Story_ID
stringlengths 8
8
| context
stringlengths 445
11k
| question
stringlengths 12
113
| answers
dict |
|---|---|---|---|
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Ni katika nchi ipi kilimo ni muhimu | {
"text": [
"Kenya"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Mifugo hutupa nini | {
"text": [
"mbolea"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Asilia kubwa ya wakenya wanapenda nini | {
"text": [
"Mahindi"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Ni aslimia gani ya vifaa vinavyouzwa sokoni | {
"text": [
"80%"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Ni vipi kilimo hupunguza usafiri wa watu kutoka vijiini | {
"text": [
"Kwa vile watu watajipa kazi wenyewe"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Kilimo ni muhimu katika nchi gani | {
"text": [
"Kenya"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Mahindi huuzwa wapi | {
"text": [
"Ng'ambo na nchini"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Vipi maisha huweza kuimarishwa kupitia kwa kuku | {
"text": [
"Kwa kuuza mayai"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Kilimo ni muhimu katika nchi gani | {
"text": [
"Kenya"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Ni nini hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi | {
"text": [
"mifugo"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Kilimo cha nafaka gani ni muhimu sana | {
"text": [
"Mahindi"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Asilimia gani ya vifaa vinavyouzwa sokoni ni zao la kilimo | {
"text": [
"80"
]
} |
3830_swa | MANUFAA YA KILIMO KATIKA UIMARISHAJI WA UCHUMI WA KENYA
Kilimo katika nchi yetu ya Kenya ni muhimu na kinafaa kuzingatiwa kwa manufaa yake mengi.
Moja ni ufugaji wa mifugo ambao hutupa protini kupitia kwa nyama. Hii protini ndiyo inayoipa nguvu mwili na kujenga. Mifugo hawa kama kuku hutupa mayai ambayo yaweza yakauzwa na kuimarisha maisha ya mfugaji na familia yako kwa kumpa pesa za kukidhi mahitaji yote.
Mifugo hawa pia hutupa mbolea kupitia kwa vinyesi vyao. Mbolea hii inasemekana kuwa bora katika kilimo. Mwanzo haichafui mazingira na hutumiwa kwa muda mrefu na mimea na hivyo kuimarisha mazao shambani. Vinyesi vya mifugo hawa pia ni kama kinyesi cha kuku ambacho hutumiwa kama chakula cha samaki. Na samaki huwa mojawapo ya vyakula vinavyopendwa na wakenya na pia huuzwa ng'ambo na huletea nchi yetu pesa za kigeni ambazo hutumiwa kwa ujenzi wa taifa letu.
Kilimo cha nafaka kama mahindi ni muhimu sana kwa nchi kwanza mahindi hayo yakipandwa katika mashamba makubwa makubwa na kufuatiliwa kwa makini yaweza yakatoa mazao mengi ambayo huuzwa ng’ambo na humu nchini mwanzo mahindi ndicho chakula kinachopandwa na asilimia kubwa ya wakenya. Mahindi haya husafirishwa viwandani ili kuimarisha utumiaji wake na husagwa na kutupa unga ambao hutumiwa kama chakula (ugali), kwasababu ya hii viwanda vya kilimo vinanunuliwa na pia njia nyingi zimeundwa na kuwa za lami na hii ni mojawapo ya uchumi na maendeleo.
Katika soko yetu asilimia 80% ya vifaa vinavyouzwa ni zao za kilimo na hii pia inaimarisha ujenzi wa masoko na kuifanya nchi kuendelea kiuchumi. Mimea mingine kama maua pia ni zao za kilimo na husafirishwa ng'ambo. Maua hayo pia huifanya nchi kuonekana vizuri na rembo kupindukia. Ni jukumu letu kuhakikisha nchi inang’aa na hii huletwa na upanzi wa hiyo miti na maua.
Ningependa kuwahimiza wananchi kwa jumla pia wazingatie kilimo mwanzo wasipozingatia hawatapata chakula cha kutosha kuzikimu familia zao na hivyo zitaleta vurugu na hivyo itadidimiza uchumi. Ningependa pia kuwasihi wananchi kuendeleza kilimo mwanzo kilimo ni njia moja ya kujipa kazi yako mwenyewe na hivyo kupunguza usafiri wa watu kutoka vijijini kwenda jijini kutafuta nafasi za kazi ilhali kazi zenyewe zimo viganjani mwao. Na kumbuka kilimo kinafaa kuzingatiwa na ndicho kinaipa maendeleo nchi yetu ya Kenya. | Kwa nini wakulima wazingatie kilimo | {
"text": [
"Ili waweze kupata chakula"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Ni nini maarifa ya sayansi | {
"text": [
"Tekinolojia"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Wanafunzi wanasiliana na nini | {
"text": [
"E-mail"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Tekinolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu zipi | {
"text": [
"Za ngono"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Kwa nini tekinolojia ina hasara kwa wanafunzi | {
"text": [
"Wanafunzi hupoteza muda wakifanya mambo ya kiupuzi"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Walimu wanatumia nini kuwafunza wanafunzi | {
"text": [
"Mitandao"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Nchini wanafunzi wengi wanasoma somo lipi | {
"text": [
"Kompyuta"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Wnafunzi wanaweza kuwasilana kwa kutumia nini | {
"text": [
"E-mail"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Kwa nini wanafunzi wa sekondari huzorotesha masomo yao | {
"text": [
"Wanapoteza muda mwingi wakifanya mambo ya kiupuzi"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Tekinolojia imewezesha wanafunzi kutumia nini | {
"text": [
"Mitandao"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Shule za Sekondari wanafunzi wanafunzwa somo lipi | {
"text": [
"Kompyuta"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Tekinolojia inafanya wanafunzi waangalie filamu za nini | {
"text": [
"Ngono"
]
} |
3213_swa | FAIDA NA MADHARA YA TEKNOLOGIA KATIKA SHULE ZA SEKONDARI
Teknolojia ni maarifa ya sayansi yaliyowekwa katika matumizi ya vitu kama vile zana au mitambo katika kiwanda.
Tunaona kwamba teknolojia imechangia mambo mengi sana katika shule za sekondari ikiwemo madhara na faida zake. Mwanzo tungependa kuangazia faida za teknolojia katika shule za sekondari. Teknolojia imewawezesha wanafunzi hasa wa sekondari kuitumia mitandao kama vile Facebook, Whatsapp na kadhalika ili kujiunga na makundi yanayowasaidia kusoma. Vilevile walimu hutumia mitandao hiyo ili kuwafundisha wanafunzi, kwa lugha ya kimombo ‘E-learning’.
Teknolojia imewawezesha wanafunzi kutumia mitandao kama vile ‘Google Chrome’ ili kuwawezesha kujua wasiyoyajua masomoni. Halikadhalika, teknolojia imesaidia wanafunzi wa sekondari mahali pakubwa sana.
Nchini mwetu tunaona kwamba shule nyingi za sekondari zinafundisha somo la kompyuta, hivyo basi wanafunzi wanapanuliwa akili ili waweze kuwa na ujuzi wa teknolojia. Vile vile technolojia inawezesha mawasiliano kuwa rahisi sana. Kwa mfano mtu anaweza kutuma ujumbe kwa njia ya barua pepe kwa mtu aliye mbali naye.
Wahenga hawa kukosea waliposema chenye cheupe hukikosi doa. Vile vile teknolojia ina madhara mengi sana katiki shule za sekondari. Kwanza, teknolojia imewafanya wanafunzi kuangalia filamu za ngono ambazo huwafanya kujiingiza katika ngono na kusababisha mimba za mapema na hata magonjwa kama vile ukimwi. Tena teknolojia inasaidia kudunisha masomo ya wanafunzi wa sekondari. | Kwa nini masomo ya wanafunzi huzorota | {
"text": [
"Wanafunzi wanatumia muda mwingi mtandaoni wakifanya mambo ya kipuzi"
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Kilimo ni nini nchini mwetu? | {
"text": [
"Uti wa mgogo"
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Kilimo kina umuhimu gani? ? | {
"text": [
"Hutoa nafasi za kazi Kwa wakuli, watu hupata vyakula"
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Taja njia za kuimarisha kilimo | {
"text": [
"Kujenga vituo vya elimisha wakulima kuhusu kilimo, somo la lazima lifanywe lazima ili wakulima wajue njia za kilimo "
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Kwa nini watu huhamia mjini? | {
"text": [
"Kutafita kazi"
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Kilimo kina matatizo gani? | {
"text": [
"Uvivu wa watu kulima, kutojua mbinu za kisasa za kilimoza kilimo "
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Ni nini uti wa mgongo wa nchi | {
"text": [
"Kilimo"
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Taja neno lingine Sawa na kilimo | {
"text": [
"Zaraa"
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Vituo vijengwe kuelimisha nani | {
"text": [
"Wakulima "
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Wakulima wapande mimea inayostahili nini | {
"text": [
"Ukame"
]
} |
0189_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUIMARISHA KILIMO NCHINI
Kilimo ni uti wa mgongo wa nchi yetu kilimo au zaraa inafaa kuwekwa kama kitu bora au muhimu. Maana bila kilimo watu hawatokuwa na kazi na wengine watakosa vyakula tatizo la kilimo nchini mwetu Kenya imesababishwa na uvivu wa wakulima na kutojua mbinu za kisasa za kilimo.
Tatizo hili limewaua watu wengi na wengine kutopata kazi na kuishi maisha ya kiholela holela, zifuatazo ni njia mbali mbali za kuimarisha kilimo nchini. Mwanzo, kujengwa kwa vituo mbalimbali vya kuelimisha wakulima njia mbali mbali. Moja kupata maelezo ya kilimo.Na pia serikali kulifanya somo la kilimo la lazima lifanywe na kila mwanafunzi. Kupitia maelimisho haya wakulima watapata kujielimisha njia ainati za kuendeleza kilimo. Kama, kuna njia za kuzuia wadudu wanaoharibu mimea, njia za kupanda miti ipasavyo, mbolea ya kutumia katika mimea tofauti na hata inayotumiwa katika mimea na hata vifaa bora vya kurahisisha kilimo. Kwa haya Kilimo nchini itaweza kuimarishwa
Pili, kuhimiza wakulima kupanda mimea yanayostahimili ukame kama vile mahindi ya Katumani, viazi vitamu, nazi na pia mihogo. Mimea hii inahitaji maji kidogo na usmamizi kidogo ili imarike. Kwa hivyo sehemu zenye ukame zinafaa zísidharauliwe bali ziwe zikitumiwa kupanda mimea ndiyo iweze kuimarisha kilimo nchini mwetu kwa sababu ya uhaba wa maji katika sehemu hizo. Vile vile, wakulima wahimizwe kutumia mbolea tofauti kulingana na mimea iliyo pandwa.
Miongoni mwa mbolea ni kama mbolea samadi, mbolea za viwandani, mbolea za kijani na hata mbolea inboji. Mbolea hizi zinasaidia mchanga kupata rotuba na kuepushana mimea na maradhi yanayo yakumba mimea hayo. Mbolea itakuza mimea kukua na Kuimarika haraka. Mbolea zizi hizi husaidia kuongeza madini ambayo yanasaidia mimea kuwa na afya. Aidha, kuanzisha mtindo wa unyunizaji wa maji katika maeneo ya ukame. Serikali kupeana matenki makubwa ili siku za kunyesha mvua matenki hayo yawe yakihifadhi maji hayo. Maji hayo yataweza kuwasaidia wakulima katika siku za ukame Wakulima walatumia na kunyunyizia maji hayo basi kusaidia mimea kupata maji kusaidia uchipuzi wa mimea. Hivyo basi uimarishaji wa kilimo nchini. Hali kadhalika, serikali kuwa na msimamo upande wa kilimo. Serikali ibandike onyo kila mahali ambapo kuna miti kuwa atakapo kata mti atakuwa na faini ya milioni mbili au zaidi au onyo atakaye kata mti mmoja apande mengine miwili au zaidi la sivyo atafungwa gerezani maisha yake yote.
Nikiongezea, Wakulima wanapaswa kuhimizwa kutumia vifaa vya kisasa katika kulima mashamba yao. Vifaa hivo ni kama fyekeo, plau, sepeto, jembe na hata reki. Utumizi wa vifaa hivi hurahisisha kazi kwa wakulima iwapo watatumia vifaa hivi. Licha ya haya, serikali inafaa kutoa mikopo kwa wakulima ili kueza kusaidia wakulima kugaramia gharama za mashamba na maisha yao. Wakulima watapata motisha kwa sababu wataona umuhimu wao katika jamii. Kwani, jamii huwategemea wakulima ili kukidhi mahitaji yao ya kimsingi. Wakulima wataweza kuendeleza kilimo maana bila ya wakulima, binadamu watapata tabu na kuhangaika kutafuta chakula. Hivyo basi, kilimo nchini kitaimarika.
Nikitamatisha, serikali kuongeza viwanja vya mashamba kwa kununua viwanja ill kuajiri vijana ambao wanaranda randa randa mitaani wapate kazi na kuwa muhimu katika jamii. Hii pia itaweza kupunguza uhamiaji wa watu kutoka mashambani kuelekea mjini kutafuta ajra. Ikiwa vijana watapata kazi na itawafanya wawe na bidii wakijuwa wananchi wanawategemea kwa hili litazidisha mazao na kilimo kitaimarishwa nchini. Nina tumaini kuwa endapo serikali, wakulima na hata watu watafuata midokezo hii niliyoyadokeza basi kilimo kitaimarishwa na pia baa la njaa nchini litaisha iwapo tuta ungana kulitatua tatizo hili. | Kilimo kina matatizo gani? | {
"text": [
"Wakima kutojua mbinu za kisasa za kilimo"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Nani amelaani ufisadi | {
"text": [
"Musa"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Ufisadi wa rushwa husababishwa na nani | {
"text": [
"wananchi"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Wavunja sheria wanapaswa watiwe wapi | {
"text": [
"mbaroni"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Viongozi wakipata misaada huwapatia nani? | {
"text": [
"watu wake"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Mbona askari hupewa hongo | {
"text": [
"ili asipeleke washtakiwa gerezani"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Ufisadi ulianza lini | {
"text": [
"kitambo sana"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Nani amelaani ufisadi katika Biblia | {
"text": [
"Musa"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Ufisadi wa rushwa husababishwa na nani | {
"text": [
"wananchi"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Rwanda imechukua nafsi ya ngapi | {
"text": [
"hamsini na tano"
]
} |
0191_swa | NAMNA MBALIMBALI ZA KUKABILIANA NA UFISADI NCHINI
Ufisadi ni wizi wa mali ya umma katika mashirika ya umma au serikali. Ufisadi ulianza kitambo sana kwa sababu katika Biblia Musa amelaani ufisadi. Ufisadi umeenea nchini na kuwa tata sana hivi kwamba unatisha kuharibu misingi ya jamii. Ufisadi unaweza kutokea kwa njia mbalimbali kama; ukabila kutoa na kupokea rushwa, kutumia mali ya umma vibaya kuzunguka mbuyu na ubaguzi wa rangi. Haya yote yanawaletea shida kubwa sana.
Ufisadi wa kutoa na kupokea rushwa unasababishwa na wananchi wenyewe. Kama mwanafunzi amefeli katika mtihani anafukuzwa shule, ili abakie shuleni, wazazi wake wanatoa pesa na kusema ni chai na mtoto anarudishwa shuleni. Pia askari anapewa hongo ili asiwapeleke washtakiwa gerezani. Hii ni kosa kubwa sana kwa sababu wanavunja sheria, wanapaswa watiwe mbaroni na kuadhibiwa kwa kufanya kosa lao. Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuwaelimisha watu na viongozi wawe wazuri katika kazi zao na watosheke na mishahara wanaopatiwa. Pia wananchi waelimishwe kupitia redioni magazetini, runingani, tarakilishi na vipakatalishi, dhidi ya utoaji rushwa.
Isitoshe kuna ukabila. Hii hujitokeza kwa viongozi kuyashughulikia makabila yao bila hata kujali makabila mengine. Viongozi, kwa mfano, wakipata misaada huwapatia watu wake. Hao huendelea kupata vitu vya bure, wakilala heri huku wengine wakilala hoi. Ufisadi huu unaweza kutupwa mbali kwa kuhamasisha taasisi za uongozi, haki sera na utangamano kupitia kwa mpango wa makundi au mashirika ya kijamii kupinga ukabila. Viongozi wanaotuhamiwa kuhusiana na ufisadi wa makabila wastahili kuripotiwa kwa Tume ya Maadili ya kupambana na ufisadi nchini.
Pia kuna ufisadi wa ubaguzi wa rangi. Watu wenye rangi tofauti tofauti nchini huhusishwa na makabila mbalimbali humu nchini basi hili huchangia wao kuangukia upande mzuri au mbaya wa wenye vyeo mbalimbali.Watu wenye rangi nyeusi hupewa kazi sulubu na wenye rangi nyeupe hupewa kazi geperi. Ufisadi huu unaweza kujitokeza hata shuleni. Virani kutowaandika marafiki zake weupe. Hii huwafanya wale weusi wawe na huzuni riboribo na wale weupe wawe na furaha mpwito mpwito. Kila mwanafunzi anastahili kuwa na haki sawa hata awe na rangi gani. Ubaguzi wa rangi unaweza kukomeshwa kwa kutoa zawadi kwa wanafunzi wake walimu wasioshiriki ufisadi. Wakituzwa, watatupa ufisadi mbali. Pia tunaweza kushtaki wafisadi na kupewa adhabu kali wawe mfano kwa wengine.
Ufisadi wa mwisho ni kutumia mali ya umma vibaya. Wafanyikazi wa serikali wanaweza kutumia mali ya umma kwa njia mbaya. Kwa mfano, kiongozi apewe pesa za mishahara ya wafanyakazi kisha achukue pesa hizo na kuzitumia kwa manufaa yake binafsi. Pia daktari apewe madawa na serikali ahudumie wagonjwa mbalimbali lakini badala yake huchukua na kuyapeleka katika duka lake kuuza dawa hizo. Madaktari kama hawa wanapaswa wafutwe kazi ili wafundishwe adabu. Huu ni ubinafsi kwa sababu daktari anapaswa kuwajibika na kuwa kilelezo chema kwa wananchi hasa wanapohudumia wagonjwa mbalimbali katika hospitali na zahnati. Hawapaswi kuuza dawa kwa minaajili ya matumizi yao ya kibinafsi kwa bei ya juu huku wakikandamiza mwananchi asiyejiweza ambaye hatimaye huenda jongomea kutokana na ukosefu wa dawa bora.Ufisadi huu unaweza kukomeshwa kwa kuanzishwa kwa ofisi ya uchunguzi maalum wa kusikiliza malalamshi ya umma. Malalamishi ambayo umma inaweza kuripoti kuhusu ufisadi.
Wanahabari wa umma wanaweza kuripoti kuhusu ufisadi. Wakiripoti wafisadi, ufisadi utapungua nchini kote. Uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda imechukua nafasi ya hamsini na tano, Tanzania imechukua miamoja na kumi na pia Uganda imechukua mia moja na mbili, Kenya mia moja na arobaini na tano na Burundi mia moja na hamsini na tisa. Nina imani kuwa serikali ikizingatia yake yote ambayo nimeyataja .. basi ufisadi utakomeshwa na utakuwa ndoto nchini mwetu. | Mbona madaktari wafisadi wafutwe kazi | {
"text": [
"ili wafundishwe adhabu"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Shirika gani lilifanya uchungu I kuhusu namna ya kukabiliana na ufisadi | {
"text": [
"Transparency international "
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Kenya ni taifa nambari ngapi ulimwenguni kupiga a na ufisadi | {
"text": [
"145"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Taifa gani limedorora katika Vita dhidi ya ufisadi | {
"text": [
"Kenya"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Taja Aina moja ya ufisadi | {
"text": [
"Kutoa na kukubabili rushwa"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Kwa nini baadhi ya wazazi hutoa rushwa | {
"text": [
"Ili watoto wao wopzte kazi"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Nini huzorotesha uchumi wa nchi? | {
"text": [
"Ufisadi"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Kubagua watu kutokana na rangi yao ni nini? | {
"text": [
"Ufisadi"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Ukabila unapatikana nchi gani? | {
"text": [
"Kenya"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Rwanda inapatikana eneo lipi la Afrika? | {
"text": [
"Mashariki"
]
} |
0197_swa | MJADALA KUHUSU NAMNA MBALI MBALI ZA KUKABILI UFISADI NCHINI
Ni dhahiri kwamba ufisadi ni mojawapo ya balaa inayokumba nchi yetu. Tunaona kwamba uchunguzi uliofanywa na Shirika la Transparency International hivi karibuni unasema kuwa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki zimefanya vyema duniani katika kupambana na ufisadi. Rwanda ikichukua nambari ya hamsini na tano, Tanzania ikichukua nambari mia moja na kumi na tisa, Rwanda ikichukua nambari mia moja hamsini na tisa na Kenya kuchukua nambari mia moja arobaini na tano duniani. Inadhihirika kuwa Kenya imedorora katika vita dhidi ya ufisadi.
Ufisadi ni kitendo ambacho hakistahili kutendwa katika nchi yetu ya Kenya na pia inaonekana wazi kuwa ufisadi unatendeka kwa kila aina. Kuna ufisadi wa kila aina, nazo ni kama kukaa na kukubali rushwa, ubaguzi wa rangi, ukabila, kufuja mali ya umma na hata kupendelea familia au kupendelea rafiki. Yafuatayo ni baadhi ya ufisadi unaotendeka nchini mwetu.
Nikianzia kwa rushwa inayotolewa na wananchi kuwapa watu walio na vyeo ili kupata kazi au kutolewa katika shida fulani. Rushwa zinatolewa hasa kwa wale wanafunzi walio shika mkia. Wazazi wa wanafunzi hawa hutoa rushwa ili watoto wao wapate kazi. Kwa upande mwingine, mwanafunzi alijitahidi kusoma, wazazi wakakopa na kuuza viwanja ili mtoto wao apate kusoma na kufaulu katika mitihani yake na kupata ajira na kuwalea wazazi wao katika hali ya umaskini hohe hahe, lakini la kustaajabisha ni kuwa wanafunzi hao waliopita mitihani hubaki nyumbani na kutafuta kazi ya kijungu jiko, au kazi ya utwana. Ufisadi unadhihirisha kuwa wanafunzi hao waliojitahidi katika masomo yao huwa fukara. Hali hii ya ufukara linaweza kuleta maafa.
Ufisadi hueneza uovu kama vile; kuuza mihadarati, kutumia mihadarati, kuua insi wasio na kosa, kuwanajisi wasichana na tendo hili linaweza kuambukiza maradhi ya ukimwi au kupata mimba ambayo haikutarajiwa na mimba hizi husababisha kutoka shuleni, na kufukuzwa majumbani. · Hii yote hukosesha watu imani katika jamii. Pia itawafanya wanafunzi wakose morali ya kusoma. Wataweka akilini kuwa wazazi wao watatoa rushwa na kupata kazi. Kwa kawaida kazi hizi zitafanywa bila kujua anachofanya, yote ni kwa sababu mtu huyo hakuwa na elimu ya kazi hiyo. Kwa hivyo, ufisadi wa kutaka kupunguza kutoa na kupokea rushwa nchini ni jukumu la serikali kuwaelimisha wananchi wote kuwa kutoa na kupokea rushwa ni kosa kubwa na pia ni kosa la kidini. Waelimishwe kuwa kutoa na kupokea rushwa inawaumiza wananchi kwa kila aina na wasikubali ushirikiano katika jambo hili. Kama wanaofunzwa hawatii jambo hili maanani wapewe adhabu kali ili iwe mfano kwa wengine. Kuwaelimisha wananchi inaweza kutumiwa mtandao, kuwa na nafasi shuleni kuwaelimisha wanafunzi. Njia nyingine ya kuwafunza watu ni kutumia vyombo vya habari kama vile televisheni na redio kutangaza madhara ya ufisadi.
Pili ni kubagua watu kutokana na rangi yao. Huu ni ufisadi unaotendeka kila mahali, kama kazini, shuleni hata barabarani. Vita vinavyotokea ni kwa sababu ya ukabila unaibuka katika nchi yetu na ubaguzi wa rangi. Aliye na cheo atampa mtu wa kabila lake au rangi yake nafasi katika kazi. Jambo hili huleta vita na ukosefu wa kazi na kukuza ukosefu wa usalama nchini.
Nyingine ni ufisadi wa jinsia fulani, wakati wa mahojiano, wanawake hawa huambiwa na mhoji kutaka kufanya mapenzi na yeye ili apate kazi na akikana kufanya kitendo hicho, wanawake hawa hukosa kazi. Na wale waliokubali kufanya mapenzi hupewa fulusi zao na kukataliwa kupewa ajira na mwishowe wanawake hawa huishia kuwa makahaba· Hili jambo la ufisadi ni la kunyima haki za wanawake katika jamii. Mwanamke huyo atakosa heshima na kukosa kuheshimiwa na watu katika jamii na chanzo cha yote hayo ni ukabila na ubaguzi wa rangi waliofanya wenye vyeo.
Ninasema hivi kwa hamaiki kubwa kama mwananchi wa Kenya kutetea haki za wananchi wenzangu wanaobaguliwa kuhusu ukabila. Wenye mamlaka katika jamii hutumia ukabila kuwakosesha wengine nafasi maishani. Misaada inayotolewa na nchi mbali mbali kunawirisha umma wenye mamlaka huchukua misaada hiyo na kuwapelekea kabila lake bila kushughulikia kabila lingine na hivi hudumisha na kukuza hali ya nchi.
jambo hili la ukabila ni rahisi ikiwa ukabila utatupiwa mbali kama wahusika watafunzwa jinsi ya kuishi katika umoja. Viongozi wasiotii sheria wafutwe kazi na kupelekwa gerezani ili iwe funzo kwa viongozi wengine. Muda ukiendelea kusonga, serikali inafanya kazi nzuri. Serikali imemfunga kiongozi pamoja na mkewe nchini Kenya. Mkurugenzi wa mashtaka D.P.P anaendeleza kuangalia mashtaka yao. Tume ya maadili na kupambana na ufisadi nchini unaendelea kuchunguza ufisadi aliofanya kiongozi huyu. Heko kwa serikali kwa kuangalia na kutaka kupinga ufisadi.
Aidha katika mambo yanayotoa ufisadi nchini ni kuwapa nafasi watangazaji habari kufanya kazi yao ili wawaonyeshe wananchi ufisadi unavyotendeka katika nchi. Mara ngapi tumeona katika habari maafisa wa polisi wakipokea hongo? Basi tujue kuwa kazi ya wafisadi ni kuchukua hongo kila mara huku na kule. Hata wakisema kuwa watabadilika, wanahabari wanawapata tena na ufisadi. Wafisadi hawa hawabadili tabia zao. Na kwa hivyo ni jukumu la serikali kuwapa nguvu wanahabari ili wawatoe wafisadi wanaoharibu nchi yetu.
Mwisho nikidokozea, ni kuzembea katika majukumu. Mtu anapatiwa kazi na serikali lakini hawezi kuzitimiza kazi hiyo jinsi alivyoamrishwa. Mtu anakosa kuenda kazini bila sababu maalum. Na anapoulizwa atasema alikuwa mgonjwa. Mfanyakazi kama huyo anapaswa kupunguziwa mshahara kwa sababu ya kuzembea katika kazi na hilo litakuwa funzo kwa wengine.
Nikimalizia kwa kusema, mali iliyo chukuliwa kwa ufisadi lichukuliwe na kujengea shule na hospitali. Na wafisadi washtakiwe na wauwawe. Na kama hoja hizo nilizodokeza zitafuatwa na kutekeleza mambo hayo, wananchi wataishi maisha ya amani na kuwa salama salmini. Watu wote wa jamhuri yetu ya Kenya tukifuata yote yaliyodokezwa mwanzoni, hakutakuwa na shida wala taabu kulingana na ufisadi.
| Ufisadi husababisha nini nchini? | {
"text": [
"Kuongezeka kwa viwango vya ufisadi"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Kulingana na taarifa waziri mkuu angekuwa na manaibu wangapi | {
"text": [
"Wawili"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Kwa nini serikali inapendekeza kubuniwe nafasi za waziri mkuu na manaibu wake | {
"text": [
"Haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa upinzani waliokumbatia handishake"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Ripoti ilipendekeza idumishe maeneo bunge na kaunti ngapi | {
"text": [
"Maeneo bunge 290 na kaunti 47"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Ripoti hiyo ilizinduliwa wapi | {
"text": [
"Katika jumba la Bomas, jinini Nairobi"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Kamati iliyosimamiwa na seneta haji ilitoa mapendekezo yapi | {
"text": [
"Kaunti zihimizwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Ni wapi Naibu rais alikokutanana jumbe? | {
"text": [
"Sugoi, kaunti ya Uasin Gichu"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Jumbe lililopokelewa na Dkt Ruto linatoka eneo lipi? | {
"text": [
"Bonde la Ufa"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Dkt Ruto amekuwa akipokea jumbe kwa muda upi? | {
"text": [
"Kwa miaka mitatu iliyopita"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Dkt Ruto anatumia mikutano kujipigia debe kuhusiana na uchaguzi wa lini? | {
"text": [
"Uchaguzi wa 2022"
]
} |
0225_swa | KURIA ADAI BBI INA RIPOTI FICHE.
Kulingana naye, Waziri Mkuu angekuwa na manaibu wawili huku idadi ya maeneo bunge ikiongezwa.
Anasema kuwa, serikali inataka kubuniwa kwa nafasi za Waziri Mkuu na manaibu wake kwa kuwa haina nyadhifa zozote za kuwapa viongozi wa Upinzani waliokumbatia handsheki.
Ripoti ilidumisha maeneo bunge 290 na kaunti 47. Lakini Kuria anasema ripoti ya mwanzo iliyoandaaliwa na Jopokazi hilo ilipendekeza kakunti kuwa chini ya miungano ya kimaeneo kuimirisha ugatuzi kiuchumi.
Kamati iliyosimamiwa na Seneta wa Garissa, Yusuf Haji, ilisema kaunti zihimizwwe kuunda miungano ya kimaeneo kukuza uchumi kwa hiari.
Ripoti hiyo ilizinduliwa mwezi uliopita na Rais Uhuru Kenyatta na kiongozi wa ODM, Raila Odinga katika jumba la Bomas, jijini Nairobi.
“Wanataka nafsi za manaibu waziri mkuu kwani hawana lolote la kuwapa Mabwana Musalia Mudavadi na Kalonzo Musyoka. Nafasi za Rais, Naibu Rais na Waziri Mkuu zimetengewa Bw Odinga, Seneta GIdeon Moi (Baringo) na kiongozi mmoja mwenye ushawishi katika eneo la Mlima Kenya,” Bw Kuria alisema kwenye mahojiano na Taifa Jumapili.
Kulingana na Bwana Kuria, ripoti ya awali ya BBI ilipendekeza wabunge kuchaguliwa kutoka chama husika cha kisiasa, ili kuviwezesha vyama hivyo kudhibiti aina ya wabunge wanaochaguliwa katika maeneo bunge.
Ripoti iliyozinduliwa kwa umma inapendekeza utaratibu wa kuteu wawaniaji vyama vya kisiasa moja kwa moja na raia.Bw Kuria anasema alipata ripoti hiyo kutoka kwa washiriki wake wa kuaminika.
“Ripoti iliweka idadi ya watu kutoka eneobunge kuwa 137,000. Hilo linafikisha idadi ya maeneobunge nchini kufukia 350. Ukiongezea maeneo bunge ambayo hayajafikisha idadi hiyo kwa sasa, idadi hiyo inafika maeneobunge 500. Hili linalenga kusawazisha uzito wa kila kura. Mkakati ulikuwa kutimiza mfumo wa utawala wa bunge,” akasema.
Alieleza kuwa, chini ya mfumo huo, Waziri mkuu na Rais wangechaguliwa na wabunge ili kuhakikisha Wakenya.
| Mbona jamii ya magharibi imeamua kusimama na Naibu rais? | {
"text": [
"Amedhihirisha kujali maslahi na ataifanyia mengi jamii akitwaa urais"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Ni nani anakabiliwa na wizi wa mamilioni ya pesa | {
"text": [
"Sonko"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Ni nani alikiri kuwa uongozi wa Sonko ni duni | {
"text": [
"Uhuru Kenyatta"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Idara za uchukuzi, afya, ujenzi na mipango zilichukuliwa na serikali gani | {
"text": [
"Kuu"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinapakana na jiji lipi | {
"text": [
"Nairobi"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Nani aliwasilisha hoja ya kutaka kumtimua Sonko | {
"text": [
"Peter Imwatok"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Uhuru anataka kuvuruga mipango ya madiwani wa wapi | {
"text": [
"Nairobi"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Raisi alikiri kuwa uongozi wa Sonko ni nini | {
"text": [
"duni"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Mwanauchumi mashuhuri anaitwa nani | {
"text": [
"Dkt. David Ndii"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Raisi anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue nani | {
"text": [
"Sonko"
]
} |
0227_swa | UHURU AJISALITI
Hatua ya Rais Kenyatta kujaribu kuvuruga mpango wa madiwani wa Nairobi kumtimua Gavana Mike Sonko, imetajwa kuwa ishara ya kutojitolea kwake katika kupigana na ufisadi na pia kuhakikisha uongozi bora.
Wadadisi wanasema kuwa jaribio hilo la kuwaomba madiwani wasimtimue Bw Sonko, ambaye anakabiliwa na kesi ya wizi wa mamilioni ya pesa. Rais pia amekosa msimamo thabiti kuhusu vita dhidi ya ufisadi na uongozi duni.
Wanasema Rais ameonyesha pia ubaguzi kwa kuunga mkono kutimuliwa kwa Ferdinand Waititu kama gavana wa Kiambu ilhali anataka Bw Sonko ambaye hali yake ni sawa na ya Bw Waititu, amebaki madarakani.
Wachanganuzi wanasema Rais Kenyatta alikiri uongozi wa Bw Sonko ni duni na usiofaa alipochukua baadhi ya majukumu yake wiki iliyopita.
Serikali kuu ilichukua mamlaka ya kusimamia idara nne kubwa za kaunti ambazo ni uchukuzi, afya, ujenzi na mipango ya kaunti kutoka kwa Bw Sonko.
Kwa mujibu wa mchanganuzi wa masuala ya kisiasa, Prof Makau, ambaye pia ni msomi wa kisheria, Rais ameashiria hana nia ya kupambana na ufisadi.
“Uhuru anafaa awache madiwani wa Nairobi wamtimue Sonko kama kweli amejitolea kupambana na ufisadi. Hakuna vile anaweza kuwalinda wafisadi kisha wakati huo huo anadai kuwa anapambana na janga hilo,” akasema Prof Mutua.
Naye mchanganuzi wa kisiasa, Bw Karkmax Odhiambo alisema kuna sheria nyingi zinazooweza kutumiwa kutoa mwongozo kuhusu uongozi endapo kuna tatizo katika Kaunti ya Nairobi bila kuendeleza uongozo duni wa Bw Sonko.
“Changamoto za uongozi wa Nairobi zimetokana na jinsi gavana Sonko alivyooshindwa kuongoza. Hivyo basi, suluhisho la kikatiba linalofaa kutatua tatizo liliopo ni kung’olewa kwake madarakani,” akaeleza.
Alisema hatua ya Rais kujaribu kusaidia Bw Sonko asing’olewe madarakani ni mfano mbaya kwani imetoa nafasi kwa magavana wengine wanaochunguzwa kwa ufisadi kukabidhi sehemu ya mamlaka yao kwa serikali kuu ili nao pia waendelee kuhudumu hadi kipindi chao cha uongozi kikamilike.
Mwanauchumi mashuhuri Bw David Ndii alidadi kwamba mbali na Nairobi, Serikali ya Jubilee imekuwa ikilenga kutwaa utawala wa kaunti za Kiambu, Kajiado na Machakos zinazopatikana na jiji hilo kuu.
Bw Steve Ogola ambaye pia ni wakili alitaja hatua ya Rais kama pigo kwa ugatuzi.
“Baada ya kutoa usimamizi wa Kaunti ya Nairobi kinyume na sheria, sasa Uhuru anaingilia uhuru wa madiwani kwa kujaribu kuzima kutimuliwa kwa Sonko. Lengo la kung’oa kiongozi mamlakani huwa si kutumbuiza watu. Siogopi kusema kuwa Uhuru anachukia ugatuzi,” akaasema Bw Ogolla.
Hatua ya Rais Kenyatta katika jaribio la kuokoa Sonko asitimuliwe ni usaliti kwa matamshi aliyotoa wakati gavana huyo alipokamatwa kwa madai ya ufisadi mnamo Disemba mwaka uliopita.
“Wakati ulipokuwa unafanya ufisadi hukua na familia, jamii, kanisa, uliiba peke yako. Bebe msalaba peke yako.Usiingize mambo mengi,” akasema wakati huo.
Zaidi ya hayo, aliwakashifu wabunge na maseneta ambao ni mawakili walioenda kumwakilisha Bw Sonko alipofikishwa kortini mara ya kwanza.
Awali, Rais alikuwa amdai amezimia simu washukiwa wa ufisadi ili wasimtafute awaokoe wanaponaswa.
Wiki iliyopita,maswali yaliibuka kuhusu kama makubaliano kati ya Bw Sonko na serikali ya Rais Kenyatta kuhusu usimamizi wa kaunti hiyo yalikuwa agizo la korti lililomtaka asiingie ofisini.
Hoja ya kutaka kumtimua Bw Sonko iliwasilishwa katika bunge la kaunti na kiranja wa wachache Peter Imwaok ambaye ndiye diwani wa Makongeni.
Wikendi, kiongozi wa wachache katika bunge hilo Bw David Mberia alifichua kuwa Rais Kenyatta alishauriana na kiongozi wa ODM, Bw Raila Odinga kuhusu mipango yake kabla ya kukutana na madiwani Jumamosi.
Ni katika mkutano huu uliofanyika katika ikulu ambapo Rais aliwashauri kutoendelea na mpango wao wa kumng’oa Bw Sonko mamlakani.
Bw Sonko anakumbwa na mashtaka 19 ya ufisadi, utumizi mbaya wa mamlaka na utoaji malipo bila kufuata sheria.
Alishtakiwa pamoja na washukiwa wengine 16 lakini wote wakakanusha mashtaka na akaachiliwa kwa dhamana ya Sh15milioni pesa taslimu.
| Prof. Makau Mutua anasema kuwa Raisi Kenyatta hana nia ya kupambana na nini | {
"text": [
"Ufisadi"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Ni baraza lipi linawazia kwenda mahakamani | {
"text": [
"Magavana"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Ni nani mwenyekiti wa baraza la magavana | {
"text": [
"Oparanya"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Oparanya alisema wanatafuta ushauri kutoka mkuu yupi | {
"text": [
"Mwanasheria"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Ni kaunti ipi ambayo haijakuwa na naibu wa gavana | {
"text": [
"Nairobi"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Sonko amependekeza nani awe naibu gavana | {
"text": [
"Miguna"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Baraza za magavana linawazia kwenda wapi | {
"text": [
"Mahakamani"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Jaji gani alimfungia nje gavana wa Samburu | {
"text": [
"Mumbi Ngugi"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Mwenyekiti wa baraza la magavana anaitwa nani | {
"text": [
"Wyclife Oparanya"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Miguna amepangwa kurudi nchini mwezi upi | {
"text": [
"Januari"
]
} |
0232_swa | MAGAVANA KUPINGA UAMUZI KUFURUSHWA OFISINI
BARAZA la Magavana linawaza kwenda mahakamani kupinga agizo ambalo huhitaji magavana kutoingia afisini wanaposhtakiwa kwa madai ya ufisadi.
Agizo hilo lilianza kutolewa wakati Jaji Mumbi Ngugi alipomfungia nje Gavana wa Samburu, Moses Lenolkulal.
Akizungumza Nairobi jana, Mwenyekiti wa baraza hilo aliye pia Gavana wa Kakamega, Bw Wycliffe Oparanya alisema agizo hilo limeathiri sana shughuli za kaunti tatu ambazo magavana wao wamezuiliwa kuingia afisini.
Wanajumuisha Bw Lenolkulal, Ferdinand Waititu wa Kiambu na Mike Sonko wa Nairobi. Bw Oparanya alisema watatafuta ushauri kutoka kwa Mwanasheria Mkuu kando na kuelekea katika Mahakama ya Juu.
Kulingana naye, hali inayoshuhudiwa Nairobi kufuatia masaibu ya Bw Sonko ni ambayo haijawahi kuonekana nchini.
"Tutahitaji ufafanuzi wa uamuzi uliotolewa na Jaji Mumbi Ngugi kutoka kwa Mwanasheria Mkuu au hata katika Mahakama ya Juu," akasema Bw Oparanya.
Kaunti ya Nairobi haijakuwa na Naibu Gavana tangu aliyekuwa naibu, Polycarp Igathe alipojiuzulu ghafla mnamo Januari mwaka uliopita.
Miongoni mwa watu ambao Sonko alikuwa amependekeza wawe naibu wake ni mwana siasa mtatanishi Miguna Miguna ambaye alifurushwa nchini.
Bw Miguna jana alitangaza kwenye mitandao ya kijamii kwamba amepanga kurudi nchini Januari mwaka ujao. Bw Sonko bado anatarajiwa kushtakiwa kwa madai ya kulumbana na polisi alipokuwa akikamatwa. Kesi hiyo imepangwa kufanyika kesho kati ka Mahakama ya Voi. | Sonko anatarajiwa kushtakiwa kulumbana na nani | {
"text": [
"Polisi"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Kitito alizaliwa mwaka upi | {
"text": [
"1969"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Alianza masomo ya chekechea mwaka upi | {
"text": [
"1975"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Alijiunga na shule ya Msingi ipi | {
"text": [
"Mtopanga"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| 1989 Kitito alijiunga na chuo kikuu kipi | {
"text": [
"Moi"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Mohamed na Onyango walimtia Kitito nini | {
"text": [
"Hamasa"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Ni kazi zipi zitawapa vijana njia mbadala ya kujipatia riziki | {
"text": [
"Mikono"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Usidhubutu kujenga nini kwa siku moja baada ya kudodoshwa mate na kasri la jirani | {
"text": [
"Nyumba"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Ni nani alizaliwa mnamo waka wa 1969 katika mtaa wa Floringi | {
"text": [
"Kizito"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Kizito alianza masomo yake ya chekechea katika shule ya msingi ipi | {
"text": [
"Tononoka"
]
} |
0282_swa | Dkt Khalid Omar Mohammed Kitito-mwalimu, mwandishi, mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili.
zaidi ya kuzamia taaluma zao mbalimbali ipo haja kwa vijana kujifundisha kazi mbalimbali za mikono. Hatua hii itawapa njia mbadala za kujipatia riziki hasa ikizingatiwa mabadiliko ya mara kwa mara katika mfumo wa maisha. Ukiona vyaelea jua vimeundwa! Hakuna mafanikio utakayoyapata bila ya kujitolea, kustahimili na kuongozwa na imani ya dini.
Unapowaona wenzako wakiishi kwa raha mustarehe, usishangae kugundua kwamba
wamepitia panda-shuka chungu nzima kabla ya kufikia hapo walipo.
Usiwahi kuwa na pupa ya kufanikiwa. Kila jambo hufanywa hatua kwa hatua kwa mat
arajio kwamba milango ya heri itajifungua yenyewe kwa wakati mwafaka. Usithubutu
kujenga nyumba yako kwa siku moja baada ya kutazama na kudondoshwa mate na kasri la jirani. Itaporomoka!
Huu ndio ushauri wa Dkt Khalid Omar Mohamed Kitito - mwalimu, mwandishi,
mhadhiri na mtafiti wa Kiswahili ambaye kwa sasa ni mratibu wa masuala ya lugha
na utamaduni katika Taasisi ya Mafunzo ya Turathi za Kitaifa (KHTI), Mombasa.
Maisha ya awali Kitito alizaliwa mnamo 1969 katika mtaa wa Floringi, eneo la Bondeni, Kisiwani Mombasa akiwa mtoto wa sita kati ya wanane Kitito ana katika familia ya marehemu Mzee Omar Mohamed na Bi Khadijah Mohamed.
Alianza masomo yake ya chekechea katika Shule ya Msingi ya Tononoka mnamo 1975
kisha akajiunga na Shule ya Msingi ya Buxton ambayo kwa sasa inaitwa Shujaa Ronald
Ngala, Mombasa Alijiunga baadaye na Shule ya Msingi ya Mtopanga, Mombasa akiwa mwanafunzi wa darasa la nne.
Huko ndiko alikofanyia mtihani wake wa kuhitimu Hati ya Masomo ya Msingi (CPE) mnamo 1982. Alama nzuri alizozipata katika mtihani huo zilimpa nafasi katika Shule ya Upili ya Allidina Visram, Mombasa kati ya 1982 - 1986. Baada ya kuufanya mtihani wa
kitaifa wa Kidato cha Nne (KCE), alihiari kuendeleza masomo yake ya kiwango cha 'A-Levels' katika shule hiyo hiyo kati ya 1987 na 1988.
Mnamo 1989, Kitito alijiunga na Chuo Kikuu cha Moi, Eldoret kusomea taaluma ya ualimu(Kiswahili na Jiografia). Anasema waliomtia hamasa ya kukichangamkia Kiswahili akiwa mtoto wa umri mdogo ni kakaye Bw.Mohamed Omar na Mwalimu Onyango Oreje aliyemfundi sha shuleni Mtopanga. Kitoto anatambua pia ukubwa wa mchango wa Mwalimu Shake, Mwalimu Dambala na Mwalimu Mbatia ambao walimhimiza
kujitahidi masomoni na kumpokeza malezi bora zaidi ya kiakademia.
Wengine waliomchochea sana kwa imani kwamba Kiswahili ni kiwanda kikuu
ha maarifa, ajira na uvumbuzi ni Profesa Isaac Ipara Odeo, Dkt John Munyua na
Mwalimu Wamakonji waliokuwa wahadhiri wake katika Chuo Kikuu cha Moi.
Ualimu
Mnamo 1991, Kitito alianza kufundisha Kiswahili, Jiografia na somo la Dini ya Kislamu (IRE) katika Shule ya Upili ya Lanet. Nakuru.
Kwa sababu wakati huo wanafunzi wakozi ya ualimu katika vyuo vikuu walikuwakifanya majaribio nyanjani mara mbili, Kitito alitumwa katika Shule ya Upili ya Sirisia, Bungoma kwa mafunzo zaidi nyanjani.
Ilikuwa hadi mwaka wa 1993 ambapo aliajiriwa rasmi na Tume ya Huduma kwa
Walimu (TSC) ambayo ilimtuma katika Shule ya Upili ya Moririshwa, Nakuru
Kitito aliwahi pia kufundisha katika Shule ya Upili ya Bombolulu, Mombasa kati ya 1993 na 1998 kabla ya kuhamia Shule ya Upili ya Mazeras, Kaunti ya Kwale.
Haja ya kujiendeleza kitaaluma ilimpa msukumo wa kurejea katika Chuo Kikuu cha Moi mnamo 2004 kusomea shahada ya uzamili katika Kiswahili. Alifuzu mwishoni mwa 2006 na kurejea kufundisha katika Shule ya Upili ya Kwale Girls.
Mnamo 2010, Kitito aliajiriwa kuwa mwalimu wa Kiswahili, mtafiti na mratibu wa masuala ya lugha na utamaduni katika Taasisi ya Utafiti wa taaluma za kiswahili afrika mashariki mnamo 2018 alijiunga na chuo kikuu cha kabianga kusomea shahada ya uzamilifu (phD) Anatazamia kufuzu mwaka ujao chini ya usimamizi na uelekezi wa uelekezi wa Profesa Issa Yusuf Mwarzandi na Dkt. Ramadhan Karama.
Kitito aliyewahi kufundisha kozi za tafsiri katika vyuo vikuu vya Moi na Kenya Methodist (KEMU), aliwahi pia kuwa mhadhiri wa Kiswahili katika Chuo Kikuu cha St. Lawerence ,Amerika .
Uandishi ni sanaa iliyoanza kujikuza ndani ya Kitito tangu akiwa mtoto wa umri mdogo. Alikuwa mtunzi mzuri wa mashairi na insha alizoziandika kwa kiwango kikubwa cha ubunifu zilimzolea tuzo nyingi za haiba kutoka kwa walimu wake; akala na kushiba sifa kutoka kwa wanafunzi wenzake.
Kupitia uandishi wake, Kitito amewasaidia wanafunzi wengi wanaolenga
kujitosa katika ulingo wa Kiswahili na kuzizamia taaluma za ukalimani, ualimu, tafsiri, uandishi na utangazaji.
- Ameandika msururu wa vitabu vya Kiswahili ambavyo kwa sasa vinatumiwa kufundishia shule za msingi na upili nchini Uganda na Tanzania.
Kitito amekuwa akishirikiana na watunzi wa mashairi ya jadi kutoka Kaunti ya Lamu kama vile Ustadh Maua
kuandika kazi nyingi za kibunifu. Kwa sasa anashirikiana na waandishi wengine kuutajirisha wasifu wa marehemu Profesa Sheikh Ahmed Mohamed Nabhany uliowahi kuandikwa na Mama Amira Msellem.
Zaidi ya kuchangia kazi nyingi za kitaaluma katika majarida mbalimbali ya
kimataifa, Kitito anajivunia kuwasilisha makala katika makongamano mengi ya
Chama cha Kiswahili cha Taifa (CHAKITA)
Aliwahi kushiriki mafunzo kamilifu kuhusu namna ya kuwafundisha wageni
Kiswahili kupitia Chama cha Walimu waLugha za Kiafrika (ALTA) kati ya 2015 na
2018. Amewahi pia kushiriki utafiti kuhusu matumizi ya Kiswahili nchini Canada baada ya kupata ruzuku kwa hisani ya Chuo Kikuu cha St Lawrence, Amerika.
Anajivunia kupata mialiko ya kuhudhuria na kuchangia makala katika makongamano tofauti tofauti ya kimataifa yanayohusu makuzi ya lugha. Miongoni mwa makongamano hayo ni lile la kufundisha Kiingereza kama Lugha ya Pili (TESOL) lililoandaliwa jijini Dakar, Senegal mnamo Mei 4-6, 2018.
kwa pamoja na mkewe Bi Asha Kassim, wamejaliwa watoto wanne: Adila Khalid,
Tanzila Khalid, Adili Khalid na Tanzil Khalid.
| Kizito alijiunga na chuo kikuu kipi mnamo mwaka wa 1989 | {
"text": [
"Moi"
]
} |
2312_swa | Mke-mwenza mwenye wivu
Hapo kale kulikuwa na wake wenza wawili. Waliishi katika nyumba moja na mume wao.
Kwa muda mrefu hakuna mke aliyejaliwa kupata watoto. Hatimaye, mke wa kwanza alishika mimba. Alipojifungua mtoto, mume wao hakuwa nyumbani.
Mke wa pili aliwaonea wivu mke wa kwanza na mtoto wake. Alianza kuwaza jinsi atakavyomwua mke mwenziwe ili awe mke wa pekee.
Nyakati hizo, watu hawakuzoea kupika chakula. Walivila vyakula vikiwa vibichi.
Mke wa pili alisema, "Nitakipika chakula ili nimdhuru mke- mwenzangu." Yeye aliamini kuwa chakula kilichopikwa kingeweza kumwua mtu.
Basi alianza kumpikia mke mwenziwe chakula. Lakini, badala ya kufa, mke wa kwanza alizidi kuwa na afya nzuri kwa sababu ya kula chakula kilichopikwa.
Mume wao aliporudi nyumbani, alimkuta mtoto mchanga na mke wa kwanza mwenye afya. Pia alitambua kuwa chakula kilikuwa kikipikwa.
Mume huyo alishangazwa na upikaji wa chakula. Akauliza, "Nani aliwafunza kupika chakula?" Mke wa pili akamnong'onezea mumewe, "Ninakipika chakula ili nimue mke mwenzangu."
"Ninamwonea wivu kwa sababu alimpata mtoto ilhali mimi sina. Nina wasiwasi kuwa utanifukuza ubaki naye."
Mumewe alikasirika kisha akamuonya, "Acha kuwa na fikira hizo mbaya."
Kisha yule mume aliwaleta wakeze pamoja. Aliwapatanisha wakaishi kwa amani.
Walikubali kuendelea kupika chakula kwa sababu kiliwafanya kuwa na afya nzuri. Na hivi ndivyo upikaji wa chakula ulivyoanza!
Source www.africanstorybook.org | Wake wenza walikuwa wangapi | {
"text": [
"Wawili"
]
} |
2312_swa | Mke-mwenza mwenye wivu
Hapo kale kulikuwa na wake wenza wawili. Waliishi katika nyumba moja na mume wao.
Kwa muda mrefu hakuna mke aliyejaliwa kupata watoto. Hatimaye, mke wa kwanza alishika mimba. Alipojifungua mtoto, mume wao hakuwa nyumbani.
Mke wa pili aliwaonea wivu mke wa kwanza na mtoto wake. Alianza kuwaza jinsi atakavyomwua mke mwenziwe ili awe mke wa pekee.
Nyakati hizo, watu hawakuzoea kupika chakula. Walivila vyakula vikiwa vibichi.
Mke wa pili alisema, "Nitakipika chakula ili nimdhuru mke- mwenzangu." Yeye aliamini kuwa chakula kilichopikwa kingeweza kumwua mtu.
Basi alianza kumpikia mke mwenziwe chakula. Lakini, badala ya kufa, mke wa kwanza alizidi kuwa na afya nzuri kwa sababu ya kula chakula kilichopikwa.
Mume wao aliporudi nyumbani, alimkuta mtoto mchanga na mke wa kwanza mwenye afya. Pia alitambua kuwa chakula kilikuwa kikipikwa.
Mume huyo alishangazwa na upikaji wa chakula. Akauliza, "Nani aliwafunza kupika chakula?" Mke wa pili akamnong'onezea mumewe, "Ninakipika chakula ili nimue mke mwenzangu."
"Ninamwonea wivu kwa sababu alimpata mtoto ilhali mimi sina. Nina wasiwasi kuwa utanifukuza ubaki naye."
Mumewe alikasirika kisha akamuonya, "Acha kuwa na fikira hizo mbaya."
Kisha yule mume aliwaleta wakeze pamoja. Aliwapatanisha wakaishi kwa amani.
Walikubali kuendelea kupika chakula kwa sababu kiliwafanya kuwa na afya nzuri. Na hivi ndivyo upikaji wa chakula ulivyoanza!
Source www.africanstorybook.org | Mke wake wa kwanza alijifungua nini | {
"text": [
"mtoto"
]
} |
2312_swa | Mke-mwenza mwenye wivu
Hapo kale kulikuwa na wake wenza wawili. Waliishi katika nyumba moja na mume wao.
Kwa muda mrefu hakuna mke aliyejaliwa kupata watoto. Hatimaye, mke wa kwanza alishika mimba. Alipojifungua mtoto, mume wao hakuwa nyumbani.
Mke wa pili aliwaonea wivu mke wa kwanza na mtoto wake. Alianza kuwaza jinsi atakavyomwua mke mwenziwe ili awe mke wa pekee.
Nyakati hizo, watu hawakuzoea kupika chakula. Walivila vyakula vikiwa vibichi.
Mke wa pili alisema, "Nitakipika chakula ili nimdhuru mke- mwenzangu." Yeye aliamini kuwa chakula kilichopikwa kingeweza kumwua mtu.
Basi alianza kumpikia mke mwenziwe chakula. Lakini, badala ya kufa, mke wa kwanza alizidi kuwa na afya nzuri kwa sababu ya kula chakula kilichopikwa.
Mume wao aliporudi nyumbani, alimkuta mtoto mchanga na mke wa kwanza mwenye afya. Pia alitambua kuwa chakula kilikuwa kikipikwa.
Mume huyo alishangazwa na upikaji wa chakula. Akauliza, "Nani aliwafunza kupika chakula?" Mke wa pili akamnong'onezea mumewe, "Ninakipika chakula ili nimue mke mwenzangu."
"Ninamwonea wivu kwa sababu alimpata mtoto ilhali mimi sina. Nina wasiwasi kuwa utanifukuza ubaki naye."
Mumewe alikasirika kisha akamuonya, "Acha kuwa na fikira hizo mbaya."
Kisha yule mume aliwaleta wakeze pamoja. Aliwapatanisha wakaishi kwa amani.
Walikubali kuendelea kupika chakula kwa sababu kiliwafanya kuwa na afya nzuri. Na hivi ndivyo upikaji wa chakula ulivyoanza!
Source www.africanstorybook.org | Mke wa pili alimuwazia nini mke mwenza | {
"text": [
"Kifo"
]
} |
2312_swa | Mke-mwenza mwenye wivu
Hapo kale kulikuwa na wake wenza wawili. Waliishi katika nyumba moja na mume wao.
Kwa muda mrefu hakuna mke aliyejaliwa kupata watoto. Hatimaye, mke wa kwanza alishika mimba. Alipojifungua mtoto, mume wao hakuwa nyumbani.
Mke wa pili aliwaonea wivu mke wa kwanza na mtoto wake. Alianza kuwaza jinsi atakavyomwua mke mwenziwe ili awe mke wa pekee.
Nyakati hizo, watu hawakuzoea kupika chakula. Walivila vyakula vikiwa vibichi.
Mke wa pili alisema, "Nitakipika chakula ili nimdhuru mke- mwenzangu." Yeye aliamini kuwa chakula kilichopikwa kingeweza kumwua mtu.
Basi alianza kumpikia mke mwenziwe chakula. Lakini, badala ya kufa, mke wa kwanza alizidi kuwa na afya nzuri kwa sababu ya kula chakula kilichopikwa.
Mume wao aliporudi nyumbani, alimkuta mtoto mchanga na mke wa kwanza mwenye afya. Pia alitambua kuwa chakula kilikuwa kikipikwa.
Mume huyo alishangazwa na upikaji wa chakula. Akauliza, "Nani aliwafunza kupika chakula?" Mke wa pili akamnong'onezea mumewe, "Ninakipika chakula ili nimue mke mwenzangu."
"Ninamwonea wivu kwa sababu alimpata mtoto ilhali mimi sina. Nina wasiwasi kuwa utanifukuza ubaki naye."
Mumewe alikasirika kisha akamuonya, "Acha kuwa na fikira hizo mbaya."
Kisha yule mume aliwaleta wakeze pamoja. Aliwapatanisha wakaishi kwa amani.
Walikubali kuendelea kupika chakula kwa sababu kiliwafanya kuwa na afya nzuri. Na hivi ndivyo upikaji wa chakula ulivyoanza!
Source www.africanstorybook.org | Zamani watu walikula vyakula namna gani | {
"text": [
"mbichi"
]
} |
2312_swa | Mke-mwenza mwenye wivu
Hapo kale kulikuwa na wake wenza wawili. Waliishi katika nyumba moja na mume wao.
Kwa muda mrefu hakuna mke aliyejaliwa kupata watoto. Hatimaye, mke wa kwanza alishika mimba. Alipojifungua mtoto, mume wao hakuwa nyumbani.
Mke wa pili aliwaonea wivu mke wa kwanza na mtoto wake. Alianza kuwaza jinsi atakavyomwua mke mwenziwe ili awe mke wa pekee.
Nyakati hizo, watu hawakuzoea kupika chakula. Walivila vyakula vikiwa vibichi.
Mke wa pili alisema, "Nitakipika chakula ili nimdhuru mke- mwenzangu." Yeye aliamini kuwa chakula kilichopikwa kingeweza kumwua mtu.
Basi alianza kumpikia mke mwenziwe chakula. Lakini, badala ya kufa, mke wa kwanza alizidi kuwa na afya nzuri kwa sababu ya kula chakula kilichopikwa.
Mume wao aliporudi nyumbani, alimkuta mtoto mchanga na mke wa kwanza mwenye afya. Pia alitambua kuwa chakula kilikuwa kikipikwa.
Mume huyo alishangazwa na upikaji wa chakula. Akauliza, "Nani aliwafunza kupika chakula?" Mke wa pili akamnong'onezea mumewe, "Ninakipika chakula ili nimue mke mwenzangu."
"Ninamwonea wivu kwa sababu alimpata mtoto ilhali mimi sina. Nina wasiwasi kuwa utanifukuza ubaki naye."
Mumewe alikasirika kisha akamuonya, "Acha kuwa na fikira hizo mbaya."
Kisha yule mume aliwaleta wakeze pamoja. Aliwapatanisha wakaishi kwa amani.
Walikubali kuendelea kupika chakula kwa sababu kiliwafanya kuwa na afya nzuri. Na hivi ndivyo upikaji wa chakula ulivyoanza!
Source www.africanstorybook.org | Kwa nini mke wa pili alimuwazia kifo | {
"text": [
"Ili abaki mke wa pekee"
]
} |