text
stringlengths 2
31k
|
|---|
Сэхыень хэлэхэдэ, уулзалгын урда нэгэ бага зүрхэ алдааб. |
Эрэшүүл наадан һагад зугаална, би бэшэ, харин тэдэ минии сэдьхэл заһана. |
Тиихэдэнь Буряадаймнай эрэшүүл ёһотойл сэрэгшэдэй хүсэл зоригтой байна гэжэ ойлгооб, - гэжэ Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденов хэлэбэ. |
Буряадай Толгойлогшо Хяагта хото хүрэжэ, албанда татагдаһан зоной байдалтай мүн танилсаа. |
Сэрэгэй тусхай операцида бэлдэлгэ гаража байгаад, гэр тээшээ һанаата болоһон зоной гуйлтануудые Алексей Цыденов анхаралтайгаар шагнаад, туһалха байһанаа мэдүүлээ. |
Автор: Булат БАДМАЕВФото: Буряад Уласай засагай сайтһаасэрэгшэдэй албан фото: maam. ru/ Буряадай Арадай Хуралай Социальна политикын хорооной түрүүлэгшэ Игорь Марковец һанамжаараа хубаалдахадаа, үхибүүд һургуулидаа ганса һуралсалай талаар бэшэ, мүн ажалай талаар хүмүүжүүлгэ абаха ёһотой гэжэ тэмдэглэбэ. |
- Һургуулиин дэргэдэ эмхидхэгдэдэг элдэб хэмжээ ябуулгануудта хабаадахадаа, ажал хэжэ, өөрынгөө ажал сэгнэжэ һураха арганууд хэрэглэгдэдэг болохо. |
Класс соо сэбэрлэхэ, угааха, һургуулиин талмай дээрэ үнгэрдэг сэбэрлэлгын ажалда хабаадаха, модо уһалха, зунай амаралтын үедэ ажалда үхибүүд хабаададаг болохо. |
Анхан сагта байһан заншал дахинаа бусаагдахань. |
Ганса гарай утаһа баряад, сагаа үнгэргэхэ бэшэ, хэрэгтэй ажалда һураха ёһотой. |
Наһан соонь эдэ бүгэдэ хуу хэрэгтэй болохо, - гэжэ тэрэ хэлэбэ. |
Багшатаяа, хамта һурадаг үетэнөөрөө үхибүүд һургуулиин теплицэ соо ургамал уһалха, ногоо түүхэ ажалда хабаадаха аргатай. |
Гэхэтэй хамта Буряадай Болбосоролой ба эрдэм ухаанай яаманай мэдээсэлээр, 17 аймагай 206 һургуулида өөрын талмайнууд бии. |
Тэрэ талмайнуудта биологи ба естествознаниин хэшээлнүүд һуралсалай программаар үнгэргэгдэдэг юм. |
Арадай Хуралай мэдээсэлэй албанФото: maam. ru/Арадай Хурал фото: Авторай дурадхаһан гэрэл зурагууд Гуламтаяа тахиһан гэрыньУран шүлэгшэ, дууша сэдьхэлтэй буряад хүбүүдэймнай нэгэн - Даша Цыретарович Дамбаев мүн. |
Тэрэнэй ажаһуугаа гэрыень Харгана нютагһаа Улаан-Үдэ асаржа, Лев Бардамов өөрынгөө байгуулһан музейн талмай дээрэ шэнэлэн бариба. |
Тамиршан, һоригшо, олзын хэрэг эрхилэгшэ Лев Львович Бардамов хубиин музей байгуулаад, тэрэнээ үргэдхэжэл байдаг хүн даа. |
Лев Бардамовай суглуулһан түүхын үнэтэ зүйлнүүд аяар 1000 гаран дүрбэлжэн талмай дээрэ дэлгэгдэжэ, олоной һонорто дурадхагдана. |
Тиихэ мүртөө Үдэ голой зүүн эрьедэ багахан газар худалдажа абаад, тэндээ суута зоной ажаһууһан гэрнүүдые асаржа барина. |
Даша Дамбаевай гэр зөөжэ асараад барихаһаа урид хүгжэмшэн Бау Ямпиловай, генерал Илья Балдыновай, олон жэлдэ хүдөө ажахын академиин ректор ябаһан Василий Филипповэй гэрнүүдые шэнэлэн бариһан байна. |
Хэжэ байһан ажалдаа шуналтайгаар ородог, эхилһэнээ дүүргэдэг хүн байна гэжэ Лев Бардамовые хажуу тээһээ хаража байхада ойлгохоор. |
Һанал нэгэтэнэй хүсөөр, өөрынгөө улаан гараар эдэ бүхы юумэ байгуулха гээшэ бэлэн хэрэг бэшэ. |
Буряад арадайнгаа мэдээжэ сэхээтэдэй нэрыень, хэһэн хэрэгыень мүнхэлхэ талаар амаргүй ехэ ажал ябуулна. |
-Нютагаймнай түрүү хүбүүнэй гэрыень асаржа баряад, гоё һайханаар түхеэрээд байһан Лев Львович Бардамовта баярые хүргэнэб. |
Даша Цыретарович Дамбаев ганса түрэл тоонто Сэлэнгынгээ аймаг бэшэ, харин бүхы Буряад ороноо дуулан магтаа. |
Харгана нютагай арад зоной, ирагуу найрагшын түрэл гаралнуудай һайгаар дууша хүбүүнэймнай гэрынь уран шүлэгэй музей болоо бэлэй. |
Тус музей түхеэрхэ хэрэгтэ Даша Дамбаевай түрэһэн дүү басаган Ханда Цыретаровна ехэхэн ажал ябуулһан түүхэтэй. |
Харин мүнөө эндэ Улаан-Үдэ асарагдаад байхадань, үшөө олон харагшад хүрэжэ, уран шүлэгшын намтартай, зохёохы ажалтайнь танилсаха болоно, - гэжэ Сэлэнгын аймагай засаг дарга Станислав Дашиевич Гармаев үгэ абахадаа хэлэбэ. |
Суута гудамжаЛев Бардамовай байгуулһан музейдэ суута зоной байрлаһан гэрнүүд асарагданхай гэжэ дээрэ тэмдэглээ һэмди. |
Тус гэрнүүдынь нэгэ жэгдээр жэрысэ баригдахадаа, бүхэли гудамжа шэнги боложо байна. |
Үшөө хэнэй гэр хаанаһаа асаржа барихаяа байнаб гэжэ Лев Львовичой түсэб хаанаһаа мэдэхэбибди даа. |
Тэндэнь хасагуудай острог, томо гэгшын музейн байшан баригданхай. |
Тэрэнэйнь урда Буряадай мэдээжэ барилдаашан, буряад арад түмэн сооһоо түрүүлэн Европын абарга боложо тодорһон Олег Алексеевтэ хүшөө табигданхай. |
Юрэдөө, хүн зоной һонирхохо юумэн олон даа. |
Тус гудамжада Даша Дамбаевай гэрынь өөрын һуури эзэлжэ түбхинэбэ. |
Түрэл хотымнай ажаһуугшад болон айлшад тиишэ хүрэжэ, элитэ шүлэгшэнэй зохёохы замтайнь танилсаха аргатай болобо бшуу. |
-Минии түрэһэн аба Даша Дамбаевай мэдээжэ «Сэлэнгэ» гэжэ дуунда уйгаргүй дуратай юм һэн, - гэжэ соёлой сайд Соёлма Дагаева хэлээд, тэрэ суута дуу өөрөө аянгатуулан олоной урда дуулажархиба. |
Тиихэдэнь нээлгэндэ хабаадажа байһан арад түмэн тодожо абаад, бултадаа хоолой ниилүүлэн дуулаба. |
-Иимэ ехэ ажал хэжэ байһан Лев Львович Бардамовта халуун баярые хүргэхэ байнаб. |
Бидэ Үндэһэтэнэй музей болон Лев Бардамовай хубиин галерейтэй хэлсээ баталжа, сугтаа ажалаа ябуулнабди. |
Уянхан сэдьхэлтэй дууша хүбүүнэймнай нэрэ мартагдахагүйн түлөө ажал хэгдэжэл байна. |
Даша Дамбаевай шүлэгүүдые уншажа, бидэ тон баяртай байнабди. |
Бултаниие энэ буянта үйлэ хэрэгээр хани халуунаар амаршалнаб - гэжэ Соёлма Дагаева хэлээд, Лев Бардамовта шэнэ ном барюулба. |
Тэрэ үдэр нилээд хүйтэн уларил тогтоһон байбашье, яһала олон зон музейн нээлгэндэ хүрэжэ ерэһэн байна. |
- Минии нүхэр Даша Дамбаевай нэрыень мүнхэлжэ байхадатнай, доро дохиноб. |
Залуу һайхан наһандаа ханилжа ябаһан нүхэрэймнай нэрэ бидэнэй, үри хүүгэдэймнай байгаа сагта мартагдахагүй, - гэжэ мэдээжэ Баатар Жамсоевич Тумунов үеынгөө нүхэрэй нэрэтэ үйлэ хэрэгтэ хабаадалсахадаа хэлэбэ. |
Тиихэдэнь Буряадаймнай үшөө нэгэ ирагуу найрагша Баир Дугаров мүн лэ иигэжэ һанан дурсаба:-Би Даша Дамбаевые һайн мэдэхэ байгааб. |
Нэгэтэ бэшэ тэрэнэй гэртэнь, Харгана нютаг ошодог һэмди. |
Тэрэнэй дууша сэдьхэлдэ мүндэлһэн уран шүлэгүүдынь ехэл дуратайгаар уншадаг бэлэйб. |
Хэзээдэшье зэдэлхэ«Сэлэнгэ» гэжэ дуунайнь һаяхан мүндэлөөд байхада, Даша Цыретарович Сэсэг Цымпиловна ханитаяа Даширабдан Одбоевич Батожабайнда олон нүхэдтэеэ айлшалаа һэн. |
Тиихэдэл Даша Дамбаевые түрүүшынхиеэ хараа бэлэйб, “Сэлэнгэ” дуугаа дуулахыень шагнаа һэм. |
Дуулахадаашье бэрхэ, һайхан хоолойтой, шүлэгүүдээшье зали бадармаар уншадаг поэт тэрэ үедэ зандан залуу наһандаа ябаа бэлэй даа. |
Амидыдань хараһан, шүлэг уншахыень шагнаһан хүнүүд мүнөө хомор ааб даа, - гэжэ суута шүлэгшэнтэй ушарһан тухайгаа мэдээжэ Намжилма Нанзатовна Бальжинимаева «Буряад үнэн» сонинойнгоо хуудаһанда бэшэһэн байдаг. |
Үнэхөөрөөшье, шүлэгшэн Даша Дамбаев болон хүгжэмшэн Базар Цырендашиевай бүтээһэн «Сэлэнгэ» гэжэ дуу мэдэхэгүй хүн Буряад орондо хомор лэ байха даа. |
- Он жэлнүүдэй үнгэрөөшье һаань, минии нэрэ мартагдахагүй, бүри мүнхэлэгдэхэ гэжэ өөрөө мэдэһэн байгаа ёһотой. |
Бүтээжэ байһан хэрэгнай Даша Дамбаевай хэһэн ажалайнь ашые харюулһан үйлэ хэрэг болоно, - гэжэ тус музей бариһан Лев Львович Бардамов хэлэнэ. |
Олон үеын һурагшад түрэл буряад хэлэеэ үзэхэдөө, заатагүй Даша Дамбаевай уран шүлэгтэй танилсадаг, сээжэлдэдэг гээшэ. |
Буряад һайхан аялгата хэлэнэймнай зэдэлээ сагта суута Даша Дамбаевай нэрэнь мартагдахагүйл! |
Автор: Булат БАДМАЕВФото: Авторай дурадхаһан гэрэл зурагуудмузей - Түхэреэн жэлэй дүрбэн сагта буряад хэлэндэ үхибүүдые һургаха гэжэ манай сэсэрлигэй хүдэлмэрилэгшэд оролдодог. |
Юуб гэхэдэ, Буряад орондо ажамидараа хадаа бидэ булта эндэхи заншал, хэлэ, түүхэ мэдэхэ ёһотойбди. |
Тиимэһээ буряад хэлэ хүгжөөхэ гэһэн гол үүргэтэйбди, - гэжэ сэсэрлигые даагша Наталья Ивановна Налетова абаһаар лэ тэмдэглэнэ. |
“Снегурочка” сэсэрлиг хоёр томо байратай юм. |
Горький һууринда болон 142 кварталда тэдэнь оршоно. |
- Горький тосхоной сэсэрлигтэ үхибүүд зургаан бүлэгтэ хүмүүжүүлэгдэнэ. |
Ехэнхи багашуулые тэндээ элүүржүүлнэбди. |
Заримашуул хэдэн хоногоороо байдаг. |
Мүн 142 кварталда сэсэрлигнай шэнэ байшантай. |
2020 ондо ашаглалда тушаагдахадань, хүдэлжэ эхилээбди. |
Бүхы 280 һуури эзэлэгдэнхэй. |
Хүдэлжэ байдаг 14 бүлэгэймнай 7-донь 1,5-3 наһанай үхибүүд ябана. |
Сэсэрлигэй һая нээгдэхэдэнь, иишээ заагдаһан үхибүүд мүнөөшье болотор маанадаараа үлэнхэй. |
Юуб гэхэдэ, бэрхэ мэргэжэлтэд үхибүүдтэймнай хүдэлнэ гэжэ түрэлхид сэгнэнэ, - гээд, Наталья Ивановна сэсэрлигтэеэ танилсуулна. |
Дүрбэн бүлэгтэ үхибүүд жэлэй хугасаада буряад хэлэ шудална. |
Шадамар бэрхэ хүмүүжүүлэгшэд Светлана Дугдановна Самбуева, Лариса Далерьевна Шагланова, буряад хэлэнэй багша Сэсэг Базаржаповна Садаева хүдэлдэг. |
- Багшамнай үхибүүдые ехэ һонирхуулжа, хэшээлнүүдээ үнгэргэнэ. |
Бидэшье баһа һайнаар һургаха гэжэ оролдонобди. |
Хэшээлдээ үзэһэн, сээжэлдэһэн юумэнүүдыень хирэ-хирэ болоод лэ, дабтуулжа байдагбди. |
Жэшээлбэл, хэшээлдээ дуунда һураа һаань, үдэртөө хэдэн дахин суг хамта дабтан дуулалдадагбди. |
Эдеэ хоол бариха газарта, газаагуур сэнгэжэ наадаха үедөө буряад үгэнүүдые хэлүүлдэгбди. |
Хубсалха зуурань баһа буряадаар хубсаһанайнь зүйлнүүдые зүбөөр хэлүүлжэ һурганабди. |
Энээндэ манай түрэлхид яһала һуранхай. |
Гэртээ ерээд, маанадаа буряадаар һургажа эхилнэ гэжэ гэртэхин ходо мэдүүлдэг, - гэжэ хүмүүжүүлэгшэ Лариса Далерьевна хөөрэнэ. |
“Сагаан һарын толон”, “Гуламта” гэһэн уласай урилдаануудта “Снегурочкын” үхибүүд шалгарна. |
Үреэлнүүдэй, караоке дуунуудай болон аймагай, хотын хэмжээнэй урилдаануудта шалгарһан хүүгэдэй дипломууд, грамотанууд сэсэрлигэй ханануудые шэмэглэнэ. |
Өөрөө Лариса Далерьевна Улаан-Үдэ хотын Сагаалганай һайндэртэ “Буряад эдеэн дэлгэрэг! ” гэһэн шэглэлээр һуралсалай гуламтануудай хүдэлмэрилэгшэдэй дунда 1-дэхи һуурида гаража, һайхан жэшээ үхибүүдтэ, түрэлхидтэ харуулаа. |
“Снегурочка” сэсэрлигэй хүдэлмэрилэгшэд 2021 ондо олониие гайхуулаа. |
“Битва хоров на бурятском языке” гэһэн хотын урилдаанда тэдэ 1-дэхи шатын дипломоор шагнагдаа. |
Олон түрэлхид үхибүүдэйнгээ буряад хэлэндэ һурахадань, багшанарай, хүмүүжүүлэгшэдэй ажалые тон ехээр дэмжэнэ гэхэдэ, алдуу болохогүй. |
Өөһэдөөшье үхибүүдээрээ сэсэрлигэйнгээ нэрэ хамгаална. |
Жэшээлбэл, Мария Цыремпилова Цырегма басагантаяа хэдэн урилдаануудта амжалтатайгаар хабаадаа. |
“Мама-лучший педагог” гэһэн урилдаанда басагаяа яагаад түрэл хэлэндэнь һурганаб гэжэ шадамар бэрхээр харуулаа. |
Буряад хэлэнэй габшагай һара эндэ эрхимээр үнгэргэгдэхэ гэжэ хэншье һэжэглэнэгүй. |
Юуб гэхэдэ, багашье, ехэшье олон хэмжээнүүд үхибүүдтэ бэлдэгдэнхэй. |
- Ехэ хэмжээ ябуулгануудай тоодо уранаар уншадаг үхибүүдэй урилдаае тэмдэглэхэ байнаб. |
Буряад арадай наадануудта зорюулагдаһан квест-наадан манай хүүгэдые заабол һонирхуулха гээд һанагдана. |
Буряад хэлэ шудалдаг бүлэгүүдэймнай таһалгануудта найман ханатай гэрэй зүйлнүүд суглуулагданхай, хэшээлнүүд ходо эмхидхэгдэжэ байдаг. |
Эгээл иимэ найман ханатай гэр (юрта) сэсэрлигэйнгээ коридор соо томоор зохёохоор түсэблэнэбди, - гэжэ ахамад хүмүүжүүлэгшэ Наталья Васильевна Лаптева түсэбөөрөө хубаалдана. |
- Буряад хэлэнэй үдэрнүүдтэ хабаатай хэмжээ ябуулгануудта хэнэй үхибүүн хабаадахаб гэжэ түрэлхидһөө асуухадамнай, булта зүбшөөгөө. |
Тиигэжэ олон түрэлхид хүүгэдтээ буряад маягтай хубсаһа хунар оюулаа. |
Харин бидэ бүхы хүдэлмэрилэгшэдөөрөө, буряад, ород, ондоо яһанай шуһатай байбашье, нэгэ маягаар буряад хубсаһа оюулха түсэбтэйбди, - гэжэ сэсэрлигые даагша Наталья Ивановна нэмэнэ һэн. |