ing
stringlengths 0
514
| ru
stringlengths 0
496
|
---|---|
— Хьоца нийсвала хала да йоах, ала хӀама доацаш, дӀавовзийтав Ӏа хье. | — Да, говорят, что с тобою сладить трудновато; нечего сказать: дал ты себя знать. |
Ше шийх паччахьа цӀитиллачун юхьа тӀа шийх доккхал деш хилара сурт эттар. | Лицо самозванца изобразило довольное самолюбие. |
«ХӀаа! — аьлар цо сакъердаме а хинна. | — Да! — сказал он с веселым видом. |
— Аз хьашт мелд дика бу тӀом. | — Я воюю хоть куда. |
Шун Оренбурге бовзий Юзеевана кӀал хинна тӀом? | Знают ли у вас в Оренбурге о сражении под Юзеевой? |
Шовзткъа инарал вийнав, диъ эскар кара доаладаьд. | Сорок енаралов убито, четыре армии взято в полон. |
Мишта хет хьона: прусски королага соца къовсалургдарий-хьогӀ? | Как ты думаешь: прусский король мог ли бы со мною потягаться? |
ГІаьрхочо деш дола доккхалаш сона сакъердаме хийтар. | Хвастливость разбойника показалась мне забавна. |
— Хьона хьайна мишта хет хӀаьта? — аьлар аз цунга, — Фридериках лоархӀавергварий хьо? | — Сам как ты думаешь? — сказал я ему, — управился ли бы ты с Фридериком? |
— Федор Федоровичахи? Мишта лоархӀавергвацар? | — С Федор Федоровичем? А как же нет? |
Шун инаралех лоархӀа ма вой со, хӀаьта цар из эша ма ваьвий. | С вашими енаралами ведь я же управляюсь; а они его бивали. |
ХӀанзолца хьа-м ираз долаш хиннад са герз. | Доселе оружие мое было счастливо. |
Сабарде Ӏа, из хинна а Ӏергдац хьона, Москвена со тӀавахача. | Дай срок, то ли еще будет, как пойду на Москву. |
— Москвена тӀагӀорта а уйла йолаш ва хьо? | — А ты полагаешь идти на Москву? |
Ше шийх паччахьан цӀи тиллачо, цхьа ха уйла еш а яьккха, шорттига аьлар: | Самозванец несколько задумался и сказал вполголоса: |
«Из далла хов. | — Бог весть. |
Са улица готта я, сога кортамукъал кӀезига я. | Улица моя тесна; воли мне мало. |
Са нах дукха хьаькъал тӀа бовла гӀерт. | Ребята мои умничают. |
Уж къуй ба. | Они воры. |
Со лерг хьекха лоаттаде дезаш ва, эгтара хьалха хӀама телхача цар шоай фоартамаш са корта кара а билла кӀалхарайоахаргья». | Мне должно держать ухо востро; при первой неудаче они свою шею выкупят моею головою. |
— ХӀа-хӀа! — аьлар аз Пугачевга. | — То-то! — сказал я Пугачеву. |
— Ханнахьа, царех хьо хье хьакъаьстача а паччахьагара къахетам бийхача а дикагӀа децарийтеш хьона? | — Не лучше ли тебе отстать от них самому, заблаговременно, да прибегнуть к милосердию государыни? |
Пугачев къахьо вела велар: | Пугачев горько усмехнулся. |
«Мичара, — аьнна жоп делар цо, — дехке валарна гайнав со. | — Нет, — отвечал он, — поздно мне каяться. |
Гешт хургдац сона. | Для меня не будет помилования. |
Волавеннача бесса дӀахо гӀоргва со. | Буду продолжать как начал. |
Хьанна хов? | Как знать? |
Кхоачаш хила а мег! | Авось и удастся! |
Айя, Гришка Отрепьева а ма даьдий Москвена тӀехь паччахьал». | Гришка Отрепьев ведь поцарствовал же над Москвою. |
— ХӀаьта хой хьона, хаддаш цох фу хилар? | — А знаешь ты, чем он кончил? |
Из корах аракхессар, вийра, воагавир, цунах хиннача чиллаца йиза а йиза йоккха топ кхессар! | Его выбросили из окна, зарезали, сожгли, зарядили его пеплом пушку и выпалили! |
— ЛадувгӀалахь — аьлар Пугачева, цхьа акха низ чубеча мо а хинна. | — Слушай, — сказал Пугачев с каким-то диким вдохновением. |
— ЗӀамига волча хана сайна къаеннача гӀалмакхочо бувцаш хинна фаьлг бувцаргба аз хьона. | — Расскажу тебе сказку, которую в ребячестве мне рассказывала старая калмычка. |
Цкъа аьрзес хаттар даьд, йоах къайгага: алал сога къайг-оалхазар, дунен тӀа яхаш Ӏа кхобӀаь шу хӀана доаккх, хӀаьта аз дерригаш а ткъаь кхойтте шу мара хӀана даккхац? | Однажды орел спрашивал у ворона: скажи, ворон-птица, отчего живешь ты на белом свете триста лет, а я всего-навсе только тридцать три года? |
— Из иштта да, аьрзи, — аьнна жоп деннад къайга, — Ӏа мелар дийна цӀий доландаь, хӀаьта аз юараш яйна хӀамаш йоламдаь. | — Оттого, батюшка, отвечал ему ворон, что ты пьешь живую кровь, а я питаюсь мертвечиной. |
Аьрзес уйла яьй: хьайола, вай а хьаж из кхача баа. | Орел подумал: давай попробуем и мы питаться тем же. |
Мегаргда. | Хорошо. |
Ткъамаш техха дӀаяхай аьрзии, къайги. | Полетели орел да ворон. |
Царна бӀаргаяйнай енна улла говр; лох а енна Ӏохайшай уж. | Вот завидели палую лошадь; спустились и сели. |
Къайг зӀок а етташ кхача хестабе яьннай. | Ворон стал клевать да похваливать. |
Аьрзес цкъа а зӀок техай, цӀаькха а техай, тӀаккха ткъамаш а теха къайгага аьннад цо: | Орел клюнул раз, клюнул другой, махнул крылом и сказал ворону: |
ак, воше къайг, кхобӀаь шера еннача хӀамай дакъий дуачул дикагӀа да цкъа дийна цӀий мелча, дӀахо дала деннар хургда! | нет, брат ворон; чем триста лет питаться падалью, лучше раз напиться живой кровью, а там что бог даст! |
— Миштаб гӀалмакхой фаьлг? | — Какова калмыцкая сказка? |
— Сакъердаме ба, — аьнна, жоп делар аз цунна. | — Затейлива, — отвечал я ему. |
— Цхьабакъда, нах боа а беш, хӀалак а беш ца сона гарга дакъех зӀок еттар. | — Но жить убийством и разбоем значит по мне клевать мертвечину. |
Пугачев цецваьнна сона бӀара а хьажаь, цхьаккха хӀама ца оалаш Ӏийра. | Пугачев посмотрел на меня с удивлением и ничего не отвечал. |
Тхо шаккхе а йист ца хулаш сайцар, шаккхе а тхо-тхоай уйлах чу а денна. | Оба мы замолчали, погрузясь каждый в свои размышления. |
Татречо гӀайгӀане илли доахар; Савельич тар а кхийтта, хьалхашка тхьагӀара а ухаш вагӀар. | Татарин затянул унылую песню; Савельич, дремля, качался на облучке. |
Ӏана шаьрача новкъа хийцца йодар соалоз… | Кибитка летела по гладкому зимнему пути… |
ЧӀоагӀа чухьекха болча Яика берда тӀа цӀаьхха юртилг бӀаргаяйра сона — хӀаьта сахьата диълагӀа дакъа даьлча Белогорски чӀоагӀалене чуделар тхо. | Вдруг увидел я деревушку на крутом берегу Яика, с частоколом и с колокольней — и через четверть часа въехали мы в Белогорскую крепость. |
Корта XII | Глава XII |
БО | СИРОТА |
Корта боацаш, ткъовро йоацаш | Как у нашей у яблоньки |
Я тха Ӏажий га, | Ни верхушки нет, ни отросточек; |
Да а воацаш, нана йоацаш | Как у нашей у княгинюшки |
Я тха аьлан йоӀ. | Ни отца нету, ни матери. |
Кийчъе, даькъала хилар дувца | Снарядить-то ее некому, |
Из цхьаккха саг волаш яц. | Благословить-то ее некому. |
Саг йодача-йоагӀача доаха илли. | Свадебная песня. |
Коменданта цӀен уйченгахьа дӀатӀаяхар соалоз. | Кибитка подъехала к крыльцу комендантского дома. |
Наха Пугачева гургал байзабар, хӀаьта тоабашца байдда тӀехьа а боагӀар уж тхона. | Народ узнал колокольчик Пугачева и толпою бежал за нами. |
Ше шийх паччахьа цӀи тиллачоа уйчен тӀа духьал вахар Швабрин. | Швабрин встретил самозванца на крыльце. |
Из казакий гӀирс а тӀабувхаш, ший модж а йӀаьхъялийта вар. | Он был одет казаком и отрастил себе бороду. |
Тийшача балхаца гӀулакх хийцачо Пугачевна пошта тӀара Ӏовала гӀо а дир, хӀаьта эггара сийдоацача кепехьа ше раьза хилари, гӀулакха кийча хилари а кхайкадир. | Изменник помог Пугачеву вылезть из кибитки, в подлых выражениях изъявляя свою радость и усердие. |
Со бӀаргавайча вехар из, хӀаьта а, кастта юха метта а вена, сога кулг а кховдадаь аьлар цо: | Увидя меня, он смутился; но вскоре оправился, протянул мне руку, говоря: |
«Хьо тхогахьа ва? | «И ты наш? |
Хьогге а де дезаш дар из-м!» | Давно бы так!» |
— Со, цунгахьара юха а вийрза, цхьаккха дош а ца оалаш Ӏийра. | Я отворотился от него и ничего не отвечал. |
Дуккхача хана денз довзача цӀагӀа тхо чудаьлча, дӀаяха ха дагайохийташ яздаь гӀайгӀане таьрахь санна, веннача коменданта диплом хӀанз а тӀехь пенах хьалъуллаш бӀаргадайча са дог Ӏувдадала доладелар. | Сердце мое заныло, когда очутились мы в давно знакомой комнате, где на стене висел еще диплом покойного коменданта, как печальная эпитафия прошедшему времени. |
Ший сесага еш йолча гӀаро тар а кхетийте, Иван Кузьмич тхьайсе вагӀаш хиннача дивана тӀа Ӏахайр Пугачев. | Пугачев сел на том диване, на котором, бывало, дремал Иван Кузмич, усыпленный ворчанием своей супруги. |
Швабрина ше хьатӀадера цунна къаракъ. | Швабрин сам поднес ему водки. |
Пугачева, пела а менна, аьлар цунга, сона пӀелг тӀа а хьекха: | Пугачев выпил рюмку и сказал ему, указав на меня: |
«ДӀале цун возаллена а». | «Попотчуй и его благородие». |
Швабрина ший подносаца хьатӀавера сона, цхьабакъда, аз шозлагӀа а цунгахьа букъ берзабир. | Швабрин подошел ко мне с своим подносом; но я вторично от него отворотился. |
Из корзагӀваьнна вехавар. | Он казался сам не свой. |
Массаза а хӀама зелуш а, дагадоагӀаш а волча цун, вӀалла шеко а йоацаш, сакхувра Пугачев шийна раьза воацаш хиларах. | При обыкновенной своей сметливости он, конечно, догадался, что Пугачев был им недоволен. |
Из цох кхераш эгар, хӀаьта сона ца тешшаш бӀара а хьежар. | Он трусил перед ним, а на меня поглядывал с недоверчивостию. |
Пугачев дух тӀа ваьлар, чӀоагӀаленга фу хьал да, моастагӀчун бӀух дувцача хабарашта, иштта кхыча хӀамашта а, хӀаьта цӀаьхха дагадоаццаш хаьттар цо: | Пугачев осведомился о состоянии крепости, о слухах про неприятельские войска и тому подобном, и вдруг спросил его неожиданно: |
«Хьаалал, вошилг, фу йоІ я Ӏа ха оттадаь хье волча чуйоаллаер? | — Скажи, братец, какую девушку держишь ты у себя под караулом? |
БӀаргаяйтал из сона». | Покажи-ка мне ее. |
Швабрина, дакъан мо, бос бахар. | Швабрин побледнел как мертвый. |
«Паччахьа, — аьлар цо ехача оазаца… — паччахьа, из-м ха оттадаь яллац… из цамогаш я… из больнице улл». | — Государь, — сказал он дрожащим голосом… — Государь, она не под караулом… она больна… она в светлице лежит. |
«ДӀавигал со из йолча», — аьлар ше шийх паччахьа цӀи тиллачо, ваггӀачара хьал а гӀетта. | — Веди ж меня к ней, — сказал самозванец, вставая с места. |
ГІулакх ко догӀа йиш йолаш дацар. | Отговориться было невозможно. |
Швабрина Пугачев дӀавигар Марья Ивановна уллача цӀенгахьа. | Швабрин повел Пугачева в светлицу Марьи Ивановны. |
Со царна тӀеххьа вахар. | Я за ними последовал. |
Швабрин лоаме тӀа юхасецар. | Швабрин остановился на лестнице. |
«Паччахьа! — аьлар цо. | — Государь! — сказал он. |
— Хьа бокъо я хьай хьаштдар согара дӀадеха, цхьабакъда, са сесаг йижа уллача цӀагӀа гӀулакх доаца саг чувайта ма алалахь». | — Вы властны требовать от меня, что вам угодно; но не прикажите постороннему входить в спальню к жене моей. |
Со аьгар. | Я затрепетал. |
«Йоалаяьй Ӏа из? — аьлар аз Швабринга, из вохаваь дӀаваккха кич а венна. | — Так ты женат! — сказал я Швабрину, готовяся его растерзать. |
— ШортагӀа! — аьнна, сона юкъеийккхар Пугачев. | — Тише! — прервал меня Пугачев. |
— Из са гӀулакх да. | — Это мое дело. |
ХӀаьта хьо, — аьлар цо дӀахо Швабрина тӀа а вийрза, — хьаькъал тӀа вала а ма гӀерта, сетта а ма сетта: из хьа сесаг яле а, сесаг еце а аз из йолча сай хьаштдар чувуг. | А ты, — продолжал он, обращаясь к Швабрину, — не умничай и не ломайся: жена ли она тебе, или не жена, а я веду к ней кого хочу. |
Хьа возалле, хьаволле соца. | Ваше благородие, ступай за мною. |
ЦӀен наӀарга цӀаькха а тоха а сеца, шек а ухаш йолча гӀараца аьлар цо: | У дверей светлицы Швабрин опять остановился и сказал прерывающимся голосом: |
«Паччахьа, аз дӀахайт хьога, из пхьагала чоап а ена йоаллилга а, хӀаьта саццанза из харцлувш йола кхоалагӀа ди долга а». | — Государь, предупреждаю вас, что она в белой горячке и третий день как бредит без умолку. |
— Хьаелла ниӀ! — аьлар Пугачева. | — Отворяй! — сказал Пугачев. |
Швабрина, ший кисашка хьежаш а ваьлла, дӀоагӀаш шийца хьаденадац ше, аьлар. | Швабрин стал искать у себя в карманах и сказал, что не взял с собою ключа. |
Пугачева мӀарга техар наӀарах, чӀега дӀаийккхар, ниӀ хьаеллаелар, тхо дӀачудаьлар. | Пугачев толкнул дверь ногою; замок отскочил; дверь отворилась, и мы вошли. |
Subsets and Splits
No saved queries yet
Save your SQL queries to embed, download, and access them later. Queries will appear here once saved.