Datasets:

---

jerteh

/

NARDUS-meta

like 0

Follow

Društvo za jezičke resurse i tehnologije 14

[ "Pejatović, Aleksandra" ]

[ "Despotović, Miomir", "Miljković, Jovan", "Marušić-Jablanović, Milica" ]

[ "2022-09-06T14:11:11" ]

[ "https://eteze.bg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8728", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26308/bdef:Content/download", "https://plus.cobiss.net/cobiss/sr/sr/bib/70910985", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20652" ]

[ "Cilj ovog teorijsko-empirijskog istraživanja je ispitivanje procena ispitanika o ulozi obrazovanja odraslih u prevazilaženju negativnih efekata rada koji se javljaju kao posledica promena na globalnom nivou, nivou organizacije i nivou posla koji obavljaju. Drugi deo cilja predstavlja kreiranje modela ponude obrazovnih intervencija koje su usmerene na prevazilaženje negativnih efekata rada. Rezultati upućuju na sledeće: potvrđeno je da postoje razlike u proceni stepena izloženosti negativnim efektima rada; proceni mogućnosti delovanja obrazovnih aktivnosti u njihovom prevazilaženju; i dosadašnjoj participaciji u obrazovnim aktivnostima sa tim ciljem, u odnosu na nivo obrazovanja, grupu poslova, dužinu radnog staža, starost, pol, učestalost pohađanja sadržaja neformalnog obrazovanja. Ispitanici nižeg nivoa obrazovanja su u većoj meri izloženi negativnim efektima rada, u manjoj meri procenjuju mogućnosti delovanja obrazovanja u njihovom prevazilaženju i u manjoj meri su participirali u obrazovnim aktivnostima sa tim ciljem. Korelacije su pokazale da oni koji su izloženi negativnim efektima rada i koji su participirali do sada u obrazovnim aktivnostima procenjuju da obrazovanje može da deluje na njihovo prevazilaženje; da ispitanici koji su participirali do sada u obrazovnim aktivnostima procenjuju da su u manjoj meri izloženi negativnim efektima rada. Na osnovu rezultata istraživanja, modifikovan je početni nacrt modela i predložen novi koji se sastoji iz dva segmenta ponude. Prvi segment se odnosi na aktivnosti informisanja i upoznavanja, drugi na kombinaciju dugoročne pomoći od strane stručnjaka i obučavanja, oba sa elementima savetodavnih aktivnosti. Jedna od osnovnih karakteristika modela obrazovnih aktivnosti za prevazilaženje negativnih efekata rada jeste fleksibilnost." ]

[ "The aim of this theoretical-empirical research is to examine respondents' assessments of the role of adult education in overcoming the negative effects of work that occur as a result of changes at the global level, the level of organization and the level of work they perform. The second part of the goal is to create a model that offers educational interventions which are aimed at overcoming the negative effects of work. The results indicate the following: it was confirmed that there are differences in the assessment of the degree of exposure to the negative effects of work; in assessing the possibility of the action of educational activities in overcoming them; and differences in previous participation in educational activities with the aforementioned goal, in relation to the level of education, group of jobs, length of service, age, gender, frequency of non-formal education attendance. Respondents with lower education are more exposed to the negative effects of work, they estimate that the possibilities of education in overcoming those effects are small, and to a lesser extent participated in educational activities that have that goal. Correlations have shown that respondents who are exposed to the negative effects of work, and who have so far participated in educational activities, assess that education can influence the overcoming of these effects; and that respondents who have participated in educational activities estimate that they are less exposed to the negative effects of work. Based on the research results, the proposed draft model was modified and a new one was proposed which consists of two segments. The first segment refers to information and familiarization activities, the second to a combination of long-term assistance by experts and training, both with elements of advisory activities. One of the basic characteristics of the model of educational activities for overcoming the negative effects of work is flexibility." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "obrazovanje odraslih", "negativni efekti rada", "obrazovne intervencije" ]

[ "adult education", "negative effects of work", "educational interventions" ]

[ "Obrazovanje odraslih u funkciji prevazilaženja negativnih efekata rada" ]

[ "Adult education in function of owercoming negative effects of work" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/145537/Disertacija_12434.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146545/Izvestaj_Kesar.pdf", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26308/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20652" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Martić, Milan" ]

[ "Savić, Gordana", "Maletić, Radojka" ]

[ "2022-09-06T14:11:54" ]

[ "https://uvidok.rcub.bg.ac.rs/bitstream/handle/123456789/3829/Referat.pdf", "https://eteze.bg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8693", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26234/bdef:Content/download", "https://plus.cobiss.net/cobiss/sr/sr/bib/35504905", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20666" ]

[ "Predmet istraţivanja doktorske disertacije je tretiranje poljoprivrednog zemljišta, odnosno kreiranje i izbor efikasnih ruta. Pregledom literature uoĉeno je da su u oblasti poljoprivrede rešavani razliĉiti lokacijski problemi, problemi alokacije i rutiranja. Znaĉajnu ulogu u odgovornom planiranju korišćenja poljoprivrednih resursa ima i prepoznavanje i rešavanje raznih optimizacionih problema koji se javljaju u procesu eksploatacije, o ĉemu svedoĉi i veliki broj istraţivanja koja se bave primenom metoda operacionih istraţivanja u ovoj oblasti. Problem koji se rešava se sastoji od izvršenja jedne vrste operacije na isparcelisanom poljoprivrednom zemljištu koje je potrebno tretirati korišćenjem avijacije. Karakteristike problema su: zemljište je isparcelisano i takve je površine da ga je nemoguće obraditi jednim preletom aviona; postoji nehomogena flota aviona i više potencijalnih letelišta koja se mogu koristiti za uzletanje i sletanje aviona; jednim preletom je moguće obraditi više parcela u zavisnosti od kapaciteta aviona. Prouĉavani problem se sastoji u odreĊivanju optimalnih ruta za dati broj aviona koji se koriste za tretiranje isparcelisanog poljoprivrednog zemljišta hemikalijama. Ovaj NP (Nondeterministic Polynomial) teţak problem je prikazan na grafu i predstavlja specijalnu varijantu roblema rutiranja vozila (The Vehicle Routing Problem - VRP) sa više depoa gde se generiše transportni plan za homogeni proizvod (hemikalije korišćene za tretiranje zemljišta) sa razliĉitih lokacija ponude (letelišta) do razliĉitih lokacija potraţnje (parcele) uz minimalne troškove. Da bi se jedno zemljište, podeljeno na parcele, efikasno tretiralo uz pomoć avijacije, potrebno je: izabrati letelišta koja će se koristiti za uzletanje i sletanje i odrediti alokaciju parcela letelištima, odrediti naĉin preleta svake parcele (obrada parcele, tj. izvršenje operacije nad parcelom) i redosled tretiranja parcela. Deo rešenja problema je i odreĊivanje broja potrebnih aviona, kao i struktura same flote. Kompleksnost problema i primeri većih dimenzija uslovili su formulisanje specijalne heuristike za rešavanje opisanog problema. Heuristikom su rešeni primeri većih dimenzija. Primenom razvijene specijalne heuristike dobijaju se planovi obrade - odnosno skup ruta kojima će poljoprivredni avion obraditi sve parcele na jednom poljoprivrednom zemljištu. Metoda obavijanja podataka (Data Envelopment Analysis – DEA) primenjena je za poreĊenje više planova obrade istog problema (dobijenih primenom heuristike) i odreĊivanje relativno efikasnih planova, a u okviru jednog efikasnog plana obrade primenom DEA metode su odreĊene relativno efikasne rute. U oba sluĉaja primenjen je CCR DEA izlazno orijentisani model. Predloţeni pristupi su testirani na primerima razliĉitih dimenzija i pokazalo se da se primenom DEA metode moţe oceniti efikasnost i izabrati planovi obrade i rute koje će se koristiti za tretiranje poljoprivrednog zemljišta." ]

[ "The subject of this research is the agricultural land treatment, i.e. determination and selection of efficient routes in the treatment of agricultural land. The review of available literature proved that in the field of agriculture, different location problems, problems of allocation and routing are being solved. Identification and solving various optimization problems that arise in the treatment of the agricultural land have an important role in responsible planning of agricultural resources and its usage, which is confirmed in large number of studies that deal with the application of operational research methods in this field. The problem that is solved consists of performing one type of operation on a parceled agricultural land using agricultural aviation. The characteristics of the problem are: the land is divided into parcels; the surface of the whole land can not be processed by a single plane overflight; a non-homogeneous fleet of aircraft is used; there exists several potential airfields that can be used as landing sites; processing of several parcels can be done with one overflight (depending on the capacity of the aircraft). The studied problem consists of determining the optimal routes for a given set of aircraft used for chemical treatment of arable agricultural land divided into parcels. This NP (Nondeterministic Polynomial) problem is represented on a graph and represents a specific variant of the multidepot vehicle routing problem (VRP) where a min-cost plan for the transportation of a homogeneous product (chemicals used for land treatment) from different supply locations (airfields) to different demand locations (agricultural parcels) should be generated. In order to effectively treat an agricultural land divided into parcels using agricultural aviation, it is necessary to: choose the airfields for take-offs and to determine the parcel allocation to the airfields, determine the treatment way for each parcel and sequence of parcel treatment. Part of the solution of the problem is to determine the number of required aircrafts, as well as the structure of the fleet itself. The complexity of the problem and large dimensions of the problem examples have led to the formulation of a special heuristics. These examples of larger dimensions are solved using formulated heuristics. The application of the special heuristics results in processing plans - that is, a set of routes the agricultural aircraft will take and process all the parcels on one agricultural land. DEA (Data Envelopment Analysis) method is applied to compare multiple processing plans (obtained using heuristics) and to determine relatively efficient plans. Relatively efficient routes are determined within one efficient processing plan, also by using DEA method. In both cases, an output-oriented DEA model is applied. The proposed approaches are tested on examples of different dimensions and it is shown that, by applying the DEA method, the efficiency and selection of cultivation plans and routes that will be used for the treatment of agricultural land can be evaluated." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "Optimizacija u poljoprivredi", "Problem rutiranja vozila", "Problem rutiranja vozila sa više depoa", "Specijalna heuristika", "DEA metoda", "Efikasnost ruta" ]

[ "Optimization in agriculture", "Vehicle routing problem", "Vehicle routing problem with multiple depots", "Special heuristics", "DEA method", "Route efficiency" ]

[ "Optimizacija ruta u tretiranju poljoprivrednog zemljišta" ]

[ "Route optimization in agricultural land treatment" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/145571/Izvestaj_Komisije_12402.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/145570/Disertacija_12402.pdf", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26234/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20666" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Kostić-Stanković, Milica" ]

[ "Štavljanin, Velimir", "Rakita, Branko" ]

[ "2022-09-06T14:12:03" ]

[ "https://eteze.bg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8700", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26247/bdef:Content/download", "https://plus.cobiss.net/cobiss/sr/sr/bib/39252233", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20672" ]

[ "Циљ истраживања у докторској дисертацији је формулисање и емпиријско испитивање модела унапређења маркетиншких комуникација у контексту дигиталне софистицираности генерације ипсилон у Србији. Испитивању модела претходила је анализа литературних извора којом су идентификовани кључни технолошки и демографски трендови. На бази препознатих трендова, истакнуте су доминантне социолошке одлике циљног аудиторијума, њихове дигиталне компетенције и преференције у примени савремених технологија. Наведено је сагледано у функцији трансформације маркетиншке комуникације и унапређења њених традиционалних модалитета. Емпиријско истраживање реализовано је на пригодном узорку сачињеном од 641 студента основних студија Факултета организационих наука. У истраживању је коришћен структурирани упитник који су студенти попуњавали у две фазе. У првој фази испитаници су исказивали ставове у погледу дигиталне маркетиншке комуникације и коришћења друштвених медија. У другој фази, испитаници су изражавали ставове у односу на тврдње које је требало да процене њихове когнитивне, афективне и бихејвиоралне одговоре у односу на приказани маркетиншки садржај. Применом дескриптивне и инференцијалне статистике, добијени резултати су указали на то да припадници генерације ипсилон у Србији више вреднују маркетиншки садржај који се пласира путем друштвених медија и веб-сајтова него путем традиционалних средстава информисања, како са аспекта поузданости тако и са аспекта функционалности и апликативне вредности. Анализом предметне литературе, као и резултатима емпиријског истраживања, извршена је адаптација одабраног теоријског модела. Тиме је креиран концептуални модел испитивања перцепције и реакција аудиторијума о маркетиншкој комуникацији на друштвеним медијима. Каузални односи између посматраних композитних варијабли тестирани су применом моделовања помоћу структурних једначина. Тестирањем модела, уочен је значај који перципирана корисност и занимљивост садржаја, као и емоционални ставови корисника имају на поверење и задовољство маркетиншким садржајем. Утврђен је и директан утицај спремности корисника друштвених медија да генеришу кориснички садржај на јачину везе коју креирају са организацијом. Стеченим увидима се указује да перципирана корисност маркетиншког садржаја врши директан утицај на лојалност садржају. Последично, лојалност садржају организације директно утиче на намеру за куповином. Каузалним односима у моделу уочено је и да се намера за куповину реализује под утицајем емоционалних ставова изазваних маркетиншком комуникацијом, као и јачином остварене везе. Наведеним резултатима недвосмислено се указујe на потребу Унапређење модела маркетиншких комуникација у контексту дигиталне софистицираности генерације ипсилон да се традиционални, линеарни модели маркетиншке комуникације унапреде у контексту већег уважавања ставова и потреба дигитално софистицираног аудиторијума." ]

[ "The main objective of this doctoral dissertation is proposing and empirically examining the research model of marketing communication improvement in the context of Serbian generation Y digital sophistication. Research model examination was preceded by literature review which provided the insights in key technological and demographic trends. On the basis of identified trends, dominant sociological characteristics of the target audience, their digital competencies and preferences regarding the use of modern technologies were highlighted. Stated issues were observed in the function of transforming marketing communication and ameliorating its traditional modalities. The empirical research was conducted on a convenience sample which consisted of 641 undergraduate students of the Faculty of Organizational Sciences. In this research, a structured questionnaire was employed. The questionnaire was completed in two phases. In the first phase, the respondents expressed their attitudes regarding digital marketing communication and social media use. In the second phase, the respondents expressed their attitudes toward claims which were supposed to assess their cognitive, affective, and behavioral responses to the marketing content presented. The results of the research, using descriptive and inferential statistics, indicated that members of generation Y in Serbia perceive marketing content distributed on social media and websites as more valuable than the one distributed on traditional media, both in terms of reliability and functionality as well as its application value. On the basis of literature review insights, as well as the results of the empirical research, the selected theoretical model was adapted. Therefore, a conceptual model of examining the perception and reactions of the audience about marketing communication on social media was created. The causal relationships between the observed composite variables were tested using structural equations modeling. By testing the model, the importance of perceived usefulness and interestingness of content, as well as the emotional attitudes of users to trust and satisfaction with companies' marketing content was noticed. The direct impact of social media users' readiness to generate user content on the strength of the connection created with the organization, was also determined. Obtained insights indicated that the perceived usefulness of the content has a direct impact on content loyalty. Consequently, customer content loyalty directly affects their product purchase intention. The causal relations in the model also showed that the intention to buy is realized under the influence of emotional attitudes caused by marketing communication, as well as the strength of the realized connection. These research results unequivocally indicate the need to improve traditional, linear models of marketing communication in the context of greater respect for the attitudes and needs of a digitally sophisticated audience. Given the relatively homogeneous structure of the selected convenience sample, future research should consider including heterogeneous sample composed of generation Y members in Serbia. A heterogeneous sample and continuously conducted research could provide additional insights into the observed phenomenon, that both the scientific community and marketing practitioners would benefit of." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "" ]

[ "модели маркетиншке комуникације", "унапређење", "дигитална софистицираност аудиторијума", "генерација ипсилон у Србији" ]

[ "Marketing communication models", "Improvement", "Digital sophistication of the auditorium", "Generation Y in Serbia" ]

[ "Унапређење модела маркетиншких комуникација у контексту дигиталне софистицираности генерације ипсилон" ]

[ "The improvement of marketing communication models in the context of generation Y digital sophistication" ]

[ "ARR" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/145588/Disertacija_12409.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/145589/VukmirovicReferat.pdf", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26247/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20672" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Knežević, Snežana" ]

[ "Jednak, Sandra", "Milosavljević, Miloš", "Despotović-Zrakić, Marijana", "Milašinović, Danko" ]

[ "2022-09-06T14:12:00" ]

[ "https://uvidok.rcub.bg.ac.rs/bitstream/handle/123456789/4035/Referat.pdf", "https://eteze.bg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8698", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26244/bdef:Content/download", "https://plus.cobiss.net/cobiss/sr/sr/bib/57045769", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20670" ]

[ "Adekvatno upravljanje nematerijalnom imovinom je preduslov za uspešno upravljanje celokupnim poslovanjem. Stoga, poznavanje strukture nematerijalne imovine svake kompanije predstavlja neophodnost za svaki tip poslovanja. Poslovanje u domenu veba predstavlja jedan od najbrže rastućih i najizazovnijih industrija, pri čemu se vrednost ovakvih kompanija najčešće ne zasniva na indikatorima iz finansijskih izveštaja i njenoj materijalnoj imovini, već na nematerijalnom delu imovine. Sa druge strane, kompleksnost nematerijalne imovine kompanija koje posluju na vebu često predstavlja izazov, kako za vlasnike i menadžment u procesu upravljanja, tako i za investitore u procesu procene vrednosti datih kompanija. Razumevanje relacija između svakog elementa strukture nematerijalne imovine i finansijskih performansi određene veb kompanije je ključ poslovnog uspeha, i neophodan korak u celokupnom procesu utvrđivanja vrednosti kompanije. U radu je predstavljeno istraživanje o relacijama između elemenata strukture nematerijalne imovine veb kompanija i njihovih finansijskih performansi, a u cilju utvrđivanja uticaja na vrednost kompanije. Utvrđivanjem veza između pomenutih subjekata, predstavnici privrede, ali i akademske zajednice će stići uvid u važnost upravljanja nematerijalnom imovinom. Rad se zasniva na pretpostavci da nematerijalna imovina ima direktan uticaj na indikatore uspešnosti poslovanja. U radu će takođe biti predstavljeni modeli procene vrednosti kompanija, sa fokusom na veb industriju, čime se zaokružuje relacija između nematerijalne imovine i njenih elemenata, finansijskih performansi i vrednosti veb kompanija." ]

[ "The proper management of intangible assets is a precondition for successfully managing the whole business. Therefore, knowing the structure of the intangible assets of each company is a necessity in each business area. Web businesses are one of the fastest growing and most challenging industries, and their value is often not based on indicators from the financial statements and its material assets, but on the non-material part of the company. On the other hand, the complexity of the intangible assets of web-based companies often poses a challenge to both owners and management in the process of managing the company, but investors as well in the process of assessing the value of these companies. Understanding the relationship between each element of the structure of the intangible asset and the financial performance of a particular web company is the key to business success and a necessary step in the overall process of determining the value of the company. The paper will emphasise the research on relations between the structural elements of the intangible assets of the web companies and their financial performances in order to determine the effect on the company value. By establishing relations between the research elements, the business representatives, as well as the academic community, will gain insight into the importance of managing the intangible assets. This paper is based on the assumption that intangible assets have a direct impact on performance indicators. It will also present models of company valuation, with a focus on the web industry, which puts together the relationship between intangible assets and its elements, financial performance indicators and the value of web companies." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "nematerijalna imovina", "veb kompanije", "finansijske performanse", "procena vrednosti", "uticaj nematerijalne imovine" ]

[ "intangible assets", "web companies", "financial performance", "valuation", "the effect of intangible assets" ]

[ "Uticaj nematerijalne imovine na finansijske performanse i procenu vrednosti kompanija koje posluju na vebu" ]

[ "The effect of intangible asset on financial performance and valuation of web based companies" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/145582/Disertacija_12407.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/145583/Izvestaj_Komisije_12407.pdf", "https://fedorabg.bg.ac.rs/fedora/get/o:26244/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20670" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Nikolić, Milka" ]

[ "Đurović, Sanja Ž.", "Petković, Jelena", "Dražić, Jasmina" ]

[ "2022-10-05T20:58:51" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8540", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1479/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20725" ]

[ "Predmet ove disertacije je obrada sintaksičkih jedinica s poredbenim i načinskim značenjem u nastavi srpskog kao stranog jezika, metodički koncipirana prema modelu „obrnute učionice“. Primenom kvantitativne i kvalitativne analize u okviru strukturalno- deskriptivnog modela utvrđuju se specifičnosti, sličnosti i razlike između poredbenih i načinskih konstrukcija u nastavi srpskog kao stranog jezika, sa posebnim ciljem da se definiše njihovo mesto u sintaksičkom sistemu i otvore alternativni načini prezentovanja ove nastavne jedinice. Metodički model „obrnute učionice“ smatra se pogodnim za savremenu nastavu jer unapređuje najbolje tekovine tradicionalne nastave, dugoročno gledano štedi vreme, odlikuje se aktuelnošću, dostupnošću materijala, prilagođen je nivou znanja, uzrastu, različitim stilovima učenja i ličnim afinitetima. Osim receptivnog korpusa (dvanaest udžbenika srpskog kao stranog jezika na A, B, C nivou), analiziran je i produktivni (pisani) korpus studenata polaznika kurseva srpskog kao stranog jezika. Pomoću eksperimentalne metode sprovedeno je pilot- istraživanje na Filozofskom fakultetu Univerziteta „Komenski“ (Bratislava, Slovačka 2017/2018). Na osnovu tih rezultata praćen je napredak tzv. kontrolne grupe na Sofijskom univerzitetu „Sveti Kliment Ohridski“ 2018/2019. godine. Dakle, predmetom ovog rada obuhvaćena je nastava srpskog kao stranog jezika na različitim filološkim fakultetima. Cilj je da se ispita: (1) obrada poredbenih i načinskih jedinica u aktuelnim udžbenicima srpskog kao stranog jezika; (2) raspored tih jedinica na tri nivoa vladanja stranim jezikom; (3) primena modela obrnute učionice u obradi poredbenih i načinskih jedinica na različitim nivoima (A, B, C). U zasebnom poglavlju date su implikacije za nastavnu praksu sa po pet zadataka za svaki od nivoa uz upotrebu veb-alata koji se mogu primeniti u „obrnutoj učionici“, a mogu biti namenjeni svim studentima, a ne samo studentima filologije. Ključne reči: poredbene konstrukcije, načinske konstrukcije, srpski kao L2, model „obrnute učionice“, platforme za učenje, digitalna pismenost, receptivni korpus, produktivni korpus." ]

[ "The subject matter of this dissertation is concerned with teaching Serbian as a foreign language, focusing on syntactic units which incorporate the meanings of comparison and manner. The main teaching methodology employed in the study is the „Flipped Classroom“ method. By employing quantitative and qualitative analysis within the structural-descriptive model, we can establish the characteristics, similarities, and differences between comparative constructions and constructions of manner when teaching Serbian as a foreign language, to define their place in the syntactic system and open new ways of presenting these units. The methodological framework of the „Flipped Classroom“ is deemed appropriate for contemporary classrooms because it upgrades the best features of a traditional classroom, it saves time in the long term, it can provide the newest and topical materials for the students which are readily available, and it adapts the teaching to one’s knowledge, age, styles of learning and personal preferences. The research is based on a corpus consisting of twelve textbooks from different publishers and CEFR levels (A, B, C). In addition to the receptive corpus, we have analyzed a productive corpus consisting of mistakes that beginner students made while writing essays. The pilot research was conducted at the Faculty of Philosophy, „Comenius University“ (Bratislava, Slovakia 2017/2018) using an experimental method. Based on the results and with certain modifications, we used action research methods and monitored the development of the control group at the Sofia University „St. Kliment Ohridski“ 2018/2019. Thus, the subject of this paper encompasses teaching Serbian as a foreign language in different philology faculties. The aim was to study: (1) how the comparative units and units of manner were dealt with in the contemporary textbooks of Serbian as a foreign language; (2) the principles by which one should allocate the aforementioned units on all three observed CEFR levels (assignment suggestions can be found on Moodle and Edmodo platforms); (3) the principles by which one can apply the Flipped Classroom method when teaching the comparative and manner units to different levels (A, B, C). In a separate chapter, we have outlined the implications this might have on the teaching praxis, in addition to five assignments for each of the levels that use web tools that can be employed in the Flipped Classroom." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "poredbene konstrukcije", "načinske konstrukcije", "srpski kao L2", "model „obrnute učionice“", "platforme za učenje", "digitalna pismenost", "receptivni korpus", "produktivni korpus" ]

[ "Keywords: comparative constructions", "constructions of manner", "Serbian as L2", "Flipped Classroom method", "digital learning platforms", "computer literacy", "receptive corpus", "productive corpus" ]

[ "Primena modela obrnute učionice u obradi jedinica s poredbenim i načinskim značenjem u nastavi srpskog kao stranog jezika" ]

[ "Application of the flipped classroom method while teaching Serbian as a foreign language, focusing on sentence structures with meanings of comparison and manner" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146212/Natasa_Spasic_FILUM.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146213/Doctoral_thesis_12599.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1479/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20725" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Pešić, Snežana B." ]

[ "Tanasković, Snežana", "Makarov, Slobodan E.", "Ostojić, Aleksandar", "Mitrovski Bogdanović, Ana" ]

[ "2022-10-05T20:56:05" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8547", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1487/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20720" ]

[ "Cilj ovog istraživanja je eksperimentalno ispitivanje i analiza uticaja sadržaja vlage, makronutrijenata (proteina, masti, ugljenih hidrata, ukupnih i direktno redukujućih šećeri i skroba), pepela i sekundarnih metabolita (ukupnih fenolnih jedinjenja, flavonoida i tanina) u hranljivim podlogama na osobine životne istorije (preživljavanje, dužina i dinamika razvića razvojnih stadijuma, uticaj sparivanja imaga na dužinu njihovog života, trajanje ovipozicije i fekunditet) i morfološku varijabilnost (dužina tela i prednjih krila) laboratorijske populacije bakrenastog plamenca Plodia interpunctella. Larvama je kao hrana ponuđeno 28 prehrambenih proizvoda grupisanih u tri grupe: sušeno (16 vrsta) i jezgrasto voće (četiri vrste) i žita (pet strnih i tri vrste prosolikih), kao i standardna laboratorijska podloga (SLP). Utvrđeni su značajni efekti ishrane na životnu istoriju i morfološku varijabilnost P. interpunctella. Dobijeni podaci o osobinama životne istorije su integrisani u modele za predviđanje dinamike ovipozicije, ulutkavanja i eklozije imaga. Preživljavanje preadultnih stadijuma je bilo najveće za larve hranjene jezgrastim voćem. Larve odgajane na SLP i jezgrastim voćem su najbrže prelazile u naredni stupanj. Najkraće preadultno razviće su imale jedinke hranjene SLP i jezgrastim voćem. Različita ishrane nije uticala na preživljavanje stadijuma lutke. Ulutkavanje i eklozija imaga su bili značajno brži i ujednačeniji kod jedinki hranjenih SLP i jezgrastim voćem. Imaga odgajena na prosolikim žitima i jezgrastim voćem su najduže živela. Razlike u dužini života mužjaka i ženki uglavnom nisu bile statistički značajne. Sparene ženke su uglavnom živele znatno kraće od nesparenih. U većini ogleda, nije uočena statistički značajna razlika u dužini života između sparenih mužjaka i ženki, odnosno nesparenih mužjaka i ženki. Ženke odgajene na jezgrastom voću, SLP, sušenim smokvama i godži bobicama su polagale najveći broj jaja. Dužina tela i prednjih krila imaga odgajenih na jezgrastom voću i SLP je uglavnom bila veća nego onih na sušenom voću i žitima. SLP, jezgrastvo voće, sušena smokva i godži bobice su najpogodnija hrana za P. interpunctella." ]

[ "The aim of this research is experimental investigation and analysis of the influence of content of moisture, macronutrients (proteins, fats, carbohydrates, total and reducing sugars and starch), ash, and secondary metabolites (total phenolics, flavonoids and tannins) in larval diet on the life history traits (survival, developmental duration and dynamics of all life stages, influence of mating on adult longevity, duration of oviposition, and fecundity) and morphological variability (body and forewing length) of the laboratory population of Indian meal moth, Plodia interpunctella. The larvae were offered 28 diet types grouped into three groups: dried fruits (16 species), nuts (four species) and cereals (five small grain and three millet species), as well as a standard laboratory diet (SLD). Significant influence of nutrition on life history and morphological variability of P. interpunctella were found. The obtained data on the life history traits were integrated into models for predicting the dynamics of oviposition, pupation and adult emergence. Survival of preadult stages was the highest for larvae reared on nuts. Larvae reared on SLD and nuts were the fastest to move to the next instar. The shortest preadult development was in individuals reared on SLD and nuts. Different diets did not affect the survival of the pupa stage. Pupation and adult emergence were significantly faster and more synchronized in individuals reared on SLD and nuts. Adults reared on millet cereals and nuts lived the longest. Differences in the male and female longevity were generally statistically insignificant. Copulated females generally lived significantly shorter than uncopulated ones. Mostly, no significant difference in longevity between copulated males and females was observed, or between uncopulated males and females. Females reared on nuts, SLD, dried figs and goji berries laid the largest number of eggs. The body and forewing length of adults reared on nuts and SLD were generally longer than in those reared on dried fruits and cereals. SLD, nuts, dried figs and goji berries are the most suitable diet for P. interpunctella." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "bakrenasti plamenac", "tip ishrane", "sadržaj nutrijenata", "sekundarni metaboliti", "osobine životne istorije", "razviće", "preživljavanje", "reprodukcija" ]

[ "Indian meal moth", "diet type", "nutrient content", "secondary metabolites", "life history traits", "development", "survival", "reproduction" ]

[ "Uticaj ishrane na životni ciklus i morfološku varijabilnost Plodia interpunctella (Lepidoptera: Pyralidae)" ]

[ "Influence of dieton life history and morphological variability of Plodia interpunctella (Lepidoptera: Pyralidae)" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146198/Filip_Vukajlovic_pmf.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146199/Doctoral_thesis_12606.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1487/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20720" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Popović, Ljiljana" ]

[ "Fraj, Jadranka", "Tomić, Jelena" ]

[ "2022-10-14T11:56:06" ]

[ "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/Disertacija165840124844597.pdf?controlNumber=(BISIS)120694&fileName=165840124844597.pdf&id=20184&source=NaRDuS&language=sr", "https://www.cris.uns.ac.rs/record.jsf?recordId=120694&source=NaRDuS&language=sr", "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/IzvestajKomisije165840125742791.pdf?controlNumber=(BISIS)120694&fileName=165840125742791.pdf&id=20185&source=NaRDuS&language=sr", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20745" ]

[ "U okviru ove doktorske disertacije istraživanja su bazirana na ekstrakciji proteina iz nusproizvoda prerade povrća – zelenog lišća, sa ciljem ispitivanja njihovih funkcionalnih i bioloških karakteristika, kao i razvoja novih formulacija prehrambenih proizvoda na bazi ovih proteina. Akcenat je stavljen na valorizaciju nusproizvoda agroindustije koji nastaju nakon uzgoja i branja povrća u cilju dobijanja novih proteina. Istraživanja su sprovedena na proteinima dobijenih iz lišća karfiola, brokolija, kupusa i cvekle. U prvoj fazi istraživanja, dobijeni proteini lišća primenom alkalne ekstrakcije iskarakterisani su u pogledu funkcionalnih i bioloških osobina, ispitana je njihova svarljivost kao i antioksidativni potencijal dobijenih hidrolizata. U drugoj fazi, istraživanja su bazirana na unapređenju procesa ekstrakcije proteina lišća primenom ultrazvučnog i enzimskog predtretmana, a efikasnost ekstrakcije praćena je ispitivanjem funkcionalnih i fizickih karakteristika dobijenih proteina lišća. U trećoj fazi, istraživanja su sprovedena sa fokusom na ugradnju proteina lišća brokolija kao funkcionalnog dodatka u prehrambeni matriks sa ciljem dobijanja novog proizvoda, i ispitivanja njegovih fizičko – hemijskih, strukturnih i senzornih osobina, in vitro digestije i antioksidativnog potencijala nakon varenja. Rezultati prikazani u ovoj doktorskoj disertaciji čine naučno saznanje o primeni tehnika za ekstrakciju proteina iz zelenog lišća, a takođe i o dobijanju prehrambenih proizvoda unapređenih bioloških i nutritivnih osobina koji mogu odgovoriti na sve veće zahteve i potrebe potrošača za funkcionalnom hranom." ]

[ "The research of this doctoral dissertation, was based on the extraction of proteins from the by-products of vegetable processing - green leaves, with the aim of examining their functional and biological characteristics, as well as the development of new formulations of food products based on these proteins. Emphasis is placed on the valorization of by-products of the agroindustry that are created after growing and picking vegetables in order to obtain new proteins. Research was conducted on proteins obtained from the leaves of cauliflower, broccoli, cabbage and beets. In the first phase of the research, leaf proteins obtained using alkaline extraction were characterized in terms of functional and biological properties, their digestibility was examined, as well as the antioxidant potential of the obtained hydrolysates. In the second phase, research is based on the improvement of the leaf protein extraction process using ultrasonic and enzymatic pretreatment, and the efficiency of the extraction is monitored by examining the functional and physical characteristics of the obtained leaf proteins. In the third phase, research was conducted with a focus on the incorporation of broccoli leaf protein as a functional additive in the food matrix with the aim of obtaining a new product, and testing its physical-chemical, structural and sensory properties, in vitro digestion and antioxidant potential after digestion. The results presented in this doctoral dissertation constitute scientific knowledge about the application of techniques for extracting protein from green leaves, and also about obtaining food products with improved biological and nutritional properties that can respond to the increasing demands and needs of consumers for functional food." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/" ]

[ "Nusproizvodi agroindustrije", "ekstrakcija", "biljni proteini", "funkcionalne osobine proteina", "biološki aktivna jedinjenja", "proteini lišća", "in vitro digestija" ]

[ "Agroindustry by-products", "extraction", "plant proteins", "functional properties of proteins", "biologically active compounds", "leaf proteins", "in vitro digestion" ]

[ "Nusproizvod agroindustrije – zeleno lišće: Novi izvor proteina i bioaktivnih jedinjenja" ]

[ "Agroindustry by-product – green leaves: A new source of protein and bioactive compounds" ]

[ "BY-NC" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146374/Izvestaj_komisije_12658.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146373/Disertacija_12658.pdf", "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/Disertacija165840124844597.pdf?controlNumber=(BISIS)120694&fileName=165840124844597.pdf&id=20184&source=NaRDuS&language=sr" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20745" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Slavković, Marko" ]

[ "Stojanović-Aleksić, Vesna", "Zlatanović, Dejana", "Leković, Bojan" ]

[ "2022-10-05T20:55:20" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8545", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1485/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20718" ]

[ "Značajnu prekretnicu u evoluciji upravljanja projektima predstavlja početak ere digitalizacije. Zahtevi Četvrte industrijske revolucije doprineli su promenama u dinamici izvođenja aktivnosti upravljanja projektima, organizacionoj strukturi u projektno orijentisanim preduzećima, odgovornostima i ulozi menadžera projekta, savremenih alata i pristupa koji se koriste u upravljanju projektima. Izmene koje su uzrokovane novonastalim ekonomskim okolnostima podrazumevaju i dodatno isticanje značaja nematerijalnih resursa. Vrednost projekta predstavlja nivo zadovoljstva svih zainteresovanih strana eksplicitnim i implicitnim koristima generisanih realizacijom projekta, koje se postižu ulaganjem opipljivih i neopipljivih resursa. Osim pomenute vizure evaluacije postigutih koristi od realizacije projekata, vrednost projekta može biti sagledana i kroz doprinos prakse upravljanja projektima organizacionim performansama. Predmet istraživanja u radu su determinante kreiranja vrednosti projekta u eri digitalizacije, kao i značaj stvorene vrednosti projekta za organizacionu uspešnost. U cilju testiranja istraživačkih hipoteza, upotrebljeno je modeliranje strukturnih jednačina i višestruka regresiona analiza. Dobijeni rezultati ukazuju da pojedine, ali ne sve komponente nematerijalne aktive imaju pozitivan signifikantan uticaj na vrednost projekta, pri čemu se u nedostatku signifikantnog direktnog uticaja kao važan moderator odnosa između komponenti nematerijalne aktive i vrednosti projekta navodi spremnost preduzeća za digitalnu transformaciju. Iz ugla doprinosa projekta organizacionoj uspešnosti, percipirani uspeh projekta kao dimenzija vrednosti projekta ima dominantan pozitivan statistički značajan uticaj na organizacione performanse projektno orijentisanih preduzeća." ]

[ "A significant point in project management evolution is the beginning of digital era. The requirements of the Fourth Industrial Revolution have initiated changes in dynamics of project management activities, organizational structure in project-oriented enterprises, responsibilities and the role of project managers, applied project management tools and approaches. The changes caused by the new economic circumstances highlighted the importance of intangible resources. The project value represents how satisfied stakeholders are with explicit and implicit project benefits, generated by using tangible and intangible resources. Apart from the given view of project benefits evaluation, the project value can be seen through the contribution of project management practices to organizational performance. The purpose of this thesis is to examine the determinants of creating project value in the era of digitalization, as well as the importance of the created project value for organizational success. In order to test the research hypotheses, structural equation modeling and multiple regression analysis were used. The findings show that some, but not all components of intangible assets have a positive significant impact on the project value, while in case of absence of significant direct impact, enterprises’ digital readiness moderates the relationship between components of intangible assets and project value. Considering the project contribution to organizational success, the perceived project success as a dimension of project value has a positive significant impact on organizational performance of project-oriented enterprises." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "upravljanje projektima", "vrednost projekta", "uspeh projekta", "digitalna ekonomija", "Četvrta industrijska revolucija", "nematerijalna aktiva" ]

[ "Project Management", "Project Value", "Project Success", "Digital Economy", "Fourth Industrial Revolution", "Intangible Assets" ]

[ "Upravljanje vrednošću projekata u digitalnoj ekonomiji" ]

[ "Project value management in the digital economy" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146192/Marijana_Bugarcic_Ekonomski.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146193/Doctoral_thesis_12604.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1485/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20718" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Matijašević, Jelena" ]

[ "Marinković, Darko", "Dragojlović, Joko" ]

[ "2022-10-14T11:50:42" ]

[ "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/Disertacija164940691196857.pdf?controlNumber=(BISIS)120393&fileName=164940691196857.pdf&id=19773&source=NaRDuS&language=sr", "https://www.cris.uns.ac.rs/record.jsf?recordId=120393&source=NaRDuS&language=sr", "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/IzvestajKomisije16494069235715.pdf?controlNumber=(BISIS)120393&fileName=16494069235715.pdf&id=19774&source=NaRDuS&language=sr", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20736" ]

[ "Породично насиље представља комплексан и вишедимензионални проблем присутан на свим меридијанима и историјским раздобљима, независно од економске развијености појединих држава и усвојених цивилизацијских тековина, о чему сведочи ткз. Нордијски парадокс. Трагајући за узроцима свеприсутног човеку својственог феномена, а полазећи од хипотезе да се корен насиља над женама у оквиру породице налази у дикриминацији по основу припадности роду, направљен је осврт на положај жена у различитим периодима развоја друштва. Затим је, извршена анализа међународноправне регулативе и добре праксе у наведеној области, ставова Интерамеричке комисије за људска права, Европског суда за људска права и Комитета за елиминацију дискриминације над женама (Committee on the Elimination of Discrimination against Women). Само успостављање нормативног оквира без ефикасног спровођења мера, поступања државе са дужном пријежношћу, те успостављање мреже подршке жртвама не даје дугорочне резултате. Проблеми у друштву рефлектују се на породичне односе, на шта указује пораст насиља у породици у време пандемије, остварени степен владавине права, правне сигурност и начела једнакости пред законом који утичу на број пријављених случајева породичног насиља, односно поверење грађана у институције, толерантан став друштва према насиљу кроз неадекватне медијске садржаје и родно-стереотипни образовни систем, те имплементација међународних стандарда која пружа повољнији амбијент за остваривање женских људских права. Трајно решење проблема насиља у породици немогуће је без промена укорењених, патријархалних образаца размишљања и схватања улоге жене у друштву.", "Porodično nasilje predstavlja kompleksan i višedimenzionalni problem prisutan na svim meridijanima i istorijskim razdobljima, nezavisno od ekonomske razvijenosti pojedinih država i usvojenih civilizacijskih tekovina, o čemu svedoči tkz. Nordijski paradoks. Tragajući za uzrocima sveprisutnog čoveku svojstvenog fenomena, a polazeći od hipoteze da se koren nasilja nad ženama u okviru porodice nalazi u dikriminaciji po osnovu pripadnosti rodu, napravljen je osvrt na položaj žena u različitim periodima razvoja društva. Zatim je, izvršena analiza međunarodnopravne regulative i dobre prakse u navedenoj oblasti, stavova Interameričke komisije za ljudska prava, Evropskog suda za ljudska prava i Komiteta za eliminaciju diskriminacije nad ženama (Committee on the Elimination of Discrimination against Women). Samo uspostavljanje normativnog okvira bez efikasnog sprovođenja mera, postupanja države sa dužnom priježnošću, te uspostavljanje mreže podrške žrtvama ne daje dugoročne rezultate. Problemi u društvu reflektuju se na porodične odnose, na šta ukazuje porast nasilja u porodici u vreme pandemije, ostvareni stepen vladavine prava, pravne sigurnost i načela jednakosti pred zakonom koji utiču na broj prijavljenih slučajeva porodičnog nasilja, odnosno poverenje građana u institucije, tolerantan stav društva prema nasilju kroz neadekvatne medijske sadržaje i rodno-stereotipni obrazovni sistem, te implementacija međunarodnih standarda koja pruža povoljniji ambijent za ostvarivanje ženskih ljudskih prava. Trajno rešenje problema nasilja u porodici nemoguće je bez promena ukorenjenih, patrijarhalnih obrazaca razmišljanja i shvatanja uloge žene u društvu." ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Насиље у породици", "Nasilje u porodici", "родна равноправност", "женска људска права", "rodna ravnopravnost", "ženska ljudska prava" ]

[ "Domestic violence", "gender equality", "women’s human rights" ]

[ "Правни аспекти насиља у породици" ]

[ "Pravni aspekti nasilja u porodici", "Legal aspects of domestic violence" ]

[ "Attribution-NonCommercial-NoDerivs" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146347/Izvestaj_komisije_12660.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146346/Disertacija_12660.pdf", "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/Disertacija164940691196857.pdf?controlNumber=(BISIS)120393&fileName=164940691196857.pdf&id=19773&source=NaRDuS&language=sr" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20736" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Ристановић, Елизабета", "Ненадић, Дане" ]

[ "Јовановић, Тања", "Врзић Петронијевић, Светлана", "Станковић, Славиша" ]

[ "2022-10-07T09:35:58" ]

[ "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20728" ]

[ "Вагиналне дисбиозе (бактеријска вагиноза – БВ и аеробни вагинитис – АВ) су поремећаји у саставу вагиналне флоре који могу да проузрокују различите гинеколошке и опстетричке компликације. Због тога је важно дефинисати тачне и поуздане методе за њихову дијагностику. Највећи проблеми у дијагностици вагиналних дисбиоза су непостојање адекватног златног стандарда за дијагностику бактеријске вагинозе и непрепознавање аеробног вагинитиса као синдрома. Приликом укупне процене вагиналне флоре посебан значај има и дијагностиковање присуства сексуално преносивих инфекција и Candida spp. Истраживање даје увид у међусобну повезаност вагиналних дисбиоза, сексуално преносивих инфекција (СПИ) и Candida spp. и Студија утврђује да је RT PCR најпоузданија метода за дијагностику БВ. Поређење клиничких, микроскопских и молекуларних метода показује добро слагање у налазима здраве флоре и БВ док су највеће разлике добијене у интермедијарном налазу. У односу на друге методе, RT PCR тестом детектован је најмањи број испитаница са интермедијарним налазом 9 (3,8%). Нова микроскопска метода има најбоље слагање са PCR-ом као златним стандардом (каppa = 0,74) у односу на остале клиничке и микроскопске методе. Дондерсова и Нова микроскопска метода једине детектују АВ у евалуацији микроскопског препарата. Примењени PCR тест, примарно намењен за дијагностику БВ, не може се адекватно користити за детекцију АВ." ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/" ]

[ "Вагиналне дисбиозе", "бактеријска вагиноза", "аеробни вагинитис", "Амсел", "Нугент", "Ison/Hay", "Clays", "Нова микроскопска метода", "Дондерс", "RT PCR", "сексуално преносиве инфекције", "Candida spp" ]

[ "" ]

[ "Значај мултиплекс квантитативног RT PCR теста у дијагностици вагиналних дисбиоза" ]

[ "The significance of multiplex quantitative RT-PCR test in diagnosis of vaginal dysbiosis" ]

[ "BY-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146295/bitstream_146295.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146296/bitstream_146296.pdf" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20728" ]

[ "Молекуларна медицина -Микробиологија, Молекуларна биологија, Гинекологија" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Радуловић, Ксенија" ]

[ "Мркић Поповић, Љиљана", "Ромчевић, Небојша", "Миливојевић Мађарев, Марина" ]

[ "2021-12-17T17:06:36" ]

[ "http://eteze.arts.bg.ac.rs/handle/123456789/508", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/18822" ]

[ "" ]

[ "У овом раду покушали смо да истражимо и критички просудимо теоријску мисао о глуми у српском културном простору од њеног настанка с краја четврте деценије 19. века до 1944. године. За тих стотинак година знатан број аутора окушао се у теоријском сагледавању глуме. Међу њима било је позоришних критичара, драмских писаца, естетичара, позоришних руководилаца, редитеља, историчара позоришта, глумаца и професора филозофије, а њихове мисли о глуми налазимо у чланцима из дневних и периодичних публикација и књигама (студијама, расправама, уџбеницима). Разликујемо четири раздобља повести промишљања глуме у наведеном временском опсегу. Прво раздобље траје од краја тридесетих до почетка седамдесетих година 19. века, тј. од појаве новосадског Летећег дилетантског друштва и рађања домаће позоришне публицистике до оснивања првих професионалних позоришта (Српског народног позоришта у Новом Саду и Народног позоришта у Београду) и покретања првог позоришног часописа (новосадско Позориште). Друго раздобље траје до средине деведесетих година 19. века, колико траје и оснивачка фаза у раду ових двају позоришта и колико траје доминација старог ‒ „догматичког“ ‒ стила наше позоришне критике, заснованог углавном на принципима немачке естетике и теорије позоришта. Треће раздобље окончава се избијањем Првог светског рата; главне су му карактеристике почетак процеса модернизације српског позоришта и преваленција импресионистичког стила и француског духа у позоришној критици, при чему водећу улогу у ширењу мисли о позоришту преузима београдски Српски књижевни гласник. Четврто раздобље траје од свршетка Првог светског рата до ослобођења Београда у Другом светском рату и гашења позоришног часописа Српска сцена, а обележено је, испрва, настојањима да се позоришни живот и позоришно мишљење обнове, размахну и осавремене у измењеном друштвено-политичком и културном контексту (стварање нове државне заједнице, долазак руске позоришне емиграције, експанзија модерне књижевности и филма, идеологизација уметности), а потом и настојањима да позориште и мисао о позоришту опстану у условима поновне окупације и немачке културне колонијализације.", "In this paper we have tried to research and critically judge the theoretical thought about acting in the Serbian cultural space since its inception in the end of the fourth decade of the 19th century until 1944. During those hundred years, a significant number of authors tried their hand at theoretical understanding of acting. Among them were theater critics, playwrights, aesthetics, theater directors, directors, theater historians, actors and professors of philosophy, and their thoughts on acting can be found in articles from daily and periodical publications, as well as in the books (studies, discussions, textbooks). We can distinguish four periods in the history of the reflection about acting in the stated time range. The first period lasts from the late thirties to the early seventies of the 19th century, ie. since the debut of the Flying Amateur Society from Novi Sad and the beginning of domestic theater journalism until the foundation of the first professional theaters (Serbian National Theater in Novi Sad and the National Theater in Belgrade) and the launch of the first theater magazine (Theater from Novi Sad). The second period lasted until the mid-1890s, as long as the founding phase of the work in these two theaters and the domination of the old - „dogmatic“ - style of our theater criticism, based mainly on the principles of German aesthetics and theater theory. The third period ended with the outbreak of the First World War; its main characteristics are the beginning of the process of modernization of Serbian theater and the prevalence of impressionist style and French spirit in theater criticism, whereby the leading role in spreading the idea of theater is taken over by the Serbian Literary Gazette from Belgrade. The fourth period lasts from the end of the First World War until the liberation of Belgrade in the Second World War and the closure of the theater magazine Serbian Stage. At first, it was characterized by efforts to renew, expand and modernize theatrical life and theatrical thinking in a changed socio-political and cultural context (creation of a new state union, the arrival of Russian theatrical emigration, expansion of modern literature and film, ideologization of art), and also by the attempts to keep the theater and the idea of theater in the conditions of re-occupation and German cultural colonialization." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "acting", "глума", "глумац", "глумачки стил", "глумачко стваралаштво", "теорија глуме", "actor", "acting style", "acting creation", "acting theory" ]

[ "Теоријска мисао о глуми у српском културном простору до 1944. године" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/78241/bitstream_78241.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/78242/bitstream_78242.pdf" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_18822" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Ilić, Milena" ]

[ "Đonović, Nela", "Miličić, Biljana", "Daković, Dragana" ]

[ "2022-04-14T06:20:48" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8526", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1433/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/18993" ]

[ "SAŽETAK: Oralno zdravlje je osnovna komponenta zdravlja, fizičkog i mentalnog blagostanja. Parodontalno zdravlje je sastavni deo oralnog zdravlja. Oralne bolesti su jedan od najčešćih problema javnog zdravlja u svetu, sa značajnim socio-ekonomskim uticajem. Stanje oralnog zdravlja u vojnoj populaciji značajna je komponenta opšteg zdravlja, ali i indirektni pokazatelj funkcionalne osposobljenosti pripadnika vojske Republike Srbije (RS). CILj. Osnovni ciljevi ovog istraživanja bili su da se utvrdi vrsta i učestalost promena, kao i stepen oštećenja na gingivi i parodoncijumu, definisanje najčešćih faktori rizika za nastanak parodontalnih oboljenja i utvrđivanje uticaja stanja parodoncijuma na kvalitet života pripadnika vojske RS. MATERIJAL I METODE. Istraživanjem je obuhvaćeno 1741 profesionalnih pripadnika vojske RS, starosti od 18-59 godina, koji su pregledani u Klinici za stomatologiju Vojnomedicinske Akademije (VMA) i stomatološkim ordinacijama u kasarnama na celoj teritoriji RS. Kliničkim pregledom utvrđen je status zuba, stanje oralne higijene i parodontalnih tkiva. Instumenti koji su korišćeni u ispitivanju pripadnika vojske Srbije bili su dve vrste upitnika: Upitnik oralnog zdravlja Svetske Zdravstvene Organizacije (”Oral Health Questionnaire for Adults”) i Upitnik kvaliteta oralnog zdravlja „OHIP 14“ (”Oral Health Impact Profile”). REZULTATI. Klinički je pregledana i intervjuisana 1741 osoba, od čega je 184 (10,6%) žena i 1557 (89,4%) muškaraca. Svi ispitanici imali su između 18 i 59 godine, pri čemu je prosečna starost iznosila 32,3±9,7 godine. Najveći udeo (64,8%) ispitanika je sa srednjom školom. Najveći procenat ispitivane grupe pere zube dva ili više puta dnevno (60,5%). Skoro svi ispitanici (98,1%) koriste četkicu i pastu za zube prilikom održavanja oralne higijene, dok samo 7,9% koristi interdentalne četkice. Više od polovine ispitivane grupe posetio je stomatologa tokom prethodnih šest meseci (55,3%). Najčešći (35,4%) razlog posete stomatologu bio je bol zuba. Stanje zuba kao loše i veoma loše procenjuje 16% ispitivane grupe. Najveći procenat ispitivane populacije konzumira slatkiše i čokoladu nekoliko puta nedeljno (40,7%). Svakodnevno cigarete konzumira 33% naših ispitanika. Prosečan broj karijesa po ispitaniku iznosio je 1,9±2,5, a broj ekstrahovanih zuba 2,8±3,4. Prosečna vrednosti plak indeksa iznosila je 0,9±0,5, gingivalnog indeksa 0,7±0,5, i CPITN (Zajednički parodontalni indeks i potreba za lečenjem) 1,4±0,7. Parodontalni džepovi dublji od 4mm prisutni su kod 48% ispitanika starijih od 45 godina. Većina profesionalnih pripadnika vojske RS smatra da oralno zdravlje nema veliki uticaj na kvalitet života. Najveći uticaj na kvalitet života imala je psihološka nelagodnost, odnosno 26,4% ispitivane grupe je svesno svojih problema sa ustima, a čak 17% ispitanika je imalo osećaj nervoze zbog stanja oralnog zdravlja. Ukupan prosečan skor uticaja oralnog zdravlja na kvalitet života (OHIP 14), iznosio je 6,7±8,6. Najveći prosečan skor imala su pitanja koja se odnose na svest o problemima u ustima (1,0±1,3), i osećaj nervoze koji je izazvan problemima sa zubima (0,7±1,0), u odnosu na sve druge tegobe. Psihološka nelagodnost sa prosečnom vrednošću (0,8±1,1) ističe se u odnosu na sve ostale domene, a zatim sledi fizička bol (0,5±0,7).Utvrdili smo da prosečne vrednosti plak indeksa, gingivalnog indeksa i prosečne vrednosti CPITN, znatno utiču na ukupnu vrednost OHIP skora (p0,000). Kod ispitanika koji imaju plak indeks >1 zabeležena je veća vrednost prosečnog OHIP skora (7,2±8,6), u odnosu na ispitanika sa nižim vrednostima plak indeksa (4,9±7,2) (p0,000). Ispitanici koji imaju prosečne vrednosti gingivalnog indeksa >1, prosečna vrednost OHIP skora (7,8±9,2) znatno je veća u odnosu na na ispitanike sa vrednostima gingivalnog indeksa ≤1 (5,0±7,1) (p0,000). Kod ispitanika koji imaju prosečnu vrednost CPITN veću od >2, prosečne vrednosti OHIP skora (8,5±9,7) znatno su veće u odnosu na ispitanike sa nižim vrednostima CPITN (5,1±7,2) (p0,000). ZAKLjUČAK. Objektivno oralno zdravlje pripadnika nije zadovoljavajuće. Značajan broj ispitanika ne održava adekvatno oralnu higijenu, a nedostatak jednog ili više zuba konstatovan je kod više od polovine ispitivane grupe. Takođe, prisutna je potreba za parodontološkim tretmanom kod većine osoba. Rezultati naše studije, jasno ukazuju na povezanost stanja parodoncijuma na kvalitet života profesionalnih pripadnika vojske RS." ]

[ "SUMMARY: Oral health is a basic component of health, physical and mental well-being. Periodontal health is an integral part of oral health. Oral diseases are one of the most common public health problems in the world, with a significant socio-economic impact. The state of oral health in the military population is a significant component of general health, but also an indirect indicator of the functional ability of members of the RS army. THE AIM. The main goals of this research were to determine the type and frequency of changes, as well as the degree of damage to the gingiva and periodontium, to define the most common risk factors for periodontal disease, and to determine the impact of the periodontal condition on the quality of life of RS soldiers. MATERIAL AND METHODS. The research included 1741 professional members of the RS Army, aged 18-59, who were examined at the Clinic for Dentistry of the Military Medical Academy (MMA) and dental practices in barracks throughout the Republic of Serbia (RS). The clinical examination determined the status of the teeth, the state of oral hygiene, and periodontal tissues. The instruments used in the interrogation of members of the Serbian Army were two types of questionnaires: “Oral Health Questionnaire for Adults” and ”Oral Health Impact Profile” („OHIP 14“). RESULTS. 1741 persons were clinically examined and interviewed, of which 184 (10.6%) were women and 1557 (89.4%) were men. All subjects were between 18 and 59 years of age, with a mean age of 32.3±9.7 years. The largest share (64.8%) of respondents is with high school. The largest percentage of the examined group brushes their teeth two or more times a day (60.5%). Almost all respondents (98,1%) use a toothbrush and toothpaste when maintaining oral hygiene, while only 7.9% use interdental brushes. More than half of the examined group visited the dentist during the previous six months (55.3%). The most common (35.4%) reason for visiting the dentist was toothache. The condition of the teeth is assessed as bad and very bad by 16% of the examined group. The largest percentage of the surveyed population consumes sweets and chocolate several times a week (40.7%). Every day 33% of our respondents consume cigarettes. The average number of caries per subject was 1.9±2.5, and the number of extracted teeth was 2.8±3.4. The mean values of the plaque index were 0.9±0.5, the gingival index 0.7±0.5, and the CPITN (Joint Periodontal Index and Treatment Need) 1.4±0.7. Periodontal pockets deeper than 4mm are present in 48% of subjects older than 45 years. Most professional members of the RS army believe that oral health does not have a great impact on the quality of life. Psychological discomfort had the greatest impact on the quality of life, 26.4% of the examined group were aware of their mouth problems, and as many as 17% of the respondents had a feeling of nervousness due to the state of oral health. The total average score of the impact of oral health on quality of life (OHIP 14) was 6.7±8.6. The highest average score was given to questions related to awareness of oral problems (1.0±1.3), and the feeling of nervousness caused by dental problems (0.7±1.0), compared to all other ailments. Psychological discomfort with an average value (0.8±1.1) stands out concerning all other domains, followed by physical pain (0.5±0.7). We found that the average values of plaque index, gingival index, and average values of CPITN, significantly affect the total value of OHIP score (p<0.000). In subjects with a plaque index >1, a higher value of the average OHIP score (7.2±8.6) was recorded, compared to subjects with lower values of plaque index (4.9±7.2) (p<0.000). For subjects with average values of gingival index >1, the average value of OHIP score (7.8±9.2) is significantly higher compared to subjects with values of gingival index ≤1 (5.0±7.1) (p<0.000). In subjects with a mean CPITN greater than >2, mean OHIP scores (8.5±9.7) were significantly higher than in subjects with lower CPITN (5.1±7.2) (p<0.000). CONCLUSION. The objective oral health of members is not satisfactory. A significant number of subjects did not maintain adequate oral hygiene, and the lack of one or more teeth was found in more than half of the examined group. Also, there is a need for periodontal treatment in most people. The results of our study indicate the connection between the condition of the periodontium and the quality of life of professional members of the RS army." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/" ]

[ "oralno zdravlje", "parodoncijum", "pripadnici vojske", "kvalitet života" ]

[ "oral health", "periodontium", "members of the army", "quality of life" ]

[ "Procena uticaja stanja parodoncijuma na kvalitet života profesionalnih pripadnika Vojske Srbije" ]

[ "Assessment of the influence of periodontic condition on the quality of life of professional members of the Serbian Army" ]

[ "BY" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/142589/Doctoral_thesis_12131.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/142590/Margareta_Lekic_referat.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1433/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_18993" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Kocić, Milan" ]

[ "Šapić, Srđan", "Marinković, Veljko", "Đukić, Suzana" ]

[ "2022-10-05T20:55:17" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8541", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1481/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20717" ]

[ "APSTRAKT: Kompleksnost proučavanja ponašanja potrošača posebno je izražena kada se umesto tradicionalnog analizira onlajn okruženje. Otuda je interesovanje za determinisanje faktora koji opredeljuju ponašanje potrošača u takvom okruženju jedan od krucijalnih zadataka savremene marketinške teorije i prakse. Posebno bitan aspekt izučavanja jeste poverenje potrošača u onlajn ambijentu. Marketinški izazovi su utoliko veći kada se posmatra specifičan segment potrošača, kao što je to slučaj u doktorskoj disertaciji. U tom smislu, osnovni cilj disertacije odnosi se na generisanje validnih naučnih saznanja o tome u kojoj meri sklonost ka poverenju, kvalitet web sajta, percipirani rizik i elektronska interpersonalna komunikacija utiču na kreiranje onlajn poverenja potrošača generacije Y. Korišćenjem modela strukturalnih jednačina potvrđeno je da sve dimenzije sklonosti ka poverenju i kvaliteta web sajta imaju pozitivan i statistički značajan uticaj na kreiranje onlajn poverenja potrošača generacije Y. Zatim, ustanovljeno je da rizik proizvoda i finansijski rizik imaju negativan uticaj na onlajn poverenje ovog segmenta potrošača. Što se tiče elektronske interpersonalne komunikacije, istraživanjem je potvrđeno da kvalitet informacija i kredibilitet izvora pozitivno utiču na onlajn poverenje milenijalaca. Zaključeno je i to da onlajn poverenje utiče na kognitivne i afektivne stavove, onlajn satisfakciju i nameru o onlajn kupovini. Holistički pristup tokom izučavanja onlajn poverenja potrošača generacije Y daje mogućnost detaljnog analiziranja specifičnosti ove generacije. Korišćenjem rezultata istraživanja pružaju se teorijske i praktične implikacije, kao osnov budućih marketinških strategija za privredne subjekte koji svoje poslovanje prilagođavaju zahtevima onlajn ambijenta." ]

[ "ABSTRACT: The complexity of studying consumer behavior is especially emphasized when we analyze the online environment instead of the traditional one. Therefore, the interest in determining the factors that govern consumer behavior in such an environment is one of the crucial tasks of contemporary marketing theory and practice. A particularly important aspect of the research is consumer confidence in the online environment. Marketing challenges are bigger when looking at a specific consumer segment, as it is the case in this doctoral dissertation. In that sense, the main goal of the dissertation is to initiate valid scientific knowledge about the extent to which the tendency to have trust, the quality of the website, perceived risk and electronic interpersonal communication influence the creation of online trust of consumers who belong to Generation Y. By using the model of structural equations, it has been confirmed that all dimensions of the tendency to trust and website quality have a positive and statistically significant impact on creating online trust of consumers who belong to Generation Y. Moreover, it has been confirmed that product's risk and financial risk have negative impact on online trust of the consumers when it comes to this segment Regarding electronic interpersonal communication, research has confirmed that the quality of information and the credibility of sources have a positive effect on the online trust of millennials. It was also concluded that online trust affects cognitive and affective attitudes, online satisfaction and intention to shop online. A holistic approach while studying the online trust of consumers who belong to Generation Y provides a possibility to have more detailed analysis regarding the specifics of this generation. The use of research results provides theoretical and practical implications, as a basis for future marketing strategies for businesses and legal entities which adjuts their business to the requirements of the online environment." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/" ]

[ "ponašanje potrošača", "onlajn okruženje", "onlajn poverenje", "generacija Y", "onlajn satisfakcija", "kognitivni i afektivni stavovi", "namera o onlajn kupovini" ]

[ "consumer behavior", "online environment", "online trust", "generation Y", "online satisfaction", "cognitive and affective attitudes", "intention to shop online" ]

[ "Kreiranje poverenja potrošača generacije Y u onlajn okruženju" ]

[ "Creating trust of generation Y consumers in the online environment" ]

[ "BY-NC-SA" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146189/Katarina_Sofronijevic_Ekonomski.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146190/Doctoral_thesis_12600.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1481/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20717" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Furtula, Boris" ]

[ "Gutman, Ivan", "Marković, Svetlana", "Arsić, Biljana B." ]

[ "2022-10-05T20:56:03" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8546", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1486/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20719" ]

[ "Molekulski deskriptori su brojevi ili nizovi brojeva koji se koriste za kvantifikovanje molekulske strukture. Posebna klasa molekulskih deskriptora su grafovske invarijante. Poznate su i kao topoloski molekulski deskriptori. Izvo ˇ denje ovih deskriptora omoguceno je zamenom ´ molekula molekulskim grafom. Mnoge korisne matematicke veli ˇ cine mogu se izra ˇ cunati iz ˇ molekulskog grafa, npr. sopstvene vrednosti. Stoga je postalo moguce konstruisati molekulske ´ deskriptore koji se zasnivaju na sopstvenim vrednostima. Oni se nazivaju topoloski molekulski ˇ deskriptori zasnovani na sopstvenim vrednostima. Danas ih ima mnostvo. Samo nekoliko ˇ njih koristi sopstvene vrednosti dobijene iz klasicne matrice susedstva. Me ˇ du njima se isticuˇ energija grafa, Estradin indeks i rezolventna energija. U okviru ove doktorske disertacije izvrseno je uporedno ispitivanje ovih deskriptora. ˇ Prvi deo poglavlja Rezultati i diskusija izvestava o rezultatima u vezi sa istra ˇ zivanjem rela- ˇ cija izmedu energije grafa, Estradinog indeksa i rezolventne energije. Tri topoloska molekulska ˇ deskriptora zasnovana na sopstvenim vrednostima uporedena su pomocu nekoliko skupova ´ alkana i benzenoidnih ugljovodonika. Otkrivene su i diskutovane relacije medu njima. Identifikovani su strukturni parametri koji upravljaju ovim odnosima i dobijene su odgovarajuce´ formule zasnovane na visestrukoj linearnoj regresiji. Pokazalo se da sva tri istra ˇ zena indeksa ˇ kodiraju gotovo iste strukturne informacije o molekulu. Oni se razlikuju samo po stepenu osetljivosti na grananje molekula i po broju nevezivnih molekulskih orbitala. Dalja analiza energije grafa, Estradinog indeksa i rezolventne energije vezana je za degenerativnost ovih deskriptora. Da bi se testirao diskriminativni potencijal ovih deskriptora, korisˇceno je nekoliko klasa izomera hemijskih stabala. U ovim skupovima broj atoma ugljeni- ´ ka se kretao od 9 do 20. Kvantifikovanje degenerativnosti je uradeno pomocu dobro utvr ´ dene velicine. Rezultati pokazuju da energija grafa i Estradin indeks imaju sli ˇ can nivo degenera- ˇ tivnosti. Nagla promena degenerativnosti rezolventne energije u slucaju hemijskih stabala ˇ zahtevala je dodatno ispitivanje. Dobijeni rezultati su pokazali da postoji mnogo hemijskih stabala sa istom rezolventnom energijom. Ona se zovu 푟–ekvienergetska hemijska stabla. Zatim su predstavljeni podaci vezani za pretrazivanje rezolventnih ekvienergetskih hemijskih ˇ stabala. Treci deo poglavlja Rezultati i diskusija donosi rezultate o strukturnoj osetljivosti ener- ´ gije grafa, Estradinog indeksa i rezolventne energije na nekoliko serija katakondenzovanih i perikondenzovanih izomernih benzenoidnih ugljovodonika. Strukturna osetljivost je jedno od najvaznijih i najmanje istra ˇ zenih svojstava grafovskih invarijanti. Nedavno je predstavlje- ˇ na nova metoda za procenu strukturne osetljivosti topoloskih molekulskih deskriptora. Ovaj ˇ algoritam se sastoji od nekoliko razlicitih koraka. Zasnovan je na Tanimoto indeksu i Morga- ˇ novim kruznim fingerprintovima. Utvr ˇ deno je da energija grafa, Estradin indeks i rezolventna energija imaju slicnu strukturnu osetljivost na katakondenzovane izomere. Energija grafa je ˇ najosetljivija na male promene u perikondenzovanim benzenoidnim ugljovodonicima. Pored toga, osetljivost ovih deskriptora testirana je na katakondenzovanim izomerima sa razlicitim ˇ brojem zaliva, uvala i fjordova. Otkriveno je da se vrednost ovih deskriptora postepeno menja sa postepenim povecanjem broja ovih strukturnih detalja. Estradin indeks i rezolventna ´ energija se slicno pona ˇ saju, i u nekim slu ˇ cajevima pokazuju istu strukturnu osetljivost. To se ˇ moze pripisati visokoj korelaciji izme ˇ du njih. U cetvrtom delu poglavlja Rezultati i diskusija predstavljeni su rezultati ispitivanja uticaja ˇ cikla na vrednost energije grafa, Estradinog indeksa i rezolventne energije. Naime, pokazano je da indeksi dobro opisuju fine strukturne detalje, te se moze pretpostaviti da ukoliko znamo ˇ kako je deskriptor koreliran sa strukturom onda mozemo da saznamo i kako osobine zavise ˇ od strukture. U cilju ispitivanja uticaja cikla na vrednost molekulskih deskriptora zasnovanih na sopstvenim vrednostima dizajnirana su tri in silicio eksperimenta . Poslednji deo ovog poglavlja predstavlja rezultate potencijalne hemijske primenljivosti nasih deskriptora. Ta ˇ cnije, ispitan je potencijal predvi ˇ danja fizicko–hemijskih osobina. Ener- ˇ gija grafa, Estradin indeks i rezolventna energija testirani su kao orude za predvidanje tacke ˇ kljucanja, toplote obrazovanja i koeficijenta raspodele oktanol/voda alkana. Pokazano je da ˇ se molekulski deskriptor zasnovan na sopstvenim vrednostima ne moze pojedina ˇ cno koristiti ˇ za uspesno predvi ˇ danje ovih fizicko–hemijskih osobina. Prvi zagreba ˇ cki indeks, broj nula u ˇ spektru i broj metil grupa, takode, moraju biti ukljuceni u modele. Dobijene statisti ˇ cke ve- ˇ licine pokazuju da su modeli konstruisani pomo ˇ cu Estradinog indeksa i rezolventne energije ´ znatno bolji od modela sa energijom grafa. Takav trend je jos izra ˇ zeniji u slu ˇ caju koeficijenta ˇ raspodele oktanol/voda alkana" ]

[ "Molecular descriptors are numbers or series of numbers used for quantification of molecular structure. A special class of molecular descriptors are graph invariants. They are also known as topological molecular descriptors. The derivation of these descriptors has been enabled by the substitution of molecule by a molecular graph. Many useful mathematical quantities may be calculated from a molecular graph, e.g., eigenvalues. Therefore, it became possible to construct molecular descriptors that are using eigenvalues. These are called eigenvalue–based topological molecular descriptors. Today, there are plethora of them. Only few of them are using eigenvalues obtained from the ordinary adjacency matrix. The graph energy, Estrada index, and resolvent energy are the most prominent among them. Within this doctoral dissertation comparative investigation of these descriptors have been performed. The first part of Results and discussion chapter reports results regarding investigation of relationships among graph energy, Estrada index, and resolvent energy. Three eigenvalue– based topological molecular descriptors are compared using several datasets of alkanes and benzenoid hydrocarbons. The relations among them are found and discussed. Structural parameters that govern these relations are identified and the corresponding formulae based on multiple linear regression have been obtained. It has been shown that all three investigated indices are encoding almost the same structural information of a molecule. They differ only by the extent of the sensitivity on a structural branching of a molecule and on the number of non–bonding molecular orbitals. Further analysis of the graph energy, the Estrada index, and the resolvent energy is concerned with the degeneracy of these descriptors. To test discriminative potential of these descriptors, several classes of chemical-tree-isomers have been employed. In these sets number of carbon atoms ranged from 9 up to 20. The quantification of degeneracy has been done using well–established measure. The results show that graph energy and Estrada index exert similar degeneracy level. The specious degeneracy of the resolvent energy in the case of chemical trees is discussed. Obtained results indicated that there are many chemical trees with the same resolvent energy. These are called 푟–equienergetic chemical trees. Then, the results on searching for resolvent equienergetic chemical trees are given. The third part of Results and discussion chapter brings results on structural sensitivity of the graph energy, the Estrada index, and the resolvent energy on several series of catacondensed and pericondensed isomeric benzenoid hydrocarbons. Structural sensitivity is one of the most important and the least investigated property of graph invariants. Recently, a novel method for assessing the structural sensitivity of topological molecular descriptors was put forward. This algorithm consists of several different steps. It is based on Tanimoto index and Morgan circular fingerprints. It was found that graph energy, Estrada index, and resolvent energy exert similar structural sensitivity on catacondensed isomers. The graph energy showed best performance on pericondensed molecules. Additionally, the sensitivities of these descriptors were tested on the catacondensed isomers with the increasing number of bays, coves, and fjords. It was revealed that these descriptors gradually change with the increasing number of these structural features. The Estrada index and resolvent energy perform similarly and in some cases with the same structural sensitivity. This may be attributed to the high correlation between them. The fourth part of the Results and discussion chapter presents the results of the examination of the influence of the cycle on the value of the graph energy, the Estrada index, and the v resolvent energy. Namely, it has been shown that indices describe fine structural details well, so it can be assumed that if we know how the descriptor correlates with the structure then we can also find out how the properties depend on the structure. In order to examine the influence of a cycle on the value of molecular descriptors based on the eigenvalues, three 푖푛 푠푖푙푖푐표 experiments were designed. The last part of this chapter presents results of potential chemical applicability of our descriptors. More precisely, predictive potential of eigenvalue–based topological molecular descriptors was examined. The graph energy, the Estrada index, and the resolvent energy were tested as parameters for the prediction of boiling points, heats of formation, and octanol/water partition coefficients of alkanes. It was shown that an eigenvalue–based molecular descriptor cannot be individually used for successful prediction of these physico–chemical properties. The first Zagreb index, the number of zeros in the spectrum and the number of methyl groups must be also involved in the models. Performed statistics showed that the models constructed using the Estrada index and the resolvent energy are significantly better than ones with the graph energy. Such trend is even more noticeable in the case of octanol/water partition coefficients of alkanes." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/" ]

[ "energija grafa", "Estradin indeks", "rezolventna energija", "molekulska struktura", "matrica susedstva", "grafovske invarijante" ]

[ "graph energy", "Estrada index", "resolvent energy", "molecular structure", "adjacency matrix", "graph invariants" ]

[ "Komparativno ispitivanje molekulskih deskriptora zasnovanih na sopstvenim vrednostima" ]

[ "Comparative investigation of eigenvalue-based molecular descriptors" ]

[ "BY-SA" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146195/Izudin_Redjepovic_pmf.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146196/Doctoral_thesis_12605.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1486/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20719" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Tadić, Branko" ]

[ "Todorović, Petar", "Adamović, Dragan", "Vukelić, Đorđe" ]

[ "2022-10-05T20:54:37" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8542", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1482/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20714" ]

[ "REZIME: U disertaciji je predstavljen proces razvoja male, laboratorijske kidalice za ispitivanje različitih materijala na zatezanje pri sobnim, povišenim i visokim temperaturama. Pregled literaturnih izvora pokazao je da postoji opravdana potreba za razvojem uređaja koji će pouzdano i sa zadovoljavajućom tačnošću moći da vrše ispitivanja materijala čiji su uzorci nestandardnih oblika i dimenzija, malih poprečnih preseka. Zatezanje takvih uzoraka se vrši pri relativno malim silama zatezanja, do 2000 N, tako da je dobrim tehničko-tehnološkim pristupom mogao da nastane uređaj odgovarajuće krutosti, kod koga je popustljivost podsklopova konstrukcije mogla da bude svedena na minimum. U radu je posebna pažnja posvećena popustljivosti koja se javlja u steznim čeljustima, na delu gde se vrši prihvat i pozicioniranje epruvete. Imajući u vidu da je izvor potencijalno najvećih grešaka merenja sila i izduženja, u radu je predstavljen nov model prihvata i stezanja epruvete u stezne čeljusti, kako bi se minimizirao njegov uticaj na greške merenja. Verifikacija rezultata ekperimentalnih ispitivanja vršena je poređenjem sa rezultatima dobijenim ispitivanjem materijala na konvencionalnoj kidalici sa ekstenziometrom, na osnovu prethodno razvijenih analitičkih izraza vezanih za neizvesnost određivanja modula elastičnosti, karakteristike materijala koja je najosetljivija na greške merenja jako malih vrednosti izduženja u oblasti elastičnih deformacija. Definisani su faktori koji utiču na neizvesnost merenja modula elastičnosti. Određene su analitičke granice neizvesnosti modula elastičnosti, odnosno granice „prihvatljivih“ neizvesnosti. Srednje vrednosti neizvesnosti modula elastičnosti su 1.97% na konvencionalnom uređaju za ispitivanje zatezanjem sa ekstenziometrom i 1.56% na malom laboratorijskom uređaju za ispitivanje zatezanjem. U području manjih sila i malih izduženja neizvesnost merenja modula elastičnosti ima veće vrednosti, što je prvenstveno uzrokovano nesavršenostima mernih instrumenata [S. Kostić, 2021]. Zbog svog oblika i geometrijskih karakteristika, epruveta koja se koristi za ispitivanje materijala na maloj, laboratorijskoj kidalici je posmatrana kao elastični sistem, odnosno razvijen je analitički model koji kao rezultat daje veličine izduženja u svim zonama epruvete (zona radijusa i krajeva epruvete za prihvat). Na taj način je moguće izvršiti korekciju izmerenog izduženja, koje ne predstavlja izduženje samo mernog dela epruvete i uticati na minimizaciju grešaka merenja. Za potrebe ispitivanja materijala na povišenim i visokim temperaturama razvijen je modul sa komorom, koja je energetski efikasan sistem, sa odgovarajućim opsegom i kontrolom zadate temperature. Poređenje dobijenih rezultata ispitivanja sa rezultatima dostupnim u literaturi je pokazalo da je u pitanju pouzdan i tačan sistem. Uzevši sve u obzir, mala laboratorijska kidalica mogla bi da se primeni kako u obrazovanju studenata, tako i u industriji i istraživanjima u oblasti ispitivanja materijala." ]

[ "ABSTRACT: The dissertation presents a process of developing a small, laboratory device for tensile testing of various materials at room, elevated and high temperatures. A literature review has shown that there is a legitimate need to develop a device that will be able to reliably and with satisfactory accuracy perform tests of materials whose samples are of non-standard shapes and dimensions, with small cross-sections. Tensile testing of such specimens is performed at relatively low tensile forces, up to 2000 N, so that a proper technical-technological approach could create a device of appropriate stiffness, where the compliance of the subassemblies of the structure could be reduced to a minimum. The paper pays special attention to the compliance that occurs in the clamping jaws, in the part where the specimen is positioned and fixed. The clamping system causes potentially the largest errors of force and elongation measurements. To minimize the influence of this source of errors, a new model of clamping system was developed. The experimental results were verified by being compared to the results obtained on a conventional tensile testing device with an extensometer. The comparison was based on previously developed analytical expressions related to the uncertainty in the elastic modulus, as the characteristics of the material that is the most sensitive to the errors in measurement of very small elongations in the elastic region. Factors influencing the uncertainty of measuring the elastic modulus were defined. Analytical limits of the uncertainty in the elastic modulus, i.e. the limits of „acceptable“ uncertainties, were determined. The mean values of the uncertainties in the elastic modulus are 1.97% on a conventional tensile testing device with an extensometer and 1.56% on a small laboratory tensile testing device. In the region of lower forces and small elongations, the uncertainty in the elastic modulus measurement has higher values, which is primarily caused by the imperfections of measuring instrumentation [S. Kostić, 2021]. Due to its shape and geometric characteristics, the specimen used for testing the material on a small, laboratory tensile testing device was observed as an elastic system. An analytical model was developed, enabling the determination of elongation values in all test zones (radius zone and end of the test specimen). In that way, it is possible to correct the measured elongation, which comprises not only the initial gauge length of the test specimen, and to influence the minimization of measurement errors as well. For testing materials at elevated and high temperatures, a module with a chamber was developed, an energy efficient system that has the appropriate range and control of the set temperature. After the obtained test results were compared to the results available in the literature, it proved to be a reliable and accurate system. All things considered, a small laboratory tensile testing device could find a very significant application in education, industry, and scientific research in the field of material testing." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/" ]

[ "ispitivanje materijala zatezanjem", "laboratorijska kidalica", "krutost", "popustljivost", "mehaničke karakteristike materijala", "modul elastičnosti", "greške merenja", "neizvesnost" ]

[ "tensile testing of materials", "laboratory tensile testing device", "stiffness", "compliance", "mechanical properties of materials", "modulus of elasticity", "measurement errors", "uncertainty" ]

[ "Razvoj i optimizacija laboratorijske kidalice namenjene ispitivanjima materijala sa aspekta minimizacije grešaka merenja i cene koštanja" ]

[ "Development and optimization of laboratory тensile testing device from the aspect of minimization of measurement errors and cost price" ]

[ "BY-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146180/Sonja_Kostic_FIN.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146181/Doctoral_thesis_12601.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1482/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20714" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Milovanović, Marija" ]

[ "Milojević-Rakić, Маја", "Manojlović, Dragan", "Volarević, Vladislav" ]

[ "2022-10-05T20:53:37" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8539", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1478/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20710" ]

[ "Uvod: Aktivne komponente biljaka roda Allium, kojem pripadaju beli luk, crni luk i praziluk, jednim imenom se nazivaju organosumporna jedinjenja (OSJ). Antiinflamacijski, antioksidativni i imunomodulacijski efekti ovih biljaka se pripisuju OSJ, pri čemu je uočeno da na jačinu njihove biološke aktivnosti utiče broja atoma sumpora prisutan u strukturi ovih jedinjenja. Alicin, organosumporno jedinjenje belog luka, deluje hepatoprotektivno tokom hepatitisa izazvanog konkanavalinom A (Con A). Glavnu ulogu u razvoju oštećenja jetre miševa u ovom hepatitisu igraju aktivirani T limfociti koji produkuju inflamacijske citokine, kao i Kupferove ćelije/makrofagi koji su takođe izvor citokina ali i reaktivnih kiseonikovih jedinjenja (engl. Reactive oxygen species, ROS). Cilj ove studuje je sintetisati smešu dipropil polisulfida (DPPS) i ispitivanje antiinflamacijske i hepatoprotektivne uloge ove smeše u modelu akutnog hepatitisa izazvanog konkanavalinom A. Metode: Smeša DPPS davana je miševima, soja C57BL/6, oralno šest sati pre intravenske injekcije Con A. Inflamacija jetre, nekroza i apoptoza hepatocita procenjeni su histološkom analizom. Citokini u tkivima jetre određeni su ELISA metodom, ekspresija adhezivnih molekula i enzima RT PCR (engl. Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction, RT PCR) metodom, dok su mononuklearne ćelije jetre analizirane protočnom citometrijom. Rezultati: Preventivna primena smeše DPPS značajno je ublažila inflamaciju i oštećenje jetre na šta ukazuju biohemijski i patohistološki parametri. Kod miševa koji su preventivno primili smešu DPPS nivo informacione RNK adhezionih molekula i kompleksa NADPH oksidaze značajno je smanjen, dok je nivo ekspresije različitih subjedinica antioksidantnog SOD (engl. Superoxide dismutase, SOD) enzima povećan. Smanjena je koncentracija inflamacijskih, a povećana koncentracija antiinflamacijskog citokina, IL-10, kao i procenat regulatornih T limfocita u jetrama miševa tretiranih DPPS-om pre intravenske injekcije Con A. Zaključak: Smeša DPPS ostvaruje hepatoprotektivni efekat u modelu hepatitisa izazvanog Con A, na šta nam ukazuje smanjenje inflamacije u jetri i izmenjen balans Th17/Treg limfocita u korist regulatornih T limfocita. Na osnovu ovih rezultata zaključujemo da smeša DPPS ima potencijalni protektivni i terapijski efekat u inflamacijskim bolestima jetre." ]

[ "Background: The main biologically active components of plants belonging to the genus Allium, such as garlic and onion, are organosulfur compounds. They are responsible for their biological activities, including anti-inflammatory, antioxidant and immunomodulatory. The activity of organosulfur compounds depends on the number of sulfur atoms in their structure. Hepatoprotective effect of garlic organosulfur compound, allicin, has been previously shown in Con A induced hepatitis in mice. Con A induced hepatitis is known to be mediated by activated T cells, inflammatory cytokines, and reactive oxygen species (ROS) produced in Kupffer cells/macrophages. The aim of this study was to synthetize the mixture of dipropyl polysulfides (DPPS) and to test their biological activity in acute hepatitis. Methods: C57BL/6 mice were administered orally with DPPS 6 hours before intravenous injection of Con A. Liver inflammation, necrosis and hepatocytes apoptosis were determined by histological analyses. Cytokines in liver tissue were determined by ELISA, expression of adhesive molecules and enzymes by RT PCR, while liver mononuclear cells were analyzed by flow cytometry. Results: DPPS pretreatment significantly attenuated liver inflammation and injury, as evidenced by biochemical and histopathological observations. In DPPS pretreated mice, messenger RNA levels of adhesion molecules and NADPH oxidase complex were significantly reduced, while the expression of SOD enzymes was enhanced. DPPS pretreatment decreased protein level of inflammatory cytokines, enhanced expression of antiinflammatory interleukin-10 and increased percentage of T regulatory cells in the livers of Con A mice. Conclusion: Our data show hepatoprotective effects of DPPS in Con A induced hepatitis, these effects were associated by attenuation of inflammation and affection of Th17/Treg balance in favor of T regulatory cells and implicate potential therapeutic usage of DPPS mixture in inflammatory liver diseases." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "dipropil polisulfidi", "Con A hepatitis", "hepatoprotektivni efekti", "antiinflamacijska aktivnost", "beli luk", "organosumporna jedinje" ]

[ "dipropyl polysulfides", "Con A hepatitis", "antiinflammatory activity", "hepatoprotective effects", "garlic", "organosulfur compounds" ]

[ "Antiinflamacijska aktivnost smeše dipropil polisulfida u eksperimentalnom modelu akutnog hepatitisa" ]

[ "Antiinflammatory Activity of Dipropyl Polysulfides in Experimental Model of Acute Hepatitis" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146168/Dragana_Arsenijevic_Medicinski.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146169/Doctoral_thesis_12598.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1478/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20710" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Novokmet, Slobodan" ]

[ "Stojković, Miodrag", "Sabo, Tibor", "Milovanović, Marija" ]

[ "2022-10-17T17:26:08" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8560", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1515/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20749" ]

[ "Uvod: Kompleksi platine, cisplatina i njeni analozi - karboplatina i oksaliplatina svrstavaju se u najčešće korišćene antitumorske metalofarmaceutike. Pored kliničkog uspeha koji poseduju, navedeni lekovi imaju i određena ograničenja, a to su sistemska toksičnost (nefrotoksičnost, hepatotoksičnost, neurotoksičnost, mijelotoksičnost i gastrointestinalna toksičnost) i učestalost rezistencije na njihovu primenu. Ova ograničenja su pokrenula istraživanja za drugim kompleksima prelaznih metala slične antitumorske aktivnosti ali prihvatljivijeg profila toksičnosti. Kompleksi rutenijuma privukli su veliko interesovanje kao potencijalni antitumorski agensi i to su jedini neplatinski kompleksi koji su ušli u fazu kliničkog testiranja kao hemioterapeutici. Cilj: Cilj ovog istraživanja je bio da ispita citotoksične efekte rutenijum(II) terpiridin kompleksa, [Ru(Cl-tpy)(en)Cl][Cl] (Ru-1) i [Ru(Cl-tpy)(dach)Cl][Cl] (Ru-2) prema humanim i mišjim ćelijskim linijama karcinoma kolona i mišjim mezenhimalnim matičnim ćelijama pomoću in vitro metoda. Pored toga, cilj je bio da se ispita antitumorska aktivnost in vivo i sistemska toksičnost rutenijum(II) terpiridinskih kompleksa u heterotopskom modelu karcinoma kolona i da se uporedi sa oksaliplatinom, koja je najčešće korišćeni metalofarmaceutik u lečenju karcinoma kolona. Materijal i metode: Ćelijske linije na kojima su ispitivani citotoksični efekti kompleksa rutenijuma(II) pomoću MTT testa su: ćelije karcinoma kolona izolovane iz BALB/c miševa - CT26, ćelijska linija humanog kolorektalnog adenokarcinoma (Dukes B) - SW480, ćelijska linija humanog epitelnog kolorektalnog karcinoma - HCT116 i mezenhimalne matične ćelije miša izolovane iz kostne srži C57Bl/6 miševa. Iste ćelijske linije su korišćene za ispitivanje uticaja rutenijum(II) terpiridinskih kompleksa na distribuciju ćelijskog ciklusa i tip ćelijske smrti, korišćenjem LDH testa i protočne citofluorimetrije nakon bojenja ćelija odgovarajućim fluorohromima. U in vivo eksperimentima su korišćeni miševi BALB/c soja, muškog pola, starosti 6-8 nedelja, mase od 20-25 grama. Model heterotopskog karcinoma kolona indukovan je subkutanom injekcijom 1×106 singenih CT26 ćelija suspendovanih u 100 μl DMEM medijuma u dorzolumbalnu regiju miša. Svaki kompleks je pojedinačno rastvoren u 200 μl fiziološkog rastvora i primenjen u dozi od 2 i 5 mg/kg. Intraperitonealna aplikacija ispitivanih kompleksa sprovedena je po šemi: 6., 9., 12. i 15. dana od inokulacije CT26 tumorskih ćelija. Miševi su svrstani u grupe u zavisnosti od toga čime su tretirani: kontrola (fiziološki rastvor), Ru-1, Ru-2 i oksaliplatina. Masa miševa je merena svaki treći dan, neposredno pre aplikacije ispitivanih kompleksa, kako bi doziranje bilo što preciznije. Eksperiment je trajao ukupno 18 dana, a miševi su žrtvovani 13. dan od prve aplikovane doze i tom prilikom je sakupljena krv i izolovani su unutrašnji organi kao i primarna tumorska masa za dalje analize. Radi procene sistemske toksičnosti primenjenih kompleksa sprovedene su biohemijske analize uree, kreatinina, kao i enzima jetre AST i ALT iz krvi, a izolovani organi su patohistološki analizirani. Iz tkiva izolovanih organa određivani su: marker oksidacionog stresa - indeks lipidne peroksidacije, enzimi antioksidacione zaštite (superoksid-dismutaza i katalaza) i neenzimski antioksidans – redukovani glutation. Rezultati: Kompleksi rutenijuma(II) ispoljili su umerenu do jaku citotoksičnost prema humanim (HCT116 i SW480) i mišjoj (CT26) ćelijskoj liniji karcinoma kolona i mišjim mezenhimalnim matičnim ćelijama, sa vrednostima IC50 u rasponu od 19,1 do 167,3 μM. Rutenijum(II) terpiridinski kompleksi su kod humanih i mišjih ćelija karcinoma kolona indukovali apoptozu u niskom procentu, dok je taj procenat bio znatno viši kod mišjih mezenhimalnih matičnih ćelija. Sa druge strane, kompleksi rutenijuma(II) su indukovali u značajnom procentu nekrozu ćelija karcinoma kolona i mišjih mezenhimalnih matičnih ćelija. Takođe, oba kompleksa su specifično za ćelijsku liniju indukovali poremećaje ćelijskog ciklusa, odnosno indukovali su zastoj najčešće u G2/M fazi ćelijskog ciklusa. Kompleks [Ru(Cl-tpy)(en)Cl][Cl] je značajno inhibirao rast primarnog heterotopskog tumora kod miševa, podjednako ili čak bolje od oksaliplatine, u zavisnosti od primenjene doze. Oba ispitivana rutenijum(II) terpiridin kompleksa su dovela do ozbiljnijeg oštećenja jetre, bubrega i srca, u poređenju sa oksaliplatinom, što je procenjeno na osnovu biohemijskih analiza (uree, kreatinina, AST i ALT) i histopatološke analize organa. S obzirom na zabeležene povišene vrednosti TBARS u tkivu srca i bubrega kod miševa tretiranih kompleksima rutenijuma(II), pretpostavlja se da indukcija oksidativnog stresa usled njihove primene može imati ulogu u ispoljavanju sistemske toksičnosti. Zaključak: Analizom rezultata našeg istraživanja, dolazimo do zaključka da rutenijum(II) terpiridinski kompleks - [Ru(Cl-tpy)(en)Cl][Cl] ispoljava značajnu citotoksičnu aktivnost prema humanim i mišjim ćelijskim linijama karcinoma kolona, ali i mišjim mezenhimalnim matičnim ćelijama, kao i da poseduje in vivo antitumorsku aktivnost kod miševa kojima je indukovan CT26 karcinom kolona, slično oksaliplatini, ali uz izraženiju hepatotoksičnost, nefrotoksičnost i kardiotoksičnost u poređenju sa oksaliplatinom." ]

[ "Introduction: Platinum complexes, cisplatin and its analogues - carboplatin and oxaliplatin are among the most commonly used antitumor metallopharmaceuticals. Beside their clinical success, there has been some limitatios observed: systemic toxicity (nephrotoxicity, hepatotoxicity, neurotoxicity, myelotoxicity and gastrointestinal toxicity) and the incidence of innate or acquired drug resistance. These limitations have initiated new investigations for other transition metal complexes that will show similar antitumor activity but being less toxic. Ruthenium complexes have attracted considerable interest as potential antitumor agents and these are the only non-platinum complexes that have entered the clinical testing phase as chemotherapeutics. Objective: The aim of this study was to examine cytotoxic effects of ruthenium(II) terpyridine complexes, [Ru(Cl-tpy)(en)Cl][Cl] (Ru-1) and [Ru(Cl-tpy)(dach)Cl][Cl] (Ru-2) towards human and murine colon carcinoma cell lines and mouse mesenchymal stem cells, by in vitro methods. In addition, the goal was to be examined antitumor activity in vivo and systemic toxicity of ruthenium(II) terpyridine complexes in mouse heterotopic model of colorectal carcinoma and compared with oxaliplatin, the most usually used metallopharmaceuticals against colorectal carcinoma. Materials and Methods: The cell lines on which the cytotoxic effects of the ruthenium(II) complex were examined using the MTT test are: colon carcinoma cells isolated from BALB/c mice - CT26, human colorectal adenocarcinoma cell line (Dukes B) - SW480, human epithelial colon carcinoma cell line - HCT116 and mouse mesenchymal stem cells isolated from bone marrow of C57Bl/6 mice. The same cell lines were used to examine the effects of ruthenium(II) terpyridine complexes on cell cycle distribution and cell death type, using the LDH assay and flow cytofluorimetry after staining the cells with the appropriate fluorochromes. Тhe male BALB/c mice, age of 6–8 weeks, with weight around 20–25 g were used in in vivo experiment. A model of heterotopic colon cancer was induced by subcutaneous injection of 1 × 106 syngeneic CT26 cells suspended in 100 μl of DMEM into the dorsolumbar region of the mouse. Each complex was individually dissolved in 200 μl of saline and administered at a dose of 2 and 5 mg/kg. Intraperitoneal application of the examined complexes was performed according to the scheme: 6, 9, 12 and 15 days after inoculation of CT26 tumor cells. The mice were divided into groups depending on which were treated with: control (saline), Ru-1, Ru-2 and oxaliplatin. The weight of the mice was measured every third day, immediately before the application of the tested complexes, in order to make the dosing as accurate as possible. The experiment lasted 18 days in total, mice were sacrificed on day 13 of the first administered dose and on that occasion blood was collected and internal organs as well as the primary tumor mass were isolated for further analysis. In order to assess the systemic toxicity of the applied complexes, biochemical analyzes of urea, creatinine, as well as liver enzymes AST and ALT from the blood were determined, and isolated organs were pathohistologically analyzed. From the tissues of isolated organs, the following were determined: oxidative stress marker - lipid peroxidation index, antioxidant protection enzymes (superoxide dismutase and catalase) and non - enzymatic antioxidant - reduced glutathione. Results: Ruthenium(II) complexes showed moderate to strong cytotoxicity toward human (HCT116 and SW480) and mouse (CT26) colon carcinoma cell lines and mouse mesenchymal stem cells with IC50 values ranged between 19,1 to 167,3 μM. Ruthenium (II) terpyridine complexes induced apoptosis in human and mouse colon cancer cells in a low percentage, while this percentage was significantly higher in mouse mesenchymal stem cells. On the other hand, ruthenium(II) complexes induced necrosis of colon cancer cells and mouse mesenchymal stem cells. Also, both complexes induced cell cycle disturbances, but these effects were specific for the cell line, respectively, induced arrest of cell cycle most often in the G2/M phase. The [Ru(Cl-tpy)(en)Cl][Cl] complexes significantly inhibited growth of primary heterotopic tumor in mice, equally or even better to oxaliplatin, depending on the dose administered. Both examined ruthenium(II) terpyridine complexes led to more serious liver, kidney and heart damage, compared to oxaliplatin, which was assessed on the basis of biochemical analysis (urea, creatinine, AST and ALT) and histopathological analysis of organs. Given the observed elevated values of TBARS in cardiac and renal tissue in mice treated with ruthenium (II) complexes, it is assumed that the induction of oxidative stress due to their application may play a role in the use of systemic toxicities. Conclusion: Our data highlight the significant cytotoxic activity of [Ru(Cl-tpy)(en)Cl][Cl] against human and mouse colon carcinoma cells as well as in vivo antitumor activity in CT26 tumor bearing mice similar to chemioterapeutic oxaliplatin, but with more pronounced hepatotoxicity, nephrotoxicity and cardiotoxicity in comparison with oxaliplatin." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "rutenijum(II) kompleksi", "citotoksičnost", "oksaliplatina", "karcinom kolona", "mezenhimalne matične ćelije" ]

[ "ruthenium(II) complexes", "cytotoxicity", "oxaliplatin", "colon carcinoma", "mesenchymal stem cells" ]

[ "Антитуморски ефекти комплекса Рутенијума II у експерименталним моделима колоректалног карцинома in vitro и in vivo" ]

[ "Antitumor effects of Ruthenium II complexes in experimental models of colorectal cancer in vitro and in vivo" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146434/Izvestaj_Maja_Savic_Medicina.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146433/Doctoral_thesis_12625.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1515/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20749" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Maričić, Sanja" ]

[ "Marković, Olivera", "Malinović-Jovanović, Nela T.", "Đokić, Olivera" ]

[ "2022-10-06T06:00:30" ]

[ "http://eteze.kg.ac.rs/application/showtheses?thesesId=8544", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1484/bdef:Content/download", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20727" ]

[ "Predmet rada je istraživanje efikasnosti primene kontekstualnog pristupa u učenju sadržaja algebre u mlađim razredima osnovne škole. U teorijskom delu predstavljene su karakteristike kontekstualnog pristupa, specifičnosti učenja algebre na mlađem školskom uzrastu, izdvojeni problemi i poteškoće u učenju ovih sadržaja i operacionalizovane algebarske sposobnosti, koje predstavljaju okosnicu učenja. U tom kontekstu kreiran je i razrađen metodički pristup modelovanja sadržaja algebre, kao načina matematizacije problema realnog konteksta. Empirijski deo doktorske disertacije imao je za cilj da istraži uticaj kreiranog modela učenja na obrazovna postignuća, razvijanje algebarskih sposobnosti, trajnost znanja učenika, kao i da i utvrdi ulogu udžbenika matematike u stvaranju uslova za kontekstualni pristup učenju sadržaja algebre u mlađim razredima osnovne škole. Dobijeni rezultati pokazuju da se primenom kontekstualnog pristupa u nastavi matematike, u odnosu na klasičan pristup učenju, postižu bolja obrazovna postignuća u učenju sadržaja algebre, doprinosi razvijanju algebarskih sposobnosti i sticanju znanja koja imaju veću trajnost. Analiza sadržaja udžbenika matematike pokazala je da oni stvaraju dobru osnovu za kontekstualni pristup učenju sadržaja algebre u prva dva razreda, a u trećem i četvrtom razredu nedovoljnu. Dobijeni rezultati pokazuju da se brojne poteškoće koje prate učenje sadržaja algebre u mlađim razredima osnovne škole mogu prevazići zasnivanjem nastave matematike na bazi realističnih situacija učenja koje su bliske učeniku, postepenim kretanjem kroz nivoe matematizacije." ]

[ "This paper is aimed at examining the efficiency of the contextual approach to algebra in junior grades of primary school. The theoretical section presents the characteristics of the contextual approach, the specifics of learning algebra in junior grades of primary school, selected problems and difficulties in learning this content, and operationalized algebraic skills which represent the foundation for learning. In that context, a methodological approach to modeling algebraic content was created and developed, as well as ways to mathematize real context problems. The empirical section of the doctoral thesis aims to investigate the impact of the created learning model on educational achievements, development of algebraic skills, durability of student knowledge, as well as to determine the role of mathematics textbooks in creating the conditions necessary for the contextual approach to learning algebraic content in junior grades of primary school. The obtained results show that the implementation of the contextual approach generates a better educational achievement in mastering algebraic content compared to the traditional approach to learning, as well as that it develops students' algebraic skills and results in the acquisition of knowledge of greater durability. Analysis of the content of mathematics textbooks show that they form a good basis for the contextual approach to learning algebra in the first two grades of primary school, while their contribution in that regard in the third and fourth grade is insufficient. The obtained results show that many of the difficulties associated with learning algebra in junior grades of primary school can be overcome by grounding mathematics classes in real-life learning situations which are familiar and relatable to students, and by gradually moving up through different levels of mathematization." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/" ]

[ "algebra", "algebarske sposobnosti", "kontekstualni pristup", "matematizacija", "modelovanje", "nastava algebre", "početna nastava matematike", "realističko matematičko obrazovanje" ]

[ "algebra", "algebraic skills", "contextual approach", "mathematization", "modeling", "teaching algebra", "elementary mathematics education", "realistic mathematics education" ]

[ "Kontekstualni pristup nastavi algebre u mlađim razredima osnovne škole" ]

[ "The Contextual Approach to Teaching Algebra in Junior Grades of Primary School" ]

[ "BY-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146288/Nenad_Milinkovic_Pedagoski.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146289/Doctoral_thesis_12603.pdf", "https://fedorakg.kg.ac.rs/fedora/get/o:1484/bdef:Content/download" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20727" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "" ]

[ "Garača, Vuk" ]

[ "Dragin, Aleksandra", "Garača, Vuk", "Košić, Kristina", "Grubić-Nešić, Leposava" ]

[ "2022-10-14T11:55:57" ]

[ "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/Disertacija16576259209380.pdf?controlNumber=(BISIS)120650&fileName=16576259209380.pdf&id=20099&source=NaRDuS&language=sr", "https://www.cris.uns.ac.rs/record.jsf?recordId=120650&source=NaRDuS&language=sr", "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/IzvestajKomisije165762593123334.pdf?controlNumber=(BISIS)120650&fileName=165762593123334.pdf&id=20100&source=NaRDuS&language=sr", "https://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/20744" ]

[ "Предмет рада представља истраживање родне равноправности међу запосленима у туристичкој привреди Србијe. Рад се састоји из шест поглавља којима су обухваћени: теоријски оквир истраживања и дефинисање појма родне равноправности, истраживање законског оквира који обухвата област родне равноправности у Европској унији и Републици Србији, анализа званичних статистичких подататака о положају жена на тржишту рада са оствром на сектор туристичке привреде, квантитативне показатеље родне равноправности истраживане путем анкетног упитника, квалитативне показатеље родне равноправности истраживане помоћу полуструктурисаног интервуја, те статистичку обраду и аналазу прикупљених података и на крају извођење закључака на основу добијених резулатата. Бројна ранија истраживања показују на постојање родне неравноправности на тржишту рада која укључује неједнак третман коме су изложене жене током обављања послова, запошљавање жена на нижим радним позицијама, нижа примања жена у односу на мушкарце за рад сличне или једнаке вредности и друго. Литературни наводи потврђују постојање и опстајање родне неравноправности између мушкараца и жена запослених у сектору туризма и угоститељства упркос чиљеници да жене представљају већинску радну снагу у овим секторима. Увођењем законодавних и институционалних оквира који регулишу област родне равноправности, у оквиру Европске уније, те Републике Србије као кандидата за чланство, смањена је широко распрострањена пракса неравноправаног положаја жена. Међутим, иста и даље није у потпуности искорењена. Циљ споведених истраживања у оквиру овог рада је указивање на постојање кванитативних и квалитатитвних показатеља родне неравноправности запослених у туристичком сектору, а у сврху примарног циља који укључује подизање друштвене свести о потреби достизања пуне родне равноправности која даље омогућава остваривања целокупног потенцијала појединца и тиме развоја друштва у целини. Истраживањем званичних статистичких извора дошли смо до квантитативних података о индексима родне равноправности у земљама Европске уније и Републици Србији, затим о основним индикаторима тржишта рада у Републици Србији, односу броја запослених према нивоу образовања и полу, према сектору делатности и полу, затим према врсти радног односа и полу, према броју радних сати и полу, те према просечној заради и полу. Такође, дошли смо до података о броју запослених према родној припадности, њиховој структури према стручној спреми, те просечним зарадама према родној припадности запослених у туристичкој делатности. У току овог дела истраживања сагледана је домаћа и страна литература из области којом се овај рад бави. У раду су даље прикупљени званични подаци Европског института за родну равноправност и Завода за статистику Републике Србије, и анализирани коришћењем компаративног метода, метода анализе и синтезе, критичког метода, дедуктивног и индуктивног метода и дескриптивног метода. Анкетно истраживање споведено је на узорку од 223 испитаника запослених у организацијама туристичке привреде у Републици Србији. Приликом анализе резултата коришћена је статистичка анализа података помоћу програма SPSS 23.0. Обрада података укључује дескриптивне методе, метод корелационе анализе, параметријску технику помоћу Т-тест-а и непараметријске технике (Хи-квадрат, Колмогоров-Смирнов и Шапиро-Вилк тест, као и Ман-Витнијев У тест). Истраживање помоћу полуструктуираног интервјуа обухватило је 25 испитаника (15 женског и 10 мушког пола) запослених на позицијама оперативног, средњег и високог менаџмента у организацијама туристичке привреде. Истраживање података добијених помоћу интервјуа засновано је на описним (небројчаним) подацима, а одговори су сублимирани и анализирани кроз неколико целина: родна равноправност, заступљеност мушкараца и жена на руководећим положајима, родне улоге, платни јаз, дискриминација и мобинг на раду, усклађивање приватног/породичног и професионалног живота, напредовање у каријери, заштита материнства и родитељског одсуствовања, једнаке позиције мушкараца и жена. Анализом добијених резлатата закључује се постојање родне неравноправност међу запосленима у сектору туризма у Србији.", "Predmet rada predstavlja istraživanje rodne ravnopravnosti među zaposlenima u turističkoj privredi Srbije. Rad se sastoji iz šest poglavlja kojima su obuhvaćeni: teorijski okvir istraživanja i definisanje pojma rodne ravnopravnosti, istraživanje zakonskog okvira koji obuhvata oblast rodne ravnopravnosti u Evropskoj uniji i Republici Srbiji, analiza zvaničnih statističkih podatataka o položaju žena na tržištu rada sa ostvrom na sektor turističke privrede, kvantitativne pokazatelje rodne ravnopravnosti istraživane putem anketnog upitnika, kvalitativne pokazatelje rodne ravnopravnosti istraživane pomoću polustrukturisanog intervuja, te statističku obradu i analazu prikupljenih podataka i na kraju izvođenje zaključaka na osnovu dobijenih rezulatata. Brojna ranija istraživanja pokazuju na postojanje rodne neravnopravnosti na tržištu rada koja uključuje nejednak tretman kome su izložene žene tokom obavljanja poslova, zapošljavanje žena na nižim radnim pozicijama, niža primanja žena u odnosu na muškarce za rad slične ili jednake vrednosti i drugo. Literaturni navodi potvrđuju postojanje i opstajanje rodne neravnopravnosti između muškaraca i žena zaposlenih u sektoru turizma i ugostiteljstva uprkos čiljenici da žene predstavljaju većinsku radnu snagu u ovim sektorima. Uvođenjem zakonodavnih i institucionalnih okvira koji regulišu oblast rodne ravnopravnosti, u okviru Evropske unije, te Republike Srbije kao kandidata za članstvo, smanjena je široko rasprostranjena praksa neravnopravanog položaja žena. Međutim, ista i dalje nije u potpunosti iskorenjena. Cilj spovedenih istraživanja u okviru ovog rada je ukazivanje na postojanje kvanitativnih i kvalitatitvnih pokazatelja rodne neravnopravnosti zaposlenih u turističkom sektoru, a u svrhu primarnog cilja koji uključuje podizanje društvene svesti o potrebi dostizanja pune rodne ravnopravnosti koja dalje omogućava ostvarivanja celokupnog potencijala pojedinca i time razvoja društva u celini. Istraživanjem zvaničnih statističkih izvora došli smo do kvantitativnih podataka o indeksima rodne ravnopravnosti u zemljama Evropske unije i Republici Srbiji, zatim o osnovnim indikatorima tržišta rada u Republici Srbiji, odnosu broja zaposlenih prema nivou obrazovanja i polu, prema sektoru delatnosti i polu, zatim prema vrsti radnog odnosa i polu, prema broju radnih sati i polu, te prema prosečnoj zaradi i polu. Takođe, došli smo do podataka o broju zaposlenih prema rodnoj pripadnosti, njihovoj strukturi prema stručnoj spremi, te prosečnim zaradama prema rodnoj pripadnosti zaposlenih u turističkoj delatnosti. U toku ovog dela istraživanja sagledana je domaća i strana literatura iz oblasti kojom se ovaj rad bavi. U radu su dalje prikupljeni zvanični podaci Evropskog instituta za rodnu ravnopravnost i Zavoda za statistiku Republike Srbije, i analizirani korišćenjem komparativnog metoda, metoda analize i sinteze, kritičkog metoda, deduktivnog i induktivnog metoda i deskriptivnog metoda. Anketno istraživanje spovedeno je na uzorku od 223 ispitanika zaposlenih u organizacijama turističke privrede u Republici Srbiji. Prilikom analize rezultata korišćena je statistička analiza podataka pomoću programa SPSS 23.0. Obrada podataka uključuje deskriptivne metode, metod korelacione analize, parametrijsku tehniku pomoću T-test-a i neparametrijske tehnike (Hi-kvadrat, Kolmogorov-Smirnov i Šapiro-Vilk test, kao i Man-Vitnijev U test). Istraživanje pomoću polustruktuiranog intervjua obuhvatilo je 25 ispitanika (15 ženskog i 10 muškog pola) zaposlenih na pozicijama operativnog, srednjeg i visokog menadžmenta u organizacijama turističke privrede. Istraživanje podataka dobijenih pomoću intervjua zasnovano je na opisnim (nebrojčanim) podacima, a odgovori su sublimirani i analizirani kroz nekoliko celina: rodna ravnopravnost, zastupljenost muškaraca i žena na rukovodećim položajima, rodne uloge, platni jaz, diskriminacija i mobing na radu, usklađivanje privatnog/porodičnog i profesionalnog života, napredovanje u karijeri, zaštita materinstva i roditeljskog odsustvovanja, jednake pozicije muškaraca i žena. Analizom dobijenih rezlatata zaključuje se postojanje rodne neravnopravnost među zaposlenima u sektoru turizma u Srbiji." ]

[ "Тhe topic of the paper is a study of gender equality among employees in the tourism industry of Serbia. The paper is divided into six chapters: theoretical framework of research and description of the term of gender equality, research on legislation covering the field of gender equality in the European Union and the Republic of Serbia, analysis of official statistical data on the position of women in the labor market with reference to the tourism sector, quantitative indicators of gender equality researched through a questionnaire, qualitative indicators of gender equality researched using a semi-structured interview, and statistical processing and analysis of collected data and finally presentation of conclusions based on the obtained results. Numerous previous studies previous studies have found that there are gender inequalities in the labor market, including unequal treatment to which women are exposed during work, employment of women in lower positions; lower wages of women compared to men for work of similar or equal value, etc. Despite the fact that women represent the majority of the workforce in these industries, the research confirms the existence and continuation of gender inequality in the tourism and hospitality industries. By introducing legislative and institutional frameworks that regulate the field of gender equality, in the European Union, and the Republic of Serbia as a candidate for membership, the widespread practice of unequal position of women has been reduced. However, it has still not been completely eliminated. The aim of this research is to point out the existence of quantitative and qualitative indicators of gender inequality of employees in the tourism sector, for the purpose of the primary goal which includes raising public awareness of the need to achieve full gender equality, which further enables the realization of the entire potential of the individual and thus the development of the entire society. By researching official statistical sources, we obtained quantitative data through the Gender Equality Index in the countries of the European Union and the Republic of Serbia, then data on the basic indicators of the labor market in the Republic of Serbia, the ratio of the number of employees by level of education and gender, by sector and gender, then by type of work and sex, by the number of working hours and sex, and average salary and sex. Also, we found out data on the number of employees by gender, their structure by education, and average earnings by gender of employees in the tourism industry. During this part of the research, the literature of domestic and foreign authors in the field covered by this paper was reviewed. Тhe paper further collects official data from the European Institute for Gender Equality and the Statistical Office of the Republic of Serbia, and analyzes it using comparative methods, methods of analysis and synthesis, critical method, deductive and inductive methods, and descriptive methods. The survey was conducted on a sample of 223 respondents employed in organizations of the tourism industry in the Republic of Serbia. The collected data were processed on the SPSS 23.0 program. Data processing includes descriptive methods, a correlation analysis method parametric techniques using the T-test and non-parametric techniques (Chi-square, Kolmogorov-Smirnov and Shapiro-Wilk test, as well as Man-Whitney U test) The research using a semi-structured interview, included 25 respondents (15 female and 10 male) employed in positions of operational, middle and senior management in tourism industry organizations. The research of data obtained through interviews is based on descriptive (not numerical) data, and the answers were sublimated and analyzed through several units: gender equality, representation of men and women in management positions, gender roles, pay gap, discrimination and mobbing at work, harmonization of private / family and professional life, career advancement, protection of maternity and parental leave, equal position of men and women. The outcome of the research indicates there is gender inequality among employees in Serbia's tourism sector." ]

[ "" ]

[ "openAccess" ]

[ "https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" ]

[ "Родна равноправност", "Rodna ravnopravnost", "сектор туризма", "запослени", "мушкарци и жене", "sektor turizma", "zaposleni", "muškarci i žene" ]

[ "Gender equality", "tourism sector", "employees", "men and women" ]

[ "Родна равнопраност у туристичком сектору Србије" ]

[ "Rodna ravnopranost u turističkom sektoru Srbije", "Gender equality in the tourism sector of Serbia" ]

[ "BY-NC-ND" ]

[ "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146370/Disertacija_12657.pdf", "http://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/id/146371/Izvestaj_komisije_12657.pdf", "https://www.cris.uns.ac.rs/DownloadFileServlet/Disertacija16576259209380.pdf?controlNumber=(BISIS)120650&fileName=16576259209380.pdf&id=20099&source=NaRDuS&language=sr" ]

[ "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_nardus_20744" ]