filename
stringlengths 13
128
| headline
stringlengths 17
281
| content
stringlengths 109
6.26k
| category
stringclasses 7
values | translators
stringclasses 12
values | split
stringclasses 3
values |
|---|---|---|---|---|---|
a_mocambique-orcamento_3595416.txt | Soopheela okumiheriwa sa mosuruhu oMosampiikhi yooveehiwa mwha woohikhala wooniheriwa | Soopheela okumiheriwa sa mosuruhu oMosampiikhi yooveehiwa mwha woohikhala wooniheriwa
Ekumi enirowa ovukula ophiyerya wa 15 purcentu; ministeriyu ya Ovaarlela ni Ampuwa inookhalana ifuntu soowaatta.
Munvaihyneloni wa Mweettiho wa Musurukhu, ekharuma sa orkanisasawu mosampikaana ya muttetthe sivili, oniveeha ohikhala wooniheriwa ni ovukuliwa wa mipantta sosiyaale mmusurukhuni wa 2017, yooveleliwa wa Asempeleya Yeelapo ni Kuveernu.
Ela enirowa okhala, woowanyiherya, musurukhu oovareleliha soolipiheriwa, ni sooheleliwa mmpuwa, wahala wa owaliwa soovahiwa ni mitthenkeso woopatthani, wootharana soowooniheriwa wa seyiye siniitthaniwa sookompwa soottukuttheriwa.
Musurukhu saniinaano, nihelelaka ni sa fiskaali, tiseyiye sinirowa ovaha osarihela wunceene wa soohelela Mustaatu, eniira wa sosiyetaati sivili enihimya Wii eyaakha ya 2017, mamosampikaan anirowa oliva mipooxito munceene.
Erelatooriyu ela elalerinwe woomalani wa semana ela, mukarumani wa muttetthe sivili eniira mipantta sa mittetthe khisinrowa wunuwa olikanihiwaka sikina soolavuliwa mwaha woohikhala otaphuleliwa sookopha anamunceene.
Enihimya nlelo wiira mpantta wa ekumi enoorowa ovukula ophiyerya wa 15 purcentu ni esisteema yahaakhi 22,5 pursentu, wiira saceeriwe sooheleliwa mministeeriyu Soowakiha ni ya Mpuwa.
Esenturu ya Intekritaati Yaanamunceene (CIP), mmosa onimorela mpantta wa Munivaaneliwa Mweettihero wa Musurukhu, onihimya, othoonyaka sintoko, wiira ihapari soolavuliwa no Kuveernu owooniha anamakopiha, woomalani wa mahiku yeettaka 20, oLontres, khayiyano yeeyo eri yoowoniheriwa mmusirukhuni, ni anamunceene khansuwelasa.
Musurukhu Eelapo wa 2017 enooniherya wuncereriwa wa 11, 9 pursentu wooreryana wa eyaakha evinre ni ohalela musurukhu wa 32 pursentu, wala 10 pursentu wa Sooruwerya Mpuwa Prutu (PIB).
Munvaihyneloni wa Mweettiho wa Musurukhu ori oohoolela wa ifinansa saanamunceene, ni oowehaxexa Musurukhu Eelapo, apuhihaka mikhuru sihirina owerya ni onikheliha mitthenkeso woohikhala kuveernamentale sintoko Nikhuru Mosampikaanu wa Sookopha, CIP ni Funtasawu wa Wunuwiha wa Muttetthe, ori mutokweene Graça Machel- | economia | Araibo,Julio,Safira | train |
a_covid-19-angola-recebe-quinto-lote-da-vacina-pfizer-doado-pelos-eua_6289275.txt | KOVITI-19: Ankoola onaakhela yaneethanu loote ya vasina Pifisere evahiwe ni EUA | KOVITI-19: Ankoola onaakhela yaneethanu loote ya vasina Pifisere evahiwe ni EUA
Ephinhye namaxexe, 28 wa Owutuupuru, oLuwanta, loote ya neethanu ya ivasina wa KOVITI-19, evahiwe ni Exitaatu Uniitu, mwaha wa muupuwelo wa kolopale Kovakixi
Loote yannethanu ela erina numuru wa ivasina sootheene Pifisere wa KOVITI-19Setempuru evahiwe waAnkoola ni Exitaatu Uniitu wa 2.83.170 ( iloote sa khalayi siphinhye mweeri wa Akoxito ni Setempuru).
"EUA tari ananvaha aalupale amutthu wa ivasina sa KOVITI-19 wa Ankoola ni mmpatthani mmosa itumerenrye ommaliha Koviti-19, ni mixankiho sikina sa ekumi", ennisomeya wa mitthaka wa Empaxata ya Exitaatu wa Ankoola, erumeliwe wa anamalepa.
Ohima wa Sekeretaariyu wa Exitaatu ya Minixiteeriyu ya Ekumi wa mpantta Oxipitalari, Leonardo Inocêncio, olavula wawe wa anahapari wa ayeroporotu interenasiyonale 4 ya Fevereyiro, wa evasinasawu enrowa okhala wa ale akhanle owaakhela etose ya nenli ya vasina ya Pifiseri
Naamwi ereene vanceenexa amurava wa nenli, Inocêncio oohima ninlelo wii muhina mwa 585 miili itose wookhala woophwanyiwa atthu yahaphwanye etose yoopacera.
Sekeretaariyu wa Exitaatu oohima navetho wii Ankoola onnilipelela waakhela itose sa AxitaraSeka, enrowa ophiya 2 wa Novempuru.
Mpakha okathi ola, Exitatu Uniitu ookawa ovikana 200 imilyawu sa itose sa vasina ovikana 100 ilapo. Mukontinenti Afirikaano, 42 ilapo ahaakhela ovikana 45 imilyawu sa itose sa ivasina Khula tose natiri mmosa onyiwe ni oniira mpantta wa wiivahererya kolopale wa EUA wa ovaha 1,1 pilyawu ya itose.
"Wiivahererya wa muholeli Biden wa olipiha ekhotto ya pantemiya kolopale enkhuma wa ovahana ivasina ni wa woohiiphitiha etthu erowaka wa oreera wiikipari ni walinyari ni miruku sa elapo wii intthikele mukhalelo ahu wa khalayi", yoolepa ewarakha ya Empaxata amerikaana.
Ntoko sihimmawe Muholeli Biden," Exitaatu Uniitu ori oowivahererya wii aruuhe wakuveya omosa ni wiilipiha wa ovasinariwa wa ilapo sa okhopela nnoniheryahu owaani Ninnivaha ivasina iya wii noopole ikumi ni wii neettihwke olumwenku woowi nimalihe eretta".
KOVAXI epareseriya emosa eriyari ya Uniyawu Afirikaana ni KAVI, a Vassine Aliyanse ni EUA | saude | benedito | train |
a_caso-rússia-afeganistão-democratas-dizem-não-estar-convencidos-com-informações-da-casa-branca_5483596.txt | Mwaha wa Oruusiya-Afikanixitawu: Matemokaraata anihimya wiira khanikhupalela ni mihupi sa Empa Yoottelihiwa | Mwaha wa Oruusiya-Afikanixitawu: Matemokaraata anihimya wiira khanikhupalela ni mihupi sa Empa Yoottelihiwa
Anamakhalela a Eparalamentu anniixooniherya enamathanu ela, 30, ohisiveliwa waya ni muvarelo awe muteko Trump mwaha wa woothereryaka wiira Ruusiya ohaavaha itthuvo anamawaniha a Otalipa wiira awiive anamawaniha a waameerika ni mutakaneelo wa Nato Waafikanixitawu.
"Mpanntta wootepa oxankiha okhalaka wiira Empa Yootteela khiyaakunle wa mananna ooreera", oolavula peresitenti a Ekomite ya Intelixensiya ya Kaamara wa anamakhalela, temokaraata Adam Smith, okhumaka opancani muhina mwa Empa Yootteela.
Mukumanelo ni mateputaatu temokaraata yaahivaanela sa mihupi sinikhumelela mwaha wa muveeheliyo wa Ruusiya, nookhumelela epanca ekinaku nsana yoolikana ni maparalamentaare repupilikaanu.
Smith oohimyexexe okhala "ootikinihiwa ni mwaakhulo woopacerya wi awosa yaaphavelasa osuwela wakhala wiira hiyo kinaasuwela wi Peresitenti khiwaasuwela etthu".
"Veekeekhayi, eyo kehiyo etthu yooreera ", wa mpantta wa Atiminixitarasawu, waahittikela paralamentaare temokaraata olavula wiira khiwaakhanle oohakalala ni mpantta wa Kuveerunu, ohiya Empa Yooteela olavula wiira "yoopaka miphimelo".
Muhooleli muulupale Donald Trump ni anamuteko awe a Empa Yootteela aalavulasa wiira Muhooleli wa Exitaatu khonaleeliwe wa mupaceriho ruusa.
Siiso, alipa oororomeliwa akinaku annikhupalela wiira miyooniheryo sa muvaho wa Omuxikoovu wa Matalipa wi awiivaseke maamerikaanu silaleeriwe ni muttetthe woosuwelexa ni ilapo soopatthanana anamawaniha yaaphwanyaneyaaya anari moowoopiha.
Imperensa amerikaana yoosuweliha wuumaleloni wa esumana ela omuthukumanoni wa nihiku na Muhooleli a waaxensiya oosuwelexa mweeri wa fevereyiru, Trump waahileeliwa wa mpaceriho ruusa ni wi owo khopacerin'he hata etthu.
Siiso, namakhalela temokaraata Adam Smith ookhupaleela wiira ni mwiiwanano wa mihupi silaleeriwe olelo ni Empa Yootteela, "Muhooleli a elapo waahaana osuwela ni masi ni ele nileeliwaahu nva olelo, owo waanisuwela."
Wa mulaleeryo wa nihiku nla noorempwa, namuhupi wa Opentaakonu Jonathan Hoffman, olavunle wiira Eteparatamentu ya Mwaakiheryo "nle enivira ethokocaka mihupi sa axensiya" masi mpakha niinaano va khorina mihupi soosuwanyeya wi omalihe moothereryo ola ophwanyiwe muhina mwa soolempwa sa atthu ootheene." | mundo | SALUSTIANO | train |
a_biden-pede-ao-congresso-legislação-para-um-maior-controlo-das-vendas-de-armas_5825609.txt | Biden onivekela Muthukumano nlamulo wiira owehexexe vanceene enamuna sintumihiwaaya ikapwitthi. | Biden onivekela Muthukumano nlamulo wiira owehexexe vanceene enamuna sintumihiwaaya ikapwitthi.
Poliisiya oomusuwanyeyiha Ahmad Al Aliwi ntoko mulipa muukhulo owiivale atthu 10 Okoloraato.
Noovira okathi vakhaani makhulupale opoliisiya a opooma ya Opowulter, Exitaatu amerikaano ya Okoloraato, ahimyasa, enamenli yeela, wiira mutthu owiivale atthu 10 mmarakaato yuulupale, nsana oniihaniwa Ahmad Al Aliwi Lissa, mukhali a epooma ya Arivaata, ophiyeryaka ikhiloomu 35, Peresitente Joe Biden omorela ekharari itthu seyiya sikhumelenle, ni omuttottopela elatarato ya puliisiya ni oovekela Ekonkereesu wiira yaakhulele mitita wiira ewehexaxiweke vanceene otumihiwa waakapwitthi.
"Nkikhanle olipelela minuutu mmosa, otepexa wene wala ekhatiri emosa wiira kipake mitita sa makhalelo ooreera sinrowa owoopola atthu omihooli", oohimya Biden mmuhupini yaasomwa Okaaza Paranka, yaawo ovekenlyaawe malamulo a ixitaatu feteraaxi wiira yuncarerye owehaxaxa saana itthu saakhumelenle ottuli anamathuma ikapwitthi ni emalamalihe ikapwitthi seyiye suulupale.
"Elaa ehikhale etthu ya eparitiitu", oohimya.
Peresitenti oomuttittimiha poliisiya, Eric Talley, aapacenrye ophiya nipuro nne noopiwa ikapwitthi ni khoopeliwa ni namatuphela.
"Khula mukwaha poliisiya onikhumaaye awaani ni khuwara ikuwo sawe sininvirikaniha ni atthu akina, mmusi awe onimuleehaawe onnimukoha ni wuupuwela, ankha onimwaakhela examaata, examaata yeeyo amwaarawe yaakhenlyaawe?", oolavula Biden, yoowo ohimyaxanxe ohaniherya emwiirinhe namatuphela, "mpakha vanrowaahu okhana sookhumelela sootheene".
Joe Biden ooruma navetho wi ipantera sithomeyiweke mpakha variyari Okaaza Paranka, ipooxito sa masurutaato, vasulu wa ikalawa suulupale ni ipa sootheene s'anamunceene.
Ahinatthi Peresitente, vamuthukumanoni vaanamalepa, muhooleli a Poliisiya ya Powuliteri omusuwanyeyiha namatuphela ni oothalakasa sootheene sa masaakere ya nsana.
"Mafalume yaahikelasa mmarakaato ni yaahivonyakaana ipholovolo ni mulipa waaniheriwa. Owo ohoopeliwa, ni mafalume khamosa khamosa aawulalihasiwa", oohimya Maris Herold, yoowo asomme eliixita ya masina ni iyaakha s'atthu akhwiiye, eriyari ya yaawo nfalume Eric Talley, yoowo aapacenrye ophiya nipuro na mutuphelo.
Mirima sahu siri ni alipa ookhwa vakhalaka ni mwiirelo ola wa owali woohikhana muupuwelo", ohuncarerya.
Eriyari y'atthu yiivakasiwe, yaahikhala anamathuma, atthu yanwehererya mwaapomphe oniwanana covite-19. | mundo | Vasco | train |
a_nacoes-unidas-usa-a-internet-para-promover-a-defesa-dos-albinos_2759779.txt | Mutthenkeso wa Ilapo Soowaataana anirumeela interineeti wiira alaleerye mulipiheryo wa ithaatuwa. | Mutthenkeso wa Ilapo Soowaataana anirumeela interineeti wiira alaleerye mulipiheryo wa ithaatuwa.
Namwiipa Aly Faque a Mosampiikhi onihimya wiira mpaceriho owo onookela okhaliherya omaliha onyokhiwa wa ithaatuwa.
Exikiritooriyu ya Ihaakhi sa Apinaatamu mwa Mitthenkeso oopaka epaaxina emosa ta interineeti wiira yaakiheryeke ithaatuwa. Epaaxina eyo nsinanaya ti "Atthu ookhala Ethaatuwa: kahiyo minepa, atthu nkhama hiyo".
Epaaxina eyo sookhala mihupi soolamuliwa sa ethaatuwa, mukhalelo nlelo "ohinsuwanyeya", wa moonelo wa atthu ni wa meetiku, oolavula mukhaliheryo.
Esayiti, onnileeliheriwa mwaha wa ithaatuwa wiira mukhalelo woorika okhumelela, wa elatta ni khoniravihaniwa, ootthottokoliwa mwaha wa muthowelo wa mureerelo wa erapala, mukhararini ni mmayithoni. Ni axitiithi oowayili ahaana okhalana xeene a ethaatuwa wiira yoowo avahiweke anamwane aya, axitiithi awo ahinakhalaneru mukhalelo yoowo.
Mihupi Sá Mukhaliheryo Muntiyaali wa Ekumi onihimya wiira aAfirika supusariyaana wa atthu oophiyeryaka ikonto 5 wala ikonto 15 ammalela okhala ithaatuwa. Wa Ewuroopa ni Ilapo sa Wiiraana, etaaxa ti ya atthu oophiyeryaka ikonto 20.
Epaaxina eyo epheya sinnithoonyiheriwa ithale sa atthu 12 oowooneyaxa, atthuru ari ithaatuwa ni ale anivara ni ithaatuwa. Wa atthu yaala oosuwelaxiwa mmosarwaaya ti Salif Keita, omusivelin'he Momad Aly Faque orumeela esipo ya ovilela onyokhiwa.
Aly Faque onnilipelela wiira epaaxina eyo epheya eruuhe muraarelo wa ophentiwa wa ithaatuwa, sinikhala onyokhiwa imaara sinceene.
Sintoko Salif Keita, Aly Faque, a elapo ya Oparapaatho, eporovinsiya ya Wamphula, osulu wa mMosampiikhi, khoreere woonexexa eyo. "Nooyariwa, atithyaka khiyaareere okinyokha. Murokora aya amaama aarukirihela otakhwani, kittottiwa ni kittikiheriwa mmatatani mwa amaama aka. Ahaalu akina yaakiirenle kikhume owannyawe ole waathenle amaama wiira owo ohale voohikuupuwela.
Masi onyokhiwa ni miyoothereryo sootakanxereya sa ithaatuwa khasimukottihenrye Aly Faque ottharatthara wiipa, nihiku na olelo ti namwiipa oosuwelaxiwa mMosampiikhi, ni itiixiku thanu ni emosa mmerekaatu no itthuvo soovirikana.
Owo onoopererya wiira nihaana okhala oowiilipana. Ithaatuwa sihimoreleke muunyokhiyani. Sihaana opaka iye sinuupuwelelaaya okhalana. Ni ale anivara anyokhaka ithaatuwa kinaaleela wiira hiyo khanihiyo minepa, naatthu ni ninniphwanelela muttittimiho, sintoko awo anaattittimihaaya atthu akina", ooleeliherya.
Epaaxina "Atthu ookhala ethaatuwa: kahiyo minepa, ti atthu eekeekhayi" eniphwanyaneya muhina mwa http://albinism.ohchr.org/ ni elepiwe ni makhwili ahinooneya saana wiira yaakhaliherye ale ari ethaatuwa. | cultura | SALUSTIANO | train |
a_perdemos-um-combatente-e-um-pai-afirma-daviz-simango_4377395.txt | '' Onipwetheya mutthu anaakiha ni yoola ari tithi ahu'' alavulaka Daviz Simango. | '' Onipwetheya mutthu anaakiha ni yoola ari tithi ahu'' alavulaka Daviz Simango.
Mukhulupale wa eparitiitu ya MDM olavula wi elapo ya Mosampiiki mpakha yisupuwele.
Mukhulupale wa eparitiitu MDM, Daviz Simango, olavulatho ahimyaka wi elapo ela yoopwetheyiwa ni muuthu awaakiha atthu otheene nuukhwa Afonso Dhlakama, elapo ya Mosampiiki mpakha yisupuwele.
'' Onipwetheya mutthu anaakiha ni yoola ari tithi ahu'' nopacerya enamwanane, mulopwana ola ahiisuwela wi muteko awe owaakiha atthu. Mulopwana mmosa onaavarela muteko atthu, mulpowana ola oreera murima. Mulopwana ola khathukumelela ophwanya wala okhalana itthu sooreera, okhala saana, masi etthu aphavela iye yaari owaakiherya mamosampikaano itthu soonanara, alavulaka nkhulupale wa eparitiitu MDM.
Wuupuwela wa Simango, oreera murima ariina iye mukhulupale yoola wa eparitiitu Renamo '' okhala mapuro ohisuwaneya areene mulopwana wowuuluvala''.
''okhati ola niraahu tiwookacamiha, atthu a elapo ya Mosampiiki mpakha asuwele wiivarelela ni wiiwanana, alavulaka Daviz Simango.
Mukhulupale Afonso Dhlakama okhwiiye oxaka wa namararu, mahuku eettaka 3, OSeera ti Koronkoosa mwaha wa eretta ya tiyapeeti. | politica | Raja | train |
a_esperança-média-de-vida-angola-e-moçambique-entre-os-piores-do-mundo_1915151.txt | Okhathi onikhala atthu: Wankoola ni Mosampikhi ori mpuwa mwa motepexa molumwenkuni | Okhathi onikhala atthu: Wankoola ni Mosampikhi ori mpuwa mwa motepexa molumwenkuni
Yolempwa na mutthenkeso wa ekumi molumwenkuni (OMS), olaleeriwe olelo, 15, enihimya opisa waya okhala atthu wa ilapo sotepexa osikhini molumwenkuni onotepexa.
Wa ilapo sinnunwe, Wankoola ni Mosampikhi siri mwa sininnuwa vakhaani, nto inalikanyihiwa ni oRepupilika Senturu Wafirika.
Wuncerereya omphiyererya wa ethoonyeryo ya iyaakha thannaxexe tho wa okathi wa iyaakha miloko miili sikhanle ntoko sihinmyaaya amahoolela a OMS, owonaneya ni otthokihereya miteko sa ekumi ya anamwane.
Osulu wa nikhuru na ilapo sotepexa osikhini sonihenrye wuncerereya ori Lipeeriya, ni munnuwelo wa iyaakha miloko miili, okhwanyaka miloko mixexe ni piili mpakha iyaakha miloko mithannanmosa ni piili, ottharelana waya eTiyoopiya (iyaakha miloko mixexe ni thnu mpakha miloko mithannanmosa ni xexe), oMalitiva (iyaakha miloko mithanu ni thannattaaru mpakha miloko mithannamiili ni thannapiili), oTimore-Lexiti (iyaakha miloko mithanu mpakha miloko mithannanmosa ni thannamosa) ni oRuwanta (iyaakha miloko mixexe ni thannattaaru mpakha miloko mithannanmosa ni thanu).
Mahoolela mukhulupalexa a OMS, ohimya wiira wincerereya wenno wa okhala wa atthu wa ilapo sey-iya onkhumelela ni ovukuwa okhwa wa anamwane ahinatthi ophiyeriha iyaakha thanu.
Wa mpantta mukina, wemaloni wa nikhuru yenna ori Wankoola ni Mosampikhi ni okhala wa atthu wooyeva ohimphiya iyaakha miloko kithanu ni miloko mithanu. Wankoola athiyana ikwaha sinceene anikhala mpakha iyaakha miloko mithanu ni ttaaru ni alopwana mpakha iyaakha miloko mithanu mMosampikhi alopwana ikwaha sinceene ankhala mpakha iyaakha miloko mithanu ni emosa ni athiyana mpakha iyaakha miloko mithanu ni ttaaru.
Wanoola ni Mosampikhi ilapo, wa solempwa ni OMS sinlikanihiwa ni ilapo ntoko oRepuupilika wo Senturu Wafirika, Okhonko, oXaati, oNixeeriya, oSeera liyowa, oLesotu ni OKosta wo Marufi. Kine-Pisawu onakaheeya wa nikhuru na ilapo atthu waninnuwaaya ikwaha sinceene mpakha iyaakha miloko mithanu ni thanu, nave atthu onikhala-aya mpakha iyaakha miloko mixexe ni thannattaaru. | politica | Araibo,Julio,Safira | train |
a_india-e-paises-africanos-procuram-novos-relacionamentos_3025061.txt | Intiiya ni Ilapo sa wafiriika sinihaayasa miyatano isya. | Intiiya ni Ilapo sa wafiriika sinihaayasa miyatano isya.
Mukerekhere mes muthukumaano mmosa, Mosampiikhi onoona muraano o Noiva Teeli vamosa ni Intiiya nntoko mukweherya wiira olipiherya mitataano vamosa ni Intiiya .
Amajooleli ni arumeeyi a itipolomasiya sa ilaapo 54 sa Waafirika ni Wintiiya sihiri soothukumana epoola ta wiintiya tá Noiva Teeli, muhuna mwa muthukumaano aneeraru a mukumaano Intiiya Afiriika, oniroowa athalakaserya mapantta musaya wa wataana wa Itumereeryo-okhulupaale ni onanakooso viireliwaka omeelo..
Muthukumaano wa namaali yeela obovaanyihana iye aiiri sitokweene siiri muruuku sinirowa otpakeleela namaxexe, muhuna mês nthukumano wa aliipo ari makhulupaale otikweene oniroowa okhaliherya amajooleli a ilapo ni sa Atumereeri wala olé ori muruumeyi.
Aniromoliwa yoohinya emoosa eniroowa oluttelela minamuno musya owataana a mikhalelo wa ipuliitika ni ikinaku sooluluwana ni wataanela munamuno ni miyuupuwelo sikinaaku.
Mukerekhere mes muthukumaano mmosa, Mosampiikhi onoona muraano o Noiva Teeli vamosa ni Intiiya nntoko mukweherya wiira olipiherya mitataano vamosa ni Intiiya .
Muhooleeli a es Esenturu EnivuuwihaMukhaluheryo, yoowo okhaale o Noiva Teeli onitakaherya Nikhuru na Imosampiikhi, onihinya wuura vookhala miyatanelo siniira sikeleele omuhooli, wuura nleelo kuhina mes muthukumaano yoola okhala okhumelaka vekeekhayi wiira sohikhala mikhaliheryo isya.
Intiiya ti vaninaanoni mmosa wa alipo owooneyaxaovaaha muraarelo Imosampiikhi, vemekhaawe, Afiriika vowulaana, ni aniphavela ottottela muraarelo ovuukuwa wa mukhaleelo wa Muhakhu oxiina, waarowa okhalana mpakaha vaninaanoni, wiira ovonyeriwe opwanya opuro omosa ori osuulu mwa sootthuniwa sa ekontineeti.
Akooso a mipanttea miili variyari va Intiiya Afiriika opixa ikwaha piili muhuna mes iyaakha iye soovira thaanu, khupiiya muhuna mwa iyaakha isya sookhiserya ikoto imilyawu72 sa itoolari. | mundo | Gito | train |
a_hospital-em-pembra-proibe-entrada-de-pessoas-com-burka_2417459.txt | Exipiritali ya elapo ya opempa enikhottiha athu ovolowa ni maxunkhi. | Exipiritali ya elapo ya opempa enikhottiha athu ovolowa ni maxunkhi.
Mukhulupale onihima wiira mwaha wa wiyiwa mwana.
Akhulupale a oxipiritale ya opempa, HPP ya okapu telekatu yohima wiira enorowa okhottiha athu ovolowa owarya maxunkhi.
Mwaha ola opacerinwe mwaha wa wiiyiwa mwana oyarina ninaano ni muthiyana owara maxunkhi wiira ohisuweliwe.
Vavanela ni VOA, olelo nihiku 18, mukhulupale Feliberto Mendes ohakhulela, vamanlaya isumana pili, muthiyana a iyakha 25, owanre maxunkhi ovolowa muxipiritali mmo ni omwiya mwaana muthiyana oyariwa niinano, vavale mamawe aronwawe orapa ni owo omwiira kinomuvarerelela.
Vanto, vahixihe, mapilisa yahinvara muthiyana ola muttethe wa Cariaco, ni arowoka Onakhala elapo ya wamphula.
Namwiya mwana ola, ohima wiira amwiya okhala wiira mwanawe orimowa ohakunve wunnuwa.
Muthiyana, ohihimmwale nsina nawe, ohima wiira nnamwi mapilisa yaronwe omukuxa mwana owo ammuttikiya okhala wiira ahiyawe khisasivenle miruku iyo.
Muholeli a HPP Felisberto Mandes ohima wiira athu othene ohasivela mwaha wa okhottihiwa maxunkhi.
" Mulattu mulupale mwaha wa wihiwa mwana ohasivenle athu otheene", Ohima Mendes. | sociedade | constantino,Araibo,Gito | train |
a_mocambique-furtivos-rinoceronte_3900448.txt | Anamaxaya owiiya aniivasa 200 itthomottho abatem oMosampiikhi | Anamaxaya owiiya aniivasa 200 itthomottho abatem oMosampiikhi
Axitokweene mosampikaana aniira wiira wookhalaru wiira muthinto soolipaxa yookhupaarelo, anamaxaya oowiiya aniivasa mwaakha ola 200 atthumutthu ohiya iye 9 thanu ni xexe itonto itthepo soowiviwa woomala wa iyaakha thanu, sa mwaha ehelelaka muthinto soowopopiheya okhupaareliwa.
Muhoolelo muulupale Ookhupaarela ni Owehaweha, Carlos Lopes Pereira, onitthokiha moota ootepaxa onanara mwaha wa oxaya woowiiya onanara yiirihe Mosampiikhi orimeeliwa 48 ipurusentu nikhuru sa itthepo elapo ekhalanaya, woowanyiheriwa wa 20 ikonto ikonto sene sa inama.
Oohimya wiira soolipihiwa muthinto wa ookhupaarela, masi eyo khekoottihe wiira anamuxaya oonyanya wiiva inama, okwerethasa wiira, "napaka vale ikontha, ni naweha vale itaatu da niinano, jogo nnoorimeeliwa wookhalaka ntoko itthepo thanu ni piili wa nihiku ni atthumutthu ayili wa nihiku".
Lopes Pereira onikupaleela wiira "emukhalelo ola tekekhayi, mwaha wahala wa yeeyo, niniweha tho, vaniinano vanceene, soorihiwa samuxayani sa anamunyaanya, Manyaka eetthepo ni ettuli ya tthomottho. Ni opaceriwa wa oMosampiikhi, okhumelela ilapo sikina sintoko kampoja, Tayilaantiya ni Malaasiya".
Oohimya wiira sinireheriwa ikuru, wa weemexa wiivakasiwa wa axinama, nikwerethaka opheela ovara muteko ni mitthenkeso sa ilapo sookhopela, wiira nikhottihe ohaaviwa wa miruweryo.
Onihimya wiira woomalani wookathi sookayiwa wookhala wa 700 anamawehaweha wa ikuluttu soovirikana ookhala mulaponi sookhupaarela, wiira awanawanihe oxaya wookhottihiwa. | economia | Julio | train |
a_mocambique-divida-publica-africa-subsariana_3770424.txt | Mosampiiki enniphwanyaneya ekhalanaka eteeni yuulupale soovikana iteeni sikinaaku sa Afirika Supisahariyaana. | Mosampiiki enniphwanyaneya ekhalanaka eteeni yuulupale soovikana iteeni sikinaaku sa Afirika Supisahariyaana.
Musurukhu yoola wa eteeni onniphiya 109, 7 pusento.
Mosampiiki elapo emosa enirowa okhalana eteeni yulupale ya Afirika Supisahariyaana, etthareliwaka mwaakanyerelo wa Busines Monitor Internacional.
Nikhuru na moonelo nniira mpantta nikhuru nikinaaku na nakoso nnaasimwa Fitch nnaakanyerya wi eteeni ya elapo ela enniphiyelela 109, 7 purusento.
''Nuumora eteeni yeela mwaha woohilinvwa, yaarowa wiiraneya mahuku eettaka 20 mweeri wa Caneero, iyaakha sinrwa enirowa ohimmwa ni Kuveerunu ntoko enootthunihiwa opakiwatho eteeni'' muulumo ala alempwe muwarakhani yeela aveleelihiwe atthu yaale oolinhe musukhu yoola. | economia | Raja | train |
a_metro-de-são-paulo-continua-em-greve-e-polícia-enfrenta-grevistas_1932759.txt | Meetoro o sam Pawulu enikeliha omihooli anapwepwetthe ni piliisa anahoolela ana pwepwetthe | Meetoro o sam Pawulu enikeliha omihooli anapwepwetthe ni piliisa anahoolela ana pwepwetthe
Epooma ya o Sam Paawulu enohoolela vasya, namathanu , 9, othowa wa mikukutta anamunceene wa nihiiku na neethanu na epwepwethe waale ari anamuteeko a meetoro , ntooko owana variyaari vamoosa piliisa ni anapwepwetthe vaniira aya vahaaleene mahiku mathanu wiira nitthukuleliwe niira na mphiira a Muntiyaale, niirina opuuro epooma etokweene ya Oparasiili. Atoroopa a xooke apilisa militaari o Sam Paawulu avolowa mowana wanani vamoosa ni apwepweetthe yakeleliha omuhooli epwepweetthe oxikasaawu ya yolimaleeliwa ni nsiina na Ana Rosa, moono ohitto wa epooma ya exitaato.
Muttaala mmoosa aniiwaleya ni ekokhoola sopahiwa ni apiliisa arumeela ipoompa sintanyerya mukhaleelo owupuwela orumeelaka mwiixi onulasiha ephiiro ya oxikasawu, ekupaleeliwa okhaala eriima ya mukhaleelo.
Empa ya exariiya yophuka wunteeriwa muuteko iwe, etteminku, masi esintikaato ya metoroviyariyu ya o sam Pawulu, yolipiherya si oreeriheliwa ekhereeve omuthukumanoni wiraneeye nohiku yeene. Ntooko anamakhaliherya a miteko solaleerya mihupi ya Meetoro-SP, anamuteeko 60 ahomoliwa. | desporto | Gito | train |
a_covid-19-casos-continuam-a-aumentar-em-angola-moçambique-e-cabo-verde_5512501.txt | COVID-19: Miyaha sa oretta sinnitepa wuncerereya Wankoola, oMosampiki ni Okaapu Verte. | COVID-19: Miyaha sa oretta sinnitepa wuncerereya Wankoola, oMosampiki ni Okaapu Verte.
Axitokweene a miteko sa ekumi a Wankoola, oMosampiki ni oKaapu Verte asuweliha okhumelela miyaha ikina sa oretta wa koronaviru, enamanli yeela, 21, khineera ooSantumeya ni Okine Pisawu khansuweliha sa miyaha sa oretta ekhumelo ya esumana evinre.
Okaapu Verte elapo emosa onlavuliwa nttaava na ekunya Wafirika nno ohireere wonaneya oretta wa COVID-19 ni olelo ohaphwanya atthu miloko miraru ni athannanmosa musisironi mwa oSantiyaku ni oSaale, yuncereryaka siisa mpakha ikonto piili ni emiya emosa ni athannanli.
Mwaalano wa miteko sa ekumi osuweliha wi atthu ekonto emosa ni emiya emosa aapenuwa ni akina miloko miili ahookhwa.
Wankoola, wa mpantta mukina elapo emosa enlavula ekunya Wafirika, ni atthu anceene ookhwa, 30, ni ekina yonanen'ye wanenaano, olelo.
Nave olelo, wasuwelihiwa atthu akina miloko miraru aphwanya oretta, yincerereyaka siso mpakha imiya thannapiili ni miloko mithannamiili ni athannaxexe.
Sakarataari a estaatu wa miteko sa ekumi yanamuncene, Franco Mufinda, ohimya wa nvaanelo ni anamasuweliha ihapari woosuwelihiwa sa ihaali sa oretta wi atthu akina aphwanya oretta, miloko miili ni axexe alopwana ni athannanmosa athiyana, otheene oporovinsiya wo Luwanta, ohireere aya wakamela oretta ola.
mMosampiki muhoonaneya, wa iwoora miloko miili ni xexe, miyaha miloko mithannamixexe sa oretta wa koronaviru, iphiyereryaka siso ekonto emosa ni imiya thanu ni miloko miraru ni thannamosa.
Mwaattelo wa atthu ookhwa ninleelo ori muloko ninmosa.
Wohisuweliha ihapari sa ettiminku yeela, oSantumeya oniphwanyaneya aretta imiya thannapiili ni miloko mixexe athannanli, khineera oKine Pisawu amphwanyaneya ninleelo ekonto emosa ni imiya thannaxexe ni miloko mixexe ni thannaxexe. | saude | constantino,Araibo,Gito | train |
a_epidemia-colera-mocambique_3727127.txt | Ereeta ya koolera elapo ya Mosampiiki. | Ereeta ya koolera elapo ya Mosampiiki.
Minixiteeriyu ya Ekumi yoolavula wi atthu ophiyelela 216 anniwereyiwa ni mutthu mmosa ohookhwa mwaha wa eretta yeela.
Minixiteeriyu ya Ekumi yoolavula namararu, mahuku eettka 16, wi eretta ya koolera yoopacerya ipooma piili elapo ya Mosampiiki.
Ewarakha esommwe ni nkhulupale wa nikhuru nenle na ekumi yohooniherya wi atthu ophiyelela 216 yohaaphwanya eretta yeela ya koolera ni mutthu mmosa ohookhwa mwaha wa eretta yeela.
Nkhulupale , Maria Matsinha aniphwanyaneya avaanelanaka maxoronaliixita epooma ya Maputu, ahaakhula eretta yeela enoonaneyaxa ipooma ya Maputu, Matoola ni Wamphula.
Nkhulupale yoola nave ahiruniha wi nkhalelo yoola woothowa maasi onoonaneya ipooma ya Maputu ni Matoola khuniira mphantta wa eretta ya koolera, moonelo awe mukhulupale yoola, eretta ela enoonaneya mwaha wa iphula yeela enirupa.
Sinnivira iyaakha tthaaru, epooma ya OMaputu ehoonaneyaka oretta yoola wa koolera.
Ehiiwaka ottuli eretta yeela ya koolera, nkhulupale Matsinha olavula wi atthu ophiyelela 226 okhwaasa eyaakha ela mwaha wa malaariya ni tiyareeya, ahilempwa nave aretta ophiyelela 900 eyaakha yeela.
Muniha wa iretta seyiya, okhala nave SIITA ni Tuperikuloosi seyiya sinnaakacamiha atthu owaatta mmuttettheni.
Ewarakha yoolempwa ni nikhuru na ONUSIDA enihimya wi, eyaakha ya 2015, ahilempwa atthu asya ophiyelela miloko mixexe (600) awereyiwa eretta yeela ya tuperikuloosi elapo ya Mosampiiki, atthu yaala 51 purusentu aniwereyiwa eretta ya SIITA. | politica | Raja | train |
a_trending-meghan-markle-celebra-39-anos_5529905.txt | Trending: Meghan Markle thapela iyaakha 39 | Trending: Meghan Markle thapela iyaakha 39
Oleelo niira nothapela iyaakha sa Meghan Markle, osuulu a mulipa anethaneeli wa Sussex. Markle, oyariwa epooma ya Loxi Anceeli, Kaliforiniya ohaputikari mikhalelo awe omuratti noomala otheliwa ni piriisipe Harry a elapo ya Reyiini Uniitu. Mwivaavo, Meghan vamosa"' ni Harry ahapuwasa variyari va eomusi ekekhayi mweeri wopacerya wa mwaakha yoola, otanyeerye ekeekhayi emosa manyaku nyaku muhina ni ota wa opalaasiyo ya Buckingham ehisuwanyeya molumwenkuni moteene.
Etho ale anilipiherya wiira anoovara muteko yirelaka wiilyiha , ahiyasaka soteene sa mittittimiho sarina aya ni mukhaleelo a omusi ohaano ni anrowa okhalasaka veriyari Wameerika ota (Okanata votakaherya ni) Inkalateera.
Meghan Markle opaaka mahiku wettaka 4 mweeri wa nithanamiraru iyaakha sawe 39, ola olaleerya othapela wawe iyaakha vamosa ni Barack Obama, aniiriha iyakha 59 aleelo vaava.
Mikhaleelo miili sihoolela soromoliwa sa trending.
Mmosa ta UNICEF, olaleerye nlutte mwaha wa manamuna xeene ixikoola sikhaalea aya othukulela mikhora saya okathi waekwerere Kovit-19.
Mukiinaku ti vez muraatti Billie Eilish, olaleerya ninaanoxe vaava nikhuuru na isipo sawe nirina nsina naya "my future".
Ninotthikela omulavula Billie Eilish ni tho opake wiira Vogue Hong Kong.
Mithokoso sihoolela mutooro wa ihaako EUA nno tiiye soluluwana ni muthaka ekasopa olaleeriwe epooma yulupaale ya Washington DC, vekekhayixa muttetthe Maryland ni vamosa ni ekasoopa yowikitthiwa maluuxu a muttetthe wa Viriciiniya, tho mwaha wa okathi wohisuwanyeya onoonaneya emaara yeela va.
Eviitiyukilipi ya nsipo Punani ya reepi Tekashi sixnine notthikela owela! Muhina mwa ikhatiri 24 sophiya imilyawu sene 35 sa oweha .
Opuuro wa "Black is King" na Beyoncé ninitthikela walikela vopwova iweheriwo, okhuma vaavale efiilime elaleeriwe aya.
Muhina mas iphiro owakhuliwa mas Nlaka na VOA vanireerela osoma:
-
- | cultura | Gito | train |
a_afonso-dhlakama-fala-ao-pais-nesta-terca-feira_3660858.txt | Nkhulupale wa paritiitu Renamo onnilavula namararu yeela enirwa. | Nkhulupale wa paritiitu Renamo onnilavula namararu yeela enirwa.
Peresitenti wa Renamo onirowa olavula mwaha woomala wa ekhotto.
Peresitenti wa paritiitu Renamo onnilavula namararu yeela enirwa, mwaha wa woomala ekhotto eriyari ya mweeri miraru, muulumo ala alempwe ewarakha enirwa okapineeti ya peresitenti wa elapo ya Mosampiiki.
Yoola (Dhlakama) onoorowa ohimye mulatthu aya Kuveerunu ohimphavelaawe ekhotto'', alavulaka nkhulupale Filipe Nyuusi okathi avaanelanaaya maxoronaliixita, epooma ya OMaputu Opalaasiyu , no akathi wenno avaanelaawe ohihimyawi ahimulikarela ni alavulana Afonso Dhlkama.
Akhulupale yaala ayili avaanelasa aphwanyasa nreerelo ni, atthareliwaka muulumo a exoronaale Opayiixi, Dhlakama onoorowa alamula omala ekhotto, namararu yeela enirwa, okathi weettaka iwoora 9 sa wiisiisu.
'' Mamosampikaano anivaanela nkhalelo wala makacamiho elapo ya Mosampiiki'', ovaanela wenno tuwowiiwana, alavuka Filipe Nyuusi.
Afonso Dhlakama olavula mahuku eettaka 27 wi onoomaaliha ekhotto esumana emosa '' omaala wa ekhotto wenno oniphavela mamosampikaano ahakalele saana niira nenla na wuumalani wa eyaakha ''
Atthu yaala aniira mpantta wa nikhuru nenla noovaanela alavulasa wi omaala wa ekhotto yoola onnirowa mpakha okathi enirowaaya wiiraneya nthukumano woopacerya wa paralamentu ya Asempeleeya a Repuupilika, ni okathi yooa sinirowa ovaaneliwa itthu seyiya aniphavelaawe Renamo.
Epartitiitu yeela enihooleliwa ni Afonso Dhlakama eniphavela okuxa iporovinsiya thanu na mosa sa Mosampiiki mwaha wi mapuro yaala eparitiitu yeela yoolola mwathanle yoole iranen'ye eyaakha ya 2015. | politica | Raja | train |
a_embaixadora-americana-na-onu-confiante-numa-solução-para-situação-em-moçambique_5896060.txt | Namuhupi amerikaana a ONU oororomela eshawuri para ehaali Omosampiikhi: | Namuhupi amerikaana a ONU oororomela eshawuri para ehaali Omosampiikhi:
Linda Thomas-Greenfield oohimya wiira Ilapo Soowiiraana siri sooxanka ni ehaali yoowaakhupanyerya atthu
NOOVA IYOOROKHI
Esakaratariya ya Biden onihimya owehererya omala wa ekhotto Omosampiikhi ni namakhalela a elapo hoothe ni Ilapo Soowiiraana oohimyaxaxa wiira Waashintoni ori olayihana na Kuveerunu Omaputu wiira owaakihe atthu ni oxaka mituphelo soomihooli.
Namuhupi Linda Thomas Greenfield oopaka mihimeryo mmuthukumanoni virituwaale ohinantthi muthukumano wa Nikhuru na Okhupaarela na ONU niireliwa murettele ni mulipiheryo Waafirika, enamararu, mahiku 19.
"Ilapo Soowiiraana khasireere oxukhumeya ni ehaali Omosampiikhi ni ninvara muteko vamosa ni Kuveerunu Omosampiikhi, mitthenkesosa ilapo sookhopela ni mitthenkeso s'atthu oohikhala a namalamula a mulaponi wiira simananihe opwanya eshawuri (...) wiira amukhaliherye Kuveerunu owanana mituphelo siiranen'ye", oolavula sakarataari namaranttela para Myaha sa Waafirika okathi wa Namahoolela Barack Obama.
Thomas-Greenfield oohimya wiira "nikhalane owerya woowanana ni opwanya eshawuri yooreerela voowaakuveya", wiira mphuko wa ekirise, yeeyo, sintoko owo, enivira ni "olavulana ni makhuru oohikha a Kuveerunu oohoolo", otepexa wene ale anipwanyaneya "muliinyani ya ohoolo" ni ororomeliha wiira makhuru ehikhaleke meekhaya".
Enihimya murettele ni ororomeleya Waafirika, namuhupi oolipiherya wiira Ilapo Soowiiraana "nthamwene oolayihaneya" para ekontinente.
Ehasara ya Covite-19 onrowa okhala mwaha muulupalexa wa muthukumano wa Nikhuru na Okhupaarela na ONU, ninowa okhala anamalavula aalupale sakarataari-muulupale, António Guterres, muxatoro a Eporokaraama ya Ilapo Soowiiraana para Muruweryo (PNUD), Achim Steiner, ni mahoolela a Wiiraana w'Afirika, yoowo nsina nihihimiwe. | mundo | Vasco | train |
a_delegacao-empresarial-japonesa-inicia-visita-de-dois-dias-a-mocambique_1967153.txt | Nikhuru na alipo arina empereesa na atthu Ocapawu anipacerya oxukuurya wa mahiku maali Omosampiikhi | Nikhuru na alipo arina empereesa na atthu Ocapawu anipacerya oxukuurya wa mahiku maali Omosampiikhi
Nikhuru na ekometiiva emosa na alipo arina impereesa niholeeliwa ni namanyakela makhatta a muhooleli a mwalaano wa Anakosa Okhopela wa Capaawu Norio Mitsuya onoorowa opacerya ,oleelo, 29. muxukhuryo mmosa wa mahiku manli Omosampiikhi . Nikhuru. meemo aniira aya natakaaherye ale khamosa khamosa ari aniirela mmpantta sa impereesa sitokweene sa alipo ocapaawu, anooruwa wiirela mpantta muhina mwa mithukumano sa mapuro amuteko soluluwana ni miyalaano sa Anakoso Okhopela a Ilapo piili ni ipaaca vamosa ni alipo arina impereesa Omosampiikhi.
Muhina mwa ekwaha ele ya alipo Ocapaawu anikontheya ale 18 sa impereesa sa mipantte sa nakooso, exiinyero, Epanka, sooteka, maluuxu ni miteko sokohererya, khamosa khamosa waseeye sa molumwenkuni sinisuweliwa , ntoko iye Mitsubishi Corporation, ya Mitsui & CO.,LTD, ele Bank of Tokyo - Mitsubishi UFJ, Ltd, ya Nippon Steel & Sumitomo Metal Corporation wala ya Toyota Tsusho Corporation.
Owiithi wa namanyakela makhatta a Muhooleli a Mwalaano wa Anakoso Ekhopela wa Ocapaawu, Norio Mitsuya, ti ananli wa mmosa ori mulipo aniirela mpantta wa Kuveerunu Ocapaawu Omosampiikhi okathi ya miyeeri thanu ni miili, noovira niwiraneya ekwaha ya muhooleli opacerya ya Miyalaano, Shinzo Abe, em Janeiro. | mundo | Gito | train |
a_moçambique-esforça-se-mas-nao-atinge-padrões-minímos-tráfico-humano-departamento-estado_4460099.txt | Elapo ya Mosampiiki ennimananiha, masi khiniwerya omaliha nkacamho woothumiha atthu. | Elapo ya Mosampiiki ennimananiha, masi khiniwerya omaliha nkacamho woothumiha atthu.
Moolumo omaliha anikhuma OKuveerunu wa elapo ya Ameerika annihimya wi khanisuwela ovara muteko.
Kuveerunu wa elapo ya Mosampiiki ohooniherya wi onnivara muteko wi amalihe nkacamiho yoola wootumihwa atthu, masi khanaphwanye ephiro yooreerela wi amalihe nkhalelo yoola onaakacamiha atthu a elapo yeele.
Moonelo ola tiwa Kuveernu wa elapo yeele, onnihimya wi Mosampiiki ovara muteko wi aphavele ni akhaliherye atthu yaala otumihiwa, waaphavela atthu anirowa ovara muteko yoola, waaphavela atthu anirowa ovara miteko soowaakhaliherya atthu anitthuna okhuma mulaponi.
'' Governo ophuka milatthu ophiyelela thanu na mosa ni ohaatthukela anawiiye thanu na mosa, attharihelaka exariya yeela enikottiha otumihiwa atthu elempwe eyaakha ya 2008, atthu otheene siphukiwe milattu saya atthukasiwa'' moolumo ala anisomwa muwarakhani yeela ewelinhe elapo ya Mosampiiki mpkha ephantte piili.
Ehiiwaka itthu seyiya, elapo ya Mosampiiki, okathi Kuveernunu attharattharaawe nkhalelo yoola wootumihiwa atthu, opaka nikhuru niira mpatta atthu otheene a elapo yeele ni ahuncererya malamulo anihimya nkhalelo yoola wootumihiwa atthu mupooma ni mmutthettheni.
Noovara muteko yoola wotheene, makhuru otheene yaala apakiwe khoonihenre nkhalelo wooreera, ehihiiwaka ottul nikhuru nenle na exariya ya 2008 enaaxakiha atthu atumihiwa; ni khikhanle exariya eniphuka milatthu sa atakhali okhopela anaatumiha atthu a elapo ya Mosampiiki.
Omaliha muteko yoola ni ottha nkhalelo woophuka milatthu sa atthu yaala.
Nikhuru na miteko seyiya linnivekela Kuveerunu wa Mosampiiki wi amalihe miteko sawe ni apacerye ophuka milatthu sa atthu yaala noomala atthukelasiwe.
Elapo ya Mosampiiki ehaano ophavela nkhalelo wowaavarelela nikhuru na atthu yaala anitumihasiwa, Kuveerunu ohaano wincererya musurukhu wala waakhaliherya akathi wootheene atthu yaala anivara muteko soowawehaweha atakhali yaala anatumiha aana ni atthu akinaaku.
Ni Kuveerunu yoola nave ohaano awehawehaka makhuru yaala anivara miteko soowavarelela atthu yaala atumihasiwe ni atakhali. | economia | Raja | train |
a_cplp-debate-livre-circulacao-de-pessoas_3572627.txt | CPLP muvaanelo wa atthu ootheene amweettakaseryo wa atthu | CPLP muvaanelo wa atthu ootheene amweettakaseryo wa atthu
Miniixituru Wa Anokosa a Ilapo sa Ota ni Muhooleli Muulupale a Elapo ni Kuveerunu aattottelana Oparasiiliya.
Muhooleli a Elapo ni Kuveerunu wa mamempuru athanu ni axexe a Muttetthe wa Ilapo sa Nttaava na Ekunya (CPLP) ahaakhulela enamayili ela, 1 wa Noovempuru, Oparasiiliya, wa etekalarasawu enitthuna weexererya mweettelo woohikottihiwa atthu, sooreerela ni miteko ni wa mukhalelo unceene wa ilapo saanamoona ootakaneela.
Repuupilika Xeeka, Exilovaakiya, Hunkuriya, Kooxita wa Omarifini ni Urukwaayi anookela waakhuleliwa okhala anamoona ootakaneela ni anitakanxereya siiso ni Iyiilya Mawuriisiya, Namiipiya, SENEKAALI, Turukiiya, Xapawu ni Xeeyoroxiya.
CPLP onookela waakiherya muheleliyo wa anamoona awo a niinaano ni muupuwelelo wa mananna oowaaruuha tho mamempuru makina aniphavela wiira mpantta wa muttetthe ola.
Wa mweettelo oohikottiheriwa wa atthu mukano wa CPLP onookela okhala mpantta muulupale wa mivaanelo sa maminiixituru a Anakoso a Ilapo sa Ota noorempwa nla, 31, ni wa Mahooleli a Ilapo ni a Kuveerunu nihiku nikina naya.
Etekalarasawu ya Oparasiiliya enookela othoonyerya wa mwaha wa epoliitika ya Okwine Pisaawu. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_caso-dívidas-ocultas-atrasa-empresa-nacional-de-hidrocarbonetos_4994605.txt | Mukhalelo wa muhakhu wookophiya enoohoona empereesa yuulupale ya itorokarponeetu | Mukhalelo wa muhakhu wookophiya enoohoona empereesa yuulupale ya itorokarponeetu
Empereesa yuulupale ya itorokarponeetu ENH ya elapo ya oMosampiikhi empheela weexeleela woowiira omala wayaakha ela anrowa otholiya muhaakhu woophiyeryaka 2,3 ikonto sene ya etoolare, enrowa ovaha muhakhu wa eporocetu yuulupale ya ekaaxi ya ephattu.
Yoohimiya muhina wa acensiya ankhiherya muhina wa muhakhu Bloomberg wa muhooleli wa ENH, Omar Mitha, iraaka wiira empereesa enoorowa ohokolowa ovara muteko yakhala saana.
Ekonomista Jowawu Moska oniira itthu soovirikana, ntoko mukhalelo wa okopha muhakhu ni othowa wa mwiinano woowixerya ya ekonomista, yincerenre wiira ENH khowenrye ophwanya imiilya sa2,3 ya etoolare woowira ovarele muteko wa okhaliherya wa eporocetu yuulupale ya ekaaxi ya ephattu.
ENH yoorowa opacaari woowiira atthole muhakhu nave khaphwaanye ohimya Moska, othonyaaka ekhurupu yinnuwinhe, sintoko othowa wa evontaate ya epoliitika wowiira ehele ekomiya, woohikala eyo nave ni inupa sikina sakuveeruunu enoorowa okawa muhakhu oowaatta.
Empereesa khewenrye ophwanya muhakhu woona wiira milattu sa sokophiya khasiwiye, nave sokophiya sa atthu sihinnuwa, mwaha wa mwathanle, iyaakha samwathanle iyaakha soowopiha wa mwaha wowincereriha ni atthu atakaniha sa muhakhu iye soota sookela
Muttyawelelo, Moska ohiira tivoorerela ophuka sookophiya iya, ni ahele omumula woovara muteko wa oXitaatu, wa ikonttha ni mpereesa saatthu, exitaatu ya elapo yoMosampiikhi ohaana ohimyaka sootheene iye wowiira aphwanye mukhalelo woowinnuwiha elapo.
Muupuwelo awe ekonomista, khiivo evontaate ya epoliitika woowira aphuke milattu, woonaka omumulihiya ovara muteko onlikana ni ophuka milattu ya sookophiya nave yeeyo, omumulihihiya exitaatu onlikana ni ovukula etthutu ya mwathanle. | economia | Helio | train |
a_cristiano-ronaldo-testa-positivo-para-covid-19_5619609.txt | Cristiano Ronaldo omwaleyiwa ni khipwanyaniwa ekekhayi mwaha wa ekwerere ya Kovit-19 | Cristiano Ronaldo omwaleyiwa ni khipwanyaniwa ekekhayi mwaha wa ekwerere ya Kovit-19
Mulipo a mphira oroowa omuhaleela mphiira onirowa ottikhiwa ni Suwesiya.
Munikukhuni mwa Efeterasawu Portukeesa ya Mphiira, munisomwa:"Cristiano Ronaldo ovahiwa okathi wokhala owaani ni ohivara miteko muhina mwa nikhuuru nothaleliwa Nelapo, nokwakhilya momwaleyiwani vekekhayi wiira ompwanya KOVIT-19, mwivaavo khorowa wirela mmpantte omukuthanoni vamosa ni Suwesiya".
Muhina mwa nlaka neene niniira wiira " namattikha mphira a ilapo okhopela Puruukeexi ori salameene, khononiherya mukhalelo wa oretta, ni .
Efeterasawu Purutukeexi ele ya Mphiira aniira wi " etharihelaka mwaha wa ekekhayi aliipo a mphira akinaku ahanle norowa omwaleyasiwa vasya enamanli vosiisu, otene ayasa mukhalelo aya tohikhalana, ni ariisi ni mukhapelelo wa Fernando Santos vireliwaka nlaka na itereno somakaaripi, epooma ya Mphiira."
Mphira okontha nlaka na ekwaha ya othaleliwa wa eliika saa Ilapo, othokihiwa wiraneya enamararu, ekhatiri ya 19:45 (Ekhatiri ya Olixipowa), Walivalaati. | desporto | Gito | train |
a_massacre-de-marikana-jacob-zuma-promete-investigacao-profunda-a-policia_2838691.txt | Masaakere a Omarikana: Jacob Zuma onniroromeliha opaka muthokoco wa miteko sa mapuliisiya | Masaakere a Omarikana: Jacob Zuma onniroromeliha opaka muthokoco wa miteko sa mapuliisiya
Wa mamineyiru oophiyeryaka ikonto 70 aaphwanyiwa ni ekereve ni mamosampikaanu oophiyeryaka athanu ahookhwa.
Waafirika wa Okuusini, mapoliisiya, masintikaatu a mamineyiru, ekompanyiya mineyira Lonmin ni alipa oopakasa ekereve aavahereriwa moothereryo wa mamineyiru oophiyereryaka 34 akhwaale mwaha wa ekereve muhina mwa miina ya Lonmin, Omarikana, mahiku yeettaka 16 a mweeri wa Akooxitu a 2012.
Muhooleli muulupale Jacob Zuma, olaleeryale yoolempwa ya ekomisawu ya makoho a makhumelelo, onihimya wiira onookela okhala muthokoco muulupale wa miteko sa mapuliisiya.
Ekereve yootepexa opisa muhina mwa ethale ya intuuxitiriya mineyira ya waafirika wa okuusini evinre miyeeri mithanu, ni mutuphelo woohireerela wa anookhwa oophiyeryaka 45, wa yaale 34 yiiviwe ni mapuliisiya mahiku yeettaka 16 a mweeri wa Akooxitu a 2012.
Ni mwaattelo woophiyeryaka ikonto 70 sa mamineyiru, wa yaala ikonto 10 sa mamosampikaanu aaphwanyiwa ni ekereve ela. Wa mamosampikaanu ala athanu yaakhwaale mapuro ala, yaatakariwe ni apatthani aya yaapaka ekereve yeela, okathi yaattehaaya okela ovara muteko.
Ekomisawu emosa ya makohakoho yaahipakeeliwa wiira yaphavele othokoca mukhumelelo ola.
Wa yoolempwa yookhala ipaaxina soophiyeryaka 600 yaalaleeriwe ohiyu ya enamaxexe, 25.
Ekomisawu yoowaakiherya mamempuru a Okuveerunu wa khula muruku onikhumelela mwa wa mukhumelelo ola ni yoohimya wiira ekompanyiya Lonmin kerumeelale nnakhala mwaakiheryo mmosa wa anamuteko omukhumeleloni wa ekereve ela, ethipelelaka wiira yaahaana otthikela ovara muteko okathi yoola waaviraneya munyakunyaku ola.
Sintoko vanihimyaaya ekomisawu ela, Asosiyasawu wa Anamuteko Mamineyiru (AMCU) khiwaarina mukhapelelo wa anamuteko awe yaapaka ekereve.
Uniyawu Nasiyonaali wa Mamineyiru, sintikaatu muulupale wa anamuteko mamineyiru, ti anoothereriwa okhala alipa oohaakiherya mwaha ola.
Wa eriyari ya mivonyeleyo sa alipa a anamapaka anceene, mapuliisiya aapakelela miruku sinooniwa okhala soohiloka wiira amalihe mukhumelelo ola wa ekereve ya anamuteko, awiivaka mamineyiru 34 mahiku yeettaka 16 a mweeri wa Akooxitu Omarikana. Mapoliisiya mayili yaahiiviwa ni alipa ala oopakasa ekereve.
Ekomisawu enihimya wiira nookhala nlaka na muthokoco muulupale ni mukhumelelo muulupale wa mutthukulo wa iporoseesu xutisiyaali sivili ni sa ikhirini wi okhale muxapaluwo wa mukawaniho wa muthinto nkhama ola.
Wa muhina wa nvaanelo, mpaxatoore a Mmosampiikhi elapo ya Waafirika wa Okuusini Fernando Fazenda onnooniherya wiira khosiveliwe ni esixiteema xutisiyaali ya waafirika wa okuusini muhina mwa iporoseesu siniwiira mpantta mamosampikaanu yiivakasiwe Owaafirika wa Okuusini.
Maatevokaatu a anamwiiviwa anaasimeliwa masaakere a Omarikana anoottottelana enamurunku ela ni anamakhalela a alipa oophwanyiwa ni ehasara ela, masi aalavulasa wiira aniphavela okathi woophiyeryaka miyeeri miraru wi asome ni avaanelase mweettelo wa yoolempwa. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_governador-de-cabo-delgado-cria-grupos-de-vigilância-para-enfrentar-ataques_4796497.txt | Kuvernatore oKaapu Telekatu otthokiha makhuru owehaweha akhanle okhaliheryaka miteko sothoriha ikhotto | Kuvernatore oKaapu Telekatu otthokiha makhuru owehaweha akhanle okhaliheryaka miteko sothoriha ikhotto
Afalume oKaapu Telekatu, muttetthe wohitto wo Mosampikhi, wa ele ekhanle owoniwaka ntoko miteko sa okathi ovinre wokhomaaliha eMosampikhi, ontthokiherya makhuru owehaweha sa mukhalelo mmawaani wanamuna yokhomaalihaka miteko sothorihiwa makhuru anakhotto ankumiherya sotakhala mutixitiritu khamosa-khamosa sa eporovinsiya yeele.
Kuvernatore Júlio Parruque, oromoliwe enamararu yeela, 20, ni Ratiyo Mosampikhi, okupaleela wiira atakhali annitapanyerya sa mukhalelo wa ekekhayi ya elapo ni owerya, nto kuverunu, ohimya, onivara muteko wophavela osuwela sa khuta etthu wa nikhuru yenna.
Parruque ohimya wi anakhotto sinvaraaya wohikhala sa manyala paahi, nave tho sohitthariheya.
Anvara sa olavila aya wi yanyiheriweke ananmawaani.
"Muteko muulupale oKaapu Telekatu owehawehiwa saana, ananmuttettheni annitthariha mukhalelo ola wowivahererya wa mukhalelo yoola, mwanvaavo, wowiraana, owehaweha, othokosa wa khuta ethonyeeryo yotikiniha ennisuwelihiwa ohimya Júlio Parruque.
Mahoolela yoole ohoona wiira yoreera atthu owana ekhotto khalayi okhalela, ale okathi wokhomaaliha elapo yavanre muteko muulupale wa miteko sowatthokiha anamakhalela makhuru anwehaweha mmawaani, wa miteko sothorihiwa ikhirini.
Mwanvaavo, wa ikwaha sikina, muteko wa makhuru owehaweha wantoko otapanyeya wa mwaha wotapanyerya ihaakhi sapinatamu.
Aakhala anihimya wi okhumelela wa makhuru yaawo atakhali oniraneya wa mwaha wosikhini ontepexa mmuttettheni morekamela mpooma mwaha wookhala atthu anihiyererya awokiwaka ni musurukhu ekonto emosa ila ikono muloko wa metikaxi.
Wannihinmwa wi mwattelo wa atthu anvikana emiya emosa ahokotthiwa, tokhiye wapaceryaru sa khotto iya mweeri wa namuloko mwaakha wa 2017. | economia | Araibo,Julio,Safira | train |
a_pesquisa-denuncia-mau-tratamento-de-pessoas-em-prisao-preventiva-em-mocambique_2752663.txt | Ihako sinilaleerya ohaaxiwa atthu anipwanyaneya mukhatteya aniira alipelelaka olamuliwa Omosampiikhi. | Ihako sinilaleerya ohaaxiwa atthu anipwanyaneya mukhatteya aniira alipelelaka olamuliwa Omosampiikhi.
Esenturu ya Intekiritaate Puupilika enitumererya miriira sa makhulupale.
Amâncio Miguel
Ihako solaleeriwa ni Eseenturu ya Itekiritaate Puupilika yoosuwelexiwa ni (CIP) anihinya wiira opuro anitthukweliwa atthu nnakhala khiikhalane minli siniphiyerya , mwivaavo alipo ari mukhatteya anikhanyereriwa orupa ni mireerelo oohiloka . Mukhapelelo a mukhalelo wa okumi tootepa otteettheya ni okathi wa otthukiwa okhupaareliwa ahinirumeeliwa.
Eyaakha ya 2012. okathi wa osoomwa ya ihako , vahikhala alipo otthukweliwa mmakhatteya sivili yaari ale 2.200 ni Omwattiwa ya Omapuutu, viyaawo ikonto yaari ni mukhalelo otthukiwa okhupaareliwa . Waari mwaha wa mpantta waalesa okumiherye sosomwa iye.
Anastácio Bidiane , mulipo mulipa a ihako wa eseeturu wa Itekiritaate Puupilika , aniira wiira mwaha ole ti oxaakiha . "Nooweha wiira khaavahale manamuna ookhala mulipo ori namaakiha osuweliwa ni nlamulo ni atthu ariisa ni mireerelo sohireerela, mukhatteya mootepa watthiwa , vohi miteko sa ixikhaani soluluwana ni okumi".
Bidiane onikupali wiira vakhala mwaattelo mmosa muhina mwa mukhalelo a ikettelo sa mavarelo wa ikhatteya," masi mireerelo sa alipo otthukiwa ni mukhalelo a okhupaareliwa nnakhala khasinaatana ni ikettelo sa ilapo seekhopela".
Ihako iya sopwana wiira , nnamwi athiyana akhalaka khuta okathi ovalaana ni alopwana , amiravo nleelo aniira aryeene ni axitokweene. Voohiya vaavo, nnakhala khivakhaale mutumereryo someekha akhupaareliwe makhuru otepa wakuveya otthukiwa.
Muhina mwivaavo manamuna opwanya mihupi , yoosoma sinihaleela wiira alipo otthukiwa akhala osoma ehapari , ni wiiwelela raatiyo muhina mwa mukalaposa ni telenvisawu ti enikupaleeliwa oviraka okathi nnakhala vakhaani.
Viira alipo ari ootthukiwa ari okhopela, muthokoso anihinya wii onihoolela milatthu sa nttaava ni iwaarakha ni nnakhala khivakhaale miphimo sa mukhaliheryo.
Ohoolo wa mukhalelo ole , Bediane"ti vopwanelela okhuma soohimwa nirowaka ovara muteko. Manamuno a mavirikanelo ti opwanelela wa mwaattelo woteene. Ti vopwanela, ntoko nthoonyeryo, wuncererya mwaattelo wa alipo aniirela mpantta a IPAJ ( Instituuto ya Patorosiiniyu ni Asixiteesiya Xuriitika ) wiira niweheke mapuro a alipo otthukiwa vohikhala wiira apwanye alipo owakiherya".
Sosoomwa silaleeriwe ni Eseenturu wa Intekiritaate Pupiliika wahithokihiwa ni Tina Lorizzo , wiira ovaara ntoko mulipo owaakiherya ni IPAJ Omaputu , epooma yulupale ya Mosampiikhi . | sociedade | Gito | train |
a_samora-machel-jr-fora-da-corrida-à-presidência-da-cidade-de-maputo_4571593.txt | Samora Machel Jr. okhuma okhala namwivahererya okhala peresitente a epooma ya oMaputu | Samora Machel Jr. okhuma okhala namwivahererya okhala peresitente a epooma ya oMaputu
Ekonseelyu Konxititusiyonaale yookhotta erekuurusu ya nikhuru nowilamula AJUDEM ororomelinhe olavula soopere "omihooli avira mwaathanle.
Ekonseelyu Konxititusiyonaale ya oMosampiiki yookhotta erekuuruso ya nikhuru nowilamula AJUDEM vawanelaaya waavuliwa ni NIkhuru na Elapo ya Mwaathanle (CNE) para muthanlo wa mahiku 10 ya mweeri wa namuloko.
Akoorotawu olaleyiwale enamathanu yeela, mahiku 14, "onikhotta waakhulela erekuurusu" ni yoothamiha ekantitatuura ya nikhuru nne, nahooleliwa ni Samora Machel Júnior (Samito), mwaana a Peresitente oopacerya mosampikaano, Samora Machel.
Ekantitatura yaahikhottiwa ni CNE ahimyaka wiira AJUDEM khaawenrye othukumanya nummaru noophiyerya nnivekeliwa ni nlamulo.
Oorokawu ole onihimya wiira AJUDEM oovonyola nlamulo mwaha woomananiha waarantteliha alipa wiirela mpantta eliixita awe yaawo yooceelaale wooniherya ikantitatura saya okathi ovinreene.
"Yiiranen'ye, kuuvo muranttelo wa anamwiilepiha nuumala ovira okathi woovaha ikantitatura wa anamwiilepiha akina, yaawo ipuruseesu sihiphiye mmatatani mwa Nikhuru na Mwaathanle n'Elapo" pooti osomiwa mushawurini ya CC.
Namuhupi a nikhuru noowilamula Zefanias Langa osikula eshawuri "ekhanle ya epoliitika" ni nnaari ya nlamulo, nnya oohimya wiira alipa omukhaliherya anrowa wiirelampantte mwaathanle omuthanlaka ole onimoonaya okhala namwilepiha ooreerela para oMaputu.
Avira mwaathanle, nnoopaka ishawuri ikina, oomaliha Langa. | politica | Vasco | train |
a_estados-unidos-formam-fuzileiros-moçambicanos-para-prevenir-o-terrorismo_5814922.txt | Exitaatu Uniitu ennapaka mafusileyiro a oMosampiikhi wii yiikasoopeke mwaha wa atakhali wala materorixita | Exitaatu Uniitu ennapaka mafusileyiro a oMosampiikhi wii yiikasoopeke mwaha wa atakhali wala materorixita
Ni evaha ekipamento ya eriyari ni ya olavulihana
MAPUTU —
Kuverunu a wameerika oopaxera, sekunta feera, 15 omukhaliherya Mosampiikhi wa osomihiwa wa mafusileyiro, mwaha wa wiikasoopa ni wuulana wa teroriximu ni wa miteko sootakhala.
Mosampiikhi orina ekhotto ya atakhali wa Exitaatu Ixilamiku oKapu Telekatu.
"Exitaatu Uniitu eri yowivahererya omukhaliherya Mosampiikhi ni mukhalelo wa ovirikana ni wootakhala ni oliixitika wii ewane ni wokasoopa wa wulaana wa teroriximu yoowalamela", ennihima ewarakha ya empaxata oMaputu.
Ewarakha enttikittha wii "wakhapelela atthu, ihakhi sa pinaatamu, ni wiikeliha wa muttetthe miteko suulupale wii wataaneke ni E.U.A. siri sookhalela wii emalihiwe woolipa Exitaatu Ixilamiku oMosampiikhi".
Ohiya eporokarama ya miyeri miili sa eforomasawu Konxunta ya Waataana Wowiinana, Exitaatu Uniitu ehava atoropa oomosampiikhi ekipamento meetiku ni sa olavulihana.
Wa olaleyiwa wa porokarama yahkhala Viise-Komantante wa Komantu ya miteko sooreera sa E.U.A wa aAfirika, ( SOCAFRIKA), Koronele Richard Schmidt, ooniheraka eTeparatamento ya Tefeesa ya E.U.A. areene Maxor-Xenerale Ramiro Ramos Tulcidás onthonyihera minixiteeriyu mosampikaano ya Tefesa. | sociedade | benedito | train |
a_conselho-de-direitos-humanos-da-onu-vai-debater-violações-relacionadas-com-a-covid-19_5786949.txt | Nikhuru na Ihakhi sa apinaatamu a ONU anoorowa ovanyihana voluluwana ni myaaha sa ovonya wooluluwana ni Koviit-19 | Nikhuru na Ihakhi sa apinaatamu a ONU anoorowa ovanyihana voluluwana ni myaaha sa ovonya wooluluwana ni Koviit-19
Anamalaleerya anattittimiha mwaha wootthika wa EUA orowaka omuthukumanoni wa anamiruku
Oceneepera
soopattuxa sa KOVIIT-19 muhina mwa wikhanyaanya wirelaka wehererya omalamaliha nihasu na ophova na ihakhi sa apinaatamu oroowa okhala mwaha oromoliwa ohoolo wa mutthukumano wa ekwaha ya 46 ya okathi wa owerya wa Ihakhi sa Apinaatamu a ONU.
Muthukumano wa isumaana ixexe , onipacerya nihiku notuphela muteko , 22 , Oxeneepera , onoorowa wiraneya irumeeliwaka mireerelo isya sa mivaanelo mwaha wa ekwerere . Onorowa opaceerya ni mpantta wa alipo ottittimiheya mukhaleelo wa mahiku maraaru, mwiyoowo amahooleli a Ilapo ni akhulupale ovikana ilapo 130 anoorowa ohoolela muthukumano a Miruuku sa Ihaakhi sapinaattamu a ONU serumeeliwaka esinyaalo.
Anamuteeko a ONU aniira wiira wii mpantta owaatta wa ohiimwa sihaana nihelaka eriyari myaaha sa KOVIIT-19 .
Ekwerere tho onoorowa okhala mwaaha wa nlaka nothaleleya ni ovaanyihaniwa nihiku notuphela muteko voluluwana ni ekhotto yowaneliwa othanya mwaha wa mukhaleelo wa nikhuli ni othaanya, ni iye sinitanyerya aya sootepa sooluluwana ni wikhanyaanya iwe.
Muhooleli onivara muteko a Human Rights Watch , Kenneth Roth , aniira wiira nikhuru na miruuku sihaana owehaweha manamuna xeeni akuveerunu oviirikaana anirumeelasa aya ekwerere ntoko mwaha wii alipiherye omweene aya yaahukhumu alipo ari amoono woothiyana.
Ole oniromola nthoonyeryo muhooleli opaceerya miyalaano Húngaro Victor Orban wiira, muhina mwa okathi, otumereerya muhina mwa nlamulo na ekettelo ya alipo onithokiha malamulo .
"Nthoonyero mukina waari miira othanla waninaano a elapo ya Wuukaanta , yoowo eni muhooleli [ Yoweri ] Museveni orumeela ekwerere ntoko mwaaha wiira akhoottihe ekampaanya ya nakhotto awe owooneyaxa ole okhanle ori onivanyiha Bobi Wine", ohiinya Roth.
Otthika wa Ilapo Sowuraana
Malaka sa myaaha ovanyihaniwa sattittimiho siiri iye siniromola myaaha ntoko ehukhumu ya ookwa, ihakhi sa anamwane ni ihakhi sa atthu ariina mukhaleelo orakala . Orepeeliwa ihakhi sa apinaatamu a ilapo sovirikaana awehiwe ya mikhuru na miruku.
Muhupi wa erelatooriyu emosa woowereya ya muhooleli wa ihakhi sa apinaatamu a ONU , Michele Bachelet , mwaha wa olosowa wa Siiri Lanka mwaha wa ohoolelaka ni ohivahiwa ehukhumu ni wootepa onyoholeliwa ihaakhi sa apinaatamu sinirwa soweha wehiwaka.
Sohimwa sikina sinitakahereya owehiwa wa mukhaleelo wa wakamela omwene okelelihiwa ohoolo ni atoroopa a Miyamaari ni miiriira a nnyoho muhina mwa ilapo ahivukuwa ntoko Piyeelo-Ruusiya , Ovenesuweela, Iraawu, Repuupilika Temokaraatika ti Khonku, Purunti ni Koreeya ti Suuli .
Namalaleya a ihaakhi sa apinaatamu ni Ilapo Sowiraana onittittimiha mutumereeryo wa muhooleli a elapo ya EUA , Joe Biden , otthikela wiirela mpantta wa Nikhuuru na Anamiruuku , voowiiraka iyaakha thaaru noovira okathi a mutumereeryo wa Ole waari muhooleli Donald Trump ti ole ahiiye muuraano ole .
Alesa anihinya wiira wii aniwehererya wii EUA arumeele okhitta awe muhina mwa miiriira sa olumwenku wiira ovuwihe ikettelo sowixerya sa mureerelo sa olumwenku ni ntumereryo sa ihaakhi. | mundo | Gito | train |
a_juiz-sul-africano-legaliza-prisão-de-manuel-chang_4735177.txt | Namaphuka milattu a elapo ya wafirika tu suli olepa ewarakha wiira othukiwe Manuel Chang. | Namaphuka milattu a elapo ya wafirika tu suli olepa ewarakha wiira othukiwe Manuel Chang.
Ophukiwa milattu onovariwa ni anamwakihero anivekela wiira elepiwe ewarakha.
Namaphuka milattu a elapo ya wafirika tu suli Sagra Subrayon, onnyereriwe mulattu wa mukhulupale a musurukhu a elapo ya omosampikhi, Manuel Chang, okhupalela owaneliwa wa nihiku na namararu, 9, oxuwanexupuruku.
Ophukiwa mulattu owo wanintereriw vanceene, nave nto okathi wa 14, yahivekheliwa va neraru ni mulipa owakiha.
Mphaka va, etipunali ephavenle othukeliwa, nave nto nnamwi orowihiwa elepo ya wamerika, sivavale avekhelinvaha.
Anamwakihawe Chang, annihima wiira orohiwa wamerika ethu yovonyiwa: " khivanrerela okhala wiira khonatoko opaveliwa orohiwa wamerika".
Muholeli akhalahi a musurukhu ni teputatu a ferelimo othukeliwa nihiku 29 na mweri wa tesempuru elapo ya wafirika tu suli mwaha wa wiiya musurukhu onihani "dividas ocultas".
(nlelo inolipeleliwa). | mundo | constantino,Araibo,Gito | train |
a_alerta-para-quem-levar-electrónicos-à-rússia-podem-ser-hackeados_4437635.txt | Anriwa ole omphavela okuxa eletoroniku a Russiya: anoowoloweliwa | Anriwa ole omphavela okuxa eletoroniku a Russiya: anoowoloweliwa
Diretoore a eSenturu ya ororomeleya Kontara-intelixênsiya ya Exitaatu Uniitu ehaavaha miruku maamerikaano ale anrowa oRussiya wii enwehe muntiyaale a imphira, yaarowaka ehikuxe ikaruma eletrooniku okhala wiira ikarumaiyo sinookhala soovoloweliwa ni atakhali wala ni mwaneene Kuverunu Russo
Ohimmwa wa Wililiyam Evaniina, oniira wii ale anrowa omuntiyaale a Russiya, nnaamwi awo yuupuwelaka wii khamphiyera etthu, ale mahake aakhala owaavolowela.
Ole onrowa omukuxa telefoone selular mmosa, lepitopi, tapeleti wala ekaruma eletoroniku ekina ohana ahaanyiheraka wii Kuverunu russu ookhala oovolowela mitthaka sootheene siri muhina wa ikaruma iyo, akina atakhali tixitaale, otaphulela, atumereryaka wii anamuteko ni ahooleli a mixovo takhanle owiikasopa vanceene.
Axensiya a nroromelo piritaanika aalavula mwaha onlikana ni ola aatumeraryaka mankelesi ni eselesawu ya imphira enrowa okhala omuntiyaale.
Yotumererya ekina, eSenturu Nasiyonaale ya ororomela virtuwaale piritaaniku, yohima wii ennivaha miruku sa wikosoopa sa asuweli ewiirelaka Assoyasawu ya futepole vahinatthi opaceriwa ottikhiwa eKoopa ya muntiyaale ya Fiifa 2018.
NCSC, moono mmosa wa Kuartel Xenerale ya Komunicasawu ya Kuverunu (GCHQ), axensiya ya oweha-weha eletoronika piritanika, niiyo yoorumi mitthaka wa atthu.
Atthu akina ansuwelaxa wa ororomeleya wa virtual Patrick Wardle oohima wii sohimma sitthuniheriwe ni alamuli iyo miruko sooreera. | desporto | benedito | train |
a_celebracao-8-marco-mulher-exige-espaco-para-libertar-potencial_3755802.txt | Niira nootthapa na nihuku 8 mweeri wa Marsu, muthiyana onveka elukuluku woowi oopole Nikhuro nawe na Ilapo | Niira nootthapa na nihuku 8 mweeri wa Marsu, muthiyana onveka elukuluku woowi oopole Nikhuro nawe na Ilapo
Olakeya wa mwarusi tiyorika, annihimya maativista.
Nihiku na muthiyana ilapo sootheene, nihiku 8 na mweeri wa Marsu, nihiku noorerela para wuupuwela ni ovuxeriwa wa ekhotto wa oolikana, annhimya maativista olumwenku otheene.
Aaativista awa Aafrika mukunyani annhimya wira, wotheene, ilapo soolula, masi navetho sookhala sothonyera sa soothonyera sohokolowela ottuuli.
Mapuru sowatta mukacamiha siinnitthikela senyo: Ohikhala ilukar para osoma, Okathi Worerela wa muteko, weemexa sootakhala sa soohoosha saavate ni othelana owaakuveya.
Wisuuwela wa mwarusi tiworikarika, maana tooreera woowi wetetela muthiyana para woopola Nikhuro nawe na Ilapo.
Mutthare ovanela ni Sawu Krasa, Kabo Verde, Nelvina Barreto, Guinee-Bisawu; Isabel Domingos, Sawu Tomee e Priincipe; Anabela Markos, Ankola; e Nzira Razawu de Deus, Moçambique. | cultura | Helio | train |
a_biden-responde-a-apelo-de-zelenskyy-e-anuncia-mais-800-milhões-de-dólares-em-assistência-militar_6488255.txt | Biden ohaakhula muvekelo wa Zelenskyy ni oolaleerya mukhaliheryo wa imilyawu 800 sa itoolare wi okhaliherye mpantta wa anakhotto. | Biden ohaakhula muvekelo wa Zelenskyy ni oolaleerya mukhaliheryo wa imilyawu 800 sa itoolare wi okhaliherye mpantta wa anakhotto.
Mukhaliheryo wa Ukaraaniya woophiya ikonto ikonto sene sa itoolare wa esumana emosa.
Waaxinttoni -
Mukhulupale amerikaanu ohaakhulela muvekelo wamukhaliheryo wa elapo ya Ukaraaniya ovekeliwe enamararu ela, mahiku yeettaka 16, ni mukhulupale a elapo yeele ori Volodymyr Zelenskyy ni nttuku nimosa na imilyawu 800 sa itoolare wi akhaliheriwe anamawana ekhotto mmuthumeloni wa akapwitthi ni ikaruma sikina soowiixaakiheryana.
Siiso, Joe Biden olavulaka wa mananna virituwaali olelo wa ekonkereesu ya Ilapo sa Wiiraana.
"Eyo ti enikuxererya okhumelaka mukhaliheryo wa mulipiheryo wa EUA ni elapo ya Ukaraaniya wa musurukhu oophiyeryaka ikonto ikonto sene sa itoolare wa esumana ela", oolavula Biden, wuncereryaka olavula wiira nlutte nla na niinaano ninookela okhaliherya vanceene muhina mwa ikaruma soophaveleya elapo ya Ukaraaniya.
"Onnitakanxerya isixiteema ya ikaruma sinaakiherya itthu soovonyiwa musulu wiira anakhotto a Ukaraaniya atthikeleke wookottha matekeeke ni ilikoopeturu siniwiiva atthu ni waakiherya mukano wa musulu-musulu a elapo ya Ukaraaniya", ooleeliherya.
Ohiya isixiteema iya 800 sa ikaruma sa mwaakiheryo wa ataaki a musulu Stinger, nlutte nlo ninnicererya tho Javelin oophiyeryaka 2.000 ni akapwitthi oophiyeryaka ekonto emosa ooveya ni isixiteema soophiyeryaka ikonto thanu ni emosa ya antipilintaaxi AT-4, anamarihana a ikaranaata oowaatta, ixipinkaarata ni imetaralyatoora, iriifili sinceene ni apixitoola, ni imunisawu sa ikaratuuxu soophiyeryaka imilyawu 20 ni nikhuru nimosa na ikhulete ni ikapaseete soowaatta.
Olavulaka Okonkereesuni, Mukhulupale Ukaraaniyaanu waanivekela tho ovaraka metto wiira okhaliheriwe vanceene ni Ilapo sa Wiiraana ni axipatthani wi yaakiheriwe elapo ele enihaawa mwaha wa anahasara a Oruusiya anitthimakela opixerya isumana tthaaru.
Volodymyr Zelenskyy ohaakiherya tho wiira ehaana opakiwa esosiyetaati ya ilapo, okhala wiira, sintoko vanihimyaawe owo, inxitituwisawu saapakiwe noovira Ekhotto Muntiyaali ya Nayili khasimphiyerya.
Owo oolavula wa ihantisi sootepexa oriipiha murima sa waameerika, sintoko ataaki a Oxapawu maakha wa 1941 a Pearl Harbor, waamwiirin'he EUA okelaka Ekhotto Muntiyaali ya Nayili, ni ataaki a anamwiira ihasara mahiku yeettaka 11 mweeri wa Setempuru wa 2001, yaakhumelelin'he ekhotto yootepexa wooneya ni yookhwiya wa miyaakha miloko miili iya.
"Okathi ola, ekhomo ya elapo ahu enivra elakeleliwaka", oohimya Zelenskyy olavulaka ni enkeleexi okathi waalavlaawe, weyiwo wuupuwenlaawe malove a mukhulupale a ihakhi sivili Martin Luther King Jr. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_estados-unidos-acusam-russia-barbarie-siria_3524885.txt | Exitaato Uniimuthoonya Ruusiya wiira "nahasara"a muttetthe wa Siiriya. | Exitaato Uniimuthoonya Ruusiya wiira "nahasara"a muttetthe wa Siiriya.
Muxiikhovu aniira wiira hivaweryaneya omaliha ekhootto.
Mutumereryo a Wameerika onithokiha wiira "manyaala"ni nnakhala"kontorateroriiximu"miriira sa Ruusiya vamosa ni Siiriya, nnaamwa Muxikhoovu ohakhula wiiraka omalamaliha ekhotto ti"yoovara emoosa nnkakhala ehireere oviila okathi eene yoola.
Ikapwiitthi sinannvirikana sa moolumo aniirwa yereyaka okhuma ettiminku, 20 noovira ikuuru sa Kuveerunu o Siiriya, ni mukhaliheryo wa Ruusiya, okeleliha omuhooli opomparteyariwa wa epooma ya Aleepo.
"Etthu Ruusiya ovara awe nnakhala kahiyo omwakiherya teroriiximu, manyaala"ohiinya mmpaxatoore wa Exitaato Uniitu ohoolo wa Ilapo Sowiraana, Samantha Power, vamuthokomanono a emukaakuve wiraneeya oleelo vaava o Noova Iyoorokhi.
Moonelo wa Power,"ohiiya ohaaya murettele, Ruusiya vamosa ni Assad awanasa ekhotto, voohiya omananiha orowela wakiherya masiivili vowakuveya, Ruusiya ni Assad apaahasa mikukutta sa mukhalihero oniireliwa mwaaha sapinaatamo wala soothunnku, ixiripitaali ni alipo ari masokoriixita wamananihasa wakhupaarela vohiroromelo wiira yavahe mukhalelo wa atthu akuumi."
Faransa ni Reyiinu Uniitu tho onimuthoonya Ruusiya, omuromolelaka Kuveerunu a muhooleli Vladimir Putin wiira opaka ikhirime sa ekhootto.
"TI voolipa oeuuna wiira Ruusiya okhale vamwataneloni vamosa ni Siiriyu wiiran apakeeke ikhiirime sa ekhootto", ohiinya Matthew Rycroft, mpaxatoore Piritaaniku.
Muhina mwa muthokumaano amakhaanya, mmpaxtoore ruusu muhina mwa Ilaapo sowiraana onaakiherya oriiki wiira "osiiriya, imiiya sa makhuuru anarumeela akapwiitthi aniira alipiheriwaka winyasiwa akapwiitthi, teroriiximu mittetthe sa ilapo onrwa opahiwaka nnoona vohithaleleya ni oweerya murettele ti muteeko nnakhala ohiweryaneya vaniinanoni vaava mwaha wiseeyo.
Emisaariyo wa Karawu Peretaanya muhina mwa ilapo sowuraana Matthew Rycroft, onoona wiira omananiha wa Exitaatu Uniitu ni Ruusiya attikitthasa mwaha mmosa oroomola murettele wa muttetthe o Siiriya, ori "vakhiviiru omaala ni, aayo, nikhuuru na miruku muhina mwa wixeetta niihaana nikhala ohoolo wiira nirumeele hoothe ni soovara sahu."
Vanihimwa wiira opaacani wa ettimiinku amahooleli a Ixitaato Uniitu, Faransa ni Reyiinu Uniitu yahihiyasa opuuro ole okaathi mpaxatooro o Siiriya ohoolo wa Ilapo Sowuraana,Bashar Ja'afari. wapacerye awe olaleerya soohimwa sawe.
Ruusiya, mivaavo, ti emmosa wa ilaapo iye thanu iriina ikuuru sa etheku muhina mwa Ekonseelyu ya Wixeetta, mpantta wa EUA, Faransa, Karawu Peretaanya ni Xiina.
Xiina vamosa ni Ruusiya akhalana mukhupaarelo wa kuveerunu a muhooleli a elapo siiriyu Bashar al-Assad mwaha woowira ahunteereriha miruuku somananihiwa sa nikhuuno na miruuku. | mundo | Gito | train |
a_tensao-afecta-sector-turismo-mocambique_3598583.txt | Ehaamu ehakamela miteko sa turiiximu omosampikhi | Ehaamu ehakamela miteko sa turiiximu omosampikhi
Inyapaani ti mittetthe othaleleya: Opasaruutu khosariwe nnakhala.
Ethoka ya okathi wa turiiximu Omosampiikhi vowoneyaxa yopaceerya, masi, mwaha wa otuupa wa mukhalelo a epulitika ni watoropa, nnlelo khonooneya nnakhala muteeko wotepa otupa, vothaleleya muttetthe wa o Sofala, epwanyaneya aya Eparikhi Nasioyonaale ya koronkoosa.
Matumereriwo a muttetthe Omosampiikhi avano onithalakasa othekula ntooko mmosa wa mapuro amuteko maxeexe owoneyaxa muhina mwa muthokiho wa iyaakha thanu, masi manyakunyako onanarihana anittikiherya ottuli mukhalelo wa muraalo.
Paarikhi Nasioyonaale ya koronkoosa ohinuherya, voovira, muteeko wothekulela oniteepa owela muraarelo awe, masi okathi ola miteeko sa turiiximu sinivukuwa vanceene , wala yarowa okhala muttetthe o Sofaala eriyari ya manyaku-nyaku atoroopa a mulaponi.
Mukhaleelo olattana niyoole oniraneya tho epoma yotheene ya o Mapuutu, wiyiwo, vokaathi ola wa mwaakha, mapuro anakheleliwa aletto athekulela yahaana okhalaka mmpatte munceene wa ikathi sosukiwa, vahiniraneye.
Mwivaavo, muttetthe wa Inyapaani, ni mwaattelo mmoosa owaattana mapuuro othekuleela,kherina mwaha oromoola nnakhala okuthakutheya, mwaha mpaakha vá onoorowa ovikaniha, vowaattexa, mwaattelo anamattekuula waakhele aya mwaakha wa 2015.
Vohiyatho vaavo, mapuro otheene antthekuliwa a nikhuuru na ikisiro Pasaruutu sokhalana ikathi saya sotheene soophiyaka 200.
Mulaponi miteko sa otthekula sinakhuparele ananteko ikonto 300 sa atthu ni anikhalela vophiyaaka ipurusento 3,5 wa muruweryo a muhina (PIP). | cultura | Gito | train |
a_crise-transportes-pubblicos-paralisa-maputo_3797532.txt | Othowa wa ipakhira s'atthu ootheene ohemexa oMaputu | Othowa wa ipakhira s'atthu ootheene ohemexa oMaputu
Poliisiya ookumiha ipikete saari mmaphironi
Nuuvira mahiku manli yahaareeryaya osarya mafalume wa mapuro anithukumaniwa ni onimalela ipakhira s'atthu ootheene vapooma ya oMaputu, ehaali yootthikela okala mwaaleyiwe enamararu yeela, mahiku mathanu.
Ekereve y'alipa ipakhira yaalakeliwe khekhumelenle, poliisiya ookhootthiha olattuliwa, nnya mapasacero anivira ewananaka mulattu ola vano otempe ovikana vale waahiyaka alipa owela ipakhira exankaleene.
Mapuro aniweliwa ipakhira osareyiwa, otepexa wene voosisu ni makaaripi ni ohaawa woovila olimalela, para atthu ale mahiku ootheene anikhanyererihiwa orowa ni otthika opooma, wiira yaphavele ephawu.
Owalamela wa kompoxitiivele onivira owoocelihaka alipa opakhira anceene orowa ovara muteko mpikatani, etthu enikhala ntoko othikileleliwa woomaaleleya onikhala ntoko khonimala.
Ipakhira s'atthu ootheene n'iye siniitthaniwa my love sikhanle ikamiyawu icikhani s'atthu omeekhaaya, nlelo siniwoopola atthu anceene ni animananiha, mahala, ophuka othowa wa ipakhira nenna va, oruye para ohala.
Nwiriyane ehapari: | economia | Vasco | train |
a_golo-mexicano-provoca-terremoto-artificial-_4442812.txt | Ekoolu ya mexikaano "etetere yopakiwa ni pinatamu" | Ekoolu ya mexikaano "etetere yopakiwa ni pinatamu"
Ixitituutu ohiimwa wiira, "Ettini ttini wowaatta"viraneyaka miira othapela tari tatanye ophattuwa wa mwiriira.
Emosa "etetere yopakiwa", ntooko vathanlelya awe Ixitituutu ya Invixitikasawu samiriira soluluwana ni Xeyoloxiya ni Miraneyo sa Wirimu sa o Meexiku Siiximika yokasoopa, yowehiwa mulaponi okathi valikanane aya eselesawu ya"tri" envolohaka mphiira oruhele oxiitta wa ettimiku, ya 17, oniirani na olumweeka wa mphiira Ruusiya.
Mukonthani mwa Tuwiitere, Ixitituutu enihimwa wiira mwiriira ole okhala otanyeriwa mwaha wa "ettini tthini yowatteliwa"okathi wothapeliwa mphira a muxiintto muhina mwa mmuttetthe.
Miteko sa Itetere sa Xiile, Ixitituutu ekiinaku sinithokosa ottettemela wa ethaya, enikupali tho wiira etetere yopakeleliwa epattuxiwe ni miira othapeliwa a anamakhoropaniha.
"Voolattana nihaana wanula mukhalelo sa matumereryo wiira ekasoope wi ehiraneye okathi wa niira na olumweeku", ohiira muthenkeso ole orumeelaka nikukhu naya muhina mwa iterneeti.
Ekoolu ya Lozano, muhina mwa mikhari khari a 35 wa epaatte yopacerya, omuvoloyiha mphira nthonyeryo na oxiitta wopacerya wa nikhuuro na meexikaano wavar ane awe ni Alemaanya muhina mwa miira na molumweekuni
Mukuthano ole ohalikela ni wirela mmpantte yopaceerya ya nikhuuru F niiholeliwa ni Meexiku, orina amphiira araaru.
Miyurano iye ikina piili sa nikhuuru Koreya a ohitto ni Suwesiya akumanelasa nihiiku notupheela yeela, 18.
Mpaatta mukiina, Alemaanya otakaheryana. Vamoosa ni nikhuuru na makampiyawu Olumwenku ahinaxinttase mphiira wa niira notthukeleliwa. | desporto | Gito | train |
a_amilcar-cabral-poeta_4215763.txt | " Mwaakhelele muvarelelo aka ola wi muvarelel elapo", Amilcar Cabral. | " Mwaakhelele muvarelelo aka ola wi muvarelel elapo", Amilcar Cabral.
José Luís Hopffer Almada ni Óscar Costa Semedo annoonaxaxa mutko aya woolepa,
Esaapatu ela enirwa, mahuku eettaka 20 mweri wa Xaneero, ennittapeliwa iyaakha 45, seyiya evinwe Amilcar Cabral, yoola aari " paapa " muhina wa ekhotto yowoopoliwa elapo ya Kine - Pisawu ni Kaapu Veeriti.
Yoola oyarinwe mahuku ettaka 12 mweri wa Setempuru eyaakha ya 1924 epooma ya Pafata, elapo ya Kine - Pisawu, mwaana wa Juvenal Lopes Cabral ni Iva Pinhel Évora.
Noopaka iyaakha 12 owo ni apapa awe, okathi yoola aahittika Okaapu Veeriti, ni apacerya osoma exikola pirimaariya ya Paraaya, noomala anarowa epooma ya Sam Visenti, elapo ya Kaapu Veeriti, wenno aahimaliha osoma.
Noomala, Cabral, aahipwanya nreerelo woosoma, yoola ahirowa Oporutukaale, wenno ahipaka ahipaka elisensiyastuura ya Akoronomiiya.
Wuupacerani wa eyaakha ya 1940, Amilcar Cabral ahiisooniherya aphavela ohoolela ekhotto yowoopola elapo ya Kine - Pisawu ni Kaapu Veeriti, ekhotto yeela yaapacenre eyaakha ya 1963.
Nkhulupale puliitiku, toropa ni namuupuwela wa ekhotto yowoopola elapo, Cabral, oreene munamwane ahiisoniherya okhala mulopwana wa ekulutuura ni namasoma.
" Amilcar Cabral, emiravo awe aari puweeta", alavulaka Jose Luis Hopffer Almada, puweta, namuupuwela wa elapo ya Kaapu Veeriti.
Alavulaka musomi yoola, " ekulutuura yoomuvarela muteko woottittimiheya, yoola aari puweeta ni olelo onnivarelela ni matata mayili epuwesiiya, ni ookhalana epuweema sawe, ntoko Mamae Velha ( Regresso) Rosa Negra, Nau sm rumo".
Yookhala, ekeekhayi, ntoko malavulelo a Hopffer Almada, nttharelo wa puweeta ya Cabral, yookhalana nkhalelo woreera ni itthu " yowoneyaxa, ntoko okathi apacerenraaw ovara muteko wa Akatemiiya Kulitivaari".Oreene mmiravo, Amílcar Cabral olepa ni alamula iteexitu sowaatta mupuletim ya Okaapu Veeriti, ntoko " apontamentu a puwesiiya kaapu - veritiyaana yeela onnaattittimiha atthu owaatta, masi onnoovelela okathi yoola wohaawa, yoola aniisoniherya okhala hoothe ni Manuel Duarte ni Gabriel Mariano a nikhuru na literatuura na Okaapu Veeriti eyaakha ya 1950" ntoko olavunlaawe José Luís Hopffer Almada.
Masi aviraka mahuku, ntoko olavunlaawe mulupa osoma yoole wa elapo ya Kaapu Veeriti, Cabral ahiirukunuxa akhala " namalepa muulupale wa ekulutuura muhina wa woopoliwa elapo yotheene ni yoola anirwaana moolumo masya" yaala attharelela nkhalelo wa marixixita wa mmuttetthe anaanyiherya wi wiitaphula wa khuta mutthu onipacerya ni ekulutuura awe.
Namalepa wa elapo ya Kine, Odete Costa Semedo, oolavula iiraka, Cabral, wuumalihani wa muteko awe woolepa, mutthu wowuupulela ratta ni ohakala etthu emosa eniira mpantta wa ekulutuura.
" Aari ohoolo, opacerya okathi areene mmiravo, ntoko seyiya nnonaahu muwarakhani aamulepenlaawe mwaara awe Maria Helena", alavulaka Semedo yoola onttittimiha moolumo " a Cabral iiraka, iyo naphavela ohakalala mpakha nittittimihe ekulutuura ahu".
Moonelo wa namasoma ole " ekhotto yoophaveliwa exariya waari muupuwelelo wa ekulutuura, ohiya masomi yaaruhalaaya wi ekulutuura ya atthu akinaaku yookhalana nreerelo, woowixuttiha atthu akinaaku ".
Ephantte ela ya Arriti ni othweela, nikhuru na VOA novaanela ni atthu ale ayili asomme eliivuru ya Amilcar Cabral yeela enoonihera epuweema ni esipo sa mulopwana yoola wa kulutuura.
Mwiiwelele eporokaraama: | cultura | Raja | train |
a_venancio-mondlane-fora-das-autarquicas-moçambique_4536472.txt | Venâncio Mondlane khaniira mpantta "mwawutarikiiya" elapo ya Mosampiiki. | Venâncio Mondlane khaniira mpantta "mwawutarikiiya" elapo ya Mosampiiki.
Eparitiitu MDM, yeela iirawe mpantta khalayi Venancio Mondlane, yoolepa ekhottaka itthu soohisuwaneya.
Venâncio Mondlane yoola athanliwe wi iire mpantta wa mwathanle ni eparitiitu Renamo , okhottiwa ni nikhuru na nikhuru na Komisawu Nasiyonaale na mwathanle, yoola onirowa wiiraneya mweeri wa Owutuupuru , elapo ya Mosampiiki.
Mondlane yoola atthuna wiira mpantta wa mwathanle wa epooma ya Maputu, yeela ekhanle yuulupale ya Mosampiiki, Mondlane yoola arowa oxinttaana ni Eneas Comiche wa eparitiitu Frelimo; ni Machel Jr., yoola nave onniira mpatta wa Komite Senteraale ya eparitiitu Frelimo.
Mondlane yoola okhottihiwe wiira mpantta ni nikhuru na KNM, mwaha manyakunyaku akhumelenle ni eparitiitu ele iirawe mpantta khalayi, MDM, elavulaka wi yoola khaniphwanelela.
Yaala aari muulumo a eparitiitu MDM nuumala ohiya wiira mpantta wa mwathanle wa elapo ya OMaputu, numala othanliwa wi iire mpantta wa Asempeleeya ya Repuupika, mwathanle yoole ovinre.
Exoronaale ya epao ya OMaputu yoolepa wi khayakhanle mwiinano okathi wavaaneliwaaya, ni wiiraneya siiso, KNM onne opaka mwathanle.
Nkhalelo yoowo, Mondlane wonnawe eparitiitu Frelimo, MDM ni atthu akinaaku amulolaka Renamo ni ivootu thanu na xexe soovirikana ni iye thanu na piili avotarinwaawe Renamo yoola ni atthu akinaaku. | politica | Raja | train |
a_article-02-09-2011-nampula-street-kids-voa-news-com-115656189_1259528.txt | Kuveerunu oMosampiiki omphela wamaliha anamwane anampeetteni | Kuveerunu oMosampiiki omphela wamaliha anamwane anampeetteni
Kuveerunu oMosampiiki, omphela omaliha eniiraneya nanamwane anampeetteni ne otthokiha saana miruku sa meettelo oovarana muteko naanamwane ikwaasuni ni ohiweryawerya.
Kuveerunu oMosampiiki, omphela omaliha eniiraneya nanamwane anampeetteni ne otthokiha saana miruku sa meettelo oovarana muteko naanamwane ikwaasuni ni ohiweryawerya.
Woowiiraneleya waya, Etirexawu Amuttetthe eelapo Athiyana ni Iniiraneya mmuttettheni ya Wamphula, eri yoothukumana vamosa ni mithenkeso sinaakhaliherya wa soovaanela sinceene iporoxetu "Iphiro woohikhala anamwane ohikhapeleliwa" ntoko ni soovara instituwixawu yeele wa mwaakha wa 2011
Muhooleli yamuttetthe eelapo Athiyana ni Iniiraneya ya Wamphula, Lourenço Buene, olavulaka meeme onisuwela soowiira sa ikuru sa mithenkeso itthu soowavaha anamwane anampeetteni amuttettheni a wamphula.
Nena va, woohiimwa wiira ekhale woowooneyexa ni osuwanyeyaxa soovara teri wookhalela wiira khula mwaalano wa mutthenkeso omaleliheke soovara sa mutthenkeso mukina.
Sookoha iniirela mpantta seekumi, oleliwa, soolya ni ipa wookhala anamwane ikwaasuni ni ohiweryawerya arisa tho yooniheriwaka mmuthukumano omala ecumwa enrwa Wamphula. | politica | Julio | train |
a_elida-almeida-a-minha-inspiracao-minha-vida-amigos-familia_2602852.txt | Élida Almeida: ettharo aka ekumi aka, apatthani ni amusi | Élida Almeida: ettharo aka ekumi aka, apatthani ni amusi
Namathamala muulupale aaLawura, orina iyaakha 21 ni variyari wookupaliwawe onnilipiha wiira khuvo mutthu onwerya ohalana nipuro Cesária Évora oryawe.
Élida Almeida nsu ninlavuliya miyeri iya sookisera nsipo namupooma soKaapu Veerti.
Owageenciyariya ninamapaka isipo Harmonia, Élida ohisuweliha molumwenkuni sesipo ni "Ora Onaya Ora Owaawa" (Ora Onaya Ora Owaawa), nipweheryo nimosa niirina 12 ifaxa, siinalaka okumi "wamwamwane", nmuulumoni mwaawe, masi ni ithale sinceene para waalela.
"Nta Konsigui" foi o seu de lançamento -,kitara nmoso, epahari ni nsunaya siintakihera nsipo ninmwaleela para anceene ahiyo. Yoolempwa okathi mmosa wowi " itthu khisetta sana sana", nsipo nla niwaale woonihera, ntoko siinihimya Élida, wii tiwoowereya onakhalakaru ntoko khuvotho mulipelelo.
Mulipa oyaariya ekisura yoSantiyago, epooma Yowarya mwiikimanyo, okhaalana ekisira yaMaio enupa awe yaneenli, weyiwo akhalaawe mpakha wira mpantta weevothanelo yopcerya ya nsipo.
Okhuma epooma yoophareya, ni mukhitto wapiyaanu wohiwaneyaxa, nohuulumihana worera, wosereya savanlumini sooKaapu Veerti ni maai ola, mwarusi, mwana muthiyana, oninxankeela Lawura nnakhala ohinatoko oloha ophiya ottaiwenexa, nnya onnisuuwela saanawiira "omora ni ovenya mahiku otheene".
Nrowe niiwe:
Élida onrowa okhaala 30 ya mweri wa Janeiro oB.Leza epooma yoLispowa, Oportukale. | cultura | Helio | train |
a_estados-unidos-ajudam-internacionalização-das-exportações-moçambicanas_4497863.txt | Ilapo sa waataana sinnikhaliherya okhumihiwa sootumihiwa elapo ya Mmosampiikhi. | Ilapo sa waataana sinnikhaliherya okhumihiwa sootumihiwa elapo ya Mmosampiikhi.
Anamathuma anamulaseya wa ihisapo sa mukumiheryo wa soothumasaya.
Anamulamula a onikhuma nsuwa elapo ya waameerika, anoorowa okhaliherya Mmosampiikhi wiira okhale nakoso oosuwelaxiwa ilapo sootheene wa mananna ooreera ni owooneyaxa, eri ti enikela okhaliyerya wiira elapo yaakuve ekhume muuhaawani eniphwanyaneyaaya.
Muhupi owo olavuliwe ni muhooleli a waameerika Omaputu, Dean Pittman, weyiwo okhanle ti waakhumelela muthukumano wa eKomite Nasiyonaale wa Mukhaliheryo wa Nakoso a ilapo sootheene, yoowo waarina nkhama mmalelo aya olipiherya otumiha wala othuma itthu ilapo sa ota oruuhaka wala okumihaka mulapo mwahu.
Mwaalaano oniihela wa omuvareliyo wa Muvinyeryo wa Mukhaliheryo wa Anakoso, wa Mulokiheryo a Ilapo sootheene wa Anakoso, yaale Mosampiikhi onirelaawe mpantta, orina ikuru sa wuncererya khula mwaakha, otumiha marotta oophiyeryaka etirilyawu emosa ya itoolare.
Pittman ookhupali wiira ohiya okhaliherya, ovenyawene, eKomite ya Mukhaliheryo wa Nakoso a Ilapo sootheene, "Anamulamula a Ilapo sa Waataana anipakelela miirelo soosuwanyeya saaheliwe mmwiiwananoni.
Muhooleli mukhulupale a eKonfeteresawu ya Miteko sa iKonoomika sa Mmosampiikhi (CTA), Agostinho Vuma oohimya wiira nilipelele ekomite onikhaliherya wa mananna oowiiriha anakoso "Mosampiikhi onikhalaawe waaliviha ale anirowa otumiha ilapo sa ota marotta ni ale anithuma mulapo mweemu.
Mpantta awe, muhooleli a Eminixiteeriyu ya Intuuxitiriya ni Nakoso a mmosampiikhi, Ragendra de Sousa, mukhumelelo wa eKomite Nasiyonaale ya Mukhaliheryo wa Anakoso a ilapo sa ota kukhanle ootapanya epurokarasiya. | economia | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_liga-africana-de-basquetebol-afiliada-à-nba-começa-a-16-de-maio-em-kigali_5890305.txt | Elika ya Wafirika ya mphiira apasiketi, okhupareeliwa ni nikhuuru na NBA, nimpacerya mahiku arowa aya wettaka 16 mweeri wa nethanu muttetthe Okikali | Elika ya Wafirika ya mphiira apasiketi, okhupareeliwa ni nikhuuru na NBA, nimpacerya mahiku arowa aya wettaka 16 mweeri wa nethanu muttetthe Okikali
E BAL elipeleliwa wiira enoorowa okhalana opuuro mweeri wa neeraaru wa mwaakha 2019, masi thana- thanaru ohunteereriwa mwaha wa ekwerere.
KIKALI-
Variyaari va mahiku 16 ni 30 a mweeri wa nithaanu wa 2021, anothukumanyiwa makhuru a mafiriikano 12 Okikali, epooma eriyaari ya elaapo ya Ruwanta, nooviira eyaakha emosa okathi yopaceerya, wotanyeriwa mwaha wa ekwerere yaxitthu amutanyerya Koronaviiru.
PAL evonyeriwe vekeekhayi wiira yaluxiwe nihiiku 13 na mweeri wa neeraru wa 2020, Otakhare, elapo ya Senekaale, Masi ehintereriwa mwaha wa ekwerere.
Muxinttano ti muhokhorokho wa mwataneelo mmosa variyaari emoosa ya nkhuuru NBA ni Mutthekeso a Ilapo muhina mwa mphira wa pasiketi . Ikulupi sa ilapo sa afiriika 12 sinorowa wirela mpaatte: Arixeliya,Ankoola, Kamaraawu,Exiitu, Matakaaxikaare, Mali, Marooko, Mosampiikhi, Niceeriya, Ruwaanta ni Tuniisiya. Ela teri ekwaaha yopaceerya wa muruuku ya nikhuuru na NBA, nivonyeerye nlaka na muxittano mmosa orina opuro ota wa elapo ya ota wa ameerika. | desporto | Gito | train |
a_mory-kanté-o-senhor-do-kora-morreu_5432192.txt | Mory Kanté, "mulopwa a kora" ohookhwa | Mory Kanté, "mulopwa a kora" ohookhwa
Nakoma a Kine- Konakiri, Onooniwa ntoko nthonyero na akhili waAfirika, Mory Kanté, okhwiiye namathanu ola, 22, hoxipitaali emosa ya kapitaale ya elapo, arineene 70 wa miyaakha.
Mwaana Balla Kanté oohima wii okha wawe mwaha wa eretta yahaari murette, ehihimmwe, yanwereya miyaakha sincene.
Ikwaha senceene aanirowa o Faransa wii ataratariwe maxi eyo khiraneye mwaha wa koronaviru. Nooweha wii mukhalelo wa ekumi awe khiyasuwanyeya vahilekenle, nnaamwi oreene siiso, kihala ootikinihiwa okhala wii nahinweha aviraka okhathi wa owalamela mihiku avinre, oothoriha Kanté.
Oyariwe mwaakha wa 1950, Mory Kante oovuwiha ekoma waAfirika wa ipaluku sa olumwenku ni ekaruma awe yoopacera, o "kora", yolimalela ya aAfirika
Mwaakha wa 1987, ni "Yeké Yeké", ekoma yotepaxa orrera wa ithale sa ikoma sa waAfirika, ahitumiha imilyawu sa ikoopiya ni exintta ewarakha ya ikoma sa hareere owiriyaniwa ilapo sinceene miyaakha sa ohoolo.
Oyariwe wa amusi oovuwiheya anamoopa ithale, anakoma ni mapoweeta ya akhili oolavuliwa wa aAfirica Ositentaale, osuweliwe ntoko, Kanté aari mmosa wa maaritiixita oopacera, vamosa ni maliyano Salif Keyita, wa okuxa ekoma matinka orowaka ilapo sa okhopela.
Ole oovuwiha ekoma ya aAfirika Ositentaale, iiraaninhaa ikoma solimaleliwa sa mwaaliteyiya wa riitimu sa amiravo ni iriitimu sooreera owiriyana sa mpooma.
Alpum anheka muhina "Akwapa Pichi", aari etiixiku ya itiixiku sa aAfirika aanooriipe atumihiwe vanceene olumwenku wootheene.
Maiyakha sa 2000, ahiiveleela okathi omosa wa ekoma sa masu, ni muloko onoopa vanceene sa mikhoyi sa Viyola.
Kanté aari empayixatoore wa oreera murima wa Muloko wa Ilapo Sowiiraana sa Eyoolya ni olima okhalihenre ophwanya musurukhu wa ommaliha eepola, ohooxale vanceene Kine eriyari ya 2013 mpakha 2016 | cultura | benedito | train |
a_morreu-george-michael_3650751.txt | Ohookhwa George Michel. | Ohookhwa George Michel.
Nawiipe piritaaniku, wa iyaakha sawe 53 ohookhwa owanya awe.
Nawiipe piritaaniku, George Michael ohookhwa etuminku ela ya Natale, mahuku eettaka 25, yoola aphwanyaneya ni iyaakha 53, okhwiiye owanya awe, epooma ya Lontere.
" Ninnaalamula atthu otheene wi muhima ahu ni muxirikha ahu, Gerge ohookhwa owanya awe okathi wa Natale" , oolavula nhooleli wa anawiipe, okathi asomaaw ewarakha yoola ohimyatho wi " amusi aye annivekela wi okathi ola wooriipiwa murima atthu otrheene ahimunyaari nankhwe yoola".
Etthu emwiivale ninleelo khihinmwale.
Nsina nooyareliwa ti Georgios Kyriacos Panayiotou, oyariwe eyaakha ya 1963 ni oopattuxa eyaakha ya 1982 ni axirika awe oxikola nikhuru na Andrew Ridgeley o Wham !
Nikhuru nenla naahimwareyana eyaakha ya 1986, okathi Gerge Michael opacerenraawe mekhawe avara muteko awe.
Neene wa esipo " Careless whisper", Freedm 90" ni " Last Chiristimas", Michael ohaatumiha maalupo ophiyelele 100 wuupacerani wa mutek awe wowiipa.
Iyaakha sa 1980 ni 1980, nawiipe yoola ohaakhela mitthuvelo sowaatta, muhina wa mitthuvelo seyiya onnoonaneyamo Brit, MTV mmosa ni oothoonyiwa wi aakhele muraarelo wa Grammy yoola alonle imaara tthaaru.
Nawiipe yoola wa Piritaaniya onnitthapeliwa mwaha woorumihiwaxa isipo muraatiyuni eyaakha ya 2004.
Michael oophariha iratarato sowaatta mwaha woovura isuruma.
Nawiipe yoola soophukiwa milatthu sawe atthukeliwa iyaakha thanu na tthaaru, mweeri wa Setempuru eyaakha ya 2010, mwaha woopittuxa mukukutta mweeri wa Xuulyu mwaakha yoola amannaawe elooxa mweeri wa Xuulyu Opooma ya Lontere.
Yoola, ahileeliwa wi aheettihe mukukutta iyaakha thanu mwaha yookhala eyaakha ettinhaawe ohapalinweene, ni okathi yoola ahiphwanyaniwa isuruma.
Wuumalani wa eyaakha ya 1990, George Michael ahilamula iiraka omosekisuwaale.
" Miyo wookiriipa murima. Ookiphwtheya mwaapara aka - yoola ari mutthu oreera murima, mutthu oreera murima saana. Murima aka oniphwanyanya ni amusi awe ni atthu otheene amuttottopela", olepaka piritaaniku lton Jonh munterenetini.
Nawiipe Liam Gallagher oolavula muTwittwer " tthu yooreera wiiwa wi George Michael ", nawiipe wa epalo ya parasiili Maria Rita oolamula ewarakha muntereetini yuuluma wi" nooriipeliwa murima mwaha wa mutthu aakisivela". | cultura | Raja | train |
a_miners-dead_1550543.txt | Etthaya eroohunyuwela ephiyelela ewiivaka anamathipa athanu na tthaaru epooma ya Maniika. | Etthaya eroohunyuwela ephiyelela ewiivaka anamathipa athanu na tthaaru epooma ya Maniika.
Nookhwaasa atthu yaala mammeru anamathipa akhwiiye awela aphiyelelaka 150 opacerya eyaakha ele envinre.
Opacerya eyaakha ele evinre, anamathipa ophiyele miloko miili akhwaasa oporovinsiya ya Maniika, mwaha woohunyuwela wa etthaya mapuro yaale enithipiwa maluku , muulumo ala alempwale muwarakhani ya nikhuru na mampiyentaliixita a elapo ya Mosampiiki.
Nkhumelelo yoola wiiranen'ye oxaka wa etuminku yeele evinre, nttetthe wa Tunta, tixitiriitu ya Makosa, wenno etthaya yaroohunyuwela ephiyelela ewiivaka anamathipa athanu na tthaaru ni akinaaku muloko na piili ahuuheeleya ni etthaya.
Ewarakha yeele elempwe ni nikhuru mampiyentaliixita a elapo ya Mosampiiki, nenla naphwanyanela nirumeelaka muulumo a atthu apwhanyaneya nipuro nenla, nkacamiho oola wiiranen'ye ewoora weetakha 23 yoohiyu, etuminku, okathi anamthipa yaala arisaaya vathi atholasaka maluku yaala anikhwa musurukhu wowaatta.
Atthu 12 yaala uhulelen'ye ni ni etthaya akinaaku ophiyelela 4 aphwanyaneya areene akumi.
Nkhalelo yoola wootipiwa maluku elapo ya Maniika, anilempwa anamathipa ophiyelela 100 akhwaasiye, yaala anniira mpahtta mamosampikaano ni masimpwapweyaano, mwaha wa athipasaka maluku yaala khankhala ikaruma soreerela wi ikaasoopihe nkhumelelo woonanara.
Nikhuru na exariya nenle nsaasimwa mapiyentaliixita noolavula olelo naavekela wooriipiwavo murima atthu yaala anivara muteko yoola wi ahiyerere ni linaavekela akhupale a iporovinsiya ni wa elapo yotheene wi onaxaxe saana okhalelo yoola mwaha wi atthu owaatta anivira akhwaasaka.
Minixiteeriyu ya Rekuurusu Mineraale ennooniherya oriipiwa murima ni okacamihiheya mwaha wa anamathipa yaala anivara miteko saya woohivekela . | economia | Raja | train |
a_casada-aos-15-margarida-gostaria-de-voltar-a-estudar_4395115.txt | Otheliwe onarina miyaakha 15, Margarida waanimusivela onatthikenle osoma | Otheliwe onarina miyaakha 15, Margarida waanimusivela onatthikenle osoma
Mulapo, oniviranyeya okathi wa munyakulo wa poroxeetu wa nlamulo na mukasoopelo ni wa mmaliheryo sa mithelano soohiphiyererya iyaakha.
Muloheryo wa imwali sa Mmosampiikhi wa osoma ni okhala musuwelo wa muteko nlelo onivira ohupaareyaka mwaha wa mithelano soohiphiyererya iyaakha, omwaatteloni wa yaala ti ale anikhanyereriwa otheliwa ni amusi aya.
Ohinatthi winnuwa, axaaruusi anikhanyereriwa otheliwa, omwaatteloni waya ni alopwana akhulupale, waalela anamwane ni oxikhelela etthoko.
Ti mwaha wa Margarida Martins, niinaano va orina miyaakha 17.
Owo waakhanyereriwe otheliwa onarina miyaakha 15 wiira ovukhulu mwaattelo wa anamwane muhina mwa amusi awe, sintoko vanihimyaawe owo, onikhala moohaaweya.
Okhathi yoowo, Margarida weetta ekalase ya neexexe.
Niina va, ookhala mwaana a miyaakha miili, ni waanimusivela otthikenleene oxikola wiira okhale purusoori wala mphirimeera.
Mosampiikhi ti elapo yootepexa okhumelela muthelano wa anamwane oohiphiyererya miyaakha.
Axaaruusi anikhala oorekamela epooma ti anitepexa waaphwanya mwaha ola.
Mulapo, oniviranyeya okathi wa munyakulo wa poroxeetu wa nlamulo na mukasoopelo ni wa mmaliheryo sa mithelano saanamwane.
Mikhaliheryo soowaatta siniphwanyaneya siiweleliwaka wiira sipakelele nlamulo nlo
Nwiriyane: | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_article-03-02-12-mozambique-irina-cyclone-141195033_1450917.txt | Mosampiikhi: Mutaaseke Irina oophiya mpantta wa osuuli saapatu | Mosampiikhi: Mutaaseke Irina oophiya mpantta wa osuuli saapatu
Ni perevisawu sa raxata ni ettheku ya 130 km ewoora, mutaseke ola onrowa ovira iporovinsiya ttharu sa osuuli vamosa ni kapitale ya Maputu
Mutaseke irina onrowa ophiya iporovinsiya sa suuli wa suuli wa Mosampiikhi meelo iwoora soopacera, vamosa ni ohimmwa wa okisera wa Inxitituutu ya Meteyoroloxixita mosampikaano.
Mutaseke onlapuwa ekanale ya Mosampiikhi oncawa evelositaate ya 90 km/h onrowa ophiya woopacerani eporovinsiya ya Inyampani osuuli ni etixitiriitu ya Savala eriwari ya 8 ni 14 ewoora ni ettheku wuulupale wa 130km/ewoora.
Ohima wa meteyoroloxixita mutaseke opakenhye Saapatu ovinre wa Oseyano Intiku, waattamela Seyixelexi, alapuwa Matakaxikare okathi wa wookiseryani wa esumana, enoophiya iporovinsiya sa Inyampane, Kasa ni Maputu.
Olapuwa wawe ekanaale ya Mosampiikhi Irina oronwa ophiya evelositate ya 90 kilometuru wa ewoora Eperevisawu enthonyihera wa 130 km/ewoora wanrowayiye ophiya ori etthaya onoohonona itthu sihimphwimmwa.
Sérgio Buque, Mutokwene wa Teparatamento ya Anaalise ni perevisawu sa okathi, wa Insitituutu Nasiyonale ya Meteyoreloxixita, onhima wii mataseke onrowa okhala ni epula ni ettheku yuulupale.
Mwaakha ola wootheene amutaseke oowali yaari Tantu ni "Funsu", ohononne itthu sinceene iporovinsiaya ithanu sa elapo.
Onrowa okhala mutaseke aneethanu ohononaka itthu Mosampiikhi mwaakha ola. Ohima wa metereyoloxixita amutaseke ala anttharana mwaha wa etemperatura ewenle osulu wa maasi
Mutaseke Irina onniwehiwa ni NASA ni Senturu Yothanleya Kotareti
Rob Gutro mutokweene anenli wa ihapari sa Senturu Kotareti evoka onhima wii oluluwana ni iporoxesawu sa opwaha wawe wa epooma ya Maputu emphwanyaneya valiinya ya ovira wa mataseke.
Mwiiwe reporotaxe ya Francisco Júnior ni okohakohiwa wa Rob Gutro ni Joe De Capua musekimento ya masu wa paaxina... | sociedade | benedito | train |
a_hospitais-malanje-sem-dinheiro-pagar-contratados_4173721.txt | Ixipitali sa Malanxe khasirina musurukhu wii elive anamuteko | Ixipitali sa Malanxe khasirina musurukhu wii elive anamuteko
Mutokwene wa Ekumi oohima wii anamuteko ahikhalanne ehakhi nitho wii Tesoro kherina musurukhu wowaaliva anamuteko
Miteko soopacera sa Exipitali Munisipale ya Kela, eporovinsiya ya Milanxe, khanvara muteko okhuma esumana evinre.
Miloko miraru ni ethanu wa anamuteko, manfirimero, matekiniku ya laporatooriyu, atthu a waatiminixitarasawu ni anamakhaliheri anvela athoriha ohiya ovara meteko mpakha mapatarawu waaliva miyeri muloko ahinakhelaya.
Mulattu ola onnivikana owerya wa etiresawu porovinsiyale, munisipale, ixipitali, isenturu ni poxitu ya ekumi ya Malanxe ya kontaratanri okhuma mwakha wa 2016 ovikana miili anamuteko wii yakhweyihereke sophavela saya sa makwaturu a iniivele sotheene.
Mutokwene porovinsiyale a Ekumi, Avantino Helder Sebastião, ororomeiha wii mukhalelo tiwoxankiha, maxi ohupuwela wii mawunitate ahaana orosamento saya wii epake isisapo
"Nihaana 30 a 40 puru sento wa anamuteko arina kontaratu, muxankiho wothananiha, tiyokhalela erekalamasawu okhala wii amphavela isisapo saya", oohima Sebastião, ahimaka wii "hiyo nisuwenle mwaha ola ni mitthaka nrinahu matiminixitarasawu munisipale, okhuma ixipitali munisipale ni ixipitali sa referensiya, porovinsiyale ni sa muttetthe siri unitate orosamentale iyo sihana orosamento aya akhanlaya oovarela muteko saana vanweraya".
Sebastião oohima wii isisapo sikina soorumeliwa mpantta wa atiminixitarativa, navetho etesowuru ehaana ovelavela orumeliha musurukhu wii emalihe sookopha.
"Anamuteko a kuverunu ni muteko wa kuverunu kakhanle mukhalelo ola, maxi paahi anamuteko arina mukhalelo wa kontaratu, Minixiteeriyu ya Ekumi ni maworokawu sulupale sinnisuwela muxankiho onkhaliwa, ennivariwa sootheene sinweraya wii erukunuxe mukhalelo ni ephuke muxankiho ola", oohima
oKakulama, 41 anamuteko ya Exipitaali Munisipale omoliwe mweri wa Setempuru mwaha wa orekalamari isisapo ahinakhelaya ovikana mwakha mmosa anlipelela ophukiwa mulattu ola ovinreene okathi wa wiwiwa ni maxatore munisipale, Miteko sa okohakoha Soottheka ni Porokuratoriya Xerale ya Repuupilika
Exipitali Porovinsiyale Matereno ya anamwane ya Malanxe, mulokiha maasi Jeremias Gabriel Kungungu ori 18 miyeri ohinakhelawe.
"Esisapo khenkhuma okhuma 18 miyeri, oohimmwa wii mweri ola oorowa oliva miyeeri mithanu ni mmosa" yamulinviwa, okhupanyaka.
Unitate ele ya referensiya ya anamuteko arina makhalelo wa kontaratu athukumana sekunta-feera, 18, ni mutokwene aya ni ahakhulela wii akhala oopacera ekereve yahiliviwe miyeri mithanu ahilinviwaya. | saude | benedito | train |
a_article-01-11-2010-mozambiquepirates-voanews-113289809_1259295.txt | Anawiiye a mpahari: Ekalawa ya oMosampiiki vano eri oSomaaliya | Anawiiye a mpahari: Ekalawa ya oMosampiiki vano eri oSomaaliya
Alipa aneettiha ekalawa akumi, masi nlelo khanatthi olavulana ni anamalamula oMosampiiki wala oXipaanya.
Ekalawa (Vega 5) Veeka elakasenhe oMosampiiki, epareya ya oSofala, eri mmaasini ya oSomaaliya, ni anawiiye, oohimya oMaputo Miniixituru anenli oMosampiiki a Miteko Soomiserya, Gabriel Muthisse. Sintoko miniixituru ananli, alipa weettiha ekalaw, ootheene aya akumi. Sintoko muhooleli, nlelo khalavulaniwe mamosampikaano 19, atthu a w'Intoneesiya 03 ni maxipanyoole anli, nnakhala anawiiyee yiiyale ekalawa ya oMosampiiki. Alipa weetthiha ekalawa ari nimurettele. Ekhweeli wiira nlelo khanilavulanne alipa weettiha ekalawa, nnya, nihaana ekontoroole, nniira niwehexexaka, ni nookha ohimyaka wiira alipa aneettiha ekalawa akumi, oohimya Gabriel Muthisse. Etthu yoorika owehaxaxa yoohimiwa ela. Mukwaha woopacerya Mosampiiki vaniiraneyaaya etthu ela yoowiiyeriwa mmaasini mwa mulaponi mwahu. oExipaanya, elapo oryaaya arumatori, Pescanova, onivara ni Mosampiiki, woopahavela enamuna yoowaatthikiha ale yiiyiwe. Empereesa eneene ya Vega 5 erina mihakhu sootakanihiwa s'Oxipaanya ni mosampikaano. Namuhupi Oxipaanya oMaputo oniira alavulaka okathi wootheene ni amahoolela oMosampiiki, nnya, khaavo onisuwela ekeekhayi, khahimyanse eniphavelaaya alipa wiiha. | economia | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_schumacher-vai-permanecer-em-coma_1839950.txt | Schumacher onrowa okhala okathi wotheene apaxanreene mukhalelo ohinxukhuriwa mutthu aapaxari | Schumacher onrowa okhala okathi wotheene apaxanreene mukhalelo ohinxukhuriwa mutthu aapaxari
ovinreene mweeri mmosa wa yotakhala ekhumelenle, mulavuli wa Michael Schumacher khakhulenle mitthaka sinhima wii yanivahiwa inawu sa opacera sa omukhumiha pilotu awaAlemawu mukhalelo ole ohinxukuriwa mutthu okhuma 29 wa Tesempuru. Kinnitthikela othipelela ohimmwa to himmwa mwaha wa ekumi ya Michael, ehinrwa wa muloko wa mameetiku ale ari tanweha-weha ekumi ya Schumacher, mitthaka sinootholatholiwa.
Kintthikela ohima etthu emosa, hiyo khaninlavula itthu sinootholatholiwa, ohimme namitthaka Sabine Kehm, ahimaka waalavulaawe muloko wa mitthaka wa muttetthe ole.
Schumacher ori oxipitaali okhuma 29 wa Tesempuru, ekwaha emukhumelenle yotakhala ya makaasa yuuplupale, mmiyakoni soorakama sa oFaransa. | desporto | benedito | train |
a_jovens-longe-centros-decisao-africa-temas_3705374.txt | Amwaavana ari ottayiwene wa mapuro sinkhuma miruku soomaliherya wa Afrika | Amwaavana ari ottayiwene wa mapuro sinkhuma miruku soomaliherya wa Afrika
Maativista anilavulasa wiirelo mpantta amwaavano mpolitikani soowiiraneya suulupale ya elapo sa ilapo sinceene.
Niira anaanano Amakhulupale Eelapo ni a Kuveernu a Mwiiraano wa Aafirikaa ahikhalana ntoko yoohimwa oreerela wookawaniwa mwaha woowavaha amwaavano.
Yoolavuliwa, nena va, eniira ekhuneliwaka ni mwaathanle a mukhulupale anikhuru musya Mwiiraano wa Aafirikaa, Muhooleli a Eminixiteeriyu aniinaano Anakoso Anamurwa oChade, Moussa Faki Mahamat.
Okathi yoowo Sakarataari muulupale wa Mutthenkeso wa Ilapo Soowaataana António Guterres oopaka mutumereryo wiira yooniwaxeke amwaavano, otthokolelihaka wiira oowamaleliha araru wakhula mafrikaanu athanu arina iyaaka vakhaani wa 35.
Nenna va, makhulupale ni maativista a mittetthe wa ilapo sootheene, nanamawehaweha, anihela vasulu ohikhala amwaavano wamuthukumano muulupale sinkhuma miruku soomaliherya, muniiveleni weelapo wala wa Mwiiraano wa Aafirikaa mwaneene aawe.
Ohikhala nno khayiyo pahi enooneya muniiveleni waatthu anvarela miteko, navetho seiye sinlavuliwa.
Teputaata akhalayi ocaapu-vertiyana, oolola eperemiyu Waaxikha atthu Pan-Afrikaanu wahala Olikana wa Moono woolopwana ni woothiyana ni Mwaakiheryo 2016 ni mwiixuttihi, Graça Sanches, Empa ya Maalamulo Eelapo mosampikaanu, Ivan Mazanga, anwehaweha ohikhala amwaavano wamuthukumano muulupale sinkhuma miruku soomaliherya.
Nenna Sanches onthoonya miyaha sinceene sa soowooniherya sa ekeekhayi iya, Mazanga oniira wiira amwaavano ankhala ntoko anirumwa paahi wa mweettakaso muulupale wa mwaathanle, masi okathi mukina amwaavano niitthusaya soolavula sinoohiwa ni okhuru sooruma.
Muhoole etisawu ela ya eruuprika ya VOA Axenta Afrikaana: | politica | Julio | train |
a_article-08-05-2011-mozambiquemusic-voanews-126843503_1260866.txt | Aalupu asya a Deodato Siquir | Aalupu asya a Deodato Siquir
Aalupu a neraru "sooruma da ehaali" amphwanyaneya atthokiheriwaka
Muratti ni namoopa a mMosampikhi Deodato Siquir onkhala oSuweesiya okumiherya eCD awe ya nenli enitthaniwa AMUTEMA, oStokolumo, oSuweesiya, omphwanyaneya awe okhalaka. eTiixiku ya miyaha muloko ninmosa tiwakahiwa marumelo manceene a ephattu a mmuttettheni mwa Wafirika ni wa Jazz, miyaha sitthokihiwe mMosampikikhi ni oSuweesiya manceene wa yawo owiipiwa wa ikhalelo sa mwakaaho "mix" sa eTonka, ekelesi ni ekunya, wiireliwaka wi miteko sey-iyo siwiweke wa mittetthe sa ilapo sikina. Mutema okhalana matthokiho ommuttottopela maama awe - Berta Telma da Conceição Manjante, nsina nanmawaani onitthaniwa MUTEMA - enitaphulela okhala murima wa nttaava na oKhonko. MUTEMA muteko okhaleliwe ni aratti anMosampikhi, ooSenekaale, ni oTinamarka. Siquir omuleela mpatthani awe Ouri Pota ooRatiyo Mosampikhi wiira omphwahererya otthokihiha sa aalupu akina anitthaniwa "Sooruma sa ehaali" yatthokihiwe wahinatthi opaceriwa Mutema."Ekikuxererin"he wupuwelela ikhalelo sikina opweteya amaama," oohimya.Mutama "eCD ya nenli ya Sidique onihimyaawe wiira solaka sey-iya owo oxuntte ni amama awe (Mutema) awo yaari anekekhayi, oomaala, osuluheya ni iyo ixaavi suulupale wophavela oxintta," oosuweliha."Mukhalelo owo okihooxa vanceene ni siso wakhumelela aalupu ola onikikhaliha sa ekum-aka," oosuweliha. Mpatthaniihu Ouri Pota oRatiyo Mosampikhi omulavuliha Deodato Siquir wa nlaka Compasso wa emisoora yeele. Mookhala owiwaka sa nvaanelo ni nsinpo na Deodato Siquir mukwannyaka enyenyeero yosulu | cultura | Araibo | train |
a_hrw-denuncia-discriminação-de-albinos-em-moçambique_4957999.txt | HRW pnyohola othanyiwa wa atthu a nikhuli na ethatuwa mMosampiki | HRW pnyohola othanyiwa wa atthu a nikhuli na ethatuwa mMosampiki
Mutthenkeso wohikhala wa Kuverunu onitthaniwa Human Rights Watch (HRW) ohimya wonaneyaka miyaha sothanyiwa ni onyoholiwa anamwane arino nikhuli na ethaatuwa oporovinsiya wa mmosampikhi wo Teete ni otthokoleliha sotakhala sikhanle okhumelea ni mukhalelo yoola wokhottiwa atthu a nikhuli na ethaatuwa muttetthe yoole.
"Anamwane ankhala ni nikhuli na ethaatuwa oPorovonsiya wa eriyari ya elapo oTeete awo anninyoholiwa vanceene, othanyiwa ni ikwaha sinceene okhoottiwa muxikola, mmuttettheni, ni ikwaha sikina hata ni amusi aya", ohimya mutthenkeso wa HRW wa yohinmwa emosa elaleeriwe enamaxexe yeela, 12, Nihiku nolemeliheriwa mukhalelo sa mukhalelo wa ethaatuwa.
Ehapari yoreera tiwi miyaha sowiyiwa ni wokotthiwa wa atthu a nikhuli na ethaatuwa sinnivukuwa, masi wannitthokolelihiwa woova ninleelo okhanle owonaneyaka mwimusini.
Mwanvaavo, mutthenkeso onnompererya okhaliheriwa wa mukhalelo aya anaxikola ni nikhuli na ethaatuwa, wantepanelo ale arino mikacamiho sowoona.
Anceene wa yaawo annikhalana mirereelo sosomela sintthuneya ni iluvuru suulupale masi kakhalanne mapuro otthokihereya oosoma wakhalyaaya oweha opuro onlempwa.
Mutthenkeso oniweherya sa ihaakhi sa apinatamu molumwenkuni HRW onnitthokoleliha wiira mwaakha wa 2014 ni 2015, wa elapo wahoonaneya sa manyoho emiya emosa wa mukhalelo aya atthu a nikhuli na ethaatuwa, anceene wa yaawo wokhala so iyuupuwelo ni itthunelo sa atthu wahinmwaka wi awo akhalana murereelo onvaha eparakha. | economia | Araibo,Julio,Safira | train |
a_jogos-olímpicos-podem-ser-adiados-para-o-final-do-ano_5335394.txt | Mphira wa Cooku Olimpiku onnirowa ohiyereriwa mpakha wuumalani wa eyaakha. | Mphira wa Cooku Olimpiku onnirowa ohiyereriwa mpakha wuumalani wa eyaakha.
Peresitenti wa ateletiiximu, Sebastian Coe, olavula namaxexe, mahuku eettaka 19 mweeri wa Maarusu, wi Mphira wa Olimpiyata wa epooma ya Tookiyu onirowa othamiheriwa wuumalini wa eyaakha mwaha wa eretta ya koronaviiru, nave nkhulupale yoola olavulatho wi muupuwelo ola khuwaakuve'ye.
Ahooleli a mphira a Cooku Olimpiku alavula namararu iiraka khawakhanle muupuwelelo "woreerela", mwaha wi anamphira owaatta ohaaripa murima.
Eretta ya Koronaviiru ennaaruhela atthu oriipiwa murima ni makhuru a mphira e elapo sotheene, mwaha nkhalelo yoola, mphira wa Ewuro 2020 khanirowa ottikhiwa ni mphira Teenixi omaaleliwa.
Peresitenti wa Komite Olimpiku Interenasiyonaale, Thomas Bach olavula, opacerya wa esumana iiraka wi esumana ela enipaceriwa waalekeliwa mahuku eettaka 24 anirowa okhala ophaveliwa ovariwa muteko.
Nave Sebastian Coe, yoola oniira mpantta wa Ekomisawu ya Koretenasawu wa mphira wa Cooku Olimpiku epooma ya Tookiyu, ovaanelana maxoronaliixita a nikhuru na BBC ni ahuuluma wi onnirowa woonaneya opisa opacerya mphira yoola. | desporto | Raja | train |
a_filipe-myusi-daviz-simango-contactos-regulares_3721781.txt | Nkhulupale Filipe Nyuusi ni David Simango attikela wuuluma khuta mahuku. | Nkhulupale Filipe Nyuusi ni David Simango attikela wuuluma khuta mahuku.
Mukhulupale wa eparitiitu MDM onniphavela wi atthu osuwaneya iire mpantta nkhalelo wovaanela elapo ya Mosampiiki.
Nkhalelo yoola wovaanela onniphanyaneya ottharaka iphiro isya, ovaanela wenno onirowihiwa ohoolo ni Peresitenti wa elapo ya Mosampiiki, Felipe Nyusi, yoola onirowa ovaanelana nkhulupale wa eparitiitu MDM, Daviz Simango, yoola omalela osuwela meettelo a itthu sinkhumelenle ni moota xeeni atoropa yaala oponwe anirowaaya wiira mpantta wa ekhotto yeela.
'' Naahiwerya wiiwelela woohikacamiheyavo ni worerelavo meettelo a perestenti a elapo ya Mosampiiki yoola onivara muteko ni hiyo ninnoona nkahalelo yoola mayitho mayili ni onittenleene murima, epartiitu ahu hiyo tile ya moono weethiyana eri oparalamentuni, nihaano osuwela mwaha xeeni nnaalelaahu mamosampikaano wi asuwele epuruseesu ela. Ni yovaneliwa wi aviraka mahuku, nihaano wiiwelela nkhahu itthu iye siniphaveliwa opakiwa ni mukhulupale wa elapo'', alavulaka Simango.
Peresitenti wa eparitiitu MDM onnaanyiherya wi nthukumano ola insya onnaaruhela atthu wiwanana, mwaha wi makhuru yaala apakiwe ahaana ovara muteko mpakha mweeri Maarusu avaanelaka itthu soovirikana ntoko meettettelo nkhaya a makhuru a Kuveerunu mwaha yoola onirowa avaaneliwa wa Asempeleeya ya Repuuplika.
Olavula wa nkhulupale, Filipe Nyuusi oohimya wi ovaanelana nkhulupale wa eparotiitu Renamo, Afonso Dhlakama, ni atthu ahiiwanana. | politica | Raja | train |
a_mocambique-manifestacao_3382050.txt | Imiya imiya sene sa mamosampikaano ohisooniheryasa oMaputo | Imiya imiya sene sa mamosampikaano ohisooniheryasa oMaputo
Imiya imiya sene sa mamosampikaano aakhumasa, olelo, khurowa mpikatani woowi owanela myaha sootepexa waaxankiha ni sikhanle tisinlavulasiwa mahiku ene ala va.
sookophiwa s'atthu otheene, ikhirini ni ekhotto sikhanle myaha siniwananiwa.
Okathi woophiyeryaka ekhatiri emosa aheettasa mmaphironi ya oMaputo, ewehaxaxiwaka ni mafalume yaakunxeene akapwitthi, ekunxeene iwarakha sinihimya maalumo onithoonya, sintoko ala: "yookophiwa ela khaninliva" e "Emalihiwe ekhotto."
Peresitente a Repuupilika, eparalamento ni ale aniphuka milattu waatthuneya evareke muteko ni vanirerelaaya, yaaroyihaka otiripunale alipa okopa musurukhu ole onitthaniwa sookophiwa soowipitheya.
Nuuvira ekhatiri emosa waahimala wisooniherya, waaniheriwaka ni owehereriwaka wiira enookhumelela yooreerela. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_hospital-do-lubango-adia-cirurgias-por-falta-de-água_4841447.txt | Exipitali ya Lupanko yoonhimiha wooperariwa mwaha wa ohikhala maasi | Exipitali ya Lupanko yoonhimiha wooperariwa mwaha wa ohikhala maasi
Woperariwa woophiya miloko miili wopacerini wa ni 13 wa mwaakha ola exipitali senterale ya Lubango, Antonio Neto, wuulupale ya muttette wa muttetthe Suuli yaahatiyariwa mwaha wa ohikhuma maasi.
Muxankiho ola wahinruhela ohitteliwa murima eriya ya aretta ni amusi aya wii annoniherya ohikhalano ni mathoriho ni itthu sootheene sikhumelela.
Mutthu mmosa wafetariwe ni miirelo owenhe woperariya wa mwanawe ohiwaka, iikhupanyera wohihinya nsina nawe muxankiho ole ompuruliwa okhuma mwaakha ovinre
"Nipacenre Novempuru okathi nisuwenlahu eretta ya mwaana ni oxipitali ohimmwe wii ooperariwe", oohima anceraraka wii aahirowa oxipitali "Novempuru, Tesempuru, Xaneyiro ni Fevereyiro mpakha olelo khivo eneetta saana"..
"Ekwaha ela yothererya massi ohimmwe wii kharina moota woorapiha imeesa woonyawa matata ntovo ahaana epakaka ekonsulta ekina wa nihiku 3 ya apirili, nkiniixona saana sintoko tiithi,", ancerera
Tiretore atiminixitarativo wa exipitali senterale ya Lupanko, Igor Cabuço ohaakhulela ohiiwa woperariwa ni ohiya myaha sootepa soovakuveya, ehinyaka wii mwaha wa okusyani mixankiho sa mipantta.
Muhooleli onakhulela wi enniphaveleya orerihiwa miteko.
"Ohaana ereerihiwa miteko. Hiyo nookhalana reservatooriyu ya mwaha enwala paahi nihiku nimosa wala manli okiserya ewehiwaka mulattu aya. Okathi ola ori oxipitali senterale omaterenitate ni owurya maasi ni owurya maasi wuncererya, nto wareerela opaka iresereva sawe, wa oxipitali ni oweha mipantta soovelavela ntoko opuloko enooperariwa, UCI ni panko ya yowaakuveya oohima.
Waalavulawe wa anamitthaka wa emperesa porovinsiyale ya maasi ni oreeriha iphiro sa munvira maasi wa Huwila, okhootta irexiponsapilitate mwaha wa okhumelela ni ootaphulela muxankiho ni milattu teekiniku siphwanhiwe ka wa iphiro envira maasi wa e unitate sa xipitaali
Wa Elisa Gaspare kantitaata mmosa wa literansa muloko wa maMeetiku sawankoola anrowa ovootuni mweeri onwra wa Apirili, muxankiho sinceene ya setore sineetta mwaha wa mameetiku ohikohiwa yaphaveliwa opakiwa epoliitika atthu otheene sa ekumi, ephiro entthanraya, ehaana erukunuxiwaka.
"Emphaveleya wii muloko ole ovare muteko vanceene ni Minixiteeriyu ya Ekumi wii hiyo mameetiku nilavuleke ipoliitika sa Ekumi", oohima | saude | benedito | train |
a_moçambique-aumenta-número-de-mortes-da-tempestade-chalene_5721095.txt | Elapo y'oMosampiikhi: ahinnuwa mammaru aatthu ookhwa mwaha wa mwanamukhaya xalani. | Elapo y'oMosampiikhi: ahinnuwa mammaru aatthu ookhwa mwaha wa mwanamukhaya xalani.
Mammaru aatthu ookhwa apaca paciye ni mwanamukhaya Xalani variyari elapo y'oMosampiikhi Enamararu, aawela okhuma maxexe mpakha thanu ni piili ihinmye nikhuru namwaalano wa elapo yoothene yamwanankhaya INGC.
Anamilattu araru ale tooXimoyo Epooma ya Eporovinsiya yoManika akhwiye mmaasini ohiimye mwene ottharihelana a INGC, Bele Monteiro, ohimye moowiipittheya wa ekanaale ya STV.
Mwanamukhaya Xalani oovira mmaporovinsiyani wa oSofola, oManika ni oZampeeciya ni ohiya ale ookhwa, aphiya atthu muloko arina makhwatta ni inupa soowatta soomoora.
Nikhuru samiteko soowaakuveya s'oManika yoohimya wiira ekipa yookhuma orowa oweha sihonnonyaya ni Itthu sootakhala sipakalyaawe mwanamukhaya owo.
Mwanamukhaya owo aarina ipheyo Sa kilomo 100 ya ewooreene wa elapo ya oMosampiiki ni ovinre oMatakaaskara ni oZimpaapwe.
Ohiya waatthu ale ookhwa, atthu ophiyeryeraka 3.600 oohaaphwanya mwanamukhaya no inupa soowatta soomora, sihimiwe ni Nikhuru nle na soovara miteko soowaakuveya. | politica | Helio | train |
a_governo-de-moçambique-nega-divisão-do-município-da-beira-_1941646.txt | Kuveerunu oMoampiiki onikhotta okawanyiwa wa muninsiipiyo wa oPeera. | Kuveerunu oMoampiiki onikhotta okawanyiwa wa muninsiipiyo wa oPeera.
MDM ohaakhela ni othamala yoolaleyiwa ya mahoolela a Exitaatu oPeera woona yoohimya ela paahi yaarowa okelela ohoolo ni waakhuleliwa ni eparalamento ni makhuru omuninsiipiyo.
Kuveerunu mosampikaanu oororomeliha Eparitiitu ya MDM, enihoolela muninsiipiyo ya oPeera, wiira khaniphavela okawa epooma yuulupale yanenli ya mulaponi, oolaleya olelo Acensiya ya Inforomasawu ya Mosampiiki (AIM).
Nroromeliho nivahiwe ni namaranttela a Mwaalaano wa Atiminixitarasawu Exitataale, José Tsambe omuthukamanoni nsana ni Daviz Simango, mahoolela oPeera ni Peresitente a MDM, yoowo aapopihale olattula okhotta waapoovu ewananaka yoolakela.
Mahoolela a Exitaatu moçampikaano omuninsiipiyoya oPeera, José António Cuela, aahihimya wiira alipa okunya aalupale yaaphavela okawanyiha vasyaa epooma ya oPeera, ekumihaka ipaayiro sinceene sa muninsiipiyo para etixitiriitu esyaa, wiireliwaka myaha sa muhakhu, mmuttettheni ni waatta atthu.
Ophavela ovukula epooma enirumeeliwa ni muninsiipiyo wa oPeera wootharamula waakhula woonyoonya wa mpantte wa MDM, onihoolela emuninsiipiyo ni aarowa ohiya, enamuna yootepa ya eporopooxita, paahi ipaayiro thanu ni tthaaru wa 26 sinilamulaawe naanaano va.
MDM ohaakhela ni othamala yoolaleyiwa ya mahoolela a Exitaatu oPeera woona yoohimya ela paahi yaarowa okelela ohoolo ni waakhuleliwa ni Muthukumano wa Repuupilika ni makhuru omuninsiipiyo. | politica | Vasco | train |
a_mocambique-autocarros-escolas_3911782.txt | Mosampiikhi onoopwanyaneya okhalana "mikukutta suulupale sooxikola" | Mosampiikhi onoopwanyaneya okhalana "mikukutta suulupale sooxikola"
Ministuru oneemya otthunela waakumiha anaxikola anisoma vathiru wene
Kuveernu mosampikaanu oniwehaweha yaathunaka wiireya orumeela mikukutta suulupale soonyaanyeya sintoko esaala yoosomela arumeeleke anamwane anisoma nlelo vathiru wene.
Mwiirelo ola olaleriwe enamathanu ela, 22, ni ministuru a Mikukutta sinaakuxa atthu ni Olavulasiwa, Carlos Mesquita, wamalihawe oxukurya Empresa Munisipaali sa mikukutta waanamunceene oMaputu, okumanyawe mikukutta suulupale sinceene sooweemela.
Mesquita oheemya wiira enoorowa owehawehiwa yaathunaka wiireya orimeeliwa mikukutta suulupale sintoko isaala soosomela ewiithori aaya eri yoopweheya saana.
Mapurusoore arina anaxikola anisoma woohikhala ixiri khanilavulasa vanceene anithunela aaya yuulupalexa paahi anamwane akhaleke mapuro ooreerela yoonelaka sana osomihiwa.
Vakhaani wa elapo yootheene, ikonto ikonto sene saanamwane anitthikela osoma vaate wa isaala soosomela no akilathiki vathi.
Mwiiwelele ehapari: | politica | Julio | train |
a_trending-portland-juventus-man-united_5519037.txt | Trentink: Porotilanti; Juventu; Man Unayiteti | Trentink: Porotilanti; Juventu; Man Unayiteti
Sekunta feera ola, mitthaka soovuwa vanceene enlavula nsina na John Oliver. Kometiyante ni ole onooniha eporokarama Last Week Tonight- eporokarama envaluvula mwaha wa EUA ohiyu omosa- olavula mwaha wa ovaanya wa Porotolant, mwaha wa ottottela muralelo wa alamuli ntoko Trump wii oonihere ohooxa.
Portlant oniira ovaanyaka miyeri miili, ovirikanyaka ikuru sootakhala wa mapuliisiya ni ohikhala exariya wa wataaneya.
Eviitiyu ela enlavula mwaha wa namararu ovinre, muhooleli a kaamara ya Porotelant, wa Orekon, Tet Wheeler, ahoopeliwa ni kaaxi lakirimoxeeniyu, mpantta wa miloko sa anamavaanya, ni mapuliisiya feteraale.
Mapuliisiya ale arummwale ni peresitente, nnaamwi epwaro ya milattu Porotelant ethorinhe evirikanyihaka miteko sa mapuliisiya.
MuFeyisipuuki nintumererya ilaleyiwo piili.
Emosa eri mwaha wa namwiipa pop Justin Bieber, ole mahiku ala ookiserya ori osulu wa solaleyiwa sa atthu, ni ilatarato sawa ni sa mwaaseta awe.
esumana ela ole ookhalano otakaaxera emosa areene opikiniiki ni Baldwin emukhalihenre ni ithoriko sa miili miyakhulo.
Ninleelo muFeyyisipuuki entumereriwa wa elaleyiwo na nxuttiho na muloko wa olumwenku wa ikumi, enhiya ixuttiho moota nikhanlyahu oowixonihera nireene owaani, mwaha wa mukhalelo wa Kovit-19
MuInstakram, entumereriwa ilatarato sa Cristiano Ronaldo, ni ekiipa ya Xuventu, oxinttale ori kampeyawu esumana ela.
Mwa otaphulela Ronaldo olepa ekekhayi! Kampeyawu a Itaaliya! Ootteelaxiwa murima mwaha wa etiitulu ya nenli enttharana ni mwaha wa orowa ohoolo a tekaka wahala wa ekulupi awe yuulupalexa.
Elatarato ela yoomuruhela imilyawu ithanu sa waakhula wa oreera.
MuKuuekle otholatholiwa wa vosiisu ola wa sekunta feera, wa EUA, sinrowa wa imphira, ori emotalitaate empacera okhalano atthu ansiveliwa wa manorte- amerikaano.
Maxi onvikana imphira, othokorerya wa olelo wari mwaha wa otthika wa Manxexetere Unayitete wa Liika ya maKampeyawu, ohima wa ale ansuwela pooti okhala okathi wa Reet Teevili orekuperari miyaakha sookisera sa ovara muteko saana.
Ekiipa enterenariwa ni xokatore ohinye Ole Gunnar Solskjaer oomuxintta Leicester2-0 ni oororomeliha mapuro maxexe oopacera okawanya miloko sa Peremiyere Like, exinttiwe ni Liverepuuli.
MuTuupe eviitiyuklipe yoovuwaxa sekunta ferra ola, 27 a xuulyu, tiya Yank Poyi, ekoma aniitthaniwa All In ni nihiku nimosa ephiya 4.5 imilyawu sa owehawehiwa.
Mwaha wa esineema ni iseeriye sa televisawu wala epalataforoma ya stream, ni tarayilere ofisiyaale ya Lucifer, e seeriye emosa ya olaleyiwa Neetifilikisi, erina esumana emosa ni envikana 10 imilyawu sa owehawehiwa.
MuWeepsite ya VOA nnalayiha atthu wii esome mitthaka silaleyiwa ewoora ela | desporto | benedito | train |
a_kerry-pede-apoio-militar-para-derrotar-a-siria-e-diz-que-eua-nao-fecharao-os-olhos-ao-irao_2670461.txt | Kerry onivekela mukhaliheryo wa masurutaato wiira omuxintte Siiriya ni onihimya wiira EUA khaninwalela mayitho Irawu | Kerry onivekela mukhaliheryo wa masurutaato wiira omuxintte Siiriya ni onihimya wiira EUA khaninwalela mayitho Irawu
Sakarataari a Exitaatu amerikaano John Kerry ohimya otthuna oweryaneya mukhaliheryo wa masurutaato a ilapo sookhopela wiira omuxintte peresitente Oosiiriya, Basha al-Assad. Muhoolele a mihupi ameikaano ohimyale itthu iya Waarrapiya Sawutiita, weyiwo othukumannaawe ni amahoolela a Waaraapiya, ni yaawo avaanenlyaawe nave tho mivaanelo siniiraneya ni Irawu.
Ahinatthi olavula mwaha wa Mivaanelo siniiraneya wiira mwiiwanano eriyari ya Irawu ni nne nnihaniwa nikhuru na "5+1", sakarataari a Exitaatu amerikaano oolavula ehaali ya Osiiriya.
"Assad oohalela khula ekhove ya nlamulo, nnya khanirina etthu yuulupale enireerela wiira ohikhanle omuxinta Exitaatu Ixilaamiku", okupali, Kerry.
Moonelo awe mukhulupale amerikaano, wiira owerya olapuwa Osiiriya etthu enitthuneya wiiraana wa ovaanela ni mukamelo.
"Mwaha wa Assad owela vakhatterani timwiirinhe Siiriya okhala ntthyawela noororomeleya para atakhali ni ole yoowoopopiha para elapo ni olumwenku wa maarape", oohimya kerry.
Vanaamwiira siiso aakhanle ni anamalepa ihapari numala okumanasa ni amahoolela a Waarapiya Sawutita Oriyat, John Kerry nave onvekela ONU wiira amphunye Siiriya wiira ahiye waarumeela akapwitthi aniwiiva apoovo anceene.
Yiiraneyaka ekhotto civili, arepeliwa atthu anceene anaaniheriwa wiira arimwiiviwa ni mutuphelo wa kaaxi kolorino arepeliwe Otamaaxiko ni ipooma.
Ekhotto ya Osiiriya enivira ovikana iyaakha icexe yootharamula okhwa pele meenos atthu ikonto 230.
Ni wuncarereya wa muxankiho ni Exitaatu Ixilaamiku, yoowo opacenrye opottha ilapo khula okathi vanceene okhuma 2013, Ilapo Soowiiraana soohiya owanana ikuru sa Bashar al-Assad wiira uuraanihe miteko sawe ni onwanana Exitaatu Ixilaamiku.
Oriyate, John Kerry ookumanasa ni mwenee musyaa a Waarapiya Sawutita, Salmaan, ni maminiixituru a Nakoso a Ilapo Sookhopela a ilapo sinceene aarape, sieyyo siyiyo sisuwelihelyawe okhelela ohoomivaanelo eriyai ya Ilapo Soowiiraana, ilapo sa Weewuropa ni Irawu.
"Voowoonaneya, eresulutato ya ovanela sinrowa okhala suulupale para Ilapo Soowiiraana, aayo, nnya veekeekhayi para olumwenku wootheene, ni otepexa wene para muttetthe ola", oohimyexexa Kerry.
Ni Kuveerunu suniita, Araapiya Sawwutita nwanani a Irawu orina owerya xiita.
Nthoonyero na Isarayeele, omwene w'Araapiya Waarapiya onoova wiira Irawu nave tho attottele muraarelo mivaanelo wiira okhanyererye wilamula woowaapaka akapwitthi nukeleyaari.
John Kerry, nnya, oomulipiherya mwene musyaa a Waarapiya Sawutita, wiira Ilapo Soowiiraana "khasiniwala mayitho wa miteko siniruuha ikhotto sa Irawu". | mundo | Vasco | train |
a_angola-fala-só-bilhete-de-identidade-mck_4520130.txt | Ankoola onlavula paahi: Pilyeti ya itentitaate MCK | Ankoola onlavula paahi: Pilyeti ya itentitaate MCK
MCK rapper mmosa, osomme filosofiya ni Tireyitu, onsuweliwa mwaha mukhalelo awe wa olavula itthu sihineetta saana, sinooneya emmitthakani mwawe. Namathanu ola, 10 wa Akooxitu, oolayihiwa
Orina alpum miraru otumihanwe ni onlaleya ekwarutu emosa 12 ya Akooxitu, "Ivalore". Wa rapper ohaana esentiitu ya oleeliwa wa ikumi awe ekhanlyaya. Rapper ohoonihera ophavela wa okuxa ipacero, okuxa mukhalelo wa panafirikaniximu
Katoroki Nyanka Lwampa
: 16 ya Marusu 1981
Oluwanta
: Ootheliwa
: Muteko wa Marekentinki
: Ooforomariwa wa filosofiya ni Tireyitu
: Huwampo - wa ithale, mwaha wa waakuveya orekuperari wa eprovinsiya ni othonyihera yoonihero ya ominyala wa ikuru sinceene, ni atthu ooreera murima
: Exariya , murettele, woopowa
: MCK siri soopacera ya Mestere wa niira Katoroki Katoroki ovukula nsina na katorokipolonkoponko entaphulela murettele wa erooho. MCK onnihima opaka xusi wa nsina.
: Wiiwa ekoma, osoma
: Mukhalelo wa olimalela wa Afrika- Paulo Flores, Ângela Ferrão, Salif Keita, Youssou N'Dour, Bonga.
Othatunwe vanceene miyakha 70 aari oovara muteko munceene, orina mukhalelo wa epoliitika, otumererya ( David Ze, Urbano de Castro); miyaakha sa 80 ahikhala Paulo Flores, Eduardo Paim, waheliwa ekanyero ya etanhero awantiilya ni ohanle ni miyuupwlo sovirikana
Mahiku ala emovimento yoovirikana vakhaani , enaakhela ithanyero sa ota, ni osuulu wa maaritiixita oovirikana vanceene, eviraka wa ekoma ya amiravo ni sinompwa ohiyu ni ikoma ya mmawane.
:
Eriyari ya 10 maaritiixita waAfirika a ethanyero yinceene
Mitthaka sooreera 2016, wa ni Poloki Rap kuyiya
yoolempwa yooreera 2013 ni murutthu oneetta wa Poloki Rap Kuyiya
Othanliwe valiixita ya 10 maaritiixita a ethanyero yiinceene ya waAfirika (mwatanle waAfirika A oSuuli)
Rap ooreera 2013 wa Ankoola Musik Awariti
Rap ooreera 2012- Raatiyu Luwanta
Rap ooreera 2011- Raatiyu Ekeleesiya
Mwaha wa yookhumelela ni muteko ola kaaniphavela okhala o parasa ya intempentensiya oLuwanta. Maxi entepentensiya ahu enkhala wii yaari yoovahiwa eri murette oniiva
| cultura | benedito | train |
a_hospital-huila-igreja-catolica_3292609.txt | Huíla: soovira miyaakha miraru Hospital católico: "Exipiritaali katooliku" elipelelaka mutthuniheryo wa otthukuliwa. | Huíla: soovira miyaakha miraru Hospital católico: "Exipiritaali katooliku" elipelelaka mutthuniheryo wa otthukuliwa.
Ikaruma soothumiwa ni musurukhu woophiyeryaka dois milhões de dólares:"imilyawu piili sa itoolare" soopacerya ohononeya.
Okathi yoola ori ti omphaveleyaxa mukhalano wa exipiritaali mukano yoole, wa miyaakha soophiyerya miraru, exipiritaali yootekiwa muttetthe wa Toco: "Otooku" waattamela Lubango: "Olupanku", wa Angola: "Ankoola", ni Igreja Católica: "Ekereca Katoolika" mpakha va exipiritaali ela khenivara muteko mwaha woohikhalana iwarakha sooreerela sa akunya a ekuluttu yeele.
Exipiritaali yookhalana owerya opwehiwa ikhaama soophiyeryaka 50 saatthuna waakhaliheryaka atthu a muttetthe ole ommulupanya Lubango: Lupanku ni capitais provinciais: "ïkapitaali porovinsiyaali" kinvara muteko ni anamatekiha khanisuwela mwaha aya.
Exipiritaali eyo etekiwe Paróquia: Oparookiya wa Muxima ni murekamelo woophiyeryaka ikiloometuru 30 wa Lubango: "Olupanku'.
Pároco Américo Costa ori ti namukhaliherya etekiwaka, onisikula owoona atthu a muttetthe ole ahaawelaka exipiritaali.
"Ninkhala oosikula naawehaka muttetthe nkhama ola onihaawela exipiritaali saakhumelelaka itthu nkhama iya", oolavula, wuncereryaka tho wiira akunya khaniphavela oreerihela "onikhala nto mphira ookakhelanihiwa"
Américo Costa onnisikula wiira, elipeleliwa opacerya otekiwa exipiritaali, ikaruma siri vale soopwehiwa, sithumiwe ni musurukhu woophiyeryaka dois milhões de dólares norte-americanos: "imilyawu piili sa itoolare sa waameerika", soopacerya okhalana ikanyeryo soohononeya.
Mureeriho wa exipiritaali, muhooleli a ekereca oolavula, iiraka: - "mwaha ola wiira oloke, onireerela ottharatthariwa ni atthu ale a ihakhi ni mukhaliheryo wa atthu ootheene"
Padre: "paatiri" Américo Costa oohimya wiira wa anamakhaliherya oosuwelaxiwa ni ekereca mmosaru aya médico: "meetiku" a ilopa sa ota ohooniherya ophavela okhaliherya hospital: "exipiritaali" ela yaamala ni khupacerya ovara muteko.
O director provincial: "tiretoore porovinsiyaale" ya ekumi, Altino Matias, aahirwa mmuttettheni ni onaaleeliherya atthu ootheene iiraka wiira hospital: "exipiritaali" enikela opacerya ovariwa miteko iyo sikhaani ni ohoolo waya nto sapaceryeke miteko suulupale.
"A paróquia do Toco: "Eparookiya ya Otooku" emmalela otthukuliwa ni opaceriwa miteko vakhaani-vakhaani mai voohitthukuliwa mipantta sootheene, sinialela opacerya consultas: "ikonsuuluta" mpakha omalelihiwa miteko sootheene". - Oomaliherya Matias.
. | saude | Gito | train |
a_incêndio-no-museu-nacional-destrói-parte-importante-da-história-brasileira-_4555357.txt | Mooro woopatthiha musewu ihononeyamo itthu sowaatta saari mmusewuni muumu. | Mooro woopatthiha musewu ihononeyamo itthu sowaatta saari mmusewuni muumu.
Itthu sowaatta saari mmusewu muumu soopatta ni itthu seyiya khinisuwanyeya isapu aya.
Mooro yoola opattinhe Musewu yoola khuwaareera waatta, ni ehasara ela yiiranen'ye nttetthe wa Poowa Vixita, epooma ya Sawu Kirixitaavawu, waattamela epooma ya Riiyu ti Caneero, ohiyu wa Ituminku.
Mooro yoola ottipihinwe namararu yeela.
Empa yeele enaasimwa pisentinaaria yaahirumeeliwa okathi mooro yoola waapattaaya wi akelihiwemo atthu yaale savyiyaale impa saya.
Atthu owaatta kharo opwetheyiwa ni itthu saya mwaha wa mooro yoola. Itthu sowaatta saphwanyaneya mmusewu , seyiya isapu aya tiya ikonto 20 sohoovyi sotheene.
Nikhuru nenla na itthu soovya, sinnoonaye itthu seyiye sakkhalayi, ntoko manyaka, atthu awuumihiwa ni ikarataawu sa khalayi, iwarakha....
Akhulupale anivarelela Musewu yoola ni nikhuru na amapompeero alaavula wi khakha mutthu onne oweryeya mwawa wa mooro yoola.
Akhala atthu axexe arisa nipuro nenle naapatta mooro, masi yaala ahikhumasa ahonne owereya.
Atotoropa ahuuluma wi ikaruma seyiye sinittipiha mooro saareyiwe mmsusewu muumu khasavanre muteko, ni seyiya sookacamiha muteko okati waattipihiwaaya mooro yoola.
Nkhulupale wa atoropa yaala amapompeero ni sekeretaari wa atoropa elapo yeela ya Riiyu ti Caneero, Roberto Robadey, olavula wi mooro yoola khuro waariipiha murima atthu, mwaha wi oro opaha Musewu wootheene ohiyu wa Tuminku.
"Nihuku nimosa konnaka onanara, koopaceraro ovara muteko . Hiyo ninnikupali wi itthu seyiya sihononen'ye Musewu saahikhalana nreerelo wooreera. Axipapa aka akiruuha vava. Miyo kinnuupuwela wi, kireene mwaana, kahoona nikhuwa nuulupale na Paleya. Mahiku yaala avinre, miyo koomuruuha mwana aka neettakasa mmusewuni wootheene. Itthu sootheene narinaahu mmusewuni soonipwetheya ni ovoluwa mmusewu muumu etthu yowoopiha. Enooneya etthuura, itthu sotheene tisoovya'' , olakiherya.
Enoorowa ophaveliwa etthu ephattunxe mooro yoola.
Mapuluusa atthukulu puruseesu, yeela enirowiha ohoola ni Telekasiiya ya namuna sa oxaka nttetthe ni impa sa Kuveerunu, yeela enirowa ophavela osuwela moota xeeni yiiranen'ye wala opacenre mooro yoola.
Musewu yoola opahenye saahikhalamo itthu sowaatta sa khalayi sa elapo yeela ya Parasiili.
Noonelaka wa itthu seyiya sivyaale mmusewu, ninpacerya makhuva atthu akhalayi yaala aphwanyiwe elapo yeela, patisato ya ''Luusiya''; nikhuru na itthu sa khalayi sa elapo ya Exipitu, seyiya saavithulinwe ni nkhulupale Dom Pedro I; itthu sa khalayi ntoko ikarataaxi sa atthu yaala awanihe ekotto; nikhuru na itthu soovirikana.
Nkhulupale wa musewu yoola, Paulo Knuss, ohuuluma ahimyaka wi mooro yoola wooruuha'' ohaawa''.
"Ohaawa wooriipiha murima. Mmusewu muumu sahikhala itthu soottittimiheya ni sihinvya. Yaahikhala pipiliyoteeka yooreera. Itthu saaphwanyaneya mmusewu muumu khasari sa elapo ya Riiyu nnakhala Oparasiili. Itthu seyiya sipahen'ye saniruuha mureerelo wa elapo sotheene. Elapo ahu ela khikhanle puliitika enaakiha musewu sahu'' muuumo ala ahimwa ni Paulo Knauss. | cultura | Raja,benedito | train |
a_pedro-pimenta-academia-de-hollywood_4473922.txt | Pedro Pimenta wa mapuro ooxutta a Hollywood | Pedro Pimenta wa mapuro ooxutta a Hollywood
Namakhalela sa esineema onnisinla mwaha wowi okupaleliwa onkhuma wa mittetthe sikina, khinakupaleeliwa vakhaani wa mukhaliheryo ononaneya wosuwanyeya.
Namatthokiha a esineema anMosampikhi, Pedro Pimenta, onnoniha otteliwa murima ni otthapa ni mulattulo wi okhalele sa miteko sa osoma wa ikhalelo sa esineema wa mutthenkeso Hollywood.
Wa nvaanelo ni VOA, Pimenta ohimya wi khonsuwelexa wa namuna xeeni wakhumelenlyaaya ohalaka othanliwa, "masi wakela oweha wa miteko sawe sa esineema".
Pimenta, onviriha iyaakha miloko mixexe ovaraka miteko sa esineema, okhalelaka miteko sinceene sa efiilime sa mulaponi hata ilapo sikina sokhopela, onthananiheya ni mukhalelo owo wottottopeliwaka ni mittetthe ikina sa okhopela, masi khinonaneya vakhaani, wa ikhaliheryo wa mpantta wamahoolela anMosampikhi.
Mwiiwelele sokohakohiwa: | cultura | Araibo | train |
a_inaugurada-casa-acolhimento-vitimas-violencia_4201979.txt | Yoohiliwa empa ya wakhapelela ale anxohiwa mmawani oMaputu. | Yoohiliwa empa ya wakhapelela ale anxohiwa mmawani oMaputu.
ommaliha mwakokho etthu enooniwa ntoko yoowakuveya mulaponi
Asosiyasawu ya Mosampiikhi ya Athiyana a kareyira ya Exariya ehiinakurari olelo, 10, Empa Enwakela anamahooxiwaa mmawani, Manyisa, Maputu.
Dalmázia Cossa, muhooleli wa asosiyasawu ele, onhima wii empa enrowa wakhaherya anamahoxiwa, okathi eneettihiwaya eporosesu ya ophukiwa wii ohikhaliwe okhalaniwa ni muakhali.
"Okathi wa 22 miyaakha nivaryahu muteko wa okhaliherya exariya ya anamahooxiwa, hiyo, niinoona othowa wa empa ntoko ela, yaarowa onikhalihera wii yikasoope wa itthu sootakhala wala mihankiho sikina, wakhala wii anamahooxiwa yahkhala ooopwehiwa nipuro naya wohikhala nipuro nimosa ni namahaanxa, okathi wooreerela" oohima Cossa.
Yootekiwa ele emphanyaneya etixitiriitu ya Manyiisa, enkhala 80 km wa opooma ya Maputu ni enrowa owaoopola anamahooxiwa a muttetthe wa oSuuli ya el
Enuupuweliwa opakiwa inupa piili sa muteko yoowo, iwo sinrowa opakiwa muteetthe wa onorote.
Soophiya 20 miili myaha sa ovoloweliwa wa mmawani soolempwa mweeri wa Xaneyiro mpakha Setempuru wa mwaakha ole ovinre.
Eriyari ya nummuru tinaatthiyana, seete miili sa anamwane ni ahanle, alopwana, oohima minixiteeriyu a Xeenero, Anamwane ni Miteko Sowataaneya.
Ela mummaru axitokweene anoonaya ntoko yooxankiha, maxi enoonihereya ntoko etthu eri ottayiwene wa ekekhayi enkhumelela wa imilyare ya atthu,
Antthu anceene anvoloweliwa emaanleene ni, mwaha wa omala waya ahinalempwa ni kuverunu. | sociedade | benedito | train |
a_covid-19-brasil-entra-na-lista-dos-seis-países-com-mais-mortes-e-projeções-não-são-boas-_5412830.txt | KOVIIT -19 : Parasiili ovoolowa muwarakhani mwa msiina a ilapo thanu ni moosa ni manamuuno ookwa owaatta ni sowanyiheriwa kahiyo sooreera . | KOVIIT -19 : Parasiili ovoolowa muwarakhani mwa msiina a ilapo thanu ni moosa ni manamuuno ookwa owaatta ni sowanyiheriwa kahiyo sooreera .
Parasiili okhala ophova saapatu yeela , 9 , mwaattelo wa ikonto 10 sa alipo ookwa opatthuxiwa ni axiitthukoroona muthinto musya , ntoko anithoonya muhupi saatthokihiwe votthaleeleya ni opuro wa G1 , a ntthaava Kuloopu , aapakiwe hoothe ni isakarataariya sa mutumereeryo soluluwana ni miteko sa okumi .
Mihupi iya inithonya ookwa wa 10.017, vamoosa ni 146.894 myaaha vekekhayi sa ekwerere mulaponi mooteene.
Ni mwaattelo ole, Parasiili ti elapo ya thanu nmoosa ni mwaattelo a myaaha sa ookwa mwaha wa ekwerere , ottuli wa Exitaatu Uniitu , Reyiinu Uniitu, Itaaliya, Exipaanya ni Faraasa .
Ookwa woopacerya osuweliwa wiiraneya muhina mwa mahiku 53.
Muluulo wa Mwalaano wa Okumi olaleeriwe nsana makariipi onithoonya wii 9.897 ookwa ni 145.328 myaaha mpakha vaava , vamosa ni 751 ookwa paahi variyaari vaa namaxexe ni namathanu .
Wa alipo 20 ni mwaattelo a manamuuna ookwa ni mithoonyeryo sa myaaha, 18 sinathukumanya muhina mwa mittetthe sa ota ni moono otaxe .
Tho nsana, muhooleli a mwalaano Okumi, Nélson Teiche, anikupaali wii elapo eri muhina " mootepa vootikiniha"ni wii okhalana mukhaliheryo wa mutumereeryo sa orakamela wa mukhaleelo ni ookasoopa .
Muhooleeli a elapo Jair Bolsonaro, mwi vaavo, nnakhala khanittittimiha ikettelo, ohinya wiira yoowo wii "nnakhala koorumeela" ni wii elapo yookhaala owala mukhaleelo yexikhaani.
Ole olaleerya wiira Merlo, ettiminki owo onoorowa opaka niira na enama opwaanya owiirela aka atthu 30 .
Mwivaavo, yoosoma nmoosa ya univerisitaate ya SãoPaulo, mpantta wa metisiina ya Ribeirão Preto, Olaleeriwa nsana onaakiha wiira Parasiili ahikhala okhalana voophiya vowanyiheriwa imilyaawu sa alipo omurava koviit .
Mwaattelo waarowa okhala munceene soovirikana ni myaaha sikupaleeliwe muhina mwa Ixitaato Uniitu , mpakha vaava siiri eriyaari ya ekwerere .
Yoosoma enirumeela ntoko erefereesiya Okoreeya ya Ohitto elapo emoha ya ilapo sootepa opaka miteko omwaleya.
Ihako sinihimya wii ekwerere muhuni mwa Okoreeya ya ohitto ipacenrye vahinatthi wataana ni Parasiili mwaattelo wa myaaha isya siniira ipwanyaka exikhaani.
Mwivaavo , okathi wa ilapo sa waakiha waari ni mukhaleelo yoowo wa ekwerere ori mukhaleelo wa Oparasiili oleelo , 1,65 % wa alipo ari ohitto wa okoreeya omurava yaanikawa mwa koviit-19 , sooweha sa alipo othokosa ari Oparasiili .
Alesa aheleela mwaatelo yoola wa mukhaleelo ohinakumiha Okumi wii Parasiili , okhaliherya aka manamuna soweeha ntoko muvirikano wa manuweelo wa apinaataamu vatananihiwa ni ale araru ohitto -okoreeya , ni , siisa , Okhuma mwaattelo wa ookwa , otakaaheriwa vaarowa okhala mwaattelo a ekekhayi wa alipo omurava .
Muthateelo yunuuheriwe ni yoosoma alipo anitokosa aanaakiherya wii , namaxexe , 7 , okathi Mwalaano wa Okumi akonthe wii ikonto 13 sa myaaha sa Koviit-19 muhina mwa Oparasiili , yoosoma athoonya wiira voophova emilwaawu 1,9 sa myaaha.
Vaweheriwo akhalana ahuncereriwa wiira voovikana nnakhala orooka vakhiini , wii sinihimya , mmwiinanoni , Oparasiili waamurowa okhalana oleelo , vakhiini , 1,5 emilwaawu sa myaaha, voowatta wa imilyawu 2 sa myaaha sa Koviit-19 . | saude | Gito | train |
a_mocambique-africa-do-sul-xenofobia_3218254.txt | Masul-afrikaanu tari ootepa okhala maxenofopu waAfrika, enthoonyihera muwehaweho | Masul-afrikaanu tari ootepa okhala maxenofopu waAfrika, enthoonyihera muwehaweho
Kaapu Verti teri elapo enhiyahiyaxa okhala wa alopwana ansiveliwa naalopwana akwaaya athiyana ansiveliwa naathiyana akwaaya ni Mosampiikhi nipuro na neeraru.
Muwehaweho opakinwe ilapo 33 sa waAfrika, ehelaka mpuwa Kaapu Verti, Mosampiikhi ni Afrika tu Suuli, sinhimya wiira Masul-afrikaanu tari oowahiyahiyaxa anamurwa.
Yoosoma yaakhili ya orkanisasawu oohikhala-ookuveernu a waafrika sa soowehaweha Afroparoometru omaliherya wiira anceene ovikana 60 pursentu wa masul-afrikaanu okohakohiwasa yiirale wiira khanaasivela anamurwa.
Mwaaviyo onooniherya wiira masul-afrikaanu tari oohiyahiyaxa anamurwa, masi anaapheela anamwaattamanana alopwa ansiveliwa nalopwana akwaaya athiyana ansiveliwa naathiyana akwaaya mmuttettheni waya.
Yoowunuwa yoohiyahiyaxa masul-afrikaanu ookhala wa anamurwa anyaanya elapo, amalelihaka maafricanu, yoohimwa waatthuni muukereryo miili opacinhe anookwa oovira 60 atthu, wa 2008 ni eyaakha ele evinre.
Anamaholeli masuuli-afrikaanu kanoonela etthu soowooniherya xenofopiya, anihimya wiira saari soopaka saanakhirimi meekhaaya mwaha masuul-afrikaanu tari oowaakhela atthu mmawaani ni toohiyayiyaxa.
Mwaavyo Afroparoometru entapuruxa yoovonyiwa ni manumeru: anceene ovikana 60 pursentu wa masul-afrikaanu khanattuna anamurwa mulaponi waya.
Mamosampikaanu ankhala mmuttetthe eethale wooSowetu, murukureryoni wa Jowanespurku, anirasa wiira arisa oonanariwa ni muupuwelo wa masuul-afrikaanu.
Masuul-afrikaanu, anihimya wiira ohahiyayiyaxa anamurwa anlavulasa wiira khoreere othowa muteko ni ikhirimi itthu sinkhumelela mulaponi sinruhaaya anamurwa.
Yeeyo yoopakiwa tho ni moonihero wa 2400 atthu ni eniiveli yookupaliwa ya 95 pursentu
Nirowelaka soothoonyiha ntoko etukasawu, waattamiha ni owooniha Ikaruma sinlaleerya ihapari maafrikaanu manceene anooniherya ohahiyayiyaxa woottukhuwa a mutthu a nikhuru namawaani oovirikana (91%), atthu eetini yoovirikana (87%), aanamuwra (81%) ni atthu akhalane mwaaxitthu HIV/SIDA (68%).
Kaapu Verti teri elapo enhiyahiyaxa okhala wa alopwa ansiveliwa nalopwana akwaaya athiyana ansiveliwa naathiyana akwaaya (ni 75 pursentu) nimo Mosampiikhi nipuro na neeraru (56 pursentu). | economia | Julio | train |
a_dívidas-ocultas-jean-boustani-aguarda-na-prisão-decisão-sobre-a-liberdade-sob-fiança-_4815289.txt | Okopha woowipitheya: Jean Pustaani onlipelela mukhatteya winnuwihiya wa ohiiya mwaha wa nroromelo. | Okopha woowipitheya: Jean Pustaani onlipelela mukhatteya winnuwihiya wa ohiiya mwaha wa nroromelo.
Mulipa ooLipaaniya Jeyan Bustaani onlipelela mukhatteya, oNova York, wakhuliwa wa okumihiya wa nroromelo, vahinatthi ophukiwa wa milattu mwaha wookela onyohola wa okopha woowiipitheya wa elap ya oMosampikhi wa muhakhu ikonto piili sa etoolare.
Enamenli ela, mahiku yeettaka 5, Jean Bustaani, ohoorwa wa nvaneeloni wa namaphuka milattu araru mutiripunaale wa eNova York woowiira waaleele ohiiya mukhatteya mpakha ophukaniya
Bustaani, nanakoso muulupale aPirivinvest, empereesa ya mphareya ya Abu Dhabi variyari wa munyoholo wa ikonto piili sa etoolare wa okopha woowiipitheya, aruwootheriya wanamathola avaXitaatu owuuraana woopaka mithinto entakaniha wiiya muhakhu opanko, wiiya ni wiiya muhakhu.
Anamathola awAmeerika aniira ahaana alipeeleliyaka, vanoopiha ottyawa.
Nave anamakhaliherya amilattu anhimya wira ahaana atthukuliwaka woona wiira etiripunaale ehimmye wiira anoorowa oliva olipelelaka ophukiwa milatthu
Mwaha woopheeliya ewoora, anamaphuka milattu araru ahiliipiha woowira awehawehe mwaha ola nave ahaana ahimyaka mahiku awo anrwa.
Anamootheriya akina, minixituru onxuka muhakhu akuveerunu Manuwele Chang, onrowa waasimiya woowira okumihiye mpakha Oxitaatu Woowuraana wala mpakha oMosampiikhi, nave oXohanaspuurku, enamaxexe, mahiku yeettaka 7 ni mweeri wa Maarusu. | politica | Helio | train |
a_parlamento-moçambicano-debate-pacote-eleitoral-na-próxima-semana_4481430.txt | eParalamentu ya Mmosampiikhi enikela olamula sa mwaathanlo esumana eyo enirwa. | eParalamentu ya Mmosampiikhi enikela olamula sa mwaathanlo esumana eyo enirwa.
Mulakelo ola okhumelenle omuthukumanoni wa Filipe Nyusi ni Ossufo Momade
eParalamentu ya mMosampiikhi enikela wiiraneya esumana eyo enirwa, ele yaheeraneyiye mahiku avinre, enikela waakhuleliha oviraneya wa mwaathanlo, okhala wiira woovira mwaakhanano wa akapwitthi mmatatani wa anakhotto a Renaamu.
Mulaleyo owo olavuliwe enamathanu ela, mahiku yeettaka 13, oMaputu, ni namuhupi a eKomisawu Perimanente ya Empa ya Malamulo, Mateus Katupa, olavunle wiira muthukumano ola onikela wiiraneya enamaxexe ya esumana eyo enirwa.
Ohiraneya mutthukumano ola mahiku ale avinre mwaha wa muvekelo wa epankaata paralamentaare ya anaFereliimu, yoona wiira waahikhala mukutokuto wa mwiiwanano wa mwaakhanano wa akapwitthi mmatatani mwa aanakhotto a anaRenaamu.
Muhooleli muulupale a Mmosampiikhi, Filipe Nyusi, ni namuhupi mpuwa mwa anaRenaamu, Ossufo Momade, oophiyereya mwiiwanano, esumana ela, wa mweettelo wa mwaakhanano wa akapwitthi. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_timor-leste-quer-fazer-exploração-onshore-no-país-com-parceiros-da-cplp_1862095.txt | Timoore -Leexiti ophavaela oheepwa"onxoore"mulaponi mme ni mwatanelo wa CPLP | Timoore -Leexiti ophavaela oheepwa"onxoore"mulaponi mme ni mwatanelo wa CPLP
Muruuku ole othoonyiheriwe ni minixituuru -opacerya Xanana Gusmão.
Timoore Gap toori onaakoha amwataanani awe a Mittetthe wa Ilaapo sa Nttaava na Ekuunya(CPLP) wiira apakaase muraano emosa viireliwaka oheepwa "onxoore"
"uuruuku ti opattuxa muraano wa impereesa sa mulaaponi mwa exitaato siniirela mmpantte wa CPLP votakahereya ni Timor Gap ole okhaale tovahereriwe wuraanya wa eporoseesu ni noowerya vaava opaaka mivaanelo vakhiini"ohinya Francisco Monteiro.
Opattuxiwa wa muraano mmosa ola ohepwa patarooya vamosa ni impereesa sa exitaato sa mireerelo sa vathayani sa CPLP, wariina nlipiheryo na miniixituru -Opacerya timoreese,Xanana Gusmão, ni vokhaliheriwa ni Muhooleli wa elapo,Taur Matan Ruak. | mundo | Gito | train |
a_espanha-lider-catalao-apela-calma_4071229.txt | Exipaanya: Mukhulupale katalawu onnaamaaliha atthu | Exipaanya: Mukhulupale katalawu onnaamaaliha atthu
Mukhulupale a katalawu Carles Puigdemont ohoopererya mmaaleleyo nihiku nla na namurunku, 15 wa mweeri wa Otuupuru, wa iwoora soohiphiyererya 24 wa mukotelo wookhiserya ovan'he kuveerunu wa eriyari a Oxipaanya, wiira oleeliherye wakhala wiira oolokoha moopowelo wa Kataluunya wala hooye.
Puigdemont oopaka mulokoho sipoolika wa moopowelo ohiyu wa enamayili, 10 wa Otuupuru, ni onenteererya mulokoho owo noovira okathi vakhaani, ovekelaka muvaanelo ni Matiriiti wa sa ohoolo sa muttetthe.
Miniixituru oopacerya a Oxipaanya, Mariano Rajoy, oovaha mpakha nihiku na noorempwa nla, 16, wiira oleeliherye mpantta awe - ni mpakha enamaxexe wiira ovirikanihe muupuwelo awe ovekelaka muhiyaniho - woopopihaka omalamaliha mwiilipano wa Okataluunya wakhala wiira awo anikela othanla moopowelo.
"Kuveerunu (katalawu) ni ni miyo nintthuna otthikela nvarihano ahu wa murettele, a mukhalelo ni mukhalelo, ni tho (...) omwene wa atthu sintoko oniruuhela milakelelo nitthunaahu olakela", oohimya Puigdemont okathi wiiraneyaaya niira na muupuwelelo omahiye Montjuic, wa Oparaseloona.
"Iwoora iya soohikhala mulipelelo wooreera Okataluunya, nihaana opaka sooreera wiira ehikhume yoonanara (...) ni mukhaliheryo wa mukhalelo, mulipelelo ni muttittimiho.
Onasuweleyakaru wiira Puigdemont khotoonyihenrye mananna onikelaawe omwaakhula Matiriiti, ekanaali TV-3 ya televisawu katala ooleeliherya wiira owo khiwaarowa ovaha mwaakhulelo awe "ayo" wala "nnaari", masi mwaakhulo oowuupuweleliwa saana. | mundo | SALUSTIANO | train |
a_industria-acucar-crescimento-desafios-enormes-_4025706.txt | Ifaapika sa asuukari sinivira sunnuwaka, masi sookhala miteko sowaatta sintthunaaya wi sivariwe, alavulaka anamasoma. | Ifaapika sa asuukari sinivira sunnuwaka, masi sookhala miteko sowaatta sintthunaaya wi sivariwe, alavulaka anamasoma.
Othowa wa mapuro mmuttettheni enitumihiwa asuukari ennaakiha akhulupale a ifaapika.
Enihaleela vakhaani wi elapo yeela ya Mosampiiki ewele mwana wa opaka asuukari, ennaakanyereriwa itonelaata soophiyelela 500 sa asuukari sinipakiwa khuta eyaakha, masi wookhala nkacamiho mukinaaku woohiphwanyaneya mihali .
Ifaapirika xexe sa asuukari siniphwanyaneya elapo ela ya Mosampiiki tiiya, Xinavaani ni Maraakara, iya siri eporovinsiya ya OMaputu; Maromeewu ni Mafampiisi iya siri elapo ya Sofaala, enilipeleliwa wi ifaapirika seyiya saapake asuukari ophiyelela itonelaata 430, enilikana ni 16.4 purusento ovikana mwaakha wa 2016, eyaakha yeela khisaalinwe saana mihali.
Mulupa anakoso onaakhula nsina na Eduardo Sengo olavula wi, ninnisuwela wi ifaapirika sa asuukari sinivira sunnuwaka, masi sookhala miteko sowaatta sinitthuna ovariwa.
'' Muteko mmosa mmosa onitthuna ovariwa osoma moote xeeni ninrowaahu ohiya waasima nsina na ifaapirika sa asuukari nipacerye waasima ifaapirika sa kaana ti asuukari, mwaha olelo mihali seyiya khinivareliwa muteko saana, masi mihali seyiya saarowa opakeliwa eviinyu.
Nkhulupale wa faapirika ya Xinavaani, Rosário Cumbe, olavula wi okathi yoola enittekiwa efaapirika enirowa ompaka asuukari ophiyelela itonelaata 90 wakhula eyaakha, ni efaapirika yeela enirowa okhala yoopacerya elapo ela yotheene, omalawaya efaapirika ela meeri wa Owutuupuru eyaakha enirwa.
Eyaakha ya 2016, elapo ya Mosampiiki yohaatumiha asuukari elapo sikinaaku ophiyelela itonelaata 138, elapo yaathumme asuukar owaatta ti Uniyaawu Ewuropeeya.
Othowa wa mapura mmuttettheni enitumihiwa asuukari ennaakiha akhulupale a ifaapika na atthu akinaaku, alavulaka anamasoma a nikhuru nenla na ifaapirika, yaala esumana ela oonaxaxa meettettelo a ifaapika, epooma ya Maputu.
Jorge Manjate, yoola oniira mpantta wa Osenturu ya Poromosawu ya Akirikulutuura, olavula ohimyaka wi mpakha okhale sikhale imatta sowaatta wi silimiwe mihali seyiya sinirowa ofaapirika wa asuukari , nkhalelo yoola wa imatta mpakha anamuttettheni iire mpantta. | economia | Raja | train |
a_joaquim-chissano-africanos-estão-mais-unidos-mas-devem-erradicar-conflitos-e-apostar-na-educação-_5435081.txt | Joaquim Chissano: Atthu a Waafirika arisa voophova wiraana, masi ahaana omalamaliha manyaku nyaku ni wikhanyanya ni miteko sosomiha. | Joaquim Chissano: Atthu a Waafirika arisa voophova wiraana, masi ahaana omalamaliha manyaku nyaku ni wikhanyanya ni miteko sosomiha.
Mukhulupale akhalayi Omosampiikhi Joaquim Chissano:, anihinya wiira otthu awaafirika ari owiraane ni oluttelelana ni Muraano a ilapo sa Waafirika ti vohiyeleela muhina mwa oraala wa muttetthe a ekontineeti.
Mukhulupale akhalayi omosampiikhi onakiherya, vaavo, waatotari mikhalelo sa orukunuxa mukhalelo yothipeya muhina mwa miteeko sosoma ni wikhanyanyerya vanceene wiira nimalamalihe manyakunyaku a muhina ni makwaakwa, muhina mwa ilapo sa ekentineeti.
"Nnri ohoolela vanceene muhina mwa osooma, masi miteko sosomiha nnleelo khinatthi ovaha muhokhorokho ophaveleya wiira nikuxererywe mireerelo sahu, wiira nihiyeleele otathuxa mireere ni mukhalelo othawali wiira naalyihe wa khuta manammuna, apinaatamu ahu"ohinya muhooleli-akhalayi.
"Ti vopwanelela wiira ilaapo sipaake mirukunuxo sowilipiha soluluwana ni mmpannte osomo wiira nipwanye sooxutta sa siyeesiya ni ikaruuma sa mivaanelo isya,"oniira.
Ele ero yoluluwana ni manyakunyaaku, Chissano onihimwa wiira"nleelo sookhala ilapo sinikweherya manyakunyaku oluluwana ni ilapo sikina ni wiira ariisa owilipiheene ni okupaleela wiira, hoothe nokhala weettaka ni murttele ni nokhala opwanyaka othawali wahu mwaha wa mereerelo sahu. Mwivaavo, vakhala nnleelo milattu soluluwana ni makhankwa muhina mwa Exitaato."
Chissano ononiherya muxankiho awe mulweene ni ekwereere esya ya Koronaviiru. Oniira wiira ekwerere ti mulattu mmosa ophova okhala ekekhayi ni wiira ilapo sihaana wataanela wiira ivahe yowakhula yotepa wilipiha ni oksoopa manamuna o[wanyiwa vowulaaniwa wa apinaatamu.
Aleesa anikupali wiira ilapo sa wafiriika siiri sosuweleene muhina mwa manamuna omwakkhula Kovit-19, masi onikhupaleela wiira sotanyerya sa ekwerere eri nienoorowa othokiha milattu suulupale.
Onihimwa Chissano wiiraka"veeraru vahoneleliwaene muthali vanokhala muxaankiho mmosa mulweene. Mwivaavo, iyesiiri sinsuweliwa, ti vopwanela ottharihela ikettelo seeyo siiri ithaleliwe. | mundo | Gito | train |
a_caso-embraer-remetido-ao-tribunal-de-maputo_4200136.txt | "Mulattu Embraer" wooroohiwa otiripunaale ya oMaputu | "Mulattu Embraer" wooroohiwa otiripunaale ya oMaputu
Alipa ohimyaniwa ikhirini ya "wiirala mpantta muhakhu ni nakoso oowiiya mihakhu."
Ekapineeti Yuulupale Yoowanana Makhwankwa ya Mosampiiki (GCCC) yooroha otiripunaale epuruseesu enimuhimyana miniixituru akhalayi a Ipakhira ni Ilavulelo Paulo Zucula, peresitente akhalayi a Iphiro sa Misulu ya Mosampiiki José Viegas ni mahoolela akhalayi a empereesa ya Waameerika ya Ohitto General Electrics mulaponi ya makhwankwa.
Yoohimya evelelihiwe alipa olepa enamanli yeela, mahiku 09, GCCC enihimya wiira vamanlyaaya inamuna soweeteteela, alipa okaxariwa anihimyaniwa ikhirini sa "wiirala mpantta muhakhu ni nakoso oowiiya mihakhu."
Awo anihimyaniwa oleehana, eriyari ya iyaakha sa 2008 ni 2009, ni namapaka oParaziili Embraer, muxikhwiitti wa makhwankwa yaari ni wuncareya esisapo ya matteeke manli wiira yaakhele sooliviwa ya ihalahala.
Esisapo ya khula ntteeke yaavirenre imilyawu 32 mpakha ikonto 32 690 sa itoolare wiira ehihonono oleehana ihalahala sa Embraer yaahiroromeliha ikonto 800 sa itoolare ya komisawu.
Para okhweyi othamiherya musurukhu waa ekomisawu, "namakhala variyari ya mipantte soomiili" Mateus Zimba aapakale, oSan Tomee ni Pirinsipe, esosietaate enihaniwa Xihivele.
"Ya inamuna soweeteteela wokupaliwa nave tho ohikhala ikanyeryo soophiyerya ohononiwa musurukhu w'atthu wa LAM,SA, onikhuma wa otumihiwa ni orentteriwa wa matteeke Bombardier Dash 8 Series Q400, yiirinhe opwehiwa wa epuruseesu enihimya mwaha ola, ennilakiherya," ewarakha.
Epuruseesu enivelelihiwa otiripunaale nuuvira mweeri nuutthukeliwa anamakaxariwa, yaawo okathi mukina yaahuleliwe okathi vakhaani ni ikuru sooliva ni esisapo ya imilyawu 3.5 sa metikaale José Viegas, imilyawu 5 sa imetikaale para Paulo Zucula ni imilhawu 6 sa imetikaale para Mateus Zimba.
nweehe tho:
Sookhala itesafiiyu suulupale ni owanana makhwankwa, anihimya maanaliixita. | economia | Vasco | train |
a_pele-sai-hoje-do-hospital_2551525.txt | Pele onkhuma olelo oxiripitaali. | Pele onkhuma olelo oxiripitaali.
Namphira akhalayi oParazil Pele onookhuma olelo, mahiku yeettaka 9 ni mahiku oovira 15 enihimya exiripitali Albert Einsten ya San Pawulu. Pele onoowereiya ihiri okhuma mahiku yettaka 24 ni mweeri wa Novempuru, mahiku meenli nuukhuma oxiripitaali ovekela okumihiya wa ikaalukulu renal ni makhwankhwa a ihiri.
Mwene amphira mwa insina nithuliwa awe namaparazileero, nave namphira mmosa olonle imaara thaaru wa imphira wa olumweenku: 1958, 1962 ni 1970. Pele, orina iyaakha 74, onrowa olavula mukonferensiya mwa imperensa akhuma oxiripitaali. | desporto | Helio | train |
a_nampula-tem-55-por-cento-de-índice-de-desnutrição-crónica-_4800271.txt | Wamphula okhala ipurusento 55 sa mwattelo ohilokasa mikhalelo anamwane wootepa. | Wamphula okhala ipurusento 55 sa mwattelo ohilokasa mikhalelo anamwane wootepa.
Muhina mwa ya o mosampiikhi epuruviisiya ya Wamphula , muupuwelo anamuttettheni vatananihiwa malyeelyo ti mwisiiso ntoko onikhala ovahaka mukhaliheryo wiira mwaattelo wa ohilokasa mwiili anamwane oluluwana ni ohilya saana voovikana oniiraneya variyari vaa anamwaane okhuma ohinathi wiiriha mwaakha mpakha iyaakha thanu sa manuwelo ni vaa athiyana ariina ehamela.
Epuruviisiya ela yootepa okhaliwa ya elapo ti emosa yootepexa oruweerya mihokhorokho inilyiwa , masa oniiraneya mwattelo mmosa wa ohilokasa malyelyo wootepa wa ipurusento 55.
Ihako muhina mwa sosomwa sa niinaano vaa ohooleliwa ni Efuntu ya Yoraaliha Mmawaani osuwelexiwa ni nekunya (FDC), ni watanela ni hootthe ni kuveerunu . omaaliha wiira miphimo wa anamuttettheni , iyoolya nleelo nnakhala khaniwehiwa ohoolo wa mayithoni vaa okumi , masi ayo ntoko mureerelo a muhakhu ni wa makhaleelo.
" Amusi alimi antumiha vowanyiherya soteene aniruwerya aya , ekeekhayi emosa akhaale orukunuwa",onakhulela Joaquim Oliveira, tiretoore ni Mwaakiherya wa FDC, wiira miiriira sa manamuno otthooka siiri muxankiho mmosa muulupale muhina owanela omalamaliha ohilokasa mukhalelo olya.
Oliveira olupanyerya oriki `` mulatthu nnakhala khaniwehiwa okhala ethu ntoko oweerya omosa yexikhaani ni athiyana oweemelela khanisuwela mureerelo ovirikanyiha manamuuna owuupuwela oruuhela mireerelo sa erutthu.
Muhooleli ole anikasoopa wii ovukuwa wa mikacamiho sa manamuno olya sihaana watananihiwa vamosa ni nikhuuru na miriira, "iniithaniwa olya wa okumi , okweya opwanya maasi ni wiirattela vaa ixikhaani.
Epuruviisiya ya Wamphula olaleerya ookasoopa muhina mwa okathi ole ookhiserya miruuku soovirikana sa manamuno owanela ohilokasa mukhalelo wa mwiili otanyeriwa ni olya woohiloka ni oovikana ni vaninaanoni vaava iniiraneya miiriira khamoosa khamoosa mpantta yoola , masi alipo aniweha anikhupanyerya wiira nlelo khivanireya wataneliwa variyari vaa atthu ovirikanasa akhaale tanivara muteko manamuno omeekha . | saude | Gito | train |
a_mocambicanos-lojas-ataques-africa-do-sul_3232124.txt | Ilooca saamamosampikaano sootupheliwa elapo ya osuuli ya w'Afirika | Ilooca saamamosampikaano sootupheliwa elapo ya osuuli ya w'Afirika
Masuuli Afirikaano apaphareya mwaha wa muhakhu, nave anaanyohola anamarwa
Ilooca Saanamurwa ni votakaniha ni samaamosampikano soowaliwa ni atthu ale a elapo y'Okhopela ya w'Áfirika ni mittetthe sikina Sintoko iporovinsiya ya Gawuteng, oLimpoopu, oFiri ni oNoroweste ni watteliya Onyakulihaniwa mwaha wa ohaawa wanammuttettheni a elapo ele.
Mwene a muttetthe a elapo y'oMosampiikhi ori oXohannaspurku, Ameeliya Muthisi ni Antooniyo Tempe ahoovasa ni anaahimeerya amusi a elapo aya woowira ahokolowele owaani naanaano woona wiira elapo yookukutteya.
Masuuli Afirikaano apaphareya mwaha wa muhakhu, nave anaanyohola anamarwa
oXohannaspurku yoovira esumana emosa sihikhupiye ikokhola ni empereesa yasimiye nimakaamara oMunisiipiyu yaawo ankhapelela ikokhola sa epooma.
Anamuteko ari moonyakulihana Anvekelasa okhuma wamahooleli ni musurukhu aya ookhicerya olivaniya ti ikonto muloko sa ranti, okhuma 670 ya etoolare Waakhula mweeri.
Anaxikola ari mukhottoni ni ereyitoriya ya exikola yuulupale yakuverunu nave yaawo anvekelasa omumula waanamuteko.
Anamurwa, vancenexa aw'Áfirika ankhala oopahakasiwa elapo ya okhopela ya w'Afirika.
Mweeri wa neexexe wa eyaakha evinre, atthu oophiyeryaka thanu neenli wa atthu oMosampiiki ahiivakasiwa mwaha wa ikhotto sihimiwe wa epooma ya oTuurpani ni oxohannaspurku. Aaphiya atthu ikonto ttharu ahirina nipuro nookhala nto nakoso aya oovariya ni ootthukweliya. Nnya okela mulaponi wa okhopela ya w'Afirika woohikalana etukumentu vootepexa atthu oMosampikhi nlelo enootepa. Voophiyeryaka emiilya emosa ya atthu oMosampiikhi ankhala woohitukumentu elapo ya okhopela ya w'Afirika.
Mammaru pooti winnuwa mwaha wottikinyeya wa elapo ni khihala owaani.
Atthu woophiyeryaka ikonto muloko atthyawela oMalawi. | economia | Helio | train |
a_pr-cabo-verde-cimeira-cplp-brasil_3335431.txt | PR wa Khaapu Veeriti aniweha vamosa ni ephattu oholelihiwa muthukunmano wa nikhuru na CPLP | PR wa Khaapu Veeriti aniweha vamosa ni ephattu oholelihiwa muthukunmano wa nikhuru na CPLP
Epanca eri ehaakuveya ti ya mweeri wa Nethanu ni mmosa Oprasiili.
Muhooleli a elapo ya Khapu Veerete ahakhula wiira etuniya nnakhala mkhenirowa omala viira muthukumano nwa Mittetthe sa Ilapo s Nttaava na Ekunya nosuwelexiwa ni (CPLP) nonilipeleliwa wiira onimwiiriwa mweeri wa nithanu ni miili Oparasiilin viira wunteereriwaka mwaha wa mukhalelo wa itumereryo wa ipuliitika otokweene wa Ameerika Ohitto.
" Vanikhaliwa muhina mwa Parasiili munamuna mmosa vakhaani exikhaani, niira niwehaka manamuno owupuwela waahu vorumel nlamulo na elapo, masi ele hiiyo oteene niwehererya ahu ni niphavela ahu ti wii atthu oparasiili aweryaase ophuuka milaattu, seeyo mukhaleelo ottekittherye ni wiira muthukumano wiraaneye" nihiko nothaleliwa, opaceera ohinya Jorge Carlos Fonseca olixipowa noomala oxukurya Esenturu Enikhupaalreliwa Aretta Othamihiwa, wiira ewaakhelele atthu okaapu veerete anilooliwa Opurtukaale.
Fonseka, mwivaavo, ahinya nnakhala khoniweha" mulattu viira muthukumano wiraneyaka mweeri wa nethanu ni miilini, viira orwe wiraaneye vethiiru, olumwenku khoniira omaalamale mwaha wivaavo, maana iphiro sikina oopakiwa muhina mwa elapo ekina tho vanoorowa othoonyerya wuntereryasiwa".
Muthukumano wa cpla onoorowa omuthanla muhiooleli a muttetthe, oniviira mmatatani mwa timoore alaeexite orooka Oparasiili , ni sakarataari musya -amuteko a muraano, wii vahaana okhala ole vakhalayini waari muhooleli -opacerya a miyaklaano niwa kuveerunu aninaano wa Opaako Senteraale ya Saawu Toome ni Piriisipe , Maria do Carmo Silveira. | mundo | Gito | train |
a_maputo-acolhe-conferencia-mundial-paz_4014260.txt | Mapuutu onikhupaarela Muthukumano Olumwenko mpantta wa Muretteli | Mapuutu onikhupaarela Muthukumano Olumwenko mpantta wa Muretteli
" onoorowa okhala okathi oniireliwa wuuuwela vowiixery", ahina makampuusi Damião Elias.
Epooma ya Omapuutu enimwakhelela namaali yeela, 05, muthukumano a ekonfereeseiya emosa yolumwenko yoluluwana ni murettele, ereheriwe ni Global Light of Peace 2017, yeeyo enitthuna akhaliha olumwenku muhina mwa miira otthapela murettele, exariya ni nneema.
Miyuraano khamosa khamosa anamawaani ni itiini sa omosampiikhi siniirela mpantta muhinamea oreheriwa muthukumanooowo ntoko João Damião Elias, makampusi a ekereca Metitiixita uniita ya Mosampikhi ni murumeeyi wa aceesiya Exariya murettele ,onoorowa wakhale okathi oniireliwa wixupuuwela vekeekhayi mwaha wa murettele.
Damião Elias ohakhuleela wii viraneyaka ekonferensiya, " alipo aniirela mmpantta vakhaani viyaawo anoorowa wooniherya orera erooho mwaha wookhala mi murettele ni okinakuanoorowa wooniherya moonelo ophavela opwanya murettele".
Muraano Omosampiikhialipo anilaleya Ihapari sa Exariiya tho eniirela mpantta wa muraano wa muthukumano Omapuutu oni w moonelo wa muhooleli awa, Armando Nenane, onoorowa wakhaliha mamosampikhaano opwanya ephiiro ya murettele mmosa ekeekhayi mulapomi mwaya.
" Mukhaleelo ahu wa itumereri ti oteepa otikiniiha (...) hiyo nnakhala khaninasuwele mukhaleelo xeeni nirwaahu", ohiira Nenane.
Muthukumano Olumwenku muhina mwa Murettele onoorowa wiiraneya Osentuuru ya Ephattu ya Exikoola Etokweene Eduardo Mondlane, mmosa wa soovirikana mapuuro aniirela mpantte wa okhala waya.
Alipo ari anamareherya aniira wiira voohiya Omapuutu, niira ninoorowa wiiraneya vookathi omoosa muhina mwa ipooma thanu: Noova Iyoorokhi( Ixitaato Uniitu ya Ameerika)Pareseloona( Oxipaanya), Osiitineeyi ( Awuxitaraaliya) Riiyu ti Caneero (Oparasiili) ni Iloilo (Ofilipiina) | mundo | Gito | train |
a_misterio-continua-a-envolver-envenenamentos-em-mocambique_2609361.txt | Mitikiniho sa ohelelaniwa evenenu sinootepa wuncerereya Mmosampiikhi. | Mitikiniho sa ohelelaniwa evenenu sinootepa wuncerereya Mmosampiikhi.
Anamulamula a Mmosampiikhi aavekela mukhaliheryo elapo ya Waafirika wa ohitto, Oporutukaale ni Ilapo sa Waataana wiira okhumelele musuwanyeyo wa mwaha ehasara ekhumelenle elapo ya Oxitima.
Mmosampiikhi, ilaporatooriyu nlelo khasiwenrye owooniherya axiitthu yaakhumelelin'he anookhwa a atthu oophiyeryaka 70, okathi awunryaaya nlinkwiti ninaasimiwa Phombe, mukano wa Oxitima, Epooma yuulupale ya oTeete.
Noovira okathi waaroromelihiwe ohimwa mikhumelelo esumana ele evinre, Minixiteeriyu a ekumi onihimya wiira ahoonaneya akompooxitu oophiyeryaka 200 a nlinkwiti, masi khephwanyiwe ti exeeni ekhumelelin'he ehasara ele, eri ti ehinsuwanyeeha ti exeeni ehanle ewiivaka atthu ale mwaha wa nlinkwiti nle Mmosampiikhi.
Ilashe Jani, Muhooleli Nasiyonaale a eSixiteema Nasiyonaale ya eKumi, onihimya wiira Mosampiikhi waahivekela mukhaliheryo wa ilapo sintoko Waafirika wa Ohitto, Porutukaale ni Ilapo sa Waataana wiira ewehiwe ti exeeni yiirin'he ehalaka okhumelela ehasara ela ya Oxitima, nilipelelaka siisa wiira mikhumelelo soomaliherya saarowa woonaneya mphaka wuumaleloni wa esumana ela.
Okathi ola, anamahoolela a ixipiritaali aniphwanyaneya ooxenkereya wiira aphwanye etthu ekhumelelin'he ehasara ela wi ehitthikele tho okhumelela etthu nkhama ela. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_rapper-incentiva-jovens-moçambicanos-para-que-deixem-de-consumir-álcool-e-drogas_5222638.txt | Reepi onalipiherya amwaavano mamosampikaano wiira ahiye awurya ikhacu ni iye Siri sihapala Wala asoona alupale | Reepi onalipiherya amwaavano mamosampikaano wiira ahiye awurya ikhacu ni iye Siri sihapala Wala asoona alupale
Phe Urbano a iyaakha 30, ninaanoxe vaninanoni olaleerya yopaka awe emosene ottwenle awe ni nsiina na "Solimalela" Omosampiikhi. Mukaano mwa mivaanelo muhina me Nsu na Wameerika, Reepi othalakaase wi nliipo ni lepiiwe vomutthu as wi amwaavano ari eriyaari vaviyaakha 16 ni 17, atupweela mmukhaleeloni mwa itthu sihapala ni wuntereeryase osoma.
Wakhuleeliwa, mwaavano onathalakaserya ameyaawe wi mukhaleelo ole opaceerya mmuttetthe wakhaala awe ni ohiimwa wi wopaceryaani wanyiherya wi ele yaarietthu yoreera. Nlepo mme, ehantiisi eniraneta ni mwaavano oniwelela onirwa khikhala mulipa owatumiha asikaro alupale , mwaha ontanyerya okuxiwa arohiwaka mukhatteya okathi wa iyaakha thanu. Nnaamwi esipo ela eniira elempwe vomutthu awa Phe Urbano onithalakasa wiira kahiyo ehantiisi awe.
Reepi osuweliha wiira muneepa omuruhele nlaka na "solimalela" oruuye thana thanaru mwaha wosoma ewarakha ya aritiiku muhina mwa ikaruma a mathavi a muvanelo sa nnema mwaha wotumihiwa asoona alupale mmaxikola ni oweha esinyaalo emuthonyiherya nattompe mmosa ohapaliwa nnamwi owanre ihempe sanaxikola, omuhomaka musoni mukinaku owitho.
Owurya sohapala ni sowaawa variyari vamwavano o Mosampiikhi ti mulatto mmosa oteepa okhala. Okathi wavonyeriwa eporoceetu "smashed" (sowuntakaseya), oholeliwa ni DIAGEO vowatanela ni Minixiteeriyu a Etukasawu ni owunuherya Apinaatamu ni ekosulaato Piritaaniku ya Omosampiikhi, erina muthokiho wolaleerya muhina mwa myaha sowopiha wiira olyaaka sihapala wala mwiixi variyari va alipo anamunuwa okhuma iyaakha 12 mpaakha 13, Miniixituro a Miteko Soosoma ni Owunuheriwa Apinaatamu, Jorge Ferrão, ohiira wiira munuwelo wavano alipo anlya mihokhorokho sinhapala tiwoxankiha maana voohiya tho okhala muthonyeryo owopopiha muhina mwa mukhalelo wa Okumi wanaxikola, otthikiherya ottuli mukhaleelo woxutta wanaxikola.
Phe Urbano, opaceerya owurya sowawa okathi wiira awe anarina iyaakha 15, onisuwelexa saneene yoripiha muriima ela yekekhayi. Ameya awe yatumiha sowaawa ni "wa khuuta okathi wapwanya awe waniiya vakhiini".
"Vaari phitaari miyo owurya. Ovolowa musaala kihapaliwe, ohimwa sohilokasa, ovaanyiha mwixuttiihi ni okhootta okhuma musaala musoomwa".
Reepi ole olaleerya wiira owurya sohapala ophovihaka mpaakha iyaakha sawe 29 ni paahi wunteererya mwaha wotthuna withukumanyerya muhina mosoma wawe.
Mwaakha yopaceerya awe muhina mwa univerisitaate moye nkeelo kaniwurya. Okathi oviraka sisaale kahaana kittharihaka mithaali mmosa. Owurya sohapala wala wunteererya kirelaka wiira kisome". | cultura | Gito | train |
a_p-w-lança-novo-ep-welcome-_5259445.txt | P.W. ohooniherya muteko wa EP "Welcome" | P.W. ohooniherya muteko wa EP "Welcome"
Wa nvaanelo ni nlaka Voz da América, muratti P.W. okupaleela okumiherya muteko wa EP "Welcome" mahiku wanrowaaya wettaka miloko miraru, mweeri wa Xaneero. Muteko wa EP onokhalana iyethelo thannapiili sa masipo otthokiheriwa, oratteleya ni owakaahiwa ni mithinto, ntoko sa rap, Kisompa ni afro.
"Ephattu ni mukhalelo wa muxovo," eyethelo ya nexexe ya Welcome," muteko wa Afro trap onakaaha ikaruma sa wAafirika, ntoko Tontom ni epalafon, makuphi aathiyana na nikoto na palantamane, tepi wa nikina. Nsipo nokhalana nsu na miici ni kharamu. Muratti ohimya wiira waphavela otthokiha etakhwa ya Waafirika wariyari wa nsipo.
Mpantta mukina wa muteko yoola wa EP muthinto wa Kisimpa "Musivaha a enuuyi", onihinmwa osiva wa mwaarusi mmosa. Otthokela wa malelo yaala akhumelenle wa mpatthani mmosa a P.W. waphwanyaneya otthunanaka ni wamwitthana onmuphentaawe okhala "Nha doce mel" (Musiva aka).
P.W., ottikenle oPisawu nomala ovira iyaakah osomelaka sa miteko sotthokiha masipo oTakaare, elapo yo Senekaale, ohimya wiira khorerane ikuru ni otteeliwa murima wi opittikuxe mukhalelo wa miteko sowiipa okine Pisawu. Owo onophavela otthokiha ni orava masi ni aratti akinaku, wohiya opwahererya ovara miteko sa omuratti. Emphavelexaawe otthokiherya makaraara aratti wakhanlyaaya ororomelaka wiikhuriha ni miteko sowiipa wa elapo yeele.
Omuta yoola va, erinaxaawe P.W somihoolo okhomaaliha miteko. Omuta yoola va enamuna yophwanya musurukhu wariyari wa masipo oKine Pisawu opaka iXow, wiina wanlakani wene. Miteko sa makhuru ni sakoroxo okathi onaphuttiha aratti.
Khoovo mutthu onsiveliwa othuma eCD hata nsipo. Khuuvo onra eyo Okine pisawu nno".
P.W. Oosuweliha wiira owenrye omutumiha aalupu awe oopacerya, nomala onveleliherya wa mutthenkeso moosa wa miteko sa masipo elapo yo Senekaale.
"Atthu khalimalenle othuma miteko sa muratti. Ni miyo kinvara muteko wi atthu akhalane muupuwelo wowi murereelo wa muratti ohaana olinwa." | cultura | Araibo | train |
a_governo-vai-introduzir-combustivel-menos-poluente-mocambique_3664407.txt | Kuveernu wa elapo ya Mosampiiki oniphavela omurwaana patarooya ohikhumihaxa mwiixi. | Kuveernu wa elapo ya Mosampiiki oniphavela omurwaana patarooya ohikhumihaxa mwiixi.
Anakasoopiha muttetthe ni etakhwa annivekela wi atthu otheene owehaxaxe namuna yoohonona etakhwa, othikila miri wi sathumihiwe.
Kuveerunu a elapo ya Mosampiiki onnaawehexexa atthu otheene a mulaponi wi ahihonone wala ahithikile miri pure-pure ni Kuveerunu yoola onnirowa omuphavela mweeri wa Xuulyu, patarooya ohinikhuma muuxi wowaata arumeeliwaka, itthu seyiya siniiraneya okathi elapo yaala eniphwanyaneyaaya ekacamihiheyaka mwaha wohononiwa etakhwa ni itthu sikinaaku, ntoko othikiliwa pure-pure wa miri.
Anakasoopiha muttetthe ni etakhwa annilavulatho wi, elapo ya Mosampiiki yoowela akhalayi nkhalelo wa tiyoxitu ya azootu ewela wa nkhalelo yoola onaaruhela iretta atthu.
Mahuku ala, sinnoonaneya mikukutta sowaatta sinirumeela kazuliina ni anamakasoopiha muttetthe ni etakhwa annaanyiherya wi mikukutta seyiya sinaaruhela iretta atthu, mwaha enxoofere yoola anikhuma mmwiixini.
Moonelo wa mulupa okasoopiha muttetthe ni etakhwa, Osório da Costa, nkhalelo yoola ohiya waaruhela iretta atthu owaatta, oniruuhela wincerera wa kariponeetu, mulupwana yoola olavulatho wi, oniriipiwa murima '' muteko yoola wookasoopiha muttetthe ni orumeeliwa patarooya oreera waarowa opaceriwa khalayi''.
Nave Kuveerunu, alavulaka nkhulupale wa Itokaripuneetu ni Patarooya. Moisés Paulino, onnikupali nkhalelo yoola ni onivulatho wi onnivariwa muteko wi aphaveliwe patarooya woreera omurumeela yoola yoola ahiniruuhela mikacamiho.
'' Opacerya mweeri wa Xuunyu onirwa, elapo ya Mosampiiki onnirowa orumeeliwa patarooya wa 50 PPMs ahiiwaka ottuli ole arumeeliwa wa 500PPs, patarorooya yoola oniphaveliwa khakhalanne ixoofere yowaatta'' alavulaka mukhulupale yoole.
Nave anamakasoopiha annilavula wi mpakha olelo murima khualattenle mwaha wi orumeeliwa wa patorooya wa 50 PPMs onoonaneya okhalaka woowela, etthu eniphavela nanaano, Kuveerunu mpakha aphavele omurumeela patarooya wa 10 PPMs, yoola onirumeeliwa ilapo sotheene.
Osório Costa olavulatho wi mahuku ala, ipooma sowaata ya elapo ya Mosampiiki, okathi yoola sowaatta mikukutta muxitaraatani, enoonaneya mwiixi wa ikaaro okhunenleene muttetthe wotheene.
'' Masi nihuupuweleke wi mikhacamiho seyiya sininanariwa mittetthe elapo ya Mosampiiki sinoonaneya mwaha wa mwiixi yoola wa inxoofere, mwaha wi ennoonaneya nkacamiho mukinaaku yoola woorumeeliwa wala woopahiwa ikokhola wa itthu sikinaaku pure-pure, ni othikiliwa wa miri, opahiwa etakhwa ni mwiixi yoola onikhuma mufaapirikani, nkhalelo yoola oniphavela wi ovareleliwe saana ni Kuveerunu'' olavulaka namakasoopiha muttetthe ni etakhwa. | economia | Raja | train |
a_departamento-de-defesa-dos-eua-reitera-apoio-ao-governo-de-moçambique-em-meio-de-combates-em-palma_5833459.txt | Eteparatamentu ya Mwaakiheryo wa EUA onootthikela omukhaliherya Kuveerunu a Mmosampiikhi mwaha wa ikhotto sa Opaaluma. | Eteparatamentu ya Mwaakiheryo wa EUA onootthikela omukhaliherya Kuveerunu a Mmosampiikhi mwaha wa ikhotto sa Opaaluma.
Noovira mahiku mararu wa mikhumelelo sa ikhotto Opaaluma, eporovinsiya mosampikaana ya Okhaapu Telekaatu, Eteparatamentu ni Empaxaata amerikaana Omaputu, etthikelasaka mukhaliheryo wa Ilapo sa Wiiraana muhina mwa Kuveeunu a Omaputu, nto niinaano va Eteparatamentu ya Mwaakiheryo enroromeliha mukhaliheryo Mmosampiikhi.
"Nlelo ninvira nilakelaka oruuha mwiiwanano wa mukhaliheryo ni Kuveerunu a Mmosampiikhi wa mikhumelelo wa ikhotto ni omaliha myoovelo sa emwaanomwaano ni ommaliha ISIS", oolavula namuhupi a Eteparatamentu nihiku noorempwa nla, 29.
Mihupi iye sinikhumelela ni murweelo wa mihupi sinihimya sa nakhwelo wa atthu anceene, wa yaala oovirikana anikhuma wala yaakhuma ilapo sa ota anaavarela anamusurukhu projectors animukumiha kaaxi eporovinsiya yeele.
John Kirby ohincererya tho olavula wiira "annooniheryasa ohittittimiha munikhaliwa ni mulipiheryo wa atthu anikhala mapuro yaawo, anikhala ohaawa ni ohukhumwiwa ni alipa oopakasa ikhirini", ni voohilavuliwa mananna xeeni Ilapo sa Wiiraana sinkelaaya waakhaliherya makhulupale a Mmosampiikhi.
Namuhupi a Eteparatamentu ya Exitaatu ni tho khilavunle mmulakeleloni mwaya olelo mwaha wa ISIS - Mmosampiikhi, oosuwelaxiwa ni ekunya okhala Exitaatu Exilaamika, eri ti enwehexexa epooma ya Opaaluma.
Okhuma enamararu, mahiku yeettaka 24, anamapakasa ikhirini aavarasa soonanara epooma ya Opaaluma, yoowaattamelaxa mapuro ale anikumihiwa kaaxi, ni ikhirini iya sinipakiwa ni atthu ookhuma ilapo soovirikana.
Enamararu, Minixiteeriyu a Mwaakiheryo Nasiyonaali ookhupaleela mukhumelelo ola wa ataaki, masi tho oororomeliha wiira mpakha va nlelo khaavo okhwaale ni Ikuru sa Anamwaakiherya ni Anamalipiherya (FDS) yaamuthokorerya Paaluma ni yaanaatthimakelasa anahasara ala.
Wuumaleloni wa esemana, wa ikarumana soovirika sa ilapo sa ota saanilaleerya wiira atthu oophiyeryaka 40 wala 50 yaahikhwa ni atthu oowaata yaanitthayawa, sintoko ataaki a nikhuru na mikukutta soovirikana saari atthu a ilapo sa ota oovirikana yaavara muteko mukano yoowo.
Ohiya mmaalelo wa Kuveerunu a Mmosampiikhi, wa malamulo oorukurerya, ifonti soowaattamela wa Esekutiivu ni wa FDS anniroromeliha wiira anakhirina ala khanoona vootthayawela ni yaawo anivira yoomolasiwaka.
Muupuweleke wiira mahiku avinre yeetaaka 10, Ilapo sa Wiiraana yaasimenle Exitaatu Ixilaamiku ya Mmosampiikhi (ISIS-Mosampiikhi), tho oosuweliwa okhala Ansar al-Sunna ni Al-Shabab, okhala mulokiheryo wa alipa a ikhirini ni aahimyasa wiira wa khula inxitituwisawu wala atthu antthuna okhaliheryasa nikhuru nla anookela okhalana ihukhumu sa waameerika ni ihukhumu sa axensiya a masuphayi a waameerika.
Namuhupi a Eteparatamentu ya Exitaatu, Ned Price, okathi yoowo waahuupuwela, wiira muthanlelo owo "ti ooreeraxa muhina mwa emwaanomwaano ela enikhumelela mulaponi wiira omalihiwe SISI (Exitaatu Ixilaamiku)".
"Nlelo ninvira niphavelaka mureerelo ni apatthanani ahu wiira niruuhe milipiheryo sooreerela ni wiira niruuhe murettele ni mulipiheryo a Waafirika", oomaliherya Price.
Washington ootthikela tho ohimya wiira anoonaneya "masivili oophiyeryaka 2.300, mamempuru a FDS ni anamwaanyiheriwa okhala anakhirini a ISIS - Mmosampiikhi akhwaale mwaha wa nikhuru nla na anamahamanya apancenrye wiiva". | mundo | SALUSTIANO | train |
a_moçambique-ataque-a-comboio-fere-maquinista-em-sofala_5801833.txt | Mosampiikhi: Mwaatakareliyo wa kampuyi oomuvulaliha makiniixita elapo ya Osofala. | Mosampiikhi: Mwaatakareliyo wa kampuyi oomuvulaliha makiniixita elapo ya Osofala.
Ataaki ola khophavenle wooniheriwa ni mapoliisiya a Osofala nle khalavunle etthu
SOFALA —
Axilopwana ookhalana akapwitthi aavulaliha olelo, 4, makiniixita a kampuyi a muritti, Omulilani wa Oseena, eriyari ya Mosampiikhi, onilovolaniwa makhala mineraali, VOA oleeliwe ni tiretoore a iphiro sa xipooro a Mmosampiikhi (CFM), eriyari.
"makiniixita ola woopeliwe vamoononi ni epaala, waahikhaliheriwa ni muloolelo woopacerya waapakiwe oxipiritaali wa Kuntuwe, ni tho onathaamiheriwa exipiritaali tixitiritaali ya Omwansa" oolavula Boaventura Mahave, ovarelelihaka wiira saahipakiwa isaame sa mameetiku wiira sooniherye mutepelo wa muvulalelo, masi "makiniixita ori saana".
Ataaki okhumelenle ekhatiri ya 06:10 mapuro ale a Omasampa ni Kuntuwe, mukano onihiyaniha itixitiriitu ya Oxirinkooma ni Mwansa, eporovinsiya ya Osofala.
Mulila wa Oseena, ephiro yooreera enikela okhumelela Epoorutu ya Opeyira, ti yoorumeelaxiwa ni atthu amulaponi anikhumiha makhala mineraali oteete.
Kampuyi, onikhuma Omwaatiisi (Oteete) okelaka Opeyira (Osofala), ti wa Intiyaanu ICVL, onikumiha makhala mineraali ivaara soophiyeryaka ixexe eporovinsiya ya Oteete, ni makiniixita waahikhanyererihiwa ovukula makhala ola waattamela mukano ole waakhumelenle ataaki ole, Okuntuuwe, wiira orowele mukhaliheryo Omwansa.
"Makiniixita kiwaawenrye owoona anamoopela ale" ni ikuru sa mwaakiheryo ni mulipiheryo aapacerya omuthokoca ataaki ola, oolavula Mahave.
Mapoliisiya a Osofala nle khalavunle etthu wa ataaki wa elokomotiiva ela wa niinaano okhumelenle. Khinivo nikhuru noonihenrye owerya waya.
Nihiku na noorempwa, empereesa ela ya Ephiro ya Xipooro a Mmosampiikhi yoolaleerya murimeelo wa anamuteko axexe, yaarowa Omaromewu, ni tho eporovinsiya ya Osofala.
Nikhuru, naapaka mureeriho wa esixiteema ya muvaanelo wa empereesa, nahirimeeliwa ni ekhomo ya raatiyu ya muvaanelo ni nirimeelale eriyari ya etakhwa, okathi naaphavelaaya nipuru ninkhaliwa.
Mulila wa Seena waari nipuru naamakelaaya okhumelela ataaki wa akampuyi a muritti okhuma mwaakha wa 2014 ni 2017, weyiyo makhulupale a mukano yaawoothereryaaya anamawaniha ekhotto mpantta wa Renaamu.
Vale Mmosampiikhi waahihiya ovira ephiro ele mwaha wa owoova ataaki a elokomotiiva yaapakiwa arumeeliwa akapwitthi. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_empresa-mateus-zimba-facilitou-suborno-embraer-venda-avioes-lam_3617550.txt | Nipuro ninvariwa muteko wa Mateus Zimba ookweyihera mulivo wiiya wa Embraer wootumihoni wa matteekes LAM | Nipuro ninvariwa muteko wa Mateus Zimba ookweyihera mulivo wiiya wa Embraer wootumihoni wa matteekes LAM
José Viegas, okathi yoowo aari mukhulupale sa mikukutta sinaakuxa atthu, ahikhaliha sooyevayeva sa mulivo.
Ninvariwa muteko Xihivele, Okohakohiwa ni Ovara muteko Ltda, epakinwe ni mosampikaanu Mateus Gentil Zimba, yeeyo tiyaakhenle wa 800 itoolari amerikaanu sooliveliwa soowiya sa Embraer wootumihoni wa matteeke mayili ya MaLinha Oosulu wa Mosampiikhi (LAM), eyaakha wa 2008, enihimya anahapari mamosampikaana.
Zimba tori mukhapeleli wa General Electric Oil&Gas oMosampiikhi. Aari sa iyaakha sinceene mukhapeleli wa ninvariwa muteko sul-afrikaana Sasol, ni tho onikumihiwa.
Okhathi soohimwa, oTepartamentu ahaakhi, amerikaanu foonoherya okhala mutthu C aapanke omukweyiherya "nakoso".
"Muporosesuni wa iluuva, Mateus Zimba oroolavulihiwa ni makhulupale wa LAM wiira avolowe wa atthu ookohakoha", onikoha namahiku ahihapari mosampikaanu MediaFax.
Munivariwa muteko yoorepeliwa ni Zimba oSawu Tome ni Priinsipe, ohincerera, nlelo khonatthi opaka muteko kamosa kamosa wa ookohakoha mupuruseesu, epakinwe paahi wiira yaakhele 800 mil itoolari.
Nipuro na ihapari yaahikhalana etermu ya olipiherya neekekhayi no olokihera samweettelo yeemihaka okhalihana mweettelo ni Minixiteeriyu Aanamunceene tthu Feterali oBrasili, Nikhuro sa Isisapo Mopiliyaariyu ni nlelo mapuro anivariwa muteko othoonyinwe, Embraer.
Makontakuto woopacerya, Zimba ni Embraer khiyayiwanane mwaha wa isisapo. Nxinyeru José Viegas ahivolowa olavulana ni Embraer wiira okhalihe esisapo ya 800 mili itoolari.
Viegas aari Mukhulupale wa Oovaha maalumo oolela wa LAM ni aari namakweretha mmosa mmosa ya ekontoraato wa sookhalana opwanya wa mitteeke miili.
Woolavulihiwa ni nipuro wa ihapari "O Payis" yooMaputu wiira yaakhule yoolavuliwa, Viegas irale wiira khaarina hata etthu yoohimya, ni oniisona ohukhumiwa ni ehapari. Zimba khonakhula wiithaniwa wa nipuro na hapari.
Mwaha woohimwa ni makhulupale wa maamerikaana oniira owehawehiwaka oMosampiikhi. | economia | Julio | train |
a_article-02-15-2011-mozambiqueimmigrants-voanews-116243909_1259558.txt | Atthu yaala anikelasa woohivekela ilapo sakwaaya, akhaasa mmaasini atthunasaka okela elapo ya Mosampiiki. | Atthu yaala anikelasa woohivekela ilapo sakwaaya, akhaasa mmaasini atthunasaka okela elapo ya Mosampiiki.
Nikhuru nenla na atthu anikela ilapo sakhwaaya woohivekela nookeela elapo ya Mosampiiki. Atthu yaala atthuna ophiya elapo ya Afirika tu Suuli.
Atthu yaala ophiyelela 51 anikelasa woohivekela ilapo sakwaaya, anikhumasa osomaaliya, yaala akhaasa mmaasini wa Iila Sahavo, porovinsiya ya Kammpu - Telekaato, elapo yeela ya Mosampiiki.
Atthu yaala anikelasa woohivekela ilapo sakwaaya, akhaasiye mwaha ekalawa awelansaaya yaaropittuwa mmaasini.
Mpakha olelo khusuwelinwe mwaaya woopittuwa ekalawa yeele yaakunxe atthu yaala, masi anaakanyeriwa wi yaari mwaha woosaliwa. Nkacamiho ola wa atthu yaala anikelasa woohivekela ilapo sakwaaya, onnitepa wuncerereyaka ni atthu anikhuma ilapo ya eriyari ya Afirika ni Aasiya.
Afirika tu Suuli yoopacerya waatthikiherya mamosampikaano elapo aya, yaala akelanse elapo yeele woohivekela, akhumasaka elapo aya Mosampiiki. Esumana ele evinre, anamakela ilapo sakhwaaya ophiyelela 400, owaatta ari masiyaatiku, atthikiheriwa elapo ya Mosampiiki.
Mwiiwelele ihapari iya silempwe ni William Mapote. | economia | Raja | train |
a_trending-lakers-de-lebron-perdem-primeiro-jogo-psg-de-neymar-na-final-da-champion-_5549778.txt | Trending: Lakers a LeBron aaxintiwa mphira oopacerya; PSG a Neymar wuumaleloni wa "Champions" | Trending: Lakers a LeBron aaxintiwa mphira oopacerya; PSG a Neymar wuumaleloni wa "Champions"
oTiwiitteri, voosiisu wa enamararu ela, ituwiita soophiyeryaka ikonto 300 sinlavula a mphira sa Portland Blazers ni LA Lakers ni ophavelaxewaya sa Dame Lillard, ni khuuvo owenrye weemexa.
Dame Lillard oomarakhari ikhomo 34 wa mphira oopacerya a Playoffs wa Blazers, axinttale ekiipa ya LeBron James wa 100 – 93.
Khanikhanle ooxapaluwa epuliitika. Epaaxina ya Fox News yoolaleerya elatarato emosa ya muhooleli a khalayi Bill Clinton ni muthoonyiheryo wa mutthaka awe a nsana okonvensawuni temokaraata virituwaali, weyiwo Clinton ohimyaawe "Vannisuweliwa enikelaawe ovara Donald Trump wa miyaakha iya mixexe: okulupari, , ompaka bullying, othanya. Ni munnisuwelasa onikelaawe ora Joe Biden : oruuha itthu ooreera."
O Paris Saint German a Neymar ni Kylian Mbappé arisi wuumaleloni wa eLiika ya Makampeyawu, noomuxintta Leipzig por 3-0!
Neymar olaleerya muhina mwa Inxitakaraama elatarato onari mukampu okokhonre ni enalepiwe "Kooxukhurela muluku aka".
Nihaana nuupuwelaka wiira Neymar khomarakhanri nnakhala ekoolu emosa nsana, masi etiitulu ela khoreere ottottela muraarelo muhina mwa Inxitakaraama enamararu ela, ehaasivela atthu oophiyeryaka imilyawu piili.
Eteema eLiika ya Makampeyawu ti eteema yootepexa ophaveliwa muhina mwa Google wa iwoora soopacerya sa voosiisu mahiku yeettaka 19 wa mweeri wa Akooxitu.
Ehantisi yootepexa oreera, "otrending wa mitumiho" – nkufu waawanre Michelle Obama orwaaka okonvensawuni temokaraatika virituwaali khiwaareere waatta ehisapo aya.
Mwaarawe Obama waawanre nkufu woolepiwa V O T E – wala VOTA – owo okathi waalavulaawe ni mututhuwelo wa ole waapanke mukufu, mwa iwoora 12 paahi nkufu ole waahiphiyererya ehisapo yootepexa owela.
Designer a ixooyiya Chari Cuthbert opanke mukufu ola wa itoolare soophiyeryaka 300 masi onisuwelaxiwa niinaano mwaakha ola wa 2020, ola noovahiwa musurukhu ni Michelle Obama.
oYouTube nlelo ninvira naalavulaka yaawo. Cardi B ni Megan Thee Stallion ni WAP aahoolelasa iviitiyukilipi sootepexa wooniwa imaara soophiyeryaka imilyawu 111; esipo ya "Laugh Now Cry Later" ya Drake ti enttharelana ni ehooniwa imaara soomiyeryaka imilyawu 30. | desporto | SALUSTIANO | train |
a_trending-bts-com-jimmy-fallon-e-the-roots-dá-funk-dynamite-_5602063.txt | Trending: BTS ni Jimmy Fallon ni The Roots wanakhumelela "Funk Dynamite" | Trending: BTS ni Jimmy Fallon ni The Roots wanakhumelela "Funk Dynamite"
MuTwitter trending, ni mivaanelo ikonto imiya thaanattaaru, wanlavuliwa sa miteko sa nikhuru na muttetthe wohitto wo Koreya ninitthaniwa PTS wa nlaka na Jimmy Fallon, niranen'ye ohiyu ovinre.
Wophavela otthaopelela sa esumana BTS nikhuru nihiipa ni namaaniherya a The Tonight Show ni epantaThe Roots wa mukhalelo wa funk ya mutthokelo wa Dynamite.
Dinamyte nsipo nin'hoolela sa mukhalelo wa Billboard Hot 100.
Francisco Trincão, orina iyaakha miloko miili, onrwa wa nikhuru B na nikhuru namphira FC oParaka, oPortukaale, namattikha musya a Pareselona, oXipaanya.
Ohimya wiira owo onnimupuwelela Kaka okathi ophiya-awe oParselona, aakhala anmwitthana okhala Cristiano Ronaldo musya, masi nikhantta na miteko saamphira 433 nnihimya wi "ninnitthokolela nsina na Trincão"
Mutthaka orina eviitiyu emosa ya miteko sowithokiha nikhuru na Parselona ni Trinkawu wakhwaranyaka otheene ni okuxererihaka wuupuwela wiira mutano onorowa wuupuweleliwaka!
Eviitiyu yoniheriwe mu Instagram ni wooniwa ikwaha imilyawu piili ni wakhuliwa ikwaha sinvikana ekonto emosa.
Othokosiwa wa nenano tiwa Bad Bunny.
Masi kahiyo monkoni mwa nsipo muratti a regaton, oyariwa Oporto Riku, opanka-awe.
Benito Antonio Martínez Ocasio oosuwelexiwa ni nsina na Bad Bunny, ila namarokolo ohiloka wa nttaava na ekunya, ohooniherya sa miteko sawe isya ni marakha Crocs!
Soreera isya sa Crocs sonanaxeya mapuro ooripela.
Bad Bunny otthokiha ipare isya sa exapattho iya sa puraxa, ohimya wi imosa wupuwelenle nsipo nawe Jibbitz okupaleelaka wira awo mwaha wookhala namasiveliwa onnivira okathi munceene olepaka matthepo a ikhalelo sey-iya isya.
Mithokosi sinvikana ikonto emiya emosa wa iwoora sopacerya sa enamanli yeela, 29 mweeri wa Setempuru, sinikhala sa mwaha yoola.
Muratti mukina ononaxixeya ti Melanie Martinez
Muratti ola musya ohooniherya mahiku wettaaya miloko miili ni mathanu, mweeri wa Setempuru nsipo The Bakery nikhanle mwaha wa trending mwa YouTube, ni woniwa ikwaha imilyawu thannaxexe ni ikonto imiya thannattaaru.
Wa ifiilime, nlaka na WandaVision na Disney Plus nookhalana maneliwo anvikana imilyawu muloko ni xexe.
Muhina mwa nlaka VOA www.voaportugues.com ni solempwa sinavaha ephoole anamarumeela intereneti: | cultura | Araibo | train |
a_mocambique-apresenta-vacina-contra-malaria_4321119.txt | Mosampiikhi onithoonyerya mwapoophe okupaleeliwa oniwanana ettekuuxa | Mosampiikhi onithoonyerya mwapoophe okupaleeliwa oniwanana ettekuuxa
Muruuku onihooleliwa ni Muuraano Manhiça.
Mwapoophe mmosa owemereriwa anikasoopa ni aniwanela ettekuxa enoorowa othoonyeriwa, ohoolo wa iyaakha thaaru omihooli, mulaponi, mwa Muuraano Manhiça, Mosampiikhi.
Opuro a Ihako oluluwana ni okumi ti ori mmosa wa miriira wa Esenturu ya Miteko sa Ihako Soluluwana ni Okumi ya Manhiça , okhanle oori omunuuherya mwapoophe mmosa nokupaleeliwa wiira ookasoopa ni owaneliwa omalamaliha etthekuxa , mmosa wa myaaha sowoneyaxa onitanyerya ookwa Omosampiikhi.
Noovira ihako saruuhela oxiitta wa anamawaani a etistiriitu ya Omanyiisa, onoorowa wiraneeye ekwaha ya nanli wa otumereeriwa mwapoophe a namaretthe muhina mwa ilapo thaaru sa Waafirika, ntoko Malaawi, Kaana ni Kheeniya.
Noovira okathi opwanela ottittimihiwa mpantta wa Muuraano Olumwenku muhina mwa Okumi, ekwaaha yothipela ya mutumereeryo wa mwapoophe a ettekuuxa wiraneeye ni amuthawaali a muttetthe wa Omanyiisa, epuruviiisya ya Omapuutu.
Miteko sooweha wehiwa mpakha vaano siiriwe sinivekela ihako sa mithali wiira mpantta mukina ni ikwerere, ntoko elapaha, ntoko oneehererya awe Leonardo Simão, a Muuraano Manhiça.
" Tho saahoorwa ipakiwa soosoma soluluwana ni wiilipiha wa mithaali, vaceenexa wiilipiherya wa revampisiina, okhanle akhalihe tho orukunuxa manamuuno wa ekhotto yiireliwa owanela elapaha " oniira Leonardo Simão , muhooleli akhalayi a amakhulupale wa Mosampiikhi.
Mithokoso siniireliwa woonelela mithaali isya siniireliwa oloola elapaha thi ikina siiri sinitthuneya, oniira Ivan Manhiça, wa Muthokiiho a owanela ekwerere ya Elapaha.
"Vokhala woophaveleya waaruuhela mireerelo sowaatta sa ihako wiira oruuhele mwapoophe asya, masi tho viireliwaka mithali isya", aahiira Ivan Manhiça .
Eseeturu ya Omanyiisa , Opuro opaceerya wa miriira sa ihako sa yekumiyovoniha Omosampiikhi, onipwanyaneya muttetthe wa otakwaani, ehako mmosa ala wa mwapoophe anithaniwa "Airas 402", okhaale ovahiwaka anamwaane oyeeva muhina mwa okathi wa miyeeri mithanu ni mmosa.
Wa khuta miyeeri mithanu ni mmosa , amakhulupale omosampiikhi aniira wiiira sinirumeeliwa voophiyaka ekonto piili sa itoolari muhina mwa miteko soloola wa khuta muretta ariina elapaha.
Vamwaakhani onirwa anooneleliwa voophiyaka myaaha ekonto 87 isya sa elapaha . Ikonto muloko miili alipo ookwa, wakhuta mwaakha, mwaha wa ekwerere ele. | mundo | Gito | train |
a_morreu-joao-domingos-icone-marrabenta_3501626.txt | Mosampikhi: Ohookhwa João Domingos, namoopa a marapenta. | Mosampikhi: Ohookhwa João Domingos, namoopa a marapenta.
Otthokiha nlaka Hoola Hop, nthanathana ohireere okhomaleya wa nikhuru João Domingos, wa sey-iyo sereryaniha Gonzana ni Young Issufo.
Ohookhwa, olelo, ni iyaakha miloko mithannamiraru muratti osuwelexiwa anMosampiki João Domingos.
Anamahimya a mwimusini anihimya wiira João Domingos waphwanyaneya oxipiritaale wo Lonteres wa mahiku ala okhiserya nomala omukhumelela ehasara ya oretta.
Muratti ni namoopa a kwitera, oyariwe muttetthe wo Onyariime, oporovinsiya wo Inyampaane, mahiku yettaka muloko ni mararu, mweeri wa nethanu, mwaakha wa 1933, João Domingos opacerin'he miteko sawe sowetteeta, mulaponi oyariwawe.
Nihiku nipacerya mweeri wa Xaneero mwaakha wa 1956, oLorenso Markexi, olelo va oMaputo, otthokiha nlaka Hoola Hop, nthanathana ohireere okhomaleya wa nikhuru João Domingos, wa sey-iyo sereryaniha Gonzana ni Young Issufo.
Okathi yoowo, nikhuru nawe, vamosa ni Djambu ni Harmonia, waari mpuwa mwa okhomaaliha ni wuulaniha miteko sa marapenta, olavula wa masipo a mMosampikhi ohinreere wiwanyaxeya wa ilapo sikina.
Wa maalumo makina, Nikhuru João Domingos nihiwanyeeha masipo "ma wacu", ila "mwana".
Waari namphira oSawu Xose, Munhuanense Azar, 1º de Maio ni Atlético.
Wankhalelanxe mphira anmoononi, otthatta ni okhantta. | cultura | Araibo | train |
a_queda-de-viaduto-em-belo-horizonte-causa-dois-mortos_1950731.txt | Omora wa oviyatuutu oBeela orizonte mwaha wookhwa waatthu enli. | Omora wa oviyatuutu oBeela orizonte mwaha wookhwa waatthu enli.
Omurowela nlelo voohala oPeela orizonte, mwaha wa viyatuutu mwaha woomora muttetthe wa estaatiyu yoolumweenku.
Eviyatuutu emosa yoomora nsana, nihiku neettaka 3, othana muttetthe wa oBeela orizonte, akhwaaka atthu enli ni tho atthu 22 arina makhwatta.
Oviyatuutu onkhala muttetthe wa estaatiyu minerawu, onkhala wa ikiloomo xexe no okhwaranyaka muttetthe okhumelenle yoowereya weiyo oniiniya mphira.
Asiteenti onkhwiya onrowa okhuma wa BBC Oparaziili nave onrwaana mawereelo olumweenku, mwaha wa yathipeliliya ottiyelela mpakha mphira mukina 8 ya mweeri wa Julyu wa minerawu onrowa okhala woovukuwa, wa mukhaliheryo wa niira ninrowa okhumelela ninrowa okhala erootha yanenli enrowa waakheliha, mmusome nlakano na BBC oParaaziili.
Mukhaliheryo wa Beelo Orizonte ohiyu wa enamaxeexe, mahiku yeettaka 3, ohiya wa Fan Fest wa niira noopacerya wa mphiira oolumweenku.
Mulipaniya Mariyu Lacerda olaleya wa mahiku mararu ala mwaha wookhweliya wa asiteenti ule owiivale atthu enli ni oovulala 22 mwa nleleriyo.
Ikuru soowinnuwiha soothikela.
Eviitiyu ya asiteenti.
| desporto | Helio | train |
a_hospitais-angola-socorro-_3238699.txt | Exiripitaali taya Wankoola inuuleliwa | Exiripitaali taya Wankoola inuuleliwa
Mameetiku aniveka mukhaliheeryo yarumeelaka ikaruma sa mivaanelo sa reeti sosiyaale ni amakhulupale aniweha Exariiya ni mukhalelo olé otitikiniha
Mwaatelo alipo okwa ari muxipiritaali ya Oluwanta ohuncerereya vooruwereya mahikou ala okhiserya.
Nihiku notuphela muuteko yeena, 14 , vathoonyerya , anamwane 27 aviira olumwenku Oxiripitaali ya Anamwaane ya Oluwanta .
Nikhuuru eniweha ni owulaanya na Mwalaano okumi onoona ohiloka wa mukhalelo ni ootepa wa elapo yoteene .
Oovaanyiha woluluwana ni aretta ni alipo amiteko sa okumi .
"Kiniphavela wii kihiyeriwe ikaruma sa muxipirutaali ntoko isuka mataata, isiriinka , inkopereesa , ikuriita , esooru ni soteene siiri sikhanle oweryaneya ahaaya viireliwaka aniihu Oxiripitaali wanamwane. Xoontte aniihu aniira akwaaka. Mwaavekele axirikha anyu ni ale munivarana anyu muteko tho xoontte. Nnaakha viira khuta mutthu aatthimaka esiriinka emosa, nakupali , onoorowa okhaliherya . Niiri vootepa ovelavela vaava , nsana aahookwa anamwane 27", osoomwa muhina mwa muhupi olaleeriwe ni mukulukhana exiripitaali Lucrécia Paim
Alipo anirumeela ni aniiwa nlaka na ehapari ya VOA namaali yeela , 15, onikupali wii sinihaleela , isuka mataata , isiriika , akuulya , mithaali , mpaakha ikhaama siniireliwa wumaathi aretta .
João Chicoia tiretoore a Exiripitaali ya Kapalanka , o Viana onikupali wiira mikhalelo khirina owerya wiira yakhele voovikana atthu maana manamuna ohayiwa aleesa ti wootepa ni enihinya wiira 7 orooka 8 wa atthu aahookwa wa khuta nihiku Oxiripitaali yeele.
"Ti atthu anceene ni itumerery ahu onxankiha nivaavo" onikupaleela.
Mpantta awe, mulipo aniweha wehe owulaanya a Mwalaano Okumi Miguel dos Santos Oliveira onikupali wiira mukhalelo olo otepa onxankiha masi amakhulupale anikhanyanyerya wiira aruheele ixikhaani ya mwakha ole.
Ole ti mwiiriirya paahi a Exiripitaali ya Anamwane, Vieira oye sa omeekha nave siiri woosarya aretta", ohakhulela Oliveira, akupaliki wiira mukhalelo ole ootepa manamuna onikhalihiwa mulaponi oniiraneya vekekhayi mwaha wa othowa manamuna owirattela.
" Nokhalana omora wa ephula vowiilipiha , nokhalana ikokhola sinikweherya ireetta , nnakhala apwilimwithi" omaliherya mohooleli ole.
Anamawaani a wakoola ahithukumanya wiira akhaliherye okweeherya soolya sihikhale ni siniyeleela muhina mwa oxiripitaali. | saude | Gito | train |
a_angola-febre-amarela-oms-washington_3330428.txt | Wankkola:Anamathokosa a elapo ya Waameerika animutumererya OMS opaka nikhuru na ovalavela wa elapo para eretta ya ettekuxa yancano. | Wankkola:Anamathokosa a elapo ya Waameerika animutumererya OMS opaka nikhuru na ovalavela wa elapo para eretta ya ettekuxa yancano.
Othowa wa mwaapomphe pooti wiiriha omwareela w'eretta.
Anamasomiha a Esenturu ya Metisiina ya Univeresitaate ya Xeyorocetoweni, Owaashintoni DC, aalopola Muttenkeso Woolumwenku ya Ekumi wiira elattule nikhuru noowaakuveya wiira otthokiha yoowaakhula ya olumwenku "ehasara yootepa ya ettekuxa yancano ya okathi wanaanaano wa ekano".
Sintoko Angola News Network (ANN), ori Ilapo Soowiiaana, eretta ela enitharamuliwa ni olumiwa ni pwilimwithi tiyootepaxa okhuma 1986.
Raatiyo ONU onilepa wiira wa okathi wa miyeeri mithanu, Mwaalaano wa Ekumi ya Wankoola yopwanya ovikha ikonto piili ni emiya ya aretta ya ettekuxa-yancano ni wiira okhuma wa mweeri wa namulo miili ya mwaka wa 2015 mphaka esumana yoopacerya ya mweeri wa neethanu ahookhwa atthu 277, mwaha wa eretta ya ettekuxa-yancano.
OMS oohima nave tho wiira aakhala aretta "ooruoohiwa" okhuma Wankoola, khwaapwanyanaka atthu Ooxiina (11), Okheeniya (2), Orepuupilika Temokaraatika ya Okonku (37), aranve eretta.
Woopaceryani wa mweeri wa neecexe, muholeli-muulupale a nikhuru na OMS, Marget Chan, oheetta mphaka Wankoola, wiira avare muteko vamosa ni anamakhaliherya a ilapo sookhopela mwaha wa mwaarepele aatthu anceene yoowo, oolepa ANN waapwanye atthu imilyawu thanu ni piili. Nnya, Anamathokosa a Univeresitaate ya Xeyorecetoweni, Daniel Lucey ni Lawrence O. Gostin, anilopola othowa mwaapomphe Wankoola ni anihooliya omwareela eretta mittetthe sa ilapo sookhopela.
Ohimya wa ANN, yoosukiwa wa mwaapomphe sa Nikhuru Nootthokiha na Ilapo sa Okhopela ari mahikweene ala va ooxanka mwaha woothowa wa maace a ilyakhu makumi, aniphaveleya wiira wunnuwiheriwe opakiwa mwaapomphe. Yaakhulaka muxankiho ola, anamathokosa a Waameerika anvaha miruku OMS, wii yoonele vatthu ovara muteko yowupuweleliwa yoowakuveya ovelaveliha yeeyo yaapaceriwe okathi wa ehasara ya eepola, atthuniheryaka ohommwa atthu ni mwaapomphe a ettekuxa yancano wowii ekasoopiwe omala wa yoosukiwa ni omalamaliha eretta eniraveya.
Nwarakhani ya Lucey ni Gostin awo alempe wiira "asuweli a ilapo sa okhopela anitumererya wiira Wankoola evareliweke muteko mpantte wa neethanu ya ephimelo yoolimaleliwa ya murette wiira oxakiwe omala murette ni wuulaana wa mwaaxiitthu". "Olamula saana mireerelo soothowa tiyooreerela, nnya vanitthuneya wiira muhooleli-muulupale a OMS olaleye okathi wa ovelavela wa atthu otheene ni oxanka wa ilapo s'okhopela wala othanla yoreerela para yoophavela wa ekumi ya atthu ottheene".
Mapurusore a Univeresitaate ya Xeyorecetoweni nave tho amutumererya OMS wiira athukumane ni ale anaapaka amwaapomphe wowii yuulaanihiwe othokosiwa ni waattihiwa mwaapomphe ehipakiwe ni maace, ni aavekela mweeciho wowuupuweliwa saana para ettekuxa yancano, yootakanihiwa mwaaxiitthu.
Mapurusoore yaawo annisuwela wiira OMS ohaakuvela ovara muteko wooluluwana ni eretta ya ettekuxa yancano ovikana iretta sowaakuva oraviwa ya Ziika, nnya anneemererya wiira OMS aahaana akhalana "nikhuru noowaakuveya wiira nithukumaneke okathi ti okathi wiira ninvaheke miruku mutokweene a OMS wiira waphiya okathi wovelaveliha elaleyeke ni ovara miteko soophaveleya wiira oxaka okathi ole woovelaveliha, wala soopiili". | saude | Vasco | train |
a_assedio-sexual-jornalistas-mocambique_4300606.txt | Sookhala myaaha sa okweeheriwa miriira orupihiwa athiyana muhina mwa miteko sa olaleerya ihapari , anihinya alipo anilaleya ihapari omosampiikhi. | Sookhala myaaha sa okweeheriwa miriira orupihiwa athiyana muhina mwa miteko sa olaleerya ihapari , anihinya alipo anilaleya ihapari omosampiikhi.
Alipo anivara muteko ni miyuraano siniphavela ovaanyihana muhina mwa miiriira iye.
Orupaniwa athiyana muhina mwa opuro wa malaleeryo ori ovalaana ni athiyana anivara muteko wa onahapari Omosampiikhi.
Mulaleeryo ti sakarataari-xeraale a Esintikaatoi Nasiyonaale wa Anahapari. osuuweliwa ni (SNJ) oniihinya wii ti vowaakuveya omalamaliha mwiiriira ola viireliwa aka wunuuherya mukhaleelo wa ephatthu ya mutthu oniitthaniwa ikuru sa neexexe.
Mpantta mukina, Gender Links onipwaavela ovaanyihana miriira viireliwa ovenxa mikutha-kuutho sinikhoottiha okhala wa alipo anilaleerya ihapari a mukhaleelo a othiyana muhina mwa olepa solaleerya, voreera tho vamoosa otakaaheriwa athiyana muhina mwa miiriira sa mutumereeryo sa elapo.
Mosampiikhi, olokiherya vaniinano ni nttittimiho sa mittetthe sa ooraala sa Wafiriika ohitto sooluluwana ni oreerela okhala olattana wa mukhaleelo muhina mwa miyuraano soluluwana ni olaleerya mmawaani mpantta wa olaleya ihapari.
Mwivaavo , aavekiwa athiyana wii arupihiwe ori anihaawela aya anathoonya , toniiriha wiira athiyana anceene ahiiye muteko wa onamalaleya , ntoko vanisuweliwa Isabel Manhiça , muhooleli a miteko soolepa sa Televiisawu Itepenteete wa Omosampiikhi .
"Miyo meekhaaka nnakhala nkinavire eriyari ya mwaaha a mukhaleelo ole mwivaavo, masi nkiwale myaaha sa axirikha a muteko, mwaha wookhala amahooleli khamosa khamosa a iretasaawu ni okumiherya malaka weehereriwa opwanya ni viira ahipwanya aniphavela aya anattiyelela, miteko saya sootikiniha, ottiyela sinimala waahapuxa axaana aathiyana muhina mwa miteko solaleerya" ohinya Isabel Manhiça.
Myaaha iya sinisuuweliwa muhuna mwa SNJ ni Eduardo Constantino onivaha muruuku a muvaanyihano mmosa Otthukiwa ni vowaakuveya wiira omalamalihiwe mwiriira
" Kinisuwela wii vookhala milaattu sekekhayi, milattu soowokiwa athiyana wii aroohiwe, niiriwa ovaanyihana ni niroorowa ophiya woomalani wa myaakha niveexe mikutha-kuutho iya sooluluwana ni athiyana muhina mwa olaleerya ihapaari vahaana olikana wa mukhalelo a alopwana ni athiyana muhina mwa miteko solaleerya" olipiherya sakarataari esekutiivu ya esintikaato.
Mpantte mukiina,Gender Links onipwaavela ovaanyihana miriira viireliwa oveexa mikutha kuutho siniwateeriha okhaala wa alipo ahapari a mukhaleelo a othiyana muhinamwa iretaasawu, voreera tho vamoosa otakaaheriwa athiyana muhina mwa miraaneyo sa itumereeryo sa elapo.
Mpantta wa Alice Banze ti itthu tho eri yokweherya ovoolowa wa athiyana muhina mwa myaaha sa matumeereryo wa elapo .
" Vanitthuneya maana naweha wii ole ori mwaathanle a mittetthe sa munisiipiyu siniira saattamelaka ni miiriira sa ninaano sa mulaponi nirina ahu vamoosa ni munisiipiyu 53 , masi paahi iye thaanu siiri sinihooleliwa ni athiyana , nanoona wiira voophiya okathi waruha alipo anilaleya ihapari wii akhaale okhaliha ni nirukunuxe mukhaleelo , mwa soovara sa mulipo anilaleerya ehapari muhina mwa okathi yoola ti vootepa oreerela miiriira iyo "ohinya Alice Banze.
Moonelo ala tho tii anilipiheriwa ni Normalia Mazuze , okhuma Deaconia , muuraano mmosa onivara muhina mwa olaleerya ni oolikana wa mukhaalelo wa ephattu ya mulaponi .
" nimphavela wunnuuherya otakaaherya orowaka mukhaleelo olattana wa mukhaleelo ya ephattu ya mutthu vamosa ni maweheryo nnakhala ohikhala paahi muthiyana anihoolela, masi tho okhalana athiyana owiilipiha ni vamoosa ni nsu nimoosa vowiilipiha, oolikana ovanyihaniwa omweene matumereryo ooluluwana ni muteko ekeekhayi "onikupali Normália Mazuze. | sociedade | Gito | train |
a_mocambique-depreciacao-do-metical-e-excessiva_3064896.txt | Mosampiiki: elapo ela ennooneya onyaareya wala omora wa metikaali, muulumo ala alavuliwe ni FMI. | Mosampiiki: elapo ela ennooneya onyaareya wala omora wa metikaali, muulumo ala alavuliwe ni FMI.
Onyaareya wala omora wa metikaali yoola onnoonaneya owelaka, muulumo ala alavuliwe esumana yeela ni FMI , epooma ya OMaputu.
Maxoronaliixita a epooma yeele arumenle moolumo a mukhulupale Alex Segura analavula wi nikhuru nenla na FMI naakanyera wi ekampiyu enoorowa okalelana epacereka 45 wa khutadolar etoolari.
" Nuupuwela wi onyaareya wala omora wa metikaale ni musurukhu mukinaaku wa Afirika Supisahariyaana yaari etthu yooreera, masi noonelaka pahi elapo ya Mosampiiki nkhalelo yoola woowelaxa vano woopacerya oruuha nkacamiho.
Esumana ela, ekampiyu yoowela ephiyaka 50 metikaali wa khuta etoolari.
Ettarelanaka mukhalolo yoola, Epanko ya Mosampiiki yooweliha ixxuru 8,25 sa purusentu ya atthu yaale anittuna ovekela musurukhu mweeri iya miili sinittarelana.
Exoronaale ya Mosampiiki " OPayiixi"yoolepa wi mukhulupale wa FMI muupuwelo yoola oniroohiwa ohoolo ni Panko ya Mosampiiki khuvonye iye
Alupa anakoso ni aneene impereesa alavulasa wi nkhalelo yoola woowela ixuuru onnirowa waakacamiha anmmuttettheni. | economia | Raja | train |
a_article-05-07-2011-syriadeath-voanews-121438034_1260193.txt | Ikuru s'Osiiriya soowiiva atthu miloko miraru ni acexe okhuma enamathanu | Ikuru s'Osiiriya soowiiva atthu miloko miraru ni acexe okhuma enamathanu
Itanki ni asurutaato aamaka epooma y`ophareya ya Opatiya ni awiiva athiyana araru
Anamwiivahererya a nikhuru na ihakhi s`apinaatamu ahimya wiira masurutaato Oosiiriya aawiiva athiyana araru yixooniherya vapoooma y`ophareya ya Opatiya. Etthu ila yiiraneyale nuvira nihiku numala wiivakasiwa atthu ophiyeryaka miloko miraru ni nmosa yayisooniherya enwananaka namalamula Osiiriya. Anamwivahererya a nikhuru na ihakhi s`apinaatamu ahimyasa wiira masurutaato oSiiriya ni itanki aavolowa voosisu yoola wa Epooma y'Opaniya. Anamoona aahimyasa wiira ikalawa sa masurutaato anoowehaweha nmaasini ya epareya yankhaani ya vapooma. Acensiya oosuweliha ihapari ya Ofaransa oohimya wa mpantte mukina wiira itanki soorukurerya Epooma ya Opayita, waattamela Opaniya. Anamwiivahererya aahimya wiira maluuxu ni maliinya anaattakaniwa mwaapelano ni anilavulaniwa athikileliwa Opaniya vahinatthi atoropa ovolowa mpooma, ekhumasaka mittetthe miraru soovirikana. Epooma ela tinikhalaxa mapuro oowiisoniherya wa apoovu aninwanana namalamula a elapo ya mukhulupale Bashar Al Assad, okhuma vaavale owo vapacenryaawe waahukhumu alipa wisooniherya oovirikana muupuwelo awe. Anamwiivaheerya aahimya wiira ikonto ikonto sene s`aatthu ahisooniherya mulaponi nuumala oswaliwa ecuumwa, otakanihaka Otamaaxiku, epooma yuulupale y`Osiiriya. Anamwiivahereya awo aahimya tho wiira nikhuru noowaakiha noowoopela ni khuwiiva atthu ophiyeryaka miloko mili ni athanu ni nmosa. Acensiya oosuweliha ihapari ya Exitaatu SANA oohimya wiira makhuru aatakhali anirumeela ikapwitthi amutuphela ni khumwiiva mukhulupale amasurutaato ni mafalume acexe, wapooma ya Homs. Ikuru Soowaakiha soomutthuka mukhulupale a nikhuru ohinikhovana ni namalamula Riad Seif mapuro yisooniheriwa ni anamasiveliwa ni etemokarasiya, muttetthe wa Omitane, variyari ya Epooma ya Otamaaxiko | mundo | Vasco | train |
a_discriminacao-mulheres-ameaca-desenvolvimento-mundial_4073639.txt | Othanyiwa w'athiyana onnoopopiha muruweryo w'olumwenku, oolopola ONU | Othanyiwa w'athiyana onnoopopiha muruweryo w'olumwenku, oolopola ONU
Ewarakha wuncarereya wa ovirikana ni soovonya wa okhupaarela ihakhi s'athiyana, otepexa wene ale otepa osikhini,
Wuncarereya wa ovirikana wa makhalelo ni ovonyiwa okhupareliwa wa ihakhi s'athiyana, otepexa wene amasikhini, tiri soowoopopiha omaliherya Sootthuniwa sa Muruweryo wa Okathi Munceene sintoko ni ewarakha esyaa ya Efuntu y'Apoovu ya Ilapo Soowiiraana, elaleyiwale enamanli yeela, mahiku 17.
Ovikana ilapo 140 saanalisariwe, athiyana aniwanana ovirikana kahiyoo paahi sa mwaawalo, masi otepexa wene sa ekumi ni ororomeliha ihakhi sa mukuwoni ni oyara, enaakumiherya muxankiho sa inamuna sootheene.
Ewarakha "Ituniya Sooakamelana: Ekumi ni ihakhi sooyara emaara yeela ya mivirikano", ekhutthunle wiira ehaali enilosooha mweettelo wa ohoolo wa ilapo ni enoopopiha nave tho murettele ni muruweryo wa muhakhu wa olumwenku.
Yootthuna ya wuupuwela olela wooyara ohinitthuniwa ilapo sinitthimakela othaaciri onnaakumiya athiyana omerekaato wa muteko ni onnivukula miruweryo saya.
Eriyari ya itaatu sithoonyiwe, waattamela ilapo 34, ovirikana wuncareren'ye eriyari ya 2008 ni 2013, ni muruweryo wa 60 puru sento wa alipa otepa othaaciri w'apoovu wuncarereyaka voowaakuveya ovirikana 40 puru sento wa makhuru ooyevela.
Ohiya vo, wa ilapo 142 saaviriwe ni intise eyaakha ya 2016, ilapo 68 ovirikana wa enamuna ya soone wuulupale ovirikana eyaakha yaavinre.
Ewarakha enihimya wiira athiyana tanaaniheryeya okhala ehivaraka muteko ovirikana alopwana.
Moolumwnkuni wootheene, athiyana 6,2 puru sento khanivara muteko, elikanihiwaka ni 5,5 puru sento ya alopwana.
Ovirikana wunceene wa atthu ahinvara muteko anipwanyaneya ilapo sa mayisilaamu.
Ilapo iyee, etaaxa ya ohivara muteko wa athiyana amwaavano (44 puru sento) onihaleela ophiya okhunanya etaaxa ya amwaavano alopwana.
Etthu ekina enithoonyiwa wiira, olumwenku wootheene, athiyana aniphutta 77 puru sento ovirikana eniphutaaya alopwana, ni ankha itentensiya sa mahiku ala satthikela, vanoovira iyaakaha 70 mpakha ovirikana muliveryo ni enamuna ya soone ettharuxiwe.
Nave wuusomani, oniwerya opwanyiha inamuna sooreerela sa muteko ni munnuwelo wa muhakhu - atthu oohisoma aniphutta 42 puru sento ovirikana akina avinre asomme -, athiyana annihaawa etixivantace: ya atthu ootheene a molumwenkuni anaanieriwa okhala imilyawu 758 ya atthu aalupale ahinisuwela osoma ni olepa, oophiyeraka imilyawu 479 athiyana ni imilyawu 279 alopwana.
Nmakhutthuleloni, ewarakha enivaha akhili ovariwa miteko 10 wiira olumwenku woolikanasa, otakanihaka okumpiriri mileehano ni malamulo ni ihakhi s'apinaatamu ya sooleyaniwa ni ikonvensawu sa moolumwenkuni, othikila malamulo ni inamuna soonyokha ni wiira ewerye okhottiha wiira athiyana ekhalaneke mitthaka ni miteko ekumi ya elopwana/ethiyana ni yooyarana, ovikaniha mukhaliheryo wa aximaama animala oyara ni athiyana ootepa osikhini ni waakhula yootthuna ya olela wooyara.
Imetita ikina sihimiwe sinitthuneya ovaha nroromelo na muruweryo woopacerya ni miteko suulupale, otakaniha soololowana ni mapuro ale aximaayi oniyaraaya, ottharuxa mukuthekuthe sa muhakhu, sa mmawaani ni waaphiiherya osoma axithiyana ni athiyana, wuncarerya olapuwa ovaha miteko soohiepeliwa para soorepeliwa ni omalamaliha ehaali ya ovirikana eriyari ya ipoliitika s'anamunceene, ni ikina | mundo | Vasco | train |