Dataset Viewer
id
stringlengths 18
18
| split
stringclasses 1
value | am
stringlengths 1.3k
6.81k
| en
stringlengths 1.77k
9.55k
| ha
stringlengths 1.96k
10.6k
| sw
stringlengths 1.86k
10k
| yo
stringlengths 1.81k
10.4k
| zu
stringlengths 1.89k
9.89k
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|
afridic_health_001
|
dev
|
###የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ###አጠቃላይ እይታ፡- ሁሉም ሰዎች፣ በየትኛውም ቦታ፣ ከፍተኛውን የጤና ደረጃ ላይ ለመድረስ መብት አላቸው። ###ይህ የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ መሰረታዊ ቅድመ ሁኔታ ነው። ###የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ብሔራዊ የጤና ስርአቶችን በብቃት ለማደራጀት እና ለማጠናከር ለጤና እና ለደህንነት አገልግሎቶችን ከማህበረሰቦች ጋር ለማቀራረብ አጠቃላይ የህብረተሰብ አቀራረብ ነው። ###ሦስት ክፍሎች አሉት። ###የሰዎችን የጤና ፍላጐት በሕይወት ዘመናቸው ሁሉ ለማሟላት የተቀናጁ የጤና አገልግሎቶች። ###በብዙ ዘርፍ ፖሊሲዎች እና እርምጃዎች አማካይነት ሰፋ ያሉ የጤና ሁኔታዎችን መፍታት። ###ግለሰቦች፣ ቤተሰቦች እና ማህበረሰቦች የራሳቸውን ጤና እንዲቆጣጠሩ ማስቻል። ###የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ የጤና ስርዓቶች የአንድን ሰው የጤና ፍላጎቶች እንዲደግፉ ያስችላቸዋል - ከጤና ማስተዋወቅ እስከ በሽታ መከላከል, ህክምና, ማገገሚያ, ማስታገሻ እንክብካቤ እና ሌሎችም። ###ይህ ስልት የጤና እንክብካቤን በሰዎች ፍላጎት ላይ ያማከለ እና ምርጫቸውን በሚያከብር መንገድ መሰጠቱን ያረጋግጣል። ###የመጀመሪያ ደረጃ ጤና አጠባበቅ ሁሉን አቀፍ የጤና ሽፋንን ለማግኘት ከሁሉም በላይ ያካተተ፣ ፍትሃዊ እና ወጪ ቆጣቢ መንገድ ተደርጎ ይወሰዳል። ###በተጨማሪም የጤና ሥርዓቶችን የመቋቋም አቅም ለማጠናከር ለድንጋጤዎች እና ቀውሶች ለመዘጋጀት፣ ምላሽ ለመስጠት እና ለማገገም ቍልፍ ነው። ###ተጽዕኖ፡- ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን የሚቻለው ሁሉም ሰው በየትኛውም ቦታ የሚፈልገውን የጤና አገልግሎት ማግኘት ሲችል ብቻ ነው። ###ማህበረሰቦች ለጤናቸው ቅድሚያ የሚሰጧቸውን ነገሮች በመለየት እና ምላሽ ሰጪ መፍትሄዎችን በማፈላለግ የበኩላቸውን አስተዋፅዖ ማድረግ አለባቸው። ###በጤና ላይ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ ሁሉም ውሳኔዎች በተቀናጀ መንገድ እንዲፈቱ የጤና እንክብካቤ እና ሌሎች ዘርፎች በጋራ መስራት አለባቸው። ###ይህም የሰዎችን ጤና እና ደህንነት ለመጠበቅ እና ለማሻሻል ፖሊሲዎችን ማራመድን ይጨምራል፦ ለተሻሻለ የውሃ እና የአካባቢ ጽዳትና የግል ንፅህና እና ሌሎች የአካባቢ ጥበቃ ጉዳዮች መረጃን ፣ አገልግሎቶችን እና መሠረተ ልማትን መስጠት ፣ ተላላፊ ያልሆኑ በሽታዎችን መከላከል; ለጤና ድንገተኛ ሁኔታዎች መዘጋጀት እና ምላሽ መስጠት; ለነፍሰ ጡር ሴቶች, ለህፃናት መደበኛ ክትባት እና ለጾታዊ እና የስነ ተዋልዶ ጤና አገልግሎቶች አገልግሎት መስጠት; የአእምሮ ጤና ድጋፍ; የማህበረሰብ ምክክር መድረኮች እና ሌሎች ብዙ። ###የመጀመሪያ ደረጃ የጤና ክብካቤ እነዚህን ነገሮች አንድ ላይ የሚያመጣቸው ከፍተኛውን የጤና ፣ ደህንነት ደረጃ እና ፍትሃዊ ስርጭታቸውን ለማረጋገጥ ነው። ###ተፅዕኖው በሰዎች ፍላጎት ላይ በሚያተኩሩ እና ለዕለት ተዕለት አካባቢያቸው በተቻለ መጠን ቅርብ በሆኑ የጤና ስርዓቶች ላይ ይታያል። ###የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ላይ ያተኮሩ የጤና ሥርዓቶች በተከታታይ የተሻሉ ውጤቶችን፣ የተሻሻለ ፍትሃዊነትን እና የተሻሻለ ቅልጥፍናን ያስገኛሉ። ###በዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት የመጀመሪያ ደረጃ የጤና አጠባበቅ ጣልቃገብነትን ማሳደግ 60 ሚሊየን ህይወትን መታደግ እና እ.ኤ.አ በ2030 አማካኝ የህይወት ዘመንን በ3.7 ዓመታት ይጨምራል። ###የዓለም ጤና ድርጅት ምላሽ፡ የዓለም ጤና ድርጅት አጠቃላይ የጤና ሽፋንን በማሳካት ረገድ እድገትን ለማፋጠን የመጀመሪያ ደረጃ የጤና አጠባበቅ ዘዴን እንዲወስዱ አባል አገሮችን ይደግፋል። ###አገራት ይህ ስልት የህዝባቸውን ፍላጐት ለማሟላት የጤና ስርዓቶቻቸውን በማጠናከር ረገድ እንዴት ውጤታማ እንደነበረ እያሳዩ ነው፣ በችግር ጊዜም ሆነ በመደበኛ ጊዜያት። ###የአንደኛ ደረጃ የጤና አጠባበቅ መርሆዎች እ.ኤ.አ. በ1978 በአልማ-አታ መግለጫ ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ ተዘርዝረዋል፣ ይህም በአለም አቀፍ ጤና ውስጥ ትልቅ ምዕራፍ ነው። ###ከአርባ ዓመታት በኋላ፣ ዓለም አቀፋዊ መሪዎች በአስታና፣ ካዛኪስታን በጥቅምት እ.ኤ.አ. 2018 በተካሄደው የመጀመሪያ ደረጃ ጤና አጠባበቅ ጉባኤ ላይ የአስታናን መግለጫ አጽድቀዋል። ###በቀጣዩ አመት የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን ላይ በተካሄደው የከፍተኛ ደረጃ ስብሰባ ላይ፣ ሀገራት ለ“የመጀመሪያ ደረጃ የጤና አገልግሎት አሰጣጥን ለማስፋት እና ቅድሚያ ለመስጠት ለዘላቂ ህዝብ ያማከለ፣ ማህበረሰብ አቀፍ እና የተቀናጀ የጤና ስርዓት የመሰረት ድንጋይ እና ሁለንተናዊ የጤና ሽፋንን ለማሳካት ፋውንዴሽን" ቁርጠኝነታቸውን አስታውቀዋል። ###አባል ሀገራት ይህንን ቁርጠኝነት ከሀገራዊ ሁኔታዎች እና ቅድሚያ ከሚሰጣቸው ጉዳዮች ጋር በተጣጣሙ የሚተገበሩ ተግባራት ለመተርጎም የአለም ጤና ድርጅት የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ልዩ መርሃ ግብር አቋቋመ እና ከዩኒሴፍ ጋር በመሆን የመጀመሪያ ደረጃ ጤና ክብካቤ የስራ ማስኬጃ ማዕቀፍ እና የመጀመሪያ ደረጃ የጤና ክብካቤ መለኪያ ማዕቀፍ እና አመልካችዎችን አውጥቷል።
|
###Primary health care ###Overview: All people, everywhere, have the right to achieve the highest attainable level of health. ###This is the fundamental premise of primary health care (PHC). ###Primary health care is a whole-of-society approach to effectively organize and strengthen national health systems to bring services for health and wellbeing closer to communities. ###It has 3 components: ###integrated health services to meet people’s health needs throughout their lives ###addressing the broader determinants of health through multisectoral policy and action ###empowering individuals, families and communities to take charge of their own health. ###Primary health care enables health systems to support a person’s health needs – from health promotion to disease prevention, treatment, rehabilitation, palliative care and more. ###This strategy also ensures that health care is delivered in a way that is centred on people’s needs and respects their preferences. ###Primary health care is widely regarded as the most inclusive, equitable and cost-effective way to achieve universal health coverage. ###It is also key to strengthening the resilience of health systems to prepare for, respond to and recover from shocks and crises. ###Impact: Universal health coverage will only be possible when everyone, everywhere can access the health services they need. ###Communities should be empowered to identify their health priorities and contribute to finding responsive solutions. ###Heath care and other sectors need to work together to ensure all decisions affecting health are addressed in an integrated way. ###This includes promoting policies to protect and improve people’s health and well-being; providing information, services and infrastructure for improved water and sanitation and other environmental determinants of health; prevention of noncommunicable diseases; preparing for and responding to health emergencies; providing services for pregnant women, routine vaccination for children and sexual and reproductive health services; mental health support; platforms for community consultation and many others. ###Primary health care brings these factors together to ensure the highest possible level of health and well-being and their equitable distribution. ###The impact is seen in health systems that focus on people’s needs and are as close as feasible to their everyday environment. ###Primary health care-oriented health systems consistently produce better outcomes, enhanced equity and improved efficiency. ###Scaling up primary health care interventions across low- and middle-income countries could save 60 million lives and increase average life expectancy by 3.7 years by 2030. ###WHO response: WHO supports Member States in taking a primary health care approach to accelerate progress in achieving universal health coverage. ###Countries are demonstrating how this strategy has been effective in strengthening their health systems to address people’s needs, both in times of crisis as in normal times. ###The principles of primary health care were first outlined in the Declaration of Alma-Ata in 1978, a seminal milestone in global health. ###Forty years later, global leaders ratified the Declaration of Astana at the Global Conference on Primary Health Care which took place in Astana, Kazakhstan in October 2018. ###The following year, at the UN high-level meeting on universal health coverage, countries declared their commitment to “expand the delivery of and prioritize primary health care as a cornerstone of a sustainable people-centred, community-based and integrated health system and the foundation for achieving universal health coverage.” ###To support Member States in translating this commitment into practical actions that are aligned with national contexts and priorities, WHO established the Special Programme on Primary Health Care and, together with UNICEF, released the Operational Framework for Primary Health Care and the Primary health care measurement framework and indicators.
|
###Kula da lafiya na farko ###Bayani: Duk mutane, a ko'ina, suna da 'yancin cimma mafi girman matakin lafiya. ###Wannan shine ainihin jigon kula da lafiya na farko (PHC). ###Kula da lafiya na farko hanya ce ta al'umma gabaɗaya don tsarawa da ƙarfafa tsarin kiwon lafiya na ƙasa yadda ya kamata don kawo sabis don lafiya da walwala kusa da al'ummomi. ###Yana da farillai guda uku: ###Haɗaɗɗen sabis na kiwon lafiya don biyan bukatun lafiyar mutane a duk rayuwarsu ###magance manyan abubuwan da ke tabbatar da lafiya ta hanyar manufofi da ayyuka da yawa ###Ƙarfafa mutane, iyalai da al'ummomi don ɗaukar nauyin lafiyar kansu. ###Kula da lafiya na farko yana ba da damar tsarin kiwon lafiya don tallafawa bukatun lafiyar mutum - daga haɓaka kiwon lafiya zuwa rigakafin cututtuka, jiyya, gyarawa, kulawar jin daɗi da ƙari. ###Wannan dabarar kuma tana tabbatar da cewa an ba da kulawar lafiya ta hanyar da ta dogara da bukatun mutane da mutunta abubuwan da suke so. ###Ana ɗaukar kula da lafiya na farko a matsayin hanya mafi haɗaka, daidaito da farashi mai tsada don cimma ɗaukar hoto na duniya. ###Hakanan yana da mahimmanci don ƙarfafa ƙarfin tsarin kiwon lafiya don shiryawa, amsawa da murmurewa daga firgita da rikice-rikice. ###Tasiri: Mamayar tsarin kiwon lafiyar a duniya zai yiwu ne kawai lokacin da kowa, a ko'ina zai iya samun damar ayyukan kiwon lafiya da suke buƙata. ###Ya kamata a ba wa al'ummomi ikon gano abubuwan da suka fi dacewa da lafiyar su da kuma ba da gudummawa ga samun mafita mai dacewa. ###Sashin kiwon lafiya da sauran sassan suna buƙatar yin aiki tare don tabbatar da cewa an magance duk shawarar da ta shafi lafiya ta hanyar haɗin gwiwa. ###Wannan ya haɗa da haɓaka manufofi don karewa da inganta lafiyar mutane da jin daɗin rayuwa; samar da bayanai, ayyuka da ababen more rayuwa don ingantacciyar ruwa da tsafta da sauran abubuwan da ke tabbatar da muhalli na kiwon lafiya; rigakafin cututtukan da ba a iya kamuwa da su ta haryar jud'anya da juna; Shirye-shirye da kuma ba da amsa ga gaggawa na lafiya; Bayar da kulawa ga mata masu juna biyu, allurar rigakafi na yau da kullun ga yara da ayyukan kiwon lafiya na jima'i da haihuwa; goyon bayan lafiyar hankali; dandamali don shawarwarin al'umma da sauran su. ###Kula da lafiya na farko ya haɗa waɗannan abubuwan tare don tabbatar da mafi girman matakin lafiya da jin daɗin rayuwa da rarraba su daidai. ###Ana ganin tasirin a cikin tsarin kiwon lafiya waɗanda ke mai da hankali kan bukatun mutane kuma suna kusa da yuwuwar yanayin su na yau da kullun. ###Tsarin kiwon lafiya na farko da ya dace da tsarin kiwon lafiya yana samar da kyakkyawan sakamako, ingantaccen daidaito da ingantaccen inganci. ###Haɓaka ayyukan kula da lafiya na farko a cikin ƙasashe masu ƙanƙanta da matsakaita na iya ceton rayuka miliyan 60 da haɓaka matsakaicin tsawon rayuwa da kashi shekaru 3.7 nan da 2030. ###Martanin WHO: "WHO" tana goyan bayan ƙasashe membobi wajen ɗaukar hanyar kula da lafiya ta farko don haɓaka ci gaba wajen samun mamayar duniya baki daya. ###Kasashe suna nuna yadda wannan dabarar ta yi tasiri wajen karfafa tsarin kiwon lafiyarsu don magance bukatun mutane, a lokutan rikici da na yanayin dai-dai to na yau da kullum. ###An fara bayyana ƙa'idodin kula da lafiya na farko a cikin sanarwar "Alma-ata" a cikin 1978, wani muhimmin ci gaba a lafiyar duniya. ###Shekaru arba'in bayan haka, shugabannin duniya sun amince da sanarwar Astana a taron duniya kan kiwon lafiya na farko wanda ya gudana a Astana, Kazakhstan a watan Oktoba dubu biyu da goma sha taƙwas 2018. ###A shekara mai zuwa, a babban taron Majalisar Dinkin Duniya kan batun kiwon lafiya na duniya, kasashe sun bayyana kudurinsu na "fadada isar da ba da fifiko ga kiwon lafiya na farko a matsayin ginshiƙi na ci gaba da ci gaba da tsarin kiwon lafiya na jama'a, tushen al'umma da haɗin gwiwar tsarin kiwon lafiya da kuma tushen samun damar samar da lafiya ta duniya." ###Don tallafawa ƙasashe membobin wajen fassara wannan alƙawarin zuwa ayyuka masu amfani waɗanda suka yi daidai da mahallin ƙasa da abubuwan da suka fi dacewa, waɗanda suka kafa shirin na musamman kan kula da lafiya na farko kuma, tare da UNICEF, sun fitar da tsarin aiki don kula da lafiya na farko da tsarin ma'aunin kula da lafiya na farko da alamomi.
|
###Huduma ya afya ya msingi ###Muhtasari: Watu wote, kila mahali, wana haki ya kufikia kiwango cha juu zaidi cha afya kinachoweza kufikiwa. ###Huu ndio msingi wa msingi wa huduma ya afya ya msingi (PHC). ###Huduma ya afya ya msingi ni mbinu ya jamii nzima ya kupanga na kuimarisha mifumo ya afya ya kitaifa ili kuleta huduma za afya na ustawi karibu na jamii. ###Ina vipengele 3: ###huduma jumuishi za afya ili kukidhi mahitaji ya afya ya watu katika maisha yao yote ###kushughulikia vigezo vipana vya afya kupitia sera na hatua za sekta mbalimbali ###kuwawezesha watu binafsi, familia na jamii kuchukua jukumu la afya zao wenyewe. ###Huduma ya afya ya msingi huwezesha mifumo ya afya kusaidia mahitaji ya afya ya mtu - kutoka kwa uhamasishaji wa afya hadi kuzuia magonjwa, matibabu, urekebishaji, utunzaji wa uponyaji na zaidi. ###Mkakati huu pia unahakikisha kuwa huduma ya afya inatolewa kwa njia ambayo inazingatia mahitaji ya watu na kuheshimu matakwa yao. ###Huduma ya afya ya msingi inachukuliwa kuwa njia jumuishi zaidi, yenye usawa na ya gharama nafuu ya kufikia huduma ya afya kwa wote. ###Pia ni muhimu katika kuimarisha uthabiti wa mifumo ya afya kujiandaa, kujibu na kupona kutokana na mishtuko na majanga. ###Athari: Huduma ya afya kwa wote itawezekana tu wakati kila mtu, kila mahali anaweza kufikia huduma za afya anazohitaji. ###Jamii zinapaswa kuwezeshwa kutambua vipaumbele vyao vya afya na kuchangia katika kutafuta suluhu sikivu. ###Huduma za afya na sekta nyingine zinahitaji kufanya kazi pamoja ili kuhakikisha maamuzi yote yanayohusu afya yanashughulikiwa kwa njia iliyounganishwa. ###Hii ni pamoja na kukuza sera za kulinda na kuboresha afya na ustawi wa watu, kutoa taarifa, huduma na miundombinu kwa ajili ya uboreshaji wa maji na usafi wa mazingira na viashiria vingine vya afya ya mazingira; kuzuia magonjwa yasiyoambukiza, kujiandaa na kukabiliana na dharura za afya, kutoa huduma kwa wajawazito; chanjo ya kawaida kwa watoto na huduma za afya ya ngono na uzazi; usaidizi wa afya ya akili, majukwaa ya mashauriano ya jamii na mengine mengi. ###Huduma ya afya ya msingi huleta mambo haya pamoja ili kuhakikisha kiwango cha juu zaidi cha afya na ustawi na usambazaji wao sawa. ###Athari inaonekana katika mifumo ya afya inayozingatia mahitaji ya watu na iko karibu iwezekanavyo na mazingira yao ya kila siku. ###Mifumo ya afya ya msingi inayozingatia huduma za afya mara kwa mara hutoa matokeo bora, usawa ulioimarishwa na ufanisi ulioboreshwa. ###Kuongeza afua za afya ya msingi katika nchi zenye kipato cha chini na cha kati kunaweza kuokoa maisha ya watu milioni 60 na kuongeza wastani wa maisha kwa miaka 3.7 ifikapo 2030. ###Majibu ya WHO: WHO inaunga mkono Mataifa Wanachama katika kuchukua mbinu ya huduma ya afya ya msingi ili kuharakisha maendeleo katika kufikia bima ya afya kwa wote. ###Nchi zinaonyesha jinsi mkakati huu umekuwa na ufanisi katika kuimarisha mifumo yao ya afya ili kushughulikia mahitaji ya watu, wakati wa shida kama katika nyakati za kawaida. ###Kanuni za huduma ya afya ya msingi ziliainishwa kwa mara ya kwanza katika Azimio la Alma-Ata mwaka 1978, hatua muhimu katika afya ya kimataifa. ###Miaka 40 baadaye, viongozi wa kimataifa waliidhinisha Azimio la Astana katika Mkutano wa Kimataifa wa Huduma ya Afya ya Msingi ambao ulifanyika Astana, Kazakhstan mnamo Oktoba 2018. ###Mwaka uliofuata, katika mkutano wa ngazi ya juu wa Umoja wa Mataifa kuhusu huduma ya afya kwa wote, nchi zilitangaza dhamira yao ya "kupanua utoaji wa huduma ya afya ya msingi na kuipa kipaumbele kama msingi wa mfumo endelevu wa afya unaozingatia watu, jamii na mfumo jumuishi wa afya na msingi wa kufikia huduma ya afya kwa wote.” ###Ili kuunga mkono Nchi Wanachama katika kutafsiri dhamira hii katika vitendo vinavyoendana na muktadha na vipaumbele vya kitaifa, WHO ilianzisha Mpango Maalum wa Huduma ya Afya ya Msingi na, pamoja na UNICEF, ilitoa Mfumo wa Uendeshaji wa Huduma ya Afya ya Msingi na mfumo wa upimaji wa afya ya Msingi na mfumo wa vipimo vya afya ya Msingi na viashirio.
|
###Ìtọ́jú ìlera abẹ́lé ###Ìsọnísókí: Gbogbo ènìyàn, káàkiri, ní ẹ̀tọ́ láti ṣe àṣeyọrí ìpele ìlera tí ó ga jùlọ. ###Èyí jẹ́ ohun pàtàkì nínú ìtọ́jú ìlera abẹ́lé (PHC). ###Ìtọ́jú ìlera abẹ́lé jẹ́ ìlànà gbogbo àwùjọ láti ṣètò àti ìrónilágbára àwọn ètò ìlera orílẹ̀ èdè kíkún láti mú àwọn ìpèsè fún ìlera àti àlàáfíà sún mọ́ àwọn àwùjọ. ###Ó ní àwọn ẹ̀yà 3: ###àwọn ìpèsè ìlera aláṣepọ̀ láti wá ojútùú sí ìlò àwọn ènìyàn títí ọjọ́ ayé wọn. ###kíkojú àwọn atọ́ka ìlera gbígbòòrò nípasẹ̀ ìlànà àti iṣẹ́ ọlọ́pọ̀ ẹ̀ka. ###ìrónilágbára fún àwọn ènìyàn, ẹbí àti àwùjọ láti mójútó ìlera ara wọn. ###Ìtọ́jú ìlera abẹ́lé fi ààyè gba àwọn ètò ìlera láti ṣe àtìlẹ́yìn àwọn àìní ìlera ènìyàn - láti orí ìpolongo ìlera dórí ìdènà àìsàn, ìtọ́jú, ìwòsàn, ìtọ́jú ìrànwọ́ àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. ###Ọgbọ́n yìí tún fààyè gba ìtọ́jú ìlera jẹ́ pípèsè ní ọ̀nà kan tí ó dá lórí àìní àwọn ènìyàn àti ìbọ̀wọ̀ fún ìfẹ́ wọn. ###Ìtọ́jú ìlera abẹ́lé ni a rí gẹ́gẹ́ bí ọ̀nà tí ó ní ìsọ̀kan, ìṣedéédé àti aláìwọ́n jùlọ káàkiri láti ṣe àṣeyọrí ìpèsè ìlera káríayé. ###Ó tún ṣe pàtàkì láti ṣe àtìlẹ́yìn fún agbára àwọn ètò ìlera láti ṣètò, fèsì àti láti wòsàn láti ara àwọn ìjayà àti ìṣòro. ###Ipa: Ìpèsè ìlera àgbáyé yóò ṣe é ṣe nìkan nígbà tí gbogbo ènìyàn, níbi gbogbo bá lè ní àǹfààní sí àwọn ìpèsè ìlera tí wọ́n nílò. ###Àwọn àwùjọ ní láti lágbára láti ṣe ìdámọ̀ àwọn ìlera wọn tí ó ṣe pàtàkì jùlọ kí wọ́n sì kópa láti wá àwọn ojútùú tí ó tọ́. ###Ìtọ́jú ìlera àti àwọn ìpín mìíràn nílò láti ṣiṣẹ́ papọ̀ láti rí i dájú pé gbogbo àwọn ìpinnu tí wọ́n ń kojú ìlera ní wọ́n yanjú ní ọ̀nà àṣepọ̀. ###Lara wọn ni ìpolongo àwọn ìlànà láti ṣe ìdáàbòbò àti ìtẹ̀síwájú ìlera àti àlàáfíà àwọn ènìyàn; ìpèsè àlàyé, àwọn iṣẹ́ àti amáyédẹrùn fún omi àti ìmọ́tótó tí ó dára àti àwọn atọ́ka àyíká mìíràn fún ìlera; ìdènà àwọn àìsàn tí kì í ràn; ìpèsè àti ìfèsìsí ìlera pàjáwìrì; àwọn ìpèsè fún àwọn aláboyún, abẹ́rẹ́ àjẹsára fún àwọn ọmọdé àti àwọn ìpèsè ìlera fún ìbálòpọ̀ àti ìbísí; àtìlẹ́yìn ìlera orí; àwọn gbàgede fún ìmọ̀ràn àwùjọ àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. ###Ìtọ́jú ìlera abẹ́lé ń kó àwọn nǹkan wọ̀nyí papọ̀ láti rí dájú ìpele ìlera àti àlàáfíà tí ó ga jùlọ àti pínpín wọn déédéé. ###Ipa náà farahàn nínú àwọn ètò ìlera tí wọ́n fojúsun àìní àwọn ènìyàn bẹ́ẹ̀ sì ni wọn sún mọ́ bí ìfarahàn àyíká wọn ojoojúmọ́. ###Àwọn ètò ìlera abẹ́lé adálórí-ìtọ́jú ìlera abẹ́lé pèsè àwọn àbájáde dáradára, fààyè gba ìṣedéédé àti ìlọsíwájú ìmúnádóko lemọ́lemọ́. ###Mímú ìdàgbàsókè bá àwọn ìpèsè ìtọ́jú ìlera káàkiri àwọn orílẹ̀ èdè elérè pínnísín àti alábọ́dé èrè lè ṣe ìgbàlà àwọn ẹ̀mí mílíọ̀nù 60 àti ìgbòòrò ìwọ̀n ẹ̀mí gígùn pẹ̀lú àwọn ọdún 3.7 ní 2030. ###Èsì WHO: WHO ṣe àtìlẹ́yìn àwọn orílẹ̀ èdè tí wọ́n jẹ́ ọmọ ẹgbẹ́ láti lo ìlànà ìtọ́jú ìlera abẹ́lé láti mú ìyákánkán bá ìlọsíwájú nínú ṣíṣe àṣeyọrí ìpèsè ìlera káríayé. ###Àwọn orílẹ̀ èdè ń ṣe àfihàn bí ọgbọ́n yìí ṣe múnádóko láti ṣe àtìlẹ́yìn ètò ìlera wọn láti kojú àìní àwọn ènìyàn, lásìkò ìṣòro àti ní àwọn àsìkò mìíràn. ###Ìlànà ìtọ́jú ìlera abẹ́lé ni wọ́n kọ́kọ́ gbé kalẹ̀ nínú Àgbékalẹ̀ Alma-Ata ní 1978, àṣeyọrí nínú iṣẹ́ ìlera àgbáyé. ###Ogójì ọdún lẹ́yìn náà, àwọn adarí àgbáyé fọwọ́sí Àgbékalẹ̀ ti Astana ní Àpérò Àgbáyé lórí Ìtọ́jú Ìlera Abẹ́lé èyí tí ó wáyé ní Astana, Kazakhstan ní Oṣù Kẹwàá 2018. ###Ọdún tí ó tẹ̀le, ní ìpàdé ìpele gíga UN lórí ìpèsè ìlera káríayé, àwọn orílẹ̀ èdè jẹ́wọ́ ìfarajìn láti "gbòòrò àgbékalẹ̀ àti pàtàkì ìtọ́jú ìlera abẹ́lé gẹ́gẹ́ bí ọ̀pákútẹ̀lẹ̀ adálórí-èèyàn kánrinkése, adálórí-àwùjọ àti ètò ìlera àṣepọ̀ àti ìpìlẹ̀ láti ṣe àṣeyọrí ìpèsè ìlera káríayé. ###Láti ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn orílẹ̀ èdè tí wọ́n jẹ́ ọmọ ẹgbẹ́ nínú ṣíṣe àmúlò ìfarajìn yìí sí àwọn iṣẹ́ àmúṣe tí wọ́n ní í ṣe pẹ̀lú àwọn ogangab ọ̀gangan ipò àti pàtàkì orílẹ̀ èdè, Wjot ṣe àgbékalẹ̀ Ètò Pàtàkì lórí Ìtọ́jú Ìlera Abẹ́lé àti, lápapọ̀ pẹ̀lú UNICEF, ṣe àgbékalẹ̀ Ìhun Àmúṣeṣẹ́ fún Ìtọ́jú Ìlera Abẹ́lé àti ìhun àmúṣeṣẹ́ àti àwọn atọ́ka ìtọ́jú Ìlera Abẹ́lé.
|
###Ukunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo ###Uhlolojikelele: Bonke abantu, yonke indawo, banelungelo lokufinyelela izinga eliphezulu lezempilo elifinyelelekayo. ###Lesi yisisekelo sokunakekelwa kwezempilo iprimary health care (PHC). ###Ukunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo kuyindlela yomphakathi wonke yokuhlela ngempumelelo nokuqinisa izinhlelo zezempilo zikazwelonke ukuze zisondeze izinsiza zezempilo nokuphila kahle emiphakathini. ###Inezingxenye ezi-3: ###izinsiza zezempilo ezididiyelwe ukuhlangabezana nezidingo zezempilo zabantu kukho konke ukuphila kwabo ###ukubhekana nezinqumo ezibanzi zempilo ngokusebenzisa inqubomgomo yemikhakha ehlukahlukene kanye nokwenziwa ###ukunika amandla abantu ngabanye, imindeni kanye nemiphakathi ukuthi ilawule impilo yabo. ###Ukunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo kwenza izinhlelo zezempilo zikwazi ukusekela izidingo zezempilo zomuntu - kusukela ekukhuthazeni impilo kuya ekuvimbeleni izifo, ukwelashwa, ukubuyisela esimweni esijwayelekile, ukunakekelwa kwe-palliative nokunye. ###Leli su liphinde liqinisekise ukuthi ukunakekelwa kwezempilo kulethwa ngendlela egxile ezidingweni zabantu futhi ehlonipha lokho abakuthandayo. ###Ukunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo kuthathwa kabanzi njengendlela ebandakanya kakhulu, elinganayo futhi engabizi kakhulu yokuthola usizo lwezempilo emhlabeni wonke. ###Kuwukhiye futhi ekuqiniseni ukuqina kwezinhlelo zezempilo ukuze uzilungiselele, uphendule futhi ululame ekushaqekeni nasezinkingeni. ###Umthelela: Ukuhlinzekwa kwezempilo kuyo yonke indawo kuyokwenzeka kuphela uma wonke umuntu, yonke indawo ekwazi ukufinyelela izinsiza zezempilo azidingayo. ###Imiphakathi kufanele inikezwe amandla okuhlonza izinto eziza kuqala empilweni yayo futhi ifake isandla ekutholeni izixazululo ezisabelayo. ###Ukunakekelwa kwezempilo kanye neminye imikhakha kudingeka isebenzisane ukuze kuqinisekiswe ukuthi zonke izinqumo ezithinta impilo zibhekwa ngendlela edidiyelwe. ###Lokhu kubandakanya ukukhuthaza izinqubomgomo zokuvikela nokwenza ngcono impilo nokuphila kwabantu; ukuhlinzeka ngolwazi, izinsizakalo kanye nengqalasizinda yamanzi athuthukisiwe kanye nokuthuthwa kwendle kanye nezinye izici zemvelo ezibonisa impilo; ukuvimbela izifo ezingathathelwana; ukulungiselela kanye nokubhekana nezimo eziphuthumayo zezempilo; ukuhlinzeka ngezinsizakalo kwabesifazane abakhulelwe, ukugoma okujwayelekile kwezingane kanye nezinsizakalo zezempilo zocansi kanye nokuzala; ukwesekwa kwezempilo yengqondo; izinkundla zokubonisana nomphakathi nabanye abaningi. ###Ukunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo kuhlanganisa lezi zici ukuze kuqinisekiswe izinga eliphezulu kakhulu lezempilo kanye nenhlalakahle kanye nokusatshalaliswa kwazo ngokulinganayo. ###Umthelela ubonakala ezinhlelweni zezempilo ezigxile ezidingweni zabantu futhi eziseduze ngangokunokwenzeka endaweni yabo yansuku zonke. ###Izinhlelo zezempilo ezigxile ekunakekelweni kwezempilo okuyisisekelo zihlala zikhiqiza imiphumela engcono, ukulingana okuthuthukisiwe kanye nokusebenza kahle okuthuthukisiwe. ###Ukwenyusa ukungenelela kokunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo emazweni anemali engenayo ephansi naphakathi kungasindisa izimpilo eziyizigidi ezingama-60 futhi kukhuphule isilinganiso seminyaka yokuphila ngeminyaka emi-3.7 ngo-2030. ###Impendulo yeWHO: IWHO isekela Amazwe Angamalungu ekuthatheni indlela yokunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo ukuze kusheshiswe inqubekelaphambili ekuzuzeni usizo lwezempilo emhlabeni wonke. ###Amazwe akhombisa ukuthi leli su lisebenze kanjani ngempumelelo ekuqiniseni izinhlelo zabo zezempilo ukubhekana nezidingo zabantu, ngezikhathi zobunzima njengasezikhathini ezijwayelekile. ###Izimiso zokunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo zavezwa okokuqala kwiDeclaration of Alma-Ata ngo-1978, ingqophamlando yezempilo yomhlaba wonke. ###Eminyakeni engamashumi amane kamuva, abaholi bomhlaba wonke bagunyaza iSimemezelo Se-Astana eNgqungqutheleni Yomhlaba Wonke Yokunakekelwa Kwezempilo Okuyisisekelo eyayise-Astana, eKazakhstan ngoMfumfu 2018. ###Ngonyaka olandelayo, emhlanganweni wezinga eliphezulu we-UN mayelana nokuhlinzekwa kwezempilo emhlabeni wonke, amazwe amemezela ukuzibophezela kwawo “ekwandiseni ukulethwa nokubeka phambili ukunakekelwa kwezempilo okuyisisekelo njengesisekelo sohlelo lwezempilo olugxile kubantu, olusekelwe emphakathini kanye noludidiyelwe isisekelo sokuthola usizo lwezempilo emhlabeni wonke.” ###Ukweseka Amazwe Angamalungu ekuguquleleni lokhu kuzibophezela kube yizenzo ezingokoqobo ezihambisana nezimo kazwelonke nezinto ezibalulekile, iWHO yasungula Uhlelo Olukhethekile Lokunakekelwa Kwezempilo Okuyisisekelo futhi, kanye ne-UNICEF, yakhipha Uhlaka Lokusebenza Lokunakekelwa Kwezempilo Okuyisisekelo kanye nohlaka lokukala lokunakekelwa kwezempilo Okuyisisekelo. kanye nezinkomba.
|
afridic_health_002
|
dev
|
###የውሻ በሽታ ###አጠቃላይ እይታ፡ የውሻ በሽታ የቫይረስ ዞኖቲክ በሽታ ሲሆን ቀስ በቀስ የሚሄድ እና ገዳይ የሆነ የአንጎል እና የአከርካሪ አጥንት እብጠት ያስከትላል። ###በህክምና መልኩ ሁለት ዓይነቶች አሉት: ###ቁጡ የውሻ በሽታ - በከፍተኛ እንቅስቃሴ እና በቅዠት ተለይቶ ይታወቃል። ###ሽባ የውሻ በሽታ - በሽባነት እና በኮማ ተለይቶ ይታወቃል። ###ምንም እንኳን አንድ ጊዜ በህክምና ምልክቶች ከታዩ ገዳይ ቢሆንም ፣ የእብድ ውሻ በሽታ ሙሉ በሙሉ ሊወገድ የሚችል ነው ። በእብድ ውሻ በሽታ ሞትን ለመከላከል ክትባቶች, መድሃኒቶች እና ቴክኖሎጂዎች ለረጅም ጊዜ ሲገኙ ቆይተዋል። ###ቢሆንም፣ የእብድ ውሻ በሽታ በየዓመቱ በአሥር ሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን ይገድላል። ###ከእነዚህ ጉዳዮች ውስጥ 99% የሚሆኑት በበሽታው ከተያዘ ውሻ ንክሻ የተገኙ ናቸው። ###በውሾች አማካይነት በሰው ላይ የሚከሰተውን የውሻ በሽታ መንስኤውን ማለትም በበሽታው የተያዙ ውሾችን በማጥፋት ማስወገድ ይቻላል። ###ሰዎች የእብድ ውሻ ንክሻን እንዴት ማስወገድ እንደሚችሉ እንዲያውቁ ማድረግ፣ ከተነከሱ ህክምና መፈለግ እና እንስሳትን መከተብ የዱር በሽታ ስርጭት ዑደትን በተሳካ ሁኔታ ሊያስተጓጉል ይችላል። ###የእብድ ውሻ በሽታ በየዓመቱ ከ150 በላይ በሆኑ ሀገራት 59,000 ሰዎችን ለሞት እንደሚያደርስ ይገመታል፣ 95 በመቶ የሚሆኑት የሚሞቱት በአፍሪካና በእስያ ነው። ###በዝቅተኛ ዘገባ እና እርግጠኛ ባልሆኑ ግምቶች ምክንያት፣ ይህ ቁጥር ምናልባት በጣም ዝቅተኛ ግምት ሊሆን ይችላል። ###የበሽታው ሸክም በአብዛኛው የሚሸከመው የገጠር ድሃው ሕዝብ ሲሆን በግምት ከግማሽ ያህሉ ጒዳዮች ከ 15 ዓመት በታች ለሆኑ ሕፃናት የተሰጡ ናቸው። ###ምልክቶች፡ የእብድ ውሻ በሽታ የመጀመሪያ ምልክቶች በቁስሉ ቦታ ላይ ትኩሳት እና ያልተለመደ ወይም ያልታወቀ መኮማተር፣መወጋት ወይም ማቃጠል (ፓራስቴሲያ) ያሉ ትኩሳትን ሊያካትቱ ይችላሉ። ###በኋለኞቹ ደረጃዎች ቫይረሱ ወደ ማዕከላዊ የነርቭ ሥርዓት ተሰራጭቶ የአንጎል እና የጀርባ አጥንት እብጠት ያስከትላል። ###የበሽታው የመራቢያ ጊዜ ከ 1 ሳምንት እስከ 1 ዓመት ሊለያይ ይችላል፣ ምንም እንኳን በተለምዶ ከ2-3 ወራት ነው። ###ሁለቱ የውሻ በሽታ ዓይነቶች የተለያዩ ምልክቶችን ያሳያሉ። ###ቁጡ የውሻ በሽታከልክ ያለፈ እንቅስቃሴን፣ በቀላሉ የሚነቃነቅ ባህሪን፣ ሃይድሮፎቢያን( የውሃ ፍርሃትን) እና አንዳንድ ጊዜ ኤሮፎቢያን( የአየር ፍሰትን ወይም ንጹሕ አየርን መፍራት) ያስከትላል። ###ሞት የሚከሰተው ከጥቂት ቀናት በኋላ በልብ-አተነፋፈስ መቆም ምክንያት ነው። ###ከጠቅላላው የሰው ልጆች ቁጥር 20 በመቶውን የሚይዘው ሽባዊ የውሻ በሽታ ከቁጣው ቅርጽ ያነሰ ድራማዊ እና ብዙ ጊዜ የሚዘልቅ አካሄድ ነው። ###ጡንቻዎች በመነከስ ወይም በመቧጨር ጀምሮ ቀስ በቀስ ሽባ ይሆናሉ። ###ኮማ ቀስ በቀስ ያድጋል እና በመጨረሻም ሞት ይከሰታል። ###ሽባ የሆነው የውሻ በሽታ ብዙውን ጊዜ በተሳሳተ መንገድ ይገለጻል,ይህም በበሽታው ላይ ዘገባ እንዳይደረግ አስተዋጽኦ ያደርጋል። ###ሕክምና፡ ውሾችን መከተብ በሰዎች ላይ የሚደርሰውን የውሻ በሽታ ለመከላከል በጣም ወጪ ቆጣቢው ስልት ሲሆን የሰው ልጅ የውሻ በሽታ መከላከያ ክትባቶች ለቅድመ ተጋላጭነት ክትባት አለ። ###በእንስሳ በተለይም በውሻ ከተነከሱ ወይም ከተቧጠጡ፡- ###ቍስሉን ወዲያውኑ በሳሙና ወይም በማጽጃ ማጠብ። ###ለ15 ደቂቃዎች ያህል ቁስሉን በከፍተኛ መጠን ውሃ በደንብ ማጠብ። ###ቁስሉ ከታጠበ እና ከፈሰሰ ከ15 ደቂቃ በኋላ አዮዲን ወይም ፀረ-ቫይረስ የያዘ መድሃኒትን ይተግብሩ። ###እንደ ቺሊ ዱቄት፣የእፅዋት ጭማቂ፣አሲድ እና አልካላይስ ባሉ ቁስሎች ላይ የሚያስቆቱ ነገሮችን ከመተግበር ይቆጠቡ። ###ቍስሉን በአልባሳት ወይም በፋሻ ከመሸፈን ተቆጠቡ። ###የጤና እንክብካቤ ባለሙያ ተጨማሪ ግምገማ እና ህክምና እንዲሰጥዎ ወደ ጤና እንክብካቤ ተቋም ይጓዙ። ###ከተቻለ የሚነክሰውን እንስሳ ደህንነቱ በተጠበቀ ሁኔታ ያዙት እና በእሱ ላይ መረጃን እና ስለ ንክሻ ሁኔታ ለጤና አጠባበቅ ባለሙያ እና ለህዝብ ጤና መኮንን ለመስጠት። ###የሚነክሰውን እንስሳ ለ 10 ቀናት ያህል ተዘግቶ በክትትል ውስጥ ያቆዩት። ###የዓለም ጤና ድርጅት በውሻ ላይ የሚደርሰውን የውሻ በሽታን በማስወገድ፣ የውሻ ንክሻ መከላከያ ስልትን እና የቆዳ በሽታ መከላከያ መንገዶችን በስፋት በመጠቀም የሰውን የውሻ በሽታ መከላከልን ማድረጉን ቀጥሏል፣ ይህም በሴሎች የሚመረተው የክትባት ዋጋ መጠንን ከ60 በመቶ እስከ 80 በመቶ ይቀንሳል።
|
###Rabies ###Overview: Rabies is a viral zoonotic disease that causes progressive and fatal inflammation of the brain and spinal cord. ###Clinically, it has two forms: ###Furious rabies – characterized by hyperactivity and hallucinations. ###Paralytic rabies – characterized by paralysis and coma. ###Although fatal once clinical signs appear, rabies is entirely avoidable; vaccines, medicines and technologies have long been available to prevent death from rabies. ###Nevertheless, rabies still kills tens of thousands of people each year. ###Of these cases, approximately 99% are acquired from the bite of an infected dog. ###Dog-mediated human rabies can be eliminated by tackling the disease at its source: infected dogs. ###Making people aware of how to avoid the bites of rabid dogs, to seek treatment when bitten and to vaccinate animals can successfully disrupt the rabies transmission cycle. ###Rabies is estimated to cause 59 000 human deaths annually in over 150 countries, with 95% of cases occurring in Africa and Asia. ###Due to underreporting and uncertain estimates, this number is likely a gross underestimate. ###The burden of disease is disproportionally borne by rural poor populations, with approximately half of cases attributable to children under 15 years of age. ###Symptoms: Early symptoms of a rabies infection can include a fever with pain and unusual or unexplained tingling, pricking or burning sensation (paraesthesia) at the wound site. ###In later states, the virus spreads to the central nervous system, causing fatal inflammation of the brain and spinal cord. ###The incubation period of the disease can vary from 1 week to 1 year, though it is typically 2–3 months. ###The two types of rabies show different symptoms. ###Furious rabies causes signs of hyperactivity, excitable behaviour, hydrophobia (fear of water) and sometimes aerophobia (fear of drafts or of fresh air). ###Death occurs after a few days due to cardio-respiratory arrest. ###Paralytic rabies, which accounts for about 20% of the total number of human cases, runs a less dramatic and usually longer course than the furious form. ###Muscles gradually become paralysed, starting at the site of the bite or scratch. ###A coma slowly develops and eventually death occurs. ###The paralytic form of rabies is often misdiagnosed, contributing to the under-reporting of the disease. ###Treatment: Vaccinating dogs is the most cost-effective strategy for preventing rabies in people, and human rabies vaccines exist for pre-exposure immunization. ###If you are bitten or scratched by an animal, particularly a dog: ###Wash the wound immediately with soap or detergent. ###Flush the wound thoroughly for about 15 minutes with copious amounts of water. ###Apply an iodine-containing or anti-viral medication to the wound 15 minutes after it has been washed and flushed. ###Avoid applying irritants to the wounds such as chili powder, plant juices, acids and alkalis. ###Avoid covering the wound with dressings or bandages. ###Seek transportation to a health care facility for further assessment and treatment by a healthcare professional. ###If possible, safely confine the biting animal and collect information on it and the bite circumstance to provide to the health care professional and public health officer. ###Keep the biting animal confined and under observation for 10 days. ###WHO continues to promote human rabies prevention through the elimination of rabies in dogs, dog bite prevention strategies, and more widespread use of the intradermal route for post-exposure prophylaxis, which reduces volume and therefore the cost of cell-cultured vaccine by 60% to 80%.
|
###Karen hauƙa ###Bayani: Rabies cuta ce ta dabbobi da ke iya shafar ɗan Adam(zoonotic) wanda ke haifar da ci gaba da kumburin ƙwaƙwalwa da kashin baya. ###A likintance , yana da nau'i biyu: ###Mahaukaciyar cutar dabbobi - tana haifar da rashin nitsuwa da saurin zabura faɗuwa. ###Cutar dabbobi mai illa - alama ce ta gurguzu da kuma dogon suma. ###Ko da yake m da zarar alamun asibiti sun bayyana, rabies gaba ɗaya ba za a iya kauce masa ba; an daɗe ana samun alluran rigaƙafi, magunguna da fasahohi don hana mutuwa daga kamuwa da cutar sanƙarau. ###Duk da haka, har yanzu ciwon sanƙarau yana kashe dubunnan mutane a kowace shekara. ###Daga cikin waɗannan lokuta, kusan kashi casa'in da tara 99% ana samun su ne daga cizon ƙare mai cutar. ###Za'a iya kawar da ciwon hauka na ɗan adam ta hanyar magance cutar daga tushenta: karnuka masu kamuwa da cuta. ###Sanin yadda za'a guje wa cizon karnuka masu raɗaɗi, neman magani idan an cije su da kuma yi wa dabbobi allurar rigakafi na iya samun nasarar kawo cikas ga sake zagayowar cutar. ###An yi kiyasin ciwon hauka na haifar da mutuwar mutane dubu hamsin da tara 59,000 a duk shekara a cikin ƙasashe sama da ɗari da hamsin 150, tare da kashi casa'in da biyar 95% na lokuta suna faruwa a Afirka da Asiya. ###Saboda rashin bayar da rahoto da ƙididdiga marasa tabbas, ƙila wannan adadin ba shi da ƙima sosai. ###Talakawa mazauna karkara ne ke ɗaukar nauyin cututtuka ba bisa ƙa'ida ba, tare da kusan rabin adadin waɗanda ke da alaƙa da yara 'yan ƙasa da shekaru goma sha biyar 15. ###Alamomi: Alamomin farko na kamuwa da cutar rabies na iya haɗawa da zazzaɓi tare da zafi da ƙwanƙwasa sabon abu ko ba a bayyana ba, sokewa ko jin zafi (paraesthesia) a wurin rauni. ###A cikin jihohin da ke gaba, ƙwayar cutar ta yaɗu zuwa tsarin juyayi na tsakiya, yana haifar da mummunar kumburi na ƙwaƙwalwa da ƙashin baya. ###Lokacin shirya cutar na iya bambanta daga mako ɗaya 1 zuwa shekara ɗaya 1, kodayake yawanci watanni biyu 2 - 3 ne. ###Nau'o'in biyu na rabies suna nuna alamomi daban-daban. ###Tsananin ciwon yana haifar da alamun tashin hankali, halaye na zabura, hydrophobia (tsoron ruwa) da kuma wani lokacin aerophobia (tsoron zane ko iska mai daɗi ). ###Mutuwa na faruwa bayan ƴan kwanaki saboda kama bugun zuciya. ###Paralytic rabies, wanda ke da kusan kashi ashirin 20% na adadin mutane masu matsalar, ya tafi ƙasa matuqa da ban mamaki kuma yawanci ya fi tsayi fiye da yanayin tsanani. ###A hankali tsoƙoƙi suna ratsewa, suna farawa daga wurin cizon ko ƙarce. ###Fita a hayyaci yana tasowa sannu a hankali kuma a ƙarshe mutuwa tana faruwa. ###Nau'in cutar rabies ta paralytic wanni lokaci akan kuskuren fahimtarsa wanda hakan na sanya rashinsamun cikaken samun rahotan cutar yadda ya kamata. ###Magani: yiwa karnuka rigakafi shi ne hanya mafi araha wajen kare cutar rabies ga mutane,akwai maganin rigakafin rabies kafin ta kama mutun. ###idan kare ko wata dabba ta cije ka koya yakusheka ###a wanki raunin nan take da sabulu ko omo. ###A wanke raunin so sai na tsawon dakika 15 da ruwa da yawa. ###A sanya idin ko maganin yaƙar cututuka ga ciwon dakika 15 bayan an wanke an goge. ###A kauracewa sanya wa raunin magani mai sanya damuwa ga raunin kamar su yaji, ruwan kayan marmari sinaɗari acid da da alkalis. ###A kauracewa lullube rauninda tsummako bandeji. ###A kai wanda aka ciza zuwa asibiti wajen kwararru don ci gaba da bincike da magani. ###inzai yiwo , a cikin aminci a killace dabbar san nan a tattara bayanai a kanta yadda aka yi cizon don samar wa ma'aikatan lafiya da masu kula da harkar lafiyar al'umma. ###A killace dabbar da ke cizo a lura da ita na tsawan kwana 10. ###Hukumar Lafiya ta Duniya na ci gaba da tallata kare yaɗuwar cizon karnuka ta hanyar kawar da cutar rabies ga kannnuka, hanyoyin kauce wa cizon kare, da anfani da maganin pro[hylaxis bayan an samu cizon kare wanda kan rage yawan abun wanda daga bisani kan iya rage tsadar allurar rigakafin da kashi 60 zuwa 80 bisa dari.
|
###Kichaa cha mbwa ###Muhtasari: Kichaa cha mbwa ni ugonjwa wa zoonotic unaosababishwa na uvimbe mbaya wa ubongo na uti wa mgongo. ###Kliniki, ina aina mbili: ###Ugonjwa wa kichaa cha mbwa wenye hasira - unaoonyeshwa na shughuli nyingi na maono. ###Ugonjwa wa kichaa cha mbwa uliopooza - unaojulikana kwa kupooza na coma.Kichaa cha mbwa kilichopooza - kinachojulikana na kupooza na kukosa fahamu. ###Ingawa ugonjwa wa kichaa cha mbwa huweza kuepukika, unaweza kusababisha kifo mara moja dalili za kliniki zinaweza kuepukwa; chanjo, dawa na teknolojia zimekuwa zikipatikana kwa muda mrefu kuzuia kifo kutokana na kichaa cha mbwa. ###Hata hivyo, ugonjwa wa kichaa cha mbwa bado unaua makumi ya maelfu ya watu kila mwaka. ###Kati ya kesi hizi, takriban 99% hupatikana kutoka kwa kuumwa na mbwa aliyeambukizwa. ###Ugonjwa wa kichaa cha mbwa unaosababishwa na mbwa unaweza kuondolewa kwa kukabiliana na ugonjwa huo katika chanzo chake: mbwa walioambukizwa. ###Kuwafahamisha watu jinsi ya kuepuka kuumwa na mbwa wenye kichaa, kutafuta matibabu wanapoumwa na kuwachanja wanyama kunaweza kuharibu mzunguko wa maambukizi ya kichaa cha mbwa. ###Kichaa cha mbwa kinakadiriwa kusababisha vifo vya binadamu 59,000 kila mwaka katika zaidi ya nchi 150, huku 95% ya visa hivyo vikitokea Afrika na Asia. ###Kwa sababu ya kutoripoti vizuri na makadirio yasiyo na uhakika, nambari hii huenda ikawa ni pungufu kabisa. ###Mzigo wa magonjwa unabebwa na watu maskini wa vijijini, na takriban nusu ya kesi zinatokana na watoto chini ya umri wa miaka 15. ###Dalili: Dalili za awali za maambukizi ya kichaa cha mbwa zinaweza kujumuisha homa yenye maumivu na kutekenya kusiko kawaida au kusikoelezeka, kuchomwa au kuungua (paraesthesia) kwenye kidonda ya jeraha. ###Katika majimbo ya baadaye, virusi huenea kwenye mfumo mkuu wa neva, na kusababisha kuvimba kwa ubongo na uti wa mgongo. ###Kipindi cha incubation cha ugonjwa kinaweza kutofautiana kutoka wiki 1 hadi mwaka 1, ingawa kawaida ni miezi 2-3. ###Aina mbili za kichaa cha mbwa huonyesha dalili tofauti. ###Kichaa cha mbwa wenye hasira husababisha dalili za kuhangaika kupita kiasi, tabia ya kusisimua, haidrofobia (kuogopa maji) na wakati mwingine aerophobia (kuogopa rasimu au hewa safi). ###Kifo hutokea baada ya siku chache kutokana na kukamatwa kwa moyo na kupumua. ###Kichaa cha mbwa kilichopooza, ambacho kinachukua takriban 20% ya jumla ya idadi ya kesi za binadamu, huchukua mwendo mdogo sana na kwa kawaida mrefu kuliko fomu ya hasira. ###Misuli hatua kwa hatua hupooza, kuanzia mahali pa kuumwa au mwanzo. ###Coma polepole hukua na hatimaye kifo hutokea. ###Aina ya kichaa cha mbwa ya kupooza mara nyingi hutambuliwa vibaya, na kuchangia uripoti hafifu kwa ugonjwa. ###Matibabu: Kuchanja mbwa ni mkakati wa gharama nafuu zaidi wa kuzuia kichaa cha mbwa kwa watu, na chanjo za kichaa cha mbwa zipo kwa ajili ya chanjo ya kabla ya kuambukizwa. ###Ikiwa umeumwa au kuchanwa na mnyama, haswa mbwa: ###Osha jeraha mara moja kwa sabuni au sabuni ya omo. ###Osha jeraha vizuri kwa muda wa dakika 15 kwa kiasi kikubwa cha maji. ###Omba dawa iliyo na iodini au ya kupambana na virusi kwenye jeraha dakika 15 baada ya kuosha. ###Epuka kupaka viwasho kwenye majeraha kama vile unga wa pilipili, juisi za mimea, asidi na alkali. ###Epuka kufunga kidonda na nguo au bandeji. ###Tafuta usafiri hadi kituo cha huduma ya afya kwa tathmini na matibabu zaidi na mtaalamu wa afya. ###Ikiwezekana, funga kwa usalama mnyama anayeuma na kukusanya taarifa juu yake na hali ya kuumwa ili kutoa kwa mtaalamu wa huduma ya afya na afisa wa afya ya umma. ###Weka mnyama anayeuma akiwa amefungiwa na chini ya uangalizi kwa muda wa siku 10. ###WHO inaendelea kuhimiza uzuiaji wa ugonjwa wa kichaa cha mbwa kwa kutokomeza ugonjwa wa kichaa cha mbwa, mikakati ya kuzuia kuumwa na mbwa, na matumizi makubwa zaidi ya njia ya ndani ya ngozi kwa ajili ya kuzuia baada ya kuambukizwa, ambayo hupunguza kiasi na hivyo gharama ya chanjo ya seli kwa 60% hadi 80%.
|
###Àìsàn dìgbòlugi ###Ìsọnísókí: Àìsàn dìgbòlugi jẹ́ àìsàn kòkòrò fáírọ́ọ̀sì aṣerankoṣènìyàn tí ó máa ń fa wíwú ọpọlọ àti ọ̀pá ẹ̀yìn sáá tí ó léwu. ###Nínú ìṣègùn, ó ní ẹ̀yà méjì: ###Àìsàn dìgbòlugi inú-bíbí - àbùdá ara líle àlejù àti èròkerò. ###Àìsàn dìgbòlugi rọpárọsẹ̀ - àbùdá rọpárọsẹ̀ àti ìdákú. ###Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ó léwu ní kété tí àwọn àmì àìsàn bá ti hàn, àìsàn dìgbòlugi ṣe é yàgò fún pátápátá; abẹ́rẹ́ àjẹsára, òògùn àti ìmọ̀ ẹ̀rọ ti wà tipẹ́tipẹ́ láti dènà ikú láti ara àìsàn dìgbòlugi. ###Síbẹ̀síbẹ̀, àìsàn dìgbòlugi sì ń pa àwọn ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn ènìyàn lọ́dọọdún. ###Nínú gbogbo àwọn ọ̀ràn wọ̀nyí, bí 99% ni wọ́n ń kó láti ara gígéjẹ ajá tí ó ní àìsàn náà. ###Àwọn àìsàn dìgbòlugi ènìyàn tí ajá ṣe alárinà lè ṣe é mú kúrò nípa kíkojú àìsàn náà láti orírun rẹ̀: àwọn ajá aláàárẹ̀. ###Mímú kí àwọn ènìyàn mọ bí wọ́n ṣe lè yàgò fún eyín àwọn ajá dìgbòlugi, láti wá ìtọ́jú nígbà tí wọ́n bá faragbá bíbùjẹ àti láti gba abẹ́rẹ́ àjẹsára fún àwọn ẹranko lè ṣe àṣeyọrí láti dènà ìpele ìkóràn àìsàn dìgbòlugi. ###Àìsàn dìgbòlugi ni wọ́n ṣírò pé ó ń fa ikú ènìyàn 59, 000 lọ́dọọdún ní ó lé ní àwọn orílẹ̀ èdè 150, pẹ̀lú àwọn ọ̀ràn 95% tí wọ́n ń wáyé ní Áfíríkà àti Ésíà. ###Nítorí àìkún-ìròyìm àti àwọn ìṣirò tí kò dájú, ó ṣe é ṣe kí iye yìí jẹ́ àpapọ̀ ìṣirò tí kò kún. ###Àjàgà àìsàn náà èyí tí ó jáde ní àìdọ́gba láti ara ìṣẹ́ ìgbèríko, pẹ̀lú ó tó ìlàjì àwọn ọ̀ràn tí wọ́n wọ́pọ̀ láàrin àwọn ọmọdé lábẹ́ ọdún 15. ###Àmì àìsàn: Àwọn àmì àìsàn aṣáájú àìsàn dìgbòlugi lè jẹ́ ibà pẹ̀lú ìrora àti yúnyún tí kò ní àlàyé, ara gígún tàbí títa bí iná (ara títa) ní ibi ojú egbò náà. ###Ní àwọn àsìkò tó bá yá, fáírọ́ọ̀sì náà ń tàn wọ inú ibùdó ètò ara àárín gbùngbùn, fa wíwú ọpọlọ àti ọ̀pá ẹ̀yìn. ###Àsìkò ìsàba àìsàn náà lè yàtọ̀ láti ọ̀sẹ̀ 1 sí ọdún 1, bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ó sáábà máa ń jẹ́ oṣù 2-3. ###Àwọn ẹ̀yà àìsàn dìgbòlugi méjèèjì máa ń ṣàfihàn àmì àìsàn ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀. ###Àwọn àìsàn dìgbòlugi inú-bíbí máa ń fa àwọn àmì àlejù ara, ìwà ìdùnnú, ẹ̀rù omi (ìbẹ̀rù omi) àti ẹ̀rù afẹ́fẹ́ nígbà mìíràn (ìbẹ̀rù ẹ̀fúùfù tàbí ìbẹ̀rù afẹ́fẹ́). ###Ikú máa ń wáyé lẹ́yìn ọjọ́ díẹ̀ nítorí ìdíwọ́ ẹ̀jẹ̀-mópòónà-ìmí. ###Àìsàn dìgbòlugi rọpárọsẹ̀, èyí tí ó fa bí 20% gbogbo iye àwọn ọ̀ràn ènìyàn, máa ń ṣe àfihàn ìṣẹ̀lẹ̀ níwọ̀n bẹ́ẹ̀ sì ni ó máa ń pẹ́ ju ẹ̀yà inú-bíbí lọ. ###Àwọn isan yóò máa rọ díẹ̀ díẹ̀, bẹ̀rẹ̀ láti ojú gígéjẹ tàbí yúnyún. ###Ìdákú yóò bẹ̀rẹ̀ wẹ́rẹ́wẹ́rẹ́ bẹ́ẹ̀ sì ni ikú yóò wáyé. ###Ẹ̀yà àrùn dìgbòlugi rọpárọsẹ̀ ni wọ́n sáábà máa ń ṣe àṣìṣe nínú àyẹ̀wò rẹ̀, èyí tí ó ń nípa lórí àìkún ìròyìn lórí àìsàn náà. ###Ìtọ́jú: Fífún àwọn ajá ní abẹ́rẹ́ àjẹsára ni ọgbọ́n tí ó múnádóko jùlọ láti dènà àìsàn dìgbòlugi lára ènìyàn, bẹ́ẹ̀ sì ni abẹ́rẹ́ àjẹsára àìsàn dìgbòlugi ènìyàn wà fún àjẹsára síwájú ìfaragbá. ###Bí ẹranko kan bá gé ọ jẹ tàbí n ha ọ́ lára, pàápàá jùlọ ajá. ###Fọ egbò náà lẹ́sẹ̀kẹsẹ̀ pẹ̀lú ọṣẹ tàbí ọṣẹ ìfọṣọ. ###San egbò náà dáadáa fún bí ìṣẹ́jú 15 pẹ̀lú ọ̀pọ̀lọpọ̀ omi. ###Fi ayodáìnì tí ó ní tàbí egbòogi agbógunti kòkòrò fáírọ́ọ̀sì sí ojú egbò náà lẹ́yìn ìṣẹ́jú 15 tí ó bá di fífọ̀ àti sísàn. ###Yàgò fún fífi èròjà líle kankan sí àwọn egbò náà bí ata gúngún. ###Yàgò fún bíbo ojú egbò náà pẹ̀lú àwọn ìbòjú tàbí àwọn báńdéèjì. ###Wá ọkọ̀ lọ sí ibùdó ìtọ́jú ìlera fún ìtẹ̀síwájú ìgbéléwọ̀n àti ìtọ́jú láti ọwọ́ alámọ̀já ìtọ́jú ìlera. ###Bí ó bá ṣe é ṣe, mú ẹranko agénijẹ náà mọ́lẹ̀ kí o sì gba àlàyé nípa rẹ̀ àti àbájáde gígéjẹ náà láti fún alámọ̀já ìtọ́jú ìlera àti òṣìṣẹ́ ìlera àwùjọ. ###Pa ẹranko agénijẹ náà mọ́ kí ó sì lábẹ́ àkíyèsí fún ọjọ́ 10. ###WHO tẹ̀síwájú láti ṣe ìpolongo ìdènà àìsàn nípasẹ̀ mímú àìsàn dìgbòlugi láàrin àwọn ajá, àwọn ọgbọ́n ìdènà ìgénijẹ ajá, àti ìtànkálẹ̀ àmúlò òpónà àárín awọra fún ìdènà ẹ̀yìn ìfaragbá, èyí tí ó ṣe àdínkù àpapọ̀ iye àti iyeó abẹ́rẹ́ àjẹsára ajẹmọ́-hóró-ara láti 60% dórí 80%.
|
###Amarabi ###Uhlolojikelele: Amarabi yisifo seviral zoonotic esidala ukuvuvukala okuqhubekayo nokubulalayo kobuchopho nomgogodla. ###Ngokomtholampilo, inamafomu amabili: ###Amarabi athukuthele - abonakala ngokudlamaza kanye nokubona izinto ezingekho. ###Amarabi akhubazekile - abonakala ngokukhubazeka kanye ne-coma. ###Nakuba kubulala lapho izimpawu zomtholampilo zivela, amarabi ayagwemeka ngokuphelele; imithi yokugoma, imithi kanye nobuchwepheshe sekuyisikhathi eside ikhona ukuze kuvinjwe ukufa ngenxa yamarabi. ###Noma kunjalo, amarabi asabulala amashumi ezinkulungwane zabantu unyaka ngamunye. ###Kulezi zimo, cishe ama-99% atholakala ngokulunywa yinja ethelelekile. ###Amarabi abantu aphethwe yizinja angaqedwa ngokubhekana nalesi sifo emthonjeni waso: izinja ezinegciwane. ###Ukwazisa abantu ngendlela yokugwema ukulunywa yizinja ezinamarabi, ukufuna ukwelashwa lapho elunyiwe kanye nokugoma izilwane kungaphazamisa ngempumelelo umjikelezo wokudluliselwa kwamarabi. ###Amarabi alinganiselwa ukuthi abangela ukufa kwabantu abangu-59 000 ngonyaka emazweni angaphezu kuka-150, kanti u-95% wezigameko zenzeka e-Afrika nase-Asia. ###Ngenxa yokungabiki kahle kanye nezilinganiso ezingaqinisekile, leli nani cishe liwukubukelwa phansi okukhulu. ###Umthwalo wezifo uthwalwa ngokungafanele abantu abampofu basemaphandleni, cishe ingxenye yezibalo zibangelwa izingane ezingaphansi kweminyaka engu-15 ubudala. ###Izimpawu: Izimpawu zakuqala zesifo samarabi zingabandakanya imfiva enobuhlungu kanye nokugedla okungavamile noma okungachazwanga, ukuhlaba noma ukuzwa ukushisa (iparaesthesia) endaweni yenxeba. ###Ezifundeni zakamuva, leli gciwane lisakazekela esimisweni sezinzwa esimaphakathi, libangele ukuvuvukala okubulalayo kobuchopho nomgogodla. ###Isikhathi sokufukamela sesifo singahluka kusukela evikini eli-1 ukuya onyakeni owodwa, nakuba ngokuvamile kuyizinyanga ezi-2-3. ###Lezi zinhlobo ezimbili zamarabi zibonisa izimpawu ezihlukene. ###Amarabi athukuthele abangela izimpawu zokunganyakazi ngokweqile, ukuziphatha okujabulisayo, ihydrophobia (ukwesaba amanzi) futhi ngezinye izikhathi i-aerophobia (ukwesaba ukushaywa umoya noma umoya ohlanzekile). ###Ukufa kwenzeka ngemva kwezinsuku ezimbalwa ngenxa yokuboshwa kwecardio-respiratory. ###Amarabi akhubazekile, ahlanganisa cishe amaphesenti angama-20 yenani eliphelele lamacala abantu, ahamba ngendlela engavamile futhi ngokuvamile ende kunendlela ethukuthele. ###Imisipha kancane kancane ikhubazeka, iqala lapho elunywe khona noma lapho iklwejwa khona. ###Icoma ikhula kancane kancane futhi ekugcineni kufa. ###Uhlobo lwamarabi olukhubazekile luvame ukuhlonzwa ngendlela engafanele, okunomthelela ekubikweni kancane kwesifo. ###Ukwelashwa: Ukugoma izinja kuyisu elingabizi kakhulu lokuvimbela amarabi kubantu, futhi imithi yokugoma amarabi abantu ikhona ukuze ugonywe ngaphambi kokuchayeka. ###Uma ulunywe noma ukuklwejwa isilwane, ikakhulukazi inja: ###Geza isilonda ngokushesha ngensipho noma okokuhlanza. ###Geza isilonda kahle imizuzu eyi-15 ngamanzi amaningi. ###Gcoba umuthi one-iodine noma ovimbela amagciwane esilondeni ngemva kwemizuzu engu-15 sigeziwe futhi sigezwa ngamanzi. ###Gwema ukufaka izinto ezicasulayo enxebeni njengempushana kachili, amajusi ezitshalo, ama-asidi nama-alkali. ###Gwema ukumboza isilonda ngamabhandeshi noma amabhandeshi. ###Funa izinto zokuhamba eziya esikhungweni sezempilo ukuze uhlolwe futhi ulashwe uchwepheshe wezempilo. ###Uma kungenzeka, vala ngokuphepha isilwane esilumayo futhi uqoqe ulwazi ngaso kanye nesimo sokulunywa ukuze usinikeze umsebenzi wokunakekelwa kwezempilo kanye nesikhulu sezempilo somphakathi. ###Gcina isilwane esilumayo sivalelwe futhi singaphansi kokubhekwa izinsuku eziyi-10. ###IWHO iyaqhubeka nokugqugquzela ukuvimbela amarabi kubantu ngokuqeda amarabi ezinjeni, amasu okuvimbela ukulunywa yizinja, kanye nokusetshenziswa kabanzi komzila we-intradermal we-post-exposure prophylaxis, okwehlisa umthamo futhi ngenxa yalokho izindleko zomgomo owenziwe ngamaseli ngo-60% 80%.
|
afridic_health_003
|
dev
|
###ጨረር ###አጠቃላይ እይታ: ጨረር በሞገድ ወይም በከፊል መልክ የሚጓዝ እና የዕለት ተዕለት አካባቢያችን አካል የሆነ ኃይል ነው። ###ሰዎች ከጠፈር ጨረሮች እንዲሁም በአፈር፣ በውኃ፣ በምግብ፣ በአየር እና በሰውነት ውስጥ ከሚገኙ ሬዲዮአክቲቭ ቁሳቁሶች ለጨረር ይጋለጣሉ። ###የሰው ሰራሽ የጨረር ምንጮች በመድኃኒት፣ በኢንዱስትሪ እና በምርምር በስፋት ጥቅም ላይ ይውላሉ። ###ሁለት ዓይነት የጨረር ዓይነቶች አሉ: አዮኒዝንግ እና አዮኒዝንግ ያልሆነ ጨረር። ###አዮኒዚንግ ጨረር፡- አዮኒዚንግ ጨረር በኤሌትሮ መግነጢሳዊ ሞገዶች (ጋማ ወይም ኤክስ ሬይ) ወይም ቅንጣቶች (ኒውትሮን፣ ቤታ ወይም አልፋ) በሚጓዙ አቶሞች የሚለቀቅ የኃይል ዓይነት ነው። ###አዮኒዝንግ ጨረሮች ኤሌክትሮኖችን ከአቶሞች ያስወግዳል, ማለትም ይችላሉ። ###ከተፈጥሯዊ የጨረር ምንጮች አንጻር በአከባቢው ውስጥ ከ 60 በላይ የተለያዩ በተፈጥሮ የሚከሰቱ ሬዲዮአክቲቭ ቁሳቁሶች አሉ፣ ራዶን ጋዝ ለሰዎች ተጋላጭነት ከፍተኛ አስተዋጽኦ ያለው ነው። ###ሰው ሰራሽ የጨረር ምንጮች ለኑክሌር ኃይል ማመንጨት እና ለሌሎች በርካታ የኢንዱስትሪ እና የምርምር መተግበሪያ ጥቅም ላይ ይውላሉ፣ በአሁኑ ጊዜ ለሰዎች ተጋላጭነት ከፍተኛ አስተዋጽኦ የሚያበረክተው አዮን አዘል ጨረር ነው( ለምሳሌ የምርመራ ራዲዮሎጂ፣ በምስል የሚመሩ ጣልቃ ገብነቶች፣ የኑክሌር መድኃኒት እና የራዲዮቴራፒ)። ###ኢዮኒዝንግ ያልሆነ ጨረር፡- ኢዮኒዝንግ ያልሆነ ጨረር የኤሌክትሮ መግነጢስ ሰንጠረዥ ክፍል ውስጥ ያለ ጨረር ነው፣ ይህም ኢዮናይዜሽን ለማምጣት በቂ ኃይል የለውም። ###የኢንፍራሬድ ፣ የእይታ እና የአልትራቫዮሌት ጨረሮችን ያካተተ ኤሌክትሪክ እና መግነጢሳዊ መስኮች ፣ የሬዲዮ ሞገዶች ፣ ጥቅን ሞገዶች እና የሚታይ ብርሃን ጨረሮችን ያጠቃልላል። ###ኢዮኒዝንግ ያልሆኑ ጨረሮች ሁለቱንም የተፈጥሮ እና ሰው ሰራሽ የኤሌክትሮ መግነጢሳዊ መስኮች ምንጮችን ያጠቃልላል። ###የኤሌክትሪክ ኃይል አቅርቦቶች እና መሣሪያዎች በመኖሪያ አካባቢያችን ውስጥ ዝቅተኛ የኤሌክትሪክ ድግግሞሽ እና መግነጢሳዊ መስኮች በጣም የተለመዱ ምንጮች ናቸው። ###የዕለት ተዕለት የሬዲዮ ድግግሞሽ የኤሌክትሮ መግነጢሳዊ መስኮች የቴሌኮሙኒኬሽን፣ የስርጭት አንቴናዎች እና የጥቃቅን ሞገድ ምድጃዎች ያካትታሉ። ###እንደ ሌዘር፣ መብራቶች እና ዩቪ መብራቶች ያሉ የሚታይ ብርሃን ጨረር ቴክኖሎጂዎች በኢንዱስትሪ፣ በምርምር እና በህክምና ውስጥ ጥቅም ላይ ይውላሉ። ###ኢዮኒዝንግ ያልሆነ ጨረር እንደ ኢንፍራሳውንድ እና አልትራሳውንድ ያሉ ሜካኒካዊ ሞገዶችን ያጠቃልላል።
|
###Radiation ###Overview: Radiation is energy that travels in the form of waves or particles and is part of our everyday environment. ###People are exposed to radiation from cosmic rays, as well as to radioactive materials found in the soil, water, food, air and also inside the body. ###Human-made radiation sources are widely used in medicine, industry, and research. ###There are two types of radiation: ionizing and non-ionizing radiation. ###Ionizing radiation: Ionizing radiation is a type of energy released by atoms that travels in the form of electromagnetic waves (gamma or X-rays) or particles (neutrons, beta or alpha). ###Ionizing radiation can remove electrons from the atoms, i.e. they can . ###In terms of natural radiation sources, there are more than 60 different naturally occurring radioactive materials present in the environment, with radon gas being the highest contributor to people’s exposure. ###Artificial radiation sources are used for nuclear power generation and many other industrial and research applications, with the medical use of ionizing radiation being today the highest contributor to people’s exposure (e.g. diagnostic radiology, image-guided interventions, nuclear medicine and radiotherapy). ###Non-ionizing radiation: Non-ionizing radiation is radiation in the part of the electromagnetic spectrum where there is insufficient energy to cause ionization. ###It includes electric and magnetic fields, radio waves, microwaves, and optical radiation, which consists of infrared, visible, and ultraviolet radiation. ###Non-ionizing radiation encompasses both natural and human-made sources of electromagnetic fields. ###Electrical power supplies and appliances are the most common sources of low frequency electric and magnetic fields in our living environment. ###Everyday sources of radiofrequency electromagnetic fields include telecommunications, broadcasting antennas and microwave ovens. ###Optical radiation technologies, such as lasers, light bulbs and UV lamps, are used in industry, research and medicine. ###Non-ionizing radiation also encompasses mechanical waves such as infrasound and ultrasound.
|
###Tartsatsin hasken ###Taƙaitawa: Tartsatsin haske makamashi ne wanda ke tafiya kamar iska kuma yake tare da mu a muhallinmu. ###mutane kan haɗu da tartsatsin haske daga rana da kuma nau'o'in tatsatsin haske daban-daban wanda ake samu a ƙasa da ruwa da iska da kuma cikin jiki. ###Tartsatsin hasken da ɗa'adam ke samarwa akan yi amfani da su yin magunguna da ma'asantu da kuma wajen bincike. ###Akwai nau'o'in tartsatsin haske biyu : Tartsatsin haske na nukiliya da wanda ba na nukiliya ba. ###Tartsatsin haske na nukiliya wani nau'i ne na makamashi wanda wanda yake samuwa daga atom wanda tafiya a sigar wutar lantarki (kamar na ɗaukar hoton sassan jikin mutum ko kuma tartsasti. ###Tartsatsin haske na nukiliya na iya fitar da lantarki daga sinadarin atom. ###Game da hanyoyin samuwar tartsatsin haske na sali, akwai hanyoyi daban-daban fiye da 60 da ke haifar da tartsatsin haske a muhalli,inda gas ya fi shafar mutane. ###Hanyoyin samuwar tartsatsin haske wanda ba na asali ba ana amfani da shi wajen samar da wutar lantarki ta hanyar nukiliya da sauran amfanin masana'anta da bincike, inda ake amfani da tartsatsin nukiliya wajen yin magani, wanda a yanzu shi ne ya fi shafar mutane ( misali wajen ɗaukar hoton sassan jikin mutum da sauran hotuna da ake ɗauka da maganin da ake yi da sinadarin nukiliya da gashin da ake yi da haske. ###Tartsatsin haske wanda ba na nukiliya ba: Shi kuma tartsatsin hasken rana wanda ba na nukiliya ba tartsatsin haske ne wani ɓangare ne na lantarki, inda rashin isasshen makamashi kan haifar da shi. ###Ya haɗa da na lantarki da na hoto, wanda ya ƙunshi haske mai tsayi da wanda ake gani da kuma haske wanda idon mutum kan iya gani. ###Shi kuma tatsatsin haske wanda ba na nukiliya ba ya ƙunshi wanda yake na asali da wanda yake samuwa daga ɗan'adam. ###Samar da wutar lantarki da kayan lantarki su ne hanyoyin da suka fi samar da mafi ƙanƙantar haske a muhallin da muke rayuwa. ###A kowace rana hanyoyin samar da ta tartsatsin hasken wutar lantarki sun haɗa da hanyar sadarwa da eriyoyin sadarwa da kuma rishon lantarki. ###Fasahohin hasken da ake iya gani, kamar fitulu da ƙwan lantarki da fitulun UV, ana amfani da su ne a masana'antu da wajen yin bincike da magani. ###Shi kuma tatsatsin haske wanda ba na nukiliya ya kuma ƙunshi igiyar haske ta fasaha kamar ƙaramar ƙara da mai diri.
|
###Mionzi ###Muhtasari: Mionzi ni nishati inayosafiri kwa namna ya mawimbi au chembe chembe na ni sehemu ya mazingira yetu ya kila siku. ###Watu wanakabiliwa na mionzi kutoka kwa miale ya cosmic, pamoja na vifaa vya mionzi vinavyopatikana kwenye udongo, maji, chakula, hewa na pia ndani ya mwili. ###Vyanzo vya mionzi vinavyotengenezwa na binadamu vinatumika sana katika dawa, viwanda, na utafiti. ###Kuna aina mbili za mionzi: mionzi ya ionizing na isiyo ya ionizing. ###Mionzi ya ionizing: Mionzi ya ionizing ni aina ya nishati iliyotolewa na atomi ambayo husafiri kwa njia ya mawimbi ya sumakuumeme (gamma au X-rays) au chembe (nyutroni, beta au alpha). ###Mionzi ya ionizing inaweza kuondoa elektroni kutoka kwa atomi, i.e. wanaweza. ###Kwa upande wa vyanzo vya mionzi asilia, kuna zaidi ya vifaa 60 vya mionzi vinavyotokea kiasili vilivyopo katika mazingira, huku gesi ya radoni ikiwa mchangiaji mkubwa zaidi wa kufichua watu. ###Vyanzo vya mionzi ya Bandia hutumika kwa uzalishaji wa nishati ya nyuklia na matumizi mengine mengi ya viwandani na utafiti, huku matumizi ya kimatibabu ya mionzi ya ionizing yakichangia zaidi mionzi ya watu leo (k.m. uchunguzi wa radiolojia, uingiliaji kati unaoongozwa na picha, dawa ya nyuklia na radiotherapy). ###Mionzi isiyo na ionizing: Mionzi isiyo ya ionizing ni mionzi katika sehemu ya wigo wa sumakuumeme ambapo hakuna nishati ya kutosha kusababisha ioni. ###Inajumuisha maeneo ya umeme na sumaku, mawimbi ya redio, microwaves, na mionzi ya macho, ambayo inajumuisha mionzi ya infrared, inayoonekana na ya ultraviolet. ###Mionzi isiyo ya ionizing hujumuisha vyanzo vya asili na vilivyotengenezwa na binadamu vya maeneo ya sumaku umeme. ###Usambazaji wa umeme na vifaa ndivyo vyanzo hasa vya kawaida vya umeme mdogo na sumaku katika mazingira yetu ya kuishi. ###Vyanzo vya kila siku vya maeneo ya sumaku umeme ya radiofrequency ni pamoja na mawasiliano ya simu, antena za utangazaji na oveni za microwave. ###Teknolojia za mionzi ya macho, kama vile leza, balbu na taa za UV, hutumiwa katika tasnia, utafiti na dawa. ###Mionzi isiyo ya ionizing pia inajumuisha mawimbi ya mitambo kama vile infrasound na ultrasound.
|
###Ìfẹ́wẹ́lẹ́ ###Ìsọnísókí: Ìfẹ́wẹ́lẹ́ ni agbára tí ó máa ń rin ìrìn àjò gẹ́gẹ́ bí àwọn ìgbì tàbí eruku bẹ́ẹ̀ sì ni ó jẹ́ ara àyíká wa ojoojúmọ́. ###Àwọn ènìyàn máa ń faragbá ìfẹ́wẹ́lẹ́ láti ara ìtànṣán ayé, àti àwọn èròjà afẹ́wẹ́lẹ́ tí a máa ń rí nínú ilẹ̀, omi, oúnjẹ, afẹ́fẹ́ àti nínú ara pẹ̀lú. ###Wọ́n máa ń lo àwọn orísun ìfẹ́wẹ́lẹ́ àtọọ́dá nínú ìṣègùn, ilé-iṣẹ́, àti ìwádìí. ###Oríṣìí ìfẹ́wẹ́lẹ́ méjì ló wà: ìfẹ́wẹ́lẹ́ alágbára àti ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláìlágbára. ###Ìfẹ́wẹ́lẹ́ alágbára: Ìfẹ́wẹ́lẹ́ alágbára ni irúfẹ́ agbára tí àwọn átọ́ọ̀mù tí wọ́n ń rin ìrìnàjò gẹ́gẹ́ bí àwọn ìgbì ẹ̀múná (gámà tàbí àwọn ìtànṣán-X) tàbí eruku (níúrọ́nù, bẹ́tà tàbí ááfà). ###Ìfẹ́wẹ́lẹ́ alágbára lè yọ àwọn ìmúná aláìdọ́gba láti ara àwọn átọ́ọ̀mù náà, ìyẹn wọ́n lè. ###Ní ti àwọn orísun ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláìtọ́ọ́dá, ó lé ní àwọn àwọn onírúurú èròjà ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláìtọ́ọ́dá 60 ni wọ́n wà nínú àyíká, pẹ̀lú gáàsì rádọ́ọ̀nù tí ó jẹ́ akópa tí ó ga jùlọ sí ìfaragbá àwọn ènìyàn. ###Àwọn orísun ìfẹ́wẹ́lẹ́ àtọọ́dá ni wọ́n ń lò fún ìṣẹ̀dá agbára ìmúná àtọọ́dá àti aláìtọ́ọ́dá àti ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ìlò ilé iṣẹ́ àti ìwádìí mìíràn, pẹ̀lú ìlò ìṣègùn ìfẹ́wẹ́lẹ́ alágbára tí ó jẹ́ orísun ìfaragbá àwọn ènìyàn tí ó ga jùlọ lónìí (f. a. ìfẹ̀rọṣàyẹ̀wò-àìsàn, àwọn ìpèsè ìdarí àwòrán, ìṣègùn àti ìfìfẹ́wẹ́lẹ́-ṣèwòsàn aṣàmúlò ìmúná). ###Ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláìlágbára: Ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláìlágbára ni ìfẹ́wẹ́lẹ́ ní ara ìtànsàn ìgbì ẹ̀múná níbi tí agbára tí ó tó ti wà láti fa agbára. ###Ó ní àwọn àgbègbè ìmúná àti òòfà, àwọn ìgbì gígùn, ìgbì pínnísín, àti ìfẹ́wẹ́lẹ́ àìfojúrí, èyí tí ó ní íńfárẹ́ẹ́dì, aṣeérí, àti ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláwọ̀-aṣeérí. ###Ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláìlágbára ṣe àkóónú àwọn orísun àìtọọ́dá àti àtọọ́dá àwọn agbègbè ìgbì ẹ̀múná. ###Àwọn èròjà àti ohun èlò oníná mọ̀nàmọ́ná ní wọ́n jẹ́ àwọn orísun agbègbè iná mọ̀nàmọ́ná àti òòfà onípele kékeré tí wọ́n wọ́pọ̀ jùlọ ní àyíká tí a ń gbé. ###Àwọn orísun agbègbè ìgbì ẹ̀múná gígùn ni ìbáraẹnisọ̀rọ̀, àwọn ọ̀pá ìgbésáfẹ́fẹ́ àti àwọn àdìrò onígbì pínnísín. ###Àwọn ìmọ̀ ẹ̀rọ ìfẹ́wẹ́lẹ́ aṣeérí, bí lésà, iná bọ́ọ̀bù àti àwọn iná àtẹ̀tàn UV, ni wọ́n ń lò ní ilé iṣẹ́, ìwádìí àti ìṣègùn. ###Ìfẹ́wẹ́lẹ́ aláìlágbára tún ṣe àkóónú àwọn ìgbì aṣẹ̀dá bí ìgbì àgbọ́sétí pínnísín àti ìgbì àgbọ́sétí ńlá.
|
###Imisebe ###Uhlolojikelele: Imisebe ingamandla ahamba ngendlela yamagagasi noma izinhlayiya futhi ayingxenye yendawo yethu yansuku zonke. ###Abantu bachayeka emisebeni ye-cosmic, kanye nezinto ezikhipha imisebe ezitholakala emhlabathini, emanzini, ekudleni, emoyeni nangaphakathi emzimbeni. ###Imithombo yemisebe eyenziwe ngabantu isetshenziswa kakhulu kwezokwelapha, ezimbonini, nasocwaningweni. ###Kunezinhlobo ezimbili zemisebe: imisebe ye-ionizing kanye ne-non-ionizing. ###Imisebe ye-ionizing: Imisebe ye-ionizing iwuhlobo lwamandla akhishwa ama-athomu ahamba ngendlela yamagagasi kagesi (igamma noma iX-ray) noma izinhlayiya (amaneutron, ibeta noma i-alpha). ###Imisebe ye-ionizing ingasusa ama-electron kuma-athomu, okungukuthi angakwazi . ###Mayelana nemithombo yemisebe yemvelo, kunezinto ezingaphezu kuka-60 ezehlukene ezenzeka ngokwemvelo ezikhipha imisebe ezikhona endaweni ezungezile, kanti igesi yeradon iyona enikela kakhulu ekuchayekeni kwabantu. ###Imithombo yemisebe yokwenziwa isetshenziselwa ukukhiqiza amandla enuzi kanye nezinye izinhlelo zokusebenza eziningi zezimboni nocwaningo, kanti ukusetshenziswa kwezokwelapha kwemisebe ye-ionizing namuhla kuyimbangela ephezulu kakhulu yokuchayeka kwabantu (isb. iradiology yokuxilonga, ukungenelela okuqondiswa yisithombe, imithi yenuzi kanye nokwelapha ngemisebe). ###Imisebe engeyona i-ionizing: Imisebe engenzi ionizing imisebe engxenyeni ye-electromagnetic spectrum lapho kunamandla anganele okubangela i-ionization. ###Kuhlanganisa izindawo zikagesi nezikazibuthe, amaza omsakazo, amamicrowave, nemisebe yokubona, ehlanganisa imisebe ye-infrared, ebonakalayo, ne-ultraviolet. ###Imisebe engeyona i-ionizing ihlanganisa kokubili imithombo yemvelo kanye neyenziwe umuntu yezinkambu ze-electromagnetic. ###Izimpahla zamandla kagesi nezinto zikagesi ziyimithombo evame kakhulu yezindawo eziphansi zikagesi nezikazibuthe endaweni yethu yokuhlala. ###Imithombo yansuku zonke yezinkambu zeradiofrequency electromagnetic ihlanganisa ezokuxhumana, ama-antenna okusakaza ohhavini namamicrowave. ###Ubuchwepheshe bemisebe yokubona, njengamalaser, amalambu okukhanya namalambu e-UV, busetshenziswa embonini, ocwaningweni nakwezokwelapha. ###Imisebe yenon-ionizing iphinde ihlanganise namagagasi emishini afana ne-infrasound ne-ultrasound.
|
afridic_health_004
|
dev
|
###ራደን ###አጠቃላይ እይታ፦ ራዶን በተፈጥሮ የሚገኝ ሬዲዮአክቲቭ ጋዝ ነው። ###ምንም አይነት ሽታ፣ ቀለም ወይም ጣዕም የሌለው ሲሆን የሚመነጨው በድንጋይ እና በአፈር ውስጥ ካለው የዩራኒየም ተፈጥሯዊ ሬዲዮአክቲቭ መበስበስ ነው። ###ራዶን በውኃ ውስጥም ሊገኝ ይችላል። ###የራዶን ጋዝ በቀላሉ ከመሬት ወደ አየር ይወጣል። ###ከቤት ውጭ፣ ራደን በፍጥነት ወደ ዝቅተኛ ውህዶች ይቀየራል እና በአጠቃላይ ችግር አይደለም። ###ይሁን እንጂ እንደ የመሬት ውስጥ ማዕድን ማውጫዎች፣ ቤቶችና ሌሎች ሕንጻዎች ባሉ የተዘጉ ቦታዎች ላይ ያተኩራል። ###የአፈር ጋዝ ሰርጎ መግባት በጣም አስፈላጊው የመኖሪያ ራዶን ምንጭ እንደሆነ ይታወቃል። ###ሌሎች የራዶን ምንጮች የግንባታ ቁሳቁሶችን እና ከጉድጓዶች የሚወጣውን ውኃ ያካትታሉ፣ ግን ያን ያህል አስፈላጊ አይደሉም። ###ራዶን በመበስበስ ተጨማሪ ሬዲዮአክቲቭ ቅንጣቶችን ይፈጥራል። ###በምንተነፍስበት ጊዜ ቅንጣቶቹ በመተንፈሻ ቱቦ በተሸፈኑ ሕዋሳት ላይ ይቀመጣሉ፣ እዚያም ዲ ኤን ኤ ሊጎዱ እና የሳንባ ካንሰርን ሊያስከትሉ ይችላሉ። ###ራዶን ከ3-14 በመቶ የሚሆነውን የሳንባ ካንሰርን ያስከትላል፣ ይህም እንደ አማካይ የራዶን ደረጃ እና እንደ የሀገሩ ሲጋራ ማጨስ መስፋፋት ነው። ###ራዶን በሚያጨሱ ሰዎች ላይ የሳንባ ካንሰር የመፍጠር ዕድሉ ከፍተኛ ነው፡ አጫሾች ከማያጨሱ ሰዎች በ25 እጥፍ በራዶን የመጋለጥ እድላቸው ከፍተኛ ነው። ###መከላከያ፡- ለአብዛኛዎቹ ሰዎች ለራዶን ከፍተኛ ተጋላጭነት በቤት ውስጥ ይከሰታል። ###በአንድ ቤት ውስጥ ያለው የራዶን መጠን የሚወሰነው ከታች ባሉት ድንጋዮች እና አፈር ውስጥ ባለው የዩራኒየም መጠን፣ በቤቱ ግንባታ እና በነዋሪዎቹ የአየር ማናፈሻ ልምዶች ላይ ነው። ###የራዶን መጠን ርካሽ እና ቀላል በሆነ መንገድ ሊለካ ይችላል። ###በአዲስ ቤቶች ውስጥ ራዶን ለመከላከል እና በነባር መኖሪያ ቤቶች ውስጥ ራዶንን ለመቀነስ በደንብ የተሞከሩ፣ ዘላቂ እና ወጪ ቆጣቢ ዘዴዎች አሉ። ###በተለይ ለራዶን ተጋላጭ በሆኑ አካባቢዎች አዳዲስ ቤቶች ሲገነቡ ራዶን መከላከልን ግምት ውስጥ መግባት አለበት። ###በነባር ቤቶች ውስጥ የራዶን መጠን ሊቀንስ ይችላል ለምሳሌ የቤቱን አየር ማናፈሻ በማሻሻል እና ወለሎችን እና ግድግዳዎችን በማሸግ በብዙ አገሮች የመጠጥ ውሃ የሚገኘው ከከርሰ ምድር ውሃ እንደ ምንጭ እና ጉድጓዶች ነው። ###በመጠጥ ውሃ ውስጥ የሚሟሟ ራዶን በቤት አየር ውስጥ ሊለቀቁ ይችላሉ። ###በተለምዶ ከፍ ያለ የራዶን መጠን የሚወሰደው ራዶን ወደ ውስጥ ከማስገባት ጋር ሲነፃፀር ራዶን በመተንፈስ ነው። ###በመጠጥ ውሃ አቅርቦቶች ውስጥ የራዶንን ክምችት በአየር በማውጣት ወይም ልዩ ማጣሪያዎችን በመጠቀም ለመቀነስ ቀጥተኛ እና ውጤታማ ዘዴዎች አሉ። ###የዓለም ጤና ድርጅት ምላሽ: የዓለም ጤና ድርጅት ከዓለም አቀፍ አጋሮች ጋር በመሆን የራዶን ተጋላጭነት በጤና ላይ ስለሚያስከትለው ውጤት ግንዛቤን ለማሳደግ እና የራዶን ተጋላጭነትን ለመከላከል እና ለመቀነስ ጤናማ የፖሊሲ አማራጮችን ለማስተዋወቅ ይሠራል። ###የዓለም ጤና ድርጅት ከራዶን ፖሊሲዎች፣ ከራዶን ቅነሳ እና መከላከል እንዲሁም ከራዶን አደጋ ግንኙነት ጋር የተዛመዱ ብሔራዊ ራዶን ዝግጅቶች እና እንቅስቃሴዎችን ይደግፋል።
|
###Radon ###Overview: Radon is a naturally occurring radioactive gas. ###It has no smell, colour or taste, and is produced from the natural radioactive decay of uranium in rocks and soil. ###Radon can also be found in water. ###Radon gas escapes easily from the ground into the air. ###Outdoors, radon quickly dilutes to very low concentrations and is generally not a problem. ###However, it tends to concentrate in enclosed spaces, such as underground mines, houses, and other buildings. ###Soil gas infiltration is recognized as the most important source of residential radon. ###Other sources of radon include building materials and water extracted from wells, but are of less importance. ###Radon decays and produces further radioactive particles. ###As we breathe, the particles are deposited on the cells lining the airways, where they can damage DNA and potentially cause lung cancer. ###Radon causes between 3–14% of all lung cancers, depending on the average radon level and the smoking prevalence in a country. ###Radon is much more likely to cause lung cancer in people who smoke: smokers are 25 times more at risk from radon than non-smokers. ###Prevention: For most people, the greatest exposure to radon occurs in the home. ###The concentration of radon in a home depends on the amount of uranium in the underlying rocks and soils, the construction of the house and the ventilation habits of the inhabitants. ###Radon levels can be measured in an inexpensive and simple manner. ###Well-tested, durable and cost-efficient methods exist for preventing radon in new houses and reducing radon in existing dwellings. ###Radon prevention should be considered when new houses are built, particularly in radon prone areas. ###Radon levels in existing homes can be reduced by, for example, improving the ventilation of the house and sealing floors and walls.In many countries, drinking water is obtained from groundwater sources such as springs and wells. ###Radon dissolved in drinking-water can be released into indoor air. ###Normally, a higher radon dose is received from inhaling radon compared with ingestion. ###Straightforward and effective techniques exist to reduce the concentration of radon in drinking-water supplies by aeration or using special filters. ###WHO Response: WHO works with international partners to increase understanding of the effects of radon exposure on health and to promote sound policy options for preventing and mitigating radon exposure. ###WHO supports the development of national radon programmes and activities related to radon policies, radon mitigation and prevention as well as radon risk communication.
|
###Sinadarin Radon ###Taƙaitawa: Radon gas ne na tartsatsin haske da ke aukuwa bisa halicci. ###Ba shi da wari ko launi ko ɗanɗano, sannan kuma yana samuwa ne daga ruɓaɓɓen tartsatsin haske na sinadarin yureniyon a duwatsu da ƙasa. ###Ana iya samun sinadarin Radon a ruwa. ###Gas na radon yakan iya fita cikin sauƙi daga ƙasa zuwa iska. ###A wajen randon yakan saurin narkewa sannan kuma ba shi da wata illa. ###Sai dai yakan taru a rufaffen wuri irinsu wurin da ake haƙar ma'adanai a cikin ƙasa da gidaje da sauran gine-gine. ###Tiririn ƙasa shi ne aka fi yarda da shi a matsayin abun da ya fi samar da randon na wurin zama. ###Sauran hanyoyin da samuwa sun haɗa da kayan gine-gine da ruwan da aka samar daga rijiya, sai dai ba su da wani muhimmanci. ###Sinadarin randon da ya ruɓe ka iya samar da wasu nau'oin gudajin tartsatsi. ###A yayin da muka yi numfashi, gudajin abubuwa faɗa kan layin fitar iskar, inda za su iya lalata ƙwayar halitta ta DNA da kuma jawo kansar hunhu. ###Radon shi ne yake haifar da kaso 3 zuwa 14 na duk wata kansar hunhu, ya danganta da matakin randon da kuma yawan hayaƙi a ƙasa. ###Randon ka iya haifar da cutar kansa ga mutanen da suke shan taba sigari: Sau 25 masu shan taba sigari ne suka fi fuskantar barazana daga randon a kan waɗanda ba su shan taba sigari. ###Kariya: A yawancin mutane, babbar hanayar fuskantar randon ita ce a gida. ###Taruwar randon a gida ya dogara ne ga yawan saindarin yureniyon a dutsen ƙarƙashin ƙasa da ƙasar can ƙasa da ginin gida da kuma yadda iska ke zagawa a gidan. ###Za a iya auna yawan randon ta hanya mara tsada kuma mai sauƙi,. ###Akwai tabbatacciyar hanya kuma mai sauƙin kashe kuɗi ta hana wanzuwar randon a sababbun gidaje da kuma rage shi a wanzazzun gidaje da ake zaune. ###Za a samu kariya daga sinadarin randon ne a lokacin da aka gina sababbun gidaje, musamman ma a wuren da ke da yawan sinadarin randon. ###Za a iya rage adadin sinadarin randon a gida ta hanayar samar da hanyar shiga da fitar iska a gidaje da rufe daɓen ɗaki da bango. A ƙasashe da dama, sana samar da ruwan sha ne daga ruwan da ke can ƙasa, kamar rijiya. ###Sinadarin randon da ya narke a ruwa kan iya shigowa iskar ciki. ###Yawanci ana samun yawanr randon ne ta hanyar shaƙa idan aka kwatanta da rashin narkewa. ###Akwai wanzazzun dabaru wajen rage amfani da sinadarin randon wajen smar da ruwan sha ta hanyar amfani da matata da musamman. ###Matakan Hukumar Lafiya ta Duniya: Hukumar Lafiya ta Duniya na aiki da abokan hulɗarta na duniya wajen ƙara fahimtar illar sinadarin radon a kan lafiya da kuma inganta samar da manufofi wajen hanawa da rage fuskantarsa. ###Hukumar Lafiya ta Duniya na tallafa wa samar da shirin hana shaƙar sinadari na ƙasa da sauran aikace-aikace masu masu nasaba da manufofin hana shaƙar radon da rage shi da hana aukuwar shaƙar da kuma illar sadar da radon.
|
###Radoni ###Muhtasari: Radoni ni gesi ya mionzi inayotokea kiasili. ###Haina harufu, rangi au ladha, na hutolewa kutokana na kuoza kwa mionzi ya asili ya urani katika miamba na udongo. ###Radoni pia inaweza kupatikana katika maji. ###Gesi ya Radoni hutoka kwa urahisi kutoka ardhini kwenda angani. ###Nje, radoni hupunguka haraka hadi viwango vya chini sana na kwa ujumla sio shida. ###Hata hivyo, inaelekea kujikita katika maeneo yaliyofungwa, kama vile migodi ya chini ya ardhi, nyumba, na majengo mengine. ###Uingizaji wa gesi ya udongo unatambuliwa kama chanzo muhimu zaidi cha radon ya makazi. ###Vyanzo vingine vya radon ni pamoja na vifaa vya ujenzi na maji yaliyotolewa kwenye visima, lakini niya umuhimu mdogo. ###Radoni huoza na kutoa chembe zaidi za mionzi. ###Tunapopumua, chembe hizo huwekwa kwenye seli zinazozunguka njia ya hewa, ambapo zinaweza kuharibu DNA na kusababisha saratani ya mapafu. ###Radoni husababisha kati ya 3-14% ya saratani zote za mapafu, kulingana na kiwango cha wastani cha radoni na kuenea kwa uvutaji sigara nchini. ###Radoni ina uwezekano mkubwa wa kusababisha saratani ya mapafu kwa watu wanaovuta sigara: wavutaji sigara wako hatarini mara 25 zaidi kutokana na radon kuliko wasio wavuta sigara. ###Kinga: Kwa watu wengi, mfiduo mkubwa zaidi wa radoni hutokea nyumbani. ###Mkusanyiko wa radoni ndani ya nyumba inategemea kiasi cha uranium katika miamba ya msingi na udongo, ujenzi wa nyumba na tabia ya uingizaji hewa ya wenyeji. ###Viwango vya radoni vinaweza kupimwa kwa njia ya bei nafuu na rahisi. ###Njia zilizojaribiwa vizuri, za kudumu na za gharama nafuu zipo za kuzuia radoni katika nyumba mpya na kupunguza radoni katika makao yaliyopo. ###Kinga ya radoni inapaswa kuzingatiwa wakati nyumba mpya zinajengwa, haswa katika maeneo yenye radon. ###Viwango vya radoni katika nyumba zilizopo vinaweza kupunguzwa kwa, kwa mfano, kuboresha uingizaji hewa wa nyumba na kuziba sakafu na kuta. Katika nchi nyingi, maji ya kunywa hupatikana kutoka kwa vyanzo vya chini ya ardhi kama vile chemchemi na visima. ###Radoni iliyoyeyushwa katika maji ya kunywa inaweza kutolewa kwenye hewa ya ndani. ###Kwa kawaida, kipimo cha juu cha radoni hupokelewa kutokana na kuvuta pumzi ya radoni ikilinganishwa na kumeza. ###Mbinu za moja kwa moja na za ufanisi zipo ili kupunguza mkusanyiko wa radoni katika vifaa vya maji ya kunywa kwa uingizaji hewa au kutumia chujio maalum. ###Mwitikio wa WHO: WHO inafanya kazi na washirika wa kimataifa kuongeza uelewa wa athari za mfiduo wa radoni kwa afya na kukuza chaguzi bora za sera za kuzuia na kupunguza uwekaji wa radoni. ###WHO inaunga mkono uundaji wa programu na shughuli za kitaifa zinazohusiana na sera za radoni, kupunguza na kuzuia radoni na mawasiliano ya hatari ya radoni.
|
###Rádọ́ọ̀nù ###Ìsọnísókí: Rádọ́ọ̀nù jẹ́ gáàsì afẹ́wẹ́lẹ́ àìṣẹ̀dá. ###Kò ní òórùn, àwọ̀, tàbí adùn, ó sì ń wá láti ara ìdípẹtà ìfẹ́wẹ́lẹ́ àìṣẹ̀dá yùráníọ̀nù nínú àpáta àti ilẹ̀. ###Radoonut tún lè wà nínú omi. ###Gáàsì rádọ́ọ̀nù máa ń jáde ṣeré láti inú ilẹ̀ sínú afẹ́fẹ́. ###Níta, rádọ́ọ̀nù máa ń tètè darapọ̀ mọ́ àwọn ìdàpọ̀ kékeré bẹ́ẹ̀ sì ni kì í ṣe ìṣòro. ###Àmọ́ sá, ó máa ń sarajọ ní àwọn ààyè kolo, gẹ́gẹ́ bí àwọn ibi ìwakùsà abẹ́lé, ilé, àti àwọn ilé mìíràn. ###Ìlúpọ̀ gáàsì mọ́ ilẹ̀ ni ó jẹ́ orísun rádọ́ọ̀nù tí ó ṣe pàtàkì jùlọ. ###Àwọn orísun rádọ́ọ̀nù mìíràn tí ó fi mọ́ àwọn irinṣẹ́ ìkọ́lé àti omi tí wọ́n wà jáde láti inú àwọn kànga, ṣùgbọ́n wọ́n kò ṣe pàtàkì tó. ###Rádọ́ọ̀nù máa ń jẹrà láti ṣẹ̀dá àwọn eruku ìfẹ́wẹ́lẹ́. ###Gẹ́gẹ́ bí a ṣe ń mí, àwọn eruku náà yóò dúró sára àwọn hóró tí wọ́n wà lára òpónà ìmí, níbi tí wọ́n ti lè mú ìbàjẹ́ bá DNA tí wọn yóò sì fa jẹjẹrẹ ẹ̀dọ̀ fóóró. ###Rádọ́ọ̀nù máa ń fa ìdá 3-14% gbogbo àwọn jẹjẹrẹ, èyí dá lórí gbogbo ìpele rádọ́ọ̀nù bí ìmusìgá ṣe pọ̀ tó ní orílẹ̀ èdè kan. ###Rádọ́ọ̀nù ṣe é ṣe kí ó fa jẹjẹrẹ ẹ̀dọ̀ fóóró láàrin àwọn ènìyàn tí wọ́n ń mú sìgá: àwọn amusìgá ni ó ṣe é ṣe ní ewu ìgbà 25 láti ara rádọ́ọ̀nù ju àwọn tí wọn kì í ṣe amusìgá lọ. ###Ìdènà: Fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ènìyàn, ìfaragbá rádọ́ọ̀nù tí ó ga jùlọ máa ń wáyé ní ilé. ###Ìṣùpọ̀ rádọ́ọ̀nù ní ilé dá lórí iye yùráníọ̀nù lábẹ́ àwọn àpáta àti ilẹ̀, kíkọ́ ilé àti àwọn ìwà ìmáfẹ́fẹ́wọlé àwọn olùgbé. ###Àwọn ìpele rádọ́ọ̀nù ṣe é wọ̀n ní ọ̀nà tí kò wọ́n tí ó sì rọrùn. ###Àwọn ọ̀nà tí wọ́n ti ṣàyẹ̀wò dáadáa, ọ̀nà kánrinkése àti tí owó wọn kò pọ̀ wà fún ìdáàbòbò nínú àwọn ilé tuntun àti mímú àdínkù bá rádọ́ọ̀nù nínú àwọn ilé tí wọ́n ti wà tẹ́lẹ̀. ###Ìdènà rádọ́ọ̀nù gbọ́dọ̀ jẹ́ èyí tí wọ́n wò nígbà tí wọ́n bá ń kọ̀ ilé tuntun, pàápàá jùlọ ní àwọn àgbègbè tí rádọ́ọ̀nù pọ̀ sí. ###Àwọn ìpele rádọ́ọ̀nù ní àwọn ilé tí wọ́n ti wà tẹ́lẹ̀ ṣe é dínkù nípa, fún àpẹẹrẹ, mímú ìlọsíwájú bá ìmáfẹ́fẹ́wọlé àti bíbo àwọn ilẹ̀ àti ògiri. Ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn orílẹ̀ èdè, omi mímu tí ó wá láti ara àwọn orísun abẹ́rl ilẹ̀ gẹ́gẹ́ bí àwọn omi sẹ́lẹ̀rú àti kànga. ###Rádọ́ọ̀nù tí ó yòrò nínú omi mímu lè wọ inú afẹ́fẹ́ nínú ilé. ###Ní ọ̀pọ̀ ìgbà, ìwọ̀n rádọ́ọ̀nù ńlá máa ń wá láti ara fífa rádọ́ọ̀nù bí a bá fi wé jíjẹ. ###Àwọn ọgbọ́n tààrà tí wọ́n múnádóko wà láti mú àdínkù bá ìṣùpọ̀ rádọ́ọ̀nù nínú omi mímu láti ara lílo afẹ́fẹ́ tàbí lílo àwọn aṣẹ́ pàtàkì. ###Èsì WHO: WHO ń ṣiṣẹ́ pẹ̀lú àwọn alábàáṣiṣẹ́pọ̀ àgbáyé láti mú ìlọsíwájú bá níní òye àwọn ipa ìfaragbá rádọ́ọ̀nù lórí ìlera àti láti ṣe àgbéga àwọn àṣàyàn ìlànà dídára fún ìdènà àti àdínkù ìfaragbá rádọ́ọ̀nù. ###WHO ṣe àtìlẹ́yìn àgbékalẹ̀ àwọn ètò àti iṣẹ́ rádọ́ọ̀nù lórílẹ̀ èdè tí wọ́n ní í ṣe pẹ̀lú ìlànà rádọ́ọ̀nù, àdínkù àti ìdènà rádọ́ọ̀nù àti ewu ìbáraẹnisọ̀rọ̀.
|
###IRadon ###Uhlolojikelele: Iradon iyigesi ekhipha imisebe eyenzeka ngokwemvelo. ###Ayinalo iphunga, umbala noma ukunambitheka, futhi ikhiqizwa ngokubola kwemvelo okunemisebe ye-uranium emadwaleni nasenhlabathini. ###Iradon ingatholakala emanzini. ###Iradon gas iphuma kalula emhlabathini iye emoyeni. ###Ngaphandle, iradon ishesha ukuncibilika ibe ukugxila okuphansi kakhulu futhi ngokuvamile akuyona inkinga. ###Kodwa ke, ijwayele ukugxila ezindaweni ezivalekile, njengezimayini ezingaphansi komhlaba, izindlu, nezinye izakhiwo. ###Ukungena kwegesi yomhlabathi kubonwa njengomthombo obaluleke kakhulu weradon yokuhlala. ###Eminye imithombo yeradon ihlanganisa izinto zokwakha namanzi akhishwa emithonjeni, kodwa ayibalulekile kangako. ###Iradon iyabola futhi ikhiqize ezinye izinhlayiya ezinemisebe. ###Njengoba siphefumula, izinhlayiya zifakwa kumaseli axhumene nemigudu yomoya, lapho zingalimaza khona iDNA futhi zibangele nomdlavuza wamaphaphu. ###Iradon ibangela phakathi kuka-3-14% wawo wonke umdlavuza wamaphaphu, kuye ngezinga elijwayelekile leradon kanye nokusabalala kokubhema ezweni. ###Iradon maningi amathuba okuba ibangele umdlavuza wamaphaphu kubantu ababhemayo: ababhemayo basengozini ephindwe izikhathi ezingu-25 kuradon kunabangabhemi. ###Ukuvimbela: Kubantu abaningi, ukuchayeka okukhulu kakhulu kuradon kwenzeka ekhaya. ###Ukugcwala kweradon ekhaya kuncike enanini le-uranium emadwaleni angaphansi nenhlabathi, ukwakhiwa kwendlu kanye nemikhuba yokungena komoya yabakhileyo. ###Amazinga eradon angalinganiswa ngendlela engabizi futhi elula. ###Izindlela ezihlolwe kahle, ezihlala isikhathi eside futhi ezongayo zikhona zokuvimbela iradon ezindlini ezintsha kanye nokunciphisa i-radon ezindaweni zokuhlala ezikhona. ###Ukuvimbela iradon kufanele kubhekwe lapho kwakhiwa izindlu ezintsha, ikakhulukazi ezindaweni ezithandwa yiradon. ###Amazinga eradon ezindlini ezikhona angancishiswa, isibonelo, ukuthuthukisa umoya wendlu kanye nokuvala phansi nezindonga. Emazweni amaningi, amanzi okuphuza atholakala emithonjeni yamanzi angaphansi komhlaba njengemithombo nemithombo. ###Iradon encibilikisiwe emanzini okuphuza ingadedelwa emoyeni wasendlini. ###Ngokuvamile, umthamo we-radon ophezulu utholwa ekuhogeleni iradon uma kuqhathaniswa nokungeniswa. ###Kunezindlela eziqondile nezisebenzayo zokunciphisa ukugcwala kweradon emanzini okuphuza ngokufaka umoya noma ngokusebenzisa izihlungi ezikhethekile. ###Impendulo yeWHO: IWHO isebenza nabalingani bamazwe ngamazwe ukukhulisa ukuqonda ngemiphumela yokuchayeka kweradon empilweni kanye nokukhuthaza izinketho zenqubomgomo eziphusile zokuvimbela nokunciphisa ukuchayeka kweradon. ###IWHO isekela ukuthuthukiswa kwezinhlelo zikazwelonke zeradon nemisebenzi ehlobene nezinqubomgomo zeradon, ukunciphisa nokuvimbela iradon kanye nokuxhumana kwengozi yeradon.
|
afridic_health_005
|
dev
|
###የጥገኞች እና የስደተኞች ጤና ###አጠቃላይ እይታ በዛሬው ጊዜ በዓለም ዙሪያ ወደ 1 ቢሊዮን የሚጠጉ ስደተኞች አሉ፣ ይህም ከዓለም ህዝብ ቍጥር መካከል 1 ከ8 ያህሉ ናቸው። ###እነዚህም 281 ሚሊዮን አለምአቀፍ ስደተኞች እና 82.4 ሚሊየን በግዳጅ የተፈናቀሉ (48 ሚሊየን በሀገር ውስጥ የተፈናቀሉ፣ 26.4 ሚሊየን ስደተኞች፣ 4.1 ሚሊየን ጥገኝነት ጠያቂዎች) ይገኙበታል። ###የተባበሩት መንግስታት የስድተኞች ከፍተኛ ኮሚስሽን በአለም አቀፍ ደረጃ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሀገር አልባ ሰዎች እንዳሉ ይገምታል። ###የስደት ልምድ የጤና እና ደህንነት ቁልፍ ውሳኔ ነው። ###ጥገኞች እና ስደተኞች በጣም ተጋላጭ ከሆኑ የህብረተሰብ ክፍሎች መካከል ናቸው ብዙውን ጊዜ ከዘረኝነት ጋር ይጋፈጣሉ፣ መድልዎ፣ ደካማ የኑሮ፣ የመኖሪያ ቤት እና የሥራ ሁኔታዎች፣ እና ብዙ ጊዜ የሚከሰቱ የአካል እና የአዕምሮ ጤና ችግሮች ቢኖሩም በቂ የጤና አገልግሎት አለማግኘት። ###የኮቪድ-19 ወረርሽኝ በጥገኞች እና በስደተኞች ከሚደርስባቸው አልፎ የሚይዝ በሽታ እና ሞት ስጋት አንፃር ተጨማሪ ተግዳሮቶችን አስከትሏል እናም በጤና አገልግሎት ተደራሽነት እና አጠቃቀም ላይ ያለውን ኢፍትሃዊነት አጉልቶ አሳይቷል። ###ጥገኞች እና ስደተኞችም በመዘጋት እና የጉዞ እገዳዎች አሉታዊ ኢኮኖሚያዊ ተጽዕኖ ደርሶባቸዋል። ###ጥገኞች እና ስደተኞች እራሳቸውን እና አስተናጋጁን ህዝብ ለመጠበቅ በጥሩ ጤንነት ላይ መሆን አለባቸው። ###ጤና የማግኘት ሰብአዊ መብት ያላቸው ሲሆን አገራትም ለጥገኞች እና ለስደተኞች ስሜታዊ የሆኑ የጤና እንክብካቤ አገልግሎቶችን የመስጠት ግዴታ አለባቸው። ###ከ 2019 እስከ 23 የጥገኞችን እና የስደተኞችን ጤና ለማስተዋወቅ እ.ኤ.አ. በ2020 የዓለም ጤና ድርጅት በጤና እና ፍልሰት ጉዳዮች ላይ አለምአቀፍ አመራርን በአለም ጤና ድርጅት አለም አቀፍ የድርጊት መርሃ ግብር አውድ ለማቅረብ የጤና እና የፍልሰት መርሃ ግብር (PHM) አቋቁሟል። ###ተፅዕኖ፡- ጥገኞች እና ስደተኞች ብዙ ጊዜ በጦርነት፣ በግጭት ወይም በኢኮኖሚ ቀውስ ከተጎዱ ማህበረሰቦች የሚመጡ ሲሆን ከጉዟቸው ሁኔታ ጋር ተያያዥነት ያላቸው እንደ ምግብ እና በቂ ውሃ አለመድረስ፣ የአካባቢ ጽዳትና ንፅህና እና እንደዚ ያሉ ሌሎች መሰረታዊ አገልግሎቶች ተጋላጭነቶች አሏቸው። ###በተላላፊ በሽታዎች፣ በአጋጣሚ በሚደርስ ጕዳት፣ በሙቀት መቀነስ፣ በእሳት ቃጠሎ፣ ባልተፈለገ እርግዝና እና ከወሊድ ጋር በተያያዙ ችግሮች እንዲሁም በተለያዩ ተላላፊ ያልሆኑ በሽታዎች የመጠቃት አደጋ ተጋርጦባቸዋል። ###ከዚህም በላይ ጥገኞች እና ስደተኞች የአዕምሮ ጤንነት ችግር የመጋለጥ አደጋ ተጋርጦባቸዋል። ###የጥገኞች እና የስደተኞች ጤንነት በተቀባይ ማህበረሰቦች( ለምሳሌ ሥራ፣ ገቢ፣ ትምህርት እና መኖሪያ ቤት) ጤንነት ማህበራዊ ተጽዕኖዎች ጋር በጥብቅ የተቆራኘ ነው። ###የህዝብ ጤና ጥበቃን ለእነሱ እና ለተቀባይ ህዝብ ለማስተዋወቅ፣ ጥገኞች እና ስደተኞች ከአድልዎ፣ ከመገለል እና ከነቀፋ የፀዱ ፍትሃዊ ጥራት ያለው የጤና አገልግሎት ማግኘት አለባቸው። ###በተጨማሪም ማህበራዊ ተጽዕኖዎችን ለመቅረፍ ተገቢ የሆኑ ዘርፈ ብዙ የሕዝብ ፖሊሲ ምላሾች ያስፈልጋሉ። ###ጥገኞች እና ስደተኞች በጤና እና ማህበራዊ አገልግሎት አቅርቦት ላይ ቁልፍ የሆነ የሥራ ስምሪት ሚና ይጫወታሉ, እና ለህብረተሰቡ የጤና አገልግሎት ማግኘት ይህንን አስተዋፅኦ በመገንዘብ ለማህበራዊ ደህንነት እና አንድነት አስተዋፅኦ ያደርጋል። ###የዓለም ጤና ድርጅት የጤና እና ፍልሰት መርሃ ግብር(ፒኤችኤም) ከሀገራት ጋር በመተባበር የሰብዓዊ መብት የጤና መብትን እና ጥራት ያለው እና ባህላዊ ተስማሚ ማህበራዊ የጤና አገልግሎቶችን እና የገንዘብ ጥበቃን በአግባቡ ለማስተዋወቅ ይሠራል። ###የዓለም ጤና ድርጅት ምላሽ: የዓለም ጤና ድርጅት ዓለም አቀፋዊ የድርጊት መርሃ ግብር: የጤና ወይም የጥገኞች እና ስደተኞች(ጂኤፒ) ማስተዋወቅ እ.ኤ.አ በ2019 በአለም ጤና ጉባኤ ተስማምቷል። ###የ ጋፕ ዘላቂ የልማት ግቦችን( ኤስዲጂኤስ) ጨምሮ ዓለም አቀፍ ፍልሰትን በአዎንታዊ መንገድ ለማስተዳደር በተባበሩት መንግሥታት የተቋቋመ ዓለም አቀፍ ማዕቀፍ አካል ነው።እና ሁለት ዓለም አቀፍ ስምምነቶች፣ የስደተኞች ዓለም አቀፍ ስምምነት( ጂሲአር) እና ደህንነቱ የተጠበቀ፣ ሥርዓታማ እና መደበኛ ፍልሰት( ጂሲኤም)። ###የዓለም ጤና ድርጅት ዓለም አቀፋዊ የድርጊት መርሃ ግብር ስድስት ቅድሚያ የሚሰጣቸው ቍልፍ ጒዳዮች አሉት። ###የአጭር ጊዜ እና የረዥም ጊዜ የህዝብ ጤና ጣልቃገብነቶችን በመጠቀም የጥገኞችን እና የስደተኞችን ጤና ማሳደግ። ###የሙያ ጤና እና የደህንነት እርምጃዎችን በማዳበር, በማጠናከር እና በመተግበር ላይ አስፈላጊ የጤና እንክብካቤን ቀጣይነት እና ጥራት ማሳደግ። ###የጥገኞችን እና የስደተኞችን ጤና በዓለም አቀፍ፣ በክልል እና በሀገር አጀንዳዎች ውስጥ እንዲካተቱ እና የጥገኞችን እና የስደተኞችን ስሜት የሚነኩ የጤና ፖሊሲ ፣የሕግ እና ማህበራዊ ጥበቃን ማስተዋወቅ፣ የጥገኞችን እና የስደተኞች ሴቶች፣ ሕፃናት ጤና እና ደኅንነት፣ የፆታ እኩልነት፣ የጥገኞችን እና የስደተኞችን ሴቶች እና ልጃገረዶች ኃይል ማጐልበት፣ አጋርነት እና የዘርፍ፣ የሀገር እና የወኪል ድርጅቶች መካከል ማስተባበሪያ እና የትብብር ዘዴዎች፤ ###ጠቅላላ የጤና እንክብካቤን ጨምሮ ዘላቂ የልማት ግቦችን ከማሳካት አኳያ የጤና ችግሮችን ለመፍታት እና እድገትን ለማፋጠን አቅምን ማሳደግ። ###የጤና ክትትል እና የጤና መረጃ ሥርዓቶችን ማጠናከር፤ እና ###በማስረጃ ላይ የተመሰረተ የጤና ግንኙነትን ለማሻሻል እና ስለ ጥገኞች እና የስደተኞች ጤና የተሳሳቱ አመለካከቶችን ለመቋቋም የሚረዱ እርምጃዎችን መደገፍ። ###የዓለም ጤና ድርጅት የጤና እና ፍልሰት ዝግጅት( ፒኤችኤም) በጤና እና ፍልሰት ጒዳዮች ላይ ዓለም አቀፍ አመራር በመስጠት የጥገኞችን እና የስደተኞችን የጤና መብቶች ለማስተዋወቅ እና ለማረጋገጥ ዓለም አቀፍ የድርጊት መርሃ ግብርን ለመተግበር ያለመ ነው።
|
###Refugee and migrant health ###Overview: Today there are some 1 billion migrants globally, about 1 in 8 of the global population. ###These include 281 million international migrants and 82.4 million forcibly displaced (48 million internally displaced, 26.4 million refugees, 4.1 million asylum seekers)(1). ###UNHCR estimates there are many millions of stateless people globally. ###The experience of migration is a key determinant of health and well-being. ###Refugees and migrants remain among the most vulnerable members of society faced often with xenophobia; discrimination; poor living, housing, and working conditions; and inadequate access to health services, despite frequently occurring physical and mental health problems. ###The COVID-19 pandemic has posed additional challenges both in terms of increased risk of infection and death experienced by refugees and migrants and has highlighted existing inequities in access to and utilization of health services. ###Refugees and migrants have also suffered the negative economic impact of lockdown and travel restrictions. ###Refugees and migrants need to be in good health to protect both themselves and host populations. ###They have the human right to health, and countries have an obligation to provide refugee and migrant sensitive health care services. ###In 2020 WHO established the Health and Migration Programme (PHM) to provide global leadership in health and migration issues in the context of WHO’s own Global action plan: promoting the health of refugees and migrants 2019–23. ###Impact: Refugees and migrants often come from communities affected by war, conflict or economic crisis, with vulnerabilities related to the condition of their journeys such as inadequate access to food and water, sanitation and other basic services. ###They are at risk of communicable diseases, accidental injuries, hypothermia, burns, unwanted pregnancy and delivery-related complications, and various noncommunicable diseases. ###Moreover, refugees and migrants are at risk of poor mental health outcomes. ###Refugee and migrant health are also strongly related to the social determinants of health in host communities (e.g., employment, income, education and housing). ###To promote public health protection for them and the host populations, refugees and migrants should have equitable access to quality health services, free of discrimination, exclusion and stigma. ###In addition, appropriate multisectoral public policy responses are required to address the social determinants. ###Refugees and migrants also play a key employment role in the provision of health and social services, and access to health services for the populations recognizes this contribution and contributes to social well-being and cohesion. ###The WHO Health and Migration Programme (PHM) works with countries to promote the human right to health and access to quality and culturally appropriate health services, with adequate social and financial protection. ###WHO response: The WHO Global action plan: promoting the health or refugees and migrants (GAP) was agreed by the World Health Assembly in 2019. ###The GAP is part of an international framework established by the United Nations to manage global migration positively, including the Sustainable Development Goals (SDGs), and two global compacts, the Global Compact on Refugees (GCR) and the Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration (GCM). ###The WHO Global action plan has six key priorities: ###promote the health of refugees and migrants through a mix of short-term and long-term public health interventions; ###promote continuity and quality of essential health care, while developing, reinforcing and implementing occupational health and safety measures; ###advocate the mainstreaming of refugee and migrant health into global, regional and country agendas and the promotion of refugee-sensitive and migrant-sensitive health policies and legal and social protection; the health and well-being of refugee and migrant women, children and adolescents; gender equality and empowerment of refugee and migrant women and girls; and partnerships and intersectoral, intercountry and interagency coordination and collaboration mechanisms; ###enhance capacity to tackle the social determinants of health and to accelerate progress towards achieving the Sustainable Development Goals, including universal health coverage; ###strengthen health monitoring and health information systems; and ###support measures to improve evidence-based health communication and to counter misconceptions about migrant and refugee health. ###WHO Health and Migration Programme (PHM) aims to implement the Global action plan to promote and secure the health rights of refugees and migrants by providing global leadership in health and migration issues.
|
###Yan gudun hijira da lafiyar masu ƙaura ###Taƙaitawa: A yau akwai 'yan gudin hijira kusan biliyan 1 a duniya kusan 1 cikin mutum takwas na mutanan duniya. ###Wannan ya kunshi mutane yan hijira milyan 281 a kasa shen waje haka kuma miliyan 82.4 an tarwatsa su (milyan 48 a cikin kasa ,miliyan 26.4 suna san sanin 'yan gudun hijira, miliyan 4.1 suna naiman mafaka)(1). ###ƙungiyar kula da yara ta duniya ta kiyasta cewa akwai milyoyin mutane a duniya waɗanda basu da kasar da za su ce tasu ce. ###Ababan da 'yan hijira suke fuskanta akan iya anfani da shi a matsayin ma'auni na kiwan lafiya da walwalar alumma. ###yan kudin hijira da 'yan cirani sune mutane waɗanda ke da saurin samun hadarorin kyamar baki,wariya,rayiwar talauci,matsuguni da damar samun aiki, da rashin samun issasan kiwan lafiya dukka samun matsalolin kwakwalwa da na jiki. ###Annobar Coivd 19 ta kara wasu kalubalen kamuwa da cutar haka ma mace macen da aka samu daga wajen 'yan kudin hijira da 'yan cirane wanda ya nuna irin rashin daidaito wajen samu da anfana da aiyyukan kiwan lafiya. ###yan gudun hijira da 'yan cirani sun samu tasgaron tattalin arziki a sakamakon kulle alumma da hana tafiye tafiye. ###yan gudun hijira na bukatar zama cikin koshin lafiya don kare kansu da alummar da suke tare da su. ###Suna da 'yancin samun lafiya, hakkin kasashe ne akan su su samar masu da kiwan lafiyar da suke bukata. ###a shekar 2020 ƙungiyar lafiya ta duniya ta kama wani shiri na lafiyar 'yan cirani don samar da sugabanci a duniya wanda ya shafi lafiya da masu kaura dai dai aikin ƙungiyar na habbaka lafiyar 'yan gudun hijira da 'yan cirani 2019 zuwa 2023. ###Tasiri; ya wancin 'yan gudun hijira da 'yan cirani sun taso ne daga wuraran da suka yi fama da yake yake ko rigima da matsalolin tattalin arziki suna da saukin saurin kamu wa da cututuka idan akai la'akari da yanayin tafiye tafiyen da suka yi makar rashin isassan samun abinci, ruwan sha,tsabbar mahalli da sauran ababan bukatar rayuwa. ###Akwai kuma hadarin kamuwa da cututtuka masu yaɗuwa, jin rauni,nauyin jiki,kuna, samun juna biyun da ba'a nufaba, da matsalolin dake da alaka da haihuwa da sauran cuttutukan da basa saurin yaɗuwa. ###Bogu da kari, 'yan gudun hijira da 'yan cirani na da hadari kamuwa da yanayin ciwan hauwa. ###yan gudun hijira da 'yan cirani naɗa alaka mai karfi da ababan da ke da laka da zaman takewa da samun kiwan lafiya a cikin alumma( kamar samun aikin yi,kudin shiga, ilimi, da mahalli). ###Don samun habbaka lafiyar alumma da bada kariya ga alumma, 'yan kudin hijira da 'yan cirani dole a samar da daidai to wajen samun ingantaccen kiwan lafiya, wanda yake babu wariya da tsangwama. ###Bugu da kari, kafa tsari wanda ya dace mai bangarori da yawa wanda zai amsa bukatun gyara ababan da zasu kyautata zamanta kewar alumma. ###yan kudun hijira da 'yan cirani na taka rawa wajen samar da aikin yi wajan samar ka kiwan lafiya da bukatun alumma da samar da bukatun kiwan lafiya wadda alumma ke so. ###ƙungiyar kula da yara ta duniya da shirinta da 'yan cirani na ake da kasashe don habbaka samar da 'yancin samun kula da lafiya da samun ingantacciya da tsarin lafiyar da ya dace da ala'adunsu da akre zaman takewarsu da kare masu dukiya. ###Amsar ƙungiyar lafiya: A taron ƙungiyar lafiya ta duniya an 2019 an yadda Tsarin ƙungiyar lafiya na duniya shi ne habbaka lafiyar 'yan gudun hijira da 'yan hijira. ###Kudirin bangare ne na tsarin majalisar ɗinkin duniya don alkinta harkar 'yan cirani na duniya wanda ya kunshi cimma muradin kasashen duniya mai dorewa da tsaruka guda biyu na kula da 'yan gudun hijira(GRC) da kuma tsarin kasa da kasa wanda zai samar da aminci, tsari da kaura a cikin tsari(GCM). ###Kungiya Lafiya ta duniya na da tsarin aiki guda shida wanda ta baiwa mahimmanci: ###Habbaka kiwan lafiyar 'yan gudun hijira da 'yan cirani wajen gajeri da dogon tsarin tallafawa lafiya; ###yayin kafawa da karfafa harkar kula da lafiya da ma'aunan samar da amince,habbaka wanzuwa da ingancin harkar kiwan lafiya na da matukar mahimmanci; ###Goyawa al'adun 'yan gudun hijira da 'yan cirani da hada shi cikin tsarin kula da lafiya ta duniya, yanki, da na kasa she da habbaka kula da harkar lafiyar da ke da nasaba 'yan gudun hijira da 'yan cirani , kula da dokoki, kare su a wajen zaman ta kewa,lafiya da walwalar 'yan kudun hijya mata, yara da magidanta, tabbatar da daidaito da tallafawa 'yan gudun hijira da 'yan cirani hada kafa alaka da mabanbantan kungiyoyi, kasa she waje don yin aiki tare.; ###inganta kwarewa don fuskantar ababan da ke nuna daidaito wajen kiwan lafiya a cikin alumma da zaburarwa wajen cimma muraddun cigaba mai dorewa wanda ya hada da samar da lafiya ta baidaya; ###Karfafa kula da harkar lafiya da bayanai akan tsarin lafiya ###tallafwa hanyoyin inganta sadarwa don kawar da labaran karya akan lafiyar 'yan gudun hijira da 'yan cirani wanda aka gina shi akan dalilai masu karfi. ###Manufar shirin ƙungiyar lafiya ta shi ne aiwatar da aiki don habbakawa da hakkin kula da lafiya ga 'yan gudun hijira da 'yan cirani ta hanyan samar da shugabanci a duniya lafiya da harkar 'yan cirani.
|
###Afya ya wakimbizi na wahamiaji ###Muhtasari: Leo kuna wahamiaji wapatao bilioni 1 ulimwenguni, takriban 1 kati ya 8 ya idadi ya watu ulimwenguni. ###Hawa ni pamoja na wahamiaji milioni 281 wa kimataifa na milioni 82.4 waliokimbia makazi yao kwa lazima (milioni 48 wakimbizi wa ndani, wakimbizi milioni 26.4, waomba hifadhi milioni 4.1)(1). ###UNHCR inakadiria kuna mamilioni mengi ya watu wasio na utaifa duniani kote. ###Uzoefu wa uhamiaji ni kigezo muhimu cha afya na ustawi. ###Wakimbizi na wahamiaji wamesalia kuwa miongoni mwa wanajamii walio hatarini zaidi wanaokabiliwa mara kwa mara na chuki ya wageni; ubaguzi; maisha duni, makazi, na mazingira ya kazi; na ukosefu wa upatikanaji wa huduma za afya, licha ya matatizo yanayotokea mara kwa mara ya afya ya kimwili na kiakili. ###Janga la UVIKO-19 limeleta changamoto zaidi katika suala la kuongezeka kwa hatari ya kuambukizwa na vifo vinavyowapata wakimbizi na wahamiaji na limeangazia ukosefu wa usawa uliopo katika upatikanaji na utumiaji wa huduma za afya. ###Wakimbizi na wahamiaji pia wamepata athari mbaya ya kiuchumi ya kufungwa na vizuizi vya kusafiri. ###Wakimbizi na wahamiaji wanahitaji kuwa na afya njema ili kujilinda wao wenyewe na watu wanaowapokea. ###Wana haki ya afya ya binadamu, na nchi zina wajibu wa kutoa huduma nyeti za afya kwa wakimbizi na wahamiaji. ###Mnamo 2020 WHO ilianzisha Mpango wa Afya na Uhamiaji (PHM) ili kutoa uongozi wa kimataifa katika masuala ya afya na uhamiaji katika muktadha wa mpango wa utekelezaji wa Kimataifa wa WHO: kukuza afya ya wakimbizi na wahamiaji 2019-23. ###Athari: Wakimbizi na wahamiaji mara nyingi hutoka katika jamii zilizoathiriwa na vita, migogoro au mgogoro wa kiuchumi, na udhaifu unaohusiana na hali ya safari zao kama vile upatikanaji duni wa chakula na maji, usafi wa mazingira na huduma nyingine za msingi. ###Wako katika hatari ya magonjwa ya kuambukiza, majeraha ya ajali, hypothermia, kuchomwa moto, mimba zisizohitajika na matatizo yanayohusiana na kujifungua, na magonjwa mbalimbali yasiyo ya kuambukiza. ###Aidha, wakimbizi na wahamiaji wako katika hatari ya kupata matokeo duni ya afya ya akili. ###Afya ya wakimbizi na wahamiaji pia inahusiana sana na viambajengo vya kijamii vya afya katika jumuiya zinazowapokea (k.m., ajira, mapato, elimu na makazi). ###Ili kukuza ulinzi wa afya ya umma kwao na kwa wakazi wanaowakaribisha, wakimbizi na wahamiaji wanapaswa kupata huduma bora za afya bila ubaguzi, kutengwa na unyanyapaa. ###Zaidi ya hayo, majibu mwafaka ya sera ya umma ya sekta mbalimbali yanahitajika ili kushughulikia viashiria vya kijamii. ###Wakimbizi na wahamiaji pia wana jukumu muhimu la ajira katika utoaji wa huduma za afya na kijamii, na upatikanaji wa huduma za afya kwa watu hutambua mchango huu na huchangia ustawi wa kijamii na mshikamano. ###Mpango wa Afya na Uhamiaji wa WHO (PHM) hufanya kazi na nchi ili kukuza haki ya binadamu ya afya na upatikanaji wa huduma bora za afya zinazofaa kitamaduni, na ulinzi wa kutosha wa kijamii na kifedha. ###Jibu la WHO: Mpango wa utekelezaji wa WHO wa Kimataifa: kukuza afya au wakimbizi na wahamiaji (GAP) ulikubaliwa na Bunge la Afya Ulimwenguni mnamo 2019. ###GAP ni sehemu ya mfumo wa kimataifa ulioanzishwa na Umoja wa Mataifa ili kudhibiti uhamiaji duniani kwa njia chanya, ikijumuisha Malengo ya Maendeleo Endelevu (SDGs), na mikataba miwili ya kimataifa, Mkataba wa Kimataifa wa Wakimbizi (GCR) na Mkataba wa Kimataifa wa Usalama, Utaratibu na Uhamiaji wa Kawaida (GCM). ###Mpango wa utekelezaji wa WHO una vipaumbele sita muhimu: ###kukuza afya ya wakimbizi na wahamiaji kupitia mchanganyiko wa afua za muda mfupi na za muda mrefu za afya ya umma; ###kukuza mwendelezo na ubora wa huduma muhimu za afya, wakati wa kuendeleza, kuimarisha na kutekeleza hatua za afya na usalama kazini; ###kutetea ujumuishaji wa afya ya wakimbizi na wahamiaji katika ajenda za kimataifa, kikanda na nchi na kukuza sera za afya zinazowajali wakimbizi na wahamiaji na ulinzi wa kisheria na kijamii; afya na ustawi wa wakimbizi na wanawake wahamiaji, watoto na vijana; usawa wa kijinsia na uwezeshaji wa wakimbizi na wanawake wahamiaji na wasichana; na ushirikiano na uratibu wa sekta, baina ya nchi na mashirika mbalimbali na ushirikiano; baina ya nchi na mashirika ya uratibu na mifumo ya ushirikiano; ###kuongeza uwezo wa kukabiliana na viashiria vya kijamii vya afya na kuharakisha maendeleo kuelekea kufikia Malengo ya Maendeleo Endelevu, ikijumuisha huduma ya afya kwa wote; ###kuimarisha ufuatiliaji wa afya na mifumo ya taarifa za afya; na ###kusaidia hatua za kuboresha mawasiliano ya afya yanayotegemea ushahidi na kukabiliana na dhana potofu kuhusu afya ya wahamiaji na wakimbizi. ###Mpango wa Afya na Uhamiaji wa WHO (PHM) unalenga kutekeleza mpango wa utekelezaji wa Kimataifa wa kukuza na kupata haki za afya za wakimbizi na wahamiaji kwa kutoa uongozi wa kimataifa katika masuala ya afya na uhamiaji.
|
###Ìlera asásàálà àti aṣíkiri ###Ìsọnísókí: Lónìí àwọn aṣíkiri bí bílíọ́nù 1 ló wà, bí 1 nínú 8 iye àwọn ènìyàn lágbàáyé. ###Lára èyí ni mílíọ̀nù 281 àwọn aṣíkiri àti àwọn mílíọ̀nù 82.4 afipásínípò (mílíọ̀nù 48 asípòká nínú ìlú, mílíọ̀nù 26.4 àwọn asásàálà, mílíọ̀nù 4.1 àwọn awábùgbé ọ̀tun nítorí ewu)(1). ###UNHCR ṣírò pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ẹgbẹ̀lẹ́gbẹ̀ ènìyàn ni wọn kò nílùú lágbàáyé. ###Ìrírí ìṣíká jẹ́ kókó pàtàkì nípa ìlera àti àlàáfíà. ###Àwọn asásàálà àti asípòká wà lára àwọn ènìyàn àwùjọ tí wọ́n sáábà máa ń kojú ewu ìgbóguntàjèjì; ìṣẹlẹ́yàmẹ̀yà; ìgbé ayé òsì, ilégbèé tí kò dára, àti àwọn ibi iṣẹ́ tí kò dára; àìní àǹfààní tí ó tó sí ìpèsè ìlera, bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn ìṣòro ìlera rírí àti ìròrí ń farahàn. ###Àjàkálẹ̀ àrùn COVID-19 ti mú àwọn àfikún ìṣòro wà ní agbọn ewu púpọ̀ sí i láti ní àìsàn àti ikú tí àwọn asásàálà àti asípòká ń ní ìrírí bẹ́ẹ̀ sì ni èyí tọ́ka àìṣedéédé tí ó wà nínú níní àǹfààní sí àwọn ìpèsè ìlera àti ìlò wọn. ###Àwọn asásàálà àti asípòká tí tún faragbá òdì ipa kóníléógbélé àti àwọn gbèdéke ìrìn àjò. ###Àwọn asásàálà àti asípòká nílò láti wà ní ìlera dídára láti dáàbò bo ara wọn àti orílẹ̀ èdè tí ó ń gbàlejò wọn. ###Wọ́n ní ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn sí ìlera, bẹ́ẹ̀ sì ni àwọn orílẹ̀ èdè ní ojúṣe láti pèsè ìtọ́jú ìlera pàtàkì fún àwọn asásàálà àti asípòká. ###Ní 2020 WHO ṣe àgbékalẹ̀ Ètò Ìlera àti Ìṣíká (EII)láti pèsè ìdarí káríayé fún àwọn ọ̀ràn ìlera àti ìṣíká ní ọ̀gangan ipò ètò iṣẹ́ Káríayé WHO: ṣíṣe àgbéga ìlera àwọn asásàálà àti asípòká 2019-23. ###Ipa: Àwọn asásàálà àti aṣípòká sáábà máa ń wá láti àwọn àwùjọ tí ogún, aáwọ̀ tàbí ìṣòro ọrọ̀ ajé ń bá jà, pẹ̀lú àwọn ewu tí wọ́n ní í ṣe pẹ̀lú ipò àwọn ìrìn àjò wọn bí àìní àǹfààní tí ó tó sí oúnjẹ àti omi, ìmọ́tótó àti àwọn ìpèsè kòṣeémànìí mìíràn. ###Wọ́n wà nínú ewu àwọn àrùn atànkálẹ̀, àwọn ìfarapa nínú ìjàm̀bá, òtútù inú, ìfarapa iná, oyúnkóyún àti àwọn ìṣòro ìbímọ, àti àwọn onírúurú àìsàn mìíràn tí kì í ràn. ###Síwájú sí i, àwọn asásàálà àti aṣípòká wà nínú ewu àbájáde ìlera orí tí kò dára. ###Ìlera asásàálà àti aṣàtìpó náà tún ní àjọṣepọ̀ ńlá pẹ̀lú àwọn ìtọ́ka àwùjọ ìlera ní àwọn àwùjọ olùgbàlejò (f.a. ìgbànisíṣẹ́, èrè, ẹ̀kọ́ àti ilégbèé). ###Láti ṣe àgbéga ìdáàbòbò ìlera àwùjọ fún wọn àti àwọn olùgbàlejò, àwọn asásàálà àti aṣípòká gbọ́dọ̀ ní àǹfààní déédéé sí àwọn ìpèsè ìlera tí ó péye, tí kò ní ìṣẹlẹ́yàmẹ̀yà, ìyàsọ́tọ̀ àti ìdẹ́yẹsí. ###Ní àfikún, àwọn ìlànà ìfèsì àwùjọ ọlọ́pọ̀ ìpín tí ó yẹ nílò láti kojú àwọn atọ́ka àwùjọ. ###Àwọn asásàálà àti aṣípòká tún ń kópa iṣẹ́ ṣíṣe pàtàkì nínú àwọn ìpèsè iṣẹ́ ìlera àti àwùjọ, àti níní àǹfààní sí àwọn iṣẹ́ ìlera fún àwọn ènìyàn ṣe ìdámọ̀ àwọn àǹfààní àti ipa sí àlàáfíà àwùjọ àti ìsọ̀kan. ###Ètò Ìlera àti Ìṣíká WHO (EII) ṣiṣẹ́ fún àwọn orílẹ̀ èdè láti ṣe àgbéga ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn sí ìlera àti àǹfààní sí àwọn ìpèsè ìlera dídára àti èyí tí ó bá àṣà mu, pẹ̀lú ààbò àwùjọ àti ìṣúná tí ó tó. ###Èsì WHO: Ètò iṣẹ́ Káríayé WHO: ṣíṣe àgbéga ìlera tàbí àwọn asásàálà àti aṣípòká (EIK) ni wọ́n fẹnukò ní Àpérò Ìlera Àgbáyé ní 2019. ###EIK jẹ́ ara ẹ̀hun káríayé tí wọ́n gbé kalẹ̀ láti ọwọ́ Àjọ Ìsọ̀kan àwọn Orílẹ̀ èdè láti ṣàkóso ìṣíká káàkiri ayé dáadáa, tí ó fi mọ́ àwọn Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Kánrinkése (AAIK), àti àwọn àjọ àgbáyé méjì, Àjọ Àgbáyé lórí àwọn Asásàálà (AAA) àti Àjọ Àgbáyé fún Ààbò (AAAb) Ìṣíká Elétò àti Déédéé (IED). ###Ètò iṣẹ́ Àgbáyé WHO ní àwọn kókó ọ̀rọ̀ mẹ́fà: ###àgbéga ìlera àwọn asásàálà àti aṣípòká nípasẹ̀ ìdàpọ̀ ètò ìlera ọlọ́jọ́ díẹ̀ àti ọlọ́jọ́ pípẹ́; ###àgbéga ìtẹ̀síwájú àti dídára ìtọ́jú ìlera pàtàkì, nígbà tí ìdàgbàsókè, àtìlẹ́yìn àti àgbékalẹ̀ ìlera ajẹmọ́ṣẹ́ àti àwọn òté ìdáàbòbò ń lọ; ###ṣíṣe alágbàwí ìpolongo ìlera asásàálà àti aṣípòká nínú àwọn ètò àgbáyé, ẹkùn àti orílẹ̀ èdè àti àgbéga àwọn ìlànà ìlera adálórí-asásàálà àti adálórí-aṣípòká àti ìdáàbòbò òfin àti àwùjọ; ìdọ́gba ẹ̀tọ́ akọsábo àti ìrónilágbára asásàálà àti àwọn obìnrin àti ọmọbìnrin asípòká; àti àwọn ìbáṣepọ̀ àti ìṣàkóso àjọṣepọ̀ láti ẹgbẹ́ dé ẹgbẹ́, orílẹ̀ èdè sí orílẹ̀ èdè àti àjọ sí àjọ àti àwọn ọgbọ́n ìṣàṣepọ̀.; ###mímú ìtẹ̀síwájú bá ipa láti kojú àwọn atọ́ka àwùjọ fún ìlera àti láti mú ìlọsíwájú bá ìgbéga láti ṣe àṣeyọrí àwọn Àfojúsùn Kánrinkése, tí ó fi mọ́ ìpèsè ìlera káríayé; ###ìrónilágbára ìṣàkóso ìlera àti àwọn ètò ìròyìn ìlera; àti ###àtìlẹ́yìn àwọn òté láti mú ìlọsíwájú bá ìbáraẹnisọ̀rọ̀ ìlera adálórí-ẹ̀rí àti láti gbógun ti àwọn èrò èké nípa ìlera asásàálà àti aṣípòká. ###Ètò Ìlera àti Ìṣípòká WHO (EII) ní àfojúsùn láti ṣe àgbékalẹ̀ Ètò iṣẹ́ Káríayé láti ṣe àgbéga àti ìdáàbòbò àwọn ẹ̀tọ́ ìlera àwọn asásàálà nípa pípèsè ìdarí káríayé nínú ọ̀ràn ìlera àti ìṣípòká.
|
###Impilo yababaleki kanye nabafuduki ###Uhlolojikelele: Namuhla kunabafuduki ababalelwa ku-1 bhiliyoni emhlabeni wonke, cishe oyedwa kwabayi-8 emhlabeni jikelele. ###Lokhu kuhlanganisa abafuduki bamazwe ngamazwe abayizigidi ezingu-281 kanye nezigidi ezingu-82.4 abaxoshwa ngendluzula (izigidi ezingu-48 baxoshwa ngaphakathi, ababaleki abayizigidi ezingu-26.4, abacela ukukhoseliswa abayizigidi ezingu-4.1)(1). ###I-UNHCR ilinganisela ukuthi kunezigidi eziningi zabantu abangenamakhaya emhlabeni jikelele. ###Okuhlangenwe nakho kokufuduka kuyisici esibalulekile sempilo nokuphila kahle. ###Ababaleki kanye nabafuduki basalokhu bephakathi kwamalungu omphakathi asengozini kakhulu abhekene nokucwaswa kwabokufika; ukucwasa; indawo yokuhlala empofu, izindlu, nezimo zokusebenza; kanye nokungafinyeleli ngokwanele ezinsizeni zezempilo, naphezu kwezinkinga zempilo engokomzimba nengqondo evame ukwenzeka. ###Umqedazwe weCOVID-19 udale izinselela ezengeziwe mayelana nokwanda kwengozi yokutheleleka kanye nokufa okutholwa ababaleki nabafuduki futhi uye wagqamisa ukungalingani okukhona ekufinyeleleni nasekusetshenzisweni kwezinsizakalo zezempilo. ###Ababaleki nabafuduki nabo baye babhekana nomthelela omubi wezomnotho wokuvalwa kwezindawo kanye nemikhawulo yokuhamba. ###Ababaleki nabafuduki kudingeka babe nempilo enhle ukuze bavikeleke bona kanye nenani labantu abamukelayo. ###Banelungelo lomuntu lezempilo, futhi amazwe anesibopho sokuhlinzeka ngezinsizakalo zokunakekelwa kwezempilo ezibucayi zababaleki kanye nabafuduki. ###Ngo-2020 iWHO yasungula iHealth and Migration Programme (PHM) ukuze inikeze ubuholi bomhlaba wonke ezindabeni zezempilo nokufuduka kumongo wohlelo lokusebenza lweWHO lwasemhlabeni wonke: ukuphromotha impilo yababaleki nabafuduki 2019–23. ###Umthelela: Ababaleki kanye nabafuduki bavame ukuvela emiphakathini ekhahlamezwe yimpi, izingxabano noma izinkinga zomnotho, ezinobuthakathaka obuhlobene nesimo sohambo lwabo njengokungafinyeleli ngokwanele kokudla namanzi, ukukhucululwa kwendle nezinye izinsiza eziyisisekelo. ###Basengcupheni yezifo ezithathelanayo, ukulimala ngengozi, ihypothermia, ukusha, ukukhulelwa okungafunwa kanye nezinkinga ezihlobene nokubeletha, kanye nezifo ezihlukahlukene ezingathathelwana. ###Ngaphezu kwalokho, ababaleki nabafuduki basengozini yemiphumela engemihle yempilo yengqondo. ###Impilo yababaleki kanye nabafuduki nayo ihlobene kakhulu nezinqumo zenhlalo yezempilo emiphakathini ephethe (isib., ukuqashwa, imali engenayo, imfundo kanye nezindlu). ###Ukuze kuthuthukiswe ukuvikelwa kwezempilo komphakathi kubo nakubantu abakhona, ababaleki kanye nabafuduki kufanele bathole ukufinyelela okulinganayo ezinsizeni zezempilo ezisezingeni eliphezulu, ngaphandle kokubandlululwa, ukushiywa ngaphandle kanye nokucwaswa. ###Ukwengeza, izimpendulo ezifanele zenqubomgomo yomphakathi yezigaba eziningi ziyadingeka ukuze kubhekwane nezinqumo zomphakathi. ###Ababaleki nabafuduki nabo badlala indima ebalulekile yokuqashwa ekuhlinzekweni kwezinsizakalo zezempilo nezenhlalakahle, futhi ukufinyelela ezinsizeni zezempilo kubantu bayawuqaphela lo mnikelo futhi unomthelela enhlalakahleni yomphakathi kanye nokubumbana. ###Uhlelo lweWHO Health and Migration Programme (PHM) lusebenza namazwe ukukhuthaza ilungelo lomuntu lezempilo kanye nokufinyelela ezinsizeni zezempilo ezisezingeni nezifanele ngokwamasiko, ngokuvikelwa okwanele kwezenhlalo nezezimali. ###Impendulo yeWHO: Uhlelo lokusebenza lweWHO Global: ukukhuthaza impilo noma ababaleki kanye nabafuduki (GAP) kwavunyelwana yiWorld Health Assembly ngo-2019. ###IGAP iyingxenye yohlaka lwamazwe ngamazwe olusungulwe yiNhlangano Yezizwe Ezihlangene ukuze kulawuleke ukufuduka emhlabeni wonke ngendlela eqondile, okuhlanganisa Izinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme (SDGs), kanye nezivumelwano ezimbili zomhlaba, iGlobal Compact on Refugees (GCR) kanye neGlobal Compact for Safe, Orderly and Ukufuduka Okujwayelekile (GCM). ###Uhlelo lokusebenza lweWHO Global lunezinto ezibalulekile eziyisithupha ezibalulekile: ###ukugqugquzela impilo yababaleki kanye nabafuduki ngokusebenzisa inhlanganisela yokungenelela kwezempilo yomphakathi yesikhashana kanye neyesikhathi eside; ###ukugqugquzela ukuqhubeka kanye nekhwalithi yokunakekelwa kwezempilo okubalulekile, kuyilapho kuthuthukiswa, kuqiniswa futhi kusetshenziswa izinyathelo zempilo nokuphepha emsebenzini; ###ukugqugquzela ukufakwa kwezempilo kwababaleki kanye nabafuduki ezinhlelweni zomhlaba wonke, zesifunda kanye nezezwe kanye nokukhuthazwa kwezinqubomgomo zezempilo ezizwela ababaleki kanye nezizwela abafuduki kanye nokuvikelwa kwezomthetho nezenhlalo; impilo kanye nenhlalakahle yababaleki nabesifazane abafudukayo, izingane kanye nentsha; ukulingana ngokobulili kanye nokunikezwa amandla kwababaleki nabesifazane namantombazane abafudukayo; kanye nezindlela zokusebenzisana nezinhlaka ezihlukene, phakathi kwamazwe kanye nezinhlaka ezahlukene kanye nezindlela zokusebenzisana; ###ukuthuthukisa amandla okubhekana nezimiso zezenhlalakahle zezempilo kanye nokusheshisa inqubekelaphambili ekufinyeleleni Izinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme, okuhlanganisa ukuhlinzekwa kwezempilo emhlabeni wonke; ###ukuqinisa ukuqapha kwezempilo kanye nezinhlelo zolwazi lwezempilo; futhi ###ukusekela izinyathelo zokuthuthukisa ukuxhumana kwezempilo okusekelwe ebufakazini kanye nokuphikisa imibono eyiphutha mayelana nempilo yabafuduki kanye nababaleki. ###IWHO Health and Migration Programme (PHM) ihlose ukuqalisa uhlelo lokusebenza lweGlobal ukukhuthaza nokuvikela amalungelo ezempilo ababaleki nabafuduki ngokunikeza ubuholi bomhlaba wonke ezindabeni zezempilo kanye nokufuduka.
|
afridic_health_006
|
dev
|
###ማገገሚያ ###አጠቃላይ እይታ: ማገገሚያ የአንድን ሰው የእለት ተእለት ህይወት ተግባራቸውን በማመቻቸት እና የአካል ጉዳተኝነት ልምዳቸውን በመቀነስ በጤና ሁኔታ ላይ ያለውን ተጽእኖ ይመለከታል። ###የጤና ሁኔታ ያለባቸው ሰዎች በተቻለ መጠን ራሳቸውን ችለው እንዲቆዩ እና በትምህርት፣ በስራ እና ትርጉም ባለው የህይወት ሚናዎች መሳተፍ እንዲችሉ ማገገሚያ ከመከላከል እና ከማከም እንክብካቤ ባለፈ የጤና ትኩረትን ያሰፋል። ###ማንኛውም ሰው በሕይወታቸው ውስጥ በሆነ ወቅት፣ ጉዳት፣ በሽታ፣ ሕመም አጋጥሞታል፣ ወይም ሥራቸው በዕድሜ እየቀነሰ ስለመጣ ተሃድሶ ሊያስፈልጋቸው ይችላል። ###በዓለም አቀፍ ደረጃ በአሁኑ ወቅት ከ3 ሰዎች መካከል አንዱ በማገገም ተጠቃሚ ሊሆን በሚችል የጤና ሁኔታ ውስጥ እንደሚገኝ ይገመታል። ###ይህ ፍላጎት በሚቀጥሉት አመታት በህዝቡ ጤና እና ባህሪያት ለውጦች ምክንያት እንደሚጨምር ይገመታል። ###ለምሳሌ ያህል፣ ሰዎች ረዘም ያለ ዕድሜ ቢኖሩም ሥር የሰደዱ በሽታዎችና የአካል ጉዳቶች እየበዙባቸው ነው። ###ድንገተኛ አደጋዎች፣ ግጭቶች፣ አደጋዎች እና ወረርሽኞች ሁሉም የማገገም ፍላጎቶችን ከፍ ሊያደርጉ ይችላሉ። ###በአለም አቀፍ ደረጃ፣ ብዙ ሰዎች በኮቪድ-19 መካከለኛ እና የረጅም ጊዜ መዘዞች እየኖሩ ሲሆን ከበሽታው ማገገማቸውን ለመደገፍ ተሃድሶ ሊያስፈልጋቸው ይችላል። ###ተጽዕኖ: ምንም እንኳን የማገገም ፍላጐት በዓለም አቀፍ ደረጃ እየጨመረ ቢመጣም ብዙ ሀገሮች አሁን ላሉት ፍላጐቶች ምላሽ ለመስጠት ብቁ አይደሉም። ###በአንዳንድ ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው አገሮች ከ50 በመቶ በላይ ሰዎች የሚያስፈልጋቸውን የማገገም አገልግሎት አያገኙም። ###የማገገም አገልግሎቶች በተለይም ጠንካራ የጤና ሥርዓት በሌላቸው ሀገሮች ውስጥ ብዙውን ጊዜ የገንዘብ ድጋፍ እና ዋጋ አይሰጣቸውም። ###ማገገሚያ በግለሰቦች ላይ የበሽታ እና የአካል ጉዳት ተጽእኖዎችን ለመቀነስ ይረዳል፣እንዲሁም ሌሎች የጤና ጣልቃገብነቶችን ያሟላል። ###ይህ ማለት በጤና እንክብካቤ ወጪዎች ላይ ገንዘብ ማዋል ተደርጐ ሊወሰድ ይችላል ምክንያቱም በሆስፒታል መተኛትን በመቀነስ፣ የሆስፒታል ቆይታን በማሳጠር እና እንደገና መግባትን በመከላከል በጤና ሥርዓቶች ላይ የረጅም ጊዜ ጥገኛነትን ሊቀንስ ይችላል። ###የጤና ጉዳዩን ተከትሎ ሰዎች ወደ ስራ፣ ትምህርት እና ሌሎች ጉዳዮች በፍጥነት እንዲመለሱ በማድረግ የወጣው ወጪ የበለጠ ፍሬያማ ይሆናል። ###ማገገሚያ ችላ የተባለ ነገር ግን የአደጋ ጊዜ ምላሽ እና ለረጅም ጊዜ ማገገም አስፈላጊ አካል ነው። ###የአስቸኳይ ጊዜ ሁኔታዎች በተመጣጣኝ ሁኔታ ደካማ የጤና ሥርዓቶችን እና በጣም ተጋላጭ የሆኑትን ይጐዳሉ፣ ነገር ግን ቀደም ብሎ እና ቀጣይነት ያለው የማገገሚያ ተግዳሮቶችን ይቀንሳል፣ ተግባሩን ያመቻቻል እና የተጐዱትን የአካል ጉዳተኝነት ይቀንሳል፣ ግለሰቦችን፣ ቤተሰቦችን እና ማህበረሰቦችን በማገገም ላይ ይደግፋል። ###የዓለም ጤና ድርጅት ምላሽ: የዓለም ጤና ድርጅት ማገገሚያ ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን እና የዘላቂ ልማት ግቦች ግብ 3 ለማሳካት ወሳኝ አካል ነው ብሎ ይመለከታል። ###ለዚህም የዓለም ጤና ድርጅት በጠቅላላው የጤና ሥርዓቶችን ለማጠናከር በሚደረገው ጥረት ማገገምያ በሁሉም ደረጃዎች የጤና እንክብካቤ አካል እንዲሆን ይሠራል። ###እ.ኤ.አ. በ2017 የዓለም ጤና ድርጅት የማገገሚያ 2030 ተነሳሽነት ጀምሯል፣ ይህም ጥራት ያለው እና ወቅታዊ የማገገሚያ አገልግሎት ለመስጠት የጤና ሥርዓቱን ለማጠናከር በሁሉም ባለድርሻ አካላት የተቀናጀ እና የተዋቀረ እርምጃ አስፈላጊ መሆኑን አጽንኦት ይሰጣል። ###ይህ የሚከሰተው እንደ አመራር እና አስተዳደር ማሻሻል ባሉ ድርጊቶች ነው፣ጠንካራ ሁለገብ ማገገሚያ የሰው ኃይል ማዳበር፣ለማገገሚያ የሚከፈለውን ወጪማስፋፋት፣እና በማገገሚያ ላይ የመረጃ አሰባሰብ እና ምርምርን በማሻሻል ነው። ###በአስቸኳይ ሁኔታዎች ውስጥ የማገገሚያ ዝግጁነትን ለማጠናከር የሚረዱ መሣሪያዎችን እያዘጋጀን ሲሆን ማገገምን በተሻለ ሁኔታ ወደ ምላሾች ለማቀናጀት እየሠራን ነው። ###የአለም ጤና ድርጅት ቴክኒካል ድጋፍ በመስጠት፣ መመሪያ እና ተግባራዊ መሳሪያዎችን በማዘጋጀት እና ለማገገሚያ ጠንካራ ማስረጃዎችን በማዘጋጀት እነዚህን እርምጃዎች እንዲተገብሩ ድጋፍ ማድረጉን ቀጥሏል። ###እነዚህ ጥረቶች በአካባቢያዊ እና በብሔራዊ የጤና ሥርዓቶች ላይ እንዲሁም ለአስቸኳይ ሁኔታዎች ምላሾች ላይ በማተኰር የማገገሚያ አገልግሎቶች ለሚያስፈልጋቸው ሁሉ እንዲገኙ ለማድረግ ነው።
|
###Rehabilitation ###Overview: Rehabilitation addresses the impact of a health condition on a person’s everyday life by optimizing their functioning and reducing their experience of disability. ###Rehabilitation expands the focus of health beyond preventative and curative care to ensure people with a health condition can remain as independent as possible and participate in education, work and meaningful life roles. ###Anyone may need rehabilitation at some point in their lives, whether they have experienced an injury, disease, illness, or because their functioning has declined with age. ###Globally, 1 in 3 people today are estimated to be living with a health condition that would benefit from rehabilitation. ###This need is predicted to increase in the coming years due to changes in the health and characteristics of the population. ###For example, people are living longer but with more chronic disease and disability. ###Emergencies, including conflicts, disasters and outbreaks can all create surges in rehabilitation needs. ###Globally, many people are living with mid- and long-term consequences of COVID-19 and may be in need of rehabilitation to support their recovery from the disease. ###Impact: Although the need for rehabilitation is increasing globally, many countries are unequipped to respond to existing needs. ###In some low- and middle-income countries, more than 50% of people do not receive the rehabilitation services they require. ###Rehabilitation services are often under funded and under valued, particularly in countries without strong health systems. ###Rehabilitation helps to reduce the impacts of disease and injury on individuals, while also complimenting other health interventions. ###This means it can be seen as an investment in health care costs because it can lower long term reliance on health systems through reducing hospitalization, shortening hospital stays and preventing readmissions. ###The investment pays off further by enabling people to return to work, education and other pursuits more quickly following the health issue. ###Rehabilitation is a neglected but essential part of emergency response and long-term recovery. ###Emergencies disproportionately effect weaker health systems and the most vulnerable, but early and ongoing access to rehabilitation reduces complications, optimizes functioning and reduces disability in those affected, supporting individuals, families and communities in their recovery. ###WHO response: WHO views rehabilitation as an essential part of achieving both universal health coverage and goal 3 of the Sustainable Development Goals. ###To this end, WHO works to make rehabilitation part of health care at all levels through efforts to strengthen health systems as a whole. ###In 2017 WHO launched the Rehabilitation 2030 initiative, which emphasizes the need for concerted and coordinated action by all stakeholders to strengthen the health system to provide quality and timely rehabilitation. ###This occurs through actions such as improving leadership and governance; developing a strong multidisciplinary rehabilitation workforce; expanding financing for rehabilitation; and improving data collection and research on rehabilitation. ###In emergencies, we are developing tools to help strengthen rehabilitation preparedness, while also working to better integrate rehabilitation into responses. ###WHO continues to support countries to implement these actions through providing technical support, developing guidance and practical tools, and increasing the development of robust evidence for rehabilitation. ###These efforts focus both on local and national health systems, as well as responses to emergencies to ensure rehabilitation services are available to anyone who needs them.
|
###Kula da farfadowa da ga rashin lafiya ###A takaici : Farfadowa a warware matsalar tasirin yanayin lafiyar mutum da rayuwar sa ta yau da kullum ta hanyar inganta aikinta da rage fuskantar nakasa a sakamkon rashin lafiya. ###Aikin farfadowa ga masu rashin lafiya ya kunshi harkar kula da lafiye kare akan kariya da yin magani don tabbatar da cewa mutane dake fama da wata nau'in cuta za su iya zama da kafafun su sannan su iya neman ilimi, su iya aiki da bada gudun muwa a rayiwa. ###Ko kan iya bukatar a kula a wani lokaci a cikin rayiwarsu ko da sun taba samun rauni, cuta,rashin lafiya ko rashin aikin wata gaba daga cikin gabban jikinsu sabo da tsawan rayiwarsu. ###an kiyasta mutum 1 cikin 3 a duniya a ayu suna rayuwa da wata matsala a lafiyar su wadda samun kula wajen farfadowa zai anfane su. ###An kiyasta bukatuwar hakan ta karu a 'yan shekaru masu zuwa saboda chanje chanje a lafiya da simfofin alumma. ###Alal misali , mutane na rayiwa amma cuttutuka masu tsanani da haddurrakan nakasa. ###Bayar da aikin gaggawa ya kunshi rikice rikice, annoba, masifu za su iya haifar da bukatuwa zuwa neman kula da farfadowara. ###A duk duniya mutane na rayiwa da dogo da matsakaitan cuttutukan coivd-19 za su iya bukatuwa zuwa ga neman tallafa masu wajen farfadowa da cuttutuka. ###Tasiri: duk da cewa bukatuwar nemar kula wayen farfadowa daga rashin lafiya na karuwa a duniya, kasa she da dama basu da kayan aikin da za su iya cimma bukatun. ###A kasa she masu gajere da matsakaicin samun kudin shida fiye da kashi 50 na mutane basa samun damar samun hidimar kula da su yayin farfadowa daga cuta. ###Hakar kula da farfadowar mara lafiya bayan samun kuda dan daya makata ya samu mussamman a kasashen da babu tsarin kiwan lafiya mai karfi. ###Kula da farfadowa daga rashin lafiya yana taimakawa wajen rage tasirin cuta da rauni da mutane yayin da yake karfafa tallafawa lafiya. ###wanan na nufin wani nauin sa jari ne a harkar kula da lafiya domin hakan kan rage dogaro k akan tsarin lafiya wanda daga bisani zai rage kwantarwa a asibiti. ###kwalliya na biyan sabulu a sanya ari a wanan harkar yana ta hanyar ba mutane dama su koma aiki, neman ilimi da sauran harkokin cikin sauri bayan samun rashin lafiya. ###Kula da farfadowa da ga rashin lafiya abu ne wanda ake shakulatan bankaro dashi. ###Harkan aikin masu bukatar gaggawa yakan shafi tsarin lafiya wanda ke da rauni da wanda ke saurin yiwuwar kamuwa amma taren abin da sauri da kuma damar samun kula na rage matsalar ya kuma kara inganta ayyukan da rage nakasar waɗanda suka kamu, da karfa mutane,iyalai da alumma wajen farfadowarsu. ###Amsar ƙungiyar lafiya;: ƙungiyar na ganin cewa kula da farfadowar mara sa lafiya naɗa matukar mahimmanci a bangaren cimma samar da lafiya ta bai daya a duniya da kuma muradi na uku na muradan karni mai durewa. ###soboda haka ƙungiyar kanyar kanyi aiki don mayar da kula da farfadowa majiyyata bangare ne na kula da lafiya a dukkan mataki ta hanyan kokarin karfafa tsarin kula da lafiya dabaki daya. ###A shekarar 2017 ƙungiyar lafiya ta duniya ta fidda wani tsari na kula da farfaduwar mara sa lafiya ta 2030 wanda ya karfafa bukatuwar hada kai da aiki tukuru ga dukkan masu ruwa da tsaki do karfafa tsarin kula da lafiya da samar da ingantaccen kula da farfadowar mara sa lafiya akan lokaci. ###Wannan aikin ya farune saboda inganta shugabanci, harkar gomnati, gina ma'aikata masu kwazo waɗanda suka fito daga bangarori da mada, kara samun kudin gudanarwa, da inganta tattara da samun bayanai,bincike akan harkar sake tsugunan da marasa lafiya. ###A lokacin fargaba muna samar da kayan aiki do taimakawa wajen karfafa tsarin farfadowa, shiri da aiki dakyau wajen hada harkar farfadowa a wajen fuskantar aikin gaggawa. ###ƙungiyar lafiya ta duniya na cigaba da tallafawa kasa she su zartar da aiyukan ta hanyar samar da tallafi na fasaha , samar da dokoki da kayan aiki da kuma kara harkar kula da farfadowa daga rashin lafiya da dalilai masu karfi. ###wannan aikin ya fuskanci tsarukkan kasa ne da kuma rahotanin sakamakon ayyikan gaggawa wanda zai tabbatar da aiyukan farfadowa na isa ga waɗanda ke bukatar au.
|
###Ukarabati ###Muhtasari: Urekebishaji hushughulikia athari za hali ya afya kwenye maisha ya kila siku ya mtu kwa kuboresha utendakazi wao na kupunguza uzoefu wao wa ulemavu. ###Ukarabati huongeza mtazamo wa afya zaidi ya utunzaji wa kinga na tiba ili kuhakikisha watu walio na hali ya afya wanaweza kubaki huru iwezekanavyo na kushiriki katika elimu, kazi na majukumu ya maana ya maisha. ###Mtu yeyote anaweza kuhitaji urekebishaji wakati fulani katika maisha yake, iwe amepata jeraha, ugonjwa, ugonjwa, au kwa sababu utendakazi wao umeshuka kutokana na umri. ###Ulimwenguni, mtu 1 kati ya 3 leo anakadiriwa kuishi na hali ya afya ambayo ingefaidika kutokana na ukarabati. ###Hitaji hili linatabiriwa kuongezeka katika miaka ijayo kutokana na mabadiliko ya afya na sifa za idadi ya watu. ###Kwa mfano, watu wanaishi muda mrefu zaidi lakini wana magonjwa sugu na ulemavu. ###Dharura, ikiwa ni pamoja na migogoro, majanga na milipuko yote yanaweza kusababisha ongezeko la mahitaji ya ukarabati. ###Ulimwenguni, watu wengi wanaishi na matokeo ya kati na ya muda mrefu ya UVIKO-19 na wanaweza kuhitaji kurekebishwa ili kusaidia kupona kutokana na ugonjwa huo. ###Athari: Ingawa hitaji la ukarabati linaongezeka duniani kote, nchi nyingi hazina vifaa vya kukabiliana na mahitaji yaliyopo. ###Katika baadhi ya nchi zenye kipato cha chini na cha kati, zaidi ya 50% ya watu hawapati huduma za ukarabati wanazohitaji. ###Huduma za ukarabati mara nyingi hazifadhiliwi na kuthaminiwa, hasa katika nchi zisizo na mifumo imara ya afya. ###Urekebishaji husaidia kupunguza athari za magonjwa na majeraha kwa watu binafsi, huku pia ukipongeza hatua zingine za kiafya. ###Hii inamaanisha inaweza kuonekana kama uwekezaji katika gharama za huduma za afya kwa sababu inaweza kupunguza utegemezi wa muda mrefu kwenye mifumo ya afya kwa kupunguza kulazwa hospitalini, kufupisha kukaa hospitalini na kuzuia kurejeshwa tena. ###Uwekezaji huo unalipa zaidi kwa kuwawezesha watu kurejea kazini, elimu na mambo mengine kwa haraka zaidi kufuatia suala la afya. ###Ukarabati ni sehemu iliyopuuzwa lakini muhimu ya majibu ya dharura na ahueni ya muda mrefu. ###Dharura huathiri kwa kiasi kikubwa mifumo dhaifu ya afya na walio hatarini zaidi, lakini ufikiaji wa mapema na unaoendelea wa urekebishaji hupunguza matatizo, huongeza utendaji kazi na kupunguza ulemavu kwa wale walioathirika, kusaidia watu binafsi, familia na jamii katika kupona. ###Jibu la WHO: WHO inaona urekebishaji kama sehemu muhimu ya kufikia bima ya afya kwa wote na lengo la 3 la Malengo ya Maendeleo Endelevu. ###Kwa maana hii, WHO inafanya kazi ya kufanya ukarabati kuwa sehemu ya huduma za afya katika ngazi zote kupitia juhudi za kuimarisha mifumo ya afya kwa ujumla. ###Mwaka 2017 WHO ilizindua mpango wa Rehabilitation 2030, ambao unasisitiza haja ya hatua za pamoja na zilizoratibiwa na wadau wote ili kuimarisha mfumo wa afya ili kutoa ubora na ukarabati kwa wakati. ###Hili hutokea kupitia vitendo kama vile kuboresha uongozi na utawala;kukuza nguvu kazi imara ya urekebishaji wa fani mbalimbali; Hili hutokea kupitia vitendo kama vile kuboresha uongozi na utawala; kukuza nguvu kazi imara ya urekebishaji wa fani mbalimbali. ###Katika hali za dharura, tunatengeneza zana za kusaidia kuimarisha utayarishaji wa urekebishaji, huku pia tukifanya kazi ili kuunganisha vyema urekebishaji katika majibu. ###WHO inaendelea kuunga mkono nchi kutekeleza hatua hizi kupitia kutoa msaada wa kiufundi, kuandaa mwongozo na zana za vitendo, na kuongeza uundaji wa ushahidi thabiti wa ukarabati. ###Juhudi hizi zinalenga mifumo ya afya ya ndani na kitaifa, pamoja na majibu kwa dharura ili kuhakikisha huduma za ukarabati zinapatikana kwa yeyote anayezihitaji.
|
###Ìsọdọ̀tun ###Ìsọnísókí: Ìsọdọ̀tun máa ń wá ojútùú sí ipa àìlera ìgbé ayé ojoojúmọ́ ènìyàn kan nípa ṣíṣe àmúlò ojúṣe wọn àti mímú àdínkù bá ìrírí àti àìnítìpá wọn. ###Ìsọdọ̀tun máa ń gbòòrò àfojúsùn ìlera tayọ ìtọ́jú ìdènà àti ìwòsàn láti rí i dájú pé àwọn ènìyàn tí wọ́n ní àìlera lè wà ní òmìnira fúnra wọn kí wọ́n sì kópa nínú ètò ẹ̀kọ́, iṣẹ́ àti àwọn ipa ayé tí ó ní ìtumọ̀. ###Ẹnikẹ́ni lè nílò ìsọdọ̀tun ní ní àsìkò kan nínú ayé wọn, yálà wọ́n ní ìrírí ìfarapa, àìsàn, àìlera, tàbí ipa wọn ti dín kù nítorí ọjọ́ orí. ###Káríayé, 1 nínú ènìyàn mẹ́ta lónìí ni wọ́n ṣírò pé wọ́n ń gbé pẹ̀lú àìlera kan tí yóò jẹ àǹfààní ìsọdọ̀tun. ###Àìní yìí ni wọ́n díwọ̀n láti ní ìdàgbàsókè ní àwọn ọdún tí wọ́n ń bọ̀ nítorí àyípadà nínú ìlera àti àwọn àbùdá iye ènìyàn. ###Fún àpẹẹrẹ, àwọn ènìyàn ń pẹ́ láyé ṣùgbọ́n pẹ̀lú àwọn àìsàn líle àti àìnítìpá púpọ̀. ###Àwọn pàjáwìrì, tí ó fi mọ́ àwọn ìjà, ìjàm̀bá àti ìbújáde gbogbo lè ṣẹ̀dá ìdàgbàsókè àwọn ìlò ìsọdọ̀tun. ###Káríayé, ọ̀pọ̀lọpọ̀ ènìyàn ń gbé pẹ̀lú àwọn ìṣòro níwọ̀n àti ọlọ́jọ́ pípẹ́ láti ara COVID-19 bẹ́ẹ̀ sì ni wọ́n lè nílò ìsọdọ̀tun láti ṣe àtìlẹ́yìn fún imúpàdàbọ̀sípò wọn láti ọwọ́ àrùn yìí. ###Ipa: Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ìlò ìsọdọ̀tun ń pọ̀ sí i káàkiri àgbáyé, ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn orílẹ̀ èdè kò ní irinṣẹ́ tí wọ́n tó láti mójútó àwọn àìní tí wọ́n wà. ###Ní àwọn orílẹ̀ èdè elérè pínnísín àti alábọ́dé èrè kan, ó lé ní 50% àwọn ènìyàn ni wọn kò tíì gba àwọn iṣẹ́ ìsọdọ̀tun tí wọ́n nílò. ###Àwọn iṣẹ́ ìsọdọ̀tun kì í sáábà rí owó ìrànwọ́ tí ó tó bẹ́ẹ̀ sì ni wọ́n kì í bu iyì tí ó tó fún un, pàápàá jùlọ ní àwọn orílẹ̀ èdè tí kò ní àwọn ètò ìlera tí wọ́n lágbára tó. ###Ìsọdọ̀tun máa ń ṣe ìrànlọ́wọ́ fún àdínkù àwọn ipa àìsàn àti ìfarapa lára àwọn ènìyàn, nígbà tí ó tún ń pèsè àwọn ìdásí ìlera mìíràn. ###Èyí túmọ̀ sí pé a lè rí i bí ìdókòwò nínú àwọn ìnáwó ìtọ́jú ìlera nítorí pé ó lè mú àdínkù bá ìgbáralé ọlọ́jọ́ pípẹ́ lórí àwọn ètò ìlera nípasẹ̀ mímú àdínkù bá ìtọ́jú nílé ìwòsàn, mímú àdínkù bá iye ọjọ́ ìtọ́jú nílé ìwòsàn àti ìdènà ìtọ́jú mile ìwòsàn. ###Ìdókòwò náà tún pé síwájú sí i nípa fífi ààyè gba àwọn ènìyàn láti tètè padà sí ibi iṣẹ́, ẹ̀kọ́ àti àwọn ìlépa mìíràn lẹ́yìn ọ̀ràn àìlera. ###Ìsọdọ̀tun jẹ́ ẹ̀yà àkọ̀tì ìfèsì kánkán àti imúpàdàbọ̀sípò ọlọ́jọ́ pípẹ́ ṣùgbọ́n ó ṣe pàtàkì. ###Àwọn pàjáwìrì máa ń nípa tí kò ṣe déédéé lórí àwọn ètò ìlera tí kò lágbára àti àwọn tí wọ́n wà nínú ewu jùlọ, ṣùgbọ́n àǹfààní ìsáájú àti ìtẹ̀síwájú sí ìsọdọ̀tun ń mú àdínkù bá àwọn ìṣòro, àmúlò ojúṣe àti àdínkù ààbọ̀ ara ní ara àwọn tí wọ́n faragbá, ṣíṣe àtìlẹ́yìn àwọn ènìyàn, àwọn ẹbí àti àwọn àwùjọ nínú imúpàdàbọ̀sípò wọn. ###Èsì WHO: WHO rí ìsọdọ̀tun gẹ́gẹ́ bí ẹ̀yà pàtàkì ṣíṣe àṣeyọrí ìpèsè ìlera àgbáyé àti àfojúsùn 3 ti Àwọn Àfojúsùn Ìdàgbàsókè Kánrinkése. ###Nítorí èyí, WHO ṣiṣẹ́ láti jẹ́ kí ìsọdọ̀tun di ara ìtọ́jú ìlera ní gbogbo ìpele nípasẹ̀ àwọn akitiyan láti mú ìtẹ̀síwájú bá àwọn ètò ìlera lódidi. ###Ní 2017 WHO ṣe àgbékalẹ̀ ìfilọ́lẹ̀ Ìsọdọ̀tun 2030, èyí tí ó ṣe ìtẹnumọ́ ìlò iṣẹ́ ìsọ̀kan àti ìṣàkóso láti ọwọ́ gbogbo àwọn èèkàn láti ṣe ìrónilágbára fún ètò ìlera láti pèsè ìsọdọ̀tun pípéye àti lójú ọjọ́. ###Èyí wáyé nípasẹ̀ àwọn iṣẹ́ bí mímú ìlọsíwájú bá ìdarí àti ìjọba; ṣíṣe àgbékalẹ̀ àwọn òṣìṣẹ́ ìsọdọ̀tun ọlọ́pọ̀ ìmọ̀ iṣẹ́ tí ó lágbára; ṣíṣe ìmúgbòòrò ìṣúná fún ìsọdọ̀tun; àti mímú àgbéga bá àkójọpọ̀ àkójọfáyẹ̀wò àti ìwádìí lórí ìsọdọ̀tun. ###Lásìkò àwọn pàjáwìrì, a ń ṣe àgbékalẹ̀ àwọn irinṣẹ́ láti ṣe ìrànlọ́wọ́ fún ìgbáradì àtìlẹ́yìn ìsọdọ̀tun, nígbà tí ó tún ń ṣiṣẹ́ láti ṣe àmúlò ìsọdọ̀tun nínú àwọn ìtọ́jú. ###WHO ń tẹ̀síwájú láti ṣe àtìlẹ́yìn fún àwọn orílẹ̀ èdè láti ṣàmúlò àwọn iṣẹ́ wọ̀nyí nípasẹ̀ pípèsè àtìlẹ́yìn ìmọ̀, àgbékalẹ̀ àwọn irinṣẹ́ ìtọ́nisọ́nà àti ajẹmọ́ṣe, àti mímú ìlọsíwájú bá ìdàgbàsókè ẹ̀rí ńlá fún ìsọdọ̀tun. ###Àwọn akitiyan wọ̀nyí fojúsun àwọn ètò ìlera abẹ́lé àti orílẹ̀ èdè, àti àwọn ìtọ́jú pàjáwìrì láti rí i pé àwọn iṣẹ́ ìtọ́jú wà fún ẹnikẹ́ni tí ó nílò wọn.
|
###Ukuvuselelwa ###Uhlolojikelele: Ukuvuselelwa kubhekana nomthelela wesimo sezempilo empilweni yomuntu yansuku zonke ngokuthuthukisa ukusebenza kwakhe nokunciphisa ulwazi lwakhe lokukhubazeka. ###Ukuvuselelwa kwandisa ukugxila kwezempilo ngaphezu kokunakekelwa kokuvimbela nokwelapha ukuze kuqinisekiswe ukuthi abantu abanesimo sezempilo bangakwazi ukuhlala bezimele futhi bahlanganyele emfundweni, emsebenzini nasezindimeni zokuphila ezinenjongo. ###Noma ubani angase adinge ukuhlunyeleliswa esikhathini esithile ekuphileni kwakhe, kungakhathaliseki ukuthi uke wabhekana nokulimala, isifo, ukugula, noma ngenxa yokuthi ukusebenza kwakhe kwehlile ngenxa yobudala. ###Emhlabeni jikelele, umuntu oyedwa kwaba-3 namuhla kulinganiselwa ukuthi uphila nesifo esingazuza ngokuhlunyeleliswa. ###Lesi sidingo kubikezelwa ukuthi sizokhula eminyakeni ezayo ngenxa yezinguquko empilweni nezici zabantu. ###Isibonelo, abantu baphila isikhathi eside kodwa banezifo ezingelapheki nokukhubazeka. ###Izimo eziphuthumayo, okuhlanganisa izingxabano, izinhlekelele kanye nokuqubuka kwezifo kungadala ukwanda kwezidingo zokuvuselela. ###Emhlabeni jikelele, abantu abaningi baphila nemiphumela ephakathi nendawo neyesikhathi eside yeCOVID-19 futhi bangase badinge ukuvuselelwa ukuze basekele ukululama kwabo kulesi sifo. ###Umthelela: Nakuba isidingo sokuvuselelwa sikhula emhlabeni wonke, amazwe amaningi awakuhlomele ukuphendula ezidingweni ezikhona. ###Kwamanye amazwe anemali engenayo ephansi naphakathi, abantu abangaphezu kuka-50% abazitholi izinsiza zokuvuselela abazidingayo. ###Izinsizakalo zokuhlunyeleliswa kwezimilo zivame ukuxhaswa ngezimali futhi aziziswa kangako, ikakhulukazi emazweni angenazo izinhlelo zezempilo eziqinile. ###Ukuhlunyeleliswa kwesimilo kusiza ekwehliseni imithelela yezifo nokulimala kumuntu ngamunye, kanti futhi kuncoma nezinye ukungenelela kwezempilo. ###Lokhu kusho ukuthi kungabonakala njengokutshalwa kwezimali ezindlekweni zokunakekelwa kwezempilo ngoba kunganciphisa ukuthembela kwesikhathi eside ezinhlelweni zezempilo ngokunciphisa ukulaliswa esibhedlela, ukufinyeza ukuhlala esibhedlela nokuvimbela ukubuyiselwa emuva. ###Ukutshalwa kwezimali kukhokha kakhulu ngokwenza ukuthi abantu babuyele emsebenzini, imfundo kanye nezinye izinto ngokushesha kulandela udaba lwezempilo. ###Ukuvuselelwa kuyingxenye enganakiwe kodwa ebalulekile yempendulo ephuthumayo kanye nokululama kwesikhathi eside. ###Izimo eziphuthumayo ziphazamisa ngokulinganayo izinhlelo zezempilo ezibuthaka kanye nabasengozini enkulu, kodwa ukufinyelela kwangaphambi kwesikhathi nokuqhubekayo kunciphisa izinkinga, kuthuthukisa ukusebenza kahle futhi kunciphisa ukukhubazeka kulabo abathintekile, ukusekela abantu ngabanye, imindeni kanye nemiphakathi ekululameni kwabo. ###Impendulo yeWHO: IWHO ibheka ukuvuselelwa njengengxenye ebalulekile yokufeza kokubili ukuhlinzekwa kwezempilo kwendawo yonke kanye nomgomo wesi-3 Wezinjongo Zokuthuthukiswa Okuqhubekayo. ###Kuze kube manje, iWHO isebenza ukwenza ukubuyisela impilo ibe yingxenye yokunakekelwa kwezempilo kuwo wonke amazinga ngemizamo yokuqinisa izinhlelo zezempilo sezizonke. ###Ngonyaka wezi-2017 iWHO yethula uhlelo lokuvuselela i-2030, olugcizelela isidingo sesenzo esibumbene nesididiyelwe yibo bonke ababambiqhaza ukuze kuqiniswe uhlelo lwezempilo ukuze kuhlinzekwe ikhwalithi kanye nokuvuselelwa ngesikhathi. ###Lokhu kwenzeka ngezenzo ezinjengokuthuthukisa ubuholi kanye nokubusa; ukuthuthukisa ithimba eliqinile lokuhlunyeleliswa kwezimilo; ukwandisa izimali zokulungisa; kanye nokwenza ngcono ukuqoqwa kwedatha kanye nocwaningo mayelana nokuvuselelwa. ###Ezimweni eziphuthumayo, sakha amathuluzi okusiza ukuqinisa ukulungela ukubuyisela, kuyilapho sisebenzela ukuhlanganisa kangcono ukubuyisela kube yizimpendulo. ###IWHO iyaqhubeka nokweseka amazwe ukuthi enze lezi zenzo ngokunikeza ukwesekwa kwezobuchwepheshe, ukuthuthukisa isiqondiso namathuluzi asebenzayo, nokwandisa ukuthuthukiswa kobufakazi obuqinile bokuvuselela. ###Le mizamo igxile kokubili ezinhlelweni zezempilo zasekhaya nezikazwelonke, kanye nezimpendulo ezimeni eziphuthumayo ukuze kuqinisekiswe ukuthi izinsiza zokuhlunyeleliswa kwezimilo ziyatholakala kunoma ubani ozidingayo.
|
afridic_health_007
|
dev
|
###ምርምር ###አጠቃላይ እይታ፡ የህዝብ ጤና ተግዳሮቶችን ለመፍታት ምርምር አስፈላጊ ነው - የድህነትን በሽታዎች ለመቅረፍ ፣ ለከባድ በሽታዎች ምላሽ ለመስጠት ፣ ወይም እናቶች ደህንነቱ የተጠበቀ የወሊድ መከላከያ ዘዴዎችን እንዲያገኙ ለማረጋገጥ። ###በተመሳሳይም እንደ ከባድ አጣዳፊ የመተንፈሻ አካላት ደምረህመም፣ የኢቦላ ቫይረስ በሽታ፣ የዚካ ቫይረስ እና የአዕዋፍ ኢንፍሉዌንዛ ላሉ ዓለም አቀፍ አደጋዎች ተጋላጭነት የተጋሩ ዓለም አቀፍ የምርምር ጥረቶች ዝግጁነትን እና ምላሽ የመስጠት አቅምን ለማጐልበት ድጋፍ አድርገዋል። ###ምርምር ክትትልን፣ ፈጣን ምርመራን ፣ ክትባቶችን እና መድኃኒቶችን በማዳበር ላይ ይገኛል። ###የመንግስት እና የግሉ ዘርፍ አጋርነት እና ሌሎች አዳዲስ የምርምር ዘዴዎች የገበያ ኃይሎች ብቻውን በቂ ባልሆኑበት የክትባት፣ የመድሃኒት እና የመመርመሪያ እድገትን ለማነቃቃት ችላ በተባሉ በሽታዎች ላይ ያተኮሩ ናቸው። ###የጤና ምርምር 5 አጠቃላይ የእንቅስቃሴ ዘርፎችን ያጠቃልላል። ###የጤና ችግርን መጠን እና ስርጭት መለካት; ###በስነ ህይወት፣ በባህሪ፣ በማህበራዊ ወይም በአካባቢያዊ ሁኔታዎች ምክንያት የተለያዩ መንስኤዎችን ወይም የችግሩን ፈታኞች መረዳት፣ ###ችግሩን ለመከላከል ወይም ለማቃለል የሚረዱ መፍትሄዎችን ወይም ጣልቃገብነቶችን ማዘጋጀት፤ ###በመመሪያ ደንብ እና በመርሀ ግብር አማካይነት መፍትሄዎችን ተግባራዊ ማድረግ ወይም ማቅረብ፣ እና ###እነዚህ መፍትሄዎች በችግሩ ደረጃ እና ስርጭት ላይ የሚያሳድሩትን ተጽዕኖ መገምገም። ###የዓለም ጤና ድርጅት ምላሽ፦ የዓለም ጤና ድርጅት፣ ሁሉም ህዝቦች በተቻለ መጠን ከፍተኛውን የጤና ደረጃ እንዲያገኙ የሰጠውን ተልዕኮ ለመወጣት ከፍተኛ ጥራት ያለው ምርምር አስፈላጊ ነው። ###ከድርጅቱ ዋና ተግባራት መካከል አንዱ ዓለም አቀፍ ደንቦችን, ደረጃዎችን እና መመሪያዎችን ማዘጋጀት ሲሆን ይህም ዓለም አቀፍ የምርምር ደረጃዎችን ማዘጋጀትን ያካትታል። ###በጤና ምርምር ላይ በተቀመጠው የዓለም ጤና ድርጅት ስልት መሠረት ድርጅቱ የምርምር ቅድሚያ የሚሰጣቸውን ጒዳዮች ለመለየት እና የሚከተሉትን 4 ግቦች በመከተል ምርምርን ለማስተዋወቅ እና ለማካሄድ ይሠራል። ###አቅም - በአባል ሀገራት ውስጥ የጤና ምርምር ስርዓቶችን ለማጠናከር አቅም መገንባት። ###ቅድሚያ የሚሰጣቸው ጉዳዮች - በተለይ ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው አገሮች ውስጥ የጤና ፍላጎቶችን የሚያሟሉ የምርምር ቅድሚያ የሚሰጣቸውን ጉዳዮች መደገፍ። ###መመዘኛዎች- ለጥሩ የምርምር አሠራር ደንቦች እና መመዘኛዎች በመፍጠር ለምርምር ምቹ ሁኔታን ማዳበር። ###ትርጕም- ጥራት ያለው ማስረጃ ወደ ተመጣጣኝ የጤና ቴክኖሎጂዎች እና በማስረጃ ላይ የተመሰረተ አመራር እንዲቀየር ማረጋገጥ። ###የዓለም ጤና ድርጅት የምርምር ተግባራት በድርጅቱ ውስጥ በማስረጃ ላይ የተመሰረቱ ውሳኔዎችን ለማድረግ የምርምር ባህላችንን ማጠናከርን ያጠቃልላል በዚህም ምርምር ቴክኒካዊ ተግባሮቻችንን፣ የዓላማ ውሳኔዎችን እና ምክሮችን ያሳውቃል።
|
###Research ###Overview: Research is indispensable for resolving public health challenges – whether it be tackling diseases of poverty, responding to rise of chronic diseases, or ensuring that mothers have access to safe delivery practices. ###Likewise, shared vulnerability to global threats, such as severe acute respiratory syndrome, Ebola virus disease, Zika virus and avian influenza has mobilized global research efforts in support of enhancing capacity for preparedness and response. ###Research is strengthening surveillance, rapid diagnostics and development of vaccines and medicines. ###Public-private partnerships and other innovative mechanisms for research are concentrating on neglected diseases in order to stimulate the development of vaccines, drugs and diagnostics where market forces alone are insufficient. ###Research for health spans 5 generic areas of activity: ###measuring the magnitude and distribution of the health problem; ###understanding the diverse causes or the determinants of the problem, whether they are due to biological, behavioural, social or environmental factors; ###developing solutions or interventions that will help to prevent or mitigate the problem; ###implementing or delivering solutions through policies and programmes; and ###evaluating the impact of these solutions on the level and distribution of the problem. ###WHO response: High-quality research is essential to fulfilling WHO’s mandate for the attainment by all peoples of the highest possible level of health. ###One of the Organization’s core functions is to set international norms, standards and guidelines, including setting international standards for research. ###Under the “WHO strategy on research for health”, the Organization works to identify research priorities, and promote and conduct research with the following 4 goals: ###Capacity - build capacity to strengthen health research systems within Member States. ###Priorities - support the setting of research priorities that meet health needs particularly in low- and middle-income countries. ###Standards - develop an enabling environment for research through the creation of norms and standards for good research practice. ###Translation - ensure quality evidence is turned into affordable health technologies and evidence-informed policy. ###WHO’s research activities also include strengthening the culture of research for evidence-based decision-making within the Organization so that research informs our technical activities, policy decisions and recommendations.
|
###Bincike ###A Takaice : Bincike abu ne da ba'a iya wadatuwa da shi wajen warware kalubalan lafiyar da tashafi alumma ko dai abin da shafi kawar da cutar talauci, kawar da karuwar cuttutuka masu tsanani ko tabbatar da cewa mata masu juna biyu sun samu damar haihuwa cikin aminci. ###Haka kuma, kalubalan da ke tinkarar alumma a dniya na kamuwar cuttutuka kamar matsanarciyar cutar numfashi, ƙwayar cutar Ebola, cutar zika, da ta murar tsuntsaye dukkan wannan ya maida hankalin masu bincike don karfada kwarewa da shirin fuskantar cutar idan ta bullo. ###Binciki yana kara karfin iya lura, bincike cikin gaggawa da kuma hada magunguna da rigakafi. ###Alakar gomnati ka kanfanoni masu zaman kansu da sauran hanyoyin fasaha don bincike sun maida hankali wajen kula da cuttutukan da akayi banza da su don zaburar da sake samar da rigakafi,magunguna da bincike wayin da 'yan kasuwa sukayi karanci. ###Bincike akan harkar lafiya ya kunshi bagarorin aiki guda biyar: ###Auwa griman yadda matsalolin kula da lafiya suke; ###Fahimmtar banbance banbancen ababakn da ke sabbaba cutuka or abin ya ke haifar da ita kodai abin na da alakada halittar ne ko halayan dan adam ko kuma zaman takewa da mahallin da mutane ke zama ne yake sabbaba cutar; ###Samar da hanyoyi or tallafi wanda zai taimaka kare ko kawar da matsalar; ###zartarwa ko bayar da mafitar matsalolin ta hanyar tsaretsare da shriye shirye da kuma auwa tasirin mafitar da aka bayar daidai da mataki da girman yaɗuwar matsalar ###Matsala. ###Matsayar ƙungiyar lafiya ta duniya: ingantaccen bincike naɗa alfanu wajen sauke hakkin ƙungiyar na samar da lafiya ga dukkan alumma. ###Daya daga cikin baban aikin ƙungiyar shi ne ta shirya tsari da dokoki a duniya wanda ya kunshi tsara sharuddan bincike. ###a karkashin ƙungiyar tsaretsare don kula da lafiya ,ƙungiyar na aiki don gani abin da yafi a bincika, da kuma habbakawa da bincike don cimma wadannan manufofin guda 4 ###Samar da kwarewa: inganta kwarewa da karfafa bincike akan tsarin kiwan lafiya a tsakanin kasa shen ake karkashinta. ###Zabin mafi nagari: tallafa shirya bincike a bisa zabi nagari wanda ke biyan bukatar muradun kiwan lafiya musamman ma a kasashe masu matsakaitan da karancin samun kudin shiga. ###Inganci: Kafa yana yi wanda zai samar da kyakkyawan mahalli don bincike ta hanyar samar da dab'ar inganci don bincike mai kyau. ###Fassara: Tabbatar da ingantaccen dalili wanda zai samar da fasaha da samun damar kafa tsarukka masu nagarta. ###ayyukan bincike na ƙungiyar lafiya ta duniya ya kunshi karfafa halaiyar bincike don yanke shawara kan hujja a tsakanin ƙungiyar don duk ayyuka, manufofi da tsare tsare su kaffu akan hujja.
|
###Utafiti ###Muhtasari: Utafiti ni muhimu sana katika kutatua changamoto za afya ya umma - iwe ni kukabiliana na magonjwa ya umaskini, kukabiliana na ongezeko la magonjwa sugu, au kuhakikisha kuwa akina mama wanapata njia salama za kujifungua. ###Kadhalika, hatari ya pamoja ya matishio ya kimataifa, kama vile ugonjwa mkali wa kupumua kwa papo hapo, ugonjwa wa virusi vya Ebola, virusi vya Zika na mafua ya ndege imehamasisha juhudi za utafiti wa kimataifa ili kusaidia kuongeza uwezo wa kujiandaa na kukabiliana. ###Utafiti unaimarisha ufuatiliaji, uchunguzi wa haraka na maendeleo ya chanjo na madawa. ###Ushirikiano wa sekta ya umma na binafsi na mbinu nyingine bunifu za utafiti zinaangazia magonjwa yaliyosahaulika ili kuchochea maendeleo ya chanjo, dawa na uchunguzi ambapo nguvu za soko pekee hazitoshi. ###Utafiti wa afya unahusisha maeneo 5 ya jumla ya shughuli: ###kupima ukubwa na usambazaji wa tatizo la afya; ###kuelewa sababu mbalimbali au viashiria vya tatizo, iwe ni kwa sababu ya kibayolojia, kitabia, kijamii au kimazingira; ###kuandaa suluhu au afua ambazo zitasaidia kuzuia au kupunguza tatizo; ###kutekeleza au kutoa suluhu kupitia sera na programu; na ###kutathmini athari za suluhu hizi kwenye kiwango na usambazaji wa tatizo. ###Jibu la WHO: Utafiti wa ubora wa juu ni muhimu ili kutimiza agizo la WHO la kufikiwa na watu wote wa kiwango cha juu zaidi cha afya. ###Moja ya kazi kuu za Shirika ni kuweka kanuni, viwango na miongozo ya kimataifa, ikijumuisha kuweka viwango vya kimataifa vya utafiti. ###Chini ya "mkakati wa WHO kuhusu utafiti wa afya", Shirika linafanya kazi kubainisha vipaumbele vya utafiti, na kukuza na kufanya utafiti kwa malengo 4 yafuatayo: ###Uwezo - kujenga uwezo wa kuimarisha mifumo ya utafiti wa afya ndani ya Nchi Wanachama. ###Vipaumbele - vinasaidia uwekaji wa vipaumbele vya utafiti ambavyo vinakidhi mahitaji ya afya hasa katika nchi zenye kipato cha chini na cha kati. ###Viwango - hutengeneza mazingira wezeshi kwa utafiti kupitia uundaji wa kanuni na viwango vya utendaji mzuri wa utafiti. ###Tafsiri - hakikisha uthibitisho wa ubora umegeuzwa kuwa teknolojia za bei nafuu za afya na sera iliyo na ushahidi. ###Shughuli za utafiti za WHO pia zinajumuisha kuimarisha utamaduni wa utafiti kwa ajili ya kufanya maamuzi kulingana na ushahidi ndani ya Shirika ili utafiti ujulishe shughuli zetu za kiufundi, maamuzi ya sera na mapendekezo.
|
###Ìwádìí ###Ìsọnísókí: Ìwádìí ṣe pàtàkì láti wá ojútùú sí àwọn ìṣòro ìlera àwùjọ - yálà kíkojú àwọn àìsàn òsì, ìfèsì sí àwọn àìsàn tí wọ́n ń gòkè, tàbí rírí i dájú pé àwọn ìyá ní àǹfààní sí àwọn ètò ìbímọ tí wọ́n ní ààbò. ###Bákan náà, àjọpín ewu fún àwọn ìṣòro káríayé, bí àìsàn ajẹmọ́ òpónà ìmí líle, Kòkòrò àrùn Ebola, Kòkòrò àrùn Zika àti ọ̀fìnkìn-olóde ẹyẹ tí mú àwọn akitiyan káríayé wà ní àtìlẹ́yìn mímú àgbéga bá agbára fún ìgbáradì àti ìfèsì. ###Ìwádìí ń mú agbára bá àmójútó, àyẹ̀wò ayákánkán àti àgbékalẹ̀ àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára àti àwọn òògùn. ###Àwọn ìbádòwòpọ̀ ìjọba-aládàáni àti àwọn ọgbọ́n ìṣẹ̀dá ọ̀tun mìíràn fún ìwádìí ń fojúsun àwọn àìsàn tí wọ́n kọ̀ tì láti ṣe àgbékalẹ̀ àwọn abẹ́rẹ́ àjẹsára, òògùn àti àyẹ̀wò níbi tí àwọn agbára ọjà nìkan kò ti tó. ###Ìwádìí fún ìlera ká ẹ̀yà agbègbè iṣẹ́ 5: ###ìdíwọ̀n títóbi àti ìpínká ìṣòro ìlera; ###ìlóye àwọn oríṣiríṣi okùnfà tàbí àwọn ìdí ìṣòro, yálà wọ́n jẹ́ nítorí àwọn ìdí ajẹmọ́ ẹ̀dá, ìwà, àwùjọ tàbí àyíká; ###àgbékalẹ̀ àwọn ọ̀nà àbáyọ tàbí àwọn ètò tí wọ́n yóò ṣe ìrànlọ́wọ́ láti dènà tàbí ṣe àdínkù ìṣòro náà.; ###ìṣàmúlò tàbí ìpèsè àwọn ọ̀nà àbáyọ nípasẹ̀ àwọn ìlànà àti ètò; àti ###ìgbéléwọ̀n ipa àwọn ọ̀nà àbáyọ wọ̀nyí lórí ìpele àti àpínká ìṣòro. ###Èsì WHO: Ìwádìí pípéye ṣe pàtàkì láti mú àfojúsùn WHO wá sí ìmúṣẹ fún àṣeyọrí láti ọwọ́ gbogbo àwọn ènìyàn ìpele ìlera gíga jùlọ. ###Ọ̀kan nínú àwọn ojúṣe pàtàkì Àjọ náà ni láti ṣe àgbékalẹ̀ àṣà, òdiwọ̀n àti ìtọ́nisọ́nà, tí ó fi mọ́ ṣiṣẹ́ àgbékalẹ̀ àwọn òṣùwọ̀n káríayé fún ìwádìí. ###Lábẹ́ "ọgbọ́n WHO lórí ìwádìí lórí ìlera", Àjọ náà ń ṣiṣẹ́ lórí ṣíṣe ìdámọ̀ àwọn pàtàkì ìwádìí, àti ṣíṣe àgbéga àti ṣíṣe ìwádìí pẹ̀lú àwọn àfojúsùn 4 wọ̀nyí: ###Ipa - ṣíṣẹ̀dá ipa láti mú àtìlẹ́yìn bá àwọn ètò ìwádìí ìlera pẹ̀lú àwọn Orílẹ̀ èdè tí wọ́n jẹ́ ọmọ ẹgbẹ́. ###Àwọn ààyò - ṣíṣe àtìlẹ́yìn àgbékalẹ̀ àwọn ààyò ìwádìí tí wọ́n ṣe alábàápàdé àìní ìlera pàápàá jùlọ ní àwọn orílẹ̀ èdè elérè pínnísín àti alábọ́dé èrè. ###Àwọn òṣùwọ̀n - ṣe àgbékalẹ̀ àyíká aláyè fún ìwádìí nípasẹ̀ ìṣẹ̀dá àwọn àṣà àti òṣùwọ̀n fún iṣẹ́ ìwádìí dáradára. ###Ìtumọ̀ èdè - rírí i dájú pé àwọn ẹ̀rí pípéye yípadà di àwọn ìmọ̀ ẹ̀rọ ìlera tí kò gunpá àti ìlànà aṣàmúlò ẹ̀rí. ###Lára àwọn iṣẹ́ ìwádìí WHO ni ṣíṣe ìrónilágbára fún àṣà ìwádìí fún ìpinnu adálórí-ẹ̀rí láàrin Àjọ kí ìwádìí lè ṣe àtìlẹ́yìn àwọn iṣẹ́ ìmọ̀, àwọn ìpinnu ìlànà àti ìmọ̀ràn wa.
|
###Ucwaningo ###Uhlolojikelele: Ucwaningo lubalulekile ekuxazululeni izinselele zezempilo zomphakathi - kungakhathaliseki ukuthi ukulwa nezifo zobumpofu, ukubhekana nokwanda kwezifo ezingelapheki, noma ukuqinisekisa ukuthi omama bayafinyelela ekubelethweni okuphephile. ###Ngokufanayo, ukuba sengozini okwabelwana ngakho ezinsongweni zomhlaba wonke, njengesifo esibi kakhulu sokuphefumula, isifo segciwane le-Ebola, igciwane leZika kanye nomkhuhlane wezinyoni kugqugquzele imizamo yocwaningo lomhlaba wonke ekusekeleni ukuthuthukiswa kwamandla okulungiselela nokusabela. ###Ucwaningo luqinisa ukubhekwa, ukuxilonga ngokushesha kanye nokuthuthukiswa kwemithi yokugoma nemithi. ###Ubambiswano lukahulumeni nezizimele kanye nezinye izindlela ezintsha zocwaningo zigxile ezifweni ezinganakiwe ukuze kugqugquzelwe ukuthuthukiswa kwemithi yokugoma, izidakamizwa kanye nokuxilongwa lapho amandla emakethe ewodwa enganele. ###Ucwaningo lwezempilo luhlanganisa izindawo ezi-5 ezijwayelekile zomsebenzi: ###ukukala ubukhulu nokusatshalaliswa kwenkinga yezempilo; ###ukuqonda izimbangela ezihlukahlukene noma izici zenkinga, kungakhathaliseki ukuthi kungenxa yezinto eziphilayo, zokuziphatha, zomphakathi noma zemvelo; ###ukuthuthukisa izixazululo noma ukungenelela okuzosiza ukuvimbela noma ukunciphisa inkinga; ###ukusebenzisa noma ukuletha izixazululo ngezinqubomgomo nezinhlelo; futhi ###ukuhlola umthelela walezi zixazululo ezingeni nokusatshalaliswa kwenkinga. ###Impendulo yeWHO: Ucwaningo oluseqophelweni eliphezulu lubalulekile ukuze kufezwe igunya leWHO lokutholwa yibo bonke abantu bezinga eliphezulu lezempilo. ###Omunye wemisebenzi eyinhloko yeNhlangano ukubeka imikhuba yamazwe ngamazwe, amazinga kanye nemihlahlandlela, okuhlanganisa nokubeka izindinganiso zamazwe ngamazwe zocwaningo. ###Ngaphansi “kwesu leWHO ocwaningweni lwezempilo”, Inhlangano isebenza ukuhlonza izinto ezibalulekile ocwaningweni, futhi ikhuthaze futhi yenze ucwaningo ngezinjongo ezi-4 ezilandelayo: ###Amandla - ukwakha amandla okuqinisa izinhlelo zocwaningo lwezempilo ngaphakathi kwaMazwe Angamalungu. ###Okubalulekile - kusekela ukumiswa kwezinto ezibalulekile zocwaningo ezihlangabezana nezidingo zezempilo ikakhulukazi emazweni anemali engenayo ephansi naphakathi. ###Amazinga - thuthukisa indawo evumayo yocwaningo ngokudala izinkambiso namazinga okwenziwa okuhle kocwaningo. ###Ukuhumusha - qinisekisa ukuthi ubufakazi bekhwalithi buguqulwa bube ubuchwepheshe bezempilo obuthengekayo kanye nenqubomgomo enolwazi ngobufakazi. ###Imisebenzi yocwaningo yeWHO ihlanganisa nokuqinisa isiko locwaningo lokuthatha izinqumo okusekelwe ebufakazini ngaphakathi kweNhlangano ukuze ucwaningo lwazise imisebenzi yethu yobuchwepheshe, izinqumo zenqubomgomo kanye nezincomo.
|
afridic_health_008
|
dev
| "###የስምጥ ሸለቆ ትኩሳት ###አጠቃላይ እይታ፡ ስምጥ ሸለቆ ትኩ(...TRUNCATED) | "###Rift valley fever ###Overview: Rift Valley fever (RVF) is a viral zoonosis that primarily affect(...TRUNCATED) | "###Zazazabi mai kwankwasa ###Tsokaci: Wani nau'in zazzabi ne wanda ke shafar dabbobi amma kuma yana(...TRUNCATED) | "###Homa ya bonde la ufa ###Muhtasari: Homa ya Bonde la Ufa (RVF) ni zoonosis ya virusi ambayo huath(...TRUNCATED) | "###Ibà Rift Valley (IRV) ###Ìsọnísókí: Ibà Rift Valley (IRV) jẹ́ kòkòrò àrùn aṣer(...TRUNCATED) | "###IRift Valley fever ###Uhlolojikelele: IRift Valley fever (RVF) iyi-viral zoonosis ehlasela kakhu(...TRUNCATED) |
afridic_health_009
|
dev
| "###የመንገድ ትራፊክ ጉዳቶች ###አጠቃላይ እይታ፡ የመንገድ ትራ(...TRUNCATED) | "###Road traffic injuries ###Overview: Road traffic crashes result in the deaths of approximately 1.(...TRUNCATED) | "###rauninka hadurran kan hanya ###tsakure: hadurran kan hanya yana haifar da mace mace kusan na mat(...TRUNCATED) | "###Ajali za barabarani ###Muhtasari: Ajali za barabarani husababisha vifo vya takriban watu milioni(...TRUNCATED) | "###Àwọn ìfarapa ojú pópó ###Ìsọnísókí: Àwọn ìjàm̀bá ojú pópó ń yọrí sí (...TRUNCATED) | "###Ukulimala komgwaqo ###Uhlolojikelele: Izingozi zomgwaqo ziholela ekufeni kwabantu ababalelwa ezi(...TRUNCATED) |
afridic_health_010
|
dev
| "###የእከክ በሽታ ###አጠቃላይ እይታ፡ እከክ በጣም ከተለመዱት (...TRUNCATED) | "###Scabies ###Overview: Scabies is one of the commonest dermatological conditions, accounting for a(...TRUNCATED) | "###Karzuwa ###Wani ciwan fata ne da ake ganin ya shafi alumma da dama na masu fama da ciwan fata a (...TRUNCATED) | "###Upele ###Muhtasari: Upele ni mojawapo ya hali ya kawaida ya ngozi, inayochangia sehemu kubwa ya (...TRUNCATED) | "###Kúrúnà ###Ìsọnísókí: Kúrúnà jẹ́ ọ̀kan lára àwọn àìsàn ara, tí ó jẹ(...TRUNCATED) | "###Utwayi ###Uhlolojikelele: Ukhwekhwe ngesinye sezimo ezivame kakhulu zesikhumba, okubalela ingxen(...TRUNCATED) |
End of preview. Expand
in Data Studio
No dataset card yet
- Downloads last month
- 3