diff --git "a/updated_risale_final.json" "b/updated_risale_final.json" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/updated_risale_final.json" @@ -0,0 +1,17232 @@ +[ + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Lem'anın İkinci Makamı", + "İHTAR" + ], + "title": "İHTAR", + "content": "Besmelenin rahmet noktasında parlak bir nuru, sönük aklıma uzaktan göründü Onu, kendi nefsim için nota suretinde kaydetmek istedim Ve yirmi otuz kadar sırlar ile o nurun etrafında bir daire çevirmek ile avlamak ve zaptetmek arzu ettim Fakat maatteessüf şimdilik o arzuma tam muvaffak olamadım Yirmi otuzdan beş altıya indi Ey insan dediğim vakit nefsimi murad ediyorum Bu ders kendi nefsime has iken ruhen benimle münasebettar ve nefsi nefsimden daha hüşyar zatlara belki medar-ı istifade olur niyetiyle, On Dördüncü Lemanın İkinci Makamı olarak müdakkik kardeşlerimin tasviplerine havale ediyorum Bu ders akıldan ziyade kalbe bakar, delilden ziyade zevke nazırdır بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ قَالَتْ يَا اَيُّهَا اْلَمَلَؤُ اِنِّى اُلْقِىَ اِلَىَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ اِنَّهُ مِنْ سُلَيْمنَ وَ اِنَّهُ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ Şu makamda birkaç sır zikredilecektir", + "gaye": "Besmelenin rahmet noktasındaki sırlarının ve nurunun insan nefsine, özellikle de müellifin kendi nefsine, olan etkisini ve bu sırların keşfini notalar halinde kaydetme arzusunun ifade edilmesi. Ayrıca bu dersin, müellifin nefsi için yazılmış olmasına rağmen, ruhen kendisiyle ilişkili ve daha uyanık ruhlara faydalı olabileceği umuduyla paylaşıldığını belirtmek.", + "konular": [ + "Besmelenin rahmet boyutu ve nuru", + "Nefis terbiyesi ve tezkiyesi", + "İlahi sırların idraki ve kaydı", + "Kişisel tefekkürün genelleştirilmesi", + "Risale-i Nur'un üslubu ve hedef kitlesi" + ], + "kavramlar": [ + "Besmele", + "Rahmet", + "Nur", + "Akıl", + "Nefis", + "Sır", + "Kalp", + "Delil", + "Zevk" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Besmele", + "vecize": "Bu ders akıldan ziyade kalbe bakar, delilden ziyade zevke nazırdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Birinci Söz" + ], + "title": "Birinci Söz", + "content": "Bismillah her hayrın başıdır Biz dahi başta ona başlarız Bil ey nefsim, şu mübarek kelime İslam nişanı olduğu gibi bütün mevcudatın lisan-ı haliyle vird-i zebanıdır Bismillah ne büyük tükenmez bir kuvvet, ne çok bitmez bir bereket olduğunu anlamak istersen şu temsili hikayeciğe bak, dinle Şöyle ki Bedevi Arap çöllerinde seyahat eden ada­ma gerektir ki bir kabile reisinin ismini alsın ve himayesine girsin, ta şakilerin şerrinden kurtulup hacatını tedarik edebilsin Yoksa tek başıyla hadsiz düşman ve ihtiyacatına karşı perişan olacaktır İşte böyle bir seyahat için iki adam sahraya çıkıp gidiyorlar Onlardan birisi mütevazi idi, diğeri mağrur Mütevazii, bir ­reisin ismini aldı Mağrur, almadı Alanı, her yerde selametle gezdi Bir katıut-tarike rast gelse der “Ben, filan reisin ismiyle gezerim” Şaki defolur, ilişemez Bir çadıra girse o nam ile hürmet görür Öteki mağrur, bütün seyahatinde öyle belalar çeker ki tarif edilmez Daima titrer, daima dilencilik ederdi Hem zelil hem rezil oldu İşte ey mağrur nefsim, sen o seyyahsın Şu dünya ise bir çöldür Aczin ve fakrın hadsizdir Düşmanın, hacatın nihayetsizdir Madem öyledir, şu sahranın Malik-i Ebedisi ve Hakim-i Ezelisinin ismini al Ta bütün kainatın dilenciliğinden ve her hadisatın ­karşısında titremeden kurtulasın Evet, bu kelime öyle mübarek bir definedir ki senin nihayetsiz aczin ve fakrın, seni nihayetsiz kudrete, rahmete rabtedip Kadir-i Rahimin dergahında aczi, fakrı en makbul bir şefaatçi yapar Evet, bu kelime ile hareket eden, o adama benzer ki askere kaydolur, devlet namına hareket eder Hiçbir kimseden pervası kalmaz Kanun namına, devlet namına der, her işi yapar, her şeye karşı dayanır Başta demiştik Bütün mevcudat, lisan-ı hal ile Bismillah der Öyle mi Evet, nasıl ki görsen, bir tek adam geldi, bütün şehir ahalisini cebren bir yere sevk etti ve cebren işlerde çalıştırdı Yakinen bilirsin o adam kendi namıyla, kendi kuvvetiyle hareket etmiyor Belki o, bir askerdir, devlet namına hareket eder, bir padişah kuvvetine istinad eder Öyle de her şey, Cenab-ı Hakkın namına hareket eder ki zerrecikler gibi tohumlar, çekirdekler başlarında koca ağaçları taşıyor, dağ gibi yükleri kaldırıyorlar Demek her bir ağaç, Bismillah der Hazine-i rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablacılık ediyor Her bir bostan, Bismillah der Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki çeşit çeşit, pek çok muhtelif leziz taamlar, içinde beraber pişiriliyor Her bir inek, deve, koyun, keçi gibi mübarek hayvanlar Bismillah der Rahmet feyzinden bir süt çeşmesi olur Bizlere Rezzak namına en latif, en nazif, ab-ı hayat gibi bir gıdayı takdim ediyorlar Her bir nebat ve ağaç ve otların ipek gibi yumuşak kök ve damarları, Bismillah der Sert olan taş ve toprağı deler, geçer Allah namına, Rahman namına der, her şey ona musahhar olur Evet, havada dalların intişarı ve meyve vermesi gibi o sert taş ve topraktaki köklerin kemal-i suhuletle intişar etmesi ve yer altında yemiş vermesi hem şiddet-i hararete karşı aylarca nazik, yeşil yaprakların yaş kalması, tabiiyyunun ağzına şiddetle tokat vuruyor Kör olası gözüne parmağını sokuyor ve diyor ki En güvendiğin salabet ve hararet dahi emir tahtında hareket ediyorlar ki, o ipek gibi yumuşak damarlar, birer asa-yı Musa as gibi فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ emrine imtisal ederek taşları şakkeder Ve o sigara kağıdı gibi ince nazenin yapraklar, birer aza-yı İbrahim as gibi ateş saçan hararete karşı يَا نَارُ كُونِى بَرْدًا وَ سَلاَمًا ayetini okuyorlar Madem her şey manen Bismillah der Allah namına Allahın nimetlerini getirip bizlere veriyorlar Biz dahi Bismillah demeliyiz Allah namına vermeliyiz, Allah namına almalıyız Öyle ise Allah namına vermeyen gafil insanlardan almamalıyız Sual Tablacı hükmünde olan insanlara bir fiyat veriyoruz Acaba asıl mal sahibi olan Allah, ne fiyat istiyor Elcevap Evet, o Münim-i Hakiki, bizden o kıymettar nimetlere, mallara bedel istediği fiyat ise üç şeydir Biri zikir, biri şükür, biri fikirdir Başta Bismillah zikirdir Âhirde Elhamdülillah şükürdür Ortada, bu kıymettar harika-i sanat olan nimetler Ehad-i Samedin mucize-i kudreti ve hediye-i rahmeti olduğunu düşünmek ve derk etmek fikirdir Bir padişahın kıymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamın ayağını öpüp hediye sahibini tanımamak ne derece belahet ise öyle de zahiri münimleri medih ve muhabbet edip Münim-i Hakikiyi unutmak, ondan bin derece daha belahettir Ey nefis, böyle ebleh olmamak istersen Allah namına ver, Allah namına al, Allah namına başla, Allah namına işle Vesselam On Dördüncü Lemanın İkinci Makamı Makam münasebeti ile buraya alınmıştır بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ in binler esrarından altı sırrına dairdir", + "gaye": "Bismillahirrahmanirrahim'in kainattaki ve insanın hayatındaki ehemmiyetini, gücünü ve bereketini, temsili hikayeler ve mantıksal çıkarımlar aracılığıyla idrak ettirmek.", + "konular": [ + "Bismillahirrahmanirrahim'in önemi ve gücü", + "Allah'a tevekkül ve O'nun ismine sığınma", + "İnsanın acziyeti ve fakirliği", + "Kainatın lisan-ı hal ile Allah'ı zikretmesi", + "Nimete şükür, zikir ve fikir ile karşılık vermek", + "Sahih imanın hayata yansımaları" + ], + "kavramlar": [ + "Bismillah", + "Nefis", + "Acz", + "Fakr", + "Rahmet", + "Kudret", + "Bereket", + "Şükür", + "Zikir", + "Fikir", + "Tevhid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Ortaokul", + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Bismillah", + "vecize": "Madem her şey manen Bismillah der, Allah namına Allahın nimetlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi Bismillah demeliyiz, Allah namına vermeliyiz, Allah namına almalıyız.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Lem'anın İkinci Makamı", + "İKİNCİ SIR" + ], + "title": "İKİNCİ SIR", + "content": "Kuran-ı Mucizül-Beyan, hadsiz kesret-i mahlukatta tezahür eden vahidiyet içinde ukulü boğmamak için daima o vahidiyet içinde ehadiyet cilvesini gösteriyor Yani, mesela nasıl ki güneş, ziyasıyla hadsiz eşyayı ihata ediyor Mecmu-u ziyasındaki güneşin zatını mülahaza etmek için gayet geniş bir tasavvur ve ihatalı bir nazar lazım olduğundan güneşin zatını unutturmamak için her bir parlak şeyde güneşin zatını aksi vasıtasıyla gösteriyor Ve her parlak şey, kendi kabiliyetince güneşin cilve-i zatisiyle beraber ziyası, harareti gibi hassalarını gösteriyor Ve her parlak şey güneşi bütün sıfatıyla kabiliyetine göre gösterdiği gibi, güneşin ziya ve hararet ve ziyadaki elvan-ı seba gibi keyfiyatlarının her birisi dahi umum mukabilindeki şeyleri ihata ediyor Öyle de وَلِلّهِ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى -temsilde hata olmasın- ehadiyet ve samediyet-i İlahiye, her bir şeyde, hususan zihayatta, hususan insanın mahiyet ayinesinde bütün esmasıyla bir cilvesi olduğu gibi vahdet ve vahidiyet cihetiyle dahi mevcudat ile alakadar her bir ismi bütün mevcudatı ihata ediyor İşte vahidiyet içinde ukulü boğmamak ve kalpler Zat-ı Akdesi unutmamak için daima vahidiyetteki sikke-i ehadiyeti nazara veriyor ki o sikkenin üç mühim ukdesini irae eden Bismillahirrahmanirrahimdir", + "gaye": "Kainattaki vahidiyet içinde ehadiyet tecellisinin önemini ve Kuran'ın bu tecelliyi nazara vermesinin hikmetini kavratmak, kalplerin Allah'ın zatını unutmaması için ehadiyet sikkesinin rolünü açıklamak.", + "konular": [ + "Vahidiyet ve Ehadiyet Tezahürü", + "Kuran'ın Vahidiyet İçindeki Ehadiyet Vurgusu", + "Güneş Misaliyle Vahidiyet ve Ehadiyet Anlayışı", + "Allah'ın İsimlerinin Her Şeydeki Cilvesi", + "Bismillahirrahmanirrahim'in Ehadiyet Sikkesindeki Yeri" + ], + "kavramlar": [ + "Vahidiyet", + "Ehadiyet", + "Samediyet", + "Zat-ı Akdes", + "Esma-i Hüsna", + "Tecelli", + "Ayine" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ehadiyet", + "vecize": "Vahidiyet içinde ukulü boğmamak ve kalpler Zat-ı Akdesi unutmamak için daima vahidiyetteki sikke-i ehadiyeti nazara veriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Lem'anın İkinci Makamı", + "ÜÇÜNCÜ SIR" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ SIR", + "content": "Şu hadsiz kainatı şenlendiren, bilmüşahede rahmettir Ve bu karanlıklı mevcudatı ışıklandıran, bilbedahe yine rahmettir Ve bu hadsiz ihtiyacat içinde yuvarlanan mahlukatı terbiye eden, bilbedahe yine rahmettir Ve bir ağacın bütün heyetiyle meyvesine müteveccih olduğu gibi bütün kainatı insana müteveccih eden ve her tarafta ona baktıran ve muavenetine koşturan, bilbedahe rahmettir Ve bu hadsiz fezayı ve boş ve hali alemi dolduran, nurlandıran ve şenlendiren, bilmüşahede rahmettir Ve bu fani insanı ebede namzet eden ve ezeli ve ebedi bir zata muhatap ve dost yapan, bilbedahe rahmettir Ey insan, madem rahmet böyle kuvvetli ve cazibedar ve sevimli ve mededkar bir hakikat-i mahbubedir Bismillahirrahmanirrahim de, o hakikate yapış ve vahşet-i mutlakadan ve hadsiz ihtiyacatın elemlerinden kurtul ve o Sultan-ı ezel ve ebedin tahtına yanaş ve o rahmetin şefkatiyle ve şefaatiyle ve şuaatıyla o Sultana muhatap ve halil ve dost ol Evet, kainatın envaını hikmet dairesinde insanın etrafında toplayıp bütün hacatına kemal-i intizam ve inayet ile koşturmak, bilbedahe iki haletten birisidir Ya kainatın her bir nevi kendi kendine insanı tanıyor, ona itaat ediyor, muavenetine koşuyor Bu ise yüz derece akıldan uzak olduğu gibi çok muhalatı intac ediyor İnsan gibi bir aciz-i mutlakta, en kuvvetli bir sultan-ı mutlakın kudreti bulunmak lazım geliyor Veyahut bu kainatın perdesi arkasında bir Kadir-i Mutlakın ilmi ile bu muavenet oluyor Demek kainatın envaı, insanı tanıyor değil belki insanı bilen ve tanıyan, merhamet eden bir zatın tanımasının ve bilmesinin delilleridir Ey insan Aklını başına al Hiç mümkün müdür ki Bütün enva-ı mahlukatı sana müteveccihen muavenet ellerini uzattıran ve senin hacetlerine Lebbeyk dedirten Zat-ı Zülcelal seni bilmesin, tanımasın, görmesin Madem seni biliyor, rahmetiyle bildiğini bildiriyor Sen de onu bil, hürmetle bildiğini bildir ve katiyen anla ki Senin gibi zayıf-ı mutlak, aciz-i mutlak, fakir-i mutlak, fani, küçük bir mahluka koca kainatı musahhar etmek ve onun imdadına göndermek elbette hikmet ve inayet ve ilim ve kudreti tazammun eden hakikat-i rahmettir Elbette böyle bir rahmet, senden külli ve halis bir şükür ve ciddi ve safi bir hürmet ister İşte o halis şükrün ve o safi hürmetin tercümanı ve unvanı olan Bismillahirrahmanirrahimi de O rahmetin vusulüne vesile ve o Rahmanın dergahında şefaatçi yap Evet, rahmetin vücudu ve tahakkuku, güneş kadar zahirdir Çünkü nasıl merkezi bir nakış, her taraftan gelen atkı ve iplerin intizamından ve vaziyetlerinden hasıl oluyor Öyle de bu kainatın daire-i kübrasında bin bir ism-i İlahinin cilvesinden uzanan nurani atkılar, kainat simasında öyle bir sikke-i rahmet içindebir hatem-i rahimiyeti ve bir nakş-ı şefkati dokuyor ve öyle bir hatem-i inayeti nescediyor ki güneşten daha parlak kendini akıllara gösteriyor Evet, şems ve kameri, anasır ve maadini, nebatat ve hayvanatı bir nakş-ı azamın atkı ipleri gibi o bin bir isimlerin şualarıyla tanzim eden ve hayata hadim eden ve nebati ve hayvani olan umum validelerin gayet şirin ve fedakarane şefkatleriyle şefkatini gösteren ve zevil-hayatı hayat-ı insaniyeye musahhar eden ve ondan rububiyet-i İlahiyenin gayet güzel ve şirin bir nakş-ı azamını ve insanın ehemmiyetini gösteren ve en parlak rahmetini izhar eden o Rahman-ı Zülcemal, elbette kendi istiğna-i mutlakına karşı, rahmetini ihtiyac-ı mutlak içindeki zihayata ve insana makbul bir şefaatçi yapmış Ey insan, eğer insan isen Bismillahirrahmanirrahim de, o şefaatçiyi bul Evet, zeminde dört yüz bin muhtelif ayrı ayrı nebatatın ve hayvanatın taifelerini, hiçbirini unutmayarak, şaşırmayarak, vakti vaktine kemal-i intizam ile hikmet ve inayet ile terbiye ve idare eden ve küre-i arzın simasında hatem-i ehadiyeti vazeden, bilbedahe belki bilmüşahede rahmettir Ve o rahmetin vücudu, bu küre-i arzın simasındaki mevcudatın vücudları kadar kati olduğu gibi o mevcudat adedince tahakkukunun delilleri var Evet, zeminin yüzünde öyle bir hatem-i rahmet ve sikke-i ehadiyet bulunduğu gibi insanın mahiyet-i maneviyesinin simasında dahi öyle bir sikke-i rahmet vardır ki küre-i arz simasındaki sikke-i merhamet ve kainat simasındaki sikke-i uzma-yı rahmetten daha aşağı değil Âdeta bin bir ismin cilvesinin bir nokta-i mihrakıyesi hükmünde bir camiiyeti var Ey insan, hiç mümkün müdür ki Sana bu simayı veren, o simada böyle bir sikke-i rahmeti ve bir hatem-i ehadiyeti vazeden zat, seni başı boş bıraksın, sana ehemmiyet vermesin, senin harekatına dikkat etmesin, sana müteveccih olan bütün kainatı abes yapsın, hilkat şeceresini meyvesi çürük, bozuk, ehemmiyetsiz bir ağaç yapsın Hem hiçbir cihetle şüphe kabul etmeyen ve hiçbir vechile noksaniyeti olmayan, güneş gibi zahir olan rahmetini ve ziya gibi görünen hikmetini inkar ettirsin Haşa Ey insanBil ki o rahmetin arşına yetişmek için bir mirac var O mirac Bismillahirrahmanirrahimdir Ve bu mirac ne kadar ehemmiyetli olduğunu anlamak istersen, Kuran-ı Mucizül-Beyanın yüz on dört surelerinin başlarına ve hem bütün mübarek kitapların iptidalarına ve umum mübarek işlerin mebdelerine bak Ve Besmelenin azamet-i kadrine en kati bir hüccet şudur ki, İmam-ı Şafii ra gibi çok büyük müçtehidler demişler Besmele tek bir ayet olduğu halde, Kuranda yüz on dört defa nazil olmuştur", + "gaye": "Kainatta görülen rahmetin Allah'a ait olduğunu ve insanın bu rahmete karşı şükür ve hürmetle mukabele etmesi gerektiğini, Besmelenin bu şükür ve hürmetin anahtarı olduğunu kavratmak.", + "konular": [ + "Kainattaki rahmetin delilleri", + "İnsanın kainattaki merkezi önemi", + "Rahmetin varlığının akli ve müşahedeye dayalı ispatı", + "Besmelenin ehemmiyeti ve şefaatçi vasfı", + "İnsanın Allah'a olan ihtiyacı ve acizliği", + "Kainatın insana hizmet etmesinin kaynağı", + "Allah'ın insanı bilmesi, tanıması ve görmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Rahmet", + "Hikmet", + "İnayet", + "Kudret", + "Şefkat", + "Şükür", + "Hürmet", + "Tevhid", + "İstiğna", + "Ehadiyet", + "Rububiyet", + "Besmele" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rahmet", + "vecize": "Ey insan, madem rahmet böyle kuvvetli ve cazibedar ve sevimli ve mededkar bir hakikat-i mahbubedir. Bismillahirrahmanirrahim de, o hakikate yapış ve vahşet-i mutlakadan ve hadsiz ihtiyacatın elemlerinden kurtul.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Lem'anın İkinci Makamı", + "BİRİNCİ SIR" + ], + "title": "BİRİNCİ SIR", + "content": "Bismillahirrahmanirrahimin bir cilvesini şöyle gördüm ki Kainat simasında, arz simasında ve insan simasında birbiri içinde birbirinin numunesini gösteren üç sikke-i rububiyet var Biri Kainatın heyet-i mecmuasındaki teavün, tesanüd, teanuk, tecavübden tezahür eden sikke-i kübra-yı uluhiyettir ki Bismillah ona bakıyor İkincisi Küre-i arz simasında nebatat ve hayvanatın tedbir ve terbiye ve idaresindeki teşabüh, tenasüp, intizam, insicam, lütuf ve merhametten tezahür eden sikke-i kübra-yı rahmaniyettir ki Bismillahirrahman ona bakıyor Sonra insanın mahiyet-i camiasının simasındaki letaif-i refet ve dekaik-ı şefkat ve şuaat-ı merhamet-i İlahiyeden tezahür eden sikke-i ulya-i rahimiyettir ki Bismillahirrahmanirrahimdeki Er-Rahim ona bakıyor Demek Bismillahirrahmanirrahim sahife-i alemde bir satır-ı nurani teşkil eden üç sikke-i ehadiyetin kudsi unvanıdır ve kuvvetli bir haytıdır ve parlak bir hattıdır Yani Bismillahirrahmanirrahim yukarıdan nüzul ile semere-i kainat ve alemin nüsha-i musağğarası olan insana ucu dayanıyor Ferşi arşa bağlar, insani arşa çıkmaya bir yol olur", + "gaye": "Bismillahirrahmanirrahim'in kainat, arz ve insan simasındaki tecellilerini ve bu tecellilerin rububiyetin üç sikkesiyle olan ilişkisini izah etmek, Bismillah'ın bu üç sikkenin kutsal unvanı, kuvvetli bir bağı ve parlak bir hattı olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Bismillahirrahmanirrahim'in tefsiri", + "Rububiyetin kainattaki tecellileri", + "Kainatın bütünündeki teavün ve tesanüd", + "Arz yüzündeki nebatat ve hayvanatın idaresi", + "İnsan mahiyetindeki ilahi şefkat ve merhamet", + "Üç sikke-i rububiyetin birbiriyle ilişkisi", + "Bismillah'ın alemler ve insan arasındaki bağlantısı" + ], + "kavramlar": [ + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Rahmaniyet", + "Rahimiyet", + "Teavün", + "Tesanüd", + "Teanuk", + "Tecavüb", + "Tedbir", + "Terbiye", + "İdare", + "Teşabüh", + "Tenasüp", + "İntizam", + "İnsicam", + "Lütuf", + "Merhamet", + "Refet", + "Şefkat", + "Ehad", + "Nüzul" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rububiyet", + "vecize": "Demek Bismillahirrahmanirrahim sahife-i alemde bir satır-ı nurani teşkil eden üç sikke-i ehadiyetin kudsi unvanıdır ve kuvvetli bir haytıdır ve parlak bir hattıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Lem'anın İkinci Makamı", + "DÖRDÜNCÜ SIR" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ SIR", + "content": "Hadsiz kesret içinde vahidiyet tecellisi, hitab-ı اِيَّاكَ نَعْبُدُ demekle herkese kafi gelmiyor Fikir dağılıyor Mecmuundaki vahdet arkasında Zat-ı Ehadiyeti mülahaza edip اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ اِيَّاكَ نَسْتَعِينُ demeye, küre-i arz vüsatinde bir kalp bulunmak lazım geliyor Ve bu sırra binaen cüziyatta zahir bir surette sikke-i ehadiyeti gösterdiği gibi her bir nevide sikke-i ehadiyeti göstermek ve Zat-ı Ehadi mülahaza ettirmek için hatem-i rahmaniyet içinde bir sikke-i ehadiyeti gösteriyor ta külfetsiz herkes her mertebede اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ اِيَّاكَ نَسْتَعِينُ deyip doğrudan doğruya Zat-ı Akdese hitap ederek müteveccih olsun İşte Kuran-ı Hakim, bu sırr-ı azimi ifade içindir ki kainatın daire-i azamından mesela, semavat ve arzın hilkatinden bahsettiği vakit, birden en küçük bir daireden ve en dakik bir cüziden bahseder ta ki zahir bir surette hatem-i ehadiyeti göstersin Mesela, hilkat-i semavat ve arzdan bahsi içinde hilkat-i insandan ve insanın sesinden ve simasındaki dekaik-ı nimet ve hikmetten bahis açar ta ki fikir dağılmasın, kalp boğulmasın, ruh mabudunu doğrudan doğruya bulsun Mesela وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاخْتِلاَفُ اَلْسِنَتِكُمْ وَ اَلْوَانِكُمْ ayeti mezkur hakikati mucizane bir surette gösteriyor Evet, hadsiz mahlukatta ve nihayetsiz bir kesrette vahdet sikkeleri, mütedahil daireler gibi en büyüğünden en küçük sikkeye kadar envaı ve mertebeleri vardır Fakat o vahdet ne kadar olsa yine kesret içinde bir vahdettir, hakiki hitabı tam temin edemiyor Onun için vahdet arkasında ehadiyet sikkesi bulunmak lazımdır Ta ki kesreti hatıra getirmesin Doğrudan doğruya Zat-ı Akdese karşı kalbe yol açsın Hem sikke-i ehadiyete nazarları çevirmek ve kalpleri celbetmek için o sikke-i ehadiyet üstünde gayet cazibedar bir nakış ve gayet parlak bir nur ve gayet şirin bir halavet ve gayet sevimli bir cemal ve gayet kuvvetli bir hakikat olan rahmet sikkesini ve rahimiyet hatemini koymuştur Evet, o rahmetin kuvvetidir ki zişuurun nazarlarını celbeder, kendine çeker ve ehadiyet sikkesine isal eder ve Zat-ı Ehadiyeyi mülahaza ettirir ve ondan اِيّاَكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعِينُ deki hakiki hitaba mazhar eder İşte Bismillahirrahmanirrahim Fatihanın fihristesi ve Kuranın mücmel bir hülasası olduğu cihetle, bu mezkur sırr-ı azimin unvanı ve tercümanı olmuş Bu unvanı eline alan, rahmetin tabakatında gezebilir Ve bu tercümanı konuşturan, esrar-ı rahmeti öğrenir ve envar-ı rahimiyeti ve şefkati görür", + "gaye": "Kesret içindeki vahdet tecellisinde Zat-ı Ehadiyeti doğrudan mülahaza edebilmek ve 'İyyake na'budu ve iyyake nesta'in' hitabını hakiki manada idrak edebilmek için ehadiyet sikkesinin ve rahmet hateminin önemini izah etmek.", + "konular": [ + "Vahidiyetin kesrette tecellisi", + "İyyake na'budu ve iyyake nesta'in hitabının derinliği", + "Ehadiyet sikkesinin cüziyatta ve nevilerde tezahürü", + "Rahmet hateminin ehadiyet sikkesi üzerindeki cazibesi", + "Kur'an'ın büyük ve küçük daireleri bir araya getirme sırrı", + "Bismillahirrahmanirrahim'in Fatiha ve Kur'an'daki özeti", + "Kesret içinde vahdet ve ehadiyet farkı" + ], + "kavramlar": [ + "Vahidiyet", + "Kesret", + "Ehadiyet", + "Rahmet", + "Rahimiyet", + "Sikke", + "Hatem", + "Hitap", + "Kainat", + "Zat-ı Akdes" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ehadiyet", + "vecize": "Fakat o vahdet ne kadar olsa yine kesret içinde bir vahdettir, hakiki hitabı tam temin edemiyor. Onun için vahdet arkasında ehadiyet sikkesi bulunmak lazımdır. Ta ki kesreti hatıra getirmesin Doğrudan doğruya Zat-ı Akdese karşı kalbe yol açsın.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Lem'anın İkinci Makamı", + "Elhasıl" + ], + "title": "Elhasıl", + "content": "Hazine-i rahmetin en kıymettar pırlantası ve kapıcısı Zat-ı Ahmediye aleyhissalatü vesselam olduğu gibi en birinci anahtarı dahi Bismillahirrahmanirrahimdir Ve en kolay bir anahtarı da salavattır اَللّهُمَّ بِحَقِّ اَسْرَارِ بِسْمِ اللّهِ الرَحْمنِ الرَّحِيمِ صَلِّ وَ سَلِّمْ مَنْ اَرْسَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ كَمَا يَلِيقُ بِرَحْمَتِكَ وَ بِحُرْمَتِهِ وَ عَلَى آلِهِ وَ اَصْحَابِهِ اَجْمَعِينَ ۞ وَ ارْحَمْنَا رَحْمَةً تُغْنِينَا بِهَا عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِوَاكَ مِنْ خَلْقِكَ آمِينَ", + "gaye": "Rahmet hazinesine ulaşmanın anahtarlarını ve yollarını, özellikle de Hazreti Muhammed (sav)'in ve salavatın önemini vurgulayarak açıklamak.", + "konular": [ + "Rahmet hazinesine ulaşma", + "Peygamber Efendimizin (sav) rahmetle ilişkisi", + "Bismillahirrahmanirrahim'in önemi", + "Salavatın önemi ve bir anahtar olarak rolü", + "İlahi rahmetin talep edilmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Rahmet", + "Pırlanta", + "Kapıcı", + "Anahtar", + "Salavat", + "Dua", + "Bismillahirrahmanirrahim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rahmet", + "vecize": "Hazine-i rahmetin en kıymettar pırlantası ve kapıcısı Zat-ı Ahmediye aleyhissalatü vesselam olduğu gibi en birinci anahtarı dahi Bismillahirrahmanirrahimdir. Ve en kolay bir anahtarı da salavattır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Lem'anın İkinci Makamı", + "ALTINCI SIR" + ], + "title": "ALTINCI SIR", + "content": "Ey hadsiz acz ve nihayetsiz fakr içinde yuvarlanan biçare insan Rahmet, ne kadar kıymettar bir vesile ve ne kadar makbul bir şefaatçi olduğunu bununla anla ki o rahmet, öyle bir Sultan-ı Zülcelale vesiledir ki yıldızlarla zerrat beraber olarak kemal-i intizam ve itaatle -beraber- ordusunda hizmet ediyorlar Ve O Zat-ı Zülcelalin ve o Sultan-ı ezel ve ebedin istiğna-i zatisi var ve istiğna-i mutlak içindedir Hiçbir cihetle kainata ve mevcudata ihtiyacı olmayan bir Ganiyy-i Alel-ıtlaktır Ve bütün kainat taht-ı emir ve idaresinde ve heybet ve azameti altında nihayet itaatte, celaline karşı tezellüldedir İşte rahmet seni ey insan O Müstağni-i Alel-ıtlakın ve Sultan-ı Sermedinin huzuruna çıkarır ve ona dost yapar ve ona muhatap eder ve sevgili bir abd vaziyetini verir Fakat nasıl sen güneşe yetişemiyorsun, çok uzaksın, hiçbir cihetle yanaşamıyorsun Fakat güneşin ziyası, güneşin aksini, cilvesini senin ayinen vasıtasıyla senin eline verir Öyle de o Zat-ı Akdese ve o Şems-i Ezel ve Ebede biz çendan nihayetsiz uzağız, yanaşamayız Fakat onun ziya-i rahmeti, onu bize yakın ediyor İşte ey insan Bu rahmeti bulan, ebedi tükenmez bir hazine-i nur buluyor O hazineyi bulmasının çaresi Rahmetin en parlak bir misali ve mümessili ve o rahmetin en beliğ bir lisanı ve dellalı olan ve Rahmeten lil-alemin unvanıyla Kuranda tesmiye edilen Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselamın sünnetidir ve tebaiyetidir Ve bu Rahmeten lil-alemin olan rahmet-i mücessemeye vesile ise salavattırEvet, salavatın manası, rahmettir Ve o zihayat mücessem rahmete, rahmet duası olan salavat ise o Rahmeten lil-aleminin vusulüne vesiledir Öyle ise sen salavatı kendine, o Rahmeten lil-alemine vesile yap ve o zatı da rahmet-i Rahmana vesile ittihaz et Umum ümmetin Rahmeten lil-alemin olan Aleyhissalatü vesselam hakkında hadsiz bir kesretle rahmet manasıyla salavat getirmeleri, rahmet ne kadar kıymettar bir hediye-i İlahiye ve ne kadar geniş bir dairesi olduğunu parlak bir surette ispat eder", + "gaye": "Rahmetin Allah katındaki kıymetini ve Hz. Peygamber'in (s.a.v.) sünnetinin bu rahmete ulaşmada bir vesile olduğunu anlatarak, salavatın ehemmiyetini vurgulamak.", + "konular": [ + "İnsanın aczi ve fakr içinde oluşu", + "Rahmetin kıymeti ve Allah'a ulaşmada bir vesile oluşu", + "Allah'ın nihai istiğnası ve kudreti", + "Hz. Peygamber'in (s.a.v.) rahmetin en parlak timsali oluşu", + "Hz. Peygamber'in (s.a.v.) sünnetine uymanın önemi", + "Salavatın anlamı ve faydaları", + "Rahmeten lil-alemin kavramının açılımı" + ], + "kavramlar": [ + "Acz", + "Fakr", + "Rahmet", + "Sultan-ı Zülcelal", + "İstiğna", + "Ganiyy-i Alel-ıtlak", + "Şems-i Ezel ve Ebed", + "Sünnet", + "Salavat", + "Rahmeten lil-alemin" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rahmet", + "vecize": "İşte ey insan Bu rahmeti bulan, ebedi tükenmez bir hazine-i nur buluyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondörd��ncü Lem'anın İkinci Makamı", + "BEŞİNCİ SIR" + ], + "title": "BEŞİNCİ SIR", + "content": "Bir hadis-i şerifte varid olmuş ki اِنَّ اللّهَ خَلَقَ اْلاِنْسَانَ عَلَى صُورَةِ الرَّحْمنِ Bu hadisi, bir kısım ehl-i tarikat, akaid-i imaniyeye münasip düşmeyen acib bir tarzda tefsir etmişler Hatta onlardan bir kısım ehl-i aşk, insanın sima-yı manevisine bir suret-i Rahman nazarıyla bakmışlar Ehl-i tarikatın ekserinde sekr, ehl-i aşkın çoğunda istiğrak ve iltibas olduğundan, hakikate muhalif telakkilerinde belki mazurdurlar Fakat aklı başında olanlar, fikren onların esas-ı akaide münafi olan manalarını kabul edemezEtse hata eder Evet, bütün kainatı bir saray, bir ev gibi muntazam idare eden ve yıldızları zerreler gibi hikmetli ve kolay çeviren ve gezdiren ve zerratı muntazam memurlar gibi istihdam eden Zat-ı Akdes-i İlahinin şeriki, naziri, zıddı, niddi olmadığı gibi لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَىْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ sırrıyla sureti, misli, misali, şebihi dahi olamaz Fakat وَلَهُ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى فِى السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ sırrıyla, mesel ve temsil ile şuunatına ve sıfat ve esmasına bakılır Demek mesel ve temsil, şuunat nokta-i nazarında vardır Şu mezkur hadis-i şerifin çok makasıdından birisi şudur ki “İnsan, ism-i Rahmanı tamamıyla gösterir bir surettedir” Evet, sabıkan beyan ettiğimiz gibi kainatın simasında bin bir ismin şualarından tezahür eden ism-i Rahman göründüğü gibi zemin yüzünün simasında rububiyet-i mutlaka-i İlahiyenin hadsiz cilveleriyle tezahür eden ism-i Rahman gösterildiği gibi insanın suret-i camiasında küçük bir mikyasta zeminin siması ve kainatın siması gibi yine o ism-i Rahmanın cilve-i etemmini gösterir demektir Hem işarettir ki Zat-ı Rahmanur-Rahimin delilleri ve ayineleri olan zihayat ve insan gibi mazharlar o kadar o Zat-ı Vacibül-Vücuda delaletleri kati ve vazıh ve zahirdir ki güneşin timsalini ve aksini tutan parlak bir ayine parlaklığına ve delaletinin vuzuhuna işareten O ayine güneştir denildiği vakit, İnsanda suret-i Rahman var vuzuh-u delaletine ve kemal-i münasebetine işareten denilmiş ve denilir Ve ehl-i vahdetül-vücudun mutedil kısmı La mevcude illa hu bu sırra binaen, bu delaletin vuzuhuna ve bu münasebetin kemaline bir unvan olarak demişler اَللّهُمَّ يَا رَحْمنُ يَا رَحِيمُ بِحَقِ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ اِرْحَمْنَا كَمَا يَلِيقُ بِرَحِيمِيَّتِكَ وَ فَهِّمْنَا اَسْرَارَ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ كَمَا يَلِيقُ بِرَحْمَانِيَّتِكَ آمِينَ", + "gaye": "Hadis-i şerifte geçen \"İnsan, Rahman suretinde yaratıldı\" ifadesinin yanlış yorumlarını reddederek, sahih ve akaide uygun manasını açıklamak ve Rahman isminin kainatta, zeminde ve insanda tecelli edişini vurgulamak.", + "konular": [ + "Hadis-i şerifin tefsiri", + "Ehl-i tarikatın yorumlarındaki hatalar", + "Allah'ın şerik, nazir, zıd, nıd ve benzerinin olmaması", + "Allah'ın sıfat ve esmalarına mesel ve temsil ile bakılması", + "İnsan suretinin Rahman isminin tecelli mahalli olması", + "Kainat, zemin ve insanın Rahman ismini göstermesi", + "Allah'ın varlığına delalet eden mazharların vuzuhu", + "Vahdet-i vücud anlayışının mutedili ve \"La mevcude illa hu\" sırrı" + ], + "kavramlar": [ + "Hadis", + "Rahman", + "Suret", + "Akaid", + "Tefsir", + "Tarikat", + "Aşk", + "Sekr", + "İstiğrak", + "İltibas", + "Tevhid", + "Mesel", + "Temsil", + "Şuunat", + "Sıfat", + "Esma", + "Cilve", + "Rububiyet", + "Zat", + "Vücub-ul Vücud", + "Delalet", + "Mazhar", + "Vahdet-i Vücud" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rahman", + "vecize": "Demek mesel ve temsil, şuunat nokta-i nazarında vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "İkinci Söz" + ], + "title": "İkinci Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اَلَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ İmanda ne kadar büyük bir saadet ve nimet ve ne kadar büyük bir lezzet ve rahat bulunduğunu anlamak istersen şu temsili hikayeciğe bak, dinle Bir vakit iki adam, hem keyif hem ticaret için seyahate giderler Biri hodbin, talisiz bir tarafa diğeri hudabin, bahtiyar diğer tarafa süluk eder, giderler Hodbin adam, hem hodgam hem hod-endiş hem bedbin olduğundan bedbinlik cezası olarak nazarında pek fena bir memlekete düşer Bakar ki her yerde aciz biçareler, zorba müthiş adamların ellerinden ve tahribatlarından vaveyla ediyorlar Bütün gezdiği yerlerde böyle hazin, elim bir hali görür Bütün memleket, bir matemhane-i umumi şeklini almış Kendisi şu elim ve muzlim haleti hissetmemek için sarhoşluktan başka çare bulamaz Çünkü herkes ona düşman ve ecnebi görünüyor Ve ortalıkta dahi müthiş cenazeleri ve meyusane ağlayan yetimleri görür Vicdanı, azap içinde kalır Diğeri hudabin, huda-perest ve hak-endiş, güzel ahlaklı idi ki nazarında pek güzel bir memlekete düştü İşte bu iyi adam, girdiği memlekette bir umumi şenlik görüyor Her tarafta bir sürur, bir şehrayin, bir cezbe ve neşe içinde zikirhaneler herkes ona dost ve akraba görünür Bütün memlekette yaşasınlar ve teşekkürler ile bir terhisat-ı umumiye şenliği görüyor Hem tekbir ve tehlil ile mesrurane ahz-ı asker için bir davul, bir muzıka sesi işitiyor Evvelki bedbahtın hem kendi hem umum halkın elemi ile müteellim olmasına bedel şu bahtiyar, hem kendi hem umum halkın süruru ile mesrur ve müferrah olur Hem güzelce bir ticaret eline geçer, Allaha şükreder Sonra döner, öteki adama rast gelir Halini anlar Ona der “Yahu sen divane olmuşsun Batınındaki çirkinlikler, zahirine aksetmiş olmalı ki gülmeyi ağlamak, terhisatı soymak ve talan etmek tevehhüm etmişsin Aklını ba­­şına al, kalbini temizle Ta şu musibetli perde senin nazarından kalksın, hakikati görebilesin Zira nihayet derecede adil, merhametkar, raiyet-perver, muktedir, intizam-perver, müşfik bir melikin memleketi hem bu derece göz önünde asar-ı terakkiyat ve kemalat gösteren bir memleket, senin vehminin gösterdiği su­­rette olamaz” Sonra o bedbahtın aklı başına gelir, nedamet eder “Evet, ben işretten divane olmuştum Allah senden razı olsun ki cehen­ne­mi bir haletten beni kurtardın” der Ey nefsim Bil ki evvelki adam kafirdir veya fasık-ı gafildir Şu dünya, onun nazarın­­da bir matemhane-i umumiyedir Bütün zi­­hayat, firak ve zeval sillesiyle ağlayan yetimlerdir Hayvan ve insan ise ecel pençesiyle parçalanan kimsesiz başıbozuklardır Dağlar ve denizler gibi büyük mevcudat, ruhsuz, müthiş cenazeler hükmündedirler Daha bunun gibi çok elim, ezici, dehşetli evham, küfründen ve dalaletinden neşet edip, onu manen tazip eder Diğer adam ise mümindir Cenab-ı Halıkı tanır, tasdik eder Onun nazarında şu dünya, bir zikirhane-i Rahman, bir talimgah-ı beşer ve hayvan ve bir meydan-ı imtihan-ı ins ü candır Bütün vefiyat-ı hayvaniye ve insaniye ise terhisattır Vazife-i hayatını bitirenler, bu dar-ı faniden, manen mesrurane, dağdağasız diğer bir aleme giderler Ta yeni vazifedarlara yer açılsın, gelip çalışsınlar Bütün tevellüdat-ı hayvaniye ve insaniye ise ahz-ı askere, silah altına, vazife başına gelmektir Bütün zihayat, birer muvazzaf mesrur asker, birer müstakim memnun memurlardır Bütün sadalar ise ya vazife başlamasındaki zikir ve tesbih ve paydostan gelen şükür ve tefrih veya işlemek neşesinden neşet eden nağamattır Bütün mevcudat, o müminin nazarında, Seyyid-i Keriminin ve Malik-i Rahiminin birer munis hizmetkarı, birer dost memuru, birer şirin kitabıdır Daha bunun gibi pek çok latif, ulvi ve leziz, tatlı hakikatler, imanından tecelli eder, tezahür eder Demek iman, bir manevi tuba-i cennet çekirdeğini taşıyor Küfür ise manevi bir zakkum-u cehennem tohumunu saklıyor Demek selamet ve emniyet, yalnız İsla­miyette ve imandadır Öyle ise biz daima اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَى دِينِ اْلاِسْلاَمِ وَ كَمَالِ اْلاِيمَانِ demeliyiz", + "gaye": "İmanın insan hayatına kattığı mutluluğu, huzuru ve güzellikleri, küfrün veya gafletin getirdiği sıkıntı ve azapla kıyaslayarak imanın büyük bir nimet olduğunu idrak ettirmek.", + "konular": [ + "İmanın manevi lezzeti ve rahatı", + "Küfrün ve gafletin getirdiği azap", + "İman ve küfür perspektifinden dünyanın algılanışı", + "Dunyayı cennet veya cehennem gibi algılama", + "İmanın manevi bir cennet çekirdeği olması", + "Küfrün manevi bir cehennem tohumu olması", + "İslamiyet ve imanda selamet ve emniyet" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Gurbet", + "Saadet", + "Nimet", + "Lezzet", + "Rahat", + "Hodbin", + "Hudabin", + "Bedbin", + "Mümin", + "Kafir", + "Fasık", + "Gafil", + "Dünya", + "Matemhane", + "Zikirhane", + "Terhisat", + "Tevellüdat", + "Tuba", + "Zakkum" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İman", + "vecize": "Demek selamet ve emniyet, yalnız İslamiyette ve imandadır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Üçüncü Söz" + ], + "title": "Üçüncü Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ يَا اَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا İbadet, ne büyük bir ticaret ve saadet fısk ve sefahet, ne büyük bir hasaret ve helaket olduğunu anlamak istersen şu temsili hika­yeciğe bak, dinle Bir vakit iki asker, uzak bir şehre gitmek için emir alıyorlar Beraber giderler, ta yol ikileşir Bir adam orada bulunur, onlara der “Şu sağdaki yol, hiç zararı olmamakla beraber, onda giden yolculardan ondan dokuzu büyük kar ve rahat görür Soldaki yol ise menfaati olmamakla beraber, on yolcusundan dokuzu zarar görür Hem ikisi, kısa ve uzunlukta birdirler Yalnız bir fark var ki intizamsız, hükumetsiz olan sol yolun yolcusu çantasız, silahsız gider Zahiri bir hiffet, yalancı bir rahatlık görür İntizam-ı askeri altındaki sağ yolun yolcusu ise mugaddi hülasalardan dolu dört okkalık bir çanta ve her adüvvü alt ve mağlup edecek iki kıyyelik bir mükemmel miri silahı taşımaya mecburdur” O iki asker, o muarrif adamın sözünü dinledikten sonra şu bahtiyar nefer, sağa gider Bir batman ağırlığı omuzuna ve beline yükler fakat kalbi ve ruhu, binler batman minnetlerden ve korkulardan kurtulur Öteki bedbaht nefer ise askerliği bırakır Nizama tabi olmak istemez, sola gider Cismi bir batman ağırlıktan kurtulur fakat kalbi binler batman minnetler altında ve ruhu hadsiz korkular altında ezilir Hem herkese dilenci hem her şeyden, her hadiseden titrer bir surette gider Ta mahall-i maksuda yetişir Orada, asi ve kaçak cezasını görür Askerlik nizamını seven, çanta ve silahını muhafaza eden ve sağa giden nefer ise kimseden minnet almayarak, kimseden havf etmeyerek rahat-ı kalp ve vicdan ile gider Ta o matlub şehre yetişir Orada, vazifesini güzelce yapan bir namuslu askere münasip bir mükafat görür İşte ey nefs-i serkeş Bil ki o iki yolcu, biri muti-i kanun-u İlahi, birisi de asi ve hevaya tabi insanlardır O yol ise hayat yoludur ki alem-i ervahtan gelip kabirden geçer, ahirete gider O çanta ve silah ise ibadet ve takvadır İbadetin çendan zahiri bir ağırlığı var Fakat manasında öyle bir rahatlık ve hafiflik var ki tarif edilmez Çünkü abid, namazında der اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّٰهُ Yani “Halık ve Rezzak, ondan başka yoktur Zarar ve menfaat, onun elindedir O hem Hakimdir, abes iş yapmaz Hem Rahimdir ihsanı, merhameti çoktur” diye itikad ettiğinden her şeyde bir hazine-i rahmet kapısını bulur, dua ile çalar Hem her şeyi kendi Rabbisinin emrine musahhar görür, Rabbisine iltica eder Tevekkül ile istinad edip her musibete karşı tahassun eder İmanı, ona bir emniyet-i tamme verir Evet, her hakiki hasenat gibi cesaretin dahi menbaı, imandır, ubudiyettir Her seyyiat gibi cebanetin dahi menbaı, dalalettir Evet, tam münevverül-kalp bir abidi, Küre-i Arz bomba olup patlasa ihtimaldir ki onu korkutmaz Belki harika bir kudret-i Samedaniyeyi, lezzetli bir hayret ile seyredecek Fakat meşhur bir münevverül-akıl denilen kalpsiz bir fasık feylesof ise gökte bir kuyruklu yıldızı görse yerde titrer “Acaba bu serseri yıldız Arzımıza çarpmasın mı” der, evhama düşer Bir vakit böyle bir yıldızdan Amerika titredi Çokları gece vakti hanelerini terk ettiler Evet insan, nihayetsiz şeylere muhtaç olduğu halde, sermayesi hiç hükmünde… Hem nihayetsiz musibetlere maruz olduğu halde, iktidarı hiç hükmünde bir şey… Âdeta sermaye ve iktidarının dairesi, eli nereye yetişirse o kadardır Fakat emelleri, arzuları ve elemleri ve belaları ise dairesi, gözü, hayali nereye yetişirse ve gidinceye kadar geniştir Bu derece aciz ve zayıf, fakir ve muhtaç olan ruh-u beşere ibadet, tevekkül, tevhid, teslim ne kadar azim bir kar, bir saadet, bir nimet olduğunu bütün bütün kör olmayan görür, derk eder Malumdur ki zararsız yol, zararlı yola –velev on ihtimalden bir ihtimal ile olsa– tercih edilir Halbuki meselemiz olan ubudiyet yolu, zararsız olmakla beraber, ondan dokuz ihtimal ile bir saadet-i ebediye hazinesi vardır Fısk ve sefahet yolu ise –hatta fasıkın itirafıyla dahi– menfaatsiz olduğu halde, ondan dokuz ihtimal ile şekavet-i ebediye helaketi bulunduğu, icma ve tevatür derecesinde hadsiz ehl-i ihtisasın ve müşahedenin şehadetiyle sabittir ve ehl-i zevkin ve keşfin ihbaratıyla muhakkaktır Elhasıl Âhiret gibi dünya saadeti dahi ibadette ve Allaha asker olmaktadır Öyle ise biz daima اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَى الطَّاعَةِ وَالتَّوْفِيقِ demeliyiz ve müslüman olduğumuza şükretmeliyiz * * *", + "gaye": "İbadetin dünya ve ahiret saadeti için ne büyük bir nimet olduğunu, fısk ve sefahetin ise ne büyük bir hasaret ve helaket olduğunu, temsili bir hikaye ile açıklayarak insanların ibadete yönelmesinin gerekliliğini kavratmak.", + "konular": [ + "İbadet ve takvanın faydaları", + "Fısk ve sefahetin zararları", + "Hayat yolunun ahiret ile ilişkisi", + "İman ve tevekkülün cesaret kaynağı olması", + "İbadetin ruhsal rahatlık sağlaması", + "Askerlik ve kanunlara uymanın önemi", + "Dünya ve ahiret saadetinin ibadette olduğu" + ], + "kavramlar": [ + "İbadet", + "Fısk", + "Sefahet", + "Takva", + "İman", + "Tevekkül", + "Tevhid", + "Teslim", + "Şekavet", + "Saadet", + "Rezzak", + "Hakim", + "Rahim", + "Ubudiyet", + "Dalalet", + "Nefer", + "Ahiret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İbadet", + "vecize": "İşte ey nefs-i serkeş Bil ki o iki yolcu, biri muti-i kanun-u İlahi, birisi de asi ve hevaya tabi insanlardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Dördüncü Söz" + ], + "title": "Dördüncü Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اَلصَّلاَةُ عِمَادُ الدِّينِ Namaz, ne kadar kıymettar ve mühim hem ne kadar ucuz ve az bir masraf ile kazanılır hem namazsız adam ne kadar divane ve zararlı olduğunu, iki kere iki dört eder derecesinde kati anlamak istersen şu temsili hikayeciğe bak, gör Bir zaman bir büyük hakim, iki hiz­met­karını, her birisine yirmi dört altın verip iki ay uzaklıkta has ve güzel bir çiftliğine ikamet etmek için gönderiyor Ve onlara emreder ki “Şu para ile yol ve bilet masrafı yapınız Hem oradaki meskeninize lazım bazı şeyleri mübayaa ediniz Bir günlük mesafede bir istasyon vardır Hem araba hem gemi hem şimendifer hem tayyare bulunur Sermayeye göre binilir” İki hizmetkar, ders aldıktan sonra giderler Birisi bahtiyar idi ki istasyona kadar bir parça para masraf eder Fakat o masraf içinde, efendisinin hoşuna gidecek öyle güzel bir ticaret elde eder ki sermayesi birden bine çıkar Öteki hizmetkar bedbaht, serseri olduğundan istasyona kadar yirmi üç altınını sarf eder Kumara mumara verip zayi eder, bir tek altını kalır Arkadaşı ona der “Yahu, şu liranı bir bilete ver Ta bu uzun yolda yayan ve aç kalmayasın Hem bizim efendimiz kerimdir, belki merhamet eder, ettiğin kusuru affeder Seni de tayyareye bindirirler Bir günde mahall-i ikametimize gideriz Yoksa iki aylık bir çölde aç, yayan, yalnız gitmeye mecbur olursun” Acaba şu adam inat edip o tek lirasını bir define anahtarı hükmünde olan bir bilete vermeyip muvakkat bir lezzet için sefahete sarf etse gayet akılsız, zararlı, bedbaht olduğunu, en akılsız adam dahi anlamaz mı İşte ey namazsız adam ve ey namazdan hoşlanmayan nefsim O hakim ise Rabbimiz, Halıkımızdır O iki hizmetkar yolcu ise biri mütedeyyin, namazını şevk ile kılar diğeri gafil, namazsız insanlardır O yirmi dört altın ise yirmi dört saat her gündeki ömürdür O has çiftlik ise cennettir O istasyon ise kabirdir O seyahat ise kabre, haşre, ebede gidecek beşer yolculuğudur Amele göre, takva kuvvetine göre, o uzun yolu mütefavit derecede katederler Bir kısım ehl-i takva, berk gibi bin senelik yolu bir günde keser Bir kısmı da hayal gibi elli bin senelik bir mesafeyi bir günde kateder Kuran-ı Azimüşşan, şu hakikate iki ayetiyle işaret eder O bilet ise namazdır Bir tek saat, beş vakit namaza abdestle kafi gelir Acaba yirmi üç saatini şu kısacık hayat-ı dünyeviyeye sarf eden ve o uzun hayat-ı ebediyeye bir tek saatini sarf etmeyen ne kadar zarar eder, ne kadar nefsine zulmeder, ne kadar hilaf-ı akıl hareket eder Zira bin adamın iştirak ettiği bir piyango kumarına yarı malını vermek, akıl kabul ederse halbuki kazanç ihtimali binde birdir Sonra yirmi dörtten bir malını, yüzde doksan dokuz ihtimal ile kazancı musaddak bir hazine-i ebediyeye vermemek ne kadar hilaf-ı akıl ve hikmet hareket ettiğini, ne kadar akıldan uzak düştüğünü, kendini akıl zanneden adam anlamaz mı Halbuki namazda ruhun ve kalbin ve aklın büyük bir rahatı vardır Hem cisme de o kadar ağır bir iş değildir Hem namaz kılanın diğer mubah dünyevi amelleri, güzel bir niyet ile ibadet hükmünü alır Bu surette bütün sermaye-i ömrünü, ahirete mal edebilir Fani ömrünü, bir cihette ibka eder", + "gaye": "Namazın kıymetini, önemini, ucuzluğunu ve namazsızlığın zararlarını temsili bir hikaye ile anlatarak, namazın hayatımızdaki yerini ve ebedi hayattaki karşılığını idrak ettirmek.", + "konular": [ + "Namazın ehemmiyeti ve kıymeti", + "Namazsızlığın zararları ve akılsızlığı", + "Dünya hayatının fani ve kısa olması", + "Ahiret hayatının ebedi ve değerli olması", + "Ömrün sermaye olarak kullanılması", + "Takvanın önemi ve ahiretteki karşılığı", + "Namazın ruh, kalp ve akla faydaları", + "Namazın diğer mubah amelleri ibadete çevirmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Namaz", + "Cennet", + "Kabir", + "Haşir", + "Ebediyet", + "Takva", + "Nefis", + "Akıl", + "Sermaye", + "İbadet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "Acaba yirmi üç saatini şu kısacık hayat-ı dünyeviyeye sarf eden ve o uzun hayat-ı ebediyeye bir tek saatini sarf etmeyen ne kadar zarar eder, ne kadar nefsine zulmeder, ne kadar hilaf-ı akıl hareket eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Beşinci Söz" + ], + "title": "Beşinci Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ Namaz kılmak ve büyük günahları işlememek, ne derece hakiki bir vazife-i insaniye ve ne kadar fıtri, münasip bir netice-i hilkat-i beşeriye olduğunu görmek istersen şu temsili hikayeciğe bak, dinle Seferberlikte bir taburda biri muallem, vazife-perver diğeri acemi, nefis-perver iki asker beraber bulunuyordu Vazife-perver nefer, talime ve cihada dikkat eder, erzak ve tayinatını hiç düşünmezdi Çünkü anlamış ki onu beslemek ve cihazatını vermek, hasta olsa tedavi etmek, hatta indel-hace lokmayı ağzına koymaya kadar devletin vazifesidir Ve onun asıl vazifesi, talim ve cihaddır Fakat bazı erzak ve cihazat işlerinde işler Kazan kaynatır, karavanayı yıkar, getirir Ona sorulsa “Ne yapıyorsun” “Devletin angaryasını çekiyorum” der Demiyor “Nafakam için çalışıyorum” Diğer şikem-perver ve acemi nefer ise talime ve harbe dikkat etmezdi “O, devlet işidir Bana ne” derdi Daim nafakasını düşünüp onun peşine dolaşır, taburu terk eder, ­ çarşıya gider, alışveriş ederdi Bir gün, muallem arkadaşı ona dedi “Birader, asıl vazifen, talim ve muharebedir Sen, onun için buraya getirilmişsin Padişaha itimat et O, seni aç bırakmaz O, onun vazifesidir Hem sen, aciz ve fakirsin her yerde kendini beslettiremezsin Hem müca­he­de ve seferberlik zamanıdır Hem sana asi­dir der, ceza verirler Evet, iki vazife peşimizde görünüyor Biri, padişahın vazifesidir Bazen biz onun angaryasını çekeriz ki bizi beslemektir Diğeri, bizim vazifemizdir Padişah bize teshilat ile yardım eder ki talim ve harptir” Acaba o serseri nefer, o mücahid mualleme kulak vermezse ne kadar tehlikede kalır anlarsın İşte ey tembel nefsim O dalgalı meydan-ı harp, bu dağdağalı dünya hayatıdır O taburlara taksim edilen ordu ise cemiyet-i beşeriyedir Ve o tabur ise şu asrın cemaat-i İsla­miyesidir O iki nefer ise biri feraiz-i diniyesini bilen ve işleyen ve kebairi terk ve günahları işlememek için nefis ve şeytanla mücahede eden müttaki müslümandır Diğeri, Rezzak-ı Hakikiyi ittiham etmek derecesinde derd-i maişete dalıp, feraizi terk ve maişet yolunda rast gelen günahları işleyen fasık-ı hasirdir Ve o talim ve talimat ise –başta namaz– ibadettir Ve o harp ise nefis ve heva, cin ve ins şeytanlarına karşı mücahede edip günahlardan ve ahlak-ı rezileden kalp ve ruhunu helaket-i ebediyeden kurtarmaktır Ve o iki vazife ise birisi, hayatı verip beslemektir Diğeri, hayatı verene ve besleyene perestiş edip yalvarmaktır, ona tevekkül edip emniyet etmektir Evet, en parlak bir mucize-i sanat-ı Samedaniye ve bir harika-i hikmet-i Rabbaniye olan hayatı kim vermiş, yapmış ise rızıkla o hayatı besleyen ve idame eden de odur Ondan başka olmaz Delil mi istersin En zayıf, en aptal hayvan en iyi beslenir meyve kurtları ve balıklar gibi En aciz, en nazik mahluk en iyi rızkı o yer çocuklar ve yavrular gibi Evet, vasıta-i rızk-ı helal, iktidar ve ihtiyar ile olmadığını belki acz ve zaaf ile olduğunu anlamak için balıklar ile tilkileri, yavrular ile canavarları, ağaçlar ile hayvanları muvazene etmek kafidir Demek derd-i maişet için namazını terk eden, o nefere benzer ki talimi ve siperi­­ni bırakıp çarşıda dilencilik eder Fakat namazını kıldıktan sonra Cenab-ı Rezzak-ı Kerim­in matbaha-i rahmetinden tayinatını aramak, başkalara bar olmamak için bizzat gitmek güzeldir, mertliktir, o dahi bir ibadettir Hem insan ibadet için halk olunduğunu, fıtratı ve cihazat-ı maneviyesi gösteriyor Zira hayat-ı dünyeviyesine lazım olan amel ve iktidar cihetinde en edna bir serçe kuşuna yetişmez Fakat hayat-ı maneviye ve uhreviyesine lazım olan ilim ve iftikar ile tazarru ve ibadet cihetinde hayvanatın sultanı ve kumandanı hükmündedir Demek ey nefsim Eğer hayat-ı dünyeviyeyi gaye-i maksat yapsan ve ona daim çalışsan en edna bir serçe kuşunun bir neferi hükmünde olursun Eğer hayat-ı uhreviyeyi gaye-i maksat yapsan ve şu hayatı dahi ona vesile ve mezraa etsen ve ona göre çalışsan o vakit hayvanatın büyük bir kumandanı hükmünde ve şu dünyada Cenab-ı Hakkın nazlı ve niyazdar bir abdi, mükerrem ve muhterem bir misafiri olursun İşte sana iki yol, istediğini intihab edebilirsin Hidayet ve tevfiki Erhamür-rahiminden iste * * *", + "gaye": "Namazın ve büyük günahlardan kaçınmanın, insanın fıtratına ne kadar uygun bir görev ve yaratılışının doğal bir sonucu olduğunu idrak ettirmek; dünya meşgalelerinin ahiret hayatına engel olmaması gerektiğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Namazın ve ibadetin ehemmiyeti", + "Büyük günahlardan sakınmanın gerekliliği", + "İnsanın yaratılış gayesi", + "Rızık endişesi ve tevekkül", + "Dünya ve ahiret dengesi", + "Nefis mücadelesi" + ], + "kavramlar": [ + "Takva", + "İhsan", + "İbadet", + "Namaz", + "Rezzak", + "Tevekkül", + "Nefis", + "Şeytan", + "Maişet", + "Fıtrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vazife", + "vecize": "Demek derd-i maişet için namazını terk eden, o nefere benzer ki talimi ve siperini bırakıp çarşıda dilencilik eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Altıncı Söz" + ], + "title": "Altıncı Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ Nefis ve malını Cenab-ı Hakka satmak ve ona abd olmak ve asker olmak ne kadar karlı bir ticaret, ne kadar şerefli bir rütbe olduğunu anlamak istersen şu temsili hikayeciği dinle Bir zaman bir padişah, raiyetinden iki adama, her birisine emaneten birer çiftlik verir ki içinde fabrika, makine, at, silah gibi her şey var Fakat fırtınalı bir muharebe zamanı olduğundan hiçbir şey kararında kalmaz Ya mahvolur veya tebeddül eder gider Padişah, o iki nefere kemal-i merhametinden bir yaver-i ekremini gönderdi Gayet merhametkar bir ferman ile onlara diyordu “Elinizde olan emanetimi bana satınız Ta sizin için muhafaza edeyim, beyhude zayi olmasın Hem muharebe bittikten sonra size daha güzel bir surette iade edeceğim Hem güya o emanet malınızdır, pek büyük bir fiyat size vereceğim Hem o makine ve fabrikadaki aletler, benim namımla ve benim tezgahımda işlettirilecek Hem fiyatı hem ücretleri, birden bine yükselecek Bütün o karı size vereceğim Hem de siz, aciz ve fakirsiniz O koca işlerin masarifatını tedarik edemezsiniz Bütün masarifatı ve levazımatı, ben deruhte ederim Bütün varidatı ve menfaati size vereceğim Hem de terhisat zamanına kadar elinizde bırakacağım İşte beş mertebe kar içinde kar… Eğer bana satmazsanız zaten görüyorsunuz ki hiç kimse elindekini muhafaza edemiyor Herkes gibi elinizden çıkacaktır Hem beyhude gidecek Hem o yüksek fiyattan mahrum kalacaksınız Hem o nazik, kıymettar aletler, mizanlar, istimal edilecek şahane madenler ve işler bulmadığından bütün bütün kıymetten düşecekler Hem idare ve muhafaza zahmeti ve külfeti başınıza kalacak Hem emanette hıyanet cezasını göreceksiniz İşte beş derece hasaret içinde hasaret… Hem de bana satmak ise bana asker olup benim namımla tasarruf etmek demektir Âdi bir esir ve başı bozuğa bedel, ali bir padişahın has, serbest bir yaver-i askeri olursunuz” Onlar, şu iltifatı ve fermanı dinledikten sonra o iki adamdan aklı başında olanı dedi — Baş üstüne, ben maaliftihar satarım Hem bin teşekkür ederim Diğeri mağrur, nefsi firavunlaşmış, hodbin, ayyaş, güya ebedi o çiftlikte kalacak gibi dünya zelzelelerinden, dağdağalarından haberi yok Dedi — Yok Padişah kimdir Ben mülkümü satmam, keyfimi bozmam… Biraz zaman sonra birinci adam öyle bir mertebeye çıktı ki herkes haline gıpta ederdi Padişahın lütfuna mazhar olmuş, has sarayında saadetle yaşıyor Diğeri, öyle bir hale giriftar olmuş ki hem herkes ona acıyor hem de “Müstahak” diyor Çünkü hatasının neticesi olarak hem saadeti ve mülkü gitmiş hem ceza ve azap çekiyor İşte ey nefs-i pür-heves Şu misalin dürbünü ile hakikatin yüzüne bak Amma o padişah ise Ezel Ebed Sultanı olan Rabbin, Halıkındır Ve o çiftlikler, makineler, aletler, mizanlar ise senin daire-i hayatın içindeki mamelekin ve o mamelekin içindeki cisim, ruh ve kalbin ve onlar içindeki göz ve dil, akıl ve hayal gibi zahiri ve batıni hasselerindir Ve o yaver-i ekrem ise Resul-i Kerimdir Ve o ferman-ı ahkem ise Kuran-ı Hakimdir ki bahsinde bulunduğumuz ticaret-i azimeyi, şu ayetle ilan ediyor اِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ Ve o dalgalı muharebe meydanı ise şu fırtınalı dünya yüzüdür ki durmuyor, dönüyor, bozuluyor ve her insanın aklına şu fikri veriyor “Madem her şey elimizden çıkacak, fani olup kaybolacak Acaba bakiye tebdil edip ibka etmek çaresi yok mu” deyip düşünürken birden semavi sada-yı Kuran işitiliyor Der “Evet, var Hem beş mertebe karlı bir surette güzel ve rahat bir çaresi var” Sual Nedir Elcevap Emaneti, sahib-i hakikisine satmak İşte o satışta, beş derece kar içinde kar var Birinci kar Fani mal, beka bulur Çünkü Kayyum-u Baki olan Zat-ı Zülcelale verilen ve onun yolunda sarf edilen şu ömr-ü zail, bakiye inkılab eder, baki meyveler verir O vakit ömür dakikaları, adeta tohumlar, çekirdekler hükmünde zahiren fena bulur, çürür Fakat alem-i bekada, saadet çiçekleri açarlar ve sümbüllenirler Ve alem-i berzahta ziyadar, munis birer manzara olurlar İkinci kar Cennet gibi bir fiyat veriliyor Üçüncü kar Her aza ve hasselerin kıymeti, birden bine çıkar Mesela, akıl bir alettir Eğer Cenab-ı Hakka satmayıp belki nefis hesabına çalıştırsan öyle meşum ve müziç ve muacciz bir alet olur ki geçmiş zamanın alam-ı hazinanesini ve gelecek zamanın ehval-i muhavvifanesini senin bu biçare başına yükletecek, yümünsüz ve muzır bir alet derekesine iner İşte bunun içindir ki fasık adam, aklın izaç ve tacizinden kurtulmak için galiben ya sarhoşluğa veya eğlenceye kaçar Eğer Malik-i Hakikisine satılsa ve onun hesabına çalıştırsan akıl, öyle tılsımlı bir anahtar olur ki şu kainatta olan nihayetsiz rahmet hazinelerini ve hikmet definelerini açar Ve bununla sahibini, saadet-i ebediyeye müheyya eden bir mürşid-i Rabbani derecesine çıkar Mesela, göz bir hassedir ki ruh bu alemi o pencere ile seyreder Eğer Cenab-ı Hakka satmayıp belki nefis hesabına çalıştırsan geçici, devamsız bazı güzellikleri, manzaraları seyir ile şehvet ve heves-i nefsaniyeye bir kavvad derekesinde bir hizmetkar olur Eğer gözü, gözün Sani-i Basirine satsan ve onun hesabına ve izni dairesinde çalıştırsan o zaman şu göz, şu kitab-ı kebir-i kainatın bir mütalaacısı ve şu alemdeki mucizat-ı sanat-ı Rabbaniyenin bir seyircisi ve şu Küre-i Arz bahçesindeki rahmet çiçeklerinin mübarek bir arısı derecesine çıkar Mesela, dildeki kuvve-i zaikayı, Fatır-ı Hakimine satmazsan belki nefis hesabına, mide namına çalıştırsan o vakit midenin tavlasına ve fabrikasına bir kapıcı derekesine iner, sukut eder Eğer Rezzak-ı Kerime satsan o zaman dildeki kuvve-i zaika, rahmet-i İlahiye hazinelerinin bir nazır-ı mahiri ve kudret-i Samedaniye matbahlarının bir müfettiş-i şakiri rütbesine çıkar İşte ey akıl, dikkat et Meşum bir alet nerede, kainat anahtarı nerede Ey göz, güzel bak Âdi bir kavvad nerede, kütüphane-i İlahinin mütefennin bir nazırı nerede Ve ey dil, iyi tat Bir tavla kapıcısı ve bir fabrika yasakçısı nerede, hazine-i hassa-i rahmet nazırı nerede Ve daha bunlar gibi başka aletleri ve azaları kıyas etsen anlarsın ki hakikaten mümin cennete layık ve kafir cehenneme muvafık bir mahiyet kesbeder Ve onların her biri, öyle bir kıymet almalarının sebebi mümin, imanıyla Halıkının emanetini, onun namına ve izni dairesinde istimal etmesidir Ve kafir, hıyanet edip nefs-i emmare hesabına çalıştırmasıdır Dördüncü kar İnsan zayıftır, belaları çok Fakirdir, ihtiyacı pek ziyade Âcizdir, hayat yükü pek ağır Eğer Kadir-i Zülcelale dayanıp tevekkül etmezse ve itimat edip teslim olmazsa, vicdanı daim azap içinde kalır Semeresiz meşakkatler, elemler, teessüfler onu boğar ya sarhoş veya canavar eder Beşinci kar Bütün o aza ve aletlerin ibadeti ve tesbihatı ve o yüksek ücretleri, en muhtaç olduğun bir zamanda, cennet yemişleri suretinde sana verileceğine ehl-i zevk ve keşif ve ehl-i ihtisas ve müşahede ittifak etmişler İşte bu beş mertebe karlı ticareti yapmazsan şu karlardan mahrumiyetten başka, beş derece hasaret içinde hasarete düşeceksin Birinci hasaret O kadar sevdiğin mal ve evlat ve perestiş ettiğin nefis ve heva ve meftun olduğun gençlik ve hayat zayi olup kaybolacak, senin elinden çıkacaklar Fakat günahlarını, elemlerini sana bırakıp boynuna yükletecekler İkinci hasaret Emanette hıyanet cezasını çekeceksin Çünkü en kıymettar aletleri, en kıymetsiz şeylerde sarf edip nefsine zulmettin Üçüncü hasaret Bütün o kıymettar cihazat-ı insaniyeyi, hayvanlıktan çok aşağı bir derekeye düşürüp hikmet-i İlahiyeye iftira ve zulmettin Dördüncü hasaret Acz ve fakrın ile beraber, o pek ağır hayat yükünü, zayıf beline yükleyip zeval ve firak sillesi altında daim vaveyla edeceksin Beşinci hasaret Hayat-ı ebediye esasatını ve saadet-i uhreviye levazımatını tedarik etmek için verilen akıl, kalp, göz ve dil gibi güzel hediye-i Rahmaniyeyi, cehennem kapılarını sana açacak çirkin bir surete çevirmektir Şimdi satmaya bakacağız Acaba o kadar ağır bir şey midir ki çokları satmaktan kaçıyorlar Yok, kata ve asla Hiç öyle ağırlığı yoktur Zira helal dairesi geniştir, keyfe kafi gelir Harama girmeye hiç lüzum yoktur Feraiz-i İlahiye ise hafiftir, azdır Allaha abd ve asker olmak, öyle lezzetli bir şereftir ki tarif edilmez Vazife ise yalnız, bir asker gibi Allah namına işlemeli, başlamalı Ve Allah hesabıyla vermeli ve almalı Ve izni ve kanunu dairesinde hareket etmeli, sükunet bulmalı Kusur etse istiğfar etmeli “Ya Rab Kusurumuzu affet, bizi kendine kul kabul et, emanetini kabzetmek zamanına kadar bizi emanette emin kıl Âmin” demeli ve ona yalvarmalı * * *", + "gaye": "Nefis ve malını Cenab-ı Hakka satmanın, yani Allah'a kul ve asker olmanın ne kadar karlı ve şerefli bir ticaret olduğunu, aksi takdirde büyük zararlara uğranılacağını anlatmak.", + "konular": [ + "Nefis ve malı Allah'a satmanın faydaları", + "Emanete sahip çıkmanın ve şükretmenin önemi", + "Aza ve hasselerin kıymeti ve doğru kullanımı", + "Dünya hayatının geçiciliği ve ahirete yatırım", + "Allah'a tevekkül ve teslimiyetin gerekliliği", + "Günahlardan sakınma ve istiğfar", + "Helal dairesinde yaşamanın yeterliliği" + ], + "kavramlar": [ + "Emanet", + "Ticaret", + "Abd", + "Asker", + "Nefis", + "Mal", + "Cennet", + "Hasaret", + "Fani", + "Baki", + "Tevekkül", + "Teslimiyet", + "İstiğfar", + "Şükür", + "Hıyanet", + "Rahmet", + "Hikmet", + "Kudret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise", + "Ortaokul" + ], + "kelime": "Ticaret", + "vecize": "İşte ey nefs-i pür-heves Şu misalin dürbünü ile hakikatin yüzüne bak.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yedinci Söz" + ], + "title": "Yedinci Söz", + "content": "Şu kainatın tılsım-ı muğlakını açan آمَنْتُ بِاللّٰهِ وَ بِالْيَوْمِ اْلآخِرِ ruh-u beşer için saadet kapısını fetheden ne kadar kıymettar iki tılsım-ı müşkül-küşa olduğunu ve sabır ile Halıkına tevekkül ve iltica ve şükür ile Rezzakından sual ve dua ne kadar nafi ve tiryak gibi iki ilaç olduğunu ve Kuranı dinlemek, hükmüne inkıyad etmek, namazı kılmak, kebairi terk etmek ebedül-abad yolculuğunda ne kadar mühim, değerli, revnaktar bir bilet, bir zad-ı ahiret, bir nur-u kabir olduğunu anlamak istersen şu temsili hikayeciğe bak, dinle Bir zaman bir asker, meydan-ı harp ve imtihanda, kar ve zarar deveranında pek müthiş bir vaziyete düşer Şöyle ki Sağ ve sol iki tarafından dehşetli derin iki yara ile yaralı ve arkasında cesim bir arslan, ona saldırmak için bekliyor gibi duruyor Ve gözü önünde bir darağacı dikilmiş, bütün sevdiklerini asıp mahvediyor, onu da bekliyor Hem bu hali ile beraber uzun bir yolculuğu var, nefyediliyor O biçare, şu dehşet içinde meyusane düşünürken sağ cihetinde Hızır gibi bir hayırhah, nurani bir zat peyda olur Ona der “Meyus olma Sana iki tılsım verip öğrete­ceğim Güzelce istimal etsen o arslan, sana musahhar bir at olur Hem o darağacı, sana keyif ve tenezzüh için hoş bir salıncağa döner Hem sana iki ilaç vereceğim Güzelce istimal etsen o iki müteaffin yaraların, iki güzel ko­­kulu Gül-ü Muhammedi aleyhissalatü ves­selam denilen latif çiçeğe inkılab ederler Hem sana bir bilet vereceğim Onunla, uçar gibi bir senelik bir yolu, bir günde kesersin İşte eğer inanmıyorsan bir parça tecrübe et Ta doğru olduğunu anlayasın” Hakikaten bir parça tecrübe etti, doğru olduğunu tasdik etti Evet ben, yani şu biçare Said dahi bunu tasdik ederim Çünkü biraz tecrübe ettim, pek doğru gördüm Bundan sonra birden gördü ki sol cihetinden şeytan gibi dessas, ayyaş, aldatıcı bir adam çok ziynetler, süslü suretler, fanteziyeler, müskirler beraber olduğu halde geldi Karşısında durdu, ona dedi — Hey arkadaş Gel gel, beraber işret edip keyfedelim Şu güzel kız suretlerine bakalım Şu hoş şarkıları dinleyelim Şu tatlı yemekleri yiyelim Sual Ha ha, nedir ağzında gizli okuyorsunCevap Bir tılsım — Bırak şu anlaşılmaz işi Hazır keyfimizi bozmayalım S- Ha, şu ellerindeki nedir C- Bir ilaç— At şunu Sağlamsın Neyin var Alkış zamanıdır S- Ha, şu beş nişanlı kağıt nedir C- Bir bilet Bir tayinat senedi— Yırt bunları Şu güzel bahar mevsiminde yolculuk bizim nemize lazım, der Her bir desise ile onu iknaa çalışır Hatta o biçare, ona biraz meyleder Evet, insan aldanır Ben de öyle bir dessasa aldandım Birden sağ cihetinden rad gibi bir ses gelir Der “Sakın aldanma Ve o dessasa de ki Eğer arkamdaki arslanı öldürüp önümdeki darağacını kaldırıp sağ ve solumdaki yaraları defedip peşimdeki yolculuğu menedecek bir çare sende varsa bulursan haydi yap, göster, görelim Sonra de Gel keyfedelim Yoksa sus hey sersem Ta Hızır gibi bu zat-ı semavi, dediğini desin” İşte ey gençliğinde gülmüş, şimdi güldüğüne ağlayan nefsim Bil O biçare asker ise sensin ve insandır Ve o arslan ise eceldir Ve o darağacı ise ölüm ve zeval ve firaktır ki gece gündüzün dönmesinde her dost veda eder, kaybolur Ve o iki yara ise birisi müziç ve hadsiz bir acz-i beşeri diğeri elim, nihayetsiz bir fakr-ı insanidir Ve o nefiy ve yolculuk ise alem-i ervahtan, rahm-ı maderden, sabavetten, ihtiyarlıktan, dünyadan, kabirden, berzahtan, haşirden, sırattan geçer bir uzun sefer-i imtihandır Ve o iki tılsım ise Cenab-ı Hakka iman ve ahirete imandır Evet, şu kudsi tılsım ile ölüm insan-ı mümini, zindan-ı dünyadan bostan-ı cinana, huzur-u Rahmana götüren bir musahhar at ve burak suretini alır Onun içindir ki ölümün hakikatini gören kamil insanlar, ölümü sevmişler, daha ölüm gelmeden ölmek istemişler Hem zeval ve firak, memat ve vefat ve darağacı olan mürur-u zaman, o iman tılsımı ile Sani-i Zülcelalin taze taze, renk renk, çeşit çeşit mucizat-ı nakşını, havarık-ı kudretini, tecelliyat-ı rahmetini, kemal-i lezzetle seyir ve temaşaya vasıta suretini alır Evet, Güneşin nurundaki renkleri gösteren ayinelerin tebeddül edip tazelenmesi ve sinema perdelerinin değişmesi, daha hoş daha güzel manzaralar teşkil eder Ve o iki ilaç ise biri sabır ile tevekküldür Halıkının kudretine istinad, hikmetine itimattır Öyle mi Evet, “Emr-i kün feyekun”e malik bir Sultan-ı Cihana acz tezkeresiyle istinad eden bir adamın ne pervası olabilir Zira en müthiş bir musibet karşısında اِنَّا لِلّٰهِ وَاِنَّا اِلَيْهِ رَاجِعُونَ deyip itminan-ı kalp ile Rabb-i Rahimine itimat eder Evet arif-i billah, aczden, mehafetullahtan telezzüz eder Evet, havfta lezzet vardır Eğer bir yaşındaki bir çocuğun aklı bulunsa ve ondan sual edilse “En leziz ve en tatlı haletin nedir” Belki diyecek “Aczimi, zaafımı anlayıp validemin tatlı tokadından korkarak yine validemin şefkatli sinesine sığındığım halettir” Halbuki bütün validelerin şefkatleri ancak bir lema-i tecelli-i rahmettir Onun içindir ki kamil insanlar, aczde ve havfullahta öyle bir lezzet bulmuşlar ki kendi havl ve kuvvetlerinden şiddetle teberri edip Allaha acz ile sığınmışlar Aczi ve havfı, kendilerine şefaatçi yapmışlar Diğer ilaç ise şükür ve kanaat ile talep ve dua ve Rezzak-ı Rahimin rahmetine itimattır Öyle mi Evet, bütün yeryüzünü bir sofra-i nimet eden ve bahar mevsimini bir çiçek ­destesi yapan ve o sofranın yanına koyan ve üs­tüne serpen bir Cevvad-ı Kerimin misafirine fakr u ihtiyaç, nasıl elim ve ağır olabilir Belki fakr u ihtiyacı, hoş bir iştiha suretini alır İştiha gibi fakrın tezyidine çalışır Onun içindir ki kamil insanlar, fakr ile fahretmişler Sakın yanlış anlama Allaha karşı fakrı­nı hissedip yalvarmak demektir Yoksa fakrını halka gösterip dilencilik vaziyetini almak demek değildir Ve o bilet, senet ise başta namaz olarak eda-i feraiz ve terk-i kebairdir Öyle mi Evet, bütün ehl-i ihtisas ve müşahedenin ve bütün ehl-i zevk ve keşfin ittifakıyla o uzun ve ka­­ran­lıklı ebedül-abad yolunda zad ü zahire, ışık ve burak ancak Kuranın evamirini imtisal ve nevahisinden içtinab ile elde edilebilir Yoksa fen ve felsefe, sanat ve hikmet, o yolda beş para etmez Onların ışıkları, kabrin kapısına kadardır İşte ey tembel nefsim Beş vakit namazı kılmak, yedi kebairi terk etmek, ne kadar az ve rahat ve hafiftir Neticesi ve meyvesi ve faydası ne kadar çok, mühim ve büyük olduğunu, aklın varsa bozulmamış ise anlarsın Ve fısk ve sefahete seni teşvik eden şeytana ve o adama dersin Eğer ölümü öldürüp zevali dünyadan izale etmek ve aczi ve fakrı, beşerden kaldırıp kabir kapısını kapamak çaresi varsa söyle dinleyelim Yoksa sus Kainat mescid-i kebirinde Kuran kainatı okuyor Onu dinleyelim O nur ile nurlanalım, hidayetiyle amel edelim ve onu vird-i zeban edelim Evet, söz odur ve ona derler Hak olup Haktan gelip Hak diyen ve hakikati gösteren ve nurani hikmeti neşreden odur اَللّٰهُمَّ نَوِّرْ قُلُوبَنَا بِنُورِ اْلاِيمَانِ وَ الْقُرْآنِ اَللّٰهُمَّ اَغْنِنَا بِاْلاِفْتِقَارِ اِلَيْكَ وَ لاَ تَفْقُرْنَا بِاْلاِسْتِغْنَاءِ عَنْكَ تَبَرَّاْنَا اِلَيْكَ مِنْ حَوْلِنَا وَ قُوَّتِنَا وَ الْتَجَئْنَا اِلَى حَوْلِكَ وَ قُوَّتِكَ فَاجْعَلْنَا مِنَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ وَ لاَتَكِلْنَا اِلَى اَنْفُسِنَا وَاحْفَظْنَا بِحِفْظِكَ وَارْحَمْنَا وَ ارْحَمِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ نَبِيِّكَ وَ صَفِيِّكَ وَ خَلِيلِكَ وَ جَمَالِ مُلْكِكَ وَ مَلِيكِ صُنْعِكَ وَ عَيْنِ عِنَايَتِكَ وَ شَمْسِ هِدَايَتِكَ وَ لِسَانِ حُجَّتِكَ وَ مِثَالِ رَحْمَتِكَ وَ نُورِ خَلْقِكَ وَ شَرَفِ مَوْجُودَاتِكَ وَ سِرَاجِ وَحْدَتِكَ فِى كَثْرَةِ مَخْلُوقَاتِكَ وَ كَاشِفِ طِلْسِمِ كَائِنَاتِكَ وَ دَلاَّلِ سَلْطَنَةِ رُبُوبِيَّتِكَ وَ مُبَلِّغِ مَرْضِيَّاتِكَ وَ مُعَرِّفِ كُنُوزِ اَسْمَائِكَ وَ مُعَلِّمِ عِبَادِكَ وَ تَرْجُمَانِ آيَاتِكَ وَمِرْآتِ جَمَالِ رُبُوبِيَّتِكَ وَ مَدَارِ شُهُودِكَ وَ اِشْهَادِكَ وَ حَبِيبِكَ وَ رَسُولِكَ الَّذِى اَرْسَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ وَ عَلَى اِخْوَانِهِ مِنَ النَّبِيِّنَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ عَلَى مَلٰئِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ وَ عَلَى عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ آمِين ***", + "gaye": "Kainatın sırrını açan iman hakikatlerinin, ahiret inancının, sabır, şükür, tevekkül, Kur'an'ı dinleme, namaz kılma ve büyük günahlardan kaçınmanın insanın ebedi yolculuğundaki önemini ve faydalarını temsili bir hikaye ile anlatmak.", + "konular": [ + "İman ve ahiret inancının önemi", + "Sabır ve tevekkülün faydaları", + "Şükür ve kanaatin önemi", + "Namaz ve haramlardan sakınmanın ebedi hayattaki değeri", + "Ölümün ve zevalin hakikati", + "İnsanın acziyet ve fakrının lezzeti", + "Dünya hayatının geçiciliği ve ahiret yolculuğu", + "Şeytanın aldatıcı tuzakları", + "Risale-i Nur'un tecrübi doğruluğu" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Ahiret", + "Sabır", + "Tevekkül", + "Şükür", + "Kanaat", + "Namaz", + "Kebair", + "Ecel", + "Ölüm", + "Zeval", + "Fırak", + "Acz", + "Fakr", + "Şeytan", + "Hızır", + "Kuran" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tılsım", + "vecize": "Beş vakit namazı kılmak, yedi kebairi terk etmek, ne kadar az ve rahat ve hafiftir. Neticesi ve meyvesi ve faydası ne kadar çok, mühim ve büyük olduğunu, aklın varsa bozulmamış ise anlarsın.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Sekizinci Söz" + ], + "title": "Sekizinci Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اَللّٰهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ اِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللّٰهِ اْلاِسْلاَمُ Şu dünya ve dünya içindeki ruh-u insani ve insanda dinin mahiyet ve kıymetlerini ve eğer din-i hak olmazsa dünya bir zindan olması ve dinsiz insan, en bedbaht mahluk olduğunu ve şu alemin tılsımını açan, ruh-u beşeriyi zulümattan kurtaran يَا اَللّٰهُ ve لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّٰهُ olduğunu anlamak istersen şu temsili hikayeciğe bak, dinle Eski zamanda iki kardeş, uzun bir seyahate beraber gidiyorlar Gitgide ta yol ikileşti O iki yol başında ciddi bir adamı gördüler Ondan sordular “Hangi yol iyidir” O dahi onlara dedi ki “Sağ yolda kanun ve nizama tebaiyet mecburiyeti vardır Fakat o külfet içinde bir emniyet ve saadet vardır Sol yolda ise serbestiyet ve hürriyet vardır Fakat o serbestiyet içinde bir tehlike ve şekavet vardır Şimdi intihabdaki ihtiyar sizdedir” Bunu dinledikten sonra güzel huylu kardeş sağ yola تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّٰهِ deyip gitti ve nizam ve intizama tebaiyeti kabul etti Ahlaksız ve serseri olan diğer kardeş, sırf serbestlik için sol yolu tercih etti Zahiren hafif, manen ağır vaziyette giden bu adamı hayalen takip ediyoruz İşte bu adam, dereden tepeden aşıp gitgide ta hali bir sahraya girdi Birden müthiş bir sada işitti Baktı ki dehşetli bir arslan, meşelikten çıkıp ona hücum ediyor O da kaçtı Ta altmış arşın derinliğinde susuz bir kuyuya rast geldi Korkusundan kendini içine attı Yarısına kadar düşüp elleri bir ağaca rast geldi, yapıştı Kuyunun duvarında göğermiş olan o ağacın iki kökü var İki fare, biri beyaz biri siyah, o iki köke musallat olup kesiyorlar Yukarıya baktı, gördü ki arslan, nöbetçi gibi kuyunun başında bekliyor Aşağıya baktı, gördü ki dehşetli bir ejderha, içindedir Başını kaldırmış, otuz arşın yukarıdaki ayağına takarrüb etmiş Ağzı kuyu ağzı gibi geniştir Kuyunun duvarına baktı, gördü ki ısırıcı muzır haşerat, etrafını sarmışlar Ağacın başına baktı, gördü ki bir incir ağacıdır Fakat harika olarak muhtelif çok ağaçların meyveleri, cevizden nara kadar başında yemişleri var İşte şu adam, su-i fehminden, akılsızlığından anlamıyor ki bu adi bir iş değildir Bu işler tesadüfi olamaz Bu acib işler içinde garib esrar var Ve pek büyük bir işleyici var olduğunu intikal etmedi Şimdi bunun kalbi ve ruh ve aklı, şu elim vaziyetten gizli feryad u figan ettikleri halde nefs-i emmaresi, güya bir şey yokmuş gibi tecahül edip ruh ve kalbin ağlamasından kulağını kapayıp kendi kendini aldatarak bir bahçede bulunuyor gibi o ağacın meyvelerini yemeye başladı Halbuki o meyvelerin bir kısmı zehirli ve muzır idi Bir hadis-i kudside Cenab-ı Hak buyurmuş اَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِى بِى Yani “Kulum beni nasıl tanırsa onunla öyle muamele ederim” İşte bu bedbaht adam, su-i zan ile ve akılsızlığı ile, gördüğünü adi ve ayn-ı hakikat telakki etti ve öyle de muamele gördü ve görüyor ve görecek Ne ölüyor ki kurtulsun, ne de yaşıyor, böylece azap çekiyor Biz de şu meşumu, bu azapta bırakıp döneceğiz ta öteki kardeşin halini anlayacağız İşte şu mübarek akıllı zat gidiyor Fakat biraderi gibi sıkıntı çekmiyor Çünkü güzel ahlaklı olduğundan güzel şeyleri düşünür, güzel hülyalar eder Kendi kendine ünsiyet eder Hem biraderi gibi zahmet ve meşakkat çekmiyor Çünkü nizamı bilir, tebaiyet eder, teshilat görür Asayiş ve emniyet içinde serbest gidiyor İşte bir bahçeye rast geldi İçinde hem güzel çiçek ve meyveler var Hem bakılmadığı için murdar şeyler de bulunuyor Kardeşi dahi böyle birisine girmişti Fakat murdar şeylere dikkat edip meşgul olmuş, midesini bulandırmış Hiç istirahat etmeden çıkıp gitmişti Bu zat ise “Her şeyin iyisine bak” kaidesiyle amel edip murdar şeylere hiç bakmadı İyi şeylerden iyi istifade etti Güzelce istirahat ederek çıkıp gidiyor Sonra gitgide bu dahi evvelki biraderi gibi bir sahra-i azimeye girdi Birden hücum eden bir arslanın sesini işitti Korktu fakat biraderi kadar korkmadı Çünkü hüsn-ü zannıyla ve güzel fikriyle “Şu sahranın bir hakimi var Ve bu arslan, o hakimin taht-ı emrinde bir hizmetkar olması ihtimali var” diye düşünüp teselli buldu Fakat yine kaçtı Ta altmış arşın derinliğinde bir susuz kuyuya rast geldi, kendini içine attı Biraderi gibi ortasında bir ağaca eli yapıştı, havada muallak kaldı Baktı iki hayvan, o ağacın iki kökünü kesiyorlar Yukarıya baktı arslan, aşağıya baktı, bir ejderha gördü Aynı kardeşi gibi bir acib vaziyet gördü Bu dahi tedehhüş etti Fakat kardeşinin dehşetinden bin derece hafif Çünkü güzel ahlakı, ona güzel fikir vermiş ve güzel fikir ise ona her şeyin güzel ­cihetini ­gösteriyor İşte bu sebepten şöyle düşündü ki Bu acib işler, birbiriyle alakadardır Hem bir emir ile hareket ederler gibi görünüyor Öyle ise bu işlerde bir tılsım vardır Evet, bunlar, bir gizli hakimin emriyle dönerler Öyle ise ben yalnız değilim, o gizli hakim bana bakıyor beni tecrübe ediyor, bir maksat için beni bir yere sevk edip davet ediyor Şu tatlı korku ve güzel fikirden bir merak neşet eder ki Acaba beni tecrübe edip kendini bana tanıttırmak isteyen ve bu acib yol ile bir maksada sevk eden kimdir Sonra, tanımak merakından tılsım sahibinin muhabbeti neşet etti ve şu muhabbetten, tılsımı açmak arzusu neşet etti ve o arzudan, tılsım sahibini razı edecek ve hoşuna gidecek bir güzel vaziyet almak iradesi neşet etti Sonra ağacın başına baktı, gördü ki incir ağacıdır Fakat başında, binlerle ağacın meyveleri vardır O vakit bütün bütün korkusu gitti Çünkü kati anladı ki bu incir ağacı, bir listedir, bir fihristedir, bir sergidir O mahfi hakim, bağ ve bostanındaki meyvelerin numunelerini, bir tılsım ve bir mucize ile o ağaca takmış ve kendi misafirlerine ihzar ettiği etimeye birer işaret suretinde o ağacı tezyin etmiş olmalı Yoksa bir tek ağaç, binler ağaçların meyvelerini vermez Sonra niyaza başladı Ta tılsımın anahtarı ona ilham oldu Bağırdı ki “Ey bu yerlerin hakimi Senin bahtına düştüm Sana dehalet ediyorum ve sana hizmetkarım ve senin rızanı istiyorum ve seni arıyorum” Ve bu niyazdan sonra, birden kuyunun duvarı yarılıp şahane, nezih ve güzel bir bahçeye bir kapı açıldı Belki ejderha ağzı, o kapıya inkılab etti ve arslan ve ejderha, iki hizmetkar suretini giydiler ve onu içeriye davet ediyorlar Hatta o arslan, kendisine musahhar bir at şekline girdi İşte ey tembel nefsim ve ey hayali arkadaşım Geliniz, bu iki kardeşin vaziyetlerini muvazene edelim Ta iyilik, nasıl iyilik getirir ve fenalık, nasıl fenalık getirir görelim, bilelim Bakınız, sol yolun bedbaht yolcusu, her vakit ejderhanın ağzına girmeye muntazırdır, titriyor Ve şu bahtiyar ise meyvedar ve revnaktar bir bahçeye davet edilir Hem o bedbaht, elim bir dehşette ve azim bir korku içinde kalbi parçalanıyor Ve şu bahtiyar ise leziz bir ibret, tatlı bir havf, mahbub bir marifet içinde garib şeyleri seyir ve temaşa ediyor Hem o bedbaht, vahşet ve meyusiyet ve kimsesizlik içinde azap çekiyor Ve şu bahtiyar ise ünsiyet ve ümit ve iştiyak içinde telezzüz ediyor Hem o bedbaht, kendini vahşi canavarların hücumuna maruz bir mahpus hükmünde görüyor Ve şu bahtiyar ise bir aziz misafirdir ki misafiri olduğu Mihmandar-ı Kerimin acib hizmetkarları ile ünsiyet edip eğleniyor Hem o bedbaht zahiren leziz, manen zehirli yemişleri yemekle azabını tacil ediyor Zira o meyveler, numunelerdir, tatmaya izin var, ta asıllarına talib olup müşteri olsun Yoksa hayvan gibi yutmaya izin yoktur Ve şu bahtiyar ise tadar, işi anlar, yemesini tehir eder ve intizar ile telezzüz eder Hem o bedbaht, kendi kendine zulmetmiş Gündüz gibi güzel bir hakikati ve parlak bir vaziyeti, basiretsizliği ile kendisine muzlim ve zulümatlı bir evham, bir cehennem şekline getirmiş Ne şefkate müstahaktır ve ne de kimseden şekvaya hakkı vardır Mesela, bir adam, güzel bir bahçede, ah­­baplarının ortasında, yaz mevsiminde, hoş bir ziyafetteki keyfe kanaat etmeyip kendini pis müskirlerle sarhoş edip kendisini kış ortasında, canavarlar içinde aç, çıplak tahayyül edip bağırmaya ve ağlamaya başlasa, nasıl şefkate layık değil, kendi kendine zulmediyor Dostlarını canavar görüp tahkir ediyor İşte bu bedbaht dahi öyledir Ve şu bahtiyar ise hakikati görür Hakikat ise güzeldir Hakikatin hüsnünü derk etmekle hakikat sahibinin kemaline hürmet eder, rahmetine müstahak olur İşte “Fenalığı kendinden, iyiliği Allahtan bil” olan hükm-ü Kuraninin sırrı zahir oluyor Daha bunlar gibi sair farkları muvazene etsen anlayacaksın ki evvelkisinin nefs-i em­­maresi, ona bir manevi cehennem ihzar etmiş Ve ötekisinin hüsn-ü niyeti ve hüsn-ü zannı ve hüsn-ü hasleti ve hüsn-ü fikri, onu büyük bir ihsan ve saadete ve parlak bir fazilete ve feyze mazhar etmiş Ey nefsim ve ey nefsimle beraber bu hi­­kayeyi dinleyen adam Eğer bedbaht kardeş olmak istemezsen ve bahtiyar kardeş olmak istersen, Kuranı dinle ve hükmüne muti ol ve ona yapış ve ahkamıyla amel et Şu hikaye-i temsiliyede olan hakikatleri eğer fehmettin ise hakikat-i dini ve dünyayı ve insanı ve imanı ona tatbik edebilirsin Mühimlerini ben söyleyeceğim, incelerini sen kendin istihraç et İşte bak O iki kardeş ise biri ruh-u mü­min ve kalb-i salihtir Diğeri, ruh-u kafir ve kalb-i fasıktır Ve o iki tarikten sağ ise tarik-i Kur­an ve imandır, sol ise tarik-ı isyan ve küfrandır Ve o yoldaki bahçe ise cemiyet-i beşeriye ve medeniyet-i insaniye içinde muvakkat hayat-ı içtimaiyedir ki hayır ve şer, iyi ve fena, temiz ve pis şeyler beraber bulunur Âkıl odur ki خُذْ مَا صَفَا دَعْ مَا كَدَرْ kaidesiyle amel eder, selamet-i kalp ile gider Ve o sahra ise şu arz ve dünyadır Ve o arslan ise ölüm ve eceldir Ve o kuyu ise beden-i insan ve zaman-ı hayattır Ve o altmış arşın derinlik ise ömr-ü vasati ve ömr-ü galibi olan altmış seneye işarettir Ve o ağaç ise müddet-i ömür ve madde-i hayattır Ve o siyah ve beyaz iki hayvan ise gece ve gündüzdür Ve o ejderha ise ağzı kabir olan tarik-ı berzahiye ve revak-ı uhrevidir Fakat o ağız, mümin için zindandan bir bahçeye açılan bir kapıdır Ve o haşerat-ı muzırra ise musibat-ı dünyeviyedir Fakat mümin için gaflet uykusuna dalmamak için tatlı ikazat-ı İlahiye ve iltifatat-ı Rahmaniye hükmündedir Ve o ağaçtaki yemişler ise dünyevi nimetlerdir ki Cenab-ı Kerim-i Mutlak, onları ahiret nimetlerine bir liste hem ihtar edici hem müşabihleri hem cennet meyvelerine müşterileri davet eden numuneler suretinde yapmış Ve o ağacın birliğiyle beraber muhtelif başka başka meyveler vermesi ise kudret-i Samedaniyenin sikkesine ve rububiyet-i İlahiyenin hatemine ve saltanat-ı uluhiyetin turrasına işarettir Çünkü “Bir tek şeyden her şeyi yapmak” yani bir topraktan bütün nebatat ve meyveleri yapmak, hem bir sudan bütün hayvanatı halk etmek, hem basit bir yemekten bütün cihazat-ı hayvaniyeyi icad etmek bununla beraber “Her şeyi bir tek şey yapmak” yani zihayatın yediği gayet muhtelifül-cins taamlardan o zihayata bir lahm-ı mahsus yapmak, bir cild-i basit dokumak gibi sanatlar Zat-ı Ehad-i Samed olan Sultan-ı Ezel ve Ebedin sikke-i hassasıdır, hatem-i mahsusudur, taklit edilmez bir turrasıdır Evet, bir şeyi her şey ve her şeyi bir şey yapmak her şeyin Halıkına has ve Kadir-i Külli Şeye mahsus bir nişandır, bir ayettir Ve o tılsım ise sırr-ı iman ile açılan sırr-ı hikmet-i hilkattir ve o miftah iseيَا اَللّٰهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّٰهُ اَللّٰهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ الْ��َىُّ الْقَيُّومُ dur Ve o ejderha ağzı bahçe kapısına inkılab etmesi ise işarettir ki kabir ehl-i dalalet ve tuğyan için vahşet ve nisyan içinde, zindan gibi sıkıntılı ve bir ejderha batnı gibi dar bir mezara açılan bir kapı olduğu halde, ehl-i Kuran ve iman için zindan-ı dünyadan bostan-ı bekaya ve meydan-ı imtihandan ravza-i cinana ve zahmet-i hayattan rahmet-i Rahmana açılan bir kapıdır Ve o vahşi arslanın dahi munis bir hizmetkara dönmesi ve musahhar bir at olması ise işarettir ki mevt, ehl-i dalalet için bütün mahbubatından elim bir firak-ı ebedidir Hem kendi cennet-i kazibe-i dünyeviyesinden ihraç ve vahşet ve yalnızlık içinde zindan-ı mezara idhal ve hapis olduğu halde, ehl-i hidayet ve ehl-i Kuran için öteki aleme gitmiş eski dost ve ahbaplarına kavuşmaya vesiledir Hem hakiki vatanlarına ve ebedi makam-ı saadetlerine girmeye vasıtadır Hem zindan-ı dünyadan bostan-ı cinana bir davettir Hem Rahman-ı Rahimin fazlından kendi hizmetine mukabil ahz-ı ücret etmeye bir nöbettir Hem vazife-i hayat külfetinden bir terhistir Hem ubudiyet ve imtihanın talim ve talimatından bir paydostur Elhasıl Her kim hayat-ı faniyeyi esas maksat yapsa zahiren bir cennet içinde olsa da manen cehennemdedir Ve her kim hayat-ı bakiyeye ciddi müteveccih ise saadet-i dareyne mazhardır Dünyası ne kadar fena ve sıkıntılı olsa da dünyasını, cennetin intizar salonu hükmünde gördüğü için hoş görür, tahammül eder, sabır içinde şükreder اَللّٰهُمَّ اجْعَلْنَا مِنْ اَهْلِ السَّعَادَةِ وَ السَّلاَمَةِ وَ الْقُرْآنِ وَ اْلاِيمَانِ آمِينْ اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ بِعَدَدِ جَمِيعِ الْحُرُوفَاتِ الْمُتَشَكِّلَةِ فِى جَمِيعِ الْكَلِمَاتِ الْمُتَمَثِّلَةِ بِاِذْنِ الرَّحْمنِ فِى مَرَايَا تَمَوُّجَاتِ الْهَوَاءِ عِنْدَ قِرَائَةِ كُلِّ كَلِمَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ قَارِءٍ مِنْ اَوَّلِ النُّزُولِ اِلَى آخِرِ الزَّمَانِ وَ ارْحَمْنَا وَ وَالِدَيْنَا وَارْحَمِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِعَدَدِهَا بِرَحْمَتِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ آمِينَ وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ * * *", + "gaye": "Dinin mahiyet ve kıymetlerinin anlaşılması, dinsizliğin bedbahtlık olduğu ve alemin tılsımını açan anahtarın 'Ya Allah' ve 'La ilahe illallah' olduğunun kavranması.", + "konular": [ + "İman ve küfrün getirdiği sonuçlar", + "İnsan ruhunun kurtuluşu", + "Dünyanın geçiciliği ve ahiretin önemi", + "Allah'a tevekkül ve güzel ahlakın faydaları", + "Nefsin aldatıcılığı", + "Musibetlerin hikmeti", + "Hayat ve ölümün temsili", + "Kader ve tevekkülün rolü", + "Kuran'ın rehberliği", + "Cennet ve cehennem temsilleri", + "Dinin insan hayatındaki yeri" + ], + "kavramlar": [ + "Din", + "İslam", + "İman", + "Küfür", + "Tevekkül", + "Nefs-i Emmare", + "Tesadüf", + "Tılsım", + "Kader", + "Musibet", + "Kabir", + "Berzah", + "Hüsn-ü Zan", + "Su-i Zan", + "Ubudiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tılsım", + "vecize": "Her kim hayat-ı faniyeyi esas maksat yapsa zahiren bir cennet içinde olsa da manen cehennemdedir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Dokuzuncu Söz" + ], + "title": "Dokuzuncu Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ فَسُبْحَانَ اللّٰهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ ◌ وَلَهُ الْحَمْدُ فِى السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَعَشِيًّا وَحِينَ تُظْهِرُونَ Ey birader Benden, namazın şu muayyen beş vakte hikmet-i tahsisini soruyorsun Pek çok hikmetlerinden yalnız birisine işaret ederiz Evet, her bir namazın vakti, mühim bir inkılab başı olduğu gibi azim bir tasarruf-u İlahinin ayinesi ve o tasarruf içinde ihsanat-ı külliye-i İlahiyenin birer makesi olduğundan, Kadir-i Zülcelale o vakitlerde daha ziyade tesbih ve tazim ve hadsiz nimetlerinin iki vakit ortasında toplanmış yekunüne karşı şükür ve hamd demek olan namaza emredilmiştir Şu ince ve derin manayı bir parça fehmetmek için beş nükteyi nefsimle beraber dinlemek lazım", + "gaye": "Beş vakit namazın hikmet-i tahsisini izah etmek ve bu hikmetlerin ilahi kudret ve nimetlerle bağlantısını kavramak.", + "konular": [ + "Namaz vakitlerinin hikmeti", + "İlahi tasarruf ve namaz ilişkisi", + "Kadir-i Zülcelal'e tesbih ve tazim", + "Nimetlere karşı şükür ve hamd", + "Namazın ehemmiyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Namaz", + "Hikmet", + "İnkilab", + "Tasarruf-u İlahi", + "İhsanat-ı külliye", + "Tesbih", + "Tazim", + "Şükür", + "Hamd", + "Kadir-i Zülcelal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "Her bir namazın vakti, mühim bir inkılab başı olduğu gibi azim bir tasarruf-u İlahinin ayinesi ve o tasarruf içinde ihsanat-ı külliye-i İlahiyenin birer makesi olduğundan, Kadir-i Zülcelale o vakitlerde daha ziyade tesbih ve tazim ve hadsiz nimetlerinin iki vakit ortasında toplanmış yekunüne karşı şükür ve hamd demek olan namaza emredilmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Dokuzuncu Söz", + "Birinci Nükte" + ], + "title": "Birinci Nükte", + "content": "Namazın manası, Cenab-ı Hakkı tesbih ve tazim ve şükürdür Yani, celaline karşı kavlen ve fiilen “Sübhanallah” deyip takdis etmek hem kemaline karşı lafzen ve amelen “Allahu ekber” deyip tazim etmek hem cemaline karşı kalben ve lisanen ve bedenen “Elhamdülillah” deyip ­şükretmektir Demek tesbih ve tekbir ve hamd, namazın çekirdekleri hükmündedirler Ondandır ki namazın harekat ve ezkarında bu üç şey, her tarafında bulunuyorlar Hem ondandır ki namazdan sonra, namazın manasını tekid ve takviye için şu kelimat-ı mübareke, otuz üç defa tekrar edilir Namazın manası, şu mücmel hülasalarla tekid edilir", + "gaye": "Namazın temel manasının, Cenab-ı Hakk'ı tesbih, tazim ve şükür olarak anlaşılması ve bu mananın namazın harekat ve ezkarında nasıl tecelli ettiğinin kavranması.", + "konular": [ + "Namazın manası ve amacı", + "Tesbih, tekbir ve hamdin namazdaki yeri", + "Namaz sonrası zikirlerin önemi", + "Allah'ı anma ve şükretme" + ], + "kavramlar": [ + "Namaz", + "Tesbih", + "Tazim", + "Şükür", + "Sübhanallah", + "Allahuekber", + "Elhamdülillah", + "Zikir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "Demek tesbih ve tekbir ve hamd, namazın çekirdekleri hükmündedirler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Dokuzuncu Söz", + "İkinci Nükte" + ], + "title": "İkinci Nükte", + "content": "İbadetin manası şudur ki Dergah-ı İlahide abd, kendi kusurunu ve acz ve fakrını görüp kemal-i rububiyetin ve kudret-i Samedaniyenin ve rahmet-i İlahiyenin önünde hayret ve muhabbetle secde etmektir Yani rububiyetin saltanatı, nasıl ki ubudiyeti ve itaati ister rububiyetin kudsiyeti, paklığı dahi ister ki abd, kendi kusurunu görüp istiğfar ile ve Rabbini bütün nekaisten pak ve müberra ve ehl-i dalaletin efkar-ı batılasından münezzeh ve mualla ve kainatın bütün kusuratından mukaddes ve muarra olduğunu, tesbih ile “Sübhanallah” ile ilan etsin Hem de rububiyetin kemal-i kudreti dahi ister ki abd, kendi zaafını ve mahlukatın aczini görmekle kudret-i Samedaniyenin azamet-i asarına karşı istihsan ve hayret içinde “Allahu ekber” deyip huzu ile rükuya gidip ona iltica ve tevekkül etsin Hem rububiyetin nihayetsiz hazine-i rahmeti de ister ki abd, kendi ihtiyacını ve bü­­tün mahlukatın fakr u ihtiyacatını sual ve dua lisanıyla izhar ve Rabbinin ihsan ve ina­matını, şükür ve sena ile ve “Elhamdülillah” ile ilan etsin Demek, namazın efal ve akvali, bu manaları tazammun ediyor ve bunlar için taraf-ı İlahiden vazedilmişler", + "gaye": "İbadetin, özellikle namazın manasının ve hikmetlerinin anlaşılması, Allah'a karşı acziyetin, fakrın, şükrün ve tesbihin öneminin kavranması", + "konular": [ + "İbadetin manası", + "Namazın hikmetleri", + "İnsanın acziyeti ve fakraniyeti", + "Allah'ın kemal-i rububiyeti", + "Allah'ın kudret-i Samedaniyesi", + "Allah'ın rahmet-i İlahiyesi", + "Ubudiyet ve itaat", + "İstiğfarın önemi", + "Tesbihin (Sübhanallah) anlamı", + "Allah'ın nekaisten pak ve müberra oluşu", + "Kudret-i Samedaniyenin azameti", + "Tekbirin (Allahu ekber) anlamı", + "Huzur ve rüku", + "İltica ve tevekkül", + "Rahmet-i İlahiyenin sonsuzluğu", + "Duanın ve ihtiyacın izharı", + "Şükür ve senanın (Elhamdülillah) anlamı", + "Namazın efal ve akvallerinin bu manaları tazammun etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "İbadet", + "Abd", + "Kusur", + "Acz", + "Fakr", + "Rububiyet", + "Kudret", + "Rahmet", + "Secde", + "Ubudiyet", + "İtaat", + "Kudsiyet", + "Paklık", + "İstiğfar", + "Tesbih", + "Sübhanallah", + "Münezzeh", + "Mukaddes", + "Zaaf", + "Mahlukat", + "Azamet", + "İstihsan", + "Hayret", + "Allahu ekber", + "Huzu", + "Rüku", + "İltica", + "Tevekkül", + "İhtiyaç", + "Dua", + "İhsan", + "İnamat", + "Şükür", + "Sena", + "Elhamdülillah", + "Namaz" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İbadet", + "vecize": "Demek, namazın efal ve akvali, bu manaları tazammun ediyor ve bunlar için taraf-ı İlahiden vazedilmişler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Dokuzuncu Söz", + "Üçüncü Nükte" + ], + "title": "Üçüncü Nükte", + "content": "Nasıl ki insan, şu alem-i kebirin bir misal-i musağğarıdır ve Fatiha-i Şerife, şu Kuran-ı Azimüşşanın bir timsal-i münevveridir Namaz dahi bütün ibadatın envaını şamil bir fihriste-i nuraniyedir ve bütün esnaf-ı mahlukatın elvan-ı ibadetlerine işaret eden bir harita-i kudsiyedir", + "gaye": "Namazın, tüm ibadetleri kapsayıcı ve tüm varlıkların ibadetlerine işaret eden, kapsamlı ve kutsal bir ibadet olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "İnsanın kainattaki konumu ve önemi", + "Kur'an-ı Kerim'in özeti olarak Fatiha", + "Namazın ibadetler içindeki yeri ve kapsamı", + "Varlıkların farklı ibadet şekilleri", + "Namazın kapsamlı bir ibadet fihristi ve haritası olması" + ], + "kavramlar": [ + "İnsan", + "Kainat", + "Fatiha", + "Kur'an", + "Namaz", + "İbadet", + "Mahlukat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "Namaz dahi bütün ibadatın envaını şamil bir fihriste-i nuraniyedir ve bütün esnaf-ı mahlukatın elvan-ı ibadetlerine işaret eden bir harita-i kudsiyedir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Dokuzuncu Söz", + "Dördüncü Nükte" + ], + "title": "Dördüncü Nükte", + "content": "Nasıl ki haftalık bir saatin saniye ve dakika ve saat ve günlerini sayan milleri birbirine bakarlar, birbirinin misalidirler ve birbirinin hükmünü alırlar Öyle de Cenab-ı Hakkın bir saat-i kübrası olan şu alem-i dünyanın saniyesi hükmünde olan gece ve gündüz deveranı ve dakikaları sayan seneler ve saatleri sayan tabakat-ı ömr-ü insan ve günleri sayan edvar-ı ömr-ü alem birbirine bakarlar, birbirinin misalidirler ve birbirinin hükmündedirler ve birbirini hatırlatırlar Mesela Fecir zamanı, tulua kadar, evvel-i bahar zamanına hem insanın rahm-ı madere düştüğü avanına hem semavat ve arzın altı gün hilkatinden birinci gününe benzer ve hatırlatır ve onlardaki şuunat-ı İlahiyeyi ihtar eder Zuhr zamanı ise yaz mevsiminin ortasına hem gençlik kemaline hem ömr-ü dünyadaki hilkat-i insan devrine benzer ve işaret eder ve onlardaki tecelliyat-ı rahmeti ve füyuzat-ı nimeti hatırlatır Asr zamanı ise güz mevsimine hem ihtiyarlık vaktine hem ahir zaman Peygamberi­nin aleyhissalatü vesselam asr-ı saadetine benzer ve onlardaki şuunat-ı İlahiyeyi ve inamat-ı Rahmaniyeyi ihtar eder Mağrib zamanı ise güz mevsiminin ahi­rin­de pek çok mahlukatın gurubunu hem insanın vefatını hem dünyanın kıyamet iptidasındaki harabiyetini ihtar ile tecelliyat-ı celaliyeyi ifham ve beşeri gaflet uykusundan uyandırır, ikaz eder İşa vakti ise alem-i zulümat, nehar ale­minin bütün asarını siyah kefeni ile setretmesini hem kışın beyaz kefeni ile ölmüş yerin yüzünü örtmesini hem vefat etmiş insanın bakiyye-i asarı dahi vefat edip nisyan perdesi altına girmesini hem bu dar-ı imtihan olan dünyanın bütün bütün kapanmasını ihtar ile Kahhar-ı Zülcelalin celalli tasarrufatını ilan eder Gece vakti ise hem kışı hem kabri hem alem-i berzahı ifham ile ruh-u beşer rahmet-i Rahmana ne derece muhtaç olduğunu in­sa­­na hatırlatır Ve gecede teheccüd ise kabir ­gecesinde ve berzah karanlığında ne kadar lüzum­lu bir ışık olduğunu bildirir, ikaz eder ve bütün bu inkılabat içinde Cenab-ı Münim-i Hakikinin nihayetsiz nimetlerini ihtar ile ne derece hamd ü senaya müstahak olduğunu ilan eder İkinci sabah ise sabah-ı haşri ihtar eder Evet, şu gecenin sabahı ve şu kışın baharı, ne kadar makul ve lazım ve kati ise haşrin sabahı da berzahın baharı da o katiyettedir Demek, bu beş vaktin her biri, bir mühim inkılab başında olduğu ve büyük inkılabları ihtar ettiği gibi, kudret-i Samedaniyenin tasarrufat-ı azime-i yevmiyesinin işaretiyle hem senevi hem asri hem dehri, kudretin mucizatını ve rahmetin hedayasını hatırlatır Demek, asıl vazife-i fıtrat ve esas-ı ­ubudiyet ve kati borç olan farz namaz, şu vakitlerde layıktır ve ensebdir", + "gaye": "Beş vakit namazın neden bu vakitlerde kılınması gerektiğinin, kainattaki büyük değişimlerle olan bağlantısı üzerinden izah edilmesi ve insanlığın Allah'ın kudretini, rahmetini ve celalini bu değişimler aracılığıyla idrak etmesinin sağlanması.", + "konular": [ + "Beş vakit namazın hikmetleri", + "Gece ve gündüzün manaları", + "İnsan ömrünün merhaleleri ve kainatla ilişkisi", + "Kainattaki büyük inkılaplar ve dersleri", + "Haşir inancının akli delilleri", + "Allah'ın isimlerinin kainattaki tecellileri", + "İbadet ve kulluk vazifesinin önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Namaz", + "Gece", + "Gündüz", + "Haşir", + "Rahmet", + "Kudret", + "Celal", + "Ubudiyet", + "Berzah", + "Kıyamet", + "Fıtrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İnkişaf", + "vecize": "Demek, asıl vazife-i fıtrat ve esas-ı ubudiyet ve kati borç olan farz namaz, şu vakitlerde layıktır ve ensebdir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Dokuzuncu Söz", + "Beşinci Nükte" + ], + "title": "Beşinci Nükte", + "content": "İnsan fıtraten gayet zayıftır Halbuki her şey ona ilişir, onu müteessir ve müteellim eder Hem gayet acizdir Halbuki belaları ve düşmanları pek çoktur Hem gayet fakirdir Halbuki ihtiyacatı pek ziyadedir Hem tembel ve iktidarsızdır Halbuki hayatın tekalifi gayet ağırdır Hem insaniyet onu kainatla alakadar etmiştir Halbuki sevdiği, ünsiyet ettiği şeylerin zeval ve firakı, mütemadiyen onu incitiyor Hem akıl ona yüksek maksatlar ve baki meyveler gösteriyor Halbuki eli kısa, ömrü kısa, iktidarı kısa, sabrı kısadır İşte bu vaziyette bir ruh, fecir zamanında bir Kadir-i Zülcelalin, bir Rahim-i Zülcemalin dergahına niyaz ile namaz ile müracaat edip arzuhal etmek, tevfik ve meded istemek ne kadar elzem ve peşindeki gündüz aleminde başına gelecek, beline yüklenecek işleri, vazifeleri tahammül için ne kadar lüzumlu bir nokta-i istinad olduğu bedaheten anlaşılır Ve zuhr zamanında –ki o zaman– gündüzün kemali ve zevale meyli ve yevmi işlerin avan-ı tekemmülü ve meşagilin tazyikinden muvakkat bir istirahat zamanı ve fani dünyanın bekasız ve ağır işlerin verdiği gaflet ve sersemlikten ruhun teneffüse ihtiyaç vakti ve inamat-ı İlahiyenin tezahür ettiği bir andır Ruh-u beşer, o tazyikten kurtulup o gafletten sıyrılıp o manasız ve bekasız şeylerden çıkıp Kayyum-u Baki olan Münim-i Hakikinin dergahına gidip el bağlayarak, yekun nimetlerine şükür ve hamdedip ve istiane etmek ve celal ve azametine karşı rüku ile aczini izhar etmek ve kemal-i bizevaline ve cemal-i bimisaline karşı secde edip hayret ve muhabbet ve mahviyetini ilan etmek demek olan zuhr namazını kılmak ne kadar güzel, ne kadar hoş, ne kadar lazım ve münasip olduğunu anlamayan insan, insan değil Asr vaktinde –ki o vakit– hem güz mevsim-i hazinanesini ve ihtiyarlık halet-i mahzunanesini ve ahir zaman mevsim-i elimanesini andırır ve hatırlattırır Hem yevmi işlerin neticelenmesi zamanı hem o günde mazhar olduğu sıhhat ve selamet ve hayırlı hizmet gibi niam-ı İlahiyenin bir yekun-ü azim teşkil ettiği zamanı hem o koca Güneşin ufule meyletmesi işaretiyle insan, bir misafir memur ve her şey geçici, bikarar olduğunu ilan etmek zamanıdır Şimdi ebediyeti isteyen ve ebed için halk olunan ve ihsana karşı perestiş eden ve firaktan müteellim olan ruh-u insan, kalkıp abdest alıp şu asr vaktinde ikindi namazını kılmak için Kadim-i Baki ve Kayyum-u Sermedinin dergah-ı Samedaniyesine arz-ı münacat ederek, zevalsiz ve nihayetsiz rahmetinin iltifatına iltica edip hesapsız nimetlerine karşı şükür ve hamdederek, izzet-i rububiyetine karşı zelilane rükuya gidip sermediyet-i uluhiyetine karşı mahviyetkarane secde ederek, hakiki bir teselli-i kalp, bir rahat-ı ruh bulup huzur-u kibriyasında kemer-beste-i ubudiyet olmak demek olan asr namazını kılmak, ne kadar ulvi bir vazife, ne kadar münasip bir hizmet, ne kadar yerinde bir borc-u fıtrat eda etmek, belki gayet hoş bir saadet elde etmek olduğunu insan olan anlar Mağrib vaktinde –ki o zaman– hem kışın başlamasından yaz ve güz aleminin nazenin ve güzel mahlukatının veda-i hazinanesi içinde gurub etmesinin zamanını andırır Hem insanın vefatıyla bütün sevdiklerinden bir firak-ı elimane içinde ayrılıp kabre girmek zamanını hatırlatır Hem dünyanın zelzele-i sekerat içinde vefatıyla bütün sekenesi başka alemlere göçmesi ve bu dar-ı imtihan lambasının söndürülmesi zamanını andırır, hatırlatır ve zevalde gurub eden mahbublara perestiş edenleri şiddetle ikaz eder bir zamandır İşte akşam namazı için böyle bir vakitte, fıtraten bir Cemal-i Bakiye ayine-i müştak olan ruh-u beşer, şu azim işleri yapan ve bu cesim alemleri çeviren, tebdil eden Kadim-i Lemyezel ve Baki-i Layezalin arş-ı azametine yüzünü çevirip bu fanilerin üstünde “Allahü Ekber” deyip onlardan ellerini çekip hiz­met-i Mevla için el bağlayıp Daim-i Bakinin huzurunda kıyam edip “Elhamdülillah” demekle kusursuz kemaline, misilsiz cemaline, nihayetsiz rahmetine karşı hamd ü sena edip اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ اِيَّاكَ نَسْتَعِين demekle, muinsiz ru­­bubiyetine, şeriksiz uluhiyetine, vezirsiz saltanatına karşı arz-ı ubudiyet ve istiane etmek… Hem nihayetsiz kibriyasına, hadsiz kudretine ve aczsiz izzetine karşı rükuya gidip bütün kainatla beraber zaaf ve aczini, fakr ve zilletini izhar etmekle سُبْحَانَ رَبِّىَ الْعَظِيمِ deyip Rabb-i Azimini tesbih edip hem zevalsiz cemal-i zatına, tagayyürsüz sıfat-ı kudsiyesine, tebeddülsüz kemal-i sermediyetine karşı secde edip hayret ve mahviyet içinde terk-i masiva ile muhabbet ve ubudiyetini ilan edip hem bütün fanilere bedel bir Cemil-i Baki, bir Rahim-i Sermedi bulup سُبْحَانَ رَبِّىَ اْلاَعْلَى demekle zevalden münezzeh, kusurdan müberra Rabb-i Alasını takdis etmek… Sonra teşehhüd edip oturup bütün mahlukatın tahiyyat-ı mübarekelerini ve salavat-ı tayyibelerini kendi hesabına o Cemil-i Lemyezel ve Celil-i Layezale hediye edip ve Resul-i Ekremine selam etmekle biatını tecdid ve evamirine itaatini izhar edip ve imanını tecdid ile tenvir etmek için şu kasr-ı kainatın intizam-ı hakimanesini müşahede edip Sani-i Zülcelalin vahdaniyetine şehadet etmek… Hem saltanat-ı rububiyetin dellalı ve mübelliğ-i marziyatı ve kitab-ı kainatın tercüman-ı ayatı olan Muhammed-i Arabi aleyhissalatü vesselamın risaletine şehadet etmek demek olan mağrib namazını kılmak ne kadar latif, nazif bir vazife, ne kadar aziz, leziz bir hizmet, ne kadar hoş ve güzel bir ubudiyet, ne kadar ciddi bir hakikat ve bu fani misafirhanede bakiyane bir sohbet ve daimane bir saadet olduğunu anlamayan adam, nasıl adam olabilir İşa vaktinde –ki o vakit– gündüzün ufukta kalan bakiyye-i asarı dahi kaybolup gece alemi kainatı kaplar مُقَلِّبُ الَّيْلِ وَ النَّهَارِ olan Kadir-i Zülcelalin o beyaz sahifeyi bu siyah sahifeye çevirmesindeki tasarrufat-ı Rabbaniyesiyle yazın müzeyyen yeşil sahifesini, kışın barid beyaz sahifesine çevirmesindeki مُسَخِّرُ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ olan Hakim-i Zülke­malin icraat-ı İlahiyesini hatırlatır Hem mürur-u zamanla ehl-i kuburun bakiyye-i asarı dahi şu dünyadan kesilmesiyle bütün bütün başka aleme geçmesindeki Halık-ı Mevt ve Hayatın şuunat-ı İlahiyesini andırır Hem dar ve fani ve hakir dünyanın tamamen harap olup azim sekeratıyla vefat edip geniş ve baki ve azametli alem-i ahiretin inkişafında Halık-ı Arz ve Semavatın ta­­sarrufat-ı celaliyesini ve tecelliyat-ı cemaliyesini andırır, hatırlattırır bir zamandır Hem şu kaina­tın Malik ve Mutasarrıf-ı Hakikisi, Mabud ve Mahbub-u Hakikisi o zat olabilir ki gece gündüzü, kış ve yazı, dünya ve ahireti, bir kitabın sahifeleri gibi suhuletle çevirir, yazar bozar, değiştirir Bütün bunlara hükmeder bir Kadir-i Mutlak olduğunu ispat eden bir vaziyettir İşte nihayetsiz aciz, zayıf hem nihayetsiz fakir, muhtaç hem nihayetsiz bir istikbal zulümatına dalmakta hem nihayetsiz hadisat içinde çalkanmakta olan ruh-u beşer, yatsı namazını kılmak için şu manadaki işada İbrahimvari لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَdeyip Mabud-u Lemyezel, Mahbub-u Layezalin dergahına namaz ile iltica edip ve şu fani alemde ve fani ömürde ve karanlık dünyada ve karanlık istikbalde, bir Baki-i Sermedi ile münacat edip bir parçacık bir sohbet-i bakiye, birkaç dakikacık bir ömr-ü baki içinde dünyasına nur serpecek, istikbalini ışıklandıracak, mevcudatın ve ahbabının firak ve zevalinden neşet eden yaralarına merhem sürecek olan Rahman-ı Rahimin iltifat-ı rahmetini ve nur-u hidayetini görüp istemek… Hem muvakkaten onu unutan ve gizlenen dünyayı, o dahi unutup dertlerini kalbin ağlamasıyla dergah-ı rahmette döküp hem ne olur ne olmaz, ölüme benzeyen uykuya girmeden evvel, son vazife-i ubudiyetini yapıp yevmiye defter-i amelini hüsn-ü hatime ile bağlamak için salata kıyam etmek, yani bütün fani sevdiklerine bedel bir Mabud ve Mahbub-u Bakinin ve bütün dilencilik ettiği acizlere bedel bir Kadir-i Kerimin ve bütün titrediği muzırların şerrinden kurtulmak için bir Hafiz-i Rahimin huzuruna çıkmak… Hem Fatiha ile başlamak, yani bir şeye yaramayan ve yerinde olmayan nakıs, fakir mahlukları medih ve minnettarlığa bedel, bir Kamil-i Mutlak ve Ganiyy-i Mutlak ve Rahim-i Kerim olan Rabbül-Âlemini medh ü sena etmek… Hem اِيَّاكَ نَعْبُدُ hitabına terakki etmek, yani küçüklüğü, hiçliği, kimsesizliği ile beraber, ezel ve ebed sultanı olan Malik-i Yevmid-dine intisabıyla şu kainatta nazdar bir misafir ve ehemmiyetli bir vazifedar makamına girip اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ اِيَّاكَ نَسْتَعِينُ demekle bütün mahlukat namına kainatın cemaat-i kübrası ve cemiyet-i uzmasındaki ibadat ve istianatı ona takdim etmek… Hem اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ demekle, istikbal karanlığı içinde saadet-i ebediyeye giden, nurani yolu olan sırat-ı müstakime hidayeti istemek… Hem şimdi yatmış nebatat, hayvanat gibi gizlenmiş güneşler, hüşyar yıldızlar, birer nefer misillü emrine musahhar ve bu misa­firhane-i alemde birer lambası ve hizmetkarı olan Zat-ı Zülcelalin kibriyasını düşünüp “Allahü Ekber” deyip rükuya varmak… Hem bütün mahlukatın secde-i kübrasını düşünüp, yani şu gecede yatmış mahlukat gibi her senede, her asırdaki enva-ı mevcudat, hatta Arz, hatta dünya, birer muntazam ordu, belki birer muti nefer gibi vazife-i ubudiyet-i dünyeviyesinden “Emr-i kün feyekun” ile terhis edildiği zaman, yani alem-i gayba gönderildiği vakit, nihayet intizam ile zevalde gurub seccadesinde “Allahü Ekber” deyip secde ettikleri… Hem “Emr-i kün feyekun”den gelen bir sayha-i ihya ve ikaz ile yine baharda kısmen aynen, kısmen mislen haşrolup kıyam edip kemer-beste-i hizmet-i Mevla oldukları gibi şu insancık onlara iktidaen o Rahman-ı Zülkemalin, o Rahim-i Zülcemalin bargah-ı huzurunda hayret-alud bir muhabbet, beka-alud bir mahviyet, izzet-alud bir tezellül içinde “Allahü Ekber” deyip sücuda gitmek, yani bir nevi miraca çıkmak demek olan işa namazını kılmak, ne kadar hoş, ne kadar güzel, ne kadar şirin, ne kadar yüksek, ne kadar aziz ve leziz, ne kadar makul ve münasip bir vazife, bir hizmet, bir ubudiyet, bir ciddi hakikat olduğunu elbette anladın Demek şu beş vakit, her biri birer inkılab-ı azimin işaratı ve icraat-ı cesime-i Rabbaniyenin emaratı ve inamat-ı külliye-i İlahiyenin alamatı olduklarından, borç ve zimmet olan farz namazın o zamanlara tahsisi, nihayet hikmettir سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى مَنْ اَرْسَلْتَهُ مُعَلِّمًا لِعِبَادِكَ لِيُعَلِّمَهُمْ كَيْفِيَّةَ مَعْرِفَتِكَ وَ الْعُبُودِيَّةَ لَكَ وَ مُعَرِّفًا لِكُنُوزِ اَسْمَائِكَ وَ تَرْجُمَانًا ِلآيَاتِ كِتَابِ كَائِنَاتِكَ وَ مِرْآتًا بِعُبُودِيَّتِهِ لِجَمَالِ رُبُوبِيَّتِكَ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ وَ ارْحَمْنَا وَ ارْحَمِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ آمِينَ بِرَحْمَتِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ", + "gaye": "Beş vakit namazın insan fıtratına ne kadar uygun, gerekli ve her bir vaktin Kainatın yaratıcısıyla irtibat kurmak için ne kadar hikmetli zamanlar olduğunu akli ve kalbi delillerle göstermek ve insanı namaza teşvik etmek.", + "konular": [ + "İnsanın fıtraten zayıflığı ve acizliği", + "İnsanın ihtiyaçlarının çokluğu ve fakirliği", + "Hayatın zorlukları ve insanın tembelliği", + "İnsanın kainatla alakası ve ayrılık acısı", + "Aklın yüksek gayeleri ve ömrün kısalığı", + "Fecir namazının önemi ve manası", + "Öğle namazının önemi ve manası", + "İkindi namazının önemi ve manası", + "Akşam namazının önemi ve manası", + "Yatsı namazının önemi ve manası", + "Namazın ibadet ve istiane boyutu", + "Namazın Rabb'e şükür ve hamd etme boyutu", + "Namazın tevhid ve acziyetin ilanı boyutu", + "Namazın kalbe ve ruha sağladığı huzur", + "Namazın geçici dünyaya karşı baki bir irtibat olması", + "Namazın varlık ve yokluk üzerine tefekkür ettirmesi", + "Namazın ahiret inancını pekiştirmesi", + "Kainattaki intizam ve Kudret-i İlahiye" + ], + "kavramlar": [ + "Fıtrat", + "Acz", + "Fakirlik", + "Niyaz", + "Namaz", + "Tevfik", + "Meded", + "Şükür", + "Hamd", + "İstiane", + "Rüku", + "Secde", + "Gaflet", + "Firak", + "Zeval", + "Bekab", + "Vahdaniyet", + "Risalet", + "Ubûdiyet", + "Rahmet", + "Hidayet", + "İman", + "Tefekkür", + "Haşir", + "Kader" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "Beş vakit, her biri birer inkılab-ı azimin işaratı ve icraat-ı cesime-i Rabbaniyenin emarat�� ve inamat-ı külliye-i İlahiyenin alamatı olduklarından, borç ve zimmet olan farz namazın o zamanlara tahsisi, nihayet hikmettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz" + ], + "title": "Onuncu Söz", + "content": "Haşir Bahsi İhtar Şu risalelerde teşbih ve temsilleri, hikayeler suretinde yazdığımın sebebi hem teshil, hem hakaik-i İslamiye ne kadar makul, mütenasib, muhkem, mütesanid olduğunu göstermektir Hikayelerin manaları, sonlarındaki hakikatlerdir Kinaiyat kabilinden yalnız onlara delalet ederler Demek, hayali hikayeler değil, doğru hakikatlerdir بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ فَانْظُرْ اِلٰٓى اٰثَارِ رَحْمَتِ اللّٰهِ كَيْفَ يُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذٰلِكَ لَمُحْيِى الْمَوْتٰى وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖير Birader, haşir ve ahireti basit ve avam lisanıyla ve vazıh bir tarzda beyanını ister isen, öyle ise şu temsili hikayeciğe nefsimle beraber bak, dinle Bir zaman iki adam, Cennet gibi güzel bir memlekete şu dünyaya işarettir gidiyorlar Bakarlar ki herkes ev, hane, dükkan kapılarını açık bırakıp muhafazasına dikkat etmiyorlar Mal ve para, meydanda sahibsiz kalır O adamlardan birisi, her istediği şeye elini uzatıp, ya çalıyor, ya gasbediyor Hevesine tebaiyet edip her nevi zulmü, sefaheti irtikab ediyor Ahali de ona çok ilişmiyorlar Diğer arkadaşı ona dedi ki “Ne yapıyorsun Ceza çekeceksin beni de belaya sokacaksın Bu mallar miri malıdır Bu ahali çoluk çocuğuyla asker olmuşlar veya memur olmuşlar Şu işlerde sivil olarak istihdam ediliyorlar Onun için sana çok ilişmiyorlar Fakat intizam şediddir Padişahın her yerde telefonu var ve memurları bulunur Çabuk git, dehalet et” dedi Fakat o sersem inad edip dedi “Yok, miri malı değil, belki vakıf malıdır, sahibsizdir Herkes istediği gibi tasarruf edebilir Bu güzel şeylerden istifadeyi menedecek hiçbir sebeb görmüyorum Gözümle görmezsem inanmayacağım” dedi Hem feylesofane çok safsatiyatı söyledi İkisi arasında ciddi bir münazara başladı Evvela o sersem dedi “Padişah kimdir Tanımam” Sonra arkadaşı ona cevaben “Bir köy muhtarsız olmaz Bir iğne ustasız olmaz, sahibsiz olamaz Bir harf katibsiz olamaz, biliyorsun Nasıl oluyor ki, nihayet derecede muntazam şu memleket hakimsiz olur Ve bu kadar çok servet ki, her saatte bir şimendifer* gaibden gelir gibi kıymettar, musanna mallarla dolu gelir Burada dökülüyor gidiyor Nasıl sahibsiz olur *{Haşiye Seneye işarettir Evet, bahar, mahzen-i erzak bir vagondur, gaibden gelir} Ve her yerde görünen ilannameler ve beyannameler ve her mal üstünde görünen turra ve sikkeler, damgalar ve her köşesinde sallanan bayraklar nasıl maliksiz olabilir Sen anlaşılıyor ki, bir parça firengi okumuşsun Bu İslam yazılarını okuyamıyorsun Hem de bilenden sormuyorsun İşte gel, en büyük fermanı sana okuyacağım” O sersem döndü dedi “Haydi padişah var fakat benim cüzi istifadem ona ne zarar verebilir, hazinesinden ne noksan eder Hem burada hapis mapis yoktur, ceza görünmüyor” Arkadaşı ona cevaben dedi “Yahu şu görünen memleket bir manevra meydanıdır Hem sanayi-i garibe-i sultaniyenin meşheridir Hem muvakkat temelsiz misafirhaneleridir Görmüyor musun ki, her gün bir kafile gelir, biri gider, kaybolur Daima dolar boşanır Bir zaman sonra şu memleket tebdil edilecek Bu ahali başka ve daimi bir memlekete nakledilecek Orada herkes hizmetine mukabil ya ceza, ya mükafat görecek” dedi Yine o hain sersem, temerrüd edip “İnanmam Hiç mümkün müdür ki, bu memleket harab edilsin başka bir memlekete göç etsin” dedi Bunun üzerine emin arkadaşı dedi “Madem bu derece inad ve temerrüd edersin Gel, hadd ü hesabı olmayan delail içinde Oniki Suret ile sana göstereceğim ki Bir mahkeme-i kübra var, bir dar-ı mükafat ve ihsan ve bir dar-ı mücazat ve zindan var ve bu memleket her gün bir derece boşandığı gibi, bir gün gelir ki, bütün bütün boşanıp harab edilecek", + "gaye": "Haşir ve ahiret inancının basit ve açık bir dille, teşbih ve temsillerle anlatılması, imansızlık ve inkarın batıllığının ispatlanması.", + "konular": [ + "Haşir ve ahiret inancının ispatı", + "Allah'ın varlığı ve birliği (tevhid)", + "Dünyanın geçiciliği ve ahiretin kalıcılığı", + "İyi ve kötü davranışların ahiretteki karşılığı", + "Akıl ve inkar arasındaki çatışma", + "Risale-i Nur'un üslup özellikleri (teşbih ve temsillerin kullanılması)" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Ahiret", + "Temsil", + "Teşbih", + "Vazıh", + "Hakikat", + "İhtar", + "Nefis", + "Zulüm", + "Sefahet", + "İntizam", + "Padişah", + "Miri malı", + "Vakıf malı", + "Feylesofane", + "Safsatiyat", + "Münazara", + "Muhtar", + "Muntazam", + "Mahzen", + "Ferman", + "Hazine", + "Noksan", + "Hapis", + "Manav", + "Sanayi", + "Meşher", + "Muvakkat", + "Misafirhane", + "Nakil", + "Mükafat", + "Ceza", + "Hain", + "Temerrüd", + "Delail", + "Mahkeme-i kübra", + "Dar-ı mükafat", + "Dar-ı mücazat", + "Zindan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Demek, hayali hikayeler değil, doğru hakikatlerdir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Birinci Suret" + ], + "title": "Birinci Suret", + "content": "Hiç mümkün müdür ki Bir saltanat, bahusus böyle muhteşem bir saltanat, hüsn-ü hizmet eden mutilere mükafatı ve isyan edenlere mücazatı bulunmasın Burada yok hükmündedir Demek başka yerde bir mahkeme-i kübra vardır", + "gaye": "Kainatın tesadüfi olmayıp, adalet ve mükâfat-mücazat prensibiyle işleyen bir ilahi mahkemeye işaret ettiğinin kavranması", + "konular": [ + "Adalet", + "Mükafat ve ceza", + "Haşir ve ahiret", + "Kainatın düzeni", + "İlahi adalet" + ], + "kavramlar": [ + "Saltanat", + "Mahkeme-i kübra", + "Adalet", + "Mükafat", + "Mücazat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mahkeme-i kübra", + "vecize": "Demek başka yerde bir mahkeme-i kübra vardır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "İkinci Suret" + ], + "title": "İkinci Suret", + "content": "Bu gidişata, icraata bak Nasıl en fakir, en zaiften tut, ta herkese mükemmel, mükellef erzak veriliyor kimsesiz hastalara çok güzel bakılıyor Hem gayet kıymetdar ve şahane taamlar, kaplar, murassa nişanlar, müzeyyen elbiseler, muhteşem ziyafetler vardır Bak senin gibi sersemlerden başka, herkes vazifesine gayet dikkat eder Kimse zerrece haddinden tecavüz etmez En büyük şahıs, en büyük bir itaatle mütevaziane bir havf ve heybet altında hizmet eder Demek şu saltanat sahibinin pek büyük bir keremi, pek geniş bir merhameti var Hem pek büyük izzeti, pek celalli bir haysiyeti, namusu vardır Halbuki kerem ise, inam etmek ister Merhamet ise, ihsansız olamaz İzzet ise gayret ister Haysiyet ve namus ise, edebsizlerin tedibini ister Halbuki şu memlekette o merhamet, o namusa layık binden biri yapılmıyor Zalim izzetinde, mazlum zilletinde kalıp buradan göçüp gidiyorlar Demek bir mahkeme-i kübraya bırakılıyor", + "gaye": "Dünya hayatındaki adaletsizliklerin ve merhametsizliklerin, ahiretteki bir Büyük Mahkeme'de telafi edileceğinin ve Allah'ın nihai adaletinin tecelli edeceğinin kavranması.", + "konular": [ + "Allah'ın keremi ve merhametinin genişliği", + "Allah'ın izzeti ve haysiyetinin celali", + "Dünyadaki zulüm ve mazlumiyetin ahiretteki karşılığı", + "Adalet-i İlahiye'nin tahakkuku", + "Haşir ve ahiret inancının gerekliliği" + ], + "kavramlar": [ + "Kerem", + "Merhamet", + "İzzet", + "Haysiyet", + "Namus", + "Adalet", + "Zulüm", + "Zillet", + "Mahkeme-i Kübra", + "Haşir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mahkeme-i Kübra", + "vecize": "Demek bir mahkeme-i kübraya bırakılıyor", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Üçüncü Suret" + ], + "title": "Üçüncü Suret", + "content": "Bak ne kadar ali bir hikmet, bir intizamla işler dönüyor Hem ne kadar hakiki bir adalet, bir mizanla muameleler görülüyor Halbuki hikmet-i hükumet ise, saltanatın cenah-ı himayesine iltica eden mültecilerin taltifini ister Adalet ise, raiyetin hukukunun muhafazasını ister ta hükumetin haysiyeti, saltanatın haşmeti muhafaza edilsin Halbuki şu yerlerde o hikmete, o adalete layık binden biri icra edilmiyor Senin gibi sersemler, çoğu ceza görmeden buradan göçüp gidiyorlar Demek bir mahkeme-i kübraya bırakılıyor", + "gaye": "Dünyadaki adalet ve hikmetin eksik icra edilmesinin, ahiretteki büyük mahkemeye bir delil teşkil ettiğini anlamak ve imanını güçlendirmek.", + "konular": [ + "İlahi Hikmet ve Adalet", + "Dünyadaki Eksiklikler", + "Ahiret Mahkemesi", + "Cezasız Kalan Suçlar", + "Hükümetin Rolü ve Sorumlulukları", + "Saltanatın Haşmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "Adalet", + "Hükümet", + "Saltanat", + "Mizan", + "Mahkeme-i Kübra" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Mahkeme-i Kübra", + "vecize": "Demek bir mahkeme-i kübraya bırakılıyor", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Dördüncü Suret" + ], + "title": "Dördüncü Suret", + "content": "Bak hadd ü hesaba gelmeyen şu sergilerde olan misilsiz mücevherat, şu sofralarda olan emsalsiz matumat gösteriyorlar ki Bu yerlerin padişahının hadsiz bir sehaveti, hesabsız dolu hazineleri vardır Halbuki böyle bir sehavet ve tükenmez hazineler, daimi ve istenilen her şey içinde bulunur bir dar-ı ziyafet ister Hem ister ki, o ziyafetten telezzüz edenler orada devam etsinler Ta zeval ve firak ile elem çekmesinler Çünki zeval-i elem, lezzet olduğu gibi, zeval-i lezzet dahi elemdir Bu sergilere bak Ve şu ilanlara dikkat et Ve bu dellallara kulak ver ki, muciznüma bir padişahın antika sanatlarını teşkil ve teşhir ediyorlar, kemalatını gösteriyorlar Misilsiz cemal-i manevisini beyan ediyorlar Hüsn-ü mahfisinin letaifinden bahsediyorlar Demek onun pek mühim, hayret verici kemalat ve cemal-i manevisi vardır Gizli, kusursuz kemal ise takdir edici, istihsan edici, maşaallah deyip müşahede edicilerin başlarında teşhir ister Mahfi, nazirsiz cemal ise görünmek ve görmek ister Yani, kendi cemalini iki vecihle görmek Biri, muhtelif ayinelerde bizzat müşahede etmek Diğeri, müştak seyirci ve mütehayyir istihsan edicilerin müşahedesi ile müşahede etmek ister Hem görmek, hem görünmek, hem daimi müşahede, hem ebedi işhad ister Hem o daimi cemal, müştak seyirci ve istihsan edicilerin devam-ı vücudlarını ister Çünki daimi bir cemal, zail müştaka razı olamaz Zira dönmemek üzere zevale mahkum olan bir seyirci, zevalin tasavvuruyla muhabbeti adavete döner, hayret ve hürmeti tahkire meyleder Çünki insan, bilmediği ve yetişmediği şeye düşmandır Halbuki şu misafirhanelerden herkes çabuk gidip, kayboluyor O kemal ve o cemalin bir ışığını belki zayıf bir gölgesini, bir anda bakıp doymadan gidiyor Demek bir seyrangah-ı daimiye gidiliyor", + "gaye": "Kainatın daimi ve istenilen her şeyin bulunacağı bir ziyafetgah, yani ahiret olduğuna ve bu dünyadaki fani güzelliklerin ahiretin varlığına işaret ettiğine dair delilleri ortaya koymak ve Allah'ın kemal ve cemalinin ahireti gerektirdiğini izah etmek.", + "konular": [ + "Ahiretin gerekliliği", + "Allah'ın sehaveti ve hazineleri", + "Daimi ziyafetgah ihtiyacı", + "Zevalin elem oluşu", + "Allah'ın kemalat ve cemalinin görünme arzusu", + "Müşahede ve görünme isteği", + "Daimi cemal ve seyircinin devamı" + ], + "kavramlar": [ + "Sehavet", + "Zeval", + "Fırak", + "Elem", + "Lezzet", + "Muciznüma", + "Kemalat", + "Cemal-i Manevi", + "Hüsn-ü Mahfi", + "İstihsan", + "Ayine", + "Müşahede", + "İşhad", + "Adavet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Seyrangah-ı daimiye", + "vecize": "Demek bir seyrangah-ı daimiye gidiliyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Beşinci Suret" + ], + "title": "Beşinci Suret", + "content": "Bak bu işler içinde görünüyor ki, o misilsiz zatın pek büyük bir şefkati vardır Çünki her musibetzedenin imdadına koşturuyor Her suale ve matluba cevab veriyor Hatta bak, en edna bir hacet, en edna bir raiyetten görse, şefkatle kaza ediyor Bir çobanın bir koyunu, bir ayağı incinse, ya merhem, ya baytar gönderiyor Gel gidelim, şu adada büyük bir içtima var Bütün memleket eşrafı orada toplanmışlar Bak, pek büyük bir nişanı taşıyan bir yaver-i ekrem bir nutuk okuyor O şefkatli padişahından bir şeyler istiyor Bütün ahali “Evet, evet biz de istiyoruz” diyorlar Onu tasdik ve teyid ediyorlar Şimdi dinle, bu padişahın sevgilisi diyor ki “Ey bizi nimetleriyle perverde eden sultanımız Bize gösterdiğin nümunelerin ve gölgelerin asıllarını, menbalarını göster Ve bizi makarr-ı saltanatına celbet Bizi bu çöllerde mahvettirme Bizi huzuruna al Bize merhamet et Burada bize tattırdığın leziz nimetlerini orada yedir Bizi zeval ve tebid ile tazib etme Sana müştak ve müteşekkir şu muti raiyetini başı boş bırakıp idam etme” diyor ve pek çok yalvarıyor Sen de işitiyorsun Acaba bu kadar şefkatli ve kudretli bir padişah, hiç mümkün müdür ki en edna bir adamın en edna bir meramını ehemmiyetle yerine getirsin, en sevgili bir yaver-i ekreminin en güzel bir maksudunu yerine getirmesin Halbuki o sevgilinin maksudu, umumun da maksududur Hem padişahın marzisi, hem merhamet ve adaletinin muktezasıdır Hem ona rahattır, ağır değil Bu misafirhanelerdeki muvakkat nüzhetgahlar kadar ağır gelmez Madem nümunelerini göstermek için beş-altı gün seyrangahlara bu kadar masraf ediyor, bu memleketi kurdu Elbette hakiki hazinelerini, kemalatını, hünerlerini makarr-ı saltanatında öyle bir tarzda gösterecek, öyle seyrangahlar açacak ki, akılları hayrette bırakacak Demek bu meydan-ı imtihanda olanlar, başı boş değiller saadet sarayları ve zindanlar onları bekliyorlar", + "gaye": "Allah'ın sonsuz şefkat ve kudretinin, ahiret inancının (haşrin) ve bu dünyadaki nimetlerin asıl kaynağının idrak edilmesi, dolayısıyla cennet ve cehennemin varlığının kaçınılmaz olduğu ve kulların başıboş bırakılmayacağı hakikatinin ispatı.", + "konular": [ + "Allah'ın şefkat ve merhametinin genişliği", + "Ahiret inancının ispatı", + "Peygamber Efendimizin (asm) şefaati", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Nimetlerin asıl kaynaklarının ahirette olacağı", + "İnsanın fani dünyada başıboş bırakılmayacağı", + "İmtihan dünyası", + "Cennet ve cehennemin varlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Şefkat", + "Kudret", + "Haşir", + "Nimet", + "Merhamet", + "Adalet", + "Saltanat", + "Yaver-i Ekrem", + "İmtihan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Şefkat", + "vecize": "Demek bu meydan-ı imtihanda olanlar, başı boş değiller saadet sarayları ve zindanlar onları bekliyorlar.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Suret" + ], + "title": "Altıncı Suret", + "content": "İşte gel bak, bu muhteşem şimendiferler, tayyareler, techizatlar, depolar, sergiler, icraatlar gösteriyorlar ki, perde arkasında pek muhteşem bir saltanat vardır, hükmediyor {Haşiye Mesela Nasıl şu zamanda manevra meydanında harb usulünde, “Silah al, süngü tak” emriyle koca bir ordu baştan başa dikenli bir meşegaha benzediği gibi her bir bayram gününde resm-i geçit için “Formalarınızı takıp, nişanlarınızı asınız” emrine karşı ordugah, seraser rengarenk çiçek açmış müzeyyen bir bahçeyi temsil ettiği misillü öyle de ruy-i zemin meydanında, Sultan-ı Ezelinin nihayetsiz enva-ı cünudundan melek ve cinn ve ins ve hayvanlar gibi şuursuz nebatat taifesi dahi, hıfz-ı hayat cihadında Emr-i كُنْ فَيَكُونُ ile “Müdafaa için silahlarınızı ve cihazatınızı takınız” emr-i İlahiyi aldıkları vakit, zemin baştan aşağıya bütün ondaki dikenli ağaçlar ve nebatlar süngücüklerini taktıkları zaman, aynen süngülerini takmış muhteşem bir ordugaha benziyor Hem baharın her bir günü, her bir haftası, birer taife-i nebatatın birer bayramı hükmünde olduğu için, her bir taifesi dahi kendi Sultanının o taifeye ihsan ettiği güzel hediyeleri teşhir için ona taktığı murassa nişanları birer resm-i geçit tarzında o Sultan-ı Ezelinin nazar-ı şuhud ve işhadına arzettiğinden ve öyle bir vaziyet gösterdiğinden, bütün nebatat ve eşcar güya “Sanat-ı Rabbaniye murassaatını ve çiçek ve meyve denilen fıtrat-ı İlahiyenin nişanlarını takınız, çiçekler açınız” emr-i Rabbaniyeyi dinliyorlar ki, ruy-i zemin dahi gayet muhteşem bir bayram gününde, şahane resm-i geçitte, sürmeli formaları ve murassa nişanları parlayan bir ordugahı temsil ediyor İşte şu derece hikmetli ve intizamlı teçhizat ve tezyinat elbette nihayetsiz kadir bir sultanın, nihayet derecede hakim bir hakimin emriyle olduğunu kör olmayanlara gösterir} Böyle bir saltanat, kendisine layık bir raiyet ister Halbuki görüyorsun, bütün raiyet bu misafirhanede toplanmışlar Misafirhane ise her gün dolar, boşanır Hem bütün raiyet manevra için bu meydan-ı imtihanda bulunuyorlar Meydan ise, her saat tebdil ediliyor Hem bütün raiyet, padişahın kıymettar ihsanatının nümunelerini ve harika sanatlarının antikalarını sergilerde temaşa etmek için şu teşhirgahta birkaç dakika durup seyrediyorlar Meşher ise, her dakika tahavvül ediyor Giden gelmez, gelen gider İşte bu hal, şu vaziyet kati gösteriyor ki Şu misafirhane ve şu meydan ve şu meşherlerin arkasında daimi saraylar, müstemir meskenler, şu nümunelerin ve suretlerin halis ve yüksek asıllarıyla dolu bağ ve hazineler vardır Demek burada çabalamak onlar içindir Şurada çalıştırır, orada ücret verir Herkesin istidadına göre orada bir saadeti var", + "gaye": "Kainatın ve dünya üzerindeki değişimlerin, Allah'ın mutlak kudret ve saltanatını gösterdiğini ve dünya hayatının ahiret için bir hazırlık ve imtihan meydanı olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Allah'ın kudret ve saltanatının delilleri", + "Kainatın işleyişindeki mükemmel düzen", + "Dünya hayatının geçiciliği ve ahiret inancı", + "Ahiretin varlığına dair deliller", + "İmtihan dünyası ve ahiret hazırlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Saltanat", + "Kudret", + "Hikmet", + "İntizam", + "Raiyet", + "Misafirhane", + "İmtihan", + "Ahiret", + "Cennet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Saltanat", + "vecize": "İşte şu derece hikmetli ve intizamlı teçhizat ve tezyinat elbette nihayetsiz kadir bir sultanın, nihayet derecede hakim bir hakimin emriyle olduğunu kör olmayanlara gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Yedinci Suret" + ], + "title": "Yedinci Suret", + "content": "Gel, bir parça gezelim Şu medeni ahali içinde ne var, ne yok görelim İşte bak Her yerde, her köşede, müteaddid fotoğraflar kurulmuş, suret alıyorlar Bak, her yerde müteaddid katibler oturmuşlar, bir şeyler yazıyorlar Her şeyi kaydediyorlar En ehemmiyetsiz bir hizmeti, en adi bir vukuatı zabtediyorlar Ha, şu yüksek dağda padişaha mahsus bir büyük fotoğraf kurulmuş ki, {Haşiye Şu suretin işaret ettiği manaların bir kısmı Yedinci Hakikatte beyan edilmiş Yalnız burada padişaha mahsus bir büyük fotoğraf işareti ve hakikatı “Levh-i Mahfuz” demektir Levh-i Mahfuzun tahakkuk-u vücudu Yirmialtıncı Sözde şöyle isbat edilmiş ki Nasıl küçük küçük cüzdanlar, büyük bir kütüğün vücudunu ihsas eder ve küçük küçük senedler, bir defter-i kebirin bulunduğunu işar eder ve küçük kesretli tereşşuhatlar, büyük bir su menbaını işmam eder Aynen öyle de Küçük küçük cüzdanlar hükmünde hem birer küçük Levh-i Mahfuz manasında hem büyük Levh-i Mahfuzu yazan kalemden tereşşuh eden küçük küçük noktalar suretinde olan beni-beşerin kuvve-i hafızaları, ağaçların meyveleri, meyvelerin çekirdekleri, tohumları elbette bir hafıza-i kübrayı, bir defter-i ekberi, bir levh-i mahfuz-u azamı ihsas eder, işar eder ve isbat eder Belki keskin akıllara gösterir} bütün bu yerlerde ne cereyan eder, suretini alıyorlar Demek o zat emretmiş ki mülkünde cereyan eden bütün muamele ve işler zabtedilsin Demek oluyor ki o zat-ı muazzam bütün hadisatı kaydettirir, suretini alır İşte şu dikkatli hıfz ve muhafaza, elbette bir muhasebe içindir Şimdi, en adi raiyetin en adi muamelelerini ihmal etmeyen bir Hakim-i Hafiz, hiç mümkün müdür ki raiyetin en büyüklerinden en büyük amellerini muhafaza etmesin, muhasebe etmesin, mükafat ve mücazat vermesin Halbuki o zatın izzetine ve gayretine dokunacak ve şen-i merhameti hiç kabul etmeyecek muameleler, o büyüklerden sudur ediyor Burada cezaya çarpmıyor Demek, bir mahkeme-i kübraya bırakılıyor", + "gaye": "Kainattaki hassas kayıt sisteminin, ölümden sonraki büyük bir mahkeme (haşir ve hesap) için hazırlandığını ve hiçbir amelin karşılıksız kalmayacağını, adaletin kesinliğini idrak ettirmek.", + "konular": [ + "Kainattaki ilahi kayıt sistemi", + "Allah'ın Hafiz ismi", + "Levh-i Mahfuz'un varlığı ve önemi", + "Hesap günü ve adalet", + "Küçük ve büyük amellerin kaydedilmesi", + "Dünya ve ahiret adaleti arasındaki ilişki" + ], + "kavramlar": [ + "Levh-i Mahfuz", + "Haşir", + "Hesap", + "Adalet", + "Hafiz", + "Hakim", + "Mizan", + "Kader" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muhasebe", + "vecize": "İşte şu dikkatli hıfz ve muhafaza, elbette bir muhasebe içindir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Sekizinci Suret" + ], + "title": "Sekizinci Suret", + "content": "Gel, ondan gelen bu fermanları sana okuyacağım Bak, mükerrer vadediyor ve şiddetli tehdid ediyor ki “Sizleri oradan alıp, makarr-ı saltanatıma getireceğim ve mutileri mesud, asileri mahpus edeceğim O muvakkat yeri harab edip, müebbed sarayları, zindanları havi diğer bir memleket kuracağım” Hem o vad ettiği şeyler, ona gayet rahattır Raiyetine, gayet mühimdir Vadinde hulf ise, izzet-i iktidarına gayet zıddır İşte bak ey sersem Sen yalancı vehmini, hezeyancı aklını, aldatıcı nefsini tasdik ediyorsun Ve hiçbir vechile hulf ve hilafa mecburiyeti olmayan ve hiçbir cihetle hilaf haysiyetine yakışmayan ve bütün görünen işler sıdkına şehadet eden bir zatı tekzib ediyorsun Elbette büyük bir cezaya müstehak olursun Misalin şuna benzer ki Bir yolcu, güneşin ziyasından gözünü kapıyor, hayaline bakıyor vehmi, bir yıldız böceği gibi kafa fenerinin ışığıyla dehşetli yolunu tenvir etmek istiyor Madem vad etmiş, yapacaktır Halbuki ifası ona çok rahat ve bize ve her şeye ve ona ve saltanatına pek çok lazımdır Demek bir mahkeme-i kübra, bir saadet-i uzma vardır", + "gaye": "Allah'ın vadinin hakikatini, bu vadin yerine getirilmesinin kolaylığını ve O'nun gücünün bu vade engel olmayacağını vurgulayarak, inkarcılığı ve şüpheciliği ortadan kaldırma.", + "konular": [ + "Allah'ın (c.c.) kudreti ve vaatlerinin gerçekleşeceği", + "Dünyanın geçiciliği ve ahiretin kalıcılığı", + "İtaat edenlerin mükafatlandırılması ve isyan edenlerin cezalandırılması", + "İnsanın nefsini ve vehmini takip etmesinin yanlışlığı", + "Allah'ın (c.c.) izzetine ve sıdkına olan iman gerekliliği", + "Haşrin ve mahkeme-i kübranın kaçınılmazlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Ferman", + "Makarr-ı saltanat", + "Muti", + "Asi", + "Muvakkat", + "Müebbed", + "Hulf", + "Vehim", + "Hezeyan", + "Nefis", + "Sıdk", + "Tekzib", + "Ziya", + "Mahkeme-i kübra", + "Saadet-i uzma" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ferman", + "vecize": "Madem vad etmiş, yapacaktır. Halbuki ifası ona çok rahat ve bize ve her şeye ve ona ve saltanatına pek çok lazımdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Dokuzuncu Suret" + ], + "title": "Dokuzuncu Suret", + "content": "Şimdi gel Bu dairelerin ve cemaatlerin bazı rüesalarına ki, {Haşiye Şu suretin isbat ettiği manalar Sekizinci Hakikatte görünecek Mesela, dairelerin reisleri şu temsilde enbiya ve evliyaya işarettir Ve telefon ise, makes-i vahy ve mazhar-ı ilham olan kalbden uzanan bir nisbet-i Rabbaniyedir ki, kalb o telefonun başıdır ve kulağı hükmündedir} her biri bizzat padişahla görüşecek hususi birer telefonu var Hem bazı onun huzuruna çıkmışlar Ne diyorlar bak Bunlar ittifakla ihbar ediyorlar ki O zat, mükafat ve mücazat için pek muhteşem ve dehşetli bir yer ihzar etmiş Gayet kavi vad ve şiddetli tehdid ediyor Hem onun izzet ve celaleti hiç bir vecihle hulf-ül vade tenezzül edip, tezellülü kabul etmez Halbuki o muhbirler hem tevatür derecesinde çok, hem icma kuvvetinde bir ittifakla haber veriyorlar ki Şu bazı asarı görünen saltanat-ı azimenin medarı ve makarrı, buradan uzak bir başka memlekettedir ve şu meydan-ı imtihanda binalar muvakkattırlar Sonra daimi saraylara tebdil edilecek Bu yerler değişecekler Çünki eserleriyle azameti anlaşılan şu muhteşem, zevalsiz saltanat böyle geçici, devamsız, bikarar, ehemmiyetsiz, mütegayyir, bekasız, nakıs, tekemmülsüz umurlar üzerinde kurulmaz, durulmaz Demek ona layık, daimi, müstekar, zevalsiz, müstemir, mükemmel, muhteşem umurlar üzerinde duruyor Demek bir diyar-ı aher var elbette o makarra gidilecektir", + "gaye": "Padişah benzetmesi üzerinden Allah'ın varlığına, ahiretin hakikatine ve dünyanın geçiciliğine iman etme gerekliliğinin kavranması.", + "konular": [ + "Allah'ın (Padişahın) varlığı ve azameti", + "Ahiret (Mükafat ve Mücazat yurdu) inancının delilleri", + "Peygamberler ve Evliyaların (Daire reisleri) Allah ile irtibatı", + "Vahiy ve İlhamın (Telefon) kalple bağlantısı", + "Dünyanın geçiciliği ve ahiretin kalıcılığı", + "Cennet ve Cehennemin hakikati", + "İmanın delillerinin sağlamlığı (Tevatür, İcma)" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Vahiy", + "İlham", + "Saltanat", + "İzzet", + "Celal", + "Mükafat", + "Mücazat", + "Dünya", + "Ahiret", + "İman", + "Tevatür", + "İcma" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Saltanat", + "vecize": "Demek bir diyar-ı aher var elbette o makarra gidilecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Onuncu Suret" + ], + "title": "Onuncu Suret", + "content": "Gel, bugün nevruz-u sultanidir {Haşiye Bu suretin remzini Dokuzuncu Hakikatte göreceksin Mesela Nevruz günü, bahar mevsimine işarettir Çiçekli yeşil sahra ise, bahar mevsimindeki ruy-i zemindir Değişen perdeler, manzaralar ise, fasl-ı baharın ibtidasından, yazın intihasına kadar Sani-i Kadir-i Zülcelalin, Fatır-ı Hakim-i Zülcemalin kemal-i intizam ile değiştirdiği ve kemal-i rahmet ile tazelendirdiği ve birbiri arkasında gönderdiği mevcudat-ı bahariye tabakatına ve masnuat-ı sayfiye taifelerine ve erzak-ı hayvaniye ve insaniyeye medar olan matumata işarettir} Bir tebeddülat olacak, acib işler çıkacak Şu baharın şu güzel gününde, şu güzel çiçekli olan şu yeşil sahraya gidip bir seyran ederiz İşte bak Ahali de bu tarafa geliyorlar Bak bir sihir var O binalar birden harab oldular, başka bir şekil aldı Bak, bir mucize var O harab olan binalar, birden burada yapıldı Âdeta bu hali bir çöl, bir medeni şehir oldu Bak, sinema perdeleri gibi her saat başka bir alem gösterir, başka bir şekil alır Buna dikkat et ki o kadar karışık, süratli, kesretli, hakiki perdeler içinde ne kadar mükemmel bir intizam vardır ki, her şey yerli yerine konuluyor Hayali sinema perdeleri dahi, bunun kadar muntazam olamaz Milyonlar mahir sihirbazlar dahi, bu sanatları yapamazlar Demek, bize görünmeyen o padişahın çok büyük mucizeleri vardır Ey sersem Sen diyorsun “Nasıl bu koca memleket tahrib edilip, başka yere kurulacak “ İşte görüyorsun ki Her saat, senin aklın kabul etmediği o tebdil-i diyar gibi çok inkılablar, tebdiller oluyor Şu toplanmak, dağılmak ve şu hallerden anlaşılıyor ki Bu görünen süratli içtimalar, dağılmalar, teşkiller, tahribler içinde başka bir maksad var Bir saatlik içtima için on sene kadar masraf yapılıyor Demek bu vaziyetler maksud-u bizzat değiller Bir temsildir, bir takliddirler O zat mucize ile yapıyor Ta suretleri alınıp terkib edilsin ve neticeleri hıfzedilip yazılsın- Nasıl ki, manevra meydan-ı imtihanının herşeyi kaydediliyordu ve yazılıyordu -Demek, bir mecma-ı ekberde muamele, bunlar üzerine devam edip dönecek Hem bir meşher-i azamda daimi gösterilecek Demek şu geçici, kararsız vaziyetler sabit suretler, baki meyveler veriyorlar Demek bu ihtifalat bir saadet-i uzma, bir mahkeme-i kübra, bilmediğimiz ulvi gayeler içindir", + "gaye": "Kainattaki anlık ve sürekli değişimlerin, büyük bir yaratıcının kudret ve iradesiyle gerçekleştiğini, dünyanın geçici bir imtihan alanı olduğunu ve ahirette büyük bir hesabın ve ebedi bir hayatın varlığını delillerle göstermek. Özellikle haşrin ve ahiret hayatının akla uzak gelmediğini, günlük hayattaki değişimlerle kanıtlamak.", + "konular": [ + "Nevruz ve bahar mevsimi", + "Kainattaki değişim ve dönüşüm", + "Allah'ın kudret ve intizamı", + "Baharın mucizevi yaratılışı", + "Sinematik örneklemelerle kainatın temsili", + "Haşir ve yeniden dirilişin akli delilleri", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Ahiret hayatının ebediliği", + "İmtihan dünyası", + "Kader ve kudretin tecellileri", + "Gaye ve maksatlı yaratılış" + ], + "kavramlar": [ + "Nevruz", + "Haşir", + "Kudret", + "İntizam", + "Rahmet", + "Mucize", + "Temsil", + "Taklit", + "İmtihan", + "Mahkeme-i kübra", + "Saadet-i uzma" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tebeddülat", + "vecize": "Demek şu geçici, kararsız vaziyetler sabit suretler, baki meyveler veriyorlar.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Onbirinci Suret" + ], + "title": "Onbirinci Suret", + "content": "Gel, ey muannid arkadaş Bir tayyareye, ya şarka veya garba yani mazi ve müstakbele giden bir şimendifere binelim Şu mucizekar zatın, sair yerlerde ne çeşit mucizeler gösterdiğini görelim İşte bak, gördüğümüz menzil ve meydan ve meşher gibi acaibler, her tarafta bulunuyor Lakin sanatça, suretçe birbirinden ayrıdırlar Fakat buna iyi dikkat et ki O sebatsız menzillerde, o devamsız meydanlarda, o bekasız meşherlerde ne kadar bahir bir hikmetin intizamatı, ne derece zahir bir inayetin işaratı, ne mertebe ali bir adaletin emaratı, ne derece vasi bir merhametin semeratı görünüyor Basiretsiz olmayan herkes yakinen anlar ki Onun hikmetinden daha ekmel bir hikmet ve inayetinden daha ecmel bir inayet ve merhametinden daha eşmel bir merhamet ve adaletinden daha ecell bir adalet olamaz ve tasavvur edilemez Eğer faraza tevehhüm ettiğin gibi, daire-i memleketinde daimi menziller, ali mekanlar, sabit makamlar, baki meskenler, mukim ahali, mesud raiyeti bulunmazsa şu hikmet, inayet, merhamet, adaletin hakikatlarına şu bekasız memleket mazhar olamadığı malum ve onlara mazhar olacak, başka yerde de bulunmazsa o vakit gündüz ortasında güneşin ışığını gördüğümüz halde güneşi inkar etmek derecesinde bir ahmaklıkla, şu gözümüz önündeki hikmeti inkar etmek ve şu müşahede ettiğimiz inayeti inkar etmek ve şu gördüğümüz merhameti inkar etmek ve şu pek kuvvetli emaratı, işaratı görünen adaleti inkar etmek lazım gelir Hem bu gördüğümüz icraat-ı hakimane ve efal-i kerimane ve ihsanat-ı rahimanenin sahibini -haşa sümme haşa- sefih bir oyuncu, gaddar bir zalim olduğunu kabul etmek lazımgelir Bu ise, hakikatlerin zıdlarına inkılabıdır Halbuki inkılab-ı hakaik, bütün ehl-i aklın ittifakıyla muhaldir, mümkün değildir Yalnız, her şeyin vücudunu inkar eden Sofestai eblehler hariçtir Demek, bu diyardan başka bir diyar vardır Onda bir mahkeme-i kübra, bir madele-i ulya, bir mekreme-i uzma vardır ki ta şu merhamet ve hikmet ve inayet ve adalet tamamen tezahür etsinler", + "gaye": "Kainattaki sebatssız menziller, devamsız meydanlar ve bekasız meşherler gibi acayiplerde tecelli eden ilahi hikmet, inayet, merhamet ve adaletin mutlak mükemmelliğini vurgulayarak, bu sıfatların gerçek anlamda tezahür edebilmesi için ahiret yurdunun (daimi menziller, ali mekanlar) varlığının zorunlu olduğunu ispatlamak. Bu dünyadaki noksanlık ve faniliğin, Allah'ın sıfatlarının tam kemalini gösteremeyeceği, dolayısıyla bir Mahkeme-i Kübra'nın ve ebedi bir hayatın varlığının kaçınılmaz olduğu gerçeğini idrak ettirmek.", + "konular": [ + "Allah'ın sıfatlarının (hikmet, inayet, merhamet, adalet) kainattaki tezahürleri", + "Dünya hayatının faniliği ve geçiciliği", + "Ahiretin ve ebedi hayatın gerekliliği", + "Allah'ın isimlerinin ve sıfatlarının tam kemalde tecellisi", + "Kainatın bir 'kitap' gibi okunması", + "İnkarın akıl dışılığı", + "Sofestailerin sapkınlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "İnayet", + "Merhamet", + "Adalet", + "Haşir", + "Bekasızlık", + "Fanilik", + "Cemâl", + "Kemâl", + "Zulüm", + "Sefihlik", + "Hakikat", + "Muhal", + "Mahkeme-i Kübra", + "Madele-i Ulya", + "Mekreme-i Uzma" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "bekasız", + "vecize": "Demek, bu diyardan başka bir diyar vardır Onda bir mahkeme-i kübra, bir madele-i ulya, bir mekreme-i uzma vardır ki ta şu merhamet ve hikmet ve inayet ve adalet tamamen tezahür etsinler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Onikinci Suret" + ], + "title": "Onikinci Suret", + "content": "Gel şimdi döneceğiz Şu cemaatlerin reisleriyle ve zabitleriyle görüşeceğiz ve techizatlarına bakacağız ki o techizat, yalnız o meydandaki kısa bir müddet içinde geçinmek için mi verilmiştir Yahut başka yerde uzun bir saadet hayatı tahsil etmek için mi verilmiştir Görelim Herkese ve her techizata bakamayız Fakat nümune için şu zabitin cüzdan ve defterine bakacağız Bu cüzdanda zabitin rütbesi, maaşı, vazifesi, matlubatı, düstur-u harekatı vardır Bak, bu rütbe birkaç günlük için değil pek uzun bir zaman için verilebilir “Şu maaşı hazine-i hassadan filan tarihte alacaksın” yazılıdır Halbuki o tarih, çok zaman sonra ve bu meydan kapandıktan sonra gelir Şu vazife ise şu muvakkat meydana göre değil, belki padişahın kurbünde daimi bir saadeti kazanmak için verilmiştir Şu matlubat ise, birkaç günlük bu misafirhanede geçinmek için olamaz Belki uzun ve mesudane bir hayat için olabilir Şu düstur ise, bütün bütün açığa verir ki cüzdan sahibi başka yere namzeddir, başka aleme çalışır Bak şu defterlerde, aletler techizatının suret-i istimali ve mesuliyetler vardır Halbuki eğer yalnız bu meydandan başka ali, daimi bir yer bulunmazsa şu muhkem defter, o kati cüzdan, bütün bütün manasız olur Hem şu muhterem zabit ve mükerrem kumandan ve muazzez reis bütün ahaliden aşağı, herkesten daha bedbaht, daha biçare, daha zelil, daha musibetli, daha fakir, daha zayıf bir derekeye düşer İşte buna kıyas et Hangi şeye dikkat etsen şehadet eder ki Bu faniden sonra bir baki var Ey arkadaş Demek, bu muvakkat memleket bir tarla hükmündedir Bir talimgahtır, bir pazardır Elbette arkasında bir mahkeme-i kübra, bir saadet-i uzma gelecektir Eğer bunu inkar etsen bütün zabitlerdeki cüzdanları, defterleri, techizatları, düsturları belki şu memleketteki bütün intizamatı, hatta hükumeti inkar etmeğe mecbur olursun ve bütün vaki olan icraatın vücudunu tekzib etmek lazım gelir O vakit sana, insan ve zişuur denilmez Sofestailerden daha akılsız olursun Sakın zannetme tebdil-i memleket delilleri bu “Oniki Suret”e münhasırdır Belki hadd ü hesaba gelmez emareler, deliller var ki Şu kararsız mütegayyir memleket zevalsiz, müstekar bir memlekete tahvil edilecektir Hem hadd ü hesaba gelmez işaretler, alametler var ki Bu ahali, şu muvakkat misafirhanelerden alınacak, saltanatın makarr-ı daimisine gönderilecek Bahusus, gel sana “Oniki Suret” kuvvetinden daha kuvvetli bir bürhan daha göstereceğim İşte gel bak, şu uzaktaki görünen cemaat-ı azime içinde, evvel adada gördüğümüz büyük nişan sahibi Yaver-i Ekrem bir tebligatta bulunuyor Gidelim, dinleyelim Bak o parlak yaver-i ekrem, bak o yüksekte talik edilmiş ferman-ı azamı ahaliye bildiriyor ve diyor ki “Hazırlanınız başka, daimi bir memlekete gideceksiniz Öyle bir memleket ki, bu memleket ona nisbeten bir zindan hükmündedir Padişahımızın makarr-ı saltanatına gidip merhametine, ihsanlarına mazhar olacaksınız Eğer güzelce bu fermanı dinleyip itaat etseniz Yoksa isyan edip dinlemezseniz, müdhiş zindanlara atılacaksınız” gibi tebligatta bulunuyor Sen de görüyorsun ki o ferman-ı azamda öyle icazkar bir turra var ki, hiçbir vechile kabil-i taklid değil Senin gibi sersemlerden başka herkes o ferman, padişahın fermanı olduğunu kati bilir Ve o parlak yaver-i ekremde öyle nişanlar var ki senin gibi körlerden başka herkes o zatı, padişahın pek doğru tercüman-ı evamiri olduğunu yakinen anlar Acaba o yaver-i ekrem o ferman-ı azamla beraber bütün kuvvetiyle dava edip tebliğ ettikleri şu tebdil-i memleket meselesi, hiç kabil midir ki itiraz kabul etsin Evet kabil değil İlla ki, bütün bu gördüğümüz her şeyi inkar edesin Şimdi ey arkadaş Söz senindir, söyle Ne diyorsan de -Ben ne diyeceğim, daha buna karşı bir şey denebilir mi Gündüz ortasında güneşe karşı söz söylenir mi Yalnız derim ki Elhamdülillah, yüzbin defa şükür olsun ki vehim ve heva tahakkümünden, nefis ve heves esaretinden kurtulup, daimi hapis ve zindandan halas oldum ve inandım ki Bu karmakarışık, kararsız misafirhanelerden başka ve kurb-u şahanede bir diyar-ı saadet vardır biz de ona namzediz İşte haşir ve ahiretten kinaye ve ibaret olan şu hikaye-i temsiliye burada tamam oldu Şimdi tevfik-ı İlahi ile hakikat-ı ulyaya geçeceğiz Geçmiş “Oniki Suret”e mukabil “Oniki mütesanid Hakikat” ile bir “Mukaddime” beyan edeceğiz", + "gaye": "Dünya hayatının geçici bir durak, ahiret hayatının ise asıl ve kalıcı yurt olduğunu, Allah'ın vaatlerinin gerçekliğini ve haşrin kaçınılmazlığını ispatlamak.", + "konular": [ + "Dünya hayatının geçiciliği ve misafirhane oluşu", + "Ahiret hayatının gerekliliği ve kalıcılığı", + "İnsanın bu dünyadaki görevi ve ahirete hazırlık", + "Ahiretin varlığını ispatlayan deliller ve emareler", + "Allah'ın vaatlerinin kesinliği", + "Peygamberlerin (Yaver-i Ekrem) tebliğlerinin doğruluğu", + "İnkarın akıl dışılığı ve saçmalığı" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Ahiret", + "Dünya", + "Cüzdan", + "Defter", + "Techizat", + "Düstur", + "Zabit", + "Kumandan", + "Reis", + "Maaş", + "Vazife", + "Matlubat", + "Tarla", + "Talimgah", + "Pazar", + "Mahkeme-i Kübra", + "Saadet-i Uzma", + "Ferman", + "Yaver-i Ekrem", + "Nefis", + "Heva", + "Vehim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Demek, bu muvakkat memleket bir tarla hükmündedir Bir talimgahtır, bir pazardır Elbette arkasında bir mahkeme-i kübra, bir saadet-i uzma gelecektir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime" + ], + "title": "Mukaddime", + "content": "[Birkaç işaretle başka yerlerde yani Yirmiikinci, Ondokuzuncu, Yirmialtıncı Sözlerde izah edilen birkaç meseleye işaret ederiz]", + "gaye": "Risale-i Nur'da daha önce izah edilmiş meselelere referans verilerek, ele alınacak konunun altyapısının hatırlatılması ve derinliğine işaret edilmesi", + "konular": [ + "Risale-i Nur'un bütünlüğü ve atıf sistemi", + "İman hakikatlerinin farklı Sözlerde işlenişi", + "Daha önceki izahların önemi", + "Metinler arası bağlantı kurma" + ], + "kavramlar": [ + "Sözler", + "Risale-i Nur", + "Mesele" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "işaret", + "vecize": "Birkaç işaretle başka yerlerde yani Yirmiikinci, Ondokuzuncu, Yirmialtıncı Sözlerde izah edilen birkaç meseleye işaret ederiz", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime", + "BİRİNCİ İŞARET" + ], + "title": "BİRİNCİ İŞARET", + "content": "Hikayedeki sersem adamın o emin arkadaşıyla, üç hakikatları var Birincisi Nefs-i emmarem ile kalbimdir İkincisi Felsefe şakirdleriyle, Kuran-ı Hakim tilmizleridir Üçüncüsü Ümmet-i İslamiye ile millet-i küfriyedir Felsefe şakirdleri ve millet-i küfriye ve nefs-i emmarenin en müdhiş dalaleti, Cenab-ı Hakkı tanımamaktadır Hikayede nasıl emin adam demişti “Bir harf katibsiz olmaz, bir kanun hakimsiz olmaz” Biz de deriz Nasıl ki bir kitab, bahusus öyle bir kitab ki her kelimesi içinde küçük kalemle bir kitab yazılmış, her harfi içinde ince kalem ile muntazam bir kaside yazılmış Katibsiz olmak, son derece muhaldir Öyle de şu kainat nakkaşsız olmak, son derece muhal ender muhaldir Zira bu kainat öyle bir kitabdır ki, her sahifesi çok kitabları tazammun eder Hatta her kelimesi içinde bir kitab vardır Her bir harfi içinde bir kaside vardır Yeryüzü bir sahifedir, ne kadar kitab içinde var Bir ağaç bir kelimedir, ne kadar sahifesi vardır Bir meyve bir harf bir çekirdek, bir noktadır O noktada koca bir ağacın proğramı, fihristesi var İşte böyle bir kitab, evsaf-ı celal ve cemale, nihayetsiz kudret ve hikmete malik bir Zat-ı Zülcelalin nakş-ı kalem-i kudreti olabilir Demek alemin şuhuduyla, bu iman lazım gelir İlla ki, dalaletten sarhoş olmuş ola Hem nasıl ki bir hane ustasız olmaz Bahusus öyle bir hane ki harika sanatlarla, acib nakışlarla, garib zinetlerle tezyin edilmiş Hatta her bir taşında, bir saray kadar sanat dercedilmiş Ustasız olmak, hiçbir akıl kabul edemez, gayet mahir bir sanatkar ister Bahusus o saray içinde sinema perdeleri gibi her saatte hakiki menziller teşkil edilip, kemal-i intizamla elbise değiştirdiği gibi değiştiriyor Hatta her bir hakiki perde içinde, müteaddid küçük küçük menziller icad ediliyor Öyle de şu kainat nihayetsiz hakim, alim, kadir bir sani ister Çünki şu muhteşem kainat öyle bir saraydır ki Ay, Güneş lambaları yıldızlar, mumları zaman, bir ip, bir şerittir ki, o Sani-i Zülcelal her sene bir başka alemi ona takıp, gösteriyor O taktığı alemin içinde üçyüz altmış tarzda muntazam suretlerini tecdid ediyor Kemal-i intizamla ve hikmetle değiştiriyor Yeryüzünü bir sofra-i nimet yapmış ki, her bahar mevsiminde, üçyüzbin enva-ı masnuatıyla tezyin ediyor Hadd ü hesaba gelmez enva-ı ihsanatıyla dolduruyor Öyle bir tarzda ki, nihayet ihtilat içinde ve karışmış oldukları halde, nihayet derecede imtiyaz ve farkla birbirlerinden ayrılıyor Başka cihetleri buna kıyas et Nasıl, böyle bir sarayın Saniinden gaflet edilebilir Hem nasıl ki bulutsuz, gündüz ortasında, Güneşin deniz yüzünde bütün kabarcıklar üstünde ve karada bütün parlak şeylerde ve karın bütün parçalarında cilvesi göründüğü ve aksi müşahede edildiği halde Güneşi inkar etmek, ne derece acib bir divanelik hezeyanıdır Çünki o vakit bir tek Güneşi inkar ve kabul etmemekle katarat sayısınca, kabarcıklar mikdarınca, parçalar adedince, hakiki ve bilasale güneşçikleri kabul etmek lazım geliyor Her zerrecikte ki ancak bir zerre sıkışabildiği halde koca bir Güneşin içinde kabul etmek lazım geldiği gibi, aynen öyle de Şu sıravari içinde her zaman hikmetle değişen ve düzgünlük içinde her vakit tazelenen şu muntazam kainatı görüp, Halık-ı Zülcelali evsaf-ı kemaliyle tasdik etmemek, ondan daha berbad bir dalalet divaneliğidir, bir mecnunluk hezeyanıdır Zira her şeyde, hatta her bir zerrede bir uluhiyet-i mutlaka kabul etmek lazımdır Çünki mesela havanın her bir zerresi her bir çiçek ile her bir meyveye, her bir yaprağa girer ve işleyebilir İşte şu zerre, eğer memur olmazsa, bütün girebildiği ve işlediği masnuların tarz-ı teşkilatını ve suretlerini ve heyetlerini bilmek lazımdır, ta içinde işleyebilsin Demek muhit bir ilim ve kudrete malik olmalı ki, böyle yapsın Mesela, toprakta her bir zerresi kabildir ki, muhtelif bütün tohumlar ve çekirdeklere medar ve menşe olsun Eğer memur olmazsa, lazım geliyor ki Otlar ve ağaçlar adedince manevi cihazat ve makineleri tazammun etsin Veyahut onların bütün tarz-ı teşkilatını bilir, yapar, bütün onlara giydirilen suretleri tanır, dikebilir bir sanat ve kudret vermek lazım gelir Daha sair mevcudatı da kıyas et Ta anlayacaksın ki Her şeyde aşikare, vahdaniyetin çok delilleri var Evet bir şeyden her şeyi yapmak ve her şeyi bir tek şey yapmak, her şeyin Halıkına has bir iştir وَ اِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهٖ ferman-ı zişanına dikkat et Demek Vahid-i Ehadı kabul etmemek ile, mevcudat adedince ilahları kabul etmek lazımgelir", + "gaye": "Kainatın incelikleri ve düzeni üzerinden Allah'ın varlığını, birliğini ve kudretini ispat etmek, inkarcılığın saçmalığını ortaya koymak.", + "konular": [ + "Kainatın bir kitap gibi okunması", + "Kainatın bir saray gibi düzenliliği", + "Güneş ve zerrenin Allah'ın varlığına delil oluşu", + "Nefs-i emmare, felsefe şakirtleri ve millet-i küfriyenin dalaleti", + "Tevhidin delilleri", + "Allah'ı inkar etmenin sonuçları" + ], + "kavramlar": [ + "Nefs-i Emmare", + "Dalalet", + "Tevhid", + "Kudret", + "Hikmet", + "Sanat", + "Vahdaniyet", + "Uluhiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kainat", + "vecize": "Nasıl ki bir kitab, bahusus öyle bir kitab ki her kelimesi içinde küçük kalemle bir kitab yazılmış, her harfi içinde ince kalem ile muntazam bir kaside yazılmış Katibsiz olmak, son derece muhaldir. Öyle de şu kainat nakkaşsız olmak, son derece muhal ender muhaldir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime", + "İKİNCİ İŞARET" + ], + "title": "İKİNCİ İŞARET", + "content": "Hikayede bir yaver-i ekremden bahsedilmiş ve denilmiş ki Kör olmayan herkes onun nişanlarını görmekle anlar ki O zat, padişahın emriyle hareket eder ve onun has bendesidir İşte o yaver-i ekrem, Resul-i Ekremdir Aleyhissalatü Vesselam Evet şöyle müzeyyen bir kainatın, öyle mukaddes bir Saniine böyle bir Resul-i Ekrem, ışık şemse lüzumu derecesinde elzemdir Çünki nasıl Güneş, ziya vermeksizin mümkün değildir Öyle de uluhiyet de, peygamberleri göndermekle kendini göstermeksizin mümkün değildir Hem hiç mümkün olur mu ki, nihayet kemalde olan bir cemal gösterici ve tarif edici bir vasıta ile kendini göstermek istemesin Hem mümkün olur mu ki gayet cemalde bir kemal-i sanat, onun üzerine enzar-ı dikkati celbeden bir dellal vasıtasıyla teşhir istemesin Hem hiç mümkün olur mu ki bir rububiyet-i ammenin saltanat-ı külliyesi, kesret ve cüziyat tabakatında vahdaniyet ve samedaniyetini, zülcenaheyn bir mebus vasıtasıyla ilanını istemesin Yani o zat, ubudiyet-i külliye cihetiyle kesret tabakatının dergah-ı İlahiye elçisi olduğu gibi, kurbiyet ve risalet cihetiyle dergah-ı İlahinin kesret tabakatına memurudur Hem hiç mümkün olur mu ki nihayet derecede bir hüsn-ü zati sahibi, cemalinin mehasinini ve hüsnünün letaifini ayinelerde görmek ve göstermek istemesin Yani bir habib resul vasıtasıyla ki hem habibdir, ubudiyetiyle kendini ona sevdirir, ayinedarlık eder Hem resuldür onu mahlukatına sevdirir, cemal-i esmasını gösterir Hem hiç mümkün olur mu ki acib mucizelerle, garib ve kıymettar şeylerle dolu hazineler sahibi, sarraf bir tarif edici ve vassaf bir teşhir edici vasıtasıyla enzar-ı halka arz ve başlarında izhar etmekle, gizli kemalatını beyan etmek irade etmesin ve istemesin Hem mümkün olur mu ki bu kainatı bütün esmasının kemalatını ifade eden masnuatla tezyin ederek seyir için garib ve ince sanatlarla süslenilmiş bir saraya benzetsin de, rehber bir muallim tayin etmesin Hem hiç mümkün olur mu ki bu kainatın sahibi, şu kainatın tahavvülatındaki maksad ve gaye ne olacağını, müşir-i tılsım-ı muğlakını, hem mevcudatın “Nereden Nereye Necisin” üç sual-i müşkilin muammasını bir elçi vasıtasıyla açtırmasın Hem hiç mümkün olur mu ki bu güzel masnuat ile kendini zişuura tanıttıran ve kıymetli nimetler ile kendini sevdiren Sani-i Zülcelal onun mukabilinde zişuurdan marziyatı ve arzuları ne olduğunu bir elçi vasıtasıyla bildirmesin Hem hiç mümkün olur mu ki nev-i insanı, şuurca kesrete mübtela, istidadca ubudiyet-i külliyeye müheyya suretinde yaratıp, muallim bir rehber vasıtasıyla onları kesretten vahdete yüzlerini çevirmek istemesin Daha bunlar gibi çok vezaif-i nübüvvet var ki, her biri bir bürhan-ı katidir ki Uluhiyet, risaletsiz olamaz Şimdi acaba alemde Muhammed-i Arabi Aleyhissalatü Vesselamdan -beyan olunan evsaf ve vezaife- daha ehil ve daha cami kim zuhur etmiş Ve rütbe-i risalete ve vazife-i tebliğe ondan daha elyak, daha evfak hiç zaman göstermiş midir Hayır, asla ve kata Belki o, bütün resullerin seyyididir, bütün enbiyanın imamıdır, bütün asfiyanın serveridir, bütün mukarrebinin akrebidir, bütün mahlukatın ekmelidir, bütün mürşidlerin sultanıdır Evet ehl-i tahkikatın ittifakıyla, Şakk-ı Kamer ve parmaklarından su akması gibi bine baliğ mucizatından hadd ü hesaba gelmez delail-i nübüvvetinden başka, Kuran-ı Azimüşşan gibi bir bahr-i hakaik ve kırk vecihle mucize olan mucize-i kübra, Güneş gibi risaletini göstermeğe kafidir Başka risalelerde ve bilhassa Yirmibeşinci Sözde Kuranın kırka karib vücuh-u icazından bahsettiğimizden burada kısa kesiyoruz", + "gaye": "Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (s.a.v.) risaletinin zaruretini ve eşsizliğini akli delillerle ispatlamak, O'nun kainatın yaratılış gayesi ve ilahi rububiyetin tecellisi için vazgeçilmez bir elçi olduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Peygamberliğin gerekliliği", + "Allah'ın kendini gösterme arzusu", + "Kainatın yaratılış gayesi", + "Hz. Muhammed'in (s.a.v.) risaletinin eşsizliği", + "Peygamber Efendimizin mucizeleri", + "Kur'an-ı Kerim'in mucizevi yönleri", + "Uluhiyet ve risalet ilişkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Risalet", + "Uluhiyet", + "Cemal", + "Sanat", + "Rububiyet", + "Vahdaniyet", + "Samedaniyet", + "Ubudiyet", + "Kurbiyet", + "Mucize", + "İcaz" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Risalet", + "vecize": "Uluhiyet, risaletsiz olamaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime", + "ÜÇÜNCÜ İŞARET" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ İŞARET", + "content": "Hatıra gelmesin ki Bu küçücük insanın ne ehemmiyeti var ki, bu azim dünya onun muhasebe-i amali için kapansın, başka bir daire açılsın Çünki bu küçücük insan, camiiyet-i fıtrat itibariyle şu mevcudat içinde bir ustabaşı ve bir dellal-ı saltanat-ı İlahiye ve bir ubudiyet-i külliyeye mazhar olduğundan büyük ehemmiyeti vardır Hem hatıra gelmesin ki Kısacık bir ömürde nasıl ebedi bir azaba müstehak olur Zira küfür şu mektubat-ı Samedaniye derecesinde ve kıymetinde olan kainatı manasız, gayesiz bir derekeye düşürdüğü için, bütün kainata karşı bir tahkir olduğu gibi bu mevcudatta cilveleri, nakışları görünen bütün esma-i kudsiye-i İlahiyeyi inkar ile red ve Cenab-ı Hakkın hakkaniyet ve sıdkını gösteren gayr-ı mütenahi bütün delillerini tekzib olduğundan nihayetsiz bir cinayettir Nihayetsiz cinayet ise, nihayetsiz azabı icab eder", + "gaye": "İnsanın kainattaki ehemmiyetini ve küfrün nihayetsiz bir cinayet olduğunu izah ederek, insanı iman ve ubudiyete teşvik etmek, şüpheleri gidermek.", + "konular": [ + "İnsanın kainattaki ehemmiyeti", + "İnsanın fıtrattaki camiiyeti", + "İnsanın İlahi saltanatın dellalı olması", + "İnsanın külli ubudiyete mazhar olması", + "Küfrün kainata ve Esma-i İlahiyeye karşı tahkiri", + "Küfrün sonsuz bir cinayet oluşu", + "Sonsuz cinayetin sonsuz azabı gerektirmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Ehemmiyet", + "Kainat", + "İnsan", + "Fıtrat", + "Ubudiyet", + "Dellal", + "Saltanat", + "Küfür", + "Cinayet", + "Azap", + "Esma-i İlahiye", + "Hakkaniyet", + "Sıdk" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ehemmiyet", + "vecize": "Çünki bu küçücük insan, camiiyet-i fıtrat itibariyle şu mevcudat içinde bir ustabaşı ve bir dellal-ı saltanat-ı İlahiye ve bir ubudiyet-i külliyeye mazhar olduğundan büyük ehemmiyeti vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime", + "DÖRDÜNCÜ İŞARET" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ İŞARET", + "content": "Nasıl ki hikayede oniki suretle gördük ki Hiçbir cihetle mümkün değil öyle bir padişahın, öyle muvakkat misafirhane gibi bir memleketi bulunsun da, müstekar ve haşmetine mazhar ve saltanat-ı uzmasına medar diğer daimi bir memleketi bulunmasın Öyle de hiçbir vecihle mümkün değil ki bu fani alemin baki Halıkı, bunu icad etsin de, baki bir alemi icad etmesin Hem mümkün değil Şu bedi ve zail kainatın sermedi Sanii bunu halk etsin de, müstekar ve daimi diğer bir kainatı icad etmesin Hem mümkün değil Bu meşher ve meydan-ı imtihan ve tarla hükmünde olan dünyanın Hakim ve Kadir ve Rahim olan Fatırı onu yaratsın, onun bütün gayelerine mazhar olan dar-ı ahireti halk etmesin Bu hakikata oniki kapı ile girilir Oniki hakikat ile o kapılar açılır En kısa ve basitten başlarız", + "gaye": "Fani dünyanın baki bir yaratıcı tarafından icat edildiği gerçeğinden yola çıkarak, haşir ve ahiret inancının mutlak gerekliliğini ve imkansızlığını ispatlamak.", + "konular": [ + "Ahiretin gerekliliği", + "Dünyanın geçiciliği ve fani oluşu", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının ahireti gerektirmesi", + "Kainatın gaye ve maksadı", + "İmtihan dünyası olarak dünya", + "Allah'ın adalet ve hikmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Ahiret", + "Fani", + "Baki", + "Haşir", + "Kainat", + "Saltanat", + "Misafirhane", + "Müstedar", + "Rahim", + "Hakim", + "Kadir", + "Fatır" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ahiret", + "vecize": "Öyle de hiçbir vecihle mümkün değil ki bu fani alemin baki Halıkı, bunu icad etsin de, baki bir alemi icad etmesin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Birinci Hakikat" + ], + "title": "Birinci Hakikat", + "content": "Bab-ı rububiyet ve saltanattır ki, ism-i Rabbin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Şen-i rububiyet ve saltanat-ı uluhiyet, bahusus böyle bir kainatı, kemalatını göstermek için gayet ali gayeler ve yüksek maksadlar ile icad etsin, onun gayat ve makasıdına karşı iman ve ubudiyetle mukabele eden müminlere mükafatı bulunmasın Ve o makasıdı red ve tahkir ile mukabele eden ehl-i dalalete mücazat etmesin", + "gaye": "Kainatın yaratılışındaki ilahi gayelerin ve maksatların olduğunu, bu gayelere iman ve kullukla karşılık verenlerin mükafatlandırılacağını, reddedenlerin ise cezalandırılacağını idrak etmek.", + "konular": [ + "Rab isminin kainattaki cilvesi", + "Uluhiyetin rububiyet ve saltanatı", + "Kainatın yaratılışındaki yüksek gayeler ve maksatlar", + "İman ve ubudiyetin mükafâtı", + "Dalaletin ve inkârın mücazatı", + "Allah'ın fiillerindeki hikmet ve adalet" + ], + "kavramlar": [ + "Rububiyet", + "Saltanat", + "Uluhiyet", + "Cilve", + "Kainat", + "Kemalat", + "Gayeler", + "Maksatlar", + "İman", + "Ubudiyet", + "Mükafat", + "Dalalet", + "Mücazat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mükafat", + "vecize": "Hiç mümkün müdür ki Şen-i rububiyet ve saltanat-ı uluhiyet, bahusus böyle bir kainatı, kemalatını göstermek için gayet ali gayeler ve yüksek maksadlar ile icad etsin, onun gayat ve makasıdına karşı iman ve ubudiyetle mukabele eden müminlere mükafatı bulunmasın.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "İkinci Hakikat" + ], + "title": "İkinci Hakikat", + "content": "Bab-ı kerem ve rahmettir ki, Kerim ve Rahim isminin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Gösterdiği asar ile nihayetsiz bir kerem ve nihayetsiz bir rahmet ve nihayetsiz bir izzet ve nihayetsiz bir gayret sahibi olan şu alemin Rabbi kerem ve rahmetine layık mükafat, izzet ve gayretine şayeste mücazatta bulunmasın Evet şu dünya gidişatına bakılsa görülüyor ki en aciz, en zaiften tut ta en kaviye kadar her canlıya layık bir rızık veriliyor {Haşiye Rızk-ı helal, iktidar ile alınmadığına, belki iftikara binaen verildiğine delil-i kati İktidarsız yavruların hüsn-ü maişeti ve muktedir canavarların dik-ı maişeti hem zekavetsiz balıkların semizliği ve zekavetli, hileli tilki ve maymunun derd-i maişetle vücudça zaifliğidir Demek rızık, iktidar ve ihtiyar ile makusen mütenasibdir Ne derece iktidar ve ihtiyarına güvense, o derece derd-i maişete mübtela olur} En zaif, en acize en iyi rızık veriliyor Her dertliye ummadığı yerden derman yetiştiriliyor Öyle ulvi bir keremle ziyafetler, ikramlar olunuyor ki, nihayetsiz bir kerem eli içinde işlediğini bedaheten gösteriyor Mesela, bahar mevsiminde cennet hurileri tarzında bütün ağaçları sündüs-misal libaslar ile giydirip, çiçek ve meyvelerin murassaatıyla süslendirip hizmetkar ederek onların latif elleri olan dallarıyla, çeşit çeşit en tatlı, en musanna meyveleri bize takdim etmek hem zehirli bir sineğin eliyle şifalı en tatlı balı bize yedirmek hem en güzel ve yumuşak bir libası elsiz bir böceğin eliyle bize giydirmek hem rahmetin büyük bir hazinesini küçük bir çekirdek içinde bizim için saklamak ne kadar cemil bir kerem, ne kadar latif bir rahmet eseri olduğu bedaheten anlaşılır Hem insan ve bazı canavarlardan başka, Güneş ve Ay ve Arzdan tut, ta en küçük mahluka kadar her şey kemal-i dikkatle vazifesine çalışması, zerrece haddinden tecavüz etmemesi, bir azim heybet tahtında umumi bir itaat bulunması büyük bir celal ve izzet sahibinin emriyle hareket ettiklerini gösteriyor Hem gerek nebati ve gerek hayvani ve gerek insani bütün validelerin o rahim şefkatleriyle ve süt gibi o latif gıda ile o aciz ve zaif yavruların terbiyesi, ne kadar geniş bir rahmetin cilvesi işlediği bedaheten anlaşılır {Haşiye Evet aç bir arslan, zaif bir yavrusunu kendi nefsine tercih ederek, elde ettiği bir eti yemeyip yavrusuna vermesi hem korkak tavuk, yavrusunu himaye için ite, arslana saldırması hem incir ağacı kendi çamur yiyerek yavrusu olan meyvelerine halis süt vermesi, bilbedahe nihayetsiz Rahim, Kerim, Şefik bir zatın hesabıyla hareket ettiklerini kör olmayana gösteriyorlar Evet nebatat ve behimiyat gibi şuursuzların gayet derecede şuurkarane ve hakimane işler görmesi bizzarure gösterir ki Gayet derecede Alim ve Hakim birisi vardır ki, onları işlettiriyor Onlar, onun namıyla işliyorlar} Bu alemin mutasarrıfının madem nihayetsiz böyle bir keremi, nihayetsiz böyle bir rahmeti, nihayetsiz öyle bir celal ve izzeti vardır Nihayetsiz celal ve izzet, edebsizlerin tedibini ister Nihayetsiz kerem, nihayetsiz ikram ister, nihayetsiz rahmet kendine layık ihsan ister Halbuki bu fani dünyada ve kısa ömürde, denizden bir damla gibi milyonlar cüzden ancak bir cüzü yerleşir ve tecelli eder Demek o kereme layık ve o rahmete şayeste bir dar-ı saadet olacaktır Yoksa gündüzü ışığıyla dolduran Güneşin vücudunu inkar etmek gibi, bu görünen rahmetin vücudunu inkar etmek lazım gelir Çünki bir daha dönmemek üzere zeval ise şefkati musibete, muhabbeti hırkate ve nimeti nıkmete ve aklı, meşum bir alete ve lezzeti eleme kalbettirmekle hakikat-ı rahmetin intifası lazım gelir Hem o celal ve izzete uygun bir dar-ı mücazat olacaktır Çünki ekseriya zalim izzetinde, mazlum zilletinde kalıp, buradan göçüp gidiyorlar Demek bir mahkeme-i kübraya bırakılıyor, tehir ediliyor Yoksa, bakılmıyor değil Bazan dünyada dahi ceza verir Kurun-u salifede cereyan eden asi ve mütemerrid kavimlere gelen azablar gösteriyor ki İnsan başıboş değil, bir celal ve gayret sillesine her vakit maruzdur Evet hiç mümkün müdür ki insan umum mevcudat içinde ehemmiyetli bir vazifesi, ehemmiyetli bir istidadı olsun da, insanın Rabbi de insana bu kadar muntazam masnuatıyla kendini tanıttırsa, mukabilinde insan iman ile onu tanımazsa hem bu kadar rahmetin süslü meyveleriyle kendini sevdirse mukabilinde insan ibadetle kendini ona sevdirmese hem bu kadar bu türlü nimetleriyle muhabbet ve rahmetini ona g��sterse mukabilinde insan şükür ve hamdle ona hürmet etmese cezasız kalsın, başıboş bırakılsın, o izzet, gayret sahibi Zat-ı Zülcelal bir dar-ı mücazat hazırlamasın Hem hiç mümkün müdür ki O Rahman-ı Rahimin kendini tanıttırmasına mukabil iman ile tanımakla ve sevdirmesine mukabil, ibadetle sevmek ve sevdirmekle ve rahmetine mukabil, şükür ile hürmet etmekle mukabele eden müminlere bir dar-ı mükafatı, bir saadet-i ebediyeyi vermesin", + "gaye": "Allah'ın sonsuz kerem, rahmet, celal ve izzet sahibi oluşu delilleriyle açıklanarak, ahiretin (mükafat ve mücazat yurdunun) varlığının zaruriyeti ispatlanması ve insanın başıboş bırakılmadığı, kulluk vazifelerini yerine getirmeyenlerin cezalandırılacağı, getirenlerin ise mükafatlandırılacağı hakikatinin kavranması.", + "konular": [ + "Allah'ın Kerim ve Rahim isimlerinin tecellileri", + "Allah'ın sınırsız kerem ve rahmetinin delilleri", + "Rızkın dağıtılmasındaki ilahi hikmet ve adalet", + "Canlıların terbiye edilmesindeki rahmet tecellileri", + "Kainatın düzenindeki ilahi celal ve izzet", + "Ahiretin varlığının zarureti (mükafat ve ceza)", + "Dünyadaki imtihan ve ahiretin gerekliliği", + "İnsanın kainattaki önemli vazifesi ve sorumlulukları", + "İman, ibadet, şükür ve hamdin önemi", + "Cezasız kalmama ve başıboş bırakılmama hakikati" + ], + "kavramlar": [ + "Kerem", + "Rahmet", + "İzzet", + "Gayret", + "Rızık", + "Haşir", + "Cezalandırma", + "Mükafatlandırma", + "Celal", + "Şefkat", + "İhsan", + "İman", + "İbadet", + "Şükür" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rahmet", + "vecize": "Demek o kereme layık ve o rahmete şayeste bir dar-ı saadet olacaktır. Yoksa gündüzü ışığıyla dolduran Güneşin vücudunu inkar etmek gibi, bu görünen rahmetin vücudunu inkar etmek lazım gelir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Üçüncü Hakikat" + ], + "title": "Üçüncü Hakikat", + "content": "Bab-ı hikmet ve adalet olup, ism-i Hakim ve Âdilin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki {Haşiye Evet, “Hiç mümkün müdür ki” şu cümle çok tekrar ediliyor Çünki mühim bir sırrı ifade eder Şöyle ki Ekser küfür ve dalalet istibaddan ileri gelir Yani akıldan uzak ve muhal görür, inkar eder İşte Haşir Sözünde katiyyen gösterilmiştir ki Hakiki istibad, hakiki muhaliyet ve akıldan uzaklık ve hakiki suubet, hatta imtina derecesinde müşkilat, küfür yolundadır ve dalaletin mesleğindedir Ve hakiki imkan ve hakiki makuliyet, hatta vücub derecesinde sühulet iman yolundadır ve İslamiyet caddesindedir Elhasıl, ehl-i felsefe istibad ile inkara gider Onuncu Söz, istibad hangi tarafta olduğunu o tabir ile gösterir Onların ağızlarına bir şamar vurur} Zerrelerden güneşlere kadar cereyan eden hikmet ve intizam, adalet ve mizanla rububiyetin saltanatını gösteren Zat-ı Zülcelal, rububiyetin cenah-ı himayesine iltica eden ve hikmet ve adalete iman ve ubudiyetle tevfik-ı hareket eden müminleri taltif etmesin ve o hikmet ve adalete küfür ve tuğyan ile isyan eden edebsizleri tedib etmesin Halbuki bu muvakkat dünyada o hikmet, o adalete layık binden biri, insanda icra edilmiyor, tehir ediliyor Ehl-i dalaletin çoğu ceza almadan ehl-i hidayetin de çoğu mükafat görmeden buradan göçüp gidiyorlar Demek bir mahkeme-i kübraya, bir saadet-i uzmaya bırakılıyor Evet görünüyor ki şu alemde tasarruf eden zat, nihayetsiz bir hikmetle iş görüyor Ona bürhan mı istersin Her şeyde maslahat ve faidelere riayet etmesidir Görmüyor musun ki İnsanda bütün aza, kemikler ve damarlarda, hatta bedenin hüceyratında, her yerinde, her cüzünde faydalar ve hikmetlerin gözetilmesi, hatta bazı azası, bir ağacın ne kadar meyveleri varsa, o derece o uzva hikmetler ve faydalar takması gösteriyor ki nihayetsiz bir hikmet eliyle iş görülüyor Hem her şeyin sanatında nihayet derecede intizam bulunması gösterir ki, nihayetsiz bir hikmet ile iş görülüyor Evet güzel bir çiçeğin dakik proğramını, küçücük bir tohumunda dercetmek, büyük bir ağacın sahife-i amalini, tarihçe-i hayatını, fihriste-i cihazatını küçücük bir çekirdekte manevi kader kalemiyle yazmak nihayetsiz bir hikmet kalemi işlediğini gösterir Hem her şeyin hilkatinde gayet derecede hüsn-ü sanat bulunması nihayet derecede hakim bir Saniin nakşı olduğunu gösterir Evet şu küçücük insan bedeni içinde bütün kainatın fihristesini, bütün hazain-i rahmetin anahtarlarını, bütün esmalarının ayinelerini dercetmek nihayet derecede bir hüsn-ü sanat içinde bir hikmeti gösterir Şimdi hiç mümkün müdür ki, şöyle icraat-ı rububiyette hakim bir hikmet o rububiyetin kanadına iltica eden ve iman ile itaat edenlerin taltifini istemesin ve ebedi taltif etmesin Hem adalet ve mizan ile iş görüldüğüne bürhan mı istersin Her şeye hassas mizanlarla, mahsus ölçülerle vücud vermek, suret giydirmek, yerli yerine koymak nihayetsiz bir adalet ve mizan ile iş görüldüğünü gösterir Hem her hak sahibine istidadı nisbetinde hakkını vermek, yani vücudunun bütün levazımatını, bekasının bütün cihazatını en münasib bir tarzda vermek nihayetsiz bir adalet elini gösterir Hem istidad lisanıyla, ihtiyac-ı fıtri lisanıyla, ızdırar lisanıyla sual edilen ve istenilen her şeye daimi cevab vermek nihayet derecede bir adl ve hikmeti gösteriyor Şimdi hiç mümkün müdür ki, böyle en küçük bir mahlukun, en küçük bir hacetinin imdadına koşan bir adalet ve hikmet insan gibi en büyük bir mahlukun beka gibi en büyük bir hacetini mühmel bıraksın En büyük istimdadını ve en büyük sualini cevabsız bıraksın Rububiyetin haşmetini, ibadının hukukunu muhafaza etmekle muhafaza etmesin Halbuki şu fani dünyada kısa bir hayat geçiren insan, öyle bir adaletin hakikatına mazhar olamaz ve olamıyor Belki bir mahkeme-i kübraya bırakılıyor Zira hakiki adalet ister ki Şu küçücük insan, şu küçüklüğü nisbetinde değil, belki cinayetinin büyüklüğü, mahiyetinin ehemmiyeti ve vazifesinin azameti nisbetinde mükafat ve mücazat görsün Madem şu fani, geçici dünya ebed için halk olunan insan hususunda öyle bir adalet ve hikmete mazhariyetten çok uzaktır Elbette adil olan o Zat-ı Celil-i Zülcemalin ve Hakim olan o Zat-ı Cemil-i Zülcelalin daimi bir Cehennemi ve ebedi bir Cenneti bulunacaktır", + "gaye": "Allah'ın sonsuz hikmet ve adaletinin bir gereği olarak haşrin (ahiret) kaçınılmaz olduğunu, bu dünyadaki eksik adaletin ahirette tamamlanacağını ispatlamak ve küfür ile dalaletin akıldan uzak olduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Haşrin ve ahiretin zorunluluğu", + "Allah'ın hikmet sıfatının tezahürleri", + "Allah'ın adalet sıfatının tezahürleri", + "Dünyadaki adaletsizliklerin ahirette telafi edilmesi", + "İman ve itaatin mükafatı", + "Küfür ve isyanın cezası", + "Felsefenin istibadı (akıldan uzaklığı)", + "Kainatın Allah'ın isimlerine ayna oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Hikmet", + "Adalet", + "Rububiyet", + "İman", + "Ubudiyet", + "Küfür", + "Tuğyan", + "İstibad", + "Muhaliyet", + "İmkan", + "Sanat", + "Mizan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Demek bir mahkeme-i kübraya, bir saadet-i uzmaya bırakılıyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Dördüncü Hakikat" + ], + "title": "Dördüncü Hakikat", + "content": "Bab-ı cud ve cemaldir İsm-i Cevvad ve Cemilin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Nihayetsiz cud u sehavet, tükenmez servet, bitmez hazineler, misilsiz sermedi cemal, kusursuz ebedi kemal bir dar-ı saadet ve mahall-i ziyafet içinde daimi bulunacak olan muhtaç şakirleri, müştak ayinedarları, mütehayyir seyircileri istemesinler Evet dünya yüzünü bu kadar müzeyyen masnuatıyla süslendirmek, Ay ile Güneşi lamba yapmak, yeryüzünü bir sofra-i nimet ederek matumatın en güzel çeşitleriyle doldurmak, meyveli ağaçları birer kab yapmak, her mevsimde birçok defalar tecdid etmek hadsiz bir cud u sehaveti gösterir Böyle nihayetsiz bir cud u sehavet öyle tükenmez hazineler ve rahmet, hem daimi, hem arzu edilen her şey içinde bulunur bir dar-ı ziyafet ve mahall-i saadet ister Hem kati ister ki o ziyafetten telezzüz edenler, o mahall-i saadette devam etsinler, ebedi kalsınlar Ta zeval ve firakla elem çekmesinler Çünki zeval-i elem lezzet olduğu gibi, zeval-i lezzet dahi elemdir Öyle sehavet, elem çektirmek istemez Demek ebedi bir Cenneti, hem içinde ebedi muhtaçları ister Çünki nihayetsiz cud u seha, nihayetsiz ihsan etmek ister, nimetlendirmek ister Nihayetsiz ihsan ve nimetlendirmek ise, nihayetsiz minnettarlık, nimetlenmek ister Bu ise, ihsana mazhar olan şahsın devam-ı vücudunu ister Ta, daimi tenaumla o daimi inama karşı şükür ve minnettarlığını göstersin Yoksa zeval ile acılaşan cüzi bir telezzüz, kısacık bir zamanda öyle bir cud u sehanın muktezasıyla kabil-i tevfik değildir Hem dahi meşher-i sanat-ı İlahiye olan aktar-ı alem sergilerine bak Yeryüzündeki nebatat ve hayvanatın ellerinde olan ilanat-ı Rabbaniyeye dikkat et, mehasin-i rububiyetin dellalları olan enbiya ve evliyaya kulak ver {Haşiye Evet kemik gibi bir kuru ağacın ucundaki tel gibi incecik bir sapta gayet münakkaş, müzeyyen bir çiçek ve gayet musanna ve murassa bir meyve, elbette gayet sanatperver mucizekar ve hikmettar bir Saniin mehasin-i sanatını zişuura okutturan bir ilannamedir İşte nebatata hayvanat�� dahi kıyas et} Nasıl müttefikan Sani-i Zülcelalin kusursuz kemalatını, harika sanatlarının teşhiriyle gösteriyorlar, beyan ediyorlar, enzar-ı dikkati celbediyorlar Demek bu alemin Saniinin pek mühim ve hayret verici ve gizli kemalatı vardır Bu harika sanatlarla onları göstermek ister Çünki gizli, kusursuz kemalat ise, takdir edici, istihsan edici, maşaallah diyerek müşahede edicilerin başlarında teşhir ister Daimi kemalat ise, daimi tezahür ister O ise, takdir ve istihsan edicilerin devam-ı vücudunu ister Bekası olmayan istihsan edicinin nazarında, kemalatın kıymeti sukut eder {Haşiye-1 Evet durub-u emsaldendir ki Bir dünya güzeli, bir zaman kendine meftun olmuş adi bir adamı huzurundan tardeder O adam kendine teselli vermek için “Tuh, ne kadar çirkindir” der O güzelin güzelliğini nefyeder Hem bir vakit bir ayı, gayet tatlı bir üzüm asması altına girer Üzümleri yemek ister Koparmağa eli yetişmez Asmaya da çıkamaz Kendi kendine teselli vermek için kendi lisanıyla “Ekşidir” der Gümler gider} Hem dahi, kainatın yüzünde serilmiş olan gayetle güzel ve sanatlı ve parlak ve süslü şu mevcudat ışık Güneşi bildirdiği gibi, misilsiz manevi bir cemalin mehasinini bildirir ve nazirsiz, hafi bir hüsnün letaifini işar ediyor {Haşiye-2 Âyine-misal mevcudatın birbiri arkasında zeval ve fenalarıyla beraber, arkalarından gelenlerin üstünde ve yüzlerinde aynı hüsün ve cemalin cilvesinin bulunması gösterir ki Cemal onların değil belki o cemaller, bir hüsn-ü münezzeh ve bir cemal-i mukaddesin ayatı ve emaratıdır} O münezzeh hüsün, o mukaddes cemalin cilvesinden, esmalarda, belki her isimde çok gizli defineler bulunduğunu işaret eder İşte şu derece ali, nazirsiz, gizli bir cemal ise kendi mehasinini bir miratta görmek ve hüsnünün derecatını ve cemalinin mikyaslarını zişuur ve müştak bir ayinede müşahede etmek istediği gibi, başkalarının nazarıyla yine sevgili cemaline bakmak için, görünmek de ister Demek iki vecihle kendi cemaline bakmak biri Her biri başka başka renkte olan ayinelerde bizzat müşahede etmek Diğeri Müştak olan seyirci ve mütehayyir olan istihsancıların müşahedesi ile müşahede etmek ister Demek hüsün ve cemal, görmek ve görünmek ister Görmek, görünmek ise müştak seyirci, mütehayyir istihsan edicilerin vücudunu ister Hüsün ve cemal, ebedi sermedi olduğundan müştakların devam-ı vücudlarını ister Çünki daimi bir cemal ise zail bir müştaka razı olamaz Zira dönmemek üzere zevale mahkum olan bir seyirci, zevalin tasavvuruyla muhabbeti adavete döner, hayreti istihfafa, hürmeti tahkire meyleder Çünki hodgam insan bilmediği şeye düşman olduğu gibi, yetişmediği şeye de zıddır Halbuki nihayetsiz bir muhabbet, hadsiz bir şevk ve istihsan ile mukabeleye layık olan bir cemale karşı zımnen bir adavet ve kin ve inkar ile mukabele eder İşte kafir, Allahın düşmanı olduğunun sırrı bundan anlaşılıyor Madem o nihayetsiz sehavet-i cud, o misilsiz cemal-i hüsün, o kusursuz kemalat ebedi müteşekkirleri, müştakları, müstahsinleri iktiza ederler Halbuki şu misafirhane-i dünyada görüyoruz herkes çabuk gidip, kayboluyor O sehavetin ihsanını ancak az bir parça tadar İştihası açılır, fakat yemez gider O cemal, o kemalin dahi ancak biraz ışığına, belki bir zaif gölgesine bir anda bakıp, doymadan gider Demek, bir seyrangah-ı daimiye gidiliyor Elhasıl Nasıl ki şu alem bütün mevcudatıyla Sani-i Zülcelaline kati delalet eder Sani-i Zülcelalin de sıfat ve esma-i kudsiyesi, dar-ı ahirete delalet eder ve gösterir ve ister", + "gaye": "Allah'ın sonsuz cömertliği (Cud), güzelliği (Cemal) ve kusursuz kemalatının, ebedi bir Cennet'i, dolayısıyla ebedi şükreden, arzu duyan ve takdir eden varlıkları gerekli kıldığını ispatlamak.", + "konular": [ + "Allah'ın isimlerinin kainattaki tecellisi (Cevvad, Cemil)", + "Allah'ın cömertliğinin (Cud) ve güzelliğinin (Cemal) delilleri", + "Kainatın bir ziyafet sofrası ve sanat sergisi olarak tasviri", + "İnsan şükrünün ve minnettarlığının önemi", + "Lezzetin zevalinin elem oluşturması", + "Ebedi bir hayatın ve Cennet'in gerekliliği", + "Kemalatın takdir edilme ve tezahür etme ihtiyacı", + "Güzelliğin görülme ve görünme isteği", + "Fani varlıkların zevalle birlikte muhabbetlerinin düşmanlığa dönüşme potansiyeli", + "Allah'ın isimlerinin ahirete işaret etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Cud", + "Cemal", + "Kemal", + "Sehavet", + "Rahmet", + "Zeval", + "Cennet", + "Haşir", + "İhsan", + "Şükür", + "Minnettarlık", + "Tenaum", + "Tevfik", + "Sanat", + "Mehasin", + "Rububiyet", + "Tezahür", + "İstihsan", + "Hüsn", + "Ayine", + "Muhabbet", + "Adavet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cennet", + "vecize": "Demek ebedi bir Cenneti, hem içinde ebedi muhtaçları ister. Çünki nihayetsiz cud u seha, nihayetsiz ihsan etmek ister, nimetlendirmek ister.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Beşinci Hakikat" + ], + "title": "Beşinci Hakikat", + "content": "Bab-ı şefkat ve ubudiyet-i Muhammediyedir Aleyhissalatü Vesselam İsm-i Mücib ve Rahimin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki En edna bir haceti, en edna bir mahlukundan görüp kemal-i şefkatle ummadığı yerden isaf eden ve en gizli bir sesi, en gizli bir mahlukundan işitip imdad eden, lisan-ı hal ve kal ile istenilen her şeye icabet eden nihayetsiz bir şefkat ve bir merhamet sahibi bir Rab en büyük bir abdinden, en sevgili bir mahlukundan en büyük hacetini görüp bitirmesin, isaf etmesin en yüksek duayı işitip kabul etmesin {Haşiye Evet binüçyüz elli sene saltanat süren ve saltanatı devam eden ve ekser zamanda üçyüzelli milyondan ziyade raiyeti bulunan ve her gün bütün raiyeti onunla tecdid-i biat eden ve onun kemalatına şehadet eden ve kemal-i itaatle evamirine inkıyad eden ve Arzın nısfı ve nev-i beşerin humsu o zatın sıbgı ile sıbgalansa, yani manevi rengiyle renklense ve o zat onların mahbub-u kulubu ve mürebbi-i ervahı olsa elbette o zat, şu kainatta tasarruf eden Rabbin en büyük abdidir Hem ekser enva-ı kainat o zatın birer meyve-i mucizesini taşımak suretiyle onun vazifesini ve memuriyetini alkışlasa, elbette o zat, şu kainat Halıkının en sevgili mahlukudur Hem bütün insaniyet, bütün istidadıyla istediği beka gibi bir haceti ki o hacet ise, insanı esfel-i safilinden ala-yı illiyyine çıkarıyor Elbette o hacet, en büyük bir hacettir ve en büyük bir abd, umumun namına onu Kadıyy-ül Hacattan isteyecek} Evet mesela hayvanatın zaiflerinin ve yavrularının rızık ve terbiyeleri hususunda görünen lütuf ve sühuleti gösteriyor ki Şu kainatın Maliki, nihayetsiz bir rahmetle rububiyet eder Rububiyetinde bu derece rahimane bir şefkat, hiç kabil midir ki mahlukatın en efdalinin en güzel duasını kabul etmesin Bu hakikatı Ondokuzuncu Sözde izah ettiğim vechile, şurada dahi mükerreren şöyle beyan edelim Ey nefsimle beraber beni dinleyen arkadaş Hikaye-i temsiliyede demiştik Bir adada bir içtima var Bir yaver-i ekrem bir nutuk okuyor Onun işaret ettiği hakikat şöyledir ki Gel Bu zamandan tecerrüd edip, fikren Asr-ı Saadete ve hayalen Ceziret-ül Araba gidiyoruz Ta ki, Resul-i Ekremi Aleyhissalatü Vesselam vazife başında ve ubudiyet içinde görüp, ziyaret ederiz Bak O zat nasıl ki risaletiyle, hidayetiyle saadet-i ebediyenin sebeb-i husulü ve vesile-i vusulüdür Onun gibi, ubudiyetiyle ve duasıyla, o saadetin sebeb-i vücudu ve Cennetin vesile-i icadıdır İşte bak O zat öyle bir salat-ı kübrada, bir ibadet-i ulyada saadet-i ebediye için dua ediyor ki, güya bu cezire, belki bütün Arz onun azametli namazıyla namaz kılar, niyaz eder Çünki ubudiyeti ise ona ittiba eden ümmetin ubudiyetini tazammun ettiği gibi, muvafakat sırrıyla bütün enbiyanın sırr-ı ubudiyetini tazammun eder Hem o salat-ı kübrayı öyle bir cemaat-ı uzmada kılar, niyaz ediyor ki güya beni-Âdemin Hazret-i Âdemden asrımıza kadar, belki kıyamete kadar bütün nurani ve kamil insanlar ona tebaiyetle iktida edip duasına amin derler {Haşiye Evet münacat-ı Ahmediye Aleyhissalatü Vesselam zamanından şimdiye kadar bütün ümmetin bütün salatları ve salavatları onun duasına bir amin-i daimi ve bir iştirak-i umumidir Hatta ona getirilen her bir salavat dahi, onun duasına birer amindir ve ümmetinin her bir ferdi, her bir namazın içinde ona salat ü selam getirmek ve kametten sonra Şafiilerin ona dua etmesi onun saadet-i ebediye hususundaki duasına gayet kuvvetli ve umumi bir amindir İşte bütün beşerin fıtrat-ı insaniyet lisan-ı haliyle, bütün kuvvetiyle istediği beka ve saadet-i ebediyeyi o nev-i beşer namına Zat-ı Ahmediye Aleyhissalatü Vesselam istiyor ve beşerin nurani kısmı, onun arkasında amin diyorlar Acaba hiç mümkün müdür ki, şu dua kabule karin olmasın} Bak, hem öyle beka gibi bir hacet-i amme için dua ediyor ki değil ehl-i Arz, belki ehl-i semavat, belki bütün mevcudat niyazına iştirak edip lisan-ı hal ile “Oh, evet ya Rabbena Ver, duasını kabul et Biz de istiyoruz” diyorlar Hem bak Öyle hazinane, öyle mahbubane, öyle müştakane, öyle tazarrukarane saadet-i bakiye istiyor ki bütün kainatı ağlattırıp, duasına iştirak ettiriyor Bak hem öyle bir maksad, öyle bir gaye için saadet isteyip, dua ediyor ki insanı ve bütün mahlukatı esfel-i safilin olan fena-yı mutlaka sukuttan, kıymetsizlikten, faidesizlikten, abesiyetten ala-yı illiyyin olan kıymete, bekaya, ulvi vazifeye, mektubat-ı Samedaniye olması derecesine çıkarıyor Bak hem öyle yüksek bir fizar-ı istimdadkarane ile istiyor ve öyle tatlı bir niyaz-ı istirhamkarane ile yalvarıyor ki Güya bütün mevcudata, semavata, arşa işittirip vecde getirip duasına “Âmin, Allahümme amin” dedirtiyor {Haşiye Evet şu alemin mutasarrıfı, bütün tasarrufatı bilmüşahede şuurane, alimane, hakimane olduğu halde hiçbir cihetle mümkün değildir ki o mutasarrıf, kendi masnuatı içinde en mümtaz bir ferdin harekatına şuuru ve ıttılaı bulunmasın Hem hiçbir cihetle mümkün değildir ki o Mutasarrıf-ı Alim, o ferd-i mümtazın harekatına ve daavatına dualarına ıttılaı bulunduğu halde ona karşı lakayd kalsın, ehemmiyet vermesin Hem hiçbir cihetle mümkün değildir ki o Mutasarrıf-ı Kadir-i Rahim onun dualarına lakayd kalmadığı halde, o duaları kabul etmesin Evet Zat-ı Ahmediyenin Aleyhissalatü Vesselam nuruyla alemin şekli değişti İnsan ve bütün kainatın mahiyet-i hakikiyeleri o nur, o ziya ile inkişaf etti ve göründü ki Şu kainatın mevcudatı esma-i İlahiyeyi okutan birer mektubat-ı Samedaniye, birer muvazzaf memur ve bekaya mazhar kıymettar ve manidar birer mevcuddurlar Eğer o nur olmasa idi, mevcudat fena-yı mutlaka mahkum ve kıymetsiz, manasız, faidesiz, abes, karmakarışık, tesadüf oyuncağı bir zulmet-i evham içinde kalırdı İşte şu sırdandır ki İnsanlar Zat-ı Ahmediyenin Aleyhissalatü Vesselam duasına amin dedikleri gibi, arş ve ferş ve seradan süreyyaya kadar bütün mevcudat onun nuruyla iftihar edip, alakadarlık gösteriyorlar Zaten ubudiyet-i Ahmediyenin Aleyhissalatü Vesselam ruhu, duadır Belki kainatın harekatı ve hidematı, bir nevi duadır Mesela Bir çekirdeğin hareketi Halıkından, bir ağaç olmasına bir nevi duadır} Bak hem öyle Semi ve Kerim bir Kadirden, öyle Basir ve Rahim bir Alimden saadet ve bekayı istiyor ki bilmüşahede en gizli bir zihayatın en gizli bir arzusunu, en hafi bir niyazını görür, işitir, kabul eder, merhamet eder Lisan-ı hal ile de olsa icabet eder Öyle suret-i hakimane, basirane, rahimanede verir ve icabet eder ki şübhe bırakmaz o terbiye ve tedbir öyle Semi ve Basire mahsus, öyle bir Kerim ve Rahime hastır Acaba bütün beni-Âdemi arkasına alıp şu Arz üstünde durup, arş-ı azama müteveccihen el kaldırıp, nev-i beşerin hülasa-i ubudiyetini cami hakikat-ı ubudiyet-i Ahmediye Aleyhissalatü Vesselam içinde dua eden şu şeref-i nev-i insan ve ferid-i kevn ü zaman olan Fahr-i Kainat Aleyhissalatü Vesselam ne istiyor, dinleyelim Bak, kendine ve ümmetine saadet-i ebediye istiyor, beka istiyor, Cennet istiyor Hem mevcudat ayinelerinde cemallerini gösteren bütün esma-i kudsiye-i İlahiye ile beraber istiyorO esmadan şefaat taleb ediyor, görüyorsun Eğer ahiretin hesabsız esbab-ı mucibesi, delail-i vücudu olmasa idi yalnız şu zatın tek duası, baharımızın icadı kadar Halık-ı Rahimin kudretine hafif gelen şu Cennetin binasına sebebiyet verecekti {Haşiye-1 Evet ahirete nisbeten gayet dar bir sahife hükmünde olan ruy-i zeminde hadd ü hesaba gelmeyen harika sanat nümunelerini ve haşir ve kıyametin misallerini göstermek ve üçyüz bin kitab hükmünde olan muntazam enva-ı masnuatı, o tek sahifede kemal-i intizam ile yazıp dercetmek elbette geniş olan alem-i ahirette latif ve muntazam Cennetin binasından ve icadından daha müşkildir Evet Cennet bahardan ne kadar yüksek ise, o derece bahar bahçelerinin hilkati, o Cennetten daha müşkildir ve hayretfezadır denilebilir} Evet baharımızda yer yüzünü bir mahşer eden, yüzbin haşir nümunelerini icad eden Kadir-i Mutlaka, Cennetin icadı nasıl ağır olabilir Demek nasıl ki onun risaleti, şu dar-ı imtihanın açılmasına sebebiyet verdi, لَوْلاَكَ لَوْلاَكَ لَمَا خَلَقْتُ اْلاَفْلاَكَ sırrına mazhar oldu Onun gibi, ubudiyeti dahi öteki dar-ı saadetin açılmasına sebebiyet verdi Acaba hiç mümkün müdür ki, bütün akılları hayrette bırakan şu intizam-ı alem ve geniş rahmet içinde kusursuz hüsn-ü sanat, misilsiz cemal-i rububiyet o duaya icabet etmemekle böyle bir çirkinliği, böyle bir merhametsizliği, böyle bir intizamsızlığı kabul etsin Yani en cüzi, en ehemmiyetsiz arzuları, sesleri ehemmiyetle işitip ifa etsin, yerine getirsin En ehemmiyetli, lüzumlu arzuları ehemmiyetsiz görüp işitmesin, anlamasın, yapmasın Haşa ve kella, yüzbin defa haşa Böyle bir cemal, böyle bir çirkinliği kabul edip çirkin olamaz {Haşiye Evet inkılab-ı hakaik ittifaken muhaldir Ve inkılab-ı hakaik içinde muhal-ender-muhal, bir zıd kendi zıddına inkılabıdır Ve bu inkılab-ı ezdad içinde bilbedahe bin derece muhal şudur ki Zıd, kendi mahiyetinde kalmakla beraber, kendi zıddının aynı olsun Mesela Nihayetsiz bir cemal hakiki cemal iken, hakiki çirkinlik olsun İşte şu misalimizde meşhud ve katiyy-ül vücud olan bir cemal-i rububiyet cemal-i rububiyet mahiyetinde daim iken, ayn-ı çirkinlik olsun İşte dünyada muhal ve batıl misallerin en acibidir} Demek, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam risaletiyle dünyanın kapısını açtığı gibi, ubudiyetiyle de ahiretin kapısını açar عَلَيْهِ صَلَوَاتُ الرَّحْمٰنِ مِلْءَ الدُّنْيَا وَ دَارِ الْجِنَانِ اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلٰى عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ ذٰلِكَ الْحَبٖيبِ الَّذٖى هُوَ سَيِّدُ الْكَوْنَيْنِ وَ فَخْرُ الْعَالَمَيْنِ وَ حَيَاتُ الدَّارَيْنِ وَ وَسٖيلَةُ السَّعَادَتَيْنِ وَ ذُو الْجَنَاحَيْنِ وَ رَسُولُ الثَّقَلَيْنِ وَ عَلٰى اٰلِهٖ وَ صَحْبِهٖ اَجْمَعٖينَ وَ عَلٰى اِخْوَانِهٖ مِنَ النَّبِيّٖينَ وَ الْمُرْسَلٖينَ اٰمٖينَ", + "gaye": "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in en büyük kulu ve en sevgili mahluku olması hasebiyle, O'nun en büyük duası olan ahiret ve ebedi saadet duasının Allah katında mutlaka kabul edileceğinin akli ve mantıki delillerle ispatı.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in ubudiyetinin (kulluğunun) ve duasının önemi", + "Allah'ın şefkat, merhamet ve icabet sıfatlarının tezahürleri", + "Ahiret ve ebedi saadet ihtiyacının evrenselliği", + "Kainatın ve varlıkların Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in duasına iştiraki", + "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in risaletinin ve ubudiyetinin alemler üzerindeki etkisi", + "Cennetin varlığının imkanı ve kolaylığı" + ], + "kavramlar": [ + "Ubudiyet", + "Rahmet", + "Şefkat", + "Dua", + "İcabet", + "Risalet", + "Saadet-i Ebediye", + "Haşir", + "Cemal", + "Beka" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ubudiyet", + "vecize": "Evet Zat-ı Ahmediyenin Aleyhissalatü Vesselam nuruyla alemin şekli değişti İnsan ve bütün kainatın mahiyet-i hakikiyeleri o nur, o ziya ile inkişaf etti ve göründü ki Şu kainatın mevcudatı esma-i İlahiyeyi okutan birer mektubat-ı Samedaniye, birer muvazzaf memur ve bekaya mazhar kıymettar ve manidar birer mevcuddurlar.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat" + ], + "title": "Altıncı Hakikat", + "content": "Bab-ı haşmet ve sermediyet olup, ism-i Celil ve Baki cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Bütün mevcudatı güneşlerden, ağaçlardan zerrelere kadar emirber nefer hükmünde teshir ve idare eden bir haşmet-i rububiyet şu misafirhane-i dünyada muvakkat bir hayat geçiren perişan faniler üstünde dursun sermedi, baki bir daire-i haşmet ve ebedi, ali bir medar-ı rububiyeti icad etmesin Evet şu kainatta görünen mevsimlerin değişmesi gibi haşmetli icraat ve seyyaratın tayyare-misal hareketleri gibi azametli harekat ve Arzı insana beşik, Güneşi halka lamba yapmak gibi dehşetli teshirat ve ölmüş, kurumuş Küre-i Arzı diriltmek, süslendirmek gibi geniş tahvilat gösteriyor ki Perde arkasında böyle muazzam bir rububiyet var, muhteşem bir saltanatla hükmediyor Böyle bir saltanat-ı rububiyet, kendine layık bir raiyet ister ve şayeste bir mazhar ister Halbuki görüyorsun Mahiyetçe en cami ve mühim raiyeti ve bendeleri, şu misafirhane-i dünyada perişan bir surette muvakkaten toplanmışlar Misafirhane ise her gün dolar, boşanır Hem bütün raiyet, tecrübe-i hizmet için şu meydan-ı imtihanda muvakkaten bulunuyorlar Meydan ise, her saat tebeddül eder Hem bütün o raiyet, Sani-i Zülcelalin kıymettar ihsanatının nümunelerini ve harika sanat antikalarını çarşı-yı alem sergilerinde, ticaret nazarında temaşa etmek için, şu teşhirgahta birkaç dakika durup seyrediyorlar sonra kayboluyorlar Şu meşher ise, her dakika tahavvül ediyor Giden gelmez, gelen gider İşte bu hal ve şu vaziyet kati gösteriyor ki Şu misafirhane ve şu meydan ve şu meşherlerin arkasında o sermedi saltanata medar ve mazhar olacak daimi saraylar, müstemir meskenler, şu dünyada gördüğümüz nümunelerin ve suretlerin en halis ve en yüksek asıllarıyla dolu bağ ve hazineleri vardır Demek burada çabalamak, onlar içindir Şurada çalıştırır, orada ücret verir Herkesin istidadına göre -eğer kaybetmezse- orada bir saadeti vardır Evet öyle sermedi bir saltanat, muhaldir ki şu faniler ve zail zeliller üstünde dursun Şu hakikata, şu temsil durbiniyle bak ki Mesela sen yolda gidiyorsun, görüyorsun ki yol içinde bir han var Bir büyük zat o hanı, kendine gelen misafirlerine yapmış O misafirlerin bir gece tenezzüh ve ibretleri için, o hanın tezyinatına milyonlar altunlar sarfediyor Hem o misafirler o tezyinattan pek azı ve az bir zamanda bakıp, o nimetlerden pek az bir vakitte, az bir şey tadıp, doymadan gidiyorlar Fakat her misafir kendine mahsus fotoğrafıyla, o handaki şeylerin suretlerini alıyorlar Hem o büyük zatın hizmetkarları da, misafirlerin suret-i muamelelerini gayet dikkat ile alıyorlar ve kaydediyorlar Hem görüyorsun ki o zat her günde, o kıymettar tezyinatın çoğunu tahrib eder Yeni gelecek misafirlere, yeni tezyinatı icad eder Bunu gördükten sonra hiç şübhen kalır mı ki Bu yolda bu hanı yapan zatın daimi pek ali menzilleri, hem tükenmez, pek kıymetli hazineleri, hem müstemir, pek büyük bir sehaveti vardır Şu handa gösterdiği ikram ile, misafirlerini kendi yanında bulunan şeylere iştihalarını açıyor ve onlara hazırladığı hediyelere rağbetlerini uyandırıyor Aynen onun gibi, şu misafirhane-i dünyadaki vaziyeti, sarhoş olmadan dikkat etsen şu dokuz esası anlarsın", + "gaye": "Dünyanın geçici bir misafirhane olduğu, asıl yurdun ahiret olduğu ve ahiret hayatının gerekliliği ile Allah'ın haşmet ve rububiyetinin delillerini idrak etmek.", + "konular": [ + "Allah'ın haşmet ve rububiyeti", + "Dünyanın geçiciliği", + "Ahiret hayatının gerekliliği", + "Kainattaki intizam ve hikmet", + "İnsanın imtihan dünyasındaki konumu", + "Sonsuz nimetlerin ahirette olacağı", + "Misafirhane-i dünya metaforu" + ], + "kavramlar": [ + "Haşmet", + "Sermediyet", + "Rububiyet", + "Fani", + "Baki", + "Ahiret", + "Misafirhane", + "İmtihan", + "Saltanat", + "Cilve" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Sermediyet", + "vecize": "Evet öyle sermedi bir saltanat, muhaldir ki şu faniler ve zail zeliller üstünde dursun.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Birinci Esas" + ], + "title": "Birinci Esas", + "content": "Anlarsın ki O han gibi bu dünya dahi kendi için değil Kendi kendine de bu sureti alması muhaldir Belki kafile-i mahlukatın gelip konmak ve göçmek için dolup boşanan, hikmetle yapılmış bir misafirhanesidir", + "gaye": "Dünyanın geçici bir misafirhane olduğu ve kendi başına var olamayacağı, Allah'ın kudret ve hikmetiyle yaratılmış bir konaklama yeri olduğu fikrinin kavranması", + "konular": [ + "Dünyanın mahiyeti", + "Dünyanın geçiciliği", + "Allah'ın yaratmadaki hikmeti", + "Mahlukatın göçü", + "Dünyanın bir misafirhane oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Dünya", + "Hikmet", + "Muhal", + "Mahlukat", + "Misafirhane" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Misafirhane", + "vecize": "Belki kafile-i mahlukatın gelip konmak ve göçmek için dolup boşanan, hikmetle yapılmış bir misafirhanesidir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "İkinci Esas" + ], + "title": "İkinci Esas", + "content": "Hem anlarsın ki Şu hanın içinde oturanlar misafirlerdir Onların Rabb-ı Kerimi, onları Dar-üs Selama davet eder", + "gaye": "Dünyanın geçici bir han olduğu ve asıl yurdun ahiret olduğu bilincini vermek", + "konular": [ + "Dünyanın geçiciliği", + "İnsanın bu dünyadaki misafirliği", + "Ahiret hayatı", + "Allah'ın insanları daveti" + ], + "kavramlar": [ + "Misafir", + "Rabb-ı Kerim", + "Dar-üs Selam", + "Dünya", + "Ahiret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Ortaokul", + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Misafir", + "vecize": "Şu hanın içinde oturanlar misafirlerdir Onların Rabb-ı Kerimi, onları Dar-üs Selama davet eder", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Üçüncü Esas" + ], + "title": "Üçüncü Esas", + "content": "Hem anlarsın ki Şu dünyadaki tezyinat, yalnız telezzüz veya tenezzüh için değil Çünki bir zaman lezzet verse, firakıyla birçok zaman elem verir Sana tattırır, iştihanı açar fakat doyurmaz Çünki ya onun ömrü kısa, ya senin ömrün kısadır Doymağa kafi değil Demek kıymeti yüksek, müddeti kısa olan şu tezyinat ibret içindir,* şükür içindir, usul-ü daimisine teşvik içindir Başka gayet ulvi gayeler içindir {Haşiye Evet madem her şeyin kıymeti ve dekaik-ı sanatı gayet yüksek ve güzel olduğu halde müddeti kısa, ömrü azdır Demek o şeyler nümunelerdir, başka şeylerin suretleri hükmündedirler Ve madem müşterilerin nazarlarını, asıllarına çeviriyorlar gibi bir vaziyet vardır Öyle ise, elbette şu dünyadaki o çeşit tezyinat bir Rahman-ı Rahimin rahmetiyle, sevdiği ibadına hazırladığı niam-ı Cennetin nümuneleridir, denilebilir ve denilir ve öyledir}", + "gaye": "Dünyadaki geçici güzelliklerin asıl amacının ibret, şükür ve Cennet nimetlerine teşvik olduğunu kavratmak.", + "konular": [ + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Dünyadaki süslemelerin amacı", + "İbret almanın önemi", + "Şükretmenin önemi", + "Cennet nimetlerinin mahiyeti", + "Nimetlerin numune oluşu", + "İştah açıp doyurmama prensibi" + ], + "kavramlar": [ + "Tezyinat", + "Lezzet", + "Elem", + "Firak", + "İbret", + "Şükür", + "Nümuneler", + "Cennet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İbret", + "vecize": "Demek kıymeti yüksek, müddeti kısa olan şu tezyinat ibret içindir, şükür içindir, usul-ü daimisine teşvik içindir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Dördüncü Esas" + ], + "title": "Dördüncü Esas", + "content": "Hem anlarsın ki Şu dünyadaki müzeyyenat ise Cennette ehl-i iman için rahmet-i Rahmanla iddihar olunan nimetlerin nümuneleri, suretleri hükmündedir {Haşiye Evet her şeyin vücudunun müteaddid gayeleri ve hayatının müteaddid neticeleri vardır Ehl-i dalaletin tevehhüm ettikleri gibi dünyaya, nefislerine bakan gayelere münhasır değildir Ta, abesiyet ve hikmetsizlik içine girebilsin Belki her şeyin gayat-ı vücudu ve netaic-i hayatı üç kısımdır Birincisi ve en ulvisi, Saniine bakar ki o şeye taktığı harika-i sanat murassaatını, Şahid-i Ezelinin nazarına resm-i geçit tarzında arzetmektir ki, o nazara bir an-ı seyyale yaşamak kafi gelir Belki vücuda gelmeden, bilkuvve niyet hükmünde olan istidadı yine kafidir İşte seri-üz zeval latif masnuat ve vücuda gelmeyen, yani sünbül vermeyen birer harika-i sanat olan çekirdekler, tohumlar şu gayeyi bitamamiha verir Faidesizlik ve abesiyet onlara gelmez Demek her şey hayatıyla, vücuduyla Saniinin mucizat-ı kudretini ve asar-ı sanatını teşhir edip, Sultan-ı Zülcelalin nazarına arzetmek birinci gayesidir İkinci kısım gaye-i vücud ve netice-i hayat, zişuura bakar Yani her şey, Sani-i Zülcelalin birer mektub-u hakaik-nüma, birer kaside-i letafetnüma, birer kelime-i hikmet-eda hükmündedir ki melaike ve cin ve hayvanın ve insanın enzarına arzeder, mütalaaya davet eder Demek ona bakan her zişuura, ibret-nüma bir mütalaagahtır Üçüncü kısım gaye-i vücud ve netice-i hayat, o şeyin nefsine bakar ki telezzüz ve tenezzüh ve beka ve rahatla yaşamak gibi cüzi neticelerdir Mesela Azim bir sefine-i sultaniyede bir hizmetkarın dümencilik ettiğinin gayesi sefine itibariyle yüzde birisi kendisine, ücret-i cüziyesine ait, doksandokuzu sultana ait olduğu gibi her şeyin nefsine ve dünyaya ait gayesi bir ise, Saniine ait doksandokuzdur İşte bu taaddüd-ü gayattandır ki birbirine zıd ve münafi görünen hikmet ve iktisad, cud u seha ve bilhassa nihayetsiz seha ile sırr-ı tevfiki şudur ki Birer gaye nokta-i nazarında cud u seha hükmeder, ism-i Cevvad tecelli eder Meyveler, hubublar o tek gaye nokta-i nazarında bigayr-ı hisabdır Nihayetsiz cudu gösteriyor Fakat umum gayeler nokta-i nazarında hikmet hükmeder, ism-i Hakim tecelli eder Bir ağacın ne kadar meyveleri var, belki her meyvenin o kadar gayeleri vardır ki beyan ettiğimiz üç kısma tefrik edilir Şu umum gayeler, nihayetsiz bir hikmeti ve iktisadı gösteriyor Zıd gibi görünen nihayetsiz hikmet, nihayetsiz cud ile seha ile içtima ediyor Mesela Asker ordusunun bir gayesi, temin-i asayiştir Bu gayeye göre ne kadar asker istersen var ve hem pek fazladır Fakat hıfz-ı hudud ve mücahede-i ada gibi sair vazifeler için, bu mevcud ancak kafi gelir Kemal-i hikmetle müvazenededir İşte hükumetin hikmeti, haşmet ile içtima ediyor O halde, o askerlikte fazlalık yoktur denilebilir}", + "gaye": "Kainattaki her şeyin yaratılış gayesinin çok boyutlu olduğunu ve bu gayelerin Allah'a bakan yönünün en yüce olduğunu açıklamak, böylece eşyaya atfedilen anlamsızlık ve abesiyet vehmini ortadan kaldırmak.", + "konular": [ + "Kainattaki varlıkların yaratılış gayeleri", + "Eşyanın üç temel gayesi (Sani'e bakan, zişuura bakan, nefsine bakan)", + "Her şeyin Allah'ın kudretini ve sanatını teşhir etmesi", + "Eşyanın ilahi birer mektup, kaside ve kelime hükmünde olması", + "İktisat, hikmet, cömertlik ve sehavetin uyumu", + "Varlıkların çoklu gayeleri nedeniyle anlamsızlık vehminin ortadan kalkması", + "Dünyevi süslemelerin Cennet nimetlerinin numuneleri olması" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "İktisat", + "Cud", + "Seha", + "Sani", + "Gayeler", + "Vücud", + "Hayat", + "Nimet", + "Rahmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Gayeler", + "vecize": "Demek her şey hayatıyla, vücuduyla Saniinin mucizat-ı kudretini ve asar-ı sanatını teşhir edip, Sultan-ı Zülcelalin nazarına arzetmek birinci gayesidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Dokuzuncu Esas" + ], + "title": "Dokuzuncu Esas", + "content": "Hem anlarsın ki Öyle bir Rahman, öyle bir alemde, öyle has ibadına öyle ikramlar edecek ne göz görmüş, ne kulak işitmiş, ne kalb-i beşere hutur etmiştir Âmenna", + "gaye": "Rahman'ın kullarına vaat ettiği cennet nimetlerinin ve ikramlarının büyüklüğünü, beşer aklının ve tasavvurunun ötesinde olduğunu vurgulamak ve bu büyük mükafatlara ulaşma arzusunu teşvik etmek.", + "konular": [ + "Rahman'ın azameti ve cömertliği", + "Cennet nimetlerinin büyüklüğü", + "Allah'ın has kullarına ikramları", + "İlahi vaatlerin beşeri idraki aşması", + "Cennetin tasavvur edilemez güzellikleri" + ], + "kavramlar": [ + "Rahman", + "Alem", + "İbad", + "İkram", + "Cennet", + "Nimet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İkramlar", + "vecize": "Öyle bir Rahman, öyle bir alemde, öyle has ibadına öyle ikramlar edecek ne göz görmüş, ne kulak işitmiş, ne kalb-i beşere hutur etmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Yedinci Hakikat" + ], + "title": "Yedinci Hakikat", + "content": "Bab-ı hıfz ve hafiziyet olup, ism-i Hafiz ve Rakibin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Gökte, yerde, karada, denizde yaş kuru, küçük büyük, adi ali her şeyi kemal-i intizam ve mizan içinde muhafaza edip, bir türlü muhasebe içinde neticelerini eleyen bir hafiziyet insan gibi büyük bir fıtratta, hilafet-i kübra gibi bir rütbede, emanet-i kübra gibi büyük vazifesi olan beşerin, rububiyet-i ammeye temas eden amelleri ve fiilleri muhafaza edilmesin, muhasebe eleğinden geçirilmesin, adalet terazisinde tartılmasın, şayeste ceza ve mükafat çekmesin Hayır, asla Evet şu kainatı idare eden zat, her şeyi nizam ve mizan içinde muhafaza ediyor Nizam ve mizan ise ilim ile hikmet ve irade ile kudretin tezahürüdür Çünki görüyoruz her masnu vücudunda, gayet muntazam ve mevzun yaratılıyor Hem hayatı müddetince değiştirdiği suretler dahi, birer intizamlı olduğu halde, heyet-i mecmuası da bir intizam tahtındadır Zira görüyoruz ki vazifesinin bitmesiyle ömrüne nihayet verilen ve şu alem-i şehadetten göçüp giden her şeyin Hafiz-i Zülcelal, birçok suretlerini elvah-ı mahfuza hükmünde olan* hafızalarda ve bir türlü misali ayinelerde hıfzedip, {Haşiye Yedinci Suretin haşiyesine bak} ekser tarihçe-i hayatını çekirdeğinde, neticesinde nakşedip yazıyor Zahir ve batın ayinelerde ibka ediyor Mesela Beşerin hafızası, ağacın meyvesi, meyvenin çekirdeği, çiçeğin tohumu, kanun-u hafiziyetin azamet-i ihatasını gösteriyor Görmüyor musun ki Koca baharın hep çiçekli, meyveli bütün mevcudatı ve bunların kendilerine göre bütün sahaif-i amali ve teşkilatının kanunları ve suretlerinin timsalleri mahdud bir miktar tohumcuklar içlerinde yazarak, muhafaza ediliyor İkinci bir baharda, onlara göre bir muhasebe içinde sahife-i amellerini neşredip, kemal-i intizam ve hikmet ile koca diğer bir bahar alemini meydana getirmekle hafiziyetin ne derece kuvvetli ihata ile cereyan ettiğini gösteriyor Acaba geçici, adi, bekasız, ehemmiyetsiz şeylerde böyle muhafaza edilirse alem-i gaybda, alem-i ahirette, alem-i ervahta rububiyet-i ammede mühim semere veren beşerin amelleri hıfz içinde gözetilmek suretiyle, ehemmiyetle zabtedilmemesi kabil midir Hayır ve asla Evet şu hafiziyetin bu surette tecellisinden anlaşılıyor ki Şu mevcudatın Maliki, mülkünde cereyan eden her şeyin inzibatına büyük bir ihtimamı var Hem hakimiyet vazifesinde nihayet derecede dikkat eder Hem rububiyet-i saltanatında gayet ihtimamı gözetir O derece ki, en küçük bir hadiseyi, en ufak bir hizmeti yazar, yazdırır Mülkünde cereyan eden her şeyin suretini müteaddid şeylerde hıfzeder Şu hafiziyet işaret eder ki Ehemmiyetli bir muhasebe-i amal defteri açılacak ve bilhassa mahiyetçe en büyük, en mükerrem, en müşerref bir mahluk olan insanın büyük olan amelleri, mühim olan fiilleri mühim bir hesab ve mizana girecek, sahife-i amelleri neşredilecek Acaba hiç kabil midir ki İnsan, hilafet ve emanetle mükerrem olsun, rububiyetin külliyat-ı şuununa şahid olarak kesret dairelerinde, vahdaniyet-i İlahiyenin dellallığını ilan etmekle, ekser mevcudatın tesbihat ve ibadetlerine müdahale edip zabitlik ve müşahidlik derecesine çıksın da sonra kabre gidip, rahatla yatsın ve uyandırılmasın Küçük büyük her amellerinden sual edilmesin Mahşere gidip mahkeme-i kübrayı görmesin Hayır ve asla Hem bütün gelecek zamanda olan mümkinata kadir olduğuna, bütün geçmiş zamandaki mucizat-ı kudreti olan vukuatı şehadet eden ve kıyamet ve haşre pek benzeyen kış ile baharı her vakit bilmüşahede icad eden bir Kadir-i Zülcelalden, insan nasıl ademe gidip kaçabilir, toprağa girip saklanabilir {Haşiye Evet zaman-ı hazırdan, ta ibtida-i hilkat-ı aleme kadar olan zaman-ı mazi umumen vukuattır Vücuda gelmiş her bir günü, her bir senesi, her bir asrı birer satırdır, birer sahifedir, birer kitabdır ki kalem-i kader ile tersim edilmiştir Dest-i kudret, mucizat-ı ayatını onlarda kemal-i hikmet ve intizam ile yazmıştır Şu zamandan ta kıyamete, ta Cennete, ta ebede kadar olan zaman-ı istikbal umumen imkanattır Yani mazi vukuattır, istikbal imkanattır İşte o iki zamanın iki silsilesi birbirine karşı mukabele edilse nasıl ki dünkü günü halkeden ve o güne mahsus mevcudatı icad eden zat yarınki günü mevcudatıyla halketmeye muktedir olduğu hiçbir vecihle şübhe getirmez Öyle de şübhe yoktur ki Şu meydan-ı garaib olan zaman-ı mazinin mevcudatı ve harikaları bir Kadir-i Zülcelalin mucizatıdır Kati şehadet ederler ki O Kadir, bütün istikbalin, bütün mümkinatın icadına, bütün acaibinin izharına muktedirdir Evet nasıl ki bir elmayı halkedecek elbette dünyada bütün elmaları halketmeye ve koca baharı icad etmeye muktedir olmak gerektir Baharı icad etmeyen, bir elmayı icad edemez Zira o elma o tezgahta dokunuyor Bir elmayı icad eden, bir baharı icad edebilir Bir elma bir ağacın, belki bir bahçenin, belki bir kainatın misal-i musaggarıdır Hem sanat itibariyle koca ağacın bütün tarih-i hayatını taşıyan elmanın çekirdeği itibariyle öyle bir harika-i sanattır ki Onu öylece icad eden, hiçbir şeyden aciz kalmaz Öyle de bugünü halkeden, kıyamet gününü halkedebilir ve baharı icad edecek, haşrin icadına muktedir bir zat olabilir Zaman-ı mazinin bütün alemlerini zamanın şeridine kemal-i hikmet ve intizam ile takıp gösteren elbette istikbal şeridine dahi başka kainatı takıp gösterebilir ve gösterecektir Kaç Sözlerde, bilhassa Yirmiikinci Sözde gayet kati isbat etmişiz ki Her şeyi yapamayan hiçbir şeyi yapamaz ve bir tek şeyi halkeden, her şeyi yapabilir Hem eşyanın icadı bir tek zata verilse, bütün eşya bir tek şey gibi kolay olur ve sühulet peyda eder Eğer müteaddid esbaba verilse ve kesrete isnad edilse, bir tek şeyin icadı bütün eşyanın icadı kadar müşkilatlı olur ve imtina derecesinde suubet peyda eder} Madem bu dünyada ona layık muhasebe görülüp, hüküm verilmiyor Elbette bir mahkeme-i kübra, bir saadet-i uzmaya gidecektir", + "gaye": "Kainattaki hafiziyet ve muhafaza kanunlarının, özellikle insanın amellerinin kaydedilmesi ve ahirette hesap verme zorunluluğunu vurgulayarak, haşrin ve ceza/mükafatın hakikatini ispatlamak.", + "konular": [ + "Hafiziyet ve Rakib isimlerinin tecellisi", + "Kainattaki nizam ve mizan", + "Her şeyin muhafaza edilmesi", + "İnsan amellerinin kaydedilmesi ve muhasebesi", + "Ahiret ve haşrin ispatı", + "Adalet ve ceza/mükafat", + "İnsanın hilafet ve emanet vazifesi", + "Allah'ın kudretinin sınırsızlığı", + "Kış ve bahar döngüsünün haşre delil olması" + ], + "kavramlar": [ + "Hafiziyet", + "Hafiz", + "Rakib", + "Rububiyet", + "Hilafet-i kübra", + "Emanet-i kübra", + "Muhasebe", + "Adalet", + "Kudret", + "İlim", + "Hikmet", + "İrade", + "Masnu", + "Elvah-ı mahfuza", + "Alem-i şehadet", + "Alem-i gayb", + "Alem-i ahiret", + "Alem-i ervah", + "İnzibat", + "Hakimiyet", + "Saltanat", + "Mahkeme-i kübra", + "Haşir", + "Adem", + "Kader", + "İmkanat", + "Vukuat", + "Tevhid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hafiziyet", + "vecize": "Hiç mümkün müdür ki Gökte, yerde, karada, denizde yaş kuru, küçük büyük, adi ali her şeyi kemal-i intizam ve mizan içinde muhafaza edip, bir türlü muhasebe içinde neticelerini eleyen bir hafiziyet insan gibi büyük bir fıtratta, hilafet-i kübra gibi bir rütbede, emanet-i kübra gibi büyük vazifesi olan beşerin, rububiyet-i ammeye temas eden amelleri ve fiilleri muhafaza edilmesin, muhasebe eleğinden geçirilmesin, adalet terazisinde tartılmasın, şayeste ceza ve mükafat çekmesin? Hayır, asla!", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Sekizinci Hakikat" + ], + "title": "Sekizinci Hakikat", + "content": "Bab-ı vad ve vaiddir İsm-i Cemil ve Celilin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Alim-i Mutlak ve Kadir-i Mutlak olan şu masnuatın Sanii bütün enbiyanın tevatürle haber verdikleri ve bütün sıddıkin ve evliyanın icma ile şehadet ettikleri mükerrer vad ve vaid-i İlahisini yerine getirmeyip,-haşa- acz ve cehlini göstersin Halbuki vad ve vaidinde bulunduğu emirler, kudretine hiç ağır gelmez Pek hafif ve pek kolay Geçmiş baharın hesabsız mevcudatını, gelecek baharda kısmen aynen* kısmen mislen** iadesi kadar kolaydır *{Haşiye-1 Ağaç ve otların kökleri gibi} **{Haşiye-2 Yapraklar, meyveler gibi…} Îfa-yı vad ise hem bize, hem her şeye, hem kendisine, hem saltanat-ı rububiyetine pek çok lazımdır Hulf-ül vad ise hem izzet-i iktidarına zıddır, hem ihata-yı ilmiyesine münafidir Zira hulf-ül vad ya cehilden, ya acizden gelir Ey münkir Bilir misin ki Küfür ve inkarın ile ne kadar ahmakça bir cinayet işliyorsun ki kendi yalancı vehmini, hezeyancı aklını, aldatıcı nefsini tasdik edip, hiçbir vechile hulf ve hilafa mecburiyeti olmayan ve hiçbir vecihle hilaf, onun izzetine, haysiyetine yakışmayan ve bütün görünen şeyler ve işler, sıdkına ve hakkaniyetine şehadet eden bir zatı tekzib ediyorsun Nihayetsiz küçüklük içinde nihayetsiz büyük cinayet işliyorsun Elbette, ebedi büyük cezaya müstehak olursun Bazı ehl-i Cehennemin bir dişi, dağ kadar olması cinayetinin büyüklüğüne bir mikyas olarak haber verilmiş Misalin şu yolcuya benzer ki Güneşin ziyasından gözünü kapar Kafası içindeki hayaline bakar Vehmi, bir yıldız böceği gibi kafa fenerinin ışığıyla dehşetli yolunu tenvir etmek istiyor Madem şu mevcudat hak söyleyen sadık kelimeleri, şu hadisat-ı kainat doğru söyleyen natık ayetleri olan Cenab-ı Hak vad etmiş, elbette yapacaktır Bir mahkeme-i kübra açacaktır, bir saadet-i uzma verecektir", + "gaye": "Allah'ın vaadinin gerçekleşeceğine ve küfür/inkarın büyük bir cinayet olduğuna dair imanî deliller sunarak, inancı pekiştirmek ve inkarcılığın sonuçlarını gözler önüne sermek.", + "konular": [ + "Allah'ın vaadinin ve vaadinin yerine getirilmesinin zorunluluğu", + "Allah'ın kudretinin sınırsızlığı ve hiçbir şeyin O'na ağır gelmemesi", + "Haşrin ve ahiret hayatının kolaylığı ve gerçekleşebilirliği", + "Allah'ın vadinden dönmesinin imkansızlığı (acz ve cehlinden beri oluşu)", + "Küfür ve inkarın ahmakça bir cinayet oluşu", + "İnkarcılığın vahim sonuçları ve ebedi ceza", + "Allah'ın sıdkına ve hakkaniyetine dair deliller" + ], + "kavramlar": [ + "Vad", + "Vaid", + "İsm-i Cemil", + "İsm-i Celil", + "Alim-i Mutlak", + "Kadir-i Mutlak", + "Enbiya", + "Sıddıkin", + "Evliya", + "İcma", + "Teşehhüd", + "Rububiyet", + "Hulf-ül vad", + "İzzat-ı iktidar", + "İhata-yı ilmiye", + "Küfür", + "İnkar", + "Vehim", + "Nefis", + "Acz", + "Cehl", + "Haşir", + "Mahkeme-i Kübra", + "Saadet-i Uzma" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vad", + "vecize": "Bilir misin ki Küfür ve inkarın ile ne kadar ahmakça bir cinayet işliyorsun ki kendi yalancı vehmini, hezeyancı aklını, aldatıcı nefsini tasdik edip, hiçbir vechile hulf ve hilafa mecburiyeti olmayan ve hiçbir vecihle hilaf, onun izzetine, haysiyetine yakışmayan ve bütün görünen şeyler ve işler, sıdkına ve hakkaniyetine şehadet eden bir zatı tekzib ediyorsun.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Dokuzuncu Hakikat" + ], + "title": "Dokuzuncu Hakikat", + "content": "Bab-ı ihya ve imatedir İsm-i Hayy-u Kayyumun, Muhyi ve Mümitin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Ölmüş, kurumuş koca Arzı ihya eden ve o ihya içinde her biri beşer haşri gibi acib, üçyüz binden ziyade enva-ı mahlukatı haşr ü neşredip kudretini gösteren ve o haşr ü neşr içinde nihayet derecede karışık ve ihtilat içinde, nihayet derecede imtiyaz ve tefrik ile ihata-i ilmiyesini gösteren ve bütün semavi fermanlarıyla beşerin haşrini vadetmekle bütün ibadının enzarını saadet-i ebediyeye çeviren ve bütün mevcudatı başbaşa, omuz omuza, elele verdirip emir ve iradesi dairesinde döndürüp birbirine yardımcı ve müsahhar kılmakla azamet-i rububiyetini gösteren ve beşeri, şecere-i kainatın en cami ve en nazik ve en nazenin, en nazdar, en niyazdar bir meyvesi yaratıp, kendine muhatab ittihaz ederek her şeyi ona müsahhar kılmakla, insana bu kadar ehemmiyet verdiğini gösteren bir Kadir-i Rahim, bir Alim-i Hakim, kıyameti getirmesin Haşri yapmasın ve yapamasın Beşeri ihya etmesin veya edemesin Mahkeme-i Kübrayı açamasın Cennet ve Cehennemi yaratamasın Haşa ve kella Evet şu alemin Mutasarrıf-ı Zişanı her asırda, her senede, her günde bu dar, muvakkat ruy-i zeminde haşr-i ekberin ve meydan-ı kıyametin pek çok emsalini ve nümunelerini ve işaratını icad ediyor Ezcümle Haşr-i baharide görüyoruz ki Beş-altı gün zarfında küçük ve büyük hayvanat ve nebatattan üçyüz binden ziyade envaı haşredip neşrediyor Bütün ağaçların, otların köklerini ve bir kısım hayvanları aynen ihya edip iade ediyor Başkalarını ayniyet derecesinde bir misliyet suretinde icad ediyor Halbuki maddeten farkları pek az olan tohumcuklar o kadar karışmışken, kemal-i imtiyaz ve teşhis ile o kadar sürat ve vüsat ve sühulet içinde kemal-i intizam ve mizan ile altı gün veya altı hafta zarfında ihya ediliyor Hiç kabil midir ki Bu işleri yapan Zata bir şey ağır gelebilsin, semavat ve arzı altı günde halkedemesin, insanı bir sayha ile haşredemesin Haşa Acaba muciznüma bir katib bulunsa hurufları ya bozulmuş veya mahvolmuş üç yüz bin kitabı tek bir sahifede karıştırmaksızın, galatsız, sehivsiz, noksansız, hepsini beraber, gayet güzel bir surette bir saatte yazarsa birisi sana dese “Şu katib kendi telif ettiği senin suya düşmüş olan kitabını, yeniden bir dakika zarfında hafızasından yazacak” Sen diyebilir misin ki, “Yapamaz ve inanmam” Veyahut bir sultan-ı mucizekar, kendi iktidarını göstermek için veya ibret ve tenezzüh için bir işaretle dağları kaldırır, memleketleri tebdil eder, denizi karaya çevirdiğini gördüğün halde sonra görsen ki büyük bir taş dereye yuvarlanmış, o zatın kendi ziyafetine davet ettiği misafirlerin yolunu kesmiş, geçemiyorlar Biri sana dese “O zat, bir işaretle o taşı, ne kadar büyük olursa olsun kaldıracak veya dağıtacak Misafirlerini yolda bırakmayacak” Sen desen ki “Kaldırmaz veya kaldıramaz” Veyahut bir zat bir günde, yeniden büyük bir orduyu teşkil ettiği halde biri dese “O zat bir boru sesiyle, efradı istirahat için dağılmış olan taburları toplar Taburlar, nizamı altına girerler” Sen desen ki “İnanmam” Ne kadar divanece hareket ettiğini anlarsın İşte şu üç temsili fehmettin ise, bak Nakkaş-ı Ezeli, gözümüzün önünde kışın beyaz sahifesini çevirip, bahar ve yaz yeşil yaprağını açıp, ruy-i arzın sahifesinde üçyüz binden ziyade envaı, kudret ve kader kalemiyle ahsen-i suret üzere yazar Birbiri içinde birbirine karışmaz beraber yazar, birbirine mani olmaz Teşkilce, suretçe birbirinden ayrı, hiç şaşırtmaz, yanlış yazmaz Evet en büyük bir ağacın ruh proğramını bir nokta gibi en küçük bir çekirdekte dercedip, muhafaza eden Zat-ı Hakim-i Hafiz vefat edenlerin ruhlarını nasıl muhafaza eder denilir mi Ve Küre-i Arzı bir sapan taşı gibi çeviren Zat-ı Kadir ahirete giden misafirlerinin yolunda nasıl bu Arzı kaldıracak veya dağıtacak, denilir mi Hem hiçten, yeniden bütün zihayatın ordularını bütün cesedlerinin taburlarında kemal-i intizamla zerratı Emr-i كُنْ فَيَكُونُ ile kaydedip yerleştiren, ordular icad eden Zat-ı Zülcelal tabur-misal cesedin nizamı altına girmekle, birbiriyle tanışan zerrat-ı esasiye ve ecza-yı asliyesini bir sayha ile nasıl toplayabilir denilir mi Hem bu bahar haşrine benzeyen, dünyanın her devrinde, her asrında, hatta gece gündüzün tebdilinde, hatta cevv-i havada bulutların icad u ifnasında haşre nümune ve misal ve emare olacak ne kadar nakışlar yaptığını gözünle görüyorsun Hatta eğer hayalen bin sene evvel kendini farzetsen, sonra zamanın iki cenahı olan mazi ile müstakbeli birbirine karşılaştırsan asırlar, günler adedince misal-i haşir ve kıyametin nümunelerini göreceksin Sonra bu kadar nümune ve misalleri müşahede ettiğin halde, haşr-i cismaniyi akıldan uzak görüp istibad etmekle inkar etsen ne kadar divanelik olduğunu sen de anlarsın Bak Ferman-ı Azam, bahsettiğimiz hakikata dair ne diyor فَانْظُرْ اِلٰٓى اٰثَارِ رَحْمَتِ اللّٰهِ كَيْفَ يُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذٰلِكَ لَمُحْيِى الْمَوْتٰى وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖيرٌ Elhasıl Haşre mani hiçbir şey yoktur Muktazi ise her şeydir Evet mahşer-i acaib olan şu koca Arzı, adi bir hayvan gibi imate ve ihya eden ve beşer ve hayvana hoş bir beşik, güzel bir gemi yapan ve Güneşi onlara şu misafirhanede ışık verici ve ısındırıcı bir lamba eden, seyyaratı meleklerine tayyare yapan bir zatın, bu derece muhteşem ve sermedi rububiyeti ve bu derece muazzam ve muhit hakimiyeti elbette yalnız böyle geçici, devamsız, bikarar, ehemmiyetsiz, mütegayyir, bekasız, nakıs, tekemmülsüz umur-u dünya üzerinde kurulmaz ve durmaz Demek ona şayeste, daimi, berkarar, zevalsiz, muhteşem bir diyar-ı aher var Başka baki bir memleketi vardır Bizi onun için çalıştırır Oraya davet eder ve oraya nakledeceğine zahirden hakikate geçen ve kurb-u huzuruna müşerref olan bütün ervah-ı neyyire ashabı, bütün kulub-u münevvere aktabı, bütün ukul-ü nuraniye erbabı şehadet ediyorlar ve bir mükafat ve mücazat ihzar ettiğini müttefikan haber veriyorlar ve mükerreren pek kuvvetli vad ve pek şiddetli tehdid eder, naklederler Hulf-ül vad ise hem zillet, hem tezellüldür Hiç bir cihetle celal-ü kudsiyetine yanaşamaz Hulf-ül vaid ise ya afvdan, ya aczden gelirHalbuki küfür cinayet-i mutlakadır, afva kabil değil {Haşiye Evet küfür, mevcudatın kıymetini iskat ve manasızlıkla ittiham ettiğinden, bütün kainata karşı bir tahkir ve mevcudat ayinelerinde cilve-i esmayı inkar olduğundan bütün esma-i İlahiyeye karşı bir tezyif ve mevcudatın vahdaniyete olan şehadetlerini reddettiğinden bütün mahlukata karşı bir tekzib olduğundan istidad-ı insaniyi öyle ifsad eder ki, salah ve hayrı kabule liyakatı kalmaz Hem bir zulm-ü azimdir ki, umum mahlukatın ve bütün esma-i İlahiyenin hukukuna bir tecavüzdür İşte şu hukukun muhafazası ve nefs-i kafir hayra kabiliyetsizliği, küfrün adem-i afvını iktiza eder اِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ şu manayı ifade eder} Kadir-i Mutlak ise, acizden münezzeh ve mukaddestir Şahidler, muhbirler ise mesleklerinde, meşreblerinde, mezheblerinde muhtelif oldukları halde kemal-i ittifak ile şu meselenin esasında müttehiddirler Kesretçe tevatür derecesindedirler, keyfiyetçe icma kuvvetindedirler Mevkice her biri nev-i beşerin bir yıldızı, bir taifenin gözü, bir milletin azizidirler Ehemmiyetçe şu meselede hem ehl-i ihtisas, hem ehl-i isbattırlar Halbuki bir fende veya bir sanatta iki ehl-i ihtisas, binler başkalardan müreccahtırlar ve ihbarda iki müsbit, binler nafilere tercih edilir Mesela Ramazan hilalinin sübutunu ihbar eden iki adam, binler münkirlerin inkarlarını hiçe atarlar Elhasıl Dünyada bundan daha doğru bir haber, daha sağlam bir dava, daha zahir bir hakikat olamaz Demek, şübhesiz dünya bir mezraadır Mahşer ise bir beyderdir, harmandır Cennet, Cehennem ise birer mahzendir", + "gaye": "Kıyametin ve haşrin gerçekleşmesinin akli ve nakli delillerle ispatlanması, Allah'ın kudret ve ilminin bu işleri yapmaya kadir olduğunu gösterme", + "konular": [ + "Haşrin imkanı ve zarureti", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının (Hayy, Kayyum, Muhyi, Mümit, Kadir, Alim, Hakim) tecellileri", + "Bahar haşrinin büyük haşre delil oluşu", + "İnsanlığın kainattaki önemi ve muhatap alınması", + "Kıyametin, mahşerin, cennet ve cehennemin varlığına dair deliller", + "Küfrün mutlak bir cinayet olması ve affedilemezliği", + "Peygamberlerin ve velilerin ahiret hakkındaki ittifaklı şehadetleri", + "Dünyanın bir mezra, mahşerin bir harman, cennet ve cehennemin birer mahzen olması" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Kıyamet", + "Muhyi", + "Mümit", + "Hayy", + "Kayyum", + "Kadir", + "Alim", + "Hakim", + "Cennet", + "Cehennem", + "Ruh", + "Rububiyet", + "İhya", + "İmate", + "Kudret", + "İlim", + "Adalet", + "Küfür", + "Şirk" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Haşre mani hiçbir şey yoktur Muktazi ise her şeydir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Onuncu Hakikat" + ], + "title": "Onuncu Hakikat", + "content": "Bab-ı hikmet, inayet, rahmet, adalettir İsm-i Hakim, Kerim, Âdil, Rahimin cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Şu bekasız misafirhane-i dünyada ve şu devamsız meydan-ı imtihanda ve şu sebatsız teşhirgah-ı arzda bu derece bahir bir hikmet, bu derece zahir bir inayet ve bu derece kahir bir adalet ve bu derece vasi bir merhametin asarını gösteren Malik-ül Mülk-i Zülcelalin daire-i memleketinde ve alem-i mülk ve melekutunda daimi meskenler, ebedi sakinler, baki makamlar, mukim mahluklar bulunmayıp şu görünen hikmet, inayet, adalet, merhametin hakikatları hiçe insin Hem hiç kabil midir ki o Zat-ı Hakim, şu insanı bütün mahlukat içinde kendine külli muhatab ve cami bir ayine yapıp bütün hazain-i rahmetinin müştemilatını ona tattırsın, hem tarttırsın, hem tanıttırsın, kendini bütün esmasıyla ona bildirsin, onu sevsin ve sevdirsin sonra o biçare insanı o ebedi memleketine göndermesin O daimi saadetgaha davet edip mesud etmesin Hem hiç makul mudur ki, hatta çekirdek kadar her bir mevcuda bir ağaç kadar vazife yükü yüklesin, çiçekleri kadar hikmetleri bindirsin, semereleri kadar maslahatları taksın da bütün o vazifeye, o hikmetlere, o maslahatlara dünyaya müteveccih yalnız bir çekirdek kadar gaye versin Bir hardal kadar ehemmiyeti olmayan dünyevi bekasını gaye yapsın Ve bunları, alem-i manaya çekirdekler ve alem-i ahirete bir mezraa yapmasın Ta hakiki ve layık gayelerini versinler Ve bu kadar mühim ihtifalat-ı mühimmeyi gayesiz, boş, abes bıraksın Onların yüzünü alem-i manaya, alem-i ahirete çevirmesin Ta asıl gayeleri ve layık meyvelerini göstersin Evet hiç mümkün müdür ki Bu şeyleri böyle hilaf-ı hakikat yapmakla kendi evsaf-ı hakikiyesi olan Hakim, Kerim, Âdil, Rahimin zıdlarıyla -haşa sümme haşa- muttasıf gösterip hikmet ve keremine, adl ve rahmetine delalet eden bütün kainatın hakaikını tekzib etsin, bütün mevcudatın şehadetlerini reddetsin, bütün masnuatın delaletlerini ibtal etsin Hem hiç akıl kabul eder mi ki, insanın başına ve içindeki havassına saçları adedince vazifeler yükletsin de, yalnız bir saç hükmünde ona bir ücret-i dünyeviye versin adalet-i hakikiyesine zıd olarak ve hikmet-i hakikiyesine münafi, manasız iş yapsın Hem hiç mümkün müdür ki, bir ağaca taktığı neticeler, meyveler miktarınca her bir zihayata, belki lisan gibi her bir uzvuna, belki her bir masnua o derece hikmetleri, maslahatları takmakla kendisinin bir Hakim-i Mutlak olduğunu isbat edip göstersin, sonra bütün hikmetlerin en büyüğü ve bütün maslahatların en mühimmi ve bütün neticelerin en elzemi ve hikmeti hikmet, nimeti nimet, rahmeti rahmet eden ve bütün hikmetlerin, nimetlerin, rahmetlerin, maslahatların menbaı ve gayesi olan beka ve likayı ve saadet-i ebediyeyi vermeyip terkederek, bütün işlerini abesiyet-i mutlaka derekesine düşürsün ve kendini o zata benzetsin ki öyle bir saray yapar, her bir taşında binlerce nakışlar, her bir tarafında binler zinetler ve her bir menzilinde binler kıymetdar alat ve levazımat-ı beytiye bulundursun da sonra ona dam yapmasın, her şey çürüsün, beyhude bozulsun Haşa ve kella Hayr-ı Mutlaktan hayır gelir, Cemil-i Mutlaktan güzellik gelir, Hakim-i Mutlaktan abes bir şey gelmez Evet her kim fikren tarihe binip mazi cihetine gitse, şu zaman-ı hazırda gördüğümüz menzil-i dünya, meydan-ı ibtila, meşher-i eşya gibi, seneler adedince vefat etmiş menziller, meydanlar, meşherler, alemler görecek Suretçe, keyfiyetçe birbirinden ayrı oldukları halde intizamca, acaibce, Saniin kudret ve hikmetini göstermekçe birbirine benzer Hem görecek ki o sebatsız menzillerde, o devamsız meydanlarda, o bekasız meşherlerde o kadar bahir bir hikmetin intizamatını, o derece zahir bir inayetin işaratını, o mertebe kahir bir adaletin emaratını, o derece vasi bir merhametin semeratını görecek Basiretsiz olmamak şartıyla yakinen bilecek ki O hikmetten daha ekmel bir hikmet olamaz ve o asarı görünen inayetten daha ecmel bir inayet kabil değil ve o emaratı görünen adaletten daha ecell bir adalet yoktur ve o semeratı görünen merhametten daha eşmel bir merhamet tasavvur edilmez Eğer farz-ı muhal olarak şu işleri çeviren, şu misafirleri ve misafirhaneleri değiştiren Sultan-ı Sermedinin daire-i memleketinde daimi menziller, ali mekanlar, sabit makamlar, baki meskenler, mukim ahali, mesud ibadı bulunmazsa ziya, hava, su, toprak gibi kuvvetli ve şümullü dört anasır-ı maneviye olan hikmet, adalet, inayet, merhametin hakikatlarını nefyetmek ve o anasır-ı zahiriye gibi, görünen vücudlarını inkar etmek lazım gelir Çünki şu bekasız dünya ve mafiha, onların tam hakikatlarına mazhar olamadığı malumdur Eğer başka yerde dahi onlara tam mazhar olacak mekan bulunmazsa, o vakit gündüzü dolduran ziyayı gördüğü halde, Güneşin vücudunu inkar etmek derecesinde bir divanelikle, şu her şeyde bulunan gözümüz önündeki hikmeti inkar etmek, şu nefsimizde ve ekser eşyada her vakit müşahede ettiğimiz inayeti inkar etmek ve şu pek kuvvetli emaratı görünen adaleti* inkar etmek ve şu her yerde gördüğümüz merhameti inkar etmek lazım geldiği gibi şu kainatta gördüğümüz icraat-ı hakimane ve efal-i kerimane ve ihsanat-ı rahimanenin sahibini -haşa sümme haşa- sefih bir oyuncu, gaddar bir zalim olduğunu kabul etmek lazım gelir ki, nihayetsiz muhal bir inkılab-ı hakaiktir {Haşiye Evet adalet iki şıktır Biri müsbet, diğeri menfidir Müsbet ise, hak sahibine hakkını vermektir Şu kısım adalet, bu dünyada bedahet derecesinde ihatası vardır Çünki “Üçüncü Hakikat”ta isbat edildiği gibi her şeyin istidad lisanıyla ve ihtiyac-ı fıtri lisanıyla ve ızdırar lisanıyla Fatır-ı Zülcelalden istediği bütün matlubatını ve vücud ve hayatına lazım olan bütün hukukunu mahsus mizanlarla, muayyen ölçülerle bilmüşahede veriyor Demek adaletin şu kısmı, vücud ve hayat derecesinde kati vardır İkinci kısım menfidir ki, haksızları terbiye etmektir Yani haksızların hakkını, tazib ve tecziye ile veriyor Şu şık ise çendan tamamıyla şu dünyada tezahür etmiyor Fakat o hakikatın vücudunu ihsas edecek bir surette hadsiz işarat ve emarat vardır Ezcümle Kavm-i Âd ve Semuddan tut, ta şu zamanın mütemerrid kavimlerine kadar gelen sille-i tedib ve teziyane-i tazib, gayet ali bir adaletin hükümran olduğunu hads-i kati ile gösteriyor} Hatta her şeyin vücudunu ve kendi nefsinin vücudunu inkar eden ahmak Sofestailer dahi bunun tasavvuruna kolay kolay yanaşamazlar Elhasıl Şu görünen şuunat, dünyadaki vüsatli içtimaat-ı hayatiye ve süratli iftirakat-ı mevtiye ve haşmetli toplanmalar ve çabuk dağılmalar ve azametli ihtifalat ve büyük tecelliyat ile ve onların bu aleme ait bu dünya-yı fanide kısa bir zamanda malumumuz olan semerat-ı cüziyeleri, ehemmiyetsiz ve muvakkat gayeleri mabeyninde hiç münasebet olmadığından, adeta küçük bir taşa bir büyük dağ kadar hikmetler, gayeler takmak bir büyük dağa, bir küçük taş gibi muvakkat bir gaye-i cüziye vermeye benzer ki hiçbir akıl ve hikmete uygun gelemez Demek şu mevcudat ve şuunat ile ve dünyaya ait gayeleri ortasında bu derece nisbetsizlik, katiyyen şehadet eder ki bu mevcudatın yüzleri alem-i manaya müteveccihtir, münasib meyveleri orada veriyor ve gözleri esma-i kudsiyeye dikkat ediyorlar, gayeleri o aleme bakıyor Ve özleri dünya toprağı altında, sünbülleri alem-i misalde inkişaf ediyor İnsan istidadı nisbetinde burada ekiyor ve ekiliyor, ahirette mahsul alıyor Evet şu eşyanın esma-i İlahiyeye ve alem-i ahirete müteveccih yüzlerine baksan göreceksin ki mucize-i kudret olan her bir çekirdeğin bir ağaç kadar gayesi var Kelime-i hikmet olan her bir çiçeğin* bir ağaç çiçekleri kadar manaları var {Haşiye Sual Eğer dense Neden en çok misalleri çiçekten ve çekirdekten ve meyveden getiriyorsun Elcevab Çünki onlar hem mucizat-ı kudretin en antikaları, en harikaları, en nazeninleridirler Hem ehl-i tabiat ve ehl-i dalalet ve ehl-i felsefe, onlardaki kalem-i kader ve kudretin yazdığı ince hattı okuyamadıkları için onlarda boğulmuşlar, tabiat bataklığına düşmüşler} ve o harika-i sanat ve manzume-i rahmet olan her bir meyvenin, bir ağacın meyveleri kadar hikmetleri var Bizlere rızık olması ise o binler hikmetlerinden bir tek hikmettir ki, vazifesi biter, manasını ifade eder, vefat eder, midemizde defnedilir Madem bu fani eşya, başka yerde baki meyveler verirler ve daimi suretler bırakır ve başka cihette ebedi manalar ifade eder, sermedi tesbihat yapar Ve insan ise, onların şu cihetine bakan yüzlerine bakmakla insan olur, fanide bakiye yol bulur Demek, bu hayat ve mevt içinde yuvarlanan, toplanıp dağılan mevcudat içinde başka maksad var Temsilde kusur yoktur Şu ahval, taklid ve temsil için teşkil ve tertib edilen ahvale benzer Nasıl büyük masrafla kısa içtimalar, dağılmalar yapılıyor Ta suretler alınsın, terkib edilsin, sinemada daim gösterilsin Onun gibi, bu dünyada kısa bir müddet zarfında hayat-ı şahsiye ve hayat-ı içtimaiye geçirmenin bir gayesi şudur ki suretler alınıp terkib edilsin, netice-i amelleri alınıp hıfzedilsin Ta bir mecma-i ekberde muhasebesi görülsün ve bir meşher-i azamda gösterilsin ve bir saadet-i uzmaya istidadı gösterilsin Demek hadis-i şerifte “Dünya ahiret mezraasıdır” diye bu hakikatı ifade ediyor Madem dünya var Ve dünya içinde bu asarıyla hikmet ve inayet ve rahmet ve adalet var Elbette dünyanın vücudu gibi kati olarak ahiret de var Madem dünyada her şey bir cihette o aleme bakıyor Demek oraya gidiliyor Âhireti inkar etmek, dünya ve mafihayı inkar etmek demektir Demek ecel ve kabir insanı beklediği gibi, Cennet ve Cehennem de insanı bekliyor ve gözlüyor", + "gaye": "Dünyanın geçiciliği ve ahiretin kalıcılığı üzerinden Allah'ın sonsuz hikmet, inayet, adalet ve rahmetinin ispat edilmesi, insan ve kainatın yaratılış gayesinin ahiret olduğu, aksi takdirde her şeyin abes olacağının idrak edilmesi.", + "konular": [ + "Ahiret inancının ispatı", + "Allah'ın isimlerinin kainattaki tecellileri (Hakim, Kerim, Adil, Rahim)", + "Dünyanın geçiciliği ve bir imtihan yeri olması", + "İnsanın kainattaki önemi ve yaratılış gayesi", + "Kainatın manevi unsurları (hikmet, inayet, adalet, merhamet)", + "Her şeyin ahirete yönelik yaratılması", + "Dünya ve ahiret ilişkisi (mezraa)", + "Kader ve kudretin eserleri (çekirdek, çiçek, meyve)" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "İnayet", + "Rahmet", + "Adalet", + "Haşir", + "Beka", + "Lika", + "Saadet-i ebediye", + "Dünya", + "Ahiret", + "Hakim", + "Kerim", + "Adil", + "Rahim", + "Kainat", + "Mahlukat", + "Esmâ-i İlahiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ahiret", + "vecize": "Madem dünya var ve dünya içinde bu asarıyla hikmet ve inayet ve rahmet ve adalet var Elbette dünyanın vücudu gibi kati olarak ahiret de var.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Onbirinci Hakikat" + ], + "title": "Onbirinci Hakikat", + "content": "Bab-ı insaniyettir İsm-i Hakkın cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Cenab-ı Hak ve Mabud-u Bilhak, insanı şu kainat içinde rububiyet-i mutlakasına ve umum alemlere rububiyet-i ammesine karşı en ehemmiyetli bir abd ve hitabat-ı Sübhaniyesine en mütefekkir bir muhatab ve mazhariyet-i esmasına en cami bir ayine ve onu ism-i azamın tecellisine ve her isimde bulunan ism-i azamlık mertebesinin tecellisine mazhar bir ahsen-i takvimde en güzel bir mucize-i kudret ve hazain-i rahmetinin müştemilatını tartmak, tanımak için en ziyade mizan ve aletlere malik bir müdakkik ve nihayetsiz nimetlerine en ziyade muhtaç ve fenadan en ziyade müteellim ve bekaya en ziyade müştak ve hayvanat içinde en nazik ve en nazdar ve en fakir ve en muhtaç ve hayat-ı dünyeviyece en müteellim ve en bedbaht ve istidadça en ulvi ve en yüksek surette, mahiyette yaratsın da, onu müstaid olduğu ve müştak olduğu ve layık olduğu bir dar-ı ebediye göndermeyip, hakikat-ı insaniyeyi ibtal ederek kendi hakkaniyetine taban tabana zıd ve hakikat nazarında çirkin bir haksızlık etsin Hem hiç kabil midir ki Hakim-i Bilhak, Rahim-i Mutlak insana öyle bir istidad verip, yer ile gökler ve dağlar tahammülünden çekindiği emanet-i kübrayı tahammül edip, yani küçücük cüzi ölçüleriyle, sanatçıklarıyla Halıkının muhit sıfatlarını, külli şuunatını, nihayetsiz tecelliyatını ölçerek bilip hem yerde en nazik, nazenin, nazdar, aciz, zaif yaratıp halbuki bütün yerin nebati ve hayvani olan mahlukatına bir nevi tanzimat memuru yapıp, onların tarz-ı tesbihat ve ibadetlerine müdahale ettirip, kainattaki icraat-ı İlahiyeye küçücük mikyasta bir temsil gösterip, rububiyet-i Sübhaniyeyi fiilen ve kalen kainatta ilan ettirmek, meleklerine tercih edip hilafet rütbesini verdiği halde ona bütün bu vazifelerinin gayesi ve neticesi ve semeresi olan saadet-i ebediyeyi vermesin Onu bütün mahlukatının en bedbaht, en biçare, en musibetzede, en dertmend, en zelil bir derekeye atıp en mübarek, nurani ve alet-i tesid bir hediye-i hikmeti olan aklı o biçareye en meşum ve zulmani bir alet-i tazib yapıp, hikmet-i mutlakasına büsbütün zıd ve merhamet-i mutlakasına külliyen münafi bir merhametsizlik etsin Haşa ve kella Elhasıl Nasıl hikaye-i temsiliyede bir zabitin cüzdanına ve defterine bakıp görmüş idik ki hem rütbesi, hem vazifesi, hem maaşı, hem düstur-u hareketi, hem cihazatı bize gösterdi ki o zabit, o muvakkat meydan için değil, belki müstekar bir memlekete gidecek de ona göre çalışıyor Aynen onun gibi insanın kalb cüzdanındaki letaif ve akıl defterindeki havas ve istidadındaki cihazat, tamamen ve müttefikan saadet-i ebediyeye müteveccih ve ona göre verilmiş ve ona göre teçhiz edilmiş olduğuna ehl-i tahkik ve keşf müttefiktirler Ezcümle Mesela aklın bir hizmetkarı ve tasvircisi olan kuvve-i hayaliyeye denilse ki “Sana bir milyon sene ömür ile saltanat-ı dünya verilecek, fakat ahirde mutlaka hiç olacaksın” Tevehhüm aldatmamak, nefis karışmamak şartıyla “oh” yerine “ah” diyecek ve teessüf edecek Demek en büyük fani, en küçük bir alet ve cihazat-ı insaniyeyi doyuramıyor İşte bu istidaddandır ki, insanın ebede uzanmış emelleri ve kainatı ihata etmiş efkarları ve ebedi saadetlerinin envaına yayılmış arzuları gösterir ki bu insan ebed için halkedilmiş ve ebede gidecektir Bu dünya ona bir misafirhanedir ve ahiretine bir intizar salonudur", + "gaye": "İnsan, yaratılış gayesi ve taşıdığı istidatlar gereği, ebedi bir hayata layık olduğu ve Allah'ın hikmet ve rahmetinin bunu gerektirdiği gerçeğinin anlaşılması ve insanın dünya hayatının geçici bir misafirhane olduğu bilincinin yerleşmesi.", + "konular": [ + "İnsanın kainattaki önemi ve konumu", + "İnsanın Allah katındaki değeri ve vasıfları", + "İnsanın emanet-i kübrayı taşıma istidadı", + "İnsanın ebedi hayata olan ihtiyacı ve arzusu", + "Allah'ın hakkaniyeti ve merhametinin gereği olarak ahiret", + "İnsan aklının ve latifelerinin ebediyete yönelikliği", + "Dünya hayatının geçiciliği ve ahiret hazırlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Rububiyet", + "İsim-i Azam", + "Ahsen-i Takvim", + "Rahmet", + "Hikmet", + "Emanet", + "Saadet-i Ebediye", + "İstidad", + "Fena", + "Beka", + "Nefis", + "Akl", + "Hayaliye", + "Haşir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ebediyet", + "vecize": "İşte bu istidaddandır ki, insanın ebede uzanmış emelleri ve kainatı ihata etmiş efkarları ve ebedi saadetlerinin envaına yayılmış arzuları gösterir ki bu insan ebed için halkedilmiş ve ebede gidecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Onikinci Hakikat" + ], + "title": "Onikinci Hakikat", + "content": "Bab-ur Risaleti ve-t Tenzildir “Bismillahirrahmanirrahim”in cilvesidir Hiç mümkün müdür ki Bütün enbiya mucizelerine istinad ederek sözünü teyid ettikleri ve bütün evliya keşf ü kerametlerine istinad edip davasını tasdik ettikleri ve bütün asfiya tahkikatına istinad ederek hakkaniyetine şehadet ettikleri Resul-i Ekrem Sallallahü Aleyhi ve Sellemin tahakkuk etmiş bin mucizatının kuvvetine istinad edip bütün kuvvetiyle, hem kırk vecihle mucize olan Kuran-ı Hakim binler ayat-ı katiyyesine istinad ederek, bütün katiyyetle açt��kları ahiret yolunu ve küşad ettikleri Cennet kapısını, sinek kanadı kadar kuvveti bulunmayan vahi vehimler, ne haddi var ki kapatabilsin Geçen hakikatlardan anlaşıldı ki haşir meselesi öyle rasih bir hakikattır ki, Küre-i Arzı yerinden kaldıracak, kırıp atacak bir kuvvet o hakikatı sarsamaz Zira o hakikatı Cenab-ı Hak bütün esma ve sıfatının iktizası ile tesbit ediyor ve Resul-i Ekremi bütün mucizat ve berahiniyle tasdik ediyor ve Kuran-ı Hakim bütün hakaik ve ayatıyla onu isbat ediyor ve şu kainat bütün ayat-ı tekviniye ve şuunat-ı hakimanesi ile şehadet ediyor Acaba hiç mümkün müdür ki haşir meselesinde Vacib-ül Vücud ile bütün mevcudat -kafirler müstesna olarak- ittifak etmiş olsun, kıl kadar kuvveti olmayan şübheler, şeytani vesveseler o dağ gibi hakikat-ı rasiha-i aliyeyi sarssın, yerinden kaldırsın Haşa ve kella Sakın zannetme, delail-i haşriye, bahsettiğimiz On İki Hakikata münhasırdır Hayır, belki yalnız Kuran-ı Hakim, geçen şu on iki hakikatları bize ders verdiği gibi, daha binler vücuha işaret edip, her bir vecih kavi bir emaredir ki Halıkımız bizi bu dar-ı faniden bir dar-ı bakiye nakledecektir Hem sakın zannetme ki Haşri iktiza eden esma-i İlahiye, bahsettiğimiz gibi yalnız Hakim, Kerim, Rahim, Âdil, Hafiz isimlerine münhasırdır Hayır, belki kainatın tedbirinde tecelli eden bütün esma-i İlahiye, ahireti iktiza eder, belki istilzam eder Hem zannetme ki, haşre delalet eden kainatın ayat-ı tekviniyesi, şu geçen bahsettiğimize münhasırdır Hayır, belki ekser mevcudatta sağa sola açılır perdeler gibi vecih ve keyfiyetleri vardır ki bir vechi Sania şehadet ettiği gibi, diğer vechi de haşre işaret eder Mesela İnsanın ahsen-i takvimdeki hüsn-ü masnuiyeti, Sanii gösterdiği gibi o ahsen-i takvimdeki kabiliyet-i camiasıyla kısa bir zamanda zeval bulması, haşri gösterir Bazı kerre bir vecihle iki nazarla bakılsa hem Sanii, hem haşri gösterir Mesela ekser eşyada görünen hikmetin tanzimi, inayetin tezyini, adaletin tevzini ve rahmetin taltifi nasıl ki mahiyetlerine bakılsa, bir Sani-i Hakim, Kerim, Âdil, Rahimin dest-i kudretinden çıktığını gösterirler Onun gibi, bunların kuvveti ve hadsizlikleriyle beraber, şunların mazharları olan şu fani mevcudatın ehemmiyetsiz ve az yaşamasına bakılsa, ahiret görünür Demek ki, her şey lisan-ı hal ile “Âmentü billahi ve bilyevm-il ahir” okuyor ve okutturuyor Hatime Geçen oniki hakikat, birbirini teyid eder, birbirini tekmil eder, birbirine kuvvet verir Bütün onlar birden ittihad ederek neticeyi gösterir Hangi vehmin haddi var şu demir gibi, belki elmas gibi oniki muhkem surları delip geçebilsin Ta hısn-ı hasinde olan haşr-i imaniyi sarssın مَا خَلْقُكُمْ وَلاَ بَعْثُكُمْ اِلاَّ كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ ayet-i kerimesi ifade ediyor ki Bütün insanların halkolunması ve haşredilmesi, kudret-i İlahiyeye nisbeten bir tek insanın halkı ve haşri gibi asandır Evet öyledir “Nokta” namında bir risalede Haşir bahsinde şu ayetin ifade ettiği hakikatı tafsilen yazmışım Burada yalnız bir kısım temsilatıyla hülasasına bir işaret edeceğiz Eğer istersen o “Nokta”ya müracaat et Mesela وَ لِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلَى -temsilde kusur yok- nasıl ki “nuraniyet” sırrıyla, Güneşin cilvesi kendi ihtiyarıyla olsa da, bir zerreye sühuletle verdiği cilveyi, aynı sühuletle hadsiz şeffafata da verir Hem “şeffafiyet” sırrıyla, bir zerre-i şeffafenin küçük gözbebeği Güneşin aksini almasında, denizin geniş yüzüne müsavidir Hem “intizam” sırrıyla, bir çocuk parmağıyla gemi suretindeki oyuncağını çevirdiği gibi, kocaman bir diritnotu da çevirir Hem “imtisal” sırrıyla, bir kumandan bir tek neferi bir arş emriyle tahrik ettiği gibi, bir koca orduyu da aynı kelime ile tahrik eder Hem “müvazene” sırrıyla, cevv-i fezada bir terazi ki, öyle hakiki hassas ve o derece büyük farzedelim ki, iki ceviz terazinin iki gözüne konulsa hisseder ve iki güneşi de istiab edip tartar O iki kefesinde bulunan iki cevizi birini semavata, birini yere indiren aynı kuvvetle, iki şems bulunsa birini arşa, diğerini ferşe kaldırır, indirir Madem şu adi, nakıs, fani mümkinatta nuraniyet ve şeffafiyet ve intizam ve imtisal ve müvazene sırlarıyla, en büyük şey en küçük şeye müsavi olur Hadsiz hesabsız şeyler bir tek şeye müsavi görünür Elbette Kadir-i Mutlakın zati ve nihayetsiz ve gayet kemalde olan kudretinin nurani tecelliyatı ve melekutiyet-i eşyanın şeffafiyeti ve hikmet ve kaderin intizamatı ve eşyanın evamir-i tekviniyesine kemal-i imtisali ve mümkinatın vücud ve ademinin müsavatından ibaret olan imkanındaki müvazenesi sırrıyla az çok, büyük küçük ona müsavi olduğu gibi, bütün insanları bir tek insan gibi bir sayha ile haşre getirebilir Hem bir şeyin kuvvet ve zafça meratibi, o şeyin içine zıddının müdahalesidir Mesela hararetin derecatı, soğuğun müdahalesidir Güzelliğin meratibi, çirkinliğin müdahalesidir Ziyanın tabakatı, karanlığın müdahalesidir Fakat bir şey zati olsa, arızi olmazsa, onun zıddı ona müdahale edemez Çünki cem-i zıddeyn lazım gelir Bu ise, muhaldir Demek asıl, zati olan bir şeyde meratib yoktur Madem Kadir-i Mutlakın kudreti zatidir, mümkinat gibi arızi değildir ve kemal-i mutlaktadır Onun zıddı olan acz ise, muhaldir ki tedahül etsin Demek bir baharı halketmek, Zat-ı Zülcelaline bir çiçek kadar ehvendir Eğer esbaba isnad edilse bir çiçek bir bahar kadar ağır olur Hem bütün insanları ihya edip haşretmek, bir nefsin ihyası gibi kolaydır Mesele-i haşrin başından buraya kadar olan temsil suretlerine ve hakikatlarına dair olan beyanatımız, Kuran-ı Hakimin feyzindendir Nefsi teslime kalbi kabule ihzardan ibarettir Asıl söz ise Kuranındır Zira söz odur ve söz onundur Dinleyelim فَلِلهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ ۞ فَانْظُرْ اِلٰٓى اٰثَارِ رَحْمَتِ اللّٰهِ كَيْفَ يُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذٰلِكَ لَمُحْيِى الْمَوْتٰى وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖيرٌ ۞ قَالَ مَنْ يُحْيِى الْعِظَامَ وَهِىَ رَمٖيمٌ ۞ قُلْ يُحْيٖيهَا الَّذٖٓى اَنْشَاَهَٓا اَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلٖيمٌ ۞ يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ اِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَىْءٌ عَظٖيمٌ ۞ يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّٓا اَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارٰى وَمَا هُمْ بِسُكَارٰى وَلٰكِنَّ عَذَابَ اللّٰهِ شَدٖيدٌ ۞ اَللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ اِلٰى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فٖيهِ وَمَنْ اَصْدَقُ مِنَ اللّٰهِ حَدٖيثًا ۞ اِنَّ الْاَبْرَارَ لَفٖى نَعٖيمٍ ۞ وَاِنَّ الْفُجَّارَ لَفٖى جَحٖيمٍ ۞ اِذَا زُلْزِلَتِ الْاَرْضُ زِلْزَالَهَا ۞ وَاَخْرَجَتِ الْاَرْضُ اَثْقَالَهَا ۞ وَ قَالَ الْاِنْسَانُ مَالَهَا ۞ يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ اَخْبَارَهَا ۞ بِاَنَّ رَبَّكَ اَوْحٰى لَهَا ۞ يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ اَشْتَاتًا لِيُرَوْا اَعْمَالَهُمْ ۞ فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ ۞ وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ ۞ اَلْقَارِعَةُ ۞ مَا الْقَارِعَةُ ۞ وَمَٓا اَدْرٰيكَ مَا الْقَارِعَةُ ۞ يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ ۞ وَ تَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ ۞ فَاَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازٖينُهُ ۞ فَهُوَ فٖى عٖيشَةٍ رَاضِيَةٍ ۞ وَ اَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازٖينُهُ فَاُمُّهُ هَاوِيَةٌ ۞ وَمَٓا اَدْرٰيكَ مَاهِيَهْ ۞ نَارٌ حَامِيَةٌ ۞ وَ لِلّٰهِ غَيْبُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَمَٓا اَمْرُ السَّاعَةِ اِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖير Daha bunlar gibi ayat-ı beyyinat-ı Kuraniyeyi dinleyip, “Âmenna ve saddakna” diyelim اٰمَنْتُ بِاللّٰهِ وَ مَلٰئِكَتِهٖ وَ كُتُبِهٖ وَ رُسُلِهٖ وَ الْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهٖ وَ شَرِّهٖ مِنَ اللّٰهِ تَعَالٰى وَ الْبَعْثُ بَعْدَ الْمَوْتِ حَقٌّ وَ اَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النَّارَ حَقٌّ وَ اَنَّ الشَّفَاعَةَ حَقٌّ وَ اَنَّ مُنْكَرًا وَ نَكٖيرًا حَقٌّ وَ اَنَّ اللّٰهَ يَبْعَثُ مَنْ فِى الْقُبُورِ اَشْهَدُ اَنْ لَا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللّٰهِ اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰى اَلْطَفِ وَ اَشْرَفِ وَ اَكْمَلِ وَ اَجْمَلِ ثَمَرَاتِ طُوبَاءِ رَحْمَتِكَ الَّذٖى ��َرْسَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعَالَمٖينَ وَ وَسٖيلَةً لِوُصُولِنَا اِلٰى اَزْيَنِ وَ اَحْسَنِ وَ اَجْلٰى وَ اَعْلٰى ثَمَرَاتِ تِلْكَ الطُّوبَاءِ الْمُتَدَلِّيَةِ عَلٰى دَارِ الْاٰخِرَةِ اَىِ الْجَنَّةِ اَللّٰهُمَّ اَجِرْنَا وَ اَجِرْ وَالِدَيْنَا مِنَ النَّارِ وَ اَدْخِلْنَا وَ اَدْخِلْ وَالِدَيْنَا الْجَنَّةَ مَعَ الْاَبْرَارِ بِجَاهِ نَبِيِّكَ الْمُخْتَارِ اٰمٖينَ Ey şu risaleyi insaf ile mütalaa eden kardeş Deme, “niçin bu Onuncu Sözü birden tamamıyla anlayamıyorum” ve tamam anlamadığın için sıkılma Çünki İbn-i Sina gibi bir dahi-yi hikmet, اَلْحَشْرُ لَيْسَ عَلَى مَقَايٖيسَ عَقْلِيَّةٍ demiş “İman ederiz, fakat akıl bu yolda gidemez” diye hükmetmiştir Hem bütün ülema-i İslam “Haşir, bir mesele-i nakliyedir, delili nakildir Akıl ile ona gidilmez” diye müttefikan hükmettikleri halde, elbette o kadar derin ve manen pek yüksek bir yol birden bire bir cadde-i umumiye-i akliye hükmüne geçemez Kuran-ı Hakimin feyziyle ve Halık-ı Rahimin rahmetiyle, şu taklidi kırılmış ve teslimi bozulmuş asırda, o derin ve yüksek yolu şu derece ihsan ettiğinden bin şükür etmeliyiz Çünki imanımızın kurtulmasına kafi gelir Fehmettiğimiz miktarına memnun olup tekrar mütalaa ile izdiyadına çalışmalıyız Haşre akıl ile gidilmemesinin bir sırrı şudur ki Haşr-i Azam, İsm-i Azamın tecellisiyle olduğundan, Cenab-ı Hakkın İsm-i Azamının ve her ismin azami mertebesindeki tecellisiyle zahir olan efal-i azimeyi görmek ve göstermekle, haşr-i azam bahar gibi kolay isbat ve kati izan ve tahkiki iman edilir Şu Onuncu Sözde feyz-i Kuran ile öyle görülüyor ve gösteriliyor Yoksa akıl, dar ve küçük düsturlarıyla kendi başına kalsa aciz kalır, taklide mecbur olur", + "gaye": "Ahiret inancının (Haşir) akli ve nakli delillerle sağlam bir zemine oturtulması, iman esaslarının taklitten tahkike yükseltilmesi ve şüphelerin bertaraf edilmesi.", + "konular": [ + "Ahiret inancının (Haşir) ispatı", + "Peygamber Efendimiz (SAV) mucizeleri ve risaleti", + "Kur'an-ı Kerim'in mucizevi yönleri ve delilleri", + "İlahi isimlerin (esma-i ilahiye) ahiret ile ilişkisi", + "Kainatın ayetleri (ayet-i tekviniye) ve haşre delaleti", + "Kudret-i İlahiye'nin sonsuzluğu ve haşrin kolaylığı", + "Akıl ve nakil ilişkisi bağlamında haşir meselesi", + "Şeytani vesveselerin ve vehimlerin zayıflığı" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Mucize", + "Vesvese", + "Vehim", + "Kudret", + "Esma-i İlahiye", + "Nefis", + "İman", + "Tahkik", + "Taklit", + "Hikmet", + "Adalet", + "Rahmet", + "Ahiret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Haşir meselesi öyle rasih bir hakikattır ki, Küre-i Arzı yerinden kaldıracak, kırıp atacak bir kuvvet o hakikatı sarsamaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "ONUNCU SÖZ'ÜN MÜHİM BİR ZEYLİ VE LÂHİKASININ BİRİNCİ PARÇASI" + ], + "title": "ONUNCU SÖZÜN MÜHİM BİR ZEYLİ VE LAHİKASININ BİRİNCİ PARÇASI", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ فَسُبْحَانَ اللّٰهِ حٖينَ تُمْسُونَ وَحٖينَ تُصْبِحُونَ ۞ وَلَهُ الْحَمْدُ فِى السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَعَشِيًّا وَحٖينَ تُظْهِرُونَ ۞ يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَىِّ وَيُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَكَذٰلِكَ تُخْرَجُونَ ۞ وَمِنْ اٰيَاتِهٖٓ اَنْ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ اِذَٓا اَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ ۞ وَ مِنْ اٰيَاتِهٖٓ اَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ اَنْفُسِكُمْ اَزْوَاجًا لِتَسْكُنُٓوا اِلَيْهَا وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ۞ وَمِنْ اٰيَاتِهٖ خَلْقُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافُ اَلْسِنَتِكُمْ وَ اَلْوَانِكُمْ اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِلْعَالِمٖينَ ۞ وَ مِنْ اٰيَاتِهٖ مَنَامُكُمْ بِالَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَابْتِغَٓاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهٖ اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ ۞ وَ مِنْ اٰيَاتِهٖ يُرٖيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَ طَمَعًا وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً فَيُحْيٖى بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ۞ وَمِنْ اٰيَاتِهٖٓ اَنْ تَقُومَ السَّمَٓاءُ وَالْاَرْضُ بِاَمْرِهٖ ثُمَّ اِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً مِنَ الْاَرْضِ اِذَٓا اَنْتُمْ تَخْرُجُونَ ۞ وَ لَهُ مَنْ فِى السَّمٰوَاتِ وَ الْاَرْضِ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ ۞ وَ هُوَ الَّذٖى يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعٖيدُهُ وَ هُوَ اَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْاَعْلٰى فِى السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَهُوَ الْعَزٖيزُ الْحَكٖيمُ ۞ İmanın bir kutbunu gösteren bu semavi ayat-ı kübranın ve haşri isbat eden şu kudsi berahin-i uzmanın bir nükte-i ekberi ve bir hüccet-i azamı bu “Dokuzuncu Şua”da beyan edilecek Latif bir inayet-i Rabbaniyedir ki Bundan otuz sene evvel Eski Said, yazdığı tefsir mukaddemesi “Muhakemat” namındaki eserin ahirinde “İkinci Maksad Kuranda haşre işaret eden iki ayet tefsir ve beyan edilecek “ نَخُو بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ ” deyip durmuş Daha yazamamış Halık-ı Rahimime delail ve emarat-ı haşriye adedince şükür ve hamd olsun ki, otuz sene sonra tevfik ihsan eyledi Evet bundan dokuz-on sene evvel, o iki ayetten birinci ayet olan فَانْظُرْ اِلٰٓى اٰثَارِ رَحْمَتِ اللّٰهِ كَيْفَ يُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذٰلِكَ لَمُحْيِى الْمَوْتٰى وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖيرٌ ferman-ı İlahinin iki parlak ve çok kuvvetli hüccetleri ve tefsirleri bulunan Onuncu Söz ile Yirmidokuzuncu Sözü inam etti Münkirleri susturdu Hem iman-ı haşrinin hücum edilmez o iki metin kalasından dokuz ve on sene sonra ikinci ayet olan başta mezkur ayat-ı ekberin tefsirini bu risale ile ikram etti İşte bu Dokuzuncu Şua mezkur ayatıyla işaret edilen dokuz ali makam ve bir ehemmiyetli mukaddimeden ibarettir", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'deki ayetler aracılığıyla haşrin (yeniden dirilişin) delillerini ve büyüklüğünü açıklamak, imanın kutuplarını göstermek ve özellikle Risale-i Nur'un bu konudaki hizmetini vurgulamak.", + "konular": [ + "Haşrin ispatı", + "Allah'ın kudret ve rahmetinin delilleri", + "Kainattaki yaratılış ayetleri", + "İnsanın yaratılışı", + "Eşlerin yaratılışındaki hikmet", + "Lisan ve renklerin farklılığı", + "Uykunun ve rızık arayışının mucizevî yönleri", + "Şimşek ve yağmurun faydaları", + "Göklerin ve yerin Allah'ın emriyle ayakta durması", + "Yaratılışın başlangıcı ve yeniden diriliş", + "Risale-i Nur'un haşir ayetlerinin tefsirindeki rolü", + "Eski Said'in tefsir projesi ve devamı" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "İman", + "Kudret", + "Rahmet", + "Yaratılış", + "Ayet", + "Delil", + "Tefsir", + "Risale-i Nur", + "Sübhanallah", + "Elhamdulillah", + "Beka" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Fasübhanallahi hîne tümsûne ve hîne tusbihûn.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime [Haşir" + ], + "title": "Mukaddime [Haşir", + "content": "akidesinin, pek çok ruhi faidelerinden ve hayati neticelerinden bir tek netice-i camiayı ihtisar ile beyan ve hayat-ı insaniyeye hususan hayat-ı içtimaiyesine ne derece lüzumlu ve zaruri olduğunu izhar ve bu iman-ı haşri akidesinin pek çok hüccetlerinden bir tek hüccet-i külliyeyi icmal ile göstermek ve o akide-i haşriye ne derece bedihi ve şübhesiz bulunduğunu ifade etmekten ibaret olarak “İki Nokta”dır]", + "gaye": "Haşir akidesinin insan hayatı ve toplumsal yaşam için ne denli gerekli ve vazgeçilmez olduğunu, bedihiliğini ve şüpheye mahal bırakmadığını iktisari bir şekilde izah etmek.", + "konular": [ + "Haşir akidesinin ruhi faideleri ve hayati neticeleri", + "Haşir akidesinin hayat-ı insaniye ve hayat-ı içtimaiye için lüzumu", + "Haşir akidesinin hüccetleri ve bedihi oluşu", + "İman-ı haşrinin ehemmiyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Akide", + "Faide", + "Netice", + "Haşir", + "Hayat", + "İman", + "Hüccet", + "Bedihi" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Akidesinin, pek çok ruhi faidelerinden ve hayati neticelerinden bir tek netice-i camiayı ihtisar ile beyan ve hayat-ı insaniyeye hususan hayat-ı içtimaiyesine ne derece lüzumlu ve zaruri olduğunu izhar ve bu iman-ı haşri akidesinin pek çok hüccetlerinden bir tek hüccet-i külliyeyi icmal ile göstermek ve o akide-i haşriye ne derece bedihi ve şübhesiz bulunduğunu ifade etmekten ibaret olarak “İki Nokta”dır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime [Haşir", + "BİRİNCİ NOKTA" + ], + "title": "BİRİNCİ NOKTA", + "content": "Âhiret akidesi hayat-ı içtimaiye ve şahsiye-i insaniyenin üss-ül esası ve saadetinin ve kemalatının esasatı olduğuna, yüzer delillerinden bir mikyas olarak yalnız dört tanesine işaret edeceğiz", + "gaye": "Ahiret inancının, insan yaşamının hem bireysel hem de toplumsal düzeyde temelini oluşturduğunu ve mutluluk ile mükemmelliğin anahtarı olduğunu, çok sayıda delilden sadece dördüne işaret ederek ortaya koymak.", + "konular": [ + "Ahiret akidesinin önemi", + "İnsan hayatı üzerindeki etkisi", + "Toplumsal hayatın temeli", + "Bireysel hayatın temeli", + "Saadetin esasatı", + "Kemalatın esasatı", + "Ahiret akidesinin delilleri" + ], + "kavramlar": [ + "Ahiret", + "Akide", + "Hayat", + "İçtimaiye", + "Şahsiye", + "İnsan", + "Üss-ül esas", + "Saadet", + "Kemalat", + "Delil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ahiret", + "vecize": "Âhiret akidesi hayat-ı içtimaiye ve şahsiye-i insaniyenin üss-ül esası ve saadetinin ve kemalatının esasatı olduğuna, yüzer delillerinden bir mikyas olarak yalnız dört tanesine işaret edeceğiz", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime [Haşir", + "BİRİNCİ NOKTA", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Nev-i beşerin hemen yarısını teşkil eden çocuklar, yalnız Cennet fikriyle, onlara dehşetli ve ağlatıcı görünen ölümlere ve vefatlara karşı dayanabilirler ve gayet zaif ve nazik vücudlarında bir kuvve-i maneviye bulabilirler ve her şeyden çabuk ağlayan gayet mukavemetsiz mizac-ı ruhlarında, o Cennet ile bir ümid bulup mesrurane yaşayabilirler Mesela Cennet fikriyle der “Benim küçük kardeşim veya arkadaşım öldü, Cennetin bir kuşu oldu Cennette gezer, bizden daha güzel yaşar” Yoksa her vakit etrafında kendi gibi çocukların ve büyüklerin ölümleri, o zaif biçarelerin endişeli nazarlarına çarpması mukavemetlerini ve kuvve-i maneviyelerini zir ü zeber ederek gözleriyle beraber ruh, kalb, akıl gibi bütün letaifini dahi öyle ağlattıracak, ya mahvolup veya divane bir bedbaht hayvan olacaktı", + "gaye": "Çocukların ölüm ve vefat gibi korkutucu gerçeklerle başa çıkabilmeleri ve ruhsal dengeye sahip olabilmeleri için cennet inancının önemini vurgulamak.", + "konular": [ + "Çocukların ruh sağlığı", + "Ölüm korkusu", + "Cennet inancının tesellisi", + "İman ve ruhsal dayanıklılık", + "Çocuk eğitiminde cennet kavramı" + ], + "kavramlar": [ + "Cennet", + "Ölüm", + "Ruh", + "Kalb", + "Akıl", + "İman", + "Ümit" + ], + "yas_gurubu": [ + "İlkokul", + "Ortaokul", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cennet", + "vecize": "Çocuklar, yalnız Cennet fikriyle, onlara dehşetli ve ağlatıcı görünen ölümlere ve vefatlara karşı dayanabilirler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime [Haşir", + "BİRİNCİ NOKTA", + "İkinci delil" + ], + "title": "İkinci delil", + "content": "Nev-i insanın -bir cihette- nısfı olan ihtiyarlar, yalnız hayat-ı uhreviye ile yakınlarında bulunan kabre karşı tahammül edebilirler Ve çok alakadar oldukları hayatlarının yakında sönmesine ve güzel dünyalarının kapanmasına mukabil bir teselli bulabilirler ve çocuk hükmüne geçen seri-üt teessür ruhlarında ve mizaçlarında, mevt ve zevalden çıkan elim ve dehşetli meyusiyete karşı, ancak hayat-ı bakiye ümidiyle mukabele edebilirler Yoksa o şefkate layık muhteremler ve sükunete ve istirahat-i kalbiyeye çok muhtaç o endişeli babalar ve analar, öyle bir vaveyla-i ruhi ve bir dağdağa-i kalbi hissedeceklerdi ki bu dünya onlara zulmetli bir zindan ve hayat dahi kasavetli bir azab olurdu", + "gaye": "İhtiyarların ahiret inancına neden ihtiyaç duydukları ve bu inancın onlara sağladığı tesellinin kavranması", + "konular": [ + "İhtiyarlık ve zorlukları", + "Ahiret inancının önemi", + "Ölüm korkusu ve tesellisi", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Manevi huzur ve sükunet" + ], + "kavramlar": [ + "Hayat-ı Uhreviye", + "Kader", + "Mevt", + "Zeval", + "Hayat-ı Bakiye", + "Şefkat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İhtiyar", + "vecize": "Yoksa o şefkate layık muhteremler ve sükunete ve istirahat-i kalbiyeye çok muhtaç o endişeli babalar ve analar, öyle bir vaveyla-i ruhi ve bir dağdağa-i kalbi hissedeceklerdi ki bu dünya onlara zulmetli bir zindan ve hayat dahi kasavetli bir azab olurdu.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime [Haşir", + "BİRİNCİ NOKTA", + "Üçüncü delil" + ], + "title": "Üçüncü delil", + "content": "İnsanların hayat-ı içtimaiyesinin medarı olan gençler, delikanlılar, şiddet-i galeyanda olan hissiyatlarını ve ifratkar bulunan nefis ve hevalarını tecavüzattan ve zulümlerden ve tahribattan durduran ve hayat-ı içtimaiyenin hüsn-ü cereyanını temin eden yalnız Cehennem fikridir Yoksa Cehennem endişesi olmazsa “El-hükmü lil-galib” kaidesiyle o sarhoş delikanlılar, hevesatları peşinde biçare zaiflere, acizlere, dünyayı Cehenneme çevireceklerdi ve yüksek insaniyeti gayet süfli bir hayvaniyete döndüreceklerdi", + "gaye": "Gençlerin heva ve heveslerine kapılarak toplumsal düzeni bozmamaları ve zulme yönelmemeleri için Cehennem fikrinin caydırıcı gücünün anlaşılması.", + "konular": [ + "Cehennem fikrinin toplumsal hayattaki önemi", + "Gençlerin nefsani heveslerinin kontrolü", + "Toplumsal düzenin korunması", + "İnsaniyetin süfli hayvaniyete dönüşmesinin engellenmesi", + "Adalet ve zulmün engellenmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Cehennem", + "Nefis", + "Heva", + "Tecavüzat", + "Zulüm", + "Tahribat", + "Hayat-ı içtimaiye", + "İnsaniyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cehennem", + "vecize": "Yoksa Cehennem endişesi olmazsa “El-hükmü lil-galib” kaidesiyle o sarhoş delikanlılar, hevesatları peşinde biçare zaiflere, acizlere, dünyayı Cehenneme çevireceklerdi ve yüksek insaniyeti gayet süfli bir hayvaniyete döndüreceklerdi.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime [Haşir", + "BİRİNCİ NOKTA", + "Dördüncü delil" + ], + "title": "Dördüncü delil", + "content": "Nev-i beşerin hayat-ı dünyeviyesinde en cemiyetli merkez ve en esaslı zenberek ve dünyevi saadet için bir Cennet, bir melce, bir tahassüngah ise aile hayatıdır Ve herkesin hanesi, küçük bir dünyasıdır Ve o hane ve aile hayatının hayatı ve saadeti ise samimi ve ciddi ve vefadarane hürmet ve hakiki ve şefkatli ve fedakarane merhamet ile olabilir ve bu hakiki hürmet ve samimi merhamet ise ebedi bir arkadaşlık ve daimi bir refakat ve sermedi bir beraberlik ve hadsiz bir zamanda ve hududsuz bir hayatta birbiriyle pederane, ferzendane, kardeşane, arkadaşane münasebetlerin bulunmak fikriyle, akidesiyle olabilir Mesela der “Bu haremim, ebedi bir alemde, ebedi bir hayatta, daimi bir refika-i hayatımdır Şimdilik ihtiyar ve çirkin olmuş ise de zararı yok Çünki ebedi bir güzelliği var, gelecek Ve böyle daimi arkadaşlığın hatırı için herbir fedakarlığı ve merhameti yaparım” diyerek o ihtiyare karısına, güzel bir huri gibi muhabbetle, şefkatle, merhametle mukabele edebilir Yoksa kısacık bir-iki saat suri bir refakatten sonra ebedi bir firak ve müfarakate uğrayan arkadaşlık elbette gayet suri ve muvakkat ve esassız, hayvan gibi bir rikkat-i cinsiye manasında ve bir mecazi merhamet ve suni bir hürmet verebilir Ve hayvanatta olduğu gibi başka menfaatler ve sair galib hisler, o hürmet ve merhameti mağlub edip o dünya cennetini, cehenneme çevirir İşte iman-ı haşrinin yüzer neticesinden birisi hayat-ı içtimaiye-i insaniyeye taalluk eder Ve bu tek neticenin de yüzer cihetinden ve faydalarından mezkur dört delile sairleri kıyas edilse anlaşılır ki Hakikat-ı haşriyenin tahakkuku ve vukuu insaniyetin ulvi hakikatı ve külli haceti derecesinde katidir Belki insanın midesindeki ihtiyacın vücudu, taamların vücuduna delalet ve şehadetinden daha zahirdir ve daha ziyade tahakkukunu bildirir Ve eğer bu hakikat-ı haşriyenin neticeleri insaniyetten çıksa o çok ehemmiyetli ve yüksek ve hayattar olan insaniyet mahiyeti, murdar ve mikrop yuvası bir laşe hükmüne sukut edeceğini isbat eder Beşerin idare ve ahlak ve içtimaiyatı ile çok alakadar olan içtimaiyun ve siyasiyun ve ahlakiyyunun kulaklar�� çınlasın Gelsinler, bu boşluğu ne ile doldurabilirler ve bu derin yaraları ne ile tedavi edebilirler", + "gaye": "Aile hayatının gerçek saadetinin ancak ahiret inancıyla, yani Haşir hakikatiyle mümkün olduğunu ve bunun, beşeri toplumun temelini oluşturduğunu kavratmak.", + "konular": [ + "Aile hayatının önemi", + "Dünyevi ve uhrevi aile ilişkileri", + "Haşir inancının aile hayatına etkisi", + "Gerçek sevgi ve merhametin kaynağı", + "Hayvan ve insan arasındaki ilişki farklılığı", + "İmanın sosyal hayattaki rolü", + "Modern ideolojilerin yetersizliği" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Cennet", + "Firak", + "Şefkat", + "Merhamet", + "Hürmet", + "Refakat", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Aile", + "vecize": "Nev-i beşerin hayat-ı dünyeviyesinde en cemiyetli merkez ve en esaslı zenberek ve dünyevi saadet için bir Cennet, bir melce, bir tahassüngah ise aile hayatıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Mukaddime [Haşir", + "İKİNCİ NOKTA" + ], + "title": "İKİNCİ NOKTA", + "content": "Hakikat-ı haşriyenin hadsiz bürhanlarından sair erkan-ı imaniyeden gelen şehadetlerin hülasasından çıkan bir bürhanı, gayet muhtasar bir surette beyan eder Şöyle ki Hazret-i Muhammed Aleyhissalatü Vesselamın risaletine delalet eden bütün mucizeleri ve bütün delail-i nübüvveti ve hakkaniyetinin bütün bürhanları, birden hakikat-ı haşriyenin tahakkukuna şehadet ederek isbat ederler Çünki bu zatın bütün hayatında bütün davaları, vahdaniyetten sonra haşirde temerküz ediyor Hem umum peygamberleri tasdik eden ve ettiren bütün mucizeleri ve hüccetleri, aynı hakikate şehadet eder Hem وَ بِرُسُلِهِ kelimesinden gelen şehadeti bedahet derecesine çıkaran, وَ كُتُبِهِ şehadeti de aynı hakikate şehadet eder Şöyle ki Başta Kuran-ı Muciz-ül Beyanın hakkaniyetini isbat eden bütün mucizeleri, hüccetleri ve hakikatları, birden hakikat-ı haşriyenin tahakkukuna ve vukuuna şehadet edip isbat ederler Çünki Kuranın hemen üçten birisi haşirdir ve ekser kısa surelerinin başlarında gayet kuvvetli ayat-ı haşriyedir Sarihan ve işareten binler ayatıyla aynı hakikatı haber verir, isbat eder, gösterir Mesela اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ ۞ يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ اِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَىْءٌ عَظٖيمٌ ۞ اِذَا زُلْزِلَتِ الْاَرْضُ زِلْزَالَهَا ۞ اِذَا السَّمَٓاءُ انْفَطَرَتْ ۞ اِذَا السَّمَٓاءُ انْشَقَّتْ ۞ عَمَّ يَتَسَٓاءَلُونَ ۞ هَلْ اَتٰيكَ حَدٖيثُ الْغَاشِيَةِ gibi, otuz-kırk surelerin başlarında bütün katiyyetle hakikat-ı haşriyeyi kainatın en ehemmiyetli ve vacib bir hakikatı olduğunu göstermekle beraber, sair ayetler dahi o hakikatın çeşit çeşit delillerini beyan edip ikna eder Acaba bir tek ayetin birtek işareti, gözümüz önünde ulum-u İslamiyede müteaddid ilmi, kevni hakikatları meyve veren bir kitabın böyle şehadetleriyle ve davaları ile, Güneş gibi zuhur eden iman-ı haşri hakikatsız olması Güneşin inkarı belki kainatın ademi gibi hiçbir cihet-i imkanı var mı ve yüz derece muhal ve batıl olmaz mı Acaba bir sultanın bir tek işareti yalan olmamak için bazan bir ordu hareket edip çarpıştığı halde, o pek ciddi ve izzetli sultanın binler sözleri ve vadleri ve tehdidlerini yalan çıkarmak hiçbir cihette kabil midir ve hakikatsız olmak mümkün müdür Acaba onüç asırda fasılasız olarak hadsiz ruhlara, akıllara, kalblere, nefislere hak ve hakikat dairesinde hükmeden, terbiye eden, idare eden bu manevi Sultan-ı Zişanın bir tek işareti böyle bir hakikatı isbat etmeye kafi iken, binler tasrihat ile bu hakikat-ı haşriyeyi gösterip isbat ettikten sonra, o hakikatı tanımayan bir echel ahmak için Cehennem azabı lazım gelmez mi ve ayn-ı adalet olmaz mı Hem birer zamana ve birer devre hükmeden bütün semavi suhufları ve mukaddes kitabları dahi, bütün istikbale ve umum zamanlara hükümran olan Kuranın tafsilatla, izahatla, tekrar ile beyan ve isbat ettiği hakikat-ı haşriyeyi, asırlarına ve zamanlarına göre o hakikatı kati kabul ile beraber, tafsilatsız ve perdeli ve muhtasar bir surette beyan, fakat kuvvetli bir tarzda iddia ve isbatları Kuranın davasını binler imza ile tasdik ederler Bu bahsin münasebetiyle Risale-i Münacatın ahirinde, iman-un bilyevm-il ahir rüknüne, sair rükünlerin hususan “Rusül” ve “Kütüb”ün şehadetini, münacat suretinde zikredilen pek kuvvetli ve hülasalı ve bütün evhamları izale eden bir hüccet-i haşriye aynen buraya giriyor Şöyle ki Münacatta demiş Ey Rabb-i Rahimim Resul-i Ekreminin talimiyle ve Kuran-ı Hakimin dersiyle anladım ki Başta Kuran ve Resul-i Ekremin olarak bütün mukaddes kitablar ve peygamberler, bu dünyada ve her tarafta nümuneleri görülen celalli ve cemalli isimlerinin tecellileri daha parlak bir surette ebed-ül abadda devam edeceğine ve bu fani alemde rahimane cilveleri, nümuneleri müşahede edilen ihsanatının daha şaşaalı bir tarzda dar-ı saadette istimrarına ve bekasına ve bu kısa hayat-ı dünyeviyede onları zevk ile gören ve muhabbet ile refakat eden müştakların, ebedde dahi refakatlarına ve beraber bulunmalarına icma ve ittifak ile şehadet ve delalet ve işaret ederler Hem yüzer mucizat-ı bahirelerine ve ayat-ı katıalarına istinaden, başta Resul-i Ekrem ve Kuran-ı Hakimin olarak bütün nurani ruhların sahibleri olan peygamberler ve bütün münevver kalblerin kutubları olan veliler ve bütün keskin ve nurlu akılların madenleri olan sıddıkinler, bütün suhuf-u semaviyede ve kütüb-ü mukaddesede senin çok tekrar ile ettiğin binler vadlerine ve tehdidlerine istinaden, hem senin kudret ve rahmet ve inayet ve hikmet ve celal ve cemal gibi ahireti iktiza eden kudsi sıfatlarına, şenlerine ve senin izzet-i celaline ve saltanat-ı rububiyetine itimaden, hem ahiretin izlerini ve tereşşuhatını bildiren hadsiz keşfiyatlarına ve müşahedelerine ve ilmelyakin ve aynelyakin derecesinde bulunan itikadlarına ve imanlarına binaen saadet-i ebediyeyi insanlara müjdeliyorlar Ehl-i dalalet için Cehennem ve ehl-i hidayet için Cennet bulunduğunu haber verip ilan ediyorlar Kuvvetli iman edip şehadet ediyorlar Ey Kadir-i Hakim Ey Rahman-ı Rahim Ey Sadık-ul Vad-il Kerim Ey izzet ve azamet ve celal sahibi Kahhar-ı Zülcelal Bu kadar sadık dostlarını, bu kadar vadlerini ve bu kadar sıfat ve şuunatını yalancı çıkarmak, tekzib etmek ve saltanat-ı rububiyetinin kati mukteziyatını tekzib edip yapmamak ve senin sevdiğin ve onlar dahi seni tasdik ve itaat etmekle kendilerini sana sevdiren hadsiz makbul ibadının ahirete bakan hadsiz dualarını ve davalarını reddetmek, dinlememek ve küfür ve isyan ile ve seni vadinde tekzib etmekle, senin azamet-i kibriyana dokunan ve izzet-i celaline dokunduran ve uluhiyetinin haysiyetine ilişen ve şefkat-i rububiyetini müteessir eden ehl-i dalaleti ve ehl-i küfrü haşrin inkarında, onları tasdik etmekten yüzbinler derece mukaddessin ve hadsiz derece münezzeh ve alisin Böyle nihayetsiz bir zulümden ve nihayetsiz bir çirkinlikten, senin o nihayetsiz adaletini ve nihayetsiz cemalini ve hadsiz rahmetini, hadsiz derece takdis ediyoruz Ve bütün kuvvetimizle iman ederiz ki O yüzbinler sadık elçilerin ve o hadsiz doğru dellal-ı saltanatın olan enbiya, asfiya, evliyalar, hakkalyakin, aynelyakin, ilmelyakin suretinde senin uhrevi rahmet hazinelerine, alem-i bekadaki ihsanatının definelerine ve dar-ı saadette tamamıyla zuhur eden güzel isimlerinin harika güzel cilvelerine şehadetleri hak ve hakikattır ve işaretleri doğru ve mutabıktır ve beşaretleri sadık ve vakidir Ve onlar bütün hakikatların mercii ve güneşi ve hamisi olan “Hak” isminin en büyük bir şuaı bu hakikat-ı ekber-i haşriye olduğunu iman ederek, senin emrin ile senin ibadına hak dairesinde ders veriyorlar ve ayn-ı hakikat olarak talim ediyorlar Ya Rab Bunların ders ve talimlerinin hakkı ve hürmeti için, bize ve Risale-i Nur talebelerine iman-ı ekmel ve hüsn-ü hatime ver Ve bizleri onların şefaatlerine mazhar eyle, amin Hem nasıl ki Kuranın, belki bütün semavi kitabların hakkaniyetini isbat eden umum deliller ve hüccetler ve Habibullahın belki bütün enbiyanın nübüvvetlerini isbat eden umum mucizeler ve bürhanlar, dolayısıyla en büyük müddeaları olan ahiretin tahakkukuna delalet ederler Aynen öyle de, Vacib-ül Vücudun vücuduna ve vahdetine şehadet eden ekser deliller ve hüccetler, dolayısıyla rububiyetin ve uluhiyetin en büyük medarı ve mazharı olan dar-ı saadetin ve alem-i bekanın vücuduna, açılmasına şehadet ederler Çünki gelecek makamatta beyan ve isbat edileceği gibi Zat-ı Vacib-ül Vücudun hem mevcudiyeti, hem umum sıfatları, hem ekser isimleri, hem rububiyet, uluhiyet, rahmet, inayet, hikmet, adalet gibi vasıfları, şenleri lüzum derecesinde ahireti iktiza ve vücub derecesinde baki bir alemi istilzam ve zaruret derecesinde mükafat ve mücazat için haşri ve neşri isterler Evet madem ezeli, ebedi bir Allah var elbette saltanat-ı uluhiyetinin sermedi bir medarı olan ahiret vardır Ve madem bu kainatta ve zihayatta gayet haşmetli ve hikmetli ve şefkatli bir rububiyet-i mutlaka var ve görünüyor Elbette o rububiyetin haşmetini sukuttan ve hikmetini abesiyetten ve şefkatini gadirden kurtaran ebedi bir dar-ı saadet bulunacak ve girilecek Hem madem göz ile görünen bu hadsiz inamlar, ihsanlar, lütuflar, keremler, inayetler, rahmetler perde-i gayb arkasında bir Zat-ı Rahman-ı Rahimin bulunduğunu sönmemiş akıllara, ölmemiş kalblere gösterir Elbette inamı istihzadan ve ihsanı aldatmaktan ve inayeti adavetten ve rahmeti azabdan ve lütuf ve keremi ihanetten halas eden ve ihsanı ihsan eden ve nimeti nimet eden bir alem-i bakide bir hayat-ı bakiye var ve olacaktır Hem madem bahar faslında zeminin dar sahifesinde hatasız yüzbin kitabı birbiri içinde yazan bir kalem-i kudret gözümüz önünde yorulmadan işliyor Ve o kalem sahibi yüzbin defa ahd u vadetmiş ki “Bu dar yerde ve karışık ve birbiri içinde yazılan bahar kitabından daha kolay olarak geniş bir yerde güzel ve layemut bir kitabı yazacağım ve size okutturacağım” diye, bütün fermanlarda o kitabdan bahsediyor Elbette ve herhalde o kitabın aslı yazılmış ve haşir ve neşir ile haşiyeleri de yazılacak Ve umumun defter-i amalleri onda kaydedilecek Hem madem bu Arz, kesret-i mahlukat cihetiyle ve mütemadiyen değişen yüzbinler çeşit çeşit enva-ı zevil-hayat ve zevil-ervahın meskeni, menşei, fabrikası, meşheri, mahşeri olması haysiyetiyle bu kainatın kalbi, merkezi, hülasası, neticesi, sebeb-i hilkatı olarak gayet büyük öyle bir ehemmiyeti var ki küçüklüğüyle beraber koca semavata karşı denk tutulmuş Semavi fermanlarda daima رَبُّ السَّمٰوَاتِ وَ اْلاَرْضِ deniliyor Ve madem bu mahiyetteki arzın her tarafına hükmeden ve ekser mahlukatına tasarruf eden ve ekser zihayat mevcudatını teshir edip kendi etrafına toplattıran ve ekser masnuatını kendi hevesatının hendesesiyle ve ihtiyacatının düsturlarıyla öyle güzelce tanzim ve teşhir ve tezyin ve çok antika nevilerini liste gibi birer yerlerde öyle toplayıp süslettirir ki değil yalnız ins ve cin nazarlarını, belki semavat ehlinin ve kainatın nazar-ı dikkatlerini ve takdirlerini ve kainat sahibinin nazar-ı istihsanını celbetmekle gayet büyük bir ehemmiyet ve kıymet alan ve bu haysiyetle bu kainatın hikmet-i hilkatı ve büyük neticesi ve kıymetli meyvesi ve Arzın halifesi olduğunu fenleriyle, sanatlarıyla gösteren ve dünya cihetinde Sani-i Âlemin mucizeli sanatlarını gayet güzelce teşhir ve tanzim ettiği için, isyan ve küfrüyle beraber dünyada bırakılan ve azabı tehir edilen ve bu hizmeti için imhal edilip muvaffakıyet gören nev-i beni-Âdem var Ve madem bu mahiyetteki nev-i beni-Âdem, mizaç ve hilkat itibariyle gayet zaif ve aciz ve gayet acz ve fakrıyla beraber hadsiz ihtiyacatı ve teellümatı olduğu halde, bütün bütün kuvvetinin ve ihtiyarının fevkinde olarak koca Küre-i Arzı, o nev-i insana lüzumu bulunan her nevi madenlere mahzen ve her nevi taamlara anbar ve nev-i insanın hoşuna gidecek her çeşit mallara bir dükkan suretine getiren, gayet kuvvetli ve hikmetli ve şefkatli bir mutasarrıf var ki, böyle nev-i insana bakıyor, besliyor, istediğini veriyor Ve madem bu hakikatteki bir Rab hem insanı sever, hem kendini insana sevdirir, hem bakidir, hem baki alemleri var, hem adaletle her işi görür ve hikmetle her şeyi yapıyor Hem bu kısa hayat-ı dünyeviyede ve bu kısacık ömr-ü beşerde ve bu muvakkat ve fani zeminde o Hakim-i Ezelinin haşmet-i saltanatı ve sermediyet-i hakimiyeti yerleşemiyor Ve nev-i insanda vuku bulan ve kainatın intizamına ve adalet ve müvazenelerine ve hüsn-ü cemaline münafi ve muhalif çok büyük zulümleri ve isyanları ve velinimetine ve onu şefkatle besleyene karşı ihanetleri, inkarları, küfürleri bu dünyada cezasız kalıp, gaddar zalim, rahat ile hayatını ve biçare mazlum meşakkatler içinde ömürlerini geçirirler Ve umum kainatta eserleri görünen şu adalet-i mutlakanın mahiyeti ise dirilmemek suretiyle o gaddar zalimlerin ve meyus mazlumların vefat içindeki müsavatlarına bütün bütün zıddır, kaldırmaz, müsaade etmez Ve madem nasıl ki kainatın sahibi, kainattan zemini ve zeminden nev-i insanı intihab edip gayet büyük bir makam, bir ehemmiyet vermiş Öyle de, nev-i insandan dahi makasıd-ı rububiyetine tevafuk eden ve kendilerini iman ve teslim ile ona sevdiren hakiki insanlar olan enbiya ve evliya ve asfiyayı intihab edip kendine dost ve muhatab ederek, onları mucizeler ve tevfikler ile ikram ve düşmanlarını semavi tokatlar ile tazib ediyor Ve bu kıymetli, sevimli dostlarından dahi, onların imamı ve mefhari olan Muhammed Aleyhissalatü Vesselamı intihab ederek, ehemmiyetli Küre-i Arzın yarısını ve ehemmiyetli nev-i insanın beşten birisini uzun asırlarda onun nuruyla tenvir ediyor Âdeta bu kainat onun için yaratılmış gibi bütün gayeleri onun ile ve onun dini ile ve Kuranı ile tezahür ediyor Ve o pek çok kıymetdar ve milyonlar sene yaşayacak kadar hadsiz hizmetlerinin ücretlerini hadsiz bir zamanda almaya müstehak ve layık iken, gayet meşakkatler ve mücahedeler içinde altmışüç sene gibi kısacık bir ömür verilmiş Acaba hiçbir cihetle hiçbir imkanı, hiçbir ihtimali, hiçbir kabiliyeti var mı ki o zat, bütün emsali ve dostlarıyla beraber dirilmesin ve şimdi de ruhen diri ve hayy olmasın İdam-ı ebedi ile mahvolsunlar Haşa, yüz bin defa haşa ve kella Evet bütün kainat ve hakikat-ı alem, dirilmesini dava eder ve hayatını Sahib-i Kainattan taleb ediyor Ve madem Yedinci Şua olan “Âyet-ül Kübra”da herbiri bir dağ kuvvetinde otuzüç aded icma-ı azim isbat etmişler ki Bu kainat bir elden çıkmış ve bir tek zatın mülküdür Ve kemalat-ı İlahiyenin medarı olan vahdetini ve ehadiyetini bedahetle göstermişler ve vahdet ve ehadiyet ile bütün kainat, o Zat-ı Vahidin emirber neferleri ve müsahhar memurları hükmüne geçiyor ve ahiretin gelmesiyle, kemalatı sukuttan ve adalet-i mutlakası müstehziyane gadr-ı mutlaktan ve hikmet-i ammesi sefahetkarane abesiyetten ve rahmet-i vasiası lahiyane tazibden ve izzet-i kudreti zelilane acizden kurtulurlar, takaddüs ederler Elbette ve elbette ve herhalde iman-ı billahın yüzer nüktesinden bu sekiz mademlerdeki hakikatların muktezasıyla kıyamet kopacak, haşir ve neşir olacak, dar-ı mücazat ve mükafat açılacak Ta ki Arzın mezkur ehemmiyeti ve merkeziyeti ve insanın ehemmiyeti ve kıymeti tahakkuk edebilsin ve Arz ve insanın Halıkı ve Rabbi olan Mutasarrıf-ı Hakimin mezkur adaleti, hikmeti, rahmeti, saltanatı takarrur edebilsin ve o Baki Rabbin mezkur hakiki dostları ve müştakları idam-ı ebediden kurtulsun ve o dostların en büyüğü ve en kıymettarı, bütün kainatı memnun ve minnettar eden kudsi hizmetlerinin mükafatını görsün ve Sultan-ı Sermedinin kemalatı naks u kusurdan ve kudreti acizden ve hikmeti sefahetten ve adaleti zulümden tenezzüh ve takaddüs ve teberri etsin Elhasıl Madem Allah var, elbette ahiret vardır Hem nasıl ki mezkur üç erkan-ı imaniye onları isbat eden bütün delilleriyle haşre şehadet ve delalet ederler Öyle de وَ بِمَلٰئِكَتِهِ وَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَ شَرِّهِ مِنَ اللّٰهِ تَعَالَى olan iki rükn-ü imani dahi haşri istilzam edip kuvvetli bir surette alem-i bekaya şehadet ve delalet ederler Şöyle ki Melaikenin vücudunu ve vazife-i ubudiyetlerini isbat eden bütün deliller ve hadsiz müşahedeler, mükalemeler, dolayısıyla alem-i ervahın ve alem-i gaybın ve alem-i bekanın ve alem-i ahiretin ve ileride cin ve ins ile şenlendirilecek olan dar-ı saadetin, Cennet ve Cehennemin vücudlarına delalet ederler Çünki melekler bu alemleri izn-i İlahi ile görebilirler ve girerler ve Hazret-i Cebrail gibi, insanlar ile görüşen umum melaike-i mukarrebin mezkur alemlerin vücudlarını ve onlar, onlarda gezdiklerini müttefikan haber veriyorlar Görmediğimiz Amerika kıtasının vücudunu, ondan gelenlerin ihbarıyla bedihi bildiğimiz gibi yüz tevatür kuvvetinde bulunan melaike ihbaratıyla alem-i bekanın ve dar-ı ahiretin ve Cennet ve Cehennemin vücudlarına o katiyyette iman etmek gerektir ve öyle de iman ederiz Hem Yirmialtıncı Söz olan “Risale-i Kader”de “İman-ı Bilkader” rüknünü isbat eden bütün deliller dolayısıyla haşre ve neşr-i suhufa ve mizan-ı ekberdeki müvazene-i amale delalet ederler Çünki her şeyin mukadderatını gözümüz önünde nizam ve mizan levhalarında kaydetmek ve her zihayatın sergüzeşt-i hayatiyelerini kuvve-i hafızalarında ve çekirdeklerinde ve sair elvah-ı misaliyede yazmak ve her ziruhun, hususan insanların defter-i amallerini elvah-ı mahfuzada tesbit etmek, geçirmek elbette öyle muhit bir kader ve hakimane bir takdir ve müdakkikane bir kayıd ve hafizane bir kitabet ancak mahkeme-i kübrada umumi bir muhakeme neticesinde daimi bir mükafat ve mücazat için olabilir Yoksa o ihatalı ve inceden ince olan kayıd ve muhafaza bütün bütün manasız, faidesiz kalır hikmete ve hakikate münafi olur Hem haşir gelmezse kader kalemiyle yazılan bu kitab-ı kainatın bütün muhakkak manaları bozulur ki, hiçbir cihet-i imkanı olamaz ve o ihtimal, bu kainatın vücudunu inkar gibi bir muhal, belki bir hezeyan olur Elhasıl İmanın beş rüknü bütün delilleriyle, haşir ve neşrin vukuuna ve vücuduna ve dar-ı ahiretin vücuduna ve açılmasına delalet edip isterler ve şehadet edip taleb ederler İşte hakikat-ı haşriyenin azametine tam muvafık böyle azametli ve sarsılmaz direkleri ve bürhanları bulunduğu içindir ki Kuran-ı Muciz-ül Beyanın hemen hemen üçten birisi haşir ve ahireti teşkil ediyor ve onu bütün hakaikına temel taşı ve üss-ül esas yapıyor ve her şeyi onun üstüne bina ediyor Mukaddime nihayet buldu", + "gaye": "Hakikat-ı haşriyenin (ahiret hayatının) varlığını ve gerekliliğini, imanın temel rükünlerinden gelen delillerle ve kainattaki ayetlerle ispat etmek, bu hakikati inkar edenlerin halini ve ahiret inancının önemi vurgulamak.", + "konular": [ + "Haşir inancının zaruretinin ispatı", + "Peygamberlerin ve semavi kitapların haşre şehadeti", + "Kuran'ın haşir hakikatine vurgusu", + "İmanın rükünlerinin haşir ile bağlantısı", + "Allah'ın sıfatlarının (kudret, rahmet, adalet, hikmet) ahireti gerektirmesi", + "Kainatın ve insanın ahiret ihtiyacı", + "Dünyadaki adalet eksikliğinin ahiret ile tamamlanması", + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) ahiretle olan ilişkisi ve görevi", + "Meleklerin ve kaderin ahirete delaleti" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "İman", + "Nübüvvet", + "Vahdaniyet", + "Kuran", + "Risalet", + "Mucize", + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Rahmet", + "Adalet", + "Hikmet", + "Kader", + "Melaike", + "Cennet", + "Cehennem" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Madem Allah var, elbette ahiret vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin İkinci Parçası" + ], + "title": "Zeylin İkinci Parçası", + "content": "[Baştaki ayetin mucizane işaret ettikleri dokuz tabaka berahin-i haşriyeye dair dokuz makamdan “Birinci Makam” فَسُبْحَانَ اللّٰهِ حٖينَ تُمْسُونَ وَحٖينَ تُصْبِحُونَ ۞ وَلَهُ الْحَمْدُ فِى السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَعَشِيًّا وَحٖينَ تُظْهِرُونَ ۞ يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَىِّ وَيُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَكَذٰلِكَ تُخْرَجُونَ ۞ olan fıkradaki ferman-ı haşre dair buradaki gösterdiği bürhan-ı bahiri ve hüccet-i katıası beyan ve izah edilecek inşaallah {Haşiye O makam daha yazılmamış ve hayat meselesi haşre münasebeti için buraya girmiş Fakat hayatın ahirinde kader rüknüne işareti pek ince ve derindir} Hayatın yirmisekizinci hassasında beyan edilmiştir ki Hayat, imanın altı erkanına bakıp isbat ediyor Onların tahakkukuna işaretler ediyor Evet madem bu kainatın en mühim neticesi ve mayesi ve hikmet-i hilkati hayattır Elbette o hakikat-ı aliye bu fani, kısacık, noksan, elemli hayat-ı dünyeviyeye münhasır değildir Belki hayatın yirmidokuz hassasıyla mahiyetinin azameti anlaşılan şecere-i hayatın gayesi, neticesi ve o şecerenin azametine layık meyvesi hayat-ı ebediyedir ve hayat-ı uhreviyedir ve taşıyla ve ağacıyla, toprağıyla hayatdar olan dar-ı saadetteki hayattır Yoksa bu hadsiz cihazat-ı mühimme ile techiz edilen hayat şeceresi, zişuur hakkında, hususan insan hakkında meyvesiz, faidesiz, hakikatsız olmak lazım gelecek ve sermayece ve cihazatça serçe kuşundan mesela yirmi derece ziyade ve bu kainatın ve zihayatın en mühim, yüksek ve ehemmiyetli mahluku olan insan serçe kuşundan saadet-i hayat cihetinde, yirmi derece aşağı düşüp, en bedbaht, en zelil bir biçare olacak Hem en kıymettar bir nimet olan akıl dahi, geçmiş zamanın hüzünlerini ve gelecek zamanın korkularını düşünmek ile kalb-i insanı mütemadiyen incitip, bir lezzete dokuz elemleri karıştırdığından en musibetli bir bela olur Bu ise yüz derece batıldır Demek bu hayat-ı dünyeviye, ahirete iman rüknünü kati isbat ediyor ve her baharda haşrin üç yüz binden ziyade nümunelerini gözümüze gösteriyor Acaba senin cisminde ve senin bahçende ve senin vatanında, senin hayatına lazım ve münasib bütün levazımatı ve cihazatı, hikmet ve inayet ve rahmetle ihzar eden ve vaktinde yetiştiren, hatta senin midenin beka ve yaşamak arzusuyla ettiği hususi ve cüzi olan rızk duasını bilen ve işiten ve hadsiz leziz taamlarla o duanın kabulünü gösteren ve mideyi memnun eden bir Mutasarrıf-ı Kadir, hiç mümkün müdür ki seni bilmesin ve görmesin ve nev-i insanın en büyük gayesi olan hayat-ı ebediyeye lazım esbabı ihzar etmesin Ve nev-i insanın en büyük ve en ehemmiyetli, en layık ve umumi olan beka duasını hayat-ı uhreviyenin inşasıyla ve Cennetin icadıyla kabul etmesin Ve kainatın en mühim mahluku, belki zeminin sultanı ve neticesi olan nev-i insanın arş ve ferşi çınlatan umumi ve gayet kuvvetli duasını işitmeyip küçük bir mide kadar ehemmiyet vermesin, memnun etmesin Kemal-i hikmetini ve nihayet rahmetini inkar ettirsin Haşa, yüzbin defa haşa Hem hiç kabil midir ki Hayatın en cüzisinin pek gizli sesini işitsin, derdini dinlesin, derman versin ve nazını çeksin ve kemal-i itina ve ihtimam ile beslesin ve ona dikkatle hizmet ettirsin ve büyük mahlukatını ona hizmetkar yapsın ve sonra en büyük ve kıymetdar ve baki ve nazdar bir hayatın gök sadası gibi yüksek sesini işitmesin Ve onun çok ehemmiyetli beka duasını ve nazını ve niyazını nazara almasın Âdeta bir neferin kemal-i itina ile techiz ve idaresini yapsın ve muti ve muhteşem orduya hiç bakmasın Ve zerreyi görsün, güneşi görmesin Sivrisineğin sesini işitsin, gök gürültüsünü işitmesin Haşa, yüzbin defa haşa Hem hiçbir cihetle akıl kabul eder mi ki Hadsiz rahmetli, muhabbetli ve nihayet derecede şefkatli ve kendi sanatını çok sever ve kendini sevdirip ve kendini sevenleri ziyade sever bir Zat-ı Kadir-i Hakim, en ziyade kendini seven ve sevimli ve sevilen ve Saniini fıtraten perestiş eden hayatı ve hayatın zatı ve cevheri olan ruhu mevt-i ebedi ile idam edip kendinden o sevgili muhibbini ve habibini ebedi bir surette küstürsün, darıltsın, dehşetli rencide ederek sırr-ı rahmetini ve nur-u muhabbetini inkar etsin ve ettirsin Haşa, yüzbin defa haşa ve kella Bu kainatı cilvesiyle süslendiren bir cemal-i mutlak ve umum mahlukatı sevindiren bir rahmet-i mutlaka, böyle hadsiz bir çirkinlikten ve kubh-u mutlaktan ve böyle bir zulm-ü mutlaktan, bir merhametsizlikten, elbette nihayetsiz derece münezzehtir ve mukaddestir Netice Madem dünyada hayat var elbette insanlardan hayatın sırrını anlayanlar ve hayatını su-i istimal etmeyenler dar-ı bekada ve Cennet-i Bakiyede hayat-ı bakiyeye mazhar olacaklardır, amenna Ve hem nasıl ki Yeryüzünde bulunan parlak şeylerin Güneşin akisleriyle parlamaları ve denizlerin yüzlerinde kabarcıklar, ziyanın lemalarıyla parlayıp sönmeleri, arkalarından gelen kabarcıklar, gidenler gibi yine hayali Güneşçiklere ayinelik etmeleri bilbedahe gösteriyor ki O lemalar, yüksek bir tek Güneşin cilve-i inikasıdırlar ve Güneşin vücudunu muhtelif diller ile yadediyorlar ve ışık parmaklarıyla ona işaret ediyorlar Aynen öyle de Zat-ı Hayy-u Kayyumun Muhyi isminin cilve-i azamı ile berrin yüzünde ve bahrın içindeki zihayatların kudret-i İlahiye ile parlayıp, arkalarından gelenlere yer vermek için “Ya Hayy” deyip perde-i gaybda gizlenmeleri bir hayat-ı sermediye sahibi olan Zat-ı Hayy-u Kayyumun hayatına ve vücub-u vücuduna şehadetler, işaretler ettikleri gibi, umum mevcudatın tanziminde eseri görünen ilm-i İlahiye şehadet eden bütün deliller ve kainata tasarruf eden kudreti isbat eden bütün bürhanlar ve tanzim ve idare-i kainatta hükümferma olan irade ve meşieti isbat eden bütün hüccetler ve kelam-ı Rabbani ve vahy-i İlahinin medarı olan risaletleri isbat eden bütün alametler, mucizeler ve hakeza yedi sıfat-ı İlahiyeye şehadet eden bütün delail, bilittifak Zat-ı Hayy-u Kayyumun hayatına delalet, şehadet, işaret ediyorlar Çünki nasıl bir şeyde görmek varsa, hayatı da vardır İşitmek varsa, hayatın alametidir Söylemek varsa, hayatın vücuduna işaret eder İhtiyar, irade varsa, hayatı gösterir Aynen öyle de bu kainatta asarıyla vücudları muhakkak ve bedihi olan kudret-i mutlaka ve irade-i şamile ve ilm-i muhit gibi sıfatlar, bütün delailleri ile Zat-ı Hayy-u Kayyumun hayatına ve vücub-u vücuduna şehadet ederler ve bütün kainatı bir gölgesiyle ışıklandıran ve bir cilvesiyle bütün dar-ı ahireti zerratıyla beraber hayatlandıran hayat-ı sermediyesine şehadet ederler Hem hayat, melaikeye iman rüknüne dahi bakar, remzen isbat eder Çünki madem kainatta en mühim netice hayattır ve en ziyade intişar eden ve kıymetdarlığı için nüshaları teksir edilen ve zemin misafirhanesini, gelip geçen kafilelerle şenlendiren zihayatlardır ve madem Küre-i Arz, bu kadar zihayatın envaıyla dolmuş ve mütemadiyen zihayat envalarını tecdid ve teksir etmek hikmetiyle her vakit dolar boşanır ve en hasis ve çürümüş maddelerinde dahi kesretle zihayatlar halkedilerek bir mahşer-i huveynat oluyor Ve madem hayatın süzülmüş en safi hülasası olan, şuur ve akıl ve latif ve sabit cevheri olan ruh Küre-i Arzda gayet kesretli bir surette halkolunuyorlar Âdeta Küre-i Arz, hayat ve akıl ve şuur ve ervah ile ihya olup öyle şenlendirilmiş Elbette Küre-i Arzdan daha latif, daha nurani, daha büyük, daha ehemmiyetli olan ecram-ı semaviye ölü, camid, hayatsız, şuursuz kalması imkan haricindedir Demek gökleri, güneşleri, yıldızları şenlendirecek ve hayatdar vaziyetini verecek ve netice-i hilkat-ı semavatı gösterecek ve hitabat-ı Sübhaniyeye mazhar olacak olan zişuur, zihayat ve semavata münasib sekeneler, herhalde sırr-ı hayatla bulunuyorlar ki, onlar da melaikelerdir Hem hayatın sırr-ı mahiyeti, “Peygamberlere iman” rüknüne bakıp remzen isbat eder Evet madem kainat, hayat için yaratılmış ve hayat dahi Hayy-u Kayyum-u Ezelinin bir cilve-i azamıdır, bir nakş-ı ekmelidir, bir sanat-ı ecmelidir Madem hayat-ı sermediye, resullerin gönderilmesiyle ve kitabların indirilmesiyle kendini gösterir Evet eğer kitablar ve peygamberler olmaz ise, o hayat-ı ezeliye bilinmez Nasıl ki bir adamın söylemesiyle diri ve hayatdar olduğu anlaşılır Öyle de, bu kainatın perdesi altında olan alem-i gaybın arkasında söyleyen, konuşan, emir ve nehyedip hitab eden bir zatın kelimatını, hitabatını gösterecek peygamberler ve nazil olan kitablardır Elbette kainattaki hayat, kati bir surette Hayy-ı Ezelinin vücub-u vücuduna kati şehadet ettiği gibi, o hayat-ı ezeliyenin şuaatı, celevatı, münasebatı olan “İrsal-i Rusül ve İnzal-i Kütüb” rükünlerine bakar, remzen isbat eder ve bilhassa risalet-i Muhammediye ve vahy-i Kurani, hayatın ruhu ve aklı h��kmünde olduğundan, bu hayatın vücudu gibi hakkaniyetleri katidir denilebilir Evet nasıl ki hayat, bu kainattan süzülmüş bir hülasadır ve şuur ve his dahi, hayattan süzülmüş hayatın bir hülasasıdır ve akıl dahi, şuurdan ve histen süzülmüş, şuurun bir hülasasıdır ve ruh dahi, hayatın halis ve safi bir cevheri ve sabit ve müstakil zatıdır Öyle de, maddi ve manevi hayat-ı Muhammediye Aleyhissalatü Vesselam dahi hayattan ve ruh-u kainattan süzülmüş hülasat-ül hülasadır ve risalet-i Muhammediye Aleyhissalatü Vesselam dahi kainatın his ve şuur ve aklından süzülmüş en safi hülasasıdır Belki maddi ve manevi hayat-ı Muhammediye Aleyhissalatü Vesselam -asarının şehadetiyle- hayat-ı kainatın hayatıdır ve risalet-i Muhammediye Aleyhissalatü Vesselam şuur-u kainatın şuurudur ve nurudur Ve vahy-i Kuran dahi, -hayatdar hakaikının şehadetiyle- hayat-ı kainatın ruhudur ve şuur-u kainatın aklıdır Evet, evet, evet Eğer kainattan risalet-i Muhammediyenin Aleyhissalatü Vesselam nuru çıksa, gitse, kainat vefat edecek Eğer Kuran gitse, kainat divane olacak ve Küre-i Arz kafasını, aklını kaybedecek Belki şuursuz kalmış olan başını, bir seyyareye çarpacak, bir kıyameti koparacak Hem hayat, “iman-ı bilkader” rüknüne bakıyor, remzen isbat eder Çünki madem hayat, alem-i şehadetin ziyasıdır ve istila ediyor ve vücudun neticesi ve gayesidir ve Halık-ı Kainatın en cami ayinesidir ve faaliyet-i Rabbaniyenin en mükemmel enmuzeci ve fihristesidir Temsilde hata olmasın, bir nevi proğramı hükmündedir Elbette alem-i gayb, yani mazi müstakbel, yani geçmiş ve gelecek mahlukatın hayat-ı maneviyeleri hükmünde olan intizam ve nizam ve malumiyet ve meşhudiyet ve taayyün ve evamir-i tekviniyeyi imtisale müheyya bir vaziyette bulunmalarını, sırr-ı hayat iktiza ediyor Nasıl ki bir ağacın çekirdek-i aslisi ve kökü ve müntehasında ve meyvelerindeki çekirdekleri dahi aynen ağaç gibi bir nevi hayata mazhardırlar Belki ağacın kavanin-i hayatiyesinden daha ince kavanin-i hayatı taşıyorlar Hem nasıl ki bu hazır bahardan evvel geçmiş güzün bıraktığı tohumlar ve kökler bu bahar gittikten sonra gelecek baharlarda bırakacağı çekirdekler, kökler bu bahar gibi, cilve-i hayatı taşıyorlar ve kavanin-i hayatiyeye tabidirler Aynen öyle de Şecere-i kainatın bütün dal ve budaklarıyla her birinin bir mazisi ve müstakbeli var Geçmiş ve gelecek tavırlardan ve vaziyetlerinden müteşekkil bir silsilesi bulunur Her nevi ve her cüzünün ilm-i İlahiyede muhtelif tavırlar ile müteaddid vücudları, bir silsile-i vücud-u ilmi teşkil eder ve vücud-u harici gibi, vücud-u ilmi dahi, hayat-ı umumiyenin manevi bir cilvesine mazhardır ki mukadderat-ı hayatiye o manidar ve canlı elvah-ı kaderiyeden alınır Evet alem-i gaybın bir nevi olan alem-i ervah, ayn-ı hayat ve madde-i hayat ve hayatın cevherleri ve zatları olan ervah ile dolu olması, elbette mazi ve müstakbel denilen alem-i gaybın bir diğer nevi de ve ikinci kısmı dahi cilve-i hayata mazhariyeti ister ve istilzam eder Hem bir şeyin vücud-u ilmisindeki intizam-ı ekmel ve manidar vaziyetleri ve canlı meyveleri, tavırları, bir nevi hayat-ı maneviyeye mazhariyetini gösterir Evet hayat-ı ezeliye güneşinin ziyası olan, bu meşhud cilve-i hayat, elbette yalnız bu alem-i şehadete ve bu zaman-ı hazıra ve bu vücud-u hariciye münhasır olamaz Belki her bir alem, kabiliyetine göre o ziyanın cilvesine mazhardır ve kainat bütün alemleriyle o cilve ile hayatdar ve ziyadardır Yoksa nazar-ı dalaletin gördüğü gibi, muvakkat ve zahiri bir hayat altında her bir alem büyük ve müdhiş birer cenaze ve karanlıklı birer virane alem olacaktı İşte kadere ve kazaya iman rüknünün dahi geniş bir vechi de, sırr-ı hayatla anlaşılıyor ve sabit oluyor Yani nasıl ki alem-i şehadet ve mevcud hazır eşya intizamlarıyla ve neticeleriyle hayatdarlıkları görünüyor Öyle de alem-i gaybdan sayılan geçmiş ve gelecek mahlukatın dahi manen hayatdar bir vücud-u manevileri ve ruhlu birer sübut-u ilmileri vardır ki Levh-i Kaza ve Kader vasıtasıyla o manevi hayatın eseri, mukadderat namıyla görünür, tezahür eder", + "gaye": "Hayatın yirmisekizinci hassasının Haşir ile olan münasebetini izah etmek ve hayatın fani dünya hayatıyla sınırlı olmadığını, ebedi ahiret hayatına işaret ettiğini ispatlamak; imanın altı rüknünün hayat hakikatiyle nasıl ilişkilendiğini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Hayatın ahiret hayatının ispatı olarak kullanılması", + "İmanın altı rüknünün hayat ile ilişkisi", + "İnsan hayatının anlamı ve değeri", + "Akıl nimetinin çift yönlü etkisi", + "Allah'ın esma ve sıfatlarının haşre delaleti", + "Melaikeye imanın hayat ile bağlantısı", + "Peygamberlere imanın hayat ile bağlantısı", + "Kader ve kazaya imanın hayat ile bağlantısı", + "Kainattaki intizam ve hayatın sürekliliği" + ], + "kavramlar": [ + "Hayat", + "Haşir", + "İman", + "Ahiret", + "Kader", + "Nübüvvet", + "Melek", + "Rahmet", + "Hikmet", + "Kudret", + "İrade", + "İlim", + "Cemal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hayat", + "vecize": "Madem dünyada hayat var elbette insanlardan hayatın sırrını anlayanlar ve hayatını su-i istimal etmeyenler dar-ı bekada ve Cennet-i Bakiyede hayat-ı bakiyeye mazhar olacaklardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin Üçüncü Parçası" + ], + "title": "Zeylin Üçüncü Parçası", + "content": "Haşir münasebetiyle bir sual Kuranda mükerreren اِنْ كَانَتْ اِلاَّ صَيْحَةً وَاحِدَةً hem وَمَا اَمْرُ السَّاعَةِ اِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ fermanları gösteriyor ki Haşr-i azam bir anda zamansız vücuda geliyor Dar akıl ise, bu hadsiz derece harika ve emsalsiz olan meseleyi izan ile kabul etmesine medar olacak meşhud bir misal ister Elcevab Haşirde, ruhların cesedlere gelmesi var Hem cesedlerin ihyası var Hem cesedlerin inşası var Üç meseledir", + "gaye": "Haşr-i azamın bir anda gerçekleşmesinin akli izahını, insan aklının kabul edebileceği şekilde anlaşılır kılmak ve bu mucizevi olayın üç temel boyutunu (ruhların cesetlere gelişi, cesetlerin ihyası, cesetlerin inşası) ortaya koymak.", + "konular": [ + "Haşr-i azamın bir anda gerçekleşmesi", + "Kur'an ayetlerinin Haşirle ilgili delilleri", + "Haşrin akli kabul edilebilirliği için misal ihtiyacı", + "Haşirdeki temel süreçler (ruhların cesetlere gelişi, cesetlerin ihyası, cesetlerin inşası)" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Ruh", + "Ceset", + "İhya", + "İnşa", + "Kıyamet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Haşr-i azam bir anda zamansız vücuda geliyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin Üçüncü Parçası", + "Birinci mes'ele" + ], + "title": "Birinci mesele", + "content": "Ruhların cesedlerine gelmesine misal ise Gayet muntazam bir ordunun efradı istirahat için her tarafa dağılmış iken, yüksek sadalı bir boru sesiyle toplanmalarıdır Evet İsrafilin borusu olan Suru, ordunun borazanından geri olmadığı gibi, ebedler tarafında ve zerreler aleminde iken ezel canibinden gelen اَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ hitabını işiten ve قَالُوا بَلَى ile cevab veren ervahlar, elbette ordunun neferatından binler derece daha müsahhar ve muntazam ve mutidirler Hem değil yalnız ruhlar, belki bütün zerreler dahi, bir ordu-yu Sübhani ve emirber neferleri olduğunu kati bürhanlarla Otuzuncu Söz isbat etmiş", + "gaye": "Ruhların haşirde dirilişinin ve Allah'ın emrine mutlak itaatlerinin misalle açıklanması ve bu hakikatin evrendeki tüm zerrelere teşmili.", + "konular": [ + "Haşirde ruhların dirilişi", + "İsrafil'in Sur'u", + "Ervahın Cenab-ı Hakka verdiği misak (Ahad Misağı)", + "Zerreciklerin Allah'ın emrine itaati", + "Risale-i Nur'un haşir delilleri" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Ruh", + "Sur", + "Misak", + "İtaat", + "Zerre" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Evet İsrafilin borusu olan Suru, ordunun borazanından geri olmadığı gibi, ebedler tarafında ve zerreler aleminde iken ezel canibinden gelen اَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ hitabını işiten ve قَالُوا بَلَى ile cevab veren ervahlar, elbette ordunun neferatından binler derece daha müsahhar ve muntazam ve mutidirler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin Üçüncü Parçası", + "İkinci mes'ele" + ], + "title": "İkinci mesele", + "content": "Cesedlerin ihyasına misal ise Çok büyük bir şehirde, şenlik bir gecede, bir tek merkezden, yüzbin elektrik lambaları, adeta zamansız bir anda canlanmaları ve ışıklanmaları gibi, bütün Küre-i Arz yüzünde dahi, bir tek merkezden yüz milyon lambalara nur vermek mümkündür Madem Cenab-ı Hakkın elektrik gibi bir mahluku ve bir misafirhanesinde bir hizmetkarı ve bir mumdarı, Halıkından aldığı terbiye ve intizam dersiyle bu keyfiyete mazhar oluyor Elbette elektrik gibi binler nurani hizmetkarlarının temsil ettikleri, hikmet-i İlahiyenin muntazam kanunları dairesinde, haşr-i azam tarfet-ül aynda vücuda gelebilir", + "gaye": "Cenab-ı Hakk'ın sınırsız kudretini ve Haşr-i Azam'ın (Büyük Diriliş) vuku bulmasının aklen ne kadar mümkün olduğunu, günlük hayattan alınan akılcı bir misalle açıklamak ve bu gerçeği pekiştirmek.", + "konular": [ + "Allah'ın kudretinin büyüklüğü", + "Haşrin aklen ispatı", + "Elektriğin Allah'ın mahluku olması", + "Kainatın Allah'ın eserleri üzerindeki intizamı", + "İlahi hikmetin kanunları", + "Kıyametin ve dirilişin ani gerçekleşebilirliği" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Kudret", + "Hikmet", + "İntizam", + "Mahluk", + "Tekvin" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Haşr-i azam tarfet-ül aynda vücuda gelebilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin Üçüncü Parçası", + "Üçüncü mes'ele" + ], + "title": "Üçüncü mesele", + "content": "ki, ecsadın defaten inşasının misali ise Bahar mevsiminde birkaç gün zarfında, nev-i beşerin umumundan bin derece ziyade olan umum ağaçların bütün yaprakları, evvelki baharın aynı gibi birden mükemmel bir surette inşaları ve yine umum ağaçların umum çiçekleri ve meyveleri ve yaprakları, geçmiş baharın mahsulatı gibi, berk gibi bir süratle icadları hem o baharın mebdeleri olan hadsiz tohumcukların, çekirdeklerin, köklerin, birden beraber intibahları ve inkişafları ve ihyaları hem kemiklerden ibaret olarak ayakta duran emvat gibi bütün ağaçların cenazeleri bir emir ile defaten “basü bade-l mevt”e mazhariyetleri ve neşirleri hem küçücük hayvan taifelerinin hadsiz efradlarının gayet derecede sanatlı bir surette ihyaları hem bilhassa sinekler kabilelerinin haşirleri ve bilhassa daima yüzünü, gözünü, kanadını temizlemekle bize abdesti ve nezafeti ihtar eden ve yüzümüzü okşayan gözüm önündeki kabilenin bir senede neşrolan efradı, beni-Âdemin Âdem zamanından beri gelen umum efradından fazla olduğu halde, her baharda sair kabileler ile beraber birkaç gün zarfında inşaları ve ihyaları, haşirleri elbette Kıyamette ecsad-ı insaniyenin inşasına bir misal değil, belki binler misaldirler Evet dünya dar-ül hikmet ve ahiret dar-ül kudret olduğundan dünyada Hakim, Mürettib, Müdebbir, Mürebbi gibi çok isimlerin iktizasıyla, dünyada icad-ı eşya bir derece tedrici ve zaman ile olması hikmet-i Rabbaniyenin muktezası olmuş Âhirette ise, hikmetten ziyade kudret ve rahmetin tezahürleri için maddeye ve müddete ve zamana ve beklemeye ihtiyaç bırakmadan birden eşya inşa ediliyor Burada bir günde ve bir senede yapılan işler, ahirette bir anda, bir lemhada inşasına işareten Kuran-ı Muciz-ül Beyan وَمَا اَمْرُ السَّاعَةِ اِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ ferman eder Eğer haşrin gelmesini, gelecek baharın gelmesi gibi kati bir surette anlamak istersen haşre dair Onuncu Söz ile Yirmidokuzuncu Söze dikkat ile bak, gör Eğer baharın gelmesi gibi inanmaz isen, gel parmağını gözüme sok", + "gaye": "Kıyamette ecsad-ı insaniyenin (insan bedenlerinin) diriltilmesinin (haşrin) mümkün ve hatta binlerce misaliyle açıklandığını, özellikle baharın dirilişi gibi olayların haşre kanıt olduğunu vurgulamak ve bu gerçeği kesin bir imanla kavramayı sağlamak.", + "konular": [ + "Haşrin (yeniden dirilişin) ispatı", + "Baharın dirilişi ile haşir arasındaki paralellik", + "Allah'ın kudret ve rahmetinin tecellileri", + "Dünya ve ahiret arasındaki farklar", + "Kur'an-ı Kerim'in haşre dair ayetleri", + "Risale-i Nur'un haşir bahsini açıklaması" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Kıyamet", + "Basü bade'l-mevt", + "Kudret", + "Rahmet", + "Hikmet", + "İcad", + "Tedric", + "Zaman", + "İhya" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Evet dünya dar-ül hikmet ve ahiret dar-ül kudret olduğundan dünyada Hakim, Mürettib, Müdebbir, Mürebbi gibi çok isimlerin iktizasıyla, dünyada icad-ı eşya bir derece tedrici ve zaman ile olması hikmet-i Rabbaniyenin muktezası olmuş. Âhirette ise, hikmetten ziyade kudret ve rahmetin tezahürleri için maddeye ve müddete ve zamana ve beklemeye ihtiyaç bırakmadan birden eşya inşa ediliyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin Üçüncü Parçası", + "Dördüncü mes'ele" + ], + "title": "Dördüncü mesele", + "content": "olan mevt-i dünya ve kıyamet kopması ise Bir anda bir seyyare veya bir kuyruklu yıldızın emr-i Rabbani ile küremize, misafirhanemize çarpması bu hanemizi harab edebilir On senede yapılan bir sarayın, bir dakikada harab olması gibi", + "gaye": "Dünya hayatının ve kıyametin ansızın sona erebileceği gerçeğini kavratarak, fani dünya malına bağlanmamanın ve ahirete hazırlıklı olmanın önemini vurgulamak.", + "konular": [ + "Kıyametin ansızın kopması", + "Dünyanın faniliği", + "Kader ve Rabbani emir", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "İnsanın dünyadaki konumu" + ], + "kavramlar": [ + "Kıyamet", + "Mevt", + "Kader", + "Fani", + "Rabbani" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mevt", + "vecize": "Bir anda bir seyyare veya bir kuyruklu yıldızın emr-i Rabbani ile küremize, misafirhanemize çarpması bu hanemizi harab edebilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin Dördüncü Parçası" + ], + "title": "Zeylin Dördüncü Parçası", + "content": "قَالَ مَنْ يُحْيِى الْعِظَامَ وَهِىَ رَمِيمٌ قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِى اَنْشَاَهَا اَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ Yani, insan der “Çürümüş kemikleri kim diriltecek” Sen, de “Kim, onları bidayeten inşa edip hayat vermiş ise o diriltecek” Onuncu Sözün Dokuzuncu Hakikatının üçüncü temsilinde tasvir edildiği gibi bir zat göz önünde bir günde yeniden büyük bir orduyu teşkil ettiği halde, biri dese “Şu zat, efradı istirahat için dağılmış olan bir taburu bir boru ile toplar, tabur nizamı altına getirebilir ” Sen ey insan, desen “İnanmam” Ne kadar divanece bir inkar olduğunu bilirsin Aynen onun gibi hiçlikten, yeniden ordu-misal bütün hayvanat ve sair zihayatın tabur-misal cesedlerini kemal-i intizamla ve mizan-ı hikmetle o bedenlerin zerratını ve letaifini emr-i kün feyekun ile kaydedip yerleştiren ve her karnda, hatta her baharda ruy-i zeminde yüz binler ordu-misal zevil-hayatın envalarını ve taifelerini icad eden bir Zat-ı Kadir-i Alim, tabur-misal bir cesedin nizamı altına girmekle birbiriyle tanışan zerrat-ı esasiye ve ecza-i asliyeyi bir sayha ile Sur-u İsrafilin borusuyla “nasıl toplayabilir” İstibad suretinde denilir mi Denilse, eblehçesine bir divaneliktir Hem Kuran kah oluyor ki Cenab-ı Hakkın ahirette harika efallerini kalbe kabul ettirmek için ihzariye hükmünde ve zihni tasdike müheyya etmek için bir idadiye suretinde, dünyadaki acaib efalini zikreder Veyahut istikbali ve uhrevi olan efal-i acibe-i İlahiyeyi öyle bir surette zikreder ki, meşhudumuz olan çok nazireleriyle onlara kanaatımız gelir Mesela اَوَ لَمْ يَرَ اْلاِنْسَانُ اَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَاِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ ta surenin ahirine kadar İşte şu bahiste haşir meselesinde Kuran-ı Hakim haşri isbat için yedi-sekiz surette, muhtelif bir tarzda isbat ediyor Evvela neşe-i ulayı nazara verir Der ki Nutfeden alakaya, alakadan mudgaya, mudgadan ta hilkat-ı insaniyeye kadar olan neşetinizi görüyorsunuz Nasıl oluyor ki, neşe-i uhrayı inkar ediyorsunuz O, onun misli, belki daha ehvenidir Hem Cenab-ı Hak, insana karşı ettiği ihsanat-ı azimeyi اَلَّذِى جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ اْلاَخْضَرِ نَارًا kelimesiyle işaret edip der “Size böyle nimet eden bir zat, sizi başıboş bırakmaz ki, kabre girip kalkmamak üzere yatasınız” Hem remzen der Ölmüş ağaçların dirilip yeşillenmesini görüyorsunuz Odun gibi kemiklerin hayat bulmasını kıyas edemeyip istibad ediyorsunuz Hem semavat ve arzı halkeden, semavat ve arzın meyvesi olan insanın hayat ve mematından aciz kalır mı Koca ağacı idare eden, o ağacın meyvesine ehemmiyet vermeyip başkasına mal eder mi Bütün ağacın neticesini terk etmekle, bütün eczasıyla hikmetle yoğrulmuş hilkat şeceresini abes ve beyhude yapar mı zannedersiniz Der Haşirde sizi ihya edecek zat öyle bir zattır ki, bütün kainat ona emirber nefer hükmündedir Emr-i kün feyekune karşı kemal-i inkıyad ile serfüru eder Bir baharı halketmek, bir çiçek kadar ona ehven gelir Bütün hayvanatı icad etmek, bir sinek icadı kadar kudretine kolay gelir bir zattır Öyle bir zata karşı مَنْ يُحْيِى الْعِظَامَ deyip, kudretine karşı taciz ile meydan okunmaz Sonra فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ tabiriyle her şeyin dizgini elinde, her şeyin anahtarı yanında, gece ve gündüzü, kış ve yazı bir kitab sahifeleri gibi kolayca çevirir Dünya ve ahireti iki menzil gibi bunu kapar, onu açar bir Kadir-i Zülcelaldir Madem böyledir, bütün delailin neticesi olarak وَ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ yani, kabirden sizi ihya edip, haşre getirip huzur-u kibriyasında hesabınızı görecektir İşte şu ayetler, haşrin kabulüne zihni müheyya etti, kalbi de hazır etti Çünki nezairini dünyevi efal ile de gösterdi Hem kah oluyor ki Efal-i uhreviyesini öyle bir tarzda zikreder ki Dünyevi nezairlerini ihsas etsin Ta istibad ve inkara meydan kalmasın Mesela اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ ila ahir ve اِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ ila ahir ve اِذَا السَّمَاءُ انْشَقَّتْ ila ahir İşte şu surelerde, kıyamet ve haşirdeki inkılabat-ı azimeyi ve tasarrufat-ı rububiyeti öyle bir tarzda zikreder ki, insan onların nazirelerini dünyada mesela güzde, baharda gördüğü için, kalbe dehşet verip akla sığmayan o inkılabatı kolayca kabul eder Şu üç surenin meal-i icmalisine işaret dahi pek uzun olur Onun için bir tek kelimeyi nümune olarak göstereceğiz Mesela اِذَا الصُّّحُفُ نُشِرَتْ kelimesiyle ifade eder ki Haşirde herkesin bütün amali bir sahife içinde yazılı olarak neşrediliyor Şu mesele kendi kendine çok acib olduğundan akıl ona yol bulamaz Fakat surenin işaret ettiği gibi haşr-i baharide başka noktaların naziresi olduğu gibi, şu neşr-i suhuf naziresi pek zahirdir Çünki her meyvedar ağaç ve çiçekli bir otun da amelleri var, fiilleri var, vazifeleri var Esma-i İlahiyeyi ne şekilde göstererek tesbihat etmiş ise ubudiyetleri var İşte onun bütün bu amelleri tarih-i hayatlarıyla beraber umum çekirdeklerinde, tohumcuklarında yazılıp başka bir baharda, başka bir zeminde çıkar Gösterdiği şekil ve suret lisanıyla gayet fasih bir surette analarının ve asıllarının amalini zikrettiği gibi dal, budak, yaprak, çiçek ve meyveleriyle sahife-i amalini neşreder İşte gözümüzün önünde bu hakimane, hafizane, müdebbirane, mürebbiyane, latifane şu işi yapan Odur ki, der اِذَا الصُّّحُفُ نُشِرَتْ Başka noktaları buna kıyas eyle Kuvvetin varsa istinbat et Sana yardım için bunu da söyleyeceğiz İşte اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ Şu kelam, tekvir lafzıyla yani sarmak ve toplamak manasıyla parlak bir temsile işaret ettiği gibi, nazirini dahi ima eder Birinci Evet Cenab-ı Hak tarafından adem ve esir ve sema perdelerini açıp, Güneş gibi dünyayı ışıklandıran pırlanta-misal bir lambayı, hazine-i rahmetinden çıkarıp dünyaya gösterdi Dünya kapandıktan sonra o pırlantayı perdelerine sarıp kaldıracak İkinci Veya ziya metaını neşretmek ve zeminin kafasına ziyayı zulmetle münavebeten sarmakla muvazzaf bir memur olduğunu ve her akşam o memura metaını dahi toplattırıp gizlettiği gibi kah olur bir bulut perdesiyle alış-verişini az yapar, kah olur Ay onun yüzüne karşı perde olur, muamelesini bir derece çeker Metaını ve muamelat defterlerini topladığı gibi elbette o memur bir vakit o memuriyetten infisal edecektir Hatta hiç bir sebeb-i azl bulunmazsa, şimdilik küçük, fakat büyümeye yüz tutmuş yüzündeki iki leke büyümekle, Güneş yerin başına izn-i İlahi ile sardığı ziyayı, emr-i Rabbani ile geriye alıp, güneşin başına sarıp “Haydi yerde işin kalmadı” der, “Cehenneme git, sana ibadet edip senin gibi bir memur-u müsahharı sadakatsızlıkla tahkir edenleri yak” der اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ fermanını lekeli siyah yüzüyle yüzünde okur", + "gaye": "Kuran'ın haşri ispat yöntemlerini ve dünyanın geçiciliğini anlayarak ahirete imanı güçlendirmek.", + "konular": [ + "Haşrin ispatı", + "Allah'ın kudret ve ilmi", + "Dünya ve ahiret ilişkisi", + "Kuran'ın ispat metodları", + "Tabiatın haşre delil oluşu", + "İnsan yaratılışı ve haşir", + "Güneşin akıbeti ve kıyamet alametleri" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Kudret", + "İlim", + "Nutf", + "Rububiyet", + "Kün feyekun", + "İnkıyad", + "Tekvir", + "Kıyamet", + "Ahiret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Diriltme", + "vecize": "Gözümüzün önünde bu hakimane, hafizane, müdebbirane, mürebbiyane, latifane şu işi yapan Odur ki, der اِذَا الصُّّحُفُ نُشِرَتْ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Zeylin Beşinci Parçası" + ], + "title": "Zeylin Beşinci Parçası", + "content": "Evet nass-ı hadis ile nev-i beşerin en mümtaz şahsiyetleri olan yüz yirmidört bin enbiyanın icma ve tevatür ile kısmen şuhuda ve kısmen hakkalyakine istinaden, müttefikan ahiretin vücudundan ve insanların oraya sevkedileceğinden ve bu kainat Halıkının kati vadettiği ahireti getireceğinden haber verdikleri gibi ve onların verdikleri haberi keşif ve şuhud ile ilmelyakin suretinde tasdik eden yüz yirmidört milyon evliyanın o ahiretin vücuduna şehadetleriyle ve bu kainatın Sani-i Hakiminin bütün esması bu dünyada gösterdikleri cilveleriyle bir alem-i bekayı bilbedahe iktiza ettiklerinden yine ahiretin vücuduna delaletiyle ve her sene baharda ruy-i zeminde ayakta duran hadd ü hesaba gelmez ölmüş ağaçların cenazelerini emr-i kün feyekun ile ihya edip bas-ü bade-l mevte mazhar eden ve haşir ve neşrin yüz binler nümunesi olarak nebatat taifelerinden ve hayvanat milletlerinden üçyüz bin nevleri haşir ve neşreden hadsiz bir kudret-i ezeliye ve hesabsız ve israfsız bir hikmet-i ebediye ve rızka muhtaç bütün ziruhları kemal-i şefkatle gayet harika bir tarzda iaşe ettiren ve her baharda az bir zamanda hadd ü hesaba gelmez enva-ı zinet ve mehasini gösteren bir rahmet-i bakiye ve bir inayet-i daime, bilbedahe ahiretin vücudunu istilzam ile ve şu kainatın en mükemmel meyvesi ve Halık-ı Kainatın en sevdiği masnuu ve kainatın mevcudatıyla en ziyade alakadar olan insandaki şedid, sarsılmaz, daimi olan “aşk-ı beka” ve “şevk-i ebediyet” ve “amal-i sermediyet” bilbedahe işareti ve delaletiyle, bu alem-i faniden sonra bir alem-i baki ve bir dar-ı ahiret ve bir dar-ı saadet bulunduğunu o derece kati bir surette isbat ederler ki Dünyanın vücudu kadar, bilbedahe ahiretin vücudunu kabul etmeyi istilzam ederler {Haşiye Evet sübuti bir emri, ihbar etmenin kolaylığı ve inkar ve nefyetmenin gayet müşkil olduğu, bu temsilden görünür Şöyle ki biri dese “Meyveleri süt konserveleri olan gayet harika bir bahçe, Küre-i Arz üzerinde vardır” Diğeri dese “Yoktur” İsbat eden, yalnız onun yerini veyahut bazı meyvelerini göstermekle kolayca davasını isbat eder İnkar eden adam, nefyini isbat etmek için Küre-i Arzı bütün görmek ve göstermekle davasını isbat edebilir Aynen öyle de, Cenneti ihbar edenler yüzbinler tereşşuhatını, meyvelerini, asarını gösterdiklerinden kat-ı nazar, iki şahid-i sadıkın sübutuna şehadetleri kafi gelirken onu inkar eden hadsiz bir kainatı ve hadsiz ebedi zamanı temaşa etmek ve görmek ve eledikten sonra inkarını isbat edebilir, ademini gösterebilir İşte ey ihtiyar kardeşler, iman-ı ahiretin ne kadar kuvvetli olduğunu anlayınız} Madem Kuran-ı Hakimin bize verdiği en mühim bir ders iman-ı bil-ahirettir ve o iman da bu derece kuvvetlidir ve o imanda öyle bir rica ve bir teselli var ki Yüz bin ihtiyarlık bir tek şahsa gelse, bu imandan gelen teselli mukabil gelebilir Biz ihtiyarlar “Elhamdülillahi ala kemal-il iman” deyip ihtiyarlığımıza sevinmeliyiz", + "gaye": "Ahiretin varlığının kati delillerle ispatlanması ve iman-ı ahiretin kalbe verdiği tesellinin vurgulanması.", + "konular": [ + "Enbiyaların ve Evliyaların ahirete dair icma ve tevatürle şehadetleri", + "Kainatın Yaratıcısının Esmasının ahiret alemini gerektirmesi", + "Baharda ölü ağaçların dirilmesi ve haşir numuneleri", + "Allah'ın kudretinin, hikmetinin, rahmetinin ve inayetinin ahireti gerekli kılması", + "İnsandaki beka aşkı, ebediyet şevki ve sermediyet amellerinin ahirete delaleti", + "Ahiretin inkarının zorluğu ve ispatının kolaylığı", + "İman-ı ahiretin kalbe verdiği teselli ve ihtiyarlığa bakış açısı" + ], + "kavramlar": [ + "Ahiret", + "Haşir", + "Enbiya", + "Evliya", + "İcma", + "Tevatür", + "Kudret-i Ezeliye", + "Hikmet-i Ebediye", + "Rahmet-i Bakiye", + "İnayet-i Daime", + "Aşk-ı Beka", + "Şevk-i Ebediyet", + "Amal-i Sermediyet", + "İman-ı Bil-ahiret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ahiret", + "vecize": "Madem Kuran-ı Hakimin bize verdiği en mühim bir ders iman-ı bil-ahirettir ve o iman da bu derece kuvvetlidir ve o imanda öyle bir rica ve bir teselli var ki Yüz bin ihtiyarlık bir tek şahsa gelse, bu imandan gelen teselli mukabil gelebilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbirinci Söz" + ], + "title": "Onbirinci Söz", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَالشَّمْسِ وَضُحَيهَا * وَالْقَمَرِ اِذَا تَلَيهَا * وَالنَّهَارِ اِذَا جَلَّيهَا * وَ الَّيْلِ اِذَا يَغْشَيهَا * وَ السَّمَاءِ وَمَا بَنَيهَا * وَ اْلاَرْضِ وَمَا طَحَيهَا * وَ نَفْسٍ وَمَا سَوَّيهَا * الخ Ey kardeş Eğer hikmet-i alemin tılsımını ve hilkat-i insanın muammasını ve hakikat-ı salatın rumuzunu bir parça fehmetmek istersen, nefsimle beraber şu temsili hikayeciğe bak Bir zaman bir sultan varmış servetçe onun pek çok hazineleri vardı Hem o hazinelerde her çeşit cevahir, elmas ve zümrüt bulunuyormuş Hem gizli pek acaip defineleri varmış Hem Kemalatça sanayi-i garibede pek çok mehareti varmış Hem hesabsız fünun-u acibeye marifeti, ihatası varmış Hem, nihayetsiz ulum-u bediaya ilim ve ıttılaı varmış Her cemal ve kemal sahibi, kendi cemal ve kemalini görmek ve göstermek istemesi sırrınca o sultan-ı zişan dahi istedi ki, bir meşher açsın, içinde sergiler dizsin ta nasın enzarında saltanatının haşmetini, hem servetinin şaşaasını, hem kendi sanatının harikalarını, hem kendi marifetinin garibelerini izhar edip göstersin Ta cemal ve kemal-i manevisini iki vecihle müşahede etsin Bir vechi Bizzat nazar-ı dekaik-aşinasıyla görsün Diğeri Gayrın nazarıyla baksın Bu hikmete binaen, cesim ve geniş ve muhteşem bir kasrı yapmağa başladı Şahane bir Surette dairelere, menzillere taksim ederek hazinelerinin türlü türlü murassaatıyla süslendirip kendi dest-i sanatının en latif, en güzel eserleriyle zinetlendirip, fünun-u hikmetinin en incelikleriyle tanzim edip düzelterek ve ulumunun asar-ı mucizekaraneleriyle donatarak tekmil ettikten sonra, herbir taam ve nimetlerinin bütün çeşitlerinden en lezizlerini cami sofralar, o sarayda kurdu Herbir taifeye layık bir sofra tayin etti Öyle sehavetkarane, sanatperverane bir ziyafet-i amme ihzar etti ki, güya herbir sofra, yüz sanayi-i latifenin eserleriyle vücud bulmuş gibi kıymetli hadsiz nimetleri serdi Sonra aktar-ı memleketindeki ahali ve raiyetini, seyre ve tenezzühe ve ziyafete davet etti Sonra bir yaver-i Ekremine ASM sarayın hikmetlerini ve müştemilatının manalarını bildirerek Onu üstad ve tarif edici tayin etti Ta ki, sarayın Saniini, sarayın müştemilatıyla ahaliye tarif etsin ve sarayın nakışlarının rumuzlarını bildirip, içindeki sanatlarının işaretlerini öğretip, derunundaki manzum murassalar ve mevzun nukuş nedir Ve ne vecihle saray sahibinin Kemalatına ve hünerlerine delalet ettiklerini, o saraya girenlere tarif etsin ve girmenin adabını ve seyrin merasimini bildirip, o görünmeyen sultana karşı marziyatı dairesinde teşrifat merasimini tarif etsin İşte o muarrif üstadın herbir dairede birer avenesi bulunuyor Kendisi en büyük dairede şakirdleri içinde durmuş, bütün seyircilere şöyle bir tebligatta bulunuyor Diyor ki «Ey ahali Şu kasrın meliki olan seyyidimiz, bu şeylerin izharıyla ve bu sarayı yapmasıyla, kendini size tanıttırmak istiyor Siz dahi onu tanıyınız ve güzelce tanımağa çalışınız Hem şu tezyinatla kendini size sevdirmek istiyor Siz dahi onun sanatını takdir ve işlerini istihsan ile kendinizi ona sevdiriniz Hem bu gördüğünüz ihsanat ile, size muhabbetini gösteriyor Siz dahi itaat ile ona muhabbet ediniz Hem şu görünen inam ve ikramlar ile, size şefkatini ve merhametini gösteriyor Siz dahi şükür ile ona hürmet ediniz Hem şu Kemalatının asarıyla, manevi cemalini size göstermek istiyor Siz dahi onu görmeğe ve teveccühünü kazanmağa iştiyakınızı gösteriniz Hem bütün şu gördüğünüz masnuat ve müzeyyenat üstünde birer mahsus sikke, birer hususi hatem, birer taklid edilmez turra koymakla, herşey kendisine has olduğunu ve kendi eser-i desti olduğunu ve kendisi tek ve yekta, istiklal ve infirad sahibi olduğunu size göstermek istiyor Siz dahi Onu tek ve yekta ve misilsiz, nazirsiz bihemta tanıyınız ve kabul ediniz» Daha bunun gibi, ona ve o makama münasib sözleri seyircilere söyledi Sonra, giren ahali iki güruha ayrıldılar Birinci güruhu Kendini tanımış ve aklı başında ve kalbi yerinde oldukları için, o sarayın içindeki acaiblere baktıkları zaman dediler «Bunda büyük bir iş var» Hem anladılar ki Beyhude değil, adi bir oyuncak değil Onun için merak ettiler «Acaba tılsımı nedir, içinde ne var» deyip düşünürken, birden o muarrif üstadınASM Beyan ettiği nutkunu işittiler Anladılar ki Bütün esrarın anahtarları Ondadır Ona müteveccihen gittiler ve dediler «Esselamü Aleyke ya Eyyühel Üstad Hakkan, şöyle bir muhteşem sarayın, senin gibi sadık ve müdakkik bir muarrifi lazımdır Seyyidimiz sana ne bildirmişse lütfen bize bildiriniz» Üstad ise, evvel zikri geçen nutukları onlara dedi Bunlar güzelce dinlediler, iyice kabul edip tam istifade ettiler Padişahın marziyatı dairesinde amel ettiler Onların şu edebli muamele ve vaziyetleri o Padişahın hoşuna geldiğinden onları has ve yüksek ve tavsif edilmez diğer bir saraya davet etti, ihsan etti Hem öyle bir Cevvad-ı Melike layık ve öyle muti ahaliye şayeste ve öyle edebli misafirlere münasib ve öyle yüksek bir kasra şayan bir Surette ikram etti daimi onları saadetlendirdi İkinci güruh ise akılları bozulmuş, kalbleri sönmüş olduklarından, saraya girdikleri vakit, nefislerine mağlub olup lezzetli taamlardan başka hiç bir şeye iltifat etmediler bütün o mehasinden gözlerini kapadılar ve o üstadın ASM irşadatından ve şakirdlerinin ikazatından kulaklarını tıkadılar Hayvan gibi yiyerek uykuya daldılar İçilmeyen, fakat Bazı şeyler için ihzar edilen iksirlerden içtiler Sarhoş olup öyle bağırdılar, karıştırdılar seyirci misafirleri çok rahatsız ettiler Sani-i Zişanın düsturlarına karşı edebsizlikte bulundular Saray sahibinin askerleri de onları tutup, öyle edebsizlere layık bir hapse attılar Ey benimle bu hikayeyi dinleyen arkadaş Elbette anladın ki O Hakim-i Zişan bu kasrı, şu mezkur maksadlar için bina etmiştir Şu maksadların husulü ise, iki şeye mütevakkıftır Birisi Şu gördüğümüz ve nutkunu işittiğimiz üstadın ASM vücududur Çünki O bulunmazsa, bütün maksadlar beyhude olur Çünki Anlaşılmaz bir kitab, muallimsiz olsa manasız bir kağıttan ibaret kalır İkincisi Ahali, o Üstadın ASM sözünü kabul edip dinlemesidir Demek, vücud-u Üstad vücud-u kasrın daisidir ve ahalinin istimaı, kasrın bekasına sebebdir Öyle ise denilebilir ki Şu Üstad ASM olmasaydı, o Melik-i Zişan şu kasrı bina etmezdi Hem yine denilebilir ki O Üstadın ASM talimatını ahali dinlemedikleri vakit, elbette o kasr tebdil ve tahvil edilecek Ey arkadaş Hikaye burada bitti Eğer şu temsilin sırrını anladınsa bak, hakikatın yüzünü de gör İşte o saray, şu alemdir ki tavanı, tebessüm eden yıldızlarla tenvir edilmiş gök yüzüdür Tabanı ise, şarktan garba guna-gun çiçeklerle süslendirilmiş yeryüzüdür O Melik ise, ezel ebed Sultanı olan bir Zat-ı Mukaddestir ki, yedi kat semavat ve arzı ve içlerinde olan herşey, kendilerine mahsus lisanlarla o Zatı takdis edip tesbih ediyorlar Hem öyle bir Melik-i Kadir ki, semavat ve arzı altı günde yaratarak Arş-ı Rububiyyetinde durup gece ve gündüzü, siyah ve beyaz iki hat gibi birbiri arkası sıra döndürüp, kainat sahifesinde ayatını yazan ve Güneş, Ay, yıldızlar emrine müsahhar zihaşmet ve zikudret sahibidir O sarayın menzilleri ise, şu onsekiz bin alemdir ki, herbirisi kendine layık bir tarz ile tezyin ve tanzim edilmiştir İşte o sarayda gördüğün sanayi-i garibe ise, şu alemde görünen Kudret-i İlahiyenin mucizeleridir ve o sarayda gördüğün taamlar ise şu alemde, hele yaz mevsiminde, hele Barla bahçelerinde Rahmet-i İlahiyenin semerat-ı harikalarına işarettir ve oradaki ocak ve matbah ise, burada kalbinde ateş olan arz ve sath-ı arzdır ve orada temsilde gördüğün gizli definelerin cevherleri ise, şu hakikatta Esma-i Kudsiye-i İlahiyenin cilvelerine misaldir ve temsilde gördüğümüz nakışlar ve o nakışların remizleri ise, şu alemi süslendiren muntazam masnuat ve mevzun nukuş-u kalem-i kudrettir ki, Kadir-i Zülcelalin esmasına delalet ederler ve o Üstad ise Seyyidimiz Muhammed Aleyhissalatü Vesselamdır Avenesi ise, Enbiya Aleyhimüsselamdır ve şakirdleri ise Evliya ve Asfiyadır O saraydaki hakimin hizmetkarları ise, şu alemde Melaike Aleyhimüsselama işarettir Temsilde, seyir ve ziyafete davet edilen misafirler ise, şu dünya misafirhanesinde cin ve ins ve insanın hizmetkarları olan hayvanlara işarettir ve o iki fırka ise, burada birisi ehl-i imandır ki kitab-ı kainatın ayatının müfessiri olan Kuran-ı Hakimin şakirdleridir Diğer güruh ise ehl-i küfür ve tuğyandır ki, nefis ve şeytana tabi olup yalnız hayat-ı dünyeviyeyi tanıyan, hayvan gibi belki daha aşağı sağır, dilsiz, dallin güruhudur Birinci kafile olan süeda ve ebrar ise, zülcenaheyn olan Üstadı dinlediler O Üstad hem abddir ubudiyet noktasında Rabbini tavsif ve tarif eder ki, Cenab-ı Hakkın dergahında ümmetinin elçisi hükmündedir Hem Resuldür Risalet noktasında Rabbinin ahkamını Kuran vasıtasıyla cin ve inse tebliğ eder Şu bahtiyar cemaat, o Resulü dinleyip Kurana kulak verdiler Kendilerini, enva-ı ibadatın fihristesi olan «namaz» ile birçok makamat-ı aliye içinde çok latif vazifelerle telebbüs etmiş gördüler Evet namazın mütenevvi ezkar ve harekatıyla işaret ettiği vezaifi, makamatı, mufassalan gördüler Şöyle ki Evvelen Âsara bakıp, gaibane muamele Suretinde saltanat-ı Rububiyyetin mehasinine temaşager makamında kendilerini gördüklerinden tekbir ve tesbih vazifesini eda edip «Allahü Ekber» dediler Saniyen Esma-i Kudsiye-i İlahiyenin cilveleri olan bedayiine ve parlak eserlerine dellallık makamında görünmekle «Sübhanallah, Velhamdülillah» diyerek takdis ve tahmid vazifesini ifa ettiler Salisen Rahmet-i İlahiyenin hazinelerinde iddihar edilen nimetlerini zahir ve batın duygularla tadıp anlamak makamında, şükür ve sena vazifesini edaya başladılar Rabian Esma-i İlahiyenin definelerindeki cevherleri, manevi cihazat mizanlarıyla tartıp bilmek makamında, tenzih ve medih vazifesine başladılar Hamisen Mistar-ı kader üstünde kalem-i kudretiyle yazılan mektubat-ı Rabbaniyyeyi mütalaa makamında, tefekkür ve istihsan vazifesine başladılar Sadisen Eşyanın yaratılışında ve masnuatın sanatındaki latif incelik ve nazenin güzellikleri temaşa ile tenzih makamında Fatır-ı Zülcelal, Sani-i Zülcemallerine muhabbet ve iştiyak vazifesine girdiler Demek kainata ve asara bakıp, gaibane muamele-i ubudiyyetle mezkur makamatta mezkur vezaifi eda ettikten sonra Sani-i Hakimin dahi muamelesine ve efaline bakmak derecesine çıktılar ki, hazırane bir muamele Suretinde evvela Halık-ı Zülcelalin kendi sanatının mucizeleriyle kendini zişuura tanıttırmasına karşı hayret içinde bir marifet ile mukabele ederek سُبْحَانَكَ مَا عَرَفْنَاكَ حَقَّ مَعْرِفَتِكَ dediler «Senin tarif edicilerin bütün masnuatındaki mucizelerindir» Sonra o Rahmanın kendi rahmetinin güzel meyveleriyle kendini sevdirmesine karşı, muhabbet ve aşk ile mukabele edip اِيّاكَ نَعْبُدُ وَاِيّاكَ نَسْتَعِينُ dediler Sonra o Münim-i Hakikinin tatlı nimetleriyle terahhum ve şefkatini göstermesine karşı şükür ve hamd ile mukabele ettiler dediler سُبْحَانَكَ وَبِحَمْدِكَ «Senin hak şükrünü nasıl eda edebiliriz Sen öyle şükre layık bir meşkursun ki, bütün kainata serilmiş bütün ihsanatın açık lisan-ı halleri, şükür ve senanızı okuyorlar Hem alem çarşısında dizilmiş ve zeminin yüzüne serpilmiş bütün nimetlerin ilanatıyla hamd ve medhinizi bildiriyorlar Hem rahmet ve nimetin manzum meyveleri ve mevzun yemişleri, senin cud ve keremine şehadet etmekle senin şükrünü enzar-ı mahlukat önünde ifa ederler» Sonra şu kainatın yüzlerinde değişen mevcudat ayinelerinde Cemal ve Celal ve Kemal ve Kibriyasının izharına karşı, اَللَّهُ اَكْبَرُ deyip tazim içinde bir aczle rükua gidip mahviyet içinde bir muhabbet ve hayretle secde edip mukabele ettiler Sonra o Ganiyy-i Mutlakın servetinin çokluğunu ve rahmetinin genişliğini göstermesine karşı fakr ve hacetlerini izhar edip, dua edip istemekle mukabele edip وَاِيَّاكَ نَسْتَعِينُ dediler Sonra o Sani-i Zülcelalin kendi sanatının latiflerini, harikalarını, antikalarını, sergilerle teşhirgah-ı enamda neşrine karşı, مَاشَاءَ اللَّهُ deyip takdir ederek Ne güzel yapılmış deyip istihsan ederek, بَارَكَ اللَّهُ deyip müşahede etmek, اَمَنَّا deyip şehadet etmek Geliniz, bakınız hayran olarak حَىَّ عَلَى الْفَلاَحْ deyip herkesi şahid tutmakla mukabele ettiler Hem o Sultan-ı ezel ve ebed, kainatın aktarında kendi Rububiyyetinin saltanatını ilanına ve vahdaniyyetinin izharına karşı tevhid ve tasdik edip سَمِعْنَا وَ اَطَعْنَا diyerek itaat ve inkıyad ile mukabele ettiler Sonra o Rabb-ül aleminin uluihiyyetinin izharına karşı zaaf içinde aczlerini, ihtiyaç içinde fakrlerini ilandan ibaret olan ubudiyyet ile ve ubudiyyetin hülasası olan «Namaz» ile mukabele ettiler Daha bunlar gibi guna-gun ubudiyyet vazifeleriyle şu dar-ı dünya denilen mescid-i kebirinde farize-i ömürlerini ve vazife-i hayatlarını eda edip ahsen-i takvim Suretini aldılar Bütün mahlukat üstünde bir mertebeye çıktılar ki, yümn-i iman ile emn ü emanet ile mücehhez emin bir halife-i arz oldular ve şu meydan-ı tecrübe ve şu destgah-ı imtihandan sonra onların Rabb-i Kerimi onları, imanlarına mükafat olarak saadet-i ebediyeye ve İslamiyetlerine ücret olarak darüsselama davet ederek öyle bir ikram etti ve eder ki, hiç göz görmemiş ve kulak işitmemiş ve kalb-i beşere hutur etmemiş derecede parlak bir tarzda rahmetine mazhar etti ve onlara ebediyet ve beka verdi Çünki Ebedi ve sermedi olan bir cemalin seyirci müştakı ve ayinedar aşıkı, elbette baki kalıp ebede gidecektir İşte Kuran şakirdlerinin akibetleri böyledir Cenab-ı Hak bizleri onlardan eylesin, amin Amma, füccar ve eşrar olan diğer güruh ise Hadd-i büluğ ile şu alem sarayına girdikleri vakit, bütün vahdaniyyetin delillerine karşı küfür ile mukabele edip ve bütün nimetlere karşı küfran ile mukabele ederek ve bütün mevcudatı kıymetsizlikle kafirane bir ittiham ile tahkir ettiler ve bütün Esma-i İlahiyyenin tecelliyatına karşı red ve inkar ile mukabele ettiklerinden, az bir vakitte nihayetsiz bir cinayet işlediler nihayetsiz bir azaba müstehak oldular Evet, insana sermaye-i ömür ve cihazat-ı insaniyye, mezkur vezaif için verilmiştir Ey sersem nefsim ve ey pürheves arkadaşım Âya zannediyor musun ki, vazife-i hayatınız yalnız terbiye-i medeniyye ile güzelce muhafaza-i nefs etmek, ayıb olmasın, batın ve fercin hizmetine mi münhasırdır Yahut, zannediyor musunuz ki, hayatınızın makinesinde dercedilen şu nazik letaif ve maneviyyat ve şu hassas aza ve alat ve şu muntazam cevarih ve cihazat ve şu mütecessis havas ve hissiyatın gaye-i yeganesi şu hayat-ı faniyede, nefs-i rezilenin, hevesat-ı süfliyyenin tatmini için istimaline mi münhasırdır Haşa ve kella Belki vücudunuzda şunların yaratılması ve fıtratınızda bunların gaye-i idhali, iki esastır Biri Cenab-ı Münim-i Hakikinin bütün nimetlerinin herbir çeşitlerini size ihsas ettirip şükrettirmekten ibarettir Siz de hissedip, şükür ve ibadetini etmelisiniz İkincisi Âleme tecelli eden Esma-i kudsiyye-i İlahiyyenin bütün tecelliyatının aksamını, birer birer, size o cihazat vasıtasıyla bildirip tattırmaktır Siz dahi tatmakla tanıyarak iman getirmelisiniz İşte bu iki esas üzerine kemalat-ı insaniyye neşv ü nema bulur Bununla insan, insan olur İnsaniyyetin cihazatı, hayvan gibi hayat-ı dünyeviyyeyi kazanmak için verilmemiş olduğuna şu temsil sırrıyla bak Mesela, bir zat bir hizmetçisine yirmi altın verdi ta mahsus bir kumaştan kendisine bir kat libas alsın O hizmetçi gitti, o kumaşın alasından mükemmel bir libas aldı, giydi Sonra gördü ki O zat, diğer bir hizmetkarına bin altın verip, bir kağıt içinde Bazı şeyler yazılı olarak onun cebine koydu, ticarete gönderdi Şimdi, her aklı başında olan bilir ki o sermaye, bir kat libas almak için değil Çünki evvelki hizmetkar, yirmi altınla en ala kumaştan bir kat libas almış olduğundan, elbette bu bin altın, bir kat libasa sarfedilmez Şayet bu ikinci hizmetkar, cebine konulan kağıdı okumayıp, belki evvelki hizmetçiye bakıp, bütün parayı bir dükkancıya bir kat libas için verip, hem o kumaşın en çürüğünden ve arkadaşının libasından elli derece aşağı bir libas alsa, elbette o hadim nihayet derecede ahmaklık etmiş olacağı için şiddetle tazib ve hiddetle tedib edilecektir Ey nefsim ve ey arkadaşım Aklınızı başınıza toplayınız Sermaye-i ömür ve istidad-ı hayatınızı hayvan gibi, belki hayvandan çok aşağı bir derecede şu hayat-ı faniye ve lezzet-i maddiyeye sarfetmeyiniz Yoksa sermayece en ala hayvandan elli derece yüksek olduğunuz halde, en ednasından elli derece aşağı düşersiniz Ey gafil nefsim Senin hayatının gayesini ve hayatının mahiyetini, hem hayatının Suretini, hem hayatının sırr-ı hakikatını, hem hayatının kemal-i saadetini bir derece anlamak istersen bak Senin hayatının gayelerinin icmali dokuz emirdir Birincisi şudur ki Senin vücudunda konulan duygular terazileriyle, rahmet-i İlahiyyenin hazinelerinde iddihar edilen nimetleri tartmaktır ve külli şükretmektir İkincisi Senin fıtratında vazedilen cihazatın anahtarlarıyla Esma-i kudsiyye-i İlahiyyenin gizli definelerini açmaktır, Zat-ı Akdesi o Esma ile tanımaktır Üçüncüsü Şu teşhirgah-ı dünyada, mahlukat nazarında, Esma-i İlahiyyenin sana taktıkları garib sanatlarını ve latif cilvelerini bilerek hayatında teşhir ve izhar etmektir Dördüncüsü Lisan-ı hal ve kalinle Halikının dergah-ı Rububiyyetine ubudiyyetini ilan etmektir Beşincisi Nasıl bir asker padişahından aldığı türlü türlü nişanları, resmi vakitlerde takıp padişahın nazarında görünmekle onun iltifatat-ı asarını gösterdiği gibi, sen dahi esma-i İlahiyenin cilvelerinin sana verdikleri letaif-i insaniye murassaatıyla bilerek süslenip o Şahid-i Ezelinin nazar-ı şuhud ve işhadına görünmektir Altıncısı Zevilhayat olanların tezahürat-ı hayatiye denilen, Halıklarına tahiyyatları ve rumuzat-ı hayatiye denilen, Sanilerine tesbihatları ve semerat ve gayat-ı hayatiye denilen, Vahib-ül Hayata arz-ı ubudiyetlerini bilerek müşahede etmek, tefekkür ile görüp şehadetle göstermektir Yedincisi Senin hayatına verilen cüzi ilim ve kudret ve irade gibi sıfat ve hallerinden küçük nümunelerini vahid-i kıyasi ittihaz ile, Halık-ı Zülcelalin sıfat-ı mutlakasını ve şuun-u mukaddesesini o ölçüler ile bilmektir Mesela sen cüzi iktidarın ve cüzi ilmin ve cüzi iraden ile bu haneyi muntazam yaptığından, şu kasr-ı alemin senin hanenden büyüklüğü derecesinde, şu alemin ustasını o nisbette Kadir, Alim, Hakim, Müdebbir bilmek lazımdır Sekizincisi Şu alemdeki mevcudatın herbiri kendine mahsus bir dil ile Halıkının vahdaniyetine ve Saniinin Rububiyetine dair manevi sözlerini fehmetmektir Dokuzuncusu Acz ve zafın, fakr ve ihtiyacın ölçüsüyle kudret-i İlahiye ve Gına-yı Rabbaniyenin derecat-ı tecelliyatını anlamaktır Nasılki açlığın dereceleri nisbetinde ve ihtiyacın envaı miktarınca, taamın lezzeti ve derecatı ve çeşitleri anlaşılır Onun gibi sen de nihayetsiz aczin ve fakrınla, nihayetsiz kudret ve gına-yı İlahiyenin derecatını fehmetmelisin İşte senin hayatının gayeleri, icmalen bunlar gibi emirlerdir Şimdi kendi hayatının mahiyetine bak ki, o mahiyetinin icmali şudur Esma-i İlahiyeye ait garaibin fihristesi, hem şuun ve sıfat-ı İlahiyenin bir mikyası hem kainattaki alemlerin bir mizanı hem bu alem-i kebirin bir listesi hem şu kainatın bir haritası hem şu kitab-ı ekberin bir fezlekesi hem kudretin gizli definelerini açacak bir anahtar külçesi hem mevcudata serpilen ve evkata takılan kemalatının bir ahsen-i takvimidir İşte mahiyet-i hayatın bunlar gibi emirlerdir Şimdi senin hayatının Sureti ve tarz-ı vazifesi şudur ki Hayatın, bir kelime-i mektubedir Kalem-i kudretle yazılmış hikmet-nüma bir sözdür Görünüp ve işitilip, Esma-i Hüsnaya delalet eder İşte hayatının sureti bu gibi emirlerdir Şimdi hayatının sırr-ı hakikatı şudur ki Tecelli-i Ehadiyete, cilve-i Samediyete, ayineliktir Yani bütün aleme tecelli eden esmanın nokta-i mihrakıyesi hükmünde bir camiiyetle Zat-ı Ehad-i Samede ayineliktir Şimdi hayatının saadet içindeki Kemali ise Senin hayatının ayinesinde temessül eden Şems-i Ezelinin envarını hissedip sevmektir Zişuur olarak Ona şevk göstermektir Onun muhabbetiyle kendinden geçmektir Kalbin göz bebeğinde aks-i nurunu yerleştirmektir İşte bu sırdandır ki, seni ala-yı illiyyine çıkaran bir Hadis-i Kudsinin meal-i şerifi olan مَنْ نَه كُنْجَمْ دَرْ سَموَات ُو زَمِين * اَزْ عَجَبْ كُنْجَمْ بَقَلْبِ مُؤْمِنِين denilmiştir İşte ey nefsim Hayatının böyle ulvi gayata müteveccih olduğu ve şöyle kıymetli hazineleri cami olduğu halde, hiç akıl ve insafa layık mıdır ki Hiç-ender-hiç olan muvakkat huzuzat-ı nefsaniyeye, geçici lezaiz-i dünyeviyeye sarfedip zayi edersin Eğer zayi etmemek istersen, geçen temsil ve hakikata remzeden وَالشَّمْسِ وَضُحَيهَا * وَالْقَمَرِ اِذَا تَلَيهَا * وَالنَّهَارِ اِذَا جَلَّيهَا * وَ الَّيْلِ اِذَا يَغْشَيهَا * وَ السَّمَاءِ وَمَا بَنَيهَا * وَ اْلاَرْضِ وَمَا طَحَيهَا * وَ نَفْسٍ وَمَا سَوَّيهَا * فَاَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَيهَا * قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكَّيهَا * وَ قَدْ خَابَ مَنْ دَسَّيهَا suresindeki kasem ve cevab-ı kasemi düşünüp amel et اَللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى شَمْسِ سَمَاءِ الرِّسَالَةِ وَ قَمَرِ بُرْجِ النُّبُوَّةِ وَ عَلَى اۤلِهِ وَ اَصْحَابِهِ نُجُومِ الْهِدَايَةِ وَ ارْحَمْنَا وَ ارْحَمِ الْمُوءْمِنِينَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ اۤمِينَ اۤمِينَ اۤمِينَ", + "gaye": "Kainatın ve insanın yaratılışındaki hikmetleri, insanın vazife-i ubudiyetini ve salatın hakikatini temsil yoluyla açıklayarak, insanın dünya hayatını boş ve faydasız geçirmemesi gerektiğini, asıl gayesinin Allah'ı tanımak, O'na şükretmek ve ibadet etmek olduğunu kavratmak.", + "konular": [ + "Kainatın yaratılış gayesi", + "İnsanın hilkatindeki muamma", + "Salatın rumuzları ve hakikatleri", + "Allah'ın esma ve sıfatlarının tecellileri", + "İmanın önemi ve ehl-i imanın akıbeti", + "Küfrün neticeleri ve ehl-i küfrün akıbeti", + "Dünya hayatının fani oluşu", + "İnsani cihazatın hakiki gayesi", + "Hayatın hakikati ve gayeleri", + "İnsanın kıymeti ve mertebesi", + "Peygamberin (asm) görevi ve öğretileri" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "Hilkat", + "Nefis", + "Salat", + "Rububiyyet", + "Vahdaniyet", + "Marifet", + "Muhabbet", + "Şükür", + "İtaat", + "Ubudiyet", + "Sıddıkıyet", + "İman", + "Küfür", + "Acz", + "Fakr", + "Gına", + "Kudret", + "Cemal", + "Kemal", + "Celal", + "Teşekkür", + "Tefekkür", + "İstihsan", + "Tevhid", + "Tasdik", + "Ahiret", + "Ebediyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise", + "Ortaokul" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "Ey kardeş Eğer hikmet-i alemin tılsımını ve hilkat-i insanın muammasını ve hakikat-ı salatın rumuzunu bir parça fehmetmek istersen, nefsimle beraber şu temsili hikayeciğe bak.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onikinci Söz" + ], + "title": "Onikinci Söz", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَمَنْ يُؤْتَ اْلحِكْمَةَ فَقَدْ اُوتِىَ خَيْرًا كَثِيرًا [Kuran-ı Hakimin hikmet-i kudsiyesi ile felsefe hikmetinin icmalen müvazenesi Hem hikmet-i Kuraniyenin insanın hayat-ı şahsiyesine ve hayat-ı içtimaiyesine verdiği ders-i terbiyenin gayet kısa bir fezlekesi Hem Kuranın sair Kelimat-ı İlahiyeye ve bütün kelamlara cihet-i rüchaniyetine bir işarettir İşte bu sözde Dört Esas vardır]", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in hikmetinin üstünlüğünü ve felsefe ile mukayesesini açıklamak, Kuran'ın insan hayatındaki terbiyevi rolünü vurgulamak ve diğer kelamlar üzerindeki rüchaniyetini belirtmek", + "konular": [ + "Kuran hikmeti ile felsefe hikmetinin karşılaştırılması", + "Kuran'ın kişisel hayata etkisi", + "Kuran'ın toplumsal hayata etkisi", + "Kuran'ın diğer ilahi kelamlar ve bütün kelamlar üzerindeki üstünlüğü", + "Kuran'ın terbiyevi dersleri" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "Kur'an", + "Felsefe", + "Terbiye", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "وَالْمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِي�� خَيْرًا كَثِيرًا", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onikinci Söz", + "BİRİNCİ ESAS" + ], + "title": "BİRİNCİ ESAS", + "content": "Hikmet-i Kuraniye ile hikmet-i fenniyenin farklarına şu gelecek hikaye-i temsiliye dürbünüyle bak Bir zaman, hem dindar, hem gayet sanatkar bir Hakim-i Namdar istedi ki Kuran-ı Hakimi, maanisindeki kudsiyetine ve kelimatındaki icaza şayeste bir yazı ile yazsın O muciz-nüma kamete, harika bir libas giydirilsin İşte o Nakkaş Zat, Kuranı pek acib bir tarzda yazdı Bütün kıymettar cevherleri, yazısında istimal etti Hakaikının tenevvüüne işaret için Bazı mücessem hurufatını elmas ve zümrüt ile ve bir kısmını lülü ve akik ile ve bir taifesini pırlanta ve mercanla ve bir nevini altun ve gümüş ile yazdı Hem öyle bir tarzda süslendirip münakkaş etti ki, okumayı bilen ve bilmeyen herkes temaşasından hayran olup istihsan ederdi Bahusus ehl-i hakikatın nazarına o suri güzellik, manasındaki gayet parlak güzelliğin ve gayet şirin tezyinatın işaratı olduğundan, pek kıymettar bir antika olmuştur Sonra o Hakim, şu Musanna ve murassa Kuranı, bir ecnebi feylesofa ve bir müslüman alime gösterdi Hem tecrübe, hem mükafat için emretti ki Herbiriniz, bunun hikmetine dair bir eser yazınız Evvela o feylesof, sonra o alim, Ona dair birer kitab telif ettiler Fakat feylesofun kitabı, yalnız harflerin nakışlarından ve münasebetlerinden ve vaziyetlerinden ve cevherlerinin hasiyetlerinden ve tarifatından bahseder Manasına hiç ilişmez Çünki o ecnebi adam, arabi hattı okumayı hiç bilmez Hatta o müzeyyen Kuranı, bilmiyor ki bir kitabdır ve manayı ifade eden yazıdır Belki Ona münakkaş bir antika nazarıyla bakıyor Lakin çendan arabi bilmiyor fakat çok iyi bir mühendistir, güzel bir tasvircidir, mahir bir kimyagerdir, sarraf bir cevhercidir İşte o adam, bu sanatlara göre eserini yazdı Amma müslüman alim ise, Ona baktığı vakit anladı ki «O, Kitab-ı Mübindir, Kuran-ı Hakimdir» İşte bu hakperest zat, ne tezyinat-ı zahiriyesine ehemmiyet verdi ve ne de hurufun nukuşuyla iştigal etti Belki öyle bir şeyle meşgul oldu ki, milyon mertebe öteki adamın iştigal ettiği meselelerinden daha ali, daha gali, daha latif, daha şerif, daha nafi, daha cami Çünki, Nukuşun perdesi altında olan hakaik-i kudsiyesinden ve envar-ı esrarından bahsederek gayet güzel bir tefsir-i şerif yazdı Sonra ikisi, eserlerini götürüp o Hakim-i Zişana takdim ettiler O Hakim, evvela feylesofun eserini aldı Baktı gördü ki O hodpesend ve tabiatperest adam çok çalışmış, fakat hiç hakiki hikmetini yazmamış Hiçbir manasını anlamamış, belki karıştırmış Ona karşı hürmetsizlik, belki edebsizlik etmiş Çünki O menba-ı hakaik olan Kuranı, manasız nukuş zannederek, mana cihetinde kıymetsizlik ile tahkir etmiş olduğundan, o Hakim-i Hakim dahi onun eserini başına vurdu, huzurundan çıkardı Sonra öteki hakperest, müdakkik alimin eserine baktı gördü ki Gayet güzel ve nafi bir tefsir ve gayet hakimane, mürşidane bir teliftir Âferin, barekallah dedi İşte hikmet budur ve alim ve hakim, bunun sahibine derler Öteki adam ise, haddinden tecavüz etmiş bir sanatkardır Sonra onun eserine bir mükafat olarak herbir harfine mukabil, tükenmez hazinesinden On altun verilsin irade etti Eğer temsili fehmettin ise bak, hakikatın yüzünü de gör Amma o müzeyyen Kuran ise, şu Musanna kainattır O hakim ise, Hakim-i Ezelidir Ve o iki adam ise, birisi yani ecnebisi ilm-i felsefe ve hükemasıdır Diğeri, Kuran ve şakirdleridir Evet Kuran-ı Hakim, şu Kuran-ı Azim-i Kainatın en ali bir müfessiridir ve en beliğ bir tercümanıdır Evet o Furkandır ki Şu kainatın sahifelerinde ve zamanların yapraklarında kalem-i kudretle yazılan ayat-ı tekviniyyeyi cin ve inse ders verir Hem herbiri birer harf-i manidar olan mevcudata «Mana-yı Harfi» nazarıyla, yani onlara Sani hesabına bakar, «Ne kadar güzel yapılmış, ne kadar güzel bir Surette Saniinin cemaline delalet ediyor» der Ve bununla kainatın hakiki güzelliğini gösteriyor Amma ilm-i hikmet dedikleri felsefe ise huruf-u mevcudatın tezyinatında ve münasebatında dalmış ve sersemleşmiş, hakikatın yolunu şaşırmış Şu kitab-ı kebirin hurufatına «Mana-yı Harfi» ile, yani Allah hesabına bakmak lazım gelirken öyle etmeyip «Mana-yı İsmi» ile, yani mevcudata mevcudat hesabına bakar, öyle bahseder Ne güzel yapılmışa bedel, Ne güzeldir der, çirkinleştirir Bununla kainatı tahkir edip, kendisine müşteki eder Evet dinsiz felsefe, hakikatsiz bir safsatadır ve kainata bir tahkirdir", + "gaye": "Kainatın manasının sadece Allah hesabına, yani 'Mana-yı Harfi' ile anlaşılabileceğini ve bu bakış açısının önemini vurgulamak; felsefenin ise yüzeysellikte kaldığını ve hakikatten uzaklaştığını göstermek. Hikmet-i Kuraniye ile hikmet-i fenniyenin farklarını temsili bir hikaye ��zerinden açıklamak.", + "konular": [ + "Hikmet-i Kuraniye'nin üstünlüğü", + "Hikmet-i fenniyenin eksikliği", + "Kainatın bir kitap olarak okunması", + "Mana-yı Harfi ve Mana-yı İsmi farkı", + "Felsefenin yanılgıları", + "Kuran'ın kainatı açıklama gücü" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "Kainat", + "Kuran", + "Felsefe", + "Mana-yı Harfi", + "Mana-yı İsmi", + "Hakikat", + "Tefsir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "İşte hikmet budur ve alim ve hakim, bunun sahibine derler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onikinci Söz", + "İKİNCİ ESAS" + ], + "title": "İKİNCİ ESAS", + "content": "Kuran-ı Hakimin hikmeti, hayat-ı şahsiyeye verdiği terbiye-i ahlakıyye ve hikmet-i felsefenin verdiği dersin müvazenesi Felsefenin halis bir tilmizi, bir firavundur Fakat menfaati için en hasis şeye ibadet eden bir firavun-u zelildir Her menfaatli şeyi kendine «Rab» tanır Hem o dinsiz şakird, mütemerrid ve muanniddir Fakat bir lezzet için nihayet zilleti kabul eden miskin bir mütemerriddir Şeytan gibi şahısların, bir menfaat-ı hasise için ayağını öpmekle zillet gösterir deni bir muanniddir Hem o dinsiz şakird, cebbar bir mağrurdurFakat kalbinde nokta-i istinad bulmadığı için zatında gayet acz ile aciz bir cebbar-ı hodfüruştur Hem o şakird, menfaatperest hodendiştir ki Gaye-i himmeti, nefs ve batnın ve fercin hevesatını tatmin ve menfaat-ı şahsiyesini, Bazı menfaat-ı kavmiyye içinde arayan dessas bir hodgamdır Amma hikmet-i Kuranın halis tilmizi ise bir abddir Fakat azam-ı mahlukata da ibadete tenezzül etmez Hem cennet gibi azam-ı menfaat olan bir şeyi, gaye-i ibadet kabul etmez bir abd-i azizdir Hem hakiki tilmizi mütevazidir selim, halimdir Fakat Fatırının gayrına, daire-i izni haricinde ihtiyarıyla tezellüle tenezzül etmez Hem fakir ve zaiftir, fakr ve zafını bilir Fakat onun Malik-i Kerimi, ona iddihar ettiği uhrevi servet ile müstağnidir ve Seyyidinin nihayetsiz kudretine istinad ettiği için kavidir Hem, yalnız livechillah, rıza-i İlahi için, fazilet için amel eder, çalışır İşte iki hikmetin verdiği terbiye, iki tilmizin müvazenesiyle anlaşılır", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in ahlaki terbiyesinin felsefenin ahlaki terbiyesine üstünlüğünü ve bu iki farklı eğitimin insan üzerinde oluşturduğu farklı karakterleri karşılaştırmalı olarak ortaya koymak.", + "konular": [ + "Kuran-ı Kerim terbiyesi ile felsefe terbiyesinin karşılaştırılması", + "Felsefe tilmizinin karakter analizi (menfaatperestlik, zillet, kibir, acizlik)", + "Kuran-ı Kerim tilmizinin karakter analizi (izzet, tevekkül, tevazu, güç)", + "İbadetin ve kulluğun mahiyeti", + "İnsanın Allah'a olan bağımlılığı ve gücü", + "Dünya menfaati peşinde koşanların düşkünlüğü", + "Allah rızası için amel etmenin fazileti" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "Terbiye", + "Felsefe", + "İbadet", + "Zillet", + "Kibir", + "Acz", + "Menfaatperestlik", + "Abdiyet", + "Aziz", + "Mütevazi", + "Fakr", + "Kudret", + "Rıza-i İlahi", + "Fazilet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Müvazene", + "vecize": "İşte iki hikmetin verdiği terbiye, iki tilmizin müvazenesiyle anlaşılır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onikinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ESAS" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ ESAS", + "content": "Hikmet-i felsefe ile hikmet-i Kuraniyenin hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeye verdiği terbiyeler Amma hikmet-i felsefe ise, hayat-ı içtimaiyede nokta-i istinadı, «Kuvvet» kabul eder Hedefi, «menfaat» bilir Düstur-u hayatı, «Cidal» tanır Cemaatlerin rabıtasını, «Unsuriyet, menfi milliyeti» tutar Semeratı ise, «Hevesat-ı nefsaniyeyi tatmin ve hacat-ı beşeriyeyi tezyid»dir Halbuki kuvvetin şeni, «Tecavüzdür» Menfaatın şeni, her arzuya kafi gelmediğinden üstünde «Boğuşmaktır» Düstur-u cidalin şeni, «çarpışmaktır» Unsuriyetin şeni, başkasını yutmakla beslenmek olduğundan, «Tecavüzdür» İşte bu hikmettendir ki Beşerin saadeti selb olmuştur Amma hikmet-i Kuraniye ise, nokta-i istinadı, kuvvete bedel «Hakk»ı kabul eder Gayede menfaate bedel, «Fazilet ve Rıza-yı İlahiyi kabul eder Hayatta düstur-u cidal yerine«Düstur-u teavün»ü esas tutar Cemaatlerin rabıtalarında unsuriyyet, milliyet yerine «Rabıta-i dini ve sınıfi ve vatani» kabul eder Gayatı hevesat-ı nefsaniyyenin tecavüzatına sed çekip, ruhu maaliyata teşvik ve hissiyyat-ı ulviyyesini tatmin eder ve insanı kemalat-ı insaniyyeye sevk edip insan eder Hakkın şeni, «İttifaktır» Faziletin şeni, «Tesanüddür» Düstur-u teavünün şeni, «Birbirinin imdadına yetişmektir» Dinin şeni, «Uhuvvettir» «İncizabdır» Nefsi gemlemekle bağlamak, ruhu Kemalata kamçılamakla serbest bırakmanın şeni, «Saadet-i Dareyndir»", + "gaye": "Felsefi ve Kur'ani hikmetin insanlık üzerindeki etkilerini karşılaştırarak Kur'ani hikmetin üstünlüğünü ve insanlığa saadet getiren yol olduğunu ortaya koymak", + "konular": [ + "Hikmet-i felsefe ve hikmet-i Kuraniye karşılaştırması", + "Hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeye verilen terbiyeler", + "Kuvvet-Hak ilişkisi", + "Menfaat-Fazilet ve Rıza-yı İlahi ilişkisi", + "Cidal-Teavün ilişkisi", + "Unsuriyet, milliyet-Rabıta-i dini, sınıfi, vatani ilişkisi", + "Hevesat-ı nefsaniyenin tatmini-Ruhun maaliyata teşviki", + "Beşer saadeti", + "Hakkın şeni", + "Faziletin şeni", + "Düstur-u teavünün şeni", + "Dinin şeni", + "Nefsi gemlemek", + "Saadet-i Dareyn" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "Felsefe", + "Kur'aniye", + "Kuvvet", + "Menfaat", + "Cidal", + "Unsuriyet", + "Milliyet", + "Hevesat-ı nefsaniye", + "Hak", + "Fazilet", + "Rıza-yı İlahi", + "Teavün", + "Rabıta-i dini", + "Rabıta-i sınıfi", + "Rabıta-i vatani", + "Kemalat-ı insaniye", + "İttifak", + "Tesanüd", + "Uhuvvet", + "İncizab", + "Saadet-i Dareyn" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "İşte bu hikmettendir ki Beşerin saadeti selb olmuştur", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onüçüncü Söz", + "Hüve Nüktesi" + ], + "title": "Hüve Nüktesi", + "content": "بِاسْمِهِ سُبْحَانَهُ * وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ اَبَدًا دَائِمًا Çok aziz ve sıddık kardeşlerim Kardeşlerim, لآَ اِلَهَ اِلاَّ هُوَ ve قُلْ هُوَ اللَّهُdeki هُوَ lafzında yalnız maddi cihette bir seyahat-ı hayaliyye-i fikriyyede hava sahifesinin mütalaasıyla ani bir Surette görünen bir zarif nükte-i tevhidde meslek-i imaniyyenin hadsiz derece kolay ve vücub derecesinde sühuletli bulunmasını ve şirk ve dalaletin mesleğinde hadsiz derecede müşkilatlı, mümteni binler muhal bulunduğunu müşahede ettim Gayet kısa bir işaretle o geniş ve uzun nükteyi Beyan edeceğim Evet nasılki bir avuç toprak, yüzer çiçeklere nöbetle saksılık eden kabında eğer tabiata, esbaba havale edilse lazımgelir ki ya o kabda küçük mikyasta yüzer, belki çiçekler adedince manevi makineler, fabrikalar bulunsun veyahut o parçacık topraktaki herbir zerre, bütün o ayrı ayrı çiçekleri, muhtelif hasiyetleriyle ve hayattar cihazatıyla yapmalarını bilsin adeta bir ilah gibi hadsiz ilmi ve nihayetsiz iktidarı bulunsun Aynen öyle de Emr ve iradenin bir arşı olan havanın, rüzgarın her bir parçası ve bir nefes ve tırnak kadar olan هُوَ lafzındaki havada küçücük mikyasta, bütün dünyada mevcud telefonların, telgrafların, radyoların ve hadsiz ve muhtelif konuşmaların merkezleri, santralları, ahize ve nakileleri bulunsun ve o hadsiz işleri beraber ve bir anda yapabilsin veyahut o هُوَ deki havanın belki unsur-u havanın herbir parçasının herbir zerresi, bütün telefoncular ve ayrı ayrı umum telgrafçılar ve radyo ile konuşanlar kadar manevi şahsiyetleri ve kabiliyetleri bulunsun ve onların umum dillerini bilsin ve aynı zamanda başka zerrelere de bildirsin, neşretsin Çünki bilfiil o vaziyet kısmen görünüyor ve havanın bütün eczasında o kabiliyet var İşte ehl-i küfrün ve tabiiyyun ve maddiyyunların mesleklerinde değil bir muhal, belki zerreler adedince muhaller ve imtinalar ve müşkülatlar aşikare görünüyor Eğer Sani-i Zülcelale verilse, hava bütün zerratıyla onun emirber neferi olur Birtek zerrenin muntazam birtek vazifesi kadar kolayca, hadsiz külli vazifelerini Halıkının izniyle ve kuvvetiyle ve Halıka intisab ve istinad ile ve Saniinin cilve-i kudreti ile bir anda şimşek süratinde ve هُوَ telaffuzu ve havanın temevvücü sühuletinde yapılır Yani, kalem-i kudretin hadsiz ve harika ve muntazam yazılarına bir sahife olur ve zerreleri, o kalemin uçları ve zerrelerin vazifeleri dahi, kalem-i kaderin noktaları bulunur Birtek zerrenin hareketi derecesinde kolay çalışır İşte ben لآَ اِلَهَ اِلاَّ هُو ve قُلْ هُوَ اللَّهُ deki hareket-i fikriye ile seyahatimde hava alemini temaşa ve o unsurun sahifesini mütalaa ederken, bu mücmel hakikatı tam vazıh ve mufassal aynelyakin müşahede ettim ve هُوَ nin lafzında, havasında böyle parlak bir bürhan ve bir lema-yı vahidiyyet bulunduğu gibi manasında ve işaretinde gayet nurani bir cilve-i Ehadiyyet ve çok kuvvetli bir hüccet-i tevhid ve هُوَ zamirinin mutlak ve mübhem işareti hangi zata bakıyor işaretine bir karine-i taayyün o hüccette bulunması içindir ki, hem Kuran-ı Muciz-ül Beyan hem ehl-i zikir makam-ı tevhidde bu kudsi kelimeyi çok tekrar ederler diye ilmelyakin ile bildim Evet mesela bir nokta beyaz kağıtta, iki-üç nokta konulsa karıştığı ve bir adam, muhtelif çok vazifeleri beraber yapmasıyla şaşıracağı ve bir küçük zihayata, çok yükler yüklenmesiyle altında ezildiği ve bir lisan ve bir kulak, aynı anda müteaddid kelimelerin beraber çıkması ve girmesi intizamını bozup karışacağı halde aynelyakin gördüm ki هُوَ nin anahtarı ile ve pusulasıyla fikren seyahat ettiğim hava unsurunda herbir parçası hatta herbir zerresi içine muhtelif binler noktalar, harfler, kelimeler konulduğu veya konulabileceği halde, karışmadığını ve intizamını bozmadığını hem ayrı ayrı pek çok vazifeler yaptığı halde, hiç şaşırmadan yapıldığını ve o parçaya ve zerreye pek çok ağır yükler yüklendiği halde hiç zaf göstermeyerek, geri kalmayarak intizam ile taşıdığını hem binler ayrı ayrı kelime, ayrı ayrı tarzda, manada o küçücük kulak ve lisanlara Kemal-i intizamla gelip çıkıp, hiç karışmayarak bozulmayarak o küçücük kulaklara girip, o gayet incecik lisanlardan çıktığı ve o her zerre ve her parçacık, bu acib vazifeleri görmekle beraber Kemal-i serbestiyet ile cezbedarane hal dili ile ve mezkur hakikatın şehadeti ve lisanıyla لآَ اِلَهَ اِلاَّ هُوَ ve قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ deyip gezer ve fırtınaların ve şimşek ve berk ve gök gürültüsü gibi havayı çarpıştırıcı dalgalar içerisinde intizamını ve vazifelerini hiç bozmuyor ve şaşırmıyor ve bir iş diğer bir işe mani olmuyor Ben aynelyakin müşahede ettim Demek ya herbir zerre ve herbir parça havada nihayetsiz bir hikmet ve nihayetsiz bir ilmi, iradesi ve nihayetsiz bir kuvveti, kudreti ve bütün zerrata hakim-i mutlak bir hassaları bulunmak lazımdır ki bu işlere medar olabilsin Bu ise, zerreler adedince muhal ve batıldır Hiçbir şeytan dahi bunu hatıra getiremez Öyle ise bu sahife-i havanın hakkalyakin, aynelyakin, ilmelyakin derecesinde bedahetle Zat-ı Zülcelalin hadsiz gayr-ı mütenahi ilmi ve hikmetle çalıştırdığı kalem-i kudret ve kaderin mütebeddil sahifesi ve bir levh-i mahfuzun alem-i tegayyürde ve mütebeddil şuunatında bir levh-i mahv-isbat namında yazar bozar tahtası hükmündedir İşte hava unsurunun yalnız nakl-i asvat vazifesinde mezkur cilve-i Vahdaniyyeti ve mezkur acaibi gösterdiği ve dalaletin hadsiz muhaliyetini izhar ettiği gibi, unsur-u havainin sair ehemmiyetli vazifelerinden biri de elektrik, cazibe, dafia, ziya gibi sair letaifin naklinde şaşırmadan muntazaman, asvat naklindeki vazifeyi gördüğü aynı zamanda, bu vazifeleri dahi gördüğü aynı zamanında, bütün nebatat ve hayvanata teneffüs ve telkih gibi hayata lüzumu bulunan levazımatı Kemal-i intizam ile yetiştiriyor Emir ve İrade-i İlahiyyenin bir arşı olduğunu kati bir Surette isbat ediyor Ve serseri tesadüf ve kör kuvvet ve sağır tabiat ve karışık, hedefsiz esbab ve aciz, camid, cahil maddeler bu sahife-i havaiyyenin kitabetine ve vazifelerine karışması hiçbir cihetle ihtimal ve imkanı bulunmadığını aynelyakin derecesinde isbat ettiğini kati kanaat getirdim ve herbir zerre ve herbir parça lisan-ı hal ile لآَ اِلَهَ اِلاَّ هُوَ ve قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ dediklerini bildim ve bu هُوَ anahtarı ile havanın maddi cihetindeki bu acaibi gördüğüm gibi, hava unsuru da bir هُوَ olarak alem-i misal ve alem-i manaya bir anahtar oldu Gördüm ki, alem-i misal, nihayetsiz fotoğraflar ve herbir fotoğraf, hadsiz hadisat-ı dünyeviyeyi aynı zamanda hiç karıştırmayarak alıyor Binler dünya kadar büyük ve geniş bir sinema-i uhreviye ve faniyatın fani ve zail hallerini ve vaziyetlerini ve geçici hayatlarının meyvelerini sermedi temaşagahlarda ve Cennette saadet-i ebediye ashablarına da dünya maceralarını ve eski hatıratlarını levhalarıyla gözlerine göstermek için pek büyük bir fotoğraf makinası olarak bildim Haşiye Fakat zahir hakikatlar gibi kuvvetli bürhanlarla ve hüccetlerle isbat etmeğe, zaman ve zemin, hal ve vaziyet müsaade etmediğinden kısa kesildi Hem Levh-i Mahfuzun, hem alem-i misalin iki hücceti ve iki küçücük nümunesi ve iki noktası, insanın başında olan kuvve-i hafıza ve kuvve-i hayaliye, mercimek küçüklüğünde iken, hiç karıştırmayarak kemal-i intizamla içlerinde bir büyük kütüphane kadar malumatın yazılması kati ispat eder ki, o iki kuvvenin nümune-i ekber ve azamları, alem-i misal ile Levh-i Mahfuzdur Hava ve su unsurlarının, hususan nutfelerin suyu ve hava unsuru toprak unsurunun pek fevkinde daha ziyade hikmet ve irade ile ve kalem-i kader ve kudret ile yazıldıkları ve tesadüf ve kör kuvvetin ve sağır tabiatın ve camid ve hedefsiz esbabın karışması yüz derece muhal ve hiçbir cihetle mümkün olmadığı ve Hakim-i Zülcelalin kalem-i kader ve hikmetinin sahifesi olduğu ilmelyakin ile kati bilindi Mütebakisi şimdilik yazdırılmadı Umuma binler selam", + "gaye": "Hava sahifesinin mütalaasıyla, Allah'ın varlığı ve birliği olan tevhidin hadsiz derece kolay ve vücub derecesinde suhuletli olduğunu, şirk ve dalaletin ise hadsiz derece müşkilatlı ve muhal bulunduğunu ispat etmek ve imanın kıymetini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Tevhidin kolaylığı ve şirk-dalaletin zorluğu", + "Hava unsurunun tevhid burhanı olarak incelenmesi", + "Tabiatçıların ve materyalistlerin yanılgıları", + "Kader ve kudret kalemi", + "Havanın farklı vazifeleri (ses, ışık, elektrik nakli, hayat levazımatı)", + "Alem-i Misal ve Levh-i Mahfuz'un ispatı", + "İnsan hafızası ve hayal gücünün birer Levh-i Mahfuz ve Alem-i Misal numunesi olması", + "Unsurların yaratılışındaki hikmet ve irade" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Şirk", + "Dalalet", + "Vücub", + "Suholet", + "Müşkilat", + "Muhal", + "Sani-i Zülcelal", + "Kudret", + "İrade", + "Kader", + "Vahdaniyet", + "Ehadiyyet", + "Bürhan", + "Hüccet", + "Levh-i Mahfuz", + "Alem-i Misal", + "Hikmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevhid", + "vecize": "İşte ehl-i küfrün ve tabiiyyun ve maddiyyunların mesleklerinde değil bir muhal, belki zerreler adedince muhaller ve imtinalar ve müşkülatlar aşikare görünüyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Söz" + ], + "title": "Ondördüncü Söz", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ آلرَ كِتَابٌ اُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ [Kuran-ı Hakimin ve Kuranın müfessir-i hakikisi olan hadisin bir kısım yüksek ve ulvi hakaikına çıkmak için teslim ve inkıyadı noksan olan kalblere yardım edecek basamaklar hükmünde o hakikatların bir kısım nazirelerine işaret edeceğiz ve hatimesinde bir ders-i ibret ve bir sırr-ı inayet beyan edilecek O hakikatlardan haşir ve kıyametin nazireleri, Onuncu Sözde, bilhassa Dokuzuncu Hakikatında zikredildiği için tekrara lüzum yoktur Yalnız sair hakikatlardan nümune olarak Beş Mesele zikrederiz]", + "gaye": "Kuran ve hadisin yüksek hakikatlerini, teslim ve inkıyadı eksik kalplere basamaklar hükmünde nazirelerle anlatarak idrak ettirmek ve haşir ile kıyamet dışındaki bazı hakikatlardan örnekler sunmak.", + "konular": [ + "Kuran'ın hakikatleri", + "Hadisin hakikatleri", + "Teslimiyetin önemi", + "İnkiyadın önemi", + "Hakikatlerin idrakine yardımcı basamaklar", + "Haşir ve kıyametin nazireleri", + "Beş mesele ile örnek hakikatler", + "Ders-i ibret", + "Sırr-ı inayet" + ], + "kavramlar": [ + "Hakikat", + "Teslimiyet", + "İnkiyat", + "Haşir", + "Kıyamet", + "İbret", + "İnayet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hakikat", + "vecize": "Kuran-ı Hakimin ve Kuranın müfessir-i hakikisi olan hadisin bir kısım yüksek ve ulvi hakaikına çıkmak için teslim ve inkıyadı noksan olan kalblere yardım edecek basamaklar hükmünde o hakikatların bir kısım nazirelerine işaret edeceğiz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Söz", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Mesela خَلَقَ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضَ فِى سِتَّةِ اَيَّامٍ Altı günde gökleri ve yerleri yarattık demek olan hem belki bin ve elli bin sene gibi uzun zamandan ibaret olan eyyam-ı Kuraniyye ile insan dünyası ve hayvan alemi altı günde yaşıyacağına işaret eden hakikat-ı ulviyyesine kanaat getirmek için, birer gün hükmünde olan herbir asırda, herbir senede, herbir günde Fatır-ı Zülcelalin halkettiği seyyal alemleri, seyyar kainatları, geçici dünyaları nazar-ı şuhuda gösteriyoruz Evet güya insanlar gibi dünyalar dahi, birer misafirdir Her mevsimde Zat-ı Zülcelalin emriyle alem dolar, boşanır", + "gaye": "Kuran'daki 'altı günde yaratılış' ifadesinin zamansal genişliğini ve her anki ilahi yaratılışın kesintisizliğini kavramak.", + "konular": [ + "Kuran'daki 'altı gün' kavramının tefsiri", + "Eyyam-ı Kuraniyye'nin geniş zaman dilimlerini ifade etmesi", + "Evrendeki sürekli yaratılış ve değişim", + "Dünyaların ve canlıların geçici misafirliği", + "Her mevsimde kainatın yenilenmesi ve boşalması", + "İlahi kudretin ve yaratıcılığın tecellileri" + ], + "kavramlar": [ + "Yaratılış", + "Kader", + "Zaman", + "Eyyam-ı Kuraniyye", + "Seyyal alemler", + "Fatır-ı Zülcelal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Yaratılış", + "vecize": "Evet güya insanlar gibi dünyalar dahi, birer misafirdir Her mevsimde Zat-ı Zülcelalin emriyle alem dolar, boşanır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Söz", + "İkincisi" + ], + "title": "İkincisi", + "content": "Mesela وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ اِلاَّ فِى كِتَابٍ مُبِينٍ وَكُلَّ شَيْءٍ اَحْصَيْنَاهُ فِى اِمَامٍ مُبِينٍ لاَ يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِى السَّموَاتِ وَلاَ فِى اْلاَرْضِ وَلآَ اَصْغَرُ مِنْ ذلِكَ وَلآَ اَكْبَرُ اِلاَّ فِى كِتَابٍ مُبِينٍ gibi ayetlerin ifade ettikleri ki Bütün eşya, bütün ahvaliyle vücuda gelmeden ve geldikten sonra ve gittikten sonra yazılıdır ve yazılır ve yazılıyor demek olan hakikat-ı aliyesine kanaat getirmek için Nakkaş-ı Zülcelal, ruy-i zeminin sahifesinde, her mevsimde, bahusus baharda değiştirdiği nihayetsiz muntazam mahlukatın fihriste-i vücudlarını, tarihçe-i hayatlarını, desatir-i hareketlerini çekirdeklerinde, tohumlarında, köklerinde manevi bir surette derc ve muhafaza ettiğini ve zevalden sonra semerelerinde aynen kalem-i kaderiyle, manevi bir tarzda basit tohumcuklarında yazdığını, hatta her geçici baharda, yaş-kuru ne varsa, mahdud zerrecikler ve kemikler hükmünde olan tohumlarda, ölmüş odunlarda, kemal-i intizam ile muhafaza ettiğini nazar-ı şuhuda gösteriyoruz Güya her bir bahar, bir tek çiçek gibi, gayet muntazam ve mevzun olarak, zeminin yüzüne bir Cemil ve Celilin eliyle takılıp koparılıyor konup kaldırılıyor Hakikat böyle iken, beşerin en acib bir dalaleti budur ki Kader kaleminin sahifesi olan Levh-i Mahfuzun yalnız bir cilve-i aksi olarak, fihriste-i sanat-ı Rabbaniyye olup, ehl-i gafletin lisanında tabiat denilen bu kitabet-i fıtriyyeyi, bu nakş-ı sanatı, bu münfail mistar-ı hikmeti, tabiat-ı müessire diyerek masdar ve fail telakki etmesidir اَيْنَ الثَّرَا مِنَ الثُّرَيَّا Hakikat nerede Ehl-i gafletin telakkileri nerede", + "gaye": "Kader hakikatini Kur'an ayetleri ve kainat örnekleriyle ispatlamak ve tabiatçılık dalaletini çürütmek.", + "konular": [ + "Kader ve Levh-i Mahfuz hakikati", + "Allah'ın ilim ve kudretinin sonsuzluğu", + "Kainatın muntazam yaratılışı ve kaderin izleri", + "Tabiatçılık fikrinin dalaleti ve yanlışlığı", + "Tohumlardaki kaderi yazılışın delili" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Levh-i Mahfuz", + "İlim", + "Kudret", + "Tabiat", + "Sanat", + "Nakış", + "Tohum" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "Kader kaleminin sahifesi olan Levh-i Mahfuzun yalnız bir cilve-i aksi olarak, fihriste-i sanat-ı Rabbaniyye olup, ehl-i gafletin lisanında tabiat denilen bu kitabet-i fıtriyyeyi, bu nakş-ı sanatı, bu münfail mistar-ı hikmeti, tabiat-ı müessire diyerek masdar ve fail telakki etmesidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Söz", + "Üçüncüsü" + ], + "title": "Üçüncüsü", + "content": "Mesela, hamele-i arş ve yer ve göklerin melaike-i müekkelleri ve sair bir kısım melekler hakkında Muhbir-i Sadıkın tasvir ettiği, mesela kırkbinler başlı, herbir başta kırkbinler lisan ve her lisanda kırkbinler tarzda tesbihat ettiklerini ve intizam ve külliyet ve vüsat-i ubudiyyetlerini ifade eden hakikata çıkmak için, şuna dikkat et ki Zat-ı Zülcelal تُسَبِّحُ لَهُ السَّموَاتُ السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَ سَخَّرْنَا اْلجِبَالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ اِنَّا عَرَضْنَا اْلاَمَانَةَ عَلَى السَّمَوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاْلجِبَالِ -gibi ayetlerle tasrih ediyor ki Mevcudatın en büyüğü ve küllisi dahi, kendi külliyetine göre ve azametine münasib bir tarzda tesbihat ettiğini gösteriyor ve öyle de görünüyor Evet bir bahr-ı müsebbih olan şu semavatın kelimat-ı tesbihiyyesi güneşler, aylar, yıldızlar olduğu gibi, bir tayr-ı müsebbih ve hamid olan şu zeminin dahi elfaz-ı tahmidiyyesi hayvanlar, nebatlar ve ağaçlardır Demek herbir ağacın, herbir yıldızın cüzi birer tesbihatı olduğu gibi zeminin de ve zeminin herbir kıtasının da ve herbir dağ ve derenin de ve berr ve bahrının da ve göklerin herbir feleğinin de ve her bir burcunun da birer tesbih-i küllisi vardır Şu binler başları olan zeminin her başında yüzbinler lisanlar bulunan ve her lisanda yüzbin tarzda tesbihat çiçeklerini, tahmidat meyvelerini, alem-i misalde tercümanlık edip gösterecek ve alem-i ervahta temsil edip ilan edecek, ona göre elbette bir melek-i müekkeli vardır Evet müteaddid eşya bir cemaat şekline girse, bir şahs-ı manevisi olacaktır Eğer o cemiyet, imtizaç edip ittihad şeklini alsa, onu temsil edecek bir şahs-ı manevisi, bir nevi ruh-u manevisi ve vazife-i tesbihiyyesini görecek bir melek-i müekkeli olacaktır İşte bak, misal olarak bu Barla ağzının, şu dağ lisanının bir muazzam kelimesi olan bu odamızın önündeki çınar ağacına bak, gör Ağacın şu üç başının her başında kaç yüz dal dilleri var ve her dilde bak, kaç yüz mevzun ve muntazam meyve kelimeleri var ve her meyvede dikkat et kaç yüz kanatlı mevzun tohumcuk harfleri, Emr-i كُنْ فَيَكُونُ e malik Sani-i Zülcelaline ne kadar beliğ bir medih ve fasih bir tesbih ettiğini işittiğin, gördüğün gibi ona müekkel melek dahi, ona göre alem-i manada müteaddid diller ile tesbihatını temsil ediyor ve hikmeten öyle olmak gerektir", + "gaye": "Kainattaki varlıkların, özellikle büyük ve külli olanların Allah'ı (cc) nasıl tesbih ettiğini ve her varlığın kendine özgü tesbihinin olduğunu, bu tesbihatları temsilen meleklerin varlığını izah etmek.", + "konular": [ + "Varlıkların tesbihatı", + "Meleklerin vazifeleri", + "Kainatın zikir ve şükürle dolu oluşu", + "Cüzi ve külli tesbihat arasındaki ilişki", + "Manevi şahsiyetler ve melek-i müekkeller", + "Allah'ın azametinin tesbihat yoluyla görünmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tesbih", + "Melek", + "Rububiyet", + "Külliyet", + "Cüz'iyet", + "Şahs-ı manevi", + "Müekkel", + "Hamd" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tesbih", + "vecize": "Demek herbir ağacın, herbir yıldızın cüzi birer tesbihatı olduğu gibi zeminin de ve zeminin herbir kıtasının da ve herbir dağ ve derenin de ve berr ve bahrının da ve göklerin herbir feleğinin de ve her bir burcunun da birer tesbih-i küllisi vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Söz", + "Dördüncüsü" + ], + "title": "Dördüncüsü", + "content": "Mesela اِنَّمَآ اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَيْئًا اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ وَمَآ اَمْرُ السَّاعَةِ اِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ وَ نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ تَعْرُجُ اْلمَلاَئِكَةُ وَالرُّوحُ اِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ اَلْفَ سَنَةٍ gibi ayetlerin ifade ettikleri hakikat-ı ulviyyesine ki, Kadir-i Mutlak o derece sühulet ve süratle ve mualecesiz ve mübaşeretsiz eşyayı halkeder ki, yalnız sırf bir emir ile icad eder gibi görünüyor, fehmediliyor Hem o Sani-i Kadir nihayet derecede masnuata karib olduğu halde, masnuat nihayet derecede ondan baiddir Hem nihayetsiz kibriyasıyla beraber, gayet cüzi ve hakir umuru dahi, ehemmiyetle tanzim ve hüsn-ü sanattan hariç bırakmıyor İşte bu hakikat-ı Kuraniyyenin vücuduna, mevcudatta meşhud sühulet-i mutlak içinde intizam-ı ekmel şehadet ettiği gibi, gelecek temsil dahi, onun sırr-ı hikmetini gösterir Mesela وَلِلّهِ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى Sani-i Zülcelalin Esma-i Hüsnasından Nur isminin bir kesif ayinesi hükmünde olan güneşin, emr-i Rabbani ve teshir-i İlahi ile mazhar olduğu vazifeler, şu hakikatı fehme takrib eder Şöyle ki Güneş ulviyyetiyle beraber bütün şeffaf ve parlak şeylere nihayet derecede yakın, belki onların zatlarından onlara daha yakın olduğu, cilvesiyle ve timsaliyle ve tasarrufa benzer çok cihetlerle onları müteessir ettiği halde o şeffaf şeyler ise, binler sene ondan uzaktırlar Onu hiçbir vecihle müteessir edemezler kurbiyet dava edemezler Hem o Güneş, her şeffaf zerreye, hatta ziyası nereye girmiş ise orada hazır ve nazır gibi olduğu, o zerrenin kabiliyet ve rengine göre Güneşin aksi ve bir nevi timsali görünmesiyle anlaşılır Hem Güneşin azamet-i nuraniyeti derecesinde ihatası, nüfuzu ziyadeleşir Nuraniyyet azametindendir ki, en küçük ufak şeyler, ondan gizlenip kaçamazlar Demek azamet-i kibriyası, cüzi ve ufak şeyleri, nuraniyyet sırrıyla harice atmak değil bilakis daire-i ihatasına alıyor Hem güneşi, mazhar olduğu cilvelerde ve vazifelerde farz-ı muhal olarak fail-i muhtar farzetsek, o derece sühulet ve sürat ve vüsat içinde, zerreden katreden deniz yüzünden seyyarata kadar izn-i İlahi ile öyle işliyor ki, şu tasarrufat-ı azimeyi yalnız bir mahz-ı emir ile yapar, tahayyül edilebilir Zerre ile seyyare, emrine karşı müsavidirler Deniz yüzüne verdiği feyzi, zerreye de kabiliyetine göre kemal-i intizam ile verir İşte, sema denizinin yüzünde ziyadar bir kabarcık ve Kadir-i Mutlakın Nur isminin cilvesine kesif bir ayinecik olan şu güneşin, bilmüşahede şu hakikatın üç esasının nümunelerine mazhar olduğunu görüyoruz Elbette güneşin nur ve harareti, ilim ve kudretine nisbeten toprak gibi kesif hükmünde, نُورَ النُّورِ مُنَوِّرَالنُّورِ مُقَدِّرَالنُّورِ olan Zat-ı Zülcelal, her şeye, ilim ve kudretiyle nihayetsiz yakın ve hazır ve nazır ve eşya Ondan gayet uzak olduğuna, hem o derece külfetsiz, mualecesiz, sühuletle işleri yapar ki, yalnız mahz-ı emrin sürat ve sühuletiyle icad eder gibi anlaşıldığına hem hiçbir şey, cüzi-külli, küçük-büyük, daire-i kudretinden harice çıkmadığına ve kibriyası ihata ettiğine şuhud derecesinde bir yakin-i imani ile iman ederiz ve iman etmek gerektir", + "gaye": "Kadir-i Mutlak olan Allah'ın sonsuz kudretini, her şeye yakınlığını ve her şeyi kolayca yaratıp idare edişini, güneş örneği üzerinden açıklayarak imanı güçlendirmek ve Kur'an'ın hakikatlerini tasdik etmek.", + "konular": [ + "Allah'ın kudret ve sühuleti", + "Allah'ın eşyaya yakınlığı ve eşyanın Allah'tan uzaklığı", + "Allah'ın azamet ve kibriyası", + "Allah'ın cüzi ve küçük şeyleri tanzimi", + "Güneşin ilahi isimlere ayna olması", + "Güneşin vazifeleri ve Allah'ın işleyişine benzetilmesi", + "Nur isminin tecellileri", + "İmanın hakikatleri" + ], + "kavramlar": [ + "Kadir-i Mutlak", + "Sühulet", + "Sürat", + "Mualece", + "Mübaşeret", + "Kibriya", + "Masnuat", + "Sani-i Kadir", + "Nur ismi", + "Kurbiyet", + "İhata", + "Tasarrufat", + "İman", + "Yakîn" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kudret", + "vecize": "Elbette güneşin nur ve harareti, ilim ve kudretine nisbeten toprak gibi kesif hükmünde, نُورَ النُّورِ مُنَوِّرَالنُّورِ مُقَدِّرَالنُّورِ olan Zat-ı Zülcelal, her şeye, ilim ve kudretiyle nihayetsiz yakın ve hazır ve nazır ve eşya Ondan gayet uzak olduğuna, hem o derece külfetsiz, mualecesiz, sühuletle işleri yapar ki, yalnız mahz-ı emrin sürat ve sühuletiyle icad eder gibi anlaşıldığına hem hiçbir şey, cüzi-külli, küçük-büyük, daire-i kudretinden harice çıkmadığına ve kibriyası ihata ettiğine şuhud derecesinde bir yakin-i imani ile iman ederiz ve iman etmek gerektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Söz", + "Beşincisi" + ], + "title": "Beşincisi", + "content": "وَمَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَاْلاَرْضُ جَمِيعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَالسَّموَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ den tut, ta وَاعْلَمُوآ اَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ اْلمَرْءِ وَقَلْبِهِ ye kadar hem اَللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ den tut, ta يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ e kadar hem خَلَقَ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضَ dan tut, ta خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ e kadar hem مَا شَآءَ اللَّهُ لاَ قُوَّةَ اِلاَّ بِاللَّهِ den tut, ta وَمَا تَشَآؤُنَ اِلآَّ اَنْ يَشَآءَ اللَّهُ ya kadar hudud-u azamet-i rububiyyeti ve kibriya-i uluhiyyeti tutmuş olan Ezel ve Ebed Sultanı, şu aciz ve nihayetsiz zaif ve nihayetsiz fakir ve nihayetsiz muhtaç ve yalnız cüzi bir ihtiyar ile icada kabiliyeti olmayan zaif bir kisb ile mücehhez beni-ademe karşı şedid şikayat-ı Kuraniyyesi ve azim tehdidatı ve müdhiş vaidleri ne hikmete binaendir ve ne vecihle tevfik edilir Ne suretle münasib düşer demek olan derin ve yüksek hakikata kanaat getirmek için şu gelecek iki temsile bak Birinci Temsil Mesela şahane bir bağ var ki, nihayetsiz meyvedar ve çiçekdar masnular içinde bulunuyorlar Ona nezaret etmek için pek çok hademeler tayin edilmiş Bir hizmetkarın vazifesi dahi, yalnız o bağa yayılacak ve içilecek suyun mecrasındaki deliğin kapağını açmaktır ve şu hizmetkar ise tenbellik etti, deliğin kapağını açmadı O bağın tekemmülüne halel geldi veyahut kurudu O vakit Halıkın sanat-ı Rabbaniyyesinden ve Sultanın nezaret-i ��ahanesinden ve ziya ve hava ve toprağın hizmet-i bendeganesinden başka bütün hademelerin, o sersemden şekvaya hakları vardır Zira hizmetlerini akim bıraktı veya zarar verdi İkinci Temsil Mesela cesim bir sefine-i Sultaniyyede, adi bir adam cüzi vazifesini terketmesiyle, bütün gemideki vazifedarların netaic-i hidematına halel getirdiğinden ve bazı da mahvettiğinden, bütün o vazifedarlar namına gemi sahibi ondan şedid şikayet eder Kusur sahibi ise, diyemez ki Ben bir adi adamım, ehemmiyetsiz ihmalimden şu şiddete müstehak değildim Çünki tek bir adem, hadsiz ademleri intac eder Fakat vücud kendine göre semere verir Çünki bir şeyin vücudu, bütün şerait ve esbabın vücuduna mütevakkıf olduğu halde o şeyin ademi, intifası, tek bir şartın intifasıyla ve tek bir cüzün ademiyle netice itibariyle münadim olur Bundandır ki Tahrib, tamirden pek çok defa eshel olduğu bir düstur-u mütearife hükmüne geçmiştir Madem küfür ve dalalet, tuğyan ve masiyet esasları, inkardır ve reddir, terktir ve adem-i kabuldür Suret-i zahiriyede ne kadar müsbet ve vücudlu görünse de, hakikatta intifadır, ademdir Öyle ise cinayet-i sariyedir Sair mevcudatın netaic-i amellerine halel verdiği gibi Esma-i İlahiyyenin cilve-i cemallerine perde çeker İşte bu hadsiz şikayete hakları olan mevcudat namına o mevcudatın Sultanı, şu asi beşerden azim şikayet eder ve etmesi, ayn-ı hikmettir ve o asi, şiddetli tehdidata elbette müstehaktır ve dehşetli vaidlere, bilaşübhe sezadır Hatime بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَمَا اْلحَيَاةُ الدُّنْيَا اِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ [Gafil kafaya bir tokmak ve bir ders-i ibrettir] Ey gaflete dalıp ve bu hayatı tatlı görüp ve ahireti unutup, dünyaya talib bedbaht nefsim Bilir misin neye benzersin Deve kuşuna Avcıyı görür, uçamıyor başını kuma sokuyor, ta avcı onu görmesin Koca gövdesi dışarda Avcı görür Yalnız o, gözünü kum içinde kapamış, görmez Ey nefis Şu temsile bak gör Nasıl dünyaya hasr-ı nazar, aziz bir lezzeti, elim bir eleme kalb eder Mesela şu karyede yani Barlada iki adam bulunur Birisinin yüzde doksandokuz ahbabı İstanbula gitmişler Güzelce yaşıyorlar Yalnız bir tek burada kalmış O dahi oraya gidecek Bunun için şu adam İstanbula müştaktır, orayı düşünür Ahbaba kavuşmak ister Ne vakit ona denilse Oraya git, sevinip gülerek gider İkinci adam ise, yüzde doksandokuz dostları buradan gitmişler Bir kısmı mahvolmuşlar Bir kısmı, ne görür, ne de görünür yerlere sokulmuşlar Perişan olup gitmişler, zanneder Şu biçare adam ise, bütün onlara bedel yalnız bir misafire ünsiyyet edip teselli bulmak ister Onunla o elim alam-ı firakı kapamak ister Ey nefis Başta Habibullah, bütün ahbabın kabrin öbür tarafındadırlar Burada kalan bir-iki tane ise, onlar da gidiyorlar Ölümden ürküp, kabirden korkup, başını çevirme Merdane kabre bak, dinle ne taleb eder Erkekçesine ölümün yüzüne gül bak ne ister Sakın gafil olup ikinci adama benzeme Ey nefsim Deme Zaman değişmiş, asır başkalaşmış, herkes dünyaya dalmış, hayata perestiş eder Derd-i maişetle sarhoştur Çünki Ölüm değişmiyor Firak, bekaya kalbolup başkalaşmıyor Acz-i beşeri, fakr-ı insani değişmiyor, ziyadeleşiyor Beşer yolculuğu kesilmiyor, sürat peyda ediyor Hem deme Ben de herkes gibiyim Çünki herkes sana kabir kapısına kadar arkadaşlık eder Herkesle musibette beraber olmak demek olan teselli ise, kabrin öbür tarafında pek esassızdır Hem kendini başıboş zannetme Zira şu misafirhane-i dünyada nazar-ı hikmetle baksan hiçbir şeyi nizamsız gayesiz göremezsin Nasıl sen nizamsız, gayesiz kalabilirsin Zelzele gibi vakıalar olan şu hadisat-ı kevniyye, tesadüf oyuncağı değiller Mesela Zemine nebatat ve hayvanat envaından giydirilen birbiri üstünde, birbiri içinde, gayet muntazam ve gayet münakkaş gömlekler baştan aşağıya kadar gayelerle, hikmetlerle müzeyyen, mücehhez olduklarını gördüğün ve gayet ali gayeler içinde kemal-i intizam ile meczup mevlevi gibi devredip döndürmesini bildiğin halde, nasıl oluyor ki, küre-i arzın beni-Âdemden, bahusus ehl-i imandan beğenmediği bir kısım etvar-ı gafletin sıklet-i maneviyyesinden omuz silkmeye benzeyen zelzele gibi Haşiye mevt-alud hadisat-ı hayatiyyesini bir mülhidin neşrettiği gibi gayesiz, tesadüfi zannederek bütün musibetzedelerin elim zayiatını bedelsiz hebaen-mensur gösterip, müdhiş bir yese atarlar {Haşiye İzmirin zelzelesi münasebetiyle yazılmıştır} Hem büyük bir hata, hem büyük bir zulüm ederler Belki öyle hadiseler, bir Hakim-i Rahimin emriyle ehl-i imanın fani malını, sadaka hükmüne çevirip ibka etmektir ve küfran-ı nimetten gelen günahlara keffarettir Nasıl ki bir gün gelecek, şu müsahhar zemin yüzünün zineti olan asar-ı beşeriyyeyi şirk-alud, şükürsüz görüp, çirkin bulur Halık��n emriyle büyük bir zelzele ile bütün yüzünü siler, temizler Allahın emriyle ehl-i şirki Cehenneme döker Ehl-i şükre Haydi, Cennete buyurun der", + "gaye": "Ezel ve Ebed Sultanı olan Allah'ın azamet ve kibriyası karşısında insanın acizliğini, fakirliğini ve hadsiz ihtiyaçlarını idrak ederek, işlediği günahların (küfür, dalalet, tuğyan, masiyet) sadece kendi varlığına değil, tüm kainatın nizamına ve İlahi isimlerin cilvelerine verdiği zararı anlamak ve bu sebeple ilahi şikayet ve tehditlerin hikmetini kavramak. Aynı zamanda dünya hayatının aldatıcı geçiciliğini ve ahiret gerçeğini idrak ederek gafletten sıyrılmak ve imanın getirdiği teslimiyetle musibetlere hikmet nazarıyla bakmak.", + "konular": [ + "Allah'ın azamet ve kibriyası", + "İnsanın aczi ve fakr-ı insani", + "Günahların kainattaki etkisi", + "Küfür ve dalaletin mahiyeti", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Ahiret inancının önemi", + "Ölüm ve kabir gerçeği", + "Musibetlerin hikmeti", + "Zelzelerin ilahi hikmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Azamet", + "Kibriya", + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Acz", + "Fakr", + "Kıyamet", + "Küfür", + "Dalalet", + "Tuğyan", + "Masiyet", + "Adem", + "Vücud", + "Nefis", + "Gaflet", + "Ahiret", + "Kabir", + "Ölüm", + "Haşir", + "Hikmet", + "Rahim", + "Cennet", + "Cehennem", + "Şirk", + "Şükür" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Gaflet", + "vecize": "Madem küfür ve dalalet, tuğyan ve masiyet esasları, inkardır ve reddir, terktir ve adem-i kabuldür. Suret-i zahiriyede ne kadar müsbet ve vücudlu görünse de, hakikatta intifadır, ademdir Öyle ise cinayet-i sariyedir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondördüncü Söz", + "Ondördüncü Söz'ün Zeyli" + ], + "title": "Ondördüncü Sözün Zeyli", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ اِذَا زُلْزِلَتِ اْلاَرْضُ زِلْزَالَهَآ وَاَخْرَجَتِ اْلاَرْضُ اَثْقَالَهَا وَ قَالَ اْلاِنْسَانُ مَالَهَا يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ اَخْبَارَهَا بِاَنَّ رَبَّكَ اَوْحَى لَهَاالخ Şu sure katiyyen ifade ediyor ki Küre-i Arz, hareket ve zelzelesinde vahy ve ilhama mazhar olarak emir tahtında depreniyor Bazan da titriyor [Manevi ve ehemmiyetli bir canibden şimdiki zelzele münasebetiyle altı-yedi cüzi suale karşı yine manevi ihtar yardımıyla cevabları kalbe geldi Tafsilen yazmak kaç defa niyet ettimse de izin verilmedi Yalnız icmalen kısacık yazılacak] Birinci Sual Bu zelzelenin maddi musibetinden daha elim manevi bir musibeti olarak, şu zelzelenin devamından gelen korku ve meyusiyet ekser halkın ekser memlekette gece istirahatını selbederek dehşetli bir azab vermesi nedendir Yine manevi cevab Şöyle denildi ki Ramazan-ı Şerifin teravih vaktinde kemal-i neşe ve sürur ile sarhoşçasına gayet heveskarane şarkıları ve bazan kızların sesleriyle radyo ağzıyla bu mübarek merkez-i İslamiyetin her köşesinde cazibedarane işittirilmesi, bu korku azabını netice verdi İkinci Sual Niçin gavurların memleketlerinde bu semavi tokat başlarına gelmiyor Bu biçare müslümanlara iniyor Elcevab Büyük hatalar ve cinayetler tehir ile büyük merkezlerde ve küçücük cinayetler tacil ile küçük merkezlerde verildiği gibi mühim bir hikmete binaen ehl-i küfrün cinayetlerinin kısm-ı azamı, Mahkeme-i Kübra-yı Haşre tehir edilerek ehl-i imanın hataları, kısmen bu dünyada cezası verilirHaşiye {Haşiye Hem Rus gibi olanlar, mensuh ve tahrif edilmiş bir dini terk etmekle, hak ve ebedi ve kabil-i nesh olmayan bir dine ihanet etmek derecesinde gayretullaha dokunmadığından, zemin şimdilik onları bırakıp, bunlara hiddet ediyor} Üçüncü Sual Bazı eşhasın hatasından gelen bu musibet bir derece memlekette umumi şekle girmesinin sebebi nedir Elcevab Umumi musibet, ekseriyetin hatasından ileri gelmesi cihetiyle ekser nasın o zalim eşhasın harekatına fiilen veya iltizamen veya iltihaken taraftar olmasıyla manen iştirak eder, musibet-i ammeye sebebiyet verir Dördüncü Sual Madem bu zelzele musibeti, hataların neticesi ve keffaret-üz zünubdur Masumların ve hatasızların o musibet içinde yanması nedendir Adaletullah nasıl müsaade eder Yine manevi canibden elcevab Bu mesele sırr-ı kadere taalluk ettiği için, Risale-i Kadere havale edip yalnız burada bu kadar denildi وَاتَّقُوا فِتْنَةً لاَ تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَآصَّةً Yani Bir bela, bir musibetten çekininiz ki, geldiği vakit yalnız zalimlere mahsus kalmayıp masumları da yakar Şu ayetin sırrı şudur ki Bu dünya bir meydan-ı tecrübe ve imtihandır ve dar-ı teklif ve mücahededir İmtihan ve teklif iktiza ederler ki, hakikatlar perdeli kalıp, ta müsabaka ve mücahede ile Ebubekirler ala-yı illiyyine çıksınlar ve Ebucehiller esfel-i safiline girsinler Eğer masumlar böyle musibetlerde sağlam kalsaydılar, Ebucehiller aynen Ebubekirler gibi teslim olup, mücahede ile manevi terakki kapısı kapanacaktı ve sırr-ı teklif bozulacaktı Madem mazlum, zalim ile beraber musibete düşmek, hikmet-i İlahice lazım geliyor Acaba o biçare mazlumların rahmet ve adaletten hisseleri nedir Bu suale karşı cevaben denildi ki O musibetteki gazab ve hiddet içinde onlara bir rahmet cilvesi var Çünki o masumların fani malları, onların hakkında sadaka olup, baki bir mal hükmüne geçtiği gibi, fani hayatları dahi bir baki hayatı kazandıracak derecede bir nevi şehadet hükmünde olarak, nisbeten az ve muvakkat bir meşakkat ve azabdan büyük ve daimi bir kazancı kazandıran bu zelzele, onlar hakkında ayn-ı gazab içinde bir rahmettir Beşinci Sual Âdil ve Rahim, Kadir ve Hakim, neden hususi hatalara hususi ceza vermeyip, koca bir unsuru musallat eder Bu hal cemal-i rahmetine ve şümul-ü kudretine nasıl muvafık düşer Elcevab Kadir-i Zülcelal, herbir unsura çok vazifeler vermiş ve herbir vazifede çok neticeler verdiriyor Bir unsurun bir tek vazifesinde, bir tek neticesi çirkin ve şer ve musibet olsa da, sair güzel neticeler, bu neticeyi de güzel hükmüne getirir Eğer bu tek çirkin netice vücuda gelmemek için, insana karşı hiddete gelmiş o unsur, o vazifeden menedilse o vakit o güzel neticeler adedince hayırlar terkedilir ve lüzumlu bir hayrı yapmamak, şer olması haysiyetiyle, o hayırlar adedince şerler yapılır Ta bir tek şer gelmesin gibi gayet çirkin ve hilaf-ı hikmet ve hilaf-ı hakikat bir kusurdur Kudret ve hikmet ve hakikat kusurdan münezzehtirler Madem bir kısım hatalar, unsurları ve arzı hiddete getirecek derecede bir şümullü isyandır ve çok mahlukatın hukukuna bir tahkirli tecavüzdür Elbette o cinayetin fevkalade çirkinliğini göstermek için, koca bir unsura, külli vazifesi içinde Onları terbiye et diye emir verilmesi ayn-ı hikmettir ve adalettir ve mazlumlara ayn-ı rahmettir Altıncı Sual Zelzele, küre-i arzın içinde inkılabat-ı madeniyenin neticesi olduğunu ehl-i gaflet işaa edip, adeta tesadüfi ve tabii ve maksadsız bir hadise nazarıyla bakarlar Bu hadisenin manevi esbabını ve neticelerini görmüyorlar ta ki intibaha gelsinler Bunların istinad ettiği maddenin bir hakikatı var mıdır Elcevab Dalaletten başka hiçbir hakikatı yoktur Çünki, her sene elli milyondan ziyade münakkaş, muntazam gömlekleri giyen ve değiştiren küre-i arzın üstünde binler envaın bir tek nevi olan, mesela sinek taifesinden hadsiz efradından bir tek ferdin yüzer azasından bir tek uzvu olan kanadının kasd ve irade ve meşiet ve hikmet cilvesine mazhariyeti ve ona lakayd kalmaması ve başıboş bırakmaması gösteriyor ki, değil hadsiz zişuurun beşiği ve anası ve mercii ve hamisi olan koca küre-i arzın ehemmiyetli efal ve ahvali belki hiçbir şeyi, -cüzi olsun külli olsun- irade ve ihtiyar ve kasd-ı İlahi haricinde olmaz Fakat Kadir-i Mutlak hikmetinin muktezasıyla zahir esbabı tasarrufatına perde ediyor Zelzeleyi irade ettiği vakit, bazan da bir madeni harekete emredip, ateşlendiriyor Haydi madeni inkılabat dahi olsa, yine emir ve hikmet-i İlahi ile olur başka olamaz Mesela Bir adam bir tüfek ile birisini vurdu Vuran adama hiç bakılmasa, yalnız fişekteki barutun ateş alması noktasına hasr-ı nazar edip, biçare maktulün büsbütün hukukunu zayi etmek ne derece belahet ve divaneliktir Aynen öyle de Kadir-i Zülcelalin müsahhar bir memuru, belki bir gemisi, bir tayyaresi olan küre-i arzın içinde bulunan ve “hikmet ve irade ile iddihar edilen bir bombayı, ehl-i gaflet ve tuğyanı uyandırmak için ateşlendir” diye olan emr-i Rabbaniyi unutmak ve tabiata sapmak, hamakatın en eşneidir Altıncı Sualin Tetimmesi ve Haşiyesi Ehl-i dalalet ve ilhad, mesleklerini muhafaza ve ehl-i imanın intibahlarına mukabele ve mümanaat etmek için, o derece garib bir temerrüd ve acib bir hamakat gösteriyorlar ki, insanı insaniyetten pişman eder Mesela Bu ahirde beşerin bir derece umumiyet şeklini alan zulümlü, zulümatlı isyanından, kainat ve anasır-ı külliye kızdıklarından ve Halık-ı Arz ve Semavat dahi, değil hususi bir rububiyet, belki bütün kainatın, bütün alemlerin Rabbi ve Hakimi haysiyetiyle, külli ve geniş bir tecelli ile kainatın heyet-i mecmuasında ve rububiyetin daire-i külliyesinde nev-i insanı uyandırmak ve dehşetli tuğyanından vazgeçirmek ve tanımak istemedikleri Kainat Sultanını tanıttırmak için emsalsiz, kesilmeyen bir su, hava ve elektrikten zelzeleyi, fırtınayı ve harb-i umumi gibi umumi ve dehşetli afatı nev-i insanın yüzüne çarparak onunla hikmetini, kudretini, adaletini, kayyumiyetini, iradesini ve hakimiyetini pek zahir bir surette gösterdiği halde insan suretinde bir kısım ahmak şeytanlar ise, o külli işarat-ı Rabbaniyyeye ve terbiye-i İlahiyyeye karşı eblehane bir temerrüd ile mukabele edip diyorlar ki Tabiattır bir madenin patlamasıdır, tesadüfidir Güneşin harareti elektrikle çarpmasıdır ki, Amerikada beş saat bütün makinaları durdurmuş ve Kastamonu vilayeti cevvinde ve havasında semayı kızartmış, yangın suretini vermiş diye manasız hezeyanlar ediyorlar Dalaletten gelen hadsiz bir cehalet ve zındıkadan neşet eden çirkin bir temerrüd sebebiyle bilmiyorlar ki Esbab yalnız birer bahanedirler, birer perdedirler Dağ gibi bir çam ağacının cihazatını dokumak ve yetiştirmek için bir köy kadar yüz fabrika ve tezgah yerine küçücük çekirdeği gösterir İşte bu ağaç bundan çıkmış diye Saniinin o çamdaki gösterdiği bin mucizatı inkar eder misillü bazı zahiri sebebleri irae eder Halıkın ihtiyar ve hikmet ile işlenen pek büyük bir fiil-i Rububiyetini hiçe indirir Bazan gayet derin ve bilinmez ve çok ehemmiyetli, bin cihette de hikmeti olan bir hakikata fenni bir nam takar Güya o nam ile mahiyeti anlaşıldı, adileşti, hikmetsiz, manasız kaldı İşte gel Belahet ve hamakatın nihayetsiz derecelerine bak ki Yüz sahife ile tarif edilse ve hikmetleri beyan edilse ancak tamamıyla bilinecek derin ve geniş bir hakikat-ı meçhuleye bir nam takar malum bir şey gibi Bu budur der Mesela “Güneşin bir maddesi, elektrikle çarpmasıdır” Hem birer irade-i külliye ve birer ihtiyar-ı amm ve birer hakimiyyet-i neviyyenin ünvanları bulunan ve «adetullah» namıyla yadedilen fıtri kanunların birisine, hususi ve kasdi bir hadise-i rububiyyeti irca eder O irca ile, onun nisbetini irade-i ihtiyariyyeden keser sonra tutar tesadüfe, tabiata havale eder Ebucehilden ziyade muzaaf bir eçheliyet gösterir Bir neferin veya bir taburun zaferli harbini bir nizam ve kanun-u askeriyeye isnad edip kumandanından, padişahından, hükumetinden ve kasdi harekattan alakasını keser misillü asi bir divane olur Hem meyvedar bir ağacın bir çekirdekten icadı gibi, bir tırnak kadar bir odun parçasından çok mucizatlı bir usta, yüz okka muhtelif taamları, yüz arşın muhtelif kumaşları yapsa bir adam o odun parçasını gösterip dese Bu işler, tabii ve tesadüfi olarak bundan olmuş O ustanın harika sanatlarını, hünerlerini hiçe indirse, ne derece bir hamakattır Aynen öyle de Yedinci Sual Bu hadise-i arziyye, bu memleketin ahali-i İslamiyesine bakması ve onları hedef etmesi, ne ile anlaşılıyor ve neden Erzincan ve İzmir taraflarına daha ziyade ilişiyor Elcevab Bu hadise, hem şiddetli kışta, hem karanlıklı gecede, hem dehşetli soğukta, hem Ramazanın hürmetini tutmayan bu memlekete mahsus olması hem tahribatından intibaha gelmediklerinden, hafifçe gafilleri uyandırmak için, o zelzelenin devam etmesi gibi çok emarelerin delaletiyle bu hadise ehl-i imanı hedef edip, onlara bakıp namaza ve niyaza uyandırmak için sarsıyor ve kendisi de titriyor Biçare Erzincan gibi yerlerde daha ziyade sarsmasının iki vechi var Biri Hataları az olmak cihetiyle temizlemek için tacil edildi İkincisi O gibi yerlerde kuvvetli ve hakikatlı iman muhafızları ve İslamiyet hamileri az veya tam mağlub olmak fırsatıyla, ehl-i zındıkanın orada tesirli bir merkez-i faaliyet tesisleri cihetiyle en evvel oraları tokatladı, ihtimali var لاَ يَعْلَمُ الْغَيْبَ اِلاَّ اللَّهُ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَآ اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَآ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ", + "gaye": "Zelzelenin maddi musibetinden ziyade, manevi musibetlerini ve hikmetlerini açıklamak, halkı gafletten uyandırmak, hataların cezasının bu dünyada da verilebileceğini ve masumların çektiği sıkıntıların hikmetini izah etmek.", + "konular": [ + "Zelzelenin ilahi bir emir ve iradeyle gerçekleştiği", + "Zelzelenin manevi musibetleri ve sebepleri", + "Müslümanların başına gelen musibetlerin hikmeti", + "Umumi musibetlerde masumların durumu ve ilahi adalet", + "İlahi kudretin ve hikmetin unsurlardaki tecellisi", + "Ehl-i gafletin zelzele gibi hadiselere bakış açısının yanlışlığı", + "Dalalet ehlinin hakikatlere karşı gösterdiği temerrüd ve hamakat", + "Zelzelenin belirli bölgeleri hedef almasının sebepleri" + ], + "kavramlar": [ + "Zelzele", + "Vahy", + "İlham", + "Musibet", + "Adaletullah", + "Rahmet", + "Kader", + "Şehadet", + "Hikmet", + "Kudret", + "Gayretullah", + "Sırr-ı teklif", + "Gaflet", + "Dalalet", + "Temerrüd", + "Hamakat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zelzele", + "vecize": "Bu dünya bir meydan-ı tecrübe ve imtihandır ve dar-ı teklif ve mücahededir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz" + ], + "title": "Onbeşinci Söz", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ Ey kozmoğrafyanın ruhsuz meseleleriyle zihni darlaşan ve aklı gözüne inen ve şu ayetin azametli sırrını, o sıkışmış zihninde yerleştiremeyen mektebli efendi Şu ayetin semasına yedi basamaklı bir merdivenle çıkılabilir Gel, beraber çıkacağız", + "gaye": "Kozmoğrafik bilgilerle aklı darlaşan ve ayetin azametli sırrını idrak edemeyen kişilere, Kur'an'ın derinliğini ve sırlarını Risale-i Nur perspektifinden açıklayarak imanı güçlendirmek ve geniş bir bakış açısı kazandırmak.", + "konular": [ + "Kur'an ayetlerinin derin manaları", + "Kozmoğrafyanın sınırları ve ruhaniyetin önemi", + "Akıl ve göz arasındaki ilişki", + "Risale-i Nur'un tefsirdeki rolü", + "Şeytanlara karşı mücadelenin sembolik anlamı", + "İlmin ve imanın birleşimi" + ], + "kavramlar": [ + "Ayet", + "Sır", + "Kozmoğrafya", + "Zihin", + "Akıl", + "İman", + "Mücadele", + "Tefsir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Azamet", + "vecize": "Şu ayetin semasına yedi basamaklı bir merdivenle çıkılabilir Gel, beraber çıkacağız", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "Birinci Basamak" + ], + "title": "Birinci Basamak", + "content": "Hakikat ve hikmet ister ki Zemin gibi, semavatın da kendine münasib sekeneleri bulunsun Lisan-ı şeride o ecnas-ı muhtelifeye, melaike ve ruhaniyat tesmiye edilir Evet, hakikat öyle iktiza eder Zira zemin küçüklüğü ve hakaretiyle beraber, zihayat ve zişuur mahluklardan doldurulması ve arasıra boşaltılıp yeniden zişuurlarla şenlendirilmesi işaret eder, belki tasrih eder ki Şu muhteşem burçlar sahibi, müzeyyen kasırlar hükmünde olan semavat dahi, zişuur ve zevil-idrak mahluklarla doludur Onlar dahi ins ve cin gibi, şu alem sarayının seyircileri ve şu kainat kitabının mütalaacıları ve şu saltanat-ı rububiyetin dellallarıdırlar Çünki kainatı hadd ü hesaba gelmeyen tezyinat ve mehasin ve nukuş ile süslendirip tezyin etmesi bilbedahe mütefekkir istihsan edici ve mütehayyir takdir edicilerin enzarını ister Evet, hüsün elbette bir aşık ister taam ise, aç olana verilir Halbuki ins ve cin, şu nihayetsiz vazifeye, şu haşmetli nezarete ve şu vüsatli ubudiyete karşı milyondan birisini ancak yapabilir Demek bu nihayetsiz ve mütenevvi vezaife ve ibadata, nihayetsiz melaike envaı ve ruhaniyat ecnası lazımdır Bazı rivayatın işaratıyla ve intizam-ı alemin hikmetiyle denilebilir ki Bir kısım ecsam-ı seyyare, seyyarattan tut ta katarata kadar, bir kısım melaikenin merakibidirler Onlar bunlara izn-i İlahi ile binerler, alem-i şehadeti seyredip gezerler Hem denilebilir ki, bir kısım ecsam-ı hayvaniye, hadiste Tuyurun Hudrun tesmiye edilen cennet kuşlarından tut, ta sineklere kadar bir cins ervahın tayyareleridirler Onlar, bunların içine emr-i Hak ile girerler, alem-i cismaniyatı seyran edip o cesedlerdeki hasselerin pencereleriyle, cismani mucizat-ı fıtratı temaşa ederler Elbette kesafetli topraktan ve küduretli sudan mütemadiyen letafetli hayatı ve nuraniyetli zevil-idraki halkeden Halıkın, elbette ruha ve hayata münasib şu nur denizinden ve hatta zulmet bahrinden bir kısım zişuur mahlukları vardır Hem çok kesretli olarak vardır Melaike ve ruhaniyatın vücudlarına dair Nokta namında bir risalemde ve Yirmidokuzuncu Sözde iki kerre iki dört eder derecesinde bir katiyyetle isbat edilmiştir Eğer istersen ona müracaat et", + "gaye": "Semavatın ve arzın zişuur mahluklarla dolu olduğu hakikatinin ve melaike ile ruhaniyatın varlığının ispat edilmesi ve bu varlıkların kainattaki vazifelerinin açıklanması.", + "konular": [ + "Melaike ve ruhaniyatın varlığı", + "Semavatın sakinleri", + "Kainatın tezyinatı ve amacı", + "İns ve cinin vazifesinin sınırlılığı", + "Melaike ve ruhaniyatın kainattaki görevleri", + "Seyyarelerin ve hayvanların meleklerin binitleri olması", + "Cennet kuşları ve sinekler gibi canlılarda ruhani varlıkların tecellisi", + "Hayat ve ruhun menşei" + ], + "kavramlar": [ + "Melaike", + "Ruhaniyat", + "Hakikat", + "Hikmet", + "Zemin", + "Semavat", + "Zişuur", + "Zevil-idrak", + "İns", + "Cin", + "Rububiyet", + "Kainat", + "Ubudiyet", + "Merakib", + "Cesed", + "Fıtrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Melaike", + "vecize": "Demek bu nihayetsiz ve mütenevvi vezaife ve ibadata, nihayetsiz melaike envaı ve ruhaniyat ecnası lazımdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "İkinci Basamak" + ], + "title": "İkinci Basamak", + "content": "Zemin ile gökler, bir hükumetin iki memleketi gibi birbirine alakadardırlar Ortalarında ehemmiyetli irtibat ve mühim muameleler vardır Zemine lazım olan ziya, hararet ve bereket ve rahmet gibi şeyler semadan geliyor, yani gönderiliyor Vahye istinad eden bütün edyan-ı semaviyenin icmaı ile ve şuhuda istinad eden bütün ehl-i keşfin tevatürüyle, melaike ve ervah semadan zemine geliyorlar Bundan, hisse karib bir hads-i kati ile bilinir ki Sekene-i arz için, semaya çıkmak için bir yol vardır Evet nasıl herkesin akıl ve hayal ve nazarı her vakit semaya gider Öyle de Ağırlıklarını bırakan ervah-ı enbiya ve evliya veya cesedlerini çıkaran ervah-ı emvat, izn-i İlahi ile oraya giderler Madem hıffet ve letafet bulanlar oraya giderler Elbette cesed-i misali giyen ve ervah gibi hafif ve latif bir kısım sekene-i arz ve hava, semaya gidebilirler", + "gaye": "Zemin ve gökler arasındaki ilahi irtibatın ve ölülerin ruhlarının semaya yükselişinin anlaşılması, bununla birlikte melaike ve ervahın semadan zemine gelişinin hikmetlerinin kavranması.", + "konular": [ + "Zemin ve gökler arasındaki irtibat", + "Allah'ın kainattaki tasarrufu", + "Semadan zemine gelen nimetler (ziya, hararet, bereket, rahmet)", + "Meleklerin ve ruhların semadan zemine inişi", + "İnsan ruhlarının semaya yükselişi", + "Ölülerin ruhlarının hareketi", + "Hafif ve latif varlıkların semaya gidebilmesi" + ], + "kavramlar": [ + "İrtibat", + "Muamele", + "Ziya", + "Hararet", + "Bereket", + "Rahmet", + "Vahy", + "Edyan-ı semaviye", + "İcma", + "Şuhud", + "Ehl-i keşf", + "Tevatür", + "Melaike", + "Ervah", + "Hads-i kati", + "Sekene-i arz", + "Akıl", + "Hayal", + "Nazar", + "Erwah-ı enbiya", + "Erwah-ı evliya", + "Erwah-ı emvat", + "İzn-i İlahi", + "Hıffet", + "Letafet", + "Cesed-i misali", + "Latif" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İrtibat", + "vecize": "Zemin ile gökler, bir hükumetin iki memleketi gibi birbirine alakadardırlar. Ortalarında ehemmiyetli irtibat ve mühim muameleler vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "Üçüncü Basamak" + ], + "title": "Üçüncü Basamak", + "content": "Semanın sükut ve sükuneti ve intizam ve ıttıradı ve vüsat ve nuraniyeti gösterir ki Sekenesi, zeminin sekenesi gibi değiller belki bütün ahalisi mutidirler Ne emrolunsa onu işlerler Müzahame ve münakaşayı icab edecek bir sebeb yoktur Zira memleket geniş, fıtratları safi, kendileri masum, makamları sabittir Evet zeminde ezdad içtima etmiş, eşrar ahyara karışmış, içlerinde münakaşat başlamış o sebebden ihtilafat ve ızdırabat düşmüş ve ondan imtihanat ve müsabakat teklif edilmiş ve ondan terakkiyat ve tedenniyat çıkmış Şu hakikatın hikmeti şudur ki Beşer, şecere-i hilkatin en son cüzü olan meyvesidir Malumdur ki, bir şeyin semeresi en uzak, en cemiyetli, en nazik, en ehemmiyetli cüzüdür İşte bunun için semere-i alem olan insan en cami, en bedi, en aciz, en zaif ve en latif bir mucize-i kudret olduğundan, beşiği ve meskeni olan zemin, asumana nisbeten maddeten küçüklüğüyle ve hakaretiyle beraber manen ve sanaten bütün kainatın kalbi, merkezi, bütün mucizat-ı sanatın meşheri, sergisi ve bütün tecelliyat-ı esmasının mazharı, nokta-i mihrakıyesi ve nihayetsiz faaliyet-i Rabbaniyenin mahşeri ve makesi ve hadsiz hallakıyet-i İlahiyenin, hususan nebatat ve hayvanatın kesretli enva-ı sagiresinde, cevvadane icadın medar ve çarşısı ve pek geniş ahiret alemlerindeki masnuatın küçük mikyasta nümunegahı ve mensucat-ı ebediyenin süratle işleyen tezgahı ve menazır-ı sermediyenin süratle değişen taklidgahı ve besatin-i daimenin tohumcuklarına süratle sünbüllenen dar ve muvakkat mezraası ve terbiyegahı olmuştur İşte arzın* bu azamet-i maneviyesinden ve ehemmiyet-i sanaviyesindendir ki, Kuran-ı Hakim, semavata nisbeten, büyük bir ağacın küçük bir meyvesi hükmünde olan arzı, bütün semavata denk tutuyor Onu bir kefede, bütün semavatı bir kefede koyuyor Mükerreren رَبُّ السَّمٰوَاتِ وَ اْلاَرْضِ der *{Haşiye Evet, küre-i arz küçüklüğüyle beraber semavata karşı gelebilir Çünki nasıl ki daimi bir çeşme, varidatsız büyük bir gölden daha büyük denilebilir Hem bir ölçek ile bir şey ölçerek başka yere nakledilen ve onun elinden geçmiş ve ona girmiş çıkmış bir mahsulatla, zahiren binler defa ölçekten büyük ve dağ gibi bir cisimle o ölçek müvazeneye çıkabilir Aynen öyle de Küre-i arz, Cenab-ı Hak onu sanatına bir meşher ve icadına bir mahşer ve hikmetine medar ve kudretine mazhar ve rahmetine mezher ve Cennetine mezraa ve hadsiz kainata ve mahlukat alemlerine ölçek ve mazi denizlerine ve gayb alemine akacak bir çeşme hükmünde icad etmiş Her sene kat kat ve katmerli yüzbin tarzda, masnuattan dokunmuş gömleklerini değiştirdiği ve çok defa dolup maziye boşaltarak gayb alemine döktüğü bütün o müteceddid alemleri ve arzın müteaddid gömleklerini nazara al yani, bütün mazisini hazır farzet Sonra yeknesak ve bir derece basit semavata karşı müvazene et Göreceksin ki Arz, ziyade gelmezse, noksan da kalmaz İşte رَبُّ السَّمٰوَاتِ وَ اْلاَرْضِ sırrını anla} Hem arzın şu mezkur hikmetlerden neşet eden süratli tahavvülü ve devamlı tegayyürü iktiza eder ki sekenesi de ona göre mazhar-ı tahavvülat olsun Hem şu mahdud arz, hadsiz mucizat-ı kudrete mazhar olduğundandır ki, en mühim sekeneleri olan ins ve cinnin kuvalarına, sair zihayatlar gibi fıtri bir had ve hulki bir kayıt konulmadığı için nihayetsiz terakki ve nihayetsiz tedenniye mazhar olmuştur Enbiyadan, evliyadan tut, ta nemrudlara, ta şeytanlara kadar uzun bir meydan-ı imtihanları peyda olmuştur Madem öyledir, elbette firavunlaşmış şeytanlar, hadsiz şeraretiyle semaya ve ehline taş atacaklar", + "gaye": "Arzın, manevi azameti ve sanatsal ehemmiyeti sebebiyle bütün kainatın kalbi ve merkezi olduğunu, dolayısıyla Kur'an'ın onu semavata denk tutmasının hikmetini izah etmek ve arzın bu yapısının insan ve cinnin sınav meydanı olmasını açıklamak.", + "konular": [ + "Semaların düzeni ve sekenesi", + "Zeminin sekenesinin farklılığı ve imtihan sebebi", + "İnsanın hilkat ağacının meyvesi olarak önemi", + "Arzın manevi ve sanatsal ehemmiyeti", + "Arzın kainatın kalbi ve merkezi olması", + "Arzın Allah'ın isimlerinin tecelli mahalli olması", + "Kur'an'ın arzı semavata denk tutmasının hikmeti", + "Küre-i arzın küçüklüğüne rağmen manevi büyüklüğü", + "Arzın sürekli değişimi ve sekenesinin tahavvülü", + "İnsan ve cinnin imtihan meydanı olması" + ], + "kavramlar": [ + "Sükunet", + "İntizam", + "Vüsat", + "Nuraniyet", + "Sekenet", + "İttırad", + "Mutidir", + "Müzahame", + "Münakaşa", + "Mücaşat", + "Münakaşat", + "İhtilafat", + "Izdırabat", + "İmtihanat", + "Müsabakat", + "Terakkiyat", + "Tedenniyat", + "Hikmet", + "Şecere-i hilkat", + "Semere", + "Cami", + "Bedi", + "Aciz", + "Zaif", + "Latif", + "Mucize-i kudret", + "Meşher", + "Sergi", + "Tecelliyat-ı esma", + "Nokta-i mihrakıye", + "Faaliyet-i Rabbaniye", + "Hallakıyet-i İlahiye", + "Nümonegah", + "Tezgah", + "Taklidgah", + "Mezraa", + "Terbiyegah", + "Aza-ı maneviye", + "Ehemmiyet-i sanaviye", + "Tahavvül", + "Tegayyür", + "Kuvva", + "Fıtri had", + "Hulki kayıt" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Arz", + "vecize": "Beşer, şecere-i hilkatin en son cüzü olan meyvesidir Malumdur ki, bir şeyin semeresi en uzak, en cemiyetli, en nazik, en ehemmiyetli cüzüdür", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "Dördüncü Basamak" + ], + "title": "Dördüncü Basamak", + "content": "Bütün alemlerin Rabbi ve Müdebbiri ve Halıkı olan Zat-ı Zülcelalin, ahkamları ayrı ayrı pek çok namları ve ünvanları ve esma-i hüsnası vardır Mesela Ashab-ı Nebi safında küffara karşı muharebe etmek için melaikeleri göndermesini iktiza eden hangi isim ve ünvan ise, o isim ve ünvan iktiza eder ki, melaike ile şeyatin ortasında muharebe bulunsun ve ahyar-ı semaviyyin ve eşrar-ı arzin mabeynlerinde mübareze olsun Evet küffarın nüfus ve enfasları kabza-i kudretinde olan Kadir-i Zülcelal, bir emir ile, bir sayha ile onları mahvetmiyor Rububiyet-i amme ünvanıyla, Hakim ve Müdebbir ismiyle bir meydan-ı imtihan ve mübareze açıyor Temsilde hata olmasın, görüyoruz ki Nasıl ki bir padişahın daire-i hükumeti itibariyle ayrı ayrı pek çok ünvanları, isimleri bulunur Mesela Daire-i adliye onu Hakim-i Âdil namıyla yad eder Daire-i askeriye onu Kumandan-ı Azam namıyla bilir Daire-i meşihat onu Halife ismiyle zikreder Daire-i mülkiye onu Sultan namıyla tanır Muti ahali ona Merhametkar Padişah derler Âsi insanlar ona Kahhar Hakim derler Daha bunlara kıyas et İşte bazı vakit oluyor ki, bütün ahali onun elinde olan o padişah-ı ali aciz, zelil bir asiyi bir emir ile idam etmiyor Belki Hakim-i Âdil ismiyle onu mahkemeye gönderir Hem muktedir, hem sadık bir memurunu taltife liyakatını biliyor Fakat hususi ilmiyle, hususi telefonuyla onu taltif etmiyor Belki haşmet-i saltanat ve tedbir-i hükumet ünvanıyla mükafata istihkakını teşhir etmek için bir meydan-ı müsabaka açar vezirine emreder, ahaliyi temaşaya davet eder Bir istikbal-i siyasi yaptırır Muhteşem bir imtihan-ı ulvi neticesinde bir mecma-ı alide onu taltif eder, liyakatını ilan eder Daha başka cihetleri bunlara kıyas et İşte وَ لِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلَى ezel ve ebed sultanının pek çok esma-i hüsnası vardır Tecelliyat-ı celaliye ve tezahürat-ı cemaliye ile pek çok şuunatı ve ünvanları vardır Nur ve zulmet, yaz ve kış, Cennet ve Cehennemin vücudunu iktiza eden isim ve ünvan ve şen ise kanun-u tenasül, kanun-u müsabaka, kanun-u teavün gibi pek çok umumi kanunlar misillü, kanun-u mübarezenin dahi bir derece tamimini isterler Kalb etrafındaki ilhamat ve vesveselerin mübarezelerinden tut, ta sema afakında melaike ve şeytanların mübarezesine kadar o kanunun şümulünü iktiza eder", + "gaye": "Allah'ın (c.c.) esma-i hüsnasının ve rububiyetinin farklı tecellileriyle işleyen evrensel kanunların, özellikle de imtihan ve mübareze kanununun hikmetlerini açıklamak ve bu kanunların yaratılışın her seviyesinde nasıl geçerli olduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Allah'ın isim ve sıfatlarının farklı tecellileri", + "İlahi Rububiyet ve Hükümranlık", + "İmtihan ve Mücadele Kanunu (Mübareze)", + "Melekler ve Şeytanlar arasındaki mücadele", + "Hayır ve Şer'in çatışması", + "Padişah örneğiyle ilahi isimlerin anlaşılması", + "Cennet ve Cehennemin varoluş hikmeti", + "Evrensel kanunlar (tenasül, müsabaka, teavün)", + "İlhamat ve vesveselerin mücadelesi" + ], + "kavramlar": [ + "Esma-i Hüsna", + "Rububiyet", + "Halık", + "Müdebbir", + "Hakim", + "Kadir", + "Cemal", + "Celal", + "İmtihan", + "Mübareze", + "Melike", + "Şeytan", + "Vesvese", + "İlham" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mübareze", + "vecize": "وَ لِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلَى ezel ve ebed sultanının pek çok esma-i hüsnası vardır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "Beşinci Basamak" + ], + "title": "Beşinci Basamak", + "content": "Madem arzdan semaya gidip gelmek var Semadan arza inip çıkmak oluyor Ehemmiyetli levazımat-ı arziye, oradan gönderiliyor Ve madem ervah-ı tayyibeler semaya gidiyorlar Elbette ervah-ı habise dahi, ahyarı takliden semavat memleketine gitmeğe teşebbüs edecekler Çünki vücudça letafet ve hıffetleri var Hem şübhesiz tard ve reddedilecekler Çünki mahiyetçe şeraret ve nühusetleri vardır Hem bilaşek vela şübhe, şu muamele-i mühimmenin ve şu mübareze-i maneviyenin alem-i şehadette bir alameti, bir işareti bulunacaktır Çünki saltanat-ı rububiyetin hikmeti iktiza eder ki Zişuur için, bahusus en mühim vazifesi müşahede ve şehadet ve dellallık ve nezaret olan insan için tasarrufat-ı gaybiyenin mühimlerine bir işaret koysun, birer alamet bıraksın Nasıl ki nihayetsiz bahar mucizatına yağmuru işaret koymuş ve havarik-ı sanatına esbab-ı zahiriyeyi alamet etmiş Ta, alem-i şehadet ehlini işhad etsin Belki o acib temaşaya, umum ehl-i semavat ve sekene-i arzın enzar-ı dikkatlerini celbetsin Yani o koca semavatı, etrafında nöbettarlar dizilmiş, burçları tezyin edilmiş bir kala hükmünde, bir şehir suretinde gösterip haşmet-i rububiyetini tefekkür ettirsin Madem şu mübareze-i ulviyenin ilanı, hikmeten lazımdır Elbette ona bir işaret vardır Halbuki hadisat-ı cevviye ve semaviye içinde şu ilana münasib hiçbir hadise görünmüyor Bundan daha ensebi yoktur Zira yüksek kalelerin muhkem burçlarından atılan mancınıklar ve işaret fişeklerine benzeyen şu hadisat-ı necmiye, bu recm-i şeytana ne kadar enseb düştüğü bedaheten anlaşılır Halbuki şu hadisenin, bu hikmetten ve şu gayeden başka ona münasib bir hikmeti bilinmiyor Sair hadisat öyle değil Hem şu hikmet, zaman-ı Âdemden beri meşhurdur ve ehl-i hakikat için meşhuddur", + "gaye": "Şeytanların semaya çıkmaya teşebbüsü, melekler tarafından recm edilmesi ve bu olayın alem-i şehadetteki alameti olan yıldız kayması (şehap) hadisesinin hikmeti ve manası üzerinde düşünülmesi.", + "konular": [ + "Arzdan semaya ve semadan arza hareketlilik", + "Ehemmiyetli arzi levazımatın semadan gönderilmesi", + "Tayyibe ruhların semaya yükselmesi", + "Habise ruhların (şeytanların) semaya gitme teşebbüsü", + "Habise ruhların semadan tard ve reddedilmesi", + "Şeytanların recmi (taşlanması) hadisesi", + "Şeytan recminin alem-i şehadetteki alameti (yıldız kayması/şehap)", + "Saltanat-ı rububiyetin hikmeti ve tasarrufat-ı gaybiyenin işaretleri", + "Yağmurun bahar mucizatına işaret olması", + "Esbab-ı zahiriyenin sanat harikalarına alamet olması", + "Semavatın bir kale ve şehir gibi tasviri", + "Hadisat-ı cevviye ve semaviyenin manası", + "Yıldız kaymalarının şeytan recmine münasibiyeti", + "Adem zamanından beri şeytan recmi ve alametinin meşhur ve meşhud olması" + ], + "kavramlar": [ + "Rububiyet", + "Hikmet", + "Vesvese", + "Şeytan", + "Ruh", + "Şehadet", + "Gayb", + "Muamele-i Maneviye", + "Recm", + "Şehap" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Recm", + "vecize": "Halbuki hadisat-ı cevviye ve semaviye içinde şu ilana münasib hiçbir hadise görünmüyor Bundan daha ensebi yoktur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "Altıncı Basamak" + ], + "title": "Altıncı Basamak", + "content": "Beşer ve cin, nihayetsiz şerre ve cühuda müstaid olduklarından, nihayetsiz bir temerrüd ve bir tuğyan yaparlar İşte bunun için Kuran-ı Kerim, öyle icazkar bir belagatla ve öyle ali ve bahir üslublarla ve öyle gali ve zahir temsiller ve mesellerle ins ve cinni isyandan ve tuğyandan zecreder ki kainatı titretir Mesela Ey ins ve cin Emirlerime itaat etmezseniz, haydi hudud-u mülkümden elinizden gelirse çıkınız, meseline işaret eden يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَاْلاِنْسِ اِنِ اسْتَطَعْتُمْ اَنْ تَنْفُذُوا مِنْ اَقْطَارِ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ فَانْفُذُوا لاَ تَنْفُذُونَ اِلاَّ بِسُلْطَانٍ ٭ فَبِاَىِّ آلاَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ٭ يُرْسَلُ عَلَيْكُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَ نُحَاسٌ فَلاَ تَنْتَصِرَانِ ٭ ayetindeki azametli inzara ve dehşetli tehdide ve şiddetli zecre dikkat et Nasıl, ins ve cinnin gayet mağrurane temerrüdlerini, gayet mucizane bir belagatla kırar Aczlerini ilan eder Saltanat-ı rububiyetin genişliği ve azameti nisbetinde ne kadar aciz ve biçare olduklarını gösterir Güya şu ayetle, hem وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ ayetiyle böyle diyor ki Ey hakareti içinde mağrur ve mütemerrid ve ey zaf ve fakrı içinde serkeş ve muannid olan cin ve ins Nasıl cesaret edersiniz ki isyanınızla öyle bir Sultan-ı Zişanın evamirine karşı geliyorsunuz ki yıldızlar, aylar, güneşler emirber neferleri gibi emirlerine itaat ederler Hem tuğyanınızla öyle bir Hakim-i Zülcelale karşı mübareze ediyorsunuz ki, öyle azametli muti askerleri var faraza şeytanlarınız dayanabilseler, onları dağ gibi güllelerle recmedebilirler Hem küfranınızla öyle bir Malik-i Zülcelalin memleketinde isyan ediyorsunuz ki, ibadından ve cünudundan öyleleri var ki, değil sizin gibi küçücük aciz mahlukları, belki farz-ı muhal olarak dağ ve arz büyüklüğünde birer adüvv-ü kafir olsaydınız, arz ve dağ büyüklüğünde yıldızları, ateşli demirleri, şüvazlı nühasları size atabilirler, sizi dağıtırlar Hem öyle bir kanunu kırıyorsunuz ki, o kanun ile öyleler bağlıdır, eğer lüzum olsa, arzınızı yüzünüze çarpar Gülleler gibi küreniz misillü yıldızları üstünüze yağdırabilirler Evet Kuranda bazı mühim tahşidat vardır ki, düşmanların kuvvetli olduğundan ileri gelmiyor Belki haşmetin izharı ve düşman şenaatinin teşhiri gibi sebeblerden ileri geliyor Hem bazan kemal-i intizamı ve nihayet-i adli ve gayet-i hilmi ve kuvvet-i hikmeti göstermek için, en büyük ve kuvvetli esbabı, en küçük ve zaif bir şeye karşı tahşid eder ve üstünde tutar düşürtmez, tecavüz ettirmez Mesela şu ayete bak وَاِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَاِنَّ اللّهَ هُوَ مَوْلَيهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلٰئِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ Ne kadar Nebi hakkına hürmet ve ne kadar ezvacın hukukuna merhamet var Şu mühim tahşidat, yalnız hürmet-i Nebinin azametini ve iki zaifenin şekvalarının ehemmiyetini ve haklarının riayetini, rahimane ifade etmek içindir", + "gaye": "Beşer ve cinin isyan ve tuğyanına karşı Kuran'ın azametli inzarlarının ve tehditlerinin hakikatini ve hikmetini izah etmek, rububiyetin azametini ve ins ve cinnin acizliğini göstermek.", + "konular": [ + "Beşer ve cinin isyan ve tuğyan kapasitesi", + "Kuran'ın isyanı önleyici belagati ve üslubu", + "Allah'ın saltanatının azameti ve kudreti", + "İns ve cinnin acizliği ve zayıflığı", + "Kainatın Allah'ın emirlerine itaati", + "Şeytanlara karşı cezalandırma", + "Kuran'daki tahşidatın hikmeti", + "Nebinin hürmeti ve eşlerinin hakları" + ], + "kavramlar": [ + "İsyan", + "Tuğyan", + "Belagat", + "Rububiyet", + "Acz", + "Sultan", + "Hakim", + "Malik", + "Tahşidat", + "Hilim", + "Hikmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tuğyan", + "vecize": "Beşer ve cin, nihayetsiz şerre ve cühuda müstaid olduklarından, nihayetsiz bir temerrüd ve bir tuğyan yaparlar.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "Yedinci Basamak" + ], + "title": "Yedinci Basamak", + "content": "Melekler ve semekler gibi, yıldızların dahi gayet muhtelif efradları vardır Bir kısmı nihayet küçük, bir kısmı gayet büyüktür Hatta gökyüzünde her parlayana yıldız denilir İşte bu yıldız cinsinden bir nevi de, nazenin sema yüzünün murassa zinetleri ve o ağacın münevver meyveleri ve o denizin müsebbih balıkları hükmünde, Fatır-ı Zülcelal, Sani-i Zülcemal onları yaratmış ve meleklerine mesireler, binekler, menziller yapmıştır ve yıldızların küçük bir nevini de, şeyatinin recmine alet etmiş İşte bu recm-i şeyatin için atılan şahabların üç manası olabilir Birincisi Kanun-u mübareze, en geniş dairede dahi cereyan ettiğine remz ve alamettir İkincisi Semavatta hüşyar nöbettarlar, muti sekeneler var Arzlı şerirlerin ihtilatından ve istimalarından hoşlanmayan cünudullah bulunduğuna ilan ve işarettir Üçüncüsü Müzahrefat-ı arziyenin mümessilat-ı habiseleri olan casus şeytanları, temiz ve temizlerin meskeni olan semayı telvis etmemek ve nüfus-u habise hesabına tecessüs ettirmemek için, edebsiz casusları korkutmak için atılan mancınıklar ve işaret fişekleri misillü, o şeytanları ebvab-ı semadan o şahablarla red ve tarddır İşte yıldız böceği hükmünde olan kafa fenerine itimad eden ve Kuran güneşinden gözünü yuman kozmoğrafyacı efendi Şu yedi basamaklarda işaret edilen hakikatlara birden bak Gözünü aç, kafa fenerini bırak, gündüz gibi icaz ışığı içinde şu ayetin manasını gör O ayetin semasından bir hakikat yıldızı al, senin başındaki şeytana at, kendi şeytanını recmet Biz dahi etmeliyiz ve رَبِّ اَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ beraber demeliyiz فَلِلّٰهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ وَ الْحِكْمَةُ الْقَاطِعَةُ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ", + "gaye": "Kuran'ın kainat ve yıldızlar hakkındaki hakikatlerini, batıl kozmoğrafya görüşlerine tercih ederek şeytanın vesveselerinden korunmanın gerekliliğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Yıldızların yaratılış gayeleri", + "Şeytanların recm edilme hikmetleri", + "Kuran'ın hakikatlerinin üstünlüğü", + "Şeytanlardan Allah'a sığınma" + ], + "kavramlar": [ + "Yıldızlar", + "Şahap", + "Şeytan", + "Recm", + "Kozmoğrafya", + "İcaz", + "Vesvese" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Yıldız", + "vecize": "Gözünü aç, kafa fenerini bırak, gündüz gibi icaz ışığı içinde şu ayetin manasını gör.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "Onbeşinci Söz'ün Zeyli" + ], + "title": "Onbeşinci Sözün Zeyli", + "content": "[Yirmialtıncı Mektubun Birinci Mebhası] بِاسْمِهِ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَاِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ اِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ Hüccet-ül Kuran Aleşşeytan ve Hizbihi İblisi ilzam, şeytanı ifham, ehl-i tuğyanı iskat eden Birinci Mebhas bitarafane muhakeme içinde şeytanın müdhiş bir desisesini kati bir surette reddeden bir vakıadır O vakıanın mücmel bir kısmını on sene evvel Lemaatta yazmıştım Şöyle ki Bu risalenin telifinden onbir sene evvel Ramazan-ı Şerifte İstanbulda Bayezid Cami-i Şerifinde hafızları dinliyordum Birden şahsını görmedim, fakat manevi bir ses işittim gibi bana geldi Zihnimi kendine çevirdi Hayalen dinledim, baktım ki bana der Sen Kuranı pek ali, çok parlak görüyorsun Bitarafane muhakeme et, öyle bak Yani bir beşer kelamı farzet bak Acaba o meziyetleri, o zinetleri görecek misin Hakikaten ben de ona aldandım Beşer kelamı farzedip, öyle baktım Gördüm ki Nasıl Bayezidin elektrik düğmesi çevrilip söndürülünce ortalık karanlığa düşer Öyle de o farz ile Kuranın parlak ışıkları gizlenmeğe başladı O vakit anladım ki, benim ile konuşan şeytandır Beni vartaya yuvarlandırıyor Kurandan istimdad ettim Birden bir nur kalbime geldi Müdafaaya kati bir kuvvet verdi O vakit şöylece şeytana karşı münazara başladı Dedim Ey şeytan Bitarafane muhakeme, iki taraf ortasında bir vaziyettir Halbuki hem senin, hem insandaki senin şakirdlerin, dediğiniz bitarafane muhakeme ise taraf-ı muhalifi iltizamdır, bitaraflık değildir Muvakkaten bir dinsizliktir Çünki Kurana kelam-ı beşer diye bakmak ve öyle muhakeme etmek, şıkk-ı muhalifi esas tutmaktır Batılı iltizamdır, bitarafane değildir, belki batıla tarafgirliktir Şeytan dedi ki Öyle ise ne Allahın kelamı, ne de beşerin kelamı deme Ortada farzet, bak Ben dedim O da olamaz Çünki münazaun-fih bir mal bulunsa, eğer iki müddei birbirine yakın ise ve kurbiyet-i mekan varsa o vakit o mal, ikisinden başka birinin elinde veya ikisinin elleri yetişecek bir surette bir yere bırakılacak Hangisi isbat etse o alır Eğer o iki müddei birbirinden gayet uzak, biri maşrıkta, biri mağribde ise o vakit kaideten sahib-ül yed kim ise onun elinde bırakılacaktır Çünki ortada bırakmak kabil değildir İşte Kuran kıymettar bir maldır Beşer kelamı Cenab-ı Hakkın kelamından ne kadar uzaksa, o iki taraf o kadar, belki hadsiz birbirinden uzaktır İşte, seradan süreyyaya kadar birbirinden uzak o iki taraf ortasında bırakmak mümkün değildir Hem ortası yoktur Çünki vücud ve adem gibi ve nakızeyn gibi iki zıddırlar Ortası olamaz Öyle ise, Kuran için sahib-ül yed, taraf-ı İlahidir Öyle ise, onun elinde kabul edilip, öylece delail-i isbata bakılacak Eğer öteki taraf onun Kelamullah olduğuna dair bütün bürhanları birer birer çürütse, elini ona uzatabilir Yoksa uzatamaz Heyhat Binler berahin-i katiyyenin mıhlarıyla Arş-ı Azama çakılan bu muazzam pırlantayı, hangi el bütün o mıhları söküp, o direkleri kesip onu düşürebilir İşte ey şeytan Senin rağmına ehl-i hak ve insaf bu suretteki hakikatlı muhakeme ile muhakeme ederler Hatta en küçük bir delilde dahi Kurana karşı imanlarını ziyadeleştirirler Senin ve şakirdlerinin gösterdiği yol ise Bir kerre beşer kelamı farzedilse, yani Arşa bağlanan o muazzam pırlanta yere atılsa bütün mıhların kuvvetinde ve çok bürhanların metanetinde bir tek bürhan lazım ki, onu yerden kaldırıp arş-ı maneviye çaksın Ta küfrün zulümatından kurtulup, imanın envarına erişsin Halbuki buna muvaffak olmak pek güçtür Onun için senin desisen ile şu zamanda, bitarafane muhakeme sureti altında çokları imanlarını kaybediyorlar Şeytan döndü ve dedi Kuran beşer kelamına benziyor Onların muhaveresi tarzındadır Demek, beşer kelamıdır Eğer Allahın kelamı olsa ona yakışacak, her cihetçe harikulade bir tarzı olacaktı Onun sanatı nasıl beşer sanatına benzemiyor, kelamı da benzememeli Cevaben dedim Nasılki Peygamberimiz ASM mucizatından ve hasaisinden başka, efal ve ahval ve etvarında beşeriyette kalıp, beşer gibi adet-i İlahiyeye ve evamir-i tekviniyesine münkad ve muti olmuş O da soğuk çeker, elem çeker ve hakeza Herbir ahval ve etvarında harikulade bir vaziyet verilmemiş Ta ki ümmetine efaliyle imam olsun, etvarıyla rehber olsun, umum harekatıyla ders versin Eğer her etvarında harikulade olsa idi, bizzat her cihetçe imam olamazdı Herkese mürşid-i mutlak olamazdı Bütün ahvaliyle Rahmeten lil-alemin olamazdı Aynen öyle de Kuran-ı Hakim ehl-i şuura imamdır, cinn ve inse mürşiddir, ehl-i kemale rehberdir, ehl-i hakikata muallimdir Öyle ise, beşerin muhaveratı ve üslubu tarzında olmak zaruri ve katidir Çünki cinn ve ins münacatını ondan alıyor, duasını ondan öğreniyor, mesailini onun lisanıyla zikrediyor, edeb-i muaşereti ondan taallüm ediyor ve hakeza Herkes onu merci yapıyor Öyle ise, eğer Hazret-i Musa Aleyhisselamın Tur-i Sinada işittiği Kelamullah tarzında olsa idi, beşer bunu dinlemekte ve işitmekte tahammül edemezdi ve merci edemezdi Hazret-i Musa Aleyhisselam gibi bir ulü-l azm, ancak birkaç kelamı işitmeye tahammül etmiştir Musa Aleyhisselam demiş اَهَكَذَا كَلاَمُكَ قَالَ اللَّهُ لِى قُوَّةُ جَمِيعِ اْلاَلْسِنَةِ Şeytan yine döndü, dedi ki Kuranın mesaili gibi çok zatlar o çeşit mesaili din namına söylüyorlar Onun için, bir beşer, din namına böyle bir şey yapmak mümkün değil mi Cevaben Kuranın nuruyla dedim ki Evvela, dindar bir adam din muhabbeti için Hak böyledir Hakikat budur Allahın emri böyledir der Yoksa, Allahı kendi keyfine konuşturmaz Hadsiz derece haddinden tecavüz edip, Allahın taklidini yapıp, onun yerinde konuşmaz فَمَنْ اَظْلَ��ُ مِمَّنْ كَذَبَ عَلَى اللَّهِ düsturundan titrer Ve saniyen, bir beşer kendi başına böyle yapması ve muvaffak olması hiçbir cihetle mümkün değildir Belki, yüz derece muhaldir Çünki birbirine yakın zatlar birbirini taklid edebilirler Bir cinsten olanlar, birbirinin suretine girebilirler Mertebece birbirine yakın olanlar, birbirinin makamlarını taklid edebilirler Muvakkaten insanları iğfal ederler, fakat daimi iğfal edemezler Çünki ehl-i dikkat nazarında alaküllihal etvar ve ahvali içindeki tasannuatlar ve tekellüfatlar sahtekarlığını gösterecek, hilesi devam etmeyecek Eğer sahtekarlıkla taklide çalışan ötekinden gayet uzaksa, mesela adi bir adam, İbn-i Sina gibi bir dahiyi ilimde taklid etmek istese ve bir çoban bir padişahın vaziyetini takınsa elbette hiç kimseyi aldatamayacak Belki kendi maskara olacak Herbir hali bağıracak ki Bu sahtekardır İşte, haşa yüzbin defa haşa Kuran, beşer kelamı farzedildiği vakit Nasıl ki bir yıldız böceği bin sene tekellüfsüz hakiki bir yıldız olarak rasad ehline görünsün hem bir sinek bir sene tamamen tavus suretini tasannusuz, temaşa ehline göstersin hem sahtekar, ami bir nefer namdar, ali bir müşirin tavrını takınsın, makamında otursun, çok zaman öyle kalsın, hilesini ihsas etmesin hem müfteri, yalancı itikadsız bir adam müddet-i ömründe daima en sadık, en emin, en mutekid bir zatın keyfiyetini ve vaziyetini en müdakkik nazarlara karşı telaşsız göstersin, dahilerin nazarında tasannuu saklansın Bu ise yüz derece muhaldir, ona hiçbir ziakıl mümkün diyemez ve öyle de farzetmek, bedihi bir muhali vaki farzetmek gibi bir hezeyandır Aynen öyle de, Kuranı kelam-ı beşer farzetmek lazım gelir ki Âlem-i İslamın semasında bilmüşahede pek parlak ve daima envar-ı hakaiki neşreden bir yıldız-ı hakikat, belki bir şems-i kemalat telakki edilen Kitab-ı Mübinin mahiyeti haşa sümme haşa bir yıldız böceği hükmünde tasannucu bir beşerin hurafatlı bir düzmesi olsun ve en yakınında olanlar ve dikkatle ona bakanlar farkında bulunmasın ve onu daima ali ve menba-ı hakaik bir yıldız bilsin Bu ise yüz derece muhal olmakla beraber, sen ey şeytan yüz derece şeytanetinde ileri gitsen buna imkan verdiremezsin, bozulmamış hiçbir aklı kandıramazsın Yalnız manen pek uzaktan baktırmakla aldatıyorsun Yıldızı, yıldız böceği gibi küçük gösteriyorsun Salisen Hem Kuranı beşer kelamı farzetmek, lazımgelir ki asarıyla, tesiratıyla, netaiciyle alem-i insaniyetin bilmüşahede en ruhlu ve hayat-feşan, en hakikatlı ve saadet-resan, en cemiyetli ve mucizbeyan, ali meziyetleriyle yaldızlı bir Furkanın gizli hakikatı haşa muavenetsiz, ilimsiz birtek insanın fikrinin tasniatı olsun ve yakınında onu temaşa eden ve merakla dikkat eden büyük zekalar, ulvi dehalar onda hiçbir zaman hiçbir cihette sahtekarlık ve tasannu eserini görmesin daima ciddiyeti, samimiyeti, ihlası bulsun Bu ise yüz derece muhal olmakla beraber, bütün ahvaliyle, akvaliyle, harekatıyla bütün hayatında emaneti, imanı, emniyeti, ihlası, ciddiyeti, istikameti gösteren ve ders veren ve sıddıkinleri yetiştiren, en yüksek, en parlak, en ali haslet telakki edilen ve kabul edilen bir zatı en emniyetsiz, en ihlassız, en itikadsız farzetmekle, muzaaf bir muhali vaki görmek gibi şeytanı dahi utandıracak bir hezeyan-ı fikridir Çünki şu meselenin ortası yoktur Zira farz-ı muhal olarak Kuran Kelamullah olmazsa, arştan ferşe düşer gibi sukut eder Ortada kalmaz Mecma-i hakaik iken, menba-ı hurafat olur ve o harika fermanı gösteren zat, haşa sümme haşa eğer Resulullah olmazsa ala-yı illiyyinden esfel-i safiline sukut etmek ve menba-ı kemalat derecesinden maden-i desais makamına düşmek lazımgelir Ortada kalamaz Zira Allah namına iftira eden, yalan söyleyen en edna bir dereceye düşer Bir sineği, daimi bir surette tavus görmek ve tavusun büyük evsafını onda her vakit müşahede etmek ne kadar muhal ise, şu mesele de öyle muhaldir Fıtraten akılsız, sarhoş bir divane lazım ki, buna ihtimal versin Rabian Hem Kuranı kelam-ı beşer farzetmek lazımgelir ki Beni Âdemin en büyük ve muhteşem ordusu olan ümmet-i Muhammediyenin ASM mukaddes bir kumandanı olan Kuran, bilmüşahede kuvvetli kanunlarıyla, esaslı düsturlarıyla, nafiz emirleriyle o pek büyük orduyu, iki cihanı fethedecek bir derecede bir intizam verdiği ve bir inzibat altına aldığı ve maddi ve manevi teçhiz ettiği ve umum efradın derecatına göre akıllarını talim ve kalblerini terbiye ve ruhlarını teshir ve vicdanlarını tathir, aza ve cevarihlerini istimal ve istihdam ettiği halde -haşa, yüzbin defa haşa- kuvvetsiz, kıymetsiz, asılsız bir düzme farzedip yüz derece muhali kabul etmek lazım gelmekle beraber müddet-i hayatında ciddi harekatıyla Hakkın kanunlarını Beni Âdeme ders veren ve samimi efaliyle hakikatın düsturlarını beşere talim eden ve halis ve makul akvaliyle istikametin ve saadetin usullerini gösteren ve tesis eden ve bütün tarihçe-i hayatının şehadetiyle Allahın azabından çok havf eden ve herkesten ziyade Allahı bilen ve bildiren ve nev-i beşerin beşten birisine ve küre-i arzın yarısına bin üçyüzelli sene kemal-i haşmetle kumandanlık eden ve cihanı velveleye veren şöhretşiar şuunatıyla nev-i beşerin belki kainatın elhak medar-ı fahri olan bir zatı -haşa yüzbin defa haşa- Allahtan korkmaz ve bilmez ve yalandan çekinmez, haysiyetini tanımaz farzetmekle, yüz derece muhali birden irtikab etmek lazım gelir Çünki şu meselenin ortası yoktur Zira farz-ı muhal olarak Kuran Kelamullah olmazsa arştan düşse, orta yerde kalamaz Belki yerde en yalancı birinin malı olduğunu kabul etmek lazımgelir Bu ise ey şeytan, yüz derece sen katmerli bir şeytan olsan bozulmamış hiçbir aklı kandıramazsın ve çürümemiş hiçbir kalbi ikna edemezsin Şeytan döndü, dedi Nasıl kandıramam Ekser insanlara ve insanın meşhur akillerine Kuranı ve Muhammedi inkar ettirdim ve kandırdım Elcevab Evvela, gayet uzak mesafeden bakılsa, en büyük bir şey, en küçük bir şey gibi görünebilir Bir yıldız, bir mum kadardır denilebilir Saniyen Hem tebai ve sathi bir nazarla bakılsa, gayet muhal bir şey, mümkün görünebilir Bir zaman bir ihtiyar adam Ramazan hilalini görmek için semaya bakmış Gözüne bir beyaz kıl inmiş O kılı Ay zannetmiş Ayı gördüm demiş İşte muhaldir ki hilal, o beyaz kıl olsun Fakat kasden ve bizzat Aya baktığı ve o saçı tebai ve dolayısıyla ve ikinci derecede göründüğü için o muhali mümkün telakki etmiş Salisen Hem kabul etmemek başkadır, inkar etmek başkadır Adem-i kabul bir lakaydlıktır, bir göz kapamaktır ve cahilane bir hükümsüzlüktür Bu surette çok muhal şeyler onun içinde gizlenebilir Onun aklı onlarla uğraşmaz Amma inkar ise o adem-i kabul değil, belki o kabul-ü ademdir, bir hükümdür Onun aklı hareket etmeye mecburdur O halde senin gibi bir şeytan onun aklını elinden alır Sonra inkarı ona yutturur Hem ey şeytan Batılı hak ve muhali mümkün gösteren gaflet ve dalalet ve safsata ve inad ve mağlata ve mükabere ve iğfal ve görenek gibi şeytani desiselerle, çok muhalatı intaç eden küfür ve inkarı o bedbaht insan suretindeki hayvanlara yutturmuşsun Rabian Hem Kuranı kelam-ı beşer farzetmek, lazımgelir ki Âlem-i insaniyetin semasında yıldızlar gibi parlayan asfiyalara, sıddıkinlere, aktablara bilmüşahede rehberlik eden ve bilbedahe mütemadiyen hakk u hakkaniyeti, sıdk u sadakatı, emn ü emaneti umum tabakat-ı ehl-i kemale talim eden ve erkan-ı imaniyenin hakaikiyle ve erkan-ı İslamiyenin desatiriyle iki cihanın saadetini temin eden ve bu icraatının şehadetiyle bizzarure halis hak ve safi hakikat ve gayet doğru ve pek ciddi olmak lazım gelen bir kitabı kendi evsafının ve tesiratının ve envarının zıddıyla muttasıf tasavvur edip, -haşa, haşa- tasniat ve iftiraların mecmuası nazarıyla bakmak Sofestaileri ve şeytanları dahi utandıracak ve titretecek şeni bir hezeyan-ı küfri olmakla beraber izhar ettiği din ve şeriat-ı İslamiyenin şehadetiyle ve müddet-i hayatında gösterdiği bilittifak fevkalade takvasının ve halis ve safi ubudiyetinin delaletiyle ve bilittifak kendinde göründüğü ahlak-ı hasenesinin iktizasıyla ve yetiştirdiği bütün ehl-i hakikatın ve sahib-i kemalatın tasdikiyle en mutekid, en metin, en emin, en sadık bir zatı -haşa sümme haşa, yüzbin kerre haşa- itikadsız, en emniyetsiz, Allahtan korkmaz, yalandan çekinmez bir vaziyette farzedip, muhalatın en çirkin ve menfur bir suretini ve dalaletin en zulümlü ve zulümatlı bir tarzını irtikab etmek lazımgelir Elhasıl Ondokuzuncu Mektubun Onsekizinci İşaretinde denildiği gibi nasıl kulaklı ami tabakası icaz-ı Kuran fehminde demiş Kuran, bütün dinlediğim ve dünyada mevcud kitablara kıyas edilse, hiçbirisine benzemiyor ve onların derecesinde değildir Öyle ise ya Kuran, umumun altındadır veya umumun fevkinde bir derecesi vardır Umumun altındaki şıkk ise, muhal olmakla beraber, hiçbir düşman hatta şeytan dahi diyemez ve kabul etmez Öyle ise Kuran, umum kitabların fevkindedir Öyle ise mucizedir Aynen öyle de, biz de ilm-i usul ve fenn-i mantıkça sebr ü taksim denilen en kati hüccetle deriz Ey şeytan ve ey şeytanın şakirdleri Kuran, ya arş-ı azamdan ve ism-i azamdan gelmiş bir kelamullahtır veyahut -haşa sümme haşa, yüzbin kerre haşa- yerde Allahtan korkmaz ve Allahı bilmez, itikadsız bir beşerin düzmesidir Bu ise ey şeytan Sabık hüccetlere karşı bunu sen diyemezsin ve diyemezdin ve diyemeyeceksin Öyle ise bizzarure ve bila-şübhe Kuran, Halık-ı Kainatın kelamıdır Çünki ortası yoktur ve muhaldir ve olamaz Nasılki kati bir surette isbat ettik, sen de gördün ve dinledin Hem Muhammed Aleyhissalatü Vesselam, ya Resulullahtır ve bütün Resullerin ekmeli ve bütün mahlukatın efdalidir veyahut -haşa yüzbin defa haşa- Allaha iftira ettiği ve Allahı bilmediği ve azabına inanmadığı için itikadsız, esfel-i safiline sukut etmiş bir beşer farzetmek lazımgelir {Haşiye Kuran-ı Hakim, kafirlerin küfriyatlarını ve galiz tabiratlarını ibtal etmek için zikrettiğine istinaden, ehl-i dalaletin fikr-i küfrilerinin bütün bütün muhaliyetini ve bütün bütün çürüklüğünü göstermek için şu tabiratı farz-ı muhal suretinde titreyerek kullanmağa mecbur oldum} Bu ise ey İblis Ne sen ve ne de güvendiğin Avrupa feylesofları ve Asya münafıkları bunu diyemezsiniz ve diyememişsiniz ve diyemeyeceksiniz ve dememişsiniz ve demeyeceksiniz Çünki bu şıkkı dinleyecek ve kabul edecek dünyada yoktur Onun içindir ki, güvendiğin o feylesofların en müfsidleri ve o münafıkların en vicdansızları dahi diyorlar ki Muhammed-i Arabi ASM çok akıllı idi ve çok güzel ahlaklı idi Madem şu mesele iki şıkka münhasırdır ve madem ikinci şıkk muhaldir ve hiçbir kimse buna sahib çıkmıyor ve madem kati hüccetlerle isbat ettik ki, ortası yoktur Elbette ve bizzarure senin ve hizb-üş şeytanın rağmına olarak bilbedahe ve bihakkalyakin, Muhammed-i Arabi Aleyhissalatü Vesselam Resulullahtır ve bütün Resullerin ekmelidir ve bütün mahlukatın efdalidir عَلَيْهِ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ بِعَدَدِ الْمَلَكِ وَاْلاِنْسِ وَالْجَانِّ", + "gaye": "Şeytanın ve şakirtlerinin Kur'an'ı ve Hz. Muhammed'i (a.s.m.) beşer kelamı veya beşer kabul ettirme desiselerini çürütmek, Kur'an'ın kelamullah olduğunu ve Hz. Muhammed'in (a.s.m.) Resulullah olduğunu kati delillerle ispat etmek.", + "konular": [ + "Kur'an'ın Kelamullah oluşunun ispatı", + "Hz. Muhammed'in (a.s.m.) Resulullah oluşunun ispatı", + "Bitarafane muhakeme desisesinin çürütülmesi", + "Şeytanın aldatma metotları", + "İman ve küfür arasındaki uçurum", + "Kur'an'ın beşer kelamına benzemesinin hikmeti", + "Peygamberin beşeriyet içinde kalmasının hikmeti", + "İnkarın sebepleri ve mahiyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Muhakeme", + "Desise", + "Vesvese", + "İstimdad", + "Nur", + "Münazara", + "İltizam", + "Batıl", + "Hak", + "Burhan", + "İman", + "Küfür", + "İcaz", + "Sahtekarlık", + "Tasannu", + "İhlas", + "Emanet", + "Sıddıkin", + "Dalalet", + "Safsata", + "Mağlata", + "Mükabere", + "İğfal", + "Görenek" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muhakeme", + "vecize": "Ey şeytan ve ey şeytanın şakirdleri Kuran, ya arş-ı azamdan ve ism-i azamdan gelmiş bir kelamullahtır veyahut -haşa sümme haşa, yüzbin kerre haşa- yerde Allahtan korkmaz ve Allahı bilmez, itikadsız bir beşerin düzmesidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onbeşinci Söz", + "ŞEYTANIN İKİNCİ KÜÇÜK BİR İTİRAZI" + ], + "title": "ŞEYTANIN İKİNCİ KÜÇÜK BİR İTİRAZI", + "content": "Sure-i قۤ وَ الْقُرْاۤنِ الْمَجِيدِ i okurken مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ اِلاَّ لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ * وَجَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذَلِكَ مَا كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ * وَ نُفِخَ فِى الصُّورِ ذَلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ * وَ جَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَا ئِقٌ وَ شَهِيدٌ * لَقَدْ كُنْتَ فِى غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ * وَ قَالَ قَرِينُهُ هَذَا مَا لَدَىَّ عَتِيدٌ * اَلْقِيَا فِى جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ şu ayetleri okurken şeytan dedi ki Kuranın en mühim fesahatını, siz onun selasetinde ve vuzuhunda buluyorsunuz Halbuki şu ayette nereden nereye atlıyor Sekerattan ta kıyamete atlıyor Nefh-i Surdan muhasebenin hitamına intikal ediyor ve ondan Cehenneme idhali zikrediyor Bu acib atlamaklar içinde hangi selaset kalır Kuranın ekser yerlerinde, böyle birbirinden uzak meseleleri birleştiriyor Böyle münasebetsiz vaziyetle selaset, fesahat nerede kalır Elcevab Kuran-ı Muciz-ül Beyanın esas-ı icazının en mühimlerinden belagatından sonra icazdır Îcaz, icaz-ı Kuranın en metin ve en mühim bir esasıdır Kuran-ı Hakimde şu mucizane icaz, o kadar çoktur ve o kadar güzeldir ki ehl-i tedkik, karşısında hayrettedirler Mesela وَ قِيلَ يَا اَرْضُ ابْلَعِى مَاءَكِ وَيَا سَمَاءُ اَقْلِعِى وَغِيضَ الْمَاءُ وَقُضِىَ اْلاَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِىِّ وَقِيلَ بُعْدًا لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ Kısa birkaç cümle ile, Tufan hadise-i azimesini netaiciyle öyle icazkarane ve mucizane beyan ediyor ki çok ehl-i belagatı, belagatına secde ettirmiş Hem mesela كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِطَغْوَيهَا * اِذِ انْبَعَثَ اَشْقَيهَا * فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ نَاقَةَ اللَّهِ وَسُقْيَيهَا * فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوَّيهَا * وَلاَ يَخَافُ عُقْبَيهَا İşte Kavm-i Semudun acib ve mühim hadisatını ve netaicini ve su-i akibetlerini, böyle kısa birkaç cümle ile icaz içinde bir icaz ile selasetli ve vuzuhlu ve fehmi ihlal etmez bir tarzda beyan ediyor Hem mesela وَذَا النُّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَى فِى الظُّلُمَاتِ اَنْ لاَ اِلَهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ İşte اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ cümlesinden فَنَادَى فِى الظُّلُمَاتِ cümlesine kadar çok cümleler matvidir O mezkur olmayan cümleler, fehmi ihlal etmiyor, selasete zarar vermiyor Hazret-i Yunus Aleyhisselamın kıssasından mühim esasları zikreder Mütebakisini akla havale eder Hem mesela Sure-i Yusufta فَاَرْسِلُونِ kelimesinden يُوسُفُ اَيُّهَا الصِّدِّيقُ ortasında yedi-sekiz cümle icaz ile tayyedilmiş Hiç fehmi ihlal etmiyor, selasetine zarar vermiyor Bu çeşit mucizane icazlar Kuranda pek çoktur Hem pek güzeldir Amma Sure-i Kafın ayeti ise, ondaki icaz pek acib ve mucizanedir Çünki kafirin pek müdhiş ve çok uzun ve bir günü elli bin sene olan istikbaline ve o istikbalin dehşetli inkılabatında kafirin başına gelecek elim ve mühim hadisata birer birer parmak basıyor Şimşek gibi fikri, onlar üstünde gezdiriyor O pek çok uzun zamanı, hazır bir sahife gibi nazara gösterir Zikredilmeyen hadisatı hayale havale edip, ulvi bir selasetle beyan eder وَاِذَا قُرِىءَ الْقُرْاۤنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَاَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ İşte ey şeytan Şimdi bir sözün daha varsa söyle Şeytan der Bunlara karşı gelemem, müdafaa edemem Fakat çok ahmaklar var, beni dinliyorlar ve insan suretinde çok şeytanlar var, bana yardım ediyorlar ve feylesoflardan çok firavunlar var, enaniyetlerini okşayan meseleleri benden ders alıyorlar Senin bu gibi sözlerin neşrine sed çekerler Bunun için sana teslim-i silah etmem سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ", + "gaye": "Kuran'ın belagat ve icaz yönlerinden birisi olan 'İcaz'ın' (özlü ve kısa ifade) şeytanın itirazlarına karşı savunulması ve Kuran'ın mucizevi yönlerinin açıklanması.", + "konular": [ + "Kuran'ın icazı", + "Kuran'ın selaseti ve vuzuhu", + "Şeytanın Kuran'a dair vesveseleri", + "Kıyamet hadiseleri", + "Kuran'dan icaz örnekleri (Nuh tufanı, Semud kavmi, Hz. Yunus, Hz. Yusuf)", + "Kaf Suresi'ndeki icazın derinliği", + "Şeytanın teslim olmayışı ve insan şeklindeki şeytanlar" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "İcaz", + "Belagat", + "Fesahat", + "Selaset", + "Vuzuh", + "Vesvese", + "Şeytan", + "Sekerat", + "Kıyamet", + "Muhasebe", + "Cehennem", + "Firavun", + "Ehl-i Belagat", + "Tedkik" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Kuran-ı Muciz-ül Beyanın esas-ı icazının en mühimlerinden belagatından sonra icazdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onaltıncı Söz" + ], + "title": "Onaltıncı Söz", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اِنَّمَآ اَمْرُهُ اِذَآ اَرَادَ شَيْئًا اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ İtminan-ı nefsime medar olacak, zulmeti dağıtacak şu ayetin nurundan dört şuaı göstermekle kör nefsime bir basiret vermek için yazılmıştır", + "gaye": "Kuran'ın 'Ol' emriyle her şeyi var etmesinin nurundan dört şuaı göstererek nefsin basiretini açmak ve itminanını sağlamak.", + "konular": [ + "Allah'ın kudret ve iradesinin sonsuzluğu", + "Kün feyekün sırrı", + "Her şeyin mülkiyetinin Allah'a ait olması", + "Haşir ve dönüş��n Allah'a olması", + "Nefsin basiretinin açılması", + "Ayat-ı Kuran'ın nurundan istifade etme" + ], + "kavramlar": [ + "Kudret", + "İrade", + "Künfeyekün", + "Melakut", + "Haşir", + "Nefis", + "Basiret", + "Nur", + "İtminan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Künfeyekün", + "vecize": "فسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onaltıncı Söz", + "BİRİNCİ ŞUA" + ], + "title": "BİRİNCİ ŞUA", + "content": "Ey nefs-i nadan Diyorsun ki “Ehadiyet-i Zat-ı İlahiye ile külliyet-i efali ve vahdet-i şahsiyyesiyle muinsiz umumiyet-i rububiyyeti ve ferdaniyyeti ile şeriksiz şümul-ü tasarrufatı ve mekandan münezzehiyyetiyle her yerde hazır bulunması ve nihayetsiz ulviyyetiyle her şeye yakın olması ve birliği ile her işi bizzat elinde tutması hakaik-i Kuraniyyedendir Kuran ise hakimdir Hakim ise, akıl kabul etmeyen şeyleri akla tahmil etmez Akıl ise, zahiri bir münafatı görüyor Aklı teslime sevkedecek bir izah isterim” Elcevab Madem öyledir, itminan için istersen, biz de Kuranın feyzine istinaden diyoruz İsm-i Nur, çok müşkilatımızı halletmiş inşaallah bunu da halleder Akla vazıh, kalbe nurani olacak temsil yolunu ihtiyar ile İmam-ı Rabbani RA gibi deriz نَه شَبَمْ نَه شَبْ پَرَسْتَمْ مَنْ غُلاَمِ شَمْسَمْ اَزْ شَمْسِ مِى گُويَمْ خَبَرْ Temsil, icaz-ı Kuranın en parlak bir ayinesi olduğundan, biz dahi bir temsil ile şu sırra bakacağız Şöyle ki Bir tek zat, muhtelif meraya vasıtasıyla külliyet kesbeder Cüzi-yi hakiki iken, umumi şuunata malik bir külli hükmüne geçer Mesela Şems bir cüzi-yi müşahhas iken, eşya-yı şeffafe vasıtasıyla öyle bir külli hükmüne geçer ki, ruy-i zemini timsalleriyle, akisleriyle dolduruyor Hatta katarat ve parlak zerrat adedince cilveleri bulunuyor Güneşin harareti ve ziyası ve ziyanın içinde olan yedi renkli elvan-ı sebası, her birisi mukabilindeki eşyaya muhit, amm ve şamil oldukları halde her bir şeffaf şey dahi güneşin timsaliyle beraber harareti, hem ziyayı, hem elvan-ı sebayı göz bebeğinde saklıyor Ve safi kalbini ona bir taht yapıyor Demek Şems, vahidiyyet haysiyyetiyle ona mukabil umum eşyaya muhit olduğu gibi, ehadiyyet cihetiyle her bir şeyde Güneş çok vasıflarıyla beraber bir nevi cilve-i zatıyla bulunur Madem temsilden temessül bahsine geçtik Temessülün çok envaından şu meseleye medar olacak üç nevine işaret ederiz Birincisi Kesif, maddi şeylerin akisleridir O akisler hem gayrdır, ayn değil Hem mevattır, ölüdür Hüviyet-i suriyesinden başka hiçbir hasiyete malik değil Mesela sen ayineler mahzenine girsen, bir Said binler Said olur Fakat zihayat yalnız sensin, ötekiler ölüdürler Hayat hassaları onlarda yoktur İkincisi Maddi nuraninin akisleridir Şu akis ayn değil, fakat gayr da değil Mahiyeti tutmuyor, fakat o nuraninin ekser hasiyetlerine maliktir Onun gibi hay sayılıyor Mesela Şems dünyaya girdi Her bir ayinede aksini gösterdi O akislerin her birinde, Güneşin hassaları hükmünde olan ziya ve ziyadaki elvan-ı seba bulunuyor Eğer faraza Güneş zişuur olsa idi, harareti ayn-ı kudreti, ziyası ayn-ı ilmi, elvan-ı sebası sıfat-ı sebası olsa idi o vakit o tek ve yekta bir güneş, bir anda her bir ayinede bulunur, her birisini kendine bir arş ve bir çeşit telefon yapabilirdi Birbirine mani olmazdı Her birimizle ayinemiz vasıtasıyla görüşebilirdi Biz ondan uzak iken, o bize bizden daha yakın olurdu Üçüncüsü Nurani ruhların aksidir Şu akis, hem haydır hem ayndır Fakat ayinelerin kabiliyeti nisbetinde tezahür ettiğinden, o ruhun mahiyet-i nefs-ül emriyesini tamamen tutmuyor Mesela Hazret-i Cebrail Aleyhisselam, Dıhye suretinde huzur-u Nebevide bulunduğu bir anda, Huzur-u İlahide haşmetli kanatlarıyla Arş-ı azamın önünde secdeye gider Hem o anda hesabsız yerlerde bulunur, evamir-i İlahiyeyi tebliğ ederdi Bir iş bir işe mani olmazdı İşte şu sırdandır ki mahiyeti nur ve hüviyeti nuraniye olan Hazret-i Peygamber Aleyhissalatü Vesselam, dünyada bütün ümmetinin salavatlarını birden işitir ve kıyamette bütün asfiya ile bir anda görüşür Birbirisine mani olmaz Hatta evliyadan, ziyade nuraniyyet kesbeden ve abdal denilen bir kısmı, bir anda birçok yerlerde müşahede ediliyormuş Aynı zat, ayrı ayrı çok işleri görüyormuş Evet nasıl cismaniyata cam ve su gibi şeyler ayine olur Öyle de, ruhaniyata dahi hava ve esir ve alem-i misalin bazı mevcudatı ayine hükmünde ve berk ve hayal süratinde bir vasıta-i seyr ve seyahat suretine geçerler ve o ruhaniler hayal süratiyle o meraya-yı nazifede, o menazil-i latifede gezerler Bir anda binler yerlere girerler Madem Güneş gibi aciz ve müsahhar mahluklar ve ruhani gibi madde ile mukayyed nim-nurani masnular, nuraniyet sırrıyla bir yerde iken pekçok yerlerde bulunabilirler Mukayyed bir cüzi iken, mutlak bir külli hükmünü alırlar Bir anda cüzi bir ihtiyar ile pek çok işleri yapabilirler Acaba, maddeden mücerred ve mualla ve tahdid-i kayd ve zulmet-i kesafetten münezzeh ve müberra ve şu umum envar ve bütün nuraniyyat Onun envar-ı kudsiye-i Esmasının bir kesif zılali ve umum vücud ve bütün hayat ve alem-i ervah ve alem-i misal nim-şeffaf bir ayine-i cemali ve sıfatı muhita ve şuunatı külliye olan bir Zat-ı Akdesin irade-i külliye ve kudret-i mutlaka ve ilm-i muhitle tecelli-i sıfatı ve cilve-i efali içindeki teveccüh-ü Ehadiyetinden hangi şey saklanabilir hangi iş ağır gelebilir hangi şey gizlenebilir hangi ferd uzak kalabilir hangi şahsiyet külliyet kesbetmeden ona yanaşabilir Evet nasıl Güneş kayıdsız nuru, maddesiz aksi vasıtasıyla sana, senin göz bebeğinden daha yakın olduğu halde sen mukayyed olduğun için ondan gayet uzaksın Ona yanaşmak için, çok kayıdlardan tecerrüd etmek, çok meratib-i külliyeden geçmek lazım gelir Âdeta manen yer kadar büyüyüp, Kamer kadar yükselip, sonra doğrudan doğruya Güneşin mertebe-i asliyesine bir derece yanaşabilir ve perdesiz görüşebilirsin Öyle de Celil-i Zülcemal, Cemil-i Zülkemal sana gayet yakındır, sen ondan gayet uzaksın Kalbin kuvveti, aklın ulviyeti varsa temsildeki noktaları, hakikata tatbike çalış", + "gaye": "Allah'ın Ehadiyet, külliyet-i efal, vahdet-i şahsiyye, ferdaniyyet, mekandan münezzehiyyet, nihayetsiz ulviyet ve birliği gibi hakikatlerinin akla yakınlığını ve Kur'an'ın bu hakikatleri nasıl izah ettiğini temsillerle açıklamak.", + "konular": [ + "Allah'ın Ehadiyetinin akli izahı", + "Allah'ın külli fiilleri ve tekilliği", + "Allah'ın her yerde hazır bulunması ve yakınlığı", + "Kur'an'ın hikmetli izah yöntemi", + "Nurlu varlıkların çok yerde bulunma sırrı", + "Güneş ve ruhani varlıkların temsiliyle ilahi sıfatların anlaşılması", + "Ehadiyet sırrının her şeyi kuşatması" + ], + "kavramlar": [ + "Ehadiyet", + "Külliyet-i efal", + "Vahdet-i şahsiyye", + "Ferdaniyyet", + "Mekandan münezzehiyet", + "Ulviyet", + "Tevhid", + "İsm-i Nur", + "Temsil", + "Temessül", + "Nuranilik", + "Akis", + "Gayr", + "Ayn", + "Nefis", + "Hikmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ehadiyet", + "vecize": "Madem Güneş gibi aciz ve müsahhar mahluklar ve ruhani gibi madde ile mukayyed nim-nurani masnular, nuraniyet sırrıyla bir yerde iken pekçok yerlerde bulunabilirler Mukayyed bir cüzi iken, mutlak bir külli hükmünü alırlar Bir anda cüzi bir ihtiyar ile pek çok işleri yapabilirler Acaba, maddeden mücerred ve mualla ve tahdid-i kayd ve zulmet-i kesafetten münezzeh ve müberra ve şu umum envar ve bütün nuraniyyat Onun envar-ı kudsiye-i Esmasının bir kesif zılali ve umum vücud ve bütün hayat ve alem-i ervah ve alem-i misal nim-şeffaf bir ayine-i cemali ve sıfatı muhita ve şuunatı külliye olan bir Zat-ı Akdesin irade-i külliye ve kudret-i mutlaka ve ilm-i muhitle tecelli-i sıfatı ve cilve-i efali içindeki teveccüh-ü Ehadiyetinden hangi şey saklanabilir hangi iş ağır gelebilir hangi şey gizlenebilir hangi ferd uzak kalabilir hangi şahsiyet külliyet kesbetmeden ona yanaşabilir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onaltıncı Söz", + "İKİNCİ ŞUA" + ], + "title": "İKİNCİ ŞUA", + "content": "Ey nefs-i bihuş Diyorsun ki اِنَّمَآ اَمْرُهُ اِذَآ اَرَادَ شَيْئًا اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ hem اِنْ كَانَتْ اِلاَّ صَيْحَةً وَاحِدَةً فَاِذَاهُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ gibi ayetler, vücud-u eşya, sırf bir emr ile ve defi olduğunu ve صُنْعَ اللَّهِ الَّذِى اَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ hem اَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ gibi ayetler vücud-u eşya, ilim içinde azim bir kudretle, hikmet içinde dakik bir sanatla tedrici olduğunu gösteriyorlar Vech-i tevfiki nedir Elcevab Kuranın feyzine istinaden deriz Evvela, münafat yoktur Bir kısım öyledir İbtidadaki icad gibi Bir kısmı böyledir Mislini iade gibi Saniyen Mevcudatta meşhud olan sühulet ve sürat ve kesret ve vüsat içinde nihayet intizam, gayet ittikan ve hüsn-ü sanat ve kemal-i hilkat, şu iki kısım ayetlerin vücud-u hakikatlarına katiyen şehadet eder Öyle ise, şunların hariçte tahakkukları medar-ı bahs olması lüzumsuzdur Belki yalnız “sırr-ı hikmeti nedir” denilebilir Öyle ise, biz dahi bir kıyas-ı temsili ile şu hikmete işaret ederiz Mesela Nasıl ki terzi gibi bir sanatçı, birçok külfetler, meharetlerle musanna bir şeyi icad eder ve ona bir model yapar Sonra onun emsalini külfetsiz çabuk yapabilir Hatta bazan öyle bir derece sühulet peyda eder ki, güya emreder yapılır ve öyle kuvvetli bir intizam kesbeder saat gibi güya bir emrin dokunmasıyla işlenir ve işler Öyle de Sani-i Hakim ve Nakkaş-ı Alim, şu alem sarayını müştemilatıyla beraber bedi bir surette yaptıktan sonra cüzi ve külli, cüz ve küll her şeye bir model hükmünde bir nizam-ı kaderi ile bir mikdar-ı muayyen vermiştir İşte bak o Nakkaş-ı Ezeli, her bir asrı bir model yaparak mucizat-ı kudreti ile murassa, taze bir alemi ona giydiriyor Her bir seneyi bir mikyas ederek, havarik-ı rahmetiyle musanna, taze bir kainatı o kamete göre dikiyor Her bir günü bir satır yaparak dekaik-i hikmetiyle müzeyyen, mücedded mevcudatı onda yazıyor Hem o Kadir-i Mutlak, her bir asrı, her bir seneyi, her bir günü bir model yaptığı gibi, ruy-i zemini, her bir dağ ve sahrayı, bağ ve bostanı, her bir ağacı birer model yapmıştır Vakit-bevakit, taze taze birer kainatı zeminde kuruyor, birer yeni dünyayı icad ediyor Birer alemi alıp da diğer muntazam bir alemi getiriyor Mevsim be-mevsim her bağ ve bostanda taze taze mucizat-ı kudretini ve hedaya-yı rahmetini gösterir Yeni birer kitab-ı hikmet-nüma yazıyor Taze taze birer matbaha-i rahmetini kuruyor Mücedded bir hulle-i sanat-nüma giydiriyor Her baharda, her bir ağaca sündüs-misal taze bir çarşaf giydiriyor Lülü-misal yeni bir murassaatla süslendiriyor Yıldız-misal rahmet hediyeleriyle ellerini dolduruyor İşte şu işleri nihayet hüsn-ü sanat ve kemal-i intizam ile yapan ve şu birbiri arkasında gelen ve zaman ipine takılan seyyar alemleri, nihayet hikmet ve inayet ve kemal-i kudret ve sanat ile değiştiren Zat elbette gayet Kadir ve Hakimdir Nihayet derecede Basir ve Alimdir Tesadüf Onun işine karışamaz İşte o Zat-ı Zülcelaldir ki, şöyle ferman ediyor اِنَّمَآ اَمْرُهُ اِذَآ اَرَادَ شَيْئًا اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ وَمَآ اَمْرُ السَّاعَةِ اِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ deyip, hem kemal-i kudretini ilan, hem kudretine nisbeten Haşir ve Kıyamet gayet sehl ve külfetsiz olduğunu beyan ediyor Emr-i tekvinisi, kudret ve iradeyi tazammun ettiğini ve bütün eşya, evamirine gayet müsahhar ve münkad olduklarını ve mübaşeretsiz, mualecesiz halkettiği için icadındaki sühulet-i mutlakayı ifade için, sırf bir emirle işler yaptığını, Kuran-ı Muciz-ül Beyan ile ferman ediyor Hasıl-ı kelam Bir kısım ayetler eşyada hususan bidayet-i icadında gayet derecede hüsn-ü sanatı ve nihayet derecede kemal-i hikmeti ilan ediyor Diğer kısmı eşyada, hususan tekrar icadında ve iadesinde gayet derecede sühulet ve süratini nihayet derecede inkıyad ve külfetsizliğini beyan eder", + "gaye": "Kuran ayetleri arasında görünen zahiri çelişkilerin (eşyanın bir emr-i tekvinî ile anında yaratılması ile tedrici yaratılması) tevfikini ve bu tevfikin hikmetini izah etmek, Allah'ın kudretinin kemalini ve işlerin O'na nisbeten nihayetsiz sühuletini göstermek.", + "konular": [ + "Kuran ayetleri arasındaki zahiri çelişkilerin tevfiki", + "Eşyanın yaratılışındaki sürat ve tedriciliğin uyumu", + "Allah'ın kudretinin kemali ve mutlakiyeti", + "Haşir ve kıyametin Allah'ın kudretine göre kolaylığı", + "Eşyanın yaratılışındaki sanat ve hikmet" + ], + "kavramlar": [ + "Tevfik", + "Kudret", + "Hikmet", + "Sanat", + "Haşir", + "Kıyamet", + "Emr-i tekvinî", + "Kader", + "Sühulet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Tevfik", + "vecize": "Mevcudatta meşhud olan sühulet ve sürat ve kesret ve vüsat içinde nihayet intizam, gayet ittikan ve hüsn-ü sanat ve kemal-i hilkat, şu iki kısım ayetlerin vücud-u hakikatlarına katiyen şehadet eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onaltıncı Söz", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "content": "Ey haddinden tecavüz etmiş nefs-i pürvesvas Diyorsun ki بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ مَا مِنْ دَآبَّةٍ اِلاَّ هُوَ اَخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا وَ نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ gibi ayetler, nihayet derecede kurbiyet-i İlahiyyeyi gösteriyor وَ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ تَعْرُجُ اْلمَلاَئِكَةُ وَالرُّوحُ اِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ اَلْفَ سَنَةٍ ve hadiste varid olan Cenab-ı Hak yetmiş bin hicab arkasındadır ve Mirac gibi hakikatler, nihayet derecede budiyetimizi gösteriyor Şu sırr-ı gamızı fehme takrib edecek bir izah isterim Elcevab Öyle ise dinle Evvela, Birinci Şuanın ahirinde demiştik Nasıl ki Güneş, kayıdsız nuruyla ve maddesiz aksi cihetiyle sana, senin ruhun penceresi ve onun ayinesi olan gözbebeğinden daha yakın olduğu halde sen, mukayyed ve maddede mahpus olduğun için ondan gayet uzaksın Onun, yalnız bir kısım akisleriyle, gölgeleriyle temas edebilirsin ve bir nevi cilveleriyle ve cüzi tecellileriyle görüşebilirsin ve bir sınıf sıfatları hükmünde olan elvanlarına ve bir taife isimleri hükmünde olan şualarına ve mazharlarına yanaşabilirsin Eğer, Güneşin mertebe-i aslisine yanaşmak ve bizzat doğrudan doğruya güneşin zatı ile görüşmek istersen, o vakit pek çok kayıtlardan tecerrüd etmekliğin ve pek çok meratib-i külliyetten geçmekliğin lazım gelir Âdeta sen, manen tecerrüd cihetiyle küre-i arz kadar büyüyüp, hava gibi ruhen inbisat edip ve Kamer kadar yükselip, bedir gibi mukabil geldikten sonra bizzat perdesiz onunla görüşüp, bir derece yanaşmak dava edebilirsin Öyle de O Celil-i Pürkemal, o Cemil-i Bimisal, o Vacib-ül Vücud, o Mucid-i Küll-i Mevcud, o Şems-i Sermed, o Sultan-ı Ezel ve Ebed, sana senden yakındır Sen, Ondan nihayetsiz uzaksın Kuvvetin varsa, temsildeki dekaikı tatbik et Saniyen Mesela وَلِلَّهِ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى Bir padişahın çok isimleri içinde kumandan ismi çok mütedahil dairelerde tezahür eder Serasker daire-i külliyesinden tut, müşiriyyet ve ferikiyyet, ta yüzbaşı, ta onbaşıya kadar geniş ve dar, külli ve cüzi dairelerde de zuhur ve tecellisi vardır Şimdi, bir nefer hizmet-i askeriyesinde onbaşı makamında tezahür eden cüzi kumandanlık noktasını merci tutar, kumandan-ı azamına şu cüzi cilve-i ismiyle temas eder ve münasebettar olur Eğer asıl ismiyle temas etmek, ona o ünvan ile görüşmek istese, onbaşılıktan ta serasker mertebe-i külliyesine çıkmak lazım gelir Demek padişah, o nefere ismiyle, hükmüyle, kanunuyla ve ilmiyle, telefonuyla ve tedbiriyle ve eğer o padişah, evliya-i abdaliyyeden nurani olsa, bizzat huzuruyla gayet yakındır Hiçbir şey mani olup, hail olamaz Halbuki o nefer, gayet uzaktır Binler mertebeler hail, binler hicablar fasıldır Fakat bazan merhamet eder, hilaf-ı adet bir neferi huzuruna alır, lütfuna mazhar eder Öyle de Emr-i كُنْ فَيَكُونُ e malik güneşler ve yıldızlar, emirber nefer hükmünde olan Zat-ı Zülcelal, her şeye her şeyden daha ziyade yakın olduğu halde, her şey Ondan nihayetsiz uzaktır Onun huzur-u kibriyasına perdesiz girmek istenilse, zulmani ve nurani, yani maddi ve ekvani ve esmai ve sıfati yetmiş binler hicabdan geçmek, her ismin binler hususi ve külli derecat-ı tecellisinden çıkmak, gayet yüksek tabakat-ı sıfatında mürur edip ta ism-i azamına mazhar olan arş-ı azamına uruc etmek eğer cezb ve lütuf olmazsa, binler seneler çalışmak ve süluk etmek lazım gelir Mesela Sen, Ona Halık ismiyle yanaşmak istersen senin Halıkın hususiyetiyle, sonra bütün insanların Halıkı cihetiyle, sonra bütün zihayatların Halıkı ünvanıyla, sonra bütün mevcudatın Halıkı ismiyle münasebettarlık lazım gelir Yoksa zılde kalırsın, yalnız cüzi bir cilveyi bulursun Bir İhtar Temsildeki padişah, aczi için, kumandanlık isminin meratibinde müşir ve ferik gibi vasıtalar koymuştur Fakat بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ olan Kadir-i Mutlak, vasıtalardan müstağnidir Vasıtalar, sırf zahiridirler perde-i izzet ve azamettirler Ubudiyet ve hayret ve acz ve iftikar içinde saltanat-ı Rububiyetine dellaldırlar, temaşagerdirler Muini değiller, şerik-i saltanat-ı Rububiyet olamazlar", + "gaye": "Cenab-ı Hakk'ın insana yakınlığı ile insanın Allah'tan uzaklığını gösteren ayet ve hadisler arasındaki zahiri çelişkiyi, yani kurbiyet-i İlahiye ile abdiyeti cem etmeyi, bunu güneş ve padişah misalleriyle akla yaklaştırmayı sağlamak.", + "konular": [ + "Kurbiyet-i İlahiye", + "Abdurrahman'ın mertebesi ve uzaklığı", + "İsim ve sıfat tecellileri", + "Hicab ve mertebeler", + "Allah'ın mutlak kudreti ve vasıtalara ihtiyaç duymaması", + "Vasıtaların hikmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Kurbiyet", + "Abdiyet", + "Vesvese", + "Nefis", + "Malakut", + "Hicab", + "Mirac", + "Tecerrüd", + "Tecelli", + "İsim", + "Sıfat", + "Kadir-i Mutlak", + "Rububiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "kurbiyet", + "vecize": "Öyle de O Celil-i Pürkemal, o Cemil-i Bimisal, o Vacib-ül Vücud, o Mucid-i Küll-i Mevcud, o Şems-i Sermed, o Sultan-ı Ezel ve Ebed, sana senden yakındır. Sen, Ondan nihayetsiz uzaksın.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onaltıncı Söz", + "DÖRDÜNCÜ ŞUA" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ ŞUA", + "content": "İşte ey tenbel nefsim Bir nevi Mirac hükmünde olan namazın hakikatı sabık temsilde bir nefer, mahz-ı lütuf olarak huzur-u şahaneye kabulü gibi mahz-ı rahmet olarak Zat-ı Celil-i Zülcemal ve Mabud-u Cemil-i Zülcelalin huzuruna kabulündür Allahü Ekber deyip, manen ve hayalen veya niyeten iki cihandan geçip, kayd-ı maddiyattan tecerrüd edip bir mertebe-i külliye-i ubudiyete veya küllinin bir gölgesine veya bir suretine çıkıp, bir nevi huzura müşerref olup, اِيَّاكَ نَعْبُدُ hitabına herkesin kabiliyeti nisbetinde bir mazhariyet-i azimedir Âdeta, harekat-ı salatiyede tekrarla Allahu Ekber Allahu Ekber demekle kat-ı meratib ve terakkiyat-ı maneviyeye ve cüziyattan devair-i külliyeye çıkmasına bir işarettir ve marifetimiz haricindeki kemalat-ı kibriyasının mücmel bir ünvanıdır Güya her bir Allahü Ekber bir basamak-ı miraciyeyi katına işarettir İşte şu hakikat-ı salattan manen veya niyeten veya tasavvuren veya hayalen bir gölgesine, bir şuaına mazhariyet dahi, büyük bir saadettir İşte Hacda pek kesretli Allahü Ekber denilmesi, şu sırdandır Çünki Hacc-ı Şerif bilasale herkes için bir mertebe-i külliyede bir ubudiyettir Nasıl ki bir nefer, bayram gibi bir yevm-i mahsusta ferik dairesinde bir ferik gibi padişahın bayramına gider ve lütfuna mazhar olur Öyle de Bir Hacı, ne kadar ami de olsa, kat-ı meratib etmiş bir veli gibi umum aktar-ı arzın Rabb-ı Azimi ünvanıyla Rabbine müteveccihtir Bir ubudiyet-i külliye ile müşerreftir Elbette hac miftahıyla açılan meratib-i külliye-i rububiyet ve dürbünüyle nazarına görünen afak-ı azamet-i uluhiyet ve şeairiyle kalbine ve hayaline gittikçe genişlenen devair-i ubudiyet ve meratib-i kibriya ve ufk-u tecelliyatın verdiği hararet, hayret ve dehşet ve heybet-i rububiyet Allahü Ekber Allahü Ekber ile teskin edilebilir ve onunla o meratib-i münkeşife-i meşhude veya mutasavvire ilan edilebilir Hacdan sonra şu manayı, ulvi ve külli muhtelif derecelerde bayram namazında, yağmur namazında, husuf küsuf namazında, Cemaatle kılınan namazda bulunur İşte şeair-i İslamiyenin velev sünnet kabilinden dahi olsa ehemmiyeti şu sırdandır سُبْحَانَ مَنْ جَعَلَ خَزَآئِنُهُ بَيْنَ الْكَافِ وَ النُّونِ فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَآ اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَآ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَآ اِنْ نَسِينَآ اَوْ اَخْطَاْنَا رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ وَصَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى رَسُولِكَ اْلاَكْرَمِ مَظْهَرِ اِسْمِكَ اْلاَعْظَمِ وَ عَلَى اَلِهِ وَ اَصْحَابِهِ وَ اِخْوَانِهِ وَ اَتْبَاعِهِ آمِينَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ", + "gaye": "Namazın ve Haccın manevi mertebelerini, Allahu Ekber zikrinin anlamını ve şeair-i İslamiyenin önemini kavratmak.", + "konular": [ + "Namazın Mirac hükmünde oluşu", + "Namazda Allahu Ekber demenin anlamı", + "Hac ibadetinin külli ubudiyet boyutu", + "Hacda Allahu Ekber denilmesinin hikmeti", + "Şeair-i İslamiyenin önemi", + "Bayram namazı ve diğer cemaatle kılınan namazların önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Namaz", + "Mirac", + "Ubûdiyet", + "Hac", + "Allahü Ekber", + "Şeair-i İslamiye", + "Marifetullah", + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Tecelliyat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "İşte ey tenbel nefsim! Bir nevi Mirac hükmünde olan namazın hakikatı...", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onaltıncı Söz", + "Küçük bir zeyl" + ], + "title": "Küçük bir zeyl", + "content": "Kadir-i Alim ve Sani-i Hakim, kanuniyet şeklindeki adatının gösterdiği nizam ve intizamla, kudretini ve hikmetini ve hiçbir tesadüf işine karışmadığını izhar ettiği gibi şuzuzat-ı kanuniye ile, adetinin harikalarıyla, tegayyürat-ı suriye ile, teşahhusatın ihtilafatıyla, zuhur ve nüzul zamanının tebeddülüyle meşietini, iradetini, fail-i muhtar olduğunu ve ihtiyarını ve hiçbir kayıd altında olmadığını izhar edip yeknesak perdesini yırtarak ve her şey, her anda, her şende, her şeyinde Ona muhtaç ve rububiyyetine münkad olduğunu ilam etmekle gafleti dağıtıp, ins ve cinnin nazarlarını esbabdan Müsebbib-ül esbaba çevirir Kuranın beyanatı şu esasa bakıyor Mesela Ekser yerlerde bir kısım meyvedar ağaçlar bir sene meyve verir, yani rahmet hazinesinden ellerine verilir, o da verir Öbür sene, bütün esbab-ı zahiriyye hazırken meyveyi alıp vermiyor Hem mesela Sair umur-u lazımeye muhalif olarak yağmurun evkat-ı nüzulü o kadar mütehavvildir ki, mugayyebat-ı hamsede dahil olmuştur Çünki Vücudda en mühim mevki, hayat ve rahmetindir Yağmur ise, menşe-i hayat ve mahz-ı rahmet olduğu için elbette o ab-ı hayat, o ma-i rahmet, gaflet veren ve hicab olan yeknesak kaidesine girmeyecek, belki doğrudan doğruya Cenab-ı Münim-i Muhyi ve Rahman ve Rahim olan Zat-ı Zülcelal perdesiz, elinde tutacak ta her vakit dua ve şükür kapılarını açık bırakacak Hem mesela Rızık vermek ve muayyen bir sima vermek, birer ihsan-ı mahsus eseri gibi ummadığı tarzda olması ne kadar güzel bir surette meşiet ve ihtiyar-ı Rabbaniyyeyi gösteriyor Daha tasrif-i hava ve teshir-i sehab gibi şuunat-ı İlahiyeyi bunlara kıyas et", + "gaye": "Kadir-i Alim ve Sani-i Hakim olan Allah'ın, kanuniyet şeklindeki adatıyla kudretini, hikmetini, hiçbir tesadüfün işine karışmadığını ve şuzuzat-ı kanuniye, adetinin harikaları, tegayyürat-ı suriye, teşahhusatın ihtilafatıyla, zuhur ve nüzul zamanının tebeddülüyle meşietini, iradesini, fail-i muhtar olduğunu ve ihtiyarını ve hiçbir kayıd altında olmadığını izhar ederek gafleti dağıtıp, ins ve cinnin nazarlarını esbabdan Müsebbib-ül esbaba çevirmesi gerekliliğini açıklamak.", + "konular": [ + "Allah'ın kudret ve hikmetinin izharı", + "Allah'ın meşiet ve iradesinin göstergeleri", + "Yeknesak perdesinin yırtılması ve hikmetleri", + "Her şeyin Allah'a muhtaç olması", + "Rububiyyetin gereklilikleri", + "Gafletin dağıtılması ve esbabdan Müsebbib-ül esbaba yönelme", + "Kur'an'ın bu esasa bakışı", + "Meyve verme ve vermeme örnekleri", + "Yağmurun nüzul zamanının tebeddülü ve hikmetleri", + "Rızık ve sima vermenin ihtiyar-ı Rabbanîyi gösterişi", + "Tasrif-i hava ve teshir-i sehabın ilahî şuunatı" + ], + "kavramlar": [ + "Kanuniyet", + "Adat", + "Nizam", + "İntizam", + "Kudret", + "Hikmet", + "Meşiet", + "İrade", + "Fail-i Muhtar", + "İhtiyar", + "Yeknesak", + "Rububiyyet", + "Gaflet", + "Esbab", + "Müsebbib-ül Esbab", + "Rahmet", + "Rızık", + "İhsan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "İhtiyar", + "vecize": "Kadir-i Alim ve Sani-i Hakim, kanuniyet şeklindeki adatının gösterdiği nizam ve intizamla, kudretini ve hikmetini ve hiçbir tesadüf işine karışmadığını izhar ettiği gibi şuzuzat-ı kanuniye ile, adetinin harikalarıyla, tegayyürat-ı suriye ile, teşahhusatın ihtilafatıyla, zuhur ve nüzul zamanının tebeddülüyle meşietini, iradetini, fail-i muhtar olduğunu ve ihtiyarını ve hiçbir kayıd altında olmadığını izhar edip yeknesak perdesini yırtarak ve her şey, her anda, her şende, her şeyinde Ona muhtaç ve rububiyyetine münkad olduğunu ilam etmekle gafleti dağıtıp, ins ve cinnin nazarlarını esbabdan Müsebbib-ül esbaba çevirir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onyedinci Söz" + ], + "title": "Onyedinci Söz", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى اْلاَرْضِ زِينَةً لَهَا ِلنَبْلُوَهُمْ اَيُّهُمْ اَحْسَنُ عَمَلاًوَاِنَّا َلجَاعِلُونَ مَا عَلَيْهَا صَعِيدًا جُرُزًاوَمَا اْلحَيَاةُ الدُّنْيَآ اِلاَّ لَعِبٌ وَلَهْوٌ [Bu söz, iki ali makam ve bir parlak zeylden ibarettir] Halık-ı Rahim ve Rezzak-ı Kerim ve Sani-i Hakim şu dünyayı, alem-i ervah ve ruhaniyyat için bir bayram, bir şehrayin suretinde yapıp bütün esmasının garaib-i nukuşuyla süslendirip küçük-büyük, ulvi-süfli her bir ruha, ona münasib ve o bayramdaki ayrı ayrı hesabsız mehasin ve inamattan istifade etmeğe muvafık ve havas ile mücehhez bir cesed giydirir, bir vücud-u cismani verir, bir defa o temaşagaha gönderir Hem zaman ve mekan cihetiyle pek geniş olan o bayramı asırlara, senelere, mevsimlere hatta günlere, kıtalara taksim ederek her bir asrı, her bir seneyi, her bir mevsimi, hatta bir cihette her bir günü, her bir kıtayı, birer taife ruhlu mahlukatına ve nebati masnuatına birer resm-i geçit tarzında bir ulvi bayram yapmıştır ve bilhassa ruy-i zemin, hususan bahar ve yaz zamanında masnuat-ı sagirenin taifelerine öyle şaşaalı ve birbiri arkasında bayramlardır ki, tabakat-ı aliyede olan ruhaniyyatı ve melaikeleri ve sekene-i semavatı seyre celbedecek bir cazibedarlık görünüyor ve ehl-i tefekkür için öyle şirin bir mütalaagah oluyor ki, akıl tarifinden acizdir Fakat bu ziyafet-i İlahiye ve bayram-ı Rabbaniyyedeki İsm-i Rahman ve Muhyinin tecellilerine mukabil İsm-i Kahhar ve Mümit, firak ve mevt ile karşılarına çıkıyorlar Şu ise وَسِعَتْ رَحْمَتِى كُلَّ شَيْءٍ rahmetinin vüsat-i şümulüne zahiren muvafık düşmüyor Fakat hakikatte birkaç cihet-i muvafakatı vardır Bir ciheti şudur ki Sani-i Kerim, Fatır-ı Rahim, her bir taifenin resm-i geçit nöbeti bittikten ve o resm-i geçitten maksud olan neticeler alındıktan sonra, ekseriyyet itibariyle dünyadan, merhametkarane bir tarz ile tenfir edip usandırıyor, istirahata bir meyil ve başka bir aleme göçmeğe bir şevk ihsan ediyor ve vazife-i hayattan terhis edildikleri zaman, vatan-ı aslilerine bir meyelan-ı şevk-engiz, ruhlarında uyandırıyor Hem o Rahmanın nihayetsiz rahmetinden uzak değil ki, nasıl vazife uğrunda, mücahede işinde telef olan bir nefere şehadet rütbesini veriyor ve kurban olarak kesilen bir koyuna, ahirette cismani bir vücud-u baki vererek Sırat üstünde, sahibine Burak gibi bir bineklik mertebesini vermekle mükafatlandırıyor Öyle de, sair ziruh ve hayvanatın dahi, kendilerine mahsus vazife-i fıtriyye-i Rabbaniyyelerinde ve evamir-i Sübhaniyyenin itaatlerinde telef olan ve şiddetli meşakkat çeken ziruhların, onlara göre bir çeşit mükafat-ı ruhaniyye ve onların istidadlarına göre bir nevi ücret-i maneviyye, o tükenmez hazine-i rahmetinde baid değil ki bulunmasın Dünyadan gitmelerinden pek çok incinmesinler, belki memnun olsunlar لاَ يَعْلَمُ الْغَيْبَ اِلاَّ اللَّهُ Lakin ziruhların en eşrefi ve şu bayramlarda kemmiyet ve keyfiyet cihetiyle en ziyade istifade eden insan, dünyaya pek çok meftun ve mübtela olduğu halde, dünyadan nefret ve alem-i bekaya geçmek için eser-i rahmet olarak iştiyak-engiz bir halet verir Kendi insaniyyeti dalalette boğulmayan insan, o haletten istifade eder Rahat-ı kalb ile gider Şimdi, o haleti intac eden vecihlerden, nümune olarak beşini beyan edeceğiz Birincisi İhtiyarlık mevsimiyle dünyevi, güzel ve cazibedar şeyler üstünde fena ve zevalin damgasını ve acı manasını göstererek o insanı dünyadan ürkütüp, o faniye bedel, bir baki matlubu arattırıyor İkincisi İnsanın alaka peyda ettiği bütün ahbablardan yüzde doksandokuzu, dünyadan gidip diğer bir aleme yerleştikleri için, o ciddi muhabbet saikasıyla o ahbabın gittiği yere bir iştiyak ihsan edip, mevt ve eceli mesrurane karşılattırıyor Üçüncüsü İnsandaki nihayetsiz zaiflik ve acizliği, bazı şeylerle ihsas ettirip, hayat yükü ve yaşamak tekalifi ne kadar ağır olduğunu anlattırıp, istirahata ciddi bir arzu ve bir diyar-ı ahere gitmeye samimi bir şevk veriyor Dördüncüsü İnsan-ı mümine nur-u iman ile gösterir ki Mevt, idam değil tebdil-i mekandır Kabir ise, zulümatlı bir kuyu ağzı değil nuraniyetli alemlerin kapısıdır Dünya ise, bütün şaşaasıyla ahirete nisbeten bir zindan hükmündedir Elbette zindan-ı dünyadan bostan-ı cinana çıkmak ve müziç dağdağa-i hayat-ı cismaniyyeden alem-i rahata ve meydan-ı tayeran-ı ervaha geçmek ve mahlukatın sıkıntılı gürültüsünden sıyrılıp Huzur-u Rahmana gitmek bin can ile arzu edilir bir seyahattir, belki bir saadettir Beşincisi Kuranı dinleyen insana, Kurandaki ilm-i hakikatı ve nur-u hakikatle dünyanın mahiyetini bildirmekliği ile dünyaya aşk ve alaka pek manasız olduğunu anlatmaktır Yani, insana der ve isbat eder ki “Dünya, bir kitab-ı Samedanidir Huruf ve kelimatı nefislerine değil, belki başkasının zat ve sıfat ve esmasına delalet ediyorlar Öyle ise manasını bil al, nukuşunu bırak git Hem bir mezraadır, ek ve mahsulünü al, muhafaza et müzahrafatını at, ehemmiyet verme Hem birbiri arkasında daim gelen geçen ayineler mecmuasıdır Öyle ise, onlarda tecelli edeni bil, envarını gör ve onlarda tezahür eden esmanın tecelliyatını anla ve müsemmalarını sev ve zevale ve kırılmaya mahkum olan o cam parçalarından alakanı kes Hem seyyar bir ticaretgahtır Öyle ise alış-verişini yap, gel ve senden kaçan ve sana iltifat etmeyen kafilelerin arkalarından beyhude koşma, yorulma Hem muvakkat bir seyrangahtır Öyle ise, nazar-ı ibretle bak ve zahiri çirkin yüzüne değil belki Cemil-i Bakiye bakan gizli, güzel yüzüne dikkat et, hoş ve faideli bir tenezzüh yap, dön ve o güzel manzaraları irae eden ve güzelleri gösteren perdelerin kapanmasıyla akılsız çocuk gibi ağlama, merak etme Hem bir misafirhanedir Öyle ise, onu yapan Mihmandar-ı Kerimin izni dairesinde ye, iç, şükret Kanunu dairesinde işle, hareket et Sonra arkana bakma, çık git Herzekarane fuzuli bir surette karışma Senden ayrılan ve sana ait olmayan şeylerle manasız uğraşma ve geçici işlerine bağlanıp boğulma” gibi zahir hakikatlarla dünyanın iç yüzündeki esrarı gösterip dünyadan müfarakatı gayet hafifleştirir, belki hüşyar olanlara sevdirir ve rahmetinin her şeyde ve her şeninde bir izi bulunduğunu gösterir İşte Kuran şu beş veche işaret ettiği gibi, başka hususi vecihlere dahi ayat-ı Kuraniye işaret ediyor Veyl o kimseye ki, şu beş vecihten bir hissesi olmaya", + "gaye": "Dünyanın geçiciliğini ve fani oluşunu idrak ederek, ahirete yönelme şevkini ve Allah'ın rahmetinin genişliğini kavramak.", + "konular": [ + "Dünyanın bir bayram ve temaşagah olması", + "Ruhaniyat ve mahlukat için dünya hayatının bir resm-i geçit olması", + "İsimlerin tecellileri (Rahman, Muhyi, Kahhar, Mümit)", + "Allah'ın rahmetinin vüsati", + "Canlıların ahirette mükafatlandırılması", + "İnsanın dünyadan soğuması ve ahirete iştiyak duyması (ihtiyarlık, ahbabların vefatı, acizlik)", + "Ölümün idam değil, mekan değişimi olması", + "Kur'an'ın dünyanın mahiyetini açıklaması", + "Dünyanın bir kitab-ı Samedani olması", + "Dünyanın bir mezraa olması", + "Dünyanın ayineler mecmuası olması", + "Dünyanın bir ticaretgah olması", + "Dünyanın bir seyrangah olması", + "Dünyanın bir misafirhane olması" + ], + "kavramlar": [ + "Rahmaniyet", + "Kerimiyet", + "Saniiyet", + "Fakr", + "Aciz", + "Zeval", + "Fena", + "Bekaa", + "Mevt", + "Kabir", + "Haşir", + "Rahmet", + "Cennet", + "Dünya" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Rahmet", + "vecize": "Mevt, idam değil tebdil-i mekandır. Kabir ise, zulümatlı bir kuyu ağzı değil nuraniyetli alemlerin kapısıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onyedinci Söz", + "Onyedinci Söz'ün İkinci Makamı" + ], + "title": "Onyedinci Sözün İkinci Makamı", + "content": "* *{Haşiye Bu ikinci makamdaki parçalar şiire benzer, fakat şiir değiller Kasdi nazmedilmemişler Belki hakikatların kemal-i intizamı cihetinde, bir derece manzum suretini almışlar} Bırak biçare feryadı, beladan gel tevekkül kıl Zira feryad, bela-ender, hata-ender beladır bil Bela vereni buldunsa, ata-ender, safa-ender beladır bil Bırak feryadı, şükür kıl manend-i belabil, dema keyfinden güler hep gül mül Ger bulmazsan, bütün dünya cefa-ender, fena-ender hebadır bil Cihan dolu bela başında varken, ne bağırırsın küçük bir beladan, gel tevekkül kıl Tevekkül ile bela yüzünde gül, ta o da gülsün O güldükçe küçülür, eder tebeddül Bil ey hodgam Bu dünyada saadet, terk-i dünyada Hudabin isen, o kafidir, bıraksan da bütün eşya lehinde Ger hodbin isen, helakettir, ne yaparsan bütün eşya aleyhinde Demek terki gerektir her iki halde bu dünyada Terki demek Huda mülkü, Onun izni, Onun namıyla bakmakta Ticaret istiyorsan ger, şu fani ömrünü bakiye tebdilde Eğer nefsine talib isen, çürüktür hem temelsiz de Eğer afakı ister isen, fena damgası üstünde Demek değmez ki alınsa, çürük maldır hep bu çarşıda Öyle ise geç, iyi mallar dizilmiş arkasında", + "gaye": "Belalar karşısında tevekkülün ehemmiyeti, dünya malına ve nefsani arzulara bağlanmamanın gerekliliği ve asıl saadetin dünyayı terk etmekte (dünyanın fani yüzünden el çekmekte) olduğunun idraki.", + "konular": [ + "Belalar karşısında tevekkül", + "Feryadın faydasızlığı ve zararı", + "Belanın hakiki mahiyeti ve faydaları", + "Dünyanın geçiciliği ve değersizliği", + "Nefse tabi olmanın helaketi", + "Asıl saadetin dünyayı terk etmekte oluşu", + "Allah rızası için yaşamanın önemi", + "Fani ömrü bakiye çevirme" + ], + "kavramlar": [ + "Tevekkül", + "Bela", + "Feryat", + "Şükür", + "Hodgam", + "Hudabin", + "Nefis", + "Afak", + "Dünya", + "Ticaret", + "Fena" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevekkül", + "vecize": "Bırak biçare feryadı, beladan gel tevekkül kıl Zira feryad, bela-ender, hata-ender beladır bil Bela vereni buldunsa, ata-ender, safa-ender beladır bil", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onyedinci Söz", + "Onyedinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Siyah Dutun Bir Meyvesi" + ], + "title": "Siyah Dutun Bir Meyvesi", + "content": "[O mübarek dut başında Eski Said, Yeni Said lisanıyla söylemiştir] Muhatabım Ziya Paşa değil, Avrupa meftunlarıdır Mütekellim nefsim değil, tilmiz-i Kuran namına kalbimdir Geçen sözler hakikattır, sakın şaşma, hududundan hazer aşma, Ecanib fikrine sapma, dalalettir kulak asma, eder elbet seni nadim Görürsün en ziyadarın, zekavette alemdarın, O hayretten der daim Eyvah, kimden kime şekva edeyim ben dahi şaştım Kuran dedirtir ben de derim, hiç de çekinmem Ondan Ona şekva ederim sen gibi şaşmam Haktan Hakka feryad ederim, sen gibi aşmam, Yerden göğe dava ederim, sen gibi kaçmam Ki, Kuranda hep dava nurdan nuradır, sen gibi caymam Kurandadır hak hikmet, isbat ederim, muhalif felsefeyi beş paraya saymam Furkandadır elmas hakikat, dercan ederim, sen gibi satmam Halktan Hakka seyran ederim, sen gibi sapmam Dikenli yolda tayran ederim, sen gibi basmam Ferşten arşa şükran ederim, sen gibi asmam Mevte, ecele dost bakarım, sen gibi korkmam Kabre gülerekten girerim, sen gibi ürkmem Ejder ağzı, vahşet yatağı, hiçlik boğazı sen gibi görmem Ahbaba kavuşturur beni, kabirden darılmam, sen gibi kızmam Rahmet kapısı, Nur kapısı, Hak kapısı, ondan sıkılmam, geri çekilmem Bismillah diyerek çalıyorum, Haşiye-1 arkama bakmam, dehşet de almam {Haşiye-1 Eyvah diyerek kaçmıyorum} Elhamdülillah diyerek rahat bulup yatacağım, zahmeti çekmem, vahşette kalmam Allahü Ekber diyerek Ezan-ı Haşri işitip kalkacağım, Haşiye-2 Mahşer-i Ekberden çekinmem, Mescid-i Âzamdan çekilmem {Haşiye-2 İsrafilin ezanını fecr-i haşirde işitip Allahü Ekber diyerek kalkacağım Salat-ı Kübradan çekilmem, Mecma-ı Ekberden çekinmem} Lütf-u Yezdan, nur-u Kuran, feyz-i iman sayesinde hiç üzülmem Durmayıp koşacağım, arş-ı Rahman zılline uçacağım, sen gibi şaşmam inşaallah Kalbe Farisi Olarak Tahattur Eden Bir Münacat هذِهِ الْمُنَاجَاةُ تَخَطَّرَتْ فِى الْقَلْبِ هكَذَا بِالْبَيَانِ الْفَارِسِى [Yani bu münacat, kalbe Farisi olarak tahattur ettiğinden Farisi yazılmıştır Evvelce matbu olan Hubab Risalesinde dercedilmişti] يَارَبْ بَشَشْ جِهَتْ نَظَرْ مِيكَرْدَمْ دَرْدِ خُودْرَا دَرْمَانْ نَمِى دِيدَم Ya Rab Tevekkülsüz, gafletle, iktidar ve ihtiyarıma dayanıp derdime derman aramak için cihat-ı sitte denilen altı cihette nazar gezdirdim Maatteessüf derdime derman bulamadım Manen bana denildi ki Yetmez mi derd, derman sana دَرْرَاسْتْ مِى دِيدَمْ كِه دِى رُوزْ مَزَارِ پَدَرِ مَنَسْت Evet, gafletle sağımdaki geçmiş zamandan teselli almak için baktım Fakat gördüm ki Dünkü gün, pederimin kabri ve geçmiş zaman, ecdadımın bir mezar-ı ekberi suretinde göründü Teselli yerine vahşet verdiHaşiye-3 {Haşiye-3 İman, o vahşetli mezar-ı ekberi, ünsiyetli bir meclis-i münevver ve bir mecma-ı ahbab gösterir} وَ دَرْ چَپْ دِيدَمْ كِه فَرْدَا قَبْرِ مَنَسْت Sonra soldaki istikbale baktım Derman bulamadım Belki yarınki gün, benim kabrim ve istikbal ise, emsalimin ve nesl-i atinin bir kabr-i ekberi suretinde görünüp ünsiyyet değil, belki vahşet verdiHaşiye-4 {Haşiye-4 Îman ve huzur-u iman, o dehşetli kabr-i ekberi sevimli saadet saraylarında bir davet-i Rahmaniye gösterir} وَ اِيمْرُوزْ تَابُوتِ جِسْمِ پُرْ اِضْطِرَابِ مَنَسْت Soldan dahi hayır görünmediği için, hazır güne baktım Gördüm ki Şu gün, güya bir tabuttur Hareket-i mezbuhanede olan cismimin cenazesini taşıyorHaşiye-5 {Haşiye-5 İman, o tabutu, bir ticaretgah ve şaşaalı bir misafirhane gösterir} بَرْ سَرِ عُمْرْ جَنَازَهءِ مَنْ اِيسْتَادَه اَسْت İşbu cihetten dahi deva bulamadım Sonra başımı kaldırıp, şecere-i ömrümün başına baktım Gördüm ki O ağacın tek meyvesi, benim cenazemdir ki, o ağacın üstünde duruyor, bana bakıyorHaşiye-6 {Haşiye-6 İman, o ağacın meyvesini cenaze değil, belki ebedi hayata mazhar ve ebedi saadete namzed olan ruhumun eskimiş yuvasından yıldızlarda gezmek için çıktığını gösterir} دَرْ قَدَمْ آبِ خَاكِ خِلْقَتِ مَنْ وَ خَاكِسْتَرِ عِظَامِ مَنَسْت O cihetten dahi meyus olup başımı aşağıya eğdim Baktım ki Aşağıda ayak altında kemiklerimin toprağı ile mebde-i hilkatimin toprağı birbirine karışmış gördüm Derman değil, derdime dert kattıHaşiye-7 {Haşiye-7 İman, o toprağı rahmet kapısı ve Cennet salonunun perdesi olduğunu gösterir} چُونْ دَرْ پَسْ مِينِگَرَمْ بِينَمْ اِينْ دُنْيَاءِ بِى بُنْيَادْ هِيچْ دَرْ هِيچَسْت Ondan dahi nazarı çevirip arkama baktım Gördüm ki Esassız, fani bir dünya, hiçlik derelerinde ve adem zulümatında yuvarlanıp gidiyor Derdime merhem değil, belki vahşet ve dehşet zehirini ilave ettiHaşiye-8 {Haşiye-8 İman o zulümatta yuvarlanan dünyayı, vazifesi bitmiş, manasını ifade etmiş, neticelerini kendine bedel vücudda bırakmış mektubat-ı Samedaniyye ve sahaif-i nukuş-u Sübhaniye olduğunu gösterir} وَ دَرْ پِيشْ اَنْدَازَهءِ نَظَرْ مِيكُنَمْ دَرِ قَبِرْ كُشَادَه اَسْتْ وَ رَاهِ اَبَدْ بَدُورِ دِرَازْ بَدِيدَارَسْت Onda dahi hayır görmediğim için ön tarafıma, ileriye nazarımı gönderdim Gördüm ki Kabir kapısı yolumun başında açık görünüp onun arkasında ebede giden cadde, uzaktan uzağa nazara çarpıyorHaşiye-9 {Haşiye-9 İman, o kabir kapısını, alem-i nur kapısı ve o yol dahi, saadet-i ebediye yolu olduğunu gösterdiğinden dertlerime hem derman, hem merhem olur} مَرَا جُزْ جُزْءِ اِخْتِيَارِى چِيزِى نِيسْتْ دَرْ دَسْت İşte şu altı cihette ünsiyyet ve teselli değil, belki dehşet ve vahşet aldığım onlara mukabil benim elimde bir cüz-i ihtiyariden başka hiçbir şey yoktur ki, ona dayanıp onunla mukabele edeyimHaşiye-10 {Haşiye-10 İman, o cüz-i layetecezza hükmündeki cüz-i ihtiyari yerine, gayr-ı mütenahi bir kudrete istinad etmek için bir vesika verir ve belki iman bir vesikadır} كِه اُو جُزْءْ هَمْ عَاجِزْ هَمْ كُوتَاه و هَمْ كَمْ عَيَارَسْت Halbuki o cüz-i ihtiyari denilen silah-ı insani hem aciz, hem kısadır Hem ayarı noksandır İcad edemez, kesbden başka hiçbir şey elinden gelmezHaşiye-11 {Haşiye-11 İman, o cüz-i ihtiyariyi, Allah namına istimal ettirip, her şeye karşı kafi getirir Bir askerin cüzi kuvvetini devlet hesabına istimal ettiği vakit, binler kuvvetinden fazla işler görmesi gibi} نَه دَرْ مَاضِى مَجَالِ حُلُولْ نَه دَرْ مُسْتَقْبَلْ مَدَارِ نُفُوذْ اَسْت Ne geçmiş zamana hulul edebilir, ne de gelecek zamana nüfuz edebilir Mazi ve müstakbele ait emellerime ve elemlerime faidesi yokturHaşiye-12 {Haşiye-12 İman, dizginini cism-i hayvaninin elinden alıp kalbe, ruha teslim ettiği için maziye nüfuz ve müstakbele hulul edebilir Çünki kalb ve ruhun daire-i hayatı geniştir} مَيْدَانِ اُو اِينْ زَمَانِ حَالْ و يَكْ آنِ سَيَّالَسْت O cüz-i ihtiyarinin meydan-ı cevelanı, kısacık şu zaman-ı hazır ve bir an-ı seyyaldir بَا اِينْ هَمَه فَقْرْهَا وَ ضَعْفْهَا قَلَمِ قُدْرَتِ تُو آشِكَارَه نُوِشْتَه اَسْتْ دَرْ فِطْرَتِ مَا مَيْلِ اَبَدْ وَ اَمَلِ سَرْمَد İşte şu bütün ihtiyaçlarımla ve zaifliğimle ve fakr ve aczimle beraber altı cihetten gelen dehşetler ve vahşetlerle perişan bir halde iken kalem-i kudretle sahife-i fıtratımda ebede uzanan arzular ve sermede yayılan emeller aşikare bir surette yazılmıştır, mahiyetimde dercedilmiştir بَلْكِه هَرْ چِه هَسْتْ ، هَسْت Belki dünyada ne varsa, nümuneleri fıtratımda vardır Umum onlara karşı alakadarım Onlar için çalıştırıyorum, çalışıyorum دَائِرَهءِ اِحْتِيَاجْ مَانَنْدِ دَائِرَهءِ مَدِّ نَظَرْ بُزُرْگِى دَارَسْت İhtiyaç dairesi, nazar dairesi kadar büyüktür, geniştir خَيَالْ كُدَامْ رَسَدْ اِحْتِيَاجْ نِيزْ رَسَدْ دَرْ دَسْتْ هَرْچِه نِيسْتْ دَرْ اِحْتِيَاجْ هَسْت Hatta hayal nereye gitse, ihtiyaç dairesi dahi oraya gider Orada da hacet vardır Belki her ne ki elde yok, ihtiyaçta vardır Elde olmayan, ihtiyaçta vardır Elde bulunmayan ise hadsizdir دَائِرَهءِ اِقْتِدَارْ هَمْچُو دَائِرَهءِ دَسْتِ كُوتَاهْ كُوتَاهَسْت Halbuki daire-i iktidar, kısa elimin dairesi kadar kısa ve dardır پَسْ فَقْر و حَاجَاتِ مَا بَقَدْرِ جِهَانَسْت Demek fakr ve ihtiyaçlarım, dünya kadardır وَ سَرْمَايَهءِ مَا هَمْ چُو جُزْءِ لاَيَتَجَزَّا اَسْت Sermayem ise, cüz-i layetecezza gibi cüzi bir şeydir اِينْ جُزْءْ كُدَامْ وَ اِينْ كَائِنَاتِ حَاجَاتْ كُدَامَسْت İşte şu cihan kadar ve milyarlar ile ancak istihsal edilen hacet nerede Ve bu beş paralık cüz-i ihtiyari nerede Bununla onların mübayaasına gidilmez Bununla onlar kazanılmaz Öyle ise başka bir çare aramak gerektir َ پَسْ دَرْ رَاهِ تُو َازْ اِينْ جُزْءْ نِيزْ بَازْ مِى گُذَشْتَنْ چَارَهءِ مَنْ اَسْت O çare ise şudur ki O cüz-i ihtiyariden dahi vazgeçip, irade-i İlahiyeye işini bırakıp, kendi havl ve kuvvetinden teberri edip, Cenab-ı Hakkın havl ve kuvvetine iltica ederek hakikat-ı tevekküle yapışmaktır “Ya Rab Madem çare-i necat budur Senin yolunda o cüz-i ihtiyariden vazgeçiyorum ve enaniyyetimden teberri ediyorum تَا عِنَايَتِ تُو دَسْتْگِيرِ مَنْ شَوَدْ رَحْمَتِ بِى نِهَايَتِ تُو پَنَاهِ مَنْ اَسْت Ta senin inayetin, acz ve zafıma merhameten elimi tutsun Hem ta senin rahmetin, fakr ve ihtiyacıma şefkat edip bana istinadgah olabilsin, kendi kapısını bana açsın” آنْ كَسْ كِه بَحْرِ بِى نِهَايَتِ رَحْمَتْ يَافْتْ اَسْتْ تَكْيَه نَه كُنَدْ بَرْ اِينْ جُزْءِ اِخْتِيَارِى كِه يَكْ قَطْرَه سَرَابَسْت Evet, her kim ki rahmetin nihayetsiz denizini bulsa, elbette bir katre serab hükmünde olan cüz-i ihtiyarına itimad etmez rahmeti bırakıp ona müracaat etmez اَيْوَاهْ اِينْ زِنْدِگَانِى هَمْ چُو خَابَسْتْ وِينْ عُمْرِ بِى بُنْيَادْ هَمْ چُو بَادَسْت Eyvah Aldandık Şu hayat-ı dünyeviyeyi sabit zannettik O zan sebebiyle bütün bütün zayi ettik Evet şu güzeran-ı hayat bir uykudur bir rüya gibi geçti Şu temelsiz ömür dahi, bir rüzgar gibi uçar gider اِنْسَانْ بَزَوَالْ دُنْيَا بَفَنَا اَسْتْ آمَالْ بِى بَقَا آلاَمْ بَبَقَا اَسْت Kendine güvenen ve ebedi zanneden mağrur insan, zevale mahkumdur Süratle gidiyor Hane-i insan olan dünya ise, zulümat-ı ademe sukut eder Emeller bekasız, elemler ruhta baki kalır بِيَا اَىْ نَفْسِ نَافَرْجَامْ وُجُودِ فَانِى ىِ خُودْرَا فَدَا كُنْ خَالِقِ خُودْرَا كِه اِينْ هَسْتِى وَدِيعَه هَسْت Madem hakikat böyledir gel ey hayata çok müştak ve ömre çok talib ve dünyaya çok aşık ve hadsiz emeller ile ve elemler ile mübtela bedbaht nefsim Uyan aklını başına al Nasıl ki yıldız böceği, kendi ışıkçığına itimad eder Gecenin hadsiz zulümatında kalır Bal arısı, kendine güvenmediği için, gündüzün güneşini bulur Bütün dostları olan çiçekleri, Güneşin ziyasıyla yaldızlanmış müşahede eder Öyle de Kendine, vücuduna ve enaniyetine dayansan yıldız böceği gibi olursun Eğer sen, fani vücudunu, o vücudu sana veren Halıkın yolunda feda etsen, bal arısı gibi olursun Hadsiz bir nur-u vücud bulursun Hem feda et Çünki şu vücud, sende vedia ve emanettir وَ مُلْكِ اُو وَ اُو دَادَه فَنَا كُنْ تَا بَقَا يَابَدْ اَزْ آنْ سِرِّى كِه ، نَفْىِ نَفْىْ اِثْبَاتْ اَسْت Hem Onun mülküdür Hem O vermiştir Öyle ise, minnet etmeyerek ve çekinmeyerek fena et, feda et ta beka bulsun Çünki Nefy-i nefy, isbattır Yani Yok, yok ise o vardır Yok, yok olsa var olur خُدَاىِ پُرْكَرَمْ خُودْ مُلْكِ خُودْرَا مِى خَرَدْ اَزْ تُو بَهَاىِ بِى گِرَانْ دَادَه بَرَاىِ تُو نِگَاهْ دَارَسْت Halık-ı Kerim, kendi mülkünü senden satın alıyor Cennet gibi büyük bir fiatı verir Hem o mülkü senin için güzelce muhafaza ediyor Kıymetini yükselttiriyor Yine sana, hem baki, hem mükemmel bir surette verecektir Öyle ise, ey nefsim Hiç durma Birbiri içinde beş karlı bu ticareti yap Ta beş hasaretten kurtulup, beş rıbhi birden kazanasın La Uhibbul Afilin بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ فَلَمَّا اَفَلَ قَالَ لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَ لَقَدْ اَبْكَانِى نَعْىُ لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَ مِنْ خَلِيلِ اللّٰه İbrahim Aleyhisselamdan sudur ile, kainatın zeval ve ölümünü ilan eden nay-i لآَاُحِبُّ اْلاَفِلِينَ beni ağlattırdı فَصَبَّتْ عَيْنُ قَلْبِى قَطَرَاتٍ بَاكِيَاتٍ مِنْ شُئُونِ اللَّهِ Onun için kalb gözü ağladı ve ağlayıcı katreleri döktü Kalb gözü ağladığı gibi, döktüğü herbir damlası da, o kadar hazindir Ağlattırıyor, güya kendisi de ağlıyor O damlalar, gelecek farisi fıkralardır لِتَفْسِيرِ كَلاَمٍ مِنْ حَكِيمِ اَىْ نَبِىِّ فِى كَلامِ اللَّهِ İşte o damlalar ise, Nebiyy-i Peygamber olan bir Hakim-i İlahinin Kelamullah içinde bulunan bir kelamının bir nevi tefsiridir نَمِى زِيبَاسْتْ اُفُولْدَه گُمْ شُدَنْ مَحْبُوب Güzel değil batmakla gaib olan bir mahbub Çünki Zevale mahkum, hakiki güzel olamaz Aşk-ı ebedi için yaratılan ve ayine-i Samed olan kalb ile sevilmez ve sevilmemeli نَمِى اَرْزَدْ غُرُوبْدَه غَيْبْ شُدَنْ مَطْلُوب Bir matlub ki, gurubda gaybubet etmeye mahkumdur kalbin alakasına, fikrin merakına değmiyor Âmale merci olamıyor Arkasında gam ve kederle teessüf etmeye layık değildir Nerede kaldı ki kalb ona perestiş etsin ve ona bağlansın kalsın نَمِى خَواهَمْ فَنَادَه مَحْوْ شُدَنْ مَقْصُود Bir maksud ki, fenada mahvoluyor o maksudu istemem Çünki, faniyim, fani olanı istemem neyleyeyim نَمِى خَوانَمْ زَوَالْدَه دَفْنْ شُدَن�� مَعْبُود Bir mabud ki, zevalde defnoluyor onu çağırmam, ona iltica etmem Çünki nihayetsiz muhtacım ve acizim Âciz olan, benim pek büyük derdlerime deva bulamaz Ebedi yaralarıma merhem süremez Zevalden kendini kurtaramayan nasıl mabud olur عَقْلْ فَرْيَادْ مِى دَارَدْ نِدَاءِ لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَ مِى زَنَدْ رُوحَم Evet zahire mübtela olan akıl, şu keşmekeş kainatta perestiş ettiği şeylerin zevalini görmek ile meyusane feryad eder ve baki bir mahbubu arayan ruh dahi لآَاُحِبُّ اْلاَفِلِينَ feryadını ilan ediyor نَمِى خَواهَمْ نَمِى خَوانَمْ نَمِى تَابَمْ فِرَاقِى İstemem, arzu etmem, takat getirmem müfarakati نَمِى اَرْزَدْ مَرَاقَه اِينْ زَوَالْ دَرْ پَسْ تَلاَقِى Der-akab zeval ile acılanan mülakatlar, keder ve meraka değmez İştiyaka hiç layık değildir Çünki Zeval-i lezzet, elem olduğu gibi zeval-i lezzetin tasavvuru dahi bir elemdir Bütün mecazi aşıkların divanları, yani aşknameleri olan manzum kitabları, şu tasavvur-u zevalden gelen elemden birer feryaddır Herbirinin, bütün divan-ı eşarının ruhunu eğer sıksan, elemkarane birer feryad damlar اَزْ آنْ دَرْدِى گِرِينِ لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَ مِى زَنَدْ قَلْبَم İşte o zeval-alud mülakatlar, o elemli mecazi muhabbetler derdinden ve belasındandır ki, kalbim İbrahimvari لآَاُحِبُّ اْلاَفِلِينَ ağlamasıyla ağlıyor ve bağırıyor دَرْ اِينْ فَانِى بَقَا خَازِى بَقَا خِيزَدْ فَنَادَن Eğer şu fani dünyada beka istiyorsan beka, fenadan çıkıyor Nefs-i emmare cihetiyle fena bul ki, baki olasın فَنَا شُدْ هَمْ فَدَا كُنْ هَمْ عَدَمْ بِينْ كِه اَزْ دُنْيَا بَقَايَه رَاهْ فَنَادَن Dünyaperestlik esasatı olan ahlak-ı seyyieden tecerrüd et Fani ol Daire-i mülkünde ve malındaki eşyayı, Mahbub-u Hakiki yolunda feda et Mevcudatın adem-nüma akibetlerini gör Çünki Şu dünyadan bekaya giden yol, fenadan gidiyor فِكِرْ فِيزَارْ مِى دَارَدْ اَنِينِ لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَ مِى زَنَدْ وِجْدَان Esbab içine dalan fikr-i insani, şu zelzele-i zeval-i dünyadan hayrette kalıp, meyusane fizar ediyor Vücud-u hakiki isteyen vicdan, İbrahimvari لاَاُحِبُّ اْلآفِلِينَ eniniyle mahbubat-ı mecaziyyeden ve mevcudat-ı zaileden kat-ı alaka edip, Mevcud-u Hakikiye ve Mahbub-u Sermediye bağlanıyor بِدَانْ اَىْ نَفْسِ نَادَانَمْ كِه دَرْ هَرْ فَرْدْ اَزْ فَانِى دُو رَاهْ هَسْتْ بَا بَاقِى دُو سِرِّ جَانِ جَانَانِى Ey nadan nefsim Bil ki Çendan dünya ve mevcudat fanidir Fakat her fani şeyde, bakiye isal eden iki yol bulabilirsin ve can ve canan olan Mahbub-u Layezalin tecelli-i Cemalinden iki lemayı, iki sırrı görebilirsin An şart ki suret-i faniyeden ve kendinden geçebilirsen كِه دَرْ نِعْمَتْهَا اِنْعَامْ هَسْتْ وَ پَسْ آثَارْهَا اَسْمَا بِگِيرْ مَغْزِى وَ مِيزَنْ دَرْ فَنَا آنْ قِشْرِ بِى مَعْنَا Evet, nimet içinde inam görünür Rahmanın iltifatı hissedilir Nimetten inama geçsen, Münimi bulursun Hem her eser-i Samedani, bir mektub gibi, bir Sani-i Zülcelalin esmasını bildirir Nakıştan manaya geçsen, esma yoluyla Müsemmayı bulursun Madem şu masnuat-ı faniyyenin mağzını, içini bulabilirsin onu elde et, manasız kabuğunu kışrını, acımadan fena seyline atabilirsin بَلِى آثَارْهَا گُويَنْدْ زِاَسْمَا لَفْظِ پُرْ مَعْنَا بِخَانْ مَعْنَا وَ مِيزَنْ دَرْ هَوَا آنْ لَفْظِ بِى سَوْدَا Evet masnuatta hiçbir eser yok ki, çok manalı bir lafz-ı mücessem olmasın, Sani-i Zülcelalin çok esmasını okutturmasın Madem şu masnuat, elfazdır, kelimat-ı kudrettir manalarını oku, kalbine koy Manasız kalan elfazı, bilaperva zevalin havasına at Arkalarından alakadarane bakıp meşgul olma عَقْلْ فَرْيَادْ مِى دَارَدْ غِيَاثِ لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَ مِيزَنْ اَىْ نَفْسَم İşte zahirperest ve sermayesi afaki malumattan ibaret olan akl-ı dünyevi böyle silsile-i efkarı, hiçe ve ademe incirar ettiğinden, hayretinden ve haybetinden meyusane feryad ediyor Hakikate giden bir doğru yol arıyor Madem uful edenlerden ve zeval bulanlardan ruh elini çekti Kalb dahi mecazi mahbublardan vazgeçti Vicdan dahi fanilerden yüzünü çevirdi Sen dahi biçare nefsim, İbrahimvari لآَاُحِبُّ اْلاَفِلِينَ gıyasını çek, kurtul ِ چِه خُوشْ گُويَدْ اُو شَيْدَا جَامِى ��ِشْقْ خُوى Fıtratı aşkla yoğrulmuş gibi sermest-i cam-ı aşk olan Mevlana Cami, kesretten vahdete yüzleri çevirmek için, bak ne güzel söylemiş يَكِى خَواهْ يَكِى خَوانْ يَكِى جُوىْ يَكِى بِينْ يَكِى دَانْ يَكِى گُوىْ demiştir {Haşiye Yalnız bu satır Mevlana Caminin kelamıdır} Yani 1 Yalnız biri iste, başkaları istenmeye değmiyor 2 Biri çağır, başkaları imdada gelmiyor 3 Biri taleb et, başkalar layık değiller 4 Biri gör, başkalar her vakit görünmüyorlar, zeval perdesinde saklanıyorlar 5 Biri bil, marifetine yardım etmeyen başka bilmekler faidesizdir 6 Biri söyle, ona aid olmayan sözler malayani sayılabilir نَعَمْ صَدَقْتَ اَىْ جَامِى ٭ هُوَ الْمَطْلُوبُ ٭ هُوَ الْمَحْبُوبُ ٭ هُوَ الْمَقْصُودُ ٭ هُوَ الْمَعْبُودُ Evet Cami pek doğru söyledin Hakiki mahbub, hakiki matlub, hakiki maksud, hakiki mabud yalnız Odur كِه لاَ اِلهَ اِلاَّ هُو بَرَابَرْ مِيزَنَدْ عَالَم Çünki bu alem bütün mevcudatıyla muhtelif dilleriyle, ayrı ayrı nağamatıyla zikr-i İlahinin halka-i kübrasında beraber La ilahe illa Hu der, vahdaniyete şehadet eder لآَاُحِبُّ اْلاَفِلِينَ in açtığı yaraya merhem sürüyor ve alakayı kestiği mecazi mahbublara bedel, bir Mahbub-u Layezaliyi gösteriyor Levhalar [Bundan yirmibeş sene kadar evvel İstanbul Boğazındaki Yuşa Tepesinde, dünyanın terkine karar verdiğim bir zamanda, bir kısım mühim dostlarım beni dünyaya, eski vaziyetime döndürmek için yanıma geldiler Dedim Yarına kadar beni bırakınız, istihare edeyim Sabahleyin kalbime bu iki levha hutur etti Şiire benzer, fakat şiir değiller O mübarek hatıranın hatırı için ilişmedim Geldiği gibi muhafaza edildi Yirmiüçüncü Sözün ahirine ilhak edilmişti Makam münasebetiyle buraya alındı]", + "gaye": "Dünyevi bağlılıklardan ve fani şeylerden yüz çevirip, hakiki varlık ve beka sahibi olan Allah'a yönelmek ve tüm varlığı O'nun yolunda feda ederek ebedi saadeti kazanmak.", + "konular": [ + "Fani dünyanın geçiciliği ve değersizliği", + "İnsanın acziyeti, fakirliği ve sınırlı iradesi", + "İman ve tevekkülün ehemmiyeti", + "Allah'ın rahmetine sığınmanın gerekliliği", + "Fenadan bekaya geçişin sırrı", + "Mecazi muhabbetlerin elemi ve hakiki mahbuba yöneliş", + "Kainattaki her şeyin Allah'ın birliğini ilan etmesi", + "Yaşam ve ölümün hakiki anlamı" + ], + "kavramlar": [ + "Fena", + "Beka", + "Tevekkül", + "Rahmet", + "İman", + "Acz", + "Fakr", + "Zeval", + "Gurub", + "Afilin", + "Vahdet", + "Enaniyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Beka", + "vecize": "لاَ اُحِبُّ اْلآفِلِينَ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onyedinci Söz", + "Onyedinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Birinci Levha" + ], + "title": "Birinci Levha", + "content": "[Ehl-i gaflet dünyasının hakikatını tasvir eder levhadır] Beni dünyaya çağırmaOna geldim fena gördüm Dema gaflet hicab olduVe nur-u Hak nihan gördüm Bütün eşya-yı mevcudatBirer fani muzır gördüm Vücud desen onu giydimAh ademdi çok bela gördüm Hayat desen onu tattımAzab ender azab gördüm Akıl ayn-ı ikab olduBekayı bir bela gördüm Ömür ayn-ı heva olduKemal ayn-ı heba gördüm Amel ayn-ı riya olduEmel ayn-ı elem gördüm Visal, nefs-i zeval olduDevayı ayn-ı da gördüm Bu envar, zulümat olduBu ahbabı yetim gördüm Bu savtlar, nay-ı mevt olduBu ahyayı mevat gördüm Ulum, evhama kalbolduHikemde bin sekam gördüm Lezzet, ayn-ı elem olduVücudda bin adem gördüm Habib desen onu buldumAh Firakta çok elem gördüm", + "gaye": "Ehl-i gaflet dünyasının hakikatını tasvir ederek, dünyanın geçici ve aldatıcı yüzünü gözler önüne sermek, insanın dünya üzerindeki tecrübelerinin acı ve olumsuz yönlerini vurgulayarak gerçek mutluluğun dünya dışı bir yerde aranması gerektiği fikrini aşılamak.", + "konular": [ + "Dünyanın geçici ve aldatıcı yüzü", + "Gaflet perdesi ve hakikatin gizlenmesi", + "Varlığın ve hayatın fani ve sıkıntılı yönleri", + "İnsani duyguların ve çabaların riya ve eleme dönüşmesi", + "Dünya sevgisinin sonuçları", + "Aklın ve bilginin yanıltıcı olabilmesi", + "İnsanın yalnızlığı ve çaresizliği" + ], + "kavramlar": [ + "Gaflet", + "Fena", + "Hicab", + "Nihan", + "Muzır", + "Adem", + "Azab", + "İkab", + "Beka", + "Heva", + "Heba", + "Riya", + "Elem", + "Zeval", + "Envar", + "Zulümat", + "Mevat", + "Evham", + "Sekam", + "Firak" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Fena", + "vecize": "Beni dünyaya çağırma, ona geldim fena gördüm.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onyedinci Söz", + "Onyedinci Söz'ün İkinci Makamı", + "İkinci Levha" + ], + "title": "İkinci Levha", + "content": "[Ehl-i hidayet ve huzurun hakikat-ı dünyalarına işaret eder levhadır] Dema gaflet zeval bulduVe nur-u Hak ayan gördüm Vücud, bürhan-ı Zat olduHayat, mirat-ı Haktır gör Akıl, miftah-ı kenz olduFena, bab-ı bekadır gör Kemalin leması söndüFakat, şems-i Cemal var gör Zeval, ayn-ı visal olduElem, ayn-ı lezzettir gör Ömür nefs-i amel olduEbed ayn-ı ömürdür gör Zalam zarf-ı ziya olduBu mevtte hak hayat var gör Bütün eşya enis olduBütün asvat zikirdir gör Bütün zerrat-ı mevcudatBirer zakir, müsebbih gör Fakrı kenz-i gına buldumAczde tam kuvvet var gör Eğer Allahı buldunsaBütün eşya senindir gör Eğer Malik-i Mülke memluk isenOnun mülkü senindir gör Eğer hodbin ve kendi nefsine malik isenBila-addin beladır gör,Bela-haddin azabdır tad, Bela-gayet ağırdır gör Eğer hakiki abd-i hudabin isen Hududsuz bir safadır görHesabsız bir sevab var tadNihayetsiz saadet gör Huvel Baki [Yirmibeş sene evvel Ramazanda ikindiden sonra Şeyh-i Geylaninin KS Esma-i Hüsna manzumesini okudum Bana bir arzu geldi ki Esma-i hüsna ile bir münacat yazayım Fakat o vakit bu kadar yazıldı O kudsi üstadımın mübarek Münacat-ı Esmaiyesine bir nazire yapmak istedim Heyhat Nazma istidadım yok Yapamadım, noksan kaldı Bu münacat, Otuzüçüncü Sözün Otuzüçüncü Mektubu olan Pencereler Risalesine ilhak edilmişti Makam münasebetiyle buraya alındı] هُوَ الْبَاقِى حَكِيمُ الْقَضَايَا نَحْنُ فِى قَبْضِ حُكْمِهِ ٭ هُوَ الْحَكَمُ الْعَدْلُ لَهُ اْلاَرْضُ وَ السَّمَاءُ عَلِيمُ الْخَفَايَا وَ الْغُيُوبِ فِى مُلْكِهِ ٭ هُوَ الْقَادِرُ الْقَيُّومُ لَهُ الْعَرْشُ وَ الثَّرَاءُ لَطِيفُ الْمَزَايَا وَ النُّقُوشِ فِى صُنْعِهِ ٭ هُوَ الْفَاطِرُ الْوَدُودُ لَهُ الْحُسْنُ وَ الْبَهَاءُ جَلِيلُ الْمَرَايَا وَ الشُّؤُنِ فِى خَلْقِهِ ٭ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ لَهُ الْعِزُّ وَ الْكِبْرِيَاءُ بَدِيعُ الْبَرَايَا نَحْنُ مِنْ نَقْشِ صُنْعِهِ ٭ هُوَ الدَّائِمُ الْبَاقِى لَهُ الْمُلْكُ وَ الْبَقَاءُ كَرِيمُ الْعَطَايَا نَحْنُ مِنْ رَكْبِ ضَيْفِهِ ٭ هُوَ الرَّزَّاقُ الْكَافِى لَهُ الْحَمْدُ وَ الثَّنَاءُ جَمِيلُ الْهَدَايَا نَحْنُ مِنْ نَسْجِ عِلْمِهِ ٭ هُوَ الْخَالِقُ الْوَافِى لَهُ الْجُودُ وَ الْعَطَاءُ سَمِيعُ الشَّكَايَا وَ الدُّعَاءِ لِخَلْقِهِ ٭ هُوَ الرَّاحِمُ الشَّافِى لَهُ الشُّكْرُ وَ الثَّنَاءُ غَفُورُ الْخَطَايَا وَ الذُّنُوبِ لِعَبْدِهِ ٭ هُوَ الْغَفَّارُ الرَّحِيمُ لَهُ الْعَفْوُ وَ الرِّضَاءُ Ey nefsim Kalbim gibi ağla ve bağır ve de ki Faniyim, fani olanı istememÂcizim, aciz olanı istemem Ruhumu Rahmana teslim eyledim, gayr istemem İsterim, fakat bir yar-ı baki isterimZerreyim, fakat bir şems-i sermed isterim Hiç ender hiçim, fakat bu mevcudatı umumen isterim", + "gaye": "Gafletten uyanarak, varlıkların hakikatinin Allah'ın birer aynası olduğunu ve fani olanın yerine baki olanı istemenin gerekliliğini vurgulamak; gerçek saadetin Allah'ı bulmakta ve O'na kul olmakta olduğunu izah etmek.", + "konular": [ + "Gafletten uyanış", + "Varlığın hakikati", + "Hayatın manası", + "Aklın önemi", + "Fani olanın yerine baki olanı isteme", + "Ölümün hakikati ve sonrası", + "Kainatın zikri", + "Fakirlik ve aczin kuvveti", + "Allah'ı bulmanın neticeleri", + "Allah'a kulluğun önemi ve faydaları", + "Nefsin acziyeti ve faniyeti", + "Esma-i Hüsna ile münacat" + ], + "kavramlar": [ + "Gaflet", + "Nur-u Hak", + "Vücud", + "Bürhan-ı Zat", + "Hayat", + "Mirat-ı Hak", + "Akıl", + "Kenz", + "Fena", + "Beka", + "Cemal", + "Zeval", + "Visal", + "Elem", + "Lezzet", + "Amel", + "Ebed", + "Zalam", + "Ziya", + "Mevt", + "Zikir", + "Fakr", + "Gına", + "Acz", + "Kuvvet", + "Abdiyet", + "Saadet", + "Sevab", + "Münacat", + "Esma-i Hüsna", + "Nefis" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hakikat", + "vecize": "Eğer Allahı buldunsa Bütün eşya senindir gör", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onyedinci Söz", + "Onyedinci Söz'ün İkinci Makamı", + "BARLA YAYLASI; ÇAM, KATRAN, ARDIÇ, KARAKAVAĞIN BİR MEYVESİDİR" + ], + "title": "BARLA YAYLASI ÇAM, KATRAN, ARDIÇ, KARAKAVAĞIN BİR MEYVESİDİR", + "content": "[Makam münasebetiyle buraya alınmış Onbirinci Mektubun bir parçasıdır] Bir vakit esaretimde dağ başında azametli çam ve katran ve ardıç ağaçlarının heybet-nüma suretlerini, hayret-feza vaziyetlerini temaşa ederken pek latif bir rüzgar esti O vaziyeti, pek muhteşem ve şirin velvele-alud bir zelzele-i raks-nüma, bir tesbihat-ı cezbe-eda suretine çevirdiğinden eğlence temaşası, nazar-ı ibrete ve sem-i hikmete döndü Birden Ahmed-i Cizrinin kürdçe şu fıkrası هَرْكَسْ بِتَمَاشَاگَهِ حُسْنَاتَه زِهَرْ جَاىْ تَشْبِيهِ نِگَارَانْ بِجَمَالاَتَه دِنَازِنْ hatırıma geldi Kalbim, ibret manalarını ifade için şöyle ağladı يَا رَبْ هَرْ حَىْ بِتَمَاشَاگَهِ صُنْعِ تُو زِهَرْجَاىْ بَتَازِى زِنِشِيبُ اَزْ فِرَازِى مَانَنْدِ دَلاَّلاَنْ بِنِدَاءِ بِآوَازِى دَمْ دَمْ زِجَمَالِ نَقْشِ تُو دَرْ رَقْصْ بَازِى زِكَمَالِ صُنْعِ تُو خُوشْ خُوشْ بِگَازِى زِشِيرِينِى آوَازِ خُودْ هَىْ هَىْ دِنَازِى اَزْوَىْ رَقْصَ آمَدْ جَذْبَه خَازِى اَزِينْ آثَارِ رَحْمَتْ يَافْتْ هَرْ حَىْ دَرْسِ تَسْبِيحُ نَمَازِى اِيسْتَادَسْتْ هَرْ يَكِى بَرْ سَنْگِ بَالاَ سَرْفِرَازِى دِرَازْ كَرْدَسْتْ دَسْتْهَارَا بَدَرْگَاهِ اِلهِى هَمْ چُو شَهْبَازِى بِجُنْبِيدَسْتْ زُلْفْهَارَا بَشَوْقْ اَنْگِيزِ شَهْنَازِى بَبَالاَ مِيزَنَنْدْ اَزْ پَرْدَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ عِشْقْ بَازِى مِيدِهَدْ هُوشَه گِرِينْهَاىِ دَرِينْهَاىِ زَوَالِى اَزْ حُبِّ مَجَازِى بَرْ سَرِ مَحْمُودْهَا نَغْمَهَاىِ حُزْنْ اَنْگِيزِ اَيَازِى مُرْدَهَارَا نَغْمَهَاىِ اَزَلِى اَزْ حُزْنْ اَنْگِيزِ نَوَازِى رُوحَه مِى آيَدْ اَزُو زَمْزَمَهءِ نَازُ نِيَازِى قَلْبْ مِيخَوانَدْ اَزِينْ آيَاتْهَا سِرِّ تَوْحِيدْ زِعُلُوِّ نَظْمِ اِعْجَازِى نَفْسْ مِيخَواهَدْ دَرْ اِينْ وَلْوَلَهَا زَلْزَلَهَا ذَوْقِ بَاقِى دَرْ فَنَاىِ دُنْيَا بَازِى عَقْلْ مِيبِينَدْ اَزِينْ زَمْزَمَهَا دَمْدَمَهَا نَظْمِ خِلْقَتْ نَقْشِ حِكْمَتْ كَنْزِ رَازِى آرْزُو مِيدَارَدْ هَوَا اَزِينْ هَمْهَمَهَا هَوْهَوَهَا مَرْگِ خُودْ دَرْ تَرْكِ اَذْوَاقِ مَجَازِى خَيَالْ بِينَدْ اَزِينْ اَشْجَارْ مَلاَئِكْ رَا جَسَدْ آمَدْ سَمَاوِى بَاهَزَارَانْ نَىْ اَزِينْ نَيْهَا شُنِيدَتْ هُوشْ سِتَايِشْهَاىِ ذَاتِ حَىْ وَرَقْهَارَا زَبَانْ دَارَنْدْ هَمَه هُو هُو ذِكْرْ آرَنْدْ بَدَرْ مَعْنَاىِ حَىُّ حَىْ چُو لاَ اِلهَ اِلاَّ هُو بَرَابَرْ مِيزَنَدْ هَرْ شَىْ دَمَادَمْ جُويَدَنْدْ يَا حَقْ سَرَاسَرْ گُويَدَنْدْ يَا حَىْ بَرَابَرْ مِيزَنَنْدْ اَللّهْ فَيَا حَىُّ يَا قَيُّومُ بِحَقِّ اِسْمِ حَىِّ قَيُّومِ حَيَاتِى دِهْ بَاِينْ قَلْبِ پَرِيشَانْ رَا اِسْتِقَامَتْ دِهْ بَاِينْ عَقْلِ مُشَوَّشْ رَا آمِين Barla Yaylası Tepelicede çam, katran, ardıç, karakavak meyvesi hakkında yazılan Farisi beyitlerin manası هَرْكَسْ بِتَمَاشَاگَهِ حُسْنَاتَه زِهَرْ جَاىْ تَشْبِيهِ نِگَارَانْ بِجَمَالاَتَه دِنَازِنْ Hatırıma geldi Kalbim dahi ibret manalarını ifade için şöyle ağladı Yani Senin temaşana, hüsnüne, herkes her yerden koşup gelmiş Senin cemalinle nazdarlık ediyorlar يَا رَبْ هَرْ حَىْ بِتَمَاشَاگَهِ صُنْعِ تُو زِهَرْجَاىْ بَتَازِى Her zihayat senin temaşana, sanatın olan zemin yüzüne her yerden çıkıp bakıyorlar زِنِشيِبُ اَزْ فِرَازِى مَانَنْدِ دَلاَّلاَنْ بِنِدَاءِ بِآوَازِى Aşağıdan, yukarıdan dellallar gibi çıkıp bağırıyorlar دَمْ دَمْ زِجَمَالِ نَقْشِ تُو نُسْخَه زِهَوَاىِ شَوْقِ تُو دَرْ رَقْص بَازِى Senin cemal-i nakşından keyiflenip, o dellal-misal ağaçlar oynuyorlar* نُسْخَي زِبَوَاي شَوْقِ تُو NüshaSana olan tutkusundan زِكَمَالِ صُنْعِ تُو خُوشْ خُوشْ بِگَازِى Senin kemal-i sanatından neşelenip, güzel güzel sada veriyorlar زِشِيرِينِى آوَازِ خُودْ هَىْ هَىْ دِنَازِى Güya sadalarının tatlılığı, onları da neşelendirip nazeninane bir naz ettiriyor اَزْوَىْ رَقْصَه آمَدْ جَذْبَه خَازِى İşte ondandır ki şu ağaçlar raksa gelmiş, cezbe istiyorlar اَزِينْ آثَارِ رَحْمَتْ يَافْتْ هَرْ حَىْ دَرْسِ تَسْبِيحُ نَمَازِى Şu rahmet-i İlahiyenin asarıyladır ki her zihayat, kendine mahsus tesbih ve namazın dersini alıyorlar اِيسْتَادَسْتْ هَرْ يَكِى بَرْ سَنْگِ بَالاَ سَرْفِرَازِى Ders aldıktan sonra, herbir ağaç yüksek bir taş üstünde arşa başını kaldırıp durmuşlar دِرَازْ كَرْدَسْتْ دَسْتْهَارَا بَدَرْگَاهِ اِلهِى هَمْ چُو شَهْبَازِى Herbirisi, yüzler ellerini Şehbaz-ı Kalender Haşiye gibi Dergah-ı İlahiye uzatıp muhteşem bir ibadet vaziyetini almışlar {Haşiye Şehbaz-ı Kalender, meşhur bir kahramandır ki, Şeyh-i Geylaninin irşadıyla dergah-ı İlahiye iltica edip mertebe-i velayete çıkmıştır} * بِجُنْبِيدَسْتْ زُلْفْهَارَا بَشَوْقْ اَنْگِيزِ شَهْنَازِى Oynattırıyorlar zülüfvari küçük dallarını ve onunla, temaşa edenlere de latif şevklerini ve ulvi zevklerini ihtar ediyorlar *{Haşiye Şehnaz-ı Çelkezi, kırk örme saç ile meşhur bir dünya güzelidir} بَبَالاَ مِيزَنَنْدْ اَزْ پَرْدَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ عِشْقْ بَازِى Aşkın «Hay Huy» perdelerinden en hassas tellere, damarlara dokunuyor gibi sada veriyorlarNüsha {Nüsha Şu nüsha mezaristandaki ardıç ağacına bakar بَبَالاَ مِيزَنَنْدْ اَزْ پَرْدَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ چَرْخِ بَازِى ٭ مُرْدَهَارَا نَغْمَهَاىِ اَزَلِى اَزْ حُزْنْ اَنْگِيزِ نَوَازِى } مِيدِهَدْ هُوشَه گِرِينْهَاىِ دَرِينْهَاىِ زَوَالِى اَزْ حُبِّ مَجَازِى Fikre şu vaziyetten şöyle bir mana geliyor Mecazi muhabbetlerin zeval elemiyle gelen ağlayış, hem derinden derine hazin bir enini ihtar ediyorlar بَرْ سَرِ مَحْمُودْهَا نَغْمَهَاىِ حُزْنْ اَنْگِيزِ اَيَازِى Mahmudların, yani Sultan Mahmud gibi mahbubundan ayrılmış bütün aşıkların başlarında, hüzün-alud mahbublarının nağmesinin tarzını işittiriyorlar مُرْدَهَارَا نَغْمَهَاىِ اَزَلِى اَزْ حُزْنْ اَنْگِيزِ نَوَازِى Dünyevi sadaların ve sözlerin dinlemesinden kesilmiş olan ölmüşlere ezeli nağmeleri, hüzün-engiz sadaları işittiriyor gibi bir vazifesi var görünüyorlar رُوحَه مِى آيَدْ اَزُو زَمْزَمَهءِ نَازُ نِيَازِى Ruh ise şu vaziyetten şöyle anladı ki Eşya, tesbihat ile Sani-i Zülcelalin tecelliyat-ı esmasına mukabele edip, bir naz-niyaz zemzemesidir, geliyor قَلْبْ مِيخَوانَدْ اَزِينْ آيَاتْهَا سِرِّ تَوْحِيدْ زِعُلُوِّ نَظْمِ اِعْجَازِى Kalb ise, şu herbiri birer ayet-i mücesseme hükmünde olan şu ağaçlardan sırr-ı tevhidi, bu icazın ulüvv-ü nazmından okuyor Yani, hilkatlerinde o derece harika bir intizam, bir sanat, bir hikmet vardır ki Bütün esbab-ı kainat birer fail-i muhtar farzedilse ve toplansalar taklid edemezler نَفْسْ مِيخَواهَدْ دَرْ اِينْ وَلْوَلَهَا زَلْزَلَهَا ذَوْقِ بَاقِى دَرْ فَنَاىِ دُنْيَا بَازِى Nefis ise, şu vaziyeti gördükçe bütün ruy-i zemin, velvele-alud bir zelzele-i firakta yuvarlanıyor gibi gördü, bir zevk-i baki aradı Dünya-perestliğin terkinde bulacaksın manasını aldı عَقْلْ مِيبِينَدْ اَزِينْ زَمْزَمَهَا دَمْدَمَهَا نَظْمِ خِلْقَتْ نَقْشِ حِكْمَتْ كَنْزِ رَازِى Akıl ise, şu zemzeme-i hayvan ve eşcardan ve demdeme-i nebat ve havadan gayet manidar bir intizam-ı hilkat, bir nakş-ı hikmet, bir hazine-i esrar buluyor Her şey, çok cihetlerle Sani-i Zülcelali tesbih ettiğini anlıyor آرْزُو مِيدَارَدْ هَوَا اَزِينْ هَمْهَمَهَا هَوْهَوَهَا مَرْگِ خُودْ دَرْ تَرْكِ اَذْوَاقِ مَجَازِى Heva-yı nefs ise şu hemheme-i hava ve hevheve-i yapraktan öyle bir lezzet alıyor ki, bütün ezvak-ı mecaziyi ona unutturup, o heva-yı nefsin hayatı olan zevk-i mecaziyi terketmekle, bu zevk-i hakikatte ölmek istiyor خَيَالْ بِينَدْ اَزِينْ اَشْجَارْ مَلاَئِكْ رَا جَسَدْ آمَدْ سَمَاوِى بَاهَزَارَانْ نَىْ Hayal ise, görüyor güya şu ağaçların müekkel melaikeleri içlerine girip herbir dalında çok neyler takılan ağaçları cesed olarak giymişler Güya Sultan-ı Sermedi, binler ney sadasıyla muhteşem bir resm-i küşadda onlara onları giydirmiş ki o ağaçlar camid, şuursuz cisim gibi değil belki gayet şuurkarane manidar vaziyetleri gösteriyorlar اَزِينْ نَيْهَا شُنِيدَتْ هُوشْ سِتَايِشْهَاىِ ذَاتِ حَىْ İşte o neyler semavi, ulvi bir musikiden geliyor gibi safi ve müessirdirler Fikir o neylerden, başta Mevlana Celaleddin-i Rumi olarak bütün aşıkların işittikleri elemkarane teşekkiyat-ı firakı işitmiyor Belki, Zat-ı Hayy-ı Kayyuma karşı takdim edilen teşekkürat-ı Rahmaniyeyi ve tahmidat-ı Rabbaniyeyi işitiyor وَرَقْهَارَا زَبَانْ دَارَنْدْ هَمَه هُو هُو ذِكْرْ آرَنْدْ بَدَرْ مَعْنَاىِ حَىُّ حَىْ Madem ağaçlar, birer cesed oldu Bütün yapraklar dahi diller oldu Demek herbiri, binler dilleri ile havanın dokunmasıyla Hu Hu zikrini tekrar ediyorlar Hayatlarının tahiyyatıyla Saniinin Hayy-ı Kayyum olduğunu ilan ediyorlar چُو لاَ اِلهَ اِلاَّ هُو بَرَابَرْ مِيزَنَدْ هَرْ شَىْ Çünki bütün eşya La ilahe illa Hu deyip, kainatın azim halka-i zikrinde beraber zikrederek çalışıyorlar دَمَادَمْ جُويَدَنْدْ يَا حَقْ سَرَاسَرْ گُويَدَنْدْ يَا حَىْ بَرَابَرْ مِيزَنَنْدْ اَللّهْ Vakit-bevakit lisan-ı istidad ile Cenab-ı Haktan hukuk-u hayatını Ya Hak deyip hazine-i rahmetten istiyorlar Baştan başa da hayata mazhariyetleri lisanıyla Ya Hayy ismini zikrediyorlar فَيَا حَىُّ يَا قَيُّومُ بِحَقِّ اِسْمِ حَىِّ قَيُّومِ حَيَاتِى دِهْ بَاِينْ قَلْبِ پَرِيشَانْ رَا اِسْتِقَامَتْ دِهْ بَاِينْ عَقْلِ مُشَوَّشْ رَا آمِين [Bir vakit Barlada Çam Dağında yüksek bir mevkide, gecede semanın yüzüne baktım Gelecek fıkralar, birden hutur etti Yıldızların lisan-ı hal ile konuşmalarını hayalen işittim gibi bu yazıldı Nazım ve şiir bilmediğim için şiir kaidesine girmedi Tahattur olduğu gibi yazılmış Dördüncü Mektub ile Otuzikinci Sözün Birinci Mevkıfının ahirinden alınmıştır]", + "gaye": "Kainattaki her bir varlığın, özellikle ağaçların, kendi hallerince Allah'ı (cc) tesbih ettiğini, sanatının delilleri olduğunu ve bu tesbihatın farklı varlıklar üzerindeki (ruh, kalp, nefis, akıl, heva, hayal) yansımalarını göstererek tevhid inancını pekiştirmek.", + "konular": [ + "Kainatın tesbihatı", + "Ağaçların ibadeti ve manası", + "Allah'ın (cc) sanatının tecellileri", + "Tevhidin kainattaki delilleri", + "Farklı idrak seviyelerinin (ruh, kalp, nefis, akıl, heva, hayal) hakikatleri anlayışı", + "Mecazi aşklardan hakiki aşka yöneliş", + "Dünyanın geçiciliği ve baki zevkin arayışı", + "Zikrullahın kainattaki yankısı" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Sanat-ı Rabbani", + "Hikmet", + "Rahmet", + "Nefis", + "Akıl", + "Ruh", + "Hayal", + "İbadet", + "Tesbih", + "Zikir", + "Fena", + "Beka" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tesbih", + "vecize": "Kalb ise, şu herbiri birer ayet-i mücesseme hükmünde olan şu ağaçlardan sırr-ı tevhidi, bu icazın ulüvv-ü nazmından okuyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onyedinci Söz", + "Onyedinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Yıldızları konuşturan bir Yıldızname" + ], + "title": "Yıldızları konuşturan bir Yıldızname", + "content": "Dinle de yıldızları şu hutbe-i şirinine Name-i nurin-i hikmet, bak ne takrir eylemiş Hep beraber nutka gelmiş, hak lisanıyla derlerBir Kadir-i Zülcelalin haşmet-i Sultanına Birer bürhan-ı nur-efşanız vücud-u SaniaHem vahdete, hem kudrete şahidleriz biz Şu zeminin yüzünü yaldızlayanNazenin mucizatı çün melek seyranına Bu semanın arza bakan, cennete dikkat edenBinler müdakkik gözleriz biz Haşiye {Haşiye Yani Cennet çiçeklerinin fidanlık ve mezraacığı olan zeminin yüzünde hadsiz mucizat-ı kudret teşhir edildiğinden Semavat alemindeki melaikeler o mucizatı, o harikaları temaşa ettikleri gibi, ecram-ı semaviyenin gözleri hükmünde olan yıldızlar dahi, güya melaikeler gibi zemin yüzündeki nazenin masnuatı gördükçe Cennet alemine bakıyorlar O muvakkat harikaları baki bir surette Cennette dahi müşahede ediyorlar gibi bir zemine, bir Cennete bakıyorlar Yani o iki aleme nezaretleri var demektir} Tuba-i hilkatten semavat şıkkına, hep Kehkeşan ağsanınaBir Cemil-i Zülcelalin, dest-i hikmetle takılmış pek güzel meyveleriyiz biz Şu semavat ehline birer mescid-i seyyar, birer hane-i devvar, birer ulvi aşiyane,Birer misbah-ı nevvar, birer gemi-i cebbar, birer tayyareleriz biz Bir Kadir-i Zülkemalin, bir Hakim-i Zülcelalin birer mucize-i kudretBirer harika-i sanat-ı Halıkane birer nadire-i hikmet, birer dahiye-i hilkat, birer nur alemiyiz biz Böyle yüzbin dil ile yüzbin bürhan gösteririz, işittiririz insan olan insanaKör olası dinsiz gözü, görmez oldu yüzümüzü, hem işitmez sözümüzü, hak söyleyen ayetleriz biz Sikkemiz bir, turramız bir, Rabbimize müsahharız Müsebbihiz, zikrederiz abidaneKehkeşanın halka-i kübrasına mensub birer meczublarız biz dediklerini hayalen dinledim", + "gaye": "Kainattaki varlıkların, özellikle yıldızların Allah'ın kudretini ve birliğini nasıl ispatladığını göstermek ve bu delillerle insanları imana davet etmek.", + "konular": [ + "Yıldızların Allah'ın varlığına delil oluşu", + "Kainatın Allah'ın eserleri olarak nitelendirilmesi", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainatta tecellisi", + "İman ve dinsizlik arasındaki zıtlık", + "Meleklerin ve yıldızların kainattaki gözlemciliği", + "Cennet ve dünya ilişkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Kudret", + "Hikmet", + "Sıfat", + "Sanat", + "Haşmet", + "Bürhan", + "Mucize", + "Nur", + "Zikir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Yıldız", + "vecize": "Bir Kadir-i Zülcelalin haşmet-i Sultanına Birer bürhan-ı nur-efşanız vücud-u Sania Hem vahdete, hem kudrete şahidleriz biz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onsekizinci Söz" + ], + "title": "Onsekizinci Söz", + "content": "[Bu sözün iki makamı var İkinci Makamı daha yazılmamıştır Birinci Makamı üç noktadır]", + "gaye": "Metnin tamamı verilmediği için, sadece giriş bilgisiyle kesin bir gaye belirtmek mümkün değil. Ancak bu ifadenin bir eserin veya dersin başlangıcı olduğu ve iki bölümden oluşacağı, ilk bölümün üç ana noktayı içereceği anlaşılıyor. Tamamı verildiğinde daha net bir gaye ortaya çıkacaktır.", + "konular": [ + "Eserin yapısı", + "Dersin bölümleri" + ], + "kavramlar": [ + "Makam", + "Nokta" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Makam", + "vecize": "Bu sözün iki makamı var İkinci Makamı daha yazılmamıştır Birinci Makamı üç noktadır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onsekizinci Söz", + "BİRİNCİ NOKTA" + ], + "title": "BİRİNCİ NOKTA", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لاَ َتحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ ِبمَآ اَتَوْا وَيُحِبُّونَ اَنْ يُحْمَدُوا ِبمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلاَ َتحْسَبَنَّهُمْ ِبمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ اَلِيمٌ Nefs-i emmareme bir sille-i tedib Ey fahre meftun, şöhrete mübtela, medhe düşkün, hodbinlikte bihemta sersem nefsim Eğer binler meyve veren incirin menşei olan küçücük bir çekirdeği ve yüz salkım ona takılan üzümün siyah kurucuk çubuğu bütün o meyveleri, o salkımları kendi hünerleri olduğu ve onlardan istifade edenler o çubuğa, o çekirdeğe medh ve hürmet etmek lazım olduğu, hak bir dava ise senin dahi sana yüklenen nimetler için fahre, gurura belki bir hakkın var Halbuki sen, daim zemme müstehaksın Zira o çekirdek ve o çubuk gibi değilsin Senin bir cüz-i ihtiyarın bulunmakla, o nimetlerin kıymetlerini fahrin ile tenkis ediyorsun Gururunla tahrib ediyorsun ve küfranınla ibtal ediyorsun ve temellükle gasbediyorsun Senin vazifen fahr değil, şükürdür Sana layık olan şöhret değil, tevazudur, hacalettir Senin hakkın medih değil istiğfardır, nedamettir Senin kemalin hodbinlik değil, hüdabinliktedir Evet sen benim cismimde, alemdeki tabiata benzersin İkiniz, hayrı kabul etmek, şerre merci olmak için yaratılmışsınız Yani fail ve masdar değilsiniz, belki münfail ve mahalsiniz Yalnız bir tesiriniz var O da hayr-ı mutlaktan gelen hayrı, güzel bir surette kabul etmemenizden şerre sebeb olmanızdır Hem siz birer perde yaratılmışsınız Ta güzelliği görülmeyen zahiri çirkinlikler size isnad edilip, Zat-ı Mukaddese-i İlahiyenin tenzihine vesile olasınız Halbuki bütün bütün vazife-i fıtratınıza zıd bir suret giymişsiniz Kabiliyetsizliğinizden hayrı şerre kalbettiğiniz halde, Halıkınızla güya iştirak edersiniz Demek nefisperest, tabiatperest gayet ahmak, gayet zalimdir Hem deme ki Ben mazharım Güzele mazhar ise, güzelleşir Zira, temessül etmediğinden mazhar değil, memer olursun Hem deme ki “Halk içinde ben intihab edildim Bu meyveler benim ile gösteriliyor Demek bir meziyetim var” Hayır, haşa Belki herkesten evvel sana verildi çünki herkesten ziyade sen müflis ve muhtaç ve müteellim olduğundan en evvel senin eline verildi Haşiye {Haşiye Hakikaten ben de bu münazarada Yeni Said, nefsini bu derece ilzam ve iskat etmesini çok beğendim ve “Bin Barekallah” dedim}", + "gaye": "Nefsin terbiye edilmesi, gurur ve kibrin yanlışlığı, şükür ve tevazunun önemi, nimetlerin gerçek sahibinin Allah olduğunun kavranması ve insan vazifesinin kulluk ve istiğfar olduğunun idraki.", + "konular": [ + "Nefs-i Emmare'nin terbiye edilmesi", + "Fahrun (Övünme), Gurur, Şöhret ve Medhin zararları", + "Nimetlerin asıl sahibinin Allah olması", + "Şükür ve tevazunun önemi", + "İnsanın vazifesi ve yaratılış gayesi", + "İrade-i Cüz'iyyenin yanlış kullanımı", + "Tabiatperestliğin yanlışlığı", + "Kabiliyetsizliğin hayrı şerre çevirmesi", + "Risale-i Nur'un üslubu" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Fahr", + "Gurur", + "Şöhret", + "Medih", + "Hodbinlik", + "Şükür", + "Tevazu", + "İstiğfar", + "Nedamet", + "Hüdabinlik", + "Tabiat", + "Nimet", + "Küfran", + "Zemm", + "Mazhar", + "Memer" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nefis", + "vecize": "Senin vazifen fahr değil, şükürdür. Sana layık olan şöhret değil, tevazudur, hacalettir. Senin hakkın medih değil istiğfardır, nedamettir. Senin kemalin hodbinlik değil, hüdabinliktedir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onsekizinci Söz", + "İKİNCİ NOKTA" + ], + "title": "İKİNCİ NOKTA", + "content": "اَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ ayetinin bir sırrını izah eder Şöyle ki Her şeyde, hatta en çirkin görünen şeylerde, hakiki bir hüsün ciheti vardır Evet kainattaki her şey, her hadise ya bizzat güzeldir, ona hüsn-ü bizzat denilir Veya neticeleri cihetiyle güzeldir ki, ona hüsn-ü bilgayr denilir Bir kısım hadiseler var ki, zahiri çirkin, müşevveştir Fakat o zahiri perde altında gayet parlak güzellikler ve intizamlar var EzcümleBahar mevsiminde fırtınalı yağmur, çamurlu toprak perdesi altında nihayetsiz güzel çiçek ve muntazam nebatatın tebessümleri saklanmış ve güz mevsiminin haşin tahribatı, hazin firak perdeleri arkasında tecelliyat-ı Celaliye-i Sübhaniyenin mazharı olan kış hadiselerinin tazyikinden ve tazibinden muhafaza etmek için nazdar çiçeklerin dostları olan nazenin hayvancıkları vazife-i hayattan terhis etmekle beraber, o kış perdesi altında nazenin taze güzel bir bahara yer ihzar etmektir Fırtına, zelzele, veba gibi hadiselerin perdeleri altında gizlenen pek çok manevi çiçeklerin inkişafı vardır Tohumlar gibi neşv ü nemasız kalan birçok istidad çekirdekleri, zahiri çirkin görünen hadiseler yüzünden sünbüllenip güzelleşir Güya umum inkılablar ve külli tahavvüller, birer manevi yağmurdur Fakat insan, hem zahirperest, hem hodgam olduğundan zahire bakıp çirkinlikle hükmeder Hodgamlık cihetiyle yalnız kendine bakan netice ile muhakeme ederek şer olduğuna hükmeder Halbuki Eşyanın insana aid gayesi bir ise, Saniinin esmasına aid binlerdir Mesela Kudret-i Fatıranın büyük mucizelerinden olan dikenli otları ve ağaçları muzır, manasız telakki eder Halbuki onlar, otların ve ağaçların mücehhez kahramanlarıdırlar Mesela Atmaca kuşu serçelere tasliti, zahiren rahmete uygun gelmez Halbuki serçe kuşunun istidadı, o taslit ile inkişaf eder Mesela “Kar”ı, pek baridane ve tatsız telakki ederler Halbuki o barid, tatsız perdesi altında o kadar hararetli gayeler ve öyle şeker gibi tatlı neticeler vardır ki, tarif edilmez Hem insan hodgamlık ve zahirperestliğiyle beraber, her şeyi kendine bakan yüzüyle muhakeme ettiğinden, pek çok mahz-ı edebi olan şeyleri, hilaf-ı edeb zanneder Mesela alet-i tenasül-i insan, insan nazarında bahsi hacalet-averdir Fakat şu perde-i hacalet, insana bakan yüzdedir Yoksa hilkate, sanata ve gayat-ı fıtrata bakan yüzler öyle perdelerdir ki, hikmet nazarıyla bakılsa ayn-ı edebdir, hacalet ona hiç temas etmez İşte menba-ı edeb olan Kuran-ı Hakimin bazı tabiratı bu yüzler ve perdelere göredir Nasıl ki bize görünen çirkin mahlukların ve hadiselerin zahiri yüzleri altında gayet güzel ve hikmetli sanat ve hilkatine bakan güzel yüzler var ki, Saniine bakar ve çok güzel perdeler var ki, hikmetleri saklar ve pek çok zahiri intizamsızlıklar ve karışıklıklar var ki, pek muntazam bir kitabet-i kudsiyedir", + "gaye": "Kainattaki her şeyin, hatta çirkin görünenlerin bile hakiki bir güzelliği ve hikmeti olduğunu, Allah'ın 'ahsen-i külli şey' tabirinin derinliğini izah etmek ve insanın zahirperest ve hodgam bakış açısının yanlışlığını ortaya koymak.", + "konular": [ + "Kainattaki her şeyin güzelliği ve hikmeti", + "Hüsn-ü bizzat ve hüsn-ü bilgayr kavramları", + "Zahiri çirkin görünen hadiselerin ardındaki güzellikler", + "Tabiat olaylarının (fırtına, zelzele, kar) hikmetleri", + "İnsanın zahirperestliği ve hodgamlığı", + "Eşyanın gayelerinin çeşitliliği (insana ait ve Sani'e ait)", + "Dikenli otlar ve atmaca kuşu gibi örneklerle hikmetin izahı", + "İnsanın edep anlayışının göreceliği ve Kur'an'ın tabirlerinin hikmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Hüsün", + "Hikmet", + "Gayr", + "Zahir", + "İntizam", + "Tecelli", + "Kudret", + "Rahmet", + "İstidad", + "Hodgamlık", + "Edep", + "Sanat", + "Fıtrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hüsün", + "vecize": "Evet kainattaki her şey, her hadise ya bizzat güzeldir, ona hüsn-ü bizzat denilir Veya neticeleri cihetiyle güzeldir ki, ona hüsn-ü bilgayr denilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onsekizinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ NOKTA" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ NOKTA", + "content": "اِنْ كُنْتُمْ ُتحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ Madem kainatta hüsn-ü sanat, bilmüşahede vardır ve katidir Elbette Risalet-i Ahmediyye ASM, şuhud derecesinde bir katiyetle sübutu lazım gelir Zira şu güzel masnuattaki hüsn-ü sanat ve zinet-i suret gösteriyor ki Onların sanatkarında ehemmiyetli bir irade-i tahsin ve kuvvetli bir taleb-i tezyin vardır ve şu irade ve taleb ise o Sanide, ulvi bir muhabbet ve masnularında izhar ettiği kemalat-ı sanatına karşı kudsi bir rağbet var olduğunu gösteriyor ve şu muhabbet ve rağbet ise, masnuat içinde en münevver ve mükemmel ferd olan insana daha ziyade müteveccih olup temerküz etmek ister İnsan ise, şecere-i hilkatin zişuur meyvesidir Meyve ise, en cemiyetli ve en uzak ve en ziyade nazarı amm ve şuuru külli bir cüzüdür Nazarı amm ve şuuru külli zat ise, o Sanatkar-ı Zülcemale muhatab olup görüşen ve külli şuurunu ve amm nazarını tamamen Saniinin perestişliğine ve sanatının istihsanına ve nimetinin şükrüne sarfeden en yüksek, en parlak bir ferd olabilir Şimdi iki levha, iki daire görünüyor Biri Gayet muhteşem, muntazam bir daire-i rububiyet ve gayet musanna, murassa bir levha-i sanat Diğeri Gayet münevver, müzehher bir daire-i ubudiyet ve gayet vasi, cami bir levha-i tefekkür ve istihsan ve teşekkür ve iman vardır ki, ikinci daire bütün kuvvetiyle birinci dairenin namına hareket eder İşte o Saniin bütün makasıd-ı sanatperveranesine hizmet eden o daire reisinin ne derece o Sani ile münasebettar ve onun nazarında ne kadar mahbub ve makbul olduğu bilbedahe anlaşılır Acaba hiç akıl kabul eder mi ki Şu güzel masnuatın bu derece sanatperver, hatta ağzın her çeşit tadını nazara alan inamperver sanatkarı, arş ve ferşi çınlattıracak bir velvele-i istihsan ve takdir içinde, berr ve bahri cezbeye getirecek bir zemzeme-i şükran ve tekbir ile perestişkarane Ona müteveccih olan en güzel masnuuna karşı lakayd kalsın ve Onunla konuşmasın ve alakadarane Onu Resul yapıp, güzel vaziyetinin başkalara da sirayet etmesini istemesin Kella Konuşmamak ve Onu Resul yapmamak mümkün değil اِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ اْلاِسْلاَمُ * مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ [Firkatli Ve Gurbetli Bir Esarette, Fecir Vaktinde Ağlayan Bir Kalbin Ağlayan Ağlamalarıdır] Seherlerde eser bad-ı tecelli Uyan ey gözlerim vakt-i seherde İnayethah zidergah-ı İlahi Seherdir ehl-i zenbin tevbegahı, Uyan ey kalbim vakt-i fecirde, Bikün tevbe, bicu gufran, zidergah-ı İlahi سَحَرْ حَشْرِيسْتْ دَرُو هُشْيَارْ دَرْ تَسْبِيحْ هَمَه شَىْ بَخَوابِ غَفْلَتْ سَرْسَمْ نَفْسَمْ حَ��َى كَىْ عُمْرْ عَصْرِيسْتْ سَفَرْ بَاقَبِرْمِى بَايَدْ زِهَرْ حَىْ بِبَرْخِيزْ نَمَازِى ُونِيَازِى كُوبِكُنْ آوَازِى ُونْ نَىْ بَكُو يَا رَبْ يَشِيمَانَمْ خَجِيلَمْ شَرْمَسَارَمْ اَزْ كُنَاهِ بِى شُمَارَمْ َرِيشَانَمْ ذَلِيلَمْ اَشْكْ بَارَمْ اَزْحَيَاتْ بِى قَرَارَمْغَرِيبَمْ بِى كَسَمْ ضَعِيفَمْ نَاتُوَانَمْ عَلِيلَمْ عَاجِزَمْ اِخْتِيَارَمْ بِى اِخْتِيَارَمْ اَلاَمَانْ كُويَمْ عَفُو جُويَمْ مَدَدْخَواهَمْ زِدَرْ كَاهَتْ آِلهِى", + "gaye": "Risalet-i Ahmediyye'nin (ASM) şuhud derecesinde katiyetle sübutunun izahı ve bu sübutun kainattaki hüsn-ü sanat ile ilişkisinin ortaya konulması.", + "konular": [ + "Kainattaki hüsn-ü sanatın Sani'in irade-i tahsin ve taleb-i tezyini gösterdiği", + "Sani'deki muhabbet ve rağbetin insana yönelişi", + "İnsanın hilkat ağacının zişuur meyvesi olması", + "İnsanın Sani'ye muhatap olabilme ve perestişini ifade edebilme kapasitesi", + "Rububiyet dairesi ile ubudiyet dairesinin ilişkisi", + "Resul-i Ekrem'in (ASM) Sani nezdindeki değeri ve makamı", + "Allah'ın insanla konuşması ve Resul göndermesinin zorunluluğu", + "İslam dininin Allah katındaki hak din olması", + "Peygamber Efendimiz (ASM) ve Sahabelerinin (RA) durumu", + "İnsan kalbinin seher vaktinde dua ve tevbe ihtiyacı", + "Günahların çokluğu ve pişmanlık", + "Hayatın geçiciliği ve kabre doğru yolculuk" + ], + "kavramlar": [ + "Hüsn-ü Sanat", + "Risalet-i Ahmediyye", + "İrade-i Tahsin", + "Taleb-i Tezyin", + "Muhabbet", + "Rağbet", + "Masnuat", + "İnsan", + "Rububiyet", + "Ubudiyet", + "Tefekkür", + "İstihsan", + "Teşekkür", + "İman", + "Resul", + "Tevbe", + "Gufran", + "Nefis", + "Gaflet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Risalet", + "vecize": "اِنْ كُنْتُمْ ُتحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz" + ], + "title": "Ondokuzuncu Söz", + "content": "[Risalet-i Ahmediyeye Dairdir] وَ مَا مَدَحْتُ مُحَمَّدًا بِمَقَالَتِى {وَ لَكِنْ مَدَحْتُ مَقَالَتِى مُحَمَّدٍ {عصم Evet şu söz güzeldir Fakat onu güzelleştiren, güzellerin güzeli olan evsaf-ı Muhammediyedir ONDÖRT REŞEHATı tazammun eden Ondördüncü Lemanın", + "gaye": "Hz. Muhammed'in (asm) üstün vasıflarının Risale-i Nur'da yer aldığını ve bu vasıfların metinleri güzelleştirdiğini ifade etmek.", + "konular": [ + "Hz. Muhammed'in (asm) vasıflarının güzelliği", + "Risale-i Nur'un ehemmiyeti", + "Ondördüncü Lem'anın içeriği" + ], + "kavramlar": [ + "Medih", + "Risalet", + "Evsaf", + "Lema" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Evsaf-ı Muhammediye", + "vecize": "Evet şu söz güzeldir Fakat onu güzelleştiren, güzellerin güzeli olan evsaf-ı Muhammediyedir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "BİRİNCİ REŞHASI" + ], + "title": "BİRİNCİ REŞHASI", + "content": "Rabbimizi bize tarif eden üç büyük, külli muarrif var Birisi Şu kitab-ı kainattır ki, bir nebze şehadetini onüç lema ile arabi Nur Risalesinden Onüçüncü dersten işittik Birisi Şu kitab-ı kebirin ayet-i kübrası olan Hatem-ül Enbiya Aleyhissalatü Vesselamdır Birisi de Kuran-ı Azimüşşandır Şimdi şu ikinci bürhan-ı natıki olan Hatem-ül Enbiya Aleyhissalatü Vesselamı tanımalıyız, dinlemeliyiz Evet, o bürhanın şahs-ı manevisine bak Sath-ı Arz bir mescid, Mekke bir mihrab, Medine bir minber O bürhan-ı bahir olan Peygamberimiz Aleyhissalatü Vesselam bütün ehl-i imana imam, bütün insanlara hatib, bütün enbiyaya reis, bütün evliyaya seyyid, bütün enbiya ve evliyadan mürekkeb bir halka-i zikrin serzakiri Bütün enbiya hayattar kökleri, bütün evliya taravettar semereleri bir şecere-i nuraniyedir ki herbir davasını, mucizatlarına istinad eden bütün enbiya ve kerametlerine itimad eden bütün evliya tasdik edip imza ediyorlar Zira o, لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ der, dava eder Bütün sağ ve sol, yani mazi ve müstakbel taraflarında saf tutan o nurani zakirler, aynı kelimeyi tekrar ederek, icma ile manen Sadakte ve bil-hakkı natakte derler Hangi vehmin haddi var ki, böyle hesabsız imzalarla teyid edilen bir müddeaya parmak karıştırsın", + "gaye": "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in Rabbimizi tarif eden külli bir delil olduğunu ve şahs-ı manevisinin büyüklüğünü anlamak, iman hakikatlerini O'nun rehberliğinde kavramak.", + "konular": [ + "Rabbimizi tarif eden üç büyük muarrif (tanıtıcı)", + "Kitab-ı Kâinat'ın Rabbimizi tarifi", + "Hatem-ül Enbiya (A.S.M.)'nın Rabbimizi tarifi", + "Kur'an-ı Azimüşşan'ın Rabbimizi tarifi", + "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in şahs-ı manevisi", + "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in imamlık, hatiplik, reislik, seyyidlik makamları", + "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in enbiya ve evliya ile ilişkisi", + "Peygamber Efendimiz (A.S.M.)'in davasının tasdik edilmesi (icma ve mucizeler)", + "Tevhid kelimesinin (La ilahe illallah) teyidi" + ], + "kavramlar": [ + "Muarrif", + "Kâinat", + "Ayet", + "Hatem-ül Enbiya", + "Kur'an", + "Bürhan", + "Şahs-ı Manevi", + "Mescid", + "Mihrab", + "Minber", + "İmam", + "Hatib", + "Reis", + "Seyyid", + "Halka-i Zikir", + "Serzakir", + "Mucizat", + "Keramet", + "Tevhid", + "Dava", + "Tasdik", + "İcma", + "Vehim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Bürhan", + "vecize": "Hangi vehmin haddi var ki, böyle hesabsız imzalarla teyid edilen bir müddeaya parmak karıştırsın", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "İKİNCİ REŞHA" + ], + "title": "İKİNCİ REŞHA", + "content": "O nurani bürhan-ı tevhid, nasılki iki cenahın icma ve tevatürüyle teyid ediliyor Öyle de, Tevrat ve İncil gibi Kütüb-ü Semaviyenin yüzler işaratı {Haşiye Hüseyin-i Cisri Risale-i Hamidiyesinde yüzondört işaratı, o kitablardan çıkarmıştır Tahriften sonra bu kadar bulunsa, elbette daha evvel çok tasrihat varmış} ve irhasatın binler rumuzatı ve hatiflerin meşhur beşaratı ve kahinlerin mütevatir şehadatı ve şakk-ı Kamer gibi binler mucizatının delalatı ve şeriatın hakkaniyeti ile teyid ve tasdik ettikleri gibi, zatında gayet kemaldeki ahlak-ı hamidesini ve vazifesinde nihayet hüsnündeki secaya-yı galiyesini ve kemal-i emniyetini ve kuvvet-i imanını ve gayet itminanını ve nihayet vüsukunu gösteren fevkalade takvası, fevkalade ubudiyeti, fevkalade ciddiyeti, fevkalade metaneti davasında nihayet derecede sadık olduğunu güneş gibi aşikare gösteriyor", + "gaye": "Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (asm) nübüvvetinin ve getirdiği şeriatın hakkaniyetinin, hem semavi kitaplar, irhasat, beşarat ve mucizeler gibi dış delillerle, hem de kendi şahsiyetindeki üstün ahlak ve kemalat gibi iç delillerle teyit edildiğini göstermek.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in (asm) nübüvvetinin delilleri", + "Kütüb-ü Semaviyenin (Tevrat, İncil) Peygamber Efendimizle (asm) ilgili işaretleri", + "İrhasatın (Nübüvvet öncesi meydana gelen harikalar) Peygamber Efendimizle (asm) ilgili rumuzları", + "Hatıfların (Gizliden seslenenlerin) ve Kahinlerin (Gelecekten haber verenlerin) Peygamber Efendimizle (asm) ilgili beşarat ve şehadetleri", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) mucizeleri (Şakk-ı Kamer örneği)", + "Şeriatın hakkaniyeti", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) ahlak-ı hamidesi ve secaya-yı galiyesi", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) takvası, ubudiyeti, ciddiyeti, metaneti ve davasındaki sadakati" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Tevhid", + "İcma", + "Tevatür", + "Kütüb-ü Semaviye", + "İrhasat", + "Beşarat", + "Şehadat", + "Mucizat", + "Şeriat", + "Ahlak", + "Takva", + "Ubudiyet", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nübüvvet", + "vecize": "davasında nihayet derecede sadık olduğunu güneş gibi aşikare gösteriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "ÜÇÜNCÜ REŞHA" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ REŞHA", + "content": "Eğer istersen gel Asr-ı Saadete, Ceziret-ül Araba gideriz Hayalen olsun onu vazife başında görüp ziyaret ederiz İşte bak Hüsn-ü siret ve cemal-i suret ile mümtaz bir zatı görüyoruz ki elinde muciznüma bir kitab, lisanında hakaik-aşina bir hitab, bütün beni-Âdeme, belki cin ve inse ve meleğe, belki bütün mevcudata karşı bir hutbe-i ezeliyeyi tebliğ ediyor Sırr-ı hilkat-ı alem olan muamma-i acibanesini hal ve şerh edip ve sırr-ı kainat olan tılsım-ı muğlakını fetih ve keşfederek, bütün mevcudattan sorulan, bütün ukulü hayret içinde meşgul eden üç müşkil ve müdhiş sual-i azim olan Necisin Nereden geliyorsun Nereye gidiyorsun suallerine mukni, makbul cevab verir", + "gaye": "Peygamber Efendimizin (asm) şahsında kainatın sırrının çözülmesi ve varoluşsal soruların cevaplanması.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimizin (asm) üstün vasıfları", + "Kainatın sırrının çözülmesi", + "Varoluşsal soruların cevaplanması", + "Vahyin evrenselliği", + "Nübüvvetin evrenselliği" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Mucize", + "Vahiy", + "Hilkat", + "Kainat", + "Sır", + "Hakaik" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hakaik-aşina", + "vecize": "Sırr-ı hilkat-ı alem olan muamma-i acibanesini hal ve şerh edip ve sırr-ı kainat olan tılsım-ı muğlakını fetih ve keşfederek, bütün mevcudattan sorulan, bütün ukulü hayret içinde meşgul eden üç müşkil ve müdhiş sual-i azim olan Necisin Nereden geliyorsun Nereye gidiyorsun suallerine mukni, makbul cevab verir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "DÖRDÜNCÜ REŞHA" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ REŞHA", + "content": "Bak Öyle bir ziya-yı hakikat neşreder ki Eğer onun o nurani daire-i hakikat-ı irşadından hariç bir surette kainata baksan elbette kainatın şeklini bir matemhane-i umumi hükmünde ve mevcudatı birbirine ecnebi, belki düşman ve camidatı dehşetli cenazeler ve bütün zevil-hayatı zeval ve firakın sillesiyle ağlayan yetimler hükmünde görürsün Şimdi bak Onun neşrettiği nur ile o matemhane-i umumi, şevk u cezbe içinde bir zikirhaneye inkılab etti O ecnebi, düşman mevcudat, birer dost ve kardeş şekline girdi camidat-ı meyyite-i samite birer munis memur, birer müsahhar hizmetkar vaziyetini aldı ve o ağlayıcı ve şekva edici kimsesiz yetimler, birer tesbih içinde zakir veya vazife paydosundan şakir suretine girdi", + "gaye": "Kainata iman nazarıyla bakmanın ve hakikat nurunun önemi ile, imansızlığın karanlığını ve bu durumun kainatı nasıl anlamsız ve acımasız kıldığını vurgulamak.", + "konular": [ + "İmanın kainat üzerindeki etkisi", + "İmansızlığın kainatı dönüştürme şekli", + "Kainatın algılanışındaki değişim", + "Risale-i Nur'un irşat ve nurlandırma gücü", + "Vahdetin ve birliğin önemi", + "Mevcudatın rolü ve işlevi" + ], + "kavramlar": [ + "Ziya-yı Hakikat", + "Nur", + "Kainat", + "İman", + "Küfür", + "Matemhane", + "Zikirhane", + "Vahdet", + "Ubudiyet", + "Firak" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nur", + "vecize": "Onun neşrettiği nur ile o matemhane-i umumi, şevk u cezbe içinde bir zikirhaneye inkılab etti.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "BEŞİNCİ REŞHA" + ], + "title": "BEŞİNCİ REŞHA", + "content": "Hem o nur ile kainattaki harekat, tenevvüat, tebeddülat, tegayyürat manasızlıktan ve abesiyetten ve tesadüf oyuncaklığından çıkıp birer Mektubat-ı Rabbaniye, birer sahife-i ayat-ı tekviniye, birer meraya-yı Esma-i İlahiye ve alem dahi bir kitab-ı hikmet-i Samedaniye mertebesine çıktılar Hem insanı bütün hayvanatın madununa düşüren hadsiz zaf ve aczi, fakr ve ihtiyacatı ve bütün hayvanlardan daha bedbaht eden, vasıta-i nakl-i hüzün ve elem ve gam olan aklı, o nur ile nurlandığı vakit, insan bütün hayvanat, bütün mahlukat üstüne çıkar O nurlanmış acz, fakr, akıl ile niyaz ile nazenin bir sultan ve fizar ile nazdar bir halife-i zemin olur Demek o nur olmazsa kainat da, insan da, hatta her şey dahi hiçe iner Evet elbette böyle bedi bir kainatta, böyle bir zat lazımdır Yoksa kainat ve eflak olmamalıdır", + "gaye": "Kainatın ve insanın hakiki mahiyetinin, Allah'ın 'nur'u (hakikat) ile anlam kazandığı ve bu nur olmazsa her şeyin değersizleşeceği hakikatinin idrak edilmesi.", + "konular": [ + "Kainatın manası ve amacı", + "İnsanın kainattaki konumu ve değeri", + "İmanın (nurun) eşya ve insana kattığı değer", + "Akıl ve duyguların doğru kullanımı", + "Allah'ın isimlerinin kainattaki tecellisi" + ], + "kavramlar": [ + "Nur", + "Kainat", + "İnsan", + "Acz", + "Fakr", + "Akıl", + "Hikmet", + "Samedaniyet", + "Esma-i İlahiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nur", + "vecize": "Demek o nur olmazsa kainat da, insan da, hatta her şey dahi hiçe iner.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "ALTINCI REŞHA" + ], + "title": "ALTINCI REŞHA", + "content": "��şte o zat, bir saadet-i ebediyenin muhbiri, müjdecisi, bir rahmet-i binihayenin kaşifi ve ilancısı ve saltanat-ı Rububiyetin mehasininin dellalı, seyircisi ve künuz-u Esma-i İlahiyenin keşşafı, göstericisi olduğundan böyle baksan -yani ubudiyeti cihetiyle- onu bir misal-i muhabbet, bir timsal-i rahmet, bir şeref-i insaniyet, en nurani bir semere-i şecere-i hilkat göreceksin Şöyle baksan, -yani Risaleti cihetiyle- bir bürhan-ı Hak, bir sirac-ı hakikat, bir şems-i hidayet, bir vesile-i saadet görürsün İşte bak nasıl berk-i hatif gibi onun nuru, şarktan garbı tuttu ve nısf-ı arz ve hums-u beşer, onun hediye-i hidayetini kabul edip hırz-ı can etti Bizim nefis ve şeytanımıza ne oluyor ki böyle bir Zatın bütün davalarının esası olan La ilahe illallahı, bütün meratibiyle beraber kabul etmesin", + "gaye": "Peygamber Efendimiz'in (asm) yüce makamını, taşıdığı sıfatları ve getirdiği mesajın evrenselliğini vurgulayarak, iman hakikatlerinin ve özellikle La ilahe illallah tevhidinin kabulünün ehemmiyetini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimiz'in (asm) vasıfları", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) misyonu", + "Saadet-i ebediyenin müjdeciliği", + "Rahmet-i binihayenin kaşifliği", + "Saltanat-ı Rububiyetin mehasininin dellallığı", + "Künuz-u Esma-i İlahiyenin keşşafı", + "İnsaniyetin şerefi", + "Hilkat ağacının semeresi", + "Hakikatin güneşi", + "Hidayet vesilesi", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) nurunun yayılması", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) hidayetinin kabulü", + "La ilahe illallah'ın önemi", + "Nefis ve şeytanın tevhide engel oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Rahmet", + "Rububiyet", + "Esma-i İlahiye", + "Ubudiyet", + "Risalet", + "Hakikat", + "Hidayet", + "Saadet", + "İman", + "Tevhid", + "Nefis", + "Şeytan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nur", + "vecize": "İşte bak nasıl berk-i hatif gibi onun nuru, şarktan garbı tuttu ve nısf-ı arz ve hums-u beşer, onun hediye-i hidayetini kabul edip hırz-ı can etti.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "YEDİNCİ REŞHA" + ], + "title": "YEDİNCİ REŞHA", + "content": "İşte bak Şu cezire-i vasiada vahşi ve adetlerine mutaassıb ve inadçı muhtelif akvamı, ne çabuk adat ve ahlak-ı seyyie-i vahşiyanelerini defaten kal ve ref ederek bütün ahlak-ı hasene ile techiz edip bütün aleme muallim ve medeni ümeme üstad eyledi Bak Değil zahiri bir tasallut, belki akılları, ruhları, kalbleri, nefisleri fetih ve teshir ediyor Mahbub-u kulub, muallim-i ukul, mürebbi-i nüfus, sultan-ı ervah oldu", + "gaye": "Peygamber Efendimiz'in (asm) vahşi kabileleri kısa sürede medeni bir topluma dönüştürme mucizesini vurgulayarak, O'nun peygamberliğinin delillerini ve evrensel etkisini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimiz'in (asm) tebliğ ve eğitim mucizesi", + "İslam'ın insanları dönüştürücü gücü", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) evrensel liderliği", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) akılları, ruhları, kalpleri ve nefisleri fethetmesi", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) insanlığa muallim ve üstad oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Mucize", + "İman", + "Terbiye", + "Medeniyet", + "Nefis", + "Ruh", + "Kalp", + "Akıl" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Fetih", + "vecize": "Mahbub-u kulub, muallim-i ukul, mürebbi-i nüfus, sultan-ı ervah oldu", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "SEKİZİNCİ REŞHA" + ], + "title": "SEKİZİNCİ REŞHA", + "content": "Bilirsin ki, sigara gibi küçük bir adeti, küçük bir kavimde büyük bir hakim, büyük bir himmetle ancak daimi kaldırabilir Halbuki bak bu zat, büyük ve çok adetleri hem inadçı, mutaassıb büyük kavimlerden, zahiri küçük bir kuvvetle, küçük bir himmetle, az bir zamanda refedip yerlerine öyle secaya-yı aliyeyi ki, dem ve damarlarına karışmış derecede sabit olarak vaz ve tesbit eyliyor Bunun gibi daha pek çok harika icraatı yapıyor İşte şu Asr-ı Saadeti görmeyenlere, Ceziret-ül Arabı gözlerine sokuyoruz Haydi yüzer feylesofu alsınlar, oraya gitsinler Yüz sene çalışsınlar O Zatın, o zamana nisbeten bir senede yaptığının yüzden birisini acaba yapabilirler mi", + "gaye": "Hz. Muhammed'in (sav) mucizevi başarısını ve peygamberliğinin delillerini ortaya koyarak, inançsızlara karşı meydan okuma.", + "konular": [ + "Hz. Muhammed'in (sav) toplumsal değişimdeki mucizevi gücü", + "Sigara gibi k��çük alışkanlıkların değişimi", + "Büyük ve inatçı kavimlerdeki köklü alışkanlıkların kaldırılması", + "Hz. Muhammed'in (sav) kısa sürede gerçekleştirdiği ahlaki devrim", + "Asr-ı Saadet'in delil olarak gösterilmesi", + "Peygamberliğin ispatı", + "Filozofların acizliği", + "Kuran ve Sünnet'in etkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Himmet", + "Hakim", + "Adet", + "Kavim", + "Secaya", + "Harika", + "Asr-ı Saadet", + "Feylesof" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Harika", + "vecize": "Halbuki bak bu zat, büyük ve çok adetleri hem inadçı, mutaassıb büyük kavimlerden, zahiri küçük bir kuvvetle, küçük bir himmetle, az bir zamanda refedip yerlerine öyle secaya-yı aliyeyi ki, dem ve damarlarına karışmış derecede sabit olarak vaz ve tesbit eyliyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "DOKUZUNCU REŞHA" + ], + "title": "DOKUZUNCU REŞHA", + "content": "Hem bilirsin Küçük bir adam, küçük bir haysiyetle, küçük bir cemaatte, küçük bir meselede, münazaralı bir davada hicabsız, pervasız küçük, fakat hacaletaver bir yalanı, düşmanları yanında hilesini hissettirmeyecek derecede teessür ve telaş göstermeden söyleyemez Şimdi bak bu Zata pek büyük bir vazifede, pek büyük bir vazifedar, pek büyük bir haysiyetle, pek büyük emniyete muhtaç bir halde, pek büyük bir cemaatte, pek büyük husumet karşısında, pek büyük meselelerde, pek büyük davada, pek büyük bir serbestiyetle, bila-perva, bila-tereddüd, bila-hicab, telaşsız, samimi bir safvetle, büyük bir ciddiyetle, hasımlarının damarlarına dokunduracak şedid, ulvi bir surette söylediği sözlerinde hiç hilaf bulunabilir mi Hiç hile karışması mümkün müdür Kella اِنْ هُوَ اِلاَّ وَحْىٌ يُوحَى Evet, hak aldatmaz, hakikatbin aldanmaz Hak olan mesleği hileden müstağnidir Hakikatbinin gözüne hayalin ne haddi var ki, hakikat görünsün aldatsın", + "gaye": "Peygamber Efendimizin (asm) sözlerinin mutlak doğruluğunu ve vahiyle desteklendiğini ispatlamak, O'nun peygamberlik vasfını ve güvenilirliğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Peygamberin güvenilirliği", + "Vahiy", + "Peygamberlik alametleri", + "Doğruluk ve samimiyet", + "Hileden uzak olmak", + "Risale-i Nur'un üslubu ve ciddiyeti (dolaylı)" + ], + "kavramlar": [ + "Vahiy", + "Sıdk", + "Emanet", + "Nübüvvet", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Doğruluk", + "vecize": "اِنْ هُوَ اِلاَّ وَحْىٌ يُوحَى", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "ONUNCU REŞHA" + ], + "title": "ONUNCU REŞHA", + "content": "İşte bak Ne kadar merak-aver, ne kadar cazibedar, ne kadar lüzumlu, ne kadar dehşetli hakaikı gösterir ve mesaili isbat eder Bilirsin ki En ziyade insanı tahrik eden meraktır Hatta eğer sana denilse Yarı ömrünü, yarı malını versen Kamerden ve Müşteriden biri gelir, Kamerde ve Müşteride ne var ne yok, ahvalini sana haber verecek Hem doğru olarak senin istikbalini ve başına ne geleceğini doğru olarak haber verecek Merakın varsa vereceksin Halbuki şu Zat, öyle bir Sultanın ahbarını söylüyor ki Memleketinde Kamer bir sinek gibi bir pervane etrafında döner O Arz olan o pervane ise, bir lamba etrafında pervaz eder ve o Güneş olan lamba ise, o Sultanın binler menzillerinden bir misafirhanesinde binler misbahlar içinde bir lambasıdır Hem öyle acaib bir alemden hakiki olarak bahsediyor ve öyle bir inkılabdan haber veriyor ki Binler Küre-i Arz bomba olsa patlasalar, o kadar acib olmaz Bak Onun lisanında اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ * اِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ * اَلْقَارِعَةُ gibi Sureleri işit Hem öyle bir istikbalden doğru olarak haber veriyor ki Şu dünyevi istikbal, ona nisbeten bir katre serab hükmündedir Hem öyle bir saadetten pek ciddi olarak haber veriyor ki Bütün saadet-i dünyeviye ona nisbeten bir berk-i zailin, bir şems-i sermede nisbeti gibidir", + "gaye": "Kuran'ın ahiret ve gayb alemine dair haberlerinin hakikatini ve insan merakını tatmin edici gücünü göstermek, iman esaslarını delillerle ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın mucizevi haberleri", + "İnsan merakının önemi", + "Allah'ın kudret ve azameti", + "Kainatın Allah'ın eserleri olarak gösterilmesi", + "Ahiret ve kıyamet tasviri", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Cennet ve ebedi saadet" + ], + "kavramlar": [ + "Merak", + "Hakikat", + "Kudret", + "Azamet", + "Kıyamet", + "Haşir", + "Saadet", + "Sultan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Merak", + "vecize": "En ziyade insanı tahrik eden meraktır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "ONBİRİNCİ REŞHA" + ], + "title": "ONBİRİNCİ REŞHA", + "content": "Böyle acib ve muamma-alud şu kainatın perde-i zahiriyesi altında elbette ve elbette böyle acaib bizi bekliyor Böyle acaibi haber verecek, böyle harika ve fevkalade muciznüma bir Zat lazımdır Hem bu Zatın gidişatından görünüyor ki O görmüş ve görüyor ve gördüğünü söylüyor Hem «Bizi nimetleriyle perverde eden şu Semavat ve Arzın İlahı bizden ne istiyor, marziyatı nedir» Pek sağlam olarak bize ders veriyor Hem bunlar gibi daha pekçok merak-aver, lüzumlu hakaikı ders veren bu Zata karşı her şeyi bırakıp Ona koşmak, onu dinlemek lazım gelirken ekser insanlara ne olmuş ki, sağır olup, kör olmuşlar, belki divane olmuşlar ki bu hakkı görmüyorlar bu hakikatı işitmiyorlar, anlamıyorlar", + "gaye": "Kainatın sırlarını açıklayan, marziyat-ı ilahiyi bildiren ve insanı hakikate çağıran Zat'ın (Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)) önemini vurgulamak ve insanların bu çağrıya neden sağır kaldıklarını sorgulamak.", + "konular": [ + "Kainatın esrarı ve gizemleri", + "Peygamberlik ve mucizeler", + "Allah'ın (c.c.) iradesi ve marziyatı", + "İnsanın hakikate karşı kayıtsızlığı", + "Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (sav) rehberliği ve delilleri", + "Kainatın delaletiyle Allah'a (c.c.) iman" + ], + "kavramlar": [ + "Kainat", + "Muamma", + "Mucize", + "Zat", + "Marziyat", + "Hakikat", + "İman", + "Nimet", + "Perverde" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hakikat", + "vecize": "Böyle acib ve muamma-alud şu kainatın perde-i zahiriyesi altında elbette ve elbette böyle acaib bizi bekliyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "ONİKİNCİ REŞHA" + ], + "title": "ONİKİNCİ REŞHA", + "content": "İşte şu Zat, şu mevcudat Halıkının vahdaniyetinin hakkaniyeti derecesinde hak bir bürhan-ı natık, bir delil-i sadık olduğu gibi haşrin ve saadet-i ebediyenin dahi bir bürhan-ı katıı, bir delil-i satııdır Belki nasılki o Zat hidayetiyle saadet-i ebediyenin sebeb-i husulü ve vesile-i vusulüdür Öyle de duasıyla, niyazıyla o saadetin sebeb-i vücudu ve vesile-i icadıdır Haşir meselesinde geçen şu sırrı, makam münasebetiyle tekrar ederiz İşte bak O Zat öyle bir salat-ı kübrada dua ediyor ki Güya şu cezire, belki Arz, Onun azametli namazıyla namaz kılar, niyaz eder Bak, hem öyle bir Cemaat-ı uzmada niyaz ediyor ki Güya beni-Âdemin zaman-ı Âdemden asrımıza, kıyamete kadar bütün nurani kamil insanlar, Ona ittiba ile iktida edip duasına amin diyorlar Hem bak, öyle bir hacet-i amme için dua ediyor ki Değil ehl-i arz, belki ehl-i semavat, belki bütün mevcudat, niyazına Evet ya Rabbena ver, biz dahi istiyoruz deyip iştirak ediyorlar Hem öyle fakirane, öyle hazinane, öyle mahbubane, öyle müştakane, öyle tazarrukarane niyaz ediyor ki bütün kainatı ağlattırıyor, duasına iştirak ettiriyor Bak Hem öyle bir maksad, öyle bir gaye için dua ediyor ki İnsanı ve alemi, belki bütün mahlukatı esfel-i safilinden, sukuttan, kıymetsizlikten, faydasızlıktan ala-yı illiyyine, yani kıymete, bekaya, ulvi vazifeye çıkarıyor Bak Hem öyle yüksek bir fizar-ı istimdadkarane ve öyle tatlı bir niyaz-ı istirhamkarane ile istiyor, yalvarıyor ki Güya bütün mevcudata ve semavata ve Arşa işittirip, vecde getirip duasına Âmin Allahümme amin dedirtiyor Bak Hem öyle Semi, Kerim bir Kadirden, öyle Basir, Rahim bir Alimden hacetini istiyor ki Bilmüşahede en hafi bir zihayatın en hafi bir hacetini, bir niyazını görür, işitir, kabul eder, merhamet eder Çünki istediğini, -velev lisan-ı hal ile olsun- verir ve öyle bir suret-i hakimane, basirane, rahimanede verir ki, şübhe bırakmaz Bu terbiye ve tedbir öyle bir Semi ve Basir ve öyle bir Kerim ve Rahime hastır", + "gaye": "Peygamber Efendimizin (asm) duası ve şahsiyeti üzerinden Allah'ın vahdaniyetini ve haşrin hakikatini ispat etmek, O'nun duasının kainattaki yansımalarını ve kabul edilişini göstermek.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimizin (asm) şahsiyetinin vahdaniyet delili oluşu", + "Peygamber Efendimizin (asm) şahsiyetinin haşir delili oluşu", + "Peygamber Efendimizin (asm) duasının azameti ve etkisi", + "Peygamber Efendimizin (asm) duasının cemaati", + "Peygamber Efendimizin (asm) duasının umumiliği", + "Peygamber Efendimizin (asm) duasının şekli (fakirane, hazinane vb.)", + "Peygamber Efendimizin (asm) duasının maksadı (kıymete, bekaya çıkarma)", + "Peygamber Efendimizin (asm) duasının işitilişi ve kabulü", + "Allah'ın Semi, Kerim, Kadir, Basir, Rahim ve Alim isimlerinin tecellileri" + ], + "kavramlar": [ + "Vahdaniyet", + "Haşir", + "Saadet-i Ebediye", + "Dua", + "Niyaz", + "Bürhan", + "Delil", + "İstimdat", + "İstirham", + "Semi", + "Kerim", + "Kadir", + "Basir", + "Rahim", + "Alim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Niyaz", + "vecize": "Öyle de duasıyla, niyazıyla o saadetin sebeb-i vücudu ve vesile-i icadıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "ONÜÇÜNCÜ REŞHA" + ], + "title": "ONÜÇÜNCÜ REŞHA", + "content": "Acaba bütün efazıl-ı beni-Âdemi arkasına alıp, Arz üstünde durup, Arş-ı azama müteveccihen el kaldırıp dua eden şu şeref-i nev-i insan ve ferid-i kevn ü zaman ve bihakkın fahr-ı kainat ne istiyor Bak dinle Saadet-i ebediye istiyor, beka istiyor, lika istiyor, Cennet istiyor Hem meraya-yı mevcudatta ahkamını ve cemallerini gösteren bütün Esma-i Kudsiye-i İlahiye ile beraber istiyor Hatta eğer rahmet, inayet, hikmet, adalet gibi hesabsız o matlubun esbab-ı mucibesi olmasa idi şu Zatın tek duası, baharımızın icadı kadar kudretine hafif gelen şu Cennetin binasına sebebiyet verecekti Evet nasılki Onun Risaleti şu dar-ı imtihanın açılmasına sebebiyet verdi Öyle de, Onun ubudiyeti dahi öteki darın açılmasına sebebdir Acaba ehl-i akıl ve tahkika لَيْسَ فِى اْلاِمْكَانِ اَبْدَعُ مِمَّا كَانَ dediren şu meşhud intizam-ı faik, şu rahmet içinde kusursuz hüsn-ü sanat ve misilsiz Cemal-i Rububiyet hiç böyle bir çirkinliği, böyle bir merhametsizliği, böyle bir intizamsızlığı kabul eder mi ki en cüzi, en ehemmiyetsiz arzuları, sesleri ehemmiyetle işitip ifa etsin en ehemmiyetli, en lüzumlu arzuları ehemmiyetsiz görüp işitmesin, anlamasın, yapmasın Haşa ve kella Yüzbin defa haşa Böyle bir cemal, böyle bir çirkinliği kabul etmez Çirkin olmaz Yahu ey hayali arkadaşım Şimdilik kafidir, geri gitmeliyiz Yoksa yüz sene şu zamanda, şu cezirede kalsak, yine O Zatın garaib-i icraatını ve acaib-i vezaifini, yüzden birisine tamamen ihata edip temaşasında doyamayız Şimdi gel Üstünde döneceğimiz her asra birer birer bakacağız Bak nasıl her asır, o Şems-i Hidayetten aldıkları feyz ile çiçek açmışlar Ebu Hanife, Şafii, Bayezid-i Bistami, Şah-ı Geylani, Şah-ı Nakşibend, İmam-ı Gazali, İmam-ı Rabbani gibi milyonlar münevver meyveler veriyor Meşhudatımızın tafsilatını başka vakte talik edip, o muciznüma ve hidayet-edaya bir kısım kati mucizatına işaret eden bir salavat getirmeliyiz عَلَى مَنْ اُنْزِلَ عَلَيْهِ الْفُرْقَانُ الْحَكِيمُ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ مِنَ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلْفُ اَلْفِ صَلاَةٍ وَ اَلْفُ اَلْفِ سَلاَمٍ بِعَدَدِ حَسَنَاتِ اُمَّتِهِ عَلَى مَنْ بَشَّرَ بِرِسَالَتِهِ التَّوْرَيةُ وَ اْلاِنْجِيلُ وَ الزَّبُورُ وَ بَشَّرَ بِنُبُوَّتِهِ اْلاِرْهَاصَاتُ وَ هَوَاتِفُ الْجِنِّ وَ اَوْلِيَآءُ اْلاِنْسِ وَ كَوَاهِنُ الْبَشَرِ وَ انْشَقَّ بِاِشَارَتِهِ الْقَمَرُ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلْفُ اَلْفِ صَلاَةٍ وَ سَلاَمٍ بِعَدَدِ اَنْفَاسِ اُمَّتِهِ عَلَى مَنْ جَآئَتْ لِدَعْوَتِهِ الشَّجَرُ وَ نَزَلَ سُرْعَةً بِدُعَآئِهِ الْمَطَرُ وَ اَظَلَّتْهُ الْغمَامَةُ مِنَ الْحَرِّ وَ شَبَعَ مِنْ صَاعٍ مِنْ طَعَامِهِ مِاءَةٌ مِنَ الْبَشَرِ وَ نَبَعَ الْمَآءُ مِنْ بَيْنِ اَصَابِعِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ كَالْكَوْثَرِ وَ اَنْطَقَ اللَّهُ لَهُ الضَّبَّ وَ الظَّبْىَ وَ الْجِذْعَ وَ الذِّرَاعَ وَ الْجَمَلَ وَ الْجَبَلَ وَ الْحَجَرَ وَ الْمَدَرَ صَاحِبِ الْمِعْرَاجِ وَ مَازَاغَ الْبَصَرُ سَيِّدِنَا وَ شَفِيعِنَا مُحَمَّدٍ اَلْفُ اَلْفِ صَلاَةٍ وَ سَلاَمٍ بِعَدَدِ كُلِّ الْحُرُوفِ الْمُتَشَكِّلَةِ فِى الْكَلِمَاتِ الْمُتَمَثِّلَةِ بِاِذْنِ الرَّحْمَنِ فِى مَرَايَا تَمَوُّجَا��ِ الْهَوَآءِ عِنْدَ قِرَآئَةِ كُلِّ كَلِمَةٍ مِنَ الْقُرْاَنِ مِنْ كُلِّ قَارِءٍ مِنْ اَوَّلِ النُّزُولِ آِلَى اَخِرِ الزَّمَانِ وَاغْفِرْلَنَا وَارْحَمْنَا يَآ اِلَهَنَا بِكُلِّ صَلاَةٍ مِنْهَا آمِينَ [Şuaat-ı marifet-ün Nebi namındaki Türkçe bir risalede ve Ondokuzuncu Mektubda ve şu sözde icmalen işaret ettiğimiz delail-i Nübüvvet-i Ahmediyeyi ASM Beyan etmişim Hem onda Kuran-ı Hakimin vücuh-u icazı icmalen zikredilmiş Yine Lemaat namında Türkçe bir risalede ve Yirmibeşinci Sözde Kuranın kırk vecihle mucize olduğunu icmalen Beyan ve kırk vücuh-u icazına işaret etmişim O kırk vecihte, yalnız nazımda olan belagatı, İşarat-ül İcaz namındaki bir tefsir-i arabide kırk sahife içinde yazmışım Eğer ihtiyacın varsa şu üç kitaba müracaat edebilirsin]", + "gaye": "Peygamber Efendimiz'in (SAV) duası vesilesiyle Cennetin varlığını ve Allah'ın sonsuz rahmet, inayet, hikmet ve adaletinin bir gereği olarak kullarının en önemli arzularını işitip yerine getirdiğini ispatlamak ve Peygamber Efendimiz'in (SAV) mucizelerini ve Kur'an'ın i'cazını vurgulamak.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) duasının önemi ve Cennetin varlığına delil oluşu", + "Allah'ın isimlerinin kainattaki tecellileri ve dualara icabeti", + "Kainatın mükemmel intizamı ve Allah'ın merhameti", + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) risalet ve ubudiyetinin evrendeki açılımları", + "İslam alimlerinin ve velilerin Peygamber Efendimiz'in (SAV) feyziyle yetişmesi", + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) bazı mucizeleri", + "Kur'an-ı Kerim'in i'cazı" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Ubudiyet", + "Risalet", + "İcaz", + "Rahmet", + "İnayet", + "Hikmet", + "Adalet", + "Beka", + "Lika", + "Cennet", + "Haşir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cennet", + "vecize": "Haşa ve kella! Yüzbin defa haşa! Böyle bir cemal, böyle bir çirkinliği kabul etmez. Çirkin olmaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "ONDÖRDÜNCÜ REŞHA" + ], + "title": "ONDÖRDÜNCÜ REŞHA", + "content": "Mahzen-i mucizat ve mucize-i kübra olan Kuran-ı Hakim nübüvvet-i Ahmediye ASM ile Vahdaniyet-i İlahiyeyi, o derece kati isbat ediyor ki Başka bürhana hacet bırakmıyor Biz de Onun tarifine ve medar-ı tenkid olmuş bir-iki lema-i icazına işaret ederiz İşte, Rabbimizi bize tarif eden Kuran-ı Hakim Şu kitab-ı kebir-i kainatın bir tercüme-i ezeliyesi Şu sahaif-i Arz ve Semada müstetir künuz-u Esma-i İlahiyenin keşşafı Şu sutur-u hadisatın altında muzmer hakaikın miftahı Şu alem-i şehadet perdesi arkasındaki alem-i gayb cihetinden gelen iltifatat-ı Rahmaniye ve hitabat-ı ezeliyenin hazinesi Şu alem-i maneviye-i İslamiyenin Güneşi, temeli, hendesesi Âlem-i uhreviyenin haritası Zat ve Sıfat ve şuun-u İlahiyenin kavl-i şarihi, tefsir-i vazıhı, bürhan-ı natıkı, tercüman-ı satıı Şu alem-i insaniyetin mürebbisi, hikmet-i hakikisi, mürşid ve hadisi Hem bir kitab-ı hikmet ve şeriat, hem bir kitab-ı dua ve ubudiyet, hem bir kitab-ı emir ve davet, hem bir kitab-ı zikir ve marifet gibi bütün hacat-ı maneviyesine karşı birer kitab ve bütün muhtelif ehl-i mesalik ve meşarib olan evliya ve sıddıkinin, asfiya ve muhakkikinin herbirinin meşreblerine layık birer risale ibraz eden bir kütübhane-i mukaddesedir Sebeb-i kusur tevehhüm edilen tekraratındaki lema-i icaza bak ki Kuran hem bir kitab-ı zikir, hem bir kitab-ı dua, hem bir kitab-ı davet olduğundan içinde tekrar müstahsendir, belki elzemdir ve eblağdır Ehl-i kusurun zannı gibi değil Zira zikrin şeni tekrar ile tenvirdir Duanın şeni terdad ile takrirdir Emir ve davetin şeni tekrar ile tekiddir Hem herkes her vakit bütün Kuranı okumağa muktedir olamaz Fakat bir sureye galiben muktedir olur Onun için en mühim makasıd-ı Kuraniye ekser uzun Surelerde derc edilerek her bir Sure bir küçük Kuran hükmüne geçmiş Demek, hiç kimseyi mahrum etmemek için Tevhid ve Haşir ve Kıssa-i Musa gibi bazı maksadlar tekrar edilmiş Hem cismani ihtiyaç gibi, manevi hacat dahi muhteliftir Bazısına insan her nefes muhtaç olur isme hava, ruha Hu gibi Bazısına her saat Bismillah gibi ve hakeza Demek tekrar-ı ayet, tekerrür-ü ihtiyaçtan ileri gelmiş ve o ihtiyaca işaret ederek uyandırıp teşvik etmek, hem iştiyakı ve iştihayı tahrik etmek için tekrar eder Hem Kuran müessistir Bir Din-i Mübinin esasıdır ve şu alem-i İslamiyetin temelleridir ve hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeyi değiştirip, muhtelif tabakata, mükerrer suallerine cevabdır Müessise, tesbit etmek için tekrar lazımdır Tekid için terdad lazımdır Teyid için takrir, tahkik, tekrir lazımdır Hem, öyle mesail-i azime ve hakaik-i dakikadan bahsediyor ki Umumun kalblerinde yerleştirmek için çok defa muhtelif suretlerde tekrar lazımdır Bununla beraber sureten tekrardır, fakat manen herbir ayetin çok manaları, çok faideleri, çok vücuh ve tabakatı vardır Herbir makamda ayrı bir mana ve faide ve maksadlar için zikrediliyor Hem Kuranın, mesail-i kevniyenin bazısında ibham ve icmali ise irşadi bir lema-i icazdır Ehl-i ilhadın tevehhüm ettikleri gibi medar-ı tenkid olamaz ve sebeb-i kusur değildir Eğer desen «Acaba neden Kuran-ı Hakim felsefenin mevcudattan bahsettiği gibi etmiyor Bazı mesaili mücmel bırakır, bazısını nazar-ı umumiyi okşayacak, hiss-i ammeyi rencide etmeyecek, fikr-i avamı taciz edip yormayacak bir suret-i basitane-i zahiranede söylüyor» Cevaben deriz ki Felsefe, hakikatın yolunu şaşırmış, onun için Hem, geçmiş derslerden ve Sözlerden elbette anlamışsın ki Kuran-ı Hakim, şu kainattan bahsediyor ta, Zat ve Sıfat ve Esma-i İlahiyeyi bildirsin Yani bu kitab-ı kainatın maanisini anlattırıp, ta Halıkını tanıttırsın Demek mevcudata kendileri için değil, belki Mucidleri için bakıyor Hem umuma hitab ediyor İlm-i hikmet ise, mevcudata mevcudat için bakıyor Hem hususan ehl-i fenne hitab ediyor Öyle ise mademki Kuran-ı Hakim, mevcudatı delil yapıyor, bürhan yapıyor Delil zahiri olmak, nazar-ı umuma çabuk anlaşılmak gerektir Hem mademki Kuran-ı Mürşid, bütün tabakat-ı beşere hitab eder Kesretli tabaka ise, tabaka-i avamdır Elbette irşad ister ki lüzumsuz şeyleri ibham ile icmal etsin ve dakik şeyleri temsil ile takrib etsin ve mugalatalara düşürmemek için zahiri nazarlarında bedihi olan şeyleri, lüzumsuz belki zararlı bir surette tağyir etmemektir Mesela Güneşe der Döner bir siracdır, bir lambadır Zira Güneşten, Güneş için, mahiyeti için bahsetmiyor Belki bir nevi intizamın zenbereği ve nizamın merkezi olduğundan, intizam ve nizam ise Saniin ayine-i marifeti olduğundan bahsediyor Evet der اَلشَّمْسُ َتجْرِى «Güneş döner» Bu döner tabiriyle kış yaz, gece gündüzün deveranındaki muntazam tasarrufat-ı kudreti", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in mucizevi yönlerini, nübüvvet-i Ahmediye ve Vahdaniyet-i İlahi'yi ispat edici mahiyetini, tekrarlarındaki hikmetleri ve fen bilimleriyle ilişkisini açıklamak, böylece Kuran'ın hakikatine dair yanlış anlama ve eleştirileri gidermek.", + "konular": [ + "Kuran'ın nübüvvet ve vahdaniyeti ispatındaki katiyeti", + "Kuran'ın kainatla ilişkisi ve kainatın tercümesi oluşu", + "Kuran'ın İlahî isimlerin keşşafı oluşu", + "Kuran'ın hadisatın sırlarını açıklayıcı özelliği", + "Kuran'ın alem-i gayb ile bağlantısı", + "Kuran'ın İslam aleminin temeli ve rehberi oluşu", + "Kuran'ın ahiret aleminin haritası oluşu", + "Kuran'ın İlahî Zat, Sıfat ve şuunatı açıklayıcı yönü", + "Kuran'ın insanlığın mürebbisi ve mürşidi oluşu", + "Kuran'ın farklı manevi ihtiyaçlara cevap veren çok yönlülüğü (zikir, dua, emir, davet, marifet)", + "Kuran'daki tekrarların hikmeti ve icaz yönü", + "Kuran'daki tekrarların zikir, dua ve davet için elzemiyeti", + "Kuran'ın her suresinin bir küçük Kuran hükmünde oluşu", + "Kuran'daki tekrarların manevi ihtiyaçların farklılığından kaynaklanması", + "Kuran'ın müessis (kurucu) bir kitap oluşu ve İslamiyet'in temellerini atması", + "Kuran'daki ibham ve icmalin irşadi bir mucize oluşu", + "Kuran'ın felsefeden farklı olarak varlıklara bakış açısı", + "Kuran'ın genel hitap tarzı ve avam tabakasına yönelik sadeliği", + "Kuran'ın bilimsel konulara yaklaşımı (örneğin Güneş'in tasviri)" + ], + "kavramlar": [ + "Mucizat", + "Kuran", + "Nübüvvet", + "Vahdaniyet", + "Kainat", + "Esma-i İlahiye", + "Hakikat", + "Alem-i gayb", + "Alem-i uhreviye", + "Zat", + "Sıfat", + "Şuunat", + "Hikmet", + "Şeriat", + "Dua", + "Ubudiyet", + "Emir", + "Davet", + "Zikir", + "Marifet", + "İcaz", + "Tekrar", + "Tevhid", + "Haşir", + "İslamiyet", + "İrşad", + "Felsefe", + "İbham", + "İcmal", + "Temsil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kuran", + "vecize": "Rabbimizi bize tarif eden Kuran-ı Hakim Şu kitab-ı kebir-i kainatın bir tercüme-i ezeliyesi.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Ondokuzuncu Söz", + "İHTAR" + ], + "title": "İHTAR", + "content": "ile azamet-i Sanii ifham eder İşte bu dönmek hakikatı ne olursa olsun, maksud olan ve hem mensuc, hem meşhud olan intizama tesir etmez Hem der وَجَعَ��َ الشَّمْسَ سِرَاجًا Şu sirac tabiriyle, alemi bir kasır suretinde, içinde olan eşya ise insana ve zihayata ihzar edilmiş müzeyyenat ve matumat ve levazımat olduğunu ve Güneş dahi müsahhar bir mumdar olduğunu ihtar ile rahmet ve ihsan-ı Halıkı ifham eder Şimdi bak şu sersem ve geveze felsefe ne der Bak diyor ki «Güneş, bir kitle-i azime-i mayia-yi nariyedir Ondan fırlamış olan seyyaratı etrafında döndürüp, cesameti bu kadar, mahiyeti böyledir şöyledir» Muvahhiş bir dehşetten, müdhiş bir hayretten başka, ruha bir kemal-i ilmi vermiyor Bahs-i Kuran gibi etmiyor Buna kıyasen batınen kof, zahiren mutantan felsefi meselelerin ne kıymette olduğunu anlarsın Onun şaşaa-i suriyesine aldanıp, Kuranın gayet muciznüma beyanına karşı hürmetsizlik etme اَللَّهُمَّ اجْعَلِ الْقُرْاَنَ شِفَآءً لَنَا وَ لِكَاتِبِهِ وَ اَمْثَالِهِ مِنْ كُلِّ دَآءٍ وَ مُونِسًا لَنَا وَ لَهُمْ فِى حَيَاتِنَا وَ بَعْدَ مَوْتِنَا وَ فِى الدُّنْيَا قَرِينًا وَ فِى الْقَبْرِ مُونِسًا وَ فِى االْقِيَامَةِ شَفِيعًا وَ عَلَى الصِّرَاطِ نُورًا وَ مِنَ النَّارِ سِتْرًا وَ حِجَابًا وَ فِى الْجَنَّةِ رَفِيقًا وَ اِلَى الْخَيْرَاتِ كُلِّهَا دَلِيلاً وَ اِمَامًا وَ بِفَضْلِكَ وَ جُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ رَحْمَتِكَ يَآ اَكْرَمَ اْلاَكْرَمِينَ وَ يَآ اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ آمِينَ اَللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى مَنْ اُنْزِلَ عَلَيْهِ الْفُرْقَانُ الْحَكِيمُ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينََ آمِينَ آمِينَ İHTAR Arabi Risale-i Nurda Ondördüncü Reşhanın Altı Katresi, bahusus Dördüncü Katrenin Altı Nüktesi Kuran-ı Hakimin kırk kadar enva-ı icazından onbeşini Beyan eder Ona iktifaen burada ihtisar ettik İstersen ona müracaat et, bir hazine-i mucizat bulursun", + "gaye": "Kuran'ın kainatı yorumlama biçiminin, felsefenin kuru ve korkutucu yaklaşımına kıyasla, Halık'ın rahmet ve ihsanını nasıl ifham ettiğini ve Kuran'ın üstünlüğünü ortaya koymak.", + "konular": [ + "Kuran ve felsefe kıyaslaması", + "Kuran'ın mucizevi beyanı", + "Güneş'in yaratılıştaki rolü", + "Halık'ın rahmet ve ihsanı", + "Felsefenin eksiklikleri", + "İlmin kemali", + "Risale-i Nur'un icazı" + ], + "kavramlar": [ + "Azamet", + "İfham", + "İntizam", + "Rahmet", + "İhsan", + "Halık", + "Felsefe", + "Mülevvîn", + "Dehşet", + "Hayret", + "Kemal", + "İlm", + "İcaz", + "Şifa", + "Mûnis", + "Şefaat", + "Nur" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "İfham", + "vecize": "Onun şaşaa-i suriyesine aldanıp, Kuranın gayet muciznüma beyanına karşı hürmetsizlik etme.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Birinci Makam" + ], + "title": "Birinci Makam", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَاِذْ قُلْنَا لِلْمَلآَئِكَةِ اسْجُدُوا ِلاَدَمَ فَسَجَدُوآ اِلآَّ اِبْلِيسَ اِنَّ اللَّهَ يَاْمُرُكُمْ اَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَهِىَ كَاْلحِجَارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً Bir gün şu ayetleri okurken İblisin ilkaatına karşı Kuran-ı Hakimin feyzinden üç nükte ilham edildi Vesvesenin sureti şudur Dedi ki Dersiniz Kuran mucizedir Hem nihayetsiz belagattadır Hem, umuma her vakitte hidayettir Halbuki, şöyle bazı hadisat-ı cüziyeyi tarihvari bir surette musırrane tekrar etmekte ne mana var Bir ineği kesmek gibi bir vakıa-i cüziyeyi, o kadar mühim tavsifat ile böyle zikretmek, hatta o Sure-i azimeye de “El-Bakara” tesmiye etmekte ne münasebet var Hem de “Âdeme secde” olan hadise, sırf bir emr-i gaybidir Akıl ona yol bulamaz Kavi bir imandan sonra teslim ve izan edilebilir Halbuki Kuran, umum ehl-i akla ders veriyor Çok yerlerde اَفَلاَ يَعْقِلُونَ der, akla havale eder Hem taşların tesadüfi olan bazı halat-ı tabiiyesini ehemmiyetle beyan etmekte ne hidayet var» İlham olunan nüktelerin sureti şudur", + "gaye": "Kuran'ın mucizeliğini, nihayetsiz belagatını ve her döneme hidayet oluşunu, İblis'in vesveselerine karşı akli ve imani delillerle ispatlamak, Kuran'daki bazı ayetlerin (Bakara kıssası, ��dem'e secde, taşların halleri) derin manalarını ve hikmetlerini açıklamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın mucizeliği", + "Kuran'ın belagatı", + "Kuran'ın evrensel hidayeti", + "İblis'in vesveseleri", + "Bakara Suresi'ndeki inek kıssasının hikmeti", + "Hz. Âdem'e secde emrinin hikmeti", + "Taşların hallerinin zikredilmesinin hikmeti", + "Kuran'ın akla hitabı", + "Kuran'ın tekrarlarındaki hikmet" + ], + "kavramlar": [ + "Vesvese", + "Mucize", + "Belagat", + "Hidayet", + "İlham", + "Akıl", + "İman", + "Teslimiyet", + "Kuran", + "İblis" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vesvese", + "vecize": "Dersiniz Kuran mucizedir Hem nihayetsiz belagattadır Hem, umuma her vakitte hidayettir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Birinci Makam", + "Birinci Nükte" + ], + "title": "Birinci Nükte", + "content": "Kuran-ı Hakimde çok hadisat-ı cüziye vardır ki, herbirisinin arkasında bir düstur-u külli saklanmış ve bir kanun-u umuminin ucu olarak gösteriliyor Nasıl ki, عَلَّمَ اَدَمَ اْلاَسْمَآءَ كُلَّهَا Hazret-i Âdemin melaikelere karşı kabiliyet-i hilafet için bir mucizesi olan talim-i esmadır ki, bir hadise-i cüziyedir Şöyle bir düstur-u küllinin ucudur ki Nev-i beşere camiiyet-i istidad cihetiyle talim olunan hadsiz ulum ve kainatın envaına muhit pek çok fünun ve Halıkın şuunat ve evsafına şamil kesretli maarifin talimidir ki nev-i beşere değil yalnız melaikelere, belki semavat ve arz ve dağlara karşı emanet-i kübrayı haml davasında bir rüchaniyet vermiş ve heyet-i mecmuasıyla arzın bir halife-i manevisi olduğunu Kuran ifham ettiği misillü “Melaikelerin Âdeme secdesiyle beraber, Şeytanın secde etmemesi olan” hadise-i cüziye-i gaybiye, pek geniş bir düstur-u külliye-i meşhudenin ucu olduğu gibi, pek büyük bir hakikatı ihsas ediyor Şöyle ki Kuran, şahs-ı Âdeme melaikelerin itaat ve inkıyadını ve Şeytanın tekebbür ve imtinaını zikretmesiyle nev-i beşere kainatın ekser maddi envaları ve envaın manevi mümessilleri ve müekkelleri müsahhar olduklarını ve nev-i beşerin hassalarının bütün istifadelerine müheyya ve münkad olduklarını ifham etmekle beraber, o nevin istidadatını bozan ve yanlış yollara sevkeden mevadd-ı şerire ile onların mümessilleri ve sekene-i habiseleri, o nev-i beşerin tarik-i kemalatında ne büyük bir engel, ne müdhiş bir düşman teşkil ettiğini ihtar ederek, Kuran-ı Muciz-ül Beyan, bir tek Âdemle AS cüzi hadiseyi konuşurken bütün kainatla ve bütün nev-i beşerle bir mükaleme-i ulviye ediyor", + "gaye": "Kuran'ın cüzi olaylar üzerinden külli hakikatleri ve evrensel kanunları nasıl anlattığını, özellikle Adem kıssası üzerinden insanlığın kainattaki konumunu, istidatlarını, manevi halifeliğini ve şer odaklarıyla mücadelesini izah etmek.", + "konular": [ + "Kuran'daki cüzi olayların külli düsturları içermesi", + "Hazret-i Adem'in yaratılış ve hilafet sırrı", + "İnsanın kainattaki istidadı ve önemi", + "İnsanın melaikelere, kainata ve yaratıcıya karşı konumu", + "Şeytanın Adem'e secde etmemesi ve bunun evrensel anlamı", + "İnsanlığın şer güçlerle mücadelesi", + "Kuran'ın üslubu ve evrenselliği" + ], + "kavramlar": [ + "Cüzi", + "Külli", + "Düstur", + "Kanun", + "İstidad", + "Halifet", + "Talim-i Esma", + "Emanet-i Kübra", + "Secde", + "İtaat", + "Tekebbür", + "İmtina", + "Müsahhar", + "Kemalat", + "Kuran" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Halifet", + "vecize": "Kuran-ı Muciz-ül Beyan, bir tek Âdemle AS cüzi hadiseyi konuşurken bütün kainatla ve bütün nev-i beşerle bir mükaleme-i ulviye ediyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Birinci Makam", + "İkinci Nükte" + ], + "title": "İkinci Nükte", + "content": "Mısır Kıtası, kumistan olan Sahra-yı Kebirin bir parçası olduğundan Nil-i Mübarekin feyziyle gayet mahsuldar bir tarla hükmüne geçtiğinden, o cehennem-nümun sahra komşuluğunda şöyle cennet-misal bir mevki-i mübarekin bulunması, felahat ve ziraatı ahalisinde pek mergub bir surete getirmiş ve o sekenenin seciyesine öyle tesbit etmiş ki, ziraatı kudsiye ve vasıta-i ziraat olan “bakar”ı ve “sevr”i mukaddes, belki mabud derecesine çıkarmış Hatta o zamandaki Mısır milleti sevre, bakara ibadet etmek derecesinde bir kudsiyet vermişler İşte o zamanda beni-İsrail dahi, o kıtada neşet ediyordu ve o terbiyeden bir hisse aldıkları, “İcl” meselesinden anlaşılıyor İşte Kuran-ı Hakim, Hazret-i Musa Aleyhisselamın risaletiyle, o milletin seciyelerine girmiş ve istidadlarına işlemiş olan o bakarperestlik mefkuresini kesip öldürdüğünü, bir bakarın zebhi ile ifham ediyor İşte şu hadise-i cüziye ile bir düstur-u külliyi, her vakit, hem herkese gayet lüzumlu bir ders-i hikmet olduğunu ulvi bir icaz ile beyan eder Buna kıyasen bil ki Kuran-ı Hakimde bazı hadisat-ı tarihiyye suretinde zikredilen cüzi hadiseler, külli düsturların uçlarıdır Hatta çok surelerde zikr ve tekrar edilen Kıssa-i Musanın yedi cümlelerine misal olarak lemaatta İcaz-ı Kuran Risalesinde o cüzi cümlelerin herbir cüzünün nasıl mühim bir düstur-u külliyi tazammun ettiğini beyan etmişiz İstersen o risaleye müracaat et", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'deki cüzi tarihi olayların, külli ve evrensel hikmet derslerini barındırdığını, Hz. Musa kıssası ve buzağı hadisesi üzerinden izah etmek.", + "konular": [ + "Mısır medeniyetinin tarım ve hayvan sevgisinin kökeni", + "İsrailoğullarının Mısır kültüründen etkilenmesi", + "Buzağıya tapma geleneğinin ortaya çıkışı ve yaygınlığı", + "Kuran'ın bakarperestlik mefkuresini ortadan kaldırması", + "Hz. Musa kıssasının sembolik anlamı", + "Kuran'daki cüzi olayların külli düsturları barındırması", + "Kuran'ın icazı" + ], + "kavramlar": [ + "Felahat", + "Ziraat", + "İbadet", + "Kudsiyet", + "Risalet", + "Bakarperestlik", + "İcaz", + "Düstur", + "Külli", + "Cüzi", + "Hikmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Bakarperestlik", + "vecize": "Kuran-ı Hakimde bazı hadisat-ı tarihiyye suretinde zikredilen cüzi hadiseler, külli düsturların uçlarıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Birinci Makam", + "Üçüncü Nükte" + ], + "title": "Üçüncü Nükte", + "content": "ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَهِىَ كَاْلحِجَارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً وَاِنَّ مِنَ اْلحِجَارَةِ َلمَا يَتَفَجَّرُ مِنْهُ اْلاَنْهَارُ وَاِنَّ مِنْهَا لمَاَ يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ اْلمَآءُ وَاِنَّ مِنْهَا لمَاَ يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ Şu ayeti okurken, müvesvis dedi ki Herkese malum ve adi olan taşların şu fıtri bazı halat-ı tabiiyesini, en mühim ve büyük meseleler suretinde bahis ve beyanda ne mana var, ne münasebet var, ne ihtiyaç var Şu vesveseye karşı feyz-i Kurandan şöyle bir nükte ilham edildi Evet, münasebet var ve ihtiyaç var Hem o derece büyük bir münasebet ve ehemmiyetli bir mana ve o derece muazzam ve lüzumlu bir hakikat var ki, ancak Kuranın icaz-ı mucizi ve lütf-u irşadıyla bir derece basitleştirilmiş ve ihtisar edilmiş Evet icaz-ı Kuranın bir esası olan icaz, hem hidayet-i Kuranın bir nuru olan lütf-u irşad ve hüsn-ü ifham, iktiza ediyorlar ki Kuranın muhatabları içinde ekseriyeti teşkil eden avama karşı külli hakikatları ve derin ve umumi düsturları, meluf ve cüzi suretler ile gösterilsin ve fikirleri basit olan umumi avama karşı, muazzam hakikatların yalnız uçları ve basit bir sureti gösterilsin Hem adet perdesi tahtında ve zeminin altında harikulade olan tasarrufat-ı İlahiye, icmalen gösterilsin İşte bu sırra binaendir ki, Kuran-ı Hakim şu ayetle diyor Ey Beni-İsrail ve ey Beni-Âdem Sizlere ne olmuş ki Kalbleriniz taştan daha camid ve daha ziyade katılaşmıştır Zira görmüyor musunuz ki, o pek sert ve pek camid ve toprak altında bir tabaka-i azime teşkil eden o koca taşlar, o kadar evamir-i İlahiyeye karşı muti ve müsahhar ve icraat-ı Rabbaniye altında o kadar yumuşak ve emirberdir ki, havada ağaçların teşkilinde tasarrufat-ı İlahiye ne derece sühuletle cereyan ediyor Öyle de taht-ez zemin ve o sert, sağır taşlarda o derece sühulet ve intizam ile, hatta damarlara karşı kanın cevelanı gibi muntazam su cedvelleri Haşiye ve su damarları, kemal-i hikmetle o taşlarda mukavemet görmeyerek cereyan ediyor {Haşiye Evet, zemin denilen muhteşem ve seyyar sarayın temel taşı olan taş tabakasının Fatır-ı Zülcelal tarafından tavzif edilen en mühim üç vazifeyi beyan etmek, ancak Kurana yakışır İşte birinci vazifesi Toprağın, kudret-i Rabbaniye ile nebatata analık edip yetiştirdiği gibi, kudret-i İlahiye ile taş dahi toprağa dayelik edip yetiştiriyor İkinci vazifesi Zeminin bedeninde deveran-ı dem hükmünde olan suların muntazam cevelanına hizmetidir Üçüncü Vazife-i Fıtriyesi Çeşmelerin ve ırmakların, uyun ve enharın muntazam bir mizan ile zuhur ve devamlarına hazinedarlık etmektir Evet taşlar, bütün kuvvetiyle ve ağızlarının dolusuyla akıttıkları ab-ı hayat suretinde, delail-i vahdaniyeti zemin yüzüne yazıp serpiyor} Hem havada nebatat ve ağaçların dallarının sühuletle suret-i intişarı gibi o derece sühuletle köklerin nazik damarları, yer altındaki taşlarda mümanaat görmeyerek evamir-i İlahi ile muntazam intişar ettiğini Kuran işaret ediyor ve geniş bir hakikatı, şu ayetle ders veriyor ve o ders ile, o kasavetli kalblere bu manayı veriyor ve remzen diyor Ey Beni-İsrail ve ey beni-Âdem Zaaf ve acziniz içinde nasıl bir kalb taşıyorsunuz ki, öyle bir Zatın evamirine karşı o kalb kasavetle mukavemet ediyor Halbuki o koca sert taşların tabaka-i muazzaması, o Zatın evamiri önünde kemal-i inkıyadla karanlıkta nazik vazifelerini mükemmel ifa ediyorlar İtaatsizlik göstermiyorlar Belki o taşlar, toprak üstünde bulunan bütün zevilhayata, ab-ı hayatla beraber sair medar-ı hayatlarına öyle bir hazinedarlık ediyor ve öyle bir adaletle taksimata vesiledir ve öyle bir hikmetle tevziata vasıta oluyor ki, Hakim-i Zülcelalin dest-i kudretinde, balmumu gibi ve belki hava gibi yumuşaktır, mukavemetsizdir ve azamet-i kudretine karşı secdededir Zira toprak üstünde müşahede ettiğimiz şu masnuat-ı muntazama ve şu hikmetli ve inayetli tasarrufat-ı İlahiye misillü, zemin altında aynen cereyan ediyor Belki hikmeten daha acib ve intizamca daha garib bir surette hikmet ve inayet-i İlahiye tecelli ediyor Bakınız En sert ve hissiz o koca taşlar, nasıl balmumu gibi evamir-i tekviniyeye karşı yumuşaklık gösteriyorlar ve memur-u İlahi olan o latif sulara, o nazik köklere, o ipek gibi damarlara o derece mukavemetsiz ve kasavetsizdir Güya bir aşık gibi, o latif ve güzellerin temasıyla kalbini parçalıyor, yollarında toprak oluyor Hem وَاِنَّ مِنْهَا لمَاَ يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ ile şöyle bir hakikat-ı muazzamanın ucunu gösteriyor ki “Taleb-i Rüyet” hadisesinde, meşhur dağın tecelli ile parçalanması ve taşlarının dağılması gibi umum ruy-i zeminde aslı sudan incimad etmiş adeta yekpare taşlardan ibaret olan ekser dağların zelzele veya bazı hadisat-ı arziye suretinde tecelliyat-ı Celaliyye ile o dağların yüksek zirvelerinden o haşyet verici tecelliyat-ı Celaliyyenin zuhuruyla taşlar parçalanarak, bir kısmı ufalanıp toprağa kalbolup, nebatata menşe olur Diğer bir kısmı taş kalarak, yuvarlanıp derelere, ovalara dağılıp, sekene-i zeminin meskeni gibi birçok işlerinde hizmetkarlık ederek ve mahfi bazı hikem ve menafi için kudret ve hikmet-i İlahiyeye secde-i itaat ederek, desatir-i hikmet-i Sübhaniyeye emirber şeklini alıyorlar Elbette o haşyetten, o yüksek mevkii terkedip mütevaziane aşağı yerleri ihtiyar etmek ve o mühim menfaatlere sebeb olmak beyhude olmayıp, başıboş değil ve tesadüfi dahi olmadığını, belki bir Hakim-i Kadirin tasarrufat-ı hakimanesiyle, o intizamsızlık içinde zahir nazara görünmeyen bir intizam-ı hakimane bulunduğuna delil ise o taşlara müteallik faideler, menfaatler ve onlar üstünde yuvarlandıkları dağın cesedine giydirilen ve çiçek ve meyvelerin murassaatıyla münakkaş ve müzeyyen olan gömleklerin kemal-i intizamı ve hüsn-ü sanatı kati, şübhesiz şehadet eder İşte şu üç ayetin, hikmet nokta-i nazarında ne kadar kıymettar olduğunu gördünüz Şimdi bakınız Kuranın letafet-i beyanına ve icaz-ı belagatına nasıl şu zikrolunan büyük ve geniş ve ehemmiyetli hakikatların uçlarını üç fıkra içinde üç vakıa-yı meşhure ve meşhude ile gösteriyor ve medar-ı ibret üç hadise-i uhrayı hatırlatmakla latif bir irşad yapar, mukavemetsuz bir zecreder Mesela İkinci fıkrada der وَاِنَّ مِنْهَا لمَاَ يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ اْلمَآءُ Şu fıkra ile Hazret-i Musa Aleyhisselamın asasına karşı kemal-i şevk ile inşikak edip oniki gözünden oniki çeşme akıtan taşa işaret etmekle, şöyle bir manayı ifham ediyor ve manen diyor Ey Beni-İsrail Bir tek mucize-i Musaya AS karşı koca taşlar yumuşar, parçalanır Ya haşyetinden veya sürurundan ağlayarak sel gibi yaş akıttığı halde, hangi insafla bütün mucizat-ı Museviyeye AS karşı temerrüd ederek ağlamayıp, gözünüz cümud ve kalbiniz katılık ediyor Hem üçüncü fıkrada der وَاِنَّ مِنْهَا لمَاَ يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ Şu fıkra ile Tur-i Sinadaki münacat-ı Museviyede AS vuku bulan tecelliye-i Celaliyye heybetinden koca dağ parçalanıp dağılması ve o haşyetten taşların etrafa yuvarlanması olan vakıa-yı meşhureyi ihtar ile şöyle bir manayı ders veriyor ki Ey Kavm-i Musa AS Nasıl, Allahtan korkmuyorsunuz Halbuki taşlardan ibaret olan dağlar, Onun haşyetinden ezilip dağılıyor ve sizden ahz-ı misak için üstünüzde Cebel-i Turu tuttuğunu, hem taleb-i rüyet hadisesinde dağın parçalanmasını bilip ve gördüğünüz halde, ne cesaretle onun haşyetinden titremeyip, kalbinizi katılık ve kasavette bulunduruyorsunuz Hem birinci fıkrada diyor وَاِنَّ مِنَ اْلحِجَارَةِ لمَاَ يَتَفَجَّرُ مِنْهُ اْلاَنْهَارُ Bu fıkra ile dağlardan nebean eden Nil-i Mübarek, Dicle ve Fırat gibi ırmakları hatırlatmakla, taşların evamir-i tekviniyeye karşı ne kadar harika-nüma ve mucizevari bir surette mazhar ve müsahhar olduğunu ifham eder ve onunla böyle bir manayı müteyakkız kalblere veriyor ki Şöyle azim ırmakların elbette mümkün değil, şu dağlar hakiki menbaları olsun Çünki Faraza o dağlar tamamen su kesilse ve mahruti birer havuz olsalar, o büyük nehirlerin şöyle süratli ve kesretli cereyanlarına müvazeneyi kaybetmeden, birkaç ay ancak dayanabilirler ve o kesretli masarife karşı galiben bir metre kadar toprakta nüfuz eden yağmur, kafi varidat olamaz Demek ki, şu enharın nebeanları, adi ve tabii ve tesadüfi bir iş değildir Belki pek harika bir surette Fatır-ı Zülcelal, onları sırf hazine-i gaybdan akıttırıyor İşte bu sırra işareten bu manayı ifade için hadiste rivayet ediliyor ki “O üç nehrin herbirine Cennetten birer katre her vakit damlıyor ve ondan bereketlidirler” Hem bir rivayette denilmiş ki “Şu üç nehrin menbaları Cennettendir” Şu rivayetin hakikatı şudur ki Madem esbab-ı maddiyye, şunların bu derece kesretli nebeanına kabil değildir Elbette menbaları, bir alem-i gaybdadır ve gizli bir hazine-i Rahmetten gelir ki, masarif ile varidatın müvazenesi devam eder İşte Kuran-ı Hakim, şu manayı ihtar ile şöyle bir ders veriyor ki, der Ey Beni-İsrail ve ey Beni-Âdem Kalb katılığı ve kasavetinizle öyle bir Zat-ı Zülcelalin evamirine karşı itaatsizlik ediyorsunuz ve öyle bir Şems-i Sermedinin ziya-yı marifetine gafletle gözlerinizi yumuyorsunuz ki, Mısırınızı Cennet suretine çeviren Nil-i Mübarek gibi koca nehirleri, adi camid taşların ağızlarından akıtıp mucizat-ı kudretini, şevahid-i vahdaniyetini o koca nehirlerin kuvvet ve zuhur ve ifazeleri derecesinde kainatın kalbine ve zeminin dimağına vererek, cin ve insin kulub ve ukulüne isale ediyor Hem hissiz, camid Bazı taşları böyle acib bir tarzda Haşiye mucizat-ı kudretine mazhar etmesi Güneşin ziyası Güneşi gösterdiği gibi, o Fatır-ı Zülcelali gösterdiği halde, nasıl Onun o nur-u marifetine karşı kör olup görmüyorsunuz {Haşiye Nil-i Mübarek, Cebel-i Kamerden çıktığı gibi, Diclenin en mühim bir şubesi, Van Vilayetinden Müküs nahiyesinde bir kayanın mağarasından çıkıyor Fıratın da mühim bir şubesi, Diyadin taraflarında bir dağın eteğinden çıkıyor Dağların aslı, hilkaten bir madde-i mayiadan incimad etmiş taşlar olduğu fennen sabittir Tesbihat-ı Nebeviyeden olan سُبْحَانَ مَنْ بَسَطَ اْلاَرْضَ عَلَىَ مَآءٍ جَمَدْ kati delalet ediyor ki Asl-ı hilkat-ı arz şöyledir ki Su gibi bir madde, emr-i İlahi ile incimad eder, taş olur Taş, izn-i İlahi ile toprak olur Tesbihteki Arz lafzı, toprak demektir Demek o su, çok yumuşaktır üstünde durulmaz Taş çok serttir, ondan istifade edilmez Onun için Hakim-i Rahim, toprağı taş üstünde serer, zevilhayata makarr eder} İşte şu üç hakikate nasıl bir belagat giydirilmiş gör Ve belagat-ı irşadiyeye dikkat et Acaba hangi kasavet ve katılık vardır ki, böyle hararetli şu belagat-ı irşada karşı dayanabilsin, ezilmesin İşte baştan buraya kadar anladınsa, Kuran-ı Hakimin irşadi bir lema-i icazını gör, Allaha şükret سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَآ اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَآ اِنَّكَ اَنْتَ االْعَلِيمُ الْحَكِيمُ اَللَّهُمَّ فَهِّمْنَا اَسْرَارَ الْقُرْاَنِكَمَاتُحِبُّ وَتَرْضَىوَ وَفِّقْنَا لِحِزِمَتِهِ آمِينْ بِرَحْمَتِكَ يَآ اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ اَللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى مَنْ اُنْزِلَ عَلَيْهِ الْقُرْاَنُ االْحَكِيمُ وَ عَلَى اَلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينْ", + "gaye": "Kuran'ın mucizevi belagatının ve irşadının, kalpleri taştan daha katılaşmış insanlara nasıl tesir ettiğini, basit ve bilindik örnekler üzerinden muazzam hakikatları anlatarak göstermek ve insanların kalplerinin kasvetten kurtulup Allah'ın emirlerine teslim olmalarını sağlamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın icaz-ı mucizi ve irşad özelliği", + "Kuran'ın hakikatları avama anlatma yöntemi", + "Taşların Allah'ın emirlerine itaati ve yumuşaklığı", + "İnsan kalbinin taşlardan daha katı olması", + "Yerin altındaki İlahi tasarrufatın harikuladeliği", + "Dağların Allah korkusuyla parçalanması", + "Nil, Dicle ve Fırat nehirlerinin kaynağı ve İlahi kudretin tecellisi", + "Hz. Musa'nın (a.s) asasıyla taştan su çıkması mucizesi", + "Tur Dağı'nın tecelliyat-ı celaliyye ile parçalanması", + "Materyalist bakış açısının eleştirisi" + ], + "kavramlar": [ + "Kasvet", + "Vesvese", + "İcaz", + "İrşad", + "Hakikat", + "Mucize", + "Tasarrufat", + "İtaat", + "Teslimiyet", + "Hikmet", + "Kudret", + "Vahdaniyet", + "Gaflet", + "Tecelli" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Kasvet", + "vecize": "Acaba hangi kasavet ve katılık vardır ki, böyle hararetli şu belagat-ı irşada karşı dayanabilsin, ezilmesin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Yirminci Söz'ün İkinci Makamı" + ], + "title": "Yirminci Sözün İkinci Makamı", + "content": "[Mucizat-ı enbiya yüzünde parlayan bir lema-i icaz-ı Kuran] Âhirdeki iki sual ve iki cevaba dikkat et بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَلاَرَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ اِلاَّ فِى كِتَابٍ مُبِينٍ Ondört sene evvel, şimdi otuz seneden geçti şu ayetin bir sırrına dair İşarat-ül İcaz namındaki tefsirimde arabiyy-ül ibare bir bahis yazmıştım Şimdi arzuları bence ehemmiyetli olan iki kardaşım, o bahse dair Türkçe olarak bir parça izah istediler Ben de Cenab-ı Hakkın tevfikine itimaden ve Kuranın feyzine istinaden diyorum ki Bir kavle göre Kitab-ı Mübin, Kurandan ibarettir Yaş ve kuru, her şey içinde bulunduğunu, şu ayet-i kerime beyan ediyor Öyle mi Evet, her şey içinde bulunur Fakat herkes her şeyi içinde göremez Zira muhtelif derecelerde bulunur Bazan çekirdekleri, bazan nüveleri, bazan icmalleri, bazan düsturları, bazan alametleri ya sarahaten, ya işareten, ya remzen, ya ibhamen, ya ihtar tarzında bulunurlar Fakat ihtiyaca göre ve maksad-ı Kurana münasib bir tarzda ve iktiza-yı makam münasebetinde şu tarzların birisiyle ifade ediliyor Ezcümle Beşerin sanat ve fen cihetindeki terakkiyatlarının neticesi olan havarik-ı sanat ve garaib-i fen olarak tayyare, elektrik, şimendifer, telgraf gibi şeyler vücuda gelmiş ve beşerin hayat-ı maddiyesinde en büyük mevki almışlar Elbette umum nev-i beşere hitab eden Kuran-ı Hakim, şunları mühmel bırakmaz Evet bırakmamış “İki Cihet” ile onlara da işaret etmiştir Birinci cihet Mucizat-ı enbiya suretiyle İkinci kısım şudur ki Bazı hadisat-ı tarihiyye suretinde işaret eder Ezcümle قُتِلَ اَصْحَابُ اْلاُخْدُودِ ۞ اَلنَّارِ ذَاتِ االْوَقُودِ ۞ اِذْ هُمْ عَلَيْهَا قُعُودٌ ۞ وَهُمْ عَلَى مَا يَفْعَلُونَ بِاْلمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ ۞ وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ اِلآَّ اَنْ يُؤْمِنُوا بِاللِّهِ الْعَزِيزِ اْلحَمِيدِ {Haşiye Şu cümle işaret ediyor ki Şimendiferdir Âlem-i İslamı esaret altına almıştır Kafirler onunla İslamı mağlub etmiştir} Keza فِى الْفُلْكِ اْلمَشْحُونِ ۞ وَخَلَقْنَا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ مَا يَرْكَبُونَ gibi ayetlerle şimendifere işaret ettiği gibi, اَللَّهُ نُورُ السَّمَوَاتِ وَاْلاَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ اَلْمِصْبَاحُ فِى زُجَاجَةٍ اَلزُّجَاجَةُ كَاَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّىٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لاَ شَرْقِيَّةٍ وَ لاَ غَرْبِيَّةٍيَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ َتمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِى اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَآءُ ayeti, pek çok envara, esrara işaretle beraber elektriğe dahi remz ediyor {Haşiye يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ َتمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ cümlesi, o remzi ışıklandırıyor} Şu ikinci kısım, hem çok zatlar onlarla uğraştığından, hem çok dikkat ve izaha muhtaç olduğundan ve hem çok olduğundan şimdilik şimendifer ve elektriğe işaret eden şu ayetlerle iktifa edip o kapıyı açmayacağım Birinci kısım ise, mucizat-ı enbiya suretinde işaret ediyor Biz dahi o kısımdan bazı nümuneleri misal olarak zikredeceğiz", + "gaye": "Kuran'ın her şeyi kapsayıcı olduğunu ve geçmişten günümüze bilimsel ve teknolojik gelişmelere işaret ettiğini, özellikle de peygamber mucizeleri ve tarihi olaylar üzerinden bu işaretleri ortaya koyduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Kuran'ın i'cazı", + "Kuran'ın her şeyi kapsayıcılığı", + "Mucizat-ı enbiya (Peygamber mucizeleri)", + "Kuran'ın bilim ve teknolojiye işaretleri", + "Tayyareye (uçak) Kuran'dan işaretler", + "Elektriğe Kuran'dan işaretler", + "Şimendifere (tren) Kuran'dan işaretler", + "Risale-i Nur tefsir metodu" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Vahy", + "Mucize", + "Kuran", + "Tefsir", + "İşaret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "وَلاَرَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ اِلاَّ فِى كِتَابٍ مُبِينٍ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Yirminci Söz'ün İkinci Makamı", + "Mukaddeme" + ], + "title": "Mukaddeme", + "content": "İşte Kuran-ı Hakim enbiyaları, insanın cemaatlerine terakkiyat-ı maneviye cihetinde birer pişdar ve imam gönderdiği gibi yine insanların terakkiyat-ı maddiye suretinde dahi o enbiyanın herbirisinin eline bazı harikalar verip yine o insanlara birer ustabaşı ve üstad etmiştir Onlara mutlak olarak ittibaa emrediyor İşte enbiyaların manevi kemalatını bahsetmekle insanları onlardan istifadeye teşvik ettiği gibi, mucizatlarından bahis dahi onların nazirelerine yetişmeye ve taklidlerini yapmaya bir teşviki işmam ediyor Hatta denilebilir ki Manevi kemalat gibi maddi kemalatı ve harikaları dahi en evvel mucize eli nev-i beşere hediye etmiştir İşte Hazret-i Nuhun Aleyhisselam bir mucizesi olan sefine ve Hazret-i Yusufun Aleyhisselam bir mucizesi olan saatı en evvel beşere hediye eden, dest-i mucizedir Bu hakikate latif bir işarettir ki Sanatkarların ekseri, herbir sanatta birer peygamberi pir ittihaz ediyor Mesela gemiciler Hazret-i Nuhu Aleyhisselam, saatçılar Hazret-i Yusufu Aleyhisselam, terziler Hazret-i İdrisi Aleyhisselam Evet madem Kuranın herbir ayeti, çok vücuh-u irşadi ve müteaddid cihat-ı hidayeti olduğunu ehl-i tahkik ve ilm-i belagat ittifak etmişler Öyle ise Kuran-ı Muciz-ül Beyanın en parlak ayetleri olan mucizat-ı enbiya ayetleri birer hikaye-i tarihiyye olarak değil, belki onlar çok maani-i irşadiyeyi tazammun ediyorlar Evet, mucizat-ı enbiyayı zikretmesiyle fen ve sanat-ı beşeriyenin nihayet hududunu çiziyor En ileri gayatına parmak basıyor En nihayet hedeflerini tayin ediyor Beşerin arkasına dest-i teşviki vurup o gayeye sevkediyor Zaman-ı mazi, zaman-ı müstakbel tohumlarının mahzeni ve şuunatının ayinesi olduğu gibi müstakbel dahi mazinin tarlası ve ahvalinin ayinesidir Şimdi misal olarak o çok vasi menbadan yalnız birkaç nümunelerini beyan edeceğiz Mesela Hazret-i Süleyman Aleyhisselamın bir mucizesi olarak teshir-i havayı beyan eden وَلِسُلَيْمَانَ الرِّيحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ ayeti “Hazret-i Süleyman, bir günde havada tayeran ile iki aylık bir mesafeyi katetmiştir” der İşte bunda işaret ediyor ki Beşere yol açıktır ki, havada böyle bir mesafeyi katetsin Öyle ise ey beşer Madem sana yol açıktır Bu mertebeye yetiş ve yanaş Cenab-ı Hak, şu ayetin lisanıyla manen diyor “Ey insan Bir abdim, heva-i nefsini terk ettiği için havaya bindirdim Siz de nefsin tenbelliğini bırakıp bazı kavanin-i adetimden güzelce istifade etseniz, siz de binebilirsiniz” Hem Hazret-i Musa Aleyhisselamın bir mucizesini beyan eden فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ االْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا ila ahir Bu ayet işaret ediyor ki Zemin tahtında gizli olan rahmet hazinelerinden, basit aletlerle istifade edilebilir Hatta taş gibi bir sert yerde, bir asa ile ab-ı hayat celbedilebilir İşte şu ayet, bu mana ile beşere der ki “Rahmetin en latif feyzi olan ab-ı hayatı, bir asa ile bulabilirsiniz Öyle ise haydi çalış bul” Cenab-ı Hak şu ayetin lisan-ı remziyle manen diyor ki “Ey insan Madem Bana itimad eden bir abdimin eline öyle bir asa veriyorum ki, her istediği yerde ab-ı hayatı onunla çeker Sen de benim kavanin-i rahmetime istinad etsen şöyle ona benzer veyahut ona yakın bir aleti elde edebilirsin, haydi et” İşte beşer terakkiyatının mühimlerinden birisi bir aletin icadıdır ki Ekser yerlerde vurulduğu vakit suyu fışkırtıyor Şu ayet, ondan daha ileri, nihayat ve gayat-ı hududunu çizmiştir Nasıl ki evvelki ayet, şimdiki hal-i hazır tayyareden çok ileri nihayetlerinin noktalarını tayin etmiştir Hem mesela Hazret-i İsa Aleyhisselamın bir mucizesine dair وَاُبْرِئُ اْلاَكْمَهَ وَاْلاَبْرَصَ وَاُحْيِى اْلمَوْتَى بِاِذْنِ اللَّهِ Kuran, Hazret-i İsa Aleyhisselamın nasıl ahlak-ı ulviyyesine ittibaa beşeri sarihan teşvik eder Öyle de, şu elindeki sanat-ı aliyeye ve tıbb-ı Rabbaniye, remzen tergib ediyor İşte şu ayet işaret ediyor ki “En müzmin dertlere dahi derman bulunabilir Öyle ise ey insan ve ey musibetzede beni-Âdem Meyus olmayınız Her dert, -ne olursa olsun- dermanı mümkündür Arayınız, bulunuz Hatta ölüme de muvakkat bir hayat rengi vermek mümkündür” Cenab-ı Hak, şu ayetin lisan-ı işaretiyle manen diyor ki “Ey insan Benim için dünyayı terk eden bir abdime iki hediye verdim Biri, manevi dertlerin dermanı biri de, maddi dertlerin ilacı İşte ölmüş kalbler nur-u hidayetle diriliyor Ölmüş gibi hastalar dahi, onun nefesiyle ve ilacıyla şifa buluyor Sen de benim eczahane-i hikmetimde her derdine deva bulabilirsin Çalış, bul Elbette ararsan bulursun” İşte beşerin tıp cihetindeki şimdiki terakkiyatından çok ilerideki hududunu, şu ayet çiziyor ve ona işaret ediyor ve teşvik yapıyor Hem mesela Hazret-i Davud Aleyhisselam hakkında وَاَلَنَّا لَهُ اْلحَدِيدَ وَاَتَيْنَاهُ اْلحِكْمَةَ وَفَصْلَ اْلخِطَابِ Hazret-i Süleyman Aleyhisselam hakkında وَاَسَلْنَا لَهُ عَيْنَ االْقِطْرِ ayetleri işaret ediyorlar ki Telyin-i hadid, en büyük bir nimet-i İlahiyedir ki büyük bir peygamberinin fazlını, onunla gösteriyor Evet telyin-i hadid, yani demiri hamur gibi yumuşatmak ve nühası eritmek ve madenleri bulmak, çıkarmak bütün maddi sanayi-i beşeriyenin aslı ve anasıdır ve esası ve madenidir İşte şu ayet işaret ediyor ki “Büyük bir resule, büyük bir halife-i zemine, büyük bir mucize suretinde, büyük bir nimet olarak telyin-i hadiddir ve demiri hamur gibi yumuşatmak ve tel gibi inceltmek ve bakırı eritmekle ekser sanayi-i umumiyeye medar olmaktır” Madem bir resule, hem halife yani hem manevi hem maddi bir hakime, lisanına hikmet ve eline sanat vermiş Lisanındaki hikmete sarihan teşvik eder Elbette elindeki sanata dahi tergib işareti var Cenab-ı Hak, şu ayetin lisan-ı işaretiyle manen diyor “Ey beni-Âdem Evamir-i teklifiyeme itaat eden bir abdimin lisanına ve kalbine öyle bir hikmet verdim ki Her şeyi kemal-i vuzuh ile fasledip hakikatını gösteriyor ve eline de öyle bir sanat verdim ki elinde balmumu gibi demiri her şekle çevirir Halifelik ve padişahlığına mühim kuvvet elde eder Madem bu mümkündür, veriliyor Hem ehemmiyetlidir Hem hayat-ı içtimaiyenizde ona çok muhtaçsınız Siz de evamir-i tekviniyeme itaat etseniz, o hikmet ve o sanat size de verilebilir Mürur-u zamanla yetişir ve yanaşabilirsiniz” İşte beşerin sanat cihetinde en ileri gitmesi ve maddi kuvvet cihetinde en mühim iktidar elde etmesi telyin-i hadid iledir ve izabe-i nühas iledir Âyette nühas, “kıtr” ile tabir edilmiş Şu ayetler, umum nev-i beşerin nazarını şu hakikate çeviriyor ve şu hakikatın ne kadar ehemmiyetli olduğunu takdir etmeyen eski zaman insanlarına ve şimdiki tenbellerine şiddetle ihtar ediyor Hem mesela Hazret-i Süleyman Aleyhisselam taht-ı Belkisi yanına celbetmek için vezirlerinden bir alim-i ilm-i celb dedi “Gözünüzü açıp kapayıncaya kadar sizin yanınızda o tahtı hazır ederim” olan hadise-i harikaya delalet eden şu ayet قَالَ الَّذِى عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ اْلكِتَابِ اَنَا اَتِيكَ بِهِ قَبْلَ اَنْ يَرْتَدَّ اِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَاَهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ ila ahir İşaret ediyor ki Uzak mesafelerden eşyayı aynen veya sureten ihzar etmek mümkündür Hem vakidir ki risaletiyle beraber saltanatla müşerref olan Hazret-i Süleyman Aleyhisselam, hem masumiyetine, hem de adaletine medar olmak için pek geniş olan aktar-ı memleketine bizzat zahmetsiz muttali olmak ve raiyetinin ahvalini görmek ve dertlerini işitmek bir mucize suretinde Cenab-ı Hak ihsan etmiştir Demek, Cenab-ı Hakka itimad edip Süleyman Aleyhisselamın lisan-ı ismetiyle istediği gibi, o da lisan-ı istidadıyla Cenab-ı Haktan istese ve kavanin-i adetine ve inayetine tevfik-i hareket etse ona dünya, bir şehir hükmüne geçebilir Demek taht-ı Belkıs Yemende iken, Şamda aynıyla veyahut suretiyle hazır olmuştur, görülmüştür Elbette taht etrafındaki adamların suretleri ile beraber sesleri de işitilmiştir İşte uzak mesafede, celb-i surete ve savta haşmetli bir surette işaret ediyor ve manen diyor “Ey ehl-i saltanat Adalet -i tamme yapmak isterseniz Süleymanvari, ruy-i zemini etrafıyla görmeye ve anlamaya çalışınız Çünki bir hakim-i adalet-pişe, bir padişah-ı raiyet-perver aktar-ı memleketine, her istediği vakit muttali olmak derecesine çıkmakla mesuliyet-i maneviyeden kurtulur veya tam adalet yapabilir” Cenab-ı Hak, şu ayetin lisan-ı remziyle manen diyor ki “Ey beni-Âdem Bir abdime geniş bir mülk ve o geniş mülkünde adalet-i tamme yapmak için ahval ve vukuat-ı zemine bizzat ıttıla veriyorum ve madem herbir insana fıtraten, zemine bir halife olmak kabiliyetini vermişim Elbette o kabiliyete göre ruy-i zemini görecek ve bakacak, anlayacak istidadını dahi vermesini, hikmetim iktiza ettiğinden vermişim Şahsen o noktaya yetişmezse de, nevan yetişebilir Maddeten erişemezse de, ehl-i velayet misillü, manen erişebilir Öyle ise, şu azim nimetten istifade edebilirsiniz Haydi göreyim sizi, vazife-i ubudiyetinizi unutmamak şartıyla öyle çalışınız ki, ruy-i zemini, her tarafı herbirinize görülen ve her köşesindeki sesleri size işittiren bir bahçeye çeviriniz هُوَ الَّذِى جَعَلَ لَكُمُ اْلاَرْضَ ذَلُولاً فَامْشُوا فِى مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَاِلَيْهِ النُّشُورُ deki ferman-ı Rahmaniyi dinleyiniz” İşte beşerin nazik sanatlarından olan celb-i suret ve savtların çok ilerisindeki nihayet hududunu şu ayet, remzen gösteriyor ve teşviki işmam ediyor Hem mesela Yine Hazret-i Süleyman Aleyhisselam, cin ve şeytanları ve ervah-ı habiseyi teshir edip, şerlerini men ve umur-u nafiada istihdam etmeyi ifade eden şu ayetler مُقَرَّنِينَ فِى اْلاَصْفَادِ ila ahir وَمِنَ الشَّيَاطِينِ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ وَيَعْمَلُونَ عَمَلاً دُونَ ذَلِكَ ila ahir ayetiyle diyor ki Yerin, insandan sonra, zişuur olarak en mühim sekenesi olan cin, insana hizmetkar olabilir Onlarla temas edilebilir Şeytanlar da düşmanlığı bırakmaya mecbur olup, ister istemez hizmet edebilirler ki, Cenab-ı Hakkın evamirine müsahhar olan bir abdine, onları müsahhar etmiştir Cenab-ı Hak manen şu ayetin lisan-ı remziyle der ki “Ey insan Bana itaat eden bir abdime cin ve şeytanları ve şerirlerini itaat ettiriyorum Sen de benim emrime müsahhar olsan, çok mevcudat, hatta cin ve şeytan dahi sana müsahhar olabilirler” İşte beşerin, sanat ve fennin imtizacından süzülen, maddi ve manevi fevkalade hassasiyetinden tezahür eden ispirtizma gibi celb-i ervah ve cinlerle muhabereyi şu ayet, en nihayet hududunu çiziyor ve en faideli suretlerini tayin ediyor ve ona yolu dahi açıyor Fakat şimdiki gibi bazan kendine emvat namını veren cinlere ve şeytanlara ve ervah-ı habiseye müsahhar ve maskara olup oyuncak olmak değil, belki tılsımat-ı Kuraniye ile onları teshir etmektir, şerlerinden kurtulmaktır Hem temessül-ü ervaha işaret eden Hazret-i Süleyman Aleyhisselamın ifritleri celb ve teshirine dair ayetler, hem فَاَرْسَلْنَآ اِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا misillü bazı ayetler, ruhanilerin temessülüne işaret etmekle beraber celb-i ervaha dahi işaret ediyorlar Fakat işaret olunan celb-i ervah-ı tayyibe ise, medenilerin yaptığı gibi hezeliyat suretinde bazı oyuncaklara o pek ciddi ve ciddi bir alemde olan ruhlara hürmetsizlik edip, kendi yerine ve oyuncaklara celbetmek değil, belki ciddi olarak ve ciddi bir maksad için Muhyiddin-i Arabi gibi zatlar ki, istediği vakit ervah ile görüşen bir kısım ehl-i velayet misillü onlara müncelib olup münasebet peyda etmek ve onların yerine gidip alemlerine bir derece takarrüb etmekle ruhaniyetlerinden manevi istifade etmektir ki, ayetler ona işaret eder ve işaret içinde bir teşviki ihsas ediyorlar ve bu nevi sanat ve fünun-u hafiyenin en ileri hududunu çiziyor ve en güzel suretini gösteriyorlar Hem mesela Hazret-i Davud Aleyhisselamın mucizelerine dair اِنَّا سَخَّرْنَا اْلجِبَالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ بِالْعَشِىِّ وَاْلاِشْرَاق عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ ۞ يَا جِبَالُ اَوِّبِى مَعَهُ وَالطَّيْرَ وَاَلَنَّا لَهُ اْلحَدِيدَ ve عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ ayetler delalet ediyor ki Cenab-ı Hak, Hazret-i Davud Aleyhisselamın tesbihatına öyle bir kuvvet ve yüksek bir ses ve hoş bir eda vermiştir ki Dağları vecde getirip birer muazzam fonoğraf misillü ve birer insan gibi bir serzakirin etrafında ufki halka tutup bir daire olarak tesbihat ediyorlardı Acaba bu mümkün müdür, hakikat mıdır Evet hakikattır Mağaralı her dağ, her insanla ve insanın diliyle papağan gibi konuşabilir Çünki aks-i sada vasıtasıyla dağın önünde sen «Elhamdülillah» de Dağ da aynen senin gibi «Elhamdülillah» diyecek Madem bu kabiliyeti, Cenab-ı Hak dağlara ihsan etmiştir Elbette o kabiliyet, inkişaf ettirilebilir ve o çekirdek sünbüllenir İşte Hazret-i Davud Aleyhisselama risaletiyle beraber hilafet-i ruy-i zemini müstesna bir surette ona verdiğinden, o geniş risalet ve muazzam saltanata layık bir mucize olarak o kabiliyet çekirdeğini öyle inkişaf ettirmiş ki çok büyük dağlar birer nefer, birer şakird, birer mürid gibi Hazret-i Davuda iktida edip onun lisanıyla, onun emriyle Halık-ı Zülcelale tesbihat ediyorlardı Hazret-i Davud Aleyhisselam ne söylese, onlar da tekrar ediyorlardı Nasılki şimdi vesait-i muhabere ve vesail-i irtibatın kesret ve tekemmülü sebebiyle haşmetli bir kumandan, dağlara dağılan azim ordusuna bir anda «Allahü Ekber» dedirir ve o koca dağları konuşturur, velveleye getirir Madem insanın bir kumandanı, dağları sekenelerinin lisanıyla mecazi olarak konuşturur Elbette Cenab-ı Hakkın haşmetli bir kumandanı, hakiki olarak konuşturur, tesbihat yaptırır Bununla beraber her cebelin bir şahs-ı manevisi bulunduğunu ve ona münasib birer tesbih ve birer ibadeti olduğunu, eski Sözlerde beyan etmişiz Demek her dağ, insanların lisanıyla aks-i sada sırrıyla tesbihat yaptıkları gibi, kendi elsine-i mahsusalarıyla dahi Halık-ı Zülcelale tesbihatları vardır وَالطَّيْرَ مَحْشُورَةً عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ cümleleriyle Hazret-i Davud ve Süleyman Aleyhisselama, kuşlar envaının lisanlarını, hem istidadlarının dillerini, yani hangi işe yaradıklarını, onlara Cenab-ı Hakkın ihsan ettiğini şu cümleler gösteriyorlar Evet madem hakikattır Madem ruy-i zemin, bir sofra-i Rahmandır İnsanın şerefine kurulmuştur Öyle ise, o sofradan istifade eden sair hayvanat ve tuyurun çoğu insana müsahhar ve hizmetkar olabilir Nasıl ki en küçüklerinden bal arısı ve ipek böceğini istihdam edip ilham-ı İlahi ile azim bir istifade yolunu açarak ve güvercinleri bazı işlerde istihdam ederek ve papağan misillü kuşları konuşturarak, medeniyet-i beşeriyenin mehasinine güzel şeyleri ilave etmiştir Öyle de, başka kuş ve hayvanların istidad dili bilinirse, çok taifeleri var ki karındaşları hayvanat-ı ehliye gibi, birer mühim işde istihdam edilebilirler Mesela Çekirge afetinin istilasına karşı çekirgeyi yemeden mahveden sığırcık kuşlarının dili bilinse ve harekatı tanzim edilse, ne kadar faideli bir hizmette ücretsiz olarak istihdam edilebilir İşte kuşlardan şu nevi istifade ve teshiri ve telefon ve fonoğraf gibi camidatı konuşturmak ve tuyurdan istifade etmek en münteha hududunu şu ayet çiziyor En uzak hedefini tayin ediyor En haşmetli suretine parmakla işaret ediyor ve bir nevi teşvik eder İşte Cenab-ı Hak şu ayetlerin lisan-ı remziyle manen diyor ki “Ey insanlar Bana tam abd olan bir hemcinsinize, onun nübüvvetinin ismetine ve saltanatının tam adaletine medar olmak için, mülkümdeki muazzam mahlukatı ona müsahhar edip konuşturuyorum ve cünudumdan ve hayvanatımdan çoğunu ona hizmetkar veriyorum Öyle ise, herbirinize de madem gök ve yer ve dağlar hamlinden çekindiği bir emanet-i kübrayı tevdi etmişim, halife-i zemin olmak istidadını vermişim Şu mahlukatın da dizginleri kimin elinde ise, ona ram olmanız lazımdır Ta onun mülkündeki mahluklar da size ram olabilsin ve onların dizginleri elinde olan zatın namına elde edebilseniz ve istidadlarınıza layık makama çıksanız Madem hakikat böyledir Manasız bir eğlence hükmünde olan fonoğraf işlettirmek, güvercinlerle oynamak, mektub postacılığı yapmak, papağanları konuşturmaya bedel en hoş, en yüksek, en ulvi bir eğlence-i masumaneye çalış ki, dağlar sana Davudvari birer muazzam fonoğraf olabilsin ve hava-i nesiminin dokunmasıyla eşcar ve nebatattan birer tel-i musiki gibi nağamat-ı zikriye kulağına gelsin ve dağ, binler dilleriyle tesbihat yapan bir acaib-ül mahlukat mahiyetini göstersin ve ekser kuşlar, Hüdhüd-ü Süleymani gibi birer munis arkadaş veya muti birer hizmetkar suretini giysin Hem seni eğlendirsin, hem müstaid olduğun kemalata da seni şevk ile sevk etsin Öteki lehviyat gibi, insaniyetin iktiza ettiği makamdan seni düşürtmesin” Hem mesela Hazret-i İbrahim Aleyhisselamın bir mucizesi hakkında olan قُلْنَا يَا نَارُ كُونِى بَرْدًا وَسَلاَمًا عَلَى اِبْرَاهِيمَ ayetinde üç işaret-i latife var Birincisi Ateş dahi, sair esbab-ı tabiiye gibi kendi keyfiyle, tabiatıyla, körükörüne hareket etmiyor Belki emir tahtında bir vazife yapıyor ki Hazret-i İbrahimi Aleyhisselam yakmadı ve ona, yakma emrediliyor İkincisi Ateşin bir derecesi var ki, bürudetiyle ihrak eder Yani ihrak gibi bir tesir yapar Cenab-ı Hak, سَلاَمًا lafzıyla bürudete diyor ki “Sen de hararet gibi bürudetinle ihrak etme” {Haşiye Bir tefsir diyor سَلاَمًا demese idi, bürudetiyle ihrak edecekti} Demek, o mertebedeki ateş, soğukluğuyla yandırır gibi tesir gösteriyor Hem ateştir, hem berddir Evet, hikmet-i tabiiyede nar-ı beyza halinde ateşin bir derecesi var ki harareti etrafına neşretmiyor ve etrafındaki harareti kendine celbettiği için, şu tarz bürudetle, etrafındaki su gibi mayi şeyleri incimad ettirip, manen bürudetiyle ihrak eder İşte zemherir, bürudetiyle ihrak eden bir sınıf ateştir Öye ise, ateşin bütün derecatına ve umum envaına cami olan Cehennem içinde, elbette «Zemherir» in bulunması zaruridir Üçüncüsü Cehennem ateşinin tesirini menedecek ve eman verecek iman gibi bir madde-i maneviye, İslamiyet gibi bir zırh olduğu misillü dünyevi ateşinin dahi tesirini menedecek bir madde-i maddiyye vardır Çünki Cenab-ı Hak, İsm-i Hakim iktizasıyla bu dünya dar-ül hikmet olmak hasebiyle, esbab perdesi altında icraat yapıyor Öyle ise Hazret-i İbrahimin cismi gibi, gömleğini de ateş yakmadı ve ateşe karşı mukavemet haletini vermiştir İbrahimi yakmadığı gibi, gömleğini de yakmıyor İşte bu işaretin remziyle manen şu ayet diyor ki “Ey Millet-i İbrahim İbrahimvari olunuz Ta maddi ve manevi gömlekleriniz, en büyük düşmanınız olan ateşe hem burada, hem orada bir zırh olsun Ruhunuza imanı giydirip, cehennem ateşine karşı zırhınız olduğu gibi Cenab-ı Hakkın zeminde sizin için sakladığı ve ihzar ettiği bazı maddeler var Onlar sizi ateşin şerrinden muhafaza eder Arayınız, çıkarınız, giyiniz” İşte beşerin mühim terakkiyatından ve keşfiyatındandır ki, bir maddeyi bulmuş ateş yakmayacak ve ateşe dayanır bir gömlek giymiş Şu ayet ise, ona mukabil bak ne kadar ulvi, latif ve güzel ve ebede kadar yırtılmayacak “Hanifen Müslimen” tezgahında dokunacak bir hulleyi gösteriyor Hem mesela وَعَلَّمَ اَدَمَ اْلاَسْمَآءَ كُلَّهَا “Hazret-i Âdem Aleyhisselamın dava-yı hilafet-i kübrada mucize-i kübrası, talim-i esmadır” diyor İşte sair enbiyanın mucizeleri, birer hususi harika-i beşeriyeye remzettiği gibi, bütün enbiyanın pederi ve divan-ı nübüvvetin fatihası olan Hazret-i Âdem Aleyhisselamın mucizesi umum kemalat ve terakkiyat-ı beşeriyenin nihayetlerine ve en ileri hedeflerine sarahate yakın işaret ediyor Cenab-ı Hak Celle Celalühü, manen şu ayetin lisan-ı işaretiyle diyor ki “Ey beni-Âdem Sizin pederinize, Melaikelere karşı hilafet davasında rüchaniyetine hüccet olarak, bütün esmayı talim ettiğimden, siz dahi madem onun evladı ve varis-i istidadısınız Bütün esmayı taallüm edip, mertebe-i emanet-i kübrada, bütün mahlukata karşı, rüchaniyetinize liyakatınızı göstermek gerektir Zira kainat içinde, bütün mahlukat üstünde en yüksek makamata gitmek ve zemin gibi büyük mahlukatlar size müsahhar olmak gibi mertebe-i aliyeye size yol açıktır Haydi ileri atılınız ve birer ismime yapışınız, çıkınız Fakat sizin pederiniz bir defa şeytana aldandı, cennet gibi bir makamdan ruy-i zemine muvakkaten sukut etti Sakın siz de terakkiyatınızda şeytana uyup hikmet-i İlahiyenin semavatından, tabiat dalaletine sukuta vasıta yapmayınız Vakit be-vakit başınızı kaldırıp esma-i hüsnama dikkat ederek, o semavata uruc etmek için fünununuzu ve terakkiyatınızı merdiven yapınız Ta fünun ve kemalatınızın menbaları ve hakikatları olan esma-i Rabbaniyeme çıkasınız ve o esmanın dürbünüyle, kalbinizle Rabbinize bakasınız Bir Nükte-i Mühimme Ve Bir Sırr-ı Ehem Şu ayet-i acibe, insanın camiiyet-i istidadı cihetiyle mazhar olduğu bütün kemalat-ı ilmiye ve terakkiyat-ı fenniye ve havarik-ı suniyeyi “talim-i esma” ünvanıyla ifade ve tabir etmekte şöyle latif bir remz-i ulvi var ki Her bir kemalin, her bir ilmin, her bir terakkiyatın, her bir fennin bir hakikat-ı aliyesi var ki o hakikat, bir ism-i İlahiye dayanıyor Pek çok perdeleri ve mütenevvi tecelliyatı ve muhtelif daireleri bulunan o isme dayanmakla o fen, o kemalat, o sanat kemalini bulur, hakikat olur Yoksa yarım yamalak bir surette nakıs bir gölgedir Mesela Hendese bir fendir Onun hakikatı ve nokta-i müntehası, Cenab-ı Hakkın İsm-i Adl ve Mukaddirine yetişip, hendese ayinesinde o ismin hakimane cilvelerini haşmetiyle müşahede etmektir Mesela Tıb bir fendir, hem bir sanattır Onun da nihayeti ve hakikatı Hakim-i Mutlakın Şafi ismine dayanıp, eczahane-i kübrası olan ruy-i zeminde rahimane cilvelerini edviyelerde görmekle tıb kemalatını bulur, hakikat olur Mesela Hakikat-ı mevcudattan bahseden Hikmet-ül Eşya, Cenab-ı Hakkın Celle Celalühü İsm-i Hakiminin tecelliyat-ı kübrasını müdebbirane, mürebbiyane eşyada, menfaatlarında ve maslahatlarında görmekle ve o isme yetişmekle ve ona dayanmakla şu hikmet hikmet olabilir Yoksa, ya hurafata inkılab eder ve malayaniyat olur veya felsefe-i tabiiye misillü dalalete yol açar İşte sana üç misal Sair kemalat ve fünunu bu üç misale kıyas et İşte Kuran-ı Hakim, şu ayetle beşeri, şimdiki terakkiyatında pek çok geri kaldığı en yüksek noktalara, en ileri hududa, en nihayet mertebelere, arkasına dest-i teşviki vurup, parmağıyla o mertebeleri göstererek “Haydi arş ileri” diyor Bu ayetin hazine-i uzmasından şimdilik bu cevherle iktifa ederek o kapıyı kapıyoruz Hem mesela … Hatem-i divan-ı nübüvvet ve bütün enbiyanın mucizeleri onun dava-i Risaletine bir tek mucize hükmünde olan enbiyanın serveri ve şu kainatın ma-bihil iftiharı ve Hazret-i Âdeme Aleyhisselam icmalen talim olunan bütün esmanın bütün meratibiyle tafsilen mazharı yukarıya celal ile parmağını kaldırmakla şakk-ı Kamer eden ve aşağıya cemal ile indirmekle yine o parmağından kevser gibi su akıtan ve bin mucizat ile musaddak ve müeyyed olan Muhammed Aleyhissalatü Vesselamın mucize-i kübrası olan Kuran-ı Hakimin vücuh-u icazının en parlaklarından olan hak ve hakikata dair beyanatındaki cezalet, ifadesindeki belagat, maanisindeki camiiyyet, üslublarındaki ulviyyet ve halaveti ifade eden قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَاْلجِنُّ عَلَى اَنْ يَاْتُوا ِبمِثْلِ هَذَا اْلقُرْاَنِ لاَ يَاْتُونَ ِبمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا gibi çok ayat-ı beyyinatla ins ve cinnin enzarını, şu mucize-i ebediyenin vücuh-u icazından en zahir ve en parlak vechine çeviriyor Bütün ins ve cinnin damarlarına dokunduruyor Dostlarının şevklerini, düşmanlarının inadını tahrik edip, azim bir teşvik ile, şiddetli bir tergib ile dost ve düşmanları onu tanzire ve taklide, yani nazirini yapmak ve kelamını ona benzetmek için sevk ediyor, hem öyle bir surette o mucizeyi nazargah-ı enama koyuyor güya insanın bu dünyaya gelişinden gaye-i yeganesi o mucizeyi hedef ve düstur ittihaz edip, ona bakarak, netice-i hilkat-ı insaniyeye bilerek yürümektir Elhasıl Sair Enbiya Aleyhimüsselamın mucizatları, birer havarik-ı sanata işaret ediyor ve Hazret-i Âdem Aleyhisselamın mucizesi ise esasat-ı sanat ile beraber, ulum ve fünunun, havarik ve kemalatının fihristesini bir suret-i icmalide işaret ediyor ve teşvik ediyor Amma Mucize-i Kübra-i Ahmediye ASM olan Kuran-ı Muciz-ül Beyan ise, talim-i Esmanın hakikatına mufassalan mazhariyetini hak ve hakikat olan ulum ve fünunun doğru hedeflerini ve dünyevi, uhrevi kemalatı ve saadatı vazıhan gösteriyor Hem pek çok azim teşvikatla, beşeri onlara sevkediyor Hem öyle bir tarzda sevkeder, teşvik eder ki o tarz ile şöyle anlattırıyor “Ey insan Şu kainattan maksad-ı ala tezahür-ü rububiyete karşı, ubudiyet-i külliye-i insaniyedir ve insanın gaye-i aksası, o ubudiyete ulum ve kemalat ile yetişmektir” Hem öyle bir surette ifade ediyor ki, o ifade ile şöyle işaret eder ki “Elbette nev-i beşer, ahir vakitte ulum ve fünuna dökülecektir Bütün kuvvetini ilimden alacaktır Hüküm ve kuvvet ise, ilmin eline geçecektir” Hem o Kuran-ı Muciz-ül Beyan, cezalet ve belagat-ı Kuraniyeyi mükerreren ileri sürdüğünden remzen anlattırıyor ki “Ulum ve fünunun en parlağı olan belagat ve cezalet, bütün envaıyla ahirzamanda en mergub bir suret alacaktır Hatta insanlar, kendi fikirlerini birbirlerine kabul ettirmek ve hükümlerini birbirine icra ettirmek için, en keskin silahını cezalet-i beyandan ve en mukavemet-suz kuvvetini belagat-ı edadan alacaktır” Elhasıl Kuranın ekser ayetleri, herbiri birer hazine-i kemalatın anahtarı ve birer define-i ilmin miftahıdır Eğer istersen Kuranın semavatına ve ayatının nücumlarına yetişesingeçmiş olan yirmi aded Sözleri, yirmi basamaklı Haşiye-1 bir merdiven yaparak çık {Haşiye-1 Belki otuzüç aded Sözleri, otuzüç aded Mektubları, otuzbir Lemaları, onüç Şuaları yüzyirmi basamaklı bir merdivendir} Onunla gör ki Kuran ne kadar parlak bir güneştir Hakaik-i İlahiyyeye ve hakaik-i mümkinat üstüne nasıl safi bir nur serpiyor ve parlak bir ziya neşrediyor bak Netice Madem enbiyaya dair olan ayetler, şimdiki terakkiyat-ı beşeriyenin harikalarına birer nevi işaretle beraber, daha ilerideki hududunu çiziyor gibi bir tarz-ı ifadesi var ve madem herbir ayetin müteaddid manalara delaleti muhakkaktır, belki müttefekun aleyhtir ve madem enbiyaya ittiba etmek ve iktida etmeye dair evamir-i mutlaka var Öyle ise, şu geçmiş ayetlerin maani-i sarihalarına delaletle beraber, sanat ve fünun-u beşeriyenin mühimlerine işari bir tarzda delalet, hem teşvik ediliyor denilebilir", + "gaye": "Kuran'ın mucizeleri aracılığıyla insanlığın maddi ve manevi terakkiyatına teşvik edilmesi, fen ve sanatın en ileri hedeflerinin gösterilmesi.", + "konular": [ + "Peygamberlerin maddi ve manevi terakkiyattaki rolü", + "Peygamber mucizelerinin anlamları ve işaretleri", + "Kuran ayetlerinin çok anlamlılığı ve irşadi yönleri", + "Hz. Nuh'un gemi mucizesi ve gemicilik sanatı", + "Hz. Yusuf'un saat mucizesi ve saatçilik sanatı", + "Hz. Süleyman'ın hava teshiri mucizesi ve hava yolculuğu", + "Hz. Musa'nın asa mucizesi ve su bulma teknolojisi", + "Hz. İsa'nın şifa mucizeleri ve tıp bilimi", + "Hz. Davud'un demiri yumuşatma mucizesi ve madencilik/metal sanayii", + "Hz. Süleyman'ın Belkıs tahtını getirme mucizesi ve uzak mesafeden görüntü/ses aktarımı", + "Hz. Süleyman'ın cin ve şeytanları teshiri mucizesi ve ruhsal iletişim", + "Hz. Davud'un dağların ve kuşların tesbihatına iştiraki ve canlılarla iletişim/onlardan faydalanma", + "Hz. İbrahim'in ateşin yakmaması mucizesi ve ateşe dayan��klı maddeler", + "Hz. Adem'in esma öğretimi mucizesi ve insanlığın tüm ilmi/fenni terakkiyatı", + "İlahi isimlerin fen ve sanatın temelini oluşturması", + "Kuran'ın i'cazı ve belagatı", + "Fen ve sanatın ahir zamanda önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Mucize", + "Terakkiyat", + "Fen", + "Sanat", + "İrşad", + "Hidayet", + "Ubûdiyet", + "Hikmet", + "Rahmet", + "İtikat", + "İhsan", + "Hilafet", + "Esma", + "İ'caz", + "Belagat", + "Cezalet", + "İlim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Mucize", + "vecize": "Kuran-ı Hakim enbiyaları, insanın cemaatlerine terakkiyat-ı maneviye cihetinde birer pişdar ve imam gönderdiği gibi yine insanların terakkiyat-ı maddiye suretinde dahi o enbiyanın herbirisinin eline bazı harikalar verip yine o insanlara birer ustabaşı ve üstad etmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Yirminci Söz'ün İkinci Makamı", + "İki mühim suale karşı iki mühim cevab", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Eğer desen “Madem Kuran, beşer için nazil olmuştur Neden beşerin nazarında en mühim olan medeniyet harikalarını tasrih etmiyor Yalnız gizli bir remz ile, hafi bir ima ile, hafif bir işaretle, zaif bir ihtar ile iktifa ediyor” Elcevab Çünki medeniyet-i beşeriye harikalarının hakları, bahs-i Kuranide o kadar olabilir Zira Kuranın vazife-i asliyesi Daire-i rububiyetin kemalat ve şuunatını ve daire-i ubudiyetin vezaif ve ahvalini talim etmektir Öyle ise şu havarik-ı beşeriyenin o iki dairede hakları yalnız bir zaif remz, bir hafif işaret, ancak düşer Çünki onlar, daire-i rububiyetten haklarını isteseler, o vakit pek az hak alabilirler Mesela tayyare-i beşer Haşiye Kurana dese “Bana bir hakk-ı kelam ver, ayatında bir mevki ver” Elbette o daire-i rububiyetin tayyareleri olan seyyarat, Arz, Kamer Kuran namına diyecekler “Burada cirmin kadar bir mevki alabilirsin” {Haşiye Şu ciddi meseleyi yazarken ihtiyarsız olarak, kalemim üslubunu, şu latif latifeye çevirdi Ben de kalemimi serbest bıraktım Ümid ederim ki, üslubun latifeliği, meselenin ciddiyetine halel vermesin} Eğer beşerin taht-el bahirleri, ayat-ı Kuraniyeden mevki isteseler o dairenin taht-el bahirleri yani, bahr-ı muhit-i havaide ve esir denizinde yüzen zemin ve yıldızlar ona diyecekler “Yanımızda senin yerin, görünmeyecek derecede azdır” Eğer elektriğin parlak, yıldız-misal lambaları, hakk-ı kelam isteyerek, ayetlere girmek isteseler o dairenin elektrik lambaları olan şimşekler, şahablar ve gökyüzünü zinetlendiren yıldızlar ve misbahlar diyecekler “Işığın nisbetinde bahis ve beyana girebilirsin” Eğer havarik-ı medeniyet, dekaik-ı sanat cihetinde haklarını isterlerse ve ayetlerden makam taleb ederlerse o vakit, bir tek sinek onlara “Susunuz” diyecek “Benim bir kanadım kadar hakkınız yoktur Zira sizlerdeki, beşerin cüz-i ihtiyarıyla kesbedilen bütün ince sanatlar ve bütün nazik cihazlar toplansa, benim küçücük vücudumdaki ince sanat ve nazenin cihazlar kadar acib olamaz اِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ ila ahir ayeti sizi susturur” Eğer o harikalar, daire-i ubudiyete gidip, o daireden haklarını isterlerse o zaman o daireden şöyle bir cevab alırlar ki “Sizin münasebetiniz bizimle pek azdır ve dairemize kolay giremezsiniz Çünki proğramımız budur ki Dünya bir misafirhanedir İnsan ise onda az duracaktır ve vazifesi çok bir misafirdir ve kısa bir ömürde hayat-ı ebediyeye lazım olan levazımatı tedarik etmekle mükelleftir En ehemm ve en elzem işler, takdim edilecektir Halbuki siz ekseriyet itibariyle şu fani dünyayı bir makarr-ı ebedi nokta-i nazarında ve gaflet perdesi altında, dünyaperestlik hissiyle işlenmiş bir suret sizde görülüyor Öyle ise, hakperestlik ve ahireti düşünmeklik esasları üzerine müesses olan ubudiyetten hisseniz pek azdır Lakin eğer kıymettar bir ibadet olan sırf menfaat-ı ibadullah için ve menafi-i umumiye ve istirahat-ı ammeye ve hayát-ı içtimaiyenin kemaline hizmet eden ve elbette ekalliyet teşkil eden muhterem sanatkarlar ve mülhem keşşaflar, arkanızda ve içinizde varsa o hassas zatlara şu remz ve işarat-ı Kuraniye -saye teşvik ve sanatlarını takdir etmek için- elhak kafi ve vafidir”", + "gaye": "Kuran'ın asıl görevinin Rububiyet ve Ubudiyet dairelerinin kemalatını öğretmek olduğunu ve medeniyet harikalarının Kuran'daki yerinin sınırlı olduğunu açıklamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın nazil olma amacı", + "Kuran'da medeniyet harikalarının yeri", + "Beşerî icatların sınırlılığı", + "Kainattaki yaratılışın üstünlüğü", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Ahret odaklı yaşamın önemi", + "İbadet ve hayır işlerinin kıymeti", + "Gerçek sanat ve keşfin mahiyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Rububiyet", + "Ubudiyet", + "Medeniyet", + "Haşir", + "Gaflet", + "Dünyaperestlik", + "İbadet", + "Sanat", + "Keşif" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vazife", + "vecize": "Kuranın vazife-i asliyesi Daire-i rububiyetin kemalat ve şuunatını ve daire-i ubudiyetin vezaif ve ahvalini talim etmektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Yirmibirinci Söz'ün İkinci Makamı" + ], + "title": "Yirmibirinci Sözün İkinci Makamı", + "content": "[Kalbin beş yarasına beş merhemi tazammun eder] بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ رَبِّ اَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ ٭ وَاَعُوذُ بِكَ رَبِّ اَنْ يَحْضُرُونِ Ey maraz-ı vesvese ile mübtela Biliyor musun vesvesen neye benzer Musibete benzer Ehemmiyet verdikçe şişer, ehemmiyet vermezsen söner Ona büyük nazarıyla baksan büyür Küçük görsen, küçülür Korksan ağırlaşır, hasta eder Havf etmezsen hafif olur, mahfi kalır Mahiyetini bilmezsen devam eder, yerleşir Mahiyetini bilsen, onu tanısan gider Öyle ise, şu musibetli vesvesenin aksam-ı kesiresinden kesir-ül vuku olan yalnız beş vechini beyan edeceğim Belki sana ve bana şifa olur Zira şu vesvese öyle bir şeydir ki, cehil onu davet eder, ilim onu tardeder Tanımazsan gelir, tanısan gider", + "gaye": "Vesvese hastalığına yakalananlara şifa olmak, vesvesenin mahiyetini açıklayarak kurtuluş yollarını öğretmek ve vesveseyi ilimle bertaraf etmenin önemini vurgulamak", + "konular": [ + "Vesvesenin musibet benzeri yapısı", + "Vesveseye karşı doğru tutum", + "Vesvesenin ehemmiyet verilince büyümesi", + "Vesvesenin korkulduğunda ağırlaşması", + "Vesvesenin mahiyetini bilmenin önemi", + "Vesveseyi ilimle kovmak" + ], + "kavramlar": [ + "Vesvese", + "Musibet", + "İlim", + "Cehil", + "Havf", + "Ehemmiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Vesvese", + "vecize": "Zira şu vesvese öyle bir şeydir ki, cehil onu davet eder, ilim onu tardeder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Yirmibirinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Birinci Vecih - Birinci Yara" + ], + "title": "Birinci Vecih - Birinci Yara", + "content": "Şeytan evvela şübheyi kalbe atar Eğer kalb kabul etmezse, şübheden şetme döner Hayale karşı şetme benzer bazı pis hatıraları ve münafi-i edeb çirkin halleri tasvir eder Kalbe Eyvah dedirtir, yese düşürtür Vesveseli adam zanneder ki kalbi, Rabbine karşı su-i edebde bulunuyor Müdhiş bir halecan ve heyecan hisseder Bundan kurtulmak için huzurdan kaçar, gaflete dalmak ister Bu yaranın merhemi budur Bak ey biçare vesveseli adam Telaş etme Çünki senin hatırına gelen şetm değil, belki tahayyüldür Tahayyül-ü küfür, küfür olmadığı gibi tahayyül-ü şetm dahi, şetm değildir Zira mantıkça tahayyül, hüküm değildir Şetm ise, hükümdür Hem bununla beraber o çirkin sözler, senin kalbinin sözleri değil Çünki senin kalbin ondan müteessir ve müteessiftir Belki kalbe yakın olan lümme-i şeytaniden geliyor Vesvesenin zararı, tevehhüm-ü zarardır Yani onu zararlı tevehhüm etmekle, kalben mutazarrır olmaktır Çünki hükümsüz bir tahayyülü hakikat tevehhüm eder Hem şeytanın işini kendi kalbine mal eder Onun sözünü, ondan zanneder Zarar anlar, zarara düşer Zaten şeytanın da istediği odur İkinci Vecih budur ki Manalar kalbden çıktıkları vakit, suretlerden çıplak olarak hayale girerler oradan suretleri giyerler Hayal ise, her vakit bir sebeb tahtında bir nevi suretleri nesceder Ehemmiyet verdiği şeyin suretlerini yol üstünde bırakır Hangi mana geçse ya ona giydirir, ya takar, ya bulaştırır, ya perde eder Eğer manalar münezzeh ve temiz iseler, suretler mülevves ve rezil ise giymek yoktur, fakat temas var Vesveseli adam, teması telebbüsle iltibas eder Eyvah der Kalbim ne kadar bozulmuş Bu sefillik, bu hısset-i nefs, beni matrud eder Şeytan onun şu damarından çok istifade eder Şu yaranın merhemi şudur Dinle ey biçare Nasılki, senin namazın edeb-i nezihanesinin vesilesi olan zahiri taharete, batnının batınındaki necaset ona tesir etmez ve bozmaz Öyle de Maani-i mukaddesenin, suret-i mülevveseye mücavereti zarar etmez Mesela sen ayat-ı İlahiyeyi tefekkür ediyorsun Birden bir maraz, ya bir iştiha, ya bevl gibi bir emr-i müheyyic şiddetle senin hissine dokunuyor Elbette senin hayalin, deva-i illet ve kaza-i hacetin levazımatını görecek, bakacak, onlara münasib süfli suretleri nescedecek ve gelen manalar ortalarından geçecekler Geçeceklere ne beis vardır, ne televvüs var ve ne zarar var ve ne hatar var Yalnız hatar ise hasr-ı nazardır, zann-ı zarardır Üçüncü Vecih budur ki Eşya mabeynlerinde, bazı münasebat-ı hafiye bulunur Hatta hiç ümid etmediğin şeyler içinde münasebet ipleri bulunur Ya bizzat bulunur veya senin hayalin, meşgul olduğu sanata göre o ipleri yapmış, onları birbiriyle bağlamış Şu sırr-ı münasebettendir ki, bazan bir mukaddes şeyi görmek, bir mülevves şeyi hatıra getirir Fenn-i Beyanda beyan olunduğu gibi, Hariçte uzaklık sebebi olan zıddiyet ise, hayalde sebeb-i kurbiyettir Yani İki zıddın suretlerinin cemine vasıta, bir münasebet-i hayaliyedir Bu münasebetle gelen tahattura, tedai-yi efkar tabir edilir Mesela Sen namazda, münacatta, Kabe karşısında, huzur-u İlahide iken, ayatı tefekkürde olduğun bir halde şu tedai-yi efkar, seni tutup en uzak malayaniyat-ı rezileye sevkeder Senin başın, böyle bir tedai-yi efkara mübtela ise, sakın telaş etme Belki intibaha geldiğin anda, dön Aman ne kusur ettim deyip tedkikle meşgul olup durma Ta o zaif münasebet, senin dikkatinle kuvvet peyda etmesin Zira teessür gösterdikçe, ehemmiyet verdikçe, senin o zaif tahatturun melekeye döner Bir maraz-ı hayali olur Korkma, maraz-ı kalbi değil Şu nevi tahattur ise, galiben ihtiyarsızdır Hususan hassas asabilerde daha galibdir Şeytan, şu nevi vesvesenin madenini çok işlettirir Şu yaranın merhemi şudur ki Tedai-yi efkar, galiben ihtiyarsızdır Onda mesuliyet yoktur Hem tedaide, mücaveret var temas ve ihtilat yoktur Onun için, efkarın keyfiyetleri, birbirine sirayet etmez, birbirine zarar vermez Nasılki şeytan ile melek-i ilham, kalb taraflarında mücaveretleri var ve füccar ve ebrarın karabetleri ve bir meskende durmaları, zarar vermez Öyle de, tedai-yi efkar saikasıyla istemediğin pis hayalat, gelip nezih efkarın içine girse zarar vermez Meğer kasden olsa veya zarar zannıyla onunla ziyade meşgul olsa Hem bazan kalb yoruluyor Fikir, kendini eğlendirmek için rastgele bir şeyle meşgul olur Şeytan fırsat bulur, pis şeyleri önüne serpiyor, sürüyor", + "gaye": "Vesvesenin mahiyetini açıklayarak, vesveseli kişinin yaşadığı sıkıntıların aslında kalp kaynaklı olmadığını, şeytanın bir oyunu olduğunu ve bu tür vesveselerle nasıl başa çıkılacağını öğretmek.", + "konular": [ + "Vesvesenin Şeytandan Kaynaklandığı", + "Şüphe ve Şetmin Farkı", + "Tahayyülün Hüküm Olmaması", + "Kalb-i Vesvesenin Ayrımı", + "Suret ve Mana İlişkisi", + "İki Zıddın Hayalde Yakınlığı", + "Tedai-yi Efkarın İhtiyarsızlığı", + "Vesvesenin Zararı ve Tevehhümü", + "Namazda Gelen Çirkin Hayaller" + ], + "kavramlar": [ + "Vesvese", + "Şeytan", + "Şüphe", + "Şetm", + "Tahayyül", + "Lümme-i Şeytaniye", + "Mana", + "Suret", + "Münasebat-ı Hafiye", + "Tedai-yi Efkar", + "Gaflet", + "Tevehhüm" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Vesvese", + "vecize": "Vesvesenin zararı, tevehhüm-ü zarardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Yirmibirinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dördüncü Vecih" + ], + "title": "Dördüncü Vecih", + "content": "Amelin en iyi suretini taharriden neşet eden bir vesvesedir ki, takva zannıyla teşeddüd ettikçe hal ona şiddetlenir Hatta bir dereceye varır ki, o adam amelin daha evlasını ararken, harama düşer Bazan bir sünnetin araması, bir vacibi terkettiriyor Acaba amelim sahih oldu mu der, iade eder Bu hal devam eder Gayet yese düşer Şeytan şu halinden istifade eder, onu yaralar Şu yaranın iki merhemi var", + "gaye": "Amel konusunda takva zannıyla vesveseye düşen bir kişinin durumunu ve bu durumdan kurtulmanın yollarını anlatmak.", + "konular": [ + "Takva zannıyla ortaya çıkan vesvese", + "Vesvesenin şiddetlenmesi ve harama düşme riski", + "Sünnet arayışının vacibi terk ettirmesi", + "Amelin sıhhati konusunda şüphe ve tekrarlamalar", + "Ye'se düşme ve şeytanın istifadesi", + "Vesvese yarasının merhemleri" + ], + "kavramlar": [ + "Vesvese", + "Takva", + "Amel", + "Sünnet", + "Vacip", + "Haram", + "Yeis", + "Şeytan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vesvese", + "vecize": "Bazan bir sünnetin araması, bir vacibi terkettiriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Yirmibirinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dördüncü Vecih", + "Birinci merhem" + ], + "title": "Birinci merhem", + "content": "Bu gibi vesvese ehl-i İtizale layıktır Çünki onlar derler Medar-ı teklif olan efal ve eşya, kendi zatında, ahiret itibariyle ya hüsnü var sonra o hüsne binaen emredilmiş veya kubhu var sonra ona binaen nehyedilmiş Demek eşyada, ahiret ve hakikat nokta-i nazarında olan hüsün ve kubh zatidir emir ve nehy-i İlahi ona tabidir Bu mezhebe göre, insan her işlediği amelde şöyle bir vesvese gelir Acaba amelim nefs-ül emirdeki güzel surette yapılmış mıdır Amma mezheb-i hak olan Ehl-i Sünnet ve Cemaat derler ki Cenab-ı Hak bir şeye emreder, sonra hasen olur Nehyeder, sonra kabih olur Demek emir ile güzellik, nehy ile çirkinlik tahakkuk eder Hüsün ve kubh mükellefin ıttılaına bakar ve ona göre takarrür eder Şu hüsün ve kubh ise, suri ve dünyaya bakan yüzünde değil, belki ahirete bakan yüzdedir Mesela, sen namaz kıldın veya abdest aldın Halbuki namazını ve abdestini fesada verecek bir sebeb, nefs-ül emirde varmış Lakin sen ona hiç muttali olmadın Senin namazın ve abdestin hem sahihtir, hem hasendir Mutezile der Hakikatte kabih ve fasiddir Lakin senden kabul edilir Çünki cehlin var, bilmedin ve özrün var Öyle ise Ehl-i Sünnet mezhebine göre, zahir-i şeriate muvafık olarak işlediğin ameline Acaba sahih olmuş mu deyip vesvese etme Fakat, Kabul olmuş mu de Gururlanma, ucbe girme", + "gaye": "Ehl-i Sünnet ve Cemaat mezhebinin amel ve ibadetlerin sıhhati konusundaki anlayışını açıklayarak, Mutezile'nin bu konudaki görüşleriyle arasındaki farkı ortaya koymak ve vesveseye düşen müminlere rehberlik etmek.", + "konular": [ + "Ehl-i Sünnet ve Cemaat mezhebi", + "Mutezile mezhebi", + "Hüsün ve kubh (güzellik ve çirkinlik) kavramı", + "Amellerin sıhhati ve kabulü", + "Vesvese ile mücadele", + "İlahi emir ve nehyin etkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Vesvese", + "Mutezile", + "Ehl-i Sünnet", + "Cemaat", + "Hüsün", + "Kubh", + "Emir", + "Nehy", + "Teklif", + "Sahih", + "Kabul", + "Gurur", + "Ucb" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vesvese", + "vecize": "Ehl-i Sünnet mezhebine göre, zahir-i şeriate muvafık olarak işlediğin ameline Acaba sahih olmuş mu deyip vesvese etme. Fakat, Kabul olmuş mu de Gururlanma, ucbe girme.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Yirmibirinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dördüncü Vecih", + "İkinci merhem" + ], + "title": "İkinci merhem", + "content": "Dinde harec yoktur لاَ حَرَجَ فِى الدِّينِ Madem dört mezheb haktır Madem istiğfara müncer olan derk-i kusur ise, gurura müncer olan hüsn-ü amelin rüyetine -böyle vesveseli adama- müreccahtır Yani böyle vesveseli adam, amelini güzel görüp gurura düşmektense, amelini kusurlu görse, istiğfar etse, daha evladır Madem böyledir, sen vesveseyi at Şeytana de ki Şu hal, bir harecdir Hakikat-ı hale muttali olmak güçtür Dindeki yüsre münafidir اَلدِّينُ يُسْرٌ لاَ حَرَجَ فِى الدِّينِ esasına muhaliftir Elbette böyle amelim bir mezheb-i hakka muvafık gelir O bana kafidir Hem laakal ben aczimi itiraf ederek ibadeti layık-ı vechile eda edemediğimden istiğfar ve tazarru ile merhamet-i İlahiyeye dehalet edip, kusurum affolunmak, kusurlu amelim kabul olunmak için mütezellilane bir niyaza vesiledir", + "gaye": "Vesveseli bir insanın ibadetlerindeki eksiklikler ve günahları sebebiyle duyduğu endişeyi gidermek, onun amellerini kusurlu görmenin gurura kapılmaktan daha hayırlı olduğunu vurgulamak ve dinde kolaylık ilkesi çerçevesinde Allah'ın merhametine sığınmanın önemini kavratmak.", + "konular": [ + "Vesvese ile mücadele", + "Dinde kolaylık (yüsr) ilkesi", + "Dört mezhebin hak olması", + "İstiğfar ve tevazuun önemi", + "Kusurlu amelin kabulü için niyaz", + "Gururdan kaçınmak" + ], + "kavramlar": [ + "Vesvese", + "Hac", + "Mezhep", + "İstiğfar", + "Gurur", + "Yüsr", + "Tazarru", + "Rahmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vesvese", + "vecize": "Madem istiğfara müncer olan derk-i kusur ise, gurura müncer olan hüsn-ü amelin rüyetine -böyle vesveseli adama- müreccahtır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Yirmibirinci Söz'ün İkinci Makamı", + "BEŞİNCİ VECİH" + ], + "title": "BEŞİNCİ VECİH", + "content": "Mesail-i imaniyede şübhe suretinde gelen vesvesedir Biçare vesveseli adam, bazan tahayyülü, taakkul ile iltibas eder Yani Hayale gelen bir şübheyi, akla girmiş bir şübhe tevehhüm edip, itikadına halel gelmiş zanneder Hem bazan tevehhüm ettiği bir şübheyi, imana zarar veren bir şek zanneder Hem bazan tasavvur ettiği bir şübheyi, tasdik-ı akliye girmiş bir şübhe zanneder Hem bazan bir emr-i küfride tefekkürü, küfür zanneder Yani dalaletin esbabını anlamak suretinde kuvve-i müfekkirenin cevelanını ve tedkikatını ve bitarafane muhakemesini, hilaf-ı iman zanneder İşte telkinat-ı şeytaniyenin eseri olan şu zanlardan ürkerek, Eyvah Kalbim bozulmuş, itikadıma halel gelmiş der O haller, galiben ihtiyarsız olduğundan, cüz-i ihtiyarisiyle ıslah edemediğinden yese düşer Bu yaranın merhemi şudur ki tahayyül-ü küfür, küfür olmadığı gibi tevehhüm-ü küfür dahi, küfür değildir Tasavvur-u dalalet dalalet olmadığı gibi tefekkür-ü dalalet dahi, dalalet değildir Çünki hem tahayyül, hem tevehhüm, hem tasavvur, hem tefekkür tasdik-ı akliden ve izan-ı kalbiden ayrıdırlar, başkadırlar Onlar bir derece serbesttirler Cüz-i ihtiyariyeyi pek dinlemiyorlar Teklif-i dini altına çok giremiyorlar Tasdik ve izan, öyle değiller Bir mizana tabidirler Hem tahayyül, tevehhüm, tasavvur, tefekkür, nasılki tasdik ve izan değiller Öyle de şübhe ve tereddüd sayılmazlar Fakat eğer lüzumsuz tekrar ede ede müstakar bir hale gelse, o vakit hakiki bir nevi şübhe, ondan tevellüd edebilir Hem bitarafane muhakeme namıyla veya insaf namına deyip, şıkk-ı muhalifi iltizam ede ede, ta öyle bir hale gelir ki, ihtiyarsız taraf-ı muhalifi iltizam eder Ona vacib olan hakkın iltizamı kırılır O da tehlikeye düşer Hasmın veya şeytanın bir vekil-i fuzulisi olacak bir halet, zihninde takarrür eder Şu nevi vesvesenin en mühimi budur ki Vesveseli adam, imkan-ı zati ile imkan-ı zihniyi birbiriyle iltibas eder Yani Bir şeyi zatında mümkün görse, o şeyi zihnen dahi mümkün ve aklen meşkuk tevehhüm eder Halbuki İlm-i Kelamın kaidelerindendir ki İmkan-ı zati ise, yakin-i ilmiye münafi değil ve zaruret-i zihniyeye zıddiyeti yoktur Mesela Şu dakikada Karadenizin yere batması, zatında mümkündür ve o imkan-ı zati ile muhtemeldir Halbuki yakinen, o denizin yerinde olduğunu hükmediyoruz, şübhesiz biliyoruz Ve o ihtimal-i imkani ve o imkan-ı zati, bize şek vermez, bir şübhe getirmez, yakinimizi bozmaz Mesela Şu güneş zatında mümkündür ki, bugün gurub etmesin veya yarın tulu etmesin Halbuki bu imkan yakinimize zarar vermez, şübhe getirmez İşte bunun gibi, mesela hakaik-i imaniyeden olan hayat-ı dünyeviyenin gurubuna ve hayat-ı uhreviyenin tuluuna, imkan-ı zati cihetinde gelen vehimler, yakin-i imaniye zarar vermez Hem لاَ عِبْرَةَ ِلْلاِحْتِمَالِ الْغَيْرِ النَّاشِئِ عَنْ دَلِيلٍ yani Bir delilden neşet etmeyen bir ihtimalin hiç ehemmiyeti yoktur olan kaide-i meşhure hem usul-üd din, hem usul-ül fıkhın kaide-i mukarreresindendir Eğer desen Bu derece müminlere muzır ve müzic olan vesvese, ne hikmete binaen bize bela olmuş Elcevab İfrata varmamak, hem galebe çalmamak şartıyla, asl-ı vesvese teyakkuza sebebdir, taharriye daidir, ciddiyete vesiledir Lakaydlığı atar, tehavünü defeder Onun için Hakim-i Mutlak, şu dar-ı imtihanda, şu meydan-ı müsabakada bize bir kamçı-yı teşvik olarak, vesveseyi şeytanın eline vermiş Beşerin başına vuruyor Şayet ziyade incitse, Hakim-i Rahime şekva etmeli, Euzü billahi mineşşeytanirracim demeli Yirmi İkinci Söz [İki makamdır]", + "gaye": "İman meselelerinde ortaya çıkan vesveselerin mahiyetini açıklayarak, bu vesveselerin imana zarar vermediğini ve onlardan nasıl kurtulunacağını öğretmek; vesvesenin hikmetini ve faydalarını izah etmek.", + "konular": [ + "Vesvesenin tanımı ve türleri", + "Tahayyül, tevehhüm, tasavvur ve tefekkürün imandan ayrı oluşu", + "İmkan-ı zati ile imkan-ı zihninin karıştırılması", + "İhtimalin ehemmiyetsizliği kaidesi", + "Vesvesenin hikmeti ve faydaları", + "Vesveseye karşı korunma yolları" + ], + "kavramlar": [ + "Vesvese", + "İman", + "Şüphe", + "Tahayyül", + "Tevehhüm", + "Tasavvur", + "Tefekkür", + "Tasdik", + "İzan", + "İmkan-ı zati", + "İmkan-ı zihni", + "Yakin", + "Dalalet", + "Nefis", + "Şeytan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vesvese", + "vecize": "Tahayyül-ü küfür, küfür olmadığı gibi tevehhüm-ü küfür dahi, küfür değildir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam" + ], + "title": "Birinci Makam", + "content": "بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ وَيَضْرِبُ اللَّهُ اْلاَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ وَ تِلْكَ اْلاَمْ��َالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ Bir zaman iki adam, bir havuzda yıkandılar Fevkalade bir tesir altında kendilerinden geçtiler Gözlerini açtıkları vakit gördüler ki acib bir aleme götürülmüşler Öyle bir alem ki, kemal-i intizamından bir memleket hükmünde, belki bir şehir hükmünde, belki bir saray hükmündedir Kemal-i hayretlerinden etraflarına baktılar Gördüler ki Bir cihette bakılsa azim bir alem görünüyor Bir cihette bakılsa, muntazam bir memleket Bir cihette bakılsa, mükemmel bir şehir Diğer bir cihette bakılsa, gayet muhteşem bir alemi içine almış bir saraydır Şu acaib alemde gezerek seyran ettiler Gördüler ki Bir kısım mahluklar var bir tarz ile konuşuyorlar, fakat bunlar onların dillerini bilmiyorlar Yalnız işaretlerinden anlaşılıyor ki, mühim işler görüyorlar ve ehemmiyetli vazifeler yapıyorlar O iki adamdan birisi, arkadaşına dedi ki “Şu acib alemin elbette bir müdebbiri ve şu muntazam memleketin bir maliki, şu mükemmel şehrin bir sahibi, şu musanna sarayın bir ustası vardır Biz çalışmalıyız, onu tanımalıyız Çünki anlaşılıyor ki, bizi buraya getiren odur Onu tanımazsak kim bize meded verecek Dillerini bilmediğimiz ve onlar bizi dinlemedikleri şu aciz mahluklardan ne bekleyebiliriz Hem koca bir alemi bir memleket suretinde, bir şehir tarzında, bir saray şeklinde yapan ve baştan başa harika şeylerle dolduran ve müzeyyenatın envaıyla tezyin eden ve ibretnüma mucizatlarla donatan bir zat, elbette bizden ve buraya gelenlerden bir istediği vardır Onu tanımalıyız Hem ne istediğini bilmekliğimiz lazımdır” Öteki adam dedi “İnanmam, böyle bahsettiğin gibi bir zat bulunsun ve bütün bu alemi tek başıyla idare etsin” Arkadaşı cevaben dedi ki “Bunu tanımazsak, lakayd kalsak, menfaati hiç yok zararı olsa pek azimdir Eğer tanımasına çalışsak, meşakkati pek hafiftir, menfaati olursa pek azimdir Onun için ona karşı lakayd kalmak, hiç kar-ı akıl değildir” O serseri adam dedi “Ben bütün rahatımı, keyfimi onu düşünmemekte görüyorum Hem böyle aklıma sığışmayan şeylerle uğraşmayacağım Bütün bu işler, tesadüfi ve karmakarışık işlerdir, kendi kendine dönüyor benim neme lazım” Akıllı arkadaşı ona dedi “Senin bu temerrüdün beni de, belki çokları da belaya atacaktır Bir edebsizin yüzünden, bazan olur ki, bir memleket harab olur” Yine o serseri dönüp dedi ki “Ya katiyen bana isbat et ki bu koca memleketin tek bir maliki, tek bir sanii vardır Yahut bana ilişme” Cevaben arkadaşı dedi “Madem inadın divanelik derecesine çıkmış o inadınla bizi ve belki memleketi bir kahre giriftar edeceksin Ben de sana on iki bürhan ile göstereceğim ki Bir saray gibi şu alemin, bir şehir gibi şu memleketin, tek bir ustası vardır ve o usta, her şeyi idare eden yalnız odur Hiçbir cihette noksaniyeti yoktur Bize görünmeyen o usta, bizi ve her şeyi görür ve sözlerini işitir Bütün işleri mucize ve harikadır Bütün bu gördüğümüz ve dillerini bilmediğimiz şu mahluklar onun memurlarıdır”", + "gaye": "Kainatın tesadüfi olmayıp, tek bir Yaratıcıya ait olduğunun delillerle kavranması ve bu Yaratıcıyı tanımanın ehemmiyetinin idraki", + "konular": [ + "Kainatın mükemmel düzeni ve intizamı", + "Kainatın bir sahibi ve yöneticisinin varlığı", + "Allah'ı tanımanın önemi ve faydaları", + "Allah'ı inkâr etmenin tehlikeleri ve zararları", + "İmanın delillerle desteklenmesi gerekliliği", + "Tesadüfün imkansızlığı ve karmakarışıklık iddialarının çürütülmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "İntizam", + "Sanat", + "Hikmet", + "İman", + "Küfür", + "Tesadüf", + "Edeb" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Müdebbir", + "vecize": "Bunu tanımazsak, lakayd kalsak, menfaati hiç yok zararı olsa pek azimdir. Eğer tanımasına çalışsak, meşakkati pek hafiftir, menfaati olursa pek azimdir. Onun için ona karşı lakayd kalmak, hiç kar-ı akıl değildir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Birinci Bürhan" + ], + "title": "Birinci Bürhan", + "content": "Gel her tarafa bak, her şeye dikkat et Bütün bu işler içinde gizli bir el işliyor Çünki bak, bir dirhem kadar kuvveti olmayan * bir çekirdek küçüklüğünde bir şey, binler batman yükü kaldırıyor *{Haşiye-1 Ağaçları başlarında taşıyan çekirdeklere işarettir} Zerre kadar şuuru * olmayan, gayet hakimane işler görüyor *{Haşiye-2 Kendi kendine yükselmeyen ve meyvelerin sıkletine dayanmayan üzüm çubukları gibi nazenin nebatatın, başka ağaçlara latif eller atıp sarmalarına ve onlara yüklenmelerine işarettir} Demek bunlar kendi kendilerine işlemiyorlar Onları işlettiren gizli bir kudret sahibi vardır Eğer kendi başına olsa, bütün baştan başa bu gördüğümüz memlekette her iş mucize, her şey mucizekar bir harika olmak lazım gelir Bu ise, bir safsatadır", + "gaye": "Kainattaki intizamın ve işleyişin arkasında gizli bir kudret sahibi olduğunu, yani Allah'ın varlığını ve birliğini ispat etmek ve bu hakikatin apaçık bir mucize olduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Allah'ın varlığına deliller", + "Kainattaki intizam ve hikmet", + "Tevhid", + "Doğadaki mucizeler", + "İlahi kudretin ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "Kudret", + "Mucize", + "Hakimiyet", + "Şuur", + "İntizam" + ], + "yas_gurubu": [ + "Ortaokul", + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kudret", + "vecize": "Demek bunlar kendi kendilerine işlemiyorlar Onları işlettiren gizli bir kudret sahibi vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "İkinci Bürhan" + ], + "title": "İkinci Bürhan", + "content": "Gel bütün bu ovaları, bu meydanları, bu menzilleri süslendiren şeyler üstünde dikkat et Her birisinde o gizli zattan haber veren işler var Âdeta her biri birer turra, birer sikke gibi, o gaybi zattan haber veriyorlar İşte gözünün önünde, bak bir dirhem pamuktan * ne yapıyor *{Haşiye-3 Tohuma işarettir Mesela Zerre gibi bir afyon büzrü, bir dirhem gibi bir zerdali nüvatı, bir kavun çekirdeği, nasıl çuhadan daha güzel dokunmuş yapraklar, patiskadan daha beyaz ve sarı çiçekler, şekerlemeden daha tatlı ve köftelerden ve konserve kutularından daha latif, daha leziz, daha şirin meyveleri hazine-i rahmetten getiriyorlar, bize takdim ediyorlar} Bak, kaç top çuha ve patiska ve çiçekli kumaş çıktı Bak, ondan ne kadar şekerlemeler, yuvarlak tatlı köfteler yapılıyor ki, bizim gibi binler adam giyse ve yese, kafi gelir Hem de bak, bu demiri, toprağı, suyu, kömürü, bakırı, gümüşü, altunu gaybi avucuna aldı, bir et parçası * yaptı bak gör *{Haşiye-4 Unsurlardan cism-i hayvaniyi halk ve nutfeden zihayatı icad etmeye işarettir} İşte ey akılsız adam Bu işler öyle bir zata mahsustur ki bütün bu memleket, bütün eczasıyla onun mucize-i kuvveti altında duruyor, her arzusuna ram oluyor", + "gaye": "Kainattaki her bir varlığın, gizli bir kudret sahibi olan Allah'ın varlığını ve birliğini gösteren birer delil olduğunu, O'nun sonsuz kudretini ve rahmetini eserleri üzerinden idrak ettirmek.", + "konular": [ + "Allah'ın kudretinin ve sanatının kainattaki tecellileri", + "Tohumdan meyveye dönüşümdeki mucize", + "Maddelerin canlı varlığa dönüşümündeki ilahi kudret", + "İman hakikatlerinin ispatı", + "Tevhid delilleri", + "Akıl ve tefekkürün önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Kudret", + "Sanat", + "Rahmet", + "Tevhid", + "Mucize", + "Hazine" + ], + "yas_gurubu": [ + "Ortaokul", + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kudret", + "vecize": "Bu işler öyle bir zata mahsustur ki bütün bu memleket, bütün eczasıyla onun mucize-i kuvveti altında duruyor, her arzusuna ram oluyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Üçüncü Bürhan" + ], + "title": "Üçüncü Bürhan", + "content": "Gel, bu müteharrik antika * sanatlarına bak Her birisi öyle bir tarzda yapılmış adeta bu koca sarayın bir küçük nüshasıdır *{Haşiye-5 Hayvanlara ve insanlara işarettir Zira hayvan, şu alemin küçük bir fihristesi ve mahiyet-i insaniye, şu kainatın bir misal-i musaggarı olduğundan adeta alemde ne varsa, insanda nümunesi vardır} Bütün bu sarayda ne varsa, o küçücük müteharrik makinelerde bulunuyor Hiç mümkün müdür ki, bu sarayın ustasından başka birisi gelip, bu acib sarayı küçük bir makinede dercetsin Hem hiç mümkün müdür ki, bir kutu kadar bir makine bütün bir alemi içine aldığı halde, tesadüfi veyahut abes bir iş içinde bulunsun Demek bütün gözün gördüğü ne kadar antika makineler var, o gizli zatın birer sikkesi hükmündedirler Belki birer dellal, birer ilanname hükmündedirler Lisan-ı halleriyle derler ki “Biz öyle bir zatın sanatıyız ki Bütün bu alemimizi, bizi yaptığı ve sühuletle icad ettiği gibi kolaylıkla yapabilir bir zattır”", + "gaye": "Kainattaki her bir varlığın, özellikle de canlıların (hayvan ve insan), Allah'ın sonsuz kudret ve sanatının birer delili olduğunu ve bu deliller aracılığıyla Allah'ın birliğini ve büyüklüğünü idrak ettirmek.", + "konular": [ + "Kainatın ve içindeki varlıkların sanatsal mükemmelliği", + "Canlıların (insan ve hayvan) yaratılışındaki incelikler ve ilahi sanat", + "Büyük bir eserin küçük bir nüshasında da aynı mükemmelliğin bulunması", + "Allah'ın kudret ve sanatının delilleri", + "Tesadüfün ve abesiyetin imkansızlığı", + "Kainatın Allah'ın varlığına delil olması", + "Allah'ın her şeyi kolaylıkla yaratabileceği" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Sanat", + "Kudret", + "Sıfat", + "Delil", + "Yaratılış", + "Nüsha", + "Makine" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Müteharrik", + "vecize": "Biz öyle bir zatın sanatıyız ki Bütün bu alemimizi, bizi yaptığı ve sühuletle icad ettiği gibi kolaylıkla yapabilir bir zattır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Altıncı Bürhan" + ], + "title": "Altıncı Bürhan", + "content": "Gel, bu geniş ovaya çıkacağız * *{Haşiye-9 Bahar ve yaz mevsiminde zeminin yüzüne işarettir Zira yüzbinler muhtelif mahlukatın taifeleri, birbiri içinde beraber icad edilir, ruy-i zeminde yazılır Galatsız, kusursuz, kemal-i intizamla değiştirilir Binler sofra-i Rahman açılır, kaldırılır, taze taze gelir Her bir ağaç birer tablacı, her bir bostan birer kazan hükmüne geçer} İşte o ova içinde yüksek bir dağ var Üstüne çıkacağız, ta bütün etrafı görülsün Hem her şeyi yakınlaştıracak güzel dürbünleri de beraber alacağız Çünki bu acib memlekette, acib işler oluyor Her saatte hiç aklımıza gelmeyen işler oluyor İşte bak Bu dağlar ve ovalar ve şehirler, birden değişiyor Hem nasıl değişiyor öyle bir tarzda ki Milyonlarla birbiri içinde işler gayet muntazam surette değişiyor Âdeta milyonlar mütenevvi kumaşlar birbiri içinde beraber dokunuyor gibi, pek acib tahavvülat oluyor Bak, o kadar ünsiyyet ettiğimiz ve tanıdığımız çiçekli-miçekli şeyler kayboldular Muntazaman yerlerine ve mahiyetçe onlara benzer, fakat suretçe ayrı, başkaları geldiler Âdeta şu ova, dağlar birer sahife yüzbinlerle ayrı ayrı kitablar içinde yazılıyor Hem hatasız, noksansız olarak yazılıyor İşte, bu işler yüz derece muhaldir ki kendi kendine olsun Evet nihayet derecede sanatlı, dikkatli şu işler, kendi kendine olmak bin derece muhaldir ki Kendilerinden ziyade, sanatkarlarını gösteriyorlar Hem bunları işleyici öyle muciznüma bir zattır ki, hiçbir iş, ona ağır gelmez Bin kitab yazmak, bir harf kadar ona kolay gelir Bununla beraber her tarafa bak ki, hem öyle bir hikmetle her şeyi yerli yerine koyuyor ve öyle mükrimane herkese layık oldukları lütufları yapıyor hem öyle ihsan-perverane umumi perdeler ve kapılar açıyor ki, herkesin arzularını tatmin ediyor Hem öyle sehavet-perverane sofralar kuruyor ki, bütün bu memleketin halklarına, hayvanlarına, her bir taifesine has ve layık, belki her bir ferdine mahsus ismiyle ve resmiyle bir tabla-yı nimet veriliyor İşte dünyada bundan muhal bir şey var mı ki, bu gördüğümüz işler içinde tesadüfi işler bulunsun veya abes ve faidesiz olsun veya müteaddid eller karışsın veya ustası her şeye muktedir olmasın veya her şey ona müsahhar olmasın İşte ey arkadaş Haddin varsa buna karşı bir bahane bul", + "gaye": "Kainattaki her şeyin Allah'ın varlığını, birliğini, kudretini, ilmini, hikmetini, cömertliğini ve sanatını gösterdiğini delillerle açıklayarak imanı güçlendirmek.", + "konular": [ + "Kainatın muntazam işleyişi", + "Doğadaki değişim ve dönüşüm", + "Allah'ın sanatının ve kudretinin delilleri", + "Varlıkların tesadüfen olamayacağı", + "Allah'ın hikmeti ve lütufları", + "Rızıklandırma ve sofra-i Rahman" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Kudret", + "İlim", + "Hikmet", + "Sanat", + "İhsan", + "Suhulet", + "Muciznüma", + "Seket", + "Haşiye", + "Tablacı", + "Kazan", + "Dürbün" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muntazam", + "vecize": "İşte bu işler yüz derece muhaldir ki kendi kendine olsun.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Yedinci Bürhan" + ], + "title": "Yedinci Bürhan", + "content": "Ey arkadaş gel Şimdi bu cüziyatı bırakıp, saray şeklindeki bu acib alemin eczalarının birbirine karşı olan vaziyetlerine dikkat edeceğiz İşte bak Bu alemde o derece intizam ile külli işler yapılıyor ve umumi inkılablar oluyor ki, adeta bütün bu saraydaki mevcud taşlar, topraklar, ağaçlar, her bir şey, birer fail-i muhtar gibi bütün bu alemin nizamat-ı külliyesini gözetip, ona göre tevfik-ı hareket ediyor Birbirinden en uzak şeyler, birbirinin imdadına koşuyor İşte bak Gaibden acib bir kafile * çıkıp geliyor *{Haşiye-10 Umum hayvanatın erzakını taşıyan, nebatat ve eşcar kafileleridir} Merkebleri ağaçlara, nebatlara, dağlara benzerler Başlarında birer tabla-yı erzak taşıyorlar İşte bak Bu tarafta bekleyen muhtelif hayvanatın erzaklarını getiriyorlar Hem de bak Bu kubbede o azim elektrik lambası * onlara ışık verdiği gibi, bütün taamlarını öyle güzel pişiriyor *{Haşiye-11 O azim elektrik lambası, Güneşe işarettir} yalnız, pişirilecek taamlar bir dest-i gaybi tarafından birer ipe takılıp * ona karşı tutuluyor *{Haşiye-12 İp ve ipe takılan taam ise, ağacın ince dalları ve leziz meyveleridir} Bu tarafa da bak Bu biçare zaif, nahif, kuvvetsiz hayvancıklar Nasıl onların başı önünde, latif gıda ile dolu iki tulumbacık * takılmış, iki çeşme gibi yalnız o kuvvetsiz mahluk, onu ağzına yapıştırması kafidir *{Haşiye-13 İki tulumbacık ise, validelerin memelerine işarettir} Elhasıl Bütün bu alemin bütün eşyası, birbirine bakar gibi, birbirine yardım eder Birbirini görür gibi, birbirine el-ele verir Birbirinin işini tekmil için, birbirine omuz-omuza veriyor Bel-bele verip beraber çalışıyorlar Her şeyi buna kıyas et tadad ile bitmez İşte bütün bu haller, iki kere iki dört eder derecesinde kati gösterir ki şu saray-ı acibin ustasına yani şu garib alemin sahibine her şey müsahhardır Her şey onun hesabına çalışır Her şey ona bir emirber nefer hükmündedir Her şey onun kuvvetiyle döner Her şey onun emriyle hareket eder Her şey onun hikmetiyle tanzim olur Her şey onun keremiyle muavenet eder Her şey onun merhametiyle başkasının imdadına koşar, yani koşturulur Ey arkadaş Haddin varsa buna karşı bir söz söyle", + "gaye": "Kainattaki intizam ve yardımlaşma üzerinden Allah'ın birliğini, kudretini, merhametini ve hikmetini ispatlamak.", + "konular": [ + "Kainattaki mükemmel düzen ve intizam", + "Eşya arasındaki karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma", + "Hayvanatın rızıklandırılması", + "Nebatat ve eşcarın birer erzak kafilesi gibi işlev görmesi", + "Güneşin kainattaki fonksiyonları (ışık ve pişirme)", + "Validelerin memelerinin merhamet eseri oluşu", + "Her şeyin Allah'ın emir ve kontrolünde olması", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri (Kudret, Hikmet, Kerem, Merhamet)" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "İntizam", + "Hikmet", + "Kudret", + "Merhamet", + "Kerem", + "İnayet", + "Rızık" + ], + "yas_gurubu": [ + "Ortaokul", + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "intizam", + "vecize": "Bütün bu alemin bütün eşyası, birbirine bakar gibi, birbirine yardım eder Birbirini görür gibi, birbirine el-ele verir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Sekizinci Bürhan" + ], + "title": "Sekizinci Bürhan", + "content": "Gel, ey nefsim gibi kendini akıl zanneden akılsız arkadaş Şu saray-ı muhteşemin sahibini tanımak istemiyorsun Halbuki her şey onu gösteriyor, ona işaret ediyor, ona şehadet ediyor Bütün bu şeylerin şehadetini nasıl tekzib ediyorsun Öyle ise, bu sarayı da inkar et ve Âlem yok, memleket yok de ve kendini de inkar et, ortadan çık Yahut aklını başına al, beni dinle İşte bak Şu saray içinde bulunan ve memleketi ihata eden yeknesak unsurlar, madenler var * *{Haşiye-14 Unsurlar, madenler ise pek çok muntazam vazifeleri bulunan ve izn-i Rabbani ile her muhtacın imdadına koşan ve emr-i İlahi ile her bir yere giren, meded veren ve hayatın levazımatını yetiştiren ve zihayatı emziren ve masnuat-ı İlahiyenin nescine, nakşına menşe ve müvellid ve beşik olan hava, su, ziya, toprak unsurlarına işarettir} Âdeta memleketten çıkan her şey, o maddelerden yapılıyor Demek o maddeler kimin mülkü ise, bütün ondan yapılan şeyler de onundur Tarla kimin ise, mahsulat da onundur Deniz kimin ise, içindekiler de onundur Hem bak, bu dokunan şeyler, bu nescolunan münakkaş kumaşlar, bir tek maddeden yapılıyor O maddeyi getiren, ihzar eden ve ip haline getiren, elbette bilbedahe birdir Çünki o iş, iştirak kabul etmez Öyle ise bütün nescolunan sanatlı şeyler, ona mahsustur Hem de bak, bu dokunan, yapılan şeylerin her bir cinsi, bütün memleketin her tarafında bulunuyor bütün ebna-yı cinsleriyle öyle intişar etmiş beraber olarak birbiri içinde, bir tarzda, bir anda yapılıyor, nescediliyor Demek bir tek zatın işidir, bir tek emirle hareket ediyor Yoksa böyle bir anda, bir tarzda, bir keyfiyette, bir heyette ittifak ve muvafakat, muhaldir Öyle ise bu sanatlı şeylerin her birisi, o gizli zatın bir ilannamesi hükmünde, onu gösteriyor Güya her bir çiçekli kumaş, her bir sanatlı makine, her bir tatlı lokma, o muciznüma zatın birer sikkesi, birer hatemi, birer nişanı, birer turrası hükmünde lisan-ı hal ile her birisi der “Ben kimin sanatıyım, bulunduğum sandıklar ve dükkanlar da onun mülküdür” Ve her bir nakış der “Beni kim dokudu ise, bulunduğum top da onun dokumasıdır” Her bir tatlı lokma der “Beni kim yapıyor, pişiriyorsa bulunduğum kazan dahi onundur” Her bir makine der “Beni kim yapmış ise, memlekette intişar eden bütün emsalimi de o yapıyor ve bütün memleketin her tarafında bizi yetiştiren, odur Demek memleketin maliki de odur Öyle ise, bütün bu memlekete, bu saraya malik kimse, o bize malik olabilir” Mesela, nasıl miriye mahsus tek bir palaska veyahut bir tek düğmeye malik olmak için, onları yapan bütün fabrikalara malik olmak lazımdır ki, onlara hakiki malik olsun Yoksa o boşboğaz başıbozuktan, “miri malıdır” diye elinden alınıp, tecziye edilir Elhasıl Nasıl bu memleketin anasırı, memlekete muhit birer maddedir Onların maliki de, bütün memlekete malik bir tek zat olabilir Öyle de, bütün memlekette intişar eden sanatlar, birbirine benzediği ve bir tek sikke izhar ettikleri için, bütün memleket yüzünde intişar eden masnular, her bir şeye hükmeden tek bir zatın sanatları olduğunu gösteriyorlar İşte ey arkadaş Madem şu memlekette, yani şu saray-ı muhteşemde bir birlik alameti vardır bir vahdet sikkesi var Çünki bir kısım şeyler, bir iken ihatası var Bir kısım, müteaddid ise -fakat birbirine benzediği ve her tarafta bulunduğu için- bir vahdet-i neviye gösteriyor Vahdet ise, bir vahidi gösterir Demek ustası da, maliki de, sahibi de, sanii de bir olmak lazım gelir Bununla beraber sen buna dikkat et ki, bir perde-i gaybdan kalınca bir ip çıkıyor * *{Haşiye-15 Kalınca bir ip, meyvedar ağaca binler ipler ise, dallarına ve ipler başındaki elmas, nişan, ihsan, hediyeler ise, çiçeklerin aksamına ve meyvelerin envaına işarettir} Bak, sonra binler ipler ondan uzanmış Her bir ipin başına bak Birer elmas, birer nişan, birer ihsan, birer hediye takılmış Herkese göre birer hediye veriyor Acaba bilir misin ki, böyle garib bir gayb perdesinden, böyle acib ihsanatı, hedayayı şu mahluklara uzatan zatı tanımamak, ona teşekkür etmemek, ne kadar divanece bir harekettir Çünki onu tanımazsan bilmecburiye diyeceksin ki “Bu ipler uçlarındaki elmasları, sair hediyeleri kendileri yapıyorlar, veriyorlar” O vakit her ipe, bir padişahlık manasını vermek lazım gelir Halbuki gözümüzün önünde bir dest-i gaybi, o ipleri dahi yapıp o hedayayı onlara takıyor Demek bütün bu sarayda her şey, kendi nefsinden ziyade, o muciznüma zatı gösteriyor Onu tanımazsan, bütün bu şeyleri inkar etmekle, hayvandan yüz derece aşağı düşeceksin", + "gaye": "Kainatın ve içindeki her şeyin tek bir yaratıcıya ait olduğunu ve O'nu tanımak, şükretmek gerektiğini akıl yoluyla ispat etmek.", + "konular": [ + "Allah'ın varlığı ve birliği delilleri", + "Kainattaki intizam ve vahdet", + "Eşyadaki sanat ve yaratıcının ilanı", + "Nimetleri ve ihsanları veren Zat'ı tanıma ve şükretme gerekliliği", + "İnkarın akılsızlık olduğu", + "Elementlerin ve maddelerin yaratıcının malı olması" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Vahdet", + "Nefis", + "Sanat", + "Sikke", + "İhsan", + "Kainat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vahdet", + "vecize": "Bütün bu şeylerin şehadetini nasıl tekzib ediyorsun? Öyle ise, bu sarayı da inkar et ve Âlem yok, memleket yok de ve kendini de inkar et, ortadan çık. Yahut aklını başına al, beni dinle.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Dokuzuncu Bürhan" + ], + "title": "Dokuzuncu Bürhan", + "content": "Gel, ey muhakemesiz arkadaş Sen şu sarayın sahibini tanımıyorsun ve tanımak da istemiyorsun Çünki istibad ediyorsun Onun acib sanatlarını ve halatını, akla sığıştıramadığından inkara sapıyorsun Halbuki asıl istibad, asıl müşkilat ve hakiki suubetler ve dehşetli külfetler, onu tanımamaktadır Çünki onu tanısak, bütün bu saray, bu alem bir tek şey gibi kolay gelir, rahat olur bu ortadaki ucuzluk ve mebzuliyete medar olur Eğer tanımazsak ve o olmazsa, o vakit her bir şey, bütün bu saray kadar müşkilatlı olur Çünki her şey, bu saray kadar sanatlıdır O vakit ne ucuzluk ve ne de mebzuliyet kalır Belki bu gördüğümüz şeylerin birisi, değil elimize, hiç kimsenin eline geçmezdi Sen, yalnız şu ipe takılan tatlı konserve kutusuna bak * *{Haşiye-16 Konserve kutusu kudret konserveleri olan kavun, karpuz, nar, süt kutusu hindistan cevizi gibi rahmet hediyelerine işarettir} Eğer onun gizli matbaha-i muciznümasından çıkmasa idi, şimdi kırk para ile aldığımız halde, yüz liraya alamazdık Evet bütün istibad, müşkilat, suubet, helaket belki muhaliyet, onu tanımamaktadır Çünki nasıl bir ağaca bir kökte, bir kanunla, bir merkezde hayat veriliyor Binler meyvelerin teşekkülü, bir meyve gibi sühulet peyda eder Eğer o ağacın meyveleri, ayrı ayrı merkeze ve köke, ayrı ayrı kanunla rabtedilse, her bir meyve bütün ağaç kadar müşkilatlı olur Hem nasıl bütün ordunun teçhizatı bir merkezde, bir kanunda, bir fabrikadan çıksa kemmiyetçe bir neferin teçhizatı kadar kolaylaşır Eğer her bir neferin ayrı ayrı yerlerde teçhizatı yapılsa, alınsa her bir neferin teçhizatı için, bütün ordunun teçhizatına lazım fabrikalar bulunması lazımdır Aynen bu iki misal gibi Şu muntazam sarayda, şu mükemmel şehirde, şu müterakki memlekette, şu muhteşem alemde, bütün bu şeylerin icadı bir tek zata verildiği vakit o kadar kolay olur, o kadar hiffet peyda eder ki gördüğümüz nihayetsiz ucuzluğa ve mebzuliyyete ve sehavete sebebiyet verir Yoksa her şey o kadar pahalı, o kadar müşkilatlı olacak ki, dünya verilse birisi elde edilemez", + "gaye": "Allah'ı (sarayın sahibini) tanımamanın getirdiği zorlukları, karmaşayı ve imkansızlıkları; tanımamanın ise kolaylığı, ucuzluğu ve bolluğu beraberinde getirdiğini misallerle izah ederek tevhid inancının ehemmiyetini ve akli zaruretini kavratmak.", + "konular": [ + "Allah'ı tanımamanın getirdiği zorluklar ve imkansızlıklar", + "Allah'ı tanımanın getirdiği kolaylıklar ve nimetler", + "İstibadın (inkarcılığın/inatçılığın) gerçek kaynağı", + "Sanatın ve yaratılışın mükemmelliği", + "Kudret konserveleri (meyveler) misali", + "Bir kökten bin meyvenin oluşumu misali", + "Ordu teçhizatı misali", + "Tevhidin kainattaki yansımaları" + ], + "kavramlar": [ + "İstibad", + "Tevhid", + "Sanat", + "Rahmet", + "Kudret", + "İnkar", + "Müşkilat", + "Sühulet", + "Ucuzluk", + "Mebzuliyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Müşkilat", + "vecize": "Evet bütün istibad, müşkilat, suubet, helaket belki muhaliyet, onu tanımamaktadır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Onuncu Bürhan" + ], + "title": "Onuncu Bürhan", + "content": "Gel, ey bir parça insafa gelmiş arkadaş On beş gündür * biz buradayız *{Haşiye-17 On beş gün, sinn-i teklif olan on beş seneye işarettir} Eğer şu alemin nizamlarını bilmezsek, padişahını tanımazsak cezaya müstehak oluruz Özrümüz kalmadı Zira on beş gün güya bize mühlet verilmiş gibi bize ilişmiyorlar Elbette biz başıboş değiliz Bu derece nazik sanatlı, mizanlı, letafetli, ibretli masnular içinde hayvan gibi gezip bozamayız, bize bozdurmazlar Şu memleketin haşmetli malikinin elbette cezası da dehşetlidir O zat ne kadar kudretli, haşmetli bir zat olduğunu şununla anlayınız ki Şu koca alemi, bir saray gibi tanzim ediyor, bir dolap gibi çeviriyor Şu büyük memleketi bir hane gibi, hiçbir şey noksan bırakmayarak idare ediyor İşte bak, vakit-be-vakit bir kabı doldurup boşaltmak gibi şu sarayı, şu memleketi, şu şehri kemal-i intizamla doldurup, kemal-i hikmetle boşalttırıyor Bir sofrayı da kaldırıp indirmek gibi, koca memleketi baştanbaşa, çeşit çeşit sofralar, * bir dest-i gaybi tarafından kaldırır, indirir tarzında mütenevvi yemekleri sıra ile getirip yedirir *{Haşiye-18 Sofralar ise, yazda zeminin yüzüne işarettir ki, yüzer taze taze ve ayrı ayrı olarak matbaha-i rahmetten çıkan Rahmani sofralar serilir, değişirler Her bir bostan bir kazan, her bir ağaç bir tablacıdır} Onu kaldırıp başkasını getirir, sen de görüyorsun ve aklın varsa anlarsın ki, o dehşetli haşmet içinde hadsiz sehavetli bir kerem var Hem de bak ki, o gaybi zatın saltanatına, birliğine bütün bu şeyler şehadet ettiği gibi öyle de kafile kafile arkasından gelip geçen, o hakiki perde perde arkasından açılıp kapanan bu inkılablar, bu tahavvülatlar o zatın devamına, bekasına şehadet eder Çünki zeval bulan eşya ile beraber esbabları dahi kayboluyor Halbuki onların arkasından, onlara isnad ettiğimiz şeyler, tekrar oluyor Demek o eserler, onların değilmiş belki zevalsiz birinin eserleri imiş Nasıl ki bir ırmağın kabarcıkları gidiyor, arkasından gelen kabarcıklar, gidenler gibi parladığından anlaşılıyor ki onları parlattıran, daimi ve yüksek bir ışık sahibidir Öyle de Bu işlerin süratle değişmesi, arkalarından gelenlerin aynı renk alması gösteriyor ki zevalsiz daimi bir tek zatın cilveleridir, nakışlarıdır, ayineleridir, sanatlarıdır On Birinci Bürhan Gel ey arkadaş Şimdi sana geçmiş olan on bürhan kuvvetinde kati bir bürhan daha göstereceğim Gel, bir gemiye bineceğiz * şu uzakta bir cezire var, oraya gideceğiz *{Haşiye-19 Gemi tarihe ve cezire ise Asr-ı Saadete işarettir Şu asrın zulümatlı sahilinde, mimsiz medeniyetin giydirdiği libastan soyunup, zamanın denizine girip, tarih ve siyer sefinesine binip, Asr-ı Saadet ceziresine ve Ceziret-ül Arab meydanına çıkıp, Fahr-i Âlemi ASM iş başında ziyaret etmekle biliriz ki, o zat o kadar parlak bir bürhan-ı tevhiddir ki, zeminin baştanbaşa yüzünü ve zamanın geçmiş ve gelecek iki yüzünü ışıklandırmış, küfür ve dalalet zulümatını dağıtmıştır} Çünki bu tılsımlı alemin anahtarları orada olacak Hem herkes o cezireye bakıyor, oradan bir şeyler bekliyor, oradan emir alıyorlar İşte bak gidiyoruz Şimdi şu cezireye çıktık Bak pek büyük bir içtima var Şu memleketin bütün büyükleri buraya toplanmış gibi, mühim ihtifal görünüyor İyi dikkat et Bu cemiyet-i azimenin bir reisi var Gel daha yakın gideceğiz O reisi tanımalıyız İşte bak ne kadar parlak ve binden * ziyade nişanları var *{Haşiye-20 Bin nişan ise, ehl-i tahkik yanında bine baliğ olan mucizat-ı Ahmediyedir ASM} Ne kadar kuvvetli söylüyor Ne kadar tatlı bir sohbet ediyor Şu on beş gün zarfında, bunların dediklerini ben bir parça öğrendim Sen de benden öğren Bak o zat, şu memleketin muciznüma sultanından bahsediyor O sultan-ı zişan, beni sizlere gönderdi söylüyor Bak, öyle harikalar gösteriyor şübhe bırakmıyor ki, bu zat o padişahın bir memur-u mahsusudur Sen dikkat et ki, bu zatın söylediği sözü, değil yalnız şu ceziredeki mahluklar dinliyorlar, belki harikulade suretinde bütün memlekete işittiriyor Çünki uzaktan uzağa herkes buradaki nutkunu işitmeye çalışıyor Değil yalnız insanlar dinliyor, belki hayvanlar da hatta bak dağlar da onun getirdiği emirlerini dinliyorlar ki, yerlerinden kımıldanıyorlar Şu ağaçlar, işaret ettiği yere gidiyorlar Nerede istese su çıkarıyor Hatta parmağını da bir ab-ı kevser memesi gibi yapar ondan ab-ı hayat içiriyor Bak, şu sarayın kubbe-i alisinde mühim lamba, * onun işaretiyle, bir iken ikileşiyor *{Haşiye-21 Mühim lamba Kamerdir ki, onun işaretiyle iki parça olmuş Yani Mevlana Caminin dediği gibi “Hiç yazı yazmayan o ümmi zat, parmak kalemiyle sahife-i semavide bir elif yazmış bir kırkı, iki elli yapmış” Yani şaktan evvel, kırk olan mime benzer şaktan sonra iki hilal oldu, elliden ibaret olan iki nuna benzedi} Demek, bu memleket bütün mevcudatıyla onun memuriyetini tanıyor Onu gaybi bir zat-ı muciz-nümanın en has ve doğru bir tercümanıdır, bir dellal-ı saltanatı ve tılsımının keşşafı ve evamirinin tebliğine emin bir elçisi olduğunu biliyor gibi, Onu dinleyip itaat ediyorlar İşte bu zatın her söylediği sözü, etrafındaki bütün aklı başında olanlar “Evet, evet doğrudur” derler, tasdik ederler Belki şu memlekette dağlar, ağaçlar, bütün memleketleri ışıklandıran büyük nur lambası, * o zatın işaret ve emirlerine baş eğmesiyle, “Evet, evet her dediğin doğrudur” derler *{Haşiye-22 Büyük bir nur lambası Güneştir ki arzın şarktan geri dönmesiyle yeniden Güneşin görünmesi, kucağında Peygamberin ASM yatmasıyla ikindi namazını kılmayan İmam-ı Ali RA o mucizeye binaen ikindi namazını edaen kılmış} İşte ey sersem arkadaş Şu padişahın hazine-i hassasına mahsus bin nişan taşıyan şu nurani ve muhteşem ve pek ciddi zatın bütün kuvvetiyle bütün memleketin ileri gelenlerinin taht-ı tasdikinde bahsettiği bir zat-ı muciznümadan ve zikrettiği evsafından ve tebliğ ettiği evamirinde, hiçbir vecihle hilaf ve hile bulunabilir mi Bunda hilaf-ı hakikat kabilse şu sarayı, şu lambaları, şu cemaati hem vücudlarını, hem hakikatlarını tekzib etmek lazım gelir Eğer haddin varsa buna karşı itiraz parmağını uzat gör, nasıl parmağın bürhan kuvvetiyle kırılıp, senin gözüne sokulacak On İkinci Bürhan Gel, ey bir parça aklı başına gelen birader Bütün on bir bürhan kuvvetinde bir bürhan daha göstereceğim İşte bak Yukarıdan inen ve herkes ona hayretinden veya hürmetinden kemal-i dikkatle bakan, şu nurani fermana * bak *{Haşiye-23 Nurani ferman Kurana ve üstündeki turra ise icazına işarettir} O bin nişanlı zat, onun yanına durmuş, o fermanın mealini umuma beyan ediyor İşte şu fermanın üslubları öyle bir tarzda parlıyor ki, herkesin nazar-ı istihsanını celbediyor ve öyle ciddi, ehemmiyetli meseleleri zikrediyor ki, herkes kulak vermeye mecbur oluyor Çünki bütün bu memleketi idare eden ve bu sarayı yapan ve bu acaibi izhar eden zatın şuunatını, efalini, evamirini, evsafını birer birer beyan ediyor O fermanın heyet-i umumiyesinde bir turra-i azam olduğu gibi, bak her bir satırında, her bir cümlesinde taklid edilmez bir turra olduğu misillü, ifade ettiği manalar, hakikatlar, emirler, hikmetler üstünde dahi, o zata mahsus birer manevi hatem hükmünde ona has bir tarz görünüyor Elhasıl O Ferman-ı azam, güneş gibi O zat-ı azamı gösterir kör olmayan görür İşte ey arkadaş Aklın başına gelmiş ise, bu kadar kafi Eğer bir sözün varsa, şimdi söyle O inadçı adam cevaben dedi ki “Ben, senin bu bürhanlarına karşı yalnız derim “Elhamdülillah” inandım Hem güneş gibi parlak ve gündüz gibi aydın bir tarzda inandım ki Şu memleketin tek bir Malik-i Zülkemali, şu alemin tek bir Sahib-i Zülcelali, şu sarayın tek bir Sani-i Zülcemali bulunduğunu kabul ettim Allah senden razı olsun ki, beni eski inadımdan ve divaneliğimden kurtardın Getirdiğin bürhanların her birisi tek başıyla bu hakikati göstermeye kafi idi Fakat her bir bürhan geldikçe daha revnakdar, daha şirin, daha hoş, daha nurani, daha güzel marifet tabakaları, tanımak perdeleri, muhabbet pencereleri açıldığı için bekledim, dinledim” Tevhidin hakikat-ı uzmasına ve “Amentü Billah” imanına işaret eden hikaye-i temsiliye tamam oldu Fazl-ı Rahman, feyz-i Kuran, nur-u iman sayesinde tevhid-i hakikinin güneşinden, hikaye-i temsiliyyedeki on iki bürhana mukabil, on iki lema ile bir mukaddemeyi göstereceğiz وَ مِنَ اللَّهِ التَّوْفِيقُ وَ االْهِدَايَةُ Yirmi İkinci Sözün İkinci Makamı Mukaddeme بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اَللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَىْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ وَكِيلٌ لَهُ مَقَالِيدُ السَّمَوَاتِ وَ اْلاَرْضِ فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَىْءٍ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَآئِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ اِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ مَا مِنْ دَآبَّةٍ اِلاَّ هُوَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا اِنَّ رَبِّى عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ Erkan-ı imaniyenin kutb-u azamı olan iman-ı billaha dair “Katre Risalesi”nde, şu mevcudatın her birisi, elli beş lisanla Cenab-ı Hakkın vücub-u vücuduna ve vahdaniyetine delalet ve şehadetlerini icmalen beyan etmişiz Hem “Nokta Risalesi”nde, Cenab-ı Hakkın delail-i vücub ve vahdaniyetinden, her birisi bin bürhan kuvvetinde dört bürhan-ı külli zikretmişiz Hem on iki kadar arabi risalelerimde, Cenab-ı Hakkın vücub-u vücudunu ve vahdaniyetini gösteren yüzler kati bürhanları zikrettiğimizden, şimdi onlara iktifaen derin tedkikata girişmeyeceğiz Yalnız şu Yirmi İkinci Sözde Risalet-ün Nurda icmalen yazdığım on iki lemayı, iman-ı billah güneşinden göstermeğe çalışacağız", + "gaye": "Kainatın ve varlıkların tek bir yaratıcısı ve yöneticisi olduğunu, Allah'ın birliğini (tevhid) çeşitli delillerle ispatlamak ve bu delillerin ışığında imanın kalpte yerleşmesini sağlamak.", + "konular": [ + "İnsanın bu dünyadaki sorumluluğu ve başıboş bırakılmadığı", + "Allah'ın kudret ve haşmetinin kainattaki tezahürleri", + "Alemin düzeni ve intizamının Allah'ın birliğini ispatı", + "Peygamber Efendimizin (ASM) mucizeleri ve risaletinin delilleri", + "Kuran'ın mucizevi üslubu ve hakikatleri", + "Tevhidin hakikatleri ve delilleri", + "İman-ı Billah'ın ehemmiyeti", + "Risale-i Nur'un tevhid delillerini açıklamadaki rolü" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Sinn-i teklif", + "Masnu", + "Haşmet", + "Malik", + "Hikmet", + "Kerem", + "Saltanat", + "Beka", + "Bürhan", + "Mucize", + "Risalet", + "Kuran", + "İcaz", + "İman-ı Billah" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevhid", + "vecize": "Şu memleketin tek bir Malik-i Zülkemali, şu alemin tek bir Sahib-i Zülcelali, şu sarayın tek bir Sani-i Zülcemali bulunduğunu kabul ettim.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Birinci Lem'a" + ], + "title": "Birinci Lema", + "content": "Tevhid iki kısımdır Mesela Nasıl ki bir çarşıya ve bir şehre büyük bir zatın mütenevvi malları gelse, iki çeşitle onun malı olduğu bilinir Biri icmali, amiyanedir ki “Bu kadar azim mal, ondan başka kimsenin haddi değil ki sahib olabilsin” Fakat böyle ami bir adamın nezaretinde çok hırsızlık olabilir Parçalarına çok adamlar sahib çıkabilir İkinci çeşit odur ki her denk üzerinde yazıyı okur, her bir top üstünde turrayı tanır, her bir ilan üstünde mührünü bilir bir surette “Her şey o zatındır” der İşte şu halde her bir şey o zatı manen gösterir Aynen öyle de Tevhid dahi iki çeşittir Biri Tevhid-i ami ve zahiridir ki, “Cenab-ı Hak birdir, şeriki naziri yoktur, bu kainat Onundur” İkincisi Tevhid-i hakikidir ki, her şey üstünde sikke-i kudretini ve hatem-i rububiyetini ve nakş-ı kalemini görmekle doğrudan doğruya her şeyden Onun nuruna karşı bir pencere açıp Onun birliğine ve her şey Onun dest-i kudretinden çıktığına ve uluhiyetinde ve rububiyetinde ve mülkünde hiçbir vechile, hiçbir şeriki ve muini olmadığına, şuhuda yakın bir yakin ile tasdik edip iman getirmektir ve bir nevi huzur-u daimi elde etmektir Biz dahi şu Sözde, o halis ve ali tevhid-i hakikiyi gösterecek şuaları zikredeceğiz Birinci nükte içinde bir ihtar Ey esbab-perest gafil Esbab, bir perdedir Çünki izzet ve azamet öyle ister Fakat iş gören, kudret-i Samedaniyedir Çünki tevhid ve celal öyle ister ve istiklali iktiza eder Sultan-ı Ezelinin memurları, saltanat-ı rububiyetin icraatçıları değillerdir Belki o saltanatın dellallarıdırlar ve o rububiyetin temaşager nazırlarıdırlar Ve o memurlar, o vasıtalar kudretin izzetini, rububiyetin haşmetini izhar içindir Ta umur-u hasise ile kudretin mübaşereti görünmesin Acz-alud, fakr-pişe olan insani bir sultan gibi, acz ve ihtiyaç için memurları şerik ittihaz etmiş değildir Demek esbab vazedilmiş, ta aklın nazar-ı zahirisine karşı kudretin izzeti muhafaza edilsin Zira ayinenin iki vechi gibi, her şeyin bir “mülk” ciheti var ki, ayinenin mülevven yüzüne benzer Muhtelif renklere ve halata medar olabilir Biri “melekut”dur ki, ayinenin parlak yüzüne benzer Mülk ve zahir vechinde, kudret-i Samedaniyenin izzetine ve kemaline münafi halat vardır Esbab, o halata hem merci, hem medar olmak için vazedilmişler Fakat melekutiyet ve hakikat canibinde, her şey şeffaftır, güzeldir Kudretin bizzat mübaşeretine münasibdir, izzetine münafi değildir Onun için esbab sırf zahiridir, melekutiyette ve hakikatte tesir-i hakikileri yoktur Hem esbab-ı zahiriyenin diğer bir hikmeti şudur ki Haksız şekvaları ve batıl itirazları Âdil-i Mutlaka tevcih etmemek için, o şekvalara, o itirazlara hedef olacak esbab vazedilmiştir Çünki kusur onlardan çıkıyor, onların kabiliyetsizliğinden ileri geliyor Bu sırra bir misal-i latif suretinde bir temsil-i manevi rivayet ediliyor ki Hazret-i Azrail Aleyhisselam, Cenab-ı Hakka demiş ki “Kabz-ı ervah vazifesinde Senin ibadın benden şekva edecekler, benden küsecekler” Cenab-ı Hak lisan-ı hikmetle ona demiş ki “Seninle ibadımın ortasında, musibetler, hastalıklar perdesini bırakacağım Ta şekvaları onlara gidip senden küsmesinler” İşte bak, nasıl hastalıklar perdedir ecelde tevehhüm olunan fenalıklara mercidirler ve kabz-ı ervahta hakikat olarak olan hikmet ve güzellik, Azrail Aleyhisselamın vazifesine mütealliktir Öyle de Hazret-i Azrail dahi bir perdedir Kabz-ı ervahta zahiren merhametsiz görünen ve rahmetin kemaline münasib düşmeyen bazı halata merci olmak için, o memuriyete bir nazır ve kudret-i İlahiyeye bir perdedir Evet izzet ve azamet ister ki, esbab perdedar-ı dest-i kudret ola aklın nazarında Tevhid ve celal ister ki esbab ellerini çeksinler tesir-i hakikiden", + "gaye": "Tevhid-i hakikiyi anlatmak ve esbabın (sebeplerin) yaratılış hikmetlerini açıklamak.", + "konular": [ + "Tevhidin iki çeşidi: Tevhid-i ami ve Tevhid-i hakiki", + "Esbabın (sebeplerin) bir perde oluşu", + "Allah'ın kudretinin izzeti ve azameti", + "Rububiyetin icraatçıları ve dellalları", + "Allah'ın fiillerinde kusur isnat etmeme hikmeti", + "Hastalıkların ve ölüm meleğinin birer perde oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Esbab", + "Kudret", + "Rububiyet", + "İzzet", + "Azamet", + "Celal", + "Mülk", + "Melekut", + "Adil-i Mutlak" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevhid", + "vecize": "Evet izzet ve azamet ister ki, esbab perdedar-ı dest-i kudret ola aklın nazarında. Tevhid ve celal ister ki esbab ellerini çeksinler tesir-i hakikiden.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "İkinci Lem'a" + ], + "title": "İkinci Lema", + "content": "Bak şu kainat bostanına, şu zeminin bağına, şu semanın yıldızlarla yaldızlanmış güzel yüzüne dikkat et Göreceksin ki, bir Sani-i Zülcelalin, bir Fatır-ı Zülcemalin, o serilmiş ve serpilmiş masnuattan her bir masnu üstünde Halık-ı Küll-i Şeye mahsus bir sikkesi ve her bir mahluku üstünde Sani-i Küll-i Şeye has bir hatemi ve kalem-i kudretin birer menşuru olan sahaif-i leyl ve nehar, yaz ve baharda yazılan tabakat-ı mevcudat üstünde taklid kabul etmez bir turra-i garrası vardır Şimdi o sikkelerden, o hatemlerden, o turralardan nümune olarak birkaçını zikredeceğiz Mesela Hesabsız sikkelerinden, hayat üzerinde koyduğu çok sikkelerinden şu sikkeye bak ki “Bir şeyden her şey yapar, hem her şeyden bir tek şey yapar” Çünki Nutfe suyundan ve hem içilen basit bir sudan, hesabsız aza ve cihazat-ı hayvaniyeyi yapar İşte bir şeyi her şey yapmak elbette bir Kadir-i Mutlakın işidir Hem yenilen hadsiz taamlardan, -o taam ise hayvani olsun, nebati olsun- o müteaddid maddeleri, has bir cisme kemal-i intizam ile çeviren ve ondan mahsus bir cild nesceden ve ondan basit cihazları yapan elbette bir Kadir-i Küll-i Şeydir ve Alim-i Mutlaktır Evet, Halık-ı Mevt ve Hayat, şu destgah-ı dünyada, hikmetiyle hayatı öyle bir kanun-u emriye-i muciz-nüma ile idare ediyor ki, o kanunu tatbik ve icra etmek bütün kainatı kabza-i tasarrufunda tutan bir zata mahsustur İşte eğer aklın sönmemiş ise, kalbin kör olmamış ise anlarsın ki bir şeyi kemal-i sühulet ve intizamla her şey yapan ve her şeyi kemal-i mizan ve intizamla sanatkarane bir tek şey yapan, her şeyin Saniine has ve Halık-ı Küll-i Şeye mahsus bir sikkedir Mesela görsen Harika-pişe bir zat, bir dirhem pamuktan yüz top çuha ve ipek veya patiska gibi mütenevvi sair kumaşları o tek dirhem pamuktan nescetmekle beraber helva, baklava gibi çok taamları dahi ondan yapıyor Sonra görsen ki o zat, demiri ve taşı, balı ve yağı, suyu ve toprağı avucuna alır, bir güzel altun yapar Elbette katiyen hükmedeceksin ki o zat, öyle kendine has bir sanata maliktir bütün anasır-ı arziye, onun emrine müsahhar ve bütün mevalid-i türabiye, onun hükmüne bakar Evet hayattaki tecelli-i kudret ve hikmet, bu misalden bin derece daha acibdir İşte hayat üstündeki çok sikkelerden bir tek sikke", + "gaye": "Kainattaki her şeyin bir Sani-i Zülcelal tarafından yaratıldığını ve O'nun sonsuz kudretini delillerle ispatlamak, bu delillerden hayat üzerindeki 'bir şeyden her şeyi yapma, her şeyden bir tek şey yapma' prensibini açıklayarak Allah'ın birliğini ve eşsiz sanatını göstermek.", + "konular": [ + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri", + "Kainatın sanat eseri oluşu", + "Hayatın mucizevi yaratılışı", + "Allah'ın kudreti ve ilmi", + "Tevhid delilleri", + "Yaratıcıya ait mühürler ve işaretler" + ], + "kavramlar": [ + "Sani-i Zülcelal", + "Fatır-ı Zülcemal", + "Halık-ı Küll-i Şey", + "Sani-i Küll-i Şey", + "Kadir-i Mutlak", + "Alim-i Mutlak", + "Kudret", + "Hikmet", + "Hayat", + "Mevt", + "Sikke", + "Hatemi", + "Turra", + "Tevhid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Sikke", + "vecize": "Bir şeyi kemal-i sühulet ve intizamla her şey yapan ve her şeyi kemal-i mizan ve intizamla sanatkarane bir tek şey yapan, her şeyin Saniine has ve Halık-ı Küll-i Şeye mahsus bir sikkedir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Üçüncü Lem'a" + ], + "title": "Üçüncü Lema", + "content": "Bak, şu kainat-ı seyyalede, şu mevcudat-ı seyyarede cevelan eden zihayatlara Göreceksin ki Bütün zihayatlardan her bir zihayat üstünde Hayy-ı Kayyumun koyduğu çok hatemleri vardır O hatemlerden bir hatemi şudur ki O zihayat, mesela şu insan, adeta kainatın bir misal-i musaggarı, şecere-i hilkatin bir semeresi ve şu alemin bir çekirdeği gibi ki, enva-ı alemin ekser nümunelerini camidir Güya o zihayat bütün kainattan gayet hassas mizanlarla süzülmüş bir katredir Demek, şu zihayatı halketmek ve ona Rab olmak, bütün kainatı kabza-i tasarrufunda tutmak lazım gelir İşte, eğer aklın evhamda boğulmamış ise anlarsın ki Bir kelime-i kudreti, mesela bal arısını ekser eşyaya bir nevi küçük fihriste yapmak ve bir sahifede mesela insanda şu kitab-ı kainatın ekser meselelerini yazmak, hem bir noktada mesela küçücük incir çekirdeğinde koca incir ağacının proğramını dercetmek ve bir harfde mesela kalb-i beşerde şu alem-i kebirin safahatında tecelli ve ihata eden bütün Esmanın asarını göstermek ve bir mercimek tanesi kadar mevki tutan kuvve-i hafıza-i insaniyede bir kütübhane kadar yazı yazdırmak ve bütün hadisat-ı kevniyenin mufassal fihristesini o kuvvecikte dercetmek, elbette ve elbette Halık-ı Küll-i Şeye has ve bu kainatın Rabb-i Zülcelaline mahsus bir hatemdir İşte zihayat üstünde olan pek çok hatem-i Rabbaniden bir tek hatem, böyle nurunu gösterse ve onun ayatını şöyle okuttursa, acaba birden bütün o hatemlere bakabilsen, görebilsen سُبْحَانَ مَنِ اخْتَفَى بِشِدَّةِ الظُّهُورِ demeyecek misin", + "gaye": "Kainatın ve içindeki her bir canlının Allah'ın kudretinin ve birliğinin açık birer delili olduğunu idrak ettirmek, insandaki yaratılış mucizeleri üzerinden Allah'ın varlığını ve birliğini ispatlamak.", + "konular": [ + "Kainatın bir bütün olarak Allah'ın kudretini göstermesi", + "Canlıların, özellikle insanın yaratılışındaki mucizeler", + "İnsanın kainatın küçük bir misali olması", + "Allah'ın her şeyi kuşatan ilmi ve kudreti", + "Varlıklar üzerindeki ilahi mühürler (hatemler)", + "Tevhidin delilleri" + ], + "kavramlar": [ + "Hayy-ı Kayyum", + "Hateme", + "Kainat", + "Zihayat", + "Kudret", + "Tevhid", + "İnsan", + "Hilkat", + "Rab" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hateme", + "vecize": "Demek, şu zihayatı halketmek ve ona Rab olmak, bütün kainatı kabza-i tasarrufunda tutmak lazım gelir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dördüncü Lem'a" + ], + "title": "Dördüncü Lema", + "content": "Bak, şu semavatın denizinde yüzen ve şu zeminin yüzünde serpilen rengarenk mevcudata ve çeşit çeşit masnuata dikkat et Göreceksin ki her biri üstünde Şems-i Ezelinin taklid kabul etmez turraları vardır Nasıl hayatta sikkeleri, zihayatta hatemleri görünüyor ve bir-ikisini gördük İhya üstünde dahi öyle turraları vardır Temsil, derin manaları fehme yakınlaştırdığından bir temsil ile şu hakikatı göstereceğiz Mesela, Güneş seyyarelerden tut ta katrelere kadar, ta camın küçük parçalarına kadar ve karın parlak zerreciklerine kadar şu Güneşin cilve-i misaliyesinden ve inikasından bir turrası, Güneşe mahsus bir eser-i nuranisi görünüyor Şayet o hadsiz şeylerde görünen güneşçiklerini, Güneşin cilve-i inikası ve tecelli-i aksi olduğunu kabul etmezsen, o vakit her bir katrede ve ziyaya maruz her bir cam parçasında ve ışığa mukabil her şeffaf bir zerrecikte tabii, hakiki bir Güneşin vücudunu bilasale kabul etmek gibi gayet derece bir divanelikle, nihayetsiz bir belahete düşmekliğin lazım gelir Öyle de Şems-i Ezelinin tecelliyat-ı nuraniyesinden “ihya” yani “hayat vermek” cihetinde, her bir zihayat üstünde öyle bir turrası vardır ki faraza bütün esbab toplansa ve birer fail-i muhtar kesilseler, yine o turrayı taklid edemezler Zira her biri birer mucize-i kudret olan zihayatlar, her biri o Şems-i Ezelinin şuaları hükmünde olan esmasının nokta-i mihrakıyesi suretindedir Eğer zihayat üstünde görünen o nakş-ı acib-i sanatı, o nazm-ı garib-i hikmeti ve o tecelli-i sırr-ı ehadiyeti, Zat-ı Ehad-i Samede verilmediği vakit her bir zihayatta, hatta bir sinekte, bir çiçekte nihayetsiz bir kudret-i fatıra içinde saklandığını ve her şeyi muhit bir ilim bulunduğunu ve kainatı idare edecek bir irade-i mutlaka onda mevcud olduğunu, belki Vacib-ül Vücuda mahsus baki sıfatları dahi onların içinde bulunduğunu kabul etmek, adeta o çiçeğin, o sineğin her bir zerresine bir uluhiyet vermek gibi dalaletin en eblehçesine, hurafatın en ahmakçasına bir derekesine düşmek lazım gelir Zira o şeyin zerrelerine, hususan tohum olsalar, öyle bir vaziyet verilmiş ki o zerre, cüzü olduğu zihayata bakar, onun nizamına göre vaziyet alır Belki o zihayatın bütün nevine bakar gibi, o nevin devamına yarayacak her yerde zeretmek ve nevinin bayrağını dikmek için kanatçıklarla kanatlanmak gibi bir keyfiyet alır Belki o zihayat alakadar ve muhtaç olduğu bütün mevcudata karşı muamelatını ve münasebat-ı rızkıyesini devam ettirecek bir vaziyet tutuyor İşte eğer o zerre, bir Kadir-i Mutlakın memuru olmazsa ve nisbeti o Kadir-i Mutlaktan kesilse o vakit o zerreye, her şeyi görür bir göz, her şeye muhit bir şuur vermek lazımdır Elhasıl Nasıl şu katrelerde ve camın zerreciklerinde olan güneşçikler ve çeşit çeşit renkler, Güneşin cilve-i aksine ve inikasının tecellisine verilmezse, bir tek Güneşe mukabil nihayetsiz güneşleri kabul etmek lazım gelir Muhal ender muhal bir hurafeyi kabul etmek iktiza eder Aynen bunun gibi, eğer her şey Kadir-i Mutlaka verilmezse, bir tek Allaha mukabil nihayetsiz belki zerrat-ı kainat adedince ilahları kabul etmek gibi, yüz derece muhal içindeki bir muhali mevcud kabul etmek gibi bir divanelik hezeyanına düşmek lazım gelir Elhasıl Her bir zerreden üç pencere, Şems-i Ezelinin nur-u vahdaniyetine ve vücub-u vücuduna açılır", + "gaye": "Kainattaki her bir varlık ve zerrenin, \"İhya\" yani hayat verme cihetiyle, Şems-i Ezelinin (Cenab-ı Hakk'ın) sonsuz kudret ve ilminin mührü olduğunu, O'na nisbet edilmezse sonsuz ilahlar kabul etme gibi muhal bir duruma düşüleceğini ispatlamak ve tevhid inancını pekiştirmek.", + "konular": [ + "Tevhid delilleri", + "Kainattaki mevcudatın yaratılışındaki ilahi mühürler (turralar)", + "Hayat vermenin (İhya) Allah'a nisbeti", + "Esbabın (sebeplerin) acziyeti", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının tecellileri", + "Katredeki güneş misaliyle tevhidin ispatı", + "Zerreden Allah'ın varlığına açılan pencereler", + "Şirk ve dalaletin akıl dışılığı" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "İhya", + "Esma", + "Kudret", + "İlim", + "İrade", + "Turra", + "Mucize", + "Ehadiyet", + "Vacib-ül Vücud", + "Nisbet", + "Vahdaniyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Turra", + "vecize": "Elhasıl Her bir zerreden üç pencere, Şems-i Ezelinin nur-u vahdaniyetine ve vücub-u vücuduna açılır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dördüncü Lem'a", + "Birinci Pencere" + ], + "title": "Birinci Pencere", + "content": "Her bir zerre bir nefer gibi askeri dairelerinin her birinde, yani takımında, bölüğünde, taburunda, alayında, fırkasında, ordusunda her birisinde bir nisbeti, o nisbete göre bir vazifesi ve o vazifeye göre nizamı dairesinde bir hareketi olduğu gibi Hem mesela Senin gözbebeğindeki o camid zerrecik dahi, senin gözünde, başında, vücudunda ve kuvve-i müvellide, kuvve-i cazibe, kuvve-i dafia, kuvve-i musavvire gibi deveran-ı deme ve his ve harekeye hizmet eden evride ve şerayin ve sair asablarda, hem senin nevinde, ila ahir birer nisbeti, birer vazifesi bulunduğunu, bilbedahe bir Kadir-i Ezelinin eser-i sunu ve memur-u muvazzafı ve taht-ı tedbirinde olduğunu, kör olmayan göze gösterir", + "gaye": "Kainattaki her bir zerrede dahi İlahi bir düzenin, idarenin ve kudretin varlığını, her şeyin belli bir nizam ve vazife dahilinde hareket ettiğini vurgulayarak Allah'ın birliğini ve her şeyi kuşatan kudretini göstermek.", + "konular": [ + "Kainattaki her zerrenin vazifeli oluşu", + "İlahi kudret ve nizam", + "Canlılardaki mükemmel işleyiş", + "Gözbebeğindeki zerrenin bile işlevi", + "Allah'ın eseri sanat oluşu", + "Allah'ın mutlak kudreti ve tedbiri" + ], + "kavramlar": [ + "Kudret", + "Nizam", + "Vazife", + "Sun'", + "Tedbir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zerre", + "vecize": "Her bir zerre bir nefer gibi askeri dairelerinin her birinde, yani takımında, bölüğünde, taburunda, alayında, fırkasında, ordusunda her birisinde bir nisbeti, o nisbete göre bir vazifesi ve o vazifeye göre nizamı dairesinde bir hareketi olduğu gibi", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dördüncü Lem'a", + "İkinci Pencere" + ], + "title": "İkinci Pencere", + "content": "Havadaki her bir zerre, her bir çiçeği, her bir meyveyi ziyaret edebilir Hem her çiçeğe, her meyveye girer işleyebilir Eğer her şeyi görür ve bilir bir Kadir-i Mutlakın memur-u müsahharı olmasa, o serseri zerre, bütün meyvelerin, çiçeklerin cihazatını ve yapılmasını ve ayrı ayrı sanatlarını ve onlara giydirilen suretlerin terziliğini ve hıyatat-ı kamile-i muhita-i sanatını bilmek lazım gelir İşte şu zerre, bir güneş gibi bir nur-u tevhidin şuaını gösteriyor Ziyayı, havaya mai, türaba kıyas et Zaten eşyanın asıl menşeleri, şu dört maddedir Yeni hikmetle müvellid-ül ma, müvellid-ül humuza, karbon, azottur ki, bu anasır evvelki unsurların eczalarıdır", + "gaye": "Havadaki zerrelerin hikmetli hareketleri üzerinden Allah'ın Kadir-i Mutlak sıfatının ve her şeyin O'nun emir ve izniyle işlediği hakikatin ispatlanması ve tevhidin delillendirilmesi.", + "konular": [ + "Zerrelerin hikmetli hareketleri", + "Kadir-i Mutlak sıfatı", + "Tevhid delilleri", + "Eşyanın yaratılışındaki ilahi sanat", + "Doğadaki unsurların (hava, su, toprak) görevi", + "İlahi ilim ve iradenin her şeye hükmetmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Kadir-i Mutlak", + "Memur-u müsahhar", + "Sanat", + "Hikmet", + "Nur-u tevhid", + "Anasır" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zerre", + "vecize": "İşte şu zerre, bir güneş gibi bir nur-u tevhidin şuaını gösteriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dördüncü Lem'a", + "Üçüncü Pencere" + ], + "title": "Üçüncü Pencere", + "content": "Zerrelerden mürekkeb bir parça toprak, her bir çiçekli ve meyveli nebatatın neşv ü nemasına menşe olabilir bir kaseyi o zerreciklerden doldursan, bütün dünyadaki her nevi çiçek ve meyveli nebatatın tohumcukları ki, o tohumcuklar hayvanatın nutfeleri gibi ayrı ayrı şeyler değil, nutfeler bir su olduğu gibi, o tohumlar da karbon, azot, müvellid-ül ma, müvellid-ül humuzadan mürekkeb, mahiyetçe birbirinin misli, keyfiyetçe birbirinden ayrı, yalnız kader kalemiyle sırf manevi olarak aslının proğramı tevdi edilmiş İşte o tohumları nöbetle o kaseye koysak, her biri harika cihazatıyla, eşkal ve vaziyetiyle zuhur edeceğini, vuku bulmuş gibi inanırsın Eğer o zerreler her bir şeyin her bir hal ve vaziyetini bilen ve her şeye ona layık vücudu ve vücudun levazımatını vermeye kadir ve kudretine nisbeten her şey kemal-i sühuletle müsahhar olan bir zatın memuru ve emirber bir vazifedarı olmazlarsa, o toprağın her bir zerresinde, ya bütün çiçekli ve meyvedarların adedince manevi fabrikalar ve matbaalar içinde bulunması lazım gelir ki, o cihazatları ve eşkalleri birbirinden uzak ve birbirinden ayrı mevcudat-ı muhtelifeye menşe olabilsin Veya bütün o mevcudata muhit bir ilim ve bütün onların teşkilatına muktedir olacak bir kudret vermek lazımdır Ta bütün onların teşkilatına medar olsun Demek Cenab-ı Haktan nisbet kesilse, toprağın zerratı adedince ilahlar kabul edilmesi lazım gelir Bu ise bin defa muhal içinde muhal bir hurafedir Fakat memur oldukları vakit çok kolaydır Nasıl bir sultan-ı azimin bir adi neferi, o padişahın namıyla ve onun kuvvetiyle bir memleketi hicret ettirebilir, iki denizi birleştirebilir, bir şahı esir edebilir Öyle de Ezel ve Ebed Sultanının emriyle, bir sinek bir Nemrudu yere serer, bir karınca bir Firavunun sarayını harab eder, yere atar Bir incir çekirdeği, bir incir ağacını yüklenir Hem her bir zerrede, vücub ve vahdet-i Sania iki şahid-i sadık daha var Birisi her bir zerre, acz-i mutlakıyla beraber pek büyük ve pek mütenevvi vazifeleri kaldırıyor ve cümudiyeti ile beraber bir şuur-u külli gösteren intizamperverane nizam-ı umumiye tevfik-i hareket eder Demek her bir zerre, lisan-ı acziyle Kadir-i Mutlakın vücub-u vücuduna ve nizam-ı alemi gözetmesiyle vahdetine şehadet eder كَمَا اَنَّ فِى كُلِّ ذَرَّةٍ شَاهِدَانِ عَلَى اَنَّهُ وَاجِبٌ وَاحِدٌ كَذَالِكَ فِى كُلِّ حَىٍّ لَهُ اَيَتَانِ عَلَى اَنَّهُ اَحَدٌ صَمَدٌ Evet her bir zihayatta biri Ehadiyet sikkesi, diğeri Samediyet turrası bulunuyor Zira bir zihayat ekser kainatta cilveleri görünen Esmayı birden kendi ayinesinde gösteriyor Âdeta bir nokta-i mihrakıye hükmünde, Hayy-ı Kayyumun tecelli-i ism-i azamını gösteriyor İşte Ehadiyet-i Zatiyeyi, Muhyi perdesi altında bir nevi gölgesini gösterdiğinden, bir sikke-i ehadiyeti taşıyor Hem o zihayat, bu kainatın bir misal-i musaggarı ve şecere-i hilkatın bir meyvesi hükmünde olduğu için, kainat kadar ihtiyacatını birden kolaylıkla küçücük daire-i hayatına yetiştirmek, Samediyet turrasını gösteriyor Yani o hal gösteriyor ki, onun öyle bir Rabbi var ki ona, her şeye bedel bir teveccühü var ve bütün eşyanın yerini tutar bir nazarı var Bütün eşya, Onun bir teveccühünün yerini tutamaz نَعَمْ يَكْفِى لِكُلِّ شَىْءٍ شَىْءٌ عَنْ كُلِّ شَىْءٍ وَ لاَ يَكْفِى عَنْهُ كُلُّ شَىْءٍ وَ لَوْ لِشَىْءٍ وَاحِدٍ Hem o hal gösteriyor ki Onun o Rabbi, hiçbir şeye muhtaç olmadığı gibi, hazinesinden hiçbir şey eksilmez ve kudretine de hiç bir şey ağır gelmez İşte Samediyetin gölgesini gösteren bir nevi turrası Demek her bir zihayatta bir sikke-i ehadiyet, bir turra-i Samediyet vardır Evet her bir zihayat, hayat lisanıyla قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ اَللَّهُ الصَّمَدُ okuyor Bu iki sikkeden başka, birkaç pencere-i mühimme de var Başka bir yerde tafsil edildiği için burada ihtisar edildi Madem şu kainatın her bir zerresi böyle üç pencereyi ve iki deliği ve hayat dahi iki kapıyı birden Vacib-ül Vücudun vahdaniyetine açıyor, zerreden ta Şemse kadar tabakat-ı mevcudat, Zat-ı Zülcelalin envar-ı marifetini ne suretle neşrettiğini kıyas edebilirsin İşte marifetullahta terakkiyat-ı maneviyyenin derecatını ve huzurun meratibini bundan anla ve kıyas et", + "gaye": "Kainattaki her zerrenin ve her canlının Allah'ın varlığına, birliğine ve kudretine dair açık deliller sunduğunu ve Allah'ın her şeye gücünün yettiğini, hiçbir şeye muhtaç olmadığını idrak etmek.", + "konular": [ + "Toprağın her zerresinin mucizevi özellikleri", + "Tohumların oluşumu ve bitkilerin yaratılışı", + "Zerrenin Allah'ın memuru olması", + "Sinek, karınca ve incir çekirdeği örnekleriyle Allah'ın kudreti", + "Her zerrenin Allah'ın varlığına ve birliğine şahitliği", + "Ehadiyet ve Samediyet kavramları", + "Canlılardaki Ehadiyet sikkesi ve Samediyet turrası", + "Allah'a teveccüh ve O'nun nazarı", + "Vücub-ul Vücud ve vahdaniyetin ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Kudret", + "İlim", + "Ehadiyet", + "Samediyet", + "Vacib-ül Vücud", + "Vahdaniyet", + "Marifetullah" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zerre", + "vecize": "Demek Cenab-ı Haktan nisbet kesilse, toprağın zerratı adedince ilahlar kabul edilmesi lazım gelir Bu ise bin defa muhal içinde muhal bir hurafedir. Fakat memur oldukları vakit çok kolaydır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Beşinci Lem'a" + ], + "title": "Beşinci Lema", + "content": "Nasıl ki bir kitab eğer yazma ve mektub olsa, onun yazmasına bir kalem kafidir Eğer basma ve matbu olsa, o kitabın hurufatı adedince kalemler, yani demir harfler lazımdır Ta o kitab tabedilip vücud bulsun Eğer o kitabın bazı harflerinde gayet ince bir hat ile o kitabın ekseri yazılmış ise -Sure-i Yasin, lafz-ı Yasinde yazıldığı gibi- o vakit bütün o demir harflerin küçücükleri, o tek harfe lazım, ta tabedilsin Aynen öyle de Şu kitab-ı kainatı, kalem-i kudret-i Samedaniyenin yazması ve Zat-ı Ehadiyetin mektubu desen, vücub derecesinde bir sühulet ve lüzum derecesinde bir makuliyet yoluna gidersin Eğer tabiata ve esbaba isnad etsen, imtina derecesinde suubetli ve muhal derecesinde müşkilatlı ve hiçbir vehim kabul etmeyen hurafatlı şöyle bir yola gidersin ki tabiat için her bir cüz toprakta, her bir katre suda, her bir parça havada, milyarlarca madeni matbaalar ve hadsiz manevi fabrikalar bulunması lazım Ta ki, hesabsız çiçekli, meyveli masnuatın teşekkülatına mazhar olabilsin Yahut her şeye muhit bir ilim, her şeye muktedir bir kuvvet, onlarda kabul etmek lazım gelir Ta şu masnuata hakiki masdar olabilsin Çünki toprağın ve suyun ve havanın her bir cüzü, ekser nebatata menşe olabilir Halbuki her bir nebat -meyveli olsa, çiçekli olsa- teşekkülatı o kadar muntazamdır, o kadar mevzundur, o kadar birbirinden mümtazdır, o kadar keyfiyetçe birbirinden ayrıdır ki her birisine, yalnız ona mahsus birer ayrı manevi fabrika veya ayrı birer matbaa lazımdır Demek tabiat, mistarlıktan masdarlığa çıksa her bir şeyde bütün şeylerin makinelerini bulundurmağa mecburdur İşte bu tabiatperestlik fikrinin esası, öyle bir hurafattır ki, hurafeciler dahi ondan utanıyorlar Kendini akıl zanneden ehl-i dalaletin, nasıl nihayetsiz hezeyanlı bir akılsızlık iltizam ettiklerini gör, ibret al Elhasıl Nasıl bir kitabın her bir harfi, kendi nefsini bir harf kadar gösterip ve kendi vücuduna tek bir suretle delalet ediyor ve kendi katibini on kelime ile tarif eder ve çok cihetlerle gösterir Mesela “Benim katibimin hüsn-ü hattı var Kalemi kırmızıdır, şöyledir böyledir” der Aynen öyle de Şu kitab-ı kebir-i alemin her bir harfi, kendine cirmi kadar delalet eder ve kendi sureti kadar gösterir Fakat Nakkaş-ı Ezelinin esmasını, bir kaside kadar tarif eder ve keyfiyetleri adedince işaret parmaklarıyla o esmayı gösterir, müsemmasına şehadet eder Demek hem kendini, hem bütün kainatı inkar eden safsatacı gibi bir ahmak, yine Sani-i Zülcelalin inkarına gitmemek gerektir", + "gaye": "Kainat kitabının yaratıcısını doğa ve sebeplere atfetmenin mantıksızlığını, Allah'ın kudret ve birliğini tasdik etmenin ise mutlak hakikat olduğunu kanıtlama", + "konular": [ + "Kainat kitabının yaratıcısı", + "Allah'ın kudretinin büyüklüğü", + "Tabiatperestliğin yanlışlığı", + "Sebeplerin acziyeti", + "Tevhid delilleri", + "Akıl ve hurafe arasındaki fark" + ], + "kavramlar": [ + "Kudret", + "Tevhid", + "Sühulet", + "Suubet", + "Tabiat", + "Sebep", + "İlim", + "Kuvvet", + "Hurafat", + "Sâni" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kainat", + "vecize": "Nasıl ki bir kitabın her bir harfi, kendi nefsini bir harf kadar gösterip ve kendi vücuduna tek bir suretle delalet ediyor ve kendi katibini on kelime ile tarif eder ve çok cihetlerle gösterir. Aynen öyle de Şu kitab-ı kebir-i alemin her bir harfi, kendine cirmi kadar delalet eder ve kendi sureti kadar gösterir. Fakat Nakkaş-ı Ezelinin esmasını, bir kaside kadar tarif eder ve keyfiyetleri adedince işaret parmaklarıyla o esmayı gösterir, müsemmasına şehadet eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Altıncı Lem'a" + ], + "title": "Altıncı Lema", + "content": "Halık-ı Zülcelalin nasıl ki mahlukatının her bir ferdinin başında ve masnuatının her bir cüzünün cebhesinde, ehadiyetinin sikkesini koymuştur Nasıl ki geçmiş lemalarda bir kısmını gördün Öyle de her bir nevin üstünde çok sikke-i ehadiyet, her bir küll üstünde müteaddid hatem-i vahidiyet, ta mecmu-u alem üstünde mütenevvi turra-i vahdet, gayet parlak bir surette koymuştur İşte pek çok sikkelerden ve hatemlerden ve turralardan, sath-ı arz sahifesinde bahar mevsiminde vazedilen bir sikke, bir hatemi göstereceğiz Şöyle ki Nakkaş-ı Ezeli, zeminin yüzünde yaz, bahar zamanında en az üç yüz bin nebatat ve hayvanatın envaını, nihayetsiz ihtilat, karışıklık içinde nihayet derecede imtiyaz ve teşhis ile ve gayet derecede intizam ve tefrik ile haşir ve neşretmesi, bahar gibi zahir ve bahir parlak bir sikke-i tevhiddir … Evet bahar mevsiminde ölmüş arzın ihyası içinde, üç yüz bin haşrin nümunelerini kemal-i intizam ile icad etmek ve arzın sahifesinde birbiri içinde üç yüz bin muhtelif envaın efradını hatasız ve sehivsiz, galatsız, noksansız, gayet mevzun, manzum, gayet muntazam ve mükemmel bir surette yazmak, elbette nihayetsiz bir kudrete ve muhit bir ilme ve kainatı idare edecek bir iradeye malik bir Zat-ı Zülcelalin, bir Kadir-i Zülkemalin ve bir Hakim-i Zülcemalin sikke-i mahsusası olduğunu zerre miktar şuuru bulunanın derketmesi lazım gelir Kuran-ı Hakim ferman ediyor ki فَانْظُرْ آِلَى آثَارِ رَحْمَةِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِى اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذَلِكَ لَمُحْيِى اْلمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ Evet zeminin diriltilmesinde, üç yüz bin haşrin nümunelerini, birkaç gün zarfında yapan, gösteren Kudret-i Fatıraya elbette insanın haşri ona göre kolay gelir Mesela Gelincik Dağını ve Sübhan Dağını bir işaretle kaldıran bir zat-ı muciznümaya, “Şu dereden, yolumuzu kapayan şu koca taşı kaldırabilir misin” denilir mi Öyle de Gök ve dağ ve yeri altı günde icad eden ve onları vakit-be-vakit doldurup boşaltan bir Kadir-i Hakime, bir Kerim-i Rahime “Ebed tarafından ihzar edilip serilmiş, kendi ziyafetine gidecek yolumuzu seddeden şu toprak tabakasını üstümüzden kaldırabilir misin Yeri düzeltip bizi ondan geçirebilir misin” istibad suretinde söylenir mi Şu zeminin yüzünde yaz zamanında bir sikke-i tevhidi gördün Şimdi bak Gayet basirane ve hakimane zeminin yüzündeki şu tasarrufat-ı azime-i bahariye üstünde, bir hatem-i vahidiyet gayet aşikare görünüyor Çünki şu icraat, bir vüsat-i mutlaka içinde ve o vüsatle beraber bir sürat-i mutlaka ile ve o sürat ile beraber bir sehavet-i mutlaka içinde görünen intizam-ı mutlak ve kemal-i hüsn-ü sanat ve mükemmeliyyet-i hilkat öyle bir hatemdir ki, gayr-ı mütenahi bir ilim ve nihayetsiz bir kudret sahibi ona sahib olabilir Evet görüyoruz ki bütün yeryüzünde bir vüsat-i mutlaka içinde bir icad, bir tasarruf, bir faaliyet var Hem o vüsat içinde, bir sürat-i mutlaka ile işleniyor Hem o sürat ve vüsatle beraber teksir-i efradda bir sehavet-i mutlaka görünüyor Hem o sehavet ve vüsat ve süratle beraber bir sühulet-i mutlaka görünüyor Hem o sehavet ve sühulet ve sürat ve vüsatle beraber her bir nevide, her bir ferdde görünen bir intizam-ı mutlak ve gayet mümtaz bir hüsn-ü sanat ve nihayet ihtilat içinde bir imtiyaz-ı etem ve gayet mebzuliyet içinde gayet kıymetdar eserler ve gayet geniş daire içinde tam bir muvafakat ve gayet sühulet içinde gayet sanatkarane bediaları icad etmek, bir anda, her yerde, bir tarzda, her ferdde bir sanat-ı harika, bir faaliyet-i muciz-nüma göstermek elbette ve elbette öyle bir zatın hatemidir ki, hiçbir yerde olmadığı halde, her yerde hazır, nazırdır Hiç bir şey ondan gizlenmediği gibi, hiçbir şey Ona ağır gelmez Zerrelerle yıldızlar, Onun kudretine nisbeten müsavidirler Mesela O Rahim-i Zülcemalin bağistan-ı kereminden, mucizatının salkımlarından bir tanecik hükmünde gördüğüm iki parmak kalınlığında bir üzüm asmasına asılmış olan salkımları saydım Yüz elli beş çıktı Bir salkımın tanesini saydım Yüz yirmi kadar oldu Düşündüm, dedim “Eğer bu asma çubuğu, ballı su musluğu olsa, daim su verse, şu hararete karşı o yüzer rahmetin şurub tulumbacıklarını emziren salkımlara ancak kifayet edecek Halbuki, bazan az bir rutubet ancak eline geçer İşte bu işi yapan, her şeye kadir olmak lazım gelir سُبْحَانَ مَنْ تَحَيَّرَ فِى صُنْعِهِ الْعُقُولُ", + "gaye": "Halık-ı Zülcelal'in kudret ve vahdaniyetinin, bahar mevsimindeki yaratılışlardaki izlerini göstererek haşrin kolaylığını ve Allah'ın nihayetsiz ilim, kudret ve iradesinin delillerini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Allah'ın ehadiyet ve vahidiyet mühürleri", + "Bahar mevsimindeki yaratılışın mucizevi yönleri", + "Haşrin kolaylığı ve ispatı", + "Allah'ın nihayetsiz kudret, ilim ve iradesi", + "Kainattaki mutlak intizam ve mükemmeliyet" + ], + "kavramlar": [ + "Ehadiyet", + "Vahidiyet", + "Tevhid", + "Haşir", + "Kudret", + "İlim", + "��rade", + "Nizam", + "Sehavet", + "Sühulet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "SÜBHANE MEN TEHAYYERA Fİ SUN'İHİ'L-UKÛL", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "Birinci Mebhas", + "İkinci Nokta" + ], + "title": "İkinci Nokta", + "content": "İman nasılki bir nurdur, insanı ışıklandırıyor, üstünde yazılan bütün mektubat-ı Samedaniyeyi okutturuyor Öyle de, kainatı dahi ışıklandırıyor Zaman-ı mazi ve müstakbeli, zulümattan kurtarıyor Şu sırrı, bir vakıada اَللّهُ وَلِىُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ اِلَى النُّورِ ayet-i kerimesinin bir sırrına dair gördüğüm bir temsil ile beyan ederiz Şöyle ki Bir vakıa-i hayaliyede gördüm ki İki yüksek dağ var birbirine mukabil Üstünde dehşetli bir köprü kurulmuş Köprünün altında pek derin bir dere Ben o köprünün üstünde bulunuyorum Dünyayı da, her tarafı karanlık, kesif bir zulümat istila etmişti Ben sağ tarafıma baktım nihayetsiz bir zulümat içinde bir mezar-ı ekber gördüm, yani tahayyül ettim Sol tarafıma baktım müdhiş zulümat dalgaları içinde azim fırtınalar, dağdağalar, dahiyeler hazırlandığını görüyor gibi oldum Köprünün altına baktım gayet derin bir uçurum görüyorum zannettim Bu müdhiş zulümata karşı sönük bir cep fenerim vardı Onu istimal ettim, yarım yamalak ışığıyla baktım Pek müdhiş bir vaziyet bana göründü Hatta önümdeki köprünün başında ve etrafında öyle müdhiş ejderhalar, arslanlar, canavarlar göründü ki keşke bu cep fenerim olmasa idi, bu dehşetleri görmese idim, dedim O feneri hangi tarafa çevirdim ise, öyle dehşetler aldım “Eyvah Şu fener, başıma beladır” dedim Ondan kızdım o cep fenerini yere çarptım, kırdım Güya onun kırılması, dünyayı ışıklandıran büyük elektrik lambasının düğmesine dokundum gibi birden o zulümat boşandı Her taraf o lambanın nuru ile doldu Herşeyin hakikatını gösterdi Baktım ki O gördüğüm köprü, gayet muntazam yerde, ova içinde bir caddedir Ve sağ tarafımda gördüğüm mezar-ı ekber baştan başa güzel, yeşil bahçelerle nurani insanların taht-ı riyasetinde ibadet ve hizmet ve sohbet ve zikir meclisleri olduğunu farkettim Ve sol tarafımda, fırtınalı, dağdağalı zannettiğim uçurumlar, şahikalar ise süslü, sevimli cazibedar olan dağların arkalarında azim bir ziyafetgah, güzel bir seyrangah, yüksek bir nüzhetgah bulunduğunu hayal meyal gördüm Ve o müdhiş canavarlar, ejderhalar zannettiğim mahluklar ise, munis deve, öküz, koyun, keçi gibi hayvanat-ı ehliye olduğunu gördüm “Elhamdülillahi ala nur-il iman” diyerek اَللّهُ وَلِىُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ اِلَى النُّورِ ayet-i kerimesini okudum, o vakıadan ayıldım İşte o iki dağ mebde-i hayat, ahir-i hayat yani alem-i arz ve alem-i berzahtır O köprü ise, hayat yoludur O sağ taraf ise, geçmiş zamandır Sol taraf ise, istikbaldir O cep feneri ise, hodbin ve bildiğine itimad eden ve vahy-i semaviyi dinlemeyen enaniyet-i insaniyedir O canavarlar zannolunan şeyler ise alemin hadisatı ve acib mahlukatıdır İşte enaniyetine itimad eden, zulümat-ı gaflete düşen, dalalet karanlığına mübtela olan adam o vakıada evvelki halime benzer ki O cep feneri hükmünde nakıs ve dalalet-alud malumat ile zaman-ı maziyi, bir mezar-ı ekber suretinde ve adem-alud bir zulümat içinde görüyor İstikbali, gayet fırtınalı ve tesadüfe bağlı bir vahşetgah gösterir Hem herbirisi, bir Hakim-i Rahimin birer memur-u müsahharı olan hadisat ve mevcudatı, muzır birer canavar hükmünde bildirir وَالَّذِينَ كَفَرُوا اَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ اِلَى الظُّلُمَاتِ hükmüne mazhar eder Eğer hidayet-i İlahiye yetişse, iman kalbine girse, nefsin firavuniyeti kırılsa, Kitabullahı dinlese, o vakıada ikinci halime benzeyecek O vakit birden kainat bir gündüz rengini alır, nur-u İlahi ile dolar اَللّهُ نُورُ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ ayetini okur O vakit zaman-ı mazi, bir mezar-ı ekber değil, belki herbir asrı bir nebinin veya evliyanın taht-ı riyasetinde vazife-i ubudiyeti ifa eden ervah-ı safiye cemaatlarının vazife-i hayatlarını bitirmekle “Allahü Ekber” diyerek makamat-ı aliyeye uçmalarını ve müstakbel tarafına geçmelerini kalb gözü ile görür Sol tarafına bakar ki dağlar-misal bazı inkılabat-ı berzahiye ve uhreviye arkalarında Cennetin bağlarındaki saadet saraylarında kurulmuş bir ziyafet-i Rahmaniyeyi o nur-u iman ile uzaktan uzağa fark eder Ve fırtına ve zelzele, taun gibi hadiseleri, birer müsahhar memur bilir Bahar fırtınası ve yağmur gibi hadisatı sureten haşin, manen çok latif hikmetlere medar görüyor Hatta mevti, hayat-ı ebediyenin mukaddemesi ve kabri, saadet-i ebediyenin kapısı görüyor Daha sair cihetleri sen kıyas eyle Hakikatı temsile tatbik et", + "gaye": "İmanın bir nur gibi insanı ve kainatı aydınlattığını, zulümattan nura çıkardığını ve hakikatleri görmeyi sağladığını bir temsil ile anlatmak.", + "konular": [ + "İmanın insan ve kainat üzerindeki etkisi", + "İmanın zulümatı aydınlatması", + "Enaniyetin (benliğin) zararları", + "Gaflet ve dalaletin sonuçları", + "İmanın getirdiği huzur ve hakikat algısı", + "Ölümün ve kabrin hakikati", + "Ahiret inancının önemi", + "Kainattaki olayların hikmetli manaları" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Nur", + "Zulümat", + "Enaniyet", + "Dalalet", + "Hidayet", + "Vahiy", + "Kainat", + "Ahret", + "Mevt", + "Kabir", + "Ruh", + "Cennet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Nur", + "vecize": "İman nasılki bir nurdur, insanı ışıklandırıyor, üstünde yazılan bütün mektubat-ı Samedaniyeyi okutturuyor. Öyle de, kainatı dahi ışıklandırıyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "Birinci Mebhas", + "Üçüncü Nokta" + ], + "title": "Üçüncü Nokta", + "content": "İman hem nurdur, hem kuvvettir Evet hakiki imanı elde eden adam, kainata meydan okuyabilir ve imanın kuvvetine göre hadisatın tazyikatından kurtulabilir “Tevekkeltü alallah” der, sefine-i hayatta kemal-i emniyetle hadisatın dağlarvari dalgaları içinde seyran eder Bütün ağırlıklarını Kadir-i Mutlakın yed-i kudretine emanet eder, rahatla dünyadan geçer, berzahta istirahat eder Sonra saadet-i ebediyeye girmek için Cennete uçabilir Yoksa tevekkül etmezse, dünyanın ağırlıkları uçmasına değil, belki esfel-i safiline çeker Demek iman tevhidi, tevhid teslimi, teslim tevekkülü, tevekkül saadet-i dareyni iktiza eder Fakat yanlış anlama Tevekkül, esbabı bütün bütün reddetmek değildir Belki esbabı dest-i kudretin perdesi bilip riayet ederek esbaba teşebbüs ise, bir nevi dua-i fiili telakki ederek müsebbebatı yalnız Cenab-ı Haktan istemek ve neticeleri ondan bilmek ve ona minnettar olmaktan ibarettir Tevekkül eden ve etmeyenin misalleri, şu hikayeye benzer Vaktiyle iki adam hem bellerine, hem başlarına ağır yükler yüklenip, büyük bir sefineye bir bilet alıp girdiler Birisi girer girmez yükünü gemiye bırakıp, üstünde oturup nezaret eder Diğeri hem ahmak, hem mağrur olduğundan yükünü yere bırakmıyor Ona denildi “Ağır yükünü gemiye bırakıp rahat et” O dedi “Yok, ben bırakmayacağım Belki zayi olur Ben kuvvetliyim Malımı, belimde ve başımda muhafaza edeceğim” Yine ona denildi “Bizi ve sizi kaldıran şu emniyetli sefine-i sultaniye daha kuvvetlidir, daha ziyade iyi muhafaza eder Belki başın döner, yükün ile beraber denize düşersin Hem gittikçe kuvvetten düşersin Şu bükülmüş belin, şu akılsız başın gittikçe ağırlaşan şu yüklere takat getiremeyecek Kaptan dahi eğer seni bu halde görse, ya divanedir diye seni tardedecek Ya haindir, gemimizi ittiham ediyor, bizimle istihza ediyor, hapis edilsin, diye emredecektir Hem herkese maskara olursun Çünki ehl-i dikkat nazarında, zafı gösteren tekebbürün ile, aczi gösteren gururun ile, riyayı ve zilleti gösteren tasannuun ile kendini halka mudhike yaptın Herkes sana gülüyor” denildikten sonra o biçarenin aklı başına geldi Yükünü yere koydu, üstünde oturdu “OhAllah senden razı olsun Zahmetten, hapisten, maskaralıktan kurtuldum” dedi İşte ey tevekkülsüz insan Sen de bu adam gibi aklını başına al, tevekkül et Ta bütün kainatın dilenciliğinden ve her hadisenin karşısında titremekten ve hodfüruşluktan ve maskaralıktan ve şekavet-i uhreviyeden ve tazyikat-ı dünyeviye hapsinden kurtulasın", + "gaye": "Tevekkülün önemini ve mahiyetini anlatarak, insanın dünya ve ahiret saadetine ulaşmasının yolunun tevekkülden geçtiğini vurgulamak; yanlış tevekkül anlayışını düzeltmek.", + "konular": [ + "İmanın nur ve kuvvet oluşu", + "Hakiki imanın insana verdiği kudret", + "Tevekkülün mahiyeti ve faydaları", + "Tevekkül etmeyenin hali ve zararları", + "Esbabı reddetmeyen tevekkül anlayışı", + "Dünyanın ağırlıklarından kurtulma", + "Saadet-i dareynin anahtarı", + "Zayıflık ve gururun neden olduğu maskaralık", + "Kadir-i Mutlak'a emanet etmenin huzuru" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Nur", + "Kuvvet", + "Kainat", + "Tevekkül", + "Tevhid", + "Teslim", + "Saadet-i Dareyn", + "Cennet", + "Berzah", + "Esbab", + "Müsebbebat", + "Mağrur", + "Tekebbür", + "Gurur", + "Zillet", + "Şekavet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevekkül", + "vecize": "Demek iman tevhidi, tevhid teslimi, teslim tevekkülü, tevekkül saadet-i dareyni iktiza eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "Birinci Mebhas", + "Dördüncü Nokta" + ], + "title": "Dördüncü Nokta", + "content": "İman, insanı insan eder Belki insanı sultan eder Öyle ise, insanın vazife-i asliyesi, iman ve duadır Küfür, insanı gayet aciz bir canavar hayvan eder Şu meselenin binler delillerinden yalnız hayvan ve insanın dünyaya gelmelerindeki farkları, o meseleye vazıh bir delildir ve bir bürhan-ı katıdır Evet insaniyet, iman ile insaniyet olduğunu insan ile hayvanın dünyaya gelişindeki farkları gösterir Çünki hayvan dünyaya geldiği vakit adeta başka bir alemde tekemmül etmiş gibi istidadına göre mükemmel olarak gelir, yani gönderilir Ya iki saatte, ya iki günde veya iki ayda, bütün şerait-i hayatiyesini ve kainatla olan münasebetini ve kavanin-i hayatını öğrenir, meleke sahibi olur İnsanın yirmi senede kazandığı iktidar-ı hayatiyeyi ve meleke-i ameliyeyi, yirmi günde serçe ve arı gibi bir hayvan tahsil eder, yani ona ilham olunur Demek hayvanın vazife-i asliyesi taallümle tekemmül etmek değildir ve marifet kesbetmekle terakki etmek değildir ve aczini göstermekle meded istemek, dua etmek değildir Belki vazifesi istidadına göre taammüldür, amel etmektir, ubudiyet-i fiiliyedir İnsan ise dünyaya gelişinde herşeyi öğrenmeye muhtaç ve hayat kanunlarına cahil, hatta yirmi senede tamamen şerait-i hayatı öğrenemiyor Belki ahir-i ömrüne kadar öğrenmeye muhtaç, hem gayet aciz ve zaif bir surette dünyaya gönderilip bir-iki senede ancak ayağa kalkabiliyor Onbeş senede ancak zarar ve menfaatı farkeder Hayat-ı beşeriyenin muavenetiyle, ancak menfaatlarını celb ve zararlardan sakınabilir Demek ki, insanın vazife-i fıtriyesi taallümle tekemmüldür, dua ile ubudiyettir Yani “Kimin merhametiyle böyle hakimane idare olunuyorum Kimin keremiyle böyle müşfikane terbiye olunuyorum Nasıl birisinin lütuflarıyla böyle nazeninane besleniyorum ve idare ediliyorum” bilmektir Ve binden ancak birisine eli yetişemediği hacatına dair Kadı-ül Hacata lisan-ı acz ve fakr ile yalvarmaktır ve istemek ve dua etmektir Yani aczin ve fakrın cenahlarıyla makam-ı ala-yı ubudiyete uçmaktır Demek insan bu aleme ilim ve dua vasıtasıyla tekemmül etmek için gelmiştir Mahiyet ve istidad itibariyle herşey ilme bağlıdır Ve bütün ulum-u hakikiyenin esası ve madeni ve nuru ve ruhu marifetullahtır ve onun üss-ül esası da iman-ı billahtır Hem insan, nihayetsiz acziyle nihayetsiz beliyyata maruz ve hadsiz adanın hücumuna mübtela ve nihayetsiz fakrıyla beraber nihayetsiz hacata giriftar ve nihayetsiz metalibe muhtaç olduğundan, vazife-i asliye-i fıtriyesi, imandan sonra “dua”dır Dua ise, esas-ı ubudiyettir Nasıl bir çocuk, eli yetişmediği bir meramını, bir arzusunu elde etmek için, ya ağlar, ya ister Yani ya fiili, ya kavli lisan-ı acziyle bir dua eder Maksuduna muvaffak olur Öyle de İnsan bütün zihayat alemi içinde nazik, nazenin, nazdar bir çocuk hükmündedir Rahmanürrahimin dergahında ya zaf u acziyle ağlamak veya fakr u ihtiyacıyla dua etmek gerektir Ta ki, makasıdı ona müsahhar olsun veya teshirin şükrünü eda etsin Yoksa bir sinekten vaveyla eden ahmak ve haylaz bir çocuk gibi ben kuvvetimle bu kabil-i teshir olmayan ve bin derece ondan kuvvetli olan acib şeyleri teshir ediyorum ve fikir ve tedbirimle kendime itaat ettiriyorum deyip küfran-ı nimete sapmak, insaniyetin fıtrat-ı asliyesine zıd olduğu gibi, şiddetli bir azaba kendini müstehak eder", + "gaye": "İmanın insanı kemale erdirdiği, insanın asli vazifesinin iman ve dua olduğu, insanın acizliği ve muhtaçlığı karşısında Allah'a yönelmenin gerekliliği ve şükrün ehemmiyeti.", + "konular": [ + "İmanın insan üzerindeki etkisi", + "İnsan ve hayvanın dünyaya gelişi arasındaki farklar", + "İnsanın fıtri vazifesi (ilim ve dua)", + "Marifetullah ve iman-ı billahın önemi", + "İnsanın acziyeti, fakirliği ve dua ihtiyacı", + "Şükrün önemi ve küfran-ı nimetin zararları", + "Ubudiyetin esasları" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Dua", + "Küfür", + "İnsaniyet", + "Ubudiyet", + "Marifetullah", + "Aciz", + "Fakr", + "Tekemmül", + "Şükür", + "Nimete" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İman", + "vecize": "İman, insanı insan eder Belki insanı sultan eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "Birinci Mebhas", + "Beşinci Nokta" + ], + "title": "Beşinci Nokta", + "content": "İman duayı bir vesile-i katiyye olarak iktiza ettiği ve fıtrat-ı insaniye, onu şiddetle istediği gibi Cenab-ı Hak dahi “Duanız olmazsa ne ehemmiyetiniz var” mealinde قُلْ مَا يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّى لَوْلاَ دُعَاؤُكُمْ ferman ediyor Hem اُدْعُونِى اَسْتَجِبْ لَكُمْ emrediyor Eğer desen “Birçok defa dua ediyoruz, kabul olmuyor Halbuki ayet umumidir, her duaya cevab var ifade ediyor” Elcevab Cevab vermek ayrıdır, kabul etmek ayrıdır Her dua için cevab vermek var fakat kabul etmek, hem ayn-ı matlubu vermek Cenab-ı Hakkın hikmetine tabidir Mesela Hasta bir çocuk çağırır “Ya Hekim Bana bak” Hekim “Lebbeyk” der“Ne istersin” cevab verir Çocuk “Şu ilacı ver bana” der Hekim ise ya aynen istediğini verir, yahut onun maslahatına binaen ondan daha iyisini verir, yahut hastalığına zarar olduğunu bilir, hiç vermez İşte Cenab-ı Hak, Hakim-i Mutlak hazır, nazır olduğu için, abdin duasına cevab verir Vahşet ve kimsesizlik dehşetini, huzuruyla ve cevabıyla ünsiyete çevirir Fakat insanın hevaperestane ve heveskarane tahakkümüyle değil, belki hikmet-i Rabbaniyenin iktizasıyla ya matlubunu veya daha evlasını verir veya hiç vermez Hem, dua bir ubudiyettir Ubudiyet ise semeratı uhreviyedir Dünyevi maksadlar ise, o nevi dua ve ibadetin vakitleridir O maksadlar, gayeleri değil Mesela Yağmur namazı ve duası bir ibadettir Yağmursuzluk, o ibadetin vaktidir Yoksa o ibadet ve o dua, yağmuru getirmek için değildir Eğer sırf o niyet ile olsa o dua, o ibadet halis olmadığından kabule layık olmaz Nasılki güneşin gurubu, akşam namazının vaktidir Hem Güneşin ve Ayın tutulmaları, küsuf ve husuf namazları denilen iki ibadet-i mahsusanın vakitleridir Yani gece ve gündüzün nurani ayetlerinin nikablanmasıyla bir azamet-i İlahiyeyi ilana medar olduğundan, Cenab-ı Hak ibadını o vakitte bir nevi ibadete davet eder Yoksa o namaz, açılması ve ne kadar devam etmesi, müneccim hesabıyla muayyen olan Ay ve Güneşin husuf ve küsuflarının inkişafları için değildir Aynı onun gibi yağmursuzluk dahi, yağmur namazının vaktidir Ve beliyyelerin istilası ve muzır şeylerin tasallutu, bazı duaların evkat-ı mahsusalarıdır ki insan o vakitlerde aczini anlar, dua ile niyaz ile Kadir-i Mutlakın dergahına iltica eder Eğer dua çok edildiği halde beliyyeler defolunmazsa denilmeyecek ki “Dua kabul olmadı” Belki denilecek ki “Duanın vakti, kaza olmadı” Eğer Cenab-ı Hak fazl u keremiyle belayı refetse nurun ala nur O vakit dua vakti biter, kaza olur Demek dua, bir sırr-ı ubudiyettir Ubudiyet ise, halisen livechillah olmalı Yalnız aczini izhar edip, dua ile ona iltica etmeli Rububiyetine karışmamalı Tedbiri ona bırakmalı Hikmetine itimad etmeli Rahmetini ittiham etmemeli Evet hakikat-ı halde ayat-ı beyyinatın beyanıyla sabit olan Bütün mevcudat, herbirisi birer mahsus tesbih ve birer hususi ibadet, birer has secde ettikleri gibi bütün kainattan dergah-ı İlahiyeye giden, bir duadır Ya istidad lisanıyladır Bütün nebatatın duaları gibi ki herbiri lisan-ı istidadıyla Feyyaz-ı Mutlaktan bir suret taleb ediyorlar ve esmasına bir mazhariyet-i münkeşife istiyorlar Veya ihtiyac-ı fıtri lisanıyladır Bütün zihayatın, iktidarları dahilinde olmayan hacat-ı zaruriyeleri için dualarıdır ki her birisi o ihtiyac-ı fıtri lisanıyla Cevvad-ı Mutlaktan idame-i hayatları için bir nevi rızık hükmünde bazı metalibi istiyorlar Veya lisan-ı ızdırarıyla bir duadır ki Muztar kalan herbir ziruh kati bir iltica ile dua eder, bir hami-i meçhulüne iltica eder, belki Rabb-ı Rahimine teveccüh eder Bu üç nevi dua, bir mani olmazsa daima makbuldür Dördüncü nevi ki en meşhurudur, bizim duamızdır Bu da iki kısımdır Biri, fiili ve hali diğeri, kalbi ve kalidir Mesela Esbaba teşebbüs, bir dua-yı fiilidir Esbabın içtimaı müsebbebi icad etmek için değil, belki lisan-ı hal ile müsebbebi Cenab-ı Haktan istemek için bir vaziyet-i marziye almaktır Hatta çift sürmek hazine-i rahmet kapısını çalmaktır Bu nevi dua-yı fiili, Cevvad-ı Mutlakın isim ve ünvanına müteveccih olduğundan, kabule mazhariyeti ekseriyet-i mutlakadır İkinci kısım lisan ile, kalb ile dua etmektir Eli yetişmediği bir kısım metalibi istemektir Bunun en mühim ciheti, en güzel gayesi, en tatlı meyvesi şudur ki “Dua eden adam anlar ki Birisi var onun hatırat-ı kalbini işitir, herşeye eli yetişir, her bir arzusunu yerine getirebilir, aczine merhamet eder, fakrına meded eder” İşte ey aciz insan ve ey fakir beşer Dua gibi hazine-i rahmetin anahtarı ve tükenmez bir kuvvetin medarı olan bir vesileyi elden bırakma, ona yapış, ala-yı illiyyin-i insaniyete çık Bir sultan gibi bütün kainatın dualarını, kendi duan içine al Bir abd-i külli ve bir vekil-i umumi gibi اِيَّاكَ نَسْتَعِينُ de Kainatın güzel bir takvimi ol", + "gaye": "Duanın hakikatini, kabiliyetlerini, makbuliyet şartlarını ve çeşitlerini açıklayarak, insanın acizliğini anlaması ve Allah'a tam bir tevekkül ile yönelmesi gerektiğini kavratmak.", + "konular": [ + "Duanın önemi ve Allah katındaki yeri", + "Duanın kabul olma şekilleri ve hikmeti", + "Duanın bir ibadet oluşu ve uhrevi semereleri", + "Dua vakitleri ve belalara karşı dua", + "Duanın çeşitleri (istidadi, fıtri, ızdırari, fiili, kavli)", + "Duanın ubudiyet sırrı ve halisane niyeti", + "İnsanın aczi ve fakrıyla Allah'a sığınması", + "Kainatın umumî duası ve insanın temsiliyeti" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Dua", + "Fıtrat", + "Hikmet", + "Cevap", + "Kabul", + "Ubudiyet", + "Uhrviyyet", + "Ubûdiyet", + "Rububiyet", + "İstidat", + "İhtiyaç", + "Izdırar", + "Tevekkül", + "Rahmet", + "Adalet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Dua", + "vecize": "İşte ey aciz insan ve ey fakir beşer Dua gibi hazine-i rahmetin anahtarı ve tükenmez bir kuvvetin medarı olan bir vesileyi elden bırakma, ona yapış, ala-yı illiyyin-i insaniyete çık.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "İkinci Mebhas" + ], + "title": "İkinci Mebhas", + "content": "İnsanın saadet ve şekavetine medar beş nükteden ibarettir [İnsan ahsen-i takvimde yaratıldığı ve ona gayet cami bir istidad verildiği için esfel-i safilinden ta ala-yı illiyyine, ferşten ta arşa, zerreden ta şemse kadar dizilmiş olan makamata, meratibe, derecata, derekata girebilir ve düşebilir bir meydan-ı imtihana atılmış, nihayetsiz sukut ve suuda giden iki yol onun önünde açılmış bir mucize-i kudret ve netice-i hilkat ve acube-i sanat olarak şu dünyaya gönderilmiştir İşte insanın şu dehşetli terakki ve tedennisinin sırrını “Beş Nükte”de beyan edeceğiz]", + "gaye": "İnsanın dehşetli terakki ve tedennisinin sırrını 'Beş Nükte'de beyan etmek", + "konular": [ + "İnsanın yaratılış gayesi", + "İnsanın esfel-i safilinden ala-yı illiyyine gidebilme potansiyeli", + "İnsanın imtihan dünyasındaki konumu", + "İnsanın nihayetsiz sukut ve suuda açık olması", + "İnsanın ahsen-i takvimde yaratılışı", + "İnsanın gayet cami bir istidada sahip olması" + ], + "kavramlar": [ + "Ahsen-i takvim", + "Esfel-i safilin", + "Ala-yı illiyyin", + "Meydan-ı imtihan", + "Sukut", + "Suud", + "Mucize-i kudret", + "Netice-i hilkat", + "Acube-i sanat", + "İstidad", + "Terakki", + "Tedenni" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İstidad", + "vecize": "İnsanın şu dehşetli terakki ve tedennisinin sırrını “Beş Nükte”de beyan edeceğiz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "İkinci Mebhas", + "Birinci Nükte" + ], + "title": "Birinci Nükte", + "content": "İnsan, kainatın ekser envaına muhtaç ve alakadardır İhtiyacatı alemin her tarafına dağılmış, arzuları ebede kadar uzanmış Bir çiçeği istediği gibi, koca bir baharı da ister Bir bahçeyi arzu ettiği gibi, ebedi Cenneti de arzu eder Bir dostunu görmeğe müştak olduğu gibi, Cemil-i Zülcelali de görmeye müştaktır Başka bir menzilde duran bir sevdiğini ziyaret etmek için o menzilin kapısını açmaya muhtaç olduğu gibi berzaha göçmüş yüzde doksandokuz ahbabını ziyaret etmek ve firak-ı ebediden kurtulmak için koca dünyanın kapısını kapayacak ve bir mahşer-i acaib olan ahiret kapısını açacak, dünyayı kaldırıp ahireti yerine kuracak ve koyacak bir Kadir-i Mutlakın dergahına ilticaya muhtaçtır İşte şu vaziyette bir insana hakiki Mabud olacak yalnız, herşeyin dizgini elinde, herşeyin hazinesi yanında, herşeyin yanında nazır, her mekanda hazır, mekandan münezzeh, acizden müberra, kusurdan mukaddes, nakıstan mualla bir Kadir-i Zülcelal, bir Rahim-i Zülcemal, bir Hakim-i Zülkemal olabilir Çünki nihayetsiz hacat-ı insaniyeyi ifa edecek, ancak nihayetsiz bir kudret ve muhit bir ilim sahibi olabilir Öyle ise, mabudiyete layık yalnız odur İşte ey insan Eğer yalnız ona abd olsan, bütün mahlukat üstünde bir mevki kazanırsın Eğer ubudiyetten istinkaf etsen, aciz mahlukata zelil bir abd olursun Eğer enaniyetine ve iktidarına güvenip tevekkül ve duayı bırakıp, tekebbür ve davaya sapsan o vakit iyilik ve icad cihetinde arı ve karıncadan daha aşağı, örümcek ve sinekten daha zaif düşersin Şer ve tahrib cihetinde dağdan daha ağır, taundan daha muzır olursun Evet ey insan Sende iki cihet var Birisi, icad ve vücud ve hayır ve müsbet ve fiil cihetidir Diğeri tahrib, adem, şer, nefy, infial cihetidir Birinci cihet itibariyle arıdan, serçeden aşağı, sinekten, örümcekten daha zaifsin İkinci cihet itibariyle dağ, yer, göklerden geçersin Onların çekindiği ve izhar-ı acz ettikleri bir yükü kaldırırsın Onlardan daha geniş, daha büyük bir daire alırsın Çünki sen iyilik ve icad ettiğin vakit, yalnız vüsatin nisbetinde, elin ulaşacak derecede, kuvvetin yetişecek mertebede iyilik ve icad edebilirsin Eğer fenalık ve tahrib etsen, o vakit fenalığın tecavüz ve tahribin intişar eder Mesela Küfür bir fenalıktır, bir tahribdir, bir adem-i tasdiktir Fakat o tek seyyie bütün kainatın tahkirini ve bütün esma-i İlahiyenin tezyifini, bütün insaniyetin terzilini tazammun eder Çünki şu mevcudatın ali bir makamı, ehemmiyetli bir vazifesi vardır Zira onlar, mektubat-ı Rabbaniye ve meraya-yı Sübhaniye ve memurin-i İlahiyedirler Küfür ise onları ayinedarlık ve vazifedarlık ve manidarlık makamından düşürüp, abesiyet ve tesadüfün oyuncağı derekesine ve zeval ve firakın tahribiyle çabuk bozulup değişen mevadd-ı faniyeye ve ehemmiyetsizlik, kıymetsizlik, hiçlik mertebesine indirdiği gibi bütün kainatta ve mevcudatın ayinelerinde nakışları ve cilveleri ve cemalleri görünen esma-i İlahiyeyi inkar ile tezyif eder Ve insanlık denilen, bütün esma-i kudsiye-i İlahiyenin cilvelerini güzelce ilan eden bir kaside-i manzume-i hikmet ve bir şecere-i bakiyenin cihazatını cami çekirdek-misal bir mucize-i kudret-i bahire ve emanet-i kübrayı uhdesine almakla yer, gök, dağa tefevvuk eden ve melaikeye karşı rüchaniyet kazanan bir sahib-i mertebe-i hilafet-i arziyeyi en zelil bir hayvan-ı fani-i zailden daha zelil, daha zaif, daha aciz, daha fakir bir derekeye atar Ve manasız, karmakarışık, çabuk bozulur bir adi levha derekesine indirir Elhasıl Nefs-i emmare tahrib ve şer cihetinde nihayetsiz cinayet işleyebilir, fakat icad ve hayırda iktidarı pek azdır ve cüzidir Evet, bir haneyi bir günde harab eder, yüz günde yapamaz Lakin eğer enaniyeti bıraksa, hayrı ve vücudu tevfik-i İlahiyeden istese, şer ve tahribden ve nefse itimaddan vazgeçse, istiğfar ederek tam abd olsa o vakit يُبَدِّلُ اللّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ sırrına mazhar olur Ondaki nihayetsiz kabiliyet-i şer, nihayetsiz kabiliyet-i hayra inkılab eder Ahsen-i takvim kıymetini alır, ala-yı illiyyine çıkar İşte ey gafil insan Bak Cenab-ı Hakkın fazlına ve keremine Seyyieyi bir iken bin yazmak, haseneyi bir yazmak veya hiç yazmamak adalet olduğu halde bir seyyieyi bir yazar, bir haseneyi on, bazan yetmiş, bazan yediyüz, bazan yedi bin yazar Hem şu nükteden anla ki o müdhiş Cehenneme girmek ceza-yı ameldir, ayn-ı adildir Fakat Cennete girmek, mahz-ı fazıldır", + "gaye": "İnsanın sonsuz ihtiyaçlarının ancak nihayetsiz kudret sahibi Allah tarafından karşılanabileceğini ve hakiki Mabud'un yalnızca O olduğunu kavratmak; enaniyetin insanı aciz ve zelil kıldığını, ubudiyetin ise mahlukat üstünde bir mevki kazandırdığını anlatmak.", + "konular": [ + "İnsanın sonsuz ihtiyaçları ve arzuları", + "Allah'ın nihayetsiz kudreti ve ilmi", + "İnsanın hakiki mabudu", + "Ubudiyetin önemi ve faydaları", + "Enaniyet ve tekebbürün zararları", + "İyilik ve kötülüğün yayılma alanı", + "Küfrün tahribatı ve etkileri", + "İnsanın değeri ve mertebesi", + "Tövbe ve istiğfarın neticesi", + "Allah'ın fazlı ve adaleti", + "Cennet ve Cehennemin mahiyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Mabud", + "Kadir-i Mutlak", + "Rahim-i Zülcemal", + "Hakim-i Zülkemal", + "Ubudiyet", + "Enaniyet", + "Tevekkül", + "Dua", + "Tekebbür", + "Küfür", + "Seyyie", + "Hasene", + "Fazl", + "Kerem", + "Adalet", + "Cennet", + "Cehennem", + "Nefs-i emmare", + "İstiğfar", + "Ahsen-i takvim", + "Ala-yı illiyyin" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Mabud", + "vecize": "Eğer yalnız ona abd olsan, bütün mahlukat üstünde bir mevki kazanırsın. Eğer ubudiyetten istinkaf etsen, aciz mahlukata zelil bir abd olursun.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "İkinci Mebhas", + "İkinci Nükte" + ], + "title": "İkinci Nükte", + "content": "İnsanda iki vecih var Birisi, enaniyet cihetinde şu hayat-ı dünyeviyeye nazırdır Diğeri ubudiyet cihetinde hayat-ı ebediyeye bakar Evvelki vecih itibariyle öyle bir biçare mahluktur ki sermayesi yalnız ihtiyardan bir şaresaç gibi cüzi bir cüz-i ihtiyari ve iktidardan zaif bir kesb ve hayattan çabuk söner bir şule ve ömürden çabuk geçer bir müddetçik ve mevcudiyetten çabuk çürür küçük bir cisimdir O haliyle beraber kainatın tabakatında serilmiş hadsiz envaın hesabsız efradından nazik zaif bir ferd olarak bulunuyor İkinci vecih itibariyle ve bilhassa ubudiyete müteveccih acz ve fakr cihetinde pek büyük bir vüsati var, pek büyük bir ehemmiyeti bulunuyor Çünki Fatır-ı Hakim, insanın mahiyet-i maneviyesinde nihayetsiz azim bir acz ve hadsiz cesim bir fakr dercetmiştir Ta ki, kudreti nihayetsiz bir Kadir-i Rahim ve gınası nihayetsiz bir Ganiyy-i Kerim bir zatın hadsiz tecelliyatına cami geniş bir ayine olsun Evet insan bir çekirdeğe benzer Nasılki o çekirdeğe kudretten manevi ve ehemmiyetli cihazat ve kaderden ince ve kıymetli proğram verilmiş Ta ki, toprak altında çalışıp, ta o dar alemden çıkıp, geniş olan hava alemine girip, Halıkından istidad lisanıyla bir ağaç olmasını isteyip, kendine layık bir kemal bulsun Eğer o çekirdek, su-i mizacından dolayı ona verilen cihazat-ı maneviyeyi, toprak altında bazı mevadd-ı muzırrayı celbine sarfetse o dar yerde kısa bir zamanda faidesiz tefessüh edip çürüyecektir Eğer o çekirdek, o manevi cihazatını فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَى nın emr-i tekvinisini imtisal edip hüsn-ü istimal etse o dar alemden çıkacak, meyvedar koca bir ağaç olmakla küçücük cüzi hakikatı ve ruh-u manevisi, büyük bir hakikat-ı külliye suretini alacaktır İşte aynen onun gibi insanın mahiyetine, kudretten ehemmiyetli cihazat ve kaderden kıymetli proğramlar tevdi edilmiş Eğer insan, şu dar alem-i arzide, hayat-ı dünyeviye toprağı altında o cihazat-ı maneviyesini nefsin hevesatına sarfetse bozulan çekirdek gibi bir cüzi telezzüz için kısa bir ömürde, dar bir yerde ve sıkıntılı bir halde çürüyüp tefessüh ederek, mesuliyet-i maneviyeyi bedbaht ruhuna yüklenecek, şu dünyadan göçüp gidecektir Eğer o istidad çekirdeğini İslamiyet suyu ile, imanın ziyasıyla, ubudiyet toprağı altında terbiye ederek, evamir-i Kuraniyeyi imtisal edip cihazat-ı maneviyesini hakiki gayelerine tevcih etse elbette alem-i misal ve berzahta dal ve budak verecek ve alem-i ahiret ve Cennette hadsiz kemalat ve nimetlere medar olacak bir şecere-i bakiyenin ve bir hakikat-ı daimenin cihazatına cami kıymettar bir çekirdek ve revnakdar bir makine ve bu şecere-i kainatın mübarek ve münevver bir meyvesi olacaktır Evet hakiki terakki ise insana verilen kalb, sır, ruh, akıl hatta hayal ve sair kuvvelerin hayat-ı ebediyeye yüzlerini çevirerek, herbiri kendine layık hususi bir vazife-i ubudiyet ile meşgul olmaktadır Yoksa ehl-i dalaletin terakki zannettikleri, hayat-ı dünyeviyenin bütün inceliklerine girmek ve zevklerinin her çeşitlerini, hatta en süflisini tatmak için bütün letaifini ve kalb ve aklını nefs-i emmareye müsahhar edip yardımcı verse o terakki değil, sukuttur Şu hakikati bir vakıa-i hayaliyede, şöyle bir temsilde gördüm ki Ben büyük bir şehre giriyorum Baktım ki, o şehirde büyük saraylar var Bazı sarayların kapısına bakıyorum, gayet şenlik, parlak bir tiyatro gibi nazar-ı dikkati celbeder, herkesi eğlendirir bir cazibedarlık vardı Dikkat ettim ki, o sarayın efendisi kapıya gelmiş, it ile oynuyor ve oynamasına yardım ediyor Hanımlar, yabani gençlerle tatlı sohbetler ediyorlar Yetişmiş kızlar dahi, çocukların oynamasını tanzim ediyorlar Kapıcı da onlara kumandanlık eder gibi bir aktör tavrını almış O vakit anladım ki, o koca sarayın içerisi bomboş Hep nazik vazifeler muattal kalmış Ahlakları sukut etmiş ki, kapıda bu sureti almışlardır Sonra geçtim, bir büyük saraya daha rast geldim Gördüm ki kapıda uzanmış vefadar bir it ve kaba, sert, sakin bir kapıcı ve sönük bir vaziyet vardı Merak ettim Ne için o öyle Bu böyle İçeriye girdim Baktım ki, içerisi çok şenlik Daire daire üstünde, ayrı ayrı nazik vazifeler ile saray ehli meşguldürler Birinci dairedeki adamlar sarayın idaresini, tedbirini görüyorlar Üstündeki dairede kızlar, çocuklar ders okuyorlar Daha üstünde hanımlar, gayet latif sanatlar, güzel nakışlarla iştigal ediyorlar En yukarıda efendi, padişahla muhabere edip halkın istirahatını temin için ve kendi kemalatı ve terakkiyatı için kendine has ve ulvi vazifeler ile iştigal ediyor gördüm Ben onlara görünmediğim için, “Yasak” demediler, gezebildim Sonra çıktım, baktım O şehrin her tarafında bu iki kısım saraylar var Sordum dediler “O kapısı şenlik ve içi boş saraylar, kafirlerin ileri gelenlerinindir ve ehl-i dalaletindir Diğerleri, namuslu müslüman büyüklerinindir” Sonra bir köşede bir saraya rast geldim Üstünde “Said” ismini gördüm Merak ettim Daha dikkat ettim, suretimi üstünde gördüm gibi bana geldi Kemal-i taaccübümden bağırarak, aklım başıma geldi, ayıldım İşte o vakıa-i hayaliyeyi sana tabir edeceğim Allah hayır etsin İşte o şehir ise, hayat-ı içtimaiye-i beşeriye ve medine-i medeniyet-i insaniyedir O sarayların herbirisi, birer insandır O saray ehli ise insandaki göz, kulak, kalb, sır, ruh, akıl gibi letaif ve nefs ve heva ve kuvve-i şeheviye ve kuvve-i gazabiye gibi şeylerdir Herbir insanda her bir latifenin ayrı ayrı vazife-i ubudiyetleri var Ayrı ayrı lezzetleri, elemleri var Nefis ve heva, kuvve-i şeheviye ve gazabiye, bir kapıcı ve it hükmündedirler İşte o yüksek letaifi, nefis ve hevaya müsahhar etmek ve vazife-i asliyelerini unutturmak, elbette sukuttur, terakki değildir Sair cihetleri sen tabir edebilirsin", + "gaye": "İnsanın manevi potansiyelini doğru kullanması ve ahiret odaklı bir yaşam sürmesinin önemi kavranması", + "konular": [ + "İnsanın dünyevi ve uhrevi vecihleri", + "Enaniyet ve ubudiyetin insan üzerindeki etkileri", + "İnsanın aczi ve fakrı", + "İnsanın çekirdek benzetmesiyle manevi gelişimi", + "Dünya hayatının geçiciliği ve ahiret hayatının ebediyeti", + "Hakiki terakki ve sukut kavramları", + "İnsanın letaiflerinin doğru kullanımı", + "Medeniyetin iki yüzü: dalalet ve hakikat" + ], + "kavramlar": [ + "Enaniyet", + "Ubudiyet", + "Acz", + "Fakr", + "Tecelliyat", + "İstidad", + "Nefis", + "Heva", + "Terakki", + "Sukut", + "Letaif" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ubudiyet", + "vecize": "Evet hakiki terakki ise insana verilen kalb, sır, ruh, akıl hatta hayal ve sair kuvvelerin hayat-ı ebediyeye yüzlerini çevirerek, herbiri kendine layık hususi bir vazife-i ubudiyet ile meşgul olmaktadır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "İkinci Mebhas", + "Üçüncü Nükte" + ], + "title": "Üçüncü Nükte", + "content": "İnsan, fiil ve amel cihetinde ve say-i maddi itibariyle zaif bir hayvandır, aciz bir mahluktur Onun o cihetteki daire-i tasarrufatı ve malikiyeti o kadar dardır ki elini uzatsa ona yetişebilir Hatta, insanın eline dizginini veren hayvanat-ı ehliye, insanın zaf ve acz ve tenbelliğinden birer hisse almışlardır ki yabani emsallerine kıyas edildikleri vakit, azim fark görünür Ehli keçi ve öküz, yabani keçi ve öküz gibi Fakat o insan, infial ve kabul ve dua ve sual cihetinde, şu dünya hanında aziz bir yolcudur Ve öyle bir Kerime misafir olmuş ki nihayetsiz rahmet hazinelerini ona açmış Ve hadsiz bedi masnuatını ve hizmetkarlarını ona müsahhar etmiş Ve o misafirin tenezzühüne ve temaşasına ve istifadesine öyle büyük bir daire açıp müheyya etmiştir ki o dairenin nısf-ı kutru -yani merkezden muhit hattına kadar- gözün kestiği miktar, belki hayalin gittiği yere kadar geniştir ve uzundur İşte eğer insan, enaniyetine istinad edip hayat-ı dünyeviyeyi gaye-i hayal ederek derd-i maişet içinde muvakkat bazı lezzetler için çalışsa, gayet dar bir daire içinde boğulur gider Ona verilen bütün cihazat ve alat ve letaif, ondan şikayet ederek haşirde onun aleyhinde şehadet edeceklerdir ve davacı olacaklardır Eğer kendini misafir bilse, misafir olduğu Zat-ı Kerimin izni dairesinde sermaye-i ömrünü sarfetse, öyle geniş bir daire içinde uzun bir hayat-ı ebediye için güzel çalışır ve teneffüs edip istirahat eder Sonra, ala-yı illiyyine kadar gidebilir Hem de bu insana verilen bütün cihazat ve alat, ondan memnun olarak ahirette lehinde şehadet ederler Evet insana verilen bütün cihazat-ı acibe, bu ehemmiyetsiz hayat-ı dünyeviye için değil belki, pek ehemmiyetli bir hayat-ı bakiye için verilmişler Çünki insanı hayvana nisbet etsek görüyoruz ki İnsan, cihazat ve alat itibariyle çok zengindir Yüz derece hayvandan daha ziyadedir Hayat-ı dünyeviye lezzetinde ve hayvani yaşayışında yüz derece aşağı düşer Çünki her gördüğü lezzetinde, bir elem izi vardır Geçmiş zamanın elemleri ve gelecek zamanın korkuları ve herbir lezzetin dahi elem-i zevali, onun zevklerini bozuyor ve lezzetinde bir iz bırakıyor Fakat hayvan öyle değil Elemsiz bir lezzet alır, kedersiz bir zevk eder Ne geçmiş zamanın elemleri onu incitir, ne de gelecek zamanın korkuları onu ürkütür Rahatla yaşar, yatar, Halıkına şükreder Demek ahsen-i takvim suretinde yaratılan insan, hayat-ı dünyeviyeye hasr-ı fikr etse yüz derece sermayece hayvandan yüksek olduğu halde, yüz derece serçe kuşu gibi bir hayvandan aşağı düşer Başka bir yerde bir temsil ile bu hakikatı beyan etmiştim Münasebet geldi, yine o temsili tekrar ediyorum Şöyle ki Bir adam, bir hizmetkarına on altun verip “Mahsus bir kumaştan bir kat elbise yaptır” emreder İkincisine, bin altun verir, bir pusula içinde bazı şeyler yazılı o hizmetkarın cebine koyar, bir pazara gönderir Evvelki hizmetkar on altun ile ala kumaştan mükemmel bir elbise alır İkinci hizmetkar, divanelik edip, evvelki hizmetkara bakıp, cebine konulan hesab pusulasını okumayarak bir dükkancıya bin altun vererek bir kat elbise istedi İnsafsız dükkancı da kumaşın en çürüğünden bir kat elbise verdi O bedbaht hizmetkar, seyyidinin huzuruna geldi ve şiddetli bir tedib gördü ve dehşetli bir azab çekti İşte edna bir şuuru olan anlar ki, ikinci hizmetkara verilen bin altun, bir kat elbise almak için değildir Belki mühim bir ticaret içindir Aynen onun gibi İnsandaki cihazat-ı maneviye ve letaif-i insaniye ki, herbirisi hayvana nisbeten yüz derece inbisat etmiş Mesela güzelliğin bütün meratibini farkeden insan gözü ve taamların bütün çeşit çeşit ezvak-ı mahsusalarını temyiz eden insanın zaika-i lisaniyesi ve hakaikın bütün inceliklerine nüfuz eden insanın aklı ve kemalatın bütün envaına müştak insanın kalbi gibi sair cihazları, aletleri nerede Hayvanın pek basit yalnız bir-iki mertebe inkişaf etmiş aletleri nerede Yalnız şu kadar fark var ki hayvan, kendine has bir amelde münhasıran o hayvanda bir cihaz-ı mahsus ziyade inkişaf eder Fakat o inkişaf, hususidir İnsanın cihazat cihetiyle zenginliği şu sırdandır ki Akıl ve fikir sebebiyle insanın hasseleri, duyguları fazla inkişaf ve inbisat peyda etmiştir Ve ihtiyacatın kesreti sebebiyle çok çeşit çeşit hissiyat peyda olmuştur Ve hassasiyeti çok tenevvü etmiş Ve fıtratın camiiyeti sebebiyle pek çok makasıda müteveccih arzulara medar olmuş Ve pek çok vazife-i fıtriyesi bulunduğu sebebiyle, alat ve cihazatı ziyade inbisat peyda etmiştir Ve ibadatın bütün envaına müstaid bir fıtratta yaratıldığı için bütün kemalatın tohumlarına cami bir istidad verilmiştir İşte şu derece cihazatça zenginlik ve sermayece kesret, elbette ehemmiyetsiz muvakkat şu hayat-ı dünyeviyenin tahsili için verilmemiştir Belki şöyle bir insanın vazife-i asliyesi, nihayetsiz makasıda müteveccih vezaifini görüp, acz ve fakr ve kusurunu ubudiyet suretinde ilan etmek ve külli nazarıyla mevcudatın tesbihatını müşahede ederek şehadet etmek ve nimetler içinde imdadat-ı Rahmaniyeyi görüp şükretmek ve masnuatta kudret-i Rabbaniyenin mucizatını temaşa ederek nazar-ı ibretle tefekkür etmektir Ey dünya-perest ve hayat-ı dünyeviyeye aşık ve sırr-ı ahsen-i takvimden gafil insan Şu hayat-ı dünyeviyenin hakikatını bir vakıa-i hayaliyede Eski Said görmüş Onu Yeni Saide döndürmüş olan şu vakıa-i temsiliyeyi dinle Gördüm ki, ben bir yolcuyum Uzun bir yola gidiyorum Yani gönderiliyorum Seyyidim olan zat, bana tahsis ettiği altmış altundan tedricen birer miktar para veriyordu Ben de sarfedip pek eğlenceli bir hana geldim O handa bir gece içinde on altunu kumara mumara, eğlencelere ve şöhret-perestlik yoluna sarfettim Sabahleyin elimde hiç bir para kalmadı Bir ticaret edemedim Gideceğim yer için bir mal alamadım Yalnız o paradan bana kalan elemler, günahlar ve eğlencelerden gelen yaralar, bereler, kederler benim elimde kalmıştı Birden ben o hazin halette iken orada bir adam peyda oldu Bana dedi “Bütün bütün sermayeni zayi ettin Tokata da müstehak oldun Gideceğin yere de müflis olarak elin boş gideceksin Fakat aklın varsa, tövbe kapısı açıktır Bundan sonra sana verilecek baki kalan onbeş altundan her eline geçtikçe yarısını ihtiyaten muhafaza et Yani gideceğin yerde sana lazım olacak bazı şeyleri al” Baktım nefsim razı olmuyor “Üçte birisini” dedi Ona da nefsim itaat etmedi Sonra “Dörtte birisini” dedi Baktım nefsim mübtela olduğu adetini terkedemiyor O adam hiddetle yüzünü çevirdi gitti Birden o hal değişti Baktım ki ben, tünel içinde sukut eder gibi bir süratle giden bir şimendifer içindeyim Telaş ettim Fakat ne çare ki, hiç bir tarafa kaçılmaz Garaibden olarak o şimendiferin iki tarafında pek cazibedar çiçekler, leziz meyveler görünüyordu Ben de akılsız acemiler gibi onlara bakıp elimi uzattım O çiçekleri koparmak, o meyveleri almak için çalıştım Fakat o çiçekler ve meyveler, dikenli mikenli, mülakatında elime batıyor, kanatıyor Şimendiferin gitmesiyle müfarakatından elimi parçalıyorlar, bana pek pahalı düşüyorlardı Birden şimendiferdeki bir hademe dedi “Beş kuruş ver, sana o çiçek ve meyvelerden istediğin kadar vereceğim Beş kuruş yerine elin parçalanmasıyla yüz kuruş zarar ediyorsun Hem de ceza var, izinsiz koparamazsın” Birden sıkıntıdan ne vakit tünel bitecek diye başımı çıkarıp ileriye baktım Gördüm ki, tünel kapısı yerine çok delikler görünüyor O uzun şimendiferden o deliklere adamlar atılıyorlar Bana mukabil bir delik gördüm İki tarafında iki mezar taşı dikilmiş Merak ile dikkat ettim O mezar taşında büyük harflerle “Said” ismi yazılmış gördüm Teessüf ve hayretimden “Eyvah” dedim Birden o han kapısında bana nasihat eden zatın sesini işittim Dedi “Aklın başına geldi mi” Dedim “Evet geldi fakat kuvvet kalmadı, çare yok” Dedi “Tövbe et, tevekkül et” Dedim “Ettim” Ayıldım Eski Said kaybolmuş Yeni Said olarak kendimi gördüm İşte o vakıa-i hayaliyeyi, -Allah hayr etsin- bir-iki kısmını ben tabir edeceğim, sair cihetleri sen kendin tabir et O yolculuk ise alem-i ervahtan, rahm-ı maderden, gençlikten, ihtiyarlıktan, kabirden, berzahtan, haşirden, köprüden geçen ebed-ül abad tarafına bir yolculuktur O altmış altun ise, altmış sene ömürdür ki bu vakıayı gördüğüm vakit kendimi kırkbeş yaşında tahmin ediyordum Senedim yok, fakat baki kalan onbeşinden yarısını ahirete sarfetmek için Kuran-ı Hakimin halis bir tilmizi beni irşad etti O han ise, benim için İstanbul imiş O şimendifer ise, zamandır Herbir yıl bir vagondur O tünel ise, hayat-ı dünyeviyedir O dikenli çiçekler ve meyveler ise, lezaiz-i nameşruadır ve lehviyat-ı muharremedir ki mülakat esnasında tasavvur-u zevaldeki elem, kalbi kanatıyor Müfarakatında parçalıyor Cezayı dahi çektiriyor Şimendifer hademesi demişti “Beş kuruş ver, onlardan istediğin kadar vereceğim” Onun tabiri şudur ki İnsanın helal sayiyle meşru dairede gördüğü zevkler, lezzetler, keyfine kafidir Harama girmeye ihtiyaç bırakmaz Sair kısımları sen tabir edebilirsin", + "gaye": "İnsanın dünya hayatındaki gerçek konumunu ve ahiret hayatına yönelik vazifelerini anlaması, dünya hırslarından uzaklaşıp ahiret için çalışması gerektiği bilinci oluşturmak.", + "konular": [ + "İnsanın zayıflığı ve acizliği", + "İnsanın dünya hayatındaki misafirliği", + "Allah'ın insana açtığı rahmet hazineleri ve imkanlar", + "İnsanın nefsaniyetine dayanmanın sonuçları", + "Ahiret hayatının önemi", + "İnsan ve hayvan kıyaslaması", + "Dünya lezzetlerinin geçiciliği ve elemleri", + "İnsana verilen cihazatın amacı", + "İnsanın asli vazifeleri", + "Helal dairesindeki lezzetlerin yeterliliği", + "Ömür sermayesinin doğru kullanılması", + "Tövbe ve tevekkülün önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Acz", + "Zaaf", + "Ubûdiyet", + "Rahmet", + "Masnuat", + "Enaniyet", + "Haşir", + "Misafir", + "Cihazat", + "Letaif", + "Ahsen-i Takvim", + "İnfial", + "Sual", + "Dua", + "Fakr", + "Kusur", + "Tefekkür", + "Şükür", + "Ticaret", + "Tövbe", + "Tevekkül" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Misafir", + "vecize": "Eğer kendini misafir bilse, misafir olduğu Zat-ı Kerimin izni dairesinde sermaye-i ömrünü sarfetse, öyle geniş bir daire içinde uzun bir hayat-ı ebediye için güzel çalışır ve teneffüs edip istirahat eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "İkinci Mebhas", + "Dördüncü Nükte" + ], + "title": "Dördüncü Nükte", + "content": "İnsan şu kainat içinde pek nazik ve nazenin bir çocuğa benzer Zafında büyük bir kuvvet ve aczinde büyük bir kudret vardır Çünki o zafın kuvvetiyle ve aczin kudretiyledir ki, şu mevcudat ona müsahhar olmuş Eğer insan zafını anlayıp, kalen, halen, tavren dua etse ve aczini bilip istimdad eylese o teshirin şükrünü eda ile beraber matlubuna öyle muvaffak olur ve maksadları ona öyle müsahhar olur ki, iktidar-ı zatisiyle onun öşr-i mişarına muvaffak olamaz Yalnız bazı vakit lisan-ı hal duasıyla hasıl olan bir matlubunu yanlış olarak kendi iktidarına hamleder Mesela Tavuğun yavrusunun zafındaki kuvvet, tavuğu arslana saldırtır Yeni dünyaya gelen arslanın yavrusu, o canavar ve aç arslanı kendine müsahhar edip onu aç bırakıp kendi tok oluyor İşte cay-ı dikkat, zaftaki bir kuvvet ve şayan-ı temaşa bir cilve-i rahmet Nasılki nazdar bir çocuk ağlamasıyla, ya istemesiyle, ya hazin haliyle matlublarına öyle muvaffak olur ve öyle kaviler ona müsahhar olurlar ki o matlublardan binden birisine bin defa kuvvetçiğiyle yetişemez Demek zaf u acz, onun hakkında şefkat ve himayeti tahrik ettikleri için küçücük parmağıyla kahramanları kendine müsahhar eder Şimdi böyle bir çocuk, o şefkati inkar etmek ve o himayeti ittiham etmek suretiyle ahmakane bir gurur ile “Ben kuvvetimle bunları teshir ediyorum” dese, elbette bir tokat yiyecektir İşte insan dahi Halıkının rahmetini inkar ve hikmetini ittiham edecek bir tarzda küfran-ı nimet suretinde Karun gibi اِنَّمَا اُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ yani “Ben kendi ilmimle, kendi iktidarımla kazandım” dese, elbette sille-i azaba kendini müstehak eder Demek şu meşhud saltanat-ı insaniyet ve terakkiyat-ı beşeriye ve kemalat-ı medeniyet celb ile değil, galebe ile değil, cidal ile değil, belki ona onun zafı için teshir edilmiş, onun aczi için ona muavenet edilmiş, onun fakrı için ona ihsan edilmiş, onun cehli için ona ilham edilmiş, onun ihtiyacı için ona ikram edilmiş Ve o saltanatın sebebi, kuvvet ve iktidar-ı ilmi değil, belki şefkat ve refet-i Rabbaniye ve rahmet ve hikmet-i İlahiyedir ki eşyayı ona teshir etmiştir Evet, bir gözsüz akrep ve ayaksız bir yılan gibi haşerata mağlub olan insana, bir küçük kurttan ipeği giydiren ve zehirli bir böcekten balı yediren onun iktidarı değil, belki onun zafının semeresi olan teshir-i Rabbani ve ikram-ı Rahmanidir Ey insan Madem hakikat böyledir gururu ve enaniyeti bırak Uluhiyetin dergahında acz u zafını, istimdad lisanıyla fakr u hacatını, tazarru ve dua lisanıyla ilan et ve abd olduğunu göster Ve حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ de, yüksel Hem deme ki “Ben hiçim ne ehemmiyetim var ki, bu kainat bir Hakim-i Mutlak tarafından kasdi olarak bana teshir edilsin, benden bir şükr-ü külli istenilsin” Çünki sen çendan, nefsin ve suretin itibariyle hiç hükmündesin Fakat vazife ve mertebe noktasında, sen şu haşmetli kainatın dikkatli bir seyircisi, şu hikmetli mevcudatın belagatlı bir lisan-ı natıkı ve şu kitab-ı alemin anlayışlı bir mütalaacısı ve şu tesbih eden mahlukatın hayretli bir nazırı ve şu ibadet eden masnuatın hürmetli bir ustabaşısı hükmündesin Evet ey insan Sen, nebati cismaniyetin cihetiyle ve hayvani nefsin itibariyle sagir bir cüz, hakir bir cüzi, fakir bir mahluk, zaif bir hayvansın ki bütün dehşetli mevcudat-ı seyyalenin dalgaları içinde çalkanıp gidiyorsun Fakat muhabbet-i İlahiyenin ziyasını tazammun eden imanın nuruyla münevver olan İslamiyetin terbiyesiyle tekemmül edip insaniyet cihetinde, abdiyetin içinde bir sultansın ve cüziyetin içinde bir küllisin, küçüklüğün içinde bir alemsin ve hakaretin içinde öyle makamın büyük ve daire-i nezaretin geniş bir nazırsın ki, diyebilirsin “Benim Rabb-ı Rahimim dünyayı bana bir hane yaptı Ay ve güneşi, o haneme bir lamba ve baharı, bir deste gül ve yazı, bir sofra-i nimet ve hayvanı, bana hizmetkar yaptı Ve nebatatı, o hanemin zinetli levazımatı yapmıştır” Netice-i kelam Sen eğer nefis ve şeytanı dinlersen, esfel-i safiline düşersin Eğer Hak ve Kuranı dinlersen, ala-yı illiyyine çıkar, kainatın bir güzel takvimi olursun", + "gaye": "İnsanın kainat içindeki konumunu, zayıflık ve acziyetinin aslında ilahi rahmetin tecelligahı olduğunu anlaması, gurur ve enaniyeti terk ederek Rabbine tam bir kullukla yönelmesi gerektiğini kavraması.", + "konular": [ + "İnsanın kainattaki yeri ve nazik yapısı", + "Zayıflık ve acziyetin kuvvet kaynağı olması", + "Duanın ve istimdadın önemi", + "İnsanın başarılarının kaynağı: Kendi gücü mü, ilahi teshir mi?", + "Gurur ve enaniyetin zararları", + "Allah'ın rahmet ve hikmetinin tecellileri", + "İnsanın hakiki değeri ve vazifesi", + "Nefis ve şeytanın zararları" + ], + "kavramlar": [ + "Acz", + "Zaf", + "Kudret", + "Rahmet", + "Hikmet", + "Teshir", + "Dua", + "İstimdad", + "Şükür", + "Gurur", + "Enaniyet", + "İman", + "İslamiyet", + "Abdiyet", + "Nefis", + "Şeytan", + "Uluhiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Acz", + "vecize": "Demek şu meşhud saltanat-ı insaniyet ve terakkiyat-ı beşeriye ve kemalat-ı medeniyet celb ile değil, galebe ile değil, cidal ile değil, belki ona onun zafı için teshir edilmiş, onun aczi için ona muavenet edilmiş, onun fakrı için ona ihsan edilmiş, onun cehli için ona ilham edilmiş, onun ihtiyacı için ona ikram edilmiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "İkinci Mebhas", + "Beşinci Nükte" + ], + "title": "Beşinci Nükte", + "content": "İnsan, şu dünyaya bir memur ve misafir olarak gönderilmiş, çok ehemmiyetli istidad ona verilmiş Ve o istidadata göre ehemmiyetli vazifeler tevdi edilmiş Ve insanı, o gayeye ve o vazifelere çalıştırmak için, şiddetli teşvikler ve dehşetli tehdidler edilmiş Başka yerde izah ettiğimiz vazife-i insaniyetin ve ubudiyetin esasatını şurada icmal edeceğiz Ta ki, “ahsen-i takvim” sırrı anlaşılsın İşte insan, şu kainata geldikten sonra “iki cihet ile” ubudiyeti var Bir ciheti gaibane bir surette bir ubudiyeti, bir tefekkürü var Diğeri hazırane, muhataba suretinde bir ubudiyeti, bir münacatı vardır Birinci vecih şudur ki Kainatta görünen saltanat-ı rububiyeti, itaatkarane tasdik edip kemalatına ve mehasinine hayretkarane nezaretidir Sonra, esma-i kudsiye-i İlahiyenin nukuşlarından ibaret olan bedi sanatları, birbirinin nazar-ı ibretlerine gösterip dellallık ve ilancılıktır Sonra, herbiri birer gizli hazine-i maneviye hükmünde olan esma-i Rabbaniyenin cevherlerini idrak terazisiyle tartmak, kalbin kıymet-şinaslığı ile takdirkarane kıymet vermektir Sonra, kalem-i kudretin mektubatı hükmünde olan mevcudat sahifelerini, arz ve sema yapraklarını mütalaa edip hayretkarane tefekkürdür Sonra, şu mevcudattaki zinetleri ve latif sanatları istihsankarane temaşa etmekle onların Fatır-ı Zülcemalinin marifetine muhabbet etmek ve onların Sani-i Zülkemalinin huzuruna çıkmağa ve iltifatına mazhar olmaya bir iştiyaktır İkinci Vecih, huzur ve hitab makamıdır ki eserden müessire geçer, görür ki Bir Sani-i Zülcelal, kendi sanatının mucizeleri ile kendini tanıttırmak ve bildirmek ister O da iman ile, marifet ile mukabele eder Sonra görür ki Bir Rabb-ı Rahim, rahmetinin güzel meyveleriyle kendini sevdirmek ister O da ona hasr-ı muhabbetle, tahsis-i taabbüdle kendini ona sevdirir Sonra görüyor ki Bir Münim-i Kerim, maddi ve manevi nimetlerin lezizleriyle onu perverde ediyor O da ona mukabil fiiliyle, haliyle, kaliyle, hatta elinden gelse bütün hasseleri ile, cihazatı ile şükür ve hamd ü sena eder Sonra görüyor ki Bir Celil-i Cemil, şu mevcudatın ayinelerinde kibriya ve kemalini ve celal ve cemalini izhar edip nazar-ı dikkati celbediyor O da ona mukabil “Allahü Ekber, Sübhanallah” deyip, mahviyet içinde hayret ve muhabbet ile secde eder Sonra görüyor ki Bir Ganiyy-i Mutlak, bir sehavet-i mutlak içinde nihayetsiz servetini, hazinelerini gösteriyor O da ona mukabil, tazim ve sena içinde kemal-i iftikar ile sual eder ve ister Sonra görüyor ki O Fatır-ı Zülcelal, yeryüzünü bir sergi hükmünde yapmış Bütün antika sanatlarını orada teşhir ediyor O da ona mukabil “Maşaallah” diyerek takdir ile, “Barekallah” diyerek tahsin ile, “Sübhanallah” diyerek hayret ile, “Allahü Ekber” diyerek istihsan ile mukabele eder Sonra görüyor ki Bir Vahid-i Ehad, şu kainat sarayında taklid edilmez sikkeleriyle, ona mahsus hatemleriyle, ona münhasır turralarıyla, ona has fermanlarıyla bütün mevcudata damga-i vahdet koyuyor ve tevhidin ayatını nakşediyor Ve afak-ı alemin aktarında vahdaniyetin bayrağını dikiyor ve rububiyetini ilan ediyor O da ona mukabil tasdik ile, iman ile, tevhid ile, izan ile, şehadet ile, ubudiyet ile mukabele eder İşte bu çeşit ibadat ve tefekküratla hakiki insan olur, ahsen-i takvimde olduğunu gösterir İmanın yümnüyle emanete layık, emin bir halife-i arz olur Ey ahsen-i takvimde yaratılan ve su-i ihtiyarıyla esfel-i safilin tarafına giden insan-ı gafil Beni dinle Ben de senin gibi gençlik sarhoşluğuyla gaflet içinde dünyayı hoş ve güzel gördüğüm halde, gençlik sarhoşluğundan ihtiyarlık sabahında ayıldığım dakikada, o güzel zannettiğim ahirete müteveccih olmayan dünyanın yüzünü nasıl çirkin gördüğümü ve ahirete bakan hakiki yüzü ne kadar güzel olduğunu, Onyedinci Sözün İkinci Makamının 219-220nci sahifelerinde yazılan iki levha-i hakikate bak, sen de gör Birinci Levha Ehl-i dalalet gibi, fakat sarhoş olmadan gaflet perdesiyle eskiden gördüğüm ehl-i gaflet dünyasının hakikatını tasvir eder İkinci Levha Ehl-i hidayet ve huzurun hakikat-ı dünyalarına işaret eder Eskiden ne tarzda yazılmış, o tarzda bıraktım Şiire benzer, fakat şiir değillerdir سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبِّ اشْرَحْ لِى صَدْرِى وَيَسِّرْ لِى اَمْرِى وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِى يَفْقَهُوا قَوْلِى اَللّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى الذَّاتِ الْمُحَمَّدِيَّةِ اللَّطِيفَةِ اْلاَحَدِيَّةِ شَمْسِ سَمَاءِ اْلاَسْرَارِ وَ مَظْهَرِ اْلاَنْوَارِ وَ مَرْكَزِ مَدَارِ الْجَلاَلِ وَ قُطْبِ فَلَكِ الْجَمَالِ اَللّهُمَّ بِسِرِّهِ لَدَيْكَ وَ بِسَيْرِهِ اِلَيْكَ آمِنْ خَوْفِى وَ اَقِلْ عُثْرَتِى وَ اَذْهِبْ حُزْنِى وَ حِرْصِى وَ كُنْ لِى وَ خُذْنِى اِلَيْكَ مِنِّى وَ ارْزُقْنِى الْفَنَاءَ عَنِّى وَ لاَ تَجْعَلْنِى مَفْتُونًا بِنَفْسِى مَحْجُوبًا بِحِسِّى وَاكْشِفْ لِى عَنْ كُلِّ سِرٍّ مَكْتُومٍ يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ وَ ارْحَمْنِى وَارْحَمْ رُفَقَائِى وَ ارْحَمْ اَهْلِ اْلاِيمَانِ وَ الْقُرْآنِ آمِينَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ يَا اَكْرَمَ ا��لاَكْرَمِينَ وَ آخِرُ دَعْوَيهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ", + "gaye": "İnsanın kainattaki memur ve misafir konumunu, ahsen-i takvim sırrını ve ubudiyetin iki temel vechini açıklayarak, insana tevdi edilen önemli vazifeleri idrak ettirmek ve gafletten uyanmaya teşvik etmek.", + "konular": [ + "İnsanın kainattaki konumu ve vazifesi", + "İnsanın ubudiyetinin iki vechi (gayibane ve hazırane)", + "Kainattaki saltanat-ı rububiyetin tasdiki ve tefekkürü", + "Esma-i İlahiyenin tecellilerini idrak", + "Mevcudatın mütalaası ve tefekkürü", + "Sanat-ı İlahiyeye hayranlıkla bakış ve marifetullah", + "Eserden müessire geçerek Allah'ı tanıma ve sevme", + "Nimetlere şükür ve hamd", + "Allah'ın kibriya ve kemalini idrak ve secde", + "Allah'ın nihayetsiz servetini idrak ve isteme", + "Yeryüzündeki sanat eserlerini takdir", + "Kainattaki vahdaniyet delilleri", + "Gafletten uyanma ve dünyanın hakiki yüzünü idrak", + "Ahsen-i takvimden esfel-i safiline düşüş tehlikesi" + ], + "kavramlar": [ + "Ubudiyet", + "Ahsen-i takvim", + "Rububiyet", + "Esma-i kudsiye", + "Marifetullah", + "Tahmid", + "Şükür", + "Tevhid", + "Vahdaniyet", + "Gaflet", + "İhtiyar" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ubudiyet", + "vecize": "İşte bu çeşit ibadat ve tefekküratla hakiki insan olur, ahsen-i takvimde olduğunu gösterir. İmanın yümnüyle emanete layık, emin bir halife-i arz olur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz" + ], + "title": "Yirmidördüncü Söz", + "content": "[Şu Söz “Beş Dal”dır Dördüncü Dala dikkat et Beşinci Dala yapış çık Meyvelerini kopar al] بِسْمِ اللَّهِ الرّحْمَنِ الرَّحِيمِ اَللَّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ لَهُ اْلاَسْمَاءُ الْحُسْنَى Şu ayet-i celilenin şecere-i nuraniyesinin çok hakikatlarından bir hakikatının beş dalına işaret ederiz", + "gaye": "Ayet-i celilenin hakikatlerinin Risale-i Nur'daki 'Beş Dal' metaforu üzerinden açıklanması ve bu hakikatlere yapışmanın öneminin vurgulanması.", + "konular": [ + "Ayet-i celilenin hakikatleri", + "Risale-i Nur'un 'Beş Dal' metaforu", + "Allah'ın isimlerinin güzelliği (Esma-ül Hüsna)", + "Tevhid", + "İman hakikatlerine yapışmanın önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Ayet", + "Şecere-i nuraniye", + "Hakikat", + "Dal", + "Meyve", + "Esma-ül Hüsna", + "İman", + "Tevhid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Dal", + "vecize": "Beşinci Dala yapış çık Meyvelerini kopar al", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "BİRİNCİ DAL" + ], + "title": "BİRİNCİ DAL", + "content": "Nasıl ki bir sultanın kendi hükumetinin dairelerinde ayrı ayrı ünvanları ve raiyetinin tabakalarında başka başka nam ve vasıfları ve saltanatının mertebelerinde çeşit çeşit isim ve alametleri vardır Mesela Adliye dairesinde “hakim-i adil” ve mülkiyede “sultan” ve askeriyede “kumandan-ı azam” ve ilmiyede “halife” Daha buna kıyasen sair isim ve ünvanlarını bilsen anlarsın ki bir tek padişah, saltanatının dairelerinde ve tabaka-i hükumet mertebelerinde bin isim ve ünvana sahib olabilir Güya o hakim, her bir dairede şahsiyet-i maneviye haysiyetiyle ve telefonuyla mevcud ve hazırdır bulunur ve bilir Ve her tabakada kanunuyla, nizamıyla, mümessiliyle meşhud ve nazırdır, görünür, görür Ve her bir mertebede perde arkasında, hükmüyle, ilmiyle, kuvvetiyle mutasarrıf ve basirdir idare eder, bakar Öyle de Ezel Ebed Sultanı olan Rabb-ül Âlemin için, Rububiyetinin mertebelerinde ayrı ayrı, fakat birbirine bakar şen ve namları ve Uluhiyyetinin dairelerinde başka başka, fakat birbiri içinde görünür isim ve nişanları ve haşmet-nüma icraatında ayrı ayrı, fakat birbirine benzer temessül ve cilveleri ve kudretinin tasarrufatında başka başka, fakat birbirini ihsas eder ünvanları var Ve sıfatlarının tecelliyatında başka başka, fakat birbirini gösterir mukaddes zuhuratı var Ve efalinin cilvelerinde çeşit çeşit, fakat birbirini ikmal eder hikmetli tasarrufatı var Ve rengarenk sanatında ve mütenevvi masnuatında çeşit çeşit, fakat birbirini temaşa eder haşmetli Rububiyeti vardır Bununla beraber kainatın her bir aleminde, her bir taifesinde, Esma-i Hüsnadan bir ismin ünvanı tecelli eder O isim o dairede hakimdir Başka isimler orada ona tabidirler, belki onun zımnında bulunurlar Hem mahlukatın her bir tabakasında az ve çok, küçük ve büyük, has ve amm her birisinde has bir tecelli, has bir Rububiyyet, has bir isimle cilvesi vardır Yani, o isim her şeye muhit ve amm olduğu halde öyle bir kasd ve ehemmiyetle bir şeye teveccüh eder güya o isim yalnız o şeye hastır Hem bununla beraber Halık-ı Zülcelal, her şeye yakın olduğu halde, yetmiş bine yakın nurani perdeleri vardır Mesela Sana tecelli eden Halık isminin mahlukiyetindeki cüzi mertebesinden tut, ta bütün kainatın Halıkı olan mertebe-i kübra ve ünvan-ı azama kadar ne kadar perdeler bulunduğunu kıyas edebilirsin Demek bütün kainatı arkada bırakmak şartıyla mahlukıyetin kapısından Halık isminin müntehasına yetişirsin, daire-i sıfata yanaşırsın Madem, perdelerin birbirine temaşa eder pencereleri var Ve isimler birbiri içinde görünüyor Ve şuunat, bibirine bakar Ve temessülat, birbiri içine girer Ve ünvanlar, birbirini ihsas eder Ve zuhurat, birbirine benzer Ve tasarrufat, birbirine yardım edip itmam eder Ve rububiyyetin mütenevvi terbiyeleri, birbirine imdad edip muavenet eder Elbette gerektir ki, Cenab-ı Hakkı bir isimle, bir ünvan ile, bir rububiyyetle ve hakeza tanısa, başka ünvanları, rububiyyetleri, şenleri, içinde inkar etmesin Belki, her bir ismin cilvesinden sair Esmaya intikal etmezse zarar eder Mesela Kadir ve Halık isminin eserini görse, Alim ismini görmezse gaflet ve tabiat dalaletine düşebilir Belki lazım gelir ki, onun nazarı, daima karşısında هُوَ هُوَ اللَّهُ okusun, görsün Onun kulağı her şeyden قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ dinlesin, işitsin Onun lisanı لآَ اِلهَ اِلآّ هُوَ بَرَابَرْ مِيزَنَدْ عَالَمْ desin, ilan etsin İşte Kuran-ı Mübin اْلاَسْمَآءُ الْحُسْنَى اَللَّهُ لآَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ لَهُ fermanıyla, zikrettiğimiz hakikatlara işaret eder Eğer o yüksek hakikatları yakından temaşa etmek istersen, git fırtınalı bir denizden, zelzeleli bir zeminden sor “Ne diyorsunuz” de Elbette “Ya Celil, Ya Celil, Ya Aziz, Ya Cebbar” dediklerini işiteceksin Sonra deniz içinde ve zemin yüzünde merhamet ve şefkatle terbiye edilen küçük hayvanattan ve yavrulardan sor “Ne diyorsunuz” de Elbette “Ya Cemil, Ya Cemil, Ya Rahim, Ya Rahim” diyecekler Haşiye {Haşiye Hatta bir gün kedilere baktım Yalnız yemeklerini yediler, oynadılar, yattılar Hatırıma geldi “Nasıl bu vazifesiz canavarcıklara mübarek denilir” Sonra gece yatmak için uzandım Baktım, o kedilerden birisi geldi, yastığıma dayandı, ağzını kulağıma getirdi Sarih bir surette “Ya Rahim, Ya Rahim, Ya Rahim, Ya Rahim” diyerek güya hatırıma gelen itirazı ve tahkiri, taifesi namına reddedip yüzüme çarptı Aklıma geldi “Acaba şu zikir bu ferde mi mahsustur Yoksa taifesine mi ammdır Ve işitmek yalnız benim gibi haksız bir muterize mi münhasırdır Yoksa herkes dikkat etse bir derece işitebilir mi” Sonra sabahleyin başka kedileri dinledim Çendan onun gibi sarih değil, fakat mütefavit derecede aynı zikri tekrar ediyorlar Bidayette hırhırları arkasında “Ya Rahim” farkedilir Git gide hırhırları, mırmırları, aynı “Ya Rahim” olur Mahreçsiz, fasih bir zikr-i hazin olur Ağzını kapar, güzel “Ya Rahim” çeker Yanıma gelen ihvanlara hikaye ettim Onlar dahi dikkat ettiler, “Bir derece işitiyoruz” dediler Sonra kalbime geldi “Acaba şu ismin vech-i tahsisi nedir Ve ne için insan şivesiyle zikrederler, hayvan lisanıyla etmiyorlar” Kalbime geldi Şu hayvanlar çocuk gibi çok nazdar ve nazik ve insana karışık bir arkadaş olduğundan, çok şefkat ve merhamete muhtaçtırlar Okşandığı vakit hoşlarına giden taltifleri gördükleri zaman, o nimete bir hamd olarak, kelbin hilafına olarak esbabı bırakıp yalnız kendi Halık-ı Rahiminin rahmetini kendi aleminde ilan ile nevm-i gaflette olan insanları ikaz ve “Ya Rahim” nidasıyla Kimden meded gelir ve kimden rahmet beklenir, esbabperestlere ihtar ediyorlar} Semayı dinle Nasıl “Ya Celil-i Zülcemal” diyor Ve arza kulak ver Nasıl “Ya Cemil-i Zülcelal” diyor Ve hayvanlara dikkat et Nasıl “Ya Rahman, Ya Rezzak” diyorlar Bahardan sor Bak nasıl “Ya Hannan, Ya Rahman, Ya Rahim, Ya Kerim, Ya Latif, Ya Atuf, Ya Musavvir, Ya Münevvir, Ya Muhsin, Ya Müzeyyin” gibi çok Esmayı işiteceksin Ve insan olan bir insandan sor Bak nasıl bütün Esma-i Hüsnayı okuyor ve cephesinde yazılı Sen de dikkat etsen okuyabilirsin Güya kainat, azim bir musika-i zikriyyedir En küçük nağme, en gür nağamata karışmakla, haşmetli bir letafet veriyor Ve hakeza kıyas et Fakat çendan insan bütün esmaya mazhardır, fakat kainatın tenevvüünü ve melaikenin ihtilaf-ı ibadatını intac eden tenevvü-ü esma, insanların dahi bir derece tenevvüüne sebeb olmuştur Enbiyanın ayrı ayrı şeriatleri, evliyanın başka başka tarikatları, asfiyanın çeşit çeşit meşrebleri şu sırdan neşet etmiştir Mesela İsa Aleyhisselam, sair Esma ile beraber Kadir ismi onda daha galibdir Ehl-i aşkta Vedud ismi ve ehl-i tefekkürde Hakim ismi daha ziyade hakimdir İşte nasıl eğer bir adam hem hoca, hem zabit, hem adliye katibi, hem mülkiye müfettişi olsa onun her bir dairede birer nisbeti, birer vazifesi, birer hizmeti, birer maaşı, birer mesuliyeti, birer terakkiyatı ve muvaffakıyetsizliğine sebeb birer düşman ve rakibleri oluyor Ve padişaha karşı çok ünvanlarla görünüyor ve görür Ve çok lisanlarla ondan meded ister Ve amirinin çok ünvanlarına müracaat eder Ve düşmanların şerrinden kurtulmak için, muavenetini çok suretlerle taleb eder Öyle de Çok Esmaya mazhar ve çok vazifelerle mükellef ve çok düşmanlara mübtela olan insan, münacatında, istiazesinde çok isimleri zikreder Nasıl ki nev-i insanın medar-ı fahri ve elhak en hakiki insan-ı kamil olan Muhammed-i Arabi Aleyhissalatü Vesselam, Cevşen-ül Kebir namındaki münacatında binbir ismiyle dua ediyor ateşten istiaze ediyor İşte şu sırdandır ki Sure-i قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ مَلِكِ النَّاسِ اِلهِ النَّاسِ مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ اْلخَنَّاسِ de üç ünvan ile istiazeyi emrediyor ve بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ de üç ismiyle istianeyi gösteriyor", + "gaye": "Ezel Ebed Sultanı olan Rabb-ül Âlemin'in Rububiyetinin mertebelerinde, Uluhiyyetinin dairelerinde ve kudretinin tasarrufatında sayısız isim, ünvan ve tecellileri olduğunu; bu isimlerin, ünvanların ve tecellilerin birbirini tamamladığını, gösterdiğini ve her bir varlıkta farklı isimlerin tecelli ettiğini idrak etmek ve bu idrakle Cenab-ı Hakk'ı sadece bir isimle sınırlamadan, tüm isimleriyle tanımak ve münacatlarda çok isim zikretmenin önemini kavramak.", + "konular": [ + "Cenab-ı Hakk'ın sayısız isim ve ünvanlarının tek bir Zat'a ait olması", + "Allah'ın isimlerinin kainattaki farklı tecellileri", + "Varlıkların Allah'ın isimlerini zikretmesi", + "İnsanların Esma-i Hüsna'ya mazhariyeti", + "Farklı peygamberlerin ve velilerin Esma-i Hüsna'dan farklı isimlere ağırlık vermesi", + "Münacatta ve istiazede çok isim zikretmenin hikmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Rububiyet", + "Uluhiyyet", + "Esma-i Hüsna", + "Tecelli", + "Vesvese", + "Gaflet", + "Tabiat", + "Dalalet", + "Münacat", + "İstiaze", + "Şen", + "Temessül", + "Cilve", + "Nisbet", + "Mazhar", + "İhtilaf-ı ibadat", + "Meşreb" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Esma", + "vecize": "Elbette gerektir ki, Cenab-ı Hakkı bir isimle, bir ünvan ile, bir rububiyyetle ve hakeza tanısa, başka ünvanları, rububiyyetleri, şenleri, içinde inkar etmesin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "İKİNCİ DAL" + ], + "title": "İKİNCİ DAL", + "content": "Çok esrarın anahtarlarını tazammun eden iki sırrı beyan eder Birinci Sır “Evliya niçin usul-i imaniyede ittifak ettikleri halde, meşhudatlarında, keşfiyyatlarında çok tehalüf ediyorlar Şuhud derecesinde olan keşifleri bazan hilaf-ı vaki ve muhalif-i hak çıkıyor Hem niçin ehl-i fikir ve nazar, her biri kati bürhan ile hak telakki ettikleri efkarlarında, birbirine mütenakız bir surette hakikatı görüyorlar ve gösteriyorlar Bir hakikat niçin çok renklere giriyor” İkinci Sır “Enbiya-yı salife, niçin Haşr-i Cismani gibi bir kısım erkan-ı imaniyeyi, bir derece mücmel bırakmışlar, Kuran gibi tafsilat vermemişler Sonra ümmetlerinden bir kısmı ileride o mücmel olan erkanı, inkara kadar gitmişler Hem niçin hakiki arif olan Evliyanın bir kısmı yalnız tevhidde ileri gitmişler Hatta derece-i hakkalyakine kadar gittikleri halde, bir kısım erkan-ı imaniye onların meşreblerinde pek az ve mücmel bir surette görünüyor Hatta onun içindir ki, onlara tebaiyet edenler, ileride o erkan-ı imaniyyeye lazım olan ehemmiyeti vermemişler Hatta bazıları sapmışlar Madem bütün erkan-ı imaniyyenin inkişafıyla hakiki kemal bulunur Niçin ehl-i hakikat bazısında çok ileri ve bir kısmında çok geri kalmışlar Halbuki bütün Esmanın mertebe-i azamlarının mazharı ve bütün enbiyanın serveri olan Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam ve bütün kütüb-ü mukaddesenin Reis-i Enveri olan Kuran-ı Hakim, bütün erkan-ı imaniyeyi vazıh bir surette, pek ciddi bir ifadede ve kasdi bir tarzda tafsil etmişlerdir” Evet çünki hakikatta hakiki kemal-i etem öyledir İşte şu esrarın hikmeti şudur ki İnsan çendan bütün esmaya mazhar ve bütün kemalata müstaiddir Lakin iktidarı cüzi, ihtiyarı cüzi, istidadı muhtelif, arzuları mütefavit olduğu halde binler perdeler, berzahlar içinde hakikatı taharri eder Onun için hakikatın keşfinde ve hakkın şuhudunda berzahlar ortaya düşüyor Bazılar berzahtan geçemiyorlar Kabiliyetler başka başka oluyor Bazıların kabiliyeti, bazı erkan-ı imaniyenin inkişafına menşe olamıyor Hem esmanın cilvelerinin renkleri mazhara göre tenevvü ediyor, ayrı ayrı oluyor Bazı mazhar olan zat, bir ismin tam cilvesine medar olamıyor Hem külliyet ve cüziyyet ve zılliyyet ve asliyet itibariyle cilve-i Esma, başka başka suret alıyor Bazı istidad, cüziyyetten geçemiyor ve gölgeden çıkamıyor Ve istidada göre bazan bir isim galib oluyor, yalnız kendi hükmünü icra ediyor O istidadda onun hükmü hükümran oluyor İşte şu derin sırra ve şu geniş hikmete esrarlı, geniş ve hakikat ile bir derece karışık bir temsil ile bazı işaretler ederiz Mesela Zühre namıyla nakışlı bir çiçek ve Kamere aşık hayatlı bir katre ve Güneşe bakan safvetli bir reşhayı farzediyoruz ki, her birisinin bir şuuru, bir kemali var Ve o kemale bir iştiyakı bulunuyor Şu üç şeyde çok hakikatlara işaret etmekle beraber, nefis ve akıl ve kalbin süluklerine işaret eder Ve üç tabaka ehl-i hakikata misaldir Haşiye {Haşiye Her tabakada dahi üç taife var Temsildeki üç misal, her tabakadaki o üç taifeye, belki dokuz taifeye bakar Yoksa üç tabakaya değil} Birincisi Ehl-i fikir, ehl-i velayet, ehl-i nübüvvetin işaratıdır İkincisi Cismani cihazat ile kemaline sayedip hakikate gidenleri Ve nefsin tezkiyesiyle ve aklın istimaliyle mücahede etmekle hakikate gidenleri Ve kalbin tasfiyesiyle ve iman ve teslimiyetle hakikate gidenlerin misalleridir Üçüncüsü Enaniyyeti bırakmayan ve asara dalan ve yalnız istidlaliyle hakikata giden ve ilim ve hikmetle ve akıl ve marifetle hakikatı aramaya giden ve iman ve Kuran ile, fakr ve ubudiyyetle hakikata çabuk giden ayrı ayrı istidadda bulunan üç taifenin hikmet-i ihtilaflarına işaret eden temsillerdir İşte şu üç tabakanın terakkiyatındaki sırrı ve geniş hikmeti “Zühre”, “Katre”, “Reşha” ünvanları altında bir temsil ile bir derece göstereceğiz Mesela Güneşin kendi Halıkının izniyle ve emriyle üç çeşit tecellisi ve inikası ve ifazası var Birisi çiçeklere, birisi Kamere ve seyyarelere, birisi şişe ve su gibi parlaklara verdiği ayrı ayrı inikaslarıdır Birincisi üç tarzdadırBiri Külli ve umumi bir tecelli ve inikasıdır ki, bütün çiçeklere birden ifazasıdır Biri de Has bir tecellidir ki, her bir neve göre bir hususi inikası vardır Biri de Cüzi bir tecellidir ki, her bir çiçeğin şahsiyyetine göre bir ifazasıdır Şu temsilimiz, o kavle göredir ki çiçeklerin süslü renkleri, Güneşin ziyasındaki yedi rengin istihale-i inikasiyesinden neşet ediyor Ve bu kavle göre çiçekler dahi Güneşin bir çeşit ayineleridir İkincisi Güneşin Kamere ve seyyarelere, Fatır-ı Hakimin izniyle verdiği nur ve feyizdir Şu külli ve geniş feyiz ve nurdan sonra Kamer, o ziyanın gölgesi hükmünde olan nuru Güneşten külli bir surette istifade eder, sonra hususi bir tarzda denizlere ve havaya ve parlak toprağa ve bir suret-i cüziyyede denizin kabarcıklarına ve toprağın şeffaflarına ve havanın zerrelerine ifade ve ifazasıdır Üçüncüsü Güneşin emr-i İlahi ile cevv-i havayı ve denizlerin yüzlerini birer ayine ederek safi ve külli ve gölgesiz bir inikası var Sonra o Güneş, denizin kabarcıklarına ve suyun katrelerine ve havanın reşhalarına ve karın şişeciklerine, her birine birer cüzi aksi, birer küçük timsalini veriyor İşte Güneşin her bir çiçeğe ve Kamere mukabil her bir katreye, her bir reşhaya mezkur üç cihette ikişer tarik ile teveccüh ve ifazası var Birinci Tarik Bil-asale doğrudan doğruya berzahsız, hicabsızdır Şu yol, nübüvvetin tarikını temsil eder İkinci Yol Berzahlar tavassut eder Âyine ve mazharların kabiliyetleri, Şemsin cilvelerine birer renk takıyor Şu yol ise, velayet mesleğini temsil eder İşte “Zühre”, “Katre”, “Reşha” her birisi evvelki yolda diyebilirler ki “Ben umum alem Güneşinin bir ayinesiyim” Fakat ikinci yolda öyle diyemez Belki “Ben kendi güneşimin ayinesiyim, veyahut nevime tecelli eden güneşin ayinesiyim” der Çünki Güneşi öyle tanıyor Bütün aleme bakar bir Güneşi göremiyor Halbuki o şahsın veyahut nevinin veya cinsinin Güneşi, dar berzah içinde mahdud bir kayıd altında ona görünüyor Halbuki kayıdsız, berzahsız, mutlak Güneşin asarını o mukayyed Güneşe veremiyor Çünki bütün yeryüzünü ısıtmak, tenvir etmek, umum nebatat, hayvanatın hayatlarını tahrik etmek ve seyyaratı etrafında döndürmek gibi haşmet-nüma eserleri o dar kayıd ve mahdud berzah içinde gördüğü Güneşe, şuhud-u kalbi ile veremiyor Belki o asar-ı acibeyi, eğer o şuurlu farzettiğimiz üç şey, o kayıd altında gördüğü Güneşe verse de sırf akli ve imani bir tarzda ve o mukayyed, ayn-ı mutlak olduğunu bir teslimiyyet ile verebilir Fakat o, insan gibi akıllı farzettiğimiz “Zühre”,”Katre”, “Reşha” şu hükümleri, yani pek büyük asarı güneşlerine isnad etmeleri aklidir, şuhudi değil Belki bazan hükm-ü imanileri, şuhud-u kevniyyelerine müsademe eder Pek güçlükle inanabilirler İşte hakikata dar gelen ve bazı köşelerinde hakikatın azaları görünen ve hakikatla karışık şu temsil içine üçümüz de girmeliyiz Üçümüz de kendimizi “Zühre”,”Katre”, “Reşha” farzedeceğiz Zira onlarda farzettiğimiz şuur kafi gelmiyor Biz aklımızı dahi onlara katmalıyız Yani onlar maddi güneşlerinden nasıl feyiz alıyorlar, biz de manevi güneşimizden öyle alıyoruz, anlamalıyız İşte, sen ey dünyayı unutmayan ve maddiyata tevaggul eden ve nefsi kesafet peyda eden arkadaş Sen “Zühre” ol Nasıl ki o “Zühre” çiçeği, ziya-yı Şemsten inhilal etmiş bir renk alıyor Ve o bir renk içinde Şemsin timsalini karıştırıp kendine zinetli bir suret giydiriyor Zira senin istidadın dahi ona benzer Hem şu esbaba dalmış Eski Said gibi mektebli feylesof ise, Kamere aşık olan”Katre” olsun ki Kamer, Güneşten aldığı ziya zıllini ona verir ve onun gözbebeğine bir nur verir O da o nur ile parlar Fakat o”Katre” o nur ile yalnız Kameri görür Güneşi göremez, belki imanıyla görebilir Hem şu her şeyi doğrudan doğruya Cenab-ı Haktan bilir, esbabı bir perde telakki eder fakir adam, o da “Reşha” olsun Öyle bir “Reşha”ki, kendi zatında fakirdir Hiçbir şeyi yok ki, ona dayanıp “Zühre” gibi kendine güvensin Hiçbir rengi yok ki, onunla görünsün Başka şeyleri de tanımıyor ki, ona teveccüh etsin Halis bir safveti var ki, doğrudan doğruya Güneşin timsalini gözbebeğinde saklıyor Şimdi madem biz bu üç şey yerine geçtik Kendimize bakmalıyız Bizde ne var Ne yapacağız İşte bakıyoruz ki Bir Zat-ı Kerim, ihsanıyla bizi gayet derece tezyin ve tenvir ve terbiye ediyor İnsan ise, ihsan edene perestiş eder Perestişe layık olana, kurbiyyet ister ve görmek taleb eder Öyle ise, her birimiz istidadımıza göre o muhabbet cazibesiyle süluk edeceğiz Ey Zühre-misal Sen gidiyorsun, fakat çiçek olarak git İşte gittin Terakki ede ede, ta bir mertebe-i külliyeye geldin Guya bütün çiçeklerin hükmüne geçtin Halbuki Zühre, kesif bir ayinedir Onda ziyadaki yedi renk inhilal ve inkisar eder Şemsin aksini gizler Sen, sevdiğin Güneşin yüzünü görmekte muvaffak olamazsın Çünki kayıdlı olan renkler, hususiyetler dağıtıyor, perde çekiyor, gösteremiyor Sen şu halde suretlerin, berzahların ortaya girmesiyle neşet eden firaktan kurtulamazsın Lakin bir şart ile kurtulabilirsin ki, sen kendi nefsinin muhabbetine dalmış olan başını kaldırasın ve nefsin mehasini ile telezzüz ve iftihar eden nazarını çekesin, gökyüzündeki Güneşin yüzüne atasın Hem başaşağı celb-i rızık için toprağa bakan yüzünü, yukarıdaki Şemse çeviresin Çünki sen, onun ayinesisin Vazifen, ayinedarlıktır Bilsen, bilmesen, hazine-i rahmet kapısı olan toprak tarafından senin rızkın gelecektir Evet nasıl bir çiçek, Güneşin küçücük bir ayinesidir Şu koca Güneş dahi gök denizinde Şems-i Ezelinin “NUR” isminden tecelli eden bir lemanın katre-misal bir ayinesidir Ey kalb-i insani Sen, nasıl bir Güneşin ayinesi olduğunu bundan bil Bu şartı yaptıktan sonra kemalini bulursun Fakat Güneşi, nefs-ül emirde nasıl ise öyle göremezsin O hakikatı, çıplak anlamazsın Belki senin sıfatlarının renkleri ona bir renk verir ve kesafetli dürbünün bir suret takar Ve kayıdlı kabiliyetin bir kayıd altına alır Şimdi sen dahi ey Katre içine giren hakim feylesof Senin katre-i fikrin dürbünüyle, felsefenin merdiveniyle ta Kamere kadar terakki ettin, Kamere girdin Bak, Kamer kendi zatında kesafetli, zulümatlıdır Ne ziyası var, ne hayatı Senin sayin beyhude, ilmin faidesiz gitti Sen yesin zulümatından ve kimsesizliğin vahşetinden ve ervah-ı habisenin izacatından ve o vahşetin dehşetinden şu şartlar ile kurtulabilirsin ki, tabiat gecesini terkedip hakikat güneşine teveccüh etsen ve yakinen inansan ki, şu gece nurları, gündüz güneşinin ışıklarının gölgeleridir Bu şartı yaptıktan sonra, sen kemalini bulursun Fakir ve karanlıklı Kamer yerine, haşmetli Güneşi bulursun Fakat sen dahi öteki arkadaşın gibi, Güneşi safi göremezsin Belki senin aklın ve felsefen ünsiyyet ve ülfet ettikleri perdeler arkasında ve ilim ve hikmetin nescettiği hicabların halfinde ve kabiliyetin verdiği bir renk içinde görebilirsin İşte Reşha-misal üçüncü arkadaşınız ki, hem fakirdir, hem renksizdir Güneşin hararetiyle çabuk tebahhur eder, enaniyyetini bırakır, buhara biner, havaya çıkar İçindeki madde-i kesife nar-ı aşk ile ateş alır, ziya ile nura döner O ziyanın cilvelerinden gelen bir şuaa yapışır, yanaşır Ey Reşha-misal Madem doğrudan doğruya Güneşe ayinedarlık ediyorsun, sen hangi mertebede bulunsan bulun, ayn-ı Şemse karşı aynelyakin bir tarzda, safi bakılacak bir delik, bir pencere bulursun Hem o Şemsin asar-ı acibesini ona vermekte müşkilat çekmeyeceksin Ona layık haşmetli evsafını tereddüdsüz verebilirsin Saltanat-ı zatiyesinin dehşetli asarını ona vermekte, hiçbir şey senin elinden tutup ondan vazgeçiremez Seni ne berzahların darlığı, ne kabiliyetlerin kaydı, ne ayinelerin küçüklüğü seni şaşırtmaz hilaf-ı hakikate sevketmez Çünki sen safi, halis, doğrudan doğruya ona baktığın için anlamışsın ki, mazharlarda görünen ve ayinelerde müşahede olunan Güneş değil, belki bir nevi cilveleridir, bir çeşit renkli akisleridir Çendan o akisler onun ünvanlarıdır, fakat bütün asar-ı haşmetini gösteremiyorlar İşte şu hakikatle karışık temsilde böyle başka başka üç tarik ile kemale gidilir Ve o kemalatın mezayasında ve mertebe-i şuhudun tafsilatında başka başkadırlar Fakat neticede ve hakka izan ve hakikatı tasdikte ittifak ederler İşte nasıl bir gece adamı ki, hiç Güneşi görmemiş Yalnız Kamer ayinesinde bir gölgesini görüyor Güneşe mahsus haşmetli ziyayı, dehşetli cazibeyi aklına sığıştıramıyor Belki görenlere teslim olup taklid ediyor Öyle de Veraset-i Ahmediye ASM ile Kadir ve Muhyi gibi isimlerin mertebe-i uzmasına yetişmeyen, Haşr-i azamı ve Kıyamet-i Kübrayı taklidi olarak kabul eder, “Akli bir mesele değildir” der Çünki Hakikat-ı Haşir ve kıyamet, İsm-i azamın ve bazı Esmanın derece-i azamının mazharıdır Kimin nazarı oraya çıkmazsa taklide mecburdur Kimin fikri oraya girse, Haşir ve Kıyameti, gece gündüz, kış ve bahar derecesinde kolay görür, itminan-ı kalb ile kabul eder İşte şu sırdandır ki Haşir ve Kıyameti en azam mertebede, en ekmel tafsilatla Kuran zikrediyor ve İsm-i azamın mazharı olan Peygamberimiz Aleyhissalatü Vesselam ders veriyor Ve eski peygamberler ise, hikmet-i irşadın iktizasıyla, bir derece basit ve ibtidai bir halde olan ümmetlerine, haşri en azam bir derecede, en geniş bir tafsilatla ders vermemişler Hem şu sırdandır ki, bir kısım ehl-i velayet bazı erkan-ı imaniyyeyi mertebe-i uzmasında görmemişler veya gösterememişler Hem şu sırdandır ki, marifetullahta derecat-ı arifin çok tefavüt ediyor Daha bunlar gibi çok esrar şu hakikattan inkişaf eder Şimdi şu temsil, hem bir derece hakikatı ihsas ettiğinden, hem hakikat çok geniş ve çok derin olduğundan biz dahi temsil ile iktifa ediyoruz Haddimizin ve takatimizin fevkınde olan esrara girişmeyeceğiz", + "gaye": "Evliya ve ehl-i fikrin hakikati farklı görme nedenleri ile, peygamberlerin ve velilerin imanın bazı rükünlerini neden mücmel bıraktıklarının hikmetini açıklamak ve hakikata ulaşmada farklı yolların varlığını ve bu yolların getirdiği farklı şuhud ve anlayış derecelerini izah etmek.", + "konular": [ + "Evliya ve ehl-i fikrin hakikati farklı görme nedenleri", + "Peygamberlerin Haşr-i Cismani gibi erkan-ı imaniyeyi neden mücmel bıraktığı", + "Hakiki arif olan evliyanın bazı imanın rükünlerini neden mücmel bıraktığı", + "İnsanların hakikati taharri etmesindeki perdeler ve berzahlar", + "Esma-i Hüsna'nın cilvelerinin farklı mazharlara göre değişimi", + "Nübüvvet ve velayet mesleğinin farklılıkları", + "Farklı hakikat yolcularının (ehl-i fikir, nefsini tezkiye eden, kalbini tasfiye eden) kemale ulaşma biçimleri", + "Haşr-i Cismani ve Kıyamet-i Kübra'nın idrakindeki farklılıklar", + "Kuran'ın ve Hz. Muhammed'in (ASM) erkan-ı imaniyeyi tafsil etmesinin önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Sır", + "Hakikat", + "Keşif", + "Şuhud", + "İttifak", + "Tehalüf", + "İman", + "Tevhid", + "Haşir", + "Nübüvvet", + "Velayet", + "Esma", + "Mazhar", + "Cilve", + "Berzah", + "Ayine", + "İstidad", + "İrfan", + "Teslimiyet", + "Aşk", + "Fakr", + "Ubudiyet", + "Akıl", + "Nefis", + "Kalb", + "Tecelli", + "İn'ikas", + "İfaza", + "Zulümat", + "Kemal", + "Taklid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Esrar", + "vecize": "Evet çünki hakikatta hakiki kemal-i etem öyledir İşte şu esrarın hikmeti şudur ki İnsan çendan bütün esmaya mazhar ve bütün kemalata müstaiddir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ DAL", + "content": "Kıyamet alametlerinden ve ahirzaman vukuatından ve bazı amalin fazilet ve sevablarından bahseden Ehadis-i Şerife güzelce anlaşılmadığından, akıllarına güvenen bir kısım ehl-i ilim onların bir kısmına zaif veya mevzu demişler İmanı zaif ve enaniyyeti kavi bir kısım da, inkara kadar gitmişler Şimdi tafsile girişmeyeceğiz Yalnız “Oniki Aslı” beyan ederiz", + "gaye": "Kıyamet alametleri ve ahirzaman vukuatı gibi Ehadis-i Şerife'nin akla güvenenler tarafından yanlış anlaşılmasının veya inkar edilmesinin önüne geçerek, bu konulardaki 'Oniki Asl'ın önemini ve doğruluğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Kıyamet alametleri", + "Ahirzaman vukuatı", + "Hadislerin anlaşılmasında yaşanan zorluklar", + "Akla güvenenlerin hadislere yaklaşımı", + "Zayıf ve mevzu hadis iddiaları", + "Hadis inkarcılığı", + "Risale-i Nur'un bu konulardaki rolü", + "'Oniki Asl'ın beyanı" + ], + "kavramlar": [ + "Hadis", + "Kıyamet", + "Ahirzaman", + "İman", + "Enaniyet", + "Tafsil", + "Asl" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ehadis", + "vecize": "Kıyamet alametlerinden ve ahirzaman vukuatından ve bazı amalin fazilet ve sevablarından bahseden Ehadis-i Şerife güzelce anlaşılmadığından, akıllarına güvenen bir kısım ehl-i ilim onların bir kısmına zaif veya mevzu demişler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Birinci Asıl" + ], + "title": "Birinci Asıl", + "content": "Yirminci Sözün ahirindeki sual ve cevabda izah ettiğimiz meseledir İcmali şudur ki Din bir imtihandır, bir tecrübedir Ervah-ı aliyeyi, ervah-ı safileden tefrik eder Öyle ise ileride herkese göz ile görülecek vukuatı öyle bir tarzda bahsedecek ki ne bütün bütün meçhul kalsın, ne de bedihi olup herkes ister istemez tasdike mecbur kalsın Akla kapı açacak, ihtiyarı elinden almayacak Zira eğer tamamen bedahet derecesinde bir alamet-i kıyamet görülse, herkes tasdike muztar olsa o vakit kömür gibi bir istidad, elmas gibi bir istidad ile beraber kalır Sırr-ı teklif ve netice-i imtihan zayi olur İşte bunun için, Mehdi ve Süfyan meseleleri gibi çok meselelerde çok ihtilaf olmuş Hem rivayat dahi çok muhteliftir, birbirine zıd hükümler olmuş", + "gaye": "Kıyamet alametlerinin neden tamamen açıkça değil de, akla kapı açacak ama ihtiyarı elden almayacak bir şekilde gösterildiğini ve imtihan sırrının korunmasının ehemmiyetini izah etmek.", + "konular": [ + "Din bir imtihan ve tecrübedir", + "Ervah-ı aliyeyi ervah-ı safileden ayırma", + "Kıyamet alametlerinin mahiyeti", + "Aklın ve iradenin önemi", + "İmtihan sırrının korunması", + "Meçhul ve bedihi arasında denge", + "Mehdi ve Süfyan meselelerindeki ihtilaflar", + "Rivayetlerin farklılıkları" + ], + "kavramlar": [ + "İmtihan", + "Tecrübe", + "Teklif", + "Kıyamet", + "Ervah", + "İhtiyar", + "Bedahet", + "Mehdi", + "Süfyan", + "Rivayet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İmtihan", + "vecize": "Akla kapı açacak, ihtiyarı elinden almayacak.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "İkinci Asıl" + ], + "title": "İkinci Asıl", + "content": "Mesail-i İslamiyenin tabakatı vardır Biri bürhan-ı kati istese, diğeri bir zann-ı galibi ile iktifa eder Başkası yalnız bir kabul-ü teslimi ve reddetmemek ister Öyle ise, esasat-ı imaniyyeden olmayan mesail-i feriye veya vukuat-ı zamaniyyenin her birinde bir izan-ı yakin ile bir bürhan-ı kati istenilmez Belki yalnız reddetmemek ve teslimiyetle ilişmemektir", + "gaye": "İslami meselelerde farklı seviyelerde ikna ve kabul beklentisi olduğu, her meselede aynı seviyede kesinlik aranmaması gerektiği ve bazı durumlarda sadece reddetmemek ve teslimiyetin yeterli olduğu bilincinin oluşturulması.", + "konular": [ + "İslami meselelerin tabakaları ve ikna seviyeleri", + "İman esasları ve feri meseleler arasındaki ayrım", + "Delil arayışında esneklik ve farklılık", + "Zann-ı galip ve kabul-ü teslimin önemi", + "Vukuat-ı zamaniyyede kesin delil arayışının gereksizliği" + ], + "kavramlar": [ + "Burhan-ı kati", + "Zann-ı galip", + "Kabul-ü teslim", + "İzan-ı yakin", + "Teslimiyet", + "Mesail-i İslamiye", + "Esasat-ı imaniye", + "Mesail-i feriye", + "Vukuat-ı zamaniye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Teslimiyet", + "vecize": "Öyle ise, esasat-ı imaniyyeden olmayan mesail-i feriye veya vukuat-ı zamaniyyenin her birinde bir izan-ı yakin ile bir bürhan-ı kati istenilmez. Belki yalnız reddetmemek ve teslimiyetle ilişmemektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Üçüncü Asıl" + ], + "title": "Üçüncü Asıl", + "content": "Zaman-ı sahabede Beni İsrail ve Nasara ülemalarından çoğu İslamiyete girdiler Eski malumatları dahi onlarla beraber müslüman oldu Bazı hilaf-ı vaki malumat-ı sabıkaları, İslamiyetin malı olarak tevehhüm edildi", + "gaye": "Eski çağlarda Müslüman olan gayrimüslim alimlerin getirdiği yanlış bilgilerin İslamiyet'e dahil olma riskinin anlaşılması", + "konular": [ + "İslamiyet'e giren gayrimüslim alimler", + "Eski malumatların İslamiyet'e etkisi", + "Hilaf-ı vaki malumatların İslamiyet'in malı olarak tevehhüm edilmesi", + "Beni İsrail ve Nasara ülemalarının İslamiyet'e girişi" + ], + "kavramlar": [ + "İslamiyet", + "Sahabe", + "Beni İsrail", + "Nasara", + "Ülema", + "Malumat", + "Tevehhüm" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "tevehhüm", + "vecize": "Bazı hilaf-ı vaki malumat-ı sabıkaları, İslamiyetin malı olarak tevehhüm edildi", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Dördüncü Asıl" + ], + "title": "Dördüncü Asıl", + "content": "Ehadis-i Şerife ravilerinin bazı kavilleri veyahut istinbat ettikleri manaları, metn-i hadisten telakki ediliyordu Halbuki insan hatadan hali olmadığı için, hilaf-ı vaki bazı istinbatları veya kavilleri hadis zannedilerek zafına hükmedilmiş", + "gaye": "Hadislerin doğru anlaşılmasının ve yorumlanmasının önemi, hadis ravilerinin şahsi görüşlerinin hadis metniyle karıştırılmaması gerekliliğinin kavranması", + "konular": [ + "Hadislerin sıhhatinin korunması", + "Hadis ravilerinin içtihatları", + "Hadis ve ravilerin sözlerinin ayrımı", + "İnsanın yanılgıya düşme ihtimali", + "Hadis ilminde dikkat edilmesi gerekenler" + ], + "kavramlar": [ + "Hadis", + "Ravi", + "İstinbat", + "Hata", + "Sıhhat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İstinbat", + "vecize": "Halbuki insan hatadan hali olmadığı için, hilaf-ı vaki bazı istinbatları veya kavilleri hadis zannedilerek zafına hükmedilmiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Altıncı Esas" + ], + "title": "Altıncı Esas", + "content": "Hem anlarsın ki İnsan, ipi boğazına sarılıp, istediği yerde otlamak için başıboş bırakılmamıştır belki bütün amellerinin suretleri alınıp yazılır ve bütün fiillerinin neticeleri muhasebe için zabtedilir", + "gaye": "İnsanın başıboş bırakılmadığını, her amelin kaydedildiğini ve her fiilin sonucunun muhasebesi olduğunu kavramak.", + "konular": [ + "İnsanın sorumluluğu", + "Amellerin kaydedilmesi", + "Fiillerin muhasebesi", + "Dünya hayatının amacı", + "Hesap verme şuuru" + ], + "kavramlar": [ + "Muhasebe", + "Amel", + "Fiil", + "Sorumluluk" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muhasebe", + "vecize": "İnsan, ipi boğazına sarılıp, istediği yerde otlamak için başıboş bırakılmamıştır belki bütün amellerinin suretleri alınıp yazılır ve bütün fiillerinin neticeleri muhasebe için zabtedilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Sekizinci Esas" + ], + "title": "Sekizinci Esas", + "content": "Hem anlarsın ki Şu fani alemin sermedi Sanii için başka ve baki bir alemi var ki, ibadını oraya sevk ve ona teşvik eder", + "gaye": "Fani dünyanın geçiciliğini ve ebedi bir alemin varlığını idrak ettirmek, ibadeti teşvik etmek ve ahiret hayatına yönlendirmek.", + "konular": [ + "Dünyanın faniliği", + "Ahiret aleminin varlığı", + "İbadetin önemi", + "İnsanın ahirete yönelişi" + ], + "kavramlar": [ + "Fani", + "Sermedi", + "Sani", + "Baki", + "Alem", + "İbadet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "baki", + "vecize": "Şu fani alemin sermedi Sanii için başka ve baki bir alemi var ki, ibadını oraya sevk ve ona teşvik eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Yedinci Esas" + ], + "title": "Yedinci Esas", + "content": "Hem anlarsın ki Güz mevsiminde yaz-bahar aleminin güzel mahlukatının tahribatı, idam değil Belki vazifelerinin tamamıyla terhisatıdır* {Haşiye Evet rahmetin erzak hazinelerinden olan bir şecerenin uçlarında ve dallarının başlarındaki meyveler, çiçekler, yapraklar ihtiyar olup, vazifelerinin hitama ermesiyle gitmelidirler Ta, arkalarından akıp gelenlere kapı kapanmasın Yoksa rahmetin vüsatına ve sair ihvanlarının hizmetine sed çekilir Hem kendileri, gençlik zevaliyle hem zelil, hem perişan olurlar İşte bahar dahi, mahşer-nüma bir meyvedar ağaçtır Her asırdaki insan alemi ibret-nüma bir şeceredir Arz dahi, mahşer-i acaib bir şecere-i kudrettir Hatta dünya dahi, meyveleri ahiret pazarına gönderilen bir şecere-i hayret-nümadır} Hem yeni baharda gelecek mahlukata yer boşaltmak için tefrigattır ve yeni vazifedarlar gelip konacak ve vazifedar mevcudatın gelmesine yer hazırlamaktır ve ihzarattır Hem zişuura vazifesini unutturan gafletten ve şükrünü unutturan sarhoşluktan ikazat-ı Sübhaniyedir", + "gaye": "Güz mevsiminde tabiatta görülen değişimin (tahribatın) bir yok oluş değil, aksine ilahi rahmetin tecellisi, yeni bir başlangıca hazırlık ve insanlara gafletten uyanma dersi olduğu hakikatinin anlaşılması.", + "konular": [ + "Mevsimlerin değişimi ve hikmetleri", + "Hayat ve ölüm döngüsü", + "İlahi rahmetin tecellileri", + "İnsanlara gafletten ikaz", + "Dünyanın geçiciliği ve ahiret hazırlığı", + "Kainatın bir kitap gibi okunması" + ], + "kavramlar": [ + "Rahmet", + "Haşir", + "Gaflet", + "Şükür", + "Vazife", + "Terhisat", + "İkaza", + "Mahşer" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Terhisat", + "vecize": "Hem anlarsın ki Güz mevsiminde yaz-bahar aleminin güzel mahlukatının tahribatı, idam değil Belki vazifelerinin tamamıyla terhisatıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onuncu Söz", + "Altıncı Hakikat", + "Beşinci Esas" + ], + "title": "Beşinci Esas", + "content": "Hem anlarsın ki Şu fani masnuat fena için değil, bir parça görünüp mahvolmak için yaratılmamışlar Belki vücudda kısa bir zaman toplanıp, matlub bir vaziyet alıp ta suretleri alınsın, timsalleri tutulsun, manaları bilinsin, neticeleri zabtedilsin Mesela, ehl-i ebed için daimi manzaralar nescedilsin Hem alem-i bekada başka gayelere medar olsun Eşya beka için yaratıldığını, fena için olmadığını belki sureten fena ise de tamam-ı vazife ve terhis olduğu bununla anlaşılıyor ki Fani bir şey bir cihetle fenaya gider, çok cihetlerle baki kalır Mesela kudret kelimelerinden olan şu çiçeğe bak ki kısa bir zamanda o çiçek tebessüm edip bize bakar, der-akab fena perdesinde saklanır Fakat senin ağzından çıkan kelime gibi o gider, fakat binler misallerini kulaklara tevdi eder Dinleyen akıllar adedince, manalarını akıllarda ibka eder Çünki vazifesi olan ifade-i mana bittikten sonra kendisi gider, fakat onu gören her şeyin hafızasında zahiri suretini ve her bir tohumunda manevi mahiyetini bırakıp öyle gidiyor Güya her hafıza ile her tohum hıfz-ı zineti için birer fotoğraf ve devam-ı bekası için birer menzildirler En basit mertebe-i hayatta olan masnu böyle ise, en yüksek tabaka-i hayatta ve ervah-ı bakiye sahibi olan insan ne kadar beka ile alakadar olduğu anlaşılır Çiçekli ve meyveli koca nebatatın bir parça ruha benzeyen her birinin kanun-u teşekkülatı, timsal-i sureti zerrecikler gibi tohumlarda kemal-i intizamla, dağdağalı inkılablar içinde ibka ve muhafaza edilmesiyle, gayet cemiyetli ve yüksek bir mahiyete malik, harici bir vücud giydirilmiş, zişuur nurani bir kanun-u emri olan ruh-u beşer ne derece beka ile merbut ve alakadar olduğu anlaşılır", + "gaye": "Fani masnuatın yok olmak için değil, bekaya hizmet etmek ve manalarının baki kalması için yaratıldığı ve insanın ruhunun ebediyetle olan kuvvetli bağı anlaşılması", + "konular": [ + "Eşyanın fena değil, beka için yaratılması", + "Kainattaki her şeyin bir gayesi olması", + "Çiçeğin kısa ömrüne rağmen bıraktığı baki izler", + "İnsan ruhunun beka ile alakası", + "Her varlığın bir vazifesinin olması", + "İfade-i mana kavramı", + "Hafıza ve tohumun birer fotoğraf ve menzil olması" + ], + "kavramlar": [ + "Fena", + "Beka", + "Masnuat", + "Timsal", + "Ruh", + "Vazife", + "İfade-i mana", + "Mahiyet", + "Hafıza", + "Tohum" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Beka", + "vecize": "Eşya beka için yaratıldığını, fena için olmadığını belki sureten fena ise de tamam-ı vazife ve terhis olduğu bununla anlaşılıyor ki Fani bir şey bir cihetle fenaya gider, çok cihetlerle baki kalır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onikinci Söz", + "DÖRDÜNCÜ ESAS" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ ESAS", + "content": "Kuranın, bütün kelimat-ı İlahiye içinde cihet-i ulviyyetini ve bütün kelamlar üstünde cihet-i tefevvukunu anlamak istersen şu iki temsile bak Birincisi Bir sultanın iki çeşit mükalemesi, iki tarzda hitabı vardır Birisi adi bir raiyet ile cüzi bir iş için, hususi bir hacete dair, has bir telefonla konuşmaktır Diğeri saltanat-ı uzma ünvanıyla ve hilafet-i kübra namıyla ve hakimiyet-i amme haysiyetiyle evamirini etrafa neşir ve teşhir maksadıyla bir elçisiyle veya büyük bir memuruyla konuşmaktır ve haşmetini izhar eden ulvi bir fermanla mükalemedir İkinci Temsil Bir adam, elinde bir ayineyi güneşe karşı tutar O ayine miktarınca bir ışık ve yedi rengi cami bir ziya alır O nisbetle Güneşle münasebettar olur, sohbet eder ve o ışıklı ayineyi, karanlıklı hanesine veya dam altındaki bağına tevcih etse güneşin kıymeti nisbetinde değil, belki o ayinenin kabiliyeti miktarınca istifade edebilir Diğeri ise, hanesinden veya bağının damından geniş pencereler açar Gökteki güneşe karşı yollar yapar Hakiki güneşin daimi ziyasıyla sohbet eder, konuşur ve lisan-ı hal ile böyle minnettarane bir sohbet eder Der «Ey yeryüzünü ışığıyla yaldızlayan ve bütün çiçeklerin yüzünü güldüren dünya güzeli ve gök nazdarı olan nazenin güneş Onlar gibi benim haneciğimi ve bahçeciğimi ısındırdın, ışıklandırdın» Halbuki ayine sahibi böyle diyemez O kayıd altındaki güneşin aksi ise, asarı mahduddur O kayda göredir İşte bu iki temsilin dürbünüyle Kurana bak Ta ki İcazını göresin ve kudsiyetini anlayasın Evet Kuran der ki «Eğer yerdeki ağaçlar kalem olup, denizler mürekkeb olsa, Cenab-ı Hakkın kelimatını yazsalar, bitiremezler» Şimdi şu nihayetsiz kelimat içinde en büyük makam, Kurana verilmesinin sebebi şudur ki Kuran, İsm-i Azamdan ve her ismin azamlık mertebesinden gelmiş Hem bütün alemlerin Rabbi itibariyle Allahın kelamıdır Hem bütün mevcudatın ilahı ünvanıyla Allahın fermanıdır Hem Semavat ve Arzın Halıkı haysiyetiyle bir hitabdır Hem Rububiyyet-i Mutlaka cihetinde bir mükalemedir Hem Saltanat-ı Amme-i Sübhaniye hesabına bir «Hutbe-i Ezeliyedir» Hem rahmet-i vasia-i muhita noktasında, bir defter-i iltifatat-ı Rahmaniyyedir Hem uluhiyetin azamet-i haşmeti haysiyetiyle, başlarında bazan şifre bulunan bir muhabere mecmuasıdır Hem İsm-i Azamın muhitinden nüzul ile Arş-ı Azamın bütün muhatına bakan, teftiş eden hikmetfeşan bir «Kitab-ı Mukaddestir» İşte bu sırdandır ki, Kelamullah ünvanı kemal-i liyakatla Kurana verilmiş Amma sair Kelimat-ı İlahiye ise Bir kısmı, has bir itibar ile ve cüzi bir ünvan ve hususi bir ismin cüzi tecellisi ile ve has bir Rububiyyet ile ve mahsus bir saltanat ile ve hususi bir rahmet ile zahir olan kelamdır Hususiyyet ve külliyet cihetinde dereceleri muhteliftir Ekser ilhamat bu kısımdandır Fakat derecatı çok mütefavittir Mesela, en cüzisi ve basiti, hayvanatın ilhamatıdır Sonra, avam-ı nasın ilhamatıdır Sonra, avam-ı melaikenin ilhamatıdır Sonra, evliya ilhamatıdır Sonra, melaike-i izam ilhamatıdır İşte şu sırdandır ki Kalbin telefonuyla vasıtasız münacat eden bir veli der حَدَّثَنىِ قَلْبىِ عَنْ رَبِّى Yani «Kalbim benim Rabbimden haber veriyor» Demiyor «Rabb-ül Âleminden haber veriyor» Hem der «Kalbim, Rabbimin ayinesidir, arşıdır» Demiyor «Rabb-ül Âleminin arşıdır» Çünki kabiliyeti miktarınca ve yetmiş bine yakın hicabların nisbet-i refi derecesinde mazhar-ı hitab olabilir İşte bir padişahın saltanat-ı uzması haysiyetiyle çıkan fermanı, adi bir adamla cüzi bir mükalemesinden ne kadar yüksek ve ali ise ve gökteki güneşin feyzinden istifade, ayinedeki aksinin cilvesinden istifadeden ne derece çok ve faik ise Kuran-ı Azimüşşan dahi, o nisbette bütün kelamların ve hep kitabların fevkindedir Kurandan sonra ikinci derecede Kütüb-ü Mukaddese ve Suhuf-u Semaviyyenin dereceleri nisbetinde tefevvukları vardır O sırr-ı tefevvuktan hissedardırlar Eğer bütün cin ve insanın Kurandan tereşşuh etmeyen bütün güzel sözleri toplansa yine Kuranın mertebe-i kudsiyesine yetişip tanzir edemez Eğer Kuranın İsm-i Azamdan ve her ismin azamlık mertebesinden geldiğini bir parça fehmetmek istersen Âyet-ül Kürsi ve ayet-i وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ ve ayet-i قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ اْلمُلْكِ ve ayet-i يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِاَمْرِهِ ve ayet-i يَآ اَرْضُ ابْلَعِى مَاءَ كِ وَيَا سَمَاءُ اَقْلِعِى ve ayet-i تُسَبِّحُ لَهُ السَّموَاتُ السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ ve ayet-i مَا خَلْقُكُمْ وَلاَ بَعْثُكُمْ اِلاَّ كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ ve ayet-i اِنَّا ع��رَضْنَا اْلاَمَانَةَ عَلَى السَموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاْلجِبَالِ ve ayet-i يَوْمَ نَطْوِى السَّمَآءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ ve ayet-i وَمَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَاْلاَرْضُ جَمِيعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ve ayet-i لَوْ اَنْزَلْنَا هذَا الْقُرْاَنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَاَيْتَهُ gibi ayetlerin külli, umumi, ulvi ifadelerine bak Hem başlarında اَلْحَمْدُ لِلَّهِ veyahut سَبَّحَُ bulunan surelerin başlarına dikkat et Ta, bu sırr-ı azimin şuaını göresin Hem آلم lerin ve آلر ların ve حم lerin fatihalarına bak Kuranın, Cenab-ı Hakkın yanında ehemmiyetini bilesin Eğer şu «Dördüncü Esas»ın kıymettar sırrını fehmettin ise Enbiyaya gelen vahyin ekseri melek vasıtasıyla olduğunu ve ilhamın ekseri vasıtasız olduğunu anlarsın Hem en büyük bir veli, hiç bir nebinin derecesine yetişmediğinin sırrını anlarsın Hem Kuranın azametini ve izzet-i kudsiyetini ve ulviyet-i icazının sırrını anlarsın Hem Miracın sırr-ı lüzumunu, yani ta Semavata, ta Sidret-ül Müntehaya, ta Kab-ı Kavseyne gidip, اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ olan Zat-ı Zülcelal ile münacat edip, tarfet-ül aynda yerine gelmek sırrını anlarsın Evet şakk-ı kamer, nasılki bir mucize-i risaletidir nübüvvetini cin ve inse gösterdi Öyle de Mirac dahi, bir mucize-i ubudiyyetidir Habibiyyetini, ervah ve melaikeye gösterdi اَللَّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلَيْهِ وَعَلَى اَلِهِ كَمَا يَلِيقُ بِرَحْمَتِكَ وَبِحُرْمَتِهِ آمِينَ", + "gaye": "Kuran'ın diğer ilahi kelamlar üzerindeki ulviyetini, üstünlüğünü ve icazını anlamak, Kuran'ın neden nihayetsiz kelimat içinde en büyük makama sahip olduğunu kavramak.", + "konular": [ + "Kuran'ın üstünlüğü ve yüceliği", + "İlahi kelamların mertebeleri", + "Vahiy ve ilham arasındaki fark", + "Peygamberlik ve velilik mertebeleri", + "Miraç'ın sırrı ve ehemmiyeti", + "Kuran'ın İsm-i Azam'dan gelmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Kelamullah", + "Vahiy", + "İlham", + "İcaz", + "Sultan", + "Ayine", + "Güneş", + "Ferman", + "Hutbe-i Ezel", + "Rahmet-i Vasia", + "Uluhiyet", + "İsm-i Azam", + "Rububiyet", + "Miraç", + "Şakk-ı Kamer", + "Nübüvvet", + "Velayet", + "Mükaşefe", + "Münacat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kuran", + "vecize": "Kuran, İsm-i Azamdan ve her ismin azamlık mertebesinden gelmiş. Hem bütün alemlerin Rabbi itibariyle Allahın kelamıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onüçüncü Söz" + ], + "title": "Onüçüncü Söz", + "content": "بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ ❀ وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِى لَهُ Kuran-ı Hakim ile felsefe ulumunun mahsul-ü hikmetlerini, ders-i ibretlerini, derece-i ilimlerini müvazene etmek istersen şu gelecek sözlere dikkat et İşte Kuran-ı Muciz-ül Beyanın bütün kainattaki adiyat namıyla yadolunan, harikulade ve birer mucize-i kudret olan mevcudat üstündeki adet ve ülfet perdesini keskin Beyanatıyla yırtıp, o hakaik-i acibeyi zişuura açıp, nazar-ı ibretlerini celbedip, ukule tükenmez bir hazine-i ulum açar Felsefe hikmeti ise, bütün harikulade olan mucizat-ı kudreti, adet perdesi içinde saklayıp, cahilane ve lakaydane üstünde geçer Yalnız harikuladelikten düşen ve intizam-ı hilkatten huruc eden ve kemal-i fıtrattan sukut eden nadir ferdleri nazar-ı dikkate arzeder, onları birer ibretli hikmet diye zişuura takdim eder Mesela En cami bir mucize-i kudret olan insanın hilkatini adi deyip layakdlıkla bakar Fakat insanın kemal-i hilkatinden huruc etmiş, üç ayaklı yahut iki başlı bir insanı bir velvele-i istiğrabla nazar-ı ibrete teşhir eder Mesela En latif ve umumi bir mucize-i rahmet olan bütün yavruların hazine-i gaybdan muntazam iaşelerini adi görüp, küfran perdesini üstüne çeker Fakat intizamdan şüzuz etmiş, kabilesinden cüda olmuş, yalnız olarak gurbete düşmüş, denizin altında olan bir böceğin bir yeşil yaprakla iaşesini görür, ondan tecelli eden lütuf ve keremle hazır balıkçıları ağlatmak ister Haşiye Amerikada aynen bu vakıa olmuştur İşte Kuran-ı Kerimin ilim ve hikmet ve marifet-i İlahiyye cihetiyle servet ve gınası ve felsefenin ilim ve ibret ve marifet-i Sani cihetindeki fakr ve iflasını gör, ibret al İşte bu sırdandır ki Kuran-ı Hakim, nihayetsiz parlak, yüksek hakikatları cami olduğundan, şiirin hayalatından müstağnidir Evet Kuran-ı Muciz-ül Beyanın icaz derecesindeki Kemal-i nizam ve intizamı ve kitab-ı kainattaki intizamat-ı sanatı, muntazam üslublarıyla tefsir ettikleri halde manzum olmadığının diğer bir sebebi de budur ki Âyetlerinin herbir necmi, vezin kaydı altına girmeyip ta ekser ayetlere bir nevi merkez olsun ve kardeşi olsun ve mabeynlerinde mevcud münasebet-i maneviyeye rabıta olmak için, o daire-i muhita içindeki ayetlere birer hatt-ı münasebet teşkil etsin Güya serbest herbir ayetin, ekser ayetlere bakar birer gözü, müteveccih birer yüzü var Kuran içinde binler Kuran bulunur ki, herbir meşreb sahibine birisini verir Nasılki Yirmibeşinci Sözde Beyan edildiği gibi Sure-i İhlas içinde otuzaltı Sure-i İhlas mikdarınca herbiri zil-ecniha olan altı cümlenin terkibatından müteşekkil bir hazine-i ilm-i tevhid bulunur ve tazammun ediyor Evet nasılki semada olan intizamsız yıldızların sureten adem-i intizamı cihetiyle herbir yıldız, kayıd altına girmeyip herbirisi ekser yıldızlara bir nevi merkez olarak daire-i muhitasındaki -birer birer- herbir yıldıza mevcudat beynindeki nisbet-i hafiyyeye işaret olarak birer hatt-ı münasebet uzatıyor Güya herbir tek yıldız, necm-i ayet gibi umum yıldızlara bakar birer gözü, müteveccih birer yüzü vardır İşte intizamsızlık içinde kemal-i intizamı gör, ibret al وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِى لَهُ nün bir sırrını bil Hem ayet-i وَمَا يَنْبَغِى لَه sırrını da bununla anla ki Şiirin şeni küçük ve sönük hakikatları, büyük ve parlak hayallerle süslendirip beğendirmek ister Halbuki Kuranın hakikatları o kadar büyük, ali, parlak ve revnakdardır ki, en büyük ve parlak hayal, o hakikatlara nisbet edilse gayet küçük ve sönük kalır Mesela يَوْمَ نَطْوِى السَّمَاءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ ❀ يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا اِنْ كَانَتْ اِلاَّ صَيْحَةً وَاحِدَةً فَاِذَاهُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنَا مُحْضَرُونَ gibi hadsiz hakikatları buna şahiddir Kuranın herbir ayeti, birer necm-i sakıb gibi, icaz ve hidayet nurunu neşr ile küfrün zulümatını nasıl dağıttığını görmek, zevketmek istersen kendini o asr-ı cahiliyette ve o sahra-yı bedeviyette farzet ki, herşey zulmet-i cehil ve gaflet altında perde-i cümud ve tabiata sarılmış olduğu bir anda, birden Kuranın lisan-ı ulviyesinden يُسَبِحُ ِللّهِ مَا فِى السَّموَاتِ وَمَا فِى اْلاَرْضِ اْلمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ اْلحَكِيمِ gibi ayetleri işit, bak O ölmüş veya yatmış mevcudat-ı alem يُسَبِحُ sadasıyla işitenlerin zihninde nasıl diriliyorlar, hüşyar oluyorlar, kıyam edip zikrediyorlar Hem o karanlık gökyüzünde birer camid ateşpare olan yıldızlar ve yerdeki perişan mahlukat, تُسَبِّحُ لَهُ السَّموَاتُ السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ sayhasıyla işitenlerin nazarında gökyüzü bir ağız, bütün yıldızlar birer kelime-i hikmet-nüma, birer nur-u hakikat-eda ve arz bir kafa berr ve bahr birer lisan ve bütün hayvanat ve nebatat birer kelime-i tesbih-feşan Suretinde arz-ı didar eder Yoksa bu zamandan ta o zamana bakmakla, mezkur zevkin dekaikını göremezsin Evet o zamandan beri nurunu neşreden ve mürur-u zaman ile ulum-u mütearife hükmüne geçen ve sair neyyirat-ı İslamiye ile parlayan ve Kuranın güneşiyle gündüz rengini alan bir vaziyet ile yahut sathi ve basit bir perde-i ülfet ile baksan, elbette herbir ayetin ne kadar tatlı bir zemzeme-i icaz içinde ne çeşit zulümatı dağıttığını hakkıyla göremezsin ve bir çok enva-ı icazı içinde bu nev-i icazını zevk edemezsin Kuran-ı Muciz-ül Beyanın en yüksek bir derece-i icazına bakmak istersen, şu temsili dinle, bak Şöyle ki Gayet yüksek ve garib ve gayetle yayılmış acib bir ağaç farzedelim ki o ağaç bir perde-i gayb altında, bir tabaka-i mesturiyet içinde saklanmış Malumdur ki Bir ağacın, insanın azaları gibi onun dalları, meyveleri, yaprakları, çiçekleri gibi bütün uzuvları arasında bir münasebet, bir tenasüb, bir müvazenet lazımdır Herbir cüzü, o ağacın mahiyetine göre bir şekil alır, bir Suret verilir İşte, hiç görünmeyen ve halen görünmüyor o ağaca dair biri çıksa, bir perde üstünde onun herbir azasına mukabil birer resim çekse, birer hudud çizse, dalından meyveye, meyveden yaprağa, bir tenasüble bir Suret tersim etse ve birbirinden nihayetsiz uzak mebde ve müntehasının ortasında uzuvlarının aynı şekil ve Suretini gösterecek muvafık tersimatla doldursa elbette şübhe kalmaz ki, o ressam o gaybi ağacı gayb-aşina nazarıyla görür, ihata eder, sonra tasvir eder Aynen onun gibi, Kuran-ı Muciz-ül Beyanın dahi, hakikat-ı mümkinata dair ki o hakikat dünyanın ibtidasından tut, ta ahiretin en nihayetine kadar uzanmış ve ferşten arşa ve zerreden şemse kadar yayılmış olan şecere-i hilkatin hakikatına dair Beyanat-ı Furkaniyesi, o kadar tenasübü muhafaza etmiş ve herbir uzva ve meyveye layık birer Suret vermiştir ki bütün muhakkikler, nihayet-i tahkikinde, Kuranın tasvirine «Maşaallah, Barekallah» deyip, «Tılsım-ı kainatı ve muammayı hilkatı keşf ve fetheden yalnız sensin ey Kuran-ı Hakim» demişler وَلِلّهِ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى -temsilde kusur yok- Esma ve Sıfat-ı İlahiyyeyi, şuun ve efal-i Rabbaniyyeyi, bir şecere-i tuba-i nur hükmünde temsil edelim ki o şecere-i nuraniyenin daire-i azameti, ezelden ebede uzanıp gidiyor Hudud-u kibriyası, gayr-ı mütenahi feza-yı ıtlakta yayılıp ihata ediyor Hudud-u icraatı, يَحُولُ بَيْنَ اْلمَرْءِ وَقَلْبِهِ ❀ فَالِقُ اْلحَبِّ وَالنَّوَى ❀ هُوَ الَّذِى يُصَوِّرُكُمْ فِى اْلاَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ hududundan tut ta وَالسَّموَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ ❀ خَلَقَ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضَ فِى سِتَّةِ اَيَّامٍ ❀ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ hududuna kadar uzanmış o hakikat-ı nuraniyeyi Bütün dal ve budaklarıyla, gayat ve meyveleriyle o kadar tenasüble ve birbirine uygun, birbirine layık, birbirini kırmayacak, birbirinin hükmünü bozmayacak, birbirinden tevahhuş etmeyecek bir Surette o hakaik-i esma ve sıfatı ve şuun ve efali Beyan etmiştir ki, bütün ehl-i keşf ve hakikat ve daire-i melekutta cevelan eden bütün ashab-ı irfan ve hikmet, o Beyanat-ı Furkaniyeye karşı «Sübhanallah» deyip, «Ne kadar doğru, ne kadar mutabık, ne kadar güzel, ne kadar layık» diyerek tasdik ediyorlar Mesela Bütün daire-i imkan ve daire-i vücuba bakan, hem o iki şecere-i azimenin bir tek dalı hükmünde olan imanın erkan-ı sittesi ve o erkanın bütün dal ve budakları, ta en ince meyve ve çiçekler aralarında o kadar bir tenasüb gözetilerek tasvir eder ve o derece bir müvazenet Suretinde tarif eder ve o mertebe bir tenasüb tarzında izhar eder ki, akl-ı beşer idrakinden aciz ve hüsnüne hayran kalır Ve o iman dalının bir budağı hükmünde olan İslamiyetin erkan-ı hamsesi aralarında ve o erkanın ta en ince teferruatı ve en küçük adabı ve en uzak gayatı ve en derin hikemiyatı ve en cüzi semeratına varıncaya kadar aralarında hüsn-ü tenasüb ve Kemal-i münasebet ve tam bir müvazenet muhafaza edildiğine delil O Kuran-ı camiin nusus ve vücuhundan ve işarat ve rumuzundan çıkan Şeriat-ı Kübra-yı İslamiyenin kemal-i intizamı ve müvazeneti ve hüsn-ü tenasübü ve resaneti cerhedilmez bir şahid-i adil, şübhe getirmez bir bürhan-ı katıdır Demek oluyor ki Beyanat-ı Kuraniye, beşerin ilm-i cüzisine, bahusus bir ümminin ilmine müstenid olamaz Belki bir ilm-i muhita istinad ediyor ve cemi eşyayı birden görebilir, ezel ebed ortasında bütün hakaikı bir anda müşahede eder bir Zatın kelamıdır َاْلحَمْدُ ِللّهِ الَّذِى اَنْزَلَ عَلَى عَبْدِهِ الْكِتَابَ وَلَمْ يَجْعَلْ لَهُ عِوَجًا bu hakikata işaret eder اَللّهُمَّ يَا مُنْزِلَ الْقُرْآنِ بِحَقِّ الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ اُنْزِلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ نَوِّرْ قُلُوبَنَا وَ قُبُورَنَا بِنُورِ اْلاِيمَانِ وَ الْقُرْآنِ آمِينَ يَا مُسْتَعَانُ", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in ilim, hikmet ve marifet-i İlahiye cihetinden servetini, felsefenin ise aynı cihetlerdeki fakr ve iflasını mukayese ederek Kuran'ın üstünlüğünü ve icazını vurgulamak, şiirin hayalatından müstağni oluşunu ve nazmın aksine icazının sırlarını açıklamak.", + "konular": [ + "Kuran ve felsefe karşılaştırması", + "Kuran'ın mucizeliği (icaz-ı Kur'an)", + "Kuran'ın ayetlerindeki derinlik ve ilişki", + "Şiirin ve Kuran'ın hakikatleri arasındaki fark", + "Cahiliye devrinde Kuran'ın etkisi", + "Kainat kitabının Kuran tarafından tefsiri", + "Esma ve Sıfat-ı İlahiyye'nin Kuran'daki beyanı", + "İmanın ve İslamiyet'in rükünlerindeki tenasüb ve müvazene", + "Kuran'ın evrensel ilme dayanması" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "İbret", + "Mucize", + "Adet", + "Ülfet", + "Zişuur", + "Rahmet", + "Lütuf", + "Kerem", + "İlim", + "Marifet", + "Gına", + "Fakr", + "İflas", + "İcaz", + "Nizam", + "İntizam", + "Tevhid", + "Hidayet", + "Zulümat", + "Cehalet", + "Gaflet", + "Tenasüb", + "Muvazene", + "Kibriya", + "Şuunat", + "Ef'al", + "İman", + "İslamiyet", + "Nusus", + "İşarat", + "Rumuzu", + "Şeriat", + "Muhit" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "İşte Kuran-ı Kerimin ilim ve hikmet ve marifet-i İlahiyye cihetiyle servet ve gınası ve felsefenin ilim ve ibret ve marifet-i Sani cihetindeki fakr ve iflasını gör, ibret al.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onüçüncü Söz", + "Onüçüncü Sözün İkinci Makamı" + ], + "title": "Onüçüncü Sözün İkinci Makamı", + "content": "بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ Cazibedar bir fitne içinde bulunan ve daha aklını kaybetmeyen Bazı gençlerle bir muhaveredir Bir kısım gençler tarafından şimdiki aldatıcı ve cazibedar lehviyat ve hevesatın hücumları karşısında «Âhiretimizi ne Suretle kurtaracağız» diye, Risale-i Nurdan meded istediler Ben de Risale-i Nurun şahs-ı manevisi namına onlara dedim ki Kabir var, hiç kimse inkar edemez Herkes ister istemez oraya girecek Ve oraya girmek için de üç tarzda «Üç Yol»dan başka yol yok Birinci yol O kabir, ehl-i iman için bu dünyadan daha güzel bir alemin kapısıdır İkinci yol Âhireti tasdik eden, fakat sefahet ve dalalette gidenlere, bir haps-i ebedi ve bütün dostlarından bir tecrid içinde bir haps-i münferid, yalnız başına bir hapis kapısıdır Öyle gördüğü ve itikad ettiği ve inandığı gibi hareket etmediği için öyle muamele görecek Üçüncü yol Âhirete inanmayan ehl-i inkar ve dalalet için bir idam-ı ebedi kapısı Yani Hem kendisini, hem bütün sevdiklerini idam edecek bir darağacıdır Öyle bildiği için, cezası olarak aynını görecek Bu iki şık bedihidir, delil istemiyor, göz ile görünür Madem ecel gizlidir her vakit ölüm, başını kesmek için gelebiliyor ve genç ihtiyar farkı yoktur Elbette daima gözü önünde öyle büyük dehşetli bir mesele karşısında biçare insan o idam-ı ebedi, o dipsiz, nihayetsiz haps-i münferidden kurtulmak çaresini aramak ve kabir kapısını bir alem-i bakiye, bir saadet-i ebediyyeye ve alem-i nura açılan bir kapıya kendi hakkında çevirmek hadisesi o insanın dünya kadar büyük bir meselesidir Bu kati hakikat, bu üç yol ile bulunduğunda ve bu üç yolun da mezkur üç hakikat ile olacağını ihbar eden yüzyirmidört bin muhbir-i sadık, ellerinde nişane-i tasdik olan mucizeler bulunan enbiyalar ve o enbiyaların haber verdikleri aynı haberleri, keşf ve zevk ve şuhud ile tasdik eden ve imza basan yüzyirmidört milyon evliyanın aynı hakikate şehadetleri ve hadd ü hesaba gelmeyen muhakkiklerin, kati delilleriyle -o enbiya ve evliyanın verdikleri aynı haberleri- aklen ilmelyakin derecesinde* isbat ettikleri * Onlardan birisi Risale-i Nurdur Meydandadır ve yüzde doksandokuz ihtimal-i kati ile «İdam ve zindan-ı ebediden kurtulmak ve o yolu saadet-i ebediyeye çevirmek, yalnız iman ve itaat iledir» diye ittifakan haber veriyorlar Acaba yüzde bir ihtimal-i helaket bulunan bir tehlike yolunda gitmemek için, bir tek muhbirin sözü nazara alınsa ve onun sözünü dinlemeyip o yolda giden adamın, endişe-i helaketten gelen elem-i manevi, onun yemek iştihasını kaçırdığı halde böyle yüzbinler sadık ve Musaddak muhbirlerin yüzde yüz ihtimal ile, dalalet ve sefahet göz önündeki kabir darağacına ve ebedi haps-i münferidine kati sebeb olduğunu ve iman, ubudiyyet yüzde yüz ihtimal ile o darağacını kaldırıp, o haps-i münferidi kapatıp, şu göz önündeki kabri, bir hazine-i ebediyeye, bir saray-ı saadete açılan bir kapıya çeviriyor diye ihbar eden ve emarelerini ve asarlarını gösterdikleri halde, bu acib ve garib ve dehşetli ve azametli mesele karşısında bulunan biçare insan ve bahusus müslüman Eğer iman ve ubudiyyeti olmazsa, bütün dünya saltanatı ve lezzeti bir tek insana verilse acaba o göz önündeki, her vakit oraya çağrılmasına nöbetini bekleyen bir insana verdiği o endişeden gelen elim elemi kaldırabilir mi Sizden soruyorum Madem ihtiyarlık, hastalık, musibet ve her tarafta vefiyatlar o dehşetli elemi deşiyorlar ve ihtar ediyorlar Elbette o ehl-i dalalet ve sefahet yüzbin lezzeti ve zevki alsa da, yine o manevi bir cehennem kalbinde yaşar ve yakar Fakat pek kalın gaflet sersemliği muvakkaten hissettirmez Madem ehl-i iman ve taat, göz önünde gördüğü kabri bir hazine-i ebediyeye, bir saadet-i layezaliye kendisi hakkında bir kapı olduğunu ve o ezeli mukadderat piyangosundan milyarlar altun ve elmasları kazandıracak bir bilet dahi iman vesikasıyla ona çıkmış Her vakit «Gel biletini al» diye beklemesinden derin, esaslı, hakiki lezzet ve zevk-i manevi öyle bir lezzettir ki Eğer tecessüm etse ve o çekirdek bir ağaç olsa, o adama hususi bir cennet hükmüne geçtiği halde o zevk ve lezzet-i azimeyi terkedip, gençlik saikasıyla, o hadsiz elemler ile alude zehirli bir bala benzeyen sefihane ve heveskarane muvakkat bir lezzet-i gayr-ı meşruayı ihtiyar eden, hayvandan yüz derece aşağı düşer Ecnebi dinsizleri gibi de olamaz Çünki onlar, peygamberi inkar etseler, diğerlerini tanıyabilirler Peygamberleri bilmeseler de Allahı tanıyabilirler Allahı bilmeseler de kemalata medar olacak Bazı güzel hasletler bulunabilir Fakat bir müslüman hem enbiyayı, hem Rabbini, hem bütün Kemalatı Muhammed-i Arabi Aleyhissalatü Vesselam vasıtasıyla biliyor Onun terbiyesini bırakan ve zincirinden çıkan daha hiçbir peygamberi AS tanımaz ve Allahı da tanımaz Ve ruhunda Kemalatı muhafaza edecek hiçbir esasatı bilemez Çünki peygamberlerin en ahiri ve en büyükleri ve dini ve daveti, umum nev-i beşere baktığı için ve mucizatça ve dince umuma faik ve bütün nev-i beşere bütün hakaikte üstadlık edip, ondört asırda parlak bir Surette isbat eden ve nev-i beşerin medar-ı iftiharı bir zatın terbiye-i esasiyelerini ve usul-ü dinini terkeden, elbette hiçbir cihette bir nur, bir Kemal bulamaz Sukut-u mutlaka mahkumdur İşte ey hayat-ı dünyeviyyenin zevkine mübtela ve endişe-i istikbal ile istikbalini ve hayatını temin için çabalayan biçareler Dünyanın lezzetini, zevkini, saadetini, rahatını isterseniz meşru dairedeki keyfe iktifa ediniz O, keyfinize kafidir Haricinde ve gayr-ı meşru dairedeki bir lezzetin içinde bin elem olduğunu sabık Beyanatta elbette anladınız Eğer mazi, yani geçmiş zamanın hadisatını, sinema ile halihazırda gösterdikleri gibi istikbaldeki ahval dahi, mesela elli sene sonraki halleri bir sinema ile gösterilse idi, ehl-i sefahet şimdiki güldüklerine yüzbinlerce nefrin ve nefret edip ağlayacaktılar Dünya ve ahirette ebedi ve daimi süruru isteyen, iman dairesindeki terbiye-i Muhammediyeyi ASM kendine rehber etmek gerektir * * * Birkaç Biçare Gençlere Verilen Bir Tenbih, Bir Ders, Bir İhtardır Bir gün yanıma parlak birkaç genç geldiler Hayat ve gençlik ve hevesat cihetinden gelen tehlikelerden sakınmak için tesirli bir ihtar almak isteyen bu gençlere, ben de eskiden Risale-i Nurdan meded isteyen gençlere dediğim gibi dedim ki Sizdeki gençlik katiyyen gidecek Eğer siz daire-i meşruada kalmazsanız, o gençlik zayi olup başınıza hem dünyada, hem kabirde, hem ahirette kendi lezzetinden çok ziyade belalar ve elemler getirecek Eğer terbiye-i İslamiye ile o gençlik nimetine karşı bir şükür olarak iffet ve namusluluk ve taatte sarfetseniz, o gençlik manen baki kalacak ve ebedi bir gençlik kazanmasına sebeb olacak Hayat ise, eğer iman olmazsa veyahut isyan ile o iman tesir etmezse hayat, zahiri ve kısacık bir zevk ve lezzetle beraber, binler derece o zevk ve lezzetten ziyade elemler, hüzünler, kederler verir Çünki insanda akıl ve fikir olduğu için, hayvanın aksine olarak hazır zamanla beraber geçmiş ve gelecek zamanlarla da fıtraten alakadardır O zamanlardan dahi hem elem, hem lezzet alabilir Hayvan ise, fikri olmadığı için, hazır lezzetini, geçmişten gelen hüzünler ve gelecekten gelen korkular, endişeler bozmuyor İnsan ise, eğer dalalet ve gaflete düşmüş ise, hazır lezzetine geçmişten gelen hüzünler ve gelecekten gelen endişeler o cüzi lezzeti cidden acılaştırıyor, bozuyor Hususan gayr-ı meşru ise, bütün bütün zehirli bir bal hükmündedir Demek hayvandan yüz derece, lezzet-i hayat noktasında aşağı düşer Belki ehl-i dalaletin ve gafletin hayatı, belki vücudu, belki kainatı bulunduğu gündür Bütün geçmiş zaman ve kainatlar, onun dalaleti noktasında madumdur, ölmüştür Akıl alakadarlığı ile ona zulmetler, karanlıklar veriyor Gelecek zamanlar ise, itikadsızlığı cihetiyle yine madumdur Ve ademle hasıl olan ebedi firaklar, mütemadiyen onun fikir yoluyla hayatına zulmetler veriyorlar Eğer Îman hayata hayat olsa o vakit hem geçmiş, hem gelecek zamanlar imanın nuruyla ışıklanır ve vücud bulur Zaman-ı hazır gibi ruh ve kalbine iman noktasında ulvi ve manevi ezvakı ve envar-ı vücudiyeyi veriyor Bu hakikatın, «İhtiyar Risalesinde» e Yedinci Ricada izahı var Ona bakmalısınız İşte hayat böyledir Hayatın lezzetini ve zevkini isterseniz, hayatınızı iman ile hayatlandırınız ve feraizle zinetlendiriniz ve günahlardan çekinmekle muhafaza ediniz Her gün ve her yerde ve her vakit vefiyatların gösterdikleri dehşetli hakikat-ı mevt ise, size -başka gençlere söylediğim gibi- bir temsil ile Beyan ediyorum Mesela, burada gözünüz önünde bir darağacı dikilmiş Onun yanında bir piyango fakat pek büyük bir ikramiye biletleri veren dairesi var Biz buradaki on kişi alaküllihal, ister istemez, hiç başka çare yok, oraya davet edileceğiz, bizi çağıracaklar Ve çağırma zamanı gizli olmasından her dakika, ya «Gel idam biletini al, darağacına çık» veyahut «Gel, milyonlar altun kazandıran bir ikramiye bileti sana çıkmış gel, al» Demelerini beklerken, birden kapıya iki adam geldi Biri yarı çıplak güzel ve aldatıcı bir kadın, elinde zahiren gayet tatlı, fakat zehirli bir helva getirip yedirmek istiyor Diğer biri de aldatmaz ve aldanmaz ciddi bir adam, o kadının arkasından girdi Dedi ki «Size bir tılsım, bir ders getirdim Bunu okusanız, o helvayı yemezseniz, o darağacından kurtulursunuz Bu tılsım ile emsalsiz ikramiye biletini alırsınız İşte bu darağacında zaten gözünüzle görüyorsunuz ki, bal yiyenler oraya giriyorlar ve oraya girinceye kadar o helvanın zehirinden dehşetli karın sancısı çekiyorlar ve o büyük ikramiye biletini alanlar çendan görünmüyorlar ve zahiren onlar da o darağacına çıktıkları görünüyor Fakat onlar asılmadıklarını, belki oradan kolayca ikramiye dairesine girmek için basamak yaptıklarını milyonlar şahidler var, haber veriyorlar İşte pencerelerden bakınız En büyük memurlar ve bu işle alakadar büyük zatlar yüksek sesle ilan ediyorlar ve haber veriyorlar ki o darağacına gidenleri aynelyakin gözünüz ile gördüğünüz gibi, bu ikramiye biletini tılsımcılar aldıklarını hiç şek ve şübhesiz gündüz gibi kati biliniz» dedi İşte bu temsil gibi zehirli bir bal hükmünde olan gayr-ı meşru dairedeki gençliğin sefahetkarane zevkleri, hazine-i ebediyyenin ve saadet-i sermediyyenin bileti ve vesikası olan imanı kaybettiği için, darağacı hükmünde olan ölüm ve ebedi zulümat kapısı olan kabrin musibetine, aynen zahiren göründüğü gibi düşer ve ecel gizli olduğu için genç, ihtiyar farketmeyerek her vakit ecel celladı, başını kesmek için gelebilir Eğer o zehirli bal hükmünde olan hevesat-ı gayr-ı meşruayı terkedip, tılsım-ı Kurani olan iman ve feraizi elde etmekle ve fevkalade mukadderat-ı beşer piyangosundan çıkan saadet-i ebediyye hazinesi biletini alacağına, yüzyirmidört bin Enbiya Aleyhimüsselam ile beraber hadd ü hesaba gelmeyen ehl-i velayet ve ehl-i hakikat müttefikan haber veriyorlar ve asarını gösteriyorlar Elhasıl, gençlik gidecek Sefahette gitmiş ise, hem dünyada, hem ahirette, binler bela ve elemler netice verdiğini ve öyle gençler ekseriyetle suiistimal ile, israfat ile gelen evhamlı hastalıkla hastahanelere ve taşkınlıklarıyla hapishanelere veya sefalethanelere ve manevi elemlerden gelen sıkıntılarla meyhanelere düşeceklerini anlamak isterseniz hastahanelerden ve hapishanelerden ve kabristanlardan sorunuz Elbette hastahanelerin ekseriyetle lisan-ı halinden, gençlik saikasıyla israfat ve suiistimalden gelen hastalıktan eninler, eyvahlar işittiğiniz gibi hapishanelerden dahi, ekseriyetle gençliğin taşkınlık saikasıyla gayr-ı meşru dairedeki harekatın tokatlarını yiyen bedbaht gençlerin teessüflerini işiteceksiniz Ve kabristanda ve mütemadiyen oraya girenler için kapıları açılıp kapanan o alem-i berzahta -ehl-i keşfelkuburun müşahedatıyla ve bütün ehl-i hakikatın tasdikıyla ve şehadetiyle- ekser azablar, gençlik su-i istimalatının neticesi olduğunu bileceksiniz Hem nev-i insanın ekseriyetini teşkil eden ihtiyarlardan ve hastalardan sorunuz Elbette ekseriyet-i mutlaka ile esefler, hasretler ile Eyvah gençliğimizi badiheva, belki zararlı zayi ettik Sakın bizim gibi yapmayınız diyecekler Çünki, beş-on senelik gençliğin gayr-ı meşru zevki için, dünyada çok seneler gam ve keder ve berzahta azab ve zarar ve ahirette cehennem ve sakar belasını çeken adam, en acınacak bir halde olduğu halde اَلرَّاضِى بِالضَّرَرِ لاَ يُنْظَرُ لَهُ sırrıyla hiç acınmaya müstehak olamaz Çünki zarara rızasıyla girene merhamet edilmez ve layık değildir Cenab-ı Hak bizi ve sizi, bu zamanın cazibedar fitnesinden kurtarsın ve muhafaza eylesin, amin * * * Risale-i Nur Mizanlarından Onüçüncü Sözün İkinci Makamının Haşiyesidir بِاسْمِهِ سُبْحَانَهُ Risale-i Nurdaki hakiki teselliye mahpuslar çok muhtaçtırlar Hususan gençlik darbesini yeyip, taze ve şirin ömrünü hapiste geçirenlerin, Nurlara ekmek kadar ihtiyaçları var Evet gençlik damarı, akıldan ziyade hissiyatı dinler His ve heves ise kördür Âkibeti görmez Bir dirhem hazır lezzeti, ileride bir batman lezzete tercih eder Bir dakika intikam lezzeti ile katleder Seksen bin saat hapis elemlerini çeker ve bir saat sefahet keyfiyle bir namus meselesinde- binler gün hem hapsin, hem düşmanının endişesinden sıkıntılarla ömrünün saadeti mahvolur Bunlara kıyasen biçare gençlerin çok vartaları var ki En tatlı hayatını en acı ve acınacak bir hayata çeviriyorlar ve bilhassa şimalde koca bir devlet, gençlik hevesatını elde ederek, bu asrı fırtınalarıyla sarsıyor Çünki Âkibeti görmeyen kör hissiyatla hareket eden gençlere, ehl-i namusun güzel kızlarını ve karılarını ibahe eder Belki hamamlarında erkek kadın beraber çıplak olarak girmelerine izin vermeleri cihetinde bu fuhşiyatı teşvik eder Hem serseri ve fakir olanlara zenginlerin mallarını helal eder ki Bütün beşer bu musibete karşı titriyor İşte bu asırda İslam ve Türk gençleri kahramanane davranıp iki cihetten hücum eden bu tehlikeye karşı, Risale-i Nurun Meyve ve Gençlik Rehberi gibi keskin kılınçlariyle mukabele etmeleri elzemdir Yoksa o biçare genç, hem dünya istikbalini, hem mesud hayatını, hem ahiretteki saadetini ve hayat-ı bakiyesini azablara, elemlere çevirip mahveder ve su-i istimal ve sefahetle hastahanelere ve hissiyat taşkınlıklariyle hapishanelere düşer Eyvahlar, esefler ile ihtiyarlığında çok ağlayacak Eğer terbiye-i Kuraniye ve Nurun hakikatleriyle kendini muhafaza eylese, tam bir kahraman genç ve mükemmel bir insan ve mesud bir Müslüman ve sair zihayatlara, hayvanlara bir nevi sultan olur Evet bir genç, hapiste yirmidört saat her günkü ömründen tek bir saatini beş farz namazına sarfetse ve ekser günahlardan hapis mani olduğu gibi o musibete sebebiyet veren hatadan dahi tövbe edip sair zararlı, elemli günahlardan çekilse hem hayatına, hem istikbaline, hem vatanına, hem milletine, hem akrabasına büyük faidesi olması gibi o on-onbeş senelik fani gençlikle ebedi parlak bir gençliği kazanacağını, başta Kuran-ı Muciz-ül Beyan, bütün Kütüb ve Suhuf-u Semaviyye kati haber verip müjde ediyor Evet o şirin, güzel gençlik nimetine istikametle, taatle şükretse hem ziyadeleşir, hem bakileşir, hem lezzetlenir Yoksa hem belalı olur, hem elemli, gamlı, kabuslu olur, gider Hem akrabasına, hem vatanına, hem milletine muzır bir serseri hükmüne geçirmeğe sebebiyet verir Eğer mahpus, zulmen mahkum olmuş ise, farz namazını kılmak şartiyle, herbir saati, bir gün ibadet hükmünde olduğu gibi, o hapis onun hakkında bir çilehane-i uzlet olup eski zamanda mağaralara girerek ibadet eden münzevi salihlerden sayılabilirler Eğer fakir veya ihtiyar veya hasta ve iman hakikatlarına müştak ise farzını yapmak ve tövbe etmek şartiyle herbir saatleri dahi yirmişer saat ibadet olup hapis ona bir istirahathane ve merhametkarane ona bakan dostlar için bir muhabbethane, bir terbiyehane, bir dershane hükmüne geçer O hapiste durmakla haricindeki müşevveş, her tarafta günahların hücumuna maruz serbestiyetten daha ziyade hoşlanabilir Hapisten tam terbiye alır Çıktığı zaman bir kàtil, bir müntakim olarak değil, belki tövbekar, tecrübeli, terbiyeli, millete menfaatli bir adam çıkar Hatta Denizli hapsindeki zatların az bir zamanda Nurlardan fevkalade hüsn-ü ahlak dersini alanlarını gören Bazı alakadar zatlar demişler ki «Terbiye için onbeş sene hapse atmaktansa, onbeş hafta Risale-i Nur dersini alsalar, daha ziyade onları ıslah eder» Madem ölüm ölmüyor ve ecel gizlidir her vakit gelebilir ve madem kabir kapanmıyor kafile kafile arkasında gelenler oraya girip kayboluyorlar ve madem ölüm, ehl-i iman hakkında idam-ı ebediden terhis tezkeresine çevrildiğini, hakikat-ı Kuraniye ile Risale-i Nur güneş gibi göstermiş ve ehl-i dalalet ve sefahet hakkında göz ile göründüğü gibi bir idam-ı ebedidir bütün mahbubatından ve mevcudattan bir firak-ı layezalidir Elbette ve elbette hiç bir şübhe kalmaz ki, en bahtiyar odur ki sabır içinde şükredip hapis müddetinden tam istifade ederek, Nurlar dersini alarak, istikamet dairesinde imanına ve Kurana hizmete çalışmaktır Ey zevk ve lezzete mübtela insan Ben yetmiş yaşımda binler tecrübelerle ve hüccetlerle ve hadiselerle aynelyakin bildim ki Hakiki zevk ve elemsiz lezzet ve kedersiz sevinç ve hayattaki saadet yalnız imandadır ve iman hakikatleri dairesinde bulunur Yoksa dünyevi bir lezzette çok elemler var Bir üzüm tanesini yedirir on tokat vurur, hayatın lezzetini kaçırır Ey hapis musibetine düşen biçareler Madem dünyanız ağlıyor ve tatlı hayatınız acılaştı çalışınız, ahiretiniz dahi ağlamasın ve hayat-ı bakiyeniz gülsün, tatlılaşsın, hapisten istifade ediniz Nasıl bazan ağır şerait altında düşman karşısında bir saat nöbet, bir sene ibadet hükmüne geçebilir Öyle de, sizin ağır şerait altında herbir saat ibadet zahmeti çok saatler olup, o zahmetleri rahmetlere çevirir * * * باِسْمِهِ سُبْحَانَهُ اَلسَّلاَ مُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُاللّهِ وَبَرَكَا تُُه Aziz, sıddık kardeşlerim Hapis musibetine düşenlere merhametkarane, sadakatla, hariçten gelen erzaklarına nezaret ve yardım edenlere kuvvetli bir teselliyi «Üç Noktada» Beyan edeceğim Birinci Nokta Hapiste geçen ömür günleri, herbir gün on gün kadar bir ibadet kazandırabilir ve fani saatleri, meyveleri cihetiyle manen baki saatlere çevirebilir ve beş-on sene ceza ile, milyonlar sene haps-i ebediden kurtulmağa vesile olabilir İşte ehl-i iman için bu pek büyük ve çok kıymetdar kazanç şartı, farz namazını kılmak ve hapse sebebiyet veren günahlardan tövbe etmek ve sabır içinde şükretmektir Zaten hapis çok günahlara manidir, meydan vermiyor İkinci Nokta Zeval-i lezzet elem olduğu gibi, zeval-i elem dahi lezzettir Evet herkes geçmiş lezzetli, safalı günlerini düşünse teessüf ve tahassür elem-i manevisini hissedip «Eyvah» der ve geçmiş musibetli, elemli günlerini tahattur etse zevalinden bir manevi lezzet hisseder ki «Elhamdülillah şükür, o bela sevabını bıraktı gitti der Ferah ile teneffüs eder Demek bir saat muvakkat elem, zevaliyle ruhta bir manevi lezzet bırakır ve lezzetli saat, bilakis elem bırakır Madem hakikat budur ve madem geçmiş musibet saatleri, elemleri ile beraber madum ve yok olmuş ve gelecek bela günleri şimdi madum ve yoktur ve yoktan elem yok ve madumdan elem gelmez Mesela, birkaç gün evvel aç ve susuz olmasından, bir-iki gün sonra aç ve susuz olmak ihtimalinden, bugün onlar niyetiyle mütemadiyen ekmek yese ve su içse, ne derece divaneliktir Aynen öyle de, geçmiş ve gelecek elemli saatleri -ki hiç ve madum ve yok olmuşlar- şimdi onları düşünüp sabırsızlık göstermek ve kusurlu nefsini bırakıp, Allahtan şekva etmek gibi «oof of» demek divaneliktir Eğer sağa-sola yani geçmiş ve geleceğe karşı sabır kuvvetini dağıtmazsa ve hazır saate ve o güne karşı tutsa, tam kafi gelir Sıkıntı ondan bire iner Hatta şekva olmasın, ben bu üçüncü Medrese-i Yusufiyede, birkaç gün zarfında, hiç ömrümde görmediğim maddi ve manevi sıkıntılı, hastalıklı musibetimde, hususan Nurun hizmetinden mahrumiyetimden gelen meyusiyet ve kalbi ve ruhi sıkıntılar beni ezdiği sırada, inayet-i İlahiye bu mezkur hakikatı gösterdi Ben de sıkıntılı hastalığımdan, hapsimden razı oldum Çünki « benim gibi kabir kapısında bir biçareye, gafletle geçebilir bir saati, on saat ibadet saatleri yapmak büyük bir kardır» diye şükreyledim Üçüncü Nokta Şefkatkarane hizmetiyle yardım etmek ve muhtaç oldukları rızıklarını ellerine vermek ve manevi yaralarına tesellilerle merhem sürmek, az bir amel ile büyük bir kazanç var Ve dışarıdan gelen yemeklerini onlara vermek, aynı yemek kadar o gardiyan ve gardiyan ile beraber dahilde ve hariçte biçare mahpuslara çalışanlara -bir sadaka hükmünde- defter-i hasenatına yazılır Hususan musibetzede, ihtiyar veya hasta veya fakir veya garib olsa, o sadaka-i maneviyenin sevabını çok ziyadeleştirir İşte bu kıymetli kazancın şartı, farz namazını kılmaktır Ta ki o hizmeti, lillah için olsun Hem bir şartı da sadakat ve şefkat ve sevinçle ve minnet etmemek tarzda yardımlarına koşmaktır * * * بِاسْمِهِ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَكَاتُهُ اَبَدًا دَائِمًا Ey hapis arkadaşlarım ve din kardeşlerim Size hem dünya azabından, hem ahiret azabından kurtaracak bir hakikatı Beyan etmek, kalbime ihtar edildi O da şudur Mesela Birisi birisinin kardeşini veya akrabasını öldürmüş Bir dakika o hiddet yüzünden milyonlar dakika hem kalbi sıkıntı, hem hapis azabını çeker Ve maktulün akrabası dahi intikam endişesiyle ve karşısında düşmanını düşünmesiyle, hayatının lezzetini ve ömrünün zevkini kaçırır Hem korku, hem hiddet azabını çekiyor Bunun tek bir çaresi var O da, Kuranın emrettiği ve hak ve hakikat ve maslahat ve insaniyet ve İslamiyet iktiza ve teşvik ettikleri olan barışmak ve Musalaha etmektir Evet, hakikat ve maslahat sulhtur Çünki Ecel birdir, değişmez O maktul, herhalde ecel geldiğinden daha dünyada kalmayacaktı O katil ise, o kaza-i İlahiyeye vasıta olmuş Eğer barışmak olmazsa, iki taraf da daima korku ve intikam azabını çekerler Onun içindir ki, «Üç günden fazla bir mümin diğer bir mümine küsmemek» İslamiyet emrediyor Eğer o katl, bir adavetten ve bir kinli garazdan gelmemişse ve bir münafık o fitneye vesile olmuş ise çabuk barışmak elzemdir Yoksa o cüzi musibet büyük olur, devam eder Eğer barışsalar ve öldüren tövbe etse ve maktule her vakit dua etse, o halde her iki taraf çok kazanırlar ve kardeş gibi olurlar Bir gitmiş kardeşe bedel, birkaç dindar kardeşleri kazanır Kaza ve kader-i İlahiye teslim olup düşmanını afveder ve bilhassa madem Risale-i Nur dersini dinlemişler, elbette mabeynlerinde bulunan bütün küsmekleri bırakmağa hem maslahat ve istirahat-ı şahsiye ve umumiye iktiza ediyorlar Nasılki Denizli hapsinde birbirine düşman bütün mahpuslar, Nurlar dersiyle birbirlerine kardeş oldular ve bizim beraetimize bir sebeb olup hatta dinsizlere, serserilere de o mahpuslar hakkında Maşaallah, barekallah dedirttiler, o mahpuslar tam teneffüs ettiler Ben burada gördüm ki, birtek adamın yüzünden yüz adam sıkıntı çekip beraber teneffüse çıkmıyorlar Onlara zulüm olur Merd, vicdanlı bir mümin, küçük ve cüzi bir hata veya menfaatle yüzer zararı ehl-i imana vermez Eğer hata etse verse, çabuk tövbe etmek lazımdır * * * بِاسْمِهِ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ Aziz yeni kardeşlerim ve eski mahpuslar Benim kati kanaatım gelmiş ki buraya girmemizin inayet-i İlahiye cihetinde bir ehemmiyetli sebebi sizsiniz Yani sizi, Nurlar tesellileriyle ve imanın hakikatlariyle sizi bu hapis musibetinin sıkıntılarından ve dünyevi çok zararlarından ve boşuboşuna gam ve hüzün ile giden hayatınızı faidesizlikten, badiheva zayi olmasından ve dünyanızın ağlaması gibi ahiretinizi ağlamaktan kurtarıp tam bir teselli size vermektir Madem hakikat budur Elbette siz dahi, Denizli mahpusları ve Nur talebeleri gibi birbirinize karşı kardeş olmanız lazımdır Görüyorsunuz ki Bir bıçak içinize girmemek ve birbirinize tecavüz etmemek için dışarıdan gelen bütün eşyanız ve yemek ve ekmeğinizi ve çorbanızı karıştırıyorlar Size sadakatla hizmet eden gardiyanlar çok zahmet çekiyorlar Hem siz beraber teneffüse çıkmıyorsunuz, guya canavar ve vahşi gibi birbirinize saldıracaksınız İşte şimdi sizin gibi fıtri kahramanlık damarını taşıyan yeni arkadaşlar, bu zamanda manevi büyük bir kahramanlık ile heyete deyiniz ki «Değil elimize bıçak, belki mavzer ve rovelver verilse, hem emir de verilse, biz bu biçare ve bizim gibi musibetzede arkadaşlarımıza dokunmayacağız Eskide yüz düşmanlık ve adavetimiz dahi olsa da, onları helal edip hatırlarını kırmamağa çalışacağımıza, Kuranın ve imanın ve uhuvvet-i İslamiyenin ve maslahatımızın emriyle ve irşadıyla karar verdik» diyerek, bu hapsi bir mübarek dershaneye çeviriniz * * * Leyle-i Kadirde İhtar Edilen Bir Mesele-i Mühimme Onüçüncü Sözün İkinci Makamının Zeyli Leyle-i Kadirde kalbe gelen pek geniş ve uzun bir hakikate, pek kısaca bir işaret edeceğiz Şöyle ki Nev-i beşer bu son harb-i umuminin eşedd-i zulüm ve eşedd-i istibdadı ile ve merhametsiz tahribatı ile ve birtek düşmanın yüzünden yüzer masumu perişan etmesiyle ve mağlubların dehşetli meyusiyetleriyle ve galiblerin dehşetli telaş ve hakimiyyetlerini muhafaza ve büyük tahribatlarını tamir edememelerinden gelen dehşetli vicdan azablariyle ve dünya hayatının bütün bütün fani ve muvakkat olması ve medeniyet fantaziyelerinin aldatıcı ve uyutucu olduğu umuma görünmesiyle ve fıtrat-ı beşeriyyedeki yüksek istidadatın ve mahiyet-i insaniyyesinin umumi bir Surette dehşetli yaralanmasiyle ve gaflet ve dalaletin, sert ve sağır olan tabiatın, Kuranın elmas kılıncı altında parçalanmasiyle ve gaflet ve dalaletin en boğucu, aldatıcı ve en geniş perdesi olan siyaset-i ruy-i zeminin pek çirkin, pek gaddarane hakiki Sureti görünmesiyle elbette ve elbette hiç şüphe yok ki Şimalde, Garpta, Amerikada emareleri göründüğüne binaen nev-i beşerin maşuk-u mecazisi olan hayat-ı dünyeviyye, böyle çirkin ve geçici olmasından fıtrat-ı beşerin hakiki sevdiği, aradığı hayat-ı bakıyyeyi bütün kuvvetiyle arayacak ve elbette hiç şüphe yok ki Bin üçyüzaltmış senede, her asırda üçyüzelli milyon şakirdi bulunan ve her hükmüne ve davasına milyonlar ehl-i hakikakt tasdik ile imza basan ve her dakikada milyonlar hafızların kalbinde kudsiyyet ile bulunup lisanlariyle beşere ders veren ve hiç bir kitapta emsali bulunmıyan bir tarzda, beşer için hayat-ı bakıyeyi ve saadet-i ebediyyeyi müjde veren ve bütün beşerin yaralarını tedavi eden Kuran-ı Mucizül-Beyanın şiddetli, kuvvetli ve tekrarlı binler ayatiyle, belki sarihan ve işareten onbinler defa dava edip haber veren ve sarsılmaz kati delillerle, şüphe getirmez hadsiz hüccetleriyle hayat-ı bakıyeyi katiyyetle müjde ve saadet-i ebediyyeyi ders vermesi, elbette nev-i beşer, bütün bütün aklını kaybetmezse, maddi veya manevi bir kıyamet başlarına kopmazsa İsveç, Norveç, Finlandiya ve İngilterenin Kuranı kabul etmeğe çalışan meşhur hatipleri ve Amerikanın din-i hakkı arayan ehemmiyetli cemiyyeti gibi ruy-i zeminin geniş kıtaları ve büyük hükümetleri Kuran-ı Mucizül-Beyanı arayacaklar ve hakikatlerini anladıktan sonra bütün ruh u canlariyle sarılacaklar Çünkü bu hakikat noktasında katiyyen Kuranın misli yoktur ve olamaz ve hiçbir şey bu mucize-i ekberin yerini tutamaz Saniyen Madem Risale-i Nur, bu mucize-i kübranın elinde bir elmas kılınç hükmünde hizmetini göstermiş ve muannid düşmanlarını teslime mecbur etmiş Hem kalbi, hem ruhu, hem hissiyatı tam tenvir edecek ve ilaçlarını verecek bir tarzda hazine-i Kuraniyyenin dellallığını yapan ve Ondan başka mehazı ve mercii olmayan ve bir mucize-i maneviyyesi bulunan Risale-i Nur o vazifeyi tam yapıyor ve aleyhindeki dehşetli propagandalara ve gayet muannid zındıklara tam galebe çalmış ve dalaletin en sert kuvvetli kalesi olan tabiatı, «Tabiat Risalesi» yle parça parça etmiş ve gafletin en kalın ve boğucu ve geniş daire-i afakında ve fennin en geniş perdelerinde «Asa-yı Musa» daki Meyvenin Altıncı Meselesi ve Birinci, İkinci, Üçüncü, Sekizinci Hüccetleriyle gayet parlak bir tarzda gafleti dağıtıp nur-u tevhidi göstermiş Elbette bize lazım ve millete elzemdir ki, şimdi resmen izin verilen din tedrisatı için hususi dershaneler açılmağa izin verilmesine binaen, Nur şakirdleri mümkün olduğu kadar her yerde küçücük birer dershane-i Nuriye açmak lazımdır Gerçi herkes kendi kendine bir derece istifade eder, fakat herkes herbir meselesini tam anlamaz İman hakikatlarının izahı olduğu için hem ilim, hem marifetullah, hem huzur, hem ibadettir Eski medreselerde beş-on seneye mukabil, inşaallah Nur medreseleri beş-on haftada aynı neticeyi temin edecek ve yirmi senedir ediyor Hem hükumet, bu millet ve vatanın hayat-ı dünyeviyesine ve siyasiyesine ve uhreviyesine pek çok faidesi bulunan bu Kuran lemaatlarına ve Kuran dellalı olan Risale-i Nura değil ilişmek, belki tamamıyla terviç ve neşrine çalışmaları elzemdir ki geçen dehşetli günahlara keffaret ve gelecek şiddetli belalara ve anarşiliğe karşı bir sed olabilsin * * *", + "gaye": "Gençleri cazibedar fitnelerden ve sefahetten koruyarak ahiretlerini kurtarmalarına yardımcı olmak ve onları iman, ibadet ve Kur'an hakikatleri dairesinde yaşamaya teşvik etmek.", + "konular": [ + "Kabir hakikati ve ahiret yolları", + "İman ve itaatin önemi", + "Sefahet ve dalaletin sonuçları", + "Gençliğin kıymeti ve doğru kullanımı", + "Dünya hayatının fani oluşu", + "Hapis musibeti ve hikmetleri", + "Kardeşlik ve barışın önemi", + "Risale-i Nur'un vazifesi ve ehemmiyeti", + "İslamiyet'in gelecekteki yükselişi", + "Gaflet ve dalaletin dağıtılması" + ], + "kavramlar": [ + "Kabir", + "Ahiret", + "İman", + "İtaat", + "Sefahet", + "Dalalet", + "Ubudiyet", + "Hayat", + "Gençlik", + "Ölüm", + "Hapis", + "Tecrid", + "İdam", + "Kader", + "Nefis", + "Gaflet", + "Tövbe", + "Barış", + "Uhuvvet", + "Namaz", + "Risale-i Nur", + "Kur'an", + "Tevhid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ahiret", + "vecize": "Hakiki zevk ve elemsiz lezzet ve kedersiz sevinç ve hayattaki saadet yalnız imandadır ve iman hakikatleri dairesinde bulunur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Onüçüncü Söz", + "Meyve Risalesi'nden Altıncı Mes'ele" + ], + "title": "Meyve Risalesinden Altıncı Mesele", + "content": "Risale-i Nurun çok yerlerinde izahı ve kati hadsiz hüccetleri bulunan iman-ı billah rüknünün binler külli bürhanlarından birtek bürhana kısaca bir işarettir Kastamonuda lise talebelerinden bir kısmı yanıma geldiler Bize Halıkımızı tanıttır, muallimlerimiz Allahtan bahsetmiyorlar dediler Ben dedim Sizin okuduğunuz fenlerden her fen, kendi lisan-ı mahsusuyla mütemadiyen Allahtan bahsedip Halıkı tanıttırıyorlar Muallimleri değil, onları dinleyiniz Mesela Nasılki mükemmel bir eczahane ki, her kavanozunda harika ve hassas mizanlarla alınmış hayatdar macunlar ve tiryaklar var Şübhesiz gayet meharetli ve kimyager ve hakim bir eczacıyı gösterir Öyle de, küre-i arz eczahanesinde bulunan dörtyüz bin çeşit nebatat ve hayvanat kavanozlarındaki zihayat macunlar ve tiryaklar cihetiyle, bu çarşıdaki eczahaneden ne derece ziyade mükemmel ve büyük olması nisbetinde, okuduğunuz fenn-i tıp mikyasıyla küre-i arz eczahane-i kübrasının eczacısı olan Hakim-i Zülcelali hatta kör gözlere de gösterir, tanıttırır Hem mesela Nasıl bir harika fabrika ki, binler çeşit çeşit kumaşları basit bir maddeden dokuyor Şeksiz, bir fabrikatörü ve meharetli bir makinisti tanıttırır Öyle de, küre-i arz denilen yüzbinler başlı, her başında yüzbinler mükemmel fabrika bulunan bu seyyar makine-i Rabbaniye, ne derece bu insan fabrikasından büyükse, mükemmelse, o derecede okuduğunuz fenn-i makine mikyasıyla küre-i arzın ustasını ve sahibini bildirir ve tanıttırır Hem mesela, nasılki gayet mükemmel binbir çeşit erzak etrafından celbedip içinde muntazaman istif ve ihzar edilmiş depo ve iaşe anbarı ve dükkan, şeksiz bir fevkalade iaşe ve erzak malikini ve sahibini ve memurunu bildirir Öyle de, bir senede yirmidört bin senelik bir dairede muntazaman seyahat eden ve yüzbinler ve ayrı ayrı erzak isteyen taifeleri içine alan ve seyahatıyla mevsimlere uğrayıp, baharı bir büyük vagon gibi, binler ayrı ayrı taamlarla doldurarak, kışta erzakı tükenen biçare zihayatlara getiren ve küre-i arz denilen bu Rahmani iaşe anbarı ve bir sefine-i Sübhaniye ve binbir çeşit cihazatı ve malları ve konserve paketleri taşıyan bu depo ve dükkan-ı Rabbani, ne derece o fabrikadan büyük ve mükemmel ise okuduğunuz ve okuyacağınız fenn-i iaşe mikyasıyla, o katiyette ve o derecede küre-i arz deposunun sahibini, mutasarrıfını, müdebbirini, bildirir, tanıttırır, sevdirir Hem nasılki Dörtyüz bin millet içinde bulunan ve her milletin istediği erzakı ayrı ve istimal ettiği silahı ayrı ve giydiği elbisesi ayrı ve talimatı ayrı ve terhisatı ayrı olan bir ordunun mucizekar bir kumandanı, tek başıyla bütün o ayrı ayrı milletlerin ayrı ayrı erzaklarını ve çeşit çeşit eslihalarını ve elbiselerini ve cihazatlarını, hiçbirini unutmayarak ve şaşırmayarak verdiği o acib ordu ve ordugah, şübhesiz bedahetle o harika kumandanı gösterir, takdirkarane sevdirir Aynen öyle de, zemin yüzünün ordugahında ve her baharda yeniden silah altına alınmış bir yeni ordu-yu Sübhanide, nebatat ve hayvanat milletlerinden dörtyüz bin nevin çeşit çeşit elbise, erzak, esliha, talim, terhisleri gayet mükemmel ve muntazam ve hiç birini unutmayarak ve şaşırmayarak bir tek kumandan-ı azam tarafından verilen küre-i arzın bahar ordugahı, ne derece mezkur insan ordu ve ordugahından büyük ve mükemmel ise, sizin okuyacağınız fenn-i askeri mikyasıyla, dikkatli ve aklı başında olanlara o derece küre-i arzın Hakimini ve Rabbini ve Müdebbirini ve Kumandan-ı Akdesini hayretler ve takdislerle bildirir ve tahmid ve tesbihle sevdirir Hem nasılki Bir harika şehirde milyonlar elektrik lambaları hareket ederek her yeri gezerler, yanmak maddeleri tükenmiyor bir tarzdaki elektrik lambaları ve fabrikası, şeksiz, bedahetle elektriği idare eden ve seyyar lambaları yapan ve fabrikayı kuran ve iştial maddelerini getiren bir mucizekar ustayı ve fevkalade kudretli bir elektrikçiyi hayretler ve tebriklerle tanıttırır, yaşasınlar ile sevdirir Aynen öyle de, bu alem şehrinde dünya sarayının damındaki yıldız lambaları, bir kısmı -kozmoğrafyanın dediğine bakılsa- küre-i arzdan bin defa büyük ve top güllesinden yetmiş defa süratli hareket ettikleri halde, intizamını bozmuyor, birbirine çarpmıyor, sönmüyor, yanmak maddeleri tükenmiyor Okuduğunuz kozmoğrafyanın dediğine göre, küre-i arzdan bir milyon defadan ziyade büyük ve bir milyon seneden ziyade yaşayan ve bir misafirhane-i Rahmaniyede bir lamba ve soba olan güneşimizin yanmasının devamı için, her gün küre-i arzın denizleri kadar gazyağı ve dağları kadar kömür veya bin arz kadar odun yığınları lazımdır ki sönmesin Ve onu ve onun gibi ulvi yıldızları gazyağsız, odunsuz, kömürsüz yandıran ve söndürmeyen ve beraber ve çabuk gezdiren ve birbirine çarptırmayan bir nihayetsiz kudreti ve saltanatı, ışık parmaklarıyla gösteren bu kainat şehr-i muhteşemindeki dünya sarayının elektrik lambaları ve idareleri ne derece o misalden daha büyük, daha mükemmeldir, o derecede sizin okuduğunuz veya okuyacağınız fenn-i elektrik mikyasıyla bu meşher-i azam-ı kainatın Sultanını, Münevvirini, Müdebbirini, Saniini, o nurani yıldızları şahid göstererek tanıttırır Tesbihatla, takdisatla sevdirir, perestiş ettirir Hem mesela, nasılki bir kitab bulunsa ki Bir satırında bir kitab ince yazılmış ve herbir kelimesinde ince kalemle bir Sure-i Kuraniye yazılmış, gayet manidar ve bütün meseleleri birbirini teyid eder ve katibini ve müellifini fevkalade meharetli ve iktidarlı gösteren bir acib mecmua, şeksiz, gündüz gibi, katib ve Musannifini Kemalatıyla, hünerleriyle bildirir, tanıttırır Maşaallah, Barekallah cümleleriyle takdir ettirir Aynen öyle de, bu kainat kitab-ı kebiri ki, birtek sahifesi olan zemin yüzünde ve birtek forması olan baharda, üçyüz bin ayrı ayrı kitablar hükmündeki üçyüz bin nebati ve hayvani taifeleri beraber, birbiri içinde, yanlışsız hatasız, karıştırmayarak, şaşırmayarak mükemmel, muntazam ve bazen ağaç gibi bir kelimede bir kasideyi ve çekirdek gibi bir noktada bir kitabın tamam bir fihristesini yazan bir kalem işlediğini gözümüzle gördüğümüz bu nihayetsiz manidar ve her kelimesinde çok hikmetler bulunan şu mecmua-i kainat ve bu mücessem Kuran-ı Ekber-i Âlem, mezkur misaldeki kitabdan ne derece büyük ve mükemmel ve manidar ise, o derecede sizin okuduğunuz fenn-i hikmet-ül eşya ve mektebde bilfiil mübaşeret ettiğiniz fenn-i kıraat ve fenn-i kitabet, geniş mikyaslarıyla ve dürbün gözleriyle bu kitab-ı kainatın nakkaşını, katibini hadsiz Kemalatıyla tanıttırır Allahü Ekber cümlesiyle bildirir, Sübhanallah takdisiyle tarif eder, Elhamdülillah senalarıyla sevdirir İşte bu fenlere kıyasen, yüzer fünundan herbir fen, geniş mikyasıyla ve hususi aynasıyla ve dürbünlü gözüyle ve ibretli nazarıyla bu kainatın Halık-ı Zülcelalini Esmasıyla bildirir sıfatını, Kemalatını tanıttırır İşte bu muhteşem ve parlak bir bürhan-ı vahdaniyet olan mezkur hücceti ders vermek içindir ki Kuran-ı Muciz-ül Beyan çok tekrar ile en ziyade رَبُّ السَّموَاتِ وَ اْلاَرْضِ ve خَلَقَ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضَ ayetleriyle Halıkımızı bize tanıttırıyor, diye o mektebli gençlere dedim Onlar dahi tamamıyla kabul edip tasdik ederek Hadsiz şükür olsun Rabbimize ki, tam kudsi ve ayn-ı hakikat bir ders aldık Allah senden razı olsun dediler Ben de dedim İnsan binler çeşit elemler ile müteellim ve binler nevi lezzetler ile mütelezziz olacak bir zihayat makine ve gayet derece acziyle beraber hadsiz maddi, manevi düşmanları ve nihayetsiz fakrıyla beraber hadsiz zahiri ve batıni ihtiyaçları bulunan ve mütemadiyen zeval ve firak tokatlarını yiyen bir biçare mahluk iken, birden iman ve ubudiyetle böyle bir Padişah-ı Zülcelale intisab edip bütün düşmanlarına karşı bir nokta-i istinad ve bütün hacatına medar bir nokta-i istimdad bularak, herkes mensub olduğu efendisinin şerefiyle, makamıyla iftihar ettiği gibi, o da böyle nihayetsiz Kadir ve Rahim bir padişaha iman ile intisab etse ve ubudiyetle hizmetine girse ve ecelin idam ilanını kendi hakkında terhis tezkeresine çevirse ne kadar memnun ve minnetdar ve ne kadar müteşekkirane iftihar edebilir, kıyas ediniz O mektebli gençlere dediğim gibi musibetzede mahpuslara da tekrar ile derim Onu tanıyan ve itaat eden zindanda dahi olsa bahtiyardır Onu unutan saraylarda da olsa zindandadır, bedbahttır Hatta bir bahtiyar mazlum idam olunurken bedbaht zalimlere demiş Ben idam olmuyorum Belki terhis ile saadete gidiyorum Fakat ben, de sizi idam-ı ebedi ile mahkum gördüğümden sizden tam intikamımı alıyorum La ilahe illallah diyerek sürur ile teslim-i ruh eder سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ * * *", + "gaye": "Kainatın incelenmesi ve fen bilimlerinin delil gösterilmesiyle Allah'ın varlığının ve sıfatlarının ispatlanması, gençlere ve genel olarak insanlara iman hakikatlerinin ders verilmesi, aciz ve fakir insanın Allah'a iman ve ubudiyetle nasıl bahtiyar olabileceğinin gösterilmesi.", + "konular": [ + "Fen bilimlerinin Allah'ı tanıtmadaki rolü", + "Kainat eczahanesi ve eczacısı (Fenn-i Tıp)", + "Kainat fabrikası ve ustası (Fenn-i Makine)", + "Küre-i Arz'ın iaşe anbarı ve sahibi (Fenn-i İaşe)", + "Bahardaki Sübhani Ordugah ve kumandanı (Fenn-i Askeri)", + "Yıldızlar ve elektrik lambaları benzetmesi (Fenn-i Elektrik)", + "Kainat kitab-ı kebiri ve nakkaşı (Fenn-i Hikmet-ül Eşya, Kıraat, Kitabet)", + "İmanın insan hayatındaki önemi ve faydaları", + "Allah'ı tanıyanın bahtiyarlığı, unutmayanının bedbahtlığı", + "Ölümün terhis tezkeresine dönüşmesi", + "Kur'an'ın Rabb-üs Semavat ve'l-Arz ayetleriyle Allah'ı tanıtması" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Tevhid", + "Hakim-i Zülcelal", + "Rahim", + "Kadir", + "Sultan-ı Kainat", + "Rabb-üs Semavat ve'l-Arz", + "Ubudiyet", + "Zeval", + "Firak", + "Haşir", + "İntikam" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tanıttırır", + "vecize": "Onu tanıyan ve itaat eden zindanda dahi olsa bahtiyardır. Onu unutan saraylarda da olsa zindandadır, bedbahttır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirminci Söz", + "Yirminci Söz'ün İkinci Makamı", + "İki mühim suale karşı iki mühim cevab", + "İkinci suale cevab" + ], + "title": "İkinci suale cevab", + "content": "Eğer desen Şimdi şu tahkikattan sonra şübhem kalmadı ve tasdik ettim ki Kuranda sair hakaikla beraber, medeniyet-i hazıranın harikalarına ve belki daha ilerisine işaret ve remz vardır Dünyevi ve uhrevi saadet-i beşere lazım olan her şey, değeri nisbetinde içinde bulunur Fakat niçin Kuran, onları sarahatla zikretmiyor Ta, muannid kafirler dahi tasdike mecbur olsunlar, kalbimiz de rahat olsun Elcevab Din bir imtihandır Teklif-i İlahi bir tecrübedir Ta, ervah-ı aliye ile ervah-ı safile, müsabaka meydanında birbirinden ayrılsın Nasıl ki bir madene ateş veriliyor ta elmasla kömür, altunla toprak birbirinden ayrılsın Öyle de bu dar-ı imtihanda olan teklifat-ı İlahiye bir ibtiladır ve bir müsabakaya sevktir ki istidad-ı beşer madeninde olan cevahir-i aliye ile mevadd-ı süfliye, birbirinden tefrik edilsin Madem Kuran, bu dar-ı imtihanda bir tecrübe suretinde, bir müsabaka meydanında beşerin tekemmülü için nazil olmuştur Elbette şu dünyevi ve herkese görünecek umur-u gaybiye-i istikbaliyeye yalnız işaret edecek ve hüccetini isbat edecek derecede akla kapı açacak Eğer sarahaten zikretse, sırr-ı teklif bozulur Âdeta gökyüzündeki yıldızlarla vazıhan لآَاِلَهَ اِلاَّاللَّهُ yazmak misillü bir bedahete girecek O zaman herkes ister istemez tasdik edecek Müsabaka olmaz, imtihan fevt olur Kömür gibi bir ruh ile elmas gibi bir ruh Haşiye beraber kalacaklar {Haşiye Ebu Cehil-i Lain ile Ebu Bekir-i Sıddık müsavi görünecek Sırr-ı teklif zayi olacak} Elhasıl Kuran-ı Hakim, hakimdir Her şeye, kıymeti nisbetinde bir makam verir İşte Kuran, binüçyüz sene evvel, istikbalin zulümatında müstetir ve gaybi olan semerat ve terakkiyat-ı insaniyeyi görüyor ve gördüğümüzden ve göreceğimizden daha güzel bir surette gösterir Demek Kuran, öyle bir zatın kelamıdır ki bütün zamanları ve içindeki bütün eşyayı bir anda görüyor İşte mucizat-ı Enbiya yüzünde parlayan bir lema-i icaz-ı Kuran اَللَّهُمَّ فَهِّمْنَا اَسْرَا رَ الْقُرْاَنِ وَ وَفِّقْنَا لِخِدْمَتِهِ فِى كُلِّ اَنٍ وَ زَمَانٍ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَآ اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَآ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَآ اِنْ نَسِينَآ اَوْ اَخْطَاْنَا اَللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ وَ بَارِكْ وَ كَرِّمْ عَلَى سَيِدِنَا وَ مَوْلَينَا مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ نَبِيِّكَ وَ رَسُولِكَ النَّبِىِّ اْلاُمِّىِّ وَ عَلَى اَلِهِ وَ اَصْحَابِهِ وَ اَزْوَاجِهِ وَ ذُرِّيَّاتِهِ وَ عَلَى النَّبِيِّنَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ الْمَلَئِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ وَ اْلاَوْلِيَآءِ وَ الصَّالِحِينَ اَفْضَلَ صَلاَةٍ وَ اَزْكَىَ سَلاَمٍ وَ اَنْمَى بَرَكَاتٍ بِعَدَدِ سُوَرِ الْقُرْاَنِ وَ اَيَاتِهِ وَ حُرُوفِهِ وَ كَلِمَاتِهِ وَ مَعَانِيهِ وَ اِشَارَاتِهِ وَ رُمُوزِهِ وَ دَلاَلاَتِهِ وَاغْفِرْلَنَا وَارْحَمْنَا وَ الْطُفْ بِنَا يَآ اِلَهَنَا يَا خَالِقَنَا بِكُلِّ صَلاَةٍ مِنْهَا بِرَحْمَتِكَ يَآ اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ الْحَمْدُ ِللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ اَمِينَ", + "gaye": "Kuran'ın tüm zamanları ve eşyayı kuşatan bir hakikat kitabı olduğu, ancak sınav sırrı gereği bazı gerçekleri açıkça değil, işaretlerle ifade ettiği gerçeğini açıklamak ve bu sayede imtihanın hikmetini vurgulamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın gelecekteki medeni ve bilimsel gelişmelere işaret etmesi", + "Kuran'ın gaybi konuları sarih bir şekilde zikretmeyişinin hikmeti", + "İlahi imtihanın sırrı ve hikmeti", + "İnsan ruhlarının ayrışması (elmas-kömür benzetmesi)", + "Kuran'ın her şeyi kıymeti nispetinde ele alması", + "Kuran'ın mucizevi yönleri (i'câz-ı Kur'an)" + ], + "kavramlar": [ + "İmtihan", + "Teklif", + "Mucize", + "Gayb", + "Hikmet", + "Tasdik", + "Tecrübe", + "Hakikat", + "Terakkiyat", + "Bedahet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "İmtihan", + "vecize": "Din bir imtihandır. Teklif-i İlahi bir tecrübedir. Ta, ervah-ı aliye ile ervah-ı safile, müsabaka meydanında birbirinden ayrılsın.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Birinci Makam" + ], + "title": "Birinci Makam", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اِنَّ الصَّلاَةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا Bir zaman sinnen, cismen, rütbeten büyük bir adam bana dedi Namaz iyidir Fakat hergün hergün beşer defa kılmak çoktur Bitmediğinden usanç veriyor O zatın o sözünden hayli zaman geçtikten sonra, nefsimi dinledim İşittim ki, aynı sözleri söylüyor ve ona baktım gördüm ki tenbellik kulağıyla şeytandan aynı dersi alıyor O vakit anladım O zat o sözü, bütün nüfus-u emmarenin namına söylemiş gibidir veya söylettirilmiştir O zaman ben dahi dedim Madem nefsim emmaredir Nefsini ıslah etmeyen, başkasını ıslah edemez Öyle ise, nefsimden başlarım Dedim Ey nefis Cehl-i mürekkeb içinde, tenbellik döşeğinde, gaflet uykusunda söylediğin şu söze mukabil beş ikazı benden işit", + "gaye": "Namazın önemini ve her gün kılınmasının gerekliliğini nefis mücadelesi üzerinden açıklamak, nefsin tembelliğini ve gafletini gidermenin yollarını sunmak.", + "konular": [ + "Namazın beş vakit kılınmasının hikmeti", + "Nefsin tembelliği ve gaflet hali", + "Nefis terbiyesi ve ıslahı", + "Şeytanın vesveseleri", + "Cehl-i mürekkebin zararları", + "Risale-i Nur'un eğitime etkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Namaz", + "Nefis", + "Gaflet", + "Tembellik", + "Şeytan", + "Vesvese", + "Islah", + "Cehl-i mürekkeb", + "Mümin" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nefis", + "vecize": "Nefsini ıslah etmeyen, başkasını ıslah edemez. Öyle ise, nefsimden başlarım.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Birinci Makam", + "Birinci ikaz" + ], + "title": "Birinci ikaz", + "content": "Ey bedbaht nefsim Acaba ömrün ebedi midir Hiç kati senedin var mı ki, gelecek seneye belki yarına kadar kalacaksın Sana usanç veren, tevehhüm-ü ebediyettir Keyf için, ebedi dünyada kalacak gibi nazlanıyorsun Eğer anlasa idin ki, ömrün azdır hem faidesiz gidiyor Elbette onun yirmidörtten birisini, hakiki bir hayat-ı ebediyenin saadetine medar olacak bir güzel ve hoş ve rahat ve rahmet bir hizmete sarfetmek usanmak şöyle dursun, belki ciddi bir iştiyak ve hoş bir zevki tahrike sebeb olur", + "gaye": "Nefsin dünyaya karşı duyduğu usanma ve tembelliğin, ahiret hayatının ebediliği ve sonsuz saadeti karşısında ne kadar anlamsız olduğunun kavranması; ömrün kısa bir kısmını ahiret için harcamanın aslında bir külfet değil, bir zevk ve iştiyak kaynağı olduğunun idrak edilmesi.", + "konular": [ + "Nefsin ebediyet vehmi", + "Ömrün kısalığı ve sınırlılığı", + "Ahiret hayatının ebediyeti", + "İbadet ve hizmetin değeri", + "Usanç ve tembelliğin giderilmesi", + "Dünya sevgisinin ahiret engelleyici yönü" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Ömür", + "Ebediyet", + "Hayat-ı ebediye", + "Hizmet", + "Saadet", + "Rahmet", + "Usanç", + "İştiyak" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ebediyet", + "vecize": "Sana usanç veren, tevehhüm-ü ebediyettir. Keyf için, ebedi dünyada kalacak gibi nazlanıyorsun.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Birinci Makam", + "İkinci ikaz" + ], + "title": "İkinci ikaz", + "content": "Ey şikem-perver nefsim Acaba hergün hergün ekmek yersin, su içersin, havayı teneffüs edersin sana onlar usanç veriyor mu Madem vermiyor çünki ihtiyaç tekerrür ettiğinden, usanç değil belki telezzüz ediyorsun Öyle ise Hane-i cismimde senin arkadaşların olan kalbimin gıdası, ruhumun ab-ı hayatı ve latife-i Rabbaniyemin hava-yı nesimini cezb ve celbeden namaz dahi, seni usandırmamak gerektir Evet nihayetsiz teessürat ve elemlere maruz ve mübtela ve nihayetsiz telezzüzata ve emellere meftun ve pürsevda bir kalbin kut ve kuvveti herşeye kadir bir Rahim-i Kerimin kapısını niyaz ile çalmakla elde edilebilir Evet şu fani dünyada kemal-i süratle vaveyla-yı firakı koparan giden ekser mevcudatla alakadar bir ruhun ab-ı hayatı ise herşeye bedel bir Mabud-u Bakinin, bir Mahbub-u Sermedinin çeşme-i rahmetine namaz ile teveccüh etmekle içilebilir Evet fıtraten ebediyeti isteyen ve ebed için halkolunan ve ezeli ve ebedi bir zatın ayinesi olan ve nihayetsiz derecede nazik ve letafetli bulunan zişuur bir sırr-ı insani, zinur bir latife-i Rabbaniye şu kasavetli, ezici ve sıkıntılı, geçici ve zulümatlı ve boğucu olan ahval-i dünyeviye içinde, elbette teneffüse pek çok muhtaçtır ve ancak namazın penceresiyle nefes alabilir", + "gaye": "Namazın, insanın temel ihtiyaçları kadar zaruri olduğunu, kalbin, ruhun ve sırr-ı insaninin manevi gıdası ve teneffüs kaynağı olduğunu ikna yoluyla kavratmak.", + "konular": [ + "Namazın insan hayatındaki önemi ve zorunluluğu", + "İnsanın maddi ve manevi ihtiyaçları arasındaki paralellik", + "Kalbin manevi gıdası ve kuvveti", + "Ruhun ab-ı hayatı", + "Latife-i Rabbaniyenin teneffüs ihtiyacı", + "Dünya hayatının geçiciliği ve sıkıntıları", + "Ebediyet ihtiyacı ve namazla bağlantısı" + ], + "kavramlar": [ + "Namaz", + "Nefis", + "İhtiyaç", + "Telezzüz", + "Kalp", + "Ruh", + "Latife-i Rabbaniye", + "Ab-ı Hayat", + "Rahim-i Kerim", + "Mabud-u Baki", + "Mahbub-u Sermedi", + "Ebediyet", + "Fıtrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "Namaz dahi, seni usandırmamak gerektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Birinci Makam", + "Üçüncü ikaz" + ], + "title": "Üçüncü ikaz", + "content": "Ey sabırsız nefsim Acaba geçmiş günlerdeki ibadet külfetini ve namazın meşakkatini ve musibet zahmetini, bugün düşünüp muzdarib olmak, hem gelecek günlerdeki ibadet vazifesini ve namaz hizmetini ve musibet elemini, bug��n tasavvur edip sabırsızlık göstermek hiç kar-ı akıl mıdır Şu sabırsızlıkta misalin şöyle bir sersem kumandana benzer ki Düşmanın sağ cenah kuvveti onun sağındaki kuvvetine iltihak etmiş ve ona taze bir kuvvet olduğu halde o tutar mühim bir kuvvetini sağ cenaha gönderir, merkezi zayıflaştırır Hem sol cenahta düşmanın askeri yok iken ve daha gelmeden, büyük bir kuvvet gönderir, Ateş et emrini verir Merkezi bütün bütün kuvvetten düşürtür Düşman işi anlar, merkeze hücum eder tar ü mar eder Evet buna benzersin Çünki geçmiş günlerin zahmeti, bugün rahmete kalbolmuş elemi gitmiş, lezzeti kalmış Külfeti, keramete iltihak ve meşakkati, sevaba inkılab etmiş Öyle ise ondan usanç almak değil, belki yeni bir şevk, taze bir zevk ve devama ciddi bir gayret almak lazımgelir Gelecek günler ise madem gelmemişler Şimdiden düşünüp usanmak ve fütur getirmek aynen o günlerde açlığı ve susuzluğu ile bugün düşünüp bağırıp çağırmak gibi bir divaneliktir Madem hakikat böyledir Âkıl isen, ibadet cihetinde yalnız bugünü düşün ve onun bir saatini, ücreti pek büyük, külfeti pek az, hoş ve güzel ve ulvi bir hizmete sarfediyorum, de O vakit senin acı bir füturun, tatlı bir gayrete inkılab eder İşte ey sabırsız nefsim Sen üç sabır ile mükellefsin Birisi Taat üstünde sabırdır Birisi Masiyetten sabırdır Diğeri Musibete karşı sabırdır Aklın varsa, şu üçüncü ikazdaki temsilde görünen hakikatı rehber tut Merdane Ya Sabur de, üç sabrı omuzuna al Cenab-ı Hakkın sana verdiği sabır kuvvetini eğer yanlış yolda dağıtmazsan, her meşakkate ve her musibete kafi gelebilir ve o kuvvetle dayan", + "gaye": "Nefsin geçmiş ve gelecek kaygılarından arındırılarak sadece bugüne odaklanarak ibadetlere sabırla devam etmesi ve musibetlere karşı dayanıklılık kazanması gerektiğinin vurgulanması.", + "konular": [ + "Geçmişin yükünden kurtulmak", + "Gelecek kaygısından arınmak", + "Şimdiki zamana odaklanmak", + "İbadetlerde sabır", + "Musibetlere karşı sabır", + "Nefsin sabırsızlığı", + "Sabrın önemi ve çeşitleri", + "Sabır gücünün doğru kullanımı" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "İbadet", + "Meşakkat", + "Musibet", + "Sabır", + "Külfet", + "Rahmet", + "Sevab", + "Fütur", + "Gayret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Sabır", + "vecize": "Âkıl isen, ibadet cihetinde yalnız bugünü düşün ve onun bir saatini, ücreti pek büyük, külfeti pek az, hoş ve güzel ve ulvi bir hizmete sarfediyorum, de.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Birinci Makam", + "Dördüncü ikaz" + ], + "title": "Dördüncü ikaz", + "content": "Ey sersem nefsim Acaba şu vazife-i ubudiyet neticesiz midir, ücreti az mıdır ki, sana usanç veriyor Halbuki bir adam sana birkaç para verse veyahut seni korkutsa, akşama kadar seni çalıştırır ve fütursuz çalışırsın Acaba bu misafirhane-i dünyada aciz ve fakir kalbine kut ve gına ve elbette bir menzilin olan kabrinde gıda ve ziya ve herhalde mahkemen olan Mahşerde sened ve berat ve ister istemez üstünden geçilecek Sırat Köprüsünde nur ve burak olacak bir namaz, neticesiz midir veyahut ücreti az mıdır Bir adam sana yüz liralık bir hediye vadetse, yüz gün seni çalıştırır Hulf-ul vad edebilir o adama itimad edersin, fütursuz işlersin Acaba hulf-ul vad hakkında muhal olan bir zat, Cennet gibi bir ücreti ve saadet-i ebediye gibi bir hediyeyi sana vad etse, pek az bir zamanda, pek güzel bir vazifede seni istihdam etse sen hizmet etmezsen veya isteksiz, suhre gibi veya usançla, yarım yamalak hizmetinle onu vadinde ittiham ve hediyesini istihfaf etsen, pek şiddetli bir tedibe ve dehşetli bir tazibe müstehak olacağını düşünmüyor musun Dünyada hapsin korkusundan en ağır işlerde fütursuz hizmet ettiğin halde Cehennem gibi bir haps-i ebedinin havfı, en hafif ve latif bir hizmet için sana gayret vermiyor mu", + "gaye": "Namazın dünya ve ahiret faydalarını vurgulayarak, nefsin tembelliğine ve usancına karşı mücadele etmek ve insanı şevkle ibadete teşvik etmek.", + "konular": [ + "Namazın ehemmiyeti ve ahiretteki faydaları", + "Nefisle mücadele ve tembelliği yenme", + "Dünya menfaati ile ahiret menfaatinin karşılaştırılması", + "Allah'ın vaadine güvenmenin gerekliliği", + "İbadette isteksizliğin ve usancın tehlikesi", + "Cehennem korkusunun ibadete teşvik edici gücü" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Ubudiyet", + "Ücret", + "Misafirhane-i dünya", + "Kabir", + "Mahşer", + "Sırat", + "Namaz", + "Cennet", + "Saadet-i ebediye", + "Cehennem", + "Hafs-i ebedi" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "Acaba bu misafirhane-i dünyada aciz ve fakir kalbine kut ve gına ve elbette bir menzilin olan kabrinde gıda ve ziya ve herhalde mahkemen olan Mahşerde sened ve berat ve ister istemez üstünden geçilecek Sırat Köprüsünde nur ve burak olacak bir namaz, neticesiz midir veyahut ücreti az mıdır?", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibirinci Söz", + "Birinci Makam", + "Beşinci ikaz" + ], + "title": "Beşinci ikaz", + "content": "Ey dünyaperest nefsim Acaba ibadetteki füturun ve namazdaki kusurun meşagil-i dünyeviyenin kesretinden midir veyahut derd-i maişetin meşgalesiyle vakit bulamadığından mıdır Acaba sırf dünya için mi yaratılmışsın ki, bütün vaktini ona sarfediyorsun Sen istidad cihetiyle bütün hayvanatın fevkinde olduğunu ve hayat-ı dünyeviyenin levazımatını tedarikte iktidar cihetiyle, bir serçe kuşuna yetişemediğini biliyorsun Bundan neden anlamıyorsun ki, vazife-i asliyen hayvan gibi çabalamak değil belki hakiki bir insan gibi, hakiki bir hayat-ı daime için say etmektir Bununla beraber meşagil-i dünyeviye dediğin, çoğu sana ait olmayan ve fuzuli bir surette karıştığın ve karıştırdığın malayani meşgalelerdir En elzemini bırakıp, güya binler sene ömrün var gibi en lüzumsuz malumat ile vakit geçiriyorsun Mesela Zühalin etrafındaki halkaların keyfiyeti nasıldır ve Amerika tavukları ne kadardır gibi kıymetsiz şeylerle kıymettar vaktini geçiriyorsun Güya kozmoğrafya ilminden ve istatistikçi fenninden bir kemal alıyorsun Eğer desen Beni namazdan ve ibadetten alıkoyan ve fütur veren öyle lüzumsuz şeyler değil, belki derd-i maişetin zaruri işleridir Öyle ise ben de sana derim ki Eğer yüz kuruş bir gündelik ile çalışsan sonra biri gelse, dese ki Gel on dakika kadar şurayı kaz, yüz lira kıymetinde bir pırlanta ve bir zümrüt bulacaksın Sen ona Yok, gelmem Çünki on kuruş gündeliğimden kesilecek, nafakam azalacak desen ne kadar divanece bir bahane olduğunu elbette bilirsin Aynen onun gibi sen şu bağında, nafakan için işliyorsun Eğer farz namazı terketsen, bütün sayin semeresi, yalnız dünyevi ve ehemmiyetsiz ve bereketsiz bir nafakaya münhasır kalır Eğer sen istirahat ve teneffüs vaktini, ruhun rahatına, kalbin teneffüsüne medar olan namaza sarfetsen o vakit, bereketli nafaka-i dünyeviye ile beraber, senin nafaka-i uhreviyene ve zad-ı ahiretine ehemmiyetli bir menba olan, iki maden-i manevi bulursun Birinci maden Bütün bağındaki yetiştirdiğin -çiçekli olsun, meyveli olsun- her nebatın, her ağacın tesbihatından, güzel bir niyet ile, bir hisse alıyorsun Haşiye Bu makam, bir bağda bir zata bir derstir ki, bu tarz ile beyan edilmiş İkinci maden Hem bu bağdan çıkan mahsulattan kim yese -hayvan olsun, insan olsun inek olsun, sinek olsun müşteri olsun, hırsız olsun- sana bir sadaka hükmüne geçer Fakat o şart ile ki Sen, Rezzak-ı Hakiki namına ve izni dairesinde tasarruf etsen ve onun malını, onun mahlukatına veren bir tevziat memuru nazarıyla kendine baksan İşte bak, namazı terk eden ne kadar büyük bir hasaret eder, ne kadar ehemmiyetli bir serveti kaybeder ve saye pek büyük bir şevk veren ve amelde büyük bir kuvve-i manevi temin eden o iki neticeden ve o iki madenden mahrum kalır, iflas eder Hatta ihtiyarlandıkça bahçecilikten usanır, fütur gelir Neme lazım der Ben zaten dünyadan gidiyorum Bu kadar zahmeti ne için çekeceğim diyecek, kendini tenbelliğe atacak Fakat evvelki adam der Daha ziyade ibadetle beraber say-i helale çalışacağım Ta, kabrime daha ziyade ışık göndereceğim, ahiretime daha ziyade zahire tedarik edeceğim Elhasıl Ey nefis Bil ki dünkü gün senin elinden çıktı Yarın ise senin elinde sened yok ki, ona maliksin Öyle ise hakiki ömrünü, bulunduğun gün bil Laakal günün bir saatini, ihtiyat akçesi gibi, hakiki istikbal için teşkil olunan bir sandukça-i uhreviye olan bir mescide veya bir seccadeye at Hem bil ki Her yeni gün, sana hem herkese, bir yeni alemin kapısıdır Eğer namaz kılmazsan, senin o günkü alemin zulümatlı ve perişan bir halde gider, senin aleyhinde alem-i misalde şehadet eder Zira herkesin, her günde, şu alemden bir mahsus alemi var Hem o alemin keyfiyeti, o adamın kalbine ve ameline tabidir Nasılki ayinende görünen muhteşem bir saray, ayinenin rengine bakar Siyah ise, siyah görünür Kırmızı ise, kırmızı görünür Hem onun keyfiyetine bakar O ayine şişesi düzgün ise, sarayı güzel gösterir Düzgün değil ise, çirkin gösterir En nazik şeyleri kaba gösterdiği misillü sen kalbinle, aklınla, amelinle, gönlünle, kendi aleminin şeklini değiştirirsin Ya aleyhinde, ya lehinde şehadet ettirebilirsin Eğer namazı kılsan, o namazın ile o alemin Sani-i Zülcelaline müteveccih olsan birden, sana bakan alemin tenevvür eder Âdeta namazın bir elektrik lambası ve namaza niyetin, onun düğmesine dokunması gibi, o alemin zulümatını dağıtır ve o herc ü merc-i dünyeviyedeki karmakarışık perişaniyet içindeki tebeddülat ve harekat, hikmetli bir intizam ve manidar bir kitabet-i kudret olduğunu gösterir اَللّٰهُ نُورُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ ayet-i pür-envarından bir nuru, senin kalbine serper Senin o günkü alemini, o nurun inikasıyla ışıklandırır Senin lehinde nuraniyetle şehadet ettirir Sakın deme Benim namazım nerede, şu hakikat-ı namaz nerede Zira bir hurma çekirdeği, bir hurma ağacı gibi, kendi ağacını tavsif eder Fark yalnız icmal ve tafsil ile olduğu gibi senin ve benim gibi bir aminin -velev hissetmezse- namazı, büyük bir velinin namazı gibi şu nurdan bir hissesi var, şu hakikattan bir sırrı vardır -velev şuurun taalluk etmezse- Fakat derecata göre inkişaf ve tenevvürü ayrı ayrıdır Nasıl bir hurma çekirdeğinden, ta mükemmel bir hurma ağacına kadar ne kadar meratib bulunur Öyle de Namazın derecatında da daha fazla meratib bulunabilir Fakat bütün o meratibde, o hakikat-ı nuraniyenin esası bulunur اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلَى مَنْ قَالَ اَلصَّلاَةُ عِمَادُ الدِّينِ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعِينَ", + "gaye": "Namazdaki kusurların ve ibadetlerdeki füturun nedenlerinin sorgulanması, dünya meşgalelerinin geçiciliğinin ve ahiret hayatının kalıcılığının vurgulanması, namazın hayatımızdaki ve ahiretimizdeki öneminin kavratılması.", + "konular": [ + "İbadetlerdeki füturun sebepleri", + "Dünya meşgalelerinin gereksizliği", + "İnsanın dünyadaki gerçek vazifesi", + "Derd-i maişet bahanesinin geçersizliği", + "Namazın maddi ve manevi faydaları", + "Helal kazancın ahiret boyutu", + "Zamanın kıymeti ve doğru kullanımı", + "Namazın gündelik hayata etkisi", + "Namazın aleme yansıması" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "İbadet", + "Fütur", + "Maişet", + "Dünya", + "Ahiret", + "Say (Çalışma)", + "Namaz", + "Sadaka", + "Bereket", + "Rezzak-ı Hakiki", + "Hasaret", + "İflas", + "Zad-ı Ahiret", + "Alem", + "Sani-i Zülcelal", + "Nur" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Namaz", + "vecize": "Ey nefis! Bil ki dünkü gün senin elinden çıktı. Yarın ise senin elinde sened yok ki, ona maliksin. Öyle ise hakiki ömrünü, bulunduğun gün bil. Laakal günün bir saatini, ihtiyat akçesi gibi, hakiki istikbal için teşkil olunan bir sandukça-i uhreviye olan bir mescide veya bir seccadeye at.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Dördüncü Bürhan" + ], + "title": "Dördüncü Bürhan", + "content": "Ey muannid arkadaş Gel, sana daha acibini göstereceğim Bak, bu memlekette bütün bu işler, bu şeyler değişti, değişiyor, bir halette durmuyor Dikkat et ki, bu gördüğümüz camid cisimler, hissiz kutular birer hakim-i mutlak suretini aldılar adeta her bir şey, bütün eşyaya hükmediyor İşte bu yanımızdaki bu makineye bak * güya emrediyor *{Haşiye-6 Makine, meyvedar ağaçlara işarettir Çünki yüzer tezgahları, fabrikaları incecik dallarında taşıyor gibi hayretnüma yaprakları, çiçekleri, meyveleri dokuyor, süslendiriyor, pişiriyor, bizlere uzatıyor Halbuki çam ve katran gibi muhteşem ağaçlar, kuru bir taşta tezgahını atmış, çalışıp duruyorlar} İşte onun tezyinatına ve işlemesine lazım levazımat ve maddeler, uzak yerlerden koşup geliyorlar İşte oraya bak O şuursuz cisim * güya bir işaret ediyor, en büyük bir cismi, kendine hizmetkar ediyor, kendi işlerinde çalıştırıyor *{Haşiye-7 Hububata, tohumlara, sineklerin tohumcuklarına işarettir Mesela bir sinek bir karaağacın yaprağında yumurtasını bırakır Birden o koca karaağaç, yapraklarını o yumurtalara bir rahm-ı mader, bir beşik, bal gibi bir gıda ile dolu bir mahzene çeviriyor Âdeta o meyvesiz ağaç, o surette ziruh meyveler veriyor} Daha başka şeyleri bunlara kıyas et Âdeta her bir şey, bütün bu alemdeki hilkatleri müsahhar ediyor Eğer o gizli zatı kabul etmezsen, bütün bu memleketteki taşında, toprağında, hayvanında, insana benzer mahluklarda o zatın bütün hünerlerini, sanatlarını, kemalatlarını, birer birer o şeylere vereceksin İşte aklın uzak gördüğü bir tek muciznüma zatın bedeline, milyarlar onun gibi muciznüma, hem birbirine zıd, hem birbirine misil, hem birbiri içinde bulunsun bu intizam bozulmasın, ortalığı karıştırmasınlar Halbuki bu koca memlekette iki parmak karışsa, karıştırır Çünki bir köyde iki müdür, bir şehirde iki vali, bir memlekette iki padişah bulunsa, karıştırır Nerede kaldı, hadsiz hakim-i mutlak beraber bulunsun", + "gaye": "Kainattaki intizam ve mükemmelliğin bir tek, sonsuz kudret sahibi yaratıcıya işaret ettiğini, aksi takdirde akıl almaz zorluklar ve çelişkilerin ortaya çıkacağını delilleriyle ispatlamak.", + "konular": [ + "Kainatın sürekli değişimi ve dinamizmi", + "Cansız varlıkların (makineler, cisimler) ilahi bir emre tabi olması", + "Bitkilerin (meyvedar ağaçlar, çam, katran) mucizevi işleyişi", + "Hayvanların (sinekler) ve bitkilerin (hububat, tohumlar) karşılıklı hizmeti", + "Tevhid delilleri (birliğin delilleri)", + "Ortaklık ve çokluk durumunda çıkacak karışıklıklar", + "Kainattaki intizam ve düzenin kaynağı", + "Sanat ve hikmetin yaratıcıya işaret etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Sanat", + "Hikmet", + "İntizam", + "Kudret", + "İrade", + "Mucize" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İntizam", + "vecize": "Eğer o gizli zatı kabul etmezsen, bütün bu memleketteki taşında, toprağında, hayvanında, insana benzer mahluklarda o zatın bütün hünerlerini, sanatlarını, kemalatlarını, birer birer o şeylere vereceksin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Birinci Makam", + "Beşinci Bürhan" + ], + "title": "Beşinci Bürhan", + "content": "Ey vesveseli arkadaş Gel, bu azim sarayın nakışlarına dikkat et ve bütün bu şehrin zinetlerine bak ve bütün bu memleketin tanzimatını gör ve bütün bu alemin sanatlarını tefekkür et İşte bak Eğer nihayetsiz mucizeleri ve hünerleri olan gizli bir zatın kalemi işlemezse, bu nakışları sair şuursuz sebeblere, kör tesadüfe, sağır tabiata verilse, o vakit ya bu memleketin her bir taşı, her bir otu, öyle muciznüma nakkaş, öyle bir harikulade katib olması lazım gelir ki, bir harfte bin kitabı yazabilsin, bir nakışta milyonlar sanatı dercedebilsin Çünki bak bu taşlardaki nakşa, * her birisinde bütün sarayın nakışları var, bütün şehrin tanzimat kanunları var, bütün memleketin teşkilat proğramları var *{Haşiye-8 Şecere-i hilkatin meyvesi olan insana ve kendi ağacının proğramını ve fihristesini taşıyan meyveye işarettir Zira kalem-i kudret, alemin kitab-ı kebirinde ne yazmış ise, icmalini mahiyet-i insaniyede yazmıştır Kalem-i kader, dağ gibi bir ağaçta ne yazmış ise, tırnak gibi meyvesinde dahi dercetmiştir} Demek bu nakışları yapmak, bütün memleketi yapmak kadar harikadır Öyle ise her bir nakış, her bir sanat, o gizli zatın bir ilannamesidir, bir hatemidir Madem bir harf, katibini göstermeksizin olmaz Sanatlı bir nakış, nakkaşını bildirmemek olmaz Nasıl olur ki Bir harfte koca bir kitabı yazan, bir nakışta bin nakşı nakşeden nakkaş, kendi kitabıyla ve nakşıyla bilinmesin", + "gaye": "Kainattaki her varlıkta Allah'ın sonsuz kudret ve sanatının delillerini görerek tevhid inancını güçlendirmek ve vesveseyi defetmek.", + "konular": [ + "Allah'ın sanatının kainattaki tecellileri", + "Kainatın tanzimatındaki İlahi düzen", + "Her zerrenin Allah'ın bir ilannamesi oluşu", + "Şuuruz sebeplerin yaratmadaki acziyeti", + "Tesadüf ve tabiatın yaratıcı olamayacağı", + "Varlıkların Allah'ın isim ve sıfatlarına işaret etmesi", + "İnsanın kainatın özeti oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Sanat", + "Kudret", + "İlim", + "Vesvese", + "Kader", + "Nakkaş", + "Mücize" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Nakış", + "vecize": "Madem bir harf, katibini göstermeksizin olmaz Sanatlı bir nakış, nakkaşını bildirmemek olmaz Nasıl olur ki Bir harfte koca bir kitabı yazan, bir nakışta bin nakşı nakşeden nakkaş, kendi kitabıyla ve nakşıyla bilinmesin", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Yedinci Lem'a" + ], + "title": "Yedinci Lema", + "content": "Bak, nasıl sahife-i arz üstünde Zat-ı Ehad-i Samedin hatemlerini az dikkatle görebilirsin Başını kaldır, gözünü aç, şu kainat kitab-ı kebirine bir bak göreceksin ki O kainatın heyet-i mecmuası üstünde, büyüklüğü nisbetinde bir vuzuh ile hatem-i vahdet okunuyor Çünki şu mevcudat bir fabrikanın, bir kasrın, bir muntazam şehrin eczaları ve efradları gibi bel-bele verip, birbirine karşı muavenet elini uzatıp, birbirinin sual-i hacetine “Lebbeyk Baş üstüne” derler Elele verip, bir intizam ile çalışırlar Başbaşa verip, zevilhayata hizmet ederler Omuz-omuza verip, bir gayeye müteveccihen bir Müdebbir-i Hakime itaat ederler Evet Güneş ve Aydan, gece ve gündüzden, kış ve yazdan tut, ta nebatatın, muhtaç ve aç hayvanların imdadına gelmelerinde ve hayvanların zaif, şerif insanların imdadına koşmalarında, hatta mevadd-ı gıdaiyenin latif, nahif yavruların ve meyvelerin imdadına uçmalarında, ta zerrat-ı taamiyenin hüceyrat-ı beden imdadına geçmelerinde cari olan bir düstur-u teavünle hareketleri, bütün bütün kör olmayana gösteriyorlar ki gayet kerim bir tek Mürebbinin kuvvetiyle, gayet hakim bir tek Müdebbirin emriyle hareket ediyorlar İşte şu kainat içinde cari olan bu tesanüd, bu teavün, bu tecavüb, bu teanuk, bu müsahhariyyet, bu intizam, bir tek Müdebbirin tertibiyle idare edildiklerine ve bir tek Mürebbinin tedbiriyle sevk edildiklerine katiyen şehadet etmekle beraber şu bilbedahe sanat-ı eşyada görünen hikmet-i amme içindeki inayet-i tamme ve o inayet içinde parlayan rahmet-i vasia ve o rahmet üstünde serilen ve rızka muhtaç her bir zihayata onun hacetine layık bir tarzda iaşe etmek için serpilen erzak ve iaşe-i umumi, öyle parlak bir hatem-i tevhiddir ki, bütün bütün aklı sönmeyen anlar ve bütün bütün kör olmayan görür Evet, kasd ve şuur ve iradeyi gösteren bir perde-i hikmet, umum kainatı kaplamış ve o perde-i hikmet üstünde lütuf ve tezyin ve tahsin ve ihsanı gösteren bir perde-i inayet serilmiştir ve o müzeyyen perde-i inayet üstünde kendini sevdirmek ve tanıttırmak, inam ve ikram etmek lemalarını gösteren bir hulle-i rahmet, kainatı içine almıştır ve o münevver perde-i rahmet-i amme üstüne serilen ve terahhumu ve ihsan ve ikramı ve kemal-i şefkat ve hüsn-ü terbiyeyi ve lütf-u rububiyeti gösteren bir sofra-i erzak-ı umumiye dizilmiştir Evet şu mevcudat, zerrelerden güneşlere kadar ferdler olsun neviler olsun, küçük olsun büyük olsun, semerat ve gayatla ve faideler ve maslahatlarla münakkaş bir kumaş-ı hikmetten muhteşem bir gömlek giydirilmiş ve o hikmet-nüma suret gömleği üstünde lütuf ve ihsan çiçekleriyle müzeyyen bir hulle-i inayet her şeyin kametine göre biçilmiş ve o müzeyyen hulle-i inayet üzerine tahabbüb ve ikram ve tahannün ve inam lemalarıyla münevver rahmet nişanları takılmış ve o münevver ve murassa nişanları ihsan etmekle beraber, zeminin yüzünde bütün zevilhayatın taifelerine kafi, bütün hacetlerine vafi bir sofra-i rızk-ı umumi kurulmuştur İşte şu iş, Güneş gibi aşikare, nihayetsiz Hakim, Kerim, Rahim, Rezzak bir Zat-ı Zülcemale işaret edip gösteriyor Öyle mi Her şey rızka muhtaç mıdır Evet, bir ferd rızka ve devam-ı hayata muhtaç olduğu gibi, görüyoruz ki Bütün mevcudat-ı alem, bahusus zihayat olsa, külli olsun cüzi olsun, küll olsun cüz olsun vücudunda, bekasında, hayatında ve idame-i hayatta maddeten ve manen çok metalibi var, çok levazımatı var İftikaratı ve ihtiyacatı öyle şeylere var ki, en ednasına o şeyin eli yetişmediği, en küçük matlubuna o şeyin kuvveti kafi gelmediği bir halde, görüyoruz ki Bütün metalibi ve erzak-ı maddiye ve maneviyesi مِنْ حَيْثُ لاَ يَحْتَسِبُ ummadığı yerlerden kemal-i intizamla ve vakt-i münasibde ve layık bir tarzda kemal-i hikmetle ellerine veriliyor İşte bu iftikar ve ihtiyac-ı mahlukat ve bu tarzda imdad ve iane-i gaybiyye, acaba Güneş gibi bir Mürebbi-i Hakim-i Zülcelali, bir Müdebbir-i Rahim-i Zülcemali göstermiyor mu", + "gaye": "Kainatta cereyan eden tesanüd, teavün, tecavüb gibi olaylar zinciri üzerinden Allah'ın birliğini, kudretini, rahmetini ve hikmetini ispatlamak.", + "konular": [ + "Kainattaki düzen ve intizamın Allah'ın varlığına delil oluşu", + "Mahlukat arasındaki karşılıklı yardımlaşma (teavün) ve dayanışma", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri (Hakim, Kerim, Rahim, Rezzak)", + "Rızık ve iaşenin Allah tarafından tedbir edilmesi", + "Kainatın büyük bir fabrika/şehir gibi işlemesi", + "Mevcudatın acizliği ve Allah'a olan ihtiyacı", + "Gaybi yardımların Allah'tan geldiği" + ], + "kavramlar": [ + "Vahdet", + "Tevhid", + "Hikmet", + "İnayet", + "Rahmet", + "Rızık", + "Teavün", + "Tesanüd", + "Tecavüb", + "Müdebbir", + "Mürebbi" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vahdet", + "vecize": "İşte şu kainat içinde cari olan bu tesanüd, bu teavün, bu tecavüb, bu teanuk, bu müsahhariyyet, bu intizam, bir tek Müdebbirin tertibiyle idare edildiklerine ve bir tek Mürebbinin tedbiriyle sevk edildiklerine katiyen şehadet etmekle beraber şu bilbedahe sanat-ı eşyada görünen hikmet-i amme içindeki inayet-i tamme ve o inayet içinde parlayan rahmet-i vasia ve o rahmet üstünde serilen ve rızka muhtaç her bir zihayata onun hacetine layık bir tarzda iaşe etmek için serpilen erzak ve iaşe-i umumi, öyle parlak bir hatem-i tevhiddir ki, bütün bütün aklı sönmeyen anlar ve bütün bütün kör olmayan görür.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Sekizinci Lem'a" + ], + "title": "Sekizinci Lema", + "content": "Nasıl ki bir tarlada ekilen bir nevi tohum delalet eder ki O tarla herhalde tohum sahibinin taht-ı tasarrufunda olduğunu hem o tohumu dahi, tarla mutasarrıfının taht-ı tasarrufunda olduğunu gösterir Öyle de Şu anasır denilen mezraa-i masnuat, vahidiyet ve besatet ile beraber, külliyet ve ihataları ve şu mahlukat denilen semerat-ı rahmet ve mucizat-ı kudret ve kelamat-ı hikmet olan nebatat ve hayvanat, mümaselet ve müşabehetleriyle beraber çok yerlerde intişarı, her tarafta bulunup tavattunları tek bir Sani-i Muciznümanın taht-ı tasarrufunda olduklarını öyle bir tarzda gösteriyor ki güya her bir çiçek, her bir semere, her bir hayvan, o Saniin birer sikkesidir, birer hatemidir, birer turrasıdır Her nerede bulunsa, lisan-ı haliyle her birisi der ki “Ben kimin sikkesiyim, bu yer dahi onun masnuudur Ben kimin hatemiyim, bu mekan dahi onun mektubudur Ben kimin turrasıyım, bu vatanım dahi onun mensucudur” Demek en edna bir mahluka Rububiyet bütün anasırı kabza-i tasarrufunda tutana mahsustur ve en basit bir hayvanı tedbir ve tedvir etmek bütün hayvanatı, nebatatı, masnuatı kabza-i Rububiyetinde terbiye edene has olduğunu kör olmayan görür Evet her bir ferd, sair efrada mümaselet ve misliyet lisanı ile der “Kim bütün nevime malik ise, bana malik olabilir, yoksa yok” Her nev, sair nevilerle beraber yeryüzünde intişarı lisanıyla der “Kim bütün sath-ı Arza malik ise, bana malik olabilir yoksa yok” Arz, sair seyyarat ile bir Güneşe irtibatı ve semavat ile tesanüdü lisanıyla der “Kim bütün kainata malik ise, bana malik o olabilir yoksa yok” Evet faraza zişuur bir elmaya biri dese “Sen benim sanatımsın” O elma lisan-ı hal ile ona “Sus” diyecek “Eğer bütün yeryüzünde bütün elmaların teşkiline muktedir olabilirsen, belki yeryüzünde münteşir bütün hemcinsimiz olan bütün meyvedarlara, belki sefinesiyle hazine-i rahmetten gelen bütün hedaya-yı Rahmaniyyeye mutasarrıf olabilirsen, bana Rububiyet dava et” O elma böyle diyecek ve o ahmağın ağzına bir tokat vuracak", + "gaye": "Kainattaki her şeyin tek bir Sani-i Zülcelal'e ait olduğunu, O'nun tasarrufunda bulunduğunu ve Rububiyetin kapsamlılığını, parçadan bütüne doğru giderek ispatlamak.", + "konular": [ + "Vahidiyetin ispatı", + "Kainatın tek bir yaratıcıya ait oluşu", + "Mahlukatın Sani'in mührü olması", + "Rububiyetin kapsamlılığı", + "Basit bir varlığın yaratılmasının tüm kainatın yaratılmasını gerektirmesi", + "Kainattaki intizam ve benzerliklerin Tevhidi işaret etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Vahidiyet", + "Rububiyet", + "Sani", + "Hikmet", + "Kudret", + "Rahmet", + "İntizam", + "Tevhid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vahidiyet", + "vecize": "Demek en edna bir mahluka Rububiyet bütün anasırı kabza-i tasarrufunda tutana mahsustur ve en basit bir hayvanı tedbir ve tedvir etmek bütün hayvanatı, nebatatı, masnuatı kabza-i Rububiyetinde terbiye edene has olduğunu kör olmayan görür.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Dokuzuncu Lem'a" + ], + "title": "Dokuzuncu Lema", + "content": "Cüzde cüzide, küllde küllide, küll-i alemde, hayatta, zihayatta, ihyada olan sikkelerden, hatemlerden, turralardan bazılarına işaret ettik Şimdi, nevilerde hesabsız sikkelerden bir sikkeye işaret edeceğiz Evet nasıl ki meyvedar bir ağacın hesabsız semereleri, bir terbiye-i vahide, bir kanun-u vahdetle, bir tek merkezden idare edildiklerinden, külfet ve meşakkat ve masraf, o kadar sühulet peyda eder ki, kesretle terbiye edilen tek bir semereye müsavi olurlar Demek kesret ve taaddüd-ü merkez, her semere için, kemmiyetçe bütün ağaç kadar külfet ve masraf ve cihazat ister Fark yalnız keyfiyetçedir Nasıl ki bir tek nefere lazım teçhizat-ı askeriyeyi yapmak için, orduya lazım bütün fabrikalar kadar fabrikalar lazımdır Demek iş, vahdetten kesrete geçse, efrad adedince -kemmiyet cihetiyle- külfet ziyadeleşir İşte, her nevide bilmüşahede görünen sühulet-i fevkalade, elbette vahdetten, tevhidden gelen bir yüsr ve sühuletin eseridir Elhasıl Bir cinsin bütün envaı, bir nevin bütün efradı aza-yı esaside muvafakat ve müşabehetleri nasıl isbat ederler ki, tek bir Saniin masnularıdır Çünki vahdet-i kalem ve ittihad-ı sikke öyle ister Öyle de Bu meşhud sühulet-i mutlaka ve külfetsizlik, vücub derecesinde icab eder ki bir Sani-i Vahidin eserleri olsun Yoksa imtina derecesine ç��kan bir suubet, o cinsi inidama ve o nevi ademe götürecekti Velhasıl Cenab-ı Hakka isnad edilse, bütün eşya bir tek şey gibi bir sühulet peyda eder Eğer esbaba isnad edilse her bir şey, bütün eşya kadar suubet peyda eder Madem öyledir kainatta şu görünen fevkalade ucuzluk ve şu göz önündeki hadsiz mebzuliyet, sikke-i vahdeti güneş gibi gösterir Eğer gayet mebzuliyetle elimize geçen şu meyveler, Vahid-i Ehadin malı olmazsa, bütün dünyayı verse idik, bir tek narı yiyemezdik", + "gaye": "Kainattaki fevkalade sühulet, ucuzluk ve mebzuliyetin, her şeyin bir tek Sani-i Vahid'in eseri olduğunu ispat etmesi ve vahdet mührünü göstermesi.", + "konular": [ + "Vahdetin kolaylığı (sühulet)", + "Kesretin zorluğu (suubet)", + "Meyve ağacı örneği", + "Askeri teçhizat örneği", + "Kainattaki ucuzluk ve mebzuliyet", + "Tevhidin delilleri", + "Esbabın acizliği" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Vahdet", + "Sühulet", + "Suubet", + "Külfet", + "Mebzuliyet", + "Esbab" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Sühulet", + "vecize": "Madem öyledir kainatta şu görünen fevkalade ucuzluk ve şu göz önündeki hadsiz mebzuliyet, sikke-i vahdeti güneş gibi gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiikinci Söz", + "Yirmiikinci Söz'ün İkinci Makamı", + "Onuncu Lem'a" + ], + "title": "Onuncu Lema", + "content": "Tecelli-i cemaliyyeyi gösteren hayat nasıl bir bürhan-ı ehadiyettir, belki bir çeşit tecelli-i vahdettir Tecelli-i celali izhar eden memat dahi, bir bürhan-ı vahidiyettir Evet mesela وَلِلَّهِ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى nasıl ki Güneşe karşı parlayan ve akan büyük bir ırmağın kabarcıkları ve zemin yüzünün mütelemmi şeffafatı, Güneşin aksini ve ışığını göstermek suretiyle Güneşe şehadet ettikleri gibi, o kataratın ve şeffafatın gurubuyla, gitmeleriyle beraber, arkalarından yeni gelen katarat taifeleri ve şeffafat kabileleri üstünde yine güneşin cilveleri haşmetle devamı ve ışığının tecellisi ve noksansız istimrarı katiyen şehadet eder ki Sönüp yanan, değişip tazelenen, gelip parlayan misali güneşçikler ve ışıklar ve nurlar bir baki, daimi, ali, tecellisi zevalsiz bir tek Güneşin cilveleridir Demek o parlayan kataratlar zuhuruyla ve gelmeleriyle Güneşin vücudunu gösterdikleri gibi gurublarıyla, zevalleriyle, Güneşin bekasını ve devamını ve birliğini gösteriyorlar Aynen öyle de Şu mevcudat-ı seyyale, vücudlarıyla ve hayatlarıyla Vacib-ül Vücudun vücub-u vücuduna ve ehadiyetine şehadet ettikleri gibi zevalleriyle, ölümleriyle o Vacib-ül Vücudun ezeliyetine, sermediyyetine ve ehadiyyetine şehadet ederler Evet gece gündüz, kış ve yaz, asırlar ve devirlerin değişmesiyle gurub ve uful içinde teceddüd eden ve tazelenen masnuat-ı cemile, mevcudat-ı latife, elbette bir ali ve sermedi ve daim-üt tecelli bir cemal sahibinin vücud ve beka ve vahdetini gösterdikleri gibi o masnuat, esbab-ı zahiriye-i süfliyyeleriyle beraber zeval bulup ölmeleri, o esbabın hiçliğini ve bir perde olduğunu gösteriyorlar Şu hal katiyen isbat eder ki şu sanatlar, şu nakışlar, şu cilveler bütün esması kudsiyye ve cemile olan bir Zat-ı Cemil-i Zülcelalin tazelenen sanatlarıdır, tahavvül eden nakışlarıdır, taharrük eden ayineleridir, birbiri arkasından gelen sikkeleridir, hikmetle değişen hatemleridir Elhasıl Şu kitab-ı kebir-i kainat, nasıl ki vücud ve vahdete dair ayat-ı tekviniyyeyi bize ders veriyor Öyle de O Zat-ı Zülcelalin bütün evsaf-ı kemaliyye ve cemaliyye ve celaliyyesine de şehadet eder Ve kusursuz ve noksansız kemal-i zatisini isbat ederler Çünki bedihidir ki, bir eserde kemal, o eserin menşe ve mebdei olan fiilin kemaline delalet eder Fiilin kemali ise, ismin kemaline ve ismin kemali, sıfatın kemaline ve sıfatın kemali, şen-i zatinin kemaline ve şenin kemali, o zat-ı zişuunun kemaline, hadsen ve zarureten ve bedaheten delalet eder Mesela Nasıl ki kusursuz bir kasrın mükemmel olan nukuş ve tezyinatı, arkalarında bir usta efalinin mükemmeliyetini gösterir O efalin mükemmeliyeti, o fail ustanın rütbelerini gösteren ünvanları ve isimlerinin mükemmeliyetini gösterir Ve o esma ve ünvanlarının mükemmeliyeti, o ustanın sanatına dair sıfatlarının mükemmeliyetini gösterir ve o sanat ve sıfatlarının mükemmeliyeti, o sanat sahibinin şuun-u zatiyye denilen kabiliyet ve istidad-ı zatiyesinin mükemmeliyetini gösterir ve o şuun ve kabiliyet-i zatiyyenin mükemmeliyyeti, o ustanın mahiyet-i zatiyyesinin mükemmeliyetini gösterdiği misillü Aynen öyle de Şu kusursuz, futursuz هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ sırrına mazhar olan şu asar-ı meşhude-i alem, şu mevcudat-ı muntazama-i kainatta olan sanat ise bilmüşahede bir müessir-i zil-iktidarın kemal-i efaline delalet eder O kemal-i efal ise, bilbedahe o Fail-i Zülcelalin kemal-i esmasına delalet eder O kemal-i esma ise, bizzarure o esmanın müsemma-i zül-cemalinin kemal-i sıfatına delalet ve şehadet eder O kemal-i sıfat ise, bilyakin o mevsuf-u zülkemalin kemal-i şuununa delalet ve şehadet eder O kemal-i şuun ise, bihakkalyakin o zişuunun kemal-i zatına öyle delalet eder ki, bütün kainatta görünen bütün enva-ı kemalat, Onun kemaline nisbeten sönük bir zıll-ı zaif suretinde bir Zat-ı Zülkemalin ayat-ı kemali ve rumuz-u celali ve işarat-ı cemali olduğunu gösterir Güneşler Kuvvetinde On Birinci Lema On Dokuzuncu Sözde tarif edilen ve kitab-ı kebirin ayet-i kübrası ve o Kuran-ı Kebirdeki ism-i azamı ve o şecere-i kainatın çekirdeği ve en münevver meyvesi ve o saray-ı alemin güneşi ve Âlem-i İslamın bedr-i münevveri ve Rububiyyet-i İlahiyenin dellal-ı saltanatı ve tılsım-ı kainatın keşşaf-ı zihikmeti olan Seyyidimiz Muhammed-ül Emin Aleyhissalatü Vesselam, bütün enbiyayı sayesi altına alan Risalet cenahı ve bütün Âlem-i İslamı himayesine alan İslamiyet cenahlarıyla hakikatın tabakatında uçan ve bütün Enbiya ve mürselini, bütün Evliya ve sıddıkini ve bütün Asfiya ve Muhakkikini arkasına alıp bütün kuvvetiyle vahdaniyeti gösterip, arş-ı ehadiyete yol açıp gösterdiği iman-ı billah ve isbat ettiği vahdaniyet-i İlahiyeyi hiç vehim ve şübhenin haddi var mı ki, kapatabilsin ve perde olabilsin Madem On Dokuzuncu Sözde ve On Dokuzuncu Mektubda o bürhan-ı katıın ab-ul hayat-ı marifetinden On Dört Reşha ve On Dokuz İşarat ile, o zat-ı muciz-nümanın enva-ı mucizatıyla beraber, icmalen bir derece tarif ve beyan etmişiz Şurada şu işaret ile iktifa edip, o vahdaniyetin bürhan-ı katıını tezkiye eden ve sıdkına şehadet eden esasata işaret suretinde bir salavat-ı şerife ile hatmederiz اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مَنْ دَلَّ عَلَى وُجوُبِ وُجُودِكَ وَ وَحْدَانِيَّتِكَ وَ شَهِدَ عَلَى جَلاَلِكَ وَ جَمَالِكَ وَ كَمَالِكَ الشَّاهِدُ الصَّادِقُ الْمُصَدَّقُ وَ الْبُرْهَانُ النَّاطِقُ الْمُحَقَّقُ سَيِّدُ اْلاَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِينَ الْحَامِلُ سِرَّ اِجْمَاعِهِمْ وَ تَصْدِيقِهِمْ وَ مُعْجِزَاتِهِمْ وَ اِمَامُ اْلاَوْلِيَاءِ وَ الصِّدِّقِينَ الْحَاوِى سِرَّ اِتِّفَاقِهِمْ وَ تَحْقِيقِهِمْ وَ كَرَامَاتِهِمْ ذُو الْمُعْجِزَاتِ الْبَاهِرَةِ وَ الْخَوَارِقِ الظَّاهِرَةِ وَ الدَّلاَئِلِ الْقَاطِعَةِ الْمُحَقَّقَةِ الْمُصَدَّقَةِ لَهُ ذُو الْخِصَالِ الْغَالِيَةِ فِى ذَاتِهِ وَ اْلاَخْلاَقِ الْعَالِيَةِ فِى وَ ظِيفَتِهِ وَ السَّجَايَا السَّامِيَةِ فِى شَرِيعَتِهِ الْمُكَمَّلَةِ الْمُنَزَّهَةِ لَهُ عَنِ الْخِلاَفِ مَهْبِطُ الْوَحْىِ الرَّبَّانِىِّ بِاِجْمَاعِ الْمُنْزِلِ وَ الْمُنْزَلِ وَ الْمُنَزَّلِ عَلَيهِ سَيَّارُ عَالَمِ الْغَيْبِ وَ الْمَلَكُوتِ مُشَاهِدُ اْلاَرْوَاحِ وَ مُصَاحِبُ الْمَلئِكَةِ اَنْمُوزَجُ كَمَالِ الْكَائِنَاتِ شَخْسًا وَ نَوْعًا وَ جِنْسًا اَنْوَارُ ثَمَرَاتِ شَجَرَةِ الْخِلْقَةِ سِرَاجُ الْحَقِّ بُرْهَانُ الْحَقِيقَةِ تِمْثَالُ الرَّحْمَةِ مِثَالُ الْمُحَبَّةِ كَشَّافُ طِلْسِمِ الْكَائِنَاتِ دَلاَّلُ سَلْطَنَةِ الرُّبُوبِيَّةِ الْمُرْمِزُ بِعُلْوِيَّةِ شَخْصِيَّتِهِ الْمَعْنَوِيَّةِ اِلَى اَنَّهُ نُصْبَ عَيْنِ فَاطِرِ الْعَالَمِ فِى خَلْقِ الْكَائِنَاتِ ذُو الشَّرِيعَةِ الَّتِى هِىَ بِوُسْعَةِ دَسَاتِيرِ هَا وَ قُوَّتِهَا تُشِيرُ اِلَى اَنَّهَا نِظَامُ نَاظِمِ الْكَوْنِ وَ وَضْعُ خَالِقِ الْكَائِنَاتِ نَعَمْ اِنَّ نَاظِمَ الْكَائِنَاتِ بِهَذَا النِّظَامِ اْلاَتَمِّ اْلاَكْمَلِ هُوَ نَاظِمُ هذَا الدِّينِ بِهذَا النِّظَامِ اْلاَحْسَنِ اْلاَجْمَلِ سَيِّدِنَا نَحْنُ مَعَاشِرَ بَنِى اَدَمَ وَ مُهْدِينَا اِلَى ��الاِيمَانِ نَحْنُ مَعَاشِرَ الْمُؤْمِنِينَ مُحَمَّدٍ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ عَلَيْهِ اَفْضَلُ الصَّلَوَاتِ وَ اَتَمُّ التَّسْلِيمَاتِ مَا دَامَتِ اْلاَرْضُ وَ السَّموَاتُ فَاِنَّ ذَالِكَ الشَّاهِدَ الصَّادِقَ الْمُصَّدَقَ يَشْهَدُ عَلَى رُؤُسِ اْلاَشْهَادِ مُنَادِيًا وَ مُعَلِّمًا ِلاَجْيَالِ الْبَشَرِ خَلْفَ اْلاَعْصَارِ وَ اْلاَقْطَارِ نِدَاءً عُلْوِيًّا بِجَمِيعِ قُوَّتِهِ وَ بِغَايَةِ جِدِ يَّتِهِ وَ بِنِهَايَةِ وُثُوقِهِ وَ بِقُوَّةِ اِطْمِئْنَانِهِ وَ بِكَمَالِ اِيمَانِهِ بِاَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلَهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَريكَ لَهُ Güneşler Kuvvetinde On İkinci Lema Şu Yirmi İkinci Sözün On İkinci Leması, öyle bir bahr-ı hakaiktir ki bütün yirmi iki Söz, ancak onun yirmi iki katresi ve öyle bir menba-ı envardır ki, şu yirmi iki Söz, o güneşten ancak yirmi iki lemasıdır Evet o yirmi iki aded Sözlerin her birisi, sema-i Kuranda parlayan bir tek necm-i ayetin bir leması ve bahr-ı Furkandan akan bir ayetin ırmağından tek bir katresi ve bir kenz-i azam-ı Kitabullahta her biri bir sandukça-i cevahir olan ayetlerin bir tek ayetinin bir tek incisidir İşte On Dokuzuncu Sözün On Dördüncü Reşhasında bir nebze tarif edilen o Kelamullah ism-i azamdan, arş-ı azamdan, rububiyyetin tecelli-i azamından nüzul edip, ezeli ebede rabtedecek, ferşi arşa bağlayacak bir vüsat ve ulviyet içinde bütün kuvvetiyle ve ayatının bütün katiyyetiyle mükerreren لآَاِلَهَ اِلاَّ هُوَ der, bütün kainatı işhad eder ve şehadet ettirir Evet لآَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ * بَرَابَرْ مِيزَنَدْ عَالَمْ Evet o Kurana selim bir kalb gözüyle baksan göreceksin ki Cihat-ı sittesi öyle parlıyor, öyle şeffaftır ki hiçbir zulmet, hiçbir dalalet, hiçbir şübhe ve rayb, hiçbir hile içine girmeye ve daire-i ismetine duhule fürce bulamaz Çünki üstünde sikke-i icaz altında bürhan ve delil arkasında nokta-i istinadı, mahz-ı vahy-i Rabbani önünde saadet-i dareyn sağında, aklı istintak edip tasdikini temin solunda, vicdanı istişhad ederek teslimini tesbit içi, bilbedahe safi hidayet-i Rahmaniyye üstü, bilmüşahede halis envar-ı imaniye meyveleri, biaynelyakin kemalat-ı insaniyye ile müzeyyen asfiya ve muhakkikin-i evliya ve sıddıkin olan o lisan-ı gaybın sinesine kulağını yapıştırıp dinlesen derinden derine, gayet munis ve mukni, nihayet ciddi ve ulvi ve bürhan ile mücehhez bir sada-yı semavi işiteceksin ki, öyle bir katiyetle لآَاِلهَ اِلاَّ هُوَ der ve tekrar eder ki hakkalyakin derecesinde söylediğini, aynelyakin gibi bir ilm-i yakini sana ifade ve ifaza ediyor Elhasıl Her birisi birer güneş olan, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam ile Furkan-ı Ahkem ki biri alem-i şehadetin lisanı olarak bin mucizat içinde bütün Enbiya ve Asfiyanın taht-ı tasdiklerinde İslamiyet ve Risalet parmaklarıyla işaret ederek bütün kuvvetiyle gösterdiği bir hakikatı Diğeri Âlem-i Gaybın lisanı hükmünde, kırk vücuh-u icaz içinde, kainatın bütün ayat-ı tekviniyesinin taht-ı tasdiklerinde, hakkaniyyet ve hidayet parmaklarıyla işaret edip bütün ciddiyetle gösterdiği aynı hakikatı acaba o hakikat, güneşten daha bahir, gündüzden daha zahir olmaz mı Ey dalalet-alud mütemerrid insancık * *{Haşiye Bu hitab, Kuranı kaldırmağa çalışanadır} Ateşböceğinden daha sönük kafa fenerinle nasıl şu güneşlere karşı gelebilirsin Onlardan istiğna edebilirsin Üflemekle onları söndürmeye çalışırsın Tuuuh tuf senin o münkir aklına Nasıl o iki lisan-ı gayb ve şehadet, bütün alemlerin Rabbi ve şu kainatın sahibi namına ve Onun hesabına söyledikleri sözleri ve davaları inkar edebilirsin Ey biçare ve sinekten daha aciz, daha hakir Sen necisin ki, şu kainatın Sahib-i Zülcelalini tekzibe yelteniyorsun Hatime Ey aklı hüşyar, kalbi müteyakkız arkadaş Eğer şu Yirmi İkinci Sözün başından buraya kadar fehmetmişsen, On İki Lemayı birden elinde tut Binler elektrik kuvvetinde bir sirac-ı hakikat bularak, Arş-ı azamdan uzatılıp gelen ayat-ı Kuraniyeye yapış Burak-ı tevfike bin, semavat-ı hakaikte uruc et, Arş-ı marifetullaha çık اَشْهَدُ اَنْ لآََ اِلهَ اِلآَّ اَنْتَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ de Hem لآَ اِلَهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَىٌّ لاَ يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ diyerek, bütün mevcudat-ı kainatın başları üstünde ve mescid-i kebir-i alemde vahdaniyyeti ilan et سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا آِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَآ اِنَّكَ اَنْتَ االْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَآ اِنْ نَسِينَا اَوْ اَخْطَاْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَآ اِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمِّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْلَنَا وَارْحَمْنَا اَنْتَ مَوْلَينَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ االْكَافِرِينَ رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ رَبَّنَا اِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لاَ رَيْبَ فِيهِ اِنَّ اللَّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ اَللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى مَنْ اَرْسَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ وَ عَلَى اَلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ وَارْحَمْنَا وَ ارْحَمْ اُمَّتَهُ بِرَحْمَتِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ اَمِينَ وَ اَخِرُ دَعْوَيهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ", + "gaye": "Kainattaki her şeyin Allah'ın birliğini, varlığını, bekasını, kemalini, celalini ve cemalini gösteren birer delil olduğunu izah etmek ve bu hakikatleri Kur'an ve Hz. Muhammed (sav) üzerinden vurgulamak.", + "konular": [ + "Kainatın Allah'ın varlığına ve birliğine delil oluşu", + "Hayatın ve ölümün ilahi isimlerin tecellisi olması", + "Mahlukatın geçiciliğinin Allah'ın bekasını ispatı", + "Eserden müessire, fiilden faile intikal eden kemal zinciri", + "Kur'an'ın ve Hz. Muhammed'in (sav) vahdaniyet delili oluşu", + "Delalet ve şüpheye yer bırakmayan Kur'an'ın icazı", + "İmanın yüceliği ve inkarın acizliği" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Vahdaniyet", + "Ehadiyet", + "Cemal", + "Celal", + "Kemal", + "Beka", + "Ezeliyet", + "Sermediyet", + "İcaz", + "Bürhan", + "Hakikat", + "İman", + "Nübüvvet", + "Risalet", + "Rububiyet", + "Vahy" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vahdaniyet", + "vecize": "Güneşler Kuvvetinde On Birinci Lema", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz" + ], + "title": "Yirmiüçüncü Söz", + "content": "[Şu sözün iki mebhası vardır] بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ لَقَدْ خَلَقْنَا اْلاِنْسَانَ فِى اَحْسَنِ تَقْوِيمٍ ۝ ثُمَّ رَدَدْنَاهُ اَسْفَلَ سَافِلِينَ ۝ اِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ", + "gaye": "İnsanın ahsen-i takvimden esfel-i safiline düşüşünden kurtulması için iman ve salih amelin gerekliliğinin Risale-i Nur perspektifinden açıklanması.", + "konular": [ + "İnsanın yaratılışı", + "İnsanın konumu ve potansiyeli", + "İnsanın düşüşü (esfel-i safilin)", + "İman ve salih amelin kurtarıcı rolü", + "Risale-i Nur'un tefsir yaklaşımı", + "Kur'an ayetlerinin tefsiri" + ], + "kavramlar": [ + "Ahsen-i Takvim", + "Esfel-i Safilin", + "İman", + "Salih Amel", + "İnsan", + "Kur'an" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Takvim", + "vecize": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ لَقَدْ خَلَقْنَا اْلاِنْسَانَ فِى اَحْسَنِ تَقْوِيمٍ ۝ ثُمَّ رَدَدْنَاهُ اَسْفَلَ سَافِلِينَ ۝ اِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "Birinci Mebhas" + ], + "title": "Birinci Mebhas", + "content": "İmanın binler mehasininden yalnız beşini “Beş Nokta” içinde beyan ederiz", + "gaye": "İmanın sayısız güzelliklerinden (mehasin) sadece beşinin 'Beş Nokta' içinde açıklanması.", + "konular": [ + "İmanın güzellikleri ve faydaları", + "İmanın beş temel faydası", + "Beş Nokta Risalesi'nin özeti" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Mehasin", + "Beş Nokta" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "İman", + "vecize": "İmanın binler mehasininden yalnız beşini 'Beş Nokta' içinde beyan ederiz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiüçüncü Söz", + "Birinci Mebhas", + "Birinci Nokta" + ], + "title": "Birinci Nokta", + "content": "İnsan, nur-u iman ile ala-yı illiyyine çıkar Cennete layık bir kıymet alır Ve zulmet-i küfür ile, esfel-i safiline düşer Cehenneme ehil olacak bir vaziyete girer Çünki iman, insanı Sani-i Zülcelaline nisbet ediyor iman, bir intisabdır Öyle ise insan, iman ile insanda tezahür eden sanat-ı İlahiye ve nukuş-u esma-i Rabbaniye itibariyle bir kıymet alır Küfür, o nisbeti kateder O katdan sanat-ı Rabbaniye gizlenir Kıymeti dahi yalnız madde itibariyle olur Madde ise, hem faniye, hem zaile, hem muvakkat bir hayat-ı hayvani olduğundan, kıymeti hiç hükmündedir Bu sırrı bir temsil ile beyan edeceğiz Mesela İnsanların sanatları içinde nasılki maddenin kıymeti ile sanatın kıymeti ayrı ayrıdır Bazan müsavi, bazan madde daha kıymettar, bazan oluyor ki beş kuruşluk demir gibi bir maddede beş liralık bir sanat bulunuyor Belki bazan, antika olan bir sanat, bir milyon kıymeti aldığı halde, maddesi beş kuruşa da değmiyor İşte öyle antika bir sanat, antikacıların çarşısına gidilse, harika-pişe ve pek eski hünerver sanatkarına nisbet ederek o sanatkarı yad etmekle ve o sanatla teşhir edilse, bir milyon fiatla satılır Eğer kaba demirciler çarşısına gidilse, beş kuruşluk bir demir bahasına alınabilir İşte insan, Cenab-ı Hakkın böyle antika bir sanatıdır ve en nazik ve nazenin bir mucize-i kudretidir ki insanı, bütün esmasının cilvesine mazhar ve nakışlarına medar ve kainata bir misal-i musaggar suretinde yaratmıştır Eğer nur-u iman, içine girse, üstündeki bütün manidar nakışlar, o ışıkla okunur O mümin, şuur ile okur ve o intisabla okutur Yani “Sani-i Zülcelalin masnuuyum, mahlukuyum, rahmet ve keremine mazharım” gibi manalarla insandaki sanat-ı Rabbaniye tezahür eder Demek Saniine intisabdan ibaret olan iman insandaki bütün asar-ı sanatı izhar eder İnsanın kıymeti, o sanat-ı Rabbaniyeye göre olur ve ayine-i Samedaniye itibariyledir O halde şu ehemmiyetsiz olan insan, şu itibarla bütün mahlukat üstünde bir muhatab-ı İlahi ve Cennete layık bir misafir-i Rabbani olur Eğer kat-ı intisabdan ibaret olan küfür, insanın içine girse o vakit bütün o manidar nukuş-u esma-i İlahiye karanlığa düşer, okunmaz Zira Sani unutulsa, Sania müteveccih manevi cihetler de anlaşılmaz Âdeta baş aşağı düşer Manidar ali sanatların ve manevi ali nakışların çoğu gizlenir Baki kalan ve göz ile görülen bir kısmı ise süfli esbaba ve tabiata ve tesadüfe verilip, nihayet sukut eder Herbiri birer parlak elmas iken, birer sönük şişe olurlar Ehemmiyeti yalnız madde-i hayvaniyeye bakar Maddenin gayesi ve meyvesi ise -dediğimiz gibi- kısacık bir ömürde hayvanatın en acizi ve en muhtacı ve en kederlisi olduğu bir halde yalnız cüzi bir hayat geçirmektir Sonra tefessüh eder gider İşte küfür, böyle mahiyet-i insaniyeyi yıkar, elmastan kömüre kalbeder", + "gaye": "İman ve küfrün insan mahiyetine olan etkisini ve insanın gerçek kıymetinin iman ile nasıl tezahür ettiğini kavratmak.", + "konular": [ + "İmanın insan üzerindeki olumlu etkisi", + "Küfrün insan üzerindeki olumsuz etkisi", + "İnsanın kıymeti", + "Sanat ve madde ilişkisi", + "İnsanın Allah'ın sanatı olması", + "Antika sanat temsili", + "İnsanın Cennetteki yeri", + "İnsanın Cehennemdeki yeri" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Küfür", + "Kıymet", + "Sanat", + "Madde", + "Nisbet", + "İntisab", + "Masnu", + "Mahluk", + "Rahmet", + "Kerem", + "Samedaniye", + "Muhatab-ı İlahi", + "Misafir-i Rabbani" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kıymet", + "vecize": "İşte insan, Cenab-ı Hakkın böyle antika bir sanatıdır ve en nazik ve nazenin bir mucize-i kudretidir ki insanı, bütün esmasının cilvesine mazhar ve nakışlarına medar ve kainata bir misal-i musaggar suretinde yaratmıştır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Beşinci Asıl" + ], + "title": "Beşinci Asıl", + "content": "اِنَّ فِى اُمَّتِى مُحَدَّثُونَ yani مُلْهَمُونَ sırrınca Baz�� ehl-i keşif ve ehl-i velayet olan muhaddisin-i muhaddesun ilhamlarıyla gelen bazı maani, hadis telakki edilmiş Halbuki ilham-ı evliya -bazı arızalarla- hata olabilir İşte bu neviden bir kısım hilaf-ı hakikat çıkabilir", + "gaye": "Ehl-i keşif ve ehl-i velayet olan muhaddisin-i muhaddesunun ilhamlarının hadis telakki edilmesi hatasının ve bu durumdan kaynaklanabilecek hilaf-ı hakikatlerin anlaşılması", + "konular": [ + "Muhaddisun ve ilham", + "İlhamın hadis telakki edilmesi", + "İlhamın hata payı", + "Hilaf-ı hakikatler" + ], + "kavramlar": [ + "Muhaddisun", + "Mülhemun", + "İlham", + "Ehl-i keşif", + "Ehl-i velayet", + "Hadis", + "Velayet", + "Hakikat", + "Hata" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İlham", + "vecize": "Halbuki ilham-ı evliya -bazı arızalarla- hata olabilir İşte bu neviden bir kısım hilaf-ı hakikat çıkabilir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Altıncı Asıl" + ], + "title": "Altıncı Asıl", + "content": "Beyn-en nas iştihar bulmuş bazı hikayeler bulunuyor ki, durub-u emsal hükmüne geçer Hakiki manasına bakılmaz Ne maksad için sevkedilir, ona bakılır İşte bu neviden beyn-en nas tearüf etmiş bazı kıssa ve hikayatı, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam bir maksad-ı irşadi için, temsil ve kinaye nevinden zikredivermiş Şu nevi meselelerin mana-yı hakikisinde kusur varsa, örf ve adat-ı nasa aittir ve tearüf ve tesamu-u umumiye racidir", + "gaye": "Peygamber Efendimiz'in (SAV) irşad maksadıyla kullandığı, örf ve âdetlerdeki hikayelerin temsil ve kinaye niteliğini açıklayarak, bu hikayelerin hakiki manalarına takılmak yerine, sevk edildikleri irşadî maksada odaklanmanın önemini vurgulamak.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) temsil ve kinaye kullanması", + "Halk arasında meşhur olmuş hikayelerin durub-u emsal hükmü", + "Hikayelerin hakiki manasına değil, sevk maksadına bakılması", + "İrşad maksadıyla hikaye kullanımı", + "Halk örf ve âdetlerinin hikayelerin mana-yı hakikisine etkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Temsil", + "Kinaye", + "İrşad", + "Örf", + "Adat", + "Hikaye", + "Kıssa" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Temsil", + "vecize": "Hakiki manasına bakılmaz. Ne maksad için sevkedilir, ona bakılır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Yedinci Asıl" + ], + "title": "Yedinci Asıl", + "content": "Pek çok teşbih ve temsiller bulunuyor ki, mürur-u zamanla veya ilmin elinden cehlin eline geçmesiyle hakikat-ı maddiye telakki ediliyor Hataya düşer Mesela “Sevr” ve “Hut” isminde ve alem-i misalde sevr ve hut timsalinde berri ve bahri hayvanat nazırlarından iki melaiketullah, adeta bir koca öküz ve cismani bir balık zannedilerek hadise ilişilmiş Hem mesela Bir vakit huzur-u Nebevide derin bir ses işitildi Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam ferman etti ki “Bu gürültü, yetmiş senedir yuvarlanıp ta ancak bu dakika Cehennemin dibine düşen bir taşın gürültüsüdür” İşte bu hadisi işiten, hakikata vasıl olmayan inkara sapar Halbuki yirmi dakika o hadisten sonra katiyen sabittir ki biri geldi, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselama dedi ki “Meşhur münafık, yirmi dakika evvel öldü” Yetmiş yaşına giren o münafık Cehennemin bir taşı olarak bütün müddet-i ömrü tedennide, esfel-i safiline küfre sukuttan ibaret olduğunu gayet beligane bir surette Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam Beyan etmiştir Cenab-ı Hak o vefat dakikasında o sesi işittirip, ona alamet etmiştir", + "gaye": "Teşbih ve temsillerin hakikat-i maddiye olarak algılanmasının önüne geçilmesi, manevi hadiselerin batıni yönlerinin açıklanması", + "konular": [ + "Teşbih ve temsillerin yanlış anlaşılması", + "İlmin elinden cehlin eline geçmesiyle oluşan hatalar", + "Alem-i misaldeki hakikatlerin maddi zannedilmesi", + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) hadislerinin derin anlamları", + "Batınî manaların keşfi", + "İnkâra düşmemek için hakikate ulaşmanın önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Teşbih", + "Temsil", + "Hakikat-i Maddiye", + "Alem-i Misal", + "Melek", + "Cehennem", + "Münafık", + "Tedenni", + "Esfel-i Safilîn" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Teşbih", + "vecize": "Pek çok teşbih ve temsiller bulunuyor ki, mürur-u zamanla veya ilmin elinden cehlin eline geçmesiyle hakikat-ı maddiye telakki ediliyor Hataya düşer.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Sekizinci Asıl" + ], + "title": "Sekizinci Asıl", + "content": "Cenab-ı Hakim-i Mutlak, şu dar-ı tecrübe ve meydan-ı imtihanda çok mühim şeyleri, kesretli eşya içinde saklıyor O saklamakla çok hikmetler, çok maslahatlar bağlıdır Mesela Leyle-i Kadri, umum ramazanda saat-ı icabe-i duayı, Cuma gününde makbul velisini, insanlar içinde eceli, ömür içinde ve kıyametin vaktini, ömr-ü dünya içinde saklamış Zira ecel-i insan muayyen olsa, yarı ömrüne kadar gaflet-i mutlaka, yarıdan sonra darağacına adım adım gitmek gibi bir dehşet verecek Halbuki ahiret ve dünya müvazenesini muhafaza etmek ve her vakit havf u reca ortasında bulunmak maslahatı iktiza eder ki her dakika hem ölmek, hem yaşamak mümkün olsun Şu halde mübhem tarzdaki yirmi sene mübhem bir ömür, bin sene muayyen bir ömre müreccahtır İşte kıyamet dahi şu insan-ı ekber olan dünyanın ecelidir Eğer vakti taayyün etseydi, bütün kurun-u ula ve vusta gaflet-i mutlakaya dalacak idiler ve kurun-u uhra dehşette kalacaktı İnsan nasıl hayat-ı şahsiyyesiyle hanesinin ve köyünün bekasıyla alakadardır Öyle de hayat-ı içtimaiyye ve neviyyesiyle, küre-i arzın ve dünyanın yaşamasıyla alakadardır Kuran اِقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ der Kıyamet yakındır ferman ediyor Bin bu kadar sene geçtikten sonra gelmemesi, yakınlığına halel vermez Zira kıyamet, dünyanın ecelidir Dünyanın ömrüne nisbeten bin veya ikibin sene, bir seneye nisbetle bir-iki gün veya bir-iki dakika gibidir Saat-ı kıyamet yalnız insaniyetin eceli değil ki, onun ömrüne nisbet edilip baid görülsün İşte bunun içindir ki, Hakim-i Mutlak, kıyameti mugayyebat-ı hamseden olarak ilminde saklıyor İşte bu ibham sırrındandır ki, her asır, hatta asr-ı hakikatbin olan Asr-ı Saadet dahi daima kıyametten korkmuşlar Hatta bazıları, “Şeraiti hemen hemen çıkmış”demişler İşte bu hakikatı bilmeyen insafsız insanlar derler ki “Âhiretin tafsilatını ders alan müteyakkız kalbli, keskin nazarlı olan sahabelerin fikirleri, niçin bin sene hakikattan uzak olarak fikirleri düşmüş gibi, istikbal-i dünyevide bin dörtyüz sene sonra gelecek bir hakikatı asırlarında karib zannetmişler” Elcevab Çünki Sahabeler, feyz-i sohbet-i nübüvvetten herkesten ziyade dar-ı ahireti düşünerek, dünyanın fenasını bilerek, kıyametin ibham-ı vaktindeki hikmet-i İlahiyeyi anlayarak ecel-i şahsi gibi dünyanın eceline karşı dahi daima muntazır bir vaziyet alarak, ahiretlerine ciddi çalışmışlar Resul-ü Ekrem Aleyhissalatü Vesselam “Kıyameti bekleyiniz, intizar ediniz” tekrar etmesi, şu hikmetten ileri gelmiş bir irşad-ı Nebevidir Yoksa vuku-u muayyene dair bir vahyin hükmüyle değildir ki, hakikattan uzak olsun İllet ayrıdır, hikmet ayrıdır İşte Peygamber Aleyhissalatü Vesselamın bu nevi sözleri hikmet-i ibhamdan ileri geliyor Hem şu sırdandır ki Mehdi, Süfyan gibi ahirzamanda gelecek eşhasları çok zaman evvel hatta Tabiin zamanında onları beklemişler, yetişmek emelinde bulunmuşlar Hatta bazı ehl-i velayet “Onlar geçmiş” demişler İşte bu da, kıyamet gibi, hikmet-i İlahiye iktiza eder ki vakitleri taayyün etmesin Çünki her zaman, her asır, kuvve-i maneviyyenin takviyesine medar olacak ve yeisten kurtaracak “Mehdi” manasına muhtaçtır Bu manada, her asrın bir hissesi bulunmak lazımdır Hem gaflet içinde fenalara uymamak ve lakaydlıkta nefsin dizginini bırakmamak için, nifakın başına geçecek müdhiş şahıslardan her asır çekinmeli ve korkmalı Eğer tayin edilseydi, maslahat-ı irşad-ı umumi zayi olurdu Şimdi Mehdi gibi eşhasın hakkındaki rivayatın ihtilafatı ve sırrı şudur ki Ehadisi tefsir edenler, metn-i ehadisi tefsirlerine ve istinbatlarına tatbik etmişler Mesela Merkez-i saltanat o vakit Şamda veya Medinede olduğundan, vukuat-ı Mehdiye veya Süfyaniyeyi merkez-i saltanat civarında olan Basra, Kufe, Şam gibi yerlerde tasavvur ederek öyle tefsir etmişler Hem de o eşhasın şahs-ı manevisine veya temsil ettikleri Cemaate ait asar-ı azimeyi o eşhasın zatlarında tasavvur ederek öyle tefsir etmişler ki, o eşhas-ı harika çıktıkları vakit bütün halk onları tanıyacak gibi bir şekil vermişler Halbuki demiştik Bu dünya tecrübe meydanıdır Akla kapı açılır, fakat ihtiyarı elinden alınmaz Öyle ise o eşhas, hatta o müdhiş Deccal dahi çıktığı zaman çokları, hatta kendisi de bidayeten Deccal olduğunu bilmez Belki nur-u imanın dikkatiyle, o eşhas-ı ahirzaman tanınabilir Alamet-i Kıyametten olan Deccal hakkında Hadis-i Şerifte “Birinci günü bir sene, ikinci günü bir ay, üçüncü günü bir hafta, dördüncü günü eyyam-ı saire gibidir Çıktığı zaman dünya işitir Kırk günde dünyayı gezer” rivayet ediliyor İnsafsız insanlar bu rivayete muhal demişler Haşa şu rivayetin inkar ve ibtaline gitmişler Halbuki وَالْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ hakikatı şu olmak gerektir ki Âlem-i küfrün en kesafetlisi olan şimalde, tabiiyyunun fikr-i küfrisinden süzülen bir cereyan-ı azimin başına geçecek ve uluhiyyeti inkar edecek bir şahsın, şimal tarafından çıkmasına işaret ve şu işaret içinde bir remz-i hikmet vardır ki kutb-u şimaliye yakın dairede bütün sene, bir gece bir gündüzdür Altı ayı gece, altı ayı gündüzdür “Deccalın bir günü bir senedir” O daire yakınında zuhuruna işarettir “İkinci günü bir aydır” demekten murad, şimalden bu tarafa geldikçe bazan olur yazın bir ayında güneş gurub etmez Şu dahi, Deccal şimalden çıkıp alem-i medeniyyet tarafına tecavüzüne işarettir Günü Deccala isnad etmekle şu işarete işaret eder Daha bu tarafa geldikçe bir haftada güneş gurub etmiyor Daha gele gele tulu ve gurub ortasında üç saat devam ediyor Ben Rusyada esarette iken böyle bir yerde bulundum Bize yakın, bir hafta güneş gurub etmeyen bir yer vardı Seyir için oraya gidiyorlardı “Deccalın çıktığı vakit, umum dünya işitecek” olan kaydı, telgraf ve radyo halletmiştir Kırk günde gezmesini de, merkebi olan şimendifer ve tayyare halletmiştir Eskiden bu iki kaydı muhal gören mülhidler, şimdi adi görüyorlar Alamet-i kıyametten olan Yecüc ve Mecüce ve Sedde dair, bir risalede bir derece tafsilen yazdığımdan ona havale edip şurada yalnız şunu deriz ki Eskiden Mançur, Moğol ünvanıyla içtimaat-ı beşeriyyeyi zir ü zeber eden taifeler ve Sedd-i Çininin yapılmasına sebebiyet verenler, kıyamete yakın yine anarşistlik gibi bir fikirle medeniyet-i beşeriyeyi zir ü zeber edecekleri, rivayetlerde vardır Bazı mülhidler derler “Bu kadar acaibi yapan ve yapacak taifeler nerede” Elcevab Çekirge gibi bir afat, bir mevsimde pek çok kesretle bulunur Mevsim değiştikçe memleketi fesada veren kesretli o taifelerin hakikatları, mahdud bazı ferdlerde saklanıyor Yine zamanı geldikçe emr-i İlahi ile o mahdud ferdlerden gayet kesretli aynı fesad yine başlar Guya onların hakikat-ı milliyetleri inceliyor, kopmuyor Yine mevsimi geldikçe zuhur ediyor Aynen öyle de Bir zaman dünyayı herc ü merc eden o taifeler, izn-i İlahi ile mevsimi geldiği vakit aynı o taife, medeniyet-i beşeriyeyi herc ü merc edecekler Fakat onların muharrikleri başka bir surette tezahür eder لاَ يَعْلَمُ الْغَيْبَ اِلاَّ اللّهُ", + "gaye": "Gaybın sırrının hikmetlerini açıklamak, kıyamet alametlerini Kur'an ve hadisler ışığında yorumlayarak yanlış anlamaları düzeltmek ve insanları her an ahirete hazırlıklı olmaya teşvik etmek.", + "konular": [ + "Gaybın gizlenmesinin hikmetleri", + "Kıyametin vakti ve ibhamı (gizlenmesi)", + "Ecelin belirsizliğinin faydaları", + "Mehdi ve Süfyan gibi ahirzaman şahıslarının belirsizliği", + "Deccal'ın alametlerinin tefsiri", + "Yecüc ve Mecüc'ün tefsiri", + "Sahabelerin ahiret anlayışı", + "Kur'an ve hadis rivayetlerinin yorumlanması" + ], + "kavramlar": [ + "Gayb", + "Kıyamet", + "Ecel", + "İmtihan", + "Hikmet", + "Maslahat", + "Havf", + "Reca", + "Deccal", + "Mehdi", + "Süfyan", + "Yecüc", + "Mecüc", + "İhtiyar", + "İman", + "Nübüvvet", + "Vahy" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "ibham", + "vecize": "لاَ يَعْلَمُ الْغَيْبَ اِلاَّ اللّهُ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Dokuzuncu Asıl" + ], + "title": "Dokuzuncu Asıl", + "content": "Mesail-i imaniyeden bir kısmın netaici, şu mukayyed ve dar aleme bakar Diğer bir kısmı, geniş ve mutlak olan alem-i ahirete bakar Amellerin fazilet ve sevabına dair ehadis-i şerifenin bir kısmı tergib ve terhibe münasib bir tesir vermek için belagatlı bir üslubda geldiğinden, dikkatsiz insanlar onları mübalağalı zannetmişler Halbuki bütün onlar ayn-ı hak ve mahz-ı hakikat olduklarından mücazefe ve mübalağa, içlerinde yoktur Ezcümle, en ziyade insafsızların zihnini kurcalayan şu hadistir ki لَوْ وُزِنَتِ الدُّنْيَا عِنْدَ اللَّهِ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ مَا شَرِبَ الْكَافِرُ مِنْهَا جُرْعَةَ مَاءٍ -ev kema kal- meal-i şerifi “Dünyanın Cenab-ı Hakkın yanında bir sinek kanadı kadar kıymeti olsa idi, kafirler bir yudum suyu ondan içmeyecek idiler” Hakikatı şudur ki عِنْدَ اللّهِ tabiri, alem-i bekadan demektir Evet alem-i bekadan bir sinek kanadı kadar bir nur madem ebedidir, yeryüzünü dolduracak muvakkat bir nurdan daha çoktur Demek koca dünyayı bir sinek kanadıyla müvazene değil, belki herkesin kısacık ömrüne yerleşen hususi dünyasını alem-i bekadan bir sinek kanadı kadar daimi bir feyz-i İlahiye ve bir ihsan-ı İlahiye müvazeneye gelmediği demektir Hem dünyanın iki yüzü var belki üç yüzü var Biri, Cenab-ı Hakkın esmasının ayineleridir Diğeri, ahirete bakar ahiret tarlasıdır Diğeri, fenaya, ademe bakar Bildiğimiz, marzi-yi İlahi olmayan ehl-i dalaletin dünyasıdır Demek Esma-i Hüsnanın ayineleri ve mektubat-ı Samedaniye ve ahiretin mezraası olan koca dünya değil belki ahirete zıd ve bütün hatiatın menşei ve beliyyatın menbaı olan dünyaperestlerin dünyasının alem-i ahirette ehl-i imana verilen sermedi bir zerresine değmediğine işarettir İşte en doğru ve ciddi şu hakikat nerede ve insafsız ehl-i ilhadın fehmettikleri mana nerede O insafsız ehl-i ilhadın en mübalağa, en mücazefe zannettikleri mana nerede Hem mesela İnsafsız ehl-i ilhadın mübalağa zannettikleri hatta muhal bir mübalağa ve mücazefe tevehhüm ettikleri biri de, amellerin sevabına dair ve bazı surelerin faziletleri hakkında gelen rivayetlerdir Mesela “Fatihanın Kuran kadar sevabı vardır” “Sure-i İhlas sülüs-ü Kuran” “Sure-i İza Zülziletil-ardu, rubu” “Sure-i Kul ya eyyühel-kafirun rubu”, “Sure-i Yasin on defa Kuran kadar” olduğuna rivayet vardır İşte insafsız ve dikkatsiz insanlar demişler ki “Şu muhaldir Çünki Kuran içinde Yasin ve öteki faziletli olanlar da vardır Onun için manasız olur” Elcevab Hakikatı şudur ki Kuran-ı Hakimin her bir harfinin bir sevabı var, bir hasenedir Fazl-ı İlahiden o harflerin sevabı sünbüllenir, bazan on tane verir, bazan yetmiş, bazan yediyüz Âyet-ül Kürsi harfleri gibi, bazan binbeşyüz Sure-i İhlasın harfleri gibi, bazan onbin Leyle-i Beratta okunan ayetler ve makbul vakitlere tesadüf edenler gibi ve bazan otuzbin mesela haşhaş tohumunun kesreti misillü, Leyle-i Kadirde okunan ayetler gibi Ve o gece bin aya mukabil işaretiyle, bir harfinin o gecede otuzbin sevabı olur anlaşılır İşte Kuran-ı Hakim, tezauf-u sevabıyla beraber elbette müvazeneye gelmez ve gelemiyor Belki asıl sevab ile bazı surelerle müvazeneye gelebilir Mesela İçinde mısır ekilmiş bir tarla farzedelim ki, bin tane ekilmiş Bazı habbeleri yedi sünbül vermiş farzetsek, her bir sünbülde yüzer tane olmuş ise, o vakit tek bir habbe bütün tarlanın iki sülüsüne mukabil oluyor Mesela Birisi de on sünbül vermiş, her birinde ikiyüz tane vermiş, o vakit birtek habbe asıl tarladaki habbelerin iki misli kadardır Ve hakeza kıyas et Şimdi Kuran-ı Hakimi nurani, mukaddes bir mezraa-i semaviyye tasavvur ediyoruz İşte her bir harfi asıl sevabıyla birer habbe hükmündedir Onların sünbülleri nazara alınmayacak Sure-i Yasin, İhlas, Fatiha, Kul ya eyyühel-kafirun, İza zülziletil-ardu gibi sair faziletlerine dair rivayet edilen sure ve ayetlerle müvazene edilebilir Mesela Kuran-ı Hakimin üçyüzbin altıyüzyirmi harfi olduğundan, Sure-i İhlas besmele ile beraber altmış dokuzdur Üç defa altmışdokuz, ikiyüzyedi harftir Demek Sure-i İhlasın her bir harfinin haseneleri, binbeşyüze yakındır İşte Sure-i Yasinin hurufatı hesab edilse, Kuran-ı Hakimin mecmu-u hurufatına nisbet edilse ve on defa muzaaf olması nazara alınsa şöyle bir netice çıkar ki Yasin-i Şerifin her bir harfi takriben beşyüze yakın sevabı vardır Yani o kadar hasene sayılabilir İşte buna kıyasen başkalarını dahi tatbik etsen, ne kadar latif ve güzel ve doğru ve mücazefesiz bir hakikat olduğunu anlarsın", + "gaye": "Amellerin fazilet ve sevabına dair hadis-i şeriflerin ve bazı surelerin faziletlerine dair rivayetlerin mübalağa veya mücazefe değil, bizzat hakikat olduğunu izah etmek ve ehl-i ilhadın yanlış anlamalarını düzeltmek.", + "konular": [ + "Ahiretin önemi", + "Dünyanın gerçek kıymeti", + "Amellerin sevabının katlanması", + "Kur'an harflerinin sevabı", + "Surelerin faziletlerinin anlaşılması", + "Ehli dalaletin dünya görüşü", + "Belagatın yanlış anlaşılması", + "İman hakikatlerinin ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "Ahiret", + "Sevap", + "Hadis", + "Fazilet", + "Kıymet", + "Dünya", + "Kafir", + "Mübalağa", + "Hakikat", + "Feyz", + "İhsan", + "Esma", + "Dalalet", + "Hata", + "Beliyyat", + "Nur", + "Hasene", + "Tezauf", + "Sure", + "Ayet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hakikat", + "vecize": "Bütün onlar ayn-ı hak ve mahz-ı hakikat olduklarından mücazefe ve mübalağa, içlerinde yoktur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Onuncu Asıl" + ], + "title": "Onuncu Asıl", + "content": "Ekser taife-i mahlukatta olduğu gibi efal ve amal-i beşeriyede bazı harika ferdler bulunur O ferdler eğer iyilikte ileri gitmişse, o nevilerin medar-ı fahrleridir, yoksa medar-ı şeametleridir Hem gizleniyorlar Âdeta birer şahs-ı manevi, birer gaye-i hayal hükmüne geçerler Sair ferdlerin her birisi o olmağa çalışır ve o olmak ihtimali var Demek o mükemmel harika ferd ise mutlak, mübhem bulunup her yerde bulunması mümkün Şu ibham itibariyle mantıkça kaziye-i mümkine suretinde külliyetine hükmedilebilir Yani, her bir amel şöyle bir netice verebilmesi mümkündür Mesela, “Kim iki rekat namazı filan vakitte kılsa, bir hac kadardır” İşte iki rekat namaz bazı vakitte bir hacca mukabil geldiği hakikattır Her bir iki rekat namazda bu mana külliyet ile mümkündür Demek şu nevideki rivayetler, vukuu bilfiil daimi ve külli değil Zira kabulün madem şartları vardır, külliyet ve daimilikten çıkar Belki ya bilfiil muvakkattır, mutlaktır veyahut mümkinedir, külliyedir Demek şu nevi ehadisteki külliyet ise, imkan itibariyledir Mesela “Gıybet, katil gibidir” Demek gıybette öyle bir ferd bulunur ki, katil gibi bir zehr-i katilden daha muzırdır Mesela “Bir güzel söz, bir abdi azad etmek gibi bir sadaka-i azimenin yerine geçer” Şimdi tergib ve teşvik için o mübhem ferd-i mükemmel, mutlak bir surette her yerde bulunmasının imkanını, vaki bir surette göstermekle hayra şevki ve şerden nefreti tahrik etmektir Hem de şu alemin mikyasıyla alem-i ebedinin şeyleri tartılmaz Buranın en büyüğü, oranın en küçüğüne müvazi gelemez Sevab-ı amal o aleme baktığı için, dünyevi nazarımız ona dar geliyor Aklımıza sığıştıramıyoruz Mesela مَنْ قَرَأَ هذَا اُعْطِىَ لَهُ مِثْلُ ثَوَابِ مُوسَى وَ هَارُونَ yani اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ السَّموَاتِ وَ رَبِّ اْلاَرَضِينَ رَبِّ الْعَالَمِينَ , وَلَهُ الْكِبْرِيَاءُ فِى السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ السَّموَاتِ وَ رَبِّ اْلاَرَضِينَ رَبِّ الْعَالَمِينَ , وَلَهُ الْعَظَمَةُ فِى السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ وَلَهُ الْمُلْكُ رَبُّ السَّموَاتِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ İnsafsız ve dikkatsizlerin en ziyade nazar-ı dikkatini celbeden şu gibi rivayetlerdir Hakikatı şudur ki Dünyada dar nazarımızla, kısacık fikrimizle Musa ve Harun Aleyhisselamların sevablarını ne derece tasavvur ediyoruz, biliyoruz Âlem-i ebediyette Rahim-i Mutlak, saadet-i ebedide nihayetsiz ihtiyaç içinde bir abdine bir tek virde mukabil vereceği hakikat-ı sevab, O iki zatın sevablarına –fakat daire-i ilmimize ve tahminimize giren sevablarına- müsavi olabilir Mesela Bedevi, vahşi bir adam hiç padişahı görmemiş Saltanat haşmetini bilmiyor Bir köyde bir ağayı nasıl tasavvur eder, o mahdud fikriyle bir padişahı ondan büyükçe bir ağa kadar bilir Hatta bizde sade-dil bir taife var ki, eskiden diyorlardı ki “Padişah, kendi ocağı yanında ve tenceresinin başında pişirdiği bulgur çorbası yanında ne yapıyor, bizim ağamız onu biliyor” Demek onlar, padişahı o kadar dar bir vaziyette ve adi bir surette tahayyül ediyorlar ki, kendi bulgur çorbasını kendi pişiriyor, adeta bir yüzbaşı haşmetinde farzediyorlar Şimdi biri o adamlardan birisine dese “Sen bugün benim için bu işi yapsan, senin bildiğin padişah haşmeti kadar sana bir haşmetlik vereceğim” Yani bir yüzbaşı kadar bir rütbe vereceğim O söz hakikattır Çünki haşmet-i padişahiden onun dar daire-i fikrine giren, ancak bir yüzbaşılık kadar bir şevkettir İşte dünya nazarıyla dar fikrimizle ahirete müteveccih hakaik-i sevabiyeyi o bedevi adam kadar da düşünemiyoruz Hazret-i Musa AS ve Harunun AS meçhulümüz olan hakiki sevabları ile müvazene değil, -çünki teşbih kaidesi, meçhulü maluma kıyas eder- belki müvazene edilen ve malumumuz olan ve tahminimize giren sevablarıyla bir abd-i müminin bir virdine mukabil meçhulümüz olan hakiki sevabıdır Hem de deniz yüzü ile katrenin gözbebeği, Güneşin tamam aksini tutmakta müsavidirler Fark, keyfiyettedir Hazret-i Musa AS ve Harunun AS deniz-misal ayine-i ruhlarına inikas eden mahiyet-i sevab, bir katre hükmünde bir abd-i müminin bir ayetten aldığı aynı mahiyet-i sevabdır Mahiyetçe, kemmiyetçe birdirler Keyfiyet ise, kabiliyete tabidir Hem bazan olur ki bir tek kelime, bir tek tesbih, öyle bir saadet hazinesini açar ki, altmış sene hizmetle o açılmamış Demek bazı halat oluyor ki, bir tek ayet Kuran kadar faide verebilir Hem İsm-i azama mazhar olan Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselamın bir ayette mazhar olduğu feyz-i İlahi, belki bir peygamberin umum feyzi kadar olabilir Veraset-i Ahmediye ile İsm-i azam zılline mazhar bir mümin, kendi kabiliyeti itibariyle kemmiyetçe bir Nebinin feyzi kadar sevab alıyor denilse hilaf-ı hakikat olamaz Hem de sevab ve fazilet, nur alemindendir O alemden bir alem, bir zerreye sığışabilir Nasıl ki bir zerrecik bir şişede, semavat nücumuyla beraber görünebilir Öyle de, niyyet-i halise ile şeffafiyyet peyda eden bir zikirde veya bir ayette, semavat gibi nurani sevab ve fazilet yerleşebilir Netice-i Kelam Ey insafsız ve dikkatsiz ve imanı zaif, felsefesi kavi, hodbin, münekkid adam Şu “On Aslı” nazara al Sonra sen hilaf-ı hakikat ve kati muhalif-i vaki gördüğün bir rivayeti bahane ederek ehadis-i şerifeye ve dolayısıyla Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselamın mertebe-i ismetine halel verecek itiraz parmağını uzatma Zira evvela o “On Aslın” on dairesi, seni inkardan vazgeçirir “Hakiki bir kusur varsa bize aittir” derler, Hadise raci olamaz “Eğer hakiki değilse, senin su-i fehmine aittir” derler Elhasıl İnkar ve redde gitmek için, şu “On Aslı” tekzib ve ibtal etmek lazım gelir Şimdi insafın varsa bu “On Usulü” kemal-i dikkatle düşündükten sonra, o aklın hilaf-ı hakikat gördüğü bir hadisin inkarına kalkışma “ Ya bir tefsiri, ya bir tevili, ya bir tabiri vardır”de, ilişme", + "gaye": "Hadis-i Şeriflerde ve benzeri rivayetlerde geçen bazı ifadelerin, özellikle sevap ve faziletlerle ilgili olanların, zahiri anlamıyla anlaşılmasından kaynaklanan yanlış anlamaları ve inkar etme eğilimini gidermek, bu rivayetlerin hakikatini ve derinliğini izah ederek imanı güçlendirmek. Özellikle 'On Asıl' prensibi çerçevesinde bu tür rivayetlere doğru yaklaşımın öğretilmesi.", + "konular": [ + "Efal ve amal-i beşeriyedeki harika ferdler ve bunların etkisi", + "İyilik ve kötülükteki aşırılıklar ve sonuçları", + "Hadis-i Şeriflerin ve rivayetlerin yorumlanması", + "Mümkünlük ve külliyet kavramları", + "Sevabın dünyevi ve uhrevi boyutu arasındaki fark", + "Dünya ve ahiret alemlerinin kıyaslanamazlığı", + "Musa ve Harun (a.s.)'ın sevaplarının yanlış anlaşılması", + "Padişah örneği ile dar görüşlülük", + "Ruh ve amelin mahiyeti ve keyfiyeti", + "Tek bir kelime veya amelin büyük sevaplara vesile olabilmesi", + "İsm-i Azam'ın etkisi ve veraset-i Ahmediye", + "Sevab ve faziletin nur alemiyle ilişkisi", + "İman zaafı ve felsefenin yol açtığı itirazlara karşı duruş", + "Hadislerin inkarına karşı 'On Asıl' prensibi", + "Hadislerin tefsir, tevil veya tabirinin gerekliliği" + ], + "kavramlar": [ + "Efal", + "Amal", + "Ferd", + "Şahs-ı Manevi", + "Gaye-i Hayal", + "Külliyet", + "İmkan", + "Rivayet", + "Sevab", + "Fazilet", + "Alem-i Ebedi", + "Rahim-i Mutlak", + "İsm-i Azam", + "Feyz-i İlahi", + "Veraset-i Ahmediye", + "Nur Alemi", + "Niyet-i Halise", + "Tefsir", + "Tevil", + "Tabir", + "İsmet", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rivayet", + "vecize": "Demek şu nevi ehadisteki külliyet ise, imkan itibariyledir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Onbirinci Asıl" + ], + "title": "Onbirinci Asıl", + "content": "Nasıl Kuran-ı Hakimin müteşabihatı var tevile muhtaçtır veyahut mutlak teslim istiyor Ehadisin de Kuranın müteşabihatı gibi müşkilatı vardır Bazan çok dikkatli tefsire ve tabire muhtaçtır Geçmiş misallerle iktifa edebilirsiniz Evet nasılki hüşyar olan adam, yatmış olan adamın rüyasını tabir eder Öyle de Bazan uykuda olan bir adam, yanında uyanık olan konuşanların sözlerini işitiyor, fakat kendi alem-i menamına tatbik eder bir tarzda mana veriyor, tabir ediyor Öyle de Ey gaflet ve felsefe uykusu içinde tenvim edilen insafsız adam Sırr-ı مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى ve تَنَامُ عَيْنَىَّ وَلاَ يَنَامُ قَلْبِى hükmüne mazhar ve hakiki hüşyar ve yakzan olan Zatın gördüğünü sen kendi rüyanda inkar değil, tabir et Evet uykuda bir adamı bir sinek ısırsa, müdhiş bir harbde yaralar alır gibi bir hakikat-ı nevmiye bazan telakki eder Ondan sorulsa, “Hakikaten ben yaralandım Bana top, tüfek atıldı” diyecek Yanında oturanlar onun uykusundaki ızdırabına gülüyorlar İşte bu nevm-alud nazar-ı gaflet ve fikr-i felsefe, elbette hakaik-i Nübüvvete mihenk olamazlar", + "gaye": "Kuran ve hadislerdeki müteşabihatın (anlaşılması zor ifadelerin) doğru anlaşılması ve yorumlanması gerektiğini, felsefi ve gafletli bakış açılarının bu hakikatleri tahrif edemeyeceğini izah etmek.", + "konular": [ + "Kuran'daki müteşabihatın tevile ihtiyacı", + "Hadislerdeki müşkilat ve tefsir ihtiyacı", + "Rüya tabiri ve uyanık/uykulu hallerin benzetmesi", + "Felsefi ve gafletli bakış açısının eleştirisi", + "Peygamberin (a.s.m) hakiki uyanıklığı ve makamı", + "Hakikatin yanlış algılanması örneği (sinek ısırması)" + ], + "kavramlar": [ + "Müteşabihat", + "Tevil", + "Teslim", + "Hadis", + "Müşkilat", + "Tefsir", + "Tabir", + "Rüya", + "Gaflet", + "Felsefe", + "Nübüvvet", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Müteşabihat", + "vecize": "Sırr-ı مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى ve تَنَامُ عَيْنَىَّ وَلاَ يَنَامُ قَلْبِى hükmüne mazhar ve hakiki hüşyar ve yakzan olan Zatın gördüğünü sen kendi rüyanda inkar değil, tabir et.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "ÜÇÜNCÜ DAL", + "Onikinci Asıl" + ], + "title": "Onikinci Asıl", + "content": "Nazar-ı Nübüvvet ve tevhid ve iman vahdete, ahirete, Uluhiyete baktığı için, hakaikı ona göre görür Ehl-i felsefe ve hikmetin nazarı kesrete, esbaba, tabiata bakar, ona göre görür Nokta-i nazar birbirinden çok uzaktır Ehl-i felsefenin en büyük bir maksadı, ehl-i Usul-üd Din ve ülema-i İlm-i Kelamın makasıdı içinde görünmeyecek bir derecede küçük ve ehemmiyetsizdir İşte onun içindir ki, mevcudatın tafsil-i mahiyetinde ve ince ahvallerinde ehl-i hikmet çok ileri gitmişler Fakat hakiki hikmet olan Ulum-u Âliye-i İlahiye ve Uhreviyede o kadar geridirler ki, en basit bir müminden daha geridirler Bu sırrı fehmetmeyenler, muhakkikin-i İslamiyeyi, hükemalara nisbeten geri zannediyorlar Halbuki akılları gözlerine inmiş, kesrette boğulmuş olanların ne haddi var ki, Veraset-i Nübüvvet ile makasıd-ı aliye-i kudsiyeye yetişenlere yetişebilsinler Hem bir şey iki nazar ile bakıldığı vakit, iki muhtelif hakikatı gösteriyor İkisi de hakikat olabilir Fennin hiçbir hakikat-ı katiyesi, Kuranın hakaik-i kudsiyesine ilişemez Fennin kısa eli, onun münezzeh ve mualla damenine erişemez Nümune olarak bir misal zikrederiz Mesela, Küre-i Arz ehl-i hikmet nazarıyla bakılsa hakikatı şudur ki Güneş etrafında mutavassıt bir seyyare gibi hadsiz yıldızlar içinde döner Yıldızlara nisbeten küçük bir mahluk Fakat ehl-i Kuran nazarıyla bakıldığı vakit -Onbeşinci Sözde izah edildiği gibi- hakikatı şöyledir ki Semere-i alem olan insan en cami, en bedi ve en aciz, en aziz, en zaif, en latif bir mucize-i kudret olduğundan, beşik ve meskeni olan zemin semaya nisbeten maddeten küçüklüğüyle ve hakaretiyle beraber manen ve sanaten bütün kainatın kalbi, merkezi bütün mucizat-ı sanatının meşheri, sergisi bütün tecelliyat-ı Esmasının mazharı, nokta-i mihrakıyesi nihayetsiz faaliyet-i Rabbaniyenin mahşeri, makesi hadsiz hallakıyet-i İlahiyenin hususan nebatat ve hayvanatın kesretli enva-ı sagiresinden cevvadane icadın medarı, çarşısı ve pek geniş ahiret alemlerindeki masnuatın küçük mikyasta nümunegahı ve mensucat-ı ebediyenin süratle işleyen tezgahı ve menazır-ı sermediyenin çabuk değişen taklidgahı ve besatin-i daimenin tohumcuklarına süratle sünbüllenen dar ve muvakkat mezraası ve terbiyegahı olmuştur İşte Arzın bu azamet-i maneviyyesinden ve ehemmiyet-i sanaviyyesindendir ki, Kuran-ı Hakim semavata nisbeten büyük bir ağacın küçük bir meyvesi hükmünde olan Arzı, bütün semavata karşı küçücük kalbi, büyük kalıba mukabil tutmak gibi denk tutuyor Onu bir kefede, bütün semavatı bir kefede koyuyor, mükerreren رَبُّ السَّموَاتِ وَ اْلاَرْضِ diyor İşte sair mesaili buna kıyas et ve anla ki Felsefenin ruhsuz, sönük hakikatleri Kuranın parlak, ruhlu hakikatleriyle müsademe edemez Nokta-i nazar ayrı ayrı olduğu için, ayrı ayrı görünür", + "gaye": "Nübüvvet bakış açısı ile felsefi bakış açısının farklılığını ve üstünlüğünü ortaya koymak, Kur'an'ın kainat ve dünya hakkındaki hakikatlerinin felsefi yaklaşımlardan daha derin ve kapsamlı olduğunu izah etmek.", + "konular": [ + "Nübüvvet ve felsefe nazarlarının farklılıkları", + "Ehl-i felsefe ve hikmetin sınırları", + "Kur'an ve fen hakikatlerinin ilişkisi", + "Dünyanın (Küre-i Arz'ın) manevi ve sanatsal ehemmiyeti", + "Kur'an'ın kainata bakış açısı" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Tevhid", + "İman", + "Vahdet", + "Uluhiyet", + "Ahiret", + "Felsefe", + "Hikmet", + "Kesret", + "Esbab", + "Tabiat", + "Hakikat", + "Küre-i Arz", + "Kainat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nazar", + "vecize": "Fennin hiçbir hakikat-ı katiyesi, Kuranın hakaik-i kudsiyesine ilişemez. Fennin kısa eli, onun münezzeh ve mualla damenine erişemez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "DÖRDÜNCÜ DAL" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ DAL", + "content": "اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِى السَّموَاتِ وَمَنْ فِى اْلاَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُومُ وَاْلجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَابُّ وَكَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَكَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُ وَمَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ اِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ Şu büyük ve geniş ayetin hazinesinden yalnız bir tek cevherini göstereceğiz Şöyle ki Kuran-ı Hakim tasrih ediyor ki Arştan ferşe, yıldızlardan sineklere, meleklerden semeklere, seyyarattan zerrelere kadar her şey Cenab-ı Hakka secde ve ibadet ve hamd ve tesbih eder Fakat ibadetleri, mazhar oldukları Esmalara ve kabiliyetlerine göre ayrı ayrıdır, çeşit çeşittir Biz onların ibadetlerinin tenevvüünün bir nevini bir temsil ile beyan ederiz Mesela وَلِلَّهِ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى Azim bir Malik-ül Mülk, büyük bir şehri veya muhteşem bir sarayı bina ettiği vakit, o Zat dört nevi ameleyi onun binasında istihdam ve istimal eder Birinci nevi Onun memluk ve köleleridir Bu nevin, ne maaşı var ve ne de ücreti var Belki onlar seyyidlerinin emriyle işledikleri her amelde, onların gayet latif bir zevk ve hoş bir şevkleri vardır Seyyidlerinin medhinden ve vasfından ne deseler, onların zevkini ve şevkini ziyade eder Onlar o mukaddes seyyidlerine intisablarını büyük bir şeref bilerek onunla iktifa ediyorlar Hem o seyyidin namıyla, hesabıyla, nazarıyla işlere bakmalarından da manevi lezzet buluyorlar Ücret ve rütbeye ve maaşa muhtaç olmuyorlar İkinci kısım ki, bazı ami hizmetkarlardır Bilmiyorlar niçin işliyorlar Belki o Malik-i Zişan onları istimal ediyor, kendi fikriyle ve ilmiyle onları çalıştırıyor Onlara layık bir cüzi ücret dahi veriyor O hizmetkarlar bilmiyorlar ki amellerine ne çeşit külli gayeler, ali maslahatlar terettüb ediyor Hatta bazıları tevehhüm ediyorlar ki, onların amelleri yalnız kendilerine ait o ücret ve maaşından başka gayesi yoktur Üçüncü kısım O Malik-ül Mülkün bir kısım hayvanatı var Onları o şehrin, o sarayın binasında bazı işlerde istihdam ediyor Onlara yalnız bir yem veriyor Onların da istidadlarına muvafık işlerde çalışmaları onlara bir telezzüz veriyor Çünki Bilkuvve bir kabiliyet ve bir istidad, fiil ve amel suretine girse inbisat ile teneffüs eder, bir lezzet verir ve bütün faaliyetlerdeki lezzet bu sırdandır Şu kısım hizmetkarların ücret ve maaşları, yalnız yem ve şu lezzet-i maneviyyedir Onunla iktifa ederler Dördüncü kısım Öyle amelelerdir ki biliyorlar ne işliyorlar ve ne için işliyorlar ve kimin için işliyorlar ve sair ameleler ne için işliyorlar ve o Malik-ül Mülkün maksadı nedir, ne için işlettiriyor İşte bu nevi amelelerin sair amelelere bir riyaset ve nezaretleri var Onların derecat ve rütbelerine göre derece derece maaşları var Aynen bunun gibi, Semavat ve Arzın Malik-i Zülcelali ve dünya ve ahiretin Bani-i Zülcemali olan Rabb-ül Âlemin -değil ihtiyaç için çünki her şeyin Halıkı Odur- belki izzet ve azamet ve rububiyetin şuunatı gibi bazı hikmetler için, şu kainat sarayında şu daire-i esbab içinde hem melaikeyi, hem hayvanatı, hem cemadat ve nebatatı, hem insanları istihdam ediyor Onlara ibadet ettiriyor Şu dört nevi ayrı ayrı vezaif-i ubudiyetle mükellef etmiştir Birinci Kısım Temsilde memluklere misal, melaikelerdir Melaikeler ise onlarda mücahede ile terakkiyat yoktur Belki her birinin sabit bir makamı, muayyen bir rütbesi vardır Fakat onların nefs-i amellerinde bir zevk-i mahsusaları var Nefs-i ibadetlerinde derecatlarına göre tefeyyüzleri var Demek o hizmetkarlarının mükafatı, hizmetlerinin içindedir Nasıl insan ma, hava ve ziya ve gıda ile tegaddi edip telezzüz eder Öyle de Melekler, zikir ve tesbih ve hamd ve ibadet ve marifet ve muhabbetin envarıyla tegaddi edip telezzüz ediyorlar Çünki Onlar nurdan mahluk oldukları için gıdalarına nur kafidir Hatta nura yakın olan rayiha-i tayyibe dahi onların bir nevi gıdalarıdır ki, ondan hoşlanıyorlar Evet ervah-ı tayyibe, revayih-ı tayyibeyi sever Hem melekler, Mabudlarının emriyle işledikleri işlerde ve Onun hesabıyla işledikleri amellerde ve Onun namıyla ettikleri hizmette ve Onun nazarıyla yaptıkları nezarette ve Onun intisabıyla kazandıkları şerefte ve Onun mülk ve melekutunun mütalaasıyla aldıkları tenezzühte ve Onun tecelliyat-ı cemaliye ve celaliyesinin müşahedesiyle kazandıkları tenaumda öyle bir saadet-i azime vardır ki, akl-ı beşer anlamaz, melek olmayan bilemez Meleklerin bir kısmı abiddirler, diğer bir kısmının ubudiyetleri ameldedir Melaike-i arziyyenin amele kısmı bir nevi insan gibidir Tabir caiz ise, bir nevi çobanlık ederler Bir nevi de çiftçilik ederler Yani ruy-i zemin, umumi bir mezraadır İçindeki bütün hayvanatın taifelerine Halık-ı Zülcelalin emriyle, izniyle, hesabıyla, havl ve kuvvetiyle bir melek-i müekkel nezaret eder Ondan daha küçük her bir nevi hayvanata mahsus bir nevi çobanlık edecek bir melaike-i müekkel var Hem de ruy-i zemin bir tarladır, umum nebatat onun içinde ekilir Umumuna Cenab-ı Hakkın namıyla, kuvvetiyle nezaret edecek müekkel bir melek vardır Ondan daha aşağı bir melek, bir taife-i mahsusaya nezaret etmekle Cenab-ı Hakka ibadet ve tesbih eden melekler var Rezzakıyyet arşının hamelesinden olan Hazret-i Mikail Aleyhisselam, şunların en büyük nazırlarıdır Meleklerin çoban ve çiftçiler mesabesinde olanlarının insanlara müşabehetleri yoktur Çünki onların nezaretleri sırf Cenab-ı Hakkın hesabıyladır ve Onun namıyla ve kuvvetiyle ve emriyledir Belki nezaretleri, yalnız Rububiyetin tecelliyatını, memur olduğu nevide müşahede etmek ve kudret ve rahmetin cilvelerini o nevide mütalaa etmek ve evamir-i İlahiyyeyi o neve bir nevi ilham etmek ve o nevin efal-i ihtiyariyesini bir nevi tanzim etmekten ibarettir Ve bilhassa zeminin tarlasındaki nebatata nezaretleri, onların tesbihat-ı maneviyyelerini melek lisanıyla temsil etmek ve onların hayatlarıyla Fatır-ı Zülcelale karşı takdim ettiği tahiyyat-ı maneviyelerini melek lisanıyla ilan etmek hem onlara verilen cihazatı, hüsn-ü istimal etmek ve bazı gayelere tevcih etmek ve bir nevi tanzim etmekten ibarettir Melaikelerin şu hizmetleri, cüz-i ihtiyarileriyle bir nevi kesbdir Belki bir nevi ubudiyet ve ibadettir Tasarruf-u hakikileri yoktur Çünki her şeyde Halık-ı Külli Şeye has bir sikke vardır Başkaları parmağını icada karıştıramaz Demek, melaikelerin şu nevi amelleri ise, onların ibadetidir İnsan gibi, adetleri değildir Ve bu saray-ı kainatta ikinci kısım amele hayvanattır Hayvanat dahi, iştiha sahibi bir nefs ve bir cüz-i ihtiyarileri olduğundan amelleri halisen livechillah olmuyor Bir derece nefislerine de bir hisse çıkarıyorlar Onun için Malik-ül Mülk-i Zülcelali Vel-İkram kerim olduğundan onların nefislerine bir hisse vermek için amellerinin zımnında onlara bir maaş ihsan ediyor Mesela Meşhur bülbül kuşu Haşiye gülün aşkıyla maruf o hayvancığı, Fatır-ı Hakim istihdam ediyor Beş gaye için onu istimal ediyor {Haşiye Bülbül şairane konuştuğu için, şu bahsimiz de bir parça şairane düşüyor Fakat hayal değil, hakikattır} Birincisi Hayvanat kabileleri namına, nebatat taifelerine karşı olan münasebat-ı şedideyi ilana memurdur İkincisi Rahmanın rızka muhtaç misafirleri hükmünde olan hayvanat tarafından bir hatib-i Rabbanidir ki, Rezzak-ı Kerim tarafından gönderilen hediyeleri alkışlamakla ve ilan-ı sürur etmekle muvazzaftır Üçüncüsü Ebna-yı cinsine imdad için gönderilen nebatata karşı hüsn-ü istikbali herkesin başında izhar etmektir Dördüncüsü Nev-i hayvanatın nebatata derece-i aşka vasıl olan şiddet-i ihtiyacını, nebatatın güzel yüzlerine karşı mübarek başları üstünde beyan etmektir Beşincisi Malik-ül Mülk-i Zülcelali Vel-cemali Vel-ikramın bargah-ı merhametine en latif bir tesbihi, en latif bir şevk içinde, gül gibi en latif bir yüzde takdim etmektir İşte şu beş gayeler gibi başka manalar da vardır Şu manalar ve şu gayeler, bülbülün Hak Sübhanehu ve Tealanın hesabına ettiği amelin gayesidir Bülbül kendi diliyle konuşur Biz şu manaları onun hazin sözlerinden fehmediyoruz, melaike ve ruhaniyatın fehmettikleri gibi Kendisi kendi nağamatının manasını tamamen bilmese de, fehmimize zarar vermez “Dinleyen söyleyenden daha iyi anlar” meşhurdur Hem bülbül, şu gayeleri tafsilatıyla bilmemesinden olmamasına delalet etmiyor Laakal saat gibi sana evkatını bildirir, kendisi bilmiyor ne yapıyor Bilmemesi senin bildiğine zarar vermez Amma o bülbülün cüzi maaşı ise, o tebessüm eden ve gülen güzel gül çiçeklerinin müşahedesiyle aldığı zevk ve onlarla muhavere ve konuşmak ve dertlerini dökmekle aldığı telezzüzdür Demek onun nağamat-ı hazinanesi, hayvani teellümattan gelen teşekkiyat değil, belki ataya-yı Rahmaniyeden gelen bir teşekkürattır Bülbüle nahli, fahli, ankebut ve nemli, yani arı ve vasıta-i nesil erkek hayvan ve örümcek ve karınca ve hevam ve küçük hayvanların bülbüllerini kıyas et Her birinin amellerinin bülbül gibi çok gayeleri var Onlar için de birer maaş-ı cüzi hükmünde birer zevk-i mahsus, hizmetlerinin içinde dercedilmiştir O zevk ile, sanat-ı Rabbaniyedeki mühim gayelere hizmet ediyorlar Nasıl ki, bir sefine-i Sultaniyede bir nefer dümencilik edip bir cüzi maaş alır Öyle de, hizmet-i Sübhaniyede bulunan bu hayvanatın birer cüzi maaşları vardır Bülbül bahsine bir tetimme Sakın zannetme ki, bu ilan ve dellallık ve tesbihatın nağamatıyla teganni, bülbüle mahsustur Belki ekser envaın her bir nevinin bülbül-misali bir sınıfı var ki, o nevin en latif hissiyatını, en latif bir tesbih ile en latif secalarla temsil edecek birer latif ferdi veya efradı bulunur Hususan sinek ve böceklerin bülbülleri hem çoktur, hem çeşit çeşittirler ki, onlar bütün kulağı bulunanların en küçük hayvandan en büyüğüne kadar olanların başlarında tesbihatlarını güzel secalarla onlara işittirip onları mütelezziz ediyorlar Onlardan bir kısmı leylidir Gecede sükuta dalan ve sükunete giren bütün küçük hayvanların kaside-han enisleri, gecenin sükunetinde ve mevcudatın sükutunda onların tatlı sözlü nutuk-hanlarıdır Ve o meclis-i halvette olan zikr-i hafinin dairesinde birer kutubdur ki, her birisi onu dinler kendi kalbleriyle Fatır-ı Zülcelallerine bir nevi zikir ve tesbih ederler Diğer bir kısmı, neharidir Gündüzde ağaçların minberlerinde, bütün zihayatların başlarında, yaz ve bahar mevsimlerinde yüksek avazlarıyla, latif nağamat ile, secalı tesbihat ile Rahmanurrahimin rahmetini ilan ediyorlar Güya bir zikr-i cehri halkasının bir reisi gibi işitenlerin cezbelerini tahrik ediyorlar ki, o vakit işitenlerin her birisi lisan-ı mahsusuyla ve bir avaz-ı hususi ile Fatır-ı Zülcelalinin zikrine başlar Demek, her bir nevi mevcudatın, hatta yıldızların da bir ser-zakiri ve nur-efşan bir bülbülü var Fakat, bütün bülbüllerin en efdali ve en eşrefi ve en münevveri ve en bahiri ve en azimi ve en kerimi ve sesçe en yüksek ve vasıfça en parlak ve zikirce en etemm ve şükürce en eamm ve mahiyetçe en ekmel ve suretçe en ecmel, kainat bostanında, arz ve semavatın bütün mevcudatını latif secaatıyla, leziz nağamatıyla, ulvi tesbihatıyla vecde ve cezbeye getiren, nev-i beşerin andelib-i zişanı ve beni-Âdemin bülbül-ü zül-Kuranı Muhammed-i Arabidir عَلَيْهِ وَ عَلَى اَلِهِ وَ اَمْثَالِهِ اَفْضَلُ الصَّلاَةِ وَ اَجْمَلُ التَّسْلِيمَاتِ Elhasıl Kainat sarayında hizmet eden hayvanat, kemal-i itaatle evamir-i tekviniyyeye imtisal edip, fıtratlarındaki gayeleri güzel bir vecihle ve Cenab-ı Hakkın namıyla izhar ederek hayatlarının vazifelerini bedi bir tarz ile Cenab-ı Hakkın kuvvetiyle işlemekle ettikleri tesbihat ve ibadat, onların hedaya ve tahiyyatlarıdır ki Fatır-ı Zülcelal ve Vahib-i Hayat dergahına takdim ediyorlar Üçüncü kısım ameleleri Nebatat ve cemadattır Onların cüz-i ihtiyarileri olmadığı için, maaşları yoktur Amelleri halisen livechillahtır ve Cenab-ı Hakkın iradesiyle ve ismiyle ve hesabıyla ve havl ve kuvvetiyledir Fakat nebatatın gidişatlarından hissolunuyor ki, onların vezaif-i telkih ve tevlidde ve meyvelerin terbiyesinde bir çeşit telezzüzatları var Fakat hiç teellümata mazhar değiller Hayvan muhtar olduğu için, lezzet ile beraber elemi de var Cemadat ve nebatatın amellerinde ihtiyar gelmediği için, eserleri de ihtiyar sahibi olan hayvanların amellerinden daha mükemmel oluyor İhtiyar sahibi olanların içinde, arı emsali gibi vahy ve ilham ile tenevvür edenlerin amelleri, cüz-i ihtiyarisine itimad edenlerin amellerinden daha mükemmeldir Yeryüzünün tarlasında nebatatın her bir taifesi, lisan-ı hal ve istidad diliyle Fatır-ı Hakimden sual ediyorlar, dua ediyorlar ki “Ya Rabbena Bize kuvvet ver ki, yeryüzünün her bir tarafında taifemizin bayrağını dikmekle Saltanat-ı Rububiyetini lisanımızla ilan edelim ve ruy-i arz mescidinin her bir köşesinde sana ibadet etmek için bize tevfik ver ve meşhergah-ı arzın her bir tarafında senin Esma-i Hüsnanın nakışlarını, senin bedi ve antika sanatlarını kendi lisanımızla teşhir etmek için bize bir revaç ve seyahata iktidar ver” derler Fatır-ı Hakim onların manevi dualarını kabul edip ki, bir taifenin tohumlarına kıldan kanatçıklar verir her tarafa uçup gidiyorlar Taifeleri namına Esma-i İlahiyyeyi okutturuyorlar Ekser dikenli nebatat ve bir kısım sarı çiçeklerin tohumları gibi Ve bir kısmına da, insana lazım veya hoşuna gidecek güzel et veriyor İnsanı ona hizmetkar edip her tarafa ekiyor Bazı taifelerine de, hazmolmayacak sert bir kemik üstünde hayvanlar yutacak bir et veriyor ki, hayvanlar onu çok taraflara dağıtıyorlar Bazılara da, çengelcikleri verip her temas edene yapışıyor Başka yerlere giderek taifesinin bayrağını dikerler, Sani-i Zülcelalin antika sanatını teşhir ediyorlar Ve bir kısmına da, acı düğelek denilen nebatat gibi saçmalı tüfek gibi bir kuvvet verir ki, vakti geldiği zaman onun meyvesi olan hıyarcık düşer, saçmalar gibi birkaç metre yerlere tohumcuklarını atar, zereder Fatır-ı Zülcelalin zikir ve tesbihini kesretli lisanlarla söylettirmeye çalışırlar ve hakeza kıyas et Fatır-ı Hakim ve Kadir-i Alim, kemal-i intizamla her şeyi güzel yaratmış, güzel teçhiz etmiş, güzel gayelere tevcih etmiş, güzel vazifelerle tavzif etmiş, güzel tesbihat yaptırıyor, güzel ibadet ettiriyor Ey insan İnsan isen, şu güzel işlere, tabiatı, tesadüfü, abesiyeti, dalaleti karıştırma çirkin etme, çirkin yapma, çirkin olma Dördüncü kısım İnsandır Şu kainat sarayında bir nevi hademe olan insanlar, hem melaikeye benzer, hem hayvanata benzer Melaikeye, ubudiyet-i külliyede, nezaretin şümulünde marifetin ihatasında, Rububiyetin dellallığında meleklere benzer Belki insan daha camidir Fakat insanın şerire ve iştihalı bir nefsi bulunduğundan, melaikenin hilafına olarak pek mühim terakkiyat ve tedenniyata mazhardır Hem insan, amelinde nefsi için bir haz ve zatı için bir hisse aradığı için hayvana benzer Öyle ise, insanın iki maaşı var Biri cüzidir, hayvanidir, muacceldir İkincisi melekidir, küllidir, müecceldir Şimdi, insanın vazifesiyle maaşı ve terakkiyat ve tedenniyatı, geçen Yirmiüç aded Sözlerde kısmen geçmiştir Hususan Onbirinci ve Yirmiüçüncüde daha ziyade beyan edilmiş Onun için şurada ihtisar ederek kapıyı kapıyoruz Erhamürrahiminden rahmet kapılarını bize açmasını ve şu Sözün tekmiline tevfikini refik eylemesini niyaz ile, kusurumuzun ve hatamızın afvını taleb ile hatmediyoruz", + "gaye": "Kainattaki her şeyin Allah'a secde ve ibadet edişinin farklı şekillerini, bu ibadetlerin hikmetlerini ve canlıların yaratılış gayelerini anlamak.", + "konular": [ + "Kainattaki varlıkların Allah'a secde ve ibadetleri", + "İbadetlerin farklılık ve çeşitlilikleri", + "Meleklerin ibadet ve vazifeleri", + "Hayvanatın ibadet ve vazifeleri", + "Nebatat ve cemadatın ibadet ve vazifeleri", + "İnsanın ibadet ve vazifeleri", + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) kainattaki konumu", + "Yaratılışın hikmetleri", + "Kudret ve rahmetin tecellileri" + ], + "kavramlar": [ + "Secde", + "İbadet", + "Hamd", + "Tesbih", + "Esma", + "Melek", + "Hayvanat", + "Nebatat", + "Cemadat", + "Malik-ül Mülk", + "Rububiyet", + "Marifet", + "Muhabbet", + "Sultan", + "İhtiyar", + "Vahiy", + "İlham", + "Rahman", + "Rahim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Secde", + "vecize": "Ey insan İnsan isen, şu güzel işlere, tabiatı, tesadüfü, abesiyeti, dalaleti karıştırma çirkin etme, çirkin yapma, çirkin olma.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "BEŞİNCİ DAL" + ], + "title": "BEŞİNCİ DAL", + "content": "Beşinci Dalın “Beş Meyvesi” var", + "gaye": "Beşinci Dalın 'Beş Meyvesi' olduğu bilgisinin aktarılması ve bu 'meyvelerin' neyi temsil ettiğinin anlaşılması için bir giriş cümlesi olması muhtemeldir. Metin parçası kısa olduğu için derinlemesine bir gaye çıkarımı zor.", + "konular": [ + "Risale-i Nur'un yapısı", + "Beşinci Dal", + "Beş Meyve" + ], + "kavramlar": [ + "Risale", + "Dal", + "Meyve" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Meyvesi", + "vecize": "Yok", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "BEŞİNCİ DAL", + "Birinci Meyve" + ], + "title": "Birinci Meyve", + "content": "Ey nefisperest nefsim, ey dünyaperest arkadaşım Muhabbet, şu kainatın bir sebeb-i vücududur Hem şu kainatın rabıtasıdır Hem şu kainatın nurudur, hem hayatıdır İnsan, kainatın en cami bir meyvesi olduğu için, kainatı istila edecek bir muhabbet o meyvenin çekirdeği olan kalbine dercedilmiştir İşte şöyle nihayetsiz bir muhabbete layık olacak, nihayetsiz bir kemal sahibi olabilir İşte ey nefis ve ey arkadaş İnsanın havfe ve muhabbete alet olacak iki cihaz, fıtratında dercolunmuştur Alaküllihal o muhabbet ve havf, ya halka veya Halıka müteveccih olacak Halbuki halktan havf ise, elim bir beliyyedir Halka muhabbet dahi, belalı bir musibettir Çünki Sen öylelerden korkarsın ki, sana merhamet etmez veya senin istirhamını kabul etmez Şu halde havf, elim bir beladır Muhabbet ise, sevdiğin şey, ya seni tanımaz, Allaha ısmarladık demeyip gider -Gençliğin ve malın gibi- Ya muhabbetin için seni tahkir eder Görmüyor musun ki, mecazi aşklarda yüzde doksandokuzu, maşukundan şikayet eder Çünki Samed ayinesi olan batın-ı kalb ile sanem-misal dünyevi mahbublara perestiş etmek, o mahbubların nazarında sakildir ve istiskal eder, reddeder Zira fıtrat, fıtri ve layık olmayan şeyi reddeder, atar Şehvani sevmekler, bahsimizden hariçtir Demek sevdiğin şeyler ya seni tanımıyor, ya seni tahkir ediyor, ya sana refakat etmiyor Senin rağmına müfarakat ediyor Madem öyledir bu havf ve muhabbeti, öyle birisine tevcih et ki, senin havfın lezzetli bir tezellül olsun Muhabbetin, zilletsiz bir saadet olsun Evet Halık-ı Zülcelalinden havf etmek, Onun rahmetinin şefkatına yol bulup iltica etmek demektir Havf, bir kamçıdır Onun rahmetinin kucağına atar Malumdur ki, bir valide, mesela bir yavruyu korkutup sinesine celbediyor O korku, o yavruya gayet lezzetlidir Çünki Şefkat sinesine celbediyor Halbuki, bütün validelerin şefkatleri, rahmet-i İlahiyenin bir lemasıdır Demek havfullahta bir azim lezzet vardır Madem havfullahın böyle lezzeti bulunsa, muhabbetullahta ne kadar nihayetsiz lezzet bulunduğu malum olur Hem Allahtan havf eden, başkaların kasavetli, belalı havfından kurtulur Hem Allah hesabına olduğu için mahlukata ettiği muhabbet dahi firaklı, elemli olmuyor Evet insan evvela nefsini sever Sonra akaribini, sonra milletini, sonra zihayat mahlukları, sonra kainatı, dünyayı sever Bu dairelerin her birisine karşı alakadardır Onların lezzetleriyle mütelezziz ve elemleriyle müteellim olabilir Halbuki şu herc ü merc alemde ve rüzgar deveranında hiçbir şey kararında kalmadığından biçare kalb-i insan, her vakit yaralanıyor Elleri yapıştığı şeylerle, o şeyler gidip ellerini paralıyor, belki koparıyor Daima ızdırab içinde kalır, yahut gaflet ile sarhoş olur Madem öyledir, ey nefis Aklın varsa, bütün o muhabbetleri topla, hakiki sahibine ver, şu belalardan kurtul Şu nihayetsiz muhabbetler, nihayetsiz bir kemal ve cemal sahibine mahsustur Ne vakit hakiki sahibine verdin, o vakit bütün eşyayı Onun namıyla ve Onun ayinesi olduğu cihetle ızdırabsız sevebilirsin Demek şu muhabbet, doğrudan doğruya kainata sarfedilmemek gerektir Yoksa muhabbet en leziz bir nimet iken, en elim bir nıkmet olur Bir cihet kaldı ki, en mühimi de odur ki, ey nefis Sen, muhabbetini kendi nefsine sarfediyorsun Sen, kendi nefsini kendine mabud ve mahbub yapıyorsun Her şeyi nefsine feda ediyorsun, adeta bir nevi Rububiyet veriyorsun Halbuki muhabbetin sebebi, ya kemaldir zira kemal zatında sevilir Yahut menfaattır, yahut lezzettir veyahut hayriyettir, ya bunlar gibi bir sebeb tahtında muhabbet edilir Şimdi ey nefis Birkaç Sözde kati isbat etmişiz ki asıl mahiyetin kusur, naks, fakr, acizden yoğrulmuştur ki zulmet, karanlığın derecesi nisbetinde nurun parlaklığını gösterdiği gibi, zıddiyyet itibariyle sen, onlarla Fatır-ı Zülcelalin kemal, cemal, kudret ve rahmetine ayinedarlık ediyorsun Demek ey nefis Nefsine muhabbet değil, belki adavet etmelisin veyahut acımalısın veyahut mutmainne olduktan sonra şefkat etmelisin Eğer nefsini seversen, çünki Senin nefsin lezzet ve menfaatin menşeidir, Sen de lezzet ve menfaatin zevkine meftunsun O zerre hükmünde olan lezzet ve menfaat-ı nefsiyeyi, nihayetsiz lezzet ve menfaatlere tercih etme Yıldız böceği gibi olma Çünki o, bütün ahbabını ve sevdiği eşyayı karanlığın vahşetine gark eder, nefsinde bir lemacık ile iktifa eder Zira nefsi olan lezzet ve menfaatinle beraber bütün alakadar olduğun ve bütün menfaatleriyle intifa ettiğin ve saadetleriyle mesud olduğun mevcudatın ve bütün kainatın menfaatleri, nimetleri, iltifatına tabi bir Mahbub-u Ezeliyi sevmekliğin lazımdır Ta, hem kendinin, hem bütün onların saadetleriyle mütelezziz olasın Hem Kemal-i Mutlakın muhabbetinden aldığın nihayetsiz bir lezzeti alasın Zaten sana, sende senin nefsine olan şedid muhabbetin, Onun zatına karşı muhabbet-i zatiyedir ki, sen su-i istimal edip kendi zatına sarfediyorsun Öyle ise nefsindeki eneyi yırt, hüveyi göster ve kainata dağınık bütün muhabbetlerin, Onun esma ve sıfatına karşı verilmiş bir muhabbettir Sen su-i istimal etmişsin, cezasını da çekiyorsun Çünki Yerinde sarfolunmayan bir muhabbet-i gayr-ı meşruanın cezası, merhametsiz bir musibettir Rahmanürrahim ismiyle, hurilerle müzeyyen Cennet gibi senin bütün arzularına cami bir meskeni, senin cismani hevesatına ihzar eden ve sair Esmasıyla senin ruhun, kalbin, sırrın, aklın ve sair letaifin arzularını tatmin edecek ebedi ihsanatını o Cennette sana müheyya eden ve her bir isminde manevi çok hazine-i ihsan ve kerem bulunan bir Mahbub-u Ezelinin, elbette bir zerre muhabbeti, kainata bedel olabilir Kainat Onun bir cüzi tecelli-i muhabbetine bedel olamaz Öyle ise o Mahbub-u Ezelinin kendi Habibine söylettirdiği şu Ferman-ı Ezeliyi dinle, ittiba et اِنْ كُنْتُمْ ُتحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ", + "gaye": "İnsanın fıtratına yerleştirilmiş muhabbet ve korku duygularının gerçek sahibine, yani Allah'a yönlendirilerek dünya sıkıntılarından kurtulması ve hakiki saadete ulaşması gerektiğinin anlatılması.", + "konular": [ + "Muhabbetin kainattaki yeri ve önemi", + "İnsanın fıtratındaki muhabbet ve havf (korku) duyguları", + "Halka yönelen korku ve muhabbetin olumsuz sonuçları", + "Hâlık'a (Allah'a) yönelen korku ve muhabbetin lezzeti ve faydaları", + "Nefsin aşırı sevilmesinin tehlikesi ve yanlışlığı", + "Gerçek muhabbet sahibinin Allah olduğu", + "Kainattaki muhabbetin Allah'ın isim ve sıfatlarına ait olması", + "Gayrimeşru muhabbetin cezası", + "Hz. Muhammed'e (sav) ittiba etmenin Allah sevgisine ulaşmanın yolu olduğu" + ], + "kavramlar": [ + "Muhabbet", + "Havf", + "Hâlık", + "Nefis", + "Kemal", + "Cemal", + "Rahmet", + "Fıtrat", + "İhsan", + "Samed", + "Rububiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muhabbet", + "vecize": "Madem öyledir, ey nefis! Aklın varsa, bütün o muhabbetleri topla, hakiki sahibine ver, şu belalardan kurtul.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "BEŞİNCİ DAL", + "İkinci Meyve" + ], + "title": "İkinci Meyve", + "content": "Ey nefis Ubudiyet, mukaddeme-i mükafat-ı lahika değil, belki netice-i nimet-i sabıkadır Evet biz ücretimizi almışız Ona göre hizmetle ve ubudiyetle muvazzafız Çünki Ey nefis Hayr-ı mahz olan vücudu sana giydiren Halık-ı Zülcelal, sana iştihalı bir mide verdiğinden Rezzak ismiyle bütün matumatı bir sofra-i nimet içinde senin önüne koymuştur Sonra sana hassasiyetli bir hayat verdiğinden, o hayat dahi bir mide gibi rızık ister Göz, kulak gibi bütün duyguların, eller gibidir ki, ruy-i zemin kadar geniş bir sofra-i nimeti, o ellerin önüne koymuştur Sonra manevi çok rızık ve nimetler isteyen insaniyeti sana verdiğinden, alem-i mülk ve melekut gibi geniş bir sofra-i nimet, o mide-i insaniyetin önüne ve aklın eli yetişecek nisbette sana açmıştır Sonra nihayetsiz nimetleri isteyen ve hadsiz rahmetin meyveleriyle tegaddi eden ve insaniyet-i kübra olan İslamiyeti ve imanı sana verdiğinden, daire-i mümkinat ile beraber Esma-i Hüsna ve sıfat-ı mukaddesenin dairesine şamil bir sofra-i nimet ve saadet ve lezzet sana fethetmiştir Sonra imanın bir nuru olan muhabbeti sana vermekle, gayr-ı mütenahi bir sofra-i nimet ve saadet ve lezzet sana ihsan etmiştir Yani, cismaniyetin itibariyle küçük, zaif, aciz, zelil, mukayyed, mahdud bir cüzsün Onun ihsanıyla cüzi bir cüzden, külli bir küll-ü nurani hükmüne geçtin Zira hayatı sana vermekle, cüziyetten bir nevi külliyete ve insaniyeti vermekle hakiki külliyete ve İslamiyeti vermekle ulvi ve nurani bir külliyete ve marifet ve muhabbeti vermekle muhit bir nura seni çıkarmış İşte ey nefis Sen bu ücreti almışsın Ubudiyet gibi lezzetli, nimetli, rahatlı, hafif bir hizmetle mükellefsin Halbuki, buna da tenbellik ediyorsun Eğer yarım yamalak yapsan da, güya eski ücretleri kafi gelmiyormuş gibi, çok büyük şeyleri mütehakkimane istiyorsun Ve hem “Niçin duam kabul olmadı” diye nazlanıyorsun Evet, senin hakkın naz değil, niyazdır Cenab-ı Hak Cenneti ve saadet-i ebediyeyi, mahz-ı fazl ve keremiyle ihsan eder Sen, daima rahmet ve keremine iltica et Ona güven ve şu fermanı dinle قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ Eğer desen “Şu külli hadsiz nimetlere karşı nasıl şu mahdud ve cüzi şükrümle mukabele edebilirim” Elcevab Külli bir niyetle, hadsiz bir itikad ile Mesela Nasılki bir adam beş kuruş kıymetinde bir hediye ile, bir padişahın huzuruna girer ve görür ki, Her biri milyonlara değer hediyeler, makbul adamlardan gelmiş, orada dizilmiş Onun kalbine gelir “Benim hediyem hiçtir, ne yapayım” Birden der “Ey seyyidim Bütün şu kıymetdar hediyeleri kendi namıma sana takdim ediyorum Çünki Sen onlara layıksın Eğer benim iktidarım olsaydı, bunların bir mislini sana hediye ederdim” İşte hiç ihtiyacı olmayan ve raiyetinin derece-i sadakat ve hürmetlerine alamet olarak hediyelerini kabul eden o padişah, O biçarenin o büyük ve külli niyetini ve arzusunu ve o güzel ve yüksek itikad liyakatını, en büyük bir hediye gibi kabul eder Aynen öyle de Âciz bir abd, namazında “Ettahiyyatü lillah” der Yani Bütün mahlukatın hayatlarıyla sana takdim ettikleri hediye-i ubudiyetlerini, ben kendi hesabıma, umumunu sana takdim ediyorum Eğer elimden gelseydi, onlar kadar tahiyyeler sana takdim edecektim Hem sen onlara, hem daha fazlasına layıksın İşte şu niyet ve itikad, pek geniş bir şükr-ü küllidir Nebatatın tohumları ve çekirdekleri, onların niyetleridir Hem mesela Kavun, kalbinde nüveler suretinde bin niyyet eder ki, “Ya Halıkım Senin Esma-i Hüsnanın nakışlarını yerin bir çok yerlerinde ilan etmek isterim” Cenab-ı Hak gelecek şeylerin nasıl geleceklerini bildiği için, onların niyetlerini bilfiil ibadet gibi kabul eder “Müminin niyeti, amelinden hayırlıdır” Şu sırra işaret eder Hem سُبْحَانَكَ وَ بِحَمْدِكَ عَدَدَ خَلْقِكَ وَ رِضَآءَ نَفْسِكَ وَ زِنَةِ عَرْشِكَ وَ مِدَادِكَلِمَاتِكَ وَ نُسَبِّحُكَ بِجَمِيعِ تَسْبِحَاتِ اَنْبِيَآئِكَ وَ اَوْلِيَآئِكَ وَ مَلئِكَتِكَ gibi hadsiz adedle tesbih etmenin hikmeti şu sırdan anlaşılır Hem nasıl bir zabit, bütün neferatının yekun hizmetlerini kendi namına padişaha takdim eder Öyle de Mahlukata zabitlik eden ve hayvanat ve nebatata kumandanlık yapan ve mevcudat-ı arziyyeye halifelik etmeye kabil olan ve kendi hususi aleminde kendini herkese vekil telakki eden insan, اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعِينُ der Bütün halkın ibadetlerini ve istianelerini, kendi namına Mabud-u Zülcelale takdim eder Hem سُبْحَانَكَ بِجَمِيعِ تَسْبِحَاتِ جَمِيعِ مَخْلُوقَاتِكَ وَ بِاَلْسِنَةِ جَمِيعِ مَصْنُوعَاتِكَ der Bütün mevcudatı kendi hesabına söylettirir Hem اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ بِعَدَدِ ذَرَّاتِ الْكَآئِنَاتِ وَ مُرَكَّبَاتِهَا der Her şey namına bir salavat getirir Çünki her şey, Nur-u Ahmedi ASM ile alakadardır İşte tesbihatta, salavatlarda hadsiz adedlerin hikmetini anla", + "gaye": "Ubûdiyetin mahiyeti, nimete şükür ve ihsan-ı ilahiye karşı aczin külli niyet ve itikad ile nasıl giderileceği ve duanın kabulü meselesi hakkında nefsi ikaz etmek.", + "konular": [ + "Ubûdiyetin mükafattan önce bir nimet olduğu", + "Allah'ın insana bahşettiği sayısız nimetler (vücut, mide, hayat, duyular, insaniyet, İslamiyet, iman, muhabbet)", + "İnsanın acizliğine rağmen Allah'ın ihsanıyla kazandığı külliyet", + "Ubûdiyetin lezzetli, nimetli, rahat ve hafif bir hizmet olduğu", + "Nefsin tembelliği ve hakkı olmayan büyük şeyleri istemesi", + "Duânın kabulü meselesi ve niyazın önemi", + "Cennet ve saadet-i ebediyenin Allah'ın fazlı ve keremiyle ihsan edilmesi", + "Sınırsız nimetlere karşı sınırlı şükrün nasıl yapılabileceği", + "Külli niyet ve itikad ile şükür ve ibadetin mahiyeti", + "Ettahiyyatü lillah'ın manası ve külli ibadetleri temsilen takdim", + "Nebatatın niyetleri ve bu niyetlerin ibadet hükmünde olması", + "Müminin niyetinin amelinden hayırlı olması sırrı", + "Hadsiz adedle tesbih etmenin hikmeti", + "İnsanın mahlukata vekil olarak ibadet ve istianeyi takdim etmesi", + "Her şeyin namına salavat getirmenin hikmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Ubûdiyet", + "Mükafat", + "Nimet", + "Şükür", + "Halık", + "Rezzak", + "Hayat", + "İnsaniyet", + "İslamiyet", + "İman", + "Muhabbet", + "Cismaniyet", + "Aciz", + "Külliyet", + "Niyaz", + "Fadl", + "Kerem", + "Rahmet", + "Niyet", + "İtikad", + "Tevhid", + "Tesbih", + "Salavat", + "Nefis" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Nimet", + "vecize": "Ey nefis Ubûdiyet, mukaddeme-i mükafat-ı lahika değil, belki netice-i nimet-i sabıkadır. Evet biz ücretimizi almışız. Ona göre hizmetle ve ubudiyetle muvazzafız.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "BEŞİNCİ DAL", + "Üçüncü Meyve" + ], + "title": "Üçüncü Meyve", + "content": "Ey nefis Az bir ömürde hadsiz bir amel-i uhrevi istersen ve her bir dakika-i ömrünü bir ömür kadar faideli görmek istersen ve adetini ibadete ve gafletini huzura kalbetmeyi seversen, Sünnet-i Seniyeye ittiba et Çünki Bir muamele-i şeriyeye tatbik-i amel ettiğin vakit, bir nevi huzur veriyor Bir nevi ibadet oluyor Uhrevi çok meyveler veriyor Mesela Bir şeyi satın aldın Îcab ve kabul-i şeriyeyi tatbik ettiğin dakikada, o adi alış-verişin bir ibadet hükmünü alır O tahattur-u hükm-ü şeri bir tasavvur-u vahiy verir O dahi, Şarii düşünmekle bir teveccüh-ü İlahi verir O dahi, bir huzur verir Demek Sünnet-i Seniyeye tatbik-i amel etmekle bu fani ömür, baki meyveler verecek ve bir hayat-ı ebediyeye medar olacak olan faideler elde edilir فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِىِّ اْلاُمِّىِّ الَّذِى يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ fermanını dinle Şeriat ve Sünnet-i Seniyenin ahkamları içinde cilveleri intişar eden Esma-i Hüsnanın her bir isminin feyz-i tecellisine bir mazhar-ı cami olmağa çalış", + "gaye": "Kısa ömrü ebedi faydalara dönüştürmek ve gafleti huzura çevirmek için Sünnet-i Seniyeye uymanın gerekliliği ve faziletlerinin kavranması", + "konular": [ + "Sünnet-i Seniyeye ittibanın önemi", + "Kısa ömrün ebedi faydalara dönüştürülmesi", + "Gafletin huzura çevrilmesi", + "Adetlerin ibadete dönüşmesi", + "Şer'i muamelelerin ibadet hükmü alması", + "Esma-i Hüsna'nın tecellilerine mazhar olma" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Ömür", + "Amel-i uhrevi", + "Sünnet-i Seniye", + "Huzur", + "İbadet", + "Şeriat", + "Vahiy", + "Teveccüh-ü İlahi", + "Esma-i Hüsna", + "Feyiz", + "Tecelli" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Sünnet", + "vecize": "Demek Sünnet-i Seniyeye tatbik-i amel etmekle bu fani ömür, baki meyveler verecek ve bir hayat-ı ebediyeye medar olacak olan faideler elde edilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "BEŞİNCİ DAL", + "Dördüncü Meyve" + ], + "title": "Dördüncü Meyve", + "content": "Ey nefis Ehl-i dünyaya, hususan ehl-i sefahete, hususan ehl-i küfre bakıp suri zinet ve aldatıcı gayr-ı meşru lezzetlerine aldanıp taklid etme Çünki Sen onları taklid etsen, onlar gibi olamazsın Pek çok sukut edeceksin Hayvan dahi olamazsın Çünki Senin başındaki akıl, meşum bir alet olur Senin başını daima döğecektir Mesela Nasıl ki bir saray bulunsa, büyük bir dairesinde büyük bir elektrik lambası bulunur O elektrikten teşaub etmiş ve onunla bağlı küçük küçük elektrikler, küçük menzillere taksim edilmiş Şimdi birisi o büyük elektrik lambasının düğmesini çevirip ziyayı kapatsa, bütün menziller derin bir karanlık içine ve bir vahşete düşer Ve başka sarayda büyük elektrik lambasıyla merbut olmayan küçük elektrik lambaları, her menzilde bulunuyor O saray sahibi büyük elektrik lambasının düğmesini çevirerek kapatsa, sair menzillerde ışıklar bulunabilir Onunla işini görebilir, hırsızlar istifade edemezler İşte ey nefsim Birinci saray, bir müslümandır Hazret-i Peygamber Aleyhissalatü Vesselam, onun kalbinde o büyük elektrik lambasıdır Eğer Onu unutsa, eliyazübillah kalbinden Onu çıkarsa, hiçbir peygamberi daha kabul edemez Belki hiçbir kemalatın yeri ruhunda kalamaz, hatta Rabbini de tanımaz Mahiyetindeki bütün menziller ve latifeler, karanlığa düşer ve kalbinde müdhiş bir tahribat ve vahşet oluyor Acaba bu tahribat ve vahşete mukabil hangi şeyi kazanıp ünsiyet edebilirsin Hangi menfaati bulup o tahribat zararını onunla tamir edersin Halbuki ecnebiler, o ikinci saraya benzerler ki, Hazret-i Peygamber Aleyhissalatü Vesselamın nurunu kalblerinden çıkarsalar da, kendilerince bazı nurlar kalabilir veya kalabilir zannederler Onların manevi kemalat-ı ahlakiyelerine medar olacak Hazret-i Musa ve İsa Aleyhimesselama bir nevi imanları ve Halıklarına bir çeşit itikadları kalabilir Ey nefs-i emmare Eğer desen “Ben, ecnebi değil, hayvan olmak isterim” Sana kaç defa söylemiştim “Hayvan gibi olamazsın Zira kafandaki akıl olduğu için, o akıl geçmiş elemleri ve gelecek korkuları tokatıyla senin yüzüne, gözüne, başına çarparak dövüyor Bir lezzet içinde bin elem katıyor Hayvan ise, elemsiz güzel bir lezzet alır, zevkeder Öyle ise, evvela aklını çıkar at, sonra hayvan ol Hem كَاْلاَنْعَامِ بَل هُمْ اَضَلُّ sille-i tedibini gör”", + "gaye": "Ehl-i dünyaya, özellikle küfür ehlinin sahte cazibelerine aldanıp onları taklit etmenin tehlikelerini ve neticelerini açıklamak, hakiki saadetin iman ve peygamber (sav) yolunda olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Ehl-i dünyanın süslerine ve haram lezzetlerine aldanmama", + "Taklit etmenin olumsuz sonuçları", + "Akılın doğru kullanılmaması durumunda zararlı bir araca dönüşmesi", + "Peygamberin (sav) kalpteki yeri ve önemi", + "İmansızlığın ruhsal tahribatı", + "Müslüman ile ecnebi arasındaki fark", + "Hayvan olmanın imkansızlığı ve akılın rolü" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Sefahet", + "Küfür", + "Taklit", + "Akıl", + "Vahşet", + "Tahribat", + "İman", + "Peygamber", + "Kemalat", + "İtikad", + "Hayvan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Taklit", + "vecize": "Çünki Senin başındaki akıl, meşum bir alet olur Senin başını daima döğecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidördüncü Söz", + "BEŞİNCİ DAL", + "Beşinci Meyve" + ], + "title": "Beşinci Meyve", + "content": "Ey nefis Mükerreren söylediğimiz gibi insan, şecere-i hilkatin meyvesi olduğundan, meyve gibi en uzak ve en cami ve umuma bakar ve umumun cihet-ül vahdetini içinde saklar bir kalb çekirdeğini taşıyan ve yüzü kesrete, fenaya, dünyaya bakan bir mahluktur Ubudiyet ise, onun yüzünü fenadan bekaya, halktan Hakka, kesretten vahdete, müntehadan mebdee çeviren bir hayt-ı vuslat, yahut mebde ve münteha ortasında bir nokta-i ittisaldir Nasıl ki tohum olacak kıymettar bir meyve-i zişuur, ağacın altındaki ziruhlara baksa, güzelliğine güvense, kendini onların ellerine atsa veya gaflet edip düşse, onların ellerine düşecek, parçalanacak, adi bir tek meyve gibi zayi olacak Eğer o meyve, nokta-i istinadını bulsa, içindeki çekirdek, bütün ağacın cihet-ül vahdetini tutmakla beraber ağacın bekasına ve hakikatının devamına vasıta olacağını düşünebilse, o vakit o tek meyve içinde birtek çekirdek, bir hakikat-ı külliye-i daimeye, bir ömr-ü baki içinde mazhar oluyor Öyle de İnsan, eğer kesrete dalıp kainat içinde boğulup dünyanın muhabbetiyle sersem olarak fanilerin tebessümlerine aldansa, onların kucaklarına atılsa, elbette nihayetsiz bir hasarete düşer Hem fena, hem fani, hem ademe düşer Hem manen kendini idam eder Eğer lisan-ı Kurandan kalb kulağıyla iman derslerini işitip başını kaldırsa, vahdete müteveccih olsa, ubudiyyetin miracıyla arş-ı kemalata çıkabilir Baki bir insan olur Ey nefsim Madem hakikat böyledir ve madem Millet-i İbrahimiyedensin AS İbrahimvari لآَاُحِبُّ اْلاَفِلِينَ de Ve Mahbub-u Bakiye yüzünü çevir ve benim gibi şöyle ağla Buradaki Farisi beyitler, Onyedinci Sözün ikinci makamında yazılmakla burada yazılmamıştır", + "gaye": "İnsanın kainattaki konumunu, dünyanın geçiciliğini ve ubudiyetin (kulluğun) önemini vurgulayarak, nefsi fani şeylere bağlanmaktan kurtarıp Baki olana yönlendirme.", + "konular": [ + "İnsanın kainattaki yeri ve önemi", + "Dünyanın geçiciliği ve fani şeylere aldanmanın zararları", + "Ubudiyetin (kulluğun) önemi ve kazandırdıkları", + "Nefsin terbiye edilmesi ve fani şeylerden uzaklaşması", + "Tevhid inancının gerekliliği", + "İbrahim A.S.'ın 'La uhibbu'l-afilin' (Batanları sevmem) prensibi" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "İnsan", + "Şecere-i Hilkat", + "Meyve", + "Kalp", + "Kesret", + "Fena", + "Bekaa", + "Ubudiyet", + "Vahdet", + "İman", + "Hasaret", + "Adem", + "Miraç", + "Kemalat", + "Baki", + "Afilin" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ubudiyet", + "vecize": "İnsan, eğer kesrete dalıp kainat içinde boğulup dünyanın muhabbetiyle sersem olarak fanilerin tebessümlerine aldansa, onların kucaklarına atılsa, elbette nihayetsiz bir hasarete düşer.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "Mu'cizat-ı Kur'aniye Risalesi" + ], + "title": "Mucizat-ı Kuraniye Risalesi", + "content": "Elde Kuran gibi bir mucize-i baki varken, Başka bürhan aramak aklıma zaid görünür Elde Kuran gibi bir bürhan-ı hakikat varken, Münkirleri ilzam için gönlüme sıklet mi gelir [İhtar Şu Sözün başında beş şuleyi yazmak niyet ettik Fakat Birinci Şulenin ahirlerinde eski hurufatla tabetmek için gayet süratle yazmağa mecbur olduk Hatta Bazı gün yirmi-otuz sahifeyi iki-üç saat içinde yazıyorduk Onun için üç Şuleyi ihtisaren, icmalen yazarak iki şuleyi de şimdilik terkettik Bana ait kusurlar ve noksaniyetler ve işkal ve hatalara nazar-ı insaf ve müsamaha ile bakmalarını ihvanlarımızdan bekleriz] Bu Mucizat-ı Kuraniye Risalesindeki ekser ayetlerin her biri, ya mülhidler tarafından medar-ı tenkid olmuş veya ehl-i fen tarafından itiraza uğramış veya cinni ve insi şeytanların vesvese ve şübhelerine maruz olmuş ayetlerdir İşte bu Yirmibeşinci Söz öyle bir tarzda o ayetlerin hakikatlarını ve nüktelerini beyan etmiş ki, ehl-i ilhad ve fennin kusur zannettikleri noktalar icazın lemaatı ve belagat-ı Kuraniyenin kemalatının menşeleri olduğu, ilmi kaideleriyle isbat edilmiş Bulantı vermemek için onların şübheleri zikredilmeden cevab-ı kati verilmiş وَ الشَّمْسُ َتجْرِى وَ الْجِبَالَ اَوْتَادًا gibi yalnız Yirminci Sözün Birinci Makamında üç-dört ayette şübheleri söylenmiş Hem bu Mucizat-ı Kuraniye Risalesi gerçi gayet muhtasar ve acele yazılmış ise de, fakat ilm-i belagat ve ulum-u Arabiye noktasında, alimlere hayret verecek derecede alimane ve derin ve kuvvetli bir tarzda beyan edilmiş Gerçi her bahsini her ehl-i dikkat tam anlamaz, istifade etmez Fakat o bahçede herkesin ehemmiyetli hissesi var Pek acele ve müşevveş haletler içinde telif edildiğinden ifade ve ibaresinde kusur var olmasıyla beraber ilim noktasında çok ehemmiyetli meselelerin hakikatını beyan etmişSaid Nursi Mucizat-ı Kuraniye Risalesi بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَاْلجِنُّ عَلَى اَنْ يَاْتُوا ِبمِثْلِ هَذَا اْلقُرْاَنِ لاَ يَاْتُونَ ِبمِثْلِهوَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا [Mahzen-i mucizat ve Mucize-i kübra-yı Ahmediye ASM olan Kuran-ı Hakim-i Muciz-ül Beyanın hadsiz vücuh-u icazından kırka yakın vücuh-u icaziyeyi arabi risalelerimde ve arabi Risale-i Nurda ve İşarat-ül İcaz namındaki tefsirimde ve geçen şu yirmidört Sözlerde işaretler etmişiz Şimdi onlardan yalnız beş vechini bir derece beyan ve sair vücuhu içlerinde icmalen dercederek ve bir mukaddeme ile onun tarif ve mahiyetine işaret edeceğiz] Mukaddeme Üç cüzdür", + "gaye": "Kuran'ın mucizevi yönlerini ve eşsizliğini vurgulayarak, ona karşı ileri sürülen şüphe ve itirazları çürütmek, iman ve hakikat arayışında Kuran'ın yeterliliğini ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın mucizevi doğası ve delil değeri", + "Kuran'a yöneltilen eleştirilere ve şüphelere cevaplar", + "İcaz-ı Kuran (Kuran'ın mucizeliği) kavramı", + "Risale-i Nur'un telif süreci ve zorlukları", + "Mucizat-ı Kuraniye Risalesi'nin amacı ve içeriği", + "Kuran'ın belagati ve ilmi incelikleri" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Mucize", + "Bürhan", + "Hakikat", + "İcaz", + "Belagat", + "Vesvese", + "Şüphe", + "Mülhid", + "Şeytan", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Mucize", + "vecize": "Elde Kuran gibi bir mucize-i baki varken, Başka bürhan aramak aklıma zaid görünür.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "Mu'cizat-ı Kur'aniye Risalesi", + "Birinci cüz'" + ], + "title": "Birinci cüz", + "content": "Kuran nedir Tarifi nasıldır Elcevab Ondokuzuncu Sözde beyan edildiği ve sair sözlerde isbat edildiği gibi Kuran, şu kitab-ı kebir-i kainatın bir tercüme-i ezeliyesi ve ayat-i tekviniyeyi okuyan mütenevvi dillerinin tercüman-ı ebedisi ve şu alem-i gayb ve şehadet kitabının müfessiri ve zeminde ve gökte gizli Esma-i İlahiyenin manevi hazinelerinin keşşafı ve sutur-u hadisatın altında muzmer hakaikın miftahı ve alem-i şehadette alem-i gaybın lisanı ve şu alem-i şehadet perdesi arkasında olan alem-i gayb cihetinden gelen iltifatat-ı ebediye-i Rahmaniye ve hitabat-ı ezeliye-i Sübhaniyyenin hazinesi ve şu İslamiyet alem-i manevisinin güneşi, temeli, hendesesi ve avalim-i uhreviyenin mukaddes haritası ve Zat ve Sıfat ve Esma ve şuun-u İlahiyenin kavl-i şarihi, tefsir-i vazıhı, bürhan-ı katıı, tercüman-ı satıı ve şu alem-i insaniyetin mürebbisi ve insaniyet-i kübra olan İslamiyetin ma ve ziyası ve nev-i beşerin hikmet-i hakikiyesi ve insaniyeti saadete sevkeden hakiki mürşidi ve hadisi ve insana hem bir kitab-ı şeriat, hem bir kitab-ı dua, hem bir kitab-ı hikmet, hem bir kitab-ı ubudiyet, hem bir kitab-ı emir ve davet, hem bir kitab-ı zikir, hem bir kitab-ı fikir, hem bütün insanın bütün hacat-ı maneviyesine merci olacak çok kitabları tazammun eden tek, cami bir Kitab-ı Mukaddestir Hem bütün evliya ve sıddıkin ve urefa ve muhakkikinin muhtelif meşreblerine ve ayrı ayrı mesleklerine, her birindeki meşrebin mezakına layık ve o meşrebi tenvir edecek ve her bir mesleğin mesakına muvafık ve onu tasvir edecek birer risale ibraz eden mukaddes bir kütübhane hükmünde bir Kitab-ı Semavidir", + "gaye": "Kuran'ın ne olduğunun, kapsamının ve insanlık için taşıdığı ehemmiyetinin tüm boyutlarıyla açıklanması", + "konular": [ + "Kuran'ın tarifi", + "Kainat kitabıyla Kuran arasındaki ilişki", + "Kuran'ın Esma-i İlahiye ve hakaikle ilişkisi", + "Kuran'ın alem-i gayb ve şehadetle ilişkisi", + "Kuran'ın Rahmaniyet ve Sübhaniyetle ilişkisi", + "Kuran'ın İslamiyet'teki yeri", + "Kuran'ın uhrevi alemlerle ilişkisi", + "Kuran'ın İlahî Zat, Sıfat ve Esma ile ilişkisi", + "Kuran'ın insanlığın terbiyesindeki rolü", + "Kuran'ın İslamiyet için önemi", + "Kuran'ın nev-i beşerin hikmeti olması", + "Kuran'ın insanlığın saadete sevk ediciliği", + "Kuran'ın farklı kitapları içermesi (şeriat, dua, hikmet, ubudiyet, emir, davet, zikir, fikir)", + "Kuran'ın manevi ihtiyaçlara merci olması", + "Kuran'ın evliya, sıddıkin, urefa ve muhakkikin için rehberliği" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Kainat", + "Tercüme-i Ezeliye", + "Ayat-i Tekviniye", + "Alem-i Gayb", + "Alem-i Şehadet", + "Esma-i İlahiye", + "Hakikat", + "Rahmaniyet", + "Sübhaniyet", + "İslamiyet", + "Ubudiyet", + "Şeriat", + "Hikmet", + "Dua", + "Zikir", + "Fikir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kuran", + "vecize": "Kuran, şu kitab-ı kebir-i kainatın bir tercüme-i ezeliyesi ve ayat-i tekviniyeyi okuyan mütenevvi dillerinin tercüman-ı ebedisidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "Mu'cizat-ı Kur'aniye Risalesi", + "İkinci cüz' ve tetimme-i tarif" + ], + "title": "İkinci cüz ve tetimme-i tarif", + "content": "Kuran, arş-ı azamdan, İsm-i azamdan, her ismin mertebe-i azamından geldiği için, Onikinci Sözde beyan ve isbat edildiği gibi Kuran, bütün alemlerin Rabbi itibariyle Allahın kelamıdır Hem bütün mevcudatın İlahı ünvanıyla Allahın fermanıdır Hem bütün Semavat ve Arzın Halıkı namına bir hitabdır Hem Rububiyet-i Mutlaka cihetinde bir mükalemedir Hem saltanat-ı amme-i Sübhaniye hesabına bir hutbe-i ezeliyedir Hem rahmet-i vasia-i muhita nokta-i nazarında bir defter-i iltifatat-ı Rahmaniyedir Hem uluhiyetin azamet-i haşmeti haysiyetiyle, başlarında bazan şifre bulunan bir muhabere mecmuasıdır Hem ism-i azamın muhitinden nüzul ile arş-ı azamın bütün muhatına bakan ve teftiş eden hikmetfeşan bir Kitab-ı Mukaddestir Ve şu sırdandır ki, Kelamullah ünvanı kemal-i liyakatla Kurana verilmiş ve daima da veriliyor Kurandan sonra sair enbiyanın kütüb ve suhufları derecesi gelir Sair nihayetsiz Kelimat-ı İlahiyyenin ise bir kısmı dahi has bir itibarla, cüzi bir ünvan ile, hususi bir tecelli ile, cüzi bir isim ile ve has bir rububiyyet ile ve mahsus bir saltanat ile ve hususi bir rahmet ile zahir olan ilhamat suretinde bir mükalemedir Melek ve beşer ve hayvanatın ilhamları, külliyet ve hususiyet itibariyle çok muhteliftir", + "gaye": "Kuran'ın Allah kelamı olma özelliğinin ve diğer ilahi kelamlarla arasındaki farkın açıklanması, Kuran'ın yüceliğinin ispatı.", + "konular": [ + "Kuran'ın arş-ı azamdan gelişi", + "Kuran'ın İsm-i azamdan gelişi", + "Kuran'ın Allah'ın bütün isimlerinin en yüksek mertebesinden gelişi", + "Kuran'ın bütün alemlerin Rabbi itibariyle Allah'ın kelamı olması", + "Kuran'ın bütün mevcudatın İlahı ünvanıyla Allah'ın fermanı olması", + "Kuran'ın bütün Semavat ve Arzın Halıkı namına bir hitap olması", + "Kuran'ın Rububiyet-i Mutlaka cihetinde bir mükaleme olması", + "Kuran'ın saltanat-ı amme-i Sübhaniye hesabına bir hutbe-i ezeliyye olması", + "Kuran'ın rahmet-i vasia-i muhita nokta-i nazarında bir defter-i iltifatat-ı Rahmaniyye olması", + "Kuran'ın uluhiyetin azamet-i haşmeti haysiyetiyle bir muhabere mecmuası olması", + "Kuran'ın ism-i azamın muhitinden nüzulü", + "Kuran'ın arş-ı azamın bütün muhatına bakan hikmetfeşan bir Kitab-ı Mukaddes olması", + "Kelamullah ünvanının Kuran'a has olması", + "Diğer peygamberlerin kitap ve sahifelerinin derecesi", + "Diğer ilahi kelimelerin (ilhamlar) Kuran'dan farkları", + "Melek, beşer ve hayvanatın ilhamlarının farklılıkları" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Arş-ı Azam", + "İsm-i Azam", + "Kelamullah", + "Rububiyet", + "Saltanat", + "Rahmet", + "Uluhiyet", + "Hikmet", + "Nüzul", + "İlham" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kelamullah", + "vecize": "Kelamullah ünvanı kemal-i liyakatla Kurana verilmiş ve daima da veriliyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "Mu'cizat-ı Kur'aniye Risalesi", + "Üçüncü Cüz'" + ], + "title": "Üçüncü Cüz", + "content": "Kuran, asırları muhtelif bütün enbiyanın kütüblerini ve meşrebleri muhtelif bütün evliyanın risalelerini ve meslekleri muhtelif bütün asfiyanın eserlerini icmalen tazammun eden ve cihat-ı sittesi parlak ve evham u şübehatın zulümatından musaffa ve nokta-i istinadı, bilyakin vahy-i semavi ve kelam-ı ezeli ve hedefi ve gayesi, bilmüşahede saadet-i ebediye içi, bilbedahe halis hidayet üstü, bizzarure envar-ı iman altı, biilmelyakin delil ve bürhan sağı, bittecrübe teslim-i kalb ve vicdan solu, biaynelyakin teshir-i akıl ve izan meyvesi, bihakkalyakin Rahmet-i Rahman ve dar-ı cinan makamı ve revacı, bilhads-is sadık makbul-ü melek ve ins ü can bir Kitab-ı Semavidir Kuranın tarifine dair üç cüzündeki sıfatların her biri başka yerlerde kati isbat edilmiş veya isbat edilecektir Davamız mücerred değil, her birisi bürhan-ı kati ile müberhendir", + "gaye": "Kuran'ın tarifini ve üstünlüğünü çeşitli açılardan kapsamlı bir şekilde ortaya koymak, Kuran'ın ilahi bir kitap olduğunu ve her bir özelliğinin delillerle ispatlandığını vurgulamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın kapsayıcılığı ve evrenselliği", + "Kuran'ın vahy-i semavi ve kelam-ı ezeli oluşu", + "Kuran'ın hedefleri ve gayeleri", + "Kuran'ın içeriğindeki hidayet ve iman", + "Kuran'ın akıl ve vicdan üzerindeki etkisi", + "Kuran'ın rahmet ve cennet ile ilişkisi", + "Kuran'ın melekler, insanlar ve cinler tarafından kabulü", + "Kuran'ın tarifinin delillerle desteklenmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Vahy", + "İman", + "Hidayet", + "Rahmet", + "Cinan", + "Bürhan", + "Tefsir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Kuran", + "vecize": "Kuran, asırları muhtelif bütün enbiyanın kütüblerini ve meşrebleri muhtelif bütün evliyanın risalelerini ve meslekleri muhtelif bütün asfiyanın eserlerini icmalen tazammun eden bir Kitab-ı Semavidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE" + ], + "title": "BİRİNCİ ŞULE", + "content": "Bu Şulenin “Üç Şua”ı var", + "gaye": "Şualar eserinin önemini ve içeriğini üç temel şua üzerinden açıklamak.", + "konular": [ + "Risale-i Nur külliyatının önemi", + "Şualar eserinin içeriği", + "İman hakikatlerinin anlatımı", + "Asrın ihtiyaçlarına cevap veren bir eser" + ], + "kavramlar": [ + "Şua", + "Risale-i Nur", + "İman", + "Külliyat", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Şua", + "vecize": "Bu Şulenin “Üç Şua”ı var", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA" + ], + "title": "BİRİNCİ ŞUA", + "content": "Derece-i icazda belagat-ı Kuraniyedir O belagat ise, nazmın cezaletinden ve hüsn-ü metanetinden ve üslublarının bedaatinden, garib ve müstahsenliğinden ve beyanının beraatinden, faik ve safvetinden ve maanisinin kuvvet ve hakkaniyyetinden ve lafzının fesahatinden, selasetinden tevellüd eden bir belagat-ı harikuladedir ki, beni-Âdemin en dahi ediblerini, en harika hatiblerini, en mütebahhir ülemasını muarazaya davet edip binüçyüz senedir meydan okuyor, onların damarlarına şiddetle dokunuyor Muarazaya davet ettiği halde, kibir ve gururlarından başını semavata vuran o dahiler, Ona muaraza için ağız açamayıp kemal-i zilletle boyun eğdiler İşte belagatındaki vech-i icazı iki suretle işaret ederiz", + "gaye": "Kur'an'ın eşsiz belagatının ve i'cazının (mucizevi oluşunun) sebeplerini açıklamak ve bu belagatin insanüstü niteliğini vurgulamak", + "konular": [ + "Kur'an'ın belagati", + "Kur'an'ın i'cazı", + "Nazmın cezaleti", + "Üslupların bedaati", + "Beyanın beraati", + "Maâninin kuvveti ve hakkaniyeti", + "Lafzın fesahati ve selaseti", + "Kur'an'ın meydan okuması", + "Dahilerin acziyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Belagat", + "İcaz", + "Nazım", + "Cezalet", + "Metanet", + "Bedaat", + "Müstağrib", + "Beyan", + "Beraat", + "Safvet", + "Mana", + "Kuvvet", + "Hakkaniyet", + "Lafız", + "Fesahat", + "Selasete", + "Harikulade", + "Muaraza", + "Gurur", + "Zillet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Belagat", + "vecize": "Beni-Âdemin en dahi ediblerini, en harika hatiblerini, en mütebahhir ülemasını muarazaya davet edip binüçyüz senedir meydan okuyor, onların damarlarına şiddetle dokunuyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA", + "Birinci Suret" + ], + "title": "Birinci Suret", + "content": "İcazı vardır ve mevcuddur Çünki Ceziret-ül Arab ahalisi o asırda ekseriyet-i mutlaka itibariyle ümmi idi Ümmilikleri için mefahirlerini ve vukuat-ı tarihiyyelerini ve mehasin-i ahlaka yardım edecek durub-u emsallerini kitabet yerine şiir ve belagat kaydıyla muhafaza ediyorlardı Manidar bir kelam, şiir ve belagat cazibesiyle eslaftan ahlafa hafızalarda kalıp gidiyordu İşte şu ihtiyac-ı fıtri neticesi olarak o kavmin manevi çarşı-yı ticaretlerinde en ziyade revaç bulan, fesahat ve belagat metaı idi Hatta bir kabilenin beliğ bir edibi, en büyük bir kahraman-ı millisi gibi idi En ziyade onunla iftihar ediyorlardı İşte İslamiyetten sonra alemi zekalarıyla idare eden o zeki kavim, şu en revaçlı ve medar-ı iftiharları ve ona şiddet-i ihtiyaçla muhtaç olan belagatta akvam-ı alemden en ileride ve en yüksek mertebede idiler Belagat, o kadar kıymetdar idi ki, bir edibin bir sözü için iki kavim büyük muharebe ederdi ve bir sözüyle musalaha ediyorlardı Hatta onların içinde Muallakat-ı Seba namıyla yedi edibin yedi kasidesini altunla Kabenin duvarına yazmışlar, onunla iftihar ediyorlardı İşte böyle bir zamanda, belagat en revaçlı olduğu bir anda Kuran-ı Muciz-ül Beyan nüzul etti Nasılki zaman-ı Musa Aleyhisselamda sihir ve zaman-ı Îsa Aleyhisselamda tıb revaçta idi Mucizelerinin mühimmi o cinsten geldi İşte o vakit bülega-yı Arabı, en kısa bir Suresine mukabeleye davet etti وَاِنْ كُنْتُمْ فِى رَيْبٍ مِمَّا نَزّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَاْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ fermanıyla onlara meydan okuyor Hem der ki Îman getirmezseniz melunsunuz Cehenneme gireceksiniz Damarlarına şiddetle vuruyor Gururlarını dehşetli surette kırıyor O kibirli akıllarını istihfaf ediyor Onları bidayeten idam-ı ebedi ile ve sonra da Cehennemde idam-ı ebedi ile beraber dünyevi idam ile de mahkum ediyor Der Ya muaraza ediniz, yahut can ve malınız helakettedir İşte eğer muaraza mümkün olsaydı acaba hiç mümkün mü idi ki, bir-iki satırla muaraza edip davasını ibtal etmek gibi rahat bir çare varken, en tehlikeli, en müşkilatlı muharebe tarikı ihtiyar edilsin Evet o zeki kavim, o siyasi millet ki, bir zaman alemi, siyasetle idare ettiği halde, en kısa ve rahat ve hafif bir yolu terketsin En tehlikeli ve bütün mal ve canını belaya atacak uzun bir yolu ihtiyar etsin, hiç kabil midir Çünki bir edibleri, birkaç hurufatla muaraza edebilseydi Kuran, davasından vazgeçerdi Onlar da maddi ve manevi helaketten kurtulurlardı Halbuki muharebe gibi dehşetli, uzun bir yolu ihtiyar ettiler Demek, muaraza-i bilhuruf mümkün değildi, muhaldi Onun için muharebe-i bis-süyufa mecbur oldular Hem Kuranı tanzir etmek, taklidini yapmak için gayet şiddetli iki sebeb vardı Birisi düşmanın hırs-ı muarazası Diğeri dostlarının şevk-i taklididir ki, şu iki saik-i şedid altında milyonlar Arabi kitablar yazılmış ki hiçbirisi ona benzemez Âlim olsun, ami olsun her kim Ona ve onlara baksa katiyen diyecek ki Kuran, bunlara benzemez Hiçbirisi Onu tanzir edemez Şu halde, ya Kuran bütününün altındadır Bu ise, bütün dost ve düşmanın ittifakıyla battaldır, muhaldir Veya Kuran, o yazılan umum kitabların fevkındedir Eğer desen “Nasıl biliyoruz ki, kimse muarazaya teşebbüs etmedi Kimse kendine güvenemedi mi ki, meydana çıksın Birbirinin yardımı da mı faide etmedi” Elcevab Eğer muaraza mümkün olsaydı, alaküllihal kati teşebbüs edilecekti Çünki izzet ve namus meselesi, can ve mal tehlikesi vardı Eğer teşebbüs edilseydi, alaküllihal kati tarafdar pek çok bulunacaktı Çünki hakka muarız ve muannid daima kesretli idi Eğer tarafdar bulsaydı, alaküllihal iştihar bulacaktı Çünki Küçük bir mücadele, beşerin nazar-ı istiğrabını celbedip destanlarda iştihar eder Şöyle acib bir mücadele ve vukuat ise gizli kalamaz İslamiyet aleyhinde ta en çirkin ve en şeni şeylere kadar nakledilir, meşhur olur Halbuki Muarazaya dair Müseylime-i Kezzabın bir-iki fıkrasından başka nakledilmemiş O Müseylimede çendan belagat varmış Fakat hadsiz bir hüsn-ü cemale malik olan beyan-ı Kurana nisbet edildiği için, onun sözleri hezeyan suretinde tarihlere geçmiştir İşte Kuranın belagatındaki icaz, katiyen iki kerre iki dört eder gibi mevcuddur ki, iş böyle oluyor", + "gaye": "Kur'an'ın belagat mucizesinin ispatı ve dönemin şartlarına göre neden Kur'an'ın eşsiz olduğunun açıklanması.", + "konular": [ + "Kur'an'ın belagat mucizesi", + "Ceziret-ül Arab ahalisinin ümmiliği ve belagat kültürü", + "Belagatin o dönemdeki önemi ve değeri", + "Peygamberlerin mucizelerinin dönemin revaçta olan sanatlarıyla ilişkisi", + "Kur'an'ın belagat erbabına meydan okuması", + "Kur'an'a muaraza teşebbüsünün imkansızlığı ve sonuçları", + "Müslüman olmayanların neden savaşı tercih ettiği", + "Kur'an'ı taklit etme veya tanzir etme çabalarının başarısızlığı" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Belagat", + "Fesahat", + "Muaraza", + "Mucize", + "Ümmi", + "Şiir", + "Kaside" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Belagat", + "vecize": "İşte Kuranın belagatındaki icaz, katiyen iki kerre iki dört eder gibi mevcuddur ki, iş böyle oluyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA", + "İkinci Suret" + ], + "title": "İkinci Suret", + "content": "Belagatındaki icaz-ı Kuraninin hikmetini Beş Noktada beyan edeceğiz", + "gaye": "Kuran'ın belagatındaki icazın hikmetini, özellikle Risale-i Nur perspektifinden beş noktada açıklamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın belagati", + "Kuran'ın icazı", + "Kuran'ın mucizevi yönleri", + "Belagatın hikmetleri", + "Risale-i Nur'un Kuran tefsirindeki rolü", + "Kuran'ın evrenselliği", + "Kuran'ın her çağa hitap etmesi", + "Kuran'ın farklı seviyelerde anlaşılması" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Belagat", + "Hikmet", + "Kuran", + "Tefsir", + "Mucize", + "Risale-i Nur" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Belagatındaki icaz-ı Kuraninin hikmetini Beş Noktada beyan edeceğiz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA", + "İkinci Suret", + "Birinci Nokta" + ], + "title": "Birinci Nokta", + "content": "Kuranın nazmında bir cezalet-i harika var O nazımdaki cezalet ve metaneti, İşarat-ül İcaz baştan aşağıya kadar bu cezalet-i nazmiyyeyi beyan eder Saatın saniye, dakika, saati sayan ve birbirinin nizamını tekmil eden ne ise, Kuran-ı Hakimin her bir cümledeki, heyatındaki nazım ve kelimelerindeki nizam ve cümlelerin birbirine karşı münasebatındaki intizamı öyle bir tarzda İşarat-ül İcazda ahirine kadar beyan edilmiştir Kim isterse ona bakabilir ve bu nazımdaki cezalet-i harikayı bu surette görebilir Yalnız bir-iki misal, bir cümlenin heyatındaki nazmı göstermek için zikredeceğiz Mesela وَلَئِنْ مَسَّتْهُمْ نَفْحَةٌ مِنْ عَذَابِ رَبِّكَ Bu cümlede, azabı dehşetli göstermek için en azının şiddetle tesirini göstermekle göstermek ister Demek taklili ifade edecek cümlenin bütün heyetleri de bu taklile bakıp ona kuvvet verecek İşte لَئِنْ lafzı, teşkiktir Şek, kıllete bakar مَسَّ lafzı, azıcık dokunmaktır Yine kılleti ifade eder نَفْحَةٌ lafzı maddesi, bir kokucuk olup kılleti ifade ettiği gibi, sigası bire delalet eder Masdar-ı merre tabir-i sarfiyyesinde biricik demektir, kılleti ifade eder نَفْحَةٌ daki tenvin-i tenkiri, taklili içindir ki, o kadar küçük ki, bilinemiyor demektir مِنْ lafzı, tebiz içindir, bir parça demektir Kılleti ifade eder عَذَابِ lafzı nekal, ikaba nisbeten hafif bir nevi cezadır ki, kıllete işaret eder رَبِّكَ lafzı Kahhar, Cebbar, Müntakime bedel yine şefkati ihsas etmekle kılleti işaret ediyor İşte bu kadar kılletteki bir parça azab böyle tesirli ise, ikab-ı İlahi ne kadar dehşetli olur kıyas edebilirsiniz diye ifade eder İşte şu cümlede küçük heyetler nasıl birbirine bakıp yardım eder Maksad-ı külliyi, her biri kendi lisanıyla takviye eder Şu misal bir derece lafz ve maksada bakar İkinci misal وَِممَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ Şu cümlenin heyatı, sadakanın şerait-i kabulünün beşine işaret eder Birinci Şart Sadakaya muhtaç olmamak derecede sadaka vermek ki, مِمَّا lafzındaki مِنْ -i tebiz ile o şartı ifade eder İkinci Şart Aliden alıp Veliye vermek değil, belki kendi malından vermektir Şu şartı رَزَقْنَاهُمْ lafzı ifade ediyor Size rızık olandan veriniz demektir Üçüncü Şart Minnet etmemektir Şu şarta رَزَقْنَا daki نَا lafzı işaret eder Yani Ben size rızkı veriyorum Benim malımdan benim abdime vermekte minnetiniz yoktur Dördüncü Şart Öyle adama veresin ki, nafakasına sarfetsin Yoksa sefahete sarfedenlere sadaka makbul olmaz Şu şarta يُنْفِقُونَ lafzı işaret ediyor Beşinci Şart Allah namına vermektir ki, رَزَقْنَاهُمْ ifade ediyor Yani Mal benimdir, benim namımla vermelisiniz Şu şartlarla beraber bir tevsi de var Yani Sadaka nasıl mal ile olur İlim ile dahi olur Kavl ile, fiil ile, nasihat ile de oluyor İşte şu aksama مِمَّا lafzındaki مَا umumiyetiyle işaret ediyor Hem şu cümle de bizzat işaret ediyor Çünki mutlaktır, umumu ifade eder İşte sadakayı ifade eden şu kısacık cümlede, beş şart ile beraber geniş bir dairesini akla ihsan ediyor Heyetiyle ihsas ediyor İşte heyette böyle pek çok nazımlar var Kelimatın dahi birbirine karşı, aynen geniş böyle bir daire-i nazmiyyesi var Sonra kelamların da, mesela قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ de altı cümle var Üçü müsbet, üçü menfi Altı mertebe-i tevhidi isbat etmekle beraber şirkin altı envaını reddeder her bir cümlesi öteki cümlelere hem delil olur, hem netice olur Çünki her bir cümlenin iki manası var Bir mana ile netice olur, bir mana ile de delil olur Demek Sure-i İhlasta otuz Sure-i İhlas kadar, muntazam, birbirini isbat eder delillerden mürekkeb sureler vardır Mesela قُلْ هُوَ اللَّهُ ِلاَنَّهُ اَحَدٌ ، ِلاَنَّهُ صَمَدٌ ، ��لاَنَّهُ لَمْ يَلِدْ ، ِلاَنَّهُ لَمْ يُولَدْ ِلاَنَّهُ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا اَحَدٌ Hem وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا اَحَدٌ ، ِلاَنَّهُ لَمْ يُولَدْ ، ِلاَنَّهُ لَم يَلِدْ ، ِلاَنَّهُ صَمَدٌ ، ِلاَنَّهُ اَحَدٌ ، ِلاَنَّهُ هُوَ اللَّهُ Hem هُوَ اللَّهُ فَهُوَ اَحَدٌ ، فَهُوَ صَمَدٌ ، فَاِذَا لَمْ يَلِدْ ، فَاِذَا لَمْ يُولَدْ ، فَاِذَا لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا اَحَدٌ Daha sen buna göre kıyas et Mesela آلم ذلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ Şu dört cümlenin her birisinin iki manası var Bir mana ile öteki cümlelere delildir Diğer mana ile onlara neticedir Onaltı münasebet hatlarından bir nakş-ı nazmi-i icazi hasıl olur İşarat-ül İcazda öyle bir tarzda beyan edilmiş ki, bir nakş-ı nazmi-i icazi teşkil eder Onüçüncü Sözde beyan edildiği gibi, güya ekser ayat-ı Kuraniyenin her birisi ekser ayatın her birisine bakar bir gözü ve nazır bir yüzü vardır ki, onlara münasebatın hutut-u maneviyesini uzatıyor Birer nakş-ı icazi nescediyor İşte İşarat-ül İcaz baştan aşağıya kadar bu cezalet-i nazmiyeyi şerhetmiştir", + "gaye": "Kuran'ın nazmındaki eşsiz cezaleti, yani belagat ve metanetini, her bir kelime, cümle ve ayetin birbiriyle olan intizamlı ilişkisi üzerinden örneklerle açıklayarak Kuran'ın mucizevi yönünü ortaya koymak ve İşarat-ül İcaz adlı eserin bu cezaleti nasıl beyan ettiğini göstermek.", + "konular": [ + "Kuran'ın nazmındaki cezalet", + "Kuran'ın mucizevi yönü", + "İşarat-ül İcaz'ın beyan ettiği nazım", + "Kelimelerin anlam bütünlüğü", + "Cümlelerin anlam bütünlüğü", + "Surelerin anlam bütünlüğü", + "Kuran'ın belagati", + "Kuran'ın metaneti", + "Taklil (azaltma) sanatı", + "Sadakanın şartları", + "Sure-i İhlas'taki tevhid mertebeleri", + "Kuran ayetleri arasındaki ilişkiler" + ], + "kavramlar": [ + "Cezalet", + "Nazım", + "İcaz", + "Taklil", + "Sadaka", + "Tevhid", + "Şirk", + "Rızık", + "Nimet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cezalet", + "vecize": "Kuran'ın nazmında bir cezalet-i harika var. O nazımdaki cezalet ve metaneti, İşarat-ül İcaz baştan aşağıya kadar bu cezalet-i nazmiyyeyi beyan eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA", + "İkinci Suret", + "İkinci Nokta" + ], + "title": "İkinci Nokta", + "content": "Manasındaki belağat-ı harikadır Onüçüncü Sözde beyan olunan şu misale bak Mesela سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِى السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ اْلحَكِيمُ ayetindeki belagat-ı maneviyeyi zevketmek istersen, kendini Nur-u Kurandan evvel asr-ı cahiliyette, sahra-yı bedeviyette farzet ki, her şey zulmet-i cehil ve gaflet altında perde-i cümud-u tabiata sarılmış olduğu bir anda Kuranın lisan-ı semavisinden سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِى السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ Veyahut تُسَبِّحُ لَهُ السَّموَاتُ السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ gibi ayetleri işit, bak Nasıl ki, o ölmüş veya yatmış olan mevcudat-ı alem سَبَّحَ تُسَبِّحُ sadasıyla işitenlerin zihninde nasıl diriliyorlar, hüşyar oluyorlar, kıyam edip zikrediyorlar Ve o karanlık gökyüzünde birer camid ateşpare olan yıldızlar ve yerde perişan mahlukat, تُسَبِّحُ sayhasıyla ve nuruyla işitenin nazarında gökyüzü bir ağız, bütün yıldızlar birer kelime-i hikmet-nüma ve birer nur-u hakikat-eda ve Küre-i Arz bir baş ve berr ve bahr, birer lisan ve bütün hayvanlar ve nebatlar birer kelime-i tesbih-feşan suretinde arz-ı didar eder Mesela Onbeşinci Sözde isbat edilen şu misale bak يَا مَعْشَرَ اْلجِنِّ وَاْلاِنْسِ اِنِ اسْتَطَعْتُمْ اَنْ تَنْفُذُوا مِنْ اَقْطَارِ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ فَانْفُذُوا لاَ تَنْفُذُونَ اِلاَّ بِسُلْطَانٍ فَبِاَىِّ اَلآَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ يُرْسَلُ عَلَيْكُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَ نُحَاسٌ فَلاَ تَنْتَصِرَانِ فَبِاَىِّ اَلآَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَآءَ الدُّنْيَا ِبمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ ayetlerini dinle bak ki, ne diyor Diyor ki “Ey acz ve hakareti içinde mağrur ve mütemerrid ve zaf ve fakrı içinde serkeş ve muannid olan ins ve cin Emirlerime itaat etmezseniz haydi elinizden gelirse hudud-u mülkümden çıkınız Nasıl cesaret edersiniz ki, öyle bir Sultanın emirlerine karşı gelirsiniz yıldızlar, aylar, güneşler, emirber neferleri gibi emirlerine itaat ederler Hem tuğyanınızla öyle bir Hakim-i Zülcelale karşı mübareze ediyorsunuz ki, öyle azametli muti askerleri var Faraza şeytanlarınız dayanabilseler, onları dağ gibi güllelerle recmedebilirler Hem küfranınızla öyle bir Malik-i Zülcelalin memleketinde isyan ediyorsunuz ki, cünudundan öyleleri var, değil sizin gibi küçük aciz mahluklar, belki farz-ı muhal olarak dağ ve arz büyüklüğünde birer adüvv-ü kafir olsaydınız, arz ve dağ büyüklüğünde yıldızları, ateşli demirleri size atabilirler, sizi dağıtırlar Hem öyle bir kanunu kırıyorsunuz ki, onunla öyleler bağlıdır, eğer lüzum olsa arzınızı yüzünüze çarpar, gülleler gibi küreler misillü yıldızları üstünüze Allahın izniyle yağdırabilirler” Daha sair ayatın manalarındaki kuvvet ve belagatı ve ulviyyet-i ifadesini bunlara kıyas et", + "gaye": "Kuran'ın belagatının ve ayetlerdeki manevi derinliğin anlaşılması ve zevk edilmesi, Kuran'ın kainattaki her şeyin tesbihini nasıl dile getirdiği ve Allah'ın kudretini nasıl tasvir ettiği.", + "konular": [ + "Kuran'ın belagatı", + "Kainatın tesbihi", + "Allah'ın azameti ve kudreti", + "İnsanın acziyeti ve tevazu", + "Şeytanın ve kafirlerin cezalandırılması", + "Kuran'ın mucizevi anlatımı" + ], + "kavramlar": [ + "Belagat", + "Tesbih", + "Kudret", + "Azamet", + "İtaat", + "İsyan", + "Haşir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Belagat", + "vecize": "Manasındaki belağat-ı harikadır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA", + "İkinci Suret", + "Üçüncü Nokta" + ], + "title": "Üçüncü Nokta", + "content": "Üslubundaki bedaat-i harikadır Evet Kuranın üslubları hem garibdir, hem bedidir, hem acibdir, hem muknidir Hiçbir şeyi, hiçbir kimseyi, taklid etmemiş Hiç kimse de Onu taklid edemiyor Nasıl gelmiş, öyle o üslublar taravetini, gençliğini, garabetini daima muhafaza etmiş ve ediyor Ezcümle, bir kısım Surelerin başlarında şifre-misal الم الر طه يس حمعسق gibi mukattaat hurufundaki üslub-u bediisi, beş-altı lema-i icazı tazammun ettiğini İşarat-ül İcazda yazmışız Ezcümle Surelerin başında mezkur olan huruf, hurufatın aksam-ı malumesi olan mechure, mehmuse, şedide, rahve, zelaka, kalkale gibi aksam-ı kesiresinden her bir kısmından nısfını almıştır Kabil-i taksim olmayan hafifinden nısf-ı ekser, sakilinden nısf-ı ekall olarak bütün aksamını tansif etmiştir Şu mütedahil ve birbiri içindeki kısımları ve ikiyüz ihtimal içinde mütereddid yalnız gizli ve fikren bilinmeyecek bir tek yol ile umumu tansif etmek kabil olduğu halde, o yolda, o geniş mesafede sevk-i kelam etmek, fikr-i beşerin işi olamaz Tesadüf hiç karışamaz İşte bir şifre-i İlahiyye olan surelerin başlarındaki huruf, bunun gibi daha beş-altı lema-i icaziyyeyi gösterdikleriyle beraber ilm-i esrar-ı huruf ülemasıyla evliyanın muhakkikleri şu mukattaattan çok esrar istihrac etmişler ve öyle hakaik bulmuşlar ki, onlarca şu mukattaat kendi başıyla gayet parlak bir mucizedir Onların esrarına ehil olmadığımız, hem umum göz görecek derecede isbat edemediğimiz için o kapıyı açamayız Yalnız İşarat-ül İcazda şunlara dair beyan olunan beş-altı lema-i icaza havale etmekle iktifa ediyoruz Şimdi, esalib-i Kuraniyyeye sure itibariyle, maksad itibariyle, ayat ve kelam ve kelime itibariyle birer işaret edeceğiz MeselaSure-i عَمَّ ye dikkat edilse öyle bir üslub-u bedi ile ahireti, haşri, Cennet ve Cehennemin ahvalini öyle bir tarzda gösteriyor ki, şu dünyadaki efal-i İlahiyyeyi, asar-ı Rabbaniyyeyi o ahval-i uhreviyyeye birer birer bakar isbat eder gibi kalbi ikna eder Şu suredeki üslubun izahı uzun olduğundan yalnız bir-iki noktasına işaret ederiz Şöyle ki Şu surenin başında Kıyamet gününü isbat için der Size zemini güzel serilmiş bir beşik dağları hanenize ve hayatınıza defineli direk, hazineli kazık sizi birbirini sever, ünsiyyet eder çift geceyi hab-ı rahatınıza örtü gündüzü meydan-ı maişet Güneşi ışık verici, ısındırıcı bir lamba bulutları ab-ı hayat çeşmesi gibi ondan suyu akıttım Basit bir sudan bütün erzakınızı taşıyan bütün çiçekli, meyveli muhtelif eşyayı kolay ve az bir zamanda icad ederiz Öyle ise, yevm-i fasl olan kıyamet sizi bekliyor O günü getirmek bize ağır gelemez İşte bundan sonra kıyamette dağların dağılması, semavatın parçalanması, Cehennemin hazırlanması ve Cennet ehline bağ ve bostan vermesini gizli bir surette isbatlarına işaret eder Manen der Madem gözünüz önünde dağ ve zeminde şu işleri yapar Âhirette dahi bunlara benzer işleri yapar Demek surenin başındaki dağ, kıyametteki dağların haline bakar ve bağ ise, ahirde ve ahiretteki hadikaya ve bağa bakar İşte sair noktaları buna kıyas et, ne kadar güzel ve ali bir üslubu var, gör Mesela قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ اْلمُلْكِ تُؤْتِى اْلمُلْكَ مَنْ تَشَآءُ وَتَنْزِعُ اْلمُلْكَ ِممَّنْ تَشَآءُ ila ahir Öyle bir üslub-u alide beni-beşerdeki şuunat-ı ilahiyyeyi ve gece ve gündüzün deveranındaki tecelliyat-ı İlahiyyeyi ve senenin mevsimlerinde olan tasarrufat-ı rabbaniyyeyi ve yeryüzünde hayat-memat, haşir ve neşr-i dünyeviyedeki icraat-ı rabbaniyyeyi öyle bir ulvi üslub ile beyan eder ki, ehl-i dikkatin akıllarını teshir eder Parlak ve ulvi geniş üslubu, az dikkat ile göründüğü için şimdilik o hazineyi açmayacağız Mesela اِذَا السَّمَآءُ انْشَقَّتْ وَاَذِنَتْ لِرَبِّهَا وَحُقَّتْ وَاِذَا اْلاَرْضُ مُدَّتْ وَاَلْقَتْ مَا فِيهَا وَ تَخَلَّتْ وَاَذِنَتْ لِرَبِّهَا وَحُقَّتْ Gök ve zeminin Cenab-ı Hakkın emrine karşı derece-i inkıyad ve itaatlerini şöyle ali bir üslub ile beyan eder ki Nasıl bir kumandan-ı azam, mücahede ve manevra ve ahz-ı asker şubeleri gibi mücahedeye lazım işler için iki daireyi teşkil edip açmış O mücahede, o muamele işi bittikten sonra o iki daireyi başka işlerde kullanmak ve tebdil ederek istimal etmek için o kumandan-ı azam o iki daireye müteveccih olur O daireler, her birisi hademeleri lisanıyla veya nutka gelip kendi lisanıyla der ki Ey kumandanım bir parça mühlet ver ki, eski işlerin ufak tefeklerini,pırtı-mırtılarını temizleyip dışarı atayım, sonra teşrif ediniz İşte atıp senin emrine hazır duruyoruz Buyurun ne yaparsanız yapınız Senin emrine münkadız Senin yaptığın işler bütün hak, güzel, maslahattır Öyle de Semavat ve arz, böyle iki daire-i teklif ve tecrübe ve imtihan için açılmıştır Müddet bittikten sonra semavat ve arz, daire-i teklife ait eşyayı emr-i İlahiyle bertaraf eder Derler Ya Rabbena Buyurun, ne için bizi istihdam edersen et Hakkımız sana itaattir Her yaptığın şey de haktır İşte, cümlelerindeki üslubun haşmetine bak, dikkat et Hem mesela يَآ اَرْضُ ابْلَعِى مَآءَ كِ وَيَا سَمَآءُ اَقْلِعِى وَغِيضَ اْلمَآءُ وَقُضِىَ اْلاَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَى اْلجُودِىِّ وَقِيلَ بُعْدًا لِلْقَوْمِ الظَّاِلمِينَ İşte bu ayetin bahr-ı belagatından bir katreye işaret için bir üslubunu bir temsil ayinesinde göstereceğiz Nasıl bir harb-i umumide bir kumandan, zaferden sonra ateş eden bir ordusuna Ateş kes ve hücum eden diğer bir ordusuna Dur der, emreder O anda ateş kesilir, hücum durur İş bitti, istila ettik Bayrağımız düşmanın merkezlerinde yüksek kalelerinin başında dikildi Esfelüssafiline giden o edebsiz zalimler cezalarını buldular der Aynen öyle de Padişah-ı Bimisal, kavm-i Nuhun mahvı için semavat ve arza emir vermiş Vazifelerini yaptıktan sonra ferman ediyor “Ey Arz Suyunu yut Ey Sema Dur, işin bitti Su çekildi Dağın başında memur-u İlahinin çadır vazifesini gören gemisi kuruldu Zalimler cezalarını buldular” İşte şu üslubun ulviyyetine bak Zemin ve gök iki muti asker gibi emir dinler, itaat ederler diyor İşte şu üslub işaret eder ki, insanın isyanından kainat kızıyor Semavat ve Arz hiddete geliyorlar ve şu işaretle der ki Yer ve gök iki muti asker gibi emirlerine bakan bir Zata isyan edilmez, edilmemeli Dehşetli bir zecri ifade eder İşte tufan gibi bir hadise-i umumiyeyi bütün netaiciyle, hakaikıyla birkaç cümlede icazlı, icazlı, cemalli, icmalli bir tarzda beyan eder Şu denizin sair katrelerini şu katreye kıyas et Şimdi kelimelerin penceresiyle gösterdiği üsluba bak Mesela وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ deki كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ kelimesine bak, ne kadar latif bir üslubu gösteriyor Şöyle ki Kamerin bir menzili var ki, Süreyya yıldızlarının dairesidir Kameri, hilal vaktinde hurmanın eskimiş beyaz bir dalına teşbih eder Şu teşbih ile semanın yeşil perdesi arkasında güya bir ağaç bulunuyor ki beyaz, sivri, nurani bir dalı, perdeyi yırtıp başını çıkarıp, Süreyya o dalın bir salkımı gibi ve sair yıldızlar o gizli hilkat ağacının birer münevver meyvesi olarak işitenin hayali olan gözüne göstermekle medar-ı maişetlerinin en mühimmi hurma ağacı olan sahra-nişinlerin nazarında ne kadar münasib, güzel, latif, ulvi bir üslub-u ifade olduğunu zevkin varsa anlarsın Mesela Ondokuzuncu Sözün ahirinde isbat edildiği gibi, وَ الشَّمْسُ َتجْرِى لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا deki تَجْرِى kelimesi şöyle bir üslub-u aliye pencere açar Şöyle ki تَجْرِى lafzıyla yani Güneş döner tabiriyle kış ve yaz, gece ve gündüzün deveranındaki muntazam tasarrufat-ı kudret-i ilahiyeyi ihtar ile Saniin azametini ifham eder ve o mevsimlerin sahifelerinde kalem-i kudretin yazdığı mektubat-ı Samedaniyeye nazarı çevirir Halık-ı Zülcelalin hikmetini ilam eder وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا Yani, lamba tabiriyle şöyle bir üsluba pencere açar ki, şu alem bir saray ve içinde olan eşya ise insana ve zihayata ihzar edilmiş müzeyyenat ve matumat ve levazımat olduğunu ve Güneş dahi müsahhar bir mumdar olduğunu ihtar ile Saniin haşmetini ve Halıkın ihsanını ifham ederek tevhide bir delil gösterir ki, müşriklerin en mühim, en parlak Mabud zannettikleri Güneş, müsahhar bir lamba, camid bir mahluktur Demek سِرَاج tabirinde Halıkın azamet-i rububiyyetindeki rahmetini ihtar eder Rahmetin vüsatindeki ihsanını ifham eder ve o ifhamda saltanatının haşmetindeki keremini ihsas eder ve bu ihsasta vahdaniyeti ilam eder ve manen der Camid bir sirac-ı müsahhar hiçbir cihette ibadete layık olamaz Hem cereyan-ı تَجْرِى tabirinde gece gündüzün, kış ve yazın dönmelerindeki tasarrufat-ı muntazama-i acibeyi ihtar eder ve o ihtarda, rububiyyetinde münferid bir Saniin azamet-i kudretini ifham eder Demek Şems ve Kamer noktalarından beşerin zihnini gece ve gündüz, kış ve yaz sahifelerine çevirir ve o sahifelerde yazılan hadisatın satırlarına nazar-ı dikkati celbeder Evet Kuran Güneşten Güneş için bahsetmiyor Belki onu ışıklandıran Zat için bahsediyor Hem Güneşin insana lüzumsuz olan mahiyetinden bahsetmiyor Belki Güneşin vazifesinden bahsediyor ki, sanat-ı rabbaniyyenin intizamına bir zenberek ve hilkat-i Rabbaniyyenin nizamına bir merkez, hem Nakkaş-ı Ezelinin gece gündüz ipleriyle dokuduğu eşyadaki sanat-ı Rabbaniyyenin insicamına bir mekik vazifesini yapıyor Daha sair kelimat-ı Kuraniyyeyi bunlara kıyas edebilirsin Âdeta basit, meluf birer kelime iken, latif manaların definelerine birer anahtar vazifesini görüyor İşte ekseriyetle üslub-u Kuranın geçen tarzlarda ulvi ve parlak olduğundandır ki, bazan bir bedevi arab bir tek kelama meftun olur Müslüman olmadan secdeye giderdi Bir bedevi فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ kelamını işittiği anda secdeye gitti Ona dediler Müslüman mı oldun Yok dedi, ben şu kelamın belagatına secde ediyorum", + "gaye": "Kuran'ın üslubunun eşsizliğini, bediiliğini, icazını ve mucizevi yönlerini çeşitli örneklerle açıklayarak Kuran'ın ilahi kelam oluşunu ispatlamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın üslup özellikleri", + "Kuran'ın icazı (mucizevi yönleri)", + "Kuran'daki mukattaat harflerinin sırları", + "Sure-i Amme'nin üslubu ve ahiret delilleri", + "Kuran'ın kainatla konuşma tarzı", + "Kelimelerin derin anlam katmanları", + "Kuran'ın belagatı ve insan üzerindeki etkisi", + "Güneş ve Ay'ın Kuran'daki tasviri", + "Tevhid delilleri" + ], + "kavramlar": [ + "Üslup", + "Bedaat", + "İcaz", + "Belagat", + "Mukattaat", + "Haşir", + "Ahiret", + "Cennet", + "Cehennem", + "Kıyamet", + "Tevhid", + "Rububiyet", + "Kudret", + "Rahmet", + "Kerem", + "Hikmet", + "Saltanat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Üslup", + "vecize": "Evet Kuranın üslubları hem garibdir, hem bedidir, hem acibdir, hem muknidir Hiçbir şeyi, hiçbir kimseyi, taklid etmemiş Hiç kimse de Onu taklid edemiyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA", + "İkinci Suret", + "Dördüncü Nokta" + ], + "title": "Dördüncü Nokta", + "content": "Lafzındaki fesahat-ı harikasıdır Evet Kuran manen üslub-u beyan cihetiyle fevkalade beliğ olduğu gibi, lafzında gayet selis bir fesahati vardır Fesahatin kati vücuduna, usandırmaması delildir ve fesahatin hikmetine, fenn-i beyan ve maaninin dahi ülemasının şehadetleri bir bürhan-ı bahirdir Evet binler defa tekrar edilse usandırmıyor, belki lezzet veriyor Küçük basit bir çocuğun hafızasına ağır gelmiyor, hıfzedebilir En hastalıklı, az bir sözden müteezzi olan bir kulağa nahoş gelmiyor, hoş geliyor Sekeratta olanın damağına şerbet gibi oluyor Zemzeme-i Kuran onun kulağ��nda ve dimağında, aynen ağzında ve damağında ma-i zemzem gibi leziz geliyor Usandırmamasının sırr-ı hikmeti şudur ki Kuran, kulube kut ve gıda ve ukule kuvvet ve gınadır ve ruha ma ve ziya ve nüfusa deva ve şifa olduğundan usandırmaz Hergün ekmek yeriz, usanmayız Fakat en güzel bir meyveyi her gün yesek, usandıracak Demek Kuran, hak ve hakikat ve sıdk ve hidayet ve harika bir fesahat olduğundandır ki, usandırmıyor, daima gençliğini muhafaza ettiği gibi taravetini, halavetini de muhafaza ediyor Hatta Kureyşin rüesasından müdakkik bir beliğ, müşrikler tarafından, Kuranı dinlemek için gitmiş Dinlemiş, dönmüş, demiş ki Şu kelamın öyle bir halaveti ve taraveti var ki, kelam-ı beşere benzemez Ben şairleri, kahinleri biliyorum Bu onların hiç sözlerine benzemez Olsa olsa etbaımızı kandırmak için sihir demeliyiz İşte Kuran-ı Hakimin en muannid düşmanları bile fesahatinden hayran oluyorlar Kuran-ı Hakimin ayetlerinde, kelamlarında, cümlelerinde fesahatin esbabını izah çok uzun gider Onun için sözü kısa kesip yalnız nümune olarak bir ayetteki huruf-u hecaiyyenin vaziyetiyle hasıl olan bir selaset ve fesahat-i lafziyyeyi ve o vaziyetten parlayan bir lema-i icazı göstereceğiz İşte ثُمَّ اَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ اَمَنَةً نُعَاسًا يَغْشَى طَآئِفَةً مِنْكُمْ ila ahir İşte şu ayette bütün huruf-u heca mevcuddur Bak ki, sakil, ağır bütün aksam-ı huruf beraber olduğu halde selasetini bozmamış Belki bir revnak ve muhtelif tellerden mütenasib, mütesanid bir nağme-i fesahat katmış Hem şu lema-i icaza dikkat et ki, huruf-u hecadan ya ile elif en hafif ve birbirine kalbolduğu için iki kardeş gibi her birisi yirmibir kerre tekrarı var Mim ile nun Haşiye-1 birbirinin kardeşi ve birbirinin yerine geçtiği için her birisi otuzüçer defa zikredilmiştir{Haşiye-1 Tenvin dahi nundur} ص س ش mahreççe, sıfatça, savtça kardeş oldukları için her biri üç defa, ع غ kardeş oldukları halde ع daha hafif altı defa, غ sıkleti için yarısı olarak üç defa zikredilmiştir ط ظ ذ ز mahreçce, sıfatça, sesçe kardeş oldukları için her birisi ikişer defa, lam ve elif ile beraber ikisi لا suretinde ittihad ettikleri ve elif لا suretinde hissesi lamın yarısıdır Onun için lam kırkiki defa, elif onun yarısı olarak yirmibir defa zikredilmiştir Hemze he ile mahreççe kardeş oldukları için “hemze” Haşiye-2 onüç, ha bir derece daha hafif olduğu için ondört defa, {Haşiye “Hemze”, melfuz ve gayr-ı melfuz yirmibeştir ve hemzenin sakin kardeşi “elif”ten üç derece yukarıdır Zira hareke üçtür} ق ف ك kardeş oldukları için ق ın bir noktası fazla olduğu için ق on, ف dokuz, ك dokuz, ب dokuz, ت oniki, tanın derecesi üç olduğu için oniki defa zikredilmiştir ر lamın kardeşidir Fakat ebced hesabıyla ر ikiyüz, lam otuzdur Altı derece yukarı çıktığı için altı derece aşağı düşmüştür Hem ر telaffuzca tekerrür ettiğinden sakil olup yalnız altı defa zikredilmiştir خ ح ث ض sıkletleri ve bazı cihat-ı münasebat için birer defa zikredilmiştir Vav haden ve hemzeden daha hafif ve yadan ve elifden daha sakil olduğu için onyedi defa, sakil hemzeden dört derece yukarı, hafif eliften dört derece aşağı zikredilmiştir İşte şu hurufun bu zikrinde harikulade bu vaziyet-i muntazama ile ve o münasebet-i hafiyye ile ve o güzel intizam ve o dakik ve ince nazm ve insicam ile iki kerre iki dört eder derecede gösterir ki, beşer fikrinin haddi değil ki, şunu yapabilsin Tesadüf ise muhaldir ki, ona karışsın İşte şu vaziyet-i huruftaki intizam-ı acib ve nizam-ı garib, selaset ve fesahat-ı lafziyyeye medar olduğu gibi, daha gizli çok hikmetleri bulunabilir Madem hurufatında böyle intizam gözetilmiş Elbette kelimelerinde, cümlelerinde, manalarında öyle esrarlı bir intizam, öyle envarlı bir insicam gözetilmiş ki, göz görse Maşaallah, akıl anlasa Barekallah diyecek", + "gaye": "Kuran'ın lafzındaki fesahat ve icazın, özellikle de 'Usandırmaması' sırrının, harika bir düzen ve ilahi bir hikmetle izah edilmesi.", + "konular": [ + "Kuran'ın lafzındaki fesahat ve selaset", + "Kuran'ın usandırmaması ve lezzet vermesi sırrı", + "Kuran'ın ruha gıda, kuvvet ve şifa olması", + "Kuran'ın taravet ve halavetini daima koruması", + "Kureyş müşriklerinin bile Kuran'ın fesahatini itirafı", + "Kuran ayetlerindeki huruf-u hecaiyyenin muntazam dizilimi ve icazı", + "Huruf-u hecanın sayısal ve konumsal intizamının fesahate etkisi", + "Kuran'ın kelime, cümle ve manalarındaki esrarlı intizam" + ], + "kavramlar": [ + "Fesahat", + "Selaset", + "İcaz", + "Hikmet", + "Hakikat", + "Hidayet", + "Taravet", + "Halavet", + "İntizam", + "Nazm", + "İnsicam" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Fesahat", + "vecize": "Demek Kuran, hak ve hakikat ve sıdk ve hidayet ve harika bir fesahat olduğundandır ki, usandırmıyor, daima gençliğini muhafaza ettiği gibi taravetini, halavetini de muhafaza ediyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ŞUA", + "İkinci Suret", + "Beşinci Nokta" + ], + "title": "Beşinci Nokta", + "content": "Beyanındaki beraattir Yani, tefevvuk ve metanet ve haşmettir Nasılki nazmında cezalet, lafzında fesahat, manasında belagat, üslubunda bedaat var beyanında dahi faik bir beraat vardır Evet tergib ve terhib, medh ve zemm, isbat ve irşad, ifham ve ifham gibi bütün aksam-ı kelamiyyede ve tabakat-ı hitabiyyede beyanat-ı Kuraniyye en yüksek mertebededir Mesela Makam-ı tergib ve teşvikte hadsiz misallerinden, mesela Sure-i هَلْ اَتَى عَلَى اْلاِنْسَانِ de beyanatı, Haşiye-1 ab-ı kevser gibi hoş, selsebil çeşmesi gibi selasetle akar, cennet meyveleri gibi tatlı, huri libası gibi güzeldir {Haşiye-1 Şu üslub-u beyan, o surenin mealinin libasını giymiş} Makam-ı terhib ve tehdidde pek çok misallerinden mesela هَلْ اَتَيكَ حَدِيثُ الْغَاشِيَةِ Suresinin başında beyanat-ı Kuraniyye ehl-i dalaletin sımahında kaynayan rasas gibi, dimağında yakan ateş gibi, damağında yanan zakkum gibi, yüzünde saldıran cehennem gibi, midesinde acı, dikenli dari gibi tesir eder Evet bir zatın tehdidini gösteren Cehennem gibi bir azab memuru, öfkesinden ve gayzından parçalanmak vaziyetini alması ve تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ söylemesi, söyletmesi, o zatın terhibi ne derece dehşetli olduğunu gösterir Makam-ı medhin binler misallerinden, başında Elhamdülillah olan beş surede beyanat-ı Kuraniyye Güneş gibi parlak, Haşiye-2 yıldız gibi zinetli, semavat ve zemin gibi haşmetli, melekler gibi sevimli, dünyada yavrulara rahmet gibi şefkatli, ahirette Cennet gibi güzeldir {Haşiye-2 Şu tabiratta o surelerdeki bahislere işaret var} Makam-ı zemm ve zecirde binler misallerinden mesela اَيُحِبُّ اَحَدُكُمْ اَنْ يَاْكُلَ َلحْمَ اَخِيهِ مَيْتًا ayetinde zemmi altı derece zemmeder Gıybetten altı derece şiddetle zecreder Şöyle ki Malumdur Âyetin başındaki “hemze”, sormak aya manasındadır O sormak manası, su gibi ayetin bütün kelimelerine girer İşte birinci “hemze” ile der Âya sual ve cevab mahalli olan aklınız yok mu ki, bu derece çirkin bir şeyi anlamıyor İkincisi يُحِبُّ lafzı ile der Âya, sevmek, nefret etmek mahalli olan kalbiniz bozulmuş mu ki, en menfur bir işi sever Üçüncüsü اَحَدُكُمْ kelimesiyle der Cemaatten hayatını alan hayat-ı içtimaiye ve medeniyetiniz ne olmuş ki, böyle hayatınızı zehirleyen bir ameli kabul eder Dördüncüsü اَنْ يَاْكُلَ لَحْمَ kelamıyla der İnsaniyetiniz ne olmuş ki, böyle canavarcasına arkadaşını dişle parçalamayı yapıyorsunuz Beşincisi اَخِيهِ kelimesiyle der Hiç rikkat-i cinsiyeniz, hiç sıla-i rahminiz yok mu ki, böyle çok cihetlerle kardeşiniz olan bir mazlumun şahs-ı manevisini insafsızca dişliyorsunuz Hiç aklınız yok mu ki, kendi azanızı kendi dişinizle divane gibi ısırıyorsunuz Altıncısı مَيْتًا kelamıyla der Vicdanınız nerede Fıtratınız bozulmuş mu ki, en muhterem bir halde bir kardeşine karşı, etini yemek gibi en müstekreh bir iş yapılıyor Demek zemm ve gıybet, aklen, kalben ve insaniyeten ve vicdanen ve fıtraten ve asabiyeten ve milliyeten mezmumdur İşte bak Nasıl ki, şu ayet, icazkarane altı mertebe zemmi zemmetmekle icazkarane altı derece o cürümden zecreder Makam-ı isbatta binler misallerinden mesela فَانْظُرْ اِلَى اَثَارِ رَحْمَةِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِى اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَآ اِنَّ ذلِكَ َلمُحْيِى اْلمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ de haşri isbat ve istibadı izale için öyle bir tarzda beyan eder ki, fevkınde isbat olamaz Şöyle ki Onuncu Sözün Dokuzuncu Hakikatında, Yirmiikinci Sözün Altıncı Lemasında isbat ve izah edildiği gibi her bahar mevsiminde ihya-yı arz keyfiyyetinde üçyüzbin tarzda haşrin nümunelerini nihayet derecede girift, birbirine karıştırdığı halde nihayet derecede intizam ve temyiz ile nazar-ı beşere gösteriyor ki, bunları böyle yapan Zata, haşir ve kıyamet ağır olamaz, der Hem zeminin sahifesinde yüzbinler envaı, beraber birbiri içinde kalem-i kudretiyle hatasız, kusursuz yazmak bir tek Vahid-i Ehadin sikkesi olduğundan, şu ayetle Güneş gibi vahdaniyeti isbat etmekle beraber, Güneşin tulu ve gurubu gibi kolay ve kati, kıyamet ve haşri gösterir İşte كَيْفَ lafzındaki keyfiyet noktasında şu hakikatı gösterdiği gibi, çok surelerde tafsil ile zikreder Mesela Sure-i ق وَ الْقُرْاَنِ الْمَجِيدِ de öyle parlak ve güzel ve şirin ve yüksek bir beyanla haşri isbat eder ki, baharın gelmesi gibi kati bir surette kanaat verir İşte bak Kafirlerin, çürümüş kemiklerin dirilmesini inkar ederek Bu acibdir, olamaz demelerin ecevaben اَفَلَمْ يَنْظُرُوآ اِلَى السَّمَآءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَ زَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِنْ فُرُوجٍ ila ahir-il ayet كَذلِكَ اْلخُرُوجُ a kadar ferman ediyor beyanı su gibi akıyor Yıldızlar gibi parlıyor Kalbe hurma gibi hem lezzet, hem zevk veriyor, hem rızk oluyor Hem makam-ı isbatın en latif misallerinden يس وَالْقُرْاَنِ اْلحَكِيمِ اِنَّكَ َلمِنَ اْلمُرْسَلِينَ der Yani, Hikmetli Kurana kasem ederim Sen Resullerdensin Şu kasem işaret eder ki, Risaletin hücceti o derece yakini ve haktır ki, hakkaniyette makam-ı tazim ve hürmete çıkmış ki, onunla kasem ediliyor İşte şu işaret ile der Sen Resulsün Çünki senin elinde Kuran var Kuran ise, haktır ve Hakkın kelamıdır Çünki içinde hakiki hikmet, üstünde sikke-i icaz var Hem makam-ı isbatın icazlı ve icazlı misallerinden şu قَالَ مَنْ يُحْيِى اْلعِظَامَ وَهِىَ رَمِيمٌ قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِى اَنْشَاَهَآ اَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ Yani insan der Çürümüş kemikleri kim diriltecek Sen, de Kim onları bidayeten inşa edip hayat vermiş ise, o diriltecek Onuncu Sözün dokuzuncu hakikatının üçüncü temsilinde tasvir edildiği gibi bir zat, göz önünde bir günde yeniden büyük bir orduyu teşkil ettiği halde, biri dese Şu zat, efradı istirahat için dağılmış olan bir taburu bir boru ile toplar Tabur nizamı altına getirebilir Sen ey insan, desen İnanmam Ne kadar divanece bir inkar olduğunu bilirsin Aynen onun gibi hiçten, yeniden ordu-misal bütün hayvanat ve sair zihayatın tabur-misal cesedlerini kemal-i intizamla ve mizan-ı hikmetle o bedenlerin zerratını ve letaifini Emr-i kün feyekun ile kaydedip yerleştiren ve her karnda hatta her baharda ruy-i zeminde yüzbinler ordu-misal zevilhayat envalarını, taifelerini icad eden bir Zat-ı Kadir-i Alim, tabur-misal bir cesedin nizamı altına girmekle birbiriyle tanışmış zerrat-ı esasiye ve ecza-yı asliyeyi bir sayha ile Sur-u İsrafilin borusu ile nasıl toplayabilir İstibad suretinde denilir mi Denilse, eblehçesine bir divaneliktir Makam-ı irşadda beyanat-ı Kuraniye o derece müessir ve rakiktir ve o derece munis ve şefiktir ki, şevk ile ruhu, zevk ile kalbi aklı merakla ve gözü yaşla doldurur Binler misallerinden yalnız şu ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَهِىَ كَاْلحِجَارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً ila ahir Yirminci Sözün Birinci Makamında üçüncü ayet mebhasinde isbat ve izah edildiği gibi Beni-İsraile der Musa Aleyhisselamın asası gibi bir mucizesine karşı sert taş, oniki gözünden çeşme gibi yaş akıttığı halde, size ne olmuş ki, Musa Aleyhisselamın bütün mucizatına karşı lakayd kalıp gözünüz kuru, yaşsız, kalbiniz katı, ateşsiz duruyor O sözde şu mana-yı irşadi izah edildiği için oraya havale ederek burada kısa kesiyorum Makam-ı ifham ve ilzamda binler misallerinden yalnız şu iki misale bak Birinci misal وَاِنْ كُنْتُمْ فِى رَيْبٍ مِمَّا نَزّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَاْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَآءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ اِنْ كُنتُمْ صَادِقِينَ Yani Eğer, bir şübheniz varsa, size yardım edecek, şehadet edecek bütün büyüklerinizi ve taraftarlarınızı çağırınız Bir tek suresine bir nazire yapınız İşarat-ül İcazda izah ve isbat edildiği için burada yalnız icmaline işaret ederiz Şöyle ki Kuran-ı Muciz-ül Beyan diyor Ey ins ve cin Eğer Kuran, Kelam-ı İlahi olduğunda şübheniz varsa, bir beşer kelamı olduğunu tevehhüm ediyorsanız, haydi, işte meydan, geliniz Siz dahi Ona Muhammed-ül Emin dediğiniz zat gibi, okumak yazmak bilmez, kıraat ve kitabet görmemiş bir ümmiden bu Kuran gibi bir kitab getiriniz, yaptırınız Bunu yapamazsanız, haydi ümmi olmasın, en meşhur bir edib, bir alim olsun Bunu da yapamazsanız, haydi bir tek olmasın, bütün büleganız, hutebanız, belki bütün geçmiş beliğlerin güzel eserlerini ve bütün gelecek ediblerin yardımlarını ve ilahlarınızın himmetlerini beraber alınız Bütün kuvvetinizle çalışınız, şu Kurana bir nazire yapınız Bunu da yapamazsanız, haydi kabil-i taklid olmayan hakaik-i Kuraniyeden ve manevi çok mucizatından kat-ı nazar, yalnız nazmındaki belagatına nazire olarak bir eser yapınız فَاْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ ilzamıyla der Haydi sizden mananın doğruluğunu istemiyorum Müftereyat ve yalanlar ve batıl hikayeler olsun Bunu da yapamıyorsunuz Haydi bütün Kuran kadar olmasın, yalnız بِعَشْرِ سُوَرٍ on suresine nazire getiriniz Bunu da yapamıyorsunuz Haydi, bir tek suresine nazire getiriniz Bu da çoktur Haydi, kısa bir suresine bir nazire ibraz ediniz Hatta, madem bunu da yapmazsanız ve yapamazsınız Hem bu kadar muhtaç olduğunuz halde çünki haysiyet ve namusunuz, izzet ve dininiz, asabiyet ve şerefiniz, can ve malınız, dünya ve ahiretiniz, buna nazire getirmekle kurtulabilir Yoksa dünyada haysiyetsiz, namussuz, dinsiz, şerefsiz, zillet içinde, can ve malınız helakette mahvolup ve ahirette النَّارَ الَّتِى وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ فَاتَّقُوا işaretiyle Cehennemde haps-i ebedi ile mahkum ve sanemlerinizle beraber ateşe odunluk edeceksiniz Hem madem sekiz mertebe aczinizi anladınız Elbette sekiz defa, Kuran dahi mucize olduğunu bilmekliğiniz gerektir Ya imana geliniz veyahut susunuz, Cehenneme gidiniz İşte Kuran-ı Muciz-ül Beyanın makam-ı ifhamdaki ilzamına bak ve de لَيْسَ بَعْدَ الْبَيَانِ الْقُرْاَنِ بَيَانٌ Evet beyan-ı Kurandan sonra beyan olamaz ve hacet kalmaz İkinci Misal فَذَكِّرْ فَمَآ اَنْتَ بِنِعْمَتِ رَبِّكَ بِكَاهِنٍ وَلاَ مَجْنُونٍ اَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ اْلمَنُونِ قُلْ تَرَبَّصُوا فَاِنِّى مَعَكُمْ مِنَ الْمُتَرَبِّصِينَ اَمْ تَاْمُرُهُمْ اَحْلاَمُهُمْ بِهذَا اَمْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ اَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لاَ يُؤْمِنُونَ فَلْيَاْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ اِنْ كَانُوا صَادِقِينَ اَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَىْءٍ اَمْ هُمُ اْلخَالِقُونَ اَمْ خَلَقُوا السَّموَاتِ وَاْلاَرْضَ بَلْ لاَ يُوقِنُونَ اَمْ عِنْدَهُمْ خَزَآِنُ رَبِّكَ اَمْ هُمُ اْلمُصَيْطِرُونَ اَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ يَسْتَمِعُونَ فِيهِ فَلْيَاْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ اَمْ لَهُ الْبَنَاتُ وَلَكُمُ الْبَنُونَ اَمْ تَسْاَلُهُمْ اَجْرًا فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ اَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ اَمْ يُرِيدُونَ كَيْدًا فَالَّذِينَ كَفَرُوا هُمُ اْلمَكِيدُونَ اَمْ لَهُمْ اِلَهٌ غَيْرُ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ İşte şu ayatın binler hakikatlerinden yalnız beyan-ı ifhamiyeye misal için bir hakikatını beyan ederiz Şöyle ki اَمْ - اَمْ lafzıyla onbeş tabaka istifham-ı inkari-i taaccübi ile ehl-i dalaletin bütün aksamını susturur ve şübehatın bütün menşelerini kapatır Ehl-i dalalet için içine girip saklanacak şeytani bir delik bırakmıyor, kapatıyor Altına girip gizlenecek bir perde-i dalalet bırakmıyor, yırtıyor Yalanlarından hiçbir yılanı bırakmıyor, başını eziyor Her bir fıkrada bir taifenin hülasa-i fikr-i küfrilerini ya bir kısa tabir ile ibtal eder Ya butlanı zahir olduğundan sükutla butlanını bedahete havale eder veya başka ayetlerde tafsilen reddedildiği için burada mücmelen işaret eder Mesela Birinci fıkra وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِى لَهُ ayetine işaret eder Onbeşinci fıkra ise لَوْ كَانَ فِيهِمَآ اَلِهَةٌ اِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتَا ayetine remzeder Daha sair fıkraları buna kıyas et Şöyle ki Başta diyor Ahkam-ı İlahiyyeyi tebliğ et Sen kahin değilsin Zira kahinin sözleri, karışık ve tahminidir Seninki, hak ve yakinidir Mecnun olamazsın, düşmanın dahi senin kemal-i aklına şehadet eder اَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ اْلمَنُونِ Âya, acaba muhakemesiz ami kafirler gibi, sana şair mi diyorlar Senin helaketini mi bekliyorlar Sen, de Bekleyiniz Ben de bekliyorum Senin parlak büyük hakikatlerin, şiirin hayalatından münezzeh ve tezyinatından müstağnidir اَمْ تَاْمُرُهُمْ اَحْلاَمُهُمْ بِهذَا Yahut acaba akıllarına güvenen akılsız feylesoflar gibi, Aklımız bize yeter deyip sana ittibadan istinkaf mı ederler Halbuki akıl ise, sana ittibaı emreder Çünki Bütün dediğin makuldür Fakat akıl kendi başıyla ona yetişemez اَمْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ Yahut İnkarlarına sebeb, tagi zalimler gibi, Hakka serfüru etmemeleri midir Halbuki mütecebbir zalimlerin rüesaları olan Firavunların, Nemrudların akibetleri malumdur اَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لاَ يُؤْمِنُونَ Veyahut Yalancı, vicdansız münafıklar gibi Kuran senin sözlerindir diye seni ittiham mı ediyorlar Halbuki, ta şimdiye kadar sana Muhammed-ül Emin diyerek içlerinde seni en doğru sözlü biliyorlardı Demek onların imana niyyetleri yoktur Yoksa Kuranın asar-ı beşeriye içinde bir nazirini bulsunlar اَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ Veyahut Kainatı abes ve gayesiz itikad eden felasife-i abesiyyun gibi kendilerini başıboş, hikmetsiz, gayesiz, vazifesiz, Halıksız mı zannediyorlar Acaba gözleri kör olmuş, görmüyorlar mı ki, kainat baştan aşağıya kadar hikmetlerle müzeyyen ve gayelerle müsmirdir ve mevcudat, zerrelerden Güneşlere kadar vazifelerle muvazzaftır ve evamir-i İlahiyeye müsahharlardır اَمْ هُمُ اْلخَالِقُونَ Veyahut Firavunlaşmış maddiyyun gibi, Kendi kendine oluyorlar Kendi kendini besliyorlar Kendilerine lazım olan her şeyi yaratıyorlar mı tahayyül ediyorlar ki, imandan, ubudiyetten istinkaf ederler Demek kendilerini birer Halık zannederler Halbuki bir tek şeyin Halıkı, herbir şeyin Halıkı olmak lazım gelir Demek kibir ve gururları onları nihayet derecede ahmaklaştırmış ki, bir sineğe, bir mikroba karşı mağlub bir aciz-i mutlakı, bir Kadir-i Mutlak zannederler Madem bu derece akıldan, insaniyetten sukut etmişler Hayvandan, belki cemadattan daha aşağıdırlar Öyle ise, bunların inkarlarından müteessir olma Bunları dahi, bir nevi muzır hayvan ve pis maddeler sırasına say Bakma, ehemmiyet verme اَمْ خَلَقُوا السَّموَاتِ وَاْلاَرْضَ بَلْ لاَ يُوقِنُونَ Veyahut Halıkı inkar eden fikirsiz, sersem muattıla gibi, Allahı inkar mı ediyorlar ki, Kuranı dinlemiyorlar Öyle ise, semavat ve arzın vücudlarını inkar etsinler veyahut Biz halkettik desinler Bütün bütün aklın zıvanasından çıkıp, divaneliğin hezeyanına girsinler Çünki semada yıldızları kadar, zeminde çiçekleri kadar berahin-i tevhid görünüyor, okunuyor Demek yakine ve hakka niyetleri yoktur Yoksa Bir harf katibsiz olmaz bildikleri halde, nasıl bir harfinde bir kitab yazılan şu kainat kitabını, katibsiz zannediyorlar اَمْ عِنْدَهُمْ خَزَآئِنُ رَبِّكَ Veyahut Cenab-ı Hakkın ihtiyarını nefyeden bir kısım hükema-yı dalle gibi ve Berahime gibi asl-ı Nübüvveti mi inkar ediyorlar Sana iman getirmiyorlar Öyle ise, bütün mevcudatta görünen ve ihtiyar ve iradeyi gösteren bütün asar-ı hikmeti ve gayatı ve intizamatı ve semeratı ve asar-ı rahmet ve inayatı ve bütün enbiyanın bütün mucizatlarını inkar etsinler veya Mahlukata verilen ihsanatın hazineleri yanımızda ve elimizdedir desinler Kabil-i hitab olmadıklarını göstersinler Sen de onların inkarından müteellim olma “Allahın akılsız hayvanları çoktur” de اَمْ هُمُ اْلمُصَيْطِرُونَ Veyahut Aklı hakim yapan mütehakkim Mutezile gibi kendilerini Halıkın işlerine rakib ve müfettiş tahayyül edip Halık-ı Zülcelali mesul tutmak mı istiyorlar Sakın fütur getirme Öyle hodbinlerin inkarlarından bir şey çıkmaz Sen de aldırma اَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ يَسْتَمِعُونَ فِيهِ فَلْيَاْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ Veyahut Cin ve şeytana uyup kehanetfüruşlar, ispirtizmacılar gibi, alem-i gayba başka bir yol mu bulunmuş zannederler Öyle ise, şeytanlarına kapanan semavata, onunla çıkılacak bir merdivenleri mi var tahayyül ediyorlar ki, senin semavi haberlerini tekzib ederler Böyle şarlatanların inkarları, hiç hükmündedir اَمْ لَهُ الْبَنَاتُ وَلَكُمُ الْبَنُونَ Veyahut Ukul-ü aşere ve erbab-ül- enva namıyla şerikleri itikad eden müşrik felasife gibi ve yıldızlara ve melaikelere bir nevi uluhiyet isnad eden Sabiiyyun gibi, Cenab-ı Hakka veled nisbet eden mülhid ve dallinler gibi, Zat-ı Ehad ve Samedin vücub-u vücuduna, vahdetine, Samediyetine, istiğna-yı mutlakına zıd olan veledi nisbet ve melaikenin ubudiyyetine ve ismetine ve cinsiyetine münafi olan ünuseti isnad mı ederler Kendilerine şefaatçi mi zannederler ki, sana tabi olmuyorlar İnsan gibi mümkin, fani, beka-yı nevine muhtaç ve cismani ve mütecezzi, tekessüre kabil ve aciz, dünyaperest, yardımcı bir varise müştak mahluklar için vasıta-i tekessür ve teavün ve rabıta-i hayat ve beka olan tenasül elbette ve elbette vücudu vacib ve daim, bekası ezeli ve ebedi, zatı cismaniyetten mücerred ve mualla ve mahiyeti tecezzi ve tekessürden münezzeh ve müberra ve kudreti aczden mukaddes ve bihemta olan Zat-ı Zülcelale evlad isnad etmek, hem o aciz, mümkin, miskin insanlar dahi beğenmedikleri ve izzet-i mağruranesine yakıştıramadıkları bir nevi evlad yani hadsiz kızları isnad etmek, öyle bir safsatadır ve öyle bir divanelik hezeyanıdır ki, o fikirde olan heriflerin tekzibleri, inkarları hiçtir Aldırmamalısın Her bir sersemin safsatasına, her divanenin hezeyanına kulak verilmez اَمْ تَسْاَلُهُمْ اَجْرًا فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ Veyahut Hırsa, hıssete alışmış taği, baği dünyaperestler gibi senin tekalifini ağır mı buluyorlar ki, senden kaçıyorlar ve bilmiyorlar mı ki, sen ecrini, ücretini yalnız Allahtan istiyorsun ve onlara Cenab-ı Hak tarafından verilen maldan hem bereket, hem fakirlerin hased ve beddualarından kurtulmak için, ya ondan veya kırktan birisini kendi fakirlerine vermek ağır bir şey midir ki, emr-i zekatı ağır görüp İslamiyetten çekiniyorlar Bunların tekzibleri ehemmiyetsiz olmakla beraber, hakları tokattır Cevab vermek değil اَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ Veyahut Gayb-aşinalık dava eden Budeiler gibi ve umur-u gaybiyyeye dair tahminlerini yakin tahayyül eden akılfüruşlar gibi, senin gaybi haberlerini beğenmiyorlar mı Gaybi kitabları mı var ki, senin gaybi kitabını kabul etmiyorlar Öyle ise, vahye mazhar resullerden başka kimseye açılmayan ve kendi başıyla ona girmeye kimsenin haddi olmayan alem-i gayb, kendi yanlarında hazır, açık tahayyül edip ondan malumat alarak yazıyorlar hülyasında bulunuyorlar Böyle, haddinden hadsiz tecavüz etmiş mağrur hodfüruşların tekzibleri, sana fütur vermesin Zira az bir zamanda senin hakikatlerin onların hülyalarını zir ü zeber edecek اَمْ يُرِيدُونَ كَيْدًا فَالَّذِينَ كَفَرُوا هُمُ اْلمَكِيدُونَ Veyahut Fıtratları bozulmuş, vicdanları çürümüş şarlatan münafıklar, dessas zındıklar gibi ellerine geçmeyen hidayetten halkları aldatıp çevirmek, hile edip döndürmek mi istiyorlar ki, sana karşı kah kahin, kah mecnun, kah sahir deyip, kendileri dahi inanmadıkları halde başkalarını inandırmak mı istiyorlar Böyle hilebaz şarlatanları insan sayıp desiselerinden, inkarlarından müteessir olarak fütur getirme Belki daha ziyade gayret et Çünki onlar kendi nefislerine hile ederler, kendilerine zarar ederler ve onların fenalıkta muvaffakıyetleri muvakkattır ve istidracdır, bir mekr-i İlahidir اَمْ لَهُمْ اِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ Veyahut Halık-ı hayr ve halık-ı şer namıyla ayrı ayrı iki ilah tevehhüm eden Mecusiler gibi ve ayrı ayrı esbaba bir nevi uluhiyet veren ve onları kendilerine birer nokta-i istinad tahayyül eden esbabperestler, sanemperestler gibi başka ilahlara dayanıp sana muaraza mı ederler Senden istiğna mı ediyorlar Demek لَوْ كَانَ فِيهِمَآ اَلِهَةٌ اِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتَا hükmünce, şu bütün kainatta gündüz gibi görünen bu intizam-ı ekmeli, bu insicam-ı ecmeli kör olup görmüyorlar Halbuki bir köyde iki müdür, bir şehirde iki vali, bir memlekette iki padişah bulunsa, intizam zir ü zeber olur ve insicam herc ü merce düşer Halbuki sinek kanadından ta semavat kandillerine kadar o derece ince bir intizam gözetilmiş ki, sinek kanadı kadar şirke yer bırakılmamış Madem bunlar bu derece hilaf-ı akıl ve hikmet ve münafi-i his ve bedahet hareket ediyorlar Onların tekzibleri seni tezkirden vazgeçirmesin İşte silsile-i hakaik olan şu ayatın yüzer cevherlerinden yalnız ifham ve ilzama dair bir tek cevher-i beyanisini icmalen beyan ettik Eğer iktidarım olsaydı, birkaç cevherlerini daha gösterseydim, Şu ayetler tek başıyla bir mucizedir sen dahi diyecektin Amma ifham ve talimdeki beyanat-ı Kuraniye o kadar harikadır, o derece letafetli ve selasetlidir en basit bir ami, en derin bir hakikatı onun beyanından kolayca tefehhüm eder Evet, Kuran-ı Muciz-ül Beyan, çok hakaik-i gamızayı nazar-ı umumiyi okşayacak, hiss-i ammeyi rencide etmeyecek, fikr-i avamı taciz edip yormayacak bir surette basitane ve zahirane söylüyor, ders veriyor Nasıl bir çocukla konuşulsa, çocukça tabirat istimal edilir Öyle de تَنَزُّلاَتٍ اِلَهِيَّةٍ اِلَى عُقُولِ الْبَشَرِ denilen mütekellim üslubunda muhatabın derecesine sözüyle nüzul edip öyle konuşan esalib-i Kuraniye, en mütebahhir Hükemanın fikirleriyle yetişemediği hakaik-i gamıza-i İlahiye ve esrar-ı Rabbaniyeyi müteşabihat suretinde bir kısım teşbihat ve temsilat ile en ümmi bir amiye ifham eder Mesela اَلرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى bir temsil ile rububiyet-i İlahiyeyi saltanat misalinde ve alemin tedbirinde mertebe-i rububiyetini, bir Sultanın taht-ı saltanatında durup icra-yı hükumet ettiği gibi bir misalde gösteriyor Evet Kuran, bu kainat Halık-ı Zülcelalinin kelamı olarak rububiyetinin mertebe-i azamından çıkarak, umum mertebeler üstüne gelerek, o mertebelere çıkanları irşad ederek, yetmişbin perdelerden geçerek, o perdelere bakıp tenvir ederek, fehm ve zekaca muhtelif binler tabaka muhatablara feyzini dağıtıp ve nurunu neşrederek kabiliyetçe ayrı ayrı asırlar, karnlar üzerinde yaşamış ve bu kadar mebzuliyetle manalarını ortaya saçmış olduğu halde kemal-i şebabetinden, gençliğinden zerre kadar zayi etmeyerek gayet taravette, nihayet letafette kalarak gayet sühuletli bir tarzda, sehl-i mümteni bir surette, her amiye anlayışlı ders verdiği gibi aynı derste, aynı sözlerle fehimleri muhtelif ve dereceleri mütebayin pek çok tabakalara dahi ders verip ikna eden, işba eden bir kitab-ı muciznümanın hangi tarafına dikkat edilse, elbette bir lema-i icaz görülebilir ElhasılNasıl Elhamdülillah gibi bir lafz-ı Kurani okunduğu zaman dağın kulağı olan mağarasını doldurduğu gibi aynı lafz, sineğin küçücük kulakçığına da tamamen yerleşir Aynen öyle de Kuranın manaları, dağ gibi akılları işba ettiği gibi, sinek gibi küçücük basit akılları dahi aynı sözlerle talim eder, tatmin eder Zira Kuran, bütün ins ve cinnin bütün tabakalarını imana davet eder Hem umumuna imanın ulumunu talim eder, isbat eder Öyle ise, avamın en ümmisi havassın en ehassına omuz omuza, diz dize verip beraber ders-i Kuraniyi dinleyip istifade edecekler Demek Kuran-ı Kerim, öyle bir maide-i semaviyedir ki, binler muhtelif tabakada olan efkar ve ukul ve kulub ve ervah, o sofradan gıdalarını buluyorlar, müştehiyatını alıyorlar Arzuları yerine gelir Hatta pek çok kapıları kapalı kalıp, istikbalde geleceklere bırakılmıştır Şu makama misal istersen, bütün Kuran baştan nihayete kadar bu makamın misalleridir Evet bütün müçtehidin ve sıddıkin ve Hükema-i İslamiye ve muhakkikin ve ülema-i usul-ül fıkıh ve mütekellimin ve evliya-i arifin ve aktab-ı aşıkin ve müdakkikin-i ülema ve avam-ı müslimin gibi Kuranın tilmizleri ve dersini dinleyenleri, müttefikan diyorlar ki Dersimizi güzelce anlıyoruz Elhasıl, sair makamlar gibi ifham ve talim makamında dahi Kuranın lemaat-ı icazı parlıyor", + "gaye": "Kuran'ın beyanındaki mucizevi beraat, tefevvuk, metanet ve haşmetin farklı kelami aksamlarda (tergib, terhib, medih, zemm, isbat, irşad, ifham, talim) en yüksek mertebede olduğunu göstermek ve bu özelliklerini ayetlerden örneklerle açıklamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın beyanındaki beraat ve mucizevilik", + "Kuran'ın tergib ve teşvik makamındaki etkisi", + "Kuran'ın terhib ve tehdid makamındaki dehşeti", + "Kuran'ın medih makamındaki parlaklığı ve güzelliği", + "Kuran'ın zemm ve zecir makamındaki şiddeti ve gıybetin kötülüğü", + "Kuran'ın isbat makamındaki ikna ediciliği (özellikle haşir ve tevhid isbatı)", + "Kuran'ın irşad makamındaki müessiriyeti ve şefkati", + "Kuran'ın ifham ve ilzam makamındaki delil getirme ve susturma gücü", + "Kuran'ın ifham ve talim makamındaki kolay anlaşılırlığı ve derinliği", + "Kuran'ın her seviyedeki muhataba hitap etme yeteneği" + ], + "kavramlar": [ + "Beraat", + "Tefevvuk", + "Metanet", + "Haşmet", + "Cezalet", + "Fesahat", + "Belagat", + "Bedaat", + "Tergib", + "Terhib", + "Medih", + "Zemm", + "İsbat", + "İrşad", + "İfham", + "Talim", + "İcaz", + "Haşir", + "Vahdaniyet", + "Gıybet", + "Nübüvvet", + "Tevhid", + "Dalalet", + "İman", + "Ubudiyet", + "Vahiy" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Beraat", + "vecize": "Evet beyan-ı Kurandan sonra beyan olamaz ve hacet kalmaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA" + ], + "title": "İKİNCİ ŞUA", + "content": "Kuranın camiiyet-i harikuladesidir Şu şuanın, beş leması var", + "gaye": "Kuran'ın geniş kapsamlılığını ve içerdiği harikulade özelliklerin beş önemli boyutunu vurgulamak", + "konular": [ + "Kuran'ın camiiyeti (kapsayıcılığı)", + "Kuran'ın harikulade özelliklerinin boyutları", + "Risale-i Nur'un Kuran tefsirindeki rolü", + "Kuran'daki derin anlam katmanları", + "Kuran'ın çeşitli veçheleri" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Camiiyet", + "Harikuladelik", + "Lema", + "Risale-i Nur" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Camiiyet-i harikuladesidir", + "vecize": "Kuranın camiiyet-i harikuladesidir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Birinci Lem'a" + ], + "title": "Birinci Lema", + "content": "Lafzındaki camiiyettir Elbette evvelki sözlerde, hem bu sözde zikrolunan ayetlerden şu camiiyet aşikare görünüyor Evet لِكُلِّ اَيَةٍ ظَهْرًا وَبَطْنًا وَ حَدًّا مَطْلَعًا وَلِكُلٍّ شُجُونٍ وَغُصُونٍ وَ فُنُونٍ olan hadisin işaret ettiği gibi elfaz-ı Kuraniye, öyle bir tarzda vazedilmiş ki, her bir kelamın, hatta her bir kelimenin, hatta her bir harfin, hatta bazan bir sükunun çok vücuhu bulunuyor her bir muhatabına ayrı ayrı bir kapıdan hissesini verir Mesela وَ الْجِبَالَ اَوْتَادًا yani Dağları zemininize kazık ve direk yaptım bir kelamdır Bir aminin şu kelamdan hissesi Zahiren yere çakılmış kazıklar gibi görünen dağları görür, onlardaki menafiini ve nimetlerini düşünür, Halıkına şükreder Bir şairin bu kelamdan hissesi Zemin, bir taban ve kubbe-i sema, üstünde konulmuş yeşil ve elektrik lambalarıyla süslenmiş bir muhteşem çadır, ufki bir daire suretinde ve semanın etekleri başında görünen dağları, o çadırın kazıkları misalinde tahayyül eder Sani-i Zülcelaline hayretkarane perestiş eder Hayme-nişin bir edibin bu kelamdan nasibi Zeminin yüzünü bir çöl ve sahra dağların silsilelerini pek kesretle ve çok muhtelif bedevi çadırları gibi, güya tabaka-i türabiye, yüksek direkler üstünde atılmış, o direklerin sivri başları o perde-i türabiyeyi yukarıya kaldırmış, birbirine bakar pek çok muhtelif mahlukatın meskeni olarak tasavvur eder O büyük azametli mahlukları, böyle yeryüzünde çadırlar misillü kolayca kuran ve koyan Fatır-ı Zülcelaline karşı secde-i hayret eder Coğrafyacı bir edibin o kelamdan kısmeti Küre-i zemin, bahr-ı muhit-i havaide veya esiride yüzen bir sefine ve dağları, o sefinenin üstünde tesbit ve müvazene için çakılmış kazıklar ve direkler şeklinde tefekkür eder O koca küre-i zemini, muntazam bir gemi gibi yapıp, bizleri içine koyup, aktar-ı alemde gezdiren Kadir-i Zülkemale karşı سُبْحَانَكَ مَآ اَعْظَمَ شَانَكَ der Medeniyet ve heyet-i içtimaiyenin mütehassıs bir hakiminin bu kelamdan hissesi Zemini, bir hane ve o hane hayatının direği, hayat-ı hayvaniye ve hayat-ı hayvaniye direği, şerait-i hayat olan su, hava ve topraktır Su ve hava ve toprağın direği ve kazığı, dağlardır Zira dağlar, suyun mahzeni, havanın tarağı gazat-ı muzırrayı tersib edip, havayı tasfiye eder ve toprağın hamisi bataklıktan ve denizin istilasından muhafaza eder ve sair levazımat-ı hayat-ı insaniyenin hazinesi olarak fehmeder Şu koca dağları, şu suretle hane-i hayatımız olan zemine direk yapan ve maişetimize hazinedar tayin eden Sani-i Zülcelal Velikrama, kemal-i tazim ile hamd ü sena eder Hikmet-i tabiiyenin bir feylesofunun şu kelamdan nasibi şudur ki Küre-i zeminin karnında bazı inkılabat ve imtizacatın neticesi olarak hasıl olan zelzele ve ihtizazatı, dağların zuhuruyla sükunet bulduğu ve medar ve mihverindeki istikrarına ve zelzelenin irticacıyla medar-ı senevisinden çıkmamasına sebeb, dağların hurucu olduğunu ve zeminin hiddeti ve gadabı, dağların menafiziyle teneffüs etmekle sükunet ettiğini fehmeder, tamamen imana gelir اَلْحِكْمَةُ لِلَّهِ der Mesela اَنَّ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا daki رَتْقًا kelimesi, tedkikat-ı felsefe ile alude olmayan bir alime, o kelime şöyle ifham eder ki Sema berrak, bulutsuz zemin kuru ve hayatsız, tevellüde gayr-ı kabil bir halde iken semayı yağmurla, zemini hazrevatla fethedip bir nevi izdivac ve telkih suretinde bütün zihayatları o sudan halketmek, öyle bir Kadir-i Zülcelalin işidir ki ruy-i zemin, onun küçük bir bostanı ve semanın yüz örtüsü olan bulutlar, onun bostanında bir süngerdir anlar, azamet-i kudretine secde eder Ve muhakkik bir hakime, o kelime şöyle ifham eder ki Bidayet-i hilkatte sema ve arz şekilsiz birer küme ve menfaatsiz birer yaş hamur, veledsiz mahlukatsız toplu birer madde iken Fatır-ı Hakim, onları feth ve bastedip güzel bir şekil, menfaatdar birer suret, zinetli ve kesretli mahlukata menşe etmiştir anlar Vüsat-i hikmetine karşı hayran olur Yeni zamanın feylesofuna şu kelime şöyle ifham eder ki Manzume-i Şemsiyeyi teşkil eden küremiz, sair seyyareler, bidayette Güneşle mümteziç olarak açılmamış bir hamur şeklinde iken Kadir-i Kayyum o hamuru açıp, o seyyareleri birer birer yerlerine yerleştirerek, Güneşi orada bırakıp, zeminimizi buraya getirerek, zemine toprak sererek, sema canibinden yağmur yağdırarak, Güneşten ziya serptirerek dünyayı şenlendirip bizleri içine koymuştur anlar, başını tabiat bataklığından çıkarır, Âmentü billahi-l Vahid-ül Ehad der Mesela وَ الشَّمْس�� َتجْرِى لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا daki Lam hem kendi manasını, hem fi manasını, hem ila manasını ifade eder İşte لِمُسْتَقَرٍّ in Lamı, avam o Lamı ila manasında görüp fehmeder ki, size nisbeten ışık verici, ısındırıcı müteharrik bir lamba olan Güneş, elbette bir gün seyri bitecek, mahall-i kararına yetişecek, size faidesi dokunmayacak bir suret alacaktır, anlar O da, Halık-ı Zülcelalin Güneşe bağladığı büyük nimetleri düşünerek Sübhanallah, Elhamdülillah der Ve alime dahi o Lamı ila manasında gösterir Fakat güneşi yalnız bir lamba değil belki bahar ve yaz tezgahında dokunan mensucat-ı Rabbaniyenin bir mekiği, gece gündüz sahifelerinde yazılan mektubat-ı Samedaniyenin mürekkebi, nur bir hokkası suretinde tasavvur ederek Güneşin cereyan-ı surisi alamet olduğu ve işaret ettiği intizamat-ı alemi düşündürerek Sani-i Hakimin sanatına Maşaallah ve hikmetine Barekallah diyerek secdeye kapanır Ve kozmoğrafyacı bir feylesofa lamı fi manasında şöyle ifham eder ki Güneş, kendi merkezinde ve mihveri üzerinde zenberekvari bir cereyan ile manzumesini emr-i İlahi ile tanzim edip tahrik eder Şöyle bir saat-ı kübrayı halkedip tanzim eden Sani-i Zülcelaline karşı kemal-i hayret ve istihsan ile El-azametü lillah ve-l kudretü lillah der felsefeyi atar, hikmet-i Kuraniyeye girer Ve dikkatli bir hakime şu lamı, hem illet manasında, hem zarfiyet manasında tutturup şöyle ifham eder ki Sani-i Hakim, işlerine esbab-ı zahiriyeyi perde ettiğinden, cazibe-i umumiye namında bir kanun-u İlahisiyle sapan taşları gibi seyyareleri Güneşle bağlamış ve o cazibe ile muhtelif fakat muntazam hareketle o seyyareleri daire-i hikmetinde döndürüyor ve o cazibeyi tevlid için Güneşin kendi merkezinde hareketini zahiri bir sebeb etmiş Demek لِمُسْتَقَرٍّ manası فِى مُسْتَقَرٍّ لَهَا ِلاِسْتِقْرَارِ مَنْظُومَتِهَا yani, kendi müstekarrı içinde manzumesinin istikrarı ve nizamı için hareket ediyor Çünki hareket harareti, hararet kuvveti, kuvvet cazibeyi zahiren tevlid eder gibi bir adet-i İlahiye, bir kanun-u Rabbanidir İşte şu hakim, böyle bir hikmeti, Kuranın bir harfinden fehmettiği zaman, Elhamdülillah Kurandadır hak hikmet, felsefeyi beş paraya saymam der Ve şairane bir fikir ve kalb sahibine şu lamdan ve istikrardan şöyle bir mana fehmine gelir ki Güneş, nurani bir ağaçtır Seyyareler onun müteharrik meyveleri Ağaçların hilafına olarak Güneş silkinir, ta o meyveler düşmesin Eğer silkinmezse, düşüp dağılacaklar Hem tahayyül edebilir ki Şems meczub bir ser-zakirdir Halka-i zikrin merkezinde cezbeli bir zikreder ve ettirir Bir risalede şu manaya dair şöyle demiştim Evet Güneş bir meyvedardır silkinir ta düşmesin seyyar olan yemişleri Eğer sükutuyla sükunet eylese, cezbe kaçar, ağlar fezada muntazam meczubları Hem mesela اُولَئِكَ هُمُ اْلمُفْلِحُونَ da bir sükut var, bir ıtlak var Neye zafer bulacaklarını tayin etmemiş Ta herkes istediğini içinde bulabilsin Sözü az söyler, ta uzun olsun Çünki bir kısım muhatabın maksadı ateşten kurtulmaktır Bir kısmı yalnız Cenneti düşünür Bir kısım, saadet-i ebediyeyi arzu eder Bir kısım, yalnız rıza-yı İlahiyi rica eder Bir kısım, rüyet-i İlahiyeyi gaye-i emel bilir ve hakeza bunun gibi pek çok yerlerde Kuran, sözü mutlak bırakır, ta amm olsun Hazfeder, ta çok manaları ifade etsin Kısa keser, ta herkesin hissesi bulunsun İşte اَلْمُفْلِحُونَ der Neye felah bulacaklarını tayin etmiyor Güya o sükutla der Ey müslümanlar Müjde size Ey müttaki Sen Cehennemden felah bulursun Ey salih Sen Cennete felah bulursun Ey arif Sen rıza-yı İlahiye nail olursun Ey aşık Sen rüyete mazhar olursun ve hakeza İşte Kuran, camiiyet-i lafziye cihetiyle kelamdan, kelimeden, huruftan ve sükuttan her birisinin binler misallerinden yalnız nümune olarak birer misal getirdik Âyeti ve kıssatı bunlara kıyas edersin Mesela فَاعْلَمْ اَنَّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ ayeti, o kadar vücuhu var ve o derece meratibi var ki, bütün tabakat-ı evliya, bütün süluklerinde ve mertebelerinde şu ayete ihtiyaçlarını görüp ondan kendi mertebesine layık bir gıda-yı manevi, bir taze mana almışlar Çünki Allah bir ism-i cami olduğundan esma-i hüsna adedince tevhidler, içinde bulunur اَىْ لاَ رَزَّاقَ اِلاَّ هُوَ لاَ خَالِقَ اِلاَّ هُوَ لاَ رَحْمنَ اِلاَّ هُوَ ve hakeza Hem mesela Kasas-ı Kuraniyeden kıssa-i Musa Aleyhisselam, adeta Asa-yı Musa Aleyhisselam gibi binler faideleri var O kıssada, hem Peygamber Aleyhissalatü Vesselamı teskin ve teselli, hem küffarı tehdid, hem münafıkları takbih, hem Yahudileri tevbih gibi çok makasıdı, pek çok vücuhu vardır Onun için surelerde tekrar edilmiştir Her yerde bütün maksadları ifade ile beraber yalnız birisi maksud-u bizzat olur, diğerleri ona tabi kalırlar Eğer desen Geçmiş misallerdeki bütün manaları nasıl bileceğiz ki, Kuran onları irade etmiş ve işaret ediyor Elcevab Madem Kuran bir hutbe-i ezeliyedir Hem muhtelif, tabaka tabaka olarak asırlar üzerinde ve arkasında oturup dizilmiş bütün beni-Âdeme hitab ediyor, ders veriyor Elbette o muhtelif efhama göre müteaddid manaları dercedip irade edecektir ve iradesine emareleri vazedecektir Evet İşarat-ül İcazda şuradaki manalar misillü kelimat-ı Kuraniyenin müteaddid manalarını İlm-i Sarf ve Nahvin kaideleriyle ve İlm-i beyan ve Fenn-i Maaninin düsturlarıyla, Fenn-i Belagatın kanunlarıyla isbat edilmiştir Bununla beraber ulum-u Arabiyece sahih ve usul-i diniyece hak olmak şartıyla ve Fenn-i Maanice makbul ve İlm-i beyanca münasib ve belagatça müstahsen olan bütün vücuh ve maani, ehl-i içtihad ve ehl-i tefsir ve ehl-i usul-üd din ve ehl-i usul-ül fıkhın icmaıyla ve ihtilaflarının şehadetiyle Kuranın manalarındandırlar O manalara, derecelerine göre birer emare vazetmiştir Ya lafziyedir, ya maneviyedir O maneviye ise, ya siyak veya sibak-ı kelamdan veya başka ayetten birer emare o manaya işaret eder Bir kısmı yirmi ve otuz ve kırk ve altmış, hatta seksen cild olarak muhakkikler tarafından yazılan yüzbinler tefsirler, Kuranın camiiyet ve harikıyet-i lafziyesine kati bir bürhan-ı bahirdir Her ne ise Biz şu sözde her bir manaya delalet eden emareyi kanunuyla, kaidesiyle göstersek söz çok uzanır Onun için kısa kesip kısmen İşarat-ül İcaza havale ederiz", + "gaye": "Kuran'ın lafzındaki camiiyetin, yani her bir kelime, harf ve hatta sükutun dahi çok boyutlu manaları içinde barındırarak farklı muhataplara farklı ve derin hisseler sunabilme mucizesinin izah edilmesi ve bunun farklı misallerle ispatı.", + "konular": [ + "Kuran'ın lafzındaki camiiyetin delilleri", + "Kuran'ın çok katmanlı manaları", + "Farklı muhataplara göre ayetlerin farklı yorumlanması", + "Dağların Kuran'daki tasviri ve farklı bakış açıları", + "Sema ve arzın yaratılışı ve farklı yorumları", + "Güneşin hareketinin Kuran'daki tasviri ve farklı yorumları", + "Kuran'daki mutlak ifadelerin camiiyet sırrı", + "Kuran'ın her seviyeden insana hitap etme özelliği", + "Tefsir ilminin Kuran'ın camiiyetine şahitliği", + "İlm-i Sarf ve Nahvin, İlm-i Beyan ve Fenn-i Maaninin, Fenn-i Belagatın Kuran'ın çoklu manalarını ispatındaki rolü" + ], + "kavramlar": [ + "Camiiyet", + "Mucize", + "Tefsir", + "Vücuh", + "Mana", + "İfsad", + "Nimet", + "Hikmet", + "Kudret", + "Tevhid", + "Zahiri", + "Manevi" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Camiiyet", + "vecize": "Lafzındaki camiiyettir. Elbette evvelki sözlerde, hem bu sözde zikrolunan ayetlerden şu camiiyet aşikare görünüyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "İkinci Lem'a" + ], + "title": "İkinci Lema", + "content": "Manasındaki camiiyet-i harikadır Evet, Kuran bütün müçtehidlerin mehazlerini, bütün ariflerin mezaklarını, bütün vasılların meşreblerini, bütün kamillerin mesleklerini, bütün muhakkiklerin mezheblerini manasının hazinesinden ihsan etmekle beraber, daima onlara rehber ve terakkiyatlarında her vakit onlara mürşid olup, o tükenmez hazinesinden onların yollarına neşr-i envar ettiği bütün onlarca musaddaktır ve müttefek-un aleyhtir", + "gaye": "Kuran'ın ilim, irfan ve hakikat yolcuları için tükenmez bir kaynak ve sürekli bir rehber olduğunu, onların gelişimine daima ışık tuttuğunu ve bu özelliğinin tüm ilim ehli tarafından kabul edildiğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın evrenselliği ve kapsayıcılığı", + "Kuran'ın rehberliği ve mürşitliği", + "Kuran'ın ilim ve irfan hazinesi", + "Müçtehidler, arifler, vasıllar, kamiller, muhakkikler için Kuran'ın önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Müçtehid", + "Arif", + "Vasıf", + "Kamil", + "Muhakkik", + "Mehaz", + "Mezak", + "Meşreb", + "Meslek", + "Mezhep", + "Rehber", + "Mürşid", + "Hazine", + "Terakkiyat", + "Neşr-i envar", + "Musaddak", + "Müttefek-un aleyh" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rehber", + "vecize": "Kuran bütün müçtehidlerin mehazlerini, bütün ariflerin mezaklarını, bütün vasılların meşreblerini, bütün kamillerin mesleklerini, bütün muhakkiklerin mezheblerini manasının hazinesinden ihsan etmekle beraber, daima onlara rehber ve terakkiyatlarında her vakit onlara mürşid olup, o tükenmez hazinesinden onların yollarına neşr-i envar ettiği bütün onlarca musaddaktır ve müttefek-un aleyhtir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Üçüncü Lem'a" + ], + "title": "Üçüncü Lema", + "content": "İlmindeki camiiyet-i harikadır Evet Kuran, şeriatın müteaddid ve çok ilimlerini, hakikatın mütenevvi ve kesretli ilimlerini, tarikatın muhtelif ve hadsiz ilimlerini, kendi ilminin denizinden akıttığı gibi, daire-i mümkinatın hakiki hikmetini ve daire-i vücubun ulum-u hakikiyesini ve daire-i ahiretin maarif-i gamızasını, o denizinden muntazaman ve kesretle akıtıyor Şu lemaya misal getirilse, bir cild yazmak lazım gelir Öyle ise, yalnız nümune olarak şu yirmibeş aded Sözleri gösteriyoruz Evet, bütün yirmibeş aded Sözlerin doğru hakikatleri, Kuranın bahr-i ilminden ancak yirmibeş katredir O Sözlerde kusur varsa, benim fehm-i kasırıma aittir", + "gaye": "Kuran'ın ilminin enginliğini ve Risale-i Nur'un bu ilim denizinden birer katre olduğunu vurgulayarak Kuran'ın yüceliğini ve Risale-i Nur'un hakikatini ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın ilim kaynaklığı", + "Şeriatın ilimleri", + "Hakikatin ilimleri", + "Tarikatın ilimleri", + "Mümkinat dairesinin hikmeti", + "Vücub dairesinin ilimleri", + "Ahiret dairesinin marifetleri", + "Risale-i Nur'un Kuran'dan beslenmesi", + "Sözler'in Kuran ilminin birer damlası olması" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Şeriat", + "Hakikat", + "Tarikat", + "İlim", + "Hikmet", + "Marifet", + "Fehm", + "Nümune", + "Katrat", + "Deniz", + "Camiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İlim", + "vecize": "Evet, bütün yirmibeş aded Sözlerin doğru hakikatleri, Kuranın bahr-i ilminden ancak yirmibeş katredir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Dördüncü Lem'a" + ], + "title": "Dördüncü Lema", + "content": "Mebahisindeki camiiyet-i harikadır Evet, insan ve insanın vazifesi, kainat ve Halık-ı Kainatın, arz ve semavatın, dünya ve ahiretin, mazi ve müstakbelin, ezel ve ebedin mebahis-i külliyelerini cemetmekle beraber nutfeden halketmek, ta kabre girinceye kadar yemek, yatmak adabından tut, ta kaza ve kader mebhaslerine kadar altı gün hilkat-i alemden tut ta وَاْلمُرْسَلاَتِ ، وَالذَّارِيَاتِ kasemleriyle işaret olunan rüzgarların esmesindeki vazifelerine kadar وَمَا تَشَآؤُنَ اِلآَّ اَنْ يَشَآءَ اللَّهُ يَحُولُ بَيْنَ اْلمَرْءِ وَقَلْبِهِ işaratıyla, insanın kalbine ve iradesine müdahalesinden tut, ta وَالسَّموَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ yani, bütün semavatı bir kabzasında tutmasına kadar وَجَعَلْنَا فِيهَا جَنَّاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَاَعْنَابٍ zeminin çiçek ve üzüm ve hurmasından tut, ta اِذَا زُلْزِلَتِ اْلاَرْضُ زِلْزَالَهَا ile ifade ettiği hakikat-ı acibeye kadar ve semanın ثُمَّ اسْتَوَى اِلَى السَّمَاءِ وَهِىَ دُخَانٌ haletindeki vaziyetinden tut, ta duhanla inşikakına ve yıldızlarının düşüp hadsiz fezada dağılmasına kadar ve dünyanın imtihan için açılmasından-, ta kapanmasına kadar ve ahiretin birinci menzili olan kabirden, sonra berzahtan, haşirden, köprüden tut, ta Cennete, ta saadet-i ebediyeye kadar mazi zamanının vukuatından, Hazret-i Âdemin hilkat-ı cesedinden, iki oğlunun kavgasından ta Tufana, ta kavm-i Firavunun garkına, ta ekser enbiyanın mühim hadisatına kadar ve اَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ işaret ettiği hadise-i ezeliyeden tut, ta وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ اِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ ifade ettiği vakıa-i ebediyeye kadar bütün mebahis-i esasiyeyi ve mühimmeyi öyle bir tarzda beyan eder ki, o beyan, bütün kainatı bir saray gibi idare eden ve dünyayı ve ahireti iki oda gibi açıp kapayan ve zemin bir bahçe ve sema, misbahlarıyla süslendirilmiş bir dam gibi tasarruf eden ve mazi ve müstakbel, bir gece ve gündüz gibi nazarına karşı hazır iki sahife hükmünde temaşa eden ve ezel ve ebed, dün ve bugün gibi silsile-i şuunatın iki tarafı birleşmiş, ittisal peyda etmiş bir surette bir zaman-ı hazır gibi onlara bakan bir Zat-ı Zülcelale yakışır bir tarz-ı beyandır Nasıl bir usta, bina ettiği ve idare ettiği iki haneden bahseder Proğramını ve işlerinin liste ve fihristesini yapar Kuran dahi, şu kainatı yapan ve idare eden ve işlerinin listesini ve fihristesini -tabir caiz ise- proğramını yazan, gösteren bir zatın beyanına yakışır bir tarzdadır Hiçbir cihetle eser-i tasannu ve tekellüf görünmüyor Hiçbir şaibe-i taklid veya başkasının hesabına ve onun yerinde kendini farzedip konuşmuş gibi bir hudanın emaresi olmadığı gibi bütün ciddiyetiyle, bütün safvetiyle, bütün hulusuyla safi, berrak, parlak beyanı, nasıl gündüzün ziyası Güneşten geldim der Kuran dahi, Ben, Halık-ı Âlemin beyanıyım ve kelamıyım der Evet şu dünyayı antika sanatlarla süslendiren ve lezzetli nimetlerle dolduran ve sanatperverane ve nimetperverane şu derece sanatının acibeleriyle, şu derece kıymetdar nimetlerini dünyanın yüzüne serpen, sıra-vari tanzim eden ve zeminin yüzünde seren, güzelce dizen bir Sani, bir Münimden başka şu velvele-i takdir ve istihsanla ve zemzeme-i hamd ü şükranla dünyayı dolduran ve zemini bir zikirhane, bir mescid, bir temaşagah-ı sanat-ı İlahiyeye çeviren Kuran-ı Muciz-ül Beyan kime yakışır ve kimin kelamı olabilir Ondan başka kim ona sahib çıkabilir Ondan başka kimin sözü olabilir Dünyayı ışıklandıran ziya, Güneşten başka hangi şeye yakışır Tılsım-ı kainatı keşfedip alemi ışıklandıran beyan-ı Kuran, Şems-i Ezeliden başka kimin nuru olabilir Kimin haddine düşmüş ki, ona nazire getirsin, onun taklidini yapsın Evet, bu dünyayı sanatlarıyla zinetlendiren bir sanatkarın, sanatını istihsan eden insanla konuşmaması muhaldir Madem ki, yapar ve bilir elbette konuşur Madem konuşur, elbette konuşmasına yakışan Kurandır Bir çiçeğin tanziminden lakayd kalmayan bir Malik-ül Mülk, bütün mülkünü velveleye veren bir kelama karşı nasıl lakayd kalır Hiç başkasına mal edip hiçe indirir mi", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in kainatı kuşatan, her şeyi açıklayan, eksiksiz ve mütekelliminin azametine yakışır bir kelam oluşunu ispatlamak ve ona sahip çıkılabilecek başka hiçbir varlığın olmadığını göstermek.", + "konular": [ + "Kuran'ın camiiyeti ve kapsamlılığı", + "Kuran'ın yaratılış, insan, kainat ve ahiretle ilgili konuları ele alışı", + "Kuran'ın Allah'ın kelamı olduğuna dair deliller", + "Kuran'ın eşsizliği ve taklit edilemezliği", + "Kainatın Halık'ı ile Kuran arasındaki ilişki", + "Kuran'ın evrensel mesajı" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Kainat", + "Halık", + "İnsan", + "Ahiret", + "Ezel", + "Ebed", + "Kader", + "Hilkat", + "Sema", + "Arz", + "Beka", + "Haşir", + "Cennet", + "Kelam", + "Mucize" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kuran", + "vecize": "Kuran dahi, Ben, Halık-ı Âlemin beyanıyım ve kelamıyım der.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Beşinci Lem'a" + ], + "title": "Beşinci Lema", + "content": "Kuranın üslub ve icazındaki camiiyet-i harikadır Bunda Beş Işık var", + "gaye": "Kuran'ın üslup ve icazındaki camiiyet-i harikasının (olağanüstü kapsamlılığının) Beş Işık (muhtemelen Risale-i Nur'un Beşinci Şua'sına veya genel olarak nuraniyetine atıf) vasıtasıyla anlaşılması ve vurgulanması.", + "konular": [ + "Kuran'ın üslup ve icazının mucizeviliği", + "Kuran'ın kapsamlılığı (camiiyet)", + "Risale-i Nur'un Kuran tefsirindeki rolü", + "Kuran'ın anlaşılmasındaki derinlik", + "Kuran'ın nuraniyetinin tezahürü" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Üslup", + "İcaz", + "Camiiyet", + "Nur", + "Tefsir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Camiiyet", + "vecize": "Kuranın üslub ve icazındaki camiiyet-i harikadır Bunda Beş Işık var", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Beşinci Lem'a", + "Birinci Işık" + ], + "title": "Birinci Işık", + "content": "Üslub-u Kuranın o kadar acib bir cemiyeti var ki, bir tek sure, kainatı içine alan bahr-i muhit-i Kuraniyi içine alır Bir tek ayet, o surenin hazinesini içine alır Âyetlerin çoğu, her birisi birer küçük sure, surelerin çoğu, her birisi birer küçük Kurandır İşte şu, icazkarane icazdan büyük bir lütf-u irşaddır ve güzel bir teshildir Çünki herkes, her vakit Kurana muhtaç olduğu halde, ya gabavetinden veya başka esbaba binaen her vakit bütün Kuranı okumayan veyahut okumaya vakit ve fırsat bulamayan adamlar, Kurandan mahrum kalmamak için, her bir sure, birer küçük Kuran hükmüne, hatta her bir uzun ayet, birer kısa sure makamına geçer Hatta Kuran Fatihada, Fatiha dahi Besmelede münderic olduğuna ehl-i keşif müttefiktirler Şu hakikata bürhan ise, ehl-i tahkikin icmaıdır", + "gaye": "Kuran'ın her bir ayetinin ve suresinin bütün Kuran'ı kapsayıcı özelliğini ve bu durumun insanlar için bir kolaylık ve irşat olduğunu açıklamak, Kuran'dan mahrum kalmamak için her parçanın Kuran hükmünde olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın icazkarane üslubu", + "Kuran'ın her suresinin ve ayetinin kapsamlılığı", + "Kuran'ı anlamada kolaylaştırma ve irşat", + "Kuran'dan istifade etme yolları", + "Kuran'ın Fatiha'da, Fatiha'nın Besmele'de özeti" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "İrşat", + "Teshil", + "Bahr-i muhit", + "Hazine", + "Ehl-i keşif", + "Ehl-i tahkik" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Her bir sure, birer küçük Kuran hükmüne, hatta her bir uzun ayet, birer kısa sure makamına geçer.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Beşinci Lem'a", + "İkinci Işık" + ], + "title": "İkinci Işık", + "content": "Âyat-ı Kuraniye, emir ve nehy, vad ve vaid, tergib ve terhib, zecr ve irşad, kısas ve emsal, ahkam ve maarif-i İlahiye ve ulum-u kevniye ve kavanin ve şerait-i hayat-ı şahsiye ve hayat-ı içtimaiye ve hayat-ı kalbiye ve hayat-ı maneviye ve hayat-ı uhreviye gibi umum tabakat-ı kelamiye ve maarif-i hakikiye ve hacat-ı beşeriyeye delalatıyla, işaratıyla cami olmakla beraber, خُذْ مَا شِئْتَ لِمَا شِئْتَ yani, İstediğin her şey için Kurandan her ne istersen al ifade ettiği mana, o derece doğruluğuyla makbul olmuş ki, ehl-i hakikat mabeyninde durub-u emsal sırasına geçmiştir Âyat-ı Kuraniyede öyle bir camiiyet var ki, her derde deva, her hacete gıda olabilir Evet, öyle olmak lazım gelir Çünki daima terakkiyatta kat-ı meratib eden bütün tabakat-ı ehl-i kemalin rehber-i mutlakı elbette şu hasiyete malik olması elzemdir", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in her türlü ihtiyaca cevap veren ve her seviyeden insanı irşad eden eşsiz ve kuşatıcı bir rehber olduğunun kavranması.", + "konular": [ + "Kur'an'ın camiiyeti (kapsayıcılığı)", + "Kur'an'ın rehberliği", + "Kur'an'ın her derde deva olması", + "Kur'an'ın her hacete gıda olması", + "Ehl-i kemalin rehberi olarak Kur'an" + ], + "kavramlar": [ + "Ayet", + "Emir", + "Nehiy", + "Vaad", + "Vaid", + "Tergib", + "Terhib", + "Zecr", + "İrşad", + "Kısas", + "Emsal", + "Ahkam", + "Maarif-i İlahiye", + "Ulum-u Kevniye", + "Kavanin", + "Şerait", + "Hayat", + "Hakikat", + "Camiiyet", + "Terakkiyat", + "Kemal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Camiiyet", + "vecize": "Âyat-ı Kuraniyede öyle bir camiiyet var ki, her derde deva, her hacete gıda olabilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Beşinci Lem'a", + "Üçüncü Işık" + ], + "title": "Üçüncü Işık", + "content": "Kuranın icazkarane icazıdır Kah olur ki, uzun bir silsilenin iki tarafını öyle bir tarzda zikreder ki, güzelce silsileyi gösterir Hem kah olur ki, bir kelimenin içine sarihan, işareten, remzen, imaen bir davanın çok bürhanlarını derceder Mesela وَمِنْ اَيَاتِهِ خَلْقُ السَّموَآتِ وَاْلاَرْضِ وَاخْتِلاَفُ اَلْسِنَتِكُمْ وَ اَلْوَانِكُمْ de ayat ve delail-i vahdaniyet silsilesini teşkil eden silsile-i hilkat-ı kainatın mebde ve mühtehasını zikr ile o ikinci silsileyi gösterir, birinci silsileyi okutturuyor Evet bir Sani-i Hakime şehadet eden sahaif-i alemin birinci derecesi, semavat ve arzın asl-ı hilkatleridir Sonra gökleri yıldızlarla tezyin ile zeminin zihayatlarla şenlendirilmesi, sonra Güneş ve Ayın teshiriyle mevsimlerin değişmesi, sonra gece ve gündüzün ihtilaf ve deveranı içindeki silsile-i şuunattır Daha gele gele ta kesretin en ziyade intişar ettiği mahal olan simaların ve seslerin hususiyetlerine ve imtiyazlarına ve teşahhuslarına kadar Madem ki en ziyade intizamdan uzak ve tesadüfün karışmasına maruz olan ferdlerin simalarındaki teşahhusatta hayret verici bir intizam-ı hakimane bulunsa, üzerinde gayet sanatkar bir hakimin kalemi işlediği gösterilse, elbette intizamları zahir olan sair sahifeler kendi kendine anlaşılır, nakkaşını gösterir Hem madem koca semavat ve arzın asl-ı hilkatinde eser-i sanat ve hikmet görünüyor Elbette kainat sarayının binasında temel taşı olarak gökleri ve zemini hikmetle koyan bir Saniin sair eczalarında eser-i sanatı, nakş-ı hikmeti pek çok zahirdir İşte şu ayet, hafiyi izhar, zahiriyi ihfa ederek gayet güzel bir icaz yapmış Elhak فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ den tut, ta وَلَهُ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى فِى السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ e kadar altı defa وَمِنْ آيَاتِهِ وَمِنْ آيَاتِهِ ile başlayan silsile-i berahin, bir silsile-i cevahirdir, bir silsile-i nurdur, bir silsile-i icazdır, bir silsile-i icaz-ı icazidir Kalb istiyor ki, şu definelerde gizli olan elmasları göstereyim Fakat ne yapayım makam kaldırmıyor Başka vakte talik edip, o kapıyı şimdi açmıyorum Hem mesela فَاَرْسِلُونِ * يُوسُفُ اَيُّهَا الصِّدِّيقُ فَاَرْسِلُونِ kelamıyla يُوسُفُ kelimesi ortalarında şunlar var اِلَى يُوسُفَ ِلاَسْتَعْبَرَ مِنْهُ الرُّؤْيَا فَاَرْسَلُوهُ فَذَهَبَ اِلَىالسِّجْنِ وَ قَالَ يُوسُفُ Demek beş cümleyi bir cümlede icmal edip icaz ettiği halde vuzuhu ihlal etmemiş, fehmi işkal etmemiş Hem mesela اَلَّذِى جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ اْلاَخْضَرِ نَارًا İnsan-ı asi, Çürümüş kemikleri kim diriltecek diye meydan okur gibi inkarına karşı Kuran der Kim bidayeten yaratmış ise, o diriltecek O yaratan zat ise, her bir şeyi her bir keyfiyette bilir Hem size yeşil ağaçtan ateş çıkaran bir zat, çürümüş kemiğe hayat verebilir İşte şu kelam, diriltmek davasına müteaddid cihetlerle bakar, isbat eder Evvela, insana karşı ettiği silsile-i ihsanatı şu kelamıyla başlar, tahrik eder, hatıra getirir Başka ayetlerde tafsil ettiği için kısa keser, akla havale eder Yani, “Size ağaçtan meyveyi ve ateşi ve ottan erzakı ve hububu ve topraktan hububatı ve nebatatı verdiği gibi, zemini size hoş -her bir erzakınız içinde konulmuş- bir beşik ve alemi, güzel ve bütün levazımatınız içinde bulunur bir saray yapan bir zattan kaçıp başıboş kalıp, ademe gidip saklanılmaz Vazifesiz olup kabre girip uyandırılmamak üzere rahat yatamazsınız” Sonra o davanın bir deliline işaret eder الشَّجَرِ اْلاَخْضَرِ kelimesiyle remzen der Ey haşri inkar eden adam Ağaçlara bak Kışta ölmüş, kemikler gibi hadsiz ağaçları baharda dirilten, yeşillendiren, hatta her bir ağaçta yaprak ve çiçek ve meyve cihetiyle üç haşrin nümunelerini gösteren bir zata karşı inkar ile, istibad ile kudretine meydan okunmaz Sonra bir delile daha işaret eder, der Size ağaç gibi kesif, sakil, karanlıklı bir maddeden ateş gibi latif, hafif, nurani bir maddeyi çıkaran bir zattan, odun gibi kemiklere ateş gibi bir hayat ve nur gibi bir şuur vermeyi nasıl istibad ediyorsunuz Sonra bir delile daha tasrih eder der ki Bedeviler için kibrit yerine ateş çıkaran meşhur ağacın, yeşil iken iki dalı birbirine sürüldüğü vakit ateşi yaratan ve rutubetiyle yeşil ve hararetiyle kuru gibi iki zıd tabiatı cemedip, onu buna menşe etmekle herbir şey hatta anasır-ı asliye ve tabayi-i esasiye, onun emrine bakar, onun kuvvetiyle hareket eder, hiçbirisi başıboş olup tabiatıyla hareket etmediğini gösteren bir zattan, topraktan yapılan ve sonra toprağa dönen insanı, topraktan yeniden çıkarması istibad edilmez İsyan ile ona meydan okunmaz Sonra Hazret-i Musa Aleyhisselamın şecere-i meşhuresini hatıra getirmekle şu dava-yı Ahmediye Aleyhissalatü Vesselam, Musa Aleyhisselamın dahi davasıdır Enbiyanın ittifakına hafi bir ima edip, şu kelimenin icazına bir letafet daha katar", + "gaye": "Kuran'ın mucizevi icazını, özellikle haşir ve vahdaniyet delillerini farklı açılardan sunarak ve gizli manaları açığa çıkararak ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın icazı", + "Vahdaniyet delilleri", + "Haşir (diriliş) delilleri", + "Kainatın sanat ve hikmetle yaratılışı", + "İnsanın sima ve seslerindeki hususiyetler", + "Peygamberlerin ittifakı (tevhid ve haşir davalarında)", + "İhsanat silsilesi" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Vahdaniyet", + "Haşir", + "Ayat", + "Bürhan", + "Sani-i Hakîm", + "Sanat", + "Hikmet", + "İhsan", + "Tesadüf", + "Nakkaş" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Madem ki en ziyade intizamdan uzak ve tesadüfün karışmasına maruz olan ferdlerin simalarındaki teşahhusatta hayret verici bir intizam-ı hakimane bulunsa, üzerinde gayet sanatkar bir hakimin kalemi işlediği gösterilse, elbette intizamları zahir olan sair sahifeler kendi kendine anlaşılır, nakkaşını gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "S��ZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Beşinci Lem'a", + "Dördüncü Işık" + ], + "title": "Dördüncü Işık", + "content": "Îcaz-ı Kurani o derece cami ve harıktır, dikkat edilse görünüyor ki Bazan bir denizi bir ıbrıkta gösteriyor gibi pek geniş ve çok uzun ve külli düsturları ve umumi kanunları, basit ve ami fehimlere merhameten basit bir cüzüyle, hususi bir hadise ile gösteriyor Binler misallerinden yalnız iki misaline işaret ederiz Birinci Misal Yirminci Sözün Birinci Makamında tafsilen beyan olunan üç ayettir ki, şahs-ı Âdeme talim-i Esma ünvanıyla nev-i beni-Âdeme ilham olunan bütün ulum ve fünunun talimini ifade eder ve Âdeme, Melaikenin secde etmesi ve şeytanın etmemesi hadisesiyle nev-i insana semekten meleğe kadar ekser mevcudat müsahhar olduğu gibi, yılandan şeytana kadar muzır mahlukatın dahi ona itaat etmeyip düşmanlık ettiğini ifade ediyor Hem kavm-i Musa AS bir bakarayı, bir ineği kesmekle Mısır bakar-perestliğinden alınan ve İcl hadisesinde tesirini gösteren bir bakar-perestlik mefkuresinin Musa Aleyhisselamın bıçağıyla kesildiğini ifade ediyor Hem taştan su çıkması, çay akması ve dağılıp yuvarlanması ünvanıyla tabaka-i türabiye altında olan taş tabakası, su damarlarına hazinedarlık ve toprağa analık ettiğini ifade ediyor İkinci Misal Kuranda çok tekrar edilen kıssa-i Musa Aleyhisselamın cümleleri ve cüzleridir ki, her bir cümlesi, hatta her bir cüzü, bir düstur-u küllinin ucu olarak gösterilmiş ve o düsturu ifade ediyor Mesela, يَا هَامَانُ ابْنِ لِى صَرْحًا Firavun, vezirine emreder ki Bana yüksek bir kule yap, semavatın halini rasad edip bakacağım Semanın gidişatından acaba Musanın AS dava ettiği gibi semada tasarruf eden bir İlah var mıdır İşte صَرْحًا kelimesiyle ve şu cüzi hadise ile, dağsız bir çölde olduğundan dağları arzulayan ve Halıkı tanımadığından tabiat-perest olup rububiyet dava eden ve asar-ı ceberutlarını göstermekle ibka-yı nam eden, şöhret-perest olup dağ-misal meşhur ehramları bina eden ve sihir ve tenasühe kail olup cenazelerini mumya edip dağ misillü mezarlarda muhafaza eden Mısır firavunlarının ananesinde hükümferma bir düstur-u acibi ifade eder Mesela فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ Gark olan Firavuna der Bugün senin gark olan cesedine necat vereceğim ünvanıyla umum Firavunların tenasüh fikrine binaen cenazelerini mumyalamakla maziden alıp müstakbeldeki ensal-i atiyenin temaşagahına göndermek olan mevt-alud, ibretnüma bir düstur-u hayatiyelerini ifade etmekle beraber, şu asr-ı ahirde o gark olan Firavunun aynı cesedi olarak keşfolunan bir beden, o mahall-i gark denizinden sahile atıldığı gibi, zamanın denizinden asırların mevceleri üstünde şu asır sahiline atılacağını, mucizane bir işaret-i gaybiyeyi, bir lemayı icazı ve bu tek kelime bir mucize olduğunu ifade eder Hem mesela يُذَبِّحُونَ اَبْنَاءَ كُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَ كُمْ Beni-İsrailin, oğullarının kesilip, kadın ve kızlarını hayatta bırakmak bir Firavun zamanında yapılan bir hadise ünvanıyla, Yahudi milletinin ekser memleketlerde her asırda maruz olduğu müteaddid katliamları, kadın ve kızları hayat-ı beşeriye-i sefihanede oynadıkları rolü ifade eder وَلَتَجِدَنَّهُمْ اَحْرَصَ النَّاسِ عَلَى حَيَوةٍ وَتَرَى كَثِيرًا مِنْهُمْ يُسَارِعُونَ فِى اْلاِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ وَيَسْعَوْنَ فِى اْلاَرْضِ فَسَادًا وَاللّهُ لاَ يُحِبُّ اْلمُفْسِدِينَ وَقَضَيْنَا اِلَى بَنِى اِسْرَائِيلَ فِى الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِى اْلاَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلاَ تَعْثَوْا فِى اْلاَرْضِ مُفْسِدِينَ Yahudilere müteveccih şu iki hükm-ü Kurani, o milletin hayat-ı içtimaiye-i insaniyede dolap hilesiyle çevirdikleri şu iki müdhiş düstur-u umumiyi tazammun eder ki, hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeyi sarsan ve say ü ameli, sermaye ile mübareze ettirip fukarayı zenginlerle çarpıştıran, muzaaf riba yapıp bankaları tesise sebebiyet veren ve hile ve huda ile cem-i mal eden o millet olduğu gibi, mahrum kaldıkları ve daima zulmünü gördükleri hükumetlerden ve galiblerden intikamlarını almak için her çeşit fesad komitelerine karışan ve her nevi ihtilale parmak karıştıran yine o millet olduğunu ifade ediyor Mesela فَتَمَنَّوُا اْلمَوْتَ Eğer doğru iseniz, mevti isteyiniz Hiç istemeyeceksiniz İşte meclis-i Nebevide küçük bir cemaatin cüzi bir hadise ünvanıyla, milel-i insaniye içinde hırs-ı hayat ve havf-ı mematla en meşhur olan millet-i Yehudun ta kıyamete kadar lisan-ı halleri, mevti istemeyeceğini ve hayat hırsını bırakmayacağını ifade eder Mesela ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَاْلمَسْكَنَةُ Şu ünvanla o milletin mukadderat-ı istikbaliyesini umumi bir surette ifade eder İşte şu milletin seciyelerinde ve mukadderatında münderic olan şöyle müdhiş desatir içindir ki, Kuran onlara karşı pek şiddetli davranıyor Dehşetli sille-i tedib vuruyor İşte şu misallerden kıssa-i Musa Aleyhisselam ve Beni-İsrailin sair cüzlerini ve sair kıssalarını bu kıssaya kıyas et Şimdi şu Dördüncü Işıktaki icazi lema-i icaz gibi Kuranın basit kelimatlarının ve cüzi mebhaslerinin arkalarında pek çok lemaat-ı icaziye vardır Arife işaret yeter", + "gaye": "Kur'an'ın icazının (mucizeliğinin) ve derinliğinin, en basit ifadelerle dahi külli düsturları ve evrensel kanunları nasıl barındırdığını, cüzi olaylarla külli hakikatleri nasıl gösterdiğini misallerle açıklamak", + "konular": [ + "Kur'an'ın icazı ve mucizeliği", + "Kur'an'ın üslubunun derinliği ve kapsamı", + "Hz. Adem'e (as) isimlerin öğretilmesi ve insanlığın ilmi gelişimi", + "İnsanlığın varlıklar üzerindeki hakimiyeti ve düşmanlık edenler", + "Hz. Musa (as) kıssaları üzerinden evrensel düsturlar", + "Mısır firavunlarının inançları ve gelenekleri", + "Yahudi milletinin tarihi ve özellikleri", + "Toplumsal fesat ve Yahudilerin rolü", + "Hayat hırsı ve ölüm korkusu", + "Yahudilerin zillete ve meskenete düşmesi" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Dünya", + "İnsan", + "Vahiy", + "Esma", + "Secde", + "Şeytan", + "Bakaraperestlik", + "Tabiatperestlik", + "Rububiyet", + "Şöhretperestlik", + "Sihir", + "Tenasüh", + "Mucize", + "Katliam", + "Riba", + "Fesad", + "Hırs-ı hayat", + "Havf-ı memat", + "Zillet", + "Meskenet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "İcaz-ı Kurani o derece cami ve harıktır, dikkat edilse görünüyor ki Bazan bir denizi bir ıbrıkta gösteriyor gibi pek geniş ve çok uzun ve külli düsturları ve umumi kanunları, basit ve ami fehimlere merhameten basit bir cüzüyle, hususi bir hadise ile gösteriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "İKİNCİ ŞUA", + "Beşinci Lem'a", + "Beşinci Işık" + ], + "title": "Beşinci Işık", + "content": "Kuranın makasıd ve mesail, maani ve esalib ve letaif ve mehasin cihetiyle camiiyet-i harikasıdır Evet Kuran-ı Muciz-ül Beyanın surelerine ve ayetlerine ve hususan surelerin fatihalarına, ayetlerin mebde ve maktalarına dikkat edilse görünüyor ki Belagatların bütün envaını, fezail-i kelamiyenin bütün aksamını, ulvi üslubların bütün esnafını, mehasin-i ahlakıyenin bütün efradını, ulum-u kevniyenin bütün fezlekelerini, maarif-i İlahiyenin bütün fihristelerini, hayat-ı şahsiye ve içtimaiye-i beşeriyenin bütün nafi düsturlarını ve hikmet-i aliye-i kainatın bütün nurani kanunlarını cemetmekle beraber hiçbir müşevveşiyet eseri görünmüyor Elhak, o kadar ecnas-ı muhtelifeyi bir yerde toplayıp bir münakaşa, bir karışık çıkmamak, kahhar bir nizam-ı icazinin işi olabilir Elhak, bütün bu camiiyet içinde şu intizam ile beraber geçmiş Yirmidört aded Sözlerde izah ve isbat edildiği gibi cehl-i mürekkebin menşei olan adiyat perdelerini keskin beyanatıyla yırtmak, adet perdeleri altında gizli olan harikuladeleri çıkarıp göstermek ve dalaletin menbaı olan tabiat tagutunu, bürhanın elmas kılıncıyla parçalamak ve gaflet uykusunun kalın tabakalarını rad-misal sayhalarıyla dağıtmak ve felsefe-i beşeriyeyi ve hikmet-i insaniyeyi aciz bırakan kainatın tılsım-ı muğlakını ve hilkat-i alemin muamma-yı acibesini feth ve keşfetmek, elbette hakikat-bin ve gayb-aşina ve hidayet-bahş ve hak-nüma olan Kuran gibi bir mucizekarın harikulade işleridir Evet, Kuranın ayetlerine insaf ile dikkat edilse görünüyor ki Sair kitablar gibi bir-iki maksadı takib eden tedrici bir fikrin silsilesine benzemiyor Belki, defi ve ani bir tavrı var ve ilka olunuyor bir gidişatı var ve beraber gelen her bir taifesi müstakil olarak uzak bir yerden ve gayet ciddi ve ehemmiyetli bir muhaberenin tek tek, kısa kısa bir surette geldiğinin nişanı var Evet kainatın Halıkından başka kim var ki, bu derece Kainat ve Halık-ı Kainatla ciddi alakadar bir muhabereyi yapabilsin Hadsiz derece haddinden çıkıp Halık-ı Zülcelali kendi keyfiyle söyleştirsin, kainatı doğru olarak konuştursun Evet, Kuranda kainat Saniinin pek ciddi ve hakiki ve ulvi ve hak olarak konuşması ve konuşturması görünüyor Taklidi ima edecek hiçbir emare bulunmuyor O söyler ve söylettirir Farz-ı muhal olarak Müseylime gibi hadsiz derece haddinden çıkıp taklidkarane o izzet ve ceberut sahibi olan Halık-ı Zülcelalini kendi fikriyle konuşturup ve kainatı onunla konuştursa, elbette binler taklid emareleri ve binler sahtekarlık alametleri bulunacaktır Çünki en pest bir halinde en yüksek tavrı takınanların her haleti taklidciliğini gösterir İşte şu hakikatı kasem ile ilan eden وَالنَّجْمِ اِذَا هَوَى مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى وَمَايَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى اِنْ هُوَ اِلاَّ وَحْىٌ يُوحَى ya bak, dikkat et", + "gaye": "Kuran'ın mucizevi belagatını, camiiyetini (kapsayıcılığını) ve insanlık için barındırdığı hidayet ve hakikatleri ispatlamak", + "konular": [ + "Kuran'ın belagatının eşsizliği", + "Kuran'ın kapsamlılığı ve bütün ilimleri içermesi", + "Kuran'ın iç düzeni ve karışık olmaması", + "Kuran'ın adet perdelerini yırtması ve harikuladelikleri göstermesi", + "Kuran'ın tabiat tağutunu parçalaması", + "Kuran'ın gaflet uykusunu dağıtması", + "Kuran'ın kainatın tılsımını çözmesi", + "Kuran'ın diğer kitaplardan farklılığı ve ani ilka tarzı", + "Kuran'ın Halık-ı Kainat'tan gelen gerçek bir muhabere olması", + "Kuran'ın taklidi reddetmesi ve Halık'ın sözü olması" + ], + "kavramlar": [ + "Mucize", + "Belagat", + "Camiiyet", + "Makasıd", + "Mesail", + "Maani", + "Esalib", + "Letaif", + "Mehasin", + "Hikmet", + "Hidayet", + "Hakikat", + "Vahiy", + "İcaz", + "Adiyat", + "Dalalet", + "Tabiat", + "Gaflet", + "Tılsım" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Camiiyet", + "vecize": "Elhak, o kadar ecnas-ı muhtelifeyi bir yerde toplayıp bir münakaşa, bir karışık çıkmamak, kahhar bir nizam-ı icazinin işi olabilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "content": "Kuran-ı Muciz-ül Beyanın ihbarat-ı gaybiyesi ve her asırda şebabiyetini muhafaza etmesi ve her tabaka insana muvafık gelmesiyle hasıl olan icazdır Şu Şuaın Üç Cilvesi var", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in mucizevi yönlerinin (gaybi ihbarat, kalıcılık, her insana hitap etmesi) anlaşılması", + "konular": [ + "Kuran-ı Kerim'in mucizeliği", + "Kuran'ın gaybi ihbaratları", + "Kuran'ın her asırda güncelliğini koruması", + "Kuran'ın her tabaka insana hitap etmesi", + "İcaz (mucizevi anlatım)" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Mucize", + "İcaz", + "Beyan", + "Gayb", + "Şebabiyet", + "İnsan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Kuran-ı Muciz-ül Beyanın ihbarat-ı gaybiyesi ve her asırda şebabiyetini muhafaza etmesi ve her tabaka insana muvafık gelmesiyle hasıl olan icazdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "Birinci Cilve" + ], + "title": "Birinci Cilve", + "content": "İhbarat-ı gaybiyesidir Şu cilvenin Üç Şavkı var", + "gaye": "Gaybın sırlarının ve Allah'ın cilvelerinin anlaşılması, Risale-i Nur'un bu sırları açmadaki rolünün kavranması", + "konular": [ + "Gayb ilmi", + "İlahi cilveler", + "Risale-i Nur'un gayb sırlarını açması", + "Kader ve irade", + "İmanın hakikatleri" + ], + "kavramlar": [ + "Gayb", + "Cilve", + "Şavk", + "İhbarat", + "Sır" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Cilve", + "vecize": "İhbarat-ı gaybiyesidir Şu cilvenin Üç Şavkı var", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "Birinci Cilve", + "Birinci Şavk" + ], + "title": "Birinci Şavk", + "content": "Maziye ait ihbarat-ı gaybiyesidir Evet, Kuran-ı Hakim bilittifak ümmi ve emin bir Zatın lisanıyla zaman-ı Âdemden ta Asr-ı Saadete kadar, enbiyaların mühim halatını ve ehemmiyetli vukuatını öyle bir tarzda zikrediyor ki, Tevrat ve İncil gibi kitabların tasdiki altında gayet kuvvet ve ciddiyetle ihbar ediyor Kütüb-ü Salifenin ittifak ettikleri noktalarda muvafakat etmiştir İhtilaf ettikleri bahislerde, musahhihane hakikat-ı vakıayı faslediyor Demek Kuranın nazar-ı gayb-binisi, o Kütüb-ü Salifenin umumunun fevkınde ahval-i maziyeyi görüyor ki, ittifaki meselelerde Musaddıkane onları tezkiye ediyor İhtilafi meselelerde musahhihane onlara faysal oluyor Halbuki Kuranın vukuat ve ahval-i maziyeye dair ihbaratı akli bir iş değil ki, akıl ile ihbar edilsin Belki, semaa mütevakkıf nakildir Nakil ise, kıraat ve kitabet ehline mahsustur Dost ve düşmanın ittifakıyla kıraatsız, kitabetsiz, emanetle maruf, ümmi lakabıyla mevsuf bir Zata nüzul ediyor Hem o ahval-i maziyeyi öyle bir surette ihbar eder ki, bütün o ahvali görür gibi bahseder Çünki uzun bir hadisenin ukde-i hayatiyesini ve ruhunu alır Maksadına mukaddeme yapar Demek Kurandaki fezlekeler, hülasalar gösteriyor ki, bu hülasa ve fezlekeyi gösteren, bütün maziyi bütün ahvali ile görüyor Zira bir zatın bir fende veya bir sanatta mütehassıs olduğu hülasalı bir sözle, fezlekeli bir sanatçıkla, o şahısların meharet ve melekelerini gösterdiği gibi, Kuranda zikrolunan vukuatın hülasaları ve ruhları gösteriyor ki, onları söyleyen, bütün vukuatı ihata etmiş, görüyor, tabir caiz ise bir meharet-i fevkalade ile ihbar ediyor", + "gaye": "Kuran'ın geçmiş hadiselere dair haberlerinin, akli bir çıkarım olmayıp, semaa dayalı nakiller olması ve ümmi bir Zat tarafından bütün detaylarıyla görüyor gibi aktarılmasının, Kuran'ın ve Peygamber'in (s.a.v.) mucizevi hakikatini ortaya koyduğunu kavramak.", + "konular": [ + "Kuran'ın geçmişe ait gaybi haberleri", + "Kuran'ın enbiya kıssaları", + "Kuran'ın Tevrat ve İncil'le ilişkisi", + "Peygamber'in (s.a.v.) ümmiliği ve emaneti", + "Kuran'ın mucizevi üslubu ve detayı", + "Kuran'ın maziyi ihata etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Gayb", + "İhbarat", + "Ümmi", + "Emin", + "Enbiya", + "Kıraat", + "Kitabet", + "Nakil", + "Musaddıkane", + "Musahhihane", + "Fezleke", + "Hülasa", + "Mucize" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İhbarat", + "vecize": "Demek Kurandaki fezlekeler, hülasalar gösteriyor ki, bu hülasa ve fezlekeyi gösteren, bütün maziyi bütün ahvali ile görüyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "Birinci Cilve", + "İkinci Şavk" + ], + "title": "İkinci Şavk", + "content": "İstikbale ait ihbarat-ı gaybiyesidir Şu kısım ihbaratın çok envaı var Birinci kısım, hususidir Bir kısım ehl-i keşif ve velayete mahsustur Mesela Muhyiddin-i Arabi الم غُلِبَتِ الرُّومُ Suresinde pek çok ihbarat-ı gaybiyeyi bulmuştur İmam-ı Rabbani, surelerin başındaki mukattaat-ı huruf ile çok muamelat-ı gaybiyenin işaretlerini ve ihbaratını görmüştür ve hakeza ülema-yı batın için Kuran, baştan başa ihbarat-ı gaybiye nevindendir Biz ise, umuma ait olacak bir kısmına işaret edeceğiz Bunun da pek çok tabakatı var Yalnız bir tabakadan bahsedeceğiz İşte Kuran-ı Hakim, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselama der Haşiye {Haşiye Bu gaybdan haber veren ayetler, pek çok tefsirlerde izah edilmesinden ve eski harfle tabetmek niyeti müellifine verdiği acelelik hatasından burada izahsız ve o kıymetdar hazineler kapalı kaldılar} فَاصْبِرْ اِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ لَتَدْخُلُنَّ اْلمَسْجِدَ اْلحَرَامَ اِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لاَ تَخَافُونَ هُوَ الَّذِى اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ اْلحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ فِى بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ اْلاَمْرُ فَسَتُبْصِرُ وَيُبْصِرُونَ بِاَيِّكُمُ الْمَفْتُونُ اَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ اْلمَنُونِ قُلْ تَرَبَّصُوا فَاِنِّى مَعَكُمْ مِنَ الْمُتَرَبِّصِينَ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ فَاِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ يَتَمَنَّوْنَهُ اَبَدًا سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِى اْلآفَاقِ وَفِى اَنْفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ اَنَّهُ اْلحَقُّ قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَاْلجِنُّ عَلَى اَنْ يَاْتُوا ِبمِثْلِ هذَا اْلقُرْآنِ لاَ يَاْتُونَ ِبمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا يَا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَاْتِى اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ اَذِلَّةٍ عَلَى اْلمُؤْمِنِينَ اَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِى سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لاَئِمٍ وَقُلِ اْلحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا قُلْ هُوَ الرَّحْمنُ آمَنَّا بِهِ وَعَلَيْهِ تَوَكَّلْنَا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ فِى ضَلاَلٍ مُبِينٍ وَعَدَ اللَّهُ الّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّاِلحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِى اْلاَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِى ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْنًا gibi çok ayatın ifade ettiği ihbarat-ı gaybiyedir ki, aynen doğru olarak çıkmıştır İşte pek çok itirazat ve tenkidata maruz ve en küçük bir hatasından dolayı davasını kaybedecek bir Zatın lisanından böyle tereddüdsüz, kemal-i ciddiyet ve emniyetle ve kuvvetli bir vüsuku ihsas eden bir tarzda böyle ihbarat-ı gaybiye, katiyen gösterir ki o Zat, Üstad-ı Ezelisinden ders alıyor, sonra söylüyor", + "gaye": "Kuran'ın gaybi haberlerinin doğruluğunu ve Hz. Muhammed'in (asm) peygamberliğini, bu haberlerin aynen gerçekleşmesi üzerinden ispatlamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın gaybi haberleri", + "Peygamberlik delilleri", + "Ehl-i keşif ve velilerin Kuran'dan gaybi haber çıkarma yöntemleri", + "Muhyiddin-i Arabi ve İmam-ı Rabbani'nin Kuran'dan gaybi ihbarat çıkarması", + "Kuran ayetlerinin gaybi haberleri", + "Hz. Muhammed'in (asm) risaletinin ispatı", + "Kuran'ın mucizevi yönü" + ], + "kavramlar": [ + "İhbarat-ı gaybiye", + "Kuran", + "Peygamberlik", + "Velayet", + "Keşif", + "Mucize", + "Vahy" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İhbarat", + "vecize": "İşte pek çok itirazat ve tenkidata maruz ve en küçük bir hatasından dolayı davasını kaybedecek bir Zatın lisanından böyle tereddüdsüz, kemal-i ciddiyet ve emniyetle ve kuvvetli bir vüsuku ihsas eden bir tarzda böyle ihbarat-ı gaybiye, katiyen gösterir ki o Zat, Üstad-ı Ezelisinden ders alıyor, sonra söylüyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "Birinci Cilve", + "Üçüncü Şavk" + ], + "title": "Üçüncü Şavk", + "content": "Hakaik-i İlahiyeye ve hakaik-i kevniyeye ve umur-u uhreviyeye dair ihbarat-ı gaybiyesidir Evet Kuranın hakaik-i İlahiyeye dair beyanatı ve tılsım-ı kainatı fethedip ve hilkat-i alemin muammasını açan beyanat-ı kevniyesi, ihbarat-ı gaybiyenin en mühimmidir Çünki o hakaik-i gaybiyeyi hadsiz dalalet yolları içinde istikametle onları gidip bulmak, akl-ı beşerin karı değildir ve olamaz Beşerin en dahi hükemaları o mesailin en küçüğüne akıllarıyle yetişmediği malumdur Hem Kuran, gösterdiği o hakaik-i İlahiye ve o hakaik-i kevniyeyi beyandan sonra ve safa-yı kalb ve tezkiye-i nefisten sonra ve ruhun terakkiyatından ve aklın tekemmülünden sonra beşerin ukulü Sadakte deyip o hakaikı kabul eder Kurana Barekallah der Bu kısmın, kısmen Onbirinci Sözde izah ve isbatı geçmiştir Tekrara hacet kalmamıştır Amma ahval-i uhreviye ve berzahiye ise, çendan akl-ı beşer kendi başıyla yetişemiyor, göremiyor Fakat, Kuranın gösterdiği yollar ile onları görmek derecesinde isbat ediyor Onuncu Sözde, Kuranın şu ihbarat-ı gaybiyesi ne derece doğru ve hak olduğu izah ve isbat edilmiştir Ona müracaat et", + "gaye": "Kuran'ın gaybi ihbaratının (ilahi, kevni ve uhrevi hakikatler) doğruluğunu ve akıl ötesi oluşunu vurgulamak ve bu hakikatlerin ancak Kuran rehberliğinde anlaşılabileceğini ispatlamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın gaybi ihbaratının önemi", + "İlahi hakikatlerin beyanı", + "Kainatın sırrının çözülmesi", + "Hilkat-i alemin muamması", + "Akl-ı beşerin sınırlılıkları", + "Uhrevi ve berzahi ahval", + "Risale-i Nur'un ilgili meselelere atıfları" + ], + "kavramlar": [ + "Gayb", + "Hakikat", + "İlahiye", + "Kevniye", + "Uhreviye", + "Akıl", + "Dalalet", + "Safa-yı kalp", + "Tezkiye-i nefs", + "Ruh", + "Berzah" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "İhbarat-ı gaybiye", + "vecize": "Evet Kuranın hakaik-i İlahiyeye dair beyanatı ve tılsım-ı kainatı fethedip ve hilkat-i alemin muammasını açan beyanat-ı kevniyesi, ihbarat-ı gaybiyenin en mühimmidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "İkinci Cilve" + ], + "title": "İkinci Cilve", + "content": "Kuranın şebabetidir Her asırda taze nazil oluyor gibi tazeliğini, gençliğini muhafaza ediyor Evet Kuran, bir hutbe-i ezeliye olarak umum asırlardaki umum tabakat-ı beşeriyeye birden hitab ettiği için öyle daimi bir şebabeti bulunmak lazımdır Hem de, öyle görülmüş ve görünüyor Hatta efkarca muhtelif ve istidadça mütebayin asırlardan her asra göre güya o asra mahsus gibi bakar, baktırır ve ders verir Beşerin asar ve kanunları, beşer gibi ihtiyar oluyor, değişiyor, tebdil ediliyor Fakat Kuranın hükümleri ve kanunları, o kadar sabit ve rasihtir ki, asırlar geçtikçe daha ziyade kuvvetini gösteriyor Evet, en ziyade kendine güvenen ve Kuranın sözlerine karşı kulağını kapayan şu asr-ı hazır ve şu asrın ehl-i kitab insanları Kuranın يَا اَهْلَ الْكِتَابِ , يَا اَهْلَ الْكِتَابِ hitab-ı mürşidanesine o kadar muhtaçtır ki, güya o hitab doğrudan doğruya şu asra müteveccihtir ve يَا اَهْلَ الْكِتَابِْ lafzı يَا اَهْلَ الْمَكْتَبِ manasını dahi tazammun eder Bütün şiddetiyle, bütün tazeliğiyle, bütün şebabetiyle يَا اَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا اِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَ بَيْنَكُمْ sayhasını alemin aktarına savuruyor Mesela Şahıslar, cemaatler, muarazasından aciz kaldıkları Kurana karşı bütün nev-i beşerin ve belki cinnilerin de netice-i efkarları olan medeniyet-i hazıra, Kurana karşı muaraza vaziyetini almışlar İcaz-ı Kurana karşı, sihirleriyle muaraza ediyor Şimdi, şu müdhiş yeni muarazacıya karşı icaz-ı Kuranı, قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَاْلجِنُّ ayetinin davasını isbat etmek için medeniyetin muaraza suretiyle vazettiği esasatı ve desatirini, esasat-ı Kuraniye ile karşılaştıracağız Birinci derecede Birinci Sözden ta Yirmibeşinci Söze kadar olan müvazeneler ve mizanlar ve o Sözlerin hakikatleri ve başları olan ayetler, iki kerre iki dört eder derecesinde medeniyete karşı Kuranın icazını ve galebesini isbat eder İkinci derecede Onikinci Sözde isbat edildiği gibi, bir kısım düsturlarını hülasa etmektir İşte medeniyet-i hazıra, felsefesiyle hayat-ı içtimaiye-i beşeriyede nokta-i istinadı kuvvet kabul eder Hedefi menfaat bilir Düstur-u hayatı cidal tanır Cemaatlerin rabıtasını unsuriyet ve menfi milliyet bilir Gayesi, hevesat-ı nefsaniyeyi tatmin ve hacat-ı beşeriyeyi tezyid etmek için bazı lehviyattır Halbuki Kuvvetin şeni, tecavüzdür Menfaatin şeni, her arzuya kafi gelmediğinden üstünde boğuşmaktır Düstur-u cidalin şeni, çarpışmaktır Unsuriyetin şeni, başkasını yutmakla beslenmek olduğundan tecavüzdür İşte şu medeniyetin şu düsturlarındandır ki, bütün mehasiniyle beraber beşerin yüzde ancak yirmisine bir nevi suri saadet verip seksenini rahatsızlığa, sefalete atmıştır Amma hikmet-i Kuraniye ise nokta-i istinadı, kuvvet yerine hakkı kabul eder Gayede, menfaat yerine fazilet ve rıza-yı İlahiyi kabul eder Hayatta, düstur-u cidal yerine düstur-u teavünü esas tutar Cemaatlerin rabıtalarında, unsuriyet ve milliyet yerine rabıta-i dini ve sınıfi ve vatani kabul eder Gayatı, hevesat-ı nefsaniyenin nameşru tecavüzatına sed çekip ruhu maaliyata teşvik ve hissiyat-ı ulviyesini tatmin etmektir ve insanı kemalat-ı insaniyeye sevkedip insan etmektir Hakkın şeni ise, ittifaktır Faziletin şeni, tesanüddür Teavünün şeni, birbirinin imdadına yetişmektir Dinin şeni uhuvvettir, incizabdır Nefs-i emmareyi gemlemekle bağlamak, ruhu kemalata kamçılamakla serbest bırakmanın şeni, saadet-i dareyndir İşte medeniyet-i hazıra, edyan-ı sabıka-i semaviyeden, bahusus Kuranın irşadatından aldığı mehasinle beraber, Kurana karşı böyle hakikat nazarında mağlub düşmüştür Üçüncü derece Binler mesailinden yalnız nümune olarak üç-dört meseleyi göstereceğiz Evet Kuranın düsturları, kanunları, ezelden geldiğinden ebede gidecektir Medeniyetin kanunları gibi ihtiyar olup ölüme mahkum değildir Daima gençtir, kuvvetlidir Mesela Medeniyetin bütün cemiyat-ı hayriyeleri ile, bütün cebbarane şedid inzibat ve nizamatlarıyla, bütün ahlaki terbiyegahlarıyla, Kuran-ı Hakimin iki meselesine karşı muaraza edemeyip mağlub düşmüşlerdir Mesela وَاَقِيمُوا الصَّلوَةَ ��َآتُوا الزَكَوةَ وَاَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَوا Kuranın bu galebe-i icazkaranesini bir mukaddeme ile beyan edeceğiz Şöyle ki İşarat-ül İcazda isbat edildiği gibi bütün ihtilalat-ı beşeriyenin madeni, bir kelime olduğu gibi bütün ahlak-ı seyyienin menbaı dahi, bir kelimedir Birinci kelime Ben tok olayım, başkası açlıktan ölse bana ne İkinci kelime Sen çalış, ben yiyeyim Evet hayat-ı içtimaiye-i beşeriyede havas ve avam, yani zenginler ve fakirler, müvazeneleriyle rahatla yaşarlar O müvazenenin esası ise Havas tabakasında merhamet ve şefkat, aşağısında hürmet ve itaattir Şimdi birinci kelime, havas tabakasını zulme, ahlaksızlığa, merhametsizliğe sevketmiştir İkinci kelime, avamı kine, hasede, mübarezeye sevkedip rahat-ı beşeriyeyi birkaç asırdır selbettiği gibi şu asırda say, sermaye ile mübareze neticesi herkesçe malum olan Avrupa hadisat-ı azimesi meydana geldi İşte medeniyet, bütün cemiyat-ı hayriye ile ve ahlaki mektebleriyle ve şedid inzibat ve nizamatıyla, beşerin o iki tabakasını musalaha edemediği gibi, hayat-ı beşerin iki müdhiş yarasını tedavi edememiştir Kuran, birinci kelimeyi esasından vücub-u zekat ile kaleder, tedavi eder İkinci kelimenin esasını hurmet-i riba ile kaledip tedavi eder Evet, ayet-i Kuraniye alem kapısında durup ribaya yasaktır der Kavga kapısını kapamak için banka kapısını kapayınız diyerek insanlara ferman eder Şakirdlerine Girmeyiniz emreder İkinci Esas Medeniyet, taaddüd-ü ezvacı kabul etmiyor Kuranın o hükmünü, kendine muhalif-i hikmet ve maslahat-ı beşeriyeye münafi telakki eder Evet eğer izdivacdaki hikmet, yalnız kaza-yı şehvet olsa, taaddüd bilakis olmalı Halbuki, hatta bütün hayvanatın şehadetiyle ve izdivac eden nebatatın tasdikiyle sabittir ki izdivacın hikmeti ve gayesi, tenasüldür Kaza-yı şehvet lezzeti ise, o vazifeyi gördürmek için rahmet tarafından verilen bir ücret-i cüziyedir Madem hikmeten, hakikaten, izdivac nesil içindir, nevin bekası içindir Elbette, bir senede yalnız bir defa tevellüde kabil ve ayın yalnız yarısında kabil-i telakkuh olan ve elli senede yese düşen bir kadın, ekseri vakitte ta yüz seneye kadar kabil-i telkih bir erkeğe kafi gelmediğinden, medeniyet pek çok fahişehaneleri kabul etmeye mecburdur Üçüncü Esas Muhakemesiz medeniyet, Kuran kadına sülüs verdiği için ayeti tenkid eder Halbuki hayat-ı içtimaiyede ekser ahkam, ekseriyet itibariyle olduğundan ekseriyet itibariyle bir kadın, kendini himaye edecek birisini bulur Erkek ise, ona yük olacak ve nafakasını ona bırakacak birisiyle teşrik-i mesai etmeye mecbur olur İşte bu surette bir kadın, pederinden yarısını alsa, kocası noksaniyetini temin eder Erkek, pederinden iki parça alsa, bir parçasını tezevvüc ettiği kadının idaresine verecek kız kardeşine müsavi gelir İşte adalet-i Kuraniye böyle iktiza eder, böyle hükmetmiştir Haşiye-1 {Haşiye-1 Mahkemeye karşı ve mahkemeyi susturan layiha-i Temyizin müdafaatından bir parçadır Bu makama haşiye olmuş Ben de adliyenin mahkemesine derim ki Bin üçyüz elli senede ve her asırda üç yüz elli milyon insanların hayat-ı içtimaiyesinde en kudsi ve hakikatlı bir düstur-u İlahiyi, üçyüzelli bin tefsirin tasdiklerine ve ittifaklarına istinaden ve bin üçyüzelli sene zarfında geçmiş ecdadımızın itikadlarına iktidaen tefsir eden bir adamı mahkum eden haksız bir kararı, elbette ruy-i zeminde adalet varsa, o kararı red ve bu hükmü nakzedecektir} Dördüncü Esas Sanem-perestliği şiddetle Kuran menettiği gibi, sanem-perestliğin bir nevi taklidi olan suret-perestliği de meneder Medeniyet ise, suretleri kendi mehasininden sayıp Kurana muaraza etmek istemiş Halbuki gölgeli gölgesiz suretler, ya bir zulm-ü mütehaccir veya bir riya-yı mütecessid veya bir heves-i mütecessimdir ki, beşeri zulme ve riyaya ve hevaya, hevesi kamçılayıp teşvik eder Hem Kuran merhameten, kadınların hürmetini muhafaza için, haya perdesini takmasını emreder Ta hevesat-ı rezilenin ayağı altında o şefkat madenleri zillet çekmesinler Âlet-i hevesat, ehemmiyetsiz bir meta hükmüne geçmesinlerHaşiye-2 {Haşiye-2 Tesettür-ü nisvan hakkında Otuzbirinci Mektubun Yirmidördüncü Leması, gayet kati bir surette isbat etmiştir ki Tesettür, kadınlar için fıtridir Ref-i tesettür, fıtrata münafidir} Medeniyet ise, kadınları yuvalarından çıkarıp, perdelerini yırtıp, beşeri de baştan çıkarmıştır Halbuki aile hayatı, kadın-erkek mabeyninde mütekabil hürmet ve muhabbetle devam eder Halbuki açık-saçıklık, samimi hürmet ve muhabbeti izale edip ailevi hayatı zehirlemiştir Hususan suretperestlik, ahlakı fena halde sarstığı ve sukut-u ruha sebebiyet verdiği şununla anlaşılır Nasılki merhume ve rahmete muhtaç bir güzel kadın cenazesine nazar-ı şehvet ve hevesle bakmak, ne kadar ahlakı tahrib eder Öyle de ��lmüş kadınların suretlerine veyahut sağ kadınların küçük cenazeleri hükmünde olan suretlerine hevesperverane bakmak, derinden derine hissiyat-ı ulviye-i insaniyeyi sarsar, tahrib eder İşte şu üç misal gibi binler mesail-i Kuraniyenin her birisi, saadet-i beşeriyeyi dünyada temine hizmet etmekle beraber hayat-ı ebediyesine de hizmet eder Sair meseleleri mezkur meselelere kıyas edebilirsin Nasıl medeniyet-i hazıra, Kuranın hayat-ı içtimaiye-i beşere ait olan düsturlarına karşı mağlub olup Kuranın icaz-ı manevisine karşı hakikat noktasında iflas eder Öyle de Medeniyetin ruhu olan felsefe-i Avrupa ve hikmet-i beşeriyeyi, hikmet-i Kuranla yirmibeş aded Sözlerde mizanlarla iki hikmetin müvazenesinde, hikmet-i felsefiye acize ve hikmet-i Kuraniyenin mucize olduğu katiyetle isbat edilmiştir Nasılki Onbirinci ve Onikinci Sözlerde, hikmet-i felsefiyenin aczi ve iflası ve hikmet-i Kuraniyenin icazı ve gınası isbat edilmiştir, müracaat edebilirsin Hem nasıl medeniyet-i hazıra, hikmet-i Kuranın ilmi ve ameli icazına karşı mağlub oluyor Öyle de Medeniyetin edebiyat ve belagatı da, Kuranın edeb ve belagatına karşı nisbeti Öksüz bir yetimin muzlim bir hüzün ile ümidsiz ağlayışı, hem süfli bir vaziyette sarhoş bir ayyaşın velvele-i gınasının şarkı demektir nisbeti ile, ulvi bir aşıkın muvakkat bir iftiraktan müştakane, ümidkarane bir hüzün ile gınası şarkısı hem zafer veya harbe ve ulvi fedakarlıklara sevketmek için teşvikkarane kasaid-i vataniyeye nisbeti gibidir Çünki edeb ve belagat, tesir-i üslub itibariyle ya hüzün verir, ya neşe verir Hüzün ise, iki kısımdır Ya fakd-ül ahbabdan gelir, yani ahbabsızlıktan, sahibsizlikten gelen karanlıklı bir hüzündür ki dalalet-alud, tabiatperest, gafletpişe olan medeniyetin edebiyatının verdiği hüzündür İkinci hüzün, firak-ul ahbabdan gelir, yani ahbab var, firakında müştakane bir hüzün verir İşte şu hüzün, hidayet-eda, nur-efşan Kuranın verdiği hüzündür Amma neşe ise, o da iki kısımdır Birisi, nefsi hevesatına teşvik eder O da tiyatrocu, sinemacı, romancı medeniyetin edebiyatının şenidir İkinci neşe, nefsi susturup, ruhu, kalbi, aklı, sırrı maaliyata, vatan-ı aslilerine, makarr-ı ebedilerine, ahbab-ı uhrevilerine yetişmek için latif ve edebli masumane bir teşviktir ki, o da Cennet ve saadet-i ebediyeye ve rüyet-i cemalullaha beşeri sevkeden ve şevke getiren Kuran-ı Muciz-ül Beyanın verdiği neşedir İşte قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَاْلجِنُّ عَلَى اَنْ يَاْتُوا ِبمِثْلِ هذَا اْلقُرْآنِ لاَ يَاْتُونَ ِبمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا ifade ettiği azim mana ve büyük hakikat, kasır-ül fehm olanlarca ve dikkatsizlikle mübalağalı bir belagat için muhal bir suret zannediliyor Haşa Mübalağa değil, muhal bir suret değil, ayn-ı hakikat bir belagat ve mümkün ve vaki bir surettedir O suretin bir vechi şudur ki yani, Kurandan tereşşuh etmeyen ve Kuranın malı olmayan ins ve cinnin bütün güzel sözleri toplansa, Kuranı tanzir edemez, demektir Hem edememiş ki, gösterilmiyor İkinci vecih şudur ki Cin ve insin hatta şeytanların netice-i efkarları ve muhassala-i mesaileri olan medeniyet ve hikmet-i felsefe ve edebiyat-ı ecnebiye, Kuranın ahkam ve hikmet ve belagatına karşı aciz derekesindedirler, demektir Nasıl da nümunesini gösterdik", + "gaye": "Kuran'ın ebedi tazeliğini, hükümleri ve kanunlarının kalıcılığını, medeniyetin temel prensipleriyle karşılaştırarak Kuran'ın üstünlüğünü ve mucizevi yönlerini ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın ebedi gençliği ve tazeliği", + "Kuran'ın farklı asırlara ve tabakalara hitabı", + "Kuran hükümlerinin sabitliği ve kalıcılığı", + "Modern medeniyetin temel prensipleri (kuvvet, menfaat, cidal, unsuriyet)", + "Kuran'ın hayat prensipleri (hak, fazilet, teavün, uhuvvet)", + "Medeniyetin toplumsal sorunlara çözümsüzlüğü (zengin-fakir dengesizliği, faiz)", + "Kuran'ın toplumsal sorunlara getirdiği çözümler (zekat, faizin yasaklanması)", + "Çok eşliliğin hikmeti ve medeniyetin eleştirisi", + "Kadının miras hakkı ve Kuran'ın adaleti", + "Sanemperestlik ve suretperestlik yasağı", + "Kadınların tesettürü ve ahlaki değerler", + "Kuran'ın felsefe ve edebiyat açısından mucizeviliği" + ], + "kavramlar": [ + "Şebabet", + "İcaz", + "Medeniyet", + "Kuvvet", + "Menfaat", + "Cidal", + "Unsuriyet", + "Hak", + "Fazilet", + "Teavün", + "Uhuvvet", + "Zekat", + "Riba", + "Taaddüd-ü ezvac", + "Tesettür", + "Suretperestlik", + "Felsefe", + "Edebiyat", + "Belagat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Şebabet", + "vecize": "Kuranın hükümleri ve kanunları, o kadar sabit ve rasihtir ki, asırlar geçtikçe daha ziyade kuvvetini gösteriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ŞUA", + "Üçüncü Cilve" + ], + "title": "Üçüncü Cilve", + "content": "Kuran-ı Hakim, her asırdaki tabakat-ı beşerin her bir tabakasına güya doğrudan doğruya o tabakaya hususi müteveccihtir, hitab ediyor Evet bütün beni-Âdeme bütün tabakatıyla en yüksek ve en dakik ilim olan imana ve en geniş ve nurani fen olan marifetullaha ve en ehemmiyetli ve mütenevvi maarif olan ahkam-ı İslamiyeye davet eden, ders veren Kuran ise, her neve, her taifeye muvafık gelecek bir ders vermek elzemdir Halbuki ders birdir, ayrı ayrı değil Öyle ise, aynı derste tabakat bulunmak lazımdır Derecata göre her biri, Kuranın perdelerinden bir perdeden hisse-i dersini alır Şu hakikatın çok nümunelerini zikretmişiz Onlara müracaat edilebilir Yalnız burada bir-iki cüzünün, hem yalnız bir-iki tabakasının hisse-i fehmine işaret ederiz Mesela لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا اَحَدٌ Kesretli tabaka olan avam tabakasının şundan hisse-i fehmi Cenab-ı Hak, peder ve veledden ve akrandan ve zevceden münezzehtir Daha mutavassıt bir tabaka, şundan İsa Aleyhisselamın ve melaikelerin ve tevellüde mazhar şeylerin uluhiyetini nefyetmektir Çünki muhal bir şeyi nefyetmek, zahiren faidesiz olduğundan belagatta medar-ı faide olacak bir lazım-ı hüküm murad olunur İşte cismaniyete mahsus veled ve validi nefyetmekten murad ise, veled ve validi ve küfvü bulunanların, nefy-i uluhiyetleridir ve mabud olmaya layık olmadıklarını göstermektir Şu sırdandır ki, Sure-i İhlas herkese, hem her vakit faide verebilir Daha bir parça ileri bir tabakanın hisse-i fehmi Cenab-ı Hak mevcudata karşı tevlid ve tevellüdü işmam edecek bütün rabıtalardan münezzehtir Şerik ve muinden ve hemcinsten müberradır Belki mevcudata karşı nisbeti, Hallakıyettir Emr-i kün feyekun ile, irade-i ezeliyesiyle, ihtiyarıyla icad eder Îcabi ve ızdırari ve sudur-u gayr-ı ihtiyari gibi münafi-i kemal her bir rabıtadan münezzehtir Daha yüksek bir tabakanın hisse-i fehmi Cenab-ı Hak ezelidir, ebedidir, evvel ve ahirdir Hiçbir cihette ne zatında, ne sıfatında, ne efalinde naziri, küfvü, şebihi, misli, misali, mesili yoktur Yalnız efalinde, şuununda teşbihi ifade eden mesel var وَلِلّهِ اْلمَثَلُ اْلاَعْلَى Bu tabakata arifin tabakası, ehl-i aşk tabakası, sıddıkin tabakası gibi ayrı ayrı hisse sahiblerini kıyas edebilirsin İkinci misal Mesela, مَا كَانَ مُحَمَّدٌ اَبَا اَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ Tabaka-i ulanın şundan hisse-i fehmi şudur ki Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselamın hizmetkarı veya Veledim hitabına mazhar olan Zeyd, izzetli zevcesini kendine küfüv bulmadığı için tatlik etmiş Allahın emriyle Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam almış Âyet der Peygamber size evladım dese, risalet cihetiyle söyler Şahsiyet itibariyle pederiniz değil ki, aldığı kadınlar ona münasib düşmesin İkinci tabakanın hisse-i fehmi şudur ki Bir büyük amir, raiyetine pederane şefkatle bakar Eğer o amir, zahir ve batın bir Padişah-ı ruhani olsa, o vakit merhameti pederin yüz defa şefkatinden ileri gittiğinden o raiyetin efradı onun hakiki evladı gibi ona peder nazarıyla bakarlar Peder nazarı, zevc nazarına inkılab edemediğinden kız nazarı da zevce nazarına kolayca değişmediğinden, efkar-ı ammede Peygamber ASM, müminlerin kızlarını alması şu sırra uygun gelmediğinden Kuran der Peygamber ASM, merhamet-i İlahiye nazarıyla size şefkat eder, pederane muamele yapar Risalet namına siz onun evladı gibisiniz Fakat şahsiyet-i insaniyet itibariyle pederiniz değildir ki, sizden zevce alması münasib düşmesin Üçüncü kısım şöyle fehmeder ki Peygambere ASM intisab edip onun kemalatına istinad ederek onun pederane şefkatine itimad edip kusur ve hatiat etmemelisiniz, demektir Evet çoklar var ki, büyüklerine ve mürşidlerine itimad edip tenbellik eder Hatta bazan, Namazımız kılınmış der Bir kısım Aleviler gibi Dördüncü Nükte Bir kısım şu ayetten şöyle bir işaret-i gaybiye fehmeder ki Peygamberin ASM evlad-ı zükuru, rical derecesinde kalmayıp, rical olarak nesli, bir hikmete binaen kalmayacaktır Yalnız rical tabirinin ifadesiyle, nisanın pederi olduğunu işaret ettiğinden, nisa olarak nesli devam edecektir Felillahilhamd Hazret-i Fatımanın nesl-i mübareki, Hasan ve Hüseyin gibi iki nurani silsilenin bedr-i münevveri, Şems-i Nübüvvetin manevi ve maddi neslini idame ediyorlar اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى آلِهِ Birinci Şule, üç Şua ile hitama erdi", + "gaye": "Kuran'ın farklı tabakalardan insanlara hitap etme özelliğinin ve ayetlerin farklı idrak seviyelerine göre nasıl yorumlanabileceğinin açıklanması", + "konular": [ + "Kuran'ın hitap şekillerinin çok yönlülüğü", + "Kuran ayetlerinin farklı tabakalara hitap etmesi", + "Sure-i İhlas'ın farklı tefsir seviyeleri", + "Peygamber Efendimiz'in soyu ve neslinin devamı", + "Üstad'ın Kuran'ın her seviyeye hitap edişini açıklama metodolojisi", + "Âyetlerin farklı mana katmanları" + ], + "kavramlar": [ + "Tefsir", + "Tabakat", + "Vahdet", + "Kemalat", + "Risalet", + "Nübüvvet", + "İlim", + "İman", + "Marifetullah", + "Ahkam-ı İslamiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tabakat", + "vecize": "Kuran-ı Hakim, her asırdaki tabakat-ı beşerin her bir tabakasına güya doğrudan doğruya o tabakaya hususi müteveccihtir, hitab ediyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE" + ], + "title": "İKİNCİ ŞULE", + "content": "İkinci Şulenin Üç Nuru var", + "gaye": "Risale-i Nur'un 'İkinci Şule'sinin (Mu'cizat-ı Ahmediye Risalesi) üç ana nurunu tanıtmak ve önemini vurgulamak.", + "konular": [ + "Risale-i Nur külliyatının yapısı ve bölümleri", + "Mu'cizat-ı Ahmediye Risalesi'nin içeriği ve önemi", + "Peygamber Efendimiz (asm)'in mucizeleri", + "Kur'an'ın mucizevi yönleri", + "İmanın delilleri ve ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "Mucize", + "Risale", + "Nur", + "İman", + "Kur'an", + "Peygamber", + "İspat", + "Delil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Nur", + "vecize": "İkinci Şulenin Üç Nuru var", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "Birinci Nur" + ], + "title": "Birinci Nur", + "content": "Kuran-ı Muciz-ül Beyanın heyet-i mecmuasında raik bir selaset, faik bir selamet, metin bir tesanüd, muhkem bir tenasüb, cümleleri ve heyetleri mabeyninde kavi bir teavün ve ayetler ve maksadları mabeyninde ulvi bir tecavüb olduğunu İlm-i Beyan ve Fenn-i Maani ve Beyaninin Zemahşeri, Sekkaki, Abdülkahir-i Cürcani gibi binlerle dahi imamların şehadetiyle sabit olduğu halde o tecavüb ve teavün ve tesanüdü ve selaset ve selameti kıracak, bozacak sekiz-dokuz mühim esbab bulunurken, o esbab bozmağa değil, belki selasetine, selametine, tesanüdüne kuvvet vermiştir Yalnız, o esbab bir derece hükmünü icra edip, başlarını perde-i nizam ve selasetten çıkarmışlar Fakat nasıl ki yeknesak, düz bir ağacın gövdesinden bir kısım çıkıntılar, sivricikler çıkar Lakin ağacın tenasübünü bozmak için çıkmıyorlar Belki, o ağacın zinetli tekemmülüne ve cemaline medar olan meyveyi vermek için çıkıyorlar Aynen bunun gibi, şu esbab dahi, Kuranın selaset-i nazmına kıymetdar manaları ifade için sivri başlarını çıkarıyorlar İşte o Kuran-ı Mübin, yirmi senede hacetlerin mevkileri itibariyle necim necim olarak, müteferrik parça parça nüzul ettiği halde, öyle bir kemal-i tenasübü vardır ki, güya bir defada nazil olmuş gibi bir münasebet gösteriyor Hem o Kuran, yirmi senede, hem muhtelif, mütebayin esbab-ı nüzule göre geldiği halde, tesanüdün kemalini öyle gösteriyor güya bir sebeb-i vahidle nüzul etmiştir Hem o Kuran, mütefavit ve mükerrer suallerin cevabı olarak geldiği halde, nihayet imtizac ve ittihadı gösteriyor Güya bir sual-i vahidin cevabıdır Hem Kuran mütegayir, müteaddid hadisatın ahkamını beyan için geldiği halde, öyle bir kemal-i intizamı gösteriyor ki, güya bir hadise-i vahidin beyanıdır Hem Kuran mütehalif, mütenevvi halette hadsiz muhatabların fehimlerine münasib üslublarda tenezzülat-ı kelamiye ile nazil olduğu halde, öyle bir hüsn-ü temasül ve güzel bir selaset gösteriyor ki, güya halet birdir, bir derece-i fehimdir su gibi akar bir selaset gösteriyor Hem o Kuran mütebaid, müteaddid muhatabin esnafına müteveccihen mütekellim olduğu halde, öyle bir sühulet-i beyanı, bir cezalet-i nizamı bir vuzuh-u ifhamı var ki güya muhatabı bir sınıftır Hatta her bir sınıf zanneder ki, bilasale muhatab yalnız kendisidir Hem Kuran, mütefavit mütederric irşadi bazı gayelere isal ve hidayet etmek için nazil olduğu halde, öyle bir kemal-i istikamet, öyle bir dikkat-i müvazenet, öyle bir hüsn-ü intizam vardır ki güya maksad birdir İşte bu esbablar, müşevveşiyetin esbabı iken, Kuranın icaz-ı beyanında, selaset ve tenasübünde istihdam edilmişlerdir Evet kalbi sekamsiz, aklı müstakim, vicdanı marazsız, zevki selim her adam Kuranın beyanında güzel bir selaset, rana bir tenasüb, hoş bir ahenk, yekta bir fesahat görür Hem basiresinde selim bir gözü olan görür ki, Kuranda öyle bir göz vardır ki, o göz bütün kainatı zahir ve batını ile vazıh, göz önünde bir sahife gibi görür, istediği gibi çevirir, istediği bir tarzda o sahifenin manalarını söyler Şu Birinci Nurun hakikatini misaller ile tavzih etsek, birkaç mücelled lazım Öyle ise, sair risale-i arabiyemde ve İşarat-ül İcazda ve şu yirmibeş aded Sözlerde şu hakikatın isbatına dair olan izahatla iktifa edip misal olarak mecmu-u Kuranı birden gösteriyorum", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in nazım ve mana bütünlüğündeki mucizeliğini, farklı durum ve şartlarda nazil olmasına rağmen kusursuz bir uyum ve akıcılık sergilediğini ortaya koymak ve bu icazı delillerle ispatlamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın nazmındaki selaset ve akıcılık", + "Kuran'ın manalarındaki selamet ve sağlamlık", + "Kuran'ın cümleleri ve ayetleri arasındaki tesanüd ve bütünlük", + "Kuran'ın nüzul esbabının nazım üzerindeki etkisi", + "Kuran'ın yirmi senede parça parça nüzul etmesine rağmen bütünlüğü", + "Kuran'ın muhtelif sual ve hadiselere rağmen bütünlüğü", + "Kuran'ın farklı muhataplara hitap etmesine rağmen akıcılığı ve anlaşılırlığı", + "Kuran'ın maksadlarındaki istikamet ve düzen", + "Kuran'ın icaz-ı beyanı", + "Kuran'ın kainatı görme ve anlatma tarzı" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Beyan", + "Selaset", + "Tenacüb", + "Tesanüd", + "Tenasüb", + "Tevafuk", + "Nüzul", + "Muhatap", + "İstikamet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Evet kalbi sekamsiz, aklı müstakim, vicdanı marazsız, zevki selim her adam Kuranın beyanında güzel bir selaset, rana bir tenasüb, hoş bir ahenk, yekta bir fesahat görür.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "İkinci Nuru" + ], + "title": "İkinci Nuru", + "content": "Kuran-ı Hakimin ayetlerinin hatimelerinde gösterdiği fezlekeler ve esma-i hüsna cihetindeki üslub-u bediisinde olan meziyet-i icaziyeye dairdir [İhtar Şu İkinci Nurda çok ayetler gelecektir O ayetler, yalnız İkinci Nurun misalleri değil, belki geçmiş mesail ve şuaların misalleri dahi olurlar Bunları hakkıyla izah etmek çok uzun gelir Şimdilik ihtisar ve icmale mecburum Onun için gayet muhtasar bir tarzda şu sırr-ı azim-i icazın misallerinden olan ayetlere birer işaret edip tafsilatını başka vakte talik ettik] İşte Kuran-ı Muciz-ül Beyan, ayetlerin hatimelerinde galiben bazı fezlekeleri zikreder ki o fezlekeler, ya esma-i hüsnayı veya manalarını tazammun ediyor veyahut aklı tefekküre sevketmek için akla havale eder veyahut makasıd-ı Kuraniyeden bir kaide-i külliyeyi tazammun eder ki, ayetin tekid ve teyidi için fezlekeler yapar İşte o fezlekelerde Kuranın hikmet-i ulviyesinden bazı işarat ve hidayet-i İlahiyenin ab-ı hayatından bazı reşaşat, icaz-ı Kuranın berklerinden bazı şerarat vardır Şimdi pek çok o işarattan yalnız on tanesini icmalen zikrederiz Hem pek çok misallerinden birer misal ve her bir misalin pek çok hakaikından yalnız her birinde bir hakikatın meal-i icmalisine işaret ederiz Bu on işaretin ekserisi, ekser ayetlerde müçtemian beraber bulunup hakiki bir nakş-ı icazi teşkil ederler Hem misal olarak getirdiğimiz ayetlerin ekserisi, ekser işarata misaldir Biz yalnız her ayetten bir işaret göstereceğiz Misal getireceğimiz ayetlerden eski Sözlerde bahsi geçenlerin yalnız mealine bir hafif işaret ederiz", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in ayet sonlarındaki fezlekelerde ve Esma-i Hüsna ile olan ilişkisinde bulunan icazi meziyetleri, yani Kur'an'ın eşsiz belagatini ve hikmetini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Kur'an-ı Kerim'in icazı", + "Ayet sonlarındaki fezlekelerin hikmeti", + "Esma-i Hüsna'nın Kur'an'daki rolü", + "Kur'an'ın akla hitap etmesi", + "Kur'an'ın evrensel kaideleri", + "Risale-i Nur'un metodolojisi" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Fezleke", + "Esma-i Hüsna", + "Hikmet", + "Hidayet", + "Akıl", + "Tefekkür", + "Tekid", + "Teyid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "İşte o fezlekelerde Kuranın hikmet-i ulviyesinden bazı işarat ve hidayet-i İlahiyenin ab-ı hayatından bazı reşaşat, icaz-ı Kuranın berklerinden bazı şerarat vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "İkinci Nuru", + "Birinci Meziyet-i Cezalet" + ], + "title": "Birinci Meziyet-i Cezalet", + "content": "Kuran-ı Hakim, icazkar beyanatıyla Sani-i Zülcelalin efal ve eserlerini nazara karşı serer, basteder Sonra o asar ve efalinde esma-i İlahiyeyi istihrac eder veya haşir ve tevhid gibi bir makasıd-ı asliye-i Kuraniyeyi isbat ediyor Birinci mananın misallerinden mesela هُوَ الَّذِى خَلَقَ لَكُمْ مَا فِى اْلاَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى اِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّيهُنَّ سَبْعَ سَمٰوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ İkinci şıkkın misallerinden mesela اَلَمْ نَجْعَلِ اْلاَرْضَ مِهَادًا وَ الْجِبَالَ اَوْتَادًا وَخَلَقْنَاكُمْ اَزْوَاجًا ila ahir اِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِيقَاتًا e kadar Birinci ayette asarı bast edip bir neticenin, bir mühim maksudun mukaddematı gibi ilim ve kudrete, gayat ve nizamatıyla şehadet eden en azim eserleri serdeder Alim ismini istihrac eder İkinci ayette, Birinci Şulenin Birinci Şuaının Üçüncü Noktasında bir derece izah olunduğu gibi Cenab-ı Hakkın büyük efalini, azim asarını zikrederek neticesinde yevm-i fasl olan haşri, netice olarak zikrediyor İkinci Nükte-i Belagat Kuran, beşerin nazarına sanat-ı İlahiyenin mensucatını açar, gösterir Sonra fezlekede o mensucatı, esma içinde tayyeder veyahut akla havale eder Birincinin misallerinden mesela قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَاْلاَرْضِ اَمَّنْ يَمْلِكُ السَّمْعَ وَاْلاَبْصَارَ وَمَنْ يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَىِّ وَمَنْ يُدَبِّرُ اْلاَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللّٰهُ فَقُلْ اَفَلاَ تَتَّقُونَ فَذلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ İşte başta der Sema ve zemini, rızkınıza iki hazine gibi müheyya edip oradan yağmuru, buradan hububatı çıkaran kimdir Allahtan başka koca sema ve zemini iki muti hazinedar hükmüne kimse getirebilir mi Öyle ise, şükür ona münhasırdır İkinci fıkrada der ki Sizin azalarınız içinde en kıymetdar göz ve kulaklarınızın maliki kimdir Hangi tezgah ve dükkandan aldınız Bu latif kıymetdar göz ve kulağı verecek ancak Rabbinizdir Sizi icad edip terbiye eden Odur ki, bunları size vermiştir Öyle ise yalnız Rab Odur, Mabud da O olabilir Üçüncü fıkrada der Ölmüş yeri ihya edip yüzbinler ölmüş taifeleri ihya eden kimdir Haktan başka ve bütün kainatın Halıkından başka şu işi kim yapabilir Elbette O yapar O ihya eder Madem Haktır, hukuku zayi etmeyecektir Sizi bir mahkeme-i kübraya gönderecektir Yeri ihya ettiği gibi, sizi de ihya edecektir Dördüncü fıkrada der Bu azim kainatı bir saray gibi, bir şehir gibi kemal-i intizamla idare edip tedbirini gören, Allahtan başka kim olabilir Madem Allahtan başka olamaz koca kainatı bütün ecramıyla gayet kolay idare eden kudret o derece kusursuz, nihayetsizdir ki, hiçbir şerik ve iştirake ve muavenet ve yardıma ihtiyacı olamaz Koca kainatı idare eden, küçük mahlukatı başka ellere bırakmaz Demek, ister istemez Allah diyeceksiniz İşte, birinci ve dördüncü fıkra Allah der, ikinci fıkra Rab der, üçüncü fıkra El-Hak der فَذلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ ne kadar mucizane düştüğünü anla İşte Cenab-ı Hakkın azim tasarrufatını, kudretinin mühim mensucatını zikreder Sonra da o azim asarın, mensucatın destgahı فَذلِكُمُ اللّٰهُ رَبُّكُمُ الْحَقُّ der Yani Hak Rab Allah isimlerini zikretmekle o tasarrufat-ı azimenin menbaını gösterir", + "gaye": "Kuran'ın icazkar beyanatı ile Allah'ın efal ve eserlerini nazara sererek, esma-i İlahiyeyi istihraç etmesi veya Kurani hakikatleri ispat etmesi (özellikle haşir ve tevhid) ile belagatini ve mucizeliğini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Kuran'ın belagatı ve icazı", + "Allah'ın esma ve sıfatları", + "Allah'ın kainattaki efal ve eserleri", + "Tevhid", + "Haşir", + "Yaratılış", + "Rızık", + "İntizam ve tedbir", + "Kurani delillendirme metotları" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Belagat", + "Efal", + "Eser", + "Esma", + "İlim", + "Kudret", + "Haşir", + "Tevhid", + "Rab", + "Allah", + "Hak" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcazkar", + "vecize": "Kuran-ı Hakim, icazkar beyanatıyla Sani-i Zülcelalin efal ve eserlerini nazara karşı serer, basteder. Sonra o asar ve efalinde esma-i İlahiyeyi istihrac eder veya haşir ve tevhid gibi bir makasıd-ı asliye-i Kuraniyeyi isbat ediyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "İkinci Nuru", + "İkincinin misallerinden" + ], + "title": "İkincinin misallerinden", + "content": "اِنَّ فِى خَلْقِ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاخْتِلاَفِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِى تَجْرِى فِى الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَا اَنْزَلَ اللّٰهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَاَحْيَا بِهِ اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَاْلاَرْضِ َلآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ İşte Cenab-ı Hakkın kemal-i kudretini ve azamet-i rububiyetini gösteren ve vahdaniyetine şehadet eden semavat ve arzın hilkatindeki tecelli-i saltanat-ı uluhiyet ve gece gündüzün ihtilafındaki tecelli-i rububiyet ve hayat-ı içtimaiye-i insana en büyük bir vasıta olan gemiyi denizde teshir ile tecelli-i rahmet ve semadan ab-ı hayatı ölmüş zemine gönderip zemini yüzbin taifeleriyle ihya edip bir mahşer-i acaib suretine getirmekteki tecelli-i azamet-i kudret ve zeminde hadsiz muhtelif hayvanatı basit bir topraktan halketmekteki tecelli-i rahmet ve kudret ve rüzgarları, nebatat ve hayvanatın teneffüs ve telkihlerine hizmet gibi vezaif-i azime ile tavzif edip tedbir ve teneffüse salih vaziyete getirmek için tahrik ve idaresindeki tecelli-i rahmet ve hikmet ve zemin ve asuman ortasında vasıta-i rahmet olan bulutları bir mahşer-i acaib gibi muallakta toplayıp dağıtmak, bir ordu gibi istirahat ettirip vazife başına davet etmek gibi teshirindeki tecelli-i rububiyet gibi mensucat-ı sanatı tadad ettikten sonra aklı, onların hakaikına ve tafsiline sevkedip tefekkür ettirmek için لآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ der Onunla ukulü ikaz için akla havale eder", + "gaye": "Kainattaki yaratılış delilleri üzerinden Allah'ın kudretini, azametini ve vahdaniyetini akli delillerle ispatlamak ve tefekkür yoluyla imanı güçlendirmek.", + "konular": [ + "Allah'ın kudretinin delilleri", + "Kainatın yaratılışındaki azamet", + "Gündüz ve gecenin değişimi", + "Denizdeki gemilerin faydaları", + "Yağmurun toprağı ihya etmesi", + "Hayvanların yaratılışı", + "Rüzgarların hikmetli vazifeleri", + "Bulutların teshiri", + "Tefekkürün önemi", + "İman hakikatlerinin akli ispatı", + "Vahdaniyet delilleri" + ], + "kavramlar": [ + "Kudret", + "Azamet", + "Rububiyet", + "Vahdaniyet", + "Uluhiyet", + "Rahmet", + "Hikmet", + "Tefekkür", + "Ayat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ayat", + "vecize": "لآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "İkinci Nuru", + "Üçüncü Meziyet-i Cezalet" + ], + "title": "Üçüncü Meziyet-i Cezalet", + "content": "Bazan Kuran, Cenab-ı Hakkın fiillerini tafsil ediyor Sonra bir fezleke ile icmal eder Tafsiliyle kanaat verir, icmal ile hıfzettirir, bağlar Mesela وَكَذلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِنْ تَاْوِيلِ اْلاَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَعَلَى آلِ يَعْقُوبَ كَمَا اَتَمَّهَا عَلَى اَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ اِبْرَاهِيمَ وَاِسْحقَ اِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ İşte Hazret-i Yusuf ve ecdadına edilen nimetleri şu ayetle işaret eder Der ki “Sizi bütün insanlar içinde makam-ı nübüvvetle serfiraz, bütün silsile-i enbiyayı, silsilenize rabtedip, silsilenizi nev-i beşer içinde bütün silsilenin serdarı hanedanınızı ulum-u İlahiye ve hikmet-i Rabbaniyeye bir hücre-i talim ve hidayet suretinde getirip o ilim ve hikmetle dünyanın saadetkarane saltanatını, ahiretin saadet-i ebediyesiyle sizde birleştirmek, seni ilim ve hikmetle Mısıra hem aziz bir reis, hem ali bir nebi, hem hakim bir mürşid etmek olan nimet-i İlahiyeyi zikr ve tadad edip ilim ve hikmet ile onu, aba ve ecdadını mümtaz ettiğini zikrediyor” Sonra Senin Rabbin Alim ve Hakimdir der Onun rububiyeti ve hikmeti iktiza eder ki, seni ve aba ve ecdadını Alim, Hakim ismine mazhar etsin İşte o mufassal nimetleri, şu fezleke ile icmal eder Hem mesela قُلِ اللّٰهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِى الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ İşte şu ayet Cenab-ı Hakkın, nev-i beşerin hayat-ı içtimaiyesindeki tasarrufatını şöyle gösteriyor ki izzet ve zillet, fakr ve servet doğrudan doğruya Cenab-ı Hakkın meşietine ve iradesine bağlıdır Demek kesret-i tabakatın en dağınık tasarrufatına kadar, meşiet ve takdir-i İlahiye iledir Tesadüf karışamaz Şu hükmü verdikten sonra insaniyet hayatında en mühim iş, onun rızkıdır Şu ayet, beşerin rızkını doğrudan doğruya Rezzak-ı Hakikinin hazine-i rahmetinden gönderdiğini bir-iki mukaddeme ile isbat eder Şöyle ki Der Rızkınız, yerin hayatına bağlıdır Yerin dirilmesi ise, bahara bakar Bahar ise, Şems ve Kameri teshir eden, gece ve gündüzü çeviren zatın elindedir Öyle ise bir elmayı, bir adama hakiki rızk olarak vermek bütün yeryüzünü bütün meyvelerle dolduran o zat verebilir Ve O, ona hakiki Rezzak olur Sonra da وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ der Bu cümlede o tafsilatlı fiilleri icmal ve isbat eder Yani Size hesabsız rızık veren Odur ki, bu fiilleri yapar Dördüncü Nükte-i Belagat Kuran kah olur, mahlukat-ı İlahiyeyi bir tertible zikreder sonra o mahlukat içinde bir nizam, bir mizan olduğunu ve onun semereleri olduğunu göstermekle güya bir şeffafiyet, bir parlaklık veriyor ki sonra o ayine-misal tertibinden cilvesi bulunan esma-i İlahiyeyi gösteriyor Güya o mahlukat-ı mezkure, elfazdır Şu esma onun manaları, yahut o meyvelerin çekirdekleri, yahut hülasalarıdırlar Mesela وَلَقَدْ خَلَقْنَا اْلاِنْسَانَ مِنْ سُلاَلَةٍ مِنْ طِينٍ ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِى قَرَارٍ مَكِينٍ ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الِْعظَامَ لَحْمًا ثُمَّ اَنْشَاْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللّٰهُ اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ İşte Kuran, hilkat-i insanın o acib, garib, bedi, muntazam, mevzun etvarını öyle ayine-misal bir tarzda zikredip tertib ediyor ki فَتَبَارَكَ اللّٰهُ اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ içinde kendi kendine görünüyor ve kendini dedirttiriyor Hatta vahyin bir katibi şu ayeti yazarken, daha şu kelime gelmezden evvel şu kelimeyi söylemiştir Acaba bana da mı vahy gelmiş zannında bulunmuş Halbuki evvelki kelamın kemal-i nizam ve şeffafiyetidir ve insicamıdır ki, o kelam gelmeden kendini göstermiştir Hem mesela اِنَّ رَبَّكُمُ اللّٰهُ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ فِى سِتَّةِ اَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِى الَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِاَمْرِهِ اَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَاْلاَمْرُ تَبَارَكَ اللّٰهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ İşte Kuran şu ayette azamet-i kudret-i İlahiye ve saltanat-ı rububiyeti öyle bir tarzda gösteriyor ki Güneş, Ay, yıldızlar emirber neferleri gibi emrine müheyya gece ve gündüzü, beyaz ve siyah iki hat gibi veya iki şerit gibi birbiri arkasında döndürüp ayat-ı rububiyetini kainat sahifelerinde yazan ve arş-ı rububiyetinde duran bir Kadir-i Zülcelali gösterdiğinden, her ruh işitse بَارَكَ اللّٰهُ مَاشَاءَ اللّٰهُ فَتَبَارَكَ اللّٰهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ demeye hahişger olur Demek تَبَارَكَ اللّٰهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ sabıkın hülasası, çekirdeği, meyvesi ve ab-ı hayatı hükmüne geçer", + "gaye": "Kuran'ın belagat ve i'cazının, Cenab-ı Hakk'ın fiillerini detaylandırıp sonra özetleyerek, mahlukatın yaratılışındaki nizamı ve esma-i ilahiyenin tecellilerini ayine misali gösterme yöntemleriyle anlatılması.", + "konular": [ + "Kuran'ın Belagatı ve İ'cazı", + "Cenab-ı Hakk'ın Fiillerinin Tafsili ve İcmali", + "İlahi Nimetlerin Detaylandırılması ve Özetlenmesi", + "Kader ve Rızık Anlayışı", + "İnsan Yaratılışının Sanatı", + "Kainatın Yaratılışı ve İlahi Kudretin Tezahürü", + "Esma-i İlahiye'nin Tecellisi" + ], + "kavramlar": [ + "Belagat", + "İ'caz", + "Tefsir", + "Fiil", + "Nimet", + "Rububiyet", + "Hikmet", + "Meşiet", + "İrade", + "Rızık", + "Rezzak", + "Kudret", + "Tasarruf", + "Nizam", + "Mizan", + "Esma-i İlahiye", + "Hilkat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Belagat", + "vecize": "Bazan Kuran, Cenab-ı Hakkın fiillerini tafsil ediyor Sonra bir fezleke ile icmal eder Tafsiliyle kanaat verir, icmal ile hıfzettirir, bağlar.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "İkinci Nuru", + "Beşinci Meziyet-i Cezalet" + ], + "title": "Beşinci Meziyet-i Cezalet", + "content": "Kuran bazan tegayyüre maruz ve muhtelif keyfiyata medar maddi cüziyatı zikreder Onları hakaik-i sabite suretine çevirmek için sabit, nurani, külli esma ile icmal eder, bağlar Veyahut tefekküre ve ibrete teşvik eder bir fezleke ile hatime verir Birinci mananın misallerinden mesela وَعَلَّمَ آدَمَ اْلاَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلٰئِكَةِ فَقَالَ اَنْبِئُونِى بِاَسْمَاءِ هؤُلاَءِ اِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ قَالُوا سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيم İşte şu ayet evvela Hazret-i Âdemin hilafet meselesinde, melaikelere rüchaniyetine medar onun ilmi olduğu olan bir hadise-i cüziyeyi zikreder Sonra o hadisede melaikelerin Hazret-i Âdeme karşı ilim noktasında hadise-i mağlubiyetlerini zikreder Sonra bu iki hadiseyi iki ism-i külli ile icmal ediyor Yani, اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ yani Alim ve Hakim sen olduğun için Âdemi talim ettin, bize galib oldu Hakim olduğun için, bize istidadımıza göre veriyorsun Onun istidadına göre rüchaniyet veriyorsun İkinci mananın misallerinden mesela وَاِنَّ لَكُمْ فِى اْلاَنَْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِى بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّارِبِينَ ila ahir فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ اِنَّ فِى ذلِكَ َلآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ İşte şu ayetler, Cenab-ı Hakkın koyun, keçi, inek, deve gibi mahluklarını insanlara halis, safi, leziz bir süt çeşmesi üzüm ve hurma gibi masnuları da insanlara latif, leziz, tatlı birer nimet tablaları ve kazanları ve arı gibi küçük mucizat-ı kudretini şifalı ve tatlı güzel bir şerbetçi yaptığını ayet şöylece gösterdikten sonra tefekküre, ibrete, başka şeyleri de kıyas etmeğe teşvik için اِنَّ فِى ذلِكَ َلآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ der, hatime verir Altıncı Nükte-i Belagat Kah oluyor ki ayet, geniş bir kesrete ahkam-ı rububiyeti serer, sonra birlik ciheti hükmünde bir rabıta-i vahdet ile birleştirir veyahut bir kaide-i külliye içinde yerleştirir Mesela وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ وَلاَ يَؤُدُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِىُّ الْعَظِيمُ İşte Âyet-ül Kürside on cümle ile on tabaka-i tevhidi ayrı ayrı renklerde isbat etmekle beraber مَنْ ذَا الَّذِى يَشْفَعُ عِنْدَهُ اِلاَّ بِاِذْنِهِ cümlesiyle gayet keskin bir şiddetle şirki ve gayrın müdahalesini keser, atar Hem şu ayet ism-i azamın mazharı olduğundan, hakaik-i İlahiyeye ait manaları azami derecededir ki, azamiyet derecesinde bir tasarruf-u rububiyeti gösteriyor Hem umum semavat ve arza birden müteveccih tedbir-i uluhiyeti en azami bir derecede umuma şamil bir hafiziyeti zikrettikten sonra bir rabıta-i vahdet ve birlik ciheti, o azami tecelliyatlarının menbalarını وَهُوَ الْعَلِىُّ الْعَظِيمُ ile hülasa eder Hem mesela اَللّٰهُ الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ وَاَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَاَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِىَ فِى الْبَحْرِ بِاَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ اْلاَنْهَارَ وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَائِبَيْنِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَآتَيكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَاَلْتُمُوهُ وَاِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللّٰهِ لاَ تُحْصُوهَا İşte şu ayetler, evvela Cenab-ı Hakkın insana karşı şu koca kainatı nasıl bir saray hükmünde halkedip semadan zemine ab-ı hayatı gönderip, insanlara rızkı yetiştirmek için zemini ve semayı iki hizmetkar ettiği gibi, zeminin sair aktarında bulunan her bir nevi meyvelerinden, her bir adama istifade imkanı vermek, hem insanlara semere-i saylerini mübadele edip her nevi medar-ı maişetini temin etmek için gemiyi insana müsahhar etmiştir Yani denize, rüzgara, ağaca öyle bir vaziyet vermiş ki rüzgar bir kamçı, gemi bir at, deniz onun ayağı altında bir çöl gibi durur İnsanları gemi vasıtasıyla bütün zemine münasebetdar etmekle beraber ırmakları, büyük nehirleri, insanın fıtri birer vesait-i nakliyesi hükmünde teshir hem Güneş ile Ayı seyrettirip mevsimleri ve mevsimlerde değişen Münim-i Hakikinin renk renk nimetlerini insanlara takdim etmek için iki müsahhar hizmetkar ve o büyük dolabı çevirmek için iki dümenci hükmünde halketmiş Hem gece ve gündüzü insana müsahhar yani hab-ı rahatına geceyi örtü, gündüzü maişetlerine ticaretgah hükmünde teshir etmiştir İşte bu niam-ı İlahiyeyi tadad ettikten sonra, insana verilen nimetlerin ne kadar geniş bir dairesi olduğunu gösterip, o dairede ne derece hadsiz nimetler dolu olduğunu şu وَآتَيكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَاَلْتُمُوهُ وَاِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللّٰهِ لاَ تُحْصُوهَا fezleke ile gösterir Yani İstidad ve ihtiyac-ı fıtri lisanıyla insan ne istemişse, bütün verilmiş İnsana olan nimet-i İlahiye, tadad ile bitmez, tükenmez Evet insanın madem bir sofra-i nimeti semavat ve arz ise ve o sofradaki nimetlerden bir kısmı Şems, Kamer, gece, gündüz gibi şeyler ise, elbette insana müteveccih olan nimetler hadd ü hesaba gelmez Yedinci Sırr-ı Belagat Kah oluyor ki ayet zahiri sebebi, icadın kabiliyetinden azletmek ve uzak göstermek için müsebbebin gayelerini, semerelerini gösteriyor Ta anlaşılsın ki sebeb, yalnız zahiri bir perdedir Çünki gayet hakimane gayeleri ve mühim semereleri irade etmek, gayet Alim, Hakim birinin işi olmak lazımdır Sebebi ise şuursuz, camiddir Hem semere ve gayetini zikretmekle ayet gösteriyor ki sebebler çendan nazar-ı zahiride ve vücudda müsebbebat ile muttasıl ve bitişik görünür Fakat hakikatta mabeynlerinde uzak bir mesafe var Sebebden müsebbebin icadına kadar o derece uzaklık var ki en büyük bir sebebin eli, en edna bir müsebbebin icadına yetişemez İşte sebeb ve müsebbeb ortasındaki uzun mesafede, esma-i İlahiye birer yıldız gibi tulu eder Matlaları, o mesafe-i maneviyedir Nasılki zahir nazarda dağların daire-i ufkunda semanın etekleri muttasıl ve mukarin görünür Halbuki daire-i ufk-u cibaliden semanın eteğine kadar, umum yıldızların matlaları ve başka şeylerin meskenleri olan bir mesafe-i azime bulunduğu gibi esbab ile müsebbebat mabeyninde öyle bir mesafe-i maneviye var ki, imanın durbiniyle, Kuranın nuruyla görünür Mesela فَلْيَنْظُرِ اْلاِنْسَانُ اِلَى طَعَامِهِ اَنَّا صَبَبْنَا الْمَاءَ صَبًّا ثُمَّ شَقَقْنَا اْلاَرْضَ شَقًّا فَاَنْبَتْنَا فِيهَا حَبًّا وَ عِنَبًا وَ قَضْبًا وَ زَيْتُونًا وَ نَخْلاً وَ حَدَائِقَ غُلْبًا وَ فَاكِهَةً وَ اَبًّا مَتَاعًا لَكُمْ وَ ِلاَنْعَامِكُمْ İşte şu ayet-i kerime, mucizat-ı kudret-i İlahiyeyi bir tertib-i hikmetle zikrederek esbabı müsebbebata rabtedip en ahirde مَتَاعًا لَكُمْ lafzıyla bir gayeyi gösterir ki o gaye, bütün o müteselsil esbab ve müsebbebat içinde o gayeyi gören ve takib eden gizli bir mutasarrıf bulunduğunu ve o esbab, onun perdesi olduğunu isbat eder Evet مَتَاعًا لَكُمْ وَ ِلاَنْعَامِكُمْ tabiriyle bütün esbabı, icad kabiliyetinden azleder Manen der Size ve hayvanatınıza rızkı yetiştirmek için su semadan geliyor O suda, size ve hayvanatınıza acıyıp şefkat edip rızık yetiştirmek kabiliyeti olmadığından su gelmiyor, gönderiliyor demektir Hem toprak, nebatatıyla açılıp, rızkınız oradan geliyor Hissiz, şuursuz toprak, sizin rızkınızı düşünüp şefkat etmek kabiliyetinden pek uzak olduğundan, toprak kendi kendine açılmıyor, birisi o kapıyı açıyor, nimetleri ellerinize veriyor Hem otlar, ağaçlar sizin rızkınızı düşünüp merhameten size meyveleri, hububatı yetiştirmekten pek çok uzak olduğundan, ayet gösteriyor ki, onlar bir Hakim-i Rahimin perde arkasından uzattığı ipler ve şeritlerdir ki, nimetlerini onlara takmış, zihayatlara uzatıyor İşte şu beyanattan Rahim, Rezzak, Münim, Kerim gibi çok esmanın matlaları görünüyor Hem mesela اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّهَ يُزْجِى سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلاَلِهِ وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ جِبَالٍ فِيهَا مِنْ بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ وَ يَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ يَشَاءُ يَكَادُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِاْلاَبْصَارِ ٭ يُقَلِّبُ اللّٰهُ الَّيْلَ وَ النَّهَارَ اِنَّ فِى ذلِكَ لَعِبْرَةً ِلاُولِى اْلاَبْصَارِ ٭ وَاللّٰهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ مَاءٍ فَمِنْهُمْ مَنْ يَمْشِى عَلَى بَطْنِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَمْشِى عَلَى رِجْلَيْنِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَمْشِى عَلَى اَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللّٰهُ مَا يَشَاءُ اِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ İşte şu ayet, mucizat-ı rububiyetin en mühimlerinden ve hazine-i rahmetin en acib perdesi olan bulutların teşkilatında yağmur yağdırmaktaki tasarrufat-ı acibeyi beyan ederken güya bulutun eczaları cevv-i havada dağılıp saklandığı vakit, istirahata giden neferat misillü bir boru sesiyle toplandığı gibi emr-i İlahi ile toplanır, bulut teşkil eder Sonra küçük küçük taifeler bir ordu teşkil eder gibi, o parça parça bulutları telif edip, -kıyamette seyyar dağlar cesamet ve şeklinde ve rutubet ve beyazlık cihetinde kar ve dolu keyfiyetinde olan- o sehab parçalarından ab-ı hayatı bütün zihayata gönderiyor Fakat o göndermekte bir irade, bir kasd görünüyor Hacata göre geliyor demek gönderiliyor Cevv berrak, safi, hiçbir şey yokken bir mahşer-i acaib gibi dağvari parçalar kendi kendine toplanmıyor belki zihayatı tanıyan birisidir ki, gönderiyor İşte şu mesafe-i maneviyede Kadir, Alim, Mutasarrıf, Müdebbir, Mürebbi, Mugis, Muhyi gibi esmaların matlaları görünüyor", + "gaye": "Kuran'ın belagat sırlarını, özellikle maddi cüziyatı külli hakikatlerle ilişkilendirme, Rububiyetin geniş tecellilerini vahdetle birleştirme ve sebeplerin ardındaki ilahi iradeyi gösterme yöntemlerini açıklamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın belagatı", + "Kuran'ın maddi cüziyatı külli esma ile ilişkilendirmesi", + "Tefekkür ve ibrete teşvik", + "Kuran'ın Rububiyet ahkamını vahdetle birleştirmesi", + "Kainatın insan için yaratılması", + "Nimetlerin hadsizliği", + "Sebeplerin yalnız zahiri perde oluşu", + "İlahi isimlerin tecellileri", + "Bulutların ve yağmurun teşkilatı", + "Canlıların yaratılışı ve hareket çeşitleri" + ], + "kavramlar": [ + "Belagat", + "Cüziyat", + "Külliyat", + "Esma", + "Hilafet", + "İlim", + "Rububiyet", + "Vahdet", + "Kürsi", + "Tevhid", + "Şirk", + "Nimet", + "İradet", + "Kudret", + "Rahmet", + "Rezzak", + "Münim", + "Kerim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Belagat", + "vecize": "Evet insanın madem bir sofra-i nimeti semavat ve arz ise ve o sofradaki nimetlerden bir kısmı Şems, Kamer, gece, gündüz gibi şeyler ise, elbette insana müteveccih olan nimetler hadd ü hesaba gelmez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "İkinci Nuru", + "Sekizinci Meziyet-i Cezalet" + ], + "title": "Sekizinci Meziyet-i Cezalet", + "content": "Kuran kah oluyor ki, Cenab-ı Hakkın ahirette harika efallerini kalbe kabul ettirmek için ihzariye hükmünde ve zihni tasdika müheyya etmek için bir idadiye suretinde dünyadaki acaib efalini zikreder veyahut istikbali ve uhrevi olan efal-i acibe-i İlahiyeyi öyle bir surette zikreder ki, meşhudumuz olan çok nazireleriyle onlara kanaatımız gelir Mesela اَوَ لَمْ يَرَ اْلاِنْسَانُ اَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَاِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ ta surenin ahirine kadar İşte şu bahiste haşir meselesinde Kuran-ı Hakim, haşri isbat için yedi-sekiz surette muhtelif bir tarzda isbat ediyor Evvela neşe-i ulayı nazara verir Der ki Nutfeden alakaya, alakadan mudgaya, mudgadan ta hilkat-ı insaniyeye kadar olan neşetinizi görüyorsunuz Nasıl oluyor ki, neşe-i uhrayı inkar ediyorsunuz O, onun misli, belki daha ehvenidir Hem Cenab-ı Hak insana karşı ettiği ihsanat-ı azimeyi اَلَّذِى جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الشَّجَرِ اْلاَخْضَرِ نَارًا kelimesiyle işaret edip der Size böyle nimet eden zat, sizi başıboş bırakmaz ki, kabre girip kalkmamak üzere yatasınız Hem remzen der Ölmüş ağaçların dirilip yeşillenmesini görüyorsunuz Odun gibi kemiklerin hayat bulmasını kıyas edemeyip istibad ediyorsunuz Hem semavat ve arzı halkeden, semavat ve arzın meyvesi olan insanın hayat ve mematından aciz kalır mı Koca ağacı idare eden, o ağacın meyvesine ehemmiyet vermeyip başkasına mal eder mi Bütün ağacın neticesini terketmekle, bütün eczasıyla hikmetle yoğrulmuş hilkat şeceresini abes ve beyhude yapar mı zannedersiniz Der Haşirde sizi ihya edecek zat, öyle bir zattır ki bütün kainat, ona emirber nefer hükmündedir Emr-i kün feyekune karşı kemal-i inkıyad ile serfüru eder Bir baharı halketmek bir çiçek kadar ona ehven gelir Bütün hayvanatı icad etmek, bir sinek icadı kadar kudretine kolay gelir bir zattır Öyle bir zata karşı, مَنْ يُحْيِى الْعِظَامَ deyip kudretine karşı taciz ile meydan okunmaz Sonra فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ tabiriyle Her şeyin dizgini elinde, her şeyin anahtarı yanında, gece ve gündüzü, kış ve yazı bir kitab sahifeleri gibi kolayca çevirir Dünya ve ahireti, iki menzil gibi bunu kapar, onu açar bir Kadir-i Zülcelaldir Madem böyledir, bütün delailin neticesi olarak وَ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ Yani Kabirden sizi ihya edip, haşre getirip, huzur-u kibriyasında hesabınızı görecektir İşte şu ayetler, haşrin kabulüne zihni müheyya etti, kalbi de hazır etti Çünki nazairini dünyevi efal ile de gösterdi Hem kah oluyor ki, efal-i uhreviyesini öyle bir tarzda zikreder ki dünyevi nazairlerini ihsas etsin, ta istibad ve inkara meydan kalmasın Mesela اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ ilh ve اِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ ilh ve اِذَا السَّمَاءُ انْشَقَّتْ İşte şu surelerde kıyamet ve haşirdeki inkılabat-ı azimeyi ve tasarrufat-ı rububiyeti öyle bir tarzda zikreder ki insan onların nazirelerini dünyada, mesela güzde, baharda gördüğü için, kalbe dehşet verip akla sığmayan o inkılabatı kolayca kabul eder Şu üç surenin meal-i icmalisine işaret dahi pek uzun olur Onun için bir tek kelimeyi nümune olarak göstereceğiz Mesela اِذَا الصُّّحُفُ نُشِرَتْ kelimesi ifade eder ki Haşirde herkesin bütün amali bir sahife içinde yazılı olarak neşrediliyor Şu mesele, kendi kendine çok acaib olduğundan akıl ona yol bulamaz Fakat surenin işaret ettiği gibi haşr-i baharide başka noktaların naziresi olduğu gibi, şu neşr-i suhuf naziresi pek zahirdir Çünki her meyvedar ağacın, ya çiçekli bir otun da amelleri var, fiilleri var, vazifeleri var, esma-i İlahiyeyi ne şekilde göstererek tesbihat etmiş ise ubudiyetleri var İşte onun bütün bu amelleri tarih-i hayatlarıyla beraber umum çekirdeklerinde, tohumcuklarında yazılıp başka bir baharda, başka bir zeminde çıkar Gösterdiği şekil ve suret lisanıyla, gayet fasih bir surette, analarının ve asıllarının amalini zikrettiği gibi dal, budak, yaprak, çiçek ve meyveleriyle, sahife-i amalini neşreder İşte gözümüzün önünde bu Hakimane, Hafizane, Müdebbirane, Mürebbiyane, Latifane şu işi yapan odur ki, der اِذَا الصُّّحُفُ نُشِرَتْ Başka noktaları buna kıyas eyle, kuvvetin varsa istinbat et Sana yardım için bunu da söyleyeceğiz İşte اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ Şu kelam Tekvir lafzıyla, yani sarmak ve toplamak manasıyla, parlak bir temsile işaret ettiği gibi, nazirini dahi ima eder Birinci Evet Cenab-ı Hak tarafından adem ve esir ve sema perdelerini açıp, Güneş gibi, dünyayı ışıklandıran pırlanta-misal bir lambayı, hazine-i rahmetinden çıkarıp dünyaya gösterdi Dünya kapandıktan sonra, o pırlantayı perdelerine sarıp kaldıracak İkinci Veya ziya metaını neşretmek ve zeminin kafasına ziyayı, zulmetle münavebeten sarmakla muvazzaf bir memur olduğunu ve her akşam o memura metaını toplattırıp gizlettiği gibi, kah olur bir bulut perdesiyle alış-verişini az yapar kah olur Ay onun yüzüne karşı perde olur, muamelesini bir derece çeker, metaını ve muamelat defterlerini topladığı gibi, elbette o memur bir vakit o memuriyetten infisal edecektir Hatta hiçbir sebeb-i azl bulunmazsa, şimdilik küçük fakat büyümeye yüz tutmuş yüzündeki iki leke büyümekle, Güneş yerin başına izn-i İlahi ile sardığı ziyayı, emr-i Rabbani ile geriye alıp, güneşin başına sarıp, Haydi yerde işin kalmadı der Cehenneme git, sana ibadet edip senin gibi bir memur-u müsahharı sadakatsizlikle tahkir edenleri yak der اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ fermanını lekeli siyah yüzüyle yüzünde okur Dokuzuncu Nükte-i Belagat Kuran-ı Hakim kah olur cüzi bazı maksadları zikreder Sonra o cüziyat vasıtasıyla külli makamlara zihinleri sevketmek için, o cüzi maksadı, bir kaide-i külliye hükmünde olan esma-i hüsna ile takrir ederek tesbit eder, tahkik edip isbat eder Mesela قَدْ سَمِعَ اللّٰهُ قَوْلَ الَّتِى تُجَادِلُكَ فِى زَوْجِهَا وَتَشْتَكِى اِلَى اللّٰهِ وَاللّٰهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا اِنَّ اللّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ İşte Kuran der Cenab-ı Hak, Semi-i Mutlaktır, her şeyi işitir Hatta en cüzi bir macera olan ve zevcinden teşekki eden bir zevcenin sana karşı mücadelesini Hak ismiyle işitir Hem rahmetin en latif cilvesine mazhar ve şefkatın en fedakar bir hakikatına maden olan bir kadının haklı olarak zevcinden davasını ve Cenab-ı Hakka şekvasını umur-u azime suretinde Rahim ismiyle ehemmiyetle işitir ve Hak ismiyle ciddiyetle bakar İşte bu cüzi maksadı küllileştirmek için, mahlukatın en cüzi bir hadisesini işiten, gören kainatın daire-i imkanisinden hariç bir zat, elbette her şeyi işitir, her şeyi görür bir zat olmak lazımgelir Ve kainata Rab olan, kainat içinde mazlum küçük mahlukların dertlerini görmek, feryatlarını işitmek gerektir Dertlerini görmeyen, feryatlarını işitmeyen, Rab olamaz Öyle ise, اِنَّ اللّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ cümlesiyle iki hakikat-ı azimeyi tesbit eder Hem mesela سُبْحَانَ الَّذِى اَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ اِلَى الْمَسْجِدِ اْلاَقْصَى الَّذِى بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا اِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ İşte Kuran, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselamın miracının mebdei olan, Mescid-i Haramdan Mescid-i Aksaya olan seyeranını zikrettikten sonra اِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ der اِنَّهُ deki zamir, ya Cenab-ı Hakkadır veyahut Peygamberedir Peygambere göre olsa, şöyle oluyor ki Bu seyahat-ı cüzide, bir seyr-i umumi, bir uruc-u külli var ki ta Sidret-ül Müntehaya, ta Kab-ı Kavseyne kadar, meratib-i külliye-i esmaiyede gözüne, kulağına tezahür eden ayat-ı Rabbaniyeyi ve acaib-i sanat-ı İlahiyeyi işitmiş, görmüştür der O küçük, cüzi seyahatı külli ve mahşer-i acaib bir seyahatın anahtarı hükmünde gösteriyor Eğer zamir, Cenab-ı Hakka raci olsa şöyle oluyor ki Bir abdini bir seyahatta huzuruna davet edip bir vazife ile tavzif etmek için Mescid-i Haramdan mecma-i enbiya olan Mescid-i Aksaya gönderip enbiyalarla görüştürüp bütün enbiyaların usul-ü dinlerine varis-i mutlak olduğunu gösterdikten sonra, ta Kab-ı Kavseyne kadar mülk ü melekutunda gezdirdi İşte çendan o zat bir abddir, bir mirac-ı cüzide seyahat eder Fakat bu abdde bütün kainata taalluk eden bir emanet beraberdir Hem şu kainatın rengini değiştirecek bir nur beraberdir Hem saadet-i ebediyenin kapısını açacak bir anahtar beraber olduğu için, Cenab-ı Hak kendi zatını bütün eşyayı işitir ve görür sıfatıyla tavsif eder Ta o emanet, o nur, o anahtarın cihanşümul hikmetlerini göstersin Hem mesela اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ فَاطِرِ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ جَاعِلِ الْمَلٰئِكَةِ رُسُلاً اُولِى اَجْنِحَةٍ مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِى الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ اِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ İşte şu surede, Semavat ve arzın Fatır-ı Zülcelali, semavat ve arzı öyle bir tarzda tezyin edip asar-ı kemalini göstermekle hadsiz seyircilerinden Fatırına hadsiz medh ü senalar ettiriyor ve öyle de hadsiz nimetlerle süslendirmiş ki, sema ve zemin bütün nimetlerin ve nimetdidelerin lisanlarıyla o Fatır-ı Rahmanına nihayetsiz hamd ü sitayiş ederler dedikten sonra, yerin şehirleri ve memleketleri içinde Fatırın verdiği cihazat ve kanatlarıyla seyr ü seyahat eden insanlarla hayvanat ve tuyur gibi semavi saraylar olan yıldızlar ve ulvi memleketleri olan burclarda gezmek ve tayeran etmek için, o memleketin sekeneleri olan meleklerine kanat veren Zat-ı Zülcelal, elbette her şeye kadir olmak lazım gelir Bir sineğe, bir meyveden bir meyveye bir serçeye, bir ağaçtan bir ağaca uçmak kanadını veren, Zühreden Müşteriye, Müşteriden Zühale uçacak kanatları o veriyor Hem melaikeler, sekene-i zemin gibi cüziyete münhasır değiller, bir mekan-ı muayyen onları kaydedemiyor Bir vakitte dört veya daha ziyade yıldızlarda bulunduğuna işaret مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ kelimeleriyle tafsil verir İşte şu hadise-i cüziye olan Melaikeleri kanatlarla teçhiz etmek tabiriyle, gayet külli ve umumi bir azamet-i kudretin destgahına işaret ederek اِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ fezlekesiyle tahkik edip tesbit eder Onuncu Nükte-i Belagat Kah oluyor ayet, insanın isyankarane amellerini zikreder, şedid bir tehdid ile zecreder Sonra şiddet-i tehdid, yese ve ümidsizliğe atmamak için, rahmetine işaret eden bir kısım esma ile hatime verir, teselli eder Mesela قُلْ لَوْ كَانَ مَعَهُ آلِهَةٌ كَمَا يَقُولُونَ اِذًا لاَبْتَغَوْا اِلَى ذِى الْعَرْشِ سَبِيلاً سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيرًا ٭ تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَ اِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لاَ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ اِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا İşte şu ayet der ki De Eğer dediğiniz gibi mülkünde şeriki olsaydı, elbette arş-ı rububiyetine el uzatıp müdahale eseri görünecek bir derecede bir intizamsızlık olacaktı Halbuki yedi tabaka semavattan, ta hurdebini zihayatlara kadar, her bir mahluk külli olsun cüzi olsun, küçük olsun büyük olsun, mazhar olduğu bütün isimlerin cilve ve nakışları dilleriyle, o esma-i hüsnanın Müsemma-i Zülcelalini tesbih edip, şerik ve nazirden tenzih ediyorlar Evet nasıl ki sema güneşler, yıldızlar denilen nur-efşan kelimatıyla, hikmet ve intizamıyla, Onu takdis ediyor, vahdetine şehadet ediyor ve cevv-i hava dahi, bulutların ve berk ve rad ve katrelerin kelimatıyla onu tesbih ve takdis ve vahdaniyetine şehadet eder Öyle de zemin, hayvanat ve nebatat ve mevcudat denilen hayattar kelimatıyla Halık-ı Zülcelalini tesbih ve tevhid etmekle beraber, her bir ağacı, yaprak ve çiçek ve meyvelerin kelimatıyla yine tesbih edip birliğine şehadet eder Öyle de en küçük mahluk, en cüzi bir masnu, küçüklüğü ve cüziyetiyle beraber, taşıdığı nakışlar ve keyfiyetler işaretiyle pek çok esma-i külliyeyi göstermek ile Müsemma-yı Zülcelali tesbih edip vahdaniyetine şehadet eder İşte bütün kainat birden, bir lisan ile, müttefikan Halık-ı Zülcelalini tesbih edip vahdaniyetine şehadet ederek kendilerine göre muvazzaf oldukları vazife-i ubudiyeti, kemal-i itaatle yerine getirdikleri halde, şu kainatın hülasası ve neticesi ve nazdar bir halifesi ve nazenin bir meyvesi olan insan, bütün bunların aksine, zıddına olarak, ettikleri küfür ve şirkin ne kadar çirkin düşüp ne derece cezaya şayeste olduğunu ifade edip bütün bütün yese düşürmemek için, hem şunun gibi nihayetsiz bir cinayete, hadsiz çirkin bir isyana Kahhar-ı Zülcelal nasıl meydan verip kainatı başlarına harab etmediğinin hikmetini göstermek için اِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا der O hatime ile hikmet-i imhali gösterip, bir rica kapısı açık bırakır İşte şu on işarat-ı icaziyeden anla ki, ayetlerin hatimelerindeki fezlekelerde, çok reşehat-ı hidayetiyle beraber çok lemaat-ı icaziye vardır ki bülegaların en büyük dahileri, şu bedi üslublara karşı kemal-i hayret ve istihsanlarından parmağını ısırmış, dudağını dişlemiş, مَا هذَا كَلاَمُ الْبَشَرِ demiş اِنْ هُوَ اِلاَّ وَحْىٌ يُوحَى ya, hakkalyakin olarak iman etmişler Demek bazı ayette, bütün mezkur işaratla beraber bahsimize girmeyen çok mezaya-yı aheri de tazammun eder ki o mezayanın icmaında öyle bir nakş-ı icaz görünür ki, kör dahi görebilir", + "gaye": "Kuran'ın mucizevi belagatini, özellikle haşir, tevhid ve Allah'ın sıfatları gibi imani hakikatleri açıklarken kullandığı üslup ve delillendirme yöntemlerini göstermek ve kalplerde imanı pekiştirmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın ahiret hallerini dünyevi örneklerle ispatı", + "Haşrin ispatı ve delilleri", + "Kuran'ın belagatindeki mucizelik", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri", + "İnsan fiillerinin kaydedilmesi (amel defteri)", + "Güneşin ve diğer gök cisimlerinin görevleri", + "Meleklerin kanatları ve hareket kabiliyetleri", + "Kainattaki her şeyin Allah'ı tesbih etmesi", + "İnsan isyanının çirkinliği ve Allah'ın Halim ve Gafur isimlerinin hikmeti" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Tevhid", + "Belagat", + "Mucize", + "Sıfatullah", + "Amel Defteri", + "Melaike", + "Tesbih", + "İsyan", + "Rahmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Belagat", + "vecize": "Demek bazı ayette, bütün mezkur işaratla beraber bahsimize girmeyen çok mezaya-yı aheri de tazammun eder ki o mezayanın icmaında öyle bir nakş-ı icaz görünür ki, kör dahi görebilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "İKİNCİ ŞU'LE", + "İkinci Şu'lenin Üçüncü Nuru şudur ki" + ], + "title": "İkinci Şulenin Üçüncü Nuru şudur ki", + "content": "Kuran, başka kelamlarla kabil-i kıyas olamaz Çünki kelamın tabakaları, ulviyet ve kuvvet ve hüsn-ü cemal cihetinden dört menbaı var Biri mütekellim, biri muhatab, biri maksad, biri makamdır Ediblerin, yanlış olarak yalnız makam gösterdikleri gibi değildir Öyle ise, sözde Kim söylemiş Kime söylemiş Ne için söylemiş Ne makamda söylemiş ise bak Yalnız söze bakıp durma Madem kelam kuvvetini, hüsnünü bu dört menbadan alır Kuranın menbaına dikkat edilse, Kuranın derece-i belagatı, ulviyet ve hüsnü anlaşılır Evet madem kelam, mütekellime bakıyor Eğer o kelam emr ve nehy ise, mütekellimin derecesine göre irade ve kudreti de tazammun eder O vakit söz mukavemet-suz olur maddi elektrik gibi tesir eder, kelamın ulviyet ve kuvveti o nisbette tezayüd eder Mesela يَا اَرْضُ ابْلَعِى مَاءَ كِ وَيَا سَمَاءُ اَقْلِعِى yani Ya arz Vazifen bitti, suyunu yut Ya sema Hacet kalmadı, yağmuru kes Mesela فَقَالَ لَهَا وَ لِْلاَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا اَوْ كَرْهًا قَالَتَا اَتَيْنَا طَائِعِينَ yani Ya arz Ya sema İster istemez geliniz, hikmet ve kudretime ram olunuz Ademden çıkıp, vücudda meşhergah-ı sanatıma geliniz dedi Onlar da Biz kemal-i itaatle geliyoruz Bize gösterdiğin her vazifeyi senin kuvvetinle göreceğiz İşte kuvvet ve iradeyi tazammun eden hakiki ve nafiz şu emirlerin kuvvet ve ulviyetine bak Sonra insanların اُسْكُنِى يَا اَرْضُ وَانْشَقِّى يَا سَمَاءُ وَقُومِى اَيَّتُهَا الْقِيَامَةُ gibi suret-i emirde cemadata hezeyanvari muhaveresi, hiç o iki emre kabil-i kıyas olabilir mi Evet temenniden neşet eden arzular ve o arzulardan neşet eden fuzuliyane emirler nerede Hakikat-ı amiriyetle muttasıf bir amirin iş başında hakikat-ı emri nerede Evet emri nafiz büyük bir amirin muti ve büyük bir ordusuna Arş emri nerede Ve şöyle bir emir, adi bir neferden işitilse iki emir sureten bir iken, manen bir neferle bir ordu kumandanı kadar farkı var Mesela اِنَّمَا اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَيْئًا اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ Hem mesela وَاِذْ قُلْنَا لِلْمَلٰئِكَةِ اسْجُدُوا ِلآدَمَ Şu iki ayette iki emrin kuvvet ve ulviyetine bak, sonra beşerin emirler nevindeki kelamına bak Acaba yıldız böceğinin Güneşe nisbeti gibi kalmıyorlar mı Evet hakiki bir malikin iş başındaki bir tasviri ve hakiki bir sanatkarın işlediği vakit sanatına dair verdiği beyanatı ve hakiki bir münimin ihsan başında iken beyan ettiği ihsanatı, yani kavl ile fiili birleştirmek, kendi fiilini hem göze, hem kulağa tasvir etmek için şöyle dese Bakınız İşte bunu yaptım, böyle yapıyorum İşte bunu bunun için yaptım Bu böyle olacak, bunun için işte bunu böyle yapıyorum Mesela اَفَلَمْ يَنْظُرُوا اِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَ زَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِنْ فُرُوجٍ وَاْلاَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَ اَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِىَ وَ اَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ تَبْصِرَةً وَ ذِكْرَى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ وَ نَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُبَارَكًا فَاَنْبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ الْحَصِيدِ وَالنَّخْلَ بَاسِقَاتٍ لَهَا طَلْعٌ نَضِيدٌ رِزْقًا لِلْعِبَادِ وَ اَحْيَيْنَا بِهِ بَلْدَةً مَيْتًا كَذلِكَ الْخُرُوجُ Kuranın semasında şu surenin burcunda parlayan yıldız-misal Cennet meyveleri gibi şu tasviratı, şu efalleri içindeki intizam-ı belagatla çok tabaka haşrin delailini zikredip neticesi olan haşri كَذلِكَ الْخُرُوجُ tabiri ile isbat edip surenin başında haşri inkar edenleri ilzam etmek nerede İnsanların fuzuliyane onlarla teması az olan efalden bahisleri nerede Taklid suretinde çiçek resimleri hakiki, hayatdar çiçeklere nisbeti derecesinde olamaz Şu اَفَلَمْ يَنْظُرُوا dan ta كَذلِكَ الْخُرُوجُ a kadar güzelce meali söylemek çok uzun gider Yalnız bir işaret edip geçeceğiz Şöyle ki Surenin başında, küffar haşri inkar ettiklerinden Kuran onları haşrin kabulüne mecbur etmek için şöylece bast-ı mukaddemat eder Der Âya, üstünüzdeki semaya bakmıyor musunuz ki, biz ne keyfiyette, ne kadar muntazam, muhteşem bir surette bina etmişiz Hem görmüyor musunuz ki nasıl yıldızlarla, Ay ve Güneş ile tezyin etmişiz, hiçbir kusur ve noksaniyet bırakmamışız Hem görmüyor musunuz ki, zemini size ne keyfiyette sermişiz, ne kadar hikmetle tefriş etmişiz O yerde dağları tesbit etmişiz, denizin istilasından muhafaza etmişiz Hem görmüyor musunuz, o yerde ne kadar güzel, rengarenk her bir cinsten çift hadrevatı, nebatatı halkettik yerin her tarafını o güzellerle güzelleştirdik Hem görmüyor musunuz, ne keyfiyette sema canibinden bereketli bir suyu gönderiyoruz O su ile bağ ve bostanları, hububatı, yüksek leziz meyveli hurma gibi ağaçları halkedip ibadıma rızkı onunla gönderiyorum, yetiştiriyorum Hem görmüyor musunuz o su ile ölmüş memleketi ihya ediyorum Binler dünyevi haşirleri icad ediyorum Nasıl bu nebatatı, kudretimle bu ölmüş memleketten çıkarıyorum sizin haşirdeki hurucunuz da böyledir Kıyamette arz ölüp, siz sağ olarak çıkacaksınız İşte şu ayetin isbat-ı haşirde gösterdiği cezalet-i beyaniye -ki, binden birisine ancak işaret edebildik- nerede insanların bir dava için serdettikleri kelimat nerede Şu risalenin başından şimdiye kadar tahkik namına bitarafane muhakeme suretinde, Kuranın icazını muannid bir hasma kabul ettirmek için Kuranın çok hukukunu gizli bıraktık O güneşi, mumlar sırasına getirip müvazene ediyorduk Şimdi tahkik vazifesini ifa edip, parlak bir surette icazını isbat etti Şimdi ise tahkik namına değil, hakikat namına bir-iki söz ile Kuranın müvazeneye gelmez hakiki makamına işaret edeceğiz Evet sair kelamların Kuranın ayatına nisbeti, şişelerdeki görünen yıldızların küçücük akisleriyle yıldızların aynına nisbeti gibidir Evet her biri birer hakikat-ı sabiteyi tasvir eden, gösteren Kuranın kelimatı nerede Beşerin fikri ve duygularının ayineciklerinde kelimatıyla tersim ettikleri manalar nerede Evet envar-ı hidayeti ilham eden ve Şems ve Kamerin Halık-ı Zülcelalinin kelamı olan Kuranın melaike-misal zihayat kelimatı nerede Beşerin hevesatını uyandırmak için sehhar nefisleriyle, müzevver incelikleriyle ısırıcı kelimatı nerede Evet ısırıcı haşerat ve böceklerin, mübarek melaike ve nurani ruhanilere nisbeti ne ise beşerin kelimatı, Kuranın kelimatına nisbeti odur Şu hakikatları Yirmibeşinci Söz ile beraber geçen Yirmidört aded Sözler isbat etmiştir Şu davamız mücerred değil bürhanı, geçmiş neticedir Evet her biri cevahir-i hidayetin birer sadefi ve hakaik-i imaniyenin birer menbaı ve esasat-ı İslamiyenin birer madeni ve doğrudan doğruya Arş-ür Rahmandan gelen ve kainatın fevkınde ve haricinde insana bakıp inen ve ilim ve kudret ve iradeyi tazammun eden ve hitab-ı ezeli olan elfaz-ı Kuraniye nerede İnsanın hevai, hevaperestane, vahi, hevesperverane elfazı nerede Evet Kuran bir şecere-i tuba hükmüne geçip şu alem-i İslamiyeyi bütün maneviyatıyla, şeair ve kemalatıyla, desatir ve ahkamıyla yapraklar suretinde neşredip asfiya ve evliyasını birer çiçek hükmünde o ağacın ab-ı hayatıyla taze, güzel gösterip bütün kemalat ve hakaik-i kevniye ve İlahiyeyi semere verip meyvelerindeki çok çekirdekleri ameli birer düstur, birer proğram hükmüne geçip yine meyvedar ağaç hükmünde müteselsil hakaikı gösteren Kuran nerede Beşerin malumumuz olan kelamı nerede اَيْنَ الثَّرَا مِنَ الثُّرَيَّا Bin üçyüzelli senedir Kuran-ı Hakim, bütün hakaikını kainat çarşısında açıp teşhir ettiği halde herkes, her millet, her memleket onun cevahirinden, hakaikından almıştır ve alıyorlar Halbuki ne o ülfet, ne o mebzuliyet, ne o mürur-u zaman, ne o büyük tahavvülatlar onun kıymetdar hakaikına, onun güzel üslublarına halel verememiş, ihtiyarlatmamış, kurutmamış, kıymetten düşürmemiş, hüsnünü söndürmemiştir Şu halet tek başıyla bir icazdır Şimdi biri çıksa, Kuranın getirdiği hakaikten bir kısmına kendi hevesince çocukça bir intizam verse, Kuranın bazı ayatına muaraza için nisbet etse, Kurana yakın bir kelam söyledim dese, öyle ahmakane bir sözdür ki mesela taşları muhtelif cevahirden bir saray-ı muhteşemi yapan ve o taşların vaziyetinde umum sarayın nukuş-u aliyesine bakan mizanlı nakışlar ile tezyin eden bir ustanın sanatıyla o nukuş-u aliyeden fehmi kasır, o sarayın bütün cevahir ve zinetlerinden bibehre bir adi adam, adi hanelerin bir ustası, o saraya girip o kıymetdar taşlardaki ulvi nakışları bozup çocukça hevesine göre adi bir hanenin vaziyetine göre bir intizam, bir suret verse ve çocukların nazarına hoş görünecek bazı boncukları taksa, sonra Bakınız O sarayın ustasından daha ziyade meharet ve servetim var ve kıymetdar zinetlerim var dese divanece bir hezeyan eden bir sahtekarın nisbet-i sanatı gibidir", + "gaye": "Kuran'ın belagat ve icazının, hiçbir beşer kelamıyla kıyaslanamayacak derecede üstün olduğunu, mütekellim, muhatab, maksad ve makam boyutlarıyla açıklayarak ispat etmek", + "konular": [ + "Kuran'ın icazı", + "Kuran'ın belagatı", + "Kelamın ulviyet kaynakları", + "Mütekellimin kelam üzerindeki etkisi", + "Kuran ayetlerinin üstünlüğü", + "Haşrin ispatı", + "Beşer kelamıyla Kuran kelamının mukayesesi", + "Kuran'ın evrenselliği ve zamanüstülüğü" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Belagat", + "İcaz", + "Mütekellim", + "Muhatab", + "Maksad", + "Makam", + "Emir", + "İrade", + "Kudret", + "Haşir", + "İman", + "Hidayet", + "İhsan", + "Sanat", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Kuran, başka kelamlarla kabil-i kıyas olamaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ŞU'LE", + "BİRİNCİ ZİYA" + ], + "title": "BİRİNCİ ZİYA", + "content": "Kuran-ı Muciz-ül Beyanın büyük bir vech-i icazı Onüçüncü Sözde beyan edilmiştir Kardeşleri olan sair vücuh-u icaz sırasına girmek için bu makama alınmıştır İşte Kuranın her bir ayeti, birer necm-i sakıb gibi icaz ve hidayet nurunu neşr ile küfür ve gaflet zulümatını dağıttığını görmek ve zevketmek istersen kendini Kuranın nüzulünden evvel olan o asr-ı cahiliyette ve o sahra-yı bedeviyette farzet ki, her şey zulmet-i cehil ve gaflet altında perde-i cümud-u tabiata sarılmış olduğu bir anda birden Kuranın lisan-ı ulvisinden سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ٭ يُسَبِّحُ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَمَا فِى اْلاَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ gibi ayetleri işit bak O ölmüş veya yatmış mevcudat-ı alem سَبَّحَ يُسَبِّحُ sadasıyla işitenlerin zihninde nasıl diriliyorlar, hüşyar oluyorlar, kıyam edip zikrediyorlar Hem o karanlık gökyüzünde birer camid ateşpare olan yıldızlar ve yerdeki perişan mahlukat, تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ sayhasıyla işitenin nazarında nasıl gökyüzü bir ağız bütün yıldızlar birer kelime-i hikmet-nüma, birer nur-u hakikat-eda ve arz bir kafa ve berr ve bahr birer lisan ve bütün hayvanat ve nebatat birer kelime-i tesbih-feşan suretinde arz-ı didar eder Yoksa bu zamandan ta o zamana bakmakla, mezkur zevkin dekaikini göremezsin Evet o zamandan beri nurunu neşreden ve mürur-u zamanla ulum-u mütearife hükmüne geçen ve sair neyyirat-ı İslamiye ile parlayan ve Kuranın güneşiyle gündüz rengini alan bir vaziyet ile veyahut sathi ve basit bir perde-i ülfet ile baksan elbette her bir ayetin ne kadar tatlı bir zemzeme-i icaz içinde ne çeşit zulümatı dağıttığını hakkıyla göremezsin ve birçok enva-ı icazı içinde bu nevi icazını zevkedemezsin Kuran-ı Muciz-ül Beyanın en yüksek derece-i icazına bakmak istersen, şu temsil durbiniyle bak Şöyle ki Gayet büyük ve garib ve gayetle yayılmış acib bir ağaç farzedelim ki, o ağaç geniş bir perde-i gayb altında bir tabaka-i mesturiyet içinde saklanmıştır Malumdur ki, bir ağacın insanın azaları gibi onun dalları, meyveleri, yaprakları, çiçekleri gibi bütün uzuvları arasında bir münasebet, bir tenasüb, bir müvazenet lazımdır Her bir cüzü, o ağacın mahiyetine göre bir şekil alır, bir suret verilir İşte hiç görülmeyen -ve hala görünmüyor- o ağaca dair biri çıksa, perde üstünde onun her bir azasına mukabil bir resim çekse, bir hudud çizse daldan meyveye, meyveden yaprağa bir tenasüble bir suret tersim etse ve birbirinden nihayet uzak mebde ve müntehasının ortasında uzuvlarının aynı şekil ve suretini gösterecek muvafık tersimat ile doldursa elbette şübhe kalmaz ki, o ressam bütün o gaybi ağacı gayb-aşina nazarıyla görür, ihata eder, sonra tasvir eder Aynen onun gibi, Kuran-ı Muciz-ül Beyan dahi hakikat-ı mümkinata dair -ki o hakikat, dünyanın ibtidasından tut, ta ahiretin en nihayetine kadar uzanmış ve arştan ferşe, zerreden şemse kadar yayılmış olan şecere-i hilkatın hakikatına dair- beyanat-ı Kuraniye o kadar tenasübü muhafaza etmiş ve her bir uzva ve meyveye layık bir suret vermiştir ki bütün muhakkikler nihayet-i tahkikinde Kuranın tasvirine Maşaallah, Barekallah deyip, Tılsım-ı kainatı ve muamma-yı hilkati keşf ve fetheden yalnız sensin ey Kuran-ı Kerim demişler وَ لِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلَى temsilde kusur yok Esma ve sıfat-ı İlahiye ve şuun ve efal-i Rabbaniye, bir şecere-i tuba-i nur hükmünde temsil edilmekle o şecere-i nuraniyenin daire-i azameti ezelden ebede uzanıp gidiyor Hudud-u kibriyası, gayr-ı mütenahi feza-yı ıtlakta yayılıp ihata ediyor Hudud-u icraatı يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ ٭ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَى hududundan tut, ta وَالسَّمٰوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ ٭ خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ فِى سِتَّةِ اَيَّامٍ hududuna kadar intişar etmiş o hakikat-ı nuraniyeyi bütün dal ve budaklarıyla, gayat ve meyveleriyle o kadar tenasüble birbirine uygun, birbirine layık, birbirini kırmayacak, birbirinin hükmünü bozmayacak, birbirinden tevahhuş etmeyecek bir surette o hakaik-i esma ve sıfatı ve şuun ve efali beyan eder ki bütün ehl-i keşf ve hakikat ve daire-i melekutta cevelan eden bütün ashab-ı irfan ve hikmet, o beyanat-ı Kuraniyeye karşı Sübhanallah deyip, Ne kadar doğru, ne kadar mutabık, ne kadar güzel, ne kadar layık diyerek tasdik ediyorlar Mesela Bütün daire-i imkan ve daire-i vücuba bakan, hem o iki şecere-i azimenin bir tek dalı hükmünde olan imanın erkan-ı sittesi ve o erkanın dal ve budaklarının en ince meyve ve çiçekleri aralarında o kadar bir tenasüb gözetilerek tasvir eder ve o derece bir müvazenet suretinde tarif eder ve o mertebe bir münasebet tarzında izhar eder ki, akl-ı beşer idrakinden aciz ve hüsnüne karşı hayran kalır Ve o iman dalının budağı hükmünde olan İslamiyetin erkan-ı hamsesi aralarında ve o erkanın ta en ince teferruatı, en küçük adabı ve en uzak gayatı ve en derin hikemiyatı ve en cüzi semeratına varıncaya kadar aralarında hüsn-ü tenasüb ve kemal-i münasebet ve tam bir müvazenet muhafaza ettiğine delil ise, o Kuran-ı camiin nusus ve vücuhundan ve işarat ve rumuzundan çıkan şeriat-ı kübra-yı İslamiyenin kemal-i intizamı ve müvazeneti ve hüsn-ü tenasübü ve rasaneti cerhedilmez bir şahid-i adil, şübhe getirmez bir bürhan-ı katıdır Demek oluyor ki, beyanat-ı Kuraniye, beşerin ilm-i cüzisine, bahusus bir ümminin ilmine müstenid olamaz Belki bir ilm-i muhite istinad ediyor ve cemi eşyayı birden görebilir, ezel ve ebed ortasında bütün hakaikı bir anda müşahede eder bir zatın kelamıdır Âmenna", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in icaz ve mucizeliğinin farklı vechelerini, özellikle 'gaybi ağaç' ve 'nurani şecere' temsilleriyle açıklamak ve bu icazın beşeri ilmin çok ötesinde, her şeyi kuşatan bir ilme dayandığını ispatlamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın icaz ve mucizeliği", + "Asr-ı Cahiliye'deki etki", + "Kainatın tesbihini canlandırma", + "Kuran'ın gaybi ağaç tasviri", + "Esma-i İlahiye ve sıfatların tenasübü", + "İmanın ve İslam'ın rükünlerindeki denge ve uyum", + "Kuran'ın ilahi kaynaklı oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Mucize", + "Hidayet", + "Gayb", + "Tenasüb", + "Muvazene", + "Şecere-i Hilkat", + "Esma-i İlahiye", + "Sıfat-ı İlahiye", + "İman", + "İslam", + "Şeriat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "Kuran-ı Muciz-ül Beyan dahi hakikat-ı mümkinata dair -ki o hakikat, dünyanın ibtidasından tut, ta ahiretin en nihayetine kadar uzanmış ve arştan ferşe, zerreden şemse kadar yayılmış olan şecere-i hilkatın hakikatına dair- beyanat-ı Kuraniye o kadar tenasübü muhafaza etmiş ve her bir uzva ve meyveye layık bir suret vermiştir ki bütün muhakkikler nihayet-i tahkikinde Kuranın tasvirine Maşaallah, Barekallah deyip, Tılsım-ı kainatı ve muamma-yı hilkati keşf ve fetheden yalnız sensin ey Kuran-ı Kerim demişler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ŞU'LE", + "İKİNCİ ZİYA" + ], + "title": "İKİNCİ ZİYA", + "content": "Hikmet-i Kuraniyenin karşısında meydan-ı muarazaya çıkan felsefe-i beşeriyenin, hikmet-i Kurana karşı ne derece sukut ettiğini Onikinci Sözde izah ve temsil ile tasvir ve sair Sözlerde isbat ettiğimizden onlara havale edip şimdilik başka bir cihette küçük bir müvazene ederiz Şöyle ki Felsefe ve hikmet-i insaniye, dünyaya sabit bakar mevcudatın mahiyetlerinden, hasiyetlerinden tafsilen bahseder Saniine karşı vazifelerinden bahsetse de, icmalen bahseder Âdeta kainat kitabının yalnız nakış ve huruflarından bahseder, manasına ehemmiyet vermez Kuran ise, dünyaya geçici, seyyal, aldatıcı, seyyar, kararsız, inkılabcı olarak bakar Mevcudatın mahiyetlerinden, suri ve maddi hasiyetlerinden icmalen bahseder Fakat Sani tarafından tavzif edilen vezaif-i ubudiyetkaranelerinden ve Saniin isimlerine ne vechile ve nasıl delalet ettikleri ve evamir-i tekviniye-i İlahiyeye karşı inkıyadlarını tafsilen zikreder İşte felsefe-i beşeriye ile hikmet-i Kuraniyenin şu tafsil ve icmal hususundaki farklarına bakacağız ki, mahz-ı hak ve ayn-ı hakikat hangisidir göreceğiz İşte nasıl elimizdeki saat, sureten sabit görünüyor Fakat içindeki çarkların harekatıyla, daimi içinde bir zelzele ve alet ve çarklarının ızdırabları vardır Aynen onun gibi kudret-i İlahiyenin bir saat-ı kübrası olan şu dünya, zahiri sabitiyetiyle beraber daimi zelzele ve tegayyürde, fena ve zevalde yuvarlanıyor Evet dünyaya zaman girdiği için, gece ve gündüz, o saat-ı kübranın saniyelerini sayan iki başlı bir mil hükmündedir Sene, o saatin dakikalarını sayan bir ibre vaziyetindedir Asır ise, o saatin saatlerini tadad eden bir iğnedir İşte zaman, dünyayı emvac-ı zeval üstüne atar Bütün mazi ve istikbali ademe verip, yalnız zaman-ı hazırı vücuda bırakır Şimdi zamanın dünyaya verdiği şu şekil ile beraber, mekan itibariyle dahi yine dünya zelzeleli, gayr-ı sabit bir saat hükmündedir Çünki cevv-i hava mekanı çabuk tegayyür ettiğinden, bir halden bir hale süraten geçtiğinden bazı günde birkaç defa bulutlar ile dolup boşalmakla, saniye sayan milin suret-i tegayyürü hükmünde bir tegayyür veriyor Şimdi, dünya hanesinin tabanı olan mekan-ı arz ise, yüzü mevt ve hayatça, nebat ve hayvanca pek çabuk tebeddül ettiğinden dakikaları sayan bir mil hükmünde, dünyanın şu ciheti geçici olduğunu gösterir Zemin yüzü itibariyle böyle olduğu gibi, batnındaki inkılabat ve zelzelelerle ve onların neticesinde cibalin çıkmaları ve hasflar vuku bulması, saatleri sayan bir mil gibi dünyanın şu ciheti ağırca mürur edicidir, gösterir Dünya hanesinin tavanı olan sema mekanı ise, ecramların harekatıyla, kuyruklu yıldızların zuhuruyla, küsufat ve husufatın vuku bulmasıyla, yıldızların sukut etmeleri gibi tegayyürat gösterir ki semavat dahi sabit değil ihtiyarlığa, harabiyete gidiyor Onun tegayyüratı, haftalık saatte günleri sayan bir mil gibi çendan ağır ve geç oluyor Fakat her halde geçici ve zeval ve harabiyete karşı gittiğini gösterir İşte dünya, dünya cihetiyle şu yedi rükün üzerinde bina edilmiştir Şu rükünler, daim onu sarsıyor Fakat şu sarsılan ve hareket eden dünya, Saniine baktığı vakit, o harekat ve tegayyürat, kalem-i kudretin mektubat-ı Samedaniyeyi yazması için o kalemin işlemesidir O tebeddülat-ı ahval ise, esma-i İlahiyenin cilve-i şuunatını ayrı ayrı tavsifat ile gösteren, tazelenen ayineleridir İşte dünya, dünya itibariyle hem fenaya gider, hem ölmeğe koşar, hem zelzele içindedir Hakikatta akarsu gibi rıhlet ettiği halde, gaflet ile sureten incimad etmiş, fikr-i tabiatla kesafet ve küduret peyda edip ahirete perde olmuştur İşte felsefe-i sakime tedkikat-ı felsefe ile ve hikmet-i tabiiye ile ve medeniyet-i sefihenin cazibedar lehviyatıyla, sarhoşane hevesatıyla o dünyanın hem cümudetini ziyade edip gafleti kalınlaştırmış, hem küduretle bulanmasını tazif edip Sanii ve ahireti unutturuyor Amma Kuran ise, şu hakikattaki dünyayı, dünya cihetiyle اَلْقَارِعَةُ مَا الْقَارِعَةُ ٭ اِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ ٭ وَ الطّوُرِ وَ كِتَابٍ مَسْطوُرٍ ayatıyla pamuk gibi hallaç eder, atar اَوَلَمْ يَنْظُرُوا فِى مَلَكوُتِ السَّمٰوَاتِ وَ اْلاَرْضِ ٭ اَفَلَمْ يَنْظُرُوا اِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا ٭ اَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا اَنَّ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا gibi beyanatıyla o dünyaya şeffafiyet verir ve bulanmasını izale eder اَللّٰهُ نُورُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ ٭ وَمَا الْحَيٰوةُ الدُّنْيَا اِلاَّ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ gibi nur-efşan neyyiratıyla, camid dünyayı eritir اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ ve اِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ ve اِذَا السَّمَاءُ انْشَقَّتْ ٭ وَنُفِخَ فِى الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِى السَّمٰوَاتِ وَمَنْ فِى اْلاَرْضِ اِلاَّ مَنْ شَاءَ اللّٰهُ mevt-alud tabirleriyle dünyanın ebediyet-i mevhumesini parça parça eder يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِى اْلاَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيهَا وَهُوَ مَعَكُمْ اَيْنَ مَا كُنْتُمْ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ٭ وَقُلِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ٭ Gök gürlemesi gibi sayhalarıyla tabiat fikrini tevlid eden gafleti dağıtır İşte Kuranın baştan başa kainata müteveccih olan ayatı, şu esasa göre gider Hakikat-ı dünyayı olduğu gibi açar, gösterir Çirkin dünyayı, ne kadar çirkin olduğunu göstermekle beşerin yüzünü ondan çevirtir, Sania bakan güzel dünyanın güzel yüzünü gösterir Beşerin gözünü ona diktirir Hakiki hikmeti ders verir Kainat kitabının manalarını talim eder Hurufat ve nukuşlarına az bakar Sarhoş felsefe gibi, çirkine aşık olup, manayı unutturup, hurufatın nukuşuyla insanların vaktini malayaniyatta sarfettirmiyor", + "gaye": "Beşerî felsefe ile Kur'an hikmetinin dünya ve mevcudata bakış açıları arasındaki derin farkı ortaya koyarak, Kur'anî bakış açısının mutlak hakikat olduğunu ispatlamak ve insanı aldatıcı dünya sevgisinden ahirete yöneltmek.", + "konular": [ + "Felsefe ve hikmet-i insaniye mukayesesi", + "Hikmet-i Kur'aniye mukayesesi", + "Dünyanın geçiciliği ve faniliği", + "Kainatın Allah'ın isimlerine delaleti", + "Zaman ve mekanın dünyanın geçiciliğine etkisi", + "Kainatın bir saat-ı kübra olarak tasviri", + "Felsefenin gafleti artırması", + "Kur'an'ın dünyanın hakikatini açması", + "Dünyanın çirkin yüzü ve güzel yüzü", + "Sani'e teveccüh", + "Ahret bilinci" + ], + "kavramlar": [ + "Felsefe", + "Hikmet", + "Kur'an", + "Dünya", + "Mevcudat", + "Sani", + "Ubûdiyet", + "Esma", + "Zeval", + "Gaflet", + "Tabiat", + "Ahiret", + "Zaman", + "Mekan", + "Kudret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muvazene", + "vecize": "İşte dünya, dünya cihetiyle hem fenaya gider, hem ölmeğe koşar, hem zelzele içindedir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ŞU'LE", + "ÜÇÜNCÜ ZİYA" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ ZİYA", + "content": "İkinci Ziyada hikmet-i beşeriyenin hikmet-i Kuraniyeye karşı sukutuna ve hikmet-i Kuraniyenin icazına işaret ettik Şimdi şu ziyada, Kuranın şakirdleri olan asfiya ve evliya ve hükemanın münevver kısmı olan hükema-yı İşrakiyyunun hikmetleriyle Kuranın hikmetine karşı derecesini gösterip, şu cihette Kuranın icazına muhtasar bir işaret edeceğiz İşte Kuran-ı Hakimin ulviyetine en sadık bir delil ve hakkaniyetine en zahir bir bürhan ve icazına en kavi bir alamet şudur ki Kuran, bütün aksam-ı tevhidin bütün meratibini, bütün levazımatıyla muhafaza ederek beyan edip müvazenesini bozmamış, muhafaza etmiş Hem bütün hakaik-i aliye-i İlahiyenin müvazenesini muhafaza etmiş Hem bütün esma-i hüsnanın iktiza ettikleri ahkamları cemetmiş, o ahkamın enasübtünü muhafaza etmiş Hem rububiyet ve uluhiyetin şuunatını kemal-i müvazene ile cemetmiştir İşte şu muhafaza ve müvazene ve cem, bir hasiyettir Katiyyen beşerin eserinde mevcud değil ve eazım-ı insaniyenin netaic-i efkarında bulunmuyor Ne, melekute geçen evliyaların eserinde ne, umurun batınlarına geçen İşrakiyyunun kitablarında ne, alem-i gayba nüfuz eden ruhanilerin maarifinde hiç bulunmuyor Güya bir taksim-ül amal hükmünde her bir kısmı hakikatın şecere-i uzmasından yalnız bir-iki dalına yapışıyor Yalnız onun meyvesiyle, yaprağıyla uğraşıyor Başkasından ya haberi yok, yahut bakmıyor Evet hakikat-ı mutlaka, mukayyed enzar ile ihata edilmez Kuran gibi bir nazar-ı külli lazım ki, ihata etsin Kurandan başka çendan Kurandan da ders alıyorlar fakat hakikat-ı külliyenin, cüzi zihniyle yalnız bir-iki tarafını tamamen görür, onunla meşgul olur, onda hapsolur Ya ifrat veya tefrit ile hakaikın müvazenesini ihlal edip tenasübünü izale eder Şu hakikat, Yirmidördüncü Sözün İkinci Dalında acib bir temsil ile izah edilmiştir Şimdi de başka bir temsil ile şu meseleye işaret ederiz Mesela Bir denizde hesabsız cevherlerin aksamıyla dolu bir definenin bulunduğunu farzedelim Gavvas dalgıçlar, o definenin cevahirini aramak için dalıyorlar Gözleri kapalı olduğundan el yordamıyla anlarlar Bir kısmının eline uzunca bir elmas geçer O gavvas hükmeder ki bütün hazine, uzun direk gibi bir elmastan ibarettir Arkadaşlarından başka cevahiri işittiği vakit hayal eder ki o cevherler, bulduğu elmasın tabileridir, fusus ve nukuşlarıdır Bir kısmının da kürevi bir yakut eline geçer başkası, murabba bir kehribar bulur ve hakeza her biri eliyle gördüğü cevheri, o hazinenin aslı ve muzamı itikad edip, işittiklerini o hazinenin zevaid ve teferruatı zanneder O vakit hakaikın müvazenesi bozulur Tenasüb de gider Çok hakikatın rengi değişir Hakikatın hakiki rengini görmek için tevilata ve tekellüfata muztar kalır Hatta bazan inkar ve tatile kadar giderler Hükema-yı İşrakiyyunun kitablarına ve Sünnetin mizanıyla tartmayıp keşfiyat ve meşhudatına itimad eden mutasavvıfinin kitablarına teemmül eden, bu hükmümüzü bilaşübhe tasdik eder Demek hakaik-i Kuraniyenin cinsinden ve Kuranın dersinden aldıkları halde, -çünki Kuran değiller- böyle nakıs geliyor Bahr-i hakaik olan Kuranın ayetleri dahi, o deniz içindeki definenin bir gavvasıdır Lakin onların gözleri açık, defineyi ihata eder Definede ne var, ne yok görür O defineyi öyle bir tenasüb ve intizam ve insicamla tavsif eder, beyan eder ki, hakiki hüsn-ü cemali gösterir Mesela Âyet-i وَاْلاَرْضُ جَمِيعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَالسَّمٰوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ ٭ يَوْمَ نَطْوِى السَّمَاءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ ifade ettikleri azamet-i rububiyeti gördüğü gibi, اِنَّ اللّهَ لاَ يَخْفَى عَلَيْهِ شَيْءٌ فِى اْلاَرْضِ وَلاَ فِى السَّمَاءِ ٭ هُوَ الَّذِى يُصَوِّرُكُمْ فِى اْلاَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ ٭ مَا مِنْ دَابَّةٍ اِلاَّ هُوَ آخِذٌ بِنَاصِي��تِهَا ٭ وَكَاَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لاَ تَحْمِلُ رِزْقَهَا اَللّٰهُ يَرْزُقُهَا وَاِيَّاكُمْ ifade ettikleri şümul-ü rahmeti görüyor, gösteriyor Hem خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ ifade ettiği vüsat-ı hallakıyeti görüp gösterdiği gibi, خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ ifade ettiği şümul-ü tasarrufu ve ihata-i rububiyeti görüp, gösterir يُحْيِى اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ifade ettiği hakikat-ı azime ile وَ اَوْحَى رَبُّكَ اِلَى النَّحْلِ ifade ettiği hakikat-ı kerimaneyi وَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِاَمْرِهِ ifade ettiği hakikat-ı azime-i hakimane-i amiraneyi görür, gösterir اَوَ لَمْ يَرَوْا اِلَى الطَّيْرِ فَوْقَهُمْ صَافَّاتٍ وَيَقْبِضْنَ مَا ُيمْسِكُهُنَّ اِلاَّ الرَّحْمنُ اِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ بَصِيرٌ ifade ettikleri hakikat-ı rahimane-i müdebbiraneyi وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ وَلاَ يَؤُدُهُ حِفْظُهُمَا ifade ettiği hakikat-ı azime ile وَهُوَ مَعَكُمْ اَيْنَ مَا كُنْتُمْ ifade ettiği hakikat-ı rakibaneyi هُوَ اْلاَوَّلُ وَاْلآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ifade ettiği hakikat-ı muhita gibi وَلَقَدْ خَلَقْنَا اْلاِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ ifade ettiği akrebiyeti تَعْرُجُ الْمَلٰئِكَةُ وَالرُّوحُ اِلَيْهِ فِى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ اَلْفَ سَنَةٍ işaret ettiği hakikat-ı ulviyeyi اِنَّ اللّهَ يَاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَاْلاِحْسَانِ وَاِيتَائِ ذِى الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْىِ ifade ettiği hakikat-ı camia gibi bütün uhrevi ve dünyevi, ilmi ve ameli erkan-ı sitte-i imaniyenin her birisini tafsilen ve erkan-ı hamse-i İslamiyenin her birisini kasden ve cidden ve saadet-i dareyni temin eden bütün düsturları görür, gösterir Müvazenesini muhafaza edip, tenasübünü idame edip o hakaikın heyet-i mecmuasının tenasübünden hasıl olan hüsün ve cemalin menbaından Kuranın bir icaz-ı manevisi neşet eder İşte şu sırr-ı azimdendir ki ülema-i ilm-i kelam, Kuranın şakirdleri oldukları halde, bir kısmı onar cild olarak erkan-ı imaniyeye dair binler eser yazdıkları halde, Mutezile gibi aklı nakle tercih ettikleri için Kuranın on ayeti kadar vuzuh ile ifade ve kati isbat ve ciddi ikna edememişler Âdeta onlar, uzak dağların altında lağım yapıp, borularla ta alemin nihayetine kadar silsile-i esbab ile gidip orada silsileyi keser Sonra ab-ı hayat hükmünde olan marifet-i İlahiyeyi ve vücud-u Vacib-ül Vücudu isbat ederler Âyet-i kerime ise, her birisi birer asa-yı Musa gibi her yerde suyu çıkarabilir, her şeyden bir pencere açar, Sani-i Zülcelali tanıttırır Kuranın bahrinden tereşşuh eden Arabi Katre risalesinde ve sair Sözlerde şu hakikat fiilen isbat edilmiş ve göstermişiz İşte hem şu sırdandır ki Batın-ı umura gidip, Sünnet-i Seniyeye ittiba etmeyerek, meşhudatına itimad ederek yarı yoldan dönen ve bir cemaatin riyasetine geçip bir fırka teşkil eden fırak-ı dallenin bütün imamları hakaikın tenasübünü, müvazenesini muhafaza edemediğindendir ki, böyle bidaya, dalalete düşüp bir cemaat-ı beşeriyeyi yanlış yola sevketmişler İşte bunların bütün aczleri, ayat-ı Kuraniyenin icazını gösterir Hatime Kuranın lemaat-ı icazından iki lema-i icaziye, Ondokuzuncu Sözün Ondördüncü Reşhasında geçmiştir ki bir sebeb-i kusur zannedilen tekraratı ve ulum-u kevniyede icmali, her biri birer lema-i icazın menbaıdır Hem Kuranda mucizat-ı enbiya yüzünde parlayan bir lema-i icaz-ı Kuran, Yirminci Sözün İkinci Makamında vazıhan gösterilmiştir Daha bunlar gibi sair Sözlerde ve risale-i arabiyemde çok lemaat-ı icaziye zikredilip onlara iktifaen yalnız şunu deriz ki Bir mucize-i Kuraniye daha şudur ki Nasıl bütün mucizat-ı enbiya, Kuranın bir nakş-ı icazını göstermiştir öyle de Kuran bütün mucizatıyla bir mucize-i Ahmediye ASM olur ve bütün mucizat-ı Ahmediye ASM dahi, Kuranın bir mucizesidir ki, Kuranın Cenab-ı Hakka karşı nisbetini gösterir ve o nisbetin zuhuruyla her bir kelimesi bir mucize olur Çünki o vakit bir tek kelime, bir çekirdek gibi bir şecere-i hakaikı manen tazammun edebilir Hem merkez-i kalb gibi hakikat-ı uzmanın bütün azasına münasebetdar olabilir Hem bir ilm-i muhite ve nihayetsiz bir iradeye istinad ettiği için, hurufuyla, heyetiyle, vaziyetiyle, mevkiiyle hadsiz eşyaya bakabilir İşte şu sırdandır ki ülema-i ilm-i huruf, Kuranın bir harfinden bir sahife kadar esrar bulduklarını iddia ederler ve davalarını o fennin ehline isbat ediyorlar Risalenin başından şuraya kadar bütün şuleleri, şuaları, lemaları, nurları, ziyaları nazara topla birden bak Baştaki dava, şimdi kati netice olarak, yani قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ اْلاِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اَنْ يَاْتُوا بِمِثْلِ هذَا اْلقُرْآنِ لاَ يَاْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا i yüksek bir sada ile okuyup ilan ediyorlar سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا اِنْ نَسِينَا اَوْ اَخْطَاْنَا ٭ رَبِّ اشْرَحْ لِى صَدْرِى وَيَسِّرْلِى اَمْرِى وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِى يَفْقَهُوا قَوْلِى اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ اَفْضَلَ وَ اَجْمَلَ وَ اَنْبَلَ وَ اَظْهَرَ وَ اَطْهَرَ وَ اَحْسَنَ وَاَبَرَّ وَ اَكْرَمَ وَ اَعَزَّ وَ اَعْظَمَ وَ اَشْرَفَ وَ اَعْلَى وَ اَزْكَى وَ اَبْرَكَ وَ اَلْطَفَ صَلَوَاتِكَ وَ اَوْفَى وَ اَكْثَرَ وَ اَزْيَدَ وَ اَرْقَى وَ اَرْفَعَ وَ اَدْوَمَ سَلاَمِكَ صَلاَةً وَ سَلاَمًا وَ رَحْمَةً وَ رِضْوَانًا وَ عَفْوًا وَ غُفْرَانًا تَمْتَدُّ وَ تَزِيدُ بِوَابِلِ سَحَائِبِ مَوَاهِبِ جُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ تَنْمُوا وَ تَزْكُوا بِنَفَائِسِ شَرَائِفِ لَطَائِفِ جُودِكَ وَ مِنَنِكَ اَزَلِيَّةً بِاَزَلِيَّتِكَ لاَ تَزُولُ اَبَدِيَّةً بِاَبَدِيَّتِكَ لاَ تَحُولُ عَلَى عَبْدِكَ وَ حَبِيبِكَ وَ رَسُولِكَ مُحَمَّدٍ خَيْرِ خَلْقِكَ النُّورِ الْبَاهِرِ اللاَّمِعِ وَ الْبُرْهَانِ الظَّاهِرِ الْقَاطِعِ وَ الْبَحْرِ الذَّاخِرِ وَ النُّورِ الْغَامِرِ وَ الْجَمَالِ الزَّاهِرِ وَ الْجَلاَلِ الْقَاهِرِ وَ الْكَمَالِ الْفَاخِرِ صَلاَتَكَ الَّتِى صَلَّيْتَ بِعَظَمَةِ ذَاتِكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ كَذلِكَ صَلاَةً تَغْفِرُ بِهَا ذُنُوبَنَا وَ تَشْرَحُ بِهَا صُدُورَنَا وَ تُطَهِّرُ بِهَا قُلُوبَنَا وَ تُرَوِّحُ بِهَا اَرْوَاحَنَا وَ تُقَدِّسُ بِهَا اَسْرَارَنَا وَ تُنَزِّهُ بِهَا خَوَاطِرَنَا وَ اَفْكَارَنَا وَ تُصَفِّى بِهَا كُدُورَاتِ مَا فِى اَسْرَارِنَا وَ تَشْفِى بِهَا اَمْرَاضَنَا وَ تَفْتَحُ بِهَا اَقْفَالَ قُلُوبِنَا رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ وَ آخِرُ دَعْوَيهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ٭ آمِينَ آمِينَ آمِينَ", + "gaye": "Kuran'ın hikmetinin ve icazının beşerî hikmetlere, hatta evliya ve hükemanın hikmetlerine olan üstünlüğünü ortaya koymak ve Kuran'ın hakikatleri muhafaza edişini ve müvazeneli beyanını vurgulamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın hikmetinin beşerî hikmetlere üstünlüğü", + "Kuran'ın icazı (mu'cizeliği)", + "Tevhidin mertebelerinin muhafazası", + "İlahî hakikatlerin müvazenesi", + "Esma-i Hüsna'nın ahkamlarının cemiyeti", + "Rububiyet ve Uluhiyetin şuunatının müvazene ile cem'i", + "Beşerî eserlerdeki nakıslıklar", + "Gavvas (dalgıç) temsili", + "Kuran ayetlerinin hakikatleri ihata edişi", + "Kuran'ın ilim ve amel açısından kapsayıcılığı", + "Kelam ulemasının ve mutasavvıfların eksiklikleri", + "Kuran'ın tekrarlarındaki icaz", + "Kuran'ın mucizat-ı enbiyayı göstermesi", + "Kuran'ın her kelimesinin mucize oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "İcaz", + "Tevhid", + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Esma-i Hüsna", + "Müvazene", + "Hakikat", + "İşrak", + "Vesvese", + "Sünnet", + "Bid'at", + "Dalalet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İcaz", + "vecize": "İşte Kuran-ı Hakimin ulviyetine en sadık bir delil ve hakkaniyetine en zahir bir bürhan ve icazına en kavi bir alamet şudur ki: Kuran, bütün aksam-ı tevhidin bütün meratibini, bütün levazımatıyla muhafaza ederek beyan edip müvazenesini bozmamış, muhafaza etmiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ZEYL" + ], + "title": "BİRİNCİ ZEYL", + "content": "[Makam itibariyle Yirmibeşinci Söze ilhak edilen zeyillerden, Yedinci Şuanın Birinci Makamının Onyedinci Mertebesidir] Bu dünyada hayatın gayesi ve hayatın hayatı iman olduğunu bilen bu yorulmaz ve tok olmaz dünya seyyahı ve kainattan Rabbini soran yolcu, kendi kalbine dedi ki Aradığımız zatın sözü ve kelamı denilen, bu dünyada en meşhur ve en parlak ve en hakim ve ona teslim olmayan herkese, her asırda meydan okuyan Kuran-ı Muciz-ül Beyan namındaki kitaba müracaat edip, o ne diyor, bilelim Fakat en evvel bu kitab, bizim Halıkımızın kitabı olduğunu isbat etmek lazımdır, diye taharriye başladı Bu seyyah bu zamanda bulunduğu münasebetiyle en evvel manevi icaz-ı Kuraninin lemaları olan Risale-i Nura baktı ve onun yüzotuz risaleleri, ayat-ı Furkaniyenin nükteleri ve ışıkları ve esaslı tefsirleri olduğunu gördü Ve Risale-i Nur, bu kadar muannid ve mülhid bir asırda her tarafa hakaik-i Kuraniyeyi mücahidane neşrettiği halde, karşısına kimse çıkamadığından isbat eder ki onun üstadı ve menbaı ve mercii ve güneşi olan Kuran semavidir, beşer kelamı değildir Hatta Risale-i Nurun yüzer hüccetlerinden bir tek hüccet-i Kuraniyesi olan Yirmibeşinci Söz ile Ondokuzuncu Mektubun ahiri, Kuranın kırk vecihle mucize olduğunu öyle isbat etmiş ki kim görmüşse değil tenkid ve itiraz etmek, belki isbatlarına hayran olmuş, takdir ederek çok sena etmiş Kuranın vech-i icazını ve Hak kelamullah olduğunu isbat etmek cihetini Risale-i Nura havale ederek, yalnız kısa bir işaretle büyüklüğünü gösteren birkaç noktaya dikkat etti", + "gaye": "Kuran'ın Allah kelamı olduğunu ve mucizevî yönlerini Risale-i Nur vasıtasıyla ispatlamak", + "konular": [ + "Hayatın gayesi ve hayatın hayatı iman", + "Kuran-ı Muciz-ül Beyan'ın ehemmiyeti ve meydan okuyan yapısı", + "Kuran'ın Allah kelamı olduğunun ispatı", + "Risale-i Nur'un Kuran tefsiri ve Kurani hakikatleri neşretmedeki rolü", + "Risale-i Nur'un muannid ve mülhid asırda Kurani hakikatleri yayması", + "Kuran'ın mucizevi yönlerinin Risale-i Nur tarafından ispatı", + "Yirmibeşinci Söz ve Ondokuzuncu Mektup'un Kuran'ın icazını ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Hayat", + "Seyyah", + "Kainat", + "Rabb", + "Kelam", + "Kuran", + "Mucize", + "Halık", + "Risale-i Nur", + "Furkan", + "Hakikat", + "İcaz", + "Beşer", + "Hüccet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İman", + "vecize": "Bu dünyada hayatın gayesi ve hayatın hayatı iman olduğunu bilen bu yorulmaz ve tok olmaz dünya seyyahı ve kainattan Rabbini soran yolcu, kendi kalbine dedi ki Aradığımız zatın sözü ve kelamı denilen, bu dünyada en meşhur ve en parlak ve en hakim ve ona teslim olmayan herkese, her asırda meydan okuyan Kuran-ı Muciz-ül Beyan namındaki kitaba müracaat edip, o ne diyor, bilelim", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ZEYL", + "Birinci Nokta" + ], + "title": "Birinci Nokta", + "content": "Nasılki Kuran bütün mucizatıyla ve hakkaniyetine delil olan bütün hakaikıyla, Muhammed Aleyhissalatü Vesselamın bir mucizesidir Öyle de Muhammed Aleyhissalatü Vesselam da, bütün mucizatıyla ve delail-i nübüvvetiyle ve kemalat-ı ilmiyesiyle Kuranın bir mucizesidir ve Kuran kelamullah olduğuna bir hüccet-i katıasıdır", + "gaye": "Kuran'ın Allah kelamı olduğuna ve Hz. Muhammed'in (sav) nübüvvetine dair karşılıklı mucizevi delilleri ortaya koymak ve bu ilişkinin sağlam bir hüccet olduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Kuran'ın mucizevi yönleri", + "Hz. Muhammed'in (sav) mucizevi yönleri", + "Kuran ve Hz. Muhammed (sav) arasındaki karşılıklı mucize ilişkisi", + "Kuran'ın Allah kelamı olduğuna dair deliller", + "Hz. Muhammed'in (sav) nübüvvet delilleri" + ], + "kavramlar": [ + "Mucize", + "Hakikat", + "Delil", + "Nübüvvet", + "Kemalat", + "Hüccet", + "Kelamullah" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "mucize", + "vecize": "Nasılki Kuran bütün mucizatıyla ve hakkaniyetine delil olan bütün hakaikıyla, Muhammed Aleyhissalatü Vesselamın bir mucizesidir Öyle de Muhammed Aleyhissalatü Vesselam da, bütün mucizatıyla ve delail-i nübüvvetiyle ve kemalat-ı ilmiyesiyle Kuranın bir mucizesidir ve Kuran kelamullah olduğuna bir hüccet-i katıasıdır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ZEYL", + "İkinci Nokta" + ], + "title": "İkinci Nokta", + "content": "Kuran, bu dünyada öyle nurani ve saadetli ve hakikatlı bir surette bir tebdil-i hayat-ı içtimaiye ile beraber, insanların hem nefislerinde, hem kalblerinde, hem ruhlarında, hem akıllarında, hem hayat-ı şahsiyelerinde, hem hayat-ı içtimaiyelerinde, hem hayat-ı siyasiyelerinde öyle bir inkılab yapmış ve idame etmiş ve idare etmiş ki, ondört asır müddetinde her dakikada altıbin altıyüz altmışaltı ayetleri, kemal-i ihtiramla hiç olmazsa yüz milyondan ziyade insanların dilleriyle okunuyor ve insanları terbiye ve nefislerini tezkiye ve kalblerini tasfiye ediyor ruhlara inkişaf ve terakki ve akıllara istikamet ve nur ve hayata hayat ve saadet veriyor Elbette böyle bir kitabın misli yoktur, harikadır, fevkaladedir, mucizedir", + "gaye": "Kuran'ın toplumsal ve bireysel hayatta yaptığı köklü inkılabın ve mucizevi etkilerinin eşsizliğini ve sürekliliğini vurgulamak, Kuran'ın rehberliğinin ve tesirinin önemini idrak etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın toplumsal hayattaki etkisi", + "Kuran'ın bireysel hayattaki etkisi", + "Kuran'ın inkılapçı gücü", + "Kuran'ın sürekliliği ve evrenselliği", + "Kuran'ın mucizevi yönü", + "Kuran'ın insanı terbiye edici yönü" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Nur", + "Saadet", + "Hakikat", + "İnkılap", + "Nefis", + "Kalp", + "Ruh", + "Akıl", + "Hayat", + "Terbiye", + "Tezkiye", + "Tasfiye", + "İnkişaf", + "Terakki", + "İstikamet", + "Mucize" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İnkılap", + "vecize": "Elbette böyle bir kitabın misli yoktur, harikadır, fevkaladedir, mucizedir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ZEYL", + "Üçüncü Nokta" + ], + "title": "Üçüncü Nokta", + "content": "Kuran, o asırdan ta şimdiye kadar öyle bir belagat göstermiş ki, Kabenin duvarında altunla yazılan en meşhur ediblerin Muallakat-ı Seba namıyla şöhret-şiar kasidelerini o dereceye indirdi ki, Lebidin kızı babasının kasidesini Kabeden indirirken demiş Âyata karşı bunun kıymeti kalmadı Hem bedevi bir edib فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ ayeti okunurken işittiği vakit secdeye kapanmış Ona dediler Sen müslüman mı oldun Dedi Yok, ben bu ayetin belagatına secde ettim Hem ilm-i belagatın dahilerinden Abdülkahir-i Cürcani ve Sekkaki ve Zemahşeri gibi binler dahi imamlar ve mütefennin edibler icma ve ittifakla karar vermişler ki Kuranın belagatı, takat-ı beşerin fevkindedir, yetişilmez Hem o zamandan beri mütemadiyen meydan-ı muarazaya davet edip, mağrur ve enaniyetli ediblerin ve beliglerin damarlarına dokundurup gururlarını kıracak bir tarzda der Ya bir tek surenin mislini getiriniz veyahut dünyada ve ahirette helaket ve zilleti kabul ediniz diye ilan ettiği halde o asrın muannid beligleri bir tek surenin mislini getirmekle kısa bir yol olan muarazayı bırakıp, uzun olan ve can ve mallarını tehlikeye atan muharebe yolunu ihtiyar etmeleri isbat eder ki, o kısa yolda gitmek mümkün değildir Hem Kuranın dostları, Kurana benzemek ve taklid etmek şevkiyle ve düşmanları dahi Kurana mukabele ve tenkid etmek sevkiyle o vakitten beri yazdıkları ve yazılan ve telahuk-u efkar ile terakki eden milyonlar Arabi kitablar ortada geziyor Hiçbirisi ona yetişemediğini, hatta en ami adam dahi dinlese, elbette diyecek Bu Kuran, bunlara benzemez ve onların mertebesinde değil Ya onların altında veya umumunun fevkinde olacak Umumunun altında olduğunu dünyada hiçbir ferd, hiçbir kafir, hatta hiçbir ahmak diyemez Demek mertebe-i belagatı umumun fevkindedir Hatta bir adam سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ ayetini okudu Dedi Bunun harika telakki edilen belagatını göremiyorum Ona denildi Sen dahi bu seyyah gibi o zamana git, orada dinle O da kendini Kurandan evvel orada tahayyül ederken gördü ki Mevcudat-ı alem perişan, karanlıklı camid ve şuursuz ve vazifesiz olarak hali, hadsiz, hududsuz bir fezada kararsız, fani bir dünyada bulunuyorlar Birden Kuranın lisanından bu ayeti dinlerken gördü Bu ayet, kainat üstünde, dünyanın yüzünde öyle bir perde açtı, ışıklandırdı ki bu ezeli nutuk ve sermedi ferman, asırlar sıralarında dizilen zişuurlara ders verip gösteriyor ki, bu kainat bir cami-i kebir hükmünde başta semavat ve arz olarak umum mahlukat hayatdarane zikir ve tesbihte ve vazifeler başında cuş u huruşla mesudane ve memnunane bir vaziyette bulunuyor diye müşahede etti ve bu ayetin derece-i belagatını zevkederek sair ayetleri buna kıyasla Kuranın zemzeme-i belagatı arzın nısfını ve nev-i beşerin humsunu istila ederek haşmet-i saltanatı kemal-i ihtiramla ondört asır bila-fasıla idame ettiğinin binler hikmetlerinden bir hikmetini anladı", + "gaye": "Kuran'ın belagatının eşsizliğini, insan takatinin fevkinde olduğunu ve mucizevi yönlerini vurgulayarak Kuran'ın ilahi bir kelam olduğunu ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın belagatının üstünlüğü", + "Kuran'ın edebi mucizeliği", + "Kuran'ın cahiliye şairleri üzerindeki etkisi", + "Kuran'ın meydan okuması ve muaraza", + "Kuran'ın evren üzerindeki etkisi", + "Kuran'ın tevhidi bakış açısı", + "Kuran'ın hakimiyetinin on dört asırdır sürmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Belagat", + "Mucize", + "Kuran", + "İcma", + "Tevhid", + "Tesbih", + "Zikir", + "Kainat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Belagat", + "vecize": "Kuran'ın belagatı, takat-ı beşerin fevkindedir, yetişilmez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ZEYL", + "Dördüncü Nokta" + ], + "title": "Dördüncü Nokta", + "content": "Kuran öyle hakikatlı bir halavet göstermiş ki, en tatlı birşeyden dahi usandıran çok tekrar, Kuranı tilavet edenler için değil usandırmak, belki kalbi çürümemiş ve zevki bozulmamış adamlara tekrar-ı tilaveti halavetini ziyadeleştirdiği, eski zamandan beri herkesçe müsellem olup darb-ı mesel hükmüne geçmiş Hem öyle bir tazelik ve gençlik ve şebabet ve garabet göstermiş ki, ondört asır yaşadığı ve herkesin eline kolayca girdiği halde, şimdi nazil olmuş gibi tazeliğini muhafaza ediyor Her asır, kendine hitab ediyor gibi bir gençlikte görmüş Her taife-i ilmiye ondan her vakit istifade etmek için kesretle ve mebzuliyetle yanlarında bulundurdukları ve üslub-u ifadesine ittiba ve iktida ettikleri halde o üslubundaki ve tarz-ı beyanındaki garabetini aynen muhafaza ediyor", + "gaye": "Kuran'ın tekrara rağmen tatlılığını ve her çağda tazeliğini koruyan mucizevi bir eser olduğunun kavranması", + "konular": [ + "Kuran'ın tekrar ile artan halaveti", + "Kuran'ın okuyanları usandırmaması", + "Kuran'ın her çağda tazeliğini koruması", + "Kuran'ın ilim ehli için sürekli fayda sağlaması", + "Kuran'ın üslubundaki garabetin (özgünlük) muhafazası" + ], + "kavramlar": [ + "Halavet", + "Tekrar", + "Tilavet", + "Tazelik", + "Garabet", + "Şebabet", + "Üslup" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Halavet", + "vecize": "Kuran öyle hakikatlı bir halavet göstermiş ki, en tatlı birşeyden dahi usandıran çok tekrar, Kuranı tilavet edenler için değil usandırmak, belki kalbi çürümemiş ve zevki bozulmamış adamlara tekrar-ı tilaveti halavetini ziyadeleştirdiği, eski zamandan beri herkesçe müsellem olup darb-ı mesel hükmüne geçmiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ZEYL", + "Beşinci Nokta" + ], + "title": "Beşinci Nokta", + "content": "Kuranın bir cenahı mazide, bir cenahı müstakbelde, kökü ve bir kanadı eski peygamberlerin ittifaklı hakikatları olduğu ve bu onları tasdik ve teyid ettiği ve onlar dahi tevafukun lisan-ı haliyle bunu tasdik ettikleri gibi öyle de evliya ve asfiya gibi ondan hayat alan semereleri, hayattar tekemmülleriyle, şecere-i mübarekelerinin hayatdar, feyizdar ve hakikat-medar olduğuna delalet eden ve ikinci kanadının himayesi altında yetişen ve yaşayan velayetin bütün hak tarikatları ve İslamiyetin bütün hakikatlı ilimleri, Kuranın ayn-ı hak ve mecma-i hakaik ve camiiyette misilsiz bir harika olduğuna şehadet eder", + "gaye": "Kuran'ın evrenselliğini, zamanlar üstü oluşunu ve hakikat kaynağı olduğunu eski peygamberlerin tasdiki ve evliya ile asfiyanın getirdiği faydalar üzerinden ispatlamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın geçmiş peygamberlerle bağlantısı", + "Kuran'ın gelecekteki etkileri", + "Kuran'ın tasdik edilişi", + "Evliya ve asfiyanın Kuran'dan faydalanması", + "Velayetin Kuran kaynaklı olması", + "İslamiyet'in hakikatli ilimlerinin Kuran'dan beslenmesi", + "Kuran'ın evrensel ve eşsiz bir mucize oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Velayet", + "Hakikat", + "Teyid", + "Tasdik", + "Feyiz", + "İlim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hakikat", + "vecize": "Kuran'ın ayn-ı hak ve mecma-i hakaik ve camiiyette misilsiz bir harika olduğuna şehadet eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "BİRİNCİ ZEYL", + "Altıncı Nokta" + ], + "title": "Altıncı Nokta", + "content": "Kuranın altı ciheti nuranidir, sıdk ve hakkaniyetini gösterir Evet, altında hüccet ve bürhan direkleri, üstünde sikke-i icaz lemaları, önünde ve hedefinde saadet-i dareyn hediyeleri ve arkasında nokta-i istinadı vahy-i semavi hakikatları, sağında hadsiz ukul-ü müstakimenin deliller ile tasdikleri, solunda selim kalblerin ve temiz vicdanların ciddi itminanları ve samimi incizabları ve teslimleri Kuranın fevkalade, harika, metin, hücum edilmez bir kala-i semaviye-i arziye olduğunu isbat ettikleri gibi altı makamdan dahi onun ayn-ı hak ve sadık olduğunu ve beşerin kelamı olmadığını ve yanlışı bulunmadığını imza eden, başta bu kainatta daima güzelliği izhar, iyiliği ve doğruluğu himaye ve sahtekarları ve müfterileri imha ve izale etmek adetini bir düstur-u faaliyet ittihaz eden bu kainatın Mutasarrıfı, o Kurana alemde en makbul, en yüksek, en hakimane bir makam-ı hürmet ve bir mertebe-i muvaffakıyet vermesiyle onu tasdik ve imza ettiği gibi İslamiyetin menbaı ve Kuranın bir tercümanı olan Zatın ASM herkesten ziyade ona itikad ve ihtiramı ve nüzulü zamanında uyku gibi bir vaziyet-i naimanede bulunması ve sair kelamları ona yetişememesi ve bir derece benzememesi ve ümmiyetiyle beraber gitmiş ve gelecek hakiki hadisat-ı kevniyeyi, gaybiyane Kuran ile tereddüdsüz ve itminan ile beyan etmesi ve çok dikkatli gözlerin nazarı altında hiçbir hile, hiçbir yanlış vaziyeti görülmeyen o tercüman, bütün kuvvetiyle Kuranın her bir hükmünü öyle iman ve tasdik edip hiçbir şey onu sarsmaması dahi Kuranın semavi, hakkaniyetli ve kendi Halık-ı Rahiminin mübarek kelamı olduğunu imza ediyor Hem nev-i insanın humsu, belki kısm-ı azamı, göz önündeki o Kurana müncezibane ve dindarane irtibatı ve hakikatperestane ve müştakane kulak vermesi ve çok emarelerin ve vakıaların ve keşfiyatın şehadetiyle, cin ve melek ve ruhaniler dahi, tilaveti vaktinde pervane gibi etrafında hakperestane toplanmaları, Kuranın kainatça makbuliyetine ve en yüksek bir makamda bulunduğuna bir imzadır Hem nev-i beşerin umum tabakaları, en gabi ve amiden tut, ta en zeki ve alime kadar her birisi, Kuranın dersinden tam hisse almaları ve en derin hakikatları fehmetmeleri ve yüzer fen ve ulum-u İslamiyenin ve bilhassa şeriat-ı kübranın büyük müçtehidleri ve usul-üd din ve ilm-i kelamın dahi muhakkikleri gibi her taife kendi ilmine ait bütün hacatını ve cevablarını Kurandan istihraç etmeleri, Kuranın menba-ı hak ve maden-i hakikat olduğuna bir imzadır Hem edebiyatça en ileri bulunan Arab edibleri, şimdiye kadar Müslüman olmayanlar muarazaya pek çok muhtaç oldukları halde, Kuranın icazından yedi büyük vechi varken, yalnız bir tek vechi olan belagatının tek bir suresinin mislini getirmekten istinkafları ve şimdiye kadar gelen ve muaraza ile şöhret kazanmak isteyen meşhur beliglerin ve dahi alimlerin onun hiçbir vech-i icazına karşı çıkamamaları ve acizane sükut etmeleri Kuran mucize ve takat-ı beşerin fevkinde olduğuna bir imzadır Evet, bir kelam Kimden gelmiş ve kime gelmiş ve ne için denilmesiyle kıymeti ve ulviyeti ve belagatı tezahür etmesi noktasından Kuranın misli olamaz ve ona yetişilemez Çünki Kuran, bütün alemlerin Rabbi ve bütün kainatın Halıkının hitabı ve konuşması ve hiçbir cihette taklidi ve tasannuu ihsas edecek hiçbir emare bulunmayan bir mükalemesi ve bütün insanların belki bütün mahlukatın namına mebus ve nev-i beşerin en meşhur ve namdar muhatabı bulunan ve o muhatabın kuvvet ve vüsat-i imanı, koca İslamiyeti tereşşuh edip sahibini Kab-ı Kavseyn makamına çıkararak muhatab-ı Samedaniyeye mazhariyetle nüzul eden ve saadet-i dareyne dair ve hilkat-i kainatın neticelerine ve ondaki Rabbani maksadlara ait mesaili ve o muhatabın bütün hakaik-i İslamiyeyi taşıyan en yüksek ve en geniş olan imanını beyan ve izah eden ve koca kainatı bir harita, bir saat, bir hane gibi her tarafını gösterip çevirip, onları yapan sanatkarı tavrıyla ifade ve talim eden Kuran-ı Muciz-ül Beyanın elbette mislini getirmek mümkün değildir ve derece-i icazına yetişilmez Hem Kuranı tefsir eden ve bir kısmı otuz-kırk hatta yetmiş cild olarak birer tefsir yazan yüksek zekalı müdakkik binler mütefennin ülemanın, senedleri ve delilleriyle beyan ettikleri Kurandaki hadsiz meziyetleri ve nükteleri ve hasiyetleri ve sırları ve ali manaları ve umur-u gaybiyenin her nevinden kesretli gaybi ihbarları izhar ve isbat etmeleri ve bilhassa Risale-i Nurun yüzotuz kitabı, her biri Kuranın bir meziyetini, bir nüktesini kati bürhanlarla isbat etmesi ve bilhassa Mucizat-ı Kuraniye Risalesi şimendifer ve tayyare gibi medeniyetin harikalarından çok şeyleri Kurandan istihrac eden Yirminci Sözün İkinci Makamı ve Risale-i Nura ve elektriğe işaret eden ayetlerin işaratını bildiren İşarat-ı Kuraniye namındaki Birinci Şua ve huruf-u Kuraniye ne kadar muntazam ve esrarlı ve manalı olduğunu gösteren Rumuzat-ı Semaniye namındaki sekiz küçük risaleler ve Sure-i Fethin ahirki ayeti beş vecihle ihbar-ı gaybi cihetinde mucizeliğini isbat eden küçücük bir risale gibi Risale-i Nurun her bir cüzü, Kuranın bir hakikatını, bir nurunu izhar etmesi Kuranın misli olmadığına ve mucize ve harika olduğuna ve bu alem-i şehadette alem-i gaybın lisanı ve bir Allam-ül Guyubun kelamı bulunduğuna bir imzadır İşte altı noktada ve altı cihette ve altı makamda işaret edilen, Kuranın mezkur meziyetleri ve hasiyetleri içindir ki, haşmetli hakimiyet-i nuraniyesi ve azametli saltanat-ı kudsiyesi, asırların yüzlerini ışıklandırarak zemin yüzünü dahi bin üçyüz sene tenvir ederek kemal-i ihtiram ile devam etmesi, hem o hasiyetleri içindir ki, Kuranın her bir harfi, hiç olmazsa on sevabı, on haseneyi ve on meyve-i baki vermesi, hatta bir kısım ayatın ve surelerin her bir harfi, yüz ve bin ve daha ziyade meyve vermesi ve mübarek vakitlerde her bir harfin nuru ve sevabı ve kıymeti ondan yüzlere çıkması gibi kudsi imtiyazları kazanmış, diye dünya seyyahı anladı ve kalbine dedi İşte böyle her cihetle mucizatlı bu Kuran, surelerinin icmaıyla ve ayatının ittifakıyla ve esrar ve envarının tevafukuyla ve semerat ve asarının tetabukuyla bir tek Vacib-ül Vücudun vücuduna ve vahdetine ve sıfatına ve esmasına deliller ile isbat suretinde öyle şehadet etmiş ki bütün ehl-i imanın hadsiz şehadetleri, onun şehadetinden tereşşuh etmişler İşte bu yolcunun Kurandan aldığı ders-i tevhid ve imana kısa bir işaret olarak, Birinci Makamın Onyedinci Mertebesinde böyle لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّٰهُ الْوَاجِبُ الْوُجُودِ الْوَاحِدُ اْلاَحَدُ الَّذِى دَلَّ عَلَى وُجُوبِ وُجُودِهِ فِى وَحْدَتِهِ الْقُرْآنُ الْمُعْجِزُ الْبَيَانِ اَلْمَقْبُولُ الْمَرْغُوبُ ِلاَجْنَاسِ الْمَلَكِ وَ اْلاِنْسِ وَ الْجَانِّ اَلْمَقْرُوءُ كُلُّ آيَاتِهِ فِى كُلِّ دَقِيقَةٍ بِكَمَالِ اْلاِحْتِرَامِ بِاَلْسِنَةِ مِأتِ مِلْيُونٍ مِنْ نَوْعِ اْلاِنْسَانِ الدَّائِمُ سَلْطَنَتُهُ الْقُدْسِيَّةُ عَلَى اَقْطَارِ اْلاَرْضِ وَ اْلاَكْوَانِ وَ عَلَى وُجوُهِ اْلاَعْصَارِ وَ الزَّمَانِ وَ الْجَارِى حَاكِمِيَّتُهُ الْمَعْنَوِيَّةُ النُّورَانِيَّةُ عَلَى نِصْفِ اْلاَرْضِ وَ خُمْسِ الْبَشَرِ فِى اَرْبَعَةَ عَشَرَ عَصْرٍ بِكَمَالِ اْلاِحْتِشَامِ وَ كَذَا شَهِدَ وَ بَرْهَنَ بِاِجْمَاعِ سُوَرِهِ الْقُدْسِيَّةِ السَّمَاوِيَّةِ وَ بِاِتِّفَاقِ آيَاتِهِ النُّورَانِيَّةِ اْلاِلهِيَّةِ وَ بِتَوَافُقِ اَسْرَارِهِ وَ اَنْوَارِهِ وَ بِتَطَابُقِ حَقَائِقِهِ وَ ثَمَرَاتِهِ وَ آثَارِهِ بِالْمُشَاهَدَةِ وَ الْعَيَانِ denilmiştir Onbirinci Şua Olan Meyve Risalesinin Onuncu Meselesi", + "gaye": "Kuran'ın ilahi bir kelam olduğunu, mucizeliğini ve hakkaniyetini altı farklı açıdan delillerle ispat etmek, beşer kelamı olmadığını ortaya koymak ve tevhid inancının Kuran tarafından nasıl ispatlandığını göstermek.", + "konular": [ + "Kuran'ın altı cihetten nurani olması", + "Kuran'ın hakkaniyetini gösteren deliller", + "Kuran'ın vahiy kaynaklı olması", + "Kuran'ın semavi bir kale olması", + "Kainatın Mutasarrıfının Kuran'ı tasdik etmesi", + "Peygamber Efendimiz'in (ASM) Kuran'a imanı ve tercümanlığı", + "İnsanlığın Kuran'a olan bağlılığı", + "Cin, melek ve ruhanilerin Kuran'a ilgisi", + "Kuran'ın ilmi ve edebi mucizeliği", + "Kuran'ın muhatabının ulviyeti", + "Risale-i Nur'un Kuran'ı tefsir etmesi", + "Kuran'ın faziletleri ve sevabı", + "Kuran'ın Vacib-ül Vücud'un varlığını ispat etmesi", + "Kuran'ın tevhid dersi" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Hakkaniyet", + "İcaz", + "Vahy", + "İman", + "Tasdik", + "Tefsir", + "Mucize", + "Belagat", + "Tevhid", + "Vacib-ül Vücud" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mucizatlı", + "vecize": "Kuranın altı ciheti nuranidir, sıdk ve hakkaniyetini gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "Emirdağı Çiçeği" + ], + "title": "Emirdağı Çiçeği", + "content": "[Kuranda olan tekrarata gelen itirazlara karşı gayet kuvvetli bir cevabdır] Aziz sıddık kardeşlerim Gerçi bu mesele, perişan vaziyetimden müşevveş ve letafetsiz olmuş Fakat o müşevveş ibare altında çok kıymetli bir nevi icazı kati bildim Maatteessüf ifadeye muktedir olamadım Her ne kadar ibaresi sönük olsa da, Kurana ait olmak cihetiyle hem ibadet-i tefekküriye, hem kudsi, yüksek, parlak bir cevherin sadefidir Yırtık libasına değil, elindeki elmasa bakılsın Eğer münasib ise, Onuncu Mesele yapınız değilse, sizin tebrik mektublarınıza mukabil bir mektub kabul ediniz Hem bunu gayet hasta ve perişan ve gıdasız, bir-iki gün Ramazanda, mecburiyetle gayet mücmel ve kısa ve bir cümlede pek çok hakikatleri ve müteaddid hüccetleri dercederek yazdım Kusura bakılmasın {Denizli hapsinin meyvesine Onuncu Mesele olarak Emirdağının ve bu Ramazan-ı Şerifin nurlu bir küçük çiçeğidir Tekrarat-ı Kuraniyenin bir hikmetini beyanla, ehl-i dalaletin üfunetli ve zehirli evhamlarını izale eder} Aziz sıddık kardeşlerim Ramazan-ı Şerifte Kuran-ı Muciz-ül Beyanı okurken Risale-i Nura işaretleri Birinci Şuada beyan olunan otuzüç ayetten hangisi gelse bakıyordum ki, o ayetin sahifesi ve yaprağı ve kıssası dahi Risale-i Nura ve şakirdlerine kıssadan hisse almak noktasında bir derece bakıyor Hususan Sure-i Nurdan ayet-ün nur, on parmakla Risale-i Nura baktığı gibi, arkasındaki ayet-i zulümat dahi muarızlarına tam bakıyor ve ziyade hisse veriyor Âdeta o makam, cüziyetten çıkıp külliyet kesbeder ve bu asırda o küllinin tam bir ferdi Risale-i Nur ve şakirdleridir diye hissettim Evet Kuranın hitabı, evvela Mütekellim-i Ezelinin rububiyet-i ammesinin geniş makamından, hem nev-i beşer, belki kainat namına muhatab olan zatın geniş makamından, hem umum nev-i beni-ademin bütün asırlarda irşadlarının gayet vüsatli makamından, hem dünya ve ahiretin ve arz ve semavatın ve ezel ve ebedin ve Halık-ı Kainatın rububiyetine ve bütün mahlukatın tedbirine dair kavanin-i İlahiyenin gayet yüksek ve ihatalı beyanatının geniş makamından aldığı vüsat ve ulviyet ve ihata cihetiyle o hitab, öyle bir yüksek icaz ve şümul gösterir ki ders-i Kuranın muhatablarından en kesretli taife olan tabaka-i avamın basit fehimlerini okşayan zahiri ve basit mertebesi dahi en ulvi tabakayı da tam hissedar eder Güya kıssadan yalnız bir hisse ve bir hikaye-i tarihiyeden bir ibret değil, belki bir külli düsturun efradı olarak her asra ve her tabakaya hitab ederek taze nazil oluyor ve bilhassa çok tekrarla اَلظَّالِمِينَ اَلظَّالِمِينَ deyip tehdidleri ve zulümlerinin cezası olan musibet-i semaviye ve arziyeyi şiddetle beyanı, bu asrın emsalsiz zulümlerine Kavm-i Âd ve Semud ve Firavunun başlarına gelen azablar ile baktırıyor ve mazlum ehl-i imana İbrahim AS ve Musa AS gibi enbiyanın necatlarıyla teselli veriyor Evet nazar-ı gaflet ve dalalette, vahşetli ve dehşetli bir ademistan ve elim ve mahvolmuş bir mezaristan olan bütün geçmiş zaman ve ölmüş karnlar ve asırlar canlı birer sahife-i ibret ve baştan başa ruhlu, hayatdar bir acib alem ve mevcud ve bizimle münasebetdar bir memleket-i Rabbaniye suretinde sinema perdeleri gibi, kah bizi o zamanlara, kah o zamanları yanımıza getirerek her asra ve her tabakaya gösterip yüksek bir icaz ile ders veren Kuran-ı Muciz-ül Beyan aynı icazla, nazar-ı dalalette camid, perişan, ölü, hadsiz bir vahşetgah olan ve firak ve zevalde yuvarlanan bu kainatı bir kitab-ı Samedani, bir şehr-i Rahmani, bir meşher-i sun-i Rabbani olarak o camidatı canlandırarak, birer vazifedar suretinde birbiriyle konuşturup ve birbirinin imdadına koşturup nev-i beşere ve cinn ve meleğe hakiki ve nurlu ve zevkli hikmet dersleri veren bu Kuran-ı Azimüşşan elbette her harfinde on ve yüz ve bazan bin ve binler sevab bulunması ve bütün cinn ve ins toplansa onun mislini getirememesi ve bütün beni-ademle ve kainatla tam yerinde konuşması ve her zaman milyonlar hafızların kalblerinde zevkle yazılması ve çok tekrarla ve kesretli tekraratıyla usandırmaması ve çok iltibas yerleri ve cümleleriyle beraber çocukların nazik ve basit kafalarında mükemmel yerleşmesi ve hastaların ve az sözden müteessir olan ve sekeratta olanların kulağında ma-i zemzem misillü hoş gelmesi gibi kudsi imtiyazları kazanır ve iki cihanın saadetlerini kendi şakirdlerine kazandırır Ve tercümanının ümmiyet mertebesini tam riayet etmek sırrıyla hiçbir tekellüf ve hiçbir tasannu ve hiçbir gösterişe meydan vermeden selaset-i fıtriyesini ve doğrudan doğruya semadan gelmesini ve en kesretli olan tabaka-i avamın basit fehimlerini tenezzülat-ı kelamiye ile okşamak hikmetiyle en ziyade sema ve arz gibi en zahir ve bedihi sahifeleri açıp o adiyat altındaki harikulade mucizat-ı kudretini ve manidar sutur-u hikmetini ders vermekle lütf-u irşadda güzel bir icaz gösterir Tekrarı iktiza eden dua ve davet, zikir ve tevhid kitabı dahi olduğunu bildirmek sırrıyla güzel, tatlı tekraratıyla bir tek cümlede ve bir tek kıssada ayrı ayrı çok manaları, ayrı ayrı muhatab tabakalarına tefhim etmekte ve cüzi ve adi bir hadisede en cüzi ve ehemmiyetsiz şeyler dahi nazar-ı merhametinde ve daire-i tedbir ve iradesinde bulunmasını bildirmek sırrıyla tesis-i İslamiyette ve tedvin-i Şeriatta sahabelerin cüzi hadiselerini dahi nazar-ı ehemmiyete almasında hem külli düsturların bulunması, hem umumi olan İslamiyetin ve şeriatın tesisinde o cüzi hadiseler, çekirdekler hükmünde çok ehemmiyetli meyveleri verdikleri cihetinde de bir nevi icazını gösterir Evet ihtiyacın tekerrürüyle, tekrarın lüzumu haysiyetiyle, yirmi sene zarfında pek çok mükerrer suallere cevab olarak ayrı ayrı çok tabakalara ders veren ve koca kainatı parça parça edip kıyamette şeklini değiştirerek dünyayı kaldırıp onun yerine azametli ahireti kuracak ve zerrattan yıldızlara kadar bütün cüziyat ve külliyatı, tek bir zatın elinde ve tasarrufunda bulunduğunu isbat edecek ve kainatı ve arz ve semavatı ve anasırı kızdıran ve hiddete getiren nev-i beşerin zulümlerine, kainatın netice-i hilkati hesabına gazab-ı İlahi ve hiddet-i Rabbaniyeyi gösterecek hadsiz harika ve nihayetsiz dehşetli ve geniş bir inkılabın tesisinde binler netice kuvvetinde bazı cümleleri ve hadsiz delillerin neticesi olan bir kısım ayetleri tekrar etmek değil bir kusur, belki gayet kuvvetli bir icaz ve gayet yüksek bir belagat ve mukteza-yı hale gayet mutabık bir cezalettir ve fesahattir Mesela bir tek ayet iken yüz ondört defa tekerrür eden Bismillahirrahmanirrahim cümlesi, Risale-i Nurun Ondördüncü Lemasında beyan edildiği gibi arşı ferşle bağlayan ve kainatı ışıklandıran ve her dakika herkes ona muhtaç olan öyle bir hakikattır ki, milyonlar defa tekrar edilse yine ihtiyaç var Değil yalnız ekmek gibi her gün, belki hava ve ziya gibi her dakika ona ihtiyaç ve iştiyak vardır Hem mesela Sure-i طسم de sekiz defa tekrar edilen şu اِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ ayeti, o surede hikaye edilen peygamberlerin necatlarını ve kavimlerinin azablarını, kainatın netice-i hilkati hesabına ve rububiyet-i ammenin namına o binler hakikat kuvvetinde olan ayeti tekrar ederek, izzet-i Rabbaniye o zalim kavimlerin azabını ve rahimiyet-i İlahiye dahi enbiyanın necatlarını iktiza ettiğini ders vermek için binler defa tekrar olsa yine ihtiyaç ve iştiyak var ve icazlı ve icazlı bir ulvi belagattır Hem mesela Sure-i Rahmanda tekrar edilen فَبِاَىِّ آلاَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ayeti ile Sure-i Mürselatta وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ ayeti, cinn ve nev-i beşerin, kainatı kızdıran ve arz ve semavatı hiddete getiren ve hilkat-i alemin neticelerini bozan ve haşmet-i saltanat-ı İlahiyeye karşı inkar ve istihfafla mukabele eden küfür ve küfranlarını ve zulümlerini ve bütün mahlukatın hukuklarına tecavüzlerini asırlara ve arz ve semavata tehdidkarane haykıran bu iki ayet, böyle binler hakikatlarla alakadar ve binler mesele kuvvetinde olan bir ders-i umumide binler defa tekrar edilse yine lüzum var ve celalli bir icaz ve cemalli bir icaz-ı belagattır Hem mesela Kuranın hakiki ve tam bir nevi münacatı ve Kurandan çıkan bir çeşit hülasası olan Cevşen-ül Kebir namındaki münacat-ı Peygamberide yüz defa سُبْحَانَكَ يَا لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ اْلاَمَانُ اْلاَمَانُ خَلِّصْنَا وَ اَجِرْنَا وَ نَجِّنَا مِنَ النَّارِ cümlesinin tekrarında tevhid gibi kainatça en büyük hakikat ve tesbih ve takdis gibi, mahlukatın rububiyete karşı üç muazzam vazifesinden en ehemmiyetli vazifesi ve şekavet-i ebediyeden kurtulmak gibi nev-i insanın en dehşetli meselesi ve ubudiyet ve acz-i beşerinin en lüzumlu neticesi bulunması cihetiyle binler defa tekrar edilse yine azdır İşte tekrarat-ı Kuraniye bu gibi metin esaslara bakıyor Hatta bazan bir sahifede iktiza-yı makam ve ihtiyac-ı ifham ve belagat-ı beyan cihetiyle yirmi defa sarihan ve zımnen tevhid hakikatını ifade eder Değil usanç, belki kuvvet ve şevk ve halavet verir Risale-i Nurda, tekrarat-ı Kuraniye ne kadar yerinde ve münasib ve belagatça makbul olduğu hüccetleriyle beyan edilmiş Kuran-ı Muciz-ül Beyanın Mekkiye sureleriyle Medeniye sureleri belagat noktasında ve icaz cihetinde ve tafsil ve icmal vechinde birbirinden ayrı olmasının sırr-ı hikmeti şudur ki Mekkede birinci safta muhatab ve muarızları, Kureyş müşrikleri ve ümmileri olduğundan belagatça kuvvetli bir üslub-u ali ve icazlı, mukni, kanaat verici bir icmal ve tesbit için tekrar lazım geldiğinden ekseriyetçe Mekki sureleri erkan-ı imaniyeyi ve tevhidin mertebelerini gayet kuvvetli ve yüksek ve icazlı bir icaz ile ifade ve tekrar ederek mebde ve meadi, Allahı ve ahireti, değil yalnız bir sahifede, bir ayette, bir cümlede, bir kelimede belki bazan bir harfte ve takdim - tehir, tarif - tenkir ve hazf - zikir gibi heyetlerde öyle kuvvetli isbat eder ki, ilm-i belagatın dahi imamları hayretle karşılamışlar Risale-i Nur ve bilhassa Kuranın kırk vech-i icazını icmalen isbat eden Yirmibeşinci Söz, zeyilleriyle beraber ve nazımdaki vech-i icazı harika bir tarzda beyan ve isbat eden Arabi Risale-i Nurdan İşarat-ül İcaz tefsiri bilfiil göstermişler ki, Mekki sure ve ayetlerde en ali bir üslub-u belagat ve en yüksek bir icaz-ı icazi vardır Amma Medine sure ve ayetlerinin birinci safta muhatab ve muarızları ise, Allahı tasdik eden Yahudi ve Nasara gibi ehl-i kitab olduğundan mukteza-yı belagat ve irşad ve mutabık-ı makam ve halin lüzumundan, sade ve vazıh ve tafsilli bir üslubla ehl-i kitaba karşı dinin yüksek usulünü ve imanın rükünlerini değil, belki medar-ı ihtilaf olan şeriatın ve ahkamın ve teferruatın ve külli kanunların menşeleri ve sebebleri olan cüziyatın beyanı lazım geldiğinden, o sure ve ayetlerde ekseriyetçe tafsil ve izah ve sade üslubla beyanat içinde Kurana mahsus emsalsiz bir tarz-ı beyanla, birden o cüzi teferruat hadisesi içinde yüksek, kuvvetli bir fezleke, bir hatime, bir hüccet ve o cüzi hadise-i şeriyeyi küllileştiren ve imtisalini iman-ı billah ile temin eden bir cümle-i tevhidiye ve esmaiye ve uhreviyeyi zikreder O makamı nurlandırır, ulvileştirir, küllileştirir Risale-i Nur, ayetlerin ahirlerinde ekseriyetle gelen اِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ٭ اِنَّ اللّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ٭ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ ٭ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ gibi tevhidi veya ahireti ifade eden fezlekeler ve hatimelerde ne kadar yüksek bir belagat ve meziyetler ve cezaletler ve nükteler bulunduğunu Yirmibeşinci Sözün İkinci Şulesinin İkinci Nurunda o fezleke ve hatimelerin pek çok nüktelerinden ve meziyetlerinden on tanesini beyan ederek, o hülasalarda bir mucize-i kübra bulunduğunu muannidlere de isbat etmiş Evet Kuran, o teferruat-ı şeriye ve kavanin-i içtimaiyenin beyanı içinde birden muhatabın nazarını en yüksek ve külli noktalara kaldırıp, sade üslubu bir ulvi üsluba ve şeriat dersinden tevhid dersine çevirerek Kuranı, hem bir kitab-ı şeriat ve ahkam ve hikmet, hem bir kitab-ı akide ve iman ve zikir ve fikir ve dua ve davet olduğunu gösterip her makamda çok makasıd-ı irşadiye ve Kuraniyeyi ders vermesiyle Mekkiye ayetlerin tarz-ı belagatlarından ayrı ve parlak mucizane bir cezalet izhar eder Bazan iki kelimede mesela رَبُّ الْعَالَمِينَ ve رَبُّكَ de, رَبُّكَ tabiriyle ehadiyeti ve رَبُّ الْعَالَمِينَ ile vahidiyeti bildirir Ehadiyet içinde vahidiyeti ifade eder Hatta bir cümlede bir zerreyi bir gözbebeğinde gördüğü ve yerleştirdiği gibi, Güneşi dahi aynı ayetle, aynı çekiçle göğün gözbebeğinde yerleştirir ve göğe bir göz yapar Mesela خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَ اْلاَرْضَ ayetinden sonra يُولِجُ الَّيْلَ فِى النَّهَارِ وَ يُولِجُ النَّهَارَ فِى الَّيْلِ ayetinin akabinde وَ هُوَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ der Zemin ve göklerin haşmet-i hilkatinde kalbin dahi hatıratını bilir, idare eder der, tarzında bir beyanat cihetiyle o sade ve ümmiyet mertebesini ve avamın fehmini nazara alan o basit ve cüzi muhavere, o tarz ile ulvi ve cazibedar ve umumi ve irşadkar bir mükalemeye döner Ehemmiyetli Bir Sual Bazan bir hakikat, sathi nazarlara görünmediğinden ve bazı makamlarda cüzi ve adi bir hadiseden yüksek bir fezleke-i tevhidi veya külli bir düsturu beyan etmekte münasebet bilinmediğinden, bir kusur tevehhüm edilir Mesela Hazret-i Yusuf Aleyhisselam, kardeşini bir hile ile alması içinde وَفَوْقَ كُلِّ ذِى عِلْمٍ عَلِيمٌ diye gayet yüksek bir düsturun zikri, belagatça münasebeti görünmüyor Bunun sırrı ve hikmeti nedir Elcevab Her biri birer küçük Kuran olan ekser uzun sure ve mutavassıtlarda ve çok sahife ve makamlarda yalnız iki-üç maksad değil, belki Kuran mahiyeti, hem bir kitab-ı zikir ve iman ve fikir, hem bir kitab-ı şeriat ve hikmet ve irşad gibi, çok kitabları ve ayrı ayrı dersleri tazammun ederek rububiyet-i İlahiyenin her şeye ihatasını ve haşmetli tecelliyatını ifade etmek cihetiyle, kainat kitab-ı kebirinin bir nevi kıraatı olan Kuran, elbette her makamda, hatta bazan bir sahifede çok maksadları takiben marifetullahtan ve tevhidin mertebelerinden ve iman hakikatlarından ders verdiği haysiyetiyle, öbür makamda, mesela zahirce zaif bir münasebetle, başka bir ders açar ve o zaif münasebete çok kuvvetli münasebetler iltihak ederler O makama gayet mutabık olur, mertebe-i belagatı yükseklenir İkinci Bir Sual Kuranda sarihan ve zımnen ve işareten, ahiret ve tevhidi ve beşerin mükafat ve mücazatını binler defa isbat edip nazara vermenin ve her surede, her sahifede, her makamda ders vermenin hikmeti nedir Elcevab Daire-i imkanda ve kainatın sergüzeştine ait inkılablarda ve emanet-i kübrayı ve hilafet-i arziyeyi omuzuna alan nev-i beşerin şekavet ve saadet-i ebediyeye medar olan vazifesine dair en ehemmiyetli, en büyük, en dehşetli meselelerinden en azametlilerini ders vermek ve hadsiz şübheleri izale etmek ve gayet şiddetli inkarları ve inadları kırmak cihetinde elbette o dehşetli inkılabları tasdik ettirmek ve o inkılablar azametinde büyük ve beşere en elzem ve en zaruri meseleleri teslim ettirmek için Kuran, binler defa değil, belki milyonlar defa onlara baktırsa yine israf değil ki, milyonlar kerre tekrar ile o bahisler Kuranda okunur, usanç vermez, ihtiyaç kesilmez Mesela اِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا اْلاَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا اَبَدًا ayetinin gösterdiği müjde-i saadet-i ebediye hakikatı, biçare beşere her dakika kendini gösteren hakikat-ı mevtin hem insanı, hem dünyasını, hem bütün ahbabını idam-ı ebedisinden kurtarıp ebedi bir saltanatı kazandırdığından, milyarlar defa tekrar edilse ve kainat kadar ehemmiyet verilse yine israf olmaz, kıymetten düşmez İşte bu çeşit hadsiz kıymetdar meseleleri ders veren ve kainatı bir hane gibi değiştiren ve şeklini bozan dehşetli inkılabları tesis etmekte iknaa ve inandırmaya ve isbata çalışan Kuran-ı Muciz-ül Beyan elbette sarihan ve zımnen ve işareten binler defa o meselelere nazar-ı dikkati celbetmek değil israf, belki ekmek, ilaç, hava, ziya gibi birer hacet-i zaruriye hükmünde ihsanını tazelendirir Hem mesela اِنَّ الْكَافِرِينَ فِى نَارِ جَهَنَّمَ ve اَلظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ اَلِيمٌ gibi tehdid ayetlerini Kuran gayet şiddetle ve hiddetle ve gayet kuvvet ve tekrarla zikretmesinin hikmeti ise -Risale-i Nurda kati isbat edildiği gibi- beşerin küfrü, kainatın ve ekser mahlukatın hukukuna öyle bir tecavüzdür ki, semavatı ve arzı kızdırıyor ve anasırı hiddete getirip tufanlar ile o zalimleri tokatlıyor Ve اِذَا اُلْقُوا فِيهَا سَمِعُوا لَهَا شَهِيقًا وَهِىَ تَفُورُ تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ ayetinin sarahatıyla o zalim münkirlere Cehennem öyle öfkeleniyor ki, hiddetinden parçalanmak derecesine geliyor İşte böyle bir cinayet-i ammeye ve hadsiz bir tecavüze karşı beşerin küçüklük ve ehemmiyetsizliği noktasına değil, belki zalimane cinayetinin azametine ve kafirane tecavüzünün dehşetine karşı Sultan-ı Kainat kendi raiyetinin hukuklarının ehemmiyetini ve o münkirlerin küfür ve zulmündeki nihayetsiz çirkinliğini göstermek hikmetiyle fermanında gayet hiddet ve şiddetle o cinayeti ve cezasını değil bin defa, belki milyonlar ve milyarlar ile tekrar etse, yine israf ve kusur değil ki, bin seneden beri yüzer milyon insanlar hergün usanmadan kemal-i iştiyakla ve ihtiyaçla okurlar Evet hergün, her zaman, herkes için bir alem gider, taze bir alemin kapısı kendine açılmasından, o geçici her bir alemini nurlandırmak için ihtiyaç ve iştiyakla La ilahe illallah cümlesini binler defa tekrar ile o değişen perdelere ve alemlere her birisine bir La ilahe illallahı lamba yaptığı gibi, öyle de O kesretli, geçici perdeleri ve tazelenen seyyar kainatları karanlıklandırmamak ve ayine-i hayatında inikas eden suretlerini çirkinleştirmemek ve lehinde şahid olabilen o misafir vaziyetleri aleyhine çevirmemek için, o cinayetlerin cezalarını ve Padişah-ı Ezelinin şiddetli ve inadları kıran tehdidlerini, her vakit Kuranı okumakla tahattur edip, nefsin tuğyanından kurtulmaya çalışmak hikmetiyle, Kuran gayet mucizane tekrar eder ve bu derece kuvvet ve şiddet ve tekrarla tehdidat-ı Kuraniyeyi hakikatsız tevehhüm etmekten, şeytan bile kaçar Ve onları dinlemeyen münkirlere Cehennem azabı ayn-ı adalettir, diye gösterir Hem mesela Asa-yı Musa gibi çok hikmetleri ve faideleri bulunan kıssa-i Musanın AS ve sair enbiyanın kıssalarını çok tekrarında, risalet-i Ahmediyenin hakkaniyetine bütün enbiyanın nübüvvetlerini hüccet gösterip onların umumunu inkar edemeyen, bu zatın risaletini hakikat noktasında inkar edemez hikmetiyle ve herkes her vakit bütün Kuranı okumaya muktedir ve muvaffak olamadığından her bir uzun ve mutavassıt sureyi birer küçük Kuran hükmüne getirmek için ehemmiyetli erkan-ı imaniye gibi o kıssaları tekrar etmesi değil israf belki mucizane bir belagattır ve hadise-i Muhammediye bütün beni-Âdemin en büyük hadisesi ve kainatın en azametli meselesi olduğunu ders vermektir Evet Kuranda Zat-ı Ahmediyeye en büyük makam vermek ve dört erkan-ı imaniyeyi içine almakla La ilahe illallah rüknüne denk tutulan Muhammedürresulullah ve risalet-i Muhammediye kainatın en büyük hakikatı ve Zat-ı Ahmediye, bütün mahlukatın en eşrefi ve hakikat-ı Muhammediye tabir edilen külli şahsiyet-i maneviyesi ve makam-ı kudsisi, iki cihanın en parlak bir güneşi olduğuna ve bu harika makama liyakatına pek çok hüccetler ve emareleri, kati bir surette Risale-i Nurda isbat edilmiş Binden birisi şudur ki اَلسَّبَبُ كَالْفَاعِلِ düsturuyla, bütün ümmetinin bütün zamanlarda işlediği hasenatın bir misli onun defter-i hasenatına girmesi ve bütün kainatın hakikatlarını, getirdiği nur ile nurlandırması, değil yalnız cinn, ins, melek ve zihayatı, belki kainatı, semavat ve arzı minnetdar eylemesi ve istidad lisanıyla nebatatın duaları ve ihtiyac-ı fıtri diliyle hayvanatın duaları, gözümüz önünde bilfiil kabul olmasının şehadetiyle milyonlar, belki milyarlar fıtri ve reddedilmez duaları makbul olan suleha-yı ümmeti her gün o zata salat ü selam ünvanıyla rahmet duaları ve manevi kazançlarını en evvel o zata bağışlamaları ve bütün ümmetçe okunan Kuranın üçyüzbin harfinin her birisinde on sevabdan ta yüz, ta bin hasene ve meyve vermesinden yalnız kıraat-ı Kuran cihetiyle defter-i amaline hadsiz nurlar girmesi haysiyetiyle o zatın şahsiyet-i maneviyesi olan hakikat-ı Muhammediye, istikbalde bir şecere-i tuba-i Cennet hükmünde olacağını Allam-ül Guyub bilmiş ve görmüş, o makama göre Kuranında o azim ehemmiyeti vermiş ve fermanında ona tebaiyetle ve sünnetine ittiba ile şefaatine mazhariyeti en ehemmiyetli bir mesele-i insaniye göstermiş ve o haşmetli şecere-i tubanın bir çekirdeği olan şahsiyet-i beşeriyetini ve bidayetteki vaziyet-i insaniyesini arasıra nazara almasıdır İşte Kuranın tekrar edilen hakikatları bu kıymette olduğundan, tekraratında kuvvetli ve geniş bir mucize-i maneviye bulunmasına fıtrat-ı selime şehadet eder Meğer maddiyyunluk taunuyla maraz-ı kalbe ve vicdan hastalığına mübtela ola قَدْ يُنْكِرُ الْمَرْءُ ضَوْءَ الشَّمْسِ مِنْ رَمَدٍ ٭ وَ يُنْكِرُ الْفَمُ طَعْمَ الْمَاءِ مِنْ سَقَمٍ kaidesine dahil olur Bu Onuncu Meseleye Bir Hatime Olarak İki Haşiyedir", + "gaye": "Kuran'daki tekrarların hikmetlerini ve mucizevi yönlerini açıklayarak, bu tekrarların kusur olmadığına dair eleştirilere güçlü bir cevap vermek ve Kuran'ın her çağ ve her tabakaya hitap eden evrensel bir kitap olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Kuran'daki tekrarların hikmeti", + "Kuran'ın mucizevi belagati ve i'cazı", + "Kuran'ın farklı muhatap tabakalarına hitap etme tarzı (Mekki ve Medeni surelerin farkı)", + "Tevhid ve ahiret hakikatlerinin önemi ve tekrarının gerekliliği", + "Peygamber kıssalarının tekrarının hikmetleri", + "Hz. Muhammed'in (SAV) kainattaki ve dindeki merkezi konumu", + "Küfür ve zulmün evrensel sonuçları ve cezaları", + "İman ve salih amelin ebedi mükafatları", + "Risale-i Nur'un Kuran'ın i'cazını ispat etmedeki rolü" + ], + "kavramlar": [ + "Tekrar", + "İcaz", + "Belagat", + "Tevhid", + "Ahret", + "Şeriat", + "İman", + "Hikmet", + "Nübüvvet", + "Rububiyet", + "Küfür", + "Zulüm", + "Kainat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "tekrarat", + "vecize": "Tekrarı iktiza eden dua ve davet, zikir ve tevhid kitabı dahi olduğunu bildirmek sırrıyla güzel, tatlı tekraratıyla bir tek cümlede ve bir tek kıssada ayrı ayrı çok manaları, ayrı ayrı muhatab tabakalarına tefhim etmekte ve cüzi ve adi bir hadisede en cüzi ve ehemmiyetsiz şeyler dahi nazar-ı merhametinde ve daire-i tedbir ve iradesinde bulunmasını bildirmek sırrıyla tesis-i İslamiyette ve tedvin-i Şeriatta sahabelerin cüzi hadiselerini dahi nazar-ı ehemmiyete almasında hem külli düsturların bulunması, hem umumi olan İslamiyetin ve şeriatın tesisinde o cüzi hadiseler, çekirdekler hükmünde çok ehemmiyetli meyveleri verdikleri cihetinde de bir nevi icazını gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "Emirdağı Çiçeği", + "Bu Onuncu Mes'eleye bir hâtime olarak iki haşiyedir", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Bundan oniki sene evvel işittim ki, en dehşetli ve muannid bir zındık Kurana karşı su-i kasdını tercümesiyle yapmağa başlamış ve demiş ki Kuran tercüme edilsin, ta ne mal olduğu bilinsin Yani, lüzumsuz tekraratı herkes görsün ve tercümesi onun yerinde okunsun diye dehşetli bir plan çevirmiş Fakat Risale-i Nurun cerhedilmez hüccetleri kati isbat etmiş ki Kuranın hakiki tercümesi kabil değil ve lisan-ı nahvi olan lisan-ı Arabi yerinde Kuranın meziyetlerini ve nüktelerini başka lisan muhafaza edemez ve her bir harfi, on adedden bine kadar sevab veren kelimat-ı Kuraniyenin mucizane ve cemiyetli tabirleri yerinde, beşerin adi ve cüzi tercümeleri tutamaz, onun yerinde camilerde okunmaz diye Risale-i Nur her tarafta intişarıyla o dehşetli planı akim bıraktı Fakat o zındıktan ders alan münafıklar, yine şeytan hesabına Kuran güneşini üflemekle söndürmeğe, aptal çocuklar gibi ahmakane ve divanecesine çalışmaları hikmetiyle, bana gayet sıkı ve sıkıcı ve sıkıntılı bir halette bu Onuncu Mesele yazdırıldı tahmin ediyorum Başkalarla görüşemediğim için hakikat-ı hali bilemiyorum", + "gaye": "Kuran'ın hakiki tercümesinin imkansızlığını ve Risale-i Nur'un bu konudaki rolünü açıklamak, zındıkların Kuran'a yönelik kötü niyetli planlarını ifşa etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın tercüme edilemezliği", + "Kuran'ın mucizevi belagatı", + "Risale-i Nur'un Kuran'ı müdafaası", + "Zındıkların ve münafıkların Kuran'a yönelik düşmanlıkları", + "Kuran harflerinin sevabı" + ], + "kavramlar": [ + "Zındık", + "Münafık", + "Kuran", + "Tercüme", + "Mucize", + "Belagat", + "Sevap", + "Risale-i Nur" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tercüme", + "vecize": "Kuranın hakiki tercümesi kabil değil ve lisan-ı nahvi olan lisan-ı Arabi yerinde Kuranın meziyetlerini ve nüktelerini başka lisan muhafaza edemez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmibeşinci Söz", + "Emirdağı Çiçeği", + "Bu Onuncu Mes'eleye bir hâtime olarak iki haşiyedir", + "İkinci Haşiye" + ], + "title": "İkinci Haşiye", + "content": "Denizli hapsinden tahliyemizden sonra meşhur Şehir Otelinin yüksek katında oturmuştum Karşımda güzel bahçelerde kesretli kavak ağaçları birer halka-i zikir tarzında gayet latif tatlı bir surette hem kendileri, hem dalları, hem yaprakları, havanın dokunmasıyla cezbekarane ve cazibedarane hareketle raksları, kardeşlerimin müfarakatlarından ve yalnız kaldığımdan hüzünlü ve gamlı kalbime ilişti Birden güz ve kış mevsimi hatıra geldi ve bana bir gaflet bastı Ben, o kemal-i neşe ile cilvelenen o nazenin kavaklara ve zihayatlara o kadar acıdım ki, gözlerim yaşla doldu Kainatın süslü perdesi altındaki ademleri, firakları ihtar ve ihsasıyla kainat dolusu firakların, zevallerin hüzünleri başıma toplandı Birden hakikat-ı Muhammediyenin ASM getirdiği nur, imdada yetişti O hadsiz hüzünleri ve gamları, sürurlara çevirdi Hatta o nurun, herkes ve her ehl-i iman gibi benim hakkımda milyon feyzinden yalnız o vakitte, o vaziyete temas eden imdad ve tesellisi için Zat-ı Muhammediyeye ASM karşı ebediyen minnetdar oldum Şöyle ki Ol nazar-ı gaflet, o mübarek nazeninleri vazifesiz, neticesiz, bir mevsimde görünüp, hareketleri neşeden değil belki güya ademden ve firaktan titreyerek hiçliğe düştüklerini göstermekle, herkes gibi bendeki aşk-ı beka ve hubb-u mehasin ve muhabbet-i vücud ve şefkat-i cinsiye ve alaka-i hayatiyeye medar olan damarlarıma o derece dokundu ki, böyle dünyayı bir manevi cehenneme ve aklı bir tazib aletine çevirdiği sırada, Muhammed Aleyhissalatü Vesselamın beşere hediye getirdiği nur perdeyi kaldırdı idam, adem, hiçlik, vazifesizlik, abes, firak, fanilik yerinde o kavakların her birinin yaprakları adedince hikmetleri, manaları ve Risale-i Nurda isbat edildiği gibi, üç kısma ayrılan neticeleri ve vazifeleri var diye gösterdi Birinci kısım neticeleri, Sani-i Zülcelalin esmasına bakar Mesela Nasılki bir usta harika bir makinayı yapsa onu takdir eden herkes o zata Maşaallah, barekallah deyip alkışlar Öyle de O makina dahi, ondan maksud neticeleri tam tamına göstermesiyle, lisan-ı haliyle ustasını tebrik eder, alkışlar Her zihayat ve her şey böyle bir makinadır, ustasını tebriklerle alkışlar İkinci kısım hikmetleri ise Zihayatın ve zişuurun nazarlarına bakar Onlara şirin bir mütalaagah, birer kitab-ı marifet olur Manalarını zişuurun zihinlerinde ve suretlerini kuvve-i hafızalarında ve elvah-ı misaliyede ve alem-i gaybın defterlerinde daire-i vücudda bırakıp, sonra alem-i şehadeti terkeder, alem-i gayba çekilir Demek suri bir vücudu bırakır, manevi ve gaybi ve ilmi çok vücudları kazanır Evet, madem Allah var ve ilmi ihata eder Elbette adem, idam, hiçlik, mahv, fena hakikat noktasında ehl-i imanın dünyasında yoktur ve kafir münkirlerin dünyaları ademle, firakla, hiçlikle, fanilikle doludur İşte bu hakikatı, umumun lisanında gezen bu gelen darb-ı mesel ders verip, der Kimin için Allah var, ona her şey var ve kimin için yoksa, her şey ona yoktur, hiçtir Elhasıl Nasılki iman, ölüm vaktinde insanı idam-ı ebediden kurtarıyor öyle de herkesin hususi dünyasını dahi idamdan ve hiçlik karanlıklarından kurtarıyor Ve küfür ise, hususan küfr-ü mutlak olsa hem o insanı, hem hususi dünyasını ölümle idam edip manevi cehennem zulmetlerine atar Hayatının lezzetlerini acı zehirlere çevirir Hayat-ı dünyeviyeyi ahiretine tercih edenlerin kulakları çınlasın Gelsinler, buna ya bir çare bulsunlar veya imana girsinler Bu dehşetli hasarattan kurtulsunlar سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ", + "gaye": "Gaflet perdesinin kaldırılması, ölüm, yokluk, fena gibi algıların imanla nasıl neşeye dönüştüğünü göstermek ve Allah'a inananın her şeye sahip olduğunu, inkarcının ise her şeyi yitirdiğini vurgulamak. İmanın dünyevi ve uhrevi kurtuluşun anahtarı olduğunu ders vermek.", + "konular": [ + "Gafletin insana verdiği hüzün ve keder", + "Kainattaki her şeyin fani olduğu düşüncesinin acısı", + "İmanın hüzün ve kederi sürura çevirmesi", + "Hakikat-ı Muhammediye'nin (ASM) getirdiği nurun önemi", + "Varlıkların vazifeleri, neticeleri ve hikmetleri", + "İmanın ve küfrün insan ve kainat üzerindeki etkileri", + "Allah'a inancın her şeyi var etmesi, inançsızlığın her şeyi yok etmesi", + "İmanın ebedi kurtuluş sağlaması" + ], + "kavramlar": [ + "Gaflet", + "Hüzün", + "Gam", + "Sürur", + "İman", + "Nur", + "Fenafillah", + "Beka", + "Hikmet", + "Vazife", + "Kader", + "Adem", + "Firak", + "Zeval", + "Küfür" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "İman", + "vecize": "Kimin için Allah var, ona her şey var ve kimin için yoksa, her şey ona yoktur, hiçtir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi" + ], + "title": "Kader Risalesi", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ اِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ وَ كُلَّ شَيْءٍ اَحْصَيْنَاهُ فِى اِمَامٍ مُبِينٍ [Kader ile cüz-i ihtiyari, iki mesele-i mühimmedir Ona dair dört mebhas içinde birkaç sırlarını açmağa çalışacağız]", + "gaye": "Kader ve cüz-i ihtiyari meselelerinin önemini ve bu meselelere dair sırların açılacağını bildirmek.", + "konular": [ + "Kader", + "Cüz-i İhtiyari", + "İlahi Hazineler", + "Her Şeyin Belirli Bir Ölçüyle İndirilmesi", + "Her Şeyin İmam-ı Mübin'de Sayılmış Olması", + "Risale-i Nur'un Kader ve Cüz-i İhtiyari Meselelerine Yaklaşımı" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Cüz-i İhtiyari", + "Hazine", + "Kudret", + "İlahi İlim", + "İmam-ı Mübin" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "وَانْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ اِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ وَ كُلَّ شَيْءٍ اَحْصَيْنَاهُ فِى اِمَامٍ مُبِينٍ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "BİRİNCİ MEBHAS" + ], + "title": "BİRİNCİ MEBHAS", + "content": "Kader ve cüz-i ihtiyari, İslamiyetin ve imanın nihayet hududunu gösteren, hali ve vicdani bir imanın cüzlerindendir Yoksa ilmi ve nazari değillerdir ”Yani mümin herşeyi, hatta fiilini, nefsini Cenab-ı Hakka vere vere, ta nihayette teklif ve mesuliyetten kurtulmamak için Cüz-i ihtiyari önüne çıkıyor Ona Mesul ve mükellefsin der Sonra, ondan sudur eden iyilikler ve Kemalat ile mağrur olmamak için, Kader karşısına geliyor Der Haddini bil, yapan sen değilsin Evet kader, cüz-i ihtiyari iman ve İslamiyetin nihayet meratibinde Kader, nefsi gururdan ve cüz-i ihtiyari, adem-i mesuliyetten kurtarmak içindir ki, mesail-i imaniyeye girmişler Yoksa mütemerrid nüfus-u emmarenin işledikleri seyyiatının mesuliyetinden kendilerini kurtarmak için kadere yapışmak ve onlara inam olunan mehasinle iftihar etmek, gururlanmak, cüz-i ihtiyariye istinad etmek bütün bütün sırr-ı kadere ve hikmet-i cüz-i ihtiyariyeye zıd bir harekete sebebiyet veren ilmi meseleler değildir Evet, manen terakki etmeyen avam içinde kaderin cay-ı istimali var Fakat o da maziyat ve mesaibdedir ki, yesin ve hüznün ilacıdır Yoksa maasi ve istikbaliyatta değildir ki, sefahete ve atalete sebeb olsun Demek kader meselesi, teklif ve mesuliyetten kurtarmak için değil, belki fahr ve gururdan kurtarmak içindir ki, imana girmiş Cüz-i ihtiyari, seyyiata merci olmak içindir ki, akideye dahil olmuş Yoksa mehasine masdar olarak teferun etmek için değildir Evet Kuranın dediği gibi, insan seyyiatından tamamen mesuldür Çünki seyyiatı isteyen odur Seyyiat tahribat nevinden olduğu için, insan bir seyyie ile çok tahribat yapabilir Müdhiş bir cezaya kesb-i istihkak eder Bir kibrit ile bir evi yakmak gibi Fakat hasenatta iftihara hakkı yoktur Onda onun hakkı pek azdır Çünki hasenatı isteyen, iktiza eden rahmet-i İlahiye ve icad eden kudret-i Rabbaniyedir Sual ve cevab, dai ve sebeb, ikisi de Haktandır İnsan yalnız dua ile, iman ile, şuur ile, rıza ile onlara sahib olur Fakat seyyiatı isteyen, nefs-i insaniyedir ya istidad ile, ya ihtiyar ile Nasılki beyaz, güzel güneşin ziyasından Bazı maddeler siyahlık ve taaffün alır O siyahlık, onun istidadına aittir Fakat o seyyiatı, çok mesalihi tazammun eden bir kanun-u İlahi ile icad eden yine Haktır Demek sebebiyet ve sual nefistendir ki, mesuliyeti o çeker Hakka ait olan halk ve icad ise, daha başka güzel netice ve meyveleri olduğu için güzeldir, hayırdır İşte şu sırdandır ki Kesb-i şer, şerdir halk-ı şer, şer değildir Nasılki pekçok mesalihi tazammun eden bir yağmurdan zarar gören tenbel bir adam diyemez Yağmur rahmet değil Evet halk ve icadda bir şerr-i cüzi ile beraber hayr-ı kesir vardır Bir şerr-i cüzi için hayr-ı kesiri terketmek şerr-i kesir olur Onun için o şerr-i cüzi, hayır hükmüne geçer İcad-ı İlahide şer ve çirkinlik yoktur Belki, abdin kesbine ve istidadına aittir Hem nasıl kader-i İlahi, netice ve meyveler itibariyle şerden ve çirkinlikten münezzehtir Öyle de İllet ve sebeb itibariyle dahi, zulümden ve kubuhtan mukaddestir Çünki kader, hakiki illetlere bakar, adalet eder İnsanlar zahiri gördükleri illetlere, hükümlerini bina eder kaderin aynı adalet inde zulme düşerler Mesela Hakim seni sirkatle mahkum edip hapsetti Halbuki sen sarık değilsin Fakat kimse bilmez gizli bir katlin var İşte kader-i İlahi dahi seni o hapisle mahkum etmiş Fakat kader, o gizli katlin için mahkum edip adalet etmiş Hakim ise, sen ondan masum olduğun sirkate binaen mahkum ettiği için zulmetmiştir İşte şey-i vahidde iki cihetle kader ve icad-ı İlahinin adaleti ve insan kesbinin zulmü göründüğü gibi, başka şeyleri buna kıyas et Demek kader ve icad-ı İlahi mebde ve münteha, asıl ve fer, illet ve neticeler itibariyle şerden ve kubuhtan ve zulümden münezzehtir Eğer denilse Madem cüz-i ihtiyarinin icada kabiliyeti yok Bir emr-i itibari hükmünde olan kesbden başka insanın elinde birşey bulunmuyor Nasıl oluyor ki, Kuran-ı Muciz-ül Beyanda, Halık-ı Semavat ve Arza karşı, insana asi ve düşman vaziyeti verilmiş Halık-ı Arz ve Semavat, ondan azim şikayetler ediyor O asi insana karşı abd-i mümine yardım için kendini ve Melaikesini tahşid ediyor Ona azim bir ehemmiyet veriyor Elcevab Çünki küfür ve isyan ve seyyie, tahribdir, ademdir Halbuki azim tahribat ve hadsiz ademler, birtek emr-i itibariye ve ademiye terettüb edebilir Nasılki bir azim sefinenin dümencisi, vazifesinin adem-i ifasıyla, sefine gark olup bütün hademelerin netice-i sayleri ibtal olur Bütün o tahribat, bir ademe terettüb ediyor Öyle de Küfür ve masiyet, adem ve tahrib nevinden olduğu için, cüz-i ihtiyari bir emr-i itibari ile onları tahrik edip müdhiş netaice sebebiyet verebilir Zira küfür, çendan bir seyyiedir Fakat, bütün kainatı kıymetsizlikle ve abesiyetle tahkir ve delail-i vahdaniyeti gösteren bütün mevcudatı tekzib ve bütün tecelliyat-ı Esmayı tezyif olduğundan, bütün kainat ve mevcudat ve Esma-i İlahiye namına Cenab-ı Hak kafirden şedid şikayet ve dehşetli tehdidat etmek ayn-ı hikmettir ve ebedi azab vermek, ayn-ı adalettir Madem insan, küfür ve isyanla tahribat tarafına gidiyor Az bir hizmetle pek çok işleri yapar Onun için ehl-i iman, onlara karşı Cenab-ı Hakkın inayet-i azimine muhtaçtır Çünki on kuvvetli adam, bir evin muhafazasını ve tamiratını deruhde etse, haylaz bir çocuğun o haneye ateş vermeğe çalışmasına karşı, o çocuğun velisine, belki padişahına müracaata, yalvarmağa mecbur olması gibi müminlerin de, böyle edebsiz ehl-i isyana karşı dayanmak için Cenab-ı Hakkın çok inayatına muhtaçtırlar Elhasıl Eğer kader ve cüz-i ihtiyariden bahseden adam, ehl-i huzur ve Kemal-i iman sahibi ise, kainatı ve nefsini Cenab-ı Hakka verir, onun tasarrufunda bilir O vakit hakkı var, kaderden ve cüz-i ihtiyariden bahsetsin Çünki madem nefsini ve herşeyi Cenab-ı Haktan bilir, o vakit cüz-i ihtiyariye istinad ederek mesuliyeti deruhde eder Seyyiata merciiyeti kabul edip, Rabbini takdis eder Daire-i ubudiyette kalıp, teklif-i İlahiyeyi zimmetine alır Hem kendinden sudur eden Kemalat ve hasenat ile gururlanmamak için kadere bakar, fahr yerine şükreder Başına gelen musibetlerde kaderi görür, sabreder Eğer kader ve cüz-i ihtiyariden bahseden adam, ehl-i gaflet ise o vakit kaderden ve cüz-i ihtiyariden bahse hakkı yoktur Çünki nefs-i emmaresi, gaflet veya dalalet saikasıyla kainatı esbaba verip, Allahın malını onlara taksim eder, kendini de kendine temlik eder Fiilini kendine ve esbaba verir Mesuliyeti ve kusuru kadere havale eder O vakit, nihayette Cenab-ı Hakka verilecek olan cüz-i ihtiyari ve en nihayette medar-ı nazar olacak olan kader bahsi manasızdır Yalnız, bütün bütün onların hikmetine zıd ve mesuliyetten kurtulmak için bir desise-i nefsiyedir", + "gaye": "Kader ve cüz-i ihtiyari kavramlarının doğru anlaşılmasını sağlamak, insanın sorumluluklarını kabul etmesi ve gururdan sakınması gerektiğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Kaderin ve cüz-i ihtiyari'nin imandaki yeri ve önemi", + "İnsanın fiillerinden mesuliyeti", + "İyiliklerde gururlanmamak, kötülüklerde kadere sığınmamak", + "Kaderin hikmeti ve adaleti", + "Küfür ve isyanın tahribat gücü", + "Müminlerin Allah'ın inayetine muhtaçlığı", + "Kader ve cüz-i ihtiyari bahseden kişilerin durumu (ehl-i huzur ve ehl-i gaflet)" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Cüz-i İhtiyari", + "İman", + "İslamiyet", + "Nefis", + "Mesuliyet", + "Gurur", + "Hasenat", + "Seyyiat", + "Hikmet", + "Adalet", + "Küfür", + "İsyan", + "Tahribat", + "İnayet", + "Ubûdiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "Demek kader meselesi, teklif ve mesuliyetten kurtarmak için değil, belki fahr ve gururdan kurtarmak içindir ki, imana girmiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS" + ], + "title": "İKİNCİ MEBHAS", + "content": "Ehl-i ilme mahsus Haşiye, ince bir tedkik-i ilmidir Haşiye Bu ikinci mebhas, en derin ve en müşkil bir sırr-ı kader meselesidir Bütün ülema-i muhakkikince en ehemmiyetli ve münazaralı bir mesele-i akaid-i Kelamiyedir Risale-i Nur tam halletmiş Eğer desen Kader ile cüz-i ihtiyari, nasıl tevfik edilebilir Elcevab Yedi vecihle", + "gaye": "Kader ve cüz-i ihtiyari meselesinin Risale-i Nur tarafından yedi vecihle halledildiğini anlatmak ve bu konunun önemini vurgulamak.", + "konular": [ + "Kader ve cüz-i ihtiyari ilişkisi", + "Kelam ilmi ve akaid meseleleri", + "Risale-i Nur'un ilmî derinliği", + "İlmî haşiye ve tedkik" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Cüz-i İhtiyari", + "Akaid", + "Kelam", + "Risale-i Nur", + "Haşiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "Kader ile cüz-i ihtiyari, nasıl tevfik edilebilir? Elcevab Yedi vecihle", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Elbette kainatın intizam ve mizan lisanıyla hikmet ve adalet ine şehadet ettiği bir Âdil-i Hakim, insan için medar-ı sevab ve ikab olacak, mahiyeti meçhul bir cüz-i ihtiyari vermiştir O Âdil-i Hakimin pek çok hikmetini bilmediğimiz gibi, şu cüz-i ihtiyarinin kaderle nasıl tevfik edildiğini bilmediğimiz, olmamasına delalet etmez", + "gaye": "Kader ve cüz-i ihtiyari meselesinin birbiriyle çelişmediğini, ilahi adaletin insan iradesine müdahale etmediğini ve insanın sorumlu tutulmasında cüz-i ihtiyarisinin temel olduğunu anlamak. Ayrıca, ilahi hikmetin ve bilginin sınırsızlığını, insanın ise sınırlı bilgiye sahip olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Kader ve cüz-i ihtiyari arasındaki ilişki", + "İlahi adalet ve hikmet", + "İnsan iradesinin sorumlulukla ilişkisi", + "İnsan bilgisinin sınırlılığı", + "Sevap ve ikabın dayanağı" + ], + "kavramlar": [ + "Cüz-i ihtiyari", + "Kader", + "Adil-i Hakim", + "Hikmet", + "Adalet", + "Sevap", + "İkab", + "Tevfik" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cüz-i ihtiyari", + "vecize": "O Âdil-i Hakimin pek çok hikmetini bilmediğimiz gibi, şu cüz-i ihtiyarinin kaderle nasıl tevfik edildiğini bilmediğimiz, olmamasına delalet etmez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS", + "İkincisi" + ], + "title": "İkincisi", + "content": "Bizzarure herkes kendisinde bir ihtiyar hisseder O ihtiyarın vücudunu vicdanen bilir Mevcudatın mahiyetini bilmek ayrıdır, vücudunu bilmek ayrıdır Çok şeyler var Vücudu bizce bedihi olduğu halde, mahiyeti bizce meçhul İşte şu cüz-i ihtiyari, öyleler sırasına girebilir Herşey, malumatımıza münhasır değildir Adem-i ilmimiz, onun ademine delalet etmez", + "gaye": "İnsanın cüzi iradesinin varlığını ve mahiyetinin tam olarak bilinememesinin onun yokluğuna delalet etmediğini açıklamak, bu durumu varlıkların genel mahiyetini bilme ile ilişkilendirerek izah etmek.", + "konular": [ + "Cüz-i irade", + "İnsanın kendini ihtiyar hissetmesi", + "Varlıkların mahiyetini bilmek ile vücudunu bilmek arasındaki fark", + "Bilginin sınırlılığı", + "İlmin yokluğa delalet etmemesi" + ], + "kavramlar": [ + "İhtiyar", + "Vicdan", + "Vücud", + "Mahiyet", + "Bedihi", + "Meçhul", + "Cüz-i ihtiyari", + "Malumat", + "Adem-i ilm" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İhtiyar", + "vecize": "Adem-i ilmimiz, onun ademine delalet etmez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS", + "Üçüncüsü" + ], + "title": "Üçüncüsü", + "content": "Cüz-i ihtiyari, kadere münafi değil Belki kader, ihtiyarı teyid eder Çünki kader, ilm-i İlahinin bir nevidir İlm-i İlahi, ihtiyarımıza taalluk etmiş Öyle ise, ihtiyarı teyid ediyor, ibtal etmiyor", + "gaye": "Cüzi ihtiyarın kaderle çelişmediğini, aksine kaderin cüzi ihtiyarı teyit ettiğini açıklamak.", + "konular": [ + "Cüzi ihtiyarın kaderle ilişkisi", + "Kaderin tanımı (İlm-i İlahi olarak)", + "İlm-i İlahinin insana taalluku", + "İrade-i cüziyenin önemi ve iptal edilmediği" + ], + "kavramlar": [ + "Cüzi İhtiyar", + "Kader", + "İlm-i İlahi", + "İrade" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İhtiyar", + "vecize": "Cüz-i ihtiyari, kadere münafi değil Belki kader, ihtiyarı teyid eder", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS", + "Dördüncüsü" + ], + "title": "Dördüncüsü", + "content": "Kader, ilim nevindendir İlim, maluma tabidir Yani nasıl olacak, öyle taalluk ediyor Yoksa malum, ilme tabi değil Yani ilim desatiri malumu, harici vücud noktasında idare etmek için esas değil Çünki malumun zatı ve vücud-u haricisi, iradeye bakar ve kudrete istinad eder Hem ezel mazi silsilesinin bir ucu değil ki, eşyanın vücudunda esas tutulup ona göre bir mecburiyet tasavvur edilsin Belki ezel mazi ve hal ve istikbali birden tutar, yüksekten bakar bir ayine-misaldir Öyle ise, daire-i mümkinat içinde uzanıp giden zamanın mazi tarafında bir uç tahayyül edip, ona ezel deyip, o ezel ilmine, eşyanın tertib ile girmesini ve kendisini onun haricinde tevehhüm etmesi, ona göre muhakeme etmek hakikat değildir Şu sırrın keşfi için şu misale bak Senin elinde bir ayine bulunsa, sağ tarafındaki mesafe mazi, sol tarafındaki mesafe müstakbel farzedilse o ayine yalnız mukabilini tutar Sonra o iki tarafı bir tertib ile tutar, çoğunu tutamaz O ayine ne kadar aşağı ise, o kadar az görür Fakat o ayine ile yükseğe çıktıkça, o ayinenin mukabil dairesi genişlenir Gitgide, bütün iki taraf mesafeyi birden bir anda tutar İşte şu ayine şu vaziyette onun irtisamında, o mesafelerde cereyan eden halat birbirine mukaddem, muahhar, muvafık, muhalif denilmez İşte kader, ilm-i ezeliden olduğu için ilm-i ezeli, hadisin tabiriyle Manzar-ı aladan, ezelden ebede kadar herşey, olmuş ve olacak, birden tutar, ihata eder bir makam-ı aladadır Biz ve muhakematımız, onun haricinde olamaz ki, mazi mesafesinde bir ayine tarzında olsun", + "gaye": "Kader kavramının doğru anlaşılması, ezel ve ilahi bilginin mahiyetinin izahı.", + "konular": [ + "Kaderin ilim nevindendir olması", + "İlahi ilmin maluma tabi olması", + "Malumun ilme tabi olmaması", + "İradenin ve kudretin malumun zatı ve harici vücuduna etkisi", + "Ezelin zaman silsilesindeki konumu", + "Ezelin mazi, hal ve istikbali birden tutması", + "Ezelî ilmin hadis-i şeriflerdeki \"Manzar-ı ala\" tanımı", + "Kaderin ilm-i ezelîden kaynaklanması", + "Ayna misaliyle zamanın ve ilahi bilginin tasviri" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "İlim", + "Malum", + "İrade", + "Kudret", + "Ezel", + "Zaman", + "Mazi", + "Hal", + "İstikbal", + "Mümkinat", + "İlm-i Ezeli", + "Manzar-ı Ala" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "Kader, ilm-i ezeliden olduğu için ilm-i ezeli, hadisin tabiriyle Manzar-ı aladan, ezelden ebede kadar herşey, olmuş ve olacak, birden tutar, ihata eder bir makam-ı aladadır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS", + "Beşincisi" + ], + "title": "Beşincisi", + "content": "Kader, sebeble müsebbebe bir taalluku var Yani, şu müsebbeb, şu sebeble vukua gelecek Öyle ise denilmesin ki Madem filan adamın ölmesi, filan vakitte mukadderdir Cüz-i ihtiyarıyla tüfek atan adamın ne kabahati var, atmasaydı yine ölecekti Sual Niçin denilmesin Elcevab Çünki Kader, onun ölmesini onun tüfeğiyle tayin etmiştir Eğer onun tüfek atmamasını farzetsen, o vakit kaderin adem-i taallukunu farzediyorsun O vakit ölmesini ne ile hükmedeceksin Ya Cebri gibi sebebe ayrı, müsebbebe ayrı birer kader tasavvur etsen veyahut Mutezile gibi kaderi inkar etsen, Ehl-i Sünnet ve Cemaati bırakıp fırka-i dalleye girersin Öyle ise, biz ehl-i hak deriz ki Tüfek atmasaydı, ölmesi bizce meçhul Cebri der Atmasaydı yine ölecekti Mutezile der Atmasaydı ölmeyecekti", + "gaye": "Kader ve ihtiyari fiiller arasındaki ilişkiyi, Ehl-i Sünnet ve Cemaat'in bu konudaki görüşünü açıklamak ve cebir ile Mutezile'nin yanlışlarını göstermek.", + "konular": [ + "Kader-sebep-müsebbep ilişkisi", + "İnsanın cüz-i ihtiyarı ve sorumluluğu", + "Ehl-i Sünnet ve Cemaat'in kader anlayışı", + "Cebriyye mezhebinin kader anlayışı", + "Mutezile mezhebinin kader anlayışı", + "Fiillerin kadere taalluku" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Sebep", + "Müsebbep", + "Cüz-i İhtiyar", + "Cebir", + "Mutezile", + "Ehl-i Sünnet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "Çünki Kader, onun ölmesini onun tüfeğiyle tayin etmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS", + "Altıncısı" + ], + "title": "Altıncısı", + "content": "Haşiye Cüz-i ihtiyarinin üss-ül esası olan meyelan, Matüridice bir emr-i itibaridir, abde verilebilir Haşiye Gayet müdakkik alimlere mahsus bir hakikattır Fakat Eşari, ona mevcud nazarıyla baktığı için abde vermemiş Fakat o meyelandaki tasarruf, Eşariyece bir emr-i itibaridir Öyle ise o meyelan, o tasarruf, bir emr-i nisbidir Muhakkak bir vücud-u haricisi yoktur Emr-i itibari ise, illet-i tamme istemez ki illet-i tamme vücudu için lüzum ve zaruret ve vücub ortaya girip ihtiyarı refetsin Belki o emr-i itibarinin illeti, bir rüchaniyet derecesinde bir vaziyet alsa, o emr-i itibari sübut bulabilir Öyle ise o anda onu terkedebilir Kuran ona o anda diyebilir ki Şu şerdir, yapma Evet eğer abd halık-ı efali bulunsaydı ve icada iktidarı olsaydı, o vakit ihtiyarı ref olurdu Çünki ilm-i usul ve hikmette مَا لَمْ يَجِبْ لَمْ يُوجَدْ kaidesince mukarrerdir ki Bir şey vacib olmazsa, vücuda gelmez Yani, illet-i tamme bulunacak sonra vücuda gelebilir İllet-i tamme ise malulü, bizzarure ve bilvücub iktiza ediyor O vakit ihtiyar kalmaz Eğer desen Tercih bila müreccih muhaldir Haşiye Tereccuh ayrıdır, tercih ayrıdır, çok fark var Halbuki, o emr-i itibari dediğimiz kesb-i insani bazan yapmak ve bazan yapmamak eğer mucib bir müreccih bulunmazsa tercih bila müreccih lazım gelir Şu ise, usul-ü kelamiyenin en mühim bir esasını hedmeder Elcevab Tereccuh bila müreccih muhaldir Yani Müreccihsiz, sebebsiz rüchaniyet muhaldir Yoksa, tercih bila müreccih caizdir ve vakidir İrade bir sıfattır Onun şeni, böyle bir işi görmektir Eğer desen Madem katli halkeden Haktır Niçin bana katil denilir Elcevab Çünki İlm-i Sarf kaidesince ism-i fail, bir emr-i nisbi olan masdardan müştaktır Yoksa bir emr-i sabit olan hasıl-ı bilmasdardan inşikak etmez Masdar kesbimizdir, katil ünvanını da biz alırız Hasıl-ı bilmasdar, Hakkın mahlukudur Mesuliyeti işmam eden birşey, hasıl-ı bilmasdardan müştak kılınmaz", + "gaye": "Kader ve irade arasındaki ilişkiyi, Matüridi ve Eşari görüşlerini karşılaştırarak açıklamak, insanın fiillerindeki sorumluluğunu ve Allah'ın yaratıcılığını izah etmek.", + "konular": [ + "Cüz-i ihtiyari ve meyelan", + "Matüridi ve Eşari mezheplerinin iradeye bakış açısı", + "Emr-i itibari ve illet-i tamme", + "Tercih bila müreccih meselesi", + "Kulun fiillerindeki sorumluluğu ve kesb", + "İsim-i failin masdardan türemesi" + ], + "kavramlar": [ + "Cüz-i ihtiyar", + "Meyelan", + "Emr-i itibari", + "İllet-i tamme", + "İhtiyar", + "Kesb", + "Tercih", + "Tereccuh", + "İrade", + "İsim-i fail", + "Masdar", + "Hasıl-ı bilmasdar" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İhtiyar", + "vecize": "Tereccuh bila müreccih muhaldir. Yani Müreccihsiz, sebebsiz rüchaniyet muhaldir. Yoksa, tercih bila müreccih caizdir ve vakidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "İKİNCİ MEBHAS", + "Yedincisi" + ], + "title": "Yedincisi", + "content": "İrade-i cüziye-i insaniye ve cüz-i ihtiyariyesi çendan zaiftir, bir emr-i itibaridir, fakat Cenab-ı Hak ve Hakim-i Mutlak, o zaif cüzi iradeyi, irade-i külliyesinin taallukuna bir şart-ı adi yapmıştır Yani manen der Ey abdim İhtiyarınla hangi yolu istersen, seni o yolda götürürüm Öyle ise mesuliyet sana aittir Teşbihte hata olmasın, sen bir iktidarsız çocuğu omuzuna alsan, onu muhayyer bırakıp Nereyi istersen seni oraya götüreceğim desen, o çocuk yüksek bir dağı istedi, götürdün Çocuk üşüdü yahut düştü Elbette Sen istedin diyerek itab edip üstünde bir tokat vuracaksın İşte Cenab-ı Hak, Ahkem-ül Hakimin, nihayet zafta olan abdin iradesini bir şart-ı adi yapıp, irade-i külliyesi ona nazar eder Elhasıl Ey insan Senin elinde gayet zaif, fakat seyyiatta ve tahribatta eli gayet uzun ve hasenatta eli gayet kısa, cüz-i ihtiyari namında bir iraden var O iradenin bir eline duayı ver ki, silsile-i hasenatın bir meyvesi olan Cennete eli yetişsin ve bir çiçeği olan saadet-i ebediyeye eli uzansın Diğer eline istiğfarı ver ki, onun eli seyyiattan kısalsın ve o şecere-i melunenin bir meyvesi olan Zakkum-u Cehenneme yetişmesin Demek dua ve tevekkül, meyelan-ı hayra büyük bir kuvvet verdiği gibi istiğfar ve tevbe dahi, meyelan-ı şerri keser, tecavüzatını kırar", + "gaye": "İnsan iradesinin (irade-i cüziye) önemi ve sorumluluğu ile dua, istiğfar, tevekkül ve tevbenin insan fiillerindeki rolünü izah etmek, insanın kendi tercihleri sonucu mesuliyet üstlendiğini vurgulamak.", + "konular": [ + "İrade-i cüziye ve irade-i külliye ilişkisi", + "İnsanın fiillerinden mesuliyeti", + "Dua ve istiğfarın önemi", + "Hayır ve şer meyelanlarının yönetimi", + "Tevekkül ve tevbenin manası" + ], + "kavramlar": [ + "İrade", + "Cüziye", + "İhtiyar", + "Mesuliyet", + "Dua", + "İstiğfar", + "Tevekkül", + "Tevbe", + "Cennet", + "Cehennem", + "Hasenat", + "Seyyiat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İrade", + "vecize": "Ey insan! Senin elinde gayet zaif, fakat seyyiatta ve tahribatta eli gayet uzun ve hasenatta eli gayet kısa, cüz-i ihtiyari namında bir iraden var.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "ÜÇÜNCÜ MEBHAS" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ MEBHAS", + "content": "Kadere iman, imanın erkanındandır Yani Herşey, Cenab-ı Hakkın takdiriyledir Kadere delail-i katiye o kadar çoktur ki, hadd ü hesaba gelmez Biz, basit ve zahir bir tarz ile şu rükn-ü imaniyi, ne derece kuvvetli ve geniş olduğunu, bir", + "gaye": "Kadere imanın, imanın temel bir erkanı olduğunu ve kadere dair çok fazla delilin bulunduğunu, bu rüknün kuvvetini ve genişliğini basit bir tarzda izah etmek.", + "konular": [ + "Kadere imanın ehemmiyeti", + "Kaderin Allah'ın takdiri olması", + "Kaderin delillerinin çokluğu", + "İmanın bir rüknü olarak kader", + "Kaderin kuvveti ve genişliği" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "İman", + "Takdir", + "Cenab-ı Hak", + "Delil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "Kadere iman, imanın erkanındandır. Yani Herşey, Cenab-ı Hakkın takdiriyledir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "ÜÇÜNCÜ MEBHAS", + "Mukaddeme" + ], + "title": "Mukaddeme", + "content": "ile göstereceğiz Mukaddeme Herşey vücudundan evvel ve vücudundan sonra yazıldığını وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍٍ اِلاَّ فِى كِتَابٍ مُبِينٍٍ gibi, pekçok ayat-ı Kuraniye tasrih ediyor ve şu kainat denilen, kudretin Kuran-ı kebirinin ayatı dahi şu hükm-ü Kuraniyi, nizam ve mizan ve intizam ve tasvir ve tezyin ve imtiyaz gibi ayat-ı tekviniyesiyle tasdik ediyor Evet şu kainat kitabının manzum mektubatı ve mevzun ayatı şehadet eder ki, herşey yazılıdır Amma vücudundan evvel herşey mukadder ve yazılı olduğuna delil, bütün mebadi ve çekirdekler ve mekadir ve Suretler, birer şahiddir Zira herbir tohum ve çekirdekler, Kaf-Nun tezgahından çıkan birer latif sandukçadır ki, kaderle tersim edilen bir fihristecik, ona tevdi edilmiştir ki kudret, o kaderin hendesesine göre zerratı istihdam edip, o tohumcuklar üstünde koca mucizat-ı kudreti bina ediyor Demek bütün ağacın başına gelecek bütün vakıatı ile çekirdeğinde yazılı hükmündedir Zira tohumlar maddeten basittir, birbirinin aynıdır, maddeten birşey yoktur Hem herşeyin miktar-ı muntazaması, kaderi vazıhan gösterir Evet hangi zihayata bakılsa görünüyor ki, gayet hikmetli ve sanatlı bir kalıbdan çıkmış gibi, bir mikdar, bir şekil var ki o mikdarı, o sureti, o şekli almak ya harika ve nihayet derecede eğri büğrü maddi bir kalıp bulunmalı veyahut kaderden gelen mevzun, ilmi bir kalıb-ı manevi ile kudret-i ezeliye o Sureti, o şekli biçip giydiriyor Mesela Sen şu ağaca, şu hayvana dikkat ile bak ki camid, sağır, kör, şuursuz, birbirinin misli olan zerreler, onun neşv ü nemasında hareket eder Bazı eğri büğrü hududlarda meyve ve faidelerin yerini tanır görür, bilir gibi durur, tevakkuf eder Sonra başka bir yerde, büyük bir gayeyi takib eder gibi yolunu değiştirir Demek kaderden gelen mikdar-ı manevinin ve o mikdarın emr-i manevisiyle zerreler hareket ederler Madem maddi ve görünecek eşyada bu derece kaderin tecelliyatı var Elbette eşyanın mürur-u zamanla giydikleri Suretler ve ettikleri harekat ile hasıl olan vaziyetler dahi, bir intizam-ı kadere tabidir Evet bir çekirdekte, hem bedihi olarak, irade ve evamir-i tekviniyenin ünvanı olan Kitab-ı Mübinden haber veren ve işaret eden, hem nazari olarak emir ve ilm-i İlahinin bir ünvanı olan İmam-ı Mübinden haber veren ve remzeden iki kader tecellisi var Bedihi kader ise, o çekirdeğin tazammun ettiği ağacın, maddi keyfiyat ve vaziyetleri ve heyetleridir ki, sonra göz ile görünecek Nazari ise, o çekirdekte, ondan halkolunacak ağacın müddet-i hayatındaki geçireceği tavırlar, vaziyetler, şekiller, hareketler, tesbihatlardır ki, tarihçe-i hayat namıyla tabir edilen vakit-bevakit değişen tavırlar, vaziyetler, şekiller, fiiller o ağacın dalları, yaprakları gibi intizamlı birer kaderi mikdarı vardır Madem en adi ve basit eşyada böyle kaderin tecellisi var Elbette umum eşyanın vücudundan evvel yazılı olduğunu ifade eder ve az bir dikkatle anlaşılır Şimdi, vücudundan sonra herşeyin sergüzeşt-i hayatı yazıldığına delil ise alemde Kitab-ı Mübin ve İmam-ı Mübinden haber veren bütün meyveler ve Levh-i Mahfuzdan haber veren ve işaret eden insandaki bütün kuvve-i hafızalar birer şahiddir, birer emaredir Evet herbir meyve, bütün ağacın mukadderat-ı hayatı onun kalbi hükmünde olan çekirdeğinde yazılıyor İnsanın sergüzeşt-i hayatıyla beraber kısmen alemin hadisat-ı maziyesi, kuvve-i hafızasında öyle bir Surette yazılıyor ki güya hardal küçüklüğünde bu kuvvecikte dest-i kudret, kalem-i kaderiyle insanın sahife-i amalinden küçük bir sened istinsah ederek, insanın eline verip, dimağının cebine koymuş Ta, muhasebe vaktinde onunla hatırlatsın Hem ta mutmain olsun ki bu fena ve zeval herc ü mercinde beka için pek çok ayineler var ki, Kadir-i Hakim zaillerin hüviyetlerini onlarda tersim edip ibka ediyor Hem beka için pek çok levhalar var ki, Hafiz-i Alim fanilerin manalarını onlarda yazıyor Elhasıl Madem en basit ve en aşağı derece-i hayat olan nebatat hayatı, bu derece kaderin nizamına tabidir Elbette en yüksek derece-i hayat olan hayat-ı insaniye, bütün teferruatıyla kaderin mikyasıyla çizilmiştir ve kalemiyle yazılıyor Evet nasıl katreler, buluttan haber verir reşhalar, su menbaını gösterir senedler, cüzdanlar, bir defter-i kebirin vücuduna işaret ederler Öyle de Şu meşhudumuz olan, zihayatlardaki intizam-ı maddi olan bedihi kader ve intizam-ı manevi ve hayatı olan nazari kaderin reşhaları, katreleri, senedleri, cüzdanları hükmünde olan meyveler, nutfeler, tohumlar, çekirdekler, Suretler, şekiller bilbedahe Kitab-ı Mübin denilen irade ve evamir-i tekviniyenin defterini ve İmam-ı Mübin denilen ilm-i İlahinin bir divanı olan Levh-i Mahfuzu gösterir", + "gaye": "Kainattaki her şeyin vücudundan önce ve sonra yazıldığı, yani kaderin her şeyi kuşattığı gerçeğini Kur'an ayetleri ve kainatın düzeni üzerinden ispatlamak ve bu yolla imanı peyiştirmek.", + "konular": [ + "Kaderin her şeyi kuşatması", + "Kaderin vücuttan önce yazılması", + "Kaderin vücuttan sonra yazılması", + "Kitab-ı Mübin ve İmam-ı Mübin", + "Kainatın kaderi tasdik etmesi", + "Tohum ve çekirdeklerdeki kader tecellisi", + "İnsan hafızasında kaderin yansıması", + "Nebatatta kaderin işleyişi", + "İnsan hayatında kaderin işleyişi" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Kitab-ı Mübin", + "İmam-ı Mübin", + "Levh-i Mahfuz", + "Kudret", + "Hikmet", + "Sanat", + "Tevhid", + "İlim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "Madem en adi ve basit eşyada böyle kaderin tecellisi var Elbette umum eşyanın vücudundan evvel yazılı olduğunu ifade eder ve az bir dikkatle anlaşılır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "ÜÇÜNCÜ MEBHAS", + "Netice-i meram" + ], + "title": "Netice-i meram", + "content": "Madem bilmüşahede görüyoruz ki, herbir zihayatın neşv ü nema zamanında, zerreleri eğribüğrü hududlara gider, durur Zerreler yolunu değiştirir O hududların nihayetlerinde birer hikmet, birer faide, birer maslahatı semere verirler Bilbedahe o şeyin mikdar-ı surisi, bir kader kalemiyle tersim edilmiştir İşte meşhud, bedihi kader, o zihayatın manevi halatında dahi bir kader kalemiyle çizilmiş muntazam meyvedar hududları, nihayetleri var olduğunu gösterir Kudret masdardır, kader mistardır Kudret o maani kitabını, o mistar üstünde yazar Madem maddi ve manevi kader kalemiyle tersim edilmiş müsmir hududlar, hikmetli nihayetler olduğunu katiyen anlıyoruz Elbette herbir zihayatın müddet-i hayatında geçireceği ahval ve etvarı, o kaderin kalemiyle tersim edilmiş Çünki Sergüzeşt-i hayatı, bir intizam ve mizan ile cereyan ediyor Suretler değiştiriyor, şekiller alıyor Madem böyle umum zihayatta kalem-i kader hükümrandır Elbette alemin en mükemmel meyvesi ve arzın halifesi ve emanet-i kübranın hamili olan insanın sergüzeşt-i hayatiyesi, herşeyden ziyade kaderin kanununa tabidir Eğer desen Kader bizi böyle bağlamış Hürriyetimizi selbetmiştir İnbisat ve cevelana müştak olan kalb ve ruh için kadere iman bir ağırlık, bir sıkıntı vermiyor mu Elcevab Kata ve asla Sıkıntı vermediği gibi, nihayetsiz bir hiffet, bir rahatlık ve revh u reyhanı veren ve emn ü emanı temin eden bir sürur, bir nur veriyor Çünki insan kadere iman etmezse, küçük bir dairede cüzi bir serbestiyet, muvakkat bir hürriyet içinde, dünya kadar ağır bir yükü, biçare ruhun omuzunda taşımaya mecburdur Çünki insan bütün kainatla alakadardır Nihayetsiz makasıd ve metalibi var Kudreti, iradesi, hürriyeti milyondan birisine kafi gelmediği için, çektiği manevi sıkıntı ağırlığı, ne kadar müdhiş ve muvahhiş olduğu anlaşılır İşte kadere iman, bütün o ağırlığı kaderin sefinesine atar, Kemal-i rahat ile, ruh ve kalbin Kemal-i hürriyetiyle Kemalatında serbest cevelanına meydan veriyor Yalnız nefs-i emmarenin cüzi hürriyetini selbeder ve firavuniyetini ve rububiyetini ve keyfemayeşa hareketini kırar Kadere iman o kadar lezzetli, saadetlidir ki, tarif edilmez Yalnız şu temsil ile o lezzete ve o saadete bir işaret edeceğiz Şöyle ki İki adam, bir padişahın payitahtına giderler O padişahın mahall-i garaib olan has sarayına girerler Biri, padişahı bilmez o yerde gasıbane, sarıkane tavattun etmek ister Fakat o bahçe, o sarayın iktiza ettikleri idare ve tedbir ve varidat ve makinelerini işlettirmek ve garib hayvanatın erzakını vermek gibi zahmetli külfetleri görür, mütemadiyen ızdırab çeker O cennet gibi bahçe, başına bir cehennem gibi oluyor Herşeye acıyor İdare edemiyor Teessüfle vaktini geçirir Sonra da, o hırsız edebsiz adam, tedib Suretiyle hapse atılır İkinci adam, padişahı tanır, padişaha kendini misafir bilir Bütün o bahçede, o sarayda olan işler, bir nizam-ı kanunla cereyan ettiğini, herşey bir proğramla, Kemal-i sühuletle işlediğini itikad eder Zahmet ve külfetleri, padişahın kanununa bırakıp Kemal-i safa ile o cennet-misal bahçenin bütün lezzetlerinden istifade edip padişahın merhametine ve idare kanunlarının güzelliğine istinaden herşeyi hoş görür, Kemal-i lezzet ve saadetle hayatını geçirir İşte مَنْ آمَنَ بِالْقَدَرِ اَمِنَ مِنَ الْكَدَرِ sırrını anla", + "gaye": "Kadere imanın insan üzerindeki rahatlatıcı, ferahlatıcı ve emniyet verici etkilerini açıklamak ve kader inancının hürriyeti kısıtlamadığı, bilakis gerçek hürriyeti sağladığını ispatlamak.", + "konular": [ + "Kaderin her şeyde hükümranlığı", + "Kaderin zerrelerden insana kadar her varlıktaki tecellisi", + "Kaderin hikmetli ve muntazam işleyişi", + "Kadere imanın sağladığı ruhsal rahatlık ve hafiflik", + "Kadere iman etmemenin getirdiği manevi sıkıntılar", + "Kadere imanın nefsin firavuniyetini kırması", + "Kaderin hürriyeti sınırlamaması", + "Padişah örneği ile kadere imanın faydalarının izahı", + "Kader inancının insanı kedere karşı koruması" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Kudret", + "İman", + "Hürriyet", + "Nefis", + "Ruh", + "Kalp", + "Hikmet", + "Sünnetullah", + "Maslahat", + "Intizam", + "Mizan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kader", + "vecize": "مَنْ آمَنَ بِالْقَدَرِ اَمِنَ مِنَ الْكَدَرِ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Kader Risalesi", + "DÖRDÜNCÜ MEBHAS" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ MEBHAS", + "content": "Eğer desen Birinci Mebhasta isbat ettin ki Kaderin herşeyi güzeldir, hayırdır Ondan gelen şer de hayırdır Çirkinlik de güzeldir Halbuki şu dar-ı dünyadaki musibetler, beliyyeler, o hükmü cerhediyor Elcevab Ey şiddet-i şefkatten şedid bir elemi hisseden nefsim ve arkadaşım Vücud, hayr-ı mahz adem, şerr-i mahz olduğuna bütün mehasin ve Kemalatın vücuda rücuu ve bütün maasi ve mesaib ve nekaisin esası adem olduğu, delildir Madem adem şerr-i mahzdır Ademe müncer olan veya ademi işmam eden halat dahi şerri tazammun eder Onun için, vücudun en parlak nuru olan hayat, ahval-i muhtelife içinde yuvarlanıp kuvvet buluyor Mütebayin vaziyetlere girip tasaffi ediyor ve müteaddid keyfiyatı alıp, matlub semeratı veriyor ve müteaddid tavırlara girip, Vahib-i Hayatın nukuş-u Esmasını güzelce gösterir İşte şu hakikattandır ki, zihayatlara alam ve mesaib ve meşakkat ve beliyyat Suretinde Bazı halat arız olur ki o halat ile hayatlarına envar-ı vücud teceddüd edip zulümat-ı adem tebaud ederek hayatları tasaffi ediyor Zira tevakkuf, sükunet, sükut, atalet, istirahat, yeknesaklık keyfiyatta ve ahvalde birer ademdir Hatta en büyük bir lezzet, yeknesaklık içinde hiçe iner Elhasıl Madem hayat, Esma-i hüsnanın nukuşunu gösterir Hayatın başına gelen herşey hasendir Mesela Gayet zengin, nihayet derecede sanatkar ve çok sanatlarda mahir bir zat asar-ı sanatını, hem kıymetdar servetini göstermek için adi bir miskin adamı, modellik vazifesini gördürmek için, bir ücrete mukabil bir saatte murassa, Musanna yaptığı gömleği giydirir, onun üstünde işler ve vaziyetler verir, tebdil eder Hem her nevi sanatını göstermek için keser, değiştirir, uzaltır, kısaltır Acaba şu ücretli miskin adam o zata dese Bana zahmet veriyorsun Eğilip kalkmakla vaziyet veriyorsun, beni güzelleştiren bu gömleği kesip kısaltmakla güzelliğimi bozuyorsun demeğe hak kazanabilir mi Merhametsizlik, insafsızlık ettin diyebilir mi İşte onun gibi Sani-i Zülcelal, Fatır-ı Bimisal zihayata göz, kulak, akıl, kalb gibi havas ve letaif ile murassa olarak giydirdiği vücud gömleğini Esma-i hüsnanın nakışlarını göstermek için çok halat içinde çevirir, çok vaziyetlerde değiştirir Elemler, musibetler nevinde olan keyfiyat Bazı Esmasının ahkamını göstermek için lemaat-ı hikmet içinde bazı şuaat-ı rahmet ve o şuaat-ı rahmet içinde latif güzellikler vardır Hatime [Eski Saidin serkeş, müftehir, mağrur, ucublu, riyakar nefsini susturan, teslime mecbur eden beş fıkradır] Birinci Fıkra Madem eşya var ve sanatlıdır Elbette bir ustaları var Yirmiikinci Sözde gayet kati isbat edildiği gibi Eğer herşey birinin olmazsa, o vakit herbir şey, bütün eşya kadar müşkil ve ağır olur Eğer herşey birinin olsa, o zaman bütün eşya, bir şey kadar asan ve kolay olur Madem zemin ve asumanı birisi yapmış, yaratmış Elbette o pek hikmetli ve çok sanatkar zat, zemin ve asumanın meyveleri ve neticeleri ve gayeleri olan zihayatları başkalara bırakıp işi bozmayacak Başka ellere teslim edip bütün hikmetli işlerini abes etmeyecek, hiçe indirmeyecek, şükür ve ibadetlerini başkasına vermeyecektir İkinci Fıkra Sen ey mağrur nefsim Üzüm ağacına benzersin Fahirlenme Salkımları o ağaç kendi takmamış, başkası onları ona takmış Üçüncü Fıkra Sen ey riyakar nefsim Dine hizmet ettim diye gururlanma لَيُؤَيِّدُ هذَا الدِّينَ بِالرَّجُلِ الْفَاجِرِ sırrınca Müzekka olmadığın için, belki sen kendini o recül-i facir bilmelisin Hizmetini, ubudiyetini geçen nimetlerin şükrü ve vazife-i fıtrat ve fariza-i hilkat ve netice-i sanat bil, ucb ve riya dan kurtul Dördüncü Fıkra Hakikat ilmini, hakiki hikmeti istersen Cenab-ı Hakkın marifetini kazan Çünki bütün hakaik-i mevcudat, İsm-i Hakkın şuaatı ve Esmasının tezahüratı ve sıfatının tecelliyatıdırlar Maddi ve manevi, cevheri, arazi herbir şeyin, herbir insanın hakikatı, birer ismin nuruna dayanır ve hakikatına istinad eder Yoksa hakikatsız, ehemmiyetsiz bir Surettir Yirminci Sözün ahirinde, şu sırra dair bir nebze bahsi geçmiştir Ey nefis Eğer şu dünya hayatına müştaksan, mevtten kaçarsan katiyen bil ki Hayat zannettiğin halat, yalnız bulunduğun dakikadır O dakikadan evvel bütün zamanın ve o zaman içindeki eşya-i dünyeviye, o dakikada meyyittir, ölmüştür O dakikadan sonra bütün zamanın ve onun mazrufu, o dakikada ademdir, hiçtir Demek güvendiğin hayat-ı maddiye, yalnız bir dakikadır Hatta bir kısım ehl-i tedkik, Bir aşiredir belki bir an-ı seyyaledir demişler İşte şu sırdandır ki Bazı ehl-i velayet, dünyanın dünya cihetiyle ademine hükmetmişler Madem böyledir, hayat-ı maddiye-i nefsiyeyi bırak Kalb ve ruh ve sırrın derece-i hayatlarına çık, bak ne kadar geniş bir daire-i hayatları var Senin için meyyit olan mazi, müstakbel onlar için «hayydır», hayatdar ve mevcuddur Ey nefsim Madem öyledir, sen dahi kalbim gibi ağla ve bağır ve de ki Faniyim, fani olanı istemem Âcizim, aciz olanı istemem Ruhumu Rahmana teslim eyledim, gayr istemem İsterim, fakat bir yar-ı baki isterim Zerreyim, fakat bir Şems-i Sermed isterim Hiç-ender-hiçim, fakat bu mevcudatı birden isterim Beşinci Fıkra Şu fıkra, Arabi geldiği için Arabi yazıldı Hem şu fıkra-i Arabiye, Allahü Ekber zikrinde otuzüç mertebe-i tefekkürden bir mertebeye işarettir الْحَكِيمُ الْكَرِيمُ اَلرَّحِيمُ الْجَمِيلُ النَّقَّاشُ اْلاَزَلِىُّ الَّذِى مَا حَقِيقَةُ هذِهِ الْكَائِنَاتُ كُلاًّ وَ جُزْءً وَ صَحَائِفَ وَ طَبَقَاتٍ وَ مَا هَقَائِقُ هذِهِ الْمَوْجُودَاتِ كُلِّيًَّا وَ جُزْئِيًّا وَ وُجُودًا وَ بَقَاءً اِلاَّ خُطُوطُ قَلَمِ قَضَائِهِ وَ قَدَرِهِ وَ تَنْظِيمِهِ وَ تَقْدِيرِهِ بِعِلْمٍ وَ حِكْمَةٍ وَ نُقُوشُ بَرْكَارِ عِلْمِهِ وَ حِكْمَتِهِ وَ تَصْوِيرِهِ وَ تَدْبيرِهِ بِصُنْعٍ وَ عِنَايَتٍ وَ تَزْيِنَاتُ يَدِ بَيْضَاءِ صُنْعِهِ وَ عِنَايَتِهِ وَ تَزْيِينِهِ وَ تَنْوِرِهِ بِلُطْفٍ وَ كَرَمٍ وَ اَزَاهِيرُ لَطَاءِفِ لُطْفِهِ وَ كَرَمِهِ وَ تَوَدُّدِهِ وَ تَعَرُّفِهِ بِرَحْمَةٍ وَ نِعْمَةٍ وَ ثَمَرَاتُ فَيَّاضِ رَحْمَتِهِ وَ نِعْمَتِهِ وَ تَرَحُّمِهِ وَ تَحَنُّنِهِ بِجَمَالِ وَ كَمَالِ وَ لَمَعَاتِ تَجَلِّيَاتِ جَمَالِهِ وَ كَمَالِهِ بِشَهَادَةِ تَفَانِيَةِ الْمَرَايَا وَ سَيَّالِيَّةِ الْمَظَاهِرِ مَعَ بَقَاءِ الْجَمَالِ الْمُجَرَّدِ السَّرْمَدِىِّ الدَّاءِمِ التَّجَلّيوَ الظُّهُورِ عَلَى مَرِّالْفُصُولِ وَ الْعُصُورِ وَ الدُّهُورِ وَ الدَّاءِمِ اْلاَنْعَامِ عَلَى مَرِّ اْلاَنَامِ وَ اْلاَيَّامِ وَ اْلاَعْوَامِ نَعَم فَالاَثَرُ الْمُكَمَّلُُ يَدُلُّ لِذِى عَقْلٍ عَلَى الْفِعْلِ الْمُكَمَّلِ ثُمَّ الْفِعْلُ الْمُكَمَّلُ يَدُلُّ لِذِى فَهْمٍ عَلَى اْلاِسْمِ الْمُكَمَّلِ ثُمَّ اْلاِسْمُ الْمُكَمَّلُ يَدُلُّ بِالْبَدَاهَةِ عَلَى الْوَصْفِ الْمُكَمَّلِ ثُمَّ الْوَصْفُ الْمُكَمَّلُ يَدُلُّ بِااضَّرُورَةِ عَلَى الشَّاْنِِ الْمُكَمَّلِ ثُمَّ الشَّاْنُ الْمُكَمَّلُ يَدُلُّ بِالْيَقِينِ عَلَى كَمَالِ الذَّاتِ بِمَا يَلِيقُ بِالذَّاتِ وَ هُوَ الْحَقُّ الْيَقِينِ نَعَمْ تَفَانِى الْمِرْآتِ زَوَالُ الْمَوْجُودَاتِ مَعَ التَّجَلِّى الدَّاءِمِ مَعَ الْفَيْضِ الْمُلاَزِمِ مِنْ اَظْهَرِ الظَّوَاهِرِ اَنَّ الْجَمَالَ الظَّاهِرَ لَيْسَ مُلْكَ الْمَظَاهِرِ مِنْ افْصَحِ تِبْيَانٍ مِنْ اَوْضَحِ بُرْهَانٍ لِلْجَمَالِ الْمُجَرَّدِ لِْلاِحْسَانِ الْمُجَدَّدِ لِلْوَاجِبِ الْوُجُودِ لِلْ بَاقِى الْوَدُدِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ مِنَ اْلاَزَلِ اِلَى اْلاَبَدِ عَدَدَ مَا فِى عِلْمِ اللّهِ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ وَ سَلِّمْ", + "gaye": "Kaderin ve musibetlerin altında yatan ilahi hikmeti ve güzelliği anlamak, nefsani gurur ve riyadan arınarak kulluk vazifesini idrak etmek, dünya hayatının geçiciliğini kavrayarak gerçek ve kalıcı hayata yönelmek.", + "konular": [ + "Kaderin güzelliği ve hayır oluşu", + "Musibetlerin hikmeti ve faydaları", + "Vücudun hayır, ademin şer oluşu", + "Hayatın farklı hallerle tekamülü", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri", + "Nefsin terbiye edilmesi", + "Gerçek ilim ve marifetullah", + "Dünya hayatının fani oluşu", + "Kalbin, ruhun ve sırrın hayat mertebeleri", + "İlahi sanatın mükemmelliği" + ], + "kavramlar": [ + "Kader", + "Hayır", + "Şer", + "Musibet", + "Vücud", + "Adem", + "Hayat", + "Nefis", + "Riya", + "Gurur", + "Ucub", + "İhlas", + "Marifetullah", + "Ahiret", + "Esma-i Hüsna", + "Tevhid", + "Sani-i Zülcelal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hayat", + "vecize": "Faniyim, fani olanı istemem Âcizim, aciz olanı istemem Ruhumu Rahmana teslim eyledim, gayr istemem İsterim, fakat bir yar-ı baki isterim Zerreyim, fakat bir Şems-i Sermed isterim Hiç-ender-hiçim, fakat bu mevcudatı birden isterim", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Zeyl" + ], + "title": "Zeyl", + "content": "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ [Bu küçücük zeylin büyük bir ehemmiyeti var Herkese menfaatlidir] Cenab-ı Hakka vasıl olacak tarikler pek çoktur Bütün hak tarikler Kurandan alınmıştır Fakat tarikatların bazısı, bazısından daha kısa, daha selametli, daha umumiyetli oluyor O tarikler içinde, kasır fehmimle Kurandan istifade ettiğim Acz ve fakr ve şefkat ve tefekkür tarikıdır Evet acz dahi, aşk gibi belki daha eslem bir tariktir ki ubudiyet tarikıyla mahbubiyete kadar gider Fakr dahi, Rahman ismine isal eder Hem şefkat dahi aşk gibi, belki daha keskin ve daha geniş bir tariktir ki Rahim ismine isal eder Hem tefekkür dahi aşk gibi, belki daha zengin, daha parlak, daha geniş bir tariktir ki, Hakim ismine isal eder Şu tarik, hafi tarikler misillü, Letaif-i Aşere gibi on hatve değil ve tarik-ı cehriye gibi Nüfus-u Seba yedi mertebeye atılan adımlar değil, belki Dört Hatveden ibarettir Tarikattan ziyade hakikattır, şeriattır Yanlış anlaşılmasın Acz ve fakr ve kusurunu, Cenab-ı Hakka karşı görmek demektir Yoksa onları yapmak veya halka göstermek demek değildir Şu kısa tarikın evradı İttiba-ı sünnettir, feraizi işlemek, kebairi terketmektir Ve bilhassa namazı tadil-i erkan ile kılmak, namazın arkasındaki tesbihatı yapmaktır Birinci Hatveye فَلاَ تُزَكّوُا اَنْفُسَكُمْ ayeti işaret ediyor İkinci Hatveye وَلاَ تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللّهَ فَاََنْسَيهُمْ اَنْفُسَهُمْ ayeti işaret ediyor Üçüncü Hatveye مَا اَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّهِ وَمَا اَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ ayeti işaret ediyor Dördüncü Hatveye كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ ayeti işaret ediyor Şu dört hatvenin kısa bir izahı şudur ki", + "gaye": "Cenab-ı Hakka vasıl olacak en kısa, selametli ve umumiyetli bir tarik olan 'Acz, fakr, şefkat, tefekkür' tariki ile Allah'a ulaşma yollarını ve bu yolun esaslarını açıklamak, bu tarikin şeriata uygunluğunu ve uygulama prensiplerini öğretmek.", + "konular": [ + "Cenab-ı Hakka ulaşma yolları (tarikler)", + "Hakikat ve Şeriatın önemi", + "Acz, fakr, şefkat, tefekkür tariki", + "Ubudiyet ve Mahbubiyet", + "Rahman, Rahim, Hakim isimleri ile ilişki", + "Tarik-ı hafi ve cehriye ile kıyaslama", + "Kısa tarikın hatveleri ve ayetlerle delilleri", + "Sünnet-i Seniyyeye ittiba", + "Feraiz ve Kebair", + "Namaz ve Tesbihatın önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Tarik", + "Hakikat", + "Şeriat", + "Acz", + "Fakr", + "Şefkat", + "Tefekkür", + "Ubudiyet", + "Mahbubiyet", + "Sünnet", + "Farz", + "Kebair", + "Namaz", + "Tesbihat", + "Nefis" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tarik", + "vecize": "Acz dahi, aşk gibi belki daha eslem bir tariktir ki ubudiyet tarikıyla mahbubiyete kadar gider.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Zeyl", + "Birinci Hatvede" + ], + "title": "Birinci Hatvede", + "content": "فَلاَ تُزَكّوُا اَنْفُسَكُمْ ayeti işaret ettiği gibi Tezkiye-i nefs etmemek Zira insan, cibilliyeti ve fıtratı hasebiyle nefsini sever Belki evvela ve bizzat yalnız zatını sever, başka herşeyi nefsine feda eder Mabuda layık bir tarzda nefsini medheder Mabuda layık bir tenzih ile nefsini meayibden tenzih ve tebrie eder Elden geldiği kadar kusurları kendine layık görmez ve kabul etmez Nefsine perestiş eder tarzında şiddetle müdafaa eder Hatta fıtratında tevdi edilen ve Mabud-u Hakikinin hamd ve tesbihi için ona verilen cihazat ve istidadı, kendi nefsine sarfederek مَنِ اتَّخَذَ اِلَهَهُ هَوَيهُ sırrına mazhar olur Kendini görür, kendine güvenir, kendini beğenir İşte şu mertebede, şu hatvede tezkiyesi, tathiri Onu tezkiye etmemek, tebrie etmemektir", + "gaye": "Nefsi tezkiye etmemenin, yani onu övmemenin ve temize çıkarmamanın ehemmiyetini ve insanın nefsine olan aşırı düşkünlüğünü, bu düşkünlüğün getirilerini ve tehlikelerini açıklamak.", + "konular": [ + "Nefis terbiyesi", + "Nefsin kusurları", + "İnsanın nefsine düşkünlüğü", + "Nefsi tezkiye etmemenin önemi", + "Mabud-u Hakiki'nin hakkını nefse vermemek", + "Şirk-i hafî (gizli şirk) tehlikesi" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Tezkiye", + "Mabud", + "Perestiş", + "Hava", + "Gurur" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nefis", + "vecize": "İşte şu mertebede, şu hatvede tezkiyesi, tathiri Onu tezkiye etmemek, tebrie etmemektir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Zeyl", + "İkinci Hatvede" + ], + "title": "İkinci Hatvede", + "content": "وَلاَ تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللّهَ فَاََنْسَيهُمْ اَنْفُسَهُمْ dersini verdiği gibi Kendini unutmuş, kendinden haberi yok Mevti düşünse, başkasına verir Fena ve zevali görse, kendine almaz ve külfet ve hizmet makamında nefsini unutmak, fakat ahz-ı ücret ve istifade-i huzuzat makamında nefsini düşünmek, şiddetle iltizam etmek, nefs-i emmarenin muktezasıdır fakat ahz-ı ücret ve istifade-i huzuzat makamında nefsini düşünmek, şiddetle iltizam etmek, nefs-i emmarenin muktezasıdır Şu makamda tezkiyesi, tathiri, terbiyesi şu haletin aksidir Yani nisyan-ı nefs içinde nisyan etmemek Yani huzuzat ve ihtirasatta unutmak ve mevtte ve hizmette düşünmek", + "gaye": "Nefsin terbiye edilmesi, menfaatperestlikten arındırılması ve ölüm ile hizmet karşısında nefsini düşünürken, haz ve ihtiraslar karşısında nefsini unutması gerektiği bilincinin kazandırılması.", + "konular": [ + "Nefsin özellikleri ve zaafları", + "Nefs-i Emmare'nin muktezaları", + "Nefsin terbiyesi ve tezkiyesi", + "Mevti (ölümü) düşünmenin önemi", + "Hizmet ve ücret alma arasındaki denge", + "Allah'ı unutanların durumu" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Nefs-i Emmare", + "Nisyan", + "Hizmet", + "Ücret", + "Huzuzat", + "İhtiras", + "Mevt", + "Tezkiye", + "Tathir", + "Terbiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nefis", + "vecize": "Yani huzuzat ve ihtirasatta unutmak ve mevtte ve hizmette düşünmek.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Zeyl", + "Üçüncü Hatvede" + ], + "title": "Üçüncü Hatvede", + "content": "مَا اَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّهِ وَمَا اَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ dersini verdiği gibi Nefsin muktezası, daima iyiliği kendinden bilip fahr ve ucbe girer Bu hatvede Nefsinde yalnız kusuru ve naksı ve aczi ve fakrı görüp bütün mehasin ve Kemalatını, Fatır-ı Zülcelal tarafından ona ihsan edilmiş nimetler olduğunu anlayıp, fahr yerinde şükür ve temeddüh yerinde hamdetmektir Şu mertebede tezkiyesi, قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّيَهَا sırrıyla şudur ki Kemalini Kemalsizlikte, kudretini aczde, gınasını fakrda bilmektir", + "gaye": "Nefsin terbiye edilmesi ve hakiki kemalatın kaynağının Allah olduğu bilincinin kazandırılması.", + "konular": [ + "Nefsin kusurları ve eksiklikleri", + "İyiliklerin Allah'tan, kötülüklerin nefisten gelmesi", + "Nefsi tezkiye etmenin yolları", + "Fahr ve ucub yerine şükür ve hamd etme", + "Gerçek kemalin Allah'a ait olduğu bilinci" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Tezkiye", + "Fahr", + "Ucub", + "Şükür", + "Hamd", + "Kemal", + "Kudret", + "Gına", + "Acz", + "Fakr" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nefis", + "vecize": "Kemalini Kemalsizlikte, kudretini aczde, gınasını fakrda bilmektir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmialtıncı Söz", + "Zeyl", + "Dördüncü Hatvede" + ], + "title": "Dördüncü Hatvede", + "content": "كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ dersini verdiği gibi Nefs, kendini serbest ve müstakil ve bizzat mevcud bilir Ondan bir nevi rububiyet dava eder Mabuduna karşı adavetkarane bir isyanı taşır İşte gelecek şu hakikatı derketmekle ondan kurtulur Hakikat şöyledir ki Herşey nefsinde mana-yı ismiyle fanidir, mefkuddur, hadistir, madumdur Fakat mana-yı harfiyle ve Sani-i Zülcelalin Esmasına ayinedarlık cihetiyle ve vazifedarlık itibariyle şahiddir, meşhuddur, vaciddir, mevcuddur Şu makamda tezkiyesi ve tathiri şudur ki Vücudunda adem, ademinde vücudu vardır Yani kendini bilse, vücud verse kainat kadar bir zulümat-ı adem içindedir Yani vücud-u şahsisine güvenip Mucid-i Hakikiden gaflet etse yıldız böceği gibi bir şahsi ziya-yı vücudu, nihayetsiz zulümat-ı adem ve firaklar içinde bulunur, boğulur Fakat enaniyeti bırakıp, bizzat nefsi hiç olduğunu ve Mucid-i Hakikinin bir ayine-i tecellisi bulunduğunu gördüğü vakit, bütün mevcudatı ve nihayetsiz bir vücudu kazanır Zira bütün mevcudat, Esmasının cilvelerine mazhar olan Zat-ı Vacib-ül Vücudu bulan, herşeyi bulur Hatime Şu acz, fakr, şefkat, tefekkür tarikındaki dört hatvenin izahatı hakikatın ilmine, şeriatın hakikatına, Kuranın hikmetine dair olan yirmialtı aded Sözlerde geçmiştir Yalnız şurada bir-iki noktaya kısa bir işaret edeceğiz Şöyle ki Evet şu tarik daha kısadır Çünki dört hatvedir Acz, elini nefisten çekse, doğrudan doğruya Kadir-i Zülcelale verir Halbuki en keskin tarik olan aşk, nefisten elini çeker, fakat maşuk-u mecaziye yapışır Onun zevalini bulduktan sonra Mahbub-u Hakikiye gider Hem şu tarik daha eslemdir Çünki nefsin şatahat ve bala-pervazane davaları bulunmaz Çünki acz ve fakr ve kusurdan başka nefsinde bulmuyor ki, haddinden fazla geçsin Hem, bu tarik daha umumi ve cadde-i kübradır Çünki kainatı ehl-i vahdet-ül vücud gibi, huzur-u daimi kazanmak için idama mahkum zannedip, La mevcude illa Hu hükmetmeye veyahut ehl-i vahdet-üş şuhud gibi, huzur-u daimi için kainatı nisyan-ı mutlak hapsinde hapse mahkum tahayyül edip, La meşhude illa Hu demeye mecbur olmuyor Belki idamdan ve hapisten gayet zahir olarak Kuran afvettiğinden, o da sarf-ı nazar edip ve mevcudatı kendileri hesabına hizmetten azlederek Fatır-ı Zülcelal hesabına istihdam edip, Esma-i hüsnasının mazhariyet ve ayinedarlık vazifesinde istimal ederek mana-yı harfi nazarıyla onlara bakıp, mutlak gafletten kurtulup huzur-u daimiye girmektir herşeyde Cenab-ı Hakka bir yol bulmaktır Elhasıl Mevcudatı mevcudat hesabına hizmetten azlederek, mana-yı ismiyle bakmamaktır", + "gaye": "Nefsin benlik davasından ve rububiyet iddasından kurtularak, acz, fakr, şefkat ve tefekkür yoluyla Allah'a vuslatın ve daimi huzurun elde edilmesinin anlaşılması", + "konular": [ + "Nefsin benlik davası ve kurtuluş yolu", + "Eşyanın mana-yı ismi ve mana-yı harfi ile hakikati", + "Nefsin tezkiye ve tathiri", + "Vücudda adem, ademde vücud", + "Enaniyetin terki ve hakiki varlığın kazanılması", + "Acz, fakr, şefkat, tefekkür tariki (dört hatve)", + "Acz ve fakr yolunun kolaylığı ve umumi oluşu", + "Aşk yolunun mukayesesi", + "Vahdet-ül Vücud ve Vahdet-üş Şuhud ekolleri ile mukayese", + "Kainata mana-yı harfi nazarıyla bakış" + ], + "kavramlar": [ + "Nefs", + "Rububiyet", + "Adavet", + "Mana-yı ismi", + "Mana-yı harfi", + "Fani", + "Mefkud", + "Hadis", + "Madum", + "Şahid", + "Meşhud", + "Vacib", + "Mevcud", + "Tezkiye", + "Tathir", + "Adem", + "Vücud", + "Enaniyet", + "Mucid-i Hakiki", + "Acz", + "Fakr", + "Şefkat", + "Tefekkür", + "Huzur-u daimi", + "Vahdet-ül Vücud", + "Vahdet-üş Şuhud" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Huzur", + "vecize": "Bütün mevcudat, Esmasının cilvelerine mazhar olan Zat-ı Vacib-ül Vücudu bulan, herşeyi bulur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz" + ], + "title": "Yirmiyedinci Söz", + "content": "İçtihad Risalesi Beş altı sene mukaddem, Arabi bir risalede, içtihada dair yazdığım bir mesele, iki kardeşimin arzularıyla, o meseleye dair haddinden tecavüz edenin haddini bildirmek için şu söz, o mesele-i içtihadiyeye dair yazıldı بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ وَلَوْ رَدُّوهُ اِلَى الرَّسُولِ وَاِلَى اُولِى اْلاَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ İçtihad kapısı açıktırFakat şu zamanda oraya girmeye altı mani vardır", + "gaye": "İçtihat kapısının açık olduğunu ancak bu zamanda içtihada girmeye mani olan durumları açıklamak ve haddini aşanları uyarmak.", + "konular": [ + "İçtihat kavramı", + "İçtihat kapısının açıklığı", + "Zamanımızda içtihada mani olan sebepler", + "İçtihat meselesinde haddini aşanların uyarılması", + "Kuran'dan ayet delili (Nisa Suresi 83. ayet)" + ], + "kavramlar": [ + "İçtihat", + "Sünnet", + "Hadis", + "Resul", + "Ulü'l-Emr", + "İstimbat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İçtihat", + "vecize": "İçtihad kapısı açıktır. Fakat şu zamanda oraya girmeye altı mani vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Nasıl ki kışta, fırtınaların şiddetli olduğu bir vakitte, dar delikler dahi seddedilir Yeni kapıları açmak, hiçbir cihetle kar-ı akıl değil Hem nasıl ki büyük bir selin hücumunda, tamir için duvarlarda delikler açmak gark olmaya vesiledir Öyle de şu münkerat zamanında ve adat-ı ecanibin istilası anında ve bidaların kesreti vaktinde ve dalaletin tahribatı hengamında, içtihad namıyla, kasr-ı İslamiyetten yeni kapılar açıp, duvarlarından muharriblerin girmesine vesile olacak delikler açmak, İslamiyete cinayettir", + "gaye": "Münkerat ve bid'atların yaygın olduğu, dalaletin etkili olduğu bir dönemde, İslamiyet'e zarar verecek şekilde yeni kapılar açmaktan ve içtihat adı altında tahribata yol açmaktan kaçınılması gerekliliğinin vurgulanması.", + "konular": [ + "İslamiyet'i koruma", + "Bid'atlara karşı duruş", + "Münkerat zamanında içtihat", + "Dalaletin tahribatı", + "İslamiyet'e yönelik tehlikeler", + "Fırtınalı dönemlerde tedbir", + "Sel baskınında tamirat benzetmesi" + ], + "kavramlar": [ + "İçtihat", + "Münkerat", + "Bid'at", + "Dalalet", + "İslamiyet", + "Cinayet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cinayet", + "vecize": "Öyle de şu münkerat zamanında ve adat-ı ecanibin istilası anında ve bidaların kesreti vaktinde ve dalaletin tahribatı hengamında, içtihad namıyla, kasr-ı İslamiyetten yeni kapılar açıp, duvarlarından muharriblerin girmesine vesile olacak delikler açmak, İslamiyete cinayettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "İkincisi" + ], + "title": "İkincisi", + "content": "Dinin zaruriyatı ki içtihad onlara giremezÇünkü kati ve muayyendirler Hem o zaruriyat, kut ve gıda hükmündedirler Şu zamanda terke uğruyorlar ve tezelzüldedirler Ve bütün himmet ve gayreti, onların ikamesine ve ihyasına sarf etmek lazım gelirken, İslamiyetin nazariyat kısmında ve selefin içtihadat-ı safiyane ve halisanesiyle, bütün zamanların hacatına dar gelmeyen efkarları olduğu halde, onları bırakıp heveskarane yeni içtihadlar yapmak, bidakarane bir hıyanettir", + "gaye": "Dinin temel zaruriyatına (açık ve kati hükümlerine) riayet etmenin ve onların ihya edilmesinin gerekliliğini vurgulamak; heveskârane yeni içtihatlar yapmanın bid'at ve hıyanet olduğunu belirtmek.", + "konular": [ + "Dinin zaruriyatının mahiyeti ve önemi", + "İçtihadın sınırları", + "Dinin temel hükümlerine riayetin aciliyeti", + "Heveskârane içtihat yapmanın eleştirisi", + "Selefin içtihatlarının ehemmiyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Zaruriyat-ı diniye", + "İçtihat", + "Bid'at", + "Hıyanet", + "Selef" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zaruriyat", + "vecize": "Bütün himmet ve gayreti, onların ikamesine ve ihyasına sarf etmek lazım gelirken, İslamiyetin nazariyat kısmında ve selefin içtihadat-ı safiyane ve halisanesiyle, bütün zamanların hacatına dar gelmeyen efkarları olduğu halde, onları bırakıp heveskarane yeni içtihadlar yapmak, bidakarane bir hıyanettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Üçüncüsü" + ], + "title": "Üçüncüsü", + "content": "Nasıl ki çarşıda, mevsimlere göre birer meta mergub oluyor Vakit be-vakit birer mal revaç buluyor Öyle de alem meşherinde, içtimaiyat-ı insaniye ve medeniyet-i beşeriye çarşısında, her asırda birer meta mergub olup revaç buluyor Sukunda yani çarşısında teşhir ediliyor, rağbetler ona celboluyor, nazarlar ona teveccüh ediyor, fikirler ona müncezib oluyor Mesela, şu zamanda siyaset metaı ve hayat-ı dünyeviyenin temini ve felsefenin revaçları gibi Ve selef-i salihin asrında ve o zaman çarşısında en mergub meta, Halık-ı semavat ve arzın marziyatlarını ve bizden arzularını, kelamından istinbat etmek ve nur-u nübüvvet ve Kuran ile kapatılmayacak derecede açılan ahiret alemindeki saadet-i ebediyeyi kazandırmak vesailini elde etmek idi İşte o zamanda zihinler, kalpler, ruhlar, bütün kuvvetleriyle, yerler ve gökler Rabbinin marziyatını anlamaya müteveccih olduğundan içtimaiyat-ı beşeriyenin sohbetleri, muhavereleri, vukuatları, ahvalleri ona bakıyordu Ona göre cereyan ettiğinden her kimin güzelce bir istidadı bulunsa, onun kalbi ve fıtratı, şuursuz olarak her şeyden bir ders-i marifet alır O zamanda cereyan eden ahval ve vukuat ve muhaverattan taallüm ediyordu Güya her bir şey, ona bir muallim hükmüne geçip onun fıtrat ve istidadına, içtihada bir istidad-ı ihzari telkin ediyordu Hatta o derece şu fıtri ders tenvir ediyordu ki yakın idi ki kesbsiz içtihada kabiliyeti ola, ateşsiz nurlana İşte şu tarzda fıtri bir ders alan bir müstaid, içtihada çalışmaya başladığı vakit, kibrit hükmüne geçen istidadı nurun ala nur sırrına mazhar olur çabuk ve az zamanda müçtehid olurdu Amma şu zamanda, medeniyet-i Avrupanın tahakkümüyle, felsefe-i tabiiyenin tasallutuyla, şerait-i hayat-ı dünyeviyenin ağırlaşmasıyla, efkar ve kulub dağılmış, himmet ve inayet inkısam etmiştir Zihinler maneviyata karşı yabanileşmiştir İşte bunun içindir ki şu zamanda birisi dört yaşında Kuranı hıfzedip, alimlerle mübahase eden Süfyan İbn-i Uyeyne olan bir müçtehidin zekasında bulunsa, Süfyanın içtihadı kazandığı zamana nisbeten, on defa daha fazla zamana muhtaçtır Süfyan, on senede içtihadı tahsil etmiş ise şu adam yüz seneye muhtaçtır ki tahsil edebilsin Çünkü Süfyanın iptida-i tahsil-i fıtrisi sinn-i temyiz zamanından başlar Yavaş yavaş istidadı müheyya olur, nurlanır, her şeyden ders alır, kibrit hükmüne geçer Amma onun naziri, şu zamanda çünkü zihni felsefede boğulmuş, aklı siyasete dalmış, kalbi hayat-ı dünyeviyede sersem olmuş, istidadı içtihaddan uzaklaşmış Elbette fünun-u hazırada tevaggulü derecesinde istidadı, içtihad-ı şeri kabiliyetinden uzaklaşmış ve ulum-u arziyede tefennünü derecesinde içtihadın kabulünden geri kalmıştır Onun için Ben de onun gibi zekiyim, niçin ona yetişemiyorum diyemez ve demeye hakkı yoktur ve yetişemez", + "gaye": "Asrımızda içtihadın zorluğunu ve selef-i salihin zamanındaki kolaylığını, dönemin sosyal ve fikri yapısıyla ilişkilendirerek açıklamak, modern çağın fikri dağınıklığının ilim tahsiline ve içtihada etkisini vurgulamak.", + "konular": [ + "Asrın ihtiyaçlarına göre rağbet gören meta kavramı", + "Selef-i salihin asrında ilim ve içtihadın kolaylığı", + "Modern çağın fikri dağınıklığının ilim ve içtihada etkisi", + "Siyaset, dünya hayatı ve felsefenin günümüzdeki revaç bulması", + "Kur'an ve sünnetten ilim istinbat etmenin selef zamanındaki önemi", + "Fıtri ders alma ve içtihadın oluşum süreci", + "Medeniyet-i Avrupa ve felsefe-i tabiiyenin tahakkümü" + ], + "kavramlar": [ + "İçtihat", + "Marifet", + "Fıtrat", + "Siyaset", + "Felsefe", + "Nübüvvet", + "Kuran", + "Medeniyet", + "Akıl", + "Kalp", + "Ruh", + "İlim" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İçtihat", + "vecize": "Amma şu zamanda, medeniyet-i Avrupanın tahakkümüyle, felsefe-i tabiiyenin tasallutuyla, şerait-i hayat-ı dünyeviyenin ağırlaşmasıyla, efkar ve kulub dağılmış, himmet ve inayet inkısam etmiştir. Zihinler maneviyata karşı yabanileşmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Dördüncüsü" + ], + "title": "Dördüncüsü", + "content": "Nasıl ki bir cisimde, neşv ü nema için tevessü meyli bulunur O meyl-i tevessü ise -çünkü dahildendir- vücud ve cisim için bir tekemmüldür Fakat eğer hariçte tevsi için bir meyil ise o vücudun cildini yırtmaktır, tahrip etmektir tevsi değildir Öyle de İslamiyetin dairesine selef-i salihin gibi takva-yı kamile kapısıyla ve zaruriyat-ı diniyenin imtisali tarikıyla dahil olanlarda, meylüt-tevessü ve irade-i içtihad bulunsa o, kemaldir ve tekemmüldür Yoksa zaruriyatı terk eden ve hayat-ı dünyeviyeyi hayat-ı uhreviyeye tercih eden ve felsefe-i maddiye ile alude olanlardan olan o meylüt-tevsi ve irade-i içtihad, vücud-u İslamiyeyi tahrip ve boynundaki şeri zincirini çıkarmaya vesiledir", + "gaye": "İslamiyet'teki içtihadın (tevessü meylinin) doğru ve yanlış yönlerini, ne zaman tekemmül, ne zaman tahrip olacağını açıklamak ve bu farkı vurgulamak.", + "konular": [ + "İçtihadın doğru anlaşılması", + "İslamiyet'te tekemmül ve tahrip arasındaki fark", + "Takva-yı kamilenin içtihadın ön şartı olması", + "Zaruriyat-ı diniyenin önemi", + "Dünya hayatının uhrevî hayata tercih edilmesinin tehlikeleri", + "Maddî felsefenin İslamiyet üzerindeki olumsuz etkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevessü", + "Tekemmül", + "İçtihad", + "Tahrip", + "Takva", + "Zaruriyat-ı diniye", + "Hayat-ı dünyeviye", + "Hayat-ı uhreviye", + "Felsefe-i maddiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tekemmül", + "vecize": "Yok", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Beşincisi" + ], + "title": "Beşincisi", + "content": "Üç nokta-i nazar, şu zamanın içtihadatını arziye yapar, semavilikten çıkarıyor Halbuki şeriat semaviyedir ve içtihadat-ı şeriye dahi onun ahkam-ı mesturesini izhar ettiğinden semaviyedirler Birincisi Bir hükmün hikmeti ayrıdır, illeti ayrıdır Hikmet ve maslahat ise tercihe sebeptir, icaba, icada medar değildir İllet ise vücuduna medardır Mesela, seferde namaz kasredilir, iki rekat kılınır Şu ruhsat-ı şeriyenin illeti seferdir, hikmeti ise meşakkattir Sefer bulunsa, meşakkat hiç olmasa da namaz kasredilir Çünkü illet var Fakat sefer bulunmasa, yüz meşakkat bulunsa, namazın kasredilmesine illet olamaz İşte şu hakikatin aksine olarak, şu zamanın nazarı ise maslahat ve hikmeti illet yerine ikame edip ona göre hükmediyor Elbette böyle içtihadat arziyedir, semavi değildir İkincisi Şu zamanın nazarı, evvela ve bizzat saadet-i dünyeviyeye bakıyor ve ahkamları ona tevcih ediyor Halbuki şeriatın nazarı ise evvela ve bizzat saadet-i uhreviyeye bakar, ikinci derecede -ahirete vesile olmak dolayısıyla- dünyanın saadetine nazar eder Demek şu zamanın nazarı, ruh-u şeriattan yabanidir Öyle ise şeriat namına içtihad edemez Üçüncüsü اِنَّ الضَّرُورَاتِ تُبِيحُ الْمَحْظُورَاتِ kaidesi, yani Zaruret, haramı helal derecesine getirir İşte şu kaide ise külli değil Zaruret eğer haram yoluyla olmamış ise haramı helal etmeye sebebiyet verir Yoksa su-i ihtiyarıyla, gayr-ı meşru sebeplerle zaruret olmuş ise haramı helal edemez, ruhsatlı ahkamlara medar olamaz, özür teşkil edemez Mesela, bir adam su-i ihtiyarıyla, haram bir tarzda kendini sarhoş etse tasarrufatı, ulema-i şeriatça aleyhinde caridir, mazur sayılmaz Tatlik etse talakı vaki olur Bir cinayet etse ceza görür Fakat su-i ihtiyarıyla olmazsa talak vaki olmaz, ceza da görmez Hem mesela, bir içki müptelası zaruret derecesinde müptela olsa da diyemez ki Zarurettir, bana helaldir İşte şu zamanda zaruret derecesine geçen ve insanları müptela eden bir beliyye-i amme suretine giren çok umurlar vardır ki su-i ihtiyardan, gayr-ı meşru meyillerden ve haram muamelelerden tevellüd ettiklerinden, ruhsatlı ahkamlara medar olup, haramı helal etmeye medar olamazlar Halbuki şu zamanın ehl-i içtihadı, o zaruratı ahkam-ı şeriyeye medar yaptıklarından içtihadları arziyedir, hevesidir, felsefidir semavi olamaz, şeri değil Halbuki semavat ve arzın Halıkının ahkam-ı İlahiyesinde tasarruf ve ibadının ibadatına müdahale, o Halıkın izn-i manevisi olmazsa o tasarruf, o müdahale merduddur Mesela bazı gafiller, hutbe gibi bazı şeair-i İslamiyeyi, Arabiden çıkarıp her milletin lisanıyla söylemeyi, iki sebep için istihsan ediyorlar Birincisi Ta siyaset-i hazıra avam-ı müslimine de o suretle tefhim edilsin Halbuki siyaset-i hazıra, o kadar çok yalan ve hile ve şeytanet içine girmiş ki vesvese-i şeyatin hükmüne geçmiştir Halbuki minber, vahy-i İlahinin tebliğ makamı olduğundan o vesvese-i siyasiyenin hakkı yoktur ki o makam-ı aliye çıkabilsin İkinci sebep Hutbe, bazı suver-i Kuraniyenin nasihatleri anlaşılmak içindir Evet, eğer millet-i İslam, İslamiyetin zaruriyatı ve müsellematı ve malum olan ahkamını, ekseriyet itibarıyla imtisal edip yerine getirseydi, o vakit nazariyat-ı şeriye ve mesail-i dakika ve nasayih-i hafiyeyi anlamak için bildiği lisan ile hutbe okunması ve suver-i Kuraniyenin -eğer mümkün olsaydı- tercümesi belki müstahsen olurdu {Haşiye İcaza dair olan Yirmi Beşinci Söz, Kuranın hakiki tercümesi mümkün olmadığını göstermiştir} Fakat namaz, zekat, orucun vücubu ve katl, zina ve şarabın haramiyeti gibi malum olan ahkam-ı katiye-i İslamiye mühmel kalıyor Avam-ı nas, onların vücubunu ve haramiyetini ders almaya muhtaç değiller Belki teşvik ve ihtar ile o ahkam-ı kudsiyeyi hatırlatıp İslamiyet damarını ve iman hissini tahrik etmekle imtisallerine teşvik ve tezkire ve ihtara muhtaçtırlar Halbuki bir ami ne kadar cahil dahi olsa, Kurandan ve hutbe-i Arabiyeden şu meal-i icmaliyeyi anlar ki Herkese ve bana malum olan imanın rükünlerini ve İslamiyetin umdelerini hatip ve hafız ihtar ediyor ve ders veriyor, okuyor der kalbinde onlara karşı bir iştiyak hasıl olur Acaba kainatta hangi tabirat var ki arş-ı azamdan gelen Kuran-ı Hakimin icazkarane, müfehhimane ihtarlarına, tezkirlerine, teşviklerine mukabil gelebilsin", + "gaye": "Şeriatın semavi yapısını korumak adına, günümüz içtihatlarındaki hatalı yaklaşımları, özellikle illet ve hikmet ayrımını, dünya önceliğini ve zaruret kaidesinin yanlış anlaşılmasını eleştirmek ve İslam şeairlerinin (özellikle hutbe) asıl maksadından saptırılmaması gerektiğini vurgulamak.", + "konular": [ + "İçtihatların semavilikten uzaklaşması", + "Hikmet ve illet ayrımı", + "Şeriatın öncelikli hedefi (uhreviyet vs. dünyeviyet)", + "Zaruret kaidesinin yanlış anlaşılması", + "Haramın helal olma şartları", + "İslam şeairlerinin korunması", + "Hutbenin Arapça okunmasının önemi", + "Siyasetin İslam şeairlerine müdahalesi", + "Kuran'ın icazı ve tercüme edilemezliği" + ], + "kavramlar": [ + "İçtihat", + "Hikmet", + "İllet", + "Maslahat", + "Şeriat", + "Semaviyet", + "Arziyet", + "Saadet-i Uhreviye", + "Saadet-i Dünyeviye", + "Zaruret", + "Haram", + "Helal", + "Ruhsat", + "Şeair-i İslamiye", + "Hutbe", + "Vahy-i İlahi", + "İcaz", + "İman", + "İslamiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İçtihat", + "vecize": "Halbuki şeriat semaviyedir ve içtihadat-ı şeriye dahi onun ahkam-ı mesturesini izhar ettiğinden semaviyedirler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Altıncısı" + ], + "title": "Altıncısı", + "content": "Selef-i salihinin müçtehidin-i izamı, asr-ı nur ve asr-ı hakikat olan asr-ı sahabeye yakın olduklarından safi bir nur alıp, halis bir içtihad edebilirlerdi Şu zamanın ehl-i içtihadı ise o kadar perdeler arkasında ve uzak bir mesafede hakikat kitabına bakar ki en vazıh bir harfini de zor ile görebilirler Eğer desen Sahabeler de insandırlar, hatadan, hilaftan hali olmazlar Halbuki içtihadatın ve ahkam-ı şeriatın medarı, sahabelerin adaleti ve sıdkıdır ki hatta ümmet Sahabeler umumen adildirler, doğru söylerler diye ittifak etmişler Elcevap Evet, sahabeler ekseriyet-i mutlaka itibarıyla hakka aşık, sıdka müştak, adalete hahişgerdirler Çünkü yalanın ve kizbin çirkinliği, bütün çirkinliğiyle ve sıdkın ve doğruluğun güzelliği, bütün güzelliğiyle o asırda öyle bir tarzda gösterilmiş ki ortalarındaki mesafe arştan ferşe kadar açılmış Esfel-i safilindeki Müseylime-i Kezzabın derekesinden, ala-yı illiyyinde olan Hazret-i Peygamber aleyhissalatü vesselamın derece-i sıdkı kadar bir ayrılık görülmüştür Evet, Müseylimeyi esfel-i safiline düşüren kizb olduğu gibi Muhammedül-Emin aleyhissalatü vesselamı ala-yı illiyyine çıkaran sıdktır ve doğruluktur İşte, hissiyat-ı ulviyeyi taşıyan ve mehasin-i ahlakiyeye perestiş eden ve Şems-i Nübüvvetin ziya-i sohbetiyle nurlanan sahabeler, o derece çirkin ve sukuta sebep ve Müseylimenin maskara-alud muzahrefat dükkanındaki kizbe, ihtiyarıyla ellerini uzatmamak ve küfürden çekindikleri gibi küfrün arkadaşı olan kizbden çekinmeleri ve o derece güzel ve medar-ı fahir ve mübahat ve mirac-ı suud ve terakki ve Fahr-i Risaletin hazine-i aliyesinde en revaçlı bulunan ve şaşaa-i cemaliyle içtimaat-ı insaniyeyi nurlandıran sıdka ve doğruluğa ve hakka -ve bilhassa ahkam-ı şeriye rivayetinde ve tebliğinde- elbette ellerinden geldiği kadar talip ve muvafık ve aşık olmaları katidir, zaruridir, şüphesizdir Halbuki şu zamanda, kizb ve sıdkın ortasındaki mesafe o kadar kısalmış ki adeta omuz omuza vermişler Sıdktan yalana geçmek pek kolay gidiliyor Hatta siyaset propagandası vasıtasıyla yalancılık, doğruluğa tercih ediliyor İşte en çirkin şey, en güzel şeylerle beraber bir dükkanda, bir fiyatla satılsa elbette pek ali olan ve hakikat cevherine giden sıdk ve hak pırlantası, o dükkancının marifetine ve sözüne itimat edip körü körüne alınmaz Hatime Asırlara göre şeriatlar değişir Belki bir asırda, kavimlere göre ayrı ayrı şeriatlar, peygamberler gelebilir ve gelmiştir Hatemül-Enbiyadan sonra şeriat-ı kübrası, her asırda, her kavme kafi geldiğinden muhtelif şeriatlara ihtiyaç kalmamıştır Fakat teferruatta, bir derece ayrı ayrı mezheplere ihtiyaç kalmıştır Evet, nasıl ki mevsimlerin değişmesiyle elbiseler değişir, mizaçlara göre ilaçlar tebeddül eder Öyle de asırlara göre şeriatlar değişir, milletlerin istidadına göre ahkam tahavvül eder Çünkü ahkam-ı şeriyenin teferruat kısmı, ahval-i beşeriyeye bakar Ona göre gelir, ilaç olur Enbiya-i salife zamanında, tabakat-ı beşeriye birbirinden çok uzak ve seciyeleri hem bir derece kaba hem şiddetli ve efkarca iptidai ve bedeviyete yakın olduğundan, o zamandaki şeriatlar, onların haline muvafık bir tarzda ayrı ayrı gelmiştir Hatta bir kıtada bir asırda, ayrı ayrı peygamberler ve şeriatlar bulunurmuş Sonra Âhir Zaman Peygamberinin gelmesiyle, insanlar güya iptidai derecesinden idadiye derecesine terakki ettiğinden çok inkılabat ve ihtilatat ile akvam-ı beşeriye bir tek ders alacak, bir tek muallimi dinleyecek, bir tek şeriatla amel edecek vaziyete geldiğinden, ayrı ayrı şeriata ihtiyaç kalmamıştır, ayrı ayrı muallime de lüzum görülmemiştir Fakat tamamen bir seviyeye gelmediğinden ve bir tarz-ı hayat-ı içtimaiye de giymediğinden mezhepler taaddüd etmiştir Eğer beşerin ekseriyet-i mutlakası bir mekteb-i alinin talebesi gibi bir tarz-ı hayat-ı içtimaiyeyi giyse, bir seviyeye girse o vakit mezhepler tevhid edilebilir Fakat bu hal-i alem, o hale müsaade etmediği gibi mezahib de bir olmaz Eğer desen Hak bir olur, nasıl böyle dört ve on iki mezhebin muhtelif ahkamları hak olabilir Elcevap Bir su, beş muhtelif mizaçlı hastalara göre nasıl beş hüküm alır şöyle ki Birisine, hastalığının mizacına göre su ilaçtır, tıbben vacibdir Diğer birisine hastalığı için zehir gibi muzırdır, tıbben ona haramdır Diğer birisine az zarar verir, tıbben ona mekruhtur Diğer birisine zararsız menfaat verir, tıbben ona sünnettir Diğer birisine ne zarardır, ne menfaattir afiyetle içsin, tıbben ona mubahtır İşte hak burada taaddüd etti Beşi de haktır Sen diyebilir misin ki Su yalnız ilaçtır, yalnız vacibdir, başka hükmü yoktur İşte bunun gibi ahkam-ı İlahiye, mezheplere hikmet-i İlahiyenin sevkiyle ittiba edenlere göre değişir hem hak olarak değişir ve her birisi de hak olur, maslahat olur Mesela, hikmet-i İlahiyenin tensibiyle İmam-ı Şafiiye ittiba eden, ekseriyet itibarıyla Hanefilere nisbeten köylülüğe ve bedeviliğe daha yakın olup cemaati bir tek vücud hükmüne getiren hayat-ı içtimaiye de nakıs olduğundan, her biri bizzat dergah-ı Kàdıyül-Hacatta kendi derdini söylemek ve hususi matlubunu istemek için imam arkasında Fatihayı birer birer okuyorlar Hem ayn-ı hak ve mahz-ı hikmettir İmam-ı Azama ittiba edenler, ekseriyet-i mutlaka itibarıyla, İslami hükumetlerin ekserisi, o mezhebi iltizam etmesiyle medeniyete, şehirliliğe daha yakın ve hayat-ı içtimaiyeye müstaid olduğundan bir cemaat, bir şahıs hükmüne girip, bir tek adam umum namına söyler umum kalben onu tasdik ve rabt-ı kalp edip, onun sözü umumun sözü hükmüne geçtiğinden, Hanefi mezhebine göre imam arkasında Fatiha okunmaz Okunmaması ayn-ı hak ve mahz-ı hikmettir Hem mesela, madem şeriat, tabiatın tecavüzatına set çekmekle onu tadil edip nefs-i emmareyi terbiye eder Elbette ekser etbaı, köylü ve nim-bedevi ve amelelikle meşgul olan Şafii mezhebine göre Kadına temas ile abdest bozulur, az bir necaset zarar verir Ekseriyet itibarıyla hayat-ı içtimaiyeye giren, nim-medeni şeklini alan insanlar, ittiba ettikleri mezheb-i Hanefiye göre Mess-i nisvan abdesti bozmaz, bir dirhem kadar necasete fetva var İşte bir amele ile bir efendiyi nazara alacağız Amele, tarz-ı maişet itibarıyla ecnebi kadınlarla ihtilata, temasa ve bir ocak yanında oturmaya ve mülevves şeylerin içine karışmaya müptela olduğundan sanat ve maişet itibarıyla, tabiat ve nefs-i emmaresi meydanı boş bulup tecavüz edebilir Onun için şeriat onların hakkında, o tecavüzata set çekmek için Abdest bozulur, temas etme Namazını iptal eder, bulaşma manevi kulağında bir sada-yı semavi çınlattırır Amma o efendi, namuslu olmak şartıyla adat-ı içtimaiyesi itibarıyla, ahlak-ı umumiye namına, ecnebi kadınlara temasa müptela değil, mülevves şeylerle nezafet-i medeniye namına kendini o kadar bulaştırmaz Onun için şeriat, mezheb-i Hanefi namıyla ona şiddet ve azimet göstermemiş ruhsat tarafını gösterip, hafifleştirmiştir Elin dokunmuş ise abdestin bozulmaz Hicab edip kalabalık içinde su ile istinca etmemenin zararı yoktur Bir dirhem kadar fetva vardır der, onu vesveseden kurtarır İşte denizden iki katre sana misal, onlara kıyas et Mizan-ı Şarani mizanıyla, şeriat mizanlarını bu suretle muvazene edebilirsen et سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ اَللّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى مَنْ تَمَثَّلَ فِيهِ اَنْوَارُ مُحَبَّتِكَ لِجَمَالِ صِفَاتِكَ وَ اَسْمَائِكَ بِكَوْنِهِ مِرْآةً جَامِعَةً لِتَجَلِّيَاتِ اَسْمَائِكَ الْحُسْنَى وَ مَنْ تَمَرْكَزَ فِيهِ شُعَاعَاتُ مَحَبَّتِكَ لِصَنْعَتِكَ فِى مَصْنُوعَاتِكَ بِكَوْنِهِ اَكْمَلَ وَ اَبْدَعَ مَصْنُوعَاتِكَ وَ صَيْرُورَتِهِ اَنْمُوذَجَ كَمَالاَتِ صَنْعَتِكَ وَ فِهْرِسْتَةَ مَحَاسِنِ نُقُوشِكَ وَ مَنْ تَظَاهَرَ فِيهِ لَطَائِفُ مَحَبَّتِكَ وَ رَغْبَتِكَ ِلاِسْتِحْسَانِ صَنْعَتِكَ بِكَوْنِهِ اَعْلَى دَلاَّلِى مَحَاسِنِ صَنْعَتِكَ وَ اَرْفَعَ الْمُسْتَحْسِنِينَ صَوْتًا فِى اِعْلاَنِ حُسْنِى نُقُوشِكَ وَ اَبْدَعِهِمْ نَعْتًا لِكَمَالاَتِ صَنْعَتِكَ وَ مَنْ تَجَمَّعَ فِيهِ اَقْسَامُ مَحَبَّتِكَ وَ اِسْتِحْسَانِكَ لِمَحَاسِنِ اَخْلاَقِ مَخْلُو قَاتِكَ وَلَطَاءِفِ اَوْصَافِ مَصْنُو عَاتِكَ بِكَونَهِ جَمِعًالَمِحَاسِنِ الاخلاق كَافَّةً بِاِحْسَانِكَ وَ لِلَطَائِفِ اْلاَوْصَافِ قَاطِبَةً بِفَضْلِكَ وَ مَنْ صَارَ مِصْدَاقًا صَادِقًا وَ مِقْيَاسًا فَائِقًا لِجَمِيعِ مَنْ ذَكَرْتَ فِى فُرْقَانِكَ اِنَّكَ تُحِبُّهُمْ مِنَ الْمُحْسِنِينَ وَ الصَّابِرِينَ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُتَّقِينَ وَ التَّوَّابِينَ وَ اْلاَوَّابِينَ وَ جَمِيعِ اْلاَصْنَافِ الَّذِينَ اَحْبَبْتَهُمْ وَ شَرَفْتَهُمْ لِمَحَبَّتِكَ فِى فُرْقَانِكَ حَتَّى صَارَ اِمَامَ الْحَبِيبِينَ لَكَ وَ سَيِّدَ الْمَحْبُوبِينَ لَكَ وَ رَئِيسَ اَوِدَّائِكَ وَ عَلَى آلِهِ وَ اَصْحَابِهِ وَ اِخْوَانِهِ اَجْمَعِينَ آمِينَ بِرَحْمَتِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ", + "gaye": "Sahabelerin adalet ve sıdkının kaynağını açıklamak, asırlar ve milletlere göre şeriatların ve mezheplerin farklılık göstermesinin hikmetini izah etmek ve mezhep farklılıklarının hakikatten sapma değil, ilahi hikmetin bir tecellisi olduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Selef-i salihinin içtihadının safiyeti", + "Sahabelerin adaleti ve sıdkı", + "Asr-ı Saadette sıdk ve kizbin farkı", + "Şu zamanda sıdk ve kizbin arasındaki mesafenin kısalması", + "Asırlara göre şeriatların değişmesi", + "Milletlerin istidadına göre ahkamın değişmesi", + "Mezheplerin taaddüdünün hikmeti", + "Mezhep farklılıklarının hakikat olması", + "Şafii ve Hanefi mezhepleri üzerinden örneklerle ahkam farklılıklarının hikmeti", + "Kadına dokunma ve necaset konularındaki mezhep farklılıkları" + ], + "kavramlar": [ + "İçtihad", + "Sahabe", + "Adalet", + "Sıdk", + "Kizb", + "Şeriat", + "Mezhep", + "Hikmet", + "Nefs-i emmare", + "Ruhsat", + "Azimet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "Asırlara göre şeriatlar değişir. Belki bir asırda, kavimlere göre ayrı ayrı şeriatlar, peygamberler gelebilir ve gelmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli" + ], + "title": "Yirmiyedinci Sözün Zeyli", + "content": "Sahabeler hakkındadır Mevlana Caminin dediği gibi derim يا رسول اللّه ه باشد ون سكِ اصحابِ كهف داخلِ جنّت شَوَمْ دَرْ زمرهء اصحابِ تو او رَوَدْ دَرْ جنّت من دَرْ جهنّم كى رَوَاست او سكِ اصحابِ كهف من سكِ اصحابِ تو بِاسْمِهِ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ مُحَمّدٌ رَسُولُ اللّهِ وَالّذِينَ مَعَهُ اَشِدّاءُ عَلَى الْكُفّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ila ahir-i ayet Sual ediyorsunuz Bazı rivayetlerde vardır ki Bidaların revacı hengamında ehl-i iman ve takvadan bir kısım suleha, sahabe derecesinde veya daha ziyade efdal olabilir diye rivayetler vardır Bu rivayetler sahih midir Sahih ise hakikatleri nedir Elcevap Enbiyadan sonra nev-i beşerin en efdali sahabe olduğu, Ehl-i Sünnet ve Cemaatin icmaı bir hüccet-i kàtıadır ki o rivayetlerin sahih kısmı, fazilet-i cüziye hakkındadır Çünkü cüzi fazilette ve hususi bir kemalde, mercuh racihe tereccuh edebilir Yoksa Sure-i Fethin ahirinde sitayişkarane tavsifat-ı Rabbaniyeye mazhar ve Tevrat ve İncil ve Kuranın medh ü senasına mazhar olan sahabelere, fazilet-i külliye nokta-i nazarında yetişilemez Şu hakikatin pek çok esbab ve hikmetlerinden, şimdilik üç sebebi tazammun eden üç hikmeti beyan edeceğiz", + "gaye": "Sahabelerin faziletlerinin ve konumlarının diğer müminlerden üstün olduğunun açıklanması, bazı rivayetlerde geçen sahabelere denk olma veya daha üstün olma iddialarının hakikatlerinin izah edilmesi.", + "konular": [ + "Sahabelerin üstünlüğü", + "Ehl-i Sünnet ve Cemaatin icması", + "Cüzi fazilet ve külli fazilet ayrımı", + "Sure-i Fethin sahabeler hakkındaki tavsifatı", + "Tevrat, İncil ve Kur'an'ın sahabeleri övmesi", + "Mevlana Cami'nin sahabe sevgisi" + ], + "kavramlar": [ + "Sahabe", + "Fazilet", + "İcma", + "Bidat", + "Süleha", + "Kemal", + "Tereccuh", + "Efdaliyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Sahabe", + "vecize": "Enbiyadan sonra nev-i beşerin en efdali sahabe olduğu, Ehl-i Sünnet ve Cemaatin icmaı bir hüccet-i kàtıadır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Birinci Hikmet" + ], + "title": "Birinci Hikmet", + "content": "Sohbet-i Nebeviye öyle bir iksirdir ki bir dakikada ona mazhar bir zat, senelerle seyr ü süluka mukabil, hakikatin envarına mazhar olur Çünkü sohbette insibağ ve inikas vardır Malumdur ki inikas ve tebaiyetle, o nur-u azam-ı nübüvvetle beraber en azim bir mertebeye çıkabilir Nasıl ki bir sultanın hizmetkarı ve onun tebaiyetiyle öyle bir mevkiye çıkar ki bir şah çıkamaz İşte şu sırdandır ki en büyük veliler sahabe derecesine çıkamıyorlar Hatta Celaleddin-i Süyuti gibi uyanık iken çok defa sohbet-i Nebeviyeye mazhar olan veliler, Resul-i Ekrem asm ile yakazaten görüşseler ve şu alemde sohbetine müşerref olsalar, yine sahabeye yetişemiyorlar Çünkü sahabelerin sohbeti, nübüvvet-i Ahmediye asm nuruyla, yani Nebi olarak onunla sohbet ediyorlar Evliyalar ise vefat-ı Nebeviden sonra Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselamı görmeleri, velayet-i Ahmediye asm nuruyla sohbettir Demek, Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselamın onların nazarlarına temessül ve tezahür etmesi, velayet-i Ahmediye asm cihetindedir nübüvvet itibarıyla değil Madem öyledir nübüvvet derecesi, velayet derecesinden ne kadar yüksek ise o iki sohbet de o derece tefavüt etmek lazım gelir Sohbet-i Nebeviye ne derece bir iksir-i nurani olduğu bununla anlaşılır ki Bir bedevi adam, kızını sağ olarak defnedecek derecede bir kasavet-i vahşiyanede bulunduğu halde, gelip bir saat sohbet-i Nebeviyeye müşerref olur, daha karıncaya ayağını basamaz derecede bir şefkat-i rahimaneyi kesbederdi Hem cahil, vahşi bir adam, bir gün sohbet-i Nebeviyeye mazhar olur sonra Çin ve Hint gibi memleketlere giderdi, o mütemeddin kavimlere muallim-i hakaik ve rehber-i kemalat olurdu İkinci Sebep Yirmi Yedinci Sözdeki içtihad bahsinde beyan ve ispat edildiği gibi sahabeler, ekseriyet-i mutlaka itibarıyla kemalat-ı insaniyenin en ala derecesindedirler Çünkü o zamanda, o inkılab-ı azim-i İslamide hayır ve hak bütün güzelliğiyle, şer ve batıl bütün çirkinliğiyle görülmüş ve maddeten hissedilmiş Şer ve hayır ortasında öyle bir ayrılık ve kizb ve sıdk mabeyninde öyle bir mesafe açılmıştı ki küfür ve iman kadar, belki cehennem ve cennet kadar beynleri uzaklaştı Kizb ve şer ve batılın dellalı ve numunesi olan Müseylime-i Kezzab ve maskaraca kelimeleri olduğundan, fıtraten hissiyat-ı ulviye sahibi ve maali-i ahlaka meftun ve izzet ve mübahata meyyal olan sahabeler, elbette ihtiyarlarıyla, kizb ve şerre ellerini uzatıp Müseylime derekesine düşmemişler Sıdk ve hayır ve hakkın dellalı ve numunesi olan Habibullahın asm ala-yı illiyyin-i kemalatındaki makamına bakarak, bütün kuvvet ve himmetleriyle o tarafa koşmak, mukteza-yı seciyeleridir Mesela, nasıl ki zaman oluyor medeniyet-i beşeriye çarşısında ve hayat-ı içtimaiye-i insaniye dükkanında, bazı şeylerin verdiği müthiş neticeleri ve çirkin eserleri zehr-i kàtil gibi herkes onu satın almak değil, bütün kuvvetiyle ondan nefret edip kaçar Ve bazı şeylerin ve manevi metaların verdikleri güzel neticeler ve kıymettar eserler, bir tiryak-ı nafi ve bir pırlanta gibi herkesin nazar-ı rağbetini kendine celbeder Herkes elinden geldiği kadar onları satın almaya çalışır Öyle de asr-ı saadette hayat-ı içtimaiye-i insaniyenin çarşısında, kizb ve şer ve küfür gibi maddeler, şakavet-i ebediye gibi neticeleri ve Müseylime-i Kezzab gibi süfli maskaraları tevlid ettiğinden, secaya-yı aliye ve hubb-u maaliye meftun olan sahabelerin zehr-i kàtilden kaçar gibi ondan kaçmaları ve nefret etmeleri bedihidir Ve saadet-i ebediye gibi netice veren ve Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselam gibi nurani meyveler gösteren sıdk ve hakka ve imana en nafi bir tiryak, en kıymettar bir elmas gibi o fıtratları safiye ve seciyeleri samiye olan sahabeler, bütün kuvvetleriyle ve hissiyat ve letaifleriyle, onlara müşteri ve müştak olması zaruridir Halbuki o zamandan sonra, gitgide ve gele gele sıdk ve kizb ortasındaki mesafe azala azala, omuz omuza geldi Bir dükkanda, ikisi beraber satılmaya başladığı gibi ahlak-ı içtimaiye bozuldu Propaganda-i siyaset, yalana fazla revaç verdi Yalanın müthiş çirkinliği gizlenip doğruluğun parlak güzelliği görünmemeye başladığı zamanda, kimin haddi var ki sahabenin adalet ve sıdk ve ulviyet ve hakkaniyet hususundaki kuvvetlerine, metanetlerine, takvalarına yetişebilsin veya derecelerinden geçsin Geçen meseleyi bir derece tenvir edecek, başıma gelmiş bir halimi beyan ediyorum Şöyle ki Bir zaman kalbime geldi, niçin Muhyiddin-i Arabi gibi harika zatlar sahabelere yetişemiyorlar Sonra namaz içinde سُبْحَانَ رَبِّىَ اْلاَعْلٰى derken, şu kelimenin manası inkişaf etti Tam manasıyla değil fakat bir parça hakikati göründü Kalben dedim Keşke bir tek namaza bu kelime gibi muvaffak olsaydım bir sene ibadetten daha iyi idi Namazdan sonra anladım ki o hatıra ve o hal, sahabelerin ibadetteki derecelerine yetişilmediğine bir irşaddır Evet, Kuran-ı Hakimin envarıyla hasıl olan o inkılab-ı azim-i içtimaide, ezdad birbirinden çıkıp ayrılırken şerler bütün tevabiiyle, zulümatıyla ve teferruatıyla ve hayır ve kemalat bütün envarıyla ve netaiciyle karşı karşıya gelip, bir vaziyette ve müheyyic bir zamanda, her zikir ve tesbih, bütün manasının tabakatını turfanda ve taravetli ve taze ve genç bir surette ifade ettiği gibi o inkılab-ı azimin tarrakası altında olan insanların bütün hissiyatını, letaif-i maneviyesini uyandırmış hatta vehm ü hayal ve sır gibi duygular hüşyar ve müteyakkız bir surette o zikir, o tesbihlerdeki müteaddid manaları kendi zevklerine göre alır, emer İşte şu hikmete binaen bütün hissiyatları uyanık ve letaifleri hüşyar olan sahabeler, envar-ı imaniye ve tesbihiyeyi cami olan kelimat-ı mübarekeyi dedikleri vakit, kelimenin bütün manasıyla söyler ve bütün letaifiyle hisse alırlardı Halbuki o infilak ve inkılabdan sonra, gitgide letaif uykuya ve havas o hakaik noktasında gaflete düşüp o kelimat-ı mübareke, meyveler gibi gitgide, ülfet perdesiyle letafetini ve taravetini kaybeder Âdeta sathilik havasıyla kuruyor gibi az bir yaşlık kalıyor ki kuvvetli, tefekküri bir ameliyatla ancak evvelki hali iade edilebilir İşte bundandır ki kırk dakikada bir sahabenin kazandığı fazilete ve makama, kırk günde, hatta kırk senede başkası ancak yetişebilir Üçüncü Sebep On İkinci ve Yirmi Dördüncü ve Yirmi Beşinci Sözlerde ispat edildiği gibi nübüvvetin velayete nisbeti, güneşin ayn-ı zatıyla, ayinelerde görülen güneşin misali gibidir İşte daire-i nübüvvet, daire-i velayetten ne kadar yüksek ise daire-i nübüvvetin hademeleri ve o güneşin yıldızları olan sahabeler dahi daire-i velayetteki sulehaya o derece tefevvuku olmak lazım geliyor Hatta velayet-i kübra olan veraset-i nübüvvet ve sıddıkıyet ki sahabelerin velayetidir, bir veli kazansa yine saff-ı evvel olan sahabelerin makamına yetişmez Şu üçüncü sebebin müteaddid vücuhundan üç vechini beyan ederiz", + "gaye": "Sahabelerin velilerden üstünlüğünün ve peygamber sohbetinin eşsizliğinin sebeplerinin izahı ve bu sayede imanın ve hakikatin derinliğini kavratılması.", + "konular": [ + "Peygamber sohbetinin (Sohbet-i Nebeviye) üstünlüğü ve tesiri", + "Sahabelerin diğer velilerden ve insanlardan üstünlüklerinin sebepleri", + "Nübüvvet derecesi ile velayet derecesi arasındaki fark", + "İslam inkılabının insan fıtratları üzerindeki dönüştürücü etkisi", + "Hak ve batılın asr-ı saadetteki belirgin ayrımı", + "Kelimat-ı mübarekenin (zikir ve tesbihlerin) hissedilişindeki farklılıklar" + ], + "kavramlar": [ + "Sohbet-i Nebeviye", + "İnsibağ", + "İnikas", + "Nübüvvet", + "Velayet", + "Sahabe", + "İksir", + "İnkılab-ı Azim", + "Hak", + "Batıl", + "Sıdk", + "Kizb", + "Takva", + "Adalet", + "İman", + "Envar", + "Tesbih", + "Zikir", + "Ülfet", + "Veraset-i Nübüvvet", + "Sıddıkiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İksir", + "vecize": "Sohbet-i Nebeviye öyle bir iksirdir ki bir dakikada ona mazhar bir zat, senelerle seyr ü süluka mukabil, hakikatin envarına mazhar olur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Üçüncü Sebeb", + "Birinci Vecih" + ], + "title": "Birinci Vecih", + "content": "İçtihadda yani istinbat-ı ahkamda, yani Cenab-ı Hakkın marziyatını kelamından anlamakta sahabelere yetişilmez Çünkü o zamandaki o büyük inkılab-ı İlahi, marziyat-ı Rabbaniyeyi ve ahkam-ı İlahiyeyi anlamak üzere dönerdi Bütün ezhan, istinbat-ı ahkama müteveccih idi Bütün kalpler Rabbimizin bizden istediği nedir diye merak ederdi Ahval-i zaman, bu hali işmam ve ihsas edecek bir tarzda cereyan ediyordu Muhaverat, bu manaları tazammun ederek vuku buluyordu İşte bunun için her şey ve her hal ve muhavereler ve sohbetler ve hikayeler, bütün o manaları bir derece ders verecek bir tarzda cereyan ettiğinden, sahabenin istidadını tekmil ve fikirlerini tenvir ettiğinden, içtihad ve istinbatta istidadı kibrit derecesinde nurlanmaya hazır olduğundan bir günde veya bir ayda kazandığı mertebe-i istinbat ve içtihadı, o sahabenin derece-i zekavetinde ve istidadında olan bir adam, şu zamanda on senede, belki yüz senede kazanmayacaktır Çünkü şimdi saadet-i ebediyeye bedel, saadet-i dünyeviye medar-ı nazardır Beşerin nazar-ı dikkati, başka maksatlara müteveccihtir Tevekkülsüzlük içinde derd-i maişet, ruha sersemlik ve felsefe-i tabiiye ve maddiye akla körlük verdiğinden beşerin muhit-i içtimaisi, o şahsın zihnine ve istidadına, içtihad hususunda kuvvet vermediği gibi teşettüt veriyor, dağıtıyor Yirmi Yedinci Sözün içtihad bahsinde, Süfyan İbn-i Uyeyne ile onun zekaveti derecesinde birinin muvazenesinde ispat etmişiz ki Süfyanın on senede kazandığını, öteki yüz senede kazanamıyor", + "gaye": "Sahabelerin içtihat ve istinbat kabiliyetlerinin o zamanki şartlar ve manevi ortam sebebiyle günümüz insanından çok daha üstün olduğunu ve bunun nedenlerini kavramak.", + "konular": [ + "Sahabelerin içtihat ve istinbat üstünlüğü", + "Sahabelerin dönemindeki manevi ortamın içtihata etkisi", + "Günümüz insanının içtihaddaki zayıflığına neden olan faktörler", + "Dünyevileşmenin içtihad üzerindeki olumsuz etkisi", + "Derd-i maişetin ve materyalist felsefenin akıl üzerindeki etkisi", + "Süfyan İbn-i Uyeyne örneğiyle içtihad farkı" + ], + "kavramlar": [ + "İçtihat", + "İstinbat", + "Marziyat-ı Rabbaniye", + "Ahkam-ı İlahiye", + "İnkılab-ı İlahi", + "Saadet-i Ebediye", + "Saadet-i Dünyeviye", + "Tevekkül", + "Derd-i Maişet", + "Felsefe-i Tabiiye", + "Felsefe-i Maddiye", + "Zeka", + "İstidad" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İçtihat", + "vecize": "Sahabenin bir günde veya bir ayda kazandığı mertebe-i istinbat ve içtihadı, o sahabenin derece-i zekavetinde ve istidadında olan bir adam, şu zamanda on senede, belki yüz senede kazanmayacaktır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Üçüncü Sebeb", + "İkinci Vecih" + ], + "title": "İkinci Vecih", + "content": "Sahabelerin kurbiyet-i İlahiye noktasındaki makamlarına velayet ayağıyla yetişilmez Çünkü Cenab-ı Hak bize akrebdir ve her şeyden daha ziyade yakındır Biz ise ondan nihayetsiz uzağız Onun kurbiyetini kazanmak iki suretle olur Birisi Akrebiyetin inkişafıyladır ki nübüvvetteki kurbiyet ona bakar ve nübüvvet veraseti ve sohbeti cihetiyle sahabeler o sırra mazhardırlar İkinci suret Budiyetimiz noktasında kat-ı meratib edip bir derece kurbiyete müşerref olmaktır ki ekser seyr ü süluk-u velayet ona göre ve seyr-i enfüsi ve seyr-i afaki bu suretle cereyan ediyor İşte birinci suret sırf vehbidir, kesbi değil incizabdır, cezb-i Rahmanidir ve mahbubiyettir Yol kısadır fakat çok metin ve çok yüksektir ve çok halistir ve gölgesizdir Diğeri kesbidir, uzundur, gölgelidir Acayip harikaları çok ise de kıymetçe, kurbiyetçe evvelkisine yetişemez Mesela, nasıl ki dünkü güne, bugün yetişmek için iki yol var Birincisi Zamanın cereyanına tabi olmayarak, bir kuvvet-i kudsiye ile fevkaz-zaman çıkıp dünü, bugün gibi hazır görmektir İkincisi Bir sene kat-ı mesafe edip, dönüp dolaşıp düne gelmektir Fakat yine dünü elde tutamıyor, onu bırakıp gidiyor Öyle de zahirden hakikate geçmek iki suretledir Biri Doğrudan doğruya hakikatin incizabına kapılıp, tarikat berzahına girmeden hakikati ayn-ı zahir içinde bulmaktır İkincisi Çok meratibden seyr ü süluk suretiyle geçmektir Ehl-i velayet, çendan fena-i nefse muvaffak olurlar, nefs-i emmareyi öldürürler Yine sahabeye yetişemiyorlar Çünkü sahabelerin nefisleri tezkiye ve tathir edildiğinden nefsin mahiyetindeki cihazat-ı kesire ile ubudiyetin envaına ve şükür ve hamdin aksamına daha ziyade mazhardırlar Fena-i nefisten sonra, ubudiyet-i evliya besatet peyda eder", + "gaye": "Sahabelerin kurbiyet-i İlahiye noktasındaki üstün makamlarını ve bu makamlara ulaşmanın farklı yollarını (nübüvvet veraseti ve velayet) açıklamak, bu yollar arasındaki farkları ve üstünlükleri vurgulamak.", + "konular": [ + "Sahabelerin kurbiyet-i İlahiye makamı", + "Velayet ve nübüvvet arasındaki fark", + "Allah'a yaklaşma yolları", + "Vehbi (Cezbe) ve Kesbi (Seyr ü Süluk) kurbiyet yolları", + "Nefsin tezkiye ve tathiri", + "Sahabelerin ubudiyetteki üstünlüğü" + ], + "kavramlar": [ + "Kurbiyet", + "Velayet", + "Nübüvvet", + "Akrebiyet", + "Abdiyet", + "Vehbi", + "Kesbi", + "Cezbe", + "Seyr ü Süluk", + "Berzah", + "Nefis", + "Tezkiye", + "Tathir", + "Ubudiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kurbiyet", + "vecize": "İşte birinci suret sırf vehbidir, kesbi değil incizabdır, cezb-i Rahmanidir ve mahbubiyettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Üçüncü Sebeb", + "Üçüncü Vecih" + ], + "title": "Üçüncü Vecih", + "content": "Fazilet-i amal ve sevab-ı efal ve fazilet-i uhreviye cihetinde sahabelere yetişilmez Çünkü nasıl bir asker bazı şerait dahilinde, mühim ve mahuf bir mevkide, bir saat nöbette, bir sene ibadet kadar bir fazilet kazanabilir ve bir dakikada bir kurşunu yemekle, en ekall kırk günde ancak kazanılacak velayet derecesi gibi bir makama çıkıyor Öyle de sahabelerin tesis-i İslamiyette ve neşr-i ahkam-ı Kuraniyede hizmetleri ve İslamiyet için bütün dünyaya ilan-ı harp etmeleri, o kadar yüksektir ki bir dakikasına başkaları bir senede yetişemez Hatta denilebilir ki bütün dakikaları -o hizmet-i kudsiyede- o şehit olan neferin dakikası gibidir Bütün saatleri, müthiş bir makamda bir saat nöbet tutan fedakar bir neferin nöbeti gibidir ki amel az, ücreti çok, kıymeti yüksektir Evet, sahabeler madem İslamiyetin tesisinde ve envar-ı Kuraniyenin neşrinde, saff-ı evvel teşkil ediyorlar ﺍَﻟﺴَّﺒَﺐُ ﻛَﺎﻟْﻔَﺎﻋِﻞِ sırrınca bütün ümmetin hasenatından onlara hisse çıkar Ümmetin اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلٰۤى اٰلِهِ وَاَصْحَابِهِ demesiyle sahabelerin, bütün ümmetin hasenatından hissedarlıklarını gösteriyor Hem nasıl ki bir ağacın kökündeki küçük bir meziyet ağacın dallarında büyük bir suret alır, büyük bir daldan daha büyüktür Hem nasıl ki mebdede küçük bir irtifa, gittikçe bir yekun teşkil eder Hem nasıl ki nokta-i merkeziyeye yakın bir iğne ucu kadar bir ziyadelik daire-i muhitada, bazen bir metre kadar ziyadeye mukabil geliyor Aynen şu dört misal gibi sahabeler, İslamiyetin şecere-i nuraniyesinin köklerinden, esaslarından oldukları hem bina-yı İslamiyetin hutut-u nuraniyesinin mebdeinde hem cemaat-i İslamiyenin imamlarından ve adetlerinin evvellerinde hem Şems-i Nübüvvet ve Sirac-ı Hakikatin merkezine yakın olduklarından az amelleri çoktur, küçük hizmetleri büyüktür Onlara yetişmek için hakiki sahabe olmak lazım geliyor اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ الَّذِى قَالَ اَصْحَابِى كَا لنُّجُومِ بِاَيِّهِمْ اِقْتَدَيْتُمْ اِهْتَدَيْتُمْ وَ خَيْرُ الْقُرُونِ قَرْنِى وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ وَ سَلِّمْ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ", + "gaye": "Sahabelerin, İslam'ın tesisindeki ve Nur-u Kur'an'ın neşrindeki eşsiz konumlarını, hizmetlerinin büyüklüğünü ve bu hizmetlerin getirdiği manevi makamın yüceliğini izah etmek, onların fazilet ve sevaplarına ulaşmanın zorluğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Sahabelerin fazilet ve üstünlüğü", + "İslamiyet'in tesisindeki sahabeler rolü", + "Kur'an ahkamının neşrinde sahabelerin hizmeti", + "Amellerin azlığına rağmen sevapların çokluğu", + "Sebep olanın fail gibi sevap alması ilkesi (es-sebebü ke'l-fail)", + "Sahabelerin ümmetin hasenatından hisse alması", + "Kökün ve merkeze yakınlığın bereketi ve fazileti", + "Peygamber Efendimiz'in (sav) sahabelere dair hadisleri" + ], + "kavramlar": [ + "Fazilet", + "Amel", + "Sevap", + "Sahabe", + "İslamiyet", + "Kuran", + "Nübüvvet", + "Hakikat", + "Şehadet", + "Velayet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Sahabe", + "vecize": "Sahabeler madem İslamiyetin tesisinde ve envar-ı Kuraniyenin neşrinde, saff-ı evvel teşkil ediyorlar, ﺍَﻟﺴَّﺒَﺐُ ﻛَﺎﻟْﻔَﺎﻋِﻞِ sırrınca bütün ümmetin hasenatından onlara hisse çıkar.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Üçüncü Sebeb", + "Üçüncü Vecih", + "Sual" + ], + "title": "Sual", + "content": "Deniliyor ki Sahabeler Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselamı gördüler, sonra iman ettiler Biz ise görmeden iman ettik Öyle ise imanımız daha kavidir Hem kuvvet-i imanımıza delalet eden rivayet var ELCEVAP Sahabeler o zamanda, efkar-ı amme-i alem hakaik-i İslamiyeye muarız ve muhalif iken -sahabeler- yalnız suret-i insaniyede Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselamı görüp, bazen mucizesiz olarak öyle bir iman getirmişler ki bütün efkar-ı amme-i alem, onların imanlarını sarsmıyordu Şüphe değil, bazısına vesvese de vermezdi Sizler iseniz kendi imanınızı, sahabelerin imanlarıyla muvazene ediyorsunuz Bütün efkar-ı amme-i İslamiye, imanınıza kuvvet ve senet olduğu halde Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselamın şecere-i tuba-i nübüvvetinin çekirdeği olan beşeriyeti ve suret-i cismaniyesini değil belki umum envar-ı İslamiye ve hakaik-i Kuraniye ile nurani muhteşem şahs-ı manevisini bin mucizat ile muhat olarak akıl gözüyle gördüğünüz halde, bir Avrupa feylesofunun sözüyle vesveseye ve şüpheye düşen imanınız nerede Bütün alem-i küfrün ve Nasara ve Yehudun ve feylesofların hücumlarına karşı sarsılmayan sahabelerin imanları nerede Hem sahabelerin kuvvet-i imanlarını gösteren ve imanlarının tereşşuhatı olan şiddet-i takvaları ve kemal-i salahatleri nerede Ey müddei Senin şiddet-i zaafından, feraizi tamamıyla senden göstermeyen sönük imanın nerede Amma hadiste varid olan ki Âhir zamanda beni görmeyen ve iman getiren, daha ziyade makbuldür mealindeki rivayet, hususi fazilete dairdir Has bazı eşhas hakkındadır Bahsimiz ise fazilet-i külliye ve ekseriyet itibarıyladır", + "gaye": "Sahabelerin imanı ile ahir zaman müminlerinin imanını karşılaştırarak, sahabelerin imanının üstünlüğünü ve zorlu şartlara rağmen sarsılmazlığını vurgulamak; ahir zaman müminlerinin imanının zayıflıklarını ve dış etkenlerden kolayca etkilenmesini eleştirmek.", + "konular": [ + "Sahabelerin imanının üstünlüğü", + "Ahir zaman müminlerinin imanının zayıflığı", + "İmanın kuvvetini etkileyen faktörler", + "Peygamberin (asm) beşeri ve manevi şahsiyetinin imana etkisi", + "Vesvese ve şüpheye düşmenin iman üzerindeki etkisi", + "Takva ve salih amellerin imanla ilişkisi", + "Hadislerde geçen 'görmeden iman edenin fazileti'nin açıklaması" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Sahabe", + "Vesvese", + "Şüphe", + "Takva", + "Salahat", + "Fazilet", + "Muvazene", + "Mucize", + "Feylesof", + "Şahs-ı Manevi" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İman", + "vecize": "Bütün alem-i küfrün ve Nasara ve Yehudun ve feylesofların hücumlarına karşı sarsılmayan sahabelerin imanları nerede?", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Üçüncü Sebeb", + "Üçüncü Vecih", + "İkinci Sual" + ], + "title": "İkinci Sual", + "content": "Diyorlar ki Ehl-i velayet ve ashab-ı kemalat, dünyayı terk etmişler Hatta hadiste var ki Dünya muhabbeti bütün hataların başıdır Halbuki sahabeler dünyaya pek çok girmişler terk-i dünya değil belki bir kısım sahabe, o zamanın ehl-i medeniyetinden daha ileri gitmişler Nasıl oluyor ki böyle sahabelerin en ednasına, en büyük bir veli kadar kıymeti var, diyorsunuz ELCEVAP Otuz İkinci Sözün İkinci ve Üçüncü Mevkıflarında gayet kati ispat edilmiştir ki Dünyanın ahirete bakan yüzüyle, esma-i İlahiyeye mukabil olan yüzünü sevmek sebeb-i noksaniyet değil belki medar-ı kemaldir ve o iki yüzde ne kadar ileri gitse daha ziyade ibadet ve marifetullahta ileri gider Sahabelerin dünyası ise işte o iki yüzdedir Dünyayı ahiret mezraası görüp ekip biçmişler Mevcudatı, esma-i İlahiyenin ayinesi görüp müştakane temaşa edip bakmışlar Fena-i dünya ise fani yüzüdür ki insanın hevesatına bakar", + "gaye": "Sahabelerin dünyayla ilişkisi ve velilerin dünyayı terk etmesi arasındaki farkı açıklamak, dünyanın iki farklı yüzünü vurgulayarak, dünyaya ahiret mezrası gözüyle bakmanın kemalat olduğunu ispat etmek.", + "konular": [ + "Sahabelerin dünya ile ilişkisi", + "Ehl-i velayet ve dünyanın terk edilmesi", + "Dünya muhabbeti ve hataların başı", + "Dünyanın ahirete bakan yüzü", + "Dünyanın esma-i İlahiyeye mukabil yüzü", + "Dünyanın fani yüzü", + "İbadet ve marifetullah", + "Otuz İkinci Söz'deki ispatlar" + ], + "kavramlar": [ + "Velayet", + "Kemalat", + "Dünya", + "Ahiret", + "Muhabbet", + "Sahabe", + "Esma-i İlahiye", + "İbadet", + "Marifetullah" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Dünya", + "vecize": "Dünyanın ahirete bakan yüzüyle, esma-i İlahiyeye mukabil olan yüzünü sevmek sebeb-i noksaniyet değil belki medar-ı kemaldir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Üçüncü Sebeb", + "Üçüncü Vecih", + "Üçüncü Sual" + ], + "title": "Üçüncü Sual", + "content": "Tarikatlar, hakikatlerin yollarıdır Tarikatların içerisinde en meşhur ve en yüksek ve cadde-i kübra iddia olunan tarik-ı Nakşibendi hakkında, o tarikatın kahramanlarından ve imamlarından bazıları esasını böyle tarif etmişler Demişler ki دَرْ طَرِيقِ نَقْشِبَنْدِى لاَزِمْ آمَدْ ارِ تَرْكْ تَرْكِ دُنْيَا تَرْكِ عُقْبَى تَرْكِ هَسْتِى تَرْكِ تَرْكْ Yani, tarik-ı Nakşide dört şeyi bırakmak lazım Hem dünyayı hem nefis hesabına ahireti dahi maksud-u hakiki yapmamak hem vücudunu unutmak hem ucbe, fahre girmemek için bu terkleri düşünmemektir Demek, hakiki marifetullah ve kemalat-ı insaniye terk-i masiva ile olur ELCEVAP Eğer insan yalnız bir kalpten ibaret olsaydı bütün masivayı terk, hatta esma ve sıfatı dahi bırakmak, yalnız Cenab-ı Hakkın zatına rabt-ı kalp etmek lazım gelirdi Fakat insanın akıl, ruh, sır, nefis gibi pek çok vazifedar letaifi ve hasseleri vardır İnsan-ı kamil odur ki Bütün o letaifi kendilerine mahsus ayrı ayrı tarik-ı ubudiyette, hakikat canibine sevk etmek ile sahabe gibi geniş bir dairede, zengin bir surette, kalp bir kumandan gibi letaif askerleriyle kahramanane maksada yürüsün Yoksa kalp, yalnız kendini kurtarmak için askerini bırakıp tek başıyla gitmek, medar-ı iftihar değil belki netice-i ıztırardır", + "gaye": "Hakiki marifetullah ve kemalat-ı insaniyenin sadece masivayı terk ile değil, insanın tüm letaifini kuşatacak genişlikte bir ubudiyetle mümkün olduğunu açıklamak ve tarik-ı Nakşibendi'nin 'terk' anlayışını Risale-i Nur perspektifinden yorumlamak.", + "konular": [ + "Tarikatların hakikati", + "Tarik-ı Nakşibendi'nin 'dört terk' prensibi", + "İnsanın letaiflerinin önemi", + "Kamil insanın ubudiyet anlayışı", + "Kalbin tek başına kurtuluş anlayışının eksikliği", + "Hakiki marifetullah ve kemalat-ı insaniye" + ], + "kavramlar": [ + "Tarikat", + "Nakşibendi", + "Masiva", + "Marifetullah", + "Ubudiyet", + "Letaif", + "Akıl", + "Ruh", + "Sır", + "Nefis", + "Kalp", + "Kemalat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Letaif", + "vecize": "Fakat insanın akıl, ruh, sır, nefis gibi pek çok vazifedar letaifi ve hasseleri vardır. İnsan-ı kamil odur ki Bütün o letaifi kendilerine mahsus ayrı ayrı tarik-ı ubudiyette, hakikat canibine sevk etmek ile sahabe gibi geniş bir dairede, zengin bir surette, kalp bir kumandan gibi letaif askerleriyle kahramanane maksada yürüsün.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmiyedinci Söz", + "Yirmiyedinci Söz'ün Zeyli", + "Üçüncü Sebeb", + "Üçüncü Vecih", + "Dördüncü Sual" + ], + "title": "Dördüncü Sual", + "content": "Sahabelere karşı iddia-yı rüçhan nereden çıkıyor Kim çıkarıyor Şu zamanda, bu meseleyi medar-ı bahis etmek nedendir Hem müçtehidin-i izama karşı müsavat dava etmek neden ileri geliyor ELCEVAP Şu meseleyi söyleyen iki kısımdır Bir kısmı, safi ehl-i diyanet ve ehl-i ilimdir ki bazı ehadisi görmüşler, şu zamanda ehl-i takva ve salahati teşvik ve tergib için öyle mebhaslar açıyorlar Bu kısma karşı sözümüz yok Zaten onlar azdırlar, çabuk da intibaha gelirler Diğer kısım ise gayet müthiş mağrur insanlardır ki mezhepsizliklerini, müçtehidin-i izama müsavat davası altında neşretmek istiyorlar ve dinsizliklerini, sahabeye karşı müsavat davası altında icra etmek istiyorlar Çünkü Evvelen O ehl-i dalalet sefahete girmiş, sefahette tiryaki olmuş sefahete mani olan tekalif-i Şeriyeyi yapamıyor Kendine bir bahane bulmak için der ki Şu mesail, içtihadiyedirler O mesailde, mezhepler birbirine muhalif gidiyor Hem onlar da bizim gibi insanlardır, hata edebilirler Öyle ise biz de onlar gibi içtihad ederiz, istediğimiz gibi ibadetimizi yaparız Onlara tabi olmaya ne mecburiyetimiz var İşte bu bedbahtlar, bu desise-i şeytaniye ile başlarını mezahibin zincirinden çıkarıyorlar Bunların şu davaları ne kadar çürük, ne kadar esassız olduğu Yirmi Yedinci Sözde kati bir surette gösterildiğinden ona havale ederiz Saniyen O kısım ehl-i dalalet baktılar ki müçtehidinlerde iş bitmiyor Onların omuzlarındaki yalnız nazariyat-ı diniyedir Halbuki bu kısım ehl-i dalalet, zaruriyat-ı diniyeyi terk ve tağyir etmek istiyorlar Onlardan daha iyiyiz deseler, meseleleri tamam olmuyor Çünkü müçtehidin, nazariyata ve kati olmayan teferruata karışabilirler Halbuki bu mezhepsiz ehl-i dalalet, zaruriyat-ı diniyede dahi fikirlerini karıştırmak ve kabil-i tebdil olmayan mesaili tebdil etmek ve kati erkan-ı İslamiyeye karşı gelmek istediklerinden elbette zaruriyat-ı diniyenin hameleleri ve direkleri olan sahabelere ilişecekler Heyhat Değil bunlar gibi insan suretindeki hayvanlar, belki hakiki insanlar ve hakiki insanların en kamilleri olan evliyanın büyükleri sahabenin küçüklerine karşı müsavat davasını kazanamadıkları, gayet kati bir surette Yirmi Yedinci Sözde ispat edilmiştir اَللّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى رَسُولِكَ الَّذِى قَالَ لاَتَسُبّوُا اَصْحَابِى لَوْ اَنْفَقَ اَحَدُكُمْ مِثْلَ اُحُدٍ ذَهَبًا مَا بَلَغَ نِصْفَ مُدٍّ مِنْ اَصْحَابِى صَدَقَ رَسُولُ اللّهِ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ", + "gaye": "Sahabeye ve müçtehidin-i izama karşı üstünlük iddia edenlerin hedeflerini ve iddialarının çürüklüğünü ortaya koymak, dindışı hareketlerin arkasındaki gerçek niyeti açıklamak ve bu kişilerin sefahet ve zaruriyat-ı diniyeyi değiştirme arayışlarını ifşa etmek.", + "konular": [ + "Sahabelerin fazileti", + "Müçtehidlerin içtihadı", + "Mezhepsizlik cereyanı", + "Dinsizlik hareketleri", + "Sefahatin dinî hükümlere etkisi", + "Şeytanî desiseler", + "İslam'ın zaruri hükümleri", + "Bid'at ve sapkınlık", + "Risale-i Nur'un meseleye bakışı" + ], + "kavramlar": [ + "Sahabe", + "İçtihad", + "Mezhep", + "Dalalet", + "Sefahat", + "Tekalif-i Şeriye", + "Zaruriyat-ı Diniye", + "Vesvese", + "Nefis" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mezhepsizlik", + "vecize": "Heyhat! Değil bunlar gibi insan suretindeki hayvanlar, belki hakiki insanlar ve hakiki insanların en kamilleri olan evliyanın büyükleri sahabenin küçüklerine karşı müsavat davasını kazanamadıkları, gayet kati bir surette Yirmi Yedinci Sözde ispat edilmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmisekizinci Söz" + ], + "title": "Yirmisekizinci Söz", + "content": "Şu söz, Cennete dairdir Şu Sözün iki makamı var Birinci Makam, Cennetin Bazı letaifine işaret eder Fakat Onuncu Sözde on iki hakikat-ı katıa ile, gayet kati bir surette ve bu Sözün İkinci Makamında Onuncu Sözün hülasası ve esası, müteselsil gayet metin arabi bir bürhan-ı kati ile gayet parlak bir tarzda vücudu isbat olunan Cennetin isbat-ı vücudundan bahis değil, belki, şu makamda yalnız", + "gaye": "Cennetin varlığının Onuncu Söz'deki delillerine ve bu sözün ikinci makamının içeriğine dikkat çekmek.", + "konular": [ + "Cennetin ispatı", + "Onuncu Söz'ün makamları", + "Arapça delillerin önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Cennet", + "İspat", + "Bürhan", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cennet", + "vecize": "Yok", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmisekizinci Söz", + "Sual" + ], + "title": "Sual", + "content": "ve cevaba ve tenkide medar olan birkaç ahval-i Cennetten bahseder Eğer tevfik-i İlahi refik olsa sonra azim bir söz, o muazzam hakikata dair yazılacaktır, inşaallah بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّاِلحَاتِ اَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ َتجْرِى مِنْ َتحْتِهَا اْلاَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا قَالُوا هذَا الَّذِى رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ وَاُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِيهَا اَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ Cennet-i bakiyeye dair bazı suallere kısa cevablardır Cennete dair, Cennetten daha güzel, hurilerinden daha latif, selsebilinden daha tatlı olan Beyanat-ı ayat-ı Kuraniye kimseye söz bırakmamıştır ki, fazla birşey söylensin Fakat o parlak, ezeli ve ebedi, yüksek ve güzel ayetleri fehme takrib için, bazı basamakları hem o cennet-i Kuraniyeden nümune için bazı çiçeklerin nümunesi nevinden bazı nükteleri söyleyeceğiz Beş rumuzlu sual ve cevabla işaret edeceğiz Evet, Cennet bütün lezaiz-i maneviyeye medar olduğu gibi, bütün lezaiz-i cismaniyeye de medardır Sual Kusurlu, noksaniyetli, mütegayyir, kararsız, elemli cismaniyetin ebediyetle ve Cennetle ne alakası var Madem, ruhun ali lezaizi vardır ona kafidir Lezaiz-i cismaniye için, bir haşr-i cismani neden icabediyor Elcevab Çünki Nasıl toprak suya, havaya, ziyaya nisbeten kesafetli, karanlıklıdır fakat masnuat-ı İlahiyenin bütün envaına menşe ve medar olduğundan bütün anasır-ı sairenin manen fevkine çıktığı gibi hem kesafetli olan nefs-i insaniye sırr-ı camiiyet itibariyle, tezekki etmek şartıyla bütün letaif-i insaniyenin fevkıne çıktığı gibi öyle de, cismaniyet en cami, en muhit, en zengin bir ayine-i tecelliyat-ı Esma-i İlahiyedir Bütün hazain-i rahmetin müddeharatını tartacak ve mizana çekecek aletler, cismaniyettedir Mesela Dildeki kuvve-i zaika, rızk zevkinde enva-ı matumat adedince mizanlara menşe olmasaydı herbirini ayrı ayrı hissedip tanımazdı, tadıp tartamazdı Hem ekser Esma-i İlahiyenin tecelliyatını hissedip bilmek, zevkedip tanımak cihazatı, yine cismaniyettedir Hem gayet mütenevvi ve nihayet derecede ayrı ayrı lezzetleri hissedecek istidadlar, yine cismaniyettedir Madem şu kainatın Sanii, şu kainatla bütün hazain-i rahmetini tanıttırmak ve bütün tecelliyat-ı Esmasını bildirmek ve bütün enva-ı ihsanatını tattırmak istediğini kainatın gidişatından ve insanın camiiyetinden, -Onbirinci Sözde isbat edildiği gibi- kati anlaşılıyor Elbette şu seyl-i kainatın bir havz-ı ekberi ve bu kainat tezgahının işlediği mahsulatın bir meşher-i azamı ve şu mezraa-i dünyanın bir mahzen-i ebedisi olan dar-ı saadet, şu kainata bir derece benzeyecektir Hem cismani, hem ruhani bütün esasatını muhafaza edecektir Ve o Sani-i Hakim ve o Âdil-i Rahim elbette cismani aletlerin vezaifine ücret olarak ve hidematına mükafat olarak ve ibadat-ı mahsusalarına sevab olarak, onlara layık lezaizi verecektir Yoksa hikmet ve adalet ve rahmetine zıd bir halet olur ki, hiç bir cihetle onun cemal-i rahmetine ve Kemal-i Adalet ine uygun değildir kabil-i tevfik olamaz Sual Cisim, eğer hayati olsa ecza-yı bedeni daim terkib ve tahlildedir inkıraza mahkumdur, ebediyete mazhar olamaz Ekl ve şürb, beka-yı şahsi ve muamele-i zevciye ise beka-yı nevi içindir ki şu alemde birer esas olmuşlar Âlem-i Ebediyette ve Âlem-i uhrevide, şunlara ihtiyaç yoktur Neden Cennetin en büyük lezaizi sırasına geçmişler Elcevab Evvela, şu alemde cism-i zihayatın inkıraza ve mevte mahkumiyeti ise, varidat ve masarifin müvazenesizliğindendir Çocukluktan sinn-i Kemale kadar varidat çoktur ondan sonra masarif ziyadeleşir, müvazene kaybolur, o da ölür Âlem-i ebediyette ise zerrat-ı cisim sabit kalıp terkib ve tahlile maruz değil veyahut müvazene sabit kalır, Haşiye varidat ile masarif müvazenettedir Haşiye Şu dünyada cism-i insani ve hayvani, zerrat için güya bir misafirhane, bir kışla, bir mekteb hükmündedir ki camid zerreler ona girerler, hayatdar olan alem-i bekaya zerrat olmak için liyakat kesbederler, çıkarlar Âhirette ise اِنَّ الدَّارَ اْلآخِرَةَ لَهِىَ الْحَيَوَانُ sırrınca, nur-u hayat orada ammdır Nurlanmak için o seyrüsefere ve o talimat ve talime lüzum yoktur Zerreler demirbaş olarak sabit kalabilirler Devr-i daimi gibi, cism-i zihayat telezzüzat için, hayat-ı cismaniye tezgahının işlettirilmesiyle beraber ebedileşir Ekl ve şürb ve muamele-i zevciye gerçi bu dünyada bir ihtiyaçtan gelir, bir vazifeye gider Fakat, o vazifeye bir ücret-i muaccele olarak öyle mütenevvi leziz lezzet içlerine bırakılmıştır ki, sair lezaize tereccuh ediyor Madem bu dar-ı elemde, bu kadar acib ve ayrı ayrı lezzetlere medar ekl ve nikahtır Elbette dar-ı lezzet ve saadet olan Cennette o lezzetler o kadar ulvi bir Suret alıp ve vazife-i dünyeviyenin uhrevi ücretini de lezzet olarak ona katarak ve dünyevi ihtiyacı dahi uhrevi bir hoş iştiha Suretinde ilave ederek, Cennete layık ve ebediyete münasib, en cami hayatdar bir maden-i lezzet olur Evet, وَمَا هذِهِ الْحَيَوةُ الدُّنْيَا اِلاَّ لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَاِنَّ الدَّارَ اْلآخِرَةَ لَهِىَ الْحَيَوَانُ sırrınca, şu dar-ı dünyada, camid ve şuursuz ve hayatsız maddeler, orada şuurlu hayatdardırlar Buradaki insanlar gibi orada da ağaçlar, buradaki hayvanlar gibi oradaki taşlar emri anlar ve yapar Sen bir ağaca desen Filan meyveyi bana getir, getirir Filan taşa desen Gel, gelir Madem taş, ağaç, bu derece ulvi bir Suret alırlar Elbette ekl ve şürb ve nikah dahi hakikat-ı cismaniyelerini muhafaza etmekle beraber cennetin dünya fevkındeki derecesi nisbetinde, dünyevi derecelerinden o derece yüksek bir Suret almaları iktiza eder Sual اَلْمَرْءُ مَعَ مَنْ اَحَبَّ sırrınca Dost, dostuyla beraber Cennette bulunacaktır Halbuki, basit bir bedevi, bir dakikada sohbet-i Nebeviyede Lillah için bir muhabbet peyda eder o muhabbetle, Cennette Peygamber Aleyhissalatü Vesselamın yanında bulunması lazım gelir Halbuki gayr-ı mütenahi feyze mazhar Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselamın feyzi, bir basit bedevi feyziyle nasıl birleşir Elcevab Bir temsil ile, şu ulvi hakikata şöyle bir işaret ederiz ki, mesela Gayet güzel ve şaşaalı bir bağda muhteşem bir zat gayet büyük bir ziyafet, gayet müzeyyen bir seyrangah öyle bir Surette ihzar etmiş ki Kuvve-i zaikanın hissedecek bütün lezaiz-i matumatı cami, kuvve-i basıranın hoşuna gidecek bütün mehasini şamil, kuvve-i hayaliyeyi keyiflendirecek bütün garaibi müştemil ve hakeza bütün havass-ı zahire ve batınayı okşayacak ve memnun edecek herşeyi içine koymuştur Şimdi iki dost var Beraber o ziyafete giderler Bir locada, bir sofrada oturuyorlar Fakat, birisinin kuvve-i zaikası pek az olduğundan cüzi zevk alır Gözü de az görüyor Kuvve-i şammesi yok Sanayi-i garibeden anlamaz Harika şeyleri bilmez O nüzhetgahın, binden ve belki milyondan birisini, kabiliyeti nisbetinde ancak zevkederek istifade eder Diğeri ise bütün zahiri ve batıni duyguları, akıl ve kalb ve his ve latifeleri, o derece mükemmel ve o mertebe inkişaf etmiştir ki o seyrangahtaki bütün incelikleri, güzellikleri ve letaifi ve garaibi ayrı ayrı hissedip zevkederek, ayrı ayrı lezzet aldığı halde o dost ile omuz omuzadır Madem, bu karmakarışık, elemli ve daracık şu dünyada böyle oluyor En küçük ile en büyük beraber iken, seradan süreyyaya kadar fark oluyor Elbette dar-ı saadet ve ebediyet olan Cennette bittarik-ıl evla Dost dostu ile beraber iken, herbirisi istidadına göre sofra-i Rahmanürrahimden, istidadları derecesinde hisselerini alırlar Bulundukları cennetler ayrı ayrı da olsa, beraber bulunmalarına mani olmaz Çünki Cennetin sekiz tabakası birbirinden yüksek oldukları halde, umumun damı Arş-ı Azamdır Nasılki mahruti bir dağın etrafında, birbiri içinde, birbirinden yüksek, kaidesinden zirvesine kadar surlu daireler bulunsa o daireler birbirinin üstündedir fakat, birbirinin güneş görmelerine mani olmaz, birbirinden geçebilir, birbirine bakar Öyle de Cennetler de buna yakın bir tarz ile olduğu, ehadisin mütenevvi rivayatı işaret ediyor Sual Ehadiste denilmiş «Huriler yetmiş hulleyi giydikleri halde, bacaklarının kemiklerindeki ilikleri görünüyor» Bu ne demektir Ne manası var Nasıl güzelliktir Elcevab Manası pek güzeldir ve güzelliği pek şirindir Şöyle ki Şu çirkin, ölü, camid ve çoğu kışır olan dünyada hüsün ve cemal, yalnız göze güzel görünüp, ülfete mani olmazsa, yeter Halbuki Güzel, hayatdar, revnakdar, bütün kışırsız lüb ve kabuksuz iç olan Cennette göz gibi bütün insanın duyguları, latifeleri cins-i latif olan hurilerden ve huriler gibi ve daha güzel, dünyadan gelme, Cennetteki nisa-i dünyeviyeden ayrı ayrı hisse-i zevklerini, çeşit çeşit lezzetlerini almak isterler Demek en yukarı hullenin güzelliğinden tut, ta kemik içindeki iliklere kadar, birer hissin birer latifenin medar-ı zevki olduğunu Hadis işaret ediyor Evet, «Hurilerin yetmiş hulleyi giymeleri ve bacaklarındaki kemiklerin ilikleri görünmesi» tabiriyle Hadis-i şerif işaret ediyor ki İnsanın ne kadar hüsünperver ve zevkperest ve zinete meftun ve cemale müştak duyguları ve hassaları ve kuvaları ve latifeleri varsa, umumunu memnun edip doyuracak ve herbirisini ayrı ayrı okşayıp mesud edecek, maddi ve manevi her nevi zinet ve hüsn-ü cemale huriler camidirler Demek huriler Cennetin aksam-ı zinetinden yetmiş tarzını, bir tek cinsten olmadığından birbirini setretmeyecek Surette giydikleri gibi kendi vücudlarından ve nefis ve cisimlerinden, belki yetmiş mertebeden ziyade ayrı ayrı hüsün ve cemalin aksamını gösteriyorlar وَفِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ اْلاَنْفُسُ وَتَلَذُّ اْلاَعْيُنُ işaretinin hakikatını gösteriyorlar Hem, Cennette lüzumsuz, kışırlı ve fuzuli maddeler olmadığından ehl-i Cennetin ekl ve şürbünden sonra kazuratı olmadığını, Hadis-i şerif beyan ediyor Madem şu süfli dünyada, en adi zihayat olan ağaçlar, çok tegaddi ettikleri halde kazuratsız oluyorlar En yüksek tabaka-i hayat olan Cennet ehli, neden kazuratsız olmasın Sual Ehadis-i şerifede denilmiştir ki «Bazı ehl-i Cennete, dünya kadar bir yer veriliyor, yüzbinler kasr, yüzbinler huri ihsan ediliyor» Birtek adama bu kadar şeylerin ne lüzumu var, ne ihtiyacı var, nasıl olabilir ve ne demektir Elcevab Eğer insan, yalnız camid bir vücud olsaydı veyahut yalnız mideden ibaret nebati bir mahluk olsaydı veyahut yaln��z mukayyed, ağır ve muvakkat ve basit bir zat-ı cismaniye ve bir cism-i hayvaniden ibaret olsaydı öyle çok kasırlara, çok hurilere layık ve malik olmazdı Fakat insan, öyle cami bir mucize-i kudrettir ki hatta şu dünya-yı fanide, şu kısa bir ömürde, şu inkişaf etmemiş bazı letaifinin ihtiyacı cihetiyle bütün dünyanın saltanatı, serveti ve lezaizi verilse belki hırsı tok olmayacaktır Halbuki ebedi bir dar-ı saadette, nihayetsiz istidada malik, nihayetsiz ihtiyaçlar lisanıyla, nihayetsiz arzular eliyle, nihayetsiz bir rahmetin kapısını çalan bir insan elbette Ehadiste beyan olunan ihsanat-ı İlahiyeye mazhariyeti makuldür ve haktır ve hakikattır Ve şu hakikat-ı ulviyeye bir temsil dürbünüyle rasad edeceğiz Şöyle ki Bu dere bahçesi gibi, Haşiye şu Barla bağ ve bahçelerinin herbirinin ayrı ayrı maliki bulunduğu halde, Barlada gıdası itibariyle ancak bir avuç yeme malik olan herbir kuş, herbir serçe, herbir arı «Bütün Barlanın bağ ve bostanları, benim nüzhetgahım ve seyrangahımdır» diyebilir Haşiye Sekiz sene Kemal-i sadakatla bu fakire hizmet eden Süleymanın bahçesidir ki, bir veya iki saat zarfında şu söz orada yazıldı Barlayı zabtedip daire-i mülküne dahil eder Başkalarının iştiraki onun bu hükmünü bozmaz Hem, insan olan bir insan diyebilir ki «Benim Halıkım bu dünyayı bana hane yapmış, güneş benim bir lambamdır yıldızlar benim elektriklerimdir yeryüzü çiçekli-miçekli halılarla serilmiş benim bir beşiğimdir» der, Allaha şükreder Sair mahlukatın iştiraki, onun bu hükmünü nakzetmez Bilakis mahlukat onun hanesini tezyin eder hanenin müzeyyenatı hükmünde kalırlar Acaba bu daracık dünyada, insan insaniyet itibariyle, hatta bir kuş dahi böyle bir daire-i azimede bir nevi tasarruf dava etse, cesim bir nimete mazhar olsa geniş ve ebedi bir dar-ı saadette, ona beşyüz senelik bir mesafede bir mülk ihsan etmek, nasıl istibad edilebilir Hem nasılki şu kesafetli, karanlıklı, dar dünyada güneşin pek çok ayinelerde bir anda aynen bulunması gibi, öyle de Nurani bir zat, bir anda çok yerlerde aynen bulunması -«Onaltıncı Sözde» isbat edildiği gibi- mesela, Hazret-i Cebrail Aleyhisselam bin yıldızda bir anda hem Arşta, hem huzur-u Nebevide, hem huzur-u İlahide bir vakitte bulunması hem Hazret-i Peygamber Aleyhissalatü Vesselamın haşirde bir anda ekser etkıya-ı ümmetiyle görüşmesi ve dünyada hadsiz makamlarda bir anda tezahür etmesi ve evliyanın bir nevi garibi olan ebdalların bir vakitte çok yerlerde görünmesi ve avamın rüyada bazan bir dakikada bir sene kadar işler görmesi ve müşahede etmesi ve herkesin kalb, ruh, hayal cihetiyle bir anda pekçok yerlerle temas edip alakadarane bulunması, malum ve meşhud olduğundan elbette nurani, kayıdsız, geniş ve ebedi olan Cennette, cisimleri ruh kuvvetinde ve hiffetinde ve hayal süratinde olan ehl-i Cennet, bir vakitte yüzbin yerlerde bulunup yüzbin hurilerle sohbet ederek yüzbin tarzda zevk almak o ebedi Cennete, o nihayetsiz rahmete layıktır ve Muhbir-i Sadıkın ASM haber verdiği gibi hak ve hakikattır Bununla beraber, bu küçücük aklımızın terazisiyle o muazzam hakikatlar tartılmaz İdrak-i maali bu küçük akla gerekmez Zira bu terazi o kadar sıkleti çekmez سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا اِنْ نَسِينَا اَوْ اَخْطَاْنَا اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَى حَبِيبِكَ الَّذِى فَتَحَ اَبْوَابَ الْجَنَّةِ بِحَبِيبِيَّتهِ وَ بِصَلاَتِهِ وَ اَيَّدَتْهُ اُمَّتُهُ عَلَى فَتْحِهَا بِصَلَوَاتِهِمْ عَلَيْهِ عَلَيْهِ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ اَللّهُمَّ اَدْخِلْنَا الْجَنَّةَ مَعَ اْلاَبْرَارِ بِشَفَاعَةِ حَبِيبِكَ الْمُخْتَارِ آمِينَّ", + "gaye": "Cennetin baki ve cismani lezzetlerinin hikmetini, haşrin gerekliliğini ve Cennet'teki nimetlerin sonsuzluğunu Kur'an ve Hadisler ışığında açıklayarak, imani şüpheleri gidermek ve Cennet'e olan iştiyakı artırmak.", + "konular": [ + "Cennet'in cismani lezzetlerinin hikmeti", + "Cismani haşrin gerekliliği", + "Cennet'te vücudun ebediliği ve işleyişi", + "Cennet'te yeme, içme ve evlilik halleri", + "Cennet'te dostların beraberliği ve makam farkları", + "Cennet hurilerinin vasıfları ve güzellikleri", + "Cennet'teki nimetlerin büyüklüğü ve insan fıtratına uygunluğu", + "Cennet'te zaman ve mekan algısı", + "Cennet'te kazurat olmaması", + "Akıl ve idrakin sınırlılığı" + ], + "kavramlar": [ + "Cennet", + "Haşir", + "Cismaniyet", + "Ebediyet", + "Ruh", + "Lezzet", + "Huriler", + "Rahmet", + "Hikmet", + "Adalet", + "Nimet", + "Feyz", + "Makam", + "Arş-ı Azam", + "Nuraniyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cennet", + "vecize": "Cennete dair, Cennetten daha güzel, hurilerinden daha latif, selsebilinden daha tatlı olan Beyanat-ı ayat-ı Kuraniye kimseye söz bırakmamıştır ki, fazla birşey söylensin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmisekizinci Söz", + "Cennet Sözüne Küçük Bir Zeyl" + ], + "title": "Cennet Sözüne Küçük Bir Zeyl", + "content": "Cehenneme Dairdir İkinci ve Sekizinci Sözlerde isbat edildiği gibi iman, manevi bir cennetin çekirdeğini taşıyor küfür dahi, manevi bir cehennemin tohumunu saklıyor Nasılki küfür, Cehennemin bir çekirdeğidir Öyle de Cehennem, onun bir meyvesidir Nasıl küfür Cehenneme duhulüne sebebdir öyle de Cehennemin vücuduna ve icadına dahi sebebdir Zira, küçük bir hakimin küçük bir izzeti, küçük bir gayreti, küçük bir celali bulunsa bir edebsiz ona serkeşane dese «Beni tedib etmezsin ve edemezsin» Herhalde, o yerde hapishane yoksa da, tek o edebsiz için bir hapishane teşkil edecek, onu içine atacaktır Halbuki Kafir, Cehennemi inkar ile, nihayetsiz izzet ve gayret ve celal sahibi ve gayet büyük ve nihayetsiz Kadir bir zatı tekzib ve isnad-ı acz ediyor, yalancılıkla ve acz ile ittiham ediyor, izzetine şiddetle dokunuyor, gayretine dehşetli dokunduruyor, Celaline asiyane ilişiyor Elbette farz-ı muhal olarak, Cehennemin hiç bir sebeb-i vücudu bulunmazsa da şu derece tekzib ve isnad-ı aczi tazammun eden küfür için bir Cehennem halkedilecek, o kafir içine atılacaktır رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هذَا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ", + "gaye": "Küfür ve Cehennem arasındaki ilişkinin, Allah'ın nihayetsiz izzet, gayret ve celali açısından açıklanması ve Cehennemin varlığının kaçınılmaz bir netice olduğunun ispatı.", + "konular": [ + "İman ve küfrün manevi meyveleri", + "Küfrün Cehennemin tohumu olması", + "Cehennemin küfrün meyvesi olması", + "Küfrün Cehennemin varlığına sebep olması", + "Allah'ın izzet, gayret ve celal sıfatları", + "Küfrün Allah'a isnad-ı acz ve tekzib etmesi", + "Cehennemin yaratılmasının kaçınılmazlığı" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Küfür", + "Cennet", + "Cehennem", + "İzzet", + "Gayret", + "Celal", + "Tekzib", + "Aciz", + "Kadir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cehennem", + "vecize": "Elbette farz-ı muhal olarak, Cehennemin hiç bir sebeb-i vücudu bulunmazsa da şu derece tekzib ve isnad-ı aczi tazammun eden küfür için bir Cehennem halkedilecek, o kafir içine atılacaktır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz" + ], + "title": "Yirmidokuzuncu Söz", + "content": "[Beka-i Ruh ve Melaike ve Haşre dairdir] اَعُوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ تَنَزَّلُ الْمَلٰئِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِاِذْنِ رَبِّهِمْ ٭ قُلِ الرُّوحُ مِنْ اَمْرِ رَبِّى [Şu makam, iki maksad-ı esas ile bir mukaddimeden ibarettir]", + "gaye": "Ruh, melaike ve haşir gibi iman esaslarının Kur'an ayetleri ışığında anlaşılması ve izahı", + "konular": [ + "Meleklerin ve Ruh'un inişi", + "Ruhun Rabb'in emrinden olması", + "Ruhun mahiyeti", + "Meleklerin varlığı", + "Haşrin imkanı ve gerekliliği" + ], + "kavramlar": [ + "Ruh", + "Melaike", + "Haşir", + "İman", + "Tenzil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ruh", + "vecize": "قُلِ الرُّوحُ مِنْ اَمْرِ رَبِّى", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "Mukaddime" + ], + "title": "Mukaddime", + "content": "Melaike ve ruhaniyatın vücudu, insan ve hayvanların vücudu kadar katidir, denilebilir Evet, Onbeşinci Sözün Birinci Basamağında beyan edildiği gibi Hakikat katiyyen iktiza eder ve hikmet yakinen ister ki zemin gibi, semavatın dahi sekeneleri bulunsun ve zişuur sekeneleri olsun ve o sekeneler, o semavata münasib bulunsun Şeriatın lisanında, pek çok muhtelif-ül cins olan o sekenelere Melaike ve ruhaniyat tesmiye edilir Evet, hakikat böyle iktiza eder Zira şu zeminimiz, semaya nisbeten küçüklüğü ve hakaretiyle beraber zişuur mahluklarla doldurulması arasıra boşaltıp yeniden yeni zişuurlarla şenlendirilmesi işaret eder belki tasrih eder ki Şu muhteşem burçlar sahibi olan müzeyyen kasırlar misali olan semavat dahi, nur-u vücudun nuru olan zihayat ve zihayatın ziyası olan zişuur ve zevil-idrak mahluklarla elbette doludur O mahluklar dahi, ins ve cin gibi, şu saray-ı alemin seyircileri ve şu kainat kitabının mütalaacıları ve şu saltanat-ı rububiyyetin dellallarıdırlar Külli ve umumi ubudiyetleri ile kainatın büyük ve külli mevcudatın tesbihatlarını temsil ediyorlar Evet şu kainatın keyfiyatı, onların vücudlarını gösteriyor Çünki kainatı hadd ü hesaba gelmeyen dakik sanatlı tezyinat ve o manidar mehasin ile ve hikmetdar nukuş ile süslendirip tezyin etmesi bilbedahe ona göre mütefekkir ve istihsan edicilerin ve mütehayyir takdir edicilerin enzarını ister vücudlarını taleb eder Evet, nasılki hüsün elbette bir aşık ister, taam ise aç olana verilir Öyle ise, şu nihayetsiz hüsn-ü sanat içinde gıda-yı ervah ve kut-u kulub elbette melaike ve ruhanilere bakar, gösterir Madem bu nihayetsiz tezyinat, nihayetsiz bir vazife-i tefekkür ve ubudiyet ister Halbuki ins ve cin, şu nihayetsiz vazifeye, şu hikmetli nezarete, şu vüsatli ubudiyete karşı, milyondan ancak birisini yapabilir Demek bu nihayetsiz ve çok mütenevvi olan şu vezaif ve ibadete, nihayetsiz melaike envaları, ruhaniyat ecnasları lazımdır ki, şu mescid-i kebir-i alemi saflarıyla doldurup şenlendirsin Evet şu kainatın her bir cihetinde, her bir dairesinde, ruhaniyat ve melaikelerden birer taife, birer vazife-i ubudiyyetle muvazzaf olarak bulunurlar Bazı rivayat-ı ehadisiyenin işaretiyle ve şu intizam-ı alemin hikmetiyle denilebilir ki Bir kısım ecsam-ı camide-i seyyare, yıldızlar seyyaratından tut, ta yağmur kataratına kadar- bir kısım melaikenin sefine ve merakibidirler O melaikeler, bu seyyarelere izn-i İlahi ile binerler, alem-i şehadeti seyredip gezerler ve o merkeblerinin tesbihatını temsil ederler Hem denilebilir Bir kısım hayatdar ecsam, -bir Hadis-i Şerifte Ehl-i Cennet ruhları, berzah aleminde yeşil kuşların cevflerine girerler ve Cennette gezerler diye işaret ettiği طُيُورٌ خُضْرٌ tesmiye edilen Cennet kuşlarından tut, ta sineklere kadar- bir cins ervahın tayyareleridir Onlar bunların içine emr-i Hakla girerler, alem-i cismaniyatı seyredip, o hayatdar cesedlerdeki göz, kulak gibi duyguları ile alem-i cismanideki mucizat-ı fıtratı temaşa ediyorlar Tesbihat-ı mahsusalarını eda ediyorlar İşte, nasıl hakikat böyle iktiza ediyor, hikmet dahi aynen öyle iktiza eyliyor Çünki, şu kesafetli ve ruha münasebeti az olan topraktan ve şu küduretli ve nur-u hayata münasebeti pek cüzi olan sudan, mütemadiyen hummalı bir faaliyetle, letafetli hayatı ve nuraniyetli zevil-idraki halkeden Fatır-ı Hakim, elbette ruha çok layık ve hayata çok münasib, şu nur denizinden ve hatta şu zulmet bahrinden, şu havadan, şu elektrik gibi sair madde-i latifeden bir kısım zişuur mahlukları vardır Hem pek çok kesretli olarak vardır", + "gaye": "Melaike ve ruhaniyatın varlığını, kainattaki yerlerini, vazifelerini ve neden var olmaları gerektiğini delilleriyle açıklamak.", + "konular": [ + "Melaike ve ruhaniyatın varlığı", + "Kainatın zişuur varlıklarla dolu olması gerekliliği", + "Semavatın sekeneleri (sakinleri)", + "İns ve cinin ubudiyetlerindeki eksiklikler ve melaikenin tamamlayıcılığı", + "Kainatın tezyinatının tefekkür ve istihsan edicileri istemesi", + "Melaike ve ruhaniyatın vazifeleri (tesbihat, seyir, gözlem)", + "Melaike ve ruhaniyatın mekânsal hareketliliği (yıldızlar, yağmur kataratları, canlı cesetler)", + "Maddi âlemden (toprak, su, hava, elektrik) zişuur varlıkların yaratılışı", + "Hikmet ve hakikatin melaike ve ruhaniyatın varlığını iktiza etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Melaike", + "Ruhaniyat", + "Kainat", + "Semavat", + "Zişuur", + "Ubudiyet", + "Tesbihat", + "Hikmet", + "Hakikat", + "İmtihan", + "Fıtrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Melaike", + "vecize": "Hakikat katiyyen iktiza eder ve hikmet yakinen ister ki zemin gibi, semavatın dahi sekeneleri bulunsun ve zişuur sekeneleri olsun ve o sekeneler, o semavata münasib bulunsun.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "Birinci Maksad" + ], + "title": "Birinci Maksad", + "content": "Melaikenin tasdiki imanın bir rüknüdür Şu maksatta dört nükte-i esasiye vardır", + "gaye": "Meleklerin varlığına imanın, İslam imanının temel bir rüknü olduğu ve bu konuda dört temel noktanın açıklanması gerektiği", + "konular": [ + "Meleklere imanın önemi", + "İmanın rükünleri", + "Dört esasl�� noktanın açıklaması", + "Risale-i Nur'un tefsir metodolojisi" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Rükün", + "Melaike", + "Tasdik", + "Nükte" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tasdik", + "vecize": "Melaikenin tasdiki imanın bir rüknüdür", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "Birinci Maksad", + "Birinci Esas" + ], + "title": "Birinci Esas", + "content": "Vücudun kemali, hayat iledir Belki vücudun hakiki vücudu, hayat iledir Hayat, vücudun nurudur Şuur, hayatın ziyasıdır Hayat, her şeyin başıdır ve esasıdır Hayat, her şeyi her bir zihayat olan şeye mal eder Bir şeyi, bütün eşyaya malik hükmüne geçirir Hayat ile bir şey-i zihayat diyebilir ki Şu bütün eşya, malımdır Dünya, hanemdir Kainat, Malikim tarafından verilmiş bir mülkümdür Nasılki ziya ecsamın görülmesine sebebdir ve renklerin -bir kavle göre- sebeb-i vücududur Öyle de, hayat dahi mevcudatın keşşafıdır Keyfiyatın tahakkukuna sebebdir Hem cüzi bir cüziyi, küll ve külli hükmüne getirir Ve külli şeyleri bir cüze sığıştırmaya sebebdir Ve hadsiz eşyayı, iştirak ve ittihad ettirip bir vahdete medar, bir ruha mazhar yapmak gibi, kemalat-ı vücudun umumuna sebebdir Hatta hayat, kesret tabakatında bir çeşit tecelli-i vahdettir ve kesrette ehadiyyetin bir ayinesidir Bak hayatsız bir cisim, büyük bir dağ dahi olsa yetimdir, garibdir, yalnızdır Münasebeti yalnız oturduğu mekan ile ve ona karışan şeyler ile vardır Başka kainatta ne varsa, o dağa nisbeten madumdur Çünki ne hayatı var ki, hayat ile alakadar olsun ne şuuru var ki, taalluk etsin Şimdi bak küçücük bir cisme, mesela bal arısına Hayat ona girdiği anda, bütün kainatla öyle münasebet tesis eder ki, bütün kainatla, hususan zeminin çiçekleriyle ve nebatatları ile öyle bir ticaret akdeder ki, diyebilir Şu arz, benim bahçemdir, ticarethanemdir İşte, zihayattaki meşhur havass-ı zahire ve batına duygularından başka, gayr-ı meşur saika ve şaika hisleriyle beraber o arı, dünyanın ekser envaıyla ihtisas ve ünsiyet ve mübadele ve tasarrufa sahib olur İşte en küçük zihayatta hayat böyle tesirini gösterse, elbette hayat tabaka-i insaniye olan en yüksek mertebeye çıktıkça, öyle bir inbisat ve inkişaf ve tenevvür eder ki hayatın ziyası olan şuur ile akıl ile bir insan kendi hanesindeki odalarda gezdiği gibi, o zihayat, kendi aklı ile avalim-i ulviyede ve ruhiyede ve cismaniyede gezer Yani, o zişuur ve zihayat manen o alemlere misafir gittiği gibi, o alemler dahi o zişuurun mirat-ı ruhuna misafir olup, irtisam ve temessül ile geliyorlar Hayat, Zat-ı Zülcelalin en parlak bir bürhan-ı vahdeti ve en büyük bir maden-i nimeti ve en latif bir tecelli-i merhameti ve en hafi ve bilinmez bir nakş-ı nezih-i sanatıdır Evet, hafi ve dakiktir Çünki enva-ı hayatın en ednası olan hayat-ı nebat ve o hayat-ı nebatın en birinci derecesi olan çekirdekteki ukde-i hayatiyenin tenebbühü, yani uyanıp açılarak neşv ü nema bulması, o derece zahir ve kesrette ve mebzuliyette, ülfet içinde, zaman-ı Âdemden beri hikmet-i beşeriyenin nazarında gizli kalmıştır Hakikatı, hakiki olarak beşerin aklı ile keşfedilmemiş Hem hayat, o kadar nezih ve temizdir ki iki vechi, yani, mülk ve melekutiyet vecihleri temizdir, pakdır, şeffaftır Dest-i kudret, esbabın perdesini vazetmeyerek, doğrudan doğruya mübaşeret ediyor Fakat, sair şeylerdeki umur-u hasiseye ve kudretin izzetine uygun gelmeyen napak keyfiyat-ı zahiriyeye menşe olmak için esbab-ı zahiriyeyi perde etmiştir Elhasıl Denilebilir ki hayat olmazsa vücud vücud değildir, ademden farkı olmaz Hayat, ruhun ziyasıdır Şuur, hayatın nurudur Madem ki, hayat ve şuur, bu kadar ehemmiyetlidirler Ve, madem şu alemde bilmüşahede bir intizam-ı kamil-i ekmel vardır Ve şu kainatta bir itkan-ı muhkem, bir incisam-ı ahkem görünüyor Madem, şu biçare perişan küremiz, sergerdan zeminimiz, bu kadar hadd ü hesaba gelmez zevil-hayat ile, zevil-ervah ile ve zevil-idrak ile dolmuştur Elbette sadık bir hads ile ve kati bir yakin ile hükmolunur ki şu kusur-u semaviye ve şu büruc-u samiyenin dahi kendilerine münasib zihayat, zişuur sekeneleri vardır Balık suda yaşadığı gibi, güneşin ateşinde dahi, o nurani sekeneler bulunur Nar, nuru yakmaz Belki, ateş ışığa meded verir Madem, kudret-i ezeliye, bilmüşahede en adi maddelerden, en kesif unsurlardan hadsiz zihayat ve ziruhu halkeder ve gayet ehemmiyetle madde-i kesifeyi, hayat vasıtasıyla madde-i latifeye çevirir ve nur-u hayatı her şeyde kesretle serpiyor ve şuur ziyasıyla ekser şeyleri yaldızlıyor Elbette o Kadir-i Hakim, bu kusursuz kudretiyle, bu noksansız hikmetiyle nur gibi, esir gibi ruha yakın ve münasib olan sair seyyalat-ı latife maddeleri ihmal edip hayatsız bırakmaz, camid bırakmaz, şuursuz bırakmaz Belki, madde-i nurdan, hatta zulmetten, hatta esir maddesinden, hatta manalardan, hatta havadan, hatta kelimelerden zihayat, zişuuru kesretle halkeder ki hayvanatın pek çok muhtelif ecnasları gibi pek çok muhtelif ruhani mahlukları, o seyyalat-ı latife maddelerinden halkeder Onların bir kısmı melaike, bir kısmı da ruhani ve cin ecnaslarıdır Melaikelerin ve ruhanilerin kesretle vücudlarını kabul etmek ne derece hakikat ve bedihi ve makul olduğunu ve Kuranın beyan ettiği gibi onları kabul etmeyen, ne derece hilaf-ı hakikat ve hilaf-ı hikmet bir hurafe, bir dalalet, bir hezeyan, bir divanelik olduğunu şu temsile bak, gör İki adam biri bedevi, vahşi biri medeni, aklı başında olarak arkadaş olup İstanbul gibi haşmetli bir şehre gidiyorlar O medeni muhteşem şehrin uzak bir köşesinde pis, perişan, küçük bir haneye, bir fabrikaya rastgeliyorlar Görüyorlar ki, o hane amele, sefil, miskin adamlarla doludur Acib bir fabrika içinde çalışıyorlar O hanenin etrafı da ziruh ve zihayatlarla doludur Fakat onların medar-ı taayyüşü ve hususi şerait-i hayatiyeleri vardır ki, onların bir kısmı akil-ün nebattır yalnız nebatat ile yaşıyorlar Diğer bir kısmı akil-üs semektir balıktan başka bir şey yemiyorlar O iki adam, bu hali görüyorlar Sonra bakıyorlar ki, uzakta binler müzeyyen saraylar, ali kasırlar görünüyor O sarayların ortalarında geniş tezgahlar ve vüsatli meydanlar vardır O iki adam, uzaklık sebebiyle veyahut göz zaifliğiyle veya o sarayın sekenelerinin gizlenmesi sebebiyle o sarayın sekeneleri, o iki adama görünmüyorlar Hem şu perişan hanedeki şerait-i hayatiye, o saraylarda bulunmuyor O vahşi bedevi, hiç şehir görmemiş adam, bu esbaba binaen görünmediklerinden ve buradaki şerait-i hayat orada bulunmadığından der O saraylar, sekenelerden halidir, boştur, ziruh içinde yoktur der, vahşetin en ahmakça bir hezeyanını yapar İkinci adam der ki Ey bedbaht, şu hakir, küçük haneyi görüyorsun ki, ziruh ile, amelelerle doldurulmuş ve biri var ki, bunları her vakit tazelendiriyor, istihdam ediyor Bak, bu hane etrafında boş bir yer yoktur Zihayat ve ziruh ile doldurulmuştur Acaba hiç mümkün müdür ki Şu uzakta bize görünen şu muntazam şehrin, şu hikmetli tezyinatın, şu sanatlı sarayların onlara münasib ali sekeneleri bulunmasın Elbette o saraylar, umumen doludur ve onlarda yaşayanlara göre başka şerait-i hayatiyeleri var Evet, ot yerine belki börek yerler balık yerine baklava yiyebilirler Uzaklık sebebiyle veyahut gözünün kabiliyetsizliği veya onların gizlenmekliği ile sana görünmemeleri, onların olmamalarına hiçbir vakit delil olamaz” Adem-i rüyet, adem-i vücuda delalet etmez Görünmemek, olmamağa hüccet olamaz İşte şu temsil gibi, ecram-ı ulviyye ve ecsam-ı seyyare içinde küre-i arzın hakaret ve kesafeti ile beraber bu kadar hadsiz ziruhların, zişuurların vatanı olması ve en hasis ve en müteaffin cüzleri dahi, birer menba-ı hayat kesilmesi, birer mahşer-i huveynat olması, bizzarure ve bilbedahe ve bittarik-ıl evla ve bilhads-is sadık ve bilyakin-il kati delalet eder, şehadet eyler, ilan eder ki Şu nihayetsiz feza-yı alem ve şu muhteşem semavat, burçlarıyla, yıldızlarıyla zişuur, zihayat, ziruhlarla doludur Nardan, nurdan, ateşten, ışıktan, zulmetten, havadan, savttan, rayihadan, kelimattan, esirden ve hatta elektrikten ve sair seyyalat-ı latifeden halk olunan o zihayat ve o ziruhlara ve o zişuurlara, Şeriat-ı Garra-yı Muhammediye Aleyhissalatü Vesselam, Kuran-ı Muciz-ül Beyan, Melaike ve can ve ruhaniyattır der, tesmiye eder Melaikenin ise, ecsamın muhtelif cinsleri gibi, cinsleri muhteliftir Evet, elbette bir katre yağmura müekkel olan melek, şemse müekkel meleğin cinsinden değildir Cin ve ruhaniyat dahi, onların da pek çok ecnas-ı muhtelifeleri vardır Şu nükte-i Esasiyenin Hatimesi Bittecrübe, madde asıl değil ki, vücud ona müsahhar kalsın ve tabi olsun Belki madde, bir mana ile kaimdir İşte o mana, hayattır, ruhtur Hem bilmüşahede madde, mahdum değil ki, her şey ona irca edilsin Belki hadimdir bir hakikatın tekemmülüne hizmet eder O hakikat, hayattır O hakikatın esası da ruhtur Bilbedahe madde hakim değil ki, ona müracaat edilsin, kemalat ondan istenilsin Belki mahkumdur, bir esasın hükmüne bakar, onun gösterdiği yollar ile hareket eder İşte o esas hayattır, ruhtur, şuurdur Hem bizzarure madde lüb değil, esas değil, müstekar değil ki, işler ve kemalat ona takılsın, ona bina edilsin belki yarılmağa, erimeğe, yırtılmağa müheyya bir kışırdır, bir kabuktur ve köpüktür ve bir surettir Görülmüyor mu ki Gözle görülmeyen hurdebini bir hayvanın ne kadar keskin duyguları var ki, arkadaşının sesini işitir, rızkını görür, gayet hassas ve keskin hisleri vardır Şu hal gösteriyor ki maddenin küçülüp inceleşmesi nisbetinde asar-ı hayat tezayüd ediyor, nur-u ruh teşeddüd ediyor Güya madde inceleştikçe, bizim maddiyatımızdan uzaklaştıkça ruh alemine, hayat alemine, şuur alemine yaklaşıyor gibi hararet-i ruh, nur-u hayat daha şiddetli tecelli ediyor İşte hiç mümkün müdür ki Bu madde perdesinde bu kadar hayat ve şuur ve ruhun tereşşuhatı bulunsun o perde altında olan alem-i batın, ziruh ve zişuurlarla dolu olmasın Hiç mümkün müdür ki Şu maddiyat ve alem-i şehadetteki mananın ve ruhun ve hayatın ve hakikatın şu hadsiz tereşşuhatı ve lemaat ve semeratının menabii, yalnız maddeye ve maddenin hareketine irca edilip izah edilsin Haşa ve kata ve asla Bu hadsiz tereşşuhat ve lemaat gösteriyor ki Şu alem-i maddiyat ve şehadet ise, alem-i melekut ve ervah üstünde serpilmiş tenteneli bir perdedir", + "gaye": "Hayatın, ruhun ve şuurun varoluşun en temel unsurları olduğunu, maddeye üstünlüğünü ve kainatın canlılarla dolu olduğunu, özellikle ruhani varlıkların (melek, cin) varlığının akli ve bedihi olduğunu ispatlamak.", + "konular": [ + "Hayatın varoluştaki önemi ve anlamı", + "Hayatın vücudun nuru ve esas olması", + "Şuurun hayatın ziyası olması", + "Hayatın kainattaki her şeyi zihayata mal etmesi", + "Hayatın cüziyi küll, külliyi cüze sığdırması", + "Hayatın kesrette vahdetin tecellisi olması", + "Cansız ve canlı varlıkların kainatla ilişkisi", + "Hayatın insan mertebesindeki inkişafı ve şuurlu yolculuk", + "Hayatın Allah'ın birliği ve rahmetinin delili olması", + "Hayatın dakik ve nezih sanatı", + "Maddenin hayata tabi olması", + "Maddenin bir mana (hayat, ruh) ile kaim olması", + "Kainatın canlı ve şuurlu varlıklarla dolu olduğu", + "Diğer gezegenlerdeki yaşam ihtimali", + "Melek, cin ve ruhani varlıkların varlığının akli ispatı", + "Görünmemenin yokluğa delil olmaması", + "Maddenin inceldikçe hayatın tezahürünün artması" + ], + "kavramlar": [ + "Hayat", + "Vücud", + "Şuur", + "Nur", + "Ziya", + "Zihayat", + "Vahdet", + "Ehad", + "Kainat", + "Madde", + "Ruh", + "Melek", + "Cin", + "Hakikat", + "Sanat", + "Kudret", + "Hikmet", + "Esbab" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Hayat", + "vecize": "Hayat, vücudun nurudur. Şuur, hayatın ziyasıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "Birinci Maksad", + "İkinci Esas" + ], + "title": "İkinci Esas", + "content": "Melaikenin vücuduna ve ruhanilerin sübutuna ve hakikatlerinin vücuduna bir icma-ı manevi ile -tabirde ihtilaflarıyla beraber- bütün ehl-i akıl ve ehl-i nakil, bilerek bilmeyerek ittifak etmişler denilebilir Hatta maddiyatta çok ileri giden Hükema-yı İşrakiyyunun Meşaiyyun kısmı, melaikenin manasını inkar etmeyerek Her bir nevin bir mahiyet-i mücerrede-i ruhaniyeleri vardır derler Melaikeyi öyle tabir ediyorlar Eski Hükemanın İşrakiyyun kısmı dahi Melaikenin manasında kabule muztar kalarak, yalnız yanlış olarak Ukul-ü Aşere ve Erbab-ül Enva diye isim vermişler Bütün ehl-i edyan melek-ül cibal, melek-ül bihar, melek-ül emtar gibi her neve göre birer melek-i müekkel, vahyin ilhamı ve irşadı ile bulunduğunu kabul ederek o namlarla tesmiye ediyorlar Hatta akılları gözlerine inmiş ve insaniyetten cemadat derecesine manen sukut etmiş olan Maddiyyun ve Tabiiyyun dahi, melaikenin manasını inkar edemiyerek Haşiye Kuva-yı Sariye namıyla bir cihette kabule mecbur olmuşlar {Haşiye Melaike manasını ve ruhaniyatın hakikatını inkara mecal bulamamışlar, belki fıtratın namuslarından Kuva-yı Sariye diye, cereyan eden kuvvetler namını vererek yanlış bir surette tasvir ile bir cihetten tasdikine mecbur kalmışlar Ey kendini akıllı zanneden} Ey Melaike ve ruhaniyatın kabulünde tereddüd gösteren biçare adam Neye istinad ediyorsun Hangi hakikata güveniyorsun ki bütün ehl-i akıl, bilerek bilmeyerek melaikenin manasının sübutuna ve tahakkukuna ve ruhanilerin tahakkukları hakkında ittifaklarına karşı geliyorsun, kabul etmiyorsun Madem ki Birinci Esasta isbat edildiği gibi hayat mevcudatın keşşafıdır, belki neticesidir, zübdesidir Bütün ehl-i akıl, mana-yı melaikenin kabulünde manen müttefiktirler ve şu zeminimiz, bu kadar zihayat ve ziruhlarla şenlendirilmiştir Şu halde hiç mümkün olur mu ki Şu feza-yı vesia, sekenelerdenşu semavat-ı latife mutavattininden hali kalsın Hiç hatırına gelmesin ki Şu hilkatte cari olan namuslar, kanunlar kainatın hayatdar olmasına kafi gelir Çünki o cereyan eden namuslar, şu hükmeden kanunlar itibari emirlerdir, vehmi düsturlardır ademi sayılır Onları temsil edecek, onları gösterecek, onların dizginlerini ellerinde tutacak melaike denilen ibadullah olmazsa o namuslara, o kanunlara bir vücud taayyün edemez Bir hüviyet teşahhus edemez Bir hakikat-ı hariciye olamaz Halbuki Hayat, bir hakikat-ı hariciyedir Vehmi bir emr, hakikat-ı hariciyeyi yüklenemez Elhasıl Madem ehl-i hikmetle ehl-i din ve ashab-ı akıl ve nakil manen ittifak etmişler ki Mevcudat, şu alem-i şehadete münhasır değildir Hem madem zahir olan alem-i şehadet, camid ve teşekkül-ü ervaha namuvafık olduğu halde bu kadar ziruhlarla tezyin edilmiş elbette, vücud ona münhasır değildir Belki daha çok tabakat-ı vücud vardır ki, alem-i şehadet onlara nisbeten münakkaş bir perdedir Hem madem denizin balığa nisbeti gibi, ervaha muvafık olan alem-i gayb ve alem-i mana, ervahlar ile dolu olmak iktiza eder Hem madem bütün emirler, mana-yı melaikenin vücuduna şehadet ederler Elbette bilaşek vela şübhe, melaike vücudlarının ve ruhani hakikatlarının en güzel sureti ve ukul-ü selime kabul edecek ve istihsan edecek en makul keyfiyeti odur ki Kuran, şerh ve beyan etmiştir O Kuran-ı Muciz-ül Beyan der ki Melaike, ibad-ı mükerremdir Emre muhalefet etmezler Ne emrolunsa onu yaparlar Melaike, ecsam-ı latife-i nuraniyedirler Muhtelif nevilere münkasımdırlar Evet nasılki beşer bir ümmettir, Kelam sıfatından gelen Şeriat-ı İlahiyenin hameleleri, mümessilleri, mütemessilleridir Öyle de Melaike dahi muazzam bir ümmettir ki, onların amele kısmı İrade sıfatından gelen Şeriat-ı Tekviniyenin hamelesi, mümessili ve mütemessilleridirler Müessir-i Hakiki olan Kudret-i Fatıranın ve İrade-i Ezeliyenin emirlerine tabi bir nevi ibadullahtırlar ki Ecram-ı ulviyenin her biri onların birer mescidi, birer mabedi hükmündedirler", + "gaye": "Melaike ve ruhaniyatın varlığını, akli ve nakli delillerle ispat etmek ve bu konuda tereddüt edenlere ikna edici cevaplar sunmak.", + "konular": [ + "Melaikenin ve ruhaniyatın varlığına dair genel kabul", + "Farklı düşünce ekollerinin (İşrakiyyun, Meşaiyyun, Ehl-i Edyan, Maddiyyun, Tabiiyyun) melaike ve ruhaniyat hakkındaki görüşleri", + "Maddiyatçıların dahi melaikeyi inkar edemeyişi ve 'Kuvay-ı Sariye' olarak adlandırması", + "Hayatın mevcudatın özü olması ve ruhani varlıkların gerekliliği", + "Kanunların ve namusların müessir olabilmesi için temsilcilere (melaikeye) ihtiyaç duyması", + "Kainatın yalnızca alem-i şehadetle sınırlı olmaması", + "Alem-i gaybın ve mananın ruhani varlıklarla dolu olması gerektiği", + "Kur'an'ın melaikeyi tarif edişi ve onların vasıfları", + "Melaikenin ibadullah oluşu ve İlahi İrade'nin tecellileri" + ], + "kavramlar": [ + "Melaike", + "Ruhaniyat", + "İcma-ı Manevi", + "Ehl-i Akıl", + "Ehl-i Nakil", + "Hükema-yı İşrakiyyun", + "Meşaiyyun", + "Ukul-ü Aşere", + "Erbab-ül Enva", + "Melek-i Müekkel", + "Vahy", + "İlham", + "Maddiyyun", + "Tabiiyyun", + "Kuvay-ı Sariye", + "Fıtrat", + "Hayat", + "Alem-i Şehadet", + "Alem-i Gayb", + "İtibari Emirler", + "Vehmi Düsturlar", + "Hakikat-ı Hariciye", + "İbad-ı Mükerrem", + "Ecsam-ı Latife-i Nuraniye", + "Şeriat-ı İlahiyye", + "Şeriat-ı Tekviniyye", + "Kudret-i Fatıra", + "İrade-i Ezeliye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Melaike", + "vecize": "Hiç mümkün olur mu ki Şu feza-yı vesia, sekenelerdenşu semavat-ı latife mutavattininden hali kalsın?", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "Birinci Maksad", + "Üçüncü Esas" + ], + "title": "Üçüncü Esas", + "content": "Mesele-i Melaike ve ruhaniyat, o mesaildendir ki Tek bir cüzün vücudu ile, bir küllün tahakkuku bilinir Bir tek şahsın rüyeti ile umum nevin vücudu malum olur Çünki kim inkar ederse, külliyyen inkar eder Bir tekini kabul eden, o nevin umumunu kabul etmeye mecburdur Madem öyledir, işte bak Görmüyor musun ve işitmiyor musun ki bütün ehl-i edyan, bütün asırlarda, zaman-ı Âdemden şimdiye kadar melaikenin vücuduna ve ruhanilerin tahakkukuna ittifak etmişler ve insanın taifeleri, birbirinden bahsi ve muhaveresi ve rivayeti gibi melaikelerle muhavere edilmesine ve onların müşahedesine ve onlardan rivayet etmesine icma etmişlerdir Acaba hiçbir ferd melaikelerden bilbedahe görünmezse, hem bilmüşahede bir şahsın veya müteaddid eşhasın vücudu kati bilinmezse, hem onların bilbedahe, bilmüşahede vücudları hissedilmezse, hiç mümkün müdür ki Böyle bir icma ve ittifak devam etsin ve böyle müsbet ve vücudi bir emirde ve şuhuda istinad eden bir halde müstemirren ve tevatüren o ittifak devam etsin Hem hiç mümkün müdür ki şu itikad-ı umuminin menşei, mebadi-i zaruriye ve bedihi emirler olmasın Hem hiç mümkün müdür ki hakikatsız bir vehim bütün inkılabat-ı beşeriyede, b��tün akaid-i insaniyede istimrar etsin, beka bulsun Hem hiç mümkün müdür ki şu ehl-i edyanın, bu icma-i azimin senedi bir hads-i kati olmasın, bir yakin-i şuhudi olmasın Hem hiç mümkün müdür ki o hads-i kati, o yakin-i şuhudi, hadsiz emarelerden ve o emareler, hadsiz müşahedat vakıalarından ve o müşahedat vakıaları, şeksiz ve şübhesiz mebadi-i zaruriyeye istinad etmesin Öyle ise, şu ehl-i edyandaki bu itikadat-ı umumiyenin sebebi ve senedi, tevatür-ü manevi kuvvetini ifade eden pek çok kerrat ile melaike müşahedelerinden ve ruhanilerin rüyetlerinden hasıl olan mebadi-i zaruriyedir, esasat-ı katiyedir Hem hiç mümkün müdür, hiç makul mudur, hiç kabil midir ki hayat-ı içtimaiye-i beşeriye semasının güneşleri, yıldızları, ayları hükmünde olan enbiya ve evliya, tevatür suretiyle ve icma-ı manevi kuvveti ile ihbar ettikleri ve şehadet ettikleri melaike ve ruhaniyatın vücudları ve müşahedeleri, bir şübhe kabul etsin, bir şekke medar olsun Bahusus onlar şu meselede ehl-i ihtisastırlar Malumdur ki İki ehl-i ihtisas, binler başkasına müreccahtırlar Hem şu meselede ehl-i isbattırlar Malumdur ki İki ehl-i isbat, binler ehl-i nefy ve inkara müreccahtırlar Ve bilhassa kainat semasında daim parlayan ve hiçbir vakit gurub etmeyen, alem-i hakikatın Şemsüşşümusu olan Kuran-ı Muciz-ül Beyanın ihbaratı ve Risalet güneşi olan Zat-ı Ahmediyenin ASM şehadatı ve müşahedatı, hiç kabil midir ki, bir şübhe kabul etsin Madem tek bir ruhaniyatın vücudu, bir zamanda tahakkuk etse, şu nevin umumen tahakkukunu gösteriyor Ve madem şu nevin vücudu tahakkuk ediyor Elbette onların suret-i tahakkukunun en ahseni, en makulü, en makbulü şeriatın şerhettiği gibidir, Kuranın gösterdiği gibidir, Sahib-i Miracın gördüğü gibidir", + "gaye": "Melaike ve ruhaniyatın varlığının dini otoriteler, gözlem ve akıl yoluyla teyidi ve bu varlığın inkâr edilemezliğinin ispatı", + "konular": [ + "Melaike ve ruhaniyatın varlığına deliller", + "İcma ve Tevatürün delil gücü", + "Peygamberler ve Evliyanın şahitliği", + "Kur'an ve Hz. Muhammed'in (ASM) şahitliği", + "Ehli ihtisas ve ehli isbatın önceliği", + "İnkarcılığın reddiyesi" + ], + "kavramlar": [ + "Melaike", + "Ruhaniyat", + "İcma", + "Tevatür", + "Hads-i kati", + "Yakin-i şuhudi", + "Enbiya", + "Evliya", + "Kuran", + "Risalet", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Melaike", + "vecize": "Görmüyor musun ve işitmiyor musun ki bütün ehl-i edyan, bütün asırlarda, zaman-ı Âdemden şimdiye kadar melaikenin vücuduna ve ruhanilerin tahakkukuna ittifak etmişler...", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "Birinci Maksad", + "Dördüncü Esas" + ], + "title": "Dördüncü Esas", + "content": "Şu kainatın mevcudatına nazar-ı dikkat ile bakılsa görünür ki Cüziyat gibi külliyatın dahi birer şahs-ı manevisi vardır ki, birer vazife-i külliyesi görünüyor Onda bir hizmet-i külliye görünüyor Mesela Bir çiçek, kendince bir nakş-ı sanatı gösterip, lisan-ı haliyle Esma-i Fatırı zikrettiği gibi küre-i arz bahçesi dahi, bir çiçek hükmündedir Gayet muntazam külli vazife-i tesbihiyyesi vardır Nasıl ki bir meyve, bir intizam içinde bir ilanatı, tesbihatı ifade ediyor Öyle de koca bir ağacın heyet-i umumiyesiyle gayet muntazam bir vazife-i fıtriyyesi ve ubudiyyeti vardır Nasıl bir ağaç yaprak, meyve ve çiçeklerinin kelimatı ile bir tesbihatı var Öyle de koca semavat denizi dahi, kelimatı hükmünde olan güneşler, yıldızlar ve ayları ile Fatır-ı Zülcelaline tesbihat yapar ve Sani-i Zülcelaline hamd eder ve hakeza Mevcudat-ı hariciyenin her biri, sureten camid, şuursuz iken, gayet hayatkarane ve şuurdarane vazifeleri ve tesbihatları vardır Elbette nasıl melaikeler bunların alem-i melekutta mümessilidirler, tesbihatlarını ifade ederler bunlar dahi alem-i mülk ve alem-i şehadette o melaikelerin timsalleri, haneleri, mescidleri hükmündedirler Yirmidördüncü Sözün Dördüncü Dalında beyan edildiği gibi şu saray-ı alemin Sani-i Zülcelali, o saray içinde istihdam ettiği dört kısım amelenin birincisi Melaike ve ruhanilerdir Madem nebatat ve cemadat bilmeyerek ve bir bilenin emrinde gayet mühim ücretsiz hidemattadırlar Ve hayvanat, bir ücret-i cüziyye mukabilinde bilmeyerek gayet külli maksadlara hizmet ediyorlar Ve insan, müeccel ve muaccel iki ücret mukabilinde o Sani-i Zülcelalin makasıdını bilerek tevfik-i hareket etmek ve her şeyde nefislerine de bir hisse çıkarmak ve sair hademelere nezaret etmek ile istihdam edilmeleri, bilmüşahede görünüyor Elbette dördüncü kısım, belki en birinci kısım olan hizmetkarlar, ameleler bulunacaktır Hem insana benzer ki, o Sani-i Zülcelalin makasıd-ı külliyesini bilir bir ubudiyyet ile, tevfik-i hareket ederler Hem, insanın hilafına olarak hazz-ı nefisten ve cüzi ücretlerden tecerrüd ederek yalnız Sani-i Zülcelalin nazarı ile, emri ile, teveccühü ile, hesabı ile, namı ile ve kurbiyetiyle ihtisas ile ve intisab ile hasıl ettikleri lezzet ve kemal ve zevk ve saadeti kafi görüp, halisen muhlisen çalışıyorlar Cinslerine göre kainattaki mevcudatın envaına göre vazife-i ibadetleri tenevvü ediyor Bir hükumetin muhtelif dairelerde, muhtelif vazifedarları gibi, saltanat-ı Rububiyyet dairelerinde vezaif-i ubudiyyeti ve tesbihatı öyle tenevvü ediyor Mesela Hazret-i Mikail, yeryüzü tarlasında ekilen masnuat-ı İlahiyeye Cenab-ı Hakkın havliyle, kuvvetiyle, hesabıyla, emriyle bir nazır-ı umumi hükmündedir Tabir caizse umum çiftçi-misal melaikelerin reisidir Hem Fatır-ı Zülcelalin izniyle, emriyle, kuvvetiyle, hikmetiyle umum hayvanatın manevi çobanlarının reisi, büyük bir melek-i müekkeli vardır İşte madem şu mevcudat-ı hariciyenin, her birisinin üstünde, birer melek-i müekkel var olmak lazım gelir Ta ki o cismin gösterdiği vezaif-i ubudiyyet ve hidemat-ı tesbihiyesini alem-i melekutta temsil etsin, dergah-ı uluhiyyete bilerek takdim etsin Elbette Muhbir-i Sadıkın rivayet ettiği melaikeler hakkındaki suretler, gayet münasibdir ve makuldür Mesela Ferman etmiş ki Bazı melaikeler bulunur, kırk başı veya kırkbin başı var Her başta kırkbin ağzı var, her bir ağızda kırkbin dil ile, kırkbin tesbihat yapar Şu hakikat-ı hadisiyyenin bir manası var, bir de sureti var Manası şudur ki Melaikenin ibadatı, hem gayet muntazamdır, mükemmeldir hem gayet küllidir, geniştir Ve şu hakikatın sureti ise şudur ki Bazı büyük mevcudat-ı cismaniyye vardır ki, kırkbin baş, kırkbin tarz ile vezaif-i ubudiyyeti yapar Mesela Sema güneşlerle, yıldızlarla tesbihat yapar Zemin tek bir mahluk iken, yüzbin baş ile her başta yüzbinler ağız ile, her ağızda yüzbinler lisan ile vazife-i ubudiyyeti ve tesbihat-ı Rabbaniyyeyi yapıyor İşte küre-i arza müekkel melek dahi, alem-i melekutta şu manayı göstermek için öyle görülmek lazımdır Hatta ben, mutavassıt bir badem ağacı gördüm ki Kırka yakın baş hükmünde büyük dalları var Sonra bir dalına baktım, kırka yakın dili hükmünde küçük dalları var Sonra o küçük dalının bir diline baktım, kırk çiçek açmıştır O çiçeklere nazar-ı hikmetle dikkat ettim, her bir çiçek içinde kırka yakın incecik, muntazam püskülleri, renkleri ve sanatları gördüm ki her biri Sani-i Zülcelalin ayrı ayrı birer cilve-i esmasını ve birer ismini okutturuyor İşte hiç mümkün müdür ki, şu badem ağacının Sani-i Zülcelali ve Hakim-i Zülcemali, bu camid ağaca bu kadar vazifeleri yükletsin onun manasını bilen, ifade eden, kainata ilan eden, dergah-ı İlahiyeye takdim eden, ona münasib ve ruhu hükmünde bir melek-i müekkeli ona bindirmesin Ey arkadaş Şuraya kadar beyanatımız, kalbi kabule ihzar etmek ve nefsi teslime mecbur etmek ve aklı izana getirmek için bir mukaddeme idi Eğer o mukaddemeyi bir derece fehmettin ise, melaikelerle görüşmek istersen hazır ol Hem evham-ı seyyieden temizlen İşte Kuran alemi kapıları açıktır İşte Kuran cenneti müfettehat-ül ebvabdır gir bak Melaikeyi o Cennet-i Kuraniye içinde güzel bir surette gör Her bir ayet-i tenzil, birer menzildir İşte şu menzillerden bak وَالْمُرْسَلاَتِ عُرْفًا فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفًا وَالنَّاشِرَاتِ نَشْرًا فَالْفَارِقَاتِ فَرْقًا فَالْمُلْقِيَاتِ ذِكْرًا وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا فَالْمُدَبِّرَاتِ اَمْرًا تَنَزَّلُ الْمَلٰئِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِاِذْنِ رَبِّهِمْ عَلَيْهَا مَلٰئِكَةٌ غِلاَظٌ شِدَادٌ لاَ يَعْصُونَ اللّهَ مَا اَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ Hem dinle سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ لاَ يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِاَمْرِهِ يَعْمَلُونَ senalarını işit Eğer cinnilerle görüşmek istersen قُلْ اُوحِىَ اِلَىَّ اَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ surlu sureye gir, onları gör, dinle ne diyorlar Onlardan ibret al Bak, diyorlar ki اِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا يَهْدِى اِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَنْ نُشْرِكَ بِرَبِّنَا اَحَدًا", + "gaye": "Kainattaki her bir varlığın bilinçli bir görev ve tesbihat içinde olduğunu, bunların alem-i melekutta melekler tarafından temsil edildiğini, bu durumun melaikelerin varlığını ve Kur'an'daki tasvirlerini akla ve kalbe kabul ettirmeyi sağlamak.", + "konular": [ + "Mevcudatın Külli Vazifeleri ve Tesbihatları", + "Külli ve Cüzi Varlıkların Şahs-ı Manevisi", + "Meleklerin Varlığı ve Vazifeleri", + "Kainatın İbadet ve Ubudiyet Şekilleri", + "Kur'an'ın Melek ve Cin Görüşlerine Açıklık Getirmesi", + "Varlıkların Tesbihatını Alem-i Melekuta Taşıyan Melekler" + ], + "kavramlar": [ + "Tesbihat", + "Ubudiyet", + "Melaike", + "Ruhaniler", + "Şahs-ı Manevi", + "Alem-i Melekut", + "Alem-i Mülk", + "Alem-i Şehadet", + "Fatır", + "Sani", + "Makasıd", + "Hizmet-i Külliye", + "Vazife-i Fıtriyye", + "Muhlisane", + "Cüziyat", + "Külliyat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Melaike", + "vecize": "Mevcudat-ı hariciyenin her biri, sureten camid, şuursuz iken, gayet hayatkarane ve şuurdarane vazifeleri ve tesbihatları vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad" + ], + "title": "İkinci Maksad", + "content": "[Kıyamet ve mevt-i dünya ve hayat-ı ahiret hakkındadır] Şu maksadın dört esası ve bir mukaddime-i temsiliyyesi vardır", + "gaye": "Kıyamet, dünyanın ölümü ve ahiret hayatı gibi temel imani hakikatlerin izah edilmesi.", + "konular": [ + "Kıyamet", + "Dünyanın ölümü (mevt-i dünya)", + "Ahiret hayatı", + "İmanın esasları", + "Temsili anlatım metodolojisi" + ], + "kavramlar": [ + "Kıyamet", + "Mevt", + "Hayat", + "Ahiret", + "İman", + "Esas", + "Mukaddime", + "Temsil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kıyamet", + "vecize": "Şu maksadın dört esası ve bir mukaddime-i temsiliyyesi vardır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Mukaddime" + ], + "title": "Mukaddime", + "content": "Nasıl ki Bir saray veya bir şehir hakkında biri dava etse “Şu saray veya şehir, tahrib edilip yeniden muhkem bir surette bina ve tamir edilecektir” Elbette, onun davasına karşı altı sual terettüb eder Birincisi “Niçin tahrib edilecek Sebeb ve muktazi var mıdır” Eğer, “Evet var” diye isbat etti İkincisi Şöyle bir sual gelir ki “Bunu tahrib edip, tamir edecek usta muktedir midir Yapabilir mi” Eğer, “Evet yapabilir” diye isbat etti Üçüncüsü Şöyle bir sual gelir ki “Tahribi mümkün müdür Hem, sonra tahrib edilecek midir” Eğer, “Evet” diye imkan-ı tahribi, hem vukuunu isbat etse iki sual daha ona varid olur ki “Acaba şu acib saray veya şehrin yeniden tamiri mümkün müdür Mümkün olsa, acaba tamir edilecek midir” Eğer, “Evet” diye bunları da isbat etse o vakit bu meselenin hiçbir cihette hiçbir köşesinde bir delik, bir menfez kalmaz ki, şek ve şübhe ve vesvese girebilsin İşte şu temsil gibi dünya sarayının, şu kainat şehrinin tahrib ve tamiri için muktazi var Fail ve ustası muktedir Tahribi mümkün ve vaki olacak Tamiri mümkün ve vaki olacaktır İşte şu meseleler, birinci esastan sonra isbat edilecektir", + "gaye": "Kainatın yok olup yeniden diriltilmesinin (haşir) aklen ve ilmen mümkün ve gerekli olduğunun ispatı, bu konudaki şüphe ve vesveselerin giderilmesi.", + "konular": [ + "Haşrin akli ispatı", + "Kainatın tahrip ve yeniden inşası", + "Allah'ın kudret ve ilmi", + "Şüphe ve vesveselerin ortadan kaldırılması", + "Temsil ve kıyas yoluyla hakikatlerin açıklanması" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Kudret", + "İlahi Tasarruf", + "Tahrip", + "Tamir", + "İmkan", + "Vuku", + "Vesvese", + "Şüphe" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "İşte şu temsil gibi dünya sarayının, şu kainat şehrinin tahrib ve tamiri için muktazi var; Fail ve ustası muktedir; Tahribi mümkün ve vaki olacak; Tamiri mümkün ve vaki olacaktır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Birinci Esas" + ], + "title": "Birinci Esas", + "content": "Ruh, katiyen bakidir Birinci maksaddaki melaike ve ruhanilerin vücudlarına delalet eden hemen bütün deliller, şu meselemiz olan beka-i ruha dahi delildirler Bence mesele o kadar katidir ki, fazla beyan abes olur Evet şu alem-i berzahta, alem-i ervahta bulunan ve ahirete gitmek için bekleyen hadsiz ervah-ı bakiye kafileleri ile bizim mabeynimizdeki mesafe o kadar ince ve kısadır ki, bürhan ile göstermeğe lüzum kalmaz Hadd ü hesaba gelmeyen ehl-i keşfin ve şuhudun onlarla temas etmeleri, hatta ehl-i keşf-el kuburun onları görmeleri, hatta bir kısım avamın da onlarla muhabereleri ve umumun da rüya-yı sadıkada onlarla münasebet peyda etmeleri, muzaaf tevatürler suretinde adeta beşerin ulum-u mütearifesi hükmüne geçmiştir Fakat şu zamanda maddiyyun fikri herkesi sersem ettiğinden, en bedihi bir şeyde zihinlere vesvese vermiş İşte şöyle vesveseleri izale için hads-i kalbinin ve izan-ı aklinin pek çok menbalarından, bir", + "gaye": "Ruhun beka (ölümsüzlük) meselesinin katiyetini ve bu konuda oluşan maddiyyun kaynaklı vesveseleri izale etmektir.", + "konular": [ + "Ruhun baki oluşunun kesinliği", + "Meleklerin ve ruhanilerin varlığına dair delillerin ruhun bekasına delil olması", + "Alem-i Berzah ve Alem-i Ervah'taki baki ruhların yakınlığı", + "Ehl-i keşfin ve şuhudun ruhlarla teması", + "Rüya-yı sadıkada ruhlarla münasebet", + "Maddiyyun fikrinin zihinlere vesvese vermesi", + "Vesveselerin izalesi için kalbin ve aklın kaynakları" + ], + "kavramlar": [ + "Beka", + "Ruh", + "Melek", + "Ruhani", + "Berzah", + "Ervah", + "Keşif", + "Şuhud", + "Rüya-yı Sadıka", + "Tevatür", + "Maddiyyun", + "Vesvese", + "Hads-i Kalbi", + "İzan-ı Akli" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Beka", + "vecize": "Ruh, katiyen bakidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Birinci Esas", + "Mukaddime" + ], + "title": "Mukaddime", + "content": "ile dört menbaına işaret edeceğiz Mukaddime Onuncu Sözün Dördüncü Hakikatında isbat edildiği gibi ebedi, sermedi, misilsiz bir cemal, elbette ayinedar müştakının ebediyetini ve bekasını ister Hem kusursuz, ebedi bir kemal-i sanat, mütefekkir dellalının devamını taleb eder Hem nihayetsiz bir rahmet ve ihsan, muhtaç müteşekkirlerinin devam-ı tenaumlarını iktiza eder İşte o ayinedar müştak, o dellal mütefekkir, o muhtaç müteşekkir en başta ruh-u insanidir Öyle ise, ebed-ül abad yolunda o cemal, o kemal, o rahmete refakat edecek, baki kalacaktır Yine Onuncu Sözün Altıncı Hakikatında isbat edildiği gibi değil ruh-u beşer, hatta en basit tabakat-ı mevcudat dahi, fena için yaratılmamışlar bir nevi bekaya mazhardırlar Hatta ruhsuz, ehemmiyetsiz bir çiçek dahi, vücud-u zahiriden gitse, bin vecihle bir nevi bekaya mazhardır Çünki sureti, hadsiz hafızalarda baki kalır Kanun-u teşekkülatı, yüzer tohumcuklarında beka bulup devam eder Madem bir parçacık ruha benzeyen o çiçeğin kanun-u teşekkülü, timsal-i sureti, bir Hafiz-i Hakim tarafından ibka ediliyor Dağdağalı inkılablar içinde kemal-i intizam ile, zerrecikler gibi tohumlarında muhafaza ediliyor, baki kalır Elbette gayet cemiyetli ve gayet yüksek bir mahiyete malik ve harici vücud giydirilmiş ve zişuur ve zihayat ve nurani kanun-u emri olan ruh-u beşer, ne derece katiyetle bekaya mazhar ve ebediyetle merbut ve sermediyetle alakadar olduğunu anlamazsan, nasıl Zişuur bir insanım diyebilirsin Evet, koca bir ağacın bir derece ruha benzeyen proğramını ve kanun-u teşekkülatını, bir nokta gibi en küçük çekirdekte dercedip muhafaza eden bir Zat-ı Hakim-i Zülcelal, bir Zat-ı Hafiz-i Bizeval hakkında Vefat edenlerin ruhlarını nasıl muhafaza eder denilir mi", + "gaye": "İnsan ruhunun beka ve ebediyetini, ölüm sonrası yaşamın varlığını ve ahiret inancının gerekliliğini ispatlamak", + "konular": [ + "Ruhun bekası", + "Ebediyet inancı", + "Haşir", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının tecellisi", + "Canlıların ve cansızların bekası" + ], + "kavramlar": [ + "Beka", + "Ebediyet", + "Sermediyet", + "Cemal", + "Kemal", + "Rahmet", + "İhsan", + "Ruh", + "Haşir", + "Rehber" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Beka", + "vecize": "Elbette gayet cemiyetli ve gayet yüksek bir mahiyete malik ve harici vücud giydirilmiş ve zişuur ve zihayat ve nurani kanun-u emri olan ruh-u beşer, ne derece katiyetle bekaya mazhar ve ebediyetle merbut ve sermediyetle alakadar olduğunu anlamazsan, nasıl Zişuur bir insanım diyebilirsin", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Birinci Esas", + "BİRİNCİ MENBA'" + ], + "title": "BİRİNCİ MENBA", + "content": "Enfüsidir Yani, herkes hayatına ve nefsine dikkat etse, bir ruh-u bakiyi anlar Evet her bir ruh, kaç sene yaşamış ise o kadar beden değiştirdiği halde, bilbedahe aynen baki kalmıştır Öyle ise madem cesed gelip geçicidir Mevt ile bütün bütün çıplak olmak dahi ruhun bekasına tesir etmez ve mahiyetini de bozmaz Yalnız, müddet-i hayatta, tedrici cesed libasını değiştiriyor Mevtte ise birden soyunur Gayet kati bir hads ile belki müşahede ile sabittir ki, cesed ruh ile kaimdir Öyle ise ruh, onun ile kaim değildir Belki ruh, binefsihi kaim ve hakim olduğundan cesed istediği gibi dağılıp toplansın ruhun istiklaliyetine halel vermez Belki cesed, ruhun hanesi ve yuvasıdır, libası değil Belki, ruhun libası bir derece sabit ve letafetçe ruha münasib bir gılaf-ı latifi ve bir beden-i misalisi vardır Öyle ise, mevt hengamında bütün bütün çıplak olmaz, yuvasından çıkar, beden-i misalisini giyer", + "gaye": "Ruhun ölümsüzlüğü ve bedenden bağımsız bir varlık olduğu gerçeğinin kavranması, böylece ölümün yok oluş değil, bir hal değişimi olduğunun anlaşılması.", + "konular": [ + "Ruhun mahiyeti ve bekası", + "Beden ve ruh ilişkisi", + "Ölümün ruh üzerindeki etkisi", + "Ruhun istiklaliyeti (bağımsızlığı)", + "Cesedin ruhun hanesi olması", + "Beden-i misali kavramı" + ], + "kavramlar": [ + "Ruh", + "Beka", + "Ceset", + "Mevt (Ölüm)", + "Nefis", + "Beden-i misali" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ruh", + "vecize": "Mevt ile bütün bütün çıplak olmak dahi ruhun bekasına tesir etmez ve mahiyetini de bozmaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Birinci Esas", + "İKİNCİ MENBA'" + ], + "title": "İKİNCİ MENBA", + "content": "Âfakidir Yani, mükerrer müşahedat ve müteaddid vakıat ve kerrat ile münasebattan neşet eden bir nevi hükm-ü tecrübidir Evet tek bir ruhun badelmemat bekası anlaşılsa, şu ruh nevinin külliyetle bekasını istilzam eder Zira fenn-i mantıkça katidir ki Zati bir hassa, bir tek ferdde görünse bütün efradda dahi o hassanın vücuduna hükmedilir Çünki Zatidir Zati olsa, her ferdde bulunur Halbuki değil bir ferd, belki o kadar hadsiz, o kadar hesaba, hasra gelmez müşahedata istinad eden asar ve beka-i ervaha delalet eden emarat, o derece katidir ki bize nasıl Yeni Dünya, yani Amerika var ve orada insanlar bulunur o insanların vücudlarına hiç vehim hatıra gelmez Öyle de şübhe kabul etmez ki, şimdi alem-i melekut ve ervahta ölmüş, vefat etmiş insanların ervahı pek çok kesretle vardır ve bizimle münasebettardırlar Manevi hedayamız onlara gidiyor Onların nurani feyizleri de bizlere geliyor Hem hads-i kati ile vicdanen hissedilebilir ki insan öldükten sonra esaslı bir ciheti bakidir O esas ise ruhtur Ruh ise, tahrib ve inhilale maruz değil Çünki Basittir, vahdeti var Tahrib ve inhilal ve bozulmak ise kesret ve terkib edilmiş şeylerin şenidir Sabıkan beyan ettiğimiz gibi hayat, kesrette bir tarz-ı vahdeti temin eder, bir nevi bekaya sebebiyet verir Demek vahdet ve beka, ruhta esastır ki, ondan kesrete sirayet eder Ruhun fenası, ya tahrib ve inhilal iledir O tahrib ve inhilal ise, vahdet yol vermez ki girsin, besatet bırakmaz ki bozsun Veyahut idam iledir İdam ise Cevad-ı Mutlakın hadsiz merhameti müsaade etmez ve nihayetsiz cudu bırakmaz ki, verdiği nimet-i vücudu o nimet-i vücuda pek müştak ve layık olan ruh-u insaniden geri alsın", + "gaye": "İnsan ruhunun ölümden sonra da baki kalacağının akli ve vicdani delillerle ispatlanması ve ruhun yapısının tahribata uğramaz olduğunun açıklanması.", + "konular": [ + "Ruhun bekası", + "Ölüm sonrası hayat", + "Ruhun niteliği", + "Tecrübi hüküm ve ruhun bekası", + "Zati hassanın tüm fertlerde bulunması", + "Alem-i melekut ve ervah ile ilişki", + "Manevi hediye ve feyiz alışverişi", + "Ruhun basit ve vahdet sahibi olması", + "Tahrip ve inhilalin kesret ve terkip edilmiş şeylere özgü olması", + "Hayatın vahdeti temin etmesi", + "Cevad-ı Mutlak'ın merhameti ve cömertliği ile ruhun idamının imkansızlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Ruh", + "Beka", + "Haşir", + "Vahdet", + "Basitet", + "Cevad-ı Mutlak", + "Müşahede", + "Tecrübe", + "Feyiz", + "İdam" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Beka", + "vecize": "Ruh ise, tahrib ve inhilale maruz değil Çünki Basittir, vahdeti var.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Birinci Esas", + "ÜÇÜNCÜ MENBA'" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ MENBA", + "content": "Ruh zihayat, zişuur, nurani, vücud-u harici giydirilmiş cami, hakikatdar, külliyet kesbetmeğe müstaid bir kanun-u emridir Halbuki en zaif olan kavanin-i emriye, sebat ve bekaya mazhardırlar Çünki Dikkat edilse, maruz-u tegayyür olan bütün nevilerde birer hakikat-ı sabite vardır ki, bütün tegayyürat ve inkılabat ve etvar-ı hayat içinde yuvarlanarak suretler değiştirip, ölmeyerek, yaşayarak baki kalıyor İşte her bir şahs-ı insani, mahiyetinin camiiyetiyle ve külli şuuruyla ve umumi tasavvuratıyla bir şahıs iken, bir nev hükmüne geçmiştir Bir neve gelen ve cari olan kanun, o şahs-ı insanide dahi caridir Madem Fatır-ı Zülcelal, insanı cami bir ayine ve külli bir ubudiyyetle ve ulvi bir mahiyetle yaratmıştır Her ferddeki hakikat-ı ruhiye, yüzbinler suret değiştirse, izn-i Rabbani ile ölmeyecek, yaşayarak geldiği gibi gidecek Öyle ise o şahs-ı insaninin hakikat-ı zişuuru ve unsur-u zihayatı olan ruhu dahi, Allahın emriyle, izni ile ve ibkasıyla daima bakidir", + "gaye": "İnsan ruhunun beka ve ebediyetini, onun camiiyeti, külliyeti ve ilahi kanunlara tabi oluşu üzerinden ispat etmek.", + "konular": [ + "Ruhun mahiyeti ve ebediyeti", + "İnsanın cami mahiyeti", + "Külli şuuru ve tasavvuratı", + "Kanun-u emrinin bekası", + "Nevilerin değişimi ve hakikat-ı sabiteleri", + "İnsanın bir nev hükmüne geçmesi", + "Ubudiyet ve ulvi mahiyet", + "Allah'ın emriyle beka" + ], + "kavramlar": [ + "Ruh", + "Hayat", + "Şuur", + "Bekâ", + "Cami", + "Külliyet", + "Kanun-u Emri", + "Tegayyür", + "Hakikat", + "Mahiyet", + "Ubudiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ruh", + "vecize": "Her ferddeki hakikat-ı ruhiye, yüzbinler suret değiştirse, izn-i Rabbani ile ölmeyecek, yaşayarak geldiği gibi gidecek.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Birinci Esas", + "DÖRDÜNCÜ MENBA'" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ MENBA", + "content": "Ruha bir derece müşabih ve ikisi de alem-i emirden ve iradeden geldiklerinden masdar itibariyle ruha bir derece muvafık, fakat yalnız vücud-u hissi olmayan nevilerde hükümran olan kavanine dikkat edilse ve o namuslara bakılsa görünür ki Eğer o kanun-u emri, vücud-u harici giyse idi, o nevilerin birer ruhu olurdu Halbuki o kanun daima bakidir Daima müstemir, sabittir Hiçbir tegayyürat ve inkılabat, o kanunların vahdetine tesir etmez, bozmaz Mesela Bir incir ağacı ölse, dağılsa onun ruhu hükmünde olan kanun-u teşekkülatı, zerre gibi bir çekirdeğinde ölmeyerek baki kalır İşte madem en adi ve zaif emri kanunlar dahi böyle beka ile, devam ile alakadardır Elbette ruh-u insani, değil yalnız beka ile, belki ebed-ül abad ile alakadar olmak lazım gelir Çünki ruh dahi Kuranın nassı ile, قُلِ الرُّوحُ مِنْ اَمْرِ رَبِّى ferman-ı celili ile alem-i emirden gelmiş bir kanun-u zişuur ve bir namus-u zihayattır ki kudret-i ezeliye, ona vücud-u harici giydirmiş Demek nasıl ki sıfat-ı iradeden ve alem-i emirden gelen şuursuz kavanin, daima veya ağleben baki kalıyor Aynen onların bir nevi kardeşi ve onlar gibi sıfat-ı iradenin tecellisi ve alem-i emirden gelen ruh, bekaya mazhar olmak daha ziyade katidir, layıktır Çünki zivücuddur, hakikat-ı hariciye sahibidir Hem onlardan daha kavidir, daha ulvidir Çünki zişuurdur Hem onlardan daha daimidir, daha kıymetdardır Çünki zihayattır", + "gaye": "Ruhun bekası ve ebediyeti meselesini, cansız varlıkların teşekkül kanunlarının bekası üzerinden ispatlamak ve ruhun alem-i emirden gelmesinin bu bekayı daha da kesinleştirdiğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Ruhun mahiyeti", + "Ruhun bekası", + "Alem-i Emir", + "Kanunların bekası", + "Ruh ve kanunlar arasındaki ilişki", + "Ebediyet" + ], + "kavramlar": [ + "Ruh", + "Beka", + "Ebediyet", + "Kanun", + "Alem-i Emir", + "İrade", + "Kudret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Beka", + "vecize": "Elbette ruh-u insani, değil yalnız beka ile, belki ebed-ül abad ile alakadar olmak lazım gelir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas" + ], + "title": "İkinci Esas", + "content": "Saadet-i ebediyyeye muktazi vardır ve o saadeti verecek Fail-i Zülcelal de muktedirdir Hem harab-ı alem, mevt-i dünya mümkündür Hem vaki olacaktır Yeniden ihya-yı alem ve haşir, mümkündür Hem vaki olacaktır İşte bu altı meseleyi, birer birer aklı ikna edecek muhtasar bir tarzda beyan edeceğiz Zaten Onuncu Sözde kalbi, iman-ı kamil derecesine çıkaracak derecede bürhanlar zikredilmiştir Şurada ise, yalnız aklı ikna edecek, susturacak, Eski Saidin Nokta Risalesindeki beyanatı tarzında bahsedeceğiz Evet saadet-i ebediyeye muktazi mevcuddur O muktazinin vücuduna delalet eden bürhan-ı kati On Menba Ve Medar dan süzülen bir hadstir", + "gaye": "Ebedi saadetin varlığını ve ahiret hayatının gerçekleşeceğini aklen ispat etmek, şüpheleri gidermek.", + "konular": [ + "Ebedi saadet ve ahiret inancı", + "Allah'ın kudret ve faaliyeti", + "Dünyanın sonu ve ahiret hayatının başlangıcı", + "Aklın ikna edilmesi için deliller sunulması", + "Risale-i Nur'un metodolojisi" + ], + "kavramlar": [ + "Saadet-i ebediye", + "Haşir", + "Kudret", + "İhya-yı alem", + "Mevt-i dünya", + "Bürhan", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İkna", + "vecize": "Evet saadet-i ebediyeye muktazi mevcuddur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "BİRİNCİ MEDAR" + ], + "title": "BİRİNCİ MEDAR", + "content": "Dikkat edilse, şu kainatın umumunda bir nizam-ı ekmel, bir intizam-ı kasdi vardır Her cihette reşehat-ı ihtiyar ve lemaat-ı kasd görünür Hatta her şeyde bir nur-u kasd, her şende bir ziya-yı irade, her harekette bir lema-i ihtiyar, her terkibde bir şule-i hikmet, semeratının şehadetiyle nazar-ı dikkate çarpıyor İşte eğer saadet-i ebediye olmazsa, şu esaslı nizam, bir suret-i zaife-i vahiyeden ibaret kalır Yalancı, esassız bir nizam olur Nizam ve intizamın ruhu olan maneviyat ve revabıt ve niseb, heba olup gider Demek nizamı nizam eden, saadet-i ebediyyedir Öyle ise nizam-ı alem, saadet-i ebediyyeye işaret ediyor", + "gaye": "Kainattaki nizamın ebedi saadeti gerektirmesi ve buna işaret etmesi.", + "konular": [ + "Kainattaki nizam ve intizam", + "Allah'ın irade ve kastının tezahürleri", + "Saadet-i ebediyyenin gerekliliği", + "Nizam-ı alemin saadet-i ebediyyeye işaret etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Nizam", + "İntizam", + "İhtiyar", + "Kasd", + "İrade", + "Hikmet", + "Saadet-i Ebediye", + "Haşir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Nizam", + "vecize": "Demek nizamı nizam eden, saadet-i ebediyyedir. Öyle ise nizam-ı alem, saadet-i ebediyyeye işaret ediyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "İKİNCİ MEDAR" + ], + "title": "İKİNCİ MEDAR", + "content": "Hilkat-i kainatta bir hikmet-i tamme görünüyor Evet inayet-i Ezeliyyenin timsali olan hikmet-i İlahiyye, kainatın umumunda gösterdiği maslahatların riayeti ve hikmetlerin iltizamı lisanı ile, saadet-i ebediyyeyi ilan eder Çünki Saadet-i ebediyye olmazsa, şu kainatta bilbedahe sabit olan hikmetleri, faideleri, mükabere ile inkar etmek lazım gelir Onuncu Sözün Onuncu Hakikatı, bu hakikatı güneş gibi gösterdiğinden, ona iktifaen burada ihtisar ederiz", + "gaye": "Kainattaki tam hikmetin, ebedi saadeti gerektirdiğini ve ahiretsizliğin bu hikmeti inkar etmek anlamına geldiğini izah etmek.", + "konular": [ + "Kainattaki tam hikmetin varlığı", + "İlahi hikmetin delilleri", + "Ebedi saadetin gerekliliği", + "Ahiret inancının ispatı", + "Hikmetin inkarının sonuçları", + "Onuncu Söz'e referans" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "İnayet", + "Ebediyet", + "Saadet", + "Kainat", + "Maslahat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "Hilkat-i kainatta bir hikmet-i tamme görünüyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "ÜÇÜNCÜ MEDAR" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ MEDAR", + "content": "Akıl ve hikmet ve istikra ve tecrübenin şehadetleri ile sabit olan hilkat-ı mevcudattaki adem-i abesiyet ve adem-i israf, saadet-i ebediyeye işaret eder Fıtratta israf ve hilkatta abesiyet olmadığına delil, Sani-i Zülcelalin her şeyin hilkatinde en kısa yolu ve en yakın ciheti ve en hafif sureti ve en güzel keyfiyeti ihtiyar ve intihab etmesidir ve bazan bir şeyi, yüz vazife ile tavzif etmesidir ve bir ince şeye bin meyve ve gayeleri takmasıdır Madem israf yok ve abesiyet olmaz, elbette saadet-i ebediye olacaktır Çünki dönmemek üzere adem, her şeyi abes eder, her şey israf olur Umum fıtratta, ezcümle insanda, Fenn-i Menafi-ül-aza şehadetiyle sabit olan adem-i israf gösteriyor ki insanda olan hadsiz istidadat-ı maneviyye ve nihayetsiz amal ve efkar ve müyulat dahi israf edilmeyecektir Öyle ise, insandaki o esaslı meyl-i tekemmül, bir kemalin vücudunu gösterir ve o meyl-i saadet, saadet-i ebediyyeye namzed olduğunu kati olarak ilan eder Öyle olmazsa insanın mahiyet-i hakikiyyesini teşkil eden o esaslı maneviyat, o ulvi amal, hikmetli mevcudatın hilafına olarak israf ve abes olur, kurur, hebaen gider Şu hakikat, Onuncu Sözün Onbirinci Hakikatında isbat edildiğinden kısa kesiyoruz", + "gaye": "Kainatta abesiyet ve israf olmamasının ebedi saadete işaret ettiğini, bu durumun insanın nihayetsiz istidat ve arzularının da israf edilmeyeceği ve dolayısıyla ebedi bir hayatın varlığını gerektirdiğini ispatlamak.", + "konular": [ + "Kainattaki adem-i abesiyet ve adem-i israf", + "Ebedi saadetin gerekliliği", + "İnsandaki hadsiz istidatların israf edilmeyeceği", + "İnsanın tekemmül ve saadet arayışının karşılığı", + "Sanatkar-ı Zülcelal'in eserlerindeki hikmet ve sanat" + ], + "kavramlar": [ + "Hilkat", + "Adem-i abesiyet", + "Adem-i israf", + "Saadet-i ebediye", + "Fıtrat", + "İstikra", + "Tecrübe", + "İstidadat-ı maneviyye", + "Amal", + "Efkar", + "Müyulat", + "Meyl-i tekemmül", + "Meyl-i saadet", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ebediyet", + "vecize": "Madem israf yok ve abesiyet olmaz, elbette saadet-i ebediye olacaktır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "DÖRDÜNCÜ MEDAR" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ MEDAR", + "content": "Pek çok nevilerde, hatta gece ve gündüzde, kış ve baharda ve cevv-i havada hatta insanın şahıslarında, müddet-i hayatında değiştirdiği bedenler ve mevte benzeyen uyku ile haşir ve neşre benzer birer nevi kıyamet, bir kıyamet-i kübranın tahakkukunu ihsas ediyor, remzen haber veriyorlar Evet, mesela haftalık bizim saatimizin saniye ve dakika ve saat ve günlerini sayan çarklarına benzeyen Allahın dünya denilen büyük saatındaki yevm, sene, ömr-ü beşer, deveran-ı dünya, birbirine mukaddeme olarak birbirinden haber veriyor, döner işlerler Geceden sonra sabahı, kıştan sonra baharı işledikleri gibi, mevtten sonra subh-u kıyamet, o destgahtan, o saat-ı uzmadan çıkacağını remzen haber veriyorlar Bir şahsın müddet-i ömründe başına gelmiş birçok kıyamet çeşitleri vardır Her gece bir nevi ölmekle, her sabah bir nevi dirilmekle emarat-ı haşriye gördüğü gibi, beş-altı senede bil-ittifak bütün zerratını değiştirerek, hatta bir senede iki defa tedrici bir kıyamet ve haşir taklidini görmüş Hem hayvan ve nebat nevilerinde üçyüzbinden ziyade haşir ve neşir ve kıyamet-i neviyeyi her baharda müşahede ediyor İşte bu kadar emarat ve işarat-ı haşriye ve bu kadar alamat ve rumuzat-ı neşriye elbette kıyamet-i kübranın tereşşuhatı hükmünde, o haşre işaret ediyorlar Bir Sani-i Hakim tarafından nevilerde böyle kıyamet-i neviyyeyi yani bütün nebatat köklerini ve bir kısım hayvanları aynen baharda ihya etmek ve yaprakları ve çiçekleri ve meyveleri gibi sair bir kısım şeyleri aynıyla değil, misliyle iade ederek bir nevi haşir ve neşir yapmak her bir şahs-ı insanide kıyamet-i umumiye içinde bir kıyamet-i şahsiyeye delil olabilir Çünki İnsanın bir tek şahsı, başkasının bir nevi hükmündedir Zira fikir nuru, insanın amaline ve efkarına öyle bir genişlik vermiş ki, mazi ve müstakbeli ihata eder Dünyayı dahi yutsa tok olmaz Sair nevilerde ferdlerin mahiyyeti cüziyyedir kıymeti şahsiyyedir nazarı mahduddur kemali mahsurdur lezzeti ve elemi anidir Beşerin ise mahiyeti ulviyyedir, kıymeti galiyedir nazarı ammdır kemali hadsizdir manevi lezzeti ve elemi kısmen daimidir Öyle ise, bilmüşahede sair nevilerde tekerrür eden bir çeşit kıyametler ve haşirler şu kıyamet-i kübra-yı umumiyede, her şahs-ı insani aynıyla iade edilerek haşredilmesine remz eder, haber verir Onuncu Sözün Dokuzuncu Hakikatında iki kerre iki dört eder derecesinde katiyet ile isbat edildiğinden burada ihtisar ederiz", + "gaye": "Kainattaki çeşitli örnekler üzerinden Haşir ve Neşrin, özellikle de Kıyamet-i Kübra'nın aklen ve mantıken mümkün ve kaçınılmaz olduğunu ispat etmek.", + "konular": [ + "Kainattaki döngülerin (gece-gündüz, kış-bahar) Haşir'e işaret etmesi", + "İnsan bedeninin ve uykunun Haşir'e benzerliği", + "Her bahar gerçekleşen nebatat ve hayvanatın dirilişinin Haşir'e delil olması", + "İnsanın mahiyetinin Haşri gerektirmesi", + "Kıyamet-i Kübra'nın gerçekleşeceğine dair işaretler" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Neşir", + "Kıyamet", + "Kıyamet-i Kübra", + "Dirilme", + "Ölüm", + "Kainat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kıyamet", + "vecize": "Bir Sani-i Hakim tarafından nevilerde böyle kıyamet-i neviyyeyi yani bütün nebatat köklerini ve bir kısım hayvanları aynen baharda ihya etmek ve yaprakları ve çiçekleri ve meyveleri gibi sair bir kısım şeyleri aynıyla değil, misliyle iade ederek bir nevi haşir ve neşir yapmak her bir şahs-ı insanide kıyamet-i umumiye içinde bir kıyamet-i şahsiyeye delil olabilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "BEŞİNCİ MEDAR" + ], + "title": "BEŞİNCİ MEDAR", + "content": "Beşerin cevher-i ruhunda derc edilmiş gayr-ı mahdud istidadat ve o istidadatta mündemiç olan gayr-ı mahsur kabiliyetler ve o kabiliyetlerden neşet eden hadsiz meyiller ve o hadsiz meyillerden hasıl olan nihayetsiz emeller ve o nihayetsiz emellerden tevellüd eden gayr-ı mütenahi efkar ve tasavvurat-ı insaniye, şu alem-i şehadetin arkasında bulunan saadet-i ebediyeye elini uzatmış, ona gözünü dikmiş, o tarafa müteveccih olmuş olduğunu ehl-i tahkik görüyor İşte hiç yalan söylemeyen fıtrat ve fıtrattaki şu kati ve şedid ve sarsılmaz meyl-i saadet-i ebediye, saadet-i ebediyenin tahakkukuna dair vicdana bir hads-i kati veriyor Onuncu Sözün Onbirinci Hakikatı, bu hakikatı gündüz gibi gösterdiğinden kısa kesiyoruz", + "gaye": "Beşerdeki nihayetsiz istidat, kabiliyet, meyil ve emellerin, ebedi bir saadetin varlığına delil olduğunu, fıtratın bu saadete olan sarsılmaz meylinin ebedi saadetin tahakkukuna dair vicdana kesin bir kanaat verdiğini ortaya koymak.", + "konular": [ + "İnsanın fıtratındaki sınırsız istidatlar ve kabiliyetler", + "Ebedi saadet arayışı", + "İnsan fıtratının ebediyete yönelişi", + "Haşir ve ahiret inancının delilleri", + "Fıtratın hakikate delilliği", + "Vicdanın ebedi saadete olan meyli" + ], + "kavramlar": [ + "Fıtrat", + "İstidad", + "Kabiliyet", + "Meyil", + "Emel", + "Ebediyet", + "Saadet", + "Haşir", + "Vicdan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Fıtrat", + "vecize": "İşte hiç yalan söylemeyen fıtrat ve fıtrattaki şu kati ve şedid ve sarsılmaz meyl-i saadet-i ebediye, saadet-i ebediyenin tahakkukuna dair vicdana bir hads-i kati veriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "ALTINCI MEDAR" + ], + "title": "ALTINCI MEDAR", + "content": "Rahman-ı Rahim olan şu mevcudatın Sani-i Zülcemalinin rahmeti, saadet-i ebediyeyi gösteriyor Evet nimeti nimet eden, nimeti nıkmetlikten halas eden ve mevcudatı, firak-ı ebediden hasıl olan vaveylalardan kurtaran saadet-i ebediyeyi o rahmetin şenindendir ki beşerden esirgemesin Çünki Bütün nimetlerin resi, reisi, gayesi, neticesi olan saadet-i ebediye verilmezse, dünya öldükten sonra ahiret suretinde dirilmezse, bütün nimetler nıkmetlere tahavvül ederler O tahavvül ise, bilbedahe ve bizzarure ve umum kainatın şehadetiyle muhakkak ve meşhud olan rahmet-i İlahiyyenin vücudunu inkar etmek lazım gelir Halbuki rahmet, güneşten daha parlak bir hakikat-ı sabitedir Bak rahmetin cilvelerinden ve latif asarından olan aşk ve şefkat ve akıl nimetlerine dikkat et Eğer firak-ı ebedi ve hicran-ı layezaliye, hayat-ı insaniye incirar edeceğini farz etsen görürsün ki O latif muhabbet, en büyük bir musibet olur O leziz şefkat, en büyük bir illet olur O nurani akıl, en büyük bir bela olur Demek rahmet, çünki rahmettir hicran-ı ebediyi, muhabbet-i hakikiyeye karşı çıkaramaz Onuncu Sözün İkinci Hakikatı, bu hakikatı gayet güzel bir surette gösterdiğinden burada ihtisar edildi", + "gaye": "Rahmetin, saadet-i ebediyeyi gösterdiğini ve dünyanın ahiret suretinde dirilmemesi durumunda nimetlerin nıkmetlere dönüşeceğini ispat ederek, Allah'ın rahmetinin kemalini ve haşrin gerekliliğini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Rahmet-i İlahiye'nin tezahürleri", + "Saadet-i ebediyenin gerekliliği", + "Nimetlerin nıkmetlere dönüşmesi", + "Ahiretin lüzumu", + "Aşk, şefkat ve aklın ebediyetle ilişkisi", + "Firak-ı ebedinin sonuçları" + ], + "kavramlar": [ + "Rahmet", + "Saadet-i Ebediye", + "Nimet", + "Nıkmet", + "Ahiret", + "Haşir", + "Aşk", + "Şefkat", + "Akıl", + "Firak-ı Ebedi", + "Hicran-ı Layezali" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rahmet", + "vecize": "Demek rahmet, çünki rahmettir hicran-ı ebediyi, muhabbet-i hakikiyeye karşı çıkaramaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "YEDİNCİ MEDAR" + ], + "title": "YEDİNCİ MEDAR", + "content": "Şu kainatta görünen ve bilinen bütün letaif, bütün mehasin, bütün kemalat, bütün incizabat, bütün iştiyakat, bütün terahhumat birer manadır, birer mazmundur, birer kelime-i maneviyyedir ki Şu kainatın Sani-i Zülcelalinin lütuf ve merhametinin tecelliyatını, ihsan ve kereminin cilvelerini bizzarure, bilbedahe kalbe gösterir, aklın gözüne sokuyor Madem şu alemde bir hakikat vardır Bilbedahe hakiki rahmet vardır Madem hakiki rahmet vardır, saadet-i ebediyye olacaktır Onuncu Sözün Dördüncü Hakikatı, İkinci Hakikatı ile beraber şu hakikatı gündüz gibi aydınlatmıştır", + "gaye": "Kainattaki güzellik ve kemalatın Allah'ın lütuf ve merhametinin tecellileri olduğunu göstererek, hakiki rahmetin varlığını ve bunun neticesinde ebedi saadetin kaçınılmazlığını ispat etmek.", + "konular": [ + "Kainattaki letaif, mehasin ve kemalatın anlamı", + "Allah'ın lütuf ve merhametinin tecellileri", + "Hakiki rahmetin varlığı ve ispatı", + "Saadet-i ebediyyenin gerekliliği", + "Risale-i Nur'un, özellikle Onuncu Söz'ün bu konudaki açıklayıcılığı" + ], + "kavramlar": [ + "Letaif", + "Mehasin", + "Kemalat", + "İncizabat", + "İştiyakat", + "Terahhumat", + "Rahmet", + "Saadet-i Ebediyye", + "Sani-i Zülcelal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rahmet", + "vecize": "Madem şu alemde bir hakikat vardır Bilbedahe hakiki rahmet vardır Madem hakiki rahmet vardır, saadet-i ebediyye olacaktır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "SEKİZİNCİ MEDAR" + ], + "title": "SEKİZİNCİ MEDAR", + "content": "İnsanın fıtrat-ı zişuuru olan vicdanı, saadet-i ebediyeye bakar, gösterir Evet, kim kendi uyanık vicdanını dinlerse Ebed Ebed, sesini işitecektir Bütün kainat o vicdana verilse, ebede karşı olan ihtiyacının yerini dolduramaz Demek o vicdan, o ebed için mahluktur Demek bu vicdani olan incizab ve cezbe, bir gaye-i hakikiyenin ve bir hakikat-ı cazibedarın yalnız cezbi ile olabilir Onuncu Sözün Onbirinci Hakikatının hatimesi bu hakikatı göstermiştir", + "gaye": "İnsanın vicdanının ebedi saadete olan ihtiyacının ve bu ihtiyacın ancak Allah tarafından tatmin edilebileceğinin anlaşılması", + "konular": [ + "Vicdanın ebediyete yönelişi", + "İnsanın ebediyet ihtiyacı", + "Vicdanın fıtratı", + "Kainatın vicdanı tatmin edememesi", + "Ebedi saadet", + "İlahi çekim gücü" + ], + "kavramlar": [ + "Vicdan", + "Fıtrat", + "Saadet", + "Ebediyet", + "İhtiyaç", + "MahluK", + "İncizab", + "Cezbe", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ebed", + "vecize": "Evet, kim kendi uyanık vicdanını dinlerse Ebed Ebed, sesini işitecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "DOKUZUNCU MEDAR" + ], + "title": "DOKUZUNCU MEDAR", + "content": "Sadık, masduk, musaddak olan Muhammed-i Arabi Aleyhissalatü Vesselamın ihbarıdır Evet O Zatın ASM sözleri, saadet-i ebediyyenin kapılarını açmıştır ve Onun ASM kelamları saadet-i ebediyyeye karşı birer penceredir Zaten bütün enbiyanın aleyhimüsselam icmaını ve bütün evliyanın tevatürünü elinde tutmuş, bütün kuvvetiyle bütün davaları, tevhid-i İlahiden sonra şu haşir ve saadet noktasında temerküz ediyor Acaba, şu kuvveti sarsacak bir şey var mıdır Onuncu Sözün Onikinci Hakikatı, şu hakikatı pek zahir bir surette göstermiştir", + "gaye": "Hz. Muhammed'in (ASM) sözlerinin ve risaletinin ebedi saadetin kapılarını açtığına, haşir ve tevhid inancının kuvvetine dikkat çekmek.", + "konular": [ + "Hz. Muhammed'in (ASM) risaletinin önemi", + "Saadet-i Ebediyye (Sonsuz Saadet)", + "Tevhid-i İlahi", + "Haşir (Diriliş)", + "Enbiyanın (Peygamberler) ve Evliyanın (Veliler) icması", + "Risale-i Nur'da Onuncu Söz'ün Onikinci Hakikatı" + ], + "kavramlar": [ + "Sadık", + "Masduk", + "Musaddak", + "İhbar", + "Saadet-i Ebediyye", + "Kelam", + "Enbiya", + "İcma", + "Evliya", + "Tevatür", + "Tevhid-i İlahi", + "Haşir", + "Hakikat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Evet O Zatın ASM sözleri, saadet-i ebediyyenin kapılarını açmıştır ve Onun ASM kelamları saadet-i ebediyyeye karşı birer penceredir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İkinci Esas", + "ONUNCU MEDAR" + ], + "title": "ONUNCU MEDAR", + "content": "Onüç asırda yedi vecihle icazını muhafaza eden ve Yirmibeşinci Sözde isbat edildiği üzere kırk aded enva-ı icazıyla mucize olan Kuran-ı Muciz-ül Beyanın ihbarat-ı katiyesidir Evet o Kuranın nefs-i ihbarı, haşr-i cismaninin keşşafıdır ve şu tılsım-ı muğlak-ı alemin ve şu remz-i hikmet-i kainatın miftahıdır Hem o Kuran-ı Muciz-ül Beyanın tazammun ettiği ve mükerreren tefekküre emredip nazara vazeylediği berahin-i akliye-i katiye, binlerdir Ezcümle Bir kıyas-ı temsiliyi tazammun eden قُلْ يُحْيِيهَا الّذِى اَنْشَاَهَا اَوَّلَ مَرَّةٍ ve وَ قَدْ خَلَقَكُمْ اَطْوَارًا ve bir delil-i adalete işaret eden وَ مَا رَبُّكَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ gibi pek çok ayat ile haşr-i cismanideki saadet-i ebediyeyi gösterecek pek çok dürbünleri, nazar-ı beşerin dikkatine vazetmiştir Kuranın sair ayetler ile izah ettiği şu وَ قَدْ خَلَقَكُمْ اَطْوَارًا ve قُلْ يُحْيِيهَا الّذِى اَنْشَاَهَا اَوَّلَ مَرَّةٍ deki kıyas-ı temsilinin hülasasını Nokta risalesinde şöyle beyan etmişiz ki Vücud-u insan, tavırdan tavıra geçtikçe acib ve muntazam inkılablar geçiriyor Nutfeden alakaya, alakadan mudgaya, mudgadan azm ve lahme, azm ve lahmden halk-ı cedide yani insan suretine inkılabı, gayet dakik düsturlara tabidir O tavırların her birisinin öyle kavanin-i mahsusa ve öyle nizamat-ı muayyene ve öyle harekat-ı muttarideleri vardır ki cam gibi, altında bir kasd, bir irade, bir ihtiyar, bir hikmetin cilvelerini gösterir İşte şu tarzda o vücudu yapan Sani-i Hakim, her sene bir libas gibi o vücudu değiştirir O vücudun değiştirilmesi ve bekası için inhilal eden eczaların yerini dolduracak, çalışacak yeni zerrelerin gelmesi için bir terkibe muhtaçtır İşte o beden hüceyreleri, muntazam bir kanun-u İlahi ile yıkıldığından yine muntazam bir kanun-u Rabbani ile tamir etmek için rızık namıyla bir madde-i latifeyi ister ki, o beden uzuvlarının ayrı ayrı hacetleri nisbetinde Rezzak-ı Hakiki, bir kanun-u mahsus ile taksim ve tevzi ediyor Şimdi O Rezzak-ı Hakimin gönderdiği o madde-i latifenin etvarına bak göreceksin ki o maddenin zerratı bir kafile gibi küre-i havada, toprakta, suda dağılmış iken birden hareket emrini almışlar gibi bir hareket-i kasdiyi işmam eden bir keyfiyet ile toplanıyorlar Güya onlardan her bir zerre, bir vazife ile, bir muayyen mekana gitmek için memurdur gibi gayet muntazam toplanıyorlar Hem gidişatından görünüyor ki, bir Fail-i Muhtarın bir kanun-u mahsusu ile sevkedilip, cemadat aleminden mevalide, yani zihayat alemine girerler Sonra nizamat-ı muayyene ve harekat-ı muttaride ile ve desatir-i mahsusa ile rızk olarak bir bedene girip o beden içinde dört matbahta pişirildikten sonra ve dört inkılabat-ı acibeyi geçirdikten sonra ve dört süzgeçten süzüldükten sonra bedenin aktarına yayılarak bütün muhtaç olan azaların muhtelif, ayrı ayrı derece-i ihtiyaçlarına göre Rezzak-ı Hakikinin inayetiyle ve muntazam kanunları ile inkısam ederler İşte o zerrattan hangi zerreye bir nazar-ı hikmetle baksan göreceksin ki Basirane, muntazamane, semiane, alimane sevk olunan o zerreye, kör ittifak, kanunsuz tesadüf, sağır tabiat, şuursuz esbab, hiç ona karışamaz Çünki her birisi unsur-u muhitten tut, ta beden hüceyresine kadar hangi tavra girmiş ise, o tavrın kavanin-i muayyenesi ile güya ihtiyaren amel ediyor, muntazaman giriyor Hangi tabakaya sefer etmiş ise, öyle muntazam adım atıyor ki bilbedahe bir Saik-i Hakimin emri ile gidiyor gibi görünüyor İşte böyle muntazam tavırdan tavıra, tabakadan tabakaya git gide hedef ve maksadından ayrılmayarak ta makam-ı layıkına, mesela Tevfikin gözbebeğine Emr-i Rabbani ile girer, oturur, çalışır İşte bu halde, yani erzaktaki tecelli-i Rububiyyet gösteriyor ki ibtida o zerreler muayyen idiler, muvazzaf idiler, o makamlar için namzed idiler Güya her birisinin alnında ve cebhesinde Filan hüceyrenin rızkı olacak yazılı gibi bir intizamın vücudu, her adamın alnında kalem-i kader ile rızkı yazılı olduğuna ve rızkı üstünde isminin yazılı olmasına işaret eder Acaba mümkün müdür ki Bu derece nihayetsiz bir kudret ve muhit bir hikmet ile Rububiyyet eden ve zerrattan ta seyyarata kadar bütün mevcudatı kabza-i tasarrufunda tutmuş ve intizam ve mizan dairesinde döndüren Sani-i Zülcelal, Neşe-i uhra yı yapmasın veya yapamasın İşte çok ayat-ı Kuraniyye, şu hikmetli neşe-i ulayı nazar-ı beşere vazediyor Haşir ve kıyametteki neşe-i uhrayı ona temsil ederek istibadı izale eder Der قُلْ يُحْيِيهَا ا��ّذِى اَنْشَاَهَا اَوَّلَ مَرَّةٍ Yani Sizi hiçten bu derece hikmetli bir surette kim inşa etmiş ise, odur ki, sizi ahirette diriltecektir Hem der ki وَهُوَ الَّذِى يَبْدَاُ اْلخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ اَهْوَنُ عَلَيْهِ Yani Sizin haşirde iadeniz, dirilmeniz, dünyadaki hilkatinizden daha kolay, daha rahattır Nasıl ki bir taburun askerleri, istirahat için dağılsa sonra bir boru ile çağrılsa kolay bir surette tabur bayrağı altında toplanmaları yeniden bir tabur teşkil etmekten çok kolay ve çok rahattır Öyle de Bir bedende birbiriyle imtizac ile ünsiyet ve münasebet peyda eden zerrat-ı esasiye, Hazret-i İsrafil Aleyhisselamın Suru ile Halık-ı Zülcelalin emrine Lebbeyk demeleri ve toplanmaları aklen birinci icaddan daha kolay, daha mümkündür Hem, bütün zerrelerin toplanmaları belki lazım değil Nüveler ve tohumlar hükmünde olan ve hadiste عجب الذنب tabir edilen ecza-i esasiye ve zerrat-ı asliye, ikinci neşe için kafi bir esastır, temeldir Sani-i Hakim, beden-i insaniyi onların üstünde bina eder Üçüncü ayet olan وَ مَا رَبُّكَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ gibi ayetlerin işaret ettikleri kıyas-ı adlinin hülasası şudur ki Âlemde çok görüyoruz ki Zalim, facir, gaddar insanlar gayet refah ve rahatla ve mazlum ve mütedeyyin adamlar gayet zahmet ve zillet ile ömür geçiriyorlar Sonra ölüm gelir, ikisini müsavi kılar Eğer şu müsavat nihayetsiz ise, bir nihayeti yoksa, zulüm görünür Halbuki Zulümden tenezzühü kainatın şehadetiyle sabit olan adalet ve hikmet-i İlahiyye, bu zulmü hiçbir cihetle kabul etmediğinden bilbedahe bir mecma-i aheri iktiza ederler ki birinci, cezasını ikinci, mükafatını görsün Ta şu intizamsız, perişan beşer, istidadına münasib tecziye ve mükafat görüp adalet -i mahzaya medar ve hikmet-i Rabbaniyyeye mazhar ve hikmetli mevcudat-ı alemin bir büyük kardeşi olabilsin Evet şu dar-ı dünya, beşerin ruhunda mündemiç olan hadsiz istidadların sünbüllenmesine müsaid değildir Demek başka aleme gönderilecektir Evet insanın cevheri büyüktür Öyle ise, ebede namzeddir Mahiyeti aliyedir, öyle ise cinayeti dahi azimdir Sair mevcudata benzemez İntizamı da mühimdir İntizamsız olamaz mühmel kalamaz, abes edilmez fena-yı mutlak ile mahkum olamaz, adem-i sırfa kaçamaz Ona Cehennem ağzını açmış bekliyor Cennet ise ağuş-u nazdaranesini açmış gözlüyor Onuncu Sözün Üçüncü Hakikatı bu ikinci misalimizi gayet güzel gösterdiğinden burada kısa kesiyoruz İşte misal için şu iki ayet-i kerime gibi pek çok berahin-i latife-i akliyeyi tazammun eden sair ayetleri dahi kıyas eyle, tetebbu et İşte Menabi-i Aşere ve On Medar bir hads-i kati, bir bürhan-ı katiyi intaç ediyorlar ve o pek esaslı hads ve o pek kuvvetli bürhan, haşir ve kıyamete dai ve muktazinin vücuduna katiyen delalet ettikleri gibi, Sani-i Zülcelalin dahi -Onuncu Sözde katiyen isbat edildiği üzere- Hakim, Rahim, Hafiz, Âdil gibi ekser Esma-i Hüsnası, haşir ve kıyametin gelmesini ve saadet-i ebediyenin vücudunu iktiza ederler ve saadet-i ebediyenin tahakkukuna kati delalet ederler Demek haşir ve kıyamete muktazi o derece kuvvetlidir ki, hiçbir şek ve şübheye medar olamaz", + "gaye": "Kuran-ı Kerim'in ve akli delillerin ışığında haşr-i cismaninin ve ebedi ahiret hayatının kesinliğini ve gerekliliğini ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran-ı Kerim'in mucizeliği ve ihbaratının kesinliği", + "Haşr-i cismani ve ahiret hayatının ispatı", + "Kainatın ve insan yaratılışının hikmeti", + "Rızık ve beden hücrelerinin yenilenmesi", + "Adalet-i İlahiye ve ahiretteki karşılık", + "İnsan istidadının ebediyete namzet oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "İcaz", + "Mucize", + "Haşir", + "Kıyamet", + "Tılsım", + "Hikmet", + "Berahin", + "Kıyas-ı Temsili", + "Kavanin-i Mahsusa", + "Nizamat", + "Sani-i Hakim", + "Rezzak-ı Hakiki", + "Fail-i Muhtar", + "Rububiyyet", + "Kader", + "Adalet", + "Rahim", + "Hafiz", + "Âdil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Evet o Kuranın nefs-i ihbarı, haşr-i cismaninin keşşafıdır ve şu tılsım-ı muğlak-ı alemin ve şu remz-i hikmet-i kainatın miftahıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas" + ], + "title": "Üçüncü Esas", + "content": "Fail, muktedirdir Evet nasıl haşrin muktazisi, şübhesiz mevcuddur Haşri yapacak zat da nihayet derecede muktedirdir Onun kudretinde noksan yoktur En büyük ve en küçük şeyler, ona nisbeten birdirler Bir baharı halk etmek, bir çiçek kadar kolaydır Evet bir Kadir ki, ��u alem bütün güneşleri, yıldızları, avalimi, zerratı, cevahiri nihayetsiz lisanlarla onun azametine ve kudretine şehadet eder Hiçbir vehim ve vesvesenin hakkı var mıdır ki, haşr-i cismaniyi o kudretten istibad etsin Evet bilmüşahede bir Kadir-i Zülcelal şu alem içinde, her asırda birer yeni ve muntazam dünyayı halkeden, hatta her senede birer yeni seyyar, muntazam kainatı icad eden, hatta her günde birer yeni muntazam alem yapan daima şu semavat ve arz yüzünde ve birbiri arkasında geçici dünyaları, kainatları kemal-i hikmet ile halkeden, değiştiren ve asırlar ve seneler, belki günler adedince muntazam alemleri zaman ipine asan ve onunla azamet-i kudretini gösteren ve yüzbin çeşit haşrin nakışlarıyla tezyin ettiği koca bahar çiçeğini küre-i arzın başına bir tek çiçek gibi takan ve onunla kemal-i hikmetini, cemal-i sanatını izhar eden bir Zat, Nasıl kıyameti getirecek, nasıl bu dünyayı ahiretle değiştirecek denilir mi Şu Kadirin kemal-i kudretini ve hiçbir şey Ona ağır gelmediğini ve en büyük şey en küçük şey gibi Onun kudretine ağır gelmediğini ve hadsiz efrad, bir tek ferd gibi o kudrete kolay geldiğini, şu ayet-i kerime ilan ediyor مَا خَلْقُكُمْ وَلاَ بَعْثُكُمْ اِلاَّ كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ Şu ayetin hakikatını Onuncu Sözün Hatimesinde icmalen ve Nokta Risalesinde ve Yirminci Mektubda izahen beyan etmişiz Şu makam münasebetiyle üç mesele suretinde bir parça izah ederiz İşte kudret-i İlahiyye, zatiyyedir Öyle ise acz tahallül edemez Hem melekutiyet-i eşyaya taalluk eder Öyle ise mevani tedahül edemez Hem nisbeti kanunidir Öyle ise cüz, külle müsavi gelir ve cüzi, külli hükmüne geçer İşte şu üç meseleyi isbat edeceğiz", + "gaye": "Allah'ın kudretinin sonsuzluğunu ve haşrin gerçekleşmesinin O'nun için zor olmadığını, aksine çok kolay olduğunu ispat ederek haşre imanı pekiştirmek", + "konular": [ + "Haşrin gerekliliği", + "Allah'ın nihayetsiz kudreti", + "Kudretin kolaylık prensibi", + "Haşr-i cismaninin imkanı", + "Kadir-i Zülcelal'in sanatı ve icadı", + "Ayet-i Kerime'nin (Ma Halkukum) tefsiri", + "Kudret-i İlahiyyenin özellikleri (Zatiyye, Melekutiyye, Kanuni nisbet)", + "Risale-i Nur'dan referanslar (Onuncu Söz, Nokta Risalesi, Yirminci Mektup)" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Kudret", + "Azamet", + "Vehim", + "Vesvese", + "Kadir-i Zülcelal", + "Hikmet", + "Sanat", + "Kıyamet", + "Ahiret", + "Nefis", + "Acz", + "Melekutiyet", + "Mevani", + "İlahiyye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kudret", + "vecize": "En büyük ve en küçük şeyler, ona nisbeten birdirler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas", + "Birinci Mes'ele" + ], + "title": "Birinci Mesele", + "content": "Kudret-i Ezeliyye, Zat-ı Akdes-i İlahiyyenin lazime-i zaruriyye-i zatiyyesidir Yani, bizzarure zatın lazımesidir Hiçbir cihet-i infikaki olamaz Öyle ise, kudretin zıddı olan acz, o kudreti istilzam eden zata bilbedahe arız olamaz Çünki O halde cem-i zıddeyn lazım gelir Madem acz, zata arız olamaz bilbedahe o zatın lazımı olan kudrete tahallül edemez Madem acz, kudretin içine giremez bilbedahe o kudret-i zatiyede meratib olamaz Çünki, her şeyin vücud meratibi, o şeyin zıdlarının tedahülü iledir Mesela Hararetteki meratib, bürudetin tahallülü iledir hüsündeki derecat, kubhun tedahülü iledir ve hakeza kıyas et Fakat mümkinatta, hakiki ve tabii lüzum-u zati olmadığından, mümkinatta zıdlar birbirine girebilmiş Mertebeler tevellüd ederek ihtilafat ile tegayyürat-ı alem neşet etmiştir Madem ki kudret-i ezeliyyede meratib olamaz Öyle ise, makdurat dahi, bizzarure kudrete nisbeti bir olur En büyük en küçüğe müsavi ve zerreler, yıldızlara emsal olur Bütün haşr-i beşer, bir tek nefsin ihyası gibi bir baharın icadı, bir tek çiçeğin sunu gibi o kudrete kolay gelir Eğer esbaba isnad edilse o vakit bir tek çiçek, bir bahar kadar ağır olur Şu Sözün İkinci Makamının Dördüncü Allahü Ekber mertebesinin ahir fıkrasının haşiyesinde, hem Yirmiikinci Sözde, hem Yirminci Mektubda ve zeylinde isbat edilmiş ki Hilkat-i eşya Vahid-i Ehade verilse, bütün eşya, bir şey gibi kolay olur Eğer esbaba verilse bir şey, bütün eşya kadar külfetli, ağır olur İkinci Mesele ki, Kudret melekutiyet-i eşyaya taalluk eder Evet, kainatın ayine gibi iki yüzü var Biri, mülk ciheti ki Âyinenin renkli yüzüne benzer Diğeri, melekutiyet ciheti ki Âyinenin parlak yüzüne benzer Mülk ciheti ise, zıdların cevelangahıdır Güzel, çirkin hayır, şer küçük, büyük ağır, kolay gibi emirlerin mahall-i vürududur İşte şunun içindir ki Sani-i Zülcelal esbab-ı zahiriyi, tasarrufat-ı kudretine perde etmiştir Ta dest-i kudret, zahir akla göre hasis ve na-layık emirlerle bizzat mübaşereti görünmesin Çünki Azamet ve izzet, öyle ister Fakat o vesait ve esbaba hakiki tesir vermemiştir Çünki Vahdet-i Ehadiyyet öyle ister Melekutiyyet ciheti ise, her şeyde parlaktır, temizdir Teşahhusatın renkleri, müzahrafatları, ona karışmaz O cihet, vasıtasız kendi Halıkına müteveccihtir Onda terettüb-ü esbab, teselsül-ü ilel yoktur Ona illiyet, maluliyet giremez Eğribüğrüsü yoktur Maniler müdahale edemezler Zerre, Şemse kardeş olur Elhasıl O kudret hem basittir, hem namütenahidir, hem zatidir Mahall-i taalluk-u kudret ise, hem vasıtasız, hem lekesiz, hem isyansızdır Öyle ise, o kudretin dairesinde büyük küçüğe karşı tekebbürü yok Cemaat ferde karşı rüchanı olamaz Küll cüze nisbeten, kudrete karşı fazla nazlanamaz Üçüncü Mesele ki, kudretin nisbeti kanunidir Yani Çoğa-aza, büyüğe-küçüğe bir bakar Şu mesele-i gamızayı birkaç temsil ile zihne takrib edeceğiz İşte kainatta Şeffafiyet Mukabele Müvazene İntizam Tecerrüd İtaat birer emirdir ki çoğu, aza büyüğü, küçüğe müsavi kılar", + "gaye": "Kudret-i Ezeliyye'nin zat-ı Akdes-i İlahiyyenin lazıme-i zaruriyye-i zatiyyesi olduğunu, aczden münezzeh olduğunu, mertebesiz ve mutlak olduğunu, eşyanın yaratılmasında esbaba değil doğrudan Zat'a isnad edilmesinin gerekliliğini ve kudretin melekutiyet cihetiyle her şeyde parlak ve vasıtasız olduğunu, son olarak da kudretin nisbetinin kanuni olup çoğa-aza, büyüğe-küçüğe bir baktığını ispat etmek ve zihinlerde yerleştirmek.", + "konular": [ + "Kudret-i Ezeliyye'nin mahiyeti", + "Aczin Allah'a arız olamayışı", + "Kudretin mertebesizliği ve basitliği", + "Makduratın kudrete nisbeti", + "Eşyanın yaratılmasında sebeplere isnadın yanlışlığı", + "Kainatın mülk ve melekut cihetleri", + "Kudretin melekutiyete taalluku", + "Kudretin vasıtasızlığı ve lekesizliği", + "Kudretin nisbetinin kanuni oluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Kudret", + "Acz", + "Zat", + "Melekut", + "Mülk", + "İlliyet", + "Tevhid", + "Vahdet-i Ehadiyyet", + "İsnad", + "Esbab" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kudret", + "vecize": "Bütün haşr-i beşer, bir tek nefsin ihyası gibi bir baharın icadı, bir tek çiçeğin sunu gibi o kudrete kolay gelir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas", + "Üçüncü Mes'ele ki;", + "Birinci Temsil" + ], + "title": "Birinci Temsil", + "content": "Şeffafiyet sırrını gösterir Mesela Şemsin feyz-i tecellisi olan timsali ve aksi, denizin yüz��nde ve denizin her bir katresinde aynı hüviyeti gösterir Eğer küre-i arz, perdesiz güneşe karşı muhtelif cam parçalarından mürekkeb olsa şemsin aksi, her bir parçada ve bütün zemin yüzünde müzahametsiz, tecezzisiz, tenakussuz bir olur Eğer faraza şems, fail-i muhtar olsa idi ve feyz-i ziyasını, timsal-i aksini iradesiyle verse idi bütün zemin yüzüne verdiği feyzi, bir zerreye verdiği feyzden daha ağır olamazdı", + "gaye": "Şeffafiyet ve aksi, Allah'ın her şeye nüfuz eden ve hiçbir şeyden etkilenmeyen külli kudret ve iradesini (Cemiyetli tevhid) izah etmek.", + "konular": [ + "Allah'ın külli kudreti", + "Allah'ın iradesinin sınırsızlığı", + "Temsiller aracılığıyla tevhidin anlaşılması", + "Aksi'nin hakikati" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Kudret", + "İrade", + "Feyz", + "Tecelli", + "Aks", + "Şeffafiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Şeffafiyet", + "vecize": "Eğer faraza şems, fail-i muhtar olsa idi ve feyz-i ziyasını, timsal-i aksini iradesiyle verse idi bütün zemin yüzüne verdiği feyzi, bir zerreye verdiği feyzden daha ağır olamazdı.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas", + "Üçüncü Mes'ele ki;", + "İkinci Temsil" + ], + "title": "İkinci Temsil", + "content": "Mukabele Sırrıdır Mesela Zihayat ferdlerden yani insanlardan terekküb eden bir daire-i azimenin nokta-i merkeziyesindeki ferdin elinde bir mum ve daire-i muhitteki ferdlerin ellerinde de birer ayine farzedilse nokta-i merkeziyenin muhit aynalarına verdiği feyiz ve cilve-i aks, müzahametsiz, tecezzisiz, tenakussuz, nisbeti birdir", + "gaye": "Peygamber Efendimiz'in (asm) tebliğ ettiği hakikatlerin, sınırsız sayıdaki insana ulaşmasındaki kudsi yayılımını ve bu yay��lımın kesintisiz, noksansız ve daima aynı oranda olduğunu, temsili bir misal üzerinden izah etmek.", + "konular": [ + "Peygamberlik ve Nübüvvetin evrenselliği", + "İlahi hakikatlerin yayılımı", + "Temsil ve benzetme yoluyla anlatım", + "Tevhidin evrenselliği", + "Mananın yayılımı ve etkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Mukabele", + "Nübüvvet", + "Tebliğ", + "Feyiz", + "Aks", + "Müzahamet", + "Tecezzi", + "Tenakus", + "Nisbet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mukabele", + "vecize": "Mukabele Sırrıdır Mesela Zihayat ferdlerden yani insanlardan terekküb eden bir daire-i azimenin nokta-i merkeziyesindeki ferdin elinde bir mum ve daire-i muhitteki ferdlerin ellerinde de birer ayine farzedilse nokta-i merkeziyenin muhit aynalarına verdiği feyiz ve cilve-i aks, müzahametsiz, tecezzisiz, tenakussuz, nisbeti birdir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas", + "Üçüncü Mes'ele ki;", + "Üçüncü Temsil" + ], + "title": "Üçüncü Temsil", + "content": "Müvazene sırrıdır Mesela Hakiki ve hassas ve çok büyük bir mizan bulunsa iki gözünde iki güneş veya iki yıldız veya iki dağ veya iki yumurta veya iki zerre herhangisi bulunursa bulunsun, sarf olunacak aynı kuvvet ile o hassas azim terazinin bir gözü göğe, biri zemine inebilir", + "gaye": "Kainattaki hassas denge ve mizanın, Allah'ın kudretini ve ilmini gösterdiğini, dolayısıyla müvazenenin sırrını kavramak.", + "konular": [ + "Kainattaki denge ve müvazene", + "Allah'ın kudret ve ilminin delilleri", + "Terazinin hassasiyeti ve büyüklüğü" + ], + "kavramlar": [ + "Müvazene", + "Mizan", + "Kudret", + "İlim", + "Denge" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Müvazene", + "vecize": "Müvazene sırrıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas", + "Üçüncü Mes'ele ki;", + "Dördüncü Temsil" + ], + "title": "Dördüncü Temsil", + "content": "İntizam sırrıdır Mesela En azim bir gemi, en küçük bir oyuncak gibi çevrilebilir", + "gaye": "İntizamın önemini ve büyük işlerin küçük adımlarla nasıl yönetilebileceğini 'En azim bir gemi, en küçük bir oyuncak gibi çevrilebilir' benzetmesiyle anlatmak.", + "konular": [ + "İntizamın önemi", + "İşlerin kolaylaştırılması", + "Gemi ve oyuncak benzetmesi", + "Kontrol ve yönetim" + ], + "kavramlar": [ + "İntizam", + "Kontrol", + "Yönetim", + "Sebep" + ], + "yas_gurubu": [ + "Ortaokul", + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İntizam", + "vecize": "İntizam sırrıdır. Mesela En azim bir gemi, en küçük bir oyuncak gibi çevrilebilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas", + "Üçüncü Mes'ele ki;", + "Beşinci Temsil" + ], + "title": "Beşinci Temsil", + "content": "Tecerrüd sırrıdır Mesela Teşahhusattan mücerred bir mahiyet, bütün cüziyatına en küçüğünden en büyüğüne tenakus etmeden, tecezzi etmeden bir bakar, girer Teşahhusat-ı zahiriye cihetindeki hususiyetler, müdahale edip şaşırtmaz O mahiyet-i mücerredin nazarını tağyir etmez Mesela İğne gibi bir balık, Balina balığı gibi o mahiyet-i mücerredeye maliktir Bir mikrop, bir gergedan gibi mahiyet-i hayvaniyeyi taşıyor", + "gaye": "Teşahhusatın ötesinde bir mahiyetin varlıklar üzerindeki kuşatıcı ve müdahalesiz nazarı ile tecerrüd sırrının anlaşılması", + "konular": [ + "Tecerrüd sırrı", + "Mücerred mahiyetin cüziyatı kuşatması", + "Teşahhusatın mücerred mahiyete etkisi", + "Varlıkların büyüklüğünden bağımsız olarak aynı mahiyeti taşıması" + ], + "kavramlar": [ + "Tecerrüd", + "Teşahhus", + "Mahiyet", + "Cüziyat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tecerrüd", + "vecize": "Teşahhusattan mücerred bir mahiyet, bütün cüziyatına en küçüğünden en büyüğüne tenakus etmeden, tecezzi etmeden bir bakar, girer.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Üçüncü Esas", + "Üçüncü Mes'ele ki;", + "Altıncı Temsil" + ], + "title": "Altıncı Temsil", + "content": "İtaat sırrını gösterir Mesela Bir kumandan, Arş emri ile bir neferi tahrik ettiği gibi, aynı emir ile bir orduyu tahrik eder Şu temsil-i itaat sırrının hakikatı şudur ki Kainatta, bittecrübe her şeyin bir nokta-i kemali vardır O şeyin, o noktaya bir meyli vardır Muzaaf meyil, ihtiyaç olur Muzaaf ihtiyaç, iştiyak olur Muzaaf iştiyak, incizab olur ve incizab, iştiyak, ihtiyaç, meyil Cenab-ı Hakkın evamir-i tekviniyesinin, mahiyet-i eşya tarafından birer habbe ve nüve-i imtisalidirler Mümkinat mahiyetlerinin mutlak kemali, mutlak vücuddur Hususi kemali, istidadlarını kuvveden fiile çıkaran ona mahsus bir vücuddur İşte bütün kainatın Kün emrine itaatı, bir tek nefer hükmünde olan bir zerrenin itaatı gibidir İrade-i ezeliyeden gelen Kün emr-i ezelisine mümkinatın itaatı ve imtisalinde, yine iradenin tecellisi olan meyil ve ihtiyaç ve şevk ve incizab birden, beraber mündemiçtir Latif su, nazik bir meyille incimad emrini aldığı vakit demiri parçalaması, itaat sırrının kuvvetini gösterir Şu altı temsil hem nakıs, hem mütenahi, hem zaif, hem tesir-i hakikisi yok olan mümkinat kuvvetinde ve fiilinde bilmüşahede görünse elbette hem gayr-ı mütenahi, hem ezeli, hem ebedi, hem bütün kainatı adem-i sırftan icad eden ve bütün ukulü hayrette bırakan, hem asar-ı azametiyle tecelli eden kudret-i ezeliyeye nisbeten şübhesiz her şey müsavidir Hiç şey ona ağır gelmez Gaflet olunmaya Şu altı sırrın küçük mizanlarıyla o kudret tartılmaz ve münasebete giremez Yalnız fehme takrib ve istibadı izale için zikredilir Üçüncü Esasın Netice Ve Hülasası Madem kudret-i ezeliye gayr-ı mütenahidir Hem Zat-ı Akdese lazime-i zaruriyedir Hem her şeyin lekesiz, perdesiz melekutiyet ciheti, ona müteveccihtir Hem ona mukabildir Hem tesavi-i tarafeynden ibaret olan imkan itibariyle müvazenettedir Hem şeriat-ı fıtriye-i kübra olan nizam-ı fıtrata ve kavanin-i adetullaha mutidir Hem manilerden ve ayrı ayrı hususiyetlerden melekutiyet ciheti mücerred ve safidir Elbette en büyük şey, en küçük şey gibi, o kudrete ziyade nazlanmaz, mukavemet etmez Öyle ise haşirde bütün zevil-ervahın ihyası, bir sineğin baharda ihyasından daha ziyade kudrete ağır olmaz Öyle ise مَا خَلْقُكُمْ وَلاَ بَعْثُكُمْ اِلاَّ كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ fermanı mübalağasızdır, doğrudur, haktır Öyle ise, müddeamız olan Fail muktedirdir, o cihette hiçbir mani yoktur kati bir surette tahakkuk etti", + "gaye": "Kudret-i Ezeliyenin sınırsızlığını ve her şeye kadir olduğunu, en büyük ile en küçüğün O'na nispetle eşit olduğunu ispatlamak ve özellikle haşrin imkanını ve kolaylığını izah etmek.", + "konular": [ + "İtaat sırrının kudreti", + "Kainattaki her şeyin bir kemal noktasına meyli", + "Cenab-ı Hakk'ın tekvini emirlerinin yansımaları", + "Mümkinatın mutlak ve hususi kemali", + "Kün emrine kainatın itaati", + "Kudret-i Ezeliyenin sınırsızlığı ve özellikleri", + "Haşrin kolaylığı ve imkanı" + ], + "kavramlar": [ + "İtaat", + "Kün emri", + "Kudret-i Ezeliye", + "Meyil", + "İhtiyaç", + "İştiyak", + "İncizab", + "Haşir", + "Vücud", + "Kemal", + "Melekutiyet", + "İrade-i Ezeliye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kudret", + "vecize": "Elbette en büyük şey, en küçük şey gibi, o kudrete ziyade nazlanmaz, mukavemet etmez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Dördüncü Esas" + ], + "title": "Dördüncü Esas", + "content": "Nasıl kıyamet ve haşre muktazi var ve haşri getirecek fail dahi muktedirdir Öyle de Şu dünyanın, kıyamet ve haşre kabiliyeti vardır İşte şu mahal kabildir olan müddeamızda dört mesele vardır Birincisi Şu alem-i dünyanın imkan-ı mevtidir İkincisi O mevtin vukuudur Üçüncüsü O harab olmuş, ölmüş dünyanın, ahiret suretinde tamir ve dirilmesinin imkanıdır Dördüncüsü O mümkün olan tamir ve ihyanın vuku bulmasıdır", + "gaye": "Kıyamet ve haşrin hem kainatın kabiliyetinde olduğunu hem de Allah'ın kudretinde olduğunu ispatlamak.", + "konular": [ + "Kıyametin imkanı", + "Kıyametin vukuu", + "Haşrin imkanı", + "Haşrin vukuu", + "Dünyanın ölümü ve yeniden dirilmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Kıyamet", + "Haşir", + "İmkan", + "Vuku", + "Mahal", + "Fail", + "Muktedir", + "Kabiliyet", + "Tamir", + "İhya", + "Alem-i Dünya", + "Mevt", + "Ahiret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Haşir", + "vecize": "Şu dünyanın, kıyamet ve haşre kabiliyeti vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Dördüncü Esas", + "Birinci Mes'ele" + ], + "title": "Birinci Mesele", + "content": "Şu kainatın mevti, mümkündür Çünki bir şey kanun-u tekamülde dahil ise, o şeyde ala-külli-hal neşvünema vardır Neşvünema ve büyümek varsa, ona ala-külli-hal bir ömr-ü fıtri vardır Ömr-ü fıtrisi var ise, ala-külli-hal bir ecel-i fıtrisi vardır Gayet geniş bir istikra ve tetebbu ile sabittir ki, öyle şeyler mevtin pençesinden kendini kurtaramaz Evet nasıl ki insan küçük bir alemdir, yıkılmaktan kurtulamaz Âlem dahi büyük bir insandır, o dahi ölümün pençesinden kurtulamaz O da ölecek, sonra dirilecek veya yatıp sonra subh-u haşirle gözünü açacaktır Hem nasıl ki kainatın bir nüsha-i musağğarası olan bir şecere-i zihayat, tahrib ve inhilalden başını kurtaramaz Öyle de Şecere-i hilkatten teşaub etmiş olan silsile-i kainat tamir ve tecdid için, tahribden, dağılmaktan kendini kurtaramaz Eğer dünyanın ecel-i fıtrisinden evvel irade-i ezeliyenin izni ile, harici bir maraz veya muharrib bir hadise başına gelmezse ve onun Sani-i Hakimi dahi ecel-i fıtriden evvel onu bozmazsa, herhalde hatta fenni bir hesab ile bir gün gelecek ki اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ وَاِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ وَاِذَا الْجِبَالِ سُيِّرَتْ اِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ وَاِذَا الْكَوَاكِبُ انْتَثَرَتْ وَ اِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ manaları ve sırları, Kadir-i Ezelinin izni ile tezahür edip, o dünya olan büyük insan sekerata başlayıp acib bir hırıltı ile ve müdhiş bir savt ile fezayı çınlatıp dolduracak, bağırıp ölecek sonra emr-i İlahi ile dirilecektir İnce Remizli Bir Mesele Nasıl ki su, kendi zararına olarak incimad eder Buz, buzun zararına temeyyu eder Lüb, kışrın zararına kuvvetleşir Lafz, mana zararına kalınlaşır Ruh, cesed hesabına zaifleşir Cesed, ruh hesabına inceleşir Öyle de Âlem-i kesif olan dünya, alem-i latif olan ahiret hesabına, hayat makinesinin işlemesiyle şeffaflaşır, latifleşir Kudret-i Fatıra, gayet hayret verici bir faaliyetle kesif, camid, sönmüş, ölmüş eczalarda nur-u hayatı serpmesi, bir remz-i kudrettir ki alem-i latif hesabına şu alem-i kesifi nur-u hayat ile eritiyor, yandırıyor, ışıklandırıyor, hakikatını kuvvetleştiriyor Evet, hakikat ne kadar zaif ise de ölmez, suret gibi mahvolmaz Belki teşahhuslarda, suretlerde seyr ü sefer eder Hakikat büyür, inkişaf eder, gittikçe genişlenir Kışır ve suret ise eskileşir, inceleşir, parçalanır sabit ve büyümüş hakikatın kametine yakışmak için daha güzel olarak tazeleşir Ziyade ve noksan noktasında hakikatla suret, makusen mütenasibdirler Yani Suret kalınlaştıkça, hakikat inceleşir Suret inceleştikçe, hakikat o nisbette kuvvet bulur İşte şu kanun, kanun-u tekamüle dahil olan bütün eşyaya şamildir Demek herhalde bir zaman gelecek ki Kainat hakikat-ı uzmasının kışır ve sureti olan alem-i şehadet, Fatır-ı Zülcelalin izniyle parçalanacak Sonra daha güzel bir surette tazelenecektir يَوْمَ تُبَدَّلُ اْلاَرْضُ غَيْرَ اْلاَرْضِ sırrı tahakkuk edecektir Elhasıl Dünyanın mevti mümkün, hem hiç şübhe getirmez ki mümkündür", + "gaye": "Kainatın da insan gibi bir sonu olduğunu, ahiretin varlığını, maddenin incelerek manaya dönüşeceğini ve hakikatin kalıcılığını izah etmek", + "konular": [ + "Kainatın ölümlülüğü ve dirilişi", + "İnsan ile kainat arasındaki benzetme", + "Kanun-u Tekamül ve varlıkların fıtri ömrü", + "Maddenin (kesif) manaya (latif) dönüşümü", + "Hakikatin kalıcılığı ve suretin değişimi", + "Kıyamet alametleri" + ], + "kavramlar": [ + "Mevt", + "Tekamül", + "Neşvünema", + "Ömür", + "Ecel", + "İstikra", + "Haşir", + "Hilkat", + "İrade-i Ezeliye", + "Sani-i Hakim", + "Sekerat", + "Alem-i Kesif", + "Alem-i Latif", + "Kudret-i Fatıra", + "Hakikat", + "Suret", + "Kışır" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mevt", + "vecize": "Kainat hakikat-ı uzmasının kışır ve sureti olan alem-i şehadet, Fatır-ı Zülcelalin izniyle parçalanacak. Sonra daha güzel bir surette tazelenecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Dördüncü Esas", + "İkinci Mes'ele" + ], + "title": "İkinci Mesele", + "content": "Mevt-i dünyanın vuku bulmasıdır Şu meseleye delil, bütün edyan-ı semaviyyenin icmaıdır ve bütün fıtrat-ı selimenin şehadetidir ve şu kainatın bütün tahavvülat ve tebeddülat ve tegayyüratının işaretidir Hem asırlar, seneler adedince zihayat dünyaların ve seyyar alemlerin, şu dünya misafirhanesinde mevtleriyle, asıl dünyanın da onlar gibi ölmesine şehadetleridir Şu dünyanın sekeratını, ayat-ı Kuraniyyenin işaret ettiği surette tahayyül etmek istersen, bak Şu kainatın eczaları, dakik, ulvi bir nizam ile birbirine bağlanmış Hafi, nazik, latif bir rabıta ile tutunmuş ve o derece bir intizam içindedir ki eğer ecram-ı ulviyyeden tek bir cirm, Kün emrine veya Mihverinden çık hitabına mazhar olunca, şu dünya sekerata başlar Yıldızlar çarpışacak, ecramlar dalgalanacak, nihayetsiz feza-yı alemde milyonlar gülleleri, küreler gibi büyük topların müdhiş sadaları gibi vaveylaya başlar Birbirine çarpışarak, kıvılcımlar saçarak, dağlar uçarak, denizler yanarak yeryüzü düzlenecek İşte şu mevt ve sekerat ile Kadir-i Ezeli kainatı çalkalar kainatı tasfiye edip, Cehennem ve Cehennemin maddeleri bir tarafa, Cennet ve Cennetin mevadd-ı münasebeleri başka tarafa çekilir, alem-i ahiret tezahür eder", + "gaye": "Dünyanın sonunun (kıyametin) vuku bulacağının delillerini ortaya koymak ve bu olayı Kuran ayetlerinin işaret ettiği şekilde tasvir ederek ahiret aleminin tezahürünü anlatmak.", + "konular": [ + "Dünyanın sonunun kaçınılmazlığı (kıyamet)", + "Kıyametin delilleri (semavi dinlerin icmaı, fıtratın şehadeti, kainatın değişimleri)", + "Geçmiş medeniyetlerin ve dünyaların sonu", + "Kıyamet anının tasviri (sekerat-ı dünya)", + "Kainatın düzeni ve dengesinin bozulması", + "Ahiret aleminin tezahürü (Cennet ve Cehennemin ayrışması)" + ], + "kavramlar": [ + "Kıyamet", + "Haşir", + "Ahiret", + "Fıtrat", + "Nizam", + "İcma", + "Vaveyla" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mevt", + "vecize": "Mevt-i dünyanın vuku bulmasıdır Şu meseleye delil, bütün edyan-ı semaviyyenin icmaıdır ve bütün fıtrat-ı selimenin şehadetidir ve şu kainatın bütün tahavvülat ve tebeddülat ve tegayyüratının işaretidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Dördüncü Esas", + "Üçüncü Mes'ele" + ], + "title": "Üçüncü Mesele", + "content": "Ölecek alemin dirilmesi mümkündür Çünki İkinci Esasta isbat edildiği gibi kudrette noksan yoktur Muktazi ise, gayet kuvvetlidir Mesele ise mümkinattandır Mümkün bir meselenin gayet kuvvetli bir muktazisi var ise, failin kudretinde noksaniyet yok ise, ona mümkün değil, belki vaki suretiyle bakılabilir Remizli Bir Nükte Şu kainata dikkat edilse görünüyor ki İçinde iki unsur var ki, her tarafa uzanmış, kök atmış Hayır şer, güzel çirkin, nef zarar, kemal noksan, ziya zulmet, hidayet dalalet, nur nar, iman küfür, taat isyan, havf muhabbet gibi asarlarıyla, meyveleriyle şu kainatta ezdad birbiriyle çarpışıyor Daima tegayyür ve tebeddülata mazhar oluyor Başka bir alemin mahsulatının tezgahı hükmünde çarkları dönüyor Elbette o iki unsurun birbirine zıd olan dalları ve neticeleri, ebede gidecek temerküz edip birbirinden ayrılacak O vakit, Cennet-Cehennem suretinde tezahür edecektir Madem alem-i beka, şu alem-i fenadan yapılacaktır Elbette anasır-ı esasiyesi, bekaya ve ebede gidecektir Evet Cennet-Cehennem, şecere-i hilkatten ebed tarafına uzanıp eğilerek giden dalının iki meyvesidir ve şu silsile-i kainatın iki neticesidir ve şu seyl-i şuunatın iki mahzenidir ve ebede karşı cereyan eden ve dalgalanan mevcudatın iki havzıdır ve lutuf ve kahrın iki tecelligahıdır ki dest-i kudret bir hareket-i şedide ile kainatı çalkaladığı vakit, o iki havuz münasib maddelerle dolacaktır Şu remizli nüktenin sırrı şudur ki Hakim-i Ezeli inayet-i sermediye ve hikmet-i ezeliyenin iktizası ile, şu dünyayı tecrübeye mahal ve imtihana meydan ve esma-i hüsnasına ayine ve kalem-i kader ve kudretine sahife olmak için yaratmış ve tecrübe ve imtihan ise neşvünemaya sebebdir O neşvünema ise, istidadların inkişafına sebebdir O inkişaf ise, kabiliyetlerin tezahürüne sebebdir O kabiliyetlerin tezahürü ise, hakaik-i nisbiyenin zuhuruna sebebdir Hakaik-i nisbiyenin zuhuru ise, Sani-i Zülcelalin esma-i hüsnasının nukuş-u tecelliyatını göstermesine ve kainatı mektubat-ı Samedaniye suretine çevirmesine sebebdir İşte şu sırr-ı imtihan ve sırr-ı teklif iledir ki ervah-ı aliyenin elmas gibi cevherleri, ervah-ı safilenin kömür gibi maddelerinden tasaffi eder, ayrılır İşte bu mezkur sırlar gibi daha bilmediğimiz çok ince, ali hikmetler için, alemi bu surette irade ettiğinden şu alemin tegayyür ve tahavvülünü dahi o hikmetler için irade etti Tahavvül ve tegayyür için zıdları birbirine hikmetle karıştırdı ve karşı karşıya getirdi Zararları menfaatlara mezcederek, şerleri hayırlara idhal ederek, çirkinlikleri güzelliklerle cemederek, hamur gibi yoğurarak şu kainatı tebeddül ve tegayyür kanununa ve tahavvül ve tekamül düsturuna tabi kıldı Vaktaki meclis-i imtihan kapandı Tecrübe vakti bitti Esma-i hüsna hükmünü icra etti Kalem-i kader, mektubatını tamamıyla yazdı Kudret, nukuş-u sanatını tekmil etti Mevcudat, vezaifini ifa etti Mahlukat, hizmetlerini bitirdi Her şey, manasını ifade etti Dünya, ahiret fidanlarını yetiştirdi Zemin, Sani-i Kadirin bütün mucizat-ı kudretini, umum havarik-ı sanatını teşhir edip gösterdi Şu alem-i fena, sermedi manzaraları teşkil eden levhaları zaman şeridine taktı O Sani-i Zülcelalin hikmet-i sermediyesi ve inayet-i ezeliyesi o imtihan neticelerini, o tecrübenin neticelerini, o esma-i hüsnanın tecellilerinin hakikatlarını, o kalem-i kader mektubatının hakaikını, o nümune-misal nukuş-u sanatının asıllarını, o vezaif-i mevcudatın faidelerini, gayelerini, o hidemat-ı mahlukatın ücretlerini ve o kelimat-ı kitab-ı kainatın ifade ettikleri manaların hakikatlarını ve istidad çekirdeklerinin sünbüllenmesini ve bir mahkeme-i kübra açmasını ve dünyadan alınmış misali manzaraların göstermesini ve esbab-ı zahiriyenin perdesini yırtmasını ve her şey doğrudan doğruya Halık-ı Zülcelaline teslim etmesi gibi hakikatları iktiza etti ve o mezkur hakikatları iktiza ettiği için, kainatı dağdağa-i tegayyür ve fenadan, tahavvül ve zevalden kurtarmak ve ebedileştirmek için o zıdların tasfiyesini istedi ve tegayyürün esbabını ve ihtilafatın maddelerini tefrik etmek istedi Elbette kıyameti koparacak ve o neticeler için tasfiye edecek İşte şu tasfiyenin neticesinde Cehennem ebedi ve dehşetli bir suret alıp, taifeleri وَامْتَازُوا الْيَوْمَ اَيُّهَا اْلمُجْرِمُونَ tehdidine mazhar olacak Cennet ebedi, haşmetli bir suret giyerek ehil ve ashabı سَلاَمٌ عَلَيْكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِينَ hitabına mazhar olacak Yirmisekizinci Sözün Birinci Makamının İkinci Sualinde isbat edildiği gibi Hakim-i Ezeli, şu iki hanenin sekenelerine, kudret-i kamilesiyle ebedi ve sabit bir vücud verir ki hiç inhilal ve tegayyüre ve ihtiyarlığa ve inkıraza maruz kalmazlar Çünki inkıraza sebebiyet veren tegayyürün esbabı bulunmaz", + "gaye": "Ölecek alemin dirilmesinin mümkün olduğunu, kainatın imtihan ve tekamül döngüsünün ahirete açıldığını ve cennet ile cehennemin bu sürecin nihai neticesi olduğunu izah etmek.", + "konular": [ + "Haşrin imkanı ve zorunluluğu", + "Kudretin sınırsızlığı", + "Kainatın zıtlıklar üzerine kurulu olması (Hayır-Şer, Güzel-Çirkin vb.)", + "Dünyanın imtihan ve tecrübe alanı olması", + "Esma-i Hüsna'nın tecellileri", + "İnsan ruhlarının tasfiyesi ve farklılaşması", + "Kainatın ebedileşme ihtiyacı ve kıyamet", + "Cennet ve Cehennem'in varlığı ve ebediyeti", + "Varlığın inhilal ve zevalden kurtuluşu" + ], + "kavramlar": [ + "Haşir", + "Kudret", + "İmtihan", + "Tekamül", + "Esma-i Hüsna", + "Cennet", + "Cehennem", + "Kader", + "Hikmet", + "Tasfiye", + "Ebediyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Diriliş", + "vecize": "Ölecek alemin dirilmesi mümkündür.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Yirmidokuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Dördüncü Esas", + "Dördüncü Mes'ele" + ], + "title": "Dördüncü Mesele", + "content": "Şu mümkün, vaki olacaktır Evet dünya, öldükten sonra ahiret olarak diriltilecektir Dünya harab edildikten sonra, o dünyayı yapan zat, yine daha güzel bir surette onu tamir edecek, ahiretten bir menzil yapacaktır Şuna delil başta Kuran-ı Kerim binler berahin-i akliyyeyi tazammun eden umum ayatıyla ve bütün Kütüb-ü Semaviyye bunda müttefik bulunduğu gibi Zat-ı Zülcelalin evsaf-ı celaliyyesi ve evsaf-ı cemaliyyesi ve esma-i hüsnası, bunun vukuuna kati surette delalet ederler ve enbiyaya gönderdiği bütün semavi fermanları ile kıyameti ve haşrin icadını vadetmiş İşte madem vadetmiş, elbette yapacaktır Onuncu Sözün Sekizinci Hakikatına müracaat et Hem başta Muhammed-i Arabi Aleyhissalatü Vesselamın bin mucizatının kuvveti ile, bütün enbiya ve mürselinin ve evliya ve sıddikinin, vukuunda müttefik olup haber verdikleri gibi şu kainat bütün ayat-ı tekviniyyesiyle, vukuundan haber veriyor Elhasıl Onuncu Söz bütün hakaikıyla, Yirmisekizinci Söz İkinci Makamında Lasiyyemalardaki bütün berahiniyle, gurub etmiş güneşin sabahleyin yeniden tulu edeceği derecesinde bir katiyetle göstermiştir ki Hayat-ı dünyeviyyenin gurubundan sonra şems-i hakikat, hayat-ı uhreviyye suretinde çıkacaktır İşte baştan buraya kadar beyanatımız, İsm-i Hakimden istimdad ve feyz-i Kurandan istifade suretinde kalbi kabule, nefsi teslime, aklı iknaa ihzar için Dört Esas söyledik Fakat biz neyiz ki, buna dair söz söyleyeceğiz Asıl şu dünyanın sahibi, şu kainatın Halıkı, şu mevcudatın Maliki ne söylüyor Onu dinlemeliyiz Mülk sahibi söz söylerken başkalarının ne haddi var ki, fuzuliyane karışsın İşte o Sani-i Hakim, dünya mescidinde ve arz mektebinde, asırlar arkasında oturan taifelerin umum saflarına hitaben irad ettiği hutbe-i ezeliyyesinde, kainatı zelzeleye veren اِذَا زُلْزِلَتِ اْلاَرْضُ زِلْزَالَهَا وَاَخْرَجَتِ اْلاَرْضُ اَثْقَالَهَا وَ قَالَ اْلاِنْسَانُ مَالَهَا يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ اَخْبَارَهَا بِاَنَّ رَبَّكَ اَوْحَى لَهَا يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ اَشْتَاتًا لِيُرَوْا اَعْمَالَهُمْ فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ ve bütün mahlukatı neşelendiren, şevke getiren وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّاِلحَاتِ اَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ َتجْرِى مِنْ َتحْتِهَا اْلاَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا قَالُوا هذَا الَّذِى رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ وَاُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِيهَا اَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ gibi binler fermanları, Malik-ül Mülkten, Sahib-i Dünya ve Âhiretten dinlemeliyiz Âmenna ve Saddakna demeliyiz سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا اِنْ نَسِينَا اَوْ اَخْطَاْنَا [Tılsım-ı kainatı keşfeden, Kuran-ı Hakimin mühim bir tılsımını halleden]", + "gaye": "Öldükten sonra dirilişin (ahiretin) ve haşrin katiyetini Kuran, Peygamberler, evliya ve kainatın ayetleriyle ispatlamak, kalbi kabule, nefsi teslime ve aklı iknaa hazırlamak.", + "konular": [ + "Ahiretin varlığına dair deliller", + "Haşrin gerçekleşeceğinin ispatı", + "Kuran-ı Kerim'in ahiret hakkındaki ayetleri", + "Peygamberlerin ahiret hakkındaki haberleri", + "Allah'ın esma ve sıfatlarının ahirete delaleti", + "Kainatın ahirete işaretleri", + "Dünyanın bir imtihan yeri olması", + "Amellerin karşılığının görüleceği hesap günü", + "Cennet ve cehennemin varlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Ahiret", + "Diriliş", + "Haşir", + "Kıyamet", + "Kuran", + "Nübüvvet", + "İman", + "Cennet", + "Cehennem", + "Hikmet", + "Adalet", + "Rahmet", + "Amel" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ahiret", + "vecize": "Hayat-ı dünyeviyyenin gurubundan sonra şems-i hakikat, hayat-ı uhreviyye suretinde çıkacaktır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz" + ], + "title": "Otuzuncu Söz", + "content": "“Ene” ve “zerre”den ibaret bir “elif” bir “nokta”dır Şu Söz iki maksaddır Birinci Maksad, «Ene»nin mahiyet ve neticesinden İkinci Maksad, «zerre»nin hareket ve vazifesinden bahseder", + "gaye": "Ene ve zerre kavramları üzerinden insanın mahiyetinin ve kainattaki rolünün anlaşılması", + "konular": [ + "Ene'nin mahiyeti", + "Ene'nin neticeleri", + "Zerre'nin hareketi", + "Zerre'nin vazifesi", + "İnsanın kainattaki konumu" + ], + "kavramlar": [ + "Ene", + "Zerre", + "Mahiyet", + "Vazife", + "Nokta", + "Elif" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ene", + "vecize": "“Ene” ve “zerre”den ibaret bir “elif” bir “nokta”dır", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "Birinci Maksad" + ], + "title": "Birinci Maksad", + "content": "بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ اِنَّا عَرَضْنَا اْلاَمَانَةَ عَلَى السَموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاْلجِبَالِ فَاَبَيْنَ اَنْ يَحْمِلْنَهَا وَاَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا اْلاِنْسَانُ اِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولاً Şu ayetin büyük hazinesinden tek bir cevherine işaret edeceğiz Şöyle ki Gök, zemin, dağ tahammülünden çekindiği ve korktuğu emanetin müteaddid vücuhundan bir ferdi, bir vechi, “Ene”dir Evet “Ene”, zaman-ı Âdemden şimdiye kadar alem-i insaniyetin etrafına dal budak salan nurani bir şecere-i tuba ile, müthiş bir şecere-i zakkumun çekirdeğidir Şu azim hakikata girişmeden evvel, o hakikatın fehmini teshil edecek bir mukaddime Beyan ederiz Şöyle ki Ene, künuz-u mahfiye olan Esma-i İlahiyyenin anahtarı olduğu gibi, kainatın tılsım-ı muğlakının dahi anahtarı olarak bir muamma-yı müşkilküşadır, bir tılsım-ı hayretfezadır O ene mahiyetinin bilinmesiyle, o garib muamma, o acib tılsım olan ene açılır ve kainat tılsımını ve alem-i vücubun künuzunu dahi açar Şu meseleye dair “Şemme” isminde bir risale-i arabiyemde şöyle bahsetmişiz ki Âlemin miftahı insanın elindedir ve nefsine takılmıştır Kainat kapıları zahiren açık görünürken, hakikaten kapalıdır Cenab-ı Hak, emanet cihetiyle insana ene namında öyle bir miftah vermiş ki alemin bütün kapılarını açar ve öyle tılsımlı bir enaniyet vermiş ki Hallak-ı Kainatın künuz-u mahfiyesini onun ile keşfeder Fakat ene, kendisi de gayet muğlak bir muamma ve açılması müşkil bir tılsımdır Eğer onun hakiki mahiyeti ve sırr-ı hilkati bilinse kendisi açıldığı gibi kainat dahi açılır Şöyle ki Sani-i Hakim, insanın eline emanet olarak, Rububiyyetinin sıfat ve şuunatının hakikatlarını gösterecek, tanıttıracak, işarat ve nümuneleri cami bir ene vermiştir Ta ki o ene, bir vahid-i kıyasi olup, evsaf-ı Rububiyyet ve şuunat-ı Uluhiyyet bilinsin Fakat vahid-i kıyasi, bir mevcud-u hakiki olmak lazım değil Belki hendesedeki farazi hatlar gibi, farz ve tevehhümle bir vahid-i kıyasi teşkil edilebilir İlim ve tahakkukla hakiki vücudu lazım değildir SUAL Niçin Cenab-ı Hakkın sıfat ve esmasının marifeti, enaniyete bağlıdır ELCEVAB Çünki mutlak ve muhit bir şeyin hududu ve nihayeti olmadığı için, ona bir şekil verilmez ve üstüne bir suret ve bir taayyün vermek için hükmedilmez, mahiyeti ne olduğu anlaşılmaz Mesela Zulmetsiz daimi bir ziya, bilinmez ve hissedilmez Ne vakit hakiki veya vehmi bir karanlık ile bir hat çekilse, o vakit bilinir İşte Cenab-ı Hakkın ilim ve kudret, Hakim ve Rahim gibi sıfat ve esması muhit, hududsuz, şeriksiz olduğu için onlara hükmedilmez ve ne oldukları bilinmez ve hissolunmaz Öyle ise hakiki nihayet ve hadleri olmadığından, farazi ve vehmi bir haddi çizmek lazım geliyor Onu da enaniyet yapar Kendinde bir rububiyyet-i mevhume, bir malikiyet, bir kudret, bir ilim tasavvur eder bir had çizer Onun ile muhit sıfatlara bir hadd-i mevhum vazeder “Buraya kadar benim, ondan sonra Onundur” diye bir taksimat yapar Kendindeki ölçücükler ile, onların mahiyetini yavaş yavaş anlar Mesela Daire-i mülkünde mevhum rububiyyetiyle, daire-i mümkinatta Halıkının rububiyyetini anlar ve zahir malikiyyetiyle, Halıkının hakiki malikiyetini fehmeder ve “Bu haneye malik olduğum gibi, Halık da şu kainatın malikidir” der ve cüzi ilmiyle onun ilmini fehmeder ve kesbi sanatçığıyla o Sani-i Zülcelalin ibda-i sanatını anlar Mesela “Ben şu evi nasıl yaptım ve tanzim ettim Öyle de şu dünya hanesini birisi yapmış ve tanzim etmiş” der Ve hakeza Bütün sıfat ve şuunat-ı İlahiyyeyi bir derece bildirecek, gösterecek binler esrarlı ahval ve sıfat ve hissiyat, enede münderiçtir Demek ene, ayine-misal ve vahid-i kıyasi ve alet-i inkişaf ve mana-yı harfi gibi manası kendinde olmayan ve başkasının manasını gösteren, vücud-u insaniyyetin kalın ipinden şuurlu bir tel ve mahiyyet-i beşeriyyenin hullesinden ince bir ip ve şahsiyet-i ademiyetin kitabından bir eliftir ki, o elifin iki yüzü var Biri, hayra ve vücuda bakar O yüz ile yalnız feyze kabildir Vereni kabul eder, kendi icad edemez O yüzde fail değil, icaddan eli kısadır Bir yüzü de şerre bakar ve ademe gider Şu yüzde o faildir, fiil sahibidir Hem onun mahiyyeti, harfiyyedir başkasının manasını gösterir Rububiyyeti hayaliyyedir Vücudu o kadar zaif ve incedir ki bizzat kendinde hiçbir şeye tahammül edemez ve yüklenemez Belki eşyanın derecat ve miktarlarını bildiren mizan-ül hararet ve mizan-ül hava gibi mizanlar nevinden bir mizandır ki Vacib-ül Vücudun mutlak ve muhit ve hududsuz sıfatını bildiren bir mizandır İşte mahiyyetini şu tarzda bilen ve izan eden ve ona göre hareket eden قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّيَهَا beşaretinde dahil olur Emaneti bihakkın eda eder ve o enenin dürbünüyle, kainat ne olduğunu ve ne vazife gördüğünü görür ve afaki malumat nefse geldiği vakit, enede bir musaddık görür O ulum, nur ve hikmet olarak kalır Zulmet ve abesiyyete inkılab etmez Vaktaki ene, vazifesini şu suretle ifa etti vahid-i kıyasi olan mevhum rububiyyetini ve farazi malikiyetini terkeder لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ لَهُ الْحُكْمُ وَ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ der Hakiki ubudiyyetini takınır “Makam-ı ahsen-i takvim”e çıkar Eğer o ene, hikmet-i hilkatini unutup, vazife-i fıtriyesini terkederek kendine mana-yı ismiyle baksa, kendini malik itikad etse o vakit emanete hıyanet eder, وَ قَدْ خَابَ مَنْ دَسّيَهَا altında dahil olur İşte bütün şirkleri ve şerleri ve dalaletleri tevlid eden enaniyetin şu cihetindendir ki semavat ve arz ve cibal tedehhüş etmişler, farazi bir şirkten korkmuşlar Evet, ene ince bir elif, bir tel, farazi bir hat iken, mahiyeti bilinmezse, tesettür toprağı altında neşvünema bulur gittikçe kalınlaşır Vücud-u insanın her tarafına yayılır Koca bir ejderha gibi, vücud-u insanı bel eder Bütün o insan, bütün letaifiyle adeta ene olur Sonra nevin enaniyeti de bir asabiyet-i neviye ve milliye cihetiyle o enaniyete kuvvet verip o ene, o enaniyet-i neviyeye istinad ederek, şeytan gibi, Sani-i Zülcelalin evamirine karşı mübareze eder Sonra kıyas-ı binnefs suretiyle herkesi, hatta her şeyi kendine kıyas edip, Cenab-ı Hakkın mülkünü onlara ve esbaba taksim eder Gayet azim bir şirke düşer اِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ mealini gösterir Evet nasıl miri malından kırk parayı çalan bir adam, bütün hazır arkadaşlarına birer dirhem almasını kabul ile hazmedebilir Öyle de “Kendime malikim” diyen adam, “Her şey kendine maliktir” demeye ve itikad etmeye mecburdur İşte ene, şu hainane vaziyetinde iken cehl-i mutlaktadır Binler fünunu bilse de, cehl-i mürekkeble bir echeldir Çünki duyguları, efkarları kainatın envar-ı marifetini getirdiği vakit, nefsinde onu tasdik edecek, ışıklandıracak ve idame edecek bir madde bulmadığı için sönerler Gelen her şey, nefsindeki renkler ile boyalanır Mahz-ı hikmet gelse, nefsinde abesiyet-i mutlaka suretini alır Çünki şu haldeki enenin rengi, şirk ve tatildir, Allahı inkardır Bütün kainat parlak ayetlerle dolsa o enedeki karanlıklı bir nokta, onları nazarda söndürür, göstermez Onbirinci Sözde mahiyet-i insaniyenin ve mahiyet-i insaniyedeki enaniyetin, -mana-yı harfi cihetiyle- ne kadar hassas bir mizan ve doğru bir mikyas ve muhit bir fihriste ve mükemmel bir harita ve cami bir ayine ve kainata güzel bir takvim, bir ruzname olduğu gayet kati bir surette tafsil edilmiştir Ona müracaat edilsin O Sözdeki tafsilata iktifaen kısa keserek mukaddimeye nihayet verdik Eğer mukaddimeyi anladınsa gel, hakikata giriyoruz İşte bak Âlem-i insaniyette, zaman-ı Âdemden şimdiye kadar iki cereyan-ı azim, iki silsile-i efkar her tarafta ve her tabaka-i insaniyyede dal budak salmış, iki şecere-i azime hükmünde Biri, silsile-i Nübüvvet ve diyanet diğeri, silsile-i felsefe ve hikmet, gelmiş gidiyor Her ne vakit o iki silsile imtizaç ve ittihad etmiş ise, yani Silsile-i felsefe, silsile-i diyanete dehalet edip itaat ederek hizmet etmişse alem-i insaniyyet, parlak bir surette bir saadet, bir hayat-ı içtimaiyye geçirmiştir Ne vakit ayrı gitmişler ise, bütün hayır ve nur, silsile-i nübüvvet ve diyanet etrafına toplanmış ve şerler ve dalaletler, felsefe silsilesinin etrafına cemolmuştur Şimdi şu iki silsilenin menşelerini, esaslarını bulmalıyız İşte diyanet silsilesine itaat etmeyen silsile-i felsefe ki, bir şecere-i zakkum suretini alıp, şirk ve dalalet zulümatını etrafına dağıtır Hatta, kuvve-i akliye dalında Dehriyyun, Maddiyyun, Tabiiyyun meyvelerini, beşer aklının eline vermiş Ve kuvve-i gadabiyye dalında Nemrudları, Firavunları, Şeddadları Haşiye beşerin başına atmış {Haşiye Evet Nemrudları, Firavunları yetiştiren ve dayelik edip emziren eski Mısır ve Babilin ya sihir derecesine çıkmış veyahut hususi olduğu için etrafında sihir telakki edilen eski felsefeleri olduğu gibi aliheleri eski Yunan kafasında yerleştiren ve esnamı tevlid eden felsefe-i tabiiye bataklığıdır Evet tabiatın perdesi ile Allahın nurunu görmeyen insan, her şeye bir uluhiyyet verip kendi başına musallat eder} Ve kuvve-i şeheviye-i behimiye dalında aliheleri, sanemleri ve uluhiyyet dava edenleri semere vermiş, yetiştirmiş O şecere-i zakkumun menşei ile silsile-i Nübüvvetin ki bir şecere-i tuba-i ubudiyyet hükmünde bulunan o silsilenin, küre-i zeminin bağında mübarek dalları Kuvve-i akliye dalında Enbiya ve Mürselin ve Evliya ve Sıddıkin meyvelerini yetiştirdiği gibi kuvve-i dafia dalında adil hakimleri, melek gibi melikler meyvesini veren ve kuvve-i cazibe dalında hüsn-ü siret ve ismetli cemal-i suret ve sehavet ve keremnamdarlar meyvesini yetiştiren ve beşer nasıl şu kainatın en mükemmel bir meyvesi olduğunu gösteren o şecerenin menşei ile beraber enenin iki cihetindedir O iki şecereye menşe ve medar, esaslı bir çekirdek olarak enenin iki vechini beyan edeceğiz Şöyle ki Enenin bir vechini nübüvvet tutmuş gidiyor diğer vechini felsefe tutmuş geliyor Nübüvvetin vechi olan birinci vecih Ubudiyyet-i mahzanın menşeidir Yani ene, kendini abd bilir Başkasına hizmet eder, anlar Mahiyyeti harfiyyedir Yani başkasının manasını taşıyor, fehmeder Vücudu, tebeidir Yani başka birisinin vücudu ile kaim ve icadıyla sabittir, itikad eder Malikiyyeti, vehmiyyedir Yani kendi malikinin izni ile suri, muvakkat bir malikiyyeti vardır, bilir Hakikatı, zılliyedir Yani, hak ve vacib bir hakikatın cilvesini taşıyan mümkin ve miskin bir zılldir Vazifesi ise, kendi Halıkının sıfat ve şuunatına mikyas ve mizan olarak, şuurkarane bir hizmettir İşte enbiya ve enbiya silsilesindeki asfiya ve evliya eneye şu vecihle bakmışlar, böyle görmüşler, hakikatı anlamışlar Bütün mülkü Malik-ül Mülke teslim etmişler ve hükmetmişler ki O Malik-i Zülcelalin ne mülkünde, ne rububiyyetinde, ne uluhiyyetinde şerik ve naziri yoktur muin ve vezire muhtaç değil her şeyin anahtarı Onun elindedir her şeye Kadir-i Mutlaktır Esbab, bir perde-i zahiriyedir tabiat, bir şeriat-ı fıtriyyesidir ve kanunlarının bir mecmuasıdır ve kudretinin bir mistarıdır İşte şu parlak nurani güzel yüz, hayatdar ve manidar bir çekirdek hükmüne geçmiş ki Halık-ı Zülcelal bir şecere-i tuba-i ubudiyyeti ondan halketmiştir ki, onun mübarek dalları, alem-i beşeriyyetin her tarafını nurani meyvelerle tezyin etmiştir Bütün zaman-ı mazideki zulümatı dağıtıp, o uzun zaman-ı mazi felsefenin gördüğü gibi bir mezar-ı ekber, bir ademistan olmadığını belki istikbale ve Saadet-i Ebediyyeye atlamak için, ervah-ı afiline bir medar-ı envar ve muhtelif basamaklı bir mirac-ı münevver ve ağır yüklerini bırakan ve serbest kalan ve dünyadan göçüp giden ruhların nurani bir nuristanı ve bir bostanı olduğunu gösterir İkinci vecih ise Felsefe tutmuştur Felsefe ise, eneye mana-yı ismiyle bakmış Yani, kendi kendine delalet eder, der Manası kendindedir, kendi hesabına çalışır, hükmeder Vücudu asli, zati olduğunu telakki eder Yani zatında bizzat bir vücudu vardır, der Bir hakk-ı hayatı var, daire-i tasarrufunda hakiki maliktir, zumeder Onu bir hakikat-ı sabite zanneder Vazifesini, hubb-u zatından neşet eden bir tekemmül-ü zati olduğunu bilir ve hakeza çok esasat-ı fasideye mesleklerini bina etmişler O esasat, ne kadar esassız ve çürük olduğunu sair risalelerimde ve bilhassa Sözlerde hususan Onikinci ve Yirmibeşinci Sözlerde kati isbat etmişiz Hatta silsile-i felsefenin en mükemmel ferdleri ve o silsilenin dahileri olan Eflatun ve Aristo, İbn-i Sina ve Farabi gibi adamlar “İnsaniyyetin gayet-ül gayatı, “teşebbüh-ü bil-vacib”dir yani Vacib-ül Vücuda benzemektir” deyip firavunane bir hüküm vermişler ve enaniyeti kamçılayıp şirk derelerinde serbest koşturarak esbabperest, sanemperest, tabiatperest, nücumperest gibi çok enva-ı şirk taifelerine meydan açmışlar İnsaniyyetin esasında münderiç olan acz ve zaf, fakr ve ihtiyaç, naks ve kusur kapılarını kapayıp, ubudiyyetin yolunu seddetmişler Tabiata saplanıp, şirkten tamamen çıkamayıp, şükrün geniş kapısını bulamamışlar Nübüvvet ise Gaye-i insaniyyet ve vazife-i beşeriyyet, ahlak-ı İlahiyye ile ve secaya-yı hasene ile tahalluk etmekle beraber, aczini bilip kudret-i İlahiyyeye iltica, zafını görüp kuvvet-i İlahiyyeye istinad, fakrını görüp Rahmet-i İlahiyyeye itimad, ihtiyacını görüp gına-yı İlahiyyeden istimdad, kusurunu görüp afv-ı İlahiye istiğfar, naksını görüp kemal-i İlahiye tesbihhan olmaktır diye, ubudiyyetkarane hükmetmişler İşte diyanete itaat etmeyen felsefenin böyle yolu şaşırdığı içindir ki ene kendi dizginini eline almış dalaletin herbir nevine koşmuş İşte şu vecihteki enenin başı üstünde bir şecere-i zakkum neşvünema bulup, alem-i insaniyyetin yarısından fazlasını kaplamış İşte o şecerenin kuvve-i şeheviye-i behimiyye dalında, beşerin enzarına verdiği meyveler ise esnamlar ve alihelerdir Çünki Felsefenin esasında kuvvet müstahsendir Hatta “Elhükmü- lil-galib” bir düsturudur “Galebe edende bir kuvvet var” “Kuvvette hak vardır” derHaşiye-1 Zulmü manen alkışlamış zalimleri teşci etmiştir ve cebbarları, uluhiyyet davasına sevketmiştir Haşiye-1 Düstur-u Nübüvvet, “Kuvvet haktadır hak kuvvette değildir” der, zulmü keser, adaleti temin eder Hem masnudaki güzelliği ve nakıştaki hüsnü, masnua ve nakşa mal edip, Sani ve Nakkaşın mücerred ve mukaddes cemalinin cilvesine nisbet etmeyerek “Ne güzel yapılmış” yerine “Ne güzeldir” der Perestişe layık bir sanem hükmüne getirir Hem herkese satılan müzahraf, hodfüruş, gösterici, riyakar bir hüsnü istihsan ettiği için riyakarları alkışlamış, sanem-misalleri kendi abidlerine abide Haşiye-2 yapmıştır Haşiye-2 Yani o sanem-misaller perestişkarlarının hevesatlarına hoş görünmek ve teveccühlerini kazanmak için riyakarane gösteriş ile ibadet gibi bir vaziyet gösteriyorlar O şecerenin kuvve-i gadabiye dalında, biçare be şerin başında küçük-büyük Nemrudlar, Firavunlar, Şeddadlar meyvelerini yetiştirmiş Kuvve-i akliye dalında, alem-i insaniyetin dimağına Dehriyyun, Maddiyyun, Tabiiyyun gibi meyveleri vermiş beşerin beynini bin parça etmiştir Şimdi şu hakikatı tenvir için, felsefe mesleğinin esasat-ı fasidesinden neşet eden neticeleriyle, silsile-i nübüvvetin esasat-ı sadıkasından tevellüd eden neticelerinin binler müvazenesinden nümune olarak «üç-dört misal» zikrediyoruz Mesela Nübüvvetin hayat-ı şahsiyyedeki düsturi neticelerinden تَخَلَّقُوا بِاَخْلاَقِ اللّهِ kaidesiyle “Ahlak-ı İlahiyye ile muttasıf olup Cenab-ı Hakka mütezellilane teveccüh edip acz, fakr, kusurunuzu bilip dergahına abd olunuz” düsturu nerede Felsefenin “teşebbüh-ü bil-Vacib” insaniyyetin gayet-i kemalidir kaidesiyle “Vacib-ül Vücuda benzemeğe çalışınız” hodfüruşane düsturu nerede Evet nihayetsiz acz, zaf, fakr, ihtiyaç ile yoğrulmuş olan mahiyyet-i insaniyye nerede Nihayetsiz kadir, kavi, gani ve müstağni olan Vacib-ül Vücudun mahiyyeti nerede İkinci Misal Nübüvvetin hayat-ı içtimaiyyedeki düsturi neticelerinden ve şems ve kamerden tut, ta nebatat hayvanatın imdadına ve hayvanat insanın imdadına, hatta zerrat-ı taamiyye hüceyrat-ı bedenin imdadına ve muavenetine koşturulan düstur-u teavün, kanun-u kerem, namus-u ikram nerede Felsefenin hayat-ı içtimaiyyedeki düsturlarından ve yalnız bir kısım zalim ve canavar insanların ve vahşi hayvanların, fıtratlarını su-i istimallerinden neşet eden düstur-u cidal nerede Evet düstur-u cidali o kadar esaslı ve külli kabul etmişler ki, “Hayat bir cidaldir” diye eblehane hükmetmişler Üçüncü Misal Nübüvvetin Tevhid-i İlahi hakkındaki netaic-i aliyesinden ve düstur-u galiyesinden اَلْوَاحِدُ لاَ يَصْدُرُ اِلاَّ عَنِ الْوَاحِدِ yani “Her birliği bulunan, yalnız birden sudur edecektir” “Madem her şeyde ve bütün eşyada bir birlik var demek birtek zatın icadıdır” diye olan tevhidkarane düsturu nerede Eski felsefenin bir düstur-u itikadiyyesinden olan اَلْوَاحِدُ لاَ يَصْدُرُ عَنْهُ اِلاَّ الْوَاحِدُ “Birden bir sudur eder” yani, “Bir zattan, bizzat birtek sudur edebilir Sair şeyler, vasıtalar vasıtasıyla ondan sudur eder” diye Ganiyy-i Ale-l-ıtlak ve Kadir-i Mutlakı aciz vesaite muhtaç göstererek, bütün esbaba ve vesaite, Rububiyette bir nevi şirket verip Halık-ı Zülcelale, “akl-ı evvel” namında bir mahluku verip, adeta sair mülkünü esbaba ve vesaite taksim ederek bir şirk-i azime yol açan, şirk-alud ve dalalet-pişe o felsefenin düsturu nerede Hükemanın yüksek kısmı olan İşrakiyyun böyle haltetseler Maddiyyun, Tabiiyyun gibi aşağı kısımları ne kadar haltedeceklerini kıyas edebilirsin Dördüncü Misal Nübüvvetin düstur-u hakimanesinden وَ اِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ sırrıyla “Herşeyin, her zihayatın neticesi ve hikmeti kendine ait bir ise Saniine ait neticeleri, Fatırına bakan hikmetleri binlerdir Herbir şeyin, hatta bir meyvenin bir ağacın meyveleri kadar hikmetleri, neticeleri bulunduğu” mahz-ı hakikat olan düstur-u hikmet nerede Felsefenin “Herbir zihayatın neticesi kendine bakar veyahut insanın menafiine aittir” diye, koca bir dağ gibi ağaca, hardal gibi bir meyve, bir netice takmak gibi gayet manasız bir abesiyet içinde gördüğü hikmetsiz hikmet-i müzahrafe düsturları nerede Şu hakikat, Onuncu Sözün Onuncu Hakikatında bir derece gösterildiğinden kısa kestik İşte bu dört misale, binler misali kıyas edebilirsin “Lemaat” namındaki bir risalede bir kısmına işaret etmişiz İşte felsefenin şu esasat-ı fasidesinden ve netaic-i vahimesindendir ki İslam Hükemasından İbn-i Sina ve Farabi gibi dahiler, şaşaa-i suriyesine meftun olup, o mesleğe aldanıp, o mesleğe girdiklerinden adi bir mümin derecesini ancak kazanabilmişler Hatta İmam-ı Gazali gibi bir Hüccet-ül İslam, onlara o dereceyi de vermemiş Hem mütekelliminin mütebahhirin ülemasından olan Mutezile imamları, zinet-i surisine meftun olup, o mesleğe ciddi temas ederek, aklı hakim ittihaz ettiklerinden, ancak fasık, mübtedi bir mümin derecesine çıkabilmişler Hem üdeba-yı İslamiyenin meşhurlarından bedbinlikle maruf Ebu-l Ala-i Maarri ve yetimane ağlayışıyla mevsuf Ömer Hayyam gibilerin, o mesleğin nefs-i emmareyi okşayan zevkiyle zevklenmesi sebebiyle, ehl-i hakikat ve kemalden bir sille-i tahkir ve tekfir yiyip “Edebsizlik ediyorsunuz, zındıkaya giriyorsunuz, zındıkları yetiştiriyorsunuz” diye zecirkarane tedib tokatlarını almışlar Hem meslek-i felsefenin esasat-ı fasidesindendir ki Ene, kendi zatında hava gibi zaif bir mahiyeti olduğu halde, felsefenin meşum nazarı ile mana-yı ismi cihetiyle baktığı için güya buhar-misal o ene temeyyu edip, sonra ülfet cihetiyle ve maddiyata tevaggul sebebiyle güya tasallub ediyor Sonra gaflet ve inkar ile o enaniyet tecemmüd eder Sonra isyan ile tekeddür eder, şeffafiyetini kaybeder Sonra gittikçe kalınlaşıp sahibini yutar Nev-i insanın efkarıyla şişer Sonra sair insanları, hatta esbabı kendine ve nefsine kıyas edip, onlara -kabul etmedikleri ve teberri ettikleri halde- birer firavunluk verir İşte o vakit, Halık-ı Zülcelalin evamirine karşı mübareze vaziyetini alır مَنْ يُحْيِى اْلعِظَامَ وَ هِىَ رَمِيمٌ der Meydan okur gibi Kadir-i Mutlakı acz ile ittiham eder Hatta Halik-ı Zülcelalin evsafına müdahale eder İşine gelmeyenleri ve nefs-i emmarenin firavunluğunun hoşuna gitmeyenleri ya red, ya inkar, ya tahrif eder Ezcümle Felasifenin bir taifesi, Cenab-ı Hakka “Mucib-i bizzat” demişler, ihtiyarını nefyetmişler ihtiyarını isbat eden bütün kainatın nihayetsiz şehadetlerini tekzib etmişler Feya Sübhanallah Şu kainatta zerreden şemse kadar bütün mevcudat taayyünatlarıyla, intizamatıyla, hikmetleriyle, mizanlarıyla Saniin ihtiyarını gösterdikleri halde, şu kör olası felsefenin gözü görmüyor Hem bir kısım felasife, “Cüziyata ilm-i İlahi taalluk etmiyor” diye ilm-i İlahinin azametli ihatasını nefyedip, bütün mevcudatın şehadat-ı sadıkalarını reddetmişler Hem felsefe, esbaba tesir verip, tabiat eline icad verir Yirmiikinci Sözde kati bir surette isbat edildiği gibi her şeyde Halık-ı Külli Şeye has, parlak sikkeyi görmeyip aciz, camid, şuursuz, kör ve iki eli tesadüf ve kuvvet gibi iki körün elinde olan tabiata masdariyyet verip, binler hikmet-i aliyeyi ifade eden ve herbiri birer mektubat-ı Samedaniyye hükmünde olan mevcudatın bir kısmını ona mal eder Hem Onuncu Sözde isbat edildiği gibi, Cenab-ı Hak bütün esmasıyla ve kainat bütün hakaikıyla ve silsile-i Nübüvvet bütün tahkikatıyla ve Kütüb-ü Semaviyye bütün ayatıyla gösterdikleri haşir ve ahiret kapısını bulmayıp, haşri nefyedip, ervahlara bir ezeliyet isnad etmişler İşte bu hurafatlara sair meselelerini kıyas edebilirsin Evet şeytanlar, güya enenin gaga ve pençesiyle dinsiz feylesoflarının akıllarını havaya kaldırıp dalalet derelerine atıp dağıtmıştır Küçük alemde ene, büyük alemde tabiat gibi tagutlardandır فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لاَ انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ Geçen hakikatı tenvir edecek bir seyahat-ı hayaliyye suretinde nim-manzum olarak “Lemaat”ta yazdığım bir vakıa-i misaliyyenin mealini şurada zikretmeğe münasebet geldi Şöyle ki Bu risalenin telifinden sekiz sene evvel İstanbulda, Ramazan-ı Şerifte, meslek-i felsefe ile münasebette bulunan Eski Saidin Yeni Saide inkılab edeceği bir hengamdadır ki, Fatiha-i Şerifenin ahirinde صِرَاطَ الَّذِينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضَّآلِّينَ ile işaret ettiği üç mesleği düşünürken şöyle bir vakıa-i hayaliye, bir hadise-i misaliye, rüyaya benzer bir hadise gördüm ki Kendimi, bir sahra-yı azimede görüyorum Bütün zeminin yüzünü karanlıklı, sıkıcı ve boğucu bir bulut tabakası kaplamış Ne nesim var, ne ziya, ne ab-ı hayat hiçbirisi bulunmuyor Her tarafı canavarlar, muzır ve muvahhiş mahluklarla dolu olduğunu tevehhüm ettim Kalbime geldi ki “Şu zeminin öteki tarafında ziya, nesim, ab-ı hayat var Oraya geçmek lazım” Baktım ki, ihtiyarsız sevk olunuyorum Zeminin içinde, tünel-vari bir mağaraya sokuldum Gitgide zeminin içinde seyahat ettim Bakıyorum ki Benden evvel o taht-el arz yolda çok kimseler gitmişler Her tarafta boğulup kalmışlar Onların ayak izlerini görüyordum Bazılarının bir zaman seslerini işitiyordum Sonra sesleri kesiliyordu Ey, hayali ile benim seyahat-ı hayaliyyeme iştirak eden arkadaş O zemin, tabiattır ve felsefe-i tabiiyyedir Tünel ise, ehl-i felsefenin efkarı ile hakikata yol açmak için açtıkları meslektir Gördüğüm ayak izleri, Eflatun ve Aristo Haşiye gibi meşahirlerindir İşittiğim sesler, İbn-i Sina ve Farabi gibi dahilerindir {Haşiye Eğer desen Sen necisin, bu meşahire karşı meydana çıkıyorsun Sen bir sinek gibi olup da, kartalların uçmalarına karışıyorsun” Ben de derim ki “Kuran gibi bir üstad-ı ezeliyem varken, dalalet-alud felsefenin ve evham-alud aklın şakirdleri olan o kartallara, hakikat ve marifet yolunda, sinek kanadı kadar da kıymet vermeğe mecbur değilim Ben onlardan ne kadar aşağı isem, onların üstadı dahi, benim üstadımdan bin defa daha aşağıdır Üstadımın himmetiyle, onları garkeden madde, ayağımı da ıslatamadı Evet büyük bir padişahın, onun kanununu ve evamirini hamil küçük bir neferi, küçük bir şahın büyük bir müşirinden daha büyük işler görebilir”} Evet İbn-i Sinanın bazı sözlerini, kanunlarını bazı yerlerde görüyordum Sonra, bütün bütün kesiliyordu Daha ileri gidememiş Demek boğulmuş Her ne ise, seni meraktan kurtarmak için hayalin altındaki hakikatın bir köşesini gösterdim Şimdi seyahatıma dönüyorum Gitgide baktım ki benim elime iki şey verildi Biri, bir elektrik o taht-el arz tabiatın zulümatını dağıtır Diğeri, bir alet ile dahi azim kayalar, dağ-misal taşlar parçalanıp bana yol açılıyor Kulağıma denildi ki “Bu elektrik ile o alet, Kuranın hazinesinden size verilmiştir” Her ne ise, çok zaman öylece gittim Baktım ki, öteki tarafa çıktım Gayet güzel bir bahar mevsiminde bulutsuz bir güneş, ruh-efza bir nesim, hayatdar bir ab-ı leziz, her taraf şenlik içinde bir alem gördüm Elhamdülillah dedim Sonra baktım ki, ben kendi kendime malik değilim Birisi beni tecrübe ediyor Yine evvelki vaziyette o sahra-yı azimede, boğucu bulut altında yine ben kendimi gördüm Daha başka bir yolda bir saik beni sevkediyordu Bu defa taht-ez zemin değil, belki seyr ü seyahatla yeryüzünü katedip öteki yüze geçmek için gidiyordum O seyahatımda öyle acaib ve garaibi görüyordum ki, tarif edilmez Deniz bana hiddet ediyor, fırtına beni tehdid eder, her şey bana müşkilat peyda eder Fakat yine Kurandan bana verilen bir vasıta-i seyahatımla geçiyordum, galebe çalıyordum Gitgide bakıyordum, Her tarafta seyyahların cenazeleri bulunuyor O seyahatı bitirenler, binde ancak birdir Her ne ise O buluttan kurtulup, zeminin öteki yüzüne geçip güzel Güneşle karşılaştım Ruh-efza nesimi teneffüs ederek, Elhamdülillah dedim O cennet gibi o alemi seyre başladım Sonra baktım Biri var ki, beni orada bırakmıyor Başka yolu bana gösterecek gibi, yine beni bir anda o müdhiş sahraya getirdi Baktım ki Yukarıdan inmiş aynı asansörler gibi muhtelif tarzlarda bazı tayyare, bazı otomobil, bazı zenbil gibi şeyler görünüyor Kuvvet ve istidada göre onlara atılsa yukarıya çekiliyor Ben de birisine atladım Baktım, bir dakika zarfında bulutun fevkine beni çıkardı Gayet güzel, müzeyyen, yeşil dağların üstüne çıktım O bulut tabakası, dağın yarısına kadar gelmemişti En latif bir nesim, en leziz bir ab, en şirin bir ziya her tarafta görünüyor Baktım ki O asansörler gibi nurani menziller, her tarafta var Hatta iki seyahatımda ve zeminin öteki yüzünde onları görmüştüm anlamamıştım Şimdi anlıyorum ki şunlar, Kuran-ı Hakimin ayetlerinin cilveleridir İşte وَلاَ الضَّآلِّينَ ile işaret olunan evvelki yol, tabiata saplananların ve tabiiyyun fikrini taşıyanların mesleğidir ki onda, hakikata ve nura geçmek için ne kadar müşkilat olduğunu hissettiniz غَيْرِ الْمَغْضُوبِ ile işaret olunan ikinci yol, esbabperestlerin ve vesaite icad ve tesir verenlerin, Meşaiyyun hükeması gibi yalnız akıl ile, fikir ile hakikat-ül hakaika ve Vacib-ül Vücudun marifetine yol açanların mesleğidir اَلَّذِينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ ile işaret olunan üçüncü yol ise Sırat-ı müstakim ehli olan ehl-i Kuranın cadde-i nuraniyyesidir ki, en kısa, en rahat, en selamet ve herkese açık, semavi ve rahmani ve nurani bir meslektir", + "gaye": "Ene (benlik) kavramının mahiyetini açıklayarak, insandaki bu emanetin doğru kullanıldığında Allah'ın sıfatlarını ve kainatın sırlarını idrak etmeye bir anahtar olduğunu, yanlış kullanıldığında ise şirk ve dalalete yol açan bir ejderhaya dönüştüğünü izah etmek; Nübüvvet ve felsefe yollarının eneye bakış açılarını karşılaştırarak hakikate ulaşmada nübüvvet yolunun üstünlüğünü ortaya koymak ve insanı yanlış düşünce sistemlerinin tehlikelerinden korumak.", + "konular": [ + "Ene (benlik) kavramının mahiyeti ve önemi", + "Emanet kavramının eneyle ilişkisi", + "Ene'nin Esma-i İlahiyye ve kainatın tılsımını açan anahtar oluşu", + "Ene'nin vahid-i kıyasi (kıyas birimi) olarak işlevi", + "Allah'ın sıfat ve isimlerinin enaniyet aracılığıyla bilinmesi", + "Ene'nin iki yüzü: Hayır ve şerre bakan yönleri", + "Ene'nin doğru kullanımı (ubudiyet) ve Nübüvvet yolu", + "Ene'nin yanlış kullanımı (enaniyet) ve felsefe yolu", + "Felsefenin enaniyet ve şirk üretmesi", + "Nübüvvet ve felsefe yollarının neticelerinin mukayesesi", + "Felsefenin yanılgıları ve tehlikeleri", + "Seyahat-ı hayaliye (üç yol anlatımı): Tabiatperestlik, esbabperestlik ve Sırat-ı Müstakim" + ], + "kavramlar": [ + "Ene", + "Emanet", + "Rububiyyet", + "Uluhiyyet", + "Vahid-i kıyasi", + "Marifet", + "Şirk", + "Dalalet", + "Nübüvvet", + "Felsefe", + "Ubudiyet", + "Teceddüd-ü emsal", + "Tecelli", + "Müteal", + "Tabiat", + "Esbab", + "Haşir", + "Ahiret", + "Enaniyet", + "Hüsn-ü siret", + "İsmet", + "Teşebbüh-ü bil-Vacib", + "Aciz", + "Fakr", + "Kusur", + "Naks", + "Tekemmül-ü zati", + "Hubb-u zat", + "Teavün", + "Cidal", + "Tevhid", + "Sırat-ı müstakim", + "Meşaiyyun", + "İşrakiyyun", + "Maddiyyun", + "Tabiiyyun", + "Mutezile" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ene", + "vecize": "Âlemin miftahı insanın elindedir ve nefsine takılmıştır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad" + ], + "title": "İkinci Maksad", + "content": "[Tahavvülat-ı zerrata dair Şu ayetin hazinesinden bir zerreye işaret edecektir] بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لاَ تَاْتِينَا السَّاعَةُ قُلْ بَلَى وَ رَبِّى لَتَاْتِيَنَّكُمْ عَالِمِ الْغَيْبِ لاَ يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِى السَّموَاتِ وَلاَ فِى اْلاَرْضِ وَلاَ اَصْغَرُ مِنْ ذلِكَ وَلآَ اَكْبَرُ اِلاَّ فِى كِتَابٍ مُبِينٍ [Şu ayetin pek büyük hazinesinden bir miskal zerre miktarında, yani zerre sandukçasında olan cevheri gösterir ve zerrenin hareket ve vazifesinden bir nebze bahseder Şu maksad, bir «Mukaddime» ile «Üç Nokta»dan ibarettir]", + "gaye": "Kafirlere hitaben ahiretin ve kıyametin mutlaka geleceği, Allah'ın ilminin her şeyi kuşattığı ve zerre kadar hiçbir şeyin O'nun ilminden kaçamayacağı hakikatini ortaya koymak ve bu ayet üzerinden zerrenin hareket ve vazifelerini Risale-i Nur perspektifinden açıklamak.", + "konular": [ + "Ahiretin ve Kıyametin kaçınılmazlığı", + "Allah'ın ilminin mutlak kuşatıcılığı (ilim sıfatı)", + "Zerrelerin hareket ve vazifeleri", + "Kader ve Levh-i Mahfuz (Kitab-ı Mübin)", + "İmanın delilleri", + "Kafirlerin inkarcılığına cevap" + ], + "kavramlar": [ + "Kıyamet", + "Ahiret", + "Allah'ın ilmi", + "Gayb", + "Zerre", + "Kader", + "Kitab-ı Mübin", + "Huşu" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zerre", + "vecize": "لاَ يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِى السَّموَاتِ وَلاَ فِى اْلاَرْضِ وَلاَ اَصْغَرُ مِنْ ذلِكَ وَلآَ اَكْبَرُ اِلاَّ فِى كِتَابٍ مُبِينٍ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "Mukaddime" + ], + "title": "Mukaddime", + "content": "Tahavvülat-ı zerrat, Nakkaş-ı Ezelinin kalem-i kudreti, kitab-ı kainatta yazdığı ayat-ı tekviniyyenin hengamındaki ihtizazatı ve cevelanıdır Yoksa Maddiyyun ve Tabiiyyunların tevehhüm ettikleri gibi tesadüf oyuncağı ve karışık, manasız bir hareket değildir Çünki Bütün mevcudat gibi zerreler ve herbir zerre, mebde-i hareketinde “Bismillah” der Çünki Nihayetsiz, kuvvetinden fazla yükleri kaldırır ve buğday tanesi kadar bir çekirdeğin koca bir çam ağacı gibi bir yükü omuzuna alması gibi Hem vazifesinin hitamında “Elhamdülillah” der Çünki bütün ukulü hayrette bırakan hikmetli bir cemal-i sanat, faideli bir hüsn-ü nakş göstererek Sani-i Zülcelalin medayihine bir kaside-i medhiye gibi bir eser gösterir mesela Nar ve mısıra dikkat et Evet tahavvülat-ı zerrat Haşiye, Âlem-i gaybdan olan her şeyin geçmiş aslında ve gelecek neslindeki intizamata medar ve ilim ve emr-i İlahinin bir unvanı olan “İmam-ı Mübin”in düsturları ve imlası tahtında ve zaman-ı hazır ve alem-i şehadetten teşkil ve icad-ı eşyada tasarrufa medar ve kudret ve irade-i İlahiyyenin bir unvanı olan “Kitab-ı Mübin”den istinsah ile ve seyyal zamanın hakikatı ve sahife-i misaliyyesi olan “Levh-i Mahv-İsbat”ta kelimat-ı kudreti yazmak ve çizmekten gelen harekattır ve manidar ihtizazattır Haşiye İkinci Maksadın tahavvülat-ı zerratın tarifine dair olan uzun cümlenin haşiyesidir Kuran-ı Hakimde “İmam-ı Mübin” ve “Kitab-ı Mübin”, mükerrer yerlerde zikredilmiştir Ehl-i tefsir, “ikisi birdir” bir kısmı, “ayrı ayrıdır” demişler Hakikatlarına dair beyanatları muhteliftir Hülasa “İlm-i İlahinin unvanlarıdır” demişler Fakat Kuranın feyzi ile şöyle kanaatım gelmiş ki “İmam-ı Mübin”, ilim ve emr-i İlahinin bir nevine bir unvandır ki, alem-i şehadetten ziyade alem-i gayba bakıyor Yani zaman-ı halden ziyade mazi ve müstakbele nazar eder Yani, her şeyin vücud-u zahirisinden ziyade aslına, nesline ve köklerine ve tohumlarına bakar Kader-i İlahinin bir defteridir Şu defterin vücudu, Yirmialtıncı Sözde, hem Onuncu Sözün haşiyesinde isbat edilmiştir Evet şu “İmam-ı Mübin”, bir nevi ilim ve emr-i İlahinin bir unvanıdır Yani, eşyanın mebadileri ve kökleri ve asılları, kemal-i intizam ile eşyanın vücudlarını gayet sanatkarane intaç etmesi cihetiyle elbette desatir-i ilm-i İlahinin bir defteri ile tanzim edildiğini gösteriyor ve eşyanın neticeleri, nesilleri, tohumları ileride gelecek mevcudatın proğramlarını, fihristelerini tazammun ettiklerinden elbette evamir-i İlahiyenin bir küçük mecmuası olduğunu bildiriyorlar Mesela Bir çekirdek bütün ağacın teşkilatını tanzim edecek olan proğramları ve fihristeleri ve o fihriste ve proğramları tayin eden o evamir-i tekviniyyenin küçücük bir mücessemi hükmünde denilebilir Elhasıl “İmam-ı Mübin”, mazi ve müstakbelin ve alem-i gaybın etrafında dal-budak salan şecere-i hilkatın bir proğramı, bir fihristesi hükmündedir Şu manadaki “İmam-ı Mübin”, kader-i İlahinin bir defteri, bir mecmua-i desatiridir O desatirin imlası ile ve hükmü ile zerrat, vücud-u eşyadaki hidematına ve harekatına sevkedilir Amma “Kitab-ı Mübin” ise, alem-i gaybdan ziyade, alem-i şehadete bakar Yani, mazi ve müstakbelden ziyade, zaman-ı hazıra nazar eder ve ilim ve emirden ziyade, kudret ve irade-i İlahiyenin bir unvanı, bir defteri, bir kitabıdır “İmam-ı Mübin” kader defteri ise, “Kitab-ı Mübin” kudret defteridir Yani her şey vücudunda, mahiyetinde ve sıfat ve şuunatında kemal-i sanat ve intizamları gösteriyor ki bir kudret-i kamilenin desatiri ile ve bir irade-i nafizenin kavanini ile vücud giydiriliyor suretleri tayin, teşhis edilip birer mikdar-ı muayyen, birer şekl-i mahsus veriliyor Demek o kudret ve iradenin külli ve umumi bir mecmua-i kavanini, bir defter-i ekberi vardır ki herbir şeyin hususi vücudları ve mahsus suretleri ona göre biçilir, dikilir, giydirilir İşte şu defterin vücudu “İmam-ı Mübin” gibi kader ve cüz-i ihtiyari mesailinde isbat edilmiştir Ehl-i gaflet ve dalalet ve felsefenin ahmaklığına bak ki Kudret-i Fatıranın o Levh-i Mahfuzunu ve hikmet ve irade-i Rabbaniyyenin o basirane kitabının eşyadaki cilvesini, aksini, misalini hissetmişler Haşa, “Tabiat” namıyla tesmiye etmişler, körletmişler İşte “İmam-ı Mübin”in imlası ile, yani kaderin hükmüyle ve düsturu ile kudret-i İlahiyye, icad-ı eşyada herbiri birer ayet olan silsile-i mevcudatı, “Levh-i Mahv-İsbat” denilen zamanın sahife-i misaliyyesinde yazıyor, icadediyor, zerratı tahrik ediyor Demek harekat-ı zerrat o kitabetten, o istinsahtan mevcudat alem-i gaybdan alem-i şehadete ve ilimden kudrete geçmelerinde bir ihtizazdır, bir harekattır Amma “Levh-i Mahv-İsbat” ise, sabit ve daim olan Levh-i Mahfuz-u Âzamın daire-i mümkinatta, yani mevt ve hayata, vücud ve fenaya daima mazhar olan eşyada mütebeddil bir defteri ve yazar bozar bir tahtasıdır ki, hakikat-ı zaman odur Evet her şeyin bir hakikatı olduğu gibi, zaman dediğimiz, kainatta cereyan eden bir nehr-i azimin hakikatı dahi “Levh-i Mahv-İsbat”taki kitabet-i kudretin sahifesi ve mürekkebi hükmündedir لاَ يَعْلَمُ الْغَيْبَ اِلاَّ اللّهُ }", + "gaye": "Zerrelerin hareketlerinin tesadüfi ve anlamsız olmadığını, aksine Nakkaş-ı Ezelinin ilim, irade ve kudretiyle düzenlenmiş, manidar ve hikmetli bir faaliyet olduğunu, bu faaliyetin 'İmam-ı Mübin', 'Kitab-ı Mübin' ve 'Levh-i Mahv-İsbat' gibi ilahi kanunlar ve defterler çerçevesinde gerçekleştiğini anlatmak ve maddecilik ve natüralizm gibi felsefelerin bu konudaki yanılgısını ortaya koymak.", + "konular": [ + "Zerrelerin hareketinin manası ve hikmeti", + "Allah'ın ilim, irade ve kudretinin kainattaki tecellisi", + "Tesadüf ve tabiat felsefelerinin eleştirisi", + "İmam-ı Mübin'in tanımı ve işlevi", + "Kitab-ı Mübin'in tanımı ve işlevi", + "Levh-i Mahv-İsbat'ın tanımı ve işlevi", + "Kader-i İlahi ve zerrelerin hareketi ilişkisi", + "Varlıkların oluşumu ve ilahi programlar", + "Çekirdekten ağaca yaratılışın mucizevi yönü" + ], + "kavramlar": [ + "Tahavvülat-ı zerrat", + "Nakkaş-ı Ezeli", + "Kalem-i kudret", + "Ayat-ı tekviniyye", + "Maddiyyun", + "Tabiiyyun", + "Hikmetli cemal-i sanat", + "İmam-ı Mübin", + "Kitab-ı Mübin", + "Levh-i Mahv-İsbat", + "Kader-i İlahi", + "Kudret-i İlahi", + "İrade-i İlahi", + "Vücud", + "Fenâ", + "Mahiyet", + "Sıfat", + "Şuunat", + "Tesadüf", + "Tabiat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tahavvülat", + "vecize": "Tahavvülat-ı zerrat, Nakkaş-ı Ezelinin kalem-i kudreti, kitab-ı kainatta yazd��ğı ayat-ı tekviniyyenin hengamındaki ihtizazatı ve cevelanıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "BİRİNCİ NOKTA", + "Birinci Mebhas" + ], + "title": "Birinci Mebhas", + "content": "Her zerrede -hem harekatında, hem sükunetinde- iki güneş gibi iki nur-u Tevhid parlıyor Çünki Onuncu Sözün Birinci İşaretinde icmalen ve Yirmiikinci Sözde tafsilen isbat edildiği gibi herbir zerre, eğer memur-u İlahi olmazsa ve Onun izni ve tasarrufu ile hareket etmezse ve ilim ve kudretiyle tahavvül etmezse o vakit herbir zerrenin nihayetsiz bir ilmi, hadsiz bir kudreti, her şeyi görür bir gözü, herşeye bakar bir yüzü, her şeye geçer bir sözü bulunmak lazım gelir Çünki Anasırın herbir zerresi, her bir cism-i zihayatta muntazaman işler veya işleyebilir Eşyanın intizamatı ve kavanin-i teşekkülatı birbirine muhaliftir Onların nizamatı bilinmezse, işlenilmez işlenilse de yanlışsız yapılmaz Halbuki, yanlışsız yapılıyor Öyle ise o hizmet eden zerreler, ya bir ilm-i muhit sahibinin izin ve emriyle ve ilim ve iradesiyle işliyorlar veyahut kendilerinde öyle bir muhit ilim ve kudret bulunmak lazım geliyor Evet, havanın herbir zerresi, her bir zihayatın cismine, herbir çiçeğin her bir meyvesine, her bir yaprağın binasına girip işleyebilir Halbuki onların teşkilatları ayrı ayrı tarzdadır, başka başka nizamatı var Bir incir meyvesinin fabrikası, faraza çuha makinesi gibi olsa bir nar meyvesinin fabrikası da şeker makinesi gibi olacaktır ve hakeza o binaların, o cisimlerin proğramları birbirinden başkadır Şimdi şu zerre-i havaiye, bütün onlara girer veya girebilir ve gayet hakimane ve üstadane yanlışsız olarak işler, vaziyetler alır Vazifesi bittikten sonra kalkar gider İşte müteharrik havanın müteharrik zerresi, ya nebatata ve hayvanata, hatta meyvelerine ve çiçeklerine giydirilen suretlerin, mikdarların teşkilatını, biçimini bilmesi lazımgeldiği veyahut onlar, bir bilenin emir ve iradesiyle memur olması lazım geldiği gibi sakin toprak, sakin olan herbir zerresi bütün çiçekli nebatatın ve meyvedar ağaçların tohumlarına medar ve menşe olmak kabil olduğundan hangi tohum gelse o zerrede, yani misliyet itibariyle bir zerre hükmünde olan bir avuç toprakta kendine mahsus bir fabrika ve bütün levazımatına ve teşkilatına lazım bütün cihazatı bulunduğundan o zerrede ve o zerrenin kulübeciği olan o bir avuç toprakta eşcar ve nebatat ve çiçekler ve meyveler envaı adedince muntazam manevi makine ve fabrikaları bulunması veyahut mucizekar, her şeyi hiçten icad eder ve her şeyin her şeyini ve her cihetini bilir bir ilim ve kudret bulunması lazımdır veyahut bir Kadir-i Mutlak, bir Alim-i Küll-i Şeyin emir ve izniyle, havl ve kuvveti ile o vazifeler gördürülür Evet nasılki bir acemi, ham, ami, adi, hem kör bir adam Avrupaya gitse bütün fabrikalara, tezgahlara girse, üstadane kemal-i intizam ile herbir sanatta, herbir binada işler, öyle eserler yapar ki nihayet derecede hikmetli, sanatlı, herkesi hayrette bırakıyor Zerre miktar şuuru olan bilir ki O adam, kendi başı ile işlemiyor, belki bir üstad-ı küll ona ders verir, işlettirir Hem nasılki bir kör, aciz, yerinden kalkamıyor, basit bir kulübeciğinde oturmuş bir adam bulunuyor Halbuki o kulübeciğe bir dirhem gibi küçük bir taş, kemik ve pamuk gibi birer madde veriliyor Halbuki o kulübecikten batmanlarla şeker, toplarla çuha, binlerle mücevherat, gayet sanatlı, murassaatlı libaslar, lezzetli taamlar çıkıp gelse zerre miktar aklı olan demeyecek mi ki “O adam, gayet mucizekar bir zatın menşe-i mucizatı olan fabrikasının bir mandalı veyahut miskin bir kapıcısıdır” Aynen öyle de Havanın zerreleri, her biri birer Mektubat-ı Samedaniyye, birer antika-i sanat-ı Rabbaniyye, birer mucize-i kudret, birer harika-i hikmet olan nebatat ve eşcar, ezhar ve esmardaki harekat ve hidematları bir Sani-i Hakim-i Zülcelalin, bir Fatır-ı Kerim-i Zülcemalin emir ve iradesiyle hareket ettiğini ve toprağın zerreleri dahi her biri birer ayrı makine ve tezgah, birer ayrı matbaa, birer ayrı hazine, birer ayrı antika ve Sani-i Zülcelalin esmasını ilan eden birer ayrı ilanname ve kemalatını söyleyen birer ayrı kaside hükmünde olan o tohumcuklarının, o çekirdeklerinin sünbüllerine, ağaçlarına menşe ve medar olmaları Emr-i Kün Feyekune malik, her şey emrine müsahhar bir Sani-i Zülcelalin emriyle, izniyle, iradesiyle, kuvvetiyle olması iki kerre iki dört eder gibi katidir Âmenna", + "gaye": "Her zerrede Allah'ın birliğini gösteren delillerin bulunduğunu, yaratılışın intizamı ve mükemmelliği üzerinden tevhid hakikatinin ispatlanması.", + "konular": [ + "Zerrelerde Tevhidin Parıltısı", + "Kainattaki İntizam ve Yaratıcının İlim ve Kudreti", + "Her Zerrenin İlahi Bir Memur Olması", + "Hava ve Toprak Zerrelerinin Hikmetli Faaliyetleri", + "Zerrelerin İnsanüstü Bilgi ve Kudret İhtiyacı", + "Kün Feyekün Emri ile Yaratılışın Gerçekleşmesi", + "Sanat-ı Rabbaniye ve Kudret Mucizeleri" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Zerre", + "Kudret", + "İlim", + "İrade", + "Hikmet", + "Fatır", + "Sani" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Zerre", + "vecize": "Her zerrede -hem harekatında, hem sükunetinde- iki güneş gibi iki nur-u Tevhid parlıyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "BİRİNCİ NOKTA", + "İkinci Mebhas" + ], + "title": "İkinci Mebhas", + "content": "Zerratın harekatındaki vazifelere, hikmetlere küçük bir işarettir Evet, akılları gözlerine sukut etmiş Maddiyyunların hikmetsiz hikmetleri, abesiyyet esasına istinad eden felsefeleri nazarında tesadüfle bağlı olan tahavvülat-ı zerratı, bütün düsturlarına üss-ül esas tutup, masnuat-ı İlahiyyeye masdar göstermişler Nihayetsiz hikmetlerle müzeyyen masnuatı hikmetsiz, manasız, karmakarışık bir şeye isnad etmeleri, ne kadar hilaf-ı akıl olduğunu zerre miktar şuuru bulunan bilir Şimdi Kuran-ı Hakimin hikmeti nokta-i nazarında tahavvülat-ı zerratın pek çok gayeleri, hikmetleri ve vazifeleri vardır وَ اِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ gibi çok ayetlerle hikmetlerine ve vazifelerine işaret eder Nümune olarak birkaçına işaret ediyoruz", + "gaye": "Maddiyyunların hikmetsiz, tesadüfe dayalı felsefelerinin akıl ve hakikat dışı olduğunu göstererek, Kur'an'ın zerrelerin hareketlerindeki hikmet ve gayeleri vurgulamasını ispatlamak.", + "konular": [ + "Maddiyyunların felsefesinin eleştirisi", + "Tesadüf fikrinin reddi", + "Zerrelerin hareketlerindeki hikmet ve vazifeler", + "Kur'an'ın hikmetli bakış açısı", + "İlahi sanatlardaki anlam ve gaye" + ], + "kavramlar": [ + "Hikmet", + "Tesadüf", + "Zerrat", + "Madde", + "Kur'an", + "Abesiyet", + "Felsefe", + "Masnuat", + "Vazife", + "Gayeler", + "Tesbih" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hikmet", + "vecize": "Nihayetsiz hikmetlerle müzeyyen masnuatı hikmetsiz, manasız, karmakarışık bir şeye isnad etmeleri, ne kadar hilaf-ı akıl olduğunu zerre miktar şuuru bulunan bilir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "BİRİNCİ NOKTA", + "İkinci Mebhas", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Cenab-ı Vacib-ül Vücudun tecelliyat-ı icadiyyesini tecdid ve tazelendirmek için her bir tek ruhu model gibi ederek, her sene mucizat-ı kudretinden taze birer cesed giydirmek ve her bir tek kitaptan ayrı ayrı bin muhtelif kitabı, hikmetiyle istinsah etmek ve bir tek hakikatı başka başka surette göstermek ve kainatların ve alemlerin ve mevcudatların, taife taife arkasından gelmelerine yer vermek ve zemin hazırlamak için Fatır-ı Zülcelal kudretiyle zerratı tahrik ve tavzif etmiştir", + "gaye": "Cenab-ı Hakk'ın kudretinin ve yaratıcılığının sonsuzluğunu, tecelliyatının devamlılığını ve her şeyi bir düzen içinde yarattığını anlamak ve tasdik etmek.", + "konular": [ + "Allah'ın yaratıcılık sıfatının tecellileri", + "Her yıl yeni bir beden verilmesi mucizesi", + "Tek bir kitaptan bin farklı kitap istinsah edilmesi", + "Tek bir hakikatin farklı suretlerde gösterilmesi", + "Yeni alemlerin ve varlıkların gelişine zemin hazırlanması", + "Atomların harekete geçirilmesi ve görevlendirilmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tecdidi", + "Tecelliyat", + "Mucizat", + "Kudret", + "Hikmet", + "Hakikat", + "Kainat", + "Alemler", + "Mevcudat", + "Zerrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tecelliyat", + "vecize": "Fatır-ı Zülcelal kudretiyle zerratı tahrik ve tavzif etmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "BİRİNCİ NOKTA", + "İkinci Mebhas", + "İkincisi" + ], + "title": "İkincisi", + "content": "Malik-ül Mülk-ü Zülcelal şu dünyayı, bahusus ruy-i zemin tarlasını bir mülk suretinde yaratmıştır Yani neşvünemaya, taze taze mahsulat vermeğe kabil bir surette müheyya etmiştir Ta ki, nihayetsiz mucizat-ı kudretini orada ekip biçsin İşte şu zemin yüzündeki tarlasında, zerratı hikmetle tahrik ederek, intizam dairesinde tavzif edip, her asırda, her fasılda, her ayda, belki her günde belki her saatte mucizat-ı kudretinden yeni yeni birer kainat gösterir, yeryüzü avlusuna başka başka mahsulat verdirir Nihayetsiz hazine-i rahmetinin hedayasını, nihayetsiz kudretinin mucizatının nümunelerini harekat-ı zerrat ile izhar eder", + "gaye": "Malik-ül Mülk-ü Zülcelal'in bu dünyayı bir mülk gibi yaratmasının ve kainattaki sonsuz kudret mucizelerini sergilemesinin hikmetini kavramak.", + "konular": [ + "Allah'ın kainatı yaratmadaki hikmeti", + "Dünyanın bir tarla benzetmesiyle ifade edilmesi", + "Kudret-i İlahiye'nin sonsuz mucizeleri", + "Zerratın hikmetle tahrik edilerek görevlendirilmesi", + "Her an ve dönemde yaratılışın devamlılığı", + "Rahmet ve kudret hazinelerinin tecellileri" + ], + "kavramlar": [ + "Malikiyet", + "Mülk", + "Rabbü'l-âlemîn", + "Kudret", + "Hikmet", + "Rahmet", + "Mucize", + "İntizam", + "Yaratılış" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mülk", + "vecize": "Malik-ül Mülk-ü Zülcelal şu dünyayı, bahusus ruy-i zemin tarlasını bir mülk suretinde yaratmıştır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "BİRİNCİ NOKTA", + "İkinci Mebhas", + "Üçüncüsü" + ], + "title": "Üçüncüsü", + "content": "Nihayetsiz tecelliyat-ı Esma-i İlahiyyenin nakışlarını göstermekle, o esmanın cilvelerini ifade için mahdud bir zeminde hadsiz nukuş göstermek, küçük bir sahifede nihayetsiz maanileri ifade edecek olan hadsiz ayatları yazmak için Nakkaş-ı Ezeli zerratı, kemal-i hikmetle tahrik edip kemal-i intizamla tavzif etmiştir Evet, geçen senenin mahsulatıyla şu senenin mahsulatının mahiyetleri bir hükmündedir Fakat, maanileri başka başkadır Taayyünat-ı itibariyyeyi değiştirmekle, maanileri değişir ve çoğalır Taayyünat-ı itibariyye ve teşahhusat-ı muvakkate, tebdil edildikleri ve zahiren fani oldukları halde onların maani-i cemileleri muhafaza olunup, sabit ve baki kalır Şu ağacın geçen bahardaki yaprak ve çiçek ve meyvelerinin ruhları olmadığından, şu bahardaki emsalinin, hakikatça aynılarıdır Yalnız teşahhusat-ı itibariyyede fark var Fakat o itibari teşahhuslar, her vakit tecelliyatı tazelenmekte olan şuunat-ı Esma-i İlahiyyenin maanilerini ifade için, şu bahardakiler ayrı teşahhusatla onların yerine geldiler", + "gaye": "Allah'ın Esma-i İlahiyye'sinin tecellilerinin nihayetsizliğini ve bu tecellilerin her an yenilenerek varlıklar üzerindeki nakışlarını, zahiri faniliklere rağmen manalarının baki kalışını izah etmek ve bu durumu delillerle pekiştirmek.", + "konular": [ + "Esma-i İlahiyye'nin nihayetsiz tecellileri", + "Varlıkların Esma-i İlahiyye'ye ayna olması", + "Zerrelerin hikmet ve intizamla vazifelendirilmesi", + "Mahlukatın manalarının değişimi ve çoğalması", + "İtibari teşahhusatın değişimi ve manaların bekası", + "Fenanın arkasındaki beka", + "Tabiattaki döngüler ve ilahi isimlerin tecellisi" + ], + "kavramlar": [ + "Esma-i İlahiyye", + "Tecelli", + "Nukuş", + "Nakış", + "Zerrat", + "Hikmet", + "İntizam", + "Mahsulat", + "Mahiyet", + "Mana", + "Taayyünat-ı İtibariyye", + "Teşahhusat-ı Muvakkate", + "Beka", + "Fani", + "Ruh" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tecelliyat", + "vecize": "Taayyünat-ı itibariyyeyi değiştirmekle, maanileri değişir ve çoğalır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "BİRİNCİ NOKTA", + "İkinci Mebhas", + "Dördüncüsü" + ], + "title": "Dördüncüsü", + "content": "Hadsiz alem-i misal gibi gayet geniş alem-i melekut ve gayr-ı mahdud sair uhrevi alemlere birer mahsulat veya tezyinat veya levazımat gibi onlara münasib şeyleri yetiştirmek için şu dar mezraa-i dünyada, zemin yüzünün tezgahında ve tarlasında Hakim-i Zülcelal, zerratı tahrik edip kainatı seyyale ve mevcudatı seyyare ederek, şu küçük zeminde o pek büyük alemlere pek çok mahsulat-ı maneviyye yetiştiriyor Nihayetsiz hazine-i kudretinden nihayetsiz bir seyli, dünyadan akıttırıp alem-i gayba ve bir kısmını ahiret alemlerine döküyor", + "gaye": "Dünyanın geçici ve küçük bir mezraa olmasına rağmen, sonsuz uhrevi alemlere yönelik manevi mahsulatın yetiştirildiği bir tezgâh olduğu ve Allah'ın nihayetsiz kudretinin tezahürü olduğu gerçeğinin kavranması.", + "konular": [ + "Dünyanın mahiyeti ve gayesi", + "Alem-i misal ve alem-i melekut gibi uhrevi alemlerin varlığı", + "İlahi kudretin sonsuzluğu", + "Zerrelerin tahriki ve kainatın seyyaleliği", + "Manevi mahsulatın yetiştirilmesi", + "Ahiret alemlerine dökülen manevi ürünler" + ], + "kavramlar": [ + "Misal", + "Melekut", + "Ukrevi", + "Mahsulat", + "Tezyinat", + "Levazımat", + "Mezraa", + "Tezgah", + "Tarlası", + "Hakim-i Zülcelal", + "Zerrat", + "Kainat", + "Mevcudat", + "Maneviyyat", + "Kudret", + "Seyl", + "Gayb", + "Ahiret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mezraa", + "vecize": "Şu dar mezraa-i dünyada, zemin yüzünün tezgahında ve tarlasında Hakim-i Zülcelal, zerratı tahrik edip kainatı seyyale ve mevcudatı seyyare ederek, şu küçük zeminde o pek büyük alemlere pek çok mahsulat-ı maneviyye yetiştiriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "BİRİNCİ NOKTA", + "İkinci Mebhas", + "Beşincisi" + ], + "title": "Beşincisi", + "content": "Nihayetsiz kemalat-ı ilahiyyeyi, hadsiz celevat-ı cemaliyyeyi ve gayetsiz tecelliyat-ı celaliyyeyi ve gayr-ı mütenahi tesbihat-ı Rabbaniyyeyi şu dar ve mahdud zeminde ve mütenahi ve az bir zamanda göstermek için zerratı kemal-i hikmetle kudretiyle tahrik edip, kemal-i intizamla tavzif ederek mütenahi bir zamanda, mahdud bir zeminde gayr-ı mütenahi tesbihat yaptırıyor Gayr-ı mahdud tecelliyat-ı cemaliyye ve celaliyye ve kemaliyyesini gösteriyor Çok hakaik-i gaybiye ve çok semerat-ı uhreviyye ve fanilerin baki olan hüviyyet ve suretlerinden pek çok nukuş-u misaliyye ve çok manidar nüsuc-u levhiyyeyi icad ediyor Demek zerreyi tahrik eden şu makasıd-ı azimeyi, şu hikem-i cesimeyi gösteren bir zattır Yoksa her bir zerrede, güneş gibi bir dimağ bulunması lazım gelir Daha bu beş nümune gibi belki beşbin hikmetle tahrik olunan zerratın tahavvülatını, o akılsız feylesoflar hikmetsiz zannetmişler ve hakikatta biri enfüsi, diğeri afaki iki hareket-i cezbekaranede zikir ve tesbih-i İlahi ile Mevlevi gibi zikreden ve deverana kalkan o zerreleri, kendi kendine, sersem gibi dönüp oynuyorlar zumetmişler İşte bundan anlaşılıyor ki onların ilimleri ilim değil, cehildir Hikmetleri, hikmetsizliktir Üçüncü Noktada altıncı uzun bir hikmet daha söylenecektir", + "gaye": "Zerratın intizamlı hareketlerinin ve tesbihatının Allah'ın sonsuz kemalatını, cemalini ve celalini gösterdiğini açıklayarak, kâinattaki her şeyin yaratılış amacını ve hikmetini felsefi bir bakış açısıyla ortaya koymak. Ayrıca, akılsız feylesofların bu hakikatleri nasıl yanlış anladıklarını ve onların bilgilerinin cehalet olduğunu göstermek.", + "konular": [ + "Zerratın hareketlerindeki ilahi hikmet ve intizam", + "Allah'ın sonsuz kemalatı, cemali ve celalinin tezahürleri", + "Kainattaki her şeyin tesbihatı", + "Fani varlıkların baki hüviyetleri ve misali nakışları", + "Feylesofların zerrat hakkındaki yanlış çıkarımları", + "İlahi ilim ve hikmetin anlaşılması", + "Zerrelerin Mevlevi gibi zikretmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Kemalat", + "Cemal", + "Celal", + "Tesbihat", + "Hikmet", + "Kudret", + "İntizam", + "Zerrat", + "Hakaik-i gaybiye", + "Semerat-ı uhreviyye", + "Nukuş-u misaliyye", + "Nüsuc-u levhiyyeyi", + "Cezbe", + "Zikir", + "Cehalet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zerrat", + "vecize": "Demek zerreyi tahrik eden şu makasıd-ı azimeyi, şu hikem-i cesimeyi gösteren bir zattır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "İKİNCİ NOKTA" + ], + "title": "İKİNCİ NOKTA", + "content": "Her bir zerrede, Vacib-ül vücudun vücuduna ve vahdetine iki şahid-i sadık vardır Evet zerre acz ve cümuduyla beraber şuurkarane büyük vazifeleri yapmakla, büyük yükleri kaldırmakla Vacib-ül Vücudun vücuduna kati şehadet ettiği gibi, harekatında nizamat-ı umumiyeye tevfik-i hareket edip her girdiği yerde ona mahsus nizamatı müraat etmekle, her yerde kendi vatanı gibi yerleşmesiyle Vacib-ül Vücudun vahdetine ve mülk ve melekutun maliki olan Zatın ehadiyetine şehadet eder Yani zerre kimin ise, gezdiği bütün yerler de Onundur Demek zerre, -çünki acizdir, yükü nihayetsiz ağırdır ve vazifeleri nihayetsiz çoktur- bir Kadir-i Mutlakın ismiyle, emriyle kaim ve müteharrik olduğunu bildirir Hem kainatın nizamat-ı külliyesini bilir bir tarzda tevfik-i hareket etmesi ve her yere manisiz girmesi tek bir Alim-i Mutlakın kudretiyle, hikmetiyle işlediğini gösterir Evet nasılki bir nefer takımında, bölüğünde, taburunda, alayında, fırkasında ve hakeza her bir dairede birer nisbeti ve o nisbete göre birer vazifesi olduğunu ve o nisbetleri, o vazifeleri bilmekle tevfik-i hareket etmek, nizamat-ı askeriye tahtında talim ve talimat görmekle bütün o dairelere kumanda eden bir tek kumandan-ı azamın emrine ve kanununa tebaiyetle oluyor Öyle de her bir zerre, birbiri içindeki mürekkebatta birer münasib vaziyeti, ayrı ayrı maslahatlı birer nisbeti, ayrı ayrı muntazam birer vazifesi, ayrı ayrı hikmetli neticeleri bulunduğundan elbette o zerreyi, o mürekkebatta bütün nisbet ve vazifelerini muhafaza edip netice ve hikmetleri bozmayacak bir tarzda yerleştirmek bütün kainat kabza-i tasarrufunda olan bir Zata mahsustur Mesela Tevfikin* göz bebeğinde yerleşen zerre, gözün asab-ı muharrike ve hassase ve şerayin ve evride gibi damarlara karşı münasib vaziyet alması ve yüzde ve sonra başta ve gövdede, daha sonra heyet-i mecmua-i insaniyyede herbirisine karşı birer nisbeti, birer vazifesi, birer faydası kemal-i hikmetle bulunması gösteriyor ki bütün o cismin bütün azasını icad eden bir zat, o zerreyi o yerde yerleştirebilir {* Nurun birinci katibidir} Ve bilhassa rızk için gelen zerreler, rızk kafilesinde seyr ü sefer eden o zerreler, o kadar hayret-feza bir intizam ve hikmetle seyr ü seyahat ederler ve öyle tavırlarda, tabakalarda intizamperverane geçip gelirler ve öyle şuurkarane ayak atıp hiç şaşırmayarak gele gele ta beden-i zihayatta dört süzgeçle süzülüp rızka muhtaç aza ve hüceyratın imdadına yetişmek için kandaki küreyvat-ı hamraya yüklenip bir kanun-u keremle imdada yetişirler Ondan bilbedahe anlaşılır ki Şu zerreleri binler muhtelif menzillerden geçiren, sevk eden elbette ve elbette bir Rezzak-ı Kerim, bir Hallak-ı Rahimdir ki, kudretine nisbeten zerreler, yıldızlar omuz omuza müsavidirler Hem her bir zerre, öyle bir nakş-ı sanatta işler ki ya bütün zerratla münasebettar, her birisine ve umumuna hem hakim ve hem her birisine ve umumuna mahkum bir vaziyette bulunmakla, o hayretfeza sanatlı nakşı ve hikmetnüma nakışlı sanatı bilir ve icad eder Bu ise, binler defa muhaldir Veya bir Sani-i Hakimin kanun-u kader ve kalem-i kudretinden çıkan, harekete memur birer noktadır Nasılki mesela Ayasofya kubbesindeki taşlar, eğer mimarının emrine ve sanatına tabi olmazlarsa her bir taşı, Mimar Sinan gibi dülgerlik sanatında bir mehareti ve sair taşlara hem mahkum, hem hakim olmak, yani “Geliniz, düşmemek, sukut etmemek için başbaşa vereceğiz” diye bir hüküm sahibi olması lazımdır Öyle de Binler defa Ayasofya kubbesinden daha sanatlı, daha hayretli ve hikmetli olan masnuattaki zerreler, kainat ustasının emrine tabi olmazlarsa herbirine Sani-i Kainatın evsafı kadar evsaf-ı kemal verilmesi lazım gelir Feya Subhanallah Zındık maddiyyun gavurlar bir Vacib-ül Vücudu kabul etmediklerinden, zerrat adedince batıl aliheleri kabul etmeğe mezheblerine göre muztar kalıyorlar İşte şu cihette münkir kafir ne kadar feylesof, alim de olsa nihayet derecede bir cehl-i azim içindedir, bir echel-i mutlaktır", + "gaye": "Her bir zerrenin dahi Vacib-ül Vücud'un varlığına ve vahdetine şehadet ettiğini göstererek imanı pekiştirmek, zerreler üzerinden kainatın muntazam işleyişinin Tek bir Kudret sahibine ait olduğunu ispatlamak ve inkarcılığın ne kadar büyük bir cehalet olduğunu ortaya koymak.", + "konular": [ + "Zerrelerin Vacib-ül Vücud'un varlığına delil oluşu", + "Zerrelerin Vacib-ül Vücud'un vahdetine delil oluşu", + "Zerrelerin acziyeti ve nihayetsiz vazifeleri", + "Kainatın nizamat-ı külliyesi ve zerrelerin uyumu", + "Askeri teşkilat benzetmesiyle zerrenin vazifeleri", + "Rızık zerrelerinin intizamı ve hikmeti", + "Zerrelerin sanatındaki şahitlik", + "Maddiyyun zındıkların cehaleti" + ], + "kavramlar": [ + "Vacib-ül Vücud", + "Vahdet", + "Ehadiyet", + "Kadîr-i Mutlak", + "Alim-i Mutlak", + "Rezzak-ı Kerim", + "Hallak-ı Rahim", + "Kudret", + "Hikmet", + "Zerre", + "Nizam", + "Sanat", + "Kader", + "İman", + "Küfür", + "Cehil" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zerre", + "vecize": "Her bir zerrede, Vacib-ül vücudun vücuduna ve vahdetine iki şahid-i sadık vardır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzuncu Söz", + "İkinci Maksad", + "ÜÇÜNCÜ NOKTA" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ NOKTA", + "content": "Şu nokta, Birinci Noktanın ahirinde vad olunan altıncı hikmet-i azimeye bir işarettir Şöyle ki Yirmisekizinci Sözün İkinci Sualinin cevabındaki haşiyede denilmişti ki Tahavvülat-ı zerratın ve zihayat cisimlerde zerrat harekatının binler hikmetlerinden bir hikmeti dahi, zerreleri nurlandırmaktır ve alem-i uhreviyye binasına layık zerreler olmak için, hayattar ve manidar olmaktır Güya cism-i hayvani ve insani hatta nebati terbiye dersini almak için gelenlere bir misafirhane, bir kışla, bir mekteb hükmündedir ki camid zerreler ona girerler, nurlanırlar Âdeta bir talim ve talimata mazhar olurlar, letafet peyda ederler Birer vazifeyi görmekle alem-i bekaya ve bütün eczasıyla hayattar olan dar-ı ahirete zerrat olmak için liyakat kesbederler Sual Zerratın harekatında şu hikmetin bulunması ne ile bilinir Elcevab Evvela, bütün masnuatın bütün intizamatıyla ve hikmetleriyle sabit olan Saniin hikmetiyle bilinir Çünki En cüzi bir şeye külli hikmetleri takan bir hikmet seyl-i kainatın içinde en büyük faaliyet gösteren ve hikmetli nakışlara medar olan harekat-ı zerratı hikmetsiz bırakmaz Hem en küçük mahlukatı, vazifelerinde ücretsiz, maaşsız, kemalsiz bırakmayan bir hikmet, bir hakimiyyet en kesretli ve esaslı memurlarını, hizmetkarlarını nursuz, ücretsiz bırakmaz Saniyen Sani-i Hakim, anasırı tahrik edip tavzif ederek onlara bir ücret-i kemal hükmünde madeniyyat derecesine çıkarmasıyla ve madeniyyata mahsus tesbihatları onlara bildirmesiyle ve madeniyyatı tahrik ve tavzif edip nebatat mertebe-i hayatiyyesinin makamını vermesiyle ve nebatatı rızk ederek tahrik ve tavzif ile hayvanat mertebe-i letafetini onlara ihsan etmesiyle ve hayvanattaki zerratı tavzif edip rızk yoluyla hayat-ı insaniyye derecesine çıkarmasıyla ve insanın vücudundaki zerratı süze süze tasfiye ve taltif ederek ta dimağın ve kalbin en nazik ve latif yerinde makam vermesiyle bilinir ki harekat-ı zerrat hikmetsiz değil, belki kendine layık bir nevi kemalata koşturuluyor Salisen Zihayat cisimlerin zerratı içinde çekirdek ve tohumdaki gibi bir kısım zerreler öyle manevi bir nura, bir letafete, bir meziyyete mazhar oluyorlar ki, sair zerrelere ve o koca ağaca bir ruh, bir sultan hükmüne geçer İşte azim bir ağacın bütün zerratı içinde bir kısım zerrelerin şu mertebeye çıkmaları, o ağacın tabaka-i hayatında çok devirleri ve nazik vazifeleri görmesiyle olduğundan gösteriyor ki Sani-i Hakimin emriyle vazife-i fıtrat içinde zerratın enva-ı harekatına göre onlara tecelli eden esmanın hesabına ve şerefine olarak birer manevi letafet, birer manevi nur, birer makam, birer manevi ders almalarını gösteriyor Elhasıl Madem Sani-i Hakim her şey için o şeye münasib bir nokta-i kemal ve ona layık bir mertebe-i feyz-i vücud tayin edip ve o şeye, o nokta-i kemale sayedip gitmek için bir istidad vererek ona sevk ediyor ve bütün nebatat ve hayvanatta şu kanun-u Rububiyyet cari olmakla beraber, cemadatta dahi caridir ki adi toprağa, elmas derecesine ve cevahir-i aliye mertebesine bir terakkiyat veriyor ve şu hakikatta muazzam bir “Kanun-u Rububiyyet”in ucu görünüyor Hem madem o Halık-ı Kerim, tenasül kanun-u aziminde istihdam ettiği hayvanata ücret olarak birer maaş gibi birer lezzet-i cüziyye veriyor Ve arı ve bülbül gibi, sair hidemat-ı Rabbaniyyede istihdam olunan hayvanlara birer ücret-i kemal verir Şevk ve lezzete medar birer makam veriyor ve şunda bir muazzam “Kanun-u Kerem”in ucu görünüyor Hem madem her şeyin hakikatı, Cenab-ı Hakkın bir isminin tecellisine bakar, ona bağlıdır ona ayinedir O şey, ne kadar güzel bir vaziyet alsa, o ismin şerefinedir o isim öyle ister O şey bilse, bilmese o güzel vaziyet, hakikat nazarında matlubtur Ve şu hakikattan gayet muazzam bir “Kanun-u Tahsin ve Cemal”in ucu görünüyor Hem madem Fatır-ı Kerim, düstur-u kerem iktizasıyla bir şeye verdiği makamı ve kemali, o şeyin müddeti ve ömrü bitmesiyle, o kemali geriye almıyor Belki, o zikemalin meyvelerini, neticelerini, manevi hüviyyetini ve manasını, ruhlu ise ruhunu ibka ediyor Mesela Dünyada insanı mazhar ettiği kemalatın manalarını, meyvelerini ibka ediyor Hatta müteşekkir bir müminin yediği zail meyvelerin şükrünü, hamdini mücessem bir meyve-i cennet suretinde tekrar ona veriyor Ve şu hakikatta muazzam bir “Kanun-u Rahmet”in ucu görünüyor Hem madem Hallak-ı Bimisal israf etmiyor, abes işleri yapmıyor Hatta güz mevsiminde vazifesi bitmiş, vefat etmiş mahlukların enkaz-ı maddiyyesini bahar masnuatında istimal ediyor onların binalarında dercediyor Elbette يَوْمَ تُبَدَّلُ اْلاَرْضُ غَيْرَ اْلاَرْضِ sırrıyle, وَاِنَّ الدَّارَ اْلآخِرَةَ لَهِىَ الْحَيَوَانُ işaretiyle şu dünyada camid, şuursuz ve mühim vazifeler gören zerrat-ı arziyyenin elbette taşı, ağacı, her şeyi zihayat ve zişuur olan ahiretin bazı binalarında derc ve istimali mukteza-yı hikmettir Çünki Harab olmuş dünyanın zerratını dünyada bırakmak veya ademe atmak israftır Ve şu hakikattan pek muazzam bir “Kanun-u Hikmet”in ucu görünüyor Hem madem şu dünyanın pek çok asarı ve maneviyyatı ve meyveleri ve cin ve ins gibi mükellefinin mensucat-ı amelleri, sahaif-i efalleri, ruhları, cesedleri ahiret pazarına gönderiliyor Elbette o semerata ve manalara hizmet eden ve arkadaşlık eden zerrat-ı arziyye dahi, vazife noktasında kendine göre tekemmül ettikten sonra, yani nur-u hayata çok defa hizmet ve mazhar olduktan sonra ve hayati tesbihata medar olduktan sonra şu harab olacak dünyanın enkazı içinde, şu zerratı dahi öteki alemin binasında dercetmek mukteza-yı adl ve hikmettir Ve şu hakikattan pek muazzam bir “Kanun-u Adl”in ucu görünüyor Hem madem ruh cisme hakim olduğu gibi camid maddelerde dahi kaderin yazdığı evamir-i tekviniyye, o maddelere hakimdir O maddeler, kaderin manevi yazısına göre mevki ve nizam alabilirler Mesela Yumurtaların envaında ve nutfelerin aksamında ve çekirdeklerin esnafında ve tohumların ecnasında kaderin ayrı ayrı yazdığı evamir-i tekviniyye cihetiyle ayrı ayrı makam ve nur sahibi oluyorlar Ve o madde itibariyle mahiyetleri Haşiye bir hükmünde olan o maddeler, hadsiz muhtelif mevcudata menşe oluyorlar {Haşiye Evet bütün onlar bu dört unsurdan mürekkeptir Müvellid-ül-ma, müvellid-ül-humuza, azot, karbon gibi maddelerden teşkil olunuyorlar Maddece bir sayılabilirler Farkları yalnız kaderin manevi yazısındadır} Ayrı ayrı makam ve nur sahibi oluyorlar Elbette hidemat-ı hayatiyye ve hayattaki tesbihat-ı Rabbaniyyede defaatla bir zerre bulunmuş ise ve hizmet etmiş ise, o zerrenin manevi alnında o manaların hikmetlerini, hiçbir şeyi kaybetmeyen kader kalemiyle kaydetmesi mukteza-yı ihata-i ilmidir Ve şunda pek muazzam bir “Kanun-u İlm-i Muhit”in ucu görünüyor Öyle ise zerreler başıboş değillerHaşiye-1 {Haşiye-1 Şu cevap, yedi «Madem» kelimelerine bakar} Netice-i Kelam Geçmiş yedi kanun, yani Kanun-u Rububiyyet, Kanun-u Kerem, Kanun-u Cemal, Kanun-u Rahmet, Kanun-u Hikmet, Kanun-u Adl, Kanun-u İhata-i ilmi gibi pekçok muazzam kanunların görünen uçları arkalarında birer İsm-i Azam ve o İsm-i Azamın tecelli-i azamını gösteriyor Ve o tecelliden anlaşılıyor ki Sair mevcudat gibi şu dünyadaki tahavvülat-ı zerrat dahi, gayet ali hikmetler için kaderin çizdiği hudud üzerine kudretin verdiği evamir-i tekviniyyeye göre hassas bir mizan-ı ilmi ile cevelan ediyorlar Âdeta başka yüksek bir alemeHaşiye-2 gitmeğe hazırlanıyorlar {Haşiye-2 Çünki Bilmüşahede gayet cevadane bir faaliyetle şu alem-i kesif ve süflide pek kesretle nur-u hayatı serpmek ve işal etmek, hatta en hasis maddelerde ve taaffün etmiş cisimlerde kesretle taze bir nur-u hayatı ışıklandırmak, o kesif ve hasis maddeleri nur-u hayatla letafetlendirmek, cilalandırmak sarahate yakın işaret ediyor ki Gayet latif, ulvi, nazif, hayattar diğer bir alemin hesabına şu kesif, camid alemi zerratın hareketiyle, hayatın nuruyla cilalandırıyor, eritiyor, güzelleştiriyor Güya latif bir aleme gitmek için, zinetlendiriyor İşte, beşer haşrini aklına sığıştıramayan dar akıllı adamlar, Kuranın nuruyle rasad etseler görecekler ki Bütün zerratı bir ordu gibi haşredecek kadar muhit bir “Kanun-u Kayyumiyyet” görünüyor Bilmüşahede tasarruf ediyor} Öyle ise zihayat cisimler, o seyyah zerrelere güya birer mekteb, birer kışla, birer misafirhane-i terbiye hükmündedir Ve öyle olduğuna bir hads-i sadıkla hükmedilebilir ELHASIL Birinci Sözde denildiği ve isbat edildiği gibi Her şey “Bismillah” der İşte bütün mevcudat gibi her bir zerre ve zerratın her bir taifesi ve mahsus her bir cemaati, lisan-ı hal ile “Bismillah” der, hareket eder Evet, geçmiş üç nokta sırrıyle Her bir zerre, mebde-i hareketinde lisan-ı hal ile بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ der Yani “Ben, Allahın namıyla, hesabıyla, ismiyle, izniyle, kuvvetiyle hareket ediyorum” Sonra netice-i hareketinde, herbir masnu gibi her bir zerre, her bir taifesi, lisan-ı hal ile اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اْلعَالَمِينَ der ki, bir kaside-i medhiyye hükmünde olan sanatlı bir mahlukun nakşında, kudretin küçük bir kalem ucu hükmünde kendini gösterir Belki her biri manevi, Rabbani, muazzam, hadsiz başlı bir fonoğrafın birer pilağı hükmünde olan masnuların üstünde dönen ve tahmidat-ı Rabbaniyye kasideleriyle o masnuatı konuşturan ve tesbihat-ı İlahiyye neşidelerini okutturan birer iğne başı suretinde kendini gösteriyorlar دَعْوَيهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللّهُمَّ َوَتحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ وَ آخِرُ دَعْوَيهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهَّابُ", + "gaye": "Zerratın yani atomların ve hücrelerin hareketlerinin hikmetini, yaratılış gayesini, ahiretle olan ilişkisini ve yedi büyük ilahi kanunla bağlantısını açıklayarak Allah'ın ilim, kudret ve hikmetini ispat etmek ve kainattaki her şeyin başıboş olmadığını göstermek.", + "konular": [ + "Zerratın hikmetli hareketleri ve manevi terbiyesi", + "Zerratın uhrevi hayata hazırlanması ve nurlanması", + "Saniin (Allah'ın) hikmeti ve faaliyeti", + "Zerratın farklı varlık mertebelerindeki (maden, nebat, hayvan, insan) tekamülü", + "Hayattar cisimlerdeki zerrelerin ruhani özellikleri", + "Kainattaki yedi büyük kanun: Rububiyet, Kerem, Cemal, Rahmet, Hikmet, Adl, İlm-i Muhit", + "Her şeyin 'Bismillah' demesi ve hareket etmesi", + "Ahretin varlığına zerratın hareketinden deliller", + "İsrafsızlık ve hikmetin kainattaki tecellisi", + "Kaderin her şeye yazdığı evamir-i tekviniyye" + ], + "kavramlar": [ + "Zerrat", + "Hikmet", + "Sanii", + "Rububiyet", + "Kerem", + "Cemal", + "Rahmet", + "Adl", + "İlim", + "Haşir", + "Kader", + "Bismillah", + "Hamd", + "Tecelli", + "İsm-i Azam", + "Kudret" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Zerrat", + "vecize": "Öyle ise zerreler başıboş değiller.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz" + ], + "title": "Otuzbirinci Söz", + "content": "Mirac-ı Nebeviyeye dairdir [İhtar Mirac meselesi, erkan-ı imaniyenin usulünden sonra terettüp eden bir neticedir Ve erkan-ı imaniyenin nurlarından meded alan bir nurdur Erkan-ı imaniyeyi kabul etmeyen dinsiz mülhidlere karşı elbette bizzat ispat edilmez Çünkü Allahı bilmeyen, Peygamberi tanımayan ve melaikeyi kabul etmeyen veya semavatın vücudunu inkar eden adamlara miracdan bahsedilmez Evvela o erkanı ispat etmek lazım geliyorÖyle ise biz, miracda istibad ile vesveseye düşen bir mümini muhatap ittihaz ederek ona karşı beyan edeceğiz Ara sıra makam-ı istimada olan mülhidi nazara alıp serd-i kelam edeceğiz Bazı sözlerde hakikat-i miracın bir kısım lemaları zikredilmişti İhvanlarımın ısrarı ile ayrı ayrı o lemaları hakikatin aslıyla birleştirmek ve kemalat-ı Ahmediyenin asm cemaline birden bir ayine yapmak için inayeti Allahtan istedik] بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ سُبْحَانَ الَّذِى اَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ اْلمَسْجِدِ اْلحَرَامِ اِلَى اْلمَسْجِدِ اْلاَقْصَى الَّذِى بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَااِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ اِنْ هُوَ اِلاَّ وَحْىٌ يُوحَى عَلّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَى ى وَ هُوَ بِاْلاُفُقِ اْلاَعْلَى ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ اَوْ اَدْنَى فَاَوْحَى اِلَى عَبْدِهِ مَا اَوْحَى مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَاَى اَفَتُمَارُونَهُ عَلَى مَا يَرَىوَلَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً اُخْرَى عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَى عِنْدَهَا جَنَّةُ الْمَاْوَى اِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ مَا يَغْشَى مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى لَقَدْ رَاَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى Evvelki ayet-i azimenin azim hazinesinden yalnız اِنَّهُ zamirinde bir düstur-u belagata istinad eden iki remzin meselemize münasebeti olduğu için icaz bahsinde beyan edildiği üzere yazacağız İşte Kuran-ı Hakim, Habib-i Ekrem aleyhi efdalüs-salati ve ekmelüs-selamın miracının mebdei olan, Mescid-i Haramdan Mescid-i Aksaya olan seyranını sonra اِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ der Ve şu kelam ile Sure-i وَ النَّجْمِ اِذَا هَوَى da işaret olunan münteha-yı miraca remzeden اِنَّهُ deki zamir, ya Cenab-ı Hakka racidir veyahut Peygamberedir asm Peygambere göre olsa kanun-u belagat ve münasebet-i siyak-ı kelam şöyle ifade ediyor ki Bu seyahat-i cüziyede bir seyr-i umumi ve bir uruc-u külli var ki ta Sidretül-müntehaya, ta Kab-ı Kavseyne kadar meratib-i külliye-i esmaiyede gözüne, kulağına tesadüf eden ayat-ı Rabbaniyeyi ve acayib-i sanat-ı İlahiyeyi işitmiş, görmüştür, der O küçük, cüzi seyahati hem külli hem mahşer-i acayip bir seyahatin anahtarı hükmünde gösteriyor Eğer zamir, Cenab-ı Hakka raci olsa şöyle oluyor ki Bir abdini bir seyahatte huzuruna davet edip, bir vazife ile tavzif etmek için Mescid-i Haramdan mecma-ı enbiya olan Mescid-i Aksaya gönderip, enbiyalarla görüştürüp, bütün enbiyaların usul-ü dinlerine varis-i mutlak olduğunu gösterdikten sonra, ta Sidretül-müntehaya ta Kab-ı Kavseyne kadar mülk ve melekutunda gezdirdi İşte çendan o bir abddir ve o seyahat, bir mirac-ı cüzidir Fakat bu abdin, bütün kainata taalluk eden bir emanet beraberindedir Hem şu kainatın rengini değiştirecek bir nur beraberdir Hem saadet-i ebediyenin kapısını açacak bir anahtar beraber olduğu için Cenab-ı Hak kendini Bütün eşyayı işitir ve görür sıfatıyla tavsif eder Ta o emanet, o nur, o anahtarın cihan-şümul ve muhit ve umum kainata amm ve bütün mahlukata şamil hikmetlerini göstersin Bu sırr-ı azimin dört esası var Birincisi Miracın sırr-ı lüzumu nedir İkincisi Hakikat-i mirac nedir Üçüncüsü Hikmet-i mirac nedir Dördüncüsü Miracın semerat ve faydası nedir", + "gaye": "Miraç meselesini, iman esasları üzerine bina edilmiş bir netice olarak ele almak ve müminlerin miraç hakkındaki vesveselerini gidermek, Miraç'ın sırrını, hakikatini, hikmetini ve faydalarını açıklamak.", + "konular": [ + "Miraç'ın erkan-ı imaniyeden sonra gelen bir netice olması", + "Miraç'ın dinsizlere değil, müminlere açıklanması gerekliliği", + "Miraç'ın mebdei (Mescid-i Haram'dan Mescid-i Aksa'ya) ve müntehası (Sidretü'l-Münteha, Kab-ı Kavseyn)", + "İnnehû zamirinin Cenab-ı Hakka veya Peygambere raci olmasının anlamları", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) seyahatinin külliliği ve mahşer-i acayip oluşu", + "Miraç'ın kainata taalluk eden emanet, nur ve anahtarla ilişkisi", + "Cenab-ı Hakk'ın 'Semi' ve 'Basir' sıfatlarıyla Miraç'taki ilişkisi", + "Miraç'ın dört ana esası: Lüzumu, hakikati, hikmeti ve semeratı" + ], + "kavramlar": [ + "Miraç", + "Erkan-ı imani", + "Vesvese", + "Nübüvvet", + "Vahiy", + "Semi", + "Basir", + "Emanet", + "Nur", + "Hikmet", + "Hakikat", + "Netice" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Miraç", + "vecize": "Öyle ise biz, miracda istibad ile vesveseye düşen bir mümini muhatap ittihaz ederek ona karşı beyan edeceğiz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "BİRİNCİ ESAS", + "İkinci Temsil" + ], + "title": "İkinci Temsil", + "content": "Bir adam elindeki bir ayineyi güneşe karşı tutarO ayine kendi miktarınca bir ışık ve yedi rengi havi bir ziyayı, bir aksi, şemsten alır Onun nisbetinde güneşle münasebettar olur, sohbet eder Ve o ışıklı ayineyi karanlıklı hanesine veya dam altındaki küçük, hususi bağına tevcih etse güneşin kıymeti nisbetinde değil belki o ayinenin kabiliyeti miktarınca istifade edebilir Diğeri ise ayineyi bırakır, doğrudan doğruya güneşe karşı çıkar, haşmetini görür, azametini anlar Sonra pek yüksek bir dağa çıkar, güneşin pek geniş şaşaa-i saltanatını görür ve bizzat perdesiz onunla görüşür Sonra döner, hanesinden veya bağının damından geniş pencereler açar, gökteki güneşe karşı yollar yapar, hakiki güneşin daimi ziyası ile sohbet eder, konuşur Ve böylece minnettarane bir sohbet edebilir ve diyebilir Ey yeryüzünü ışığıyla yaldızlayan ve zeminin vechini ve bütün çiçeklerin yüzlerini güldüren dünya güzeli, gök nazdarı olan nazenin güneş Onlar gibi benim haneciğimi, bahçeciğimi ısındırdın ve ışıklandırdın, bütün dünyayı ışıklandırdığın ve yeryüzünü ısındırdığın gibi Halbuki evvelki ayine sahibi böyle diyemezO ayine kaydı altında güneşin aksi ise asarı mahduddur, o kayda göredir İşte Şems-i ezel ve ebed Sultanı olan Zat-ı Ehad ve Samedin tecellisi, mahiyet-i insaniyeye hadsiz meratibi tazammun eden iki suretle tezahür eder Birincisi Âyine-i kalbe uzanan bir nisbet-i Rabbaniye ile bir tezahürdür ki herkes istidadına ve tayy-ı meratibde seyr ü sülukune, esma ve sıfatın tecelliyatına nisbeten cüzi ve külli o Şems-i Ezelinin nuruna ve sohbetine ve münacatına mazhariyeti var Galib esma ve sıfatın zılalinde giden velayetlerin derecatı bu kısımdan ileri gelir İkincisi İnsanın camiiyeti ve şecere-i kainatın en münevver meyvesi olduğundan, bütün kainatta cilveleri tezahür eden esma-i hüsnayı, birden ayine-i ruhunda gösterebilmesi cihetiyle Cenab-ı Hak, tecelli-i zatıyla ve esma-i hüsnanın azami mertebede, nev-i insanın manen en azam bir ferdine, tecelli-i azam tezahür eder ki bu tezahür ve tecelli, mirac-ı Ahmedi asm sırrıdır ki onun velayeti, risaletine mebde olur Velayet ki zıllden geçer, ikinci temsilin birinci adamına benzer Risalette zıll yoktur, doğrudan doğruya Zat-ı Zülcelalin ehadiyetine bakar, ikinci temsilin ikinci adamına benzer Mirac ise velayet-i Ahmediyenin asm keramet-i kübrası hem mertebe-i ulyası olduğundan, risalet mertebesine inkılab etmiş Miracın batını velayettir, halktan Hakka gitmiş Zahir-i mirac risalettir, Haktan halka geliyor Velayet, kurbiyet meratibinde sülukturÇok meratibin tayyına ve bir derece zamana muhtaçtır Nur-u azam olan risalet ise akrebiyet-i İlahiyenin inkişafı sırrına bakar ki bir an-ı seyyale kafidir Onun için hadiste denilmiş Bir anda dönmüş, gelmiş Şimdi makam-ı istimada bulunan mülhide deriz ki Madem bu kainat, gayet muntazam bir memleket, gayet muhteşem bir şehir, gayet müzeyyen bir saray hükmündedir Elbette onun bir hakimi, bir maliki, bir ustası vardır Madem böyle haşmetli bir Malik-i Zülcelal, bir Hakim-i Zülkemal, bir Sani-i Zülcemal vardır Hem madem umum o aleme, o memlekete, o şehre, o saraya alakadarlık gösteren ve havas ve duygularıyla umumuna münasebettar ve nazarı külli olan bir insan vardır Elbette o Sani-i Muhteşem, o külli nazarlı ve umumi şuurlu olan insan ile ulvi, azami bir münasebeti bulunacaktır ve ona kudsi bir hitabı ve ali bir teveccühü olacaktır Hem madem Âdem aleyhisselamdan şimdiye kadar şu münasebete mazhar olanların içinde asarının şehadetiyle, yani küre-i arzın nısfını ve nev-i beşerin humsunu daire-i tasarrufuna aldığı ve kainatın şekl-i manevisini değiştirdiği, ışıklandırdığı gibi en azami bir mertebede o münasebeti Muhammed-i Arabi sallallahu aleyhi vesellem göstermiştir Öyle ise o münasebetin en azami bir mertebesinden ibaret olan mirac, ona elyak ve ona evfaktır", + "gaye": "Peygamber Efendimiz (asm)'in Mirac'ının azametini ve onun beşeriyet içindeki müstesna yerini, diğer insanlarla olan farkını, güneş örneği üzerinden somutlaştırmak ve kainatın muntazam yapısından hareketle Allah'ın varlığını, birliğini ve peygamberlik müessesesinin gerekliliğini ispat etmek.", + "konular": [ + "İnsan-Allah İlişkisi", + "İki Tür İnsan Yaklaşımı", + "Peygamberlik ve Velayet", + "Miracın Hakikati", + "Kainatın Yaratılışı ve Hikmeti", + "Hz. Muhammed'in (asm) Üstünlüğü" + ], + "kavramlar": [ + "Ayine", + "Ziya", + "Temsil", + "Tecelli", + "Velayet", + "Risalet", + "Mirac", + "Ehadiyet", + "Samediye", + "Kurbiyet", + "Akrebiye" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mirac", + "vecize": "Mirac ise velayet-i Ahmediyenin (asm) keramet-i kübrası hem mertebe-i ulyası olduğundan, risalet mertebesine inkılab etmiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "İKİNCİ ESAS" + ], + "title": "İKİNCİ ESAS", + "content": "Hakikat-i mirac nedir Elcevap Zat-ı Ahmediyenin asm meratib-i kemalatta seyr ü sülukundan ibarettir Yani, Cenab-ı Hakkın tertib-i mahlukatta tecelli ettirdiği ayrı ayrı isim ve unvanlarla ve saltanat-ı rububiyetinde teşkil ettiği devair-i tedbir ve icadda ve o dairelerde birer arş-ı rububiyet ve birer merkez-i tasarrufa medar olan bir sema tabakasında gösterdiği asar-ı rububiyeti, birer birer o abd-i mahsusa göstermekle, o abdi hem bütün kemalat-ı insaniyeyi cami hem bütün tecelliyat-ı İlahiyeye mazhar hem bütün tabakat-ı kainata nazır ve saltanat-ı rububiyetin dellalı ve marziyat-ı İlahiyenin mübelliği ve tılsım-ı kainatın keşşafı yapmak için Buraka bindirip, berk gibi semavatı seyrettirip, kat-ı meratib ettirerek, kamervari menzilden menzile, daireden daireye rububiyet-i İlahiyeyi temaşa ettirip, o dairelerin semavatında makamları bulunan ve ihvanı olan enbiyayı birer birer göstererek ta Kab-ı Kavseyn makamına çıkarmış, ehadiyet ile kelamına ve rüyetine mazhar kılmıştır Şu yüksek hakikate iki temsil dürbünü ile bakılabilir", + "gaye": "Hz. Peygamber'in (asm) Miraç hadisesinin manevi hakikatini, Allah'ın isim ve sıfatlarının tecellileriyle olan ilişkisini ve bu tecellilerle kulun manevi kemalata ulaşmasını açıklamak.", + "konular": [ + "Miraç'ın hakikati", + "Peygamber Efendimizin (asm) kemalat mertebeleri", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının tecellileri", + "Rububiyetin farklı daireleri", + "Peygamberlerin manevi konumları", + "Kab-ı Kavseyn makamı", + "İlahi kelam ve rüyet" + ], + "kavramlar": [ + "Miraç", + "Kemalat", + "Tecelli", + "Rububiyet", + "Arş", + "Uluhiyet", + "Nübüvvet", + "Ehadiyet", + "Kelam", + "Rüyet", + "Kainat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Miraç", + "vecize": "Hakikat-i mirac nedir? Elcevap Zat-ı Ahmediyenin (asm) meratib-i kemalatta seyr ü sülukundan ibarettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "İKİNCİ ESAS", + "Birincisi" + ], + "title": "Birincisi", + "content": "Yirmi Dördüncü Sözde izah edildiği gibi nasıl ki bir padişahın kendi hükumetinin dairelerinde ayrı ayrı unvanları ve raiyetinin tabakalarında başka başka nam ve vasıfları ve saltanatının mertebelerinde çeşit çeşit isim ve alametleri vardır Mesela, adliye dairesinde hakim-i adil ve mülkiyede sultan ve askeriyede kumandan-ı azam ve ilmiyede halife ve hakeza sair isim ve unvanları bulunur Her bir dairede birer manevi tahtı hükmünde olan makam ve iskemlesi bulunur O tek padişah, o saltanatın dairelerinde ve tabakat-ı hükumetin mertebelerinde, bin isim ve unvana sahip olabilir Birbiri içinde bin taht-ı saltanatı olabilir Güya o hakim, her bir dairede şahsiyet-i maneviye haysiyetiyle ve telefonu ile mevcud ve hazır bulunur, bilir Ve her tabakada kanunuyla, nizamıyla, mümessiliyle görünür, görür Ve her mertebede perde arkasında hükmüyle, ilmiyle, kuvvetiyle idare eder, bakar Ve her bir dairenin başka bir merkezi, bir menzili vardır Ahkamları birbirinden ayrıdır Tabakatları birbirinden başkadır İşte böyle bir sultan, istediği bir zatı, bütün o dairelerinde gezdirip, her daireye mahsus saltanat-ı şahanesini ve evamir-i hakimanesini gösterip, daireden daireye, tabakadan tabakaya gezdirip ta huzuruna getirir Sonra bütün o dairelere taalluk eden bazı evamir-i umumiye-i külliyeyi ona tevdi eder, gönderir İşte bu misal gibi ezel ve ebed Sultanı olan Rabbül-alemin için rububiyetinin mertebelerinde ayrı ayrı fakat birbirine bakar şen ve namları vardır Ve uluhiyetinin dairelerinde başka başka fakat birbiri içinde görünür isim ve alametleri vardır Ve haşmetli icraatında ayrı ayrı fakat birbirine benzer tecelli ve cilveleri vardır Ve kudretinin tasarrufatında başka başka fakat birbirini ihsas eder unvanları vardır Ve sıfatlarının tecelliyatında başka başka fakat birbirini gösterir mukaddes zuhuratı vardır Ve efalinin cilvelerinde çeşit çeşit fakat birbirini ikmal eder tasarrufatı vardır Ve rengarenk sanatında ve masnuatında çeşit çeşit fakat birbirini temaşa eder haşmetli rububiyeti vardır İşte şu sırr-ı azime binaen kainatı hayret-feza acib bir tertip ile tanzim etmiş En küçük tabakat-ı mahlukattan olan zerrattan ta semavata ve semavatın birinci tabakasından ta arş-ı azama kadar birbiri üstünde teşkilat var Her bir sema, bir ayrı alemin damı ve rububiyet için bir arş ve tasarrufat-ı İlahiye için bir merkez hükmündedir O dairelerde ve o tabakatta çendan ehadiyet itibarıyla bütün esma bulunabilir, bütün unvanlarla tecelli eder Fakat nasıl ki adliyede hakim-i adil unvanı asıldır, hakimdir Sair unvanlar orada onun emrine bakar, ona tabidir Öyle de her bir tabakat-ı mahlukatta, her bir semada bir isim, bir unvan-ı İlahi hakimdir Sair unvanlar da onun zımnındadır Mesela, ism-i Kadire mazhar Hazret-i İsa aleyhisselam, hangi semada Peygamber aleyhissalatü vesselam ile görüştü ise işte o sema dairesinde Cenab-ı Hak, Kadir unvanıyla bizzat orada mütecellidir Mesela, Hazret-i Musa aleyhisselamın makamı olan sema dairesinde en ziyade hüküm-ferma, Hazret-i Musa aleyhisselamın mazhar olduğu Mütekellim unvanıdır ve hakeza İşte Zat-ı Ahmediye aleyhissalatü vesselam, çünkü ism-i azama mazhardır ve nübüvveti umumidir ve bütün esmaya mazhardır, elbette bütün devair-i rububiyetle alakadardır Elbette o dairelerde makam sahibi olan enbiyalarla görüşmek ve umum tabakattan geçmek, hakikat-i miracı iktiza ediyor", + "gaye": "Allah'ın kainattaki farklı tecellilerini, isimlerini ve unvanlarını, bir padişahın hükmettiği farklı dairelerdeki çok yönlü isim ve sıfatlarına benzeterek idrak etmek ve Peygamber Efendimiz'in (asm) miraç hadisesinin bu rububiyet daireleri arasındaki seyahatini açıklamak.", + "konular": [ + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri", + "Rububiyetin mertebeleri ve daireleri", + "Peygamber Efendimiz'in (asm) miraç hadisesinin hikmeti", + "Kainatın düzeni ve Allah'ın kudreti", + "Enbiyanın makamları ve ilahi unvanlarla ilişkisi" + ], + "kavramlar": [ + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Esma-ül Hüsna", + "Tecelli", + "Miraç", + "Kudret", + "İlim", + "Sıfat", + "Vahdaniyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rububiyet", + "vecize": "İşte Zat-ı Ahmediye aleyhissalatü vesselam, çünkü ism-i azama mazhardır ve nübüvveti umumidir ve bütün esmaya mazhardır, elbette bütün devair-i rububiyetle alakadardır. Elbette o dairelerde makam sahibi olan enbiyalarla görüşmek ve umum tabakattan geçmek, hakikat-i miracı iktiza ediyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "İKİNCİ ESAS", + "İkinci Temsil" + ], + "title": "İkinci Temsil", + "content": "Nasıl ki bir sultanın unvanlarından olan kumandan-ı azam unvanı, devair-i askeriyenin serasker dairesi gibi külli ve geniş daireden tut, ta onbaşı dairesi gibi cüzi ve hususi her bir dairede bir zuhuru, bir cilvesi vardır Mesela bir nefer o kumandanlık unvan-ı azamının numunesini onbaşı şahsında görür, ona bakar, ondan emir alır O nefer onbaşı olduğunda çavuş dairesindeki kumandanlık dairesi nazarına çarpar, ona bakar Sonra çavuş olsa o vakit kumandanlık numunesini ve cilvesini mülazım dairesinde görür O makamda ona mahsus bir iskemle bulunur ve hakeza Yüzbaşı, binbaşı, ferik, müşir dairelerinden her birinde, dairelerin büyük ve küçüklüğü nisbetinde o kumandanlık unvanını görür Şimdi bir neferi o kumandan-ı azam, bütün devair-i askeriyeye taalluk edecek bir vazife ile tavzif etmek istese, bir müfettiş gibi her devairi görüp ve görünecek bir makam vermek istese elbette o kumandan-ı azam, o neferi onbaşı dairesinden tut ta daire-i azamına kadar birer birer gezdirecek ta görsün, görülsün Sonra huzuruna kabul edip sohbetine müşerref ederek, nişan ve ferman verip taltif ederek, ta geldiği yere kadar bir anda gönderir Şu temsilde bir noktayı nazara almak lazım ki padişah eğer aciz olmazsa, suri olduğu gibi manevi cihetinde de iktidarı olsa o vakit ferik, müşir, mülazım gibi eşhası tevkil etmez Bizzat her yerde bulunur Yalnız bazı perdeler altında ve makam sahibi eşhasın arkasında, doğrudan doğruya emri o verir Bazı veliyy-i kamil olan padişahlar, çok dairelerde bazı eşhas suretinde icraatını yaptığı rivayet edilir Şu temsil ile baktığımız hakikat ise acz, onun içinde olmadığı için doğrudan doğruya her bir dairede emir ve hüküm kumandan-ı azamdan geliyor Onun emriyle, iradesiyle, kuvvetiyledir İşte şu temsil gibi Hakim-i arz ve semavat, Emr-i kün feyekune malik Âmir-i Mutlak olan Sultan-ı Ezeli ve Ebedi, tabakat-ı mahlukatında cereyan eden ve kemal-i itaat ve intizam ile imtisal olunan, evamir ve kumandanlığının şuunatı ve zerrattan seyyarata ve sinekten semavata kadar olan tabakat-ı mahlukat ve tavaif-i mevcudatta küçük büyük, cüzi külli tabakatı ve taifeleri ayrı ayrı fakat birbirine bakar bir tarzda birer daire-i rububiyet, birer tabaka-i hakimiyet görünüyor Şimdi, bütün kainattaki makasıd-ı ulya ve netaic-i uzmayı anlayacak ve bütün tabakatın ayrı ayrı vezaif-i ubudiyetlerini görmekle, Zat-ı Kibriyanın saltanat-ı rububiyetini, haşmet-i hakimiyetini müşahede ederek o zatın marziyatı ne olduğunu anlamak ve onun saltanatına dellal olmak için alaküllihal o tabakat ve dairelere bir seyr ü süluk olacaktır Ta daire-i azamiyesinin unvanı olan arş-ı azamına girecek, ta Kab-ı Kavseyne, yani imkan ve vücub ortasında Kab-ı Kavseyn ile işaret olunan makama girecek ve Zat-ı Celil-i Zülcemal ile görüşecektir ki şu seyr ü süluk ise miracın hakikatidir Her bir insan aklıyla hayal süratinde seyeranı, her bir veli kalbiyle berk süratinde cevelanı ve cism-i nurani olan her bir melek ruh süratinde arştan ferşe, ferşten arşa deveranı, ehl-i cennetin insanları, Burak süratinde haşirden beş yüz sene fazla mesafeden cennete çıkmaları olduğu gibi nur ve nur kabiliyetinde ve evliya kalplerinden daha latif ve emvatın ruhlarından ve melaike cisimlerinden daha hafif ve cesed-i necmi ve beden-i misaliden daha zarif olan ruh-u Muhammedinin asm hadsiz vezaifine medar ve cihazatının mahzeni olan cism-i Muhammedi asm, elbette onun ruh-u alisiyle arşa kadar beraber gidecektir Şimdi makam-ı istimada olan mülhide bakıyoruz Hatıra geliyor ki O mülhid kalbinden der Ben Allahı tanımıyorum, Peygamberi bilmiyorum, nasıl miraca inanacağım Biz de deriz ki Madem şu kainat ve mevcudat var ve içinde efal ve icad var Hem madem muntazam bir fiil, failsiz olmaz Manidar bir kitap, katipsiz olmaz Sanatlı bir nakış, nakkaşsız olmaz Elbette şu kainatı dolduran efal-i hakimanenin bir faili ve yeryüzünün mevsim be-mevsim tazelenen hayret-feza nukuşlarının, manidar mektubatının bir katibi, bir nakkaşı vardır Hem madem bir işte iki hakimin bulunması, o işin intizamını bozuyor Hem madem sinek kanadından ta semavat kandiline kadar mükemmel bir intizam var Öyle ise o hakim birdir Bir olmazsa çünkü her şeyde sanat ve hikmet o derece acibdir ki o şeyin Sanii, her bir şeye muktedir olacak, her bir işi bilecek bir derecede kadir-i mutlak olmak lazım gelir Öyle ise bir olmazsa, mevcudat adedince ilahların bulunması lazım gelir O ilahlar hem birbirine zıt hem birbirine misil olacaklar ve o halde şu acib intizam bozulmamak, yüz bin defa muhaldir Hem madem şu mevcudatın tabakatı, bir ordudan bin defa daha muntazam bir emir ile hareket ettiği bilbedahe görünüyor Yıldızların, güneş ve kamerin muntazaman hareketlerinden tut, ta badem çiçeklerine kadar her bir taife o kadar muntazam, o kadar mükemmel bir surette Kadir-i Ezelinin o taifeye verdiği nişanları, formaları, güzel libasları ve tayin ettiği harekatı, bin defa ordudan daha muntazam bir tarzda izhar ediyor Öyle ise şu kainatın mevcudatı onun emrine bakar ve imtisal eder, perde-i gayb arkasında bir Hakim-i Mutlakı vardır Hem madem o Hakim, bütün yaptığı icraat-ı hakimane şehadetiyle hem gösterdiği asar-ı haşmetle bir Sultan-ı Zülcelaldir Hem gösterdiği ihsanat ile gayet Rahim bir Rabdir Hem izhar ettiği güzel sanatlarıyla, sanat-perver ve sanatını çok sever bir Sanidir Hem gösterdiği tezyinat ve merak-aver sanatlarıyla, zişuurların nazar-ı istihsanını asarına celbetmek isteyen bir Halık-ı Hakimdir Hem hilkat-i alemde gösterdiği muhayyirül-ukul tezyinatın ne demek olduğunu ve mahlukat nereden gelip nereye gideceğini, rububiyetinin hikmetiyle zişuura bildirmek istediği anlaşılıyor Elbette bu Hakim-i Hakim ve Sani-i Alim, rububiyetini göstermek ister Hem madem bu kadar gösterdiği asar-ı lütuf ve merhamet ve garaib-i sanat ile zişuura kendini tanıttırmak ve sevdirmek ister Elbette zişuurlardan arzularını ve onlardaki marziyatı ne olduğunu, bir mübelliğ vasıtasıyla bildirecektir Öyle ise zişuurlardan birisini tayin edip onun ile o rububiyetini ilan edecektir Ve sevdiği sanatlarını teşhir için bir dellalı kurb-u huzuruna müşerref edip teşhire vasıta edecektir Ve o ulvi makasıdını sair zişuurlara bildirmekle kemalatını izhar etmek için birisini muallim tayin edecektir Ve şu kainatta dercettiği tılsımı ve şu mevcudatta gizlediği muamma-i rububiyeti manasız kalmamak için herhalde bir rehber tayin edecektir Ve gösterdiği ve enzarın temaşasına neşrettiği mehasin-i sanat, faydasız ve abes kalmamak için onlardaki makasıdı ders verecek bir rehber tayin edecektir Hem marziyatını zişuurlara tebliğ etmek için birisini bütün zişuurların fevkinde bir makama çıkaracak ve marziyatını ona bildirecek, onlara gönderecektir Madem hakikat ve hikmet böyle iktiza ediyor ve şu vezaife en elyak Hazret-i Muhammed aleyhissalatü vesselamdır Çünkü bilfiil en mükemmel bir surette o vazifeleri yapmıştır Teşkil ettiği alem-i İslam ve gösterdiği nur-u İslamiyet, bir şahid-i adil ve sadıktır Öyle ise o zat, doğrudan doğruya bütün kainatın fevkine çıkıp, bütün mevcudattan geçip bir makama girmek lazımdır ki bütün mahlukatın Halıkı ile umumi, ulvi, külli bir sohbet etsin İşte mirac dahi bu hakikati ifade ediyor Elhasıl, madem şu azim kainatı mezkur maksatlar gibi çok azim makasıd ve çok büyük gayeler için şu surette teşkil, tertip ve tezyin etmiştir Hem madem şu mevcudat içinde, şu umumi rububiyeti, bütün dekaikı ile şu azim saltanat-ı uluhiyeti, bütün hakaiki ile görecek insan nevi vardır Elbette o Hakim-i Mutlak, o insan ile konuşacaktır, makasıdını bildirecektir Madem her insan cüziyetten ve süfliyetten tecerrüd edip en yüksek bir makam-ı külliye çıkamıyor O Hakimin külli hitabına bizzat muhatap olamıyor Elbette o insanlar içinde bazı efrad-ı mahsusa, o vazife ile muvazzaf olacaklar ta iki cihetle münasebeti bulunsun Hem insan olmalı, ta insanlara muallim olsun Hem ruhen gayet ulvi olmalı ki ta doğrudan doğruya hitaba mazhar olsun Şimdi madem şu insanlar içinde, şu kainat Saniinin makasıdını en mükemmel bir surette bildiren ve şu kainat tılsımını keşfeden ve hilkatin muammasını açan ve rububiyetin mehasin-i saltanatına en mükemmel tarzda dellallık eden Muhammed aleyhissalatü vesselamdır Elbette bütün efrad-ı insaniye içinde öyle bir manevi seyr ü süluku olacaktır ki cismani alemde seyr ü seyahat suretinde bir miracı olacaktır Yetmiş bin perde tabir olunan berzah-ı esma ve tecelli-i sıfat ve efal ve tabakat-ı mevcudatın arkasına kadar kat-ı meratib edecektir İşte mirac budur Yine hatıra geliyor ki Ey müstemi Sen kalbinden diyorsun ki Nasıl inanayım, her şeyden daha yakın bir Rabbe binler sene mesafeyi katedip yetmiş bin perdeyi geçtikten sonra Onunla görüşmek ne demektir Biz de deriz ki Cenab-ı Hak her şeye, her şeyden daha yakındır Fakat her şey, Ondan nihayetsiz uzaktır Nasıl ki güneşin şuuru ve konuşması olsa, senin elindeki ayine vasıtasıyla seninle konuşabilir İstediği gibi sende tasarruf eder Belki ayine-misal senin göz bebeğinden sana daha yakın olduğu halde, sen dört bin sene kadar ondan uzaksın, hiçbir cihette ona yanaşamazsın Eğer terakki etsen kamer makamına gelip, doğrudan doğruya bir mukabele noktasına çıksan ona yalnız bir nevi ayinedarlık edebilirsin Öyle de Şems-i ezel ve ebed olan Zat-ı Zülcelal her şeye her şeyden daha yakın olduğu halde, her şey Ondan nihayetsiz uzaktır Yalnız bütün mevcudatı katedip, cüziyetten çıkıp, külliyetin meratibinde gitgide binler hicablardan geçip ta bütün mevcudata muhit bir ismine yanaşır, ondan daha ileride çok meratibi kateder Sonra bir nevi kurbiyete müşerref olur Hem mesela bir nefer, kumandan-ı azamın şahs-ı manevisinden çok uzaktır O nefer, kumandanını onbaşılıkta gördüğü küçük bir numune ile gayet uzak bir mesafede, manevi çok perdeler arkasında ona bakar Hakiki onun şahs-ı manevisiyle kurbiyet ise mülazımlık, yüzbaşılık, binbaşılık gibi çok meratib-i külliyeden geçmek lazım geliyor Halbuki kumandan-ı azam emriyle, kanunuyla, nazarıyla, hükmüyle, ilmiyle -sureten olduğu gibi manen de kumandan ise- bizzat zatıyla o neferin yanında bulunur, görür Şu hakikat On Altıncı Sözde gayet kati bir surette ispat edildiğinden ona iktifaen burada kısa kesiyoruz Yine hatıra gelir ki Sen kalbinden dersin Ben semavatı inkar ediyorum, melaikelere inanmıyorum Semavatta birinin gezmesine, melaikelerle görüşmesine nasıl inanayım Evet, senin gibi aklı gözüne inmiş ve gözüne perde çekilmiş adamlara söz anlatmak ve bir şey göstermek, elbette müşküldür Fakat hak o kadar parlaktır ki körler de görebildiği için biz de deriz ki Feza-yı ulvi, bil-ittifak esir ile doludur Ziya, elektrik, hararet gibi sair seyyalat-ı latife, o fezayı dolduran bir maddenin vücuduna delalet eder Meyveler ağacını, çiçekler çimenlerini, sümbüller tarlalarını, balıklar denizini bilbedahe gösterdiği gibi şu yıldızlar dahi bizzarure menşelerini, tarlasını, denizini, çimengahının vücudunu, aklın gözüne sokuyorlar Madem alem-i ulvide muhtelif teşkilat var Muhtelif vaziyetlerde muhtelif ahkamlar görünüyor Öyle ise o ahkamların menşeleri olan semavat, muhteliftir İnsanda cisimden başka nasıl akıl, kalp, ruh, hayal, hafıza gibi manevi vücudlar da var Elbette insan-ı ekber olan alemde ve şu insan meyvesinin şeceresi olan kainatta, alem-i cismaniyetten başka alemler var Hem alem-i arzdan, ta cennet alemine kadar her bir alemin birer seması vardır Hem melaike için deriz ki Seyyarat içinde mutavassıt ve yıldızlar içinde küçük ve kesif olan küre-i arz mevcudat içinde en kıymettar ve nurani olan hayat ve şuur, hesapsız bir surette onda bulunuyorlar Elbette karanlıklı bir hane hükmünde olan şu arza nisbeten müzeyyen kasırlar, mükemmel saraylar hükmünde olan yıldızlar ve yıldızların denizleri olan gökler zişuur ve zihayat ve pek kesretli ve muhtelifül-ecnas olan melaike ve ruhanilerin meskenleridir Pek kati bir surette İşaratül-İcaz namındaki tefsirimde ثُمَّ اسْتَوَى اِلَى السَّمَآءِ فَسَوَّيهُنَّ سَبْعَ سَموَاتٍ ayetinde, semavatın hem vücudu hem taaddüdü ispat edildiğinden ve melaike hakkında Yirmi Dokuzuncu Sözde iki kere iki dört eder katiyetinde, melaikelerin vücudunu ispat ettiğimizden onlara iktifaen burada kısa kesiyoruz Elhasıl, esirden yapılmış elektrik, ziya, hararet, cazibe gibi seyyalat-ı latifenin medarı olmuş ve hadisde اَلسَّمَآءُ مَوْجٌ مَكْفُوفٌ işaretiyle, seyyarat ve nücumun harekatına müsait olmuş ve Samanyolu denilen Mecerretüs-Semadan ta en yakın seyyareye kadar, muhtelif vaziyet ve teşekkülde yedi tabaka, her bir tabaka alem-i arzdan, ta alem-i berzaha, alem-i misale, ta alem-i ahirete kadar birer alemin damı hükmünde birer semanın bulunması, hikmeten, aklen iktiza eder Hem hatıra gelir ki Ey mülhid Sen dersin Bin müşkülat ile tayyare vasıtasıyla ancak bir iki kilometre yukarıya çıkılabilir Nasıl, bir insan cismiyle binler sene mesafeyi birkaç dakika zarfında kateder, gider, gelir Biz de deriz Arz gibi ağır bir cisim, fenninizce hareket-i seneviyesiyle bir dakikada takriben yüz seksen sekiz saat mesafeyi keser Takriben yirmi beş bin senelik mesafeyi, bir senede katediyor Acaba, şu muntazam harekatı ona yaptıran ve bir sapan taşı gibi döndüren bir Kadir-i Zülcelal bir insanı, arşa getiremez mi Şemsin cazibesi denilen bir kanun-u Rabbani ile Mevlevi gibi etrafında pek ağır olan cism-i arzı gezdiren bir hikmet, cazibe-i rahmet-i Rahman ile ve incizab-ı muhabbet-i Şems-i Ezel ile bir cism-i insanı berk gibi arş-ı Rahmana çıkaramaz mı Yine hatıra gelir ki Diyorsun Haydi çıkabilir, niçin çıkmış Ne lüzumu var Veliler gibi ruh ve kalbi ile gitse yeter Biz de deriz ki Madem Sani-i Zülcelal, mülk ve melekutundaki ayat-ı acibesini göstermek ve şu alemin tezgah ve menbalarını temaşa ettirmek ve amal-i beşeriyenin netaic-i uhreviyesini irae etmek istemiş Elbette alem-i mubsıratın anahtarı hükmünde olan gözünü ve mesmuat alemindeki ayatı temaşa eden kulağını, arşa kadar beraber alması lazım geldiği gibi ruhunun hadsiz vezaife medar olan alat ve cihazatının makinesi hükmünde olan cism-i mübareğini dahi ta arşa kadar beraber alması mukteza-yı akıl ve hikmettir Nasıl ki cennette, hikmet-i İlahiye cismi ruha arkadaş ediyor Çünkü pek çok vezaif-i ubudiyete ve hadsiz lezaiz ve alama medar olan cesettir Elbette o cesed-i mübarek, ruha arkadaş olacaktır Madem cennete cisim, ruh ile beraber gider Elbette cennetül-meva gövdesi olan Sidretül-müntehaya uruc eden Zat-ı Ahmediye asm ile cesed-i mübareğini refakat ettirmesi, ayn-ı hikmettir Yine hatıra gelir ki Dersin Birkaç dakikada binler sene mesafeyi katetmek, aklen muhaldir Biz de deriz ki Sani-i Zülcelalin sanatında harekat, nihayet derecede muhteliftir Mesela, savtın süratiyle ziya, elektrik, ruh, hayal süratleri ne kadar mütefavit olduğu malum Seyyaratın dahi fennen harekatı o kadar muhteliftir ki akıl hayrettedir Acaba latif cismi, urucda süratli olan ulvi ruhuna tabi olmuş ruh süratinde hareketi nasıl akla muhalif görünür Hem on dakika yatsan bazı olur ki bir sene kadar halata maruz olursun Hatta bir dakikada insan gördüğü rüyayı, onun içinde işittiği sözleri, söylediği kelimatı toplansa uyanık aleminde bir gün, belki daha fazla zaman lazımdır Demek oluyor ki bir zaman-ı vahid, iki şahsa nisbeten, birisine bir gün, birisine de bir sene hükmüne geçer Şu manaya bir temsil ile bak ki İnsanın hareketinden, güllenin hareketinden, savttan, ziyadan, elektrikten, ruhtan, hayalden tezahür eden sürat-i harekatta bir mikyas olmak için şöyle bir saat farz ediyoruz ki o saatte on iğne var Birisi, saatleri gösterir Biri de ondan altmış defa daha geniş bir dairede dakikayı sayar Birisi, altmış defa daha geniş bir daire içinde saniyeleri diğeri, yine altmış defa daha geniş bir dairede saliseleri ve hakeza rabiaları, hamiseleri, sadise, sabia, samine, tasia, ta aşireleri sayacak gayet muntazam azim bir dairede birer ibre farz ediyoruz Faraza saati sayan ibrenin dairesi, küçük saatimiz kadar olsa herhalde aşireleri sayan ibrenin dairesi, arzın medar-ı senevisi kadar, belki daha fazla olmak lazım gelir Şimdi iki şahıs farz ediyoruz Biri, saati sayan ibreye binmiş gibi o ibrenin harekatına göre temaşa ediyor Diğeri, aşireleri sayan ibreye binmiş Bu iki şahsın bir zaman-ı vahidde müşahede ettikleri eşya, saatimizle arzın medar-ı senevisi nisbeti gibi meşhudatça pek çok farkları vardır İşte zaman, çünkü harekatın bir rengi, bir levni yahut bir şeridi hükmünde olduğundan, harekatta cari olan bir hüküm, zamanda dahi caridir İşte bir saatte meşhudatımız, bir saatin saati sayan ibresine binen zişuur şahsın meşhudatı kadar olduğu ve hakikat-i ömrü de o kadar olduğu halde aşire ibresine binen şahıs gibi aynı zamanda, o muayyen saatte Resul-i Ekrem aleyhissalatü vesselam, burak-ı tevfik-i İlahiye biner berk gibi bütün daire-i mümkinatı katedip, acayib-i mülk ve melekutu görüp, daire-i vücub noktasına çıkıp, sohbete müşerref olup, rüyet-i cemal-i İlahiye mazhar olarak, fermanı alıp vazifesine dönebilir ve dönmüş ve öyledir Yine hatıra gelir ki Dersiniz Evet olabilir, mümkündür Fakat her mümkün vaki olmuyorBunun emsali var mı ki kabul edilsin Emsali olmayan bir şeyin, yalnız imkanı ile vukuuna nasıl hükmedilebilir Biz de deriz ki Emsali o kadar çoktur ki hesaba gelmez Mesela, her zinazar gözüyle yerden ta Neptün seyyaresine kadar bir saniyede çıkar Her ziilim aklıyla kozmoğrafya kanunlarına binip yıldızların ta arkasına bir dakikada gider Her ziiman, namazın efal ve erkanına fikrini bindirip, bir nevi mirac ile kainatı arkasına atıp huzura kadar gider Her zikalb ve kamil veli, seyr ü süluk ile arştan ve daire-i esma ve sıfattan kırk günde geçebilir Hatta Şeyh-i Geylani, İmam-ı Rabbani gibi bazı zatların ihbarat-ı sadıkaları ile bir dakikada arşa kadar uruc-u ruhanileri oluyor Hem ecsam-ı nurani olan melaikelerin arştan ferşe, ferşten arşa kısa bir zamanda gitmeleri ve gelmeleri vardır Hem ehl-i cennet, mahşerden cennet bağlarına kısa bir zamanda uruc ediyorlar Elbette bu kadar numuneler gösteriyorlar ki bütün evliyaların sultanı, umum müminlerin imamı, umum ehl-i cennetin reisi ve umum melaikenin makbulü olan Zat-ı Ahmediyenin asm seyr ü sülukuna medar bir miracı bulunması ve onun makamına münasip bir surette olması, ayn-ı hikmettir ve gayet makuldür ve şüphesiz vakidir", + "gaye": "Mirac mucizesinin aklen, mantıken ve ilmen mümkün ve vaki olduğunu izah etmek, mülhidlerin (inkarcıların) miracla ilgili itirazlarını delillerle çürütmek ve Peygamber Efendimizin (asm) şahsiyetinin ulviyetini ortaya koymak.", + "konular": [ + "Miracın akli ve mantıki delilleri", + "Allah'ın (c.c.) her şeye yakınlığı ve her şeyden uzaklığı", + "Kainatın muntazam işleyişi ve bir Sanatkarın varlığı", + "Meleklerin ve semavatın varlığı", + "Peygamber Efendimizin (asm) Miracının hikmeti ve zarureti", + "Zamanın izafiliği ve hareketin farklı süratleri", + "Miracın emsalleri ve benzerleri" + ], + "kavramlar": [ + "Mirac", + "Rububiyet", + "Hakimiyet", + "Vahdaniyet", + "Kudret", + "Hikmet", + "İlim", + "Rahmet", + "Sultan-ı Ezeli ve Ebedi", + "Kün feyekun", + "Seyr ü Süluk", + "Arş-ı Azam", + "Kab-ı Kavseyn", + "Esma", + "Sıfat", + "Efal", + "Berzah", + "Misal", + "Ahiret", + "Semavat", + "Melaike", + "Ruh", + "Cisim", + "Zaman", + "Mübelliğ", + "Dellal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mirac", + "vecize": "Elhasıl, madem şu azim kainatı mezkur maksatlar gibi çok azim makasıd ve çok büyük gayeler için şu surette teşkil, tertip ve tezyin etmiştir. Hem madem şu mevcudat içinde, şu umumi rububiyeti, bütün dekaikı ile şu azim saltanat-ı uluhiyeti, bütün hakaiki ile görecek insan nevi vardır. Elbette o Hakim-i Mutlak, o insan ile konuşacaktır, makasıdını bildirecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ESAS" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ ESAS", + "content": "Hikmet-i mirac nedir Elcevap Miracın hikmeti o kadar yüksektir ki fikr-i beşer ulaşamıyor O kadar derindir ki ona yetişemiyor O kadar incedir ve latiftir ki akıl kendi başıyla göremiyor Fakat bazı işaretlerle, hakikatleri bilinmezse de vücudları bildirilebilir Şöyle ki Şu kainatın Halıkı, şu kesret tabakatında nur-u vahdetini ve tecelli-i ehadiyetini göstermek için kesret tabakatının müntehasından ta mebde-i vahdete bir hayt-ı ittisal suretinde bir mirac ile bir ferd-i mümtazı, bütün mahlukat hesabına, kendine muhatap ittihaz ederek, bütün zişuur namına, makasıd-ı İlahiyesini ona anlatmak ve onunla bildirmek ve onun nazarı ile ayine-i mahlukatında cemal-i sanatını, kemal-i rububiyetini müşahede etmek ve ettirmektir Hem Sani-i alemin, asarın şehadetiyle nihayetsiz cemal ve kemali vardır Cemal hem kemal, ikisi de mahbub-u lizatihidirler Yani bizzat sevilirler Öyle ise o cemal ve kemal sahibinin cemal ve kemaline nihayetsiz bir muhabbeti vardır O nihayetsiz muhabbeti, masnuatında çok tarzlarda tezahür ediyor Masnuatını sever çünkü masnuatının içinde cemalini, kemalini görür Masnuat içinde en sevimli ve en ali, zihayattır Zihayatlar içinde en sevimli ve ali, zişuurdur Ve zişuurun içinde camiiyet itibarıyla en sevimli, insanlar içinde bulunur İnsanlar içinde istidadı tamamıyla inkişaf eden, bütün masnuatta münteşir ve mütecelli kemalatın numunelerini gösteren fert, en sevimlidir İşte Sani-i mevcudat, bütün mevcudatta intişar eden tecelli-i muhabbetin bütün envaını bir noktada, bir ayinede görmek ve bütün enva-ı cemalini, ehadiyet sırrıyla göstermek için şecere-i hilkatten bir meyve-i münevver derecesinde ve kalbi, o şecerenin hakaik-i esasiyesini istiab edecek bir çekirdek hükmünde olan bir zatı, o mebde-i evvel olan çekirdekten, ta münteha olan meyveye kadar bir hayt-ı ittisal hükmünde olan bir mirac ile o ferdin kainat namına mahbubiyetini göstermek ve huzuruna celbetmek ve rüyet-i cemaline müşerref etmek ve ondaki halet-i kudsiyeyi başkasına sirayet ettirmek için kelamıyla taltif edip fermanıyla tavzif etmektir Şimdi şu hikmet-i aliyeye bakmak için iki temsil dürbünüyle tarassud edeceğiz", + "gaye": "Miraç hadisesinin hikmetini, Allah'ın kainattaki tecellilerini ve insana olan muhabbetini açıklamak", + "konular": [ + "Miraç hadisesinin hikmeti", + "Allah'ın vahdet ve ehadiyet tecellileri", + "Kainatın Halık'ının varlık sebebi", + "Allah'ın nihayetsiz cemal ve kemali", + "Allah'ın mahlukata muhabbeti", + "İnsanın kainattaki önemi", + "Hazret-i Peygamber'in (ASM) bütün mahlukat hesabına Allah'a muhatap olması", + "Miraç'ın Allah'ın mahlukata muhabbetini göstermesi" + ], + "kavramlar": [ + "Miraç", + "Hikmet", + "Halık", + "Kainat", + "Vahdet", + "Ehadiyet", + "Kesret", + "Cemal", + "Kemal", + "Muhabbet", + "Masnuat", + "Zişuur", + "Rububiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mirac", + "vecize": "Şu kainatın Halıkı, şu kesret tabakatında nur-u vahdetini ve tecelli-i ehadiyetini göstermek için kesret tabakatının müntehasından ta mebde-i vahdete bir hayt-ı ittisal suretinde bir mirac ile bir ferd-i mümtazı, bütün mahlukat hesabına, kendine muhatap ittihaz ederek, bütün zişuur namına, makasıd-ı İlahiyesini ona anlatmak ve onunla bildirmek ve onun nazarı ile ayine-i mahlukatında cemal-i sanatını, kemal-i rububiyetini müşahede etmek ve ettirmektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ESAS", + "Birinci Temsil" + ], + "title": "Birinci Temsil", + "content": "On Birinci Sözün hikaye-i temsiliyesinde tafsilen beyan edildiği gibi nasıl ki bir sultan-ı zişanın, pek çok hazineleri ve o hazinelerde pek çok cevahirlerin envaı bulunsa hem sanayi-i garibede çok mahareti olsa ve hesapsız fünun-u acibeye marifeti, ihatası bulunsa, nihayetsiz ulum-u bediaya ilim ve ıttılaı olsa her cemal ve kemal sahibi, kendi cemal ve kemalini görüp ve göstermek istemesi sırrınca elbette o sultan-ı zifünun dahi bir meşher açmak ister ki içinde sergiler dizsin, ta nasın enzarına saltanatının haşmetini hem servetinin şaşaasını hem kendi sanatının harikalarını hem kendi marifetinin garibelerini izhar edip göstersin ta cemal ve kemal-i manevisini iki vecihle müşahede etsin Bir vechi Bizzat nazar-ı dekaik-aşinasıyla görsün Diğeri Gayrın nazarıyla baksın Ve şu hikmete binaen elbette cesim, muhteşem, geniş bir saray yapmaya başlar Şahane bir surette dairelere, menzillere taksim eder Hazinelerinin türlü türlü murassaatıyla süslendirip kendi dest-i sanatının en güzel, en latif sanatlarıyla ziynetlendirir Fünun ve hikmetinin en incelikleriyle tanzim eder Ve ulumunun asar-ı mucizekaraneleriyle donatır, tekmil eder Sonra nimetlerinin çeşitleriyle, taamlarının lezizleriyle, her taifeye layık sofraları serer Bir ziyafet-i amme ihzar eder Sonra raiyetine kendi kemalatını göstermek için onları seyre ve ziyafete davet eder Sonra birisini yaver-i ekrem yapar, aşağıki tabakat ve menzillerden yukarıya davet eder daireden daireye, üst üstteki tabakalarda gezdirir O acib sanatının makinelerini ve tezgahlarını ve aşağıdan gelen mahsulatın mahzenlerini göstere göstere, ta daire-i hususiyesine kadar getirir Bütün o kemalatının madeni olan mübarek zatını ona göstermekle ve huzuruyla onu müşerref eder Kasrın hakaikini ve kendi kemalatını ona bildirir Seyircilere rehber tayin eder, gönderir Ta o sarayın saniini, o sarayın müştemilatıyla, nukuşuyla, acayibiyle, ahaliye tarif etsin Ve sarayın nakışlarındaki rumuzunu bildirip ve içindeki sanatlarının işaretlerini öğretip, derunundaki manzum murassalar ve mevzun nukuş nedir ve saray sahibinin kemalatını ve hünerlerini nasıl gösterirler, o saraya girenlere tarif etsin ve girmenin adabını ve seyrin merasimini bildirip ve görünmeyen sultan-ı zifünun ve zişuuna karşı, marziyatı ve arzuları dairesinde teşrifat merasimini tarif etsin Aynen öyle de وَ لِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلَى ezel ebed Sultanı olan Sani-i Zülcelal, nihayetsiz kemalatını ve nihayetsiz cemalini görmek ve göstermek istemiştir ki şu alem sarayını öyle bir tarzda yapmıştır ki her bir mevcud, pek çok dillerle onun kemalatını zikreder Pek çok işaretlerle cemalini gösterir Esma-i hüsnasının her bir isminde ne kadar gizli manevi defineler ve her bir unvan-ı mukaddesesinde ne kadar mahfi letaif bulunduğunu, şu kainat bütün mevcudatıyla gösterir Ve öyle bir tarzda gösterir ki bütün fünun, bütün desatiriyle şu kitab-ı kainatı, zaman-ı Âdemden beri mütalaa ediyor Halbuki o kitap, esma ve kemalat-ı İlahiyeye dair ifade ettiği manaların ve gösterdiği ayetlerin öşr-i mişarını daha okuyamamış İşte şöyle bir saray-ı alemi, kendi kemalat ve cemal-i manevisini görmek ve göstermek için bir meşher hükmünde açan Celil-i Zülcemal, Cemil-i Zülcelal, Sani-i Zülkemalin hikmeti iktiza ediyor ki şu alem-i arzdaki zişuurlara nisbeten abes ve faydasız olmamak için o sarayın ayetlerinin manasını birisine bildirsin O saraydaki acayibin menbalarını ve netaicinin mahzenleri olan avalim-i ulviyede birisini gezdirsin Ve bütün onların fevkine çıkarsın ve kurb-u huzuruna müşerref etsin ve ahiret alemlerinde gezdirsin, umum ibadına bir muallim ve saltanat-ı rububiyetine bir dellal ve marziyat-ı İlahiyesine bir mübelliğ ve saray-ı alemindeki ayat-ı tekviniyesine bir müfessir gibi çok vazifeler ile tavzif etsin Mucizat nişanlarıyla imtiyazını göstersin Kuran gibi bir ferman ile o şahsı, Zat-ı Zülcelalin has ve sadık bir tercümanı olduğunu bildirsin İşte miracın pek çok hikmetlerinden şu temsil dürbünüyle bir ikisini numune olarak gösterdikSairlerini kıyas edebilirsin", + "gaye": "Miraç hadisesinin hikmetlerini ve sırlarını, Allah'ın kainatı yaratmasındaki cemal ve kemal tecellilerini temsili bir hikaye üzerinden izah etmek.", + "konular": [ + "Miraç hadisesinin hikmetleri", + "Allah'ın kemalatı ve cemali", + "Kainatın Allah'ın eserlerini sergilemesi", + "Peygamber Efendimiz'in (SAV) kainattaki vazifeleri", + "İlahi ilim ve marifet" + ], + "kavramlar": [ + "Cemal", + "Kemal", + "Sanat", + "Marifet", + "İlim", + "Kainat", + "Saray", + "Meşher", + "Ziyafet", + "Miraç", + "Vazife", + "Rabb", + "Sultan" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Miraç", + "vecize": "Aynen öyle de وَ لِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلَى ezel ebed Sultanı olan Sani-i Zülcelal, nihayetsiz kemalatını ve nihayetsiz cemalini görmek ve göstermek istemiştir ki şu alem sarayını öyle bir tarzda yapmıştır ki her bir mevcud, pek çok dillerle onun kemalatını zikreder Pek çok işaretlerle cemalini gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ESAS", + "İkinci Temsil" + ], + "title": "İkinci Temsil", + "content": "Nasıl ki bir zat-ı zifünun, muciz-nüma bir kitabı telif edip yazsa öyle bir kitap ki her sahifesinde yüz kitap kadar hakaik, her satırında yüz sahife kadar latif manalar, her bir kelimesinde yüz satır kadar hakikatler, her harfinde yüz kelime kadar manalar bulunsa bütün o kitabın maani ve hakaikleri, o katib-i muciz-nümanın kemalat-ı maneviyesine baksa, işaret etse elbette öyle bitmez bir hazineyi kapalı bırakıp abes etmez Her halde o kitabı, bazılara ders verecek Ta o kıymettar kitap, manasız kalıp beyhude olmasın Onun gizli kemalatı zahir olup kemalini bulsun ve cemal-i manevisi görünsün O da sevinsin ve sevdirsin Hem o acib kitabı bütün maanisiyle, hakaikiyle ders verecek birisini, en birinci sahifeden ta nihayete kadar üstünde ders vere vere geçirecektir Aynen öyle de Nakkaş-ı Ezeli, şu kainatı, kemalatını ve cemalini ve hakaik-i esmasını göstermek için öyle bir tarzda yazmıştır ki bütün mevcudat, hadsiz cihetlerle nihayetsiz kemalatını ve esma ve sıfatını bildirir, ifade eder Elbette bir kitabın manası bilinmezse hiçe sukut eder Bahusus böyle her bir harfi, binler manayı tazammun eden bir kitap, sukut edemez ve ettirilmez Öyle ise o kitabı yazan, elbette onu bildirecektir, her taifenin istidadına göre bir kısmını anlattıracaktır Hem umumunu, en amm nazarlı, en külli şuurlu, en mümtaz istidatlı bir ferde ders verecektir Öyle bir kitabın umumunu ve külli hakaikini ders vermek için gayet yüksek bir seyr ü süluk ettirmek hikmeten lazımdır Yani, birinci sahifesi olan tabakat-ı kesretin en nihayetinden tut, ta münteha sahifesi olan daire-i ehadiyete kadar bir seyeran ettirmek lazım geliyor İşte şu temsil ile miracın ulvi hikmetlerine bir derece bakabilirsin Şimdi makam-ı istimada olan mülhide bakıp kalbini dinleyeceğiz, ne hale girdiğini göreceğiz İşte hatıra geliyor ki Onun kalbi diyor “Ben inanmaya başladım Fakat iyi anlayamıyorum Üç mühim müşkülüm daha var Birincisi Şu Mirac-ı Azim, ne için Muhammed-i Arabi Aleyhissalatü Vesselama mahsustur İkincisi O zat, nasıl şu kainatın çekirdeğidir Dersiniz Kainat, onun nurundan halk olunmuş Hem kainatın en ahir ve en münevver meyvesidir Bu ne demektir Üçüncüsü Sabık beyanatınızda diyorsunuz ki alem-i ulviye çıkmak şu alem-i arziyedeki asarların makinelerini, tezgahlarını ve netaicinin mahzenlerini görmek için uruc etmiştir Ne demektir”", + "gaye": "Miraç hadisesinin ulvi hikmetlerini ve neden Hz. Muhammed'e (sav) mahsus olduğunu, kainatın onun nurundan yaratılmasının ve onun kainatın meyvesi olmasının anlamını, ayrıca Miracın alem-i ulvideki esrarı görme amacını açıklayarak şüpheleri gidermek.", + "konular": [ + "Kainatın bir kitap olarak okunması", + "Allah'ın kemalatının ve cemalinin kainatta tecellisi", + "Miraç hadisesinin hikmetleri", + "Hz. Muhammed'in (sav) kainattaki merkezi rolü", + "Kainatın çekirdeği ve meyvesi olarak Hz. Muhammed (sav)", + "Miraç'ın gayesi: Esma ve sıfatların tezgahlarını görmek" + ], + "kavramlar": [ + "Miraç", + "Kainat", + "Nakkaş-ı Ezeli", + "Zat-ı Zifünun", + "Muciz-nüma", + "Kemalat", + "Cemal", + "Esma", + "Hakikat", + "Nur", + "Seyr ü süluk", + "Daire-i Ehadiyet", + "İstimad", + "Mülhid", + "Uruc" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Miraç", + "vecize": "İşte şu temsil ile miracın ulvi hikmetlerine bir derece bakabilirsin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ ESAS", + "Birinci Müşkil" + ], + "title": "Birinci Müşkil", + "content": "Elcevap Şu birinci müşkiliniz, otuzüç aded Sözlerde tafsilen halledilmiştir Yalnız şurada Zat-ı Ahmediyenin ASM kemalatına ve delail-i nübüvvetine ve o Mirac-ı Azama en elyak o olduğuna icmali işaretler nevinde, bir muhtasar fihriste gösteriyoruz Şöyle ki Evvela Tevrat, İncil, Zebur gibi Kütüb-ü Mukaddese, pek çok tahrifata maruz oldukları halde, şu zamanda dahi, Hüseyin-i Cisri gibi bir muhakkik, nübüvvet-i Ahmediyeye ASM dair o kitablardan yüzondört işari beşaretleri çıkarıp Risale-i Hamidiyede göstermiştir Saniyen Tarihçe müsbettir ki Şıkk ve Satih gibi meşhur iki kahinin, nübüvvet-i Ahmediyeden ASM biraz evvel, nübüvvetine ve ahirzaman peygamberi olduğuna beyanatları gibi çok beşaretler, sahih bir surette tarihen nakledilmiştir Salisen Veladet-i Ahmediye ASM gecesinde Kabedeki sanemlerin sukutu ile, Kisra-yı Farisin saray-ı meşhuresi olan Eyvanı inşikak etmesi gibi, irhasat denilen yüzer harikalar tarihçe meşhurdur Rabian Bir orduya parmağından gelen suyu içirmesi ve camide bir cemaat-ı azimenin huzurunda, kuru direğin, minberin naklinden dolayı müfarekat-ı Ahmediyeden ASM deve gibi enin ederek ağlaması وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ nassı ile, Şakk-ı Kamer gibi, muhakkiklerin tahkikatıyla bine baliğ olan mucizatıyla serfiraz olduğunu tarih ve siyer gösteriyor Hamisen Dost ve düşmanın ittifakıyla ahlak-ı hasenenin şahsında en yüksek derecede ve bütün muamelatının şehadetiyle secaya-yı samiye, vazifesinde ve tebliğatında en ali bir derecede ve Din-i İslamdaki mehasin-i ahlakın şehadetiyle, şeriatında en ali hisal-i hamide en mükemmel derecede bulunduğunu ehl-i insaf ve dikkat tereddüd etmez Sadisen Onuncu Sözün İkinci İşaretinde işaret edildiği gibi Uluhiyet, mukteza-yı hikmet olarak tezahür istemesine mukabil, en azami bir derecede Zat-ı Ahmediye ASM dinindeki azami ubudiyetle en parlak bir derecede göstermiştir Hem Halık-ı Âlemin nihayet kemaldeki cemalini bir vasıta ile mukteza-yı hikmet ve hakikat olarak göstermek istemesine mukabil en güzel bir surette gösterici ve tarif edici, bilbedahe yine O Zattır Hem Sani-i Âlemin nihayet cemalde olan kemal-i sanatı üzerine enzar-ı dikkati celb etmek, teşhir etmek istemesine mukabil en yüksek bir sada ile dellallık eden, yine bilmüşahede O Zattır Hem bütün alemlerin Rabbi, kesret tabakatında vahdaniyeti ilan etmek istemesine mukabil, en azami bir derecede bütün meratib-i tevhidi ilan eden yine bizzarure O Zattır Hem Sahib-i Âlemin nihayet derecede asarındaki cemalin işaretiyle, nihayetsiz hüsn-ü zatisini ve cemalinin mehasinini ve hüsnünün letaifini ayinelerde mukteza-yı hakikat ve hikmet olarak görmek ve göstermek istemesine mukabil en şaşaalı bir surette ayinedarlık eden ve gösteren ve sevip, başkasına sevdiren yine bilbedahe O Zattır Hem şu saray-ı alemin Sanii, gayet harika mucizeler ile ve gayet kıymetdar cevherler ile dolu hazine-i gaybiyelerini izhar ve teşhir istemesi ve onlarla kemalatını tarif etmek ve bildirmek istemesine mukabil, en azami bir surette teşhir edici, tavsif edici ve tarif edici yine bilbedahe O Zattır Hem şu kainatın Sanii, şu kainatı enva-ı acaib ve zinetlerle süslendirmek suretinde yapması ve zişuur mahlukatını seyr ü tenezzüh ve ibret ü tefekkür için ona idhal etmesi ve mukteza-yı hikmet olarak onlara o asar ve sanayiin manalarını, kıymetlerini, ehl-i temaşa ve tefekküre bildirmek istemesine mukabil en azami bir surette cinn ü inse, belki ruhanilere ve melaikelere de Kuran-ı Hakim vasıtasıyla rehberlik eden, yine bilbedahe O Zattır Hem şu kainatın Hakim-i Hakimi, şu kainatın tahavvülatındaki maksad ve gayeyi tazammun eden tılsım-ı muğlakını ve mevcudatın Nereden Nereye Ve ne oldukları olan şu üç sual-i müşkilin muammasını bir elçi vasıtasıyla umum zişuurlara açtırmak istemesine mukabil, en vazıh bir surette ve en azami bir derecede hakaik-i Kuraniye vasıtasıyla o tılsımı açan ve o muammayı halleden, yine bilbedahe O Zattır Hem şu alemin Sani-i Zülcelali, bütün güzel masnuatıyla kendini zişuur olanlara tanıttırması ve kıymetli nimetler ile kendini onlara sevdirmesi, bizzarure onun mukabilinde zişuur olanlara marziyatı ve arzu-yu İlahiyelerini bir elçi vasıtasıyla bildirmesini istemesine mukabil, en ala ve ekmel bir surette, Kuran vasıtasıyla o marziyat ve arzuları beyan eden ve getiren, yine bilbedahe O Zattır Hem Rabb-ül Âlemin, meyve-i alem olan insana, alemi içine alacak bir vüsat-ı istidad verdiğinden ve bir ubudiyet-i külliyeye müheyya ettiğinden ve hissiyatça kesrete, dünyaya mübtela olduğundan, bir rehber vasıtasıyla, yüzlerini kesretten vahdete, faniden bakiye çevirmek istemesine mukabil en azam bir derecede, en eblağ bir surette, Kuran vasıtasıyla en ahsen bir tarzda rehberlik eden ve risaletin vazifesini en ekmel bir tarzda ifa eden, yine bilbedahe O Zattır İşte mevcudatın en eşrefi olan zihayat ve zihayat içinde en eşref olan zişuur ve zişuur içinde en eşref olan hakiki insan ve hakiki insan içinde geçmiş vezaifi en azami bir derecede, en ekmel bir surette ifa eden zat elbette bir Mirac-ı Azam ile Kab-ı Kavseyne çıkacak, saadet-i ebediye kapısını çalacak, hazine-i rahmeti açacak, imanın hakaik-i gaybiyesini görecek, yine o olacaktır Sabian Bilmüşahede şu masnuatta gayet güzel tahsinat, nihayet derecede süslü tezyinat vardır Ve bilbedahe şöyle tahsinat ve tezyinat, onların Saniinde, gayet şiddetli bir irade-i tahsin ve kasd-ı tezyin var olduğunu gösterir Ve irade-i tahsin ve tezyin ise, bizzarure o Sanide, sanatına karşı kuvvetli bir rağbet ve kudsi bir muhabbet olduğunu gösterir Ve masnuat içinde en cami ve letaif-i sanatı birden kendinde gösteren ve bilen ve bildiren ve kendini sevdiren ve başka masnuattaki güzellikleri Maşaallah deyip istihsan eden, bilbedahe o sanatperver ve sanatını çok seven Saniin nazarında en ziyade mahbub, O olacaktır İşte masnuatı yaldızlayan mezaya ve mehasine ve mevcudatı ışıklandıran letaif ve kemalata karşı, Sübhanallah, Maşaallah, Allahü Ekber diyerek semavatı çınlattıran ve Kuranın nağamatıyla kainatı velveleye verdiren, istihsan ve takdir ile, tefekkür ve teşhir ile, zikir ve tevhid ile, berr ve bahri cezbeye getiren, yine bilmüşahede O Zattır İşte böyle bir zat ki اَلسَّبَبُ كَالْفَاعِلِ sırrınca bütün ümmetinin işlediği hasenatın bir misli, onun kefe-i mizanında bulunan ve umum ümmetinin salavatı, onun manevi kemalatına imdad veren ve risaletinde gördüğü vezaifin netaicini ve manevi ücretleriyle beraber rahmet ve muhabbet-i İlahiyenin nihayetsiz feyzine mazhar olan bir zat, elbette Mirac merdiveniyle Cennete, Sidret-ül-Müntehaya, Arşa, Kab-ı Kavseyne kadar gitmek, ayn-ı hak, nefs-i hakikat, mahz-ı hikmettir İkinci Müşkül Ey makam-ı istimadaki insan Şu ikinci işkal ettiğin hakikat o kadar derindir, o kadar yüksektir ki akıl ona ne ulaşır ne de yanaşır illa nur-u iman ile görünür Fakat bazı temsilat ile o hakikatin vücudu, fehme takrib edilirÖyle ise bir nebze takribe çalışacağız İşte şu kainata nazar-ı hikmetle bakıldığı vakit, azim bir şecere manasında görünür Ve şecerenin nasıl dalları, yaprakları, çiçekleri, meyveleri vardır Şu şecere-i hilkatin de bir şıkkı olan alem-i süflinin anasır dalları, nebatat ve eşcar yaprakları, hayvanat çiçekleri, insan meyveleri hükmünde görünür Sani-i Zülcelalin ağaçlar hakkında cari olan bir kanunu, elbette şu şecere-i azamda da cari olmak, mukteza-yı ism-i Hakimdir Öyle ise mukteza-yı hikmet, şu şecere-i hilkatin de bir çekirdekten yapılmasıdır Hem öyle bir çekirdek ki alem-i cismaniden başka, sair alemlerin numunesini ve esasatını cami olsun Çünkü binler muhtelif alemleri tazammun eden kainatın çekirdek-i aslisi ve menşei, kuru bir madde olamaz Madem şu şecere-i kainattan daha evvel, o neviden başka şecere yok Öyle ise ona menşe ve çekirdek hükmünde olan mana ve nur, elbette yine şecere-i kainatta bir meyve libasının giydirilmesi, yine Hakim isminin muktezasıdır Çünkü çekirdek daima çıplak olamaz Madem evvel-i fıtratta meyve libasını giymemişElbette, ahirde o libası giyecektir Madem o meyve insandır Ve madem insan içinde sabıkan ispat edildiği üzere, en meşhur meyve ve en muhteşem semere ve umumun nazar-ı dikkatini celbeden ve arzın nısfını ve beşerin humsunun nazarını kendine hasreden ve mehasin-i maneviyesi ile alemi, ya nazar-ı muhabbet veya hayretle kendine baktıran meyve ise Zat-ı Muhammediye aleyhissalatü vesselamdır Elbette kainatın teşekkülüne çekirdek olan nur, onun zatında cismini giyerek en ahir bir meyve suretinde görünecektir Ey müstemi Şu acib kainat-ı azime, bir insanın cüzi mahiyetinden halk olunmasını istibad etme Bir nevi alem gibi olan muazzam çam ağacını, buğday tanesi kadar bir çekirdekten halk eden Kadir-i Zülcelal, şu kainatı Nur-u Muhammediden aleyhissalatü vesselam nasıl halk etmesin veya edemesin İşte şecere-i kainat, şecere-i tuba gibi gövdesi ve kökü yukarıda, dalları aşağıda olduğu için aşağıdaki meyve makamından, ta çekirdek-i asli makamına kadar, nurani bir hayt-ı münasebet var İşte mirac, o hayt-ı münasebetin gılafı ve suretidir ki Zat-ı Ahmediye aleyhissalatü vesselam, o yolu açmış velayetiyle gitmiş, risaletiyle dönmüş ve kapıyı da açık bırakmış Arkasındaki evliya-i ümmeti, ruh ve kalp ile o cadde-i nuranide, mirac-ı Nebevinin gölgesinde seyr ü süluk edip istidatlarına göre makamat-ı aliyeye çıkıyorlar Hem sabıkan ispat edildiği üzere şu kainatın Sanii, birinci işkalin cevabında gösterilen makasıd için şu kainatı, bir saray suretinde yapmış ve tezyin etmiştir O makasıdın medarı, Zat-ı Ahmediye asm olduğu için kainattan evvel Sani-i kainatın nazar-ı inayetinde olması ve en evvel tecellisine mazhar olmak lazım geliyor Çünkü bir şeyin neticesi, semeresi evvel düşünülür Demek vücuden en ahir, manen de en evveldir Halbuki Zat-ı Ahmediye asm hem en mükemmel meyve hem bütün meyvelerin medar-ı kıymeti ve bütün maksatların medar-ı zuhuru olduğundan en evvel tecelli-i icada mazhar, onun nuru olmak lazım gelir Üçüncü Müşkül Üçüncü Müşkülün o kadar geniştir ki bizim gibi dar zihinli insanlar, istiab ve ihata edemez Fakat uzaktan uzağa bakabiliriz Evet, alem-i süflinin manevi tezgahları ve külli kanunları, avalim-i ulviyededir Ve mahşer-i masnuat olan küre-i arzın hadsiz mahlukatının netaic-i amalleri ve cin ve insin semerat-ı efalleri, yine avalim-i ulviyede temessül eder Hatta hasenat cennetin meyveleri suretine, seyyiat ise cehennemin zakkumları şekline girdikleri, pek çok emarat ve pek çok rivayatın şehadeti ile ve hikmet-i kainatın ve ism-i Hakimin iktizasıyla beraber, Kuran-ı Hakimin işaratı gösteriyor Evet, zeminin yüzünde kesret o kadar intişar etmiş ve hilkat o kadar teşaub etmiş ki bütün kainatta münteşir umum masnuatın pek çok fevkinde ecnas-ı mahlukat ve esnaf-ı masnuat, küre-i zeminde bulunur, değişir daima dolup boşalır İşte şu cüziyat ve kesretin menbaları, madenleri elbette külli kanunlar ve külli tecelliyat-ı esmaiyedir ki o külli kanunlar, o külli tecelliler ve o muhit esmaların mazharları da bir derece basit ve safi ve her biri bir alemin arşı ve sakfı ve bir alemin merkez-i tasarrufu hükmünde olan semavattır ki o alemlerin birisi de Sidretül-müntehadaki cennetül-mevadır Yerdeki tesbihat ve tahmidat, o cennetin meyveleri suretinde Muhbir-i Sadıkın ihbarıyla temessül ettiği sabittir İşte bu üç nokta gösteriyorlar ki Yerde olan netaic ve semeratın mahzenleri oralardadır ve mahsulatı o tarafa gider Deme ki Havai bir Elhamdülillah kelimem, nasıl mücessem bir meyve-i cennet olur Çünkü sen gündüz uyanık iken güzel bir söz söylersin, bazen rüyada güzel bir elma şeklinde yersin Gündüz çirkin bir sözün, gecede acı bir şey suretinde yutarsın Bir gıybet etsen murdar bir et suretinde sana yedirirler Öyle ise şu dünya uykusunda söylediğin güzel sözlerin ve çirkin sözlerin, meyveler suretinde uyanık alemi olan alem-i ahirette yersin ve yemesini istibad etmemelisin", + "gaye": "Peygamber Efendimiz'in (ASM) kemalatı, nübüvvet delilleri ve İsra ve Mirac olayının yüceliği gibi önemli konuların derinlemesine anlaşılması.", + "konular": [ + "Peygamber Efendimiz'in (ASM) nübüvvet delilleri", + "Kutsal kitaplardaki beşaretler", + "Tarihi kehanetler ve mucizeler", + "Mirac-ı Azam'ın delilleri", + "Peygamber Efendimiz'in (ASM) ahlaki üstünlüğü", + "Uluhiyetin tezahürü ve Peygamber Efendimiz'in (ASM) rolü", + "Kainatın çekirdeği ve meyvesi olarak insan ve Peygamber Efendimiz (ASM)", + "Amellerin ahiretteki tecessümü" + ], + "kavramlar": [ + "Nübüvvet", + "Mirac", + "Kemalat", + "Mucizat", + "Ubûdiyet", + "Vahdaniyet", + "Tecelli", + "İrhasat", + "Teşbih", + "Tevhid" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mirac", + "vecize": "İşte böyle bir zat ki اَلسَّبَبُ كَالْفَاعِلِ sırrınca bütün ümmetinin işlediği hasenatın bir misli, onun kefe-i mizanında bulunan ve umum ümmetinin salavatı, onun manevi kemalatına imdad veren ve risaletinde gördüğü vezaifin netaicini ve manevi ücretleriyle beraber rahmet ve muhabbet-i İlahiyenin nihayetsiz feyzine mazhar olan bir zat, elbette Mirac merdiveniyle Cennete, Sidret-ül-Müntehaya, Arşa, Kab-ı Kavseyne kadar gitmek, ayn-ı hak, nefs-i hakikat, mahz-ı hikmettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "DÖRDÜNCÜ ESAS" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ ESAS", + "content": "Miracın semeratı ve faydası nedir Elcevap Şu şecere-i tuba-i maneviye olan miracın beş yüzden fazla meyvelerinden numune olarak yalnız beş tanesini zikredeceğiz", + "gaye": "Miraç hadisesinin manevi ve uhrevi semerelerini, faydalarını beş örnekle açıklayarak imanî dersler çıkarmak ve idrakini sağlamak.", + "konular": [ + "Miraç'ın semeresi ve faydaları", + "Miraç'ın manevi meyveleri", + "Miraç'ın beş ana meyvesi", + "Şecere-i tuba-i maneviye olarak Miraç" + ], + "kavramlar": [ + "Miraç", + "Semere", + "Fayda", + "Şecere-i Tuba", + "Maneviyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Miraç", + "vecize": "Şu şecere-i tuba-i maneviye olan miracın beş yüzden fazla meyvelerinden numune olarak yalnız beş tanesini zikredeceğiz", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "DÖRDÜNCÜ ESAS", + "Birinci Meyve" + ], + "title": "Birinci Meyve", + "content": "Erkan-ı imaniyenin hakaikini göz ile görüp melaikeyi, cenneti, ahireti, hatta Zat-ı Zülcelali göz ile müşahede etmek kainata ve beşere öyle bir hazine ve bir nur-u ezeli ve ebedi bir hediye getirmiştir ki şu kainatı, perişan ve fani ve karmakarışık bir vaziyet-i mevhumeden çıkarıp, o nur ve o meyve ile o kainatı kudsi mektubat-ı Samedaniye, güzel ayine-i cemal-i Zat-ı Ehadiye vaziyeti olan hakikatini göstermiş Kainatı ve bütün zişuuru sevindirip mesrur etmiş Hem o nur ve o meyve ile beşeri müşevveş, perişan, aciz, fakir, hacatı hadsiz, adası nihayetsiz ve fani, bekasız bir vaziyet-i dalaletkaraneden o insanı o nur, o meyve-i kudsiye ile ahsen-i takvimde bir mucize-i kudret-i Samedaniyesi ve mektubat-ı Samedaniyenin bir nüsha-i camiası ve Sultan-ı ezel ve ebedin bir muhatabı, bir abd-i hassı, kemalatının istihsancısı, halili ve cemalinin hayretkarı, habibi ve cennet-i bakiyesine namzet bir misafir-i azizi suret-i hakikisinde göstermiş İnsan olan bütün insanlara, nihayetsiz bir sürur, hadsiz bir şevk vermiştir", + "gaye": "İman hakikatlerinin insan ve kainat üzerindeki dönüştürücü etkisini, özellikle de Allah'ı ve ahiret hayatını müşahede etmenin getirdiği ezeli ve ebedi nuru ve değeri vurgulayarak, imanın kainat ve insan için ne denli büyük bir hazine ve hediye olduğunu anlatmak.", + "konular": [ + "İman hakikatlerinin kainat üzerindeki etkisi", + "İman hakikatlerinin insan üzerindeki etkisi", + "Melaike, cennet ve ahiretin gözle görülmesinin önemi", + "Allah'ın Zat-ı Zülcelal'inin müşahedesi", + "Kainatın perişan halden kurtulması", + "Kainatın kudsi mektubat-ı Samedaniye'ye dönüşümü", + "Kainatın ayine-i cemal-i Zat-ı Ehadiye olarak görülmesi", + "İnsanın acizlik ve fakirlikten kurtulması", + "İnsanın ahsen-i takvimdeki hakikati", + "İnsanın Sultan-ı ezel ve ebedin muhatabı olması", + "İnsanın cennet-i bakiyeye namzet olması", + "İmanın getirdiği sonsuz sürur ve şevk" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Hakaik", + "Nur", + "Cennet", + "Ahiret", + "Müşahede", + "Kainat", + "Beşer", + "Samedaniye", + "Ehadiye", + "Ahsen-i takvim", + "Dalalet", + "Abd-i hass", + "Halil", + "Habib", + "Sürur", + "Şevk" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Hazine", + "vecize": "Erkan-ı imaniyenin hakaikini göz ile görüp melaikeyi, cenneti, ahireti, hatta Zat-ı Zülcelali göz ile müşahede etmek kainata ve beşere öyle bir hazine ve bir nur-u ezeli ve ebedi bir hediye getirmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "DÖRDÜNCÜ ESAS", + "İkinci Meyve" + ], + "title": "İkinci Meyve", + "content": "Sani-i mevcudat ve Sahib-i kainat ve Rabbül-alemin olan Hakim-i ezel ve ebedin marziyat-ı Rabbaniyesi olan İslamiyetin -başta namaz olarak- esasatını, cin ve inse hediye getirmiştir ki o marziyatı anlamak, o kadar merak-aver ve saadet-averdir ki tarif edilmez Çünkü herkes, büyükçe bir veliyy-i nimet, yahut muhsin bir padişahının uzaktan arzularını anlamaya ne kadar arzukeş ve anlasa ne kadar memnun olur Temenni eder ki Keşke bir vasıta-i muhabere olsa idi doğrudan doğruya o zat ile konuşsa idim Benden ne istiyor, anlasa idim Benden onun hoşuna gideni bilse idim der Acaba bütün mevcudat kabza-i tasarrufunda ve bütün mevcudattaki cemal ve kemalat, onun cemal ve kemaline nisbeten zayıf bir gölge ve her anda nihayetsiz cihetlerle ona muhtaç ve nihayetsiz ihsanlarına mazhar olan beşer, ne derece onun marziyatını ve arzularını anlamak hususunda hahişger ve merak-aver olması lazım olduğunu anlarsın İşte Zat-ı Ahmediye asm yetmiş bin perde arkasında o Sultan-ı ezel ve ebedin marziyatını doğrudan doğruya mirac semeresi olarak hakkalyakin işitip, getirip beşere hediye etmiştir Evet beşer, kamerdeki hali anlamak için ne kadar merak eder ki biri gidip, dönüp haber verse Hem ne kadar fedakarlık gösterir Eğer anlasa ne kadar hayret ve meraka düşer Halbuki kamer, öyle bir Malikül-mülkün memleketinde geziyor ki kamer, bir sinek gibi küre-i arzın etrafında pervaz eder Küre-i arz, pervane gibi şemsin etrafında uçar Şems, binler lambalar içinde bir lambadır ki o Malikül-mülki Zülcelalin bir misafirhanesinde mumdarlık eder İşte Zat-ı Ahmediye asm öyle bir Zat-ı Zülcelalin şuunatını ve acayib-i sanatını ve alem-i bekada hazain-i rahmetini görmüş, gelmiş, beşere söylemiş İşte beşer, bu zatı kemal-i merak ve hayret ve muhabbetle dinlemezse, ne kadar hilaf-ı akıl ve hikmetle hareket ettiğini anlarsın", + "gaye": "Peygamber Efendimiz (asm)'ın getirdiği İslamiyet'in ve namazın önemi ile Allah'ın rızasını anlamanın derin anlamını, merak ve saadet getiren bir şekilde idrak ettirmek.", + "konular": [ + "İslamiyet'in Allah'ın marziyatı olması", + "Namazın İslamiyet'in esası olması", + "Allah'ın rızasını anlamanın önemi ve değeri", + "Peygamber Efendimiz (asm)'ın Miraç ile Allah'ın marziyatını getirmesi", + "Allah'ın büyüklüğü ve kainattaki tasarrufu", + "İnsanlığın Allah'ın marziyatına olan ihtiyacı ve merakı", + "Kainatın Allah'ın misafirhanesi olması" + ], + "kavramlar": [ + "Marziyat", + "Risalet", + "Miraç", + "Hakim-i ezel ve ebed", + "Rabbül-alemin", + "Sani-i mevcudat", + "Sahib-i kainat", + "Malikül-mülk", + "Cemal", + "Kemalat", + "İhsan", + "Vahy" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Marziyat", + "vecize": "Sani-i mevcudat ve Sahib-i kainat ve Rabbül-alemin olan Hakim-i ezel ve ebedin marziyat-ı Rabbaniyesi olan İslamiyetin -başta namaz olarak- esasatını, cin ve inse hediye getirmiştir ki o marziyatı anlamak, o kadar merak-aver ve saadet-averdir ki tarif edilmez.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "DÖRDÜNCÜ ESAS", + "Üçüncü Meyve" + ], + "title": "Üçüncü Meyve", + "content": "Saadet-i ebediyenin definesini görüp, anahtarını alıp getirmiş cin ve inse hediye etmiştir Evet, mirac vasıtasıyla ve kendi gözüyle cenneti görmüş ve Rahman-ı Zülcemalin rahmetinin baki cilvelerini müşahede etmiş ve saadet-i ebediyeyi katiyen hakkalyakin anlamış, saadet-i ebediyenin vücudunun müjdesini cin ve inse hediye etmiştir ki biçare cin ve ins, kararsız bir dünyada ve zelzele-i zeval ve firak içindeki mevcudatı, seyl-i zaman ve harekat-ı zerrat ile adem ve firak-ı ebedi denizine döküldüğü olan vaziyet-i mevhume-i can-hıraşanede oldukları hengamda şöyle bir müjde, ne kadar kıymettar olduğu ve idam-ı ebedi ile kendilerini mahkum zanneden fani cin ve insin kulağında öyle bir müjde, ne kadar saadet-aver olduğu tarif edilmez Bir adama, idam edileceği anda, onun affıyla kurb-u şahanede bir saray verilse, ne kadar sürura sebeptir Bütün cin ve ins adedince böyle sürurları topla, sonra bu müjdeye kıymet ver", + "gaye": "Saadet-i ebediyenin (cennetin) varlığının ve insanlık için taşıdığı müjdenin ehemmiyetini kavratmak ve fani dünyanın geçiciliği karşısında bu ebedi müjdenin değerini vurgulamak.", + "konular": [ + "Miraç vasıtasıyla Cennetin müşahede edilmesi", + "Rahmet-i Zülcemal'in baki cilveleri", + "Saadet-i ebediyenin (Cennetin) kesinliği ve müjdesi", + "Dünyanın kararsızlığı ve fani olması", + "Zeval ve firakın verdiği elem", + "İdam-ı ebedi zannından kurtuluş", + "Cennet müjdesinin kıymeti ve süruru" + ], + "kavramlar": [ + "Miraç", + "Cennet", + "Saadet-i Ebediye", + "Rahmet", + "Firak", + "Zeval", + "İdam-ı Ebedi", + "Müjde" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Müjde", + "vecize": "Bir adama, idam edileceği anda, onun affıyla kurb-u şahanede bir saray verilse, ne kadar sürura sebeptir. Bütün cin ve ins adedince böyle sürurları topla, sonra bu müjdeye kıymet ver.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "DÖRDÜNCÜ ESAS", + "Dördüncü Meyve" + ], + "title": "Dördüncü Meyve", + "content": "Rüyet-i cemalullah meyvesini kendi aldığı gibi o meyvenin her mümine dahi mümkün olduğunu, cin ve inse hediye getirmiştir ki o meyve, ne derece leziz ve hoş ve güzel bir meyve olduğunu bununla kıyas edebilirsin Yani her kalp sahibi bir insan zicemal, zikemal, ziihsan bir zatı sever Ve o sevmek dahi cemal ve kemal ve ihsanın derecatına nisbeten tezayüd eder, perestiş derecesine gelir, canını feda eder derecede muhabbet bağlar Yalnız bir defa görmesine, dünyasını feda etmek derecesine çıkar Halbuki bütün mevcudattaki cemal ve kemal ve ihsan, onun cemal ve kemal ve ihsanına nisbeten küçük birkaç lemaatın, güneşe nisbeti gibi de olmaz Demek, nihayetsiz bir muhabbete layık ve nihayetsiz rüyete ve nihayetsiz bir iştiyaka elyak bir Zat-ı Zülcelali vel-kemalin saadet-i ebediyede rüyetine muvaffak olması, ne kadar saadet-aver ve medar-ı sürur ve hoş ve güzel bir meyve olduğunu insan isen anlarsın", + "gaye": "Cemalullah rüyetinin (Allah'ı görmenin) eşsiz bir saadet, lezzet ve sürur kaynağı olduğunu idrak ettirmek ve bu rüyete karşı sonsuz bir iştiyak duymanın gerekliliğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Cemalullah rüyetinin önemi ve lezzeti", + "Allah'ın nihayetsiz cemal, kemal ve ihsan sıfatları", + "İnsanın fıtrî olarak kemal ve cemal sahiplerine duyduğu muhabbet", + "Allah'a duyulması gereken muhabbetin derecesi", + "Saadet-i ebediyede Cemalullah'ı görme şerefi" + ], + "kavramlar": [ + "Rüyet", + "Cemalullah", + "Cemal", + "Kemal", + "İhsan", + "Muhabbet", + "Saadet", + "İştiyak", + "Fıtrat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rüyet", + "vecize": "Nihayetsiz bir muhabbete layık ve nihayetsiz rüyete ve nihayetsiz bir iştiyaka elyak bir Zat-ı Zülcelali vel-kemalin saadet-i ebediyede rüyetine muvaffak olması, ne kadar saadet-aver ve medar-ı sürur ve hoş ve güzel bir meyve olduğunu insan isen anlarsın", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "DÖRDÜNCÜ ESAS", + "Beşinci Meyve" + ], + "title": "Beşinci Meyve", + "content": "İnsan kainatın kıymettar bir meyvesi ve Sani-i kainatın nazdar sevgilisi olduğu, mirac ile anlaşılmış ve o meyveyi cin ve inse getirmiştir Küçük bir mahluk, zayıf bir hayvan ve aciz bir zişuur olan insanı, o meyve ile o kadar yüksek bir makama çıkarır ki kainatın bütün mevcudatı üstünde bir makam-ı fahir veriyor Ve öyle bir sevinç ve sürur-u mesudiyetkarane veriyor ki tasvir edilmez Çünkü adi bir nefere denilse Sen müşir oldun Ne kadar memnun olur Halbuki fani, aciz bir hayvan-ı natık, zeval ve firak sillesini daima yiyen biçare insana birden ebedi, baki bir cennette, Rahim ve Kerim bir Rahmanın rahmetinde ve hayal süratinde, ruhun vüsatinde, aklın cevelanında, kalbin bütün arzularında, mülk ve melekutunda tenezzühe, seyerana ve cevelana muvaffak olduğun gibi saadet-i ebediyede rüyet-i cemaline de muvaffak olursun denildiği vakit, insaniyeti sukut etmemiş bir insan, ne kadar derin ve ciddi bir sevinç ve süruru kalbinde hissedeceğini tahayyül edebilirsin Şimdi makam-ı istimada olan zata deriz ki İlhad gömleğini yırt, at Mümin kulağını geçir ve müslim gözlerini tak Sana iki küçük temsil ile bir iki meyvenin derece-i kıymetini göstereceğiz Mesela Senin ile biz beraber bir memlekette bulunuyoruz Görüyoruz ki her şey bize ve birbirine düşman ve bize yabancı, her taraf müthiş cenazelerle dolu, işitilen sesler yetimlerin ağlayışı, mazlumların vaveylasıdır İşte biz, şöyle bir vaziyette olduğumuz vakitte biri gitse, o memleketin padişahından bir müjde getirse, o müjde ile bize yabancı olanlar ahbap şekline girse düşman gördüğümüz kimseler, kardeşler suretine dönse o müthiş cenazeler, huşu ve huzuda, zikir ve tesbihte birer ibadetkar şeklinde görünse o yetimane ağlayışlar, senakarane yaşasınlar hükmüne girse ve o ölümler ve o soymaklar, garatlar terhisat suretine dönse kendi sürurumuz ile beraber, herkesin süruruna müşterek olsak o müjde ne kadar mesrurane olduğunu elbette anlarsın İşte mirac-ı Ahmediyenin asm bir meyvesi olan nur-u imandan evvel, şu kainatın mevcudatı, nazar-ı dalaletle bakıldığı vakit yabancı, muzır, müziç, muvahhiş ve dağ gibi cirmler birer müthiş cenaze, ecel herkesin başını kesip adem-abad kuyusuna atar Bütün sadalar, firak ve zevalden gelen vaveylalar olduğu halde, dalaletin öyle tasvir ettiği hengamda meyve-i mirac olan hakaik-i erkan-ı imaniye nasıl mevcudatı sana kardeş, dost ve Sani-i Zülcelaline zakir ve müsebbih ve mevt ve zeval, bir nevi terhis ve vazifeden azad etmek ve sadalar, birer tesbihat hakikatinde olduğunu sana gösterir Bu hakikati tamam görmek istersen İkinci ve Sekizinci Sözlere bak İkinci Temsil Senin ile biz, sahra-yı kebir gibi bir mevkideyiz Kum denizi fırtınasında, gece o kadar karanlık olduğundan elimizi bile göremiyoruz Kimsesiz, hamisiz, aç ve susuz, meyus ve ümitsiz bir vaziyette olduğumuz dakikada, birden bir zat, o karanlık perdesinden geçip sonra gelip, bir otomobil hediye getirse ve bizi bindirse, birden cennet-misal bir yerde istikbalimiz temin edilmiş, gayet merhametkar bir hamimiz bulunmuş, yiyecek ve içecek ihzar edilmiş bir yerde bizi koysa ne kadar memnun oluruz, bilirsin İşte o sahra-yı kebir, bu dünya yüzüdür O kum denizi, bu hadisat içinde harekat-ı zerrat ve seyl-i zaman tahrikiyle çalkanan mevcudat ve biçare insandır Her insan, endişesiyle kalbi dağdar olan istikbali müthiş zulümat içinde, nazar-ı dalaletle görüyor Feryadını işittirecek kimseyi bilmiyor Nihayetsiz aç, nihayetsiz susuzdur İşte semere-i mirac olan marziyat-ı İlahiye ile şu dünya, gayet kerim bir zatın misafirhanesi, insanlar dahi onun misafirleri, memurları, istikbal dahi cennet gibi güzel, rahmet gibi şirin ve saadet-i ebediye gibi parlak göründüğü vakit ne kadar hoş, güzel, şirin bir meyve olduğunu anlarsın Makam-ı istimada olan zat diyor ki Cenab-ı Hakka yüz binler hamd ve şükür olsun ki ilhaddan kurtuldum, tevhide girdim, tamamıyla inandım ve kemal-i imanı kazandım Biz de deriz Ey kardeş Seni tebrik ediyoruz Cenab-ı Hak bizleri, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselamın şefaatına mazhar etsin, amin اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مَنِ انْشَقَّ بِاِشَارَتِهِ الْقَمَرُ وَ نَبَعَ مِنْ اَصَابِعِهِ الْمَآءُ كَالْكَوْثَرِ صَاحِبُ الْمِعْرَاجِ وَ مَا زَاغَ الْبَصَرُ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَى اَلِهِ وَ اَصْحَابِهِ اَجْمَعِينَ مِنْ اَوَّلِ الدُّنْيَا اِلَى آخِرِ الْمَحْشَرِ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَآ اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا اِنَّكَ اَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا اِنْ نَسِينَا اَوْ اَخْطَاْنَا رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا رَبَّنَا اَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْلَنَا اِنّ��َ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ آخِرُ دَعْوَيهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ On Dokuzuncu ve Otuz Birinci Sözlerin Zeyli Şakk-ı Kamer Mucizesine Dairdir بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ اِقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ وَاِنْ يَرَوْ آيَةً يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ Kamer gibi parlak bir mucize-i Ahmediye ASM olan inşikak-ı Kameri, evham-ı faside ile inhisafa uğratmak isteyen feylesoflar ve onların muhakemesiz mukallidleri diyorlar ki Eğer inşikak-ı Kamer vuku bulsa idi umum aleme malum olurdu Bütün tarih-i beşerin nakletmesi lazım gelirdi Elcevab İnşikak-ı Kamer dava-yı nübüvvete delil olmak için o davayı işiten ve inkar eden hazır bir cemaate, gecede, vakt-i gaflette ani olarak gösterildiğinden hem ihtilaf-ı metali ve sis ve bulut gibi rüyete mani esbabın vücudu ile beraber, o zamanda medeniyet taammüm etmediğinden ve hususi kaldığından ve tarassudat-ı semaviye pek az olduğundan bütün etraf-ı alemde görülmek, umum tarihlere geçmek, elbette lazım değildir Şakk-ı Kamer yüzünden bu evham bulutlarını dağıtacak çok noktalardan şimdilik beş noktayı dinle", + "gaye": "İnsanın kainattaki yüce makamını, iman hakikatlerinin ve Mirac'ın insan için ne denli büyük bir sevinç ve kurtuluş vesilesi olduğunu, imanın dalaletten kurtuluş sağladığını ve Şakk-ı Kamer mucizesinin akli delillerle izahını kavratmak.", + "konular": [ + "İnsanın kainattaki önemi ve yüce makamı", + "Mirac'ın insanlığa getirdiği müjdeler", + "İmanın dünyadaki mevcudata bakışı değiştirmesi", + "Dalaletin insana yaşattığı olumsuz durumlar", + "İmanın insana verdiği sevinç ve huzur", + "Şakk-ı Kamer mucizesinin delilleri ve şüphelerin giderilmesi", + "Dünyanın bir misafirhane olması", + "Ahiret ve ebedi saadet" + ], + "kavramlar": [ + "Mirac", + "İman", + "İlhad", + "Tevhid", + "Rahmet", + "Cennet", + "Haşir", + "Dalalet", + "Mucize", + "Şakk-ı Kamer" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mirac", + "vecize": "İlhad gömleğini yırt, at. Mümin kulağını geçir ve müslim gözlerini tak.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzbirinci Söz", + "ONDOKUZUNCU VE OTUZBİRİNCİ SÖZLER'İN ZEYLİ", + "BİRİNCİ NOKTA" + ], + "title": "BİRİNCİ NOKTA", + "content": "O zaman, o zemindeki küffarın gayet şedid derecede inadları, tarihen malum ve meşhur olduğu halde Kuran-ı Hakimin وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ demesiyle şu vakayı umum aleme ihbar ettiği halde Kuranı inkar eden o küffardan hiçbir kimse, şu ayetin tekzibine, yani ihbar ettiği şu vakıanın inkarına ağız açmamışlar Eğer o zamanda o hadise, o küffarca kati ve vaki bir hadise olmasa idi şu sözü serrişte ederek, gayet dehşetli bir tekzibe ve Peygamberin ibtal-i davasına hücum göstereceklerdi Halbuki şu vakaya dair siyer ve tarih, o vaka ile münasebetdar küffarın adem-i vukuuna dair hiçbir şeyini nakletmemişlerdir Yalnız وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ ayetinin beyan ettiği gibi, tarihçe menkul olan şudur ki O hadiseyi gören küffar, Sihirdir demişler ve Bize sihir gösterdi Eğer sair taraflardaki kervan ve kafileler görmüşlerse hakikattır Yoksa bize sihir etmiş demişler Sonra sabahleyin Yemen ve başka taraflardan gelen kafileler ihbar ettiler ki Böyle bir hadiseyi gördük Sonra küffar, Fahr-i Âlem ASM hakkında haşa Yetim-i Ebu Talibin sihri, semaya da tesir etti dediler", + "gaye": "Kuran'ın mucizevi beyanlarının ve Peygamber Efendimiz'in (ASM) mucizelerinin inkar edilemezliğini, özellikle Ay'ın ikiye ayrılması (İnşikaku'l-Kamer) hadisesi üzerinden ispat etmek.", + "konular": [ + "Kuran'ın mucizevi beyanları", + "Peygamber Efendimiz'in (ASM) mucizeleri", + "İnşikaku'l-Kamer (Ay'ın ikiye ayrılması) mucizesi", + "Küffarın inkarcı tavırları ve çelişkileri", + "Tarihi ve siyerî delillerle mucizenin ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "Mucize", + "İman", + "Küfür", + "Sihir", + "Tekzip", + "Vaka", + "Siyer", + "Tarih" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "mucize", + "vecize": "Eğer o zamanda o hadise, o küffarca kati ve vaki bir hadise olmasa idi şu sözü serrişte ederek, gayet dehşetli bir tekzibe ve Peygamberin ibtal-i davasına hücum göstereceklerdi.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "Birinci Mevkıf" + ], + "title": "Birinci Mevkıf", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ لَوْ كَانَ فِيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلاَّ اللّٰهُ لَفَسَدَتَا لآَ اِلهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَىٌّ لاَ يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ اِلَيْهِ الْمَصِيرُ Bir ramazan gecesinde, şu kelam-ı tevhidinin on bir cümlesinin her birinde birer tevhid mertebesi ve birer müjde bulunduğunu ve o mertebelerden yalnız لاَ شَرِيكَ لَهُ deki manayı, basit avamın fehmine gelecek bir muhavere-i temsiliye ve bir münazara-i faraziye tarzında ve lisan-ı hali, lisan-ı kàl suretinde söylemiştim Bana hizmet eden kıymettar kardeşlerimin ve mescid arkadaşlarımın arzuları ve istemeleri üzerine o muhavereyi yazıyorum Şöyle ki Bütün tabiat-perest, esbab-perest ve müşrik gibi umum enva-ı ehl-i şirkin ve küfrün ve dalaletin tevehhüm ettikleri şeriklerin namına bir şahıs farz ediyoruz ki o şahs-ı farazi, mevcudat-ı alemden bir şeye rab olmak istiyor ve hakiki malik olmak dava etmektedir İşte o müddei, evvela mevcudatın en küçüğü olan bir zerreye rast gelir Ona rab ve hakiki malik olmakta olduğunu zerreye, tabiat lisanıyla, felsefe diliyle söyler O zerre dahi hakikat lisanıyla ve hikmet-i Rabbani diliyle der ki Ben hadsiz vazifeleri görüyorum Ayrı ayrı her masnua girip işliyorum Bütün o vezaifi bana gördürecek, sende ilim ve kudret varsa- hem benim gibi hadd ü hesaba gelmeyen zerrat içinde beraber gezip iş görüyoruz Eğer bütün emsalim o zerreleri de istihdam edip emir tahtına alacak bir hüküm ve iktidar sende varsa- {Haşiye Evet müteharrik her bir şey, zerrattan seyyarata kadar, kendilerinde olan sikke-i samediyet ile vahdeti gösterdikleri gibi harekatlarıyla dahi gezdikleri bütün yerleri vahdet namına zapt ederler Kendi malikinin mülküne idhal ederler Hareket etmeyen masnuat ise nebatattan nücum-u sevabite kadar, birer mühr-ü vahdaniyet hükmündedirler ki bulunduğu mekanı, kendi Saniinin mektubu olduğunu gösterirler Demek her bir nebat, her bir meyve, birer mühr-ü vahdaniyet, birer sikke-i vahdettirler ki mekanlarını ve vatanlarını, vahdet namına Sanilerinin mektubu olduğunu gösterirler Elhasıl Her bir şey, hareketiyle bütün eşyayı vahdet namına zapt eder Demek, bütün yıldızları elinde tutmayan, bir tek zerreye rab olamaz} hem kemal-i intizam ile cüz olduğum mevcudlara, mesela kandaki küreyvat-ı hamraya hakiki malik ve mutasarrıf olabilirsen bana rab olmak dava et beni, Cenab-ı Haktan başkasına isnad et Yoksa sus Hem bana rab olamadığın gibi müdahale dahi edemezsin Çünkü vezaifimizde ve harekatımızda o kadar mükemmel bir intizam var ki nihayetsiz bir hikmet ve muhit bir ilim sahibi olmayan bize parmak karıştıramaz Eğer karışsa karıştıracak Halbuki senin gibi camid, aciz ve kör ve iki eli tesadüf ve tabiat gibi iki körün elinde olan bir şahıs, hiçbir cihette parmak uzatamaz O müddei, maddiyyunların dedikleri gibi dedi ki Öyle ise sen kendi kendine malik ol Neden başkasının hesabına çalışmasını söylüyorsun Zerre ona cevaben der Eğer güneş gibi bir dimağım ve ziyası gibi ihatalı bir ilmim ve harareti gibi şümullü bir kudretim ve ziyasındaki yedi renk gibi muhit duygularım ve gezdiğim her yere ve işlediğim her mevcuda müteveccih birer yüzüm ve bakar birer gözüm ve geçer birer sözüm bulunsa idi, belki senin gibi ahmaklık edip kendi kendime malik olduğumu dava ederdim Haydi defol git, sen benden iş bulamazsın İşte şeriklerin vekili, zerreden meyus olunca küreyvat-ı hamradan iş bulacağım diye, kandaki bir küreyvat-ı hamraya rast gelir Ona esbab namına ve tabiat ve felsefe lisanıyla der ki Ben sana rab ve malikim O küreyvat-ı hamra, yani yuvarlak kırmızı mevcud, ona hakikat lisanıyla ve hikmet-i İlahiye dili ile der Ben yalnız değilim Eğer sikkemiz ve memuriyetimiz ve nizamatımız bir olan kan ordusundaki bütün emsalime malik olabilirsen hem gezdiğimiz ve kemal-i hikmetle istihdam olunduğumuz bütün hüceyrat-ı bedene malik olacak bir dakik hikmet ve azim kudret, sende varsa göster ve gösterebilirsen belki senin davanda bir mana bulunabilir Halbuki senin gibi sersem ve senin elindeki sağır tabiat ve kör kuvvetle, değil malik olmak belki zerre miktar karışamazsın Çünkü bizdeki intizam o kadar mükemmeldir ki ancak her şeyi görür ve işitir ve bilir ve yapar bir zat bize hükmedebilir Öyle ise sus Vazifem o kadar mühim ve intizam o kadar mükemmeldir ki senin ile senin böyle karmakarışık sözlerine cevap vermeye vaktim yok der, onu tard eder Sonra onu kandıramadığı için o müddei gider, bedendeki hüceyre tabir ettikleri menzilciğe rast gelir Felsefe ve tabiat lisanıyla der Zerreye ve küreyvat-ı hamraya söz anlattıramadım, belki sen sözümü anlarsın Çünkü sen, gayet küçük bir menzil gibi birkaç şeyden yapılmışsın Öyle ise ben seni yapabilirim Sen benim masnuum ve hakiki mülküm ol der O hüceyre ona cevaben, hikmet ve hakikat lisanıyla der ki Ben çendan küçücük bir şeyim Fakat pek büyük vazifelerim, pek ince münasebetlerim ve bedenin bütün hüceyratına ve heyet-i mecmuasına bağlı alakalarım var Ezcümle, evride ve şerayin damarlarına ve hassase ve muharrike asablarına ve cazibe, dafia, müvellide, musavvire gibi kuvvelere karşı derin ve mükemmel vazifelerim var Eğer bütün bedeni, bütün damar ve asab ve kuvveleri teşkil ve tanzim ve istihdam edecek bir kudret ve ilim sende varsa ve benim emsalim ve sanatça ve keyfiyetçe birbirimizin kardeşi olan bütün hüceyrat-ı bedeniyeye tasarruf edecek nafiz bir kudret, şamil bir hikmet, sende varsa göster, sonra ben seni yapabilirim diye dava et Yoksa haydi git Küreyvat-ı hamra, bana erzak getiriyorlar Küreyvat-ı beyza da bana hücum eden hastalıklara mukabele ediyorlar İşim var, beni meşgul etme Hem senin gibi aciz, camid, sağır, kör bir şey, bize hiçbir cihetle karışamaz Çünkü bizde o derece ince ve nazik ve mükemmel bir intizam Haşiye var ki bize hükmeden bir Hakim-i Mutlak ve Kadir-i Mutlak ve Alim-i Mutlak olmazsa, intizamımız bozulur, nizamımız karışır {Haşiye Sani-i Hakim, beden-i insanı gayet muntazam bir şehir hükmünde halk etmiştir Damarların bir kısmı, telgraf ve telefon vazifesini görür Bir kısmı da çeşmelerin boruları hükmünde, ab-ı hayat olan kanın cevelanına medardırlar Kan ise içinde iki kısım küreyvat halk edilmiş Bir kısmı küreyvat-ı hamra tabir edilir ki bedenin hüceyrelerine erzak dağıtıyor ve bir kanun-u İlahi ile hüceyrelere erzak yetiştiriyortüccar ve erzak memurları gibi Diğer kısmı küreyvat-ı beyzadırlar ki ötekilere nisbeten ekalliyettedirler Vazifeleri, hastalık gibi düşmanlara karşı asker gibi müdafaadır ki ne vakit müdafaaya girseler Mevlevi gibi iki hareket-i devriye ile süratli bir vaziyet-i acibe alırlar Kanın heyet-i mecmuası ise iki vazife-i umumiyesi var Biri, bedendeki hüceyratın tahribatını tamir etmek Diğeri, hüceyratın enkazlarını toplayıp, bedeni temizlemektir Evride ve şerayin namında iki kısım damarlar var ki biri safi kanı getirir, dağıtır, safi kanın mecralarıdır Diğer kısmı enkazı toplayan bulanık kanın mecrasıdır ki şu ikinci ise kanı Ree denilen nefesin geldiği yere getirirler Sani-i Hakim, havada iki unsur halk etmiştir Biri azot, biri müvellidül-humuza Müvellidül-humuza ise nefes içinde kana temas ettiği vakit, kanı telvis eden karbon unsur-u kesifini kehribar gibi kendine çeker İkisi imtizaç eder Buhari hamız-ı karbon denilen semli havai bir maddeye inkılab ettirir Hem hararet-i gariziyeyi temin eder hem kanı tasfiye eder Çünkü Sani-i Hakim, fenn-i kimyada aşk-ı kimyevi tabir edilen bir münasebet-i şedideyi müvellidül-humuza ile karbona vermiş ki o iki unsur birbirine yakın olduğu vakit, o kanun-u İlahi ile o iki unsur imtizaç ederler Fennen sabittir ki imtizaçtan hararet hasıl olur Çünkü imtizaç, bir nevi ihtiraktır Şu sırrın hikmeti şudur ki O iki unsurun her birisinin zerrelerinin ayrı ayrı hareketleri var İmtizaç vaktinde her iki zerre, yani onun zerresi bunun zerresiyle imtizaç eder, bir tek hareketle hareket eder Bir hareket muallak kalır Çünkü imtizaçtan evvel iki hareket idi şimdi iki zerre bir oldu, her iki zerre bir zerre hükmünde bir hareket aldı Diğer hareket, Sani-i Hakimin bir kanunu ile hararete inkılab eder Zaten Hareket, harareti tevlid eder bir kanun-u mukarreredir İşte bu sırra binaen beden-i insanideki hararet-i gariziye, bu imtizac-ı kimyeviye ile temin edildiği gibi kandaki karbon alındığı için kan dahi safi olur İşte nefes dahile girdiği vakit, vücudun hem ab-ı hayatını temizliyor hem nar-ı hayatı işal ediyor Çıktığı vakit ağızda mucizat-ı kudret-i İlahiye olan kelime meyvelerini veriyor فَسُبْحَانَ مَنْ تَحَيَّرَ فِي صُنْعِهِ الْعُقُولُ } Sonra o müddei, onda da meyus oldu Bir insanın bedenine rast gelir Yine kör tabiat ve serseri felsefe lisanıyla tabiiyyunun dedikleri gibi der ki Sen benimsin, seni yapan benim Veya sende hissem var Cevaben o beden-i insani, hakikat ve hikmet diliyle ve intizamının lisan-ı haliyle der ki Eğer bütün emsalim ve yüzümüzdeki sikke-i kudret ve turra-i fıtrat bir olan bütün insanların bedenlerine hakiki mutasarrıf olacak bir kudret ve ilim sende varsa hem sudan ve havadan tut, ta nebatat ve hayvanata kadar benim erzakımın mahzenlerine malik olacak bir servetin ve bir hakimiyetin varsa hem ben kılıf olduğum gayet geniş ve yüksek olan ruh, kalp, akıl gibi letaif-i maneviyeyi benim gibi dar, süfli bir zarfta yerleştirerek, kemal-i hikmet ile istihdam edip ibadet ettirecek sende nihayetsiz bir kudret, hadsiz bir hikmet varsa göster, sonra Ben seni yaptım de Yoksa sus Hem bendeki intizam-ı ekmelin şehadetiyle ve yüzümdeki sikke-i vahdetin delaletiyle, benim Saniim her şeye kadir, her şeye alim, her şeyi görür ve her şeyi işitir bir zattır Senin gibi sersem, acizin parmağı, onun sanatına karışamaz Zerre miktar müdahale edemez O şeriklerin vekili, bedende dahi parmak karıştıracak yer bulamaz, gider, insanın nevine rast gelir Kalbinden der ki Belki bu dağınık, karmakarışık olan cemaat içinde şeytan, onların efal-i ihtiyariye ve içtimaiyelerine karıştığı gibi belki ben de ahval-i vücudiye ve fıtriyelerine karışabileceğim ve parmak karıştıracak bir yer bulacağım Ve onda bir yer bulup beni tard eden bedene ve beden hüceyresine hükmümü icra ederim Onun için beşerin nevine, yine sağır tabiat ve sersem felsefe lisanıyla der ki Siz çok karışık bir şey görünüyorsunuz Ben size rab ve malikim veyahut hissedarım der O vakit nev-i insan, hak ve hakikat lisanıyla, hikmet ve intizamın diliyle der ki Eğer bütün küre-i arza giydirilen ve nevimiz gibi bütün hayvanat ve nebatatın yüzler bin envaından, rengarenk atkı ve iplerden kemal-i hikmetle dokunan ve dikilen gömleği ve yeryüzüne serilen ve yüz binler zihayat envaından nescolunan ve gayet nakışlı bir surette icad edilen haliçeyi yapacak ve her vakit kemal-i hikmetle tecdid edip tazelendirecek bir kudret ve hikmet sende varsa hem eğer biz meyve olduğumuz küre-i arza ve çekirdek olduğumuz aleme tasarruf edecek ve hayatımıza lazım maddeleri mizan-ı hikmetle aktar-ı alemden bize gönderecek bir muhit kudret ve şamil bir hikmet sende varsa ve yüzümüzdeki sikke-i kudret bir olan bütün gitmiş ve gelecek emsalimizi icad edecek bir iktidar sende varsa belki bana rububiyet dava edebilirsin Yoksa haydi sus Benim nevimdeki karmakarışıklığa bakıp parmak karıştırabilirim deme Çünkü intizam mükemmeldir O karmakarışık zannettiğin vaziyetler, kudretin kader kitabına göre kemal-i intizam ile bir istinsahtır Çünkü bizden çok aşağı olan ve bizim taht-ı nezaretimizde bulunan hayvanat ve nebatatın kemal-i intizamları gösteriyor ki bizdeki karışıklıklar bir nevi kitabettir Hiç mümkün müdür ki bir haliçenin her tarafına yayılan bir atkı ipini sanatkarane yerleştiren, haliçenin ustasından başkası olsun Hem bir meyvenin mucidi, ağacının mucidinden başkası olsun Hem çekirdeği icad eden, çekirdekli cismin saniinden başkası olsun Hem gözün kördür Yüzümdeki mucizat-ı kudreti, mahiyetimizdeki havarık-ı fıtratı görmüyorsun Eğer görsen anlarsın ki benim Saniim öyle bir zattır ki hiçbir şey Ondan gizlenemez, hiçbir şey Ona nazlanıp ağır gelemez Yıldızlar, zerreler kadar ona kolay gelir Bir baharı bir çiçek kadar suhuletle icad eder Koca kainatın fihristesini, kemal-i intizamla benim mahiyetimde derceden bir zattır Böyle bir zatın sanatına senin gibi camid, aciz ve kör, sağır parmak karıştırabilir mi Öyle ise sus Defol git der, onu tard eder Sonra o müddei gider, zeminin yüzüne serilen geniş haliçeye ve zemine giydirilen gayet müzeyyen ve münakkaş gömleğe esbab namına ve tabiat lisanıyla ve felsefe diliyle der ki Sende tasarruf edebilirim ve sana malikim veya sende hissem var diye dava eder O vakit o gömlek Haşiye o haliçe, hak ve hakikat namına, lisan-ı hikmetle o müddeiye der ki {Haşiye Fakat şu haliçe hem hayattardır hem intizamlı bir ihtizazdadır Her vakit nakışları kemal-i hikmet ve intizam ile tebeddül eder Ta ki nessacının muhtelif cilve-i esmasını ayrı ayrı göstersin} Eğer seneler, karnlar adedince yere giydirilip sonra intizam ile çıkarılıp geçmiş zamanın ipine asılan ve yeniden giydirilecek ve kemal-i intizam ile kader dairesinde programları ve biçimleri çizilen ve tayin olunan ve gelecek zamanın şeridine takılan ve intizamlı ve hikmetli, ayrı ayrı nakışları bulunan bütün gömlekleri, haliçeleri dokuyacak, icad edecek kudret ve sanat sende varsa hem hilkat-i arzdan ta harab-ı arza kadar, belki ezelden ebede kadar ulaşacak, hikmetli, kudretli iki manevi elin varsa ve bütün atkılarımdaki bütün fertleri icad edecek kemal-i intizam ve hikmetle tamir ve tecdid edecek sende bir iktidar ve hikmet varsa hem bizim modelimiz ve bizi giyen ve bizi kendine peçe ve çarşaf yapan küre-i arzı elinde tutup mucid olabilirsen, bana rububiyet dava et Yoksa haydi dışarıya Bu yerde yer bulamazsın Hem bizde öyle bir sikke-i vahdet ve öyle bir turra-i ehadiyet vardır ki bütün kainat kabza-i tasarrufunda olmayan ve bütün eşyayı, bütün şuunatıyla birden görmeyen ve nihayetsiz işleri beraber yapamayan ve her yerde hazır ve nazır bulunmayan ve mekandan münezzeh olmayan ve nihayetsiz hikmet ve ilim ve kudrete malik olmayan bize sahip olamaz ve müdahale edemez Sonra o müddei gider Belki küre-i arzı kandırıp orada bir yer bulurum der Gider, küre-i arza Haşiye yine esbab namına ve tabiat lisanıyla der ki {Haşiye Elhasıl Zerre, o müddeiyi küreyvat-ı hamraya havale eder Küreyvat-ı hamra onu hüceyreye, hüceyre dahi beden-i insana, beden-i insan ise nev-i insana, nev-i insan onu zihayat envaından dokunan arzın gömleğine, arzın gömleği dahi küre-i arza, küre-i arz onu güneşe, güneş ise bütün yıldızlara havale eder Her biri der Git, benden yukarıdakini zapt edebilirsen sonra gel, benim zaptıma çalış Eğer onu mağlup etmezsen beni ele geçiremezsin Demek, bütün yıldızlara sözünü geçiremeyen, bir tek zerreye rububiyetini dinletemez} Böyle serseri gezdiğinden, sahipsiz olduğunu gösteriyorsun Öyle ise sen benim olabilirsin O vakit küre-i arz, hak namına ve hakikat diliyle, gök gürültüsü gibi bir sada ile ona der ki Halt etme Ben, nasıl serseri, sahipsiz olabilirim Benim elbisemi ve elbisemin içindeki en küçük bir noktayı, bir ipi intizamsız bulmuş musun ve hikmetsiz ve sanatsız görmüş müsün ki bana sahipsiz, serseri dersin Eğer hareket-i seneviyem ile takriben yirmi beş bin senelik bir mesafede, bir senede gezdiğim ve kemal-i mizan ve hikmetle vazife-i hizmetimi gördüğüm o daire-i azimeye hakiki malik olabilirsen {Haşiye Bir dairenin takriben nısf-ı kutru, yüz seksen milyon kilometre olsa o daire kendisi takriben yirmi beş bin senelik mesafe olur} ve kardeşlerim ve benim gibi vazifedar olan on seyyareye ve gezdikleri bütün dairelere ve bizim imamımız ve biz onunla bağlı ve cazibe-i rahmetle ona takılı olduğumuz güneşi icad edip yerleştirecek ve sapan taşı gibi beni ve seyyarat yıldızları ona bağlayacak ve kemal-i intizam ve hikmetle döndürüp istihdam edecek bir nihayetsiz hikmet ve nihayetsiz kudret sende varsa bana rububiyet dava et Yoksa haydi cehennem ol, git Benim işim var Vazifeme gidiyorum Hem bizlerdeki haşmetli intizamat ve dehşetli harekat ve hikmetli teshirat gösteriyor ki bizim ustamız öyle bir zattır ki bütün mevcudat, zerrelerden yıldızlara ve güneşlere kadar emirber nefer hükmünde ona muti ve musahhardırlar Bir ağacı, meyveleriyle tanzim ve tezyin ettiği gibi kolayca güneşi, seyyaratla tanzim eder bir Hakim-i Zülcelal ve Hakim-i Mutlaktır Sonra o müddei, yerde yer bulamadığı için gider güneşe Kalbinden der ki Bu çok büyük bir şeydir, belki içinde bir delik bulup bir yol açarım Yeri de musahhar ederim güneşe şirk namına ve şeytanlaşmış felsefe lisanıyla, Mecusilerin dedikleri gibi der ki Sen bir sultansın, kendi kendine maliksin, istediğin gibi tasarruf edersin Güneş ise Hak namına ve hakikat lisanıyla ve hikmet-i İlahiye diliyle ona der Haşa yüz bin defa haşa ve kella Ben musahhar bir memurum Seyyidimin misafirhanesinde bir mumdarım Bir sineğe, belki bir sineğin kanadına dahi hakiki malik olamam Çünkü sineğin vücudunda öyle manevi cevherler ve göz, kulak gibi antika sanatlar var ki benim dükkanımda yok Daire-i iktidarımın haricindedir der, müddeiyi tekdir eder Sonra o müddei döner, firavunlaşmış felsefe lisanıyla der ki Madem kendine malik ve sahip değilsin, bir hizmetkarsın esbab namına benimsin der O vakit güneş, hak ve hakikat namına ve ubudiyet lisanıyla der ki Ben öyle birinin olabilirim ki bütün emsalim olan ulvi yıldızları icad eden ve semavatında kemal-i hikmetle yerleştiren ve kemal-i haşmetle döndüren ve kemal-i ziynetle süslendiren bir zat olabilir Sonra o müddei, kalbinden der ki Yıldızlar çok kalabalıktırlar Hem dağınık, karmakarışık görünüyorlar Belki onların içinde, müvekkillerim namına bir şey kazanırım der Onların içine girer Onlara esbab namına, şerikleri hesabına ve tuğyan etmiş felsefe lisanıyla, nücum-perest olan sabiiyyunların dedikleri gibi der ki Sizler, pek çok dağınık olduğunuzdan, ayrı ayrı hakimlerin taht-ı hükmünde bulunuyorsunuz O vakit yıldızlar namına bir yıldız der ki Ne kadar sersem, akılsız ve ahmak ve gözsüzsün ki bizim yüzümüzdeki sikke-i vahdeti ve turra-i ehadiyeti görmüyorsun, anlamıyorsun Ve bizim nizamat-ı aliyemizi ve kavanin-i ubudiyetimizi bilmiyorsun Bizi intizamsız zannediyorsun Bizler öyle bir zatın sanatıyız ve hizmetkarlarıyız ki bizim denizimiz olan semavatı ve şeceremiz olan kainatı ve mesiregahımız olan nihayetsiz feza-yı alemi kabza-i tasarrufunda tutan bir Vahid-i Ehaddir Bizler donanma elektrik lambaları gibi onun kemal-i rububiyetini gösteren nurani şahitleriz ve saltanat-ı rububiyetini ilan eden ışıklı bürhanlarız Her bir taifemiz onun daire-i saltanatında ulvi, süfli, dünyevi, berzahi, uhrevi menzillerde haşmet-i saltanatını gösteren ve ziya veren nurani hizmetkarlarız Evet, her birimiz kudret-i Vahid-i Ehadin birer mucizesi ve şecere-i hilkatin birer muntazam meyvesi ve vahdaniyetin birer münevver bürhanı ve melaikelerin birer menzili, birer tayyaresi, birer mescidi ve avalim-i ulviyenin birer lambası, birer güneşi ve saltanat-ı rububiyetin birer şahidi ve feza-yı alemin birer ziyneti, birer kasr��, birer çiçeği ve sema denizinin birer nurani balığı ve gökyüzünün birer güzel gözü {Haşiye Cenab-ı Hakkın acayib-i masnuatına bakıp, temaşa edip ve ettiren işaretleriz Yani semavat, hadsiz gözlerle zemindeki acayib-i sanat-ı İlahiyeyi temaşa eder gibi görünüyor Semanın melaikeleri gibi, yıldızlar dahi mahşer-i acayip ve garaib olan arza bakıyorlar ve zişuurları dikkatle baktırıyorlar, demektir} olduğumuz gibi heyet-i mecmuamızda sükunet içinde bir sükut ve hikmet içinde bir hareket ve haşmet içinde bir ziynet ve intizam içinde bir hüsn-ü hilkat ve mevzuniyet içinde bir kemal-i sanat bulunduğundan Sani-i Zülcelalimizi, nihayetsiz diller ile vahdetini, ehadiyetini, samediyetini ve evsaf-ı cemal ve celal ve kemalini bütün kainata ilan ettiğimiz halde, bizim gibi nihayet derecede safi, temiz, muti, musahhar hizmetkarları, karmakarışıklık ve intizamsızlık ve vazifesizlik hatta sahipsizlik ile ittiham ettiğinden tokada müstahaksın der O müddeinin yüzüne recm-i şeytan gibi bir yıldız öyle bir tokat vurur ki yıldızlardan ta cehennemin dibine onu atar Ve beraberinde olan tabiatı* evham derelerine {Haşiye Fakat sukuttan sonra tabiat tövbe etti Hakiki vazifesi, tesir ve fiil olmadığını, belki kabul ve infial olduğunu anladı Ve kendisi kader-i İlahinin bir nevi defteri -fakat tebeddül ve tagayyüre kabil bir defteri- ve kudret-i Rabbaniyenin bir nevi programı ve Kadir-i Zülcelalin bir nevi fıtri şeriatı ve bir nevi mecmua-i kavanini olduğunu bildi Kemal-i acz ve inkıyad ile vazife-i ubudiyetini takındı Ve fıtrat-ı İlahiye ve sanat-ı Rabbaniye ismini aldı} ve tesadüfü adem kuyusuna ve şerikleri, imtina ve muhaliyet zulümatına ve din aleyhindeki felsefeyi, esfel-i safilinin dibine atar Bütün yıldızlarla beraber o yıldız لَوْ كَانَ فِيهِمَآ اَلِهَةٌ اِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتَاَ ferman-ı kudsisini okuyorlar Ve Sinek kanadından tut ta semavat kandillerine kadar, bir sinek kanadı kadar şerike yer yoktur ki parmak karıştırsın diye ilan ederler سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ اَللّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ سِرَاجِ وَحْدَتِكَ فِى كَثْرَةِ مَخْلُوقَاتِكَ وَ دَلاَّلِ وَحْدَانِيَّتِكَ فِى مَشْهَرِ كَائِنَاتِكَ وَ عَلَى آلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ * * * بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ فَانْظُرْ اِلٰٓى اٰثَارِ رَحْمَتِ اللّٰهِ كَيْفَ يُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ayetinin ezeli bağından bir çiçeğine işaret eden Arabi fıkralardır Arabi fıkranın tercümesi حَتَّى كَاَنَّ الشَّجَرَ الْمُزَهَّرَةَ ٭ قَصِيدَةٌ مَنْظُومَةٌ مُحَرَّرَةٌ Yani güya çiçek açmış her bir ağaç, güzel yazılmış manzum bir kasidedir ki o kaside Fatır-ı Zülcelalin medayih-i bahiresini inşad edip şairane lisan-ı hal ile söylüyor وَ تُنْشِدُ لِلْفَاطِرِ الْمَدَائِحَ الْمُبَهَّرَةَ ٭ اَوْ فَتَحَتْ بِكَثْرَةٍ عُيُونُهَا الْمُبَصَّرَةَ Veyahut o çiçek açmış her bir ağaç, binler bakar ve baktırır gözlerini açmış, لِتُنْظِرَ للِصَّانِعِ الْعَجَائِبَ الْمُنَشَّرَةَ ٭ اَوْ زَيَّنَتْ لِعِيدِهَا اَعْضَائَهَا الْمُخَضَّرَةَ ta Sani-i Zülcelalin neşir ve teşhir olunan acayib-i sanatını bir iki gözle değil belki binler gözlerle baksın ta ehl-i dikkati öyle baktırsın Veyahut o çiçek açan her bir ağaç, umumi bayram olan baharın içindeki hususi bayramında ve resmi-geçit-misal bir anda yeşillenmiş azalarını en süslü müzeyyenatla süslemiş لِيَشْهَدَ سُلْطَانُهَا آثَارَهُ الْمُنَوَّرَةَ ٭ وَ تُشْهِرَ فِى الْمَحْضَرَةِ مُرَصَّعَاتِ الْجَوْهَرِ Ta ki onun Sultan-ı Zülcelali, ona ihsan ettiği hedayayı ve letaifi ve asar-ı nuraniyesini müşahede etsin وَ تُعْلِنَ لِلْبَشَرِ حِكْمَةَ خَلْقِ الشَّجَرِ ٭ بِكَنْزِهَا الْمُدَخَّرِ مِنْ جُودِ رَبِّ الثَّمَرِ Ve şecerin hikmet-i hilkatini beşere ilan etsin İncecik dallarında ne kadar mühim hazineler bulunduğunu ve ihsanat-ı Rahmaniyenin meyvelerinde ne derece mühim defineler var olduğunu göstermekle kemal-i kudret-i İlahiyeyi göstersin Hem meşher-i sanat-ı İlahiye olan zeminin yüzünde ve bahar mevsiminde, murassaat-ı rahmetini enzar-ı halka teşhir etsin سُبْحَانَهُ مَا اَحْسَنَ اِحْسَانَهُ ٭ مَا اَزْيَنَ بُرْهَانَهُ مَا اَبْيَنَ تِبْيَانَهُخَيَالْ بِينَدْ اَزِينْ اَشْجَارْ مَلاَئِكْ رَا جَسَدْ آمَدْ سَمَاوِى بَا هَزَارَانْ نَىْ اَزِينْ نَيْهَا شُنِيدَتْ هُوشْ سِتَايِشْهَاىِ ذَاتِ حَىْ وَرَقْهَارَا زَبَانْ دَارَنْدْ هَمَه هُو هُو ذِكْرْ آرَنْدْ بَدَرْ مَعْنَاىِ حَىُّ حَىْ چُو لاَ اِلهَ اِلاَّ هُو بَرَابَرْ مِيزَنَدْ هَرْشَىْ دَمَا دَمْ جُويَدَنْدْ يَا حَقْ سَرَاسَرْ گُويَدَنْدْ يَا حَىْ بَرَابَرْ مِيزَنَنْدْ اَللّهْ وَ نَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُبَارَكًا", + "gaye": "Vahdaniyet ve tevhid hakikatinin kainattaki her şeyde tezahürünü göstermek, şirk ve tabiat inancının bâtıllığını ispat etmek, Allah'tan başka hiçbir varlığın rububiyet iddia edemeyeceğini ve müdahale edemeyeceğini akli ve temsili delillerle anlatmak.", + "konular": [ + "Tevhid delilleri", + "Vahdaniyetin ispatı", + "Şirk ve küfrün çürütülmesi", + "Tabiatperestlik ve esbabperestliğin reddi", + "Kainatın muntazam yaratılışı", + "Zerrelerden yıldızlara her şeyin Allah'ın eseri olması", + "İnsanın yaratılışındaki hikmet ve intizam", + "Ağaçların ve çiçeklerin Allah'ı tesbihi", + "Kainattaki her şeyin Allah'ın birliğini ilan etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Vahdaniyet", + "Rububiyet", + "Şirk", + "Tabiat", + "Felsefe", + "Kudret", + "İlim", + "Hikmet", + "İntizam", + "Masnu", + "Esbab", + "Zerrecik", + "Küreyvat", + "Hücre", + "Beden", + "Nev-i İnsan", + "Arz", + "Güneş", + "Yıldız" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevhid", + "vecize": "Sinek kanadından tut ta semavat kandillerine kadar, bir sinek kanadı kadar şerike yer yoktur ki parmak karıştırsın.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "Birinci Mevkıf", + "BİRİNCİ MEVKIF'IN KÜÇÜK BİR ZEYLİ" + ], + "title": "BİRİNCİ MEVKIFIN KÜÇÜK BİR ZEYLİ", + "content": "فَاسْتَمِعْ اۤيَةَ اَفَلَمْ يَنْظُرُوا اِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَ زَيَّنَّاهَا الخ ثُمَّ انْظُرْ اِلَى وَجْهِ السَّمَاءِ كَيْفَ تَرَى سُكُوتًا فِى سُكُونَةٍ حَرَكَةً فِى حِكْمَةٍ تَلَئْلأُ فِى حِشْمَةٍ تَبَسُّمًا فِى زِينَةٍ مَعَ اِنْتِظَامِ الْخِلْقَةِ مَعَ اِتِّزَانِ الصَّنْعَةِ تَشَعْشُعُ سِرَاجِهَا تَهَلْهُلُ مِصْبَاحِهَا تَلَئْلُؤُ نُجُومِهَا تُعْلِنُ لِاَهْلِ النُّهَى اَفَلَمْ يَنْظُرُوا اِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَ زَيَّنَّاهَا الخ Bu ayetin bir nevi tercümesi olan ثُمَّ انْظُرْ اِلٰى وَجْهِ السَّمَاءِ كَيْفَ تَرٰى سُكُوتًا فِى سُكُونَةٍ tercümesidir Yani ayet-i kerime, nazar-ı dikkati semanın ziynetli ve güzel yüzüne çeviriyor Ta dikkat-i nazar ile semanın yüzünde fevkalade sükunet içinde bir sükutu görüp, bir Kadir-i Mutlakın emir ve teshiriyle o vaziyeti aldığını anlasın Yoksa eğer başıboş olsa idiler birbiri içinde o dehşetli hadsiz ecram, o gayet büyük küreler ve gayet süratli hareketleriyle öyle bir velveleyi çıkarmak lazım idi ki kainatın kulağını sağır edecekti Hem öyle bir zelzele-i herc ü merc içinde karışıklık olacaktı ki kainatı dağıtacaktı Yirmi camus, birbiri içinde hareket etse ne kadar velveleli bir herc ü merce sebebiyet verdiği malum Halbuki küre-i arzdan bin defa büyük ve top güllesinden yetmiş defa süratli hareket edenler, yıldızlar içerisinde var olduğunu kozmoğrafya söylüyor İşte sükunet içindeki sükut-u ecramdan, Sani-i Zülcelalin ve Kadir-i Zülkemalin derece-i kudret ve teshirini ve nücumun ona derece-i inkıyad ve itaatini anla حَرَكَةً فِى حِكْمَة Hem semanın yüzünde, hikmet içinde bir hareketi görmeyi ayet emrediyor Evet, gayet acib ve azim o harekat, gayet dakik ve geniş hikmet içindedir Nasıl ki bir fabrikanın çarklarını ve dolaplarını bir hikmet içinde çeviren bir sanatkar, fabrikanın azamet ve intizamı derecesinde derece-i sanat ve maharetini gösterir Öyle de koca güne��e, seyyarat ile beraber fabrika vaziyetini veren ve o müthiş azim küreleri sapan taşları misillü ve fabrika çarkları gibi etrafında döndüren bir Kadir-i Zülcelalin derece-i kudret ve hikmeti, o nisbette nazara tezahür eder تَلَئْلاُءً فِى حِشْمَةٍ تَبَسُّمًا فِى زِينَةٍ Yani Hem semavat yüzünde, öyle bir haşmet içinde bir parlamak ve bir zinet içinde bir tebessüm var ki Sani-i Zülcelalin ne kadar muazzam bir saltanatı, ne kadar güzel bir sanatı olduğunu gösterir Donanma günlerinde kesretli elektrik lambaları, sultanın derece-i haşmetini ve terakkiyat-ı medeniyede derece-i kemalini gösterdiği gibi koca semavat o haşmetli, ziynetli yıldızlarıyla Sani-i Zülcelalin kemal-i saltanatını ve cemal-i sanatını, öylece nazar-ı dikkate gösteriyorlar مَعَ اِنْتِظَامِ الْخِلْقَةِ مَعَ اِتِّزَانِ الصَّنْعَةِ Hem diyor ki Semanın yüzündeki mahlukatın intizamını, dakik mizanlar içinde masnuatın mevzuniyetini gör ve anla ki Onların Sanii ne kadar Kadir ve ne kadar Hakim olduğunu bil Evet, muhtelif ve küçük cirimleri veyahut hayvanları döndüren ve bir vazife için çeviren ve bir mizan-ı mahsus ile her birini muayyen bir yolda sevk eden bir zatın derece-i iktidar ve hikmetini ve hareket eden cirimlerin ona derece-i itaat ve musahhariyetlerini gösterdikleri gibi koca semavat o dehşetli azametiyle hadsiz yıldızlarıyla ve o yıldızlar da dehşetli büyüklükleriyle ve gayet şiddetli hareketleriyle beraber, zerre miktar ve bir saniyecik kadar hudutlarından tecavüz etmemeleri, bir aşire-i dakika kadar vazifelerinden geri kalmamaları, Sani-i Zülcelallerinin ne kadar dakik bir mizan-ı mahsus ile rububiyetini icra ettiğini nazar-ı dikkate gösterirler Hem de şu ayet gibi Sure-i Ammede ve sair ayetlerde beyan olunan teshir-i şems ve kamer ve nücumla işaret ettiği gibi تَشَعْشُعُ سِرَاجِهَا تَهَلْهُلُ مِصْبَاحِهَا تَلَئْلُؤُ نُجُومِهَا تُعْلِنُ لِاَهْلِ النُّهَى سَلْطَنَةً بِلاَ اِنْتِهَاءٍ Yani semanın müzeyyen tavanına, güneş gibi ışık verici, ısındırıcı bir lambayı takmak gece gündüz hatlarıyla, kış yaz sahifelerinde mektubat-ı Samedaniyeyi yazmasına bir nur hokkası hükmüne getirmek ve yüksek minare ve kulelerdeki büyük saatlerin parlayan akrebleri misillü kubbe-i semada kameri, zamanın saat-i kübrasına bir akreb yapmak mütefavit çok hilaller suretinde her geceye güya ayrı bir hilal bırakıp, sonra dönüp kendine toplamak, menzillerinde kemal-i mizanla, dakik hesapla hareket ettirmek ve kubbe-i semada parlayan, tebessüm eden yıldızlarla, göğün güzel yüzünü yaldızlamak, elbette nihayetsiz bir saltanat-ı rububiyetin şeairidir Zişuura, onu işar eden muhteşem bir uluhiyetin işaratıdır Ehl-i fikri, imana ve tevhide davet eder Bak kitab-ı kainatın safha-i renginine Hame-i zerrin-i kudret, gör ne tasvir eylemiş Kalmamış bir nokta-i muzlim, çeşm-i dil erbabına Sanki ayatın Huda, nur ile tahrir eylemiş Bak, ne muciz-i hikmet, izan-ruba-yı kainat Bak, ne ali bir temaşadır feza-yı kainat Dinle de yıldızları, şu hutbe-i şirinine Name-i nurin-i hikmet, bak ne takrir eylemiş Hep beraber nutka gelmiş, hak lisanıyla derler Bir Kadir-i Zülcelalin haşmet-i sultanına Birer bürhan-ı nur-efşanız vücub-u Sanie hem vahdete hem kudrete şahitleriz biz Şu zeminin yüzünü yaldızlayan nazenin mucizatı çün melek seyranına Bu semanın arza bakan, cennete dikkat eden, binler müdakkik gözleriz biz Tuba-yı hilkatten semavat şıkkına, hep Kehkeşan ağsanına- - - Bir Cemil-i Zülcelalin dest-i hikmetiyle takılmış, binler güzel meyveleriz biz Şu semavat ehline birer mescid-i seyyar, birer hane-i devvar, birer ulvi aşiyane Birer misbah-ı nevvar, birer gemi-i cebbar, birer tayyareyiz biz Bir Kadir-i Zülkemalin, bir Hakim-i Zülcelalin, birer mucize-i kudret, birer harika-i sanat-ı Halıkane Birer nadire-i hikmet, birer dahiye-i hilkat, birer nur alemiyiz biz Böyle yüz bin dil ile yüz bin bürhan gösteririz, işittiririz insan olan insana Kör olası dinsiz gözü, görmez oldu yüzümüzü Hem işitmez sözümüzü Hak söyleyen ayetleriz biz Sikkemiz bir, turramız bir, Rabbimize musahharız, müsebbihiz abidane Zikrederiz Kehkeşanın halka-i kübrasına mensup birer meczuplarız biz *-*-*", + "gaye": "Kainatın yüzündeki düzen ve intizamın Allah'ın kudretini ve birliğini gösterdiğini kavratmak, iman ve tevhide davet etmek.", + "konular": [ + "Kainatın yaratılışındaki mükemmellik", + "Gök cisimlerinin hareketlerindeki hikmet", + "Evrendeki sükunet ve düzenin ilahi gücü", + "Yıldızların ve gezegenlerin yaratılışındaki sanat", + "Kainatın Allah'ın varlığına delil oluşu", + "İmanın ve tevhidin önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Kudret", + "Hikmet", + "Saltanat", + "Sanat", + "İtaat", + "İntizam", + "Haşmet", + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Kainat", + "vecize": "Dinle de yıldızları, şu hutbe-i şirinine Name-i nurin-i hikmet, bak ne takrir eylemiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF" + ], + "title": "İKİNCİ MEVKIF", + "content": "بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ قُلْ هُوَ اللّٰهُ اَحَدٌ ٭ اَللّٰهُ الصَّمَدُ Şu Mevkıfın üç maksadı var Birinci Maksat Bir yıldızın tokadıyla yere sukut eden ehl-i şirk ve dalaletin vekili, zerrelerden yıldızlara kadar hiçbir yerde zerre miktar şirke yer bulamadığından o tarzdaki davadan vazgeçip fakat şeytan gibi vahdete dair teşkikat yapmak için üç mühim sual ile ehadiyete ve vahdete dair ehl-i tevhide vesvese yapmak istedi Birinci sual Zındıka lisanıyla diyor ki Ey ehl-i tevhid Ben, kendi müvekkillerim namına bir şey bulamadım, mevcudatta bir hisse çıkaramadım, mesleğimi ispat edemedim Fakat siz ne ile nihayetsiz bir kudret sahibi bir Vahid-i Ehadi ispat ediyorsunuz Neden onun kudretiyle beraber başka eller karışmasını kabil görmüyorsunuz Elcevap Yirmi İkinci Sözde kati ispat edilmiş ki bütün mevcudat, bütün zerrat, bütün yıldızlar, her biri Vacibül-vücudun ve Kadir-i Mutlakın vücub-u vücuduna birer bürhan-ı neyyirdir Bütün kainattaki silsilelerin her biri, Onun vahdaniyetine birer delil-i katidir Kuran-ı Hakim hadsiz bürhanlarında ispat ettiği gibi umumun nazarına en zahir bürhanları daha ziyade zikreder Ezcümle وَلَئِنْ سَاَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللّٰهُ ٭ وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاخْتِلاَفُ اَلْسِنَتِكُمْ وَ اَلْوَانِكُمْ gibi pek çok ayatla Kuran-ı Hakim hilkat-i arz ve semavatı, vahdaniyete bedahet derecesinde bir bürhan gösteriyor ki ister istemez zişuur olan her adam, hilkat-i arz ve semavatta bizzarure Halık-ı Zülcelalini tasdik etmeye mecburdur ki لَيَقُولُنَّ اللٰهُ der Birinci Mevkıfta nasıl bir zerreden başladık, ta yıldızlara ve semavata kadar sikke-i tevhidi gösterdik Kuran-ı Hakim şu nevi ayatla, yıldızlardan ve semavattan tutup ta zerrelere kadar, şirki tard eder Şöyle işaret eder ve manen der Semavat ve arzı böyle muntazam halk eden bir Kadir-i Mutlakın, elbette devair-i masnuatından olan manzume-i şemsiye bilbedahe onun kabza-i tasarrufundadır Madem o Kadir-i Mutlak, şemsi seyyaratıyla kabza-i tasarrufunda tutuyor ve tanzim ve teshir ve tedvir ediyor Elbette o manzume-i şemsiyenin bir cüzü ve şems ile bağlanan küre-i arz dahi kabza-i tasarrufunda ve tedbir ve tedvirindedir Madem küre-i arz, kabza-i tasarrufunda ve tedbir ve tedvirindedir Bilbedahe arzın yüzünde yazılan ve icad edilen ve yerin meyveleri ve gayatı hükmünde olan masnuat dahi onun kabza-i rububiyetinde ve terbiyesindedir Madem bütün zeminin yüzüne serilen ve serpilen ve yüzünü yaldızlayan ve ziynetlendiren ve her zaman tazelenen, gelip giden ve zemin onlarla dolup boşalan umum masnuat, kabza-i kudret ve ilmindedir ve adl ve hikmetinin mizanıyla ölçülüp ve tanzim edilir Madem bütün enva, onun kabza-i kudretindedir Elbette o envaın muntazam ve mükemmel fertleri ve alemin küçük misal-i musağğarları ve enva-ı kainatın bilançoları ve kitab-ı alemin küçücük fihristeleri hükmünde olan cüzi fertleri, bilbedahe onun kabza-i rububiyetinde ve icadındadır ve tedvir ve terbiyesindedir Madem her bir zihayat, kabza-i tedbir ve terbiyesindedir Elbette o zihayatın vücudunu teşkil eden hüceyrat ve küreyvat ve aza ve asab bilbedahe onun kabza-i ilim ve kudretindedir Madem her bir hüceyre ve kandaki her bir küreyvat, onun taht-ı emrindedir ve daire-i tasarrufundadır ve onun kanunuyla hareket ederler Elbette bütün bunların madde-i esasiyesi ve bütün onlardaki nakş-ı sanata ve nesc-i nakşa mekikler ve yaylar hükmünde olan zerrat dahi bizzarure onun kabza-i kudretinde ve daire-i ilmindedir ve onun emriyle, izniyle, kuvvetiyle muntazam harekat yapar, mükemmel vezaif görürler Madem her bir zerrenin hareketi ve vazife görmesi, onun kanunuyla, izniyle, emriyledir Elbette teşahhusat-ı vechiye ve herkesin yüzünde herkesten onu temyiz edecek birer alamet-i farika bulunması ve simalar gibi seslerde, dillerde ayrı ayrı farklar bulunması, bilbedahe onun ilim ve hikmetiyledir İşte şu silsileye mebde ve müntehayı zikrederek işaret eden şu ayete bak وَمِنْ اٰيَاتِهِ خَلْقُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلاَفُ اَلْسِنَتِكُمْ وَ اَلْوَانِكُمْ اِنَّ فِى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِلْعَالِمِينَ Şimdi deriz Ey ehl-i şirkin vekili İşte silsile-i kainat kadar kuvvetli bürhanlar, meslek-i tevhidi ispat eder Ve bir Kadir-i Mutlakı gösterir Madem hilkat-i semavat ve arz, bir Sani-i Kadiri ve o Sani-i Kadirin nihayetsiz bir kudretini ve o nihayetsiz bir kudretin, nihayetsiz bir kemalde olduğunu gösterir Elbette şeriklerden istiğna-yı mutlak var Yani hiçbir cihette şeriklere ihtiyaç yok İhtiyaç olmadığı halde neden bu zulümatlı meslekte gidiyorsunuz Ne zorunuz var ki oraya giriyorsunuz Hem de şürekaya hiçbir ihtiyaç olmadığı ve kainat onlardan müstağni-i mutlak oldukları halde, şerik-i uluhiyet gibi rububiyet ve icad şerikleri dahi mümtenidirler, vücudları muhaldir Çünkü semavat ve arzın Saniindeki kudret hem nihayet kemalde hem nihayetsiz olduğunu ispat ettik Eğer şerik bulunsa mütenahi diğer bir kudret, o nihayetsiz ve gayet kemaldeki kudreti mağlup edip, bir kısım yer zapt etmek ve ona nihayet vermek ve manen aciz bırakıp, hadsiz olduğu halde tahdid etmek ve hiçbir mecburiyet olmadan bir mütenahi şey, nihayetsiz bir şeye, nihayetsiz olduğu bir vakitte nihayet vermek ve mütenahi yapmak lazım gelir ki bu, muhalatın en gayr-ı makulü ve mümteniatın en katmerlisidir Hem şerikler müstağniyetün anha ve mümteniatün bizzat yani hiç onlara ihtiyaç olmadığı gibi vücudları muhal oldukları halde onları dava etmek, sırf tahakkümidir Yani aklen, mantıken, fikren o davayı ettirecek bir sebep olmadığı için manasız sözler hükmündedir İlm-i usulce tahakkümi tabir edilir Yani manasız dava-yı mücerreddir İlm-i kelam ve ilm-i usulün düsturlarındandır ki denilir لاَ عِبْرَةَ لِلْاِحْتِمَالِ الْغَيْرِ النَّاشِى عَنْ دَلِيلٍ ٭ وَ لاَ يُنَافِى الْاِمْكَانُ الذَّاتِىُّ الْيَقِينَ الْعِلْمِىَّ Yani Bir delilden, bir emareden neşet etmeyen bir ihtimalin ehemmiyeti yok Kati ilme şek katmaz Yakin-i hükmiyi sarsmaz Mesela, zatında Barla Denizi yani Eğirdir Gölü imkan ve ihtimal var ki pekmez olsun, yağa inkılab etmiş olsun Fakat madem bir emareden, o imkan ve ihtimal neşet etmiyor onun vücuduna ve su olduğuna, kati ilmimize tesir etmez, şek ve vesvese vermez İşte bunun gibi mevcudatın her tarafından, kainatın her köşesinden sorduk Birinci Mevkıfta gösterildiği gibi zerrattan yıldızlara kadar ve İkinci Mevkıfta görüldüğü gibi hilkat-i semavat ve arzdan, ta simalardaki teşahhusata kadar hangi şeyden soruldu ise lisan-ı hal ile vahdaniyete şehadet ve sikke-i tevhidi gösterdi Sen de gördün Öyle ise kainatın mevcudatında bir emare yok ki bir şirk ihtimali ona bina edilsin Demek dava-yı şirk, sırf tahakkümi ve manasız söz ve dava-yı mücerred olduğundan şirki iddia etmek, mahz-ı cehalet, ayn-ı belahettir İşte ehl-i dalaletin vekili, buna karşı diyeceği kalmıyor Yalnız diyor ki Şirke emare, kainattaki tertib-i esbabdır Her şeyin bir sebeple bağlı olduğudur Demek, esbabın hakiki tesirleri vardır Tesirleri varsa şerik olabilirler Elcevap Meşiet ve hikmet-i İlahiyenin muktezasıyla ve çok esmanın tezahür etmek istemesiyle müsebbebat, esbaba rabtedilmiş Her bir şey, bir sebeple bağlanmış Fakat çok yerlerde ve müteaddid Sözlerde kati ispat etmişiz ki Esbabda hakiki tesir-i icadi yok Şimdi yalnız bu kadar deriz ki Esbab içinde, bilbedahe en eşrefi ve ihtiyarı en geniş ve tasarrufatı en vasi, insandır İnsanın dahi en zahir efal-i ihtiyariyesi içinde en zahiri, ekl ve kelam ve fikirdir Yani yemek, söylemek, düşünmektir Şu yemek, söylemek, düşünmek ise gayet muntazam, acib, hikmetli birer silsiledir O silsilenin yüz cüzünden, insanın dest-i ihtiyarına verilen ancak bir cüzüdür Mesela yemekten, bedenin tagaddi-i hüceyratından tut ta semeratın teşekkülüne kadar olan silsile-i efal içinde, insanın dest-i ihtiyarına verilen yalnız ağızdaki dişlerin değirmenini tahrik edip onu çiğnemektir Ve söylemek silsilesinden yalnız meharic-i huruf kalıplarına, havayı sokup çıkarmaktır Halbuki ağzında bir tek kelime, bir çekirdek gibi iken bir ağaç hükmündedir Hava içinde milyonlar aynı kelime gibi meyveler verir Milyonlarla dinleyenlerin kulaklarına girer Bu misali sümbüle, insandaki hayalin eli ancak yetişebilir İhtiyarın kısacık eli, nasıl yetişir Madem esbab içinde en eşrefi ve en ziyade ihtiyar sahibi olan insan, böyle hakiki icaddan eli bağlansa sair cemadat ve behimat ve anasır ve tabiat, nasıl hakiki mutasarrıf olabilirler Yalnız o esbab, birer zarftır ve masnuat-ı Rabbaniyeye birer kılıftırlar ve hedaya-yı Rahmaniyeye birer tablacıdırlar Elbette bir padişahın hediyesinin kabı veya hediyeye sarılan mendil veyahut hediye eline verilip getiren nefer, o padişahın saltanatına şerik olamazlar Ve onları şerik tevehhüm eden, saçma bir hezeyan eder Öyle de esbab-ı zahiriye ve vesait-i suriyenin, rububiyet-i İlahiyeden hiçbir cihette hisseleri olamaz Hizmet-i ubudiyetten başka nasibleri yoktur İkinci Maksat Ehl-i şirkin vekili, meslek-i şirki hiçbir cihette ispat edemediğinden ve onun ispatından meyus kaldığından ehl-i tevhidin mesleğini, teşkikatıyla ve şüpheleriyle tahrip etmeye çalışmak istediğinden şöyle ikinci bir sual ediyor Diyor ki Ey ehl-i tevhid Siz diyorsunuz ki قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ اَللّهُ الصَّمَدُ Halık-ı alem birdir, Ehaddir, Sameddir Hem her şeyin Halıkı Odur Ehadiyet-i zatiyesiyle beraber doğrudan doğruya her şeyin dizgini Onun elinde, her şeyin anahtarı kabzasında, her şeyin nasiyesini tutuyor Bir iş bir işe mani olmuyor Bütün eşyada, bütün ahvaliyle bir anda tasarruf edebilir Böyle acib bir hakikate nasıl inanılabilir Müşahhas bir tek zat, nihayetsiz yerlerde, nihayetsiz işleri külfetsiz yapabilir mi Elcevap Şu suale, gayet derin ve ince ve gayet yüksek ve geniş olan bir sırr-ı ehadiyet ve samediyetin beyanıyla cevap verilir Fikr-i beşer ise o sırra ancak bir temsil dürbünüyle ve mesel rasadıyla bakabilir Cenab-ı Hakkın zat ve sıfatında misil ve misali yok Fakat mesel ve temsil ile bir derece şuunatına bakılabilir İşte biz de temsilat-ı maddiye ile o sırra işaret edeceğiz", + "gaye": "Ehl-i şirk ve dalaletin, tevhid ve vahdet inancına dair ortaya attığı şüpheleri Kur'an ve akli delillerle çürütmek, Allah'ın mutlak kudretini, vahdaniyetini ve şeriklerden müstağni oluşunu ispat etmek, esbabın hakiki tesirinin olmadığını açıklamak.", + "konular": [ + "Şirkin ve dalaletin iddialarının çürütülmesi", + "Allah'ın vahdaniyetinin ve ehadiyetinin ispatı", + "Kudret-i Mutlaka'nın sonsuzluğu ve kemali", + "Kainattaki düzenin ve yaratılışın tevhid delili oluşu", + "Esbabın hakiki tesirinin olmaması ve zarf hükmünde oluşu", + "Şeriklerin imkansızlığı ve yokluğu", + "İnsanın cüzi ihtiyarının sınırlılığı", + "Kur'an ayetleriyle delillendirme" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Vahdet", + "Ehadiyet", + "Samediyet", + "Şirk", + "Dalalet", + "Vesvese", + "Vacibü'l-Vücud", + "Kadir-i Mutlak", + "Hakim-i Mutlak", + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Esbab", + "Müsebbibü'l-Esbab", + "İlim", + "Kudret", + "Hikmet", + "İhtiyar", + "Tahakküm", + "Mümteniat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevhid", + "vecize": "Kainatın mevcudatında bir emare yok ki bir şirk ihtimali ona bina edilsin. Demek dava-yı şirk, sırf tahakkümi ve manasız söz ve dava-yı mücerred olduğundan şirki iddia etmek, mahz-ı cehalet, ayn-ı belahettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF", + "İKİNCİ MAKSAD", + "Birinci Temsil" + ], + "title": "Birinci Temsil", + "content": "Şöyle ki On Altıncı Sözde ispat edildiği gibi bir tek zat-ı müşahhas, muhtelif ayineler vasıtasıyla külliyet kesbeder Bir cüzi-yi hakiki iken şuunat-ı kesireye malik bir külli hükmüne geçer Evet, nasıl cismani şeylere cam ve su gibi maddeler ayine olup cismani bir tek şey, o ayinelerde bir külliyet kesbeder Öyle de nurani şeylere ve ruhaniyata dahi hava ve esir ve alem-i misalin bazı mevcudatı, ayineler hükmünde ve berk ve hayal süratinde birer vasıta-i seyr ü seyahat suretine geçerler ki o nuraniler ve o ruhaniler, hayal süratiyle o meraya-yı nazifede ve o menazil-i latifede gezerler Bir anda binler yerlere girerler Ve her ayinede, nurani oldukları ve akisleri onların aynı ve onların hasiyetine malik oldukları için cismaniyetin aksine olarak, her yerde bizzat bulunur gibi hükmederler Kesif cismanilerin akisleri ve misalleri, o cismaniyetin aynları olmadığı gibi hasiyetine dahi malik değil, ölü sayılırlar Mesela güneş, müşahhas bir cüzi olduğu halde, parlak eşya vasıtasıyla bir külli hükmüne geçer Zemin yüzündeki bütün parlak şeylere, hatta her bir katre suya ve cam zerreciklerine birer aksini, birer misali güneşi, onların kabiliyetine göre verir Güneşin hararet ve ziyası ve ziyasındaki yedi rengi ve zatının bir nevi misali, her bir parlak cisimde bulunur Faraza güneşin ilmi, şuuru bulunsa idi her ayine onun bir nevi menzili ve tahtı ve iskemlesi hükmünde olup her şeyle bizzat temas eder, her zişuurla ayineleri vasıtasıyla, hatta gözbebeğiyle birer telefon hükmünde muhabere edebilirdi Bir şey, bir şeye mani olmazdı Bir muhabere, bir muhabereye set çekmezdi Her yerde bulunmakla beraber, hiçbir yerde bulunmazdı Acaba bir zatın bin bir isminden yalnız Nur isminin maddi ve cüzi ve camid bir ayinesi hükmünde olan güneş, böyle teşahhusu ile beraber, külli yerlerde külli işlere mazhar olsa o Zat-ı Zülcelal, ehadiyet-i zatiyesiyle beraber nihayetsiz işleri bir anda yapamaz mı", + "gaye": "Tek bir zatın (Allah'ın) sonsuz işleri aynı anda yapabileceği gerçeğinin ispatı ve bu gerçeğin Nur isminin maddi bir aynası olan güneş örneği üzerinden açıklanması.", + "konular": [ + "Vahidiyet ve Ehadiyet", + "Allah'ın külli ve cüzi işleri aynı anda yapabilmesi", + "Nurani ve ruhani varlıkların özellikleri", + "Cismaniyet ve nuraniyet arasındaki fark", + "Ayine kavramı ve yansıma", + "Güneşin bir ayine olarak Allah'ın Nur ismine işaret etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Vahidiyet", + "Ehadiyet", + "Nur", + "Ayine", + "Ruhaniyet", + "Cismaniyet", + "Zat", + "Külliyet", + "Cüziyet", + "Alem-i misal" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Külliyet", + "vecize": "Acaba bir zatın bin bir isminden yalnız Nur isminin maddi ve cüzi ve camid bir ayinesi hükmünde olan güneş, böyle teşahhusu ile beraber, külli yerlerde külli işlere mazhar olsa o Zat-ı Zülcelal, ehadiyet-i zatiyesiyle beraber nihayetsiz işleri bir anda yapamaz mı?", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF", + "İKİNCİ MAKSAD", + "İkinci Temsil" + ], + "title": "İkinci Temsil", + "content": "Kainat bir şecere hükmünde olduğu için her bir şecere, kainatın hakaikine misal olabilir İşte biz de şu odamızın önündeki muhteşem, muazzam çınar ağacını, kainata bir misal-i musağğar hükmünde tutup kainattaki cilve-i ehadiyeti onun ile göstereceğiz Şöyle ki Şu ağacın laekall on bin meyvesi var Her bir meyvesinin laekall yüzer kanatlı çekirdeği var Bütün on bin meyve ve bir milyon çekirdek bir anda, beraber bir sanat ve icada mazhardırlar Halbuki şu ağacın çekirdek-i aslisinde ve kökünde ve gövdesinde, cüzi ve müşahhas ve ukde-i hayatiye tabir edilen bir cilve-i irade-i İlahiye ve bir nüve-i emr-i Rabbani ile şu ağacın kavanin-i teşkiliyesinin merkeziyeti, her dalın başında her bir meyvenin içinde her bir çekirdeğin yanında bulunur ki hiçbirinin bir şeyini, noksan bırakmayarak, birbirine mani olmayarak onunla yapılır Ve o bir tek cilve-i irade ve o kanun-u emri ziya, hararet, hava gibi dağılıp her yere gitmiyor Çünkü gittiği yerlerin ortalarındaki uzun mesafelerde ve muhtelif masnularda hiçbir iz bırakmıyor, hiçbir eseri görülmüyor Eğer intişar ile olsa idi izi ve eseri görülecekti Belki bizzat, tecezzi ve intişar etmeden her birisinin yanında bulunuyor Ehadiyetine ve şahsiyetine o külli işler, münafi olmuyor Hatta denilebilir ki o cilve-i irade, o kanun-u emri, o ukde-i hayatiye her birinin yanında bulunur, hiçbir yerde de bulunmaz Güya şu muhteşem ağaçta meyveler, çekirdekler adedince o kanun-u emrinin birer gözü, birer kulağı var Belki ağacın her bir cüzü, o kanun-u emrinin duygularının birer merkezi hükmündedir ki uzun vasıtaları perde olup bir mani teşkil etmek değil belki telefon telleri gibi birer vesile-i teshil ve takrib olur En uzak, en yakın gibidir Madem bilmüşahede Zat-ı Ehad-i Samedin irade gibi bir sıfatının bir tek cilve-i cüzisi, bilmüşahede milyon yerde, milyonlar işe vasıtasız medar olur Elbette Zat-ı Zülcelalin tecelli-i kudret ve iradesiyle, şecere-i hilkati bütün ecza ve zerratıyla beraber tasarruf edebilmesine şuhud derecesinde yakin etmek lazım gelir On Altıncı Sözde ispat ve izah edildiği gibi deriz ki madem güneş gibi aciz ve musahhar mahluklar ve ruhani gibi madde ile mukayyed nim-nurani masnular ve şu çınar ağacının manevi nuru, ruhu hükmünde olan ukde-i hayatiyesi ve merkez-i tasarrufu olan emri kanunlar ve iradevi cilveler, nuraniyet sırrıyla bir yerde iken ve bir tek müşahhas cüzi oldukları halde, pek çok yerlerde ve pek çok işlerde bilmüşahede bulunabilirler Ve madde ile mukayyed bir cüzi oldukları halde, mutlak bir külli hükmünü alırlar Ve bir anda bir cüz-i ihtiyari ile pek çok muhtelif işleri bilmüşahede kesbederler Sen de görüyorsun ve inkar edemezsin Acaba maddeden mücerred ve mualla hem kaydın tahdidinden ve kesafetin zulmetinden münezzeh ve müberra hem şu umum envar ve şu bütün nuraniyat onun envar-ı kudsiye-i esmaiyesinin kesif bir gölgesi ve zılali hem umum vücud ve bütün hayat ve alem-i ervah ve alem-i berzah ve alem-i misal nim-şeffaf birer ayine-i cemali hem sıfatı muhita ve şuunatı külliye olan bir tek Zat-ı Akdesin irade-i külliye ve kudret-i mutlaka ve ilm-i muhit ile zahir olan tecelli-i sıfatı ve cilve-i efali içindeki teveccüh-ü ehadiyetinden hangi şey saklanabilir Hangi iş Ona ağır gelebilir Hangi yer Ondan gizlenebilir Hangi fert ondan uzak kalabilir Hangi şahıs külliyet kesbetmeden ona yanaşabilir Hiç eşya ondan gizlenebilir mi Hiçbir iş, bir işe mani olur mu Hiçbir yer, onun huzurundan hali kalır mı İbn-i Abbas radıyallahu anhın dediği gibi Her bir mevcuda bakar birer manevi basarı ve işitir birer manevi semi bulunmaz mı Silsile-i eşya, onun evamir ve kanunlarının süratle cereyanlarına birer tel, birer damar hükmüne geçmez mi Mevani ve avaik, onun tasarrufuna vesail ve vesait olamaz mı Esbab ve vesait, sırf zahiri bir perde olamaz mı Hiçbir yerde bulunmadığı halde, her yerde bulunmaz mı Hiç tahayyüz ve temekküne muhtaç olur mu Hiç uzaklık ve küçüklük ve tabakat-ı vücudun perdeleri, onun kurbiyetine ve tasarrufuna ve şuhuduna mani olabilir mi Hem hiç maddilerin, mümkinlerin, kesiflerin, kesirlerin, mukayyedlerin, mahdudların hassaları ve maddenin ve imkanın ve kesafetin ve kesretin ve takayyüdün ve mahdudiyetin mahsus ve münhasır lazımları olan tagayyür, tebeddül, tahayyüz ve tecezzi gibi emirler maddeden mücerred ve Vacibül-vücud ve Nurul-Envar ve Vahid-i Ehad ve kuyuddan münezzeh ve huduttan müberra ve kusurdan mukaddes ve noksandan mualla bir Zat-ı Akdese lahik olabilir mi Acz, hiç Ona yakışır mı Kusur, hiç Onun damen-i izzetine yanaşır mı İkinci Maksatın Hatimesi Bir zaman ehadiyete dair bir tefekkürde bulunduğum zaman, odamın yanındaki çınar ağacının meyvelerine baktım Arabiyyül-ibare bir silsile-i tefekkür kalbe geldi Nasıl gelmiş ise öyle Arabi olarak yazıp sonra kısa bir mealini söyleyeceğim İşte نَعَمْ فَاْلاَثْمَارُ وَالْبُذُورُ مُعْجِزَاتُ الْحِكْمَةِ خَوَارِقُ الصَّنْعَةِ هَدَايَاءُ الرَّحْمَةِ بَرَاهِينُ الْوَحْدَةِ بَشَائِرُ لُطْفِهِ فِى دَارِ اْلاۤخِرَةِ شَوَاهِدُ صَادِقَةٌ بِاَنَّ خَلاَّقَهَا لِكُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ كُلُّ اْلاَثْمَارِ وَالْبُذُورِ مَرَايَاءُ الْوَحْدَةِ فِى اَطْرَافِ الْكَثْرَةِ اِشَارَاتُ الْقَدَرِ رُمُوزَاتُ الْقُدْرَةِ بِاَنَّ تَاكَ الْكَثْرَةَ مِنْ مَنْبَعِ الْوَحْدَةِ تَصْدُرُ شَاهِدَةً لِوَحْدَةِ الْفَاطِرِ فِى الصُّنْعِ وَالتَّصْوِيرِ ثُمَّ اِلَى الْوَحْدَةِ تَنْتَهِى ذَاكِرَةً لِحِكْمَةِ الْقَادِرِ فِى الْخَلْقِ وَالتَّدْبِيرِ وَكَذَاهُنَّ تَلْوِيحَاتُ الْحِكْمَةِ بِاَنَّ صَانِعَ الْكُلِّ بِكُلِّيَّةِ النَّظَرِ اِلَى الْجُزْئِىِّ يَنْظُرُ ثُمَّ اِلَى جُزْئِهِ اِذْ اِنْ كَانَ ثَمَرًا فَهُوَ الْمَقْصُودُ اْلاَظْهَرُ مِنْ خَلْقِ هذَا الشَّجَرِ فَالْبَشَرُ ثَمَرٌ لِهَذِهِ الْكَائِنَاتِ فَهُوَ الْمَطْلُوبُ اْلاَظْهَرُ لِخَالِقِ الْمَوْجُودَاتِ وَالْقَلْبُ كَالنَّوَاةِ فَهُوَ الْمِرْاۤةُ اْلاَنْوَرُ لِصَانِعِ الْكَائِنَاتِ مِنْ هَذِهِ الْحِكْمَةِ صَارَ اْلاِنْسَانُ اْلاَصْغَرُ فِى هَذِهِ الْمَخْلُوقَاتِ هُوَ الْمَدَارُ اْلاَظْهَرُ لِلنَّشْرِ وَالْمَحْشَرِ فِى هَذِهِ الْمَوْجُودَاتِ وَالتَّخْرِيبِ وَالتَّبْدِيلِ لِهذِهِ الْكَائِنَاتِ Bu Arabi fıkranın mebdei şudur فَسُبْحَانَ مَنْ جَعَلَ حَدِيقَةَ اَرْضِهِ مَشْهَرَ صَنْعَتِهِ مَحْشَرَ حِكْمَتِهِ مَظْهَرَ قُدْرَتِهِ مَزْهَرَ رَحْمَتِهِ مَزْرَعَ جَنَّتِهِ مَمَرَّ الْمَخْلُوقَاتِ مَسِيلَ الْمَوْجُودَاتِ مَكِيلَ الْمَصْنُوعَاتِ فَمُزَيَّنُ الْحَيْوَانَاتِ مُنَقَّشُ الطُّيُورَاتِ مُثَمَّرُ الشَّجَرَاتِ مُزَهَّرُ النَّبَاتَاتِ مُعْجِزَاتُ عِلْمِهِ خَوَارِقُ صُنْعِهِ هَدَايَاءُ جُودِهِ بَشَائِرُ لُطْفِهِ تَبَسُّمُ اْلاَزْهَارِ مِنْ زِينَةِ اْلاَثْمَارِ تَسَجُّعُ اْلاَطْيَارِ فِى نَسْمَةِ اْلاَسْحَارِ تَهَزُّجُ اْلاَمْطَارِ عَلَى خُدُودِ اْلاَزْهَارِ تَرَحُّمُ الْوَالِدَاتِ عَلَى اْلاَطْفَالِ الصِّغَارِ تَعَرُّفُ وَدُودٍ تَوَدُّدُ رَحْمَنٍ تَرَحُّمُ حَنَّانٍ تَحَنُّنُ مَنَّانٍ لِلْجِنِّ وَ اْلاِنْسَانِ وَ الرُّوحِ وَالْحَيْوَانِ وَ الْمَلَكِ وَ الْجَان İşte bu Arabi tefekkürün kısa bir meali şudur ki Bütün meyveler ve içindeki tohumcuklar hikmet-i Rabbaniyenin birer mucizesi, sanat-ı İlahiyenin birer harikası, rahmet-i İlahiyenin birer hediyesi, vahdet-i İlahiyenin birer bürhan-ı maddisi, ahirette eltaf-ı İlahiyenin birer müjdecisi, kudretinin ihatasına ve ilminin şümulüne birer şahid-i sadık oldukları gibi şunlar, alem-i kesretin aktarında ve şu ağaç gibi tekessür etmiş bir nevi alemin etrafında vahdet ayineleridirler Enzarı, kesretten vahdete çeviriyorlar Lisan-ı hal ile her birisi der Dal budak salmış şu koca ağacın içinde dağılma, boğulma, bütün o ağaç bizdedir Onun kesreti, vahdetimizde dahildir Hatta her meyvenin kalbi hükmünde olan her bir çekirdek dahi vahdetin birer maddi ayinesi oldukları gibi zikr-i kalbi-yi hafi ile koca ağacın zikr-i cehri suretiyle çektiği ve okuduğu bütün esmayı zikreder, okur Hem o meyveler, tohumlar vahdetin ayineleri oldukları gibi kaderin meşhud işaratı ve kudretin mücessem rumuzatıdır ki kader onlar ile işaret eder ve kudret o kelimeler ile remzen der Nasıl ki şu ağacın kesretli dal ve budakları, bir tek çekirdekten gelmiş ve şu ağacın sanatkarının icad ve tasvirde vahdetini gösteriyor Sonra şu ağaç, dal ve budak salıp tekessür ve intişar ettikten sonra, bütün hakikatini bir meyvede toplar Bütün manasını bir çekirdekte derceder Onunla Halık-ı Zülcelalinin halk ve tedbirindeki hikmetini gösterir Öyle de şu şecere-i kainat, bir menba-ı vahdetten vücud alır, terbiye görür Ve o kainatın meyvesi olan insan, şu kesret-i mevcudat içinde, vahdeti gösterdiği gibi kalbi dahi iman gözüyle kesret içinde sırr-ı vahdeti görür Hem o meyveler ve tohumlar, hikmet-i Rabbaniyenin telvihatıdır Hikmet onlarla ehl-i şuura şöyle ifade ediyor ve diyor ki Nasıl şu ağaca müteveccih külli nazar, külli tedbir, külliyetiyle ve umumiyetiyle bir tek meyveye bakar Çünkü o meyve, o ağaca bir misal-i musağğardır Hem o ağaçtan maksud, odur Hem o külli nazar ve umumi tedbir, bir meyvenin içinde her bir çekirdeğe dahi nazar eder Çünkü çekirdek, umum ağacın manasını, fihristesini taşıyor Demek, ağacın tedbirini gören zat, o tedbir ile alakadar bütün esmasıyla, ağacın vücudundan maksud ve icadının gayesi olan her bir semereye müteveccihtir Hem şu koca ağaç, o küçük meyveler için bazen budanır, kesilir, tecdid için bazı cihetleri tahrip edilir Daha güzel, baki meyveler vermek için aşılanır Öyle de şu şecere-i kainatın semeresi olan beşer, kainatın vücudundan ve icadından maksud odur ve icad-ı mevcudatın gayesi de odur Ve o meyvenin çekirdeği olan insanın kalbi dahi Sani-i kainatın en münevver ve en cami bir ayinesidir İşte şu hikmettendir ki şu küçücük insan, neşir ve haşir gibi muazzam inkılablara medar olmuş Kainatın tahrip ve tebdiline sebep olur Onun muhakemesi için dünya kapısı kapanıp ahiret kapısı açılır Madem haşrin bahsi geldi Kuran-ı Mucizül-Beyanın haşrin ispatına dair cezalet-i beyanını ve kuvvet-i ifadesini gösteren bir nükte-i hakikatini beyan etmeye münasebet geldi Şöyle ki Şu tefekkür neticesi gösteriyor ki beşerin muhakemesi ve saadet-i ebediye kazanması için lüzum olsa bütün kainat tahrip edilir ve tahrip ve tebdil edecek bir kudret görünüyor ve vardır Fakat haşrin meratibi var Bir kısmına iman farzdır, marifeti lazımdır Diğer kısmı, terakkiyat-ı ruhiye ve fikriyenin derecatına göre görünür Ve ilim ve marifeti lazım olur Kuran-ı Hakim, en basit ve kolay olan mertebeyi kati ve kuvvetli ispat için en geniş ve en büyük bir daire-i haşri açacak bir kudreti gösteriyor İşte umuma iman lazım olan haşrin mertebesi şudur ki insanlar öldükten sonra, ruhları başka makamlara gider Cesetleri çürüyor Fakat insanın cesedinden bir çekirdek, bir tohum hükmünde olacak acbüz-zeneb tabir edilen küçük bir cüzü baki kalıp Cenab-ı Hak, onun üstünde cesed-i insaniyi haşirde halk eder, onun ruhunu ona gönderir İşte bu mertebe o kadar kolaydır ki her baharda milyonlarla misali görülüyor İşte bazen şu mertebeyi ispat için ayat-ı Kuraniye öyle bir daireyi gösteriyor ki bütün zerratı haşir ve neşredecek bir kudretin tasarrufatını gösterir Bazen de bütün mahlukatı fenaya gönderip yeniden getirecek bir kudret ve hikmetin asarını gösterir Bazı, yıldızları dağıtıp semavatı parçalayabilir bir kudret ve hikmetin tasarrufatını ve asarını gösterir Bazı, bütün zihayatı öldürecek, yeniden defaten bir sayha ile diriltecek bir kudret ve hikmetin tasarrufatını ve tecelliyatını gösterir Bazı, bütün ruy-i zeminde zihayat olanları ayrı ayrı haşir ve neşredecek bir kudret ve hikmetin tecelliyatını gösterir Bazen küre-i arzı bütün bütün dağıtacak, dağları uçuracak, düzeltip daha güzel bir surete çevirecek bir kudret ve hikmetin asarını gösterir Demek, herkese imanı ve marifeti farz olan haşirden başka, çok mertebe-i haşirleri dahi o kudret ve hikmetle yapabilir Hikmet-i Rabbaniye iktiza etmiş ise elbette haşir ve neşr-i insani ile beraber umum onları dahi yapacak veyahut bazı mühimlerini yapar Bir sual Diyorsunuz ki Sen Sözlerde kıyas-ı temsili çok istimal ediyorsun Halbuki fenn-i mantıkça kıyas-ı temsili, yakini ifade etmiyor Mesail-i yakiniyede bürhan-ı mantıki lazımdır Kıyas-ı temsili, usul-ü fıkıh ulemasınca zann-ı galip kafi olan metalibde istimal edilir Hem de sen, temsilatı bazı hikayeler suretinde zikrediyorsun Hikaye hayali olur, hakiki olmaz, vakıa muhalif olur Elcevap İlm-i mantıkça çendan Kıyas-ı temsili, yakin-i kati ifade etmiyor denilmiş Fakat kıyas-ı temsilinin bir nevi var ki mantığın yakini bürhanından çok kuvvetlidir ve mantığın birinci şeklinin birinci darbından daha yakinidir O kısım da şudur ki Bir temsil-i cüzi vasıtasıyla bir hakikat-i küllinin ucunu gösterip hükmü o hakikate bina ediyor O hakikatin kanununu, bir hususi maddede gösteriyor Ta o hakikat-i uzma bilinsin ve cüzi maddeler, ona irca edilsin Mesela Güneş, nuraniyet vasıtasıyla, bir tek zat iken her parlak şeyin yanında bulunuyor temsiliyle bir kanun-u hakikat gösteriliyor ki nur ve nurani için kayıt olamaz Uzak ve yakın bir olur Az ve çok müsavi olur Mekan onu zapt edemez Hem mesela Ağacın meyveleri, yaprakları bir anda, bir tarzda kolaylıkla ve mükemmel olarak bir tek merkezde, bir kanun-u emri ile teşkili ve tasviri bir temsildir ki muazzam bir hakikatin ve külli bir kanunun ucunu gösterir O hakikat ve o hakikatin kanununu gayet kati bir surette ispat eder ki o koca kainat dahi şu ağaç gibi o kanun-u hakikatin ve o sırr-ı ehadiyetin bir mazharıdır, bir meydan-ı cevelanıdır İşte bütün Sözlerdeki kıyasat-ı temsiliyeler bu çeşittirler ki bürhan-ı kati-yi mantıkiden daha kuvvetli, daha yakinidirler İkinci suale cevap Malumdur ki fenn-i belagatta bir lafzın, bir kelamın mana-yı hakikisi, başka bir maksud manaya sırf bir alet-i mülahaza olsa ona lafz-ı kinai denilir Ve “kinai” tabir edilen bir kelamın mana-yı aslisi, medar-ı sıdk ve kizb değildir Belki kinai manasıdır ki medar-ı sıdk ve kizb olur Eğer o kinai mana doğru ise o kelam sadıktır Mana-yı asli, kazib dahi olsa sıdkını bozmaz Eğer mana-yı kinai doğru değilse mana-yı aslisi doğru olsa, o kelam kazibdir Mesela, kinai misallerinden “Filanün tavil-ün necad” denilir Yani Kılıncının kayışı, bendi uzundur Şu kelam, o adamın kametinin uzunluğuna kinayedir Eğer o adam uzun ise kılıncı ve kayışı ve bendi olmasa da yine bu kelam sadıktır, doğrudur Eğer o adamın boyu uzun olmazsa, çendan uzun bir kılıncı ve uzun bir kayışı ve uzun bir bendi bulunsa yine bu kelam kazibdir Çünkü mana-yı aslisi, maksud değil İşte Onuncu Sözün ve Yirmi İkinci Sözün hikayeleri gibi sair Sözlerin hikayeleri, kinaiyat kısmındandırlar ki be-gayet doğru ve gayet sadık ve mutabık-ı vaki olan hikayelerin sonlarındaki hakikatler, o hikayelerin mana-yı kinaiyeleridir Mana-yı aslileri, bir temsil-i dürbünidir Nasıl olursa olsun, sıdkına ve hakkaniyetine zarar vermez Hem o hikayeler birer temsildirler Yalnız umuma tefhim için lisan-ı hal, lisan-ı kàl suretinde ve şahs-ı manevi, bir şahs-ı maddi şeklinde gösterilmiştir Üçüncü Maksat Umum ehl-i dalaletin vekili, ikinci sualine Haşiye karşı, kati ve mukni ve mülzim cevabı aldıktan sonra, şöyle üçüncü bir sual ediyor {Haşiye İkinci Maksatın başındaki sual demektir Yoksa hatimenin ahirindeki bu küçücük sual değildir} Diyor ki Kuranda اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ * اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ gibi kelimat başka halıklar, rahimler bulunduğunu işar eder Hem diyorsunuz ki “Halık-ı alemin nihayetsiz kemalatı var Bütün enva-ı kemalatın en nihayet mertebelerini camidir” Halbuki eşyanın kemalatı, ezdad ile bilinir elem olmazsa lezzet bir kemal olmaz, zulmet olmazsa ziya tahakkuk etmez, firak olmazsa visal lezzet vermez ve hakeza Elcevap Birinci şıkka beş işaret ile cevap veririz Birinci İşaret Kuran baştan başa tevhidi ispat ettiği ve gösterdiği için bir delil-i katidir ki Kuran-ı Hakimin o nevi kelimeleri sizin fehmettiğiniz gibi değildir Belki اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ demesi, Halıkıyet mertebelerinin en ahsenindedir demektir ki başka halık bulunduğuna hiç delaleti yok Belki Halıkıyetin sair sıfatlar gibi çok meratibi var اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ demek, Meratib-i halıkıyetin en güzel, en münteha mertebesinde bir Halık-ı Zülcelaldir demektir İkinci İşaret اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ gibi tabirler, halıkların taaddüdüne bakmıyor Belki mahlukıyetin envaına bakıyor Yani her şeyi, her şeye layık bir tarzda, en güzel bir mertebede halkeder bir Halıktır Nasıl ki şu manayı اَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ gibi ayetler ifade eder Üçüncü İşaret اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ اَللّٰهُ اَكْبَرُ خَيْرُ الْفَاصِلِينَ خَيْرُ الْمُحْسِنِينَ gibi tabirattaki muvazene, Cenab-ı Hakkın vakideki sıfat ve efali, sair o sıfat ve efalin numunelerine malik olanlarla muvazene ve tafdil değildir Çünkü bütün kainatta cin ve ins ve melekte olan kemalat, onun kemaline nisbeten zayıf bir gölgedir nasıl muvazeneye gelebilir Belki muvazene, insanların ve bahusus ehl-i gafletin nazarına göredir Mesela nasıl ki bir nefer, onbaşısına karşı kemal-i itaat ve hürmeti gösteriyor, bütün iyilikleri ondan görüyor padişahı az düşünür Onu düşünse de yine teşekküratını onbaşıya veriyor İşte böyle bir nefere karşı denilir Yahu, padişah senin onbaşından daha büyüktür Yalnız ona teşekkür et Şimdi şu söz, vakideki padişahın haşmetli hakiki kumandanlığıyla, onbaşısının cüzi, suri kumandanlığını muvazene değil çünkü o muvazene ve tafdil, manasızdır Belki neferin nazar-ı ehemmiyet ve irtibatına göredir ki onbaşısını tercih eder, teşekküratını ona verir, yalnız onu sever İşte bunun gibi halık ve münim tevehhüm olunan zahiri esbab, ehl-i gafletin nazarında Münim-i Hakikiye perde olur Ehl-i gaflet onlara yapışır, nimet ve ihsanı, onlardan bilir Medh ü senalarını, onlara verir Kuran der ki Cenab-ı Hak daha büyüktür, daha güzel bir Halıktır, daha iyi bir Muhsindir Ona bakınız, Ona teşekkür ediniz Dördüncü İşaret Muvazene ve tafdil, vaki mevcudlar içinde olduğu gibi imkani, hatta farazi eşyalar içinde dahi olabilir Nasıl ki ekser mahiyetlerde, müteaddid meratib bulunur Öyle de esma-i İlahiye ve sıfat-ı kudsiyenin mahiyetlerinde de akıl itibarıyla hadsiz meratib bulunabilir Halbuki Cenab-ı Hak, o sıfat ve esmanın mümkün ve mutasavver bütün meratibinin en ekmelinde, en ahsenindedir Bütün kainat, kemalatıyla bu hakikate şahittir لَهُ اْلاَسْمَۤاءُ الْحُسْنٰى bütün esmasını ahseniyet ile tavsif, şu manayı ifade ediyor Beşinci İşaret Şu muvazene ve müfadale, Cenab-ı Hakkın masivaya mukabil değil belki iki nevi tecelliyat ve sıfatı var Biri Vahidiyet sırrıyla ve vesait ve esbab perdesi altında ve bir kanun-u umumi suretinde tasarrufatıdır İkincisi Ehadiyet sırrıyla perdesiz, doğrudan doğruya, hususi bir teveccüh ile tasarruftur İşte ehadiyet sırrıyla, doğrudan doğruya olan ihsanı ve icadı ve kibriyası ise vesait ve esbabın mezahiriyle görünen asar-ı ihsanından ve icad ve kibriyasından daha büyük daha güzel daha yüksektir, demektir Mesela, nasıl bir padişahın -fakat veli bir padişahın- ki umum memurları ve kumandanları sırf bir perde olup, bütün hüküm ve icraat onun elinde farz ediyoruz O padişahın tasarrufat ve icraatı iki çeşittir Birisi Umumi bir kanunla, zahiri memurların ve kumandanların suretinde ve makamların kabiliyetine göre verdiği emirler ve gösterdiği icraatlardır İkincisi Umumi kanunla değil ve zahiri memurları da perde yapmayarak, doğrudan doğruya ihsanat-ı şahanesi ve icraatı daha güzel, daha yüksek denilebilir Öyle de Sultan-ı ezel ve ebed olan Halık-ı kainat, çendan vesait ve esbabı icraatına perde yapmış, haşmet-i rububiyetini göstermiş Fakat ibadının kalbinde hususi bir telefon bırakmış ki esbabı arkada bırakıp, doğrudan doğruya ona teveccüh etmek için ubudiyet-i hassa ile mükellef edip اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعِينُ deyiniz, diye kainattan yüzlerini kendine çevirir İşte اَحْسَنُ الْخَالِقِينَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ اَللّٰهُ اَكْبَرُ meanisi, şu manaya da bakıyor Vekilin ikinci şık sualine beş remiz ile cevaptır Birinci Remiz Sualde diyor ki Bir şeyin zıddı olmazsa o şeyin nasıl kemali olabilir Elcevap Şu sual sahibi, hakiki kemali bilmiyor Yalnız nisbi bir kemal zannediyor Halbuki gayra bakan ve gayra nisbeten hasıl olan meziyetler, faziletler, tefevvuklar hakiki değiller, nisbidirler, zayıftırlar Eğer gayr, nazardan sakıt olsalar onlar da sukut ederler Mesela, sıcaklığın nisbi lezzeti ve fazileti, soğuğun tesiri iledir Yemeğin nisbi lezzeti, açlık eleminin tesiri iledir Onlar gitse bunlar da azalır Halbuki hakiki lezzet ve muhabbet ve kemal ve fazilet odur ki gayrın tasavvuruna bina edilmesin, zatında bulunsun ve bizzat bir hakikat-i mukarrere olsun Lezzet-i vücud ve lezzet-i hayat ve lezzet-i muhabbet ve lezzet-i marifet ve lezzet-i iman ve lezzet-i beka ve lezzet-i rahmet ve lezzet-i şefkat ve hüsn-ü nur ve hüsn-ü basar ve hüsn-ü kelam ve hüsn-ü kerem ve hüsn-ü siret ve hüsn-ü suret ve kemal-i zat ve kemal-i sıfat ve kemal-i efal gibi bizzat meziyetler gayr olsun olmasın, şu meziyetler tebeddül etmez İşte Sani-i Zülcelal ve Fatır-ı Zülcemal ve Halık-ı Zülkemalin bütün kemalatı hakikiyedir, zatiyedir gayr ve masiva, ona tesir etmez Yalnız mezahir olabilirler İkinci Remiz Seyyid Şerif-i Cürcani Şerhül-Mevakıfta demiş ki Sebeb-i muhabbet ya lezzet veya menfaat, ya müşakelet yani meyl-i cinsiyet, ya kemaldir Çünkü kemal, mahbub-u lizatihidir Yani ne şeyi seversen ya lezzet için seversin, ya menfaat için ya evlada meyil gibi bir müşakele-i cinsiye için ya kemal olduğu için seversin Eğer kemal ise başka bir sebep, bir garaz lazım değil O bizzat sevilir Mesela, eski zamanda sahib-i kemalat insanları herkes sever, onlara karşı hiçbir alaka olmadığı halde istihsankarane muhabbet edilir İşte Cenab-ı Hakkın bütün kemalatı ve esma-i hüsnasının bütün meratibleri ve bütün faziletleri, hakiki kemalat olduklarından bizzat sevilirler Mahbubetün-Lizatihadırlar Mahbub-u Bil-hak ve Habib-i Hakiki olan Zat-ı Zülcelal, hakiki olan kemalatını ve sıfat ve esmasının güzelliklerini kendine layık bir tarzda sever, muhabbet eder Hem o kemalatın mazharları, ayineleri olan sanatını ve masnuatını ve mahlukatının mehasinini sever, muhabbet eder Enbiyasını ve evliyasını, hususan Seyyidül-mürselin ve Sultanül-evliya olan Habib-i Ekremini sever Yani kendi cemalini sevmesiyle, o cemalin ayinesi olan Habibini sever Ve kendi esmasını sevmesiyle, o esmanın mazhar-ı camii ve zişuuru olan o Habibini ve ihvanını sever Ve sanatını sevmesiyle, o sanatın dellal ve teşhircisi olan o Habibini ve emsalini sever Ve masnuatını sevmesiyle, o masnuata karşı Maşaallah, barekellah, ne kadar güzel yapılmışlar diyen ve takdir eden ve istihsan eden o Habibini ve onun arkasında olanları sever Ve mahlukatının mehasinini sevmesiyle, o mehasin-i ahlakın umumunu cami olan o Habib-i Ekremini ve onun etba ve ihvanını sever, muhabbet eder Üçüncü Remiz Umum kainattaki umum kemalat, bir Zat-ı Zülcelalin kemalinin ayatıdır ve cemalinin işaratıdır Belki hakiki kemaline nisbeten bütün kainattaki hüsün ve kemal ve cemal, zayıf bir gölgedir Şu hakikatin beş hüccetine icmalen işaret ederiz Birinci Hüccet Nasıl ki mükemmel, muhteşem, münakkaş, müzeyyen bir saray mükemmel bir ustalık, bir dülgerliğe bilbedahe delalet eder Ve mükemmel fiil olan o dülgerlik, o nakkaşlık bizzarure mükemmel bir faile, bir ustaya, bir mühendise ve nakkaş ve musavvir gibi unvan ve isimleriyle beraber delalet eder Ve mükemmel o isimler dahi şüphesiz o ustanın mükemmel, sanatkarane sıfatına delalet eder Ve o kemal-i sanat ve sıfat, bilbedahe o ustanın kemal-i istidadına ve kabiliyetine delalet eder Ve o kemal-i istidat ve kabiliyet, bizzarure o ustanın kemal-i zatına ve ulviyet-i mahiyetine delalet eder Aynen öyle de şu saray-ı alem, şu mükemmel, müzeyyen eser bilbedahe gayet kemaldeki efale delalet eder Çünkü eserdeki kemalat, o efalin kemalatından ileri gelir ve onu gösterir Kemal-i efal ise bizzarure bir fail-i mükemmele ve o failin kemal-i esmasına, yani asara nisbeten müdebbir, musavvir, hakim, rahim, müzeyyin gibi isimlerin kemaline delalet eder İsimlerin ve unvanların kemali ise şeksiz şüphesiz o failin kemal-i evsafına delalet eder Zira sıfat mükemmel olmazsa sıfattan neşet eden isimler, unvanlar mükemmel olamaz Ve o evsafın kemali, bilbedahe şuunat-ı zatiyenin kemaline delalet eder Çünkü sıfatın mebdeleri, o şuun-u zatiyedir Ve şuun-u zatiyenin kemali ise biilmelyakin zat-ı zişuunun kemaline ve öyle layık bir kemaline delalet eder ki o kemalin ziyası, şuun ve sıfat ve esma ve efal ve asar perdelerinden geçtiği halde, şu kainatta yine bu kadar hüsnü ve cemali ve kemali göstermiş İşte şu derece hakiki kemalat-ı zatiyenin bürhan-ı kati ile vücudu sabit olduktan sonra, gayra bakan ve emsal ve ezdada tefevvuk cihetiyle olan nisbi kemalatın ne ehemmiyeti kalır, ne derece sönük düşer, anlarsın İkinci Hüccet Şu kainata nazar-ı ibretle bakıldığı vakit, vicdan ve kalp bir hads-i sadıkla hisseder ki şu kainatı bu derece güzelleştiren ve süslendiren ve enva-ı mehasin ile tezyin edenin, nihayet derecede bir cemal ve kemalatı vardır ki şöyle yapıyor Üçüncü Hüccet Malumdur ki mevzun ve muntazam ve mükemmel ve güzel sanatlar, gayet güzel bir programa istinad eder Mükemmel ve güzel bir program ise mükemmel ve güzel bir ilme ve güzel bir zihne ve güzel bir kabiliyet-i ruhiyeye delalet eder Demek, ruhun manevi güzelliğidir ki ilim vasıtasıyla sanatında tezahür ediyor İşte şu kainat, hadsiz mehasin-i maddiyesiyle, bir manevi ve ilmi mehasinin tereşşuhatıdır Ve o ilmi ve manevi mehasin ve kemalat, elbette hadsiz bir sermedi hüsün ve cemalin ve kemalin cilveleridir Dördüncü Hüccet Malumdur ki ziyayı verenin ziyadar olması lazım, tenvir edenin nurani olması gerek, ihsan gınadan gelir, lütuf latiften zuhur eder Madem öyledir, kainata bu kadar hüsün ve cemal vermek ve mevcudata muhtelif kemalat vermek ışık, güneşi gösterdiği gibi bir cemal-i sermediyi gösterirler Madem mevcudat, zeminin yüzünde büyük bir nehir gibi kemalatın lemalarıyla parlar, geçer O nehir, güneşin cilveleriyle parladığı gibi şu seyl-i mevcudat dahi hüsün ve cemal ve kemalin lemalarıyla muvakkaten parlar, gider Arkalarından gelenler aynı parlamayı, aynı lemaları gösterdiklerinden anlaşılıyor ki cereyan eden suyun kabarcıklarındaki cilveler, güzellikler, nasıl kendilerinden değil belki bir güneşin ziyasının güzellikleri, cilveleridir Öyle de şu seyl-i kainattaki muvakkat parlayan mehasin ve kemalat, bir Şems-i sermedinin lemaat-ı cemal-i esmasıdır نَعَمْ تَفَانِى الْمِرْاٰتِ زَوَالُ الْمَوْجُودَاتِ مَعَ تَجَلِّى الدَّائِمِ مَعَ الْفَيْضِ الْمُلاَزِمِ مِنْ اَظْهَرِ الظَّوَاهِرِ اَنَّ الْجَمَالَ الظَّاهِرَ لَيْسَ مُلْكَ الْمَظَاهِرِ مِنْ اَفْصَحِ تِبْيَانٍ مِنْ اَوْضَحِ بُرْهَانٍ لِلْجَمَالِ الْمُجَرَّدِ لِلْاِحْسَانِ الْمُجَدَّدِ لِلْوَاجِبِ الْوُجُودِ لِلْبَاقِى الْوَدُودِ Beşinci Hüccet Malumdur ki üç dört muhtelif yoldan gelenler, aynı bir hadiseyi söyleseler yakini ifade eden tevatür derecesinde o hadisenin kati vukuuna delalet eder İşte meşrepçe ve meslekçe ve istidatça ve asırca gayet muhtelif, ayrı ayrı bütün muhakkikinin muhtelif tabakatından ve evliyanın muhtelif turuklarından ve asfiyanın muhtelif mesleklerinden ve hükema-yı hakikiyenin muhtelif mezheplerinden olan bütün ehl-i keşif ve zevk ve şuhud ve müşahede, keşif ve zevk ve şuhud ile ittifak etmişler ki kainat mezahirinde ve mevcudat ayinelerinde görülen mehasin ve kemalat, bir tek Zat-ı Vacibül-vücudun tecelliyat-ı kemalidir ve cilve-i cemal-i esmasıdır İşte bunların icmaı, sarsılmaz bir hüccet-i kàtıadır Tahmin ederim ki şu remizde ehl-i dalaletin vekili, işitmemek için kulağını kapayıp kaçmaya mecburdur Zaten zulmetli kafaları, huffaş misillü, bu nurları görmeye tahammül edemezler Öyle ise bundan sonra onları, pek de nazara almayacağız Dördüncü Remiz Bir şeyin lezzeti, hüsnü, cemali, emsal ve ezdadına bakmaktan ziyade, mazharlarına bakarlar Mesela kerem, güzel ve hoş bir sıfattır Kerim olan zat başka mükrimlere tefevvuk cihetiyle aldığı lezzet-i nisbiyeden bin defa daha hoş bir lezzeti, ikram ettiği adamların telezzüzleriyle, ferahlarıyla alır Hem bir şefkat ve merhamet sahibi, şefkat ettiği mahlukların istirahatleri derecesinde hakiki bir lezzet alır Mesela, bir validenin evladının mesudiyetlerinden ve istirahatlerinden, şefkat vasıtasıyla aldığı lezzet, o derece kuvvetlidir ki onların rahatı için ruhunu feda eder derecesine getirir Hatta o şefkatin lezzeti, tavuğu civcivlerini himaye etmek için arslana saldırtır İşte madem evsaf-ı aliyedeki hakiki lezzet ve hüsün ve saadet ve kemal, akran ve ezdada bakmıyor Belki mezahir ve müteallikatına bakıyor Elbette Hayy-ı Kayyum ve Hannan-ı Mennan ve Rahim ve Rahman olan Zat-ı Zülcemali vel-kemalin rahmetindeki cemal ise merhumlara bakar Merhametine mazhar olanların, hususan cennet-i bakiyede nihayetsiz enva-ı rahmet ve şefkatine mazhar olanların derece-i saadetlerine ve tenaumlarına ve ferahlarına göre o Zat-ı Rahmanur-Rahim, ona layık bir tarzda bir muhabbet, bir sevmek gibi ona layık şuunatla tabir edilen ulvi, kudsi, güzel, münezzeh manaları vardır Lezzet-i kudsiye, aşk-ı mukaddes, ferah-ı münezzeh, mesruriyet-i kudsiye tabir edilen, izn-i şeri olmadığından yad edemediğimiz gayet münezzeh, mukaddes şuunatı vardır ki her biri kainatta gördüğümüz ve mevcudat mabeyninde hissettiğimiz aşk ve ferah ve mesruriyetten nihayetsiz derecelerde daha yüksek daha ulvi daha mukaddes daha münezzeh olduğunu çok yerlerde ispat etmişiz O manaların birer lemasına bakmak istersen gelecek temsilatın dürbünü ile bak Mesela nasıl ki sehavetli, alicenab, müşfik bir zat güzel bir ziyafeti, gayet fakir ve aç ve muhtaç olanlara vermek için seyahat eden güzel bir gemisine serer Kendi de üstünde seyreder O fukaranın minnettarane tenaumları ve o aç olanların müteşekkirane telezzüzleri ve o muhtaç olanların senakarane memnuniyetleri ne derece o kerim zatı mesrur ve müferrah eder, ne kadar onun hoşuna gider, anlarsın İşte küçücük bir sofranın hakiki maliki olmayan ve bir tevziat memuru hükmünde olan bir insanın mesruriyeti böyle ise … cin ve insi ve hayvanatı, feza-yı alem denizinde seyr ü seyahat ettiren ve bir sefine-i Rabbaniye olan koca zeminin üstüne bindirip, yüzünde hadsiz enva-ı matumatı cami bir sofrayı serip, bütün zihayatı küçük bir kahvaltı nevinde o ziyafete davet etmekle beraber, gayet mükemmel ve bütün enva-ı lezaizi cami, sermedi, ebedi bir dar-ı bekada cennetleri, her birisini birer sofra-i nimet ederek hadsiz lezaizi ve letaifi cami bir tarzda, nihayetsiz bir zamanda, nihayetsiz muhtaç, nihayetsiz müştak, nihayetsiz ibadına, hakiki yemek için ziyafet açan bir Rahmanur-Rahime ait ve tabirinde aciz olduğumuz maani-i mukaddese-i muhabbeti ve netaic-i rahmeti kıyas edebilirsin Hem mesela mahir bir sanat-perver, maharetini göstermeyi sever bir usta güzel, plaksız konuşan fonoğraf gibi bir sanatı icad ettikten sonra, onu kurup tecrübe ediyor, gösteriyor O sanatkarın düşündüğü ve istediği neticeleri en mükemmel bir tarzda gösterse onun mucidi ne kadar iftihar eder, ne kadar memnun olur, ne derece hoşuna gider Kendi kendine Barekellah der İşte küçücük bir insan, icadsız, sırf suri bir sanatçığı ile bir fonoğrafın güzel işlemesiyle böyle memnun olsa acaba bir Sani-i Zülcelal koca kainatı, bir musiki, bir fonoğraf hükmünde icad ettiği gibi zemini ve zemin içindeki bütün zihayatı ve bilhassa zihayat içinde insanın başını öyle bir fonoğraf-ı Rabbani ve bir musika-i İlahi tarzında yapmış ki hikmet-i beşer, o sanat karşısında hayretinden parmağını ısırıyor İşte bütün o masnuat, bütün onlardan matlub neticeleri, nihayet derecede ve gayet güzel bir surette gösterdiklerinden ve ibadat-ı mahsusa ve tesbihat-ı hususiye ve tahiyyat-ı muayyene ile tabir edilen evamir-i tekviniyeye karşı onların itaatleri ve onlardan matlub olan makasıd-ı Rabbaniyenin husulünden hasıl olan ve iftihar ve memnuniyet ve ferahla tabir edemediğimiz maani-i mukaddese ve şuun-u münezzeh, o derece ali ve mukaddestir ki bütün ukul-ü beşer ittihat edip bir akıl olsa, yine onların künhüne yetişemez ve ihata edemez Hem mesela adalet-perver, ihkak-ı hakkı sever ve ondan zevk alır bir hakim, mazlumların haklarını vermekten ve mazlumların teşekkürlerinden ve zalimleri tecziye etmekle mazlumların intikamlarını almaktan nasıl memnun olur, bir zevk alır İşte Hakim-i Mutlak ve Âdil-i Bil-hak ve Kahhar-ı Zülcelal, değil yalnız cin ve inste, belki bütün mevcudatta ihkak-ı haktan, yani her şeye hakk-ı vücudu ve hakk-ı hayatı vermekten ve vücud ve hayatını mütecavizlerden muhafaza etmekten ve dehşetli mevcudları tecavüzlerden tevkif ve durdurmaktan, hususan mahşerde ve dar-ı ahirette cin ve insin muhakemesinden başka bütün zihayata karşı tecelli-i kübra-yı adl ve hikmetten gelen maani-i mukaddeseyi kıyas edebilirsin İşte şu üç misal gibi bin bir esma-i İlahiyenin her birinde pek çok tabakat-ı hüsün ve cemal ve fazl ve kemal bulunduğu gibi pek çok meratib-i muhabbet ve iftihar ve izzet ve kibriya vardır İşte bundandır ki Vedud ismine mazhar olan muhakkikin-i evliya Bütün kainatın mayesi, muhabbettir Bütün mevcudatın harekatı, muhabbetledir Bütün mevcudattaki incizab ve cezbe ve cazibe kanunları, muhabbettendir demişler Onlardan birisi demiş فَلَكْ مَسْتْ مَلَكْ مَسْت ْ نُجُومْ مَسْتْ سَمٰوَاتْ مَسْتْ شَمْسْ مَسْتْ قَمَرْ مَسْتْ زَمِينْ مَسْتْ عَنَاصِرْ مَسْتْ نَبَاتْ مَسْتْ شَجَرْ مَسْتْ بَشَرْ مَسْتْ سَرَاسَرْ ذِى حَيَاتْ مَسْتْ هَمَه ذَرَّاتِ مَوْجُودَاتْ بَرَابَرْ مَسْتْ دَرْمَسْتَسْتْ Yani muhabbet-i İlahiyenin tecellisinde ve o şarab-ı muhabbetten herkes istidadına göre mesttir Malumdur ki her kalp, kendine ihsan edeni sever ve hakiki kemale muhabbet eder ve ulvi cemale meftun olur Kendiyle beraber sevdiği ve şefkat ettiği zatlara dahi ihsan edeni daha pek çok sever Acaba -sabıkan beyan ettiğimiz gibi- her bir isminde binler ihsan defineleri bulunan ve bütün sevdiklerimizi ihsanatıyla mesud eden ve binler kemalatın menbaı olan ve binler tabakat-ı cemalin medarı olan bin bir esmasının müsemması olan Cemil-i Zülcelal, Mahbub-u Zülkemal, ne derece aşk ve muhabbete layık olduğu ve bütün kainat, onun muhabbetiyle mest ve sergerdan olmasının şayeste bulunduğu anlaşılmaz mı … İşte şu sırdandır ki Vedud ismine mazhar bir kısım evliya Cenneti istemiyoruz Bir lema-i muhabbet-i İlahiye, ebeden bize kafidir demişler Hem ondandır ki hadiste geldiği gibi Cennette bir dakika rüyet-i cemal-i İlahi, bütün cennet lezaizine faiktir İşte şu nihayetsiz kemalat-ı muhabbet, vahidiyet ve ehadiyet dairesinde Zat-ı Zülcelalin kendi esma ve mahlukatıyla hasıl olur Demek, o daire haricinde tevehhüm olunan kemalat, kemalat değildir Beşinci Remiz Beş noktadır Birinci Nokta Ehl-i dalaletin vekili der ki Ehadisinizde dünya telin edilmiş, cife ismiyle yad edilmiş Hem bütün ehl-i velayet ve ehl-i hakikat, dünyayı tahkir ediyorlar Fenadır, pistir diyorlar Halbuki sen, bütün kemalat-ı İlahiyeye medar ve hüccet, onu gösteriyorsun ve aşıkane ondan bahsediyorsun Elcevap Dünyanın üç yüzü var Birinci yüzü Cenab-ı Hakkın esmasına bakar Onların nukuşunu gösterir Mana-yı harfiyle, onlara ayinedarlık eder Dünyanın şu yüzü, hadsiz mektubat-ı Samedaniyedir Bu yüzü gayet güzeldir Nefrete değil, aşka layıktır İkinci yüzü Âhirete bakar Âhiretin tarlasıdır, cennetin mezraasıdır, rahmetin mezheresidir Şu yüzü dahi evvelki yüzü gibi güzeldir Tahkire değil, muhabbete layıktır Üçüncü yüzü İnsanın hevesatına bakan ve gaflet perdesi olan ve ehl-i dünyanın melabe-i hevesatı olan yüzdür Şu yüz çirkindir Çünkü fanidir, zaildir, elemlidir, aldatır İşte hadiste varid olan tahkir ve ehl-i hakikatin ettiği nefret, bu yüzdedir Kuran-ı Hakimin kainattan ve mevcudattan ehemmiyetkarane, istihsankarane bahsi ise evvelki iki yüze bakar Sahabelerin ve sair ehlullahın mergub dünyaları, evvelki iki yüzdedir Şimdi, dünyayı tahkir edenler dört sınıftır Birincisi Ehl-i marifettir ki Cenab-ı Hakkın marifetine ve muhabbet ve ibadetine set çektiği için tahkir eder İkincisi Ehl-i ahirettir ki ya dünyanın zaruri işleri onları amel-i uhreviden menettiği için veyahut şuhud derecesinde iman ile cennetin kemalat ve mehasinine nisbeten dünyayı çirkin görür Evet, Hazret-i Yusuf aleyhisselama güzel bir adam nisbet edilse yine çirkin göründüğü gibi dünyanın ne kadar kıymettar mehasini varsa, cennetin mehasinine nisbet edilse hiç hükmündedir Üçüncüsü Dünyayı tahkir eder Çünkü eline geçmez Şu tahkir, dünyanın nefretinden gelmiyor muhabbetinden ileri geliyor Dördüncüsü Dünyayı tahkir eder Zira dünya, eline geçiyor Fakat durmuyor, gidiyor O da kızıyor Teselli bulmak için tahkir eder Pistir der Şu tahkir ise o da dünyanın muhabbetinden ileri geliyor Halbuki makbul tahkir odur ki hubb-u ahiretten ve marifetullahın muhabbetinden ileri gelir Demek makbul tahkir, evvelki iki kısımdır Cenab-ı Hak, bizi onlardan yapsın, Âmin bi-hürmeti Seyyidil-mürselin Üçüncü Mevkıf بِسْمِ اللّهِ الرّحْمنِ الرّحِيمِ وَ اِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ Şu üçüncü mevkıf iki noktadır O da iki mebhastır Birinci Mebhas وَ اِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ sırrınca Her şeyden Cenab-ı Hakka karşı pencereler hükmünde çok vecihler var Bütün mevcudatın hakaikı, bütün kainatın hakikatı esma-i İlahiyeye istinad eder Herbir şeyin hakikatı, bir isme veyahut çok esmaya istinad eder Eşyadaki sıfatlar, sanatlar dahi, herbiri birer isme dayanıyor Hatta hakiki fenn-i hikmet, Hakim ismine ve hakikatlı fenn-i tıp Şafi ismine ve fenn-i hendese Mukaddir ismine ve hakeza herbir fen, bir isme dayandığı ve onda nihayet bulduğu gibi, bütün fünun ve kemalat-ı beşeriye ve tabakat-ı kümmelin-i insaniyenin hakikatları, esma-i İlahiyeye istinad eder Hatta muhakkikin-i evliyanın bir kısmı demişler Hakiki hakaik-i eşya, esma-i İlahiyedir Mahiyet-i eşya ise, o hakaikın gölgeleridir Hatta bir tek zihayat şeyde, yalnız zahir olarak yirmi kadar esma-i İlahiyenin cilve-i nakşı görünebilir Şu ince ve dakik ve pek büyük ve geniş hakikatı, bir temsil ile fehme takribe çalışacağız İki üç ayrı ayrı elek ile elemek suretinde tahlil edeceğiz Ne kadar uzun beyan etsek yine kısadır Usanmamak gerek Şöyle Nasıl ki gayet mahir bir tasvirci ve heykeltraş bir zat, gayet güzel bir çiçekle ve insan cins-i latifinden gayet güzel bir hasnanın suret ve heykelini yapmak istese evvela, o iki şeyin umumi şekillerini bazı hatlarla tayin eder Şu tayini, bir tanzim iledir, bir takdir ile yapıyor Hendeseye istinaden hudud tayin ediyor Şu tanzim ve takdir, bir hikmet ve ilim ile yapıldığını gösteriyor ki, tanzim ve tahdid fiilleri, ilim ve hikmet pergeliyle dönüyor Öyle ise, tanzim ve tahdid arkasında, ilim ve hikmet manaları hükmediyor Öyle ise, ilim ve hikmet pergeli, kendini gösterecek İşte kendini gösterdi ki, o hududlar içinde, göz, kulak, burun, yaprak ve incecik püskülcükler gibi şeylerin tasvirine başladı Şimdi görüyoruz ki İçindeki pergelin harekatıyla tayin edilen azalar, sanatkarane ve inayetkarane düşüyor Öyle ise o ilim ve hikmet pergelini çeviren, arkada sun ve inayet manaları var, hükmediyorlar ve kendilerini gösterecekler İşte ondandır ki bir hüsün ve zinete kabiliyet gösteriyor Öyle ise sun ve inayeti çalıştıran, irade-i tahsin ve kasd-ı tezyindir Öyle ise onlar hükmediyorlar ki tezyine, tenvire başladı Bir tebessüm vaziyetini gösterdi ve hayatdarlık heyetini verdi Elbette şu tahsin ve tenvir manasını çalıştıran, lütuf ve kerem manasıdır Evet o iki mana, onda o derece hükmeder ki adeta o çiçek bir lütf-u mücessem, o heykel bir kerem-i mütecessiddir Şimdi bu mana-yı kerem ve lütfu çalıştıran ve tahrik eden, teveddüd ve taarrüf manalarıdır Yani Kendini hüneri ile tanıttırmak ve halka kendini sevdirmek manaları arkada hükmediyor Bu tanıttırmak ve sevdirmek, elbette meyl-i merhamet ve irade-i nimetten geliyor Madem rahmet ve irade-i nimet, arkada hükmediyor Öyle ise o heykeli, nimetin envaıyla dolduracak, tezyin edecek, o çiçeğin suretini de bir hediyeye takacak İşte o heykelin ellerini, kucağını ve ceplerini kıymetdar nimetler ile doldurdu ve o çiçek suretini de bir mücevherata taktı Demek bu rahmet ve irade-i nimeti çalıştıran, terahhum ve tahannündür Yani acımak ve şefkat etmek manası, rahmet ve nimeti tahrik ediyor Ve o müstağni ve hiç kimseye ihtiyacı olmayan zatta olan terahhum ve tahannün manasını tahrik eden ve izhara sevkeden, elbette o zattaki manevi cemal ve kemaldir ki, tezahür etmek isterler Ve o cemalin en şirin cüzü olan muhabbet ve en tatlı kısmı olan rahmet ise, sanat ayinesiyle görünmek ve müştakların gözleriyle kendilerini görmek isterler Yani cemal ve kemal, çünki bizzat sevilirler her şeyden ziyade kendi kendini severler Hem hüsündür, hem aşktırlar Hüsün ve aşkın ittihadı bu noktadandır Cemal madem kendini sever, kendini ayinelerde görmek ister İşte heykele konulan ve surete takılan sevimli nimetler, güzel meyveler, o cemal-i manevinin -kendi kabiliyetlerine göre- birer lemasını taşıyorlar O lemaları hem cemal sahibine, hem başkasına gösteriyorlar Aynen öyle de Sani-i Hakim, cenneti ve dünyayı, semavatı ve zemini, nebatat ve hayvanatı, cin ve insi, melek ve ruhaniyatı, külli ve cüzi bütün eşyayı cilve-i esmasıyla eşkalini tahdid ediyor, tanzim ediyor, birer miktar-ı muayyene veriyor Onun ile bunlara Mukaddir, Munazzım, Musavvir isimlerini okutturuyor Öyle bir tarzda şekl-i umumisinin hududunu tayin eder ki, Alim, Hakim ismini gösterir Sonra ilim ve hikmet cedveliyle, o hudud içinde, o şeyin tasvirine başlar Öyle bir tarzda ki, sun ve inayet manalarını ve Sani ve Kerim isimlerini gösteriyor Sonra sanatın yed-i beyzasıyla, inayetin fırçasıyla o suretin, -eğer bir tek insan ve bir tek çiçek ise- göz, kulak, yaprak, püskül gibi azalarına bir hüsün, bir zinet renkleri veriyor Eğer zemin ise maadin, nebatat ve hayvanatına bir hüsün ve zinet renkleri veriyor Eğer Cennet ise bağlarına, kasırlarına, hurilerine bir hüsün ve zinet renkleri veriyor ve hakeza Başkalarını kıyas et Hem öyle bir tarzda tezyin ve tenvir eder ki Lütuf ve kerem manaları, onda o derece hükmediyor ki adeta o mevcud-u müzeyyen, o masnu-u münevver bir lütf-u mücessem, bir kerem-i mütecessid hükmüne geçer Latif ve Kerim ismini zikreder Sonra o lütuf ve keremi şu cilveye sevkeden, elbette teveddüd ve taarrüftür, yani kendini zihayata sevdirmek ve zişuura bildirmek şenleridir ki, Latif, Kerim isimlerinin arkalarında Vedud ve Maruf isimlerini okutuyor ve masnuun lisan-ı halinden işitiliyor Sonra o müzeyyen mevcudu, o güzel mahluku, leziz meyveler, sevimli neticelerle süslendirip, zinetten nimete, lütuftan rahmete çevirir Münim ve Rahim ismini okutturur ve zahiri perdeler arkasında, o iki ismin cilvesini gösterir Sonra bu Rahim ve Kerimi, Müstağni-i Ale-l ıtlak olan Zatta bu cilveye sevkeden, elbette bir terahhum, tahannün şenleridir ki ism-i Hannan ve Rahmanı okutturuyor ve gösteriyor Şu terahhum, tahannün manalarını cilveye sevkeden, elbette bir cemal ve kemal-i zatidir ki, tezahür etmek ister Cemil ismini ve Cemil isminde münderiç olan Vedud ve Rahim isimlerini okutturuyor Çünki cemal, bizzat sevilir Zicemal ve cemal, kendi kendini sever Hem hüsündür, hem muhabbettir Kemal dahi, bizzat mahbubdur, sebebsiz olarak sevilir Hem muhibdir, hem mahbubdur Madem nihayetsiz derece-i kemalde bir cemal ve nihayetsiz derece-i cemalde bir kemal nihayet derecede sevilir, muhabbete ve aşka layıktır Elbette ayinelerde ve ayinelerin kabiliyetlerine göre lemaatını ve cilvelerini görmek ve göstermekle tezahür etmek ister Demek Sani-i Zülcelalin ve Hakim-i Zülcemalin ve Kadir-i Zülkemalin zatındaki cemal-i zati ve kemalat-ı zatiyesi, terahhum ve tahannün ister ve Rahman ve Hannan isimlerini tecelliye sevkeder Terahhum ve tahannün ise, rahmet ve nimeti göstermekle Rahim ve Münim isimlerini cilveye sevkeder Rahmet ve nimet ise teveddüd, taarrüf şenlerini iktiza edip Vedud ve Maruf isimlerini tecelliye sevkeder Masnuun bir perdesinde onları gösterir, teveddüd ve taarrüf ise lütuf ve kerem manalarını tahrik eder Latif ve Kerim isimlerini masnuun bazı perdelerinde okutturuyor Lütuf ve kerem şenleri ise, tezyin ve tenvir fiillerini tahrik eder Müzeyyin ve Münevvir isimlerini masnuun hüsün ve nuraniyeti lisanıyla okutturur Ve o tezyin ve tahsin şenleri ise, sun ve inayet manalarını iktiza eder Ve Sani ve Muhsin isimlerini, o masnuun güzel simasıyla okutturur Ve o sun ve inayet ise, bir ilim ve hikmeti iktiza eder Ve İsm-i Alim ve Hakimi, o masnuun intizamlı, hikmetli azasıyla okutturur O ilim ve hikmet ise tanzim, tasvir, teşkil fiillerini iktiza ediyor Musavvir ve Mukaddir isimlerini masnuun heyetiyle, şekliyle okutturur, gösterir İşte Sani-i Zülcelal, bütün masnuatını öyle bir tarzda yapmış ki ekserisi, hususan zihayat kısmı, çok esma-i İlahiyeyi okutturur Güya herbir masnuuna ayrı ayrı, birbiri üstünde yirmi gömlek giydirmiş, yirmi perdeye sarmış Her gömlekte, her perdede ayrı ayrı esmasını yazmış Mesela Temsilde gösterildiği gibi, tek güzel bir çiçekle, insanın kısm-ı sanisinden bir ferd-i hasnanın yalnız zahiri hilkatlerinde, çok sahifeler vardır Başka büyük ve külli masnuatı, o iki cüzi misale kıyas et Birinci sahife Umumi şekil ve mikdarını gösteren heyettir ki Ya Musavvir, ya Mukaddir, ya Munazzım isimlerini yadeder İkinci sahife Suretlerinde ayrı ayrı azaların inkişafıyla hasıl olan çiçek ve insanın basit heyetidir ki o sahifede Alim, Hakim isimleri gibi çok isimler yazılıyor Üçüncü sahife O iki mahlukun ayrı ayrı azalarına, ayrı ayrı hüsün ve zinet vermekle, o sahifede Sani ve Bari isimleri gibi çok isimler yazılıyor Dördüncü sahife Öyle bir zinet ve hüsün, o iki masnua veriliyor ki güya lütuf ve kerem tecessüm etmiş, onlar olmuş O sahife Ya Latif, Ya Kerim gibi çok isimleri yadeder, okur Beşinci sahife O çiçeğe leziz meyveler, o hasnaya sevimli evladlar, güzel ahlaklar takmakla o sahife Ya Vedud, ya Rahim, ya Münim gibi isimleri okutturuyor Altıncı sahife O inam ve ihsan sahifesinde, Ya Rahman, ya Hannan gibi isimler okunuyor Yedinci sahife O nimetlerde, o neticelerde, öyle lemaat-ı hüsün ve cemal görünüyor ki, hakiki bir şevk ve şefkatle yoğrulmuş halis bir şükür ve safi bir muhabbete layık olur O sahifede Ya Cemil-i Zülkemal, ya Kamil-i Zülcemal isimleri yazılı okunuyor İşte yalnız bir güzel çiçek ve hasna bir insan ve yalnız maddi ve zahir suretinde bu kadar esmayı gösterirse acaba umum çiçekler ve bütün zihayat ve büyük ve külli mevcudat, ne derece ulvi ve külli esmayı okutuyor, kıyas edebilirsin Hem insan ruh, kalb, akıl cihetiyle ve hayat ve letaif sahifeleriyle Hayy, Kayyum ve Muhyi gibi ne kadar esma-i kudsiye-i nuraniyeyi okur ve okutturur, kıyas edebilirsin İşte, Cennet bir çiçektir Huri taifesi dahi bir çiçektir Ruy-i zemin dahi bir çiçektir Bahar da bir çiçektir Sema da bir çiçektir yıldızlar, o çiçeğin yaldızlı nakışlarıdır Güneş de bir çiçektir ziyasındaki yedi rengi, o çiçeğin nakışlı boyalarıdır Âlem, güzel ve büyük bir insandır nasıl ki insan, küçük bir alemdir Huriler nevi ve ruhaniler cemaatı ve melek cinsi ve cin taifesi ve insan nevi, birer güzel şahıs hükmünde tasvir ve tanzim ve icad edilmiştir Hem herbiri külliyetiyle hem herbir ferdi, tek başıyla Sani-i Zülcemalinin esmasını gösterdikleri gibi onun cemaline, kemaline, rahmetine ve muhabbetine birer ayrı ayrı ayinelerdir Ve nihayetsiz cemal ve kemaline ve rahmet ve muhabbetine birer şahid-i sadıktır Ve o cemal ve kemalin ve rahmet ve muhabbetin birer ayatıdır, birer emaratıdır İşte şu nihayetsiz enva-ı kemalat, daire-i vahidiyette ve ehadiyette hasıldır Demek o daire haricinde tevehhüm olunan kemalat, kemalat değildir İşte hakaik-i eşyanın esma-i İlahiyeye dayandığını ve istinad ettiğini, belki hakiki hakaik, o esmanın cilveleri olduğunu ve her şeyin çok cihetlerle, çok dillerle Saniini zikr ve tesbih ettiğini anla وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ nin bir manasını bil ve سُبْحَانَ مَنِ اخْتَفَى بِشِدَّةِ ظُهُورِهِ de Ve ayetlerin ahirlerinde olan وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ * وَ هُوَ الْغَفُورُ الرّحِيمُ * وَ هُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ gibi zikir ve tekrarlarındaki bir sırrı fehmet Eğer bir çiçekte esmayı okuyamıyorsan ve vazıh göremiyorsan Cennete bak, bahara dikkat et, zeminin yüzünü temaşa et Rahmetin şu büyük çiçekleri olan Cennet ve bahar ve zeminde yazılan esmayı vazıhan okuyabilirsin, cilvelerini ve nakışlarını anlar, görürsün İkinci Noktanın İkinci Mebhası Ehl-i dalaletin vekili, tutunacak ve dalaletini ona bina edecek hiçbir şey bulamadığı ve mülzem kaldığı zaman şöyle diyor ki Ben, saadet-i dünyayı ve lezzet-i hayatı ve terakkiyat-ı medeniyeti ve kemal-i sanatı kendimce, ahireti düşünmemekte ve Allahı tanımamakta ve hubb-u dünyada ve hürriyette ve kendine güvenmekte gördüğüm için, insanın ekserisini bu yola şeytanın himmetiyle sevkettim ve ediyorum", + "gaye": "Kainatın bütün zerratında tecelli eden Ehadiyet sırrını ve Cenab-ı Hakk'ın kemalatının zati ve mutlak olduğunu, zıtlarla kıyaslanarak değil, kendi özünde kamil olduğunu çınar ağacı örneği üzerinden izah ederek imani hakikatleri ispat etmek.", + "konular": [ + "Çınar ağacı örneği ile Ehadiyetin ispatı", + "Kıyas-ı Temsili'nin mantıktaki yeri ve üstünlüğü", + "Kuran'daki 'Ahsenü'l-Halikin' gibi ifadelerin tefsiri", + "Kemalatın nisbi ve hakiki ayrımı", + "Muhabbetin sebepleri ve ilahi muhabbetin derinliği", + "Kainattaki kemalatın Allah'ın kemalinin ayetleri olduğu", + "Dünyanın üç yüzü ve dünyaya bakış açıları", + "Eşyanın hakikatının esma-i İlahiyeye istinadı", + "İnsan ruhunun ve letaiflerinin okuttuğu esmalar", + "Haşrin mertebeleri ve ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "Ehadiyet", + "Vahdet", + "Haşir", + "Cem", + "Kemal", + "Rahmet", + "Muhabbet", + "Hikmet", + "Sanat", + "Kudret", + "İrade", + "Hüsün", + "Nimet", + "İlim", + "Kıyas", + "Tecelli", + "Hakk", + "Adalet", + "Ubudiyet", + "Dünya", + "Ahiret", + "Akıl", + "Kalp", + "Nefis" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ehadiyet", + "vecize": "Madem bilmüşahede Zat-ı Ehad-i Samedin irade gibi bir sıfatının bir tek cilve-i cüzisi, bilmüşahede milyon yerde, milyonlar işe vasıtasız medar olur. Elbette Zat-ı Zülcelalin tecelli-i kudret ve iradesiyle, şecere-i hilkati bütün ecza ve zerratıyla beraber tasarruf edebilmesine şuhud derecesinde yakin etmek lazım gelir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF", + "ÜÇÜNCÜ MAKSAD", + "Elcevab" + ], + "title": "Elcevab", + "content": "Biz dahi Kuran namına diyoruz ki Ey biçare insan Aklını başına al Ehl-i dalaletin vekilini dinleme Eğer onu dinlersen hasaretin o kadar büyük olur ki, tasavvurundan ruh, akıl ve kalb ürperir Senin önünde iki yol var Birisi Ehl-i dalaletin vekilinin gösterdiği şekavetli yoldur Diğeri Kuran-ı Hakimin tarif ettiği saadetli yoldur İşte o iki yolun pek çok muvazenelerini, çok Sözlerde, hususan Küçük Sözlerde gördün ve anladın Şimdi makam münasebetiyle binde bir muvazenelerini yine gör, anla Şöyle ki Şirk ve dalaletin ve fısk ve sefahetin yolu, insanı nihayet derecede sukut ettiriyor Hadsiz elemler içinde nihayetsiz ağır bir yükü zaif ve aciz beline yükletir Çünki insan, Cenab-ı Hakkı tanımazsa ve Ona tevekkül etmezse, o vakit insan, gayet derecede aciz ve zaif, nihayet derecede muhtaç, fakir, hadsiz musibetlere maruz, elemli, kederli bir fani hayvan hükmünde olup, bütün sevdiği ve alaka peyda ettiği bütün eşyadan mütemadiyen firak elemini çeke çeke, nihayette, baki kalan bütün ahbabını bir firak-ı elim içinde bırakıp, kabrin zulümatına yalnız olarak gider Hem müddet-i hayatında gayet cüzi bir ihtiyar ve küçük bir iktidar ve kısacık bir hayat ve az bir ömür ve sönük bir fikir ile nihayetsiz elemler ile ve emeller ile faydasız çarpışır ve hadsiz arzuların ve makasıdın tahsiline, semeresiz boşu boşuna çalışır Hem kendi vücudunu yüklenemediği halde, koca dünya yükünü biçare beline ve kafasına yüklenir Daha cehenneme gitmeden cehennem azabını çeker Evet şu elim elemi ve dehşetli manevi azabı hissetmemek için, ehl-i dalalet ibtal-i his nevinden gaflet sarhoşluğuyla muvakkaten hissetmez Fakat hissedeceği zaman yani kabre yakın olduğu vakit birden hisseder Çünki Cenab-ı Hakka hakiki abd olmazsa, kendi kendine malik zannedecek Halbuki o cüzi ihtiyar, o küçük iktidarı ile şu fırtınalı dünyada vücudunu idare edemiyor Hayatına muzır mikroptan tut, ta zelzeleye kadar binler taife düşmanları, hayatına karşı tehacüm vaziyetinde görür Elim bir korku dehşeti içinde her vakit kendine müdhiş görünen kabir kapısına bakıyor Hem bu vaziyette iken insaniyet itibariyle nev-i insani ile ve dünya ile alakadar olduğu halde, dünyayı ve insanı Hakim, Alim, Kadir, Rahim, Kerim bir zatın tasarrufunda tasavvur etmediği ve onları tesadüf ve tabiata havale ettiği için, dünyanın ehvali ve insanın ahvali onu daima izac eder Kendi elemiyle beraber insanların elemini de çeker Dünyanın zelzelesi, taunu, tufanı, kaht u galası, fena ve zevali, ona gayet müziç ve karanlıklı birer musibet suretinde onu tazib eder Hem şu haldeki insan, merhamet ve şefkate layık değildir Çünki kendi kendine bu dehşetli vaziyeti veriyor Sekizinci Sözde kuyuya girmiş iki kardeşin muvazene-i halinde denildiği gibi nasıl bir adam, güzel bir bahçede, güzel bir ziyafette, güzel ahbablar içinde, nezahetli, tatlı, namuslu, hoş, meşru bir lezzet ve eğlenceye kanaat etmeyip, gayr-ı meşru ve mülevves bir lezzet için çirkin ve necis bir şarabı içse, sarhoş olup kendini kış ortasında, pis bir yerde ve hatta canavarlar içinde tahayyül etse, titreyip bağırıp çağırsa nasıl merhamete layık değil Çünki ehl-i namus ve mübarek arkadaşlarını canavar tasavvur eder, onlara karşı hakaret eder Hem ziyafetteki leziz taamları ve temiz kapları mülevves, pis taşlar tasavvur eder, kırmağa başlar Hem mecliste muhterem kitabları ve manidar mektubları manasız ve adi nakışlar tasavvur eder, yırtarak ayak altına atar ve hakeza B��yle bir şahıs, nasıl merhamete müstehak değil, belki tokata müstehaktır Öyle de Su-i ihtiyarından neşet eden küfür sarhoşluğuyla ve dalalet divaneliğiyle Sani-i Hakimin şu misafirhane-i dünyasını, tesadüf ve tabiat oyuncağı olduğunu tevehhüm edip ve cilve-i esma-i İlahiyeyi tazelendiren masnuatın, zamanın geçmesiyle vazifelerinin bittiğinden alem-i gayba geçmelerini, adem ile idam tasavvur ederek ve tesbihat sadalarını, zeval ve firak-ı ebedi vaveylası olduklarını tahayyül ettiğinden ve mektubat-ı Samedaniye olan şu mevcudat sahifelerini, manasız, karmakarışık tasavvur ettiğinden ve alem-i rahmete yol açan kabir kapısını zulümat-ı adem ağzı tasavvur ettiğinden ve eceli, hakiki ahbablara visal daveti olduğu halde, bütün ahbablardan firak nöbeti tasavvur ettiğinden hem kendini dehşetli bir azab-ı elimde bırakıyor, hem mevcudatı, hem Cenab-ı Hakkın esmasını, hem mektubatını inkar ve tezyif ve tahkir ettiğinden, merhamete ve şefkate layık olmadığı gibi, şiddetli bir azaba da müstehaktır Hiçbir cihette merhamete layık değildir İşte ey bedbaht ehl-i dalalet ve sefahet Şu dehşetli sukuta karşı ve ezici meyusiyete mukabil hangi tekemmülünüz, hangi fünununuz, hangi kemaliniz, hangi medeniyetiniz, hangi terakkiyatınız karşı gelebilir Ruh-u beşerin eşedd-i ihtiyaç ile muhtaç olduğu hakiki teselliyi nerede bulabilirsiniz Hem güvendiğiniz ve bel bağladığınız ve asar-ı İlahiyeyi ve ihsanat-ı Rabbaniyeyi onlara isnad ettiğiniz hangi tabiatınız, hangi esbabınız, hangi şerikiniz, hangi keşfiyatınız, hangi milletiniz, hangi batıl mabudunuz, sizi sizce idam-ı ebedi olan mevtin zulümatından kurtarıp, kabir hududundan, berzah hududundan, mahşer hududundan, sırat köprüsünden hakimane geçirebilir, saadet-i ebediyeye mazhar edebilir Halbuki kabir kapısını kapamadığınız için, siz kati olarak bu yolun yolcususunuz Böyle bir yolcu, öyle birisine dayanır ki, bütün bu daire-i azime ve bu geniş hududlar, onun taht-ı emrinde ve tasarrufundadır Hem dahi, ey bedbaht ehl-i dalalet ve gaflet Gayr-ı meşru bir muhabbetin neticesi, merhametsiz azab çekmektir kaidesi sırrınca, siz, fıtratınızdaki Cenab-ı Hakkın zat ve sıfat ve esmasına sarfedilecek muhabbet ve marifet istidadını ve şükür ve ibadat cihazatını, nefsinize ve dünyaya gayr-ı meşru bir surette sarfettiğinizden, bil-istihkak cezasını çekiyorsunuz Çünki Cenab-ı Hakka ait muhabbeti, nefsinize verdiniz Mahbubunuz olan nefsinizin hadsiz belasını çekiyorsunuz Çünki hakiki bir rahatı o mahbubunuza vermiyorsunuz Hem onu, hakiki mahbub olan Kadir-i Mutlaka tevekkül ile teslim etmiyorsunuz, daima elem çekiyorsunuz Hem Cenab-ı Hakkın esma ve sıfatına ait muhabbeti, dünyaya verdiniz ve asar-ı sanatını, alemin esbabına taksim ettiniz belasını çekiyorsunuz Çünki o hadsiz mahbublarınızın bir kısmı size Allaha ısmarladık demeyip, size arkasını çevirip, bırakıp gidiyor Bir kısmı sizi hiç tanımıyor, tanısa da sizi sevmiyor Sevse de size bir fayda vermiyor Daima hadsiz firaklardan ve ümidsiz dönmemek üzere zevallerden azab çekiyorsunuz İşte ehl-i dalaletin saadet-i hayatiye ve tekemmülat-ı insaniye ve mehasin-i medeniyet ve lezzet-i hürriyet dedikleri şeylerin içyüzleri ve mahiyetleri budur Sefahet ve sarhoşluk bir perdedir, muvakkaten hissettirmez Tuh onların aklına de Amma Kuranın cadde-i nuraniyesi ise Bütün ehl-i dalaletin çektiği yaraları, hakaik-i imaniye ile tedavi eder Bütün evvelki yoldaki zulümatı dağıtır Bütün dalalet ve helaket kapılarını kapatır Şöyle ki İnsanın zaaf ve aczini ve fakr u ihtiyacını, bir Kadir-i Rahime tevekkül ile tedavi eder Hayat ve vücudun yükünü, Onun kudretine, rahmetine teslim edip kendine yüklemeyip belki kendisi o hayatına ve nefsine biner hükmünde bir rahat makam bulur Kendisinin natık bir hayvan değil, belki hakiki bir insan ve makbul bir misafir-i Rahman olduğunu bildirir Dünyayı, bir misafirhane-i Rahman olduğunu göstermekle ve dünyadaki mevcudat ise, esma-i İlahiyenin ayineleri olduklarını ve masnuatı ise, her vakit tazelenen mektubat-ı Samedaniye olduklarını bildirmekle, insanın fena-i dünyadan ve zeval-i eşyadan ve hubb-u faniyattan gelen yaralarını güzelce tedavi eder ve evhamın zulümatından kurtarır Hem mevt ve eceli, alem-i berzaha giden ve alem-i bekada olan ahbablara visal ve mülakat mukaddemesi olarak gösterir Ehl-i dalaletin nazarında bütün ahbabından bir firak-ı ebedi telakki ettiği ölüm yaralarını böylece tedavi eder Ve o firak, ayn-ı lika olduğunu isbat eder Hem kabrin alem-i rahmete ve dar-ı saadete ve bağistan-ı cinana ve nuristan-ı Rahmana açılan bir kapı olduğunu isbat etmekle, beşerin en müdhiş korkusunu izale edip, en elim ve kasavetli ve sıkıntılı olan berzah seyahatini, en leziz ve ünsiyetli ve ferahlı bir seyahat olduğunu gösterir Kabir ile ejderha ağzını kapatır, güzel bir bahçeye kapı açar Yani kabir ejderha ağzı olmadığını, belki bağistan-ı rahmete açılan bir kapı olduğunu gösterir Hem mümine der İhtiyarın cüzi ise kendi malikinin irade-i külliyesine işini bırak İktidarın küçük ise, Kadir-i Mutlakın kudretine itimad et Hayatın az ise, hayat-ı bakiyeyi düşün Ömrün kısa ise ebedi bir ömrün var, merak etme Fikrin sönük ise Kuranın güneşi altına gir, imanın nuruyla bak ki Yıldız böceği olan fikrin yerine herbir ayet-i Kuran, birer yıldız misillü sana ışık verir Hem hadsiz emellerin, elemlerin varsa, nihayetsiz bir sevab ve hadsiz bir rahmet seni bekliyor Hem hadsiz arzuların, makasıdın varsa, onları düşünüp muztarib olma Onlar bu dünyaya sığışmaz Onların yerleri başka diyardır ve onları veren de başkadır Hem der Ey insan Sen kendine malik değilsin Sen, kudreti nihayetsiz bir Kadir, rahmeti hadsiz bir Rahim-i Zat-ı Zülcelalin memluküsün Öyle ise sen, kendi hayatını kendine yükleyip zahmet çekme Çünki hayatı veren Odur, idare eden de Odur Hem dünya sahibsiz değil ki, sen kendi kafana dünya yükünü yüklettirerek ehvalini düşünüp merak etme Çünki onun sahibi Hakimdir, Alimdir Sen de misafirsin fuzuli olarak karışma, karıştırma Hem insanlar, hayvanlar gibi mevcudat, başı boş değiller belki vazifedar memurdurlar Bir Hakim-i Rahimin nazarındadırlar Onların alam ve meşakkatlerini düşünüp, ruhuna elem çektirme Ve onların Halık-ı Rahiminin rahmetinden daha ileri şefkatini sürme Hem sana düşmanlık vaziyetini alan mikroptan ta taun ve tufan ve kaht ve zelzeleye kadar bütün eşyanın dizginleri, o Rahim-i Hakimin elindedirler O Hakimdir, abes iş yapmaz Rahimdir, rahimiyeti çoktur Yaptığı her işinde bir nevi lütuf var Hem der Şu alem çendan fanidir, fakat ebedi bir alemin levazımatını yetiştiriyor Çendan zaildir, geçicidir fakat baki meyveler veriyor, baki bir zatın baki esmasının cilvelerini gösteriyor Ve çendan lezzetleri az, elemleri çoktur fakat Rahman-ı Rahimin iltifatatı, zevalsiz hakiki lezzetlerdir Elemler ise sevab cihetiyle manevi lezzet yetiştiriyor Madem meşru daire ruh ve kalb ve nefsin bütün lezzetlerine, safalarına, keyiflerine kafidir Gayr-ı meşru daireye girme Çünki o dairedeki bir lezzetin bazen bin elemi var Hem hakiki ve daimi lezzet olan iltifatat-ı Rahmaniyeyi kaybetmeğe sebebdir Hem dalaletin yolunda sabıkan beyan edildiği gibi esfel-i safiline insanı öyle bir sukut ettiriyor ki hiçbir medeniyet, hiçbir felsefe ona çare bulamadıkları ve o derin zulümat kuyusundan hiçbir terakkiyat-ı beşeriye, hiçbir kemalat-ı fenniye insanı çıkaramadığı halde, Kuran-ı Hakim iman ve amel-i salih ile o esfel-i safiline sukuttan insanı ala-yı illiyyine çıkarır ve delail-i katiyye ile çıkarmasını isbat ediyor ve o derin kuyuyu terakkiyat-ı maneviyenin basamaklarıyla ve tekemmülat-ı ruhiyenin cihazatıyla dolduruyor Hem beşerin uzun ve fırtınalı ve dağdağalı olan ebed tarafındaki yolculuğunu gayet derecede teshil eder ve kolaylaştırır Bin, belki ellibin senelik mesafeyi bir günde kestirecek vesaiti gösterir Hem Sultan-ı Ezel ve Ebed olan Zat-ı Zülcelali tanıttırmakla, insanı ona bir memur abd ve bir vazifedar misafir vaziyetini verir Hem dünya misafirhanesinde, hem berzahi ve uhrevi menzillerde kemal-i rahatla seyahatini temin eder Nasıl ki bir padişahın müstakim bir memuru, onun daire-i memleketinde, hem her vilayetin hududlarından suhuletle ve tayyare, gemi, şimendifer gibi süratli vasıta-i seyahatle gezer, geçer Öyle de Sultan-ı Ezeliye iman ile intisab eden ve amel-i salih ile itaat eden bir insan, şu misafirhane-i dünya menzillerinden ve alem-i berzah ve alem-i mahşer dairelerinden ve hakeza kabirden sonraki bütün alemlerin geniş hududlarından berk ve burak süratinde geçer Ta saadet-i ebediyeyi bulur Ve şu hakikatı kati isbat eder ve asfiya ve evliyaya gösterir Hem de Kuranın hakikatı der ki Ey mümin Sendeki nihayetsiz muhabbet kabiliyetini, çirkin ve noksan ve şerur ve sana muzır olan nefs-i emmarene verme Onu mahbub ve onun hevasını kendine mabud ittihaz etme Belki sendeki o nihayetsiz muhabbet kabiliyetini, nihayetsiz bir muhabbete layık, hem nihayetsiz sana ihsan edebilen, hem istikbalde seni nihayetsiz mesud eden, hem bütün alakadar olduğun ve onların saadetleriyle mesud olduğun bütün zatları, ihsanatıyla mesud eden, hem nihayetsiz kemalatı bulunan ve nihayetsiz derecede kudsi, ulvi, münezzeh, kusursuz, noksansız, zevalsiz cemal sahibi olan ve bütün esması, nihayet derecede güzel olan ve her isminde pek çok envar-ı hüsün ve cemal bulunan ve cennet bütün güzellikleriyle ve nimetleriyle, onun cemal-i rahmetini ve rahmet-i cemalini gösteren ve sevimli ve sevilen bütün kainattaki bütün hüsün ve cemal ve mehasin ve kemalat, onun cemaline ve kemaline işaret eden ve delalet eden ve emare olan bir zatı, mahbub ve mabud ittihaz et Hem der Ey insan Onun esma ve sıfatına ait istidad-ı muhabbetini, sair bekasız mevcudata verme faidesiz mahlukata dağıtma Çünki asar ve mahlukat fanidirler Fakat o asarda ve o masnuatta nakışları, cilveleri görünen esma-i hüsna bakidirler, daimidirler Ve esma ve sıfatın herbirisinde binler meratib-i ihsan ve cemal ve binler tabakat-ı kemal ve muhabbet var Sen yalnız Rahman ismine bak ki Cennet bir cilvesi ve saadet-i ebediye bir leması ve dünyadaki bütün rızk ve nimet, bir katresidir İşte şu muvazene, ehl-i dalaletle ehl-i imanın hayat ve vazife cihetindeki mahiyetlerine işaret eden ٭ لَقَدْ خَلَقْنَا اْلاِنْسَانَ فِى اَحْسَنِ تَقْوِيمٍ ثُمَّ رَدَدْنَاهُ اَسْفَلَ سَافِلِينَ ٭ اِلاَّ الَّذِينَ اۤمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ hem netice ve akıbetlerine işaret eden فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّمَاءُ وَ اْلاَرْضُ olan ayete dikkat et Ne kadar ulvi, mucizane, beyan ettiğimiz muvazeneyi ifade ederler Birinci ayet, Onbirinci Sözde tafsilen o ayetin icazkarane ve icazkarane ifade ettiği hakikatı, o Sözde beyan edildiğinden, onu oraya havale ederiz İkinci ayet ise, yalnız bir küçük işaretle göstereceğiz ki, ne kadar ulvi bir hakikatı ifade ediyor Şöyle ki Şu ayet, mefhum-u muvafık ile şöyle ferman ediyor Ehl-i dalaletin ölmesiyle, semavat ve zemin, onların üstünde ağlamıyorlar Ve mefhum-u muhalif ile delalet ediyor ki Ehl-i imanın dünyadan gitmesiyle, semavat ve zemin, onların üstünde ağlıyor Yani Ehl-i dalalet, madem semavat ve arzın vazifelerini inkar ediyor Manalarını bilmiyor Onların kıymetlerini ıskat ediyor Sanilerini tanımıyor Onlara karşı bir hakaret, bir adavet ettiğinden elbette semavat ve zemin, onlara ağlamak değil, belki onlara nefrin eder, onların gebermesiyle memnun olurlar Ve mefhum-u muhalif ile der Semavat ve arz, ehl-i imanın ölmesiyle ağlarlar Zira ehl-i iman ise Çünki semavat ve arzın vazifelerini bilir Hakiki hakikatlarını tasdik ediyor Ve onların ifade ettikleri manaları iman ile anlıyor Ne kadar güzel yapılmışlar, ne kadar güzel hizmet ediyorlar diyor Ve onlara layık kıymeti veriyor ve ihtiram ediyor Cenab-ı Hak hesabına onlara ve onlar ayine oldukları esmaya muhabbet ediyor İşte bu sır içindir ki, semavat ve zemin, ağlar gibi ehl-i imanın zevaline mahzun oluyorlar Mühim Bir Sual Diyorsunuz ki Muhabbet, ihtiyari değil Hem ihtiyac-ı fıtriye binaen, leziz taamları ve meyveleri severim Peder ve valide ve evladlarımı severim Refika-i hayatımı severim Dost ve ahbablarımı severim Enbiya ve evliyayı severim Hayatımı, gençliğimi severim Baharı ve güzel şeyleri ve dünyayı severim Nasıl bunları sevmeyeceğim Nasıl bütün bu muhabbetleri, Cenab-ı Hakkın zat ve sıfat ve esmasına verebilirim Bu ne demektir Elcevab Dört Nükteyi dinle Birinci Nükte Muhabbet, çendan ihtiyari değil Fakat ihtiyar ile, muhabbetin yüzü, bir mahbubdan diğer bir mahbuba dönebilir Mesela Bir mahbubun çirkinliğini göstermekle veyahut asıl layık-ı muhabbet olan diğer bir mahbuba perde veya ayine olduğunu göstermekle, muhabbetin yüzü, mecazi mahbubdan hakiki mahbuba çevrilebilir İkinci Nükte Tadad ettiğin sevdiklerini, sevme demiyoruz Belki onları Cenab-ı Hakkın hesabına ve onun muhabbeti namına sev, deriz Mesela Leziz taamları, güzel meyveleri, Cenab-ı Hakkın ihsanı ve o Rahman-ı Rahimin inamı cihetinde sevmek, Rahman ve Münim isimlerini sevmektir, hem manevi bir şükürdür Şu muhabbet, yalnız nefis hesabına olmadığını ve Rahman namına olduğunu gösteren meşru dairesinde kanaatkarane kazanmak ve mütefekkirane, müteşekkirane yemektir Hem peder ve valideyi şefkat ile teçhiz eden ve seni onların merhametli elleriyle terbiye ettiren hikmet ve rahmet hesabına onlara hürmet ve muhabbet, Cenab-ı Hakkın muhabbetine aittir O muhabbet ve hürmet, şefkat lillah için olduğuna alameti şudur ki Onlar ihtiyar oldukları ve sana hiçbir faideleri kalmadığı ve seni zahmet ve meşakkate attıkları zaman, daha ziyade muhabbet ve merhamet ve şefkat etmektir اِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ اَحَدُهُمَا اَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُلْ لَهُمَا اُفٍّ ayeti beş mertebe hürmet ve şefkate evladı davet etmesi Kuranın nazarında valideynin hukukları ne kadar ehemmiyetli ve ukukları ne derece çirkin olduğunu gösterir Madem peder kimseyi değil, yalnız veledinin kendinden daha ziyade iyi olmasını ister Ona mukabil veled dahi, pedere karşı hak dava edemez Demek valideyn ve veled ortasında fıtraten sebeb-i münakaşa yok Zira münakaşa, ya gıbta ve hasedden gelir Pederde oğluna karşı o yok Veya münakaşa, haksızlıktan gelir Veledin hakkı yoktur ki, pederine karşı hak dava etsin Pederini haksız görse de, ona isyan edemez Demek pederine isyan eden ve onu rencide eden, insan bozması bir canavardır Ve evladlarını, o Zat-ı Rahim-i Kerimin hediyeleri olduğu için kemal-i şefkat ve merhamet ile onları sevmek ve muhafaza etmek, yine Hakka aittir Ve o muhabbet ise, Cenab-ı Hakkın hesabına olduğunu gösteren alamet ise Vefatlarında sabır ile şükürdür, meyusane feryad etmemektir Halıkımın benim nezaretime verdiği sevimli bir mahluku idi, bir memlukü idi, şimdi hikmeti iktiza etti, benden aldı, daha iyi bir yere götürdü Benim o memlukte bir zahiri hissem varsa, hakiki bin hisse onun Halıkına aittir El-Hükmü Lillah deyip teslim olmaktır Hem dost ve ahbab ise Eğer onlar iman ve amel-i salih sebebiyle Cenab-ı Hakkın dostları iseler, El-Hubbu Fillah sırrınca o muhabbet dahi, Hakka aittir Hem refika-i hayatını, rahmet-i İlahiyenin munis, latif bir hediyesi olduğu cihetiyle sev ve muhabbet et Fakat çabuk bozulan hüsn-ü suretine muhabbetini bağlama Belki kadının en cazibedar, en tatlı güzelliği, kadınlığa mahsus bir letafet ve nezaket içindeki hüsn-ü siretidir Ve en kıymetdar ve en şirin cemali ise ulvi, ciddi, samimi, nurani şefkatidir Şu cemal-i şefkat ve hüsn-ü siret, ahir hayata kadar devam eder, ziyadeleşir Ve o zaife, latife mahlukun hukuk-u hürmeti, o muhabbetle muhafaza edilir Yoksa hüsn-ü suretin zevaliyle, en muhtaç olduğu bir zamanda biçare hakkını kaybeder Hem enbiya ve evliyayı sevmek, Cenab-ı Hakkın makbul ibadı olmak cihetiyle, Cenab-ı Hakkın namına ve hesabınadır ve o nokta-i nazardan ona aittir Hem hayatı, Cenab-ı Hakkın insana ve sana verdiği en kıymetdar ve hayat-ı bakiyeyi kazandıracak bir sermaye ve bir define ve baki kemalatın cihazatını cami bir hazine cihetiyle onu sevmek, muhafaza etmek, Cenab-ı Hakkın hizmetinde istihdam etmek, yine o muhabbet bir cihette Mabuda aittir Hem gençliğin letafetini, güzelliğini Cenab-ı Hakkın latif, şirin, güzel bir nimeti nokta-i nazarından istihsan etmek, sevmek, hüsn-ü istimal etmek, şakirane bir nevi muhabbet-i meşruadır Hem baharı Cenab-ı Hakkın nurani esmalarının en latif, güzel nakışlarının sahifesi ve Sani-i Hakimin antika sanatının en müzeyyen ve şaşaalı bir meşher-i sanatı olduğu cihetiyle mütefekkirane sevmek, Cenab-ı Hakkın esmasını sevmektir Hem dünyayı ahiretin mezraası ve esma-i İlahiyenin ayinesi ve Cenab-ı Hakkın mektubatı ve muvakkat bir misafirhanesi cihetinde sevmek, -nefs-i emmare karışmamak şartıyla- Cenab-ı Hakka ait olur Elhasıl Dünyayı ve ondaki mahlukatı mana-yı harfiyle sev Mana-yı ismiyle sevme Ne kadar güzel yapılmış de Ne kadar güzeldir deme Ve kalbin batınına, başka muhabbetlerin girmesine meydan verme Çünki batın-ı kalb, ayine-i Sameddir ve ona mahsustur اَللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حُبَّكَ وَ حُبَّ مَا يُقَرِّبُنَا اِلَيْكَ de İşte bütün tadad ettiğimiz muhabbetler, eğer bu suretle olsa, hem elemsiz bir lezzet verir, hem bir cihette zevalsiz bir visaldir Hem muhabbet-i İlahiyeyi ziyadeleştirir Hem meşru bir muhabbettir Hem ayn-ı lezzet bir şükürdür Hem ayn-ı muhabbet bir fikirdir Mesela Nasıl ki bir padişah-ı ali, sana bir elmayı ihsan etse, o elmaya iki muhabbet ve onda iki lezzet var Haşiye Bir zaman iki aşiret reisi, bir padişahın huzuruna girmişler, yazılan aynı vaziyette bulunmuşlar Biri elma, elma olduğu için sevilir ve elmaya mahsus ve elma kadar bir lezzet var Şu muhabbet padişaha ait değil Belki huzurunda o elmayı ağzına atıp yiyen adam, padişahı değil, elmayı sever ve nefsine muhabbet eder Bazen olur ki padişah o nefisperverane olan muhabbeti beğenmez, ondan nefret eder Hem elma lezzeti dahi cüzidir Hem zeval bulur elmayı yedikten sonra o lezzet dahi gider, bir teessüf kalır İkinci muhabbet ise Elma içindeki elma ile gösterilen iltifatat-ı şahanedir Güya o elma, iltifat-ı şahanenin numunesi ve mücessemidir diye başına koyan adam, padişahı sevdiğini izhar eder Hem iltifatın gılafı olan o meyvede öyle bir lezzet var ki, bin elma lezzetinin fevkindedir İşte şu lezzet ayn-ı şükrandır Şu muhabbet, padişaha karşı hürmetli bir muhabbettir Aynen onun gibi bütün nimetlere ve meyvelere, zatları için muhabbet edilse, yalnız maddi lezzetleriyle gafilane telezzüz etse, o muhabbet nefsanidir O lezzetler de geçici ve elemlidir Eğer Cenab-ı Hakkın iltifatat-ı rahmeti ve ihsanatının meyveleri cihetiyle sevse ve o ihsan ve iltifatatın derece-i lütuflarını takdir etmek suretinde kemal-i iştiha ile lezzet alsa hem manevi bir şükür, hem elemsiz bir lezzettir Üçüncü Nükte Cenab-ı Hakkın esmasına karşı olan muhabbetin tabakatı var Sabıkan beyan ettiğimiz gibi bazen asara muhabbet suretiyle esmayı sever Bazen esmayı, kemalat-ı İlahiyenin unvanları olduğu cihetle sever Bazen insan, camiiyet-i mahiyet cihetiyle hadsiz ihtiyacat noktasında esmaya muhtaç ve müştak olur ve o ihtiyaçla sever Mesela Sen bütün şefkat ettiğin akraba ve fukara ve zaif ve muhtaç mahlukata karşı, acizane istimdad ihtiyacını hissettiğin halde biri çıksa, istediğin gibi onlara iyilik etse, o zatın inam edici unvanı ve kerim ismi ne kadar senin hoşuna gider, ne kadar o zatı, o unvan ile seversin Öyle de Yalnız Cenab-ı Hakkın Rahman ve Rahim isimlerini düşün ki Sen sevdiğin ve şefkat ettiğin bütün mümin aba ve ecdadını ve akraba ve ahbabını dünyada nimetlerin envaıyla ve Cennette enva-ı lezaiz ile ve saadet-i ebediyede onları sana gösterip ve kendini onlara göstermesiyle mesud ettiği cihette o Rahman ismi ve Rahim unvanı, ne kadar sevilmeğe layıktırlar ve ne derece o iki isme ruh-u beşer muhtaç olduğunu kıyas edebilirsin Ve ne derece, اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى رَحْمَانِيَّتِهِ وَعَلَى رَحِيمِيَّتِه yerindedir anlarsın Hem alakadar olduğun ve perişaniyetlerinden müteessir olduğun senin bir nevi hanen ve içindeki mevcudat, senin o hanenin ünsiyetli levazımatı ve sevimli müzeyyenatı hükmünde olan dünyayı ve içindeki mahlukatı kemal-i hikmet ile tanzim ve tedbir ve terbiye eden zatın Hakim ismine ve Mürebbi unvanına senin ruhun ne kadar muhtaç, ne kadar müştak olduğunu dikkat etsen anlarsın Hem bütün alakadar olduğun ve zevalleriyle müteellim olduğun insanları, mevtleri hengamında adem zulümatından kurtarıp şu dünyadan daha güzel bir yerde yerleştiren bir zatın Varis, Bais isimlerine, Baki, Kerim, Muhyi ve Muhsin unvanlarına ne kadar ruhun muhtaç olduğunu dikkat etsen anlarsın İşte insanın mahiyeti ulviye, fıtratı camia olduğundan binler enva-ı hacat ile binbir esma-i İlahiyeye, herbir ismin çok mertebelerine fıtraten muhtaçtır Muzaaf ihtiyaç, iştiyaktır Muzaaf iştiyak, muhabbettir Muzaaf muhabbet dahi aşktır Ruhun tekemmülatına göre meratib-i muhabbet, meratib-i esmaya göre inkişaf eder Bütün esmaya muhabbet dahi -çünki o esma Zat-ı Zülcelalin unvanları ve cilveleri olduğundan- muhabbet-i zatiyeye döner Şimdi yalnız numune olarak binbir esmadan yalnız Adl ve Hakem ve Hak ve Rahim isimlerinin binbir mertebelerinden bir mertebeyi beyan edeceğiz Şöyle ki Hikmet ve adl içindeki Rahmanurrahim ve Hak ismini azami bir dairede görmek istersen, şu temsile bak Nasıl ki bir orduda dörtyüz muhtelif taifeler bulunduğunu farz ediyoruz ki herbir taife beğendiği elbiseleri ayrı, hoşuna gittiği erzakı ayrı, rahatla istimal edeceği silahları ayrı ve mizacına deva olacak ilaçları ayrı oldukları halde bütün o dörtyüz taife, ayrı ayrı takım, bölük tefrik edilmeyerek, belki birbirine karışık olduğu halde onları kemal-i şefkat ve merhametinden ve harikulade iktidarından ve mucizane ilim ve ihatasından ve fevkalade adalet ve hikmetinden, misilsiz bir tek padişah onların hiçbirini şaşırmayarak, hiçbirini unutmayarak, bütün ayrı ayrı onlara layık elbise, erzak, ilaç ve silahlarını muinsiz olarak bizzat kendisi verse, o zat acaba ne kadar muktedir, müşfik, adil, kerim bir padişah olduğunu anlarsın Çünki bir taburda on milletten efrad bulunsa, onları ayrı ayrı giydirmek ve teçhiz etmek çok müşkil olduğundan, bilmecburiye ne cinsten olursa olsun, bir tarzda teçhiz edilir İşte öyle de Cenab-ı Hakkın adl ve hikmet içindeki İsm-i Hak ve Rahmanurrahimin cilvesini görmek istersen, bahar mevsiminde zeminin yüzünde çadırları kurulmuş, muhteşem dörtyüzbin milletten mürekkeb nebatat ve hayvanat ordusuna bak ki bütün o milletler, o taifeler, birbiri içinde oldukları halde, herbirinin libası ayrı, erzakı ayrı, silahı ayrı, tarz-ı hayatı ayrı, talimatı ayrı, terhisatı ayrı oldukları halde ve o hacatlarını tedarik edecek iktidarları ve o metalibi isteyecek dilleri olmadığı halde, daire-i hikmet ve adl içinde, mizan ve intizam ile Hak ve Rahman, Rezzak ve Rahim, Kerim unvanlarını seyret, gör Nasıl hiçbirini şaşırmayarak, unutmayarak, iltibas etmeyerek terbiye ve tedbir ve idare eder İşte, böyle hayret verici muhit bir intizam ve mizan ile yapılan bir işe, başkalarının parmakları karışabilir mi Vahid-i Ehad, Hakim-i Mutlak, Kàdir-i Külli Şeyden başka, bu sanata, bu tedbire, bu rububiyete, bu tedvire hangi şey elini uzatabilir Hangi sebeb müdahale edebilir Dördüncü Nükte Diyorsun Benim taamlara, nefsime, refikama, valideynime, evladıma, ahbabıma, evliyaya, enbiyaya, güzel şeylere, bahara, dünyaya müteallik ayrı ayrı muhtelif muhabbetlerimin Kuranın emrettiği tarzda olsa neticeleri, faideleri nedir Elcevab Bütün neticeleri beyan etmek için büyük bir kitab yazmak lazım gelir Şimdilik yalnız icmalen bir iki neticeye işaret edilecek Evvela, dünyadaki muaccel neticeleri beyan edilecek Sonra ahirette tezahür eden neticeleri zikredilecek Şöyle ki Sabıkan beyan edildiği gibi ehl-i gaflet ve ehl-i dünya tarzında ve nefis hesabına olan muhabbetlerin dünyada belaları, elemleri, meşakkatleri çoktur Safaları, lezzetleri, rahatları azdır Mesela Şefkat, acz yüzünden elemli bir musibet olur Muhabbet, firak yüzünden belalı bir hırkat olur Lezzet, zeval yüzünden zehirli bir şerbet olur Âhirette ise Cenab-ı Hakkın hesabına olmadıkları için, ya faidesizdir veya azabdır Eğer harama girmiş ise Sual Enbiya ve evliyaya muhabbet, nasıl faidesiz kalır Elcevab Ehl-i Teslisin İsa Aleyhisselama ve Rafızilerin Hazret-i Ali Radıyallahu Anha muhabbetleri faidesiz kaldığı gibi Eğer o muhabbetler, Kuranın irşad ettiği tarzda ve Cenab-ı Hakkın hesabına ve muhabbet-i Rahman namına olsalar, o zaman hem dünyada, hem ahirette güzel neticeleri var Amma dünyada ise leziz taamlara, güzel meyvelere muhabbetin, elemsiz bir nimet ve ayn-ı şükür bir lezzettir Nefsine muhabbet ise Ona acımak, terbiye etmek, zararlı hevesattan menetmektir O vakit nefis sana binmez, seni hevasına esir etmez Belki sen nefsine binersin Onu hevaya değil, hüdaya sevkedersin Refika-i hayatına muhabbetin, madem hüsn-ü siret ve maden-i şefkat ve hediye-i rahmet olduğuna bina edilmiş O refikaya samimi muhabbet ve merhamet edersen, o da sana ciddi hürmet ve muhabbet eder İkiniz ihtiyar oldukça o hal ziyadeleşir, mesudane hayatını geçirirsin Yoksa hüsn-ü surete muhabbet nefsani olsa, o muhabbet çabuk bozulur, hüsn-ü muaşereti de bozar Peder ve valideye karşı muhabbetin, Cenab-ı Hak hesabına olduğu için hem bir ibadet, hem de onlar ihtiyarlandıkça hürmet ve muhabbeti ziyadeleştirirsin En ali bir his ile, en merdane bir himmet ile onların tul-ü ömrünü ciddi arzu edip bekalarına dua etmek, ta onların yüzünden daha ziyade sevab kazanayım diye samimi hürmetle onların elini öpmek, ulvi bir lezzet-i ruhani almaktır Yoksa nefsani, dünya itibariyle olsa, onlar ihtiyar oldukları ve sana bar olacak bir vaziyete girdikleri zaman en süfli ve en alçak bir his ile vücudlarını istiskal etmek, sebeb-i hayatın olan o muhterem zatların mevtlerini arzu etmek gibi vahşi, kederli, ruhani bir elemdir Evladına muhabbet ise Cenab-ı Hakkın senin nezaretine ve terbiyene emanet ettiği sevimli, ünsiyetli o mahluklara muhabbet ise saadetli bir muhabbet, bir nimettir Ne musibetleriyle fazla elem çekersin, ne de ölümleriyle meyusane feryad edersin Sabıkan geçtiği gibi onların Halıkları hem Hakim, hem Rahim olduğundan, onlar hakkında o mevt bir saadettir dersin Senin hakkında da, onları sana veren zatın rahmetini düşünürsün, firak eleminden kurtulursun Ahbablara muhabbetin ise Madem Lillah içindir O ahbabların firakları, hatta ölümleri, sohbetinize ve uhuvvetinize mani olmadığı için, o manevi muhabbet ve ruhani irtibattan istifade edersin Ve mülakat lezzeti daimi olur Lillah için olmazsa, bir günlük mülakat lezzeti, yüz günlük firak elemini netice verir Haşiye Lillah için bir saniye mülakat, bir senedir Dünya için olsa bir sene, bir saniyedir Enbiya ve evliyaya muhabbetin ise Ehl-i gaflete karanlıklı bir vahşetgah görünen alem-i berzah, o nuranilerin vücudlarıyla tenevvür etmiş menzilgahları suretinde sana göründüğü için o aleme gitmeğe tevahhuş, tedehhüş değil belki bilakis temayül ve iştiyak hissini verir hayat-ı dünyeviyenin lezzetini kaçırmaz Yoksa onların muhabbeti, ehl-i medeniyetin meşahir-i insaniyeye muhabbeti nevinden olsa o kamil insanların fena ve zevallerini ve mazi denilen mezar-ı ekberinde çürümelerini düşünmekle, elemli hayatına bir keder daha ilave eder Yani Öyle kamilleri çürüten bir mezara, ben de gideceğim diye düşünür mezaristana endişeli bir nazarla bakar Ah çeker Evvelki nazarda ise Cisim libasını mazide bırakıp, kendileri istikbal salonu olan berzah aleminde kemal-i rahatla ikametlerini düşünür, mezaristana ünsiyetkarane bakar Hem güzel şeylere muhabbetin, madem Sanileri hesabınadır Ne güzel yapılmışlar tarzındadır O muhabbetin bir leziz tefekkür olduğu halde, hüsün-perest, cemal-perest zevkinin nazarını daha yüksek, daha mukaddes ve binler defa daha güzel cemal mertebelerinin definelerine yol açar, baktırır Çünki o güzel asardan efal-i İlahiyenin güzelliğine intikal ettirir Ondan esmanın güzelliğine, ondan sıfatın güzelliğine, ondan Zat-ı Zülcelalin cemal-i bimisaline karşı kalbe yol açar İşte bu muhabbet bu surette olsa, hem lezzetlidir, hem ibadettir ve hem tefekkürdür Gençliğe muhabbetin ise Madem Cenab-ı Hakkın güzel bir nimeti cihetinde sevmişsin elbette onu ibadette sarfedersin, sefahette boğdurup öldürmezsin Öyle ise o gençlikte kazandığın ibadetler, o fani gençliğin baki meyveleridir Sen ihtiyarlandıkça, gençliğin iyilikleri olan baki meyvelerini elde ettiğin halde, gençliğin zararlarından, taşkınlıklarından kurtulursun Hem ihtiyarlıkta daha ziyade ibadete muvaffakıyet ve merhamet-i İlahiyeye daha ziyade liyakat kazandığını düşünürsün Ehl-i gaflet gibi beş-on senelik bir gençlik lezzetine mukabil, elli senede Eyvah gençliğim gitti diye teessüf edip, gençliğe ağlamayacaksın Nasıl ki, öylelerin birisi demiş لَيْتَ الشَّبَابَةَ يَعُودُ يَوْمًا فَاُخْبِرُهُ بِمَا فَعَلَ الْمَشِيبُ Yani Keşke gençliğim bir gün dönse idi ihtiyarlık benim başıma neler getirdiğini şekva ederek haber verecektim Bahar gibi zinetli meşherlere muhabbet ise Madem sanat-ı İlahiyeyi seyran itibariyledir O baharın gitmesiyle, temaşa lezzeti zail olmaz Çünki bahar yaldızlı bir mektub gibi, verdiği manaları her vakit temaşa edebilirsin Senin hayalin ve zaman, ikisi de sinema şeridleri gibi sana o temaşa lezzetini idame ettirmekle beraber o baharın manalarını, güzelliklerini sana tazelendirirler O vakit muhabbetin esefli, elemli, muvakkat olmaz Lezzetli, safalı olur Dünyaya muhabbetin ise Madem Cenab-ı Hakkın namınadır O vakit dünyanın dehşetli mevcudatı, sana ünsiyetli bir arkadaş hükmüne geçer Mezraa-i ahiret cihetiyle sevdiğin için, her şeyinde, ahirete faide verecek bir sermaye, bir meyve alabilirsin Ne musibetleri sana dehşet verir, ne zeval ve fenası sana sıkıntı verir Kemal-i rahatla o misafirhanede müddet-i ikametini geçirirsin Yoksa ehl-i gaflet gibi seversen, yüz defa sana söylemişiz ki Sıkıntılı, ezici, boğucu, fenaya mahkum, neticesiz bir muhabbet içinde boğulur, gidersin İşte bazı mahbubların, Kuranın irşad ettiği surette olduğu vakit, herbirisinden yüzde ancak bir letafetini gösterdik Kuranın gösterdiği yolda olmazsa, yüzden bir mazarratına işaret ettik Şimdi şu mahbubların dar-ı bekada, alem-i ahirette, Kuran-ı Hakimin ayat-ı beyyinatıyla işaret ettiği neticeleri işitmek ve anlamak istersen, işte o çeşit meşru muhabbetlerin dar-ı ahiretteki neticelerini bir Mukaddeme ve dokuz İşaretle yüzden bir faidesini icmalen göstereceğiz Mukaddeme Cenab-ı Hak celil uluhiyetiyle, cemil rahmetiyle, kebir rububiyetiyle, kerim refetiyle, azim kudretiyle, latif hikmetiyle, şu küçük insanın vücudunu bu kadar havas ve hissiyat ile, bu derece cevarih ve cihazat ile ve muhtelif aza ve alat ile ve mütenevvi letaif ve maneviyat ile, techiz ve tezyin etmiştir ki ta, mütenevvi ve pekçok alat ile, hadsiz enva-ı nimetini, aksam-ı ihsanatını, tabakat-ı rahmetini, o insana ihsas etsin, bildirsin, tattırsın, tanıttırsın Hem ta binbir esmasının hadsiz enva-ı tecelliyatlarını, insana o alat ile bildirsin, tarttırsın, sevdirsin Ve o insandaki pek kesretli alat ve cihazatın herbirisinin ayrı ayrı hizmeti, ubudiyeti olduğu gibi, ayrı ayrı lezzeti, elemi, vazifesi ve mükafatı vardır Mesela göz, suretlerdeki güzellikleri ve alem-i mubsıratta güzel mucizat-ı kudretin envaını temaşa eder Vazifesi, nazar-ı ibretle Saniine şükrandır Nazara mahsus lezzet ve elem malumdur, tarife hacet yok Mesela kulak, sadaların envalarını, latif nağmelerini ve mesmuat aleminde Cenab-ı Hakkın letaif-i rahmetini hisseder Ayrı bir ubudiyet, ayrı bir lezzet, ayrı da bir mükafatı var Mesela kuvve-i şamme, kokular taifesindeki letaif-i rahmeti hisseder Kendine mahsus bir vazife-i şükraniyesi, bir lezzeti vardır Elbette mükafatı dahi vardır Mesela dildeki kuvve-i zaika, bütün matumatın ezvakını anlamakla gayet mütenevvi bir şükr-ü manevi ile vazife görür ve hakeza Bütün cihazat-ı insaniyenin ve kalb ve akıl ve ruh gibi büyük ve mühim letaifin böyle ayrı ayrı vazifeleri, lezzetleri ve elemleri vardır İşte Cenab-ı Hak ve Hakim-i Mutlak, bu insanda istihdam ettiği bu cihazatın elbette her birerlerine layık ücretlerini verecektir O müteaddid enva-ı muhabbetin sabıkan beyan edilen dünyadaki muaccel neticelerini, herkes vicdan ile hisseder ve bir hads-i sadık ile isbat edilir Âhiretteki neticeleri ise katiyyen vücudları ve tahakkukları, icmalen Onuncu Sözün oniki hakikat-i kàtıa-i satıasıyla ve Yirmidokuzuncu Sözün altı esas-ı bahiresiyle isbat edildiği gibi, tafsilen اَصْدَقُ الْكَلاَمِ وَاَبْلَغُ النِّظَامِ كَلاَمُ اللَّهِ الْمَلِكِ الْعَزِيزِ الْعَلاَّمِ olan Kuran-ı Hakimin ayat-ı beyyinatıyla tasrih ve telvih ve remiz ve işaratıyla katiyyen sabittir Daha uzun bürhanları getirmeğe lüzum yok Zaten başka Sözlerde ve Cennete dair Yirmisekizinci Sözün arabi olan ikinci makamında ve Yirmidokuzuncu Sözde çok bürhanlar geçmiştir", + "gaye": "Ehl-i dalaletin ve sefahetin getirdiği felaketlerden kurtulup, Kur'an'ın nurani yolunda imanın ve salih amelin sağladığı hakiki saadeti ve teselliyi kavramak, kalplerdeki muhabbeti hakiki mahbuba yönlendirmek.", + "konular": [ + "Ehl-i dalalet ve sefahetin zararları", + "İmanın ve salih amelin faydaları", + "İnsan fıtratındaki muhabbet kabiliyeti", + "Muhabbetin doğru mecraya yönlendirilmesi", + "Allah'ın isim ve sıfatlarına muhabbet", + "Dünya ve ahiret dengesi", + "Ebeveynlere, evlatlara, eşe, dostlara muhabbet", + "Peygamberlere ve velilere muhabbet", + "Hayata, gençliğe, dünyaya muhabbet", + "Ölümün ve kabrin hakikati", + "Cennet ve cehennemin tasviri" + ], + "kavramlar": [ + "Dalalet", + "Sefahet", + "Küfür", + "Şirk", + "İman", + "Amel-i Salih", + "Tevekkül", + "Muhabbet", + "Vesvese", + "Nefis", + "Rahman", + "Rahim", + "Kadir", + "Hakim", + "Kerim", + "Berzah", + "Haşir", + "Fıtrat", + "Şefkat", + "İhsan", + "Zeval", + "Beka", + "Tefekkür", + "Şükür", + "İbadet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise", + "Ortaokul" + ], + "kelime": "Muhabbet", + "vecize": "Madem meşru daire ruh ve kalb ve nefsin bütün lezzetlerine, safalarına, keyiflerine kafidir Gayr-ı meşru daireye girme Çünki o dairedeki bir lezzetin bazen bin elemi var.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF", + "ÜÇÜNCÜ MAKSAD", + "BİRİNCİ İŞARET" + ], + "title": "BİRİNCİ İŞARET", + "content": "Leziz taamlara, hoş meyvelere şakirane muhabbet-i meşruanın uhrevi neticesi, Kuranın nassıyla, Cennete layık bir tarzda leziz taamları, güzel meyveleridir Ve o taamlara ve o meyvelere müştehiyane bir muhabbettir Hatta dünyada yediğin meyve üstünde söylediğin Elhamdülillah kelimesi, cennet meyvesi olarak tecessüm ettirilip sana takdim edilir Burada meyve yersin, orada Elhamdülillah yersin Ve nimette ve taam içinde inam-ı İlahiyi ve iltifat-ı Rahmaniyi gördüğünden o lezzetli şükr-ü manevi, Cennette gayet leziz bir taam suretinde sana verileceği, hadisin nassıyla, Kuranın işaratıyla ve hikmet ve rahmetin iktizasıyla sabittir", + "gaye": "Helal yoldan alınan lezzetlerin ve şükrün uhrevi neticelerinin, Cennette somut bir şekilde karşılık bulacağını ve bunun hem Kuran hem de hadislerle sabit olduğunu anlatmak.", + "konular": [ + "Helal lezzetlerin uhrevi karşılığı", + "Meyve yeme ve Elhamdülillah demenin cennet meyvesi olarak tecessümü", + "Şükrün cennetteki mükafatı", + "Kuran ve Hadislerin bu konudaki delilleri", + "İlahi ikram ve iltifatın lezzeti" + ], + "kavramlar": [ + "Muhabbet", + "Şükür", + "Cennet", + "Lezzet", + "Nimet", + "İnam-ı İlahi", + "İltifat-ı Rahmani" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Şükür", + "vecize": "Burada meyve yersin, orada Elhamdülillah yersin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF", + "ÜÇÜNCÜ MAKSAD", + "İKİNCİ İŞARET" + ], + "title": "İKİNCİ İŞARET", + "content": "Dünyada meşru bir surette nefsine muhabbet, yani mehasinine bina edilen muhabbet değil, belki noksaniyetlerini görüp tekmil etmeğe bina edilen şefkat ile onu terbiye etmek ve onu hayra sevketmek neticesi o nefse layık mahbubları, Cennette veriyor Nefis, madem dünyada heva ve hevesini Cenab-ı Hak yolunda hüsn-ü istimal etmiş Cihazatını, duygularını hüsn-ü suretle istihdam etmiş Kerim-i Mutlak, ona dünyadaki meşru ve ubudiyetkarane muhabbetin neticesi olarak Cennette, Cennetin yetmiş ayrı ayrı enva-ı zinet ve letafetinin numuneleri olan yetmiş muhtelif hulleyi giydirip, nefisteki bütün hasseleri memnun edecek, okşayacak yetmiş enva-ı hüsün ile vücudunu süslendirip herbiri, ruhlu küçük birer cennet hükmünde olan hurileri, o dar-ı bekada vereceği, pek çok ayat ile tasrih ve isbat edilmiştir Hem dünyada gençliğe muhabbet, yani ibadette gençlik kuvvetini sarfetmenin neticesi Dar-ı saadette ebedi bir gençliktir", + "gaye": "Nefsin terbiye edilmesi ve hayra yönlendirilmesi ile gençliğin Cenab-ı Hak yolunda kullanılması neticesinde ahirette elde edilecek mükafatları ve ebedi saadetleri kavramak.", + "konular": [ + "Nefis terbiyesi ve şefkatle yaklaşım", + "Nefsin Cenab-ı Hak yolunda kullanılması ve mükafatı", + "Gençliğin ibadette kullanılması ve ebedi gençlik" + ], + "kavramlar": [ + "Nefis", + "Şefkat", + "Terbiye", + "Ubudiyet", + "Huri", + "Cennet", + "Gençlik" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Mükafat", + "vecize": "Nefis, madem dünyada heva ve hevesini Cenab-ı Hak yolunda hüsn-ü istimal etmiş Cihazatını, duygularını hüsn-ü suretle istihdam etmiş Kerim-i Mutlak, ona dünyadaki meşru ve ubudiyetkarane muhabbetin neticesi olarak Cennette, Cennetin yetmiş ayrı ayrı enva-ı zinet ve letafetinin numuneleri olan yetmiş muhtelif hulleyi giydirip, nefisteki bütün hasseleri memnun edecek, okşayacak yetmiş enva-ı hüsün ile vücudunu süslendirip herbiri, ruhlu küçük birer cennet hükmünde olan hurileri, o dar-ı bekada vereceği, pek çok ayat ile tasrih ve isbat edilmiştir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci S��z", + "İKİNCİ MEVKIF", + "ÜÇÜNCÜ MAKSAD", + "ÜÇÜNCÜ İŞARET" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ İŞARET", + "content": "Refika-i hayatına meşru dairesinde, yani latif şefkatine, güzel hasletine, hüsn-ü siretine binaen samimi muhabbet ile, refika-i hayatını da naşizelikten, sair günahlardan muhafaza etmenin netice-i uhreviyesi ise Rahim-i Mutlak, o refika-i hayatı, hurilerden daha güzel bir surette ve daha zinetli bir tarzda, daha cazibedar bir şekilde, ona dar-ı saadette ebedi bir refika-i hayatı ve dünyadaki eski maceraları birbirine mütelezzizane nakletmek ve eski hatıratı birbirine tahattur ettirecek enis, latif, ebedi bir arkadaş, bir muhib ve mahbub olarak verileceğini vadetmiştir Elbette vadettiği şeyi kati verecektir", + "gaye": "Eşlerin meşru dairede birbirine karşı muhabbetinin ve günahlardan korunmasının ahiretteki mükafatının anlaşılması", + "konular": [ + "Eşler arası muhabbetin uhrevi karşılığı", + "Eşlerin günahlardan korunmasının önemi", + "Cennetteki ebedi eş kavramı", + "Dünya hatıralarının ahiretteki lezzeti", + "Allah'ın vaadinin kesinliği", + "Eşler arasındaki şefkat ve güzel ahlakın önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Muhabbet", + "Şefkat", + "Haslet", + "Siret", + "Naşizelik", + "Rahim-i Mutlak", + "Huri", + "Dar-ı Saadet", + "Ebediyet", + "Vecde" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Refika", + "vecize": "Elbette vadettiği şeyi kati verecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF", + "ÜÇÜNCÜ MAKSAD", + "DÖRDÜNCÜ İŞARET" + ], + "title": "DÖRDÜNCÜ İŞARET", + "content": "Valideyn ve evlada muhabbet-i meşruanın neticesi Nass-ı Kuran ile Cenab-ı Erhamürrahimin, onların makamları ayrı ayrı da olsa yine o mesud aileye safi olarak lezzet-i sohbeti, Cennete layık bir hüsn-ü muaşeret suretinde, dar-ı bekada ebedi mülakat ile ihsan eder Ve onbeş yaşına girmeden, yani hadd-i büluğa vasıl olmadan vefat eden çocuklar, وِلْدَانٌ مُخَلَّدُون ile tabir edilen Cennet çocukları şeklinde ve Cennete layık bir tarzda gayet süslü, sevimli bir surette, onları Cennette dahi peder ve validelerinin kucaklarına verir Veledperverlik hislerini memnun eder Ebedi o zevki ve o lezzeti onlara verir Zira çocuklar sinn-i teklife girmediklerinden ebedi, sevimli, şirin çocuk olarak kalacaklar Dünyadaki her lezzetli şeyin en alası Cennette bulunur, yalnız çok şirin olan veledperverlik, yani çocuklarını sevip okşamak zevki -Cennet tenasül yeri olmadığından- Cennette yoktur zannedilirdi İşte bu surette o dahi vardır Hem en zevkli ve en şirin bir tarzda vardır İşte kablel-büluğ evladı vefat edenlere müjde", + "gaye": "Kablel-büluğ vefat eden çocukların akıbeti ve ailelerin tesellisi, aile muhabbetinin uhrevi devamlılığı", + "konular": [ + "Cennetin aile hayatına sağladığı imkanlar", + "Ailecek Cennette birlikte olma", + "Küçük vefat eden çocukların Cennetteki durumu", + "Veledperverlik hissinin Cennette tatmin edilmesi", + "Cennette lezzetlerin devamlılığı", + "Risale-i Nur'un müjdeci yönü" + ], + "kavramlar": [ + "Muhabbet", + "Cennet", + "Veledperverlik", + "Haşir", + "Ahiret", + "Rahmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Müjde", + "vecize": "İşte kablel-büluğ evladı vefat edenlere müjde", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "İKİNCİ MEVKIF", + "ÜÇÜNCÜ MAKSAD", + "BEŞİNCİ İŞARET" + ], + "title": "BEŞİNCİ İŞARET", + "content": "Dünyada El-hubbu fillah hükmünce salih ahbablara muhabbetin neticesi Cennette عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ ile tabir edilen, karşı karşıya kurulmuş Cennet iskemlelerinde oturup hoş, şirin, güzel, tatlı bir surette, dünya maceralarını ve kadim olan hatıratlarını birbirine nakledip eğlendirmeleri suretinde firaksız, safi bir muhabbet ve sohbet suretinde ahbablarıyla görüştüreceği, Kuranın nassıyla sabittir", + "gaye": "El-hubbu fillah (Allah için sevgi) prensibinin Cennetteki somut yansımalarının ve salih ahbaplarla (dostlarla) ebedi buluşmanın güzelliğinin açıklanması ve bu yolla cennet hayatının bir vechesinin tasvir edilmesi.", + "konular": [ + "El-hubbu fillah (Allah için sevgi) kavramının ehemmiyeti", + "Cennetteki sosyal yaşam ve dostluklar", + "Cennetin firaksız ve safi muhabbet ortamı", + "Kur'an'ın Cennet tasvirleri (Alâ Sururin Mutekabilîn)", + "Cennette geçmiş hatıraların paylaşılması ve eğlenme", + "Cennetin ebedi ve kusursuz birliktelik vaadi" + ], + "kavramlar": [ + "El-hubbu fillah", + "Cennet", + "Muhabbet", + "Ahbap", + "Firak", + "Sohbet", + "Haşir" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muhabbet", + "vecize": "Dünyada El-hubbu fillah hükmünce salih ahbablara muhabbetin neticesi Cennette عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ ile tabir edilen, karşı karşıya kurulmuş Cennet iskemlelerinde oturup hoş, şirin, güzel, tatlı bir surette, dünya maceralarını ve kadim olan hatıratlarını birbirine nakledip eğlendirmeleri suretinde firaksız, safi bir muhabbet ve sohbet suretinde ahbablarıyla görüştüreceği, Kuranın nassıyla sabittir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ MEVKIF", + "İKİNCİ NOKTANIN İKİNCİ MEBHASI", + "ALTINCI İŞARET" + ], + "title": "ALTINCI İŞARET", + "content": "Enbiya ve evliyaya Kuranın tarif ettiği tarzda muhabbetin neticesi O enbiya ve evliyanın şefaatlarından berzahta, haşirde istifade etmekle beraber gayet ulvi ve onlara layık makam ve füyuzattan o muhabbet vasıtasıyla istifaza etmektir Evet اَلْمَرْءُ مَعَ مَنْ اَحَبَّ sırrınca, adi bir adam, en yüksek bir makama, muhabbet ettiği ali makam bir zatın tebaiyetiyle girebilir", + "gaye": "Enbiya ve evliyaya duyulan muhabbetin ahiretteki faydalarının ve bu muhabbetin yüce makamlara erişim vesilesi olabileceğinin kavranması", + "konular": [ + "Enbiya ve evliya sevgisi", + "Şefaat", + "Ahiret nimetleri", + "Berzah", + "Haşir", + "Makamat-ı ulviye", + "Muhabbetin neticeleri" + ], + "kavramlar": [ + "Muhabbet", + "Şefaat", + "Berzah", + "Haşir", + "Füyuzat", + "Makamat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Muhabbet", + "vecize": "Evet اَلْمَرْءُ مَعَ مَنْ اَحَبَّ sırrınca, adi bir adam, en yüksek bir makama, muhabbet ettiği ali makam bir zatın tebaiyetiyle girebilir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ MEVKIF", + "İKİNCİ NOKTANIN İKİNCİ MEBHASI", + "YEDİNCİ İŞARET" + ], + "title": "YEDİNCİ İŞARET", + "content": "Güzel şeylere ve bahara meşru muhabbetin, yani ne kadar güzel yapılmış nazarıyla, o asarın arkasındaki efalin güzelliğini ve intizamını ve intizam-ı efal arkasındaki güzel esmanın cilvelerini ve o güzel esmanın arkasında sıfatın tecelliyatını ve hakeza sevmekliğin neticesi ise Dar-ı bekada o güzel gördüğü masnuattan bin defa daha güzel bir tarzda esmanın cilvesini ve esma içindeki cemal ve sıfatını, Cennette görmektir Hatta İmam-ı Rabbani Radıyallahu Anhü demiş ki Letaif-i Cennet, cilve-i esmanın temessülatıdır Teemmel", + "gaye": "Kainattaki güzellikleri Cenab-ı Hakk'ın isimlerinin ve sıfatlarının tecellileri olarak sevmenin, ahiretteki sonsuz güzelliklere kapı araladığını ve gerçek sevginin bu olduğunu kavratmak.", + "konular": [ + "Kainattaki güzelliklerin kaynağı", + "Esma-i Hüsna'nın tecellileri", + "Sıfat-ı İlahiye'nin tecellileri", + "Masnuatın güzelliği", + "Dar-ı Beka'da güzelliklerin devamı", + "Cennetin mahiyeti", + "İmam-ı Rabbani'nin Cennet anlayışı" + ], + "kavramlar": [ + "Muhabbet", + "Asar", + "Efal", + "İntizam", + "Esma", + "Cilve", + "Sıfat", + "Tecelliyat", + "Dar-ı Beka", + "Masnuat", + "Cemal", + "Cennet", + "Letaif", + "Temessülat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Muhabbet", + "vecize": "Letaif-i Cennet, cilve-i esmanın temessülatıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ MEVKIF", + "İKİNCİ NOKTANIN İKİNCİ MEBHASI", + "SEKİZİNCİ İŞARET" + ], + "title": "SEKİZİNCİ İŞARET", + "content": "Dünyada, dünyanın ahiret mezraası ve esma-i İlahiye ayinesi olan iki güzel yüzüne karşı mütefekkirane muhabbetin uhrevi neticesi Dünya kadar, fakat fani dünya gibi fani değil, baki bir Cennet verilecektir Hem dünyada yalnız zaif gölgeleri gösterilen esma, o Cennetin ayinelerinde en şaşaalı bir surette gösterilecektir Hem dünyayı, mezraa-i ahiret yüzünde sevmenin neticesi Dünyayı fidanlık, yani ancak fidanları bir derece yetiştiren küçük bir mezraası hükmünde olacak öyle bir Cenneti verecek ki Dünyada havas ve hissiyat-ı insaniye, küçük fidanlar olduğu halde, Cennette en mükemmel bir surette inkişaf ve dünyada tohumcuklar hükmünde olan istidadları, enva-ı lezaiz ve kemalat ile sünbüllenecek surette ona verileceği, rahmetin ve hikmetin muktezası olduğu gibi, hadisin nususuyla ve Kuranın işaratıyla sabittir Hem madem dünyanın her hatanın başı olan mezmum muhabbeti değil, belki esmaya ve ahirete bakan iki yüzünü, esma ve ahiret için sevmiş ve ibadet-i fikriye ile o yüzleri mamur etmiş, güya bütün dünyasıyla ibadet etmiş Elbette dünya kadar bir mükafat alması, mukteza-yı rahmet ve hikmettir Hem madem ahiretin muhabbetiyle onun mezraasını sevmiş ve Cenab-ı Hakkın muhabbetiyle ayine-i esmasını sevmiş Elbette dünya gibi bir mahbub ister O da, dünya kadar bir Cennettir Sual O kadar büyük ve hali bir Cennet neye yarar Elcevab Nasıl ki eğer mümkün olsa idi, hayal süratiyle zeminin aktarını ve yıldızların ekserini gezsen, Bütün alem benimdir diyebilirsin Melaike ve insan ve hayvanların iştirakleri, senin o hükmünü bozmaz Öyle de O Cennet dahi dolu olsa, O Cennet benimdir diyebilirsin Hadiste bazı ehl-i Cennete verilen beşyüz senelik bir Cennet sırrı, Yirmisekizinci Sözde ve İhlas Lemasında beyan edilmiştir", + "gaye": "Dünyanın ahiretin mezrası olarak görülmesi ve Esma-i İlahiye'ye ayna olması sebebiyle, dünyada yapılan ibadetlerin ve fikri muhabbetlerin ahiretteki sınırsız mükafatının anlaşılması.", + "konular": [ + "Dünya-ahiret ilişkisi ve dünyanın ahiret mezraası olması", + "Esma-i İlahiye'nin dünyadaki tecellileri ve Cennetteki şaşaalı görünümleri", + "İbadet-i fikriye ve dünyayı esma ve ahiret için sevmenin neticesi", + "İnsan hissiyat ve istidatlarının Cennetteki mükemmel inkişafı", + "Cennetin büyüklüğü ve bireysel mülkiyeti (beşyüz senelik Cennet sırrı)" + ], + "kavramlar": [ + "Ahiret", + "Mezraa", + "Esma-i İlahiye", + "Muhabbet", + "İbadet", + "Cennet", + "Rahmet", + "Hikmet", + "İstidad", + "Nususu" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cennet", + "vecize": "Dünyada, dünyanın ahiret mezraası ve esma-i İlahiye ayinesi olan iki güzel yüzüne karşı mütefekkirane muhabbetin uhrevi neticesi dünya kadar, fakat fani dünya gibi fani değil, baki bir Cennet verilecektir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ MEVKIF", + "İKİNCİ NOKTANIN İKİNCİ MEBHASI", + "DOKUZUNCU İŞARET" + ], + "title": "DOKUZUNCU İŞARET", + "content": "İman ve muhabbetullahın neticesi Ehl-i keşif ve tahkikin ittifakıyla dünyanın bin sene hayat-ı mesudanesi, bir saatine değmeyen Cennet hayatı ve Cennet hayatının dahi bin senesi, bir saat müşahedesine değmeyen bir kudsi, münezzeh cemal ve kemal sahibi olan Zat-ı Zülcelalin müşahedesi, rüyetidir ki hadis-i kati ile ve Kuranın nassıyla sabittir Haşiye Hadisin nassıyla O şuhud, bütün lezaiz-i Cennetin o derece fevkindedir ki, onları unutturur Ve şuhuddan sonra ehl-i şuhudun hüsn-ü cemali o derece fazlalaşır ki döndükleri vakit, saraylarındaki aileleri çok dikkat ile zor ile onları tanıyabilirler hadiste varid olmuştur Hazret-i Süleyman Aleyhisselam gibi muhteşem bir kemal ile meşhur bir zatın rüyetine iştiyaklı bir merak, Hazret-i Yusuf Aleyhisselam gibi bir cemal ile mümtaz bir zatın şuhuduna meraklı bir iştiyak herkes vicdanen hisseder Acaba dünyanın bütün mehasin ve kemalatından binler derece yüksek olan Cennetin bütün mehasin ve kemalatı, bir cilve-i cemali ve kemali olan bir zatın rüyeti, ne kadar mergub, merak-aver ve şuhudu ne derece matlub ve iştiyak-aver olduğunu kıyas edebilirsen et اَللَّهُمَّ ارْزُقْنَا فِى الدُّنْيَا حُبَّكَ وَ حُبَّ مَا يُقَرِّبُنَا اِلَيْكَ وَ اْلاِسْتِقَامَةَ كَمَا اَمَرْتَ وَ فِى اْلاۤخِرَةِ رَحْمَتَكَ وَ رُوءْيَتَكَ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ اَللَّهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلَى مَنْ اَرْسَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ وَ عَلَى اۤلِهِ وَ صَحْبِهِ اَجْمَعِينَ اۤمِينَ", + "gaye": "İman ve muhabbetullahın neticesi olan Allah'ın rüyetinin (cemalini görme) cennet nimetlerinden ve diğer tüm lezzetlerden üstün olduğunu, bu rüyete duyulan iştiyakın akli ve vicdani boyutlarını izah etmek, böylece müminlerde bu kutsi amaca yönelik bir iştiyak uyandırmak.", + "konular": [ + "İman ve muhabbetullahın sonuçları", + "Allah'ın rüyeti (cemalini görme) ve üstünlüğü", + "Cennet hayatı ve lezzetleri", + "Dünya hayatının geçiciliği", + "Peygamberlerin (Hz. Süleyman, Hz. Yusuf) cemal ve kemal örnekleri", + "Allah'a kavuşma iştiyakı", + "Dua ve niyaz" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Muhabbetullah", + "Rüyet", + "Cemal", + "Kemal", + "Cennet", + "Dünya", + "Şuhud", + "İştiyak", + "Lezzet", + "Hadis", + "Kuran" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Rüyet", + "vecize": "İman ve muhabbetullahın neticesi Ehl-i keşif ve tahkikin ittifakıyla dünyanın bin sene hayat-ı mesudanesi, bir saatine değmeyen Cennet hayatı ve Cennet hayatının dahi bin senesi, bir saat müşahedesine değmeyen bir kudsi, münezzeh cemal ve kemal sahibi olan Zat-ı Zülcelalin müşahedesi, rüyetidir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "ÜÇÜNCÜ MEVKIF", + "İKİNCİ NOKTANIN İKİNCİ MEBHASI", + "TENBİH" + ], + "title": "TENBİH", + "content": "Şu sözün ahirinde uzun tafsilatı uzun görme ehemmiyetine nisbeten kısadır, daha uzun ister Bütün Sözlerde konuşan ben değilim Belki, işarat-ı Kuraniye namına hakikattır Hakikat ise hak söyler, doğru konuşur Eğer yanlış bir şey gördünüz, muhakkak biliniz ki haberim olmadan fikrim karışmış, karıştırmış, yanlış etmiş", + "gaye": "Risale-i Nur'un müellifinin kişisel fikirlerinden ziyade, Kur'ani hakikatleri esas aldığını ve eserdeki yanlışların müellife ait olmadığını vurgulamak.", + "konular": [ + "Risale-i Nur'un mahiyeti", + "Kur'ani hakikatlerin önemi", + "Müellifin rolü", + "Eserdeki potansiyel yanlışların kaynağı", + "Hakikatin tanımı ve değeri" + ], + "kavramlar": [ + "Hakikat", + "Kur'aniye", + "İşarat", + "Fikir", + "Haber" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hakikat", + "vecize": "Bütün Sözlerde konuşan ben değilim Belki, işarat-ı Kuraniye namına hakikattır Hakikat ise hak söyler, doğru konuşur.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzikinci Söz", + "MÜNACAT" + ], + "title": "MÜNACAT", + "content": "Ya Rab Nasıl büyük bir sarayın kapısını çalan bir adam, açılmadığı vakit, o sarayın kapısını, diğer makbul bir zatın sarayca menus sadasıyla çalar ta ona açılsın Öyle de Biçare ben dahi, senin dergah-ı rahmetini, mahbub abdin olan Üveys-el Karaninin nidasıyla ve münacatıyla şöyle çalıyorum O dergahını ona açtığın gibi, rahmetinle bana da aç اَقُولُ كَمَا قَالَ اِلَهِى اَنْتَ رَبِّى وَ اَنَا الْعَبْدُ * وَ اَنْتَ الْخَالِقُ وَ اَنَا الْمَخْلُوقُ وَ اَنْتَ الرَّزَّاقُ وَ اَنَا الْمَرْزُوقُ * وَ اَنْتَ الْمَالِكُ وَ اَنَا الْمَمْلُوكُ وَ اَنْتَ الْعَزِيزُ وَ اَنَا الذَّلِيلُ * وَ اَنْتَ الْغَنِىُّ وَ اَنَا الْفَقِيرُ وَ اَنْتَ الْحَىُّ وَ اَنَا الْمَيِّتُ * وَ اَنْتَ الْبَاقِى وَ اَنَا الْفَانِى وَ اَنْتَ الْكَرِيمُ وَ اَنَا اللَّئِيمُ * وَ اَنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنَا الْمُسِيءُ وَ اَنْتَ الْغَفُورُ وَ اَنَا الْمُذْنِبُ * وَ اَنْتَ الْعَظِيمُ وَ اَنَا الْحَقِيرُ وَ اَنْتَ الْقَوِىُّ وَ اَنَا الضَّعِيفُ * وَ اَنْتَ الْمُعْطِى وَ اَنَا السَّائِلُ وَ اَنْتَ اْلاَمِينُ وَ اَنَا الْخَا ئِفُ * وَ اَنْتَ الْجَوَّادُ وَ اَنَا الْمِسْكِينُ وَ اَنْتَ الْمُجِيبُ وَ اَنَا الدَّاعِى * وَ اَنْتَ الشَّافِى وَ اَنَا الْمَرِيضُ فَاغْفِرْلِى ذُنُوبِى وَ تَجَاوَزْ عَنِّى وَ اشْفِ اَمْرَاضِى يَا اَللَّهُ يَا كَافِى * يَا رَبُّ يَا وَافِى * يَا رَحِيمُ يَا شَافِى * يَا كَرِيمُ يَا مُعَافِى * فَاعْفُ عَنِّى مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ وَ عَافِنِى مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَارْضَ عَنِّى اَبَدًا بِرَحْمَتِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ اۤخِرُ دَعْوَيهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ", + "gaye": "Üveys-el Karani'nin duasını referans alarak Allah'tan af, mağfiret, şifa ve rıza dilemek, acizliğin ve fakirliğin bilincinde olarak Rabb'e tam bir teveccüh göstermek.", + "konular": [ + "Dua ve niyazın önemi", + "Tevessül (aracı kılma)", + "Allah'ın isim ve sıfatları", + "İnsanın acziyeti ve fakirliği", + "Günahlardan af dileme", + "Hastalıklar için şifa dileme", + "Allah'ın rızasını kazanma", + "Üveys-el Karani'nin makamı" + ], + "kavramlar": [ + "Dua", + "Münacat", + "Rahmet", + "Tevessül", + "Rabb", + "Halık", + "Rezzak", + "Malik", + "Aziz", + "Gani", + "Hayy", + "Baki", + "Kerim", + "Muhsin", + "Gafur", + "Azim", + "Kavi", + "Mu'ti", + "Emin", + "Cevvad", + "Mücib", + "Şafi", + "Af", + "Mağfiret", + "Şifa", + "Rıza" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Münacat", + "vecize": "Ya Rab Nasıl büyük bir sarayın kapısını çalan bir adam, açılmadığı vakit, o sarayın kapısını, diğer makbul bir zatın sarayca menus sadasıyla çalar ta ona açılsın Öyle de Biçare ben dahi, senin dergah-ı rahmetini, mahbub abdin olan Üveys-el Karaninin nidasıyla ve münacatıyla şöyle çalıyorum O dergahını ona açtığın gibi, rahmetinle bana da aç.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz" + ], + "title": "Otuzüçüncü Söz", + "content": "{Otuz Üç Penceredir} [Bir cihette Otuz Üçüncü Mektub ve bir cihette Otuz Üçüncü Söz] بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ سَنُرِيهِمْ اٰيَاتِنَا فِى الْاٰفَاقِ وَفِٓى اَنْفُسِهِمْ حَتّٰى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ اَنَّهُ الْحَقُّ اَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ اَنَّهُ عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ Sual Şu iki ayet-i camianın ifade ettiği vücub ve vahdaniyet-i İlahiye ve evsaf ve şuunat-ı Rabbaniyeye, alem-i asgar ve ekber olan insan ve kainatın vech-i delaletlerini, mücmel ve kısa bir surette beyanlarını isteriz Çünki münkirler pek ileri gittiler “Ne vakte kadar وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ deyip, elimizi kaldıracağız” diyorlar Elcevab Yazılan bütün otuz üç adet Sözler, o ayetin denizinden ve ifaza ettiği hakikat bahrinden otuz üç katredir Onlara baksanız, cevabınızı alabilirsiniz Şimdilik yalnız o denizden bir katrenin reşehatına işaret nevinden şöyle deriz ki Mesela Nasıl ki bir zat-ı muciznüma, büyük bir saray yapmak istese Evvela temellerini, esaslarını muntazaman hikmetle vazeder ve ilerideki neticelerine ve gayelerine muvafık bir tarzda tertib eder Sonra menzillere, kısımlara meharetle tefrik ve tafsil ediyor Sonra o menzilleri tanzim ve tertib ediyor Sonra nukuşlarla tezyin ediyor Sonra elektrik lambalarıyla tenvir ediyor Sonra o muhteşem ve müzeyyen sarayda maharetini, ihsanatını tecdid etmek için her bir tabakada yeni yeni icadlar, tebdiller, tahviller yapıyor Sonra her bir menzilde kendi makamına merbut bir telefon raptedip birer pencere açarak, her birinden onun makamı görünür Aynen öyle de وَلِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلٰى Sani- i Zülcelal, Hakim-i Hakim, Adl-i Hakem ve binbir esma-yı kudsiye ile müsemma Fatır-ı Bimisal, şu alem-i ekber olan kainat sarayının ve hilkat şeceresinin icadını irade etti Altı günde o sarayın, o şecerenin esasatını desatir-i hikmet ve kavanin-i ilm-i ezelisi ile vazetti Sonra ulvi ve süfli tabakata ve dallara ayırıp, kaza ve kader desatiri ile tafsil ve tasvir etti Sonra her mahlukatın her taifesini ve her tabakasını sun ve inayet düsturu ile tanzim etti Sonra her şeyi, her bir alemi ona layık bir tarzda, mesela semayı yıldızlarla, zemini çiçeklerle tezyin ettiği gibi, süslendirip tezyin etti Sonra o kavanin-i külliye ve desatir-i umumiye meydanlarında esmalarını tecelli ettirip tenvir etti Sonra bu kanun-u küllinin tazyikinden feryad eden ferdlere Rahman-ı Rahim isimlerini hususi bir surette imdada yetiştirdi Demek o külli ve umumi desatiri içinde hususi ihsanatı, hususi imdadları, hususi cilveleri var ki Her şey, her vakit, her haceti için Ondan istimdad eder, Ona bakabilir Sonra her menzilden, her tabakadan, her alemden, her taifeden, her ferdden, her şeyden, kendini gösterecek yani vücudunu ve vahdetini bildirecek pencereler açmış Her kalb içinde bir telefon bırakmış Şimdi şu hadsiz pencerelerden elbette haddimizin fevkinde olarak bahse girişmeyeceğiz Onları ilm-i muhit-i İlahiye havale edip, yalnız ayat-ı Kuraniyenin lemaatı olan otuz üç pencereyi Otuz Üçüncü Sözün Otuz Üçüncü Mektubunun namazdan sonraki tesbihatın otuz üç aded-i mübarekine muvafık olmak için otuz üç pencereye icmali ve muhtasar bir surette işaret edip, izahını sair Sözlere havale ederiz", + "gaye": "Kainattaki ve insanlardaki ayetler vasıtasıyla Allah'ın varlığını ve birliğini ispat etmek ve imanın şüphelerini gidermek.", + "konular": [ + "Allah'ın varlığı ve birliği", + "Kainatın yaratılışı ve düzeni", + "İnsan ve kainatın Allah'ın kudretine delaleti", + "Kur'an ayetlerinin hakikatleri", + "Risale-i Nur'un tefsir metodolojisi", + "Namaz sonrası tesbihatın önemi" + ], + "kavramlar": [ + "Vücub-u vücud", + "Vahdaniyet", + "Esma-i Hüsna", + "Kader", + "Kaza", + "Hikmet", + "İnayet", + "Tecelli", + "Ayet", + "Hakikat", + "İhsan", + "İcad" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Pencere", + "vecize": "Sana, Risale-i Nur külliyatı üzerine uzmanlaşmış, derin bir tefsirci ve yapısal bir veri analistisin.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Birinci Pencere" + ], + "title": "Birinci Pencere", + "content": "Bilmüşahede görüyoruz ki Bütün eşya, hususan zihayat olanların pek çok muhtelif hacatı ve pek çok mütenevvi metalibi vardır O matlabları, o hacetleri, ummadığı ve bilmediği ve eli yetişmediği yerden münasib ve layık bir vakitte onlara veriliyor, imdada yetiştiriliyor Halbuki o hadsiz maksudların en küçüğüne o muhtaçların kudreti yetişmez, elleri ulaşmaz Sen kendine bak Zahiri ve batıni hasselerin ve onların levazımatı gibi elin yetişmediği ne kadar eşyaya muhtaçsın Bütün zihayatları kendine kıyas et İşte bütün onlar, birer birer, vücud-u Vacibe şehadet ve vahdetine işaret ettikleri gibi, heyet-i mecmuasıyla, güneşin ziyası güneşi gösterdiği gibi, o hal ve bu keyfiyet, perde-i gayb arkasında bir Vacib-ül Vücudu, bir Vahid-i Ehadi, hem gayet Kerim, Rahim, Mürebbi, Müdebbir ünvanları içinde akla gösterir Şimdi ey münkir-i cahil ve ey fasık-ı gafil Bu faaliyet-i hakimaneyi, basiraneyi, rahimaneyi ne ile izah edebilirsin Sağır tabiatla mı, kör kuvvetle mi, sersem tesadüfle mi, aciz camid esbabla mı izah edebilirsin", + "gaye": "Eşyanın ve canlıların ihtiyaçlarının, onların kudretinin ötesinde bir yerden karşılanmasının, Vacibü'l-Vücud, Vahid-i Ehad, Kerim, Rahim, Mürebbi ve Müdebbir olan Allah'ın varlığını ve birliğini ispat ettiğini göstermek ve inkarcıların iddialarını çürütmek.", + "konular": [ + "Canlıların ihtiyaçlarının karşılanması", + "İlahi kudretin sonsuzluğu", + "Allah'ın isim ve sıfatları", + "İnkarın batıllığı", + "Tevhid delilleri", + "Kainattaki nizam ve intizam", + "Allah'ın her şeye hakimiyeti" + ], + "kavramlar": [ + "Vücud-u Vacib", + "Vahdet", + "Kerim", + "Rahim", + "Mürebbi", + "Müdebbir", + "Tesadüf", + "Tabiat", + "Kuvvet", + "Esbab" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vacibü'l-Vücud", + "vecize": "İşte bütün onlar, birer birer, vücud-u Vacibe şehadet ve vahdetine işaret ettikleri gibi, heyet-i mecmuasıyla, güneşin ziyası güneşi gösterdiği gibi, o hal ve bu keyfiyet, perde-i gayb arkasında bir Vacib-ül Vücudu, bir Vahid-i Ehadi, hem gayet Kerim, Rahim, Mürebbi, Müdebbir ünvanları içinde akla gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "İkinci Pencere" + ], + "title": "İkinci Pencere", + "content": "Eşya, vücud ve teşahhusatlarında, nihayetsiz imkanat yolları içinde mütereddid, mütehayyir, şekilsiz bir surette iken, Birden bire gayet muntazam, hakimane öyle bir teşahhus-u vechi veriliyor ki mesela her bir insanın yüzünde, bütün ebna-yı cinsinden her birisine karşı birer alamet-i farika, o küçük yüzde bulunduğu ve zahir ve batın duygularıyla kemal-i hikmetle teçhiz edildiği cihetle, o yüz gayet parlak bir sikke-i ehadiyet olduğunu isbat eder Her bir yüz, yüzer cihetle bir Sani-i Hakimin vücuduna şehadet ve vahdetine işaret ettikleri gibi, bütün yüzlerin heyet-i mecmuasıyla izhar ettikleri o sikke, bütün eşyanın Halıkına mahsus bir hatem olduğunu akıl gözüne gösterir Ey münkir Hiçbir cihetle kabil-i taklid olmayan şu sikkeleri ve mecmuundaki parlak sikke-i Samediyeti hangi tezgaha havale edebilirsin", + "gaye": "İnsan yüzündeki benzersiz düzen ve çeşitliliğin, sonsuz bir ilim ve kudret sahibi olan Allah'ın varlığını ve birliğini ispat ettiğini kavramak.", + "konular": [ + "İnsan yüzünün yaratılışındaki mucize", + "Allah'ın varlığına ve birliğine deliller", + "Eşyadaki intizam ve hikmet", + "İnsan yüzünün bir sikke-i ehadiyet (birlik mührü) olması", + "Akıl yoluyla Allah'ın varlığının idraki" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Hikmet", + "Kudret", + "İlim", + "İntizam", + "Sanat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Yüz", + "vecize": "Her bir yüz, yüzer cihetle bir Sani-i Hakimin vücuduna şehadet ve vahdetine işaret ettikleri gibi, bütün yüzlerin heyet-i mecmuasıyla izhar ettikleri o sikke, bütün eşyanın Halıkına mahsus bir hatem olduğunu akıl gözüne gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Üçüncü Pencere" + ], + "title": "Üçüncü Pencere", + "content": "Zeminin yüzünde dört yüz bin muhtelif taifeden ibaret olan bütün hayvanat ve nebatat envaının ordusu {Haşiye Hatta o taifelerden bir kısım var ki bir senedeki efradı, zaman-ı Âdemden kıyamete kadar vücuda gelen bütün insan efradından ziyadedir} bilmüşahede ayrı ayrı erzakları, suretleri, silahları, libasları, talimatları, terhisatları kemal-i mizan ve intizamla hiçbir şey unutulmayarak, hiçbirini şaşırmayarak bir surette tedbir ve terbiye etmek öyle bir sikkedir ki -hiçbir şübhe kabul etmez- güneş gibi parlak bir sikke-i Vahid-i Ehaddir Hadsiz bir kudret ve muhit bir ilim ve nihayetsiz bir hikmet sahibinden başka kimin haddi var ki, o hadsiz derecede harika olan şu idareye karışsın Çünki şu birbiri içinde girift olan envaları, milletleri, umumunu birden idare ve terbiye edemeyen, onlardan birisine karışsa elbette karıştıracak Halbuki فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرىٰ مِنْ فُطُورٍ sırrıyla, hiçbir karışık alameti yoktur Demek ki hiçbir parmak karışamıyor", + "gaye": "Kainattaki her türlü canlı ve bitkinin, muazzam bir düzen ve intizam içinde idare edilmesinin, hadsiz bir kudret ve ilim sahibi olan Vahid-i Ehad'ın varlığına ve birliğine delil olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Kainattaki intizam ve düzen", + "Allah'ın (Vahid-i Ehad) sonsuz kudret ve ilmi", + "Canlıların ve bitkilerin rızkının, idaresinin ve terbiye edilmesinin mucizeviliği", + "Tevhid delilleri", + "Allah'ın sanatı ve yaratıcılığı" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "İntizam", + "Kudret", + "İlim", + "Hikmet", + "Terbiye", + "Sikke", + "Vahid-i Ehad" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Sikke-i Vahid-i Ehad", + "vecize": "Demek ki hiçbir parmak karışamıyor", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Dördüncü Pencere" + ], + "title": "Dördüncü Pencere", + "content": "İstidad lisanıyla bütün tohumlar tarafından ve ihtiyac-ı fıtri lisanıyla bütün hayvanlar tarafından ve lisan-ı ızdırari ile bütün muztarlar tarafından edilen duaların makbuliyetidir İşte bu nihayetsiz duaların bilmüşahede kabul ve icabeti, her biri vücuba ve vahdete şehadet ve işaret ettikleri gibi, mecmuu büyük bir mikyasta bilbedahe bir Halık-ı Rahim ve Kerim ve Mücibe delalet eder ve baktırır", + "gaye": "Duaların kabulü ve icabeti üzerinden Allah'ın (c.c) Rahîm, Kerîm ve Mücîb isimlerinin tecellilerini ve O'nun (c.c) varlığına ve birliğine delalet eden delilleri kavramak.", + "konular": [ + "Duaların kabulü", + "Allah'ın (c.c) isim ve sıfatları (Rahîm, Kerîm, Mücîb)", + "Tohumların istidad diliyle duası", + "Hayvanların fıtri ihtiyaç diliyle duası", + "Muztarların ızdırari haliyle duası", + "Kainattaki duaların Allah (c.c) tarafından kabulü", + "Allah'ın (c.c) varlığına ve birliğine deliller", + "Vücub ve vahdet kavramları" + ], + "kavramlar": [ + "Dua", + "İstidad", + "İhtiyaç", + "Izdırar", + "Makbuliyet", + "İcabet", + "Rahîm", + "Kerîm", + "Mücîb", + "Vücub", + "Vahdet", + "Halık" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Dua", + "vecize": "İşte bu nihayetsiz duaların bilmüşahede kabul ve icabeti, her biri vücuba ve vahdete şehadet ve işaret ettikleri gibi, mecmuu büyük bir mikyasta bilbedahe bir Halık-ı Rahim ve Kerim ve Mücibe delalet eder ve baktırır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Beşinci Pencere" + ], + "title": "Beşinci Pencere", + "content": "Görüyoruz ki Eşya hususan zihayat olanlar, defi gibi ani bir zamanda vücuda gelir Halbuki defi ve ani bir surette basit bir maddeden çıkan şeyler, gayet basit, şekilsiz, sanatsız olması lazım gelirken çok meharete muhtaç bir hüsn-ü sanatta, çok zamana muhtaç ihtimamkarane nakışlarla münakkaş, çok alata muhtaç acib sanatlarla müzeyyen, çok maddelere muhtaç bir surette halk olunuyorlar İşte bu defi ve ani bir surette bu harika sanat ve güzel heyet, her biri bir Sani-i Hakimin vücub-u vücuduna şehadet ve vahdet-i rububiyetine işaret ettikleri gibi mecmuu gayet parlak bir tarzda nihayetsiz Kadir, nihayetsiz Hakim bir Vacib-ül Vücudu gösterir Şimdi, ey sersem münkir Haydi bunu ne ile izah edersin Senin gibi sersem, aciz, cahil tabiatla mı Veyahut hadsiz derece hata ederek o Sani-i Mukaddese Tabiat ismini verip onun mucizat-ı kudretini, o tesmiye bahanesiyle tabiata isnad edip, bin derece muhali birden irtikab etmek mi istersin", + "gaye": "Eşyanın ve canlıların yaratılışındaki mükemmel sanat ve süratle meydana gelmelerinin, nihayetsiz Kadir ve Hakim bir Sani'nin varlığını ve vahdaniyetini ispatlaması, tabiatın bu harikaları açıklamakta yetersiz olduğunun kavranması.", + "konular": [ + "Eşyanın ve canlıların yaratılışındaki sanat ve hız", + "Allah'ın nihayetsiz kudret ve hikmeti", + "Tabiatın yaratma kudretinden acizliği", + "Allah'ın varlığına ve birliğine deliller", + "İnkarın mantıksızlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Sani", + "Vacib-ül Vücud", + "Vahdet-i Rububiyet", + "Hüsn-ü Sanat", + "Tabiat", + "Kudret", + "Hikmet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Yaratılış", + "vecize": "İşte bu defi ve ani bir surette bu harika sanat ve güzel heyet, her biri bir Sani-i Hakimin vücub-u vücuduna şehadet ve vahdet-i rububiyetine işaret ettikleri gibi mecmuu gayet parlak bir tarzda nihayetsiz Kadir, nihayetsiz Hakim bir Vacib-ül Vücudu gösterir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Altıncı Pencere" + ], + "title": "Altıncı Pencere", + "content": "اِنَّ فِى خَلْقِ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلاَفِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِى تَجْرِى فِى الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَٓا اَنْزَلَ اللّٰهُ مِنَ السَّمَٓاءِ مِنْ مَٓاءٍ فَاَحْيَا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَٓابَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَٓاءِ وَالْاَرْضِ لَاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ Şu ayet, vücub ve vahdeti gösterdiği gibi, bir ism-i azamı gösteren gayet büyük bir penceredir İşte şu ayetin hülasat-ül hülasası şudur ki Kainatın ulvi ve süfli tabakatındaki bütün alemler ayrı ayrı lisanla bir tek neticeyi, yani bir tek Sani-i Hakimin rububiyetini gösteriyorlar Şöyle ki Nasıl göklerde hatta Kozmoğrafyanın itirafıyla dahi gayet büyük neticeler için gayet muntazam hareketler, bir Kadir-i Zülcelalin vücud ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir Öyle de Zeminde bilmüşahede hatta Coğrafyanın şehadetiyle ve ikrarıyla gayet büyük maslahatlar için mevsimlerdeki gibi gayet muntazam tahavvülatlar dahi, aynı o Kadir-i Zülcelalin vücub ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir Hem nasıl berrde ve bahrde kemal-i rahmet ile rızıkları verilen ve kemal-i hikmet ile muhtelif şekiller giydirilen ve kemal-i rububiyetle türlü türlü duygularla teçhiz edilen bütün hayvanat, birer birer yine o Kadir-i Zülcelalin vücuduna şehadet ve vahdetine işaret etmekle beraber, heyet-i mecmuasıyla gayet geniş bir mikyasta azamet-i uluhiyetini ve kemal-i rububiyetini gösterir Öyle de Bağlardaki muntazam nebatat ve nebatatın gösterdikleri müzeyyen çiçekler ve çiçeklerin gösterdikleri mevzun meyveler ve meyvelerin gösterdikleri müzeyyen nakışlar, birer birer yine o Sani-i Hakimin vücuduna şehadet ve vahdetine işaret etmekle beraber külliyetleriyle gayet şaşaalı bir surette cemal-i rahmetini ve kemal-i rububiyetini gösterir Hem nasıl cevv-i semadaki bulutlardan mühim hikmetler ve gayeler ve lüzumlu faideler ve semereler için tavzif edilen ve gönderilen katreler, katreler adedince yine o Sani-i Hakimin vücubunu ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir Öyle de Zemindeki bütün dağların ve dağlar içindeki madenlerin ayrı ayrı hasiyetleriyle beraber ayrı ayrı maslahatlar için ihzar ve iddiharları, dağ metanetinde bir kuvvetle yine o Sani-i Hakimin vücub ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir Hem nasıl sahralarda ve dağlardaki küçük küçük tepelerin türlü türlü muntazam çiçeklerle süslenmeleri, her biri bir Sani-i Hakimin vücubuna şehadet ve vahdetine işaret etmekle beraber, heyet-i mecmuasıyla haşmet-i saltanatını ve kemal- i rububiyetini gösterir Öyle de Bütün otlarda ve ağaçlardaki bütün yaprakların türlü türlü eşkal-i muntazamaları ve ayrı ayrı vaziyetleri ve cezbekarane mevzun hareketleri, yapraklar adedince yine o Sani-i Hakimin vücub-u vücudunu ve vahdetini ve kemal- i rububiyetini gösterir Hem nasıl bütün ecsam-ı namiyede, büyümek zamanında muntazaman hareketleri ve türlü türlü alat ile teçhizleri ve çeşit çeşit meyvelere şuurkarane teveccühleri, her biri ferden-ferda yine o Sani-i Hakimin vücub-u vücuduna şehadet ve vahdetine işaret eder Ve heyet-i mecmuasıyla gayet büyük bir mikyasta ihata-i kudretini ve şümul-ü hikmetini ve cemal-i sanatını ve kemal-i rububiyetini gösterir Öyle de Bütün hayvani cesedlerde kemal-i hikmetle nefislerini, ruhlarını yerleştirmek, türlü türlü cihazat ile kemal-i intizam ile teslih etmek, türlü türlü hizmetlerde kemal-i hikmetle göndermek, hayvanat adedince belki cihazatları sayısınca yine o Sani-i Hakimin vücub-u vücuduna ve vahdetine şehadet ve işaret ettikleri gibi, heyet-i mecmuasıyla gayet parlak bir surette cemal-i rahmetini ve kemal-i rububiyetini gösterir Hem nasıl bütün kalblere, insan ise her nevi ulum ve hakikatları bildiren, hayvan ise her nevi hacetlerinin tedarikini öğreten bütün ilhamat-ı gaybiye, bir Rabb-ı Rahimin vücudunu ihsas eder ve rububiyetine işaret eder Öyle de Gözlere kainat bostanındaki manevi çiçekleri toplayan şuaat-ı ayniye gibi zahiri ve batıni bütün duyguların, ayrı ayrı alemlere her biri birer anahtar olmaları, yine o Sani-i Hakim, o Fatır-ı Alim, o Halık-ı Rahim, o Rezzak-ı Kerimin vücub-u vücudunu ve vahdet ve ehadiyetini ve kemal-i rububiyetini güneş gibi gösterir İşte şu yukarıda geçen on iki ayrı ayrı pencerelerden, on iki vecihten bir pencere-i azam açılıyor ki on iki renkli bir ziya-yı hakikat ile Cenab-ı Hakkın ehadiyetini ve vahdaniyetini ve kemal-i rububiyetini gösterir İşte ey bedbaht münkir Şu daire-i arz kadar, belki medar-ı senevisi kadar geniş olan şu pencereyi ne ile kapatabilirsin Ve güneş gibi parlak olan şu maden-i nuru ne ile söndürebilirsin ve hangi perde- i gaflette saklayabilirsin", + "gaye": "Kainatın bütün unsurlarının tek bir Yaratıcı'nın varlığını, birliğini ve kemal-i rububiyetini gösterdiğini delillerle ortaya koyarak imanı pekiştirmek ve şüpheleri gidermek.", + "konular": [ + "Allah'ın varlığı ve birliği delilleri", + "Kainatın yaratılışındaki hikmet ve intizam", + "Göklerin ve yerin Allah'ın kudretine şahitliği", + "Gece ve gündüzün değişimindeki düzen", + "Denizdeki gemilerin faydaları", + "Yağmurun toprağa hayat vermesi", + "Hayvanların çeşitliliği ve yaratılışındaki incelikler", + "Rüzgarların yönlendirilmesi ve bulutların faydaları", + "Nebatatın ve meyvelerin sanatlı yaratılışı", + "Dağlardaki madenlerin hikmetleri", + "Bitkilerin yapraklarındaki muntazamlık", + "Canlıların büyüme ve teçhizatlarındaki düzen", + "İlahi ilhamın varlığı", + "Duyguların kainatı anlamadaki rolü", + "Rububiyetin kemali", + "İsim-i Azam'ın tecellileri" + ], + "kavramlar": [ + "Vücub", + "Vahdet", + "Rububiyet", + "Sani", + "Kadir", + "Hikmet", + "Rahmet", + "Azamet", + "Cemal", + "Ehadiyet", + "Gaflet", + "İlham" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Rububiyet", + "vecize": "İşte ey bedbaht münkir! Şu daire-i arz kadar, belki medar-ı senevisi kadar geniş olan şu pencereyi ne ile kapatabilirsin? Ve güneş gibi parlak olan şu maden-i nuru ne ile söndürebilirsin ve hangi perde-i gaflette saklayabilirsin?", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yedinci Pencere" + ], + "title": "Yedinci Pencere", + "content": "Şu kainat yüzünde serpilen masnuatın kemal-i intizamları ve kemal-i mevzuniyetleri ve kemal-i zinetleri ve icadlarının sühuleti ve birbirine benzemeleri ve bir tek fıtrat izhar etmeleri, Nasıl ki bir Sani-i Hakimin vücub-u vücudunu ve kemal-i kudretini ve vahdetini gayet geniş bir mikyasta gösteriyorlar Öyle de Camid ve basit unsurlardan, hadsiz ve ayrı ayrı ve muntazam mürekkebatın icadı, mürekkebat adedince yine o Sani-i Hakimin vücub-u vücuduna şehadet ve vahdetine işaret etmekle beraber, heyet-i mecmuasıyla gayet parlak bir tarzda kemal- i kudretini ve vahdetini gösterdiği gibi terkibat-ı mevcudat tabir edilen terkib ve tahlil hengamındaki teceddüdde nihayet derecede ihtilat ve karışma içinde nihayet derecede bir imtiyaz ve tefrik ile, mesela topraktaki tohumların ve köklerin çok karışık olduğu halde hiç şaşırmayarak bir surette sünbüllerini ve vücudlarını temyiz ve tefrik etmek ve ağaçlara giren karışık maddeleri yaprak ve çiçek ve meyvelere tefrik etmek ve hüceyrat-ı bedene karışık bir surette giden gıdai maddeleri kemal-i hikmetle ve kemal-i mizanla ayırıp tefrik etmek, yine o Hakim-i Mutlak ve o Alim-i Mutlak ve o Kadir-i Mutlakın vücub-u vücudunu ve kemal-i kudretini ve vahdetini gösterdiği gibi zerreler alemini hadsiz ve geniş bir tarla hükmüne getirip, her dakikada kemal-i hikmetle ekip biçip, yeni yeni kainatlar mahsulatını ondan almak ve o camide, acize, cahile olan zerrata gayet şuurkarane ve gayet hakimane ve muktedirane hadsiz muntazam vazifeleri gördürmek, yine o Kadir-i Zülcelalin ve o Sani-i Zülkemalin vücub-u vücudunu ve kemal-i kudretini ve azamet-i rububiyetini ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir İşte bu dört yol ile büyük bir pencere marifetullaha açılır Ve büyük bir mikyasta bir Sani-i Hakimi akla gösterir Şimdi ey bedbaht gafil Şu halde Onu görmek ve tanımak istemezsen aklını çıkar at, hayvan ol, kurtul", + "gaye": "Kainattaki intizam, mevzuniyet, zinet, icatların suhuleti, benzerlik ve tek fıtratın bir Sani-i Hakimin varlığını, kudretini ve vahdetini ispatladığını göstermek. Camid ve basit unsurlardan mürekkebatın icadının ve terkibat-ı mevcudatın hikmetli ayrıştırılmasının Allah'ın kudretini ve ilmini ortaya koyduğunu vurgulamak. Zerreler aleminin yönetilişinin Allah'ın rububiyetini ispatladığını açıklamak ve böylece Allah'ı tanımanın gerekliliğini vurgulamak.", + "konular": [ + "Kainattaki intizam ve mükemmellik", + "Sani-i Hakimin varlığı ve nitelikleri (vücub-u vücut, kudret, vahdet, ilim, rububiyet)", + "Maddelerin oluşumu ve ayrışmasındaki hikmet", + "Zerrelerin idaresi ve fonksiyonları", + "Marifetullah (Allah'ı tanıma) yolları" + ], + "kavramlar": [ + "Vücub-u Vücut", + "Kudret", + "Vahdet", + "Rububiyet", + "Marifetullah", + "İntizam", + "Mevzuniyet", + "Zinet", + "Sühulet", + "Fıtrat", + "Mürekkebeat", + "Terkibat", + "Teceddüd", + "İhtilat", + "İmtiyaz", + "Zerre" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Marifetullah", + "vecize": "İşte bu dört yol ile büyük bir pencere marifetullaha açılır Ve büyük bir mikyasta bir Sani-i Hakimi akla gösterir", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Sekizinci Pencere" + ], + "title": "Sekizinci Pencere", + "content": "Nev-i beşerdeki bütün ervah-ı neyyire ashabı olan enbiyalar Aleyhimüsselam, bahir ve zahir mucizatlarına istinad ederek ve bütün kulub-u münevvere aktabı olan evliyalar, keşf ü kerametlerine itimad ederek ve bütün ukul-ü nuraniye erbabı olan asfiyalar, tahkikatlarına istinad ederek, Bir tek Vahid-i Ehad, Vacib-ül Vücud, Halık-ı Külli Şeyin vücub-u vücuduna ve vahdetine ve kemal-i rububiyetine şehadetleri, pek büyük ve nurani bir penceredir Hem her vakit o makam-ı rububiyeti göstermektedir Ey biçare münkir Kime güveniyorsun ki, bunları dinlemiyorsun Veyahut gündüz içinde gözünü kapamakla, dünyayı gece mi oldu zannediyorsun", + "gaye": "Vahid-i Ehad, Vacib-ül Vücud, Halık-ı Külli Şeyin vücud-u vücuduna, vahdetine ve kemal-i rububiyetine dair delilleri sunarak imana davet etmek ve inkarcılığı reddetmek.", + "konular": [ + "Allah'ın varlığına deliller", + "Peygamberlerin mucizeleri", + "Evliyaların keşif ve kerametleri", + "Asfiyaların tahkikatları", + "Allah'ın birliği", + "Allah'ın rububiyeti", + "İnkarın anlamsızlığı" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Rububiyet", + "Vücub-u Vücud", + "Enbiya", + "Evliya", + "Asfiya", + "Mucize", + "Keramet", + "Tahkikat", + "İnkar" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Şehadet", + "vecize": "Bir tek Vahid-i Ehad, Vacib-ül Vücud, Halık-ı Külli Şeyin vücub-u vücuduna ve vahdetine ve kemal-i rububiyetine şehadetleri, pek büyük ve nurani bir penceredir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Dokuzuncu Pencere" + ], + "title": "Dokuzuncu Pencere", + "content": "Kainattaki ibadat-ı umumiye, bilbedahe bir Mabud- u Mutlakı gösteriyor Evet alem-i ervaha ve batına giden ve ruhani ve meleklerle görüşen zatların şehadetleriyle sabit olan umum ruhani ve melaikelerin kemal-i imtisal ile ubudiyetleri ve bilmüşahede bütün zihayatların kemal-i intizamla ubudiyetkarane vazifeler görmeleri ve bilmüşahede anasır gibi bütün cemadatın kemal-i itaatla ubudiyetkarane hizmetleri, bir Mabud-u Bilhakkın vücub-u vücudunu ve vahdetini gösterdiği gibi her bir taifesi icma ve tevatür kuvvetini taşıyan bütün ariflerin hakikatlı marifetleri, bütün şakirler taifesinin semeredar şükürleri ve bütün zakirlerin feyizli zikirleri ve bütün hamidlerin nimet artıran hamdleri ve bütün muvahhidlerin bürhanlı tevhidleri ve tavsifleri ve bütün muhiblerin hakiki muhabbet ve aşkları ve bütün müridlerin sadık irade ve rağbetleri ve bütün müniblerin ciddi taleb ve inabeleri, yine Maruf, Mezkur, Meşkur, Mahmud, Vahid, Mahbub, Mergub, Maksud olan o Mabud-u Ezelinin vücub-u vücudunu ve kemal-i rububiyetini ve vahdetini gösterdiği gibi kamil insanlardaki bütün makbul ibadatın ve o makbul ibadatın neticesinden hasıl olan füyuzat ve münacat, müşahedat ve keşfiyat, yine o Mevcud-u Lemyezel ve o Mabud-u Layezalin vücub-u vücudunu ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir İşte şu üç cihette ziyadar büyük bir pencere, vahdaniyete açılır", + "gaye": "Kainattaki bütün varlıkların, farklı ibadet ve hizmetleriyle Allah'ın varlığını, birliğini, rububiyetinin kemalini ve mahbubiyetini gösterdiğini delillerle ortaya koymak ve bu şahitliklerin gücünü vurgulamak.", + "konular": [ + "Kainattaki genel ibadetler ve Allah'ın varlığına delil oluşu", + "Ruhani ve meleklerin ubudiyetleri", + "Zihayatların intizamlı vazifeleri", + "Cemadatın itaati ve hizmetleri", + "Ariflerin marifetleri ve Allah'ı bilmeleri", + "Şakirlerin şükürleri", + "Zakirlerin zikirleri", + "Hamidlerin hamdleri", + "Muvahhidlerin tevhidleri", + "Muhiblerin muhabbet ve aşkları", + "Müridlerin irade ve rağbetleri", + "Müniblerin talep ve inabeleri", + "Kamil insanlardaki makbul ibadetler ve neticeleri", + "Vahdaniyetin delilleri", + "Rububiyetin kemali", + "Allah'ın isim ve sıfatlarının tecellileri" + ], + "kavramlar": [ + "Mabut", + "Ubudiyet", + "Vahdaniyet", + "Rububiyet", + "Marifet", + "Şükür", + "Zikir", + "Hamd", + "Tevhid", + "Muhabbet", + "İrade", + "İnabe", + "İbadet", + "Füyuzat", + "Münacat", + "Müşahedat", + "Keşfiyat", + "Ezel" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ubudiyet", + "vecize": "Kainattaki ibadat-ı umumiye, bilbedahe bir Mabud-u Mutlakı gösteriyor.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Onuncu Pencere" + ], + "title": "Onuncu Pencere", + "content": "وَاَنْزَلَ مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً فَاَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِىَ فِى الْبَحْرِ بِاَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْاَنْهَارَ ٭ وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَٓائِبَيْنِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الَّيْلَ وَالنَّهَارَ ٭ وَاٰتٰيكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَاَلْتُمُوهُ وَاِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللّٰهِ لاَ تُحْصُوهَا Şu kainattaki mevcudatın birbirine teavünü, tecavübü, tesanüdü gösterir ki umum mahlukat bir tek Mürebbinin terbiyesindedirler, bir tek Müdebbirin idaresindedirler, bir tek Mutasarrıfın taht-ı tasarrufundadırlar, bir tek Seyyidin hizmetkarlarıdırlar Çünki zemindeki zihayatlara levazımat-ı hayatiyeyi emr-i Rabbani ile pişiren Güneşten ve takvimcilik eden Kamerden tut, ta ziya, hava, ma, gıdanın zihayatların imdadına koşmalarına ve nebatatın dahi hayvanatın imdadına koşmalarına ve hayvanat dahi insanların imdadına koşmalarına, hatta aza-yı bedenin birbirinin muavenetine koşmalarına ve hatta gıda zerratının hüceyrat-ı bedeniyenin imdadına koşmalarına kadar cari olan bir düstur-u teavün ile, camid ve şuursuz olan o mevcudat-ı müteavine, bir kanun-u kerem, bir namus-u şefkat, bir düstur-u rahmet altında gayet hakimane, kerimane birbirine yardım etmek, birbirinin sada-yı hacetine cevab vermek, birbirini takviye etmek, elbette bilbedahe bir tek, yekta, Vahid-i Ehad, Ferd- i Samed, Kadir-i Mutlak, Alim-i Mutlak, Rahim-i Mutlak, Kerim-i Mutlak bir Zat-ı Vacib-ül Vücudun hizmetkarları ve memurları ve masnuları olduklarını gösterir İşte ey biçare müflis felsefi Bu muazzam pencereye ne diyorsun Senin tesadüfün buna karışabilir mi On Birinci Pencere اَلاَ بِذِكْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ Bütün ervah ve kulubün dalaletten neşet eden ızdırabat ve keşmekeş ve ızdırabattan neşet eden manevi elemlerden kurtulmaları, bir tek Halıkı tanımakla olur Bütün mevcudatı, bir tek Sania vermekle necat buluyorlar, bir tek Allahın zikriyle mutmain olurlar Çünki hadsiz mevcudat bir tek zata verilmezse Yirmi İkinci Sözde kati isbat edildiği gibi o zaman her bir tek şeyi, hadsiz esbaba isnad etmek lazım gelir ki, o halde bir tek şeyin vücudu, umum mevcudat kadar müşkil olur Çünki Allaha verse, hadsiz eşyayı bir zata verir Ona vermezse, her bir şeyi hadsiz esbaba vermek lazım gelir O vakit bir meyve, kainat kadar müşkilat peyda eder, belki daha ziyade müşkil olur Çünki nasıl bir nefer yüz muhtelif adamın idaresine verilse, yüz müşkilat olur Ve yüz nefer, bir zabitin idaresine verilse, bir nefer hükmünde kolay olur Öyle de Çok muhtelif esbabın bir tek şeyin icadında ittifakları, yüz derece müşkilatlı olur Ve pek çok eşyanın icadı, bir tek zata verilse yüz derece kolay olur İşte mahiyet-i insaniyedeki merak ve taleb-i hakikat cihetinden gelen nihayetsiz ızdırabdan kurtaracak yalnız tevhid-i Halık ve marifet-i İlahiyedir Madem küfürde ve şirkte nihayetsiz müşkilat ve ızdırabat var Elbette o yol muhaldir, hakikatı yoktur Madem tevhidde, mevcudatın yaratılışındaki sühulete ve kesrete ve hüsn-ü sanata muvafık olarak nihayetsiz sühulet ve kolaylık var Elbette o yol vacibdir, hakikattır İşte ey bedbaht ehl-i dalalet Bak Dalalet yolu ne kadar karanlıklı ve elemli Ne zorun var ki, oradan gidiyorsun Hem bak İman ve tevhid yolu ne kadar kolay ve safalı Oraya gir, kurtul On İkinci Pencere سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ اْلاَعْلٰى * اَلَّذِى خَلَقَ فَسَوّٰى * وَالَّذِى قَدَّرَ فَهَدٰى sırrınca Umum eşyada hususan zihayat masnularda hikmetli bir kalıbdan çıkmış gibi her şeye bir miktar-ı muntazam ve bir suret, hikmetle verildiği ve o suret ve o miktarda maslahatlar ve faideler için eğri büğrü hududlar bulunması hem müddet-i hayatlarında değiştirdikleri suret-i libasları ve miktarları yine hikmetlere, maslahatlara muvafık bir tarzda mukadderat-ı hayatiyeden terkib edilen manevi ve muntazam birer suret, birer miktar bulunması, bilbedahe gösterir ki Bir Kadir-i Zülcelalin ve bir Hakim-i Zülkemalin kader dairesinde suretleri ve biçimleri tertib edilen ve kudretin destgahında vücudları verilen o hadsiz masnuat, o zatın vücub-u vücuduna delalet ve vahdetine ve kemal-i kudretine hadsiz lisan ile şehadet ederler Sen kendi cismine ve azalarına ve onlardaki eğri büğrü yerlerin meyvelerine ve faidelerine bak Kemal-i hikmet içinde kemal-i kudreti gör On Üçüncü Pencere وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ sırrınca Her şey lisan-ı mahsusuyla Halıkını yadeder, takdis eder Evet bütün mevcudatın lisan-ı hal ve kal ile ettiği tesbihat, bir tek Zat-ı Mukaddesin vücudunu gösteriyor Evet fıtratın şehadeti reddedilmez Delalet-i hal ise, hususan çok cihetlerle gelse, şübhe getirmez Bak hadsiz fıtri şehadeti tazammun eden ve nihayetsiz tarzlarda lisan-ı hal ile delalet eden ve mütedahil daireler gibi bir tek merkeze bakan şu mevcudatın muntazam suretleri, her biri birer dildir Ve mevzun heyetleri, her biri birer lisan-ı şehadettir Ve mükemmel hayatları, her biri birer lisan-ı tesbihtir ki, Yirmi Dördüncü Sözde kati isbat edildiği gibi, o bütün diller ile pek zahir bir surette tesbihatları ve tahiyyatları ve bir tek mukaddes zata şehadetleri, ziya güneşi gösterdiği gibi bir Zat-ı Vacib-ül Vücudu gösterir ve kemal-i uluhiyetine delalet eder On Dördüncü Pencere قُلْ مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ ٭ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَٓائِنُهُ ٭ مَا مِنْ دَٓابَّةٍ اِلاَّ هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا ٭ اِنَّ رَبِّى عَلٰى كُلِّ شَيْءٍ حَفِيظٌ sırlarınca Her şey her şeyinde ve her şeninde tek bir Halık-ı Zülcelale muhtaçtır Evet kainattaki mevcudata bakıyoruz ve görüyoruz ki Zaf-ı mutlak içinde bir kuvvet-i mutlaka tezahüratı var Ve acz-i mutlak içinde bir kudret-i mutlakanın asarı görünüyor Mesela nebatatın tohumlarında ve köklerindeki ukde-i hayatiyelerinin intibahları zamanında gösterdikleri harika vaziyetleri gibi Hem fakr-ı mutlak ve kuruluk içinde bir gına-i mutlakın tezahüratı var Kıştaki toprağın ve ağaçların vaziyet-i fakiraneleri ve baharda şaşaalı servet ve gınaları gibi Hem cümud-u mutlak içinde bir hayat-ı mutlakanın tereşşuhatı görünüyor Anasır-ı camidenin zihayat maddelere inkılabı gibi Hem bir cehl-i mutlak içinde muhit bir şuurun tezahüratı görünüyor Zerrelerden yıldızlara kadar her şeyin harekatında nizamat-ı aleme ve mesalih-i hayata ve metalib-i hikmete muvafık bir tarzda hareket etmeleri ve şuurkarane vaziyetleri gibi İşte bu acz içindeki kudret ve zaf içindeki kuvvet ve fakr içindeki servet ve gına ve cümud ve cehil içindeki hayat ve şuur bilbedahe ve bizzarure bir Kadir-i Mutlak ve Kaviyy-i Mutlak ve Ganiyy-i Mutlak ve Alim-i Mutlak ve Hayy-u Kayyum bir zatın vücub-u vücuduna ve vahdetine karşı her taraftan pencereler açar Heyet-i mecmuasıyla büyük bir mikyasta bir cadde-i nuraniyeyi gösterir İşte ey tabiat bataklığına düşen gafil Eğer tabiatı bırakıp kudret-i İlahiyeyi tanımazsan her bir şeye, hatta her bir zerreye, hadsiz bir kuvvet ve kudret ve nihayetsiz bir hikmet ve meharet, belki ekser eşyayı görecek, bilecek, idare edecek bir iktidar, her şeyde bulunduğunu kabul etmek lazım gelir On Beşinci Pencere اَلَّذِٓى اَحْسَنَ ك��لَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ sırrınca Her şeye, o şeyin kabiliyet-i mahiyetine göre kemal-i mizan ve intizam ile biçilip hüsn-ü sanat ile tertib edilip, en kısa yolda, en güzel bir surette, en hafif bir tarzda, istimalce en kolay bir şekilde, mesela kuşların elbiselerine ve her vakit tüylerini kolayca oynatmalarına ve istimal etmelerine bak hem israfsız hikmetli bir tarzda vücud vermek, suret giydirmek, eşya adedince diller ile bir Sani-i Hakimin vücub-u vücuduna şehadet ve bir Kadir-i Alim-i Mutlaka işaret ederler On Altıncı Pencere Ruy-i zeminde mevsim be-mevsim tazelenen mahlukatın icad ve tedbirlerindeki intizamat ve tanzimat, bilbedahe bir hikmet-i ammeyi gösterir Sıfat, mevsufsuz olmadığından elbette o hikmet-i amme, bizzarure bir Hakimi gösterir Hem o perde-i hikmet içinde harika tezyinat, bilbedahe bir inayet-i tammeyi gösterir Ve o inayet-i tamme, bizzarure inayetkar bir Halık-ı Kerimi gösterir Ve o perde-i inayette umuma şamil bir taltifat ve ihsanat, bilbedahe bir rahmet-i vasiayı gösterir Ve o rahmet-i vasia, bizzarure bir Rahman-ı Rahimi gösterir Ve o perde-i rahmet üstünde dahi bütün rızka muhtaç zihayatların layık ve mükemmel bir tarzda iaşeleri ve erzakları, bilbedahe terbiyekarane bir rezzakıyet ve şefkatkarane bir rububiyeti gösterir Ve o terbiye ve idare, bizzarure bir Rezzak-ı Kerimi gösterir Evet zeminin yüzünde kemal-i hikmetle terbiye edilen ve kemal-i inayetle tezyin edilen ve kemal-i rahmetle taltif edilen ve kemal-i şefkatle iaşe edilen bütün mahlukat, birer birer bir Sani-i Hakim, Kerim, Rahim, Rezzakın vücubuna şehadet ve vahdetine işaret ettikleri gibi, yeryüzünün mecmuunda tezahür eden ve umumunda görülen ve kasd ve iradeyi bilbedahe gösteren hikmet-i amme ve hikmeti dahi tazammun eden umum masnuata şamil inayet-i tamme ve inayet ve hikmeti tazammun eden ve umum mevcudat-ı arziyeye şamil olan rahmet-i vasia ve rahmet ve hikmet ve inayeti de tazammun eden umum zihayata şamil bir surette ve gayet kerimane bir tarzda olan rızk ve iaşe-i umumiyeyi birden nazara al, bak Nasıl ki elvan-ı seba, ziyayı teşkil eder Ve yeryüzünü tenvir eden o ziya, nasıl şübhesiz güneşi gösterir Öyle de o hikmet içindeki inayet ve inayet içindeki rahmet ve rahmet içindeki iaşe-i rızki, nihayet derecede Hakim, Kerim, Rahim, Rezzak bir Vacib-ül Vücudun vahdetini ve kemal-i rububiyetini büyük bir mikyasta, yüksek bir derecede, parlak bir surette gösterir İşte ey sersem münkir-i gafil Göz önündeki bu hakimane, kerimane, rahimane, rezzakane terbiyeti ve bu acib ve harika ve mucize keyfiyeti ne ile izah edebilirsin Senin gibi serseri tesadüfle mi Ve kalbin gibi kör kuvvetle mi Ve kafan gibi sağır tabiatla mı Ve senin gibi aciz, camid, cahil esbabla mı Yoksa nihayetsiz derecede mukaddes, münezzeh ve müberra, mualla ve nihayetsiz derecede Kadir, Alim, Semi, Basir olan Zat-ı Zülcelale nihayetsiz derecede aciz, cahil, sağır, kör, mümkin, miskin olan “tabiat” namını verip nihayetsiz hata işlemek mi istersin Hem güneş gibi parlak şu hakikatı, hangi kuvvet ile söndürebilirsin Hangi perde-i gaflet altında saklayabilirsin On Yedinci Pencere اِنَّ فِى السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ لاٰيَاتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ Zeminin yüzünü yaz zamanında temaşa edip görüyoruz ki İcad-ı eşyada müşevveşiyeti iktiza eden ve intizamsızlığa sebeb olan nihayetsiz sehavet ve bir cud-u mutlak, gayet derecede bir insicam ve intizam içinde görünüyor İşte zemin yüzünü tezyin eden bütün nebatatı gör Hem mizansızlığı ve kabalığı iktiza eden icad-ı eşyadaki sürat-i mutlaka dahi kemal-i mevzuniyet içinde görünüyor İşte zemin yüzünü süslendiren bütün meyvelere bak Hem ehemmiyetsizliği, belki çirkinliği iktiza eden kesret-i mutlaka dahi, kemal-i hüsn-ü sanat içinde görünüyor İşte yeryüzünü yaldızlayan bütün çiçeklere bak Hem sanatsızlığı, basitliği iktiza eden icad-ı eşyadaki sühulet-i mutlaka dahi, nihayetsiz derecede sanatkarlık ve meharet ve ihtimamkarlık içinde görünüyor İşte yeryüzündeki ağaç ve nebatat cihazatının sandukçaları ve proğramları ve tarihçe-i hayatlarının kutucukları hükmünde olan bütün tohumlara, çekirdeklere dikkatle bak Hem ihtilaf ve ayrılığı iktiza eden uzaklık ve bud-u mutlak dahi bir ittifak-ı mutlak içinde görünüyor İşte bütün aktar-ı zeminde zeredilen her nevi hububata bak Hem karışmayı ve bulaşmayı iktiza eden kemal-i ihtilat, bilakis kemal-i imtiyaz ve tefrik içinde görünüyor İşte bütün yer altına karışık atılan ve madde itibariyle birbirine benzeyen tohumların sünbül vaktinde kemal-i imtiyazları ve ağaçlara giren muhtelif maddelerin yaprak, çiçek ve meyvelere kemal-i imtiyaz ile tefrikleri ve mideye giren karışık gıdaların muhtelif aza ve hüceyrata göre kemal-i imtiyazla ayrılmalarına bak, kemal-i hikmet içinde kemal-i kudreti gör Hem ehemmiyetsizliği, kıymetsizliği iktiza eden gayet derecede mebzuliyet ve nihayet derecede ucuzluk dahi, yeryüzünde masnuatça, sanatça nihayet derecede kıymettar ve pahalı bir keyfiyette görünüyor İşte o hadsiz acaib-i sanat içinde yeryüzünün Rahmani sofrasında yalnız kudretin şekerlemeleri olan dutların nevilerine bak Kemal-i rahmeti, kemal-i sanat içinde gör İşte bütün ruy-i zeminde gayet kıymettarlık ile beraber hadsiz ucuzluk ve hadsiz ucuzluk içinde hadsiz ihtilat ve karışıklık ile beraber hadsiz imtiyaz ve tefrik ve hadsiz imtiyaz ve tefrik içinde gayet uzaklık ile beraber son derecede muvafakat ve benzeyiş ve son derece benzemek içinde gayet derecede sühulet ve kolaylık ile beraber gayet derecede ihtimamkarane yapılış ve gayet derecede güzel yapılış içerisinde sürat-i mutlaka ve çabuklukla beraber gayet derecede mevzun ve mizanlı ve israfsızlık ve gayet derecede israfsızlık içinde son derece çokluk ve kesret ile beraber son derecede hüsn-ü sanat ve son derece hüsn-ü sanat içinde nihayet derecede sehavet ile beraber intizam-ı mutlak elbette gündüz ışığı, ışık güneşi gösterdiği gibi bir Kadir-i Zülcelalin, bir Hakim-i Zülkemalin, bir Rahim-i Zülcemalin vücub-u vücuduna ve kemal-i kudretine ve cemal-i rububiyetine ve vahdaniyetine ve ehadiyetine şehadet ederler, لَهُ الْاَسْمَٓاءُ الْحُسْنٰى sırrını gösterirler Şimdi ey biçare cahil, gafil, muannid, muattıl Bu hakikat-ı uzmayı ne ile tefsir edebilirsin Bu nihayet derecede mucize ve harika keyfiyeti ne ile izah edebilirsin Bu hadsiz derecede acib şu sanatları neye isnad edebilirsin Bu yeryüzü derecesinde geniş bu pencereye hangi perde-i gafleti atıp kapatabilirsin Senin tesadüfün nerede, tabiat dediğin ve güvendiğin şuursuz yoldaşın ve dalalette istinadgahın ve arkadaşın nerede Bu işlere tesadüfün karışması yüz derece muhal değil mi Ve şu harika işlerin binden birinin tabiata havalesi, bin derece muhal olmuyor mu Yoksa camid, aciz tabiatın her bir şeyin içinde o şeyden yapılan eşya adedince manevi makine ve matbaaları mı var On Sekizinci Pencere اَوَلَمْ يَنْظُرُوا فِى مَلَكُوتِ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ Yirmi İkinci Sözde izah edilen şu temsile bak ki Nasıl mükemmel, muntazam, sanatlı, saray gibi bir eser, bilbedahe muntazam bir fiile delalet eder Yani bir bina, bir dülgerliğe delalet eder Ve mükemmel, muntazam bir fiil, bizzarure mükemmel bir faile ve mahir bir ustaya, bir dülgere delalet eder Ve mükemmel usta ve dülger ünvanları, bilbedahe mükemmel bir sıfata, yani sanat melekesine delalet eder Ve mükemmel sıfat ve o mükemmel meleke-i sanat, bilbedahe mükemmel bir istidadın vücuduna delalet eder Ve mükemmel bir istidad ise, ali bir ruh ve yüksek bir zatın vücuduna delalet eder Öyle de Zeminin yüzünü, belki kainatı dolduran müteceddid eserler, bilbedahe gayet derece-i kemalde bulunan efali gösteriyor Ve şu nihayet derecedeki intizam ve hikmet dairesindeki efal, bilbedahe ünvanları ve isimleri mükemmel olan bir faili gösteriyor Çünki muntazam, hakimane fiiller, failsiz olmadığı katiyyen malum Ve son derece mükemmel ünvanlar, o failin son derece kemaldeki sıfatlarına delalet eder Çünki fenn-i sarfça nasıl ism-i fail masdardan yapılır Öyle de, ünvanların ve isimlerin dahi masdarları ve menşeleri, sıfatlardır Ve son derece-i kemalde sıfatlar, şübhesiz son derece mükemmel olan şuunat-ı zatiyeye delalet eder Ve kabiliyet-i zatiye tabir edemediğimiz o mükemmel şuun-u zatiye, bihakkalyakin hadsiz derece-i kemalde olan bir zata delalet eder İşte bütün alemdeki asar-ı sanat ve bütün mahlukat, her biri birer eser-i mükemmel olduğundan, her biri bir fiile ve fiil ise isme, isim ise vasfa ve vasıf ise şene ve şen ise Zata şehadet ettikleri için masnuat adedince bir tek Sani-i Zülcelalin vücub-u vücuduna şehadet ve ehadiyetine işaret ettikleri gibi heyet-i mecmuasıyla, silsile-i mahlukat kadar kuvvetli bir tarzda bir mirac-ı marifettir Hiçbir cihette içine şübhe girmeyen müteselsil bir bürhan-ı hakikattır Şimdi ey biçare münkir-i gafil Silsile-i kainat kadar kuvvetli şu bürhanı ne ile kırabilirsin Şu masnuat adedince hakikatın şuaını gösteren hadsiz delikli ve kafesli şu pencereyi ne ile kapatabilirsin Hangi perde-i gafleti üstüne çekebilirsin On Dokuzuncu Pencere تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ، السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ sırrınca Sani-i Zülcelal, semavatın ecramına o kadar hikmetler, manalar takmış ki güya celal ve cemalini ifade etmek için semavatı güneşler, aylar, yıldızlar kelimeleriyle süslendirdiği gibi, cevv-i semada dahi olan mevcudata öyle hikmetler ve manalar ve maksadlar takmış ki güya o cevv-i semayı berkler, şimşekler, radlar, katreler kelimeleriyle intak ediyor Ve kemal-i hikmet ve cemal-i rahmetini ders veriyor Ve nasıl zemin kafasını, hayvanat ve nebatat denilen manidar kelimeleriyle söyleştirip kemalat-ı sanatını kainata gösteriyor Öyle de o kafanın birer kelimesi olan nebatları ve ağaçları dahi yapraklar, çiçekler, meyveler kelimeleriyle intak edip yine kemal-i sanatını ve cemal-i rahmetini ilan ediyor Ve birer kelime olan çiçekleri ve meyveleri dahi tohumcuklar kelimeleriyle konuşturup dekaik-ı sanatını ve kemal-i rububiyetini ehl-i şuura talim ediyor İşte bu hadsiz kelimat-ı tesbihiye içinde yalnız tek bir sünbül ve tek bir çiçeğin tarz-ı ifadesine kulak verip dinleyeceğiz Nasıl şehadet eder, bileceğiz Evet her bir nebat, her bir ağaç, pek çok lisan ile Sanilerini öyle gösteriyorlar ki ehl-i dikkati hayretlerde bırakır ve bakanlara Sübhanallah Ne kadar güzel şehadet ediyor dedirtirler Evet, her bir nebatın çiçek açması zamanında ve sünbül vermesi anında, tebessümkarane manevi tekellümleri hengamındaki tesbihleri, kendileri gibi güzel ve zahirdir Çünki her bir çiçeğin güzel ağzı ile ve muntazam sünbülün lisanıyla ve mevzun tohumların ve muntazam habbelerin kelimatıyla hikmeti gösteren o nizam, bilmüşahede ilmi gösteren bir mizan içindedir Ve o mizan ise, meharet-i sanatı gösteren bir nakş-ı sanat içindedir Ve o nakş-ı sanat, lütuf ve keremi gösteren bir zinet içindedir Ve o zinet dahi, rahmet ve ihsanı gösteren latif kokular içindedir Ve birbiri içinde bulunan şu manidar keyfiyetler, öyle bir lisan-ı şehadettir ki hem Sani-i Zülcemalini esmasıyla tarif eder, hem evsafıyla tavsif eder, hem cilve-i esmasını tefsir eder, hem teveddüd ve taarrüfünü, yani sevdirilmesini ve tanıttırılmasını ifade eder İşte bir tek çiçekten böyle bir şehadet işitsen, acaba zemin yüzündeki Rabbani bağlarda umum çiçekleri dinleyebilsen, ne derece yüksek bir kuvvetle Sani-i Zülcelalin vücub-u vücudunu ve vahdetini ilan ettiklerini işitsen, hiç şübhen ve vesvesen ve gafletin kalabilir mi Eğer kalsa, sana insan ve zişuur denilebilir mi Gel şimdi bir ağaca dikkatle bak İşte bahar mevsiminde yaprakların muntazaman çıkması, çiçeklerin mevzunen açılması, meyvelerin hikmetle, rahmetle büyümesi ve dalların ellerinde, masum çocuklar gibi, nesimin esmesiyle oynaması içindeki latif ağzını gör Nasıl bir dest-i kerem ile yeşillenen yaprakların dili ile ve bir neşe-i lütuf ile tebessüm eden çiçeklerin lisanıyla ve bir cilve-i rahmet ile gülen meyvelerin kelimatı ile ifade edilen hikmetli nizam içindeki adilli mizan ve adli gösteren mizan içinde bulunan dikkatli sanatlar, nakışlar ve meharetli nakışlar ve zinetler içinde rahmet ve ihsanı gösteren ayrı ayrı tatlı tatmaklar ve ayrı ayrı güzel kokular ve hoş tatmaklar içinde birer mucize-i kudret olan tohumlar ve çekirdekler, gayet zahir bir surette bir Sani-i Hakim, Kerim, Rahim, Muhsin, Münim, Mücemmil, Mufaddılın vücub-u vücudunu ve vahdetini ve cemal-i rahmetini ve kemal-i rububiyetini gösterir İşte eğer bütün ruy-i zemindeki ağaçların lisan-ı hallerini birden dinleyebilsen, يُسَبِّحُ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَمَا فِى اْلاَرْضِ hazinesinde ne kadar güzel cevherler bulunduğunu göreceksin, anlayacaksın İşte ey nankörlük içinde kendini başıboş zanneden bedbaht gafil Bu derece hadsiz lisanlarla kendini sana tanıttıran ve bildiren ve sevdiren bir Kerim-i Zülcemal, tanımak istenilmezse bu lisanları susturmalı Madem ki susturulmaz, dinlemeli Gafletle kulağını kapasan kurtulamazsın Çünki sen kulağını kapamakla kainat sükut etmez, mevcudat susmaz, vahdaniyet şahidleri seslerini kesmezler Elbette seni mahkum ederler", + "gaye": "Kainattaki her şeyin tek bir yaratıcıya işaret ettiğini, O'nun varlığını ve birliğini ispat ederek imanın kalplere huzur verdiğini ve küfrün getirdiği sıkıntılardan kurtulmanın yolunun bu tevhid anlayışından geçtiğini kavratmak.", + "konular": [ + "Kainatın Yaratıcısının Varlığı ve Birliği", + "Mahlukat Arasındaki Yardımlaşma ve Dayanışma (Teavün)", + "Allah'ın Kudret ve Hikmetinin Delilleri", + "İmanın Kalplere Verdiği Huzur (Tatmin-i Kulûb)", + "Küfür ve Şirkin Getirdiği Zorluklar ve Sıkıntılar", + "Doğadaki Sanatsal Yaratılış ve Ölçülü Düzen", + "Her Varlığın Allah'ı Tesbih Etmesi", + "Allah'ın Eserlerindeki Mutlak Acziyet İçindeki Mutlak Kudret", + "Bitki ve Tohumlardaki Yaratılış Mucizeleri", + "Mevsimsel Değişimlerdeki Yaratılış Hikmetleri", + "Kainattaki Sanat Eserlerinin Yaratıcısına İşareti" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Rububiyet", + "Rahmet", + "Hikmet", + "Kudret", + "İnayet", + "Rezzakiyet", + "Sühulet", + "İntizam", + "Sanat", + "Tesadüf", + "Tabiat", + "Tesbih", + "Vecize", + "Huzur" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Tevhid", + "vecize": "Eğer kalsa, sana insan ve zişuur denilebilir mi?", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirminci Pencere" + ], + "title": "Yirminci Pencere", + "content": "Haşiye Şu Yirminci Pencerenin hakikatı, bir zaman Arabi bir surette şöyle kalbe gelmişti تَلَئْلاُءُ الضِّيَٓاءِ مِنْ تَنْوِيرِكَ تَشْهِيرِكَ ٭ تَمَوُّجُ الْاِعْصَارِ مِنْ تَصْرِيفِكَ تَوْظِيفِكَ سُبْحَانَكَ مَا اَعْظَمَ سُلْطَانَكَ ٭ تَفَجُّرُ الْاَنْهَارِ مِنْ تَدْخِيرِكَ تَسْخِيرِكَ تَزَيُّنُ الْاَحْجَارِ مِنْ تَدْبِيرِكَ تَصْوِيرِكَ ٭ سُبْحَانَكَ مَا اَبْدَعَ حِكْمَتَكَ تَبَسُّمُ الْاَزْهَارِ مِنْ تَزْيِينِكَ تَحْسِينِكَ ٭ تَبَرُّجُ الْاَثْمَارِ مِنْ اِنْعَامِكَ اِكْرَامِكَ سُبْحَانَكَ مَا اَحْسَنَ صَنْعَتَكَ ٭ تَسَجُّعُ الْاَطْيَارِ مِنْ اِنْطَاقِكَ اِرْفَاقِكَ تَهَزُّجُ الْاَمْطَارِ مِنْ اِنْزَالِكَ اِفْضَالِكَ ٭ سُبْحَانَكَ مَا اَوْسَعَ رَحْمَتَكَ ٭ تَحَرُّكُ الْاَقْمَارِ مِنْ تَقْدِيرِكَ تَدْبِيرِكَ تَدْوِيرِكَ تَنْوِيرِكَ ٭ سُبْحَانَكَ مَا اَنْوَرَ بُرْهَانَكَ مَا اَبْهَرَ سُلْطَانَكَ فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شىْءٍ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَٓائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُٓ اِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ ٭ وَ اَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَاَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً ﴿مُبَارَكًا﴾ فَاَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَ مَٓا اَنْتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ Nasıl cüziyat ve neticelerde ve teferruatta kemal-i hikmet ve cemal-i sanat görünüyor Öyle de Tesadüfi ve karışık tevehhüm edilen külli unsurların, büyük mahlukatın zahiren karışık vaziyetleri dahi, bir hikmet ve sanat ile vaziyetler alıyorlar İşte ziyanın parlaması, sair hikmetli hidematının delaletiyle, yeryüzünde masnuat-ı İlahiyeyi izn-i Rabbani ile teşhir ve ilan etmektir Demek bir Sani-i Hakim tarafından ziya istihdam ediliyor Çarşı-yı alem sergilerindeki antika sanatlarını onun ile irae ediyor Şimdi rüzgarlara bak ki Sair hakimane, kerimane faidelerinin ve vazifelerinin şehadetiyle gayet mühim ve kesretli vazifelere koşuyorlar Demek o dalgalanmak bir Sani-i Hakim tarafından bir tavziftir, bir tasriftir, bir kullanmaktır Dalgalanmaları ise, emr-i Rabbaninin çabuk yerine getirilmesine süratle çalışmaktır Şimdi bak çeşmelere, çaylara, ırmaklara Yerden, dağlardan kaynamaları tesadüfi değildir Çünki onlara terettüb eden asar-ı rahmet olan faidelerin ve semerelerin şehadetiyle ve dağlarda bir mizan-ı hacetle iddiharlarının ifadesiyle ve bir mizan-ı hikmetle gönderilmelerinin delaletiyle gösteriliyor ki bir Rabb-ı Hakimin teshiriyle ve iddiharıyladır Ve kaynamaları ise, onun emrine heyecanla imtisal etmeleridir Şimdi yerdeki bütün taşların ve cevahirlerin ve madenlerin envaına bak Bunların tezyinatları ve menfaatlı hasiyetleri bir Sani-i Hakimin tezyini ile, tertibi ile, tedbiri ile, tasviri ile olduğunu, onlara müteallik hakimane faideleri ve mesalih-i hayatiye ve levazımat-ı insaniye ve hacat-ı hayvaniyeye muvafık bir tarzda ihzarları gösteriyor Şimdi çiçeklere, meyvelere bak Bunların gülümsemeleri ve tadları ve güzellikleri ve nakışları ve koku vermeleri bir Sani-i Kerimin, bir Münim-i Rahimin sofrasında birer tarife, birer davetname hükmünde olarak muhtelif renk ve koku ve tadlarla her neve ayrı ayrı tarife ve davetname olarak verilmiştir Şimdi kuşlara bak Onların söyleşmeleri ve cıvıldaşmaları, bir Sani-i Hakimin intak ve söyletmesi olduğuna delil-i kati ise, hayret verir bir tarzda birbirine o seslerle müdavele-i hissiyat ve ifade-i maksad etmeleridir Şimdi bulutlara bak Yağmurun şıpıltıları, manasız bir ses olmadığına ve şimşek ile gök gürlemesi, boş bir gürültü olmadığına kati delil ise hali bir boşlukta o acaibi icad etmek ve onlardan ab-ı hayat hükmündeki damlaları sağmak ve zemin yüzündeki muhtaç ve müştak zihayatlara emzirmek, gösteriyor ki O şırıltı, o gürültü gayet manidar ve hikmettardır ki bir Rabb-i Kerimin emriyle, müştaklara o yağmur bağırıyor ki, Sizlere müjde, geliyoruz manasını ifade ederler Şimdi göğe bak Gök içinde hadsiz ecramdan yalnız Kamere dikkat et Onun hareketi, bir Kadir-i Hakimin emriyle olduğu, ona müteallik ve yeryüzüne ait mühim hikmetlerdir ki, başka yerde beyan ettiğimizden kısa kesiyoruz İşte ziyadan tut, ta Kamere kadar saydığımız külli unsurlar gayet geniş bir tarzda ve büyük bir mikyasta bir pencere açar Bir Vacib-ül Vücudun vahdetini ve kemal-i kudretini ve azamet-i saltanatını gösterir, ilan ederler İşte ey gafil Eğer bu gök gürlemesi gibi bu sadayı susturabilirsen ve güneşin ışığı gibi parlak o ziyayı söndürebilirsen, Allahı unut Yoksa aklını başına al سُبْحَانَ مَنْ تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَاْلاَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ de", + "gaye": "Kainattaki her şeyin Allah'ın kudretini, ilmini, rahmetini ve hikmetini gösteren birer delil olduğunu anlatarak imanı kuvvetlendirmek, tesadüf ve karışıklık zannını ortadan kaldırmak.", + "konular": [ + "Allah'ın isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri", + "Kainatın bir hikmet ve sanat eseri olduğu", + "Allah'ın kudret ve saltanatının delilleri", + "Doğal unsurların (ışık, rüzgar, su, taş, çiçek, kuş, bulut, ay) ilahi görevleri", + "Tesadüfün reddi ve her şeyin ilahi bir plan dahilinde olduğu", + "İmanın delillerinin gösterilmesi", + "Kainatın bir pencere olarak Allah'ın vahdetini göstermesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Kudret", + "Hikmet", + "Rahmet", + "Saltanat", + "Sanat", + "Tasvir", + "Tedbir", + "Tesadüf", + "Vahdet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Burhan", + "vecize": "سُبْحَانَكَ مَا اَعْظَمَ سُلْطَانَكَ ٭ سُبْحَانَكَ مَا اَبْدَعَ حِكْمَتَكَ ٭ سُبْحَانَكَ مَا اَحْسَنَ صَنْعَتَكَ ٭ سُبْحَانَكَ مَا اَوْسَعَ رَحْمَتَكَ ٭ سُبْحَانَكَ مَا اَنْوَرَ بُرْهَانَكَ مَا اَبْهَرَ سُلْطَانَكَ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Birinci Pencere" + ], + "title": "Yirmi Birinci Pencere", + "content": "وَالشَّمْسُ تَجْرِى لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا ذٰلِكَتَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ Şu kainatın lambası olan güneş, kainat Saniinin vücuduna ve vahdaniyetine güneş gibi parlak ve nurani bir penceredir Evet, manzume-i şemsiye denilen küremizle beraber on iki seyyare cirmleri küçüklük-büyüklük itibariyle pek çok muhtelif ve mevkileri uzaklık- yakınlık noktasında pek çok mütefavit ve sürat-i hareketleri çok mütenevvi olduğu halde kemal-i intizam ve hikmet ile ve kemal-i mizan ile ve bir saniye kadar şaşırmayarak hareketleri ve deveranları ve güneş ile, cazibe kanunu tabir edilen bir kanun-u İlahi ile bağlanmaları, yani onlar imamlarına iktidaları büyük bir mikyasta bir azamet-i kudret-i İlahiyeyi ve vahdaniyet-i Rabbaniyeyi gösterir Çünki o camid cirmleri, o şuursuz büyük kütleleri, nihayet derecede intizam ve mizan-ı hikmet içinde muhtelif şekillerde ve muhtelif mesafelerde ve muhtelif hareketlerde döndürmek, istihdam etmek, ne derece bir kudreti ve bir hikmeti isbat ettiğini kıyas et Bu büyük ve ağır işe zerre mikdar tesadüf karışsa, öyle bir patlayış verecek ki, kainatı dağıtacak Çünki bir dakika, tesadüf birisini tevkif etse, mihverinden çıkmasına sebebiyet verir, başkaları ile müsademe etmesine yol açar Küre-i Arzdan bin defa büyük cirmlerle müsademenin ne derece dehşetli olduğunu kıyas edebilirsin Manzume-i Şemsiyenin yani şemsin memumları ve meyveleri olan on iki seyyarenin acaibini ilm-i muhit-i İlahiye havale edip, yalnız gözümüzün önünde seyyaremiz bulunan arza bakıyoruz, görüyoruz ki Bu seyyaremiz, bir azamet-i şevket-i rububiyeti ve haşmet-i saltanat-ı uluhiyeti ve kemal-i rahmet ve hikmeti gösterir bir surette Güneşin etrafında, emr-i Rabbani ile Üçüncü Mektubda beyan edildiği gibi pek büyük bir hizmet için bir uzun seyr ü seyahat ona ettiriliyor Bir sefine-i Rabbaniye olarak acaib-i masnuat-ı İlahiye ile doldurulmuş ve zişuur ibadullaha seyrangah gibi bir mesken-i seyyar vaziyeti verilmiş Ve evkat ve hesabı bildirecek saat akrebi gibi Kamer dahi dakik hesablarla, azim hikmetlerle ona takılmış ve o Kamere başka menzillerde ayrı seyr ü seyahat verilmiş İşte bu mübarek seyyaremizin şu halleri, küre-i arz kuvvetinde bir şehadetle, bir Kadir-i Mutlakın vücub-u vücudunu ve vahdetini isbat eder Madem şu seyyaremiz böyledir, manzume-i şemsiyeyi ona kıyas edebilirsin Hem şemse kendi mihveri üstünde cazibe denilen manevi ipleri yumak yaptırmak için dolap ve çıkrık hükmünde olan güneşi, bir Kadir-i Zülcelalin emriyle döndürüp, o seyyaratı o manevi iplerle bağlayıp tanzim etmek ve güneşi bütün seyyaratıyla saniyede beş saatlik bir mesafeyi kestirecek kadar bir süratle, bir tahmine göre Herkül Burcu tarafına veya Şems-üş Şümus canibine sevk etmek, elbette ezel ve ebed sultanı olan Zat-ı Zülcelalin kudretiyle ve emriyledir Güya haşmet-i rububiyetini göstermek için, bu emirber neferleri hükmünde olan manzume-i şemsiye ordusu ile bir manevra yaptırır Ey kozmoğrafyacı efendi Hangi tesadüf bu işlere karışabilir Hangi esbabın eli buna ulaşabilir Hangi kuvvet buna yanaşabilir Haydi sen söyle Hiç böyle bir Sultan-ı Zülcelal, aczini gösterip mülküne başkasını karıştırır mı Bahusus kainatın meyvesi, neticesi, gayesi, hülasası olan zihayatları, başka ellere verir mi Başkasını müdahale ettirir mi Bahusus o meyvelerin en camii ve o neticelerin en mükemmeli ve zeminin halifesi ve o sultanın ayinedar bir misafiri olan insanları başıboş bırakır mı Ve onları tabiata ve tesadüfe havale edip haşmet-i saltanatını hiçe indirir mi, kemal-i hikmetini sukut ettirir mi", + "gaye": "Kainatın lambası olan güneş ve güneş sistemi üzerinden Allah'ın birliğini, kudretini, hikmetini ve rububiyetini ispat etmek; tesadüfü ve tabiatı reddetmek; insanın kainattaki müstesna yerini vurgulamak.", + "konular": [ + "Güneşin ve güneş sisteminin intizamı", + "Allah'ın kudret ve vahdaniyeti", + "Kainattaki hassas denge ve mizan", + "Tesadüfün ve tabiatın imkansızlığı", + "Ay'ın (Kamer) görevi ve hikmeti", + "Dünyanın (Küre-i Arz) bir sefine-i Rabbaniye olması", + "İnsanın kainattaki önemi ve halifeliği" + ], + "kavramlar": [ + "Vahdaniyet", + "Kudret", + "Hikmet", + "İntizam", + "Rububiyet", + "Uluhiyet", + "Rahmet", + "Cazibe", + "Tesadüf", + "Tabiat", + "Vücub-u Vücud" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "İntizam", + "vecize": "Bu büyük ve ağır işe zerre mikdar tesadüf karışsa, öyle bir patlayış verecek ki, kainatı dağıtacak.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi İkinci Pencere" + ], + "title": "Yirmi İkinci Pencere", + "content": "اَلَمْ نَجْعَلِ الْاَرْضَ مِهَادًا ٭ وَ الْجِبَالَ اَوْتَادًا ٭ وَخَلَقْنَاكُمْ اَزْوَاجًا ٭ فَانْظُرْ اِلٰٓى اٰثَارِ رَحْمَتِ اللّٰهِ كَيْفَ يُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا Küre-i Arz bir kafadır ki, yüz bin ağzı vardır Her bir ağzında, yüz bin lisanı vardır Her lisanında, yüz bin bürhanı var ki her biri çok cihetle Vacib-ül Vücud, Vahid-i Ehad, her şeye kadir, her şeye alim bir Zat-ı Zülcelalin vücub-u vücuduna ve vahdetine ve evsaf-ı kudsiyesine ve esma-i hüsnasına şehadet ederler Evet arzın evvel-i hilkatına bakıyoruz ki Mayi haline gelen bir madde-i seyyaleden taş ve taştan toprak halkedilmiş Mayi kalsaydı, kabil-i sükna olmazdı O mayi taş olduktan sonra, demir gibi sert olsa idi kabil-i istifade olmazdı Elbette buna bu vaziyeti veren, yerin sekenelerinin hacetlerini gören bir Sani-i Hakimin hikmetidir Sonra tabaka-i turabiye, dağlar direği üzerine atılmış, ta içindeki dahili inkılablardan gelen zelzeleler, dağlarla teneffüs edip, zemini hareketinden ve vazifesinden şaşırtmasın Hem denizin istilasından toprağı kurtarsın Hem zihayatların levazımat-ı hayatiyesine birer hazine olsun Hem havayı tarasın, gazat-ı muzırradan tasfiye etsin, ta teneffüse kabil olsun Hem suları biriktirip iddihar etsin Hem zihayata lazım olan sair madenlere menşe ve medar olsun İşte bu vaziyet bir Kadir-i Mutlak ve bir Hakim-i Rahimin vücub-u vücuduna ve vahdetine gayet kati ve kuvvetli şehadet eder Ey coğrafyacı efendi Bunu ne ile izah edersin Hangi tesadüf şu acaib-i masnuat ile dolu sefine-i Rabbaniyeyi bir meşher-i acaib yaparak yirmi dört bin sene bir mesafede, bir senede süratle çevirip, onun yüzünde dizilmiş eşyadan hiçbir şey düşürmesin Hem zeminin yüzündeki acib sanatlara bak Anasırlar, ne derece hikmetle tavzif edilmişler Bir Kadir-i Hakimin emriyle zemin yüzündeki Rahman misafirlerine nasıl güzel bakıyorlar, hizmetlerine koşuyorlar Hem acib ve garib sanatlar içinde rengarenk acib hikmetli zemin yüzünün simasındaki bu nakışlı çizgilere bak Nasıl sekenelerine enhar ve çayları, deniz ve ırmakları, dağ ve tepeleri, ayrı ayrı mahluklarına ve ibadına layık birer mesken ve vesait-i nakliye yapmış Sonra yüz binler ecnas-ı nebatat ve enva-ı hayvanatıyla kemal-i hikmet ve intizam ile doldurup hayat vererek şenlendirmek, vakit-bevakit muntazaman mevt ile terhis ederek boşaltıp yine muntazaman Basü bade-l mevt suretinde doldurmak bir Kadir-i Zülcelalin ve bir Hakim-i Zülkemalin vücub-u vücuduna ve vahdetine yüzbinler lisanlarla şehadet ederler Elhasıl Yüzü, acaib-i sanata bir meşher ve garaib-i mahlukata bir mahşer ve kafile-i mevcudata bir memer ve sufuf-u ibadına bir mescid ve makarr olan zemin bütün kainatın kalbi hükmünde olduğundan, kainat kadar nur-u vahdaniyeti gösterir İşte ey coğrafyacı efendi Bu zemin kafası yüzbin ağız, her birinde yüzbin lisan ile Allahı tanıttırsa ve sen Onu tanımazsan, başını tabiat bataklığına soksan, derece-i kabahatını düşün Ne derece dehşetli bir cezaya seni müstehak eder, bil, ayıl ve başını bataklıktan çıkar اٰمَنْتُ بِاللهِ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شىْءٍ de", + "gaye": "Küre-i Arz'ın yaratılışındaki ilahi hikmetleri ve intizamı göstererek, Yaratıcı'nın varlığını, birliğini, kudretini ve rahmetini aklen ispatlamak ve okuyucuyu tabiat bataklığından çıkarıp imana davet etmek.", + "konular": [ + "Küre-i Arz'ın yaratılışındaki mucizeler", + "Dağların ve nehirlerin yaratılışındaki hikmetler", + "Dünyanın hareketindeki intizam", + "Hayvanat ve nebatatın çeşitliliği ve düzeni", + "Yaratıcının isim ve sıfatlarının kainattaki tecellileri", + "Coğrafya ilminin ilahi yaratılışı teyit etmesi", + "İmansızlığın ve tabiatçılığın reddi", + "Allah'ın varlığına ve birliğine deliller" + ], + "kavramlar": [ + "Vücub-u Vücud", + "Vahid-i Ehad", + "Kadir-i Mutlak", + "Hakim-i Rahim", + "Basü bade-l mevt", + "Hikmet", + "İntizam", + "Şehadet", + "Vahdaniyet", + "Tabiat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Arz", + "vecize": "Küre-i Arz bir kafadır ki, yüz bin ağzı vardır. Her bir ağzında, yüz bin lisanı vardır. Her lisanında, yüz bin bürhanı var ki her biri çok cihetle Vacib-ül Vücud, Vahid-i Ehad, her şeye kadir, her şeye alim bir Zat-ı Zülcelalin vücub-u vücuduna ve vahdetine ve evsaf-ı kudsiyesine ve esma-i hüsnasına şehadet ederler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Üçüncü Pencere" + ], + "title": "Yirmi Üçüncü Pencere", + "content": "اَلَّذِى خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيٰوةَ Hayat, kudret-i Rabbaniye mucizatının en nuranisidir, en güzelidir Ve vahdaniyet bürhanlarının en kuvvetlisi ve en parlağıdır Ve tecelliyat-ı Samedaniye ayinelerinin en camii ve en berrakıdır Evet, hayat tek başıyla bir Hayy-u Kayyumu bütün esma ve şuunatıyla bildirir Çünki hayat, pek çok sıfatın memzuç bir macunu hükmünde bir ziya, bir tiryaktır Elvan-ı seba, ziyada ve muhtelif edviyeler, tiryakta nasıl ki mümtezicen bulunur Öyle de Hayat dahi, pek çok sıfattan yapılmış bir hakikattır O hakikattaki sıfatlardan bir kısmı, duygular vasıtasıyla inbisat ederek inkişaf edip ayrılırlar Kısm-ı ekseri ise hissiyat suretinde kendilerini ihsas ederler ve hayattan kaynama suretinde kendilerini bildirirler Hem hayat, kainatın tedbir ve idaresinde hükümferma olan rızk ve rahmet ve inayet ve hikmeti tazammun ediyor Güya hayat onları arkasına takıp, girdiği yere çekiyor Mesela hayat bir cisme, bir bedene girdiği vakit Hakim ismi dahi tecelli eder, hikmetle yuvasını güzelce yapıp tanzim eder Aynı halde Kerim ismi de tecelli edip, meskenini hacatına göre tertib ve tezyin eder Yine aynı halde Rahim isminin cilvesi görünüyor ki, o hayatın devam ve kemali için türlü türlü ihsanlarla taltif eder Yine aynı halde Rezzak isminin cilvesi görünüyor ki, o hayatın bekasına ve inkişafına lazım maddi, manevi gıdaları yetiştiriyor Ve kısmen bedeninde iddihar ediyor Demek hayat bir nokta-i mihrakıye hükmünde muhtelif sıfat birbiri içine girer, belki birbirinin aynı olur Güya hayat tamamıyla hem ilimdir, aynı halde kudrettir, aynı halde de hikmet ve rahmettir ve hakeza İşte hayat bu cami mahiyeti itibariyle şuun-u zatiye-i Rabbaniyeye ayinedarlık eden bir ayine-i Samediyettir İşte bu sırdandır ki Hayy-u Kayyum olan Zat-ı Vacib-ül Vücud, hayatı pek çok kesretle ve mebzuliyetle halkedip, neşir ve teşhir eder Ve her şeyi hayatın etrafına toplattırıp, ona hizmetkar eder Çünki hayatın vazifesi büyüktür Evet Samediyetin ayinesi olmak kolay bir şey değil, adi bir vazife değil İşte göz önünde her vakit gördüğümüz bu hadd ü hesaba gelmeyen yeni yeni hayatlar ve hayatların asılları ve zatları olan ruhlar, birden ve hiçten vücuda gelmeleri ve gönderilmeleri, bir Zat-ı Vacib- ül Vücud ve Hayy-u Kayyumun vücub-u vücudunu ve sıfat-ı kudsiyesini ve esma-i hüsnasını lemaatın güneşi gösterdiği gibi gösteriyorlar Güneşi tanımayan ve kabul etmeyen adam, nasıl gündüzü dolduran ziyayı inkar etmeye mecbur oluyor Öyle de Hayy-u Kayyum, Muhyi ve Mümit olan Şems-i Ehadiyeti tanımayan adam, zeminin yüzünü belki mazi ve müstakbeli dolduran zihayatların vücudunu inkar etmeli ve yüz derece hayvandan aşağı düşmeli Hayat mertebesinden düşüp camid bir cahil-i echel olmalı", + "gaye": "Hayatın Allah'ın kudretini, esmasını ve vahdaniyetini gösteren çok cami bir ayna olduğunu ispatlamak ve bu delilin büyüklüğünü vurgulamak.", + "konular": [ + "Hayatın kudret-i Rabbaniye mucizesi oluşu", + "Hayatın vahdaniyet bürhanı oluşu", + "Hayatın tecelliyat-ı Samedaniye ayinesi oluşu", + "Hayatın Allah'ın esmasını bildirmesi", + "Hayatın çok sıfatı barındırması (macun/tiryak benzetmesi)", + "Hayatın rızık, rahmet, inayet ve hikmeti tazammun etmesi", + "Hayatın Hakim, Kerim, Rahim, Rezzak isimlerinin tecellilerini göstermesi", + "Hayatın ilim, kudret, hikmet ve rahmetin aynı olması", + "Hayatın Samediyetin ayinesi olması", + "Hayy-u Kayyum isminin tecellisi ve hayatın kesretle halkedilmesi", + "Hayatın vazifesinin büyüklüğü", + "Hayatın ve ruhun Vacib-ül Vücud'u ispatı", + "Hayy-u Kayyum'u inkar etmenin sonuçları" + ], + "kavramlar": [ + "Hayat", + "Kudret-i Rabbaniye", + "Mucize", + "Vahdaniyet", + "Tecelliyat-ı Samedaniye", + "Hayy-u Kayyum", + "Esma-i Hüsna", + "Hikmet", + "Rahmet", + "Rızık", + "İnayet", + "Hakim", + "Kerim", + "Rahim", + "Rezzak", + "İlim", + "Kudret", + "Ruh", + "Vacib-ül Vücud", + "Sıfat-ı Kudsiye", + "Muhyi", + "Mümit", + "Ehadiyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Hayat", + "vecize": "Hayat, kudret-i Rabbaniye mucizatının en nuranisidir, en güzelidir. Ve vahdaniyet bürhanlarının en kuvvetlisi ve en parlağıdır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Dördüncü Pencere" + ], + "title": "Yirmi Dördüncü Pencere", + "content": "لاَ اِلٰهَ اِلاَّ هُوَ كُلُّ شَىْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ Mevt, hayat kadar bir bürhan-ı rububiyettir Gayet kuvvetli bir hüccet-i vahdaniyettir اَلَّذِى خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيٰوةَ delaletince, mevt adem, idam, fena, hiçlik, failsiz bir inkıraz değil, belki bir Fail-i Hakim tarafından hizmetten terhis ve tahvil-i mekan ve tebdil-i beden ve vazifeden paydos ve haps-i bedenden azad etmek ve muntazam bir eser-i hikmet olduğu, Birinci Mektubda gösterilmiştir Evet nasıl zemin yüzündeki masnuat ve zihayatlar ve hayattar zemin yüzü, bir Sani-i Hakimin vücub- u vücuduna ve vahdaniyetine şehadet ediyorlar Öyle de O zihayatlar ölümleriyle bir Hayy-ı Bakinin sermediyetine ve vahidiyetine şehadet ediyorlar Yirmiikinci Sözde mevt, gayet kuvvetli bir bürhan-ı vahdet ve bir hüccet-i sermediyet olduğu isbat ve izah edildiğinden, şu bahsi o söze havale edip yalnız mühim bir nüktesini beyan edeceğiz Şöyle ki Nasıl zihayatlar, vücudlarıyla bir Vacib-ül Vücudun vücuduna delalet ediyorlar Öyle de O zihayatlar, ölümleriyle bir Hayy-ı Bakinin sermediyetine, vahidiyetine şehadet ediyorlar Mesela yalnız bir tek zihayat olan zemin yüzü, intizamatıyla, ahvaliyle Sanii gösterdiği gibi, öldüğü vakit yani kış, beyaz kefeni ile ölmüş o zemin yüzünü kapaması ile nazar-ı beşeri ondan çeviriyor Veyahut nazar, o giden bahar cenazesinin arkasından maziye gider, daha geniş bir manzarayı gösterir Yani her biri birer mucize-i kudret olan zemin dolusu bütün geçen baharlar misillü yeni gelecek birer harika-i kudret ve birer hayattar zemin olan, bahar dolusu hayattar mevcudat-ı arziyenin gelmelerini ihsas ve vücudlarına şehadet ettiklerinden öyle geniş bir mikyasta, öyle parlak bir surette, öyle kuvvetli bir derecede bir Sani-i Zülcelalin bir Kadir-i Zülkemalin, bir Kayyum-u Bakinin, bir Şems-i Sermedinin vücub-u vücuduna ve vahdetine ve beka ve sermediyetine şehadet ederler ve öyle parlak delaili gösterirler ki, ister istemez bedahet derecesinde Âmentü billahil-Vahidil-Ehad dedirtir Elhasıl وَيُحْيِى اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا sırrınca hayattar bu zemin, bir baharda Sania şehadet ettiği gibi onun ölmesiyle, zamanın geçmiş ve gelecek iki kanadına dizilmiş mucizat-ı kudretine nazarı çeviriyor Bir bahar yerine binler baharı gösteriyor Bir mucize yerine binler mucizat-ı kudretine işaret eder Ve onlardan her bahar, şu hazır bahardan daha kati şehadet eder Çünki mazi tarafına geçenler, zahiri esbablarıyla beraber gitmişler arkalarında yine kendileri gibi başkalar yerlerine gelmişler Demek esbab-ı zahiriye hiçtir Yalnız bir Kadir-i Zülcelal, onları halkedip, hikmetiyle esbaba bağlayarak gönderdiğini gösteriyor Ve gelecek zamanda dizilmiş hayattar olan zemin yüzleri ise, daha parlak şehadet eder Çünki yeniden, yoktan, hiçten yapılıp gönderilecek, yere konup vazife gördürüp sonra gönderilecekler İşte ey tabiata saplanan ve bataklıkta boğulmak derecesine gelen gafil Bütün mazi ve müstakbele ulaşacak hikmetli ve kudretli manevi el sahibi olmayan bir şey, nasıl bu zeminin hayatına karışabilir Senin gibi hiç ender hiç olan tesadüf ve tabiat buna karışabilir mi Kurtulmak istersen Tabiat, olsa olsa bir defter-i kudret-i İlahiyedir Tesadüf ise, cehlimizi örten gizli bir hikmet-i İlahiyenin perdesidir de, hakikata yanaş", + "gaye": "Mevtin adem, fena ve hiçlik olmadığını, aksine bir Fail-i Hakîm tarafından terhis, mekan ve beden değişimi olduğunu ispatlamak ve bu yolla Allah'ın varlığını, birliğini, bekasını ve sermediyetini gösteren kuvvetli bir delil olduğunu izah etmek.", + "konular": [ + "Mevtin mahiyeti ve sırrı", + "Mevtin Allah'ın rububiyet ve vahdaniyetine delil oluşu", + "Hayat ve mevtin yaratılış gayesi", + "Kışın yer yüzünü kefenlemesi ve geçmiş baharların şehadeti", + "Tabiat ve tesadüfün acziyeti", + "Allah'ın kudret ve hikmetinin eserleri" + ], + "kavramlar": [ + "Mevt", + "Hayat", + "Rububiyet", + "Vahdaniyet", + "Sermediyet", + "Fail-i Hakîm", + "Vâcib-ül Vücud", + "Hayy-ı Bakî", + "Kadir-i Zülcelal", + "Kayyum-u Bakî", + "Şems-i Sermedî", + "Kudret", + "Hikmet", + "Tabiat", + "Tesadüf" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mevt", + "vecize": "Mevt, hayat kadar bir bürhan-ı rububiyettir. Gayet kuvvetli bir hüccet-i vahdaniyettir.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Beşinci Pencere" + ], + "title": "Yirmi Beşinci Pencere", + "content": "Nasıl ki madrub, elbette daribe delalet eder Sanatlı bir eser, sanatkarı icab eder Veled, validi iktiza eder Tahtiyet, fevkıyeti istilzam eder ve hakeza Bütün umur-u izafiye tabir ettikleri biri birisiz olmayan evsaf-ı nisbiye misillü şu kainatın cüziyatında ve heyet-i umumiyesinde görünen imkan dahi, vücubu gösterir Ve bütün onlarda görünen infial, bir fiili gösterir Ve umumunda görünen mahlukıyet, halıkıyeti gösterir Ve umumunda görünen kesret ve terkib, vahdeti istilzam eder Ve vücub ve fiil ve halıkıyet ve vahdet, bilbedahe ve bizzarure mümkin, münfail, kesir, mürekkeb, mahluk olmayan vacib ve fail, vahid ve halık olan mevsuflarını ister Öyle ise bilbedahe bütün kainattaki bütün imkanlar, bütün infialler, bütün mahlukıyetler, bütün kesret ve terkibler bir Zat-ı Vacib-ül Vücud, Faalün-Lima Yürid, Halık-ı Külli Şey, Vahid-i Ehade şehadet eder Elhasıl Nasıl imkandan vücub görünüyor, infialden fiil ve kesretten vahdet bunların vücudu, onların vücuduna katiyyen delalet eder Öyle de Mevcudat üstünde görünen mahlukıyet ve merzukıyet gibi sıfatlar dahi, saniiyet, rezzakıyet gibi şenlerin vücudlarına kati delalet ediyor Şu sıfatın vücudu dahi, bizzarure ve bilbedahe bir Hallak ve bir Rezzak Sani-i Rahimin vücuduna delalet eder Demek her bir mevcud, taşıdığı yüzler bu çeşit sıfatlar lisanıyla, Zat-ı Vacib-ül Vücudun yüzler esma-i hüsnasına şehadet ederler Bu şehadetler kabul edilmezse, mevcudatın bütün bu çeşit sıfatlarını inkar etmek lazım gelir", + "gaye": "Kainatın bütün cüziyatında ve heyet-i umumiyesinde görünen imkan, infial, mahlukıyet, kesret ve terkibin, Vacib-ül Vücud, Faalün-Lima Yürid, Halık-ı Külli Şey, Vahid-i Ehad olan bir yaratıcıya delalet ettiğini ispatlamak ve bu delaletlerin kabul edilmemesi durumunda varlıkların tüm niteliklerinin inkar edilmesi gerektiği sonucuna varmak.", + "konular": [ + "Kainatın yaratıcısına delaleti", + "İmkandan vücuba geçiş", + "İnfialden fiile geçiş", + "Mahlukiyetten halıkıyete geçiş", + "Kesretten vahdete geçiş", + "Varlıklardaki sıfatların yaratıcının isimlerine delaleti", + "Yaratıcının varlığının ispatı" + ], + "kavramlar": [ + "İmkan", + "Vücub", + "İnfial", + "Fiil", + "Mahlukıyet", + "Halıkıyet", + "Kesret", + "Terkip", + "Vahdet", + "Saniyet", + "Rezzakiyet", + "Esma-i Hüsna" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Delalet", + "vecize": "Demek her bir mevcud, taşıdığı yüzler bu çeşit sıfatlar lisanıyla, Zat-ı Vacib-ül Vücudun yüzler esma-i hüsnasına şehadet ederler.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Altıncı Pencere" + ], + "title": "Yirmi Altıncı Pencere", + "content": "{Haşiye Şu pencere umumi değil Ehl-i kalb ve ehl-i muhabbete hususiyeti var} Şu kainatın mevcudatı yüzünde tazelenen ve gelip geçen cemaller ve hüsünler bir Cemal-i Sermedi cilvelerinin bir nevi gölgeleri olduğunu gösterir Evet, ırmağın yüzündeki kabarcıkların parlayıp gitmesinden sonra arkadan gelenlerin gidenler gibi parlamaları, daimi bir şemsin şualarının ayineleri olduklarını gösterdikleri gibi seyyal zaman ırmağında, seyyar mevcudatın üstünde parlayan lemaat-ı cemaliye dahi, bir cemal-i sermediye işaret ederler ve onun bir nevi emareleridirler Hem kainat kalbindeki ciddi aşk, bir Maşuk-u Layezaliyi gösterir Evet, ağacın mahiyetinde olmayan bir şey, esaslı bir surette meyvesinde bulunmadığı delaletiyle şecere-i kainatın hassas meyvesi olan nev-i insandaki ciddi aşk-ı lahuti gösterir ki bütün kainatta -fakat başka şekillerde- hakiki aşk ve muhabbet bulunuyor Öyle ise kalb-i kainattaki şu hakiki muhabbet ve aşk, bir Mahbub-u Ezeliyi gösterir Hem kainatın sinesinde çok suretlerde tezahür eden incizablar, cezbeler, cazibeler ezeli bir hakikat-ı cazibedarın cezbiyle olduğunu hüşyar kalblere gösterir Hem mahlukatın en hassas ve nurani taifesi olan ehl-i keşf ve velayetin ittifakıyla, zevk ve şuhuda istinad ederek, bir Cemil-i Zülcelalin cilvesine, tecellisine mazhar olduklarını ve o Celil-i Zülcemalin kendini tanıttırılmasına ve sevdirilmesine zevk ile muttali olduklarını, müttefikan haber vermeleri, yine bir Zat-ı Vacib-ül Vücudun, bir Cemil-i Zülcelalin vücuduna ve insanlara kendini tanıttırmasına katiyyen şehadet eder Hem kainat yüzünde ve mevcudat üstünde işleyen kalem-i tahsin ve tezyin o kalem sahibi zatın esmasının güzelliğini vazıhan gösteriyor İşte kainat yüzündeki cemal ve kalbindeki aşk ve sinesindeki incizab ve gözlerindeki keşf ve şuhud ve heyatındaki hüsün ve tezyinat pek latif, nurani bir pencere açar Onun ile, bütün esması cemile bir Cemil-i Zülcelali ve bir Mahbub-u Layezaliyi ve bir Mabud-u Lemyezeli, hüşyar olan akıl ve kalblere gösterir İşte ey maddiyat karanlığında, evham zulümatında, boğucu şübehat içinde çırpınan gafil Kendine gel İnsaniyete layık bir surette yüksel Şu dört delik ile bak cemal-i vahdeti gör, kemal-i imanı kazan, hakiki insan ol", + "gaye": "Kainattaki güzelliklerin, aşkın ve çekimin nihai kaynağının Allah olduğunu göstererek, Allah'ın varlığını ve cemalini akıl ve kalp sahiplerine kanıtlamak ve şüphelerden kurtulup iman kemalatına ulaşmaya teşvik etmek.", + "konular": [ + "Allah'ın varlığının kainat üzerindeki delilleri", + "Kainattaki cemalin Allah'ın Cemal-i Sermedisi'nin yansıması olması", + "Kainattaki aşkın Allah'a olan muhabbeti göstermesi", + "Kainattaki incizabların Allah'ın hakikat-ı cazibedarının eseri olması", + "Ehl-i keşf ve velayetin ittifakla Allah'ın varlığına şahitliği", + "Kainattaki güzelliklerin Allah'ın güzel isimlerinin cilveleri olması", + "Maddiyat ve şüphelerden kurtulup iman hakikatine ulaşma çağrısı" + ], + "kavramlar": [ + "Cemal-i Sermedi", + "Lemaat-ı Cemaliye", + "Maşuk-u Layezali", + "Aşk-ı Lahuti", + "Mahbub-u Ezeli", + "Hakikat-ı Cazibedar", + "Ehl-i Keşf", + "Ehl-i Velayet", + "Zat-ı Vacib-ül Vücud", + "Cemil-i Zülcelal", + "Kalem-i Tahsin", + "Kalem-i Tezyin", + "Cemal-i Vahdet", + "Kemal-i İman" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Cemal", + "vecize": "Şu dört delik ile bak cemal-i vahdeti gör, kemal-i imanı kazan, hakiki insan ol.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Yedinci Pencere" + ], + "title": "Yirmi Yedinci Pencere", + "content": "اَللهُ خَالِقُ كُلِّ شَىْءٍ وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ وَكِيلٌ Kainatta, esbab ve müsebbebat görünen eşyaya bakıyoruz ve görüyoruz ki En ala bir sebeb, en adi bir müsebbebe kuvveti yetmiyor Demek esbab bir perdedir, müsebbebleri yapan başkadır Mesela hadsiz masnuattan yalnız cüzi bir misal olarak insan başı içinde bir hardal küçüklüğünde bir yerde yerleştirilen kuvve-i hafızaya bakıyoruz Görüyoruz ki Öyle bir cami kitab belki kütübhane hükmündedir ki, bütün sergüzeşt-i hayatı, içinde karıştırılmaksızın yazılıyor Acaba şu mucize-i kudrete hangi sebeb gösterilebilir Telafif-i dimağiye mi Basit, şuursuz hüceyrat zerreleri mi Tesadüf rüzgarları mı Halbuki o mucize-i sanat, öyle bir zatın sanatı olabilir ki beşerin haşirde neşredilecek büyük defter-i amalinden muhasebe vaktinde hatıra getirilecek ve işlediği her fiilleri yazıldığını bildirmek için bir küçük sened istinsah edip, yazıp aklının eline verecek bir Sani-i Hakimin sanatı olabilir İşte beşerin kuvve-i hafızasına misal olarak bütün yumurtaları, çekirdekleri, tohumları kıyas et ve bu cami küçücük mucizelere, sair müsebbebatı da kıyas et Çünki hangi müsebbebe ve masnua baksan, o derece harika bir sanat var ki, değil onun adi, basit sebebi, belki bütün esbab toplansa, ona karşı izhar-ı acz edecekler Mesela Büyük bir sebeb zannedilen güneşi ihtiyarlı, şuurlu farz ederek ona denilse Bir sineğin vücudunu yapabilir misin Elbette diyecek ki Halıkımın ihsanıyla dükkanımda ziya, renkler, hararet çok Fakat sineğin vücudunda göz, kulak, hayat gibi öyle şeyler var ki, ne benim dükkanımda bulunur ve ne de benim iktidarım dahilindedir Hem nasıl ki müsebbebdeki harika sanat ve tezyinat, esbabı azledip Müsebbib-ül Esbab olan Vacib-ül Vücuda işaret ederek, وَاِلَيْهِ يُرْجَعُ اْلاَمْرُ كُلُّهُ sırrınca Ona teslim-i umur eder Öyle de Müsebbebata takılan neticeler, gayeler, faideler bilbedahe perde-i esbab arkasında bir Rabb-ı Kerimin, bir Hakim-i Rahimin işleri olduğunu gösterir Çünki şuursuz esbab, elbette bir gayeyi düşünüp çalışmaz Halbuki görüyoruz Vücuda gelen her mahluk, bir gaye değil, belki çok gayeleri, çok faideleri, çok hikmetleri takib ederek vücuda geliyor Demek bir Rabb-ı Hakim ve Kerim, o şeyleri yapıp gönderiyor O faideleri onlara gaye-i vücud yapıyor Mesela, yağmur geliyor Yağmuru zahiren intac eden esbab hayvanatı düşünüp, onlara acıyıp merhamet etmekten ne kadar uzak olduğu malumdur Demek hayvanatı halkeden ve rızıklarını taahhüd eden bir Halık-ı Rahimin hikmetiyle imdada gönderiliyor Hatta yağmura rahmet deniliyor Çünki çok asar-ı rahmet ve faideleri tazammun ettiğinden, güya yağmur şeklinde rahmet tecessüm etmiş, takattur etmiş, katre katre geliyor Hem bütün mahlukatın yüzüne tebessüm eden bütün zinetli nebatat ve hayvanattaki tezyinat ve gösterişler, bilbedahe perde-i gayb arkasında bu süslü ve güzel sanatlar ile kendini tanıttırmak ve sevdirmek ve bildirmek isteyen bir Zat-ı Zülcelalin vücub-u vücuduna ve vahdetine delalet ederler Demek eşyadaki süslü vaziyetler, gösterişli keyfiyetler tanıttırmak ve sevdirmek sıfatlarına katiyyen delalet eder Sevdirmek ve tanıttırmak sıfatları ise bilbedahe Vedud, Maruf bir Sani-i Kadirin vücub-u vücuduna ve vahdetine şehadet eder Elhasıl Sebeb gayet adi, aciz ve ona isnad edilen müsebbeb ise gayet sanatlı ve kıymetli olduğundan, sebebi azleder Hem müsebbebin gayesi, faidesi dahi, cahil ve camid olan esbabı ortadan atar, bir Sani-i Hakimin eline teslim eder Hem müsebbebin yüzündeki tezyinat ve maharetler, kendi kudretini zişuurlara bildirmek isteyen ve kendini sevdirmek arzu eden bir Sani-i Hakime işaret eder Ey esbab-perest biçare Bu üç mühim hakikatı ne ile izah edebilirsin Sen nasıl kendini kandırabilirsin Aklın varsa, esbab perdesini yırt Vahdehu la şerike leh de, hadsiz evhamdan kurtul", + "gaye": "Kainattaki sebep-sonuç ilişkilerinin aslında ilahi bir kudretin eseri olduğunu, Allah'ın her şeyin yaratıcısı ve vekili olduğunu ispatlamak ve esbabperestliği reddederek tevhid inancını pekiştirmek.", + "konular": [ + "Esbab ve müsebbebat ilişkisi", + "Allah'ın Halık ve Vekil oluşu", + "Kuvve-i hafıza örneği ile Allah'ın kudret ve sanatının ispatı", + "Güneş örneği ile sebeplerin acizliği", + "Mahlukattaki gaye, fayda ve hikmetlerin ilahi sanat eseri oluşu", + "Yağmurun rahmet oluşu ve ilahi hikmet", + "Mahlukattaki tezyinatın (süslenmelerin) ilahi isimlere delaleti", + "Esbab perdesinin yırtılması ve tevhid inancı" + ], + "kavramlar": [ + "Halık", + "Vekil", + "Esbab", + "Müsebbebat", + "Kudret", + "Sanat", + "Hikmet", + "Rahmet", + "Tevhid", + "Vacib-ül Vücud", + "Sani-i Hakim", + "Rabb-ı Kerim", + "Rahim", + "Zat-ı Zülcelal", + "Vedud", + "Maruf" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Esbab", + "vecize": "Aklın varsa, esbab perdesini yırt. Vahdehu la şerike leh de, hadsiz evhamdan kurtul", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Sekizinci Pencere" + ], + "title": "Yirmi Sekizinci Pencere", + "content": "وَمِنْ اٰيَاتِهِ خَلْقُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ وَاخْتِلاَفُ اَلْسِنَتِكُمْ وَاَلْوَانِكُمْ اِنَّ فِى ذٰلِكَ لاٰيَاتٍ لِلْعَالِمِينَ Şu kainata bakıyoruz, görüyoruz ki Hüceyrat-ı bedenden tut, ta mecmu-u aleme şamil bir hikmet ve tanzim var Hüceyrat-ı bedene bakıyoruz, görüyoruz ki Mesalih-i bedeni gören ve idare eden birisinin emriyle, kanunuyla o küçücük hüceyrelerde ehemmiyetli bir tedbir var Mideye, nasıl bir kısım rızk, iç yağı suretinde iddihar olunup vakt-i hacette sarfedilir Aynen o küçücük hüceyrelerde de, o tasarruf ve iddihar var Nebatata bakıyoruz, gayet hakimane bir terbiye, bir tedbir görünüyor Hayvanata bakıyoruz nihayet derecede kerimane bir terbiye ve iaşe görüyoruz Kainatın erkan-ı azimesine bakıyoruz mühim gayeler için haşmetkarane bir tedvir ve tenvir görüyoruz Âlemin mecmuuna bakıyoruz muntazam bir memleket, bir şehir, bir saray hükmünde ali hikmetler, gali gayeler için mükemmel bir tanzimat görüyoruz Otuzikinci Sözün Birinci Mevkıfında izah ve isbat edildiği üzere bir zerreden tut, ta yıldızlara kadar zerre mikdar şirke yer bırakmıyor Öyle birbirlerine manen münasebetdardırlar ki bütün yıldızları müsahhar etmeyen ve elinde tutmayan, bir zerreye rububiyetini dinlettiremez Bir zerreye hakiki rab olmak için, bütün yıldızlara sahib olmak lazım gelir Hem Otuzikinci Sözün İkinci Mevkıfında izah ve isbat edildiği üzere semavatın halk ve tesviyesine muktedir olmayan, beşerin simasındaki teşahhusu yapamaz Demek bütün semavatın rabbi olmayan, bir tek insanın simasındaki alamet-i farika olan nakş-ı simaviyi yapamaz İşte kainat kadar büyük bir pencere ki onunla bakılsa اَللهُ خَالِقُ كُلِّ شَىْءٍ وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ وَكِيلٌ * لَهُ مَقَالِيدُ السَّمٰوَاتِ وَاْلاَرْضِ ayetleri, büyük harflerle kainat sahifelerinde yazılı olduğu, akıl gözüyle de görülecek Öyle ise Görmeyenin ya aklı yok, ya kalbi yok veya insan suretinde bir hayvandır", + "gaye": "Kainattaki intizamın ve yaratılışın mükemmelliğinin, Allah'ın birliğini (tevhid) ve sonsuz kudretini ispatlaması ve bu ispatı akıl gözüyle görünür kılmak.", + "konular": [ + "Kainattaki ilahi hikmet ve tanzim", + "Canlılardaki (hücre, nebatat, hayvanat) mükemmel tedbir ve terbiye", + "Kainatın bütünündeki ilahi tasarruf ve yönetim", + "Varlıklar arasındaki manevi münasebet ve tevhid delilleri", + "Allah'ın külli rububiyetinin ispatı", + "İnsan simasındaki eşsiz yaratılışın tevhidi ispatı", + "Kainatın Allah'ın varlığını ve birliğini gösteren büyük bir pencere olması" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Rububiyet", + "Hikmet", + "Tanzim", + "Tedbir", + "Terbiye", + "İaşe", + "Tedvir", + "Tenvir", + "Şirk", + "Kudret", + "İlim", + "Kainat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Tevhid", + "vecize": "Görmeyenin ya aklı yok, ya kalbi yok veya insan suretinde bir hayvandır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Yirmi Dokuzuncu Pencere" + ], + "title": "Yirmi Dokuzuncu Pencere", + "content": "وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ Bir bahar mevsiminde, garibane, mütefekkirane seyahata gidiyordum Bir tepeciğin eteğinden geçerken, parlak bir sarıçiçek nazarıma ilişti Eskiden vatanımda ve sair memleketlerde gördüğüm o cins sarıçiçekleri derhatır ettirdi Şöyle bir mana kalbe geldi ki Bu çiçek kimin turrası ise, kimin sikkesi ise ve kimin mührü ise ve kimin nakşı ise elbette bütün zemin yüzündeki o nevi çiçekler, onun mühürleridir, sikkeleridir Şu mühür tahayyülünden sonra şöyle bir tasavvur geldi ki Nasıl bir mühür ile mühürlenmiş bir mektub o mühür, o mektubun sahibini gösterir Öyle de şu çiçek, bir mühr-ü Rahmanidir Şu enva-ı nakışlarla ve manidar nebatat satırlarıyla yazılan şu tepecik dahi, bu çiçek Saniinin mektubudur Hem şu tepecik dahi bir mühürdür Şu sahra ve ova bir mektub-u Rahmani heyatını aldı İşbu tasavvurdan şöyle bir hakikat zihne geldi ki Her bir şey, bir mühr-ü Rabbani hükmünde bütün eşyayı kendi Halıkına isnad eder Kendi katibinin mektubu olduğunu isbat eder İşte her bir şey, öyle bir pencere-i tevhiddir ki, bütün eşyayı bir Vahid-i Ehade mal eder Demek her bir şeyde, hususan zihayatlarda öyle harika bir nakış, öyle mucizekar bir sanat var ki onu öyle yapan ve öyle manidar nakşeden, bütün eşyayı yapabilir ve bütün eşyayı yapan, elbette O olacaktır Demek bütün eşyayı yapamayan, bir tek şeyi icad edemez İşte ey gafil Şu kainatın yüzüne bak ki Birbiri içinde hadsiz mektubat-ı Samedaniye hükmünde olan sahaif-i mevcudat ve her bir mektub üstünde hadsiz sikke-i tevhid mühürleriyle temhir edilmiş Bütün bu mühürlerin şehadetlerini kim tekzib edebilir Hangi kuvvet onları susturabilir Kalb kulağı ile hangisini dinlesen, Eşhedü en la ilahe illallah dediğini işitirsin", + "gaye": "Kainattaki her varlığın Allah'ın varlığına ve birliğine (tevhide) delil olduğunu, her bir şeyin Allah'ın mührü hükmünde olduğunu anlatarak imanı güçlendirmek ve gafleti gidermek.", + "konular": [ + "Kainattaki varlıkların Allah'ın isimlerine ve sıfatlarına işaret etmesi", + "Tevhid delilleri", + "Allah'ın sanatının mükemmelliği", + "Her şeyin bir mühr-ü Rabbani hükmünde olması", + "Gafletten uyanma ve imana yönelme" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Rahman", + "Sani", + "Samed", + "Mühür", + "Sikke", + "Nakkaş", + "Mektubat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Ortaokul", + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Mühür", + "vecize": "Demek her bir şeyde, hususan zihayatlarda öyle harika bir nakış, öyle mucizekar bir sanat var ki onu öyle yapan ve öyle manidar nakşeden, bütün eşyayı yapabilir ve bütün eşyayı yapan, elbette O olacaktır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Otuzuncu Pencere" + ], + "title": "Otuzuncu Pencere", + "content": "لَوْ كَانَ فِيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلاَّ اللّٰهُ لَفَسَدَتَا ٭ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ Şu pencere, imkan ve hudusa müesses umum mütekelliminin penceresidir ve isbat-ı Vacib-ül Vücuda karşı caddeleridir Bunun tafsilatını, Şerh-ül Mevakıf ve Şerh-ül Makasıd gibi muhakkiklerin büyük kitablarına havale ederek, yalnız Kuranın feyzinden ve şu pencereden ruha gelen bir-iki şuaı göstereceğiz Şöyle ki Âmiriyet ve hakimiyetin muktezası rakib kabul etmemektir, iştiraki reddetmektir, müdahaleyi refetmektir Onun içindir ki küçük bir köyde iki muhtar bulunsa, köyün rahatını ve nizamını bozarlar Bir nahiyede iki müdür, bir vilayette iki vali bulunsa, herc ü merc ederler Bir memlekette iki padişah bulunsa, fırtınalı bir karmakarışıklığa sebebiyet verirler Madem hakimiyet ve amiriyetin gölgesinin zaif bir gölgesi ve cüzi bir nümunesi, muavenete muhtaç aciz insanlarda böyle rakib ve zıddı ve emsalinin müdahalesini kabul etmezse acaba saltanat-ı mutlaka suretindeki hakimiyet ve rububiyet derecesindeki amiriyet, bir Kadir-i Mutlakta ne derece o redd-i müdahale kanunu ne kadar esaslı bir surette hükmünü icra ettiğini kıyas et Demek uluhiyet ve rububiyetin en kati ve daimi lazımı vahdet ve infiraddır Buna bir bürhan-ı bahir ve şahid-i katı, kainattaki intizam-ı ekmel ve insicam-ı ecmeldir Sinek kanadından tut, ta semavat kandillerine kadar öyle bir nizam var ki akıl onun karşısında hayretinden ve istihsanından Sübhanallah, maşaallah, barekallah der, secde eder Eğer zerre miktar şerike yer bulunsa idi, müdahalesi olsa idi, لَوْ كَانَ فِيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلاَّ اللّٰهُ لَفَسَدَتَا ayet-i kerimesinin delaletiyle Nizam bozulacaktı, suret değişecekti, fesadın asarı görünecekti Halbuki فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرٰى مِنْ فُطُورٍ ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ اِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَهُوَ حَسِيرٌ delaletiyle ve şu ifade ile nazar-ı beşer, kusuru aramak için ne kadar çabalasa, hiçbir yerde kusuru bulamayarak, yorgun olarak menzili olan göze gelip, onu gönderen münekkid akla diyecek Beyhude yoruldum, kusur yok demesiyle gösteriyor ki Nizam ve intizam, gayet mükemmeldir Demek intizam-ı kainat, vahdaniyetin kati şahididir Gel gelelim hudusa Mütekellimin demişler ki Âlem, mütegayyirdir Her mütegayyir, hadistir Her bir hadisin, bir muhdisi, yani mucidi var Öyle ise bu kainatın kadim bir mucidi var Biz de deriz Evet kainat hadistir Çünki görüyoruz Her asırda, belki her senede, belki her mevsimde bir kainat, bir alem gider, biri gelir Demek bir Kadir-i Zülcelal var ki, bu kainatı hiçten icad ederek her senede belki her mevsimde, belki her günde birisini icad eder, ehl-i şuura gösterir ve sonra onu alır, başkasını getirir Birbiri arkasına takıp zincirleme bir surette zamanın şeridine asıyor Elbette bu alem gibi birer kainat-ı müteceddide hükmünde olan her baharda gözümüzün önünde hiçten gelen ve giden kainatları icad eden bir Zat-ı Kadirin mucizat-ı kudretidirler Elbette alem içinde her vakit alemleri halkedip değiştiren zat, mutlaka şu alemi dahi O halketmiştir Ve şu alemi ve ruy-i zemini, o büyük misafirlere misafirhane yapmıştır Gelelim imkan bahsine Mütekellimin demişler ki İmkan, mütesaviy-üt tarafeyndir Yani Adem ve vücud, ikisi de müsavi olsa bir tahsis edici, bir tercih edici, bir mucid lazımdır Çünki mümkinat, birbirini icad edip teselsül edemez Yahut o onu, o da onu icad edip devir suretinde dahi olamaz Öyle ise bir Vacib-ül Vücud vardır ki, bunları icad ediyor Devir ve teselsülü, on iki bürhan yani arşi ve süllemi gibi namlar ile müsemma meşhur on iki delil-i kati ile devri ibtal etmişler ve teselsülü muhal göstermişler Silsile-i esbabı kesip, Vacib-ül Vücudun vücudunu isbat etmişler Biz de deriz ki Esbab, teselsülün berahini ile alemin nihayetinde kesilmesinden ise, her şeyde Halık-ı Külli Şeye has sikkeyi göstermek daha kati, daha kolaydır Kuranın feyziyle bütün Pencereler ve bütün Sözler, o esas üzerine gitmişler Bununla beraber imkan noktasının hadsiz bir vüsatı var Hadsiz cihetlerle Vacib-ül Vücudun vücudunu gösteriyor Yalnız, mütekelliminin teselsülün kesilmesi yoluna, elhak geniş ve büyük olan o caddeye münhasır değildir Belki hadd ü hesaba gelmeyen yollar ile, Vacib-ül Vücudun marifetine yol açar Şöyle ki Her bir şey vücudunda, sıfatında, müddet-i bekasında hadsiz imkanat, yani gayet çok yollar ve cihetler içinde mütereddid iken, görüyoruz ki o hadsiz cihetler içinde vücudça muntazam bir yolu takib ediyor Her bir sıfatı da mahsus bir tarzda ona veriyor Müddet-i bekasında bütün değiştirdiği sıfat ve haller dahi, böyle bir tahsis ile veriliyor Demek bir muhassısın iradesiyle, bir müreccihin tercihiyle, bir mucid-i hakimin icadıyladır ki hadsiz yollar içinde, hikmetli bir yolda onu sevkeder, muntazam sıfatı ve ahvali ona giydiriyor Sonra infiraddan çıkarıp, bir terkibli cisme cüz yapar, imkanat ziyadeleşir Çünki o cisimde binler tarzda bulunabilir Halbuki neticesiz o vaziyetler içinde neticeli, mahsus bir vaziyet ona verilir ki mühim neticeleri ve faideleri ve o cisimde vazifeleri gördürülüyor Sonra o cisim dahi diğer bir cisme cüz yaptırılıyor İmkanat daha ziyadeleşir Çünki binlerle tarzda bulunabilir İşte o binler tarz içinde, bir tek vaziyet veriliyor O vaziyet ile mühim vazifeler gördürülüyor ve hakeza Gittikçe daha ziyade kati bir Hakim-i Müdebbirin vücub-u vücudunu gösteriyor Bir Âmir-i Alimin emriyle sevk edildiğini bildiriyor Cisim içinde cisim, birbiri içinde cüz olup giden bütün bu terkiblerde nasıl bir nefer, takımında, bölüğünde, taburunda, alayında, fırkasında, ordusunda mütedahil o heyetlerden her birisine mahsus birer vazifesi, hikmetli birer nisbeti, intizamlı birer hizmeti bulunuyor Hem nasıl ki senin gözbebeğinden bir hüceyre gözünde bir nisbeti ve bir vazifesi var Senin başın heyet-i umumiyesi nisbetine dahi, hikmetli bir vazifesi ve hizmeti vardır Zerre miktar şaşırsa, sıhhat ve idare-i beden bozulur Kan damarlarına, his ve hareket asablarına, hatta bedenin heyet-i umumiyesinde birer mahsus vazifesi, hikmetli birer vaziyeti vardır Binlerle imkanat içinde, bir Sani-i Hakimin hikmetiyle o muayyen vaziyet verilmiştir Öyle de Bu kainattaki mevcudat, her biri kendi zatı ile, sıfatı ile çok imkanat yolları içinde has bir vücudu ve hikmetli bir sureti ve faideli sıfatları, nasıl bir Vacib-ül Vücuda şehadet ederler Öyle de Mürekkebata girdikleri vakit, her bir mürekkebde daha başka bir lisanla yine Saniini ilan eder Git gide, ta en büyük mürekkebe kadar nisbeti, vazifesi, hizmeti itibariyle Sani-i Hakimin vücub-u vücuduna ve ihtiyarına ve iradesine şehadet eder Çünki bir şeyi, bütün mürekkebata hikmetli münasebetleri muhafaza suretinde yerleştiren, bütün o mürekkebatın Halıkı olabilir Demek bir tek şey, binler lisanlarla ona şehadet eder hükmündedir İşte kainatın mevcudatı kadar değil, belki mevcudatın sıfat ve mürekkebatı adedince imkanat noktasından da Vacib-ül Vücudun vücuduna karşı şehadetler geliyor İşte ey gafil Kainatı dolduran bu şehadetleri, bu sadaları işitmemek, ne derece sağır ve akılsız olmak lazım geliyor Haydi sen söyle Otuz Birinci Pencere لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسَانَ فِٓى اَحْسَنِ تَقْوِيمٍ ٭ وَ فِى الْاَرْضِ اٰيَاتٌ لِلْمُوقِنِينَ ٭ وَ فِٓى اَنْفُسِكُمْ اَفَلاَ تُبْصِرُونَ Şu pencere insan penceresidir ve enfüsidir Ve enfüsi cihetinde şu pencerenin tafsilatını binler muhakkikin-i evliyanın mufassal kitablarına havale ederek yalnız feyz-i Kurandan aldığımız birkaç esasa işaret ederiz Şöyle ki On Birinci Sözde beyan edildiği gibi İnsan, öyle bir nüsha-i camiadır ki Cenab-ı Hak bütün esmasını, insanın nefsi ile insana ihsas ediyor Tafsilatını başka Sözlere havale edip yalnız üç noktayı göstereceğiz", + "gaye": "Kainattaki mükemmel düzenin ve varlıklardaki hikmetli sevk edilişin tek bir yaratıcının, Vacib-ül Vücud'un varlığına ve birliğine delil olduğunu ispat etmek.", + "konular": [ + "Uluhiyet ve rububiyetin vahdet ve infirad gerekliliği", + "Kainattaki intizam ve insicamın vahdaniyete delil oluşu", + "Kainatın hadis oluşu ve bir muhdise ihtiyaç duyması", + "Varlıkların imkanları içinde hikmetli bir sevk edilişin Vacib-ül Vücud'u ispatı", + "Mürekkebattaki her bir cüzün Sani'ini ilan etmesi", + "İnsanın cami bir nüsha olarak Cenab-ı Hakk'ın esmasını ihsas etmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Tevhid", + "Vahdaniyet", + "Uluhiyet", + "Rububiyet", + "Hadis", + "Muhdis", + "İmkan", + "Vacib-ül Vücud", + "Teselsül", + "Devir", + "Sani", + "Nizam", + "İntizam" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Vahdaniyet", + "vecize": "Demek uluhiyet ve rububiyetin en kati ve daimi lazımı vahdet ve infiraddır.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Otuzbirinci Pencere", + "BİRİNCİ NOKTA" + ], + "title": "BİRİNCİ NOKTA", + "content": "İnsan, üç cihetle esma-i İlahiyeye bir ayinedir Birinci Vecih Gecede zulümat, nasıl nuru gösterir Öyle de İnsan, zaf u acziyle, fakr u hacatıyla, naks u kusuruyla, bir Kadir-i Zülcelalin kudretini, kuvvetini, gınasını, rahmetini bildiriyor ve hakeza pek çok evsaf-ı İlahiyeye bu suretle ayinedarlık ediyor Hatta hadsiz aczinde ve nihayetsiz zafında, hadsiz adasına karşı bir nokta-i istinad aramakla, vicdan daima Vacib-ül Vücuda bakar Hem nihayetsiz fakrında, nihayetsiz hacatı içinde, nihayetsiz maksadlara karşı bir nokta-i istimdad aramağa mecbur olduğundan, vicdan daima o noktadan bir Ganiyy-i Rahimin dergahına dayanır, dua ile el açar Demek her vicdanda şu nokta-i istinad ve nokta-i istimdad cihetinde iki küçük pencere, Kadir-i Rahimin barigah-ı rahmetine açılır, her vakit onunla bakabilir İkinci Vecih ayinedarlık ise İnsana verilen nümuneler nevinden cüzi ilim, kudret, basar, sem, malikiyet, hakimiyet gibi cüziyat ile Kainat Malikinin ilmine ve kudretine, basarına, semine, hakimiyet-i rububiyetine ayinedarlık eder Onları anlar, bildirir Mesela Ben nasıl bu evi yaptım ve yapmasını biliyorum ve görüyorum ve onun malikiyim ve idare ediyorum Öyle de şu koca kainat sarayının bir ustası var O usta onu bilir, görür, yapar, idare eder ve hakeza Üçüncü Vecih ayinedarlık ise İnsan, üstünde nakışları görünen esma-i İlahiyeye ayinedarlık eder Otuzikinci Sözün Üçüncü Mevkıfının başında bir nebze izah edilen insanın mahiyet-i camiasında nakışları zahir olan yetmişten ziyade esma vardır Mesela Yaradılışından Sani, Halık ismini ve hüsn-ü takviminden Rahman ve Rahim isimlerini ve hüsn-ü terbiyesinden Kerim, Latif isimlerini ve hakeza Bütün aza ve alatıyla, cihazat ve cevarihiyle, letaif ve maneviyatıyla, havas ve hissiyatıyla ayrı ayrı esmanın ayrı ayrı nakışlarını gösteriyor Demek nasıl esmada bir ism-i azam var, öyle de o esmanın nukuşunda dahi bir nakş-ı azam var ki, o da insandır Ey kendini insan bilen insan Kendini oku Yoksa hayvan ve camid hükmünde insan olmak ihtimali var", + "gaye": "İnsanın Allah'ın isimlerine (Esma-i İlahiye) üç farklı veçheyle ayna olduğunu, bu sayede acz, fakr ve sınırlı özellikleriyle Allah'ın kudret, gına ve diğer sıfatlarını nasıl bildirdiğini ve insanın kainattaki merkezi konumunu idrak ettirmek.", + "konular": [ + "İnsanın Esma-i İlahiyeye ayna olması", + "Zaf ve aczin Allah'ın kudret ve rahmetini bildirmesi", + "İnsanın vicdanının Allah'a dayanma ihtiyacı", + "Cüzi özelliklerin İlahi sıfatlara delil olması", + "İnsanın mahiyetinde tecelli eden Esma-i İlahiye", + "İnsanın yaratılış gayesi ve kendini bilmesi" + ], + "kavramlar": [ + "Esma-i İlahiye", + "Ayna", + "Zaf", + "Acz", + "Fakr", + "Hacat", + "Kadir-i Zülcelal", + "Ganiyy-i Rahim", + "Vacib-ül Vücud", + "Nokta-i istinad", + "Nokta-i istimdad", + "Rububiyet", + "Sani", + "Halık", + "Rahman", + "Rahim", + "Kerim", + "Latif", + "Nakş-ı azam" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Ayine", + "vecize": "Ey kendini insan bilen insan! Kendini oku! Yoksa hayvan ve camid hükmünde insan olmak ihtimali var.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Otuzbirinci Pencere", + "İKİNCİ NOKTA" + ], + "title": "İKİNCİ NOKTA", + "content": "Mühim bir sırr-ı ehadiyete işaret eder Şöyle ki İnsanın nasıl ruhu bütün cesedine öyle bir münasebeti var ki Bütün azasını ve eczasını birbirine yardım ettirir Yani, irade-i İlahiye cilvesi olan evamir-i tekviniye ve o emirden vücud-u harici giydirilmiş bir kanun-u emri ve latife-i Rabbaniye olan ruh, {bk İsra Suresi, 1785} onların idaresinde, onların manevi seslerini hissetmesinde ve hacetlerini görmesinde birbirine mani olmaz, ruhu şaşırtmaz Ruha nisbeten uzak-yakın bir hükmünde Birbirine perde olmaz İsterse, çoğunu birinin imdadına yeti��tirir İsterse bedenin her cüzü ile bilebilir, hissedebilir, idare edebilir Hatta çok nuraniyet kesbetmiş ise, her bir cüzü ile görebilir ve işitebilir Öyle de وَلِلّٰهِ الْمَثَلُ اْلاَعْلٰى Cenab-ı Hakkın madem onun bir kanun-u emri olan ruh, küçük bir alem olan insan cisminde ve azasında bu vaziyeti gösteriyor Elbette alem-i ekber olan kainatta o Zat-ı Vacib-ül Vücudun irade-i külliyesine ve kudret-i mutlakasına hadsiz fiiller, hadsiz sadalar, hadsiz dualar, hadsiz işler, hiçbir cihette ona ağır gelmez, birbirine mani olmaz O Halık-ı Zülcelali meşgul etmez, şaşırtmaz Bütününü birden görür, bütün sesleri birden işitir Yakın uzak birdir İsterse, bütününü birinin imdadına gönderir Her şey ile her şeyi görebilir, seslerini işitebilir ve her şey ile her şeyi bilir ve hakeza", + "gaye": "Cenab-ı Hakk'ın sınırsız kudret ve ilminin, kainattaki her şeyi aynı anda idare edebilme yeteneğinin, insan ruhunun kendi bedeni üzerindeki tasarrufu üzerinden anlaşılması ve iman hakikatinin derinleştirilmesi.", + "konular": [ + "Allah'ın külli iradesi ve mutlak kudreti", + "Ruhun bedendeki idare mekanizması", + "Allah'ın her şeyi aynı anda görmesi ve işitmesi", + "Kainatın Allah'a ağır gelmemesi", + "Vahdaniyet ve Ehadiyet sırrı" + ], + "kavramlar": [ + "Ehadiyet", + "Ruh", + "İrade-i İlahiye", + "Avamir-i Tekviniye", + "Kudret-i Mutlaka", + "Vacib-ül Vücud", + "Kainat", + "Sır" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Ehadiyet", + "vecize": "Cenab-ı Hakkın madem onun bir kanun-u emri olan ruh, küçük bir alem olan insan cisminde ve azasında bu vaziyeti gösteriyor. Elbette alem-i ekber olan kainatta o Zat-ı Vacib-ül Vücudun irade-i külliyesine ve kudret-i mutlakasına hadsiz fiiller, hadsiz sadalar, hadsiz dualar, hadsiz işler, hiçbir cihette ona ağır gelmez, birbirine mani olmaz.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Otuzbirinci Pencere", + "ÜÇÜNCÜ NOKTA" + ], + "title": "ÜÇÜNCÜ NOKTA", + "content": "Hayatın pek mühim bir mahiyeti ve ehemmiyetli bir vazifesi var Fakat o bahis, Hayat Penceresinde ve Yirminci Mektubun Sekizinci Kelimesinde tafsili geçtiğinden ona havale edip yalnız bunu ihtar ederiz ki Hayatta hissiyat suretinde kaynayan memzuç nakışlar pek çok esma ve şuunat-ı zatiyeye işaret eder Gayet parlak bir surette Hayy-u Kayyumun şuunat-ı zatiyesine ayinedarlık eder Şu sırrın izahı, Allahı tanımayanlara ve daha tam tasdik etmeyenlere karşı zamanı olmadığından kapıyı kapıyoruz", + "gaye": "Hayatın derin anlamını ve vazifesini, Allah'ın isimlerinin (Esma) ve sıfatlarının (Şuunat-ı Zatiye) hayattaki tecellilerini anlamak ve iman seviyesi düşük olanlara bu konunun detaylarının neden hemen açıklanmadığını vurgulamak.", + "konular": [ + "Hayatın mahiyeti ve vazifesi", + "Allah'ın esma ve şuunat-ı zatiyesinin hayatta tecellisi", + "Hayy-u Kayyum isminin tecellileri", + "İmanın ve tasdikin önemi", + "Risale-i Nur'da konunun detaylarının bulunması" + ], + "kavramlar": [ + "Hayat", + "Vazife", + "Hissiyat", + "Nakış", + "Esma", + "Şuunat-ı Zatiye", + "Hayy-u Kayyum", + "Ayinedarlık", + "İman", + "Tasdik" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Hayat", + "vecize": "Hayatta hissiyat suretinde kaynayan memzuç nakışlar pek çok esma ve şuunat-ı zatiyeye işaret eder.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Otuz İkinci Pencere" + ], + "title": "Otuz İkinci Pencere", + "content": "هُوَ الَّذِٓى اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدٰى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ كَفٰى بِاللّٰهِ شَهِيدًا ٭ قُلْ يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اِنِّى رَسُولُ اللّٰهِ اِلَيْكُمْ جَمِيعًا الَّذِى لَهُ مُلْكُ السَّمٰوَاتِ وَ الْاَرْضِ لآَ اِلٰهَ اِلاَّ هُوَ يُحْيِى وَ يُمِيتُ Şu pencere, sema-i risaletin güneşi, belki güneşler güneşi olan Hazret-i Muhammed Aleyhissalatü Vesselamın penceresidir Şu gayet parlak ve pek büyük ve çok nurani pencere Otuzbirinci Söz olan Mirac Risalesiyle, Ondokuzuncu Söz olan Nübüvvet-i Ahmediye Aleyhissalatü Vesselam Risalesinde ve ondokuz işaretli olan Ondokuzuncu Mektubda, ne derece nurani ve zahir olduğu isbat edildiğinden, o iki Sözü ve o Mektubu ve o Mektubun Ondokuzuncu İşaretini bu makamda düşünüp, sözü onlara havale edip, yalnız deriz ki Tevhidin bir bürhan-ı natıkı olan Zat-ı Ahmediye Aleyhissalatü Vesselam risalet ve velayet cenahlarıyla, yani kendinden evvel bütün enbiyanın tevatürle icmalarını ve ondan sonraki bütün evliyanın ve asfiyanın icmakarane tevatürlerini tazammun eden bir kuvvetle bütün hayatında bütün kuvvetiyle vahdaniyeti gösterip ilan etmiş Ve Âlem-i İslamiyet gibi geniş, parlak, nurani bir pencereyi, marifetullaha açmıştır İmam-ı Gazali, İmam-ı Rabbani, Muhyiddin-i Arabi, Abdülkadir-i Geylani gibi milyonlar muhakkikin-i asfiya ve sıddıkin o pencereden bakıyorlar, başkalarına da gösteriyorlar Acaba böyle bir pencereyi kapatacak bir perde var mı Ve onu ittiham edip, bu pencereden bakmayanın aklı var mı Haydi sen söyle", + "gaye": "Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)'in risaletinin, nuraniyetinin ve tevhidin en büyük delili olduğunun ispatı ve bu gerçeğin Risale-i Nur eserleriyle pekiştirilmesi.", + "konular": [ + "Hz. Muhammed (s.a.v.)'in risaletinin evrenselliği ve hakikati", + "Tevhidin ispatı ve Hz. Muhammed (s.a.v.)'in tevhiddeki rolü", + "İslamiyet'in marifetullaha açılan geniş bir pencere oluşu", + "Büyük İslam alimlerinin (İmam-ı Gazali, İmam-ı Rabbani, Muhyiddin-i Arabi, Abdülkadir-i Geylani) pencereden bakışları", + "Risale-i Nur'un (Mirac Risalesi, Nübüvvet-i Ahmediye Risalesi, Ondokuzuncu Mektub) konuya delil oluşu", + "Akıl ve imanın birlikteliği" + ], + "kavramlar": [ + "Risalet", + "Hüda", + "Din", + "Tevhid", + "Nübüvvet", + "Marifetullah", + "Velayet", + "İcma", + "Vahdaniyet" + ], + "yas_gurubu": [ + "Lise", + "Yetişkin" + ], + "kelime": "Risalet", + "vecize": "Tevhidin bir bürhan-ı natıkı olan Zat-ı Ahmediye Aleyhissalatü Vesselam risalet ve velayet cenahlarıyla, yani kendinden evvel bütün enbiyanın tevatürle icmalarını ve ondan sonraki bütün evliyanın ve asfiyanın icmakarane tevatürlerini tazammun eden bir kuvvetle bütün hayatında bütün kuvvetiyle vahdaniyeti gösterip ilan etmiş.", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "Otuz Üçüncü Pencere" + ], + "title": "Otuz Üçüncü Pencere", + "content": "اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِٓى اَنْزَلَ عَلٰى عَبْدِهِ الْكِتَابَ وَلَمْ يَجْعَلْ لَهُ عِوَجًا قَيِّمًا ٭ الٓرٰ كِتَابٌ اَنْزَلْنَاهُ اِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ اِلَى النُّورِ Bütün geçmiş pencereler, Kuran denizinden bazı katreler olduğunu düşün Sonra Kuranda ne kadar ab-ı hayat hükmünde olan envar-ı tevhid var olduğunu kıyas edebilirsin Fakat bütün o pencerelerin menbaı ve madeni ve aslı olan Kurana gayet mücmel bir surette, gayet basit bir tarzda bakılsa dahi, yine gayet parlak, nurani bir pencere-i camiadır O pencere ne kadar kati ve parlak ve nurani olduğunu, Yirmibeşinci Söz olan İcaz-ı Kuran Risalesine ve Ondokuzuncu Mektubun Onsekizinci İşaretine havale ediyoruz Ve Kuranı bize gönderen Zat-ı Zülcelalin Arş-ı Rahmanisine niyaz edip deriz رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَٓا اِنْ نَسِينَٓا اَوْ اَخْطَاْنَا ٭ رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ اِذْ هَدَيْتَنَا ٭ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا اِنَّكَ اَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ٭ وَ تُبْ عَلَيْنَا اِنَّكَ اَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ", + "gaye": "Kuran'ın kainatın en parlak ve nurani penceresi olduğunu, tevhidin bütün kainatta tecelli eden bir hakikat olduğunu ve Kuran'ın insanlığı zulmetlerden nura çıkaran ilahi bir rehber olduğunu vurgulamak.", + "konular": [ + "Kuran'ın mucizevi yönleri", + "Kuran'ın tevhid hakikatini açıklaması", + "Kuran'ın insanlığı hidayete erdirmesi", + "Risale-i Nur'un Kuran tefsiri olarak önemi", + "Kuran'ın bütün kainatı aydınlatan nurani bir pencere olması", + "İstikamet üzere olma duası" + ], + "kavramlar": [ + "Kuran", + "Tevhid", + "Nur", + "Hidayet", + "İcaz", + "Rahmet", + "Tevbe" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "Kuran", + "vecize": "وَ لَمْ يَجْعَلْ لَهُ عِوَجًا قَيِّمًا ٭ الٓرٰ كِتَابٌ اَنْزَلْنَاهُ اِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ اِلَى النُّورِ", + "processed": true + }, + { + "path_hierarchy": [ + "SÖZLER", + "Otuzüçüncü Söz", + "İHTAR" + ], + "title": "İHTAR", + "content": "Şu Otuz Üç Pencereli olan Otuz Üçüncü Mektub, imanı olmayanı inşaallah imana getirir İmanı zaif olanın imanını kuvvetleştirir İmanı kavi ve taklidi olanın imanını tahkiki yapar İmanı tahkiki olanın imanını genişlettirir İmanı geniş olana bütün kemalat-ı hakikiyenin medarı ve esası olan marifetullahta terakkiyat verir daha nurani, daha parlak manzaraları açar İşte bunun için, Bir pencere bana kafi geldi, yeter diyemezsin Çünki senin aklına kanaat geldi, hissesini aldı ise kalbin de hissesini ister, ruhun da hissesini ister Hatta hayal de o nurdan hissesini isteyecek Binaenaleyh her bir pencerenin ayrı ayrı faideleri vardır Mirac Risalesinde asıl muhatab, mümin idi mülhid ikinci derecede istima makamında idi Şu risalede ise muhatab, münkirdir istima makamlarında mümindir Bunu düşünüp öylece bakmalı Fakat maatteessüf mühim bir sebebe binaen şu mektub gayet süratle yazıldığından ve hatta müsvedde halinde kaldığından, elbette bana ait olan tarz-ı ifadede müşevveşiyet ve kusurlar olacaktır Nazar-ı müsamaha ile bakmalarını ve ellerinden gelirse ıslahlarını ve mağfiret ile bana dua eylemelerini ihvanlarımdan isterim وَالسَّلاَمُ عَلٰى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدٰى وَالْمَلاَمُ عَلٰى مَنِ اتَّبَعَ الْهَوٰى سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَٓا اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَٓا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّمْ عَلٰى مَنْ اَرْسَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ وَ عَلٰٓى اٰلِهِ وَ صَحْبِهِ وَ سَلِّمْ اٰمِينَ", + "gaye": "Otuz Üçüncü Mektub'un iman seviyelerini yükseltme, marifetullahta terakki sağlama ve hakikatlere pencereler açma gayesiyle yazıldığı ve bu eserin öneminin vurgulanması.", + "konular": [ + "Otuz Üçüncü Mektub'un iman üzerindeki etkileri", + "İman seviyelerinin tahkikten genişliğe doğru ilerlemesi", + "Marifetullahta terakki ve kemalat", + "Her bir pencerenin (delilin) ayrı faydası", + "Aklın, kalbin, ruhun ve hayalin hakikatten hisse alması", + "Mirac Risalesi ile Otuz Üçüncü Mektub'un muhatap farklılıkları", + "Eserin yazılışındaki acele ve kusur ihtimali", + "Okuyucudan dua ve düzeltme talebi" + ], + "kavramlar": [ + "İman", + "Marifetullah", + "Tahkik", + "Taklidi", + "Mümin", + "Mülhid", + "Münkir", + "Akıl", + "Kalp", + "Ruh", + "Hayal", + "Kemalat" + ], + "yas_gurubu": [ + "Yetişkin", + "Lise" + ], + "kelime": "İman", + "vecize": "Bir pencere bana kafi geldi, yeter diyemezsin. Çünki senin aklına kanaat geldi, hissesini aldı ise kalbin de hissesini ister, ruhun da hissesini ister. Hatta hayal de o nurdan hissesini isteyecek.", + "processed": true + } +] \ No newline at end of file