Dataset Viewer
Book
int64 10
18
| Chapter
int64 1
353
| Verse
int64 1
211
| Sanskrit
stringlengths 41
2.77k
| Transliteration
stringlengths 50
3.07k
⌀ | DocID
int64 1.01M
1.04M
|
|---|---|---|---|---|---|
10 | 1 | 3 | सेनानिवेशमभितो नातिदूरमवस्थिताः । निकृत्ता निशितैः शस्त्रैः समन्तात्क्षतविक्षताः ॥ ३ ॥ | senāniveśamabhito nātidūramavasthitāḥ | nikṛttā niśitaiḥ śastraiḥ samantātkṣatavikṣatāḥ || 3 || | 1,014,963 |
10 | 1 | 2 | विमुच्य वाहांस्त्वरिता भीताः समभवंस्तदा । गहनं देशमासाद्य प्रच्छन्ना न्यविशन्त ते ॥ २ ॥ | vimucya vāhāṃstvaritā bhītāḥ samabhavaṃstadā | gahanaṃ deśamāsādya pracchannā nyaviśanta te || 2 || | 1,014,962 |
10 | 1 | 1 | संजय उवाच । ततस्ते सहिता वीराः प्रयाता दक्षिणामुखाः । उपास्तमयवेलायां शिबिराभ्याशमागताः ॥ १ ॥ | saṃjaya uvāca | tataste sahitā vīrāḥ prayātā dakṣiṇāmukhāḥ | upāstamayavelāyāṃ śibirābhyāśamāgatāḥ || 1 || | 1,014,961 |
10 | 1 | 4 | दीर्घमुष्णं च निःश्वस्य पाण्डवानन्वचिन्तयन् । श्रुत्वा च निनदं घोरं पाण्डवानां जयैषिणाम् ॥ ४ ॥ | dīrghamuṣṇaṃ ca niḥśvasya pāṇḍavānanvacintayan | śrutvā ca ninadaṃ ghoraṃ pāṇḍavānāṃ jayaiṣiṇām || 4 || | 1,014,964 |
10 | 1 | 6 | नामृष्यन्त महेष्वासाः क्रोधामर्षवशं गताः । राज्ञो वधेन संतप्ता मुहूर्तं समवस्थिताः ॥ ६ ॥ | nāmṛṣyanta maheṣvāsāḥ krodhāmarṣavaśaṃ gatāḥ | rājño vadhena saṃtaptā muhūrtaṃ samavasthitāḥ || 6 || | 1,014,966 |
10 | 1 | 5 | अनुसारभयाद्भीताः प्राङ्मुखाः प्राद्रवन्पुनः । ते मुहूर्तं ततो गत्वा श्रान्तवाहाः पिपासिताः ॥ ५ ॥ | anusārabhayādbhītāḥ prāṅmukhāḥ prādravanpunaḥ | te muhūrtaṃ tato gatvā śrāntavāhāḥ pipāsitāḥ || 5 || | 1,014,965 |
10 | 1 | 8 | अवध्यः सर्वभूतानां वज्रसंहननो युवा । पाण्डवैः समरे पुत्रो निहतो मम संजय ॥ ८ ॥ | avadhyaḥ sarvabhūtānāṃ vajrasaṃhanano yuvā | pāṇḍavaiḥ samare putro nihato mama saṃjaya || 8 || | 1,014,968 |
10 | 1 | 7 | धृतराष्ट्र उवाच । अश्रद्धेयमिदं कर्म कृतं भीमेन संजय । यत्स नागायुतप्राणः पुत्रो मम निपातितः ॥ ७ ॥ | dhṛtarāṣṭra uvāca | aśraddheyamidaṃ karma kṛtaṃ bhīmena saṃjaya | yatsa nāgāyutaprāṇaḥ putro mama nipātitaḥ || 7 || | 1,014,967 |
10 | 1 | 9 | न दिष्टमभ्यतिक्रान्तुं शक्यं गावल्गणे नरैः । यत्समेत्य रणे पार्थैः पुत्रो मम निपातितः ॥ ९ ॥ | na diṣṭamabhyatikrāntuṃ śakyaṃ gāvalgaṇe naraiḥ | yatsametya raṇe pārthaiḥ putro mama nipātitaḥ || 9 || | 1,014,969 |
10 | 1 | 10 | अद्रिसारमयं नूनं हृदयं मम संजय । हतं पुत्रशतं श्रुत्वा यन्न दीर्णं सहस्रधा ॥ १० ॥ | adrisāramayaṃ nūnaṃ hṛdayaṃ mama saṃjaya | hataṃ putraśataṃ śrutvā yanna dīrṇaṃ sahasradhā || 10 || | 1,014,970 |
10 | 1 | 11 | कथं हि वृद्धमिथुनं हतपुत्रं भविष्यति । न ह्यहं पाण्डवेयस्य विषये वस्तुमुत्सहे ॥ ११ ॥ | kathaṃ hi vṛddhamithunaṃ hataputraṃ bhaviṣyati | na hyahaṃ pāṇḍaveyasya viṣaye vastumutsahe || 11 || | 1,014,971 |
10 | 1 | 12 | कथं राज्ञः पिता भूत्वा स्वयं राजा च संजय । प्रेष्यभूतः प्रवर्तेयं पाण्डवेयस्य शासनात् ॥ १२ ॥ | kathaṃ rājñaḥ pitā bhūtvā svayaṃ rājā ca saṃjaya | preṣyabhūtaḥ pravarteyaṃ pāṇḍaveyasya śāsanāt || 12 || | 1,014,972 |
10 | 1 | 13 | आज्ञाप्य पृथिवीं सर्वां स्थित्वा मूर्ध्नि च संजय । कथमद्य भविष्यामि प्रेष्यभूतो दुरन्तकृत् ॥ १३ ॥ | ājñāpya pṛthivīṃ sarvāṃ sthitvā mūrdhni ca saṃjaya | kathamadya bhaviṣyāmi preṣyabhūto durantakṛt || 13 || | 1,014,973 |
10 | 1 | 14 | कथं भीमस्य वाक्यानि श्रोतुं शक्ष्यामि संजय । येन पुत्रशतं पूर्णमेकेन निहतं मम ॥ १४ ॥ | kathaṃ bhīmasya vākyāni śrotuṃ śakṣyāmi saṃjaya | yena putraśataṃ pūrṇamekena nihataṃ mama || 14 || | 1,014,974 |
10 | 1 | 15 | कृतं सत्यं वचस्तस्य विदुरस्य महात्मनः । अकुर्वता वचस्तेन मम पुत्रेण संजय ॥ १५ ॥ | kṛtaṃ satyaṃ vacastasya vidurasya mahātmanaḥ | akurvatā vacastena mama putreṇa saṃjaya || 15 || | 1,014,975 |
10 | 1 | 16 | अधर्मेण हते तात पुत्रे दुर्योधने मम । कृतवर्मा कृपो द्रौणिः किमकुर्वत संजय ॥ १६ ॥ | adharmeṇa hate tāta putre duryodhane mama | kṛtavarmā kṛpo drauṇiḥ kimakurvata saṃjaya || 16 || | 1,014,976 |
10 | 1 | 17 | संजय उवाच । गत्वा तु तावका राजन्नातिदूरमवस्थिताः । अपश्यन्त वनं घोरं नानाद्रुमलताकुलम् ॥ १७ ॥ | saṃjaya uvāca | gatvā tu tāvakā rājannātidūramavasthitāḥ | apaśyanta vanaṃ ghoraṃ nānādrumalatākulam || 17 || | 1,014,977 |
10 | 1 | 18 | ते मुहूर्तं तु विश्रम्य लब्धतोयैर्हयोत्तमैः । सूर्यास्तमयवेलायामासेदुः सुमहद्वनम् ॥ १८ ॥ | te muhūrtaṃ tu viśramya labdhatoyairhayottamaiḥ | sūryāstamayavelāyāmāseduḥ sumahadvanam || 18 || | 1,014,978 |
10 | 1 | 19 | नानामृगगणैर्जुष्टं नानापक्षिसमाकुलम् । नानाद्रुमलताच्छन्नं नानाव्यालनिषेवितम् ॥ १९ ॥ | nānāmṛgagaṇairjuṣṭaṃ nānāpakṣisamākulam | nānādrumalatācchannaṃ nānāvyālaniṣevitam || 19 || | 1,014,979 |
10 | 1 | 20 | नानातोयसमाकीर्णं तडागैरुपशोभितम् । पद्मिनीशतसंछन्नं नीलोत्पलसमायुतम् ॥ २० ॥ | nānātoyasamākīrṇaṃ taḍāgairupaśobhitam | padminīśatasaṃchannaṃ nīlotpalasamāyutam || 20 || | 1,014,980 |
10 | 1 | 21 | प्रविश्य तद्वनं घोरं वीक्षमाणाः समन्ततः । शाखासहस्रसंछन्नं न्यग्रोधं ददृशुस्ततः ॥ २१ ॥ | praviśya tadvanaṃ ghoraṃ vīkṣamāṇāḥ samantataḥ | śākhāsahasrasaṃchannaṃ nyagrodhaṃ dadṛśustataḥ || 21 || | 1,014,981 |
10 | 1 | 22 | उपेत्य तु तदा राजन्न्यग्रोधं ते महारथाः । ददृशुर्द्विपदां श्रेष्ठाः श्रेष्ठं तं वै वनस्पतिम् ॥ २२ ॥ | upetya tu tadā rājannyagrodhaṃ te mahārathāḥ | dadṛśurdvipadāṃ śreṣṭhāḥ śreṣṭhaṃ taṃ vai vanaspatim || 22 || | 1,014,982 |
10 | 1 | 24 | ततोऽस्तं पर्वतश्रेष्ठमनुप्राप्ते दिवाकरे । सर्वस्य जगतो धात्री शर्वरी समपद्यत ॥ २४ ॥ | tato'staṃ parvataśreṣṭhamanuprāpte divākare | sarvasya jagato dhātrī śarvarī samapadyata || 24 || | 1,014,984 |
10 | 1 | 23 | तेऽवतीर्य रथेभ्यस्तु विप्रमुच्य च वाजिनः । उपस्पृश्य यथान्यायं संध्यामन्वासत प्रभो ॥ २३ ॥ | te'vatīrya rathebhyastu vipramucya ca vājinaḥ | upaspṛśya yathānyāyaṃ saṃdhyāmanvāsata prabho || 23 || | 1,014,983 |
10 | 1 | 25 | ग्रहनक्षत्रताराभिः प्रकीर्णाभिरलंकृतम् । नभोंऽशुकमिवाभाति प्रेक्षणीयं समन्ततः ॥ २५ ॥ | grahanakṣatratārābhiḥ prakīrṇābhiralaṃkṛtam | nabhoṃ'śukamivābhāti prekṣaṇīyaṃ samantataḥ || 25 || | 1,014,985 |
10 | 1 | 27 | रात्रिंचराणां सत्त्वानां निनादोऽभूत्सुदारुणः । क्रव्यादाश्च प्रमुदिता घोरा प्राप्ता च शर्वरी ॥ २७ ॥ | rātriṃcarāṇāṃ sattvānāṃ ninādo'bhūtsudāruṇaḥ | kravyādāśca pramuditā ghorā prāptā ca śarvarī || 27 || | 1,014,987 |
10 | 1 | 28 | तस्मिन्रात्रिमुखे घोरे दुःखशोकसमन्विताः । कृतवर्मा कृपो द्रौणिरुपोपविविशुः समम् ॥ २८ ॥ | tasminrātrimukhe ghore duḥkhaśokasamanvitāḥ | kṛtavarmā kṛpo drauṇirupopaviviśuḥ samam || 28 || | 1,014,988 |
10 | 1 | 26 | ईषच्चापि प्रवल्गन्ति ये सत्त्वा रात्रिचारिणः । दिवाचराश्च ये सत्त्वास्ते निद्रावशमागताः ॥ २६ ॥ | īṣaccāpi pravalganti ye sattvā rātricāriṇaḥ | divācarāśca ye sattvāste nidrāvaśamāgatāḥ || 26 || | 1,014,986 |
10 | 1 | 29 | तत्रोपविष्टाः शोचन्तो न्यग्रोधस्य समन्ततः । तमेवार्थमतिक्रान्तं कुरुपाण्डवयोः क्षयम् ॥ २९ ॥ | tatropaviṣṭāḥ śocanto nyagrodhasya samantataḥ | tamevārthamatikrāntaṃ kurupāṇḍavayoḥ kṣayam || 29 || | 1,014,989 |
10 | 1 | 30 | निद्रया च परीताङ्गा निषेदुर्धरणीतले । श्रमेण सुदृढं युक्ता विक्षता विविधैः शरैः ॥ ३० ॥ | nidrayā ca parītāṅgā niṣedurdharaṇītale | śrameṇa sudṛḍhaṃ yuktā vikṣatā vividhaiḥ śaraiḥ || 30 || | 1,014,990 |
10 | 1 | 31 | ततो निद्रावशं प्राप्तौ कृपभोजौ महारथौ । सुखोचितावदुःखार्हौ निषण्णौ धरणीतले । तौ तु सुप्तौ महाराज श्रमशोकसमन्वितौ ॥ ३१ ॥ | tato nidrāvaśaṃ prāptau kṛpabhojau mahārathau | sukhocitāvaduḥkhārhau niṣaṇṇau dharaṇītale | tau tu suptau mahārāja śramaśokasamanvitau || 31 || | 1,014,991 |
10 | 1 | 32 | क्रोधामर्षवशं प्राप्तो द्रोणपुत्रस्तु भारत । नैव स्म स जगामाथ निद्रां सर्प इव श्वसन् ॥ ३२ ॥ | krodhāmarṣavaśaṃ prāpto droṇaputrastu bhārata | naiva sma sa jagāmātha nidrāṃ sarpa iva śvasan || 32 || | 1,014,992 |
10 | 1 | 34 | वीक्षमाणो वनोद्देशं नानासत्त्वैर्निषेवितम् । अपश्यत महाबाहुर्न्यग्रोधं वायसायुतम् ॥ ३४ ॥ | vīkṣamāṇo vanoddeśaṃ nānāsattvairniṣevitam | apaśyata mahābāhurnyagrodhaṃ vāyasāyutam || 34 || | 1,014,994 |
10 | 1 | 33 | न लेभे स तु निद्रां वै दह्यमानोऽतिमन्युना । वीक्षां चक्रे महाबाहुस्तद्वनं घोरदर्शनम् ॥ ३३ ॥ | na lebhe sa tu nidrāṃ vai dahyamāno'timanyunā | vīkṣāṃ cakre mahābāhustadvanaṃ ghoradarśanam || 33 || | 1,014,993 |
10 | 1 | 35 | तत्र काकसहस्राणि तां निशां पर्यणामयन् । सुखं स्वपन्तः कौरव्य पृथक्पृथगपाश्रयाः ॥ ३५ ॥ | tatra kākasahasrāṇi tāṃ niśāṃ paryaṇāmayan | sukhaṃ svapantaḥ kauravya pṛthakpṛthagapāśrayāḥ || 35 || | 1,014,995 |
10 | 1 | 36 | सुप्तेषु तेषु काकेषु विस्रब्धेषु समन्ततः । सोऽपश्यत्सहसायान्तमुलूकं घोरदर्शनम् ॥ ३६ ॥ | supteṣu teṣu kākeṣu visrabdheṣu samantataḥ | so'paśyatsahasāyāntamulūkaṃ ghoradarśanam || 36 || | 1,014,996 |
10 | 1 | 37 | महास्वनं महाकायं हर्यक्षं बभ्रुपिङ्गलम् । सुदीर्घघोणानखरं सुपर्णमिव वेगिनम् ॥ ३७ ॥ | mahāsvanaṃ mahākāyaṃ haryakṣaṃ babhrupiṅgalam | sudīrghaghoṇānakharaṃ suparṇamiva veginam || 37 || | 1,014,997 |
10 | 1 | 38 | सोऽथ शब्दं मृदुं कृत्वा लीयमान इवाण्डजः । न्यग्रोधस्य ततः शाखां प्रार्थयामास भारत ॥ ३८ ॥ | so'tha śabdaṃ mṛduṃ kṛtvā līyamāna ivāṇḍajaḥ | nyagrodhasya tataḥ śākhāṃ prārthayāmāsa bhārata || 38 || | 1,014,998 |
10 | 1 | 39 | संनिपत्य तु शाखायां न्यग्रोधस्य विहंगमः । सुप्ताञ्जघान सुबहून्वायसान्वायसान्तकः ॥ ३९ ॥ | saṃnipatya tu śākhāyāṃ nyagrodhasya vihaṃgamaḥ | suptāñjaghāna subahūnvāyasānvāyasāntakaḥ || 39 || | 1,014,999 |
10 | 1 | 40 | केषांचिदच्छिनत्पक्षाञ्शिरांसि च चकर्त ह । चरणांश्चैव केषांचिद्बभञ्ज चरणायुधः ॥ ४० ॥ | keṣāṃcidacchinatpakṣāñśirāṃsi ca cakarta ha | caraṇāṃścaiva keṣāṃcidbabhañja caraṇāyudhaḥ || 40 || | 1,015,000 |
10 | 1 | 41 | क्षणेनाहन्स बलवान्येऽस्य दृष्टिपथे स्थिताः । तेषां शरीरावयवैः शरीरैश्च विशां पते । न्यग्रोधमण्डलं सर्वं संछन्नं सर्वतोऽभवत् ॥ ४१ ॥ | kṣaṇenāhansa balavānye'sya dṛṣṭipathe sthitāḥ | teṣāṃ śarīrāvayavaiḥ śarīraiśca viśāṃ pate | nyagrodhamaṇḍalaṃ sarvaṃ saṃchannaṃ sarvato'bhavat || 41 || | 1,015,001 |
10 | 1 | 42 | तांस्तु हत्वा ततः काकान्कौशिको मुदितोऽभवत् । प्रतिकृत्य यथाकामं शत्रूणां शत्रुसूदनः ॥ ४२ ॥ | tāṃstu hatvā tataḥ kākānkauśiko mudito'bhavat | pratikṛtya yathākāmaṃ śatrūṇāṃ śatrusūdanaḥ || 42 || | 1,015,002 |
10 | 1 | 43 | तद्दृष्ट्वा सोपधं कर्म कौशिकेन कृतं निशि । तद्भावकृतसंकल्पो द्रौणिरेको व्यचिन्तयत् ॥ ४३ ॥ | taddṛṣṭvā sopadhaṃ karma kauśikena kṛtaṃ niśi | tadbhāvakṛtasaṃkalpo drauṇireko vyacintayat || 43 || | 1,015,003 |
10 | 1 | 44 | उपदेशः कृतोऽनेन पक्षिणा मम संयुगे । शत्रूणां क्षपणे युक्तः प्राप्तकालश्च मे मतः ॥ ४४ ॥ | upadeśaḥ kṛto'nena pakṣiṇā mama saṃyuge | śatrūṇāṃ kṣapaṇe yuktaḥ prāptakālaśca me mataḥ || 44 || | 1,015,004 |
10 | 1 | 45 | नाद्य शक्या मया हन्तुं पाण्डवा जितकाशिनः । बलवन्तः कृतोत्साहा लब्धलक्षाः प्रहारिणः । राज्ञः सकाशे तेषां च प्रतिज्ञातो वधो मया ॥ ४५ ॥ | nādya śakyā mayā hantuṃ pāṇḍavā jitakāśinaḥ | balavantaḥ kṛtotsāhā labdhalakṣāḥ prahāriṇaḥ | rājñaḥ sakāśe teṣāṃ ca pratijñāto vadho mayā || 45 || | 1,015,005 |
10 | 1 | 46 | पतंगाग्निसमां वृत्तिमास्थायात्मविनाशिनीम् । न्यायतो युध्यमानस्य प्राणत्यागो न संशयः । छद्मना तु भवेत्सिद्धिः शत्रूणां च क्षयो महान् ॥ ४६ ॥ | pataṃgāgnisamāṃ vṛttimāsthāyātmavināśinīm | nyāyato yudhyamānasya prāṇatyāgo na saṃśayaḥ | chadmanā tu bhavetsiddhiḥ śatrūṇāṃ ca kṣayo mahān || 46 || | 1,015,006 |
10 | 1 | 47 | तत्र संशयितादर्थाद्योऽर्थो निःसंशयो भवेत् । तं जना बहु मन्यन्ते येऽर्थशास्त्रविशारदाः ॥ ४७ ॥ | tatra saṃśayitādarthādyo'rtho niḥsaṃśayo bhavet | taṃ janā bahu manyante ye'rthaśāstraviśāradāḥ || 47 || | 1,015,007 |
10 | 1 | 48 | यच्चाप्यत्र भवेद्वाच्यं गर्हितं लोकनिन्दितम् । कर्तव्यं तन्मनुष्येण क्षत्रधर्मेण वर्तता ॥ ४८ ॥ | yaccāpyatra bhavedvācyaṃ garhitaṃ lokaninditam | kartavyaṃ tanmanuṣyeṇa kṣatradharmeṇa vartatā || 48 || | 1,015,008 |
10 | 1 | 49 | निन्दितानि च सर्वाणि कुत्सितानि पदे पदे । सोपधानि कृतान्येव पाण्डवैरकृतात्मभिः ॥ ४९ ॥ | ninditāni ca sarvāṇi kutsitāni pade pade | sopadhāni kṛtānyeva pāṇḍavairakṛtātmabhiḥ || 49 || | 1,015,009 |
10 | 1 | 50 | अस्मिन्नर्थे पुरा गीतौ श्रूयेते धर्मचिन्तकैः । श्लोकौ न्यायमवेक्षद्भिस्तत्त्वार्थं तत्त्वदर्शिभिः ॥ ५० ॥ | asminnarthe purā gītau śrūyete dharmacintakaiḥ | ślokau nyāyamavekṣadbhistattvārthaṃ tattvadarśibhiḥ || 50 || | 1,015,010 |
10 | 1 | 51 | परिश्रान्ते विदीर्णे च भुञ्जाने चापि शत्रुभिः । प्रस्थाने च प्रवेशे च प्रहर्तव्यं रिपोर्बलम् ॥ ५१ ॥ | pariśrānte vidīrṇe ca bhuñjāne cāpi śatrubhiḥ | prasthāne ca praveśe ca prahartavyaṃ riporbalam || 51 || | 1,015,011 |
10 | 1 | 52 | निद्रार्तमर्धरात्रे च तथा नष्टप्रणायकम् । भिन्नयोधं बलं यच्च द्विधा युक्तं च यद्भवेत् ॥ ५२ ॥ | nidrārtamardharātre ca tathā naṣṭapraṇāyakam | bhinnayodhaṃ balaṃ yacca dvidhā yuktaṃ ca yadbhavet || 52 || | 1,015,012 |
10 | 1 | 53 | इत्येवं निश्चयं चक्रे सुप्तानां युधि मारणे । पाण्डूनां सह पाञ्चालैर्द्रोणपुत्रः प्रतापवान् ॥ ५३ ॥ | ityevaṃ niścayaṃ cakre suptānāṃ yudhi māraṇe | pāṇḍūnāṃ saha pāñcālairdroṇaputraḥ pratāpavān || 53 || | 1,015,013 |
10 | 1 | 54 | स क्रूरां मतिमास्थाय विनिश्चित्य मुहुर्मुहुः । सुप्तौ प्राबोधयत्तौ तु मातुलं भोजमेव च ॥ ५४ ॥ | sa krūrāṃ matimāsthāya viniścitya muhurmuhuḥ | suptau prābodhayattau tu mātulaṃ bhojameva ca || 54 || | 1,015,014 |
10 | 1 | 55 | नोत्तरं प्रतिपेदे च तत्र युक्तं ह्रिया वृतः । स मुहूर्तमिव ध्यात्वा बाष्पविह्वलमब्रवीत् ॥ ५५ ॥ | nottaraṃ pratipede ca tatra yuktaṃ hriyā vṛtaḥ | sa muhūrtamiva dhyātvā bāṣpavihvalamabravīt || 55 || | 1,015,015 |
10 | 1 | 56 | हतो दुर्योधनो राजा एकवीरो महाबलः । यस्यार्थे वैरमस्माभिरासक्तं पाण्डवैः सह ॥ ५६ ॥ | hato duryodhano rājā ekavīro mahābalaḥ | yasyārthe vairamasmābhirāsaktaṃ pāṇḍavaiḥ saha || 56 || | 1,015,016 |
10 | 1 | 57 | एकाकी बहुभिः क्षुद्रैराहवे शुद्धविक्रमः । पातितो भीमसेनेन एकादशचमूपतिः ॥ ५७ ॥ | ekākī bahubhiḥ kṣudrairāhave śuddhavikramaḥ | pātito bhīmasenena ekādaśacamūpatiḥ || 57 || | 1,015,017 |
10 | 1 | 58 | वृकोदरेण क्षुद्रेण सुनृशंसमिदं कृतम् । मूर्धाभिषिक्तस्य शिरः पादेन परिमृद्नता ॥ ५८ ॥ | vṛkodareṇa kṣudreṇa sunṛśaṃsamidaṃ kṛtam | mūrdhābhiṣiktasya śiraḥ pādena parimṛdnatā || 58 || | 1,015,018 |
10 | 1 | 59 | विनर्दन्ति स्म पाञ्चालाः क्ष्वेडन्ति च हसन्ति च । धमन्ति शङ्खाञ्शतशो हृष्टा घ्नन्ति च दुन्दुभीन् ॥ ५९ ॥ | vinardanti sma pāñcālāḥ kṣveḍanti ca hasanti ca | dhamanti śaṅkhāñśataśo hṛṣṭā ghnanti ca dundubhīn || 59 || | 1,015,019 |
10 | 1 | 60 | वादित्रघोषस्तुमुलो विमिश्रः शङ्खनिस्वनैः । अनिलेनेरितो घोरो दिशः पूरयतीव हि ॥ ६० ॥ | vāditraghoṣastumulo vimiśraḥ śaṅkhanisvanaiḥ | anilenerito ghoro diśaḥ pūrayatīva hi || 60 || | 1,015,020 |
10 | 1 | 61 | अश्वानां हेषमाणानां गजानां चैव बृंहताम् । सिंहनादश्च शूराणां श्रूयते सुमहानयम् ॥ ६१ ॥ | aśvānāṃ heṣamāṇānāṃ gajānāṃ caiva bṛṃhatām | siṃhanādaśca śūrāṇāṃ śrūyate sumahānayam || 61 || | 1,015,021 |
10 | 1 | 62 | दिशं प्राचीं समाश्रित्य हृष्टानां गर्जतां भृशम् । रथनेमिस्वनाश्चैव श्रूयन्ते लोमहर्षणाः ॥ ६२ ॥ | diśaṃ prācīṃ samāśritya hṛṣṭānāṃ garjatāṃ bhṛśam | rathanemisvanāścaiva śrūyante lomaharṣaṇāḥ || 62 || | 1,015,022 |
10 | 1 | 63 | पाण्डवैर्धार्तराष्ट्राणां यदिदं कदनं कृतम् । वयमेव त्रयः शिष्टास्तस्मिन्महति वैशसे ॥ ६३ ॥ | pāṇḍavairdhārtarāṣṭrāṇāṃ yadidaṃ kadanaṃ kṛtam | vayameva trayaḥ śiṣṭāstasminmahati vaiśase || 63 || | 1,015,023 |
10 | 1 | 64 | केचिन्नागशतप्राणाः केचित्सर्वास्त्रकोविदाः । निहताः पाण्डवेयैः स्म मन्ये कालस्य पर्ययम् ॥ ६४ ॥ | kecinnāgaśataprāṇāḥ kecitsarvāstrakovidāḥ | nihatāḥ pāṇḍaveyaiḥ sma manye kālasya paryayam || 64 || | 1,015,024 |
10 | 1 | 65 | एवमेतेन भाव्यं हि नूनं कार्येण तत्त्वतः । यथा ह्यस्येदृशी निष्ठा कृते कार्येऽपि दुष्करे ॥ ६५ ॥ | evametena bhāvyaṃ hi nūnaṃ kāryeṇa tattvataḥ | yathā hyasyedṛśī niṣṭhā kṛte kārye'pi duṣkare || 65 || | 1,015,025 |
10 | 1 | 66 | भवतोस्तु यदि प्रज्ञा न मोहादपचीयते । व्यापन्नेऽस्मिन्महत्यर्थे यन्नः श्रेयस्तदुच्यताम् ॥ ६६ ॥ | bhavatostu yadi prajñā na mohādapacīyate | vyāpanne'sminmahatyarthe yannaḥ śreyastaducyatām || 66 || | 1,015,026 |
10 | 2 | 1 | कृप उवाच । श्रुतं ते वचनं सर्वं हेतुयुक्तं मया विभो । ममापि तु वचः किंचिच्छृणुष्वाद्य महाभुज ॥ १ ॥ | kṛpa uvāca | śrutaṃ te vacanaṃ sarvaṃ hetuyuktaṃ mayā vibho | mamāpi tu vacaḥ kiṃcicchṛṇuṣvādya mahābhuja || 1 || | 1,015,028 |
10 | 2 | 2 | आबद्धा मानुषाः सर्वे निर्बन्धाः कर्मणोर्द्वयोः । दैवे पुरुषकारे च परं ताभ्यां न विद्यते ॥ २ ॥ | ābaddhā mānuṣāḥ sarve nirbandhāḥ karmaṇordvayoḥ | daive puruṣakāre ca paraṃ tābhyāṃ na vidyate || 2 || | 1,015,029 |
10 | 2 | 3 | न हि दैवेन सिध्यन्ति कर्माण्येकेन सत्तम । न चापि कर्मणैकेन द्वाभ्यां सिद्धिस्तु योगतः ॥ ३ ॥ | na hi daivena sidhyanti karmāṇyekena sattama | na cāpi karmaṇaikena dvābhyāṃ siddhistu yogataḥ || 3 || | 1,015,030 |
10 | 2 | 4 | ताभ्यामुभाभ्यां सर्वार्था निबद्धा ह्यधमोत्तमाः । प्रवृत्ताश्चैव दृश्यन्ते निवृत्ताश्चैव सर्वशः ॥ ४ ॥ | tābhyāmubhābhyāṃ sarvārthā nibaddhā hyadhamottamāḥ | pravṛttāścaiva dṛśyante nivṛttāścaiva sarvaśaḥ || 4 || | 1,015,031 |
10 | 2 | 5 | पर्जन्यः पर्वते वर्षन्किं नु साधयते फलम् । कृष्टे क्षेत्रे तथावर्षन्किं नु साधयते फलम् ॥ ५ ॥ | parjanyaḥ parvate varṣankiṃ nu sādhayate phalam | kṛṣṭe kṣetre tathāvarṣankiṃ nu sādhayate phalam || 5 || | 1,015,032 |
10 | 2 | 6 | उत्थानं चाप्यदैवस्य ह्यनुत्थानस्य दैवतम् । व्यर्थं भवति सर्वत्र पूर्वं कस्तत्र निश्चयः ॥ ६ ॥ | utthānaṃ cāpyadaivasya hyanutthānasya daivatam | vyarthaṃ bhavati sarvatra pūrvaṃ kastatra niścayaḥ || 6 || | 1,015,033 |
10 | 2 | 7 | प्रवृष्टे च यथा देवे सम्यक्क्षेत्रे च कर्षिते । बीजं महागुणं भूयात्तथा सिद्धिर्हि मानुषी ॥ ७ ॥ | pravṛṣṭe ca yathā deve samyakkṣetre ca karṣite | bījaṃ mahāguṇaṃ bhūyāttathā siddhirhi mānuṣī || 7 || | 1,015,034 |
10 | 2 | 8 | तयोर्दैवं विनिश्चित्य स्ववशेनैव वर्तते । प्राज्ञाः पुरुषकारं तु घटन्ते दाक्ष्यमास्थिताः ॥ ८ ॥ | tayordaivaṃ viniścitya svavaśenaiva vartate | prājñāḥ puruṣakāraṃ tu ghaṭante dākṣyamāsthitāḥ || 8 || | 1,015,035 |
10 | 2 | 9 | ताभ्यां सर्वे हि कार्यार्था मनुष्याणां नरर्षभ । विचेष्टन्तश्च दृश्यन्ते निवृत्ताश्च तथैव हि ॥ ९ ॥ | tābhyāṃ sarve hi kāryārthā manuṣyāṇāṃ nararṣabha | viceṣṭantaśca dṛśyante nivṛttāśca tathaiva hi || 9 || | 1,015,036 |
10 | 2 | 10 | कृतः पुरुषकारः सन्सोऽपि दैवेन सिध्यति । तथास्य कर्मणः कर्तुरभिनिर्वर्तते फलम् ॥ १० ॥ | kṛtaḥ puruṣakāraḥ sanso'pi daivena sidhyati | tathāsya karmaṇaḥ karturabhinirvartate phalam || 10 || | 1,015,037 |
10 | 2 | 11 | उत्थानं तु मनुष्याणां दक्षाणां दैववर्जितम् । अफलं दृश्यते लोके सम्यगप्युपपादितम् ॥ ११ ॥ | utthānaṃ tu manuṣyāṇāṃ dakṣāṇāṃ daivavarjitam | aphalaṃ dṛśyate loke samyagapyupapāditam || 11 || | 1,015,038 |
10 | 2 | 12 | तत्रालसा मनुष्याणां ये भवन्त्यमनस्विनः । उत्थानं ते विगर्हन्ति प्राज्ञानां तन्न रोचते ॥ १२ ॥ | tatrālasā manuṣyāṇāṃ ye bhavantyamanasvinaḥ | utthānaṃ te vigarhanti prājñānāṃ tanna rocate || 12 || | 1,015,039 |
10 | 2 | 13 | प्रायशो हि कृतं कर्म अफलं दृश्यते भुवि । अकृत्वा च पुनर्दुःखं कर्म दृश्येन्महाफलम् ॥ १३ ॥ | prāyaśo hi kṛtaṃ karma aphalaṃ dṛśyate bhuvi | akṛtvā ca punarduḥkhaṃ karma dṛśyenmahāphalam || 13 || | 1,015,040 |
10 | 2 | 14 | चेष्टामकुर्वंल्लभते यदि किंचिद्यदृच्छया । यो वा न लभते कृत्वा दुर्दशौ तावुभावपि ॥ १४ ॥ | ceṣṭāmakurvaṃllabhate yadi kiṃcidyadṛcchayā | yo vā na labhate kṛtvā durdaśau tāvubhāvapi || 14 || | 1,015,041 |
10 | 2 | 15 | शक्नोति जीवितुं दक्षो नालसः सुखमेधते । दृश्यन्ते जीवलोकेऽस्मिन्दक्षाः प्रायो हितैषिणः ॥ १५ ॥ | śaknoti jīvituṃ dakṣo nālasaḥ sukhamedhate | dṛśyante jīvaloke'smindakṣāḥ prāyo hitaiṣiṇaḥ || 15 || | 1,015,042 |
10 | 2 | 16 | यदि दक्षः समारम्भात्कर्मणां नाश्नुते फलम् । नास्य वाच्यं भवेत्किंचित्तत्त्वं चाप्यधिगच्छति ॥ १६ ॥ | yadi dakṣaḥ samārambhātkarmaṇāṃ nāśnute phalam | nāsya vācyaṃ bhavetkiṃcittattvaṃ cāpyadhigacchati || 16 || | 1,015,043 |
10 | 2 | 17 | अकृत्वा कर्म यो लोके फलं विन्दति विष्टितः । स तु वक्तव्यतां याति द्वेष्यो भवति प्रायशः ॥ १७ ॥ | akṛtvā karma yo loke phalaṃ vindati viṣṭitaḥ | sa tu vaktavyatāṃ yāti dveṣyo bhavati prāyaśaḥ || 17 || | 1,015,044 |
10 | 2 | 18 | एवमेतदनादृत्य वर्तते यस्त्वतोऽन्यथा । स करोत्यात्मनोऽनर्थान्नैष बुद्धिमतां नयः ॥ १८ ॥ | evametadanādṛtya vartate yastvato'nyathā | sa karotyātmano'narthānnaiṣa buddhimatāṃ nayaḥ || 18 || | 1,015,045 |
10 | 2 | 19 | हीनं पुरुषकारेण यदा दैवेन वा पुनः । कारणाभ्यामथैताभ्यामुत्थानमफलं भवेत् । हीनं पुरुषकारेण कर्म त्विह न सिध्यति ॥ १९ ॥ | hīnaṃ puruṣakāreṇa yadā daivena vā punaḥ | kāraṇābhyāmathaitābhyāmutthānamaphalaṃ bhavet | hīnaṃ puruṣakāreṇa karma tviha na sidhyati || 19 || | 1,015,046 |
10 | 2 | 20 | दैवतेभ्यो नमस्कृत्य यस्त्वर्थान्सम्यगीहते । दक्षो दाक्षिण्यसंपन्नो न स मोघं विहन्यते ॥ २० ॥ | daivatebhyo namaskṛtya yastvarthānsamyagīhate | dakṣo dākṣiṇyasaṃpanno na sa moghaṃ vihanyate || 20 || | 1,015,047 |
10 | 2 | 21 | सम्यगीहा पुनरियं यो वृद्धानुपसेवते । आपृच्छति च यच्छ्रेयः करोति च हितं वचः ॥ २१ ॥ | samyagīhā punariyaṃ yo vṛddhānupasevate | āpṛcchati ca yacchreyaḥ karoti ca hitaṃ vacaḥ || 21 || | 1,015,048 |
10 | 2 | 22 | उत्थायोत्थाय हि सदा प्रष्टव्या वृद्धसंमताः । तेऽस्य योगे परं मूलं तन्मूला सिद्धिरुच्यते ॥ २२ ॥ | utthāyotthāya hi sadā praṣṭavyā vṛddhasaṃmatāḥ | te'sya yoge paraṃ mūlaṃ tanmūlā siddhirucyate || 22 || | 1,015,049 |
10 | 2 | 23 | वृद्धानां वचनं श्रुत्वा यो ह्युत्थानं प्रयोजयेत् । उत्थानस्य फलं सम्यक्तदा स लभतेऽचिरात् ॥ २३ ॥ | vṛddhānāṃ vacanaṃ śrutvā yo hyutthānaṃ prayojayet | utthānasya phalaṃ samyaktadā sa labhate'cirāt || 23 || | 1,015,050 |
10 | 2 | 24 | रागात्क्रोधाद्भयाल्लोभाद्योऽर्थानीहेत मानवः । अनीशश्चावमानी च स शीघ्रं भ्रश्यते श्रियः ॥ २४ ॥ | rāgātkrodhādbhayāllobhādyo'rthānīheta mānavaḥ | anīśaścāvamānī ca sa śīghraṃ bhraśyate śriyaḥ || 24 || | 1,015,051 |
10 | 2 | 25 | सोऽयं दुर्योधनेनार्थो लुब्धेनादीर्घदर्शिना । असमर्थ्य समारब्धो मूढत्वादविचिन्तितः ॥ २५ ॥ | so'yaṃ duryodhanenārtho lubdhenādīrghadarśinā | asamarthya samārabdho mūḍhatvādavicintitaḥ || 25 || | 1,015,052 |
10 | 2 | 26 | हितबुद्धीननादृत्य संमन्त्र्यासाधुभिः सह । वार्यमाणोऽकरोद्वैरं पाण्डवैर्गुणवत्तरैः ॥ २६ ॥ | hitabuddhīnanādṛtya saṃmantryāsādhubhiḥ saha | vāryamāṇo'karodvairaṃ pāṇḍavairguṇavattaraiḥ || 26 || | 1,015,053 |
10 | 2 | 27 | पूर्वमप्यतिदुःशीलो न दैन्यं कर्तुमर्हति । तपत्यर्थे विपन्ने हि मित्राणामकृतं वचः ॥ २७ ॥ | pūrvamapyatiduḥśīlo na dainyaṃ kartumarhati | tapatyarthe vipanne hi mitrāṇāmakṛtaṃ vacaḥ || 27 || | 1,015,054 |
10 | 2 | 28 | अन्वावर्तामहि वयं यत्तु तं पापपूरुषम् । अस्मानप्यनयस्तस्मात्प्राप्तोऽयं दारुणो महान् ॥ २८ ॥ | anvāvartāmahi vayaṃ yattu taṃ pāpapūruṣam | asmānapyanayastasmātprāpto'yaṃ dāruṇo mahān || 28 || | 1,015,055 |
10 | 2 | 29 | अनेन तु ममाद्यापि व्यसनेनोपतापिता । बुद्धिश्चिन्तयतः किंचित्स्वं श्रेयो नावबुध्यते ॥ २९ ॥ | anena tu mamādyāpi vyasanenopatāpitā | buddhiścintayataḥ kiṃcitsvaṃ śreyo nāvabudhyate || 29 || | 1,015,056 |
10 | 2 | 30 | मुह्यता तु मनुष्येण प्रष्टव्याः सुहृदो बुधाः । ते च पृष्टा यथा ब्रूयुस्तत्कर्तव्यं तथा भवेत् ॥ ३० ॥ | muhyatā tu manuṣyeṇa praṣṭavyāḥ suhṛdo budhāḥ | te ca pṛṣṭā yathā brūyustatkartavyaṃ tathā bhavet || 30 || | 1,015,057 |
10 | 2 | 31 | ते वयं धृतराष्ट्रं च गान्धारीं च समेत्य ह । उपपृच्छामहे गत्वा विदुरं च महामतिम् ॥ ३१ ॥ | te vayaṃ dhṛtarāṣṭraṃ ca gāndhārīṃ ca sametya ha | upapṛcchāmahe gatvā viduraṃ ca mahāmatim || 31 || | 1,015,058 |
10 | 2 | 32 | ते पृष्टाश्च वदेयुर्यच्छ्रेयो नः समनन्तरम् । तदस्माभिः पुनः कार्यमिति मे नैष्ठिकी मतिः ॥ ३२ ॥ | te pṛṣṭāśca vadeyuryacchreyo naḥ samanantaram | tadasmābhiḥ punaḥ kāryamiti me naiṣṭhikī matiḥ || 32 || | 1,015,059 |
10 | 2 | 33 | अनारम्भात्तु कार्याणां नार्थः संपद्यते क्वचित् । कृते पुरुषकारे च येषां कार्यं न सिध्यति । दैवेनोपहतास्ते तु नात्र कार्या विचारणा ॥ ३३ ॥ | anārambhāttu kāryāṇāṃ nārthaḥ saṃpadyate kvacit | kṛte puruṣakāre ca yeṣāṃ kāryaṃ na sidhyati | daivenopahatāste tu nātra kāryā vicāraṇā || 33 || | 1,015,060 |
10 | 3 | 1 | संजय उवाच । कृपस्य वचनं श्रुत्वा धर्मार्थसहितं शुभम् । अश्वत्थामा महाराज दुःखशोकसमन्वितः ॥ १ ॥ | saṃjaya uvāca | kṛpasya vacanaṃ śrutvā dharmārthasahitaṃ śubham | aśvatthāmā mahārāja duḥkhaśokasamanvitaḥ || 1 || | 1,015,062 |
End of preview. Expand
in Data Studio
No dataset card yet
- Downloads last month
- 24