text
stringlengths
4
24.9k
title
stringlengths
1
51
url
stringlengths
31
327
wikicode
stringclasses
1 value
iso639-3
stringclasses
1 value
script
stringclasses
1 value
Гьаргь | актәи (аелын.-Γιώργος ο πρώτος, ақырҭ. გიორგი პირველი) - Аԥсха Аԥсуа Ахра 861-868 шықәса инаркны , Гьаргь аҳәычқәа имамазҭ , Лауан || иԥа иоуп, иара анонимнитәи аԥхәыс дыман, нас лара Иоаан Шавлиани иҿы дҵеиҭ, Гьаргь иман ҩба аиашьаа Феодосии, Дмитрии ,ҩба иашьаҷкәынқ Тинен (Карҭтәыла Анапхагаҩы) Багратеи. Гьаргь иуранагӡа аҭоурых: "Феодосии иашьа Гьаргь актәи, акы аамҭа Ақартли ачихтәи адгьылеи имаан, ана иашьа Дмитрии, иҷкәын Тинен анапхагаҩы азы дықәрҭәииҭ " ,. (О.Х. Бгажба,З.С. Лакоба, Аԥсны аҭоурых, Аҟәа 2015, аҩбатәи аиздание,адәақьа 141) Аԥсуаа Аԥсҳацәа
Гьаргь I
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%8C%D0%B0%D1%80%D0%B3%D1%8C%20I
ab
abk
Cyrl
Феодосии аҩбатәи || (ақырт.-ფეოდოსია , аелын.-Φεοδοσία) - Аԥсуа Ахра Аԥсха 806-825 шықәса инаркны , Лауан иҷкәын, Дмитрии Гьаргьи аиашьа , иара Ақахетиа-Арабтәи-Византиа каолициа Аԥсуа Ахра аибашьра азы иқәақәаны иԥцәиҭ ,ирҿагыланы иареи Тао-Кдарджети аҭауадақәа аибыслара аӡиас "Ксани" (Хымпада, иахьа-Алдатәи Ауаԥстәыла) ирырҭәиҭ , рырра рымҷкәа ирбгеиҭ , Феодосии ақалақь "Хони" иаицеиҭ ,Хопа Киачи аныхабаақәа гьы Очамчира Гәдоуҭа аҿы иааиҵеиҭ Аԥсуаа Аԥсҳацәа
Феодоси II
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%81%D0%B8%20II
ab
abk
Cyrl
Дырмит аҩбатәи || (ақырт.-დირმიტი ,аелын. - Ντμίτρι) - Аԥсуа Ахра Аԥсха 825-861 шықәса инаркны, Лауан иҷкәын, Гьаргьи Феодосии аиаша ,ҩба аԥақәа иман: Багратеи, Тиненеи ,иара иашьа Феодоси еипш аполитикатә аекономикатә акультуратә аррәи аизхарра азы зегьы иааиҵон , Византиа-Арабтәи акаолициа атакақәа иҷҳәон , Аибыслара "Буецхебо" аҿы деиаҵахеиҭ ,нас арабцәа аԥара иишәон, , Авизантиа аӷәбақәа Аҟәа (Себастополис) агаҿы ипцәиҭ, дара ари аибысралаҿы 40.000 ауаа рыман. Аԥсуаа Аԥсҳацәа
Дырмит II
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8B%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%82%20II
ab
abk
Cyrl
Федор Федор-иԥа Торнау (; Полоцк, Урыстәылатәи аимпериа — Елдиц, Австро-Венгриа) — аурыс офицер, адипломат, ашәҟәыҩҩ, аԥшыхәҩы, Кавказтәи аибашьра иалахәыз, акыр ҭоурыхтә, документалтә, литературатә ҩымҭақәа дравторуп. Иара иаанижьит анапылаҩыратә материалқәа аҭоурыхи, аетнографиеи, Мраҭашәаратәи Кавказ аҭоурыхтә географиеи ирызкны. Алитература Торнау Ф. Ф. Воспоминания Кавказского офицера. М.: АИРО-XX, 2000. Электронная версия книги Торнау Ф. Ф. Воспоминания кавказского офицера Дзидзария Г. А. Ф. Ф. Торнау и его кавказские материалы М: Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1976 Керефов Б.М., Туганов Р.У. Секретная миссия в Черкесию русского разведчика барона Ф.Ф. Торнау. Нальчик: изд-во "Эль-Фа", 1999. -С. 483. Макарова С. Э. Барон Ф. Ф. Торнау и его воспоминания Ктиторова О.В, Кужева К. В. Сведения об абазинах в воспоминаниях Ф. Ф. Торнау (недоступная ссылка) Ефремов Ю. К. Тропами горного Черноморья −2-е изд., дополн. и исправл. Краснодар: ООО Качество, 2008 ISBN 978-5-9703-0143-2 Ажьырныҳәамза 10 рзы ииз 1810 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 7 рзы иԥсыз 1890 шықәсазы иԥсыз Урыстәылатәи ашәҟәыҩҩцәа Урыстәылатәи адипломатцәа Урыстәылатәи аԥшыхәҩцәа
Торнау, Федор Федор-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%83%2C%20%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%80%20%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Ажьырныҳәа – Адунеи аншаз амш, аԥсуа жәлар рмилаҭтә, традициатә ныҳәақәа иреиуоуп. Ари аныҳәа адҳәалоуп ажьира анцәахәы – Шьашәы изкны акәырбан аҟаҵара. Ажьырныҳәа еиднакылоит аҭаацәа рыԥшьаҭыԥ аҿы аб ихылҵшьҭра иаҵанакуа аҭынхацәа. Еицырдыруа ашәҟәыҩҩ Никәала Ҳашыг иҩуан: «Ажьырныҳәа – ари ус баша акәырбан аҟаҵара акәӡам иаанаго, ари ижәытәӡоу, аԥсуаа иныҟәырго адунеи аҿы егьырҭ ажәларқәа ирылазмырҩашьо иԥшьоу ҵасуп. Ажьырныҳәа итрадициатәу аԥсуа культура «Аԥсуара» иҩым азакәанқәа рыԥҟаррақәа ируакуп. Кавказ ажәларқәа рыбжьара џьаргьы иуԥылом иахьатәи аԥсуаа рабацәа рабдуцәа рҿы акәымзар ас еиԥш ажьиирҭеи, ажьира ауси, ажьиҩцәеи раҳаҭыр ҳаракны иахьырбоз». Алитература Услар П.К. Этнография Кавказа: Языкознание. - Тифлис:, 1887. - 122 с. Абхазоведение: Вып.II/АН АБИГИ им.Д.И. Гулиа. - Сухум: Алашара, 2003. - 229 с. Аԥсуа милаҭ ныҳәақәа
Ажьырныхәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B6%D1%8C%D1%8B%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Кениа (, ), аофициалтә хьӡы: Ареспублика Кениа (, ) — Амрагылара-африкатәи атәыла. Административтә шара Кениа 47 автономтә округқәа (, ) рыла ишоит.
Кениа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Комор (акомор. Komori, , ), аофициалтә хьӡы: Комортәи адгьылбжьахақәа реидгыла (акомор. Umoja wa Komori, , ) — Африкатәи адгьылбжьахатә тәыла Индиатәи аокеан аҟны. Административтә шара Комор афедеративтә республика иҟоуп. Ари атәыла 3 афедералтә субиектқәа (автономтә адгьылбжьахақәа) рыла ишоит.
Комор
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80
ab
abk
Cyrl
Чад (, ), аофициалтә хьӡы: Чад Ареспублика (, ) — Африкаҟны аҳәынҭқарра. Ари атәыла ихьӡ Аӡиа Чад иаауеит. Административтә шара Чад 23 арегионқәа () рыла ишоит.
Чад
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%B4
ab
abk
Cyrl
Аруҭыул бызшәа ()
Аруҭыул бызшәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%83%D2%AD%D1%8B%D1%83%D0%BB%20%D0%B1%D1%8B%D0%B7%D1%88%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Каидаҟ — Адаӷьсҭан инхо каидаҟаа раҳра, ианырҵаз VI шәышықәса рзы. Алитература Аҭоурых атәылақәа рыла
Каидаҟ
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D2%9F
ab
abk
Cyrl
Каидаҟ бызшәа ма Хаидаҟ бызшәа (каи. Хайдакьан кув [χɑjdɑqʼɑn kuβ]) — Адаӷьсҭан ишьҭан Каидаҟ бызшәас иамоуп. Ихалхно — 21.000 ҩык. Алфавит Каидаҟ бызшәа акириллица ихархәатәуп. Анбан жәларбжьаратәи афонетикатә транскрипциала:
Каидаҟ бызшәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D2%9F%20%D0%B1%D1%8B%D0%B7%D1%88%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Кот-д’Ивуар (), аофициалтә хьӡы: Кот-д’Ивуар Ареспублика (), ахьӡ аԥсшәахь аиҭага: Абаҩыш Аԥшаҳәа — Мраҭашәара-африкатәи атәыла. Административтә шара Кот-д’Ивуар 12 аокругқәеи () 2 автономтә ақалақьтә округқәеи () рыла ишоит.
Кот-д’Ивуар
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%82-%D0%B4%E2%80%99%D0%98%D0%B2%D1%83%D0%B0%D1%80
ab
abk
Cyrl
Лесото (), аофициалтә хьӡы: Лесото Акралра' () — Алада-африкатәи атәыла. Административтә шара Лесото 10 араионқәа () рыла ишоит.
Лесото
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BE%D1%82%D0%BE
ab
abk
Cyrl
Либериа (), аофициалтә хьӡы: Либериа Ареспублика' () — Мраҭашәара-Африкатәи атәыла. Административтә шара Либериа 15 административтә тәылақәа () рыла ишоит.
Либериа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Ливиа (), аофициалтә хьӡы: Ливиа Аҳәынҭқарра' () — Африкатәи атәыла. Административтә шара Ари атәыла 3 аҭоурыхтә регионқәа иаԥиҵеит: Триполитаниа, Феццан, Киренаика. Иахьа Ливиа 22 административтә раионқәа () рыла ишоит.
Ливиа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Маврики (, , ), аофициалтә хьӡы: Маврики Ареспублика' (, , ) — Африкатәи адгьылбжьахатә тәыла Индиатәи аокеан аҟны. Административтә шара Маврики 9 административтә округқәеи () 3 Маврикитәи адәныҟатәи адгьылбжьахақәеи () рыла ишоит.
Маврики
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B8
ab
abk
Cyrl
Мавританиа (, ), аофициалтә хьӡы: Аисламтә Республика Мавританиа' (, ) — Аҩада-мраҭашәара-Африкатәи атәыла. Административтә шара Мавританиа 12 административтә областқәеи () 1 аҳҭнықалақьтә автономтә округи Нуакшот рыла ишоит.
Мавританиа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Уганда (), аофициалтә хьӡы: Уганда Ареспублика () — Мрагылара-Африкатәи атәыла. Административтә шара Уганда 4 административтә областқәа () рыла ишоит.
Уганда
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Мадагаскар (, ), аофициалтә хьӡы: Мадагаскар Ареспублика' (, ) — Африкатәи адгьылбжьахатә тәыла Индиатәи аокеан аҟны. Административтә шара Мадагаскар 22 административтә раионқәа () рыла ишоит.
Мадагаскар
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%80
ab
abk
Cyrl
Малави (, ), аофициалтә хьӡы: Малави Ареспублика' (, , ) — Алада-мрагылара-Африкатәи атәыла. Административтә шара Малави иаку аҳәынҭқарра ауп, ари атәыла 3 административтә провинциақәа рыла ишоит.
Малави
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8
ab
abk
Cyrl
Очамчыратәи амуниципалитет аобиектқәа/абаҟақәа реиқәыԥхьаӡаҿы иарбоуп амуниципалитет аҵакырадгьыл аҿы иҟоу, акультуратә ҭынха аганахьала крызҵазкәа аобиектқәа, урҭ рыхәҭак, азакәан ала иазԥхьагәаҭоу аԥҟарала, иранашьоуп Акультуратә ҭынха иеиҭамҵуа абаҟа астатус. Иеиҭамҵуа абаҟа астатус змоу аобиектқәа рыхәҭак, иара убас, амилаҭтә категориагьы ранашьоуп. Очамчыратәи амуниципалитет аҿы акультуратә ҭынха аганахьала крызҵазкәа аобиектқәа 3 гәыԥкны ишоуп: Астатус змам аобиектқәа Акультуратә ҭынха иеиҭамҵуа абаҟақәа Амилаҭтә категориа змоу иеиҭамҵуа абаҟақәа Очамчыратәи амуниципалитет аобиектқәа реиқәыԥхьаӡа Азхьарԥшқәа heritagesites.ge — კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლების სია კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი Очамчыра араион
Очамчыратәи амуниципалитет аобиектқәа реиқәыԥхьаӡа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%87%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%20%D0%B0%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D0%BA%D1%82%D2%9B%D3%99%D0%B0%20%D1%80%D0%B5%D0%B8%D2%9B%D3%99%D1%8B%D4%A5%D1%85%D1%8C%D0%B0%D3%A1%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Мали (), аофициалтә хьӡы: Мали Ареспублика () — Африкаҟны атәыла. Административтә шара Мали 10 административтә областқәеи () 1 аҳҭнықалақьи рыла ишоит.
Мали
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B8
ab
abk
Cyrl
Марокко (, , ), аофициалтә хьӡы: Марокко Акралра , , ) — Аҩада-мраҭашәара-Африкатәи атәыла. Административтә шара Марокко 12 административтә областқәа (, , ) рыла ишоит.
Марокко
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BA%D0%BE
ab
abk
Cyrl
Гагратәи амуниципалитет аобиектқәа/абаҟақәа реиқәыԥхьаӡаҿы иарбоуп амуниципалитет аҵакырадгьыл аҿы иҟоу, акультуратә ҭынха аганахьала крызҵазкәа аобиектқәа, урҭ рыхәҭак, азакәан ала иазԥхьагәаҭоу аԥҟарала, иранашьоуп Акультуратә ҭынха иеиҭамҵуа абаҟа астатус. Иеиҭамҵуа абаҟа астатус змоу аобиектқәа рыхәҭак, иара убас, амилаҭтә категориагьы ранашьоуп. Гагратәи амуниципалитет аҿы акультуратә ҭынха аганахьала крызҵазкәа аобиектқәа 3 гәыԥкны ишоуп: Астатус змам аобиектқәа Акультуратә ҭынха иеиҭамҵуа абаҟақәа Амилаҭтә категориа змоу иеиҭамҵуа абаҟақәа Гагратәи амуниципалитет аобиектқәа реиқәыԥхьаӡа Азхьарԥшқәа heritagesites.ge — კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლების სია კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი Гагра араион Гагра араион ақыҭақәа
Гагратәи амуниципалитет аобиектқәа абаҟақәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%20%D0%B0%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D0%BA%D1%82%D2%9B%D3%99%D0%B0%20%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9F%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Гәылрыԥшьтәи амуниципалитет аобиектқәа реиқәыԥхьаӡа реиқәыԥхьаӡаҿы иарбоуп амуниципалитет аҵакырадгьыл аҿы иҟоу, акультуратә ҭынха аганахьала крызҵазкәа аобиектқәа, урҭ рыхәҭак, азакәан ала иазԥхьагәаҭоу аԥҟарала, иранашьоуп Акультуратә ҭынха иеиҭамҵуа абаҟа астатус. Иеиҭамҵуа абаҟа астатус змоу аобиектқәа рыхәҭак, иара убас, амилаҭтә категориагьы ранашьоуп. Гәылрыԥшьтәи амуниципалитет аҿы акультуратә ҭынха аганахьала крызҵазкәа аобиектқәа 3 гәыԥкны ишоуп: Астатус змам аобиектқәа Акультуратә ҭынха иеиҭамҵуа абаҟақәа Амилаҭтә категориа змоу иеиҭамҵуа абаҟақәа Гәылрыԥшьтәи амуниципалитет аобиектқәа реиқәыԥхьаӡа Азхьарԥшқәа heritagesites.ge — კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლების სია კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი Гәылрыԥшь араион
Гәылрыԥшьтәи амуниципалитет аобиектқәа реиқәыԥхьаӡа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%99%D1%8B%D0%BB%D1%80%D1%8B%D4%A5%D1%88%D1%8C%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%20%D0%B0%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D0%BA%D1%82%D2%9B%D3%99%D0%B0%20%D1%80%D0%B5%D0%B8%D2%9B%D3%99%D1%8B%D4%A5%D1%85%D1%8C%D0%B0%D3%A1%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Антон Павел-иԥа Чехов (; , Таганрог, Урстәылатәи аимпериа — , Баденваилер, Германиатәи аимпериа) — аурыс шәҟәыҩҩ ду, иҩымҭақәа еиҭагоуп адунеи ажәларқәа акыр рбызшәақәа рахь. А.П. Чехов икалам иҵижьыз ипиесақәа адунеи аҿы иреиӷьу атеатрқәа ррепертуар иузаҟәымҭхо, изырԥшӡо иреиуоуп. Иазгәаҭатәуп, А.П. Чехов иҩымҭақәа акыр жәашықәсақәа рыҩнуҵҟа аԥсшәахь ишеиҭаргоз аԥсуа сахьаркыратә литература аҟазацәа нагацәа. 1920 ш. рзы апрозаик адраматург Ӡ. Дарсалиа Чехов иажәабжь “Хирургия” амотив ала иаԥиҵеит акомедиа “Ахапыц хәышәтәҩы”, уи аахыс акырынтә А.П. Чехов иҩымҭақәа ықәдыргылахьеит аԥсуа сценаҿ. Антон Павел-иԥа Чехов ихьӡ ахҵан Аҟәа ақалақь амҩадуқәа руаки абжьаратә школи. Алитература Пачулиа В.П. Русские писатели в Абхазии. - Сухуми: Алашара, 1980. - 101 с. Абхазия в русской литературе. - Сухуми: Алашара, 1983. - 370 с. Александр и Антон Чеховы. Воспоминания, переписка / Сост., подг. текста и коммент. Е. Гушанской, И. Кузьмичёва. — М.: Зажаров, 2012. — 960 с. — (Биографии и мемуары). — 3000 экз. — ISBN 978-5-8159-1136-9. А. П. Чехов и Нижегородский край : библиогр. указатель ⁄ НГОУНБ, ИБО; сост. Л. П. Селезнева. — Н. Новгород: РИО НГОУНБ, 2010. — 80 с. Бочаров С. Г. «Чехов и философия» // Вестник истории, литературы, искусства. — М.: Собрание; Наука, 2005. Венгеров С. А. Чехов, Антон Павлович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1903. — Т. XXXVIIIa. — С. 777—781. Вокруг Чехова / Сост., вступ. ст. и примеч. Е. М. Сахаровой. — М.: Правда, 1990. — 656 с. — 100000 экз. Волошинова В. Ф., Волошинова Л. Ф. «Чехов и Ростов-на-Дону» Волчкевич Майя. «Чайка». Комедия заблуждений. — М.: «Пробел-2000», 2010. — 128 с. Волчкевич Майя. «Дядя Ваня». Сцены из непрожитой жизни. — М.: «Пробел-2000», 2010. — 87 с. Гиляровский В. А. Антоша Чехонте / Гиляровский В. А. Москва газетная. Друзья и встречи. — Мінск: Навука и тэхніка, 1989. — 384 с.: иллюстрации. — С. 253—280. — ISBN 5-343-00147-5. Задёра Г. П. Медицинские деятели в произведениях А. П. Чехова. Очерк. — Ежемесячные литературные и популярно-научные приложения к журналу «Нива», 1903, октябрь, ноябрь. Корней Чуковский. Художник Корней Чуковский. Был, есть и будет прекрасен Корней Чуковский. О Чехове Кузичева А. П. А. П. Чехов в русской театральной критике. Комментированная антология. 1887—1917. — М.: ЧПК, 1999. — 542 с. Кузичева А. П. Чеховы. Биография семьи. — М.: «АРТ», 2004. — 472 с. Кузичева А. П. Чехов. Жизнь «отдельного человека». — СПб.: Балтийские сезоны, 2011. — 880 с., илл. Кузичева А. П. Ваш А. Чехов. — М.: Согласие, 2000. — 388 с. Масанов И. Ф. — Чеховиана: Систематический указатель литературы о Чехове и его творчестве / Ввод. ст. и ред. А. Б. Дермана. — М.: Гос. центр. кн. палата РСФСР, 1929. — Вып. 1. — 119 с. Ажьырныҳәамза 29 рзы ииз 1860 шықәсазы ииз Ԥхынгәымза 15 рзы иԥсыз 1904 шықәсазы иԥсыз Урыстәылатәи ашәҟәыҩҩцәа
Чехов, Антон Павел-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%85%D0%BE%D0%B2%2C%20%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%20%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Африкагәҭантәи Ареспублика (, ) — Африкаҟны атәыла. Административтә шара Африкагәҭантәи Ареспублика 20 административтә префектурақәа () рыла ишоит.
Африкагәҭантәи Ареспублика
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D3%99%D2%AD%D0%B0%D0%BD%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Мозамбик (), аофициалтә хьӡы: Мозамбик Ареспублика () — Африкаҟны атәыла. Административтә шара Мозамбик 10 административтә провинциақәеи () 1 аҳҭнықалақьи () рыла ишоит.
Мозамбик
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA
ab
abk
Cyrl
Намибиа (), аофициалтә хьӡы: Намибиа Ареспублика () — Африкатәи атәыла. Административтә шара Намибиа 14 административтә областқәа () рыла ишоит.
Намибиа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%B1%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Нигер (, ), аофициалтә хьӡы: Нигер Ареспублика (, ) — Африкатәи атәыла. Административтә шара Нигер 7 административтә регионқәеи () 1 аҳҭнықалақьи рыла ишоит.
Нигер
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80
ab
abk
Cyrl
Нигериа (, , , ), аофициалтә хьӡы: Афедеративтә Республика Нигериа (, , , ) — Африкатәи атәыла. Административтә шара Нигериа афедеративтә ҳәынҭқарроуп. Ари атәыла 36 аштатқәеи () 1 афедералтә территориеи рыла ишоит.
Нигериа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Руанда (), аофициалтә хьӡы: Руанда Ареспублика (, , , ) — Африкагәҭанҟны атәыла. Административтә шара Руанда 5 апровинциақәа () рыла ишоит.
Руанда
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Сан-Томеи Принсипии (), аофициалтә хьӡы: Адемократиатә Республика Сан-Томеи Принсипии () — Африкатәи адгьылбжьахатә тәыла Атлантикатә аокеан аҟны. Административтә шара Сан-Томеи Принсипии 6 административтә округқәеи () 1 автономтә региони рыла ишоит.
Сан-Томеи Принсипии
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD-%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B8%20%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%B8%D0%BF%D0%B8%D0%B8
ab
abk
Cyrl
Сеишелтәи Адгьылбжьахақәа (, ), аофициалтә хьӡы: Ареспублика Сеишелтәи Адгьылбжьахақәа (, ) — Африкатәи адгьылбжьахатә тәыла Индиатәи аокеан аҟны. Административтә шара Сеишелтәи Адгьылбжьахақәа 26 административтә округқәа рыла ишоит.
Сеишелтәи Адгьылбжьахақәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B8%D1%88%D0%B5%D0%BB%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D0%B4%D0%B3%D1%8C%D1%8B%D0%BB%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Лингва франка нова (Lingua Franca Nova) — адунеижәларбжьаратә бызшәа. Аԥҵаҩы абызшәа Джордж Бурэ. Шәахә. иара убас elefen.org Иԥсабаратәым абызшәақәа
Лингва франка нова
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B0%20%D1%84%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%20%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аԥсны Жәлар Рфорум «Аидгылара» — ԥхынҷкәынмза 13, 1988 шықәса рзы иаԥҵаз Аԥсны Жәлар Рфорум «Аидгылара». Аҭоурых Ԥхынҷкәынмза 13, 1988 шықәса рзы Аҟәа имҩаԥысит Жәлар Рфорум «Аидгылара» I аизара ду. Жәабранмза 3, 1990 шықәса рзы Аҟәа имҩаԥысит Жәлар Рфорум «Аидгылара» II аизара ду. Афорум хантәаҩыс далхын Сергеи Мирон-иԥа Шамба. Еиҭарҿыцыз анапхгара аилазаара активла нап адыркит аԥҟаԥҵәа аԥҟарақәеи апрограммеи аус рыдулареи урҭ рынагӡареи. Уи инаваргыланы Афорум имҩаԥнагон Асовет Еидгылаҿ Прибалтика инаркны Аокеан ҭынч аҟынӡа еиҿкааз иформалтәымыз аиҿкаарақәеи дареи рыҩнуҵҟа аимадарақәа рышьақәыргыларазы аусура. «Аидгылара» ахықәкы анагӡараз имҩаԥнагоз хра злаз аусқәа иреиуан СССР автономиатә республикақәеи дареи рымчқәа акоординациа рзура рсуверентә зинқәеи рҳәынҭқарратә статуси рыхьчареи рырҭбаареи алыршахарц азы. Алитература К 20-летию Народного форума Абхазии «Аидгылара»: [о торжественном мероприятии, посвященном 20-летию НФА.]//РА. - 2008. - 13-14 дек., (№ 137). - С.1 Аԥсны аполитикатә партиақәа
Аидгылара
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B8%D0%B4%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Евдокиа Афанаси-иԥҳа Мухина (диит ) — Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа 1941-1945 шш. иалахәыз. Абиографиа 16 шықәса ирҭагылаз акомҿар ԥҳәызба цәыббра мза 1941ш. рзы лхатә гәаԥхарала далалоит Ар Ҟаԥшь. Қәрала иқәыԥшӡаз, арраҿы арадист изанааҭ анлоу дцоит аҕа итыл ахь. Лара аԥшыхәҩцәеи апартизанцәеи дрыцхраауан, еиқәлыршәон еимадарала, лхала ахсаалаҿы иазгәалҭон аҕацәа рырратә обиектқәа, зны-зынлагьы лара иҟалҵоз адыррақәа рыла ҳартиллериеи ҳҳаирпланқәеи аҕа ирҭон аахақәа. Аибашьра ашьҭахь Евдокиа Афанаси-иԥҳа аус луан санитаркас аҟәатәи ахәышәтәырҭаҿы, аибашьра иадҳәалаз лгәалашәарақәа рыла илҩит аповест «Восемь сантиметров». 1975 шықәса рзы арежиссиор Иарополк Лапшин ари ашәҟәы амотив ала иҭихит асахьаркыратә фильм «Назначаешься внучкой». Евдокиа Мухина иланашьан Аибашьра Абираҟ Ҟаԥшь аорден, Аџьынџьтәылатә еибашьра аорден II- аҩаӡара, «Аџьынџьтәылатә еибашьра апартизан» амедал убас иҵ. Евдокиа Афанаси-иԥҳа депутатс дыҟан, Аԥснытәи АССР Иреиҳаӡоу Асовет Апрезидиум далахәын. Азхьарԥшқәа О. Старастенко. Дуся Мельникова, Женя Евдокимова и Чижик: одна война и одна жизнь на всех Жәабранмза 16 рзы ииз 1925 шықәсазы ииз Аԥснытәи АССР 10 тәи ааԥхьара Иреиҳаӡоу Асовет адепутатцәа
Мухина, Евдокиа Афанаси-иԥҳа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%85%D0%B8%D0%BD%D0%B0%2C%20%D0%95%D0%B2%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D0%B8%D0%B0%20%D0%90%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D2%B3%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Уелс, Уелстәыла (, ) — Британиаду атәыла зегь реиҳа идуу.
Уелс
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B5%D0%BB%D1%81
ab
abk
Cyrl
Сенегал (, , , ), аофициалтә хьӡы: Сенегал Ареспублика (, , , ) — Мраҭашәара-африкатәи атәыла. Административтә шара Сенегал 14 аобластьқәа () рыла ишоит.
Сенегал
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D0%BB
ab
abk
Cyrl
Алгыт () — Аԥсны аҿы Гәдоуҭа араион иау ақыҭа хәыҷы. Аԥсны ақыҭақәа
Алгыт
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B3%D1%8B%D1%82
ab
abk
Cyrl
Зыхәны () - аҭып аҿы аедыгаа ауаа аимшьҭарақәа инхоз ҳәа, иажәу аедыгаа абра риимшьтарақәа XIII н.э. авек ирԥырцәеит. Амилаҭқәа Зыхәны Амраҭашәара Зыхәнытәыла инхоит амилаҭқәа: Шаԥсыӷцәа (Аедыгаа), Абадзехцәа (Аедыгаа), Натухаицәа (Аедыгаа), Бжедугцәа (Аедыгаа), Темиригуаа (Аедыгаа). Амрагылартәи Зыхәны инхоит амилаҭқәа: Аҟабардақәа (Аедыгьаа), Аҷаркьазцәа (Аедыгаа), Аублаа, Асаӡуаа (Аԥсуаа). Аҭоурыхтәи европатәи атәылақәа
Зыхәны
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D1%8B%D1%85%D3%99%D0%BD%D1%8B
ab
abk
Cyrl
Аҷануаа, Алазцәа (, ма ჭანი [ҷани], ) — ақарҭвел бызшәақәа ирҳәоу ргәыԥ ажәлар ирыҵынақьоу, иахьа маҷны инхоит Ақырҭтәыла аҿы, Ҭырқәтәылеи аҿы гьы.
Аҷануаа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%B7%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%B0%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Сиерра-Леоне (), аофициалтә хьӡы: Сиерра-Леоне Ареспублика () — Африкамраҭашәаратәи атәыла. Административтә шара Сиерра-Леоне 4 апровинциақәеи () 1 аобласти () рыла ишоит.
Сиерра-Леоне
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B0-%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B5
ab
abk
Cyrl
Сомали (, ), аофициалтә хьӡы: Афедеративтә Республика Сомали (, ) — Мрагылара-Африкатәи атәыла. Административтә шара Сомали аофициала 18 административтә провинциақәа () рыла ишоит, де-факто Сомали ҭыԥқәак автономтә региони иазхаҵам ареспублика Сомалиланди рыла ишоит.
Сомали
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8
ab
abk
Cyrl
Судан (), аофициалтә хьӡы: Судан Ареспублика () — Африка аҩада-мрагыларатәи атәыла. Административтә шара Судан 18 аштатқәа () рыла ишоит.
Судан
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BD
ab
abk
Cyrl
Танзаниа (, ), аофициалтә хьӡы: Еиду Ареспублика Танзаниа (, ) — Африкамрагыларатәи атәыла. Административтә шара Танзаниа 31 административтә регионқәа () рыла ишоит.
Танзаниа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Того (), аофициалтә хьӡы: Тоголезтәи Ареспублика () — Африкамраҭашәаратәи атәыла. Административтә шара Того 5 административтә регионқәа () рыла ишоит.
Того
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%B3%D0%BE
ab
abk
Cyrl
Тунис (), аофициалтә хьӡы: Тунистәи Ареспублика () — Аҩада-африкатәи атәыла. Административтә шара Тунис 24 административтә вилаетқәа () рыла ишоит.
Тунис
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%81
ab
abk
Cyrl
Мраҭашәаратәи Сахара (, ), аофициалтә хьӡы: Сахаратәи Арабтә Демократиатә Республика , ) — Мраҭашәара-африкатәи хәҭакала иазхаҵоу атәыла. Агалериа
Сахаратәи Арабтә Демократиатә Республика
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%82%D3%99%20%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B0%D1%82%D3%99%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Сомалиленд (, ), аофициалтә хьӡы: Сомалиленд Ареспублика (, ) — Мрагылара-африкатәи иазхаҵам атәыла. Административтә шара Сомалиленд 6 административтә провинциақәа () рыла ишоит.
Сомалиленд
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4
ab
abk
Cyrl
Адемократиатә Республика Конго апрезидент (, , ) — Адемократиатә Республика Конго ахада 1960 шықәса инаркны. Шәахә. иара убас Адемократиатә Республика Конго ахадацәа рсиа Адемократиатә Республика Конго апрезидент ихаҭыԥуаҩ Адемократиатә Республика Конго аԥыза министр
Адемократиатә Республика Конго апрезидент
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B0%D1%82%D3%99%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%20%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82
ab
abk
Cyrl
Ари адаҟьа иҟои Адемократиатә Республика Конго ахадацәа рсиа — Адемократиатә Республика Конго апрезидентцәа (аҭоурыхла Конготәи Ареспублика, Заир) 1960 шықәса инаркны. Уажәытәи ахада иҟои апрезидент Феликс Чисекеди инаркны. Адемократиатә Республика Конго ахадацәа (1960 ш. инаркны) Азхьарԥшқә Official website of the President of the DRC World Statesmen – Congo (Kinshasa) Адемократиатә Республика Конго аполитика
Адемократиатә Республика Конго ахадацәа рсиа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B0%D1%82%D3%99%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%20%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%20%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%86%D3%99%D0%B0%20%D1%80%D1%81%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Беиӡин () – Чынҭ аҳҭнықалақь ауп. Иаланхо . Аҭоурых Административ-территориалтә шара Шьоукы Беиӡин аҭоурыхтә раионқәа: Андинман Беиуан Ҽаоианмын Дунчжимын Фанчжуан Фуҽенмын Фусинмын Гомао Хеԥинли Ванц'ин Ванфуц'ин Удаоқоу Сидан Сичжимын Яиунцун Чжунгуанцун Агеографиа Атранспорт Азхьарԥшқәа
Беиӡин
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%B8%D3%A1%D0%B8%D0%BD
ab
abk
Cyrl
Израиль (, ), аофициалтә хьӡы: Израиль Аҳәынҭқарра (, ) — Азиа аҳәынҭқарра иауакуп.
Израиль
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8C
ab
abk
Cyrl
Николь Саркози (; диит , Париж, Франциа) — 23-тәи Франциа апрезидентуп (2007–2012). Азхьарԥшқәа Les Amis de Nicolas Sarkozy Франциа апрезидентцәа Франциатәи аполитикцәа 1955 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 28 рзы ииз
Саркози, Николь
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%B8%2C%20%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C
ab
abk
Cyrl
Фредди Меркиури (, иара ахатәы хьӡы: Фаррух Булсара (); , Стоун-Таун, Занзибар — , Лондон, Британиа Ду) — британиатәи ашәаҳәаҩы. Альбомқәа Queen Queen (1973) Queen II (1974) Sheer Heart Attack (1974) A Night at the Opera (1975) A Day at the Races (1976) News of the World (1977) Jazz (1978) The Game (1980) Flash Gordon (1980) Hot Space (1982) The Works (1984) A Kind of Magic (1986) The Miracle (1989) Innuendo (1991) Made in Heaven (1995) Соло Mr. Bad Guy (1985) Barcelona (1988) The Freddie Mercury Album (1992) The Great Pretender (1992) Freddie Mercury – Remixes (1993) The Solo Collection (2000) Solo (2000) Lover of Life, Singer of Songs (2006) Never Boring (2019) Азхьарԥшқәа Аофициалтә асаит Queen http://www.freddiemercury.com/ 1946 шықәсазы ииз Цәыббрамза 5 рзы ииз 1991 шықәсазы иԥсыз Абҵарамза 24 рзы иԥсыз Британиатәи ашәаҳәаҩцәа
Меркиури, Фредди
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B8%D1%83%D1%80%D0%B8%2C%20%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B4%D0%B8
ab
abk
Cyrl
Алықьса Камыгә-иԥа Џьениа ( — ) — ашәҟәыҩҩы-апрозаик, Зҽаԥсазтәыз акультура усзуҩы, аԥсуа жәлар рмилаҭ-хақәиҭратә қәԥара активла далахәын. А. Џьениа иҟазара ажанртә, атематикатә диапазон ҭбаауп, еиуеиԥшым. Иара даԥсаны дыԥхьаӡоуп иаарылукааша новеллистны. Алықьса Џьениа ироманқәеи иповестқәеи рыда ухахьы иузаагом иахьатәи аԥсуа епикатә проза. Алықьса Камыгә-иԥа Џьениа аус иуан “Аԥсны ҟаԥшь”, ажурнал “Алашара” рредакциақәа рҿы, Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә шәыҟәҭыжьырҭа директор хадас дыҟан. Алықьса Џьениа ишәҟәқәа иахьа абиблиотекақәа рҿы ус баша аҭыԥ ааныркылаӡом, урҭ ахархәара ҭбаа рымоуп Аԥснытәи аԥхьаҩцәа рыҩнуҵҟа, иара убас Аԥсны анҭыҵгьы. Алитература Восьмой цвет радуги. – Сухум, 1976; Избранное. – Сухум, 1980. Жәабранмза 21 рзы ииз 1930 шықәсазы ииз Ԥхынгәымза 7 рзы иԥсыз 1998 шықәсазы иԥсыз Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Џьениаа
Џьениа, Алықьса Камыгә-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D1%8C%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%8C%D1%81%D0%B0%20%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%B3%D3%99-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Леуарса Алықьса-иԥа Быҭәба (, Гәдоуҭа араион — , Дәрыԥшь ақыҭа) — Аԥсуа ҿыханҵаҩ. Абиографиа Далгеит Аҟәатәи асахьаҭыхратә ҵараиурҭа, Қарҭтәи аҳәынҭқарратә сахьаҭыхратә академиа. Леуарса Быҭәба иҭыхымҭақәа қәҵоуп икәша-мыкәша иҟоу адунеи злаҩычоу иблахкыгоу шәыга ԥшшәы хкыла. Уи амозаика ианубаалоит имаҭәарту адунеи ацәаарақәа - Аҟәатәи аҩнқәа, абаашқәа, аҷандарҵлақәа, алашарбагақәа, ашьаҟақәа. Апеизаж аҿы зсахьа ҭихуа аҭыԥ ианыԥшуа, афотографиаҿ еиԥш акәымкәа, асахьаҭыхыҩ иҩнуҵҟатә блала уи аҭыԥ шидикыло ауп. Уи ухызхуа дунеи ссируп, иахьыҟам еибашьрак, шәарҭарак. Асахаьаҭыхыҩ ус ибар иҭахуп иԥсадгьыл - Аԥсны. Леуарса Алықьса-иԥа иусумҭақәа ыҟоуп Аԥсны Аҳәынҭқарра амилаҭҭә сахьаҭыхымҭақәа ргалереиаҿы, иара убас ахатә коллекциақәа рҿы. Леуарса Алықьса-иԥа Быҭәба аԥсуа сахьаҭыхратә ҟазараҿы акырзҵазкуа илагала ду азы ианашьоуп “Ахьӡ-Аԥша” аорден II аҩаӡара. Алитература Скидина С. Леварса Бутба: «Я всегда ощущал себя человеком, который твердо стоит на земле»//НГ. - 1998. - 15 января, (№3). - С.2. Аҩӡба У. Ш.. Аԥсуа биографиатә жәар (Абхазский биографический словарь). Москва, 2015. ад. 185. Азхьарԥшқәа Бутба Леварс . Парус на всю жизнь. Жәабранмза 21 рзы ииз 1960 шықәсазы ииз Цәыббрамза 17 рзы иԥсыз 2007 шықәсазы иԥсыз Аԥсны асахьаҭыхҩцәа Быҭәаа
Быҭәба, Леуарса Алықьса-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%8B%D2%AD%D3%99%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%9B%D0%B5%D1%83%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B0%20%D0%90%D0%BB%D1%8B%D2%9B%D1%8C%D1%81%D0%B0-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аԥсны аҭоурыхтәи аибашьрақәа ахҩылаа. Ажәытәтәи Аԥсны апериод Апериод - Аԥсуа Аҳра (786-1004) Аԥсны аҭоурых
Аԥсны аҭоурыхтәи аибашьрақәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%81%D0%BD%D1%8B%20%D0%B0%D2%AD%D0%BE%D1%83%D1%80%D1%8B%D1%85%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%88%D1%8C%D1%80%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Баҳреин (), аофициалтә хьӡы: Баҳреин Акралра () — аҩада-мрагыларатәи Азиаҟны адгьылбжьахатә ҳәынҭқарра, амонархиа. Административтә шара Баҳреин 4 агуберниақәа рыхьӡ ахырҵиз амуҳафазатқәа () рыла ишоит.
Баҳреин
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D2%B3%D1%80%D0%B5%D0%B8%D0%BD
ab
abk
Cyrl
Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа Чачба (; , Сҭампыл, Османтәи аимпериа – , Аҟәа, Аԥсны) — Аԥсны ампыҵакҩы (1780-1808). 1747 шықәсазы ииз 1808 шықәсазы иԥсыз Лаҵарамза 2 рзы иԥсыз Чачаа
Чачба, Қьалышь Аҳмаҭбеи Манча-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%87%D0%B1%D0%B0%2C%20%D2%9A%D1%8C%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%88%D1%8C%20%D0%90%D2%B3%D0%BC%D0%B0%D2%AD%D0%B1%D0%B5%D0%B8%20%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Ауҭраҵыҵндра () — Ауҭра аҿы иаҿиоу ашәыр иҭҭәаау. Аҵиаақәа
Ауҭраҵыҵындра
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%83%D2%AD%D1%80%D0%B0%D2%B5%D1%8B%D2%B5%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Адолф Гитлер, Адолф Алоис-иԥа Гитлер (; , Браунау-ам-Инн, Австро-Венгриа – , Берлин, Германиа) — Германиа ахада, амилаҭеилыхрауҩы, аҭыхрауҩы, ашәҟәыаҩырауҩы.
Гитлер, Адольф Алоис-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B8%D1%82%D0%BB%D0%B5%D1%80%2C%20%D0%90%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%84%20%D0%90%D0%BB%D0%BE%D0%B8%D1%81-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Ачашә () — ақырҭуатәи, аԥсуатәи, агыруатәи, амилаҭтәи ачеи ашәеи иалоу афатә. Ачысқәа
Ачашә
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%87%D0%B0%D1%88%D3%99
ab
abk
Cyrl
Аԥсны Аҳәынҭқарра иалаз аибашьрақәа ахҩылаа. {| class="wikitable" |+Апериод Аԥсны Аҳәынҭқарра (1992-2022) ! width="50px" |Ашықәсқәа ! width="150px" |Ахьыӡ ! width="150px" |Алаз атәылақәа |- |1992-1993 |Аԥсуа ақырҭуа аибашьра |, . |- |1998 |Фбамшы аибашьра |, . |- |2001 |Қәадры ашьхақәа аҿы акризис |, . |- |2006 |Қәадры аҩбатәи акризис |, |- |2008 |Хәбамшы аибашьра |, , |- Аԥсны аҭоурых
Аԥсны Аҳәынҭқарра иалаз аибашьрақәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%81%D0%BD%D1%8B%20%D0%90%D2%B3%D3%99%D1%8B%D0%BD%D2%AD%D2%9B%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B0%20%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B7%20%D0%B0%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%88%D1%8C%D1%80%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Ашьхыц ()  - абнатәи амаамасақәа ацха иҟарҵо. Амаҵақәа
Ашьхыц
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%88%D1%8C%D1%85%D1%8B%D1%86
ab
abk
Cyrl
Аублаа (ахатәым ахьыӡла - tʷaχә [тәахы] ) - ма, аубыхцәа, ажәлар хәыҷы инхоз Шәача ду адгьыл аҿы, зқьы аашәы хынҩажәеи ԥшьба (1864) азы шықәса кавказтәи аибашьра аҟынӡа, ицәажәоит иахьа урысшәала, ҭырқшәала, арабшәала, адыгшәала, абазшәала, аԥсшәала. Аублаа рбызшәа иԥсит, аԥсуаа-адыгаа бызшәақәа иалан. Амилаҭқәа
Аублаа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аҟабарда — аҭоурыхтәи адгьыл, аҳра Зыхәны иалаз, аҟабардақәа рхатәым дгьыл. Аҳцәа Инал Хуросетлиук (актәи, XV ашәышықәса) Кучук Джанхотов (1809-1822) Аҭоурыхтәи европатәи атәылақәа
Аҟабарда
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%9F%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Гватемала (), аофициалтә хьӡы: Гватемала Ареспублика () — Аҩадатәи Америкатәи атәыла. Административтә шара Гватемала 22 административтә департаментқәа () рыла ишоит.
Гватемала
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Гондурас (), аофициалтә хьӡы: Гондурас Ареспублика () — Аҩадатәи Америкатәи атәыла. Административтә шара Гондурас 18 административтә департаментқәа () рыла ишоит.
Гондурас
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%81
ab
abk
Cyrl
Гренада (, грен. акреол. Gwenad) — Аҩада-Америкатәи адгьылбжьахатә тәыла. Административтә шара Гренада 6 административтә округқәеи () 1 ихьыԥшу атерриториеи рыла ишоит.
Гренада
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Доминика (, ), аофициалтә хьӡы: Доминика Аимабзиара () — Аҩада-Америкатәи адгьылбжьахатә тәыла. Административтә шара Доминика 10 административтә округқәа () рыла ишоит.
Доминика
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Доминиканатәи Ареспублика () — Аҩада-Америкатәи мрагыларатәи Гаити адгьылбжьаха ишараҟны атәыла ауп. Административтә шара Доминиканатәи Ареспублика 31 административтә провинциақәеи () Амилаҭтә округи рыла ишоит.
Доминиканатәи Ареспублика
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Еиду Арабтә Емиратқәа (ЕАЕ; ) — Аҩада-мраҭашәаратәи Азиаҟны ҳәынҭқарра, аемират. Административтә шара Еиду Арабтә Емиратқәа 7 аемиратқәа () рыла ишоит.
Еиду Арабтә Емиратқәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B8%D0%B4%D1%83%20%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%82%D3%99%20%D0%95%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D1%82%D2%9B%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Зураб Константин-иԥа Ачба ( — ) — аԥсуа ауаажәларра-политикатә усзуҩ, жәлар рмилаҭ-хақәиҭратә қәԥаҩцәа драԥхьагылан. Абиографиа XX ашәшықәса 80-тәи ашықәсқәа рынҵәамҭеи 90-тәи ралагамҭеи рзы Зураб Константин-иԥа ауаажәларра-политикатә еиҿкаара “Аидгылара” ахыҵхырҭаҿы дгылан. Иара Аконгресс ашьақәгыларатә еизара ду, анаҩс - Кавказ ажәларқәа рконфедерациа ҳәа иԥсахыз аиҿкааҩцәа дыруаӡәкын. Зураб Ачба аԥсуа парламент ахь депутатс далхын, далахәын Аԥсны Аџьынџьтәылатәи еибашьра 1992-1993 шш. Алитература Аламия Г.Спешу поделиться с Вами. – Сухум, 2000. Заводская Е. Зло как бумеранг//Эхо Абхазии. – 2002. (№7). - С.6. Азхьарԥшқәа Зураб Ачба Жәабранмза 23 рзы ииз 1950 шықәсазы ииз Нанҳәамза 15 рзы иԥсыз 2000 шықәсазы иԥсыз Аԥсны аполитикцәа Аԥсны Жәлар реизара 1-тәи ааԥхьара адепутатцәа Ачаа
Ачба, Зураб Константин-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%87%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%97%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B1%20%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Витали Решь-иԥа Бганба (диит ) – аԥсуа аҵарауаҩ-афилософ, афилосовиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат, аекономикатә ҭҵаарадыррақәа рдоктор, Урыстәылатәи аекологиатә академиеи, Урыстәылатәи Афедерациа асоциалтә ҵарадырра академиеи, Аноосфера жәларбжьаратәи академиеи дыркадемикуп. Витали Решь-иԥа иглобалтәу-аекологиатә проблемақәеи, афинанстәи абанктәи системақәеи асоциал-философиатә анализ азурала иҭиҵаауеит. Аԥсабареи ауаҩи реиҭакрақәеи, адоуҳаи амифи рышьақәгылареи, ирызкны акыр ҭҵаарадырратә усумҭақәа дравторуп, уаҟа иара иҽазишәоит аԥсуа философиа ауасхырқәа раарԥшра. Витали Решь-иԥа Жәлар Реизара депутатс дыҟан. 1998ш. раахыс Урыстәылатәи Афедерациа асоциалтә ҵарадырра академиа дакадемикуп. Алитература Солнцев Н.В. В.Р. Бганба: Научная библиография. - М. 2003. - 29 с. Саманба Л. Убедительная аргументация, широта обобщений: //РА. - 2009. - 30 июн. 1 июл., (№ 71). - С.2. Жәабранмза 25 рзы ииз 1955 шықәсазы ииз Афилософцәа Бганаа
Бганба, Витали Решь-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%20%D0%A0%D0%B5%D1%88%D1%8C-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Поночка Вандерҟәаҟь (криак) Скурдџь-иԥҳа () — амультфильм "утиные истории" аперсонаж, аӡӷаб-аҟыз 13 шықәса лхыцуеит. The Walt Disney Company
Поночка Вандераҟәаҟь(криак) Скурдџь-иԥҳа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0%20%D0%92%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D2%9F%D3%99%D0%B0%D2%9F%D1%8C%28%D0%BA%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BA%29%20%D0%A1%D0%BA%D1%83%D1%80%D0%B4%D1%9F%D1%8C-%D0%B8%D4%A5%D2%B3%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аԥсны абираҟ — Аԥсны аҭоурых аҿы ихархәаруаз ажәытәтәи абираҟқәа. Абираҟқәа ахҩылаа Аԥсны Аҳәынҭқарра асимволқәа
Аԥсны абираҟ
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%81%D0%BD%D1%8B%20%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%80%D0%B0%D2%9F
ab
abk
Cyrl
Аҟәатәи Аботаникатә баҳча — зегь реиҳа ижәытәу Казказ иҟоу абаҳчақәа иреиуоуп. Аҭоурых XIX ашәышақәса актәи азбжазы Аҟәатәи агарнизон ахәшәтәҩы, аботаникеи абаҳчааӡареи рус бзиаӡаны издыруаз Багриновски иҩны азааигара абаҳча ҟаиҵеит. 1840 шықәса рзы ари абаҳча илаԥш иҵашәеит Амшын Еиқәатәи аԥшаҳәа ацәаҳәа аиҳабы агенерал Н.Н. Раевски. Агенерал Н. Раевски ибзоурала, иара убас аимператор Николаи I иҟаиҵаз ақәшаҳаҭрала Багриновски ибаҳча иҳәынҭқарратәны иҟалоит, 1840 шықәса рынахыс уи «Сухум - Қалетәи арра-ботаникатә баҳча» ҳәа хьӡыс иаҭаны арратә наплакы ахь ииагахоит. Араҟа иазгәаҭан атропикатәи асубтропикатәи ҵиаақәа Амшын Еиқәа аҿықәаҿ аҳауа шырнаало аилкаара. Абаҳча еиҳабыс Н. Раевски дҟаиҵоит Багриновски. Николаи Николаи-иԥа инаукатә ҭҵаарақәа рышьҭа нрыжьит: анаҩс Аԥсны иҟалеит ачаитә, ацитрустә плантациақәа, иара убас аратәи аклимат знаалоз ирацәаны егьырҭ атропикатә культурақәагьы. Иахьа Аҟәатәи Аботаникатә баҳча – Аԥсны аҭыԥ ԥшӡарақәа иреиуоуп, атуристцәеи анаукаҭҵааҩцәеи зызҿлымҳау акрызҵазкуа ҭыԥуп. Алитература Айба Г. Сухумский ботанический сад: путеводитель. - М.: Турист, 1985. - 22 с. Сухумский Ботанический сад: путеводитель. – Тб., 1974. Аҟәа Аԥсны ахыбрақәеи аргыларақәеи 1840 шықәсазы ицәырҵит
Аҟәатәи Аботаникатә баҳча
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%9F%D3%99%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%90%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D3%99%20%D0%B1%D0%B0%D2%B3%D1%87%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Владимир Иван-иԥа Қарчаа (диит ) — аԥсуа аҵарауаҩ, аҭоурыхдырыҩ. Абиографиа Аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа рдоктор, апрофессор Владимир Иван-иԥа Қарчаа Аԥсны ареволиуциатә қәԥара аҭоурых аҭҵаараҿы илагала рацәоуп. Иусумҭақәа рахьтә еиҳараӡак иалкаатәу иреиуоуп «Аԥсны Асовет мчраз ақәԥара иазку аҭоурых аҟынтә», «Аԥсны Асовет мчраз активла ақәԥаҩцәа» уб. иҵ., Аԥсҭазааратә мҩа ду ианысыз аҵарауаҩ далахәын Аџьынџьтәылатәи еибашьра Ду 1941-1945 шш. Иара акыр шықәса азикуеит аибашьра ашьҭахьтәи Аԥсны ақыҭанхамҩа аҿиара аҭоурых ганрацәала аҭҵаара. Владимир Иван-иԥа Қарчаа иҭижьуеит 35 инареиҳаны аҭҵаарадырратә усумҭақәа, иара убас амонографиақәа хәба. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Чания В. Видный ученый: [к 60-летию со дня рождения профессора В.И. Карчава]//СА. - 1980. - 2 февраля. - С. 3. Борцы за Октябрь в Абхазии: очерки/Ред. Л.Е. Аргун, А.Я. Беселия. - Сухуми: Алашара, 1981. - 138 с. 1920 шықәсазы ииз Аԥсны аҭоурыхдырҩцәа Қарчаақәа
Қарчаа, Владимир Иван-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D1%87%D0%B0%D0%B0%2C%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%20%D0%98%D0%B2%D0%B0%D0%BD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Гагра ТВ — Аԥсны Аҳәынҭқарраҿы иҟоу регионтәи аканал. Ажьырныҳәамза 13, 2006 шықәсазы алаԥшра иалагеит. 2012 шықәса инаркны официаллатәи изху Гагра ахада администрациа иҭарцоит аинтернет аҿы передачақәа. Агәыԥ Рустам Конџьариа - адиректор Саида Жьыба, Мадина Ҭарба - акоррепондентцәа Тимур Акаҩба, Рустам Дбар, Музафар Останов - аоператорцәа Беслан Амԥар - аредактор. Гагра 2006 шықәсазы ицәырҵит
Гагра ТВ
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%20%D0%A2%D0%92
ab
abk
Cyrl
Иван Еснаҭ-иԥа Кортуа (, Лыхны, Гәдоуҭа араион — ) — Аԥсуа акомпозитор. Абиографиа Аԥсны аҟазара зҽаԥсазтәыз аусзуҩы Иван Еснаҭ-иԥа Кортуа данысит арҿиаратә ԥсҭазаара лаша, ихы ааирԥшит згәырҵҟәыл бзиаз акомпозитор, аиҿкааҩ, Аԥсны амузыкатә ҟазара аларҵәаҩ иаҳасабала. Иара Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа (1941-1945шш.) даветеранын, ианашьан Аеҵәа Ҟаԥшь аордени амедалқәа хԥеи. Кортуа Иван Еснаҭ-иԥа Аԥсны амилаҭтә культура аҿиараҿы илагала дууп. Иара иаԥшьгарала еиҿкаан еицырдыруа абыргцәа рыкәашаратә рашәаҳәаратә етнографиатә ансамбль «Нарҭаа». И. Е. Кортуа илагала рацәоуп аԥсуа жәлар ржәытә инструментқәа реиҭашьақәыргылараҿы. Иара дравторуп акыр музыкатә рҿиамҭақәа, дреиуоуп аԥсуа фольклор аизгаҩцәа. Иара ихьӡ ахҵоуп Аԥсны жәлар рырҿиаратә республикатә центр. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Данельян А.В. С песней народа на устах. – Сухум: Алашара, 1979. Аргун А.Х. Щедрый талант певца души народной//Сов. Абх. - 1981. – 17 февраля. - С.2. Хәажәкырамза 4 рзы ииз 1910 шықәсазы ииз 1969 шықәсазы иԥсыз Аԥсны акомпозиторцәа Кортуаа
Кортуа, Иван Еснаҭ-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B0%2C%20%D0%98%D0%B2%D0%B0%D0%BD%20%D0%95%D1%81%D0%BD%D0%B0%D2%AD-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Таисиа Гьаргь-иԥҳа Аланиа (диит ) — аԥсуа аҵарауаҩ-амузеиҭҵааҩ. Абиографиа аусура далагеит Аԥсуа ҳәынҭқарратә музеи аҿы аҭҵаарадыррақәа русзуҩ еиҵбыс. Напхгара алҭоит аԥсабара аҭоурых аҟәша. Иааимԥмырҟьаӡакәа дрылахәын адәахьтәи аҭҵаарадырратә ҭҵаарақәа, лнапы алакын ахәшәтә ҵиаақәа рхы иадырхәо аԥсуа жәлар рмедицинаҿы рыҭҵаара. Таисиа Гьаргь-иԥҳа имҩаԥылгоит аҭҵаарадырратә-ҭҵааратә усурақәа амузеи ахықәки, аҳасабтәи, амузеии аусура инақәыршәаны. Иҭлыжьхьеит 200 рҟынӡа астатиақәа. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Гургулия М. Исторический музей станет выше: [О государственном музее]/Манана Гургулия//КП Абхазии. - 2009. - 20февр.: (№3). - С.3. З.И.Адзинба,Т.Г.Алания. Лекарственные растения флоры Абхазии. Сухум. 2001г. Хәажәкырамза 5 рзы ииз 1950 шықәсазы ииз Аԥсны аҵарауаа Аланиаа
Аланиа, Таисиа Гьаргь-иԥҳа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%A2%D0%B0%D0%B8%D1%81%D0%B8%D0%B0%20%D0%93%D1%8C%D0%B0%D1%80%D0%B3%D1%8C-%D0%B8%D4%A5%D2%B3%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аныцә () — алаԥшҵашәаратәи алаҵатә аҵиаа. Атәылақәа рҿы аныцә ауҭра аҿиара азы абаҳҭа иҭаркоит. Уи иауп ҩба видқәа, аԥҳәыстәи - аматиерка, ахаҵатәи - апосконь. Атәылақәа – Қырҭтәыләа, ЕАА, Аҩадатәи Кореиа еиԥш, ажәлар ахада иҟынтәи аныцә аҿиара азин рымоуп. Аҵиаақәа
Аныцә
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%8B%D1%86%D3%99
ab
abk
Cyrl
Аԥсуа ажәлақәа - Аԥсны аҿы иау ауаа рыжәлақәа, аԥсуа амилаҭтә анҵәарақәа "уа,иа,ба,аа,иԥа,иԥҳа,ыл,ил" иҟоуп. Аԥсуа дамыӷақәа Аамсҭа ажәлақәа Асаӡуатәи ажәлақәа Ашхацауа, Баг, Кинца, Маан, Мкелба, Анчок, Куџьба, Шиокум, Твишба, Айкуа, Ҵишба, Лахуа, Аримба, Озган, Ҵушба, Капш, Цвижба, Самейхуа, Фирсоу, Данарчоу Арт, Аредба, Аублаа, Цанба, Гечба, Чу, Лаҵушба, Саӡба Бзыԥтәи ажәлақәа Акиртаа, Ашхацаа, Багба, Барас, Блабба, Гарцкия, Званба, Лакрба, Куланба, Миканба, Арҩытаа, Маан, Папба, Фирсоу, Чачибаа, Эшба, Возба, Уазба, Аԥшыцба (бжак/аимак, гәымаа). Гәымаа ажәлақәа Чирикба, Гирин, Арлан, Арютаа и Шакрыл, Ешба, Ӡиаԥш-иԥа, Аџьба, Уазба, Возба. Мырзаҟанаа ажәлақәа Чачба, Аџьба, Аимхаа, Инал-иԥа, Чабалурхәаа, Ӡиаԥш-иԥа, Маан, Акиртаа, Лакрба, Жванба, Миканба. Аҭауадцәа, аԥсҳақәа рыжәлақәа Аԥсны аиҳабы ажәлақәа: Чачба/Шервашиӡе - Аԥсны аҭауадацәа иаан, Аԥсҳа Тамара лҟынӡа рыжәла аҿиара иаҵлоит, Азербаиџьантәи титул "Ширван-шах" иалҵеит. Маршьан - Ахчиԥсуатәи амраҭашәаратәи аԥсуаа ргәыԥ Дал-Ҵабал аҿы рнаԥхагара ицоит. •Маршьаниа - ақырҭуаатәи гәып аԥсуа Маршьан ажәла. •Багаракан-иԥа - акы Маршьан рымыхәқәа иаҵанакуеит Ԥсхәы аҿы. •Мас-иԥа - ак Маршьан рымыхәқәа иаҵанакуеит Ԥсхәы аҿы. Аџьба - Аԥсны Аԥсҳацәа статус егьы ажәлақәа аҭоурыхтәи еимаркоит, ус иуҳәозар, амч змоу аԥсуа жәла. •Анчабаӡе - аџьба ргәыԥ. Ануа - Аԥсны Аԥсҳацәа статус егьы ажәлақәа аҭоурыхтәи еимаркоит, ус иуҳәозар, ажәытәтәи аԥсуа ажәла. Аԥсны аҿы ирацәоу жәлақәа 1.Агрба - 1440 2.Адлеиба - 1325 3.Кәыцинаа - 1220 4.Барҵиҵ - 1175 5.Ҭарба - 1150 6.Гәымба - Гунба 1137 7. Авидӡба 1113 8.Џьынџьыолиа - Аџьыинџьыал - 1030 9.Џьопуа - 928 10.Аршба - 827 11.Аргун - 790 12.Амичба - 730 13.Цвижба - 698 14. Аиба - 639 15.Ашуба- 632 16.Таниа - 615 17.Ардӡынба - Арӡынба 607 18.Жиба - Ажиба 583 19.Хагба - 569 20.Смыр - Сымсым 549
Аԥсуа ажәлақәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%81%D1%83%D0%B0%20%D0%B0%D0%B6%D3%99%D0%BB%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Акаԥа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Акаԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B0%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аԥра — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Аԥра
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%80%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Баслаҭа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Баслаҭа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D2%AD%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Гәыма — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Гәыма
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%99%D1%8B%D0%BC%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Гәымсҭа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Гәымсҭа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%99%D1%8B%D0%BC%D1%81%D2%AD%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Ешыра — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Ешыра
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%88%D1%8B%D1%80%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Нодар Виктор-иԥа Ҷанба (диит ) — аԥсуа акомпозитор, адирижиор, аҟазараҭҵаара акандидат, аԥсуа жәлар рмилаҭ-ҳақәиҭратә қәԥара далахәын. Абиографиа Иара еиҿикааз аӡәырҩы аҿар еидызкылоз Аԥсны арҿиара знапы алакыз аҿар Реидгыла аполитикатәи, асоциалтәи, акультуратәи сферақәа рҿы шьаҭанкылатәи аиҭакрақәа рымҩаԥгара иадгылон, анаҩс дара Аԥсуа Жәлар Рфорум «Аидгылара» иалалоит, уи апрограмма аԥҟарақәа рынагӡараҿ рылша ҕәҕәа аларгалон. Нодар Ҷанба илагала дууп Аԥсны амузыкатә ҟазареи, аԥсуа милаҭтә музыкеи рыҿиараҿы. Иара авторс дрымоуп хыԥхьаӡара рацәала ахортә, асимфониатә, аинструменттәи, афортепианотәи ашәақәеи, иара убас аус рыдиулахьеит аԥсуа жәытә ашәақәеи адоуҳатә шәаҳәарақәеи. 2007 шықәса рзы Нодар Ҷанба амузыкатә рҿиараҿ илагала ду азы Аԥсны жәлар рартист ҳәа ахьӡ ихҵан. Иахьатәи аамҭазы Н.В. Ҷанба Сеультәи ауниверситет Сан Мьен (Алада Кореиа) аҿы профессорс аус иуеит. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Королевский цветок Нодара Чанба//РА. - 2010. - 16-17 нояб., (№130). - С.5. Хәажәкырамза 10 рзы ииз 1955 шықәсазы ииз Аԥсны акомпозиторцәа Ҷанаа
Ҷанба, Нодар Виктор-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%9D%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%20%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Ӡыгәҭа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Ӡыгәҭа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D3%A0%D1%8B%D0%B3%D3%99%D2%AD%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Иашҭхәа — Аԥсны ақыҭа Аҟәа араион аҿы. Аҟәа араион ақыҭақәа
Иашҭхәа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B0%D1%88%D2%AD%D1%85%D3%99%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аԥсны аҳратәра () — феодалтәи атәыла Имеретиа аҳра иалҵаз Чихори аҿы аибыслара ашьҭахь (де-факто 1462), де-иури 1615 шықәса аҟынтәи ихақәиҭроуп. Аҭоурых Аԥсны аҳратәра 1462-1680 Аԥсуа аҳра иалҵеит Имеретиа 1462 шықәсазы, аха амрагылартәи аҳәаақәа Аԥсны, агыруа аҭауадацәа Дадиани ирыман, урҭ азын Шеврашиӡе даргьы еибашьуан, Дадиани Гуриели Имеретиатәыла аҭуадацәа гьы ацхыраара рырҭон, дара Аԥсны иақәылон 1414, 1533, 1454 шықәсқәа азы, Османтәи Аимпериа ацхыраара рырҭон, ирҿагылан, 1615 официалтәи Аԥсуа Аҳра ахақәиҭразы иалеит, Леван Дадиани Путо Шервашиӡе иԥҳа - иҭаҵа, дишьит, ма длиԥҟеит, аибашьра иалаган 1621-1657 иацон, Аԥсуа аҳра аҳәаақәа иацеит Гаалиӡга ахь. 1680-шық. азы Сорекеи Қәапу Чачба Егры ахь аҳәаа иҟарҵеит. Аԥсуа аҳра аҳцәа рсиа Чачба Рабиа (~1462–1580) Путо Чачба (~1580–1620) Сетеман Чачба (~1620–1640) Сустар Чачба (~1640–1665) Зегнак Чачба (~1665–1700) Ацнахгаҩцәа: Росҭом Чачба Зегнак-иԥа Џьыкешиа Чачба Қәаԥ/Ҟәаԥ/Кәап Чачба Росҭом Чачба (~1700–1730) Манча Чачба (~1730–1757) Манча Чачба II (~1757–1770) Зураб Чачба (~1770–1780) Қьалышь Аҳмаҭбеи Чачба (~1780–1808) Асланбеи Чачба (1808–1810) Сафарбеи (Гьаргь) Чачба (1810–1821) Омарбеи (Дырмит) Чачба (1821–1822) Михаил Чачба (1822–1864) Аԥсны аҭоурых Аҭоурыхтәи европатәи атәылақәа
Аԥсны аҳратәра
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D4%A5%D1%81%D0%BD%D1%8B%20%D0%B0%D2%B3%D1%80%D0%B0%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Борис Виктор-иԥа Млокосевич (; , Георгиевск, Ставропольтәи агуберниа, Урыстәылатәи аимпериа — , Очамчыра, Аԥсны) — адендролог, абиологиатә ҭҵаарадыррақәа ркандидат, зҽаԥсазтәыз абнаҭҵааҩ, Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа 1941-1945 шш. далахәын, Аџьынџьтәылатә еибашьра аорден I, II аҩаӡарақәа дыркавалеруп. Иара инапхгарала Аԥсны раԥхьаӡа акәны иааӡан 500 инареиҳаны зеиԥш ыҟам амонокультурақәа, еизган 1000 инареиҳаны аҵиаа хкқәа рколлекциақәа. Борис Виктор-иԥа Млокосевич дравторуп абнатә нхамҩа еиуеиԥшым азҵаарақәа ирызку 90 инареиҳаны аҭҵаарадырратә усумҭақәа. Иара “Аԥсны абнақәа” (1972 ш.) ашәҟәы соавторс дамоуп. Борис Виктор-иԥа Аԥсни Қырҭтәылатәи ССР-и зҽаԥсазтәыз абнаҭҵааҩ ҳәа ахьӡ ихҵан, ианаршьахьан 20 инареиҳаны дипломи грамотақәеи. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Бебия С. Леса его жизни: [к юбилею Б.В. Млокосевича]//РА. - 2005. - 29 января, (№ 9). - С.2. Роднянская И.Б. Художник в поисках истины. - М.: Современник, 1989. - 382 с. Аҩӡба, У. Ш. Аԥсуа биографиатә жәар. – Москва, Аҟәа, 2015 ш. - 527 с. 1915 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 21 рзы ииз 2006 шықәсазы иԥсыз Нанҳәамза 2 рзы иԥсыз Аԥсны абиологцәа
Млокосевич, Борис Виктор-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87%2C%20%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%20%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Урыстәылатәи аимпериа () — Аҭоурыхтә аурыс ҳәынҭқарра х-континетқәа Европеи Азиеи Аҩадатәи Америкеи рҿы. Ицәырҵит 1721 шшықәсазы Аҩадатәи аибашьра ашьҭахь, иҟан 1917 шықәса Февральтәи ареволиуциа рҟынӡа. Ари аимпериа зегь реиҳа идуу аҳәынҭқаррақәа адунеи зегь аҿы ибжьоуп. Аҵакыра – 21 797 725 км² (1915 ш.) Ауааԥсыра – 178 378 800 ҩык (1915 ш.) Аимператорцәа рсиа Пиотр I Ду (1721–1725) Екатерина I (1725–1727) Пиотр II (1727–1730) Анна Иоанн-иԥҳа (1730–1740) Иван VI Антон-иԥа (1740–1741) Елизавета Пиотр-иԥҳа (1741–1762) Пиотр III (1762) Екатерина II Ду (1762–1796) Павел I (1796–1801) Алеқсандр I (1801–1825) Николаи I (1825–1855) Алеқсандр II (1855–1881) Алеқсандр III (1881–1894) Николаи II (1894–1917) Алитература ГОЛДЕР, Франк Альфред. Documents Of Russian History 1914–1917 (1927), 680pp онлаин. КЕННАРД, Ҳоуард Перси. ПИКОК, Нетта, eds. The Russian Year-book: Volume 2 1912 (London, 1912) онлаин. The Empire that was Russia: color photographs from Library of Congress
Урыстәылатәи аимпериа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%82%D3%99%D0%B8%20%D0%B0%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Аслан Ҭамшьыгә-иԥа Оҭырба (, Абгархықә — , Аҟәа) — аԥсуа аҳәынҭқарратә усзуҩ, Москватәи афилософиеи, алитературеи, аҭоурыхи ринститут аушьҭымҭымҭа, аус иуан Аҟәатәи арҵаҩратә институт аҿы рҵаҩыс Аџьынџьтәылатә еибашьра Дуӡӡа 1941-1945шш. раԥхьатәи амшқәа инадыркны аҵыхәтәанынӡа деибашьуан афронтқәа рҿы. Аус иуан Аԥснытәи АССР иҳаракыз апартиатәи аҳәынҭқарратәи маҵураҭыԥқәа рҿы. Аслан Ҭамшьыгә-иԥа Оҭырба дреиуан аԥсуа жәлар рмилаҭ-хақәиҭратә ҵысра аԥхьагылаҩцәа, иара ҳаҭырқәҵарала “згәы еицамкуа Аслан” ҳәа ишьҭан. Аслан Оҭырба Аԥснытәи КПСС аобком актәи амаӡаныҟәгаҩ иаҳасабала цәыббра 20, 1953ш. рзы Қырҭтәылатәи ЦК КП апленум аҿы иҭоурыхтәу иқәгылара аԥсуа жәлар рзинқәа рыхьчараз манифестны иҟалеит. Анаҩстәи ашықәсқәа рзы, А. Т. Оҭырба иҳараку аҳәынҭқарратә маҵураҭыԥқәа напхгара рыҭо ԥсыцқьала иԥсадгьыли ижәлари рымаҵ иуан. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Марыхуба И.Р. Во времена лихолетья: [Слово об Аслане Отырба и его выступлении в 1953г.]//НД. - 2010. - 16 Апр., (№14). - С.3. Шария В.В. Несгибаемый Аслан Отырба: [о жизни и трудовой деятельности А. Отырба]//ЭА. - 1995. - Август-сентябрь, (№ 12-13). - С. 4-6. 1910 шықәсазы ииз Ажьырныҳәамза 25 рзы ииз 1990 шықәсазы иԥсыз Ажьырныҳәамза 9 рзы иԥсыз Аԥсны аполитикцәа Оҭраа
Оҭырба, Аслан Ҭамшьыгә-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D2%AD%D1%8B%D1%80%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%20%D2%AC%D0%B0%D0%BC%D1%88%D1%8C%D1%8B%D0%B3%D3%99-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Амиран Владимир-иԥа Ҭаниа (, ақыҭа Ԥақәашь — , Аҟәа) — Аԥсны жәлар рартист. Абаҩхатәра ҷыда змаз, иналукааша атеатри акинои рактиор, ашәаҳәаҩ, акәашаҩ ҟаза, асценаҿы дрылукаауан даҽаӡәы иламҩашьоз ихаҭарала, ихымҩаԥгашьала. Абиографиа А.В. Ҭаниа аԥсуа музыкатә-хореографиатә фольклор бзиаӡаны идыруан. Илагала рацәоуп аԥсуа профессионалтә театртә ҟазара аизҳараҿы. Иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи ашықәсқәа рзы абаҩхатәра злаз ауаҩ гәыраз Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет аҿы астудентцәа актиортә ҟазара алекциақәа дырзаԥхьон, итеатр гәакьа азы артистцәа азыҟаиҵон. Амиран Ҭаниа актиор ибаҩхатәра анаҩсгьы илан ауаҩытәыҩса иҟазшьа бзиаӡақәа: аразра, арыцҳашьара, иџьоушьаратә аиумор, иԥсадгьыли ижәлари рахь абзиабара. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Аргун А.Х. Амиран Тания: творческий путь народного артиста. - Сухум: АГУ, 2002. Аргун А.Х. Театр абхазов конца XX века. - Сухум: Алашара, 2001. Азхьарԥшқәа Тания Амиран Жәабранмза 10 рзы ииз 1935 шықәсазы ииз Ԥхынгәымза 9 рзы иԥсыз 2001 шықәсазы иԥсыз Аԥсны жәлар рартистцәа Аԥсны артистцәа Ҭаниаа
Ҭаниа, Амиран Владимир-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%AC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BD%20%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl
Анатоли Дмитри-иԥа Хагба ( — ) — аԥсуа музыкант, Аҳәынҭқарратә камертә оркестр адирижиор, Аԥснытәи АССР аҟазара зҽаԥсазтәыз аусзуҩ, Аԥсны жәлар рартист. Абиографиа 1966 шықәса инаркны 1971 шықәсанӡа аус иуан Аҟәатәи ақалақьтә паркқәа рдирекциа иатәыз Аҟәатәи аԥсыԥтә оркестр асахьаркыратә напхгаҩыси дирижиорси. Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатә еибашьра 1992-1993 шш. рзы иара Аԥсны ахьчаҩцәа дрывагылан деибашьуан. 1994 шықәса инаркны Аԥсны Ареспублика Аҳәынҭқарратә камертә оркестр асахьаркыратә напхгаҩыси дирижиор хадаси дыҟан. 1997 шықәса инаркны 2010 шықәсанӡа Адыгеиатәи Ареспублика Акультура аминистрра ааԥхьарала аус иуан Адыгеиатәи Ареспублика Аҳәынҭқарратә филармониа асимфониатә оркестр дирижиорс, ари ауси Аԥсны Ареспублика Аҳәынҭқарратә камертә оркестр аҿы аусуреи еилаигӡон. Алитература Акрызҵазкуа арыцхәқәа рамзар, Аҟәа, 2015 ш. Хашба М. Миру нужна музыка Музыке нужен мир: [О открытие Абх. Гос. Сим. Оркестр]/Мери Хашба//НГ. - 2000. - Август 6, (№ 31). - С. 10. Барганджия Р. Под сенью платана Мидары/Русудан Барганджия//РА. - 2010. - 25-26 нояб., (№ 134). - С.2. Хәажәкырамза 12 рзы ииз 1940 шықәсазы ииз Цәыббрамза 29 рзы иԥсыз 2012 шықәсазы иԥсыз Аԥсны адирижиорцәа
Хагба, Анатоли Дмитри-иԥа
https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B3%D0%B1%D0%B0%2C%20%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%20%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0
ab
abk
Cyrl