title
stringlengths 0
138
| content
stringlengths 12
102k
|
|---|---|
Абдуллоҳи I ибни Ҳусайн
|
Абдуллоҳи ибни Ҳусайн 5 (1882, Макка — 20 июли 1951, Ерусалим) — аввалин подшоҳи Урдун ва асосгузори сулолаи Ҳошимии Урдун. Аз соли 1921 амири Трансиордания. Ӯ дар Макка дар оилаи шарифи Макка - Ҳусейн ибни Алӣ ал Ҳошимӣ таваллуд шудааст. Соли 1896 ҳамроҳи бародараш ба Истанбул ба дарбори султони усмонӣ барои таҳсил ва ҳамчун гаравгон аз хонаводаи Ҳошимиён фиристода шуд. Солҳои 1909-1916 вакили парлумони Туркия ва муовини раиси он буд. Ӯ бо мақомоти Бритониё дар Миср робита дошт. Солҳои 1916-1918 ба дастаҳои ки гарнизонҳои туркро дар Ҳиҷоз муҳосира карда буданд, сарварӣ кардааст. Вазири корҳои хориҷии давлати Ҳиҷоз буд. Дар соли 1920 ӯ подшоҳи Ироқ эълон шуд, аммо пас аз як сол ӯро ба манфиати бародари хурдиаш Файсали, ки аз Сурия ихроҷ карда шуда буд, барканор карданд. Соли 1921 бо кумаки Англия амири Трансиордания 6 ва баъд аз эълони истиқлолияти он аз 25 майи соли 1946 шоҳи Трансиордания шуд. Вай бо Англия як қатор шартномаҳо баст, ки ин кишварро дар Шарки Наздик ба такягоҳи Англия табдил дода, ба вай назорати номаҳдуд аз болои молияи Трансиордания дод. Дар солхои 30-ум ба мукобили бадави ҳо як катор экспедитсияҳои ҷазодихӣ гузарондааст. Соли 1936 дар замони шӯриши арабҳо дар Фаластин хидмати худро ба ҳайси миёнарав пешниҳод кард ва ҳарчанд арабҳо ба пешниҳоди ӯро бо сардӣ пазироӣ карданд, аммо ин иқдом мавқеъи ӯро ба таври ҷиддӣ таҳким бахшида, ба ӯ имкон дод, ки нақшаи таъсиси Федератсияи Арабро пешниҳод кунад. Дар соли 1946 Абдуллоҳ ибни Ҳусейн подшоҳи салтанати мустақили эълоншудаи Трансиордания эълон шуд. Моҳи апрели соли 1948 Иттиҳодияи Араб Абдуллоҳро сарфармондеҳи артиш е, ки мебоист ба иҷрои нақшаи тақсимоти Фаластин ва дар он ҷо барпо намудани давлати Исроил баъд аз бархам додани мандати Англия ва баровардани қушунҳои Англия монеъ мешуд. Дар натиҷаи ҷанги арабу Исроил дар солҳои 1948-1949, Трансиордания соҳили ғарбии дарёи Урдунро ишғол кард, ки дар қаламрави он, аз ҷумла, Нақшаи тақсимоти таъсиси давлати арабро пешбинӣ карда буд. Баъди аннексия карда шудани сохили ғарбии дарёи Урдун дар соли 1950 номи Шоҳигарии Трансиордания ба Шоҳигарии Урдун иваз карда шуд. Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации 20 июли соли 1951 аз ҷониби як узви созмони террористии фаластинӣ дар остонаи масҷиди Ал-Ақсо дар Байтулмуқаддаси Шарқӣ Уршалим, аз ҷониби посбонони подшоҳ асир гирифта шуда буд, изҳор намуд, ки вай бо далелҳои хиёнати подшоҳ Абдуллоҳи ба манфиатҳои миллӣ тир холӣ кардааст. Қотил ва панҷ шарики ӯ, ки ҳама сокинони Уршалим буданд, ба қатл расонида шуданд. Пас аз марги ӯ, ба тахт писари калонии ӯ, шоҳзода Талол ибни Абдуллоҳ, ки ба сабаби бемории рӯҳӣ ғайри қобили амал эълон шуд, ба зудӣ ба фоидаи писараш Ҳуссейн ибни Талол даст кашид. Кӯдакон Подшоҳ Абдуллоҳи соҳиби ду писар ва чор духтар аст. Рутбаҳои ҳарбӣ Мукофотҳо.
|
Абдуллоҳи I ибни Ҳусайн
|
Абдуллоҳи ибни Ҳусайн 5 (1882, Макка — 20 июли 1951, Ерусалим) — аввалин подшоҳи Урдун ва асосгузори сулолаи Ҳошимии Урдун. Аз соли 1921 амири Трансиордания. Ӯ дар Макка дар оилаи шарифи Макка - Ҳусейн ибни Алӣ ал Ҳошимӣ таваллуд шудааст. Соли 1896 ҳамроҳи бародараш ба Истанбул ба дарбори султони усмонӣ барои таҳсил ва ҳамчун гаравгон аз хонаводаи Ҳошимиён фиристода шуд. Солҳои 1909-1916 вакили парлумони Туркия ва муовини раиси он буд. Ӯ бо мақомоти Бритониё дар Миср робита дошт. Солҳои 1916-1918 ба дастаҳои ки гарнизонҳои туркро дар Ҳиҷоз муҳосира карда буданд, сарварӣ кардааст. Вазири корҳои хориҷии давлати Ҳиҷоз буд. Дар соли 1920 ӯ подшоҳи Ироқ эълон шуд, аммо пас аз як сол ӯро ба манфиати бародари хурдиаш Файсали, ки аз Сурия ихроҷ карда шуда буд, барканор карданд. Соли 1921 бо кумаки Англия амири Трансиордания 6 ва баъд аз эълони истиқлолияти он аз 25 майи соли 1946 шоҳи Трансиордания шуд. Вай бо Англия як қатор шартномаҳо баст, ки ин кишварро дар Шарки Наздик ба такягоҳи Англия табдил дода, ба вай назорати номаҳдуд аз болои молияи Трансиордания дод. Дар солхои 30-ум ба мукобили бадави ҳо як катор экспедитсияҳои ҷазодихӣ гузарондааст. Соли 1936 дар замони шӯриши арабҳо дар Фаластин хидмати худро ба ҳайси миёнарав пешниҳод кард ва ҳарчанд арабҳо ба пешниҳоди ӯро бо сардӣ пазироӣ карданд, аммо ин иқдом мавқеъи ӯро ба таври ҷиддӣ таҳким бахшида, ба ӯ имкон дод, ки нақшаи таъсиси Федератсияи Арабро пешниҳод кунад. Дар соли 1946 Абдуллоҳ ибни Ҳусейн подшоҳи салтанати мустақили эълоншудаи Трансиордания эълон шуд. Моҳи апрели соли 1948 Иттиҳодияи Араб Абдуллоҳро сарфармондеҳи артиш е, ки мебоист ба иҷрои нақшаи тақсимоти Фаластин ва дар он ҷо барпо намудани давлати Исроил баъд аз бархам додани мандати Англия ва баровардани қушунҳои Англия монеъ мешуд. Дар натиҷаи ҷанги арабу Исроил дар солҳои 1948-1949, Трансиордания соҳили ғарбии дарёи Урдунро ишғол кард, ки дар қаламрави он, аз ҷумла, Нақшаи тақсимоти таъсиси давлати арабро пешбинӣ карда буд. Баъди аннексия карда шудани сохили ғарбии дарёи Урдун дар соли 1950 номи Шоҳигарии Трансиордания ба Шоҳигарии Урдун иваз карда шуд. Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации 20 июли соли 1951 аз ҷониби як узви созмони террористии фаластинӣ дар остонаи масҷиди Ал-Ақсо дар Байтулмуқаддаси Шарқӣ Уршалим, аз ҷониби посбонони подшоҳ асир гирифта шуда буд, изҳор намуд, ки вай бо далелҳои хиёнати подшоҳ Абдуллоҳи ба манфиатҳои миллӣ тир холӣ кардааст. Қотил ва панҷ шарики ӯ, ки ҳама сокинони Уршалим буданд, ба қатл расонида шуданд. Пас аз марги ӯ, ба тахт писари калонии ӯ, шоҳзода Талол ибни Абдуллоҳ, ки ба сабаби бемории рӯҳӣ ғайри қобили амал эълон шуд, ба зудӣ ба фоидаи писараш Ҳуссейн ибни Талол даст кашид. Кӯдакон Подшоҳ Абдуллоҳи соҳиби ду писар ва чор духтар аст. Рутбаҳои ҳарбӣ Мукофотҳо.
|
Абдуллоҳи II Паҳанг
|
Абдуллоҳи (Султон Абдуллоҳи Риоятуддин Ал-Мустафо Биллоҳ Шоҳ ибни Султон Аҳмадшоҳ ал-Мустайн Биллоҳ; - - июли соли 1959, Пекан, Паҳанг, Федератсияи Малайзия) — сиёсатмадори Малайзия, варзишгар, ки Султони шашуми Паҳанг (аз 15 январи соли 2019 то ҳол), шонздаҳум Ҳокими Олӣ (Янг ди-Пертуан Агонг)-и Малайзия, аз 31 январи 2019 аст. Зиндагинома Абдулло дар миёнаи соли 1959 дар султонати Паҳанг, он замон ба ҳайати Федератсияи Малайя таалуқ дошт, таваллуд шудааст; ӯ фарзанди чоруми оила буд (то он замон ду хоҳари калонӣ ва бародари калонӣ буданд). Он вақт падари ӯ раҷроҷ (ворис) -и тахти султонӣ буд. Дар моҳи майи соли 1974, Абдуллоҳ, на бародари калониаш, раҷ шуд (бо қарори шӯрои регентӣ) вақте ки падараш раҳбарии Паҳангро ба даст гирифт. Вай Академияи ҳарбии шоҳии Сандхурстро (Бритониё) хатм кардааст. Дар сари салтанат Дар соли 2016, падари ӯ бо сабабҳои саломатӣ дар иёлати худ ба нафақа баромад ва Абдулло идораи давлаташро ба уҳда гирифт. Соли дигар Султон ва падари ӯ Аҳмадшоҳ аз вазифаи муовини ҳокими олии Малайзия истеъфо доданд. Мутаассифона, вазъи саломатии волидайн беҳтар нашуд ва дар миёнаи моҳи январи соли 2019 Султон қудратро канор гузошт 2. Абдуллоҳи иёлати худро ба уҳда гирифт. Маросим дар Истана Абу Бакар, қароргоҳи расмии Султони Паҳанг баргузор шуд. Ҳукмронии ӯ қаблтар, аз 11 январи соли 2019, аз рӯзе, ки Шӯрои Регентӣ дар бораи вориси ӯ қарор қабул кард, эълон карда шуд. 3 Пас аз якуним ҳафта, дар ҷаласаи сарони давлатҳои Малайзия, ӯ инчунин Ҳокими олии Малайзия интихоб шуд 4. Ҳамзамон, ӯ вазифаи муовини Ҳокими Олиро пазмон шуд, ин танҳо дар таърихи Малайзия бори дуввум рух дод. Пас аз нишастан ба тахти Паҳанг Абдуллоҳи ӯ унвони шоҳии Ал-Султон Абдуллоҳ Риётуддин Ал-Мустафо Биллоҳ Шоҳ -ро ба даст овард. 5 Дар сари давлат Вай рӯзи охирини моҳи январи соли 2019 дар пойтахти кишвар вазифаи Ҳокими Олиро гирифт 6. Вай рутбаи маршали нерӯҳои ҳавоии Шоҳигарии Малайзия, инчунин рутбаи фелдмаршали артиши Малайзия ва адмирали флоти баҳрии шоҳии Малайзияро бинобар фармондеҳи кулли нерӯҳои мусаллаҳи Малайзия буданаш дорад. Маросими савгандёдкунии Ҳокими Олӣ дар юбилей (60-солагии зодрӯз) Абдуллоҳи 30 июл баргузор шуд. Он дар пойтахти кишвар, дар утоқи Арши Истон Негара сурат гирифт 7. Ба ифтитоҳи савганд тангаҳои хотиравӣ аз ҷониби Малайзия бароварда шуданд. Фаъолияти иҷтимоӣ Абдуллоҳи роҳбари Федератсияи хоккейи алафи Осиё мебошад. Як муддат вай Федератсияи футболи Малайзияро роҳбарӣ мекард ва ноиби президенти Конфедератсияи футболи Осиё аст. Аз соли 2015 то 2019, ӯ дар Шӯрои ФИФА буд, аммо пас аз интихоби Ҳокими Олӣ, онро тарк кард 8. Раиси Ассотсиатсияи Полои Шоҳигарии Малайзия мебошад. Аз замони интихоб шуданаш ба унвони Султон, ӯ инчунин ба ҳайси ректори Донишгоҳи Технологии ва Донишгоҳи Миллии Мудофиаи Малайзия кор кардааст. Ҳаёти шахсӣ Султон Абдуллоҳ ду маротиба зан гирифтааст. Зани аввали ӯ хоҳари Султони Ҷоҳор Иброҳими Исмоили Азиз буд, ки моҳи марти соли 1986 бо ӯ издивоҷ кард. Аз зани аввалаш, ӯ чор писар (калонӣ соли таваллудаш 1990) ва ду духтар дорад. Зани дуюмашро соли 1991 гирифтааст. Номи ӯ Ҷике Раисе аст, аз ӯ Султон се духтар дорад. Вай инчунин писари фарзандхондшуда Янг Амат Мулиа Тенгку Амир Нассера (соли таваллудаш 1986) дорад, ки пеш аз таваллуди фарзандони худ, соли 1987 ба фарзандӣ гирифта шудааст. Як қатор мукофотҳо аз Малайзия, Паҳанг ва Бруней дорад.
|
Абдуллоҳи I ибни Ҳусайн
|
Абдуллоҳи ибни Ҳусайн 5 (1882, Макка — 20 июли 1951, Ерусалим) — аввалин подшоҳи Урдун ва асосгузори сулолаи Ҳошимии Урдун. Аз соли 1921 амири Трансиордания. Ӯ дар Макка дар оилаи шарифи Макка - Ҳусейн ибни Алӣ ал Ҳошимӣ таваллуд шудааст. Соли 1896 ҳамроҳи бародараш ба Истанбул ба дарбори султони усмонӣ барои таҳсил ва ҳамчун гаравгон аз хонаводаи Ҳошимиён фиристода шуд. Солҳои 1909-1916 вакили парлумони Туркия ва муовини раиси он буд. Ӯ бо мақомоти Бритониё дар Миср робита дошт. Солҳои 1916-1918 ба дастаҳои ки гарнизонҳои туркро дар Ҳиҷоз муҳосира карда буданд, сарварӣ кардааст. Вазири корҳои хориҷии давлати Ҳиҷоз буд. Дар соли 1920 ӯ подшоҳи Ироқ эълон шуд, аммо пас аз як сол ӯро ба манфиати бародари хурдиаш Файсали, ки аз Сурия ихроҷ карда шуда буд, барканор карданд. Соли 1921 бо кумаки Англия амири Трансиордания 6 ва баъд аз эълони истиқлолияти он аз 25 майи соли 1946 шоҳи Трансиордания шуд. Вай бо Англия як қатор шартномаҳо баст, ки ин кишварро дар Шарки Наздик ба такягоҳи Англия табдил дода, ба вай назорати номаҳдуд аз болои молияи Трансиордания дод. Дар солхои 30-ум ба мукобили бадави ҳо як катор экспедитсияҳои ҷазодихӣ гузарондааст. Соли 1936 дар замони шӯриши арабҳо дар Фаластин хидмати худро ба ҳайси миёнарав пешниҳод кард ва ҳарчанд арабҳо ба пешниҳоди ӯро бо сардӣ пазироӣ карданд, аммо ин иқдом мавқеъи ӯро ба таври ҷиддӣ таҳким бахшида, ба ӯ имкон дод, ки нақшаи таъсиси Федератсияи Арабро пешниҳод кунад. Дар соли 1946 Абдуллоҳ ибни Ҳусейн подшоҳи салтанати мустақили эълоншудаи Трансиордания эълон шуд. Моҳи апрели соли 1948 Иттиҳодияи Араб Абдуллоҳро сарфармондеҳи артиш е, ки мебоист ба иҷрои нақшаи тақсимоти Фаластин ва дар он ҷо барпо намудани давлати Исроил баъд аз бархам додани мандати Англия ва баровардани қушунҳои Англия монеъ мешуд. Дар натиҷаи ҷанги арабу Исроил дар солҳои 1948-1949, Трансиордания соҳили ғарбии дарёи Урдунро ишғол кард, ки дар қаламрави он, аз ҷумла, Нақшаи тақсимоти таъсиси давлати арабро пешбинӣ карда буд. Баъди аннексия карда шудани сохили ғарбии дарёи Урдун дар соли 1950 номи Шоҳигарии Трансиордания ба Шоҳигарии Урдун иваз карда шуд. Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации 20 июли соли 1951 аз ҷониби як узви созмони террористии фаластинӣ дар остонаи масҷиди Ал-Ақсо дар Байтулмуқаддаси Шарқӣ Уршалим, аз ҷониби посбонони подшоҳ асир гирифта шуда буд, изҳор намуд, ки вай бо далелҳои хиёнати подшоҳ Абдуллоҳи ба манфиатҳои миллӣ тир холӣ кардааст. Қотил ва панҷ шарики ӯ, ки ҳама сокинони Уршалим буданд, ба қатл расонида шуданд. Пас аз марги ӯ, ба тахт писари калонии ӯ, шоҳзода Талол ибни Абдуллоҳ, ки ба сабаби бемории рӯҳӣ ғайри қобили амал эълон шуд, ба зудӣ ба фоидаи писараш Ҳуссейн ибни Талол даст кашид. Кӯдакон Подшоҳ Абдуллоҳи соҳиби ду писар ва чор духтар аст. Рутбаҳои ҳарбӣ Мукофотҳо.
|
Абдуллоҳи Байзовӣ
|
Носируддин Абдуллоҳ ибни Умар ибни Муҳаммади Шерозӣ ал-Байзовӣ — муфассир, фақеҳ, донандаи илми калом ва таърихнигори мусулмон. Зиндагионма Ашрофзода, зодаи шаҳри Байзо. Аз сабаби солҳои бисёре дар Шероз иқомат доштанаш ба ӯ тахаллуси "Шерозӣ" додаанд. Куняҳои Абулхайру Абусаидро мансубаш донистаанд. Ба гуфтаи худаш, аввалин устоди ӯ, алалхусус, дар соҳаи илми фиқҳ, падараш будааст ("ал-Ғояту-л-қусво"). Аз устодони бисёр, аз ҷумла Умар ибни Закии Бушконӣ, Насируддини Тусӣ илм омӯхтааст. Дар ҳалқаи шогирдони Байзовӣ номи касоне чун Камолуддин Умар ибни Илёси Мароғӣ, Абдурраҳмон ибни Аҳмади Исфаҳонӣ омадааст, ки аз осори ӯ ёд овардаанд. Ҳаёти Байзовӣ дар замони нооромӣ ва интиқоли қудрати Атобакон ба Элхониёни муғул сипарӣ гаштааст. Бахше аз ҳаёташро дар Табрез гузаронида, дар ҳамон ҷо аз ҳаёт даргузаштааст. Осор Осори бисёре дар фиқҳу усули улуми қуръонӣ, калом, ахлоқ, нуҷум, таърих ва адаб эҷод кардааст, ки бархе аз онҳо дастрас нагардидаанд. Асарҳои машҳури Байзовӣ, ки то замони мо расидаанд, "Анвору-т-танзил ва асрору-т-таъвил", "Лубобу-л-албоб" то солҳои зиндагии муаллиф дар бар мегирад, ки барои муҳаққиқони илми таърих хеле арзишманд аст.
|
Абдуллоҳи II ибни Ҳусайн
|
доктори фахрии Донишгоҳи давлатии муносибатҳои байналмилалии Маскав (МГИМО) Абдуллоҳи ибни Ҳусайни Ҳошимӣ, инчунин Абдуллоҳи (30 январи 1962 дар Аммони Урдун) — шоҳи Урдун аз соли 1999, писари шоҳ Ҳусайн ибни Талол. Солҳои — фармондеҳи нерӯҳои махсуси мусаллаҳи Урдун, аз соли 1996 то 1999 — сардори фармондеҳии амалиёти махсуси нерӯҳои мусаллаҳи Урдун. Фелдмаршали нерӯҳои мусаллаҳи Урдун, маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун. Абдуллоҳ ҳангоми ба тахт нишастан иқтисодиётро озод кард ва ислоҳоти ӯ ба авҷи иқтисодӣ оварда расонд, ки то соли 2008 идома ёфт. Дар солҳои минбаъда, иқтисодиёти Урдун аз оқибатҳои таназзул (инфлятсия)-и бузург ва оқибатҳои баҳори аз ҷумла коҳишёбии интиқоли нафт ва фурӯпошии тиҷорат бо кишварҳои ҳамсоя азият мекашид. Соли 2011 дар кишварҳои арабӣ тазоҳуроти густарда бо талаби ислоҳот сар заданд. Абдуллоҳ дар сатҳи маҳаллӣ ва байналмилалӣ барои ҳифзи суботи Урдун маъмул аст ва инчунин бо ташвиқи муколамаи байни динҳо ва дарки мӯътадили ислом маъруф аст. Саввумин дарозтарин раҳбари Абдуллоҳи аз ҷониби Маркази Подшоҳии Исломии Тадқиқотҳои Стратегӣ дар соли 2016 бонуфузтарин мусулмони ҷаҳон шинохта шуд. Зиндагинома Абдуллоҳи 30 январи соли 1962 дар Аммони Урдун таваллуд шудааст. Вай писари калонии шоҳ Ҳусайни Бин (Ибни) Талол ва зани дуввуми ӯ Малика Муна (Муна Ал Ҳусайн; нав Антуанетта Аврил Гардинер) - духтари афсари бритониёӣ мебошад. Зиндагиномаи расмӣ қайд мекунад, ки оилаи ҳукмрони салтанатии Урдун ба сулолаи Ҳошимиён - намояндагони яке аз қабилаҳои асосии Макка, аз Ҳошим, бобокалони Паёмбари ислом Муҳаммад (с.а.в) мебошанд; Абдуллоҳи дар 41 (мувофиқи маъхазҳои дигар, дар 43) насл авлоди пайғамбар номида шудааст. Шоҳзода ба номи бобои бузурги худ шоҳ Абдуллоҳи ибни Ҳусайн — асосгузори Урдуни муосир ном шудааст. Вақте ки Абдуллоҳи се сола буд, падари ӯ қарор кард, ки ӯ қудратро ба бародари худ интиқол хоҳад дод, на ба писараш, бинобар ин Абдуллоҳи нияти ба тахт нишастанро надошт. Падару модари ӯ соли 1971 аз ҳам ҷудо шуданд. Абдуллоҳи таҳсилоти ибтидоиро дар Коллеҷи таълимии исломии Аммон гирифта, баъдтар дар Мактаби Санкт Эдмунд дар Суррейи Англия таҳсил кардааст. Сипас таҳсилро дар Иёлоти Муттаҳида — дар Мактаби Иглбрук ва Академияи Дирфилд идома дод. Дар соли 1980 году Абдуллоҳи ба таҳсил дар Академияи ҳарбии шоҳонаи Сендҳорст дар Британияи Кабир шурӯъ кард ва баъдтар дар артиши шоҳигарии Ҳуссарони Бритониёи Кабир (1318-ум) хидмат кард. Дар солҳои 1982-1983 Абдуллоҳи дар Оксфорд, дар коллеҷи Пемброк, ки дар он ҷо омӯзиши махсуси Шарқи Наздик гузаронида мешуд, таҳсил мекард. Бозгашта ба Урдун, вай ба бригадаи 40-уми зиреҳпӯши Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун пайваста, роҳбари взвод ва муовини фармондеҳи баталйон буд. Соли 1985, шоҳзода ба хидмати дивизияи 3-юми корпуси зиреҳпӯш шурӯъ кард. Худи ҳамон сол, Абдуллоҳи курсҳои афсарони қӯшунҳои зиреҳпӯшро дар Форт Нокси Амрико, Кентуккӣ гузаронд. Соли 1986 шоҳзода ба капитанӣ таъйин шуд, баъдтар ба ӯ рутбаи подполковник дода шуд. Соли 1987 Абдуллоҳи дар Мактаби дипломатии Донишгоҳи Ҷорҷтауни ИМА таҳсил кард, ки дар он ҷо бидуни рафтан аз хидмати ҳарбӣ рисолаи магистрии аз ҷониби дипломатҳои байналмилалиро ҳимоя намуд. Шоҳзода ба хидмати худ дар нерӯҳои зиреҳпӯш шурӯъ карда, ба зудӣ бо нирӯҳои махсус бемор шуд. Дар моҳи январи соли 1993 Абдуллоҳи муовини фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун шуд ва моҳи ноябри ҳамон сол фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун таъйин шуд. Дар соли 1996, шоҳзода бо таҷдиди нерӯҳои вижа ва дигар воҳидҳои элита машғул буд ва онҳоро бо кумаки Фармондеҳии Амалиёти Махсуси Шоҳигарии Урдун муттаҳид мекард. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи дар як қатор кишварҳое, ки анъанаҳои таълими воҳидҳои элита мустаҳкам буданд, аз ҷумла якчанд маротиба дар ИҶШС ва Русия тамрин карда буд. Вай инчунин дар ВАО ҳамчун халабон (пилот)-и чархболи синфи ҳамлаии -1 номида шудааст, ки Нерӯҳои махсуси Урдун барои дастгирии наздики ҳавоӣ истифода мебаранд. Дар оянда, бо назардошти он, ки Шоҳигарии Ҳошимии Урдун яке аз мутахассисони пуртаҷриба на танҳо дар Ховари Миёна, балки дар ҷаҳон низомиёни вижа дорад, васоити ахбори омма шоистаи назаррасро дар ин бора шахсан назорат мекарданд. Дар соли 1998 Абдуллоҳи ба генерал-майор таъйин шуд. Хабар дода мешуд, ки шоҳзода ба ғайр аз хидмати ҳарбӣ, дар набудани падар, ҳамчун сарвари давлат амал мекард ва инчунин аксар вақт ба сафарҳои гуногуни дипломатӣ мерафт. Мақоми роҳбарикунанда Моҳи январи соли 1999, шоҳ Ҳусайн ногаҳон Абдуллоҳи -ро вориси худ эълон кард. Тибқи баъзе маълумот, ин тасмимро ӯ ба сабаби муноқиша бо бародари худ гирифтааст, илова бар ин, дар ВАО қайд карда шуд, ки подшоҳ ба Абдуллоҳ афзалият додааст, зеро "артиш инро мехост". Пас аз ду ҳафта сарвари давлат аз олам чашм пӯшид. Худи ҳамон рӯз шоҳзода Абдуллоҳ шоҳи нав эълон шуд. Тоҷгузории подшоҳ Абдуллоҳи моҳи июни ҳамон сол баргузор шуд. Дар баробари унвони подшоҳ, Абдуллоҳи мансаби фармондеҳи олии нерӯҳои Урдунро ба мерос гирифт; ба ӯ рутбаи фелдмаршали Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун дода шуд. Илова бар ин, Абдуллоҳи маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун шуд. Яке аз авлавиятҳои шоҳи нав рушди иқтисодии кишвар буд. Дар аввали ҳукмронии худ, ӯ баъзе корхонаҳои давлатиро хусусӣ кард ва дар соли 2000, Урдун ба Созмони Ҷаҳонии Тиҷорат (СҶТ) пайваст ва бо Иёлоти Муттаҳида созишномаи тиҷорати озодро баст. Дар сиёсати хориҷӣ, Абдуллоҳи хатти падари худро идома дод, ки дар доираи он Урдун ба иттифоқчии муҳими Амрико табдил ёфт. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи борҳо амалҳои террористии аз ҷониби мусулмонон бо сабабҳои динӣ содиршударо маҳкум намуда, сиёсати ҷанги Амрикоро бар зидди терроризм дастгирӣ намуда, таблиғи исломро ҳамчун дини сулҳомез таблиғ мекард. Вай ба ҷустуҷӯи роҳҳои ҳалли мусолиматомези низои Исроилу Фаластин диққати калон дод; соли 2003 дар Урдун мизбони ин ҳамоиш буд, ки онҳо президенти ИМА Ҷорҷ Буш, сарвазири Исроил Ариэл Шарон ва сарвазири худмухтори Фаластин Маҳмуд Аббосро даъват карданд. Дар соҳаи сиёсати дохилӣ, Абдуллоҳи, ба мисли падари худ, дар робита бо ҳизби мухолифини Ҷабҳаи Ҳаракатҳои Исломӣ, як ҳизби таҳти сарпарастии созмони байналмилалии Ихвонулмуслимин сахтқап буд. Дар интихоботи соли 2003, аз се ду ҳиссаи курсиҳоро дар парлумон номзадҳои мустақили вафодор ба Абдуллоҳи ба даст оварданд; ҷабҳа аз 84 ҷой 20 ҷой гирифт; дар соли 2007, намояндагии онҳо дар интихобот то 6 нафар коҳиш ёфт. Дар соли 2009 Абдуллоҳи парлумонро пароканда кард. То интихоботи соли 2010, ӯ ислоҳот гузаронид ва шумораи ҳавзаҳоро зиёд кард. Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ интихоботро бойкот кард: намояндагони он подшоҳро дар он айбдор карданд, ки тағйиротҳои пешниҳодкардаи ӯ бо мақсади зиёд кардани шумораи намояндагони деҳот дар парлумон (дар он ҷо ҷонибдорони Абдуллоҳи маъмултар буданд) равона шудааст. Дар натиҷа, нерӯҳои тарафдори ҳукумат пирӯзии қатъӣ ба даст оварданд ва Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ намояндагии худро дар парлумон аз даст дод. Баҳори араб Дар охири моҳи январи соли 2011, дар Урдун, чун дар бисёр кишварҳои дигар, дар давраи ба истилоҳ Баҳори Араб намоишҳои оммавии эътирозии шаҳрвандон аз сиёсати ҳукумат оғоз шуданд. Эътирозҳоро Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ ташкил кардааст. Талаботҳои мухолифин ҳам иқтисодӣ (Урдун аз соли 2008 пайомади бӯҳрони амиқи иқтисодиро аз сар мегузаронд) ва ҳам сиёсӣ буданд: аз ҷумла, тазоҳургарон мехостанд сарвазири кишвар интихоб карда шавад, на инки аз ҷониби подшоҳ таъин карда шавад. Абдуллоҳи бо кӯшиши фурӯ нишондани норозигӣ бори дигар сарвазир ва тамоми кобинаро бори дигар аз вазифа сабукдӯш кард (дар солҳои қабл подшоҳ ин корро ҳашт маротиба карда буд) ва инчунин ваъда дод, ки ҳукумат интихоб карда мешавад. Оҳиста-оҳиста, фаъолияти эътирозии шаҳрвандон коҳиш ёфт. Васоити ахбори омма қайд карданд, ки ин метавонист аз рӯйдодҳои Сурияи ҳамсоя таъсир расонад, ки дар он ҷо президент Башор Асад баромадҳои норозиёнро, ки сахт поймол мекард воқеан ба ҷанги шаҳрвандӣ оварда расонд. Моҳи ноябри соли 2011 Абдуллоҳи, нахустин пешвои эълом дошт, ки Асад бояд вазифаашро тарк кунад. Шоҳ инчунин кӯшиш кард, ки тазоҳуротро бо тариқи молиявӣ сарнагун созад. Соли 2011 ӯ барои маоши хизматчиёни давлатӣ ва танзими нархи сӯзишворӣ ва молҳои зарурӣ 0,5 миллиард доллар ҷудо кард (қисми ин маблағро ИМА ва Иттиҳоди Аврупо доданд) 5. Ғайр аз ин, дар соли 2011 Урдун аз Арабистони Саудӣ 1,6 млрд доллар кумак гирифт. 6 Дар тирамоҳи соли 2011 ва сипас дар баҳори соли 2012 Абдуллоҳи дубора ҳукуматро истеъфо дод. Моҳи сентябри соли 2012 дар Урдун алайҳи 10 дарсад боло рафтани нархи газ тазоҳуроти нав сар зад аз 120 узви парлумон ба ҳукумат дар робита ба афзоиши нархҳо изҳори нобоварӣ карданд. Подшоҳ ба ин зуд вокуниш нишон дод ва болоравиро лағв кард. Дар аввали моҳи октябри соли 2012, таҳти фишори эътирозгарон, Абдуллоҳи бори дигар парлумонро пароканда кард. Ҳаёти шахсӣ Абдуллоҳи обшиночӣ, парашютчи ва лётчики бомаҳорат аст. Вай ба гирдиҳамоӣ машғул аст, силоҳ ҷамъ мекунад, донандаи хӯрокҳои ҷопонӣ мебошад. Дар соли 1995 ӯ дар як сериали телевизионии: нақшеро пазируфтааст, ки мухлиси ӯст. Вай бо президенти собиқи ИМА Ҷорҷ Буш муносибати дӯстона дорад. Бо Малика Рания, зодаи Фаластин оиладор аст 7. Чор фарзанд (ду писар ва ду духтар) дорад. Рутбаҳои ҳарбӣ.
|
Абдуллоҳи Балхӣ
|
Абдуллоҳи Балхӣ (? — қарни) — таърихнигор и форс-тоҷик, муаллифи "Тому-т-таворих".
|
Абдуллоҳи Занузӣ
|
Абдуллоҳи Занузӣ Бирмуқлӣ (?, Маранд – 1841, Теҳрон) — орифи машҳури аҳди қочорияи Эрон. Зиндагинома Дар зодгоҳаш сарфу наҳв ва илми маонӣ, фиқҳу усул ва мантиқу каломро омӯхта, барои таҳсил ба Исфаҳон рафт ва дар назди Муллоалии Нурӣ ба омӯзиши ҳикмати илоҳӣ пардохт. Ба шаҳрҳои Наҷаф, Карбало, Қум сафар карда, бо ҳакимону орифони машҳури замонаш шиносоӣ пайдо намуд. Вақте Фатҳалишоҳи Қочор (ҳукмронӣ 1797 – 1834) Муллоалии Нуриро ба Теҳрон даъват кард, ӯ ба ҷои худ шогирдаш Абдуллоҳи Занузиро ба Теҳрон фиристод. Абдуллоҳи Занузӣ дар мадрасаи "Хони Марвӣ"-и Теҳрон то охири умраш аз фалсафа дарс гуфтааст. Осор Абдуллоҳи Занузӣ асарҳои бисёре навиштааст, ки муҳимтарини онҳо "Анвори ҷаллия" ва "Ламаот-ул-илоҳия" мебошанд. ӯ дар осори худ равияи Садруддини Шерозиро дар ҳикмати мутаолиҳа пеш гирифта, масъалаи исолати вуҷуд ва исолати моҳиятро таҳқиқ намудааст. Абдуллоҳи Занузӣ вуҷудро биззот ва моҳиятро билараз шуморида, моҳияти ҳар мумкинро бо вуҷуди он дар ҷамеи маротиб муттаҳид медонад, ки аз ҷиҳати таҳлили зеҳнӣ аз аслаш ҷудо тасаввур мешавад. Роҷеъ ба масъалаи ваҳдату касрат Абдуллоҳи Занузӣ маротиби шиддату заъфро қоил аст. Ба фикри ӯ, ҳар ҷое, ки ҷанбаи касрат бештар бошад, ҷанбаи ваҳдат заифтар аст ва дар айни ҳол ҷиҳати ваҳдат айни ҷиҳати касрат ва ҷиҳати касрат маърузи ҷиҳати ваҳдат мебошад. Абдуллоҳи Занузӣ як силсила масъалаҳои дигари фалсафаи мутаолиҳаро низ дар асарҳояш таҳқиқ кардааст.
|
Абдуллоҳ Зарири Абевардӣ
|
Абдуллоҳ Зарири Абевардӣ — шоир ва мутарҷими арабизабони эронитабори аҳди Сомониён. Ӯ зарбулмасалу мақолҳои форсиро ба забони арабӣ тарҷума карда, дар қолабҳои гуногуни шеърӣ ҷой кардааст.
|
Абдуллоҳи Баҳҷат
|
Абдуллоҳи Баҳҷат (қарни) — шоир и форс-тоҷик. Зиндагинома Ба забони туркӣ низ шеър мегуфтааст. Малеҳои Самарқандӣ Баҳҷатро зодаи Офаринканд гуфтааст. Инчунин номи вайро ба шакли Қозӣ Абдуллоҳ сабт намудааст. Аз ин бармеояд, ки ӯ муддате қозӣ-"шариатпаноҳ" (Малеҳо) будааст. Бо сабаби баъзе ҳаводиси иҷтимоии рӯзгор Баҳҷат аз мансаби қозӣ нозил шуда, дар мадрасаи Мири Араби Бухоро ба тадрис шуғл меварзид. Малеҳо Баҳҷатро чун шахси соҳиби беҳтарин хислатҳои инсонӣ — олим, фозил, шоири фасеҳзабон, малеҳбаён, донандаи "Гулистон"-у "Бӯстон"-и Саъдӣ, "Силсилату-з-заҳаб"-и Абдурраҳмони Ҷомӣ, огоҳ аз илми мусиқӣ ва ғ. тавсиф намудааст. Абёти зерин намунае аз шеъри ӯянд: Хушам ба дард, ки дар пардаи шикебоист, Бадам ба доғ, ки оинадори расвоист. Хун мекунад зи дард дил санги хораро, Ёрон, ҳадиси шикваи мо ношуниданист. Баҳҷат, дили ман бонги Самарқанд зад имшаб, Оташкадаи ишқ магар синаи ман шуд.
|
Абдуллоҳ Мусаввири Хуросонӣ
|
Абдуллоҳ Мусаввири Хуросонӣ, ё Абдуллоҳи Бухорӣ — наққош ва рассоми форс-тоҷик. Зиндагинома Аз рӯйи сабку услуб намояндаи Мактаби минётураи Бухоро аст, вале дар асарҳои ӯ таъсири анъанаҳои Мактаби минётураи Ҳирот бештар мушоҳида мешавад. Ӯ ин равияро аз устоди худ Маҳмуди Музаҳҳиб омӯхта, ҷиҳатҳои пешқадами санъати минётуранигориро идома додааст. Осори боқимонда То замони мо аз осори ӯ минётураҳои "Гулистон" ва "Бӯстон" -и Саъдӣ, "Туҳфату-л-Аҳрор"-и Абдурраҳмони Ҷомӣ (1550 ва 1575) омада расидаанд. Бартарии услуби Абдуллоҳи дар он аст, ки вай ба воқеият ва тарзи хоси қиёфаю ҳаракати инсон аҳамият дода, ҷанбаҳои воқеии (реалистии) санъати тасвирии халқи тоҷикро инкишоф додааст. Мусаввараҳои ӯ бо зебоӣ, ҷилваи рангҳо, нозукию возеҳият ва мавзӯи пандомӯз дар санъати тасвирии ниёгон нақши тоза гузоштаанд.
|
Абдуллоҳи II ибни Ҳусайн
|
доктори фахрии Донишгоҳи давлатии муносибатҳои байналмилалии Маскав (МГИМО) Абдуллоҳи ибни Ҳусайни Ҳошимӣ, инчунин Абдуллоҳи (30 январи 1962 дар Аммони Урдун) — шоҳи Урдун аз соли 1999, писари шоҳ Ҳусайн ибни Талол. Солҳои — фармондеҳи нерӯҳои махсуси мусаллаҳи Урдун, аз соли 1996 то 1999 — сардори фармондеҳии амалиёти махсуси нерӯҳои мусаллаҳи Урдун. Фелдмаршали нерӯҳои мусаллаҳи Урдун, маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун. Абдуллоҳ ҳангоми ба тахт нишастан иқтисодиётро озод кард ва ислоҳоти ӯ ба авҷи иқтисодӣ оварда расонд, ки то соли 2008 идома ёфт. Дар солҳои минбаъда, иқтисодиёти Урдун аз оқибатҳои таназзул (инфлятсия)-и бузург ва оқибатҳои баҳори аз ҷумла коҳишёбии интиқоли нафт ва фурӯпошии тиҷорат бо кишварҳои ҳамсоя азият мекашид. Соли 2011 дар кишварҳои арабӣ тазоҳуроти густарда бо талаби ислоҳот сар заданд. Абдуллоҳ дар сатҳи маҳаллӣ ва байналмилалӣ барои ҳифзи суботи Урдун маъмул аст ва инчунин бо ташвиқи муколамаи байни динҳо ва дарки мӯътадили ислом маъруф аст. Саввумин дарозтарин раҳбари Абдуллоҳи аз ҷониби Маркази Подшоҳии Исломии Тадқиқотҳои Стратегӣ дар соли 2016 бонуфузтарин мусулмони ҷаҳон шинохта шуд. Зиндагинома Абдуллоҳи 30 январи соли 1962 дар Аммони Урдун таваллуд шудааст. Вай писари калонии шоҳ Ҳусайни Бин (Ибни) Талол ва зани дуввуми ӯ Малика Муна (Муна Ал Ҳусайн; нав Антуанетта Аврил Гардинер) - духтари афсари бритониёӣ мебошад. Зиндагиномаи расмӣ қайд мекунад, ки оилаи ҳукмрони салтанатии Урдун ба сулолаи Ҳошимиён - намояндагони яке аз қабилаҳои асосии Макка, аз Ҳошим, бобокалони Паёмбари ислом Муҳаммад (с.а.в) мебошанд; Абдуллоҳи дар 41 (мувофиқи маъхазҳои дигар, дар 43) насл авлоди пайғамбар номида шудааст. Шоҳзода ба номи бобои бузурги худ шоҳ Абдуллоҳи ибни Ҳусайн — асосгузори Урдуни муосир ном шудааст. Вақте ки Абдуллоҳи се сола буд, падари ӯ қарор кард, ки ӯ қудратро ба бародари худ интиқол хоҳад дод, на ба писараш, бинобар ин Абдуллоҳи нияти ба тахт нишастанро надошт. Падару модари ӯ соли 1971 аз ҳам ҷудо шуданд. Абдуллоҳи таҳсилоти ибтидоиро дар Коллеҷи таълимии исломии Аммон гирифта, баъдтар дар Мактаби Санкт Эдмунд дар Суррейи Англия таҳсил кардааст. Сипас таҳсилро дар Иёлоти Муттаҳида — дар Мактаби Иглбрук ва Академияи Дирфилд идома дод. Дар соли 1980 году Абдуллоҳи ба таҳсил дар Академияи ҳарбии шоҳонаи Сендҳорст дар Британияи Кабир шурӯъ кард ва баъдтар дар артиши шоҳигарии Ҳуссарони Бритониёи Кабир (1318-ум) хидмат кард. Дар солҳои 1982-1983 Абдуллоҳи дар Оксфорд, дар коллеҷи Пемброк, ки дар он ҷо омӯзиши махсуси Шарқи Наздик гузаронида мешуд, таҳсил мекард. Бозгашта ба Урдун, вай ба бригадаи 40-уми зиреҳпӯши Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун пайваста, роҳбари взвод ва муовини фармондеҳи баталйон буд. Соли 1985, шоҳзода ба хидмати дивизияи 3-юми корпуси зиреҳпӯш шурӯъ кард. Худи ҳамон сол, Абдуллоҳи курсҳои афсарони қӯшунҳои зиреҳпӯшро дар Форт Нокси Амрико, Кентуккӣ гузаронд. Соли 1986 шоҳзода ба капитанӣ таъйин шуд, баъдтар ба ӯ рутбаи подполковник дода шуд. Соли 1987 Абдуллоҳи дар Мактаби дипломатии Донишгоҳи Ҷорҷтауни ИМА таҳсил кард, ки дар он ҷо бидуни рафтан аз хидмати ҳарбӣ рисолаи магистрии аз ҷониби дипломатҳои байналмилалиро ҳимоя намуд. Шоҳзода ба хидмати худ дар нерӯҳои зиреҳпӯш шурӯъ карда, ба зудӣ бо нирӯҳои махсус бемор шуд. Дар моҳи январи соли 1993 Абдуллоҳи муовини фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун шуд ва моҳи ноябри ҳамон сол фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун таъйин шуд. Дар соли 1996, шоҳзода бо таҷдиди нерӯҳои вижа ва дигар воҳидҳои элита машғул буд ва онҳоро бо кумаки Фармондеҳии Амалиёти Махсуси Шоҳигарии Урдун муттаҳид мекард. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи дар як қатор кишварҳое, ки анъанаҳои таълими воҳидҳои элита мустаҳкам буданд, аз ҷумла якчанд маротиба дар ИҶШС ва Русия тамрин карда буд. Вай инчунин дар ВАО ҳамчун халабон (пилот)-и чархболи синфи ҳамлаии -1 номида шудааст, ки Нерӯҳои махсуси Урдун барои дастгирии наздики ҳавоӣ истифода мебаранд. Дар оянда, бо назардошти он, ки Шоҳигарии Ҳошимии Урдун яке аз мутахассисони пуртаҷриба на танҳо дар Ховари Миёна, балки дар ҷаҳон низомиёни вижа дорад, васоити ахбори омма шоистаи назаррасро дар ин бора шахсан назорат мекарданд. Дар соли 1998 Абдуллоҳи ба генерал-майор таъйин шуд. Хабар дода мешуд, ки шоҳзода ба ғайр аз хидмати ҳарбӣ, дар набудани падар, ҳамчун сарвари давлат амал мекард ва инчунин аксар вақт ба сафарҳои гуногуни дипломатӣ мерафт. Мақоми роҳбарикунанда Моҳи январи соли 1999, шоҳ Ҳусайн ногаҳон Абдуллоҳи -ро вориси худ эълон кард. Тибқи баъзе маълумот, ин тасмимро ӯ ба сабаби муноқиша бо бародари худ гирифтааст, илова бар ин, дар ВАО қайд карда шуд, ки подшоҳ ба Абдуллоҳ афзалият додааст, зеро "артиш инро мехост". Пас аз ду ҳафта сарвари давлат аз олам чашм пӯшид. Худи ҳамон рӯз шоҳзода Абдуллоҳ шоҳи нав эълон шуд. Тоҷгузории подшоҳ Абдуллоҳи моҳи июни ҳамон сол баргузор шуд. Дар баробари унвони подшоҳ, Абдуллоҳи мансаби фармондеҳи олии нерӯҳои Урдунро ба мерос гирифт; ба ӯ рутбаи фелдмаршали Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун дода шуд. Илова бар ин, Абдуллоҳи маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун шуд. Яке аз авлавиятҳои шоҳи нав рушди иқтисодии кишвар буд. Дар аввали ҳукмронии худ, ӯ баъзе корхонаҳои давлатиро хусусӣ кард ва дар соли 2000, Урдун ба Созмони Ҷаҳонии Тиҷорат (СҶТ) пайваст ва бо Иёлоти Муттаҳида созишномаи тиҷорати озодро баст. Дар сиёсати хориҷӣ, Абдуллоҳи хатти падари худро идома дод, ки дар доираи он Урдун ба иттифоқчии муҳими Амрико табдил ёфт. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи борҳо амалҳои террористии аз ҷониби мусулмонон бо сабабҳои динӣ содиршударо маҳкум намуда, сиёсати ҷанги Амрикоро бар зидди терроризм дастгирӣ намуда, таблиғи исломро ҳамчун дини сулҳомез таблиғ мекард. Вай ба ҷустуҷӯи роҳҳои ҳалли мусолиматомези низои Исроилу Фаластин диққати калон дод; соли 2003 дар Урдун мизбони ин ҳамоиш буд, ки онҳо президенти ИМА Ҷорҷ Буш, сарвазири Исроил Ариэл Шарон ва сарвазири худмухтори Фаластин Маҳмуд Аббосро даъват карданд. Дар соҳаи сиёсати дохилӣ, Абдуллоҳи, ба мисли падари худ, дар робита бо ҳизби мухолифини Ҷабҳаи Ҳаракатҳои Исломӣ, як ҳизби таҳти сарпарастии созмони байналмилалии Ихвонулмуслимин сахтқап буд. Дар интихоботи соли 2003, аз се ду ҳиссаи курсиҳоро дар парлумон номзадҳои мустақили вафодор ба Абдуллоҳи ба даст оварданд; ҷабҳа аз 84 ҷой 20 ҷой гирифт; дар соли 2007, намояндагии онҳо дар интихобот то 6 нафар коҳиш ёфт. Дар соли 2009 Абдуллоҳи парлумонро пароканда кард. То интихоботи соли 2010, ӯ ислоҳот гузаронид ва шумораи ҳавзаҳоро зиёд кард. Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ интихоботро бойкот кард: намояндагони он подшоҳро дар он айбдор карданд, ки тағйиротҳои пешниҳодкардаи ӯ бо мақсади зиёд кардани шумораи намояндагони деҳот дар парлумон (дар он ҷо ҷонибдорони Абдуллоҳи маъмултар буданд) равона шудааст. Дар натиҷа, нерӯҳои тарафдори ҳукумат пирӯзии қатъӣ ба даст оварданд ва Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ намояндагии худро дар парлумон аз даст дод. Баҳори араб Дар охири моҳи январи соли 2011, дар Урдун, чун дар бисёр кишварҳои дигар, дар давраи ба истилоҳ Баҳори Араб намоишҳои оммавии эътирозии шаҳрвандон аз сиёсати ҳукумат оғоз шуданд. Эътирозҳоро Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ ташкил кардааст. Талаботҳои мухолифин ҳам иқтисодӣ (Урдун аз соли 2008 пайомади бӯҳрони амиқи иқтисодиро аз сар мегузаронд) ва ҳам сиёсӣ буданд: аз ҷумла, тазоҳургарон мехостанд сарвазири кишвар интихоб карда шавад, на инки аз ҷониби подшоҳ таъин карда шавад. Абдуллоҳи бо кӯшиши фурӯ нишондани норозигӣ бори дигар сарвазир ва тамоми кобинаро бори дигар аз вазифа сабукдӯш кард (дар солҳои қабл подшоҳ ин корро ҳашт маротиба карда буд) ва инчунин ваъда дод, ки ҳукумат интихоб карда мешавад. Оҳиста-оҳиста, фаъолияти эътирозии шаҳрвандон коҳиш ёфт. Васоити ахбори омма қайд карданд, ки ин метавонист аз рӯйдодҳои Сурияи ҳамсоя таъсир расонад, ки дар он ҷо президент Башор Асад баромадҳои норозиёнро, ки сахт поймол мекард воқеан ба ҷанги шаҳрвандӣ оварда расонд. Моҳи ноябри соли 2011 Абдуллоҳи, нахустин пешвои эълом дошт, ки Асад бояд вазифаашро тарк кунад. Шоҳ инчунин кӯшиш кард, ки тазоҳуротро бо тариқи молиявӣ сарнагун созад. Соли 2011 ӯ барои маоши хизматчиёни давлатӣ ва танзими нархи сӯзишворӣ ва молҳои зарурӣ 0,5 миллиард доллар ҷудо кард (қисми ин маблағро ИМА ва Иттиҳоди Аврупо доданд) 5. Ғайр аз ин, дар соли 2011 Урдун аз Арабистони Саудӣ 1,6 млрд доллар кумак гирифт. 6 Дар тирамоҳи соли 2011 ва сипас дар баҳори соли 2012 Абдуллоҳи дубора ҳукуматро истеъфо дод. Моҳи сентябри соли 2012 дар Урдун алайҳи 10 дарсад боло рафтани нархи газ тазоҳуроти нав сар зад аз 120 узви парлумон ба ҳукумат дар робита ба афзоиши нархҳо изҳори нобоварӣ карданд. Подшоҳ ба ин зуд вокуниш нишон дод ва болоравиро лағв кард. Дар аввали моҳи октябри соли 2012, таҳти фишори эътирозгарон, Абдуллоҳи бори дигар парлумонро пароканда кард. Ҳаёти шахсӣ Абдуллоҳи обшиночӣ, парашютчи ва лётчики бомаҳорат аст. Вай ба гирдиҳамоӣ машғул аст, силоҳ ҷамъ мекунад, донандаи хӯрокҳои ҷопонӣ мебошад. Дар соли 1995 ӯ дар як сериали телевизионии: нақшеро пазируфтааст, ки мухлиси ӯст. Вай бо президенти собиқи ИМА Ҷорҷ Буш муносибати дӯстона дорад. Бо Малика Рания, зодаи Фаластин оиладор аст 7. Чор фарзанд (ду писар ва ду духтар) дорад. Рутбаҳои ҳарбӣ.
|
Хоҷа Абдуллоҳи Ансорӣ
|
Абуисмоил Абдуллоҳ ибни Абумансур Муҳаммад Ансорӣ (апрел 1006 (1006-04-10), Куҳандиж, Ҳирот — 1089, Козургоҳ, Ҳирот) — шоир ва нависандаи мутасаввифи форс-тоҷик, назарияпардоз ва муаррихи тасаввуф, фақеҳ. Бо лақаби Пири Ҳирот ва Шайхулислом низ шуҳрат дорад. Зиндагинома Абдуллоҳ Ансорӣ 10 майи 1006 дар Куҳандижи Ҳирот дар оилаи дӯкондори суфимашраб ба дунё омадааст. Забони арабиро дар кӯдакӣ ёд гирифта, фиқҳ, тафсир, ҳадис ва илми адабро дар мадрасаҳои Ҳирот ва Нишопур омӯхтааст. Имом Шарифи Марғазӣ дар фиқҳ устодаш буд. Ҳадисро дар Ҳирот аз Абулфазл Муҳаммади Ҷорӯдӣ (ваф. 1022) фаро гирифт. Илми тафсир ва ҳадисро Абдуллоҳ Ансорӣ дар назди донишманди замон Хоҷа Яҳёи Аммор (ваф. 1031) такмил кард. Соли 1020 Абдуллоҳ Ансорӣ бо Абуабдуллоҳи Тоқӣ (ваф. 1025), ки аз бузургони мазҳаби ҳанбалӣ буд, вохӯрда, фиқҳи ҳанбалиро омӯхт. Абдуллоҳ Ансорӣ дар эътиқодот даставвал пайрави аҳли калом буд. Абдуллоҳ Ансории чаҳордаҳсола ба Балх омад ва минбаъд шаҳру вил-ҳои Хуросону Эронро сайру саёҳат намуда, муддатҳо дар Балх, Нишопур, Тус, Бистом истиқомат кардааст. ӯ дар Рай бо Бобо Кӯҳӣ вохӯрда, дар Нишопур ба мулоқоти Абусаиди Абулхайр мерасад. Ниҳоят Абдуллоҳ Ансорӣ дар 27-солагӣ дар Рай бо суфии машҳур Абулҳасани Харақонӣ вохӯрд. Баъди ин аз ҷамъоварӣ ва тавҷеҳи ҳадис, таълимоти калом даст кашид. Вай соли 1080 бо номи "Замму-л-калом ва аҳлиҳӣ" ("Дар мазаммати калом ва аҳли он") асаре навишта, таълимоти Ашъариро роҷеъ ба калом танқид кард ва онро бидъату ботил шумурда, бар зидди мӯътазила низ қиём намуд. Хусусан тафсири ақлонии Қуръонро напазируфт, зеро ба ақидаи ӯ Қуръонро мувофиқи далелҳои созгори ақли инсон шарҳ додан дараҷаи раббонии онро паст кардан будааст. Ошноӣ бо Харақонӣ эътиқоди Абдуллоҳ Ансориро дар тасаввуф устувор гардонд ва аз ин ҷиҳат мухолифати ӯ бо аҳли калом ва ҳанафиёну ҳанбалиён шиддат гирифт. Соли 1049 мухолифони Абдуллоҳ Ансорӣ ӯро ба зиндон партофта, дар ҳабсхонаи Фушанҷ, ки дар беруни Ҳирот воқеъ буд, нигоҳ медоранд. Ба ҳамин сабаб ӯро боз ду бор зиндонӣ ва се бор бадарға мекунанд, вале аз ин эътиқоди ӯ ба тасаввуф суст нашуд. Минбаъд ӯ фақат чун орифи тайкунандаи манзилҳои муҳаббат ва мурағғиби ин маслак фаъолият нишон дод. Абдуллоҳ Ансорӣ ду бор ба ҳаҷ рафт ва ҳангоми сафарҳо бо бисёр ҳаммаслакони хеш мулоқот намуд. Абдуллоҳ Ансорӣ соли 1088 Козургоҳи Ҳирот вафот кардааст. Тасаввуф Бояд гуфт, ки Абдуллоҳ Ансорӣ аз суфиёни эътидолӣ буд, шариат ва тариқатро аз ҳам ҷудо накарда, онҳоро дар роҳи дарёфтани ҳақиқат ба ҳамдигар ёвар шумурда мекӯшид, ки тасаввуфро бо исломи расмӣ оштӣ бидиҳад. Абдуллоҳ Ансорӣ дар радду қабули самоъ боэҳтиёт буда, дар ин бора ошкоро чизе намегӯяд. Назариёти тасаввуфии Абдуллоҳ Ансорӣ чун тамоми тасаввуф поя ва асоси илмӣ надорад. Бо вуҷуди ин дар таълимоти Абдуллоҳ Ансорӣ ҷиҳатҳои муҳим ва арзишманд низ ба назар мерасанд, ки ҳоло ҳам аҳамияти худро гум накардаанд. Инсондӯстӣ аз ҷумлаи ҳамин ҷиҳатҳои салими ақоиди ӯст, ки дар танқиди беадолатиҳои замон, зулму золимии давр ва арбоби айём, дар мазаммати ахлоқи замима ва суфиёну рӯҳониёни риёкор, дар тарғиби адолат, ахлоқи ҳамида, ҷавонмардию накӯкорӣ, дӯстӣ зоҳир мешавад. Дар бисёр мавридҳо ин ғояҳо дар омезиш бо таълимоти ирфонӣ ва ақоиди мазҳабии ӯ баён мегарданд. Тамоюлоти халқию мардумпарварӣ дар ҳаҷвияҳои нешдори Абдуллоҳ Ансорӣ, ки ба унвони аъёну сарватмандон, вазирону амирон ва зоҳидони риёкору қаллоб нигаронда шуда буд, бештар аён мегардад. Андешаҳои ахлоқии Абдуллоҳ Ансорӣ, ки рафтори некро тарғиб ва кирдори зиштро маҳкум мекунад, имрӯз ҳам судманданд. Таълифот Абдуллоҳ Ансорӣ ба тоҷикӣ ва арабӣ таълифоти бисёре дорад. Тамоми асарҳоеро, ки имрӯз ба Абдуллоҳ Ансорӣ нисбат медиҳанд, ба се гурӯҳ ҷудо бояд кард: Аз гурӯҳи охир се девони ашъорро бояд ном бурд, ки ба Абдуллоҳ Ансорӣ нисбат дода мешаванд, вале дар асл ҳовии ашъори суханварони гуногун мебошанд. Ду гурӯҳи аввали асарҳои Абдуллоҳ Ансорӣ аз инҳо иборатанд: "Илоҳинома", ки бо номҳои "Муноҷот" ва "Малфузот" низ маълум аст, "Ганҷнома", "Қаландарнома", "Рисолаи дилу ҷон", "Канзу-с-соликин", "Зоду-л-мусофирин", "Муҳаббатнома", "Рисолаи воридот", "Ҳафт ҳисор", "Сад майдон", "Насоеҳ", "Табақоту-с-суфия", "Манозилу-с-соирин" ҷомеътарин асари Абдуллоҳ Ансорӣ мебошад, ки дар шарҳи мақомот ва манозили роҳравони тариқат ба арабӣ тасниф ёфта, дар даҳ боб, ки ҳар кадоме даҳ қисмат аст, роҷеъ ба масъалаҳои назарӣ ва амалии тасаввуф, ҳақоиқи ирфон, сайри сулук, иршоди тариқат таълимот пешниҳод карда мешавад. Дар асрҳои баъдина ба "Манозилу-с-соирин"-и Абдуллоҳ Ансорӣ донишмандони суфимаслак шарҳҳои бисёре навиштаанд. Ин асар соли 1898 дар Теҳрон ба тарзи литографӣ ва соли 1953 дар Қоҳира ба табъ расидааст. Аз осори тоҷикии Абдуллоҳ Ансорӣ "Канзу-с-соликин", "Зоду-л-мусофирин", "Муҳаббатнома", "Сад майдон" ва "Табақоту-с-суфия" дар омӯзиши ҷаҳонбинии Абдуллоҳ Ансорӣ арзиши хос доранд. Осори мансур Абдуллоҳ Ансорӣ дар таърихи адабиёти форсу тоҷик аз аввалин касонест, ки қиссаи Юсуф ва Зулайхоро дар чаҳордаҳ маҷлис бо номи "Анису-л-муридин ва шамсу-л-маҷолис" бо наср таҳрир намуда, рамзиёти тасаввуфиро ба тарзи бадеӣ ба василаи образҳои асосии достон баён кардааст. Ин асари Абдуллоҳ Ансорӣ дар таърихи адабиёти форсу тоҷик чун намунаи хуби насри бадеӣ, чун қиссаи романмонанд аз ҷиҳати мавзӯъ мақоми хос дорад. Нусхаи ягонаи маълум ва қадимаи он таҳти рақами 1458 дар китобхонаи Индиа-Оффис маҳфуз аст. Абдуллоҳ Ансорӣ шогирдони бисёр дошт, ки ҳикматҳои пурмаънии ӯро навишта мегирифтаанд ва ба ин васила як силсила осори мустақили фикрии Абдуллоҳ Ансорӣ дар қайди китобат даромада то ба замони мо расидааст. Соли 1056 яке аз шогирдони Абдуллоҳ Ансорӣ шарҳу тафсирҳои устоди худро роҷеъ ба Қуръон ҷамъ ва тадвин намуда, ба он "Сад майдон" унвон гузошт. Онро донишманди афғон Абулҳай Ҳабибӣ бо муқаддима, ҳавошӣ ва тасҳеҳ (Кобул, 1962) чоп намуд. Аз Абдуллоҳ Ансорӣ девони алоҳида намондааст. Вале зимни осори мансури ӯ ғазал, рубоӣ, қитъа ва дигар анвои шеър ба назар мерасанд. Абдуллоҳ Ансорӣ дар бисёр асарҳояш, аз ҷумла дар ашъори тоҷикиаш ғояи шикасти нафс, мағрур нашудан ба молу ҷоҳ ва аз гузашта дар ин бобат ибрат гирифтанро тарғиб менамояд. Лирика Лирикаи Абдуллоҳ Ансорӣ самимонаву равон ва аз лиҳози бадеият ва тарзи баён ба сурудҳои халқӣ наздик буда, саршор аз ҳаяҷону азоби ишқи пуршӯр аст. Абдуллоҳ Ансорӣ дар лирика низ ба ороиши маснӯи шеър, ки хоси шоирони дарбор буд, накӯшида, ба ҷои шӯру шавқи рамзии қасоиди дарборӣ эҳсосоти гарми инсониро ифода намудааст. Абдуллоҳ Ансорӣ дар муборизаҳои тезутунди идеологии замонаш иштирок карда, бар зидди ашъариён ва мӯътазилиён сахт мубориза бурдааст. Хидмати Абдуллоҳ Ансорӣ дар баёни зиндагӣ ва ақидаи шайхону идеологҳои тасаввуф чашмгир мебошад. Дар "Табақоту-с- суфия" ӯ дар бораи намояндагони бузурги тасаввуфи пеш аз худаш монанди Боязиди Бистомӣ, Мансури Ҳаллоҷ, Шиблӣ, Тамистонӣ, Харроз, Қассоби Омулӣ, Абуалии Рудборӣ ва дигарон маълумоти муфид додааст. Се асари Абдуллоҳ Ансорӣ "Сад майдон", "Манозилу-с-соирин"-и форсӣ ва "Манозилу-с-соирин"-и арабӣ ба масъалаҳои муҳими маърифати тасаввуф оиданд. Дар онҳо Абдуллоҳ Ансорӣ силсилаи мақомоти тасаввуфро ба тариқи муайян барои пайравони гуногуни тасаввуф тартиб додааст. Афкори фалсафӣ ва маърифатӣ Ба ақидаи Абдуллоҳ Ансорӣ Худо ягона моҳияти мутлақ ва ҳастии кул буда, таҷаллии он боиси ба вуҷуд омадани ақлу олам гардидааст. Дар таълимоти Абдуллоҳ Ансорӣ Худо чун офаридгори олам, аз як тараф, вуҷуди трансендентӣ буда, бо ақидаи дини ислом мутобиқ аст, вале аз тарафи дигар ӯ ваҳдати вуҷудро эътироф карда, ягонагии ҷавҳарии Худову оламро таъкид менамояд, ки ин ақида моҳиятан ба пантеизми ирфонӣ мегаравад. Дар системаи мураккаби гносеологии Абдуллоҳ Ансорӣ, ки аз яқза (бедорӣ) шурӯъ шуда ба тавҳид меанҷомад, сад мақоми тасаввуфӣ зикру тавсиф шудаанд. Метавон гуфт, ки мутафаккир аз ҷумлаи аввалин шахсонест, ки кӯшидааст назарияи сулуки орифонаро ба низоми муайян дарорад. Дар ин системаи Абдуллоҳ Ансорӣ масъалаҳои муҳими маърифати тасаввуф, аз ҷумла зӯҳд, яқин, басират, тафаккур, фақр, талаб, эҳсон, сидқ, фано, бақо, мукошафа, муҳаббат ва ғайра таҳлил шудаанд. Абдуллоҳ Ансорӣ маърифатро ба се навъ тақсим кардааст: таҳрирӣ, тасдиқӣ ва таҳқиқӣ. Навъи аввали он маърифати сифот ва навъҳо мебошад. Навъи дуюмаш маърифатест, ки ориф дар натиҷаи тааммули амиқ дар ашёю ҳодисаҳо ба вуҷуди сонеъ қоил мешавад. Аммо маърифати таҳқиқӣ ба ваҳдати вуҷуд, ба фанову бақои ирфонӣ мерасонад, яъне зимни он суфӣ моҳиятан бо холиқ як мешавад. Роҳи расидан ба машъуқ ба воситаи ишқ муяссар мешавад ва камоли инсон дар тарки сифатҳои разил мебошад, ки аз онҳо ишқи воқеӣ наҷот меёбад. Абдуллоҳ Ансорӣ мегӯяд: То дар раҳи ишқи ӯ муҷаррад нашавӣ, Ҳаргиз зи худии хеш бехуд нашавӣ. Дунё ҳама бандест бар гардани ту, Дар банди қабул бош, то рад нашавӣ. Афкори ахлоқӣ Абдуллоҳ Ансорӣ дар пешрафти афкори ахлоқӣ ва иҷтимоию сиёсӣ саҳми боарзише гузоштааст. Ӯ зулму ситами синфи ҳукмрони замонашро зери танқид гирифта, касби хислатҳои ҳамидаи инсониро ташвиқу таблиғ кардааст. Абдуллоҳ Ансорӣ дар рубоиёташ махсусан ақидаҳои ахлоқӣ ва иҷтимоии худро бо ҷуръати бештар баён намудааст. Дар рубоиёташ баъзан васфи ишқу муҳаббати одии инсон, баъзан мунозара бо Худо, эътироз ба ӯ, норизоятӣ аз ҳаёти пурмашаққат изҳор гардидаанд. Бештари рубоиёти Абдуллоҳ Ансорӣ дар рӯҳияи тасаввуфӣ навишта шудаанд. Дар баъзе рубоиёташ таблиғи оини ҷавонмардӣ ва футувват ҳувайдост, ки аз алоқаи ӯ бо ин равияи иҷтимоӣ шаҳодат медиҳад. Абдуллоҳ Ансорӣ дар инкишофи тасаввуф, ақидаҳои иҷтимоӣ ва ахлоқии мардуми тоҷик ва халқҳои ҳамҷавор дар асрҳои миёна хидмати босазое анҷом додааст. Таъсири мероси Абдуллоҳ Ансорӣ ба Абулмаҷди Саноӣ, Фаридуддини Аттор, Абдурраҳмони Ҷомӣ равшан дида мешавад.
|
Абдуллоҳи II ибни Ҳусайн
|
доктори фахрии Донишгоҳи давлатии муносибатҳои байналмилалии Маскав (МГИМО) Абдуллоҳи ибни Ҳусайни Ҳошимӣ, инчунин Абдуллоҳи (30 январи 1962 дар Аммони Урдун) — шоҳи Урдун аз соли 1999, писари шоҳ Ҳусайн ибни Талол. Солҳои — фармондеҳи нерӯҳои махсуси мусаллаҳи Урдун, аз соли 1996 то 1999 — сардори фармондеҳии амалиёти махсуси нерӯҳои мусаллаҳи Урдун. Фелдмаршали нерӯҳои мусаллаҳи Урдун, маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун. Абдуллоҳ ҳангоми ба тахт нишастан иқтисодиётро озод кард ва ислоҳоти ӯ ба авҷи иқтисодӣ оварда расонд, ки то соли 2008 идома ёфт. Дар солҳои минбаъда, иқтисодиёти Урдун аз оқибатҳои таназзул (инфлятсия)-и бузург ва оқибатҳои баҳори аз ҷумла коҳишёбии интиқоли нафт ва фурӯпошии тиҷорат бо кишварҳои ҳамсоя азият мекашид. Соли 2011 дар кишварҳои арабӣ тазоҳуроти густарда бо талаби ислоҳот сар заданд. Абдуллоҳ дар сатҳи маҳаллӣ ва байналмилалӣ барои ҳифзи суботи Урдун маъмул аст ва инчунин бо ташвиқи муколамаи байни динҳо ва дарки мӯътадили ислом маъруф аст. Саввумин дарозтарин раҳбари Абдуллоҳи аз ҷониби Маркази Подшоҳии Исломии Тадқиқотҳои Стратегӣ дар соли 2016 бонуфузтарин мусулмони ҷаҳон шинохта шуд. Зиндагинома Абдуллоҳи 30 январи соли 1962 дар Аммони Урдун таваллуд шудааст. Вай писари калонии шоҳ Ҳусайни Бин (Ибни) Талол ва зани дуввуми ӯ Малика Муна (Муна Ал Ҳусайн; нав Антуанетта Аврил Гардинер) - духтари афсари бритониёӣ мебошад. Зиндагиномаи расмӣ қайд мекунад, ки оилаи ҳукмрони салтанатии Урдун ба сулолаи Ҳошимиён - намояндагони яке аз қабилаҳои асосии Макка, аз Ҳошим, бобокалони Паёмбари ислом Муҳаммад (с.а.в) мебошанд; Абдуллоҳи дар 41 (мувофиқи маъхазҳои дигар, дар 43) насл авлоди пайғамбар номида шудааст. Шоҳзода ба номи бобои бузурги худ шоҳ Абдуллоҳи ибни Ҳусайн — асосгузори Урдуни муосир ном шудааст. Вақте ки Абдуллоҳи се сола буд, падари ӯ қарор кард, ки ӯ қудратро ба бародари худ интиқол хоҳад дод, на ба писараш, бинобар ин Абдуллоҳи нияти ба тахт нишастанро надошт. Падару модари ӯ соли 1971 аз ҳам ҷудо шуданд. Абдуллоҳи таҳсилоти ибтидоиро дар Коллеҷи таълимии исломии Аммон гирифта, баъдтар дар Мактаби Санкт Эдмунд дар Суррейи Англия таҳсил кардааст. Сипас таҳсилро дар Иёлоти Муттаҳида — дар Мактаби Иглбрук ва Академияи Дирфилд идома дод. Дар соли 1980 году Абдуллоҳи ба таҳсил дар Академияи ҳарбии шоҳонаи Сендҳорст дар Британияи Кабир шурӯъ кард ва баъдтар дар артиши шоҳигарии Ҳуссарони Бритониёи Кабир (1318-ум) хидмат кард. Дар солҳои 1982-1983 Абдуллоҳи дар Оксфорд, дар коллеҷи Пемброк, ки дар он ҷо омӯзиши махсуси Шарқи Наздик гузаронида мешуд, таҳсил мекард. Бозгашта ба Урдун, вай ба бригадаи 40-уми зиреҳпӯши Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун пайваста, роҳбари взвод ва муовини фармондеҳи баталйон буд. Соли 1985, шоҳзода ба хидмати дивизияи 3-юми корпуси зиреҳпӯш шурӯъ кард. Худи ҳамон сол, Абдуллоҳи курсҳои афсарони қӯшунҳои зиреҳпӯшро дар Форт Нокси Амрико, Кентуккӣ гузаронд. Соли 1986 шоҳзода ба капитанӣ таъйин шуд, баъдтар ба ӯ рутбаи подполковник дода шуд. Соли 1987 Абдуллоҳи дар Мактаби дипломатии Донишгоҳи Ҷорҷтауни ИМА таҳсил кард, ки дар он ҷо бидуни рафтан аз хидмати ҳарбӣ рисолаи магистрии аз ҷониби дипломатҳои байналмилалиро ҳимоя намуд. Шоҳзода ба хидмати худ дар нерӯҳои зиреҳпӯш шурӯъ карда, ба зудӣ бо нирӯҳои махсус бемор шуд. Дар моҳи январи соли 1993 Абдуллоҳи муовини фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун шуд ва моҳи ноябри ҳамон сол фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун таъйин шуд. Дар соли 1996, шоҳзода бо таҷдиди нерӯҳои вижа ва дигар воҳидҳои элита машғул буд ва онҳоро бо кумаки Фармондеҳии Амалиёти Махсуси Шоҳигарии Урдун муттаҳид мекард. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи дар як қатор кишварҳое, ки анъанаҳои таълими воҳидҳои элита мустаҳкам буданд, аз ҷумла якчанд маротиба дар ИҶШС ва Русия тамрин карда буд. Вай инчунин дар ВАО ҳамчун халабон (пилот)-и чархболи синфи ҳамлаии -1 номида шудааст, ки Нерӯҳои махсуси Урдун барои дастгирии наздики ҳавоӣ истифода мебаранд. Дар оянда, бо назардошти он, ки Шоҳигарии Ҳошимии Урдун яке аз мутахассисони пуртаҷриба на танҳо дар Ховари Миёна, балки дар ҷаҳон низомиёни вижа дорад, васоити ахбори омма шоистаи назаррасро дар ин бора шахсан назорат мекарданд. Дар соли 1998 Абдуллоҳи ба генерал-майор таъйин шуд. Хабар дода мешуд, ки шоҳзода ба ғайр аз хидмати ҳарбӣ, дар набудани падар, ҳамчун сарвари давлат амал мекард ва инчунин аксар вақт ба сафарҳои гуногуни дипломатӣ мерафт. Мақоми роҳбарикунанда Моҳи январи соли 1999, шоҳ Ҳусайн ногаҳон Абдуллоҳи -ро вориси худ эълон кард. Тибқи баъзе маълумот, ин тасмимро ӯ ба сабаби муноқиша бо бародари худ гирифтааст, илова бар ин, дар ВАО қайд карда шуд, ки подшоҳ ба Абдуллоҳ афзалият додааст, зеро "артиш инро мехост". Пас аз ду ҳафта сарвари давлат аз олам чашм пӯшид. Худи ҳамон рӯз шоҳзода Абдуллоҳ шоҳи нав эълон шуд. Тоҷгузории подшоҳ Абдуллоҳи моҳи июни ҳамон сол баргузор шуд. Дар баробари унвони подшоҳ, Абдуллоҳи мансаби фармондеҳи олии нерӯҳои Урдунро ба мерос гирифт; ба ӯ рутбаи фелдмаршали Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун дода шуд. Илова бар ин, Абдуллоҳи маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун шуд. Яке аз авлавиятҳои шоҳи нав рушди иқтисодии кишвар буд. Дар аввали ҳукмронии худ, ӯ баъзе корхонаҳои давлатиро хусусӣ кард ва дар соли 2000, Урдун ба Созмони Ҷаҳонии Тиҷорат (СҶТ) пайваст ва бо Иёлоти Муттаҳида созишномаи тиҷорати озодро баст. Дар сиёсати хориҷӣ, Абдуллоҳи хатти падари худро идома дод, ки дар доираи он Урдун ба иттифоқчии муҳими Амрико табдил ёфт. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи борҳо амалҳои террористии аз ҷониби мусулмонон бо сабабҳои динӣ содиршударо маҳкум намуда, сиёсати ҷанги Амрикоро бар зидди терроризм дастгирӣ намуда, таблиғи исломро ҳамчун дини сулҳомез таблиғ мекард. Вай ба ҷустуҷӯи роҳҳои ҳалли мусолиматомези низои Исроилу Фаластин диққати калон дод; соли 2003 дар Урдун мизбони ин ҳамоиш буд, ки онҳо президенти ИМА Ҷорҷ Буш, сарвазири Исроил Ариэл Шарон ва сарвазири худмухтори Фаластин Маҳмуд Аббосро даъват карданд. Дар соҳаи сиёсати дохилӣ, Абдуллоҳи, ба мисли падари худ, дар робита бо ҳизби мухолифини Ҷабҳаи Ҳаракатҳои Исломӣ, як ҳизби таҳти сарпарастии созмони байналмилалии Ихвонулмуслимин сахтқап буд. Дар интихоботи соли 2003, аз се ду ҳиссаи курсиҳоро дар парлумон номзадҳои мустақили вафодор ба Абдуллоҳи ба даст оварданд; ҷабҳа аз 84 ҷой 20 ҷой гирифт; дар соли 2007, намояндагии онҳо дар интихобот то 6 нафар коҳиш ёфт. Дар соли 2009 Абдуллоҳи парлумонро пароканда кард. То интихоботи соли 2010, ӯ ислоҳот гузаронид ва шумораи ҳавзаҳоро зиёд кард. Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ интихоботро бойкот кард: намояндагони он подшоҳро дар он айбдор карданд, ки тағйиротҳои пешниҳодкардаи ӯ бо мақсади зиёд кардани шумораи намояндагони деҳот дар парлумон (дар он ҷо ҷонибдорони Абдуллоҳи маъмултар буданд) равона шудааст. Дар натиҷа, нерӯҳои тарафдори ҳукумат пирӯзии қатъӣ ба даст оварданд ва Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ намояндагии худро дар парлумон аз даст дод. Баҳори араб Дар охири моҳи январи соли 2011, дар Урдун, чун дар бисёр кишварҳои дигар, дар давраи ба истилоҳ Баҳори Араб намоишҳои оммавии эътирозии шаҳрвандон аз сиёсати ҳукумат оғоз шуданд. Эътирозҳоро Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ ташкил кардааст. Талаботҳои мухолифин ҳам иқтисодӣ (Урдун аз соли 2008 пайомади бӯҳрони амиқи иқтисодиро аз сар мегузаронд) ва ҳам сиёсӣ буданд: аз ҷумла, тазоҳургарон мехостанд сарвазири кишвар интихоб карда шавад, на инки аз ҷониби подшоҳ таъин карда шавад. Абдуллоҳи бо кӯшиши фурӯ нишондани норозигӣ бори дигар сарвазир ва тамоми кобинаро бори дигар аз вазифа сабукдӯш кард (дар солҳои қабл подшоҳ ин корро ҳашт маротиба карда буд) ва инчунин ваъда дод, ки ҳукумат интихоб карда мешавад. Оҳиста-оҳиста, фаъолияти эътирозии шаҳрвандон коҳиш ёфт. Васоити ахбори омма қайд карданд, ки ин метавонист аз рӯйдодҳои Сурияи ҳамсоя таъсир расонад, ки дар он ҷо президент Башор Асад баромадҳои норозиёнро, ки сахт поймол мекард воқеан ба ҷанги шаҳрвандӣ оварда расонд. Моҳи ноябри соли 2011 Абдуллоҳи, нахустин пешвои эълом дошт, ки Асад бояд вазифаашро тарк кунад. Шоҳ инчунин кӯшиш кард, ки тазоҳуротро бо тариқи молиявӣ сарнагун созад. Соли 2011 ӯ барои маоши хизматчиёни давлатӣ ва танзими нархи сӯзишворӣ ва молҳои зарурӣ 0,5 миллиард доллар ҷудо кард (қисми ин маблағро ИМА ва Иттиҳоди Аврупо доданд) 5. Ғайр аз ин, дар соли 2011 Урдун аз Арабистони Саудӣ 1,6 млрд доллар кумак гирифт. 6 Дар тирамоҳи соли 2011 ва сипас дар баҳори соли 2012 Абдуллоҳи дубора ҳукуматро истеъфо дод. Моҳи сентябри соли 2012 дар Урдун алайҳи 10 дарсад боло рафтани нархи газ тазоҳуроти нав сар зад аз 120 узви парлумон ба ҳукумат дар робита ба афзоиши нархҳо изҳори нобоварӣ карданд. Подшоҳ ба ин зуд вокуниш нишон дод ва болоравиро лағв кард. Дар аввали моҳи октябри соли 2012, таҳти фишори эътирозгарон, Абдуллоҳи бори дигар парлумонро пароканда кард. Ҳаёти шахсӣ Абдуллоҳи обшиночӣ, парашютчи ва лётчики бомаҳорат аст. Вай ба гирдиҳамоӣ машғул аст, силоҳ ҷамъ мекунад, донандаи хӯрокҳои ҷопонӣ мебошад. Дар соли 1995 ӯ дар як сериали телевизионии: нақшеро пазируфтааст, ки мухлиси ӯст. Вай бо президенти собиқи ИМА Ҷорҷ Буш муносибати дӯстона дорад. Бо Малика Рания, зодаи Фаластин оиладор аст 7. Чор фарзанд (ду писар ва ду духтар) дорад. Рутбаҳои ҳарбӣ.
|
Абдуллоҳи Кулол
|
Абдуллоҳи Кулол (1815, Риштон — 1900) — меъмор, кулолӣ ва кошикори тоҷик. Зиндагинома Дар Риштон ва Қӯқанд кор кардааст. Сарвари кулолгарони Фарғона буд. Солҳои 18671873 дар кошикории намои қароргоҳи Худоёрхон (ҳозир Музейи кишваршиносии Қӯқанд) иштирок кардааст. Намунаҳои ҳунари Абдуллоҳи Кулол (зарфҳои кулолӣ) дар Музейи давлатии санъати Ҷумҳурии Ӯзбекистон ва Музейи кишваршиносии Қӯқанд маҳфузанд.
|
Абдуллоҳи Котиб
|
Абдуллоҳи Котиб (асри 19) — хаттоти тоҷик. Зиндагинома Дар Бухоро зистааст. Падараш бо номи Авазбадал Котиби Балхӣ машҳур буд. То замони мо аз Абдуллоҳи Котиб осори бисёри хаттотӣ расидааст. ӯ "Воқеоти Ҳисомӣ"-и Ҳисомуддин Умари Бухороӣ, "Шарқ-ул-фусул"-и Рукнуддини Шерозӣ, "Чаҳор унсур"-и Бедил, "Анвори Суҳайлӣ"-и Ҳусайн Воизи Кошифиро китобат кардааст. Ин асарҳо дар Ганҷинаи дастнависҳои шарқии Институти шарқшиносии АИ Ҷумҳурии Ӯзбекистон маҳфузанд.
|
Абдуллоҳи Маъсумӣ
|
Абдуллоҳи Маъсумӣ, Абдуллоҳ ибни Муҳаммад ибни Аҳмад Маъсумии Исфаҳонӣ — файласуф, пизишк ва фақеҳи форс-тоҷик, шогирди Ибни Сино, муаллифи "Муфрадоти ақлия", "Шарҳи калимоту-л-мутақаддимин аз ҳукамо".
|
Абдуллоҳи Кобулӣ
|
Абдуллоҳи Кобулӣ Ибодуллоҳ, мутахаллис ба Гуноҳӣ (соли таваллуд ва вафот номаълум) — шоир ва муаррихи форсизабони Ҳиндустон (охири садаи – ибтидои садаи). Зиндагинома Зиндагӣ ва фаъолияти эҷодии Абдуллоҳи Кобулӣ дар Ҳиндустон гузаштааст. Бо мақсади ошноӣ бо ҳаёти мардум, омӯзиши маданияту фарҳанги онҳо ба манотиқи гуногуни Ҳиндустон, аз ҷумла Гуҷарот, Кашмир, шаҳрҳои Лоҳур, Аҳмадобод, Деҳлӣ ва ғайра сафар кардааст. Осор Абдуллоҳи Кобулӣ муаллифи асаре бо номи "Тазкират-ут-таворих" мебошад (таълиф солҳои 1582 – 1601). Ин асар, ки аз 6 боб иборат аст, аҳамияти таърихӣ ва адабӣ дорад. Дар боби сеюми он оид ба 195 нафар шоир маълумоти тарҷумаиҳолӣ дарҷ гардида, аз осорашон намунаҳо оварда шудааст. Боби 6-уми "Тазкират-ут-таворих" воқеаҳои таърихию адабии замони муаллифро дар бар мегирад. Азбаски муаллиф худ шоҳиди ин воқеаҳову ҳодисаҳо буд, нигоштаҳояш аҳамияти калони таърихӣ доранд. Ашъори Абдуллоҳи Кобулӣ дар "Тазкират-ут-таворих" омадаанд, ки аксарашон хусусияти бадеӣ ва таърихӣ доранд.
|
Абдуллоҳи II ибни Ҳусайн
|
доктори фахрии Донишгоҳи давлатии муносибатҳои байналмилалии Маскав (МГИМО) Абдуллоҳи ибни Ҳусайни Ҳошимӣ, инчунин Абдуллоҳи (30 январи 1962 дар Аммони Урдун) — шоҳи Урдун аз соли 1999, писари шоҳ Ҳусайн ибни Талол. Солҳои — фармондеҳи нерӯҳои махсуси мусаллаҳи Урдун, аз соли 1996 то 1999 — сардори фармондеҳии амалиёти махсуси нерӯҳои мусаллаҳи Урдун. Фелдмаршали нерӯҳои мусаллаҳи Урдун, маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун. Абдуллоҳ ҳангоми ба тахт нишастан иқтисодиётро озод кард ва ислоҳоти ӯ ба авҷи иқтисодӣ оварда расонд, ки то соли 2008 идома ёфт. Дар солҳои минбаъда, иқтисодиёти Урдун аз оқибатҳои таназзул (инфлятсия)-и бузург ва оқибатҳои баҳори аз ҷумла коҳишёбии интиқоли нафт ва фурӯпошии тиҷорат бо кишварҳои ҳамсоя азият мекашид. Соли 2011 дар кишварҳои арабӣ тазоҳуроти густарда бо талаби ислоҳот сар заданд. Абдуллоҳ дар сатҳи маҳаллӣ ва байналмилалӣ барои ҳифзи суботи Урдун маъмул аст ва инчунин бо ташвиқи муколамаи байни динҳо ва дарки мӯътадили ислом маъруф аст. Саввумин дарозтарин раҳбари Абдуллоҳи аз ҷониби Маркази Подшоҳии Исломии Тадқиқотҳои Стратегӣ дар соли 2016 бонуфузтарин мусулмони ҷаҳон шинохта шуд. Зиндагинома Абдуллоҳи 30 январи соли 1962 дар Аммони Урдун таваллуд шудааст. Вай писари калонии шоҳ Ҳусайни Бин (Ибни) Талол ва зани дуввуми ӯ Малика Муна (Муна Ал Ҳусайн; нав Антуанетта Аврил Гардинер) - духтари афсари бритониёӣ мебошад. Зиндагиномаи расмӣ қайд мекунад, ки оилаи ҳукмрони салтанатии Урдун ба сулолаи Ҳошимиён - намояндагони яке аз қабилаҳои асосии Макка, аз Ҳошим, бобокалони Паёмбари ислом Муҳаммад (с.а.в) мебошанд; Абдуллоҳи дар 41 (мувофиқи маъхазҳои дигар, дар 43) насл авлоди пайғамбар номида шудааст. Шоҳзода ба номи бобои бузурги худ шоҳ Абдуллоҳи ибни Ҳусайн — асосгузори Урдуни муосир ном шудааст. Вақте ки Абдуллоҳи се сола буд, падари ӯ қарор кард, ки ӯ қудратро ба бародари худ интиқол хоҳад дод, на ба писараш, бинобар ин Абдуллоҳи нияти ба тахт нишастанро надошт. Падару модари ӯ соли 1971 аз ҳам ҷудо шуданд. Абдуллоҳи таҳсилоти ибтидоиро дар Коллеҷи таълимии исломии Аммон гирифта, баъдтар дар Мактаби Санкт Эдмунд дар Суррейи Англия таҳсил кардааст. Сипас таҳсилро дар Иёлоти Муттаҳида — дар Мактаби Иглбрук ва Академияи Дирфилд идома дод. Дар соли 1980 году Абдуллоҳи ба таҳсил дар Академияи ҳарбии шоҳонаи Сендҳорст дар Британияи Кабир шурӯъ кард ва баъдтар дар артиши шоҳигарии Ҳуссарони Бритониёи Кабир (1318-ум) хидмат кард. Дар солҳои 1982-1983 Абдуллоҳи дар Оксфорд, дар коллеҷи Пемброк, ки дар он ҷо омӯзиши махсуси Шарқи Наздик гузаронида мешуд, таҳсил мекард. Бозгашта ба Урдун, вай ба бригадаи 40-уми зиреҳпӯши Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун пайваста, роҳбари взвод ва муовини фармондеҳи баталйон буд. Соли 1985, шоҳзода ба хидмати дивизияи 3-юми корпуси зиреҳпӯш шурӯъ кард. Худи ҳамон сол, Абдуллоҳи курсҳои афсарони қӯшунҳои зиреҳпӯшро дар Форт Нокси Амрико, Кентуккӣ гузаронд. Соли 1986 шоҳзода ба капитанӣ таъйин шуд, баъдтар ба ӯ рутбаи подполковник дода шуд. Соли 1987 Абдуллоҳи дар Мактаби дипломатии Донишгоҳи Ҷорҷтауни ИМА таҳсил кард, ки дар он ҷо бидуни рафтан аз хидмати ҳарбӣ рисолаи магистрии аз ҷониби дипломатҳои байналмилалиро ҳимоя намуд. Шоҳзода ба хидмати худ дар нерӯҳои зиреҳпӯш шурӯъ карда, ба зудӣ бо нирӯҳои махсус бемор шуд. Дар моҳи январи соли 1993 Абдуллоҳи муовини фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун шуд ва моҳи ноябри ҳамон сол фармондеҳи нерӯҳои махсуси Урдун таъйин шуд. Дар соли 1996, шоҳзода бо таҷдиди нерӯҳои вижа ва дигар воҳидҳои элита машғул буд ва онҳоро бо кумаки Фармондеҳии Амалиёти Махсуси Шоҳигарии Урдун муттаҳид мекард. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи дар як қатор кишварҳое, ки анъанаҳои таълими воҳидҳои элита мустаҳкам буданд, аз ҷумла якчанд маротиба дар ИҶШС ва Русия тамрин карда буд. Вай инчунин дар ВАО ҳамчун халабон (пилот)-и чархболи синфи ҳамлаии -1 номида шудааст, ки Нерӯҳои махсуси Урдун барои дастгирии наздики ҳавоӣ истифода мебаранд. Дар оянда, бо назардошти он, ки Шоҳигарии Ҳошимии Урдун яке аз мутахассисони пуртаҷриба на танҳо дар Ховари Миёна, балки дар ҷаҳон низомиёни вижа дорад, васоити ахбори омма шоистаи назаррасро дар ин бора шахсан назорат мекарданд. Дар соли 1998 Абдуллоҳи ба генерал-майор таъйин шуд. Хабар дода мешуд, ки шоҳзода ба ғайр аз хидмати ҳарбӣ, дар набудани падар, ҳамчун сарвари давлат амал мекард ва инчунин аксар вақт ба сафарҳои гуногуни дипломатӣ мерафт. Мақоми роҳбарикунанда Моҳи январи соли 1999, шоҳ Ҳусайн ногаҳон Абдуллоҳи -ро вориси худ эълон кард. Тибқи баъзе маълумот, ин тасмимро ӯ ба сабаби муноқиша бо бародари худ гирифтааст, илова бар ин, дар ВАО қайд карда шуд, ки подшоҳ ба Абдуллоҳ афзалият додааст, зеро "артиш инро мехост". Пас аз ду ҳафта сарвари давлат аз олам чашм пӯшид. Худи ҳамон рӯз шоҳзода Абдуллоҳ шоҳи нав эълон шуд. Тоҷгузории подшоҳ Абдуллоҳи моҳи июни ҳамон сол баргузор шуд. Дар баробари унвони подшоҳ, Абдуллоҳи мансаби фармондеҳи олии нерӯҳои Урдунро ба мерос гирифт; ба ӯ рутбаи фелдмаршали Қувваҳои Мусаллаҳи Урдун дода шуд. Илова бар ин, Абдуллоҳи маршали нерӯҳои ҳавоии шоҳии Урдун шуд. Яке аз авлавиятҳои шоҳи нав рушди иқтисодии кишвар буд. Дар аввали ҳукмронии худ, ӯ баъзе корхонаҳои давлатиро хусусӣ кард ва дар соли 2000, Урдун ба Созмони Ҷаҳонии Тиҷорат (СҶТ) пайваст ва бо Иёлоти Муттаҳида созишномаи тиҷорати озодро баст. Дар сиёсати хориҷӣ, Абдуллоҳи хатти падари худро идома дод, ки дар доираи он Урдун ба иттифоқчии муҳими Амрико табдил ёфт. Қайд карда шуд, ки Абдуллоҳи борҳо амалҳои террористии аз ҷониби мусулмонон бо сабабҳои динӣ содиршударо маҳкум намуда, сиёсати ҷанги Амрикоро бар зидди терроризм дастгирӣ намуда, таблиғи исломро ҳамчун дини сулҳомез таблиғ мекард. Вай ба ҷустуҷӯи роҳҳои ҳалли мусолиматомези низои Исроилу Фаластин диққати калон дод; соли 2003 дар Урдун мизбони ин ҳамоиш буд, ки онҳо президенти ИМА Ҷорҷ Буш, сарвазири Исроил Ариэл Шарон ва сарвазири худмухтори Фаластин Маҳмуд Аббосро даъват карданд. Дар соҳаи сиёсати дохилӣ, Абдуллоҳи, ба мисли падари худ, дар робита бо ҳизби мухолифини Ҷабҳаи Ҳаракатҳои Исломӣ, як ҳизби таҳти сарпарастии созмони байналмилалии Ихвонулмуслимин сахтқап буд. Дар интихоботи соли 2003, аз се ду ҳиссаи курсиҳоро дар парлумон номзадҳои мустақили вафодор ба Абдуллоҳи ба даст оварданд; ҷабҳа аз 84 ҷой 20 ҷой гирифт; дар соли 2007, намояндагии онҳо дар интихобот то 6 нафар коҳиш ёфт. Дар соли 2009 Абдуллоҳи парлумонро пароканда кард. То интихоботи соли 2010, ӯ ислоҳот гузаронид ва шумораи ҳавзаҳоро зиёд кард. Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ интихоботро бойкот кард: намояндагони он подшоҳро дар он айбдор карданд, ки тағйиротҳои пешниҳодкардаи ӯ бо мақсади зиёд кардани шумораи намояндагони деҳот дар парлумон (дар он ҷо ҷонибдорони Абдуллоҳи маъмултар буданд) равона шудааст. Дар натиҷа, нерӯҳои тарафдори ҳукумат пирӯзии қатъӣ ба даст оварданд ва Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ намояндагии худро дар парлумон аз даст дод. Баҳори араб Дар охири моҳи январи соли 2011, дар Урдун, чун дар бисёр кишварҳои дигар, дар давраи ба истилоҳ Баҳори Араб намоишҳои оммавии эътирозии шаҳрвандон аз сиёсати ҳукумат оғоз шуданд. Эътирозҳоро Ҷабҳаи Амалиёти Исломӣ ташкил кардааст. Талаботҳои мухолифин ҳам иқтисодӣ (Урдун аз соли 2008 пайомади бӯҳрони амиқи иқтисодиро аз сар мегузаронд) ва ҳам сиёсӣ буданд: аз ҷумла, тазоҳургарон мехостанд сарвазири кишвар интихоб карда шавад, на инки аз ҷониби подшоҳ таъин карда шавад. Абдуллоҳи бо кӯшиши фурӯ нишондани норозигӣ бори дигар сарвазир ва тамоми кобинаро бори дигар аз вазифа сабукдӯш кард (дар солҳои қабл подшоҳ ин корро ҳашт маротиба карда буд) ва инчунин ваъда дод, ки ҳукумат интихоб карда мешавад. Оҳиста-оҳиста, фаъолияти эътирозии шаҳрвандон коҳиш ёфт. Васоити ахбори омма қайд карданд, ки ин метавонист аз рӯйдодҳои Сурияи ҳамсоя таъсир расонад, ки дар он ҷо президент Башор Асад баромадҳои норозиёнро, ки сахт поймол мекард воқеан ба ҷанги шаҳрвандӣ оварда расонд. Моҳи ноябри соли 2011 Абдуллоҳи, нахустин пешвои эълом дошт, ки Асад бояд вазифаашро тарк кунад. Шоҳ инчунин кӯшиш кард, ки тазоҳуротро бо тариқи молиявӣ сарнагун созад. Соли 2011 ӯ барои маоши хизматчиёни давлатӣ ва танзими нархи сӯзишворӣ ва молҳои зарурӣ 0,5 миллиард доллар ҷудо кард (қисми ин маблағро ИМА ва Иттиҳоди Аврупо доданд) 5. Ғайр аз ин, дар соли 2011 Урдун аз Арабистони Саудӣ 1,6 млрд доллар кумак гирифт. 6 Дар тирамоҳи соли 2011 ва сипас дар баҳори соли 2012 Абдуллоҳи дубора ҳукуматро истеъфо дод. Моҳи сентябри соли 2012 дар Урдун алайҳи 10 дарсад боло рафтани нархи газ тазоҳуроти нав сар зад аз 120 узви парлумон ба ҳукумат дар робита ба афзоиши нархҳо изҳори нобоварӣ карданд. Подшоҳ ба ин зуд вокуниш нишон дод ва болоравиро лағв кард. Дар аввали моҳи октябри соли 2012, таҳти фишори эътирозгарон, Абдуллоҳи бори дигар парлумонро пароканда кард. Ҳаёти шахсӣ Абдуллоҳи обшиночӣ, парашютчи ва лётчики бомаҳорат аст. Вай ба гирдиҳамоӣ машғул аст, силоҳ ҷамъ мекунад, донандаи хӯрокҳои ҷопонӣ мебошад. Дар соли 1995 ӯ дар як сериали телевизионии: нақшеро пазируфтааст, ки мухлиси ӯст. Вай бо президенти собиқи ИМА Ҷорҷ Буш муносибати дӯстона дорад. Бо Малика Рания, зодаи Фаластин оиладор аст 7. Чор фарзанд (ду писар ва ду духтар) дорад. Рутбаҳои ҳарбӣ.
|
Шиҳобуддин Абдуллоҳи Марворид
|
Абдуллоҳи Марворид (Хоҷа Абдуллоҳи Марворид, Ҳирот — 1516 2, Ҳирот) — мусиқидон, шоир, оҳангсоз ва донишманди форс-тоҷик Зиндагинома Хоҷа Абдуллоҳи Марворид дар хонаводаи вазири донишманд ба дунё омада, аз овони ҷавонӣ ба фарогирии донишҳои замонааш таваҷҷуҳ зоҳир кард ва дар санъати суханварӣ истеъдоди баланд дошт. Бо тахаллуси Баёнӣ ғазал ва рубоӣ гуфтааст. Аз шогирдону муридони Абдурраҳмони Ҷомӣ буда, муддати зиёд ба ҳайси мӯҳрдору парвоначӣ (масъули қабулгоҳ) дар дарбори Ҳусайни Бойқаро хидматгузорӣ кардааст. Эҷодиёт Дар жанру шаклҳои шеърию мусиқии "амал", "нақш", "савт", "пешрав" ва ғайра асарҳои зиёде тасниф намудааст. Абдуллоҳи Марворид муаллифи қасидаю ғазал, "Рисолаи мусиқӣ", достони "Хусрав ва Ширин" буда, маҷмӯаи рубоиёташро бо унвони "Мӯнису-л-аҳбоб" таҳия кардааст. Зимни ин Абдуллоҳи Марворид мусаннифи "Тамсилот", "Тарассул" (гирдоварии номаю фатҳномаҳо, таъзия ва дигар асноди расмӣ) буда, ки дар замонааш китобат шудааст. Нусхаи девони Абдуллоҳи Марворид дар ганҷинаи осори хаттии АИ. Ҷумҳурии Узбекистон маҳфуз аст. Абдуллоҳи Марворид шогирдони зиёде дар сознавозӣ (уд), овозхонӣ дошта, Устод Шодӣ муддате назди ӯ таркиботи назарии мусиқиро омӯхтааст.
|
Абдуллоҳи Муншӣ
|
Абдуллоҳ ибни Абдулқодири Муншӣ (мол., Малакка — 1854, Макка) — нависандаи маорифпарвари Малая ва Индонезия, асосгузори насри бадеӣ ба забони малайӣ. Зиндагинома Муншии дарбори ҳукмрони давраш буд. Абдуллоҳи Муншӣ нахустин адиби Малая аст, ки бо маданияти Ғарб шиносоӣ дошта, онро тарғиб кардааст. Ба қалами Абдуллоҳи Муншӣ асарҳои ёддоштию публитсистии "Ҳикоёти Абдуллоҳ", "Қиссаи саёҳати Абдуллоҳ ибни Абдулқодир аз Сингапур то ба Калантон", "Қиссаи саёҳати Абдуллоҳ ба Ҷидда" тааллуқ доранд. Абдуллоҳи Муншӣ "Калила ва Димна"-ро ба забони малайӣ тарҷума кардааст.
|
Абдуллоҳи Маҳнаӣ
|
Абдуллоҳи Маҳнаӣ (соли таваллуд ва вафот номаълум) — шоири тоҷик (асри 16). Зиндагинома Пас аз касби камол ба доираи адабии шаҳри Ҳирот ворид гардид ва ҳамон ҷо ба кори эҷодӣ машғул буд. Аз завқу табъи баландаш дар шеъру шоирӣ тазкиранигорон Навоӣ ("Маҷолис-ун-нафоис") ва Нисорӣ ("Музаккир-ул-аҳбоб") дарак додаанд. Абдуллоҳи Маҳнаӣ дар сурудани ғазал моҳир будааст. Аз девонаш иттилое дар даст нест. Дар тазкираҳо ва баёзҳо намунаҳои шеъраш дарҷ гардидаанд. Ин абёт аз ӯст:.
|
Абдуллоҳ Мусаввири Хуросонӣ
|
Абдуллоҳ Мусаввири Хуросонӣ, ё Абдуллоҳи Бухорӣ — наққош ва рассоми форс-тоҷик. Зиндагинома Аз рӯйи сабку услуб намояндаи Мактаби минётураи Бухоро аст, вале дар асарҳои ӯ таъсири анъанаҳои Мактаби минётураи Ҳирот бештар мушоҳида мешавад. Ӯ ин равияро аз устоди худ Маҳмуди Музаҳҳиб омӯхта, ҷиҳатҳои пешқадами санъати минётуранигориро идома додааст. Осори боқимонда То замони мо аз осори ӯ минётураҳои "Гулистон" ва "Бӯстон" -и Саъдӣ, "Туҳфату-л-Аҳрор"-и Абдурраҳмони Ҷомӣ (1550 ва 1575) омада расидаанд. Бартарии услуби Абдуллоҳи дар он аст, ки вай ба воқеият ва тарзи хоси қиёфаю ҳаракати инсон аҳамият дода, ҷанбаҳои воқеии (реалистии) санъати тасвирии халқи тоҷикро инкишоф додааст. Мусаввараҳои ӯ бо зебоӣ, ҷилваи рангҳо, нозукию возеҳият ва мавзӯи пандомӯз дар санъати тасвирии ниёгон нақши тоза гузоштаанд.
|
Абдуллоҳ Мусаввири Хуросонӣ
|
Абдуллоҳ Мусаввири Хуросонӣ, ё Абдуллоҳи Бухорӣ — наққош ва рассоми форс-тоҷик. Зиндагинома Аз рӯйи сабку услуб намояндаи Мактаби минётураи Бухоро аст, вале дар асарҳои ӯ таъсири анъанаҳои Мактаби минётураи Ҳирот бештар мушоҳида мешавад. Ӯ ин равияро аз устоди худ Маҳмуди Музаҳҳиб омӯхта, ҷиҳатҳои пешқадами санъати минётуранигориро идома додааст. Осори боқимонда То замони мо аз осори ӯ минётураҳои "Гулистон" ва "Бӯстон" -и Саъдӣ, "Туҳфату-л-Аҳрор"-и Абдурраҳмони Ҷомӣ (1550 ва 1575) омада расидаанд. Бартарии услуби Абдуллоҳи дар он аст, ки вай ба воқеият ва тарзи хоси қиёфаю ҳаракати инсон аҳамият дода, ҷанбаҳои воқеии (реалистии) санъати тасвирии халқи тоҷикро инкишоф додааст. Мусаввараҳои ӯ бо зебоӣ, ҷилваи рангҳо, нозукию возеҳият ва мавзӯи пандомӯз дар санъати тасвирии ниёгон нақши тоза гузоштаанд.
|
Абдуллоҳ Таббохи Ҳиравӣ
|
Абдуллоҳ Таббохи Ҳиравӣ, мулаққаб ба "Ошпаз";? — 1475) — котиб, хаттот, наққош ва шоир и 1 форс-тоҷик. Зиндагинома Абдуллоҳи Таббох дар шаҳри Ҳирот ба дунё омада, дар зодгоҳаш ва Самарқанду Машҳад касби камол кардааст. Дар замони ҳукмронии Шоҳрух Мирзо хаттоти китобхонаи Темуриён буд. Шогирди устод Ҷаъфари Табрезӣ. Бо фармони Шохрух Мирзо солҳои оромгоҳи Хоҷа Абдуллоҳи Ансориро бо хати хеле зебо ва мақбулаш оро додааст. Абдуллоҳи Таббох дар ороиши бисёре аз сохтмонҳо ва биноҳои давлатии Темуриёни Ҳирот фаъолона ширкат намудааст. Баъд аз вафоти султони Ҳирот Бойсунқур Мирзо дар хидмати писари ӯ Алоуддавла буд. Улуғбек Алоуддавларо шикаст дода, хаттотону мусаввирони моҳирро ба Самарқанд овард, ки дар байни онҳо Абдуллоҳи Таббох низ буд. Абдуллоҳи Таббох дар ороиши як зумра биноҳои Самарқанд иштирок намудааст. Ӯ солҳои 60 садаи аз Самарқанд ба Ҳирот баргашта, дар дарбори султон Ҳусайни Бойқаро ба сифати хаттот хидмат кард. Дар ин давра чандин биноҳои Машҳад ва Ҳиротро бо хати хуб ва зебои худ ороиш дод, ки ёдгориҳои меъмории Козоргоҳ (дар Ҳирот) ва "Оғочабегим" (дар Машҳад) аз ҷумлаи онҳоанд. Абдуллоҳи Таббох дар ҳунари ороиши китоб ("афшон" ва "барафшон") низ аз нодирони замони худ будааст. Осори боқимонда Аз Абдуллоҳи Таббох 45 нусхаи бо хати зебо китобатшудаи Қуръон боқӣ мондааст. Як нусхаи дастнависи Абдуллоҳи Таббох ва Содиқбегӣ Афшор дар Истанбул маҳфуз аст, ки доир ба хаттотон ва мусаввирони он давр маълумот медиҳад. Теъдоди зиёди китобати Абдуллоҳи Таббох то замони мо расидааст, ки аз ҳунар ва истеъдоди баланди ӯ шаҳодат медиҳанд.
|
Абдуллоҳи Нойӣ
|
Абдуллоҳи Нойӣ (соли таваллуд ва вафот номаълум) — навозанда, сароянда ва мусиқидони форсу тоҷик (охири садаи ва ибтидои садаи). Зиндагинома Абдуллоҳи Нойӣ дар Ҳирот, дар хонаводаи аҳли фарҳанг таваллуд шуда, асосҳои ибтдоии шеъру мусиқиро аз падару амакаш омӯхтааст. Барои такмили пешаи сознавозӣ назди устоди мусиқӣ Алидӯсти Ноӣ муддате чанд ҳунаромӯзӣ кард. Дар най-навозӣ беқарина буд ва ҳунари ӯро Дарвешалии Чангӣ ("Тӯҳфату-с-сурур") тавсифи зиёде карда, аз ҷумла мегӯяд, ки "аз овози форами най ҳамаро ба гулистон бурда". Абдуллоҳи Ноӣ муддате чанд ба Бухоро сафар карда, аз Наҷмуддин Гавҳарии Кавкабии Бухороӣ бисёр нозукиҳои мусиқиро фаро мегирад. Баъдан ба Ҳисору Балх сафар карда, бо донанда-гони созу овоз ҳамкорию аз ҳунарашон баҳра меандӯзад. Эҷодиёт Асарҳои мусиқии ӯ "Савти дилреш" (бар усули "Мухаммас", ба шуъбаи "Сегоҳ"), "Савти дилошӯб" (бар усули мақоми "Ироқ"), "Пешрави ситамкаш" (бар усули "Самоъӣ", ба мақоми "Ҳусайнӣ"), "Амали гардуни Нойӣ" бар усули "Уфар", ба мақоми "Наво" ва ғ. дар ҳаёти мусиқӣ эътибори зиёд доштаанд. Мусиқидонон Дарвеш шайх Қаландари Ҳиравӣ, Устод Алии Боқӣ, Алид-ӯсти Нойӣ, Ҳофизи Қонунӣ ва диг. ба осори му-сиқии А.Н. дар усулу вазнҳои "Миаттайн", "Дав-ри равон", "Куллиёт" тазминҳои мусиқӣ намуда-анд. Ӯ инчунин ба мақомҳои "Кучак", "Бусалик", "Ҳусайнӣ" асарҳои таркибан мураккаби мусиқӣ эҷод намуда, ғазалҳои орифона низ сурудааст. Мадфанаш дар мавзеи Ҳазрати Султон Аҳмади Хизрӯяи Ҳирот аст. Адабиёт.
|
Абдуллоҳи Сайрафӣ
|
Абдуллоҳи Сайрафӣ — хаттоти форс-тоҷик ва яке аз устодони хатти сулс, муҳаққақ, насх, риқоъ. Зиндагинома Дар Табрез ба камол расида, дар ҳамон ҷо аз хушнависони номии давр Юсуфи Машҳадӣ ва Саид Ҳайдар таълим гирифтааст. Дар санъати хаттотии ӯ бештар "сабки ироқӣ" (таъсири Ёқути Мустаъсимӣ) ҳис мешавад. Ӯ яке аз устодони хати сулс, муҳаққақ, насх, риқоъ ба шумор меравад. Осори боқимонда Намунаҳои бисёре аз осори санъати хаттотии ӯ боқӣ мондааст, ки "Абусаиднома", "Меъроҷнома", "Таърихи Чингиз", Қуръон ва ғайра аз қабили онҳоянд. Ин асарҳо дар китобхонаҳои Ҳайдаробод, Бамбай ва Честер Биттии Дублин маҳфузанд. Абдуллоҳи Сайрафӣ дар катибанависӣ низ моҳири замон буд. Пештоқу дохили якчанд мадрасаю қасрҳои Табрез ва Димишқ бо катибаҳои ӯ оро ёфтаанд.
|
Абдуллоҳи Нойӣ
|
Абдуллоҳи Нойӣ (соли таваллуд ва вафот номаълум) — навозанда, сароянда ва мусиқидони форсу тоҷик (охири садаи ва ибтидои садаи). Зиндагинома Абдуллоҳи Нойӣ дар Ҳирот, дар хонаводаи аҳли фарҳанг таваллуд шуда, асосҳои ибтдоии шеъру мусиқиро аз падару амакаш омӯхтааст. Барои такмили пешаи сознавозӣ назди устоди мусиқӣ Алидӯсти Ноӣ муддате чанд ҳунаромӯзӣ кард. Дар най-навозӣ беқарина буд ва ҳунари ӯро Дарвешалии Чангӣ ("Тӯҳфату-с-сурур") тавсифи зиёде карда, аз ҷумла мегӯяд, ки "аз овози форами най ҳамаро ба гулистон бурда". Абдуллоҳи Ноӣ муддате чанд ба Бухоро сафар карда, аз Наҷмуддин Гавҳарии Кавкабии Бухороӣ бисёр нозукиҳои мусиқиро фаро мегирад. Баъдан ба Ҳисору Балх сафар карда, бо донанда-гони созу овоз ҳамкорию аз ҳунарашон баҳра меандӯзад. Эҷодиёт Асарҳои мусиқии ӯ "Савти дилреш" (бар усули "Мухаммас", ба шуъбаи "Сегоҳ"), "Савти дилошӯб" (бар усули мақоми "Ироқ"), "Пешрави ситамкаш" (бар усули "Самоъӣ", ба мақоми "Ҳусайнӣ"), "Амали гардуни Нойӣ" бар усули "Уфар", ба мақоми "Наво" ва ғ. дар ҳаёти мусиқӣ эътибори зиёд доштаанд. Мусиқидонон Дарвеш шайх Қаландари Ҳиравӣ, Устод Алии Боқӣ, Алид-ӯсти Нойӣ, Ҳофизи Қонунӣ ва диг. ба осори му-сиқии А.Н. дар усулу вазнҳои "Миаттайн", "Дав-ри равон", "Куллиёт" тазминҳои мусиқӣ намуда-анд. Ӯ инчунин ба мақомҳои "Кучак", "Бусалик", "Ҳусайнӣ" асарҳои таркибан мураккаби мусиқӣ эҷод намуда, ғазалҳои орифона низ сурудааст. Мадфанаш дар мавзеи Ҳазрати Султон Аҳмади Хизрӯяи Ҳирот аст. Адабиёт.
|
Абдуллоҳи Шаҳобӣ
|
Абдуллоҳи Шаҳобӣ (асри 16) — хаттоти форс- тоҷик. Зиндагинома Дар Қазвин умр ба сар бурдааст. Дар айёми ҷавонӣ ба омӯзиши хаттотӣ ва анвои хат пардохта, ин пешаро ба хубӣ аз худ намудааст. Бино ба маълумоти тазкираи "Туҳфаи Сомӣ"-и Соммирзои Сафавӣ Абдуллоҳи Шаҳобӣ қобилият ва истеъдоди баланди хаттотӣ дошта, дар хушнависӣ маълуму машҳур будааст ва осори назму насри классикони форсу тоҷикро китобат намудааст. Мутассифона, аз осори хаттотии Абдуллоҳи Шаҳобӣ то замони мо чизе нарасидааст.
|
Абдуллоҳи Тӯсӣ
|
Абдуллоҳи Тӯсӣ (? — 1464, Шероз) — шоири форс-тоҷик. Зиндагинома Аз ҷузъиёти тарҷумаи ҳолаш дар тазкираҳо маълумот кам аст. Дар замони Бобур чун шоир шуҳрат ёфтааст. Пас аз марги Бобур ба Озарбойҷон ва Ироқ рафт. Аз он ҷо ба Шероз омад ва то охири умр он ҷо монд. Абдуллоҳи Тӯсӣ дар доираи адабии Ҳирот низ маъруф будааст. Алишери Навоӣ дар "Маҷолис-ун-нафоис" дар бораи ӯ маълумот дода, шеърашро ҷаззобу дилфиреб гуфтааст. Аз Абдуллоҳи Тӯсӣ девоне дар ҳудуди 1000 байт боқӣ мондааст, ки дар он танҳо ғазалҳо фароҳам омадаанд. Абдуллоҳи Тӯсӣ дар ғазалҳояш масалҳои зиёдеро истифода кардааст. Дар ин бобат ӯ аз ҳамасронаш Шукрӣ, Рафиқӣ пайравон доштааст. Девони Абдуллоҳи Тӯсӣ дар Бамбай ва Теҳрон ба табъ расидааст, вале ба хато онро девони Хоҷа Насируддини Тӯсӣ гуфтаанд. Намунаи ашъор Байтҳои зерин намунае аз ашъори Абдуллоҳи Тӯсӣ мебошанд:.
|
Абдуллоҳи Раҳнамо
|
Абдуллоҳи Раҳнамо (Ҳаким Абдуллоҳи Раҳнамо; зод. 10 марти 1971, ноҳияи Ҳисор, ҶШС Тоҷикистон) — сиёсатшинос, муҳаққиқ ва шоир и тоҷик. Номзади илмҳои сиёсӣ. Ҳамчун коршиноси масоили муносиботи давлат ва дин, масъалаҳои шинохти Афғонистони муосир дар сатҳи байнулмилалӣ шинохта гардидааст. Зиндагинома Абдуллоҳи Раҳнамо 10 марти соли 1971 дар ноҳияи Ҳисор ба дунё омадааст 1. Таҳсилоти ибтидоиро дар мактабҳои ноҳияи Ҳисор ва ноҳияи Шаҳринав гирифтааст 2. Солҳои дар Техникуми полититехникии Душанбе таҳсил намуда, бо дипломи аъло онро ба итмом мерасонад. Пас аз ин таҳсилро дар факултети филологияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон идома дода, онро низ бо дипломи сурх хатм намудааст. Солҳои дар кафедраи сиёсатшиносии ДМТ аспирант будааст. Инчунин, барои такмили ихтисоси худро дар риштаҳои сиёсатшиносӣ ва диншиносӣ дар Ирон, ИМА, Миср ва Русия гузаронда, соли 2007 пас аз хатми аспирантура дар назди кафедраи сиёсатшиносии ДМТ дар мавзӯи "Масъалаи ҳокимият дар равандҳои сиёсии Тоҷикистони муосир" рисолаи илмӣ ҳимоя намудааст 3. Хонавода Абдулло Раҳнамо оиладор ва соҳиби се фарзанд аст. Корнома Солҳои дар Дастгоҳи иҷроияи Президенти ҶТ кор карда, баъдан ҳамчун мутахассиси калони Раёсати таҳлили равандҳои сиёсӣ ва этнополитикии Маркази тадқиқоти стратегии назди Президенти ҶТ ба фаъолият шурӯъ мекунад. Аз соли 2012 сардори раёсати номбурда таъйин гардида, минбаъд дар вазифаи сардори Раёсати таҳлил ва ояндабинии сиёсати хориҷии марказ ва чанд соли ахири мушовири ин марказ буд. Абдуллоҳи Раҳнамо аз оғози соли 2021 мудири бахши робитаҳои хориҷии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон аст 4. Соли 2010 Муассисаи таълимии "Литсейи Раҳнамо"-ро таъсис намудааст, ки айни замон аз беҳтарин мактабҳои типи муосир дар шаҳри Душанбе ба ҳисоб рафта, дар он ҳудуди 500 талаба таҳсил мекунанд. Таълифот Абдулло Раҳнамо муаллифи беш аз 20 китоби илмию таҳлилию оммавӣ, аз ҷумла китобҳои "Ҳизби динӣ ва давлати дунявӣ" (Душанбе,2008), "Уламои исломӣ дар Тоҷикистон" (Душанбе,2009), "Ислом ва амнияти миллӣ", "Мавқеъи ҳизбӣ ва мавқеъи миллӣ" (Душанбе,2011) "Муқаддимае бар тафаккури давлатӣ", "Хатари гурӯҳҳои ифротгароии динӣ дар чист?", "Афғонистон ва Осиёи Марказӣ: хусусиятҳо ва дурнамои таъсирпазирӣ", "Эмомалӣ Раҳмон — Пешвои миллат: ҷанбаҳои назарӣ ва амалии мавзӯъ", "Мавқеи ҳизбӣ ва мавқеи миллӣ", "Таҷрибаи сулҳи тоҷикон: ҷамъбасти назариявӣ", "Дӯст дор зистан", "Хатари гуруҳҳои ифротгарои динӣ чист?" (чопи сеюм, 2021), "Дидгоҳи давлатмеҳвар" ва беш аз 100 мақолаи илмию таҳлилӣ дар мавриди таҷрибаи сулҳи тоҷикон, равандҳои сиёсии Тоҷикистон, муносибати дину давлат, маорифи динӣ, равандҳои муосири ҷаҳони ислом ва амсоли ин мебошад 5. Навиштаҳои ӯ ҳамчунин дар нашрияҳои илмии кишварҳои Русия, ИМА, Бритониё, Олмон, Суис, Суэд, Эрон, Афғонистон, Индонезия, Туркия, Украина, Қазоқистон, Қирғизистон ва ғайра ба нашр расидаанд. Дар муассисаву донишгоҳҳои бонуфузи ҷаҳонӣ, дар конфронсу симпозиумҳои сатҳи байналмилалӣ аз ҷумла дар назди коршиносону доираҳои маъруф дар Порис (Фаронса), Кобул, Ҳирот, Нанганҳор (Афғонистон), Бостон, Сиэтл, Огая, Ню-Йорк, Вашингтон (ИМА) ва дигар шаҳру давлатҳо маърӯзаву лексияҳо хондааст.
|
Абдуллоҳи Тӯсӣ
|
Абдуллоҳи Тӯсӣ (? — 1464, Шероз) — шоири форс-тоҷик. Зиндагинома Аз ҷузъиёти тарҷумаи ҳолаш дар тазкираҳо маълумот кам аст. Дар замони Бобур чун шоир шуҳрат ёфтааст. Пас аз марги Бобур ба Озарбойҷон ва Ироқ рафт. Аз он ҷо ба Шероз омад ва то охири умр он ҷо монд. Абдуллоҳи Тӯсӣ дар доираи адабии Ҳирот низ маъруф будааст. Алишери Навоӣ дар "Маҷолис-ун-нафоис" дар бораи ӯ маълумот дода, шеърашро ҷаззобу дилфиреб гуфтааст. Аз Абдуллоҳи Тӯсӣ девоне дар ҳудуди 1000 байт боқӣ мондааст, ки дар он танҳо ғазалҳо фароҳам омадаанд. Абдуллоҳи Тӯсӣ дар ғазалҳояш масалҳои зиёдеро истифода кардааст. Дар ин бобат ӯ аз ҳамасронаш Шукрӣ, Рафиқӣ пайравон доштааст. Девони Абдуллоҳи Тӯсӣ дар Бамбай ва Теҳрон ба табъ расидааст, вале ба хато онро девони Хоҷа Насируддини Тӯсӣ гуфтаанд. Намунаи ашъор Байтҳои зерин намунае аз ашъори Абдуллоҳи Тӯсӣ мебошанд:.
|
Абдуллоҳи Шабистарӣ
|
Абдуллоҳи Шабистарӣ (соли таваллуд ва вафот номаълум) — шоир ва донишманди форс - тоҷик. Зиндагинома Аз авлоди Маҳмуди Шабистарӣ. Дар Самарқанд, Ҳирот ва Осиёи Хурд зиндагиву таҳсил ва эҷод кардааст. Дар илмҳои таърих, ирфон, хусусан риёзиёт яке аз зубдаҳои даврон эътироф гардидааст. Соли 1520 аз Самарқанд ба Осиёи Хурд сафар карда, ба хидмати дарбори Султон Салим (ҳукмр. 1512 – 20) расид. Абдуллоҳи Шабистарӣ дар шеър "Ниёзӣ" тахаллус дошт. Дар девонаш маснавӣ, ғазал, қасида, рубоӣ ва қитъаҳои сурудааш фароҳам омадаанд. Маснавие дорад бо номи "Шамъу Парвона". "Рисола дар қавоиди муаммо" яке аз осори пажӯҳишии Абдуллоҳи Шабистарӣ мебошад. Маснавиаш мазмуни орифона-тасаввуфӣ дорад, ғазалҳову рубоиёташ ишқӣ, қасидаҳояш мадҳиянд. Баъзе рубоиҳояш чун рубоиҳои халқӣ содаву равону дилнишинанд. Абёти зерин намунае аз нигоштаҳои ӯянд:.
|
Ҳотифӣ
|
Мавлоно Абдуллоҳ Ҳотифӣ Харҷирдии Хуросонӣ — шоир, ориф ва нависанда и форс-тоҷик, хоҳарзодаи Абдурраҳмони Ҷомӣ 3. Зиндагинома Абдуллоҳи Ҳотифӣ тақрибан соли 8581453 дар ноҳияи Харҷирди вилояти Ҷом таваллуд ёфта, аз овони ҷавонӣ ба форогигирфтани илмҳои замонааш кӯшиш менамояд. Ӯ бо сарпарстии тағои худ Абдурраҳмони Ҷомӣ илмҳои мухталифи давраашро аз худ намуда, аз хурдсоли ба шеъру шоирӣ мароқ зоҳир менамояд.
|
Абдуллоҳи Раҳнамо
|
Абдуллоҳи Раҳнамо (Ҳаким Абдуллоҳи Раҳнамо; зод. 10 марти 1971, ноҳияи Ҳисор, ҶШС Тоҷикистон) — сиёсатшинос, муҳаққиқ ва шоир и тоҷик. Номзади илмҳои сиёсӣ. Ҳамчун коршиноси масоили муносиботи давлат ва дин, масъалаҳои шинохти Афғонистони муосир дар сатҳи байнулмилалӣ шинохта гардидааст. Зиндагинома Абдуллоҳи Раҳнамо 10 марти соли 1971 дар ноҳияи Ҳисор ба дунё омадааст 1. Таҳсилоти ибтидоиро дар мактабҳои ноҳияи Ҳисор ва ноҳияи Шаҳринав гирифтааст 2. Солҳои дар Техникуми полититехникии Душанбе таҳсил намуда, бо дипломи аъло онро ба итмом мерасонад. Пас аз ин таҳсилро дар факултети филологияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон идома дода, онро низ бо дипломи сурх хатм намудааст. Солҳои дар кафедраи сиёсатшиносии ДМТ аспирант будааст. Инчунин, барои такмили ихтисоси худро дар риштаҳои сиёсатшиносӣ ва диншиносӣ дар Ирон, ИМА, Миср ва Русия гузаронда, соли 2007 пас аз хатми аспирантура дар назди кафедраи сиёсатшиносии ДМТ дар мавзӯи "Масъалаи ҳокимият дар равандҳои сиёсии Тоҷикистони муосир" рисолаи илмӣ ҳимоя намудааст 3. Хонавода Абдулло Раҳнамо оиладор ва соҳиби се фарзанд аст. Корнома Солҳои дар Дастгоҳи иҷроияи Президенти ҶТ кор карда, баъдан ҳамчун мутахассиси калони Раёсати таҳлили равандҳои сиёсӣ ва этнополитикии Маркази тадқиқоти стратегии назди Президенти ҶТ ба фаъолият шурӯъ мекунад. Аз соли 2012 сардори раёсати номбурда таъйин гардида, минбаъд дар вазифаи сардори Раёсати таҳлил ва ояндабинии сиёсати хориҷии марказ ва чанд соли ахири мушовири ин марказ буд. Абдуллоҳи Раҳнамо аз оғози соли 2021 мудири бахши робитаҳои хориҷии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон аст 4. Соли 2010 Муассисаи таълимии "Литсейи Раҳнамо"-ро таъсис намудааст, ки айни замон аз беҳтарин мактабҳои типи муосир дар шаҳри Душанбе ба ҳисоб рафта, дар он ҳудуди 500 талаба таҳсил мекунанд. Таълифот Абдулло Раҳнамо муаллифи беш аз 20 китоби илмию таҳлилию оммавӣ, аз ҷумла китобҳои "Ҳизби динӣ ва давлати дунявӣ" (Душанбе,2008), "Уламои исломӣ дар Тоҷикистон" (Душанбе,2009), "Ислом ва амнияти миллӣ", "Мавқеъи ҳизбӣ ва мавқеъи миллӣ" (Душанбе,2011) "Муқаддимае бар тафаккури давлатӣ", "Хатари гурӯҳҳои ифротгароии динӣ дар чист?", "Афғонистон ва Осиёи Марказӣ: хусусиятҳо ва дурнамои таъсирпазирӣ", "Эмомалӣ Раҳмон — Пешвои миллат: ҷанбаҳои назарӣ ва амалии мавзӯъ", "Мавқеи ҳизбӣ ва мавқеи миллӣ", "Таҷрибаи сулҳи тоҷикон: ҷамъбасти назариявӣ", "Дӯст дор зистан", "Хатари гуруҳҳои ифротгарои динӣ чист?" (чопи сеюм, 2021), "Дидгоҳи давлатмеҳвар" ва беш аз 100 мақолаи илмию таҳлилӣ дар мавриди таҷрибаи сулҳи тоҷикон, равандҳои сиёсии Тоҷикистон, муносибати дину давлат, маорифи динӣ, равандҳои муосири ҷаҳони ислом ва амсоли ин мебошад 5. Навиштаҳои ӯ ҳамчунин дар нашрияҳои илмии кишварҳои Русия, ИМА, Бритониё, Олмон, Суис, Суэд, Эрон, Афғонистон, Индонезия, Туркия, Украина, Қазоқистон, Қирғизистон ва ғайра ба нашр расидаанд. Дар муассисаву донишгоҳҳои бонуфузи ҷаҳонӣ, дар конфронсу симпозиумҳои сатҳи байналмилалӣ аз ҷумла дар назди коршиносону доираҳои маъруф дар Порис (Фаронса), Кобул, Ҳирот, Нанганҳор (Афғонистон), Бостон, Сиэтл, Огая, Ню-Йорк, Вашингтон (ИМА) ва дигар шаҳру давлатҳо маърӯзаву лексияҳо хондааст.
|
Абдуллоҳи Ӯротеппаӣ
|
Абдуллоҳи Ӯротеппаӣ (нимаи аввалли садаи) — хаттот ва настаълиқнависи форс-тоҷик. Аз доираи адабии Истаравшан. Зиндагинома Абдуллоҳ Ӯротепаӣ дар навиштани навъҳои хати настаълиқи ҷалӣ, хафӣ ва шикаста мумтоз буд. Соли 1814 "Насабнома"-и Амир Ҳайдар ва 1837 "Тазкират-ул-авлиё"-и Фаридуддини Атторро (дар ӯротеппа) бо хати настаълиқи зебо китобат намуд. Китоб 510 варақ дорад, варақҳои аввали китоб бо ҳошияи зарандуд оро ёфтаанд. Ин китоб дар Ганҷинаи дастнависҳои шарқии Институти шарқшиносии АИ Ҷумҳурии Ӯзбекистон маҳфуз аст.
|
Абдуллоҳи Шерозӣ
|
Абдуллоҳи Шерозӣ (асри 16) — мусаввир ва хаттоти форс-тоҷик Зиндагинома Дар бораи ҳаёт ва фаъолияти Абдуллоҳи Шерозӣ маълумоти кофӣ дар даст нест. Дар китобхонаи султон Абулфатҳи Иброҳим ибни Багром (ҳукмронӣ 1556-77) ба ҳайси хаттот хидмат мекардааст. Тибқи баъзе маълумоти таърихӣ муддати кӯтоҳе дар Машҳад сукунат доштааст. Бино ба маълумоти Қозӣ Аҳмад (дар "Гулистони ҳунар") Абдуллоҳи Шерозӣ яке аз хушнависони боистеъдоди замони худ будааст. Осори боқимонда Аз Абдуллоҳи Шерозӣ якчанд асар боқӣ мондааст. Нусхаи хаттии "Ҳафт авранг"-и Абдурраҳмони Ҷомӣ (китобаташ тақрибан солҳои), ки ҳоло дар Нигористони Фриери Вашингтон маҳфуз аст, шомили минётураи "Юсуф ва Зулайхо" мебошад. Ин мусаввараи зебо ва дилкаш ба қалами Абдуллоҳи Шерозӣ мутааллиқ аст. Дар нусхаи мазкур 28 тасвиру минётура замима шудаанд, ки мутахассисон онҳоро низ ба қалами Абдуллоҳи Шерозӣ нисбат медиҳанд. Ҳамчунин дар яке аз нусхаҳои "Сабҳат-ул-аброр", "Сифот-ул-ошиқин"-и Ҳилолӣ (дар китобхонаи шаҳри Лисабон маҳфуз аст) теъдоди зиёди нақшу нигори бо оби тило ҳал додашуда мавҷуданд, ки ба қалами Абдуллоҳи Шерозӣ тааллуқ доранд. Теъдоде аз осори Абдуллоҳи Шерозӣ дар китобхонаи Лейпсиг (Германия) нигоҳдорӣ мешаванд. Баъзе аз муҳаққиқини осори Абдуллоҳи Шерозӣ бар ин ақидаанд, ки ӯ яке аз нусхаҳои "Шоҳнома"-и Фирдавсиро низ бо минётураҳо ва нақшу нигорҳои дилчасп оро додааст. Сабку услуби минётуранигорӣ ва хаттотии Абдуллоҳи Шерозӣ ба тарзу равиши хаттотону мусав-вирони давраи шоҳ Таҳмосб қаробат дорад. Абдуллоҳи Шерозӣ дар рушди минбаъдаи санъати тасвирии Осиёи Миёна ва Эрону Афғонистон таъсир расонидааст ва яке аз устодон ва саромадони ин ҳунар ба шумор меравад.
|
Абдуллоҳ ибни Тоҳир
|
Абдуллоҳ ибни Тоҳири Хуросонӣ — сарлашкари хуросонӣ, амири Миср, амири тоҳирии Хуросон, писари Тоҳир ибни Ҳусайн. Зиндагинома Абдуллоҳ пас аз марги бародараш Талҳа ба аморати Хуросон нишаст. Абдуллоҳ дар замони ҳаёти падараш шаҳнаи Бағдод буд. Вай мисли падараш дар фурӯ нишондани нооромиҳои сарзаминҳо ва қиёмҳои мулуки араб нақши муассир гузошт. Абдуллоҳ тавонист шӯришҳои умарои ба монанди Наср ибни Шабас, қиёмҳои Ироқ, саркашии Убайдуллоҳ ва ҷунбишҳои Мисрро фурӯ нишонад. Абдуллоҳ соли 829 тибқи фармони халифа барои фурӯ нишондани тохтутози хавориҷ дар Хуросон ба он вилоёт фиристода шуд. Абдуллоҳ дар соли 830 ба Нишопур расид ва онро пойтахти худ интихоб кард. Дар муддати понздаҳ соли ҳукуматаш эҳтироми хулафои Аббосиёнро риоят мекард. Халифа Мӯътасим бар хилофи Маъмун нисбат ба Абдуллоҳ хушбин набуд. Абдуллоҳ қабл аз маргаш, илова бар Хуросон, ҳамчунин бар вилоёти Рай, Ҷибол, Мозандарон, Табаристон, Руён ва Кирмон фармонравоӣ мекард. Ҳамзамон фармондеҳи низомиёни Бағдод буд. Сиёсати Абдуллоҳ нисбат ба халифаи аббосӣ мусолиматомез ва дӯстона буд. Вай саъй мекард то хашми халифаро нисбат ба худ ва дудмонаш барнаангезад. Абдуллоҳ адиб ва шоир ҳам буд ва монанди падараш ба арабӣ шеър мегуфт. Ба мусиқӣ алоқа дошт ва баъзе оҳангҳоро ба ӯ мансуб донистаанд. ӯ монанди падараш рӯҳияи арабӣ ва таассуб ба мазҳаби ислом дошт ва китобҳои эрониёни қабл аз исломро оташ мезад. Идораи Хуросон Халифа Маъмун писари дигари Тоҳир Абдуллоҳро, ки дар ҷабҳаҳои дигари хилофат бо шӯришиён мубориза мебурд, барои сомон бахшидани авзои ноороми Хуросон бар ин вилоят амир таъйин кард. Абдуллоҳи Тоҳир хирадмандтарин намояндаи Тоҳириён маҳсуб мешавад. Халифа Мӯътасим барои костани нуфузи Тоҳириён мухолифони онҳоро ба шӯриш таҳрик мекард. Абдуллоҳ ба умури кишоварзӣ аҳамияти зиёд медод ва дар ин самт ислоҳот низ гузаронид. Ӯ барои ҳимояи кишоварзон кормандони хироҷро вазифадор кард, ки ба ситаму бедод хотима диҳанд. Дар он замон ба навиштаи муаррихи тоҷик Гардезӣ миёни кишоварзон барои корезҳо хусуматҳо сурат мегирифт, бо супориши Абдуллоҳи Тоҳир фақеҳон китобе таълиф карданд, ки барои ҳалли ин гуна мушкилҳо дар асрҳои минбаъда ҳам хидмат кард. Аммо ин маънои онро надорад, ки дар давраи ҳукумати ӯ Абдуллоҳи Тоҳир ҳеч норозие набуд ва шӯришҳои зиёде, ки зери шиорҳои мазҳабӣ дар Сиистон рух медод, ҳикоят аз мавҷуд будани ситамгарӣ ва бедодӣ аст. Бо вуҷуди ин, дар идораи Хуросон аз пешгузаштагон ҳеч кас мисли ӯ муваффақ набуд, зеро мулкро комилан мустақилона идора мекард ва пойтахтро низ ба Нишопур овард. "Ҳакими Оли Тоҳир" Абдуллоҳи Тоҳир ба илму адаб алоқаи зиёд дошт, зеро дар Бағдод таҳти назорати халифаи донишманд Маъмун тарбият гирифта буд. Худи Маъмун ба Абдуллоҳи Тоҳир мегуфт, ки "дар ту ҳеч айбе нест, ҷуз он ки ба шеър ва аҳли он алоқаи бисёр дорӣ". Намунаи дигари илмдӯстиву маърифатпарварии Абдуллоҳ он буд, ки дастур дод, кӯдакони ятиму бепарастор низ аз мактаб дур намонанд ва саъй мекард, то таълиму тарбияти иљбориро ба роҳ монад. Барои он давра ин тадбири некандешона як гоми бузург буд. Ӯ нисбат ба бародарзодааш Мансур ибни Талҳа, ки ҳокими Марв, Омӯл ва Хоразм буд муҳаббати бепоён дошта, ӯро "ҳакими Оли Тоҳир" меномид ва бо ӯ мефахрид. Набояд фаромӯш кард, ки фарқи Абдуллоҳ аз падараш он буд, ки ӯ дар муҳити арабӣ таҳсил карда, нисбат ба суннатҳои адабиву фарҳангии то исломӣ ва забони форсӣ (тоҷикӣ) бегона буд. Абдуллоҳ дар шаҳри Нишопур китобхонаи бузурге таъсис дод, ки донишмандон ва дигар хоҳишмандон аз он истифода мекарданд. Олимони зиёде аз тарафи Тоҳириён ба Нишопур даъват шуда, дар ин шаҳр мезистанд ва аз ёрии амирони тоҳирӣ бархурдор мегаштанд. Ба дарбори хилофати Бағдод пайравӣ карда, амирони тоҳирӣ дар Нишопур базмҳои шеъру мусиқӣ доир менамуданд, ки беҳтарин шоирону аҳли санъат дар он иштирок мекарданд. Аммо шеъри арабӣ дар ин базмҳо бештар садо медод. Дар ин давра теъдоди ғуломони турк дар Хуросон ва Мовароуннаҳр меафзояд ва тиҷорати ғуломон яке аз манбаҳои хуби даромад дар саросари қаламрави хилофат буд.
|
Абдуллоҳхон
|
Абдуллоҳхон (соли таваллуд ва даргузашт номаълум) — яке аз хонҳои шайбонӣ, аз ашрофзодагони муғул, сипаҳсолор ва ҳокими мустақил дар Мовароуннаҳр (асри 16). Зиндагинома Модараш Оиша Бегим яке аз духтарони Ҳусайн Бойқаро буд. Аз соли 1530 Абдуллоҳхон ба унвони сипаҳсолор дар хидмати сипоҳи Бобур будааст. Бобур дар китоби худ "Бобурнома" аз ӯ ёд кардааст. Абдуллоҳхон дар юришҳо ва ҷангҳои Бобур ва сипаҳсолори темурӣ Қосим Ҳусайн султон дар Ҳинд фаъолона ширкат доштааст. Баъд аз марги Бобур Абдуллоҳхон ба хидмати Ҳумоюн пайваст ва дар юришҳо ва ҷангҳои ӯ алайҳи мулуки Панҷоб ва вилоёти дигари Ҳиндустон ширкат намуд. Абдуллоҳхон бо духтари Қосим Барлос (султони қазоқ аз хонадони Ҷуҷӣ) издивоҷ намуд. Вай дар барқарории ҳукумати Ҳумоюн, бахусус дар ҷанги ӯ бар зидди Сур Афғон нақши муассире дошт. Абдуллоҳхон дар муҳимтарин юришҳои Акбаршоҳ низ ширкати мустақим дошт (чунончи, дар набарди маъруфи Панипат, соли 1556) ва баъд аз ин аз тарафи шоҳ бо лақаби волои "Шуҷоатхон" сарфароз гардид. Абдуллоҳхон ҳамчунин дар юришҳои Акбаршоҳ алайҳи Хон Замон (Алиқулии Ӯзбек), ки ҳокими Ҷанпур буд, ширкат варзид.
|
Абдуллоҳнома
|
"Абдуллоҳнома" — асари таърихӣ. Бо номҳои "Шарафномаи шоҳӣ", "Зафарнома" низ машҳур буда, таълифи Ҳофизи Таниш аст. Сохтор Воқеаҳои давраи Абдуллоҳхони -ро дар бар мегирад, ки бо супориши махсуси худи ӯ таълиф ёфтааст. Ба забони тоҷикӣ навишта шудааст. Китоб бояд аз муқаддима, ду мақола — фасл ва хотима иборат мебуд, вале хотимаи китоб то ба мо нарасидааст. Истилои муғулҳо, ташкил ёфтани давлати Абдуллоҳхон ва шаҷараи Шайбониён дар қисми муқаддимавии китоб тасвир ёфтааст. Мақолаи якум воқеаҳои аз рӯзи таваллуди Абдуллоҳхон то ба тахт нишастани ӯро инъикос менамояд. Ин ҷо аз хусуси ҷангҳои хон алайҳи Наврӯз Аҳмадхон ва Абдуллатифхон, Бухороро забт кардани Абдуллоҳхон, хони томи ӯзбекҳо эълон шудани Искандархон, муборизаи ӯ бо шоҳзодагони саркаш, ба аморати Бухоро тобеъ намудани Балх, Самарқанд ва ғайра сухан меравад. Мақолаи дуюм дар бораи ҳодисаҳои баъди ба тахт нишастани Абдуллоҳхон аст. Дар ин қисми китоби "Абдуллоҳнома" сухан дар хусуси забти Бадахшон, Хуросон, Гелон ва Хоразм, тезу тунд шудани муносибати ӯ бо писараш Абдулмӯъмин маълумот зиёданд. Дар бораи хусусиятҳои этникии халқҳои Осиёи Миёна ва урфу одати онҳо маълумоти гаронбаҳо дода шудааст. Бахши "Хотима"-и китоб дар зикри ҳолу аҳволи машоихи тариқат, уламои динӣ, умаро, шоирони муосири муаллиф ва васфи биноҳои таърихии давраи ҳукумати Абдуллоҳхон аст. Ҳофизи Таниш дар навиштани "Абдуллоҳнома" аз асарҳои таърихии Наршахӣ, Рашидуддин, Ҷувайнӣ, Мирхонд, Алии Яздӣ, Кошифӣ, Мирзо Ҳайдар ва дигарон истифода кардааст.
|
Абдуллоҳхони I
|
Абдуллоҳхони (Абдуллоҳсултони Туркистонӣ 1 —1540) — ҳокими ӯзбек 2 аз сулолаи Шайбониён дар Хонигарии Бухоро. Абдуллоҳхони — 6 моҳ аз моҳи март то сентябри соли 1540 ҳукмронӣ намудааст. Зиндагинома Набераи хони хони Шайбонӣ Абулхайр, писари Кучкунҷихон, Абдуллоҳхон дар солҳои волӣ дар шаҳри Туркистон буд. Моҳи марти соли 1540, пас аз марги Убайдуллохон, ӯ ба сари ҳукумат дар Самарқанд омад. Аммо ӯ танҳо 6 моҳ ҳукмронӣ кард. Баъд аз маргаш, дар кишвар ду ҳоким ҳукмронӣ мекарданд. Дар Бухоро, писари Убайдулло Абдалазизхон ва дар Самарқанд писари Кучкунҷхон Абдулатифхон подшоҳӣ мекарданд. Даргузашт Абдуллоҳхон дар Самарқанд 14 сентябри соли 1540 аз олам даргузашт ва дар наздии падари худ дар дахмаи Самарқанд дафн гардид. Мақбарааш то рӯзгори мо нарасидааст, дар солҳои 1930 харобаҳои он пурра нобуд карда шуданд.
|
Абдии Кобулӣ
|
Абдуллоҳхоҷа Абдии Кобулӣ (? — қарни) — шоир и форс-тоҷик Зиндагинома Шахси таҳсилкарда ва донишманд будааст. Тазкиранависи тоҷик Мутрибӣ соли 1587 дар Бухоро ба мулозимати ӯ расида, муддате дар манзилаш зистааст. Абдии Кобулӣ нисбат ба Мутрибӣ ҳаққи устодӣ дошта, ӯро барои ҷавоб гуфтан ба як қасидаи Осафии Ҳиравӣ ҳидоят намудааст. Аз ашъори Абдии Кобулӣ намунаҳои каме ба тавассути тазкираҳо боқӣ мондаанд.
|
Абдуллоҳхоҷа Абдӣ
|
Абдуллоҳхоҷа Абдӣ (1870, Бухоро — 1922, ҳамон ҷо) — тазкиранигор ва шоири тоҷик. Зиндагинома Аз оилаи шахси фозилу донишманд, мударриси мадрасаи Искандархони Бухоро Мухторхоҷасри Ин шахс дар вилоятҳои гуногуни Аморати Бухоро машғули корҳои давлатӣ буд. Абдӣ таҳсили ибтидоиро дар назди падараш гирифт ва баъдан таҳсилро дар мадрасаҳои Бухоро идома дод. Баъд аз анҷоми таҳсил ба мударрисӣ шурӯъ кард. То охири умр ба ин касб машғул буд. Аз Абдӣ асаре бо номи "Тазкират-уш-шуаро", қасидаҳо, ғазалҳо ва пораҳои ба шакли маснавӣ навишташуда, ки дар тазкираҳову баёзҳо сабт гардидаанд, боқӣ мондаанд. Осор.
|
Абдуллоҷон Бобоҷонов
|
Абдуллоҷон Бобоҷонов (1931, деҳаи Ёваи ноҳияи Хуҷанд) — пахтакор, Қаҳрамони Меҳнати Сотсиалистӣ. Зиндагинома Колхозчӣ, табелчӣ, сардори бригадаи пахтакории колхози "40-солагии Октябр"-и ноҳияи Хуҷанд. Бригадаи Абдуллоҷон Бобоҷонов дар солҳои аз навъи пахтаи маҳиннах ҳосили фаровон ба даст овард. Ордену медалҳо Бо се ордени Ленин, медалҳо ва инчунин Грамотаҳои Фахрии Президиуми Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон сарфароз гардидааст.
|
Абдуллоҳнома
|
"Абдуллоҳнома" — асари таърихӣ. Бо номҳои "Шарафномаи шоҳӣ", "Зафарнома" низ машҳур буда, таълифи Ҳофизи Таниш аст. Сохтор Воқеаҳои давраи Абдуллоҳхони -ро дар бар мегирад, ки бо супориши махсуси худи ӯ таълиф ёфтааст. Ба забони тоҷикӣ навишта шудааст. Китоб бояд аз муқаддима, ду мақола — фасл ва хотима иборат мебуд, вале хотимаи китоб то ба мо нарасидааст. Истилои муғулҳо, ташкил ёфтани давлати Абдуллоҳхон ва шаҷараи Шайбониён дар қисми муқаддимавии китоб тасвир ёфтааст. Мақолаи якум воқеаҳои аз рӯзи таваллуди Абдуллоҳхон то ба тахт нишастани ӯро инъикос менамояд. Ин ҷо аз хусуси ҷангҳои хон алайҳи Наврӯз Аҳмадхон ва Абдуллатифхон, Бухороро забт кардани Абдуллоҳхон, хони томи ӯзбекҳо эълон шудани Искандархон, муборизаи ӯ бо шоҳзодагони саркаш, ба аморати Бухоро тобеъ намудани Балх, Самарқанд ва ғайра сухан меравад. Мақолаи дуюм дар бораи ҳодисаҳои баъди ба тахт нишастани Абдуллоҳхон аст. Дар ин қисми китоби "Абдуллоҳнома" сухан дар хусуси забти Бадахшон, Хуросон, Гелон ва Хоразм, тезу тунд шудани муносибати ӯ бо писараш Абдулмӯъмин маълумот зиёданд. Дар бораи хусусиятҳои этникии халқҳои Осиёи Миёна ва урфу одати онҳо маълумоти гаронбаҳо дода шудааст. Бахши "Хотима"-и китоб дар зикри ҳолу аҳволи машоихи тариқат, уламои динӣ, умаро, шоирони муосири муаллиф ва васфи биноҳои таърихии давраи ҳукумати Абдуллоҳхон аст. Ҳофизи Таниш дар навиштани "Абдуллоҳнома" аз асарҳои таърихии Наршахӣ, Рашидуддин, Ҷувайнӣ, Мирхонд, Алии Яздӣ, Кошифӣ, Мирзо Ҳайдар ва дигарон истифода кардааст.
|
Абдуллоҷон Қурбонов
|
Абдуллоҷон Рӯзимадович Қурбонов (2.03.1990, ҷамоати деҳоти Понғоз, н. Ашти вилояти Суғд) — биологи тоҷик, номзади илмҳои биология, дотсент. Зиндагинома Хатмкардаи факултети биологияи ДДОТ ба номи Садриддин Айнӣ; "Роҳнамои фанни ботаника синфи 6"; "Зонтичние Северного Таджикистана" аст. Пайвандҳо Энсиклопедияи Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С. Айнӣ.
|
Абдуллоҷон Исҳоқов
|
Абдуллоҷон Исҳоқов (20 апрели августи 1997) — бостоншиноси тоҷик, доктори илми таърих, профессор. Зиндагинома Абдуллоҷон Исҳоқов дар деҳаи Чилғазии ноҳияи Исфара ба дунё омадааст. Пас аз хатми факултети таърихи Институти педагогии ба номи Т. Г. Шевченкои шаҳри Душанбе соли 1958 бо роҳхати Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониш Академияи илмҳои Тоҷикистон ба пойгоҳи бостоншиносии навтаъсисёфтаи шаҳри бостонии Панҷакент ба сифати лаборанти калон ба кор меояд. Ӯ аз соли 1958 то соли 1966 дар биноҳои,, ва – уми Панҷакенти Қадим таҳти сарварии бевоситаи устоди хеш А. М. Белинитский ба тадқиқот машғул шуда, нозукиҳои илми бостоншиносиро аз худ кардааст. Тадқиқоти бостоншиносии куҳандизи Панҷакенти Қадим барои Абдуллоҷон Исҳоқов имтиҳони бузурге буд. Зеро сохтори биноҳои куҳандиз аз бинои шаҳрнишину деҳнишини суғдиён ба куллӣ фарқ менамуд. Абдуллоҷон Исҳоқов аз уҳдаи ин кор сарбаландона баромад. Соли 1972 таҳти сарварии устоди хеш А. М. Белинитскийй рисолаи номзадии худро дар мавзӯи "Куҳандизҳои аввали асримиёнагии шаҳрҳои Осиёи Миёна ва Қазокистон" бомуваффақият дифоъ намуд. Бозёфт шудани маркази нави маданияти аҳди қадими кишоварзии Саразм дар саргаҳи Зарафшон, аз тарафи устод Абдуллоҷон Исҳоқов, кашфиёти нодир дар илми бостоншиносии ҷаҳон буд.Моҳи майи соли 1991 дар шакли "маърӯзаи илмӣ" дар асоси асрҳои нашршуда, бахусус монографияи "Саразм", ки таҳти назари В. М. Массон ва Н.Н. Неъматов нашр шуда буд, дар мавзӯи "Маданияти кишоварзӣ – чорводории водии Зарафшон дар аҳди энеолит ва бринҷӣ" рисолаи докторӣ дифоъ намудааст. 1. Кашфиёти илмии Саразм Пажуҳиш ва ковишҳои бостоншиносӣ дар шаҳркадаи Саразм бо бозёфти табари сангӣ тавассути бошандаи ҷамоати деҳоти Саразм Ашуралӣ Тайлонова ва ибтикори бостоншинос Абдуллоҷон Исҳоқов дар соли 1976 оғоз гардида, баъдан ба таҳқиқу омузиши ин минтақа бостоншинос доктори илми таърих директори осорхонаи миллии бостонӣ С. Бобомуллоев, номзадҳои илми таърих А. Разоқов ва Ш. Қурбонов, инчунин бостоншиносони фаронсавӣ Роналд Безенвал ва Франкфор Анрипол машғул шуданд. Аз соли 1984 ба ковиш ва таҳқиқи Саразми бостонӣ бо сардории Абдуллоҷон Исоқов ва муҳаққиқи Маркази таҳқиқоти бостоншиносии Фаронса Р. Безенвал экспедитсияи муштараки шуравию фаронсавӣ сомон дода шуд. Ин экспедитсия ковишҳои бостоншиносиро аз минтақаи ҳаффории ҳафтум оғоз намуд. Дар якҷоягӣ бо бостоншиносони фаронсавӣ корҳои инкишофӣ ва пажуҳишотӣ дар масоҳати 10 ҳазор метри мураббаъ собит намуданд, ки сарзаминҳо дар баробари дарёфту коркарди сангу маъдан дар таҳияи маҳсулоти кулолии олисифат ва маводи зинатӣ низ гирадаст буда, бо сокинони қадимии Туркманистони ҷанубӣ, Эрон ва Балуҷистон робитаҳои тиҷоратӣ доштанд. Чунин равобат ба тақвими фарҳангӣ меъморӣ ва маҳорати тавлидотии мардуми саразм мусоидат намудааст. Натиҷаи таҳқиқотӣ илмии бостоншиносон вобаста ба Саразм дар чандин ҳамоиши байналмилалии бостоншиносон мавриди баррасӣ ва арзёбӣ қарор гирифтааст: дар Тоҷикистон солҳои 1979 ва 1994, Вашингтон солҳои 1981 ва 1986; Париж 1985, Олмон соли 1992. 2. Пайвандҳо.
|
Абдуллоҷон Мирбобоев
|
Абдуллоҷон Кенҷаевич Мирбобоев (03.12.1939, шаҳри Хуҷанд - 11.11.2021, ҳамон ҷо) - таърихнигор, доктори илми таърих, профессор. Зиндагинома Абдуллоҷон Мирбобоев соли 1969 факултаи таърихи Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон ба номи В.И. Ленин ба итмом расонда, дар Пажӯҳишгоҳи таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А. Дониши Академияи илмҳои Тоҷикистон ба фаъолият шурӯъ кард ва беш аз сӣ сол дар ин ҷо заҳмат кашид, зинаҳои сарлаборант, ходими хурди илмӣ, ходими илмӣ, ходими пешбари шуъбаи таърихи фарҳангро паймуд. Соли 2000 ба Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров гузашт ва ҳамчун омӯзгор ба кор шурӯъ намудааст. Аз соли 2002 мудири кафедраи бостоншиносӣ ва мардумшиносии факултети таърих ва ҳуқуқи ДДХ ба номи академик Б. Ғафуров, профессор ва мушовири ҳамин кафедра мебошад. Фаъолияти илмӣ Аз бостоншинос ва фарҳангшиноси намоён аст, ки ҳанӯз солҳои 1971-1974 дар ҳайати байналмилалии муштараки бостоншиносии собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ва Афғонистон дар ҳафриёни қисмати шимоли давлати ҳамсоя ширкат варзидааст. Инчунин дар фаъолияти дастаҳои мухталифи бостоншиносии Тоҷикистон ҳамроҳӣ карда, дар таҳқиқи осори хароба, кушку оташкадаҳои Истаравшан, силсилаосори қадимаи Хуҷанд, Исфара ва дигар маҳалҳо саҳм гирифтааст, бобати фарҳангшиносӣ ва этнологияи таърихии Суғду Фарғона, таърихи мадрасаҳо дар Мовароуннаҳру Хуросон ва ғайра таҳқиқоти судманд анҷом додааст. Дар таълифи нашри нави "Таърихи халқи тоҷик", ЭАСТ (3 ҷилд), Энсиклопедияи Хуҷанд, "Донишномаи Сомониён" беш аз дусад мақола навиштааст. Дар маҷмӯъ соҳиби қариб 800 (ҳаштсад) асари илмӣ, таълимӣ ва мақолаҳои илмию оммавӣ мебошад. Дар чандин конфаронсу ҳамоишҳои байналмилалии бостоншиносӣ ва фарҳангшиносӣ маърӯзаҳои илмӣ кардааст. Осор Нигаред низ Пайвандҳо.
|
Абдуллоҷон Қурбонов
|
Абдуллоҷон Рӯзимадович Қурбонов (2.03.1990, ҷамоати деҳоти Понғоз, н. Ашти вилояти Суғд) — биологи тоҷик, номзади илмҳои биология, дотсент. Зиндагинома Хатмкардаи факултети биологияи ДДОТ ба номи Садриддин Айнӣ; "Роҳнамои фанни ботаника синфи 6"; "Зонтичние Северного Таджикистана" аст. Пайвандҳо Энсиклопедияи Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С. Айнӣ.
|
Абдулмалик Бурҳонӣ
|
Абдулмалики Бурҳонӣ, Амирушшуаро — ҳаким ва шоир и қасидасарои форс-тоҷики аҳди Салҷуқиён, падари Амир Муиззии Нишопурӣ.
|
Абдуллоҷон Орипов
|
Абдуллоҷон Орипов - (6 феврали соли 1941, деҳаи Румони ноҳияи Хуҷанд) - иқтисоддон, доктори илмҳои иқтисодӣ, профессор. Аълочии маорифи халқи ҶТ. Дорандаи унвони олии мақомоти андоз "Мушовири куллии мақомоти давлатии андози ҶТ". Зиндагинома Дастпарвари ДДТ ба номи В.И.Ленин. Сариқтисоддони шуъбаи ташкили илмӣи кори совхозтехникуми ноҳияи Мастчоҳ, ассистенти кафедраи иқтисоди сиёсӣ, аспиранти ДДТ ба номи В.И.Ленин, сармуаллим, дотсенти кафедраи иқтисоди сиёсӣ, декани факултаи курсҳои тайёрӣ, ноибректори ДДТ ба номи В.И.Ленин, декани факултети иқтисодии Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров, мудири кафедраи Донишгоҳи давлатии ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон, сардори Кумитаи давлатии гумруки ҶТ, ноибректори Донишгоҳи давлатии ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон (аз с.1997). Вакили Мачлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Осори илмӣ Муаллифи зиёда аз 170 мақолаи илмӣ ва илмии оммабоб оид ба масоили мухталифи сиёсати андози ҶТ.
|
Амонуллоҳи Понипатӣ
|
Абдулмалик ибни Абдуғафури Ансорӣ, маъруф ба Амонуллоҳи Понипатӣ — ориф ва шоир и форсизабони осори машҳураш "Миръоту-л-ҳақиқа ва ашиъату-л-аҳадия" ва "Исботу-л-аҳадия".
|
Абдуллоҳхони II
|
Абдуллоҳхони, Абдуллоҳи 2 — хони узбак аз сулолаи Шайбониён. Зиндагинома Падараш Искандархон, бобояш Ҷонибек, бобокалонаш Хоҷа Муҳаммад ибни Абулхайрхон. Аввал дар Кармина буд, ҳамлаи ҳокими Тошканд Наврӯз Аҳмадхон ва Абдуллатифро рафъ карда, падарашро, ки ба ҷониби Амударё фирор карда буд, дубора ба вилояти Кармина баргардонд. Баъдтар Қаршиву Шаҳрисабз ва вилояти Бухороро ба даст даровард. Лекин аз дасти душманон соли 1555 ба Маймана фирор карда, баъд аз фавти душмани қудратмандаш Наврӯз Аҳмадхон (октябри 1556) аз нав Карминаву Шаҳрисабз ва Бухороро тасарруф намуд. Бухоро аз ин баъд то замони забт аз тарафи русҳо (асри 19) маркази асосии сиёсӣ ва фарҳангӣ дар Мовароуннаҳр шуд. Ҳукуматро Абдуллоҳхон ба таври расмӣ (баъд аз марги падараш) аз соли 1583 ба даст гирифт. Соли 1570 Тирмиз, 1573 Балх, 1574 Ҳисор, ӯротеппаву Хуҷанд, 1578 Самарқанд, 1582 – 83 Тошканд, Андиҷон ва дигар вилятҳои водии Фарғонаро низ ба тобеияти худ даровард. Соли 1582 зидди қабоили қазоқ лашкар кашида Шоҳрухия, Сайрам ва Оҳангаронро ба тасарруфи худ даровард. Бадахшон, Хатлон, Қундуз ва Хуросону Гелон ва баъди муҳосираи мадид Ҳиротро низ ба худ тобеъ намуд. Дар замони Абдуллоҳхон хонигарии Бухоро аз ҳудуди Қошғар (дар Шарқ) то Туркистону Сайрам (дар Шимол), то бахшҳои шарқии Хуросон (дар Ҷануб) имтидод пайдо кард. Зиндагии баъдии Абдуллоҳхон пур аз ҷанҷол бо писараш Абдулмӯъмин (аз охири 1582) буд. Хон ҳокими Балх буд ва даъво дошт ҳокими воқеӣ гардад. Абдуллоҳхон ба ҳеч ваҷҳ намехост бар нафъи писари худ гузаште кунад. Ақвоми саҳрогарди ӯзбек бо истифода аз зиддияти падару писар, пайваста ба Тошканду Самарқанд ҳамла мекарданд. Абдуллоҳхон барои ҳимояи сарҳадоти моликияташ бо сипоҳи азим ба ҷониби Самарқанд равон шуд, вале дар роҳ фавтид (8 феврали 1598). Писараш Абдулмӯъмин низ баъд аз ним соли марги падараш кушта шуд. Дар аҳди ӯ дар Бухоро ва вилоёти дигар роҳҳо, пулҳо, сардобаҳо, корвонсаройҳо, мадрасаҳо, тимҳои тиҷорат, бозорҳо, ҳаммомҳо сохта шуданд. Мадрасаи Абдуллоҳхон (дар Бухоро), Мадрасаи Кӯкалтош (дар Тошканд), Тими Абдуллоҳхон (дар Бухоро), Пули Кармина низ ба замони Абдуллоҳхон тааллуқ доранд. Дар замони ӯ ҳамчунин зарби сиккаҳои тило шурӯъ гардид.
|
Абдулмалик ибни Марвон
|
Абдулмалик ибни Марвон (— 705, Димишқ) — 5-ум халифа аз силсилаи Умавиён. Солҳои 685 – 705 ҳукуматдорӣ кардааст. Зиндагинома Соли 646 дар Мадина ба дунё омадааст. Дар манбаъ ва маъхазҳои таърихӣ Абдулмалик сахтгир ва сангдилу бераҳм ёдрас шудааст, ки дар фурӯ нишондани қиёму шӯришҳо (аз қабили шӯриши Абдуллоҳ ибни Зубайд дар Макка ва Ироқ, 685 – 693; Абдуллоҳ ибни Ашъас дар Систон, 700 – 702) маъруф буд. Дар даврони ҳукуматдории ӯ футӯҳоти араб хеле тавсеа ёфт ва бисёр минтақаҳои Хуросону Мовароуннаҳр низ аз тарафи сипоҳиёни араб фатҳ гардиданд. Ҷорӣ намудани забони арабӣ ба унвони забони давлатӣ, бекор намудани гардиши пулҳои румию эронӣ ва зарби сиккаҳои ягонаи арабӣ дар саросари хилофат, иқдомот барои рушди фарҳанги исломӣ аз муҳимтарин ислоҳоти Абдулмалик ҳисоб меёбанд.
|
Ибни Ҳишом
|
Абумуҳаммад Абдулмалик ибни Ҳишом ибни Айюби Ҳимярӣ — муҳаддис, таърихнигор, адиб, насабшинос ва сиранависи маъруф. Зиндагинома Дар насаби Ибни Ҳишом қавли маъхазҳо мухталиф аст. Қадимтарин манбаъ Ибни Ҳишомро ба ҳимяриёни Яман нисбат медиҳад, аммо Қифтӣ ин назарро бунёдёфта ба ҳадсу гумон ва ӯро зуҳлӣ (мансуб ба Зуҳл ибни Муовия тирае аз Кинда) мешуморад. Заҳабӣ зуҳлӣ будани Ибни Ҳишомро саҳеҳтар медонад. Баъзеҳо ӯро маофирӣ ва садусӣ донистаанд. Азбаски аксари риҷоли санади Ибни Ҳишом дар сира аз мардуми Куфа ва Басраанд, ӯ мебоист бахши муҳимме аз зиндагӣ ва омӯзиши худро дар ин шаҳрҳо гузаронида бошад. Ибни Ҳишом дар ҷавонӣ аз устодоне чун Абуубайда ибни Маъмур ибни Мусанно, Абузайди Ансорӣ, Халафи Аҳмар, Ҳайсам ибни Удай ва Асад ибни Мусои умавӣ ҳадис омӯхт. Ӯ барои омӯзиши илм ба Миср рафта, то поёни умр дар ҳамон ҷо зист. Аз олимону шайхҳои бузурги Миср илмҳои таърих, ансоб, сира, фиқҳ ва ҳадисро фаро гирифт. Ибни Ҳишом дар шеъру адаб низ дасти тавоно дошт. Соли 814 ҳангоми вуруди имом Шофеӣ ба Миср Ибни Ҳишом бо ӯ мулоқот кард ва онҳо барои ҳам ба иншоди шеър пардохтанд. Асари машҳури Ибни Ҳишом "ас-Сирату-н-набавия", ки "Сираи Ибни Ҳишом" низ хонда мешавад, муҳимтарин таълиф дар бораи сираи паёмбар Муҳаммад аст. Асари дигари Ибни Ҳишом "ат-Тиҷон фӣ мулуки Ҳимяр" аст, ки бо номҳои "ат-Тиҷон ли маърифати мулуки-з-замон фӣ ахбори Қаҳтон" ва "Шарҳу ансоби Ҳимяр ва мулукиҳо" низ ёд мешавад.
|
Абдулмалик бин Ҳабилес
|
Абдулмалик бин Ҳабилус (апрели соли 1921, Бени Азиз - 28 декабри соли 2018) — Раиси Шӯрои конститутсионии Алҷазоир аз соли 1989 то 12 апрели 1995. Пас аз барканории Шадли бин Ҷадид аз курсии президентӣ дар 11 январи соли 1992 ӯ тибқи конститутсия президенти давлат шуд. Пас аз се рӯз, 14 январ, қудрат ба Муҳаммад Бузиаф гузашт. Нигаред низ.
|
Абдулмалики I
|
Абдулмалики (935, Бухоро – 961, ҳамон ҷо) — панҷумин амири сомонӣ, писари калонии амир Нӯҳ ибни Насри Сомонӣ, машҳур ба "Амири Рашид". Зиндагинома Амир Нӯҳ васият кардааст, ки пас аз марги вай чаҳор писараш ба тартиби бузургӣ яке пас аз дигаре ба салтанат бирасанд. Пас аз он ки амир Нӯҳ аз дунё рафт, бузургони дарбор Абдулмалики -ро, ки ҳанӯз даҳ сол дошт ва бузургтарин фарзанди Нӯҳ буд, ба аморат нишонданд. Ба ҳар ҳол, тибқи расми дерини амирони сомонӣ, ҳукумат дар дасти вазир қарор гирифт, яъне вазорати Абдулмалики -ро Муҳаммад ибни Узайр уҳдадор шуд ва мақоми сипаҳсолорӣ бар турке ба номи Бакр ибни Молики Фарғонӣ мавриди таъйид қарор гирифт. Абдулмалики замоне бар тахт нишаст, ки давлати Сомониён рӯ ба таназзул ниҳода буд. Ҳар соҳибмансабе саъй мекард, ки соҳиби замине бошад. Ҳатто худи Бакр ибни Молики Фарғонӣ соҳиби замини бузурге дар Фарғона буд. Баъди ба сари ҳокимият омадани Абдулмалики дар мамлакат даргириҳо хеле афзуданд: Бакр ибни Молик бо Абуалии Чағонӣ дар Хуросон ба ҳарб пардохт; Рукнуддавла ба Гургон ҳамла карда ҳокими он сарзамин Вушмгирро маҷбур ба фирор кард; вазир Ибни Узайр зиндонӣ шуда, ба ҷояш аввал Абуҷаъфари Утбӣ ва пас аз як сол Абумансур Юсуф ибни Исҳоқ таъйин шуд. Пас аз муддате Амири Рашид аз асп афтода аз олам даргузашт. Даврони салтанати Абдулмалики ва вазирии Муҳаммад ибни Узайр даврони бӯҳронии давлати Сомониён аст. Дарбори амирони сомонӣ бо саъйи Бакр ибни Молик ва бархе аз амалдорони турк зери дастгоҳи низомии туркон қарор гирифт. Тадбирҳои амири ҷавон Абдулмалики ҷиҳати рафъи бӯҳрони давлатӣ натиҷаи дилхоҳе надоданд. Абдулмалики ва баъд аз ӯ ҷонишинонаш бидуни мувофиқати туркон қодир ба коре набуданд. Роҳбарии аслӣ дар дасти низомиёни турк ва Алптегин буд. Марги нобаҳангоми Абдумалик дар вақти аспдавонӣ ва бозии чавгон авзои кишварро барҳам зад, зеро ӯ ҳанӯз вориси худро муайян накарда буд, чун ҳанӯз дар бораи марг намеандешид. Алптегин, ки дар ин ҳангом ҳамакораи даргоҳи омонӣ буд, писари хурдсоли Абдумалик, Насри -ро ба тахт нишонид, вале ӯ ҳамагӣ як рӯз бар тахт нишаст. Аъёну ашроф ба тахт нишастани писари 5 солаи Абдумаликро хилофи ақлу тадбир ва манофеи давлати Сомонӣ дида, бародари Абдумалик Мансурро ба тахт нишонданд. 1 Адабиёт Эзоҳ.
|
Абдулмалик бин Ҳабилес
|
Абдулмалик бин Ҳабилус (апрели соли 1921, Бени Азиз - 28 декабри соли 2018) — Раиси Шӯрои конститутсионии Алҷазоир аз соли 1989 то 12 апрели 1995. Пас аз барканории Шадли бин Ҷадид аз курсии президентӣ дар 11 январи соли 1992 ӯ тибқи конститутсия президенти давлат шуд. Пас аз се рӯз, 14 январ, қудрат ба Муҳаммад Бузиаф гузашт. Нигаред низ.
|
Абдулмалики Шерозӣ
|
Абдулмалики Шерозӣ, Абулҳусайн Абдумалик ибни Муҳаммади Шерозӣ (1;? — қарни) — риёзидон ва ахтаршинос и форс-тоҷик, муаллифи "Тасаффуҳу-л-махрутот" ва "Талхису-л-Маҷастӣ".
|
Абдулмалик Исомӣ
|
Абдулмалик Исомӣ — таърихнигор и форсизабони муаллифи "Футӯҳу-с-салотин". Зиндагинома Насабаш бо панҷ восита ба вазири халифаҳои аббосӣ — Фахруддини Исомӣ мерасад, ки дар аҳди Шамсуддини Илтутмиш аз Бағдод ба Ҳинд омада, вазир таъйин шуда буд. Ҷадди дигараш Зуҳайрулмамолик писари Фахруддини Исомӣ буд, ки дар аҳди Носируддин мансаби вакилдариро ба уҳда дошт. Исомӣ баъдан аз бобои худ бо номи Изоуддини Исомӣ ёд мекунад, ки дар замони ҳукмронии Ғиёсуд дини Балбан мансаби сипаҳсолорӣ дошта, таърихнигор зери тарбияи ӯ ба камол расида буд. Исомӣ тақр. соли 1311 таваллуд шуда, то 16солагӣ дар Деҳлӣ зиндагӣ дошт. Ӯ ҳангоми интиқоли пойтахт аз Деҳлӣ ба Давлатобод ҳамроҳи дигар сокинони шаҳр ба таври иҷборӣ муҳоҷир шуда, баъди фавти бобояш дар роҳи сафар ятим монд. Исомӣ то соли 1351 дар Давлатобод иқомат карда, бо пуштибонии қозӣ Баҳоуддин ба дарбори Алоуддини Баҳманшоҳ роҳ ёфт. Исомӣ пеш аз сафари Ҳиҷоз хост аз худ дар Ҳиндустон ёдгоре гузорад, то номи худ ва гузаштагонашро дар таърих сабт кунад ва ҳамин тариқ ба навиштани "Футуҳуссалотин" шурӯъ кард. Ӯ ин асарашро зери сарпарастии султон Алоуддин дар ҳаҷми 12 ҳазор байт, дар муддати 5 моҳу 9 рӯз дар пайравии "Шоҳнома"и Фирдавсӣ таълиф кард. Исомӣ дар "Футуҳуссалотин" таърихи тохтутози мусулмононро ба Ҳинд аз замони ҳуҷуми Маҳмуди Ғазнавӣ то аҳди Муҳаммади Туғлақ шоҳ инъикос кардааст. Ин китоб бо номи "Шоҳномаи Ҳинд" низ машҳур аст. Китоби Исомӣ идомаи "Шоҳнома"и Фир давсист, зеро Фирдавсӣ дар "Шоҳнома" аз Ҳазрати Одам то Маҳмуди Ғазнавӣ қиссаҳои шоҳонро баён намудааст. Исомӣ он ҳамаро дар дебоча ба таври мухтасар ҷой дода, баъдан лашкаркашии султонҳои мусулмонро инъикос кардааст. Ба қавли худи Исомӣ, баъд аз он ки шабе дар хобаш бо Низомии Ганҷавӣ ҳамсуҳбат шуда, шогирдии ӯро қабул намуд, ба навиштани "Футуҳуссалотин" шурӯъ ва ба "Хамса"и Низомӣ пайравӣ кард.
|
Абулҳасани Ҳамадонӣ
|
Абулҳасан Муҳаммад ибни Абдулмалик ибни Иброҳими Ҳамадонӣ (— 1127) — таърихнигор ва нависандаи форс-тоҷик. Зиндагинома Аҷдодаш аз Хуросон. Як муддат дар Бағдод таърихнависи дарбори Салҷуқиёни Ироқ — Султон Муғисуддин Маҳмуди Сонӣ буд. Таълифот Асари машҳуртаринаш "Такмилаи Таърихи Табарӣ" буда, замимаест ба "Таърихи Табарӣ". Дар китоби худ ба ғайр аз шарҳи географӣ ва топографии шаҳрҳои Ҳамадон, Нишопур, Ҷом, Сабзавор, Астаробод, Бағдод, ҳамчунин оид ба этнографияи аҳолии ин шаҳрҳо маълумот додааст. Абулҳасани Ҳамадонӣ аксари маълумотро аз асарҳои таърихию географии пешина, монанди "Таърихи синни мулук"-и Ҳамзаи Ҳамадонӣ (асри 10) ва "Ҳудуд-ул-олам" (асри 10) пайдо кардааст. Ҷилди якуми асари ӯ "Такмилаи Таърихи Табарӣ" соли 1958 дар Бейрут ба табъ расидааст.
|
Абдулмалики II
|
Абдулмалик Абулфаворис ибни Нӯҳ — охирин ҳокими Мовароуннаҳр, аз хонадони Сомониён. Зиндагинома Пас аз суқути салтанати бародараш Мансури ибни Нӯҳ сардори давлат шуд. 16 майи 999 дар ҷанги назди Марв аз Маҳмуди Ғазнавӣ сахт шикаст хӯрд ва Хуросонро ба ӯ гузошта ба Бухоро баргашт. Тирамоҳи ҳамон сол ба Бухоро Наср ибни Алии Қарохонӣ ҳуҷум кард. Абдулмалик оммаро бар зидди душман бархезонда натавонист. Лашкаркашон, аз ҷумлаи ғуломони ба тарафи душман гузаштанд. 23 октябри 999 Наср ибни Алӣ бе ҷанг ба Бухоро дохил шуд ва Абдулмаликиро бо дигар намояндагони хонадони Сомониён ба Ӯзганд бадарға кард.
|
Абдулманони Котиб
|
Абдулманони Котиб ибни Абдулваҳҳоби Шошӣ (охири садаи — аввали садаи) — хаттоти тоҷик. Зиндагинома Аслан аз Тошканд аст. Дар навиштани ҳафт навъи хат моҳир буда, асарҳои бисёреро китобат намудааст. Аз ҷумла асарҳои Иноятуллоҳи Шайхи Бухороӣ "Ҳошияи Охунди Шайх" (1901, таҳти рақами 8372), Мавлавӣ Абдулҳай "Уҳдат-ур-риоя" (1909, таҳти рақами 7509), Муҳаммад Олим "Кашкӯл" (1912, таҳти рақами 3517), Афзал Махдуми Пирмастӣ "Афзал-ут-тазкор" (1917, таҳти рақами 3761), Биноӣ "Боғи ирам" (1917, таҳти рақами 3761), Алишери Навоӣ "Хамса" (1905, таҳти рақами 11544), "Маҷолис-ун-нафоис" (1917, таҳти рақами 3761) ва ғайраро бо хати зебою хоно китобат кардааст, ки дар Ганҷинаи дастнависҳои шарқии Институти шарқшиносии АИ Ҷумҳурии Ӯзбекистон маҳфузанд.
|
Абдулмаҷиди Абҳарӣ
|
Абдулмаҷид Абҳарӣ (? — қарни, Ғазна) — шоир и форс - тоҷик. Зиндагинома Дар шаҳри Ғазна таваллуд ёфта, то охири умр дар ҳамин ҷо зиндагӣ ва эҷод кардааст. Мувофиқи маълумоти тазкиранигор Муҳаммад Авфии Бухороӣ Абҳарӣ аз шоирони маъруфи дарбори Салчуқиён буда, ҷамолушшуаро унвон дошт. Муҳаммад Авфӣ ӯро чун "абҳари бӯстони фазл ва ахбори осмони ҳунар" тавсиф намуда, шеърҳояшро аз ҷиҳати бадеият "тарабангез"-у "ҷоновез" номидааст. Байтҳои зерин намунае аз ашъори ӯянд:.
|
Абдулмаҷиди Абҳарӣ
|
Абдулмаҷид Абҳарӣ (? — қарни, Ғазна) — шоир и форс - тоҷик. Зиндагинома Дар шаҳри Ғазна таваллуд ёфта, то охири умр дар ҳамин ҷо зиндагӣ ва эҷод кардааст. Мувофиқи маълумоти тазкиранигор Муҳаммад Авфии Бухороӣ Абҳарӣ аз шоирони маъруфи дарбори Салчуқиён буда, ҷамолушшуаро унвон дошт. Муҳаммад Авфӣ ӯро чун "абҳари бӯстони фазл ва ахбори осмони ҳунар" тавсиф намуда, шеърҳояшро аз ҷиҳати бадеият "тарабангез"-у "ҷоновез" номидааст. Байтҳои зерин намунае аз ашъори ӯянд:.
|
Абдулманоф Муҳаммадович Нурмуҳаммадов
|
Абдулманоф Муҳаммадович Нурмуҳаммадов (аварӣ ГӀабдулманап НурмухӀамадов декабри соли 1962, Силди, ноҳияи Сумадин, Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Доғистон, СССР — 3 июли 2020, Маскав, Русия) — варзишгари шуравӣ ва мураббӣ, устоди варзиши СССР оид ба куштии озод. Мураббии шоистаи Русия, сармураббии тими миллии Ҷумҳурии Доғистон оид ба самбои размӣ. Қаҳрамони ҷудо ва самбои Украина. Падар ва мураббии қаҳрамони бебохти муҳорибаҳои омехта ва ташкилоти ЮФС — Ҳабиб Нурмуҳаммадов. Зиндагинома Абдулманоф 10 декабри соли 1962 дар деҳаи Силдии ноҳияи Сумадини Доғистон таваллуд шудааст. Ҳамчунин, дар деҳаи Кироваули ноҳияи Кизилюрт зиндагӣ кардааст. Соли 1987 Донишкадаи кооперативии Полтаваро бо ихтисоси муҳосиб ва иқтисоддон хатм кардааст. Соҳиби се фарзанд: ду писару як духтар мебошад. Ӯ дар артиши 40-уми муттаҳидаи мусаллаҳ хидмат кардааст ва дар соли 1982 сарбозонро барои фиристодан ба Афғонистон 1 таълим додааст. Абдулманоф маснади варзишии худро аз куштии озод оғоз карда, баъди ба даст овардани устодии варзиш дар ин навъи куштӣ ва даъват шудан ба артиш ба куштии ҷудо ва самбо машғул шуд. 3 июли соли 2020 ӯ дар Маскав бар асари гирифторӣ ба коронавирус даргузашт, ба гуфтаи Рамазон Қодиров 2. 4 июл дар зодгоҳаш ба хок супурда шуд 3. Некдошт 9 ноябри соли 2023 номи деҳаи Кироваули ноҳияи Қизилюрти Ҷумҳурии Доғистон бо қарори Ҳукумати Федератсияи Русия ба Манофқалъа иваз карда шуд 4. Ҷоизаҳо.
|
Абдулмалики Ҷувайнӣ
|
Абулмаъолӣ Абдулмалик ибни Абдуллоҳи Ҷувайнӣ — фақеҳ, муфассир ва адабиётшиноси форс-тоҷик. Зиндагинома Соли 1028 дар Ҷувайн, наздикии Нишопур ба дунё омад 16. Номи пурраи ӯ: Абулмаъолӣ Абдулмалик ибни Абдуллоҳ ибни Юсуф ибни Муҳаммад ибни Абдуллоҳ Ҷувайнии Нишобурии Шафеъӣ. Осор Аз Абдулмалики Ҷувайнӣ мероси гаронбаҳое боқӣ мондааст, ки китобҳои зерин аз ҷумлаи онҳоянд:.
|
Абдулмасиҳ Ҳаддод
|
Абдулмасиҳ Ҳаддод — нависандаи арабизабон.
|
Абдулмаҷид Таббӯн
|
Абдулмаҷид Таббӯн (зод. 17 ноябри 1945) — арбоби давлатӣ ва сиёсии алҷазоирӣ, Президенти Ҷумҳурии Халқии Демократии Алҷазоир (аз 19 декабри соли 2019). Қаблан, ӯ ду маротиба вазири манзил буд ва соли 2017 сарвазири кишвар таъин шуд. Зиндагинома Солҳои аввал 17 ноябри соли 1945 дар шаҳри Мешерияи Алҷазоир таваллуд шудааст. Мактаби миллии маъмуриро соли 1965 хатм кард. Аз соли 1991 то 1992 вазир-вакили ҳукумати шаҳрии Алҷазира буд. Аз соли 1999 то 2000, ӯ дар ҳукумати Алҷазоир ба ҳайси вазири иртиботот ва фарҳанг кор кардааст ва аз соли 2000 то 2001 боз дар хидмати давлатӣ ба ҳайси вазир-вакили ҳукумати мунисипалӣ хидмат кардааст 2 3. Кор дар ҳукумат Аз соли 2001 то 2002, Абдулмаҷид Таббӯн ба ҳайси вазири манзил ва шаҳрсозии шаҳр кор кардааст. Аз соли 2012 то 2017 дубора дар ин вазифа кор кард. 25 майи соли 2017 вай ба ҷои Абдулмолик Селлал 4 5 сарвазири кишвар таъин шуд. Аммо, ба зудӣ, 16 августи ҳамон сол, ӯ аз вазифа сабукдӯш карда шуд. Сабабаш кӯшиши ӯ барои тафтиши тақсимоти шартномаҳои ҳукуматӣ буд 6. Президенти Алҷазоир Соли 2019 ӯ дар интихоботи президентӣ ширкат варзид, ки дар он аллакай дар даври якум пирӯз шуд ва қариб 5 миллион овоз гирифт (58,15 %). 19 декабр соли 2019 ӯ расман ба ҳайси сарвари давлат ба кор шурӯъ кард 7. Эътирозҳои оммавӣ дар давраи президентии Таббӯн идома доштанд. Ҳарчанд Теббӯн кӯшиш кард, ки худро ҳамчун сиёсатмадоре муаррифӣ кунад, ки аз ҳукуматдории Абдулазиз Бутефлиқа азият мекашиданд, ӯ барои бисёре аз алҷазоириён мансабдори доираи худ боқӣ монд 8. Дар раъйпурсии умумиҷумҳуриявӣ, ки 1 ноябри соли 2020 баргузор гардид, 66,8 % шаҳрвандони овоздиҳанда ислоҳот ба Сарқонуни кишварро, ки пешбинӣ кардааст, кӣ президент на бештар аз ду давра дар қудрат бошад ва ваколатҳои ӯро коҳиш диҳад, ҷонибдорӣ карданд 9. Нигаред низ.
|
Абдулмаҷид Достиев
|
Абдулмаҷид Достиев (Достиев Абдулмаҷид Салимович; зод. 10 май 1946, Қӯрғонтеппа) — сиёсатмадор, сиёсатшинос, шоир, нависанда, доктори илмҳои сиёсатшиносӣ. Арбоби хидматнишондодаи илму техникаи Тоҷикистон, узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон. Зиндагинома Абдулмаҷиди Бохтарӣ 10 майи соли 1946 дар шаҳри Қӯрғонтеппаи вилояти Хатлон таваллуд ёфта, соли 1965 мактаб-интернати 4 ноҳия, соли 1974 Донишгоҳи кишоварзии Тоҷикистон, соли 1987 Мактаби олии ҳизбии Тошкандро ба итмом расондааст. Аз декабри соли 1965 то декабри 1968 дар Округи ҳарбии "Приволжск" хидмати аскариро ба ҷой овардааст. Аз январи соли 1969 то майи ҳамон сол корманди колхози ба номи Ленини ноҳияи Қӯрғонтеппа, аз май то то август шунавандаи курси тайёрӣ, аз сентябр то марти соли 1974 донишҷӯи Донишгоҳи кишоварзии Тоҷикистон, аз апрели 1974 то апрели 1976 корманди колхози номбурда, солҳои сарагрономи раёсати кишоварзии Кумиҷроияи Шӯрои депутатҳои халқи Қӯрғонтеппа, солҳои инструктори Кумитаи ҳизби коммунисти Қӯрғонтеппа, аз март то августи 1980 муовини раис ва котиби озоди кумитаи ҳизбии колхози ба номи Ленин, аз августи ҳамон сол мудири шуъбаи кишоварзии Кумитаи ҳизбии шаҳр, солҳои мудири шуъбаи ташкилии Кумитаи ҳизбии ноҳияи Коммунистӣ (Бохтари ҳозира), солҳои раиси Кумитаи назорати халқи ноҳия солҳои раиси Кумиҷрояи Шӯрои вакилони халқи ноҳия, солҳои муовини аввали Раиси Шӯрои Олӣ, солҳои муовини якуми Раиси Маҷлиси Олӣ, солҳои муовин ва муовини аввали Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олӣ, солҳои вакили мардум дар Шӯрои Олӣ (даъвати 12), солҳои вакили Маҷлиси Олӣ (даъвати якум), солҳои вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олӣ (даъвати дувум) ва солҳои вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (даъвати савум) аз соли 2007 то 2014 Сафири Фавқулъода ва Мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Федератсияи Русия будааст. Таълифот Дар баробари пешбурди фаъолияти сиёсиву иҷтимоӣ, осори манзуму мансуру публитсистӣ бо исми Абдулмаҷиди Бохтарӣ эҷод кардааст. Муаллифи китобҳои "Конститутсияи нав оинаи таҳаввулот дар Тоҷикистон" (Маскав, 1977), "Мавқеъ", "Ашки хома", "Конститутция Республики Таджикистан 1999 года. История разработки, принятия, внесение изменений и основные положения", "Ҳизби зодаи масъулият", "Аз худ натавон гурехтан", "Тоҷикистон — шикастанҳо ва бастанҳо", "Истиқлоли Тоҷикистон ва сабақҳои таърихии он", "Ваколати инсонӣ", "Ситораи ғолиб", "Раҳоварди зиндагӣ", "Таджикистан после распада СССР" ва ғ. мебошад. Ҷоизаҳо.
|
Абдулмаҷид Таббӯн
|
Абдулмаҷид Таббӯн (зод. 17 ноябри 1945) — арбоби давлатӣ ва сиёсии алҷазоирӣ, Президенти Ҷумҳурии Халқии Демократии Алҷазоир (аз 19 декабри соли 2019). Қаблан, ӯ ду маротиба вазири манзил буд ва соли 2017 сарвазири кишвар таъин шуд. Зиндагинома Солҳои аввал 17 ноябри соли 1945 дар шаҳри Мешерияи Алҷазоир таваллуд шудааст. Мактаби миллии маъмуриро соли 1965 хатм кард. Аз соли 1991 то 1992 вазир-вакили ҳукумати шаҳрии Алҷазира буд. Аз соли 1999 то 2000, ӯ дар ҳукумати Алҷазоир ба ҳайси вазири иртиботот ва фарҳанг кор кардааст ва аз соли 2000 то 2001 боз дар хидмати давлатӣ ба ҳайси вазир-вакили ҳукумати мунисипалӣ хидмат кардааст 2 3. Кор дар ҳукумат Аз соли 2001 то 2002, Абдулмаҷид Таббӯн ба ҳайси вазири манзил ва шаҳрсозии шаҳр кор кардааст. Аз соли 2012 то 2017 дубора дар ин вазифа кор кард. 25 майи соли 2017 вай ба ҷои Абдулмолик Селлал 4 5 сарвазири кишвар таъин шуд. Аммо, ба зудӣ, 16 августи ҳамон сол, ӯ аз вазифа сабукдӯш карда шуд. Сабабаш кӯшиши ӯ барои тафтиши тақсимоти шартномаҳои ҳукуматӣ буд 6. Президенти Алҷазоир Соли 2019 ӯ дар интихоботи президентӣ ширкат варзид, ки дар он аллакай дар даври якум пирӯз шуд ва қариб 5 миллион овоз гирифт (58,15 %). 19 декабр соли 2019 ӯ расман ба ҳайси сарвари давлат ба кор шурӯъ кард 7. Эътирозҳои оммавӣ дар давраи президентии Таббӯн идома доштанд. Ҳарчанд Теббӯн кӯшиш кард, ки худро ҳамчун сиёсатмадоре муаррифӣ кунад, ки аз ҳукуматдории Абдулазиз Бутефлиқа азият мекашиданд, ӯ барои бисёре аз алҷазоириён мансабдори доираи худ боқӣ монд 8. Дар раъйпурсии умумиҷумҳуриявӣ, ки 1 ноябри соли 2020 баргузор гардид, 66,8 % шаҳрвандони овоздиҳанда ислоҳот ба Сарқонуни кишварро, ки пешбинӣ кардааст, кӣ президент на бештар аз ду давра дар қудрат бошад ва ваколатҳои ӯро коҳиш диҳад, ҷонибдорӣ карданд 9. Нигаред низ.
|
Абдулмаҷид Таббӯн
|
Абдулмаҷид Таббӯн (зод. 17 ноябри 1945) — арбоби давлатӣ ва сиёсии алҷазоирӣ, Президенти Ҷумҳурии Халқии Демократии Алҷазоир (аз 19 декабри соли 2019). Қаблан, ӯ ду маротиба вазири манзил буд ва соли 2017 сарвазири кишвар таъин шуд. Зиндагинома Солҳои аввал 17 ноябри соли 1945 дар шаҳри Мешерияи Алҷазоир таваллуд шудааст. Мактаби миллии маъмуриро соли 1965 хатм кард. Аз соли 1991 то 1992 вазир-вакили ҳукумати шаҳрии Алҷазира буд. Аз соли 1999 то 2000, ӯ дар ҳукумати Алҷазоир ба ҳайси вазири иртиботот ва фарҳанг кор кардааст ва аз соли 2000 то 2001 боз дар хидмати давлатӣ ба ҳайси вазир-вакили ҳукумати мунисипалӣ хидмат кардааст 2 3. Кор дар ҳукумат Аз соли 2001 то 2002, Абдулмаҷид Таббӯн ба ҳайси вазири манзил ва шаҳрсозии шаҳр кор кардааст. Аз соли 2012 то 2017 дубора дар ин вазифа кор кард. 25 майи соли 2017 вай ба ҷои Абдулмолик Селлал 4 5 сарвазири кишвар таъин шуд. Аммо, ба зудӣ, 16 августи ҳамон сол, ӯ аз вазифа сабукдӯш карда шуд. Сабабаш кӯшиши ӯ барои тафтиши тақсимоти шартномаҳои ҳукуматӣ буд 6. Президенти Алҷазоир Соли 2019 ӯ дар интихоботи президентӣ ширкат варзид, ки дар он аллакай дар даври якум пирӯз шуд ва қариб 5 миллион овоз гирифт (58,15 %). 19 декабр соли 2019 ӯ расман ба ҳайси сарвари давлат ба кор шурӯъ кард 7. Эътирозҳои оммавӣ дар давраи президентии Таббӯн идома доштанд. Ҳарчанд Теббӯн кӯшиш кард, ки худро ҳамчун сиёсатмадоре муаррифӣ кунад, ки аз ҳукуматдории Абдулазиз Бутефлиқа азият мекашиданд, ӯ барои бисёре аз алҷазоириён мансабдори доираи худ боқӣ монд 8. Дар раъйпурсии умумиҷумҳуриявӣ, ки 1 ноябри соли 2020 баргузор гардид, 66,8 % шаҳрвандони овоздиҳанда ислоҳот ба Сарқонуни кишварро, ки пешбинӣ кардааст, кӣ президент на бештар аз ду давра дар қудрат бошад ва ваколатҳои ӯро коҳиш диҳад, ҷонибдорӣ карданд 9. Нигаред низ.
|
Абдулмаҷиди Толиқонӣ
|
Дарвеш Абдулмаҷиди Толиқонӣ (1, Меҳрон — 1771 ё тақрибан 1772 1, Исфаҳон) — хаттот ва шоир и форс-тоҷик. Зиндагинома Дар ҷавонӣ аз зодгоҳаш Толиқони Қазвин ба Исфаҳон омада, то охири умр дар он ҷо мондааст. Абдулмаҷиди Толиқонӣ илмҳои гуногунро аз бар намуда, хаттотиро низ меомӯзад. Ӯ дар хатти шикаста ва насх дар баробари хушнависи он давра Мир Имод маҳорати хеле баланд дошт. Ҳидоят дар асари худ "Маҷмаъу-л-фусаҳо" дар бораи Абдулмаҷиди Толиқонӣ навиштааст, ки вай дар либоси дарвешона аз Қазвин ба Ироқи Аҷам сафар намуд. Дар Исфаҳон касби камол кард ва дар хатти шикаста маҳорати комил касб намуд. Баъзе муҳаққиқон ӯро аз хаттотони шинохтаи замон Шафиъо ва Мирзо Ҳасан болотар шумурдаанд. Ба ҳунари хаттотии Абдулмаҷиди Толиқонӣ бисёр устодони баъдина — Муҳаммад, Қосим, Абдулваҳҳоб Мӯътамадуддавла ва дигарон баҳои баланд дода, худро аз шогирдон ва пайравони сабки Абдулмаҷиди Толиқонӣ донистаанд. Абдулмаҷиди Толиқонӣ "Куллиёт"-и Саъдиро китобат кардааст. Дар шоирӣ ҳам маҳорати баланд дошта, бештар ғазалҳои ошиқона навиштааст. Аввал бо тахаллуси Хомӯш ва баъд бо тахаллуси Маҷид шеър гуфтааст. Абёти девони ӯро 1520 адад ҳисоб кардаанд. Нусхаи хаттии девони ӯ дар Китобхонаи Мадрасаи олии сипаҳсолор мавҷуд аст.
|
Абдулмаҷид Достиев
|
Абдулмаҷид Достиев (Достиев Абдулмаҷид Салимович; зод. 10 май 1946, Қӯрғонтеппа) — сиёсатмадор, сиёсатшинос, шоир, нависанда, доктори илмҳои сиёсатшиносӣ. Арбоби хидматнишондодаи илму техникаи Тоҷикистон, узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон. Зиндагинома Абдулмаҷиди Бохтарӣ 10 майи соли 1946 дар шаҳри Қӯрғонтеппаи вилояти Хатлон таваллуд ёфта, соли 1965 мактаб-интернати 4 ноҳия, соли 1974 Донишгоҳи кишоварзии Тоҷикистон, соли 1987 Мактаби олии ҳизбии Тошкандро ба итмом расондааст. Аз декабри соли 1965 то декабри 1968 дар Округи ҳарбии "Приволжск" хидмати аскариро ба ҷой овардааст. Аз январи соли 1969 то майи ҳамон сол корманди колхози ба номи Ленини ноҳияи Қӯрғонтеппа, аз май то то август шунавандаи курси тайёрӣ, аз сентябр то марти соли 1974 донишҷӯи Донишгоҳи кишоварзии Тоҷикистон, аз апрели 1974 то апрели 1976 корманди колхози номбурда, солҳои сарагрономи раёсати кишоварзии Кумиҷроияи Шӯрои депутатҳои халқи Қӯрғонтеппа, солҳои инструктори Кумитаи ҳизби коммунисти Қӯрғонтеппа, аз март то августи 1980 муовини раис ва котиби озоди кумитаи ҳизбии колхози ба номи Ленин, аз августи ҳамон сол мудири шуъбаи кишоварзии Кумитаи ҳизбии шаҳр, солҳои мудири шуъбаи ташкилии Кумитаи ҳизбии ноҳияи Коммунистӣ (Бохтари ҳозира), солҳои раиси Кумитаи назорати халқи ноҳия солҳои раиси Кумиҷрояи Шӯрои вакилони халқи ноҳия, солҳои муовини аввали Раиси Шӯрои Олӣ, солҳои муовини якуми Раиси Маҷлиси Олӣ, солҳои муовин ва муовини аввали Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олӣ, солҳои вакили мардум дар Шӯрои Олӣ (даъвати 12), солҳои вакили Маҷлиси Олӣ (даъвати якум), солҳои вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олӣ (даъвати дувум) ва солҳои вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (даъвати савум) аз соли 2007 то 2014 Сафири Фавқулъода ва Мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Федератсияи Русия будааст. Таълифот Дар баробари пешбурди фаъолияти сиёсиву иҷтимоӣ, осори манзуму мансуру публитсистӣ бо исми Абдулмаҷиди Бохтарӣ эҷод кардааст. Муаллифи китобҳои "Конститутсияи нав оинаи таҳаввулот дар Тоҷикистон" (Маскав, 1977), "Мавқеъ", "Ашки хома", "Конститутция Республики Таджикистан 1999 года. История разработки, принятия, внесение изменений и основные положения", "Ҳизби зодаи масъулият", "Аз худ натавон гурехтан", "Тоҷикистон — шикастанҳо ва бастанҳо", "Истиқлоли Тоҷикистон ва сабақҳои таърихии он", "Ваколати инсонӣ", "Ситораи ғолиб", "Раҳоварди зиндагӣ", "Таджикистан после распада СССР" ва ғ. мебошад. Ҷоизаҳо.
|
Абдулмуъмин Қаюмов
|
Абдулмуъмин Ҷумахонович Қаюмов (13.01.1978, д. Танобчи, н. Темурмалик, вил. Хатлон) — омӯзгори забони англисӣ, номзади илмҳои педагогика, дотсент. Зиндагинома Абдулмуъмин Қаюмов соли 2000 факултети забони англисии Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ -ро бо ихтисоси омӯзгори фанни забонҳои англисӣ ва фаронсавӣ хатм намудааст. Солҳои 2000-2007 ба ҳайси ассистенти кафедраи забонҳои хориҷии умумидонишгоҳии ҳамин донишгоҳ, 2007 то 2009 ба ҳайси муаллими калони кафедраи методикаи таълими забони англисӣ, 2009-2011 муаллими калони кафедраи услубшиносӣ ва назарияи тарҷума, 2011-2015 муовини декан оид ба таълим-эдвайзери факултети забони англисии Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ ва ҳамзамон муаллими калони кафедраи услубшиносӣ ва назарияи тарҷума фаъолият доштааст. Рисолаи номзадиро дар мавзуи "Дидактические основи формирования речевой культури будущих учителей английского языка" дифоъ намуда, солҳои 2015- 2019 ба ҳайси декани факултети забонҳои Шарқ, 2019-2020 декани факултети забонҳои Осиёи ДБЗХТ ба номи Сотим Улуғзода ва аз соли 2020 ба ин сӯ ба сифати муовини ректор оид ба таълим ва корҳои методии ҳамин ДБЗХТ ба номи Сотим Улуғзода фаъолият дорад. Пайвандҳо Энсиклопедияи Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С. Айнӣ.
|
Абдулмумин Қутбиддинов
|
Абдулмумин Қутбиддинов — журналист, номзади илми филология, дотсенти кафедраи журналистикаи байналхалқии факултети журналисткаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон. Узви Иттиҳоди журналистони Тоҷикистон Зиндагинома Абдулмумин Қутбиддинов хатмкардаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон. Аз соли 1999 омӯзгори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон. Ассистенти кафедраҳои матбуот, рӯзноманигорикаи байналхалқӣ ва аз соли 2008 дотсенти кафедраи журналистикаи байналхалқӣ мебошад. Аз моҳи апрели соли 2015 то марти соли 2016 муовини декан оид ба таълим буд. Аз моҳи марти соли 2016 мудири кафедраи журналистикаи байналхалқӣ мебошад. Тӯли фаъолияти худ муаллифи 6 китоб, беш аз 40 мақолаи илмӣ ва 300 мақолаи оммавӣ мебошад. Осор КИТОБУ ДАСТУРҲО 1.Барномаи таълимӣ аз фанни "Журналистикаи икишварҳои ИДМ". - Душанбе: Сино, 2008 (бо ҳаммуаллифӣ), - 8 с. 2.Барномаи таълимӣ аз фанни "Этикаи касбии журналистӣ". - Душанбе, 2008 (бо ҳаммуаллифӣ), - 8 с. 3.Барномаи таълимӣ аз фанни "Таърихи журналистикаи хориҷӣ". - Душанбе, 2008, - 8 с. 4.Таърихи журналистикаи кишварҳои хориҷӣ.).-Душанбе, 2011 (бо ҳаммуаллифӣ), - 201 с. 5.Домани наср.- Душанбе, 2011, - 96с 6.Рӯҳи Хиросима.- Душанбе, 2011, - 126с 7.Воқияти тасвир.- Душанбе, 2014, - 130 с. 8.Роҳ ба сӯи эҷод.- Душанбе, 2015, - 107 с. МАҚОЛАҲОИ ИЛМӢ 1.Дар бораи як очерки Мирсаид МиршакарОлимони ҷавон ва илми муосир(нашри дуввум).-Душанбе, 2002. С.141-146 2.Мавқеи сиёсии адиби публитсистЖурналистикаи тоҷик ва масъалаҳои низоми нави ҷаҳон.(маводи конфронси ҷумҳуриявии илмӣ -назариявӣ).-Душанбе, 2004. С.75-79 3.Шинохти қаҳрамон дар очеркҳои Мирсаид Миршакар.Боли сухан(маҷ.мақ) – Душанбе,С. 58-63 4.Образ ва образнокии сухан.Дар моварои сухан– Душанбе: Ирфон, 2004 С. 48-51. 5.Образи устод Айнӣ дар насри М.Миршакар.Дар моварои сухан– Душанбе: Ирфон, 2004 С. 52-55. 6.Офариниш ва "таҳсили ҳосил". Истиқлол ва журналистикаи муосир.- Душанбе,С. 51-57 7.Рӯҳи замон дар "Ишқи лулӣ"Меваи истиқлол(маҷ.мақ) -Душанбе,С.34-39 8.Масъалаҳои офариниши портрети сиёсӣМеваи истиқлол(маҷ.мақ).-Душанбе, 2006 С.39-41 9.Сиёсати байналхалқӣ ва мавқеъсозиҳои ТоҷикистонЖурналистикаи байналхалқӣ Душанбе, 2008 С.38-43 10.Дин ва матбуотРудакӣ, Душанбе, 2008, 17 С.59-67 11.Нақш ва мақоми публитсистика дар оғози асри иттилоотӣ. - Душанбе,С. 220-224 12.Услуби ҷолибсозии матн дар матбуоти эронӣ. Журналистикаи байналхалқӣ-. –Душанбе, 2009 С.16-23 13.Тоҷикистон ва Осиёи Марказӣ дар шарҳҳои сиёсӣЖурналистикаи байналхалқӣ-. –Душанбе, 2009 С.16-23 14.Масъалаҳои офариниши портрети сиёсӣЗамони муосир ва журналистика(маҷ.мақ).-Душанбе, 2011 С.79-86 15.Ҳусайн Бойқаро дар тасвири Восифӣ Журналистикаи байналхалқӣ-. –Душанбе, 2009 С.6-9 16.Дирӯзу имрӯзи рисолати матбуот Ҷашни фархундаи матбуот-Душанбе,С.255-263 17.Сирвент, шпрух, фаблио ва дигар қолабҳои жанрӣ дар Аврупои қадим.Журналистикаи байналхалқӣ-. -Душанбе: Мега-Принт, 2012.С. 11-17 18.Қимати пойдорШарофати "Бухорои шариф" - Хуҷанд,С. 42-50 19.Симои кору пайкор дар қолаби жанрии матбуоти муосир.- Журналистикаи байналхалқӣ-.-Душанбе:Озар, 2013 С.8-15. 20.Имконот ва марзҳо дар роҳи ҷолибсозии мавод Журналистикаи байналхалқӣ-.-Душанбе: Мега-Принт, 2014. С.33-39.
|
Абдулмутталиб
|
Абдулмутталиб ибни Ҳошим ибни Абдуманаф ал-Қурашӣ — бобои паёмбар Муҳаммад (с). Зиндагинома Шайба ибни Ҳошим соли 497 дар Мадина таваллуд шудааст. Падари ӯ, Ҳошима ибни Абдуманоф асосгузори қабилаи ҳошимиён, модараш Салма бинти Амр аз қавми Бани ал-Ҳазраҷ., қабилаи бани Наҷар буд. Пас аз марги Ҳошим ибни Абдуманоф масъулияти ташкили ҳаҷ ба дӯши бародараш Мутталиб ибни Абдуманаф вогузор шуд. Вақте Муталиб ибни Абдуманоф ба Мадина расид, Шайбаро ҳамроҳ ба Макка бурд. Дар Макка гумон карданд, ки Шайба ғуломи Мутталиб аст ва ӯро Абдулмутталиб (ғуломи Мутталиб) ном бурданд. Баъди даргузашти Мутталиб Абдулмутталиб масъулияти ташкили ҳаҷро ба уҳда гирифт ва дар байни мардум эҳтироми зиёд пайдо кард 3. Баъди даргузашти модари паёмбар Муҳаммад Амина бинти Ваҳб, Абдулмутталиб набераи шашсолааш Муҳаммадро ба парастории худ гирифт, вале баъд аз ду сол даргузашт ва писараш Абӯтолиб парасториро ба худ гирифт 3. Фарзандон Абдулмутталиб 10 писару 6 духтар дошт 3:.
|
Абдулмуъмин Қаюмов
|
Абдулмуъмин Ҷумахонович Қаюмов (13.01.1978, д. Танобчи, н. Темурмалик, вил. Хатлон) — омӯзгори забони англисӣ, номзади илмҳои педагогика, дотсент. Зиндагинома Абдулмуъмин Қаюмов соли 2000 факултети забони англисии Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ -ро бо ихтисоси омӯзгори фанни забонҳои англисӣ ва фаронсавӣ хатм намудааст. Солҳои 2000-2007 ба ҳайси ассистенти кафедраи забонҳои хориҷии умумидонишгоҳии ҳамин донишгоҳ, 2007 то 2009 ба ҳайси муаллими калони кафедраи методикаи таълими забони англисӣ, 2009-2011 муаллими калони кафедраи услубшиносӣ ва назарияи тарҷума, 2011-2015 муовини декан оид ба таълим-эдвайзери факултети забони англисии Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ ва ҳамзамон муаллими калони кафедраи услубшиносӣ ва назарияи тарҷума фаъолият доштааст. Рисолаи номзадиро дар мавзуи "Дидактические основи формирования речевой культури будущих учителей английского языка" дифоъ намуда, солҳои 2015- 2019 ба ҳайси декани факултети забонҳои Шарқ, 2019-2020 декани факултети забонҳои Осиёи ДБЗХТ ба номи Сотим Улуғзода ва аз соли 2020 ба ин сӯ ба сифати муовини ректор оид ба таълим ва корҳои методии ҳамин ДБЗХТ ба номи Сотим Улуғзода фаъолият дорад. Пайвандҳо Энсиклопедияи Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С. Айнӣ.
|
Абдулмуъминхон
|
Абдулмӯъмин ибни Абдуллоҳ ибни Искандар (? – 1599) — охирин хон аз хонадони Шайбониён. Зиндагинома Солҳои охири ҳукумати Абдуллоҳхон дар зиддияти тамом бо ягона писараш Абдулмӯъмин сипарӣ шуд. Абдулмӯъмин аз соли 1582 дар Балх ва Бадахшон аз номи падари худ Абдуллоҳхон ҳукмронӣ мекард. Абдулмӯъмин аз падари худ иддаои ҳукумати воқеӣ кард, аммо Абдуллоҳхон ба ҳеч ваҷҳ намехост мавқеи хешро аз даст диҳад. Фақат бо дахолати рӯҳонияти Бухоро зиддияти писару падар бартараф гардид ва Абдулмӯъмин ақиб нишаст. Қавмҳои бодиянишин, ки аз зиддияти падару писар огоҳӣ доштанд, вориди вилояти Тошканд шуда, дар дашти миёни Тошканд ва Самарқанд қарор гирифтанд. Абдуллоҳ, ки бо ҳадафи шикаст додани душман аз Бухоро ба ҷониби Самарқанд равон шуда буд, бар асари беморӣ фавтид (8 февр. 1598). Абдулмӯъмин соҳиби тахт шуда, аз рӯзҳои аввали салтанаташ рақибонашро бераҳмона аз миён бардошт. Ҳукуматаш дер накашид. Вай пас аз шаш моҳи салтанат, дар натиҷаи суиқасди ҷонибдорони падараш ҳангоми шикор, дар мавзеи миёни ӯротеппа ва Зомин ба қатл расид. Пас аз қатли Абдулмӯъмин ашрофи ҳокими шайбонӣ ва рӯҳонияти Мовароуннаҳр ба ду гурӯҳи ба ҳам зид ҷудо шуданд ва мубориза миёни онон барои ба сари қудрат овардани хони нав ба муддати зиёд тӯл кашид. Пас аз марги Абдулмӯъмин бисёре аз шаҳрҳо ва вилоёти Мовароуннаҳр аз қабили Ахсекат, Андиҷон, Тошканд, Фарғона ва ғайра зери тасарруфи қазоқҳо қарор гирифтанд.
|
Абдулмӯъмин Шарифӣ
|
Ҳунарпешаи шоистаи Тоҷикистон Абдулмӯъмин Шарифӣ (Шарифӣ Абдумӯъмини Ҳалимзод; зод. 29 ноябр 1960 ё 20 май 1961, Нилу, НТҶ) — ҳунарпешаи театру синамои тоҷик, Ҳунарпешаи шоистаи Тоҷикистон. Зиндагинома Абдулмӯъмин Шарифӣ 29 ноябри соли 1960 дар ноҳияи Ҳисор ба дунё омадааст 1 2. Фориғуттаҳсили Донишкадаи давлатии санъати ба номи М. Турсунзода аст. Солҳои ҳунарпешаи Театри мусиқӣ-мазҳакаи шаҳри Қурғонтеппа, ҳунарпешаи Театри таҷрибавии тамошобини наврас "Аҳорун" (ҳамзамон тариқи қарордоду шартномавӣ дар Театри давлатии академӣ-драмавии ба номи Лоҳутӣ ва Театри давлатии драмаи русии ба номи В. Маяковский) кор кардааст. Аз соли 2008 ҳунарпешаи Театри давлатии ҷавонони ба номи Маҳмудҷон Воҳидов мебошад. Театр Образҳои офаридааш дар спектаклҳои "Шоҳ Гавазн", "Доми фиреб", "Тартюф", "Марги Яздигурд", "Шайх Санъон", "Шоҳ Лир", "Электра", "Панҷ зани Афандӣ", "Роҳзан ва кӯзагар", "Зани сарватманд", "Рӯзе дарозтар аз қарн", "Рустам ва Суҳроб", "Сарбозони қаторӣ", "Нури маърифат", "Чашмони бародари қиёматӣ", "Бозингарон", "Шабе дур аз Ватан", "Аловиддин ва чароғи сеҳрнок", "Моҷаро", "Иштибоҳ" ҳамагӣ хотирмонанд. Синамо.
|
Абдулмӯъмини Самарқандӣ
|
Абдулмӯъмини Самарқандӣ ибни Муҳаммадшариф (қарни) — хаттот ва хушнависи форс-тоҷик. Зиндагинома Зодгоҳаш Самарқанд. Абдулмӯъмини Самарқандӣ асарҳои бисёреро китобат карда, дар хушнависӣ машҳури замонаш гардидааст. Намунаи беҳтарини асари китобаткардаи ӯ девони "Хазоин-ул-маонӣ"-и Алишери Навоӣ мебошад, ки бо хати зебои настаълиқ рӯи коғази самарқандӣ хаттотӣ шудааст. Ин нусха ғайр аз хати зебову хоно лавҳаву нақшунигори аҷоиб низ дорад.
|
Абдурраззоқи Савсоҳ
|
Абдурраззоқи Савсоҳ — Котиби генералии Конгресси умумихалқӣ ва ба ин тартиб сардори давлати Либиё аз 7 октябри 1990 то 18 ноябри соли 1992 буд.
|
Абдулмӯъмини Ҳофиз
|
Абдулмӯъмини Ҳофиз — хонанда, навозанда ва оҳангсози форс-тоҷик, аз намояндагони машҳури мактаби мусиқии Самарқанд дар замони Темуриён. Зиндагинома Аз аҳли Самарқанд буда, дар назди Абдулқодири Гӯянда асосҳои назариявӣ ва амалии шеъру мусиқиро омӯхтааст. Дар ҳофизӣ яке аз ҳунармандони маъруфи замон буд ва дар дарбори ҳокими Бағдод Султон Аҳмади Атласпӯш хизмат мекард. Абдулмӯъмини Ҳофиз асарҳои машҳури Абдулқодири Гӯянда"Амалибӯстон","Амали гесу", "Амали гулистон", "Амали хористон"-ро дар назди санъатдӯстони Бағдод, Ҳирот, Самарқанд бо маҳорат иҷро мекард. Вақти сароидан аз авҷҳои хеле мураккаби овозхонӣ истифода менамуд ва ӯро "Ҳофизи зилхон", "Ҳофизи авҷӣ" ҳам меномиданд. Ғазалро неку мегуфт. Ба ғазалҳои Саъдии Шерозӣ тазминҳо бастааст.
|
Абдулмуъминхон
|
Абдулмӯъмин ибни Абдуллоҳ ибни Искандар (? – 1599) — охирин хон аз хонадони Шайбониён. Зиндагинома Солҳои охири ҳукумати Абдуллоҳхон дар зиддияти тамом бо ягона писараш Абдулмӯъмин сипарӣ шуд. Абдулмӯъмин аз соли 1582 дар Балх ва Бадахшон аз номи падари худ Абдуллоҳхон ҳукмронӣ мекард. Абдулмӯъмин аз падари худ иддаои ҳукумати воқеӣ кард, аммо Абдуллоҳхон ба ҳеч ваҷҳ намехост мавқеи хешро аз даст диҳад. Фақат бо дахолати рӯҳонияти Бухоро зиддияти писару падар бартараф гардид ва Абдулмӯъмин ақиб нишаст. Қавмҳои бодиянишин, ки аз зиддияти падару писар огоҳӣ доштанд, вориди вилояти Тошканд шуда, дар дашти миёни Тошканд ва Самарқанд қарор гирифтанд. Абдуллоҳ, ки бо ҳадафи шикаст додани душман аз Бухоро ба ҷониби Самарқанд равон шуда буд, бар асари беморӣ фавтид (8 февр. 1598). Абдулмӯъмин соҳиби тахт шуда, аз рӯзҳои аввали салтанаташ рақибонашро бераҳмона аз миён бардошт. Ҳукуматаш дер накашид. Вай пас аз шаш моҳи салтанат, дар натиҷаи суиқасди ҷонибдорони падараш ҳангоми шикор, дар мавзеи миёни ӯротеппа ва Зомин ба қатл расид. Пас аз қатли Абдулмӯъмин ашрофи ҳокими шайбонӣ ва рӯҳонияти Мовароуннаҳр ба ду гурӯҳи ба ҳам зид ҷудо шуданд ва мубориза миёни онон барои ба сари қудрат овардани хони нав ба муддати зиёд тӯл кашид. Пас аз марги Абдулмӯъмин бисёре аз шаҳрҳо ва вилоёти Мовароуннаҳр аз қабили Ахсекат, Андиҷон, Тошканд, Фарғона ва ғайра зери тасарруфи қазоқҳо қарор гирифтанд.
|
Абдулраҳим Абдулҳасанов
|
Абдулраҳим Абдулҳасанов (Абдулҳасанов Абдулраҳим Абдулҳамидович июни 1960, деҳаи Учқӯрғони ноҳияи Қадамҷо, Қирғизистон) — арбоби риштаи ҳуқуқи тоҷик, генерал-майори адлия. Зиндагинома Хатмкардаи факултети ҳуқуқшиносии Донишгоҳи Миллии Тоҷикистон. Солҳои 1983 – 1986 муфаттиши прокуратураи нақлиётии Тоҷикистон, 1987 – 91 сармуфаттиш оид ба корҳои махсусан муҳим дар назди Прокурори ҶШС Тоҷикистон, 1991 – 92 муовини прокурори ноҳияи Роҳи Оҳани шаҳри Душанбе, 1992 прокурори Раёсати тафтишотии прокуратураи вилояти Ленинобод, 1993 – 96 сардори Раёсати тафтиши парвандаҳои ҷиноятии махсусан муҳими Прокуратураи генералии ҶТ, 1997 – 2003 муовини прокурори вил. Суғд, 2003 – 07 прокурори шаҳри Истаравшан. Солҳои 1993 – 96 роҳбарии тафтиши парвандаҳо оид ба ҷиноятҳои махсусан вазнини гурӯҳҳои мусаллаҳи муташаккили ҷиноятиро ба уҳда дошт. Аз рӯзҳои аввали таъсисёбии Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи ҶТ (янв. 2007) муовини директори ин мақомот мебошад. Ҷоизаҳо Барои хидматҳои арзишмандаш сазовори медали "Хидмати шоиста" гардидааст.
|
Абдулназар Абдуласанов
|
Абдулназар Абдуласанов (Абдуласанов Абдулназар Абдуназарович 21 октябри 1944, Хоруғ, ВАБК, ҶШС Тоҷикистон — 13 майи 2020, Душанбе, Тоҷикистон) — ходими ҳарбии тоҷик, генерал-майор. Зиндагинома Хатмкардаи курсҳои яксолаи омӯзишгоҳҳои олии умумиқӯшунии фармондеҳии шаҳрҳои Боку ва Тошканд, Академияи ҳарбии ба номи М. А. Фрунзеи шаҳри Маскав. Фаъолияти ҳарбӣ Солҳои дар ҷузъу томҳои гуногуни Округи ҳарбии Туркистон ба сифати командири взвод, рота, баталион, сардори ситод ва коменданти ҳарбии комендатураи ҳарбии гарнизони шаҳри Самарқанд кор кардааст. Афсари калони шуъбаи қӯшуни Кумитаи мудофиаи ҶТ, коменданти ҳарбии шаҳри Душанбе, муовини Вазири мудофиа — фармондеҳи Қӯшунҳои хушкигарди Қувваҳои Мусаллаҳи ҶТ. Аз соли 2005 атташеи ҳарбӣ дар назди сафоратхонаи ҶТ дар Ҷумҳурии Халқии Хитой. Ордену медалҳо Бо орденҳои "Барои хидмати Ватан дар Қувваҳои Мусаллаҳи СССР", "Ситораи Сурх" ва медалҳо сарфароз гардидааст.
|
Абдулотӣ Убайдӣ
|
Абдулотӣ Убайдӣ — ходими давлатии Либия, вазири корҳои хориҷии АСНЛАД дар солҳои 1982-1984 ва 2011. Фаъолияти сиёсӣ Котиби генералии Конгресси умумихалкии ВСНЛАД дар солҳои. Баъд аз соли 1979 то соли 1981 Котиби генералии Конгресси умумихалкии (сарвари давлат) кор кардааст. Дар солхои котиби генералии Комитети Олии халқии ВСНЛАД. Аз соли 1982 то соли 1984 вазири корҳои хориҷӣ ва сафири Либиё дар Тунис ва Итолиё. 31 августи соли 2011 ӯ аз ҷониби нерӯҳои шӯришӣ 3 4 бо иттиҳоми тасарруфи маблағҳои давлатӣ ҳангоми пардохти ҷуброн ба қурбониёни бомбгузории Локерби дар соли 1988 5 боздошт шуд. Моҳи июни соли 2013 додгоҳ ӯро бо иттиҳоми сӯиистифода аз мақом бегуноҳ донист 6. Дар соли 2011 Абдулотӣ пас аз тарки кишвар аз ҷониби Мӯсо Куса дубора ба мақоми раҳбари вазорати корҳои хориҷӣ таъин шуд.
|
Сафиюддини Урмавӣ
|
Сафиюддини Урмавӣ — мусиқидон, оҳангсоз, навозанда, хушнавис, китобдор, адиб ва арӯздони форс-тоҷик Зиндагинома Абдулмуъмини Урмавӣ донишҳои ибтидоии замонаашро дар зодгоҳаш фаро гирифта, сипас барои такмили дониш ба Бағдод рафта, таҳсилро дар мадрасаи Бағдод идома дода, дар мусиқӣ, китобат, шеъру шоирӣ табъи болида дошт. Фаъолияти эҷодиаш дар замони салтанати халифаи Аббосӣ Мӯътасим, хонҳои муғул Мангуқоон, Ҳалокухон, Абоқахон, Арғунхон сурат гирифтааст. Муддати зиёд сарварии китобхонаи хонҳои муғулнасаби Бағдодро ба уҳда дошта, ҳамзамон ба сифати навозанда, хаттот низ хидматгузорӣ кардааст. Дар сознавозӣ (уд), донишҳои назарии мусиқӣ беназири замонааш буда, мусиқишиноси аврупоӣ Р.Кизеветтер Ӯ-ро Ҷозеффо Сарлинои Шарқ номида, рисолаҳояш "Кито-бу-л-адвор", "Рисолату-ш-Шарафия"-ро аз мӯътамадтарин таълифоти мусиқӣ мешуморад. Ихтироъи ду сози мусиқӣ: "нузҳат" ва "муғанӣ" -ро ба ӯ нисбат медиҳанд. Эҷодиёт Абдулмуъмини Урмавӣ муаллифи асарҳои "Китобу-л-адвор", "Рисолату-ш-Шарафия" (1264 мутобиқ ба 666 ҳ.қ.), "Ал-иқоъ", "Фоида фи ал-илм-ал-мусиқӣ", "Китобу-л-кофӣ мин ал-шофӣ фи улум-ал-арӯз ва ал-қавофӣ" аст. Ӯро асосгузори мактаби систематикҳо (ал-мактабу-л-мунтазамия) дар мусиқии мардумони Шарқ дониста, дар соҳаҳои гуногуни илму фарҳанг шогирдони зиёдеро тарбия намуда (хаттот Яъқуби Мустаъсимӣ ваф.1298; мусиқидон Шамсуддин Аҳмад ибни Яҳёи Сӯҳравардӣ ваф. 1340; олимон Шарафуддин Ҳорун ибни Муҳаммади Ҷувайнӣ ваф. 1286; Баҳоуддин Муҳаммад ибни Муҳаммади Ҷувайнӣ ваф. 1279; хонанда, навозанда, Алии Ситоӣ, Ҳусейни Зомир, Ҳисомуддини Қутлуғбуқо, Зайтун, Луҳоз ва ғайра) аст. Дар осори назарии мусиқиаш Абдулмуъмини Урмавӣ як шакли адвори мусиқиро (табалатура) танзим намуд. Осори назарии мусиқии Абдулмуъмини Урмавӣ дар асрҳои баъдӣ чун сарчашмаи муҳими назариявӣ мавриди омӯзиш ва баҳраандӯзии мусиқидонони Мовароуннаҳру Хуросон, Эрон ва Араб шуда, нусхаи хаттии рисолаҳояш дар захоири хаттии Туркия, Британия, Бағдод, Миср, Русия ва дигар кишварҳо нигаҳдорӣ мешаванд. Ба мероси мусиқии Абдулмуъмини Урмавӣ мусиқидонони тоҷик-форс шарҳу тафсирҳо (Абдулқодири Мароғӣ, Мавлоно Муборакшоҳ, Асъадии Самарқандӣ ва диг.) навишта, дар баррасии масоили назарии мусиқӣ (мақомҳо, маҷмӯи даврии мусиқӣ ва ғайра) аз хулосаҳои таҳлилиаш баҳраандӯзӣ намудаанд. Рисолаҳои Абдулмуъмини Урмавӣ ба забонҳои англисӣ ва туркӣ тарҷумаю нашр шудаанд.
|
Абдулфаттоҳ (хаттот)
|
Абдулфаттоҳ ибни Мулло Абдулалили Ҷӯйборӣ (соли таваллуд ва вафот номаълум) — хаттоти тоҷик (нимаи дуюми садаи – ибтидои садаи). Зиндагинома Зодгоҳаш Бухоро. Дар навиштани чанд навъи хат, бахусус анвои хати настаълиқ машҳур будааст ва китоби бисёреро бо хати зебову хоно китобат намудааст. "Кимиё" ном китобе бо хати зебои ӯ рӯнавис шудааст, ки аз 303 варақ иборат буда, таҳти рақами 1561 дар Ганҷинаи дастнависҳои шарқии Институти шарқшиносии АИ Ҷумҳурии Ӯзбекистон маҳфуз аст.
|
Салмонхон
|
барои беҳтарин нақши дуюмдараҷаи мардона барои беҳтарин дебюти мардона Салмонхн — ҳунарпешаи ҳинд ва муҷрии телевизион, яке аз машҳуртарин ҳунарпешагони Болливуд. Зиндагинома Салмонҳон 27 декабри соли 1965 дар шаҳри Индури иёлати Мадҳя Прадеши Ҳиндустон дар хонаводаи нависанда ва филмноманависи мусулмон Салим Хон ва рассоми ҳиндуия Салма Хон (то издивоҷ — Сушила Чарак) ба дунё омадааст. Корнома Салмонҳон дар соли 1988 бозигариро бо бозӣ дар нақшӣ фаръии филми сохтаи Ҷей Кей баҳоре ба синамо қадам гузошт ва аввалин муваффақияти тиҷории худро мадюни аввалин ҳамкори худ бо Сураҷ соли 1989 дар филми медонад, ки хеле дар кори ӯ таъсир гузошт ва Салмон тавонист ҷоизаи беҳтарин бозигари марди тозаворидро барои ин филм ба даст оварад, ҳамчунин ин филм муваффақиятҳои зиёдеро низ дар хориҷ аз Ҳинд касб кард ва дар кишварҳои мухталифе аз ҷумла Испания низ намоиш дода шуд ва пурфурӯштарин филми даҳаи 80 лақаб гирифт. Ҳамин амр мӯҷиб гашт, то Салмон дар филмҳои мутааддиди баъдӣ бидурахшад, ки метавон ба филмҳои дар соли 1991 ва.! дар соли 1994 ва дар соли 1995 ва дар соли 1998 ва -: дар соли 1999 ишора кард, ки тайи ҳафт соли фаъолияти ҳирфаии бозигарӣ тавонист болотарин дастмуздҳоро аз они худ кунад.
|
Абдулраҳмон Ориф
|
Абдулраҳмон Муҳаммад Ориф (1916 - 24 августи 2007, Уммон) - пешвои сиёсӣ ва низомии Ироқ. Президенти Ироқ (1966 – 1968), сарвазири Ироқ (1967 – 1968). Вай пас аз марги бародараш Абдулсалом Ориф ба курсии президентӣ нишаст. 17 июли соли 1968 дар натиҷаи табаддулоти ҳарбӣ аз ҷониби Ҳизби Баъс сарнагун карда шуд. Ӯ дар ғурбат зиндагӣ карда, баъд ба Ватан баргашт. Баъди суқути режими Саддом Ҳусейн ӯ дубора кишварро тарк кард. Солҳои охир ӯ дар Урдун зиндагӣ мекард ва дар он ҷо вафот кард. Ҷанги шашрӯза Дар арафаи ҷанги шашрӯзаи соли 1967 дар Синай 100 ҳазор нафар аскарони Миср ва бештар аз 900 танк чамъ шуда буданд. Ба Исроил аз шимол 6 дивизиям Сурия ва 300 танк таҳдид мекард. Урдун бо 7 бригада ва 270 танк 7 ба иттифоқи Мисру Сурия дохил шуд. Абдулраҳмон Ориф, ки дар ҷаҳони араб сарварии худро муқаррар карданӣ шуда, қарор дод, ки ба маъракаи ҳарбии давлатҳои араб ҳамроҳ шавад. Ҷанг шаш рӯз давом кард, вале натиҷаи он дар давоми шаш соати аввал пешакӣ муайян карда шуда буд, ки аксарияти ҳавопаймоҳои Миср аз ҷониби Исроил дар фурудгоҳҳо нобуд карда шуданд. Пас аз он, ҷангҳои заминӣ оғоз шуданд, ки дар он Исроил артиши кишварҳои арабиро шикаст дода, қаламравҳои Ғазза, нимҷазираи Синай, соҳили ғарбии дарёи Урдун ва теппаҳои Ҷӯлонро ишғол кард Дар Ироқ хабари шикаст ба фоҷиаи миллӣ табдил ёфт ва обрӯи президентро боз ҳам такон дод. Ҳукмронии кӯтоҳи Ориф 16 июли соли 1968, вақте ки Ҳизби Баъс табаддулоти низомии бе хун ба анҷом расонд, ба охир расид. Вазири дифоъ Ҳардан ат-Тикрити ба Ориф занг зада гуфт, ки ӯ дигар президент нест. Пас аз он раҳбари барканоршуда ба Туркия фиристода шуд. Аввал дар Лондон, баъд дар Истанбул зиндагӣ мекард. Соли 1979 Саддом Ҳусайн, ки дар ин кишвар ба қудрат расид, ба ӯ иҷозат дод, ки ба ватанаш баргардад. Ба ӯ танҳо як маротиба иҷозат дода шуд, ки кишварро тарк кунад, барои зиёрати Макка. Пас аз сарнагунии Саддом Ҳусайн Абдулраҳмон Ориф Ироқро ба таври абадӣ тарк кард ва дар пойтахти Урдун Амман маскан гирифт. Соли 2004 ҳукумати муваққати Ироқ тасмим гирифт, ки ба Ориф нафақа пардохт кунад ва барои табобати ӯ дар Урдун маблағ ҷудо кунад. Президенти собиқи Ироқ Абдулраҳмон Ориф субҳи 24 августи соли 2007 дар маркази тиббии Ал-Ҳусайн дар Аммон даргузашт. Президенти Ироқ Ҷалол Талабонӣ гуфт: " Ӯ афсар ва президенти ҷумҳурӣ буд. Абдурраҳмон Ориф намунаи мустақим ва таҳаммулпазирӣ буд " 8. Рӯзи дигар ӯро дар шаҳри Ал-Мафрак, 70-километрии шимоли пойтахти Урдун ба хок супурданд. Дар ин маросим мансабдорони воломақоми Ироқ ва раҳбарони дин ширкат доштанд 9. Нигаред низ.
|
Абдулсалом Ориф
|
Абдулсалом Муҳаммад Ориф — арбоби низомӣ, сиёсӣ ва давлатии Ироқ; Президенти Ироқ аз соли 1963 то 1966. Вай дар сарнагун кардани ҳокимияти подшоҳӣ нақш асосй бозид. Бо пуштибонӣ дар артиш ва ҳизби Баъс, Ориф пас аз сарнагун кардани Абдулкарим Қосим президенти кишвар мешавад. Ӯ дар суқути ҳавопаймо дар ҷануби Ироқ ба ҳалокат расид. Баъд аз марг ӯ, бародари калонии ӯ Абдулраҳмон Ориф президенти Ироқ гардид. Президентӣ Пас аз суқути Қосим дар ҷараёни табаддулоти мусаллаҳона Абдулсалом Орифр президенти нави кишвар интихоб шуд, мақоми нахуствазирро Аҳмад Ҳасан ал-Бакр ишғол кард. Ҳизби Баъс ба сари хокимият омад, ки вай бо ёрии гвардиям миллй ба муқобили коммунистон ва дигар қувваҳои оппозиционӣ таъқибро кард. Аз моҳи феврал то ноябр, тақрибан. 5 хазор нафар ва бештар аз 10 хазор нафар ба зиндон андохтанд. Аммо дар баробари хамин зиддиятҳои байни Баъс, носирчиёни Ирок ва ЧАН, ки дар бораи муносибати гуфтушунид дар бораи бо Миср муттаҳид намудани Ироқ розй набуданд, тезу тунд шуд, ки дар натиҷа иттиҳоди сотсиалистӣ барҳам хурд. Марг Шоми 13 апрели 1966 чархбол бо президент Ориф аз Басра ба Бағдод парвоз кард. Аз паси у боз ду чархболи дигар ба парвоз баромаданд, ки ба макони таъйиншуда расиданд. Аммо чархбол бо президент ба макон ҳозир нашуд. Пораҳои чархбол субҳи рӯзи дигар дар соҳили дарёи Шатт-ал-Араб дар наздикии минтақаи Ал-Кун пайдо шуданд. Ҳеч яке аз мусофирони ҳавопаймо зинда намондааст 4. Нигаред низ.
|
Абдулфаттоҳ Аминзода
|
Абдулфаттоҳ Аминзода (то соли 2024 Аминов Абдулфатоҳ Ҳакимович 1 апрели 1981, деҳаи Бобои Валӣ, ноҳияи Файзобод) — фолклоршинос ва фарҳангшиноси тоҷик, номзади илмҳои филология 2. Зиндагинома Абдуфаттоҳ Аминов 5 апрели соли 1981 дар деҳаи Бобои Валии ноҳияи Файзобод ба дунё омадааст 3. Соли 1998 мактаби миёнаи 9-и зодгоҳашро хатм намуда, худи ҳамон сол ба факултети филологияи Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон дохил мешавад. Соли 2003 баъди хатми донишгоҳи мазкур дар кафедраи умумидонишгоҳии забони тоҷикӣ ба ҳайси ассистенти кафедра фаъолияти кориро оғоз намудааст. Оиладор, соҳиби 4 фарзанд. Корнома Солҳои дар бахши рӯзонаи аспирантураи шуъбаи фолклори Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АИ ҶТ таҳсил намудааст. Дар замони аспирантияш ба ковишҳои гурӯҳии фолклоршиносони шуъба ҳамроҳ шуда, дар байни солҳои аз сокинони ноҳияҳои Шаҳритус, Қумсангир, Варзоб, Файзобод, Панҷакент, Фархор ва Дарвоз намунаҳои фолклориро дар шаклҳои сабти хаттию овозӣ ва тасвирӣ гирдоварӣ намудааст. Соли 2009, баъди хатми аспирантура дубора ба Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба кор даъват мешавад. Аз моҳи феврали соли 2009 ба ҳайси мутахассиси шуъбаи кор бо ҷавонони донишгоҳ корро оғоз намуда, аз моҳи марти соли 2010 то феврали соли 2012 дар вазифаи мудири шуъбаи фарҳанги донишгоҳи мазкур, ҳамзамон муаллими кафедраи умумидонишгоҳии забони тоҷикӣ фаъолият менамояд. Аз соли 2012 то 2015 ба ҳайси ходими илмии шуъбаи фолклори Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакии АИ ҶТ ифои вазифа намудааст. Солҳои дубора дар вазифаи мудири шуъбаи фарҳанги Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ва ҳамзамон ассистенти кафедраи адабиёти тоҷики ҳамин донишгоҳ фаъолият мекунад. Аз моҳи марти соли дар вазифаи мудири шуъбаи илмӣ-методии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон кор намудааст. Аз моҳи августи соли 2020 то сентябри соли 2022 дар вазифаи муовини директор оид ба корҳои илмӣ ва аз моҳи сентябри соли 2022 то имрӯз дар вазифаи директори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ифои вазифа намуда истодааст 1. Фаъолияти илмӣ Бо гурӯҳи олимон номинатсияи "Оши палав" ва "Санъати гулдӯзии чакан"-ро таҳия намудааст, ки инҳо солҳои 2016 ва 2018 дар рӯйхатти репрезентативи (намояндагӣ)-и ЮНЕСКО аз номи Ҷумҳурии Тоҷикистон сабт шудаанд. Бори аввал ҷашни арӯсии мардуми Файзобод дар алоҳидагӣ ҳамчун объекти таҳқиқот мавриди омӯзишу пажӯҳиш қарор гирифтааст 1. Ҷоизаҳо Осор.
|
Абдулфаттоҳ ал-Бурҳон
|
Абдулфаттоҳ Абдурраҳмон ал-Бурҳон — арбоби давлатӣ, пешвои сиёсӣ ва ҳарбии Судон. Раиси Шӯрои низомии гузариши Судон (12 апрел — 21 августи 2019), раиси Шӯрои соҳибихтиёрии Судон аз 21 августи соли 2019, амалан сарвари давлат. Зиндагинома Солҳои аввал Ал-Бурҳон дар мактаби низомии Судон таҳсил мекард. Баъдтар ӯ инчунин дар хориҷа — дар Миср ва Урдун таҳсил кардааст 2. Хидмати ҳарбӣ Вай дар доираи амалиёти эътилофӣ бо роҳбарии Арабистони Саудӣ алайҳи шӯришиёни Ҳусӣ дар Яман амал намудааст. 1 Собиқ сардори ситоди нерӯҳои заминӣ, аз моҳи феврали соли 2019 — сарнозири нерӯҳои мусаллаҳ 3. Табаддулоти 2019 Расонаҳои маҳаллӣ бар онанд, ки ал-Бурҳон пушти табаддулот ва ҳабси президент ал-Башир буд 4. Қатли ом дар Хартум Дар аввали моҳи июни соли 2019, пас аз боздидҳои ал-Бурҳон ва Муҳаммад Ҳамдан Ҳемети Дагало ба Миср, Имороти Муттаҳидаи Арабӣ ва Арабистони Саудӣ, нерӯҳои амниятии Судон ва нерӯҳои дастгирии сареъ, аз ҷумла ҷангиёни Ҷанҷавид, амр дода шуданд, ки тазоҳуроти осоиштаро дар Судон саркӯб кунанд. Он чизе ки рӯзи 3 июн дар Хартум рӯй дод, куштори Хартум номида шуд 5 6. Даҳҳо тазоҳургари осоишта кушта шуданд ва тақрибан чил ҷасад ба дарёи Нил партофта шуданд, садҳо нафар дар кӯчаҳои Хартум шиканҷа, таҷовуз ва таҷовуз ба номус шуданд. 7 Музокироти Ал-Бурҳон бо мухолифин дар бораи ташкили ҳукумати ягона лағв шуд. Дар рӯзҳои баъдӣ, ШНГ якчанд пешвоёни оппозисиюнро боздошт кард 8 9. Ияд ал-Бағдодӣ қарори Ал-Бурҳонро дар бораи саркӯб кардани ШНГ-ро ҳамчун таъсири умумӣ, ки роҳбарони Арабистони Саудӣ, Амороти Муттаҳида ва Миср аз ҳаракатҳои демократӣ метарсиданд, шарҳ дод. 10 Маҳмуд Элмутасим, як фаъоли сиёсӣ, ки Донишгоҳи Хартумро хатм кардааст, инчунин гуфт, ки Арабистони Саудӣ ва АМА ба мавҷудияти демократия дар Ховари Миёна мухолифанд, зеро агар худи идеяи демократия дар Ховари Миёна реша мегирад ё паҳн мешавад, пас он ба режимҳои ҳукмрон таҳдид хоҳад шуд, ба мисли — Арабистони Саудӣ ва АМА 11. Шӯрои соҳибихтиёр 21 август Абдулфаттоҳ ал-Бурҳон дар назди раиси Суди олии кишвар савганд ёд карда, ба ҳайси раиси Шӯрои соҳибихтиёрии Судон ба кор шурӯъ кард, ки созишнома дар бораи таъсиси он бо мухолифин 17 август ба имзо расид 12. Ҳаёти шахсӣ Вай оиладор вст а се фарзанд дорад.
|
Абдулфаттоҳ Аминзода
|
Абдулфаттоҳ Аминзода (то соли 2024 Аминов Абдулфатоҳ Ҳакимович 1 апрели 1981, деҳаи Бобои Валӣ, ноҳияи Файзобод) — фолклоршинос ва фарҳангшиноси тоҷик, номзади илмҳои филология 2. Зиндагинома Абдуфаттоҳ Аминов 5 апрели соли 1981 дар деҳаи Бобои Валии ноҳияи Файзобод ба дунё омадааст 3. Соли 1998 мактаби миёнаи 9-и зодгоҳашро хатм намуда, худи ҳамон сол ба факултети филологияи Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон дохил мешавад. Соли 2003 баъди хатми донишгоҳи мазкур дар кафедраи умумидонишгоҳии забони тоҷикӣ ба ҳайси ассистенти кафедра фаъолияти кориро оғоз намудааст. Оиладор, соҳиби 4 фарзанд. Корнома Солҳои дар бахши рӯзонаи аспирантураи шуъбаи фолклори Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АИ ҶТ таҳсил намудааст. Дар замони аспирантияш ба ковишҳои гурӯҳии фолклоршиносони шуъба ҳамроҳ шуда, дар байни солҳои аз сокинони ноҳияҳои Шаҳритус, Қумсангир, Варзоб, Файзобод, Панҷакент, Фархор ва Дарвоз намунаҳои фолклориро дар шаклҳои сабти хаттию овозӣ ва тасвирӣ гирдоварӣ намудааст. Соли 2009, баъди хатми аспирантура дубора ба Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба кор даъват мешавад. Аз моҳи феврали соли 2009 ба ҳайси мутахассиси шуъбаи кор бо ҷавонони донишгоҳ корро оғоз намуда, аз моҳи марти соли 2010 то феврали соли 2012 дар вазифаи мудири шуъбаи фарҳанги донишгоҳи мазкур, ҳамзамон муаллими кафедраи умумидонишгоҳии забони тоҷикӣ фаъолият менамояд. Аз соли 2012 то 2015 ба ҳайси ходими илмии шуъбаи фолклори Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакии АИ ҶТ ифои вазифа намудааст. Солҳои дубора дар вазифаи мудири шуъбаи фарҳанги Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ва ҳамзамон ассистенти кафедраи адабиёти тоҷики ҳамин донишгоҳ фаъолият мекунад. Аз моҳи марти соли дар вазифаи мудири шуъбаи илмӣ-методии Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон кор намудааст. Аз моҳи августи соли 2020 то сентябри соли 2022 дар вазифаи муовини директор оид ба корҳои илмӣ ва аз моҳи сентябри соли 2022 то имрӯз дар вазифаи директори Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии фарҳанг ва иттилооти Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон ифои вазифа намуда истодааст 1. Фаъолияти илмӣ Бо гурӯҳи олимон номинатсияи "Оши палав" ва "Санъати гулдӯзии чакан"-ро таҳия намудааст, ки инҳо солҳои 2016 ва 2018 дар рӯйхатти репрезентативи (намояндагӣ)-и ЮНЕСКО аз номи Ҷумҳурии Тоҷикистон сабт шудаанд. Бори аввал ҷашни арӯсии мардуми Файзобод дар алоҳидагӣ ҳамчун объекти таҳқиқот мавриди омӯзишу пажӯҳиш қарор гирифтааст 1. Ҷоизаҳо Осор.
|
Абдулфаттоҳ Исмоил Алӣ
|
Абдулфаттоҳ Исмоил Алӣ Ал-Ҷуфӣ (июли соли январи соли 1986) — сиёсатмадор ва ходими давлатии Ямани Ҷанубӣ, Раиси Президиуми Шӯрои Олии Халқӣ, роҳбари Ҷумҳурии Демократии Халқии Яман, муассис, идеологи асосӣ ва роҳбари аввали Ҳизби Сотсиалистии Яман аз 21 декабри соли 1978 то 20 апрели соли.
|
Абдулфаттоҳ ал-Бурҳон
|
Абдулфаттоҳ Абдурраҳмон ал-Бурҳон — арбоби давлатӣ, пешвои сиёсӣ ва ҳарбии Судон. Раиси Шӯрои низомии гузариши Судон (12 апрел — 21 августи 2019), раиси Шӯрои соҳибихтиёрии Судон аз 21 августи соли 2019, амалан сарвари давлат. Зиндагинома Солҳои аввал Ал-Бурҳон дар мактаби низомии Судон таҳсил мекард. Баъдтар ӯ инчунин дар хориҷа — дар Миср ва Урдун таҳсил кардааст 2. Хидмати ҳарбӣ Вай дар доираи амалиёти эътилофӣ бо роҳбарии Арабистони Саудӣ алайҳи шӯришиёни Ҳусӣ дар Яман амал намудааст. 1 Собиқ сардори ситоди нерӯҳои заминӣ, аз моҳи феврали соли 2019 — сарнозири нерӯҳои мусаллаҳ 3. Табаддулоти 2019 Расонаҳои маҳаллӣ бар онанд, ки ал-Бурҳон пушти табаддулот ва ҳабси президент ал-Башир буд 4. Қатли ом дар Хартум Дар аввали моҳи июни соли 2019, пас аз боздидҳои ал-Бурҳон ва Муҳаммад Ҳамдан Ҳемети Дагало ба Миср, Имороти Муттаҳидаи Арабӣ ва Арабистони Саудӣ, нерӯҳои амниятии Судон ва нерӯҳои дастгирии сареъ, аз ҷумла ҷангиёни Ҷанҷавид, амр дода шуданд, ки тазоҳуроти осоиштаро дар Судон саркӯб кунанд. Он чизе ки рӯзи 3 июн дар Хартум рӯй дод, куштори Хартум номида шуд 5 6. Даҳҳо тазоҳургари осоишта кушта шуданд ва тақрибан чил ҷасад ба дарёи Нил партофта шуданд, садҳо нафар дар кӯчаҳои Хартум шиканҷа, таҷовуз ва таҷовуз ба номус шуданд. 7 Музокироти Ал-Бурҳон бо мухолифин дар бораи ташкили ҳукумати ягона лағв шуд. Дар рӯзҳои баъдӣ, ШНГ якчанд пешвоёни оппозисиюнро боздошт кард 8 9. Ияд ал-Бағдодӣ қарори Ал-Бурҳонро дар бораи саркӯб кардани ШНГ-ро ҳамчун таъсири умумӣ, ки роҳбарони Арабистони Саудӣ, Амороти Муттаҳида ва Миср аз ҳаракатҳои демократӣ метарсиданд, шарҳ дод. 10 Маҳмуд Элмутасим, як фаъоли сиёсӣ, ки Донишгоҳи Хартумро хатм кардааст, инчунин гуфт, ки Арабистони Саудӣ ва АМА ба мавҷудияти демократия дар Ховари Миёна мухолифанд, зеро агар худи идеяи демократия дар Ховари Миёна реша мегирад ё паҳн мешавад, пас он ба режимҳои ҳукмрон таҳдид хоҳад шуд, ба мисли — Арабистони Саудӣ ва АМА 11. Шӯрои соҳибихтиёр 21 август Абдулфаттоҳ ал-Бурҳон дар назди раиси Суди олии кишвар савганд ёд карда, ба ҳайси раиси Шӯрои соҳибихтиёрии Судон ба кор шурӯъ кард, ки созишнома дар бораи таъсиси он бо мухолифин 17 август ба имзо расид 12. Ҳаёти шахсӣ Вай оиладор вст а се фарзанд дорад.
|
Абдулфаттоҳ Раҳимов
|
Абдулфаттоҳ Раҳимов — муовини ректори Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров Зиндагинома Абдулфаттоҳ Иброҳимович Раҳимов 5 январи соли 1955 дар деҳаи Дараи об ноҳияи Шӯрободи собиқ вилояти Кӯлоб (ҳоло вилояти Хатлон) дар оилаи коргар таваллуд шудааст. Пас аз хатми мактаби миёна соли 1971 ба факултети табиатшиносию-географияи Институти педагогии ба номи С.М. Кирови Ленинобод Институти педагогии ба номи С.М. Кирови шаҳри Ленинобод (ҳоло Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров) дохил шуда, соли 1976 хатм намуд. Пас аз хатми Донишгоҳ ба ноҳияи Восеъ собиқ вилояти Кӯлоб ба кор рафт. Сипас дар мактаби миёна 1 ш. Кӯлоб баъдан дар Институти такмили ихтисоси муаллимони вилояти Кӯлоб аз соли 1988 то соли 1992 дар вазифаи мудири кабинети методии биология-география ва химия кор кард. Соли 1992 ба Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Б.афуров ба кор омада, дар вазифаҳои сарлаборант, муаллим, муаллими калон ва муовини декан оид ба таълим, тарбия ва шуъбаи ғоибона фаъолият намуд. Соли 2000-ум дар шаҳри Душанбе рисолаи номзадиашро ҳимоя кард. Соли 2000 ба Раёсати Донишгоҳ дар вазифаи муовини дастгоҳи раёсати донишгоҳ ба кор таъйин шуд. Аз соли 2004 то соли 2009 дар вазифаи мудири шуъбаи ғоибонаи Донишгоҳ фаъолият бурд. Аз соли 2009 то соли 2012 дар вазифаи муовини ректор оид ба шуъбаи ғоибона ишғоли вазифа кард. Аз моҳи июни соли 2012 то ин ҷониб дар вазифаи муовини ректори Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров оид ба корҳои таълим фаъолият бурда истодааст. Оиладор, соҳиби 6 фарзанд мебошад таъйин гардид.. Пайвандҳо.
|
Абдулфаттоҳ Сисӣ
|
Медали Шоҳ Абдулазиз Абдулфаттоҳ Саид Ҳусайн Халил ас-Сисӣ (аз; зод. 19 ноябр 1954 1, Қоҳира) — фармондеҳи кулли нерӯҳои мусаллаҳи Миср мебошад, ки бо хондани баёнияе, тасмими артишро барои барканор кардани Муҳаммад Мурсӣ аз курсии раиси ҷумҳури Миср ба иттилои мардум расонд. Ин баёния пас аз поёни зарбулаҷали 48 соатаи артиш ба раёсати ҷумҳурӣ ва гуруҳҳои сиёсӣ барои дастёбӣ ба тавофуқе ба манзури поён додан ба буҳрони Миср содир шудааст 2. Эътилофи исломгароҳои "ҳимоят аз машруият ва мухолифат бо кудато" дар Миср, даъвати Абдулфаттоҳ Сисӣ барои тазоҳурот дар рӯзи ҷумъаро чун "эълони ҷанги дохилӣ" донист.
|
Абдулфаттоҳ Шафиев
|
Лауреати ҷоизаи фонди Даг Ҳаммаршёлд Абдулфаттоҳ Шафиев (Шафиев Абдулфаттоҳ Абдулҳафизович сентябри 1981, шаҳри Душанбе) — рӯзноманигор, мутарҷим, муаллим, ва мутахассиси расонаии тоҷик. Барандаи ҷоизаҳои гуногуни донишҷӯӣ дар сатҳи Тоҷикистон ва рӯзноманигорӣ дар сатҳи ҷаҳонӣ мебошад. Сафири сулҳи лоиҳаи Медиотек дар Афғонистон, Тоҷикистон, Покистон Зиндагинома Абдулфаттоҳ Шафиев 30 сентябри соли 1981 дар шаҳри Душанбе таваллуд шуда, дар деҳаи хурде бо номи Зафар дар ҳаволии пойтахти Тоҷикистон ба воя расидааст. Таҳсилот Замони мактабхонияш ба ҷанги шаҳрвандӣ ва рӯзҳои мушкили пасоҷангӣ рост омад, ки ба таҳсилоти ӯ ҳам таъсир дошт. Бо вуҷуди ин, дар мактаб аз талабагони фаъол буд ва ҳамеша мавриди эҳтироми омӯзгорон қарор дошт. Бакалавриатура ва магистратураро дар факултаи шарқшиносии Донишгоҳи давлатии миллии Тоҷикистон бо дипломҳои аъло хатм кардааст. Мавзӯъи корҳои дипломияш падежҳои забони арабӣ буд. Моҳи октябри соли 2002 дар як озмуни нависандагӣ миёни донишҷӯён, ки аз ҷониби Бунёди Оғохон гузаронида шуда буд, ғолиб дониста шудааст. Ҳангоми таҳсил дар магистратура ба тадриси забони арабӣ дар Донишгоҳи давлатии миллии Тоҷикистон ҷалб шудааст. Дар муддатҳои гуногун дар давраҳои омӯзишии тобистона дар Донишгоҳи Индиана ва Донишгоҳи давлатии Аризона дарс гуфтааст. Соли 2012 ба аспирантураи Донишгоҳи славянии Тоҷикистону Русия дохил шуд ва то соли 2014 дар он ҷо таҳсил кард. Мавзӯъи тадқиқоти илмияш буруз ва рушди торнамоҳои хабарӣ дар фазои маҷозии Тоҷикистон мебошад. Ба сабаби идомаи тадқиқот дар хориҷ, рисолаи худро ҳимоя накардааст. Аз сентябри соли 2014 то сентябри соли 2015 дар Барномаи Осиёи Марказӣ, Мактаби муносибатҳои байнулмилалии ба номи Эллиот, Пажӯҳишгоҳи омӯзиши Аврупо, Русия ва АвруОсиёи Донишгоҳи Ҷорҷ Вашингтон дар шаҳри Вашингтон муҳаққиқ буд. Ҳамчун, хатмкардаи ин барнома дар роҳандозии торнамои илмӣ-таҳлилии саҳм дошт ва замоне дар он муовини сармуҳаррир буд. Журналистика Сар аз тобистони 2001 то анҷоми соли 2003 дар бахши бурунмарзии Радиои Тоҷикистон (ҳоло Овози тоҷик) дар шуъбаи аввал коромӯз, сипас, муҳаррир ва баъдан раҳбари шуъбаи арабӣ кор кардааст. Аз охири соли 2002 то нимаи соли 2010 дар вазифаҳои гуногун дар дафтари Радиои Озодӣ дар шаҳри Душанбе кор кардааст. Корро дар ин идора аз хабарнигори мустақили радиоӣ оғоз карда, ҳангоми рафтан аз кор раҳбарии веб-тимро дар шаҳри Душанбе ба дӯш дошт. Дар таҳия ва роҳандозии торнамои Радиои Озодӣ ва гузариши тадриҷии кор дар ин идора аз радио ба веб саҳми муҳим бозидааст. Ба ҳайси хабарнигори ин радио ғолиби озмунҳои ҷаҳонии Федератсияи байнулмилалии журналистон (Мелбурн, 2004), Бонки Осиёии Рушд (Алмати, 2004), Радиои Озодӣ, Бунёди аврупоии омӯзишҳо (Турин, 2006) гардидааст. Дар торнамои ҳамин радио нахустин бор дар Тоҷикистон пахши зиндаи матнии бозиҳои футболиро аз ҷараёни бозиҳои мунтахаби наврасони Тоҷикистон дар Ҷоми Ҷаҳонии 2007 роҳандозӣ кардааст. Матлабҳояш дар мавзӯъҳои гуногун дар нашрияҳои маҳаллӣ нашр ва бознашр гардидаанд. Аз аввалин таҳиягарони маводи чандрасонаӣ дар Тоҷикистон мебошад, ки ҳам барои торнамои Радиои Озодӣ ва ҳам торнамои чандрасонаии Ҷадид Онлайн, мақарраш дар шаҳри Лондон, навиштааст. Силсилаи мақолаҳояш доир ба технологияҳои навин дар нашрияи Миллат соли 2011 ҷоизаи аввали ширкати мобилии Мегафон ро гирифта буд. Бо забони англисӣ дар торнамои мақолаҳо навишта ва барои муддатҳои кӯтоҳ муҳарририи бахши Осиёи Марказӣ, Қафқоз, Афғонистон ва Туркияи ин торнаморо ба дӯш гирифтааст. Дар соли 2016 нахустин барандаи барномаи махсуси Иттиҳоди журналистони мустақар дар Созмони Милал аз кишварҳои собиқ Шӯравӣ ва намояндаи панҷ кишвари Осиёи Марказӣ ба ҳайси журналист дар Ассамблеяи генералии СММ дар шаҳри Ню-Йорк буд. Бо чеҳраҳои саршиноси ҷаҳонӣ, ба мисли Дабири кулли вақти СММ Бан ги-Мун, нахустин мусалмонзани барандаи ҷоизаи сулҳи Нобел Ширин Ибодӣ, ситораи Болливуд Амирхон ва дигарон мусоҳибаҳои ихтисосӣ кардааст. Блоггинг Аввалин мақолаи маълум доир ба блоггингро дар Тоҷикистон навишта, баъдан яке аз нахустин шаҳрвандони Тоҷикистон шуда, дар платформаи Блогспот блоги хусусӣ бо номи Шаҳриёристон боз кардааст. Дар соли 2008 блоги ӯ бо номи Футболи Тоҷикистон зуҳур кард, ки дар муддати кӯтоҳ маъруфияти зиёд касб кард. Он аввалин манбаъи интернетӣ доир ба футбол ва бо забони тоҷикӣ буд. Баъдан, Футболи Тоҷикистон пурра ба гурӯҳи интернетӣ гузашт ва Абдулфаттоҳ Шафиев аз мудирияти он канор рафт. Бо ибтикори ӯ гуруҳи мутарҷимон тарҷумаи нахустини Скайп -ро ба забони тоҷикӣ анҷом додаанд. Коршиноси расонаӣ Дар лоиҳаҳои гуногуни Салиби Сурх ва Ҳилоли Аҳмари байнулмилалӣ ва Созмони Милали Муттаҳид ба ҳайси масъули кор бо расонаҳои хабарӣ кор кардааст. Барои журналистон дар чаҳорчӯбаи лоиҳаҳои гуногун машғулиятҳо гузаронидааст. Ҷоизаҳо.
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.