Datasets:

lightblue

/

KenSwQuAD

like 0

Follow

Lightblue KK. 50

4955_swa

Nusurika kwa tundu la sindano Ahmed alikuwa mfanyakazi katika kampuni moja kule mjini.Alipenda kazi yake sana.Kila siku alijitahidi ili kuzimbua riziki.Siku ile anaikumbuka kama kwamba ilikuwa jana.Aliamka asubuhi akifurahia siku mpya.Alijitayarisha ili aende kazini lakini mke wake hakumruhusu kutoka.Jambo hili lilimpandisha madadi karibia ampige mke wake.Alipoinua mkono ili kumpiga kibao kuna kitu ndani yake kilimzuia.Alitaka kuwahi kazini ili akatamatishe kuandika ripoti aliyotarajiwa kuiwasilisha siku hiyo. Mke wake alimwandalia kiamshakinywa kitamu mithili ya asali.Alipomaliza alimshika mkono na kumsihi ale.Ahmed alikataa kula chakula kile akisema amechelewa kufika kazini.Aliinuka akavaa viatu na kisha akachukua funguo ya gari.Mke wake alijaribu kumsimamisha lakini juhudi zake ziliambulia patupu.Ahmed akalitia gari lake moto na kung'oa nanga kwenda kazini.Alisafiri kwa muda wasiwasi ukiwa umemvaa.Alihisi kuwa alikuwa amesahau kitu lakini hakujua ni nini hasa. Aliendelea kuendesha gari lake kwa kasi sana.Alipofika katikati ya safari alisimamisha gari na kupapasa mifuko ya nguo alizovaa akagundua kwamba hakuwa na simu yake ya mkononi.Isitoshe aliangalia begi alilokuwa akilibeba kila mara alipoenda ofisini lakini hakuliona.Inawezekana nimesahau vitu hivi nyumbani alijiambia.Muda mfupi baadaye aligeuza gari na kurudi nyumbani kwake.Muda wote huu wakati nao ulikuwa unasonga.Mkutano ulitarajiwa kufanyika saa nane mchana. Alitia gari lake mafuta na kuanza safari ya kurudi nyumbani.Alifika na kuenda moja kwa moja kwenye chumba chao cha kulala.Kwa bahati nzuri alipofika alikuta begi na simu ziko kitandani hivyo hakupoteza muda.Alivichukua haraka na kuingia kwenye gari lake na kulitia moto.Aliendesha kwa kasi sana akitaka kuwahi kazini.Alipofika nje ya kampuni ilikuwa imebaki dakika moja saa nane iingie.Alipokuwa kilo mita chache aliuona umati wa watu ukiwa nje ya kampuni yao.Kwanza jambo hili lilimshangaza.Akaonelea ingekuwa vyema kama angetazama zaidi lakini hakuweza kuona chochote. Alizima gari lake na kutoka nje.Akatembea polepole hadi ilipokuwa kampuni yao.Aliomba watu wampishe huku akiwa na lengo la kujua sababu yao ya kukusanyana pale.Hatimaye alijua ukweli.Jengo la kampuni lilikuwa linateketea moto.Kulingana na waja waliokuwa wamesimama pale nje walisema moto ule ulikuwa umeanza dakika tano zilizopita."Nimenusurika, kweli polepole ndio mwendo."alijiambia.Moto ule ulikuwa umesababishwa na hitilafu za umeme. Wazima moto walikuwa tayari wameshafika ila hawakuweza kuwanusuru watu waliokuwa ndani ya jengo kwa kuhofia maisha yao.Walikuwa wanajitahidi kadri wawezavyo ili kuuzima moto lakini ni kama walikuwa wanauchochea hata zaidi.Kila mara walipoelekeza upande wa jengo moto ulizidi maradufu.Mali na vitu vilivyokuwemo ndani vikateketea.Wanahabari walikuja kuchukua habari na jioni hii ndiyo taarifa kuu iliyogonga vyombo vya habari.Ahmed alibaki akijiuliza tu maswali.Zaidi ya yote alimshukuru Mungu kwa kumwepushia kifo cha moto.

Kiamshakinywa kilikuwa kitamu kama nini

4955_swa

Nusurika kwa tundu la sindano Ahmed alikuwa mfanyakazi katika kampuni moja kule mjini.Alipenda kazi yake sana.Kila siku alijitahidi ili kuzimbua riziki.Siku ile anaikumbuka kama kwamba ilikuwa jana.Aliamka asubuhi akifurahia siku mpya.Alijitayarisha ili aende kazini lakini mke wake hakumruhusu kutoka.Jambo hili lilimpandisha madadi karibia ampige mke wake.Alipoinua mkono ili kumpiga kibao kuna kitu ndani yake kilimzuia.Alitaka kuwahi kazini ili akatamatishe kuandika ripoti aliyotarajiwa kuiwasilisha siku hiyo. Mke wake alimwandalia kiamshakinywa kitamu mithili ya asali.Alipomaliza alimshika mkono na kumsihi ale.Ahmed alikataa kula chakula kile akisema amechelewa kufika kazini.Aliinuka akavaa viatu na kisha akachukua funguo ya gari.Mke wake alijaribu kumsimamisha lakini juhudi zake ziliambulia patupu.Ahmed akalitia gari lake moto na kung'oa nanga kwenda kazini.Alisafiri kwa muda wasiwasi ukiwa umemvaa.Alihisi kuwa alikuwa amesahau kitu lakini hakujua ni nini hasa. Aliendelea kuendesha gari lake kwa kasi sana.Alipofika katikati ya safari alisimamisha gari na kupapasa mifuko ya nguo alizovaa akagundua kwamba hakuwa na simu yake ya mkononi.Isitoshe aliangalia begi alilokuwa akilibeba kila mara alipoenda ofisini lakini hakuliona.Inawezekana nimesahau vitu hivi nyumbani alijiambia.Muda mfupi baadaye aligeuza gari na kurudi nyumbani kwake.Muda wote huu wakati nao ulikuwa unasonga.Mkutano ulitarajiwa kufanyika saa nane mchana. Alitia gari lake mafuta na kuanza safari ya kurudi nyumbani.Alifika na kuenda moja kwa moja kwenye chumba chao cha kulala.Kwa bahati nzuri alipofika alikuta begi na simu ziko kitandani hivyo hakupoteza muda.Alivichukua haraka na kuingia kwenye gari lake na kulitia moto.Aliendesha kwa kasi sana akitaka kuwahi kazini.Alipofika nje ya kampuni ilikuwa imebaki dakika moja saa nane iingie.Alipokuwa kilo mita chache aliuona umati wa watu ukiwa nje ya kampuni yao.Kwanza jambo hili lilimshangaza.Akaonelea ingekuwa vyema kama angetazama zaidi lakini hakuweza kuona chochote. Alizima gari lake na kutoka nje.Akatembea polepole hadi ilipokuwa kampuni yao.Aliomba watu wampishe huku akiwa na lengo la kujua sababu yao ya kukusanyana pale.Hatimaye alijua ukweli.Jengo la kampuni lilikuwa linateketea moto.Kulingana na waja waliokuwa wamesimama pale nje walisema moto ule ulikuwa umeanza dakika tano zilizopita."Nimenusurika, kweli polepole ndio mwendo."alijiambia.Moto ule ulikuwa umesababishwa na hitilafu za umeme. Wazima moto walikuwa tayari wameshafika ila hawakuweza kuwanusuru watu waliokuwa ndani ya jengo kwa kuhofia maisha yao.Walikuwa wanajitahidi kadri wawezavyo ili kuuzima moto lakini ni kama walikuwa wanauchochea hata zaidi.Kila mara walipoelekeza upande wa jengo moto ulizidi maradufu.Mali na vitu vilivyokuwemo ndani vikateketea.Wanahabari walikuja kuchukua habari na jioni hii ndiyo taarifa kuu iliyogonga vyombo vya habari.Ahmed alibaki akijiuliza tu maswali.Zaidi ya yote alimshukuru Mungu kwa kumwepushia kifo cha moto.

Moto ulisababishwa na nini

4956_swa

Siri Husuda alikuwa mama ya watoto wawili.Alikuwa mjane aliyeachwa na mume wake miaka mitatu iliyopita.Aliwapenda wana wake kama mboni ya jicho lake.Alijitahidi kufanya kadri awezavyo ili wawe na furaha wakati wote.Kusudi lake kuu lilikuwa ni kuwapa maisha mema watoto wale.Mume wake alifariki dunia katika hali ya kutatanisha.Alishinda vizuri ila usiku alipolala hakuamka tena.Mke wake alijaribu kumwita lakini hakuitika.Alijaribu pia kumgusa ndipo akagundua alikuwa baridi. Husuda alikuwa na ugomvi na mumewe siku nenda siku rudi.Inasemekana kwamba mume wake alimpenda sana.Kikwazo kiliingia katika ndoa yao wakati ambapo alishindwa kumzalia mume wake mtoto msichana ili kutimiza matamanio yake.Mume wake alikuwa amezaliwa katika familia iliyokuwa na watoto wavulana tu.Jambo hili lilimfanya kutaka mke wake amzalie msichana.Aliapa kwamba angempenda sana katika maisha yake yote.Alitamani pia naye kuitwa baba ya binti si wavulana tu. Walijaribu na mke wake lakini hawakufua dafu.Kuna wakati ambao make wake alizaa mtoto msichana kabla ya kuzaa mvulana wao wa pili lakini hakuishi.Alienda jongomeo siku tatu baada ya mama yake kujifungua.Mume wake alipandwa na madadi na kuanza kumlaumu mkewe akidai yeye ndiye aliyesababisha mtoto wao afariki dunia."Mbona umenipoka furaha yangu?"aliuliza Mume wa Husuda.Husuda alilia asijue jambo la kufanya.Suala la Mume wake kumlimbikizia lawama lilimsikitisha sana moyoni. Kwa kweli pia yeye aliona uchungu kumpoteza mwana wake aliyemsubiri kwa hamu.Alimwuuliza Mungu maswali lakini hakujibiwa.Baada ya msichana huyu kufa mume wake alipoteza furaha na uchangamfu wake ukaanza kupungua.Alikataa kula chakula na kubaki ameshika tama.Kila mara alionekana akisononeka tu.Ijapokuwa alikuwa anafanya kazi katika kiwanda mojawapo alikuja akapigwa kalamu kwani alionekana akizembea kazini.Jambo la kufutwa kazi ndilo lilimfanya asongwe na mawazo hata zaidi. Kula na kulala kwake kukawa kwa shida tu.Siku aliyojitahidi kulala angepatwa na jinamizi ambalo lingemkosesha usingizi. Mke wake alimsikitikia asijue la kufanya.Akabaki akimshauri kwamba kupoteza sio mwisho wa maisha huenda kuna mazuri yanayotarajiwa kuwafikia hivyo wavute subira lakini alikuwa kama kwamba anapigia mbuzi gitaa.Alizidi kujisononesha hata zaidi.Alipoona mambo yamezidi unga akakata shauri ya kumsaidia ila njia yenyewe ndiyo iliyomfanya aitwe mjane na watoto wake kukosa baba.Wazo alililonuia kulifanya lilimletea matatizo zaidi badala ya kuyapunguza.Mume wake alipoteza uhai wake na ndipo akaachiwa ulezi wa wavulana wao wawili. Siri hii anaijua yeye peke yake maana ana fahamu fika siri si ya watu wawili.Aliapa kwenda nayo kaburini.Siku ya mazishi alilia kama mtoto kumbe yale yalikuwa machozi ya mamba.Waliokuwa wamehudhuria walimliwaza wakimwambia bado yupo na majirani hivyo asibabaike.Siri hii ni kuhusu nini? Watoto wake hawana mwao kuhusiana na sababu ya baba yao kutangulia mbele za haki.Mama yao aliwaeleza si mara moja au mbili kwamba alipata mshtuko na mwili wake ukaachana na roho yake.Baada ya kumzika aliendelea na shughuli zake kama kawaida pasi huzuni wala simanzi. Husuda alipoanza kuugua na kujua karibuni angemfuata mume wake aliwaita wavulana wake.Walipoitikia mwito wake aliwambia kuna jambo angependa kuwafununulia ila hakuwafunulia.Aliwashauri kupendana kushirikiana siku zote.Hakumaliza siku tatu akawa ameihama dunia.Kifungua mimba aliipata barua kwenye kabati la mama yake alipokuwa akitafuta stakabadhi zake muhimu.Waraka uliandikwa"Nisameheni wanangu kwa sababu mimi ndiye niliyewanyima haki ya kuwa na baba."Aliisoma barua hii mara kadhaa asiamini macho yake.Chini ya maneno yale aliliona jina la mama yake.Alimwita kaka yake lakini yeye hakuamini alichosoma.Alishikilia kwamba mama yao hakuwa muuaji.Kumbe baada ya kumwona mume wake alikuwa anateseka duniani aliamua kumpumzisha kwa kumpaka dawa nyingi za kulevya alipokuwa amelala puani.Dawa hizi zilipomlemea ndipo aliitwa maiti. .

Husda alikuwa mama wa watoto wangapi

4956_swa

Siri Husuda alikuwa mama ya watoto wawili.Alikuwa mjane aliyeachwa na mume wake miaka mitatu iliyopita.Aliwapenda wana wake kama mboni ya jicho lake.Alijitahidi kufanya kadri awezavyo ili wawe na furaha wakati wote.Kusudi lake kuu lilikuwa ni kuwapa maisha mema watoto wale.Mume wake alifariki dunia katika hali ya kutatanisha.Alishinda vizuri ila usiku alipolala hakuamka tena.Mke wake alijaribu kumwita lakini hakuitika.Alijaribu pia kumgusa ndipo akagundua alikuwa baridi. Husuda alikuwa na ugomvi na mumewe siku nenda siku rudi.Inasemekana kwamba mume wake alimpenda sana.Kikwazo kiliingia katika ndoa yao wakati ambapo alishindwa kumzalia mume wake mtoto msichana ili kutimiza matamanio yake.Mume wake alikuwa amezaliwa katika familia iliyokuwa na watoto wavulana tu.Jambo hili lilimfanya kutaka mke wake amzalie msichana.Aliapa kwamba angempenda sana katika maisha yake yote.Alitamani pia naye kuitwa baba ya binti si wavulana tu. Walijaribu na mke wake lakini hawakufua dafu.Kuna wakati ambao make wake alizaa mtoto msichana kabla ya kuzaa mvulana wao wa pili lakini hakuishi.Alienda jongomeo siku tatu baada ya mama yake kujifungua.Mume wake alipandwa na madadi na kuanza kumlaumu mkewe akidai yeye ndiye aliyesababisha mtoto wao afariki dunia."Mbona umenipoka furaha yangu?"aliuliza Mume wa Husuda.Husuda alilia asijue jambo la kufanya.Suala la Mume wake kumlimbikizia lawama lilimsikitisha sana moyoni. Kwa kweli pia yeye aliona uchungu kumpoteza mwana wake aliyemsubiri kwa hamu.Alimwuuliza Mungu maswali lakini hakujibiwa.Baada ya msichana huyu kufa mume wake alipoteza furaha na uchangamfu wake ukaanza kupungua.Alikataa kula chakula na kubaki ameshika tama.Kila mara alionekana akisononeka tu.Ijapokuwa alikuwa anafanya kazi katika kiwanda mojawapo alikuja akapigwa kalamu kwani alionekana akizembea kazini.Jambo la kufutwa kazi ndilo lilimfanya asongwe na mawazo hata zaidi. Kula na kulala kwake kukawa kwa shida tu.Siku aliyojitahidi kulala angepatwa na jinamizi ambalo lingemkosesha usingizi. Mke wake alimsikitikia asijue la kufanya.Akabaki akimshauri kwamba kupoteza sio mwisho wa maisha huenda kuna mazuri yanayotarajiwa kuwafikia hivyo wavute subira lakini alikuwa kama kwamba anapigia mbuzi gitaa.Alizidi kujisononesha hata zaidi.Alipoona mambo yamezidi unga akakata shauri ya kumsaidia ila njia yenyewe ndiyo iliyomfanya aitwe mjane na watoto wake kukosa baba.Wazo alililonuia kulifanya lilimletea matatizo zaidi badala ya kuyapunguza.Mume wake alipoteza uhai wake na ndipo akaachiwa ulezi wa wavulana wao wawili. Siri hii anaijua yeye peke yake maana ana fahamu fika siri si ya watu wawili.Aliapa kwenda nayo kaburini.Siku ya mazishi alilia kama mtoto kumbe yale yalikuwa machozi ya mamba.Waliokuwa wamehudhuria walimliwaza wakimwambia bado yupo na majirani hivyo asibabaike.Siri hii ni kuhusu nini? Watoto wake hawana mwao kuhusiana na sababu ya baba yao kutangulia mbele za haki.Mama yao aliwaeleza si mara moja au mbili kwamba alipata mshtuko na mwili wake ukaachana na roho yake.Baada ya kumzika aliendelea na shughuli zake kama kawaida pasi huzuni wala simanzi. Husuda alipoanza kuugua na kujua karibuni angemfuata mume wake aliwaita wavulana wake.Walipoitikia mwito wake aliwambia kuna jambo angependa kuwafununulia ila hakuwafunulia.Aliwashauri kupendana kushirikiana siku zote.Hakumaliza siku tatu akawa ameihama dunia.Kifungua mimba aliipata barua kwenye kabati la mama yake alipokuwa akitafuta stakabadhi zake muhimu.Waraka uliandikwa"Nisameheni wanangu kwa sababu mimi ndiye niliyewanyima haki ya kuwa na baba."Aliisoma barua hii mara kadhaa asiamini macho yake.Chini ya maneno yale aliliona jina la mama yake.Alimwita kaka yake lakini yeye hakuamini alichosoma.Alishikilia kwamba mama yao hakuwa muuaji.Kumbe baada ya kumwona mume wake alikuwa anateseka duniani aliamua kumpumzisha kwa kumpaka dawa nyingi za kulevya alipokuwa amelala puani.Dawa hizi zilipomlemea ndipo aliitwa maiti. .

Husda aliachwa na mumewa baada ya kufariki kwa muda gani

4956_swa

Siri Husuda alikuwa mama ya watoto wawili.Alikuwa mjane aliyeachwa na mume wake miaka mitatu iliyopita.Aliwapenda wana wake kama mboni ya jicho lake.Alijitahidi kufanya kadri awezavyo ili wawe na furaha wakati wote.Kusudi lake kuu lilikuwa ni kuwapa maisha mema watoto wale.Mume wake alifariki dunia katika hali ya kutatanisha.Alishinda vizuri ila usiku alipolala hakuamka tena.Mke wake alijaribu kumwita lakini hakuitika.Alijaribu pia kumgusa ndipo akagundua alikuwa baridi. Husuda alikuwa na ugomvi na mumewe siku nenda siku rudi.Inasemekana kwamba mume wake alimpenda sana.Kikwazo kiliingia katika ndoa yao wakati ambapo alishindwa kumzalia mume wake mtoto msichana ili kutimiza matamanio yake.Mume wake alikuwa amezaliwa katika familia iliyokuwa na watoto wavulana tu.Jambo hili lilimfanya kutaka mke wake amzalie msichana.Aliapa kwamba angempenda sana katika maisha yake yote.Alitamani pia naye kuitwa baba ya binti si wavulana tu. Walijaribu na mke wake lakini hawakufua dafu.Kuna wakati ambao make wake alizaa mtoto msichana kabla ya kuzaa mvulana wao wa pili lakini hakuishi.Alienda jongomeo siku tatu baada ya mama yake kujifungua.Mume wake alipandwa na madadi na kuanza kumlaumu mkewe akidai yeye ndiye aliyesababisha mtoto wao afariki dunia."Mbona umenipoka furaha yangu?"aliuliza Mume wa Husuda.Husuda alilia asijue jambo la kufanya.Suala la Mume wake kumlimbikizia lawama lilimsikitisha sana moyoni. Kwa kweli pia yeye aliona uchungu kumpoteza mwana wake aliyemsubiri kwa hamu.Alimwuuliza Mungu maswali lakini hakujibiwa.Baada ya msichana huyu kufa mume wake alipoteza furaha na uchangamfu wake ukaanza kupungua.Alikataa kula chakula na kubaki ameshika tama.Kila mara alionekana akisononeka tu.Ijapokuwa alikuwa anafanya kazi katika kiwanda mojawapo alikuja akapigwa kalamu kwani alionekana akizembea kazini.Jambo la kufutwa kazi ndilo lilimfanya asongwe na mawazo hata zaidi. Kula na kulala kwake kukawa kwa shida tu.Siku aliyojitahidi kulala angepatwa na jinamizi ambalo lingemkosesha usingizi. Mke wake alimsikitikia asijue la kufanya.Akabaki akimshauri kwamba kupoteza sio mwisho wa maisha huenda kuna mazuri yanayotarajiwa kuwafikia hivyo wavute subira lakini alikuwa kama kwamba anapigia mbuzi gitaa.Alizidi kujisononesha hata zaidi.Alipoona mambo yamezidi unga akakata shauri ya kumsaidia ila njia yenyewe ndiyo iliyomfanya aitwe mjane na watoto wake kukosa baba.Wazo alililonuia kulifanya lilimletea matatizo zaidi badala ya kuyapunguza.Mume wake alipoteza uhai wake na ndipo akaachiwa ulezi wa wavulana wao wawili. Siri hii anaijua yeye peke yake maana ana fahamu fika siri si ya watu wawili.Aliapa kwenda nayo kaburini.Siku ya mazishi alilia kama mtoto kumbe yale yalikuwa machozi ya mamba.Waliokuwa wamehudhuria walimliwaza wakimwambia bado yupo na majirani hivyo asibabaike.Siri hii ni kuhusu nini? Watoto wake hawana mwao kuhusiana na sababu ya baba yao kutangulia mbele za haki.Mama yao aliwaeleza si mara moja au mbili kwamba alipata mshtuko na mwili wake ukaachana na roho yake.Baada ya kumzika aliendelea na shughuli zake kama kawaida pasi huzuni wala simanzi. Husuda alipoanza kuugua na kujua karibuni angemfuata mume wake aliwaita wavulana wake.Walipoitikia mwito wake aliwambia kuna jambo angependa kuwafununulia ila hakuwafunulia.Aliwashauri kupendana kushirikiana siku zote.Hakumaliza siku tatu akawa ameihama dunia.Kifungua mimba aliipata barua kwenye kabati la mama yake alipokuwa akitafuta stakabadhi zake muhimu.Waraka uliandikwa"Nisameheni wanangu kwa sababu mimi ndiye niliyewanyima haki ya kuwa na baba."Aliisoma barua hii mara kadhaa asiamini macho yake.Chini ya maneno yale aliliona jina la mama yake.Alimwita kaka yake lakini yeye hakuamini alichosoma.Alishikilia kwamba mama yao hakuwa muuaji.Kumbe baada ya kumwona mume wake alikuwa anateseka duniani aliamua kumpumzisha kwa kumpaka dawa nyingi za kulevya alipokuwa amelala puani.Dawa hizi zilipomlemea ndipo aliitwa maiti. .

Kwa nini shida ilikumba ndoa ya husda

4956_swa

Siri Husuda alikuwa mama ya watoto wawili.Alikuwa mjane aliyeachwa na mume wake miaka mitatu iliyopita.Aliwapenda wana wake kama mboni ya jicho lake.Alijitahidi kufanya kadri awezavyo ili wawe na furaha wakati wote.Kusudi lake kuu lilikuwa ni kuwapa maisha mema watoto wale.Mume wake alifariki dunia katika hali ya kutatanisha.Alishinda vizuri ila usiku alipolala hakuamka tena.Mke wake alijaribu kumwita lakini hakuitika.Alijaribu pia kumgusa ndipo akagundua alikuwa baridi. Husuda alikuwa na ugomvi na mumewe siku nenda siku rudi.Inasemekana kwamba mume wake alimpenda sana.Kikwazo kiliingia katika ndoa yao wakati ambapo alishindwa kumzalia mume wake mtoto msichana ili kutimiza matamanio yake.Mume wake alikuwa amezaliwa katika familia iliyokuwa na watoto wavulana tu.Jambo hili lilimfanya kutaka mke wake amzalie msichana.Aliapa kwamba angempenda sana katika maisha yake yote.Alitamani pia naye kuitwa baba ya binti si wavulana tu. Walijaribu na mke wake lakini hawakufua dafu.Kuna wakati ambao make wake alizaa mtoto msichana kabla ya kuzaa mvulana wao wa pili lakini hakuishi.Alienda jongomeo siku tatu baada ya mama yake kujifungua.Mume wake alipandwa na madadi na kuanza kumlaumu mkewe akidai yeye ndiye aliyesababisha mtoto wao afariki dunia."Mbona umenipoka furaha yangu?"aliuliza Mume wa Husuda.Husuda alilia asijue jambo la kufanya.Suala la Mume wake kumlimbikizia lawama lilimsikitisha sana moyoni. Kwa kweli pia yeye aliona uchungu kumpoteza mwana wake aliyemsubiri kwa hamu.Alimwuuliza Mungu maswali lakini hakujibiwa.Baada ya msichana huyu kufa mume wake alipoteza furaha na uchangamfu wake ukaanza kupungua.Alikataa kula chakula na kubaki ameshika tama.Kila mara alionekana akisononeka tu.Ijapokuwa alikuwa anafanya kazi katika kiwanda mojawapo alikuja akapigwa kalamu kwani alionekana akizembea kazini.Jambo la kufutwa kazi ndilo lilimfanya asongwe na mawazo hata zaidi. Kula na kulala kwake kukawa kwa shida tu.Siku aliyojitahidi kulala angepatwa na jinamizi ambalo lingemkosesha usingizi. Mke wake alimsikitikia asijue la kufanya.Akabaki akimshauri kwamba kupoteza sio mwisho wa maisha huenda kuna mazuri yanayotarajiwa kuwafikia hivyo wavute subira lakini alikuwa kama kwamba anapigia mbuzi gitaa.Alizidi kujisononesha hata zaidi.Alipoona mambo yamezidi unga akakata shauri ya kumsaidia ila njia yenyewe ndiyo iliyomfanya aitwe mjane na watoto wake kukosa baba.Wazo alililonuia kulifanya lilimletea matatizo zaidi badala ya kuyapunguza.Mume wake alipoteza uhai wake na ndipo akaachiwa ulezi wa wavulana wao wawili. Siri hii anaijua yeye peke yake maana ana fahamu fika siri si ya watu wawili.Aliapa kwenda nayo kaburini.Siku ya mazishi alilia kama mtoto kumbe yale yalikuwa machozi ya mamba.Waliokuwa wamehudhuria walimliwaza wakimwambia bado yupo na majirani hivyo asibabaike.Siri hii ni kuhusu nini? Watoto wake hawana mwao kuhusiana na sababu ya baba yao kutangulia mbele za haki.Mama yao aliwaeleza si mara moja au mbili kwamba alipata mshtuko na mwili wake ukaachana na roho yake.Baada ya kumzika aliendelea na shughuli zake kama kawaida pasi huzuni wala simanzi. Husuda alipoanza kuugua na kujua karibuni angemfuata mume wake aliwaita wavulana wake.Walipoitikia mwito wake aliwambia kuna jambo angependa kuwafununulia ila hakuwafunulia.Aliwashauri kupendana kushirikiana siku zote.Hakumaliza siku tatu akawa ameihama dunia.Kifungua mimba aliipata barua kwenye kabati la mama yake alipokuwa akitafuta stakabadhi zake muhimu.Waraka uliandikwa"Nisameheni wanangu kwa sababu mimi ndiye niliyewanyima haki ya kuwa na baba."Aliisoma barua hii mara kadhaa asiamini macho yake.Chini ya maneno yale aliliona jina la mama yake.Alimwita kaka yake lakini yeye hakuamini alichosoma.Alishikilia kwamba mama yao hakuwa muuaji.Kumbe baada ya kumwona mume wake alikuwa anateseka duniani aliamua kumpumzisha kwa kumpaka dawa nyingi za kulevya alipokuwa amelala puani.Dawa hizi zilipomlemea ndipo aliitwa maiti. .

Ni nani akifariki baada ya kuzaliwa kwa muda wa siku tatu

4956_swa

Siri Husuda alikuwa mama ya watoto wawili.Alikuwa mjane aliyeachwa na mume wake miaka mitatu iliyopita.Aliwapenda wana wake kama mboni ya jicho lake.Alijitahidi kufanya kadri awezavyo ili wawe na furaha wakati wote.Kusudi lake kuu lilikuwa ni kuwapa maisha mema watoto wale.Mume wake alifariki dunia katika hali ya kutatanisha.Alishinda vizuri ila usiku alipolala hakuamka tena.Mke wake alijaribu kumwita lakini hakuitika.Alijaribu pia kumgusa ndipo akagundua alikuwa baridi. Husuda alikuwa na ugomvi na mumewe siku nenda siku rudi.Inasemekana kwamba mume wake alimpenda sana.Kikwazo kiliingia katika ndoa yao wakati ambapo alishindwa kumzalia mume wake mtoto msichana ili kutimiza matamanio yake.Mume wake alikuwa amezaliwa katika familia iliyokuwa na watoto wavulana tu.Jambo hili lilimfanya kutaka mke wake amzalie msichana.Aliapa kwamba angempenda sana katika maisha yake yote.Alitamani pia naye kuitwa baba ya binti si wavulana tu. Walijaribu na mke wake lakini hawakufua dafu.Kuna wakati ambao make wake alizaa mtoto msichana kabla ya kuzaa mvulana wao wa pili lakini hakuishi.Alienda jongomeo siku tatu baada ya mama yake kujifungua.Mume wake alipandwa na madadi na kuanza kumlaumu mkewe akidai yeye ndiye aliyesababisha mtoto wao afariki dunia."Mbona umenipoka furaha yangu?"aliuliza Mume wa Husuda.Husuda alilia asijue jambo la kufanya.Suala la Mume wake kumlimbikizia lawama lilimsikitisha sana moyoni. Kwa kweli pia yeye aliona uchungu kumpoteza mwana wake aliyemsubiri kwa hamu.Alimwuuliza Mungu maswali lakini hakujibiwa.Baada ya msichana huyu kufa mume wake alipoteza furaha na uchangamfu wake ukaanza kupungua.Alikataa kula chakula na kubaki ameshika tama.Kila mara alionekana akisononeka tu.Ijapokuwa alikuwa anafanya kazi katika kiwanda mojawapo alikuja akapigwa kalamu kwani alionekana akizembea kazini.Jambo la kufutwa kazi ndilo lilimfanya asongwe na mawazo hata zaidi. Kula na kulala kwake kukawa kwa shida tu.Siku aliyojitahidi kulala angepatwa na jinamizi ambalo lingemkosesha usingizi. Mke wake alimsikitikia asijue la kufanya.Akabaki akimshauri kwamba kupoteza sio mwisho wa maisha huenda kuna mazuri yanayotarajiwa kuwafikia hivyo wavute subira lakini alikuwa kama kwamba anapigia mbuzi gitaa.Alizidi kujisononesha hata zaidi.Alipoona mambo yamezidi unga akakata shauri ya kumsaidia ila njia yenyewe ndiyo iliyomfanya aitwe mjane na watoto wake kukosa baba.Wazo alililonuia kulifanya lilimletea matatizo zaidi badala ya kuyapunguza.Mume wake alipoteza uhai wake na ndipo akaachiwa ulezi wa wavulana wao wawili. Siri hii anaijua yeye peke yake maana ana fahamu fika siri si ya watu wawili.Aliapa kwenda nayo kaburini.Siku ya mazishi alilia kama mtoto kumbe yale yalikuwa machozi ya mamba.Waliokuwa wamehudhuria walimliwaza wakimwambia bado yupo na majirani hivyo asibabaike.Siri hii ni kuhusu nini? Watoto wake hawana mwao kuhusiana na sababu ya baba yao kutangulia mbele za haki.Mama yao aliwaeleza si mara moja au mbili kwamba alipata mshtuko na mwili wake ukaachana na roho yake.Baada ya kumzika aliendelea na shughuli zake kama kawaida pasi huzuni wala simanzi. Husuda alipoanza kuugua na kujua karibuni angemfuata mume wake aliwaita wavulana wake.Walipoitikia mwito wake aliwambia kuna jambo angependa kuwafununulia ila hakuwafunulia.Aliwashauri kupendana kushirikiana siku zote.Hakumaliza siku tatu akawa ameihama dunia.Kifungua mimba aliipata barua kwenye kabati la mama yake alipokuwa akitafuta stakabadhi zake muhimu.Waraka uliandikwa"Nisameheni wanangu kwa sababu mimi ndiye niliyewanyima haki ya kuwa na baba."Aliisoma barua hii mara kadhaa asiamini macho yake.Chini ya maneno yale aliliona jina la mama yake.Alimwita kaka yake lakini yeye hakuamini alichosoma.Alishikilia kwamba mama yao hakuwa muuaji.Kumbe baada ya kumwona mume wake alikuwa anateseka duniani aliamua kumpumzisha kwa kumpaka dawa nyingi za kulevya alipokuwa amelala puani.Dawa hizi zilipomlemea ndipo aliitwa maiti. .

Jambo lipi linaonyesha kuwa husda alikuwa muuaji

4957_swa

Subira jambo la heri Aghalabu walioona jua mbele yetu husisitialza kuhusu uvumilivu.Kila jambo katika maisha huhitaji stahamala.Haifai hata siku moja kurukia mambo kwa hakika.Mtoto kuzaliwa duniani kwataka subira kwa yule mama yake ambaye amembeba tumboni.Hii inatokana na sababu kuwa huwa si suala la siku moja bali muda wa miezi tisa.Masomo pia huhitaji mwenye kujihusisha nayo kuwa mwingi wa uvumilivu maana wakati mwengine humwia vigumu mtu kutathmini yale ambayo anafunzwa anapokuwa shuleni.Ndoa pia huhitaji uvumilivu kwa kuwa ili amani idumu itawalazimu watu wawili waliopendana kuvumilia. Stamili alikuwa msichana mwenye umbo la kutamanika na wengi hasa wanaume.Alizaliwa mjini na wazazi wake waliompenda kama chanda na pete.Walimlea katika maadili mema na kumwongoza katika njia iliyo sawa.Hawakusita kupiga msasa tabia,mavazi na mienendo yake ilipoenda kombo.Walimpenda kwa dhati kwa sababu iliwabidi kusubiri miaka saba baada ya kuoana kabla ya kumpata.Walipooana walikuwa na furaha si haba kwani walikuwa wamekamilisha azimio la huba lao lililokuwa limeanza miaka sita iliyopita. Stamili alikuwa baraka kwao hata najiuliza mbona wasingempa jina Zawadi ila ni sawa tu.Stamili alipofikia umri wa kuingia shuleni,wazazi wake walijikaza kisabuni ili mtoto wao kindakindaki akapate kupata elimu.Mwanzo wa maisha yake katika masomo haukuwa mteremko bali pandashuka hapa na pale.Alikuwa amemzoea mama yake kiasi kwamba alihuzunika alipoenda shuleni.Alikuwa wembe masomoni na hivyo akaweza kuwapiku wanafunzi waliokuwa wameingia shuleni mapema hata kabla yeye kufika. Alipofika darasa la nane aliugua kifuakikuu.Wakati huu alitaabika sana.Alikohoa sana mpaka akahisi muda wake duniani ulikuwa unakaribia kumpa kisogo.Alienda hosipitali na kupokea matibabu.Licha ya haya yote kutokea hakupuuza masomo yake.Alizidi kusoma hata alipokuwa kwao nyumbani.Alikata shauri kufuata maagizo aliyokuwa amepewa na daktari na mambo mengine akamwachia muumba wake.Ule muda alipokuwa nyumbani akiuguzwa na wazazi wake alisikia fununu kwamba baadhi ya wanafunzi waliacha shule na kuolewa au kuingilia biashara.Yeye Stamili alijua alichokitaka na kamwe hangetetereshwa. Ilifika wakati afya zake zilimrudi na akarudi shule.Mambo aliyoyakuta shuleni hayakumfurahisha lakini akajiambia potelea pote lazima amalize mwendo.Aliendelea kutia bidii na kujizatiti na hatimaye matokeo ya darasa la nane ya taifa yalipotangazwa alikuwa ameibuka mshindi na alama mia nne na hamsini. Safari yake ya elimu haikuishia alijiunga na kidato cha kwanza mwaka uliofuata.Kule katika shule ya upili alikumbana na vikwazo vingi.Aghalabu kulitokea migomo ya wanafunzi na walimu.Migomo hii ilisitisha masomo na kuwasababishia wanafunzi kupoteza muda wao nyumbani hadi serikali kutangaza tarehe rasmi ya kurudi shule. Ni kutokana na stahamala zake hizi ambazo zimemsababishia utajiri mkuu.Ijapokuwa yeye ni mwanamke ana heshima kubwa kwao na hata nchi nzima.Alipomaliza chuo kikuu hakutafuta kazi kama wafanyavyo vijana kama yeye bali alitafuta mtaji na kuanza kuuza mitungi ya gesi.Wazazi wake walipinga wazo hili lakini kwa Stamili ilionekana kwamba tayari alikuwa amefanya uamuzi.Wazazi wake walichangia pakubwa katika yeye kuanzisha biashara hiyo.Biashara ilipokuwa bado changa alihesabu hasara tu lakini baada ya kupata tajriba kuhusiana nayo alianza kuhesabu faida. Pesa hizo ndizo alizotumia kukidhi mahitaji yake na ya wazazi wake.Kwa sasa wavyele wake wanamwonea fahari.Stamili ameimarisha maisha yake na hata ya wazazi wake. Stamili ni mkwasi mkubwa ila anafadhaika moyoni.Maishani amekuwa na ufanisi mkubwa lakini mume alikuwa bado hajampata.Alitaabika kwa maana kila alipopita baadhi ya watu walimramba kisogo wakidai kuwa hawezi pata mume kutokana na utajiri wake uliokithiri.Moyoni hana wasiwasi akijua ipo siku pia naye atavaa tabasamu.Aliendelea na shughuli zake kama kawaida na kuzipuuzilia mbali shutuma za waja. Stamala za Stamili ziliweza kufua dafu kwani baadaye aliweza kukutana na mwana wa waziri aliyempenda.Upendo wao ulidhihirika kote kama kwamba huyu kaka alikuwa ametumwa na maulana kuja kuyafuta machozi ya Stamili.Walifunga pingu za maisha muda mfupi baadaye baada ya kutambulishana kwa familia zao na wakabarikiwa na pacha. Stamili ni kielelezo chema cha hili wazo kwamba subira huvuta heri.Alijua alichokitaka na kuamua kukipigania hata iweje na ndiposa maisha yake ya sasa yamejaa tabasamu na anaishi raha mustarehe.Stamili akose nini hasa?Matamanio yake ya moyoni sasa yamekuwa hali halisi.

Kila jambo katika maisha nini

4957_swa

Subira jambo la heri Aghalabu walioona jua mbele yetu husisitialza kuhusu uvumilivu.Kila jambo katika maisha huhitaji stahamala.Haifai hata siku moja kurukia mambo kwa hakika.Mtoto kuzaliwa duniani kwataka subira kwa yule mama yake ambaye amembeba tumboni.Hii inatokana na sababu kuwa huwa si suala la siku moja bali muda wa miezi tisa.Masomo pia huhitaji mwenye kujihusisha nayo kuwa mwingi wa uvumilivu maana wakati mwengine humwia vigumu mtu kutathmini yale ambayo anafunzwa anapokuwa shuleni.Ndoa pia huhitaji uvumilivu kwa kuwa ili amani idumu itawalazimu watu wawili waliopendana kuvumilia. Stamili alikuwa msichana mwenye umbo la kutamanika na wengi hasa wanaume.Alizaliwa mjini na wazazi wake waliompenda kama chanda na pete.Walimlea katika maadili mema na kumwongoza katika njia iliyo sawa.Hawakusita kupiga msasa tabia,mavazi na mienendo yake ilipoenda kombo.Walimpenda kwa dhati kwa sababu iliwabidi kusubiri miaka saba baada ya kuoana kabla ya kumpata.Walipooana walikuwa na furaha si haba kwani walikuwa wamekamilisha azimio la huba lao lililokuwa limeanza miaka sita iliyopita. Stamili alikuwa baraka kwao hata najiuliza mbona wasingempa jina Zawadi ila ni sawa tu.Stamili alipofikia umri wa kuingia shuleni,wazazi wake walijikaza kisabuni ili mtoto wao kindakindaki akapate kupata elimu.Mwanzo wa maisha yake katika masomo haukuwa mteremko bali pandashuka hapa na pale.Alikuwa amemzoea mama yake kiasi kwamba alihuzunika alipoenda shuleni.Alikuwa wembe masomoni na hivyo akaweza kuwapiku wanafunzi waliokuwa wameingia shuleni mapema hata kabla yeye kufika. Alipofika darasa la nane aliugua kifuakikuu.Wakati huu alitaabika sana.Alikohoa sana mpaka akahisi muda wake duniani ulikuwa unakaribia kumpa kisogo.Alienda hosipitali na kupokea matibabu.Licha ya haya yote kutokea hakupuuza masomo yake.Alizidi kusoma hata alipokuwa kwao nyumbani.Alikata shauri kufuata maagizo aliyokuwa amepewa na daktari na mambo mengine akamwachia muumba wake.Ule muda alipokuwa nyumbani akiuguzwa na wazazi wake alisikia fununu kwamba baadhi ya wanafunzi waliacha shule na kuolewa au kuingilia biashara.Yeye Stamili alijua alichokitaka na kamwe hangetetereshwa. Ilifika wakati afya zake zilimrudi na akarudi shule.Mambo aliyoyakuta shuleni hayakumfurahisha lakini akajiambia potelea pote lazima amalize mwendo.Aliendelea kutia bidii na kujizatiti na hatimaye matokeo ya darasa la nane ya taifa yalipotangazwa alikuwa ameibuka mshindi na alama mia nne na hamsini. Safari yake ya elimu haikuishia alijiunga na kidato cha kwanza mwaka uliofuata.Kule katika shule ya upili alikumbana na vikwazo vingi.Aghalabu kulitokea migomo ya wanafunzi na walimu.Migomo hii ilisitisha masomo na kuwasababishia wanafunzi kupoteza muda wao nyumbani hadi serikali kutangaza tarehe rasmi ya kurudi shule. Ni kutokana na stahamala zake hizi ambazo zimemsababishia utajiri mkuu.Ijapokuwa yeye ni mwanamke ana heshima kubwa kwao na hata nchi nzima.Alipomaliza chuo kikuu hakutafuta kazi kama wafanyavyo vijana kama yeye bali alitafuta mtaji na kuanza kuuza mitungi ya gesi.Wazazi wake walipinga wazo hili lakini kwa Stamili ilionekana kwamba tayari alikuwa amefanya uamuzi.Wazazi wake walichangia pakubwa katika yeye kuanzisha biashara hiyo.Biashara ilipokuwa bado changa alihesabu hasara tu lakini baada ya kupata tajriba kuhusiana nayo alianza kuhesabu faida. Pesa hizo ndizo alizotumia kukidhi mahitaji yake na ya wazazi wake.Kwa sasa wavyele wake wanamwonea fahari.Stamili ameimarisha maisha yake na hata ya wazazi wake. Stamili ni mkwasi mkubwa ila anafadhaika moyoni.Maishani amekuwa na ufanisi mkubwa lakini mume alikuwa bado hajampata.Alitaabika kwa maana kila alipopita baadhi ya watu walimramba kisogo wakidai kuwa hawezi pata mume kutokana na utajiri wake uliokithiri.Moyoni hana wasiwasi akijua ipo siku pia naye atavaa tabasamu.Aliendelea na shughuli zake kama kawaida na kuzipuuzilia mbali shutuma za waja. Stamala za Stamili ziliweza kufua dafu kwani baadaye aliweza kukutana na mwana wa waziri aliyempenda.Upendo wao ulidhihirika kote kama kwamba huyu kaka alikuwa ametumwa na maulana kuja kuyafuta machozi ya Stamili.Walifunga pingu za maisha muda mfupi baadaye baada ya kutambulishana kwa familia zao na wakabarikiwa na pacha. Stamili ni kielelezo chema cha hili wazo kwamba subira huvuta heri.Alijua alichokitaka na kuamua kukipigania hata iweje na ndiposa maisha yake ya sasa yamejaa tabasamu na anaishi raha mustarehe.Stamili akose nini hasa?Matamanio yake ya moyoni sasa yamekuwa hali halisi.

Taja mambao matatu yanayostahili stahamala

4957_swa

Subira jambo la heri Aghalabu walioona jua mbele yetu husisitialza kuhusu uvumilivu.Kila jambo katika maisha huhitaji stahamala.Haifai hata siku moja kurukia mambo kwa hakika.Mtoto kuzaliwa duniani kwataka subira kwa yule mama yake ambaye amembeba tumboni.Hii inatokana na sababu kuwa huwa si suala la siku moja bali muda wa miezi tisa.Masomo pia huhitaji mwenye kujihusisha nayo kuwa mwingi wa uvumilivu maana wakati mwengine humwia vigumu mtu kutathmini yale ambayo anafunzwa anapokuwa shuleni.Ndoa pia huhitaji uvumilivu kwa kuwa ili amani idumu itawalazimu watu wawili waliopendana kuvumilia. Stamili alikuwa msichana mwenye umbo la kutamanika na wengi hasa wanaume.Alizaliwa mjini na wazazi wake waliompenda kama chanda na pete.Walimlea katika maadili mema na kumwongoza katika njia iliyo sawa.Hawakusita kupiga msasa tabia,mavazi na mienendo yake ilipoenda kombo.Walimpenda kwa dhati kwa sababu iliwabidi kusubiri miaka saba baada ya kuoana kabla ya kumpata.Walipooana walikuwa na furaha si haba kwani walikuwa wamekamilisha azimio la huba lao lililokuwa limeanza miaka sita iliyopita. Stamili alikuwa baraka kwao hata najiuliza mbona wasingempa jina Zawadi ila ni sawa tu.Stamili alipofikia umri wa kuingia shuleni,wazazi wake walijikaza kisabuni ili mtoto wao kindakindaki akapate kupata elimu.Mwanzo wa maisha yake katika masomo haukuwa mteremko bali pandashuka hapa na pale.Alikuwa amemzoea mama yake kiasi kwamba alihuzunika alipoenda shuleni.Alikuwa wembe masomoni na hivyo akaweza kuwapiku wanafunzi waliokuwa wameingia shuleni mapema hata kabla yeye kufika. Alipofika darasa la nane aliugua kifuakikuu.Wakati huu alitaabika sana.Alikohoa sana mpaka akahisi muda wake duniani ulikuwa unakaribia kumpa kisogo.Alienda hosipitali na kupokea matibabu.Licha ya haya yote kutokea hakupuuza masomo yake.Alizidi kusoma hata alipokuwa kwao nyumbani.Alikata shauri kufuata maagizo aliyokuwa amepewa na daktari na mambo mengine akamwachia muumba wake.Ule muda alipokuwa nyumbani akiuguzwa na wazazi wake alisikia fununu kwamba baadhi ya wanafunzi waliacha shule na kuolewa au kuingilia biashara.Yeye Stamili alijua alichokitaka na kamwe hangetetereshwa. Ilifika wakati afya zake zilimrudi na akarudi shule.Mambo aliyoyakuta shuleni hayakumfurahisha lakini akajiambia potelea pote lazima amalize mwendo.Aliendelea kutia bidii na kujizatiti na hatimaye matokeo ya darasa la nane ya taifa yalipotangazwa alikuwa ameibuka mshindi na alama mia nne na hamsini. Safari yake ya elimu haikuishia alijiunga na kidato cha kwanza mwaka uliofuata.Kule katika shule ya upili alikumbana na vikwazo vingi.Aghalabu kulitokea migomo ya wanafunzi na walimu.Migomo hii ilisitisha masomo na kuwasababishia wanafunzi kupoteza muda wao nyumbani hadi serikali kutangaza tarehe rasmi ya kurudi shule. Ni kutokana na stahamala zake hizi ambazo zimemsababishia utajiri mkuu.Ijapokuwa yeye ni mwanamke ana heshima kubwa kwao na hata nchi nzima.Alipomaliza chuo kikuu hakutafuta kazi kama wafanyavyo vijana kama yeye bali alitafuta mtaji na kuanza kuuza mitungi ya gesi.Wazazi wake walipinga wazo hili lakini kwa Stamili ilionekana kwamba tayari alikuwa amefanya uamuzi.Wazazi wake walichangia pakubwa katika yeye kuanzisha biashara hiyo.Biashara ilipokuwa bado changa alihesabu hasara tu lakini baada ya kupata tajriba kuhusiana nayo alianza kuhesabu faida. Pesa hizo ndizo alizotumia kukidhi mahitaji yake na ya wazazi wake.Kwa sasa wavyele wake wanamwonea fahari.Stamili ameimarisha maisha yake na hata ya wazazi wake. Stamili ni mkwasi mkubwa ila anafadhaika moyoni.Maishani amekuwa na ufanisi mkubwa lakini mume alikuwa bado hajampata.Alitaabika kwa maana kila alipopita baadhi ya watu walimramba kisogo wakidai kuwa hawezi pata mume kutokana na utajiri wake uliokithiri.Moyoni hana wasiwasi akijua ipo siku pia naye atavaa tabasamu.Aliendelea na shughuli zake kama kawaida na kuzipuuzilia mbali shutuma za waja. Stamala za Stamili ziliweza kufua dafu kwani baadaye aliweza kukutana na mwana wa waziri aliyempenda.Upendo wao ulidhihirika kote kama kwamba huyu kaka alikuwa ametumwa na maulana kuja kuyafuta machozi ya Stamili.Walifunga pingu za maisha muda mfupi baadaye baada ya kutambulishana kwa familia zao na wakabarikiwa na pacha. Stamili ni kielelezo chema cha hili wazo kwamba subira huvuta heri.Alijua alichokitaka na kuamua kukipigania hata iweje na ndiposa maisha yake ya sasa yamejaa tabasamu na anaishi raha mustarehe.Stamili akose nini hasa?Matamanio yake ya moyoni sasa yamekuwa hali halisi.

Ni nani aliyetamanika na wanaume wengi

4957_swa

Subira jambo la heri Aghalabu walioona jua mbele yetu husisitialza kuhusu uvumilivu.Kila jambo katika maisha huhitaji stahamala.Haifai hata siku moja kurukia mambo kwa hakika.Mtoto kuzaliwa duniani kwataka subira kwa yule mama yake ambaye amembeba tumboni.Hii inatokana na sababu kuwa huwa si suala la siku moja bali muda wa miezi tisa.Masomo pia huhitaji mwenye kujihusisha nayo kuwa mwingi wa uvumilivu maana wakati mwengine humwia vigumu mtu kutathmini yale ambayo anafunzwa anapokuwa shuleni.Ndoa pia huhitaji uvumilivu kwa kuwa ili amani idumu itawalazimu watu wawili waliopendana kuvumilia. Stamili alikuwa msichana mwenye umbo la kutamanika na wengi hasa wanaume.Alizaliwa mjini na wazazi wake waliompenda kama chanda na pete.Walimlea katika maadili mema na kumwongoza katika njia iliyo sawa.Hawakusita kupiga msasa tabia,mavazi na mienendo yake ilipoenda kombo.Walimpenda kwa dhati kwa sababu iliwabidi kusubiri miaka saba baada ya kuoana kabla ya kumpata.Walipooana walikuwa na furaha si haba kwani walikuwa wamekamilisha azimio la huba lao lililokuwa limeanza miaka sita iliyopita. Stamili alikuwa baraka kwao hata najiuliza mbona wasingempa jina Zawadi ila ni sawa tu.Stamili alipofikia umri wa kuingia shuleni,wazazi wake walijikaza kisabuni ili mtoto wao kindakindaki akapate kupata elimu.Mwanzo wa maisha yake katika masomo haukuwa mteremko bali pandashuka hapa na pale.Alikuwa amemzoea mama yake kiasi kwamba alihuzunika alipoenda shuleni.Alikuwa wembe masomoni na hivyo akaweza kuwapiku wanafunzi waliokuwa wameingia shuleni mapema hata kabla yeye kufika. Alipofika darasa la nane aliugua kifuakikuu.Wakati huu alitaabika sana.Alikohoa sana mpaka akahisi muda wake duniani ulikuwa unakaribia kumpa kisogo.Alienda hosipitali na kupokea matibabu.Licha ya haya yote kutokea hakupuuza masomo yake.Alizidi kusoma hata alipokuwa kwao nyumbani.Alikata shauri kufuata maagizo aliyokuwa amepewa na daktari na mambo mengine akamwachia muumba wake.Ule muda alipokuwa nyumbani akiuguzwa na wazazi wake alisikia fununu kwamba baadhi ya wanafunzi waliacha shule na kuolewa au kuingilia biashara.Yeye Stamili alijua alichokitaka na kamwe hangetetereshwa. Ilifika wakati afya zake zilimrudi na akarudi shule.Mambo aliyoyakuta shuleni hayakumfurahisha lakini akajiambia potelea pote lazima amalize mwendo.Aliendelea kutia bidii na kujizatiti na hatimaye matokeo ya darasa la nane ya taifa yalipotangazwa alikuwa ameibuka mshindi na alama mia nne na hamsini. Safari yake ya elimu haikuishia alijiunga na kidato cha kwanza mwaka uliofuata.Kule katika shule ya upili alikumbana na vikwazo vingi.Aghalabu kulitokea migomo ya wanafunzi na walimu.Migomo hii ilisitisha masomo na kuwasababishia wanafunzi kupoteza muda wao nyumbani hadi serikali kutangaza tarehe rasmi ya kurudi shule. Ni kutokana na stahamala zake hizi ambazo zimemsababishia utajiri mkuu.Ijapokuwa yeye ni mwanamke ana heshima kubwa kwao na hata nchi nzima.Alipomaliza chuo kikuu hakutafuta kazi kama wafanyavyo vijana kama yeye bali alitafuta mtaji na kuanza kuuza mitungi ya gesi.Wazazi wake walipinga wazo hili lakini kwa Stamili ilionekana kwamba tayari alikuwa amefanya uamuzi.Wazazi wake walichangia pakubwa katika yeye kuanzisha biashara hiyo.Biashara ilipokuwa bado changa alihesabu hasara tu lakini baada ya kupata tajriba kuhusiana nayo alianza kuhesabu faida. Pesa hizo ndizo alizotumia kukidhi mahitaji yake na ya wazazi wake.Kwa sasa wavyele wake wanamwonea fahari.Stamili ameimarisha maisha yake na hata ya wazazi wake. Stamili ni mkwasi mkubwa ila anafadhaika moyoni.Maishani amekuwa na ufanisi mkubwa lakini mume alikuwa bado hajampata.Alitaabika kwa maana kila alipopita baadhi ya watu walimramba kisogo wakidai kuwa hawezi pata mume kutokana na utajiri wake uliokithiri.Moyoni hana wasiwasi akijua ipo siku pia naye atavaa tabasamu.Aliendelea na shughuli zake kama kawaida na kuzipuuzilia mbali shutuma za waja. Stamala za Stamili ziliweza kufua dafu kwani baadaye aliweza kukutana na mwana wa waziri aliyempenda.Upendo wao ulidhihirika kote kama kwamba huyu kaka alikuwa ametumwa na maulana kuja kuyafuta machozi ya Stamili.Walifunga pingu za maisha muda mfupi baadaye baada ya kutambulishana kwa familia zao na wakabarikiwa na pacha. Stamili ni kielelezo chema cha hili wazo kwamba subira huvuta heri.Alijua alichokitaka na kuamua kukipigania hata iweje na ndiposa maisha yake ya sasa yamejaa tabasamu na anaishi raha mustarehe.Stamili akose nini hasa?Matamanio yake ya moyoni sasa yamekuwa hali halisi.

Wazaziwe stamili walimzaa baada ya muda gani

4957_swa

Subira jambo la heri Aghalabu walioona jua mbele yetu husisitialza kuhusu uvumilivu.Kila jambo katika maisha huhitaji stahamala.Haifai hata siku moja kurukia mambo kwa hakika.Mtoto kuzaliwa duniani kwataka subira kwa yule mama yake ambaye amembeba tumboni.Hii inatokana na sababu kuwa huwa si suala la siku moja bali muda wa miezi tisa.Masomo pia huhitaji mwenye kujihusisha nayo kuwa mwingi wa uvumilivu maana wakati mwengine humwia vigumu mtu kutathmini yale ambayo anafunzwa anapokuwa shuleni.Ndoa pia huhitaji uvumilivu kwa kuwa ili amani idumu itawalazimu watu wawili waliopendana kuvumilia. Stamili alikuwa msichana mwenye umbo la kutamanika na wengi hasa wanaume.Alizaliwa mjini na wazazi wake waliompenda kama chanda na pete.Walimlea katika maadili mema na kumwongoza katika njia iliyo sawa.Hawakusita kupiga msasa tabia,mavazi na mienendo yake ilipoenda kombo.Walimpenda kwa dhati kwa sababu iliwabidi kusubiri miaka saba baada ya kuoana kabla ya kumpata.Walipooana walikuwa na furaha si haba kwani walikuwa wamekamilisha azimio la huba lao lililokuwa limeanza miaka sita iliyopita. Stamili alikuwa baraka kwao hata najiuliza mbona wasingempa jina Zawadi ila ni sawa tu.Stamili alipofikia umri wa kuingia shuleni,wazazi wake walijikaza kisabuni ili mtoto wao kindakindaki akapate kupata elimu.Mwanzo wa maisha yake katika masomo haukuwa mteremko bali pandashuka hapa na pale.Alikuwa amemzoea mama yake kiasi kwamba alihuzunika alipoenda shuleni.Alikuwa wembe masomoni na hivyo akaweza kuwapiku wanafunzi waliokuwa wameingia shuleni mapema hata kabla yeye kufika. Alipofika darasa la nane aliugua kifuakikuu.Wakati huu alitaabika sana.Alikohoa sana mpaka akahisi muda wake duniani ulikuwa unakaribia kumpa kisogo.Alienda hosipitali na kupokea matibabu.Licha ya haya yote kutokea hakupuuza masomo yake.Alizidi kusoma hata alipokuwa kwao nyumbani.Alikata shauri kufuata maagizo aliyokuwa amepewa na daktari na mambo mengine akamwachia muumba wake.Ule muda alipokuwa nyumbani akiuguzwa na wazazi wake alisikia fununu kwamba baadhi ya wanafunzi waliacha shule na kuolewa au kuingilia biashara.Yeye Stamili alijua alichokitaka na kamwe hangetetereshwa. Ilifika wakati afya zake zilimrudi na akarudi shule.Mambo aliyoyakuta shuleni hayakumfurahisha lakini akajiambia potelea pote lazima amalize mwendo.Aliendelea kutia bidii na kujizatiti na hatimaye matokeo ya darasa la nane ya taifa yalipotangazwa alikuwa ameibuka mshindi na alama mia nne na hamsini. Safari yake ya elimu haikuishia alijiunga na kidato cha kwanza mwaka uliofuata.Kule katika shule ya upili alikumbana na vikwazo vingi.Aghalabu kulitokea migomo ya wanafunzi na walimu.Migomo hii ilisitisha masomo na kuwasababishia wanafunzi kupoteza muda wao nyumbani hadi serikali kutangaza tarehe rasmi ya kurudi shule. Ni kutokana na stahamala zake hizi ambazo zimemsababishia utajiri mkuu.Ijapokuwa yeye ni mwanamke ana heshima kubwa kwao na hata nchi nzima.Alipomaliza chuo kikuu hakutafuta kazi kama wafanyavyo vijana kama yeye bali alitafuta mtaji na kuanza kuuza mitungi ya gesi.Wazazi wake walipinga wazo hili lakini kwa Stamili ilionekana kwamba tayari alikuwa amefanya uamuzi.Wazazi wake walichangia pakubwa katika yeye kuanzisha biashara hiyo.Biashara ilipokuwa bado changa alihesabu hasara tu lakini baada ya kupata tajriba kuhusiana nayo alianza kuhesabu faida. Pesa hizo ndizo alizotumia kukidhi mahitaji yake na ya wazazi wake.Kwa sasa wavyele wake wanamwonea fahari.Stamili ameimarisha maisha yake na hata ya wazazi wake. Stamili ni mkwasi mkubwa ila anafadhaika moyoni.Maishani amekuwa na ufanisi mkubwa lakini mume alikuwa bado hajampata.Alitaabika kwa maana kila alipopita baadhi ya watu walimramba kisogo wakidai kuwa hawezi pata mume kutokana na utajiri wake uliokithiri.Moyoni hana wasiwasi akijua ipo siku pia naye atavaa tabasamu.Aliendelea na shughuli zake kama kawaida na kuzipuuzilia mbali shutuma za waja. Stamala za Stamili ziliweza kufua dafu kwani baadaye aliweza kukutana na mwana wa waziri aliyempenda.Upendo wao ulidhihirika kote kama kwamba huyu kaka alikuwa ametumwa na maulana kuja kuyafuta machozi ya Stamili.Walifunga pingu za maisha muda mfupi baadaye baada ya kutambulishana kwa familia zao na wakabarikiwa na pacha. Stamili ni kielelezo chema cha hili wazo kwamba subira huvuta heri.Alijua alichokitaka na kuamua kukipigania hata iweje na ndiposa maisha yake ya sasa yamejaa tabasamu na anaishi raha mustarehe.Stamili akose nini hasa?Matamanio yake ya moyoni sasa yamekuwa hali halisi.

Stamili aliugua ugonjwa upi alipofika darasa 8

4958_swa

Usemi wa mwisho Ni kawaida kwa kila mzazi kutoa amri yake ya mwisho kabla hajakata roho.Anapokuwa katika pumzi zake za mwisho huweza kuita familia nzima au watoto wake na kuwaeleza namna anavyotaka waishi hatimaye anapofariki dunia.Hutumia muda mwingi kuwapa wosia watoto wake.Muda huu pia hutumika ili kugawa mali alizonazo mzazi.Kuna baadhi ya wazazi ambao husema mahala ambapo wangependa kuzikwa.Wengine huikataza familia yao kuhusiana na wale wasiostahili kuhudhuria mazishi yao. Mzee Juma ni mojawapo wa wazazi ambao waliishi maisha yao kwa amani bila ugomvi na mtu.Alikuwa na mke mmoja na watoto wanne,wavulana wawili na wasichana wawili.Aliishi akipenda familia yake pamoja na majirani zake.Alikuwa mtu wa watu.Hakusita kuwasaidia wanyonge pindi alipogundua wanapokwa haki zao.Alipokuwa mzima alihusika sanasana na masuala yaliyohusu ardhi hivyo aliwasaidia waliokuwa hawajimudu kifedha kupata haki. Kwa sasa ni marehemu lakini kama kwamba ni mtu aliye hai.Familia yake inateseka si haba.Wameandaa sherehe ya mazishi yake lakini mpaka sasa mwili wake umekataa kuingia kaburini.Baadhi ya waliohudhuria mazishi wamechoshwa na suala hili hivyo wamefunganya kila kilicho chao na kurudi makwao.Mambo yalikuwa yanaenda vizuri mpaka pale ilipofika wakati wa mwili wake kushushwa kaburini.Kila mara wanapobeba jeneza ili kulipeleka kaburini hupasuka hatua chache ndo aingizwe kaburini.Waliokuwa wanahuzunika wameyafuta machozi na kubaki na mshangao. Mpaka hivi leo bado wanajaribu kukitegua kitendawili hiki lakini jawabu hawana.Mjane pamoja na watoto wake wamesalia vinywa wazi.Wametumia pesa nyingi mpaka sasa wanakaribia kufilisika.Imebidi kuurudisha mwili mochari ili usiozee pale nyumbani.Mochari wanadaiwa pesa nyingi tu.Watu sasa wamesusia kuja mazishi ya Juma.Wengine wanahofia maisha yao.Inasemekana yeyote aliyelazimisha mwili kuingia kaburini angepoteza macho na kuwa kipofu. Wakati ule wote mfu alijaribu kuzungumza nao lakini hawakusadiki.Wamebaki wamechanganyikiwa wasijue la kufanya.Walijaribu na kujaribu mpaka wakahisi nguvu zinawaishia.Sadiki kifungua mimba aliota siku moja.Ndoto ilionyesha taswira ya yeye na marehemu baba yake wakizungumza kuhusu jambo fulani kisha baadaye baba mtu akazimia.Sadiki anajaribu kutathmini ndoto ile kwa kujiuliza maswali kama yafuatayo."Baba alitaka kuniambia nini hasa?" Ndoto hii ilijirudia karibu mara tatu ila hakuambia mtu yeyote ikiwemo mama yake.Baada ya kuitafakari kwa muda na kukosa jawabu mwafaka alimsimulia mama yake yote yaliyokuwa yamejiri kwake ndipo mama mtu akakumbuka usemi wa mwisho wa mume wake kabla mwili wake uachane na roho yake."Nikifa msigharamike kuninunulia jeneza na mavazi ya bei bali ningependa mwili wangu utiwe moto."Baada ya hapo akauachilia mkono wake wa yamini aliokuwa ameushikilia vizuri asiuachilie. "Mama mbona hukuzungumza mapema?",ona tulivyotaabika kwa mapuuza yako."Mama alimwomba mwanawe radhi na siku iliyofuata wakaenda kuuchukua mwili na kuutia moto ijapokuwa halikuwa azimio lao.Walitaka sana wampe heshima yake ya mwisho lakini iliwabidi waheshimu maneno yake ya mwisho ama waendelee kuteseka na kutaabikaMajeneza saba yalikuwa yamepasuka kabla waweze kugundua chanzo cha shida yao.Ni bora kuheshimu uamuzi wa watu usipuuze maana huenda yakakufika ya kukufika. Baada ya Sadiki na mama yake kutimiza haja ya marehemu maisha yao yamezidi kunawiri.Majirani wakakubali kutangamana nao na hata kuwaisaidia katika shughuli za upanzi.Mama na watoto wake wanne wana furaha ila wanahuzunika kwa kumpoteza mtu wao wa karibu,mume na baba mtawalia.

Nani hutoa amri yake ya mwisho kabla hajakata roho.

4958_swa

Usemi wa mwisho Ni kawaida kwa kila mzazi kutoa amri yake ya mwisho kabla hajakata roho.Anapokuwa katika pumzi zake za mwisho huweza kuita familia nzima au watoto wake na kuwaeleza namna anavyotaka waishi hatimaye anapofariki dunia.Hutumia muda mwingi kuwapa wosia watoto wake.Muda huu pia hutumika ili kugawa mali alizonazo mzazi.Kuna baadhi ya wazazi ambao husema mahala ambapo wangependa kuzikwa.Wengine huikataza familia yao kuhusiana na wale wasiostahili kuhudhuria mazishi yao. Mzee Juma ni mojawapo wa wazazi ambao waliishi maisha yao kwa amani bila ugomvi na mtu.Alikuwa na mke mmoja na watoto wanne,wavulana wawili na wasichana wawili.Aliishi akipenda familia yake pamoja na majirani zake.Alikuwa mtu wa watu.Hakusita kuwasaidia wanyonge pindi alipogundua wanapokwa haki zao.Alipokuwa mzima alihusika sanasana na masuala yaliyohusu ardhi hivyo aliwasaidia waliokuwa hawajimudu kifedha kupata haki. Kwa sasa ni marehemu lakini kama kwamba ni mtu aliye hai.Familia yake inateseka si haba.Wameandaa sherehe ya mazishi yake lakini mpaka sasa mwili wake umekataa kuingia kaburini.Baadhi ya waliohudhuria mazishi wamechoshwa na suala hili hivyo wamefunganya kila kilicho chao na kurudi makwao.Mambo yalikuwa yanaenda vizuri mpaka pale ilipofika wakati wa mwili wake kushushwa kaburini.Kila mara wanapobeba jeneza ili kulipeleka kaburini hupasuka hatua chache ndo aingizwe kaburini.Waliokuwa wanahuzunika wameyafuta machozi na kubaki na mshangao. Mpaka hivi leo bado wanajaribu kukitegua kitendawili hiki lakini jawabu hawana.Mjane pamoja na watoto wake wamesalia vinywa wazi.Wametumia pesa nyingi mpaka sasa wanakaribia kufilisika.Imebidi kuurudisha mwili mochari ili usiozee pale nyumbani.Mochari wanadaiwa pesa nyingi tu.Watu sasa wamesusia kuja mazishi ya Juma.Wengine wanahofia maisha yao.Inasemekana yeyote aliyelazimisha mwili kuingia kaburini angepoteza macho na kuwa kipofu. Wakati ule wote mfu alijaribu kuzungumza nao lakini hawakusadiki.Wamebaki wamechanganyikiwa wasijue la kufanya.Walijaribu na kujaribu mpaka wakahisi nguvu zinawaishia.Sadiki kifungua mimba aliota siku moja.Ndoto ilionyesha taswira ya yeye na marehemu baba yake wakizungumza kuhusu jambo fulani kisha baadaye baba mtu akazimia.Sadiki anajaribu kutathmini ndoto ile kwa kujiuliza maswali kama yafuatayo."Baba alitaka kuniambia nini hasa?" Ndoto hii ilijirudia karibu mara tatu ila hakuambia mtu yeyote ikiwemo mama yake.Baada ya kuitafakari kwa muda na kukosa jawabu mwafaka alimsimulia mama yake yote yaliyokuwa yamejiri kwake ndipo mama mtu akakumbuka usemi wa mwisho wa mume wake kabla mwili wake uachane na roho yake."Nikifa msigharamike kuninunulia jeneza na mavazi ya bei bali ningependa mwili wangu utiwe moto."Baada ya hapo akauachilia mkono wake wa yamini aliokuwa ameushikilia vizuri asiuachilie. "Mama mbona hukuzungumza mapema?",ona tulivyotaabika kwa mapuuza yako."Mama alimwomba mwanawe radhi na siku iliyofuata wakaenda kuuchukua mwili na kuutia moto ijapokuwa halikuwa azimio lao.Walitaka sana wampe heshima yake ya mwisho lakini iliwabidi waheshimu maneno yake ya mwisho ama waendelee kuteseka na kutaabikaMajeneza saba yalikuwa yamepasuka kabla waweze kugundua chanzo cha shida yao.Ni bora kuheshimu uamuzi wa watu usipuuze maana huenda yakakufika ya kukufika. Baada ya Sadiki na mama yake kutimiza haja ya marehemu maisha yao yamezidi kunawiri.Majirani wakakubali kutangamana nao na hata kuwaisaidia katika shughuli za upanzi.Mama na watoto wake wanne wana furaha ila wanahuzunika kwa kumpoteza mtu wao wa karibu,mume na baba mtawalia.

Nani aliishi bila ugomvi na mtu

4958_swa

Usemi wa mwisho Ni kawaida kwa kila mzazi kutoa amri yake ya mwisho kabla hajakata roho.Anapokuwa katika pumzi zake za mwisho huweza kuita familia nzima au watoto wake na kuwaeleza namna anavyotaka waishi hatimaye anapofariki dunia.Hutumia muda mwingi kuwapa wosia watoto wake.Muda huu pia hutumika ili kugawa mali alizonazo mzazi.Kuna baadhi ya wazazi ambao husema mahala ambapo wangependa kuzikwa.Wengine huikataza familia yao kuhusiana na wale wasiostahili kuhudhuria mazishi yao. Mzee Juma ni mojawapo wa wazazi ambao waliishi maisha yao kwa amani bila ugomvi na mtu.Alikuwa na mke mmoja na watoto wanne,wavulana wawili na wasichana wawili.Aliishi akipenda familia yake pamoja na majirani zake.Alikuwa mtu wa watu.Hakusita kuwasaidia wanyonge pindi alipogundua wanapokwa haki zao.Alipokuwa mzima alihusika sanasana na masuala yaliyohusu ardhi hivyo aliwasaidia waliokuwa hawajimudu kifedha kupata haki. Kwa sasa ni marehemu lakini kama kwamba ni mtu aliye hai.Familia yake inateseka si haba.Wameandaa sherehe ya mazishi yake lakini mpaka sasa mwili wake umekataa kuingia kaburini.Baadhi ya waliohudhuria mazishi wamechoshwa na suala hili hivyo wamefunganya kila kilicho chao na kurudi makwao.Mambo yalikuwa yanaenda vizuri mpaka pale ilipofika wakati wa mwili wake kushushwa kaburini.Kila mara wanapobeba jeneza ili kulipeleka kaburini hupasuka hatua chache ndo aingizwe kaburini.Waliokuwa wanahuzunika wameyafuta machozi na kubaki na mshangao. Mpaka hivi leo bado wanajaribu kukitegua kitendawili hiki lakini jawabu hawana.Mjane pamoja na watoto wake wamesalia vinywa wazi.Wametumia pesa nyingi mpaka sasa wanakaribia kufilisika.Imebidi kuurudisha mwili mochari ili usiozee pale nyumbani.Mochari wanadaiwa pesa nyingi tu.Watu sasa wamesusia kuja mazishi ya Juma.Wengine wanahofia maisha yao.Inasemekana yeyote aliyelazimisha mwili kuingia kaburini angepoteza macho na kuwa kipofu. Wakati ule wote mfu alijaribu kuzungumza nao lakini hawakusadiki.Wamebaki wamechanganyikiwa wasijue la kufanya.Walijaribu na kujaribu mpaka wakahisi nguvu zinawaishia.Sadiki kifungua mimba aliota siku moja.Ndoto ilionyesha taswira ya yeye na marehemu baba yake wakizungumza kuhusu jambo fulani kisha baadaye baba mtu akazimia.Sadiki anajaribu kutathmini ndoto ile kwa kujiuliza maswali kama yafuatayo."Baba alitaka kuniambia nini hasa?" Ndoto hii ilijirudia karibu mara tatu ila hakuambia mtu yeyote ikiwemo mama yake.Baada ya kuitafakari kwa muda na kukosa jawabu mwafaka alimsimulia mama yake yote yaliyokuwa yamejiri kwake ndipo mama mtu akakumbuka usemi wa mwisho wa mume wake kabla mwili wake uachane na roho yake."Nikifa msigharamike kuninunulia jeneza na mavazi ya bei bali ningependa mwili wangu utiwe moto."Baada ya hapo akauachilia mkono wake wa yamini aliokuwa ameushikilia vizuri asiuachilie. "Mama mbona hukuzungumza mapema?",ona tulivyotaabika kwa mapuuza yako."Mama alimwomba mwanawe radhi na siku iliyofuata wakaenda kuuchukua mwili na kuutia moto ijapokuwa halikuwa azimio lao.Walitaka sana wampe heshima yake ya mwisho lakini iliwabidi waheshimu maneno yake ya mwisho ama waendelee kuteseka na kutaabikaMajeneza saba yalikuwa yamepasuka kabla waweze kugundua chanzo cha shida yao.Ni bora kuheshimu uamuzi wa watu usipuuze maana huenda yakakufika ya kukufika. Baada ya Sadiki na mama yake kutimiza haja ya marehemu maisha yao yamezidi kunawiri.Majirani wakakubali kutangamana nao na hata kuwaisaidia katika shughuli za upanzi.Mama na watoto wake wanne wana furaha ila wanahuzunika kwa kumpoteza mtu wao wa karibu,mume na baba mtawalia.

Mzee Juma alikuwa na watoto wangapi

4958_swa

Usemi wa mwisho Ni kawaida kwa kila mzazi kutoa amri yake ya mwisho kabla hajakata roho.Anapokuwa katika pumzi zake za mwisho huweza kuita familia nzima au watoto wake na kuwaeleza namna anavyotaka waishi hatimaye anapofariki dunia.Hutumia muda mwingi kuwapa wosia watoto wake.Muda huu pia hutumika ili kugawa mali alizonazo mzazi.Kuna baadhi ya wazazi ambao husema mahala ambapo wangependa kuzikwa.Wengine huikataza familia yao kuhusiana na wale wasiostahili kuhudhuria mazishi yao. Mzee Juma ni mojawapo wa wazazi ambao waliishi maisha yao kwa amani bila ugomvi na mtu.Alikuwa na mke mmoja na watoto wanne,wavulana wawili na wasichana wawili.Aliishi akipenda familia yake pamoja na majirani zake.Alikuwa mtu wa watu.Hakusita kuwasaidia wanyonge pindi alipogundua wanapokwa haki zao.Alipokuwa mzima alihusika sanasana na masuala yaliyohusu ardhi hivyo aliwasaidia waliokuwa hawajimudu kifedha kupata haki. Kwa sasa ni marehemu lakini kama kwamba ni mtu aliye hai.Familia yake inateseka si haba.Wameandaa sherehe ya mazishi yake lakini mpaka sasa mwili wake umekataa kuingia kaburini.Baadhi ya waliohudhuria mazishi wamechoshwa na suala hili hivyo wamefunganya kila kilicho chao na kurudi makwao.Mambo yalikuwa yanaenda vizuri mpaka pale ilipofika wakati wa mwili wake kushushwa kaburini.Kila mara wanapobeba jeneza ili kulipeleka kaburini hupasuka hatua chache ndo aingizwe kaburini.Waliokuwa wanahuzunika wameyafuta machozi na kubaki na mshangao. Mpaka hivi leo bado wanajaribu kukitegua kitendawili hiki lakini jawabu hawana.Mjane pamoja na watoto wake wamesalia vinywa wazi.Wametumia pesa nyingi mpaka sasa wanakaribia kufilisika.Imebidi kuurudisha mwili mochari ili usiozee pale nyumbani.Mochari wanadaiwa pesa nyingi tu.Watu sasa wamesusia kuja mazishi ya Juma.Wengine wanahofia maisha yao.Inasemekana yeyote aliyelazimisha mwili kuingia kaburini angepoteza macho na kuwa kipofu. Wakati ule wote mfu alijaribu kuzungumza nao lakini hawakusadiki.Wamebaki wamechanganyikiwa wasijue la kufanya.Walijaribu na kujaribu mpaka wakahisi nguvu zinawaishia.Sadiki kifungua mimba aliota siku moja.Ndoto ilionyesha taswira ya yeye na marehemu baba yake wakizungumza kuhusu jambo fulani kisha baadaye baba mtu akazimia.Sadiki anajaribu kutathmini ndoto ile kwa kujiuliza maswali kama yafuatayo."Baba alitaka kuniambia nini hasa?" Ndoto hii ilijirudia karibu mara tatu ila hakuambia mtu yeyote ikiwemo mama yake.Baada ya kuitafakari kwa muda na kukosa jawabu mwafaka alimsimulia mama yake yote yaliyokuwa yamejiri kwake ndipo mama mtu akakumbuka usemi wa mwisho wa mume wake kabla mwili wake uachane na roho yake."Nikifa msigharamike kuninunulia jeneza na mavazi ya bei bali ningependa mwili wangu utiwe moto."Baada ya hapo akauachilia mkono wake wa yamini aliokuwa ameushikilia vizuri asiuachilie. "Mama mbona hukuzungumza mapema?",ona tulivyotaabika kwa mapuuza yako."Mama alimwomba mwanawe radhi na siku iliyofuata wakaenda kuuchukua mwili na kuutia moto ijapokuwa halikuwa azimio lao.Walitaka sana wampe heshima yake ya mwisho lakini iliwabidi waheshimu maneno yake ya mwisho ama waendelee kuteseka na kutaabikaMajeneza saba yalikuwa yamepasuka kabla waweze kugundua chanzo cha shida yao.Ni bora kuheshimu uamuzi wa watu usipuuze maana huenda yakakufika ya kukufika. Baada ya Sadiki na mama yake kutimiza haja ya marehemu maisha yao yamezidi kunawiri.Majirani wakakubali kutangamana nao na hata kuwaisaidia katika shughuli za upanzi.Mama na watoto wake wanne wana furaha ila wanahuzunika kwa kumpoteza mtu wao wa karibu,mume na baba mtawalia.

Wanarudisha mwili wapi

4958_swa

Usemi wa mwisho Ni kawaida kwa kila mzazi kutoa amri yake ya mwisho kabla hajakata roho.Anapokuwa katika pumzi zake za mwisho huweza kuita familia nzima au watoto wake na kuwaeleza namna anavyotaka waishi hatimaye anapofariki dunia.Hutumia muda mwingi kuwapa wosia watoto wake.Muda huu pia hutumika ili kugawa mali alizonazo mzazi.Kuna baadhi ya wazazi ambao husema mahala ambapo wangependa kuzikwa.Wengine huikataza familia yao kuhusiana na wale wasiostahili kuhudhuria mazishi yao. Mzee Juma ni mojawapo wa wazazi ambao waliishi maisha yao kwa amani bila ugomvi na mtu.Alikuwa na mke mmoja na watoto wanne,wavulana wawili na wasichana wawili.Aliishi akipenda familia yake pamoja na majirani zake.Alikuwa mtu wa watu.Hakusita kuwasaidia wanyonge pindi alipogundua wanapokwa haki zao.Alipokuwa mzima alihusika sanasana na masuala yaliyohusu ardhi hivyo aliwasaidia waliokuwa hawajimudu kifedha kupata haki. Kwa sasa ni marehemu lakini kama kwamba ni mtu aliye hai.Familia yake inateseka si haba.Wameandaa sherehe ya mazishi yake lakini mpaka sasa mwili wake umekataa kuingia kaburini.Baadhi ya waliohudhuria mazishi wamechoshwa na suala hili hivyo wamefunganya kila kilicho chao na kurudi makwao.Mambo yalikuwa yanaenda vizuri mpaka pale ilipofika wakati wa mwili wake kushushwa kaburini.Kila mara wanapobeba jeneza ili kulipeleka kaburini hupasuka hatua chache ndo aingizwe kaburini.Waliokuwa wanahuzunika wameyafuta machozi na kubaki na mshangao. Mpaka hivi leo bado wanajaribu kukitegua kitendawili hiki lakini jawabu hawana.Mjane pamoja na watoto wake wamesalia vinywa wazi.Wametumia pesa nyingi mpaka sasa wanakaribia kufilisika.Imebidi kuurudisha mwili mochari ili usiozee pale nyumbani.Mochari wanadaiwa pesa nyingi tu.Watu sasa wamesusia kuja mazishi ya Juma.Wengine wanahofia maisha yao.Inasemekana yeyote aliyelazimisha mwili kuingia kaburini angepoteza macho na kuwa kipofu. Wakati ule wote mfu alijaribu kuzungumza nao lakini hawakusadiki.Wamebaki wamechanganyikiwa wasijue la kufanya.Walijaribu na kujaribu mpaka wakahisi nguvu zinawaishia.Sadiki kifungua mimba aliota siku moja.Ndoto ilionyesha taswira ya yeye na marehemu baba yake wakizungumza kuhusu jambo fulani kisha baadaye baba mtu akazimia.Sadiki anajaribu kutathmini ndoto ile kwa kujiuliza maswali kama yafuatayo."Baba alitaka kuniambia nini hasa?" Ndoto hii ilijirudia karibu mara tatu ila hakuambia mtu yeyote ikiwemo mama yake.Baada ya kuitafakari kwa muda na kukosa jawabu mwafaka alimsimulia mama yake yote yaliyokuwa yamejiri kwake ndipo mama mtu akakumbuka usemi wa mwisho wa mume wake kabla mwili wake uachane na roho yake."Nikifa msigharamike kuninunulia jeneza na mavazi ya bei bali ningependa mwili wangu utiwe moto."Baada ya hapo akauachilia mkono wake wa yamini aliokuwa ameushikilia vizuri asiuachilie. "Mama mbona hukuzungumza mapema?",ona tulivyotaabika kwa mapuuza yako."Mama alimwomba mwanawe radhi na siku iliyofuata wakaenda kuuchukua mwili na kuutia moto ijapokuwa halikuwa azimio lao.Walitaka sana wampe heshima yake ya mwisho lakini iliwabidi waheshimu maneno yake ya mwisho ama waendelee kuteseka na kutaabikaMajeneza saba yalikuwa yamepasuka kabla waweze kugundua chanzo cha shida yao.Ni bora kuheshimu uamuzi wa watu usipuuze maana huenda yakakufika ya kukufika. Baada ya Sadiki na mama yake kutimiza haja ya marehemu maisha yao yamezidi kunawiri.Majirani wakakubali kutangamana nao na hata kuwaisaidia katika shughuli za upanzi.Mama na watoto wake wanne wana furaha ila wanahuzunika kwa kumpoteza mtu wao wa karibu,mume na baba mtawalia.

Kwa nini majeneza saba yalikuwa yamepasuka

4961_swa

MWAKA WA 2022 Kila mwaka unapoanza watu huwa na furaha chungu nzima. Wengine husherehekea. Kusherehekea huko huwa tofauti sana. Kuna wale husherehekea kwa kunywa. Kuna wale husherehekea kwa kula mapochopocho. Wengine nao huandaa safari. Labda kutembelea mbuga za wanyama au labda kutembelea jamaa na marafiki. Wengine nao hujikusanyika mahala kuona labda michezo. Michezo mbalimbali huandaliwa. Huko kwetu kuna michezo ya kandanda. Wengine utapata ni michezo ya ng'ombe kupigana. Utapata mkulima amenunua fahali ambaye atawezeshwa kupigana ifikapo wakati huo. Fahali hao cha kushangaza huwa wanaongeleshwa na kusikia. Wamewaweka majina ya wanadamu. Niliweza kusikia fahali aitwayo Messi. Kumbuka Messi ni mchezaji mtajika hapa ulimwenguni. Anajulikana kama pesa. Messi tangu hapo awali alikuwa akiichezea klabu ya Bercelona. Hayo kando. Utapata mahali pengine wanaweka kuku kupigana. Watu hufurahia michezo kama hiyo. Mwaka uliopita, niliweza kutembelea sehemu mbali mbali. Nilianzia kwetu kule kijijini. Huko niliona michezo kama hiyo ya kuku na ng'ombe kushindana. Ikumbuke ng'ombe hao wakipigana na kuku hao, mmiliki huwa anapewa mkate kidogo. Huwa wanaorodhesha na kupewa visenti. Nakumbuka mwaka jana mshindi wa ng'ombe aitwaye Maspana alipewa takribani shilingi elfu ishirini. Niliweza pia kujiunga kwa uwanja kutazama kandanda. Hapo ilikuwa mwendo wa saa saba hivi. Mashindano ya ng'ombe na kuku huwa yanaandaliwa mapema. Nikiwa njiani niliona kila mtu anaelekea huko. Ungedhani Mungu alikuwa amewaita kila waja. Mimi nilikuwa kwenye gari ya baba yangu. Mimi mwenyewe sina gari. Usije ukasema ohh hii ohh hiyo. La hasha. Nilikuwa nikitumia gari la baba aina ya (Rush). Basi njiani tulikutana na waja wengi. Si akina mama. Si akina baba. Wote wanaelekea huko. Tuliweza kusaidia watoto wanne kwani walikuwa wakitembea kwa miguu mwendo wa kilomita nane hivi. Baada ya dakika kumi hivi tulifika uwanjani. Uwanja ulikuwa umefurika kiasi cha kuwatapika wengine. Watoto walifurahia. Lakini kufikia mwendo wa jioni hivi, sikufurahia hulka za watu. Elimu kwa kweli ni bora. Ikumbuke tarehe moja ilijuwa jumamosi. Nayo tarehe tatu jumatatu wakati wa wanafunzi kurejea shule. Ina maana kwamba wanafunzi walikuwa wengi kule. Wavulana walikuwa wakionekana kama wendawazimu. Nilikuwa nimetembea na mpenzi wangu. Kwa vile mimi si kufanikiwa na urefu, mimi ni mwenye umbo la wastani. Mpenzi wangu vilevile. Yeye ni mdogo ukimwangalia utadhani yuko bado kidato cha pili. Tulikuwa naye uwanjani. Tukiwa kwenye hamsini yetu, tulikutana na baadhi ya marafiki. Yeye alikutana na watu aliosoma nao kitambo nami pia nikakutana na wenzangu. Tulifurahia kutagusana kwetu. Kule nyumbani mimi najulikana kama mwalimu. Nimewahi funza shule za nyumbani mara kadhaa. Basi tukiwa kwenye uwanja macho yangu yalikuwa yanajipatia chakula chake cha bure. Ghulamu walikaa wendawazimu. Baada ya nusu saa hivi ya kutulia uwanjani, nilipatana na shemeji yangu. Pia yeye ni mdogo ki umri. Yeye ni mwanafunzi wa shule ya upili. Alikuwa mwenye furaha tulipokutana. Niliamua angalau tukaende nje tukapate chakula na shemeji wangu. Sikutaka kutumia gari. Kwani watu walikuwa wamefurika. Ghulamu nao pia walikuwa fisi. Tulipokuwa tukitembea tuliweza kupatana na wanafunzi wangu niliowafundisha shule ya msingi. Yapita miaka minne sasa hivi. Alikuwa kwenye kundi la watu wengi ambao sikuwafahamu. Waliweza kuvamia shemeji wangu na kuanza kushika. Jambo hilo lilinikera sana. Niliwaambia lo! Msifanye hivyo. Wakaniangalia vizuri na waliponiangalia vizuri wakaona ni mimi. Walikuwa wanafunzi wazuri. Wakaniambia samahani mwalimu. Hatukuwa na ufahamu. Kumbe ni wewe? Nikawaambia ni mimi. Huyu ni mke wangu huyu naye ni shemeji wangu. Waliomba msamaha na wakatoka mbio huku aibu imewavaa. Hawakuwa tu wale pekee. Mabinti wadogo wadogo waliona taabu. Walikuwa wakibururaburura nguo zao. Wengine kuwakosea heshima na kuwashika. Ilikuwa ni aibu ilioje? Niliweza kufanikiwa kutoka nje na kuelekea pale tulipokuwa tukienda kujibarizi. Tuliagiza sharubati. Kwa kawaida wasichana wanapenda vibanzi. Hao waliagiza vibanzi. Tulikula na tukaelekea nyumbani. Niliweza kumpa shemeji wangu nauli ya kumfikisha kwao. Mimi na mpenzi wangu tukajitoma kwenye gari na kurejea nyumbani. Kwa kawaida tulipokuwa njiani tulijikumbusha maneno ambayo tuliona uwanjani. Mengine yalikuwa ya kufurahisha mno. Tulicheka na kusema kweli mwaka huu huenda una mambo. Lakini ni ukweli. Mwaka huu wa elfu mbili na ishirini na mbili una mambo mengi. Si kura. Si mitihani miwili ya darasa la na nane. Bila kusahau hata kidato cha nne. Januari hii imekuwa na shughuli mingi. Nimeweza kutembelea baadhi ya shule huko nyumbani na maandalizi yao ni ya kutia moyo. Niliweza kuhudhuria kamati ya wazazi wa darasa la nane huko kwetu. Niliweza kufika mkutanoni kuakilisha mzazi wangu. Nakumbuka ilikuwa ni lazima mwanafunzi awe na mzazi. Hii ndio ilikuwa kiingilio kwenye lango la shule. Kuna wale waliokuwa hawana wazazi. Hawakuruhusiwa kamwe kuingia. Muda ulienda saa zikasonga. Mkutano ulianza. Walimu waliagiza wanafunzi kukaa pamoja na wazazi wao. Kuna wale waliokuja kuwakilisha watoto wa wengine. Sote tulijipanga. Muda wa nusu saa hivi mkutano ulianza. Kama kawaida tuliomba na mkutano ukang'oa nanga. Walimu walisoma matokeo. Waliweza kutoa mitihani tatu. Mitihani hizo tuliweza kuona kuna kuongezeka kwa alama. Basi ilifika mahali pa kuchangia. Waliuliza wanafunzi kisha baadaye wakauliza wazazi. Mwanafunzi mmoja alisema kwamba matokeo yako sawa. Ila watatia bidii kwani bado hawakuwa wamefikia kile kiwango chao walichokiweka. Baada ya mwanafunzi kuongea, ilikuwa zamu ya wazazi. Wazazi wengine walikuwa na hamaki mno. Kuna wale waliotaka watoto wake waadhibiwe. Kuna wale walifurahia matokeo. Wazazi walisema kuwa chanzo cha watoto wao kutofuzu vyema huenda basi ni kwasababu ya wao kupotezea muda mwingi kwenye televisheni. Kuna mzazi alisema kwamba mtoto wake yeye ikifika saa mbili anaenda kutazama Gangaa. Gangaa ni kipindi kimoja kinachoonyeshwa katika runinga ya HCtv. Mzazi mmoja alilaumu wanafunzi kutembea usiku. Huko kwetu wao huita disko matanga. Walisema kuwa matokeo duni huenda yanasababishwa na disko matanga. Hiyo nayo niliweza kuunga mkono wangu mia kwa mia. Wazazi hawachukui jukumu la kuwalinda wanao. Wao wamewawacha tu kujiamulia. Kuna wale ambao walisema kwamba wanao hutorokea madirishani. Wengine wakasema wao nao hawaambiliki. Ilisemekana hata kwenye ule mkutano baadhi ya wanafunzi wameanza kujiingiza katika ngono. Tuliamua katika kauli mbiu kwamba tuunde shule ya bweni. Hii ni kwa wale tu waliokatika darasa la nane. Siasa pia zimeshika kazi mwaka huu. Ni hivi tu juzi seneta wa Meru ametiwa mbaroni. Hii ni kutokana na matamshi yake. Inasemekana kuwa alitoa matamshi ya ukabila huko Eldoret. Mkutano huo ulikuwa umehudhuriwa na viongozi wengi sana. Haswa wale wa mrengo wa UDA. Chama hiki ni chama kinachoongozwa na naibu wa raisi. Kwa kweli mwaka huu wa 2022, unashughuli si haba. Ningependa kuwarai vijana kutotumiwa vibaya na wanasiasa. Kila mtu ana uhuru wa kutembea. Kila mtu ana uhuru wa kutoa mawazo yake. Kila mtu ana uhuru wa kufanya uamuzi kwa mtu anayempenda. Haifai kuona vijana wakileta vurugu kulazimisha watu kuunga mrengo huu au ule. La hasha. Haifai kabisa. Yafaa kama wananchi wazalendo kusikia tu sera ya mgombea fulani bila kumvuruga. Leo utanivuruga kesho pia ni zamu yako. Yafaa tuwasikie tu viongozi wetu. Wanene wakishamaliza tuwaache na waende hivo. Hii ndio kuonyesha utu bora na kuwa na mwelekeo mzuri wa wanasiasa. Wanasiasa wale wachochezi ni sharti washikwe. Si vyema kuwatumia vijana. Ni kwa mfano unatumia mtoto wako. Vijana yafaa tujiulize tunapotumiwa. Je, hawa wanasiasa wana wanao? Kama wanao, mbona wasiwatumie? Mbona wanatutumia tu sisi? Yafaa mwanasiasa anapotaka kututumia kama vijana tumsaili maswali. Tumwulize, je kuna wanao hapo? Ama tumwambia aweke wanao mbele. Haifai vijana tutumiwe.

Nani huwa na furaha chungu nzima mwaka unapoanza

4961_swa

MWAKA WA 2022 Kila mwaka unapoanza watu huwa na furaha chungu nzima. Wengine husherehekea. Kusherehekea huko huwa tofauti sana. Kuna wale husherehekea kwa kunywa. Kuna wale husherehekea kwa kula mapochopocho. Wengine nao huandaa safari. Labda kutembelea mbuga za wanyama au labda kutembelea jamaa na marafiki. Wengine nao hujikusanyika mahala kuona labda michezo. Michezo mbalimbali huandaliwa. Huko kwetu kuna michezo ya kandanda. Wengine utapata ni michezo ya ng'ombe kupigana. Utapata mkulima amenunua fahali ambaye atawezeshwa kupigana ifikapo wakati huo. Fahali hao cha kushangaza huwa wanaongeleshwa na kusikia. Wamewaweka majina ya wanadamu. Niliweza kusikia fahali aitwayo Messi. Kumbuka Messi ni mchezaji mtajika hapa ulimwenguni. Anajulikana kama pesa. Messi tangu hapo awali alikuwa akiichezea klabu ya Bercelona. Hayo kando. Utapata mahali pengine wanaweka kuku kupigana. Watu hufurahia michezo kama hiyo. Mwaka uliopita, niliweza kutembelea sehemu mbali mbali. Nilianzia kwetu kule kijijini. Huko niliona michezo kama hiyo ya kuku na ng'ombe kushindana. Ikumbuke ng'ombe hao wakipigana na kuku hao, mmiliki huwa anapewa mkate kidogo. Huwa wanaorodhesha na kupewa visenti. Nakumbuka mwaka jana mshindi wa ng'ombe aitwaye Maspana alipewa takribani shilingi elfu ishirini. Niliweza pia kujiunga kwa uwanja kutazama kandanda. Hapo ilikuwa mwendo wa saa saba hivi. Mashindano ya ng'ombe na kuku huwa yanaandaliwa mapema. Nikiwa njiani niliona kila mtu anaelekea huko. Ungedhani Mungu alikuwa amewaita kila waja. Mimi nilikuwa kwenye gari ya baba yangu. Mimi mwenyewe sina gari. Usije ukasema ohh hii ohh hiyo. La hasha. Nilikuwa nikitumia gari la baba aina ya (Rush). Basi njiani tulikutana na waja wengi. Si akina mama. Si akina baba. Wote wanaelekea huko. Tuliweza kusaidia watoto wanne kwani walikuwa wakitembea kwa miguu mwendo wa kilomita nane hivi. Baada ya dakika kumi hivi tulifika uwanjani. Uwanja ulikuwa umefurika kiasi cha kuwatapika wengine. Watoto walifurahia. Lakini kufikia mwendo wa jioni hivi, sikufurahia hulka za watu. Elimu kwa kweli ni bora. Ikumbuke tarehe moja ilijuwa jumamosi. Nayo tarehe tatu jumatatu wakati wa wanafunzi kurejea shule. Ina maana kwamba wanafunzi walikuwa wengi kule. Wavulana walikuwa wakionekana kama wendawazimu. Nilikuwa nimetembea na mpenzi wangu. Kwa vile mimi si kufanikiwa na urefu, mimi ni mwenye umbo la wastani. Mpenzi wangu vilevile. Yeye ni mdogo ukimwangalia utadhani yuko bado kidato cha pili. Tulikuwa naye uwanjani. Tukiwa kwenye hamsini yetu, tulikutana na baadhi ya marafiki. Yeye alikutana na watu aliosoma nao kitambo nami pia nikakutana na wenzangu. Tulifurahia kutagusana kwetu. Kule nyumbani mimi najulikana kama mwalimu. Nimewahi funza shule za nyumbani mara kadhaa. Basi tukiwa kwenye uwanja macho yangu yalikuwa yanajipatia chakula chake cha bure. Ghulamu walikaa wendawazimu. Baada ya nusu saa hivi ya kutulia uwanjani, nilipatana na shemeji yangu. Pia yeye ni mdogo ki umri. Yeye ni mwanafunzi wa shule ya upili. Alikuwa mwenye furaha tulipokutana. Niliamua angalau tukaende nje tukapate chakula na shemeji wangu. Sikutaka kutumia gari. Kwani watu walikuwa wamefurika. Ghulamu nao pia walikuwa fisi. Tulipokuwa tukitembea tuliweza kupatana na wanafunzi wangu niliowafundisha shule ya msingi. Yapita miaka minne sasa hivi. Alikuwa kwenye kundi la watu wengi ambao sikuwafahamu. Waliweza kuvamia shemeji wangu na kuanza kushika. Jambo hilo lilinikera sana. Niliwaambia lo! Msifanye hivyo. Wakaniangalia vizuri na waliponiangalia vizuri wakaona ni mimi. Walikuwa wanafunzi wazuri. Wakaniambia samahani mwalimu. Hatukuwa na ufahamu. Kumbe ni wewe? Nikawaambia ni mimi. Huyu ni mke wangu huyu naye ni shemeji wangu. Waliomba msamaha na wakatoka mbio huku aibu imewavaa. Hawakuwa tu wale pekee. Mabinti wadogo wadogo waliona taabu. Walikuwa wakibururaburura nguo zao. Wengine kuwakosea heshima na kuwashika. Ilikuwa ni aibu ilioje? Niliweza kufanikiwa kutoka nje na kuelekea pale tulipokuwa tukienda kujibarizi. Tuliagiza sharubati. Kwa kawaida wasichana wanapenda vibanzi. Hao waliagiza vibanzi. Tulikula na tukaelekea nyumbani. Niliweza kumpa shemeji wangu nauli ya kumfikisha kwao. Mimi na mpenzi wangu tukajitoma kwenye gari na kurejea nyumbani. Kwa kawaida tulipokuwa njiani tulijikumbusha maneno ambayo tuliona uwanjani. Mengine yalikuwa ya kufurahisha mno. Tulicheka na kusema kweli mwaka huu huenda una mambo. Lakini ni ukweli. Mwaka huu wa elfu mbili na ishirini na mbili una mambo mengi. Si kura. Si mitihani miwili ya darasa la na nane. Bila kusahau hata kidato cha nne. Januari hii imekuwa na shughuli mingi. Nimeweza kutembelea baadhi ya shule huko nyumbani na maandalizi yao ni ya kutia moyo. Niliweza kuhudhuria kamati ya wazazi wa darasa la nane huko kwetu. Niliweza kufika mkutanoni kuakilisha mzazi wangu. Nakumbuka ilikuwa ni lazima mwanafunzi awe na mzazi. Hii ndio ilikuwa kiingilio kwenye lango la shule. Kuna wale waliokuwa hawana wazazi. Hawakuruhusiwa kamwe kuingia. Muda ulienda saa zikasonga. Mkutano ulianza. Walimu waliagiza wanafunzi kukaa pamoja na wazazi wao. Kuna wale waliokuja kuwakilisha watoto wa wengine. Sote tulijipanga. Muda wa nusu saa hivi mkutano ulianza. Kama kawaida tuliomba na mkutano ukang'oa nanga. Walimu walisoma matokeo. Waliweza kutoa mitihani tatu. Mitihani hizo tuliweza kuona kuna kuongezeka kwa alama. Basi ilifika mahali pa kuchangia. Waliuliza wanafunzi kisha baadaye wakauliza wazazi. Mwanafunzi mmoja alisema kwamba matokeo yako sawa. Ila watatia bidii kwani bado hawakuwa wamefikia kile kiwango chao walichokiweka. Baada ya mwanafunzi kuongea, ilikuwa zamu ya wazazi. Wazazi wengine walikuwa na hamaki mno. Kuna wale waliotaka watoto wake waadhibiwe. Kuna wale walifurahia matokeo. Wazazi walisema kuwa chanzo cha watoto wao kutofuzu vyema huenda basi ni kwasababu ya wao kupotezea muda mwingi kwenye televisheni. Kuna mzazi alisema kwamba mtoto wake yeye ikifika saa mbili anaenda kutazama Gangaa. Gangaa ni kipindi kimoja kinachoonyeshwa katika runinga ya HCtv. Mzazi mmoja alilaumu wanafunzi kutembea usiku. Huko kwetu wao huita disko matanga. Walisema kuwa matokeo duni huenda yanasababishwa na disko matanga. Hiyo nayo niliweza kuunga mkono wangu mia kwa mia. Wazazi hawachukui jukumu la kuwalinda wanao. Wao wamewawacha tu kujiamulia. Kuna wale ambao walisema kwamba wanao hutorokea madirishani. Wengine wakasema wao nao hawaambiliki. Ilisemekana hata kwenye ule mkutano baadhi ya wanafunzi wameanza kujiingiza katika ngono. Tuliamua katika kauli mbiu kwamba tuunde shule ya bweni. Hii ni kwa wale tu waliokatika darasa la nane. Siasa pia zimeshika kazi mwaka huu. Ni hivi tu juzi seneta wa Meru ametiwa mbaroni. Hii ni kutokana na matamshi yake. Inasemekana kuwa alitoa matamshi ya ukabila huko Eldoret. Mkutano huo ulikuwa umehudhuriwa na viongozi wengi sana. Haswa wale wa mrengo wa UDA. Chama hiki ni chama kinachoongozwa na naibu wa raisi. Kwa kweli mwaka huu wa 2022, unashughuli si haba. Ningependa kuwarai vijana kutotumiwa vibaya na wanasiasa. Kila mtu ana uhuru wa kutembea. Kila mtu ana uhuru wa kutoa mawazo yake. Kila mtu ana uhuru wa kufanya uamuzi kwa mtu anayempenda. Haifai kuona vijana wakileta vurugu kulazimisha watu kuunga mrengo huu au ule. La hasha. Haifai kabisa. Yafaa kama wananchi wazalendo kusikia tu sera ya mgombea fulani bila kumvuruga. Leo utanivuruga kesho pia ni zamu yako. Yafaa tuwasikie tu viongozi wetu. Wanene wakishamaliza tuwaache na waende hivo. Hii ndio kuonyesha utu bora na kuwa na mwelekeo mzuri wa wanasiasa. Wanasiasa wale wachochezi ni sharti washikwe. Si vyema kuwatumia vijana. Ni kwa mfano unatumia mtoto wako. Vijana yafaa tujiulize tunapotumiwa. Je, hawa wanasiasa wana wanao? Kama wanao, mbona wasiwatumie? Mbona wanatutumia tu sisi? Yafaa mwanasiasa anapotaka kututumia kama vijana tumsaili maswali. Tumwulize, je kuna wanao hapo? Ama tumwambia aweke wanao mbele. Haifai vijana tutumiwe.

Msimulizi aliweza kutembelea sehemu mbalimbali lini

4961_swa

MWAKA WA 2022 Kila mwaka unapoanza watu huwa na furaha chungu nzima. Wengine husherehekea. Kusherehekea huko huwa tofauti sana. Kuna wale husherehekea kwa kunywa. Kuna wale husherehekea kwa kula mapochopocho. Wengine nao huandaa safari. Labda kutembelea mbuga za wanyama au labda kutembelea jamaa na marafiki. Wengine nao hujikusanyika mahala kuona labda michezo. Michezo mbalimbali huandaliwa. Huko kwetu kuna michezo ya kandanda. Wengine utapata ni michezo ya ng'ombe kupigana. Utapata mkulima amenunua fahali ambaye atawezeshwa kupigana ifikapo wakati huo. Fahali hao cha kushangaza huwa wanaongeleshwa na kusikia. Wamewaweka majina ya wanadamu. Niliweza kusikia fahali aitwayo Messi. Kumbuka Messi ni mchezaji mtajika hapa ulimwenguni. Anajulikana kama pesa. Messi tangu hapo awali alikuwa akiichezea klabu ya Bercelona. Hayo kando. Utapata mahali pengine wanaweka kuku kupigana. Watu hufurahia michezo kama hiyo. Mwaka uliopita, niliweza kutembelea sehemu mbali mbali. Nilianzia kwetu kule kijijini. Huko niliona michezo kama hiyo ya kuku na ng'ombe kushindana. Ikumbuke ng'ombe hao wakipigana na kuku hao, mmiliki huwa anapewa mkate kidogo. Huwa wanaorodhesha na kupewa visenti. Nakumbuka mwaka jana mshindi wa ng'ombe aitwaye Maspana alipewa takribani shilingi elfu ishirini. Niliweza pia kujiunga kwa uwanja kutazama kandanda. Hapo ilikuwa mwendo wa saa saba hivi. Mashindano ya ng'ombe na kuku huwa yanaandaliwa mapema. Nikiwa njiani niliona kila mtu anaelekea huko. Ungedhani Mungu alikuwa amewaita kila waja. Mimi nilikuwa kwenye gari ya baba yangu. Mimi mwenyewe sina gari. Usije ukasema ohh hii ohh hiyo. La hasha. Nilikuwa nikitumia gari la baba aina ya (Rush). Basi njiani tulikutana na waja wengi. Si akina mama. Si akina baba. Wote wanaelekea huko. Tuliweza kusaidia watoto wanne kwani walikuwa wakitembea kwa miguu mwendo wa kilomita nane hivi. Baada ya dakika kumi hivi tulifika uwanjani. Uwanja ulikuwa umefurika kiasi cha kuwatapika wengine. Watoto walifurahia. Lakini kufikia mwendo wa jioni hivi, sikufurahia hulka za watu. Elimu kwa kweli ni bora. Ikumbuke tarehe moja ilijuwa jumamosi. Nayo tarehe tatu jumatatu wakati wa wanafunzi kurejea shule. Ina maana kwamba wanafunzi walikuwa wengi kule. Wavulana walikuwa wakionekana kama wendawazimu. Nilikuwa nimetembea na mpenzi wangu. Kwa vile mimi si kufanikiwa na urefu, mimi ni mwenye umbo la wastani. Mpenzi wangu vilevile. Yeye ni mdogo ukimwangalia utadhani yuko bado kidato cha pili. Tulikuwa naye uwanjani. Tukiwa kwenye hamsini yetu, tulikutana na baadhi ya marafiki. Yeye alikutana na watu aliosoma nao kitambo nami pia nikakutana na wenzangu. Tulifurahia kutagusana kwetu. Kule nyumbani mimi najulikana kama mwalimu. Nimewahi funza shule za nyumbani mara kadhaa. Basi tukiwa kwenye uwanja macho yangu yalikuwa yanajipatia chakula chake cha bure. Ghulamu walikaa wendawazimu. Baada ya nusu saa hivi ya kutulia uwanjani, nilipatana na shemeji yangu. Pia yeye ni mdogo ki umri. Yeye ni mwanafunzi wa shule ya upili. Alikuwa mwenye furaha tulipokutana. Niliamua angalau tukaende nje tukapate chakula na shemeji wangu. Sikutaka kutumia gari. Kwani watu walikuwa wamefurika. Ghulamu nao pia walikuwa fisi. Tulipokuwa tukitembea tuliweza kupatana na wanafunzi wangu niliowafundisha shule ya msingi. Yapita miaka minne sasa hivi. Alikuwa kwenye kundi la watu wengi ambao sikuwafahamu. Waliweza kuvamia shemeji wangu na kuanza kushika. Jambo hilo lilinikera sana. Niliwaambia lo! Msifanye hivyo. Wakaniangalia vizuri na waliponiangalia vizuri wakaona ni mimi. Walikuwa wanafunzi wazuri. Wakaniambia samahani mwalimu. Hatukuwa na ufahamu. Kumbe ni wewe? Nikawaambia ni mimi. Huyu ni mke wangu huyu naye ni shemeji wangu. Waliomba msamaha na wakatoka mbio huku aibu imewavaa. Hawakuwa tu wale pekee. Mabinti wadogo wadogo waliona taabu. Walikuwa wakibururaburura nguo zao. Wengine kuwakosea heshima na kuwashika. Ilikuwa ni aibu ilioje? Niliweza kufanikiwa kutoka nje na kuelekea pale tulipokuwa tukienda kujibarizi. Tuliagiza sharubati. Kwa kawaida wasichana wanapenda vibanzi. Hao waliagiza vibanzi. Tulikula na tukaelekea nyumbani. Niliweza kumpa shemeji wangu nauli ya kumfikisha kwao. Mimi na mpenzi wangu tukajitoma kwenye gari na kurejea nyumbani. Kwa kawaida tulipokuwa njiani tulijikumbusha maneno ambayo tuliona uwanjani. Mengine yalikuwa ya kufurahisha mno. Tulicheka na kusema kweli mwaka huu huenda una mambo. Lakini ni ukweli. Mwaka huu wa elfu mbili na ishirini na mbili una mambo mengi. Si kura. Si mitihani miwili ya darasa la na nane. Bila kusahau hata kidato cha nne. Januari hii imekuwa na shughuli mingi. Nimeweza kutembelea baadhi ya shule huko nyumbani na maandalizi yao ni ya kutia moyo. Niliweza kuhudhuria kamati ya wazazi wa darasa la nane huko kwetu. Niliweza kufika mkutanoni kuakilisha mzazi wangu. Nakumbuka ilikuwa ni lazima mwanafunzi awe na mzazi. Hii ndio ilikuwa kiingilio kwenye lango la shule. Kuna wale waliokuwa hawana wazazi. Hawakuruhusiwa kamwe kuingia. Muda ulienda saa zikasonga. Mkutano ulianza. Walimu waliagiza wanafunzi kukaa pamoja na wazazi wao. Kuna wale waliokuja kuwakilisha watoto wa wengine. Sote tulijipanga. Muda wa nusu saa hivi mkutano ulianza. Kama kawaida tuliomba na mkutano ukang'oa nanga. Walimu walisoma matokeo. Waliweza kutoa mitihani tatu. Mitihani hizo tuliweza kuona kuna kuongezeka kwa alama. Basi ilifika mahali pa kuchangia. Waliuliza wanafunzi kisha baadaye wakauliza wazazi. Mwanafunzi mmoja alisema kwamba matokeo yako sawa. Ila watatia bidii kwani bado hawakuwa wamefikia kile kiwango chao walichokiweka. Baada ya mwanafunzi kuongea, ilikuwa zamu ya wazazi. Wazazi wengine walikuwa na hamaki mno. Kuna wale waliotaka watoto wake waadhibiwe. Kuna wale walifurahia matokeo. Wazazi walisema kuwa chanzo cha watoto wao kutofuzu vyema huenda basi ni kwasababu ya wao kupotezea muda mwingi kwenye televisheni. Kuna mzazi alisema kwamba mtoto wake yeye ikifika saa mbili anaenda kutazama Gangaa. Gangaa ni kipindi kimoja kinachoonyeshwa katika runinga ya HCtv. Mzazi mmoja alilaumu wanafunzi kutembea usiku. Huko kwetu wao huita disko matanga. Walisema kuwa matokeo duni huenda yanasababishwa na disko matanga. Hiyo nayo niliweza kuunga mkono wangu mia kwa mia. Wazazi hawachukui jukumu la kuwalinda wanao. Wao wamewawacha tu kujiamulia. Kuna wale ambao walisema kwamba wanao hutorokea madirishani. Wengine wakasema wao nao hawaambiliki. Ilisemekana hata kwenye ule mkutano baadhi ya wanafunzi wameanza kujiingiza katika ngono. Tuliamua katika kauli mbiu kwamba tuunde shule ya bweni. Hii ni kwa wale tu waliokatika darasa la nane. Siasa pia zimeshika kazi mwaka huu. Ni hivi tu juzi seneta wa Meru ametiwa mbaroni. Hii ni kutokana na matamshi yake. Inasemekana kuwa alitoa matamshi ya ukabila huko Eldoret. Mkutano huo ulikuwa umehudhuriwa na viongozi wengi sana. Haswa wale wa mrengo wa UDA. Chama hiki ni chama kinachoongozwa na naibu wa raisi. Kwa kweli mwaka huu wa 2022, unashughuli si haba. Ningependa kuwarai vijana kutotumiwa vibaya na wanasiasa. Kila mtu ana uhuru wa kutembea. Kila mtu ana uhuru wa kutoa mawazo yake. Kila mtu ana uhuru wa kufanya uamuzi kwa mtu anayempenda. Haifai kuona vijana wakileta vurugu kulazimisha watu kuunga mrengo huu au ule. La hasha. Haifai kabisa. Yafaa kama wananchi wazalendo kusikia tu sera ya mgombea fulani bila kumvuruga. Leo utanivuruga kesho pia ni zamu yako. Yafaa tuwasikie tu viongozi wetu. Wanene wakishamaliza tuwaache na waende hivo. Hii ndio kuonyesha utu bora na kuwa na mwelekeo mzuri wa wanasiasa. Wanasiasa wale wachochezi ni sharti washikwe. Si vyema kuwatumia vijana. Ni kwa mfano unatumia mtoto wako. Vijana yafaa tujiulize tunapotumiwa. Je, hawa wanasiasa wana wanao? Kama wanao, mbona wasiwatumie? Mbona wanatutumia tu sisi? Yafaa mwanasiasa anapotaka kututumia kama vijana tumsaili maswali. Tumwulize, je kuna wanao hapo? Ama tumwambia aweke wanao mbele. Haifai vijana tutumiwe.

Mwaka uliopita mshindi wa ng'ombe gani alipewa shilingi elfu ishirini

4961_swa

MWAKA WA 2022 Kila mwaka unapoanza watu huwa na furaha chungu nzima. Wengine husherehekea. Kusherehekea huko huwa tofauti sana. Kuna wale husherehekea kwa kunywa. Kuna wale husherehekea kwa kula mapochopocho. Wengine nao huandaa safari. Labda kutembelea mbuga za wanyama au labda kutembelea jamaa na marafiki. Wengine nao hujikusanyika mahala kuona labda michezo. Michezo mbalimbali huandaliwa. Huko kwetu kuna michezo ya kandanda. Wengine utapata ni michezo ya ng'ombe kupigana. Utapata mkulima amenunua fahali ambaye atawezeshwa kupigana ifikapo wakati huo. Fahali hao cha kushangaza huwa wanaongeleshwa na kusikia. Wamewaweka majina ya wanadamu. Niliweza kusikia fahali aitwayo Messi. Kumbuka Messi ni mchezaji mtajika hapa ulimwenguni. Anajulikana kama pesa. Messi tangu hapo awali alikuwa akiichezea klabu ya Bercelona. Hayo kando. Utapata mahali pengine wanaweka kuku kupigana. Watu hufurahia michezo kama hiyo. Mwaka uliopita, niliweza kutembelea sehemu mbali mbali. Nilianzia kwetu kule kijijini. Huko niliona michezo kama hiyo ya kuku na ng'ombe kushindana. Ikumbuke ng'ombe hao wakipigana na kuku hao, mmiliki huwa anapewa mkate kidogo. Huwa wanaorodhesha na kupewa visenti. Nakumbuka mwaka jana mshindi wa ng'ombe aitwaye Maspana alipewa takribani shilingi elfu ishirini. Niliweza pia kujiunga kwa uwanja kutazama kandanda. Hapo ilikuwa mwendo wa saa saba hivi. Mashindano ya ng'ombe na kuku huwa yanaandaliwa mapema. Nikiwa njiani niliona kila mtu anaelekea huko. Ungedhani Mungu alikuwa amewaita kila waja. Mimi nilikuwa kwenye gari ya baba yangu. Mimi mwenyewe sina gari. Usije ukasema ohh hii ohh hiyo. La hasha. Nilikuwa nikitumia gari la baba aina ya (Rush). Basi njiani tulikutana na waja wengi. Si akina mama. Si akina baba. Wote wanaelekea huko. Tuliweza kusaidia watoto wanne kwani walikuwa wakitembea kwa miguu mwendo wa kilomita nane hivi. Baada ya dakika kumi hivi tulifika uwanjani. Uwanja ulikuwa umefurika kiasi cha kuwatapika wengine. Watoto walifurahia. Lakini kufikia mwendo wa jioni hivi, sikufurahia hulka za watu. Elimu kwa kweli ni bora. Ikumbuke tarehe moja ilijuwa jumamosi. Nayo tarehe tatu jumatatu wakati wa wanafunzi kurejea shule. Ina maana kwamba wanafunzi walikuwa wengi kule. Wavulana walikuwa wakionekana kama wendawazimu. Nilikuwa nimetembea na mpenzi wangu. Kwa vile mimi si kufanikiwa na urefu, mimi ni mwenye umbo la wastani. Mpenzi wangu vilevile. Yeye ni mdogo ukimwangalia utadhani yuko bado kidato cha pili. Tulikuwa naye uwanjani. Tukiwa kwenye hamsini yetu, tulikutana na baadhi ya marafiki. Yeye alikutana na watu aliosoma nao kitambo nami pia nikakutana na wenzangu. Tulifurahia kutagusana kwetu. Kule nyumbani mimi najulikana kama mwalimu. Nimewahi funza shule za nyumbani mara kadhaa. Basi tukiwa kwenye uwanja macho yangu yalikuwa yanajipatia chakula chake cha bure. Ghulamu walikaa wendawazimu. Baada ya nusu saa hivi ya kutulia uwanjani, nilipatana na shemeji yangu. Pia yeye ni mdogo ki umri. Yeye ni mwanafunzi wa shule ya upili. Alikuwa mwenye furaha tulipokutana. Niliamua angalau tukaende nje tukapate chakula na shemeji wangu. Sikutaka kutumia gari. Kwani watu walikuwa wamefurika. Ghulamu nao pia walikuwa fisi. Tulipokuwa tukitembea tuliweza kupatana na wanafunzi wangu niliowafundisha shule ya msingi. Yapita miaka minne sasa hivi. Alikuwa kwenye kundi la watu wengi ambao sikuwafahamu. Waliweza kuvamia shemeji wangu na kuanza kushika. Jambo hilo lilinikera sana. Niliwaambia lo! Msifanye hivyo. Wakaniangalia vizuri na waliponiangalia vizuri wakaona ni mimi. Walikuwa wanafunzi wazuri. Wakaniambia samahani mwalimu. Hatukuwa na ufahamu. Kumbe ni wewe? Nikawaambia ni mimi. Huyu ni mke wangu huyu naye ni shemeji wangu. Waliomba msamaha na wakatoka mbio huku aibu imewavaa. Hawakuwa tu wale pekee. Mabinti wadogo wadogo waliona taabu. Walikuwa wakibururaburura nguo zao. Wengine kuwakosea heshima na kuwashika. Ilikuwa ni aibu ilioje? Niliweza kufanikiwa kutoka nje na kuelekea pale tulipokuwa tukienda kujibarizi. Tuliagiza sharubati. Kwa kawaida wasichana wanapenda vibanzi. Hao waliagiza vibanzi. Tulikula na tukaelekea nyumbani. Niliweza kumpa shemeji wangu nauli ya kumfikisha kwao. Mimi na mpenzi wangu tukajitoma kwenye gari na kurejea nyumbani. Kwa kawaida tulipokuwa njiani tulijikumbusha maneno ambayo tuliona uwanjani. Mengine yalikuwa ya kufurahisha mno. Tulicheka na kusema kweli mwaka huu huenda una mambo. Lakini ni ukweli. Mwaka huu wa elfu mbili na ishirini na mbili una mambo mengi. Si kura. Si mitihani miwili ya darasa la na nane. Bila kusahau hata kidato cha nne. Januari hii imekuwa na shughuli mingi. Nimeweza kutembelea baadhi ya shule huko nyumbani na maandalizi yao ni ya kutia moyo. Niliweza kuhudhuria kamati ya wazazi wa darasa la nane huko kwetu. Niliweza kufika mkutanoni kuakilisha mzazi wangu. Nakumbuka ilikuwa ni lazima mwanafunzi awe na mzazi. Hii ndio ilikuwa kiingilio kwenye lango la shule. Kuna wale waliokuwa hawana wazazi. Hawakuruhusiwa kamwe kuingia. Muda ulienda saa zikasonga. Mkutano ulianza. Walimu waliagiza wanafunzi kukaa pamoja na wazazi wao. Kuna wale waliokuja kuwakilisha watoto wa wengine. Sote tulijipanga. Muda wa nusu saa hivi mkutano ulianza. Kama kawaida tuliomba na mkutano ukang'oa nanga. Walimu walisoma matokeo. Waliweza kutoa mitihani tatu. Mitihani hizo tuliweza kuona kuna kuongezeka kwa alama. Basi ilifika mahali pa kuchangia. Waliuliza wanafunzi kisha baadaye wakauliza wazazi. Mwanafunzi mmoja alisema kwamba matokeo yako sawa. Ila watatia bidii kwani bado hawakuwa wamefikia kile kiwango chao walichokiweka. Baada ya mwanafunzi kuongea, ilikuwa zamu ya wazazi. Wazazi wengine walikuwa na hamaki mno. Kuna wale waliotaka watoto wake waadhibiwe. Kuna wale walifurahia matokeo. Wazazi walisema kuwa chanzo cha watoto wao kutofuzu vyema huenda basi ni kwasababu ya wao kupotezea muda mwingi kwenye televisheni. Kuna mzazi alisema kwamba mtoto wake yeye ikifika saa mbili anaenda kutazama Gangaa. Gangaa ni kipindi kimoja kinachoonyeshwa katika runinga ya HCtv. Mzazi mmoja alilaumu wanafunzi kutembea usiku. Huko kwetu wao huita disko matanga. Walisema kuwa matokeo duni huenda yanasababishwa na disko matanga. Hiyo nayo niliweza kuunga mkono wangu mia kwa mia. Wazazi hawachukui jukumu la kuwalinda wanao. Wao wamewawacha tu kujiamulia. Kuna wale ambao walisema kwamba wanao hutorokea madirishani. Wengine wakasema wao nao hawaambiliki. Ilisemekana hata kwenye ule mkutano baadhi ya wanafunzi wameanza kujiingiza katika ngono. Tuliamua katika kauli mbiu kwamba tuunde shule ya bweni. Hii ni kwa wale tu waliokatika darasa la nane. Siasa pia zimeshika kazi mwaka huu. Ni hivi tu juzi seneta wa Meru ametiwa mbaroni. Hii ni kutokana na matamshi yake. Inasemekana kuwa alitoa matamshi ya ukabila huko Eldoret. Mkutano huo ulikuwa umehudhuriwa na viongozi wengi sana. Haswa wale wa mrengo wa UDA. Chama hiki ni chama kinachoongozwa na naibu wa raisi. Kwa kweli mwaka huu wa 2022, unashughuli si haba. Ningependa kuwarai vijana kutotumiwa vibaya na wanasiasa. Kila mtu ana uhuru wa kutembea. Kila mtu ana uhuru wa kutoa mawazo yake. Kila mtu ana uhuru wa kufanya uamuzi kwa mtu anayempenda. Haifai kuona vijana wakileta vurugu kulazimisha watu kuunga mrengo huu au ule. La hasha. Haifai kabisa. Yafaa kama wananchi wazalendo kusikia tu sera ya mgombea fulani bila kumvuruga. Leo utanivuruga kesho pia ni zamu yako. Yafaa tuwasikie tu viongozi wetu. Wanene wakishamaliza tuwaache na waende hivo. Hii ndio kuonyesha utu bora na kuwa na mwelekeo mzuri wa wanasiasa. Wanasiasa wale wachochezi ni sharti washikwe. Si vyema kuwatumia vijana. Ni kwa mfano unatumia mtoto wako. Vijana yafaa tujiulize tunapotumiwa. Je, hawa wanasiasa wana wanao? Kama wanao, mbona wasiwatumie? Mbona wanatutumia tu sisi? Yafaa mwanasiasa anapotaka kututumia kama vijana tumsaili maswali. Tumwulize, je kuna wanao hapo? Ama tumwambia aweke wanao mbele. Haifai vijana tutumiwe.

Mbona walisaidia watoto wanne

4961_swa

MWAKA WA 2022 Kila mwaka unapoanza watu huwa na furaha chungu nzima. Wengine husherehekea. Kusherehekea huko huwa tofauti sana. Kuna wale husherehekea kwa kunywa. Kuna wale husherehekea kwa kula mapochopocho. Wengine nao huandaa safari. Labda kutembelea mbuga za wanyama au labda kutembelea jamaa na marafiki. Wengine nao hujikusanyika mahala kuona labda michezo. Michezo mbalimbali huandaliwa. Huko kwetu kuna michezo ya kandanda. Wengine utapata ni michezo ya ng'ombe kupigana. Utapata mkulima amenunua fahali ambaye atawezeshwa kupigana ifikapo wakati huo. Fahali hao cha kushangaza huwa wanaongeleshwa na kusikia. Wamewaweka majina ya wanadamu. Niliweza kusikia fahali aitwayo Messi. Kumbuka Messi ni mchezaji mtajika hapa ulimwenguni. Anajulikana kama pesa. Messi tangu hapo awali alikuwa akiichezea klabu ya Bercelona. Hayo kando. Utapata mahali pengine wanaweka kuku kupigana. Watu hufurahia michezo kama hiyo. Mwaka uliopita, niliweza kutembelea sehemu mbali mbali. Nilianzia kwetu kule kijijini. Huko niliona michezo kama hiyo ya kuku na ng'ombe kushindana. Ikumbuke ng'ombe hao wakipigana na kuku hao, mmiliki huwa anapewa mkate kidogo. Huwa wanaorodhesha na kupewa visenti. Nakumbuka mwaka jana mshindi wa ng'ombe aitwaye Maspana alipewa takribani shilingi elfu ishirini. Niliweza pia kujiunga kwa uwanja kutazama kandanda. Hapo ilikuwa mwendo wa saa saba hivi. Mashindano ya ng'ombe na kuku huwa yanaandaliwa mapema. Nikiwa njiani niliona kila mtu anaelekea huko. Ungedhani Mungu alikuwa amewaita kila waja. Mimi nilikuwa kwenye gari ya baba yangu. Mimi mwenyewe sina gari. Usije ukasema ohh hii ohh hiyo. La hasha. Nilikuwa nikitumia gari la baba aina ya (Rush). Basi njiani tulikutana na waja wengi. Si akina mama. Si akina baba. Wote wanaelekea huko. Tuliweza kusaidia watoto wanne kwani walikuwa wakitembea kwa miguu mwendo wa kilomita nane hivi. Baada ya dakika kumi hivi tulifika uwanjani. Uwanja ulikuwa umefurika kiasi cha kuwatapika wengine. Watoto walifurahia. Lakini kufikia mwendo wa jioni hivi, sikufurahia hulka za watu. Elimu kwa kweli ni bora. Ikumbuke tarehe moja ilijuwa jumamosi. Nayo tarehe tatu jumatatu wakati wa wanafunzi kurejea shule. Ina maana kwamba wanafunzi walikuwa wengi kule. Wavulana walikuwa wakionekana kama wendawazimu. Nilikuwa nimetembea na mpenzi wangu. Kwa vile mimi si kufanikiwa na urefu, mimi ni mwenye umbo la wastani. Mpenzi wangu vilevile. Yeye ni mdogo ukimwangalia utadhani yuko bado kidato cha pili. Tulikuwa naye uwanjani. Tukiwa kwenye hamsini yetu, tulikutana na baadhi ya marafiki. Yeye alikutana na watu aliosoma nao kitambo nami pia nikakutana na wenzangu. Tulifurahia kutagusana kwetu. Kule nyumbani mimi najulikana kama mwalimu. Nimewahi funza shule za nyumbani mara kadhaa. Basi tukiwa kwenye uwanja macho yangu yalikuwa yanajipatia chakula chake cha bure. Ghulamu walikaa wendawazimu. Baada ya nusu saa hivi ya kutulia uwanjani, nilipatana na shemeji yangu. Pia yeye ni mdogo ki umri. Yeye ni mwanafunzi wa shule ya upili. Alikuwa mwenye furaha tulipokutana. Niliamua angalau tukaende nje tukapate chakula na shemeji wangu. Sikutaka kutumia gari. Kwani watu walikuwa wamefurika. Ghulamu nao pia walikuwa fisi. Tulipokuwa tukitembea tuliweza kupatana na wanafunzi wangu niliowafundisha shule ya msingi. Yapita miaka minne sasa hivi. Alikuwa kwenye kundi la watu wengi ambao sikuwafahamu. Waliweza kuvamia shemeji wangu na kuanza kushika. Jambo hilo lilinikera sana. Niliwaambia lo! Msifanye hivyo. Wakaniangalia vizuri na waliponiangalia vizuri wakaona ni mimi. Walikuwa wanafunzi wazuri. Wakaniambia samahani mwalimu. Hatukuwa na ufahamu. Kumbe ni wewe? Nikawaambia ni mimi. Huyu ni mke wangu huyu naye ni shemeji wangu. Waliomba msamaha na wakatoka mbio huku aibu imewavaa. Hawakuwa tu wale pekee. Mabinti wadogo wadogo waliona taabu. Walikuwa wakibururaburura nguo zao. Wengine kuwakosea heshima na kuwashika. Ilikuwa ni aibu ilioje? Niliweza kufanikiwa kutoka nje na kuelekea pale tulipokuwa tukienda kujibarizi. Tuliagiza sharubati. Kwa kawaida wasichana wanapenda vibanzi. Hao waliagiza vibanzi. Tulikula na tukaelekea nyumbani. Niliweza kumpa shemeji wangu nauli ya kumfikisha kwao. Mimi na mpenzi wangu tukajitoma kwenye gari na kurejea nyumbani. Kwa kawaida tulipokuwa njiani tulijikumbusha maneno ambayo tuliona uwanjani. Mengine yalikuwa ya kufurahisha mno. Tulicheka na kusema kweli mwaka huu huenda una mambo. Lakini ni ukweli. Mwaka huu wa elfu mbili na ishirini na mbili una mambo mengi. Si kura. Si mitihani miwili ya darasa la na nane. Bila kusahau hata kidato cha nne. Januari hii imekuwa na shughuli mingi. Nimeweza kutembelea baadhi ya shule huko nyumbani na maandalizi yao ni ya kutia moyo. Niliweza kuhudhuria kamati ya wazazi wa darasa la nane huko kwetu. Niliweza kufika mkutanoni kuakilisha mzazi wangu. Nakumbuka ilikuwa ni lazima mwanafunzi awe na mzazi. Hii ndio ilikuwa kiingilio kwenye lango la shule. Kuna wale waliokuwa hawana wazazi. Hawakuruhusiwa kamwe kuingia. Muda ulienda saa zikasonga. Mkutano ulianza. Walimu waliagiza wanafunzi kukaa pamoja na wazazi wao. Kuna wale waliokuja kuwakilisha watoto wa wengine. Sote tulijipanga. Muda wa nusu saa hivi mkutano ulianza. Kama kawaida tuliomba na mkutano ukang'oa nanga. Walimu walisoma matokeo. Waliweza kutoa mitihani tatu. Mitihani hizo tuliweza kuona kuna kuongezeka kwa alama. Basi ilifika mahali pa kuchangia. Waliuliza wanafunzi kisha baadaye wakauliza wazazi. Mwanafunzi mmoja alisema kwamba matokeo yako sawa. Ila watatia bidii kwani bado hawakuwa wamefikia kile kiwango chao walichokiweka. Baada ya mwanafunzi kuongea, ilikuwa zamu ya wazazi. Wazazi wengine walikuwa na hamaki mno. Kuna wale waliotaka watoto wake waadhibiwe. Kuna wale walifurahia matokeo. Wazazi walisema kuwa chanzo cha watoto wao kutofuzu vyema huenda basi ni kwasababu ya wao kupotezea muda mwingi kwenye televisheni. Kuna mzazi alisema kwamba mtoto wake yeye ikifika saa mbili anaenda kutazama Gangaa. Gangaa ni kipindi kimoja kinachoonyeshwa katika runinga ya HCtv. Mzazi mmoja alilaumu wanafunzi kutembea usiku. Huko kwetu wao huita disko matanga. Walisema kuwa matokeo duni huenda yanasababishwa na disko matanga. Hiyo nayo niliweza kuunga mkono wangu mia kwa mia. Wazazi hawachukui jukumu la kuwalinda wanao. Wao wamewawacha tu kujiamulia. Kuna wale ambao walisema kwamba wanao hutorokea madirishani. Wengine wakasema wao nao hawaambiliki. Ilisemekana hata kwenye ule mkutano baadhi ya wanafunzi wameanza kujiingiza katika ngono. Tuliamua katika kauli mbiu kwamba tuunde shule ya bweni. Hii ni kwa wale tu waliokatika darasa la nane. Siasa pia zimeshika kazi mwaka huu. Ni hivi tu juzi seneta wa Meru ametiwa mbaroni. Hii ni kutokana na matamshi yake. Inasemekana kuwa alitoa matamshi ya ukabila huko Eldoret. Mkutano huo ulikuwa umehudhuriwa na viongozi wengi sana. Haswa wale wa mrengo wa UDA. Chama hiki ni chama kinachoongozwa na naibu wa raisi. Kwa kweli mwaka huu wa 2022, unashughuli si haba. Ningependa kuwarai vijana kutotumiwa vibaya na wanasiasa. Kila mtu ana uhuru wa kutembea. Kila mtu ana uhuru wa kutoa mawazo yake. Kila mtu ana uhuru wa kufanya uamuzi kwa mtu anayempenda. Haifai kuona vijana wakileta vurugu kulazimisha watu kuunga mrengo huu au ule. La hasha. Haifai kabisa. Yafaa kama wananchi wazalendo kusikia tu sera ya mgombea fulani bila kumvuruga. Leo utanivuruga kesho pia ni zamu yako. Yafaa tuwasikie tu viongozi wetu. Wanene wakishamaliza tuwaache na waende hivo. Hii ndio kuonyesha utu bora na kuwa na mwelekeo mzuri wa wanasiasa. Wanasiasa wale wachochezi ni sharti washikwe. Si vyema kuwatumia vijana. Ni kwa mfano unatumia mtoto wako. Vijana yafaa tujiulize tunapotumiwa. Je, hawa wanasiasa wana wanao? Kama wanao, mbona wasiwatumie? Mbona wanatutumia tu sisi? Yafaa mwanasiasa anapotaka kututumia kama vijana tumsaili maswali. Tumwulize, je kuna wanao hapo? Ama tumwambia aweke wanao mbele. Haifai vijana tutumiwe.

Kwa kawaida wasichana wanapenda nini

4962_swa

KISASI CHA KOMPYUTA Ujuzi wa mtandao ni jambo muhimu sana haswa kwa wanaojua kutumia mtandao huo vizuri. Mtandao una kila kitu ambacho mtu huhitaji. Kusakura mtandaoni huitaji mjazo wa data au Wifi. Mtandao ni mwalimu wa kila somo na mwalimu huyu huwa tayari kujibu kila swali analoletewa au kuulizwa. Mtandao ilianzishwa na wazungu na basic ukasambaa mpaka hapa Afrika. Hakuna mtu anayeuchukia mtandao huu na ndio maana umeenea zaidi na hata kupelekea watu kuwa namvuto mkubwa kwenda kwake. Ni kwa sababu ya mtandao tunaweza kuwasiliana hata tukiwa mbali mbali kijeografia. Mtandao huu umeyafanya masomo kuwa Rahisi na basi watu kufahamu mambo ya ajabu ajabu wasingeweza kuyafahamu pasipo mtandao huu. Mtandao umeweza kuleta kila jambo Karibu na hata madaktari wakawa wapo tu kwa urahisi pasi usumbufu. Wasiojua kusakura mambo mtandaoni labda ndio wanaweza kupinga wema na uzuri wa mtandao. Na basi mtandao huu umezaa mitandao aina mbalimbali. Siku hizi ni nadra sana upate mtu ambaye ana mtoto mdogo na mtoto huyo hajui simu au kuitumia simu hiyo. Mtoto anapolia sikuhizi yeye hupewa simu akachezee. Anapopewa simu achezee basi huwa ameiweka mkononi na Bai huwa anaifinyafinya na hivi ndivyo anajifunza kutumia simu hii. Wengine huwekwwa vibonzo kwenye runinga ila asije akanyanyuka mahali alipokuwa na pia apunguze kilio. Watoto Hawa hukuwa wakijua hata kutumia televisheni hiyo kuliko aliyeinunua. Yaani kisasi Cha kompyuta. Sikuhizi simu kama kifaa Cha kisasa hutumiwa kuwasiliana, kujiburudisha, kujielimisha na pia kuchangamsha. Simu hizi oia hutumiwa kupiga na hata kupiga picha. Baadhi ya picha hitoa picha rembo sana hata kuliko kamera na basic huu ni mwongezo kwa umuhimu wa teknolojia. Simu pia hutumiwa kutuma na kupoa pesa kutoka kwa watu mbalimbali huku mjini na mashambani Kando na simu kuna kompyuta. Kompyuta ni Mfano wa simu ila kompyuta ni kubwa kidogo. Komputa husaidia kufanya baadhi ya heaabu na mswali magumu na kwa wingi. Isitoshe kompyuta hutumiwa kuweka baadhi ya faili kwa mpango maalum. Kompyuta ndicho kifaa chema zaidi Cha kuweka ujumbe mwingi na kwa njia ya moango na basic ujumbe huu uliowekwa haiwezi ukapotea wakati wowote . Baadhi ya watu wanaotumia kompyuta pia huwa wamehifadhi hata picha kwa zile kompyuta ama vitabu vya kusoma iki kufanya usomi Rahisi. Isitoshe kompyuta hizi hutumiwa kwenye maktaba kubwa kubwa kubaini mahali baadhi ya vitabu vilivyowekwa. Mtu anapochoka anaweza akajiuzuru na uchovu kwa kucheza michezo ya kompyuta ambayo huwa ndani ya kompyuta hizo. Kuna kusakura kwa baadhi ya mabonkwenye mtandao na pia kuangalia video za kufurahisha na kunufaidha kwenye mitandao. Baadhi ya wahubiri siku hizi huweka mahubiri yao wazi kwenye mitandao ya kijamii. Isitoshe Lia walimu wa nyanja mbali mbali huweka maarufa yao pale kwa mtandao. Hata wezi pia hutangaza kazi zao kwenye mitandao kwa Mfano wanamgambonwa alshabaab hutangaza kuhusu kuja kwao na hivyo basi mtandao in manufaa mengi mno. Endapo mtu anahitaji maarifa kuhusu habari hizi basi inambidi atafute data ili aweze khpata habari hi. Mitandao pia ina makosa chungu mzima ambayo mara kwa mara yamekuwa yakikashifiwa vigumu. Mitandao hupotosha watoto wadogo na hata watu wazima. Mitandao I ndipo kuna kilaa aina ya watu na kila mmoja bila kubagua jinsia, au umri. Baadhi ya video ambazo zipo mitandaoni hupotosha vikubwa. Baadhi ya maneno ambayo huandikwa na watu wa aina zote mitandaoni ni nadra kupata ya kujenga au kukuza maadili ya mtu. Video kama za nfono hipotoa ajabu na pia husababisha kuvunjika kwa ndoa. Mitandao hufunza watu namna ya kutumia dawa za kulevya bila kujali hali yao. Wengi wa wale wanaonyesha mambo jay huwa ni watu kutoka nchi zingine na basic sisi tunzza kuwaiga Baadhi ya matatizo ya mitandaoni yametatuliwa kwa kwa njia tofauti kama vile kuzuia baadhi ya video kuwafikia watu.isitoshe mafunzo kuhusu mtandao pia yamesaidia ajabu ila bado tuna kazi ngumu ya kusaidiwa kuelekezwa kwa ujumla kuhusu mambo haya.

Nani mwalimu wa kila somo

4962_swa

KISASI CHA KOMPYUTA Ujuzi wa mtandao ni jambo muhimu sana haswa kwa wanaojua kutumia mtandao huo vizuri. Mtandao una kila kitu ambacho mtu huhitaji. Kusakura mtandaoni huitaji mjazo wa data au Wifi. Mtandao ni mwalimu wa kila somo na mwalimu huyu huwa tayari kujibu kila swali analoletewa au kuulizwa. Mtandao ilianzishwa na wazungu na basic ukasambaa mpaka hapa Afrika. Hakuna mtu anayeuchukia mtandao huu na ndio maana umeenea zaidi na hata kupelekea watu kuwa namvuto mkubwa kwenda kwake. Ni kwa sababu ya mtandao tunaweza kuwasiliana hata tukiwa mbali mbali kijeografia. Mtandao huu umeyafanya masomo kuwa Rahisi na basi watu kufahamu mambo ya ajabu ajabu wasingeweza kuyafahamu pasipo mtandao huu. Mtandao umeweza kuleta kila jambo Karibu na hata madaktari wakawa wapo tu kwa urahisi pasi usumbufu. Wasiojua kusakura mambo mtandaoni labda ndio wanaweza kupinga wema na uzuri wa mtandao. Na basi mtandao huu umezaa mitandao aina mbalimbali. Siku hizi ni nadra sana upate mtu ambaye ana mtoto mdogo na mtoto huyo hajui simu au kuitumia simu hiyo. Mtoto anapolia sikuhizi yeye hupewa simu akachezee. Anapopewa simu achezee basi huwa ameiweka mkononi na Bai huwa anaifinyafinya na hivi ndivyo anajifunza kutumia simu hii. Wengine huwekwwa vibonzo kwenye runinga ila asije akanyanyuka mahali alipokuwa na pia apunguze kilio. Watoto Hawa hukuwa wakijua hata kutumia televisheni hiyo kuliko aliyeinunua. Yaani kisasi Cha kompyuta. Sikuhizi simu kama kifaa Cha kisasa hutumiwa kuwasiliana, kujiburudisha, kujielimisha na pia kuchangamsha. Simu hizi oia hutumiwa kupiga na hata kupiga picha. Baadhi ya picha hitoa picha rembo sana hata kuliko kamera na basic huu ni mwongezo kwa umuhimu wa teknolojia. Simu pia hutumiwa kutuma na kupoa pesa kutoka kwa watu mbalimbali huku mjini na mashambani Kando na simu kuna kompyuta. Kompyuta ni Mfano wa simu ila kompyuta ni kubwa kidogo. Komputa husaidia kufanya baadhi ya heaabu na mswali magumu na kwa wingi. Isitoshe kompyuta hutumiwa kuweka baadhi ya faili kwa mpango maalum. Kompyuta ndicho kifaa chema zaidi Cha kuweka ujumbe mwingi na kwa njia ya moango na basic ujumbe huu uliowekwa haiwezi ukapotea wakati wowote . Baadhi ya watu wanaotumia kompyuta pia huwa wamehifadhi hata picha kwa zile kompyuta ama vitabu vya kusoma iki kufanya usomi Rahisi. Isitoshe kompyuta hizi hutumiwa kwenye maktaba kubwa kubwa kubaini mahali baadhi ya vitabu vilivyowekwa. Mtu anapochoka anaweza akajiuzuru na uchovu kwa kucheza michezo ya kompyuta ambayo huwa ndani ya kompyuta hizo. Kuna kusakura kwa baadhi ya mabonkwenye mtandao na pia kuangalia video za kufurahisha na kunufaidha kwenye mitandao. Baadhi ya wahubiri siku hizi huweka mahubiri yao wazi kwenye mitandao ya kijamii. Isitoshe Lia walimu wa nyanja mbali mbali huweka maarufa yao pale kwa mtandao. Hata wezi pia hutangaza kazi zao kwenye mitandao kwa Mfano wanamgambonwa alshabaab hutangaza kuhusu kuja kwao na hivyo basi mtandao in manufaa mengi mno. Endapo mtu anahitaji maarifa kuhusu habari hizi basi inambidi atafute data ili aweze khpata habari hi. Mitandao pia ina makosa chungu mzima ambayo mara kwa mara yamekuwa yakikashifiwa vigumu. Mitandao hupotosha watoto wadogo na hata watu wazima. Mitandao I ndipo kuna kilaa aina ya watu na kila mmoja bila kubagua jinsia, au umri. Baadhi ya video ambazo zipo mitandaoni hupotosha vikubwa. Baadhi ya maneno ambayo huandikwa na watu wa aina zote mitandaoni ni nadra kupata ya kujenga au kukuza maadili ya mtu. Video kama za nfono hipotoa ajabu na pia husababisha kuvunjika kwa ndoa. Mitandao hufunza watu namna ya kutumia dawa za kulevya bila kujali hali yao. Wengi wa wale wanaonyesha mambo jay huwa ni watu kutoka nchi zingine na basic sisi tunzza kuwaiga Baadhi ya matatizo ya mitandaoni yametatuliwa kwa kwa njia tofauti kama vile kuzuia baadhi ya video kuwafikia watu.isitoshe mafunzo kuhusu mtandao pia yamesaidia ajabu ila bado tuna kazi ngumu ya kusaidiwa kuelekezwa kwa ujumla kuhusu mambo haya.

Lini ni nadra upate mtoto ambaye hajui kutumia simu

4962_swa

KISASI CHA KOMPYUTA Ujuzi wa mtandao ni jambo muhimu sana haswa kwa wanaojua kutumia mtandao huo vizuri. Mtandao una kila kitu ambacho mtu huhitaji. Kusakura mtandaoni huitaji mjazo wa data au Wifi. Mtandao ni mwalimu wa kila somo na mwalimu huyu huwa tayari kujibu kila swali analoletewa au kuulizwa. Mtandao ilianzishwa na wazungu na basic ukasambaa mpaka hapa Afrika. Hakuna mtu anayeuchukia mtandao huu na ndio maana umeenea zaidi na hata kupelekea watu kuwa namvuto mkubwa kwenda kwake. Ni kwa sababu ya mtandao tunaweza kuwasiliana hata tukiwa mbali mbali kijeografia. Mtandao huu umeyafanya masomo kuwa Rahisi na basi watu kufahamu mambo ya ajabu ajabu wasingeweza kuyafahamu pasipo mtandao huu. Mtandao umeweza kuleta kila jambo Karibu na hata madaktari wakawa wapo tu kwa urahisi pasi usumbufu. Wasiojua kusakura mambo mtandaoni labda ndio wanaweza kupinga wema na uzuri wa mtandao. Na basi mtandao huu umezaa mitandao aina mbalimbali. Siku hizi ni nadra sana upate mtu ambaye ana mtoto mdogo na mtoto huyo hajui simu au kuitumia simu hiyo. Mtoto anapolia sikuhizi yeye hupewa simu akachezee. Anapopewa simu achezee basi huwa ameiweka mkononi na Bai huwa anaifinyafinya na hivi ndivyo anajifunza kutumia simu hii. Wengine huwekwwa vibonzo kwenye runinga ila asije akanyanyuka mahali alipokuwa na pia apunguze kilio. Watoto Hawa hukuwa wakijua hata kutumia televisheni hiyo kuliko aliyeinunua. Yaani kisasi Cha kompyuta. Sikuhizi simu kama kifaa Cha kisasa hutumiwa kuwasiliana, kujiburudisha, kujielimisha na pia kuchangamsha. Simu hizi oia hutumiwa kupiga na hata kupiga picha. Baadhi ya picha hitoa picha rembo sana hata kuliko kamera na basic huu ni mwongezo kwa umuhimu wa teknolojia. Simu pia hutumiwa kutuma na kupoa pesa kutoka kwa watu mbalimbali huku mjini na mashambani Kando na simu kuna kompyuta. Kompyuta ni Mfano wa simu ila kompyuta ni kubwa kidogo. Komputa husaidia kufanya baadhi ya heaabu na mswali magumu na kwa wingi. Isitoshe kompyuta hutumiwa kuweka baadhi ya faili kwa mpango maalum. Kompyuta ndicho kifaa chema zaidi Cha kuweka ujumbe mwingi na kwa njia ya moango na basic ujumbe huu uliowekwa haiwezi ukapotea wakati wowote . Baadhi ya watu wanaotumia kompyuta pia huwa wamehifadhi hata picha kwa zile kompyuta ama vitabu vya kusoma iki kufanya usomi Rahisi. Isitoshe kompyuta hizi hutumiwa kwenye maktaba kubwa kubwa kubaini mahali baadhi ya vitabu vilivyowekwa. Mtu anapochoka anaweza akajiuzuru na uchovu kwa kucheza michezo ya kompyuta ambayo huwa ndani ya kompyuta hizo. Kuna kusakura kwa baadhi ya mabonkwenye mtandao na pia kuangalia video za kufurahisha na kunufaidha kwenye mitandao. Baadhi ya wahubiri siku hizi huweka mahubiri yao wazi kwenye mitandao ya kijamii. Isitoshe Lia walimu wa nyanja mbali mbali huweka maarufa yao pale kwa mtandao. Hata wezi pia hutangaza kazi zao kwenye mitandao kwa Mfano wanamgambonwa alshabaab hutangaza kuhusu kuja kwao na hivyo basi mtandao in manufaa mengi mno. Endapo mtu anahitaji maarifa kuhusu habari hizi basi inambidi atafute data ili aweze khpata habari hi. Mitandao pia ina makosa chungu mzima ambayo mara kwa mara yamekuwa yakikashifiwa vigumu. Mitandao hupotosha watoto wadogo na hata watu wazima. Mitandao I ndipo kuna kilaa aina ya watu na kila mmoja bila kubagua jinsia, au umri. Baadhi ya video ambazo zipo mitandaoni hupotosha vikubwa. Baadhi ya maneno ambayo huandikwa na watu wa aina zote mitandaoni ni nadra kupata ya kujenga au kukuza maadili ya mtu. Video kama za nfono hipotoa ajabu na pia husababisha kuvunjika kwa ndoa. Mitandao hufunza watu namna ya kutumia dawa za kulevya bila kujali hali yao. Wengi wa wale wanaonyesha mambo jay huwa ni watu kutoka nchi zingine na basic sisi tunzza kuwaiga Baadhi ya matatizo ya mitandaoni yametatuliwa kwa kwa njia tofauti kama vile kuzuia baadhi ya video kuwafikia watu.isitoshe mafunzo kuhusu mtandao pia yamesaidia ajabu ila bado tuna kazi ngumu ya kusaidiwa kuelekezwa kwa ujumla kuhusu mambo haya.

Mtoto anapolia siku hizi hupewa nini akachezee

4962_swa

KISASI CHA KOMPYUTA Ujuzi wa mtandao ni jambo muhimu sana haswa kwa wanaojua kutumia mtandao huo vizuri. Mtandao una kila kitu ambacho mtu huhitaji. Kusakura mtandaoni huitaji mjazo wa data au Wifi. Mtandao ni mwalimu wa kila somo na mwalimu huyu huwa tayari kujibu kila swali analoletewa au kuulizwa. Mtandao ilianzishwa na wazungu na basic ukasambaa mpaka hapa Afrika. Hakuna mtu anayeuchukia mtandao huu na ndio maana umeenea zaidi na hata kupelekea watu kuwa namvuto mkubwa kwenda kwake. Ni kwa sababu ya mtandao tunaweza kuwasiliana hata tukiwa mbali mbali kijeografia. Mtandao huu umeyafanya masomo kuwa Rahisi na basi watu kufahamu mambo ya ajabu ajabu wasingeweza kuyafahamu pasipo mtandao huu. Mtandao umeweza kuleta kila jambo Karibu na hata madaktari wakawa wapo tu kwa urahisi pasi usumbufu. Wasiojua kusakura mambo mtandaoni labda ndio wanaweza kupinga wema na uzuri wa mtandao. Na basi mtandao huu umezaa mitandao aina mbalimbali. Siku hizi ni nadra sana upate mtu ambaye ana mtoto mdogo na mtoto huyo hajui simu au kuitumia simu hiyo. Mtoto anapolia sikuhizi yeye hupewa simu akachezee. Anapopewa simu achezee basi huwa ameiweka mkononi na Bai huwa anaifinyafinya na hivi ndivyo anajifunza kutumia simu hii. Wengine huwekwwa vibonzo kwenye runinga ila asije akanyanyuka mahali alipokuwa na pia apunguze kilio. Watoto Hawa hukuwa wakijua hata kutumia televisheni hiyo kuliko aliyeinunua. Yaani kisasi Cha kompyuta. Sikuhizi simu kama kifaa Cha kisasa hutumiwa kuwasiliana, kujiburudisha, kujielimisha na pia kuchangamsha. Simu hizi oia hutumiwa kupiga na hata kupiga picha. Baadhi ya picha hitoa picha rembo sana hata kuliko kamera na basic huu ni mwongezo kwa umuhimu wa teknolojia. Simu pia hutumiwa kutuma na kupoa pesa kutoka kwa watu mbalimbali huku mjini na mashambani Kando na simu kuna kompyuta. Kompyuta ni Mfano wa simu ila kompyuta ni kubwa kidogo. Komputa husaidia kufanya baadhi ya heaabu na mswali magumu na kwa wingi. Isitoshe kompyuta hutumiwa kuweka baadhi ya faili kwa mpango maalum. Kompyuta ndicho kifaa chema zaidi Cha kuweka ujumbe mwingi na kwa njia ya moango na basic ujumbe huu uliowekwa haiwezi ukapotea wakati wowote . Baadhi ya watu wanaotumia kompyuta pia huwa wamehifadhi hata picha kwa zile kompyuta ama vitabu vya kusoma iki kufanya usomi Rahisi. Isitoshe kompyuta hizi hutumiwa kwenye maktaba kubwa kubwa kubaini mahali baadhi ya vitabu vilivyowekwa. Mtu anapochoka anaweza akajiuzuru na uchovu kwa kucheza michezo ya kompyuta ambayo huwa ndani ya kompyuta hizo. Kuna kusakura kwa baadhi ya mabonkwenye mtandao na pia kuangalia video za kufurahisha na kunufaidha kwenye mitandao. Baadhi ya wahubiri siku hizi huweka mahubiri yao wazi kwenye mitandao ya kijamii. Isitoshe Lia walimu wa nyanja mbali mbali huweka maarufa yao pale kwa mtandao. Hata wezi pia hutangaza kazi zao kwenye mitandao kwa Mfano wanamgambonwa alshabaab hutangaza kuhusu kuja kwao na hivyo basi mtandao in manufaa mengi mno. Endapo mtu anahitaji maarifa kuhusu habari hizi basi inambidi atafute data ili aweze khpata habari hi. Mitandao pia ina makosa chungu mzima ambayo mara kwa mara yamekuwa yakikashifiwa vigumu. Mitandao hupotosha watoto wadogo na hata watu wazima. Mitandao I ndipo kuna kilaa aina ya watu na kila mmoja bila kubagua jinsia, au umri. Baadhi ya video ambazo zipo mitandaoni hupotosha vikubwa. Baadhi ya maneno ambayo huandikwa na watu wa aina zote mitandaoni ni nadra kupata ya kujenga au kukuza maadili ya mtu. Video kama za nfono hipotoa ajabu na pia husababisha kuvunjika kwa ndoa. Mitandao hufunza watu namna ya kutumia dawa za kulevya bila kujali hali yao. Wengi wa wale wanaonyesha mambo jay huwa ni watu kutoka nchi zingine na basic sisi tunzza kuwaiga Baadhi ya matatizo ya mitandaoni yametatuliwa kwa kwa njia tofauti kama vile kuzuia baadhi ya video kuwafikia watu.isitoshe mafunzo kuhusu mtandao pia yamesaidia ajabu ila bado tuna kazi ngumu ya kusaidiwa kuelekezwa kwa ujumla kuhusu mambo haya.

Watu wamehifadhi vitabu gani kwa kompyuta

4962_swa

KISASI CHA KOMPYUTA Ujuzi wa mtandao ni jambo muhimu sana haswa kwa wanaojua kutumia mtandao huo vizuri. Mtandao una kila kitu ambacho mtu huhitaji. Kusakura mtandaoni huitaji mjazo wa data au Wifi. Mtandao ni mwalimu wa kila somo na mwalimu huyu huwa tayari kujibu kila swali analoletewa au kuulizwa. Mtandao ilianzishwa na wazungu na basic ukasambaa mpaka hapa Afrika. Hakuna mtu anayeuchukia mtandao huu na ndio maana umeenea zaidi na hata kupelekea watu kuwa namvuto mkubwa kwenda kwake. Ni kwa sababu ya mtandao tunaweza kuwasiliana hata tukiwa mbali mbali kijeografia. Mtandao huu umeyafanya masomo kuwa Rahisi na basi watu kufahamu mambo ya ajabu ajabu wasingeweza kuyafahamu pasipo mtandao huu. Mtandao umeweza kuleta kila jambo Karibu na hata madaktari wakawa wapo tu kwa urahisi pasi usumbufu. Wasiojua kusakura mambo mtandaoni labda ndio wanaweza kupinga wema na uzuri wa mtandao. Na basi mtandao huu umezaa mitandao aina mbalimbali. Siku hizi ni nadra sana upate mtu ambaye ana mtoto mdogo na mtoto huyo hajui simu au kuitumia simu hiyo. Mtoto anapolia sikuhizi yeye hupewa simu akachezee. Anapopewa simu achezee basi huwa ameiweka mkononi na Bai huwa anaifinyafinya na hivi ndivyo anajifunza kutumia simu hii. Wengine huwekwwa vibonzo kwenye runinga ila asije akanyanyuka mahali alipokuwa na pia apunguze kilio. Watoto Hawa hukuwa wakijua hata kutumia televisheni hiyo kuliko aliyeinunua. Yaani kisasi Cha kompyuta. Sikuhizi simu kama kifaa Cha kisasa hutumiwa kuwasiliana, kujiburudisha, kujielimisha na pia kuchangamsha. Simu hizi oia hutumiwa kupiga na hata kupiga picha. Baadhi ya picha hitoa picha rembo sana hata kuliko kamera na basic huu ni mwongezo kwa umuhimu wa teknolojia. Simu pia hutumiwa kutuma na kupoa pesa kutoka kwa watu mbalimbali huku mjini na mashambani Kando na simu kuna kompyuta. Kompyuta ni Mfano wa simu ila kompyuta ni kubwa kidogo. Komputa husaidia kufanya baadhi ya heaabu na mswali magumu na kwa wingi. Isitoshe kompyuta hutumiwa kuweka baadhi ya faili kwa mpango maalum. Kompyuta ndicho kifaa chema zaidi Cha kuweka ujumbe mwingi na kwa njia ya moango na basic ujumbe huu uliowekwa haiwezi ukapotea wakati wowote . Baadhi ya watu wanaotumia kompyuta pia huwa wamehifadhi hata picha kwa zile kompyuta ama vitabu vya kusoma iki kufanya usomi Rahisi. Isitoshe kompyuta hizi hutumiwa kwenye maktaba kubwa kubwa kubaini mahali baadhi ya vitabu vilivyowekwa. Mtu anapochoka anaweza akajiuzuru na uchovu kwa kucheza michezo ya kompyuta ambayo huwa ndani ya kompyuta hizo. Kuna kusakura kwa baadhi ya mabonkwenye mtandao na pia kuangalia video za kufurahisha na kunufaidha kwenye mitandao. Baadhi ya wahubiri siku hizi huweka mahubiri yao wazi kwenye mitandao ya kijamii. Isitoshe Lia walimu wa nyanja mbali mbali huweka maarufa yao pale kwa mtandao. Hata wezi pia hutangaza kazi zao kwenye mitandao kwa Mfano wanamgambonwa alshabaab hutangaza kuhusu kuja kwao na hivyo basi mtandao in manufaa mengi mno. Endapo mtu anahitaji maarifa kuhusu habari hizi basi inambidi atafute data ili aweze khpata habari hi. Mitandao pia ina makosa chungu mzima ambayo mara kwa mara yamekuwa yakikashifiwa vigumu. Mitandao hupotosha watoto wadogo na hata watu wazima. Mitandao I ndipo kuna kilaa aina ya watu na kila mmoja bila kubagua jinsia, au umri. Baadhi ya video ambazo zipo mitandaoni hupotosha vikubwa. Baadhi ya maneno ambayo huandikwa na watu wa aina zote mitandaoni ni nadra kupata ya kujenga au kukuza maadili ya mtu. Video kama za nfono hipotoa ajabu na pia husababisha kuvunjika kwa ndoa. Mitandao hufunza watu namna ya kutumia dawa za kulevya bila kujali hali yao. Wengi wa wale wanaonyesha mambo jay huwa ni watu kutoka nchi zingine na basic sisi tunzza kuwaiga Baadhi ya matatizo ya mitandaoni yametatuliwa kwa kwa njia tofauti kama vile kuzuia baadhi ya video kuwafikia watu.isitoshe mafunzo kuhusu mtandao pia yamesaidia ajabu ila bado tuna kazi ngumu ya kusaidiwa kuelekezwa kwa ujumla kuhusu mambo haya.

Mbona inambidi mtu atafute data

4965_swa

MTOTO HARAMU Mimi nilizaliwa na kulelewa na mama kwa maskani na nyumba ya bibi. Nilipozidi kuwa niliishi pale pamoja ba bibi. Sikuwa na wa kumuita baba. Babu aliaga nikiwa na umri wa tuseme miaka kumi na miwili. Basi ilibaki mimi na mama na bibi. Mama hakuwa na kazi ya maana ila alikuwa tu anauza vitumbua kando ya barabara . Bibi naye angebaki nyumbani akilala kwa kuwa alikuwa amezeeka ajabu. Mama ndiye aliyekuwa kitindamimba kwao na msichana wa nne kwenye msururu wa watoto wanne. Wawili walikuwa wa kiume na basic wawili wakawa wa kike. Kwetu ambalo kulikuwa kwa bibi yangu hakuwa na nyumba nzuri vile ila ilikuwa inatusetiri sisi watatu. Shamba la bibi lilikuwa dogo na basic wajomba hawakukosa kulalamika kila uchao. Mara nyingi walipokuwa kwa mazungumzo sebuleni walinituma jikoni ili niwape nafasi waongee. Nami sikuenda jikoni ila niliketi kwa dirisha ili niskize walichokuwa wanakiongea. Mara nyingi walisikika wakimweleza bibi kuwa awape shamba wakafanye ukulima na basic wamlishe. Bibi alipowauliza kuhusu kule mama angependa wangejubu kuwa mama alifaa kutafuta mchumba amkidhi mahitaji yake. Na kumuambia kuwa ni vyema aanze kumuambia atafute pa kuishi ili waweze kumukidhi vyema. Bibi alikataa madai hayo na kusema kuwa angemfukuza mama basi mimi ningeteseka sana kwa kuwa sikuwa na baba. Jambo hili lilinisumbua sana. Nilikuwa najiuliza kwa nini sina baba ila singeweza kumuuliza mama. Wajomba waliokuja zaidi ya mara moja ila bibi alikana madai yao. Mimi sikuruhusiwa kuenda kwa wajomba kwa kuwa walikuwa wananiita mtoto haramu na kusema sikuruhusiwa kuwa Karibu na wanao. Mara nyingi basi mimi na binamu zangu yungecheza tu tukiwa shuleni na tunapofika nyumbani tulikuwa hatujuani wala kufahamiana. Wajomba pia walikuwa wanamuingelesha mama kwa madharau kama mtoto mdogo na hata mara nyingine kumutusi bila ya kujali uwepo wangu. Nilikuwa na msukiminwa kumuuliza mama kuhusu maisha yake ya ndoa ila tena niliogopa. Lile jina nililopewa nyumbani na wajomba lilikuwa limewafikia hata wenzangu shuleni na basic nikawa naitwa hivyo. Hata baadhi ya walimu nilipokosea waliniita hivyo. Wanafunzi wengine wakawa wananitenga kutokana na jina langu kwa madai kuwa kitu haramu ni kitu hatari na kisichokubalika. Siku moja mwalimu mgeni alikuja shule yetu akawa ameletwa darasa letu afunze. Mimi ndiye nilikuwa nakeyi mbele zaidi na basic nikaanua kumusaidia kufuta ubao. Nilipomaliza aliniuliza naitwa nani. Kabla nimjibu wenzangu walikuwa washasema kwa sauti ' mtoto haramu'. Mwalimu alipigiwa na butwaa ila hakuwa na namna aliniagiza niketi. Nilihisi vibaya na nikaanua kujua maana kamili ya jina Hilo. Mwalimu aliyeletwa darasa letu alikuwa mwalimu wa kiswahilli. Basi siku hiyo alipomaliza somo wenzangu wakiruka kwenda kucheza mimi nilimfuata nikitaka kujua maana ya jina nililopewa na wajomba wangu. Wajomba wangu waliniita mara ya kwanza nililiona kama jina jema sana na basi nikawa nalifurahia ila sasa wenzangu waliniita huku wakicheka kumaniidha kulikuwa na maana fiche iliyokuwa hairidhishi basi. Nilifika njiani ila nikaogopa kwa kuwa walimu walikuwa wengi ofisini. Niliamua kuwa nitamuuliza kwanza mama kisha alishindwa nimuulize mwalimu siku itakayofuata. Nikirudi nilikutana na Fatma. Fatma pia alikuwa amenyamaza sana na akanisalimu ila akaniita jina langu. Nilishangaa sana iweje yeye hajaniita mtoto haramu. Aliniuliza na kusema kuwa aliona namna nilivyokerwa wenzangu waliponiita mwanaharamu. Sikumjibu hata chembe. Ni kama Fatma alikuwa anafahamu maana ya jina hili na ndio maana akaja kumuuguza bila kuniita jina Hilo. Ila sikutaka kusikua maana ya jina Hilo kutoka kwake . Sijui mbona niliona yafaa mama anipe maana ama mwalimu. Tulirudi darasani na basic siku hiyo nikawa siongei. Jioni nilienda nyumbani na kuketi na mama kando ya jiko akichemsha chakula. Haikuwa kawaida yangu kuwa pale Bali ningekuwa nikimsikiza bibi. Niliamua kumuuliza swali like. Mama alionekana ametatizika sana nilipouliza swali lile. Alinyamaza kisha akanipa jibu. "Mtoto haramu ni mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa" alikiri mama. Nilihisi uchungu umejipenyeza na kukata roho yangu. Nilijutia kumuuliza mama swali Hilo kwa kuwa alionekana kuwa amekereka sana. Alionekana anaumwa ndani kwa ndani. Sijui ikiwa alifahamu waliponiita jina Hilo au la. Chakula kilikuwa tayari na basic tukala na tukalala. Fatma amekuwa ndiye rafiki yangu sasa . Leo ameamua kunipa hadithi kuhusu maisha yake. Fatma anakiri kuwa hana baba na kuwa mama yake alimzaa nje ya ndoa. Yeye hajiiti mwanaharamu ila anasema kuwa kitendo hicho ndicho haramu na sio yeye. Nakubaliana naye ila namukumbusha kuwa Hamna mtu atakayeelewa hivi labda wasomi. Fatma anaeleza namna mama yake alipoolewa ilimbidi abaki na bibiye kwa kuwa hakuwa wa familia aliyoenda mama yake. Mama yake alikuwa akija kumuona kwa bibi yake ila hakutaka kuandamana naye kule alipoolewa kwa kuwa alisema kuwa angemuharibia ndoa yake. Nilihisi uchungu kwa kuona jinsi mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa alidhamiriwa kuwa. Nilielewa fika kwa nini basi mama alianiacha kwa bibi na kuandamana na mwanamume aliyekuja kwa bibi siku nyingine hapo. Nilijua kamwe singekjbalika kwa jamaa hiyo na ikiwa ningekubaliwa basi ningedhalilishwa ajabu. Sikuwa na budi ila kukubali kuwa na bibi. Nilibaki nikijiuliza kwa nini mama akashiriki kwa kitendo hiki haramu lakini maswali yangu hayangesaidia lolote. Nilijua kuwa siku moja nitabadili mtazami kuhusu watoto waliozaliwa nje ya ndoa. Baada ya muda bibi aliaga nikiwa nimehitimu kidato cha nne. Wajomba walikataa nisiendelee kukaa kwao na basic mama anitafutie mahali pa kukaa ili wakalime shamba lao. Mimi nilibaki kule nikiwa na uwoga ila baada ya amuda mama alinichukua na kunipangia nyumba. Nilishangaa kuwa tayari sikuwa nimekubaliwa kwa familia aliyooleka mama ila sikuwa na budi. Dada zangu waliokuja kunijulia hali ila sikukubaliwa kuenda kuona kwao. Nilijiunga na chuo Kikuyu na basic kuhitimu vyema. Nikirudi nyumbani na kutafuta mahali nikajenga nyumba yangu na kuanza kuishi maisha yangu. Mama alikuwa anateswa kwenye ndoa aliyooleka kwa kuwa haikuwa mapenzi ila mama alikuwa anatafutwa namna ya kuondoka bughudha za wajomba. Nilimjengea na kumuleta Aishi nasi. Dada zangu waliokuja naye na hapa ndipo nikaamini kuwa mwanaharamu huwa sio mtoto asiye na baba kwa kuwa hata dada zangu walikuwa na baba ila hawakuishi naye. Nilijioa moyo kuwa huenda pia mimi ikawa ni hivyo na basic sikuwa na sababu ya kumulaumu mama. Tuliishi kwa raha mustarehe. Naona usingizi umeniingia na mswada wangu wa mtoto haramu nitaukamilisha siku nyingine.

Nani aliaga akiwa na umri wa miaka kumi na miwili

4965_swa

MTOTO HARAMU Mimi nilizaliwa na kulelewa na mama kwa maskani na nyumba ya bibi. Nilipozidi kuwa niliishi pale pamoja ba bibi. Sikuwa na wa kumuita baba. Babu aliaga nikiwa na umri wa tuseme miaka kumi na miwili. Basi ilibaki mimi na mama na bibi. Mama hakuwa na kazi ya maana ila alikuwa tu anauza vitumbua kando ya barabara . Bibi naye angebaki nyumbani akilala kwa kuwa alikuwa amezeeka ajabu. Mama ndiye aliyekuwa kitindamimba kwao na msichana wa nne kwenye msururu wa watoto wanne. Wawili walikuwa wa kiume na basic wawili wakawa wa kike. Kwetu ambalo kulikuwa kwa bibi yangu hakuwa na nyumba nzuri vile ila ilikuwa inatusetiri sisi watatu. Shamba la bibi lilikuwa dogo na basic wajomba hawakukosa kulalamika kila uchao. Mara nyingi walipokuwa kwa mazungumzo sebuleni walinituma jikoni ili niwape nafasi waongee. Nami sikuenda jikoni ila niliketi kwa dirisha ili niskize walichokuwa wanakiongea. Mara nyingi walisikika wakimweleza bibi kuwa awape shamba wakafanye ukulima na basic wamlishe. Bibi alipowauliza kuhusu kule mama angependa wangejubu kuwa mama alifaa kutafuta mchumba amkidhi mahitaji yake. Na kumuambia kuwa ni vyema aanze kumuambia atafute pa kuishi ili waweze kumukidhi vyema. Bibi alikataa madai hayo na kusema kuwa angemfukuza mama basi mimi ningeteseka sana kwa kuwa sikuwa na baba. Jambo hili lilinisumbua sana. Nilikuwa najiuliza kwa nini sina baba ila singeweza kumuuliza mama. Wajomba waliokuja zaidi ya mara moja ila bibi alikana madai yao. Mimi sikuruhusiwa kuenda kwa wajomba kwa kuwa walikuwa wananiita mtoto haramu na kusema sikuruhusiwa kuwa Karibu na wanao. Mara nyingi basi mimi na binamu zangu yungecheza tu tukiwa shuleni na tunapofika nyumbani tulikuwa hatujuani wala kufahamiana. Wajomba pia walikuwa wanamuingelesha mama kwa madharau kama mtoto mdogo na hata mara nyingine kumutusi bila ya kujali uwepo wangu. Nilikuwa na msukiminwa kumuuliza mama kuhusu maisha yake ya ndoa ila tena niliogopa. Lile jina nililopewa nyumbani na wajomba lilikuwa limewafikia hata wenzangu shuleni na basic nikawa naitwa hivyo. Hata baadhi ya walimu nilipokosea waliniita hivyo. Wanafunzi wengine wakawa wananitenga kutokana na jina langu kwa madai kuwa kitu haramu ni kitu hatari na kisichokubalika. Siku moja mwalimu mgeni alikuja shule yetu akawa ameletwa darasa letu afunze. Mimi ndiye nilikuwa nakeyi mbele zaidi na basic nikaanua kumusaidia kufuta ubao. Nilipomaliza aliniuliza naitwa nani. Kabla nimjibu wenzangu walikuwa washasema kwa sauti ' mtoto haramu'. Mwalimu alipigiwa na butwaa ila hakuwa na namna aliniagiza niketi. Nilihisi vibaya na nikaanua kujua maana kamili ya jina Hilo. Mwalimu aliyeletwa darasa letu alikuwa mwalimu wa kiswahilli. Basi siku hiyo alipomaliza somo wenzangu wakiruka kwenda kucheza mimi nilimfuata nikitaka kujua maana ya jina nililopewa na wajomba wangu. Wajomba wangu waliniita mara ya kwanza nililiona kama jina jema sana na basi nikawa nalifurahia ila sasa wenzangu waliniita huku wakicheka kumaniidha kulikuwa na maana fiche iliyokuwa hairidhishi basi. Nilifika njiani ila nikaogopa kwa kuwa walimu walikuwa wengi ofisini. Niliamua kuwa nitamuuliza kwanza mama kisha alishindwa nimuulize mwalimu siku itakayofuata. Nikirudi nilikutana na Fatma. Fatma pia alikuwa amenyamaza sana na akanisalimu ila akaniita jina langu. Nilishangaa sana iweje yeye hajaniita mtoto haramu. Aliniuliza na kusema kuwa aliona namna nilivyokerwa wenzangu waliponiita mwanaharamu. Sikumjibu hata chembe. Ni kama Fatma alikuwa anafahamu maana ya jina hili na ndio maana akaja kumuuguza bila kuniita jina Hilo. Ila sikutaka kusikua maana ya jina Hilo kutoka kwake . Sijui mbona niliona yafaa mama anipe maana ama mwalimu. Tulirudi darasani na basic siku hiyo nikawa siongei. Jioni nilienda nyumbani na kuketi na mama kando ya jiko akichemsha chakula. Haikuwa kawaida yangu kuwa pale Bali ningekuwa nikimsikiza bibi. Niliamua kumuuliza swali like. Mama alionekana ametatizika sana nilipouliza swali lile. Alinyamaza kisha akanipa jibu. "Mtoto haramu ni mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa" alikiri mama. Nilihisi uchungu umejipenyeza na kukata roho yangu. Nilijutia kumuuliza mama swali Hilo kwa kuwa alionekana kuwa amekereka sana. Alionekana anaumwa ndani kwa ndani. Sijui ikiwa alifahamu waliponiita jina Hilo au la. Chakula kilikuwa tayari na basic tukala na tukalala. Fatma amekuwa ndiye rafiki yangu sasa . Leo ameamua kunipa hadithi kuhusu maisha yake. Fatma anakiri kuwa hana baba na kuwa mama yake alimzaa nje ya ndoa. Yeye hajiiti mwanaharamu ila anasema kuwa kitendo hicho ndicho haramu na sio yeye. Nakubaliana naye ila namukumbusha kuwa Hamna mtu atakayeelewa hivi labda wasomi. Fatma anaeleza namna mama yake alipoolewa ilimbidi abaki na bibiye kwa kuwa hakuwa wa familia aliyoenda mama yake. Mama yake alikuwa akija kumuona kwa bibi yake ila hakutaka kuandamana naye kule alipoolewa kwa kuwa alisema kuwa angemuharibia ndoa yake. Nilihisi uchungu kwa kuona jinsi mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa alidhamiriwa kuwa. Nilielewa fika kwa nini basi mama alianiacha kwa bibi na kuandamana na mwanamume aliyekuja kwa bibi siku nyingine hapo. Nilijua kamwe singekjbalika kwa jamaa hiyo na ikiwa ningekubaliwa basi ningedhalilishwa ajabu. Sikuwa na budi ila kukubali kuwa na bibi. Nilibaki nikijiuliza kwa nini mama akashiriki kwa kitendo hiki haramu lakini maswali yangu hayangesaidia lolote. Nilijua kuwa siku moja nitabadili mtazami kuhusu watoto waliozaliwa nje ya ndoa. Baada ya muda bibi aliaga nikiwa nimehitimu kidato cha nne. Wajomba walikataa nisiendelee kukaa kwao na basic mama anitafutie mahali pa kukaa ili wakalime shamba lao. Mimi nilibaki kule nikiwa na uwoga ila baada ya amuda mama alinichukua na kunipangia nyumba. Nilishangaa kuwa tayari sikuwa nimekubaliwa kwa familia aliyooleka mama ila sikuwa na budi. Dada zangu waliokuja kunijulia hali ila sikukubaliwa kuenda kuona kwao. Nilijiunga na chuo Kikuyu na basic kuhitimu vyema. Nikirudi nyumbani na kutafuta mahali nikajenga nyumba yangu na kuanza kuishi maisha yangu. Mama alikuwa anateswa kwenye ndoa aliyooleka kwa kuwa haikuwa mapenzi ila mama alikuwa anatafutwa namna ya kuondoka bughudha za wajomba. Nilimjengea na kumuleta Aishi nasi. Dada zangu waliokuja naye na hapa ndipo nikaamini kuwa mwanaharamu huwa sio mtoto asiye na baba kwa kuwa hata dada zangu walikuwa na baba ila hawakuishi naye. Nilijioa moyo kuwa huenda pia mimi ikawa ni hivyo na basic sikuwa na sababu ya kumulaumu mama. Tuliishi kwa raha mustarehe. Naona usingizi umeniingia na mswada wangu wa mtoto haramu nitaukamilisha siku nyingine.

Mamake msimulizi alikuwa anauza nini

4965_swa

MTOTO HARAMU Mimi nilizaliwa na kulelewa na mama kwa maskani na nyumba ya bibi. Nilipozidi kuwa niliishi pale pamoja ba bibi. Sikuwa na wa kumuita baba. Babu aliaga nikiwa na umri wa tuseme miaka kumi na miwili. Basi ilibaki mimi na mama na bibi. Mama hakuwa na kazi ya maana ila alikuwa tu anauza vitumbua kando ya barabara . Bibi naye angebaki nyumbani akilala kwa kuwa alikuwa amezeeka ajabu. Mama ndiye aliyekuwa kitindamimba kwao na msichana wa nne kwenye msururu wa watoto wanne. Wawili walikuwa wa kiume na basic wawili wakawa wa kike. Kwetu ambalo kulikuwa kwa bibi yangu hakuwa na nyumba nzuri vile ila ilikuwa inatusetiri sisi watatu. Shamba la bibi lilikuwa dogo na basic wajomba hawakukosa kulalamika kila uchao. Mara nyingi walipokuwa kwa mazungumzo sebuleni walinituma jikoni ili niwape nafasi waongee. Nami sikuenda jikoni ila niliketi kwa dirisha ili niskize walichokuwa wanakiongea. Mara nyingi walisikika wakimweleza bibi kuwa awape shamba wakafanye ukulima na basic wamlishe. Bibi alipowauliza kuhusu kule mama angependa wangejubu kuwa mama alifaa kutafuta mchumba amkidhi mahitaji yake. Na kumuambia kuwa ni vyema aanze kumuambia atafute pa kuishi ili waweze kumukidhi vyema. Bibi alikataa madai hayo na kusema kuwa angemfukuza mama basi mimi ningeteseka sana kwa kuwa sikuwa na baba. Jambo hili lilinisumbua sana. Nilikuwa najiuliza kwa nini sina baba ila singeweza kumuuliza mama. Wajomba waliokuja zaidi ya mara moja ila bibi alikana madai yao. Mimi sikuruhusiwa kuenda kwa wajomba kwa kuwa walikuwa wananiita mtoto haramu na kusema sikuruhusiwa kuwa Karibu na wanao. Mara nyingi basi mimi na binamu zangu yungecheza tu tukiwa shuleni na tunapofika nyumbani tulikuwa hatujuani wala kufahamiana. Wajomba pia walikuwa wanamuingelesha mama kwa madharau kama mtoto mdogo na hata mara nyingine kumutusi bila ya kujali uwepo wangu. Nilikuwa na msukiminwa kumuuliza mama kuhusu maisha yake ya ndoa ila tena niliogopa. Lile jina nililopewa nyumbani na wajomba lilikuwa limewafikia hata wenzangu shuleni na basic nikawa naitwa hivyo. Hata baadhi ya walimu nilipokosea waliniita hivyo. Wanafunzi wengine wakawa wananitenga kutokana na jina langu kwa madai kuwa kitu haramu ni kitu hatari na kisichokubalika. Siku moja mwalimu mgeni alikuja shule yetu akawa ameletwa darasa letu afunze. Mimi ndiye nilikuwa nakeyi mbele zaidi na basic nikaanua kumusaidia kufuta ubao. Nilipomaliza aliniuliza naitwa nani. Kabla nimjibu wenzangu walikuwa washasema kwa sauti ' mtoto haramu'. Mwalimu alipigiwa na butwaa ila hakuwa na namna aliniagiza niketi. Nilihisi vibaya na nikaanua kujua maana kamili ya jina Hilo. Mwalimu aliyeletwa darasa letu alikuwa mwalimu wa kiswahilli. Basi siku hiyo alipomaliza somo wenzangu wakiruka kwenda kucheza mimi nilimfuata nikitaka kujua maana ya jina nililopewa na wajomba wangu. Wajomba wangu waliniita mara ya kwanza nililiona kama jina jema sana na basi nikawa nalifurahia ila sasa wenzangu waliniita huku wakicheka kumaniidha kulikuwa na maana fiche iliyokuwa hairidhishi basi. Nilifika njiani ila nikaogopa kwa kuwa walimu walikuwa wengi ofisini. Niliamua kuwa nitamuuliza kwanza mama kisha alishindwa nimuulize mwalimu siku itakayofuata. Nikirudi nilikutana na Fatma. Fatma pia alikuwa amenyamaza sana na akanisalimu ila akaniita jina langu. Nilishangaa sana iweje yeye hajaniita mtoto haramu. Aliniuliza na kusema kuwa aliona namna nilivyokerwa wenzangu waliponiita mwanaharamu. Sikumjibu hata chembe. Ni kama Fatma alikuwa anafahamu maana ya jina hili na ndio maana akaja kumuuguza bila kuniita jina Hilo. Ila sikutaka kusikua maana ya jina Hilo kutoka kwake . Sijui mbona niliona yafaa mama anipe maana ama mwalimu. Tulirudi darasani na basic siku hiyo nikawa siongei. Jioni nilienda nyumbani na kuketi na mama kando ya jiko akichemsha chakula. Haikuwa kawaida yangu kuwa pale Bali ningekuwa nikimsikiza bibi. Niliamua kumuuliza swali like. Mama alionekana ametatizika sana nilipouliza swali lile. Alinyamaza kisha akanipa jibu. "Mtoto haramu ni mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa" alikiri mama. Nilihisi uchungu umejipenyeza na kukata roho yangu. Nilijutia kumuuliza mama swali Hilo kwa kuwa alionekana kuwa amekereka sana. Alionekana anaumwa ndani kwa ndani. Sijui ikiwa alifahamu waliponiita jina Hilo au la. Chakula kilikuwa tayari na basic tukala na tukalala. Fatma amekuwa ndiye rafiki yangu sasa . Leo ameamua kunipa hadithi kuhusu maisha yake. Fatma anakiri kuwa hana baba na kuwa mama yake alimzaa nje ya ndoa. Yeye hajiiti mwanaharamu ila anasema kuwa kitendo hicho ndicho haramu na sio yeye. Nakubaliana naye ila namukumbusha kuwa Hamna mtu atakayeelewa hivi labda wasomi. Fatma anaeleza namna mama yake alipoolewa ilimbidi abaki na bibiye kwa kuwa hakuwa wa familia aliyoenda mama yake. Mama yake alikuwa akija kumuona kwa bibi yake ila hakutaka kuandamana naye kule alipoolewa kwa kuwa alisema kuwa angemuharibia ndoa yake. Nilihisi uchungu kwa kuona jinsi mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa alidhamiriwa kuwa. Nilielewa fika kwa nini basi mama alianiacha kwa bibi na kuandamana na mwanamume aliyekuja kwa bibi siku nyingine hapo. Nilijua kamwe singekjbalika kwa jamaa hiyo na ikiwa ningekubaliwa basi ningedhalilishwa ajabu. Sikuwa na budi ila kukubali kuwa na bibi. Nilibaki nikijiuliza kwa nini mama akashiriki kwa kitendo hiki haramu lakini maswali yangu hayangesaidia lolote. Nilijua kuwa siku moja nitabadili mtazami kuhusu watoto waliozaliwa nje ya ndoa. Baada ya muda bibi aliaga nikiwa nimehitimu kidato cha nne. Wajomba walikataa nisiendelee kukaa kwao na basic mama anitafutie mahali pa kukaa ili wakalime shamba lao. Mimi nilibaki kule nikiwa na uwoga ila baada ya amuda mama alinichukua na kunipangia nyumba. Nilishangaa kuwa tayari sikuwa nimekubaliwa kwa familia aliyooleka mama ila sikuwa na budi. Dada zangu waliokuja kunijulia hali ila sikukubaliwa kuenda kuona kwao. Nilijiunga na chuo Kikuyu na basic kuhitimu vyema. Nikirudi nyumbani na kutafuta mahali nikajenga nyumba yangu na kuanza kuishi maisha yangu. Mama alikuwa anateswa kwenye ndoa aliyooleka kwa kuwa haikuwa mapenzi ila mama alikuwa anatafutwa namna ya kuondoka bughudha za wajomba. Nilimjengea na kumuleta Aishi nasi. Dada zangu waliokuja naye na hapa ndipo nikaamini kuwa mwanaharamu huwa sio mtoto asiye na baba kwa kuwa hata dada zangu walikuwa na baba ila hawakuishi naye. Nilijioa moyo kuwa huenda pia mimi ikawa ni hivyo na basic sikuwa na sababu ya kumulaumu mama. Tuliishi kwa raha mustarehe. Naona usingizi umeniingia na mswada wangu wa mtoto haramu nitaukamilisha siku nyingine.

Mbona wajomba wake walimtuma jikoni

4965_swa

MTOTO HARAMU Mimi nilizaliwa na kulelewa na mama kwa maskani na nyumba ya bibi. Nilipozidi kuwa niliishi pale pamoja ba bibi. Sikuwa na wa kumuita baba. Babu aliaga nikiwa na umri wa tuseme miaka kumi na miwili. Basi ilibaki mimi na mama na bibi. Mama hakuwa na kazi ya maana ila alikuwa tu anauza vitumbua kando ya barabara . Bibi naye angebaki nyumbani akilala kwa kuwa alikuwa amezeeka ajabu. Mama ndiye aliyekuwa kitindamimba kwao na msichana wa nne kwenye msururu wa watoto wanne. Wawili walikuwa wa kiume na basic wawili wakawa wa kike. Kwetu ambalo kulikuwa kwa bibi yangu hakuwa na nyumba nzuri vile ila ilikuwa inatusetiri sisi watatu. Shamba la bibi lilikuwa dogo na basic wajomba hawakukosa kulalamika kila uchao. Mara nyingi walipokuwa kwa mazungumzo sebuleni walinituma jikoni ili niwape nafasi waongee. Nami sikuenda jikoni ila niliketi kwa dirisha ili niskize walichokuwa wanakiongea. Mara nyingi walisikika wakimweleza bibi kuwa awape shamba wakafanye ukulima na basic wamlishe. Bibi alipowauliza kuhusu kule mama angependa wangejubu kuwa mama alifaa kutafuta mchumba amkidhi mahitaji yake. Na kumuambia kuwa ni vyema aanze kumuambia atafute pa kuishi ili waweze kumukidhi vyema. Bibi alikataa madai hayo na kusema kuwa angemfukuza mama basi mimi ningeteseka sana kwa kuwa sikuwa na baba. Jambo hili lilinisumbua sana. Nilikuwa najiuliza kwa nini sina baba ila singeweza kumuuliza mama. Wajomba waliokuja zaidi ya mara moja ila bibi alikana madai yao. Mimi sikuruhusiwa kuenda kwa wajomba kwa kuwa walikuwa wananiita mtoto haramu na kusema sikuruhusiwa kuwa Karibu na wanao. Mara nyingi basi mimi na binamu zangu yungecheza tu tukiwa shuleni na tunapofika nyumbani tulikuwa hatujuani wala kufahamiana. Wajomba pia walikuwa wanamuingelesha mama kwa madharau kama mtoto mdogo na hata mara nyingine kumutusi bila ya kujali uwepo wangu. Nilikuwa na msukiminwa kumuuliza mama kuhusu maisha yake ya ndoa ila tena niliogopa. Lile jina nililopewa nyumbani na wajomba lilikuwa limewafikia hata wenzangu shuleni na basic nikawa naitwa hivyo. Hata baadhi ya walimu nilipokosea waliniita hivyo. Wanafunzi wengine wakawa wananitenga kutokana na jina langu kwa madai kuwa kitu haramu ni kitu hatari na kisichokubalika. Siku moja mwalimu mgeni alikuja shule yetu akawa ameletwa darasa letu afunze. Mimi ndiye nilikuwa nakeyi mbele zaidi na basic nikaanua kumusaidia kufuta ubao. Nilipomaliza aliniuliza naitwa nani. Kabla nimjibu wenzangu walikuwa washasema kwa sauti ' mtoto haramu'. Mwalimu alipigiwa na butwaa ila hakuwa na namna aliniagiza niketi. Nilihisi vibaya na nikaanua kujua maana kamili ya jina Hilo. Mwalimu aliyeletwa darasa letu alikuwa mwalimu wa kiswahilli. Basi siku hiyo alipomaliza somo wenzangu wakiruka kwenda kucheza mimi nilimfuata nikitaka kujua maana ya jina nililopewa na wajomba wangu. Wajomba wangu waliniita mara ya kwanza nililiona kama jina jema sana na basi nikawa nalifurahia ila sasa wenzangu waliniita huku wakicheka kumaniidha kulikuwa na maana fiche iliyokuwa hairidhishi basi. Nilifika njiani ila nikaogopa kwa kuwa walimu walikuwa wengi ofisini. Niliamua kuwa nitamuuliza kwanza mama kisha alishindwa nimuulize mwalimu siku itakayofuata. Nikirudi nilikutana na Fatma. Fatma pia alikuwa amenyamaza sana na akanisalimu ila akaniita jina langu. Nilishangaa sana iweje yeye hajaniita mtoto haramu. Aliniuliza na kusema kuwa aliona namna nilivyokerwa wenzangu waliponiita mwanaharamu. Sikumjibu hata chembe. Ni kama Fatma alikuwa anafahamu maana ya jina hili na ndio maana akaja kumuuguza bila kuniita jina Hilo. Ila sikutaka kusikua maana ya jina Hilo kutoka kwake . Sijui mbona niliona yafaa mama anipe maana ama mwalimu. Tulirudi darasani na basic siku hiyo nikawa siongei. Jioni nilienda nyumbani na kuketi na mama kando ya jiko akichemsha chakula. Haikuwa kawaida yangu kuwa pale Bali ningekuwa nikimsikiza bibi. Niliamua kumuuliza swali like. Mama alionekana ametatizika sana nilipouliza swali lile. Alinyamaza kisha akanipa jibu. "Mtoto haramu ni mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa" alikiri mama. Nilihisi uchungu umejipenyeza na kukata roho yangu. Nilijutia kumuuliza mama swali Hilo kwa kuwa alionekana kuwa amekereka sana. Alionekana anaumwa ndani kwa ndani. Sijui ikiwa alifahamu waliponiita jina Hilo au la. Chakula kilikuwa tayari na basic tukala na tukalala. Fatma amekuwa ndiye rafiki yangu sasa . Leo ameamua kunipa hadithi kuhusu maisha yake. Fatma anakiri kuwa hana baba na kuwa mama yake alimzaa nje ya ndoa. Yeye hajiiti mwanaharamu ila anasema kuwa kitendo hicho ndicho haramu na sio yeye. Nakubaliana naye ila namukumbusha kuwa Hamna mtu atakayeelewa hivi labda wasomi. Fatma anaeleza namna mama yake alipoolewa ilimbidi abaki na bibiye kwa kuwa hakuwa wa familia aliyoenda mama yake. Mama yake alikuwa akija kumuona kwa bibi yake ila hakutaka kuandamana naye kule alipoolewa kwa kuwa alisema kuwa angemuharibia ndoa yake. Nilihisi uchungu kwa kuona jinsi mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa alidhamiriwa kuwa. Nilielewa fika kwa nini basi mama alianiacha kwa bibi na kuandamana na mwanamume aliyekuja kwa bibi siku nyingine hapo. Nilijua kamwe singekjbalika kwa jamaa hiyo na ikiwa ningekubaliwa basi ningedhalilishwa ajabu. Sikuwa na budi ila kukubali kuwa na bibi. Nilibaki nikijiuliza kwa nini mama akashiriki kwa kitendo hiki haramu lakini maswali yangu hayangesaidia lolote. Nilijua kuwa siku moja nitabadili mtazami kuhusu watoto waliozaliwa nje ya ndoa. Baada ya muda bibi aliaga nikiwa nimehitimu kidato cha nne. Wajomba walikataa nisiendelee kukaa kwao na basic mama anitafutie mahali pa kukaa ili wakalime shamba lao. Mimi nilibaki kule nikiwa na uwoga ila baada ya amuda mama alinichukua na kunipangia nyumba. Nilishangaa kuwa tayari sikuwa nimekubaliwa kwa familia aliyooleka mama ila sikuwa na budi. Dada zangu waliokuja kunijulia hali ila sikukubaliwa kuenda kuona kwao. Nilijiunga na chuo Kikuyu na basic kuhitimu vyema. Nikirudi nyumbani na kutafuta mahali nikajenga nyumba yangu na kuanza kuishi maisha yangu. Mama alikuwa anateswa kwenye ndoa aliyooleka kwa kuwa haikuwa mapenzi ila mama alikuwa anatafutwa namna ya kuondoka bughudha za wajomba. Nilimjengea na kumuleta Aishi nasi. Dada zangu waliokuja naye na hapa ndipo nikaamini kuwa mwanaharamu huwa sio mtoto asiye na baba kwa kuwa hata dada zangu walikuwa na baba ila hawakuishi naye. Nilijioa moyo kuwa huenda pia mimi ikawa ni hivyo na basic sikuwa na sababu ya kumulaumu mama. Tuliishi kwa raha mustarehe. Naona usingizi umeniingia na mswada wangu wa mtoto haramu nitaukamilisha siku nyingine.

Mbona wajomba walitaka mamake amtafutie mahali pa kukaa

4965_swa

MTOTO HARAMU Mimi nilizaliwa na kulelewa na mama kwa maskani na nyumba ya bibi. Nilipozidi kuwa niliishi pale pamoja ba bibi. Sikuwa na wa kumuita baba. Babu aliaga nikiwa na umri wa tuseme miaka kumi na miwili. Basi ilibaki mimi na mama na bibi. Mama hakuwa na kazi ya maana ila alikuwa tu anauza vitumbua kando ya barabara . Bibi naye angebaki nyumbani akilala kwa kuwa alikuwa amezeeka ajabu. Mama ndiye aliyekuwa kitindamimba kwao na msichana wa nne kwenye msururu wa watoto wanne. Wawili walikuwa wa kiume na basic wawili wakawa wa kike. Kwetu ambalo kulikuwa kwa bibi yangu hakuwa na nyumba nzuri vile ila ilikuwa inatusetiri sisi watatu. Shamba la bibi lilikuwa dogo na basic wajomba hawakukosa kulalamika kila uchao. Mara nyingi walipokuwa kwa mazungumzo sebuleni walinituma jikoni ili niwape nafasi waongee. Nami sikuenda jikoni ila niliketi kwa dirisha ili niskize walichokuwa wanakiongea. Mara nyingi walisikika wakimweleza bibi kuwa awape shamba wakafanye ukulima na basic wamlishe. Bibi alipowauliza kuhusu kule mama angependa wangejubu kuwa mama alifaa kutafuta mchumba amkidhi mahitaji yake. Na kumuambia kuwa ni vyema aanze kumuambia atafute pa kuishi ili waweze kumukidhi vyema. Bibi alikataa madai hayo na kusema kuwa angemfukuza mama basi mimi ningeteseka sana kwa kuwa sikuwa na baba. Jambo hili lilinisumbua sana. Nilikuwa najiuliza kwa nini sina baba ila singeweza kumuuliza mama. Wajomba waliokuja zaidi ya mara moja ila bibi alikana madai yao. Mimi sikuruhusiwa kuenda kwa wajomba kwa kuwa walikuwa wananiita mtoto haramu na kusema sikuruhusiwa kuwa Karibu na wanao. Mara nyingi basi mimi na binamu zangu yungecheza tu tukiwa shuleni na tunapofika nyumbani tulikuwa hatujuani wala kufahamiana. Wajomba pia walikuwa wanamuingelesha mama kwa madharau kama mtoto mdogo na hata mara nyingine kumutusi bila ya kujali uwepo wangu. Nilikuwa na msukiminwa kumuuliza mama kuhusu maisha yake ya ndoa ila tena niliogopa. Lile jina nililopewa nyumbani na wajomba lilikuwa limewafikia hata wenzangu shuleni na basic nikawa naitwa hivyo. Hata baadhi ya walimu nilipokosea waliniita hivyo. Wanafunzi wengine wakawa wananitenga kutokana na jina langu kwa madai kuwa kitu haramu ni kitu hatari na kisichokubalika. Siku moja mwalimu mgeni alikuja shule yetu akawa ameletwa darasa letu afunze. Mimi ndiye nilikuwa nakeyi mbele zaidi na basic nikaanua kumusaidia kufuta ubao. Nilipomaliza aliniuliza naitwa nani. Kabla nimjibu wenzangu walikuwa washasema kwa sauti ' mtoto haramu'. Mwalimu alipigiwa na butwaa ila hakuwa na namna aliniagiza niketi. Nilihisi vibaya na nikaanua kujua maana kamili ya jina Hilo. Mwalimu aliyeletwa darasa letu alikuwa mwalimu wa kiswahilli. Basi siku hiyo alipomaliza somo wenzangu wakiruka kwenda kucheza mimi nilimfuata nikitaka kujua maana ya jina nililopewa na wajomba wangu. Wajomba wangu waliniita mara ya kwanza nililiona kama jina jema sana na basi nikawa nalifurahia ila sasa wenzangu waliniita huku wakicheka kumaniidha kulikuwa na maana fiche iliyokuwa hairidhishi basi. Nilifika njiani ila nikaogopa kwa kuwa walimu walikuwa wengi ofisini. Niliamua kuwa nitamuuliza kwanza mama kisha alishindwa nimuulize mwalimu siku itakayofuata. Nikirudi nilikutana na Fatma. Fatma pia alikuwa amenyamaza sana na akanisalimu ila akaniita jina langu. Nilishangaa sana iweje yeye hajaniita mtoto haramu. Aliniuliza na kusema kuwa aliona namna nilivyokerwa wenzangu waliponiita mwanaharamu. Sikumjibu hata chembe. Ni kama Fatma alikuwa anafahamu maana ya jina hili na ndio maana akaja kumuuguza bila kuniita jina Hilo. Ila sikutaka kusikua maana ya jina Hilo kutoka kwake . Sijui mbona niliona yafaa mama anipe maana ama mwalimu. Tulirudi darasani na basic siku hiyo nikawa siongei. Jioni nilienda nyumbani na kuketi na mama kando ya jiko akichemsha chakula. Haikuwa kawaida yangu kuwa pale Bali ningekuwa nikimsikiza bibi. Niliamua kumuuliza swali like. Mama alionekana ametatizika sana nilipouliza swali lile. Alinyamaza kisha akanipa jibu. "Mtoto haramu ni mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa" alikiri mama. Nilihisi uchungu umejipenyeza na kukata roho yangu. Nilijutia kumuuliza mama swali Hilo kwa kuwa alionekana kuwa amekereka sana. Alionekana anaumwa ndani kwa ndani. Sijui ikiwa alifahamu waliponiita jina Hilo au la. Chakula kilikuwa tayari na basic tukala na tukalala. Fatma amekuwa ndiye rafiki yangu sasa . Leo ameamua kunipa hadithi kuhusu maisha yake. Fatma anakiri kuwa hana baba na kuwa mama yake alimzaa nje ya ndoa. Yeye hajiiti mwanaharamu ila anasema kuwa kitendo hicho ndicho haramu na sio yeye. Nakubaliana naye ila namukumbusha kuwa Hamna mtu atakayeelewa hivi labda wasomi. Fatma anaeleza namna mama yake alipoolewa ilimbidi abaki na bibiye kwa kuwa hakuwa wa familia aliyoenda mama yake. Mama yake alikuwa akija kumuona kwa bibi yake ila hakutaka kuandamana naye kule alipoolewa kwa kuwa alisema kuwa angemuharibia ndoa yake. Nilihisi uchungu kwa kuona jinsi mtoto aliyezaliwa nje ya ndoa alidhamiriwa kuwa. Nilielewa fika kwa nini basi mama alianiacha kwa bibi na kuandamana na mwanamume aliyekuja kwa bibi siku nyingine hapo. Nilijua kamwe singekjbalika kwa jamaa hiyo na ikiwa ningekubaliwa basi ningedhalilishwa ajabu. Sikuwa na budi ila kukubali kuwa na bibi. Nilibaki nikijiuliza kwa nini mama akashiriki kwa kitendo hiki haramu lakini maswali yangu hayangesaidia lolote. Nilijua kuwa siku moja nitabadili mtazami kuhusu watoto waliozaliwa nje ya ndoa. Baada ya muda bibi aliaga nikiwa nimehitimu kidato cha nne. Wajomba walikataa nisiendelee kukaa kwao na basic mama anitafutie mahali pa kukaa ili wakalime shamba lao. Mimi nilibaki kule nikiwa na uwoga ila baada ya amuda mama alinichukua na kunipangia nyumba. Nilishangaa kuwa tayari sikuwa nimekubaliwa kwa familia aliyooleka mama ila sikuwa na budi. Dada zangu waliokuja kunijulia hali ila sikukubaliwa kuenda kuona kwao. Nilijiunga na chuo Kikuyu na basic kuhitimu vyema. Nikirudi nyumbani na kutafuta mahali nikajenga nyumba yangu na kuanza kuishi maisha yangu. Mama alikuwa anateswa kwenye ndoa aliyooleka kwa kuwa haikuwa mapenzi ila mama alikuwa anatafutwa namna ya kuondoka bughudha za wajomba. Nilimjengea na kumuleta Aishi nasi. Dada zangu waliokuja naye na hapa ndipo nikaamini kuwa mwanaharamu huwa sio mtoto asiye na baba kwa kuwa hata dada zangu walikuwa na baba ila hawakuishi naye. Nilijioa moyo kuwa huenda pia mimi ikawa ni hivyo na basic sikuwa na sababu ya kumulaumu mama. Tuliishi kwa raha mustarehe. Naona usingizi umeniingia na mswada wangu wa mtoto haramu nitaukamilisha siku nyingine.

Mswada wake wa mtoto haramu ataukamilisha lini

4969_swa

MKULIMA HODARI Bwana Jonah na bibiye Rebecca ni wanakijiji wenzetu. Wawili Hawa Wana familia yenye watoto wanne na basi wote Hawa wanne wanawategemea wazazi wao. Wawili Hawa hawana kazi maarufu kijijini ila tu kuoanda vyakula mbalimbali na mazao kadhaa ya shambani ambayo wanauza na kukidhi familia yao. Jonah alikuwa mwalimu wa shule ya upili kabla ya kuhamia ukulima. Inasemekana kuwa shule aliyokuwa akifunza Jonah wanafunzi waliowahi kugoma na basic walipokuwa wakidadisiwa inakisiwa kuwa huenda jina lakelilitajwa na kama halikutajwa na hao wanafunzi basi yupo aliyemtaja na kupelekea kupoteza kwake Ajira. Jonah alirejea nyumbani na kuanza kuishi na mkewe. Mwanzo mwanzo ilikuwa Rahisi ila jinsi siku zilikuwa zinasonga ndioo mambo yalibadilika. Wanao wakawa kila siku wapo nyumbani kutokana na madeni ya karo shuleni. Jonah akawa ana madeni mengi sana na basi kila siku akawa anagongewa hodi sio asubuhi sio jioni. Nyumbani chakula kukawa marama na hapa ndipo walianza kukosana na mkewe Rebecca. Wakawa hawaelewani mpaka pale rafiki wake Jonah walimushauri atafute kitu Cha kumpa riziki akafanye la si hivyo ndoa yake ingeisha tu. Jonah alianza na kuuza ndizi kwa wapitanjia Karibu na nyumbani kwake. Mapato ya ndizi ingawa yalikuwa madogo yalimsaidia kuzalisha Hela nyingi na kifungua kibanda. Akawa hachomwi jua tena. Bada ya Muda aliamua kuongeza mboga za majani ili kuleta wateja zaidi. Baada ya kufanya biashara hizi kwa muda aliamua kufanya ukulima ili azalishe mazao yake na kuongeza mazao. Waliungana na mkewe kununua kijishamba na basic wakaanza ukulima wa mboga. Mboga zao Jonah zilikuwa tamu na zenye majani kubwa na za kijani. Walitia fora katika ukulima wao na basic mazao yakawa maradufu. Rebecca na mumewe walikuwa na mauzo mengi. Watu mbalimbali wakawa wanakuja kununua mazao yao. Si shule so kanisa so hospitali so vyama na sio sherehe mbalimbali , wazao yao Rebecca yalihitajika na kila mtu. Siku moja niliamua kuenda shambani mwao ili niweze kuona Yale walikuwa wanafanya ambayo yalikuwa yamebadili maisha yao na kivutia watu wengi kwao. Shamba lao lilikuwa maridadi. Shamba liligawanwa kwa vipande vingi na vipande hivi vilikuwa vimeoandwa aina mbalimbali ya mimea. Kuna kipande kilichokuwa na vitunguu maji, kipande kingine nyanya ambazo zilikuwa kubwa na nyekundu kama damu, kipande kingine kilikuwa na sukuma wiki na kabeji. Vyote hivi vilikuwa na afya tele. Alipokuwa mtu anatembea kulikuwa kumelimwa kidogo na kisha mimea hii ikalimiwa mitaro ambayo maji yalikuwa yakizungukana kunyonywa na mimea hiyo. Kando na mitaro kulikuwa na mbolea iliyokuwa imenyunyiziwa kwenye mimea hiyo. Mbolea kutoka kwa wanyama kama mbuzi ngombe na kuku. Ndizi za Jonah zilikuwa kubwa na zilizotolewa uchafu na zikawa safi mitili ya maua. Ndizi hizi baadhi yao zilikuwa zimeiva na basic hapa nikajipatia chakula. Zilizokuwa zimeiva zilikatwa na wafanyakazi na kutiwa kwenye ndoo na kusafirishwa sokoni. Zingine Jonah alipeleka kwake na kutengeneza sharubati ya ndizi. Nakumbuka siku moja nikingwa sharubati ya ndizi kwake Jonah na kusema kweli ilikuwa tamu ajabu. Kando na ndizi Kina miembe. Ni nadra sana upete miembe huku kwetu ambayo umetengenezwa kama ule uliokuwa kwa Jonah. Miembe hii ilipangwa kwa safu na jumla ya miembe hii ilikuwa miembe kumi na miwili. Miembe hii ilizunguka shamba la Jonah na basi kufanya kuonekane na mvuto mkubwa. Jonah hakusahau kuPanda managu pia yote yalikuwa yakifurahia malezi mazuri kule shambani. Nilimdadisi Jonah kuhusu soko lake la mimea naye hakusita kunijibu. Jonah alikiri kuwa alikuwa akiuza mazao yake kwa watu mbalimbali na hata kwa mitaa mbali mbali. Maembe yake aliyauza kwa kampuni ya Delmonte kule mjini. Mboga akiuza kwa watu binafsi na zingine akauza kwa shule mbalimbali na mahoteli mbalimbali mjini na kijijini. Ndizi alipeleka kwa kampuni iliyokuwa ikitengeneza bisikiti kule mtaani na basic akawauzia ili watumie kutengeneza bisikiti. Kando na mauzo mema Jonah alinieleza kuwa kuna matatizo mengi anayokumbana nayo katika mauzo yake ya kila siku na shughuli za kule shambani. Tatizo la kwanza ni kuwa baadhi ya mazao huharibika wakati soko ipo chini na basic kumupelekea kupata hasara kubwa. Tatizo lingine ni kuwa dawa za kunyunyiza mimea na mazao huwa na bei ghali na basic kuweza kulipata wakati mwingine huwa vigumu. Tatizo lingine ni kuwa hali ya anga pia huathiri mimea kama vile mvua nyingi husababisha kuharibika kwa nyanya na pia kabeji. Isitoshe wanyama pori kama sungura ambao hula sukuma na basic kusababisha hasara. Baadhi ya wateja huwa hawalipi pesa na bsi kudai huwa tatizo ambalo hupelekea hasara kubwa kwa MKULIMA. Ingawa kuna matatizo chungu nzima basi kuna suluhu ambazo Jonah anazitumia hili kujikinga kutokana na kupata hasara kubwa. Moja yao ni kukoma kuoeana mazao kwa wateja kwa mikooo kwa kuwa malipo huwa tatizo. Vilevile ameweza kutafuta soko ya haraka ambayo anatumia kupelekea mazao yake na basic kuepuka a na kuharibikiwa kutokana na ukosefu wa soko.vile vile kusoma anga na kufahamu ni mumea upi utakuwa sawa na hali fulani ya anga kumesaidia Jonah. Kusema kweli Jonah ni mkulima mashuhuri sana.

Watoto hawa wanne wanamtegemea nani

4969_swa

MKULIMA HODARI Bwana Jonah na bibiye Rebecca ni wanakijiji wenzetu. Wawili Hawa Wana familia yenye watoto wanne na basi wote Hawa wanne wanawategemea wazazi wao. Wawili Hawa hawana kazi maarufu kijijini ila tu kuoanda vyakula mbalimbali na mazao kadhaa ya shambani ambayo wanauza na kukidhi familia yao. Jonah alikuwa mwalimu wa shule ya upili kabla ya kuhamia ukulima. Inasemekana kuwa shule aliyokuwa akifunza Jonah wanafunzi waliowahi kugoma na basic walipokuwa wakidadisiwa inakisiwa kuwa huenda jina lakelilitajwa na kama halikutajwa na hao wanafunzi basi yupo aliyemtaja na kupelekea kupoteza kwake Ajira. Jonah alirejea nyumbani na kuanza kuishi na mkewe. Mwanzo mwanzo ilikuwa Rahisi ila jinsi siku zilikuwa zinasonga ndioo mambo yalibadilika. Wanao wakawa kila siku wapo nyumbani kutokana na madeni ya karo shuleni. Jonah akawa ana madeni mengi sana na basi kila siku akawa anagongewa hodi sio asubuhi sio jioni. Nyumbani chakula kukawa marama na hapa ndipo walianza kukosana na mkewe Rebecca. Wakawa hawaelewani mpaka pale rafiki wake Jonah walimushauri atafute kitu Cha kumpa riziki akafanye la si hivyo ndoa yake ingeisha tu. Jonah alianza na kuuza ndizi kwa wapitanjia Karibu na nyumbani kwake. Mapato ya ndizi ingawa yalikuwa madogo yalimsaidia kuzalisha Hela nyingi na kifungua kibanda. Akawa hachomwi jua tena. Bada ya Muda aliamua kuongeza mboga za majani ili kuleta wateja zaidi. Baada ya kufanya biashara hizi kwa muda aliamua kufanya ukulima ili azalishe mazao yake na kuongeza mazao. Waliungana na mkewe kununua kijishamba na basic wakaanza ukulima wa mboga. Mboga zao Jonah zilikuwa tamu na zenye majani kubwa na za kijani. Walitia fora katika ukulima wao na basic mazao yakawa maradufu. Rebecca na mumewe walikuwa na mauzo mengi. Watu mbalimbali wakawa wanakuja kununua mazao yao. Si shule so kanisa so hospitali so vyama na sio sherehe mbalimbali , wazao yao Rebecca yalihitajika na kila mtu. Siku moja niliamua kuenda shambani mwao ili niweze kuona Yale walikuwa wanafanya ambayo yalikuwa yamebadili maisha yao na kivutia watu wengi kwao. Shamba lao lilikuwa maridadi. Shamba liligawanwa kwa vipande vingi na vipande hivi vilikuwa vimeoandwa aina mbalimbali ya mimea. Kuna kipande kilichokuwa na vitunguu maji, kipande kingine nyanya ambazo zilikuwa kubwa na nyekundu kama damu, kipande kingine kilikuwa na sukuma wiki na kabeji. Vyote hivi vilikuwa na afya tele. Alipokuwa mtu anatembea kulikuwa kumelimwa kidogo na kisha mimea hii ikalimiwa mitaro ambayo maji yalikuwa yakizungukana kunyonywa na mimea hiyo. Kando na mitaro kulikuwa na mbolea iliyokuwa imenyunyiziwa kwenye mimea hiyo. Mbolea kutoka kwa wanyama kama mbuzi ngombe na kuku. Ndizi za Jonah zilikuwa kubwa na zilizotolewa uchafu na zikawa safi mitili ya maua. Ndizi hizi baadhi yao zilikuwa zimeiva na basic hapa nikajipatia chakula. Zilizokuwa zimeiva zilikatwa na wafanyakazi na kutiwa kwenye ndoo na kusafirishwa sokoni. Zingine Jonah alipeleka kwake na kutengeneza sharubati ya ndizi. Nakumbuka siku moja nikingwa sharubati ya ndizi kwake Jonah na kusema kweli ilikuwa tamu ajabu. Kando na ndizi Kina miembe. Ni nadra sana upete miembe huku kwetu ambayo umetengenezwa kama ule uliokuwa kwa Jonah. Miembe hii ilipangwa kwa safu na jumla ya miembe hii ilikuwa miembe kumi na miwili. Miembe hii ilizunguka shamba la Jonah na basi kufanya kuonekane na mvuto mkubwa. Jonah hakusahau kuPanda managu pia yote yalikuwa yakifurahia malezi mazuri kule shambani. Nilimdadisi Jonah kuhusu soko lake la mimea naye hakusita kunijibu. Jonah alikiri kuwa alikuwa akiuza mazao yake kwa watu mbalimbali na hata kwa mitaa mbali mbali. Maembe yake aliyauza kwa kampuni ya Delmonte kule mjini. Mboga akiuza kwa watu binafsi na zingine akauza kwa shule mbalimbali na mahoteli mbalimbali mjini na kijijini. Ndizi alipeleka kwa kampuni iliyokuwa ikitengeneza bisikiti kule mtaani na basic akawauzia ili watumie kutengeneza bisikiti. Kando na mauzo mema Jonah alinieleza kuwa kuna matatizo mengi anayokumbana nayo katika mauzo yake ya kila siku na shughuli za kule shambani. Tatizo la kwanza ni kuwa baadhi ya mazao huharibika wakati soko ipo chini na basic kumupelekea kupata hasara kubwa. Tatizo lingine ni kuwa dawa za kunyunyiza mimea na mazao huwa na bei ghali na basic kuweza kulipata wakati mwingine huwa vigumu. Tatizo lingine ni kuwa hali ya anga pia huathiri mimea kama vile mvua nyingi husababisha kuharibika kwa nyanya na pia kabeji. Isitoshe wanyama pori kama sungura ambao hula sukuma na basic kusababisha hasara. Baadhi ya wateja huwa hawalipi pesa na bsi kudai huwa tatizo ambalo hupelekea hasara kubwa kwa MKULIMA. Ingawa kuna matatizo chungu nzima basi kuna suluhu ambazo Jonah anazitumia hili kujikinga kutokana na kupata hasara kubwa. Moja yao ni kukoma kuoeana mazao kwa wateja kwa mikooo kwa kuwa malipo huwa tatizo. Vilevile ameweza kutafuta soko ya haraka ambayo anatumia kupelekea mazao yake na basic kuepuka a na kuharibikiwa kutokana na ukosefu wa soko.vile vile kusoma anga na kufahamu ni mumea upi utakuwa sawa na hali fulani ya anga kumesaidia Jonah. Kusema kweli Jonah ni mkulima mashuhuri sana.

Jonah aligongewa hodi lini

4969_swa

MKULIMA HODARI Bwana Jonah na bibiye Rebecca ni wanakijiji wenzetu. Wawili Hawa Wana familia yenye watoto wanne na basi wote Hawa wanne wanawategemea wazazi wao. Wawili Hawa hawana kazi maarufu kijijini ila tu kuoanda vyakula mbalimbali na mazao kadhaa ya shambani ambayo wanauza na kukidhi familia yao. Jonah alikuwa mwalimu wa shule ya upili kabla ya kuhamia ukulima. Inasemekana kuwa shule aliyokuwa akifunza Jonah wanafunzi waliowahi kugoma na basic walipokuwa wakidadisiwa inakisiwa kuwa huenda jina lakelilitajwa na kama halikutajwa na hao wanafunzi basi yupo aliyemtaja na kupelekea kupoteza kwake Ajira. Jonah alirejea nyumbani na kuanza kuishi na mkewe. Mwanzo mwanzo ilikuwa Rahisi ila jinsi siku zilikuwa zinasonga ndioo mambo yalibadilika. Wanao wakawa kila siku wapo nyumbani kutokana na madeni ya karo shuleni. Jonah akawa ana madeni mengi sana na basi kila siku akawa anagongewa hodi sio asubuhi sio jioni. Nyumbani chakula kukawa marama na hapa ndipo walianza kukosana na mkewe Rebecca. Wakawa hawaelewani mpaka pale rafiki wake Jonah walimushauri atafute kitu Cha kumpa riziki akafanye la si hivyo ndoa yake ingeisha tu. Jonah alianza na kuuza ndizi kwa wapitanjia Karibu na nyumbani kwake. Mapato ya ndizi ingawa yalikuwa madogo yalimsaidia kuzalisha Hela nyingi na kifungua kibanda. Akawa hachomwi jua tena. Bada ya Muda aliamua kuongeza mboga za majani ili kuleta wateja zaidi. Baada ya kufanya biashara hizi kwa muda aliamua kufanya ukulima ili azalishe mazao yake na kuongeza mazao. Waliungana na mkewe kununua kijishamba na basic wakaanza ukulima wa mboga. Mboga zao Jonah zilikuwa tamu na zenye majani kubwa na za kijani. Walitia fora katika ukulima wao na basic mazao yakawa maradufu. Rebecca na mumewe walikuwa na mauzo mengi. Watu mbalimbali wakawa wanakuja kununua mazao yao. Si shule so kanisa so hospitali so vyama na sio sherehe mbalimbali , wazao yao Rebecca yalihitajika na kila mtu. Siku moja niliamua kuenda shambani mwao ili niweze kuona Yale walikuwa wanafanya ambayo yalikuwa yamebadili maisha yao na kivutia watu wengi kwao. Shamba lao lilikuwa maridadi. Shamba liligawanwa kwa vipande vingi na vipande hivi vilikuwa vimeoandwa aina mbalimbali ya mimea. Kuna kipande kilichokuwa na vitunguu maji, kipande kingine nyanya ambazo zilikuwa kubwa na nyekundu kama damu, kipande kingine kilikuwa na sukuma wiki na kabeji. Vyote hivi vilikuwa na afya tele. Alipokuwa mtu anatembea kulikuwa kumelimwa kidogo na kisha mimea hii ikalimiwa mitaro ambayo maji yalikuwa yakizungukana kunyonywa na mimea hiyo. Kando na mitaro kulikuwa na mbolea iliyokuwa imenyunyiziwa kwenye mimea hiyo. Mbolea kutoka kwa wanyama kama mbuzi ngombe na kuku. Ndizi za Jonah zilikuwa kubwa na zilizotolewa uchafu na zikawa safi mitili ya maua. Ndizi hizi baadhi yao zilikuwa zimeiva na basic hapa nikajipatia chakula. Zilizokuwa zimeiva zilikatwa na wafanyakazi na kutiwa kwenye ndoo na kusafirishwa sokoni. Zingine Jonah alipeleka kwake na kutengeneza sharubati ya ndizi. Nakumbuka siku moja nikingwa sharubati ya ndizi kwake Jonah na kusema kweli ilikuwa tamu ajabu. Kando na ndizi Kina miembe. Ni nadra sana upete miembe huku kwetu ambayo umetengenezwa kama ule uliokuwa kwa Jonah. Miembe hii ilipangwa kwa safu na jumla ya miembe hii ilikuwa miembe kumi na miwili. Miembe hii ilizunguka shamba la Jonah na basi kufanya kuonekane na mvuto mkubwa. Jonah hakusahau kuPanda managu pia yote yalikuwa yakifurahia malezi mazuri kule shambani. Nilimdadisi Jonah kuhusu soko lake la mimea naye hakusita kunijibu. Jonah alikiri kuwa alikuwa akiuza mazao yake kwa watu mbalimbali na hata kwa mitaa mbali mbali. Maembe yake aliyauza kwa kampuni ya Delmonte kule mjini. Mboga akiuza kwa watu binafsi na zingine akauza kwa shule mbalimbali na mahoteli mbalimbali mjini na kijijini. Ndizi alipeleka kwa kampuni iliyokuwa ikitengeneza bisikiti kule mtaani na basic akawauzia ili watumie kutengeneza bisikiti. Kando na mauzo mema Jonah alinieleza kuwa kuna matatizo mengi anayokumbana nayo katika mauzo yake ya kila siku na shughuli za kule shambani. Tatizo la kwanza ni kuwa baadhi ya mazao huharibika wakati soko ipo chini na basic kumupelekea kupata hasara kubwa. Tatizo lingine ni kuwa dawa za kunyunyiza mimea na mazao huwa na bei ghali na basic kuweza kulipata wakati mwingine huwa vigumu. Tatizo lingine ni kuwa hali ya anga pia huathiri mimea kama vile mvua nyingi husababisha kuharibika kwa nyanya na pia kabeji. Isitoshe wanyama pori kama sungura ambao hula sukuma na basic kusababisha hasara. Baadhi ya wateja huwa hawalipi pesa na bsi kudai huwa tatizo ambalo hupelekea hasara kubwa kwa MKULIMA. Ingawa kuna matatizo chungu nzima basi kuna suluhu ambazo Jonah anazitumia hili kujikinga kutokana na kupata hasara kubwa. Moja yao ni kukoma kuoeana mazao kwa wateja kwa mikooo kwa kuwa malipo huwa tatizo. Vilevile ameweza kutafuta soko ya haraka ambayo anatumia kupelekea mazao yake na basic kuepuka a na kuharibikiwa kutokana na ukosefu wa soko.vile vile kusoma anga na kufahamu ni mumea upi utakuwa sawa na hali fulani ya anga kumesaidia Jonah. Kusema kweli Jonah ni mkulima mashuhuri sana.

Jonah alianza na kuuza nini kwa wapita njia

4969_swa

MKULIMA HODARI Bwana Jonah na bibiye Rebecca ni wanakijiji wenzetu. Wawili Hawa Wana familia yenye watoto wanne na basi wote Hawa wanne wanawategemea wazazi wao. Wawili Hawa hawana kazi maarufu kijijini ila tu kuoanda vyakula mbalimbali na mazao kadhaa ya shambani ambayo wanauza na kukidhi familia yao. Jonah alikuwa mwalimu wa shule ya upili kabla ya kuhamia ukulima. Inasemekana kuwa shule aliyokuwa akifunza Jonah wanafunzi waliowahi kugoma na basic walipokuwa wakidadisiwa inakisiwa kuwa huenda jina lakelilitajwa na kama halikutajwa na hao wanafunzi basi yupo aliyemtaja na kupelekea kupoteza kwake Ajira. Jonah alirejea nyumbani na kuanza kuishi na mkewe. Mwanzo mwanzo ilikuwa Rahisi ila jinsi siku zilikuwa zinasonga ndioo mambo yalibadilika. Wanao wakawa kila siku wapo nyumbani kutokana na madeni ya karo shuleni. Jonah akawa ana madeni mengi sana na basi kila siku akawa anagongewa hodi sio asubuhi sio jioni. Nyumbani chakula kukawa marama na hapa ndipo walianza kukosana na mkewe Rebecca. Wakawa hawaelewani mpaka pale rafiki wake Jonah walimushauri atafute kitu Cha kumpa riziki akafanye la si hivyo ndoa yake ingeisha tu. Jonah alianza na kuuza ndizi kwa wapitanjia Karibu na nyumbani kwake. Mapato ya ndizi ingawa yalikuwa madogo yalimsaidia kuzalisha Hela nyingi na kifungua kibanda. Akawa hachomwi jua tena. Bada ya Muda aliamua kuongeza mboga za majani ili kuleta wateja zaidi. Baada ya kufanya biashara hizi kwa muda aliamua kufanya ukulima ili azalishe mazao yake na kuongeza mazao. Waliungana na mkewe kununua kijishamba na basic wakaanza ukulima wa mboga. Mboga zao Jonah zilikuwa tamu na zenye majani kubwa na za kijani. Walitia fora katika ukulima wao na basic mazao yakawa maradufu. Rebecca na mumewe walikuwa na mauzo mengi. Watu mbalimbali wakawa wanakuja kununua mazao yao. Si shule so kanisa so hospitali so vyama na sio sherehe mbalimbali , wazao yao Rebecca yalihitajika na kila mtu. Siku moja niliamua kuenda shambani mwao ili niweze kuona Yale walikuwa wanafanya ambayo yalikuwa yamebadili maisha yao na kivutia watu wengi kwao. Shamba lao lilikuwa maridadi. Shamba liligawanwa kwa vipande vingi na vipande hivi vilikuwa vimeoandwa aina mbalimbali ya mimea. Kuna kipande kilichokuwa na vitunguu maji, kipande kingine nyanya ambazo zilikuwa kubwa na nyekundu kama damu, kipande kingine kilikuwa na sukuma wiki na kabeji. Vyote hivi vilikuwa na afya tele. Alipokuwa mtu anatembea kulikuwa kumelimwa kidogo na kisha mimea hii ikalimiwa mitaro ambayo maji yalikuwa yakizungukana kunyonywa na mimea hiyo. Kando na mitaro kulikuwa na mbolea iliyokuwa imenyunyiziwa kwenye mimea hiyo. Mbolea kutoka kwa wanyama kama mbuzi ngombe na kuku. Ndizi za Jonah zilikuwa kubwa na zilizotolewa uchafu na zikawa safi mitili ya maua. Ndizi hizi baadhi yao zilikuwa zimeiva na basic hapa nikajipatia chakula. Zilizokuwa zimeiva zilikatwa na wafanyakazi na kutiwa kwenye ndoo na kusafirishwa sokoni. Zingine Jonah alipeleka kwake na kutengeneza sharubati ya ndizi. Nakumbuka siku moja nikingwa sharubati ya ndizi kwake Jonah na kusema kweli ilikuwa tamu ajabu. Kando na ndizi Kina miembe. Ni nadra sana upete miembe huku kwetu ambayo umetengenezwa kama ule uliokuwa kwa Jonah. Miembe hii ilipangwa kwa safu na jumla ya miembe hii ilikuwa miembe kumi na miwili. Miembe hii ilizunguka shamba la Jonah na basi kufanya kuonekane na mvuto mkubwa. Jonah hakusahau kuPanda managu pia yote yalikuwa yakifurahia malezi mazuri kule shambani. Nilimdadisi Jonah kuhusu soko lake la mimea naye hakusita kunijibu. Jonah alikiri kuwa alikuwa akiuza mazao yake kwa watu mbalimbali na hata kwa mitaa mbali mbali. Maembe yake aliyauza kwa kampuni ya Delmonte kule mjini. Mboga akiuza kwa watu binafsi na zingine akauza kwa shule mbalimbali na mahoteli mbalimbali mjini na kijijini. Ndizi alipeleka kwa kampuni iliyokuwa ikitengeneza bisikiti kule mtaani na basic akawauzia ili watumie kutengeneza bisikiti. Kando na mauzo mema Jonah alinieleza kuwa kuna matatizo mengi anayokumbana nayo katika mauzo yake ya kila siku na shughuli za kule shambani. Tatizo la kwanza ni kuwa baadhi ya mazao huharibika wakati soko ipo chini na basic kumupelekea kupata hasara kubwa. Tatizo lingine ni kuwa dawa za kunyunyiza mimea na mazao huwa na bei ghali na basic kuweza kulipata wakati mwingine huwa vigumu. Tatizo lingine ni kuwa hali ya anga pia huathiri mimea kama vile mvua nyingi husababisha kuharibika kwa nyanya na pia kabeji. Isitoshe wanyama pori kama sungura ambao hula sukuma na basic kusababisha hasara. Baadhi ya wateja huwa hawalipi pesa na bsi kudai huwa tatizo ambalo hupelekea hasara kubwa kwa MKULIMA. Ingawa kuna matatizo chungu nzima basi kuna suluhu ambazo Jonah anazitumia hili kujikinga kutokana na kupata hasara kubwa. Moja yao ni kukoma kuoeana mazao kwa wateja kwa mikooo kwa kuwa malipo huwa tatizo. Vilevile ameweza kutafuta soko ya haraka ambayo anatumia kupelekea mazao yake na basic kuepuka a na kuharibikiwa kutokana na ukosefu wa soko.vile vile kusoma anga na kufahamu ni mumea upi utakuwa sawa na hali fulani ya anga kumesaidia Jonah. Kusema kweli Jonah ni mkulima mashuhuri sana.

Mbona baada ya muda aliamua kuongeza mboga za majani

4969_swa

MKULIMA HODARI Bwana Jonah na bibiye Rebecca ni wanakijiji wenzetu. Wawili Hawa Wana familia yenye watoto wanne na basi wote Hawa wanne wanawategemea wazazi wao. Wawili Hawa hawana kazi maarufu kijijini ila tu kuoanda vyakula mbalimbali na mazao kadhaa ya shambani ambayo wanauza na kukidhi familia yao. Jonah alikuwa mwalimu wa shule ya upili kabla ya kuhamia ukulima. Inasemekana kuwa shule aliyokuwa akifunza Jonah wanafunzi waliowahi kugoma na basic walipokuwa wakidadisiwa inakisiwa kuwa huenda jina lakelilitajwa na kama halikutajwa na hao wanafunzi basi yupo aliyemtaja na kupelekea kupoteza kwake Ajira. Jonah alirejea nyumbani na kuanza kuishi na mkewe. Mwanzo mwanzo ilikuwa Rahisi ila jinsi siku zilikuwa zinasonga ndioo mambo yalibadilika. Wanao wakawa kila siku wapo nyumbani kutokana na madeni ya karo shuleni. Jonah akawa ana madeni mengi sana na basi kila siku akawa anagongewa hodi sio asubuhi sio jioni. Nyumbani chakula kukawa marama na hapa ndipo walianza kukosana na mkewe Rebecca. Wakawa hawaelewani mpaka pale rafiki wake Jonah walimushauri atafute kitu Cha kumpa riziki akafanye la si hivyo ndoa yake ingeisha tu. Jonah alianza na kuuza ndizi kwa wapitanjia Karibu na nyumbani kwake. Mapato ya ndizi ingawa yalikuwa madogo yalimsaidia kuzalisha Hela nyingi na kifungua kibanda. Akawa hachomwi jua tena. Bada ya Muda aliamua kuongeza mboga za majani ili kuleta wateja zaidi. Baada ya kufanya biashara hizi kwa muda aliamua kufanya ukulima ili azalishe mazao yake na kuongeza mazao. Waliungana na mkewe kununua kijishamba na basic wakaanza ukulima wa mboga. Mboga zao Jonah zilikuwa tamu na zenye majani kubwa na za kijani. Walitia fora katika ukulima wao na basic mazao yakawa maradufu. Rebecca na mumewe walikuwa na mauzo mengi. Watu mbalimbali wakawa wanakuja kununua mazao yao. Si shule so kanisa so hospitali so vyama na sio sherehe mbalimbali , wazao yao Rebecca yalihitajika na kila mtu. Siku moja niliamua kuenda shambani mwao ili niweze kuona Yale walikuwa wanafanya ambayo yalikuwa yamebadili maisha yao na kivutia watu wengi kwao. Shamba lao lilikuwa maridadi. Shamba liligawanwa kwa vipande vingi na vipande hivi vilikuwa vimeoandwa aina mbalimbali ya mimea. Kuna kipande kilichokuwa na vitunguu maji, kipande kingine nyanya ambazo zilikuwa kubwa na nyekundu kama damu, kipande kingine kilikuwa na sukuma wiki na kabeji. Vyote hivi vilikuwa na afya tele. Alipokuwa mtu anatembea kulikuwa kumelimwa kidogo na kisha mimea hii ikalimiwa mitaro ambayo maji yalikuwa yakizungukana kunyonywa na mimea hiyo. Kando na mitaro kulikuwa na mbolea iliyokuwa imenyunyiziwa kwenye mimea hiyo. Mbolea kutoka kwa wanyama kama mbuzi ngombe na kuku. Ndizi za Jonah zilikuwa kubwa na zilizotolewa uchafu na zikawa safi mitili ya maua. Ndizi hizi baadhi yao zilikuwa zimeiva na basic hapa nikajipatia chakula. Zilizokuwa zimeiva zilikatwa na wafanyakazi na kutiwa kwenye ndoo na kusafirishwa sokoni. Zingine Jonah alipeleka kwake na kutengeneza sharubati ya ndizi. Nakumbuka siku moja nikingwa sharubati ya ndizi kwake Jonah na kusema kweli ilikuwa tamu ajabu. Kando na ndizi Kina miembe. Ni nadra sana upete miembe huku kwetu ambayo umetengenezwa kama ule uliokuwa kwa Jonah. Miembe hii ilipangwa kwa safu na jumla ya miembe hii ilikuwa miembe kumi na miwili. Miembe hii ilizunguka shamba la Jonah na basi kufanya kuonekane na mvuto mkubwa. Jonah hakusahau kuPanda managu pia yote yalikuwa yakifurahia malezi mazuri kule shambani. Nilimdadisi Jonah kuhusu soko lake la mimea naye hakusita kunijibu. Jonah alikiri kuwa alikuwa akiuza mazao yake kwa watu mbalimbali na hata kwa mitaa mbali mbali. Maembe yake aliyauza kwa kampuni ya Delmonte kule mjini. Mboga akiuza kwa watu binafsi na zingine akauza kwa shule mbalimbali na mahoteli mbalimbali mjini na kijijini. Ndizi alipeleka kwa kampuni iliyokuwa ikitengeneza bisikiti kule mtaani na basic akawauzia ili watumie kutengeneza bisikiti. Kando na mauzo mema Jonah alinieleza kuwa kuna matatizo mengi anayokumbana nayo katika mauzo yake ya kila siku na shughuli za kule shambani. Tatizo la kwanza ni kuwa baadhi ya mazao huharibika wakati soko ipo chini na basic kumupelekea kupata hasara kubwa. Tatizo lingine ni kuwa dawa za kunyunyiza mimea na mazao huwa na bei ghali na basic kuweza kulipata wakati mwingine huwa vigumu. Tatizo lingine ni kuwa hali ya anga pia huathiri mimea kama vile mvua nyingi husababisha kuharibika kwa nyanya na pia kabeji. Isitoshe wanyama pori kama sungura ambao hula sukuma na basic kusababisha hasara. Baadhi ya wateja huwa hawalipi pesa na bsi kudai huwa tatizo ambalo hupelekea hasara kubwa kwa MKULIMA. Ingawa kuna matatizo chungu nzima basi kuna suluhu ambazo Jonah anazitumia hili kujikinga kutokana na kupata hasara kubwa. Moja yao ni kukoma kuoeana mazao kwa wateja kwa mikooo kwa kuwa malipo huwa tatizo. Vilevile ameweza kutafuta soko ya haraka ambayo anatumia kupelekea mazao yake na basic kuepuka a na kuharibikiwa kutokana na ukosefu wa soko.vile vile kusoma anga na kufahamu ni mumea upi utakuwa sawa na hali fulani ya anga kumesaidia Jonah. Kusema kweli Jonah ni mkulima mashuhuri sana.

Mboga zao Jonah zilikuwa kubwa na za rangi gani

4970_swa

NDOA YA KIFO. Rosa na dada wake mdogo Rose waliozaliwa wakiwa watoto wa kipekee kwao. Wazazi wao waliaga dunia Rosa akiwa miaka kumi na mitano naye Rose akiwa miaka kumi. Rosa naRose waliwapoyeza wazazi wao kwa ajali ya ndege. Wawili Hawa walichukuliwa na shangazi wao kuwalinda kwa kuwa walikuwa wachanga mno. Rosa alikuwa mkubwa na basic akawa kazi yake ni kushona nguo aina mbalimbali. Ilikuwa ni furaha ya Rose kwa kuwa mkubwa wake hakusita kumushonea ngua aina mbali mbali kila alipohitaji. Rose naye alikuwa bado yupo shuleni. Rosa alitamani sana mdogo wake atie bidii na hakusita kumueleza kuwa bidii aliyokuwa nayo katika kazi yake ya kiufundi ni kwa sababu alitaka Rose asikose lolote shuleni. Rose hakutia masikio nta na basic alifiata kila alichoelezwa na dada wake mkubwa. Rosa alikuwa mkiristu na alimuamini sana Mungu. Alikuwa mwimbaji mkubwa kanisani mwao. Alipenda kumufangia Mungu kazi kwa moyo wake wote. Baada ya muda mchache basi Rosa aliamua kuenda kwa nyumba yake binafsi ili akajitegemee. Hakuacha kazi yake ya kiufundi. Alielewa fika kwamba alikuwa ndiye mzazi wa mdogo wake na basic yambifi afanye awezalo hili hata wazazi wake walipo wakafurahi. Rosa alikuwa wa umri wa makamu alipoondoka na kuenda maombi katika uwanja aliokuwa amezoea kufanya maombi yake. Uwanja huo watu walikuwa wakija kujituliza na kujifurahisha. Rosa alifanya maombi na basic akamwona kijana mmoja aliyekuwa ameketi kipweke mwenyewe. Kutokana na jinsi kijana huyu alikuwa anaonekana alikuwa na mawazo mengi sana. Rosa alisogea na kumwongelesha . Kijana wa watu hakumjibi hata kitu kimoja. Rosa alimtia moyo na kumuambia amueleze kilichokuwa kinamutatiza. Kijana wa wenyewe aliuamua kufungula na kueleza Yale yote yaliyotukia. Alikuwa amempoteza mama yake na alikuwa amewapoteza ndugu zake na baba yake wiki chache zilizopita. Hakujua aanzie wapi na hakujua hasa alikuwa amemukosea wapi Mungu wake. Alikuwa pale akiwaza na kuwazua namna ya yeye mwenyewe kujiuwa ili akaungane na familia yake. Alikuwa amechoka kulia na bado mbo hayakugeuka kwa njia yeyote. Basi Rosa alimpa motisha ya kuishi. Alimujuvya kuwa Mungu ana sababu zake na hatuna haja ya kumuuliza maswali. Wahenga walisema akufaaye kwa dhiki ndiye rafiki. Rosa alikuwa Rafiki wa Dona kupitia kwa kumfaa wakati huu wa upwele wao. Dona n a Rosa walianza hivi na baadae wakatambua hisia zao wawili. Walikuwa wamekwisha pwndana tayari. Dona alikuwa anahisi kuwa ingekuwa heri amuoe Rosa. Naye Rosa hisia zilikuwa hizo hizo. Na basi wote wakaamua waoane. Ila kwa kuwa Rosa alikuwa anamuamini Mungu alitaka afanye harusi. Dona hakubisha wazo hilo. Alimuahidi mpenzi wake kuwa wangefanya harusi. Dona aliondoka kuenda safari ya kibiashara. Rosa alisisitiza wateue tarehe ya harusi ila Dona naye akasisitiza kuwa watateua punde tu atakaporejea. Safarini alikaa kwa muda wa miezi miwili. Mpenziye nyumbani alikuwa ameanza kuwa mgonjwa alikuwa anakaohoa na uchovu mwingi. Aliendelea hivyo mpaka akawa anakaohoa kikohozi chenye damu. Rosa aliamua kujiendea zahanatini ili ajue tatizo lake kwa kuwa lainaribu madawa ila hakufanikiwa. Walisema jambo usilolijua ni kama usiku wa Giza basi hawakukosa. Rosa alienda zahanatini na kufanyiwa vipimo mbalimbali. Hii ni baada ya yeye kuwa anazirai kwa mara kadhaa akiwa nyumbani kwake ila hakuwajulisha jamaa zake. Hospitalini alijuzwa kuwa alikuwa anaugua ugonjwa wa Sararani ya damu. Rosa hakuamini hili. Aliamini kuwa yeye ni mja Mungu na hakuna ambalo hajamfanyia Mola linaloweza kumufanya Mungu ampe adhabu kama hii. Daktari alimujuvya kuwa alikuwa hali hatari na alifaa aanze matibabu haraka iwezekanavyo. Rosa hakuamini aliyoyasikia kwa Daktari. Alikataa na kuenda mpaka kanisani alipomlilia Mungu wake. Alikiri kuwa angemfanyia kila jema Bora tu amuondolew ugonjwa huu sugu. Aliendelea kukana ila hakuweza kuona mabadiliko na Bali hakuweza kuenda hospitalini tena. Aliendelea kumeza vidonge alivyonunua ila hakuona mabadiliko. Hakuwahi mjuvya mumewe kuhusu ugonjwa wake . Uliwadia wakati wa mumewe kurejea nyumbani. Basi alikuja ila alipobisha mlango hakuna mtu aliyekuja kifungua na basic ikabidi afungue mwenyewe. Alichokiona Dona kilikuwa Cha kupofusha. Mpenziwe alikuwa amelala Chali kando yake karatasi za Shashi zenye damu. Dona alimubeba na kumukimbiza hospitali. Hospitalini alijuzwa kuwa mkewe alikuwa ameenda hapo awali na basiakapatwa na ugonjwa wa Sararani ila hakuamini. Dona aliomba aanziehiwe matibabu haraka iwezekanavyo. Familia ya Rosa ilikuja na wao hawakuamini waanzie wapi ila wakajitia moyo. Baada ya muda Rosa akawa ameamka na Baki mumewe akaomba aachiliwe waendee wakaweze kujifurahisha ndipo arudi mle zahanatini. Ingawa Daktari hakufurahia alimuachilia mwishowe. Dona na Rosa walienda kule walipokutana mara ya kwanza. Walijifurahisha na basic wakawa wanarejea hospitalini. Njiani Rosa alizirai na basi akawa amenyamaza. Dona aliharakisha na kumufikisha hospitalini. Alipofika hospitalini aliambiwa mkewe ameenda koma. Alikuwa hivyo kwamuda wa wiki moja na alipopata fahamu basi akaomba kitu kimoja. Rosa alimueleza Dona kuwa angetaka amufanyie harusi kabla Aage dunia. Alitaka sana aolewe na mpenzi wake kabla ya yeye kuaga dunia. Dona alimkubali na basic akaruhisiwa kuondoka naye. Harusi ilipangwa na basi siku hiyo ikawadia. Rosa alipambwa sawasawa na shangazi wake kwa siku hiyo yake ya ajabu na basic wakaondoka Rosa alivishwa Pete ya ndoa naye akamvisha mumewe alipomaliza alizirai na basic akaaga dunia. Ulikuwa uchungu kwa mumewe na familia yake kwa jumla lakini hawakuwa na namna. Rosa alizikwa na basic kila mtu akaondoka. Mumewe alibaki mpweke ila maisha yalikuwa lazima yaendelee. Ilikuwa harusi ya kifo . Ama kweli malaika izraili alimutembelea akiwa ameshaolewa kama ilivyokuwa maombi yake

Dadake Rosa mdogo anaitwa nani

4970_swa

NDOA YA KIFO. Rosa na dada wake mdogo Rose waliozaliwa wakiwa watoto wa kipekee kwao. Wazazi wao waliaga dunia Rosa akiwa miaka kumi na mitano naye Rose akiwa miaka kumi. Rosa naRose waliwapoyeza wazazi wao kwa ajali ya ndege. Wawili Hawa walichukuliwa na shangazi wao kuwalinda kwa kuwa walikuwa wachanga mno. Rosa alikuwa mkubwa na basic akawa kazi yake ni kushona nguo aina mbalimbali. Ilikuwa ni furaha ya Rose kwa kuwa mkubwa wake hakusita kumushonea ngua aina mbali mbali kila alipohitaji. Rose naye alikuwa bado yupo shuleni. Rosa alitamani sana mdogo wake atie bidii na hakusita kumueleza kuwa bidii aliyokuwa nayo katika kazi yake ya kiufundi ni kwa sababu alitaka Rose asikose lolote shuleni. Rose hakutia masikio nta na basic alifiata kila alichoelezwa na dada wake mkubwa. Rosa alikuwa mkiristu na alimuamini sana Mungu. Alikuwa mwimbaji mkubwa kanisani mwao. Alipenda kumufangia Mungu kazi kwa moyo wake wote. Baada ya muda mchache basi Rosa aliamua kuenda kwa nyumba yake binafsi ili akajitegemee. Hakuacha kazi yake ya kiufundi. Alielewa fika kwamba alikuwa ndiye mzazi wa mdogo wake na basic yambifi afanye awezalo hili hata wazazi wake walipo wakafurahi. Rosa alikuwa wa umri wa makamu alipoondoka na kuenda maombi katika uwanja aliokuwa amezoea kufanya maombi yake. Uwanja huo watu walikuwa wakija kujituliza na kujifurahisha. Rosa alifanya maombi na basic akamwona kijana mmoja aliyekuwa ameketi kipweke mwenyewe. Kutokana na jinsi kijana huyu alikuwa anaonekana alikuwa na mawazo mengi sana. Rosa alisogea na kumwongelesha . Kijana wa watu hakumjibi hata kitu kimoja. Rosa alimtia moyo na kumuambia amueleze kilichokuwa kinamutatiza. Kijana wa wenyewe aliuamua kufungula na kueleza Yale yote yaliyotukia. Alikuwa amempoteza mama yake na alikuwa amewapoteza ndugu zake na baba yake wiki chache zilizopita. Hakujua aanzie wapi na hakujua hasa alikuwa amemukosea wapi Mungu wake. Alikuwa pale akiwaza na kuwazua namna ya yeye mwenyewe kujiuwa ili akaungane na familia yake. Alikuwa amechoka kulia na bado mbo hayakugeuka kwa njia yeyote. Basi Rosa alimpa motisha ya kuishi. Alimujuvya kuwa Mungu ana sababu zake na hatuna haja ya kumuuliza maswali. Wahenga walisema akufaaye kwa dhiki ndiye rafiki. Rosa alikuwa Rafiki wa Dona kupitia kwa kumfaa wakati huu wa upwele wao. Dona n a Rosa walianza hivi na baadae wakatambua hisia zao wawili. Walikuwa wamekwisha pwndana tayari. Dona alikuwa anahisi kuwa ingekuwa heri amuoe Rosa. Naye Rosa hisia zilikuwa hizo hizo. Na basi wote wakaamua waoane. Ila kwa kuwa Rosa alikuwa anamuamini Mungu alitaka afanye harusi. Dona hakubisha wazo hilo. Alimuahidi mpenzi wake kuwa wangefanya harusi. Dona aliondoka kuenda safari ya kibiashara. Rosa alisisitiza wateue tarehe ya harusi ila Dona naye akasisitiza kuwa watateua punde tu atakaporejea. Safarini alikaa kwa muda wa miezi miwili. Mpenziye nyumbani alikuwa ameanza kuwa mgonjwa alikuwa anakaohoa na uchovu mwingi. Aliendelea hivyo mpaka akawa anakaohoa kikohozi chenye damu. Rosa aliamua kujiendea zahanatini ili ajue tatizo lake kwa kuwa lainaribu madawa ila hakufanikiwa. Walisema jambo usilolijua ni kama usiku wa Giza basi hawakukosa. Rosa alienda zahanatini na kufanyiwa vipimo mbalimbali. Hii ni baada ya yeye kuwa anazirai kwa mara kadhaa akiwa nyumbani kwake ila hakuwajulisha jamaa zake. Hospitalini alijuzwa kuwa alikuwa anaugua ugonjwa wa Sararani ya damu. Rosa hakuamini hili. Aliamini kuwa yeye ni mja Mungu na hakuna ambalo hajamfanyia Mola linaloweza kumufanya Mungu ampe adhabu kama hii. Daktari alimujuvya kuwa alikuwa hali hatari na alifaa aanze matibabu haraka iwezekanavyo. Rosa hakuamini aliyoyasikia kwa Daktari. Alikataa na kuenda mpaka kanisani alipomlilia Mungu wake. Alikiri kuwa angemfanyia kila jema Bora tu amuondolew ugonjwa huu sugu. Aliendelea kukana ila hakuweza kuona mabadiliko na Bali hakuweza kuenda hospitalini tena. Aliendelea kumeza vidonge alivyonunua ila hakuona mabadiliko. Hakuwahi mjuvya mumewe kuhusu ugonjwa wake . Uliwadia wakati wa mumewe kurejea nyumbani. Basi alikuja ila alipobisha mlango hakuna mtu aliyekuja kifungua na basic ikabidi afungue mwenyewe. Alichokiona Dona kilikuwa Cha kupofusha. Mpenziwe alikuwa amelala Chali kando yake karatasi za Shashi zenye damu. Dona alimubeba na kumukimbiza hospitali. Hospitalini alijuzwa kuwa mkewe alikuwa ameenda hapo awali na basiakapatwa na ugonjwa wa Sararani ila hakuamini. Dona aliomba aanziehiwe matibabu haraka iwezekanavyo. Familia ya Rosa ilikuja na wao hawakuamini waanzie wapi ila wakajitia moyo. Baada ya muda Rosa akawa ameamka na Baki mumewe akaomba aachiliwe waendee wakaweze kujifurahisha ndipo arudi mle zahanatini. Ingawa Daktari hakufurahia alimuachilia mwishowe. Dona na Rosa walienda kule walipokutana mara ya kwanza. Walijifurahisha na basic wakawa wanarejea hospitalini. Njiani Rosa alizirai na basi akawa amenyamaza. Dona aliharakisha na kumufikisha hospitalini. Alipofika hospitalini aliambiwa mkewe ameenda koma. Alikuwa hivyo kwamuda wa wiki moja na alipopata fahamu basi akaomba kitu kimoja. Rosa alimueleza Dona kuwa angetaka amufanyie harusi kabla Aage dunia. Alitaka sana aolewe na mpenzi wake kabla ya yeye kuaga dunia. Dona alimkubali na basic akaruhisiwa kuondoka naye. Harusi ilipangwa na basi siku hiyo ikawadia. Rosa alipambwa sawasawa na shangazi wake kwa siku hiyo yake ya ajabu na basic wakaondoka Rosa alivishwa Pete ya ndoa naye akamvisha mumewe alipomaliza alizirai na basic akaaga dunia. Ulikuwa uchungu kwa mumewe na familia yake kwa jumla lakini hawakuwa na namna. Rosa alizikwa na basic kila mtu akaondoka. Mumewe alibaki mpweke ila maisha yalikuwa lazima yaendelee. Ilikuwa harusi ya kifo . Ama kweli malaika izraili alimutembelea akiwa ameshaolewa kama ilivyokuwa maombi yake

Mbona wawili hawa walichukuliwa na wazazi wao kuwalinda

4970_swa

NDOA YA KIFO. Rosa na dada wake mdogo Rose waliozaliwa wakiwa watoto wa kipekee kwao. Wazazi wao waliaga dunia Rosa akiwa miaka kumi na mitano naye Rose akiwa miaka kumi. Rosa naRose waliwapoyeza wazazi wao kwa ajali ya ndege. Wawili Hawa walichukuliwa na shangazi wao kuwalinda kwa kuwa walikuwa wachanga mno. Rosa alikuwa mkubwa na basic akawa kazi yake ni kushona nguo aina mbalimbali. Ilikuwa ni furaha ya Rose kwa kuwa mkubwa wake hakusita kumushonea ngua aina mbali mbali kila alipohitaji. Rose naye alikuwa bado yupo shuleni. Rosa alitamani sana mdogo wake atie bidii na hakusita kumueleza kuwa bidii aliyokuwa nayo katika kazi yake ya kiufundi ni kwa sababu alitaka Rose asikose lolote shuleni. Rose hakutia masikio nta na basic alifiata kila alichoelezwa na dada wake mkubwa. Rosa alikuwa mkiristu na alimuamini sana Mungu. Alikuwa mwimbaji mkubwa kanisani mwao. Alipenda kumufangia Mungu kazi kwa moyo wake wote. Baada ya muda mchache basi Rosa aliamua kuenda kwa nyumba yake binafsi ili akajitegemee. Hakuacha kazi yake ya kiufundi. Alielewa fika kwamba alikuwa ndiye mzazi wa mdogo wake na basic yambifi afanye awezalo hili hata wazazi wake walipo wakafurahi. Rosa alikuwa wa umri wa makamu alipoondoka na kuenda maombi katika uwanja aliokuwa amezoea kufanya maombi yake. Uwanja huo watu walikuwa wakija kujituliza na kujifurahisha. Rosa alifanya maombi na basic akamwona kijana mmoja aliyekuwa ameketi kipweke mwenyewe. Kutokana na jinsi kijana huyu alikuwa anaonekana alikuwa na mawazo mengi sana. Rosa alisogea na kumwongelesha . Kijana wa watu hakumjibi hata kitu kimoja. Rosa alimtia moyo na kumuambia amueleze kilichokuwa kinamutatiza. Kijana wa wenyewe aliuamua kufungula na kueleza Yale yote yaliyotukia. Alikuwa amempoteza mama yake na alikuwa amewapoteza ndugu zake na baba yake wiki chache zilizopita. Hakujua aanzie wapi na hakujua hasa alikuwa amemukosea wapi Mungu wake. Alikuwa pale akiwaza na kuwazua namna ya yeye mwenyewe kujiuwa ili akaungane na familia yake. Alikuwa amechoka kulia na bado mbo hayakugeuka kwa njia yeyote. Basi Rosa alimpa motisha ya kuishi. Alimujuvya kuwa Mungu ana sababu zake na hatuna haja ya kumuuliza maswali. Wahenga walisema akufaaye kwa dhiki ndiye rafiki. Rosa alikuwa Rafiki wa Dona kupitia kwa kumfaa wakati huu wa upwele wao. Dona n a Rosa walianza hivi na baadae wakatambua hisia zao wawili. Walikuwa wamekwisha pwndana tayari. Dona alikuwa anahisi kuwa ingekuwa heri amuoe Rosa. Naye Rosa hisia zilikuwa hizo hizo. Na basi wote wakaamua waoane. Ila kwa kuwa Rosa alikuwa anamuamini Mungu alitaka afanye harusi. Dona hakubisha wazo hilo. Alimuahidi mpenzi wake kuwa wangefanya harusi. Dona aliondoka kuenda safari ya kibiashara. Rosa alisisitiza wateue tarehe ya harusi ila Dona naye akasisitiza kuwa watateua punde tu atakaporejea. Safarini alikaa kwa muda wa miezi miwili. Mpenziye nyumbani alikuwa ameanza kuwa mgonjwa alikuwa anakaohoa na uchovu mwingi. Aliendelea hivyo mpaka akawa anakaohoa kikohozi chenye damu. Rosa aliamua kujiendea zahanatini ili ajue tatizo lake kwa kuwa lainaribu madawa ila hakufanikiwa. Walisema jambo usilolijua ni kama usiku wa Giza basi hawakukosa. Rosa alienda zahanatini na kufanyiwa vipimo mbalimbali. Hii ni baada ya yeye kuwa anazirai kwa mara kadhaa akiwa nyumbani kwake ila hakuwajulisha jamaa zake. Hospitalini alijuzwa kuwa alikuwa anaugua ugonjwa wa Sararani ya damu. Rosa hakuamini hili. Aliamini kuwa yeye ni mja Mungu na hakuna ambalo hajamfanyia Mola linaloweza kumufanya Mungu ampe adhabu kama hii. Daktari alimujuvya kuwa alikuwa hali hatari na alifaa aanze matibabu haraka iwezekanavyo. Rosa hakuamini aliyoyasikia kwa Daktari. Alikataa na kuenda mpaka kanisani alipomlilia Mungu wake. Alikiri kuwa angemfanyia kila jema Bora tu amuondolew ugonjwa huu sugu. Aliendelea kukana ila hakuweza kuona mabadiliko na Bali hakuweza kuenda hospitalini tena. Aliendelea kumeza vidonge alivyonunua ila hakuona mabadiliko. Hakuwahi mjuvya mumewe kuhusu ugonjwa wake . Uliwadia wakati wa mumewe kurejea nyumbani. Basi alikuja ila alipobisha mlango hakuna mtu aliyekuja kifungua na basic ikabidi afungue mwenyewe. Alichokiona Dona kilikuwa Cha kupofusha. Mpenziwe alikuwa amelala Chali kando yake karatasi za Shashi zenye damu. Dona alimubeba na kumukimbiza hospitali. Hospitalini alijuzwa kuwa mkewe alikuwa ameenda hapo awali na basiakapatwa na ugonjwa wa Sararani ila hakuamini. Dona aliomba aanziehiwe matibabu haraka iwezekanavyo. Familia ya Rosa ilikuja na wao hawakuamini waanzie wapi ila wakajitia moyo. Baada ya muda Rosa akawa ameamka na Baki mumewe akaomba aachiliwe waendee wakaweze kujifurahisha ndipo arudi mle zahanatini. Ingawa Daktari hakufurahia alimuachilia mwishowe. Dona na Rosa walienda kule walipokutana mara ya kwanza. Walijifurahisha na basic wakawa wanarejea hospitalini. Njiani Rosa alizirai na basi akawa amenyamaza. Dona aliharakisha na kumufikisha hospitalini. Alipofika hospitalini aliambiwa mkewe ameenda koma. Alikuwa hivyo kwamuda wa wiki moja na alipopata fahamu basi akaomba kitu kimoja. Rosa alimueleza Dona kuwa angetaka amufanyie harusi kabla Aage dunia. Alitaka sana aolewe na mpenzi wake kabla ya yeye kuaga dunia. Dona alimkubali na basic akaruhisiwa kuondoka naye. Harusi ilipangwa na basi siku hiyo ikawadia. Rosa alipambwa sawasawa na shangazi wake kwa siku hiyo yake ya ajabu na basic wakaondoka Rosa alivishwa Pete ya ndoa naye akamvisha mumewe alipomaliza alizirai na basic akaaga dunia. Ulikuwa uchungu kwa mumewe na familia yake kwa jumla lakini hawakuwa na namna. Rosa alizikwa na basic kila mtu akaondoka. Mumewe alibaki mpweke ila maisha yalikuwa lazima yaendelee. Ilikuwa harusi ya kifo . Ama kweli malaika izraili alimutembelea akiwa ameshaolewa kama ilivyokuwa maombi yake

Kijana alikuwa amewapoteza ndugu zake na baba yake lini

4970_swa

NDOA YA KIFO. Rosa na dada wake mdogo Rose waliozaliwa wakiwa watoto wa kipekee kwao. Wazazi wao waliaga dunia Rosa akiwa miaka kumi na mitano naye Rose akiwa miaka kumi. Rosa naRose waliwapoyeza wazazi wao kwa ajali ya ndege. Wawili Hawa walichukuliwa na shangazi wao kuwalinda kwa kuwa walikuwa wachanga mno. Rosa alikuwa mkubwa na basic akawa kazi yake ni kushona nguo aina mbalimbali. Ilikuwa ni furaha ya Rose kwa kuwa mkubwa wake hakusita kumushonea ngua aina mbali mbali kila alipohitaji. Rose naye alikuwa bado yupo shuleni. Rosa alitamani sana mdogo wake atie bidii na hakusita kumueleza kuwa bidii aliyokuwa nayo katika kazi yake ya kiufundi ni kwa sababu alitaka Rose asikose lolote shuleni. Rose hakutia masikio nta na basic alifiata kila alichoelezwa na dada wake mkubwa. Rosa alikuwa mkiristu na alimuamini sana Mungu. Alikuwa mwimbaji mkubwa kanisani mwao. Alipenda kumufangia Mungu kazi kwa moyo wake wote. Baada ya muda mchache basi Rosa aliamua kuenda kwa nyumba yake binafsi ili akajitegemee. Hakuacha kazi yake ya kiufundi. Alielewa fika kwamba alikuwa ndiye mzazi wa mdogo wake na basic yambifi afanye awezalo hili hata wazazi wake walipo wakafurahi. Rosa alikuwa wa umri wa makamu alipoondoka na kuenda maombi katika uwanja aliokuwa amezoea kufanya maombi yake. Uwanja huo watu walikuwa wakija kujituliza na kujifurahisha. Rosa alifanya maombi na basic akamwona kijana mmoja aliyekuwa ameketi kipweke mwenyewe. Kutokana na jinsi kijana huyu alikuwa anaonekana alikuwa na mawazo mengi sana. Rosa alisogea na kumwongelesha . Kijana wa watu hakumjibi hata kitu kimoja. Rosa alimtia moyo na kumuambia amueleze kilichokuwa kinamutatiza. Kijana wa wenyewe aliuamua kufungula na kueleza Yale yote yaliyotukia. Alikuwa amempoteza mama yake na alikuwa amewapoteza ndugu zake na baba yake wiki chache zilizopita. Hakujua aanzie wapi na hakujua hasa alikuwa amemukosea wapi Mungu wake. Alikuwa pale akiwaza na kuwazua namna ya yeye mwenyewe kujiuwa ili akaungane na familia yake. Alikuwa amechoka kulia na bado mbo hayakugeuka kwa njia yeyote. Basi Rosa alimpa motisha ya kuishi. Alimujuvya kuwa Mungu ana sababu zake na hatuna haja ya kumuuliza maswali. Wahenga walisema akufaaye kwa dhiki ndiye rafiki. Rosa alikuwa Rafiki wa Dona kupitia kwa kumfaa wakati huu wa upwele wao. Dona n a Rosa walianza hivi na baadae wakatambua hisia zao wawili. Walikuwa wamekwisha pwndana tayari. Dona alikuwa anahisi kuwa ingekuwa heri amuoe Rosa. Naye Rosa hisia zilikuwa hizo hizo. Na basi wote wakaamua waoane. Ila kwa kuwa Rosa alikuwa anamuamini Mungu alitaka afanye harusi. Dona hakubisha wazo hilo. Alimuahidi mpenzi wake kuwa wangefanya harusi. Dona aliondoka kuenda safari ya kibiashara. Rosa alisisitiza wateue tarehe ya harusi ila Dona naye akasisitiza kuwa watateua punde tu atakaporejea. Safarini alikaa kwa muda wa miezi miwili. Mpenziye nyumbani alikuwa ameanza kuwa mgonjwa alikuwa anakaohoa na uchovu mwingi. Aliendelea hivyo mpaka akawa anakaohoa kikohozi chenye damu. Rosa aliamua kujiendea zahanatini ili ajue tatizo lake kwa kuwa lainaribu madawa ila hakufanikiwa. Walisema jambo usilolijua ni kama usiku wa Giza basi hawakukosa. Rosa alienda zahanatini na kufanyiwa vipimo mbalimbali. Hii ni baada ya yeye kuwa anazirai kwa mara kadhaa akiwa nyumbani kwake ila hakuwajulisha jamaa zake. Hospitalini alijuzwa kuwa alikuwa anaugua ugonjwa wa Sararani ya damu. Rosa hakuamini hili. Aliamini kuwa yeye ni mja Mungu na hakuna ambalo hajamfanyia Mola linaloweza kumufanya Mungu ampe adhabu kama hii. Daktari alimujuvya kuwa alikuwa hali hatari na alifaa aanze matibabu haraka iwezekanavyo. Rosa hakuamini aliyoyasikia kwa Daktari. Alikataa na kuenda mpaka kanisani alipomlilia Mungu wake. Alikiri kuwa angemfanyia kila jema Bora tu amuondolew ugonjwa huu sugu. Aliendelea kukana ila hakuweza kuona mabadiliko na Bali hakuweza kuenda hospitalini tena. Aliendelea kumeza vidonge alivyonunua ila hakuona mabadiliko. Hakuwahi mjuvya mumewe kuhusu ugonjwa wake . Uliwadia wakati wa mumewe kurejea nyumbani. Basi alikuja ila alipobisha mlango hakuna mtu aliyekuja kifungua na basic ikabidi afungue mwenyewe. Alichokiona Dona kilikuwa Cha kupofusha. Mpenziwe alikuwa amelala Chali kando yake karatasi za Shashi zenye damu. Dona alimubeba na kumukimbiza hospitali. Hospitalini alijuzwa kuwa mkewe alikuwa ameenda hapo awali na basiakapatwa na ugonjwa wa Sararani ila hakuamini. Dona aliomba aanziehiwe matibabu haraka iwezekanavyo. Familia ya Rosa ilikuja na wao hawakuamini waanzie wapi ila wakajitia moyo. Baada ya muda Rosa akawa ameamka na Baki mumewe akaomba aachiliwe waendee wakaweze kujifurahisha ndipo arudi mle zahanatini. Ingawa Daktari hakufurahia alimuachilia mwishowe. Dona na Rosa walienda kule walipokutana mara ya kwanza. Walijifurahisha na basic wakawa wanarejea hospitalini. Njiani Rosa alizirai na basi akawa amenyamaza. Dona aliharakisha na kumufikisha hospitalini. Alipofika hospitalini aliambiwa mkewe ameenda koma. Alikuwa hivyo kwamuda wa wiki moja na alipopata fahamu basi akaomba kitu kimoja. Rosa alimueleza Dona kuwa angetaka amufanyie harusi kabla Aage dunia. Alitaka sana aolewe na mpenzi wake kabla ya yeye kuaga dunia. Dona alimkubali na basic akaruhisiwa kuondoka naye. Harusi ilipangwa na basi siku hiyo ikawadia. Rosa alipambwa sawasawa na shangazi wake kwa siku hiyo yake ya ajabu na basic wakaondoka Rosa alivishwa Pete ya ndoa naye akamvisha mumewe alipomaliza alizirai na basic akaaga dunia. Ulikuwa uchungu kwa mumewe na familia yake kwa jumla lakini hawakuwa na namna. Rosa alizikwa na basic kila mtu akaondoka. Mumewe alibaki mpweke ila maisha yalikuwa lazima yaendelee. Ilikuwa harusi ya kifo . Ama kweli malaika izraili alimutembelea akiwa ameshaolewa kama ilivyokuwa maombi yake

Dona alienda katika safari ya aina gani

4970_swa

NDOA YA KIFO. Rosa na dada wake mdogo Rose waliozaliwa wakiwa watoto wa kipekee kwao. Wazazi wao waliaga dunia Rosa akiwa miaka kumi na mitano naye Rose akiwa miaka kumi. Rosa naRose waliwapoyeza wazazi wao kwa ajali ya ndege. Wawili Hawa walichukuliwa na shangazi wao kuwalinda kwa kuwa walikuwa wachanga mno. Rosa alikuwa mkubwa na basic akawa kazi yake ni kushona nguo aina mbalimbali. Ilikuwa ni furaha ya Rose kwa kuwa mkubwa wake hakusita kumushonea ngua aina mbali mbali kila alipohitaji. Rose naye alikuwa bado yupo shuleni. Rosa alitamani sana mdogo wake atie bidii na hakusita kumueleza kuwa bidii aliyokuwa nayo katika kazi yake ya kiufundi ni kwa sababu alitaka Rose asikose lolote shuleni. Rose hakutia masikio nta na basic alifiata kila alichoelezwa na dada wake mkubwa. Rosa alikuwa mkiristu na alimuamini sana Mungu. Alikuwa mwimbaji mkubwa kanisani mwao. Alipenda kumufangia Mungu kazi kwa moyo wake wote. Baada ya muda mchache basi Rosa aliamua kuenda kwa nyumba yake binafsi ili akajitegemee. Hakuacha kazi yake ya kiufundi. Alielewa fika kwamba alikuwa ndiye mzazi wa mdogo wake na basic yambifi afanye awezalo hili hata wazazi wake walipo wakafurahi. Rosa alikuwa wa umri wa makamu alipoondoka na kuenda maombi katika uwanja aliokuwa amezoea kufanya maombi yake. Uwanja huo watu walikuwa wakija kujituliza na kujifurahisha. Rosa alifanya maombi na basic akamwona kijana mmoja aliyekuwa ameketi kipweke mwenyewe. Kutokana na jinsi kijana huyu alikuwa anaonekana alikuwa na mawazo mengi sana. Rosa alisogea na kumwongelesha . Kijana wa watu hakumjibi hata kitu kimoja. Rosa alimtia moyo na kumuambia amueleze kilichokuwa kinamutatiza. Kijana wa wenyewe aliuamua kufungula na kueleza Yale yote yaliyotukia. Alikuwa amempoteza mama yake na alikuwa amewapoteza ndugu zake na baba yake wiki chache zilizopita. Hakujua aanzie wapi na hakujua hasa alikuwa amemukosea wapi Mungu wake. Alikuwa pale akiwaza na kuwazua namna ya yeye mwenyewe kujiuwa ili akaungane na familia yake. Alikuwa amechoka kulia na bado mbo hayakugeuka kwa njia yeyote. Basi Rosa alimpa motisha ya kuishi. Alimujuvya kuwa Mungu ana sababu zake na hatuna haja ya kumuuliza maswali. Wahenga walisema akufaaye kwa dhiki ndiye rafiki. Rosa alikuwa Rafiki wa Dona kupitia kwa kumfaa wakati huu wa upwele wao. Dona n a Rosa walianza hivi na baadae wakatambua hisia zao wawili. Walikuwa wamekwisha pwndana tayari. Dona alikuwa anahisi kuwa ingekuwa heri amuoe Rosa. Naye Rosa hisia zilikuwa hizo hizo. Na basi wote wakaamua waoane. Ila kwa kuwa Rosa alikuwa anamuamini Mungu alitaka afanye harusi. Dona hakubisha wazo hilo. Alimuahidi mpenzi wake kuwa wangefanya harusi. Dona aliondoka kuenda safari ya kibiashara. Rosa alisisitiza wateue tarehe ya harusi ila Dona naye akasisitiza kuwa watateua punde tu atakaporejea. Safarini alikaa kwa muda wa miezi miwili. Mpenziye nyumbani alikuwa ameanza kuwa mgonjwa alikuwa anakaohoa na uchovu mwingi. Aliendelea hivyo mpaka akawa anakaohoa kikohozi chenye damu. Rosa aliamua kujiendea zahanatini ili ajue tatizo lake kwa kuwa lainaribu madawa ila hakufanikiwa. Walisema jambo usilolijua ni kama usiku wa Giza basi hawakukosa. Rosa alienda zahanatini na kufanyiwa vipimo mbalimbali. Hii ni baada ya yeye kuwa anazirai kwa mara kadhaa akiwa nyumbani kwake ila hakuwajulisha jamaa zake. Hospitalini alijuzwa kuwa alikuwa anaugua ugonjwa wa Sararani ya damu. Rosa hakuamini hili. Aliamini kuwa yeye ni mja Mungu na hakuna ambalo hajamfanyia Mola linaloweza kumufanya Mungu ampe adhabu kama hii. Daktari alimujuvya kuwa alikuwa hali hatari na alifaa aanze matibabu haraka iwezekanavyo. Rosa hakuamini aliyoyasikia kwa Daktari. Alikataa na kuenda mpaka kanisani alipomlilia Mungu wake. Alikiri kuwa angemfanyia kila jema Bora tu amuondolew ugonjwa huu sugu. Aliendelea kukana ila hakuweza kuona mabadiliko na Bali hakuweza kuenda hospitalini tena. Aliendelea kumeza vidonge alivyonunua ila hakuona mabadiliko. Hakuwahi mjuvya mumewe kuhusu ugonjwa wake . Uliwadia wakati wa mumewe kurejea nyumbani. Basi alikuja ila alipobisha mlango hakuna mtu aliyekuja kifungua na basic ikabidi afungue mwenyewe. Alichokiona Dona kilikuwa Cha kupofusha. Mpenziwe alikuwa amelala Chali kando yake karatasi za Shashi zenye damu. Dona alimubeba na kumukimbiza hospitali. Hospitalini alijuzwa kuwa mkewe alikuwa ameenda hapo awali na basiakapatwa na ugonjwa wa Sararani ila hakuamini. Dona aliomba aanziehiwe matibabu haraka iwezekanavyo. Familia ya Rosa ilikuja na wao hawakuamini waanzie wapi ila wakajitia moyo. Baada ya muda Rosa akawa ameamka na Baki mumewe akaomba aachiliwe waendee wakaweze kujifurahisha ndipo arudi mle zahanatini. Ingawa Daktari hakufurahia alimuachilia mwishowe. Dona na Rosa walienda kule walipokutana mara ya kwanza. Walijifurahisha na basic wakawa wanarejea hospitalini. Njiani Rosa alizirai na basi akawa amenyamaza. Dona aliharakisha na kumufikisha hospitalini. Alipofika hospitalini aliambiwa mkewe ameenda koma. Alikuwa hivyo kwamuda wa wiki moja na alipopata fahamu basi akaomba kitu kimoja. Rosa alimueleza Dona kuwa angetaka amufanyie harusi kabla Aage dunia. Alitaka sana aolewe na mpenzi wake kabla ya yeye kuaga dunia. Dona alimkubali na basic akaruhisiwa kuondoka naye. Harusi ilipangwa na basi siku hiyo ikawadia. Rosa alipambwa sawasawa na shangazi wake kwa siku hiyo yake ya ajabu na basic wakaondoka Rosa alivishwa Pete ya ndoa naye akamvisha mumewe alipomaliza alizirai na basic akaaga dunia. Ulikuwa uchungu kwa mumewe na familia yake kwa jumla lakini hawakuwa na namna. Rosa alizikwa na basic kila mtu akaondoka. Mumewe alibaki mpweke ila maisha yalikuwa lazima yaendelee. Ilikuwa harusi ya kifo . Ama kweli malaika izraili alimutembelea akiwa ameshaolewa kama ilivyokuwa maombi yake

Rosa alikohoa kikohozi chenye nini

4971_swa

PIGO LA UGONJWA WA SARATANI Ugonjwa wa Sararani ni ugonjwa unaoadhiri damu mwilini. Ugonjwa huu husababishwa kushikana kwa damu na hivyo kuleta ama kusababisha kumea kwa uvimbe katika sehemu ya mwili iliyoadhirika. Kitambo kidogo, iliaminika kuwa ugonjwa wa Sararani huadhiri watu wa umri wa miaka hamsini kuenda juu na hasa watu walio na pesa. Isitoshe watu wengi waliamini kuwa ugonjwa huu husababishwa na kujihusisha na watu walio nao. Ila jinsi muda unavyozidi kusomga ndivyo tunavyozidi kugundua kuwa ugonjwa huu unaweza ukamuadhiri yeyote bila kubagua umri na pia bila ya kubagua jinsia , utabaka wala uhusiano baina ya walio wagonjwa na wasio wagonjwa. Ugonjwa huu haiwezi kukadiria kwa kutumia kigezi Cha jinsia kama vile ugonjwa wa ukimwi inavyokadiriwa kuwa zaidi katika jinsia ya kike. Saratani upo kwa jinsia zote kwa usawa. Ugonjwa huu pia haina wakati wake ama kipindi chake Cha kulipika kama ilivyo homa wakati wa baridi ama lalaria wakati wa mvua. Saratani ni ya vipindi vyote. Saratani imeleta pigo kubwa kwetu wote hata ingawa hatujaadhirika moja kwa moja kwa njia zifuatazo. Saratani huletwa vifo kwa jamii. Vifo vinapokusudiwa kwa jamii husababisha majonzi kwa wenye jamii. Wanaoadhirika sana ni familia ya mwendazake. Kifo husababisha maumivi hasa kwa watoto wanaomutegemea ama wazazi ambao ni wazee na wanaomutegemea. Kutokana na hili ndoto nyingi hazitimii. Waswahili husema mti mkubwa ukianguka basi ndege huwa matatani na hili ndilo hutokea kifo kinapotokea. Sekta ya wafanyakazi huathirika zaidi kwa kumpoteza mtu aliyekuwa na ujuzi maalum katika uzalishaji wa kitu fulani. Kama ni mwalimu basi Tume ya kuwaajiri walimu inabidiika kuanza tena kutafuta mwalimu mpya atakayechukua nafasi ya aliyeaga. Serikali pia inapata Changamoto kwa kuwa ni lazima utumie pesa na raslimali za kuwafunza watu wengine ili waweze kuchukua nafasi ya mwendazake. Kifo hufanya mbo kusbaratika na hata wengine walioathirika wanaposhindwa kustahimili basi wao humalizia kujiua a kuwa na magonjwa ya kiakili. Kusema kweli baada ya kifoaosha huwa hayawi ya kawaida tena. Ugonjwa wa Saratani husababisha umaskini. Kutibu ugonjwa wa Saratani ni gharama kubwa sana. Hulu nchini magonjwa mengine katika hospitali za umma kama vile malaria, TB, na pia kujifungua huwa mtu halipishwi chochote. Isitoshe ugonjwa wa Ukimwi Tina huwa ni bila malipo ila saratani ni malipo. Matibabu ya saratani hata wewe waweza kukadiria ni mengi aje mpaka hakuna wafadhili wa nchi za kigeni wamejitolea kusimamia kama wanavyosimamia ugonjwa wa ukimwi. Ugonjwa wa Saratani una vituo mbalimbali nchini ambapo mtu anaweza akapata matibabu kwa kiwango fulani. Vituo hivi viponkwa kaunti chache nchini. Sio kaunti zote zimeweza kufikia ule uwezo wa kununua mashine za kupima na kutibu ugonjwa huu na basic Cha he zilizonazo huwa gharama ni juu sana. Mara nyingi wanaoendea matibabu haya huitisha mchango kutoka kwa marafiki na wasamaria wema. Vilevile huitisha mchango kwa viongozi mbalimbali serikali I kwa kuwa wenyewe hawawezi kukidhi matibabu hayo. Vilevile wanapomaliza kuomba misaada wao hurudi na kuuza kila walichokuwa wanakimiliki kwao ili wapate fedha za kuokoa maisha. Cha kushangaza ni kuwa baada ya hatua hizi zote baadhi ya wagonjwa humalizia kuaga dunia. Endapo atabaki hai basi huwa yeye ni mchovhole ajabu akiulizwa haungami kwa kuwa alichokuwa nacho alikwisha kuuza kujitibu. Ugonjwa wa Saratani vile vile unapofika katika lengo fulani huwa hauyibiwi na mashine za huku nchini. Baadhi ya wagonjwa hutumiwa kule nchini India ili waweze kufanyiwa matibabu. Baadhi ya wagonjwa wanaposhbiri kupata Hela za kuenda kule wao huaga dunia.wengine huishi kwa machungu wakiwa bado India wakisuburi kuhufumia. Ni Changamoto kwa watu wote ambao Wana wagonjwa au ambao ni wagonjwa wa ugonjwa huh hatari. Ugonjwa wa Saratani vilevile husababishwa na vitu vingi kutokana na utafiti wa wanasayansi. Ugonjwa huu husababishwa na vyakula. Vyakula mbalimbali husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano endapo mtu hali vyakula vya kujenge mwili kama vile mboga za majanijani na za kuongeza damu basi mishipa hufunga a na kusababisha saratani kutokana na mafuta mengi na chakula ambazo sio za kukuza afya. Vilevile maisha ya kila siku ya mtu huchangia sana. Tunashauriwa kufanya mazoezi ili mwili upate nguvu na damu ienee vyema. Mtu anaposhiriki katika mazoezi basimishipa hufunguka na pia mifupa hupata nguvu na basi kumufanya mtu awe na afya njema. Vile vile kemikali tunazotumia hata kwa mafuta ama chakula husababisha ugonjwa huu. Ni ushairi wa wanasayansi kuwa tupunguze matumizi ya kemikali kwa miwili yetu vilevile tunapoenda kufanya kazi kwa kemikali hizi basi tuwe na mavazi ya kutukinga tusije tukawa waathiriwa. Vifaa vya kielektroniki pia husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano kifaa kama simu. Tunaarifiwa tusiwe wa kutumia simu kwa muda mrefu ama kulala nazo kwa kuwa huwa zinatoa kemikali ambazo ni hatari kwa maisha ya binadamu. Basi tukizingatia haya yote na mengine mengi basi tutakuwa tumejiondoa kwa mtego waugonjwa huu. Kuna aina mbali mbali za saratani. Kuna saratani ya matiti, na saratani zingine nyingi. Saratani ya matiti huathiri wanaume na wanawake. Kwa muda mrefu watu wamekuwa waliamini kuwa hii ni saratani ya kike tu ila sio hivyo Bali ni ya jinsia zote. Vile vile saratani ya kibofu Cha mkojo. Pia saratani ya damu na mifupa pia ni ya jinsia zote. Basi ni sharti sisi wote tujitahidi na tujikinge. Ni vyema pia mtu kuenda kufanyiwa vipimo vya mara kwa mara ili kubaini hali ya mwili wake. Wanasayansi wameweza kusema kuwa endapo ugonjwa huu utatambulika mapema basi matibabu yake huwa Rahisi ikilinganishwa na unapotambulika baada ya kuenea mwilini zaidi. Isitoshe ugonjwa huu hiwashika hata watoto wadogo hata wa mwaka mmoja na basic ni ugonjwa hatari sana. Nchi yetu imeweza kununua baadhi ya mashine za kuuponya ugonjwa huu na basic hiyo ni habari njema kwetu sisi wote. Basi tujilinde na endapo tunawapata wagonjwa wa Saratani tuwatie moyo na kuwafariji pamoja na familia zao.

Ugonjwa gani huathiri damu mwilini

4971_swa

PIGO LA UGONJWA WA SARATANI Ugonjwa wa Sararani ni ugonjwa unaoadhiri damu mwilini. Ugonjwa huu husababishwa kushikana kwa damu na hivyo kuleta ama kusababisha kumea kwa uvimbe katika sehemu ya mwili iliyoadhirika. Kitambo kidogo, iliaminika kuwa ugonjwa wa Sararani huadhiri watu wa umri wa miaka hamsini kuenda juu na hasa watu walio na pesa. Isitoshe watu wengi waliamini kuwa ugonjwa huu husababishwa na kujihusisha na watu walio nao. Ila jinsi muda unavyozidi kusomga ndivyo tunavyozidi kugundua kuwa ugonjwa huu unaweza ukamuadhiri yeyote bila kubagua umri na pia bila ya kubagua jinsia , utabaka wala uhusiano baina ya walio wagonjwa na wasio wagonjwa. Ugonjwa huu haiwezi kukadiria kwa kutumia kigezi Cha jinsia kama vile ugonjwa wa ukimwi inavyokadiriwa kuwa zaidi katika jinsia ya kike. Saratani upo kwa jinsia zote kwa usawa. Ugonjwa huu pia haina wakati wake ama kipindi chake Cha kulipika kama ilivyo homa wakati wa baridi ama lalaria wakati wa mvua. Saratani ni ya vipindi vyote. Saratani imeleta pigo kubwa kwetu wote hata ingawa hatujaadhirika moja kwa moja kwa njia zifuatazo. Saratani huletwa vifo kwa jamii. Vifo vinapokusudiwa kwa jamii husababisha majonzi kwa wenye jamii. Wanaoadhirika sana ni familia ya mwendazake. Kifo husababisha maumivi hasa kwa watoto wanaomutegemea ama wazazi ambao ni wazee na wanaomutegemea. Kutokana na hili ndoto nyingi hazitimii. Waswahili husema mti mkubwa ukianguka basi ndege huwa matatani na hili ndilo hutokea kifo kinapotokea. Sekta ya wafanyakazi huathirika zaidi kwa kumpoteza mtu aliyekuwa na ujuzi maalum katika uzalishaji wa kitu fulani. Kama ni mwalimu basi Tume ya kuwaajiri walimu inabidiika kuanza tena kutafuta mwalimu mpya atakayechukua nafasi ya aliyeaga. Serikali pia inapata Changamoto kwa kuwa ni lazima utumie pesa na raslimali za kuwafunza watu wengine ili waweze kuchukua nafasi ya mwendazake. Kifo hufanya mbo kusbaratika na hata wengine walioathirika wanaposhindwa kustahimili basi wao humalizia kujiua a kuwa na magonjwa ya kiakili. Kusema kweli baada ya kifoaosha huwa hayawi ya kawaida tena. Ugonjwa wa Saratani husababisha umaskini. Kutibu ugonjwa wa Saratani ni gharama kubwa sana. Hulu nchini magonjwa mengine katika hospitali za umma kama vile malaria, TB, na pia kujifungua huwa mtu halipishwi chochote. Isitoshe ugonjwa wa Ukimwi Tina huwa ni bila malipo ila saratani ni malipo. Matibabu ya saratani hata wewe waweza kukadiria ni mengi aje mpaka hakuna wafadhili wa nchi za kigeni wamejitolea kusimamia kama wanavyosimamia ugonjwa wa ukimwi. Ugonjwa wa Saratani una vituo mbalimbali nchini ambapo mtu anaweza akapata matibabu kwa kiwango fulani. Vituo hivi viponkwa kaunti chache nchini. Sio kaunti zote zimeweza kufikia ule uwezo wa kununua mashine za kupima na kutibu ugonjwa huu na basic Cha he zilizonazo huwa gharama ni juu sana. Mara nyingi wanaoendea matibabu haya huitisha mchango kutoka kwa marafiki na wasamaria wema. Vilevile huitisha mchango kwa viongozi mbalimbali serikali I kwa kuwa wenyewe hawawezi kukidhi matibabu hayo. Vilevile wanapomaliza kuomba misaada wao hurudi na kuuza kila walichokuwa wanakimiliki kwao ili wapate fedha za kuokoa maisha. Cha kushangaza ni kuwa baada ya hatua hizi zote baadhi ya wagonjwa humalizia kuaga dunia. Endapo atabaki hai basi huwa yeye ni mchovhole ajabu akiulizwa haungami kwa kuwa alichokuwa nacho alikwisha kuuza kujitibu. Ugonjwa wa Saratani vile vile unapofika katika lengo fulani huwa hauyibiwi na mashine za huku nchini. Baadhi ya wagonjwa hutumiwa kule nchini India ili waweze kufanyiwa matibabu. Baadhi ya wagonjwa wanaposhbiri kupata Hela za kuenda kule wao huaga dunia.wengine huishi kwa machungu wakiwa bado India wakisuburi kuhufumia. Ni Changamoto kwa watu wote ambao Wana wagonjwa au ambao ni wagonjwa wa ugonjwa huh hatari. Ugonjwa wa Saratani vilevile husababishwa na vitu vingi kutokana na utafiti wa wanasayansi. Ugonjwa huu husababishwa na vyakula. Vyakula mbalimbali husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano endapo mtu hali vyakula vya kujenge mwili kama vile mboga za majanijani na za kuongeza damu basi mishipa hufunga a na kusababisha saratani kutokana na mafuta mengi na chakula ambazo sio za kukuza afya. Vilevile maisha ya kila siku ya mtu huchangia sana. Tunashauriwa kufanya mazoezi ili mwili upate nguvu na damu ienee vyema. Mtu anaposhiriki katika mazoezi basimishipa hufunguka na pia mifupa hupata nguvu na basi kumufanya mtu awe na afya njema. Vile vile kemikali tunazotumia hata kwa mafuta ama chakula husababisha ugonjwa huu. Ni ushairi wa wanasayansi kuwa tupunguze matumizi ya kemikali kwa miwili yetu vilevile tunapoenda kufanya kazi kwa kemikali hizi basi tuwe na mavazi ya kutukinga tusije tukawa waathiriwa. Vifaa vya kielektroniki pia husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano kifaa kama simu. Tunaarifiwa tusiwe wa kutumia simu kwa muda mrefu ama kulala nazo kwa kuwa huwa zinatoa kemikali ambazo ni hatari kwa maisha ya binadamu. Basi tukizingatia haya yote na mengine mengi basi tutakuwa tumejiondoa kwa mtego waugonjwa huu. Kuna aina mbali mbali za saratani. Kuna saratani ya matiti, na saratani zingine nyingi. Saratani ya matiti huathiri wanaume na wanawake. Kwa muda mrefu watu wamekuwa waliamini kuwa hii ni saratani ya kike tu ila sio hivyo Bali ni ya jinsia zote. Vile vile saratani ya kibofu Cha mkojo. Pia saratani ya damu na mifupa pia ni ya jinsia zote. Basi ni sharti sisi wote tujitahidi na tujikinge. Ni vyema pia mtu kuenda kufanyiwa vipimo vya mara kwa mara ili kubaini hali ya mwili wake. Wanasayansi wameweza kusema kuwa endapo ugonjwa huu utatambulika mapema basi matibabu yake huwa Rahisi ikilinganishwa na unapotambulika baada ya kuenea mwilini zaidi. Isitoshe ugonjwa huu hiwashika hata watoto wadogo hata wa mwaka mmoja na basic ni ugonjwa hatari sana. Nchi yetu imeweza kununua baadhi ya mashine za kuuponya ugonjwa huu na basic hiyo ni habari njema kwetu sisi wote. Basi tujilinde na endapo tunawapata wagonjwa wa Saratani tuwatie moyo na kuwafariji pamoja na familia zao.

Lini iliaminika kuwa saratani huathiri watu wa miaka hamsini

4971_swa

PIGO LA UGONJWA WA SARATANI Ugonjwa wa Sararani ni ugonjwa unaoadhiri damu mwilini. Ugonjwa huu husababishwa kushikana kwa damu na hivyo kuleta ama kusababisha kumea kwa uvimbe katika sehemu ya mwili iliyoadhirika. Kitambo kidogo, iliaminika kuwa ugonjwa wa Sararani huadhiri watu wa umri wa miaka hamsini kuenda juu na hasa watu walio na pesa. Isitoshe watu wengi waliamini kuwa ugonjwa huu husababishwa na kujihusisha na watu walio nao. Ila jinsi muda unavyozidi kusomga ndivyo tunavyozidi kugundua kuwa ugonjwa huu unaweza ukamuadhiri yeyote bila kubagua umri na pia bila ya kubagua jinsia , utabaka wala uhusiano baina ya walio wagonjwa na wasio wagonjwa. Ugonjwa huu haiwezi kukadiria kwa kutumia kigezi Cha jinsia kama vile ugonjwa wa ukimwi inavyokadiriwa kuwa zaidi katika jinsia ya kike. Saratani upo kwa jinsia zote kwa usawa. Ugonjwa huu pia haina wakati wake ama kipindi chake Cha kulipika kama ilivyo homa wakati wa baridi ama lalaria wakati wa mvua. Saratani ni ya vipindi vyote. Saratani imeleta pigo kubwa kwetu wote hata ingawa hatujaadhirika moja kwa moja kwa njia zifuatazo. Saratani huletwa vifo kwa jamii. Vifo vinapokusudiwa kwa jamii husababisha majonzi kwa wenye jamii. Wanaoadhirika sana ni familia ya mwendazake. Kifo husababisha maumivi hasa kwa watoto wanaomutegemea ama wazazi ambao ni wazee na wanaomutegemea. Kutokana na hili ndoto nyingi hazitimii. Waswahili husema mti mkubwa ukianguka basi ndege huwa matatani na hili ndilo hutokea kifo kinapotokea. Sekta ya wafanyakazi huathirika zaidi kwa kumpoteza mtu aliyekuwa na ujuzi maalum katika uzalishaji wa kitu fulani. Kama ni mwalimu basi Tume ya kuwaajiri walimu inabidiika kuanza tena kutafuta mwalimu mpya atakayechukua nafasi ya aliyeaga. Serikali pia inapata Changamoto kwa kuwa ni lazima utumie pesa na raslimali za kuwafunza watu wengine ili waweze kuchukua nafasi ya mwendazake. Kifo hufanya mbo kusbaratika na hata wengine walioathirika wanaposhindwa kustahimili basi wao humalizia kujiua a kuwa na magonjwa ya kiakili. Kusema kweli baada ya kifoaosha huwa hayawi ya kawaida tena. Ugonjwa wa Saratani husababisha umaskini. Kutibu ugonjwa wa Saratani ni gharama kubwa sana. Hulu nchini magonjwa mengine katika hospitali za umma kama vile malaria, TB, na pia kujifungua huwa mtu halipishwi chochote. Isitoshe ugonjwa wa Ukimwi Tina huwa ni bila malipo ila saratani ni malipo. Matibabu ya saratani hata wewe waweza kukadiria ni mengi aje mpaka hakuna wafadhili wa nchi za kigeni wamejitolea kusimamia kama wanavyosimamia ugonjwa wa ukimwi. Ugonjwa wa Saratani una vituo mbalimbali nchini ambapo mtu anaweza akapata matibabu kwa kiwango fulani. Vituo hivi viponkwa kaunti chache nchini. Sio kaunti zote zimeweza kufikia ule uwezo wa kununua mashine za kupima na kutibu ugonjwa huu na basic Cha he zilizonazo huwa gharama ni juu sana. Mara nyingi wanaoendea matibabu haya huitisha mchango kutoka kwa marafiki na wasamaria wema. Vilevile huitisha mchango kwa viongozi mbalimbali serikali I kwa kuwa wenyewe hawawezi kukidhi matibabu hayo. Vilevile wanapomaliza kuomba misaada wao hurudi na kuuza kila walichokuwa wanakimiliki kwao ili wapate fedha za kuokoa maisha. Cha kushangaza ni kuwa baada ya hatua hizi zote baadhi ya wagonjwa humalizia kuaga dunia. Endapo atabaki hai basi huwa yeye ni mchovhole ajabu akiulizwa haungami kwa kuwa alichokuwa nacho alikwisha kuuza kujitibu. Ugonjwa wa Saratani vile vile unapofika katika lengo fulani huwa hauyibiwi na mashine za huku nchini. Baadhi ya wagonjwa hutumiwa kule nchini India ili waweze kufanyiwa matibabu. Baadhi ya wagonjwa wanaposhbiri kupata Hela za kuenda kule wao huaga dunia.wengine huishi kwa machungu wakiwa bado India wakisuburi kuhufumia. Ni Changamoto kwa watu wote ambao Wana wagonjwa au ambao ni wagonjwa wa ugonjwa huh hatari. Ugonjwa wa Saratani vilevile husababishwa na vitu vingi kutokana na utafiti wa wanasayansi. Ugonjwa huu husababishwa na vyakula. Vyakula mbalimbali husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano endapo mtu hali vyakula vya kujenge mwili kama vile mboga za majanijani na za kuongeza damu basi mishipa hufunga a na kusababisha saratani kutokana na mafuta mengi na chakula ambazo sio za kukuza afya. Vilevile maisha ya kila siku ya mtu huchangia sana. Tunashauriwa kufanya mazoezi ili mwili upate nguvu na damu ienee vyema. Mtu anaposhiriki katika mazoezi basimishipa hufunguka na pia mifupa hupata nguvu na basi kumufanya mtu awe na afya njema. Vile vile kemikali tunazotumia hata kwa mafuta ama chakula husababisha ugonjwa huu. Ni ushairi wa wanasayansi kuwa tupunguze matumizi ya kemikali kwa miwili yetu vilevile tunapoenda kufanya kazi kwa kemikali hizi basi tuwe na mavazi ya kutukinga tusije tukawa waathiriwa. Vifaa vya kielektroniki pia husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano kifaa kama simu. Tunaarifiwa tusiwe wa kutumia simu kwa muda mrefu ama kulala nazo kwa kuwa huwa zinatoa kemikali ambazo ni hatari kwa maisha ya binadamu. Basi tukizingatia haya yote na mengine mengi basi tutakuwa tumejiondoa kwa mtego waugonjwa huu. Kuna aina mbali mbali za saratani. Kuna saratani ya matiti, na saratani zingine nyingi. Saratani ya matiti huathiri wanaume na wanawake. Kwa muda mrefu watu wamekuwa waliamini kuwa hii ni saratani ya kike tu ila sio hivyo Bali ni ya jinsia zote. Vile vile saratani ya kibofu Cha mkojo. Pia saratani ya damu na mifupa pia ni ya jinsia zote. Basi ni sharti sisi wote tujitahidi na tujikinge. Ni vyema pia mtu kuenda kufanyiwa vipimo vya mara kwa mara ili kubaini hali ya mwili wake. Wanasayansi wameweza kusema kuwa endapo ugonjwa huu utatambulika mapema basi matibabu yake huwa Rahisi ikilinganishwa na unapotambulika baada ya kuenea mwilini zaidi. Isitoshe ugonjwa huu hiwashika hata watoto wadogo hata wa mwaka mmoja na basic ni ugonjwa hatari sana. Nchi yetu imeweza kununua baadhi ya mashine za kuuponya ugonjwa huu na basic hiyo ni habari njema kwetu sisi wote. Basi tujilinde na endapo tunawapata wagonjwa wa Saratani tuwatie moyo na kuwafariji pamoja na familia zao.

Nini imeleta pigo kubwa kwetu

4971_swa

PIGO LA UGONJWA WA SARATANI Ugonjwa wa Sararani ni ugonjwa unaoadhiri damu mwilini. Ugonjwa huu husababishwa kushikana kwa damu na hivyo kuleta ama kusababisha kumea kwa uvimbe katika sehemu ya mwili iliyoadhirika. Kitambo kidogo, iliaminika kuwa ugonjwa wa Sararani huadhiri watu wa umri wa miaka hamsini kuenda juu na hasa watu walio na pesa. Isitoshe watu wengi waliamini kuwa ugonjwa huu husababishwa na kujihusisha na watu walio nao. Ila jinsi muda unavyozidi kusomga ndivyo tunavyozidi kugundua kuwa ugonjwa huu unaweza ukamuadhiri yeyote bila kubagua umri na pia bila ya kubagua jinsia , utabaka wala uhusiano baina ya walio wagonjwa na wasio wagonjwa. Ugonjwa huu haiwezi kukadiria kwa kutumia kigezi Cha jinsia kama vile ugonjwa wa ukimwi inavyokadiriwa kuwa zaidi katika jinsia ya kike. Saratani upo kwa jinsia zote kwa usawa. Ugonjwa huu pia haina wakati wake ama kipindi chake Cha kulipika kama ilivyo homa wakati wa baridi ama lalaria wakati wa mvua. Saratani ni ya vipindi vyote. Saratani imeleta pigo kubwa kwetu wote hata ingawa hatujaadhirika moja kwa moja kwa njia zifuatazo. Saratani huletwa vifo kwa jamii. Vifo vinapokusudiwa kwa jamii husababisha majonzi kwa wenye jamii. Wanaoadhirika sana ni familia ya mwendazake. Kifo husababisha maumivi hasa kwa watoto wanaomutegemea ama wazazi ambao ni wazee na wanaomutegemea. Kutokana na hili ndoto nyingi hazitimii. Waswahili husema mti mkubwa ukianguka basi ndege huwa matatani na hili ndilo hutokea kifo kinapotokea. Sekta ya wafanyakazi huathirika zaidi kwa kumpoteza mtu aliyekuwa na ujuzi maalum katika uzalishaji wa kitu fulani. Kama ni mwalimu basi Tume ya kuwaajiri walimu inabidiika kuanza tena kutafuta mwalimu mpya atakayechukua nafasi ya aliyeaga. Serikali pia inapata Changamoto kwa kuwa ni lazima utumie pesa na raslimali za kuwafunza watu wengine ili waweze kuchukua nafasi ya mwendazake. Kifo hufanya mbo kusbaratika na hata wengine walioathirika wanaposhindwa kustahimili basi wao humalizia kujiua a kuwa na magonjwa ya kiakili. Kusema kweli baada ya kifoaosha huwa hayawi ya kawaida tena. Ugonjwa wa Saratani husababisha umaskini. Kutibu ugonjwa wa Saratani ni gharama kubwa sana. Hulu nchini magonjwa mengine katika hospitali za umma kama vile malaria, TB, na pia kujifungua huwa mtu halipishwi chochote. Isitoshe ugonjwa wa Ukimwi Tina huwa ni bila malipo ila saratani ni malipo. Matibabu ya saratani hata wewe waweza kukadiria ni mengi aje mpaka hakuna wafadhili wa nchi za kigeni wamejitolea kusimamia kama wanavyosimamia ugonjwa wa ukimwi. Ugonjwa wa Saratani una vituo mbalimbali nchini ambapo mtu anaweza akapata matibabu kwa kiwango fulani. Vituo hivi viponkwa kaunti chache nchini. Sio kaunti zote zimeweza kufikia ule uwezo wa kununua mashine za kupima na kutibu ugonjwa huu na basic Cha he zilizonazo huwa gharama ni juu sana. Mara nyingi wanaoendea matibabu haya huitisha mchango kutoka kwa marafiki na wasamaria wema. Vilevile huitisha mchango kwa viongozi mbalimbali serikali I kwa kuwa wenyewe hawawezi kukidhi matibabu hayo. Vilevile wanapomaliza kuomba misaada wao hurudi na kuuza kila walichokuwa wanakimiliki kwao ili wapate fedha za kuokoa maisha. Cha kushangaza ni kuwa baada ya hatua hizi zote baadhi ya wagonjwa humalizia kuaga dunia. Endapo atabaki hai basi huwa yeye ni mchovhole ajabu akiulizwa haungami kwa kuwa alichokuwa nacho alikwisha kuuza kujitibu. Ugonjwa wa Saratani vile vile unapofika katika lengo fulani huwa hauyibiwi na mashine za huku nchini. Baadhi ya wagonjwa hutumiwa kule nchini India ili waweze kufanyiwa matibabu. Baadhi ya wagonjwa wanaposhbiri kupata Hela za kuenda kule wao huaga dunia.wengine huishi kwa machungu wakiwa bado India wakisuburi kuhufumia. Ni Changamoto kwa watu wote ambao Wana wagonjwa au ambao ni wagonjwa wa ugonjwa huh hatari. Ugonjwa wa Saratani vilevile husababishwa na vitu vingi kutokana na utafiti wa wanasayansi. Ugonjwa huu husababishwa na vyakula. Vyakula mbalimbali husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano endapo mtu hali vyakula vya kujenge mwili kama vile mboga za majanijani na za kuongeza damu basi mishipa hufunga a na kusababisha saratani kutokana na mafuta mengi na chakula ambazo sio za kukuza afya. Vilevile maisha ya kila siku ya mtu huchangia sana. Tunashauriwa kufanya mazoezi ili mwili upate nguvu na damu ienee vyema. Mtu anaposhiriki katika mazoezi basimishipa hufunguka na pia mifupa hupata nguvu na basi kumufanya mtu awe na afya njema. Vile vile kemikali tunazotumia hata kwa mafuta ama chakula husababisha ugonjwa huu. Ni ushairi wa wanasayansi kuwa tupunguze matumizi ya kemikali kwa miwili yetu vilevile tunapoenda kufanya kazi kwa kemikali hizi basi tuwe na mavazi ya kutukinga tusije tukawa waathiriwa. Vifaa vya kielektroniki pia husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano kifaa kama simu. Tunaarifiwa tusiwe wa kutumia simu kwa muda mrefu ama kulala nazo kwa kuwa huwa zinatoa kemikali ambazo ni hatari kwa maisha ya binadamu. Basi tukizingatia haya yote na mengine mengi basi tutakuwa tumejiondoa kwa mtego waugonjwa huu. Kuna aina mbali mbali za saratani. Kuna saratani ya matiti, na saratani zingine nyingi. Saratani ya matiti huathiri wanaume na wanawake. Kwa muda mrefu watu wamekuwa waliamini kuwa hii ni saratani ya kike tu ila sio hivyo Bali ni ya jinsia zote. Vile vile saratani ya kibofu Cha mkojo. Pia saratani ya damu na mifupa pia ni ya jinsia zote. Basi ni sharti sisi wote tujitahidi na tujikinge. Ni vyema pia mtu kuenda kufanyiwa vipimo vya mara kwa mara ili kubaini hali ya mwili wake. Wanasayansi wameweza kusema kuwa endapo ugonjwa huu utatambulika mapema basi matibabu yake huwa Rahisi ikilinganishwa na unapotambulika baada ya kuenea mwilini zaidi. Isitoshe ugonjwa huu hiwashika hata watoto wadogo hata wa mwaka mmoja na basic ni ugonjwa hatari sana. Nchi yetu imeweza kununua baadhi ya mashine za kuuponya ugonjwa huu na basic hiyo ni habari njema kwetu sisi wote. Basi tujilinde na endapo tunawapata wagonjwa wa Saratani tuwatie moyo na kuwafariji pamoja na familia zao.

Familia ya nani huathirika zaidi na kifo

4971_swa

PIGO LA UGONJWA WA SARATANI Ugonjwa wa Sararani ni ugonjwa unaoadhiri damu mwilini. Ugonjwa huu husababishwa kushikana kwa damu na hivyo kuleta ama kusababisha kumea kwa uvimbe katika sehemu ya mwili iliyoadhirika. Kitambo kidogo, iliaminika kuwa ugonjwa wa Sararani huadhiri watu wa umri wa miaka hamsini kuenda juu na hasa watu walio na pesa. Isitoshe watu wengi waliamini kuwa ugonjwa huu husababishwa na kujihusisha na watu walio nao. Ila jinsi muda unavyozidi kusomga ndivyo tunavyozidi kugundua kuwa ugonjwa huu unaweza ukamuadhiri yeyote bila kubagua umri na pia bila ya kubagua jinsia , utabaka wala uhusiano baina ya walio wagonjwa na wasio wagonjwa. Ugonjwa huu haiwezi kukadiria kwa kutumia kigezi Cha jinsia kama vile ugonjwa wa ukimwi inavyokadiriwa kuwa zaidi katika jinsia ya kike. Saratani upo kwa jinsia zote kwa usawa. Ugonjwa huu pia haina wakati wake ama kipindi chake Cha kulipika kama ilivyo homa wakati wa baridi ama lalaria wakati wa mvua. Saratani ni ya vipindi vyote. Saratani imeleta pigo kubwa kwetu wote hata ingawa hatujaadhirika moja kwa moja kwa njia zifuatazo. Saratani huletwa vifo kwa jamii. Vifo vinapokusudiwa kwa jamii husababisha majonzi kwa wenye jamii. Wanaoadhirika sana ni familia ya mwendazake. Kifo husababisha maumivi hasa kwa watoto wanaomutegemea ama wazazi ambao ni wazee na wanaomutegemea. Kutokana na hili ndoto nyingi hazitimii. Waswahili husema mti mkubwa ukianguka basi ndege huwa matatani na hili ndilo hutokea kifo kinapotokea. Sekta ya wafanyakazi huathirika zaidi kwa kumpoteza mtu aliyekuwa na ujuzi maalum katika uzalishaji wa kitu fulani. Kama ni mwalimu basi Tume ya kuwaajiri walimu inabidiika kuanza tena kutafuta mwalimu mpya atakayechukua nafasi ya aliyeaga. Serikali pia inapata Changamoto kwa kuwa ni lazima utumie pesa na raslimali za kuwafunza watu wengine ili waweze kuchukua nafasi ya mwendazake. Kifo hufanya mbo kusbaratika na hata wengine walioathirika wanaposhindwa kustahimili basi wao humalizia kujiua a kuwa na magonjwa ya kiakili. Kusema kweli baada ya kifoaosha huwa hayawi ya kawaida tena. Ugonjwa wa Saratani husababisha umaskini. Kutibu ugonjwa wa Saratani ni gharama kubwa sana. Hulu nchini magonjwa mengine katika hospitali za umma kama vile malaria, TB, na pia kujifungua huwa mtu halipishwi chochote. Isitoshe ugonjwa wa Ukimwi Tina huwa ni bila malipo ila saratani ni malipo. Matibabu ya saratani hata wewe waweza kukadiria ni mengi aje mpaka hakuna wafadhili wa nchi za kigeni wamejitolea kusimamia kama wanavyosimamia ugonjwa wa ukimwi. Ugonjwa wa Saratani una vituo mbalimbali nchini ambapo mtu anaweza akapata matibabu kwa kiwango fulani. Vituo hivi viponkwa kaunti chache nchini. Sio kaunti zote zimeweza kufikia ule uwezo wa kununua mashine za kupima na kutibu ugonjwa huu na basic Cha he zilizonazo huwa gharama ni juu sana. Mara nyingi wanaoendea matibabu haya huitisha mchango kutoka kwa marafiki na wasamaria wema. Vilevile huitisha mchango kwa viongozi mbalimbali serikali I kwa kuwa wenyewe hawawezi kukidhi matibabu hayo. Vilevile wanapomaliza kuomba misaada wao hurudi na kuuza kila walichokuwa wanakimiliki kwao ili wapate fedha za kuokoa maisha. Cha kushangaza ni kuwa baada ya hatua hizi zote baadhi ya wagonjwa humalizia kuaga dunia. Endapo atabaki hai basi huwa yeye ni mchovhole ajabu akiulizwa haungami kwa kuwa alichokuwa nacho alikwisha kuuza kujitibu. Ugonjwa wa Saratani vile vile unapofika katika lengo fulani huwa hauyibiwi na mashine za huku nchini. Baadhi ya wagonjwa hutumiwa kule nchini India ili waweze kufanyiwa matibabu. Baadhi ya wagonjwa wanaposhbiri kupata Hela za kuenda kule wao huaga dunia.wengine huishi kwa machungu wakiwa bado India wakisuburi kuhufumia. Ni Changamoto kwa watu wote ambao Wana wagonjwa au ambao ni wagonjwa wa ugonjwa huh hatari. Ugonjwa wa Saratani vilevile husababishwa na vitu vingi kutokana na utafiti wa wanasayansi. Ugonjwa huu husababishwa na vyakula. Vyakula mbalimbali husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano endapo mtu hali vyakula vya kujenge mwili kama vile mboga za majanijani na za kuongeza damu basi mishipa hufunga a na kusababisha saratani kutokana na mafuta mengi na chakula ambazo sio za kukuza afya. Vilevile maisha ya kila siku ya mtu huchangia sana. Tunashauriwa kufanya mazoezi ili mwili upate nguvu na damu ienee vyema. Mtu anaposhiriki katika mazoezi basimishipa hufunguka na pia mifupa hupata nguvu na basi kumufanya mtu awe na afya njema. Vile vile kemikali tunazotumia hata kwa mafuta ama chakula husababisha ugonjwa huu. Ni ushairi wa wanasayansi kuwa tupunguze matumizi ya kemikali kwa miwili yetu vilevile tunapoenda kufanya kazi kwa kemikali hizi basi tuwe na mavazi ya kutukinga tusije tukawa waathiriwa. Vifaa vya kielektroniki pia husababisha ugonjwa huu. Kwa Mfano kifaa kama simu. Tunaarifiwa tusiwe wa kutumia simu kwa muda mrefu ama kulala nazo kwa kuwa huwa zinatoa kemikali ambazo ni hatari kwa maisha ya binadamu. Basi tukizingatia haya yote na mengine mengi basi tutakuwa tumejiondoa kwa mtego waugonjwa huu. Kuna aina mbali mbali za saratani. Kuna saratani ya matiti, na saratani zingine nyingi. Saratani ya matiti huathiri wanaume na wanawake. Kwa muda mrefu watu wamekuwa waliamini kuwa hii ni saratani ya kike tu ila sio hivyo Bali ni ya jinsia zote. Vile vile saratani ya kibofu Cha mkojo. Pia saratani ya damu na mifupa pia ni ya jinsia zote. Basi ni sharti sisi wote tujitahidi na tujikinge. Ni vyema pia mtu kuenda kufanyiwa vipimo vya mara kwa mara ili kubaini hali ya mwili wake. Wanasayansi wameweza kusema kuwa endapo ugonjwa huu utatambulika mapema basi matibabu yake huwa Rahisi ikilinganishwa na unapotambulika baada ya kuenea mwilini zaidi. Isitoshe ugonjwa huu hiwashika hata watoto wadogo hata wa mwaka mmoja na basic ni ugonjwa hatari sana. Nchi yetu imeweza kununua baadhi ya mashine za kuuponya ugonjwa huu na basic hiyo ni habari njema kwetu sisi wote. Basi tujilinde na endapo tunawapata wagonjwa wa Saratani tuwatie moyo na kuwafariji pamoja na familia zao.

Mbona serikali hutumia pesa kuwafunza watu wengine

4972_swa

RESIPE YA KUPIKA PILAU NA KITOWEO CHA KUKU. Pilau ni chakula Cha waswahili ambacho hupikwkwa kutumia vitu vifuatavyo 1. Vitunguu vitatu vikubwa 2. Tangawizi iliyobondwa ikawa ungaunga 3. Mafuta ya kupika 4. Chumvi vijiko vidogo vitatu 5 . Pilau Masala 6. Nyama ( kulingana na kiasi Cha pilau) 7. Mchele( kulingana na kiasi Cha pilau) 8. Nyanya iliyosagwa Namna ya kupika. Chemsha nyama yako kwa maji kwa muda wa saa moja hili iive vyema. Hakikisha imekuwa nyororo na uitie chumvi na kuiondoa mekoni Mimina mafuta kwenye sufuria kishaa iinjike kwa meko. Ongezea vitunguu vilivyokatwa vizuri ndani ya Yale mafuta. Koraoga mpaka vitunguu vile vibadilike na kuwa rangi ya kahawia. Ongezea tangawizi na koroga kwa muda wa dakika tatu Ongezea nyama yako mle ndani ya vitunguu na tangawizi na ukoroge kwa dakika mbili Ongeza nyanya iliyosagwa kwa ile nyama na ukoroge kwa dakika mbili. Ongezea pilau Masala kwenye ule mchanganyiko. Koroga kwa muda wa dakika nne huku moyo ukiwa wa wastani kwenye meko yako Ongezea maji kulingana na kiwango Cha pilau yako na chumvi. Funika kile kitoweo ili kichemke .. Ongeza mchele wako na kufunika tena Ondoa pilau yako mezani na kuifunika ili upike kitoweo. Mimina mafuta kwa karai Ipe muda wa dakika kumi kisha ongeza vipande vya kuku Geuza geuza moaka vipande vile vigeuke na kuwa rangi ya kahawia Vitoe vipande vyako na kuengua mafuta Yale. Tiaafuta kidogo kwa sufuria nyingine na uongeze kitunguu kimoja kilichokatwa. Kioe muda wa dakika mbili na uongeze tangawizi Koroga na kisha ongeza nyanya iliyosagwa ndani. Ongeza vipande vya nyama na ukoroge vizuri. Vioe muda wa dakika kumi huku ukikoroga. Ongeza maji kiduchu kisha uvipe muda wa dakika kumi. Onja uwepo wa chumvi na basic kitoweo chako kitakuwa tayari. Andaa meza na ule pilau yako na kitoweo vingali moto. Unaweza ukala kwa sharubati pia

Pilau ni chakula Cha nani

4972_swa

RESIPE YA KUPIKA PILAU NA KITOWEO CHA KUKU. Pilau ni chakula Cha waswahili ambacho hupikwkwa kutumia vitu vifuatavyo 1. Vitunguu vitatu vikubwa 2. Tangawizi iliyobondwa ikawa ungaunga 3. Mafuta ya kupika 4. Chumvi vijiko vidogo vitatu 5 . Pilau Masala 6. Nyama ( kulingana na kiasi Cha pilau) 7. Mchele( kulingana na kiasi Cha pilau) 8. Nyanya iliyosagwa Namna ya kupika. Chemsha nyama yako kwa maji kwa muda wa saa moja hili iive vyema. Hakikisha imekuwa nyororo na uitie chumvi na kuiondoa mekoni Mimina mafuta kwenye sufuria kishaa iinjike kwa meko. Ongezea vitunguu vilivyokatwa vizuri ndani ya Yale mafuta. Koraoga mpaka vitunguu vile vibadilike na kuwa rangi ya kahawia. Ongezea tangawizi na koroga kwa muda wa dakika tatu Ongezea nyama yako mle ndani ya vitunguu na tangawizi na ukoroge kwa dakika mbili Ongeza nyanya iliyosagwa kwa ile nyama na ukoroge kwa dakika mbili. Ongezea pilau Masala kwenye ule mchanganyiko. Koroga kwa muda wa dakika nne huku moyo ukiwa wa wastani kwenye meko yako Ongezea maji kulingana na kiwango Cha pilau yako na chumvi. Funika kile kitoweo ili kichemke .. Ongeza mchele wako na kufunika tena Ondoa pilau yako mezani na kuifunika ili upike kitoweo. Mimina mafuta kwa karai Ipe muda wa dakika kumi kisha ongeza vipande vya kuku Geuza geuza moaka vipande vile vigeuke na kuwa rangi ya kahawia Vitoe vipande vyako na kuengua mafuta Yale. Tiaafuta kidogo kwa sufuria nyingine na uongeze kitunguu kimoja kilichokatwa. Kioe muda wa dakika mbili na uongeze tangawizi Koroga na kisha ongeza nyanya iliyosagwa ndani. Ongeza vipande vya nyama na ukoroge vizuri. Vioe muda wa dakika kumi huku ukikoroga. Ongeza maji kiduchu kisha uvipe muda wa dakika kumi. Onja uwepo wa chumvi na basic kitoweo chako kitakuwa tayari. Andaa meza na ule pilau yako na kitoweo vingali moto. Unaweza ukala kwa sharubati pia

nyama huchemshwa kwa muda upi ili iive

4972_swa

RESIPE YA KUPIKA PILAU NA KITOWEO CHA KUKU. Pilau ni chakula Cha waswahili ambacho hupikwkwa kutumia vitu vifuatavyo 1. Vitunguu vitatu vikubwa 2. Tangawizi iliyobondwa ikawa ungaunga 3. Mafuta ya kupika 4. Chumvi vijiko vidogo vitatu 5 . Pilau Masala 6. Nyama ( kulingana na kiasi Cha pilau) 7. Mchele( kulingana na kiasi Cha pilau) 8. Nyanya iliyosagwa Namna ya kupika. Chemsha nyama yako kwa maji kwa muda wa saa moja hili iive vyema. Hakikisha imekuwa nyororo na uitie chumvi na kuiondoa mekoni Mimina mafuta kwenye sufuria kishaa iinjike kwa meko. Ongezea vitunguu vilivyokatwa vizuri ndani ya Yale mafuta. Koraoga mpaka vitunguu vile vibadilike na kuwa rangi ya kahawia. Ongezea tangawizi na koroga kwa muda wa dakika tatu Ongezea nyama yako mle ndani ya vitunguu na tangawizi na ukoroge kwa dakika mbili Ongeza nyanya iliyosagwa kwa ile nyama na ukoroge kwa dakika mbili. Ongezea pilau Masala kwenye ule mchanganyiko. Koroga kwa muda wa dakika nne huku moyo ukiwa wa wastani kwenye meko yako Ongezea maji kulingana na kiwango Cha pilau yako na chumvi. Funika kile kitoweo ili kichemke .. Ongeza mchele wako na kufunika tena Ondoa pilau yako mezani na kuifunika ili upike kitoweo. Mimina mafuta kwa karai Ipe muda wa dakika kumi kisha ongeza vipande vya kuku Geuza geuza moaka vipande vile vigeuke na kuwa rangi ya kahawia Vitoe vipande vyako na kuengua mafuta Yale. Tiaafuta kidogo kwa sufuria nyingine na uongeze kitunguu kimoja kilichokatwa. Kioe muda wa dakika mbili na uongeze tangawizi Koroga na kisha ongeza nyanya iliyosagwa ndani. Ongeza vipande vya nyama na ukoroge vizuri. Vioe muda wa dakika kumi huku ukikoroga. Ongeza maji kiduchu kisha uvipe muda wa dakika kumi. Onja uwepo wa chumvi na basic kitoweo chako kitakuwa tayari. Andaa meza na ule pilau yako na kitoweo vingali moto. Unaweza ukala kwa sharubati pia

Nyanya ipi huongezwa kwa nyama

4972_swa

RESIPE YA KUPIKA PILAU NA KITOWEO CHA KUKU. Pilau ni chakula Cha waswahili ambacho hupikwkwa kutumia vitu vifuatavyo 1. Vitunguu vitatu vikubwa 2. Tangawizi iliyobondwa ikawa ungaunga 3. Mafuta ya kupika 4. Chumvi vijiko vidogo vitatu 5 . Pilau Masala 6. Nyama ( kulingana na kiasi Cha pilau) 7. Mchele( kulingana na kiasi Cha pilau) 8. Nyanya iliyosagwa Namna ya kupika. Chemsha nyama yako kwa maji kwa muda wa saa moja hili iive vyema. Hakikisha imekuwa nyororo na uitie chumvi na kuiondoa mekoni Mimina mafuta kwenye sufuria kishaa iinjike kwa meko. Ongezea vitunguu vilivyokatwa vizuri ndani ya Yale mafuta. Koraoga mpaka vitunguu vile vibadilike na kuwa rangi ya kahawia. Ongezea tangawizi na koroga kwa muda wa dakika tatu Ongezea nyama yako mle ndani ya vitunguu na tangawizi na ukoroge kwa dakika mbili Ongeza nyanya iliyosagwa kwa ile nyama na ukoroge kwa dakika mbili. Ongezea pilau Masala kwenye ule mchanganyiko. Koroga kwa muda wa dakika nne huku moyo ukiwa wa wastani kwenye meko yako Ongezea maji kulingana na kiwango Cha pilau yako na chumvi. Funika kile kitoweo ili kichemke .. Ongeza mchele wako na kufunika tena Ondoa pilau yako mezani na kuifunika ili upike kitoweo. Mimina mafuta kwa karai Ipe muda wa dakika kumi kisha ongeza vipande vya kuku Geuza geuza moaka vipande vile vigeuke na kuwa rangi ya kahawia Vitoe vipande vyako na kuengua mafuta Yale. Tiaafuta kidogo kwa sufuria nyingine na uongeze kitunguu kimoja kilichokatwa. Kioe muda wa dakika mbili na uongeze tangawizi Koroga na kisha ongeza nyanya iliyosagwa ndani. Ongeza vipande vya nyama na ukoroge vizuri. Vioe muda wa dakika kumi huku ukikoroga. Ongeza maji kiduchu kisha uvipe muda wa dakika kumi. Onja uwepo wa chumvi na basic kitoweo chako kitakuwa tayari. Andaa meza na ule pilau yako na kitoweo vingali moto. Unaweza ukala kwa sharubati pia

Mtu huongeza maji kulingana na kiwango cha nini

4972_swa

RESIPE YA KUPIKA PILAU NA KITOWEO CHA KUKU. Pilau ni chakula Cha waswahili ambacho hupikwkwa kutumia vitu vifuatavyo 1. Vitunguu vitatu vikubwa 2. Tangawizi iliyobondwa ikawa ungaunga 3. Mafuta ya kupika 4. Chumvi vijiko vidogo vitatu 5 . Pilau Masala 6. Nyama ( kulingana na kiasi Cha pilau) 7. Mchele( kulingana na kiasi Cha pilau) 8. Nyanya iliyosagwa Namna ya kupika. Chemsha nyama yako kwa maji kwa muda wa saa moja hili iive vyema. Hakikisha imekuwa nyororo na uitie chumvi na kuiondoa mekoni Mimina mafuta kwenye sufuria kishaa iinjike kwa meko. Ongezea vitunguu vilivyokatwa vizuri ndani ya Yale mafuta. Koraoga mpaka vitunguu vile vibadilike na kuwa rangi ya kahawia. Ongezea tangawizi na koroga kwa muda wa dakika tatu Ongezea nyama yako mle ndani ya vitunguu na tangawizi na ukoroge kwa dakika mbili Ongeza nyanya iliyosagwa kwa ile nyama na ukoroge kwa dakika mbili. Ongezea pilau Masala kwenye ule mchanganyiko. Koroga kwa muda wa dakika nne huku moyo ukiwa wa wastani kwenye meko yako Ongezea maji kulingana na kiwango Cha pilau yako na chumvi. Funika kile kitoweo ili kichemke .. Ongeza mchele wako na kufunika tena Ondoa pilau yako mezani na kuifunika ili upike kitoweo. Mimina mafuta kwa karai Ipe muda wa dakika kumi kisha ongeza vipande vya kuku Geuza geuza moaka vipande vile vigeuke na kuwa rangi ya kahawia Vitoe vipande vyako na kuengua mafuta Yale. Tiaafuta kidogo kwa sufuria nyingine na uongeze kitunguu kimoja kilichokatwa. Kioe muda wa dakika mbili na uongeze tangawizi Koroga na kisha ongeza nyanya iliyosagwa ndani. Ongeza vipande vya nyama na ukoroge vizuri. Vioe muda wa dakika kumi huku ukikoroga. Ongeza maji kiduchu kisha uvipe muda wa dakika kumi. Onja uwepo wa chumvi na basic kitoweo chako kitakuwa tayari. Andaa meza na ule pilau yako na kitoweo vingali moto. Unaweza ukala kwa sharubati pia

Kitoweo hufunikwa kwa nini

4976_swa

Athari za Ufisadi Nchini Tangu jadi nchi za Afrika zimekumbwa na zogo moja. Hili zogo linakisiwa lililetwa na Wazungu. Huo huo wakati wa ukoloni. Walipofurushwa kutoka Afrika, waliliacha huku. Shina nao ikasambaza mizizi. Nchi mingi zimejaribu kuuingoa hili zogo. Lakini wengi wanaambulia patupu. Mizizi inazidi kikita kila mahali. Kilichoanza kama cheche, saa hii ni moto unaozidi kusumbaa. Ufisadi ni mzigo ambao tumejiekea waafrika. Tusipouacha, tuwe tayari kulipia matokeo yake. Na mara nyingi, matokeo hayo si mema. Kila jambo lina kina chake. Nao ufisadi ulianza jadi. Watu wafisadi walijitosa kati kila hulka ili wanufaike kuliko wengine. Dini inatilia shaka hawa watu. Huku ikiwakashifu. Na hata kuwalaini. Cha kushangaza ni kwamba, ufisadi umekita hata kwenye dini. Si ajabu kusikia mwaajiri mkristo, akiwaajiri wakristo tu. Si eti wanastahiki hivyo vyeo, lakini ni juu ya dini. Tabaka nalo, limekuwa wazi mno. Kama nchini, mkuu wa shirika hususan la kisirikali, huwaajiri tu watu wa jamii lao. Bila aibu utamsikia akisema, lazima nilinde watu wangu. Hata jamii pia imehalalisha ufisadi. Kijijini utawasikia wanakijiji wakumuuliza afisa mkuu kutoka hicho kijiji uwasaidie wapate ajira katika shiriko hilo. Japo kila mmoja anajua si sahihi, lakini tumehalalisha ufisadi. Ufisadi pia unaonekana katika familia zetu. Utawapata wazazi wanampendelea mtoto moja. Pengine kwa kujua au kutojua. Mapendeleo nyumbani ambayo ni kina cha ufisadi huonekena kwa njia tofauti. Japo mzazi anaezapuza lakini baadaye, matokeo huwa si mema vile. Watoto wengine hujisihi wametengwa na wazazi wao. Hili huwaathiri bidii zao masomoni. Jinsi wanashirikiana na wenzao hapo nje. Jinsi wao huongea. Kutangamana na wengine. Mara nying hawa wanaotengwa hujiona kama hawa maana. Kwa hivyo, mwishowe huwa si mwema. Japo usawa ni ngumu kidogo. Lakini wazazi wana jukumu la kuwazawazisha wanawe. Athari za ufisadi hufanya kovu katika mifuko ya binafasi. Na hata za serikali. Watu wanaposhiriki ufisadi huwa wanatumia pesa mara nyingi. Mtu binafsi hutoa pesa ili kupata kile anachohitaji. Japo ukilini mwake anajua haistahiki hicho anachokihitaji. Unapotoa pesa kwa njia hii, huwa ni kupoteza pesa. Hata hivyo unayetoa huona amefaidika. Lakini yule, ambaye huumia ni yule ambaye anasitahiki. Humfanya ajidhalilishe kwa kuona hafai. Anayestahiki huwa amepoteza pesa na muda. Kwani alitia fora lakini, hio fora haijamlipa.Serikali kwa upande mwingine, imepoteza mamilioni ya pesa kwa njia fisadi. Si geni kusikia kashifa kutoka kwa idara hii ya serikali hadi nyingine. Hio pesa ambayo hupotea kwa njia huishia kwenye mifuko ya kwamba wengine huona kama ni haki yao. Ikumbukwe kuwa wanasiasa ndio washirika wakuu katika hili zogo. Wanapotafuta kura, wao huwalagai wananchi kwa peni ndogo ndogo. Wanapopigiwa kura, wanahakisha pesa zao za kutafuta kura zimerudi. Wengine hata maradufu.Kwa hivyo wanapoingia madarakani, nia yao huwa ni kuvuja pesa za uma. Kazi duni

Tangu jadi nchi za Afrika zimekumbwa na nini

4976_swa

Athari za Ufisadi Nchini Tangu jadi nchi za Afrika zimekumbwa na zogo moja. Hili zogo linakisiwa lililetwa na Wazungu. Huo huo wakati wa ukoloni. Walipofurushwa kutoka Afrika, waliliacha huku. Shina nao ikasambaza mizizi. Nchi mingi zimejaribu kuuingoa hili zogo. Lakini wengi wanaambulia patupu. Mizizi inazidi kikita kila mahali. Kilichoanza kama cheche, saa hii ni moto unaozidi kusumbaa. Ufisadi ni mzigo ambao tumejiekea waafrika. Tusipouacha, tuwe tayari kulipia matokeo yake. Na mara nyingi, matokeo hayo si mema. Kila jambo lina kina chake. Nao ufisadi ulianza jadi. Watu wafisadi walijitosa kati kila hulka ili wanufaike kuliko wengine. Dini inatilia shaka hawa watu. Huku ikiwakashifu. Na hata kuwalaini. Cha kushangaza ni kwamba, ufisadi umekita hata kwenye dini. Si ajabu kusikia mwaajiri mkristo, akiwaajiri wakristo tu. Si eti wanastahiki hivyo vyeo, lakini ni juu ya dini. Tabaka nalo, limekuwa wazi mno. Kama nchini, mkuu wa shirika hususan la kisirikali, huwaajiri tu watu wa jamii lao. Bila aibu utamsikia akisema, lazima nilinde watu wangu. Hata jamii pia imehalalisha ufisadi. Kijijini utawasikia wanakijiji wakumuuliza afisa mkuu kutoka hicho kijiji uwasaidie wapate ajira katika shiriko hilo. Japo kila mmoja anajua si sahihi, lakini tumehalalisha ufisadi. Ufisadi pia unaonekana katika familia zetu. Utawapata wazazi wanampendelea mtoto moja. Pengine kwa kujua au kutojua. Mapendeleo nyumbani ambayo ni kina cha ufisadi huonekena kwa njia tofauti. Japo mzazi anaezapuza lakini baadaye, matokeo huwa si mema vile. Watoto wengine hujisihi wametengwa na wazazi wao. Hili huwaathiri bidii zao masomoni. Jinsi wanashirikiana na wenzao hapo nje. Jinsi wao huongea. Kutangamana na wengine. Mara nying hawa wanaotengwa hujiona kama hawa maana. Kwa hivyo, mwishowe huwa si mwema. Japo usawa ni ngumu kidogo. Lakini wazazi wana jukumu la kuwazawazisha wanawe. Athari za ufisadi hufanya kovu katika mifuko ya binafasi. Na hata za serikali. Watu wanaposhiriki ufisadi huwa wanatumia pesa mara nyingi. Mtu binafsi hutoa pesa ili kupata kile anachohitaji. Japo ukilini mwake anajua haistahiki hicho anachokihitaji. Unapotoa pesa kwa njia hii, huwa ni kupoteza pesa. Hata hivyo unayetoa huona amefaidika. Lakini yule, ambaye huumia ni yule ambaye anasitahiki. Humfanya ajidhalilishe kwa kuona hafai. Anayestahiki huwa amepoteza pesa na muda. Kwani alitia fora lakini, hio fora haijamlipa.Serikali kwa upande mwingine, imepoteza mamilioni ya pesa kwa njia fisadi. Si geni kusikia kashifa kutoka kwa idara hii ya serikali hadi nyingine. Hio pesa ambayo hupotea kwa njia huishia kwenye mifuko ya kwamba wengine huona kama ni haki yao. Ikumbukwe kuwa wanasiasa ndio washirika wakuu katika hili zogo. Wanapotafuta kura, wao huwalagai wananchi kwa peni ndogo ndogo. Wanapopigiwa kura, wanahakisha pesa zao za kutafuta kura zimerudi. Wengine hata maradufu.Kwa hivyo wanapoingia madarakani, nia yao huwa ni kuvuja pesa za uma. Kazi duni

Ufisadi ulianza lini

4976_swa

Athari za Ufisadi Nchini Tangu jadi nchi za Afrika zimekumbwa na zogo moja. Hili zogo linakisiwa lililetwa na Wazungu. Huo huo wakati wa ukoloni. Walipofurushwa kutoka Afrika, waliliacha huku. Shina nao ikasambaza mizizi. Nchi mingi zimejaribu kuuingoa hili zogo. Lakini wengi wanaambulia patupu. Mizizi inazidi kikita kila mahali. Kilichoanza kama cheche, saa hii ni moto unaozidi kusumbaa. Ufisadi ni mzigo ambao tumejiekea waafrika. Tusipouacha, tuwe tayari kulipia matokeo yake. Na mara nyingi, matokeo hayo si mema. Kila jambo lina kina chake. Nao ufisadi ulianza jadi. Watu wafisadi walijitosa kati kila hulka ili wanufaike kuliko wengine. Dini inatilia shaka hawa watu. Huku ikiwakashifu. Na hata kuwalaini. Cha kushangaza ni kwamba, ufisadi umekita hata kwenye dini. Si ajabu kusikia mwaajiri mkristo, akiwaajiri wakristo tu. Si eti wanastahiki hivyo vyeo, lakini ni juu ya dini. Tabaka nalo, limekuwa wazi mno. Kama nchini, mkuu wa shirika hususan la kisirikali, huwaajiri tu watu wa jamii lao. Bila aibu utamsikia akisema, lazima nilinde watu wangu. Hata jamii pia imehalalisha ufisadi. Kijijini utawasikia wanakijiji wakumuuliza afisa mkuu kutoka hicho kijiji uwasaidie wapate ajira katika shiriko hilo. Japo kila mmoja anajua si sahihi, lakini tumehalalisha ufisadi. Ufisadi pia unaonekana katika familia zetu. Utawapata wazazi wanampendelea mtoto moja. Pengine kwa kujua au kutojua. Mapendeleo nyumbani ambayo ni kina cha ufisadi huonekena kwa njia tofauti. Japo mzazi anaezapuza lakini baadaye, matokeo huwa si mema vile. Watoto wengine hujisihi wametengwa na wazazi wao. Hili huwaathiri bidii zao masomoni. Jinsi wanashirikiana na wenzao hapo nje. Jinsi wao huongea. Kutangamana na wengine. Mara nying hawa wanaotengwa hujiona kama hawa maana. Kwa hivyo, mwishowe huwa si mwema. Japo usawa ni ngumu kidogo. Lakini wazazi wana jukumu la kuwazawazisha wanawe. Athari za ufisadi hufanya kovu katika mifuko ya binafasi. Na hata za serikali. Watu wanaposhiriki ufisadi huwa wanatumia pesa mara nyingi. Mtu binafsi hutoa pesa ili kupata kile anachohitaji. Japo ukilini mwake anajua haistahiki hicho anachokihitaji. Unapotoa pesa kwa njia hii, huwa ni kupoteza pesa. Hata hivyo unayetoa huona amefaidika. Lakini yule, ambaye huumia ni yule ambaye anasitahiki. Humfanya ajidhalilishe kwa kuona hafai. Anayestahiki huwa amepoteza pesa na muda. Kwani alitia fora lakini, hio fora haijamlipa.Serikali kwa upande mwingine, imepoteza mamilioni ya pesa kwa njia fisadi. Si geni kusikia kashifa kutoka kwa idara hii ya serikali hadi nyingine. Hio pesa ambayo hupotea kwa njia huishia kwenye mifuko ya kwamba wengine huona kama ni haki yao. Ikumbukwe kuwa wanasiasa ndio washirika wakuu katika hili zogo. Wanapotafuta kura, wao huwalagai wananchi kwa peni ndogo ndogo. Wanapopigiwa kura, wanahakisha pesa zao za kutafuta kura zimerudi. Wengine hata maradufu.Kwa hivyo wanapoingia madarakani, nia yao huwa ni kuvuja pesa za uma. Kazi duni

Nani wanampendelea mtoto moja

4976_swa

Athari za Ufisadi Nchini Tangu jadi nchi za Afrika zimekumbwa na zogo moja. Hili zogo linakisiwa lililetwa na Wazungu. Huo huo wakati wa ukoloni. Walipofurushwa kutoka Afrika, waliliacha huku. Shina nao ikasambaza mizizi. Nchi mingi zimejaribu kuuingoa hili zogo. Lakini wengi wanaambulia patupu. Mizizi inazidi kikita kila mahali. Kilichoanza kama cheche, saa hii ni moto unaozidi kusumbaa. Ufisadi ni mzigo ambao tumejiekea waafrika. Tusipouacha, tuwe tayari kulipia matokeo yake. Na mara nyingi, matokeo hayo si mema. Kila jambo lina kina chake. Nao ufisadi ulianza jadi. Watu wafisadi walijitosa kati kila hulka ili wanufaike kuliko wengine. Dini inatilia shaka hawa watu. Huku ikiwakashifu. Na hata kuwalaini. Cha kushangaza ni kwamba, ufisadi umekita hata kwenye dini. Si ajabu kusikia mwaajiri mkristo, akiwaajiri wakristo tu. Si eti wanastahiki hivyo vyeo, lakini ni juu ya dini. Tabaka nalo, limekuwa wazi mno. Kama nchini, mkuu wa shirika hususan la kisirikali, huwaajiri tu watu wa jamii lao. Bila aibu utamsikia akisema, lazima nilinde watu wangu. Hata jamii pia imehalalisha ufisadi. Kijijini utawasikia wanakijiji wakumuuliza afisa mkuu kutoka hicho kijiji uwasaidie wapate ajira katika shiriko hilo. Japo kila mmoja anajua si sahihi, lakini tumehalalisha ufisadi. Ufisadi pia unaonekana katika familia zetu. Utawapata wazazi wanampendelea mtoto moja. Pengine kwa kujua au kutojua. Mapendeleo nyumbani ambayo ni kina cha ufisadi huonekena kwa njia tofauti. Japo mzazi anaezapuza lakini baadaye, matokeo huwa si mema vile. Watoto wengine hujisihi wametengwa na wazazi wao. Hili huwaathiri bidii zao masomoni. Jinsi wanashirikiana na wenzao hapo nje. Jinsi wao huongea. Kutangamana na wengine. Mara nying hawa wanaotengwa hujiona kama hawa maana. Kwa hivyo, mwishowe huwa si mwema. Japo usawa ni ngumu kidogo. Lakini wazazi wana jukumu la kuwazawazisha wanawe. Athari za ufisadi hufanya kovu katika mifuko ya binafasi. Na hata za serikali. Watu wanaposhiriki ufisadi huwa wanatumia pesa mara nyingi. Mtu binafsi hutoa pesa ili kupata kile anachohitaji. Japo ukilini mwake anajua haistahiki hicho anachokihitaji. Unapotoa pesa kwa njia hii, huwa ni kupoteza pesa. Hata hivyo unayetoa huona amefaidika. Lakini yule, ambaye huumia ni yule ambaye anasitahiki. Humfanya ajidhalilishe kwa kuona hafai. Anayestahiki huwa amepoteza pesa na muda. Kwani alitia fora lakini, hio fora haijamlipa.Serikali kwa upande mwingine, imepoteza mamilioni ya pesa kwa njia fisadi. Si geni kusikia kashifa kutoka kwa idara hii ya serikali hadi nyingine. Hio pesa ambayo hupotea kwa njia huishia kwenye mifuko ya kwamba wengine huona kama ni haki yao. Ikumbukwe kuwa wanasiasa ndio washirika wakuu katika hili zogo. Wanapotafuta kura, wao huwalagai wananchi kwa peni ndogo ndogo. Wanapopigiwa kura, wanahakisha pesa zao za kutafuta kura zimerudi. Wengine hata maradufu.Kwa hivyo wanapoingia madarakani, nia yao huwa ni kuvuja pesa za uma. Kazi duni

wanoshiriki ufisadi huwa wanatumia nini mara nyingi

4976_swa

Athari za Ufisadi Nchini Tangu jadi nchi za Afrika zimekumbwa na zogo moja. Hili zogo linakisiwa lililetwa na Wazungu. Huo huo wakati wa ukoloni. Walipofurushwa kutoka Afrika, waliliacha huku. Shina nao ikasambaza mizizi. Nchi mingi zimejaribu kuuingoa hili zogo. Lakini wengi wanaambulia patupu. Mizizi inazidi kikita kila mahali. Kilichoanza kama cheche, saa hii ni moto unaozidi kusumbaa. Ufisadi ni mzigo ambao tumejiekea waafrika. Tusipouacha, tuwe tayari kulipia matokeo yake. Na mara nyingi, matokeo hayo si mema. Kila jambo lina kina chake. Nao ufisadi ulianza jadi. Watu wafisadi walijitosa kati kila hulka ili wanufaike kuliko wengine. Dini inatilia shaka hawa watu. Huku ikiwakashifu. Na hata kuwalaini. Cha kushangaza ni kwamba, ufisadi umekita hata kwenye dini. Si ajabu kusikia mwaajiri mkristo, akiwaajiri wakristo tu. Si eti wanastahiki hivyo vyeo, lakini ni juu ya dini. Tabaka nalo, limekuwa wazi mno. Kama nchini, mkuu wa shirika hususan la kisirikali, huwaajiri tu watu wa jamii lao. Bila aibu utamsikia akisema, lazima nilinde watu wangu. Hata jamii pia imehalalisha ufisadi. Kijijini utawasikia wanakijiji wakumuuliza afisa mkuu kutoka hicho kijiji uwasaidie wapate ajira katika shiriko hilo. Japo kila mmoja anajua si sahihi, lakini tumehalalisha ufisadi. Ufisadi pia unaonekana katika familia zetu. Utawapata wazazi wanampendelea mtoto moja. Pengine kwa kujua au kutojua. Mapendeleo nyumbani ambayo ni kina cha ufisadi huonekena kwa njia tofauti. Japo mzazi anaezapuza lakini baadaye, matokeo huwa si mema vile. Watoto wengine hujisihi wametengwa na wazazi wao. Hili huwaathiri bidii zao masomoni. Jinsi wanashirikiana na wenzao hapo nje. Jinsi wao huongea. Kutangamana na wengine. Mara nying hawa wanaotengwa hujiona kama hawa maana. Kwa hivyo, mwishowe huwa si mwema. Japo usawa ni ngumu kidogo. Lakini wazazi wana jukumu la kuwazawazisha wanawe. Athari za ufisadi hufanya kovu katika mifuko ya binafasi. Na hata za serikali. Watu wanaposhiriki ufisadi huwa wanatumia pesa mara nyingi. Mtu binafsi hutoa pesa ili kupata kile anachohitaji. Japo ukilini mwake anajua haistahiki hicho anachokihitaji. Unapotoa pesa kwa njia hii, huwa ni kupoteza pesa. Hata hivyo unayetoa huona amefaidika. Lakini yule, ambaye huumia ni yule ambaye anasitahiki. Humfanya ajidhalilishe kwa kuona hafai. Anayestahiki huwa amepoteza pesa na muda. Kwani alitia fora lakini, hio fora haijamlipa.Serikali kwa upande mwingine, imepoteza mamilioni ya pesa kwa njia fisadi. Si geni kusikia kashifa kutoka kwa idara hii ya serikali hadi nyingine. Hio pesa ambayo hupotea kwa njia huishia kwenye mifuko ya kwamba wengine huona kama ni haki yao. Ikumbukwe kuwa wanasiasa ndio washirika wakuu katika hili zogo. Wanapotafuta kura, wao huwalagai wananchi kwa peni ndogo ndogo. Wanapopigiwa kura, wanahakisha pesa zao za kutafuta kura zimerudi. Wengine hata maradufu.Kwa hivyo wanapoingia madarakani, nia yao huwa ni kuvuja pesa za uma. Kazi duni

Ni kwa vipi wanasiasa wanachangia katika ufisadi

4977_swa

Dhuluma Nchini Kuna kasumba inayoendelea nchini. Ambayo inapaswa kushughulikiwa. Mambo mengi yanayotatiza jamii. Ni mambo ambayo yanaweza kutatuliwa. Ikilinganishwa na mababu zetu. Dunia ya kisasa imejaa uovu. Jamii imepotoshwa . Hakuna tena maadili mema. Binadamu wamegeuka hayawani. Hakuna anayemjali mwingine. Kutokana na hali ngumu ya uchumi. Hakuna haki tena nchini. Ijapokuwa kuna serikali. Ambayo inapaswa kulinda wananchi. Haifanyi hivyo. Kila mmoja sana anajilinda mwenyewe. Polisi ambao wanafaa kutulinda. Ndio wanatumaliza kwa bunduki. Wao husema kuwa. Wanafuata sheria. Tangu lini kuuwa raia. Ikawa sheria. Kwanini polisi hawajali Tena. Maisha ya wananchi. Ijapokuwa malipo yao ni duni. Na mazingira yao ya kazi. Si nzuri. Wao hujiona kuwa wamehitimu kimaisha. Wakati wanapotekeleza majukumu yao. Wao huwa wakali. Vilevile wanatumia nguvu nyingi. Hii husababisha hasara kwa wananchi. Wakati wa mashambulizi. Wao huwa hawajali tena raia. Huwa wanarusha vitoa machozi. Huku wakipiga raia kwa rungu. Pia wanaharibu bidhaa za watu. Wakati wa maandamano. Huwa hawajali yeyote. Wao huwaandama raia. Kisha wanafyatua risasi. Hii huchangia watu wengi kuaga. Idara ya polisi inakumbwa na matatizo mengi. Polisi wanapenda kupokea hongo. Mtu anapopatikana. Na makosa. Yeye huwapa hongo. Kisha anaachiliwa. Jambo lingine ambalo raia hukumbwa nalo. Ni dhuluma dhidi ya wanawake. Pia ubakaji. Wanawake wanapitia Hali ngumu. Katika maisha yao. Wao hukumbwa na matatizo mengi. Ijapokuwa. Serikalini. Kuna wawakilishi wa mama. Maisha Yao haijawa rahisi. Wawakilishi wa wamama. Hawajajaribu hata kuwakilisha akina mama. Unyanyasaji dhidi yao. Bado inaendelea. Mwanamke hajapewa nafasi. Ya kujitegemea. Hawajapewa nafasi ya kupata elimu. Vilevile hajapewa nafasi ya kujiendeleza. Bado ni wategemezi wakuu. Kuna baadhi ya makabila. Ya kenya ambayo Bado. Inadumisha mwanamke. Katika kabila hii. Mwanamke hafai kuwa amesoma. Kuliko mumewe. Kwa hivyo. Akifika kiwango Fulani kimasomo. Anafaa kuacha masomo. Ili kuoleka. Wanapooleka. Wanakuwa chini ya mumewe zao. Kazi yao inakuwa kulinda watoto wao. Pia. Ukeketaji wa wanawake. Jambo hili limepigwa marufuku. Na serikali. Hata hivyo. Kuna baadhi ya maeneo nchini. Ambapo bado wanafanya tendo hili. Mwanamke anapofika umri Fulani. Inasemekana ako kwa umri sawa. Anakeketwa. Baadaye anakuwa tayari kwa ndoa. Anatafutiwa mume wa kumuoa. Hili ni jambo ambalo humdunisha mwanamke. Anakosa ujasiri kabisa. Ufisadi pia ni jambo ambalo. Linarudisha maendeleo ya nchi nyuma. Ufisadi unahusu kupokea. Au kutoa rushwa. Ili kupokea kitu fulani. Ufisadi ni ugonjwa ambao umeenea sana nchini. Ni kitu ambacho kinafanywa. Katika kila kona ya nchi. Watu wengi huangamia . Kutokana na ufisadi. Ufisadi hupelekea watu wasiofaa. Kufanya kazi. Mtu ambaye hajahitimu. Katika kazi Fulani. Anaweza kutoa rushwa. Kisha kuajiriwa katika kazi hiyo. Baadaye anakosa kuelewa anachostahiliwa kufanya. Na kisha anaharibu mali ya mwajiri wake. Katika viwanda na makampuni makubwa. Yaliyoko jijini. Utawakuta watu wengi. Walifanya kazi. Bila vyeti vya kuhitimu. Hii huhatarisha maisha ya raia. Kwa kuwa wafanya kazi hao. Wasiohitimu. Wanaweza kufanya makosa katika kazi yao. Wanaweza kuchanganya kemikali zisizofaa. Kisha kuhatarisha maisha ya watumiaji. Wa bidhaa hizo. Ufisadi unaendelea hadi serikalini. Ni vigumu kuajiriwa serikalini. Hii ni kwa sababu. Kuna watu ambao huweka watu. Wa jamaa zao. Hata wasio na ufahamu wa kazi hii. Hii imechangia idadi kubwa. Ya wasomi waliohitimu. Na ambao hawajaajiriwa. Kutokana na ufisadi. Hii pia imefanya uhalifu kuongezeka. Kutokana na kukosa ajira. Vijana wengi sasa. Wameingilia uhalifu. Ilimuradi wapate tu namna ya . Kupata chakula. Ufisadi ni mambo ambayo. Isiposhughulikiwa. Itazorota uchumi. Maendeleo ya nchi haiwezi kufanyika. Ikiwa viongozi wa nchi ni wafisadi. Wanapaswa kuwa kielelezo bora.

Dunia ya kisasa imejaa nini

4977_swa

Dhuluma Nchini Kuna kasumba inayoendelea nchini. Ambayo inapaswa kushughulikiwa. Mambo mengi yanayotatiza jamii. Ni mambo ambayo yanaweza kutatuliwa. Ikilinganishwa na mababu zetu. Dunia ya kisasa imejaa uovu. Jamii imepotoshwa . Hakuna tena maadili mema. Binadamu wamegeuka hayawani. Hakuna anayemjali mwingine. Kutokana na hali ngumu ya uchumi. Hakuna haki tena nchini. Ijapokuwa kuna serikali. Ambayo inapaswa kulinda wananchi. Haifanyi hivyo. Kila mmoja sana anajilinda mwenyewe. Polisi ambao wanafaa kutulinda. Ndio wanatumaliza kwa bunduki. Wao husema kuwa. Wanafuata sheria. Tangu lini kuuwa raia. Ikawa sheria. Kwanini polisi hawajali Tena. Maisha ya wananchi. Ijapokuwa malipo yao ni duni. Na mazingira yao ya kazi. Si nzuri. Wao hujiona kuwa wamehitimu kimaisha. Wakati wanapotekeleza majukumu yao. Wao huwa wakali. Vilevile wanatumia nguvu nyingi. Hii husababisha hasara kwa wananchi. Wakati wa mashambulizi. Wao huwa hawajali tena raia. Huwa wanarusha vitoa machozi. Huku wakipiga raia kwa rungu. Pia wanaharibu bidhaa za watu. Wakati wa maandamano. Huwa hawajali yeyote. Wao huwaandama raia. Kisha wanafyatua risasi. Hii huchangia watu wengi kuaga. Idara ya polisi inakumbwa na matatizo mengi. Polisi wanapenda kupokea hongo. Mtu anapopatikana. Na makosa. Yeye huwapa hongo. Kisha anaachiliwa. Jambo lingine ambalo raia hukumbwa nalo. Ni dhuluma dhidi ya wanawake. Pia ubakaji. Wanawake wanapitia Hali ngumu. Katika maisha yao. Wao hukumbwa na matatizo mengi. Ijapokuwa. Serikalini. Kuna wawakilishi wa mama. Maisha Yao haijawa rahisi. Wawakilishi wa wamama. Hawajajaribu hata kuwakilisha akina mama. Unyanyasaji dhidi yao. Bado inaendelea. Mwanamke hajapewa nafasi. Ya kujitegemea. Hawajapewa nafasi ya kupata elimu. Vilevile hajapewa nafasi ya kujiendeleza. Bado ni wategemezi wakuu. Kuna baadhi ya makabila. Ya kenya ambayo Bado. Inadumisha mwanamke. Katika kabila hii. Mwanamke hafai kuwa amesoma. Kuliko mumewe. Kwa hivyo. Akifika kiwango Fulani kimasomo. Anafaa kuacha masomo. Ili kuoleka. Wanapooleka. Wanakuwa chini ya mumewe zao. Kazi yao inakuwa kulinda watoto wao. Pia. Ukeketaji wa wanawake. Jambo hili limepigwa marufuku. Na serikali. Hata hivyo. Kuna baadhi ya maeneo nchini. Ambapo bado wanafanya tendo hili. Mwanamke anapofika umri Fulani. Inasemekana ako kwa umri sawa. Anakeketwa. Baadaye anakuwa tayari kwa ndoa. Anatafutiwa mume wa kumuoa. Hili ni jambo ambalo humdunisha mwanamke. Anakosa ujasiri kabisa. Ufisadi pia ni jambo ambalo. Linarudisha maendeleo ya nchi nyuma. Ufisadi unahusu kupokea. Au kutoa rushwa. Ili kupokea kitu fulani. Ufisadi ni ugonjwa ambao umeenea sana nchini. Ni kitu ambacho kinafanywa. Katika kila kona ya nchi. Watu wengi huangamia . Kutokana na ufisadi. Ufisadi hupelekea watu wasiofaa. Kufanya kazi. Mtu ambaye hajahitimu. Katika kazi Fulani. Anaweza kutoa rushwa. Kisha kuajiriwa katika kazi hiyo. Baadaye anakosa kuelewa anachostahiliwa kufanya. Na kisha anaharibu mali ya mwajiri wake. Katika viwanda na makampuni makubwa. Yaliyoko jijini. Utawakuta watu wengi. Walifanya kazi. Bila vyeti vya kuhitimu. Hii huhatarisha maisha ya raia. Kwa kuwa wafanya kazi hao. Wasiohitimu. Wanaweza kufanya makosa katika kazi yao. Wanaweza kuchanganya kemikali zisizofaa. Kisha kuhatarisha maisha ya watumiaji. Wa bidhaa hizo. Ufisadi unaendelea hadi serikalini. Ni vigumu kuajiriwa serikalini. Hii ni kwa sababu. Kuna watu ambao huweka watu. Wa jamaa zao. Hata wasio na ufahamu wa kazi hii. Hii imechangia idadi kubwa. Ya wasomi waliohitimu. Na ambao hawajaajiriwa. Kutokana na ufisadi. Hii pia imefanya uhalifu kuongezeka. Kutokana na kukosa ajira. Vijana wengi sasa. Wameingilia uhalifu. Ilimuradi wapate tu namna ya . Kupata chakula. Ufisadi ni mambo ambayo. Isiposhughulikiwa. Itazorota uchumi. Maendeleo ya nchi haiwezi kufanyika. Ikiwa viongozi wa nchi ni wafisadi. Wanapaswa kuwa kielelezo bora.

Nani wamegeuka hayawani

4977_swa

Dhuluma Nchini Kuna kasumba inayoendelea nchini. Ambayo inapaswa kushughulikiwa. Mambo mengi yanayotatiza jamii. Ni mambo ambayo yanaweza kutatuliwa. Ikilinganishwa na mababu zetu. Dunia ya kisasa imejaa uovu. Jamii imepotoshwa . Hakuna tena maadili mema. Binadamu wamegeuka hayawani. Hakuna anayemjali mwingine. Kutokana na hali ngumu ya uchumi. Hakuna haki tena nchini. Ijapokuwa kuna serikali. Ambayo inapaswa kulinda wananchi. Haifanyi hivyo. Kila mmoja sana anajilinda mwenyewe. Polisi ambao wanafaa kutulinda. Ndio wanatumaliza kwa bunduki. Wao husema kuwa. Wanafuata sheria. Tangu lini kuuwa raia. Ikawa sheria. Kwanini polisi hawajali Tena. Maisha ya wananchi. Ijapokuwa malipo yao ni duni. Na mazingira yao ya kazi. Si nzuri. Wao hujiona kuwa wamehitimu kimaisha. Wakati wanapotekeleza majukumu yao. Wao huwa wakali. Vilevile wanatumia nguvu nyingi. Hii husababisha hasara kwa wananchi. Wakati wa mashambulizi. Wao huwa hawajali tena raia. Huwa wanarusha vitoa machozi. Huku wakipiga raia kwa rungu. Pia wanaharibu bidhaa za watu. Wakati wa maandamano. Huwa hawajali yeyote. Wao huwaandama raia. Kisha wanafyatua risasi. Hii huchangia watu wengi kuaga. Idara ya polisi inakumbwa na matatizo mengi. Polisi wanapenda kupokea hongo. Mtu anapopatikana. Na makosa. Yeye huwapa hongo. Kisha anaachiliwa. Jambo lingine ambalo raia hukumbwa nalo. Ni dhuluma dhidi ya wanawake. Pia ubakaji. Wanawake wanapitia Hali ngumu. Katika maisha yao. Wao hukumbwa na matatizo mengi. Ijapokuwa. Serikalini. Kuna wawakilishi wa mama. Maisha Yao haijawa rahisi. Wawakilishi wa wamama. Hawajajaribu hata kuwakilisha akina mama. Unyanyasaji dhidi yao. Bado inaendelea. Mwanamke hajapewa nafasi. Ya kujitegemea. Hawajapewa nafasi ya kupata elimu. Vilevile hajapewa nafasi ya kujiendeleza. Bado ni wategemezi wakuu. Kuna baadhi ya makabila. Ya kenya ambayo Bado. Inadumisha mwanamke. Katika kabila hii. Mwanamke hafai kuwa amesoma. Kuliko mumewe. Kwa hivyo. Akifika kiwango Fulani kimasomo. Anafaa kuacha masomo. Ili kuoleka. Wanapooleka. Wanakuwa chini ya mumewe zao. Kazi yao inakuwa kulinda watoto wao. Pia. Ukeketaji wa wanawake. Jambo hili limepigwa marufuku. Na serikali. Hata hivyo. Kuna baadhi ya maeneo nchini. Ambapo bado wanafanya tendo hili. Mwanamke anapofika umri Fulani. Inasemekana ako kwa umri sawa. Anakeketwa. Baadaye anakuwa tayari kwa ndoa. Anatafutiwa mume wa kumuoa. Hili ni jambo ambalo humdunisha mwanamke. Anakosa ujasiri kabisa. Ufisadi pia ni jambo ambalo. Linarudisha maendeleo ya nchi nyuma. Ufisadi unahusu kupokea. Au kutoa rushwa. Ili kupokea kitu fulani. Ufisadi ni ugonjwa ambao umeenea sana nchini. Ni kitu ambacho kinafanywa. Katika kila kona ya nchi. Watu wengi huangamia . Kutokana na ufisadi. Ufisadi hupelekea watu wasiofaa. Kufanya kazi. Mtu ambaye hajahitimu. Katika kazi Fulani. Anaweza kutoa rushwa. Kisha kuajiriwa katika kazi hiyo. Baadaye anakosa kuelewa anachostahiliwa kufanya. Na kisha anaharibu mali ya mwajiri wake. Katika viwanda na makampuni makubwa. Yaliyoko jijini. Utawakuta watu wengi. Walifanya kazi. Bila vyeti vya kuhitimu. Hii huhatarisha maisha ya raia. Kwa kuwa wafanya kazi hao. Wasiohitimu. Wanaweza kufanya makosa katika kazi yao. Wanaweza kuchanganya kemikali zisizofaa. Kisha kuhatarisha maisha ya watumiaji. Wa bidhaa hizo. Ufisadi unaendelea hadi serikalini. Ni vigumu kuajiriwa serikalini. Hii ni kwa sababu. Kuna watu ambao huweka watu. Wa jamaa zao. Hata wasio na ufahamu wa kazi hii. Hii imechangia idadi kubwa. Ya wasomi waliohitimu. Na ambao hawajaajiriwa. Kutokana na ufisadi. Hii pia imefanya uhalifu kuongezeka. Kutokana na kukosa ajira. Vijana wengi sasa. Wameingilia uhalifu. Ilimuradi wapate tu namna ya . Kupata chakula. Ufisadi ni mambo ambayo. Isiposhughulikiwa. Itazorota uchumi. Maendeleo ya nchi haiwezi kufanyika. Ikiwa viongozi wa nchi ni wafisadi. Wanapaswa kuwa kielelezo bora.

Nani wanapitia hali ngumu

4977_swa

Dhuluma Nchini Kuna kasumba inayoendelea nchini. Ambayo inapaswa kushughulikiwa. Mambo mengi yanayotatiza jamii. Ni mambo ambayo yanaweza kutatuliwa. Ikilinganishwa na mababu zetu. Dunia ya kisasa imejaa uovu. Jamii imepotoshwa . Hakuna tena maadili mema. Binadamu wamegeuka hayawani. Hakuna anayemjali mwingine. Kutokana na hali ngumu ya uchumi. Hakuna haki tena nchini. Ijapokuwa kuna serikali. Ambayo inapaswa kulinda wananchi. Haifanyi hivyo. Kila mmoja sana anajilinda mwenyewe. Polisi ambao wanafaa kutulinda. Ndio wanatumaliza kwa bunduki. Wao husema kuwa. Wanafuata sheria. Tangu lini kuuwa raia. Ikawa sheria. Kwanini polisi hawajali Tena. Maisha ya wananchi. Ijapokuwa malipo yao ni duni. Na mazingira yao ya kazi. Si nzuri. Wao hujiona kuwa wamehitimu kimaisha. Wakati wanapotekeleza majukumu yao. Wao huwa wakali. Vilevile wanatumia nguvu nyingi. Hii husababisha hasara kwa wananchi. Wakati wa mashambulizi. Wao huwa hawajali tena raia. Huwa wanarusha vitoa machozi. Huku wakipiga raia kwa rungu. Pia wanaharibu bidhaa za watu. Wakati wa maandamano. Huwa hawajali yeyote. Wao huwaandama raia. Kisha wanafyatua risasi. Hii huchangia watu wengi kuaga. Idara ya polisi inakumbwa na matatizo mengi. Polisi wanapenda kupokea hongo. Mtu anapopatikana. Na makosa. Yeye huwapa hongo. Kisha anaachiliwa. Jambo lingine ambalo raia hukumbwa nalo. Ni dhuluma dhidi ya wanawake. Pia ubakaji. Wanawake wanapitia Hali ngumu. Katika maisha yao. Wao hukumbwa na matatizo mengi. Ijapokuwa. Serikalini. Kuna wawakilishi wa mama. Maisha Yao haijawa rahisi. Wawakilishi wa wamama. Hawajajaribu hata kuwakilisha akina mama. Unyanyasaji dhidi yao. Bado inaendelea. Mwanamke hajapewa nafasi. Ya kujitegemea. Hawajapewa nafasi ya kupata elimu. Vilevile hajapewa nafasi ya kujiendeleza. Bado ni wategemezi wakuu. Kuna baadhi ya makabila. Ya kenya ambayo Bado. Inadumisha mwanamke. Katika kabila hii. Mwanamke hafai kuwa amesoma. Kuliko mumewe. Kwa hivyo. Akifika kiwango Fulani kimasomo. Anafaa kuacha masomo. Ili kuoleka. Wanapooleka. Wanakuwa chini ya mumewe zao. Kazi yao inakuwa kulinda watoto wao. Pia. Ukeketaji wa wanawake. Jambo hili limepigwa marufuku. Na serikali. Hata hivyo. Kuna baadhi ya maeneo nchini. Ambapo bado wanafanya tendo hili. Mwanamke anapofika umri Fulani. Inasemekana ako kwa umri sawa. Anakeketwa. Baadaye anakuwa tayari kwa ndoa. Anatafutiwa mume wa kumuoa. Hili ni jambo ambalo humdunisha mwanamke. Anakosa ujasiri kabisa. Ufisadi pia ni jambo ambalo. Linarudisha maendeleo ya nchi nyuma. Ufisadi unahusu kupokea. Au kutoa rushwa. Ili kupokea kitu fulani. Ufisadi ni ugonjwa ambao umeenea sana nchini. Ni kitu ambacho kinafanywa. Katika kila kona ya nchi. Watu wengi huangamia . Kutokana na ufisadi. Ufisadi hupelekea watu wasiofaa. Kufanya kazi. Mtu ambaye hajahitimu. Katika kazi Fulani. Anaweza kutoa rushwa. Kisha kuajiriwa katika kazi hiyo. Baadaye anakosa kuelewa anachostahiliwa kufanya. Na kisha anaharibu mali ya mwajiri wake. Katika viwanda na makampuni makubwa. Yaliyoko jijini. Utawakuta watu wengi. Walifanya kazi. Bila vyeti vya kuhitimu. Hii huhatarisha maisha ya raia. Kwa kuwa wafanya kazi hao. Wasiohitimu. Wanaweza kufanya makosa katika kazi yao. Wanaweza kuchanganya kemikali zisizofaa. Kisha kuhatarisha maisha ya watumiaji. Wa bidhaa hizo. Ufisadi unaendelea hadi serikalini. Ni vigumu kuajiriwa serikalini. Hii ni kwa sababu. Kuna watu ambao huweka watu. Wa jamaa zao. Hata wasio na ufahamu wa kazi hii. Hii imechangia idadi kubwa. Ya wasomi waliohitimu. Na ambao hawajaajiriwa. Kutokana na ufisadi. Hii pia imefanya uhalifu kuongezeka. Kutokana na kukosa ajira. Vijana wengi sasa. Wameingilia uhalifu. Ilimuradi wapate tu namna ya . Kupata chakula. Ufisadi ni mambo ambayo. Isiposhughulikiwa. Itazorota uchumi. Maendeleo ya nchi haiwezi kufanyika. Ikiwa viongozi wa nchi ni wafisadi. Wanapaswa kuwa kielelezo bora.

Ni nini inahusiana na kupokea au kutoa rushwa

4977_swa

Dhuluma Nchini Kuna kasumba inayoendelea nchini. Ambayo inapaswa kushughulikiwa. Mambo mengi yanayotatiza jamii. Ni mambo ambayo yanaweza kutatuliwa. Ikilinganishwa na mababu zetu. Dunia ya kisasa imejaa uovu. Jamii imepotoshwa . Hakuna tena maadili mema. Binadamu wamegeuka hayawani. Hakuna anayemjali mwingine. Kutokana na hali ngumu ya uchumi. Hakuna haki tena nchini. Ijapokuwa kuna serikali. Ambayo inapaswa kulinda wananchi. Haifanyi hivyo. Kila mmoja sana anajilinda mwenyewe. Polisi ambao wanafaa kutulinda. Ndio wanatumaliza kwa bunduki. Wao husema kuwa. Wanafuata sheria. Tangu lini kuuwa raia. Ikawa sheria. Kwanini polisi hawajali Tena. Maisha ya wananchi. Ijapokuwa malipo yao ni duni. Na mazingira yao ya kazi. Si nzuri. Wao hujiona kuwa wamehitimu kimaisha. Wakati wanapotekeleza majukumu yao. Wao huwa wakali. Vilevile wanatumia nguvu nyingi. Hii husababisha hasara kwa wananchi. Wakati wa mashambulizi. Wao huwa hawajali tena raia. Huwa wanarusha vitoa machozi. Huku wakipiga raia kwa rungu. Pia wanaharibu bidhaa za watu. Wakati wa maandamano. Huwa hawajali yeyote. Wao huwaandama raia. Kisha wanafyatua risasi. Hii huchangia watu wengi kuaga. Idara ya polisi inakumbwa na matatizo mengi. Polisi wanapenda kupokea hongo. Mtu anapopatikana. Na makosa. Yeye huwapa hongo. Kisha anaachiliwa. Jambo lingine ambalo raia hukumbwa nalo. Ni dhuluma dhidi ya wanawake. Pia ubakaji. Wanawake wanapitia Hali ngumu. Katika maisha yao. Wao hukumbwa na matatizo mengi. Ijapokuwa. Serikalini. Kuna wawakilishi wa mama. Maisha Yao haijawa rahisi. Wawakilishi wa wamama. Hawajajaribu hata kuwakilisha akina mama. Unyanyasaji dhidi yao. Bado inaendelea. Mwanamke hajapewa nafasi. Ya kujitegemea. Hawajapewa nafasi ya kupata elimu. Vilevile hajapewa nafasi ya kujiendeleza. Bado ni wategemezi wakuu. Kuna baadhi ya makabila. Ya kenya ambayo Bado. Inadumisha mwanamke. Katika kabila hii. Mwanamke hafai kuwa amesoma. Kuliko mumewe. Kwa hivyo. Akifika kiwango Fulani kimasomo. Anafaa kuacha masomo. Ili kuoleka. Wanapooleka. Wanakuwa chini ya mumewe zao. Kazi yao inakuwa kulinda watoto wao. Pia. Ukeketaji wa wanawake. Jambo hili limepigwa marufuku. Na serikali. Hata hivyo. Kuna baadhi ya maeneo nchini. Ambapo bado wanafanya tendo hili. Mwanamke anapofika umri Fulani. Inasemekana ako kwa umri sawa. Anakeketwa. Baadaye anakuwa tayari kwa ndoa. Anatafutiwa mume wa kumuoa. Hili ni jambo ambalo humdunisha mwanamke. Anakosa ujasiri kabisa. Ufisadi pia ni jambo ambalo. Linarudisha maendeleo ya nchi nyuma. Ufisadi unahusu kupokea. Au kutoa rushwa. Ili kupokea kitu fulani. Ufisadi ni ugonjwa ambao umeenea sana nchini. Ni kitu ambacho kinafanywa. Katika kila kona ya nchi. Watu wengi huangamia . Kutokana na ufisadi. Ufisadi hupelekea watu wasiofaa. Kufanya kazi. Mtu ambaye hajahitimu. Katika kazi Fulani. Anaweza kutoa rushwa. Kisha kuajiriwa katika kazi hiyo. Baadaye anakosa kuelewa anachostahiliwa kufanya. Na kisha anaharibu mali ya mwajiri wake. Katika viwanda na makampuni makubwa. Yaliyoko jijini. Utawakuta watu wengi. Walifanya kazi. Bila vyeti vya kuhitimu. Hii huhatarisha maisha ya raia. Kwa kuwa wafanya kazi hao. Wasiohitimu. Wanaweza kufanya makosa katika kazi yao. Wanaweza kuchanganya kemikali zisizofaa. Kisha kuhatarisha maisha ya watumiaji. Wa bidhaa hizo. Ufisadi unaendelea hadi serikalini. Ni vigumu kuajiriwa serikalini. Hii ni kwa sababu. Kuna watu ambao huweka watu. Wa jamaa zao. Hata wasio na ufahamu wa kazi hii. Hii imechangia idadi kubwa. Ya wasomi waliohitimu. Na ambao hawajaajiriwa. Kutokana na ufisadi. Hii pia imefanya uhalifu kuongezeka. Kutokana na kukosa ajira. Vijana wengi sasa. Wameingilia uhalifu. Ilimuradi wapate tu namna ya . Kupata chakula. Ufisadi ni mambo ambayo. Isiposhughulikiwa. Itazorota uchumi. Maendeleo ya nchi haiwezi kufanyika. Ikiwa viongozi wa nchi ni wafisadi. Wanapaswa kuwa kielelezo bora.

Ni vipi mtu hajahitimu hupata kazi

4978_swa

Fahari ya Kiafrika Mojawapo ya athari kubwa. Katika maendeleo ya jamii za kisasa. Ni kupapia tamaduni . Za kimagharibi. Na kutupilia tamaduni ambazo toka jadi. Zimekuwa mlezi wa jamii. Nyingi barani afrika. Ni muhimu kutambua kuwa hakuna. Utamaduni ambao umeustawisha mwingine. Badala ya kuimarisha utamaduni dhaifu. Na kuupa nguvu. Utamaduni wenye nguvu huumeza. Na kuangamiza ule dhaifu. Ingawa wengi huona upapiaji. Wa utamaduni wa kigeni. Kama ustaarabu na maendeleo. Hali hii huwa na athari. Hasa kwa wanaotupilia mbali. Tamaduni zao. Athari kubwa ni katika. Uwanda wa lishe. Lishe ni sehemu ya utamaduni. Na watu. Jamii ya watu inapofikia uamuzi. Wa kuwa nyama ya nyoka. Na Wala si ya ngombe. Iwe sehemu ya chakula katika utamaduni wake. Huwa imefanya uamuzi huu. Kwa uangalifu mkubwa. Aghalabu wavyele wa jamii za kiafrika. Waliafikia kuwa na vyakula ambavyo. Havikuwa vya kujaza tumbo. Tu na kuharibu mwili. Vilikuwa vyakula ambavyo. Vilinawirisha mwili. Huku vikitumika pia kama dawa. Ya kuutibu mwili huo. Wala si mwili tu. Viliweza pia kuujali mazingira. Kwani vingi vilizuia mmgegeko wa udongo. Na pia kuongezea rutuba. Na virutubishi muhimu Kwa mwili. Mmoja ya chakula cha jadi. Kwa jamii nyingi za Afrika. Kilikuwa na manufaa lukuki kama . Lishe na mimea. Wataalamu wa lishe wanasema. Kuwa kiasi cha kikombe kimoja cha juisi. Ya viazi vitamu huupa mwili. Kiwango cha vitamini E. Kinachohitajika kwa siku. Kiazi kitamu kimoja. Naacho huupa mwili asilimia sitini na tano. Ya kiwango cha madini ya vitamini c. Vitamini hizi ni muhimu sana. Kwani huukinga mwili kutokana na uharibifu wa seli. Kinga hii huzuia mwili. Kukonga kwa haraka. Huku ikiimarisha kinga mwili. Kuzuia uwezekano wa kupata mtoto wa jicho. Maradhi ya saratani ya matiti. Au ya tezi inayozungukia shingo ya kibofu. Cha mkojo cha wanaume. Viazi vitamu vimesheheni pia madini. Yaliyo muhimu kwa mwili. Pia madini ya shaba ambayo. Hudumisha uzima wa vifundo. Na kulainisha ngozi. Na madini ya manganizi. Yanatodumisha uzima wa mifupa. Pamoja na kuvunjavunja. Na kugeuza wanga. Protini pamoja na mafuta. Kuwa kawi inayohitajika na mwili. Kuupa joto. Manganizi pia husaidia katika utumaji wa ujumbe. Kwenye misuli ili iweze kulegea. Au kukazika. Viazi hivi vilevile. Vina madini ya fosforasi. Hii ni muhimu kwa afya. Na udhabiti mifupa na meno. Madini haya pia huimarisha. Kukua kwa seli za mwili. Kukarabati zile zilizoathirika. Na zilizo dhaifu. Licha ya Wingi wa madini. Kiazi kitamu kinasifika kuwa. Na wingi wa utembwe ambao ni adhimu mwilini. Utembwe humsaidia kudhibiti . Ongezeko la uzani. Na kuimarisha utendakazi wa matumbo. Halikadhalika. Madini hayo huzuia uwezekano wa kupata maradhi ya moyo. Ulaji wa viazi vitamu hupendekezwa sana. Na wataalamu wa lishe. Kwa wagonjwa wa bolisukari. Kutokana na uwezo wa madini haya. Wa kudhibiti kiwango cha sukari mwilini. Wataalamu hawa husifia jinsi viazi. Vitamu humengenywa polepole. Na kwa utaratibu ikilinganishwa na viazi vingine. Hali wanayosema. Huinua kiwango cha sukari mwilini. Kwa utaratibu. Na kwa hivyo hudumisha kiwango. Kinachohitajika cha insulini. Viazi hivi vinaweza kuliwa vikiwa vibichi. Pia. Vinaweza kupikwa . Aidha kuokwa. Au kukaushwa katika mafuta moto. Na kuliwa kama chipsi. Au vikachemshwa. Au kuliwa vizimavizima. Au hata vikiwa vimebondwabondwa. Hupendekezwa kuwa vyakula ambavyo vinaweza. Kuliwa vibichi viliwe vile. Kwani vina manufaa mengi. Kuliko vilivyopikwa. Hii ni kwa kuwa virutubishi vingi. Hupotea vyajut vinavyopikwa. Ili kupunguza baadhi ya . Changamoto za kiafya tunazoshuhudia leo. Itakuwa muhimu kuhamasisha umma. Kuasi maendeleo pofu . Na kurejelea vyakula vyetu vya kiasili. Vyakula hivi pia hustahimili halu mbalimbali. Za anga na hivyo. Kuwa suluhu kwa tisho la njaa. Wasiojua basi washike. Shauri kuwa vyakula wanavyokimbilia vya magharibi. Kama pizza. Hambaga. Na soseji. Vina mandhara mengi. Na kwamba vyakula vya kiasili ndio. Mhimili wa afya na uzima

Hakuna nini ambao umeustawisha mwingine

4978_swa

Fahari ya Kiafrika Mojawapo ya athari kubwa. Katika maendeleo ya jamii za kisasa. Ni kupapia tamaduni . Za kimagharibi. Na kutupilia tamaduni ambazo toka jadi. Zimekuwa mlezi wa jamii. Nyingi barani afrika. Ni muhimu kutambua kuwa hakuna. Utamaduni ambao umeustawisha mwingine. Badala ya kuimarisha utamaduni dhaifu. Na kuupa nguvu. Utamaduni wenye nguvu huumeza. Na kuangamiza ule dhaifu. Ingawa wengi huona upapiaji. Wa utamaduni wa kigeni. Kama ustaarabu na maendeleo. Hali hii huwa na athari. Hasa kwa wanaotupilia mbali. Tamaduni zao. Athari kubwa ni katika. Uwanda wa lishe. Lishe ni sehemu ya utamaduni. Na watu. Jamii ya watu inapofikia uamuzi. Wa kuwa nyama ya nyoka. Na Wala si ya ngombe. Iwe sehemu ya chakula katika utamaduni wake. Huwa imefanya uamuzi huu. Kwa uangalifu mkubwa. Aghalabu wavyele wa jamii za kiafrika. Waliafikia kuwa na vyakula ambavyo. Havikuwa vya kujaza tumbo. Tu na kuharibu mwili. Vilikuwa vyakula ambavyo. Vilinawirisha mwili. Huku vikitumika pia kama dawa. Ya kuutibu mwili huo. Wala si mwili tu. Viliweza pia kuujali mazingira. Kwani vingi vilizuia mmgegeko wa udongo. Na pia kuongezea rutuba. Na virutubishi muhimu Kwa mwili. Mmoja ya chakula cha jadi. Kwa jamii nyingi za Afrika. Kilikuwa na manufaa lukuki kama . Lishe na mimea. Wataalamu wa lishe wanasema. Kuwa kiasi cha kikombe kimoja cha juisi. Ya viazi vitamu huupa mwili. Kiwango cha vitamini E. Kinachohitajika kwa siku. Kiazi kitamu kimoja. Naacho huupa mwili asilimia sitini na tano. Ya kiwango cha madini ya vitamini c. Vitamini hizi ni muhimu sana. Kwani huukinga mwili kutokana na uharibifu wa seli. Kinga hii huzuia mwili. Kukonga kwa haraka. Huku ikiimarisha kinga mwili. Kuzuia uwezekano wa kupata mtoto wa jicho. Maradhi ya saratani ya matiti. Au ya tezi inayozungukia shingo ya kibofu. Cha mkojo cha wanaume. Viazi vitamu vimesheheni pia madini. Yaliyo muhimu kwa mwili. Pia madini ya shaba ambayo. Hudumisha uzima wa vifundo. Na kulainisha ngozi. Na madini ya manganizi. Yanatodumisha uzima wa mifupa. Pamoja na kuvunjavunja. Na kugeuza wanga. Protini pamoja na mafuta. Kuwa kawi inayohitajika na mwili. Kuupa joto. Manganizi pia husaidia katika utumaji wa ujumbe. Kwenye misuli ili iweze kulegea. Au kukazika. Viazi hivi vilevile. Vina madini ya fosforasi. Hii ni muhimu kwa afya. Na udhabiti mifupa na meno. Madini haya pia huimarisha. Kukua kwa seli za mwili. Kukarabati zile zilizoathirika. Na zilizo dhaifu. Licha ya Wingi wa madini. Kiazi kitamu kinasifika kuwa. Na wingi wa utembwe ambao ni adhimu mwilini. Utembwe humsaidia kudhibiti . Ongezeko la uzani. Na kuimarisha utendakazi wa matumbo. Halikadhalika. Madini hayo huzuia uwezekano wa kupata maradhi ya moyo. Ulaji wa viazi vitamu hupendekezwa sana. Na wataalamu wa lishe. Kwa wagonjwa wa bolisukari. Kutokana na uwezo wa madini haya. Wa kudhibiti kiwango cha sukari mwilini. Wataalamu hawa husifia jinsi viazi. Vitamu humengenywa polepole. Na kwa utaratibu ikilinganishwa na viazi vingine. Hali wanayosema. Huinua kiwango cha sukari mwilini. Kwa utaratibu. Na kwa hivyo hudumisha kiwango. Kinachohitajika cha insulini. Viazi hivi vinaweza kuliwa vikiwa vibichi. Pia. Vinaweza kupikwa . Aidha kuokwa. Au kukaushwa katika mafuta moto. Na kuliwa kama chipsi. Au vikachemshwa. Au kuliwa vizimavizima. Au hata vikiwa vimebondwabondwa. Hupendekezwa kuwa vyakula ambavyo vinaweza. Kuliwa vibichi viliwe vile. Kwani vina manufaa mengi. Kuliko vilivyopikwa. Hii ni kwa kuwa virutubishi vingi. Hupotea vyajut vinavyopikwa. Ili kupunguza baadhi ya . Changamoto za kiafya tunazoshuhudia leo. Itakuwa muhimu kuhamasisha umma. Kuasi maendeleo pofu . Na kurejelea vyakula vyetu vya kiasili. Vyakula hivi pia hustahimili halu mbalimbali. Za anga na hivyo. Kuwa suluhu kwa tisho la njaa. Wasiojua basi washike. Shauri kuwa vyakula wanavyokimbilia vya magharibi. Kama pizza. Hambaga. Na soseji. Vina mandhara mengi. Na kwamba vyakula vya kiasili ndio. Mhimili wa afya na uzima

Wavyele wa jamii za Kiafrika walifanya uamuzi kuhusiana na nini

4978_swa

Fahari ya Kiafrika Mojawapo ya athari kubwa. Katika maendeleo ya jamii za kisasa. Ni kupapia tamaduni . Za kimagharibi. Na kutupilia tamaduni ambazo toka jadi. Zimekuwa mlezi wa jamii. Nyingi barani afrika. Ni muhimu kutambua kuwa hakuna. Utamaduni ambao umeustawisha mwingine. Badala ya kuimarisha utamaduni dhaifu. Na kuupa nguvu. Utamaduni wenye nguvu huumeza. Na kuangamiza ule dhaifu. Ingawa wengi huona upapiaji. Wa utamaduni wa kigeni. Kama ustaarabu na maendeleo. Hali hii huwa na athari. Hasa kwa wanaotupilia mbali. Tamaduni zao. Athari kubwa ni katika. Uwanda wa lishe. Lishe ni sehemu ya utamaduni. Na watu. Jamii ya watu inapofikia uamuzi. Wa kuwa nyama ya nyoka. Na Wala si ya ngombe. Iwe sehemu ya chakula katika utamaduni wake. Huwa imefanya uamuzi huu. Kwa uangalifu mkubwa. Aghalabu wavyele wa jamii za kiafrika. Waliafikia kuwa na vyakula ambavyo. Havikuwa vya kujaza tumbo. Tu na kuharibu mwili. Vilikuwa vyakula ambavyo. Vilinawirisha mwili. Huku vikitumika pia kama dawa. Ya kuutibu mwili huo. Wala si mwili tu. Viliweza pia kuujali mazingira. Kwani vingi vilizuia mmgegeko wa udongo. Na pia kuongezea rutuba. Na virutubishi muhimu Kwa mwili. Mmoja ya chakula cha jadi. Kwa jamii nyingi za Afrika. Kilikuwa na manufaa lukuki kama . Lishe na mimea. Wataalamu wa lishe wanasema. Kuwa kiasi cha kikombe kimoja cha juisi. Ya viazi vitamu huupa mwili. Kiwango cha vitamini E. Kinachohitajika kwa siku. Kiazi kitamu kimoja. Naacho huupa mwili asilimia sitini na tano. Ya kiwango cha madini ya vitamini c. Vitamini hizi ni muhimu sana. Kwani huukinga mwili kutokana na uharibifu wa seli. Kinga hii huzuia mwili. Kukonga kwa haraka. Huku ikiimarisha kinga mwili. Kuzuia uwezekano wa kupata mtoto wa jicho. Maradhi ya saratani ya matiti. Au ya tezi inayozungukia shingo ya kibofu. Cha mkojo cha wanaume. Viazi vitamu vimesheheni pia madini. Yaliyo muhimu kwa mwili. Pia madini ya shaba ambayo. Hudumisha uzima wa vifundo. Na kulainisha ngozi. Na madini ya manganizi. Yanatodumisha uzima wa mifupa. Pamoja na kuvunjavunja. Na kugeuza wanga. Protini pamoja na mafuta. Kuwa kawi inayohitajika na mwili. Kuupa joto. Manganizi pia husaidia katika utumaji wa ujumbe. Kwenye misuli ili iweze kulegea. Au kukazika. Viazi hivi vilevile. Vina madini ya fosforasi. Hii ni muhimu kwa afya. Na udhabiti mifupa na meno. Madini haya pia huimarisha. Kukua kwa seli za mwili. Kukarabati zile zilizoathirika. Na zilizo dhaifu. Licha ya Wingi wa madini. Kiazi kitamu kinasifika kuwa. Na wingi wa utembwe ambao ni adhimu mwilini. Utembwe humsaidia kudhibiti . Ongezeko la uzani. Na kuimarisha utendakazi wa matumbo. Halikadhalika. Madini hayo huzuia uwezekano wa kupata maradhi ya moyo. Ulaji wa viazi vitamu hupendekezwa sana. Na wataalamu wa lishe. Kwa wagonjwa wa bolisukari. Kutokana na uwezo wa madini haya. Wa kudhibiti kiwango cha sukari mwilini. Wataalamu hawa husifia jinsi viazi. Vitamu humengenywa polepole. Na kwa utaratibu ikilinganishwa na viazi vingine. Hali wanayosema. Huinua kiwango cha sukari mwilini. Kwa utaratibu. Na kwa hivyo hudumisha kiwango. Kinachohitajika cha insulini. Viazi hivi vinaweza kuliwa vikiwa vibichi. Pia. Vinaweza kupikwa . Aidha kuokwa. Au kukaushwa katika mafuta moto. Na kuliwa kama chipsi. Au vikachemshwa. Au kuliwa vizimavizima. Au hata vikiwa vimebondwabondwa. Hupendekezwa kuwa vyakula ambavyo vinaweza. Kuliwa vibichi viliwe vile. Kwani vina manufaa mengi. Kuliko vilivyopikwa. Hii ni kwa kuwa virutubishi vingi. Hupotea vyajut vinavyopikwa. Ili kupunguza baadhi ya . Changamoto za kiafya tunazoshuhudia leo. Itakuwa muhimu kuhamasisha umma. Kuasi maendeleo pofu . Na kurejelea vyakula vyetu vya kiasili. Vyakula hivi pia hustahimili halu mbalimbali. Za anga na hivyo. Kuwa suluhu kwa tisho la njaa. Wasiojua basi washike. Shauri kuwa vyakula wanavyokimbilia vya magharibi. Kama pizza. Hambaga. Na soseji. Vina mandhara mengi. Na kwamba vyakula vya kiasili ndio. Mhimili wa afya na uzima

Asili mia ya madini ya vitamini C kwa kiazi kimoja ni ngapi

4978_swa

Fahari ya Kiafrika Mojawapo ya athari kubwa. Katika maendeleo ya jamii za kisasa. Ni kupapia tamaduni . Za kimagharibi. Na kutupilia tamaduni ambazo toka jadi. Zimekuwa mlezi wa jamii. Nyingi barani afrika. Ni muhimu kutambua kuwa hakuna. Utamaduni ambao umeustawisha mwingine. Badala ya kuimarisha utamaduni dhaifu. Na kuupa nguvu. Utamaduni wenye nguvu huumeza. Na kuangamiza ule dhaifu. Ingawa wengi huona upapiaji. Wa utamaduni wa kigeni. Kama ustaarabu na maendeleo. Hali hii huwa na athari. Hasa kwa wanaotupilia mbali. Tamaduni zao. Athari kubwa ni katika. Uwanda wa lishe. Lishe ni sehemu ya utamaduni. Na watu. Jamii ya watu inapofikia uamuzi. Wa kuwa nyama ya nyoka. Na Wala si ya ngombe. Iwe sehemu ya chakula katika utamaduni wake. Huwa imefanya uamuzi huu. Kwa uangalifu mkubwa. Aghalabu wavyele wa jamii za kiafrika. Waliafikia kuwa na vyakula ambavyo. Havikuwa vya kujaza tumbo. Tu na kuharibu mwili. Vilikuwa vyakula ambavyo. Vilinawirisha mwili. Huku vikitumika pia kama dawa. Ya kuutibu mwili huo. Wala si mwili tu. Viliweza pia kuujali mazingira. Kwani vingi vilizuia mmgegeko wa udongo. Na pia kuongezea rutuba. Na virutubishi muhimu Kwa mwili. Mmoja ya chakula cha jadi. Kwa jamii nyingi za Afrika. Kilikuwa na manufaa lukuki kama . Lishe na mimea. Wataalamu wa lishe wanasema. Kuwa kiasi cha kikombe kimoja cha juisi. Ya viazi vitamu huupa mwili. Kiwango cha vitamini E. Kinachohitajika kwa siku. Kiazi kitamu kimoja. Naacho huupa mwili asilimia sitini na tano. Ya kiwango cha madini ya vitamini c. Vitamini hizi ni muhimu sana. Kwani huukinga mwili kutokana na uharibifu wa seli. Kinga hii huzuia mwili. Kukonga kwa haraka. Huku ikiimarisha kinga mwili. Kuzuia uwezekano wa kupata mtoto wa jicho. Maradhi ya saratani ya matiti. Au ya tezi inayozungukia shingo ya kibofu. Cha mkojo cha wanaume. Viazi vitamu vimesheheni pia madini. Yaliyo muhimu kwa mwili. Pia madini ya shaba ambayo. Hudumisha uzima wa vifundo. Na kulainisha ngozi. Na madini ya manganizi. Yanatodumisha uzima wa mifupa. Pamoja na kuvunjavunja. Na kugeuza wanga. Protini pamoja na mafuta. Kuwa kawi inayohitajika na mwili. Kuupa joto. Manganizi pia husaidia katika utumaji wa ujumbe. Kwenye misuli ili iweze kulegea. Au kukazika. Viazi hivi vilevile. Vina madini ya fosforasi. Hii ni muhimu kwa afya. Na udhabiti mifupa na meno. Madini haya pia huimarisha. Kukua kwa seli za mwili. Kukarabati zile zilizoathirika. Na zilizo dhaifu. Licha ya Wingi wa madini. Kiazi kitamu kinasifika kuwa. Na wingi wa utembwe ambao ni adhimu mwilini. Utembwe humsaidia kudhibiti . Ongezeko la uzani. Na kuimarisha utendakazi wa matumbo. Halikadhalika. Madini hayo huzuia uwezekano wa kupata maradhi ya moyo. Ulaji wa viazi vitamu hupendekezwa sana. Na wataalamu wa lishe. Kwa wagonjwa wa bolisukari. Kutokana na uwezo wa madini haya. Wa kudhibiti kiwango cha sukari mwilini. Wataalamu hawa husifia jinsi viazi. Vitamu humengenywa polepole. Na kwa utaratibu ikilinganishwa na viazi vingine. Hali wanayosema. Huinua kiwango cha sukari mwilini. Kwa utaratibu. Na kwa hivyo hudumisha kiwango. Kinachohitajika cha insulini. Viazi hivi vinaweza kuliwa vikiwa vibichi. Pia. Vinaweza kupikwa . Aidha kuokwa. Au kukaushwa katika mafuta moto. Na kuliwa kama chipsi. Au vikachemshwa. Au kuliwa vizimavizima. Au hata vikiwa vimebondwabondwa. Hupendekezwa kuwa vyakula ambavyo vinaweza. Kuliwa vibichi viliwe vile. Kwani vina manufaa mengi. Kuliko vilivyopikwa. Hii ni kwa kuwa virutubishi vingi. Hupotea vyajut vinavyopikwa. Ili kupunguza baadhi ya . Changamoto za kiafya tunazoshuhudia leo. Itakuwa muhimu kuhamasisha umma. Kuasi maendeleo pofu . Na kurejelea vyakula vyetu vya kiasili. Vyakula hivi pia hustahimili halu mbalimbali. Za anga na hivyo. Kuwa suluhu kwa tisho la njaa. Wasiojua basi washike. Shauri kuwa vyakula wanavyokimbilia vya magharibi. Kama pizza. Hambaga. Na soseji. Vina mandhara mengi. Na kwamba vyakula vya kiasili ndio. Mhimili wa afya na uzima

Nini huimarisha utendakazi wa matumbo

4978_swa

Fahari ya Kiafrika Mojawapo ya athari kubwa. Katika maendeleo ya jamii za kisasa. Ni kupapia tamaduni . Za kimagharibi. Na kutupilia tamaduni ambazo toka jadi. Zimekuwa mlezi wa jamii. Nyingi barani afrika. Ni muhimu kutambua kuwa hakuna. Utamaduni ambao umeustawisha mwingine. Badala ya kuimarisha utamaduni dhaifu. Na kuupa nguvu. Utamaduni wenye nguvu huumeza. Na kuangamiza ule dhaifu. Ingawa wengi huona upapiaji. Wa utamaduni wa kigeni. Kama ustaarabu na maendeleo. Hali hii huwa na athari. Hasa kwa wanaotupilia mbali. Tamaduni zao. Athari kubwa ni katika. Uwanda wa lishe. Lishe ni sehemu ya utamaduni. Na watu. Jamii ya watu inapofikia uamuzi. Wa kuwa nyama ya nyoka. Na Wala si ya ngombe. Iwe sehemu ya chakula katika utamaduni wake. Huwa imefanya uamuzi huu. Kwa uangalifu mkubwa. Aghalabu wavyele wa jamii za kiafrika. Waliafikia kuwa na vyakula ambavyo. Havikuwa vya kujaza tumbo. Tu na kuharibu mwili. Vilikuwa vyakula ambavyo. Vilinawirisha mwili. Huku vikitumika pia kama dawa. Ya kuutibu mwili huo. Wala si mwili tu. Viliweza pia kuujali mazingira. Kwani vingi vilizuia mmgegeko wa udongo. Na pia kuongezea rutuba. Na virutubishi muhimu Kwa mwili. Mmoja ya chakula cha jadi. Kwa jamii nyingi za Afrika. Kilikuwa na manufaa lukuki kama . Lishe na mimea. Wataalamu wa lishe wanasema. Kuwa kiasi cha kikombe kimoja cha juisi. Ya viazi vitamu huupa mwili. Kiwango cha vitamini E. Kinachohitajika kwa siku. Kiazi kitamu kimoja. Naacho huupa mwili asilimia sitini na tano. Ya kiwango cha madini ya vitamini c. Vitamini hizi ni muhimu sana. Kwani huukinga mwili kutokana na uharibifu wa seli. Kinga hii huzuia mwili. Kukonga kwa haraka. Huku ikiimarisha kinga mwili. Kuzuia uwezekano wa kupata mtoto wa jicho. Maradhi ya saratani ya matiti. Au ya tezi inayozungukia shingo ya kibofu. Cha mkojo cha wanaume. Viazi vitamu vimesheheni pia madini. Yaliyo muhimu kwa mwili. Pia madini ya shaba ambayo. Hudumisha uzima wa vifundo. Na kulainisha ngozi. Na madini ya manganizi. Yanatodumisha uzima wa mifupa. Pamoja na kuvunjavunja. Na kugeuza wanga. Protini pamoja na mafuta. Kuwa kawi inayohitajika na mwili. Kuupa joto. Manganizi pia husaidia katika utumaji wa ujumbe. Kwenye misuli ili iweze kulegea. Au kukazika. Viazi hivi vilevile. Vina madini ya fosforasi. Hii ni muhimu kwa afya. Na udhabiti mifupa na meno. Madini haya pia huimarisha. Kukua kwa seli za mwili. Kukarabati zile zilizoathirika. Na zilizo dhaifu. Licha ya Wingi wa madini. Kiazi kitamu kinasifika kuwa. Na wingi wa utembwe ambao ni adhimu mwilini. Utembwe humsaidia kudhibiti . Ongezeko la uzani. Na kuimarisha utendakazi wa matumbo. Halikadhalika. Madini hayo huzuia uwezekano wa kupata maradhi ya moyo. Ulaji wa viazi vitamu hupendekezwa sana. Na wataalamu wa lishe. Kwa wagonjwa wa bolisukari. Kutokana na uwezo wa madini haya. Wa kudhibiti kiwango cha sukari mwilini. Wataalamu hawa husifia jinsi viazi. Vitamu humengenywa polepole. Na kwa utaratibu ikilinganishwa na viazi vingine. Hali wanayosema. Huinua kiwango cha sukari mwilini. Kwa utaratibu. Na kwa hivyo hudumisha kiwango. Kinachohitajika cha insulini. Viazi hivi vinaweza kuliwa vikiwa vibichi. Pia. Vinaweza kupikwa . Aidha kuokwa. Au kukaushwa katika mafuta moto. Na kuliwa kama chipsi. Au vikachemshwa. Au kuliwa vizimavizima. Au hata vikiwa vimebondwabondwa. Hupendekezwa kuwa vyakula ambavyo vinaweza. Kuliwa vibichi viliwe vile. Kwani vina manufaa mengi. Kuliko vilivyopikwa. Hii ni kwa kuwa virutubishi vingi. Hupotea vyajut vinavyopikwa. Ili kupunguza baadhi ya . Changamoto za kiafya tunazoshuhudia leo. Itakuwa muhimu kuhamasisha umma. Kuasi maendeleo pofu . Na kurejelea vyakula vyetu vya kiasili. Vyakula hivi pia hustahimili halu mbalimbali. Za anga na hivyo. Kuwa suluhu kwa tisho la njaa. Wasiojua basi washike. Shauri kuwa vyakula wanavyokimbilia vya magharibi. Kama pizza. Hambaga. Na soseji. Vina mandhara mengi. Na kwamba vyakula vya kiasili ndio. Mhimili wa afya na uzima

Ili kupunguza baadhi ya changamoto za kiafya vipi

4979_swa

Faraga Tulibaki pale maziarani kwa muda. Mrefu bila kutaamuli. Nilikuwa pamoja na mama na halati mdogowe mama. Niliendelea kulisasasasasa lile kaburi. Nikachomeka kijiti cha waridi. Jekundu upande uliolazwa kichwa cha marehemu. Nilipotupa ozi angani. Anga lilikuwa wazi huku jua. Likicheza danedane kwa hashuo. Pengine roho ya marehemu. Ndio ilikuwa inapaa na kupaa. Huko mbinguni. Ndege walipotea angani. Miti nayo ikajiinamia. Kana kwamba ilikuwa inashirikiana kuomboleza. Punde tu. Palipita kimb kimbunga. Kikali lakini ajabu ni lile. Ua langu la waridi lililosimama tisti palepale ja boriti. Buriani. Buriani. Baba. Kinywa changu kilijinasihi. Kutamka maneno. Yaliyotoka moja moja. Mfanon wa mwana mchanga anayejifunza kutamka. Maneno haya niliyatamka huku . Milizamu ya machozi ikichomoza kupukupu. Naam. Machozi mujarabu angalau. Yazimue uchungu niliouhisi. Aaa mpenzi sisi twakupenda. Si kama akupendavyo bwana. Niliimba katikati ya shake za kilio. Na kikweukweu. Simango za uyatima zilininginia. Kwenye chembe changu cha moyo. Umeniacha mdogo baba. Rudi. Machozi yalinitiririka. Hadi kukausha kisima cha machozi. Muombee maghufira babako. Kila unapolia. Unazidi kumchoma huko aliko. Vumilia Zakani. Kifua cha mume. Hakivikwi kanchiri. Bali ujasiri. Ndio kukua hivyo . Mtilie fatiha. Aliendelea kuniliwaza halati yangu. Akanishika mkono. Akanifuta machozi. Kumbe wakati huu. Wote naye mama. Alikuwa akitokota na kilio. Cha chini kwa chini. Twendeni nyumbani. Wenzetu waliondoka kitambo hapa. Halati aliendelea kusema. Ni njia yetu sote wanadamu. Kila mtu. Na wakati wake. Tukiondoka pale maziarani. Mama akiwa mbele yetu. Kuongoza rubaa hadi kiamboni. Nilimtazama alivyotembea. Mnyonge. Gofu la mtu. Kabaki mitulinga. Nyonga na fuvu la kichwa. Mnyonge mfano wa sabatele changaraweni. Tulitembea. Guu bandika guu bandua. Kimya. Hakuna aliyemwambia mwenzake nyoko. Unywele ungalianguka. Ungaliusikia. Siku hii naikumbuka. Kama jina langu. Umri wa kumi na moja. Yatima wa baba. Kiwingu cha kitendawili kigumu. Kilitanda mbele ya tafakuri yangu. Baba kauliwa na Nini?. Mbona alikuwa na senenesenene zisokwisha. Nilisaili nafsi yangu. Nilijaribu kusaili mambo kadhaa. Yaliyohusu kadhia hii. Au yale niliyokuwa nikiyasikia kwa wenzangu. Shuleni ni kweli. Ati babangu hivi. Ati babangu vile. Aa mwanadamu ni gamba. Hakosi la kuamba. Nilijipurukusha. Ingawa mambo yalikuwa yamenichachafya. Tulipoingia sebuleni. Tulikaa chini. Mama alinyoosha miguu. Akajifunika utaji. Halafu akasimama ghafla. Alitungua picha yake na baba. Ambayo walipiga siku ya harusi yao. Walikuwa wanavishana pete. Kwamba wanekula yamini. Katu hawatatengana. Na wataaminiana hadi kifo. Bila shaka kumbukumbu zilimpita. Tena kwenye tafakuri. Kweli wakati ni urembo. Wakati ni ukuta. Ukiufuata utakunguta. Nani angalijua kuwa. Wakati ni nukta. Na kuwa nukta inatosha kukugeuza. Kutoka kuwa mtu . Na kubatizwa isimu ya kitu. Kila tukio kuu. Huanzilia padogo. Maji ya michirizi. Huanza na ndo!. Ndo! . Ndo!. Au safari ya masafa . Huanza kwa hatua Moja. Babake Zakani. Yosefu. Kama alivyojulikana. Alikuwa mwanamume mwenye uzuri wa tende. Alikuwa na rangi ya hudhurungi. Yenye kungara. Na mwenye umbo la simba. Yaani kifua kipana. Na miguu myembamba. Alikuwa mwenye meno meusi mithili. Ya maziwa. Na mwenye mwanya katikati ya meno yake. Labda uzuri. Na haiba ndiyo iliyomfanya. Kuhusudiwa . Na wanawake wengi. Mara kadhaa. Mamake Zakani alijipata. Akipigana na wanawake aina ya ainati. Ili kutetea haki yake. Lakini la kufa lina dawa. Ndio mwanzo pumu. Zilipata mkohozi. Kila alipokanywa aachane . Na kuranda ndio kama moto. Ilikuwa umezimwa kwa mafuta ya taa. Wazazi wake babake Zakani. Walipopelekewa malalamiko haya. Walimkukuta mamake Zakani. Na kumueleza kuwa jogoo kuwika. Ndiyo sawa yake. Mikahawa na sebule zote. Za tafrija zenye vileo ndizo zilizomvutia. Alingonga kama nzi. Alianza kupoteza mwelekeo. Kwa kuwa mlevi kupindukia. Alikunywa kama kichozi. Mwanzo mama Zakani alikuwa akimkosa. Kwa siku moja au mbili. Lakini maji yalizidi unga. Akawa makao yake maalum. Ni kwa mamapima. Tangu akinywa pombe za chupa. Hadi alipogeukia pombe za mikopo. Mama Zakani alijiteukia. Haya nitauguza. Alijiambia. Wimbo mbaya hauongelewi mwana. Ni kweli siku mbili. Na kipande tu baba Zakani. Alikumbana na mavyaye. Alijiingiza katika tendo la madhila. Na uchungu. Starehe za dakika za kuhesabu zikamfikisha. Katika maumivu ya dhiki. Na dhurubu. Alianza kuyeyuka. Kama jabali la barafu. Lililoangushwa kikaangioni. Mwili wote aliokuwa nao. Ulipotea na kubaki gofu . La mifupa na ngozi. Vidonda vikamwenea mfano wa fenesi. Alikuwa kweli ameshikika. Milango ya hospitali. Ilipomkataa kama karatasi. Iliyoraruliwa na mtoto mdogo. Kifo chake. Kilipokelewa kwa fedheha. Na ajizi. Wachache walihuzunika. Wengi walitoa mafumbo. Kuwa kwa shujaa kulikwenda kilio. Matanga na mazishi. Yakawa ya wachache. Ndio haya yaliyofanyika leo. Yote haya yalimpeleka mama Zakani. Katika bahari ya luja.

Msimulizi alichomeka kijiti gani katika lile kaburi

4979_swa

Faraga Tulibaki pale maziarani kwa muda. Mrefu bila kutaamuli. Nilikuwa pamoja na mama na halati mdogowe mama. Niliendelea kulisasasasasa lile kaburi. Nikachomeka kijiti cha waridi. Jekundu upande uliolazwa kichwa cha marehemu. Nilipotupa ozi angani. Anga lilikuwa wazi huku jua. Likicheza danedane kwa hashuo. Pengine roho ya marehemu. Ndio ilikuwa inapaa na kupaa. Huko mbinguni. Ndege walipotea angani. Miti nayo ikajiinamia. Kana kwamba ilikuwa inashirikiana kuomboleza. Punde tu. Palipita kimb kimbunga. Kikali lakini ajabu ni lile. Ua langu la waridi lililosimama tisti palepale ja boriti. Buriani. Buriani. Baba. Kinywa changu kilijinasihi. Kutamka maneno. Yaliyotoka moja moja. Mfanon wa mwana mchanga anayejifunza kutamka. Maneno haya niliyatamka huku . Milizamu ya machozi ikichomoza kupukupu. Naam. Machozi mujarabu angalau. Yazimue uchungu niliouhisi. Aaa mpenzi sisi twakupenda. Si kama akupendavyo bwana. Niliimba katikati ya shake za kilio. Na kikweukweu. Simango za uyatima zilininginia. Kwenye chembe changu cha moyo. Umeniacha mdogo baba. Rudi. Machozi yalinitiririka. Hadi kukausha kisima cha machozi. Muombee maghufira babako. Kila unapolia. Unazidi kumchoma huko aliko. Vumilia Zakani. Kifua cha mume. Hakivikwi kanchiri. Bali ujasiri. Ndio kukua hivyo . Mtilie fatiha. Aliendelea kuniliwaza halati yangu. Akanishika mkono. Akanifuta machozi. Kumbe wakati huu. Wote naye mama. Alikuwa akitokota na kilio. Cha chini kwa chini. Twendeni nyumbani. Wenzetu waliondoka kitambo hapa. Halati aliendelea kusema. Ni njia yetu sote wanadamu. Kila mtu. Na wakati wake. Tukiondoka pale maziarani. Mama akiwa mbele yetu. Kuongoza rubaa hadi kiamboni. Nilimtazama alivyotembea. Mnyonge. Gofu la mtu. Kabaki mitulinga. Nyonga na fuvu la kichwa. Mnyonge mfano wa sabatele changaraweni. Tulitembea. Guu bandika guu bandua. Kimya. Hakuna aliyemwambia mwenzake nyoko. Unywele ungalianguka. Ungaliusikia. Siku hii naikumbuka. Kama jina langu. Umri wa kumi na moja. Yatima wa baba. Kiwingu cha kitendawili kigumu. Kilitanda mbele ya tafakuri yangu. Baba kauliwa na Nini?. Mbona alikuwa na senenesenene zisokwisha. Nilisaili nafsi yangu. Nilijaribu kusaili mambo kadhaa. Yaliyohusu kadhia hii. Au yale niliyokuwa nikiyasikia kwa wenzangu. Shuleni ni kweli. Ati babangu hivi. Ati babangu vile. Aa mwanadamu ni gamba. Hakosi la kuamba. Nilijipurukusha. Ingawa mambo yalikuwa yamenichachafya. Tulipoingia sebuleni. Tulikaa chini. Mama alinyoosha miguu. Akajifunika utaji. Halafu akasimama ghafla. Alitungua picha yake na baba. Ambayo walipiga siku ya harusi yao. Walikuwa wanavishana pete. Kwamba wanekula yamini. Katu hawatatengana. Na wataaminiana hadi kifo. Bila shaka kumbukumbu zilimpita. Tena kwenye tafakuri. Kweli wakati ni urembo. Wakati ni ukuta. Ukiufuata utakunguta. Nani angalijua kuwa. Wakati ni nukta. Na kuwa nukta inatosha kukugeuza. Kutoka kuwa mtu . Na kubatizwa isimu ya kitu. Kila tukio kuu. Huanzilia padogo. Maji ya michirizi. Huanza na ndo!. Ndo! . Ndo!. Au safari ya masafa . Huanza kwa hatua Moja. Babake Zakani. Yosefu. Kama alivyojulikana. Alikuwa mwanamume mwenye uzuri wa tende. Alikuwa na rangi ya hudhurungi. Yenye kungara. Na mwenye umbo la simba. Yaani kifua kipana. Na miguu myembamba. Alikuwa mwenye meno meusi mithili. Ya maziwa. Na mwenye mwanya katikati ya meno yake. Labda uzuri. Na haiba ndiyo iliyomfanya. Kuhusudiwa . Na wanawake wengi. Mara kadhaa. Mamake Zakani alijipata. Akipigana na wanawake aina ya ainati. Ili kutetea haki yake. Lakini la kufa lina dawa. Ndio mwanzo pumu. Zilipata mkohozi. Kila alipokanywa aachane . Na kuranda ndio kama moto. Ilikuwa umezimwa kwa mafuta ya taa. Wazazi wake babake Zakani. Walipopelekewa malalamiko haya. Walimkukuta mamake Zakani. Na kumueleza kuwa jogoo kuwika. Ndiyo sawa yake. Mikahawa na sebule zote. Za tafrija zenye vileo ndizo zilizomvutia. Alingonga kama nzi. Alianza kupoteza mwelekeo. Kwa kuwa mlevi kupindukia. Alikunywa kama kichozi. Mwanzo mama Zakani alikuwa akimkosa. Kwa siku moja au mbili. Lakini maji yalizidi unga. Akawa makao yake maalum. Ni kwa mamapima. Tangu akinywa pombe za chupa. Hadi alipogeukia pombe za mikopo. Mama Zakani alijiteukia. Haya nitauguza. Alijiambia. Wimbo mbaya hauongelewi mwana. Ni kweli siku mbili. Na kipande tu baba Zakani. Alikumbana na mavyaye. Alijiingiza katika tendo la madhila. Na uchungu. Starehe za dakika za kuhesabu zikamfikisha. Katika maumivu ya dhiki. Na dhurubu. Alianza kuyeyuka. Kama jabali la barafu. Lililoangushwa kikaangioni. Mwili wote aliokuwa nao. Ulipotea na kubaki gofu . La mifupa na ngozi. Vidonda vikamwenea mfano wa fenesi. Alikuwa kweli ameshikika. Milango ya hospitali. Ilipomkataa kama karatasi. Iliyoraruliwa na mtoto mdogo. Kifo chake. Kilipokelewa kwa fedheha. Na ajizi. Wachache walihuzunika. Wengi walitoa mafumbo. Kuwa kwa shujaa kulikwenda kilio. Matanga na mazishi. Yakawa ya wachache. Ndio haya yaliyofanyika leo. Yote haya yalimpeleka mama Zakani. Katika bahari ya luja.

Kifua cha nani hakifikwi kanchiri

4979_swa

Faraga Tulibaki pale maziarani kwa muda. Mrefu bila kutaamuli. Nilikuwa pamoja na mama na halati mdogowe mama. Niliendelea kulisasasasasa lile kaburi. Nikachomeka kijiti cha waridi. Jekundu upande uliolazwa kichwa cha marehemu. Nilipotupa ozi angani. Anga lilikuwa wazi huku jua. Likicheza danedane kwa hashuo. Pengine roho ya marehemu. Ndio ilikuwa inapaa na kupaa. Huko mbinguni. Ndege walipotea angani. Miti nayo ikajiinamia. Kana kwamba ilikuwa inashirikiana kuomboleza. Punde tu. Palipita kimb kimbunga. Kikali lakini ajabu ni lile. Ua langu la waridi lililosimama tisti palepale ja boriti. Buriani. Buriani. Baba. Kinywa changu kilijinasihi. Kutamka maneno. Yaliyotoka moja moja. Mfanon wa mwana mchanga anayejifunza kutamka. Maneno haya niliyatamka huku . Milizamu ya machozi ikichomoza kupukupu. Naam. Machozi mujarabu angalau. Yazimue uchungu niliouhisi. Aaa mpenzi sisi twakupenda. Si kama akupendavyo bwana. Niliimba katikati ya shake za kilio. Na kikweukweu. Simango za uyatima zilininginia. Kwenye chembe changu cha moyo. Umeniacha mdogo baba. Rudi. Machozi yalinitiririka. Hadi kukausha kisima cha machozi. Muombee maghufira babako. Kila unapolia. Unazidi kumchoma huko aliko. Vumilia Zakani. Kifua cha mume. Hakivikwi kanchiri. Bali ujasiri. Ndio kukua hivyo . Mtilie fatiha. Aliendelea kuniliwaza halati yangu. Akanishika mkono. Akanifuta machozi. Kumbe wakati huu. Wote naye mama. Alikuwa akitokota na kilio. Cha chini kwa chini. Twendeni nyumbani. Wenzetu waliondoka kitambo hapa. Halati aliendelea kusema. Ni njia yetu sote wanadamu. Kila mtu. Na wakati wake. Tukiondoka pale maziarani. Mama akiwa mbele yetu. Kuongoza rubaa hadi kiamboni. Nilimtazama alivyotembea. Mnyonge. Gofu la mtu. Kabaki mitulinga. Nyonga na fuvu la kichwa. Mnyonge mfano wa sabatele changaraweni. Tulitembea. Guu bandika guu bandua. Kimya. Hakuna aliyemwambia mwenzake nyoko. Unywele ungalianguka. Ungaliusikia. Siku hii naikumbuka. Kama jina langu. Umri wa kumi na moja. Yatima wa baba. Kiwingu cha kitendawili kigumu. Kilitanda mbele ya tafakuri yangu. Baba kauliwa na Nini?. Mbona alikuwa na senenesenene zisokwisha. Nilisaili nafsi yangu. Nilijaribu kusaili mambo kadhaa. Yaliyohusu kadhia hii. Au yale niliyokuwa nikiyasikia kwa wenzangu. Shuleni ni kweli. Ati babangu hivi. Ati babangu vile. Aa mwanadamu ni gamba. Hakosi la kuamba. Nilijipurukusha. Ingawa mambo yalikuwa yamenichachafya. Tulipoingia sebuleni. Tulikaa chini. Mama alinyoosha miguu. Akajifunika utaji. Halafu akasimama ghafla. Alitungua picha yake na baba. Ambayo walipiga siku ya harusi yao. Walikuwa wanavishana pete. Kwamba wanekula yamini. Katu hawatatengana. Na wataaminiana hadi kifo. Bila shaka kumbukumbu zilimpita. Tena kwenye tafakuri. Kweli wakati ni urembo. Wakati ni ukuta. Ukiufuata utakunguta. Nani angalijua kuwa. Wakati ni nukta. Na kuwa nukta inatosha kukugeuza. Kutoka kuwa mtu . Na kubatizwa isimu ya kitu. Kila tukio kuu. Huanzilia padogo. Maji ya michirizi. Huanza na ndo!. Ndo! . Ndo!. Au safari ya masafa . Huanza kwa hatua Moja. Babake Zakani. Yosefu. Kama alivyojulikana. Alikuwa mwanamume mwenye uzuri wa tende. Alikuwa na rangi ya hudhurungi. Yenye kungara. Na mwenye umbo la simba. Yaani kifua kipana. Na miguu myembamba. Alikuwa mwenye meno meusi mithili. Ya maziwa. Na mwenye mwanya katikati ya meno yake. Labda uzuri. Na haiba ndiyo iliyomfanya. Kuhusudiwa . Na wanawake wengi. Mara kadhaa. Mamake Zakani alijipata. Akipigana na wanawake aina ya ainati. Ili kutetea haki yake. Lakini la kufa lina dawa. Ndio mwanzo pumu. Zilipata mkohozi. Kila alipokanywa aachane . Na kuranda ndio kama moto. Ilikuwa umezimwa kwa mafuta ya taa. Wazazi wake babake Zakani. Walipopelekewa malalamiko haya. Walimkukuta mamake Zakani. Na kumueleza kuwa jogoo kuwika. Ndiyo sawa yake. Mikahawa na sebule zote. Za tafrija zenye vileo ndizo zilizomvutia. Alingonga kama nzi. Alianza kupoteza mwelekeo. Kwa kuwa mlevi kupindukia. Alikunywa kama kichozi. Mwanzo mama Zakani alikuwa akimkosa. Kwa siku moja au mbili. Lakini maji yalizidi unga. Akawa makao yake maalum. Ni kwa mamapima. Tangu akinywa pombe za chupa. Hadi alipogeukia pombe za mikopo. Mama Zakani alijiteukia. Haya nitauguza. Alijiambia. Wimbo mbaya hauongelewi mwana. Ni kweli siku mbili. Na kipande tu baba Zakani. Alikumbana na mavyaye. Alijiingiza katika tendo la madhila. Na uchungu. Starehe za dakika za kuhesabu zikamfikisha. Katika maumivu ya dhiki. Na dhurubu. Alianza kuyeyuka. Kama jabali la barafu. Lililoangushwa kikaangioni. Mwili wote aliokuwa nao. Ulipotea na kubaki gofu . La mifupa na ngozi. Vidonda vikamwenea mfano wa fenesi. Alikuwa kweli ameshikika. Milango ya hospitali. Ilipomkataa kama karatasi. Iliyoraruliwa na mtoto mdogo. Kifo chake. Kilipokelewa kwa fedheha. Na ajizi. Wachache walihuzunika. Wengi walitoa mafumbo. Kuwa kwa shujaa kulikwenda kilio. Matanga na mazishi. Yakawa ya wachache. Ndio haya yaliyofanyika leo. Yote haya yalimpeleka mama Zakani. Katika bahari ya luja.

Wenzao waliondoka lini hapo

4979_swa

Faraga Tulibaki pale maziarani kwa muda. Mrefu bila kutaamuli. Nilikuwa pamoja na mama na halati mdogowe mama. Niliendelea kulisasasasasa lile kaburi. Nikachomeka kijiti cha waridi. Jekundu upande uliolazwa kichwa cha marehemu. Nilipotupa ozi angani. Anga lilikuwa wazi huku jua. Likicheza danedane kwa hashuo. Pengine roho ya marehemu. Ndio ilikuwa inapaa na kupaa. Huko mbinguni. Ndege walipotea angani. Miti nayo ikajiinamia. Kana kwamba ilikuwa inashirikiana kuomboleza. Punde tu. Palipita kimb kimbunga. Kikali lakini ajabu ni lile. Ua langu la waridi lililosimama tisti palepale ja boriti. Buriani. Buriani. Baba. Kinywa changu kilijinasihi. Kutamka maneno. Yaliyotoka moja moja. Mfanon wa mwana mchanga anayejifunza kutamka. Maneno haya niliyatamka huku . Milizamu ya machozi ikichomoza kupukupu. Naam. Machozi mujarabu angalau. Yazimue uchungu niliouhisi. Aaa mpenzi sisi twakupenda. Si kama akupendavyo bwana. Niliimba katikati ya shake za kilio. Na kikweukweu. Simango za uyatima zilininginia. Kwenye chembe changu cha moyo. Umeniacha mdogo baba. Rudi. Machozi yalinitiririka. Hadi kukausha kisima cha machozi. Muombee maghufira babako. Kila unapolia. Unazidi kumchoma huko aliko. Vumilia Zakani. Kifua cha mume. Hakivikwi kanchiri. Bali ujasiri. Ndio kukua hivyo . Mtilie fatiha. Aliendelea kuniliwaza halati yangu. Akanishika mkono. Akanifuta machozi. Kumbe wakati huu. Wote naye mama. Alikuwa akitokota na kilio. Cha chini kwa chini. Twendeni nyumbani. Wenzetu waliondoka kitambo hapa. Halati aliendelea kusema. Ni njia yetu sote wanadamu. Kila mtu. Na wakati wake. Tukiondoka pale maziarani. Mama akiwa mbele yetu. Kuongoza rubaa hadi kiamboni. Nilimtazama alivyotembea. Mnyonge. Gofu la mtu. Kabaki mitulinga. Nyonga na fuvu la kichwa. Mnyonge mfano wa sabatele changaraweni. Tulitembea. Guu bandika guu bandua. Kimya. Hakuna aliyemwambia mwenzake nyoko. Unywele ungalianguka. Ungaliusikia. Siku hii naikumbuka. Kama jina langu. Umri wa kumi na moja. Yatima wa baba. Kiwingu cha kitendawili kigumu. Kilitanda mbele ya tafakuri yangu. Baba kauliwa na Nini?. Mbona alikuwa na senenesenene zisokwisha. Nilisaili nafsi yangu. Nilijaribu kusaili mambo kadhaa. Yaliyohusu kadhia hii. Au yale niliyokuwa nikiyasikia kwa wenzangu. Shuleni ni kweli. Ati babangu hivi. Ati babangu vile. Aa mwanadamu ni gamba. Hakosi la kuamba. Nilijipurukusha. Ingawa mambo yalikuwa yamenichachafya. Tulipoingia sebuleni. Tulikaa chini. Mama alinyoosha miguu. Akajifunika utaji. Halafu akasimama ghafla. Alitungua picha yake na baba. Ambayo walipiga siku ya harusi yao. Walikuwa wanavishana pete. Kwamba wanekula yamini. Katu hawatatengana. Na wataaminiana hadi kifo. Bila shaka kumbukumbu zilimpita. Tena kwenye tafakuri. Kweli wakati ni urembo. Wakati ni ukuta. Ukiufuata utakunguta. Nani angalijua kuwa. Wakati ni nukta. Na kuwa nukta inatosha kukugeuza. Kutoka kuwa mtu . Na kubatizwa isimu ya kitu. Kila tukio kuu. Huanzilia padogo. Maji ya michirizi. Huanza na ndo!. Ndo! . Ndo!. Au safari ya masafa . Huanza kwa hatua Moja. Babake Zakani. Yosefu. Kama alivyojulikana. Alikuwa mwanamume mwenye uzuri wa tende. Alikuwa na rangi ya hudhurungi. Yenye kungara. Na mwenye umbo la simba. Yaani kifua kipana. Na miguu myembamba. Alikuwa mwenye meno meusi mithili. Ya maziwa. Na mwenye mwanya katikati ya meno yake. Labda uzuri. Na haiba ndiyo iliyomfanya. Kuhusudiwa . Na wanawake wengi. Mara kadhaa. Mamake Zakani alijipata. Akipigana na wanawake aina ya ainati. Ili kutetea haki yake. Lakini la kufa lina dawa. Ndio mwanzo pumu. Zilipata mkohozi. Kila alipokanywa aachane . Na kuranda ndio kama moto. Ilikuwa umezimwa kwa mafuta ya taa. Wazazi wake babake Zakani. Walipopelekewa malalamiko haya. Walimkukuta mamake Zakani. Na kumueleza kuwa jogoo kuwika. Ndiyo sawa yake. Mikahawa na sebule zote. Za tafrija zenye vileo ndizo zilizomvutia. Alingonga kama nzi. Alianza kupoteza mwelekeo. Kwa kuwa mlevi kupindukia. Alikunywa kama kichozi. Mwanzo mama Zakani alikuwa akimkosa. Kwa siku moja au mbili. Lakini maji yalizidi unga. Akawa makao yake maalum. Ni kwa mamapima. Tangu akinywa pombe za chupa. Hadi alipogeukia pombe za mikopo. Mama Zakani alijiteukia. Haya nitauguza. Alijiambia. Wimbo mbaya hauongelewi mwana. Ni kweli siku mbili. Na kipande tu baba Zakani. Alikumbana na mavyaye. Alijiingiza katika tendo la madhila. Na uchungu. Starehe za dakika za kuhesabu zikamfikisha. Katika maumivu ya dhiki. Na dhurubu. Alianza kuyeyuka. Kama jabali la barafu. Lililoangushwa kikaangioni. Mwili wote aliokuwa nao. Ulipotea na kubaki gofu . La mifupa na ngozi. Vidonda vikamwenea mfano wa fenesi. Alikuwa kweli ameshikika. Milango ya hospitali. Ilipomkataa kama karatasi. Iliyoraruliwa na mtoto mdogo. Kifo chake. Kilipokelewa kwa fedheha. Na ajizi. Wachache walihuzunika. Wengi walitoa mafumbo. Kuwa kwa shujaa kulikwenda kilio. Matanga na mazishi. Yakawa ya wachache. Ndio haya yaliyofanyika leo. Yote haya yalimpeleka mama Zakani. Katika bahari ya luja.

Babake Zakani alikuwa mwenye uzuri wa nini

4979_swa

Faraga Tulibaki pale maziarani kwa muda. Mrefu bila kutaamuli. Nilikuwa pamoja na mama na halati mdogowe mama. Niliendelea kulisasasasasa lile kaburi. Nikachomeka kijiti cha waridi. Jekundu upande uliolazwa kichwa cha marehemu. Nilipotupa ozi angani. Anga lilikuwa wazi huku jua. Likicheza danedane kwa hashuo. Pengine roho ya marehemu. Ndio ilikuwa inapaa na kupaa. Huko mbinguni. Ndege walipotea angani. Miti nayo ikajiinamia. Kana kwamba ilikuwa inashirikiana kuomboleza. Punde tu. Palipita kimb kimbunga. Kikali lakini ajabu ni lile. Ua langu la waridi lililosimama tisti palepale ja boriti. Buriani. Buriani. Baba. Kinywa changu kilijinasihi. Kutamka maneno. Yaliyotoka moja moja. Mfanon wa mwana mchanga anayejifunza kutamka. Maneno haya niliyatamka huku . Milizamu ya machozi ikichomoza kupukupu. Naam. Machozi mujarabu angalau. Yazimue uchungu niliouhisi. Aaa mpenzi sisi twakupenda. Si kama akupendavyo bwana. Niliimba katikati ya shake za kilio. Na kikweukweu. Simango za uyatima zilininginia. Kwenye chembe changu cha moyo. Umeniacha mdogo baba. Rudi. Machozi yalinitiririka. Hadi kukausha kisima cha machozi. Muombee maghufira babako. Kila unapolia. Unazidi kumchoma huko aliko. Vumilia Zakani. Kifua cha mume. Hakivikwi kanchiri. Bali ujasiri. Ndio kukua hivyo . Mtilie fatiha. Aliendelea kuniliwaza halati yangu. Akanishika mkono. Akanifuta machozi. Kumbe wakati huu. Wote naye mama. Alikuwa akitokota na kilio. Cha chini kwa chini. Twendeni nyumbani. Wenzetu waliondoka kitambo hapa. Halati aliendelea kusema. Ni njia yetu sote wanadamu. Kila mtu. Na wakati wake. Tukiondoka pale maziarani. Mama akiwa mbele yetu. Kuongoza rubaa hadi kiamboni. Nilimtazama alivyotembea. Mnyonge. Gofu la mtu. Kabaki mitulinga. Nyonga na fuvu la kichwa. Mnyonge mfano wa sabatele changaraweni. Tulitembea. Guu bandika guu bandua. Kimya. Hakuna aliyemwambia mwenzake nyoko. Unywele ungalianguka. Ungaliusikia. Siku hii naikumbuka. Kama jina langu. Umri wa kumi na moja. Yatima wa baba. Kiwingu cha kitendawili kigumu. Kilitanda mbele ya tafakuri yangu. Baba kauliwa na Nini?. Mbona alikuwa na senenesenene zisokwisha. Nilisaili nafsi yangu. Nilijaribu kusaili mambo kadhaa. Yaliyohusu kadhia hii. Au yale niliyokuwa nikiyasikia kwa wenzangu. Shuleni ni kweli. Ati babangu hivi. Ati babangu vile. Aa mwanadamu ni gamba. Hakosi la kuamba. Nilijipurukusha. Ingawa mambo yalikuwa yamenichachafya. Tulipoingia sebuleni. Tulikaa chini. Mama alinyoosha miguu. Akajifunika utaji. Halafu akasimama ghafla. Alitungua picha yake na baba. Ambayo walipiga siku ya harusi yao. Walikuwa wanavishana pete. Kwamba wanekula yamini. Katu hawatatengana. Na wataaminiana hadi kifo. Bila shaka kumbukumbu zilimpita. Tena kwenye tafakuri. Kweli wakati ni urembo. Wakati ni ukuta. Ukiufuata utakunguta. Nani angalijua kuwa. Wakati ni nukta. Na kuwa nukta inatosha kukugeuza. Kutoka kuwa mtu . Na kubatizwa isimu ya kitu. Kila tukio kuu. Huanzilia padogo. Maji ya michirizi. Huanza na ndo!. Ndo! . Ndo!. Au safari ya masafa . Huanza kwa hatua Moja. Babake Zakani. Yosefu. Kama alivyojulikana. Alikuwa mwanamume mwenye uzuri wa tende. Alikuwa na rangi ya hudhurungi. Yenye kungara. Na mwenye umbo la simba. Yaani kifua kipana. Na miguu myembamba. Alikuwa mwenye meno meusi mithili. Ya maziwa. Na mwenye mwanya katikati ya meno yake. Labda uzuri. Na haiba ndiyo iliyomfanya. Kuhusudiwa . Na wanawake wengi. Mara kadhaa. Mamake Zakani alijipata. Akipigana na wanawake aina ya ainati. Ili kutetea haki yake. Lakini la kufa lina dawa. Ndio mwanzo pumu. Zilipata mkohozi. Kila alipokanywa aachane . Na kuranda ndio kama moto. Ilikuwa umezimwa kwa mafuta ya taa. Wazazi wake babake Zakani. Walipopelekewa malalamiko haya. Walimkukuta mamake Zakani. Na kumueleza kuwa jogoo kuwika. Ndiyo sawa yake. Mikahawa na sebule zote. Za tafrija zenye vileo ndizo zilizomvutia. Alingonga kama nzi. Alianza kupoteza mwelekeo. Kwa kuwa mlevi kupindukia. Alikunywa kama kichozi. Mwanzo mama Zakani alikuwa akimkosa. Kwa siku moja au mbili. Lakini maji yalizidi unga. Akawa makao yake maalum. Ni kwa mamapima. Tangu akinywa pombe za chupa. Hadi alipogeukia pombe za mikopo. Mama Zakani alijiteukia. Haya nitauguza. Alijiambia. Wimbo mbaya hauongelewi mwana. Ni kweli siku mbili. Na kipande tu baba Zakani. Alikumbana na mavyaye. Alijiingiza katika tendo la madhila. Na uchungu. Starehe za dakika za kuhesabu zikamfikisha. Katika maumivu ya dhiki. Na dhurubu. Alianza kuyeyuka. Kama jabali la barafu. Lililoangushwa kikaangioni. Mwili wote aliokuwa nao. Ulipotea na kubaki gofu . La mifupa na ngozi. Vidonda vikamwenea mfano wa fenesi. Alikuwa kweli ameshikika. Milango ya hospitali. Ilipomkataa kama karatasi. Iliyoraruliwa na mtoto mdogo. Kifo chake. Kilipokelewa kwa fedheha. Na ajizi. Wachache walihuzunika. Wengi walitoa mafumbo. Kuwa kwa shujaa kulikwenda kilio. Matanga na mazishi. Yakawa ya wachache. Ndio haya yaliyofanyika leo. Yote haya yalimpeleka mama Zakani. Katika bahari ya luja.

Mbona mameke Zakani alijipata akipigana na wanawake

4980_swa

KILIMO Ilikuwa jumamosi. Nikifika kwangu mnamo wa saa kumi na mbili. Unusu jioni. Tangu nistaafu miaka miwili. Awali sikupenda kuchelewa. Kusikiliza taarifa za habari. Mwezi mmoja ukawa umepita tangu. Nipewe kiinuamgongo. Mwezi mmoja mzima nilikuwa katika. Shughuli za kulipa madeni. Hapa na kulipa karo huku. Kuwekeza katika mradi ule. Na kununua hili. Sasa shilingi laki mbili tu. Zilikuwa zimesalia katika benki. Watu wengi walimishauri. Nijaribu kilimo cha mahindi. Bei ilikuwa imeanza kuimarika. Katika taarifa ya habari jioni hiyo. Waziri wa kilimo alitangaza bei mpya. Shilingi elfu moja mia tano. Kwa kila gunia la kilo tisini. Nami nilikuwa naanza. Kuumakinikia mradi huu. Baada ya taarifa. Nikala na nikaenda kulala. Kwa sababu ya uchovu. Usingizi ulinichukua kwa haraka. Usingizini niliota. Katika ndoto. Niliutekeleza mradi wangu. Msimu huo wa kulima. Nilitenga ekari kumi za shamba. Langu . Wataalamu walinishauri. Kuwa kuna wakati mzuri wa kulima. Na ni wakati wa kiangazi. Mwezi wa Januari ulipoanza tu. Nilitafuta trekta na kulima. Malipo yalikuwa shilingi elfu moja mia mbili. Kila ekari. Katika ya mwezi wa machi. Nilitafuta trekta la kutifua shamba tena. Kwa gharama ya shilingi kumi na tano elfu. Ekari zote kumi. Kufuatia ushauri wa manyakanga wa kilimo. Nililipa shilingi elfu kumi na tatu. Kupiga shamba lote haro. Mwishoni mwa mwezi huo. Nilienda mjini kutafuta pembejeo. Kwanza. Nililipa shilingi elfu ishirini mia tano . Kwa magunia kumi na tano ya mbolea. Kisha niliuinua magunia manne ya mbegu. Ya mahindi yenye uzani wa kilo ishirini na tano. Kwa shilingi elfu tatu mia tatu. Kila gunia. Mwezi wa aprili ulipotimia. Niliamua kupanda. Ili nipate mazao bora. Nilipanda kwa tandazi. Gharama ilikuwa shilingi elfu moja. Kila ekari. Mvua ilinyesha vizuri. Baada ya wiki moja. Mahindi yalianza kuota. Ilifurahisha kuhesabu mistari. Ya kijani iliyonyooka. Hali hii iliwezekana tu. Baada ya kuajiri vijana. Wa kuwafukuza korongo. Na vidiri ili wasifukue mbengu mchangani. Baada ya mwezi mmoja. Hatua ya kupalilia ilifika. Nilitafuta vibarua wa kupalilia. Malipo yalikuwa shilingi mia Saba. Kila ekari. Kumbe kupalilia kulichochea mtifuko wa mahindi. Punde yakawa yananifikia magotini. Hii ikawa ishara. Kuwa yanahitaji kumwagiwa mbolea. Ya kunawirisha iitwayo amonia. Gharama yake ikawa shilingi elfu moja na mia tatu. Kila gunia. Hivyo. Nikalipa shilingi elfu kumi na tisa,mia tano. Kwa magunia kumi na matano. Mahindi yalibadilika kimiujiza. Ghafla tu yalirefuka. Yakanenepa mashina. Yalibadilika rangi. Yakawa weusi. Shamba liligeuka . Likawa kama msitu wa rangi ya kijani. Iliyokolea. Wapitanjia waliajabia mimea. Na juhudi zangu. Shamba langu sasa. Likawa kielelezo. Maafisa wa kilimo wakawa kila siku. Wanawaleta wakulima wengine. Kujifunza Siri ya ufanisi wangu. Hapo nikaanza kuhesabu mavuno. Nitakayopata. Nikakadiria faida. Nilipuuza kabisa ushauri. Wa wahenga kuwa. Usikate majani. Mnyama hajauwawa. Bika taarifa. Wala tahadhari. Mvua ilitoweka. Hayakupita majuma mawili. Mahindi yakaanza kubadilika. Juma moja baadaye. Mahindi yalinyauka. Badala ya mahindi. Shamba likageuka la vitunguu. Vilivyochomwa na jua. Makisio yangu ya faida. Yaliyeyuka jinsi ufanyavyo moshi. Lakini. Muumva ndiye muumbua. Siku moja mawingu yalitanda. Na mvua ikanyesha. Muda si muda. Mahindi yalianza kunawiri. Kumbe tukio lililonivunja moyo. Lilikuwa laja. Siku moja mvua kubwa ilinyesha. Asubuhi nilipotoka nje. Nilipigwa na butwaa. Barafu ilitapakaa kote. Shamba lilikuwa limetapakaa barafu. Huku majani ya mahindi yamechanika kama nyuzi. Niliugua. Baada ya wiki moja. Nilipata nafuu. Nilipotazama upande wa shamba. Niliona dalili za majani mapya. Ya mahindi yakianza kuchomoza. Maumbile ni kitu cha ajabu. Kweli. Muda si mrefu. Mahindi yalirudia. Hali yake tena. Kisha yakakomaa. Harakati za kutafuta watu wa kuyakata. Na kuyakusanya zilianza. Gharama ya shughuli hii. Ikawa shilingi elfu tano. Kuvuna. Kusafirisha kutoka shamba. Na kukoboa kwa mashine. Magunia mia mbili yakachukua shilingi elfu ishirini na mia tano. Kufikia hapo. Nilikuwa nimetumia takribani shilingi mia moja tisini na mbili elfu. Na mia saba. Gharama nyinginezo zilikuwa za usafiri. Gharama ya dharura. Na usimamizi. Usumbufu wangu binafsi. Gharama ya magunia. Na kadhalika. Mahindi yalipokuwa tayari kwenye magunia. Nilifunga safari. Kwenda mjini kutafuta soko. Niliposhuka tu. Niliona gazeti. Habari motomoto. Siku hiyo ilikuwa. Mahindi gunia ni mia tisa. Niligutuka usingizini.

Mwezi mmoja alikuwa katika shughuli za kulipa nini

4980_swa

KILIMO Ilikuwa jumamosi. Nikifika kwangu mnamo wa saa kumi na mbili. Unusu jioni. Tangu nistaafu miaka miwili. Awali sikupenda kuchelewa. Kusikiliza taarifa za habari. Mwezi mmoja ukawa umepita tangu. Nipewe kiinuamgongo. Mwezi mmoja mzima nilikuwa katika. Shughuli za kulipa madeni. Hapa na kulipa karo huku. Kuwekeza katika mradi ule. Na kununua hili. Sasa shilingi laki mbili tu. Zilikuwa zimesalia katika benki. Watu wengi walimishauri. Nijaribu kilimo cha mahindi. Bei ilikuwa imeanza kuimarika. Katika taarifa ya habari jioni hiyo. Waziri wa kilimo alitangaza bei mpya. Shilingi elfu moja mia tano. Kwa kila gunia la kilo tisini. Nami nilikuwa naanza. Kuumakinikia mradi huu. Baada ya taarifa. Nikala na nikaenda kulala. Kwa sababu ya uchovu. Usingizi ulinichukua kwa haraka. Usingizini niliota. Katika ndoto. Niliutekeleza mradi wangu. Msimu huo wa kulima. Nilitenga ekari kumi za shamba. Langu . Wataalamu walinishauri. Kuwa kuna wakati mzuri wa kulima. Na ni wakati wa kiangazi. Mwezi wa Januari ulipoanza tu. Nilitafuta trekta na kulima. Malipo yalikuwa shilingi elfu moja mia mbili. Kila ekari. Katika ya mwezi wa machi. Nilitafuta trekta la kutifua shamba tena. Kwa gharama ya shilingi kumi na tano elfu. Ekari zote kumi. Kufuatia ushauri wa manyakanga wa kilimo. Nililipa shilingi elfu kumi na tatu. Kupiga shamba lote haro. Mwishoni mwa mwezi huo. Nilienda mjini kutafuta pembejeo. Kwanza. Nililipa shilingi elfu ishirini mia tano . Kwa magunia kumi na tano ya mbolea. Kisha niliuinua magunia manne ya mbegu. Ya mahindi yenye uzani wa kilo ishirini na tano. Kwa shilingi elfu tatu mia tatu. Kila gunia. Mwezi wa aprili ulipotimia. Niliamua kupanda. Ili nipate mazao bora. Nilipanda kwa tandazi. Gharama ilikuwa shilingi elfu moja. Kila ekari. Mvua ilinyesha vizuri. Baada ya wiki moja. Mahindi yalianza kuota. Ilifurahisha kuhesabu mistari. Ya kijani iliyonyooka. Hali hii iliwezekana tu. Baada ya kuajiri vijana. Wa kuwafukuza korongo. Na vidiri ili wasifukue mbengu mchangani. Baada ya mwezi mmoja. Hatua ya kupalilia ilifika. Nilitafuta vibarua wa kupalilia. Malipo yalikuwa shilingi mia Saba. Kila ekari. Kumbe kupalilia kulichochea mtifuko wa mahindi. Punde yakawa yananifikia magotini. Hii ikawa ishara. Kuwa yanahitaji kumwagiwa mbolea. Ya kunawirisha iitwayo amonia. Gharama yake ikawa shilingi elfu moja na mia tatu. Kila gunia. Hivyo. Nikalipa shilingi elfu kumi na tisa,mia tano. Kwa magunia kumi na matano. Mahindi yalibadilika kimiujiza. Ghafla tu yalirefuka. Yakanenepa mashina. Yalibadilika rangi. Yakawa weusi. Shamba liligeuka . Likawa kama msitu wa rangi ya kijani. Iliyokolea. Wapitanjia waliajabia mimea. Na juhudi zangu. Shamba langu sasa. Likawa kielelezo. Maafisa wa kilimo wakawa kila siku. Wanawaleta wakulima wengine. Kujifunza Siri ya ufanisi wangu. Hapo nikaanza kuhesabu mavuno. Nitakayopata. Nikakadiria faida. Nilipuuza kabisa ushauri. Wa wahenga kuwa. Usikate majani. Mnyama hajauwawa. Bika taarifa. Wala tahadhari. Mvua ilitoweka. Hayakupita majuma mawili. Mahindi yakaanza kubadilika. Juma moja baadaye. Mahindi yalinyauka. Badala ya mahindi. Shamba likageuka la vitunguu. Vilivyochomwa na jua. Makisio yangu ya faida. Yaliyeyuka jinsi ufanyavyo moshi. Lakini. Muumva ndiye muumbua. Siku moja mawingu yalitanda. Na mvua ikanyesha. Muda si muda. Mahindi yalianza kunawiri. Kumbe tukio lililonivunja moyo. Lilikuwa laja. Siku moja mvua kubwa ilinyesha. Asubuhi nilipotoka nje. Nilipigwa na butwaa. Barafu ilitapakaa kote. Shamba lilikuwa limetapakaa barafu. Huku majani ya mahindi yamechanika kama nyuzi. Niliugua. Baada ya wiki moja. Nilipata nafuu. Nilipotazama upande wa shamba. Niliona dalili za majani mapya. Ya mahindi yakianza kuchomoza. Maumbile ni kitu cha ajabu. Kweli. Muda si mrefu. Mahindi yalirudia. Hali yake tena. Kisha yakakomaa. Harakati za kutafuta watu wa kuyakata. Na kuyakusanya zilianza. Gharama ya shughuli hii. Ikawa shilingi elfu tano. Kuvuna. Kusafirisha kutoka shamba. Na kukoboa kwa mashine. Magunia mia mbili yakachukua shilingi elfu ishirini na mia tano. Kufikia hapo. Nilikuwa nimetumia takribani shilingi mia moja tisini na mbili elfu. Na mia saba. Gharama nyinginezo zilikuwa za usafiri. Gharama ya dharura. Na usimamizi. Usumbufu wangu binafsi. Gharama ya magunia. Na kadhalika. Mahindi yalipokuwa tayari kwenye magunia. Nilifunga safari. Kwenda mjini kutafuta soko. Niliposhuka tu. Niliona gazeti. Habari motomoto. Siku hiyo ilikuwa. Mahindi gunia ni mia tisa. Niligutuka usingizini.

Watu wengi walimshauri ajaribu kilimo gani

4980_swa

KILIMO Ilikuwa jumamosi. Nikifika kwangu mnamo wa saa kumi na mbili. Unusu jioni. Tangu nistaafu miaka miwili. Awali sikupenda kuchelewa. Kusikiliza taarifa za habari. Mwezi mmoja ukawa umepita tangu. Nipewe kiinuamgongo. Mwezi mmoja mzima nilikuwa katika. Shughuli za kulipa madeni. Hapa na kulipa karo huku. Kuwekeza katika mradi ule. Na kununua hili. Sasa shilingi laki mbili tu. Zilikuwa zimesalia katika benki. Watu wengi walimishauri. Nijaribu kilimo cha mahindi. Bei ilikuwa imeanza kuimarika. Katika taarifa ya habari jioni hiyo. Waziri wa kilimo alitangaza bei mpya. Shilingi elfu moja mia tano. Kwa kila gunia la kilo tisini. Nami nilikuwa naanza. Kuumakinikia mradi huu. Baada ya taarifa. Nikala na nikaenda kulala. Kwa sababu ya uchovu. Usingizi ulinichukua kwa haraka. Usingizini niliota. Katika ndoto. Niliutekeleza mradi wangu. Msimu huo wa kulima. Nilitenga ekari kumi za shamba. Langu . Wataalamu walinishauri. Kuwa kuna wakati mzuri wa kulima. Na ni wakati wa kiangazi. Mwezi wa Januari ulipoanza tu. Nilitafuta trekta na kulima. Malipo yalikuwa shilingi elfu moja mia mbili. Kila ekari. Katika ya mwezi wa machi. Nilitafuta trekta la kutifua shamba tena. Kwa gharama ya shilingi kumi na tano elfu. Ekari zote kumi. Kufuatia ushauri wa manyakanga wa kilimo. Nililipa shilingi elfu kumi na tatu. Kupiga shamba lote haro. Mwishoni mwa mwezi huo. Nilienda mjini kutafuta pembejeo. Kwanza. Nililipa shilingi elfu ishirini mia tano . Kwa magunia kumi na tano ya mbolea. Kisha niliuinua magunia manne ya mbegu. Ya mahindi yenye uzani wa kilo ishirini na tano. Kwa shilingi elfu tatu mia tatu. Kila gunia. Mwezi wa aprili ulipotimia. Niliamua kupanda. Ili nipate mazao bora. Nilipanda kwa tandazi. Gharama ilikuwa shilingi elfu moja. Kila ekari. Mvua ilinyesha vizuri. Baada ya wiki moja. Mahindi yalianza kuota. Ilifurahisha kuhesabu mistari. Ya kijani iliyonyooka. Hali hii iliwezekana tu. Baada ya kuajiri vijana. Wa kuwafukuza korongo. Na vidiri ili wasifukue mbengu mchangani. Baada ya mwezi mmoja. Hatua ya kupalilia ilifika. Nilitafuta vibarua wa kupalilia. Malipo yalikuwa shilingi mia Saba. Kila ekari. Kumbe kupalilia kulichochea mtifuko wa mahindi. Punde yakawa yananifikia magotini. Hii ikawa ishara. Kuwa yanahitaji kumwagiwa mbolea. Ya kunawirisha iitwayo amonia. Gharama yake ikawa shilingi elfu moja na mia tatu. Kila gunia. Hivyo. Nikalipa shilingi elfu kumi na tisa,mia tano. Kwa magunia kumi na matano. Mahindi yalibadilika kimiujiza. Ghafla tu yalirefuka. Yakanenepa mashina. Yalibadilika rangi. Yakawa weusi. Shamba liligeuka . Likawa kama msitu wa rangi ya kijani. Iliyokolea. Wapitanjia waliajabia mimea. Na juhudi zangu. Shamba langu sasa. Likawa kielelezo. Maafisa wa kilimo wakawa kila siku. Wanawaleta wakulima wengine. Kujifunza Siri ya ufanisi wangu. Hapo nikaanza kuhesabu mavuno. Nitakayopata. Nikakadiria faida. Nilipuuza kabisa ushauri. Wa wahenga kuwa. Usikate majani. Mnyama hajauwawa. Bika taarifa. Wala tahadhari. Mvua ilitoweka. Hayakupita majuma mawili. Mahindi yakaanza kubadilika. Juma moja baadaye. Mahindi yalinyauka. Badala ya mahindi. Shamba likageuka la vitunguu. Vilivyochomwa na jua. Makisio yangu ya faida. Yaliyeyuka jinsi ufanyavyo moshi. Lakini. Muumva ndiye muumbua. Siku moja mawingu yalitanda. Na mvua ikanyesha. Muda si muda. Mahindi yalianza kunawiri. Kumbe tukio lililonivunja moyo. Lilikuwa laja. Siku moja mvua kubwa ilinyesha. Asubuhi nilipotoka nje. Nilipigwa na butwaa. Barafu ilitapakaa kote. Shamba lilikuwa limetapakaa barafu. Huku majani ya mahindi yamechanika kama nyuzi. Niliugua. Baada ya wiki moja. Nilipata nafuu. Nilipotazama upande wa shamba. Niliona dalili za majani mapya. Ya mahindi yakianza kuchomoza. Maumbile ni kitu cha ajabu. Kweli. Muda si mrefu. Mahindi yalirudia. Hali yake tena. Kisha yakakomaa. Harakati za kutafuta watu wa kuyakata. Na kuyakusanya zilianza. Gharama ya shughuli hii. Ikawa shilingi elfu tano. Kuvuna. Kusafirisha kutoka shamba. Na kukoboa kwa mashine. Magunia mia mbili yakachukua shilingi elfu ishirini na mia tano. Kufikia hapo. Nilikuwa nimetumia takribani shilingi mia moja tisini na mbili elfu. Na mia saba. Gharama nyinginezo zilikuwa za usafiri. Gharama ya dharura. Na usimamizi. Usumbufu wangu binafsi. Gharama ya magunia. Na kadhalika. Mahindi yalipokuwa tayari kwenye magunia. Nilifunga safari. Kwenda mjini kutafuta soko. Niliposhuka tu. Niliona gazeti. Habari motomoto. Siku hiyo ilikuwa. Mahindi gunia ni mia tisa. Niligutuka usingizini.

Waziri alitangaza bei mpya lini katika taarifa ya habari

4980_swa

KILIMO Ilikuwa jumamosi. Nikifika kwangu mnamo wa saa kumi na mbili. Unusu jioni. Tangu nistaafu miaka miwili. Awali sikupenda kuchelewa. Kusikiliza taarifa za habari. Mwezi mmoja ukawa umepita tangu. Nipewe kiinuamgongo. Mwezi mmoja mzima nilikuwa katika. Shughuli za kulipa madeni. Hapa na kulipa karo huku. Kuwekeza katika mradi ule. Na kununua hili. Sasa shilingi laki mbili tu. Zilikuwa zimesalia katika benki. Watu wengi walimishauri. Nijaribu kilimo cha mahindi. Bei ilikuwa imeanza kuimarika. Katika taarifa ya habari jioni hiyo. Waziri wa kilimo alitangaza bei mpya. Shilingi elfu moja mia tano. Kwa kila gunia la kilo tisini. Nami nilikuwa naanza. Kuumakinikia mradi huu. Baada ya taarifa. Nikala na nikaenda kulala. Kwa sababu ya uchovu. Usingizi ulinichukua kwa haraka. Usingizini niliota. Katika ndoto. Niliutekeleza mradi wangu. Msimu huo wa kulima. Nilitenga ekari kumi za shamba. Langu . Wataalamu walinishauri. Kuwa kuna wakati mzuri wa kulima. Na ni wakati wa kiangazi. Mwezi wa Januari ulipoanza tu. Nilitafuta trekta na kulima. Malipo yalikuwa shilingi elfu moja mia mbili. Kila ekari. Katika ya mwezi wa machi. Nilitafuta trekta la kutifua shamba tena. Kwa gharama ya shilingi kumi na tano elfu. Ekari zote kumi. Kufuatia ushauri wa manyakanga wa kilimo. Nililipa shilingi elfu kumi na tatu. Kupiga shamba lote haro. Mwishoni mwa mwezi huo. Nilienda mjini kutafuta pembejeo. Kwanza. Nililipa shilingi elfu ishirini mia tano . Kwa magunia kumi na tano ya mbolea. Kisha niliuinua magunia manne ya mbegu. Ya mahindi yenye uzani wa kilo ishirini na tano. Kwa shilingi elfu tatu mia tatu. Kila gunia. Mwezi wa aprili ulipotimia. Niliamua kupanda. Ili nipate mazao bora. Nilipanda kwa tandazi. Gharama ilikuwa shilingi elfu moja. Kila ekari. Mvua ilinyesha vizuri. Baada ya wiki moja. Mahindi yalianza kuota. Ilifurahisha kuhesabu mistari. Ya kijani iliyonyooka. Hali hii iliwezekana tu. Baada ya kuajiri vijana. Wa kuwafukuza korongo. Na vidiri ili wasifukue mbengu mchangani. Baada ya mwezi mmoja. Hatua ya kupalilia ilifika. Nilitafuta vibarua wa kupalilia. Malipo yalikuwa shilingi mia Saba. Kila ekari. Kumbe kupalilia kulichochea mtifuko wa mahindi. Punde yakawa yananifikia magotini. Hii ikawa ishara. Kuwa yanahitaji kumwagiwa mbolea. Ya kunawirisha iitwayo amonia. Gharama yake ikawa shilingi elfu moja na mia tatu. Kila gunia. Hivyo. Nikalipa shilingi elfu kumi na tisa,mia tano. Kwa magunia kumi na matano. Mahindi yalibadilika kimiujiza. Ghafla tu yalirefuka. Yakanenepa mashina. Yalibadilika rangi. Yakawa weusi. Shamba liligeuka . Likawa kama msitu wa rangi ya kijani. Iliyokolea. Wapitanjia waliajabia mimea. Na juhudi zangu. Shamba langu sasa. Likawa kielelezo. Maafisa wa kilimo wakawa kila siku. Wanawaleta wakulima wengine. Kujifunza Siri ya ufanisi wangu. Hapo nikaanza kuhesabu mavuno. Nitakayopata. Nikakadiria faida. Nilipuuza kabisa ushauri. Wa wahenga kuwa. Usikate majani. Mnyama hajauwawa. Bika taarifa. Wala tahadhari. Mvua ilitoweka. Hayakupita majuma mawili. Mahindi yakaanza kubadilika. Juma moja baadaye. Mahindi yalinyauka. Badala ya mahindi. Shamba likageuka la vitunguu. Vilivyochomwa na jua. Makisio yangu ya faida. Yaliyeyuka jinsi ufanyavyo moshi. Lakini. Muumva ndiye muumbua. Siku moja mawingu yalitanda. Na mvua ikanyesha. Muda si muda. Mahindi yalianza kunawiri. Kumbe tukio lililonivunja moyo. Lilikuwa laja. Siku moja mvua kubwa ilinyesha. Asubuhi nilipotoka nje. Nilipigwa na butwaa. Barafu ilitapakaa kote. Shamba lilikuwa limetapakaa barafu. Huku majani ya mahindi yamechanika kama nyuzi. Niliugua. Baada ya wiki moja. Nilipata nafuu. Nilipotazama upande wa shamba. Niliona dalili za majani mapya. Ya mahindi yakianza kuchomoza. Maumbile ni kitu cha ajabu. Kweli. Muda si mrefu. Mahindi yalirudia. Hali yake tena. Kisha yakakomaa. Harakati za kutafuta watu wa kuyakata. Na kuyakusanya zilianza. Gharama ya shughuli hii. Ikawa shilingi elfu tano. Kuvuna. Kusafirisha kutoka shamba. Na kukoboa kwa mashine. Magunia mia mbili yakachukua shilingi elfu ishirini na mia tano. Kufikia hapo. Nilikuwa nimetumia takribani shilingi mia moja tisini na mbili elfu. Na mia saba. Gharama nyinginezo zilikuwa za usafiri. Gharama ya dharura. Na usimamizi. Usumbufu wangu binafsi. Gharama ya magunia. Na kadhalika. Mahindi yalipokuwa tayari kwenye magunia. Nilifunga safari. Kwenda mjini kutafuta soko. Niliposhuka tu. Niliona gazeti. Habari motomoto. Siku hiyo ilikuwa. Mahindi gunia ni mia tisa. Niligutuka usingizini.

Mbona usingizi ulimchukua kwa haraka

4980_swa

KILIMO Ilikuwa jumamosi. Nikifika kwangu mnamo wa saa kumi na mbili. Unusu jioni. Tangu nistaafu miaka miwili. Awali sikupenda kuchelewa. Kusikiliza taarifa za habari. Mwezi mmoja ukawa umepita tangu. Nipewe kiinuamgongo. Mwezi mmoja mzima nilikuwa katika. Shughuli za kulipa madeni. Hapa na kulipa karo huku. Kuwekeza katika mradi ule. Na kununua hili. Sasa shilingi laki mbili tu. Zilikuwa zimesalia katika benki. Watu wengi walimishauri. Nijaribu kilimo cha mahindi. Bei ilikuwa imeanza kuimarika. Katika taarifa ya habari jioni hiyo. Waziri wa kilimo alitangaza bei mpya. Shilingi elfu moja mia tano. Kwa kila gunia la kilo tisini. Nami nilikuwa naanza. Kuumakinikia mradi huu. Baada ya taarifa. Nikala na nikaenda kulala. Kwa sababu ya uchovu. Usingizi ulinichukua kwa haraka. Usingizini niliota. Katika ndoto. Niliutekeleza mradi wangu. Msimu huo wa kulima. Nilitenga ekari kumi za shamba. Langu . Wataalamu walinishauri. Kuwa kuna wakati mzuri wa kulima. Na ni wakati wa kiangazi. Mwezi wa Januari ulipoanza tu. Nilitafuta trekta na kulima. Malipo yalikuwa shilingi elfu moja mia mbili. Kila ekari. Katika ya mwezi wa machi. Nilitafuta trekta la kutifua shamba tena. Kwa gharama ya shilingi kumi na tano elfu. Ekari zote kumi. Kufuatia ushauri wa manyakanga wa kilimo. Nililipa shilingi elfu kumi na tatu. Kupiga shamba lote haro. Mwishoni mwa mwezi huo. Nilienda mjini kutafuta pembejeo. Kwanza. Nililipa shilingi elfu ishirini mia tano . Kwa magunia kumi na tano ya mbolea. Kisha niliuinua magunia manne ya mbegu. Ya mahindi yenye uzani wa kilo ishirini na tano. Kwa shilingi elfu tatu mia tatu. Kila gunia. Mwezi wa aprili ulipotimia. Niliamua kupanda. Ili nipate mazao bora. Nilipanda kwa tandazi. Gharama ilikuwa shilingi elfu moja. Kila ekari. Mvua ilinyesha vizuri. Baada ya wiki moja. Mahindi yalianza kuota. Ilifurahisha kuhesabu mistari. Ya kijani iliyonyooka. Hali hii iliwezekana tu. Baada ya kuajiri vijana. Wa kuwafukuza korongo. Na vidiri ili wasifukue mbengu mchangani. Baada ya mwezi mmoja. Hatua ya kupalilia ilifika. Nilitafuta vibarua wa kupalilia. Malipo yalikuwa shilingi mia Saba. Kila ekari. Kumbe kupalilia kulichochea mtifuko wa mahindi. Punde yakawa yananifikia magotini. Hii ikawa ishara. Kuwa yanahitaji kumwagiwa mbolea. Ya kunawirisha iitwayo amonia. Gharama yake ikawa shilingi elfu moja na mia tatu. Kila gunia. Hivyo. Nikalipa shilingi elfu kumi na tisa,mia tano. Kwa magunia kumi na matano. Mahindi yalibadilika kimiujiza. Ghafla tu yalirefuka. Yakanenepa mashina. Yalibadilika rangi. Yakawa weusi. Shamba liligeuka . Likawa kama msitu wa rangi ya kijani. Iliyokolea. Wapitanjia waliajabia mimea. Na juhudi zangu. Shamba langu sasa. Likawa kielelezo. Maafisa wa kilimo wakawa kila siku. Wanawaleta wakulima wengine. Kujifunza Siri ya ufanisi wangu. Hapo nikaanza kuhesabu mavuno. Nitakayopata. Nikakadiria faida. Nilipuuza kabisa ushauri. Wa wahenga kuwa. Usikate majani. Mnyama hajauwawa. Bika taarifa. Wala tahadhari. Mvua ilitoweka. Hayakupita majuma mawili. Mahindi yakaanza kubadilika. Juma moja baadaye. Mahindi yalinyauka. Badala ya mahindi. Shamba likageuka la vitunguu. Vilivyochomwa na jua. Makisio yangu ya faida. Yaliyeyuka jinsi ufanyavyo moshi. Lakini. Muumva ndiye muumbua. Siku moja mawingu yalitanda. Na mvua ikanyesha. Muda si muda. Mahindi yalianza kunawiri. Kumbe tukio lililonivunja moyo. Lilikuwa laja. Siku moja mvua kubwa ilinyesha. Asubuhi nilipotoka nje. Nilipigwa na butwaa. Barafu ilitapakaa kote. Shamba lilikuwa limetapakaa barafu. Huku majani ya mahindi yamechanika kama nyuzi. Niliugua. Baada ya wiki moja. Nilipata nafuu. Nilipotazama upande wa shamba. Niliona dalili za majani mapya. Ya mahindi yakianza kuchomoza. Maumbile ni kitu cha ajabu. Kweli. Muda si mrefu. Mahindi yalirudia. Hali yake tena. Kisha yakakomaa. Harakati za kutafuta watu wa kuyakata. Na kuyakusanya zilianza. Gharama ya shughuli hii. Ikawa shilingi elfu tano. Kuvuna. Kusafirisha kutoka shamba. Na kukoboa kwa mashine. Magunia mia mbili yakachukua shilingi elfu ishirini na mia tano. Kufikia hapo. Nilikuwa nimetumia takribani shilingi mia moja tisini na mbili elfu. Na mia saba. Gharama nyinginezo zilikuwa za usafiri. Gharama ya dharura. Na usimamizi. Usumbufu wangu binafsi. Gharama ya magunia. Na kadhalika. Mahindi yalipokuwa tayari kwenye magunia. Nilifunga safari. Kwenda mjini kutafuta soko. Niliposhuka tu. Niliona gazeti. Habari motomoto. Siku hiyo ilikuwa. Mahindi gunia ni mia tisa. Niligutuka usingizini.

Aliwaajiri nani wawafukuze korongo

4981_swa

LUGHA YA KISWAHILI Lugha imekuwa kikwazo kikubwa. Katika kukuza teknolojia ya habari na mawasiliano. Barani afrika. Lugha ambazo zimekuwa zikitumiwa. Ni za kimagharibi. Kama vile. Kijerumani. Kifaransa. Na kiingereza. Idadi kubwa ya waafrika. Hasa wanaishi. Vijijiji. Hawazifahamu lugha hizi. Uamuzi wa shirika la Microsofti wa kutumia. Lugha ya kiswahili katika programu. Za kompyuta kuanzia mwaka wa elfu mbili na tano. Ni mchango mkubwa. Kuzinduliwa kwa mradi huu. Ni tukio la kipekee katika kuimarisha teknolojia sehemu. Za mashambani. Mradi huu . Umewezesha wananchi takriban million mia hamsini. Wa janibu za Afrika mashariki kufaidi huduma za tarakilishi. Utekelezaji wa mradi huu. Halikuwa jambo jepesi. Kwanza. Ilibidi shirika la Microsofti. Chini ya uongozi wa bill Gates. Kuishawishi bodi yake. Ya wakurugenzi. Bodi iliposhawishika kuwa kiswahili. Ni lugha inayotumiwa na mamilioni ya watu. Iliidhinisha kuzinduliwa kwa mradi. Hatua iliyofuatilia ilikuwa kuteua maneno laki saba. Ya kimsingi ya kiingereza ambayo. Yangetafsiriwa kwa kiswahili. Ikafuata hatua ya kutafuta ushirikiano. Na dola pamoja na mashirika ya kibiashara. Na taasisi za kielimu ulimwenguni. Ilipobainika kuwa matumizi ya lugha ya kiswahili. Yangehamasisha uwekezaji katika vituo vya mtandao. Vijijijini. Ushirikiano katika kuendesha mradi huu. Uliafikiwa bila shida. Mradi huu ulichukua muda wa miezi kumi na nane kukamilika. Uliwashirikisha wahusika katika uwanja. Wa teknolojia ya habari. Mawasiliano. Elimu. Biashara. Na idara za kiswahili. Katika vyuo vikuu vya afrika mashariki. Vyuo vikuu hivi ni pamoja na. Dar es salaam. Nairobi. Kenyatta na makerere. Wataalamu walioshirikishwa walisaidia. Katika kubuni faharasa ya istilahi elfu tatu za kiswahili. Hizi ni zile ambazo. Zinafaa kwa matumizi vya kompyuta ya kawaida. Na ya kila siku. Mradi huu umeshangiliwa. Na wakereketwa. Na wapenzi wa kiswahili katika nyanja zote. Wasomi. Wanariadha. Wanamuziki. Watalii. Wafanyabiashara. Wanasiasa. Wafuasi wa dini mbalimbali. Na wakulima. Wote wamefurahia hatua ya kiswahili. Kuingizwa kwenye mtandao. Watu ambao hawakuwa hawawezi. Kutumia tarakilishi kwa sababu ya kutojua kiingereza. Sasa hawana kisingizio. Matumizi ya kiswahili . Yatapanua. Na kuimarisha mawasiliano baina ya wanaoishi vijijini. Na pembe zote za dunia. Jambo la kutia moyo zaidi. Ni kuwa sasa vyuo vikuu vinavyotoa masomo. Kwa kutumia mitandao vimepewa idhini ya kutumia programu hizi. Walimu na wanafunzi wanapata habari. Moja kwa moja kwa kiswahili bila kutafsiri. Kuna uwezekano Sasa. Wa kusambaza mafunzo katika nyanja. Na viwango vyote kwa mfumo wa elimu ya mbali. Katika ulimwenguni wa utandawazi. Tukio kama hili. Lina manufaa makubwa. Wananchi wa vijijini wanaweza kupata habari. Kutoka pembe zote za dunia. Na kuhusu masuala tofautitofauti. Kwa lugha wanayoielewa barabara. Kusambaa kwa matumizi ya ngamizi. Vijijijini kutaimarisha biashara inayofungamana na teknolojia ya mawasiliano. Hali hii. Itainua maendeleo ya kiteknolojia. Na kiwango cha maisha vijijini. Bila shaka mwachano iliopo . Baina ya sehemu za mijini na vijijini itapungua. Haya ndiyo maendeleo. Anayokamia kila mja wa siku hizi. Lililopo ni serikali kupania kupanua. Na kusambaza miundombinu kama umeme. Na simu katika sehemu zote za nchi. Pamoja na haya. Kuna haja ya kupunguza bei ya ngamizi. Na vipuri vyake. Ili kuwatia motisha watu kununua kompyuta kwa wingi. Ikumbukwe kuwa lengo la kuanzisha mradi huu. Lilikuwa kuisaidia serikali. Kupanua. N kusambaza matumizi ya huduma za kompyuta. Na mtandao katika shule. Vituo vya kijamii. Na maeneo ya makaazi. Huduma hizi ni msingi wa elimu. Biashara na mawasiliano ya kisasa.

Nini imekuwa kikwazo kikubwa katika kukuza teknolojia ya habari na mawasiliano

4981_swa

LUGHA YA KISWAHILI Lugha imekuwa kikwazo kikubwa. Katika kukuza teknolojia ya habari na mawasiliano. Barani afrika. Lugha ambazo zimekuwa zikitumiwa. Ni za kimagharibi. Kama vile. Kijerumani. Kifaransa. Na kiingereza. Idadi kubwa ya waafrika. Hasa wanaishi. Vijijiji. Hawazifahamu lugha hizi. Uamuzi wa shirika la Microsofti wa kutumia. Lugha ya kiswahili katika programu. Za kompyuta kuanzia mwaka wa elfu mbili na tano. Ni mchango mkubwa. Kuzinduliwa kwa mradi huu. Ni tukio la kipekee katika kuimarisha teknolojia sehemu. Za mashambani. Mradi huu . Umewezesha wananchi takriban million mia hamsini. Wa janibu za Afrika mashariki kufaidi huduma za tarakilishi. Utekelezaji wa mradi huu. Halikuwa jambo jepesi. Kwanza. Ilibidi shirika la Microsofti. Chini ya uongozi wa bill Gates. Kuishawishi bodi yake. Ya wakurugenzi. Bodi iliposhawishika kuwa kiswahili. Ni lugha inayotumiwa na mamilioni ya watu. Iliidhinisha kuzinduliwa kwa mradi. Hatua iliyofuatilia ilikuwa kuteua maneno laki saba. Ya kimsingi ya kiingereza ambayo. Yangetafsiriwa kwa kiswahili. Ikafuata hatua ya kutafuta ushirikiano. Na dola pamoja na mashirika ya kibiashara. Na taasisi za kielimu ulimwenguni. Ilipobainika kuwa matumizi ya lugha ya kiswahili. Yangehamasisha uwekezaji katika vituo vya mtandao. Vijijijini. Ushirikiano katika kuendesha mradi huu. Uliafikiwa bila shida. Mradi huu ulichukua muda wa miezi kumi na nane kukamilika. Uliwashirikisha wahusika katika uwanja. Wa teknolojia ya habari. Mawasiliano. Elimu. Biashara. Na idara za kiswahili. Katika vyuo vikuu vya afrika mashariki. Vyuo vikuu hivi ni pamoja na. Dar es salaam. Nairobi. Kenyatta na makerere. Wataalamu walioshirikishwa walisaidia. Katika kubuni faharasa ya istilahi elfu tatu za kiswahili. Hizi ni zile ambazo. Zinafaa kwa matumizi vya kompyuta ya kawaida. Na ya kila siku. Mradi huu umeshangiliwa. Na wakereketwa. Na wapenzi wa kiswahili katika nyanja zote. Wasomi. Wanariadha. Wanamuziki. Watalii. Wafanyabiashara. Wanasiasa. Wafuasi wa dini mbalimbali. Na wakulima. Wote wamefurahia hatua ya kiswahili. Kuingizwa kwenye mtandao. Watu ambao hawakuwa hawawezi. Kutumia tarakilishi kwa sababu ya kutojua kiingereza. Sasa hawana kisingizio. Matumizi ya kiswahili . Yatapanua. Na kuimarisha mawasiliano baina ya wanaoishi vijijini. Na pembe zote za dunia. Jambo la kutia moyo zaidi. Ni kuwa sasa vyuo vikuu vinavyotoa masomo. Kwa kutumia mitandao vimepewa idhini ya kutumia programu hizi. Walimu na wanafunzi wanapata habari. Moja kwa moja kwa kiswahili bila kutafsiri. Kuna uwezekano Sasa. Wa kusambaza mafunzo katika nyanja. Na viwango vyote kwa mfumo wa elimu ya mbali. Katika ulimwenguni wa utandawazi. Tukio kama hili. Lina manufaa makubwa. Wananchi wa vijijini wanaweza kupata habari. Kutoka pembe zote za dunia. Na kuhusu masuala tofautitofauti. Kwa lugha wanayoielewa barabara. Kusambaa kwa matumizi ya ngamizi. Vijijijini kutaimarisha biashara inayofungamana na teknolojia ya mawasiliano. Hali hii. Itainua maendeleo ya kiteknolojia. Na kiwango cha maisha vijijini. Bila shaka mwachano iliopo . Baina ya sehemu za mijini na vijijini itapungua. Haya ndiyo maendeleo. Anayokamia kila mja wa siku hizi. Lililopo ni serikali kupania kupanua. Na kusambaza miundombinu kama umeme. Na simu katika sehemu zote za nchi. Pamoja na haya. Kuna haja ya kupunguza bei ya ngamizi. Na vipuri vyake. Ili kuwatia motisha watu kununua kompyuta kwa wingi. Ikumbukwe kuwa lengo la kuanzisha mradi huu. Lilikuwa kuisaidia serikali. Kupanua. N kusambaza matumizi ya huduma za kompyuta. Na mtandao katika shule. Vituo vya kijamii. Na maeneo ya makaazi. Huduma hizi ni msingi wa elimu. Biashara na mawasiliano ya kisasa.

Wananchi wangapi wanafaidika na tarakilishi

4981_swa

LUGHA YA KISWAHILI Lugha imekuwa kikwazo kikubwa. Katika kukuza teknolojia ya habari na mawasiliano. Barani afrika. Lugha ambazo zimekuwa zikitumiwa. Ni za kimagharibi. Kama vile. Kijerumani. Kifaransa. Na kiingereza. Idadi kubwa ya waafrika. Hasa wanaishi. Vijijiji. Hawazifahamu lugha hizi. Uamuzi wa shirika la Microsofti wa kutumia. Lugha ya kiswahili katika programu. Za kompyuta kuanzia mwaka wa elfu mbili na tano. Ni mchango mkubwa. Kuzinduliwa kwa mradi huu. Ni tukio la kipekee katika kuimarisha teknolojia sehemu. Za mashambani. Mradi huu . Umewezesha wananchi takriban million mia hamsini. Wa janibu za Afrika mashariki kufaidi huduma za tarakilishi. Utekelezaji wa mradi huu. Halikuwa jambo jepesi. Kwanza. Ilibidi shirika la Microsofti. Chini ya uongozi wa bill Gates. Kuishawishi bodi yake. Ya wakurugenzi. Bodi iliposhawishika kuwa kiswahili. Ni lugha inayotumiwa na mamilioni ya watu. Iliidhinisha kuzinduliwa kwa mradi. Hatua iliyofuatilia ilikuwa kuteua maneno laki saba. Ya kimsingi ya kiingereza ambayo. Yangetafsiriwa kwa kiswahili. Ikafuata hatua ya kutafuta ushirikiano. Na dola pamoja na mashirika ya kibiashara. Na taasisi za kielimu ulimwenguni. Ilipobainika kuwa matumizi ya lugha ya kiswahili. Yangehamasisha uwekezaji katika vituo vya mtandao. Vijijijini. Ushirikiano katika kuendesha mradi huu. Uliafikiwa bila shida. Mradi huu ulichukua muda wa miezi kumi na nane kukamilika. Uliwashirikisha wahusika katika uwanja. Wa teknolojia ya habari. Mawasiliano. Elimu. Biashara. Na idara za kiswahili. Katika vyuo vikuu vya afrika mashariki. Vyuo vikuu hivi ni pamoja na. Dar es salaam. Nairobi. Kenyatta na makerere. Wataalamu walioshirikishwa walisaidia. Katika kubuni faharasa ya istilahi elfu tatu za kiswahili. Hizi ni zile ambazo. Zinafaa kwa matumizi vya kompyuta ya kawaida. Na ya kila siku. Mradi huu umeshangiliwa. Na wakereketwa. Na wapenzi wa kiswahili katika nyanja zote. Wasomi. Wanariadha. Wanamuziki. Watalii. Wafanyabiashara. Wanasiasa. Wafuasi wa dini mbalimbali. Na wakulima. Wote wamefurahia hatua ya kiswahili. Kuingizwa kwenye mtandao. Watu ambao hawakuwa hawawezi. Kutumia tarakilishi kwa sababu ya kutojua kiingereza. Sasa hawana kisingizio. Matumizi ya kiswahili . Yatapanua. Na kuimarisha mawasiliano baina ya wanaoishi vijijini. Na pembe zote za dunia. Jambo la kutia moyo zaidi. Ni kuwa sasa vyuo vikuu vinavyotoa masomo. Kwa kutumia mitandao vimepewa idhini ya kutumia programu hizi. Walimu na wanafunzi wanapata habari. Moja kwa moja kwa kiswahili bila kutafsiri. Kuna uwezekano Sasa. Wa kusambaza mafunzo katika nyanja. Na viwango vyote kwa mfumo wa elimu ya mbali. Katika ulimwenguni wa utandawazi. Tukio kama hili. Lina manufaa makubwa. Wananchi wa vijijini wanaweza kupata habari. Kutoka pembe zote za dunia. Na kuhusu masuala tofautitofauti. Kwa lugha wanayoielewa barabara. Kusambaa kwa matumizi ya ngamizi. Vijijijini kutaimarisha biashara inayofungamana na teknolojia ya mawasiliano. Hali hii. Itainua maendeleo ya kiteknolojia. Na kiwango cha maisha vijijini. Bila shaka mwachano iliopo . Baina ya sehemu za mijini na vijijini itapungua. Haya ndiyo maendeleo. Anayokamia kila mja wa siku hizi. Lililopo ni serikali kupania kupanua. Na kusambaza miundombinu kama umeme. Na simu katika sehemu zote za nchi. Pamoja na haya. Kuna haja ya kupunguza bei ya ngamizi. Na vipuri vyake. Ili kuwatia motisha watu kununua kompyuta kwa wingi. Ikumbukwe kuwa lengo la kuanzisha mradi huu. Lilikuwa kuisaidia serikali. Kupanua. N kusambaza matumizi ya huduma za kompyuta. Na mtandao katika shule. Vituo vya kijamii. Na maeneo ya makaazi. Huduma hizi ni msingi wa elimu. Biashara na mawasiliano ya kisasa.

Ni nani kiongozi wa Microsoft

4981_swa

LUGHA YA KISWAHILI Lugha imekuwa kikwazo kikubwa. Katika kukuza teknolojia ya habari na mawasiliano. Barani afrika. Lugha ambazo zimekuwa zikitumiwa. Ni za kimagharibi. Kama vile. Kijerumani. Kifaransa. Na kiingereza. Idadi kubwa ya waafrika. Hasa wanaishi. Vijijiji. Hawazifahamu lugha hizi. Uamuzi wa shirika la Microsofti wa kutumia. Lugha ya kiswahili katika programu. Za kompyuta kuanzia mwaka wa elfu mbili na tano. Ni mchango mkubwa. Kuzinduliwa kwa mradi huu. Ni tukio la kipekee katika kuimarisha teknolojia sehemu. Za mashambani. Mradi huu . Umewezesha wananchi takriban million mia hamsini. Wa janibu za Afrika mashariki kufaidi huduma za tarakilishi. Utekelezaji wa mradi huu. Halikuwa jambo jepesi. Kwanza. Ilibidi shirika la Microsofti. Chini ya uongozi wa bill Gates. Kuishawishi bodi yake. Ya wakurugenzi. Bodi iliposhawishika kuwa kiswahili. Ni lugha inayotumiwa na mamilioni ya watu. Iliidhinisha kuzinduliwa kwa mradi. Hatua iliyofuatilia ilikuwa kuteua maneno laki saba. Ya kimsingi ya kiingereza ambayo. Yangetafsiriwa kwa kiswahili. Ikafuata hatua ya kutafuta ushirikiano. Na dola pamoja na mashirika ya kibiashara. Na taasisi za kielimu ulimwenguni. Ilipobainika kuwa matumizi ya lugha ya kiswahili. Yangehamasisha uwekezaji katika vituo vya mtandao. Vijijijini. Ushirikiano katika kuendesha mradi huu. Uliafikiwa bila shida. Mradi huu ulichukua muda wa miezi kumi na nane kukamilika. Uliwashirikisha wahusika katika uwanja. Wa teknolojia ya habari. Mawasiliano. Elimu. Biashara. Na idara za kiswahili. Katika vyuo vikuu vya afrika mashariki. Vyuo vikuu hivi ni pamoja na. Dar es salaam. Nairobi. Kenyatta na makerere. Wataalamu walioshirikishwa walisaidia. Katika kubuni faharasa ya istilahi elfu tatu za kiswahili. Hizi ni zile ambazo. Zinafaa kwa matumizi vya kompyuta ya kawaida. Na ya kila siku. Mradi huu umeshangiliwa. Na wakereketwa. Na wapenzi wa kiswahili katika nyanja zote. Wasomi. Wanariadha. Wanamuziki. Watalii. Wafanyabiashara. Wanasiasa. Wafuasi wa dini mbalimbali. Na wakulima. Wote wamefurahia hatua ya kiswahili. Kuingizwa kwenye mtandao. Watu ambao hawakuwa hawawezi. Kutumia tarakilishi kwa sababu ya kutojua kiingereza. Sasa hawana kisingizio. Matumizi ya kiswahili . Yatapanua. Na kuimarisha mawasiliano baina ya wanaoishi vijijini. Na pembe zote za dunia. Jambo la kutia moyo zaidi. Ni kuwa sasa vyuo vikuu vinavyotoa masomo. Kwa kutumia mitandao vimepewa idhini ya kutumia programu hizi. Walimu na wanafunzi wanapata habari. Moja kwa moja kwa kiswahili bila kutafsiri. Kuna uwezekano Sasa. Wa kusambaza mafunzo katika nyanja. Na viwango vyote kwa mfumo wa elimu ya mbali. Katika ulimwenguni wa utandawazi. Tukio kama hili. Lina manufaa makubwa. Wananchi wa vijijini wanaweza kupata habari. Kutoka pembe zote za dunia. Na kuhusu masuala tofautitofauti. Kwa lugha wanayoielewa barabara. Kusambaa kwa matumizi ya ngamizi. Vijijijini kutaimarisha biashara inayofungamana na teknolojia ya mawasiliano. Hali hii. Itainua maendeleo ya kiteknolojia. Na kiwango cha maisha vijijini. Bila shaka mwachano iliopo . Baina ya sehemu za mijini na vijijini itapungua. Haya ndiyo maendeleo. Anayokamia kila mja wa siku hizi. Lililopo ni serikali kupania kupanua. Na kusambaza miundombinu kama umeme. Na simu katika sehemu zote za nchi. Pamoja na haya. Kuna haja ya kupunguza bei ya ngamizi. Na vipuri vyake. Ili kuwatia motisha watu kununua kompyuta kwa wingi. Ikumbukwe kuwa lengo la kuanzisha mradi huu. Lilikuwa kuisaidia serikali. Kupanua. N kusambaza matumizi ya huduma za kompyuta. Na mtandao katika shule. Vituo vya kijamii. Na maeneo ya makaazi. Huduma hizi ni msingi wa elimu. Biashara na mawasiliano ya kisasa.

Vyuo vikuu vinatoa masomo kwa kuatumia nini

4981_swa

LUGHA YA KISWAHILI Lugha imekuwa kikwazo kikubwa. Katika kukuza teknolojia ya habari na mawasiliano. Barani afrika. Lugha ambazo zimekuwa zikitumiwa. Ni za kimagharibi. Kama vile. Kijerumani. Kifaransa. Na kiingereza. Idadi kubwa ya waafrika. Hasa wanaishi. Vijijiji. Hawazifahamu lugha hizi. Uamuzi wa shirika la Microsofti wa kutumia. Lugha ya kiswahili katika programu. Za kompyuta kuanzia mwaka wa elfu mbili na tano. Ni mchango mkubwa. Kuzinduliwa kwa mradi huu. Ni tukio la kipekee katika kuimarisha teknolojia sehemu. Za mashambani. Mradi huu . Umewezesha wananchi takriban million mia hamsini. Wa janibu za Afrika mashariki kufaidi huduma za tarakilishi. Utekelezaji wa mradi huu. Halikuwa jambo jepesi. Kwanza. Ilibidi shirika la Microsofti. Chini ya uongozi wa bill Gates. Kuishawishi bodi yake. Ya wakurugenzi. Bodi iliposhawishika kuwa kiswahili. Ni lugha inayotumiwa na mamilioni ya watu. Iliidhinisha kuzinduliwa kwa mradi. Hatua iliyofuatilia ilikuwa kuteua maneno laki saba. Ya kimsingi ya kiingereza ambayo. Yangetafsiriwa kwa kiswahili. Ikafuata hatua ya kutafuta ushirikiano. Na dola pamoja na mashirika ya kibiashara. Na taasisi za kielimu ulimwenguni. Ilipobainika kuwa matumizi ya lugha ya kiswahili. Yangehamasisha uwekezaji katika vituo vya mtandao. Vijijijini. Ushirikiano katika kuendesha mradi huu. Uliafikiwa bila shida. Mradi huu ulichukua muda wa miezi kumi na nane kukamilika. Uliwashirikisha wahusika katika uwanja. Wa teknolojia ya habari. Mawasiliano. Elimu. Biashara. Na idara za kiswahili. Katika vyuo vikuu vya afrika mashariki. Vyuo vikuu hivi ni pamoja na. Dar es salaam. Nairobi. Kenyatta na makerere. Wataalamu walioshirikishwa walisaidia. Katika kubuni faharasa ya istilahi elfu tatu za kiswahili. Hizi ni zile ambazo. Zinafaa kwa matumizi vya kompyuta ya kawaida. Na ya kila siku. Mradi huu umeshangiliwa. Na wakereketwa. Na wapenzi wa kiswahili katika nyanja zote. Wasomi. Wanariadha. Wanamuziki. Watalii. Wafanyabiashara. Wanasiasa. Wafuasi wa dini mbalimbali. Na wakulima. Wote wamefurahia hatua ya kiswahili. Kuingizwa kwenye mtandao. Watu ambao hawakuwa hawawezi. Kutumia tarakilishi kwa sababu ya kutojua kiingereza. Sasa hawana kisingizio. Matumizi ya kiswahili . Yatapanua. Na kuimarisha mawasiliano baina ya wanaoishi vijijini. Na pembe zote za dunia. Jambo la kutia moyo zaidi. Ni kuwa sasa vyuo vikuu vinavyotoa masomo. Kwa kutumia mitandao vimepewa idhini ya kutumia programu hizi. Walimu na wanafunzi wanapata habari. Moja kwa moja kwa kiswahili bila kutafsiri. Kuna uwezekano Sasa. Wa kusambaza mafunzo katika nyanja. Na viwango vyote kwa mfumo wa elimu ya mbali. Katika ulimwenguni wa utandawazi. Tukio kama hili. Lina manufaa makubwa. Wananchi wa vijijini wanaweza kupata habari. Kutoka pembe zote za dunia. Na kuhusu masuala tofautitofauti. Kwa lugha wanayoielewa barabara. Kusambaa kwa matumizi ya ngamizi. Vijijijini kutaimarisha biashara inayofungamana na teknolojia ya mawasiliano. Hali hii. Itainua maendeleo ya kiteknolojia. Na kiwango cha maisha vijijini. Bila shaka mwachano iliopo . Baina ya sehemu za mijini na vijijini itapungua. Haya ndiyo maendeleo. Anayokamia kila mja wa siku hizi. Lililopo ni serikali kupania kupanua. Na kusambaza miundombinu kama umeme. Na simu katika sehemu zote za nchi. Pamoja na haya. Kuna haja ya kupunguza bei ya ngamizi. Na vipuri vyake. Ili kuwatia motisha watu kununua kompyuta kwa wingi. Ikumbukwe kuwa lengo la kuanzisha mradi huu. Lilikuwa kuisaidia serikali. Kupanua. N kusambaza matumizi ya huduma za kompyuta. Na mtandao katika shule. Vituo vya kijamii. Na maeneo ya makaazi. Huduma hizi ni msingi wa elimu. Biashara na mawasiliano ya kisasa.

Kwa nini ni muhimu kupunguza bei ya ngamizi na vipuri vyake

4982_swa

Madhara ya Sukari Watu wengi hawawezi kunywa chai. Au uji bila kutia sukari. Wanatumia sukari Kwa hamu na ghamu. Bila kutambua kuwa hiyo. Ni sumu wanayojiongezea mwilini. Ni ukweli usiopingika kuwa. Wazee wetu wa jadi. Waliishi muda mrefu. Wakiwa na siha njema kuliko sisi. Hii ni kwa kuwa. Waliishi katika kipindi ambacho. Sukari inayotengezwa viwandani haikuwepo. Iwapo ilikuweko. Ilikuwa bidhaa ya wateule. Waungwana kutengenezea vitu kama keki. Mahamri. Vitumbua. Nakadhalika. Akina babu hawangeweza kuigharamia. Watafiti wa masuala ya afya. Wamegundua kuwa sukari. Inayotayarishwa viwandani sasa hivi. Havina virutubishi vyovyote. Halikadhalika. Utaratibu wa viwandani wa kuitayarisha sukari. Ili iwe nyeupe ma kuichuja. Huharibu virutubishi. Vinavyoweza kuwa muhimu mwilini. Umuhimu wa sukari. Wakausaza kuwa kutia ladha tamu tu. Umuhimu huu hauwezi kulinganishwa . Na madhara yanayoletwa na sukari hii. Baada ya kusagika mwilini. Sukari hii huacha masalio ya asidi mwilini. Yenye sumu inayoathiri siha. Matumizi ya sukari kwa wingi. Husababisha madhara mbalimbali mwilini. Kwanza. Huachangia kuoza. Pia kuharibika kwa meno. Pamoja na matatizo ya meno kuuma. Pili. Sukari nyeupe imehusishwa na ongezeko la maradhi ya kisukari. Na moyo pia. Pia upungufu wa sukari mwilini. Matumizi holela ya sukari. Huleta kipandauso. Au ugonjwa wa ghafla ya kuumwa upande mmoja wa kichwa. Unaoambatana na kichefuchefu. Kutapika. Na matatizo ya kuona. Pia. Sukari huleta maradhi ya ngozi. Na figo. Pamoja na ongezeko la kemikali. Iitwayo kolestroli. Ambayo ni ufuta unaonata. Na ambao unatokana na kutoyeyuka kwa mafuta yote mwilini. Kemikali hii ya kolestroli inaporundikana moyoni. Hufanya mishipa inayotoa damu moyoni. Na kuisambaza mwilini kuwa nyembamba . Na sugu. Moyo hulazimika kusukuma damu kwa nguvu. Na huenda moyo ukachoka. Na ukakoma kufanya kazi. Madhara haya ya sukari. Ndiyo yanayowafanya watu wengi. Kukiri kuwa sukari. Ingawa ni tamu. Ni sumu mwilini. Wataalamu wa lishe. Wamependekeza ulaji wa vyakula kama nafaka. Matunda. Mboga. Na miwa ambavyo vimejaa sukari asilia. Fauka ya hayo. Sukari inayotoka katika asali. Ni bora zaidi Kwa mwili wa binadamu. Asali huwa na sukari asilia. Vitamini. Madini. Na amino asidi. Hivyo vyote huwa na manufaa . Mbalimbali mwilini. Mathalani. Asali huupa mwili nishati. Inayohitaji kuendesha shughuli za viungo. Licha ya hayo. Asali huuchangamsha mwili. Asali huwa na kemikali. Ambazo hisaidia watoto kukua vizuri. Huweza kuzidisha kiwango cha himoglobini. Hivyo kupunguza uwezekano wa watoto. Kuwa na anemia. Halikadhalika. Asali husaidia katika usagaji wa chakula. Iwapo itatumiwa kabla ya mlo. Matumizi ya kijiko kimoja cha asali. Kila siku husaidia mwili kujikinga. Dhidi ya magonjwa ya kukohoa. Asali husaidia pia . Kuondoa harufu mbaya kinywani. Asali pia inaweza kutumiwa kujipaka. Inapotumiwa kwa njia hii. Hutunza ngozi. Pia huifanya ingare. Huondoa vipele. Na ugumu wa ngozi. Pamoja na kutibu kule ngozi. Ilikokatikakatika. Halikadhalika. Asali hutibu vidonda. Viwanda vingi vya vipodozi. Vilevile hutumia asali. Kama malighafi muhimu katika utengenezaji wa bidhaa hizo.

Watu wengi hawawezi kunywa chai ama uji bila nini

4982_swa

Madhara ya Sukari Watu wengi hawawezi kunywa chai. Au uji bila kutia sukari. Wanatumia sukari Kwa hamu na ghamu. Bila kutambua kuwa hiyo. Ni sumu wanayojiongezea mwilini. Ni ukweli usiopingika kuwa. Wazee wetu wa jadi. Waliishi muda mrefu. Wakiwa na siha njema kuliko sisi. Hii ni kwa kuwa. Waliishi katika kipindi ambacho. Sukari inayotengezwa viwandani haikuwepo. Iwapo ilikuweko. Ilikuwa bidhaa ya wateule. Waungwana kutengenezea vitu kama keki. Mahamri. Vitumbua. Nakadhalika. Akina babu hawangeweza kuigharamia. Watafiti wa masuala ya afya. Wamegundua kuwa sukari. Inayotayarishwa viwandani sasa hivi. Havina virutubishi vyovyote. Halikadhalika. Utaratibu wa viwandani wa kuitayarisha sukari. Ili iwe nyeupe ma kuichuja. Huharibu virutubishi. Vinavyoweza kuwa muhimu mwilini. Umuhimu wa sukari. Wakausaza kuwa kutia ladha tamu tu. Umuhimu huu hauwezi kulinganishwa . Na madhara yanayoletwa na sukari hii. Baada ya kusagika mwilini. Sukari hii huacha masalio ya asidi mwilini. Yenye sumu inayoathiri siha. Matumizi ya sukari kwa wingi. Husababisha madhara mbalimbali mwilini. Kwanza. Huachangia kuoza. Pia kuharibika kwa meno. Pamoja na matatizo ya meno kuuma. Pili. Sukari nyeupe imehusishwa na ongezeko la maradhi ya kisukari. Na moyo pia. Pia upungufu wa sukari mwilini. Matumizi holela ya sukari. Huleta kipandauso. Au ugonjwa wa ghafla ya kuumwa upande mmoja wa kichwa. Unaoambatana na kichefuchefu. Kutapika. Na matatizo ya kuona. Pia. Sukari huleta maradhi ya ngozi. Na figo. Pamoja na ongezeko la kemikali. Iitwayo kolestroli. Ambayo ni ufuta unaonata. Na ambao unatokana na kutoyeyuka kwa mafuta yote mwilini. Kemikali hii ya kolestroli inaporundikana moyoni. Hufanya mishipa inayotoa damu moyoni. Na kuisambaza mwilini kuwa nyembamba . Na sugu. Moyo hulazimika kusukuma damu kwa nguvu. Na huenda moyo ukachoka. Na ukakoma kufanya kazi. Madhara haya ya sukari. Ndiyo yanayowafanya watu wengi. Kukiri kuwa sukari. Ingawa ni tamu. Ni sumu mwilini. Wataalamu wa lishe. Wamependekeza ulaji wa vyakula kama nafaka. Matunda. Mboga. Na miwa ambavyo vimejaa sukari asilia. Fauka ya hayo. Sukari inayotoka katika asali. Ni bora zaidi Kwa mwili wa binadamu. Asali huwa na sukari asilia. Vitamini. Madini. Na amino asidi. Hivyo vyote huwa na manufaa . Mbalimbali mwilini. Mathalani. Asali huupa mwili nishati. Inayohitaji kuendesha shughuli za viungo. Licha ya hayo. Asali huuchangamsha mwili. Asali huwa na kemikali. Ambazo hisaidia watoto kukua vizuri. Huweza kuzidisha kiwango cha himoglobini. Hivyo kupunguza uwezekano wa watoto. Kuwa na anemia. Halikadhalika. Asali husaidia katika usagaji wa chakula. Iwapo itatumiwa kabla ya mlo. Matumizi ya kijiko kimoja cha asali. Kila siku husaidia mwili kujikinga. Dhidi ya magonjwa ya kukohoa. Asali husaidia pia . Kuondoa harufu mbaya kinywani. Asali pia inaweza kutumiwa kujipaka. Inapotumiwa kwa njia hii. Hutunza ngozi. Pia huifanya ingare. Huondoa vipele. Na ugumu wa ngozi. Pamoja na kutibu kule ngozi. Ilikokatikakatika. Halikadhalika. Asali hutibu vidonda. Viwanda vingi vya vipodozi. Vilevile hutumia asali. Kama malighafi muhimu katika utengenezaji wa bidhaa hizo.

Sukari nyeupe imehusishwa na ongezeko la maradhi yapi

4982_swa

Madhara ya Sukari Watu wengi hawawezi kunywa chai. Au uji bila kutia sukari. Wanatumia sukari Kwa hamu na ghamu. Bila kutambua kuwa hiyo. Ni sumu wanayojiongezea mwilini. Ni ukweli usiopingika kuwa. Wazee wetu wa jadi. Waliishi muda mrefu. Wakiwa na siha njema kuliko sisi. Hii ni kwa kuwa. Waliishi katika kipindi ambacho. Sukari inayotengezwa viwandani haikuwepo. Iwapo ilikuweko. Ilikuwa bidhaa ya wateule. Waungwana kutengenezea vitu kama keki. Mahamri. Vitumbua. Nakadhalika. Akina babu hawangeweza kuigharamia. Watafiti wa masuala ya afya. Wamegundua kuwa sukari. Inayotayarishwa viwandani sasa hivi. Havina virutubishi vyovyote. Halikadhalika. Utaratibu wa viwandani wa kuitayarisha sukari. Ili iwe nyeupe ma kuichuja. Huharibu virutubishi. Vinavyoweza kuwa muhimu mwilini. Umuhimu wa sukari. Wakausaza kuwa kutia ladha tamu tu. Umuhimu huu hauwezi kulinganishwa . Na madhara yanayoletwa na sukari hii. Baada ya kusagika mwilini. Sukari hii huacha masalio ya asidi mwilini. Yenye sumu inayoathiri siha. Matumizi ya sukari kwa wingi. Husababisha madhara mbalimbali mwilini. Kwanza. Huachangia kuoza. Pia kuharibika kwa meno. Pamoja na matatizo ya meno kuuma. Pili. Sukari nyeupe imehusishwa na ongezeko la maradhi ya kisukari. Na moyo pia. Pia upungufu wa sukari mwilini. Matumizi holela ya sukari. Huleta kipandauso. Au ugonjwa wa ghafla ya kuumwa upande mmoja wa kichwa. Unaoambatana na kichefuchefu. Kutapika. Na matatizo ya kuona. Pia. Sukari huleta maradhi ya ngozi. Na figo. Pamoja na ongezeko la kemikali. Iitwayo kolestroli. Ambayo ni ufuta unaonata. Na ambao unatokana na kutoyeyuka kwa mafuta yote mwilini. Kemikali hii ya kolestroli inaporundikana moyoni. Hufanya mishipa inayotoa damu moyoni. Na kuisambaza mwilini kuwa nyembamba . Na sugu. Moyo hulazimika kusukuma damu kwa nguvu. Na huenda moyo ukachoka. Na ukakoma kufanya kazi. Madhara haya ya sukari. Ndiyo yanayowafanya watu wengi. Kukiri kuwa sukari. Ingawa ni tamu. Ni sumu mwilini. Wataalamu wa lishe. Wamependekeza ulaji wa vyakula kama nafaka. Matunda. Mboga. Na miwa ambavyo vimejaa sukari asilia. Fauka ya hayo. Sukari inayotoka katika asali. Ni bora zaidi Kwa mwili wa binadamu. Asali huwa na sukari asilia. Vitamini. Madini. Na amino asidi. Hivyo vyote huwa na manufaa . Mbalimbali mwilini. Mathalani. Asali huupa mwili nishati. Inayohitaji kuendesha shughuli za viungo. Licha ya hayo. Asali huuchangamsha mwili. Asali huwa na kemikali. Ambazo hisaidia watoto kukua vizuri. Huweza kuzidisha kiwango cha himoglobini. Hivyo kupunguza uwezekano wa watoto. Kuwa na anemia. Halikadhalika. Asali husaidia katika usagaji wa chakula. Iwapo itatumiwa kabla ya mlo. Matumizi ya kijiko kimoja cha asali. Kila siku husaidia mwili kujikinga. Dhidi ya magonjwa ya kukohoa. Asali husaidia pia . Kuondoa harufu mbaya kinywani. Asali pia inaweza kutumiwa kujipaka. Inapotumiwa kwa njia hii. Hutunza ngozi. Pia huifanya ingare. Huondoa vipele. Na ugumu wa ngozi. Pamoja na kutibu kule ngozi. Ilikokatikakatika. Halikadhalika. Asali hutibu vidonda. Viwanda vingi vya vipodozi. Vilevile hutumia asali. Kama malighafi muhimu katika utengenezaji wa bidhaa hizo.

Sukari gani ni bora kwa mwili wa binadamu

4982_swa

Madhara ya Sukari Watu wengi hawawezi kunywa chai. Au uji bila kutia sukari. Wanatumia sukari Kwa hamu na ghamu. Bila kutambua kuwa hiyo. Ni sumu wanayojiongezea mwilini. Ni ukweli usiopingika kuwa. Wazee wetu wa jadi. Waliishi muda mrefu. Wakiwa na siha njema kuliko sisi. Hii ni kwa kuwa. Waliishi katika kipindi ambacho. Sukari inayotengezwa viwandani haikuwepo. Iwapo ilikuweko. Ilikuwa bidhaa ya wateule. Waungwana kutengenezea vitu kama keki. Mahamri. Vitumbua. Nakadhalika. Akina babu hawangeweza kuigharamia. Watafiti wa masuala ya afya. Wamegundua kuwa sukari. Inayotayarishwa viwandani sasa hivi. Havina virutubishi vyovyote. Halikadhalika. Utaratibu wa viwandani wa kuitayarisha sukari. Ili iwe nyeupe ma kuichuja. Huharibu virutubishi. Vinavyoweza kuwa muhimu mwilini. Umuhimu wa sukari. Wakausaza kuwa kutia ladha tamu tu. Umuhimu huu hauwezi kulinganishwa . Na madhara yanayoletwa na sukari hii. Baada ya kusagika mwilini. Sukari hii huacha masalio ya asidi mwilini. Yenye sumu inayoathiri siha. Matumizi ya sukari kwa wingi. Husababisha madhara mbalimbali mwilini. Kwanza. Huachangia kuoza. Pia kuharibika kwa meno. Pamoja na matatizo ya meno kuuma. Pili. Sukari nyeupe imehusishwa na ongezeko la maradhi ya kisukari. Na moyo pia. Pia upungufu wa sukari mwilini. Matumizi holela ya sukari. Huleta kipandauso. Au ugonjwa wa ghafla ya kuumwa upande mmoja wa kichwa. Unaoambatana na kichefuchefu. Kutapika. Na matatizo ya kuona. Pia. Sukari huleta maradhi ya ngozi. Na figo. Pamoja na ongezeko la kemikali. Iitwayo kolestroli. Ambayo ni ufuta unaonata. Na ambao unatokana na kutoyeyuka kwa mafuta yote mwilini. Kemikali hii ya kolestroli inaporundikana moyoni. Hufanya mishipa inayotoa damu moyoni. Na kuisambaza mwilini kuwa nyembamba . Na sugu. Moyo hulazimika kusukuma damu kwa nguvu. Na huenda moyo ukachoka. Na ukakoma kufanya kazi. Madhara haya ya sukari. Ndiyo yanayowafanya watu wengi. Kukiri kuwa sukari. Ingawa ni tamu. Ni sumu mwilini. Wataalamu wa lishe. Wamependekeza ulaji wa vyakula kama nafaka. Matunda. Mboga. Na miwa ambavyo vimejaa sukari asilia. Fauka ya hayo. Sukari inayotoka katika asali. Ni bora zaidi Kwa mwili wa binadamu. Asali huwa na sukari asilia. Vitamini. Madini. Na amino asidi. Hivyo vyote huwa na manufaa . Mbalimbali mwilini. Mathalani. Asali huupa mwili nishati. Inayohitaji kuendesha shughuli za viungo. Licha ya hayo. Asali huuchangamsha mwili. Asali huwa na kemikali. Ambazo hisaidia watoto kukua vizuri. Huweza kuzidisha kiwango cha himoglobini. Hivyo kupunguza uwezekano wa watoto. Kuwa na anemia. Halikadhalika. Asali husaidia katika usagaji wa chakula. Iwapo itatumiwa kabla ya mlo. Matumizi ya kijiko kimoja cha asali. Kila siku husaidia mwili kujikinga. Dhidi ya magonjwa ya kukohoa. Asali husaidia pia . Kuondoa harufu mbaya kinywani. Asali pia inaweza kutumiwa kujipaka. Inapotumiwa kwa njia hii. Hutunza ngozi. Pia huifanya ingare. Huondoa vipele. Na ugumu wa ngozi. Pamoja na kutibu kule ngozi. Ilikokatikakatika. Halikadhalika. Asali hutibu vidonda. Viwanda vingi vya vipodozi. Vilevile hutumia asali. Kama malighafi muhimu katika utengenezaji wa bidhaa hizo.

HuwezaNini huzidisha kiwango cha himoglobini

4982_swa

Madhara ya Sukari Watu wengi hawawezi kunywa chai. Au uji bila kutia sukari. Wanatumia sukari Kwa hamu na ghamu. Bila kutambua kuwa hiyo. Ni sumu wanayojiongezea mwilini. Ni ukweli usiopingika kuwa. Wazee wetu wa jadi. Waliishi muda mrefu. Wakiwa na siha njema kuliko sisi. Hii ni kwa kuwa. Waliishi katika kipindi ambacho. Sukari inayotengezwa viwandani haikuwepo. Iwapo ilikuweko. Ilikuwa bidhaa ya wateule. Waungwana kutengenezea vitu kama keki. Mahamri. Vitumbua. Nakadhalika. Akina babu hawangeweza kuigharamia. Watafiti wa masuala ya afya. Wamegundua kuwa sukari. Inayotayarishwa viwandani sasa hivi. Havina virutubishi vyovyote. Halikadhalika. Utaratibu wa viwandani wa kuitayarisha sukari. Ili iwe nyeupe ma kuichuja. Huharibu virutubishi. Vinavyoweza kuwa muhimu mwilini. Umuhimu wa sukari. Wakausaza kuwa kutia ladha tamu tu. Umuhimu huu hauwezi kulinganishwa . Na madhara yanayoletwa na sukari hii. Baada ya kusagika mwilini. Sukari hii huacha masalio ya asidi mwilini. Yenye sumu inayoathiri siha. Matumizi ya sukari kwa wingi. Husababisha madhara mbalimbali mwilini. Kwanza. Huachangia kuoza. Pia kuharibika kwa meno. Pamoja na matatizo ya meno kuuma. Pili. Sukari nyeupe imehusishwa na ongezeko la maradhi ya kisukari. Na moyo pia. Pia upungufu wa sukari mwilini. Matumizi holela ya sukari. Huleta kipandauso. Au ugonjwa wa ghafla ya kuumwa upande mmoja wa kichwa. Unaoambatana na kichefuchefu. Kutapika. Na matatizo ya kuona. Pia. Sukari huleta maradhi ya ngozi. Na figo. Pamoja na ongezeko la kemikali. Iitwayo kolestroli. Ambayo ni ufuta unaonata. Na ambao unatokana na kutoyeyuka kwa mafuta yote mwilini. Kemikali hii ya kolestroli inaporundikana moyoni. Hufanya mishipa inayotoa damu moyoni. Na kuisambaza mwilini kuwa nyembamba . Na sugu. Moyo hulazimika kusukuma damu kwa nguvu. Na huenda moyo ukachoka. Na ukakoma kufanya kazi. Madhara haya ya sukari. Ndiyo yanayowafanya watu wengi. Kukiri kuwa sukari. Ingawa ni tamu. Ni sumu mwilini. Wataalamu wa lishe. Wamependekeza ulaji wa vyakula kama nafaka. Matunda. Mboga. Na miwa ambavyo vimejaa sukari asilia. Fauka ya hayo. Sukari inayotoka katika asali. Ni bora zaidi Kwa mwili wa binadamu. Asali huwa na sukari asilia. Vitamini. Madini. Na amino asidi. Hivyo vyote huwa na manufaa . Mbalimbali mwilini. Mathalani. Asali huupa mwili nishati. Inayohitaji kuendesha shughuli za viungo. Licha ya hayo. Asali huuchangamsha mwili. Asali huwa na kemikali. Ambazo hisaidia watoto kukua vizuri. Huweza kuzidisha kiwango cha himoglobini. Hivyo kupunguza uwezekano wa watoto. Kuwa na anemia. Halikadhalika. Asali husaidia katika usagaji wa chakula. Iwapo itatumiwa kabla ya mlo. Matumizi ya kijiko kimoja cha asali. Kila siku husaidia mwili kujikinga. Dhidi ya magonjwa ya kukohoa. Asali husaidia pia . Kuondoa harufu mbaya kinywani. Asali pia inaweza kutumiwa kujipaka. Inapotumiwa kwa njia hii. Hutunza ngozi. Pia huifanya ingare. Huondoa vipele. Na ugumu wa ngozi. Pamoja na kutibu kule ngozi. Ilikokatikakatika. Halikadhalika. Asali hutibu vidonda. Viwanda vingi vya vipodozi. Vilevile hutumia asali. Kama malighafi muhimu katika utengenezaji wa bidhaa hizo.

Ni vipi asali inasaidia kwa ngozi

4983_swa

MAJUKUMU YA UZAZI Tangu jadi jukumu la mzazi lilikuwa kumalea mwanae. Baada ya ujaa uzito, mama alikuwa ana mkumbatia mwanawe. Amuelekeze. Amuonyeshe njia. Amuadhibu akikosa. Lakini katika karne hii mambo yamekuwa butu. Changamoto za kuwa mzazi zimekuwa mingi mno. Wengi wameshindwa kuwa wazi wenye hekima. Taadhima ya uzazi imekumbwa na mambo mengi ambayo ni yakustaajabia. Sijaajabu siku hizi kusikia mzazi akilalama kuwa mtoto wake amemshinda. Kutoka kusini hadi magharibi, kasikazini hata na mashariki, wimbo ni ule ule. Japo zipo tetezi hizo, swali ambalo hatujiulizi ni wapi tulipotelea. Ni yapi tuliacha kufanya. Ni wapi tuliteleza. Ni wapi yafaa kutilie mkazo? Tungepata majibu ya haya maswali, tutaweza kuuijenga msingi imara kwa wana wetu. Utafuti umefanyika na matekeo yakawa ya kutisha mno. Imebainika kwamba kizazi cha sasa kimekuwa butu sana. Kizazi hiki ambacho kina wazazi waliopata elimu kimekuwa kigumu. Watoto hawaeleki. Watoto wamekuwa mazuzu watu. Nasi kama wazazi tuhukumika ya kutosha. Mengi tumejaribu. Lakini ni kama tumekiri kuwa hawa wana wametushinda. Mihadarati imekuwa chakula cha wana wetu. Si bangi, si ulevi, si dawa ambazo hatuezi hata taja. Wana wetu wamezinyatia kama kunguni. Zakawa chanda na pete. Hata hivyo, jamii imekuwa kielelezo kwenye wana wetu. Ukitazama burdani za siku hizi, utagundua kwamba uhamisho wa matumizi haya madawa uko juu. Si ajabu kumouna mtoto wa miaka akiiga kunywa pombe. Sababu kuu, aliona kwenye televisheni. Falsafa hii ya uigizaji inaishiria dawa za kulevya kama suluhu ya hali ngumu. Hivi basi wana wetu hufutwa hii dhana. Japo kama wazazi yafaa tuwaelekeza wana wetu wajikinge na matumizi ya hizi dawa. Ukweli ni kwamba wana wetu tusipowaambia ukweli kuhusu madawa ya kulevya, tutawapoteza kabisa. Yafaa tuwaandae kukumbana na hali ngumu ya maisha bila kuhusisha dawa za kulevya. Tawafahamishe kuwa hizo dawa ni shida zaidi. Sio tiba hata kidogo. Ikiezekana tuwape mifano halisia za wale waliojitia katika utumizi wake. Mifano halisia zitawapa picha kamili ya hali thabiti. Lisisaulike kuwa siku hizi wazazi tumesahau sababu kuu ya kuwa wazazi. Hasa watoto wanapoingia. Jukumu kuu la uzazi ni kuweza kuelekeza wanao wanpokua. Maandiko hayakukosea yalipotuagiza kuwa tuwakuze wana wetu kwa njia tuipendayo. Hii kauli huazimia kutupa picha kuwa wazazi ni nguzo muhimu kataika ukuaji wa watoto. Hata hivyo sehemu yetu tumewaachia wengine. Wengine tumewaachi vijakazi. Wengine babu zetu. Nao wamechoka kupindukia. Na wengine, shule ikawa bustani la wadogo wetu. Sisi nao tukuwa wasaka sarafu kila wakati. Majukumu yetu tumeyatelekeza kwa watu wengine. Hatujali kama wako sawa au la. Hatujali mafunzo wanaopewa. Hatujali nini huwa wanafanya kama hutupo karibu. Hatujali machungu wanayopitia. Hatujali mathila yao. Sababu sarafu ndio muhimu kwetu. Lakini baada ya miaka, tulichokipanda kinachipuka. Watoto sio tuliodhania wako. Hawa watu tulitelekezea jukumu letu wamewapotosha wana wetu. Tunabaki tukilalama. Lakini ukweli ni kuwa hiki ni kitanda tulichokimwagia maji na yafaa tukilalie. Kila mzazi akiwajibikia mtoto wake, hizi sarakasi tunaona zitaisha. Ikumbukwe kuwa hukana mzazi anayemtakia mwanawe mabaya. Kwa hivyo, atamuelekeza kwa njia zifaazo. Haki za watoto pia imechangia kuwapa watoto vichawe mawe. Japo tunashukuru uzuri wake katika jamii lakini pia kwa upande mwingine hizi haki za mtoto zinapita kiasi. Haki kama kupata elimu ni njema. Hizo nazipigia mkono. Lakini haki kama mtoto asiadhibiwe si kubaliani nayo. Sikiri kuwa kuadhibiwa ni vizuri lakini mida zingine hio ndio njia pekee ya kutoa ujinga kwenye mtoto. Hususan yule mdogo. Waswahili hukiri mkunje samaki angali mbichi. Ili kukunja kitu, kuna uchungu fulani. Katika afrika desturi zetu ziliwaruhusu mzazi kumuadhibu mwanawe bila kuulizia mtu. Sisemi turudi hizo enzi. Lakini, ujumbe ni mtoto akiadhiwa anashika marekebisho. Haya ya mdomo yanaeza yasisababishe marekebisho. Mtoto anapotiwa adhabu, huwa anajutia matendo yake huku akirekebika. Kama wazazi, itabidi turudie majukumu yetu ili kazi hiki kibadilike.

Jukumu la kumlea mwana ni la nani

4983_swa

MAJUKUMU YA UZAZI Tangu jadi jukumu la mzazi lilikuwa kumalea mwanae. Baada ya ujaa uzito, mama alikuwa ana mkumbatia mwanawe. Amuelekeze. Amuonyeshe njia. Amuadhibu akikosa. Lakini katika karne hii mambo yamekuwa butu. Changamoto za kuwa mzazi zimekuwa mingi mno. Wengi wameshindwa kuwa wazi wenye hekima. Taadhima ya uzazi imekumbwa na mambo mengi ambayo ni yakustaajabia. Sijaajabu siku hizi kusikia mzazi akilalama kuwa mtoto wake amemshinda. Kutoka kusini hadi magharibi, kasikazini hata na mashariki, wimbo ni ule ule. Japo zipo tetezi hizo, swali ambalo hatujiulizi ni wapi tulipotelea. Ni yapi tuliacha kufanya. Ni wapi tuliteleza. Ni wapi yafaa kutilie mkazo? Tungepata majibu ya haya maswali, tutaweza kuuijenga msingi imara kwa wana wetu. Utafuti umefanyika na matekeo yakawa ya kutisha mno. Imebainika kwamba kizazi cha sasa kimekuwa butu sana. Kizazi hiki ambacho kina wazazi waliopata elimu kimekuwa kigumu. Watoto hawaeleki. Watoto wamekuwa mazuzu watu. Nasi kama wazazi tuhukumika ya kutosha. Mengi tumejaribu. Lakini ni kama tumekiri kuwa hawa wana wametushinda. Mihadarati imekuwa chakula cha wana wetu. Si bangi, si ulevi, si dawa ambazo hatuezi hata taja. Wana wetu wamezinyatia kama kunguni. Zakawa chanda na pete. Hata hivyo, jamii imekuwa kielelezo kwenye wana wetu. Ukitazama burdani za siku hizi, utagundua kwamba uhamisho wa matumizi haya madawa uko juu. Si ajabu kumouna mtoto wa miaka akiiga kunywa pombe. Sababu kuu, aliona kwenye televisheni. Falsafa hii ya uigizaji inaishiria dawa za kulevya kama suluhu ya hali ngumu. Hivi basi wana wetu hufutwa hii dhana. Japo kama wazazi yafaa tuwaelekeza wana wetu wajikinge na matumizi ya hizi dawa. Ukweli ni kwamba wana wetu tusipowaambia ukweli kuhusu madawa ya kulevya, tutawapoteza kabisa. Yafaa tuwaandae kukumbana na hali ngumu ya maisha bila kuhusisha dawa za kulevya. Tawafahamishe kuwa hizo dawa ni shida zaidi. Sio tiba hata kidogo. Ikiezekana tuwape mifano halisia za wale waliojitia katika utumizi wake. Mifano halisia zitawapa picha kamili ya hali thabiti. Lisisaulike kuwa siku hizi wazazi tumesahau sababu kuu ya kuwa wazazi. Hasa watoto wanapoingia. Jukumu kuu la uzazi ni kuweza kuelekeza wanao wanpokua. Maandiko hayakukosea yalipotuagiza kuwa tuwakuze wana wetu kwa njia tuipendayo. Hii kauli huazimia kutupa picha kuwa wazazi ni nguzo muhimu kataika ukuaji wa watoto. Hata hivyo sehemu yetu tumewaachia wengine. Wengine tumewaachi vijakazi. Wengine babu zetu. Nao wamechoka kupindukia. Na wengine, shule ikawa bustani la wadogo wetu. Sisi nao tukuwa wasaka sarafu kila wakati. Majukumu yetu tumeyatelekeza kwa watu wengine. Hatujali kama wako sawa au la. Hatujali mafunzo wanaopewa. Hatujali nini huwa wanafanya kama hutupo karibu. Hatujali machungu wanayopitia. Hatujali mathila yao. Sababu sarafu ndio muhimu kwetu. Lakini baada ya miaka, tulichokipanda kinachipuka. Watoto sio tuliodhania wako. Hawa watu tulitelekezea jukumu letu wamewapotosha wana wetu. Tunabaki tukilalama. Lakini ukweli ni kuwa hiki ni kitanda tulichokimwagia maji na yafaa tukilalie. Kila mzazi akiwajibikia mtoto wake, hizi sarakasi tunaona zitaisha. Ikumbukwe kuwa hukana mzazi anayemtakia mwanawe mabaya. Kwa hivyo, atamuelekeza kwa njia zifaazo. Haki za watoto pia imechangia kuwapa watoto vichawe mawe. Japo tunashukuru uzuri wake katika jamii lakini pia kwa upande mwingine hizi haki za mtoto zinapita kiasi. Haki kama kupata elimu ni njema. Hizo nazipigia mkono. Lakini haki kama mtoto asiadhibiwe si kubaliani nayo. Sikiri kuwa kuadhibiwa ni vizuri lakini mida zingine hio ndio njia pekee ya kutoa ujinga kwenye mtoto. Hususan yule mdogo. Waswahili hukiri mkunje samaki angali mbichi. Ili kukunja kitu, kuna uchungu fulani. Katika afrika desturi zetu ziliwaruhusu mzazi kumuadhibu mwanawe bila kuulizia mtu. Sisemi turudi hizo enzi. Lakini, ujumbe ni mtoto akiadhiwa anashika marekebisho. Haya ya mdomo yanaeza yasisababishe marekebisho. Mtoto anapotiwa adhabu, huwa anajutia matendo yake huku akirekebika. Kama wazazi, itabidi turudie majukumu yetu ili kazi hiki kibadilike.

Baada ya ujauzito mama alikuwa na jukumu lipi

4983_swa

MAJUKUMU YA UZAZI Tangu jadi jukumu la mzazi lilikuwa kumalea mwanae. Baada ya ujaa uzito, mama alikuwa ana mkumbatia mwanawe. Amuelekeze. Amuonyeshe njia. Amuadhibu akikosa. Lakini katika karne hii mambo yamekuwa butu. Changamoto za kuwa mzazi zimekuwa mingi mno. Wengi wameshindwa kuwa wazi wenye hekima. Taadhima ya uzazi imekumbwa na mambo mengi ambayo ni yakustaajabia. Sijaajabu siku hizi kusikia mzazi akilalama kuwa mtoto wake amemshinda. Kutoka kusini hadi magharibi, kasikazini hata na mashariki, wimbo ni ule ule. Japo zipo tetezi hizo, swali ambalo hatujiulizi ni wapi tulipotelea. Ni yapi tuliacha kufanya. Ni wapi tuliteleza. Ni wapi yafaa kutilie mkazo? Tungepata majibu ya haya maswali, tutaweza kuuijenga msingi imara kwa wana wetu. Utafuti umefanyika na matekeo yakawa ya kutisha mno. Imebainika kwamba kizazi cha sasa kimekuwa butu sana. Kizazi hiki ambacho kina wazazi waliopata elimu kimekuwa kigumu. Watoto hawaeleki. Watoto wamekuwa mazuzu watu. Nasi kama wazazi tuhukumika ya kutosha. Mengi tumejaribu. Lakini ni kama tumekiri kuwa hawa wana wametushinda. Mihadarati imekuwa chakula cha wana wetu. Si bangi, si ulevi, si dawa ambazo hatuezi hata taja. Wana wetu wamezinyatia kama kunguni. Zakawa chanda na pete. Hata hivyo, jamii imekuwa kielelezo kwenye wana wetu. Ukitazama burdani za siku hizi, utagundua kwamba uhamisho wa matumizi haya madawa uko juu. Si ajabu kumouna mtoto wa miaka akiiga kunywa pombe. Sababu kuu, aliona kwenye televisheni. Falsafa hii ya uigizaji inaishiria dawa za kulevya kama suluhu ya hali ngumu. Hivi basi wana wetu hufutwa hii dhana. Japo kama wazazi yafaa tuwaelekeza wana wetu wajikinge na matumizi ya hizi dawa. Ukweli ni kwamba wana wetu tusipowaambia ukweli kuhusu madawa ya kulevya, tutawapoteza kabisa. Yafaa tuwaandae kukumbana na hali ngumu ya maisha bila kuhusisha dawa za kulevya. Tawafahamishe kuwa hizo dawa ni shida zaidi. Sio tiba hata kidogo. Ikiezekana tuwape mifano halisia za wale waliojitia katika utumizi wake. Mifano halisia zitawapa picha kamili ya hali thabiti. Lisisaulike kuwa siku hizi wazazi tumesahau sababu kuu ya kuwa wazazi. Hasa watoto wanapoingia. Jukumu kuu la uzazi ni kuweza kuelekeza wanao wanpokua. Maandiko hayakukosea yalipotuagiza kuwa tuwakuze wana wetu kwa njia tuipendayo. Hii kauli huazimia kutupa picha kuwa wazazi ni nguzo muhimu kataika ukuaji wa watoto. Hata hivyo sehemu yetu tumewaachia wengine. Wengine tumewaachi vijakazi. Wengine babu zetu. Nao wamechoka kupindukia. Na wengine, shule ikawa bustani la wadogo wetu. Sisi nao tukuwa wasaka sarafu kila wakati. Majukumu yetu tumeyatelekeza kwa watu wengine. Hatujali kama wako sawa au la. Hatujali mafunzo wanaopewa. Hatujali nini huwa wanafanya kama hutupo karibu. Hatujali machungu wanayopitia. Hatujali mathila yao. Sababu sarafu ndio muhimu kwetu. Lakini baada ya miaka, tulichokipanda kinachipuka. Watoto sio tuliodhania wako. Hawa watu tulitelekezea jukumu letu wamewapotosha wana wetu. Tunabaki tukilalama. Lakini ukweli ni kuwa hiki ni kitanda tulichokimwagia maji na yafaa tukilalie. Kila mzazi akiwajibikia mtoto wake, hizi sarakasi tunaona zitaisha. Ikumbukwe kuwa hukana mzazi anayemtakia mwanawe mabaya. Kwa hivyo, atamuelekeza kwa njia zifaazo. Haki za watoto pia imechangia kuwapa watoto vichawe mawe. Japo tunashukuru uzuri wake katika jamii lakini pia kwa upande mwingine hizi haki za mtoto zinapita kiasi. Haki kama kupata elimu ni njema. Hizo nazipigia mkono. Lakini haki kama mtoto asiadhibiwe si kubaliani nayo. Sikiri kuwa kuadhibiwa ni vizuri lakini mida zingine hio ndio njia pekee ya kutoa ujinga kwenye mtoto. Hususan yule mdogo. Waswahili hukiri mkunje samaki angali mbichi. Ili kukunja kitu, kuna uchungu fulani. Katika afrika desturi zetu ziliwaruhusu mzazi kumuadhibu mwanawe bila kuulizia mtu. Sisemi turudi hizo enzi. Lakini, ujumbe ni mtoto akiadhiwa anashika marekebisho. Haya ya mdomo yanaeza yasisababishe marekebisho. Mtoto anapotiwa adhabu, huwa anajutia matendo yake huku akirekebika. Kama wazazi, itabidi turudie majukumu yetu ili kazi hiki kibadilike.

Chakula cha watoto wetu imekuwa ni nini

4983_swa

MAJUKUMU YA UZAZI Tangu jadi jukumu la mzazi lilikuwa kumalea mwanae. Baada ya ujaa uzito, mama alikuwa ana mkumbatia mwanawe. Amuelekeze. Amuonyeshe njia. Amuadhibu akikosa. Lakini katika karne hii mambo yamekuwa butu. Changamoto za kuwa mzazi zimekuwa mingi mno. Wengi wameshindwa kuwa wazi wenye hekima. Taadhima ya uzazi imekumbwa na mambo mengi ambayo ni yakustaajabia. Sijaajabu siku hizi kusikia mzazi akilalama kuwa mtoto wake amemshinda. Kutoka kusini hadi magharibi, kasikazini hata na mashariki, wimbo ni ule ule. Japo zipo tetezi hizo, swali ambalo hatujiulizi ni wapi tulipotelea. Ni yapi tuliacha kufanya. Ni wapi tuliteleza. Ni wapi yafaa kutilie mkazo? Tungepata majibu ya haya maswali, tutaweza kuuijenga msingi imara kwa wana wetu. Utafuti umefanyika na matekeo yakawa ya kutisha mno. Imebainika kwamba kizazi cha sasa kimekuwa butu sana. Kizazi hiki ambacho kina wazazi waliopata elimu kimekuwa kigumu. Watoto hawaeleki. Watoto wamekuwa mazuzu watu. Nasi kama wazazi tuhukumika ya kutosha. Mengi tumejaribu. Lakini ni kama tumekiri kuwa hawa wana wametushinda. Mihadarati imekuwa chakula cha wana wetu. Si bangi, si ulevi, si dawa ambazo hatuezi hata taja. Wana wetu wamezinyatia kama kunguni. Zakawa chanda na pete. Hata hivyo, jamii imekuwa kielelezo kwenye wana wetu. Ukitazama burdani za siku hizi, utagundua kwamba uhamisho wa matumizi haya madawa uko juu. Si ajabu kumouna mtoto wa miaka akiiga kunywa pombe. Sababu kuu, aliona kwenye televisheni. Falsafa hii ya uigizaji inaishiria dawa za kulevya kama suluhu ya hali ngumu. Hivi basi wana wetu hufutwa hii dhana. Japo kama wazazi yafaa tuwaelekeza wana wetu wajikinge na matumizi ya hizi dawa. Ukweli ni kwamba wana wetu tusipowaambia ukweli kuhusu madawa ya kulevya, tutawapoteza kabisa. Yafaa tuwaandae kukumbana na hali ngumu ya maisha bila kuhusisha dawa za kulevya. Tawafahamishe kuwa hizo dawa ni shida zaidi. Sio tiba hata kidogo. Ikiezekana tuwape mifano halisia za wale waliojitia katika utumizi wake. Mifano halisia zitawapa picha kamili ya hali thabiti. Lisisaulike kuwa siku hizi wazazi tumesahau sababu kuu ya kuwa wazazi. Hasa watoto wanapoingia. Jukumu kuu la uzazi ni kuweza kuelekeza wanao wanpokua. Maandiko hayakukosea yalipotuagiza kuwa tuwakuze wana wetu kwa njia tuipendayo. Hii kauli huazimia kutupa picha kuwa wazazi ni nguzo muhimu kataika ukuaji wa watoto. Hata hivyo sehemu yetu tumewaachia wengine. Wengine tumewaachi vijakazi. Wengine babu zetu. Nao wamechoka kupindukia. Na wengine, shule ikawa bustani la wadogo wetu. Sisi nao tukuwa wasaka sarafu kila wakati. Majukumu yetu tumeyatelekeza kwa watu wengine. Hatujali kama wako sawa au la. Hatujali mafunzo wanaopewa. Hatujali nini huwa wanafanya kama hutupo karibu. Hatujali machungu wanayopitia. Hatujali mathila yao. Sababu sarafu ndio muhimu kwetu. Lakini baada ya miaka, tulichokipanda kinachipuka. Watoto sio tuliodhania wako. Hawa watu tulitelekezea jukumu letu wamewapotosha wana wetu. Tunabaki tukilalama. Lakini ukweli ni kuwa hiki ni kitanda tulichokimwagia maji na yafaa tukilalie. Kila mzazi akiwajibikia mtoto wake, hizi sarakasi tunaona zitaisha. Ikumbukwe kuwa hukana mzazi anayemtakia mwanawe mabaya. Kwa hivyo, atamuelekeza kwa njia zifaazo. Haki za watoto pia imechangia kuwapa watoto vichawe mawe. Japo tunashukuru uzuri wake katika jamii lakini pia kwa upande mwingine hizi haki za mtoto zinapita kiasi. Haki kama kupata elimu ni njema. Hizo nazipigia mkono. Lakini haki kama mtoto asiadhibiwe si kubaliani nayo. Sikiri kuwa kuadhibiwa ni vizuri lakini mida zingine hio ndio njia pekee ya kutoa ujinga kwenye mtoto. Hususan yule mdogo. Waswahili hukiri mkunje samaki angali mbichi. Ili kukunja kitu, kuna uchungu fulani. Katika afrika desturi zetu ziliwaruhusu mzazi kumuadhibu mwanawe bila kuulizia mtu. Sisemi turudi hizo enzi. Lakini, ujumbe ni mtoto akiadhiwa anashika marekebisho. Haya ya mdomo yanaeza yasisababishe marekebisho. Mtoto anapotiwa adhabu, huwa anajutia matendo yake huku akirekebika. Kama wazazi, itabidi turudie majukumu yetu ili kazi hiki kibadilike.

Wazazi wana nafasi gani katika ukuaji wa watoto wao

4983_swa

MAJUKUMU YA UZAZI Tangu jadi jukumu la mzazi lilikuwa kumalea mwanae. Baada ya ujaa uzito, mama alikuwa ana mkumbatia mwanawe. Amuelekeze. Amuonyeshe njia. Amuadhibu akikosa. Lakini katika karne hii mambo yamekuwa butu. Changamoto za kuwa mzazi zimekuwa mingi mno. Wengi wameshindwa kuwa wazi wenye hekima. Taadhima ya uzazi imekumbwa na mambo mengi ambayo ni yakustaajabia. Sijaajabu siku hizi kusikia mzazi akilalama kuwa mtoto wake amemshinda. Kutoka kusini hadi magharibi, kasikazini hata na mashariki, wimbo ni ule ule. Japo zipo tetezi hizo, swali ambalo hatujiulizi ni wapi tulipotelea. Ni yapi tuliacha kufanya. Ni wapi tuliteleza. Ni wapi yafaa kutilie mkazo? Tungepata majibu ya haya maswali, tutaweza kuuijenga msingi imara kwa wana wetu. Utafuti umefanyika na matekeo yakawa ya kutisha mno. Imebainika kwamba kizazi cha sasa kimekuwa butu sana. Kizazi hiki ambacho kina wazazi waliopata elimu kimekuwa kigumu. Watoto hawaeleki. Watoto wamekuwa mazuzu watu. Nasi kama wazazi tuhukumika ya kutosha. Mengi tumejaribu. Lakini ni kama tumekiri kuwa hawa wana wametushinda. Mihadarati imekuwa chakula cha wana wetu. Si bangi, si ulevi, si dawa ambazo hatuezi hata taja. Wana wetu wamezinyatia kama kunguni. Zakawa chanda na pete. Hata hivyo, jamii imekuwa kielelezo kwenye wana wetu. Ukitazama burdani za siku hizi, utagundua kwamba uhamisho wa matumizi haya madawa uko juu. Si ajabu kumouna mtoto wa miaka akiiga kunywa pombe. Sababu kuu, aliona kwenye televisheni. Falsafa hii ya uigizaji inaishiria dawa za kulevya kama suluhu ya hali ngumu. Hivi basi wana wetu hufutwa hii dhana. Japo kama wazazi yafaa tuwaelekeza wana wetu wajikinge na matumizi ya hizi dawa. Ukweli ni kwamba wana wetu tusipowaambia ukweli kuhusu madawa ya kulevya, tutawapoteza kabisa. Yafaa tuwaandae kukumbana na hali ngumu ya maisha bila kuhusisha dawa za kulevya. Tawafahamishe kuwa hizo dawa ni shida zaidi. Sio tiba hata kidogo. Ikiezekana tuwape mifano halisia za wale waliojitia katika utumizi wake. Mifano halisia zitawapa picha kamili ya hali thabiti. Lisisaulike kuwa siku hizi wazazi tumesahau sababu kuu ya kuwa wazazi. Hasa watoto wanapoingia. Jukumu kuu la uzazi ni kuweza kuelekeza wanao wanpokua. Maandiko hayakukosea yalipotuagiza kuwa tuwakuze wana wetu kwa njia tuipendayo. Hii kauli huazimia kutupa picha kuwa wazazi ni nguzo muhimu kataika ukuaji wa watoto. Hata hivyo sehemu yetu tumewaachia wengine. Wengine tumewaachi vijakazi. Wengine babu zetu. Nao wamechoka kupindukia. Na wengine, shule ikawa bustani la wadogo wetu. Sisi nao tukuwa wasaka sarafu kila wakati. Majukumu yetu tumeyatelekeza kwa watu wengine. Hatujali kama wako sawa au la. Hatujali mafunzo wanaopewa. Hatujali nini huwa wanafanya kama hutupo karibu. Hatujali machungu wanayopitia. Hatujali mathila yao. Sababu sarafu ndio muhimu kwetu. Lakini baada ya miaka, tulichokipanda kinachipuka. Watoto sio tuliodhania wako. Hawa watu tulitelekezea jukumu letu wamewapotosha wana wetu. Tunabaki tukilalama. Lakini ukweli ni kuwa hiki ni kitanda tulichokimwagia maji na yafaa tukilalie. Kila mzazi akiwajibikia mtoto wake, hizi sarakasi tunaona zitaisha. Ikumbukwe kuwa hukana mzazi anayemtakia mwanawe mabaya. Kwa hivyo, atamuelekeza kwa njia zifaazo. Haki za watoto pia imechangia kuwapa watoto vichawe mawe. Japo tunashukuru uzuri wake katika jamii lakini pia kwa upande mwingine hizi haki za mtoto zinapita kiasi. Haki kama kupata elimu ni njema. Hizo nazipigia mkono. Lakini haki kama mtoto asiadhibiwe si kubaliani nayo. Sikiri kuwa kuadhibiwa ni vizuri lakini mida zingine hio ndio njia pekee ya kutoa ujinga kwenye mtoto. Hususan yule mdogo. Waswahili hukiri mkunje samaki angali mbichi. Ili kukunja kitu, kuna uchungu fulani. Katika afrika desturi zetu ziliwaruhusu mzazi kumuadhibu mwanawe bila kuulizia mtu. Sisemi turudi hizo enzi. Lakini, ujumbe ni mtoto akiadhiwa anashika marekebisho. Haya ya mdomo yanaeza yasisababishe marekebisho. Mtoto anapotiwa adhabu, huwa anajutia matendo yake huku akirekebika. Kama wazazi, itabidi turudie majukumu yetu ili kazi hiki kibadilike.

Ni jambo lipi kaktika kuwapotosha watoto

4986_swa

Maskini Na Tajiri Pale kale palikuwa na mtu mmoja. Maskini sana. Riziki yake kubwa ilikuwa . Ni mikate aliyookota. Kutoka jalalani. Katika mtaa huo huo. Kulikuwa na tajiri mmoja ambaye. Kwake kulipikiwa nyama. Za kila aina. Zenye kuvutia mapua. Basi kila adhuhuri maskini. Alienda nje ya nyumba. Ya tajiri huyu. Akitumia harufu ya nyama. Itokayo kule nyumbani. Kama kitoweo chake. Siku moja. Tajiri alichelewa kurudi nyumbani. Kutoka kazini. Alipofika nje ya nyumba yake. Akamkuta yule maskini. Anakula huku akivuta hewa . Kwa nguvu. Maskini alipomuona tajiri yule. Alisimama haraka akamwambia. Bwana wangu. Nashukuru sana kwa msaada wako. Wa siku nyingi si haba. Umenifaa sana. Harufu ya nyama ipikwayo kwako. Imekuwa kitoweo changu kikubwa. Mungu akubariki. Akuzidishie ukarimu wako. Lo!. Tajiri kusikia hivo. Hamaki ikampanda. Ala!. Kumbe wewe . Ndio sababu ya nyama yangu. Kukosa ladha siku zote hizi. Kumbe ladha yote unaila wewe. Utanitambua. Mwizi wewe. Akamtusi sana yule maskini. Maskini hakujua cha kufanya. Alisikitishwa na jambo hilo. Tajiri naye. Mara moja akaita watumishi . Wakamkamata yule maskini. Wakampeleka kwa jumbe. Wakamshtaki. Jumbe alisikiliza mashtaka . Ya yule tajiri. Ambaye mwishowe aliomba alipwe. Shilingi ishirini. Kwa ladha ya kitoweo chake. Alipomaliza dai lake. Jumbe akamwambia. Anakubaliana naye. Tena kabisa. Akaamuliza maskini. Una pesa za kulipa?. Maskini akasema. Bwana jumbe. Pesa kama hizo. Nitazipata wapi mimi. Si afadhali mnipeleke gerezani. Jumbe akatoa sarafu. Za shilingi ishirini mfukoni mwake. Akampa maskini. Chukua hizi. Nakupa sadaka. Mlipe tajiri. Maskini akafurahi. Akamshukuru sana. Akazichukua. Akawa anakwenda kumtakabadhia tajiri. Jumbe akasema. Hapana. Usimpe mkononi. Zitupe chini. Aaa. Kila mmoja alistaajabu. Iwapo jumbe angemfanyia tajiri. Kitendo kama kile. Maskini akalalamika sana. Bwana wangu. Heshima yangu. Hainipi kumtupia mtu pesa. Jumbe akamwambia. Hiyo ni amri . Nimekupa. Usipoifuata. Utaingia matatani. Maskini. Kwa kinyongo kikubwa. Akazitupa chini zile sarafu. Kangalang. Kangalang. Zikalia zikianguka. Tajiri huku amevimba. Kama totovu kwa. Kuvunjiwa heshima. Akainama harakaharaka. Akitaka kuziokota zile pesa. Lakini kabla hajazigusa. Jumbe akasema. Wewe usiguse hizo sarafu. Wewe okota milio yao tu. Watu wakashangaa. Wakaanza kujiuliza. Huyu jumbe kweli ni mzima. Jumbe akaendelea. Maskini amekula harufu tu. Ya nyama yako. Nawe kwa malipo yako. Chukua mlio wa pesa zake.

Kwake tajiri kulipikiwa nini

4986_swa

Maskini Na Tajiri Pale kale palikuwa na mtu mmoja. Maskini sana. Riziki yake kubwa ilikuwa . Ni mikate aliyookota. Kutoka jalalani. Katika mtaa huo huo. Kulikuwa na tajiri mmoja ambaye. Kwake kulipikiwa nyama. Za kila aina. Zenye kuvutia mapua. Basi kila adhuhuri maskini. Alienda nje ya nyumba. Ya tajiri huyu. Akitumia harufu ya nyama. Itokayo kule nyumbani. Kama kitoweo chake. Siku moja. Tajiri alichelewa kurudi nyumbani. Kutoka kazini. Alipofika nje ya nyumba yake. Akamkuta yule maskini. Anakula huku akivuta hewa . Kwa nguvu. Maskini alipomuona tajiri yule. Alisimama haraka akamwambia. Bwana wangu. Nashukuru sana kwa msaada wako. Wa siku nyingi si haba. Umenifaa sana. Harufu ya nyama ipikwayo kwako. Imekuwa kitoweo changu kikubwa. Mungu akubariki. Akuzidishie ukarimu wako. Lo!. Tajiri kusikia hivo. Hamaki ikampanda. Ala!. Kumbe wewe . Ndio sababu ya nyama yangu. Kukosa ladha siku zote hizi. Kumbe ladha yote unaila wewe. Utanitambua. Mwizi wewe. Akamtusi sana yule maskini. Maskini hakujua cha kufanya. Alisikitishwa na jambo hilo. Tajiri naye. Mara moja akaita watumishi . Wakamkamata yule maskini. Wakampeleka kwa jumbe. Wakamshtaki. Jumbe alisikiliza mashtaka . Ya yule tajiri. Ambaye mwishowe aliomba alipwe. Shilingi ishirini. Kwa ladha ya kitoweo chake. Alipomaliza dai lake. Jumbe akamwambia. Anakubaliana naye. Tena kabisa. Akaamuliza maskini. Una pesa za kulipa?. Maskini akasema. Bwana jumbe. Pesa kama hizo. Nitazipata wapi mimi. Si afadhali mnipeleke gerezani. Jumbe akatoa sarafu. Za shilingi ishirini mfukoni mwake. Akampa maskini. Chukua hizi. Nakupa sadaka. Mlipe tajiri. Maskini akafurahi. Akamshukuru sana. Akazichukua. Akawa anakwenda kumtakabadhia tajiri. Jumbe akasema. Hapana. Usimpe mkononi. Zitupe chini. Aaa. Kila mmoja alistaajabu. Iwapo jumbe angemfanyia tajiri. Kitendo kama kile. Maskini akalalamika sana. Bwana wangu. Heshima yangu. Hainipi kumtupia mtu pesa. Jumbe akamwambia. Hiyo ni amri . Nimekupa. Usipoifuata. Utaingia matatani. Maskini. Kwa kinyongo kikubwa. Akazitupa chini zile sarafu. Kangalang. Kangalang. Zikalia zikianguka. Tajiri huku amevimba. Kama totovu kwa. Kuvunjiwa heshima. Akainama harakaharaka. Akitaka kuziokota zile pesa. Lakini kabla hajazigusa. Jumbe akasema. Wewe usiguse hizo sarafu. Wewe okota milio yao tu. Watu wakashangaa. Wakaanza kujiuliza. Huyu jumbe kweli ni mzima. Jumbe akaendelea. Maskini amekula harufu tu. Ya nyama yako. Nawe kwa malipo yako. Chukua mlio wa pesa zake.

Riziki ya maskini ilikuwa ipi

4986_swa

Maskini Na Tajiri Pale kale palikuwa na mtu mmoja. Maskini sana. Riziki yake kubwa ilikuwa . Ni mikate aliyookota. Kutoka jalalani. Katika mtaa huo huo. Kulikuwa na tajiri mmoja ambaye. Kwake kulipikiwa nyama. Za kila aina. Zenye kuvutia mapua. Basi kila adhuhuri maskini. Alienda nje ya nyumba. Ya tajiri huyu. Akitumia harufu ya nyama. Itokayo kule nyumbani. Kama kitoweo chake. Siku moja. Tajiri alichelewa kurudi nyumbani. Kutoka kazini. Alipofika nje ya nyumba yake. Akamkuta yule maskini. Anakula huku akivuta hewa . Kwa nguvu. Maskini alipomuona tajiri yule. Alisimama haraka akamwambia. Bwana wangu. Nashukuru sana kwa msaada wako. Wa siku nyingi si haba. Umenifaa sana. Harufu ya nyama ipikwayo kwako. Imekuwa kitoweo changu kikubwa. Mungu akubariki. Akuzidishie ukarimu wako. Lo!. Tajiri kusikia hivo. Hamaki ikampanda. Ala!. Kumbe wewe . Ndio sababu ya nyama yangu. Kukosa ladha siku zote hizi. Kumbe ladha yote unaila wewe. Utanitambua. Mwizi wewe. Akamtusi sana yule maskini. Maskini hakujua cha kufanya. Alisikitishwa na jambo hilo. Tajiri naye. Mara moja akaita watumishi . Wakamkamata yule maskini. Wakampeleka kwa jumbe. Wakamshtaki. Jumbe alisikiliza mashtaka . Ya yule tajiri. Ambaye mwishowe aliomba alipwe. Shilingi ishirini. Kwa ladha ya kitoweo chake. Alipomaliza dai lake. Jumbe akamwambia. Anakubaliana naye. Tena kabisa. Akaamuliza maskini. Una pesa za kulipa?. Maskini akasema. Bwana jumbe. Pesa kama hizo. Nitazipata wapi mimi. Si afadhali mnipeleke gerezani. Jumbe akatoa sarafu. Za shilingi ishirini mfukoni mwake. Akampa maskini. Chukua hizi. Nakupa sadaka. Mlipe tajiri. Maskini akafurahi. Akamshukuru sana. Akazichukua. Akawa anakwenda kumtakabadhia tajiri. Jumbe akasema. Hapana. Usimpe mkononi. Zitupe chini. Aaa. Kila mmoja alistaajabu. Iwapo jumbe angemfanyia tajiri. Kitendo kama kile. Maskini akalalamika sana. Bwana wangu. Heshima yangu. Hainipi kumtupia mtu pesa. Jumbe akamwambia. Hiyo ni amri . Nimekupa. Usipoifuata. Utaingia matatani. Maskini. Kwa kinyongo kikubwa. Akazitupa chini zile sarafu. Kangalang. Kangalang. Zikalia zikianguka. Tajiri huku amevimba. Kama totovu kwa. Kuvunjiwa heshima. Akainama harakaharaka. Akitaka kuziokota zile pesa. Lakini kabla hajazigusa. Jumbe akasema. Wewe usiguse hizo sarafu. Wewe okota milio yao tu. Watu wakashangaa. Wakaanza kujiuliza. Huyu jumbe kweli ni mzima. Jumbe akaendelea. Maskini amekula harufu tu. Ya nyama yako. Nawe kwa malipo yako. Chukua mlio wa pesa zake.

Tajiri aliita nani kumkamata maskini

4986_swa

Maskini Na Tajiri Pale kale palikuwa na mtu mmoja. Maskini sana. Riziki yake kubwa ilikuwa . Ni mikate aliyookota. Kutoka jalalani. Katika mtaa huo huo. Kulikuwa na tajiri mmoja ambaye. Kwake kulipikiwa nyama. Za kila aina. Zenye kuvutia mapua. Basi kila adhuhuri maskini. Alienda nje ya nyumba. Ya tajiri huyu. Akitumia harufu ya nyama. Itokayo kule nyumbani. Kama kitoweo chake. Siku moja. Tajiri alichelewa kurudi nyumbani. Kutoka kazini. Alipofika nje ya nyumba yake. Akamkuta yule maskini. Anakula huku akivuta hewa . Kwa nguvu. Maskini alipomuona tajiri yule. Alisimama haraka akamwambia. Bwana wangu. Nashukuru sana kwa msaada wako. Wa siku nyingi si haba. Umenifaa sana. Harufu ya nyama ipikwayo kwako. Imekuwa kitoweo changu kikubwa. Mungu akubariki. Akuzidishie ukarimu wako. Lo!. Tajiri kusikia hivo. Hamaki ikampanda. Ala!. Kumbe wewe . Ndio sababu ya nyama yangu. Kukosa ladha siku zote hizi. Kumbe ladha yote unaila wewe. Utanitambua. Mwizi wewe. Akamtusi sana yule maskini. Maskini hakujua cha kufanya. Alisikitishwa na jambo hilo. Tajiri naye. Mara moja akaita watumishi . Wakamkamata yule maskini. Wakampeleka kwa jumbe. Wakamshtaki. Jumbe alisikiliza mashtaka . Ya yule tajiri. Ambaye mwishowe aliomba alipwe. Shilingi ishirini. Kwa ladha ya kitoweo chake. Alipomaliza dai lake. Jumbe akamwambia. Anakubaliana naye. Tena kabisa. Akaamuliza maskini. Una pesa za kulipa?. Maskini akasema. Bwana jumbe. Pesa kama hizo. Nitazipata wapi mimi. Si afadhali mnipeleke gerezani. Jumbe akatoa sarafu. Za shilingi ishirini mfukoni mwake. Akampa maskini. Chukua hizi. Nakupa sadaka. Mlipe tajiri. Maskini akafurahi. Akamshukuru sana. Akazichukua. Akawa anakwenda kumtakabadhia tajiri. Jumbe akasema. Hapana. Usimpe mkononi. Zitupe chini. Aaa. Kila mmoja alistaajabu. Iwapo jumbe angemfanyia tajiri. Kitendo kama kile. Maskini akalalamika sana. Bwana wangu. Heshima yangu. Hainipi kumtupia mtu pesa. Jumbe akamwambia. Hiyo ni amri . Nimekupa. Usipoifuata. Utaingia matatani. Maskini. Kwa kinyongo kikubwa. Akazitupa chini zile sarafu. Kangalang. Kangalang. Zikalia zikianguka. Tajiri huku amevimba. Kama totovu kwa. Kuvunjiwa heshima. Akainama harakaharaka. Akitaka kuziokota zile pesa. Lakini kabla hajazigusa. Jumbe akasema. Wewe usiguse hizo sarafu. Wewe okota milio yao tu. Watu wakashangaa. Wakaanza kujiuliza. Huyu jumbe kweli ni mzima. Jumbe akaendelea. Maskini amekula harufu tu. Ya nyama yako. Nawe kwa malipo yako. Chukua mlio wa pesa zake.

Tajiri aliomba kulipwa pesa ngapi

4986_swa

Maskini Na Tajiri Pale kale palikuwa na mtu mmoja. Maskini sana. Riziki yake kubwa ilikuwa . Ni mikate aliyookota. Kutoka jalalani. Katika mtaa huo huo. Kulikuwa na tajiri mmoja ambaye. Kwake kulipikiwa nyama. Za kila aina. Zenye kuvutia mapua. Basi kila adhuhuri maskini. Alienda nje ya nyumba. Ya tajiri huyu. Akitumia harufu ya nyama. Itokayo kule nyumbani. Kama kitoweo chake. Siku moja. Tajiri alichelewa kurudi nyumbani. Kutoka kazini. Alipofika nje ya nyumba yake. Akamkuta yule maskini. Anakula huku akivuta hewa . Kwa nguvu. Maskini alipomuona tajiri yule. Alisimama haraka akamwambia. Bwana wangu. Nashukuru sana kwa msaada wako. Wa siku nyingi si haba. Umenifaa sana. Harufu ya nyama ipikwayo kwako. Imekuwa kitoweo changu kikubwa. Mungu akubariki. Akuzidishie ukarimu wako. Lo!. Tajiri kusikia hivo. Hamaki ikampanda. Ala!. Kumbe wewe . Ndio sababu ya nyama yangu. Kukosa ladha siku zote hizi. Kumbe ladha yote unaila wewe. Utanitambua. Mwizi wewe. Akamtusi sana yule maskini. Maskini hakujua cha kufanya. Alisikitishwa na jambo hilo. Tajiri naye. Mara moja akaita watumishi . Wakamkamata yule maskini. Wakampeleka kwa jumbe. Wakamshtaki. Jumbe alisikiliza mashtaka . Ya yule tajiri. Ambaye mwishowe aliomba alipwe. Shilingi ishirini. Kwa ladha ya kitoweo chake. Alipomaliza dai lake. Jumbe akamwambia. Anakubaliana naye. Tena kabisa. Akaamuliza maskini. Una pesa za kulipa?. Maskini akasema. Bwana jumbe. Pesa kama hizo. Nitazipata wapi mimi. Si afadhali mnipeleke gerezani. Jumbe akatoa sarafu. Za shilingi ishirini mfukoni mwake. Akampa maskini. Chukua hizi. Nakupa sadaka. Mlipe tajiri. Maskini akafurahi. Akamshukuru sana. Akazichukua. Akawa anakwenda kumtakabadhia tajiri. Jumbe akasema. Hapana. Usimpe mkononi. Zitupe chini. Aaa. Kila mmoja alistaajabu. Iwapo jumbe angemfanyia tajiri. Kitendo kama kile. Maskini akalalamika sana. Bwana wangu. Heshima yangu. Hainipi kumtupia mtu pesa. Jumbe akamwambia. Hiyo ni amri . Nimekupa. Usipoifuata. Utaingia matatani. Maskini. Kwa kinyongo kikubwa. Akazitupa chini zile sarafu. Kangalang. Kangalang. Zikalia zikianguka. Tajiri huku amevimba. Kama totovu kwa. Kuvunjiwa heshima. Akainama harakaharaka. Akitaka kuziokota zile pesa. Lakini kabla hajazigusa. Jumbe akasema. Wewe usiguse hizo sarafu. Wewe okota milio yao tu. Watu wakashangaa. Wakaanza kujiuliza. Huyu jumbe kweli ni mzima. Jumbe akaendelea. Maskini amekula harufu tu. Ya nyama yako. Nawe kwa malipo yako. Chukua mlio wa pesa zake.

Maskini alikamatwa na watumishi wa Tajiri na kupelekwa wapi

4988_swa

MSIBA WA KUJITAKIA Dunia ni mahali muhimu katika maisha ya mwanadamu. Inakisiwa kuwa baada ya maumbo yote kutendeka, mwanadamu aliekwa dunia ili pawe kwake pa kuishi. Mwanadamu akapewa amri kuwa ailinde dunia. Lakini hili agizo limegeuzwa. Mwanadamu ameunda njama zake ili kuiharibu dunia. Hizi njama zinahusishwa na mienendo za wanadamu ambazo zinakiuka amri hii. Mwanadamu alipewa rasimali mbalimbali. Hizi rasimali ziko ardhini. Mwanadamu ilibidi abuni mbinu zake ili kueza kuzifukua hizi rasilimali. Kutokana na hili, ufufkuzi ilianza kwa njia ilio linda duniani. Lakini baada ya muda, mwanadamu akamua kuyachafua mazingira. Akawa anagura maigizo mengi yaliyoekwa ili kuilinda dunia yetu. Kwa mfano, wakati ufukuzi unafanyika. kemikali tofauti hutimiwa hapa na pale. Hizi kemicali hutumika ili madini yanatafutwa yapatikane. Cha kuhuzunisha ni kwamba wanapomaliza kuzitumia. hizi kemicali hutupwa tu holelaholela. Kemikali kama hizi zimeathiri maziwa mengi nchini. Na ikumbwe kuwa kwenye maziwa kuna vyakula kama samaki. Hawa viumbe wanaangamizwa na hizi kemikali. Hata hivyo wale wanaobahatika kuishi. huwa si sawa ka matumizi. Pia ibainike waziwazi kuwa, haya maji ndio wengi hutumia kama kinywaji. Si ajabu sumu imejaa katika miili ya binadamu. Tukiangalia hali ya anga pia masaibu hayaishi. Hali ya anga haitabiriki. Na ikitabirika, tunatahadharishwa. Hayo yote ni juu ya maisha tumeamua kuishi. Viwanda vimejaa kila sehemu. Navyo pia, havikosi kutumia kemikali katika shughuli zake. Hizi kemikali zinachanganyika na hewa kupitia kwa moshi utakao kwenye hivi viwanda. Japo tunahitaji bidhaa zinazotaka kwenye hizi viwanga. Lakini upungufu unaoletwa na hivi viwanda ni wa kutuliwa hofu. Tukianza na kutoboka kwa ule utundu unaozingira dunia ila miale za dunia zisifike duniani. Hii imefanya usawa wa bahari kupanda juu sana. Kutokana na hili mipaka za maziwa na bahari imepanuka. Hii imefanya mahame yafanyike kwa watu ambao wanaishi karibu na haya maziwa. Hata hivyo, tusisahau kuwa juu nalo halijatuacha tupumue. Likichoma, linachoma kweli kweli. Sehemu mingi zimebaki makame. Hata hivyo sio makame tu, maafa nao pia yameshudiwa katika sehemu hizi. Maafa ya mimea. Maafa ya mifugo. Maafa ya wanadamu. Hayo yote yanaletwa na juu kali kupindukia. Isisahulike kuwa mvua tunayo ishuhudia siku hizi ni ajabu. Mvua ya siku hizi ni kama sumu. Inaponyesha, paa nyingi hufanya kutu kutokana na hio mvua. Hii imefanya wanadamu kukarabati paa zao kila mara kwa mara. Hata hivyo hii mvua iliyojaa sumu hubatiza mimea na hio sumu. Hii sumu hukolea kwenye mavuno. Matokeo yake ni magonjwa ambayo hatuezi eleza.

Ni wapi mahali muhimu katika maisha ya mwanadamu.

4988_swa

MSIBA WA KUJITAKIA Dunia ni mahali muhimu katika maisha ya mwanadamu. Inakisiwa kuwa baada ya maumbo yote kutendeka, mwanadamu aliekwa dunia ili pawe kwake pa kuishi. Mwanadamu akapewa amri kuwa ailinde dunia. Lakini hili agizo limegeuzwa. Mwanadamu ameunda njama zake ili kuiharibu dunia. Hizi njama zinahusishwa na mienendo za wanadamu ambazo zinakiuka amri hii. Mwanadamu alipewa rasimali mbalimbali. Hizi rasimali ziko ardhini. Mwanadamu ilibidi abuni mbinu zake ili kueza kuzifukua hizi rasilimali. Kutokana na hili, ufufkuzi ilianza kwa njia ilio linda duniani. Lakini baada ya muda, mwanadamu akamua kuyachafua mazingira. Akawa anagura maigizo mengi yaliyoekwa ili kuilinda dunia yetu. Kwa mfano, wakati ufukuzi unafanyika. kemikali tofauti hutimiwa hapa na pale. Hizi kemicali hutumika ili madini yanatafutwa yapatikane. Cha kuhuzunisha ni kwamba wanapomaliza kuzitumia. hizi kemicali hutupwa tu holelaholela. Kemikali kama hizi zimeathiri maziwa mengi nchini. Na ikumbwe kuwa kwenye maziwa kuna vyakula kama samaki. Hawa viumbe wanaangamizwa na hizi kemikali. Hata hivyo wale wanaobahatika kuishi. huwa si sawa ka matumizi. Pia ibainike waziwazi kuwa, haya maji ndio wengi hutumia kama kinywaji. Si ajabu sumu imejaa katika miili ya binadamu. Tukiangalia hali ya anga pia masaibu hayaishi. Hali ya anga haitabiriki. Na ikitabirika, tunatahadharishwa. Hayo yote ni juu ya maisha tumeamua kuishi. Viwanda vimejaa kila sehemu. Navyo pia, havikosi kutumia kemikali katika shughuli zake. Hizi kemikali zinachanganyika na hewa kupitia kwa moshi utakao kwenye hivi viwanda. Japo tunahitaji bidhaa zinazotaka kwenye hizi viwanga. Lakini upungufu unaoletwa na hivi viwanda ni wa kutuliwa hofu. Tukianza na kutoboka kwa ule utundu unaozingira dunia ila miale za dunia zisifike duniani. Hii imefanya usawa wa bahari kupanda juu sana. Kutokana na hili mipaka za maziwa na bahari imepanuka. Hii imefanya mahame yafanyike kwa watu ambao wanaishi karibu na haya maziwa. Hata hivyo, tusisahau kuwa juu nalo halijatuacha tupumue. Likichoma, linachoma kweli kweli. Sehemu mingi zimebaki makame. Hata hivyo sio makame tu, maafa nao pia yameshudiwa katika sehemu hizi. Maafa ya mimea. Maafa ya mifugo. Maafa ya wanadamu. Hayo yote yanaletwa na juu kali kupindukia. Isisahulike kuwa mvua tunayo ishuhudia siku hizi ni ajabu. Mvua ya siku hizi ni kama sumu. Inaponyesha, paa nyingi hufanya kutu kutokana na hio mvua. Hii imefanya wanadamu kukarabati paa zao kila mara kwa mara. Hata hivyo hii mvua iliyojaa sumu hubatiza mimea na hio sumu. Hii sumu hukolea kwenye mavuno. Matokeo yake ni magonjwa ambayo hatuezi eleza.

Ni nini zimeathiri maziwa mengi nchini

4988_swa

MSIBA WA KUJITAKIA Dunia ni mahali muhimu katika maisha ya mwanadamu. Inakisiwa kuwa baada ya maumbo yote kutendeka, mwanadamu aliekwa dunia ili pawe kwake pa kuishi. Mwanadamu akapewa amri kuwa ailinde dunia. Lakini hili agizo limegeuzwa. Mwanadamu ameunda njama zake ili kuiharibu dunia. Hizi njama zinahusishwa na mienendo za wanadamu ambazo zinakiuka amri hii. Mwanadamu alipewa rasimali mbalimbali. Hizi rasimali ziko ardhini. Mwanadamu ilibidi abuni mbinu zake ili kueza kuzifukua hizi rasilimali. Kutokana na hili, ufufkuzi ilianza kwa njia ilio linda duniani. Lakini baada ya muda, mwanadamu akamua kuyachafua mazingira. Akawa anagura maigizo mengi yaliyoekwa ili kuilinda dunia yetu. Kwa mfano, wakati ufukuzi unafanyika. kemikali tofauti hutimiwa hapa na pale. Hizi kemicali hutumika ili madini yanatafutwa yapatikane. Cha kuhuzunisha ni kwamba wanapomaliza kuzitumia. hizi kemicali hutupwa tu holelaholela. Kemikali kama hizi zimeathiri maziwa mengi nchini. Na ikumbwe kuwa kwenye maziwa kuna vyakula kama samaki. Hawa viumbe wanaangamizwa na hizi kemikali. Hata hivyo wale wanaobahatika kuishi. huwa si sawa ka matumizi. Pia ibainike waziwazi kuwa, haya maji ndio wengi hutumia kama kinywaji. Si ajabu sumu imejaa katika miili ya binadamu. Tukiangalia hali ya anga pia masaibu hayaishi. Hali ya anga haitabiriki. Na ikitabirika, tunatahadharishwa. Hayo yote ni juu ya maisha tumeamua kuishi. Viwanda vimejaa kila sehemu. Navyo pia, havikosi kutumia kemikali katika shughuli zake. Hizi kemikali zinachanganyika na hewa kupitia kwa moshi utakao kwenye hivi viwanda. Japo tunahitaji bidhaa zinazotaka kwenye hizi viwanga. Lakini upungufu unaoletwa na hivi viwanda ni wa kutuliwa hofu. Tukianza na kutoboka kwa ule utundu unaozingira dunia ila miale za dunia zisifike duniani. Hii imefanya usawa wa bahari kupanda juu sana. Kutokana na hili mipaka za maziwa na bahari imepanuka. Hii imefanya mahame yafanyike kwa watu ambao wanaishi karibu na haya maziwa. Hata hivyo, tusisahau kuwa juu nalo halijatuacha tupumue. Likichoma, linachoma kweli kweli. Sehemu mingi zimebaki makame. Hata hivyo sio makame tu, maafa nao pia yameshudiwa katika sehemu hizi. Maafa ya mimea. Maafa ya mifugo. Maafa ya wanadamu. Hayo yote yanaletwa na juu kali kupindukia. Isisahulike kuwa mvua tunayo ishuhudia siku hizi ni ajabu. Mvua ya siku hizi ni kama sumu. Inaponyesha, paa nyingi hufanya kutu kutokana na hio mvua. Hii imefanya wanadamu kukarabati paa zao kila mara kwa mara. Hata hivyo hii mvua iliyojaa sumu hubatiza mimea na hio sumu. Hii sumu hukolea kwenye mavuno. Matokeo yake ni magonjwa ambayo hatuezi eleza.

Nini ya siku hizi ni kama sumu.