станал првиот неевропеец кој победил на трката во 1986 година. Лемонд не настапил во 1987 и 1988 година, но се вратил во 1989 година и победил на трката со осум секунди пред Лорен Фињон, најмала победничка разлика во историјата на трката. Лемонд исто така победил во 1990 година.","translated_text":"American Greg Lemond became the first non-European to win the race in 1986. Lemond did not perform in 1987 and 1988, but returned in 1989 and won the race by eight seconds ahead of Lauren Fignon, the lowest margin of victory in the race's history. Lemond also won in 1990.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364744.stm|title=1985–1990: American, Irishman and Spaniard|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}]","char_index":304,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364744.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41480,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.025923-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.74609375}]},{"text":"Лемонд исто така победил во 1990 година. Во 1991 година, Шпанецот Мигел Индураин ја освоил својата прва трка. Индураин започнал да преовладува, откако освоил уште четири последователни трки — со што станал првиот велосипедист кој победил на пет последователни трки.","translated_text":"Lemond also won in 1990. In 1991, the Spaniard Miguel Indurain won his first race. Indurain began to dominate, having won four more consecutive races ⁇ making him the first cyclist to win five consecutive races.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364745.stm|title=1991–1995: Big Mig's masterclass|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}]","char_index":265,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364745.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":40910,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.373251-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.71044921875}]},{"text":"Во 1991 година, Шпанецот Мигел Индураин ја освоил својата прва трка. Индураин започнал да преовладува, откако освоил уште четири последователни трки — со што станал првиот велосипедист кој победил на пет последователни трки. Се обидел да победи за рекордна шеста победа во 1996 година, но бил поразен од Бјарне Рис, кој подоцна признал дека користел еритропоетин. Јан Улрих и Марко Пантани победиле во 1997 и 1998 година, соодветно; меѓутоа, победата на Пантани била засенета од допинг-скандалите.","translated_text":"In 1991, the Spaniard Miguel Indurain won his first race. Indurain began to dominate, having won four more consecutive races ⁇ making him the first cyclist to win five consecutive races. He attempted to win for a record sixth victory in 1996, but was defeated by Bjarne Rees, who later admitted to using erythropoietin. Jan Ulrich and Marco Pantani won in 1997 and 1998, respectively; however, Pantani's victory was overshadowed by doping scandals.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=aG.4N3TyZIVM&refer=europe|title=Рис, првак на Тур де Франс, вели дека земал забранети средства|publisher=Bloomberg L.P. |date=25 мај 2007|accessdate=31 август 2009|first=Алекс|last=Даф}}]","char_index":363,"name":null,"url":"http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=aG.4N3TyZIVM&refer=europe","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html, text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":11722,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.724793-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (63 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364747.stm|title=1996–2000: Doping and the great recovery|publisher=BBC Sport|date=5 јуни 2001|accessdate=22 август 2009}}]","char_index":497,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/in_depth/2001/tour_de_france/1364747.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41246,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:20.856739-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.7568359375}]},{"text":"Во 1999 година Ленс Армстронг ја остварил првата победа, по која следеле уште шест, односно вкупно седум последователни победи.","translated_text":"In 1999, Lance Armstrong achieved his first victory, followed by six more, or a total of seven consecutive victories.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|title=Генерален пласман 2002|publisher=BBC Sport|date=28 јули 2002|accessdate=20 август 2009|archive-date=2008-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080724230325/http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|url-status=dead}}]","char_index":56,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/plain","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":13,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.200397-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is empty","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|title=Генерален пласман 2002|publisher=BBC Sport|date=28 јули 2002|accessdate=20 август 2009|archive-date=2008-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080724230325/http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm|url-status=dead}}]","char_index":56,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20080724230325/http://news.bbc.co.uk/sport/hi/english/static/in_depth/other_sports/2002/tour_de_france/statistics/overall.stm","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.768085-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm|title=Армстронг ја запечати седмата победа на Тур|publisher=BBC Sport|date=24 јули 2005|accessdate=20 август 2009}}]","char_index":127,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/4712583.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":50476,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.083766-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.802734375}]},{"text":"Во 1999 година Ленс Армстронг ја остварил првата победа, по која следеле уште шест, односно вкупно седум последователни победи. Му биле одземени сите титули во октомври 2012 година, кога било откриено дека користел средства за зголемување на резултатите во текот на неговата кариера, вклучувајќи ги и победите на Тур де Франс.","translated_text":"In 1999, Lance Armstrong achieved his first victory, followed by six more, or a total of seven consecutive victories. He was stripped of all titles in October 2012, when it was revealed that he had used means to increase his results throughout his career, including victories in the Tour de France.","citations":[{"content":"[{{наведени вести |url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520|title=На Армсторнг му се одземени сите седум победи на Тур де Франс од UCI|publisher= BBC Sport|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}]","char_index":326,"name":"Armstrong","url":"http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/20008520","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":352675,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:16.589368-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.794921875}]},{"text":"Во 1999 година Ленс Армстронг ја остварил првата победа, по која следеле уште шест, односно вкупно седум последователни победи. Му биле одземени сите титули во октомври 2012 година, кога било откриено дека користел средства за зголемување на резултатите во текот на неговата кариера, вклучувајќи ги и победите на Тур де Франс. Флојд Лендис ја освоил трката во 2006 година, но подоцна му била одземена титулата, откако тестот за допинг покажал присуство на тестостерон/епитестостерон.","translated_text":"In 1999, Lance Armstrong achieved his first victory, followed by six more, or a total of seven consecutive victories. He was stripped of all titles in October 2012, when it was revealed that he had used means to increase his results throughout his career, including victories in the Tour de France. Floyd Landis won the race in 2006, but was later stripped of the title after a doping test showed the presence of testosterone/epithestosterone.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://www.nytimes.com/2006/08/05/sports/05cnd-landis.ready.html?_r=1|title=Примерокот на Лендис е позитивен|work=The New York Times |first=Џулиет|last=Макур|date=5 август 2006|accessdate=20 август 2009 }}]","char_index":483,"name":null,"url":"http://www.nytimes.com/2006/08/05/sports/05cnd-landis.ready.html?_r=1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html;charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":721,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.837401-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (8 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Трката во 2007 година исто така била потресена од допинг-скандали, поради што Контадор не можел да ја брани неговата титула во 2008 година, бидејќи на неговата екипа Астана ѝ бил забранет настап на трката. Сонародникот Карлос Састре ја освоил трката.","translated_text":"The race in 2007 was also rocked by doping scandals, due to which Contador was unable to defend his title in 2008 because his Astana team was banned from the race. The son of a bitch, Carlos Sastre, won the race.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/7527797.stm|title=Састре победи на Тур де Франс|publisher=BBC Sport|date=27 јули 2008 |accessdate=8 септември 2009}}]","char_index":250,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/7527797.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":41040,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:21.871111-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.92822265625}]},{"text":"Кедел Еванс станал првиот Австралиец кој победил на Тур во 2011 година.","translated_text":"Cadell Evans became the first Australian to win the Tour in 2011.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url= http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/14266126.stm|title=Тур де Франс: Кевендиш ја освои историската зелена маичка|publisher=BBC Sport |date=24 јули 2011 |accessdate=24 јули 2011 }}]","char_index":71,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/cycling/14266126.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":335945,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:22.254930-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.9306640625}]},{"text":"Кедел Еванс станал првиот Австралиец кој победил на Тур во 2011 година. Следната година, Бредли Вигинс станал првиот британски велосипедист кој победил на трката.","translated_text":"Cadell Evans became the first Australian to win the Tour in 2011. The following year, Bradley Wiggins became the first British cyclist to win the race.","citations":[{"content":"[{{нмс|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18946960|title=Бредли Вигинс победил на Тур де Франс за Тим Скај|publisher=BBC Sport|date=22 јули 2012|accessdate=22 јули 2012}}]","char_index":162,"name":"wiggins","url":"http://www.bbc.co.uk/sport/0/cycling/18946960","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":334919,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:23.240865-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":4,"source_quality_raw_score":0.86572265625}]},{"text":"A. Бјарне Рис признал дека користел допинг во текот на Тур де Франс 1996. Организаторите на Тур изјавиле дека повеќе не го сметаат за победник, иако Меѓународниот велосипедистички сојуз (UCI) досега одбивал да го промени официјалниот статус бидејќи поминало доста време од неговата победа. Јан Улрих бил второпласиран на подиумот во Париз.","translated_text":"A. Bjarne Rees admitted to using doping during the 1996 Tour de France. Tour organizers said they no longer consider him a winner, although the International Cycling Union (UCI) has so far refused to change the official status because it has been a long time since his victory. Jean Ulrich was runner-up on the podium in Paris.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/6730351.stm|title=Тур го брише Рис од списокот на победници|date=7 јуни 2007|accessdate=12 април 2008 |publisher=BBC Sport}}]","char_index":339,"name":null,"url":"http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/other_sports/cycling/6730351.stm","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":32038,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:23.333536-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.91015625}]},{"text":"Ленс Армстронг бил прогласен за победник на седум последователни трки од 1999 до 2005 година. Меѓутоа, во октомври 2012 година му биле одземени сите титули од UCI поради употреба на средства за подобрување на резултатите. Директорот на трката Кристијан Прудом претходно изјавил дека ако ова се случи, нема да постојат други победници за овие години, но ова сè уште не е официјална одлука.","translated_text":"Lance Armstrong was declared the winner of seven consecutive races from 1999 to 2005. However, in October 2012, he was stripped of all UCI titles due to the use of means to improve his results. Race director Christian Prudom has previously stated that if this happens, there will be no other winners for these years, but this is not yet an official decision.","citations":[{"content":"[{{нмс|url= http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails2011.asp?id=ODgzNA&MenuId=MTYzMDQ&LangId=1&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI8%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYzMDQ%26LangId%3D1|title=UCI ја призна одлуката на УСАДА во случајот на Армстронг|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]] (UCI)|date=22 октомври 2012|accessdate=22 октомври 2012}}]","char_index":388,"name":null,"url":"http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails2011.asp?id=ODgzNA&MenuId=MTYzMDQ&LangId=1&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI8%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYzMDQ%26LangId%3D1","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":38429,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:23.838696-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":1,"source_quality_raw_score":0.09515380859375}]},{"text":"C. Флојд Лендис бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2006 година, но подоцна имал позитивен резултат на тестот за средства за подобрување на резултатите во текот на етапата 17 на трката. Американската анти-допинг агенција (УСАДА) го пронашла виновен за користење синтетички тестостерон во текот на трката и му ги одзела сите титули на 20 септември 2007.","translated_text":"C. Floyd Landis was the winner of the ceremony in Paris on the last day of the race in 2006, but later tested positive for performance improvements during stage 17 of the race. The U.S. Anti-Doping Agency (USADA) found him guilty of using synthetic testosterone during the race and stripped him of all titles on September 20, 2007.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails.asp?id=NTI1MA&MenuId=MTYxNw&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI5%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYxNw|title=Оскар Переиро победник на Тур де Франс 2006|date=21 септември 2007 |accessdate=12 април 2008|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]] (UCI)}}]","char_index":385,"name":null,"url":"http://www.uci.ch/Modules/ENews/ENewsDetails.asp?id=NTI1MA&MenuId=MTYxNw&BackLink=%2FTemplates%2FUCI%2FUCI5%2Flayout%2Easp%3FMenuID%3DMTYxNw","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":38429,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:24.640324-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":1,"source_quality_raw_score":0.09515380859375}]},{"text":"D. Алберто Контадор бил победник на церемонијата во Париз на последниот ден на трката во 2010 година, но подоцна бил прогласен за виновен по позитивниот тест за забранетата супстанца кленбутерол, извршен на денот за одмор. Арбитражниот суд за спорт го прогласил за виновен за користење кленбутерол во текот на трката и му ја одзела титулата на 6 февруари 2012.","translated_text":"D. Alberto Contador was the winner of the ceremony in Paris on the last day of the 2010 race, but was later found guilty after testing positive for the banned substance clenbuterol, performed on the day of rest. The Court of Arbitration for Sport found him guilty of using clenbuterol during the race and stripped him of his title on 6 February 2012.","citations":[{"content":"[{{наведени вести|url=http://www.cyclingnews.com/news/cas-sanction-contador-with-two-year-ban-in-clenbuterol-case|title=CAS го казни Контадор со двегодишна забрана во случајот на кленбутерол|date=6 февруари 2012|accessdate=6 февруари 2012|publisher=Future Publishing Limited|work=Cyclingnews}}]","char_index":360,"name":"cascontador","url":"http://www.cyclingnews.com/news/cas-sanction-contador-with-two-year-ban-in-clenbuterol-case","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=utf-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:25.400966-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Битка кај Хотин (1621)","wikicode":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Битка кај Хотин \n|image=[[File:Józef Brandt, Bitwa pod Chocimiem.jpg|238px]]\n|caption=''Битка кај Хотин '', од ''[[Јозеф Бранд]]''\n|partof =[[Молдавски магнатски војни]]
и [[Отоманско-полска војна (1620–1621)]]\n|date=2 септември -9 октомври 1621\n|place=во близина на [[Хотин]], [[Украина]]\n|result=полско-литванска победа[Plokhy, Serhii, ''The Cossacks and Religion in Early Modern Ukraine'', (Oxford University Press, 2001), 93.]\n|combatant1=[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|border|23px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]
{{Знаменце|Flag of the Cossack Hetmanat.svg}} [[Козаци]]\n|combatant2={{знаме|Ottoman Empire|1453}}
[[File:Gerae-tamga.svg|23px]] [[Кримско ханство]]
{{знаме|Wallachia}}
{{знаме|Moldavia}}\n|commander1={{Знаменце|Flaga Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg}} [[Јан Керол Ходкевич]] †
{{Знаменце|Flaga Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg}} [[Станислав Лубомирски (1583–1649)|Станислав Лубомирски]]
{{Знаменце|Flaga Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg}} [[Владислав IV Ваза]]
{{Знаменце|Flag of the Cossack Hetmanat.svg}} [[Петро Кононович Сахадачни]]\n|commander2={{знамеикона|Ottoman Empire|1453}} [[Осман II]]
{{знамеикона|Ottoman Empire|1453}} [[Хусеин-паша Охридски]]
[[File:Gerae-tamga.svg|23px]] [[Хан Темир]]
[[File:Gerae-tamga.svg|23px]] [[Канибек Гирај]]|\n|strength1= 25,000 полско-литвански и 20,000 козац и[Robert I. Frost. ''After the Deluge: Poland-Lithuania and the Second Northern War, 1655-1660''. Cambridge University Press. 2004. p. 13.] или 50,000–60,000
| \n|strength2=120,000–150,000 османлиско-татарски сили, 13,000 молдавско-влашки сили[Leszek Podhorodecki: Chocim 1621, seria: \"Historyczne bitwy\", MON, 1988.]\n|casualties1=14,500 \n|casualties2=42,000 \n}}\n{{Отоманско-полска војна (1620–1621)}}\n'''Битката кај Хотин''' или '''Хотинската војна''' [{{Наведено списание|last=DeVries|first=Kelly Robert|date=2014-05-01|title=The European tributary states of the Ottoman Empire in the sixteenth and seventeenth centuries|url=http://www.cro3.org/content/51/09/51-5179|journal=Choice|volume=51|issue=9|pages=51–5179|doi=10.5860/CHOICE.51-5179|issn=0009-4978}}] ([[Турски јазик|турски]]: ''Hotin Muharebesi'') — комбинирана опсада и серија битки што се одржале помеѓу [[2 септември]] и [[9 октомври]] [[1621]] година помеѓу [[Полско-литванска Државна Заедница|полско-литванската]] војска со козачките сојузници, командувани од страна на Големиот Хетман на Литванија [[Јан Карол Чодкевич]] и инвазивната [[Отоманско Царство|отоманска]] војска, предводена од [[султан]]от [[Осман II]], која била запрена до првите есенски снегови. На [[9 октомври]], поради доцнењето на сезоната и големите загуби - поради неуспешните напади врз утврдувањата на Заедницата - Османлиите ја напуштиле опсадата и битката завршила во ќор-сокак, што се рефлектирала во договорот каде што некои делови ги фаворизираат [[Османлии]]те, додека други го фаворизираат Заедницата. Чодкевич починал на [[24 септември]] [[1621]] година кратко време по [[Договор од Хотин|склучувањето договор]] со Османлиите.\n\n== Позадина ==\n\n=== Тензии ===\nНа крајот на 16 век и почетокот на 17 век, магнатите на [[Полско-литванска Државна Заедница|Полско-литванската Заедница]] интервенирале во работите на [[Молдавија (р��гион)|Молдавија]], вазална држава на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] од нејзиното освојување од [[Мехмед II]] во [[15 век]]. Дополнително, Османлиите биле отежнати со постојаните напади на нивните територии од страна на украинските [[Козаци]], тогаш номинални поданици на [[Полско-литванска Државна Заедница|Полско-литванската Заедница]].\n\nВо меѓувреме, [[Триесетгодишна војна|Триесетгодишната војна]] беснеела низ [[Европа]]. [[Полско-литванска Државна Заедница|Полско-литванската Заедница]] била релативно неинволвирана во оваа војна, но полскиот крал Сигизмунд III Васа испратил елитна и безмилосна платеничка единица, ''Лисовцики'', за да им помогне на своите [[Хабсбурговци|хабсбуршки]] сојузници во [[Виена]], бидејќи неговиот зет бил самиот цар. Тие го поразиле Ѓорѓи Ракоци од Трансилванија во битката кај Хумене во [[1619]] година. Габриел Бетлен, владејачкиот принц од Трансилванија, побарал помош од [[султан]]от [[Осман II]]. Султанот се согласил и била собрана голема отоманска војска за казнена инвазија на Заедницата.\n\n=== Поход од 1620 година ===\nНа [[20 септември]] [[1620]] година, османлиската војска под команда на гувернерот на Оџаков (Ози) Искендер-паша ја поразил војската на Заедницата во [[Битка кај Цецора (1620)|битката кај Цецора]], го заробил Станислав Коњецполски и му ја отсекол главата на Станислав Жолкевски,[Davies, N., 2005, God's Playground, Vol. 1, New York: Columbia University Press, {{ISBN|9780231128179}}] испраќајќи татарски напаѓачи да ја опустошат јужна [[Полска]].[p.192–3] Кампањата била прекината поради зимата. Двете страни ги продолжиле непријателствата во [[1621]] година.\n[[Податотека:Hotin_seferi_1621_hotin_campaign_map.png|лево|мини| Патот на османлиската војска кон Хотин]]\n\n=== Поход од 1621 година ===\n\n==== Османлиски сили ====\nВо април [[1621]] година војска од 120.000–160.000 војници (изворите варираат), предводена од [[Осман II]], напредувала од [[Цариград]] и [[Одрин|Едрене]] кон полската граница. Кан Темир од Буџачката орда и ханот на Крим, Џанибек Гирај се приклучиле на битката на османлиската страна. Приближно 25% од османлиските сили биле составени од контингенти од нивните вазални држави: [[Татари]], [[Молдавија (регион)|Молдавци]] и [[Влашка|Влашки]], вкупно околу 13.000 војници. Османлиската војска имала околу 66 тешки топови. Кога Османлиите стигнале до областа во близина на [[Јаш]], на 26/27 јули се случила дистрибуција на ''бахшиш''. Имало 34.825 платени војници [[капикулу]], кои биле редовни војници. На секој му биле дадени по 1.000 [[Акче|акчиња]], и вкупно биле потрошени 34.825.000 акчиња.\n\n==== Силите на Полска-Литванија ====\nВо меѓувреме, Сејмот на Заедницата, потресен од минатогодишниот пораз, се согласил да ги зголеми даноците и да финансира поголема армија, како и да регрутира голем број [[Козаци]]. Командантот на полско-литванските сили, големиот литвански хетман Јан Карол Чодкевич ја преминал реката [[Днестар]] во септември 1621 година со приб��ижно 20.000 до 35.000 војници, на кои им се придружиле уште 10.000 предводени од идниот крал на Полска, принцот Владислав Васа [Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}] Оваа војска броела 30.000 (18.000 коњаници, 12.000 пешадија), а нивната сојузничка козачка војска предводена од атаманот Петро Конашевич-Сахаидачни била составена од 25.000–40.000 војници, главно пешадија, и околу 22 топови. {{Rp|369}}\n\n== Битка ==\n[[Податотека:Battle_of_Chocim_1621.gif|десно|мини|250x250пкс| Современ цртеж на борбени формации и одбрани за битката кај Хотин, 1621 година.]]\n[[Податотека:Chocim_stronghold.jpg|десно|мини|250x250пкс| Внатрешната тврдина Хотин, централната точка на одбраната. Поголемиот дел од борбите се одвивале во надворешните делови, кои не се прикажани на оваа слика.]]\n\n=== Борбен план на Заедницата ===\nПолско-литванската армија пристигнала во близина на Хотин околу [[24 август]] и почнала да се зацврстува во близина на тврдината Хотин, блокирајќи го патот на отоманскиот марш.[Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.] Армијата следела заедничка стратегија на Комонвелтот кога се соочувал со големи османлиски сили. Користела длабока одбрана со изградба на посебни теренски работи пред логорот. Овие теренски работи биле дизајнирани да овозможат употреба на коњанички контранапади. Контранападите на коњаницата биле особено клучни бидејќи во голема мера се потпирале на своите елитни хусари и [[козаци]]. Создаден бил полукруг на теренските утврдувања. Тврдината била зад утврдувањата, а реката [[Днестар]] се граничила со утврдувањата. Кругот бил поделен на три дела: десно, командуван од Хетман Чодкевич; централен, командуван од принцот Владислав; и заден, под Лубомирски. Дополнително, пред главната одбранбена линија биле поставени два утврдени логори: Козаците и платениците (познатата единица Лисовчици).\n\n==== Османлиски и козачки пресметки ====\nНа 27 август, козачкиот коњанички одред извршил самоубиствен напад, одложувајќи ги османлиските сили што се приближувале. Тој, исто така, нанел жртви во износ од неколку пати повеќе од бројот на напаѓачите Козаци, но напаѓачите биле речиси уништени. На 31 август, османлиската коњаница, пак, нападнала врз козачките сили надвор од кампот. Османлиите се обиделе да ги растераат Козаците и да ги отсечат од главните полско-литвански сили, но не успеале. До [[2 септември]], главната отоманска војска пристигнала, а опсадата започнала еден ден откако Козаците се приклучиле на полскиот логор.[\n\n=== Опсада ===\n\n==== Отомански напади ====\nНа 2 септември, Османлиите се обиделе да го пробијат недовршениот козачки логор. Козаците добиле засилување од полско-литванската армија и ги задржале своите позиции. На [[3 септември]], уште еден отомански напад бил насочен кон крилото на Лубомирски на главните ут��рдувања. Овој напад бил запрен. Во попладневните часови големите османлиски сили го нападнале козачкиот логор. Со овој напад започнал многу жестока борба. Османлиите биле одбиени. Козаците побрзале зад Османлиите во османлискиот логор и се вратиле во самракот со богат плен. Следниот ден, [[4 септември]], Османлиите повторно се обиделе да го прегазат логорот на Козаците, но повторно не успеале. Контранападот на Заедницата успеал да уништи неколку отомански пушки во нивните позиции.][ Искусните сили на Заедницата можеле да ги издржат отоманските напади бидејќи османлиските сили содржеле премногу коњаници и премногу неискусни артилерици за да бидат ефикасни.\n\nНа [[7 септември]], османлиските трупи го нападнале козачкиот логор четири пати, но биле одбиени. Напладне, османлиските војници упаднале во кампот на Заедницата, кој дотогаш не бил нападнат. [[Јаничар]]ите ја искористиле недоволната будност на Полјаците, додека тие спиеле, нападнале на десното крило на Армијата на Заедницата и упаднале во полските огради, убивајќи околу стотина пешадија. Јаничарите биле одбиени, но се очекувал нов напад.\n\n==== Контранапад на Заедницата ====\nОколу 10.000 Османлии тргнале да нападнат, но тогаш Чодкевич лично водел контранапад со три хусарски ескадрили, вкупно меѓу 600 и 650 луѓе. [[Спахија|Сипахиите]] не можеле да го издржат нападот и хаотично се повлекле. Чодкевич со својата коњаница ги гонел до логорот. Загубите на Османлиите изнесувале повеќе од 500 убиени, а загубите на Заедницата изнесувале 30 убиени. Нападот нанел големи загуби и имало огромно влијание врз моралот на османлиската војска.][Sikora, Radosław, ''Wojskowość polska w dobie wojny polsko-szwedzkiej 1626-1629. '']\n\nНа [[10 септември]], Чодкевич предложил ноќен напад. Бил подготвен напад за ноќта меѓу 12 и 13 септември, но непосредно пред нападот имало обилни врнежи од дожд и акцијата морала да се откаже. Козаците потоа го обезглавиле Бородавка како одмазда.[ {{Rp|370}}\n[[Податотека:Defending_the_Polish_banner_at_Chocim,_by_Juliusz_Kossak,_1892.jpg|десно|мини|250x250пкс| ''Одбрана на полското знаме во Хотин'', Јулиуш Косак, 1892 година]]\n\n==== Продолжени османлиски напади ====\nПо неколку скапи и неуспешни напади во првата недела од опсадата, Османлиите се обиделе да ја заземат тврдината со тоа што им го прекинале снабдувањето и засилувањето и чекале да подлегнат на гладот и болеста.][ До [[14 септември]] бил подигнат привремен мост над реката [[Днестар]] кој им овозможил на Османлиите да ја спречат тврдината да ја користи реката за да комуницира со друга тврдина во блискиот Камијанец-Подилски. Исто така, им дозволило на Османлиите да префрлат дел од нивните топови на другиот брег на реката и да ги гранатираат силите на Заедницата од задниот дел. Друг отомански напад на [[15 септември]] повторно бил одбиен.\n\n==== Козачки напад ====\nНа [[18 септември]], ноќе, Козаците упаднале во о��манлискиот логор на Днестар. Нападот бил успешен и Османлиите претрпеле големи загуби. Сличен напад се случил ноќта меѓу 21 и 22 септември. Овој пат целта била сместувањето на [[Хусеин-паша Охридски]], кој за малку ќе бил заробен. Ваквите акции го подигнале моралот на силите на Полска-Литванија.][\n\n==== Завршување на залихите ====\nИако бранителите биле ослабени, Османлиите не успеале да го скршат нивниот морал. Исто така, додека на бранителите им снемувало храна и залихи, Османлиите имале слични проблеми. На [[24 септември]], неколку дена пред да се укине опсадата, остарениот Хетман починал од исцрпеност и болест во логорот.][ Вториот човек, полковникот Станислав Лубомирски, ја презел командата на полските сили на [[23 септември]], кога болниот хетман му ја пренел командата. На [[25 септември]] Лубомирски им наредил на своите ослабени сили да се повлечат и да формираат помала, пократка одбранбена линија; Османлиите се обиделе во уште еден напад, надевајќи се дека бранителите ќе бидат неорганизирани, но повторно, нападот не успеал. Последниот напад бил запрен на [[28 септември]].][\n\nДоцнењето на сезоната, загубата на приближно 40.000 негови луѓе во битка, општата исцрпеност на османлиската војска и фактот дека неговата голема сила исто така била без залихи го принудило [[Осман II]] да го прифати барањето на бранителите да започне преговори,][ иако полско-литванските сили биле речиси без залихи (легендата вели дека до крајот на опсадата, војската на Заедницата била спуштена до последното буре [[барут]]).\n\n== Последици ==\n[[Податотека:Chodkiewicz_death.JPG|десно|мини|300x300пкс| ''Смртта на Чодкевич'', Францишек Смуглевич, 1806 година]]\nМировниот договор, [[Договор од Хотин|Договорот од Хотин]], бил потпишан на [[9 октомври]],][ што ја одразува неодлучната природа на битката. Во некои клаузули ја фаворизира Полско-литванската Заедница, но и [[Отоманското Царство]] го добил она што го сакал. Немало територијални промени; Границата била потврдена дека е реката Днестар и Полска-Литванија ја признала отоманската контрола над [[Молдавија]]. Во Комонвелтот и кај Козаците, запирањето на огромната османлиска војска се сметало за голема победа.\n\nСамиот султан Осман не бил задоволен од исходот на битката и вината за неа ја префрлил на [[јаничар]]ите. Осман сакал да ја модернизира армијата, која ја обвинил за поразот; На неговите планови за модернизација, сепак, се спротивставиле традиционално настроените јаничари. Тоа противење резултирало со [[Јаничар|бунт на јаничарите]] во [[1622]] година, во кој [[Осман II]] бил сменет и убиен.][{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id%3DtYIxK0Mo1wwC%26pg%3DPA9|title=Архивиран примерок|access-date=2016-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704042446/http://books.google.com/books?id=tYIxK0Mo1wwC|archive-date=4 July 2014}}]\n\nОткако веќе го изгубил Големиот Хетман Чодкевич за време на битката, Заедницата набрзо изгубила уште една од своите најзначајни воени фигури од почетокот на [[17 век]], Петро Конашевич-Сахаидачни, кој не можел да се опорави од борбените повреди и починал неколку месеци подоцна.\n\n== Културно влијание ==\nБитката кај Хотин била најголемата битка во историјата на [[Полско-литванска Државна Заедница|Полско-литванската Заедница]], и била прогласена како голема победа. Меѓу извештаите за битката е прилично еднострана од ''Transakcja wojny chocimskiej (Напредокот на војната кај Чочим) на'' Вацлав Потоцки,[ напишана во периодот 1669–1672 година. Деталите од битката се засноваат на помалку познатиот ''Commentariorum Chotinensis belli libri tres („Коментар на Чочимската војна во три тома“'' ) (дневник, објавен во 1646 година) од Јакуб Собиески и други извори, денес изгубени.\n\nОд османлиска страна, младиот султан [[Осман II]] јавно изјавил дека резултатот од оваа битка е османлиска победа над „кауринот“. Кога се вратил во Цариград на [[27 декември]] [[1621]] година, влегол со победничка поворка; имало три дена и ноќи на славење на победата.][N. Sakaoglu (1999) ''Bu Mulkun Sultanlari (Sultans of This Realm)'', Istanbul:Oglak {{ISBN|975-329-299-6}} p.224 (Turkish)] Меѓутоа, младиот султан лично бил многу незадоволен од резултатот на битката и однесувањето на неговите домашни трупи, јаничарите, за време на походот и почнал да презема мерки за реформа на османлиската војска. Тој обид довел до бунт во Цариград од страна на војската, учениците од медресата (верските училишта) и богатите трговци во мај [[1622]] година, на крајот на кој султанот [[Осман II]] бил соборен и убиен од водачите на толпата.[p.192–3] Овој бунт и смртта на младиот султан (кој имал само 17 години кога бил убиен) е еден од настаните за кои најмногу пишувале отоманските историчари и често се појавува во отоманската дворска литература и отоманската популарна литература. Во народните кафулиња во Цариград (до крајот на [[19 век]]) јавните раскажувачи ги раскажувале приказните, многу во поетска форма, за подвизите на ''младиот Осман'' (вклучувајќи го и Хотин) и неговата трагична смрт.\n\nБитката кај Хотин се одбележува на гробот на непознатиот војник, Варшава, со натпис „CHOCIM 2 IX - 9 X 1621/10 - 11 XI 1673“.\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n== Надворешни врски ==\n* Radosław Sikora, [https://web.archive.org/web/20120228205857/http://www.radoslawsikora.republika.pl/materialy/Chocim1621/Chocim1621.pdf Battle of Chocim (Khotyn) 1621]\n* Serhiy Kharchenko, [https://web.archive.org/web/20070927235701/http://www.ukraine-observer.com/articles/215/773 Sagaydachny: The Underrated Hetman], The Ukrainian Observer 215\n* [http://71.90.27.112:5980/History/PreModernEurope/pl-15-2ottoman1620.htm#chocim2 War with Ottoman Empire 1618–1621]{{dead link|date=October 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}\n* Edmund Kotarski, [https://web.archive.org/web/20070612232353/http://univ.gda.pl/~literat/autors/potoc.htm Wacław POTOCKI]\n* N. Rashba, L. Podgorodyetskii, [http://www.xenophon-mil.org/ukraine/khotin/khotinwa.htm KHOTIN WAR]\n*[https://web.archive.org/web/20161112212930/https://www.msz.gov.pl/resource/21badcbf-0c18-4fb8-8b19-3d382469d25f%3AJCR ''Winged Hussars''], Radoslaw Sikora, Bartosz Musialowicz, ''BUM Magazine'', 2016.\n* [https://www.youtube.com/watch?v=xU4vDW2y6y0 \"Battle of Khotyn / Chocim 1621\" - movie produced on 400th anniversary of the battle].\n\n{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Х��тин}}\n[[Категорија:Опсади на Отоманското Царство]]\n[[Категорија:Воена историја на Украина]]\n[[Категорија:Битки на Влашка]]\n[[Категорија:Кримско ханство]]\n[[Категорија:Полско-литванска Државна Заедница]]\n[[Категорија:Битки на Отоманското Царство]]\n[[Категорија:Судири во 1621 година]]\n[[Категорија:Европа во 1621 година]]","hash":"b108d0ac8939c198409daed8eb9b2732675c93effe92ce1dd5820fbdcbd09575","last_revision":"2023-12-28T09:44:13Z","first_revision":"2014-08-13T12:54:11Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.526733","cross_lingual_links":{"ar":"معركة خوطين (1621)","arz":"معركة خوتين (1621)","azb":"خوتین دؤیوشو (۱۶۲۱)","be":"Бітва пад Хацінам (1621)","be-x-old":"Бітва пад Хацінам 1621 году","bg":"Битка при Хотин (1621)","cs":"Bitva u Chotynu (1621)","en":"Battle of Khotyn (1621)","es":"Batalla de Chocim (1621)","fr":"Bataille de Khotin (1621)","hu":"Chocimi csata (1621)","it":"Battaglia di Chocim (1621)","ja":"ホティンの戦い (1621年)","ka":"ხოტინის ბრძოლა (1621)","lt":"Chotyno mūšis","pl":"Bitwa pod Chocimiem (1621)","ro":"Bătălia de la Hotin (1621)","ru":"Хотинская битва (1621)","sh":"Bitka kod Hotina (1621)","sr":"Битка код Хотина (1621)","tr":"Hotin Muharebesi (1621)","uk":"Битва під Хотином (1621)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Битката кај Хотин или Хотинската војна (турски: Hotin Muharebesi) — комбинирана опсада и серија битки што се одржале помеѓу 2 септември и 9 октомври 1621 година помеѓу полско-литванската војска со козачките сојузници, командувани од страна на Големиот Хетман на Литванија Јан Карол Чодкевич и инвазивната отоманска војска, предводена од султанот Осман II, која била запрена до првите есенски снегови. На 9 октомври, поради доцнењето на сезоната и големите загуби - поради неуспешните напади врз утврдувањата на Заедницата - Османлиите ја напуштиле опсадата и битката завршила во ќор-сокак, што се рефлектирала во договорот каде што некои делови ги фаворизираат Османлиите, додека други го фаворизираат Заедницата. Чодкевич починал на 24 септември 1621 година кратко време по склучувањето договор со Османлиите.\n\nНа крајот на 16 век и почетокот на 17 век, магнатите на Полско-литванската Заедница интервенирале во работите на Молдавија, вазална држава на Отоманското Царство од нејзиното освојување од Мехмед II во 15 век. Дополнително, Османлиите биле отежнати со постојаните напади на нивните територии од страна на украинските Козаци, тогаш номинални поданици на Полско-литванската Заедница.\n\nВо меѓувреме, Триесетгодишната војна беснеела низ Европа. Полско-литванската Заедница била релативно неинволвирана во оваа војна, но полскиот крал Сигизмунд III Васа испратил елитна и безмилосна платеничка единица, Лисовцики, за да им помогне на своите хабсбуршки сојузници во Виена, бидејќи неговиот зет бил самиот цар. Тие го поразиле Ѓорѓи Ракоци од Трансилванија во битката кај Хумене во 1619 година. Габриел Бетлен, владејачкиот принц од Трансилванија, побарал помош од султанот Осман II. Султанот се согласил и била собрана голема отоманска војска за казнена инвазија на Заедницата.\n\nНа 20 септември 1620 година, османлиската војска под команда на гувернерот на Оџаков (Ози) Искендер-паша ја поразил војската на Заедницата во битката кај Цецора, го заробил Станислав Коњецполски и му ја отсекол главата на Станислав Жолкевски, испраќајќи татарски напаѓачи да ја опустошат јужна Полска. Кампањата била прекината поради зимата. Двете страни ги продолжиле непријателствата во 1621 година.\n\nВо април 1621 година војска од 120.000–160.000 војници (изворите варираат), предводена од Осман II, напредувала од Цариград и Едрене кон полската граница. Кан Темир од Буџачката орда и ханот на Крим, Џанибек Гирај се приклучиле на битката на османлиската страна. Приближно 25% од османлиските сили биле составени од контингенти од нивните вазални држави: Татари, Молдавци и Влашки, вкупно околу 13.000 војници. Османлиската војска имала околу 66 тешки топови. Кога Османлиите стигнале до областа во близина на Јаш, на 26/27 јули се случила дистрибуција на бахшиш. Имало 34.825 платени војници капикулу, кои биле редовни војници. На секој му биле дадени по 1.000 акчиња, и вкупно биле потрошени 34.825.000 акчиња.\n\nВо меѓувреме, Сејмот на Заедницата, потресен од минатогодишниот пораз, се согласил да ги зголеми даноците и да финансира поголема армија, како и да регрутира голем број Козаци. Командантот на полско-литванските сили, големиот литвански хетман Јан Карол Чодкевич ја преминал реката Днестар во септември 1621 година со приближно 20.000 до 35.000 војници, на кои им се придружиле уште 10.000 предводени од идниот крал на Полска, принцот Владислав Васа Оваа војска броела 30.000 (18.000 коњаници, 12.000 пешадија), а нивната сојузничка козачка војска предводена од атаманот Петро Конашевич-Сахаидачни била составена од 25.000–40.000 војници, главно пешадија, и околу 22 топови.\n\nПолско-литванската армија пристигнала во близина на Хотин околу 24 август и почнала да се зацврстува во близина на тврдината Хотин, блокирајќи го патот на отоманскиот марш. Армијата следела заедничка стратегија на Комонвелтот кога се соочувал со големи османлиски сили. Користела длабока одбрана со изградба на посебни теренски работи пред логорот. Овие теренски работи биле дизајнирани да овозможат употреба на коњанички контранапади. Контранападите на коњаницата биле особено клучни бидејќи во голема мера се потпирале на своите елитни хусари и козаци. Создаден бил полукруг на теренските утврдувања. Тврдината била зад утврдувањата, а реката Днестар се граничила со утврдувањата. Кругот бил поделен на три дела: десно, командуван од Хетман Чодкевич; централен, командуван од принцот Владислав; и заден, под Лубомирски. Дополнително, пред главната одбранбена линија биле поставени два утврдени логори: Козаците и платениците (познатата единица Лисовчици).\n\nНа 27 август, козачкиот коњанички одред извршил самоубиствен напад, одложувајќи ги османлиските сили што се приближувале. Тој, исто така, нанел жртви во износ од неколку пати повеќе од бројот на напаѓачите Козаци, но напаѓачите биле речиси уништени. На 31 август, османлиската коњаница, пак, нападнала врз козачките сили надвор од кампот. Османлиите се обиделе да ги растераат Козаците и да ги отсечат од главните полско-литвански сили, но не успеале. До 2 септември, главната отоманска војска пристигнала, а опсадата започнала еден ден откако Козаците се приклучиле на полскиот логор.\n\nНа 2 септември, Османлиите се обиделе да го пробијат недовршениот козачки логор. Козаците добиле засилување од полско-литванската армија и ги задржале своите позиции. На 3 септември, уште еден отомански напад бил насочен кон крилото на Лубомирски на главните утврдувања. Овој напад бил запрен. Во попладневните часови големите османлиски сили го нападнале козачкиот логор. Со овој напад започнал многу жестока борба. Османлиите биле одбиени. Козаците побрзале зад Османлиите во османлискиот логор и се вратиле во самракот со богат плен. Следниот ден, 4 септември, Османлиите повторно се обиделе да го прегазат логорот на Козаците, но повторно не успеале. Контранападот на Заедницата успеал да уништи неколку отомански пушки во нивните позиции. Искусните сили на Заедницата можеле да ги издржат отоманските напади бидејќи османлиските сили содржеле премногу коњаници и премногу неискусни артилерици за да бидат ефикасни.\n\nНа 7 септември, османлиските трупи го нападнале козачкиот логор четири пати, но биле одбиени. Напладне, османлиските војници упаднале во кампот на Заедницата, кој дотогаш не бил нападнат. Јаничарите ја искористиле недоволната будност на Полјаците, додека тие спиеле, нападнале на десното крило на Армијата на Заедницата и упаднале во полските огради, убивајќи околу стотина пешадија. Јаничарите биле одбиени, но се очекувал нов напад.\n\nОколу 10.000 Османлии тргнале да нападнат, но тогаш Чодкевич лично водел контранапад со три хусарски ескадрили, вкупно меѓу 600 и 650 луѓе. Сипахиите не можеле да го издржат нападот и хаотично се повлекле. Чодкевич со својата коњаница ги гонел до логорот. Загубите на Османлиите изнесувале повеќе од 500 убиени, а загубите на Заедницата изнесувале 30 убиени. Нападот нанел големи загуби и имало огромно влијание врз моралот на османлиската војска.\n\nНа 10 септември, Чодкевич предложил ноќен напад. Бил подготвен напад за ноќта меѓу 12 и 13 септември, но непосредно пред нападот имало обилни врнежи од дожд и акцијата морала да се откаже. Козаците потоа го обезглавиле Бородавка како одмазда.\n\nПо неколку скапи и неуспешни напади во првата недела од опсадата, Османлиите се обиделе да ја заземат тврдината со тоа што им го прекинале снабдувањето и засилувањето и чекале да подлегнат на гладот и болеста. До 14 септември бил подигнат привремен мост над реката Днестар кој им овозможил на Османлиите да ја спречат тврдината да ја користи реката за да комуницира со друга ��врдина во блискиот Камијанец-Подилски. Исто така, им дозволило на Османлиите да префрлат дел од нивните топови на другиот брег на реката и да ги гранатираат силите на Заедницата од задниот дел. Друг отомански напад на 15 септември повторно бил одбиен.\n\nНа 18 септември, ноќе, Козаците упаднале во османлискиот логор на Днестар. Нападот бил успешен и Османлиите претрпеле големи загуби. Сличен напад се случил ноќта меѓу 21 и 22 септември. Овој пат целта била сместувањето на Хусеин-паша Охридски, кој за малку ќе бил заробен. Ваквите акции го подигнале моралот на силите на Полска-Литванија.\n\nИако бранителите биле ослабени, Османлиите не успеале да го скршат нивниот морал. Исто така, додека на бранителите им снемувало храна и залихи, Османлиите имале слични проблеми. На 24 септември, неколку дена пред да се укине опсадата, остарениот Хетман починал од исцрпеност и болест во логорот. Вториот човек, полковникот Станислав Лубомирски, ја презел командата на полските сили на 23 септември, кога болниот хетман му ја пренел командата. На 25 септември Лубомирски им наредил на своите ослабени сили да се повлечат и да формираат помала, пократка одбранбена линија; Османлиите се обиделе во уште еден напад, надевајќи се дека бранителите ќе бидат неорганизирани, но повторно, нападот не успеал. Последниот напад бил запрен на 28 септември.\n\nДоцнењето на сезоната, загубата на приближно 40.000 негови луѓе во битка, општата исцрпеност на османлиската војска и фактот дека неговата голема сила исто така била без залихи го принудило Осман II да го прифати барањето на бранителите да започне преговори, иако полско-литванските сили биле речиси без залихи (легендата вели дека до крајот на опсадата, војската на Заедницата била спуштена до последното буре барут).\n\nМировниот договор, Договорот од Хотин, бил потпишан на 9 октомври, што ја одразува неодлучната природа на битката. Во некои клаузули ја фаворизира Полско-литванската Заедница, но и Отоманското Царство го добил она што го сакал. Немало територијални промени; Границата била потврдена дека е реката Днестар и Полска-Литванија ја признала отоманската контрола над Молдавија. Во Комонвелтот и кај Козаците, запирањето на огромната османлиска војска се сметало за голема победа.\n\nСамиот султан Осман не бил задоволен од исходот на битката и вината за неа ја префрлил на јаничарите. Осман сакал да ја модернизира армијата, која ја обвинил за поразот; На неговите планови за модернизација, сепак, се спротивставиле традиционално настроените јаничари. Тоа противење резултирало со бунт на јаничарите во 1622 година, во кој Осман II бил сменет и убиен.\n\nОткако веќе го изгубил Големиот Хетман Чодкевич за време на битката, Заедницата набрзо изгубила уште една од своите најзначајни воени фигури од почетокот на 17 век, Петро Конашевич-Сахаидачни, кој не можел да се оп��рави од борбените повреди и починал неколку месеци подоцна.\n\nБитката кај Хотин била најголемата битка во историјата на Полско-литванската Заедница, и била прогласена како голема победа. Меѓу извештаите за битката е прилично еднострана од Transakcja wojny chocimskiej (Напредокот на војната кај Чочим) на Вацлав Потоцки, напишана во периодот 1669–1672 година. Деталите од битката се засноваат на помалку познатиот Commentariorum Chotinensis belli libri tres (\"Коментар на Чочимската војна во три тома\" ) (дневник, објавен во 1646 година) од Јакуб Собиески и други извори, денес изгубени.\n\nОд османлиска страна, младиот султан Осман II јавно изјавил дека резултатот од оваа битка е османлиска победа над \"кауринот\". Кога се вратил во Цариград на 27 декември 1621 година, влегол со победничка поворка; имало три дена и ноќи на славење на победата. Меѓутоа, младиот султан лично бил многу незадоволен од резултатот на битката и однесувањето на неговите домашни трупи, јаничарите, за време на походот и почнал да презема мерки за реформа на османлиската војска. Тој обид довел до бунт во Цариград од страна на војската, учениците од медресата (верските училишта) и богатите трговци во мај 1622 година, на крајот на кој султанот Осман II бил соборен и убиен од водачите на толпата. Овој бунт и смртта на младиот султан (кој имал само 17 години кога бил убиен) е еден од настаните за кои најмногу пишувале отоманските историчари и често се појавува во отоманската дворска литература и отоманската популарна литература. Во народните кафулиња во Цариград (до крајот на 19 век) јавните раскажувачи ги раскажувале приказните, многу во поетска форма, за подвизите на младиот Осман (вклучувајќи го и Хотин) и неговата трагична смрт.\n\nБитката кај Хотин се одбележува на гробот на непознатиот војник, Варшава, со натпис \"CHOCIM 2 IX - 9 X 1621/10 - 11 XI 1673\".\n\nRadosław Sikora, Battle of Chocim (Khotyn) 1621 Serhiy Kharchenko, Sagaydachny: The Underrated Hetman, The Ukrainian Observer 215 War with Ottoman Empire 1618–1621 Edmund Kotarski, Wacław POTOCKI N. Rashba, L. Podgorodyetskii, KHOTIN WAR Winged Hussars, Radoslaw Sikora, Bartosz Musialowicz, BUM Magazine, 2016. \"Battle of Khotyn / Chocim 1621\" - movie produced on 400th anniversary of the battle.\n\nКатегорија:Опсади на Отоманското Царство Категорија:Воена историја на Украина Категорија:Битки на Влашка Категорија:Кримско ханство Категорија:Полско-литванска Државна Заедница Категорија:Битки на Отоманското Царство Категорија:Судири во 1621 година Категорија:Европа во 1621 година\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Битка кај Хотин \n|image=[[File:Józef Brandt, Bitwa pod Chocimiem.jpg|238px]]\n|caption=''Битка кај Хотин '', од ''[[Јозеф Бранд]]''\n|partof =[[Молдавски магнатски војни]]
и [[Отоманско-полска војна (1620–1621)]]\n|date=2 септември -9 октомври 1621\n|place=во близина на [[Хотин]], [[Украина]]\n|result=полско-литванска победа[Plokhy, Serhii, ''The Cossacks and Religion in Early Modern Ukraine'', (Oxford University Press, 2001), 93.]\n|combatant1=[[File:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|border|23px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]
{{Знаменце|Flag of the Cossack Hetmanat.svg}} [[Козаци]]\n|combatant2={{знаме|Ottoman Empire|1453}}
[[File:Gerae-tamga.svg|23px]] [[Кримско ханство]]
{{знаме|Wallachia}}
{{знаме|Moldavia}}\n|commander1={{Знаменце|Flaga Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg}} [[Јан Керол Ходкевич]] †
{{Знаменце|Flaga Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg}} [[Станислав Лубомирски (1583–1649)|Станислав Лубомирски]]
{{Знаменце|Flaga Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg}} [[Владислав IV Ваза]]
{{Знаменце|Flag of the Cossack Hetmanat.svg}} [[Петро Кононович Сахадачни]]\n|commander2={{знамеикона|Ottoman Empire|1453}} [[Осман II]]
{{знамеикона|Ottoman Empire|1453}} [[Хусеин-паша Охридски]]
[[File:Gerae-tamga.svg|23px]] [[Хан Темир]]
[[File:Gerae-tamga.svg|23px]] [[Канибек Гирај]]|\n|strength1= 25,000 полско-литвански и 20,000 козац и[Robert I. Frost. ''After the Deluge: Poland-Lithuania and the Second Northern War, 1655-1660''. Cambridge University Press. 2004. p. 13.] или 50,000–60,000
| \n|strength2=120,000–150,000 османлиско-татарски сили, 13,000 молдавско-влашки сили[Leszek Podhorodecki: Chocim 1621, seria: \"Historyczne bitwy\", MON, 1988.]\n|casualties1=14,500 \n|casualties2=42,000 \n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Битката кај Хотин или Хотинската војна (турски: Hotin Muharebesi) — комбинирана опсада и серија битки што се одржале помеѓу 2 септември и 9 октомври 1621 година помеѓу полско-литванската војска со козачките сојузници, командувани од страна на Големиот Хетман на Литванија Јан Карол Чодкевич и инвазивната отоманска војска, предводена од султанот Осман II, која била запрена до првите есенски снегови.","translated_text":"The Battle of Hotin or the Hotin War (Turkish: Hotin Muharebesi) ⁇ was a combined siege and series of battles fought between 2 September and 9 October 1621 between the Polish-Lithuanian Army and the Cossack Allies, commanded by the Great Hettman of Lithuania Jan Karol Chodkevich and the invading Ottoman Army, led by Sultan Osman II, which was stopped by the first autumn snows.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[{{Наведено списание|last=DeVries|first=Kelly Robert|date=2014-05-01|title=The European tributary states of the Ottoman Empire in the sixteenth and seventeenth centuries|url=http://www.cro3.org/content/51/09/51-5179|journal=Choice|volume=51|issue=9|pages=51–5179|doi=10.5860/CHOICE.51-5179|issn=0009-4978}}]","char_index":39,"name":null,"url":"http://www.cro3.org/content/51/09/51-5179","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":31544,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:25.566893-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.90576171875}],"citations_needed":[]},{"text":"На 9 октомври, поради доцнењето на сезоната и големите загуби -","translated_text":"On October 9th, due to the late season and heavy losses,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"поради неуспешните напади врз утврдувањата на Заедницата -","translated_text":"due to the failure of attacks on the establishments of the Union,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите ја напуштиле опсадата и битката завршила во ќор-сокак, што се рефлектирала во договорот каде што некои делови ги фаворизираат Османлиите, додека","translated_text":"The Ottomans withdrew from the siege and the battle ended in a siege, which was reflected in the treaty where parts favored the Ottomans, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"други го фаворизираат Заедницата.","translated_text":"Others favor the Union.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Чодкевич починал на 24 септември 1621 година кратко време по склучувањето договор со Османлиите.","translated_text":"Chodkevich died on September 24, 1621, shortly after making a treaty with the Ottomans.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Позадина","translated_text":"The back.","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Тензии","translated_text":"Tensions","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На крајот на 16 век и почетокот на 17 век, магнатите на Полско-литванската Заедница интервенирале во работите на Молдавија, вазална држава на Отоманското Царство од нејзиното освојување од Мехмед II во 15 век.","translated_text":"In the late 16th and early 17th centuries, the magnates of the Polish-Lithuanian Commonwealth intervened in the affairs of Moldova, a vassal state of the Ottoman Empire from its conquest by Mehmed II in the 15th century.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дополнително, Османлиите биле отежнати со постојаните напади на нивните територии од страна на украинските Козаци, тогаш номинални поданици на Полско-литванската Заедница.","translated_text":"Additionally, the Ottomans were hardened by the constant attacks on their territories by Ukrainian Cossacks, then nominal subjects of the Polish-Lithuanian Commonwealth.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во меѓувреме, Триесетгодишната војна беснеела низ Европа. Полско-литванската Заедница била релативно неинволвирана во оваа војна, но полскиот крал Сигизмунд III Васа испратил елитна и безмилосна платеничка единица, Лисовцики, за да им помогне на своите хабсбуршки сојузници во Виена, бидејќи неговиот зет бил самиот цар.","translated_text":"Meanwhile, the Thirty Years' War raged across Europe. The Polish-Lithuanian Commonwealth was relatively uninvolved in this war, but Polish King Sigismund III Vasa sent an elite and ruthless mercenary unit, the Lisovtsi, to help his Habsburg allies in Vienna, as his son-in-law was the emperor himself.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тие го поразиле Ѓорѓи Ракоци од Трансилванија во битката кај Хумене во 1619 година.","translated_text":"They defeated George Racozzi of Transylvania at the Battle of Humaine in 1619.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Габриел Бетлен, владејачкиот принц од Трансилванија, побарал помош од султанот Осман II.","translated_text":"Gabriel Bethlen, the reigning prince of Transylvania, sought help from Sultan Osman II.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Султанот се согласил и била собрана голема отоманска војска за казнена инвазија на Заедницата.","translated_text":"The Sultan agreed and a large Ottoman army was assembled for a punitive invasion of the League.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Поход од 1620 година","translated_text":"Campaign of 1620","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 20 септември 1620 година, османлиската војска под команда на гувернерот на","translated_text":"On September 20, 1620, the Ottoman army under the command of the governor of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Оџаков (","translated_text":"Ojakov (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ози) Искендер-","translated_text":"Ozzy, Alexander, what are you doing?","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша ја поразил војската на Заедницата во битката кај Цецора, го заробил Станислав Коњецполски и му ја отсекол главата на Станислав Жолкевски, испраќајќи татарски напаѓачи да ја опустошат јужна Полска.","translated_text":"Pasha defeated the Union army at the Battle of Tsetsora, captured Stanisław Knieczpalski and beheaded Stanisław Zolkiewski, sending Tatar invaders to devastate southern Poland.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Davies, N., 2005, God's Playground, Vol. 1, New York: Columbia University Press, {{ISBN|9780231128179}}]","char_index":142,"name":"Davies","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[p.192–3]","char_index":201,"name":"shaw","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Кампањата била прекината поради зимата.","translated_text":"Campaigns were interrupted because of the winter.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Двете страни ги продолжиле непријателствата во 1621 година.","translated_text":"The two sides continued hostilities in 1621.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Поход од 1621 година","translated_text":"Campaign of 1621","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Османлиски сили","translated_text":"Ottoman Powers","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во април 1621 година војска од 120.000–160.000 војници (","translated_text":"In April 1621, an army of 120,000 soldiers","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"изворите варираат), предводена од Осман II, напредувала од Цариград и Едрене кон полската граница.","translated_text":"sources vary), led by Osman II, advanced from Carigrad and Edren to the Polish border.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кан Темир од Буџачката орда и ханот на Крим, Џанибек Гирај се приклучиле на битката на османлиската страна.","translated_text":"Khan Temir of the Budja Horde and Crimean Khan Janibek Giraj joined the battle on the Ottoman side.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Приближно 25% од османлиските сили биле составени од контингенти од нивните вазални држави: Татари, Молдавци и Влашки, вкупно околу 13.000 војници.","translated_text":"About 25% of the Ottoman forces were composed of contingents from their vassal states: Tatars, Moldovans, and Vlasks, totaling about 13,000 troops.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиската војска имала околу 66 тешки топови.","translated_text":"The Ottoman army had about 66 heavy cannons.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кога Османлиите стигнале до областа во близина на Јаш, на 26/27 јули се случила дистрибуција на бахшиш.","translated_text":"When the Ottomans arrived in the area near Yash, on July 26/27, a distribution of bakshish took place.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Имало 34.825 платени војници капикулу, кои биле редовни војници.","translated_text":"There were 34,825 paid cappuccinos, who were regular soldiers.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На секој му биле дадени по 1.000 акчиња, и вкупно биле потрошени 34.825.000 акчиња.","translated_text":"Each was given 1,000 pieces, and a total of 34,825,000 pieces were spent.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Силите на Полска-Литванија","translated_text":"Forces of Poland-Lithuania","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во меѓувреме, Сејмот на Заедницата, потресен од минатогодишниот пораз, се согласил да ги зголеми даноците и да финансира поголема армија, како и да регрутира голем број Козаци.","translated_text":"Meanwhile, the Sejm of the Union, shaken by last year's defeat, agreed to raise taxes and finance a larger army, as well as recruit a large number of Cossacks.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Командантот на полско-литванските сили, големиот литвански хетман Јан Карол Чодкевич ја преминал реката Днестар во сеп��ември 1621 година со приближно 20.000 до 35.000 војници, на кои им се придружиле уште 10.000 предводени од идниот крал на Полска, принцот Владислав Васа Оваа војска броела 30.000 (18.000 коњаници, 12.000 пешадија), а нивната сојузничка козачка војска предводена од атаманот Петро Конашевич-","translated_text":"The commander of the Polish-Lithuanian forces, the great Lithuanian Hetman Jan Karol Chodkevich crossed the Dniester River in September 1621 with an estimated 20,000 to 35,000 troops, who were joined by another 10,000 led by the future King of Poland, Prince Vladislav Vasa.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":272,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Сахаидачни била составена од 25.000–40.000 војници, главно пешадија, и околу 22 топови.","translated_text":"The Sahyadri consisted of 25,000-40,000 soldiers, mainly infantry, and about 22 cannons.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":68,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":87,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Битка","translated_text":"The Battle","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Борбен план на Заедницата","translated_text":"The Combat Plan of the Union","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Полско-литванската армија пристигнала во близина на Хотин околу 24 август и почнала да се зацврстува во близина на тврдината Хотин, блокирајќи го патот на отоманскиот марш.","translated_text":"The Polish-Lithuanian Army arrived near Hotin around 24 August and began to consolidate near the Hotin fortress, blocking the route of the Ottoman march.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.]","char_index":172,"name":"Tucker","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Армијата следела заедничка стратегија на Комонвелтот кога се соочувал со големи османлиски сили.","translated_text":"The army followed a common strategy of the Commonwealth as it faced large Ottoman forces.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Користела длабока одбрана со изградба на посебни теренски работи пред логорот.","translated_text":"She used deep defense by building special fieldwork outside the camp.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овие теренски работи биле дизајнирани да овозможат употреба на коњанички контранапади.","translated_text":"These field items were designed to allow the use of horseback counterattacks.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Контранападите на коњаницата биле особено клучни бидејќи во голема мера се потпирале на своите елитни хусари и козаци.","translated_text":"The cavalry's counterattacks were particularly crucial because they relied heavily on their elite husars and Cossacks.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Создаден бил полукруг на теренските утврдувања.","translated_text":"It was built halfway around the field fortifications.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тврдината била зад утврдувањата, а реката Днестар се граничила со утврдувањата.","translated_text":"The fortress was behind the fortifications, and the Dniester River bordered the fortifications.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кругот бил поделен на три дела: десно, командуван од Хетман Чодкевич;","translated_text":"The circle was divided into three parts: right, commanded by Hetman Chodkevich;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"централен, командуван од принцот Владислав; и заден, под Лубомирски.","translated_text":"central, commanded by Prince Vladislav; and rear, under Lubomirski.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дополнително, пред главната одбранбена линија биле поставени два утврдени логори:","translated_text":"In addition, two fortified camps were set up in front of the main defensive line:","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Козаците и платениците (познатата единица Лисовчици).","translated_text":"The Cossacks and the mercenaries (the known unit of the Foxes).","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Османлиски и козачки пресметки","translated_text":"Ottoman and Cossack calculations","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 27 август, козачкиот коњанички одред извршил самоубиствен напад, одложувајќи ги османлиските сили што се приближувале.","translated_text":"On 27 August, the Cossack cavalry unit carried out a suicide attack, delaying the approaching Ottoman forces.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тој, исто така, нанел жртви во износ од неколку пати повеќе од бројот на напаѓачите Козаци, но напаѓачите биле речиси уништени.","translated_text":"He also inflicted casualties several times the number of Cossack assailants, but the assailants were almost destroyed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 31 август, османлиската коњаница, пак, нападнала врз козачките сили надвор од кампот.","translated_text":"On August 31, the Ottoman cavalry, again, attacked the Cossack forces outside the camp.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите се обиделе да ги растераат Козаците и да ги отсечат од главните полско-литвански сили, но не успеале.","translated_text":"The Ottomans tried to disperse the Cossacks and cut them off from the main Polish-Lithuanian forces, but they failed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"До 2 септември, главната отоманска војска пристигнала, а опсадата започнала еден ден откако Козаците се приклучиле на полскиот логор.","translated_text":"By September 2, the main Ottoman army had arrived, and the siege began a day after the Cossacks joined the Polish camp.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":133,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Опсада","translated_text":"The Siege","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Отомански напади","translated_text":"Ottoman attacks","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 2 септември,","translated_text":"On September 2nd,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите се обиделе да го пробијат недовршениот козачки логор.","translated_text":"The Ottomans tried to break through the unfinished goat camp.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Козаците добиле засилување од полско-литванската армија и ги задржале своите позиции.","translated_text":"The Cossacks received reinforcements from the Polish-Lithuanian Army and retained their positions.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 3 септември, уште еден отомански напад бил насочен кон крилото на Лубомирски на главните утврдувања.","translated_text":"On 3 September, another Ottoman attack was directed at the Lubomirski wing of the main fortifications.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овој напад бил запрен.","translated_text":"This attack was stopped.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во попладневните часови големите османлиски сили го нападнале козачкиот логор.","translated_text":"In the afternoon, large Ottoman forces attacked the Cossack camp.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Со овој напад започнал","translated_text":"With this attack began","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"многу жестока борба.","translated_text":"A very fierce struggle.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите биле одбиени.","translated_text":"The Ottomans were rejected.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Козаците побрзале зад Османлиите во османлискиот логор и се вратиле во самракот со богат плен.","translated_text":"The Cossacks rushed behind the Ottomans to the Ottoman camp and returned in dusk with a wealth of captives.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Следниот ден, 4 септември, Османлиите","translated_text":"The next day, September 4, the Ottomans","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно се обиделе да го прегазат логорот на Козаците, но","translated_text":"They tried again to trample the Cossack camp, but","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно не успеале.","translated_text":"They didn't make it again.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Контранападот на Заедницата успеал да уништи неколку отомански пушки во нивните позиции.","translated_text":"The Coalition counterattack succeeded in destroying several Ottoman guns in their positions.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":88,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Искусните сили на Заедницата можеле да ги издржат отоманските напади бидејќи османлиските сили содржеле премногу коњаници и премногу неискусни артилерици за да бидат ефикасни.","translated_text":"The skilled forces of the Allies were able to withstand the Ottoman attacks because the Ottoman forces held too many cavalry and too many inexperienced artillery to be effective.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 7 септември, османлиските трупи го нападнале козачкиот логор четири пати, но биле одбиени.","translated_text":"On 7 September, Ottoman troops attacked the Cossack camp four times, but were repulsed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Напладне, османлиските војници упаднале во кампот на Заедницата, кој дотогаш не бил нападнат.","translated_text":"At noon, Ottoman troops stormed the previously unattacked Union camp.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Јаничарите ја искористиле недоволната будност на Полјаците, додека","translated_text":"The Janissaries took advantage of the Poles' insufficient vigilance, while","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"тие спиеле, нападнале на десното крило на Армијата на Заедницата и упаднале во полските огради, убивајќи околу стотина пешадија.","translated_text":"They slept, attacked the right wing of the Union Army and stormed the Polish fences, killing about a hundred foot soldiers.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Јаничарите биле одбиени, но се очекувал нов напад.","translated_text":"The Yankees were repulsed, but another attack was expected.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Контранапад на Заедницата","translated_text":"Counterattack by the Union","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Околу 10.000 Османлии тргнале да нападнат, но тогаш Чодкевич лично водел контранапад со три хусарски ескадрили, вкупно меѓу 600 и 650 луѓе.","translated_text":"About 10,000 Ottomans marched to attack, but then Chodkevich personally led a counterattack with three Hussar squadrons, totaling between 600 and 650 men.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сипахиите не можеле да го издржат нападот и хаотично се повлекле.","translated_text":"The Sipahi could not withstand the attack and retreated chaotically.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Чодкевич со својата коњаница ги гонел до логорот.","translated_text":"Chodkevich and his cavalry chased them to the camp.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Загубите на Османлиите изнесувале повеќе од 500 убиени, а загубите на Заедницата изнесувале 30 убиени.","translated_text":"Ottoman losses amounted to more than 500 killed, and Union losses amounted to 30 killed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Нападот нанел големи загуби и имало огромно влијание врз моралот на османлиската војска.","translated_text":"The attack inflicted heavy losses and had a profound effect on the morale of the Ottoman army.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Sikora, Radosław, ''Wojskowość polska w dobie wojny polsko-szwedzkiej 1626-1629. '']","char_index":88,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 10 септември, Чодкевич предложил ноќен напад.","translated_text":"On September 10, Chodkevich proposed a night attack.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Бил подготвен напад за ноќта меѓу 12 и 13 септември, но непосредно пред нападот имало обилни врнежи од дожд и акцијата морала да се откаже.","translated_text":"An attack was planned for the night between September 12 and 13, but just before the attack there were heavy rains and the action had to be abandoned.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Козаците потоа го обезглавиле Бородавка како одмазда.","translated_text":"The Cossacks then decapitated Snow White in retaliation.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":53,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Продолжени османлиски напади","translated_text":"Prolonged Ottoman attacks","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"По неколку скапи и неуспешни напади во првата недела од опсадата,","translated_text":"After several costly and unsuccessful attacks in the first week of the siege,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите се обиделе да ја заземат тврдината со тоа што им го прекинале снабдувањето и засилувањето и чекале да подлегнат на гладот и болеста.","translated_text":"The Ottomans tried to take the fortress by cutting off their supplies and reinforcements and waiting to die of starvation and disease.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":143,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"До 14 септември бил подигнат привремен мост над реката Днестар кој им овозможил на","translated_text":"By 14 September a temporary bridge over the Dniester River had been erected which enabled the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите да ја спречат тврдината да ја користи реката за да комуницира со друга тврдина во блискиот Камијанец-","translated_text":"The Ottomans to prevent the fortress from using the river to communicate with another fortress in nearby Kamyanets...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Подилски.","translated_text":"It's a little late.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Исто така, им дозволило на Османлиите да префрлат дел од нивните топови на другиот брег на реката и да ги гранатираат силите на Заедницата од задниот дел.","translated_text":"It also allowed the Ottomans to move part of their cannons across the river and grenade Union forces from the rear.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Друг отомански напад на 15 септември повторно бил одбиен.","translated_text":"Another Ottoman attack on September 15 was again repulsed.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Козачки напад","translated_text":"Goat attack","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 18 септември, ноќе, Козаците упаднале во османлискиот логор на Днестар.","translated_text":"On the night of September 18, the Cossacks stormed the Ottoman camp of Dniester.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Нападот бил успешен и Османлиите претрпеле големи загуби.","translated_text":"The assault was successful and the Ottomans suffered heavy losses.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сличен напад се случил ноќта меѓу 21 и 22 септември.","translated_text":"A similar attack occurred on the night between September 21 and 22.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Овој пат целта била сместувањето на Хусеин-паша Охридски, кој за малку ќе бил заробен.","translated_text":"This time the goal was to accommodate Hussein Pasha Ohridsky, who was about to be captured.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ваквите акции го подигнале моралот на силите на Полска-Литванија.","translated_text":"Such actions raised the morale of the Polish-Lithuanian forces.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":65,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Завршување на залихите","translated_text":"Completion of stocks","level":4,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Иако бранителите биле ослабени,","translated_text":"Although the defenders were weakened,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите не успеале да го скршат нивниот морал.","translated_text":"The Ottomans failed to break their morals.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Исто така, додека на бранителите им снемувало храна и залихи, Османлиите имале слични проблеми.","translated_text":"Also, while the defenders ran out of food and supplies, the Ottomans had similar problems.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 24 септември, неколку дена пред да се укине опсадата, остарениот Хетман починал од исцрпеност и болест во логорот.","translated_text":"On September 24, a few days before the siege was lifted, the elderly Hetman died of exhaustion and illness in the camp.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.]","char_index":117,"name":"Tucker","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Вториот човек, полковникот Станислав Лубомирски, ја презел командата на полските сили на 23 септември, кога болниот хетман му ја пренел командата.","translated_text":"The second man, Colonel Stanisław Lubomirski, took command of the Polish forces on 23 September, when a sick Hetman transferred the command to him.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 25 септември Лубомирски им наредил на своите ослабени сили да се повлечат и да формираат помала, пократка одбранбена линија;","translated_text":"On 25 September Lubomirski ordered his weakened forces to withdraw and form a smaller, shorter defensive line;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите се обиделе во уште еден напад, надевајќи се дека бранителите ќе бидат неорганизирани, но","translated_text":"The Ottomans attempted another attack, hoping the defenders would be disorganized, but","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно, нападот не успеал.","translated_text":"Again, the attack failed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Последниот напад бил запрен на 28 септември.","translated_text":"The last attack was stopped on September 28.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":44,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Доцнењето на сезоната, загубата на приближно 40.000 негови луѓе во битка, општата исцрпеност на османлиската војска и фактот дека неговата голема сила исто така била без залихи го принудило Осман II да го прифати барањето на бранителите да започне преговори, иако полско-литванските сили биле речиси без залихи (легендата вели дека до крајот на опсад��та, војската на Заедницата била спуштена до последното буре барут).","translated_text":"The delay of the season, the loss of some 40,000 of his men in battle, the general exhaustion of the Ottoman army and the fact that his great power was also without supplies forced Osman II to accept the defenders' request to begin negotiations, although the Polish-Lithuanian forces were almost without supplies (legend has it that by the end of the siege, the Union army had been lowered to the last bullet storm).","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.]","char_index":258,"name":"Tucker","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Последици","translated_text":"Consequences","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Мировниот договор, Договорот од Хотин, бил потпишан на 9 октомври, што ја одразува неодлучната природа на битката.","translated_text":"The peace treaty, the Hottin Treaty, was signed on 9 October, reflecting the indecisive nature of the battle.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":66,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во некои клаузули ја фаворизира Полско-литванската Заедница, но и","translated_text":"Some clauses favour the Polish-Lithuanian Commonwealth, but also","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство го добил она што го сакал.","translated_text":"The Ottoman Empire got what it wanted.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Немало територијални промени;","translated_text":"There were no territorial changes;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Границата била потврдена дека е реката Днестар и Полска-","translated_text":"The border has been confirmed to be the Dniester River and the Polish-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Литванија ја признала отоманската контрола над Молдавија.","translated_text":"Lithuania recognized Ottoman control over Moldova.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во Комонвелтот и кај Козаците, запирањето на огромната османлиска војска се сметало за голема победа.","translated_text":"In the Commonwealth and the Cossacks, stopping the vast Ottoman army was seen as a great victory.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Самиот султан Осман не бил задоволен од исходот на битката и вината за неа ја префрлил на јаничарите.","translated_text":"Sultan Osman himself was dissatisfied with the outcome of the battle and blamed it on the Janissaries.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Осман сакал да ја модернизира армијата, која ја обвинил за поразот;","translated_text":"Osman wanted to modernize the army, which he blamed for the defeat;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На неговите планови за модернизација, сепак, се спротивставиле традиционално настроените јаничари.","translated_text":"His plans for modernization, however, were opposed by traditionally-minded Hellenes.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тоа противење резултирало со бунт на јаничарите во 1622 година, во кој Осман II бил сменет и убиен.","translated_text":"That opposition resulted in a Janissary revolt in 1622, in which Osman II was deposed and killed.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id%3DtYIxK0Mo1wwC%26pg%3DPA9|title=Архивиран примерок|access-date=2016-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704042446/http://books.google.com/books?id=tYIxK0Mo1wwC|archive-date=4 July 2014}}]","char_index":99,"name":null,"url":"https://books.google.com/books?id%3DtYIxK0Mo1wwC%26pg%3DPA9","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.343546-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id%3DtYIxK0Mo1wwC%26pg%3DPA9|title=Архивиран примерок|access-date=2016-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704042446/http://books.google.com/books?id=tYIxK0Mo1wwC|archive-date=4 July 2014}}]","char_index":99,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20140704042446/http://books.google.com/books?id=tYIxK0Mo1wwC","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.568089-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Откако веќе го изгубил Големиот Хетман Чодкевич за време на битката, Заедницата набрзо изгубила уште една од своите најзначајни воени фигури од почетокот на 17 век, Петро Конашевич-","translated_text":"Having already lost the Great Hetman Chodkevich during the battle, the Union soon lost another of its most important military figures of the early 17th century, Petro Konashevich-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сахаидачни, кој не можел да се опорави од борбените повреди и починал неколку месеци подоцна.","translated_text":"Sahaidachi, who could not recover from the combat wounds and died a few months later.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Културно влијание","translated_text":"Cultural influence","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Битката кај Хотин била најголемата битка во историјата на Полско-литванската Заедница, и била прогласена како голема победа.","translated_text":"The Battle of Höttin was the largest battle in the history of the Polish-Lithuanian Commonwealth, and was declared a major victory.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓу извештаите за битката е прилично еднострана од Transakcja wojny chocimskiej (","translated_text":"Among the reports of the battle is rather unilateral from Transakcja wojny chocimskiej (","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Напредокот на војната кај Чочим) на Вацлав Потоцки, напишана во периодот 1669–1672 година.","translated_text":"The Progress of the War at Chochim) by Vaclav Pototsky, written in the period 1669-1672.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Davies, N., 2005, God's Playground, Vol. 1, New York: Columbia University Press, {{ISBN|9780231128179}}]","char_index":51,"name":"Davies","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Деталите од битката се засноваат на помалку познатиот Commentariorum Chotinensis belli libri tres (\"","translated_text":"The details of the battle are based on the lesser known Commentariorum Chotinensis belli libri tres (\"","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Коментар на Чочимската војна во три тома\" ) (дневник, објавен во 1646 година) од Јакуб Собиески и","translated_text":"A Commentary on the Chochim War in Three Volumes\" (diary, published 1646) by Jakob Sobiewski and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"други извори, денес изгубени.","translated_text":"Other sources, lost today.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Од османлиска страна, младиот султан Осман II јавно изјавил дека резултатот од оваа битка е османлиска победа над \"кауринот\".","translated_text":"On the Ottoman side, the young Sultan Osman II publicly declared that the result of this battle was an Ottoman victory over the \"kaurin\".","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кога се вратил во Цариград на 27 декември 1621 година, влегол со победничка поворка;","translated_text":"When he returned to Constantinople on 27 December 1621, he entered on a victorious voyage;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"имало три дена и ноќи на славење на победата.","translated_text":"There were three days and nights of celebration of the victory.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[N. Sakaoglu (1999) ''Bu Mulkun Sultanlari (Sultans of This Realm)'', Istanbul:Oglak {{ISBN|975-329-299-6}} p.224 (Turkish)]","char_index":45,"name":"sakaoglu","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓутоа, младиот султан лично бил многу незадоволен од резултатот на битката и однесувањето на неговите домашни трупи, јаничарите, за време на походот и почнал да презема мерки за реформа на османлиската војска.","translated_text":"However, the young sultan personally was very dissatisfied with the outcome of the battle and the behavior of his home troops, the Janissaries, during the expedition and began to take measures to reform the Ottoman army.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тој обид довел до бунт во Цариград од страна на војската, учениците од медресата (верските училишта) и богатите трговци во мај 1622 година, на крајот на кој султанот Осман II бил соборен и убиен од водачите на толпата.","translated_text":"This attempt led to a revolt in Constantinople by the army, the students of the madrasa (religious schools) and wealthy merchants in May 1622, at the end of which Sultan Osman II was overthrown and killed by the leaders of the mob.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[p.192–3]","char_index":218,"name":"shaw","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Овој бунт и смртта на младиот султан (кој имал само 17 години кога бил убиен) е еден од настаните за кои најмногу пишувале отоманските историчари и често се појавува во отоманската дворска литература и отоманската популарна литература.","translated_text":"This rebellion and death of the young sultan (who was only 17 years old when he was killed) is one of the events most often written about by Ottoman historians and frequently appears in Ottoman court literature and popular Ottoman literature.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во народните кафулиња во Цариград (до крајот на 19 век) јавните раскажувачи ги раскажувале приказните, многу во поетска форма, за подвизите на младиот Осман (вклучувајќи го и Хотин) и неговата трагична смрт.","translated_text":"In the folk cafés of Constantinople (until the end of the 19th century) public storytellers told stories, often in poetic form, about the exploits of the young Osman (including Khotin) and his tragic death.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[N. Sakaoglu (1999) ''Bu Mulkun Sultanlari (Sultans of This Realm)'', Istanbul:Oglak {{ISBN|975-329-299-6}} p.224 (Turkish)]","char_index":207,"name":"sakaoglu","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Битката кај Хотин се одбележува на гробот на непознатиот војник, Варшава, со натпис \"CHOCIM 2 IX -","translated_text":"The Battle of Höttin is marked on the tomb of the unknown soldier, Warsaw, with the inscription \"CHOCIM 2 IX -","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"9 X 1621/10 - 11 XI 1673\".","translated_text":"9 X 1621/10 to 11 XI 1673\".","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Radosław Sikora, Battle of Chocim (Khotyn) 1621 Serhiy Kharchenko, Sagaydachny: The Underrated Hetman, The Ukrainian","translated_text":"Radosław Sikora, Battle of Chocim 1621 Serhiy Kharchenko, Sagaydachny: The Underrated Hetman, The Ukrainian","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Observer 215 War with","translated_text":"Observer 215 War with","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ottoman Empire 1618–1621 Edmund Kotarski, Wacław POTOCKI N. Rashba, L. Podgorodyetskii, KHOTIN WAR Winged Hussars, Radoslaw Sikora, Bartosz Musialowicz, BUM Magazine, 2016. \"Battle of Khotyn / Chocim 1621\" - movie produced on 400th anniversary of the battle.","translated_text":"Ottoman Empire 1618 ⁇ 1621 Edmund Kotarski, Wacław POTOCKI N. Rashba, L. Podgorodyetskii, KHOTIN WAR Winged Hussars, Radoslaw Sikora, Bartosz Musialowicz, BUM Magazine, 2016.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Опсади на Отоманското Царство Категорија:","translated_text":"Sieges of the Ottoman Empire Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Воена историја на Украина Категорија:Битки на Влашка Категорија:","translated_text":"Military history of Ukraine Category:Battle of the Vlask Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кримско ханство Категорија:Полско-литванска Државна Заедница Категорија:Битки на Отоманското Царство Категорија:","translated_text":"Crimean Khanate Category:Polish-Lithuanian Commonwealth Category:Battle of the Ottoman Empire Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1621 година Категорија:","translated_text":"Judges in 1621 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Европа во 1621 година","translated_text":"Europe in 1621","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Битката кај Хотин или Хотинската војна (турски: Hotin Muharebesi) — комбинирана опсада и серија битки што се одржале помеѓу 2 септември и 9 октомври 1621 година помеѓу полско-литванската војска со козачките сојузници, командувани од страна на Големиот Хетман на Литванија Јан Карол Чодкевич и инвазивната отоманска војска, предводена од султанот Осман II, која била запрена до првите есенски снегови.","translated_text":"The Battle of Hotin or the Hotin War (Turkish: Hotin Muharebesi) ⁇ was a combined siege and series of battles fought between 2 September and 9 October 1621 between the Polish-Lithuanian Army and the Cossack Allies, commanded by the Great Hettman of Lithuania Jan Karol Chodkevich and the invading Ottoman Army, led by Sultan Osman II, which was stopped by the first autumn snows.","citations":[{"content":"[{{Наведено списание|last=DeVries|first=Kelly Robert|date=2014-05-01|title=The European tributary states of the Ottoman Empire in the sixteenth and seventeenth centuries|url=http://www.cro3.org/content/51/09/51-5179|journal=Choice|volume=51|issue=9|pages=51–5179|doi=10.5860/CHOICE.51-5179|issn=0009-4978}}]","char_index":39,"name":null,"url":"http://www.cro3.org/content/51/09/51-5179","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=UTF-8","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":31544,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:25.566893-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":5,"source_quality_raw_score":0.90576171875}]},{"text":"Оџаков ( Ози) Искендер- паша ја поразил војската на Заедницата во битката кај Цецора, го заробил Станислав Коњецполски и му ја отсекол главата на Станислав Жолкевски, испраќајќи татарски напаѓачи да ја опустошат јужна Полска.","translated_text":"Ojakov ( Ozzy, Alexander, what are you doing? Pasha defeated the Union army at the Battle of Tsetsora, captured Stanisław Knieczpalski and beheaded Stanisław Zolkiewski, sending Tatar invaders to devastate southern Poland.","citations":[{"content":"[Davies, N., 2005, God's Playground, Vol. 1, New York: Columbia University Press, {{ISBN|9780231128179}}]","char_index":166,"name":"Davies","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[p.192–3]","char_index":225,"name":"shaw","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во меѓувреме, Сејмот на Заедницата, потресен од минатогодишниот пораз, се согласил да ги зголеми даноците и да финансира поголема армија, како и да регрутира голем број Козаци. Командантот на полско-литванските сили, големиот литвански хетман Јан Карол Чодкевич ја преминал реката Днестар во септември 1621 година со приближно 20.000 до 35.000 војници, на кои им се придружиле уште 10.000 предводени од идниот крал на Полска, принцот Владислав Васа Оваа војска броела 30.000 (18.000 коњаници, 12.000 пешадија), а нивната сојузничка козачка војска предводена од атаманот Петро Конашевич-","translated_text":"Meanwhile, the Sejm of the Union, shaken by last year's defeat, agreed to raise taxes and finance a larger army, as well as recruit a large number of Cossacks. The commander of the Polish-Lithuanian forces, the great Lithuanian Hetman Jan Karol Chodkevich crossed the Dniester River in September 1621 with an estimated 20,000 to 35,000 troops, who were joined by another 10,000 led by the future King of Poland, Prince Vladislav Vasa.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":449,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во меѓувреме, Сејмот на Заедницата, потресен од минатогодишниот пораз, се согласил да ги зголеми даноците и да финансира поголема армија, како и да регрутира голем број Козаци. Командантот на полско-литванските сили, големиот литвански хетман Јан Карол Чодкевич ја преминал реката Днестар во септември 1621 година со приближно 20.000 до 35.000 војници, на кои им се придружиле уште 10.000 предводени од идниот крал на Полска, принцот Владислав Васа Оваа војска броела 30.000 (18.000 коњаници, 12.000 пешадија), а нивната сојузничка козачка војска предводена од атаманот Петро Конашевич- Сахаидачни била составена од 25.000–40.000 војници, главно пешадија, и околу 22 топови.","translated_text":"Meanwhile, the Sejm of the Union, shaken by last year's defeat, agreed to raise taxes and finance a larger army, as well as recruit a large number of Cossacks. The commander of the Polish-Lithuanian forces, the great Lithuanian Hetman Jan Karol Chodkevich crossed the Dniester River in September 1621 with an estimated 20,000 to 35,000 troops, who were joined by another 10,000 led by the future King of Poland, Prince Vladislav Vasa. The Sahyadri consisted of 25,000-40,000 soldiers, mainly infantry, and about 22 cannons.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":655,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":674,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Полско-литванската армија пристигнала во близина на Хотин околу 24 август и почнала да се зацврстува во близина на тврдината Хотин, блокирајќи го патот на отоманскиот марш.","translated_text":"The Polish-Lithuanian Army arrived near Hotin around 24 August and began to consolidate near the Hotin fortress, blocking the route of the Ottoman march.","citations":[{"content":"[Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.]","char_index":172,"name":"Tucker","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"На 31 август, османлиската коњаница, пак, нападнала врз козачките сили надвор од кампот. Османлиите се обиделе да ги растераат Козаците и да ги отсечат од главните полско-литвански сили, но не успеале. До 2 септември, главната отоманска војска пристигнала, а опсадата започнала еден ден откако Козаците се приклучиле на полскиот логор.","translated_text":"On August 31, the Ottoman cavalry, again, attacked the Cossack forces outside the camp. The Ottomans tried to disperse the Cossacks and cut them off from the main Polish-Lithuanian forces, but they failed. By September 2, the main Ottoman army had arrived, and the siege began a day after the Cossacks joined the Polish camp.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":335,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"повторно се обиделе да го прегазат логорот на Козаците, но повторно не успеале. Контранападот на Заедницата успеал да уништи неколку отомански пушки во нивните позиции.","translated_text":"They tried again to trample the Cossack camp, but They didn't make it again. The Coalition counterattack succeeded in destroying several Ottoman guns in their positions.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":168,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Чодкевич со својата коњаница ги гонел до логорот. Загубите на Османлиите изнесувале повеќе од 500 убиени, а загубите на Заедницата изнесувале 30 убиени. Нападот нанел големи загуби и имало огромно влијание врз моралот на османлиската војска.","translated_text":"Chodkevich and his cavalry chased them to the camp. Ottoman losses amounted to more than 500 killed, and Union losses amounted to 30 killed. The attack inflicted heavy losses and had a profound effect on the morale of the Ottoman army.","citations":[{"content":"[Sikora, Radosław, ''Wojskowość polska w dobie wojny polsko-szwedzkiej 1626-1629. '']","char_index":241,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"На 10 септември, Чодкевич предложил ноќен напад. Бил подготвен напад за ноќта меѓу 12 и 13 септември, но непосредно пред нападот имало обилни врнежи од дожд и акцијата морала да се откаже. Козаците потоа го обезглавиле Бородавка како одмазда.","translated_text":"On September 10, Chodkevich proposed a night attack. An attack was planned for the night between September 12 and 13, but just before the attack there were heavy rains and the action had to be abandoned. The Cossacks then decapitated Snow White in retaliation.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":242,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"По неколку скапи и неуспешни напади во првата недела од опсадата, Османлиите се обиделе да ја заземат тврдината со тоа што им го прекинале снабдувањето и засилувањето и чекале да подлегнат на гладот и болеста.","translated_text":"After several costly and unsuccessful attacks in the first week of the siege, The Ottomans tried to take the fortress by cutting off their supplies and reinforcements and waiting to die of starvation and disease.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":209,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Сличен напад се случил ноќта меѓу 21 и 22 септември. Овој пат целта била сместувањето на Хусеин-паша Охридски, кој за малку ќе бил заробен. Ваквите акции го подигнале моралот на силите на Полска-Литванија.","translated_text":"A similar attack occurred on the night between September 21 and 22. This time the goal was to accommodate Hussein Pasha Ohridsky, who was about to be captured. Such actions raised the morale of the Polish-Lithuanian forces.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":205,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Османлиите не успеале да го скршат нивниот морал. Исто така, додека на бранителите им снемувало храна и залихи, Османлиите имале слични проблеми. На 24 септември, неколку дена пред да се укине опс��дата, остарениот Хетман починал од исцрпеност и болест во логорот.","translated_text":"The Ottomans failed to break their morals. Also, while the defenders ran out of food and supplies, the Ottomans had similar problems. On September 24, a few days before the siege was lifted, the elderly Hetman died of exhaustion and illness in the camp.","citations":[{"content":"[Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.]","char_index":263,"name":"Tucker","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Османлиите се обиделе во уште еден напад, надевајќи се дека бранителите ќе бидат неорганизирани, но повторно, нападот не успеал. Последниот напад бил запрен на 28 септември.","translated_text":"The Ottomans attempted another attack, hoping the defenders would be disorganized, but Again, the attack failed. The last attack was stopped on September 28.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":173,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Доцнењето на сезоната, загубата на приближно 40.000 негови луѓе во битка, општата исцрпеност на османлиската војска и фактот дека неговата голема сила исто така била без залихи го принудило Осман II да го прифати барањето на бранителите да започне преговори, иако полско-литванските сили биле речиси без залихи (легендата вели дека до крајот на опсадата, војската на Заедницата била спуштена до последното буре барут).","translated_text":"The delay of the season, the loss of some 40,000 of his men in battle, the general exhaustion of the Ottoman army and the fact that his great power was also without supplies forced Osman II to accept the defenders' request to begin negotiations, although the Polish-Lithuanian forces were almost without supplies (legend has it that by the end of the siege, the Union army had been lowered to the last bullet storm).","citations":[{"content":"[Tucker, S.C., editor, 2010, A Global Chronology of Conflict, Vol.]","char_index":258,"name":"Tucker","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Мировниот договор, Договорот од Хотин, бил потпишан на 9 октомври, што ја одразува неодлучната природа на битката.","translated_text":"The peace treaty, the Hottin Treaty, was signed on 9 October, reflecting the indecisive nature of the battle.","citations":[{"content":"[Hrushevsky, M., 1999, The History of the Ukrainian Cossacks, Vol. 1, The Cossack Age to 1625, Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, {{ISBN|1895571286}}]","char_index":66,"name":"Hrushevsky","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Осман сакал да ја модернизира армијата, која ја обвинил за поразот; На неговите планови за модернизација, сепак, се спротивставиле традиционално настроените јаничари. Тоа противење резултирало со бунт на јаничарите во 1622 година, во кој Осман II бил сменет и убиен.","translated_text":"Osman wanted to modernize the army, which he blamed for the defeat; His plans for modernization, however, were opposed by traditionally-minded Hellenes. That opposition resulted in a Janissary revolt in 1622, in which Osman II was deposed and killed.","citations":[{"content":"[{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id%3DtYIxK0Mo1wwC%26pg%3DPA9|title=Архивиран примерок|access-date=2016-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704042446/http://books.google.com/books?id=tYIxK0Mo1wwC|archive-date=4 July 2014}}]","char_index":266,"name":null,"url":"https://books.google.com/books?id%3DtYIxK0Mo1wwC%26pg%3DPA9","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.343546-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id%3DtYIxK0Mo1wwC%26pg%3DPA9|title=Архивиран примерок|access-date=2016-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140704042446/http://books.google.com/books?id=tYIxK0Mo1wwC|archive-date=4 July 2014}}]","char_index":266,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20140704042446/http://books.google.com/books?id=tYIxK0Mo1wwC","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.568089-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Битката кај Хотин била најголемата битка во историјата на Полско-литванската Заедница, и била прогласена како голема победа. Меѓу извештаите за битката е прилично еднострана од Transakcja wojny chocimskiej ( Напредокот на војната кај Чочим) на Вацлав Потоцки, напишана во периодот 1669–1672 година.","translated_text":"The Battle of Höttin was the largest battle in the history of the Polish-Lithuanian Commonwealth, and was declared a major victory. Among the reports of the battle is rather unilateral from Transakcja wojny chocimskiej ( The Progress of the War at Chochim) by Vaclav Pototsky, written in the period 1669-1672.","citations":[{"content":"[Davies, N., 2005, God's Playground, Vol. 1, New York: Columbia University Press, {{ISBN|9780231128179}}]","char_index":259,"name":"Davies","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Од османлиска страна, младиот султан Осман II јавно изјавил дека резултатот од оваа битка е османлиска победа над \"кауринот\". Кога се вратил во Цариград на 27 декември 1621 година, влегол со победничка поворка; имало три дена и ноќи на славење на победата.","translated_text":"On the Ottoman side, the young Sultan Osman II publicly declared that the result of this battle was an Ottoman victory over the \"kaurin\". When he returned to Constantinople on 27 December 1621, he entered on a victorious voyage; There were three days and nights of celebration of the victory.","citations":[{"content":"[N. Sakaoglu (1999) ''Bu Mulkun Sultanlari (Sultans of This Realm)'', Istanbul:Oglak {{ISBN|975-329-299-6}} p.224 (Turkish)]","char_index":256,"name":"sakaoglu","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"имало три дена и ноќи на славење на победата. Меѓутоа, младиот султан лично бил многу незадоволен од резултатот на битката и однесувањето на неговите домашни трупи, јаничарите, за време на походот и почнал да презема мерки за реформа на османлиската војска. Тој обид довел до бунт во Цариград од страна на војската, учениците од медресата (верските училишта) и богатите трговци во мај 1622 година, на крајот на кој султанот Осман II бил соборен и убиен од водачите на толпата.","translated_text":"There were three days and nights of celebration of the victory. However, the young sultan personally was very dissatisfied with the outcome of the battle and the behavior of his home troops, the Janissaries, during the expedition and began to take measures to reform the Ottoman army. This attempt led to a revolt in Constantinople by the army, the students of the madrasa (religious schools) and wealthy merchants in May 1622, at the end of which Sultan Osman II was overthrown and killed by the leaders of the mob.","citations":[{"content":"[p.192–3]","char_index":476,"name":"shaw","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Тој обид довел до бунт во Цариград од страна на војската, учениците од медресата (верските училишта) и богатите трговци во мај 1622 година, на крајот на кој султанот Осман II бил соборен и убиен од водачите на толпата. Овој бунт и смртта на младиот султан (кој имал само 17 години кога бил убиен) е еден од настаните за кои најмногу пишувале отоманските историчари и често се појавува во отоманската дворска литература и отоманската популарна литература. Во народните кафулиња во Цариград (до крајот на 19 век) јавните раскажувачи ги раскажувале приказните, многу во поетска форма, за подвизите на младиот Осман (вклучувајќи го и Хотин) и неговата трагична смрт.","translated_text":"This attempt led to a revolt in Constantinople by the army, the students of the madrasa (religious schools) and wealthy merchants in May 1622, at the end of which Sultan Osman II was overthrown and killed by the leaders of the mob. This rebellion and death of the young sultan (who was only 17 years old when he was killed) is one of the events most often written about by Ottoman historians and frequently appears in Ottoman court literature and popular Ottoman literature. In the folk cafés of Constantinople (until the end of the 19th century) public storytellers told stories, often in poetic form, about the exploits of the young Osman (including Khotin) and his tragic death.","citations":[{"content":"[N. Sakaoglu (1999) ''Bu Mulkun Sultanlari (Sultans of This Realm)'', Istanbul:Oglak {{ISBN|975-329-299-6}} p.224 (Turkish)]","char_index":662,"name":"sakaoglu","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Категорија:Претседатели на Чиле","wikicode":"{{Катпов|Претседател на Чиле}}\n{{рв|Presidents of Chile}}\n\n[[Категорија:Претседатели по земја|Чиле]]\n[[Категорија:Шефови на влада по земја]]\n[[Категорија:Чилеански политичари]]","hash":"3acaaab981fae0af0471945bc294edb35eb8061911c66f1ef1a4797bfd7177e0","last_revision":"2017-07-21T14:02:30Z","first_revision":"2014-08-13T13:26:10Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.578277","cross_lingual_links":{"af":"Kategorie:Presidente van Chili","an":"Categoría:Presidents de Chile","ar":"تصنيف:رؤساء تشيلي","arz":"تصنيف:رؤسا تشيلى","ast":"Categoría:Presidentes de Chile","az":"Kateqoriya:Çili prezidentləri","be":"Катэгорыя:Прэзідэнты Чылі","be-x-old":"Катэгорыя:Прэзыдэнты Чылі","bg":"Категория:Президенти на Чили","bn":"বিষয়শ্রেণী:চিলির রাষ্ট্রপতি","br":"Rummad:Prezidanted Chile","bs":"Kategorija:Čileanski predsjednici","ca":"Categoria:Presidents de Xile","ckb":"پۆل:سەرۆک کۆمارەکانی چیلی","cs":"Kategorie:Prezidenti Chile","cy":"Categori:Arlywyddion Tsile","da":"Kategori:Chiles præsidenter","de":"Kategorie:Präsident (Chile)","el":"Κατηγορία:Πρόεδροι της Χιλής","en":"Category:Presidents of Chile","eo":"Kategorio:Prezidantoj de Ĉilio","es":"Categoría:Presidentes de Chile","et":"Kategooria:Tšiili presidendid","eu":"Kategoria:Txileko lehendakariak","fa":"رده:رئیسجمهورهای شیلی","fi":"Luokka:Chilen presidentit","fr":"Catégorie:Président du Chili","fy":"Kategory:Presidint fan Sily","gl":"Categoría:Presidentes de Chile","he":"קטגוריה:נשיאי צ'ילה","hr":"Kategorija:Čileanski predsjednici","hy":"Կատեգորիա:Չիլիի նախագահներ","id":"Kategori:Presiden Chili","ilo":"Kategoria:Dagiti presidente ti Chile","io":"Kategorio:Prezidanti di Chili","is":"Flokkur:Forsetar Síle","it":"Categoria:Presidenti del Cile","ja":"Category:チリの大統領","ka":"კატეგორია:ჩილეს პრეზიდენტები","kk":"Санат:Чили президенттері","km":"ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រធានាធិបតីឈីលី","ko":"분류:칠레의 대통령","la":"Categoria:Praesides Chiliae","lb":"Kategorie:Presidente vum Chile","lt":"Kategorija:Čilės prezidentai","mn":"Ангилал:Чилийн ерөнхийлөгч","ms":"Kategori:Presiden Chile","mzn":"رج:شیلی رییسجمهورون","ne":"श्रेणी:चिलीका राष्ट्रपतिहरू","nl":"Categorie:President van Chili","nn":"Kategori:Chilenske presidentar","nb":"Kategori:Chilenske presidenter","oc":"Categoria:President de Chile","pl":"Kategoria:Prezydenci Chile","pt":"Categoria:Presidentes do Chile","qu":"Katiguriya:Umalliq (Chili)","ro":"Categorie:Președinți ai Republicii Chile","ru":"Категория:Президенты Чили","sco":"Category:Preses o Chile","se":"Kategoriija:Chile presideanttat","sh":"Kategorija:Predsjednici Čilea","simple":"Category:Presidents of Chile","sk":"Kategória:Prezidenti Čile","sl":"Kategorija:Predsedniki Čila","sr":"Категорија:Председници Чилеа","sv":"Kategori:Chiles presidenter","sw":"Jamii:Marais wa Chile","th":"หมวดหมู่:ประธานาธิบดีชิลี","tr":"Kategori:Şili cumhurbaşkanları","uk":"Категорія:Президенти Чилі","ur":"زمرہ:چلی کے صدور","uz":"Turkum:Chili prezidentlari","vi":"Thể loại:Tổng thống Chile","yi":"קאַטעגאָריע:פרעזידענטן פון טשילע","zh":"Category:智利总统","zh-classical":"分類:智利總統世家","zh-yue":"Category:智利總統"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Чиле Категорија:Шефови на влада по земја Категорија:Чилеански политичари\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Чиле Категорија:Шефови на влада по земја Категорија:Чилеански политичари","translated_text":"Chile Category:Heads of government by country Category:Chilean politicians","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Чилеански политичари","wikicode":"{{рв|Politicians of Chile|Politicians of Chile}}\n\n[[Категорија:Политичари по националност]]\n[[Категорија:Чилеанци по занимање|Политичари]]\n[[Категорија:Политика на Чиле|Политичари]]","hash":"0a15715550d68ad6e19f9a963f43524e7619d46b2e167f430464b7bfedf0f513","last_revision":"2014-08-13T13:27:50Z","first_revision":"2014-08-13T13:27:50Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.634461","cross_lingual_links":{"af":"Kategorie:Chileense politici","an":"Categoría:Politicos de Chile","ar":"تصنيف:سياسيون تشيليون","arz":"تصنيف:سياسيين تشيليين","ast":"Categoría:Políticos y polítiques de Chile","az":"Kateqoriya:Çili siyasətçiləri","azb":"بؤلمه:شیلیلی سیاستچیلر","be":"Катэгорыя:Палітыкі Чылі","be-x-old":"Катэгорыя:Чылійскія палітыкі","bg":"Категория:Чилийски политици","bn":"বিষয়শ্রেণী:চিলীয় রাজনীতিবিদ","br":"Rummad:Politikourien Chile","bs":"Kategorija:Čileanski političari","ca":"Categoria:Polítics xilens","ckb":"پۆل:سیاسەتمەدارە چیلییەکان","cs":"Kategorie:Chilští politici","cv":"Категори:Чили политикĕсем","cy":"Categori:Gwleidyddion o Tsile","da":"Kategori:Politikere fra Chile","de":"Kategorie:Politiker (Chile)","dsb":"Kategorija:Chilski politikaŕ","el":"Κατηγορία:Χιλιανοί πολιτικοί","en":"Category:Chilean politicians","eo":"Kategorio:Ĉiliaj politikistoj","es":"Categoría:Políticos de Chile","et":"Kategooria:Tšiili poliitikud","eu":"Kategoria:Txileko politikariak","fa":"رده:سیاستمداران اهل شیلی","fi":"Luokka:Chileläiset poliitikot","fr":"Catégorie:Personnalité politique chilienne","fy":"Kategory:Sileensk politikus","ga":"Catagóir:Polaiteoirí Sileacha","gl":"Categoría:Políticos de Chile","he":"קטגוריה:פוליטיקאים צ'יליאנים","hr":"Kategorija:Čileanski političari","hsb":"Kategorija:Chilski politikar","hu":"Kategória:Chilei politikusok","hy":"Կատեգորիա:Չիլիի քաղաքական գործիչներ","id":"Kategori:Politikus Chili","io":"Kategorio:Chiliana politikisti","is":"Flokkur:Síleskir stjórnmálamenn","it":"Categoria:Politici cileni","ja":"Category:チリの政治家","ka":"კატეგორია:ჩილელი პოლიტიკოსები","kk":"Санат:Чили саясаткерлері","ko":"분류:칠레의 정치인","la":"Categoria:Politici Chiliae","lad":"Kateggoría:Politikos de Chile","lb":"Kategorie:Politiker (Chile)","lt":"Kategorija:Čilės politikai","lv":"Kategorija:Čīles politiķi","mn":"Ангилал:Чилийн улс төрч","nl":"Categorie:Chileens politicus","nn":"Kategori:Chilenske politikarar","nb":"Kategori:Chilenske politikere","oc":"Categoria:Personalitat politica chiliana","pl":"Kategoria:Chilijscy politycy","pms":"Categorìa:Òm polìtich ëd Cile","pt":"Categoria:Políticos do Chile","qu":"Katiguriya:Pulitiku (Chili)","ro":"Categorie:Politicieni chilieni","ru":"Категория:Политики Чили","sco":"Category:Chilean politeecians","sd":"زمرو:چلي جا سياستدان","se":"Kategoriija:Chilelaš politihkkárat","sh":"Kategorija:Čileanski političari","simple":"Category:Chilean politicians","sk":"Kategória:Čilskí politici","sl":"Kategorija:Čilenski politiki","sr":"Категорија:Чилеански политичари","sv":"Kategori:Chilenska politiker","sw":"Jamii:Wanasiasa wa Chile","ta":"பகுப்பு:சிலியின் அரசியல்வாதிகள்","th":"หมวดหมู่:นักการเมืองชิลี","tl":"Kategorya:Mga politiko ng Chile","tr":"Kategori:Şilili siyasetçiler","uk":"Категорія:Політики Чилі","ur":"زمرہ:چلی سیاست دان","vi":"Thể loại:Chính khách Chile","vo":"Klad:Bolitans Cilänik","zh":"Category:智利政治人物","zh-yue":"Category:智利政治人"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Категорија:Политичари по националност Политичари Политичари\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Политичари по националност Политичари Политичари","translated_text":"Politicians by nationality Politicians Politicians","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Чилеанци по занимање","wikicode":"{{рв|People of Chile by occupation}}\n{{Националност по занимање |Country=Чиле|Nationality=Чилеанци}}\n\n[[Категорија:Чилеанци| Занимање]]\n[[Категорија:Луѓе по националност и занимање]]","hash":"d514e1614e7aad47015e5b7b7070e5b9cab7d8cf44954ddf2b6435ac9d7cf48e","last_revision":"2014-08-13T13:29:23Z","first_revision":"2014-08-13T13:29:23Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.688833","cross_lingual_links":{"an":"Categoría:Chilenos por actividat","ar":"تصنيف:تشيليون حسب المهنة","arz":"تصنيف:تشيليين حسب الشغل","ast":"Categoría:Persones de Chile por actividá","bn":"বিষয়শ্রেণী:পেশা অনুযায়ী চিলীয় ব্যক্তি","ca":"Categoria:Xilens per activitat","cs":"Kategorie:Chilané podle činnosti","cy":"Categori:Pobl o Tsile yn ôl galwedigaeth","el":"Κατηγορία:Χιλιανοί ανά ιδιότητα","en":"Category:Chilean people by occupation","eo":"Kategorio:Ĉilianoj laŭ profesioj","es":"Categoría:Chilenos por actividad","eu":"Kategoria:Txiletarrak lanbidearen arabera","fa":"رده:اهالی شیلی بر پایه پیشه","fr":"Catégorie:Personnalité chilienne par profession","gv":"Ronney:Shillee rere keird","he":"קטגוריה:צ'יליאנים לפי מקצוע","hu":"Kategória:Chileiek foglalkozás szerint","hy":"Կատեգորիա:Չիլիացիներ ըստ մասնագիտության","id":"Kategori:Tokoh Chili menurut pekerjaan","ja":"Category:チリの人物 (職業別)","ka":"კატეგორია:ჩილელები საქმიანობის მიხედვით","ko":"분류:직업별 칠레 사람","ku":"Kategorî:Şîlîyî li gorî pîşeyan","lb":"Kategorie:Chileenesch Persounen no Aktivitéit","nb":"Kategori:Chilenere etter beskjeftigelse","pl":"Kategoria:Chilijczycy według profesji","pt":"Categoria:Chilenos por ocupação","sco":"Category:Chilean fowk bi thrift","sh":"Kategorija:Čileanci po zanimanju","simple":"Category:Chilean people by occupation","sl":"Kategorija:Čilenci po poklicu","smn":"Luokka:Chileliih áámmát mield","sr":"Категорија:Чилеанци по занимању","sv":"Kategori:Chilenare efter yrke","th":"หมวดหมู่:ชาวชิลีแบ่งตามอาชีพ","tr":"Kategori:Uğraşına göre Şilililer","uk":"Категорія:Персоналії Чилі за професією","ur":"زمرہ:چلی شخصیات بلحاظ پیشہ","vi":"Thể loại:Người Chile theo nghề nghiệp","zh":"Category:各職業智利人"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Занимање Категорија:Луѓе по националност и занимање\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Занимање Категорија:","translated_text":"Employment Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Луѓе по националност и занимање","translated_text":"People by nationality and occupation","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Политика на Чиле","wikicode":"{{Катпов}}\n{{рв|Politics of Chile|Politics of Chile}}\n\n[[Категорија:Политика по земја|Чиле]]\n[[Категорија:Политика на Јужна Америка по земја|Чиле]]\n[[Категорија:Чиле]]","hash":"7c02467ffe0b3c51b642728127aac6394d2b286f9ef9f95407c16b1cf9ab1fba","last_revision":"2023-10-21T19:27:01Z","first_revision":"2014-08-13T13:30:36Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.745421","cross_lingual_links":{"an":"Categoría:Politica de Chile","ar":"تصنيف:سياسة تشيلي","ast":"Categoría:Política de Chile","az":"Kateqoriya:Çilidə siyasət","azb":"بؤلمه:شیلیده سیاست","be":"Катэгорыя:Палітыка Чылі","be-x-old":"Катэгорыя:Чылійская палітыка","bg":"Категория:Политика на Чили","bn":"বিষয়শ্রেণী:চিলির রাজনীতি","br":"Rummad:Politikerezh Chile","bs":"Kategorija:Politika Čilea","ca":"Categoria:Política de Xile","ce":"Категори:Чилин политика","ckb":"پۆل:سیاسەتی چیلی","cs":"Kategorie:Chilská politika","cv":"Категори:Чили политики","cy":"Categori:Gwleidyddiaeth Tsile","da":"Kategori:Chiles politik","de":"Kategorie:Politik (Chile)","dsb":"Kategorija:Politika w Chilskej","el":"Κατηγορία:Πολιτική της Χιλής","en":"Category:Politics of Chile","eo":"Kategorio:Politiko de Ĉilio","es":"Categoría:Política de Chile","et":"Kategooria:Tšiili poliitika","eu":"Kategoria:Txileko politika","fa":"رده:سیاست در شیلی","fi":"Luokka:Chilen politiikka","fr":"Catégorie:Politique au Chili","gl":"Categoría:Política de Chile","he":"קטגוריה:צ'ילה: פוליטיקה","hi":"श्रेणी:चिली की राजनीति","hsb":"Kategorija:Politika w Chilskej","hu":"Kategória:Chile politikai élete","hy":"Կատեգորիա:Չիլիի քաղաքականություն","id":"Kategori:Politik Chili","it":"Categoria:Politica del Cile","ja":"Category:チリの政治","ka":"კატეგორია:ჩილეს პოლიტიკა","kk":"Санат:Чили саясаты","ko":"분류:칠레의 정치","ku":"Kategorî:Siyaseta Şîleyê","la":"Categoria:Res politicae Chilienses","lb":"Kategorie:Politik am Chile","lt":"Kategorija:Čilės politinė sistema","lv":"Kategorija:Čīles politika","mn":"Ангилал:Чилийн улс төр","nl":"Categorie:Politiek in Chili","nn":"Kategori:Chilensk politikk","nb":"Kategori:Chilensk politikk","oc":"Categoria:Politica de Chile","pl":"Kategoria:Polityka Chile","pt":"Categoria:Política do Chile","ru":"Категория:Политика Чили","se":"Kategoriija:Chile politihkka","sh":"Kategorija:Politika Čilea","simple":"Category:Politics of Chile","sk":"Kategória:Politika v Čile","sl":"Kategorija:Politika Čila","sr":"Категорија:Политика Чилеа","sv":"Kategori:Politik i Chile","tl":"Kategorya:Politika ng Chile","tr":"Kategori:Şili'de siyaset","uk":"Категорія:Політика Чилі","ur":"زمرہ:چلی کی سیاست","vec":"Categoria:Pułìtega del Ciłe","vi":"Thể loại:Chính trị Chile","zh":"Category:智利政治","zh-yue":"Category:智利政治"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Чиле Чиле Категорија:Чиле\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Чиле Чиле Категорија:","translated_text":"Chile Chile Categories:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Чиле","translated_text":"Chile","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Дитрих Букстехуде","wikicode":"{{Инфокутија Личност\n| name = Дитрих Букстехуде\n| native_name = Dieterich Buxtehude\n| native_name_lang = de\n| image = Dieterich Buxtehude.png\n| caption = Букстехуде како свири [[виол]] на сликата ''Музичко друштв��'' од Јоханес Форхаут (1674)\n| birth_name = Дидерик Хансен Букстехуде\n| birth_place = [[Хелсингборг]], [[Сканија]], [[Данска-Норвешка]]\n| baptised = 1637\n| death_date = {{починал на и возраст|1707|5|9|1637|df=y}}\n| death_place = [[Слободен Град Либек]], [[Свето Римско Царство]]\n| occupation = {{hlist|[[композитор]]|[[оргулар]]}}\n| works = [[Список на композиции од Дитрих Букстехуде|Список на композиции]]\n| signature = Buxtehude Signature.jpg\n}}\n[[Податотека:The House of Buxtehude in Helsingør.png|мини|десно|Куќата во која израснал Букстехуде во [[Хелсингер]], Данска.]]\n'''Дитрих Букстехуде''' или '''Дитерих Букстехуде''' ({{lang-de|Dieterich Buxtehude}}; {{lang-da|Diderich Buxtehude}}; најверојатно во [[1637]] г. во [[Хелсингборг]] — {{пн|9|мај|1707}} во [[Либек]]) — [[Данска|данско]]–[[Германија|германски]] [[оргулар]] и [[композитор]] во [[Барокна музика|барокниот]] период. Неговите дела за оргули се вбројуваат во стандардниот репертоар на оргулари и често се изведувани на рецитали и црковни служби. Неговиот стил извршил силно влијание на многу композитори, вклучувајќи го [[Јохан Себастијан Бах]]. Денес, Букстехуде е сметан за еден од најважните композитори во Германија во средниот барок.[Snyder, Grove.]\n\n== Живот ==\n=== Младост во Данска ===\n\nСе верува дека е роден под името Дидерик Букстехуде (''Diderich Buxtehude'').[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.] Научниците не се согласни за годината и државата на неговото раѓање, иако најголем дел прифаќаат дека е роден во 1637 година во [[Хелсингборг]], [[Сканија]], во тоа време дел од [[Данска]] (денес во [[Шведска]]).[Една причина поради која неговиот датум и место на раѓање не се познати е тоа дека записите за раѓање на трите можни места не биле водени во 1630-тите. {{Google books|qSXGOoambNcC|Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck}}. page 3. Boydell & Brewer. ISBN 1-58046-253-7.] Неговата посмртница велела дека „ја признава Данска како негова родна земја, од каде дошол; живеел околу 70 години“.[''Nova literaria Maris Balthici'', 1707.] Меѓутоа, други, тврдат дека е роден во [[Бад Олдесло|Олдесло]] во Војводството [[Холштајн]], кој во тоа време бил дел од Кралството Данска (но сега е во Германија). Подоцна во неговиот живот тој го германизирал името и започнал да се потпишува како Дитерих Букстехуде.[\n\nБукстехуде се запознал со оргулите на млада возраст, бидејќи неговиот татко Јоханес Букстехуде, бил оргулар во црквата Св. Олаф во [[Хелсингер]]. Дитрих бил вработен како оргулар, првин во Хелсингборг (1657–1658), а потоа во Хелсингер (1660–1668). Црквата Св. Богородица во Хелсингер е единствената црква каде Букстехуде бил вработен, каде сè уште се зачувани оргулите од тоа време.\n\n=== Либек ===\n\nПоследното вработување на Букстехуде од 1668 година било во црквата Св. Богородица во [[Либек]], која имала две оргули, голема за големите служби и мала за погреби. Тука го наследил [[Франц Тундер]] и во многу ги следил чекорите на неговиот претходник. Се оженил со ќерката на Тунде, Ана Маргарете во 1668 година — била невообичаена практика човек да се ожени со ќерката на неговиот претходник. Букстехуде и Ана Маргарете имале седум ќерки, кои биле крстени во црквата Св. Богородица; меѓутоа, неговата прва ќерка умрела како новороденче. По неговото повлекување како оргулар во црквата Св. Олаф, неговиот татко се приклучил на семејството во Либек во 1673 година. Јоханес умрел една година подоцна, а Дитрих ја компонирал неговата погребна музика. Братот на Дитрих, Петер, бербер, дошол во Либек во 1677 година.][\n\nНеговото место во [[Слободен Град Либек|Слободниот царски град Либек]] му овозможило слободно дејствување во неговата музичка кариера, а неговата автономија била модел за други мајстори како [[Георг Фридрих Хендл]], [[Јохан Матезон]], [[Георг Филип Телеман]] и [[Јохан Себастијан Бах]]. Во 1673 година преправил низа вечерни музички дела, започнати од Тундер, познати како „Вечерна музика“ (''Abendmusik''), која привлекла музичари од различни места и останала да се свири во црквата до 1810 година. ВО 1703 година, Хендл и Матезон допатувале да се сретнат со Букстехуде, кој тогаш бил остарен и спремен да се повлече. Им го понудил неговото место во Либек на Хендл и Матезон, но навел дека оргуларот кој ќе го наследи мора да се ожени со неговат најстара ќерка, Ана Маргарета. Обајцата, Хендл и Матезон, ја одбиле понудата и заминале еден ден по нивното пристигнување.][ Во 1705 година, Ј.С. Бах, тогаш млад човек со 20 години, дошол од [[Арнштат]] до Либек (околу 400 километри) и останал скоро три месеци да ја слуша Вечерната музика, да го слушне оргуларот во Либек и како што објаснил Бах „да разбере некои работи за неговата уметност“.][Christoph Wolff, ''Johann Sebastian Bach: The Learned Musician'' (New York: W.W. Norton and Company, Inc., 2000), 96.] Покрај неговите музички должности, Букстехуде, како неговиот претходник Тунде, служел како книговодител на црквата.\n\n=== Влијание и наследство ===\n\nИако преживеале повеќе од 100 вокални композиции на Букстехуде, малку од нив биле вклучени во важни германски збирки од тој период и до почетокот на {{римски|20}} век, Букстехуде бил главно сметан за композитор на клавијатура. Неговата црковна музика е воспевана за неговите високи музички квалитети.[Webber, Geoffrey. North German Church Music in the Age of Buxtehude. New York: Oxford University Press, 1996.]\n\n== Дела ==\n\n[[Податотека:Wo ist doch.ogg|мини|„Wo ist doch mein Freund geblieben?“ (BuxWV 111)]]\n\nВокални дела на Букстехуде (BuxWV 1–135):\n* над 100 [[Кантата|кантати]]\n* Пасија „Membra Jesu nostri“ (BuxWV 75)\n* Миса бревис (BuxWV 114)\n* еден [[ораториум]] (недостасуваат големи делови)\n\nДела за оргули (BuxWV 136–225):\n* 42 слободни (токати, прелудиуми, фуги, канцони)\n* 47 хорали\n\nДела за [[чембало]] (BuxWV 226–251):\n* 20 свита\n* 6 варијации\n\nДела за континуо (BuxWV 252–275)\n* 14 триосонати\n* 10 сонати\n\n== Поврзано ==\n* [[Список на композиции од Дитрих Букстехуде]]\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n== Надворешни врски ==\n{{рв|Dieterich Buxtehude}}\n* [http://bach.nau.edu/Buxtehude/BuxWV137.html Прелудиуми, фуги и шасони BuxWV 137] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071021091824/http://bach.nau.edu/Buxtehude/BuxWV137.html |date=2007-10-21 }}\n* [http://www.dieterich-buxtehude.org/english/english.html Меѓународно здружение Дитрих Букстехуде] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060205142514/http://dieterich-buxtehude.org/english/english.html |date=2006-02-05 }}\n* [http://www.goldbergweb.com/en/history/composers/10381.php Биографија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080515201816/http://www.goldbergweb.com/en/history/composers/10381.php |date=2008-05-15 }} на ''Goldbergweb''\n\n=== Партитури ===\n* {{IMSLP|id=Buxtehude%2C_Dietrich|cname=Букстехуде}}\n* {{ChoralWiki|Dietrich Buxtehude}}\n* [http://www.dieterich-buxtehude.org/downloads/downloads.html Бројни изданија за симнување] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140225180351/http://www.dieterich-buxtehude.org/downloads/downloads.html |date=2014-02-25 }} на страницата на Меѓународното здружение Дитрих Букстехуде\n\n{{Нормативна контрола}}\n\n{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Букстехуде, Дитрих}}\n[[Категорија:Барокни композитори]]\n[[Категорија:Композитори на оргули]]\n[[Категорија:Германски оргулари]]\n[[Категорија:Германски композитори]]\n[[Категорија:Дански композитори]]\n[[Категорија:Дански оргулари]]\n[[Категорија:Луѓе од Хелсингборг]]\n[[Категорија:Починати во Либек]]\n[[Категорија:Родени во 1637 година]]","hash":"909a4594eba41055d91a1c7dab6fb263e047556239b3094922a11d40dacf89b1","last_revision":"2023-12-30T11:16:15Z","first_revision":"2014-08-13T14:02:36Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.797095","cross_lingual_links":{"af":"Dieterich Buxtehude","als":"Dietrich Buxtehude","an":"Dietrich Buxtehude","ar":"ديتريخ بوكستيهود","arz":"ديتريخ بوكستيهود","az":"Ditrix Bukstehude","be":"Дзітрых Букстэхудэ","bg":"Дитрих Букстехуде","ca":"Dietrich Buxtehude","cs":"Dietrich Buxtehude","da":"Dietrich Buxtehude","de":"Dieterich Buxtehude","el":"Ντήτριχ Μπουξτεχούντε","en":"Dieterich Buxtehude","eo":"Dietrich Buxtehude","es":"Dietrich Buxtehude","et":"Dietrich Buxtehude","fa":"دیتریش بوکستههوده","fi":"Dietrich Buxtehude","fr":"Dietrich Buxtehude","ga":"Diderik Buxtehude","gl":"Dietrich Buxtehude","ha":"Dietrich Buxtehude","he":"דיטריך בוקסטהודה","hr":"Dietrich Buxtehude","hu":"Dietrich Buxtehude","id":"Dietrich Buxtehude","is":"Dietrich Buxtehude","it":"Dietrich Buxtehude","ja":"ディートリヒ・ブクステフーデ","ka":"დიტრიხ ბუქსტეჰუდე","ko":"디트리히 북스테후데","ky":"Букстехуде","la":"Theodoricus Buxtehude","lb":"Dieterich Buxtehude","li":"Dietrich Buxtehude","lt":"Dietrich Buxtehude","lv":"Dītrihs Bukstehūde","nds":"Dieterich Buxtehude","nl":"Dietrich Buxtehude","nn":"Dietrich Buxtehude","nb":"Dietrich Buxtehude","oc":"Dieterich Buxtehude","pdc":"Dietrich Buxtehude","pl":"Dietrich Buxtehude","pt":"Dieterich Buxtehude","ro":"Dietrich Buxtehude","ru":"Букстехуде, Дитрих","sh":"Dieterich Buxtehude","simple":"Dietrich Buxtehude","sk":"Dieterich Buxtehude","sl":"Dieterich Buxtehude","sr":"Дитрих Букстехуде","stq":"Diderik Buxtehude","sv":"Dietrich Buxtehude","tr":"Dietrich Buxtehude","uk":"Дітріх Букстегуде","vi":"Dietrich Buxtehude","wuu":"迪特里克·布克斯特胡德","zh":"迪特里克·布克斯特胡德"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Дитрих Букстехуде или Дитерих Букстехуде (; ; најверојатно во 1637 г. во Хелсингборг — во Либек) — данско–германски оргулар и композитор во барокниот период. Неговите дела за оргули се вбројуваат во стандардниот репертоар на оргулари и често се изведувани на рецитали и црковни служби. Неговиот стил извршил силно влијание на многу композитори, вклучувајќи го Јохан Себастијан Бах. Денес, Букстехуде е сметан за еден од најважните композитори во Германија во средниот барок.\n\nСе верува дека е роден под името Дидерик Букстехуде (Diderich Buxtehude). Научниците не се согласни за годината и државата на неговото раѓање, иако најголем дел прифаќаат дека е роден во 1637 година во Хелсингборг, Сканија, во тоа време дел од Данска (денес во Шведска). Неговата посмртница велела дека \"ја признава Данска како негова родна земја, од каде дошол; живеел околу 70 години\". Меѓутоа, други, тврдат дека е роден во Олдесло во Војводството Холштајн, кој во тоа време бил дел од Кралството Данска (но сега е во Германија). Подоцна во неговиот живот тој го германизирал името и започнал да се потпишува како Дитерих Букстехуде.\n\nБукстехуде се запознал со оргулите на млада возраст, бидејќи неговиот татко Јоханес Букстехуде, бил оргулар во црквата Св. Олаф во Хелсингер. Дитрих бил вработен како оргулар, првин во Хелсингборг (1657–1658), а потоа во Хелсингер (1660–1668). Црквата Св. Богородица во Хелсингер е единствената црква каде Букстехуде бил вработен, каде сè уште се зачувани оргулите од тоа време.\n\nПоследното вработување на Букстехуде од 1668 година било во црквата Св. Богородица во Либек, која имала две оргули, голема за големите служби и мала за погреби. Тука го наследил Франц Тундер и во многу ги следил чекорите на неговиот претходник. Се оженил со ќерката на Тунде, Ана Маргарете во 1668 година — била невообичаена практика човек да се ожени со ќерката на неговиот претходник. Букстехуде и Ана Маргарете имале седум ќерки, кои биле крстени во црквата Св. Богородица; меѓутоа, неговата прва ќерка умрела како новороденче. По неговото повлекување како оргулар во црквата Св. Олаф, неговиот татко се приклучил на семејството во Либек во 1673 година. Јоханес умрел една година подоцна, а Дитрих ја компонирал неговата погребна музика. Братот на Дитрих, Петер, бербер, дошол во Либек во 1677 година.\n\nНеговото место во Слободниот царски град Либек му овозможило слободно дејствување во неговата музичка кариера, а неговата автономија била модел за други мајстори како Георг Фридрих Хендл, Јохан Матезон, Георг Филип Телеман и Јохан Себастијан Бах. Во 1673 година преправил низа вечерни музички дела, започнати од Тундер, познати како \"Вечерна музика\" (Abendmusik), која привлекла музичари од различни места и останала да се свири во црквата до 1810 година. ВО 1703 година, Хендл и Матезон допатувале да се сретнат со Букстехуде, кој тогаш бил остарен и спремен да се повлече. Им го понудил неговото место во Либек на Хендл и Матезон, но навел дека оргуларот кој ќе го наследи мора да се ожени со неговат најстара ќерка, Ана Маргарета. Обајцата, Хендл и Матезон, ја одбиле понудата и заминале еден ден по нивното пристигнување. Во 1705 година, Ј.С. Бах, тогаш млад човек со 20 години, дошол од Арнштат до Либек (околу 400 километри) и останал скоро три месеци да ја слуша Вечерната музика, да го слушне оргуларот во Либек и како што објаснил Бах \"да разбере некои работи за неговата уметност\". Покрај неговите музички должности, Букстехуде, како неговиот претходник Тунде, служел како книговод��тел на црквата.\n\nИако преживеале повеќе од 100 вокални композиции на Букстехуде, малку од нив биле вклучени во важни германски збирки од тој период и до почетокот на век, Букстехуде бил главно сметан за композитор на клавијатура. Неговата црковна музика е воспевана за неговите високи музички квалитети.\n\nВокални дела на Букстехуде (BuxWV 1–135): над 100 кантати Пасија \"Membra Jesu nostri\" (BuxWV 75) Миса бревис (BuxWV 114) еден ораториум (недостасуваат големи делови)\n\nДела за оргули (BuxWV 136–225): 42 слободни (токати, прелудиуми, фуги, канцони) 47 хорали\n\nДела за чембало (BuxWV 226–251): 20 свита 6 варијации\n\nДела за континуо (BuxWV 252–275) 14 триосонати 10 сонати\n\nСписок на композиции од Дитрих Букстехуде\n\nПрелудиуми, фуги и шасони BuxWV 137 Меѓународно здружение Дитрих Букстехуде Биографија на Goldbergweb\n\nБројни изданија за симнување на страницата на Меѓународното здружение Дитрих Букстехуде\n\nКатегорија:Барокни композитори Категорија:Композитори на оргули Категорија:Германски оргулари Категорија:Германски композитори Категорија:Дански композитори Категорија:Дански оргулари Категорија:Луѓе од Хелсингборг Категорија:Починати во Либек Категорија:Родени во 1637 година\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Дитрих Букстехуде или","translated_text":"Dietrich Buxtehude or","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дитерих Букстехуде (; ; најверојатно во 1637 г. во Хелсингборг — во Либек) — данско–германски оргулар и композитор во барокниот период.","translated_text":"Dieterich Buxtehude (; probably 1637 in Helsingborg ⁇ in Lübeck) was a Danish-German organist and composer of the Baroque period.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Неговите дела за оргули се вбројуваат во стандардниот репертоар на оргулари и често се изведувани на рецитали и црковни служби.","translated_text":"His organ works are included in the standard repertoire of organists and are often performed at recitals and church services.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Неговиот стил извршил силно влијание на многу композитори, вклучувајќи го Јохан Себастијан Бах.","translated_text":"His style greatly influenced many composers, including Johann Sebastian Bach.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Денес,","translated_text":"Today,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Букстехуде е сметан за еден од најважните композитори во Германија во средниот барок.","translated_text":"Buxtehude is regarded as one of the most important composers in medieval Baroque Germany.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Snyder, Grove.]","char_index":85,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Живот","translated_text":"The Life","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Младост во Данска","translated_text":"Youth in Denmark","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Се верува дека е роден под името Дидерик Букстехуде (","translated_text":"He is believed to have been born under the name Diderick Buxtehude.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Diderich Buxtehude).","translated_text":"Diderich Buxtehude.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":20,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Научниците не се согласни за годината и државата на неговото раѓање, иако најголем дел прифаќаат дека е роден во 1637 година во Хелсингборг, Сканија, во тоа време дел од Данска (денес во Шведска).","translated_text":"Scholars disagree on the year and state of his birth, although most accept that he was born in 1637 in Helsingborg, Scania, then part of Denmark (now in Sweden).","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Една причина поради која неговиот датум и место на раѓање не се познати е тоа дека записите за раѓање на трите можни места не биле водени во 1630-тите. {{Google books|qSXGOoambNcC|Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck}}. page 3. Boydell & Brewer. ISBN 1-58046-253-7.]","char_index":196,"name":"DoB","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Неговата посмртница велела дека \"ја признава","translated_text":"His postmortem said that \"he admits","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Данска како негова родна земја, од каде дошол;","translated_text":"Denmark as his homeland, where he came from;","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"живеел околу 70 години\".","translated_text":"lived about 70 years\".","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[''Nova literaria Maris Balthici'', 1707.]","char_index":24,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓутоа, други, тврдат дека е роден во Олдесло во Војводството Холштајн, кој во тоа време бил дел од Кралството Данска (но сега е во Германија).","translated_text":"Others, however, claim that he was born in Oldeislau in the Duchy of Holstein, then part of the Kingdom of Denmark (but now in Germany).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Подоцна во неговиот живот тој го германизирал името и започнал да се потпишува како","translated_text":"Later in his life, he Germanized the name and started signing it as","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дитерих Букстехуде.","translated_text":"It's called Dietrich Buxtehude.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":19,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Букстехуде се запознал со оргулите на млада возраст, бидејќи неговиот татко Јоханес Букстехуде, бил оргулар во црквата Св.","translated_text":"Buxtehude became acquainted with organists at a young age, as his father Johannes Buxtehude, was organist at St. Paul's Church.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Олаф во Хелсингер.","translated_text":"Olaf is in Helsinger.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дитрих бил вработен како оргулар, првин во Хелсингборг (1657–1658), а потоа во Хелсингер (1660–1668).","translated_text":"Dietrich was employed as an organist, first in Helsingborg (1657 ⁇ 1658), and then in Helsingør (1660 ⁇ 1668).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Црквата Св.","translated_text":"The Church of St.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Богородица во Хелсингер е единствената црква каде Букстехуде бил вработен, каде сè уште се зачувани оргулите од тоа време.","translated_text":"Our Lady of Helsinger is the only church where Buxtehude was employed, where the organ from that time is still preserved.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Либек","translated_text":"Libeck","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Последното вработување на Букстехуде од 1668 година било во црквата Св.","translated_text":"Buxtehude's last employment from 1668 was at St. Paul's Church.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Богородица во Либек, која имала две оргули, голема за големите служби и мала за погреби.","translated_text":"Our Lady of Libeck, who had two organs, large for large services and small for funerals.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тука го наследил Франц Тундер и во многу ги следил чекорите на неговиот претходник.","translated_text":"Here he succeeded Franz Thunder and in many ways followed in the footsteps of his predecessor.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Се оженил со ќерката на Тунде, Ана Маргарете во 1668 година — била невообичаена практика човек да се ожени со ќерката на неговиот претходник.","translated_text":"He married Tunde's daughter, Anna Margaret in 1668. It was an unusual practice for a man to marry his predecessor's daughter.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Букстехуде и Ана Маргарете имале седум ќерки, кои биле крстени во црквата Св. Богородица; меѓутоа, неговата прва ќерка умрела како новороденче.","translated_text":"Buxtehude and Anna Margaret had seven daughters, who were baptized at St. Mary's Church; however, his first daughter died as a newborn.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По неговото повлекување како оргулар во црквата Св.","translated_text":"After his retirement as organist at St. Paul's Church,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Олаф, неговиот татко се приклучил на семејството во Либек во 1673 година.","translated_text":"Olaf, his father joined the family in Libeck in 1673.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Јоханес умрел една година подоцна, а Дитрих ја компонирал неговата погребна музика.","translated_text":"Johannes died a year later, and Dietrich composed his funeral music.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Братот на Дитрих, Петер, бербер, дошол во Либек во 1677 година.","translated_text":"Dietrich's brother Peter, a Berber, came to Libeck in 1677.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":63,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Неговото место во Слободниот царски град Либек му овозможило слободно дејствување во неговата музичка кариера, а неговата автономија била модел за други мајстори како Георг Фридрих Хендл, Јохан Матезон, Георг Филип Телеман и Јохан Себастијан Бах.","translated_text":"His place in the Free Imperial City of Libeck allowed him freedom of action in his musical career, and his autonomy was a model for other masters such as Georg Friedrich Handel, Johann Matezon, Georg Philipp Telemann, and Johann Sebastian Bach.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1673 година преправи�� низа вечерни музички дела, започнати од Тундер, познати како \"Вечерна музика\" (Abendmusik), која привлекла музичари од различни места и останала да се свири во црквата до 1810 година.","translated_text":"In 1673 he reworked a series of evening music works, beginning with Thunder, known as the \"Evening Music\" (Abendmusik), which attracted musicians from various places and remained played in the church until 1810.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"ВО 1703 година,","translated_text":"In the year 1703,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Хендл и Матезон допатувале да се сретнат со Букстехуде, кој тогаш бил остарен и спремен да се повлече.","translated_text":"Hendel and Mathezon were eager to meet Buckstowe, who was then aged and ready to retire.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Им го понудил неговото место во Либек на Хендл и Матезон, но навел дека оргуларот кој ќе го наследи мора да се ожени со неговат најстара ќерка, Ана Маргарета.","translated_text":"He offered them his place at Liebeck to Handel and Matheason, but indicated that the heir to the throne must marry his eldest daughter, Anna Margaret.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Обајцата, Хендл и Матезон, ја одбиле понудата и заминале еден ден по нивното пристигнување.","translated_text":"Both Handel and Matheason rejected the offer and left the day after their arrival.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":91,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1705 година,","translated_text":"In 1705,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ј.С. Бах, тогаш млад човек со 20 години, дошол од Арнштат до Либек (околу 400 километри) и останал скоро три месеци да ја слуша Вечерната музика, да го слушне оргуларот во Либек и како што објаснил Бах \"да разбере некои работи за неговата уметност\".","translated_text":"J.S. Bach, then a young man in his 20s, came from Arnstadt to Lübeck (about 400 kilometers) and stayed for almost three months listening to the evening music, listening to the organ in Lübeck, and, as Bach explained, \"to understand some things about his art\".","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Christoph Wolff, ''Johann Sebastian Bach: The Learned Musician'' (New York: W.W. Norton and Company, Inc., 2000), 96.]","char_index":249,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Покрај неговите музички должности, Букстехуде, како неговиот претходник Тунде, служел како книговодител на црквата.","translated_text":"In addition to his musical duties, Buxtehude, like his predecessor Tunde, served as church librarian.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Влијание и наследство","translated_text":"Influence and Legacy","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Иако преживеале повеќе од 100 вокални композиции на Букстехуде, малку од нив биле вклучени во важни германски збирки од тој период и до почетокот на век, Букстехуде бил главно сметан за композитор на клавијатура.","translated_text":"Although more than 100 of Buxtehude's vocal compositions survived, few of them were included in important German collections from that period and by the turn of the century, Buxtehude was largely credited as a keyboard composer.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Неговата црковна музика е воспевана за неговите високи музички квалитети.","translated_text":"His church music is praised for its high musical qualities.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Webber, Geoffrey. North German Church Music in the Age of Buxtehude. New York: Oxford University Press, 1996.]","char_index":73,"name":"Webber","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Дела","translated_text":"Action","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Вокални дела на","translated_text":"Vocal works by","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Букстехуде (BuxWV 1–135): над 100 кантати Пасија \"Membra Jesu nostri\" (BuxWV 75) Миса бревис (BuxWV 114) еден ораториум (недостасуваат големи делови)","translated_text":"Buxtehude (BuxWV 1 ⁇ 135): over 100 cantatas Passion \"Membra Jesu nostri\" (BuxWV 75) Missa Brevis (BuxWV 114) one oratory (lacking large parts)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Дела за оргули (BuxWV 136–225): 42 слободни (токати, прелудиуми, фуги, канцони) 47 хорали","translated_text":"Works for horns (BuxWV 136 ⁇ 225): 42 free (curtains, preludes, fugitives, canons) 47 choral works","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Дела за чембало (BuxWV 226–251): 20 свита 6 варијации","translated_text":"Boxwork (BuxWV 226 ⁇ 251): 20 volumes 6 variations","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Дела за континуо (BuxWV 252–275) 14 триосонати 10 сонати","translated_text":"Continuous work (BuxWV 252 ⁇ 275) 14 trillionths 10 sonnets","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Поврзано","translated_text":"Related","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Список на композиции од Дитрих Букстехуде","translated_text":"List of compositions by Dietrich Buxtehude","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"heading","text":"Надворешни врски","translated_text":"External links","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Прелудиуми, фуги и шасони BuxWV 137","translated_text":"Manufacture in which the value of all the materials used does not exceed 40% of the ex-works price of the product","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071021091824/http://bach.nau.edu/Buxtehude/BuxWV137.html |date=2007-10-21 }}","char_index":35,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20071021091824/http://bach.nau.edu/Buxtehude/BuxWV137.html","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.640098-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓународно здружение Дитрих Букстехуде Биографија на Goldbergweb","translated_text":"International association Dietrich Buxtehude biography by Goldbergweb","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060205142514/http://dieterich-buxtehude.org/english/english.html |date=2006-02-05 }}","char_index":40,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20060205142514/http://dieterich-buxtehude.org/english/english.html","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.711400-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080515201816/http://www.goldbergweb.com/en/history/composers/10381.php |date=2008-05-15 }}","char_index":51,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20080515201816/http://www.goldbergweb.com/en/history/composers/10381.php","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.781293-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Партитури","translated_text":"Scratches","level":3,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Бројни изданија за симнување на страницата на","translated_text":"Numerous download editions of the page of","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140225180351/http://www.dieterich-buxtehude.org/downloads/downloads.html |date=2014-02-25 }}","char_index":29,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20140225180351/http://www.dieterich-buxtehude.org/downloads/downloads.html","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.852036-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Меѓународното здружение Дитрих Букстехуде","translated_text":"The international association Dietrich Buxtehude","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Барокни композитори Категорија:","translated_text":"Category:Baroque composers Category:Baroque composers","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Композитори на оргули Категорија:","translated_text":"Composers of stringed instruments Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Германски оргулари Категорија:","translated_text":"German Orgulls Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Германски композитори Категорија:","translated_text":"German composers Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дански композитори Категорија:","translated_text":"Danish composers Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дански оргулари Категорија:","translated_text":"Danish Orgals Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Луѓе од Хелсингборг Категорија:","translated_text":"People from Helsingborg Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Починати во Либек Категорија:","translated_text":"Started in Libek Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Родени во 1637 година","translated_text":"Born in 1637","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Неговиот стил извршил силно влијание на многу композитори, вклучувајќи го Јохан Себастијан Бах. Денес, Букстехуде е сметан за еден од најважните композитори во Германија во средниот барок.","translated_text":"His style greatly influenced many composers, including Johann Sebastian Bach. Today, Buxtehude is regarded as one of the most important composers in medieval Baroque Germany.","citations":[{"content":"[Snyder, Grove.]","char_index":188,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Се верува дека е роден под името Дидерик Букстехуде ( Diderich Buxtehude).","translated_text":"He is believed to have been born under the name Diderick Buxtehude. Diderich Buxtehude.","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":74,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Се верува дека е роден под името Дидерик Букстехуде ( Diderich Buxtehude). Научниците не се согласни за годината и државата на неговото раѓање, иако најголем дел прифаќаат дека е роден во 1637 година во Хелсингборг, Сканија, во тоа време дел од Данска (денес во Шведска).","translated_text":"He is believed to have been born under the name Diderick Buxtehude. Diderich Buxtehude. Scholars disagree on the year and state of his birth, although most accept that he was born in 1637 in Helsingborg, Scania, then part of Denmark (now in Sweden).","citations":[{"content":"[Една причина поради која неговиот датум и место на раѓање не се познати е тоа дека записите за раѓање на трите можни места не биле водени во 1630-тите. {{Google books|qSXGOoambNcC|Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck}}. page 3. Boydell & Brewer. ISBN 1-58046-253-7.]","char_index":271,"name":"DoB","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Неговата посмртница велела дека \"ја признава Данска како негова родна земја, од каде дошол; живеел околу 70 години\".","translated_text":"His postmortem said that \"he admits Denmark as his homeland, where he came from; lived about 70 years\".","citations":[{"content":"[''Nova literaria Maris Balthici'', 1707.]","char_index":116,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Меѓутоа, други, тврдат дека е роден во Олдесло во Војводството Холштајн, кој во тоа време бил дел од Кралството Данска (но сега е во Германија). Подоцна во неговиот живот тој го германизирал името и започнал да се потпишува како Дитерих Букстехуде.","translated_text":"Others, however, claim that he was born in Oldeislau in the Duchy of Holstein, then part of the Kingdom of Denmark (but now in Germany). Later in his life, he Germanized the name and started signing it as It's called Dietrich Buxtehude.","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":248,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Олаф, неговиот татко се приклучил на семејството во Либек во 1673 година. Јоханес умрел една година подоцна, а Дитрих ја компонирал неговата погребна музика. Братот на Дитрих, Петер, бербер, дошол во Либек во 1677 година.","translated_text":"Olaf, his father joined the family in Libeck in 1673. Johannes died a year later, and Dietrich composed his funeral music. Dietrich's brother Peter, a Berber, came to Libeck in 1677.","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":221,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Хендл и Матезон допатувале да се сретнат со Букстехуде, кој тогаш бил остарен и спремен да се повлече. Им го понудил неговото место во Либек на Хендл и Матезон, но навел дека оргуларот кој ќе го наследи мора да се ожени со неговат најстара ќерка, Ана Маргарета. Обајцата, Хендл и Матезон, ја одбиле понудата и заминале еден ден по нивното пристигнување.","translated_text":"Hendel and Mathezon were eager to meet Buckstowe, who was then aged and ready to retire. He offered them his place at Liebeck to Handel and Matheason, but indicated that the heir to the throne must marry his eldest daughter, Anna Margaret. Both Handel and Matheason rejected the offer and left the day after their arrival.","citations":[{"content":"[Snyder, Kerala J. Dieterich Buxtehude: Organist in Lübeck. New York: Schirmer Books, 1987.]","char_index":353,"name":"Snyder","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Обајцата, Хендл и Матезон, ја одбиле понудата и заминале еден ден по нивното пристигнување. Во 1705 година, Ј.С. Бах, тогаш млад човек со 20 години, дошол од Арнштат до Либек (околу 400 километри) и останал скоро три месеци да ја слуша Вечерната музика, да го слушне оргуларот во Либек и како што објаснил Бах \"да разбере некои работи за неговата уметност\".","translated_text":"Both Handel and Matheason rejected the offer and left the day after their arrival. In 1705, J.S. Bach, then a young man in his 20s, came from Arnstadt to Lübeck (about 400 kilometers) and stayed for almost three months listening to the evening music, listening to the organ in Lübeck, and, as Bach explained, \"to understand some things about his art\".","citations":[{"content":"[Christoph Wolff, ''Johann Sebastian Bach: The Learned Musician'' (New York: W.W. Norton and Company, Inc., 2000), 96.]","char_index":357,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Иако преживеале повеќе од 100 вокални композиции на Букстехуде, малку од нив биле вклучени во важни германски збирки од тој период и до почетокот на век, Букстехуде бил главно сметан за композитор на клавијатура. Неговата црковна музика е воспевана за неговите високи музички квалитети.","translated_text":"Although more than 100 of Buxtehude's vocal compositions survived, few of them were included in important German collections from that period and by the turn of the century, Buxtehude was largely credited as a keyboard composer. His church music is praised for its high musical qualities.","citations":[{"content":"[Webber, Geoffrey. North German Church Music in the Age of Buxtehude. New York: Oxford University Press, 1996.]","char_index":286,"name":"Webber","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Прелудиуми, фуги и шасони BuxWV 137","translated_text":"Manufacture in which the value of all the materials used does not exceed 40% of the ex-works price of the product","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071021091824/http://bach.nau.edu/Buxtehude/BuxWV137.html |date=2007-10-21 }}","char_index":35,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20071021091824/http://bach.nau.edu/Buxtehude/BuxWV137.html","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.640098-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Прелудиуми, фуги и шасони BuxWV 137 Меѓународно здружение Дитрих Букстехуде Биографија на Goldbergweb","translated_text":"Manufacture in which the value of all the materials used does not exceed 40% of the ex-works price of the product International association Dietrich Buxtehude biography by Goldbergweb","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060205142514/http://dieterich-buxtehude.org/english/english.html |date=2006-02-05 }}","char_index":76,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20060205142514/http://dieterich-buxtehude.org/english/english.html","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.711400-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080515201816/http://www.goldbergweb.com/en/history/composers/10381.php |date=2008-05-15 }}","char_index":87,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20080515201816/http://www.goldbergweb.com/en/history/composers/10381.php","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.781293-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Бројни изданија за симнување на страницата на","translated_text":"Numerous download editions of the page of","citations":[{"content":"{{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140225180351/http://www.dieterich-buxtehude.org/downloads/downloads.html |date=2014-02-25 }}","char_index":29,"name":null,"url":"https://web.archive.org/web/20140225180351/http://www.dieterich-buxtehude.org/downloads/downloads.html","source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.852036-05:00","source_download_error":"Download is empty","source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Категорија:Починати во Либек","wikicode":"{{рв|Deaths in Lübeck}}\n\n[[Категорија:Либек]]\n[[Категорија:Починати во Германија|Либек]]","hash":"ee6707f1078e22be6c67f0d7ec2de22daa717dd368a082232d93160dafd7a4a5","last_revision":"2020-05-22T12:28:53Z","first_revision":"2014-08-13T14:04:42Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.858073","cross_lingual_links":{"an":"Categoría:Muertos en Lübeck","ar":"تصنيف:وفيات في لوبيك","be":"Катэгорыя:Памерлі ў Любеку","ca":"Categoria:Morts a Lübeck","cs":"Kategorie:Úmrtí v Lübecku","es":"Categoría:Fallecidos en Lübeck","fr":"Catégorie:Décès à Lübeck","it":"Categoria:Morti a Lubecca","ru":"Категория:Умершие в Любеке","tr":"Kategori:Lübeck'te ölenler","uk":"Категорія:Померли в Любеку"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Категорија:Либек Либек\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Либек Либек","translated_text":"Libeck Libeck","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Наундорф","wikicode":"'''Наундорф''' може да се однесува на следниве места во Германија:\n\n* [[Наундорф (Саксонија)]] — општина во округот Северна Саксонија, Саксонија\n* [[Наундорф (Тирингија)]] — село и поранешна општина во округот Алтенбург, Тирингија\n\n{{ГеоПојас}}","hash":"aae6296b3f0b4b79875f0fef06485b1adfd583d542e03fff574cd2cbd3cba1bd","last_revision":"2014-08-13T15:44:16Z","first_revision":"2014-08-13T15:44:16Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.917262","cross_lingual_links":{"ceb":"Naundorf","de":"Naundorf","en":"Naundorf","eo":"Naundorf","fr":"Naundorf","hsb":"Naundorf","it":"Naundorf (disambigua)","nl":"Naundorf","pl":"Naundorf","ru":"Наундорф","sr":"Наундорф","sv":"Naundorf"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.369512","text":"Наундорф може да се однесува на следниве места во Германија:\n\nНаундорф (Саксонија) — општина во округот Северна Саксонија, Саксонија Наундорф (Тирингија) — село и поранешна општина во округот Алтенбург, Тирингија\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Наундорф може да се однесува на следниве места во Германија:","translated_text":"Naundorf may refer to the following places in Germany:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Наундорф (Саксонија) — општина во округот Северна Саксонија, Саксонија Наундорф (Тирингија) — село и поранешна општина во округот Алтенбург, Тирингија","translated_text":"Naunddorf (Saxony) ⁇ municipality in the district of North Saxony, Saxony Naunddorf (Tyrinthia) ⁇ village and former municipality in the district of Altenburg, Tyrinthia","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Договор од Хотин","wikicode":"{{Infobox Treaty\n|name = Договор од Хотин\n|image = {{multiple image| align = right | direction = horizontal | header =
1621| header_align = left/right/center | footer = | footer_align = left | image1 =Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg| width1 = 100 | caption1 = | image2 =Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg| width2 = 100 | caption2 = }}\n|image_width = 250px\n|caption = \n|date_signed = [[1621]] \n|location_signed = [[Хотин]], денешна [[Украина]]\n|signatories = {{знамеземја|Ottoman Empire|1453}}
[[Податотека:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|20px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]\n}}\n'''Договорот од Хотин''' бил склучен по крајот на [[Битка кај Хотин (1621)|Битката кај Хотин]] помеѓу [[Полско-литванска Државна Заедница|Полско-литванската Државна Заедница]] и [[Отоманското Царство]] во [[1621]] година. Со договорот бил ставен и крајот на [[Отоманско-полска војна (1620–1621)|Отоманско-полската војна (1620–1621)]].\n\nПолско-литванската Државна Заедница била обврзана да не се меша во внатрешните работи на Молдавија а границите останале исти. Од друга страна било решено [[Козаци]]те и [[Татари]]те да не влегуваат во двете земји и да вршат напади врз населението. По крајот на битката [[Осман II]] ги обвинил јаничарите за поразот и сакал да ги трансформира, но бил убиен.\n\n{{Османлиски договори}}\n\n[[Категорија:Историја на Полска (1569–1795)]]\n[[Категорија:Договори на Отоманското Царство|Хотин]]\n[[Категорија:Европа во 1621 година]]\n[[Категорија:Отоманското Царство во 16 век]]\n[[Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)]]","hash":"20a63daa6298b395243404cef0d9515b2281ccebb40071ec238a782a52a9cb0d","last_revision":"2021-08-23T07:57:00Z","first_revision":"2014-08-13T17:14:59Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:50.973966","cross_lingual_links":{"ar":"معاهدة خوتين","az":"Xotin müqaviləsi","bs":"Hotinski mir","de":"Frieden von Chotyn (1621)","en":"Treaty of Khotyn","fr":"Traité de Khotyn","it":"Pace di Chocim","ka":"ხოტინის ხელშეკრულება","pl":"Pokój w Chocimiu","pt":"Tratado de Chocim","ru":"Хотинский мирный договор","tr":"Hotin Antlaşması","uk":"Хотинський мирний договір","uz":"Xotin tinchlik shartnomasi"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Договорот од Хотин бил склучен по крајот на Битката кај Хотин помеѓу Полско-литванската Државна Заедница и Отоманското Царство во 1621 година. Со договорот бил ставен и крајот на Отоманско-полската војна (1620–1621).\n\nПолско-литванската Државна Заедница била обврзана да не се меша во внатрешните работи на Молдавија а границите останале исти. Од друга страна било решено Козаците и Татарите да не влегуваат во двете земји и да вршат напади врз населението. По крајот на битката Осман II ги обвинил јаничарите за поразот и сакал да ги трансформира, но бил убиен.\n\nКатегорија:Историја на Полска (1569–1795) Хотин Категорија:Европа во 1621 година Категорија:Отоманското Царство во 16 век Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox Treaty\n|name = Договор од Хотин\n|image = {{multiple image| align = right | direction = horizontal | header =
1621| header_align = left/right/center | footer = | footer_align = left | image1 =Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg| width1 = 100 | caption1 = | image2 =Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg| width2 = 100 | caption2 = }}\n|image_width = 250px\n|caption = \n|date_signed = [[1621]] \n|location_signed = [[Хотин]], денешна [[Украина]]\n|signatories = {{знамеземја|Ottoman Empire|1453}}
[[Податотека:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|20px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Договорот од Хотин бил склучен по крајот на Битката кај Хотин помеѓу Полско-литванската Државна Заедница и Отоманското Царство во 1621 година.","translated_text":"The Treaty of Höttingen was concluded after the end of the Battle of Höttingen between the Polish-Lithuanian Commonwealth and the Ottoman Empire in 1621.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Со договорот бил ставен и крајот на Отоманско-полската војна (1620–1621).","translated_text":"The treaty also marked the end of the Ottoman-Polish War (1620-1621).","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Полско-литванската Државна Заедница била обврзана да не се меша во внатрешните работи на","translated_text":"The Polish-Lithuanian Commonwealth was obliged not to interfere in the internal affairs of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Молдавија а границите останале исти.","translated_text":"Moldova and the borders remained the same.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Од друга страна било решено Козаците и Татарите да не влегуваат во двете земји и да вршат напади врз населението.","translated_text":"On the other hand, it was decided that the Cossacks and Tatars would not enter both countries and attack the population.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По крајот на битката Осман II ги обвинил јаничарите за поразот и сакал да ги трансформира, но бил убиен.","translated_text":"At the end of the battle, Osman II blamed the Janissaries for the defeat and tried to transform them, but was killed.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Историја на Полска (1569–1795) Хотин Категорија:","translated_text":"History of Poland (1569-1795) Hotin Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Европа во 1621 година Категорија:","translated_text":"Europe in the year 1621 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 16 век Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)","translated_text":"Ottoman Empire in the 16th century Category:Ottoman-Polish War (1620 ⁇ 1621)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Европа во 1621 година","wikicode":"{{portal|Европа}}\n{{yearcat}}\n{{year by category\n|m=1\n|c=6\n|d=2\n|y=1\n|cat=Европа \n|sortkey=Европа \n|parent=Европа во 17 век\n|subcat=1621 \n}}","hash":"a3aa0a76fdca812d93b9ae09c1bb851da40f3e9398059b0d87607115e3ac7501","last_revision":"2018-05-05T12:28:40Z","first_revision":"2014-08-13T18:32:04Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.033156","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:أوروبا في 1621","arz":"تصنيف:1621 فى اوروبا","be":"Катэгорыя:1621 год у Еўропе","bn":"বিষয়শ্রেণী:১৬২১-এ ইউরোপ","cs":"Kategorie:Evropa v roce 1621","en":"Category:1621 in Europe","fa":"رده:اروپا در ۱۶۲۱ (میلادی)","fr":"Catégorie:1621 en Europe","hy":"Կատեգորիա:1621 Եվրոպայում","id":"Kategori:Eropa dalam tahun 1621","ja":"Category:1621年のヨーロッパ","ko":"분류:1621년 유럽","ku":"Kategorî:1621 li Ewropayê","pt":"Categoria:1621 na Europa","ru":"Категория:1621 год в Европе","sv":"Kategori:1621 i Europa","uk":"Категорія:1621 у Європі","ur":"زمرہ:یورپ میں 1621ء"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Европа во 1620 година","wikicode":"{{portal|Европа}}\n{{yearcat}}\n{{year by category\n|m=1\n|c=6\n|d=2\n|y=0\n|cat=Европа \n|sortkey=Европа \n|parent=Европа во 17 век \n|subcat=1620\n}}","hash":"25889d53788e06ead0815963257dcf09c7ab496ae8b8227805e7a54f38c82a17","last_revision":"2018-05-05T12:28:32Z","first_revision":"2014-08-13T18:33:11Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.087908","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:أوروبا في 1620","be":"Катэгорыя:1620 год у Еўропе","bn":"বিষয়শ্রেণী:১৬২০-এ ইউরোপ","cs":"Kategorie:Evropa v roce 1620","en":"Category:1620 in Europe","fa":"رده:اروپا در ۱۶۲۰ (میلادی)","fr":"Catégorie:1620 en Europe","hy":"Կատեգորիա:1620 Եվրոպայում","ko":"분류:1620년 유럽","ku":"Kategorî:1620 li Ewropayê","nb":"Kategori:1620 i Europa","pt":"Categoria:1620 na Europa","ru":"Категория:1620 год в Европе","sv":"Kategori:1620 i Europa","tr":"Kategori:1620'de Avrupa","uk":"Категорія:1620 у Європі","ur":"زمرہ:یورپ میں 1620ء","vi":"Thể loại:Châu Âu năm 1620"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Отоманско-полска војна (1620–1621)","wikicode":"{{Катпов}}\n\n[[Категорија:Војни на Молдавија]]\n[[Категорија:Војни на Полска]]\n[[Категорија:Војни на Отоманското Царство]]\n[[Категорија:Војни на Големото Литванско војводство]]\n[[Категорија:Војни на Влашка]]\n[[Категорија:Историја на Полска (1569–1795)]]\n[[Категорија:Историја на Литванија (1569–1795)]]\n[[Категорија:Судири во 1620 година]]\n[[Категорија:Судири во 1621 година]]\n[[Категорија:Европа во 1620 година]]\n[[Категорија:Европа во 1621 година]]\n[[Категорија:Отоманското Царство во 17 век]]\n[[Категорија:Отоманско-полски војни]]","hash":"0d899206fa81d8780ab77f262f976e776110e95662efa721b0a03b17f1e0505e","last_revision":"2020-05-23T16:05:46Z","first_revision":"2014-08-13T18:35:11Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.143847","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:الحرب البولندية العثمانية (1620–1621)","en":"Category:Polish–Ottoman War (1620–1621)","pl":"Kategoria:Wojna polsko-turecka 1620–1621","ru":"Категория:Польско-турецкая война (1620—1621)","sr":"Категорија:Пољско-турски рат (1620—1621)","uk":"Категорія:Хотинська війна"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Категорија:Војни на Молдавија Категорија:Војни на Полска Категорија:Војни на Отоманското Царство Категорија:Војни на Големото Литванско војводство Категорија:Војни на Влашка Категорија:Историја на Полска (1569–1795) Категорија:Историја на Литванија (1569–1795) Категорија:Судири во 1620 година Категорија:Судири во 1621 година Категорија:Европа во 1620 година Категорија:Европа во 1621 година Категорија:Отоманското Царство во 17 век Категорија:Отоманско-полски војни\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Војни на Молдавија Категорија:Војни на Полска Категорија:Војни на Отоманското Царство Категорија:Војни на","translated_text":"Category:Wars of Moldova Category:Wars of Poland Category:Wars of the Ottoman Empire Category:Wars of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Големото Литванско војводство Категорија:Војни на Влашка Категорија:","translated_text":"The Grand Duchy of Lithuania Category:Wars of the Slovak Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Историја на Полска (1569–1795) Категорија:","translated_text":"History of Poland (1569-1795) Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Историја на Литванија (1569–1795) Категорија:","translated_text":"History of Lithuania (1569 ⁇ 1795) Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1620 година Категорија:","translated_text":"Judges in the year 1620 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1621 година Категорија:","translated_text":"Judges in 1621 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Европа во 1620 година Категорија:","translated_text":"Europe in the year 1620 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Европа во 1621 година Категорија:","translated_text":"Europe in the year 1621 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 17 век Категорија:Отоманско-полски војни","translated_text":"Ottoman Empire in the 17th century Category:Ottoman-Polish Wars","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Османлиско-персиска војна (1623–1639)","wikicode":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Отоманско-персиска војна (1623–1639)\n|image=[[Image:Map Safavid persia.png|300px]]\n|caption=\n|partof=[[Отоманско-персиски војни]]\n|date=1623–1639\n|place=[[Месопотамија]] ([[Ирак]]), [[Кавказ]]\n|result=османлиска победс;
[[Договор од Зухаб]]\n|territory=Кавказ,
Ирак\n|combatant1={{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Сафавидско Царство]]|\n|combatant2={{знаме|Ottoman Empire|1453}}\n|commander1={{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Абас I]]
{{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Шах Сафи]] (од 1629)
{{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Георги Сакадзе]]\n|commander2={{Flag icon|Ottoman Empire|1453}} [[Мурат IV]]
{{Flag icon|Ottoman Empire|1453}} [[Хафиз Ахмед-паша]]
{{Flag icon|Ottoman Empire|1453}} [[Гази Хусрев-паша]]\n|strength1=\n|strength2=\n|casualties1=\n|casualties2=\n}}\n{{Османлиско-персисиски војни}}\n'''Османлиско-персиската војна од 1623-1639''' е војна меѓу [[Османлиското Царство]] и [[Сафавидско Царство]], двете најголеми сили на [[Блискиот Исток]] за контрола над [[Месопотамија]]. Во [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)|претходната војна]] (1603-1618) [[Османлии]]те го изгубиле [[Багдад]] и поголемиот дел од денешен [[Ирак]]. Војната завршила во [[1639]] година со османлиска победа. [[Месопотамија]] била повторно заземена и во составот на империјата останала до [[Првата светска војна]].\n\n== Позадина ==\n\nПочнувајќи од [[1514]] година, повеќе од еден век Персија и Отоманското Царство се бореле за контрола над [[Кавказ]] и [[Месопотамија]]. Двете земји биле најголемите сили на Блискиот Исток, Османлиите биле сунити а Персијците шиити и од [[Отоманци]]те биле сметани како кривоверци[Finkel (2006), pp. 104–105]\n. По [[Битка кај Чалдиран|Битката кај Чалдиран]] Сефевидите го загубиле своето влијание во [[Анадолија]], а за време на [[Отоманско-персиска војна (1532–1555)|војната од 1532-1555]] Османлиите ги зазеле денешните територии на Ирак и [[Багдад]]. Со [[Договор од Амасија (1555)|договорот од Амасија]] во [[1555]] година[Finkel (2006), pp. 125, 135], [[Персија]] ги признала османлиските освојувања.\n\nМирот траел две децении кога била започната друга војна во [[1578]] година. Таа завршила со [[Договор од Константинопол (1590)|Цариградскиот мировен договор]] во [[1590]] година според кој Османлиите ги добиле [[Грузија]], [[Ереван]] и [[Тебриз]]. Новиот шах [[Абас I]] ја реорганизирал армијата и во [[1603]] година започнал офанзива во која тој ги вратил [[Тебриз]], [[Азербејџан]] и [[Грузија]]. Османлиите биле зафатени со војна против Хабсбуршката монархија[Holt, Lambton & Lewis (1978), p. 339].\n\n== Војна ==\n\nМожноста на шахот дошла со востанијата во тоа време во [[Османлиското Царство]]. Багдад паднал во рацете на еден јаничарски офицер Беќир и неговите следбеници кој барал да биде признаен од Високата порта како локален паша а султанот го избрал [[Хафиз Мехмед Паша]], управителот на Дијарбекир за да го организира походот кон Багдад. За да го спречи персиското освојување на Багдад, Хафиз Мехмед Паша ги продолжил добрите односи со Беќир кој се вратил на османлиска страна. Персија сепак ја започнала опсадата на Багдад и на [[14 јануари]] [[1624]] година градот паднал со помош на синот на Беќир, Мохамед[Cooper (1979), p. 631][Finkel (2006), p. 205]. Зазимањето било проследено со масовно колење на сунитските муслимани.\n\nПадот на Багдад бил голем удар за отоманскиот престиж. Персијците наскоро ги зазеле градовите [[Киркук]] и [[Мосул]], како и светите за шиитите градови [[Карбала]] и [[Наџаф]]. Во [[1625]] година, Хафаз Мехмед-паша како голем везир заминал кон Багдад и во ноември го ставил под опсада од три страни. Но градот не успеал да го заземе пред доаѓањето на главните персиски сили под команда на шахот Абас. Во [[1629]] година Османлиите склучиле мировен договор со Австрија и започнале да се подготвуваат за нова офанзива. На [[4 мај]] [[1630]] година на чело со [[Гази Хусрев-паша]] се одвила Битката кај [[Махидашт]] во која Османлиите победиле. По ова започнала нова опсада на Багдад. Поради неуспешната опсада главниот везир Хусрев-паша бил разрешен од функцијата во [[1631]] година.\n\n== По војната ==\n\nСледните неколку години имало уште неколку воени конфликти кои не донеле никакво територијално проширување. Шахот испратил делегација со предлог за мир во османлискиот двор, но новиот голем везир го одбил предлогот. Во [[1635]] султан [[Мурат IV]] го презел водството на својата армија. На [[8 август]] Османлиите го зазеле [[Ереван]] и се насочиле кон [[Тебриз]]. Султанот по овој успех се вратил триумфално во [[Истанбул]], но следната година шахот повторно си го вратил Ереван под своја команда, па во [[1638]] година султанот повторно заминал со својата армија и го зазел градот [[Багдад]].\n\nВојната завршила со потпишување на [[Договор од Зухаб|договор во градот Зухаб]] во 1639 година според кој Ереван останал персиски а Ирак бил отстапен на Османлиите.\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n[[Категорија:Османлиско-персиски војни]]\n[[Категорија:Судири во 17 век]]\n[[Категорија:Отоманското Царство во 17 век]]\n[[Категорија:Грузија во средниот век]]\n[[Категорија:Војни на Сафавидското Царство]]","hash":"de29c384785b179895a5aab5b2ae23b3f7b737a9b93a87cb1bea17871d9d64fb","last_revision":"2023-09-08T20:13:36Z","first_revision":"2014-08-13T19:46:09Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.210839","cross_lingual_links":{"ar":"الحرب العثمانية الصفوية (1623-1639)","az":"Səfəvi–Osmanlı müharibəsi (1623–1639)","azb":"صفوی-عوثمانلی ساواشی (۱۶۲۳-۱۶۳۹)","bg":"Персийско-османска война (1623 – 1639)","de":"Osmanisch-Safawidischer Krieg (1623–1639)","en":"Ottoman–Safavid War (1623–1639)","eo":"Otomana-safavida milito (1635–1636)","es":"Guerra otomano-safávida (1623-1639)","fa":"جنگ ایران و عثمانی (۱۶۳۹–۱۶۲۳)","fr":"Guerre ottomano-persane (1623-1639)","hy":"Թուրք-պարսկական պատերազմ (1623-1639)","it":"Guerra ottomano-safavide (1623-1639)","ka":"ირან-ოსმალეთის ომი (1623-1639)","pl":"Wojna persko-turecka (1623–1639)","ru":"Турецко-персидская война (1623—1639)","sk":"Osmansko-safíjovská vojna (1623 – 1639)","tr":"Osmanlı-Safevî Savaşı (1623-1639)","uk":"Османсько-перська війна (1623—1639)","vi":"Chiến tranh Ottoman-Safavid (1623–1639)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Османлиско-персиската војна од 1623-1639 е војна меѓу Османлиското Царство и Сафавидско Царство, двете најголеми сили на Блискиот Исток за контрола над Месопотамија. Во претходната војна (1603-1618) Османлиите го изгубиле Багдад и поголемиот дел од денешен Ирак. Војната завршила во 1639 година со османлиска победа. Месопотамија била повторно заземена и во составот на империјата останала до Првата светска војна.\n\nПочнувајќи од 1514 година, повеќе од еден век Персија и Отоманското Царство се бореле за контрола над Кавказ и Месопотамија. Двете земји биле најголемите сили на Блискиот Исток, Османлиите биле сунити а Персијците шиити и од Отоманците биле сметани како кривоверци . По Битката кај Чалдиран Сефевидите го загубиле своето влијание во Анадолија, а за време на војната од 1532-1555 Османлиите ги зазеле денешните територии на Ирак и Багдад. Со договорот од Амасија во 1555 година, Персија ги признала османлиските освојувања.\n\nМирот траел две децении кога била започната друга војна во 1578 година. Таа завршила со Цариградскиот мировен договор во 1590 година според кој Османлиите ги добиле Грузија, Ереван и Тебриз. Новиот шах Абас I ја реорганизирал армијата и во 1603 година започнал офанзива во која тој ги вратил Тебриз, Азербејџан и Грузија. Османлиите биле зафатени со војна против Хабсбуршката монархија.\n\nМожноста на шахот дошла со востанијата во тоа време во Османлиското Царство. Багдад паднал во рацете на еден јаничарски офицер Беќир и неговите следбеници кој барал да биде признаен од Високата порта како локален паша а султанот го избрал Хафиз Мехмед Паша, управителот на Дијарбекир за да го организира походот кон Багдад. За да го спречи персиското освојување на Багдад, Хафиз Мехмед Паша ги продолжил добрите односи со Беќир кој се вратил на османлиска страна. Персија сепак ја започнала опсадата на Багдад и на 14 јануари 1624 година градот паднал со помош на синот на Беќир, Мохамед. Зазимањето било проследено со масовно колење на сунитските муслимани.\n\nПадот на Багдад бил голем удар за отоманскиот престиж. Персијците наскоро ги зазеле градовите Киркук и Мосул, како и светите за шиитите градови Карбала и Наџаф. Во 1625 година, Хафаз Мехмед-паша како голем везир заминал кон Багдад и во ноември го ставил под опсада од три страни. Но градот не успеал да го заземе пред доаѓањето на главните персиски сили под команда на шахот Абас. Во 1629 година Османлиите склучиле мировен договор со Австрија и започнале да се подготвуваат за нова офанзива. На 4 мај 1630 година на чело со Гази Хусрев-паша се одвила Битката кај Махидашт во која Османлиите победиле. По ова започнала нова опсада на Багдад. Поради неуспешната опсада главниот везир Хусрев-паша бил разрешен од функцијата во 1631 година.\n\nСледните неколку години имало уште неколку воени конфликти кои не донеле никакво територијално проширување. Шахот испратил делегација со предлог за мир во османлискиот двор, но новиот голем везир го одбил предлогот. Во 1635 султан Мурат IV го презел водството на својата армија. На 8 август Османлиите го зазеле Ереван и се насочиле кон Тебриз. Султанот по овој успех се вратил триумфално во Истанбул, но следната година шахот повторно си го вратил Ереван под своја команда, па во 1638 година султанот повторно заминал со својата армија и го зазел градот Багдад.\n\nВојната завршила со потпишување на договор во градот Зухаб во 1639 година според кој Ереван останал персиски а Ирак бил отстапен на Османлиите.\n\nКатегорија:Османлиско-персиски војни Категорија:Судири во 17 век Категорија:Отоманското Царство во 17 век Категорија:Грузија во средниот век Категорија:Војни на Сафавидското Царство\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Отоманско-персиска војна (1623–1639)\n|image=[[Image:Map Safavid persia.png|300px]]\n|caption=\n|partof=[[Отоманско-персиски војни]]\n|date=1623–1639\n|place=[[Месопотамија]] ([[Ирак]]), [[Кавказ]]\n|result=османлиска победс;
[[Договор од Зухаб]]\n|territory=Кавказ,
Ирак\n|combatant1={{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Сафавидско Царство]]|\n|combatant2={{знаме|Ottoman Empire|1453}}\n|commander1={{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Абас I]]
{{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Шах Сафи]] (од 1629)
{{знаменце|Safavid Flag.svg}} [[Георги Сакадзе]]\n|commander2={{Flag icon|Ottoman Empire|1453}} [[Мурат IV]]
{{Flag icon|Ottoman Empire|1453}} [[Хафиз Ахмед-паша]]
{{Flag icon|Ottoman Empire|1453}} [[Гази Хусрев-паша]]\n|strength1=\n|strength2=\n|casualties1=\n|casualties2=\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Османлиско-персиската војна од 1623-1639 е војна меѓу","translated_text":"The Ottoman-Persian War of 1623-1639 was a war between","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиското","translated_text":"The Ottoman","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Царство и Сафавидско Царство, двете најголеми сили на","translated_text":"The Kingdom and the Safavid Empire, the two greatest powers of the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Блискиот Исток за контрола над Месопотамија.","translated_text":"Middle East for control of Mesopotamia.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во претходната војна (1603-1618) Османлиите го изгубиле Багдад и поголемиот дел од денешен Ирак.","translated_text":"In the previous war (1603-1618) the Ottomans lost Baghdad and most of present-day Iraq.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Војната завршила во 1639 година со османлиска победа.","translated_text":"The war ended in 1639 with an Ottoman victory.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Месопотамија била","translated_text":"Mesopotamia was","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно заземена и во составот на империјата останала до Првата светска војна.","translated_text":"reconquered and remained part of the empire until World War I.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Позадина","translated_text":"In the back.","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Почнувајќи од 1514 година, повеќе од еден век Персија и Отоманското","translated_text":"Beginning in 1514, more than a century of Persia and the Ottoman Empire","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Царство се бореле за контрола над Кавказ и Месопотамија.","translated_text":"The Empire fought for control of the Caucasus and Mesopotamia.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Двете земји биле најголемите сили на Блискиот Исток, Османлиите биле сунити а Персијците шиити и од Отоманците биле сметани како кривоверци .","translated_text":"The two countries were the largest powers in the Middle East, the Ottomans were Sunnis and the Persians were Shiites and were considered by the Ottomans to be false.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Finkel (2006), pp. 104–105]","char_index":139,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"По Битката кај Чалдиран","translated_text":"After the Battle of Chaldiran","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Сефевидите го загубиле своето влијание во Анадолија, а за време на војната од 1532-1555 Османлиите ги зазеле денешните територии на Ирак и Багдад.","translated_text":"The Safavids lost their influence in Anatolia, and during the war of 1532-1555 the Ottomans captured the present-day territories of Iraq and Baghdad.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Со договорот од Амасија во 1555 година,","translated_text":"With the treaty of Amasia in 1555,","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Finkel (2006), pp. 125, 135]","char_index":38,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Персија ги признала османлиските освојувања.","translated_text":"Persia recognized the Ottoman conquests.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Мирот траел две децении кога била започната друга војна во 1578 година.","translated_text":"Peace lasted two decades when another war broke out in 1578.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Таа завршила со Цариградскиот мировен договор во 1590 година според кој Османлиите ги добиле Грузија, Ереван и Тебриз.","translated_text":"It ended with the Treaty of Constantinople in 1590, under which the Ottomans gained Georgia, Yerevan, and Tabriz.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Новиот шах Абас I ја реорганизирал армијата и во 1603 година започнал офанзива во која тој ги вратил Тебриз, Азербејџан и Грузија.","translated_text":"The new Shah Abbas I reorganized the army and in 1603 began an offensive in which he returned Tibriz, Azerbaijan, and Georgia.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите биле зафатени со војна против Хабсбуршката монархија.","translated_text":"The Ottomans were engaged in a war against the Habsburg monarchy.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Holt, Lambton & Lewis (1978), p. 339]","char_index":63,"name":"HLL339","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Војна","translated_text":"War","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Можноста на шахот дошла со востанијата во тоа време во Османлиското","translated_text":"The possibility of chess came with the revolt at that time in Ottoman","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Царство.","translated_text":"The kingdom.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Багдад паднал во рацете на еден јаничарски офицер Беќир и неговите следбеници кој барал да биде признаен од Високата порта како локален паша а султанот го избрал","translated_text":"Baghdad fell into the hands of a cavalry officer Bechir and his followers who sought to be recognized by the High Gate as a local pasha and the sultan chose him","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Хафиз Мехмед Паша, управителот на Дијарбекир за да го организира походот кон Багдад.","translated_text":"Hafiz Mehmed Pasha, the ruler of Diyarbakir to organize the march to Baghdad.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"За да го спречи персиското освојување на Багдад, Хафиз Мехмед Паша ги продолжил добрите односи со Беќир кој се вратил на османлиска страна.","translated_text":"To prevent the Persian conquest of Baghdad, Hafiz Mehmed Pasha continued good relations with Bekir who returned to the Ottoman side.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Персија сепак ја започнала опсадата на Багдад и на 14 јануари 1624 година градот паднал со помош на синот на Беќир, Мохамед.","translated_text":"Persia nevertheless began the siege of Baghdad, and on 14 January 1624 the city fell with the help of Bechir's son, Mohammed.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Cooper (1979), p. 631]","char_index":123,"name":"Cooper631","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Finkel (2006), p. 205]","char_index":123,"name":"Finkel205","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Зазимањето било проследено со масовно колење на сунитските муслимани.","translated_text":"The capture was followed by a mass massacre of Sunni Muslims.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Падот на Багдад бил голем удар за отоманскиот престиж.","translated_text":"The fall of Baghdad was a major blow to Ottoman prestige.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Персијците наскоро ги зазеле градовите Киркук и Мосул, како и светите за шиитите градови Карбала и Наџаф.","translated_text":"The Persians soon conquered the cities of Kirkuk and Mosul, as well as the holy cities of Karbala and Najaf.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1625 година, Хафаз Мехмед-","translated_text":"In 1625, Hafaz Mehmed-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша како голем везир заминал кон Багдад и во ноември го ставил под опсада од три страни.","translated_text":"Pasha like a great vizier went to Baghdad and in November put it under three-sided siege.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но градот не успеал да го заземе пред доаѓањето на главните персиски сили под команда на шахот Абас.","translated_text":"But the city was not conquered until the arrival of the main Persian forces under the command of Shah Abbas.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1629 година Османлиите склучиле мировен договор со Австрија и започнале да се подготвуваат за нова офанзива.","translated_text":"In 1629, the Ottomans made a peace treaty with Austria and began preparing for a new offensive.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 4 мај 1630 година на чело со Гази Хусрев-","translated_text":"On 4 May 1630 under the leadership of Gazi Husrev...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша се одвила Битката кај Махидашт во која Османлиите победиле.","translated_text":"The Battle of Mahdasht was fought in which the Ottomans won.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По ова започнала нова опсада на Багдад.","translated_text":"After this, a new siege of Baghdad began.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Поради неуспешната опсада главниот везир Хусрев-","translated_text":"Because of the unsuccessful siege, Chief Vassir Khusrev...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша бил разрешен од функцијата во 1631 година.","translated_text":"The pasha was authorized by the office in 1631.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"По војната","translated_text":"After the war","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Следните неколку години имало уште неколку воени конфликти кои не донеле никакво територијално проширување.","translated_text":"The next few years saw several more military conflicts that brought no territorial expansion.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Шахот испратил делегација со предлог за мир во османлискиот двор, но новиот голем везир го одбил предлогот.","translated_text":"The Shah sent a delegation with a proposal for peace to the Ottoman court, but the new Grand Vizier rejected the proposal.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1635 султан Мурат IV го презел водството на својата армија.","translated_text":"In 1635, Sultan Murat IV took over the leadership of his army.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 8 август Османлиите го зазеле Ереван и се насочиле кон Тебриз.","translated_text":"On August 8, the Ottomans captured Yerevan and headed for Tabriz.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Султанот по овој успех се вратил триумфално во Истанбул, но следната година шахот повторно си го вратил Ереван под своја команда, па во 1638 година султанот","translated_text":"After this success, the Sultan returned triumphantly to Istanbul, but the following year the Shah returned Yerevan under his command, and in 1638 the Sultan","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"повторно заминал со својата армија и го зазел градот Багдад.","translated_text":"He left again with his army and took the city of Baghdad.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Војната завршила со потпишување на договор во градот Зухаб во 1639 година според кој Ереван останал персиски а Ирак бил отстапен на Османлиите.","translated_text":"The war ended with the signing of a treaty in the city of Zhubab in 1639 under which Yerevan remained Persian and Iraq was ceded to the Ottomans.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Османлиско-персиски војни Категорија:","translated_text":"Categories: Ottoman and Persian Wars","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 17 век Категорија:","translated_text":"Judges in the 17th century","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 17 век Категорија:","translated_text":"Ottoman Empire in the 17th century Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Грузија во средниот век Категорија:Војни на Сафавидското Царство","translated_text":"Georgia in the Middle Ages Category:Wars of the Safavid Empire","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Почнувајќи од 1514 година, ��овеќе од еден век Персија и Отоманското Царство се бореле за контрола над Кавказ и Месопотамија. Двете земји биле најголемите сили на Блискиот Исток, Османлиите биле сунити а Персијците шиити и од Отоманците биле сметани како кривоверци .","translated_text":"Beginning in 1514, more than a century of Persia and the Ottoman Empire The Empire fought for control of the Caucasus and Mesopotamia. The two countries were the largest powers in the Middle East, the Ottomans were Sunnis and the Persians were Shiites and were considered by the Ottomans to be false.","citations":[{"content":"[Finkel (2006), pp. 104–105]","char_index":264,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"По Битката кај Чалдиран Сефевидите го загубиле своето влијание во Анадолија, а за време на војната од 1532-1555 Османлиите ги зазеле денешните територии на Ирак и Багдад. Со договорот од Амасија во 1555 година,","translated_text":"After the Battle of Chaldiran The Safavids lost their influence in Anatolia, and during the war of 1532-1555 the Ottomans captured the present-day territories of Iraq and Baghdad. With the treaty of Amasia in 1555,","citations":[{"content":"[Finkel (2006), pp. 125, 135]","char_index":209,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Таа завршила со Цариградскиот мировен договор во 1590 година според кој Османлиите ги добиле Грузија, Ереван и Тебриз. Новиот шах Абас I ја реорганизирал армијата и во 1603 година започнал офанзива во која тој ги вратил Тебриз, Азербејџан и Грузија. Османлиите биле зафатени со војна против Хабсбуршката монархија.","translated_text":"It ended with the Treaty of Constantinople in 1590, under which the Ottomans gained Georgia, Yerevan, and Tabriz. The new Shah Abbas I reorganized the army and in 1603 began an offensive in which he returned Tibriz, Azerbaijan, and Georgia. The Ottomans were engaged in a war against the Habsburg monarchy.","citations":[{"content":"[Holt, Lambton & Lewis (1978), p. 339]","char_index":313,"name":"HLL339","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Хафиз Мехмед Паша, управителот на Дијарбекир за да го организира походот кон Багдад. За да го спречи персиското освојување на Багдад, Хафиз Мехмед Паша ги продолжил добрите односи со Беќир кој се вратил на османлиска страна. Персија сепак ја започнала опсадата на Багдад и на 14 јануари 1624 година градот паднал со помош на синот на Беќир, Мохамед.","translated_text":"Hafiz Mehmed Pasha, the ruler of Diyarbakir to organize the march to Baghdad. To prevent the Persian conquest of Baghdad, Hafiz Mehmed Pasha continued good relations with Bekir who returned to the Ottoman side. Persia nevertheless began the siege of Baghdad, and on 14 January 1624 the city fell with the help of Bechir's son, Mohammed.","citations":[{"content":"[Cooper (1979), p. 631]","char_index":348,"name":"Cooper631","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null},{"content":"[Finkel (2006), p. 205]","char_index":348,"name":"Finkel205","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Општа релативност","wikicode":"#ПРЕНАСОЧУВАЊЕ [[Општа теорија за релативноста]]","hash":"18dad9d6dd20a2ff2065a64eddbf6053bedfe3c54744328b42bac6d03d24c6ba","last_revision":"2014-08-13T19:46:55Z","first_revision":"2014-08-13T19:46:55Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.263016","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"ПРЕНАСОЧУВАЊЕ Општа теорија за релативноста\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"ПРЕНАСОЧУВАЊЕ Општа теорија за релативноста","translated_text":"A common theory of relativity","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Договор од Зухаб","wikicode":"{{Infobox Treaty\n|name = Договор од Зухаб\n|image = {{multiple image| align = right | direction = horizontal | header =
1639| header_align = left/right/center | footer = | footer_align = left | image1 =Safavid Flag.svg| width1 = 100 | caption1 = | image2 =Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg| width2 = 100 | caption2 = }}\n|image_width = 250px\n|caption = \n|date_signed = [[17 мај]] [[1639]]\n|location_signed = [[Зухаб]], [[Османлиско Царство]]\n|signatories = {{знамеземја|Ottoman Empire|1453}}
[[File:Safavid Flag.svg|23px]] [[Персија]]
\n}}\n'''Договорот од Зухаб''' — мировен договор потпишан на [[17 мај]] [[1639]] година преку кој завршила втората [[Отоманско-персиска војна (1623–1639)|Отоманско-персиската војна]][Somel, Selçuk Akşin, ''Historical Dictionary of the Ottoman Empire'', (Scarecrow Press Inc., 2003), 306.] .\n\nСпоред договорот [[Ереван]], [[Источна Грузија]], [[Дагестан]] и [[Азербејџан]] останале под [[Персија]] додека [[Западна Грузија]] и поголемиот дел од [[Западна Ерменија]] биле вклучени во територијата на [[Османлиското Царство]]. Освен тоа, Османлиите го задржиле Багдад и цела [[Месопотамија]].\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{Османлиски договори}}\n\n[[Категорија:Османлиско-персиски војни]]\n[[Категорија:Договори на Отоманското Царство|Зухаб]]\n[[Категорија:Договори на Иран]]\n[[Категорија:Отоманското Царство во 17 век]]","hash":"5e985fbb45f37e230f07d4b5b800230c2d205a3cd7a80c289a3fe388c5b7bdbf","last_revision":"2020-05-23T20:50:06Z","first_revision":"2014-08-13T20:09:29Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.329222","cross_lingual_links":{"ar":"معاهدة زهاب","az":"Qəsri-Şirin sülh müqaviləsi","bn":"যুহাবের সন্ধি","bs":"Zuhapski mir","ca":"Tractat de Zuhab","ckb":"گرێبەستی زەھاب","de":"Vertrag von Qasr-e Schirin","en":"Treaty of Zuhab","es":"Tratado de Zuhab","fa":"عهدنامه زهاب","fr":"Traité de Qasr-i-Chirin","he":"הסכם זוהאב","hy":"Հայաստանի չորրորդ բաժանում","id":"Perjanjian Zuhab","it":"Trattato di Zuhab","ka":"ზუჰაბის ხელშეკრულება","ku":"Peymana Zehabê","pl":"Traktat w Kasr-e Szirin","pt":"Tratado de Zuabe","ru":"Зухабский мир","sl":"Zuhabski mir","tg":"Аҳдномаи Заҳоб","tr":"Kasr-ı Şirin Antlaşması","uk":"Зухабська угода","ur":"عہدنامہ ذہاب","uz":"Zuhob sulhi","zh":"佐哈布條約"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Договорот од Зухаб — мировен договор потпишан на 17 мај 1639 година преку кој завршила втората Отоманско-персиската војна .\n\nСпоред договорот Ереван, Источна Грузија, Дагестан и Азербејџан останале под Персија додека Западна Грузија и поголемиот дел од Западна Ерменија биле вклучени во територијата на Османлиското Царство. Освен тоа, Османлиите го задржиле Багдад и цела Месопотамија.\n\nКатегорија:Османлиско-персиски војни Зухаб Категорија:Договори на Иран Категорија:Отоманското Царство во 17 век\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox Treaty\n|name = Договор од Зухаб\n|image = {{multiple image| align = right | direction = horizontal | header =
1639| header_align = left/right/center | footer = | footer_align = left | image1 =Safavid Flag.svg| width1 = 100 | caption1 = | image2 =Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg| width2 = 100 | caption2 = }}\n|image_width = 250px\n|caption = \n|date_signed = [[17 мај]] [[1639]]\n|location_signed = [[Зухаб]], [[Османлиско Царство]]\n|signatories = {{знамеземја|Ottoman Empire|1453}}
[[File:Safavid Flag.svg|23px]] [[Персија]]
\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Договорот од Зухаб — мировен договор потпишан на 17 мај 1639 година преку кој завршила втората Отоманско-персиската војна .","translated_text":"The Treaty of Zhuhab ⁇ peace treaty signed on 17 May 1639 that ended the Second Ottoman-Persian War.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Somel, Selçuk Akşin, ''Historical Dictionary of the Ottoman Empire'', (Scarecrow Press Inc., 2003), 306.]","char_index":121,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Според договорот Ереван, Источна Грузија,","translated_text":"Under the Treaty of Yerevan, East Georgia,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Дагестан и Азербејџан останале под Персија додека Западна Грузија и поголемиот дел од Западна Ерменија биле вклучени во територијата на","translated_text":"Dagestan and Azerbaijan remained under Persia while West Georgia and most of Western Armenia were incorporated into the territory of","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиското Царство.","translated_text":"The Ottoman Empire.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Освен тоа,","translated_text":"Besides,","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Османлиите го задржиле Багдад и цела Месопотамија.","translated_text":"The Ottomans held Baghdad and all of Mesopotamia.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Османлиско-персиски војни Зухаб Категорија:","translated_text":"Category:Ottoman-Persian wars Zuhb Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Договори на Иран Категорија:","translated_text":"Agreements with Iran Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство во 17 век","translated_text":"The Ottoman Empire in the 17th century","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Договорот од Зухаб — мировен договор потпишан на 17 мај 1639 година преку кој завршила втората Отоманско-персиската војна .","translated_text":"The Treaty of Zhuhab ⁇ peace treaty signed on 17 May 1639 that ended the Second Ottoman-Persian War.","citations":[{"content":"[Somel, Selçuk Akşin, ''Historical Dictionary of the Ottoman Empire'', (Scarecrow Press Inc., 2003), 306.]","char_index":121,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Османлиско-персиска војна (1623-1639)","wikicode":"#пренасочување [[Османлиско-персиска војна (1623–1639)]]","hash":"23e21e4d16d1639e95c89873d62a97055adb427ca7f7d4799cbf125d65a7c84e","last_revision":"2016-01-17T15:33:41Z","first_revision":"2014-08-13T20:20:30Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.382093","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"пренасочување Османлиско-персиска војна (1623–1639)\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"пренасочување Османлиско-персиска војна (1623–1639)","translated_text":"redirection Ottoman-Persian War (1623 ⁇ 1639)","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Отоманско-полска војна (1633–1634)","wikicode":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Отоманско-полска војна (1633–1634)\n|image=[[Податотека:Kamenec 27.JPG|300п]]\n|caption=Тврдината во Каменец \n|partof= [[Отоманско-полски војни]]\n|date=1633–1634\n|place=[[Украина]]\n|result= без победник\n|territory=статус кво\n|combatant1=[[Image:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|border|23px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]\n|combatant2={{знаме|Ottoman Empire|1453}}\n}}\n{{Османлиско-полски војни}}\n'''Полско-османлиската војна''' претставува војна меѓу [[Полско-литванскиот комонвелтот]] и [[Отоманското Царство]] и нејзините вазали во периодот од [[1633]] до [[1634]] година.\n\n== Позадина ==\n\nМехмед Абази бил управитл на османлиската провинција [[Силистра]], денешна [[Бугарија]]. Во [[1632]] година, по смртта на полскиот крал Сигисмунд III, [[Русија]] започнала војна позната како [[Смоленска војна]]. Абаз ги мобилизирал своите сили во [[Молдавија]] и започнал со напади. Како амбициозн човк се смета дека делувал без знаење на султанот чија империја била длабоко инволвирана во [[Отоманско-персиска војна (1623–1639)|војната со Персија]] (1623-1639). Султанот [[Мурат IV]] тврдел дека не го познава Абаз, но можеби тој имал таен договор со него.\n\n== 1633 ==\n\nНа [[29 јуни]] [[1633]] година група на [[Татари]] спровеле напад во областа [[Каменец Подолски]] во денешна [[Украина]], тогаш на територијата на комонвелтот. По извршените грабежи тие се повлекле на молдавска територија која била вазална земја на Османлиите. Кога за ова разбрал командантот [[Хетман Станислав Конецполски]] веднаш ја мобилизирал својата војска и навлгол на молдавска територија каде на [[4 јули]] во близина на реката [[Прут]] успеал да убие десетици илјади [[Татари]] а уште току да зароби. По ова тој се вратил на левиот брег од реката Днестер кај [[Каменец Подолски]] и започнал дополнителна мобилизација каде дошле 3.000 редовни војници и околу 8.000 Козаци. Управителот на Силистра Абаз Мехмед Паша со сила од околу 10.000 војници заминал кон Хотин и на [[22 октомври]] започнал со напади, но истите биле одбиени од полска страна со многу загуби.\n\n== 1634 ==\n\nВо следната година веќе била официјализирана војната со комонвелтот. Но султанот имал проблем бидејќи кримскиот хан решил да ја нападне [[Руска Империја|Руската Империја]]. Во тоа време московските војници се бореле против полските. Голем дел од татарите се нуделе на комонвелтот да извршат напад кон [[Москва]] во замена на подароци. Така во [[1632]] година околу 20.000 татарски војници ја нападнале [[Москва]], а нападите продолжиле до 1637 година. Во меѓусебните напади, комонвелтот победил во Смоленската војна во 1634 година а по потпишувањето на мир со Москва, полскиот крал [[Владислав IV]] заминал на југ кон денешна [[Украина]]. Во септември [[1634]] година околу 30.000 полски сили биле концентрирани во близина на Каменец. Целата ситуација била променета кога султанот го испратил својот пратеник на преговори во [[Варшава]] обвинувајќи го Абаз Мехмед Паша, кој се обидел да се сокрие но подоцна бил фатен и однесен во [[Истанбул]].\n\n== Крај на конфликтот ==\n\nТака бил потпишан договор според кој требало да бидат сопрени ордите да ги напаѓаат полските територии, но договорот не бил почитуван. Набргу по ова, Абаз бил ослободен а султан [[Мурат IV]] започнал војна со Персија каде ги освоил Азербејџан, го окупирал Тебриз и го зазел Багдад во 1638 година.\n\n[[Категорија:Отоманско-полски војни]]\n[[Категорија:Судири во 1633 година]]\n[[Категорија:Судири во 1634 година]]\n[[Категорија:Европа во 1633 година]]\n[[Категорија:Европа во 1634 година]]\n[[Категорија:Историја на Полска (1569–1795)]]\n[[Категорија:Војни на Отоманското Царство]]\n[[Категорија:Војни на Полска]]","hash":"aab4f40c94a6865e7e354a67e22ef77de6642ee10e3e2ed27071f5ff4b8e9c6e","last_revision":"2022-03-04T03:20:42Z","first_revision":"2014-08-13T20:22:35Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.436097","cross_lingual_links":{"az":"Osmanlı-Reç Pospolita müharibəsi (1633-1634)","azb":"عوثمانلی و لهیستان ساواشی (۱۶۳۳–۳۴)","de":"Osmanisch-Polnischer Krieg 1633–1634","en":"Polish–Ottoman War (1633–1634)","es":"Guerra polaco-otomana (1633-1634)","et":"Poola-Türgi sõda (1633–1634)","fa":"جنگ عثمانی و لهستان (۱۶۳۳–۱۶۳۴)","fr":"Guerre polono-turque (1633-1634)","it":"Guerra polacco-ottomana (1633-1634)","ko":"폴란드-오스만 전쟁 (1633년~1634년)","pl":"Wojna polsko-turecka (1633–1634)","ru":"Польско-турецкая война (1633—1634)","tr":"1633-1634 Osmanlı-Lehistan Savaşı","uk":"Польсько-турецька війна (1633—1634)"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Полско-османлиската војна претставува војна меѓу Полско-литванскиот комонвелтот и Отоманското Царство и нејзините вазали во периодот од 1633 до 1634 година.\n\nМехмед Абази бил управитл на османлиската провинција Силистра, денешна Бугарија. Во 1632 година, по смртта на полскиот крал Сигисмунд III, Русија започнала војна позната како Смоленска војна. Абаз ги мобилизирал своите сили во Молдавија и започнал со напади. Како амбициозн човк се смета дека делувал без знаење на султанот чија империја била длабоко инволвирана во војната со Персија (1623-1639). Султанот Мурат IV тврдел дека не го познава Абаз, но можеби тој имал таен договор со него.\n\nНа 29 јуни 1633 година група на Татари спровеле напад во областа Каменец Подолски во денешна Украина, тогаш на територијата на комонвелтот. По извршените грабежи тие се повлекле на молдавска територија која била вазална земја на Османлиите. Кога за ова разбрал командантот Хетман Станислав Конецполски веднаш ја мобилизирал својата војска и навлгол на молдавска територија каде на 4 јули во близина на реката Прут успеал да убие десетици илјади Татари а уште току да зароби. По ова тој се вратил на левиот брег од реката Днестер кај Каменец Подолски и започнал дополнителна мобилизација каде дошле 3.000 редовни војници и околу 8.000 Козаци. Управителот на Силистра Абаз Мехмед Паша со сила од околу 10.000 војници заминал кон Хотин и на 22 октомври започнал со напади, но истите биле одбиени од полска страна со многу загуби.\n\nВо следната година веќе била официјализирана војната со комонвелтот. Но султанот имал проблем бидејќи кримскиот хан решил да ја нападне Руската Империја. Во тоа време московските војници се бореле против полските. Голем дел од татарите се нуделе на комонвелтот да извршат напад кон Москва во замена на подароци. Така во 1632 година околу 20.000 татарски војници ја нападнале Москва, а нападите продолжиле до 1637 година. Во меѓусебните напади, комонвелтот победил во Смоленската војна во 1634 година а по потпишувањето на мир со Москва, полскиот крал Владислав IV заминал на југ кон денешна Украина. Во септември 1634 година околу 30.000 полски сили биле концентрирани во близина на Каменец. Целата ситуација била променета кога султанот го испратил својот пратеник на преговори во Варшава обвинувајќи го Абаз Мехмед Паша, кој се обидел да се сокрие но подоцна бил фатен и однесен во Истанбул.\n\nТака бил потпишан договор според кој требало да бидат сопрени ордите да ги напаѓаат полските територии, но договорот не бил почитуван. Набргу по ова, Абаз бил ослободен а султан Мурат IV започнал војна со Персија каде ги освоил Азербејџан, го окупирал Тебриз и го зазел Багдад во 1638 година.\n\nКатегорија:Отоманско-полски војни Категорија:Судири во 1633 година Категорија:Судири во 1634 година Категорија:Европа во 1633 година Категорија:Европа во 1634 година Категорија:Историја на Полска (1569–1795) Категорија:Војни на Отоманското Царство Категорија:Војни на Полска\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox military conflict\n|conflict=Отоманско-полска војна (1633–1634)\n|image=[[Податотека:Kamenec 27.JPG|300п]]\n|caption=Тврдината во Каменец \n|partof= [[Отоманско-полски војни]]\n|date=1633–1634\n|place=[[Украина]]\n|result= без победник\n|territory=статус кво\n|combatant1=[[Image:Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg|border|23px]] [[Полско-литванска Државна Заедница]]\n|combatant2={{знаме|Ottoman Empire|1453}}\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Полско-османлиската војна претставува војна меѓу Полско-литванскиот комонвелтот и","translated_text":"The Polish-Ottoman War is a war between the Polish-Lithuanian Commonwealth and the","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманското Царство и нејзините вазали во периодот од 1633 до 1634 година.","translated_text":"The Ottoman Empire and its vassals in the period from 1633 to 1634.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Позадина","translated_text":"In the back.","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Мехмед Абази бил управитл на османлиската провинција Силистра, денешна Бугарија.","translated_text":"Mehmed Abbasi was the governor of the Ottoman province of Silistra, now Bulgaria.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1632 година, по смртта на полскиот крал Сигисмунд III, Русија започнала војна позната како Смоленска војна.","translated_text":"In 1632, after the death of Polish King Sigismund III, Russia began a war known as the Smolensk War.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Абаз ги мобилизирал своите сили во Молдавија и започнал со напади.","translated_text":"Abbas mobilized his forces in Moldova and launched attacks.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Како амбициозн човк се смета дека делувал без знаење на султанот чија империја била длабоко инволвирана во војната со Персија (1623-1639).","translated_text":"As an ambitious man, he is thought to have acted without the knowledge of the sultan whose empire was deeply involved in the war with Persia (1623-1639).","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Султанот Мурат IV тврдел дека не го познава Абаз, но можеби тој имал таен договор со него.","translated_text":"Sultan Murat IV claimed not to know Abbas, but he may have had a secret deal with him.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"1633","translated_text":"1633","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 29 јуни 1633 година група на Татари спровеле напад во областа Каменец Подолски во денешна Украина, тогаш на територијата на комонвелтот.","translated_text":"On June 29, 1633, a group of Tatars carried out an attack on the region of Kamenez Podolski in present-day Ukraine, then in the territory of the Commonwealth.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По извршените грабежи тие се повлекле на молдавска територија која била вазална земја на Османлиите.","translated_text":"After the robberies they retreated to Moldovan territory that was a vassal land of the Ottomans.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Кога за ова разбрал командантот Хетман Станислав Конецполски веднаш ја мобилизирал својата војска и навлгол на молдавска територија каде на 4 јули во близина на реката Прут успеал да убие десетици илјади Татари а уште току да зароби.","translated_text":"Upon learning of this, Commander Hetman Stanisław Koniecpoński immediately mobilized his army and stormed into Moldovan territory, where on July 4 near the Prut River he managed to kill tens of thousands of Tatars while still capturing them.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По ова тој се вратил на левиот брег од реката Днестер кај Каменец Подолски и започнал дополнителна мобилизација каде дошле 3.000 редовни војници и околу 8.000 Козаци.","translated_text":"After this he returned to the left bank of the Dniester River at Kameniec Podolski and began an additional mobilization where 3,000 regular soldiers and about 8,000 Cossacks arrived.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Управителот на Силистра Абаз Мехмед Паша со сила од околу 10.000 војници заминал кон Хотин и на 22 октомври започнал со напади, но истите биле одбиени од полска страна со многу загуби.","translated_text":"Silistra's commander Abbas Mehmed Pasha, with a force of about 10,000 troops, marched on Hotin and on 22 October launched attacks, but these were repulsed by the Polish side with heavy losses.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"1634","translated_text":"1634","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Во следната година веќе била официјализирана војната со комонвелтот.","translated_text":"The following year the war with the Commonwealth was officially declared.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но султанот имал","translated_text":"But the sultan had","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"проблем бидејќи кримскиот хан решил да ја нападне Руската Империја.","translated_text":"The Crimean Khan decided to attack the Russian Empire.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во тоа време московските војници се бореле против полските.","translated_text":"At that time the Moscow soldiers fought against the Poles.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Голем дел од татарите се нуделе на комонвелтот да извршат напад кон Москва во замена на подароци.","translated_text":"Many Tatars offered to attack Moscow in exchange for gifts.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Така во 1632 година околу 20.000 татарски војници ја нападнале Москва, а нападите продолжиле до 1637 година.","translated_text":"Thus in 1632 some 20,000 Tatar soldiers attacked Moscow, and the attacks continued until 1637.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во меѓусебните напади, комонвелтот победил во Смоленската војна во 1634 година а по потпишувањето на мир со Москва, полскиот крал Владислав IV заминал на југ кон денешна Украина.","translated_text":"In mutual assaults, the Commonwealth won the Battle of Smolensk in 1634 and after signing a peace with Moscow, Polish King Vladislav IV headed south to present-day Ukraine.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во септември 1634 година околу 30.000 полски сили биле концентрирани во близина на Каменец.","translated_text":"In September 1634, some 30,000 Polish forces were concentrated near Kamenech.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Целата ситуација била променета кога султанот го испратил својот пратеник на преговори во Варшава обвинувајќи го Абаз Мехмед Паша, кој се обидел да се сокрие но подоцна бил фатен и однесен во Истанбул.","translated_text":"The whole situation was changed when the sultan sent his envoy to negotiate in Warsaw accusing Abbas Mehmed Pasha, who tried to hide but was later captured and taken to Istanbul.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Крај на конфликтот","translated_text":"End of the Conflict","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Така бил потпишан договор според кој требало да бидат сопрени ордите да ги напаѓаат полските територии, но договорот не бил почитуван.","translated_text":"Thus a treaty was signed that the Horde should be allowed to invade Polish territories, but the treaty was not respected.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Набргу по ова, Абаз бил ослободен а султан Мурат IV започнал војна со Персија каде ги освоил Азербејџан, го окупирал Тебриз и го зазел Багдад во 1638 година.","translated_text":"Soon after this, Abbas was freed and Sultan Murat IV began a war with Persia where he conquered Azerbaijan, occupied Tabriz and captured Baghdad in 1638.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:Отоманско-полски војни Категорија:","translated_text":"Categories: Ottoman and Polish wars","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1633 година Категорија:","translated_text":"Judges in 1633 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Судири во 1634 година Категорија:","translated_text":"Judges in the year 1634 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Европа во 1633 година Категорија:","translated_text":"Europe in the year 1633 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Европа во 1634 година Категорија:","translated_text":"Europe in the year 1634 Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Историја на Полска (1569–1795) Категорија:Војни на Отоманското Царство Категорија:Војни на Полска","translated_text":"History of Poland (1569-1795) Category:Wars of the Ottoman Empire Category:Wars of Poland","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Полско-литванскиот комонвелтот","wikicode":"#пренасочување [[Полско-литванска Државна Заедница]]","hash":"75d91ffd8ac5492540a6163049061174ae07a234b98b1fa025dac9ce8d7c5719","last_revision":"2018-05-03T13:11:20Z","first_revision":"2014-08-13T20:31:01Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.497723","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"пренасочување Полско-литванска Државна Заедница\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"пренасочување Полско-литванска Државна Заедница","translated_text":"redirection Polish-Lithuanian Commonwealth","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Судири во 1633 година","wikicode":"{{СудирКат|163|3|век=17}}","hash":"cd8ad4caee66062fc54b302dbd26a3ef7248d18b7f6c01d53c240255bd340461","last_revision":"2018-05-07T00:25:06Z","first_revision":"2014-08-13T20:39:30Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.561197","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:نزاعات في 1633","be":"Катэгорыя:Канфлікты 1633 года","de":"Kategorie:Konflikt 1633","en":"Category:Conflicts in 1633","es":"Categoría:Conflictos en 1633","eu":"Kategoria:1633ko gatazkak","fa":"رده:درگیریها در ۱۶۳۳ (میلادی)","it":"Categoria:Guerra nel 1633","ko":"분류:1633년 분쟁","ru":"Категория:Конфликты 1633 года","uk":"Категорія:Конфлікти в 1633","ur":"زمرہ:1633ء کے تنازعات","vi":"Thể loại:Xung đột năm 1633","zh":"Category:1633年衝突"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Судири во 1634 година","wikicode":"{{СудирКат|163|4|век=17}}","hash":"b4e534168a85786f5f103fc724184835185c1722453b9d890bf29ece58c800d9","last_revision":"2018-05-07T00:24:59Z","first_revision":"2014-08-13T20:39:41Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.612895","cross_lingual_links":{"be":"Катэгорыя:Канфлікты 1634 года","de":"Kategorie:Konflikt 1634","en":"Category:Conflicts in 1634","es":"Categoría:Conflictos en 1634","eu":"Kategoria:1634ko gatazkak","fa":"رده:درگیریها در ۱۶۳۴ (میلادی)","it":"Categoria:Guerra nel 1634","ko":"분류:1634년 분쟁","ru":"Категория:Конфликты 1634 года","uk":"Категорія:Конфлікти в 1634","ur":"زمرہ:1634ء کے تنازعات","vi":"Thể loại:Xung đột năm 1634","zh":"Category:1634年衝突"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Европа во 1633 година","wikicode":"{{portal|Европа }}\n{{Year by category\n| m = 1\n| c = 6\n| d = 3\n| y = 3\n| cat = Европа \n| sortkey = Европа \n| in = \n|parent=Европа во 17 век\n}}","hash":"cd3df7566449e4b17262b572d2857570d336543262d81b491c6d3ea31b18affe","last_revision":"2018-05-05T12:28:54Z","first_revision":"2014-08-13T20:40:23Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.666072","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:أوروبا في 1633","be":"Катэгорыя:1633 год у Еўропе","bn":"বিষয়শ্রেণী:১৬৩৩-এ ইউরোপ","cs":"Kategorie:Evropa v roce 1633","en":"Category:1633 in Europe","fa":"رده:اروپا در ۱۶۳۳ (میلادی)","fr":"Catégorie:1633 en Europe","hy":"Կատեգորիա:1633 Եվրոպայում","ja":"Category:1633年のヨーロッパ","ko":"분류:1633년 유럽","nb":"Kategori:1633 i Europa","ru":"Категория:1633 год в Европе","sv":"Kategori:1633 i Europa","tr":"Kategori:1633'te Avrupa","uk":"Категорія:1633 у Європі","ur":"زمرہ:یورپ میں 1633ء"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Европа во 1634 година","wikicode":"{{portal|Европа }}\n{{Year by category\n| m = 1\n| c = 6\n| d = 3\n| y = 4\n| cat = Европа \n| sortkey = Европа \n| in = \n|parent=Европа во 17 век\n}}","hash":"f422543017f52280a76a4d11b774d33dc813ea4e24e2fcdfdcbe3df947234ba2","last_revision":"2018-05-05T12:29:05Z","first_revision":"2014-08-13T20:40:47Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.721125","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:أوروبا في 1634","be":"Катэгорыя:1634 год у Еўропе","bn":"বিষয়শ্রেণী:১৬৩৪-এ ইউরোপ","cs":"Kategorie:Evropa v roce 1634","en":"Category:1634 in Europe","fa":"رده:اروپا در ۱۶۳۴ (میلادی)","fr":"Catégorie:1634 en Europe","hy":"Կատեգորիա:1634 Եվրոպայում","ja":"Category:1634年のヨーロッパ","ko":"분류:1634년 유럽","ku":"Kategorî:1634 li Ewropayê","nb":"Kategori:1634 i Europa","pt":"Categoria:1634 na Europa","ru":"Категория:1634 год в Европе","sv":"Kategori:1634 i Europa","tr":"Kategori:1634'te Avrupa","uk":"Категорія:1634 у Європі","ur":"زمرہ:یورپ میں 1634ء","zh":"Category:1634年歐洲"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"","elements":[],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Гази Хусрев-паша","wikicode":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = [[Гази]] \n| name = Хусрев\n| honorific-suffix = [[паша]] \n| image =\n| imagesize = 250px\n| smallimage =\n| caption =\n| order1 =\n| office1 = [[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]]\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| term_start1 = 6 април 1628\n| term_end1 = 25 октомври 1631\n| predecessor1 = [[Дамат Халил-паша]]\n| successor1 = [[Хафиз Ахмед-паша]]\n| order2 =\n| office2 =\n| term_start2 =\n| term_end2 =\n| order3 =\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| order4 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| vicepresident =\n| viceprimeminister =\n| deputy =\n| lieutenant =\n| president =\n| primeminister =\n| governor =\n| governor-general =\n| governor_general =\n| succeeding =\n| constituency =\n| majority =\n| birth_date =\n| birth_place =\n| death_date = март 1632\n| death_place = [[Токат]]\n| nationality = [[Османлии|Османлија]]\n| blank1 = \n| data1 = [[Босанци|Босанско]]\n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater = [[Одрин]]\n| occupation =\n| profession =\n| religion =\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}\n'''Гази Хусрев-паша''' (починал во {{починал на||март|1632}} во {{починал во|Токат}}) — османлиски државник и Голем везир во периодот од 6 април 1628 до 25 октомври 1631 година.\n\nТој имал босанско потекло и како мал бил одведен во [[Одрин]] каде и се образувал. Во 1625 година станал везир. Во времето на [[Востание на Абаза Мехмед-паша|второто востание на Абаз]], [[Дамат Халил-паша]] кој бил голем везир се обидел да го заземе [[Ерзурум]] но по 70 дена следувало повлекување на неговите сили и негово разрешување од функцијата. Така Гази Хусрев-паша станал Голем везир. Во септември 1628 година новиот везир започнал со опсада на Ерзурум, кој имал донесено и топови за разбивање на ѕидините. На 18 септември 1628 година Абаз одлучил да се предаде но под услов да не биде убиен. Ова негово барање било исполнето и востанието завршило неуспешно.\n\nГази Хусрев-паша со заземањето на Ерзурум стекнал голема слава станувајќи [[де факто]] владетел на царството бидејќи според историчарот [[Јозеф фон Хамер]], неговите наредби биле подобри од наредбите на петнаесетгодишниот султан Мурат. Во следните месеци, Хусрев успеал да го намали бројот на везирите а биле разрешени и голем дел од неговите политички противици.\n\nНа 4 мај [[1630]] година на чело со Гази Хусрев-паша се одвива Битката кај Махидашт во која Османлиите победиле. По ова започнала нова опсада на Багдад. Поради неуспешната опсада главниот везир Хусрев-паша бил разрешен од функцијата во 1631 година.[Joseph von Hammer: ''Osmanlı Tarihi'' (condensation: Mehmet Ata) Milliyet Yayınları, İstanbul, cilt II pp 200–201]. Веста за неговото разрешување предизвикала општи немири во царството. Неговиот наследник [[Хафиз Ахмед-паша]] бил убиен од страна на бунтовниците во палатата, а султанот Мурат го обвинил Хусрев-паша за немирите и испратил дел од своите сили во [[Токат]], каде се наоѓал Хусрев-п��ша. По мали судири Хусрев-паша бил заробен и погубен во март 1632 година.\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{s-start}}\n{{s-off}}\n{{succession box |\n title=[[Список на Големи везири на Отоманското Царство|Голем везир]] |\n before= [[Дамат Халил-паша]] |\n after= [[Хафиз Ахмед-паша]] |\n years=6 април 1628 – 25 октомври 1631\n}}\n{{s-end}}\n{{Голем везир на Отоманското Царство}}\n\n[[Категорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век]]\n[[Категорија:Паши]]\n[[Категорија:Погубени Отоманци]]\n[[Категорија:Отомански Бошњаци]]\n[[Категорија:Данок во крв]]\n[[Категорија:Родени во непозната година]]","hash":"9259aa4a61f688216e93009b373da9f7780f4c708d1cc8089c10eef7dd2919e0","last_revision":"2023-06-10T07:02:37Z","first_revision":"2014-08-13T20:48:17Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.777318","cross_lingual_links":{"ar":"خسرو باشا البوسنوي","az":"Qazi Əkrəm Xosrov Paşa","ca":"Gazi Ekrem Hüsrev Paixà","cs":"Gazi Hüsrev Paša","de":"Gazi Hüsrev Pascha","en":"Gazi Hüsrev Pasha","fa":"خسرو پاشا بوشناق","fr":"Gazi Hüsrev Pacha","it":"Gazi Ekrem Hüsrev Pascià","ka":"ექრემ ჰუსრევ-ფაშა","ru":"Гази Экрем Хюсрев-паша","sr":"Гази Хусрев-паша","tr":"Hüsrev Paşa"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Гази Хусрев-паша (починал во во ) — османлиски државник и Голем везир во периодот од 6 април 1628 до 25 октомври 1631 година.\n\nТој имал босанско потекло и како мал бил одведен во Одрин каде и се образувал. Во 1625 година станал везир. Во времето на второто востание на Абаз, Дамат Халил-паша кој бил голем везир се обидел да го заземе Ерзурум но по 70 дена следувало повлекување на неговите сили и негово разрешување од функцијата. Така Гази Хусрев-паша станал Голем везир. Во септември 1628 година новиот везир започнал со опсада на Ерзурум, кој имал донесено и топови за разбивање на ѕидините. На 18 септември 1628 година Абаз одлучил да се предаде но под услов да не биде убиен. Ова негово барање било исполнето и востанието завршило неуспешно.\n\nГази Хусрев-паша со заземањето на Ерзурум стекнал голема слава станувајќи де факто владетел на царството бидејќи според историчарот Јозеф фон Хамер, неговите наредби биле подобри од наредбите на петнаесетгодишниот султан Мурат. Во следните месеци, Хусрев успеал да го намали бројот на везирите а биле разрешени и голем дел од неговите политички противици.\n\nНа 4 мај 1630 година на чело со Гази Хусрев-паша се одвива Битката кај Махидашт во која Османлиите победиле. По ова започнала нова опсада на Багдад. Поради неуспешната опсада главниот везир Хусрев-паша бил разрешен од функцијата во 1631 година.. Веста за неговото разрешување предизвикала општи немири во царството. Неговиот наследник Хафиз Ахмед-паша бил убиен од страна на бунтовниците во палатата, а султанот Мурат го обвинил Хусрев-паша за немирите и испратил дел од своите сили во Токат, каде се наоѓал Хусрев-паша. По мали судири Хусрев-паша бил заробен и погубен во март 1632 година.\n\nКатегорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:Паши Категорија:Погубени Отоманци Категорија:Отомански Бошњаци Категорија:Данок во крв Категорија:Родени во непозната година\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = [[Гази]] \n| name = Хусрев\n| honorific-suffix = [[паша]] \n| image =\n| imagesize = 250px\n| smallimage =\n| caption =\n| order1 =\n| office1 = [[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]]\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| term_start1 = 6 април 1628\n| term_end1 = 25 октомври 1631\n| predecessor1 = [[Дамат Халил-паша]]\n| successor1 = [[Хафиз Ахмед-паша]]\n| order2 =\n| office2 =\n| term_start2 =\n| term_end2 =\n| order3 =\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| order4 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| vicepresident =\n| viceprimeminister =\n| deputy =\n| lieutenant =\n| president =\n| primeminister =\n| governor =\n| governor-general =\n| governor_general =\n| succeeding =\n| constituency =\n| majority =\n| birth_date =\n| birth_place =\n| death_date = март 1632\n| death_place = [[Токат]]\n| nationality = [[Османлии|Османлија]]\n| blank1 = \n| data1 = [[Босанци|Босанско]]\n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater = [[Одрин]]\n| occupation =\n| profession =\n| religion =\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Гази Хусрев-","translated_text":"I'm going to tell you something.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша (починал во во ) — османлиски државник и","translated_text":"Pasha (died in) ⁇ Ottoman citizen and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Голем везир во периодот од 6 април 1628 до 25 октомври 1631 година.","translated_text":"A great sight in the period from 6 April 1628 to 25 October 1631.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Тој имал босанско потекло и како мал бил одведен во Одрин каде и се образувал.","translated_text":"He was of Bosnian descent, and as a child he was brought up in Odin.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1625 година станал везир.","translated_text":"In 1625, he became vizier.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во времето на второто востание на Абаз, Дамат Халил-","translated_text":"At the time of the second uprising of Abbas, Damat Khalil-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша кој бил голем везир се обидел да го заземе Ерзурум но по 70 дена следувало повлекување на неговите сили и негово разрешување од функцијата.","translated_text":"Pasha who was a great vizier tried to take Erzurum but after 70 days his forces were withdrawn and he was dismissed from office.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Така Гази Хусрев-","translated_text":"That's why Gazi Khusrev...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша станал","translated_text":"the pasha has become","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Голем везир.","translated_text":"It's a big one.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во септември 1628 година новиот везир започнал со опсада на Ерзурум, кој имал донесено и топови за разбивање на ѕидините.","translated_text":"In September 1628, the new vizier began the siege of Erzurum, which had also brought cannons to break down the walls.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"На 18 септември 1628 година Абаз одлучил да се предаде но под услов да не биде убиен.","translated_text":"On September 18, 1628, Abbas decided to surrender but on the condition that he not be killed.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Ова негово барање било исполнето и востанието завршило неуспешно.","translated_text":"His request was granted, and the rebellion ended in failure.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Гази Хусрев-","translated_text":"I'm going to tell you something.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша со заземањето на Ерзурум стекнал голема слава станувајќи де факто владетел на царството бидејќи според историчарот Јозеф фон Хамер, неговите наредби биле подобри од наредбите на петнаесетгодишниот султан Мурат.","translated_text":"Pasha gained great fame with the conquest of Erzurum by becoming de facto ruler of the empire because according to historian Joseph von Hamer, his orders were superior to those of the fifteen-year-old Sultan Murat.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во следните месеци, Хусрев успеал да го намали бројот на везирите а биле разрешени и голем дел од неговите политички противици.","translated_text":"In the following months, Khusrev succeeded in reducing the number of vassals and many of his political opponents were dissolved.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"На 4 мај 1630 година на чело со Гази Хусрев-","translated_text":"On 4 May 1630 under the leadership of Gazi Husrev...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша се одвива Битката кај Махидашт во која Османлиите победиле.","translated_text":"The Battle of Mahdasht, in which the Ottomans won.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По ова започнала нова опсада на Багдад.","translated_text":"After this, a new siege of Baghdad began.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Поради неуспешната опсада главниот везир Хусрев-","translated_text":"Because of the unsuccessful siege, Chief Vassir Khusrev...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша бил разрешен од функцијата во 1631 година.. Веста за неговото разрешување предизвикала општи немири во царството.","translated_text":"Pasha was dismissed from office in 1631... the news of his dismissal caused general unrest in the kingdom.","trailing_whitespace":" ","citations":[{"content":"[Joseph von Hammer: ''Osmanlı Tarihi'' (condensation: Mehmet Ata) Milliyet Yayınları, İstanbul, cilt II pp 200–201]","char_index":47,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]},{"text":"Неговиот наследник Хафиз Ахмед-","translated_text":"His successor, Hafiz Ahmed...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша бил убиен од страна на бунтовниците во палатата, а султанот Мурат го обвинил Хусрев-","translated_text":"Pasha was killed by the rebels in the palace, and Sultan Murat blamed Khusrev-","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша за немирите и испратил дел од своите сили во Токат, каде се наоѓал Хусрев-паша.","translated_text":"Pasha for the riots and sent part of his forces to Tokat, where Husrev-pasha was located.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"По мали судири Хусрев-","translated_text":"After a few bumps, Husserv...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша бил заробен и погубен во март 1632 година.","translated_text":"Pasha was captured and executed in March 1632.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:","translated_text":"Great vassals of the Ottoman Empire from the 17th century Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Паши Категорија:","translated_text":"What's the matter with you?","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Погубени Отоманци Категорија:","translated_text":"Lost Ottomans Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански Бошњаци Категорија:","translated_text":"Ottoman Bosniaks Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Данок во крв Категорија:","translated_text":"Donation of blood Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Родени во непозната година","translated_text":"Born in an Unknown Year","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"По ова започнала нова опсада на Багдад. Поради неуспешната опсада главниот везир Хусрев- паша бил разрешен од функцијата во 1631 година.. Веста за неговото разрешување предизвикала општи немири во царството.","translated_text":"After this, a new siege of Baghdad began. Because of the unsuccessful siege, Chief Vassir Khusrev... Pasha was dismissed from office in 1631... the news of his dismissal caused general unrest in the kingdom.","citations":[{"content":"[Joseph von Hammer: ''Osmanlı Tarihi'' (condensation: Mehmet Ata) Milliyet Yayınları, İstanbul, cilt II pp 200–201]","char_index":136,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Категорија:Починати во Токат","wikicode":"[[Категорија:Токат]]\n[[Категорија:Починати во Турција|Токат]]","hash":"e092de925d8c382787d11aab898c78a5b48aea5606712f81516936744a33772b","last_revision":"2020-05-23T09:29:31Z","first_revision":"2014-08-13T20:49:49Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.832034","cross_lingual_links":{"hyw":"Ստորոգութիւն:Եւդոկիա մահացածներ","it":"Categoria:Morti a Tokat","ru":"Категория:Умершие в Токате"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Категорија:Токат Токат\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Токат Токат","translated_text":"It's going on.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Луѓе од Токат","wikicode":"[[Категорија:Токат]]\n[[Категорија:Луѓе по град во Турција|Токат]]","hash":"4ee537a2597d134fd5c3de6b681ef13a0f3b3557135cdec60170c9c4a31d4c82","last_revision":"2018-05-19T00:18:49Z","first_revision":"2014-08-13T20:50:22Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.885320","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"Категорија:Токат Токат\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Токат Токат","translated_text":"It's going on.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Токат","wikicode":"[[Категорија:Градови во Турција]]","hash":"648186ea633bcbc1eafba3869ae269d80b40c37929aa445cbf55f1e0492e4826","last_revision":"2014-08-13T20:51:19Z","first_revision":"2014-08-13T20:51:19Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:51.943089","cross_lingual_links":null,"cross_lingual_links_access_date":null,"text":"Категорија:Градови во Турција\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Градови во Турција","translated_text":"Cities in Turkey","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Хафиз Ахмед-паша","wikicode":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = [[Хафиз]]\n| name = Ахмед\n| honorific-suffix = [[паша]] \n| image =\n| caption =\n| office1 = [[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Ос��анлсикото Царство]]\n| term_start1 = 25 октомври 1631\n| term_end1 = 10 февруари 1632\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| predecessor1 = [[Гази Хусрев-паша]]\n| successor1 = [[Топал Реџеп-паша]]\n| office2 =\n| term_start2 = 28 јануари 1625\n| term_end2 = 1 декември 1626\n| monarch2 = [[Мурат IV]]\n| predecessor2 = [[Черкез Мехмед Али-паша]]\n| successor2 = [[Дамат Халил-паша]]\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| monarch3 =\n| predecessor3 =\n| successor3 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| monarch4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| succeeding =\n| birth_date = 1564\n| birth_place = [[Пловдив]]\n| death_date = 10 февруари 1632 (67-68 години)\n| death_place = [[Истанбул]]\n| nationality = [[Османлии|Османлија]]\n| blank1 = Ethnicity\n| data1 = [[Помаци|помак]]\n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater =\n| occupation =\n| profession =\n| religion =\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}\n'''Хафиз Ахмед-паша''' ({{роден на|||1564}} во {{роден во|Пловдив}} - {{починал на|10|февруари|1632}} во {{починал во|Цариград}}) — османлиски државник и Голем везир во периодот од 28 јануари 1625 до 1 декември 1626 година и по вторпат во периодот од 25 октомври 1631 до 10 февруари 1632 година.[İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971].\n\nРоден како син на [[музеин]] на возраст од 15 година бил вработен во султанската палата, а во 1609 година бил управител на неколку анадолски провинции како Дамаск, Ван, Ерзурум, Багдад.\n\nПочинал во времето на јаничарскиот бунт на 10 февруари 1632 година, кога јаничарите се обиделе да го соборат султанот [[Мурат IV]].\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{S-start}}\n{{S-off}}\n{{Succession box|title= [[Список на Големи везири на Отоманското Царство|Голем везир]]|before=[[Черкез Мехмед Али-паша]]|after=[[Дамат Халил-паша]]|years=28 јануари 1625 – 1 декември 1626}}\n{{Succession box|title= [[Список на Големи везири на Отоманското Царство|Голем везир]]|before=[[Гази Хусрев-паша]]|after=[[Топал Реџеп-паша]]|years=25 октомври 1631 – 10 февруари 1632}}\n{{S-end}}\n\n{{Голем везир на Отоманското Царство}}\n\n[[Категорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век]]\n[[Категорија:Паши]]\n[[Категорија:Отомански Помаци]]\n[[Категорија:Отомански управители на Дамаск]]\n[[Категорија:Отомански управители на Багдад]]\n[[Категорија:Линчувани луѓе во Отоманското Царство]]","hash":"52de784cb6b8b445697e3bf4cd3007ea014eb42d0ab3ffdfbb47c6cac376efbb","last_revision":"2020-07-10T12:40:01Z","first_revision":"2014-08-13T21:02:56Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:52.002249","cross_lingual_links":{"ar":"حافظ أحمد باشا","arz":"حافظ احمد باشا","az":"Hafiz Əhməd Paşa","ca":"Hafiz Ahmed Paixà","de":"Müezzinzade Filibeli Hafız Ahmed Pascha","el":"Χαφίζ Αχμέτ Πασάς","en":"Hafız Ahmed Pasha","fr":"Hafiz Ahmed Pacha","it":"Hafız Ahmed Pascià","ka":"ჰაფიზ აჰმედ-ფაშა","ru":"Хафиз Ахмед-паша","tr":"Hafız Ahmed Paşa","zh":"哈菲茲·艾哈邁德帕夏"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Хафиз Ахмед-паша ( во - во ) — османлиски државник и Голем везир во периодот од 28 јануари 1625 до 1 декември 1626 година и по вторпат во периодот од 25 октомври 1631 до 10 февруари 1632 година..\n\nРоден како син на музеин на возраст од 15 година бил вработен во су��танската палата, а во 1609 година бил управител на неколку анадолски провинции како Дамаск, Ван, Ерзурум, Багдад.\n\nПочинал во времето на јаничарскиот бунт на 10 февруари 1632 година, кога јаничарите се обиделе да го соборат султанот Мурат IV.\n\nКатегорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:Паши Категорија:Отомански Помаци Категорија:Отомански управители на Дамаск Категорија:Отомански управители на Багдад Категорија:Линчувани луѓе во Отоманското Царство\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = [[Хафиз]]\n| name = Ахмед\n| honorific-suffix = [[паша]] \n| image =\n| caption =\n| office1 = [[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Османлсикото Царство]]\n| term_start1 = 25 октомври 1631\n| term_end1 = 10 февруари 1632\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| predecessor1 = [[Гази Хусрев-паша]]\n| successor1 = [[Топал Реџеп-паша]]\n| office2 =\n| term_start2 = 28 јануари 1625\n| term_end2 = 1 декември 1626\n| monarch2 = [[Мурат IV]]\n| predecessor2 = [[Черкез Мехмед Али-паша]]\n| successor2 = [[Дамат Халил-паша]]\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| monarch3 =\n| predecessor3 =\n| successor3 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| monarch4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| succeeding =\n| birth_date = 1564\n| birth_place = [[Пловдив]]\n| death_date = 10 февруари 1632 (67-68 години)\n| death_place = [[Истанбул]]\n| nationality = [[Османлии|Османлија]]\n| blank1 = Ethnicity\n| data1 = [[Помаци|помак]]\n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater =\n| occupation =\n| profession =\n| religion =\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Хафиз Ахмед-","translated_text":"Hafiz Ahmed...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша ( во - во ) — османлиски државник и","translated_text":"pasha (in - in) ⁇ Ottoman national and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Голем везир во периодот од 28 јануари 1625 до 1 декември 1626 година и по вторпат во периодот од 25 октомври 1631 до 10 февруари 1632 година..","translated_text":"A great sight in the period from 28 January 1625 to 1 December 1626 and then a second time in the period from 25 October 1631 to 10 February 1632.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971]","char_index":141,"name":"turkbook","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Роден како син на музеин на возраст од 15 година бил вработен во султанската палата, а во 1609 година бил управител на неколку анадолски провинции како Дамаск, Ван, Ерзурум, Багдад.","translated_text":"Born the son of a museum at the age of 15, he was employed at the Sultan's palace, and in 1609 was governor of several Anatolian provinces such as Damascus, Van, Erzurum, Baghdad.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Починал во времето на јаничарскиот бунт на 10 февруари 1632 година, кога јаничарите се обиделе да го соборат султанот Мурат IV.","translated_text":"It began at the time of the Janissary Uprising on 10 February 1632, when the Janissaries attempted to overthrow Sultan Murat IV.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:","translated_text":"Great vassals of the Ottoman Empire from the 17th century Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Паши Категорија:","translated_text":"What's the matter with you?","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански Помаци Категорија:","translated_text":"Ottoman aid category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански управители на Дамаск Категорија:","translated_text":"Ottoman rulers of Damascus Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански управители на Багдад Категорија:Линчувани луѓе во Отоманското","translated_text":"Ottoman rulers of Baghdad Category:Linged people in the Ottoman Empire","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Царство","translated_text":"The Kingdom","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Хафиз Ахмед- паша ( во - во ) — османлиски државник и Голем везир во периодот од 28 јануари 1625 до 1 декември 1626 година и по вторпат во периодот од 25 октомври 1631 до 10 февруари 1632 година..","translated_text":"Hafiz Ahmed... pasha (in - in) ⁇ Ottoman national and A great sight in the period from 28 January 1625 to 1 December 1626 and then a second time in the period from 25 October 1631 to 10 February 1632.","citations":[{"content":"[İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971]","char_index":195,"name":"turkbook","url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Категорија:Отомански управители на Багдад","wikicode":"[[Категорија:Отомански Ирак]]\n[[Категорија:Паши]]\n[[Категорија:Отомански управители|Багдад]]","hash":"9b0924c2f80937241adcb1dbcd47f41f8dbe8f0e51d05060150bdb9a8911f1e7","last_revision":"2020-05-30T12:10:16Z","first_revision":"2014-08-13T21:12:18Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:52.063053","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:ولاة بغداد العثمانيون","en":"Category:Ottoman governors of Baghdad","tr":"Kategori:Osmanlı Bağdat valileri","uk":"Категорія:Паши Багдаду"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Категорија:Отомански Ирак Категорија:Паши Багдад\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански Ирак Категорија:","translated_text":"Ottoman Iraq Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Паши Багдад","translated_text":"Pashi Baghdad","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Отомански Ирак","wikicode":"[[Категорија:Историја на Ирак]]\n[[Категорија:Историја на Отоманското Царство по покраина|Ирак]]","hash":"eadf2e537e990420feb7ad9b1214a1d6a7ae3afd3b5403d00afdb5e63b1518dc","last_revision":"2016-09-08T22:26:26Z","first_revision":"2014-08-13T21:13:27Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:52.120203","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:العراق العثماني","az":"Kateqoriya:Osmanlı İraqı","bn":"বিষয়শ্রেণী:উসমানীয় ইরাক","en":"Category:Ottoman Iraq","es":"Categoría:Irak otomano","fa":"رده:عراق عثمانی","ko":"분류:오스만령 이라크","tr":"Kategori:Osmanlı döneminde Irak","uk":"Категорія:Османський Ірак","ur":"زمرہ:عثمانی عراق","uz":"Turkum:Usmonlilar Iroqi"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Категорија:Историја на Ирак Ирак\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Историја на Ирак Ирак","translated_text":"The history of Iraq Iraq","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Отомански Помаци","wikicode":"[[Категорија:Отоманци по етничка или национална припадност|Помаци]]\n[[Категорија:Помаци]]","hash":"66725095a7720111f582415458e062e4d647e0b72d40eab5552f6045392bc363","last_revision":"2023-12-24T12:15:11Z","first_revision":"2014-08-13T21:15:13Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:52.172179","cross_lingual_links":{"en":"Category:People from the Ottoman Empire of Pomak descent","tr":"Kategori:Osmanlı Pomakları","ur":"زمرہ:پوماک نژاد عثمانی شخصیات"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Помаци Категорија:Помаци\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Помаци Категорија:","translated_text":"Category of aid:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Помаци","translated_text":"Help yourself.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Категорија:Отомански Бугари","wikicode":"[[Категорија:Отоманска Бугарија]]\n[[Категорија:Бугари]]\n[[Категорија:Отоманци по етничка или национална припадност|Бугари]]","hash":"b96a5fc4f18c0b6c238ce1189428790e3c89795a494d339399f811dfccb4d8ac","last_revision":"2014-08-13T21:15:44Z","first_revision":"2014-08-13T21:15:44Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:52.222794","cross_lingual_links":{"ar":"تصنيف:عثمانيون من أصل بلغاري","en":"Category:People from the Ottoman Empire of Bulgarian descent","ja":"Category:オスマン帝国のブルガリア人","ur":"زمرہ:بلغاری نژاد عثمانی شخصیات"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Категорија:Отоманска Бугарија Категорија:Бугари Бугари\n","elements":[{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отоманска Бугарија Категорија:Бугари Бугари","translated_text":"Ottoman Bulgaria Category:Bulgarian Bulgarians","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Табанијаси Мехмед-паша","wikicode":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = Табанијаси \n| name = Мехмед \n| honorific-suffix = [[паша]] \n| image =\n| caption =\n| office1 = [[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]]\n| term_start1 = 18 мај 1632\n| term_end1 = 2 февруари 1637\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| predecessor1 = [[Топал Реџеп-паша]]\n| successor1 = [[Бајрам-паша]]\n| office2 = [[Османлиски управител на Египет]]\n| term_start2 = 1628\n| term_end2 = 1630\n| monarch2 =\n| predecessor2 = [[Бајрам-паша]]\n| successor2 = [[Коџа Муса-паша]]\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| monarch3 =\n| predecessor3 =\n| successor3 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| monarch4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| succeeding =\n| birth_date =\n| birth_place =\n| death_date = 2 февруари 1637\n| death_place = [[Цариград]]\n| nationality = [[Османлии|Османлија]]\n| blank1 = Народност\n| data1 = [[Албанци|Албанец]]\n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater =\n| occupation =\n| profession =\n| religion =\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}\n'''Табанигази Мехмед-паша''' (починал во {{починал на|2|февруари|1637}} во {{починал во|Цариград}})) — отомански државник и голем везир во периодот од 1632 до 1637 година а претходно бил управител на Египет[Murphey, Rhoads (1998) ''Ottoman Warfare, 1500-1700'' UCL Press, London\n [http://books.google.com/books?id=cQJh2L49c_YC&pg=PA228 page 228, note 69], ISBN 1-85728-389-9, citing von Zambaur, Eduard Karl Max (1927) ''Manuel de généalogie et de chronologie pour l'histoire de l'Islam'' Lafaire, Hanover, {{OCLC|61984974}}, page 252].\n\nТој имал албанско потекло. Во времето на првите години од неговиот мандат, тој ја имал поддршката на султанот поради неговите заслуги во времето на иранската кампања и заземањето на [[Ереван]]. Но по враќањето на султанот во [[Истанбул]], Мехмед-паша не успеал да го одбрани Ереван по што следувало негово разрешување од функцијата. Во следните години бил управител на [[Силистра]]. Во 1637 година станал сомнителен на османлискиот султан и бил обвинет дека планира востание во царството. Најпрвин бил затворен во [[Еди-куле (Истанбул)|Еди-куле]] а потоа бил убиен во 1639 година.[Ayhan Buz: ''Osmanlı Sadrazamları'', Neden Kitap, İstanbul, 2009, ISBN 978-975-254-278-5 p.92].\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{S-start}}\n{{s-off}}\n{{succession box|title=[[Список на Големи везири на Отоманското Царство|Голем везир]]|before=[[Топал Реџеп-паша]]|after=[[Бајрам-паша]]|years= 18 мај 1632 – 2 февруари 1637}}\n{{s-end}}\n\n{{Голем везир на Отоманското Царство}}\n\n[[Категорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век]]\n[[Категорија:Паши]]\n[[Категорија:Отомански Албанци]]\n[[Категорија:Отомански управители на Египет]]\n[[Категорија:Албански отомански везири]]\n[[Категорија:Погубени Отоманци]]\n[[Категорија:Починати во Истанбул]]\n[[Категорија:Родени во непозната година]]","hash":"33339363ff2749712cc897c3a17de1516fa184c2307ec221b41e38ebbbe47d39","last_revision":"2023-06-10T09:00:33Z","first_revision":"2014-08-13T21:30:53Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:52.281115","cross_lingual_links":{"ar":"محمد باشا الأرح","az":"Dabanıyasdı Mehmed Paşa","bg":"Мехмед паша Табанъясъ","ca":"Tabanıyassı Mehmed Paixà","en":"Tabanıyassı Mehmed Pasha","it":"Tabanıyassi Mehmed Pascià","ka":"თაბანიასი მეჰმედ-ფაშა","ru":"Табаныяссы Мехмед-паша","sq":"Tabanıyassı Mehmed Pasha","tr":"Tabanıyassı Mehmed Paşa"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Табанигази Мехмед-паша (починал во во )) — отомански државник и голем везир во периодот од 1632 до 1637 година а претходно бил управител на Египет.\n\nТој имал албанско потекло. Во времето на првите години од неговиот мандат, тој ја имал поддршката на султанот поради неговите заслуги во времето на иранската кампања и заземањето на Ереван. Но по враќањето на султанот во Истанбул, Мехмед-паша не успеал да го одбрани Ереван по што следувало негово разрешување од функцијата. Во следните години бил управител на Силистра. Во 1637 година станал сомнителен на османлискиот султан и бил обвинет дека планира востание во царството. Најпрвин бил затворен во Еди-куле а потоа бил убиен во 1639 година..\n\nКатегорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:Паши Категорија:Отомански Албанци Категорија:Отомански управители на Египет Категорија:Албански отомански везири Категорија:Погубени Отоманци Категорија:Починати во Истанбул Категорија:Родени во непозната година\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = Табанијаси \n| name = Мехмед \n| honorific-suffix = [[паша]] \n| image =\n| caption =\n| office1 = [[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]]\n| term_start1 = 18 мај 1632\n| term_end1 = 2 февруари 1637\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| predecessor1 = [[Топал Реџеп-паша]]\n| successor1 = [[Бајрам-паша]]\n| office2 = [[Османлиски управител на Египет]]\n| term_start2 = 1628\n| term_end2 = 1630\n| monarch2 =\n| predecessor2 = [[Бајрам-паша]]\n| successor2 = [[Коџа Муса-паша]]\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| monarch3 =\n| predecessor3 =\n| successor3 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| monarch4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| succeeding =\n| birth_date =\n| birth_place =\n| death_date = 2 февруари 1637\n| death_place = [[Цариград]]\n| nationality = [[Османлии|Османлија]]\n| blank1 = Народност\n| data1 = [[Албанци|Албанец]]\n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater =\n| occupation =\n| profession =\n| religion =\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Табанигази Мехмед-","translated_text":"The Tabanigasi, Mehmed.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша (починал во во )) — отомански државник и голем везир во периодот од 1632 до 1637 година а претходно бил управител на Египет.","translated_text":"Pasha (died in) ⁇ Ottoman statesman and grand vizier in the period 1632 to 1637 and previously governor of Egypt.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Murphey, Rhoads (1998) ''Ottoman Warfare, 1500-1700'' UCL Press, London [http://books.google.com/books?id=cQJh2L49c_YC&pg=PA228 page 228, note 69], ISBN 1-85728-389-9, citing von Zambaur, Eduard Karl Max (1927) ''Manuel de généalogie et de chronologie pour l'histoire de l'Islam'' Lafaire, Hanover, {{OCLC|61984974}}, page 252]","char_index":128,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=cQJh2L49c_YC&pg=PA228","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":21915,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.927447-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (87 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Тој имал албанско потекло.","translated_text":"He was of Albanian descent.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во времето на првите години од неговиот мандат, тој ја имал поддршката на султанот поради неговите заслуги во времето на иранската кампања и заземањето на Ереван.","translated_text":"During the first years of his tenure, he had the support of the sultan due to his merits during the Iranian campaign and the conquest of Yerevan.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Но по враќањето на султанот во Истанбул, Мехмед-","translated_text":"But after the Sultan's return to Istanbul, Mehmed...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша не успеал да го одбрани Ереван по што следувало негово разрешување од функцијата.","translated_text":"Pasha failed to defend Yerevan following his dismissal from office.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во следните години бил управител на Силистра.","translated_text":"In the following years he was the manager of Silistra.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1637 година станал сомнителен на османлискиот султан и бил обвинет дека планира востание во царството.","translated_text":"In 1637, he became a suspect to the Ottoman sultan and was accused of plotting an uprising in the empire.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Најпрвин бил затворен во Еди-куле а потоа бил убиен во 1639 година..","translated_text":"First he was imprisoned in Eddie's Tower and then he was murdered in 1639.","trailing_whitespace":"","citations":[{"content":"[Ayhan Buz: ''Osmanlı Sadrazamları'', Neden Kitap, İstanbul, 2009, ISBN 978-975-254-278-5 p.92]","char_index":67,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:","translated_text":"Great vassals of the Ottoman Empire from the 17th century Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Паши Категорија:","translated_text":"What's the matter with you?","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански Албанци Категорија:","translated_text":"Ottoman Albanians Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански управители на Египет Категорија:Албански отомански везири Категорија:","translated_text":"Ottoman rulers of Egypt Category:Albanian Ottoman vassals Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Погубени Отоманци Категорија:","translated_text":"Lost Ottomans Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Починати во Истанбул Категорија:","translated_text":"Started in Istanbul Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Родени во непозната година","translated_text":"Born in an Unknown Year","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[{"text":"Табанигази Мехмед- паша (починал во во )) — отомански државник и голем везир во периодот од 1632 до 1637 година а претходно бил управител на Египет.","translated_text":"The Tabanigasi, Mehmed. Pasha (died in) ⁇ Ottoman statesman and grand vizier in the period 1632 to 1637 and previously governor of Egypt.","citations":[{"content":"[Murphey, Rhoads (1998) ''Ottoman Warfare, 1500-1700'' UCL Press, London [http://books.google.com/books?id=cQJh2L49c_YC&pg=PA228 page 228, note 69], ISBN 1-85728-389-9, citing von Zambaur, Eduard Karl Max (1927) ''Manuel de généalogie et de chronologie pour l'histoire de l'Islam'' Lafaire, Hanover, {{OCLC|61984974}}, page 252]","char_index":147,"name":null,"url":"http://books.google.com/books?id=cQJh2L49c_YC&pg=PA228","source_text":null,"source_code_content_type":"text/html; charset=ISO-8859-1","source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":21915,"source_download_date":"2024-12-05T19:49:26.927447-05:00","source_download_error":null,"source_extract_error":"Text is too short (87 words)","source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]},{"text":"Во следните години бил управител на Силистра. Во 1637 година станал сомнителен на османлискиот султан и бил обвинет дека планира востание во царството. Најпрвин бил затворен во Еди-куле а потоа бил убиен во 1639 година..","translated_text":"In the following years he was the manager of Silistra. In 1637, he became a suspect to the Ottoman sultan and was accused of plotting an uprising in the empire. First he was imprisoned in Eddie's Tower and then he was murdered in 1639.","citations":[{"content":"[Ayhan Buz: ''Osmanlı Sadrazamları'', Neden Kitap, İstanbul, 2009, ISBN 978-975-254-278-5 p.92]","char_index":219,"name":null,"url":null,"source_text":null,"source_code_content_type":null,"source_code_num_bytes":null,"source_code_num_chars":null,"source_download_date":null,"source_download_error":null,"source_extract_error":null,"source_snippet":null,"source_quality_label":null,"source_quality_raw_score":null}]}]}
+{"title":"Бајрам-паша","wikicode":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = [[Дамат]]\n| name = Бајрам \n| honorific-suffix = [[Паша]] \n| image =\n| imagesize = 250px\n| smallimage =\n| caption =\n| order1 =\n| office1 =[[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Ос��анлиското Царство]]\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| term_start1 = 2 февруари 1637\n| term_end1 = 26 август 1638\n| predecessor1 = [[Табанијаси Мехмед-паша]]\n| successor1 = [[Тајар Мехмед-паша]]\n| order2 =\n| office2 = [[Османлиски управител на Египет]]\n| term_start2 = 1626\n| term_end2 = 1628\n| predecessor2 = [[Кара Мустафа-паша (египетски управител)|Кара Мустафа-паша]]\n| successor2 = [[Табанијаси Мехмед-паша]]\n| order3 =\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| order4 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| vicepresident =\n| viceprimeminister =\n| deputy =\n| lieutenant =\n| president =\n| primeminister =\n| governor =\n| governor-general =\n| governor_general =\n| succeeding =\n| constituency =\n| majority =\n| birth_date =\n| birth_place =\n| death_date = 26 август 1638\n| death_place = [[Шанлаурфа]][[http://www.turkcebilgi.com/bayram_paşa/ansiklopedi On line history {{tr icon}}]] \n| nationality = \n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater =\n| occupation =\n| profession =\n| religion = [[ислам]]\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}\n'''Бајрам-паша ''' (починал во {{починал на|26|август|1638}} во {{починал во|Шанлаурфа}}) — османлиски државник и Голем везир во периодот од 1637 до 1638 година.\n\nПотекнувал од градот Ладик, блуски [[Амасија]] и бил член на јаничарскиот корпус. Иако јаничарите главно се регрутирале во почетокот од христијанските територии, во времето на [[Мурат III]] започнало со регрутирање и на муслимански деца. Во 1625 година станал управител на Египет, а во 1635 станал кајмакам (градоначалник) на [[Цариград]]. Во 1637 година станал Голем везир и учествувал во заземањето на [[Багдад]]. Починал од природна смрт.\n\nСпоред османлиската традиција, ќерките и сестрите на султанот се мажеле за везирите но Бајрам бил исклучок бидејќи бил во брак со Ханзаде, сестрата на [[Осман II]] а [[Мурат IV]] не му наредил нов брак. Инаку Бајрам-паша бил познат по изградба на јавни установи. Тој ги зацврстил ѕидините на градот а денеска областа [[Бајрампаша]] во [[Фатих]] е наречена според него. Тој е познат и по тоа што го наредил погубувањето на познатиот поет [[Нефи]] поради пишувањето на сатирични песни.\n\n== Наводи ==\n{{наводи}}\n\n{{s-start}}\n{{S-off}}\n{{succession box|title=[[Список на Големи везири на Отоманското Царство|Голем везир]]|before=[[Табанијаси Мехмед-паша]]|after=[[Тајар Мехмед-паша]]|years=2 февруари 1637 – 26 август 1638}}\n{{s-end}}\n\n{{Голем везир на Отоманското Царство}}\n\n[[Категорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век]]\n[[Категорија:Паши]]\n[[Категорија:Отомански Турци]]\n[[Категорија:Отомански управители на Египет]]\n[[Категорија:Дамат]]\n[[Категорија:Родени во непозната година]]","hash":"aef6e963e93fb1e4ba4d5f97e44351d33e113355be62ad3959d0225a9e618048","last_revision":"2023-06-10T06:22:37Z","first_revision":"2014-08-13T21:41:17Z","first_revision_access_date":"2025-01-17T01:26:52.341144","cross_lingual_links":{"ar":"بيرم باشا (صدر أعظم)","arz":"بيرم باشا","az":"Bayram Paşa","cs":"Bayram Paša","el":"Μπαϊράμ Πασάς","en":"Bayram Pasha","it":"Bayram Pascià","ka":"ბაირამ-ფაშა","ru":"Байрам-паша","tr":"Bayram Paşa","uk":"Байрам-паша"},"cross_lingual_links_access_date":"2025-01-10T13:32:47.516499","text":"Бајрам-паша (починал во во ) — османлиски државник и Голем везир во периодот од 1637 до 1638 година.\n\nПотекнувал од градот Ладик, блуски Амасија и бил член на јаничарскиот корпус. Иако јаничарите главно се регрутирале во почетокот од христијанските територии, во времето на Мурат III започнало со регрутирање и на муслимански деца. Во 1625 година станал управител на Египет, а во 1635 станал кајмакам (градоначалник) на Цариград. Во 1637 година станал Голем везир и учествувал во заземањето на Багдад. Починал од природна смрт.\n\nСпоред османлиската традиција, ќерките и сестрите на султанот се мажеле за везирите но Бајрам бил исклучок бидејќи бил во брак со Ханзаде, сестрата на Осман II а Мурат IV не му наредил нов брак. Инаку Бајрам-паша бил познат по изградба на јавни установи. Тој ги зацврстил ѕидините на градот а денеска областа Бајрампаша во Фатих е наречена според него. Тој е познат и по тоа што го наредил погубувањето на познатиот поет Нефи поради пишувањето на сатирични песни.\n\nКатегорија:Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:Паши Категорија:Отомански Турци Категорија:Отомански управители на Египет Категорија:Дамат Категорија:Родени во непозната година\n","elements":[{"type":"infobox","content":"{{Infobox Officeholder\n| honorific-prefix = [[Дамат]]\n| name = Бајрам \n| honorific-suffix = [[Паша]] \n| image =\n| imagesize = 250px\n| smallimage =\n| caption =\n| order1 =\n| office1 =[[Голем везир]] на [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]]\n| monarch1 = [[Мурат IV]]\n| term_start1 = 2 февруари 1637\n| term_end1 = 26 август 1638\n| predecessor1 = [[Табанијаси Мехмед-паша]]\n| successor1 = [[Тајар Мехмед-паша]]\n| order2 =\n| office2 = [[Османлиски управител на Египет]]\n| term_start2 = 1626\n| term_end2 = 1628\n| predecessor2 = [[Кара Мустафа-паша (египетски управител)|Кара Мустафа-паша]]\n| successor2 = [[Табанијаси Мехмед-паша]]\n| order3 =\n| office3 =\n| term_start3 =\n| term_end3 =\n| order4 =\n| office4 =\n| term_start4 =\n| term_end4 =\n| predecessor4 =\n| successor4 =\n| vicepresident =\n| viceprimeminister =\n| deputy =\n| lieutenant =\n| president =\n| primeminister =\n| governor =\n| governor-general =\n| governor_general =\n| succeeding =\n| constituency =\n| majority =\n| birth_date =\n| birth_place =\n| death_date = 26 август 1638\n| death_place = [[Шанлаурфа]][[http://www.turkcebilgi.com/bayram_paşa/ansiklopedi On line history {{tr icon}}]] \n| nationality = \n| party =\n| spouse =\n| relations =\n| children =\n| residence =\n| alma_mater =\n| occupation =\n| profession =\n| religion = [[ислам]]\n| signature =\n| website =\n| footnotes =\n}}"},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Бајрам-паша (починал во во ) — османлиски државник и","translated_text":"Bayram-Pasha (died in) ⁇ Ottoman citizen and","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Голем везир во периодот од 1637 до 1638 година.","translated_text":"A great visitor in the period from 1637 to 1638.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Потекнувал од градот Ладик, блуски Амасија и бил член на јаничарскиот корп��с.","translated_text":"He came from the town of Ladik, a blue Amazia and was a member of the Janissary Corps.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Иако јаничарите главно се регрутирале во почетокот од христијанските територии, во времето на Мурат III започнало со регрутирање и на муслимански деца.","translated_text":"Although the pagans were primarily recruited in early Christian territories, by the time of Murat III the recruitment of Muslim children had begun.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1625 година станал управител на Египет, а во 1635 станал кајмакам (градоначалник) на Цариград.","translated_text":"In 1625 he became governor of Egypt, and in 1635 he became kymacam (mayor) of Constantinople.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Во 1637 година станал","translated_text":"In 1637 he became","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Голем везир и учествувал во заземањето на Багдад.","translated_text":"A great vizier who took part in the capture of Baghdad.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Починал од природна смрт.","translated_text":"He died a natural death.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Според османлиската традиција, ќерките и сестрите на султанот се мажеле за везирите но Бајрам бил исклучок бидејќи бил во брак со Ханзаде, сестрата на Осман II а Мурат IV не му наредил нов брак.","translated_text":"According to Ottoman tradition, the sultan's daughters and sisters were married to the vizier but Bayram was an exception because he was married to Hanzadeh, the sister of Osman II and Murat IV did not order him to remarry.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Инаку Бајрам-","translated_text":"Otherwise Bayram...","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"паша бил познат по изградба на јавни установи.","translated_text":"Pasha was known for building public institutions.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тој ги зацврстил ѕидините на градот а денеска областа Бајрампаша во Фатих е наречена според него.","translated_text":"He fortified the city walls and today the Bairampaşa area of Fateh is named after him.","trailing_whitespace":" ","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Тој е познат и по тоа што го наредил погубувањето на познатиот поет Нефи поради пишувањето на сатирични песни.","translated_text":"He is also known for ordering the execution of the famous poet Nephi for writing satirical songs.","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]},{"type":"heading","text":"Наводи","translated_text":"Instructions","level":2,"citations":[],"citations_needed":[]},{"type":"paragraph","sentences":[{"text":"Категорија:","translated_text":"Categories include:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Големи везири на Отоманското Царство од 17 век Категорија:","translated_text":"Great vassals of the Ottoman Empire from the 17th century Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Паши Категорија:","translated_text":"What's the matter with you?","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански Турци Категорија:","translated_text":"Ottoman Turks Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Отомански управители на Египет Категорија:Дамат Категорија:","translated_text":"Ottoman rulers of Egypt Category:Ladies Category:","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]},{"text":"Родени во непозната година","translated_text":"Born in an Unknown Year","trailing_whitespace":"","citations":[],"citations_needed":[]}]}],"excerpts_with_citations":[]}
+{"title":"Втора фудбалска лига на Македонија 2012/2013","wikicode":"{{Infobox football league season\n| competition = Втора македонска фудбалска лига\n| season = 2012/2013\n| winners = [[ФК Македонија Ѓорче Петров|Македонија Ѓорче Петров 1932]]\n| relegated =\n| biggest home win = \n| biggest away win = \n| highest scoring = \n| matches = \n| total goals = \n| longest wins = \n| longest unbeaten = \n| longest winless = \n| longest losses = \n| prevseason = [[Втора фудбалска лига на Македонија 2011/2012|2011/12]]\n| nextseason = [[Втора фудбалска лига на Македонија 2013/2014|2013/14]]\n}}\n'''Втората фудбалска лига на Македонија 2012/2013''' - 21. издание на [[Втора македонска фудбалска лига|Втората фудбалска лига на Македонија]]. Сезоната започнала на 11 август 2012, а завршила на 28 мај 2013. Во оваа сезона првак била [[ФК Македонија Ѓорче Петров|Македонија Ѓорче Петров 1932]].\n== Екипи ==\n{{Location map+|Република Македонија|float=right|width=390|caption=Местоположба на екипите во сезоната 2012/13|places=\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.833333 |long=20.883333 |label=[[ФК Врапчиште|Врапчиште]] |position=right}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.733333 |long=22.183333 |label=[[ФК Баби|Баби]] |position=top}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.8 |long=20.916667 |label=[[ФК Гостивар|Гостивар]] |position=bottom}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.307778 |long=22.434722 |label=[[ФК Миравци|Миравци]] |position=bottom}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.041944 |long=21.456111 |label=[[ФК Новаци|Новаци]] }}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.105104 |long=20.812333 |label=[[ФК Охрид|Охрид]] }}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.333333 |long=21.583333 |label='''Прилеп''' |position=left }}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.966667 |long=20.983333 |label=[[ФК Руфеја|Руфеја]] |position=top}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=42 |long=21.433333 |label='''Скопје''' |position=bottom}}\n{{Location map~|Република Македонија|lat=41.433333 |long=22 |label=[[ГФК Тиквеш|Тиквеш]] |position=top}}\n\n{{Location map~ |Хрватска|mark=TransparentPlaceholder.png|lat=46.65 |long=20.03 |label='''Скопски екипи:'''|position=left }}\n{{Location map~ |Хрватска|mark=TransparentPlaceholder.png|lat=46.45 |long=19.90 |label=[[ФК Горно Лисиче|Горно Лисиче]]
[[ФК Македонија Ѓорче Петров|Македонија]]
[[ФК Локомотива|Локомотива]]
[[ФК Маџари Солидарност|Маџари С.]]
[[ФК Скопје|Скопје]] |position=left }}\n\n{{Location map~|Хрватска|mark=TransparentPlaceholder.png|lat=46.65 |long=15.65 |label='''Прилепски екипи:'''|position=left}}\n{{Location map~|Хрватска|mark=TransparentPlaceholder.png|lat=46.45 |long=13.60 |label=[[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]]|position=right}}\n{{Location map~|Хрватска|mark=TransparentPlaceholder.png|lat=46.25 |long=13.60 |label=[[ФК 11 Октомври|11 Октомври]]
[[ФК Корзо|Корзо]]|position=right}}\n}}\n\n{| class=\"wikitable\"\n|-\n! Екипа\n! Град / Село\n! Стадион\n! Капацитет\n|-\n| [[ФК 11 Октомври|11 Октомври]]\n| [[Прилеп]]\n| [[Стадион Гоце Делчев]]\n|align=center|15,000\n|-\n| [[ФК Баби|Баби]]\n| [[Штип]]\n| [[Градски стадион Штип]]\n|align=center|4,000\n|-\n| [[ФК Врапчиште|Врапчиште]]\n| [[Врапчиште]]\n| Стадион Врапчиште\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Гостивар|Гостивар]]\n| [[Гостивар]]\n| [[Градски стадион Гостивар]]\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Горно Лисиче|Еуромилк Горно Лисиче]]\n| [[Скопје]]\n| Стадион Горно Лисиче\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Корзо|Корзо]]\n| [[Прилеп]]\n| [[Стадион Гоце Делчев]]\n|align=center|15,000\n|-\n| [[ФК Локомотива|Локомотива]]\n| [[Скопје]]\n| Стадион Комуналец\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Треска|Македонија Ѓорче Петров 1932]]\n| [[Скопје]]\n| [[Стадион Ѓорче Петров]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ФК Маџари Солидарност|Маџари Солидарност]]\n| [[Скопје]]\n| [[Стадион „Борис Трајковски“|Стадион Борис Трајковски]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ФК Миравци|Миравци]]\n| [[Миравци]]\n| Стадион Миравци\n|align=center|1,000\n|-\n| [[ФК Новаци|Новаци 2005]]\n| [[Новаци]]\n| Стадион Новаци\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Охрид|Охрид 2004]]\n| [[Охрид]]\n| [[СРЦ Билјанини Извори]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]]\n| [[Прилеп]]\n| [[Стадион Гоце Делчев]]\n|align=center|15,000\n|-\n| [[ФК Руфеја|Руфеја]]\n| [[Милетино]]\n| Стадион Милетино\n|align=center|500\n|-\n| [[ФК Скопје|Скопје]]\n| [[Скопје]]\n| [[Стадион Железарница]]\n|align=center|3,000\n|-\n| [[ГФК Тиквеш|Тиквеш]]\n| [[Кавадарци]]\n| [[Градски стадион Кавадарци]]\n|align=center|4,000\n|}\n\n==Табела==\n\n{{#invoke:Sports table|main|style=WDL\n|template_name=2012–13 Macedonian Second Football League table\n|update=complete\n|source=[http://macedonianfootball.com/index.php?option=com_joomleague&func=showResultsRank&p=9&Itemid=131 MacedonianFootball.com], [http://int.soccerway.com/national/macedonia-fyr/second-league/20122013/regular-season/r19050/ Soccerway]\n\n\n|team1=МАК |team2=ГОС |team3=СКО |team4=ЕГЛ |team5=РУФ |team6=МИР |team7=ПОБ |team8=ВРА |team9=КОР |team10=МАЏ |team11=НОВ |team12=ЛОК |team13=ОКТ |team14=БАБ |team15=ТИК |team16=ОХР\n\n|result1=CFL |result2=CFL |result3=CFLQ |result4=CFLQ |result14=RPO |result15=REL |result16=EXP\n\n\n|win_БАБ=9 |draw_БАБ=3 |loss_БАБ=18|gf_БАБ=34|ga_БАБ=44\n|win_ВРА=9 |draw_ВРА=10|loss_ВРА=11|gf_ВРА=39|ga_ВРА=41\n|win_ГОС=19|draw_ГОС=8 |loss_ГОС=3 |gf_ГОС=55|ga_ГОС=17\n|win_ЕГЛ=19|draw_ЕГЛ=7 |loss_ЕГЛ=4 |gf_ЕГЛ=47|ga_ЕГЛ=16\n|win_КОР=8 |draw_КОР=11|loss_КОР=11|gf_КОР=42|ga_КОР=42\n|win_ЛОК=10|draw_ЛОК=3 |loss_ЛОК=17|gf_ЛОК=41|ga_ЛОК=52\n|win_МАК=21|draw_МАК=4 |loss_МАК=5 |gf_МАК=60|ga_МАК=21\n|win_МАЏ=9 |draw_МАЏ=7 |loss_МАЏ=14|gf_МАЏ=39|ga_МАЏ=44\n|win_МИР=16|draw_МИР=5 |loss_МИР=9 |gf_МИР=50|ga_МИР=29\n|win_НОВ=10|draw_НОВ=4 |loss_НОВ=16|gf_НОВ=40|ga_НОВ=57\n|win_ОКТ=10|draw_ОКТ=3 |loss_ОКТ=17|gf_ОКТ=40|ga_ОКТ=55\n|win_ОХР=4 |draw_ОХР=1 |loss_ОХР=25|gf_ОХР=25|ga_ОХР=100\n|win_ПОБ=12|draw_ПОБ=3 |loss_ПОБ=15|gf_ПОБ=34|ga_ПОБ=44\n|win_РУФ=16|draw_РУФ=8 |loss_РУФ=6 |gf_РУФ=46|ga_РУФ=19\n|win_СКО=19|draw_СКО=6 |loss_СКО=5 |gf_СКО=59|ga_СКО=18\n|win_ТИК=4 |draw_ТИК=7 |loss_ТИК=19|gf_ТИК=24|ga_ТИК=76\n\n\n|status_МАК=CP\n|status_ГОС=P\n|status_ЕГЛ=P\n|status_БАБ=R\n|status_ТИК=R\n|status_ОХР=R\n\n\n|hth_МАЏ=Меѓусебен двобој: Маџари Солидарност 3 бода, Новаци 2005 3 бода. Гол разлика + 2 за Маџари Солидарност.\n|hth_ЛОК=Меѓусебен двобој: Локомотива 3 бода, 11 Октомври 3 бода. Гол разлика + 5 за Локомотива.\n\n\n|name_БАБ = [[ФК Баби|Баби]]\n|name_ВРА = [[ФК Врапчиште|Врапчиште]]\n|name_ГОС = [[ФК Гостивар|Гостивар]]\n|name_ЕГЛ = [[ФК Горно Лисиче|Еуромилк Горно Лисиче]]\n|name_ЛОК = [[ФК Локомотива|Локомотива]]\n|name_МИР = [[ФК Миравци|Миравци]]\n|name_МАК = [[ФК Треска|Македонија Ѓорче Петров 1932]]\n|name_МАЏ = [[ФК Маџари Солидарност|Маџари Солидарност]]\n|name_НОВ = [[ФК Новаци|Новаци 2005]]\n|name_ОКТ = [[ФК 11 Октомври|11 Октомври]]\n|name_ОХР = [[ФК Охрид|Охрид 2004]]\n|name_ПОБ = [[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]]\n|name_РУФ = [[ФК Руфеја|Руфеја]]\n|name_СКО = [[ФК Скопје|Скопје]]\n|name_КОР = [[ФК Корзо|Корзо]]\n|name_ТИК = [[ГФК Тиквеш|Тиквеш]]\n\n\n|show_limit=5\n|class_rules = 1) Бодови; 2) Бодови од меѓусебните двобои; 3) Гол разлика од меѓусебните двобои; 4) Гол во гости од меѓусебните двобои.\n\n|startpoints_ЕГЛ=-3\n|startpoints_ОХР=-6\n|note_ЕГЛ=На Еуромилк Горно Лисиче му биле одземени три бода.\n|note_ОХР=На Охрид 2004 му биле одземени шест бода. Охрид бил исфрлен поради неиграње на два последователни натпревари. Последните четири натпревари биле службено доделени на противниците.[{{наведени вести |title=Ohrid disqualified! |url=http://macedonianfootball.com/ohrid-disqualified/ |accessdate=7 октомври 2019 |publisher=macedonianfootball.com преку web.archive.org |date=13 мај 2013 |archive-date=2019-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191007153642/http://macedonianfootball.com/ohrid-disqualified/ |url-status=bot: unknown }}]\n\n\n\n|res_col_header=Напредување или испаѓање\n|col_CFL=green2 |text_CFL =Пласман во [[Прва фудбалска лига на Македонија 2013/2014|Првата фудбалска лига на Македонија]]\n|col_CFLQ=green3 |text_CFLQ=Пласман во [[Втора фудбалска лига на Македонија 2012/2013#Бараж за унапредување|баражот за унапредување]]\n|col_RPO =red2 |text_RPO =Пласман во [[Втора фудбалска лига на Македонија 2012/2013#Бараж за опстанок|баражот за опстанок]]\n|col_REL =red1 |text_REL =Отпаѓање во [[Трета македонска фудбалска лига|Третата фудбалска лига на Македонија]]\n|col_EXP =#FF8888; |text_EXP =[[Општински македонски фудбалски лиги 2013/2014|Исфрлена екипа]]\n\n}}\n{{Template reference list}}\n\n\n== Резултати ==\n\n{| class=\"wikitable\" style=\" text-align:center; \"\n| style=\"background-color:green\"|\n| align=\"center\" | Победа\n|-\n| style=\"background-color:yellow\"|\n| align=\"center\" | Нерешено\n|-\n| style=\"background-color:red\"|\n| align=\"center\" | Пораз\n|}\n\n\n{| class=\"wikitable\" border=\"0\" cellpadding=\"2\" style=\"border-collapse:collapse; text-align:center\" width=\"62%\"\n|- style=\"background:#f0f6fa;\"\n|Дома-гости\n|[[ФК 11 Октомври|ОКТ]]\n|[[ФК Баби|БАБ]]\n|[[ФК Врапчиште|ВРА]]\n|[[ФК Гостивар|ГОС]]\n|[[ФК Горно Лисиче|ЕГЛ]]\n|[[ФК Корзо|КОР]]\n|[[ФК Локомотива|ЛОК]]\n|[[ФК Маџари Солидарност|МАЏ]] \n|[[ФК Треска|МАК]]\n|[[ФК Миравци|МИР]]\n|[[ФК Новаци|НОВ]]\n|[[ФК Охрид|ОХР]] \n|[[ФК Победа (2010)|ПОБ]]\n|[[ФК Руфеја|РУФ]] \n|[[ФК Скопје|СКО]]\n|[[ГФК Тиквеш|ТИК]]\n \n|-\n|[[ФК 11 Октомври|11 Октомври]]\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:red\"|1-3\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|4-2\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:red\"|1-3\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:green\"|5-0\n|-\n|[[ФК Баби|Баби]]\n|style=\"background-color:green\"|5-1\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|4-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:red\"|0-3\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|-\n|[[ФК Врапчиште|Врапчиште]]\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:red\"|0-3\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:red\"|3-4\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|6-0\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|-\n|[[ФК Гостивар|Гостивар]]\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|5-0\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|5-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|-\n|[[ФК Горно Лисиче|Еуромилк Горно Лисиче]]\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|-\n|[[ФК Корзо|Корзо]]\n|style=\"background-color:green\"|3-2\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|6-1\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|-\n|[[ФК Локомотива|Локомотива]]\n|style=\"background-color:green\"|7-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:red\"|0-4\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|4-1\n|style=\"background-color:red\"|0-3\n|style=\"background-color:red\"|1-3\n|style=\"background-color:red\"|1-4\n|-\n|[[ФК Маџари Солидарност|Маџари Солидарност]]\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:red\"|2-4\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:red\"|0-4\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|5-2\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|6-0\n|-\n|[[ФК Треска|Македонија Ѓорче Петров 1932]]\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|4-2\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|3-2\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|-\n|[[ФК Миравци|Миравци]]\n|style=\"background-color:green\"|5-1\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:red\"|1-3\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|4-1\n|style=\"background-color:green\"|5-1\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|3-2\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|-\n|[[ФК Новаци|Новаци 2005]]\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:red\"|2-5\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:yellow\"|2-2\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:red\"|0-3\n|style=\"background-color:green\"|4-0\n|-\n|[[ФК Охрид|Охрид 2004]]\n|style=\"background-color:red\"|2-5\n|style=\"background-color:green\"|4-3\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:red\"|0-3\n|style=\"background-color:red\"|2-10\n|style=\"background-color:red\"|0-3\n|style=\"background-color:red\"|1-4\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:red\"|1-2\n|style=\"background-color:red\"|1-3\n|style=\"background-color:red\"|0-4\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|-\n|[[ФК Победа (2010)|Победа Јуниор]]\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:red\"|2-4\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|-\n|[[ФК Руфеја|Руфеја]]\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:red\"|0-1\n|style=\"background-color:yellow\"|0-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|4-2\n|style=\"background-color:red\"|0-2\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|4-1\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|style=\"background-color:green\"|3-0\n|align=\"center\"|/\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|5-0\n|-\n|[[ФК Скопје|Скопје]]\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|2-1\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|4-0\n|style=\"background-color:yellow\"|1-1\n|style=\"background-color:green\"|3-1\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|2-0\n|style=\"background-color:green\"|1-0\n|style=\"background-color:green\"|7-0\n|style=\"background-color:green\"|5-0\n|style=\"background-color:green\"|