text
string | id
string | filename
string | language
string | language_script
string | source
string | file_path
string | dump
string | language_score
float64 | pii_count
int64 | url
string | idiom
string |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nagina gulivaziun da chareschia
Il persunal chantunal e las scolastas ed ils scolasts da las scolas popularas ston desister d'ina gulivaziun da la chareschia. Cun quest sacrifizi da salari prestan els, a vista da la situaziun precara da las finanzas chantunalas e da la flaivla economia, ina contribuziun per franar ils custs. La chareschia na gulivada da 0.4 pertschient da l'onn 1997 vegn stritgada senza cumpensaziun. Uschia vala ella per gulivada fin ad in stadi da l'index da 103.9 puncts (index naziunal dals pretschs da consum).
Analogamain vegni er desistì d'adattar a la chareschia las rentas da la cassa da pensiun dal chantun.
La lescha dals impedids va en vigur cun l'entschatta da 1998
La revisiun parziala da la lescha dals impedids vegn messa en vigur cun l'entschatta da 1998. In'excepziun fa l'artitgel 7 alinea 2, ch'è en vigur retroactivmain dapi il 1. d'avust 1997. Uschia vegn impedida ina reducziun da las rentas en consequenza da la sbassada da la vegliadetgna per la maiorennitad da dretg civil sin 18 onns ch'è succedida a l'entschatta da 1996.
Da las vischnancas
La regenza approvescha il project per la sanaziun e l'amplificaziun dals stabiliments da sport en il liber sin l'areal da scola a Bravuogn. Vi dals custs imputabels da maximal 420'000 francs vegni empermess ina contribuziun chantunala da 32.5 pertschient.
Approvà cun indicaziuns vegn il project preliminar per la nova construcziun da la chasa da scola cun stabiliments externs a Fläsch. Vi dals custs imputabels da ca. 2.6 miu. francs vegni mess en vista ina contribuziun chantunala da 17.5 pertschient.
Approvà cun indicaziuns vegn il project preliminar per l'engrondiment dal stabiliment da la scola secundara e reala e la nova construcziun d'ina halla da gimnastica traidubla a Klosters Platz. Vi dals custs calculads da 3.6 miu. francs vegni mess en vista ina contribuziun chantunala da 10 pertschient.
Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas d'Andeer e Celerina/Schlarigna sco er cun diversas indicaziuns e resalvas la segunda fasa da la revisiun da la planisaziun locala da Flem concernent las zonas da paus e las zonas sut protecziun da la cuntrada.
Fatgs da persunal
Urs Durrer, naschì 1966, da Kerns, domicilià a Berna, daventa revisur/econom da manaschi tar la controlla da finanzas. El entra en servetsch a l'entschatta da mars 1998.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 11 da december 1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 11.12.1997
|
464dceb6-d3f7-429e-a3f9-33dcc4dc4131
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Cussegliaziun per persunas da la Bosnia-Herzegovina che returnan en lur pajais
Tenor in conclus dal cussegl federal ston las persunas da la Bosnia-Herzegovina ch'èn recepidas provisoriamain abandunar la Svizra en il decurs da l'onn vegnent. Per pudair sa participar al program da reintegraziun da la confederaziun ston las persunas pertutgadas s'annunziar fin il pli tard ils 31 da december 1997 per quest program tar il post da cussegliaziun chantunal per persunas che returnan en lur pajais.
Avant in pèr emnas ha il post da cussegliaziun dal Grischun per persunas che returnan en lur pajais fatg attent tut las persunas da la Bosnia-Herzegovina ch'abiteschan en il Grischun e che ston abandunar la Svizra l'onn 1998 ch'il termin d'annunzia per il program da reintegraziun Bosnia-Herzegovina scrodia ils 31 da december 1997.
Per infurmar uschè bain sco pussaivel la cuminanza bosniaca che viva en noss chantun, appellescha quest anc ina giada a tut las famiglias bosniacas che ston abandunar la Svizra fin ils 30 d'avrigl 1998 u pli tard da s'annunziar avant ils 31 da december per la participaziun al program menziunà da reintegraziun.
Igl è d'observar en mintga cas ch'i na dat betg in connex tranter l'annunzia al program ed il termin per la partenza da la Svizra. Ina famiglia bosniaca che s'annunzia fin ils 31 da december 1997, obtegna er alur agid per la reintegraziun, sch'il termin da partenza vegn prolungì en il decurs da l'onn 1998 da las autoritads en il rom da las directivas da la confederaziun. Perencunter perda ina famiglia bosniaca che na s'annunzia betg fin la fin da l'onn mintga dretg sin in tal sustegniment.
Fin oz han gia varga 5'000 Bosniacs e Bosniacas obtegnì agids finanzials da reintegraziun ch'èn vegnids concedids da las autoritads svizras. Plinavant èn pli che 1'200 burgais bosniacs s'annunziads al program e vegnan a returnar ils proxims mais an la Bosnia-Herzegovina. Da menziunar esi er che l'agid da partenza ha dà a millis e millis Bosniacas e Bosniacs la pussaivladad da chattar en la Bosnia-Herzegovina ina nova existenza. Uschia han els per exempel pudì renovar lur chasa u lur abitaziun, fundar ina pitschna interpresa u finanziar in studi.
Plinavant metta la direcziun per svilup e collavuraziun (DEZA) a disposiziun dapi l'october 1997 en differents territoris dal pajais in'abitaziun cun ina u pliras stanzas a las Bosniacas ed als Bosniacs che n'han betg ina dimora en la Bosnia-Herzegovina. En quest connex vegn dà la preferenza a las persunas bosniacas che returnan da la Svizra. Quellas ston pajar a la DEZA in tschains minimal per mais.
Per tut quests motivs recumonda il post da cussegliaziun dal Grischun per persunas che returnan en lur pajais a tut las famiglias che han l'intenziun d'abandunar la Svizra l'onn 1998 da s'annunziar avant ils 31 da december 1997 per il program d'agid da reintegraziun. Per fugitivs renconuschids che vulan sa participar al program vala medemamain ils 31 da december 1997 sco davos termin d'annunzia.
Per ulteriurs scleriments stat il post da cussegliaziun dal Grischun per persunas che returnan en lur pajais gugent a disposiziun (tel. 081-257 25 37).
Post da cussegliaziun per persunas che returnan en lur pajais dal chantun Grischun
Karlihof 4, 7000 Cuira
Ina partiziun da l'uffizi da polizia dal Grischun
Data: 16.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
ed7368bb-05f1-49fb-a14f-1b6cebf3c979
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza relascha ina glista da las chasas da tgira
La regenza ha deliberà e relaschà la glista da las chasas da tgira pretendida da la lescha davart l'assicuranza da malsauns. Chasas che figureschan sin questa glista pon dar quint a las cassas da malsauns per lur prestaziuns da tgira.
37 da total 45 chasas da tgira dal Grischun adempleschan las premissas da la lescha davart l'assicuranza da malsauns e da la planisaziun chantunala davart las chasas da tgira per pudair dar a quint lur prestaziuns a l'assicuranza obligatoria da malsauns. 8 chasas adempleschan las premisas almain quest mument mo per part. Questas chasas han memia pauc persunal u memia pauc persunal qualifitgà u ad ellas manca l'infrastructura necessaria. Ellas pon eventualmain vegnir recepidas pli tard en la glista, sch'ellas adempleschan alur las cundiziuns.
Gia 1994 è vegnida elavurada ina planisaziun cumplessiva dal basegn da chasas da tgira. Partind da questa planisaziun dal basegn è vegnida relaschada l'onn 1995 ina emprima glista da chasas da tgira, cunter la quala las cassas da malsauns han fatg recurs tar il cussegl federal. En sia decisiun da l'october 1996 ha il cussegl federal abrogà la glista da chasas da tgira da 1995. El ha bain considerà la planisaziun avant maun per suffizienta, ha dentant constatà che las premisas medicinalas e persunalas da las chasas na sajan betg cumprovadas suffizientamain per pudair dar ad ellas l'admissiun da daventar activas sin donn e cust da l'assicuranza obligatoria da malsauns. Il cussegl federal ha pretendì da la regenza grischuna da sclerir questa chaussa e da relaschar ina nova glista.
Ils davos mais èn vegnids fatgs ils scleriments necessaris en 45 chasas da tgira. Per vegnir recepida sin la glista da las chasas da tgira ha mintgina da quellas stuì cumprovar ch'ella disponia d'avunda persunal cun qualificaziun suffizienta ed er dals indrizs medicinals pretendids e ch'ella possia er garantir la tgira medicala.
In sboz da la glista da las chasas da tgira suttamess ad ina vasta consultaziun ha previs d'er admetter en ina atgna categoria chasas da tgira che han anc da cumprovar tschertas chaussas entaifer in termin fixà. Questa mira n'ha betg pudì vegnir realisada. Il cussegl federal ha entant decidì en ina procedura da recurs d'auters chantuns che mintga spezia d'admissiun provisoria na saja betg legala.
Ina politica moderna pertutgant la vegliadetgna pretenda che mintga chasa offereschia ina tgira cumplessiva per tuttas cussedentas e tuts cussedents, independentamain da lur basegn da tgira. I stoppia vegnir impedì che umans che vivian en ina chasa vegnian sfurzads da midar lur ambient conuschent. L'incarica da prestaziun colliada cun la recepziun sin la glista da las chasas da tgira è vegnida redegida correspundentamain.
La lescha federala davart l'assicuranza da malsauns prescriva als chantuns d'elavurar ina planisaziun per las chasas da tgira. Il resultat è da fixar en ina glista da las chasas da tgira. La recepziun sin la glista da las chasa da tgira è la premissa che las chasas pon dar quint sin donn e cust da l'assicuranza obligatoria da malsauns. Cun il relasch da la glista vegn realisada l'incarica tenor dretg federal.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: gievgia, ils 18 da december 1997
Data: 18.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
9e245687-0414-4424-a23a-cc270836aee2
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Gronds custs per stizzar ils fieus en il Grischun meridiunal
Dals 16 fin la fin d'avrigl 1997 èn ars guauds da las vischnancas da Grono, Verdabbio, Castaneda, Sta. Maria di Calanca, Leggia e Cama. 390 hectaras guaud èn stadas pertutgadas dals incendis. Da l'entschatta ennà èn stads engaschads plirs corps da pumpiers, il servetsch forestal, la protecziun civila, voluntaris, interpresas privatas ed il militar. Il davos ha er mess a disposiziun numerus helicopters. L'entira acziun da stizzar fieu è vegnida manada da l'inspectur da pumpiers dal chantun. Pir plievgias abundantas en las emprimas emnas dal mais matg han pudì stizzar il fieu definitivamain.
Ils custs da stizzar imputabels èn fitg auts pervi dals custus engaschis dals helicopters (ca. 1.09 miu. francs) e muntan en tut a radund 1.48 miu francs. Per l'agid fitg prezius da l'armada n'esi betg vegnì dà quint. Ils custs da stizzar èn vegnids surpigliads da las suandantas instituziuns:
- assicuranza per ils custs d'engaschament da l'institut d'assicuranza d'edifizis dal Grischun (500'000 francs),
- fond d'agid urgent da la cassa per donns elementars dal Grischun (radund 313'000 francs),
- contribuziun forestala dal chantun (radund 415'000 francs), ed
- acziun da collecta dal Padrinadi svizzer per vischnancas muntagnardas per mauns da las vischnancas pertutgadas (radund 252'000 francs).
Ils 13 da mars 1997 era rut ora in incendi en l'Italia vischinanta ch'è sa derasà ils 17 da mars 1997 malgrà intensivas cuntermesiras sin il territori da "Ruscelina" a Brusio. L'incendì ha pudì vegnir mess sut controlla ils 22 da mars 1997 grazia a l'engaschament da plirs helicopters, dals corps da pumpiers da Brusio e Poschiavo, dal servetsch forestal local sco er da la protecziun civila. L'entira acziun da stizzar fieu è vegnida manada da l'inspectur da pumpiers dal chantun.
Ils custs da stizzar imputabels muntan a 192'600 francs e vegnan surpigliads da las suandantas instituziuns:
- assicuranza per ils custs d'engaschament da l'institut d'assicuranza d'edifizis dal Grischun (119'000 francs),
- contribuziun forestala dal chantun (radund 44'000 francs), e
- vischnanca da Brusio (radund 29'000 francs).
La regenza sustegna la participaziun da la Svizra a la convenziun da genocid
En sia posiziun al departament federal dals affars externs (DFAE) sustegna la regenza grischuna la participaziun da la Svizra a la cunvegna dals 9 da december 1948 davart il scumond e la prevenziun dal genocid e beneventa adattaziuns correspundentas en il cudesch penal ed en la lescha davart il dretg penal militar. L'uschenumnada convenziun da genocid è cun 124 stadis contractuals ina da las cunvegnas internaziunalas acceptadas il pli vastamain. Ella scumonda il genocid ed oblighescha ils stadis d'impedir e da chastiar quel. Il scumond da genocid vegn renconuschì da la dretgira internaziunala e da la cuminanza dals stadis sco dretg da disa internaziunal.
Da las vischnancas
Il teater da la citad da Cuira obtegna per la stagiun da teater 1997/1998 ina contribuziun dal chantun da 200'000 francs.
Cun grevezzas e cundiziuns vegn approvà il project per la midada dal diever da la chasa da vegls s. Martin a Cazas en ina chasa da vegls e da tgira. Vi dals custs imputabels da radund 811'000 francs vegni garantì ina contribuziun dal chantun da 61 pertschient.
Cun grevezzas e cundiziuns vegn approvà il project preparativ per la modificaziun parziala e la sanaziun da la chasa da vegls e da tgira "Lindenhof" a Churwalden. Vi dals custs imputabels ch'èn calculads sin radund 1.3 miu. francs metta il chantun en vista contribuziuns da 58 pertschient.
Cun grevezzas e cundiziuns approvescha la regenza la modificaziun e l'engrondiment da la chasa da vegls e da tgira "Parc" a Lai. Vi dals custs imputabels ch'èn calculads sin 5.5 miu. francs vegnan messas en vista contribuziuns da 50 pertschient.
Il project da construcziun per ina nova halla da gimnastica dubla a Termin vegn approvà definitivamain. Vi dals custs imputabels da radund 1.9 miu. francs vegnan garantidas contribuziuns dal chantun da 25 pertschient.
Cun resalvas ed indicaziuns vegn approvada la revisiun parziala da la planisaziun locala da Langwies.
Approvadas vegnan las revisiuns totalas da las leschas da taglia d'Aschera e da Selma.
Per divers projects per la construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits da total 538'000 francs.
Persunal
Paul Engi, naschì 1955, da Tavau, domicilià a Cuira, daventa schef da l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas. Engi è stà fin uss inspectur da scola e daventa a l'entschatta d'avust 1998 il successur da Stefan Niggli, che va en pensiun a la fin da settember 1998.
Da las tractandas da la regenza - Data da la consegna: gievgia, ils 18 da december 1997
Data: 18.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
8c083ca9-f47c-4352-81be-969140ea0b80
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
355'000 francs da la "taglia sin ils vinars" van als fatgs socials dal Grischun
La mesadad dal retgav net dal chantun ord l'imposiziun dal commerzi en detagl e da la vendita da bavrondas destilladas vegn utilisà per intents d'util public. Da las entradas 1997 vegnan pajads 355'000 francs per 11 chasas d'uffants e scolas-dimora, set organisaziuns d'impedids, 24 uniuns, federaziuns, fonds e fundaziuns, otg organisaziuns d'agid a sasez e per in project.
Da las regiuns e vischnancas
La regenza approva las revisiuns parzialas da la constituziun cirquitala da l'Engiadin'ota, da la constituziun communala da Trin e da la lescha d'ustaria da Flem.
Cun cundiziuns e resalvas vegnan approvads il project per l'amplificaziun da l'entrada e da la cafetaria e per la midada da l'administraziun da l'asil da vegls "Im Bodmer" a Cuira. Vi dals custs imputabels da ca. 977'000 francs vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da construcziun da bunamain 350'000 francs.
Per differents projects da construcziuns da vias vegnan dads libers credits d'in import total da 219'000 francs.
Per la fin da l'onn
La regenza ha fatg quest onn 44 sesidas. Là ha ella tratg circa 2580 conclus.
La regenza engrazia fitg a las collavuraturas ed als collavuraturs da l'administraziun chantunala per la lavur prestada. A las conburgaisas ed als conburgais giavischa ella tut il bun per la fin da l'onn sco er buna prosperitad en l'onn nov.
Il presidi da la regenza passa il 1. da schaner 1998 dad Aluis Maissen a Luzi Bärtsch, vicepresident daventa Klaus Huber.
Da las tractandas da la regenza - Data da la consegna: Mardi, ils 23 da december 1997
Data: 23.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
46a7a490-a40b-4ccd-a99d-2eca79058f95
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Data da consegna:
Gievgia, ils 4 da settember 1997
Ina delegaziun dal parlament tirolais fa ina visita al Grischun
Per motiv dal giubileum da 25 onns da l'Arge Alp e per intensivar las relaziuns da bun vischin fa ina delegaziun dal parlament tirolais sin invit dal cussegl grond dal Grischun mardis e mesemna, ils 9/10 da settember 1997 ina visita al Grischun.
Per metter in accent politic durant l'onn giubilar da l'Arge Alp dasper las pli diversas occurrenzas culturalas e socialas ha la direcziun dal cussegl grond organisà ina scuntrada sur ils cunfins ora da commembers dal parlament. Da vart dal Tirol sa participeschan il president dal parlament, la vizepresidenta ed il vizepresident, quatter presidents da fracziuns ed in parlamentari, ferton ch'il Grischun vegn represchentà dal president dal cussegl grond, dal vizepresident, dals tschintg presidents da las fracziuns sco er dal chancelier e da ses substitut.
Sin il program da l'occurrenza da dus dis stattan l'emprin di in stgomi general d'opiniuns pertutgant dumondas che surpassan ils cunfins, spezialmain davart la partenanza a la cuminanza da lavur dals pajais da las Alps, ed il segund di ulteriurs temas d'interess communabel. Il mardis han lieu differentas visitas e discussiuns a Cuira, entant che la mesemna è deditgada spezialmain a dumondas dal transit da las Alps e dal mantegniment da las vias sco er da l'agricultura da muntogna. Per quest intent vegnan explitgads als giasts da l'exteriur ils projects da sanaziun vi da la via dal San Bernardino e fatg ina visita ad in manaschi d'in pur muntagnard sin la Mantogna.
Indicaziuns pertutgant fotografias
Tgi che vul far ina fotografia da questa societad è supplitgà dad esser mardi, ils 9 da settember 1997 a las 15.50 en il foier da l'edifizi dal cussegl grond, Masanserstrasse 3, Cuira.
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
56762713-7b40-4423-b8d2-73c2e860e230
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Resalvas envers la nova ordinaziun federala davart la protecziun da las auas
Da princip considerescha la regenza il sboz per ina nova ordinaziun federala davart la protecziun da las auas per in bun instrument. Ma ella refusa cleramain las disposiziuns davart la quantitad d'aua restanta e propona d'eliminar ulteriurs mancos.
Il sboz da la confederaziun per ina nova ordinaziun davart la protecziun da las auas tracta praticamain tut ils secturs ch'èn reglads en la lescha federala davart la protecziun da las auas, numnadamain las pretaisas envers las auas persas ch'èn da deviar, las pretaisas per la planisaziun, la construcziun ed il manaschi da las sereneras, la protecziun planisatoria da las auas (spezialmain da l'aua da fund), la garanzia da quantitads adequatas d'aua restanta, l'impediment d'autras influenzas duraivlas sin las auas sco er l'execuziun da la protecziun da las auas. La regenza beneventa la structura survesaivla da l'ordinaziun e la libertad d'agir ch'è daventada pli gronda per las autoritads. Cun la gronda part da las regulaziuns materialas va la regenza da princip d'accord, ma ella refusa expressivamain la garanzia da quantitads adequatas d'aua restanta. Ultra da quai constatescha ella ulteriurs mancos: Per part è il sboz formulà a moda fitg cumplitgada, i mancan pretensiuns per la qualitad da l'aua da funs e l'idea preventiva n'è betg vegnida resguardada avunda en il chapitel davart l'allontanament da las auas persas. Perquai vegni proponì d'eliminar anc quests defects.
La prescripziun, tenor la quala igl è da dumandar ina permissiun per prelevaziuns d'aua or d'auas currentas cun trajects che na mainan betg permanentamain aua, premess che l'aua dispona d'ina quantitad d'aua permanenta al lieu da la prelevaziun, cuntrafa, tenor l'opinun da la regenza, al princip da la separaziun da las pussanzas e da la legalitad. Sa basond sin il cler text sco er sin l'evidenta voluntad dal legislatur, constatescha la regenza che las disposiziuns pertutgant l'aua restanta en la lescha davart la protecziun da las auas n'èn betg d'observar per auas che sfundran dal tut durant pli che 18 dis per onn. Da questa constataziun esi da deducir stringentamain ch'i sto er esser pussaivel da prelevar aua senza dumandar ina permissiun en in lieu d'ina aua permanentamain currenta, sche l'ual na maina betg aua sin ses curs inferiur durant pli che 18 dis per onn. L'ordinaziun davart la protecziun da las auas sco ordinaziun executiva na po ni cumplettar, ni midar la lescha davart la protecziun da las auas, mabain ella sto suandar la mira da la lescha davart la protecziun da las auas e po sulettamain explitgar las regulaziuns ch'èn gia cuntegnidas da princip en la lescha.
Tenor la nova lescha davart la protecziun da las auas valan las disposiziuns pertutgant l'aua restanta sulettamain per auas currentas che mainan permanentamain aua. Auas currentas che na mainan betg aua durant pli che 18 dis per onn èn perencunter excepidas da las disposiziuns pertutgant l'aua currenta. L'ordinaziun davart la protecziun da las auas previsa vul uss er suttametter a l'obligaziun da dumandar ina permissiun las prelevaziuns d'aua or d'auas currentas cun trajects senza aua permanentamain currenta. Quest intent snega, tenor l'opiniun da la regenza, il cler text da la lescha. Ella propona d'elavurar l'ordinaziun en quel senn, ch'il champ d'applicaziun da las disposiziuns pertutgant l'aua restanta vegn limità sin quellas auas currentas, da las qualas la quantitad da deflussiun è pli gronda che nulla sin tut la lunghezza dal traject d'aua restanta.
Surdada da las lavurs per la construcziun nova e la renovaziun da l'ospital chantunal e regiunal retic: La regenza renvia la fatschenta ad ina reponderaziun
En connex cun la surdada da l'incarica tras la Fundaziun Ospital chantunal e regiunal retic a Cuira pertutgant las lavurs d'impressari per la construcziun nova da la chasa da letgs e per la renovaziun dal tract da visitas ha la regenza gì da s'occupar, en sias duas davosas sesidas, dals aspects concernent il dretg da submissiun dal cas. En il rom da duas refusas pertutgant las surdadas dispitaivlas da l'ospital chantunal aveva la dretgira administrativa dal chantun constatà en sias ponderaziuns a l'entschatta d'october, che las purschidas da las duas cuminanzas da lavur resguardadas hajan stuì vegnir exclusas da la concurrenza sco nunvalaivlas.
En sia funcziun sco autoritad da submissiun e suenter in'examinaziun detagliada ed ina ponderaziun dals interess publics che stattan en discussiun, è la regenza vegnida a la conclusiun, ch'ils interess dal chantun sco donatur da subvenziuns per ina applicaziun consequenta e correcta da las prescripziuns da submissiun decisivas prevalan cleramain envers quels da l'ospital chantunal per ina realisaziun sperta dal project. La regenza aveva gia fatg attent expressivamain a chaschun da l'approvaziun dal project da construcziun a l'observanza stricta da las disposiziuns valaivlas sco premissa per las contribuziuns chantunalas.
Suenter ch'ins n'ha betg tegnì quint da questa circunstanza cun surdar las lavurs a dus offerents cun purschidas nunvalaivlas, ha la regenza decidì da n'empermetter naginas subvenziuns, sche l'ospital chantunal e regiunal retic na revegn betg a sias decisiuns da surdada. La regenza ha uschia pretendì da l'ospital da reponderar anc ina giada questa chaussa. El duai decider surtut, sch'el duai surdar las lavurs dispitaivlas tras ina surdada directa ad in dals auters concurrents u tras ina nova publicaziun ed uschia tras ina repetiziun da la procedura. A la regenza displaschan ils ulteriurs retards, ma ella è da la ferma opiniun che las prescripziuns valaivlas sajan d'observar da tut ils participants.
Las mesiras encunter la sturnadad bovina vegnan sustegnidas
La confederaziun ha dà en consultaziun ina revisiun da l'ordinaziun davart epidemias d'animals, la quala vul adattar la regulaziun svizra a quella da la UE. Cun unifitgar las mesiras encunter la sturnadad bovina vegni fatg in pass impurtant per avrir las fieras da la UE per animals e per products d'animals da derivanza svizra. Per il mument observan 32 pajais restricziuns e scumonds d'importar envers la Svizra, tranter quels la majoritad dals pajais da la UE. Cun tschertas restricziuns beneventa la regenza questa regulaziun nova.
Contribuziuns umanitaras
Il chantun Grischun sustegna en il rom da sias pussaivladads finanzialas agids da svilup ed en cas da catastrofas a l'ester. En quest senn conceda la regenza contribuziuns d'in import total da 54'000 francs a las suandantas instituziuns ed als suandants projects:
- Swissaid en favur dal project "Mantegniment da l'ambient en la Sierra dal nord, Ecuador",
- Swisscontact en favur dal program per promover il mastergn en Bolivia,
- Amis svizzers da las vischnancas d'uffants SOS en favur dal project "Construcziun da la scola Hermann-Gmeiner a Ca Mau, Vietnam",
- Médecins sans Frontières en favur dal sustegn dal sistem da sanadad per il pievel tibetan,
- Agid protestant svizzer (HEKS) en favur dal project da svilup "Garanzia d'alimentaziun e svilup da vischnancas a Cambodscha",
- Helvetas en favur dal project "Agricultura cun sauaziun a Fuladugu e Siby, Mali",
- Armada dal salit en favur dal project "Canorta d'uffants a Carmo do Rio Claro, Brasilia",
- Agid cun medicaments, apparats medicinals e d'ospital per la Rumania, e
- Uniun "Pro Predeal, Bravuogn", che vul meglierar las cundiziuns da viver en la citad rumena Predeal.
Da las vischnancas
La regenza approva cun recumandaziuns la revisiun parziala da la planisaziun locala da Beiva e la revisiun parziala da la planisaziun locala da Tartar.
Da las tractandas da la regenza
Funtauna (inditgar adina): Chanzlia chantunala dal Grischun
Data da la consegna: Gievgia, ils 6 da november 1997
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
6913cad2-c264-48b0-ad87-4e9a0b1495c4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Cun anim en il futur - Gea a la revisiun totala da la constituziun chantunala
Il temp dad oz è caracterisà da grondas midadas che portan ton numerusas schanzas sco er numerus ristgs. La midada permanenta porta di per di novas provocaziuns ed è cumbinada cun ina tscherta malsegirezza. Quai che valaiva anc ier per definitiv, po gia esser antiquà damaun. En talas situaziuns basegna la societad in cumpass che mussa la direcziun generala. Quai è ina da las incumbensas d'ina constituziun chantunala. La constituziun grischuna na po dentant betg satisfar pli en la furma actuala a las grondas pretaisas. Ils 28 da settember 1997 vegnan las vischinas ed ils vischins a decider, schebain las lavurs per ina nova constituziun chantunala duain vegnir iniziadas u betg.
Il temp per ina revisiun totala è madir
La constituziun chantunala valaivla datescha da l'onn 1892. Numerus secturs essenzials èn dentant vegnids surpigliads da constituziuns pli veglias. Da lez temp ha l'administraziun chantunala acquistà circa l'emprima maschina da scriver ed ella ha obtegnì l'emprima colliaziun da telefon. Cunquai ch'ils automobils eran anc scumandads en il Grischun, viagiav'ins en charrotscha, a chaval u a pe. Dapi alur è succedida ina midada sociala ernorma che sa manifestescha malgrà pli che 20 revisiuns parzialas be a moda minimala en la constituziun chantunala. Differentas disposiziuns èn daventadas oz obsoletas, autras èn strusch pli chapaivlas pervi da lur cuntegn u pervi da lur formulaziuns. La realitad constituziunala sa differenziescha en plirs puncts dal text constituziunal e secturs impurtants n'èn gnanc cuntegnids u registrads be fragmentariamain. La constituziun chantunala è sco in vestgì vegl che mava sco culà tar la cumpra, che na stat dentant oz bain. Ella ha munglaments pertutgant il cuntegn sco er furmals che ston vegnir eliminads. La necessitad per ina revisiun totala na vegn betg contestada en il cussegl grond ed en la regenza e vegn er cumprovada entras in'expertisa independenta.
Far ina revisiun totala da la constituziun chantunala vul dir da reponderar fundamentalmain il dretg constituziunal existent en tut las parts. Ella dat la pussaivladad da far refurmas ed adattaziuns là, nua che la constituziun valaivla n'è betg pli adequata al temp. I na sa tracta betg d'ina revisiun totala per amur da la revisiun, mobain questa ha la finamira, d'obtegnair ina lescha da basa moderna, chapaivla e manaivla al burgais. I sa tracta pia da rinforzar il cumprovà e d'introducir las novaziuns necessarias.
Tschertas mancanzas da nossa constituziun chantunala pudessan er vegnir eliminadas cun agid da revisiuns parzialas. En questa moda essan nus dentant betg en il cas da sligiar tut ils problems. La constituziun restass ina cuntschadira nuncumpletta. Be ina revisiun totala permetta da crear ina constituziun cumpacta. Be alur datti la pussaivladad da metter en discussiun dumondas da princip statalpoliticas. En quest connex pon tut las vischinas e tut ils vischins exprimer, co els vulan furmar lur stadi pertutgant las incumbensas publicas, l'organisaziun da las autoritads sco er lur dretgs ed obligaziuns. "L'identitad" che vegn elavurada uschia furma il punct da partenza da l'identificaziun da las burgaisas e dals burgais cun il chantun. Ella rinforza l'identitad dal chantun en sia diversitad.
Eventuals secturs da refurma
La revisiun totala da la constituziun chantunala ha per mira da garantir per il futur la libertad d'agir da tut ils stgalims statals e da crear la basa per sligiar ils problems futurs. Per quai motiv na dastga la revisiun betg sa cuntentar be cun adattaziuns furmalas e linguisticas. Midadas dal cuntegn sin differents secturs èn indispensablas. Senza vulair preschentar soluziuns sa tracti da discutar las sequentas dumondas en il rom da las lavurs da revisiun:
Èn las cumpetenzas repartgidas a moda optimala sin ils differents staglims statals (chantun, regiun, vischnanca)? Ultra da questa e da sumegliantas dumondas pertutgant l'organisaziun statala sa tracti er anc da la collavuraziun en las regiuns sco er sur il cunfin dal chantun or (cun ils chantuns/vischnancas cunfinants/as e cun l'exteriur).
Pussibilitescha l'organisaziun administrativa dal chantun en il futur a mintga stgalim d'accumplir effizientamain e raziunalmain las incumbensas sin lur sectur da cumpetentas? En quest connex esi da menziunar sco chavazzins las corporaziuns da vischnancas e las aglomeraziuns.
Lubescha l'urden da cumpetenzas tranter pievel, parlament e regenza ina procedura democratica ed en il medem temp objectiva e confurma al temp? Po il pievel s'exprimer davart tut las dumondas impurtantas? I sa tracta da secturs sco condecisiun dal pievel en dumondas administrativas (referendum administrativ), la pussaivladad dal referendum encunter singulas disposiziuns da la lescha (referendum constructiv), il referendum facultativ da lescha u dal sistem electoral.
Ils principis da l'urden da finanzas duain vegnir resumads en la constituziun. Quai pertutga l'acquisiziun, l'administraziun ed il diever dals daners publics.
Incontestà è il basegn da revisiun da l'organisaziun giudiziala dal Grischun. Las lavurs persuenter èn gia vegnidas instradadas independentamain da la revisiun totala da la constituziun chantunala.
Condecisiun dal pievel è garantida
L'elavuraziun d'in sboz da la constituziun duai vegnir surdada ad ina cumissiun d'experts che duai tegnair quint da la diversitad linguistica, culturala, geografica e politica da noss chantun. En ina vasta procedura da consultaziun pon tut las burgaisas ed ils burgais interessads s'exprimer vers quest sboz. Cun ulteriuras mesiras vegn garantida plinavant l'infurmaziun permanenta da la populaziun. Questa procedura garantescha ina constituziun chantunala manaivla al burgais che vegn purtada da tuts.
Cun l'actuala decisiun da princip na vegn dentant betg cumprà il "giat en il sac", pertge che davart la nova constituziun ha il pievel da decider obligantamain en ina votaziun. Quel po decider alur libramain, schebain il resultat preschentà correspunda a sias ideas e sch'el vul acceptar la constituziun u sch'el vul refierer quella.
Crear buna premissas
Il medem mument cun la dumonda da princip duain vegnir creadas cundiziuns generalas favuraivlas per ina buna reussida dalla revisiun totala e quei cun introducir pussaivladads differenziadas da s'exprimer. Persuenter sto vegnir adattada la constituziun valaivla. Quai è l'object dal segund project.
Sco recumandà en l'expertisa independenta proponan il cussegl grond e la regenza da pussibilitar uschè numnadas votaziuns da variantas. Tar questa procedura pon ils votants decider en votaziuns separadas davart variantas pertutgant singuls artitgels.
Tar l'acceptaziun da questa revisiun pudess per exempel vegnir preschentada als votants la dumonda per in remplazzament dal referendum obligatori da lescha entras il referendum factulativ da lescha u questa da la partiziun da l'administraziun a moda separada sco varianta.
La disposiziun proponida è caracterisada d'ina gronda flexibilitad. Uschia tegna ella quint al fatg che la procedura da votaziun optimala po anc pir vegnir fixada, cura ch'il text da la constituziun è enconuschent. La procedura proponida pussibilitescha a las vischinas ed als vischins ina manifestaziun libra e vardaivla da l'opiniun. Ella porta al pievel dapli dretgs da cooperaziun, cunquei ch'ins po s'exprimer en votaziuns separadas davart novaziuns dispitaivlas.
Ton la decisiun da princip per la revisiun totala da la constituziun chantunala sco er l'adattaziun da la procedura èn vegnidas beneventadas cleramain dal cussegl grond e da la regenza e valan la paina da vegnir sustegnidas. Ina nova constituziun chantunala che tegna quint da las pretaisas socialas, economicas e giuridicas furma ina buna basa per sligiar ils problems actuals e futurs. En num da la regenza e dal cussegl grond intimesch jau Vus da gidar a rinforzar il Grischun cun in "Gea" persvadent per ils dus projects e da demussar ch'il Grischun è "en buna constituziun".
Cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch
Schef dal departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
7b7cd91c-463c-484f-a8bc-f6e4b71eae4a
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ina lescha per promover la cultura adattada als basegns.
La nova lescha per promover la cultura è vegnida adattada als basegns da la lavur culturala grischuna: Ella resguarda las atgnadads da nossa lavur culturala cun metter prioritads. Cun mesiras decisas da promoziun duain vegnir megliuradas ultra da quai las deblezzas da la promoziun culturala da fin uss. - Il cussegl grond ha deliberà questa lescha unanimamain (102 encunter 0) ed ha er accentuà uschia la necessitad da la promoziun culturala.
La definiziun da la cultura che furma la basa da questa lescha è fitg averta e cumplessiva. Ella cuntegna medemamain ils secturs dals arts, dals classics fin agl art da video, la cultura da laics e la cultura populara, il mantegniment e la promoziun da las regiuns linguisticas, la perscrutaziun dal spazi cultural e da viver, dentant er la cultura dals giuvenils.
Tgi che promova tut, promova nagut en urden. - Questa critica che sa drizza encunter il princip da repartiziun eguala sto sa chapescha vegnir prendida seriusa. Malgrà che la nova lescha prevesa custs supplementars da 2.5 miu. francs per la promoziun da la lingua e cultura, ston ils meds vegnir impundids a moda ponderada.
La nova lescha per promover la cultura prova da tegnair quint da quests interess differents cun avair en egl ina promoziun decisa da prioritads, dentant er cun promover il medem mument avertamain projects. Domadus presupponan il medem: ina lescha da promoziun adattada als basegns.
Ils puncts principals da la promoziun.....
- La cultura e las linguas duain vegnir mantegnidas. Oravant tut las regiuns linguisticas dal Grischun cun sias trais linguas e ses divers idioms meritan ina tgira plain quità.
- Cun contribuziuns a las instituziuns culturalas da muntada duai la basa da la cultura grischuna vegnir rinforzada.
- La scolas da cant e musica prestan lavur da basa sin il sectur cultural e da giuventetgna e meritan uschia in sustegniment correspundent.
- Cun concurrenzas e stipendis libers poi vegnir purschì impuls per las persunas activas sin il champ cultural.
- Las atgnas iniziativas da la lavur culturala da laics e da la cultura populara duain vegnir sustegnidas cun contribuziuns a las federaziuns tetgalas e per curs spezialisads.
- Per render attent in publicum interessà obtegnan las bibliotecas contribuziuns per renovar lur effectivs.
- Il sustegniment da la cultura da giuventetgna duai permetter als giuvenils da viver lur atgna cultura.
- Ils puncts debels specifics duain vegnir eliminads entras programs d'accents.
- La perscrutaziun da la cultura merita in sustegniment intensivà, gist en in chantun da tala diversitad culturala e linguistica.
..... e la promoziun libra da projects
Cumplessiva na duai betg esser almain la chapientscha da la cultura, mobain er la promoziun da projects. En quest connex po vegnir fatg diever da la pratica cumprovada da la cumissiun per promover la cultura. Questa cumissiun che sa cumpona da set represchentantas e represchentants dals secturs culturals ils pli differents na selecziunescha betg entras ina chapientscha da la cultura restrictiva, mobain tschenta er clers criteris qualitativs.
Mantegnair il tradiziunal - recepir il nov
La cultura permetta a l'uman da chapir meglier sia situaziun, damai ch'ella demussa sia relaziun envers il mund, la societad e l'ierta tradiziunala; uschia definescha il cussegl europeic las prestaziuns culturalas. Ditg in zichel pli simpel: La cultura creescha in spievel da nossa societad, mussa nus en nossa particularitad. Dapli tendenzas e secturs culturals differents che vegnan integrads e pli divers che quest maletg daventa. La lavur culturala tradiziunala e las novas tendenzas, la cultura tradiziunala e l'avantgarde furman pia nagins cuntrasts ch'excludan in l'auter, mobain differentas modas da viver che dattan ensemen in interessant e different maletg.
Na betg cultura populara encunter lavur professiunala,
mobain cultura populara e lavur professiunala
La diversitad culturala da noss chantun è impressiunanta, furma il medem temp dentant er in'obligaziun. Gia la plurilinguitad che sa manifestescha en noss dialects ed idioms è ina ritgezza cultura impressiunanta cun ina cultura populara pregnanta. La cultura populara manegia questa cultura ch'è sa furmada da las circumstanzias da viver tradiziunalas e da las furmas da viver, sco per exempel il cant choral fitg derasà, il moviment musical, il teater da laics, dentant er la cultura da noss museums e da nossas bibliotecas. Questas furman il fundament d'ina regiun culturala. Da l'autra vart esi la lavur culturala professiunala che dat impuls essenzials en connex cun la confruntaziun e cun la provocaziun dal temp ed en furma experimentala. Ina regiun culturala vitala basegna domaduas, la colliaziun e l'innovaziun. Gist sil sectur dal teater pudain nus persequitar adina puspè quella collavuraziun captivanta tranter laics ed acturs professiunals.
In pled pertutgant ils custs ed il nez economic
Na sa tracti betg tar las expensas per la cultura d'in luxus che nus na pudain betg sa lubir pli? Èn expensas supplementaras inditgadas oz? - Da refusar èn expensas supplementaras alur, sch'ellas n'èn betg giustifitgadas pli. Franc datti anc adina cerchels che considereschan expensas culturalas per in luxus che nus na pudain betg sa lubir pli en temps che las finanzas daventan pli e pli stgarsas. Questa optica n'è dentant betg acceptabla.
Ina lavur culurala vitala è il spievel d'ina societad. Ella po contemplar sasezza en quel, ella chatta en quel sia identitad. Ina crisa è adina er ina crisa d'identitad e quella na po betg vegnir supperada be cun mesiras economicas. La "persunalitad" culturala d'in pajais è manegiada, sch'il professer da dretg public Peter Saladin di en in artichel: "Sch'il stadi vul esser a lung termin in urden stabil, fidà ed avert, sto el s'occupar spezialmain da sias incumbensas culturalas".
Ultra da quai dastga vegnir constatà che la promoziun da la cultura n'è betg ina but senza fund. Diversas studias mussan che las contribuziuns statalas per promover la cultura dastgan tuttavia er vegnir consideradas sco investiziuns, investiziuns che rendan dal reminent in pulit zic dapli che sin tscherts auters secturs. Plinavant è la promoziun da nossa cultura in argument impurtant per il Grischun sco lieu turistic.
La nova lescha per promover la cultura merita in GEA,
perquai ch'ella pussibilitescha ina promoziun da la cultura adattada al Grischun e perquai che la promoziun da la cultura è gist oz da speziala muntada.
Joachim Caluori, cusseglier guvernativ
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
f08cade1-6da7-4f89-bcd1-63ebde00a788
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Data da la consegna:
Gievgia, ils 4 da settember 1997
Da las tractandas da la regenza
La regenza è per ina interrupziun a termin restrenschida da la gravidanza
Da princip è la regenza grischuna per ina liberaziun da l'interrupziun a termin da la gravidanza en Svizra. Ella propona in termin da 12 emnas e vul cumbinar l'interrupziun a termin cun ina cussegliaziun obligatoria.
La confederaziun vul reglar da nov l'interrupziun da la gravidanza en il cudesch penal svizzer. Il sboz preliminar correspundent prevesa ch'ina interrupziun da la gravidanza è nunchastiabla, sch'ella vegn fatga aifer 14 emnas dapi l'entschatta da la davosa perioda sin dumonda da la dunna e cun la cooperaziun d'in medi patentà u d'ina doctoressa patentada. Suenter la scadenza da quest termin è l'interrupziun da la gravidanza nunchastiabla, sch'ella è inditgada tenor il giudicament medical per evitar il privel d'in donn corporal gravant u d'ina crisa psichica gravanta tar la dunna. Il privel stu esser tant pli grond, pli fitg che la gravidanza è progredida.
La regenza è s'occupada detagliadamain cun las dumondas eticas che resultan d'ina interrupziun da la gravidanza. Ella ha ponderà fitg bain tranter ina soluziun d'indicaziun medicinala ed ina tala a termin ed è arrivada a la conclusiun ch'ina soluziun a termin modifitgada envers la proposta da la confederaziun saja la pli adequata a la situaziun dad oz e possia perquai vegnir sustegnida.
En sia posiziun a l'uffizi federal da giustia accepta la regenza grischuna da princip ina liberalisaziun da l'interrupziun da la gravidanza, vul dentant reducir il termin da 14 sin 12 emnas e cumbinar quel cun ina cussegliaziun obligatoria. En vista a la muntada da la decisiun d'ina interrupziun da la gravidanza en cumbinaziun cun il conflict etic d'ina gravidanza nunvulida pari raschunaivel a la regenza ch'ina cussegliaziun obligatoria duai accumpagnar ina interrupziun a termin.
La regulaziun giuridica odierna na satisfa pli. Ina interrupziun a termin metta l'atgna responsabilitad da la dunna en il center ed eliminescha intschertezzas ed inegualitads giuridicas ch'existan anc. Il cudesch penal svizzer vegn accordà cun ina pratica liberala che regna en pli e pli chantuns. Ultra da quai adattescha la Svizra sia legislaziun a quella da la gronda maioritad dals pajais europeics ch'applitgeschan er ina interrupziun a termin da la gravidanza.
In termin da 12 emnas è tenor l'avis da la regenza in bun cumpromiss. Ella parta dal fatg che l'interrupziun a termin na vegn betg a chaschunar in agument dal dumber da las interrupziuns da la gravidanza. Las experientschas da l'exteriur cumprovan ch'il dumber dals aborts è per la gronda part independent da la regulaziun legala. Per la Svizra pon ins cumprovar che la pratica pli e pli liberala dals davos onns è vegnida accumpagnada d'ina diminuziun da las interrupziuns. En l'entir mund vali che là, nua ch'ina pratica liberala da l'interrupziun da la gravidanza è colliada cun in bun access a l'infurmaziun davart la sexualitad e la prevenziun sexuala, ins po constatar las ratas d'interrupziun las pli pitschnas. Cun la liberalisaziun proponida esi perquai d'accentuar las mesiras da prevenziun.
Infurmaturs:
- cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch, tel. 081-257 25 01
- Mathias Fässler, secretari dal departament, tel. 081-257 25 11
Da las vischnancas
Cun directivas e cundiziuns approva la regenza il project per la construcziun nova d'ina dimora da la Culav (fundaziun center grischun per lavuratoris e dimoras d'impedids). Resalvada resta la subvenziun dal project da construcziun tras l'uffizi federal da las assicuranzas socialas. Als custs che pon vegnir quintads da ca. 5.8 milliuns francs vegn empermess ina contribuziun chantunala da construcziun da 40 pertschient.
Envers l'uffizi federal per il traffic, secziun concessiuns per pendicularas, vegni proponì da dar a las pendicularas da Samignun SA la concessiun per ina sutgera da sis da Planer Salaas sin il piz Greit.
Per differents projects da construcziuns da vias en il chantun vegni dà liber credits d'in import total da radund 4.6 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Roland Bont, naschì l'onn 1964, d'Oberriet SG, domicilià a Son Gagl, daventa organisatur tar l'uffizi da persunal e d'organisaziun. El cumenza sia plazza la mesadad da settember 1997.
Niklaus Frey, naschì l'onn 1963, da Wattwil SG, domicilià a Cuira, daventa a partir da l'entschatta da settember 1997 manader da secziun tar l'uffizi da persunal e d'organisaziun.
Ruedi Waldburger, naschì l'onn 1965, da Bühler AR, domicilià a Herisau, daventa manader da secziun tar l'uffizi da construcziun bassa. El cumenza sia plazza l'entschatta da november 1997.
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
8ae1613d-d34f-4b4b-a169-31dfb5254ec1
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Diesch pertschient rabat sin las premias da l'assicuranza d'edifizis
Sin las premias da l'assicuranza d'edifizis per l'onn 1998 vegni concedì ina reducziun unica da pretsch da diesch pertschient. Il bun andament dal donn sco er buns retgavs da la facultad rendan pussaivla questa participaziun al resultat.
L'onn 1998 vegn l'assicuranza d'edifizis dal Grischun a reducir tut las premias per diesch pertschient ad interim. En vista a las premias ch'èn gia oz fitg bassas, na chaschuna quai en il singul cas savens betg in grond respargn. Ma en tut restan tuttina 3.5 milliuns francs tar las proprietarias ed il proprietaris da chasas dal Grischun.
Pitschens donns
La preschientscha d'ina prevenziun efficazia dals donns e da l'assicuranza en ils mauns da l'assicuranza chantunala d'edifizis ha ina gronda efficacitad per consequenza. La quota da donns sa chatta dapi onns per 40 pertschient sut quella da quels chantuns che n'enconuschan betg il sistem da l'assicuranza da dretg public. Prevegnir n'è betg sulettamain meglier, mabain er pli bunmartgà che guarir.
Gronds retgavs da la facultad
L'assicuranza d'edifizis è obligada d'acceptar tut las ristgas e da cuvrir illimitadamain ils donns assicurads. Perquai sto ella avair ultra da potentas reassicuranzas er grondas reservas. La politica d'investiziun precauta ed a lunga vista sa mussa en buns retgavs da la facultad. Quels vegnan puspè duvrads per furmar las reservas e per finanziar las fatschentas. Ils pitschens donns ed ils gronds retgavs da la facultad ensemen cun in'administraziun extraordinariamain favuraivla èn il motiv, pertge che las premias da l'assicuranza d'edifizis èn diminuidas dapi l'onn 1986 per passa 35 pertschient. En il Grischun importan ellas mo la mesadad da las premias da quels chantuns che n'enconuschan betg in'assicuranza d'edifizis da dretg public. Tuttina po l'assicuranza d'edifizis dal Grischun finanziar la prevenziun encunter incendis ed ils corps da pumpiers cun var diesch milliuns francs per onn ch'èn entrads tras las premias.
Persuna da referenza:
dr. Markus Fischer, directur da l'assicuranza d'edifizis, tel. 257 39 01
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
3fb8fc5a-c740-466c-a5ee-d6a9e9759e2f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils chantuns alpins èn per la taxa d'energia tenor il cussegl naziunal
La conferenza da las regenzas dals chantuns alpins (CRCA) è unanimamain per introducir ina taxa directiva d'energia tenor il concept dal cussegl naziunal. Quest concept è da preferir a quel da la cumissiun dal cussegl dals chantuns, perquai ch'el sa lascha realisar pli spert, garantescha ils meds che vegnan basignads en furma suffizienta ed è abel da chattar ina maioritad. Sco in studi da l'Electrowatt Engineering ha mussà è necessari per ils proxims 25 onns in basegn da finanzas da var 11 milliardas francs per garantir la cumpetitivitad da las ovras idraulicas existentas e per meglierar l'ecologia da las auas en ils territori da las Alps svizras.
Ina taxa directiva sco emprima cundiziun per liberalisar il martgà d'electricitad
L'introducziun d'ina taxa directiva sin energias betg regenerablas è per la CRCA ina premissa stringenta per liberalisar il martgà d'electricitad. Ella considerescha la taxa per uschè dir sco "pretsch d'entrada en il martgà d'electricitad liber". Sco quai che la CRCA ha gia accentuà pli baud vegn la liberalisaziun dal martgà d'electricitad numnadamain ad avair renconuschidamain consequenzas finanzialas ed ecologicas, uschenavant che la midada dal sistem dal martgà na vegn betg cumbinada cun mesiras directivas ("eco-dumping", "investiziuns betg amortisablas" etc).
Igl è inditgà d'introducir la taxa d'energia uschè spert sco pussaivel
La liberalisaziun dal martgà succeda pli spert che giavischà da l'economia d'electricitad. Uschia ha la Germania liberalisà en il fratemp cumplettamain ses martgà d'electricitad. Consequentamain datti ina dira concurrenza per il provediment da las citads tudestgas. Da questa concurrenza èn er participadas interpresas d'electricitad svizras. Las citads svizras vulan far pari sin quest sectur e pretendan da vegnir furnidas cun electricitad per cundiziuns equivalentas per las citads da l'exteriur. La dinamica dal martgà na s'orientescha betg tenor las disposiziuns transitorias legislativas. Perquai è necessaria ina introducziun speditiva da la taxa d'energia. Quai è pussaivel mo cun il conclus davart la taxa d'energia tenor il cussegl naziunal, il qual è vegnì considerà per confurm a la constituziun e ch'è gia sa mussà per abel da chattar ina maioritad.
Ils meds da la taxa directiva vegnan duvrads urgentamain
a) per garantir la cumpetitivitad da l'utilisaziun da la forza idraulica
En il studi da l'Electrowatt Engineering per incarica da la CRCA davart "il basegn finanzial per mantegnair las ovras idraulicas existentas e per meglierar l'ecologia en il territori da las Alps svizras" vegn mussà che dastgassan resultar tras la liberalisaziun dal martgà d'electricitad investiziuns betg amortisablas (IBA) en la dimensiun da circa 1,8 milliardas francs (cun ina derasaziun relativamain auta, mintgamai tenor il svilup dal martgà d'electricitad futur e dals pretschs dal martgà resultants) tar las ovras idraulicas svizras. Per garantir la cumpetitivitad da las ovras idraulicas indigenas èn ils meds da la taxa d'energia er d'utilisar per cumpensar las IBA inevitablas. Qua sa tracti d'ina pretaisa centrala da la CRCA. En quest connex essan nus s'exprimids repetidamain persuenter da colliar la finanziaziun da las IBA a criteris stringents (model cun l'obligaziun d'impegnaziun e da restituziun).
b) per pudair renovar tecnicamain las ovras idraulicas existentas
La renovaziun tecnica da las ovras idraulicas existentas è in'ulteriura mesira per garantir la cumpetitivitad. Per quest intent è d'impunder mo en ils chantuns alpins in basegn finanzial en la dimensiun da 140 milliuns francs per onn. Da quels vegnan ils possessurs dals stabiliments a pudair procurar sezs ina part senza pregiuditgar la cumpetivitad. Circa la mesadad da quest import - 70 milliuns francs per onn u 1,75 milliardas francs en 25 onns - èn dentant da finanziar cun meds da la taxa directiva d'energia tenor il cussegl naziunal.
c) per augmentar la valita ecologica da las auas en il territori da las Alps svizras
Sin fundament da las experientschas executivas da fin uss cun la lescha davart la protecziun da l'aua è la CRCA da la ferma persvasiun che enstagl da quotas d'aua restanta calculadas matematicamain (mesiras punctualas) pudessan vegnir prendidas autras mesiras, ch'èn ecologicamain pli efficazias. Ella propona perquai da realisar in model, tenor il qual las auas utilisadas en il territori da las Alps duain obtegnair ecologicamain dapli valita a basa d'in concept general cumplessiv. L'idea fundamentala da questa ponderaziun globala è in meglierament da "las auas sco spazi da viver" senza reducziuns da producziun per las ovras da forza idraulica. Per realisar quest model, significativ tant ord vista ecologica sco er da la politica d'energia, datti in basegn finanzial da total var 6 milliardas francs durant 25 onns u da circa 240 milliuns francs per onn.
Sco auas utilisadas en il senn da noss model na valan betg mo questas auas che vegnan utilisadas directamain per l'explotaziun d'energia, mobain er questas che vegnan influenzadas indirectamain da la producziun d'energia. Damai ch'er mesiras da cumpensaziun pon servir sut circumstanzas ad in augment ecologic, ston er esser permessas intervenziuns tar auas betg utilisadas. Sut questa categoria esi da chapir intervenziuns tecnicas, da manaschi e da l'administraziun tecnica ch'èn adattadas da meglierar la qualitad da "las auas sco spazi da viver". Perquai duain er vegnir resguardadas mesiras ord l'ambient da las auas.
Cumpilaziun dal basegn finanzial per ils proxims 25 onns
(Cifras sco cifras directivas)
|
5818555b-0652-438d-af45-158e0bbe9fb6
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta deliberescha unanimamain la lescha da submissiun
Ils 22 da december 1997 ha ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tractà a fund sut il presidi da deputà Christoph Suenderhauf ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Luzi Bärtsch, schef dal departament da construcziun, traffic e selvicultura il sboz per ina nova lescha chantunala da submissiun. La cumissiun ha decidì unanimamain da tractar il project ch'è planisà per la sessiun dal schaner 1998. Ella considerescha il sboz da la lescha, ch'è daventada necessaria oravant tut sin fundament da las directivas stringentas da la lescha federala davart il martgà intern, per in bun e modern project per reglar ils fatgs da submissiun sin il sectur chantunal e communal. Tenor l'avis da la cumissiun predeliberanta sto l'execuziun dentant vegnir observada tut spezialmain per betg derasar il furmalissem. En quest connex è la cumissiun dentant conscienta che quest postulat tschenta grondas pretaisas als posts che surdattan incaricas dentant er a las instanzas da meds legals.
Cun la nova lescha da submissiun vegni tegnì quint da la liberalisaziun pretaisa e da l'access al martgà liber da discriminaziuns per incaricas publicas sut las limitas minimalas da la GATT. La cumissiun è sco la regenza persvasa dal fatg che questa regulaziun è per las vischnancas ina regulaziun raschunaivla e pratitgabla. Uschia vegni pussibilità a las vischnancas da surpigliar integralmain questa lescha senza stuair relaschar atgnas disposiziuns da submissiun che stuessan correspunder en mintga cas a las pretaisas da la lescha davart il martgà intern.
A moda animada èn er vegnidas discussiunadas las differentas limitas minimalas per la surdada a maun liber, la procedura d'invit e la procedura averta u selectiva. La cumissiun è vegnida unanimamain a la conclusiun che las valurs da las incaricas proponidas da la regenza pon vegnir acceptadas sco soluziun equilibrada. Per pudair tegnair quint da la problematica en relaziun cun ils auters chantuns, nua che valan per part autras limitas minimalas ed offeriders grischuns pudessan esser en dischavantatg, ha la cumissiun previs expressivamain ina nova disposiziun, tenor la quala la regenza po adattar tenor basegn las valurs da las incaricas per garantir l'egualisaziun interchantunala.
Unanimamain èn la finala er vegnidas beneventadas las prescripziuns davart la protecziun dals lavurers e las cundiziuns da lavur. Qua tras vegn la pratica cumprovada fin uss ch'è ton per ils lavurers sco er per ils patruns da gronda muntada surpigliada en il dretg nov e per part schizunt accentuada. La finala considerescha la cumissiun predeliberanta materialmain per en urden che la regenza - analogamain a las prescripziuns da la GATT - vegn declerada cumpetenta per relaschar las disposiziuns executivas necessarias.
En quest senn ha la cumissiun concludì da recumandar al cussegl grond d'entrar en il project sco er da vulair prender enconuschientscha da la liquidaziun da differents postulats pendents.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d2746526-bcf7-4bfb-8c3f-275e339fdd75
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Revisiun parziala da la lescha chantunala da taglia
Davent dal 1. da schaner 2001 vegn applitgada directamain la lescha federala davart l'armonisaziun da las taglias directas dals chantuns e da las vischnancas (lescha d'armonisaziun). Quella remplazza las regulaziuns chantunalas divergentas. Sin il medem termin sto la lescha chantunala da taglia vegnir adattada al dretg federal.
Il departament da finanzas e militar iniziescha la procedura da consultaziun pertutgant la revisiun parziala da la lescha chantunala da taglia. La revisiun parziala cumpiglia principalmain ils sequents secturs:
Adattaziuns al dretg d'armonisaziun
Tut las disposiziuns da la lescha da taglia vegnan examinadas en quest senn, sch'ellas correspundan a la lescha d'armonisaziun. Midadas essenzialas sa resultan en quai connex sin il sectur da las deducziuns sco er concernent imponer taglia sin las rentas d'AVS e da AI.
Adattaziuns ord vista dal chantun
Sut quest titel vegnan differents puncts da revisiun mess en discussiun, tranter auter er imponer taglia sin la valur da l'atgna fittanza.
Fixaziun temporala per las persunas natiralas
Il departament da finanzas propona da midar da la fixaziun valaivla tenor il passà da dus onns a la fixaziun tenor il preschent d'in onn. Cun la fixaziun tenor il preschent po vegnir tegnì quint in pulit zic meglier al princip da l'imposiziun tenor la capacitad economica, damai che l'incassament da la taglia correspunda meglier a las entradas cuntanschidas ed eventualas variaziuns d'entradas pon vegnir resguardadas pli spert.
Dretg davart la taglia supplementara e la taglia penala
En quest pachet da revisiun vegnan adattadas principalmain las disposiziuns davart las taglias penalas al dretg d'armonisaziun ed a las garanzias minimalas da la convenziun europea per proteger ils dretgs umans (CEDU).
Plan da termin per la revisiun da la lescha
Il termin da consultaziun dura fin la mesadad d'avrigl 1998. L'onn 1999 duai il project vegnir tractà en il cussegl grond e suenter vegnir suttamess al pievel per la votaziun.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
290fa08e-da65-4220-8078-a222a9caade3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Diesch pertschient rabat sin las premias da l'assicuranza d'edifizis
Sin las premias da l'assicuranza d'edifizis per l'onn 1998 vegni concedì ina reducziun unica da pretsch da diesch pertschient. Il bun andament dal donn sco er buns retgavs da la facultad rendan pussaivla questa participaziun al resultat.
L'onn 1998 vegn l'assicuranza d'edifizis dal Grischun a reducir tut las premias per diesch pertschient ad interim. En vista a las premias ch'èn gia oz fitg bassas, na chaschuna quai en il singul cas savens betg in grond respargn. Ma en tut restan tuttina 3.5 milliuns francs tar las proprietarias ed il proprietaris da chasas dal Grischun.
Pitschens donns
La preschientscha d'ina prevenziun efficazia dals donns e da l'assicuranza en ils mauns da l'assicuranza chantunala d'edifizis ha ina gronda efficacitad per consequenza. La quota da donns sa chatta dapi onns per 40 pertschient sut quella da quels chantuns che
n
'enconuschan
betg
il sistem da l'assicuranza da dretg public. Prevegnir n'è betg sulettamain meglier, mabain er pli bunmartgà che guarir.
Gronds retgavs da la facultad
L'assicuranza d'edifizis è obligada d'acceptar
tut
las ristgas e da cuvrir illimitadamain ils donns assicurads. Perquai sto ella avair ultra da potentas reassicuranzas er grondas reservas. La politica d'investiziun precauta ed a lunga vista sa mussa en buns retgavs da la facultad. Quels vegnan puspè duvrads per furmar las reservas e per finanziar las fatschentas. Ils pitschens donns ed ils gronds retgavs da la facultad ensemen cun in'administraziun extraordinariamain favuraivla èn il motiv, pertge che las premias da l'assicuranza d'edifizis èn diminuidas dapi l'onn 1986 per passa 35 pertschient. En il Grischun importan ellas mo la mesadad da las premias da quels chantuns che
n
'enconuschan
betg
in'assicuranza d'edifizis da dretg public. Tuttina po l'assicuranza d'edifizis dal Grischun finanziar la prevenziun encunter incendis ed ils corps da pumpiers cun var diesch milliuns francs per onn ch'èn entrads tras las premias.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
e3e6a004-f779-4afd-abe9-b83b951a16f7
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Communicaziun a las medias da la cumissiun predeliberanta dal cussegl grond per relaschar ina lescha davart la banca chantunala grischuna
Sut la direcziun da deputà Hansjörg Trachsel, Schlarigna, ha la cumissiun predeliberanta dal cussegl grond en preschientscha da president da la regenza dr. Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar, entschavì la predeliberaziun da la lescha davart la banca chantunala grischuna.
Durant la sesida han ils commembers da la cumissiun predeliberanta obtegnì la pussaivladad da dumandar represchentants da la BCG davart ils svilups en ils conturns da la banca en general e davart l'andament da gestiun da la banca chantunala en spezial. Els han fatg diever da questa pussaivladad.
Cun satisfacziun han ils commembers da la cumissiun predeliberanta prendì enconuschientscha dal stadi zunt saun da la banca dals Grischuns. En general vegni beneventà fitg che las lavurs vid la basa legala da la banca pon vegnir fatgas en in mument, en il qual la banca è en ina situaziun economica fitg buna e sia fixaziun en il chantun è meglra che mai.
En vista a las midadas rasantas sin la fiera da bancas ed er sut l'impressiun dals svilups ils pli novs (la gronda fusiun UBS/SBV) vul la cumissiun predeliberanta tadlar ultra da quai in expert extern, per obtegnair in maletg da las tendenzas las pli novas. Quest intent duai pussibilitar la cumissiun predeliberanta da pudair decider a moda pli cumpetenta davart ils puncts centrals dal project.
La deliberaziun da la lescha davart la banca chantunala previsa per la sessiun da schaner 1998 vegn perquai spustada. La deliberaziun dal project è uss previsa per la sessiun da matg 1998.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
84febd4a-650b-4d93-ba61-cdf4a4168b5c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il segund lieu da staziunament per vagants a Cazas è pront
Uss è pront er il segund lieu da staziunament per vagants svizzers a Cazas. El sa chatta sin l'intschess da la vischnanca da Cazas en la "Waldau" e porscha plaz per diesch famiglias. Las singulas parcellas èn circa 150 m2 grondas e disponan da colliaziuns per current electric, aua e chanalisaziun.
Ultra dals dus lieus da staziunament per vagants svizzers a Cuira (Sommerau) e Cazas existan en il Grischun plazzas da transit per vagants svizzers ad Andeer, Panaduz, Favugn, Tavanasa e Roten. Ultra da quels datti a Domat/Ems ina plazza da transit per vagants esters. Ils vagants svizzers sa trategnan l'enviern en ils lieus da staziunament, da la primavaira fin l'atun mintgamai temporarmain sin las plazzas da transit.
Il departament da giustia, polizia e sanitad cumpetent en chaussa engrazia a tuts participads per lur sustegn cooperativ ed exprima la speranza che er autras vischnancas sa laschian motivar da prestar ina contribuziun per meglierar las cundiziuns da viver dals vagants svizzers.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
6716b5ad-fc4e-4619-bd8f-41825f08a7d3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza relai l'ordinaziun per promover la cultura
La lescha per promover la cultura ch'è vegnida acceptada la fin da settember 1997 dal pievel vegn messa retroactivamain en vigur l'entschatta da l'onn 1998. Plinavant relascha la regenza sin il medem termin in'ordinaziun per promover la cultura. Quella regla ultra da las cumpetenzas ed ils gremis ch'existevan gia fin uss principalmain ils sequents secturs reglads per part da nov: Scolas da chant e musica, la lavur professiunala da cultura e mesiras spezialas da promoziun. Il text vegn publitgà proximamain en il Fegl uffizial dal chantun.
Da las vischnancas
Cun resalvas e prescripziuns vegnan approvadas la prima part da la revisiun totala da la planisaziun locala da Tavau e la revisiun totala da la planisaziun locala da Cuvlignas. La revisiun parziala da la planisaziun locala da Seglias vegn approvada medemamain sco ina revisiun parziala da la lescha da taglia da Pasqual.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits en l'import total da var 1.3 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Giuliano Castigliego, naschì 1961, da Brescia (I), sesent a Locarno, daventa medi superiur tar la clinica psichiatrica Beverin. El entra en uffizi l'entschatta d'avrigl 1998.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 15 da schaner 1998
Data: 15.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d083326a-acaa-4a0c-8491-2164e1fe1db3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond s'occupa da la revisiun da l'ordinaziun davart il promover l'economia publica
Sut il presidi da deputà Werner Bär, Jenaz, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Klaus Huber, schef dal departament da l'intern e da l'economia publica ha tractà ils 8 da schaner 1998 ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond la revisiun parziala da l'ordinaziun davart il promover l'economia publica en il chantun Grischun (OPE). La cumissiun ha concludì unanimamain d'acceptar la revisiun e recumonda al cussegl grond da tractar quella en la proxima sessiun da schaner.
En il center da la revisiun stattan adattaziuns a la lescha federala revedida davart agids d'investiziun per territoris da muntogna (LAI) ch'è ida en vigur il 1. da schaner 1998. Cun la revisiun da la LAI vegnan dadas dapli cumpetenzas al chantun. Uschia approvescha uss il chantun ils concepts regiunals da svilup e fixescha ils emprests d'agid d'investiziun ed ils agids finanzials als purtaders regiunals da svilup. Nov è er il program REGIO plus, cun il qual duain vegnir sustegnids projects da natira organisatoria, concepziunala ed instituziunala per vegnir a fin cun la midada da structura sin il territori rural.
Finamira da la preschenta revisiun da l'ordinaziun chantunala davart il promover l'economia publica esi, da crear la basa per trair a niz ton sco pussaivel ed a moda efficazia ils programs federals da promoziun, e quai cun agid da proceduras simplas e spertas.
La cumissiun na fa al cussegl grond naginas propostas per midadas pertutgant la preschenta revisiun, ella è dentant da l'opiniun ch'impurtants postulats da la promoziun da l'economia sco p. ex. la promoziun dal lieu, la promoziun da las interpresas pitschnas e mesaunas, il chapital da ristga u il forum economic dal Grischun duain vegnir schliads uschè spert sco pussaivel en il rom d'ina revisiun da la lescha chantunala davart il promover l'economia publica.
DEPARTAMENT DA L'INTERN E
DA L'ECONOMIA PUBLICA
Data: 16.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d8129e0c-e3dd-4bbb-bb46-2f32364e4d97
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Novaziuns sin il sectur da la protecziun dal terren vegnan beneventadas
En sia posiziun beneventa la regenza il sboz da revisiun da l'uschenumnada ordinaziun federala davart la protecziun dal terren. Quella sa cloma da nov ordinaziun davart contaminaziuns dal terren (PCT) e cuntegna sco novaziuns principalas prescripziuns davart mesiras per terren gia contaminà e prescripziuns per proteger il terren da contaminaziuns fisicalas durablas. Ultra da quai vegn introducì in appendix davart substanzas organicas nuschaivlas.
Da las vischnancas
En la construcziun nova da la chasa da scola e sala plurivalenta a Lavin vegn installà in stgaudament da zinslas. Quel stgauda ultra da las localitads construidas da nov er il local da pumpiers existent sco er la chasa da scola veglia. En cumparegliaziun cun in stgaudament d'ieli presta il chantun 70 pertschient vi dal custs supplementars da 134'000 francs.
La regenza approva il statut d'organisaziun da la corporaziun regiunala da Bergiaglia, ina revisiun parziala da la constituziun communala da Parpan sco er las revisuns parzialas da las leschas da taglia da Castrisch, Lon, Parpan e Praden.
Fatgs da persunal
Thomas Villmar, naschì 1960, burgais da la Germania, sesent a Favugn, daventa medi da partiziun en la clinica psichiatrica Beverin.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 22 da schaner 1998
Data: 22.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
679585e4-c30c-41ac-98e8-9cc0ea818f3f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Entschatta da la revisiun totala da la constituziun chantunala
La regenza numna ina cumissiun per la constituziun. Questa cumissiun ha l'incarica d'elavurar in sboz per ina nova constituziun.
Ina cumissiun per la constituziun da bunamain 30 persunas duai elavurar en il Grischun in sboz per ina nova lescha fundamentala. La cumposiziun da la cumissiun è fitg vasta e tegna quint da la gronda varietad dal chantun. Ultra da las grondas partidas chantunalas èn represchentadas er gruppas d'ordaifer il parlament. En pli fan part da la cumissiun ils dus experts prof. dr. Tobias Jaag e PD dr. Tomas Poledna sco er represchentants da l'administraziun e da las dretgiras chantunalas. La cumissiun per la constituziun stat sut il presidi da cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch, schef dal departament da giustia, polizia e sanitad.
L'incarica a la cumissiun per la constituziun è d'elavurar in sboz da la constituziun per mauns da la regenza e da rediger in rapport explicativ latiers. I sa tracta spezialmain da preschentar las pussaivladads per midadas ch'èn giavischablas u necessarias. En dumondas dispitaivlas po la cumissiun recumandar soluziuns u proponer differentas variantas a la regenza. La valitaziun politica conclusiva resta resalvada a la regenza. La basa per las lavurs da la cumissiun èn las lavurs preliminaras da l'administraziun e dals dus experts.
La cooperaziun da tut las burgaisas ed ils burgais è garantida. En ina vasta procedura da consultaziun vegnan els a pudair prender posiziun davart il sboz da la constituziun. Ultra da quai vegn la publicitad orientada regularmain tras las medias davart il stadi da las lavurs. Ina "chascha da brevs per la constituziun" er da spezia electronica accepta las propostas da la populaziun durant l'entira durada da las lavurs.
La finamira da la revisiun totala è da crear ina lescha fundamentala manaivla al burgais e progressiva che rinforza quai ch'è sa cumprovà ed introducescha las novaziuns necessarias. L'abilitad d'agir dal chantun duai vegnir garantida per l'avegnir. La nova constituziun chantunala sto satisfar en emprima lingia a las suandantas pretaisas:
-
L'organisaziun dal chantun è furmada a moda manaivla ed empernaivla per il burgais.
-
La classificaziun da l'administraziun dat la pussaivladad a tut ils plauns chantunals d'ademplir lur cumpetenzas a moda efficazia ed economica.
-
Ils dretgs dal pievel sin plaun chantunal garanteschan ina procedura da decisiun democratica e medemamain confurma a la materia ed al temp.
-
La structura da la constituziun è chapibla per tuts e logica.
Il settember 1997 han las votantas ed ils votants decidì cun gronda majoritad che la constituziun chantunala dal Grischun saja da suttametter ad ina revisiun totala. Els han dat suatientscha a la proposta da la regenza e dal cussegl grond. La procedura correspunda a la procedura legislativa usitada. Questa moda da procedura è vegnida concludida dal cussegl grond sin proposta da la regenza.
Cumposiziun da la cumissiun per la constituziun:
cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch (president)
Beatrice Baselgia
Andrea Bianchi
Benno Burtscher
dr. Martin Bundi
Remo Cavegn
dr. Werner Caviezel
Anna-Alice Dazzi Gross
Walter Decurtins
dr. Marco Ettisberger
Sandra Felix
Thomas Hensel
dr. Hans Joos
Gieri Luzi
Margrith Raschein-Patt
Christian Rathgeb
Luca Tenchio
Hansjörg Trachsel
Christian Walther
PD dr. Tomas Poledna (expert)
prof. dr. Tobias Jaag (expert)
dr. Alex Schmid (president da la dretgira chantunala)
dr. Johann Martin Schmid (president da la dretgira administrativa)
dr. Claudio Riesen (chancelier)
Willi Berger (secretari dal DFM)
Christian Boner (secretari dal DIEP)
Alberto Crameri (secretari dal DCTS)
Mathias Fässler (secretari dal DGPS)
dr. Silvio Jörg (secretari dal DECA)
Data: 29.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d14d8772-10dc-4344-94b9-a67e4f6e6216
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Resalvas pertutgant la nova lescha davart la dretgira federala
L'atun passà ha il departament federal da giustia e polizia tramess en consultaziun in sboz per ina nova lescha federala davart la dretgira federala. Las novaziuns han per mira da distgargiar la dretgira federala. Concret vegnan proponidas las sequentas mesiras:
- Il sistem dals meds legals duai vegnir simplifitgà radicalmain cun introducir in recurs unifitgà.
- Recurs che na satisfan betg a tscherts criteris duain pudair vegnir declerads per inadmissibels en ina uschenumnada procedura da preexaminaziun.
- La dretgira d'assicuranza vegn integrada en la dretgira federala.
- I vegn creà ina dretgira administrativa federala ed ina dretgira penala federala independenta.
- Ils chantuns vegnan obligads da stabilir da princip autoritads giudizialas sco preinstanzas da la dretgira federala. Quellas han da giuditgar sin il sectur dal dretg civil e penal sco segunda instanza e sco instanza superiura.
- La dretgira federala fungescha er sco dretgira federala constituziunala cun examinar precedentamain decrets federals, cumbain che quels sajan cumpatibels cun ils dretgs constituziunals e cun il dretg internaziunal.
Da princip beneventa la regenza grischuna bain las novaziuns proponidas. Ella è dentant decididamain encunter las instanzas dublas sin il sectur dal dretg civil e penal. Cun quai vegniss intervegnì en l'autonomia d'organisaziun dals chantuns, quai ch'avess considerablas consequenzas per il Grischun. L'organisaziun giudiziala grischuna pudess strusch schliar quels problems. Empè che la dretgira federala vegniss distgargiada cun questa novaziun, daventassan las proceduras anc pli lungas e la giustia vegniss strapatschada supplementarmain. La surchargiada da la dretgira federala na dastga betg vegnir dada vinavant als chantuns. Ulteriuras resalvas formulescha la regenza pertutgant las restricziuns d'access a la dretgira federala. I na dastga betg vegnir surlaschà a la dretgira d'eleger, tge cas da dretg ch'ella vul tractar.
Credits per la construcziun da vias
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun dat la regenza liber credits en l'import total da var 25.5 milliuns francs.
Fatgs da persunal
La fin da december 1997 èn ids en pensiun:
- Diegeo Rueda, Cazas, tgirunz auxiliar a la clinica psichiatrica Beverin.
La fin da schaner van en pensiun:
- Josef Casanova, Lumbrein, manader da construcziun tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 6, Glion, e
- Josef Plangger, Mut, vier tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 7, Tusaun.
La regenza engrazia a quels collavuraturs per ils servetsch prestads en favur dal chantun.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 22 da schaner 1998
Data: 29.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
69c1ae90-a779-4bd8-88b5-6cd7828eb2dc
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziuns per reducir las premias da las cassas da malsauns 1998
Persunas e famiglias cun pitschnas entradas pon far quint er quest onn cun ina contribuziun vid lur custs per las premias da las cassas da malsauns. A las persunas ch'han probablamain dretg d'ina contribuziun, vegn il formular da dumonda en general tramess directamain. Persunas che na survegnan nagin formular da dumonda e che sa considereschan tuttina cun dretg da contribuziuns, pon pretender il formular tar la filiala AVS da lur vischnanca da domicil. La dumonda sto vegnir inoltrada fin il pli tard la fin da mars da quest onn a la filiala AVS da la vischnanca da domicil.
Per part èn las premias per l'assicuranza da malsauns augmentadas fitg per ils blers assicurads durant ils davos onns. Surtut per persunas e famiglias cun pitschnas entradas daventi pli e pli difficil da purtar sezzas quests custs. Per reducir la grevezza tras las premias da la cassa da malsauns da questas persunas sin ina mesira supportabla, prestan la confederaziun ed il chantun er quest onn contribuziuns. En il chantun Grischun vegnan a star a disposiziun per reducir las premias da las cassas da malsauns totalmain ca. 4.5 milliuns francs dapli contribuziuns che l'onn passà u totalmain ca. 49.3 milliuns francs. Davart l'otezza da las contribuziuns e davart la gruppa cun dretg da contribuziuns vegn la regenza a decider il settember, suenter la valitaziun da las annunzias.
Persunas cun dretg da contribuziuns
Dretg d'ina contribuziun han tut las persunas ch'èn suttamessas, sin fundament da lur domicil fiscal en il chantun Grischun, a l'obligaziun d'assicuranza e che vivan en relaziuns economicas modestas. Per calcular las relaziuns economicas è decisiva l'entrada suttamessa a la taglia inclusiv 10% da la facultad suttamessa a la taglia, tenor la davosa disposiziun da l'uffizi da taglia. Persunas che vegnan imponidas ensemen, han in dretg general da reducziun da las premias. Persunas ch'èn obligadas da pajar las premias da la cassa da malsauns per autras persunas, han medemamain in dretg general, ensemen cun las persunas sustegnidas.
Annunzia dal dretg fin la fin da mars
Persunas che vegnan probablamain a far part da la gruppa cun dretg da contribuziuns sin fundament da lur relaziuns d'entrada, survegnan quests dis ina brev da la cassa da cumpensaziun AVS dal chantun Grischun; ensemen cun quella survegnan ellas lur formular persunal da dumonda. Persunas che n'han betg survegnì in formular da dumonda e che sa considereschan tuttina cun dretg da contribuziuns, pon pretender in tal tar la filiala AVS da lur vischnanca da domicil. Las dumondas èn d'inoltrar fin il pli tard la fin da mars da quest onn a la filiala AVS da quella vischnanca, en la quala la persuna che fa la dumonda ha ses domicil fiscal.
Stagiunaris e requirents d'asil
Stagiunaris e persunas cun dimora curta cun ina permissiun da dimora che vala pli ditg che trais mais, sco er requirents d'asil e persunas admessas provisoriamain pon, sch'els vivan en relaziuns economicas modestas, pretender il formular da dumonda tar lur patrun resp. tar la filiala AVS da lur vischnanca da dimora. Els han d'inoltrar il formular fin la fin da mars u aifer in mais suenter lur annunzia tar l'uffizi d'abitants, a la filiala AVS da lur vischnanca da dimora.
Moda da pajament
La contribuziun a las premias da la cassa da malsauns vegn pajada a la cassa da malsauns, sche la cassa pretenda quai. L'onn passà han las bleras cassas fatg diever da questa pussaivladad. Tut tenor la decisiun da la cassa vegn en quest cas il quint da las premias reducì en la dimensiun da la reducziun da las premias u l'import correspundent transmess als assicurads. In dretg direct dals assicurads envers il chantun exista mo, sche la cassa da malsauns na pretenda betg il pajament ad ella sezza.
Infurmaziuns davart la reducziun da las premias dat scadina filiala AVS da las vischnancas u la cassa da cumpensaziun AVS dal chantun.
Data: 3.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
19daa55c-6972-405c-8c1b-9e31bde5b704
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza sa scuntra cun ils uffiziers superiurs da l'armada
Mardi, ils 10 da favrer 1998 sa scuntra la regenza cun ils uffiziers superiurs da l'armada. Sin il program stattan in bainvegni en la sala da la regenza, in apéro en il tschaler statal e silsuenter in gentar communabel. Quella scuntrada serva a la tgira dals contacts ed ad ina discussiun libra. La rolla d'ospitant vegn surpigliada da la regenza grischuna e dal cumandant cirquital colonel Ferdinand Marty, entant che las sequentas persunas vegnan spetgadas sco giasts:
- cumandant da corp (cdtC) Hansulrich Scherrer, schef dal stab general
- cumandant da corp (cdtC) Simon Küchler, cumandant dal corp d'armada da muntogna 3
- divisiunari (div) Valentino Crameri, cumandant da la divisiun da muntogna 12
- divisiunari (div) Martin von Orelli, substitut dal schef dal stab general
- brigadier (br) Erhard Semadeni, cumandant da la brigada territoriala 12
- brigadier (br) Bruno Gähwiler, cumandant da la brigada da fortezza 13
- brigadier (br) Fritz Meisser, fin uss substitut dal cumandant da la divisiun da muntogna 12
Data: 5.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
15082f5c-645b-4b99-a7b8-0426dd758692
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La purschida da plazzas d'emprendissadi duai vegnir meglierada
La confederaziun ed il chantun sustegnan differentas mesiras per promover la scolaziun d'emprendists cun contribuziuns spezialas.
Dapi in pèr onns esi per giuvenils ch'han terminà lur scolaziun obligatoria pli e pli difficil da chattar ina plazza d'emprendissadi. L'avrigl 1997 ha il parlament federal prendì perquai l'uschenumnà conclus pertutgant las plazzas d'emprendissadi. Quel prevesa da conderscher contribuziuns d'in import total da 60 milliuns francs per ils onns da scolaziun 1997, 1998 e 1999 per mesiras per meglierar la purschida da plazzas d'emprendissadi. Al chantun Grischun esi vegnì concedì a basa d'ina clav da repartiziun radund in milliun francs. La clav resguarda il dumber d'abitants, il dumber da las relaziuns d'emprendissadi, la dischoccupaziun dals giuvenils sco er la forza finanziala dals chantuns. Ils daners federals pon vegnir pretendids dal chantun, sch'er el ademplescha prestaziuns cumparegliablas. En il fratemp datti in pachet general da mesiras ch'è resultà en collavuraziun tranter l'administraziun chantunala, l'economia e las associaziuns. Quel è vegnì inoltrà a l'UFIML per stipular ina cunvegna da prestaziuns. Il project cumpiglia ils sequents secturs:
- meglierar las infurmaziuns da professiuns (marketing d'emprendissadi),
- crear federaziuns da scolaziun,
- sustegnair curs d'introducziun per distgargiar ils manaschis d'emprendissadi.
Il chantun sa participescha cun contribuziuns ed atgnas prestaziuns d'ina valita totala dad 1.15 milliuns francs vi da las mesiras, cun las qualas la furmaziun dals emprendists duai vegnir promovida. En il rom d'ina incumbensa extendida vegnan las instituziuns existentas per la scolaziun preprofessiunala ad avair l'incumbensa d'adattar lur purschida pli fitg als basegns dal martgà e da promover la pratica. Spezialmain duain vegnir creadas purschidas per giuvenils cun deficits da scolaziun e vegnir pussibilitada a las mattatschas l'invista en professiuns che n'èn betg tipicas per dunnas.
Clera basa legala per las taxas da dretg d'aua da la confederaziun
En sia posiziun a cusseglier federal Moritz Leuenberger beneventa la regenza il sboz per ina nova ordinaziun davart las taxas da l'uffizi federal da l'economia d'aua. Cun quai vegn creada ina clera basa legala per tut las taxas da la confederaziun sin il sectur da las concessiuns e permissiuns tenor il dretg d'aua. La regenza n'oppona betg encunter l'intenziun da la confederaziun d'introducir in'obligaziun da pajar taxas per ses custs administrativs. En vista a l'avertura dal martgà d'electricitad vuless ella entant minimar las grevezzas supplementaras per la producziun idraulica d'electricitad. D'accord è la regenza cun la regulaziun ch'ils chantuns e las vischnancas na pajan betg taxas per cas che la confederaziun conceda dretg reciproc. Sin il sectur dals implants da fermada propona la confederaziun duas variantas: Taxas pauschalas u ina cumbinaziun dals custs tenor il temp e las taxas pauschalas. La regenza è cleramain per las taxas pauschalas, cunquai che quellas chaschunan main lavur.
La cumissiun per la constituziun vegn cumplettada
La cumissiun per la constituziun vegn cumplettada cun Guido Lardi e cumpiglia uss exact 30 persunas. La cumposiziun ha da tegnair quint da la diversitad dal chantun Grischun. Glindesdi, ils 16 da favrer 1998 sa raduna la cumissiun a sia prima seduta.
Da las vischnancas
La regenza approva da princip il project preliminar per l'engrondiment da la chasa da scola a Sils e.T. (prima etappa). Vi dals custs imputabels vegnan empermessas las suandantas contribuziuns da construcziun: per la scola primara 10 pertschient e per il stgalim superiur 15 pertschient. Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da las constituziuns communalas da Sievgia e da Vaz-sut.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits d'in import total da var 1.3 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Andrea Caviezel, naschì 1960, da Tumegl, domicilià a Tusaun daventa inspectur da scola tar l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas. El entra en plazza mez avust 1998.
Esterina Degiacomi, naschida 1960, da Cazas, Lantsch e Rossa, domiciliada a Peiden, daventa cussegliadra da scola e d'educaziun cun in pensum da 50 pertschient tar il servetsch psicologic da scola. Ella entra en plazza mez favrer 1998.
Da las tractandas da la regenza
Data: 12.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
b04e31e8-b6d2-46ef-b0eb-405c6e6ae0c4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Viadis ecologics spargnan carburant ed augmentan la segirezza sin via
L'uffizi d'energia dal Grischun organisescha in'emna da scolaziun ensemen cun il ressort per carburants da l'Energia 2000, e quai dals 16 fin ils 20 da favrer 1998 a Cuira. Igl ha num da viagiar ecologicamain. Quai gida a reducir il consum da carburant ed ad augmentar la segirezza sin via.
Ultra da vehichels che consuman pauc carburant, gida en emprima lingia in cumportament conscient en il traffic a reducir il consum da carburant e la contaminaziun da l'ambient sco er ad augmentar la segirezza sin via. Ils uschenumnads viadis ecologics èn ina pussaivladad simpla ed efficazia per reducir il consum da carburant per 10 fin 20 pertschient. Las reglas d'emprima impurtanza dal nov stil d'ir cun auto a moda prevesenta èn: charrar cun paucs turs, midar gir il pli pauc pussaivel ed evitar manevras andetgas da franar e d'accelerar.
En plirs curs da perfecziunament vegn mussà da viagiar ecologicamain a manischunzs professiunals, magisters d'ir cun auto ed ad experts da l'uffizi per il traffic sin via. L'offerta da scolaziun sa drizza spezialmain als manischunzs da la Stadtbus SA e dals autos da posta dal Grischun sco er als commembers da la federaziun dals magisters d'ir cun auto dal Grischun/Liechtenstein. Ils curs vegnan dads da spezialists dal center per la segirezza sin via a Veltheim, els intermedieschan la basa teoretica la pli nova e pussibiliteschan la realisaziun pratica en simulaturs d'ir cun auto.
In simulatur d'ir cun auto stat a disposiziun al publicum
L'emna da scolaziun vegn cumplettada cun in aperitiv d'energia en la scola d'inschigners STS a Cuira. Quest aperitiv ha lieu ils 18 da favrer 1998 a las 17.00. En questa chaschun vegnan a rapportar differents referents cumpetents davart il niz dals viadis ecologics. Ultra da quai vegn il scrivant da la citad a preschentar il concept dals bus da la citad da Cuira.
Sco program per enramar l'aperitiv d'energia vegnan ils simulaturs d'ir cun auto a star a disposiziun al publicum tranter las 15.00 e las 17.00 per far viadis da prova. Cun quests viadis pon ins mussar che tras in cumportament adattà en il traffic e senza restrenscher la mobilitad ins possia contribuir ina part per ademplir las finamiras da l'Energia 2000.
Il program d'acziuns da l'Energia 2000 ch'ha lieu en tut la Svizra vul stabilisar ed alur reducir il consum d'energia e il sbuf da CO2 sco er augmentar la part da las energias regenerablas.
Data: 13.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
209a342a-a72d-49a4-bdcc-5ca618eeac33
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Augment dals incendis da funs e da guaud - Setgira - privel d'incendi!
Ils davos dis han ils corps da pumpiers grischuns stuì cumbatter incendis da guaud e da funs en differents lieus. Il motiv per quels eveniments privlus è stà adina in cumportament uman sbaglià.
Mo a Degen ed a Seewis èn brischadas 6 hectaras pradas, bostgam e guaud. Il motiv per quest privel spezial d'incendi è la setgira constanta e la mancanza d'ina cuverta da naiv protegenta fin en autezzas mesaunas. L'impuls per quels incendis è dentant stà adina in cumportament uman sbaglià. Tgi che fa fieu en il liber sut talas circumstanzas, agescha per greva negligientscha ed sto star bun per il donn chaschunà.
L'inspecturat forestal e la polizia da fieu sa drizzan perquai cun in appel urgent a la populaziun da na betg far fieu en il liber fin las proximas precipitaziuns. En il pastg ed en il fegliom setg pon las flommas sa derasar a moda explosiva e disfar pastgiras, chaglias ed en vista a las relaziuns actualas er ils guauds fin en autezzas mesaunas. Ultra da la derasaziun privlusa e nuncalculabla dal fieu disfà mintga incendi da guaud e da funs er nundumbraivels animals che vivan en la terra e lur spazi da viver.
Inspecturat forestal dal chantun Grischun
Uffizi da polizia da fieu dal chantun Grischun
Data: 17.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
50b6f0e7-5425-49a6-a129-497043395aba
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Tge fa il chantun cunter donns da selvaschina en il guaud?
Las disposiziuns chantunalas davart prevegnir sco er indemnisar ils donns da selvaschina en il guaud duain vegnir adattadas al dretg federal. Ins vul cuntanscher cleras regulaziuns sco er proceduras uschè simplas e nuncumplitgadas sco pussaivel.
La regenza grischuna suttametta al parlament in sboz per ina revisiun totala da l'ordinaziun executiva tar la lescha da chatscha dal chantun. Il decret duai sa numnar da nov "ordinaziun da chatscha dal chantun" (OCC). En emprima lingia sa tracti tar la revisiun da reducir las regulaziuns existentas sin l'essenzial e da crear proceduras uschè speditivas sco pussaivel.
In punct principal da la revisiun sa chatta sin il sectur da la selvicultura: L'inspecturat forestal sto examinar regularmain la situaziun dals donns da selvaschina. Sch'i vegn constatà en tschertas regiuns che pli ch'in quart da la surfatscha dal guaud na po betg pli sa regiuvinar a moda natirala pervi da donns da selvaschina, sto il chantun prender mesiras. Quellas pon esser da natira da chatscha u da natira forestala e ston sa basar sin in concept correspundent che sto vegnir approvà dal departament cumpetent.
Contribuziuns culturalas
La regenza conceda contribuziuns e dat garanzias da deficit en l'import total da 330'000 francs als suandants projects ed a las suandantas ovras culturalas ed occurrenzas:
- stampa da la lavur filologica "Phasenstrukturen des Unterengadinischen - Beiträge zu einer sintaxa vallàdra" da dr. Boni Kirsten,
- project d'in roman da Ivo Zanoni,
- project dal roman "Einer wie Primo und Hans" da Andreas Bellasi,
- preschentaziun en il liber dal toc "Katharina Knie" da Carl Zuckmayer tras il Theater Grischun il fanadur 1998 al Lai da Canova,
- ediziun d'in DC/CM tras il Cor da Baselgia da Müstair ensemen cun il Cerchel Musical Sursilvan,
- project da film "Ring frei" (titel da lavur) da Men Lareida,
- film documentar "Not Vital- zwischen Mensch und Tier" (titel da lavur) da Hercli Bundi,
- ediziun dal roman "Der Kreis" da Hans Boesch,
- ediziun d'in DC e d'ina scrittira festiva per ils 150 onns d'existenza dal chor viril da Cuira,
- preschentaziuns en il liber dal musical "Anatevka" tras la Cumpagnia da teater da Laax, il fanadur ed l'avust 1998,
- set producziuns da teater professiunalas da l'uniun "Freilichtspiele", da la "Klibühni" e dal "Kulturwerkstatt In Situ" 1998 a Cuira,
- concerts dal chor "Las Vouschs dalla Gelgia" dals 16 da mars a Savognin e dals 21 da mars 1998 a Tusaun,
- 4. festival da teater da l'Uniun grischuna per il teater popular dals 23 fin ils 26 d'avrigl 1998 a Tusaun,
- "Tartarer Frühling 1998" (exposiziun e concert tar il tema guaud) dals 17 da matg 1998,
- ediziun d'in DC tras la gruppa da rock "Bulais sexuals", e
- ediziun dal tom da poesias "Mistira" da Victor Durschei.
Contribuziuns a favur dal sport
Sut il titel promoziun da l'economia resp. dal sport vegnan sustegnids ils sequents arranschaments sportivs e las investiziuns da natira sportiva cun contribuziuns da total radund 76'000 francs:
- campiunadis alpins svizzers 1998 a Sursaissa (21 fin ils 29 da mars),
- lavurs da finiziun vi dal center da sport da chavals da la "Reithalle Davos AG",
- organisaziun da duas arrivadas d'etappa dal Tour de Suisse 1998 a Lai-Valbella (20/21 da zercladur),
- indriz da mesirar il temp per il "Eisenbahner Sportverein" Cuira,
- maschina da far pista e material da sport per l'Uniun sportiva da Lumbrein, e
- stabiliment da spundas ed atgnas prestaziuns dal "Eishockey Club Grüsch" en la nova halla da glatsch.
Da las vischnancas
Approvà da princip vegn il project preliminar per la sanaziun dal stabiliment da scola da Filisur (emprima etappa). Vi dals custs imputabels da mintgamai radund 450'000 francs per la scola primara e per il stgalim superiur vegnan messas en vista contribuziuns da 17.5 resp. da 20 pertschient.
Approvà definitivamain vegn il project preliminar per la nova construcziun da la chasa da scola per il stgalim superiur da la corporaziun da scola Rueun e contuorn a Rueun. Vi dals custs imputabels dal stabiliment da radund 2 miu. francs vegn garantida ina contribuziun da construcziun dal chantun da 32 pertschient.
La nova constituziun da la vischnanca da Stierva vegn approvada.
Da las tractandas da la regenza - Data da la consegna: Gievgia, ils 19 da favrer 1998 -
Data: 19.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
eed3bbe3-b0df-4ae7-917a-ffd0b9796e06
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Revisiun da la constituziun: Cun schlantsch a la lavur
Cun grond schlantsch ha la cumissiun per reveder la constituziun cumenzà mez favrer sia lavur. Ella ha tschentà finamiras ambiziusas.
A chaschun da l'emprima seduta ha la cumissiun per reveder la constituziun fixà sut il presidi da cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch la maniera da lavurar e da proceder. Ella è unanimamain da l'opiniun ch'in sboz preliminar concret per ina nova constituziun chantunala duessi esser avant maun per ina lavur da cumissiun efficazia. Mo aschia po la cumissiun discutar da rudien tut las dumondas e tuttina lavurar efficaziamain. Cun la formulaziun dal sboz da lavur vegnan incumbensads prof. dr. Tobias Jaag e DP dr. Tomas Poledna ch'èn gia stads incumbensads sco experts per la revisiun totala da la constituziun chantunala. La cumissiun per reveder la constituziun planisescha da discutar il sboz l'emprim en gruppas da lavur ed alur en la cumissiun.
Sco mussavia per ils experts ha la cumissiun discutà ils champs essenzials da la constituziun. Il sboz da lavur ha da porscher in spectrum vast per pussibilitar uschia ina discussiun a fund. Differentas novaziuns duain esser cuntegnidas en variantas da princip. A basa dal sboz da lavur che duai esser avant maun la fin da matg vegn la cumissiun a discutar las propostas a fund ed elavurar ses sboz da la constituziun per mauns da la regenza.
A l'entschatta da la lavur han ils commembers da la cumissiun per reveder la constituziun laschà explitgar ils dus experts il spazi d'agir dals chantuns tar la revisiun totala da la constituziun chantunala. Plinavant han ils experts explitgà il basegn d'agir concret ch'els han fixà en lur giudicat.
La cumissiun per reveder la constituziun è vegnida nominada da la regenza per elavurar in sboz per ina constituziun e per rediger in rapport explitgant. La cumposiziun da la cumissiun da 30 persunas resguarda tut ils cerchels e tegna quint da la diversitad dal chantun.
Funtauna: rg
Data: 03-03-1998
|
4654af41-fb05-4f1e-a6d6-5a90cbbd1ef8
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il pionier da la EED Sergio Crosina va en pensiun
Sergio Crosina, schef da l'uffizi d'informatica dal chantun Grischun, va ils 28 da favrer 1998 en la pensiun meritada. Passa 27 ha el manà il destin da l'uffizi cun grond quità ed engaschi persunal. Sco um da l'emprim'ura ha el accumpagnà l'introducziun da la EED en l'administraziun chantunala da l'entschatta ennà. Durant si'entira perioda d'uffizi è el s'engaschà per amplifitgar la EED en l'administraziun chantunala en in rom finanzial acceptabel ed il medem temp per l'adattar a moda raschunaivla al svilup tecnic rasant.
Naschì e creschì si a Turitg ha el absolvì suenter la matura l'emprim in emprendissadi commerzial ed ha lavurà in temp sin ina banca. Alur ha el entschavì sco student lavurer in studi d'economia a l'universitad da Turitg. Quel studi ha el terminà 1961 cun il licenziat. Suenter ch'el ha puspè lavurà sin il sectur da banca è el daventà assistent tar professer Küenzi a Turitg. Il medem temp ha el redigì ina dissertaziun davart models economics da simulaziun. Sin proposta dal chantun Grischun ha Sergio Crosina alur midà a Cuira. Là aveva il cussegl grond creà 1969 da nov il post d'organisaziun per l'elavuraziun da datas (PpE). Gia l'avust 1970 è Crosina vegnì elegì sco manader dal PpE ed engaschà fix dal chantun. El ha manà il PpE da l'emprima entschatta fin a l'uffizi actual d'informatica cun ils secturs center da calculaziun e telecommunicaziun, svilup d'applicaziun e sustegn decentral e cun passa 20 collavuraturas e collavuraturs.
Dependent l'emprim da l'adiever dal calculatur da la banca chantunala grischuna, han Sergio Crosina e ses uffizi disponì pir dapi 1978 d'in agen host. Sco term impurtant designa Sergio Crosina en quest connex la fundaziun d'in center cuminaivel da calculaziun cun la cassa da cumpensaziun, ch'ha gì lieu durant quel temp. La collavuraziun dura anc oz.
1985 han ils PCs cuntanschì il chantun. Dapi alur hai gì num: "Decentralisaziun da la EED". Durant ils davos onns han ins cuntinuà d'extender la rait chantunala e sut la responsabladad da Sergio Crosina han ins pudì introducir la posta electronica (E-mail) ed - almain punctualmain - l'internet en l'administraziun chantunala.
Tgi ch'ha preschent l'immens svilup dals davos 30 onns sin il sectur da la EED, po s'imaginar, tge lavur che Sergio Crosina ha prestà per il chantun. El merita in bun engraziament per quella. Sias prestaziuns na menziunass Sergio Crosina dentant mai sez. El n'è betg in um da gronda cumparsa e da gronds pleds, il cuntrari. El accentuescha plitost las prestaziuns dals auters che da metter sasez en il center. Tgi ch'enconuscha Sergio Crosina sa dentant ch'el ha adina lavurà conscienziusamain e perseverantamain per realisar sias incumbensas. Latiers è el stà adina amiaivel e curtaschaivel. Sias collavuraturas e ses collavuraturs han dapli sco be apprezià el.
Dumandà suenter sias experientschas positivas numna el spontanamain las bunas relaziuns cun las partiziuns da servetsch ed il bun clima a l'intern da l'uffizi. Spezialmain il davos vegn confermà impressiunantamain da la pitschna rata da fluctuaziun.
Durant la carriera da Sergio Crosina hai dentant er dà varts negativas, da las qualas el quinta a mintgin che las vul savair. L'entschatta dals onns 90 ha la pressa supponì in "caos da computer aifer l'administraziun chantunala" ed intervenziuns en il cussegl grond han chaschunà ina vasta examinaziun tras in expert d'ordaifer. L'expertisa ha dentant dà cumplettamain distgargia al schef d'uffizi ed ha schizunt attestà in'utilisaziun spargnusa e raschunaivla dals meds ed ina procedura adequata en connex cun la planisaziun e l'acquisiziun.
La fin 1997 ha Sergio Crosina surdà a ses successur, Hans Ruedi Graf, in uffizi che funcziuna bain.
Dr. Sergio Crosina po sa regordar d'ina vita professiunala interessanta ed ademplida. Igl è da giavischar ad el da cor ch'el vegnia a gudair plainamain la terza part da sia vita ensemen cun sia consorta. Tenor sias atgnas indicaziuns vul el tranter auter far divers viadis e frequentar prelecziuns a l'universitad da Turitg.
Funtauna: rg Cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen
Data: 03-03-1998
|
286c4d7a-e5d0-4a9a-905c-8dbd757cfb6a
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ord persvasiun per la participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las universitads
Posiziun da cusseglier guvernativ Joachim Caluori tar la votaziun chantunala dals 15 da mars 1998
Pliras cunvegnas interchantunalas davart las universitads ch'eran mintgamai limitadas han garantì fin uss che las studentas ed ils students dal Grischun giaudevan l'access egual a las universitads. Per cuntanscher questa finamira er vinavant dovri la participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las universitads che rimplazza "la cunvegna interchantunala pertutgant contribuziuns a las universitads 1993 - 98". Sin fundament da la cunvegna davart las universitads vegn il chantun a prestar er vinavant contribuziuns als chantuns universitars per nossas studentas e noss students ed uschia gidar a purtar ils custs da la scolaziun universitara. Sco votantas e votants decidais Vus ils 15 da mars 1998 davart la participaziun da noss chantun a la cunvegna davart las universitads.
Jau vuless preschentar Vus qua sut en trais aspects, pertge ch'jau m'engasch ensemen cun la regenza e cun il cussegl grond, ch'il chantun Grischun sa participeschia a la cunvegna davart las universitads. Medemamain vuless jau far attent Vus sin intginas consequenzas d'ina eventuala refusa dal project.
- Perquai ch'il Grischun n'ha betg ina universitad esi impurtant che las studentas ed ils students grischuns giaudian l'access egual a las universitads da la Svizra. Uschiglio fissan las Grischunas ed ils Grischuns quels che stuessan purtar las consequenzas e na vegnessan strusch pli recepids a las universitads, sche vegnessan introducidas restricziuns d'admissiun.
- Voss "GEA" per la participaziun a la cunvegna davart las universitads garantescha che las Grischunas ed ils Grischuns da tut la populaziun ch'èn talentads per ir a scola, pon absolver ina scolaziun en ina universitad er en il futur. L'avantatg ch'ils giuvenils pon entschaiver in studi sin basa da lur talent, e quai er sch'els derivan da famiglias da la classa mesauna u da famiglias cun entradas bassas, na pudain nus, tenor mia opiniun, betg laschar ir a perder. Ma quai succedess, sch'il project vegness refusà. Er per ina famiglia da la classa mesauna fissi per regla insupportabel, sch'ella avess da pajar p.ex. per il studi da chemia da sia figlia u da ses figl taxas supplementaras da 23'000 francs per onn. In "NA" al project avess pia la greva consequenza ch'uffants d'ina vasta part da la populaziun na pudessan betg studegiar a l'universitad er sch'els fissan fitg talentads.
- Voss "GEA" per la participaziun a la cunvegna davart las universitads dat ina schanza a la giuventetgna. Vus dais la pussaivladad a passa 2000 giuvenils che frequentan ils gimnasis en noss chantun d'absolver ina scolaziun che correspunda a lur talents ed interess. Silsuenter mettan quels alur a disposiziun lur enconuschientschas spezialas a la societad ed a l'economia. Ina refusa dal project signifitgass per memia bleras giuvnas e per memia blers giuvens che frequentan noss gimnasis che, per motivs finanzials, lur prontezza d'emprender e da prestar na pudess betg cuntanscher la finamira. Ina scolaziun gimnasiala che na cuntanschess betg la finamira, na fiss dentant betg attractiva per blers giuvenils e las consequenzas d'in tal svilup sbaglià fissan catastrofalas per ils gimnasis dal Grischun.
Jau sun persvadì che la participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las universitads è necessaria. Cun Voss "GEA" bainponderà per quest project avris Vus las perspectivas per l'avegnir a noss giuvenils e prendais la dretga via.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Cusseglier guvernativ
Data: 03-03-1998
|
6b4b50cd-770e-4485-8058-1dfc475a49d1
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Adattar il dretg grischun da finanzas als novs svilups
Dacurt è sa scuntrada ina cumissiun dal cussegl grond sut il presidi da deputà Ernst Nigg ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar, per predeliberar la revisiun da la legislaziun davart las finanzas dal chantun Grischun.
En tut duai il nov dretg da finanzas vegnir adattà als novs svilups. Ina da las meras fundamentalas da la revisiun è da crear ina basa moderna per ina politica da finanzas progressiva e confurma a la conjunctura. Ins na vul betg cuntanscher ina politica da conjunctura activa, mabain che la grevezza fiscala e ch'il svilup dals custs en il senn d'ina stabilisaziun a media vista da la quota statala, restian uschè constants sco pussaivel. Ina tala politica finanziala ha in effect anticiclic e contribuescha da mitigiar ils svilups conjuncturals extrems. Questa revisiun da la lescha pretenda il medem mument ina revisiun parziala da la constituziun chantunala. Tar ils novs princips impurtants tutga er che las finanzas chantunalas ston vegnir equilibradas a media vista e ch'in strict limit d'indebitament vegn introducì. Per experiments limitads dals novs models da gestiun administrativa (NPM, project da GRiforma) vegn creada plinavant la basa legala en furma d'in artitgel d'experiment. Tras quel obtegna il cussegl grond cumpetenzas spezialas per la procedura e la furmaziun dals projects da pilot dal NPM. En pli duain vegnir acceptads en la lescha davart las finanzas er princips da subvenziun, per ch'il cussegl grond e la regenza possian diriger a moda efficazia las contribuziuns. Ina pussaivla reducziun limitada da las contribuziuns tras il cussegl grond ch'è integrada en quests princips, è vegnida concipida pir sco davosa mesira dal budget, per il cas ch'ils ulteriurs elements da direcziun n'avessan betg success. La finala duai vegnir creada ina basa legala suffizienta per la cassa da pensiun chantunala e per ulteriuras instituziuns chantunalas d'assicuranza, che cumpiglia la pussaivladad da sa far independentas pli tard.
Suenter ina lunga discussiun è la cumissiun vegnida a la conclusiun che la revisiun producescha in dretg da finanzas modern e concentrà sin il necessari. Quest dretg vegn a permetter al cussegl grond, a la regenza ed a l'administraziun, da diriger las finanzas e da reagir spert sin las circumstanzas midadas. La politica da finanzas confurma a la conjunctura vegn fixada meglier en la constituziun ed in limit d'indebitament efficazi vegn introducì. Giavischs impurtants da moziuns vegnan resguardads en il project. En tut creescha la revisiun la basa, tenor l'opiniun da la cumissiun, per che las finanzas dal Grischun restian equilibradas er en il futur. La cumissiun predeliberanta ha relaschà perquai in bun project gulivà senza propostas da midadas per mauns dal cussegl grond. Il cussegl grond vegn a tractar la fatschenta en la proxima sessiun da mars.
Gremi: Cumissiun predeliberanta finanzas
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar
Data: 03-03-1998
|
0d12973d-c7b4-44fe-9389-58a204c5fbf0
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
"Rait sociala dal Grischun", in program d'intervenziun e d'occupaziun per persunas senza gudogn e manglusas
L'uffizi dal servetsch social ha creà en collavuraziun cun l'uffizi per industria, mastergn e lavur in program d'intervenziun e d'occupaziun per persunas che na benefizieschan pli da l'indemnisaziun da dischoccupaziun e per retschaviders da prestaziuns da l'agid social, che vegn numnà "rait sociala dal Grischun".
Pervi che las midadas cuntinuantas da la structura economica, van a perder ulteriuras plazzas da lavur. Numerusas forzas da lavur che na vegnan pli duvradas ston perquai vegnir sustegnidas da l'assicuranza da dischoccupads, eventualmain da l'agid social.
Il dumber da las persunas ch'han stuì pretender in agid social l'onn 1997, è puspè s'augmentà envers ils onns precedents. Medemamain han las vischnancas ed il chantun stuì pajar dapli prestaziuns da sustegn.
La dischoccupaziun, ils problems actuals sin il lieu da lavur, il quità da perder la plazza da lavur u da na benefiziar pli da l'indemnisaziun da dischoccupaziun, èn ils temas centrals per las persunas che dumondan agid dals servetschs socials. Perquai ha l'uffizi chantunal dal servetsch social en collavuraziun cun l'uffizi chantunal per industria, mastergn e lavur creà in program d'intervenziun e d'occupaziun per persunas che na benefizieschan pli da l'indemnisaziun da dischoccupaziun e per retschaviders da prestaziuns da l'agid social, che vegn numnà "rait sociala dal Grischun".
Gia il studi davart la povradad "Povradad e problems socials en il Grischun" ch'è vegnì publitgà 1996 ha constatà che las lutgas sin ils secturs da la lavur, l'abitar e dals contacts socials chaschunan povradad a lunga vista. Perquai èn la lavur, l'abitar ed ils contacts socials centrals per reintegrar ils pertutgads.
La "rait sociala dal Grischun" duai pussibilitar en emprima lingia l'integraziun sociala e professiunala.
Suenter in scleriment detaglià da la situaziun vegnan intermediads programs d'occupaziun adattads. En structura duain quels sumegliar il pli ferm pussaivel ad in'occupaziun normala. Lur finamira è l'integraziun respectivamain la reintegraziun en la vita da mintgadi professiunala. En stretga collavuraziun cun ils uffizis dal servetsch social, las vischnancas e cun ils collavuraturs da la partiziun per mesiras sin il martgà da lavur dal UCIML vegni cusseglià ed assistì als pertutgads.
Mesiras intenziunadas da furmaziun cumpletteschan las duas purschidas da "lavur ed assistenza". Scolaziun e perfecziunament duaian gidar ad integrar ils pertutgads puspè en la procedura da lavur.
La "rait sociala dal Grischun" ha entschavì sia lavur mez da favrer 1998.
Gremi: Departament da giustia, polizia e sanitad
Funtauna: rg Uffizi dal servetsch social
Data: 06.03.1998
|
a5b44658-55ba-400a-89e5-806fb69a7e1b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Imposiziun da taglia a las ovras idraulicas
Das nachfolgende Schreiben ging mit separater Post an alle ca. 160 Kraftwerk-Gemeinden im Kanton Graubünden. Es wird herimt auch den Medien zur Verfügung gestellt.
Stimà signur president communal
Stimadas damas e preziads signurs
Il davos temp ha la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas occupà singuls represchentants da las vischnancas e la pressa a moda exprimida. En quest connex n'èn differents aspects betg vegnids resguardads avunda. Quai fatg ha motivà nus da sclerir quella problematica e da prender posiziun vers singulas expectoraziuns en las medias.
Cun la revisiun totala da la lescha da taglia l'onn 1986 è l'imposiziun da taglia sin la facultad da las persunas giuridicas vegnida remplazzada cun ina imposiziun da taglia sin chapital. Sin basa contractuala èn las societads d'ovras idraulicas sa decleradas prontas da vegnir suttamessas vinavant a la taglia sin facultad. Uschia èn las societads d'ovras electricas stadas prontas da supportar per in temp limità prestaziuns fiscalas supplementaras.
Cun la revisiun parziala da la lescha da taglia l'onn 1996 è crudada la suttamessa da la facultad a la taglia. Las societads d'ovras electricas èn entant stadas ad interim prontas da porscher il maun per ina renovaziun da l'imposiziun da taglia sin la facultad. Cura ch'ils tschains d'aua èn dentant vegnids augmentads silsuenter senza in temp transitori da fr. 54.- sin fr. 80.- per kWbr han ellas interrut las tractativas. En vista a quest augment massiv da bunificaziun per la forza d'aua n'èn las societads d'ovras electricas betg stadas prontas d'ademplir pli ditg sin basa contractuala ulteriuras prestaziuns fiscalas. Betg pertutgada da quella midada è la EWZ ch'è suttamessa sin fundament da l'art. 90 al. 2 lit. b LT sco "ulteriura persuna giuridica" vinavant a la taglia sin facultad.
Cun la revisiun parziala da la lescha da taglia è vegnida creada en l'art. 70 al. 3 LT la basa legala per ina correctura dal gudogn. Questa disposiziun è applitgabla per interpresas economicamain maschadadas ch'ageschan en l'interess public, ch'accumpleschan lur prestaziuns predominantamain a persunas che stattan datiers. Pertutgadas èn pia las ovras da partenadi che furneschan lur current principalmain als acziunaris. La correctura dal gudogn na po betg vegnir applitgada per la BK e la KWB che na pon betg vegnir giuditgadas sco ovras da partenadi. Sa basond sin quella disposiziun na pon dentant er betg vegnir fatgas correcturas dal gudogn per ovras da partenadi sco la KWI, che produceschan current per custs ch'èn sur ils pretschs da media tar ils consuments.
Cun la basa legala per ina correctura dal gudogn n'esi anc betg gudagnà bler. La lescha di mo ch'ina correctura dal gudogn vegnia en dumonda, sche las furniziuns dal current na succedian betg per pretschs da martgà. Davart il sistem e la dimensiun da la correctura dal gudogn cuntegna la lescha dentant nagina regulaziun concreta. La finala sa tractia d'eruir in gudogn sco quai ch'el pudess vegnir cuntanschì tranter partenaris independents ed uschia da fixar ina prestaziun fiscala che correspunda a la capacitad economica da la societad respectiva. La dumonda ch'è da respunder sa cloma: "Tge gudogn cuntanschess l'ovra da partenari, sch'ella pudess vender ses current sin in martgà liber ad in terz independent?" Quella dumonda mussa er gia il problem cardinal. En in ambient, en il qual i n'exista betg in martgà effectiv, stoi vegnir eruì in pretsch da martgà che serva alur sco basa per eruir il gudogn.
Il departament da finanzas è s'occuppà fitg baud da la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas ed ha examinà differents models; las primas stentas dateschan da l'onn 1992. Suenter ch'ina expertisa da l'institut per l'economia da finanzas e dal dretg da finanzas da la scol'auta da Son Gagl n'è betg vegnida a resultats cuntantaivels, èn atgnas soluziuns vegnidas pridas en mira. Ensemen cun in cussegliader extern è vegnì sviluppà in model che sa basa sin princips da l'economia da manaschi e che s'orientescha al quint annual da la EWZ. Quest model vegn refusà dals represchentants da l'economia d'electricitad e pudess vegnir realisà per quest motiv be sin via da dretg. Per evitar ils ristgs d'in process e per guntgir l'intschertezza giuridica che resulta d'ina dispita giuridica da plirs onns è vegnida examinada in'autra soluziun.
En numerusas tractativas cun ils represchentants da l'economia d'electricitad è vegnì discutà il model d'ina dividenda obligatoria augmentada per intents fiscals. Las societads d'ovras idraulicas han pudì sa cunvegnir cun il chantun Vallais sin quest sistem. Per il departament da finanzas esi stà cler da l'entschatta ennà ch'ils supplements a la dividenda obligatoria ston esser en il chantun Grischun pli auts ch'en il chantun Vallais. En lungas e diras tractativas ha quella finamira pudì vegnir cuntanschida uss. Per ils onns 1997 fin 2000 esi reussì da far contribuir ils represchentants da l'economia d'electricitad supplements da 7%, 7%, 6% e 5% ultra da la dividenda obligatoria fixada contractualmain. Quai vul dir che las dividendas obligatorias fixadas tenor ils contracts da concessiun per intents fiscals vegnan augmentadas per ils supplements correspundents. Per l'onn 1997 vegniss pia suttamess a la taglia in gudogn che permettess da conderscher ina dividenda obligatoria da 14%, sche la dividenda obligatoria tenor il dretg da concessiun dependa da l'emprest dal chantun. Quest resultat da las tractativas è in pulit zic sur ils resultats ch'il chantun Vallais ha pudì cuntanscher. Il chantun Vallais ha stuì sa cuntentar cun ina dividenda obligatoria da total maximal 8%. L'imposiziun da taglia sin ina dividenda obligatoria augmentada ha pudì vegnir cuntanschida en enclegientscha e senza ils ristgs d'in process.
Il model da la dividenda obligatoria è in'applicaziun da la correctura dal gudogn fixada en l'art. 79 al. 3 LT. Las opiniuns exprimidas sporadicamain ch'il departament da finanzas fetschia cun singuls pajataglias cunvegnas che n'hajan nagina basa legala ni ch'il departament da finanzas n'applitgeschia betg il dretg vertent, èn pia faussas. Quellas sa basan evidentamain sin enconuschientschas insuffizientas da la situaziun giuridica.
Oz vegni renfatschà a la regenza ch'ella na saja anc betg sa decidida co ella veglia proceder en la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas. Quella rinfatscha sto vegnir rinviada. En la discussiun actuala sa tractia da la taxaziun per l'onn fiscal 1997. L'onn fiscal da las persunas giuridicas è identic cun l'onn da gestiun. La gronda part da las ovras da partenari pli grondas terminan lur onn da gestiun cun la fin da settember, en quest cas pia ils 30 da settember 1997. Silsuenter han las societads d'ovras electricas, sco dal reminent tut las autras persunas giuridicas er, temp 9 mais, d'inoltrar las decleranzas da taglia. Cun las decleranzas da taglia per l'onn 1997 esi pia da quintar la fin da zercladur 1998. Avant quest termin, q.v.d. avant che las societads d'ovras idraulicas n'han betg inoltrà lur decleranza da taglia na po betg vegnir fatga ina taxaziun. Avant quest termin na sto e na po ina decisiun davart il sistem d'imponer taglias betg vegnir fatga. Ed avant quest termin na pon insumma betg vegnir fatgas calculaziuns actualisadas dals differents sitems d'imponer taglia. La regenza fiss cussegliada fitg mal, sch'ella sa decidess per in model d'imponer taglia a las ovras idraulicas senza disponer da la basa actuala da decider. Uschespert che las decleranzas da taglia da las societads d'ovras idraulicas èn avant maun vegnan fatgas las calculaziuns necessarias. Alur po il model grischun da la correctura dal gudogn vegnir cumpareglià cun il model da la dividenda obligatoria. Pir en quest mument pon ils avantatgs ed ils dischavantatgs da las differentas metodas vegnir giuditgadas e valetadas. Quels connex paran ils critichers da la procedura d'ozendi da na savair ni da na vulair savair.
La discussiun actuala davart l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas è vegnida evocada entras las taxaziuns provisorias per l'onn fiscal 1997. L'administraziun da taglia è stada obligada da trametter a las societads d'ovras electricas entaifer dus mais suenter la terminaziun da l'onn da gestiun in quint da taglia provisori. Il gudogn suttamess a la taglia è vegnì eruì a basa d'ina dividenda obligatoria augmentada da 12%. Quests quints n'han nagina muntada pregiudiziala per la taxaziun definitiva.
En la resposta al postulat Cathomas ed a l'interpellaziun Gartmann pertutgant l'imposiziun da taglia a las ovras da partenadi da l'economia d'electricitad ha la regenza prendì posiziun davart la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas. Ils postulants han supplitgà la regenza d'imponer taglia a las ovras da partenadi uschia che las perditas da taglia possian vegnir minimadas tant sco pussaivel e d'examinar spezialmain, sch'ina correctura dal gudogn tenor l'uschenumnà "model grischun" na manassia betg a perditas da taglia pli pitschnas. La regenza è sa declerada pronta d'acceptar il postulat Cathomas, schegie ch'i vegn pretendì cun quel nagut auter ch'ina imposiziun da taglia sco quai che la regenza aveva gia adina planisà e prendì en mira. Las dumondas ch'èn vegnidas fatgas concretamain en l'interpellaziun davart il connex cun tschains d'aua e taglias, davart ils motivs da la midada da sistem e davart la correctura dal gudogn èn vegnidas respundidas da la regenza. Quellas intervenziuns vegnan tractadas a chaschun da la proxima sessiun da mars dal cussegl grond, quai che dat la pussaivladad da discussiunar pli profund quellas dumondas.
En la pressa esi er vegnì represchentà differentas giadas l'opiniun che la problematica da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas possia vegnir schliada ina giada per adina cun ina disposiziun legala clera. Per differents motivs è il departament da finanzas betg da quell'opiniun. D'ina vart restrenscha la lescha federala davart l'armonisaziun da las taglias directas dals chantuns e da las vischnancas (lescha d'armonisaziun) considera-blamain il spazi da furmaziun dal legislatur chantunal. Da l'autra vart scumonda il cumond da l'egualitad da dretg (art. 4 da la constituziun chantunala) al legislatur chantunal d'introducir regulaziuns spezialas per imponer taglias a tschertas spezias da persunas giuridicas. La finala sa tracti qua er d'ina dumonda da la repartiziun dal gudogn en la relaziun interchantunala. Quellas dumondas na po il legislatur chantunal betg reglar unilateralmain, cunquai che la repartiziun dal gudogn sin ils singuls chantuns vegn giuditgada la finala da la dretgira federala en applicaziun da las disposiziuns davart il scumond da l'imposiziun dubla da taglia interchantunala (art. 46 al. 2 da la constituziun federala) e da las disposiziuns correspundentas da la lescha d'armonisaziun. Da considerar esi plinavant ch'ina nova basa legala na pudess betg vegnir applitgada retroactivamain per l'onn fiscal 1997.
Davent da l'onn 2001 daventan las disposiziuns da la lescha d'armonisaziun dretg directamain applitgabel en l'entira Svizra e substitueschan las normas divergentas da la lescha chantunala da taglia. Davent da quest termin sto vegnir renconuschida ina correctura dal gudogn en il chantun Grischun dals chantuns da partenari, q.v.d. dals chantuns, en ils quals ils acziunaris ed ils abunents d'electricitad da las ovras grischunas da partenari èn domiciliads. Ils custs d'explotaziun augmentads han per consequenza ina correctura dal gudogn en quests chantuns. Quai cundiziunescha ch'i duess vegnir chattà per l'imposiziun da taglia davent da l'onn 2001 soluziuns che vegnan purtadas da tut ils partenaris participads, q.v.d. dals chantuns da muntogna, dals chantuns da partenari, da la confederaziun e da l'economia d'electricitad. Sin quest termin esi dentant er da quintar cun ina liberalisaziun (almain pass per pass) dal martgà d'electricitad. Las consequenzas da quella liberalisaziun na pon betg anc vegnir valetadas per il mument.
Nus sperain d'avair dà a Vus cun quellas expectoraziuns ina survista davart las dumondas da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas. Per scleriments davart las consequenzas concretas da la dividenda obligatoria contractuala sin las entradas da taglia da Vossa vischnanca As drizzai p. pl. directamain al revisurat da l'administraziun da taglia. Per ulteriuras dumondas pli precisas As stattan gugent a disposiziun il sutsegnà u il schef da l'administraziun da taglia, Urs Hartmann (tel. 081-257 33 24).
Cun cordials salids
Departament da finanzas e militar
Il schef
dr. Aluis Maissen
Gremi: Departement da finanzas e militar
Funtauna: rg Cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen
Data: 12-03-1998
|
7c3690d7-c191-4f7d-8b3e-b74fec6e3c49
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziuns culturalas
La regenza conceda contribuziuns e dat garanzias da deficit en l'import total da 89'000 francs als sequents projects culturals ed a las sequentas instituziuns culturalas:
Per laa restauraziun da la chasa da corporaziun dals cusunzs a Cuira che vegn utilisada da la "Klibühni. Das Theater" sco chasa publica da teater.
A l'associaziun chantunala da chant dal Grischun per promover il chant sin tut ils stgalims per organisar las emnas da chant per chors da scolars e da giuvenils sco er curs professiunals.
Al circus d'uffants Lollypop per ses programm 1998.
Da las vischnancas
La regenza approvescha ina nova zona da mastergn per in nov manaschi da producziun concludida da la vischnanca da Müstair e cun pretaisas ina revisiun parziala da la planisaziun locala da Domat.
Approvada vegn la revisiun parziala da la lescha da taglia da Tschappina.
Per differents projects da construcziun da vias vegnan dads liber credits da total var 3.2 milliuns francs.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 12-03-1998
|
f5946ad3-4d00-46ad-bf65-0dc9f506f44c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tracta il relasch d'ina lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia
Sut il presidi da deputà Hans-Peter Pleisch, Tavau, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Joachim Caluori, schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, ha ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tractà dacurt la lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia. La cumissiun ha concludì unanimamain d'entrar en chaussa e recumonda al cussegl grond da tractar quest project en la proxima sessiun da mars.
La lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia (LSAP) ch'è vegnida concipida sco lescha da basa concisa prevesa da midar las scolaziuns actualas al seminari en talas da l'instrucziun d'orientaziun pratica a la scol'auta professiunala da pedagogia. Uschia vegni creà la basa per ina renconuschientscha svizra dals certificats finals da scolaziun da persunas d'instrucziun per la scolina, per la scola primara sco er per lavurs da maun e tegnairchasa. L'instituziun d'ina scol'auta professiunala da pedagogia tenor dretg chantunal rinforza il chantun Grischun sco lieu da furmaziun e d'economia e pussibilitescha ina scolaziun d'auta qualitad per las persunas d'instrucziun tudestgas, rumantschas e talianas. Cun sviluppar ulteriurmain il model grischun pon ins eliminar differents mancos da las scolaziuns actualas, spezialmain cun separar l'instrucziun da furmaziun generala e quella da la pratica professiunala.
La prescolaziun per persunas d'instrucziun da scolina sco er da lavurs da maun e tegnairchasa vegn ad esser ina scola media da diplom terminada, quella per la scolaziun a persuna d'instrucziun da scola primara è cun preferenza la maturitad gimnasiala, ma l'admissiun a la scolaziun da magisters è garantida er per persunas che vulessan emprender questa professiun suenter in emprendissadi pratic.
La lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia creescha ultra da quai la basa necessaria per ina stretga cooperaziun tranter il chantun e la partiziun da seminari a la scola media evangelica da Schiers.
La cumissiun ch'ha deliberà il project da lescha cun in per propostas per midadas per mauns dal cussegl grond, è ensemen cun la regenza da l'avis che tras l'instituziun d'ina scol'auta professiunala da pedagogia tenor il dretg chantunal, vegnia prendida il dretg mument la dretga via per la futura furmaziun tudestga, rumantscha e taliana dals magisters en noss chantun.
Gremi: Cumissiun predeliberanta
Funtauna: rg Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Data: 12.03.1998
|
7eb2b1e6-ad42-4d42-9c39-9304b5b09e76
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Egualitad sin plaun communal a l'exempel da la vischnanca da Trimmis
L'entschatta dal davos onn è la suprastanza communala da Trimmis sa volvida a l'uffizi chantunal per dumondas d'egualitad. Ella ha dumandà d'analisar la vischnanca areguard ils interess d'egulitad e da constatar, sch'i existess in basegn d'agir sin tscherts secturs. Medemamain ha ella vulì propostas concretas, co ch'ins pudess cuntanscher eventualas meglieraziuns. Il biro per dumondas d'egualitad ha acceptà fitg gugent quest giavisch. En collavuraziun cun las duas suppleantas dal cussegl communal Annie Fleischhauer-Peretti e Lore Schmid-Herterich esi vegnì fatg in scleriment detaglià.
Co statti oz cun l'egualitad a Trimmis?
La retschertga davart il stadi actual ha dà il suandant maletg. En las autoritads communalas èn las dunnas zunt sutrepreschentadas, bain represchentadas èn ellas mo sco suppleantas. En pliras cumissiuns permanentas da la vischnanca n'esi betg meglier, la suletta excepziun: la cumissiun da scolina (100% dunnas). Igl è remartgabel che las dunnas èn da chattar plitost en cumissiuns ch'han in cuntegn che vegn chapì tradiziunalmain sco "da las dunnas" (provediment, cultura e scolina). Sco divergenza allegraivla da questa tendenza sa lascha valitar la participaziun d'ina dunna a la cumissiun per la planisaziun da finanzas. Er sin auters secturs d'incumbensas da la vischnanca n'èn dunnas strusch betg activas, auter che sin il secretariat da vischnanca (puspè ina domena tradiziunala da dunnas). Ina tala repartiziun è vesibla er sin il plaun da scola: en la scola primara bunamain relaziuns egualas, sin il stgalim superiur domineschan dentant puspè ils umens. Sco fatg positiv ord vista da l'egualitad esi da menziunar qua che la vischnanca pussibilitescha dapi in per onns in job-sharing da duas magistras.
Ins ha examinà medemamain il contact da la vischnanca cun ses commembers (surtut sin il sectur en scrit). Da quest contact fan part las titulaziuns da brevs, il certificat dal dretg da vuschar, la quittanza da las scrittiras deponidas, ils inserats per plazzas da lavur e sumegliantas chaussas. Vegni fatg appel tant a las dunnas sco als umens? En ils exempels prendids en mira han ins tegnì quint da l'egualitad linguistica ultra da paucas excepziuns.
Per resumar pon ins dir ch'igl exista in basegn d'agir surtut areguard la represchentanza da dunnas en differents gremis. Per ch'ins possia integrar tant ils interess dals umens sco er quels da las dunnas en il svilup da la vischnanca, ston las dunnas cooperar. E quai betg sulettamain sin ils secturs da la famiglia, la scola ed ils fatgs socials, mabain er en la direcziun da la vischnanca, sin il sectur da construcziun ed en ils fatgs da finanzas. Er là sa tracti da dumondas e decisiuns che pertutgan las dunnas gist tant sco ils umens.
Co proceder en il futur?
Co duain ins schliar quest problem? La gruppa da lavur ha elavurà differentas propostas per mauns da la suprastanza communala.
En il center stat qua la sensibilisaziun da la populaziun sco er mesiras concretas per promover las dunnas. I na tanscha betg d'approvar mo da princip ina meglra represchentanza da las dunnas, igl è er da far insatge persuenter. Ins sto trair suenter dunnas. Pertge ch'igl è anc adina uschia che las dunnas han pli pauca fiduzia e sa tschentan memia grondas pretaisas a sasezzas sin ils secturs dominads per gronda part dals umens ("sche jau na sai betg tut gia da l'entschatta naven, na surpren jau betg l'incumbensa"). La suprastanza communala po far frunt a questa situaziun cun ina vasta infurmaziun e promoziun. En in emprim pass ha ella p.ex. appellà a las partidas da far in'attenziun speziala a questa tematica e da prender lur responsabilitad respectiva. En in segund pass ha ella previs d'organisar ina retscha d'occurrenzas ch'ha sco tema l'engaschament da las dunnas en la publicitad. A quellas occurrenzas esi d'envidar tut las dunnas da la vischnanca. Per questa retscha d'occurrenzas vegni er prestà ina contribuziun finanziala. Ultra da quai duain las autoritads communalas resguardar en la tscharna dal persunal ina represchentanza adequata da las dunnas ed ademplir uschia ina funcziun exemplara. L'avertura per dumondas da lavur a temp parzial sco er da job-sharing è er in'expressiun da questa tenuta fundamentala. En connex cun tuttas formulaziuns novas en scrit (p.ex. la constituziun communala) duai vegnir realisada l'egualitad linguistica.
Igl è da giavischar ch'er autras vischnancas s'occupeschian dals interess d'egualitad. Gist en vischnancas pli pitschnas po quai esser d'interess vital, sch'i daventa p.ex. difficil d'occupar tut ils uffizis. Il biro chantunal per dumondas d'egualitad po esser in post da consultaziun per las vischnancas. El po gidar cun cussegliaziuns e sa basar sin la retschertga fatga a Trimmis. In mussavia che dat respostas a las dumondas las pli impurtantas da las vischnancas vegn elavurà e mess a disposiziun dal biro per dumondas d'egualitad.
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Post da stab per dumondas d'egualitad
Data: 13.03.1998
|
d33fc6c3-e653-4336-bbb1-cf5908d3b51b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il tschancun da la viafier da l'Alvra en la Val Bever vegn protegì meglier encunter lavinas
La viafier da l'Alvra da la Viafier retica (VR) passa tant da la vart dal nord sco dal sid tras differents laviners. L'entschatta da quest tschientaner èn perquai vegnids construids il medem temp sco la viafier er ils emprims rempars da lavinas. En il decurs dal temp èn quels vegnids amplifitgads e cumplettads successivamain, per part er tras implantaziuns e cultivaziuns. Malgrad questas lavurs hai dà adina puspè interrupziuns dal traffic tras lavinas.
Ils mirs da rempar sin l'intschess da la spunda "Alpetta" en la Val Bever ston vegnir sanads urgentamain. Aifer ils proxims diesch onns èn renovaziuns e cumplettaziuns generalas inevitablas. Per questas lavurs vegni quintà cun custs da var 6.7 milliuns francs. In'emprima etappa da realisaziun vegn entschavida quest onn. Ella vegn a durar quatter onns ed a custar var 2.7 milliuns francs. La finanziaziun succeda per 65 pertschient tras la confederaziun, per 25 pertschient tras il chantun e per 10 pertschient tras ils patruns da fabrica.
Agid umanitar
Il chantun Grischun sustegna en il rom da sias pussaivladads finanzialas agids da svilup e da catastrofas a l'ester. La regenza conceda contribuziuns correspundentas en l'import total da 25'000 francs a las suandantas instituziuns resp. als suandants projects:
- ovra d'agid svizra dals lavurers (OASL) per il project da svilup "UCA San Ramón" en la Nicaragua,
- servetsch dals Svizzers a l'ester dal departament federal dals affars externs per las subvenziuns 1997/1998 a las societads svizras d'agid a l'ester,
- agid als leprus Emmaus da la Svizra per il project "COIMBATORE" en l'India dal sid,
- agid a la Rumania da Malans,
- gruppa da lavur agid a la Rumania da Vaz,
- Caritas da la Svizra per il project "Internat Juan XXIII", Cochabamba, Bolivia,
- Terre des hommes da la Svizra per il program da svilup "Agid rural a sasez" en Tansania, e
- organisaziun mundiala encunter la tortura per il program d'acziuns 1998.
Da las vischnancas
La regenza approva da princip il project preliminar per la construcziun nova da duas chasas da gruppas per la chasa d'uffants Gott hilft a Zizers. Als custs imputabels da ca. quatter milliuns francs vegnan garantidas contribuziuns chantunalas da construcziun da 20 pertschient.
Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da la constituziun communala da Pignia e da la lescha da taglia da Bravuogn sco er la nova lescha davart las taxas da cura da Valragn.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegni dà liber credits d'in import total da ca. 2.5 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Flurin Caviezel-Hidber, naschì 1956, da Valendau, domicilà a Panaduz daventa incumbensà per dumondas da cultura e da meds tar il secretariat dal departament da cultura e protecziun da l'ambient. Caviezel è musicolog, istoricher e musicist. El succeda a Christian Brosi ed entra en uffizi l'entschatta da matg 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 19.03.1998
|
869e2bdb-e6c5-4474-959a-3a6a84d8ee6c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tracta la revisiun da la lescha davart las scolas medias
Sut il presidi da deputà Hans Joos, Samedan ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Joachim Caluori, schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, ha ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tractà dacurt la revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias. La cumissiun ha concludì unanimamain d'entrar en chaussa e recumonda al cussegl grond da tractar il project en la proxima sessiun da mars.
En il center da la revisiun parziala stattan las adattaziuns da la lescha davart las scolas medias ch'èn necessarias per realisar il reglament per renconuscher la maturitad (RRM) da l'onn 1995 en ils gimnasis dal Grischun e per introducir ina maturitad prioritara enstagl dals tips da maturitad ch'existan oz. La revisiun da la lescha davart las scolas medias creescha uschia la basa per renconuscher ils attestats da maturitad che vegnan emess suenter l'onn 2003 en ils gimnasis grischuns. Quella renconuschientscha è la premissa per ch'ils attestats da maturitad pussibiliteschian er en il futur in'admissiun senz'examen a las universitads, a la scola politecnica federala ed als instituts da scolaziun per persunas d'instrucziun. La realisaziun dal RRM dat la pussaivladad al chantun Grischun da promover dapli sias linguas chantunalas e da porscher ina scolaziun gimnasiala bilingua. La qualitad da la scolaziun en ils gimnasis grischuns duai vegnir garantida a moda duraivla e la durada da la scolaziun duai vegnir reducida per in onn. La revisiun ha plinavant per consequenza che las disposiziuns davart il pajament da contribuziuns a las scolas medias privatas vegnan adattadas.
La lescha davart las scolas medias vegn midada be pauc pertutgant sia dimensiun e resta ina lescha generala concisa. Il model grischun da scola media ch'è sa cumprovà dapi passa 35 onns vegn consolidà.
La cumissiun ch'ha deliberà per mauns dal cussegl grond il project da lescha cun paucas propostas per midadas, è ensemen cun la regenza da l'opiniun ch'ina revisiun saja necessaria ed avria la via per in svilup dinamic da la scolaziun gimnasiala che dat gronda paisa a la garanzia da la qualitad d'instrucziun.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Cumissiun predeliberanta
Data: 20.03.1998
|
12997ecd-ea63-4b4b-aeda-5c008a92939f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Viafier retica, atmosfera da vacanzas, chaussas culinaras e musica sco ingredenzas grischunas a la festa giubilara "150 onns stadi federal" a Berna
Il Grischun sa participescha a la festa giubilara "150 onns stadi federal". Quella ha lieu dals 11 fin ils 13 da settember 1998 en la citad viglia da Berna e cumpiglia ina schelta multiculturala da l'entira Svizra. L'act festiv uffizial ha lieu sonda, ils 12 da settember.
La confederaziun planisescha d'organisar dals 11 fin ils 13 da settember 1998 ina festa giubilara a Berna che duai regurdar a la fundaziun dal stadi federal svizzer. Sonda, ils 12 da settember 1998 è planisà l'act festiv uffizial sin la plazza federala. Ils chantuns pon sa participar e dar uschia tempra al program festiv. L'organisaziun e la coordinaziun schain en ils mauns da l'uffizi federal per cultura.
Il Grischun vegn a sa participar cun ils sequents elements a la festa giubilara:
En in plaz adattà a Berna vegn installada la Stiva Retica (in vagun da viafier modifitgà sco stiva grischuna rullanta). Questa è generalmain accessibla ed offrescha spezialitads grischunas.
Furmaziuns grischunas procuran per l'atmosfera musicala.
Ils uffants pon ir gratuitamain cun ina viafier a vapur da la VR (model en la scala 1:10).
Sin in stan vegnan consegnads documents davart il chantun da vacanzas da la Svizra e vendids artitgels dal Grischun.
Ils custs per questas activitads vegnan calculads cun 45'000 francs.
In gea reservà per la revisiun totala da la lescha federala per promover las scolas autas
La regenza pren posiziun per mauns da cussegliera federala Ruth Dreifuss davart il sboz per ina nova lescha federala davart promover las scolas autas (LPS). Ella va bain d'accord cun la direcziun generala, giavischa dentant ch'ils interess dals chantuns senza scolas autas vegnian resguardads meglier.
La nova lescha vul augmentar l'efficienzia dals organs existents che s'occupan da la politica da las scolas autas e simplifitgar la collavuraziun cun ils chantuns. La collavuraziun naziunala duai vegnir ordinada da nov. Sco gremi da discussiun politic è previda ina conferenza da las regenzas, sco organ strategic da las scolas autas ina conferenza da las universitads. La conferenza dals recturs ed ils chantuns duain vegnir integrads en quests gremis.
En quest connex fa la regenza valair che la promoziun intenziunada da las universitads sco incumbensa da colliaziun presuppona ch'ils chantuns senza universitads possian sa participar in pulit zic pli fitg en la conferenza svizra da las universitads che quai ch'igl è prevì en il sboz da la LPS.
Il sboz vuless er reglar da nov ils instruments da finanziaziun. Fin uss vegnevan las contribuziuns fundamentalas calculadas tenor ils custs. Da nov duai quai succeder tenor las prestaziuns (orientà tenor l'output). Per l'innovaziun e la coordinaziun tranter las universitads vegnan creadas contribuziuns da project colligiadas vi da projects. Contribuziuns d'investiziun e contribuziuns extraordinarias duain vegnir dismessas. Da la vista da la finamira va la regenza d'accord cun la midada ad ina basa che sedrizza tenor l'output. Quei na dastga dentant betg succeder sin donn e custs dals chantuns. Plinavant sto la revisiun totala da la LPS vegnir integrada en las mesiras executivas tar la nova gulivaziun da finanzas. Avant che la LPS vegn revedida, duess vegnir spetgà sin la decisiun da princip davart la gulivaziun da finanzas.
Contribuziuns culturalas
La regenza dat liber (per part sut resalva da l'approvaziun dals credits tras il cussegl grond) contribuziuns e garanzias da deficit en l'import total da var 125'000 francs a las sequentas instituziuns e per ils sequents projects:
Federaziun da musica dal chantun Grischun (contribuziun annuala, contribuziun per curs da sunaders giuvens e per curs e camps da musicas da giuvens e giuvnas, per curs spezialisads),
Societad svizra da picturs, sculpturs ed architects GSMBA (contribuziun annuala),
Federaziun grischuna per il teater popular BVV (contribuziun annuala, installar in pool regiunal da material, curs spezialisads), e
Exposiziun ambulanta "Architektur da Peter Zumthor in Fogografien von Hélène Binet".
Da las vischnancas
Da princip vegn approvà il project preliminar per sanar la scola da muntogna Avrona a Tarasp. Vi dals custs imputabels da var 7.5 milliuns francs vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da construcziun en l'auteza da diesch pertschient.
Cun resalvas e prescripziuns vegn approvada la revisiun totala da la planisaziun locala da Fläsch.
La revisiun da la lescha d'ustaria da Trun vegn approvada.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits en l'import total da var 11 milliuns francs.
Fatgs da persunal
La fin da mars van en pensiun:
Georg Caspescha-Zinsli, Riein, mastergnant spezial tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 6, Glion, e
Giusep Deflorin, Mustér, vier/capolavurer tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 6, Glion.
La regenza engrazia a quels funcziunaris per lur servetschs en favur dal chantun.
Markus Helbling, naschì 1961, da Jona SG, domicilià a Churwalden, daventa manader dal project New Public Management tar il secretariat da finanzas e militar. El entra en plazza l'entschatta d'avrigl 1998.
Martin Nett, naschì 1953, da Luzein, domicilià a Cuira, daventa controller da finanzas tar il secretariat dal departament da sanitad, partiziun finanzas e controlling. El entra en plazza l'entschatta da zercladur 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 26-03-1998
|
cd16fdd3-e113-452d-9528-1e2feefb4313
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza dal chantun Glaruna visita il Grischun
Mardi/mesemna proxima, ils 31 da mars/1. d'avrigl 1998, fa la regenza glarunaisa ina visita al chantun Grischun
La regenza dal chantun Glaruna fa ses viadi en il Grischun sut la direcziun da Landammann Christoph Stüssi. Il gremi executiv da Glaruna consista da set persunas e vegn accumpagnà dal chancelier en uffizi e da l'anteriur chancelier, tuts cun lur dunnas. A la staziun a Cuira vegnan els beneventads da la regenza grischuna e dal chancelier cun lur dunnas. Communablamain viageschan el alur en in char-salun da la Viafier retica via Tusaun e Filisur vers Tavau. Cunter saira visitan els il museum da Kirchner e suenter vegni giudì ina tschaina communabla.
Per la mesemna esi previs il suandant program: Visita da l'Institut per la perscrutaziun da naiv e lavinas Weissfluhjoch, preschentaziun da la regiun da Parsenn e viadi sin il Weissfluhgipfel. Da là va il viadi puspè a val e cun la viafier vers Landquart, nua ch'ils giasts prendan cumià dal Grischun.
La scuntrada duai promover il barat informal d'opiniuns ed approfundar ils contacts collegials.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala
Data: 27-03-1998
|
d65cc93b-579f-45a4-be48-72739e35e630
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Durant in onn distribuziun da squittas en il stabiliment Realta -Emprimas experientschas
Il favrer 1997 ha cusseglier guvernativ Peter Aliesch, schef dal departament da giustia, polizia e sanitad, pudì dar l'entschatta a la distribuziun da squittas en il stabiliment Realta. Cun questa distribuziun han ins fatg en tuts grads in pass exemplar per promover la sanadad en l'execuziun dal chasti en Svizra. Suenter in onn da distribuziun da squittas pon ins constatar che tant il persunal sco ils praschuniers san ir enturn cun questa mesira da prevenziun. Ins n'ha betg pudì cumplanscher disturbis ch'avessan pertutgà la segirezza dal persunal e dals praschuniers.
Da l'effectiv da praschuniers da 110 umens èn var 30 fin 40 da quels toxicomans da heroin. 15 fin 25 da quests praschuniers toxicomans vegnan tractads en il program da metadon. En vista a quests fatgs e savend ch'i po durar onns per vegnir liber da la toxicomania, obtegna la lavur preventiva ina fitg gronda muntada er durant l'execuziun dal chasti. Las mesiras preventivas durant l'execuziun dal chasti ston esser identicas cun quellas d'ordaifer, per che las ristgas da sanadad e d'infecziun ch'accumpagnan la toxicomania na determineschian betg la vita.
Tranter il favrer ed il december 1997 èn vegnidas distribuidas en il stabiliment Realta totalmain 925 squittas tras l'automat. Cun la distribuziun da squittas e cun las mesiras preventivas ch'èn en vigur dapi1995 vul ins cuntanscher ina stabilisaziun ed in meglierament dal stadi da sanadad dals praschuniers toxicomans. Schebain questa finamira vegn cuntanschida, examinescha l'uffizi federal da la sanadad dapi il settember 1997 per la perioda d'in entir onn.
La prevenziun activa da HIV e da hepatitis è ina chaussa, las mesiras da promoziun per ina vita senza heroin l'autra. Er per quest intent han ins fatg in pass en la dretga direcziun en il stabiliment Realta, parallelamain a la distribuziun da squittas. 631 emprovas d'urin che vegnan fatgas uschia, che las fasas senza consum pon vegnir sustegnidas e survegliadas, han l'intent da cuntanscher en pitschens pass ina vita senza heroin. Questas mesiras èn cumbinadas cun ina cussegliaziun sociala, cun terapias ambulantas, cun la furmaziun d'in di da lavur normal e cun las pussaivladads d'ina occupaziun activa en il temp liber.
Il stabiliment Realta ha realisà questas mesiras senza ulteriurs pertschients da plazzas en collavuraziun cun l'Agid grischun cunter AIDS e cun il medi dal stabiliment dr. med. Huber, Cazas. Cun quai ha il stabiliment fatg in pass impurtant per in ulteriur svilup diferenzià da la promoziun da la sanadad durant l'execuziun dal chasti ed el ha mussà plinavant che soluziuns favuraivlas èn pussaivlas er en in temp da stgarsezza finanziala.
Differents stabiliments e posts spezialisads en Svizra persequiteschan cun interess il model da Realta. Il december 1997 ha il program "Realta" pudì vegnir preschentà a Bonn (Germania) a chaschun d'in congress europeic davart la prevenziun durant l'execuziun dal chasti. Gia la stad 1998 vegn introducida la distribuziun da squittas en differents stabiliments dal chantun Berna. La basa legala per quest intent è ina expertisa da prof. Heinrich Koller, directur da l'uffizi federal da giustia.
gremi: Departament da giustizia, polizia e sanitad
Funtauna: rg stabiliment Realta
Data: 31.03.1998
|
a3504100-e3fb-47c6-8b34-45df31115219
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tracta il relasch d'ina lescha davart la banca chantunala grischuna (BCG) sco er da l'ordinaziun executiva latiers
Sut il presidi da deputà Hansjörg Trachsel, Schlarigna, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar, ha la cumissiun predeliberanta tractà la lescha e l'ordinaziun davart la banca chantunala grischuna en quatter sesidas.
A chaschun da l'emprima sesida il december 1997 ha la cumissiun concludì d'envidar, ultra dals represchentants da la BCG, in ulteriur expert d'ordaifer. Quel duaja dar infurmaziuns davart ils svilups sin il sectur da banca. Cun Kurt Hauri, president da la cumissiun federala da las bancas, è stà a disposiziun, a chaschun da la segunda sesida da la cumissiun, in spezialist cumprovà. Suenter ch'ils commembers da la cumissiun avevan fatg lartg diever da la pussaivladad da pudair s'infurmar tar l'expert, han els discutà la lescha e l'ordinaziun a moda cumplessiva e fitg engaschada.
Il sectur da finanzas è enconuschentamain suttamess ad ina reorganisaziun rasanta, a la quala ils statuts da la BCG da l'onn 1970 satisfan pli e pli pauc. Cun relaschar ina lescha ed in'ordinaziun executiva davart la BCG duai la basa legala da la banca dals Grischuns obtegnair in fundament modern e progressiv. En il project ch'è vegnì discutà uss, cun la lescha e l'ordinaziun executiva davart la BCG, èn vegnidas integradas il medem temp en il dretg chantunal las adattaziuns pretendidas da la lescha federala davart las bancas e cassas da spargn ch'è vegnida revedida 1994. Da l'autra vart han ins mantegnì en il project quai ch'era sa cumprovà, sco ch'ils exempels suantants mussan concretamain:
- crear in post extern da revisiun;
- suttametter la surveglianza tenor la lescha davart las bancas a la cumissiun federala da las bancas (CFB);
- mantegnair la garanzia dal stadi e l'incarica da prestaziun;
- separar cleramain e consequentamain las incumbensas da surveglianza e strategicas dal cussegl da banca da quellas operativas da la direcziun.
Ina minoritad da la cumissiun predeliberanta è s'exprimida per l'acceptaziun d'in artitgel en la lescha che pussibilitass al cussegl grond da concluder la privatisaziun da la BCG pli tard, senza suttametter questa midada al pievel. Ultra da quai ha ina minoritad da la cumissiun pretendì da reducir il cussegl da banca sin set commembers.
La maioritad da la cumissiun è dentant s'exprimida cleramain cunter questas propostas.
Cuntrari al messadi dal cussegl guvernativ ha la cumissiun concludì unanimamain da proponer al cussegl grond ina limitaziun da vegliadetgna per ils cussegliers da banca. Tenor quella duain ils cussegliers da banca bandunar il cussegl, suenter ch'els han ademplì il 65avel onn.
En la cumissiun predeliberanta han ins exprimì ch'il grond success da fatschenta e ch'il svilup allegraivel da la BCG en ils davos onns, sajan stads pussaivels be, grazia ad ina direcziun ed in stab da collavuraturas e collavuraturs motivads e bain scolads e grazia ad in cussegl da banca ch'agescha precautamain. Malgrà questa situaziun da partenza optimala n'ha la cumissiun predeliberanta betg gì ina leva incumbensa. Cun la voluntad da dar in vestgì legal pli adattà pussaivel a la banca per il proxim millenni, ha la cumissiun predeliberanta discutà a moda fitg detagliada il project e singuls secturs da quel, sco per exempel la garanzia dal stadi, la furma giuridica, l'incarica da prestaziun, la controlla e la surveglianza. Ella ha beneventà expressivamain la clera separaziun tranter il plaun operativ e quel strategic sco er la furmaziun moderna da la surveglianza.
Per mauns dal cussegl grond ha ella deliberà la fin finala ina lescha ed in'ordinaziun che correspundan, cun paucas divergenzas, al project da la regenza. Igl è previs da tractar questa chaussa en la sessiun da matg 1998 en il cussegl grond.
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Cumissiun predeliberanta
Data: 01.04.1998
|
782f161a-3bcb-41cb-b93f-1579cdc38d2d
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il program d'acziun "Energia 2000" vegn realisà a moda speditiva en il Grischun
Dapi 1994 fa l'uffizi d'energia mintg'onn bilantsch davart il program d'acziun "Energia 2000" en il Grischun. Il bilantsch ch'è vegnì fatg per la fin da 1997 cumpiglia l'entira perioda da 1990 fin 1997. Da quest bilantsch pon ins vesair ch'il Grischun n'ha betg sulettamain prendì tut las mesiras ch'eran vegnidas concludidas cun la confederaziun, sin fundament dal program da politica d'energia e d'acziun "Energia 2000", mabain ch'el è ì anc plinavant. Spezialmain posseda il chantun, cun ses sistem finanzial da promoziun, in instrument che rinforza considerablamain l'effect da "Energia 2000". Ultra da quai èn vegnidas augmentadas en il Grischun sco in dals paucs chantuns las capacitads persunalas per ina plazza en la cussegliaziun d'energia.
La regenza piglia enconuschientscha dal rapport detaglià "Energia 2000 en il Grischun". Ulteriuras infurmaziuns èn d'obtegnair tar l'uffizi d'energia (tel. 081-257 36 22).
Midada dal project en connex cun l'engrondiment dal seminari da magisters a Cuira
La regenza prenda enconuschientscha d'ina midada dal project en vista a l'engrondiment dal tract per scienzas natiralas dal seminari da magisters a Cuira. Questa midada chaschuna meglieraziuns essenzialas da la construcziun e dal manaschi, dentant na chaschuna ella nagins custs supplementars. L'orientaziun principala da la nova construcziun cumplementara n'è betg pli la spunda al nord, mabain al sid resp. l'orientaziun vers l'edifizi existent dal seminari. L'entschatta da mars 1998 ha il cussegl da la citad da Cuira concedì la permissiun correspundenta da construcziun.
Nov med legal per notars ed advocats
Cunter disposiziuns da la cumissiun da notariat e da la cumissiun da surveglianza pertutgant ils advocats na pon ins per il mument betg recurrer cun in med legal tar ina dretgira independenta. Per quest motiv propona la regenza al cussegl grond da reveder l'ordinaziun davart il notariat e l'ordinaziun davart l'attestat da qualificaziun dals advocats. Sco instanza da med legal duai la dretgira administrativa vegnir designada en domadus cas.
Votaziun dals 7 da zercladur 1998
Dumengia, ils 7 da zercladur 1998 vegnan suttamess ils suandants projects federals a la votaziun dal pievel:
- conclus federal davart las mesiras per equilibrar il preventiv
- iniziativa dal pievel per proteger la vita e l'ambient da manipulaziuns geneticas (iniziativa per la protecziun genetica)
- iniziativa dal pievel S.o.S. - per ina Svizra senza ina polizia spiunanta
Il medem di vegni votà plinavant davart ils suandants projects materials chantunals:
- revisiun totala da la lescha d'ustaria
- relasch d'ina lescha da submissiun
- revisiun parziala dal conclus da participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las acquisiziuns publicas (CIAp)
- revisiun parziala da la constituziun chantunala (art. 19 urden da finanzas)
- revisiun totala da la lescha chantunala davart las finanzas.
Consultaziuns a la confederaziun
Da princip beneventa la regenza il sboz preliminar dal project federal da la gen-lex. Quest project cumpiglia in pachet da leschas che prevesa midadas spezialmain en la lescha davart la protecziun da l'ambient, ultra da quai en la lescha davart la protecziun dals animals, en la lescha davart la protecziun da la natira e da la patria, en la lescha da victualias, en la lescha d'epidemias, en la lescha d'agricultura, en la lescha davart epiedemias d'animals sco er en la lescha davart la garanzia per products. Las regulaziuns essenzialas che vegnan integradas en la lescha davart la protecziun da l'ambient concernan spezialmain ils princips etics ch'èn d'observar per tractar cun organissems. Sch'il project da gen-lex vegn realisà, alur dispona la Svizra d'ina ovra da leschas cumplessiva davart la tecnologia da gens sin il sectur extrauman, la quala resista er en cumparegliaziun internaziunala.
Medemamain vegnan sustegnidas las midadas proponidas da la lescha federala davart credits da consum (credits pitschens). Spezialmain la regulaziun che la lescha davart credits da consum duai avair in caracter definitiv (valaivel per l'entira Svizra) vegn beneventada expressivamain. Uschia n'hai pli plazza per in dretg chantunal divergent. Las persunas che prendan si in credit perdan tras questa regulaziun la pussaivladad d'emprestar daners, tut tenor la situaziun, simplamain en quel chantun, nua che l'emprest è il pli facil. In'ulteriura mesira è l'examinaziun da creditaivladad. Quella pretenda da confruntar las entradas da la persuna che pretenda il credit cun sias expensas. Dal rest duai il cussegl federal obtegnair la cumpetenza da reglar en in'ordinaziun la dumonda d'in fit maximal per l'entira Svizra.
Da las vischnancas
Il mir al sid dal lai d'accumulaziun Lago Bianco sin il pass dal Bernina sto vegnir sanà fin il pli tard l'onn 2000. La regenza approva las lavurs correspundentas che entschaivan anc questa primavaira. Spezialmain duain ins construir ina serra che tegna enavos l'aua durant il temp da construcziun.
Il project per la midada e l'engrondiment dal plaunterren al nordvest da la veglia chasa da scola a Puntraschigna a locals da zambregiar cun lenn e cun metal, vegn approvà. Als custs imputabels da ca. 450'000 francs vegn empremessa ina contribuziun chantunala da construcziun da diesch pertschient.
Il project per la midada e l'amplificaziun dal lavuratori a Mesauc da l'uffizi districtual da construcziun bassa 2, Mesauc, vegn approvà. Ils custs calculads sa muntan a 3.8 milliuns francs.
Il project per la midada e l'engrondiment da la basa a Roveredo da l'uffizi districtual da construcziun bassa 2, Mesauc, vegn approvà. El prevesa custs da 2.5 milliuns francs.
Medemamain vegn approvà il project per midar e sanar la chasa da scola existenta da la scola da puras e da tegnairchasa a Schiers. Als custs imputabels da ca. 4.7 milliuns francs vegn empermessa ina contribuziun da construcziun da 50 pertschient.
La constituziun da Sumvitg vegn approvada.
Per differents projects da construcziun da vias vegnan dads libers credits d'in import total da 7.3 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Otmar Deflorin, naschì 1967, da Mustèr, domicilià a Cuira, daventa chemicist en il laboratori da la protecziun da l'ambient, tar il laboratori chemic per la controlla da victualias e la protecziun da l'ambient. El cumenza sia plazza l'entschatta da zercladur 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 02.04.1998
|
9a25427c-bc29-4415-b4ef-9a746ff52171
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il quint statal grischun 1997 - levamain en las cifras cotschnas
Il quint statal dal Grischun 1997 preschenta sco resultat brut l'emprima giada dapi 1973 puspè in deficit. Dal quint current resulta in surpli d'expensas da 5,1 milliuns francs. Il quint da finanziaziun mussa in deficit da 41 milliuns francs. Quests dus resultats èn dentant in pulit zic sut ils deficits budgetads da 32,8 milliuns francs en il quint current e da 92,3 milliuns francs en il quint da finanziaziun.
Entant ch'il quint current da l'onn passà ha anc pudì preschentar in avanzament brut da 50,4 milliuns francs, è il resultat da l'onn 1997 sa midà en in surpli d'expensas da 5,1 francs. Il pegiurament dal quint 1997 en cumparaziun cun l'onn passà da pli che 55 milliuns francs è la pli gronda irrupziun en l'istorgia dal tegnairchasa statal dal Grischun. En cumparegliaziun cun ils onns passads n'è restà nagin spazi pli per ulteriuras amortisaziuns ed assegnaziuns a las reservas (onn passà 41,8 milliuns). Cun expensas pli pitschnas da 73,6 milliuns francs e cun entradas pli pitschnas da 45,9 milliuns francs è il deficit dentant per 27,7 milliuns pli bass che budgetà. Al meglierament dal resultat en cumparegliaziun cun il preventiv han contribuì ina giada ils respargns tar ils custs dal persunal (-6,1 milliuns) e tar ils custs reals (-16,3 milliuns) d'ensemen 22,4 milliuns francs. Da l'autra vart èn s'effectuadas a moda positiva sin il quint preschent las investiziuns nettas pli bassas e las amortisaziuns sin la facultad administrativa ch'èn vegnidas fatgas supplementarmain l'onn precedent en furma da custs d'amortisaziun reducids per 36 milliuns francs. Grazia a quests custs pli pitschens han tranter auter pudì vegnir cumpensadas malgrà ils differents retgavs supplementars na cuvrì las sperditas da taglia (-9 milliuns) sco er las recumpensas (-7,4 milliuns).
Senza resguardar ils pajaments d'emprests finanziads a moda speziala dal chantun a l'assicuranza per dischoccupads da 22,3 milliuns francs èn vegnids dads or en il quint d'investiziun en tut 325,4 milliuns francs. Dal volumen d'investiziun approvà dal cussegl grond da 351,6 milliuns francs esi vegnì fatg diever pia da 92,5% (onn passà 93,5%).
Il Cash-flow (ils meds finanziads sez) da 119,9 milliuns francs è per 17 milliuns pli auts che budgetà. Cumpareglià ils meds cuntanschids sez cun las investiziuns nettas da 160,9 milliuns francs che restan suenter la deducziun da las entradas d'investiziun resulta in grad d'atgna finanziaziun da 74,5% (preventiv 52,7%, onn passà 113,3%). Questa cifra mussa che las investiziuns nettas han pudì vegnir finanziadas be per radund X cun agens meds. Il deficit da finanziaziun da 41 milliuns francs (preventiv 92,3 milliuns, onn passà in avanzament da finanziaziun da 20,2 milliuns) ha stuì vegnir cuvrì cun ina reducziun da las reservas da liquiditad e cun prender a tschains daners esters.
Il quint da vias serra cun expensas totalas da 327,1 milliuns e cun entradas totalas da 324,4 milliuns francs, pia cun in surpli d'expensas da mo 2,7 milliuns francs.Tras quai è il daivet da vias s'augmentà sin 12,7 milliuns francs. En il budget era vegnì quintà cun in deficit da 21,1 milliuns francs.
Cun il preschent resultat brut negativ ha la midada da tendenza er prendì possess da noss chantun. Grazia a la politica da finanzas persequitada consequentamain ils onns passads da stgaffir resp. da mantegnair ina buna basa d'agen chapital sa chattan las finanzas dal chantun Grischun actualmain anc adina en ina situaziun solida. Il resultat dal quint current 1997 è anc apaina gulivà e perquai betg alarmant. Da patratgar dat dentant il fatg che las entradas da taglia budgetadas n'han betg pudì vegnir realisadas. La situaziun economica constantamain difficila e las novas incumbensas fitg custusas che vegnan ad occupar il chantun vegnan ad engrevgiar ils quints futurs supplementarmain. Sco ulteriura mesira per segirar a lung termin il tegnairchasa ha la regenza preparà in program da spargn cumplessiv. Quest pachet da spargn pretendì dal cussegl grond a chaschun da la sessiun da november 1997 para evidentamain dad esser ina necessitad cumprovada. Il cussegl grond vegn a decider en chaussa durant la sessiun da matg 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar
Data: 08.04.1998
|
a882f73b-9ed7-4c47-8959-e067e6702f48
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Program da spargn da la regenza
(Plan da mesiras per tegnair en equiliber las finanzas 1999)
La regenza ha deliberà ils 7 d'avrigl 1998 in program da spargn extendì per garantir l'equiliber da las finanzas. La situaziun alarmanta da las finanzas chantunalas pretenda mesiras da spargn essenzialas e durablas sin tut ils secturs dal chantun. Qua tras duain puspè pudair vegnir observadas las directivas dal plan da finanzas dal cussegl grond. Il deficit en il quint current dal preventiv 1999 na dastga betg surpassar 50 milliuns francs. Partend d'in deficit en il plan da finanzas da 1999 da 113,2 milliuns francs resulta in
basegn da distgargia da varga 63 milliuns francs.
Quella vul la regenza cuntanscher cun las sequentas mesiras:
- Budgetar extraordinariamain rigurus fr. 20,0 milliuns
- Cuntinuar cun las reducziuns dal cuss. grond tar il budget 1998 fr. 3,3 milliuns
- Correcturas dal budget decisas sin 63 posiziuns fr. 0,5 milliuns
- Mesiras da prima prioritad dal program da spargn 1999 fr. 40,0 milliuns
Las fitg malas perspectivas finanzialas suenter l'onn 1999 pretendan mesiras da distgargia durablas
d'almain 40 fin 50 milliuns francs.
Il pachet da mesiras cumpiglia
326 propostas concretas.
Betg resguardadas èn las correcturs decisas dal budget sin 63 posiziuns. 251 mesiras cun in
meglierament
augmentand
da las finanzas per 31,7 milliuns francs (1999) fin 46 milliuns francs (davent da 2001)
fan part da la
prima prioritad.
Questas mesiras duain vegnir realisadas tant sco pussaivel sin l'entschatta da l'onn 1999. La regenza na po betg garantir cun questas mesiras che las finamiras vegnian cuntanschidas cumplainamain. 75 propostas cun distgargias supplementaras da 16,2 milliuns francs per l'onn 1999 e da 26,3 milliuns francs davent da l'onn 2002 duain vegnir suspendidas ad interim. En cas da basegn pon ins revegnir a questas mesiras.
Il plan da mesiras ha l'intenziun da meglierar durablamain la vart da las expensas e da las entradas. L'accent vegn mess tar ils custs currents. Las propostas èn ordinadas tenor cleras prioritads politicas ed èn uschia equilibradas, cunquai ch'ellas tangheschan directamain la populaziun, l'economia e l'entira administraziun chantunala. Sin in equiliber esi er vegnì dà paisa en vista a las gruppas pertutgadas sco il persunal, ils custs reals, las contribuziuns e las recumpensas. Quest secturs vegnan ad esser pertutgads cun var 4 pertschient da lur volumen actual.
Il preschent pachet da mesiras 1999 è vegnì mess ensemen en in fitg curt temp. I sa tracta plinavant
dal segund program extendì da mesiras.
L'emprim pachet è vegnì elavurà sco enconuschent l'onn 1993 ed è vegnì realisà per la gronda part ils onns 1994 e 1995. Il potenzial da spargnar realisabel tenor las metodas convenziunalas è vegnì tratgs a niz uschia cumplainamain. Ulteriurs meglieraments substanzials èn pussaivels be anc cun refurmas structuralas e cun ina reducziun marcanta da las prestaziuns. En quest connex ha la regenza consequentamain l'intenziun d'accumplir las prestaziuns statalas a moda efficacia e conform il basegn.
Il program da spargn cumpiglia sfurzadamain
numerusas mesiras nunpopularas.
Mintga respargn è er cumbinà cun dischavantatgs e pudess vegnir classifitgà senz'auter per "donnegiant". La finamira surordinada da finanzas equilibradas ha dentant la pli auta prioritad. Quella pretenda mesiras consequentas. L'effizienzia dal stadi po vegnir mantegnida a lung termin be cun finanzas solidas. Da quest fatg esi da tegnair quint en connex cun il giudicament da mintga proposta concreta. En cumparaziun cun la confederaziun e numerus auters chantuns che ston sanar lur finanzas da rudien, è la finamira dal preschent plan da mesiras en prima lingia quel da segirar a lung termin la stabilitad finanziala dal chantun.
Il plan da mesiras è ina
decleraziun d'intenziun da la regenza
senza prender definitivamain conclus davart singulas mesiras. La regenza ed il cussegl grond vegnan a decider pir la fin da november 1998 en connex cun la deliberaziun dal preventiv 1999 davart la realisaziun da las singulas mesiras. Il cussegl grond vegn a tractar il project a chaschun da la sessiun da matg.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar
Data: 08.04.1998
|
99006109-70b9-4d38-ba33-0407c4b57b93
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziuns culturalas
La regenza dat contribuziuns en l'import total da 70'500 francs a las sequentas instituziuns culturalas e per ils sequents projects culturals:
-
l'ediziun d'ina collecziun da scrittiras da Paul Zinsli ("Sprachspuren") entras la chasa editura Calven,
-
l'ediziun dal cudesch "Eiszeit-Jäger" (raquints) da Rico Tambornino entras la chasa editura Terra Grischuna,
-
l'ediziun d'in DC/CM dal Chor viril Lumnezia,
-
l'ediziun d'in tom da poesias "L'azzurro di sera" da Paolo Gir,
-
ils concerts da la Ligia Grischa dals 9/10 da matg 1998 a Glion,
-
las preschentaziuns en il liber "De Schachersepp" entras l'uniun da teater da Haldenstein,
-
l'ediziun dal DC "Gucken, was der Mond so macht" cun chanzuns d'uffants da Linard Bardill e Lorenz Pauli,
-
ils concerts da 1998 en il Casti Aspermont a Sagogn,
-
ils concerts da stad da1998 dal Calamus Trio en il Grischun,
-
l'exposiziun "Drei in Nauders" (Jean Badel, Guarda; Otmar Derungs, Strada; Alesch Vital, Scuol),
-
l'ediziun d'in cudesch da famiglias entras la vischnanca da Sent,
-
l'ediziun d'ina charta dals nums locals da Mut entras l'uniun dals Gualsers da Mut,
-
l'ediziun d'in DC da Patty Lardi,
-
las preschentaziuns dal "Concerto grosso" opus 57 dal cumponist grischun Raffaele d'Alessandro ils 21 d'avrigl 1998 a Iasi (Rumenia) sut la direcziun da Simon Camartin,
-
l'exposiziun da l'artisa figurativa Pascale Wiedemann il matg/zercladur 1998 a Genevra,
-
l'ediziun d'in DC cun ovras per orgla da Otto Barblan entras Esther Sialm und Stephan Thomas,
-
l'ediziun dal cudesch "Nachbarn in den Alpen" entras la chasa editura Bündner Monatsblatt,
-
ils concerts "Wald Haus Musik" la stad 1998 en differents hotels a Flem,
-
la preschentaziun da la paraula musicala "Peter und der Wolf" da Sergej Prokofjeff entras l'ensemble a flad grischun "I cinque fiaschi" il zercladur 1998 en il Grischun,
-
il concert da l'ensemble da percussiun da la scola da musica da Cuira e da l'orchester da giuvens "Il mosaico" da Wattwil dals 26 d'avrigl 1998 a Cuira,
-
l'ediziun dal cudesch "Köpfe und Tische" cun contribuziuns davart la lavur artistica (entagls en lenn) da Renato Oggier, e
-
l'ediziun d'in catalog d'art da Tarcisi Cadalbert.
Da las vischnancas
Il project da construcziun per ina sanaziun energetica e da construcziun da la chasa da scola da Bever vegn approvà. Vi dals custs imputabels da 280'000 francs vegn segirà in import chantunal da 17,5 pertschient.
Il project per la midada da construcziun dal local da gimnastica e dals urdains en la chasa da scola da Langwies vegn approvà. Ils custs imputabels muntan a 72'000 francs, contribuziun 25 pertschient.
Il project per la sanaziun da la chasa da scola existenta e la construcziun nova d'ina chasa da scola dal stgalim superiur a Ziràn-Reschen vegn approvà. Custs imputabels per la scola primara da Ziràn-Reschen 30'500 francs, contribuziun 10 pertschient. Custs imputabels per il consorzi da scola dal stgalim superiur 2.2 milliuns francs, contribuziun 25 pertschient.
Il project preliminar per la construcziun nova d'ina halla da gimnastica a Ziràn-Reschen vegn approvà da princip. Vi dals custs calculads da var dus milliuns francs vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da 15 pertschient.
La revisiun totala da la lescha da taglia da Vaz sco er las revisiuns parzialas da las leschas da taglia da Farschno e da Vrin vegnan approvadas.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liberscredits en l'import total da var otg milliuns francs.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 08-04-1998
|
9f308967-4d85-4b14-bba1-52b3ee5b6fda
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il salvament aviatic sur ils cunfins or vegn simplifitgà
Il Grischun e la provinza autonoma Bulsaun-Tirol dal sid/Alto Adige simplifitgeschan il salvament aviatic sur ils cunfins or. Gievgia, ils 16 d'avrigl 1998 vegn suttascritta a Glurn ina cunvegna correspundenta.
Tgi che ha in accident tranter il territori da cunfin muntagnard tranter il Grischun ed il Tirol dal sid po quintar en il futur cun in salvament coordinà optimalmain. Fin uss na sa chapeva quai betg da sasez, damai ch'ils cunfins naziunals e las furmalitads cumpigliadas cun quest fatg impedevan in salvament pront ed efficaci. En il rom da la Arge Alp esi vegnì fatg ils davos onns grondas stentas per meglierar duraivlamain questa situaziun. In prim resultat furma la cunvegna tranter il Grischun ed il Tirol dal sid, cun la quala il salvament aviatic en il territori da cunfin vegn organisà uschè simpel e nuncumplitgà sco pussaivel.
Per illustrar l'avantatg d'in tal agir in exempel concret: In helicopter da salvament è in pulit zic pli spert davent da Samedan en il territori da l'Ortler ch'in tal da Bulsaun ora, che fiss da princip responsabel persuenter. Sch'i na sto betg vegnir prendì pli resguard sin ils cunfins naziunals ha quai ils sequents avantatgs:
il helicopter è pli sperts tar umans che basegnan agid,
il helicopter è pli spert da return al punct da partenza ed uschia puspè disponibel per eventualas autras acziuns, ed
ils custs èn considerablamain pli bass.
La "cunvegna davart l'organisaziun dal salvament aviatic sur ils cunfins or cun agid da helicopters" fixescha uss cler e bain che helicopters e servetschs da salvament aviatics dastgan sgular sur ils cunfins naziunals or en cas d'acziuns da salvament e da sgols da transferiment e ch'els dastgan er partir ed atterrar ordaifer las plazzas aviaticas da duana.
Dapi l'onn 1995 han gì lieu differents contacts en questa chaussa ch'èn vegnids animads a moda decisiva da Marco Mehli, il manader da la basa da la Rega a Samedan, e da la cumissiun IV (sanitad publica, politica sociala e da famiglia) da l'Arge Alp. Cun questa cunvegna vegn s'avischinà in pulit zic a la finamira oriunda da coordinar e simplifitgar ils salvaments el territori dal Grischun, dal Tirol dal sid e dal Tirol.
La nova cunvegna vegn suttascritta gievgia suentermezdi, ils 16 d'avrigl 1998 en la chasa communala da Glurns en il Vnuost. Il medem temp duai avair lieu in'occurrenza festiva. Da vart dal chantun prendan part il president da la regenza Luzi Bärtsch ed il chancelier Claudio Riesen, entant che la provinza autonoma da Bulsaun-Tirol dal sid/Alto Adige è represchentada cun il guvernatur Luis Durnwalder, il cusseglier Otto Saurer e d'ulteriurs/as funcziunaris/as e mandataris/as dal Tirol dal sid.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 14-04-1998
|
7222a39f-396f-4e2f-b745-18e28f1819ca
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il dretg chantunal vegn rumì da ballast nunnecessari
Il Grischun cumenza cun in project fin uss singular en Svizra: Il dretg chantunal duai vegnir rumì sin tuts stgalims da ballast nunnecessari. D'ina analisa correspundenta esi resultà che quasi trais quarts da tuts relaschs han basegn d'ina rumida.
La regenza prenda conuschientscha dal rapport davart l'emprima fasa dal project "Substanzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg" (SFLAD). Quest palpiri cumpiglia ina impressiunanta retscha da decrets che pudessan vegnir midads u abrogads. La gruppa da project vegn autorisada da cuntinuar cun il project en il senn d'ina varianta concentrada.
La rumida duai crear spazi d'agir
Il project SFLAD ha l'intent da meglierar la qualitad da las regulaziuns e da las activitads dal stadi. Memia biaras regulaziuns, per part nunnecessarias, pon impedir in'administraziun flexibla che resguarda ils basegns e limitar considerablamain il spazi d'agir da persunas privatas. Per quest motiv duai il dumber da las regulaziuns dal dretg chantunal vegnir reducì. Concretamain intenda il project "Substanzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg" las suandantas finamiras principalas:
-
dapli spazi d'agir per privats,
-
limitar il dretg d'organisaziun e da proceduras be sin quai ch'è absolutamain necessari,
-
crear ina libertad d'agir pli vasta per l'administraziun per ch'ella possia lavurar pli efficaziamain,
-
crear ina legislaziun che po vegnir adattada speditivamain a las relaziuns midadas,
-
rinforzar l'autonomia da las vischnancas e pussibilitar schliaziuns decentralas,
-
introducir instruments da procedura per controllar e garantir la qualitad da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg.
Da l'analisa resulta in cler basegn d'agir
Durant circa in onn han ins examinà minuziusamain il guaud da paragrafs dal Grischun. Pli che 100 impiegads han mintgamai examinà criticamain lur sectur. Els han gì l'incarica da constatar quals relaschs chantunals che possian vegnir abrogads u modifitgads. Cun agid d'ina glista da controlla èn vegnidas examinadas en quest reguard tuttas leschas ed ordinaziuns dal cussegl grond e da la regenza. Il project SFLAD vegn manà d'ina gruppa da project sut la direcziun da la chanzlia chantunala. Ella sa cumpona da represchentants da mintga departament e vegn accumpagnada scientificamain da professer Georg Müller (docent per dretg statal ed administrativ e per scienza legislativa a l'universitad da Turitg).
La gruppa da lavur SFLAD ha preschentà dacurt ses rapport. Quel cumpiglia in impressiunant urden da preschentaziun che concluda la fasa d'analisa. L'urden da preschentaziun è vegnì elavurà intenziunadamain da persunas che lavuran en l'administraziun, perquai che quellas disponan da la relaziun necessaria cun la pratica e ston pli tard er realisar las mesiras. Il resultat da l'analisa è cler e net: tar 460 u quasi trais quarts da tuts decrets chantunals exista in basegn d'agir. Per fixar las prioritads e per na surpassar las capacitads da l'administraziun ha la regenza decidì ch'il project SFLAD duai sa concentrar sin 273 decrets.
La fasa dus vegn iniziada
L'acziun da rumida dal project SFLAD percurra essenzialmain las suandantas fasas u fa ils sequents pass:
1. Analisa dal basegn d'agir (gist finida cun preschentar la glista dals decrets ch'èn da reveder).
2. Rumida sin il stgalim da las ordinaziuns da la regenza (fin la fin da l'onn 1998 vegnan 65 ordinaziuns da la regenza abrogadas e 106 da quellas midadas. La cumpetenza latiers ha la regenza.
3. Rumida sin il stgalim da leschas ed ordinaziuns dal cussegl grond (entaifer l'entschatta da 1999 fin la mesadad da l'onn 2000 duain 4 leschas vegnir abrogadas e 17 da quellas modifitgadas, 15 ordinaziuns dal cussegl grond vegnir abrogadas e 15 da quellas modifitgadas e plinavant 4 ordinaziuns da la regenza vegnir abrogadas e 31 da quellas modifitgadas. La cumpetenza ha mintgamai tenor sectur il pievel, il cussegl grond u la regenza).
4. Silsuenter duain ulteriurs 188 decrets vegnir elavurads en ina procedura ordinaria, pia ordaifer il project SFLAD.
Igl è previs da concluder la part principala dal project SFLAD enturn il mez da l'onn 2000.
Exempels concrets
Tge consequenzas po il project SFLAD avair concretamain? Ils exempels suandants èn tut auter che definitivs, els duain dentant inditgar la mira dal project? Igl è da vesair cleramain che la realisaziun da las mesiras è be alur pussaivla, sche quellas han percurrì la procedura legislativa ordinaria (p. ex. tar leschas la procedura da consultaziun, approvaziun tras il cussegl grond e tras la votaziun dal pievel).
Sco mesiras per engrondir il spazi d'agir da privats vegnan en dumonda:
- abrogar l'assicuranza obligatoria per il muvel
- desister da tschertas patentas obligatorias sin il sectur dal sport da skis
- reducir la vegliadetgna per obtegnair la patenta da pestgar
- abrogar il monopol da spazzachamin.
Sut il titel "Rinforzament da l'autonomia da vischnanca" esi pussaivel da:
- abrogar cundiziuns chantunalas per divers secturs en la lescha da vischnanca
- dar dapli cumpetenzas a las vischnancas en la procedura per permetter construcziuns ordaifer la zona da construcziun
- laschar la cumpetenza da decretar urdens forestals exclusivamain a las vischnancas.
Per simplifitgar andaments administrativs concernent organisaziuns e proceduras pudessan:
- numerusas cumpetenzas vegnir transferidas da la regenza sin ils departaments u dals departaments sin ils uffizis (p. ex. sin il sectur d'energia, da runcadas, da la scola populara, da collectas publicas, dal traffic sin via, dal persunal chantunal), e
- vegnir abolidas cumissiuns consultativas ed autras.
Legitimaziun democratica
Il project SFLAD sa basa sin il program da la regenza 1997-2000. Sut il titel "Ina administraziun chantunala ed in'organisaziun dal stadi effizienta e manaivla al burgais" vegni ditg: "Divers secturs da l'activitad dal stadi en il Grischun pateschan d'in dumber da regulaziuns memia grond ch'engrevgia a l'administraziun d'agir flexiblamain e prendend resguard dals basegns. Projects sco 'Nova gestiun publica' han be alur in senn, sch'il dumber da las regulaziuns vegn reducì a medem temp. La regenza ha gia exprimì sia prontezza latiers cun preschentar il rapport davart la deregulaziun. Il potenzial per la reducziun sa lascha eruir be cun examinar integralmain il dretg vertent pertutgant las pussaivladads d'abrogaziun, da reducziun e da concentraziun. A medem temp cun la reducziun dal dumber da regulaziuns esi da sclerir concretamain co las reglas restantas pon vegnir applitgadas flexiblamain en il rom da las pussaivladads legalas". En la sessiun da matg 1996 ha il cussegl grond prendì conuschientscha dal program da la regenza. Il project SFLAD è vegnì discussiunà a fund e las mesiras correspundentas èn vegnidas sustegnidas expressivamain.
Gia uss in effect positiv
La discussiun intensiva davart las dumondas fundamentalas da l'urden legal dal Grischun ha gia oz in effect positiv entaifer l'administraziun chantunala. Per l'ina vegnan ils princips dal project applitgads per las proceduras legislativas currentas. Divers decrets han pudì vegnir "substanzialisads" ed èn vegnids approvads en ina furma pli concentrada. Quai è impurtant gist a vista da l'introducziun pussaivla dal New Public Management (nova gestiun publica). Per l'autra ha l'administraziun cumprovà ch'ella è pronta ed en la situaziun da prender sezza per maun las refurmas necessarias. La tenuta positiva vers midadas sto daventar la tenuta fundamentala per l'avegnir.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Canzlia cantunala
Data: 14.04.1998
|
d662d73d-a974-4caa-9934-4e5bce8dde06
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
L'ambassadur giapunais sin visita en il Grischun
Glindesdi, ils 20 d'avrigl 1998 fa l'ambassadur giapunais ina visita curta al chantun Grischun.
L'ambassadur giapunais Mitsuhei Murata che residescha a Berna vegn en cumpagnia da ses prim secretari Takhasi Goto a Cuira. Qua vegn la delegaziun beneventada dal president da la regenza Luzi Bärtsch e dal chancelier Claudio Riesen. Suenter il bainvgni e l'apero en Chasa grischa suonda in gentar communabel. Il suentermezdi stat ina visita da l'uniun da traffic dal Grischun sin il program. En quest connex sa tracti tranter auter da discutar aspects impurtants dal turissem en il Grischun.
Gremi: Chanzlia chantunala
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 17-04-1998
|
9b8a9db9-e123-453c-85b4-6edeb52108f1
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il Grischun en l'internet: www.gr.ch
Tgi che basegna infurmaziuns davart il chantun Grischun ni che tschertga il contact direct cun l'administraziun chantunala po er far quai uss en l'internet. L'adressa respectiva sa clama: www.gr.ch.
Dacurt è il chantun er preschent en l'internet. "L'access a la pagina uffiziala dal Grischun" po vegnir clamà sut l'adressa www.gr.ch. Quella pagina porscha infurmaziuns davart pajais ed avdants, il parlament, la regenza e differents uffizis sco er interessantas colliaziuns traversalas (uschenumnads links) tar auters secturs ch'èn da muntada per il chantun Grischun. L'element essenzial da la preschentaziun grischuna en l'internet è ina banca da datas confortabla. Ella cumpiglia tut las communicaziuns a las medias da la chanzlia chantunala en tut las trais linguas chantunalas sco er quellas da la polizia chantunala per tudestg e questa banca da datas vegn actualisada permanentamain.
Las novas tecnologias da communicaziun influenzeschan pli e pli er la vita da lavur da mintgadi en l'administraziun chantunala. Da la posta electronica (e-mail) vegni gia fatg diever a moda vasta ed intensiva.La navigaziun en la rait mundiala da datas (internet) sco instrumentari da retschertga sa chapescha bainbaud da sasez. Suenter ch'igl è vegnì relaschà l'onn passà directivas per l'access a l'internet e per il diever da la purschida mundiala sa chattan singuls uffizis gia en l'internet. Sut l'agraffa communabla da la pagina centrala d'access dal Grischun èn quellas cumpigliadas uss a moda survesaivla e sa laschan tschertgar senza difficultads via administraziun da link.
Gremi: chanzlia chantunala
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 22-04-1998
|
fe1f1a50-eeae-4dce-9ccc-4fe534aeea3e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il chantun promova las activitads dal nov center per las IPM a Cuira
Sche la plazza economica dal Grischun duai vegnir rinforzada, alur esi da crear bunas cundiziuns generalas per las interpresas pitschnas e mesaunas (IPM) en il chantun. A quest intent duai servir il center per las IPM ch'è vegnì creà da nov a Cuira. La regenza sustegna quest center cun ina contribuziun da partenza.
Il nov center per las IPM a Cuira è vegnì instituì cuminaivlamain da la STS a Cuira e da la SEA a Cuira-Samedan. El ha la finamira d'accumpagnar las interpresas pitschnas e mesaunas durant lur svilup. Trais ideas directivas stattan qua en il center: fundar cun success, colliar consequentamain e sviluppar permanentamain. Las IPM duain vegnir promovidas tras in transferiment da la savida e da la tecnologia sco er tras ina scolaziun, cussegliaziun ed assistenza per ils giuvens interprendiders e per las giuvnas interprendidras. Ils problems che pon resultar adina puspè èn da schliar a moda la pli simpla ed efficazia pussaivla. Questas prestaziuns da servetsch sa basan sin il mandat da prestaziun ch'è formulà en la lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia. Tenor quella lescha han las scolas autas professiunalas da procurar, ultra da per scolaziun e perfecziun, er per ina perscrutaziun ed in svilup applitgads e da porscher prestaziuns da servetsch correspundentas en favur da l'economia. Per garantir la colliaziun dal center cun las IPM, cun l'administraziun e cun las federaziuns, obtegna la direcziun dal center per las IPM in cussegl consultativ.
Il preventiv prevesa per instituir il center e per il program annual 1998 dal center custs da var 100'000 francs. La regenza empermetta ina contribuziun per promover l'economia da 50'000 francs. Uschia ademplescha ella l'incumbensa che furma ina prioritad surordinada dal program da la regenza 1997-2000, numnadamain da rinforzar la plazza economica dal Grischun.
L'economia grischuna consista per gronda part d'interpresas pitschnas e mesaunas. Dals 12'000 manaschis en il Grischun occupan be ca. 60 pli che 100 persunas. Var 10'000 quintan main che 10 collavuraturas e collavuraturs. Quests manaschis pitschens porschan 38'000 plazzas da lavur. 40 pertschient da las lavurantas e dals lavurants dal Grischun han uschia lur plazza da lavuren in manaschi pitschen.
Ins po ragiunscher il center per las IPM per telefon 081-257 16 44, fax 257 16 45 ed e-mail [email protected].
Insatge nov en Svizra: A Samignun vegnan fermentadas las vanzadiras da spaisas
La vischnanca da Samignun engrondescha sia serenera (ARA) cun insatge nov ch'è fitg interessant. Per l'emprima giada en Svizra vegnan fermentadas las vanzadiras da spaisas. A Samignun resultan tuttina 100 tonnas per onn da quellas (spezialmain da l'hotellaria). Fin uss vegnevan ellas deponidas. Uss vegnan ellas manizzadas, liberadas da las materias estras, furnidas cun oxigen e conducidas alur en il nov stabiliment per tractar glitta. Tras la fermentaziun ecologica CO da las vanzadiras da spaisas augmenta la ARA zunt fitg l'agen provediment d'energia. Il consum d'electricitad da la ARA sa reducescha per dus terzs. Il chantun presta ina contribuziun da 100'000 francs per quest stabiliment da pilot e da demonstraziun.
Da las vischnancas
La regenza approva il project per la construcziun nova d'ina chasa da scola primara cun stabiliments al liber a Fläsch. Custs imputabels: 2.7 milliuns francs. Contribuziun chantunala: 17.5 pertschient.
Er la sanaziun architectonica ed energetica da la scola primara da Lai vegn approvada. Custs imputabels: 400'000 francs. Contribuziun chantunala: 10 pertschient.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da var 15.5 milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 23.04.1998
|
51a26523-4fd5-4dbd-9e76-53d60c16dd88
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La posiziun da la conferenza da las regenzas dals chantuns alpins pertutgant il sboz per ina lescha davart il martgà d'electricitad
Taxa directiva sin products energetics nunregenerabels sco pretsch d'entrada en il martgà liber d'electricitad
Tenor la conferenza da las regenzas dals chantuns alpins (CRCA) è il pretsch d'entrada en il martgà liber d'electricitad da pajar en furma d'ina taxa directiva sin products energetics nunregenerabels. Ils meds da la taxa duain vegnir impundids durant in termin transitori per finanziar las investiziuns betg amortisablas per promover las energias regenerablas. Suenter la spiraziun dal temp transitori è la taxa da furmar a moda neutrala pertutgant la quota statala.
La midada dal sistem dal martgà ha ses pretsch
L'avertura dal martgà d'electricitad vegn ad avair renconuschidamain consequenzas finanzialas ed ecologicas nungiavischadas, per cas che la midada dal sistem dal martgà na succeda cun directivas correspundentas. Ils pli impurtants chavazzins sa cloman: "Investiziuns betg amortisablas" (IBA) sco er "Eco-dumping". Sco pli impurtanta mesira per reducir las consequenzas negativas pretenda la CRCA l'introducziun d'ina taxa directiva sin products energetics nunregenerabels. Il medem temp duai la finanziaziun da las IBA vegnir colliada a criteris rigurus. Proponida vegn in'obligaziun d'impegnaziun e da restituziun.
La soluziun prendida en vista è memia malsegira
Il sboz per ina lescha davart il martgà d'electricitad (sboz da la LME) emprova da schliar il problem da las IBA cun duas mesiras. Per ina cun in'avertura dal martgà pass per pass. Las IBA nunevitablas duain alura vegnir finanziadas da l'economia d'electricitad cun agid d'in supplement sin il transport dal current. La CRCA considerescha quest model - cun excepziun dal chantun da Sutsilvania - denton per ils sequents motivs per pauc realistic:
1. Tgi che vul tschiffar las IBA cun in'avertura entardada dal martgà, sutvalitescha las forzas dal martgà. Ina pluralitad dal stadis da commembradi da l'UE vegn a prender en mira quotas d'avertura dal martgà ch'èn in pulit zic pli autas che las minimalas prescrittas da l'UE. Cheutras vegn l'economia svizra d'electricitad sut squitsch d'agir. Sch'ella vul numnadamain fitgar pe en il martgà interessant da l'exteriur, sto la Svizra medemamain arver svelt ses martgà per motivs da la reciprocitad. L'avertura pass per pass è plinavant en privel da vegnir neutralisada en il martgà da l'intern tras la construcziun da novas ovras cumbinadas cun gas sco er cun novs indrizs da colliaziun cun forza da chalur. Empè da reducir surcapacitads vegnan creadas uschia surcapacitads supplementaras, ch'augmentan ils problems energetics ed ecologics.
2. Il model da las IBA previs en il sboz da la LME sa basa sin la voluntariadad da la branscha d'electricitad. I vegn surlaschà a las singulas interpresas da distribuiders d'electricitad e da provediment (IDP) d'incassar in supplement sin il pretsch per la furniziun d'electricitad. D'adossar il supplement per las IBA ad in tschert territori(da provediment) geografic è materialmain nunpussaivel, uschia che quai manass ad inegualitads giuridicas nunpussaivlas. Consequentamain vegn en dumonda be ina soluziun, tar la quala tut ils consuments en Svizra vegnan engrevgiads egualmain cun in supplement per las IBA. Sin fundament da la situaziun d'interess fitg differenta sin il sectur da la branscha d'electricitad avain nus dentant serius dubis per la solidaritad necessaria indispensabla per incassar en l'entira Svizra in supplement.
La taxa directiva sco instrument pli segir
Cun ina taxa directiva sin ils products energetics nunregenerabels vegnan las IBA reducidas ed il medem mument dispon'ins d'in instrument segir per finanziar las IBA inevitablas. Plinavant servan ils meds creschentads er a la promoziun d'energias regenerablas. Tar ina taxa da 0,6 rp./kWh resulta tar in augment successiv durant ils prims quatter onns, suenter dudesch onns in import total da diesch milliardas francs. Quest import vegn impundì durant il temp transitori da dudesch onns mintgamai per la mesadad (0,3 rp./kWh) per cumpensar las IBA e per promover ils products energetics regenerabels sco la forza idraulica, l'energia solara, la laina, l'autra massa da bio e.u.v. sco er per promover l'effizienza energetica. Suenter la spiraziun dal temp transitori duai l'entira taxa directiva ir directamain e cumplainamain enavos a la populaziun ed a l'economia per sbassar ils custs accessoris a la paja. Il medem vala per ils meds ch'èn vegnids creschentads durant il temp transitori per cumpensar las IBA, ch'èn dentant medemamain betg vegnids duvrads. La taxa directiva sin products energetics nunregenerabels è l'instrument segir e pli flexibel per mitigiar e tschiffar las consequenzas negativas da l'avertura dal martgà d'electricitad.
Criteris pli rigurus per las IBA
Las IBA èn da restrenscher sin cas gravants. Per garantir quai esi da fixar criteris rigurus per la cumpensaziun da las IBA. Ils retschaviders da cumpensaziuns duain per exempel stuair impegnar lur ovras. Sche las fatschentas duessan sa meglierar pli tard, stuessan las bunificaziuns vegnir restituidas. Sch'ina politica da sustegn restrictiva vegn persequitada, e sche tut las pussaivladads per limitar ils custs finanzials èn tratgas a niz, è la mesadad da la taxa mudesta da 0,6 rp/kWh per schliar la producziun indigena pregiudicada durant il temps transitori da metter a disposiziun durant dudesch onns per ils problems da las IBA.
Ina societad svizra da rait vegn beneventada
La rait da transmissiun vegn er a restar en il martgà avert in sectur da monopol. En connex cun la furmaziun dal manaschi da rait esi perquai da far grondas pretaisas pertutgant l'independenza, la nundiscriminaziun, l'objectivitad, la transparenza (bunificaziun, responsabladad e.a.v.), l'effizienza, e la confidenza. Ils possessurs actuals da las raits da transmissiun èn per part dentant er activs sin auters secturs dal provediment d'electricitad, uschia ch'els disponessan da considerabels avantatgs d'infurmaziun, per cas ch'i na vegness betg furmà ina societad da rait separada. Ina societad svizra da rait organisada tenor il dretg privat po tegnair il meglier quint dals princips menziunads.
La pussaivladad da desditga dals contracts existents vegn refusada
La dissoluziun dals contracts existents vegn refusada. Oz exista in sistem fitg cumplex da contracts per furnir e retrair energia. Quels èn vegnids fatgs per lunga durada. Tar disposiziuns da furnir electricitad en contracts da concessiun vegnissan ils contracts da concessiun mess totalmain en dumonda, q.v.d. en lur substanza, perquai che gist las furniziuns d'electricitad fixadas en contracts furman regularmain la pli gronda cuntraprestaziun dal concessiunari per il dretg concedì d'utilisar l'aua. Plinavant di il sboz per la LME nagut co ils contracts cun las interpresas d'electricitad da l'exteriur vegnan tractads. Consequentamain stuessan er tals contracts pudair vegnir dissolvids, cas cuntrari fissan las interpresas svizras confruntadas tuttenina cun situaziuns partischantas.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 24.04.1998
|
2d947cc3-5103-4396-aa05-9c7ad33299e8
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun da las regenzas Svizra-Germania salva ina dieta ils 29/30 d'avrigl a Flem-Casa d'uaul
La scuntrada annuala da la cumissiun per dumondas economicas Svizra-Germania ha lieu quest onn ils 29/30 d'avrigl a Flem-Casa d'uaul. L'onn 1997 ha la cumissiun salvà sia dieta a Leipzig e 1996 a Soloturn.
La delegaziun svizra stat sut la direcziun da l'ambassadur Rudolf Ramsauer, delegà dal cussegl federal per contracts da commerzi en l'uffizi federal da l'economia exteriura (UFEE). La delegaziun tudestga vegna manada da dunna 'Ministerialdirigentin' Sibrid Selz dal ministeri federal d'economia. Las delegaziuns consistan mintgamai da ca. otg persunas e vegnan cumplettadas da represchentants da las chombras da commerzi Germania-Svizra. Ellas sa scuntran mesemna, ils 29 d'avrigl, cun represchentants dal chantun Grischun. La delegaziun grischuna stat sut la direcziun da cusseglier guvernativ Klaus Huber. Dad ella fan part funcziunaris directivs e diversas represchentanzas da corporaziuns regiunalas e d'interpresas.
Ils discurs èn deditgads a dumondas da l'integraziun europeica e dal svilup da las relaziuns commerzialas bilateralas. La discussiun davart dumondas da las WOT ed OECD, davart la situaziun economica generala en Germania ed en Svizra sco er il svilup da las relaziuns cun ils pajais da l'Europa centrala ed orientala furman ulteriurs temas centrals.
Il commerzi tranter la Republica federala tudestga e la Svizra ha cuntanschì l'onn passà 58 milliardas francs. La Republica federala tudestga è anc adina per la Svizra il pli impurtant partenari da commerzi. L'onn passà ha la Svizra furnì 22,4 pertschients da ses exports totals en noss pajais vischinant dal nord e 30,2 pertschients dals imports derivan da la Republica federala tudestga.
Commerzi bilateral (en milliardas francs svizzers)
Il commerzi bilateral cun la Republica federala tudestga mussa las suandantas valurs:
1993: imports da la Germania 29.2 mia./exports en la Germania 21.4 mia.
1994: imports 30.4 mia./exports 22.4 mia.
1995: imports 31.9 mia./exports 22.9 mia.
1996: imports 30.3 mia./exports 22.3 mia.
1997: imports 33.2 mia./exports 24.7 mia.
Structura dals imports: Maschinas (26.6 pertschient), products chemics e farmaceutics (13.2 pertschient), vehichels, aviuns, e.u.v. (11.9 pertschient), metals e rauba da metal (9.5 pertschient), textilias e vestgadira (6.6 pertschient), materias sinteticas, cautschuc (6.0 pertschient).
Structura dals exports: Maschinas (32.5 pertschient), products chemics e farmaceutics (20.3 pertschient), metals e rauba da metal (10.9 pertschient), instruments, apparats, e.u.v. (6.3 pertschient), materias sinteticas, cautschuc (6.1 pertschient).
Gremi: Uffizi federal da l'economia exteriura e departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg chanzlia chantunala
Data: 25-04-1998
|
181b7f81-cdc0-41bb-96d5-c65cfb74675b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il president da la regenza Luzi Bärtsch: Per l'avertura da la pestga 1998
Il 1. da matg vegn averta la pestga en bunamain tut las regiuns dal chantun.In pèr melli pestgadras e pestgaders duain e dastgan avair plaschair da lur passiun e da la purschida multifara da las auas cun pèschs en noss chantun. Il Grischun dispona per fortuna malgrà las influenzas civilisatorias anc adina da buns lieus dad ir a la pestga e d'effectivs da peschs intacts . Il concept davart la pestga 2000 ha er per mira da mantegnair e da meglierar la fauna dals peschs ed ils spazis da viver da quels sco er da garantir in diever dals effectivs da peschs durabel entras la pestga. En quest connex sa concentreschan las stentas principalmain sin il mantegniment e la promoziun da las spezias da peschs indigenas sco er sin la revitalisaziun da lur spazis da viver.
Il mantegniment e la promoziun da las spezias indigenas da peschs pretenda mesiras d'utilisaziun adattadas. Perquai vegnan mess ora mintg'onn var dus milliuns peschs giuvens. Quella mesira è oravant tut là da gronda muntada, nua ch'ils spazis da viver èn pregiuditgads ed ina reproducziun natirala na po betg succeder en ina dimensiun giavischada. Dentant è la repopulaziun mo lur encorunada da success, sche quella vegn adattada a la producziun da las auas correspundentas. Per optimar la repopulaziun è vegnì examinà e valità da nov ils onns 1996 e 1997 il potenzial da producziun da tut las auas da peschs. La diversitad da las spezias e la concentraziun dals effectivs da la fauna dals peschs è puspè dependenta da la qualitad dal spazi da viver. In ulteriur punct cardinal en connex cun la pestga è la protecziun e revalitaziun dals spazis da viver. Quellas mesiras da revitalisaziun, tar las qualas appartegnan spezialmain stgavaments dals flums han gidà a meglierar la qualitad dal spazi da viver per ils peschs e per auters animals da l'aua. La repopulaziun e las mesiras da revitalisaziun vegnan er ad esser ils proxims onns da gronda muntada. En quest connex vegn il chantun er ad esser dependent ils proxims onns dal sustegniment da las pestgadras e dals pestgaders. En quest senn giavischain nus a tut las pestgadras ed a tut ils pestgaders plaschair, recreaziun e success per la stagiun da pestga vegnenta.
Il president da la regenza Luzi Bärtsch
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg il president da la regenza Luzi Bärtsch
Data: 28-04-1998
|
157f9890-00af-42a0-8e97-c2a392751283
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
"topspo(r)t '98" a Tavau envida ad in viadi futuristic en il mund dal sport dal proxim tschientaner
Co vesa il sport or il proxim tschientaner e tge muntada ha el en la societad futura? Da questas dumondas s'occupa l'occurrenza "topspo(r)t '98" che ha lieu sonda, ils 2 da matg 1998 en il center da congress a Tavau.
Il "topspo(r)t '98" vul porscher in program pretensius e plain tensiun a tut quels ch'èn interessads al sport, che fan sez sport u che s'occupan dal sport sco funcziunaris.
En il center stat in viadi futuristic en l'onn 2018, al qual envida Christian Lutz, il directur da l'institut Gottlieb Duttweiler per tendenzas e furmaziun dal futur. Cun agid d'in scenario da micro vegn el a skizzar in maletg pussaivel dal sport futur. Lutz maina dapi 1980 la "fabrica da reflexziun" da l'institut Gottlieb Duttweiler. Quella occupa var 30 spezialists e spezialistas e creescha scenarios futurs per l'economia, la politica e la scineza. Christian Lutz è tranter auter parsura da la cumissiun federala d'experts per "la Svizra da damaun", commember da differents gremis d'experts che s'occupan dal futur e prepensader per l'Expo svizra 2001. Gia l'onn 1991 ha el previs sut il titel "societad, temp liber e sport en la Svizra da damaun" tendenzas e svilups a moda surprendenta.
Martin Scheel, alpinist extrem da la prima generaziun e durant diesch onns in dals megliers raviders da sport dal mund, oz profi da parasgulada, pilot d'emprova e trenader da l'equipa naziunala svizra da parasgulada vegn a preschentar sia vista da la scienza futura da sport cun agid d'ina show musicala da dias. Per finir vegnan tschintg giuvenils da la regiun da Basilea a furmar ina show multimediala sut il titel "Mookie, Jez, Blueflame, Floormaster & DC Drotz". Lur demonstraziun vegn senza dubi a procurar per ina discussiun fitg animada, s'occupa ella numnadamain tranter auter da las dumondas suandantas: È Hip-Hop saut, sport, sentiment da vita, cultura da scena u sulettamain ina rebelliun pubertara?
Tranter las 17.00 e las 20.00 è la publicitad cordialmain bainvegnida.
"topspo(r)t '98" vegn organisà da l'uffizi da sport dal Grischun e da la federaziun grischuna per sport e cumpiglia en ina suletta occurrenza la conferenza da cader da G+S, la radunanza da delegads da la federaziun grischuna per sport sco er la surdada dal premi da sport grischun.
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg uffizi da sport dal Grischun
Data: 28-04-1998
|
44f4ae63-59c7-4a86-bd2b-f884295bf4c9
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziun a la festa commemorativa da Chalavaina 1999
Ils 22 da matg 1499 ha gì lieu la battaglia da Chalavaina en la part sut da la Val Müstair. Las truppas da las Trais Lias han battì cun agid dals Confederads ina armada da mercenaris da Maximilian I. Ord vista grischuna furma questa battaglia il punct culminant da la guerra svabaisa. Suenter questa guerra èn la Confederaziun e las Trais Lias sa liberadas da l'Imperi Tudestg. En commemoraziun dals eveniments d'avant 500 onns ch'èn stads impurtants tant per la Val Müstair sco er per il stadi da las Trais Lias en svilup da lez temp, èn previsas l'onn 1999 differentas occurrenzas en la regiun da la Val Müstair/Vnuost: act festiv ils 22/23 da matg, staffetta che survarga il cunfin ils 29/30 da matg, simposi dals 8 fin ils 11 da settember, preschentaziuns da teater durant la stad e tir da Chalavaina. La regenza empermetta ina contribuziun da maximal 100'000 francs per cuvrir il deficit.
Il sboz per ina nova ordinaziun tar la lescha federala davart las armas è nunacceptabel
La constituziun federala (artitgel 40) incarichescha la confederaziun da relaschar prescripziuns davart il diever abusiv dad armas, ils accessoris d'armas e la muniziun. La lescha davart las armas, in'ordinaziun e reglaments per l'examinaziun duain procurar per reglas unifitgadas en tut la Svizra. Damai ch'il sboz per l'ordinaziun è uss er avant maun, constatescha la regenza, ch'il dretg davart las armas ha pers sias finamiras originalas, sa perda en detagls en il fauss lieu, n'è betg cler, chaschuna numerus problems d'execuziun per ils chantuns e na schlia betg ils problems giuridics da princip. La regenza grischuna fa perquai la proposta d'elavurar il pachet dal dretg davart las armas, da restrenscher las disposiziuns sin il pli impurtant, da las formular a moda clera e chapaivla e da partir las incumbensas a moda raschunaivla tranter la confederaziun ed il chantun. Silsuenter duai il sboz per l'ordinaziun elavurà puspè vegnir dà en consultaziun.
Da las vischnancas
La regenza approva il project per la segunda etappa da la midada da construcziun e da la sanaziun da la chasa da scola primara a Wiesen. Custs imputabels: 175'000 francs, contribuziun chantunala da construcziun 25 pertschient.
Cun resalvas vegn approvada la planisaziun d'utilisaziun concludida da la vischnanca da Flem en vista al nov stabiliment da parcadi e transport "Vallorca", il plan directiv regiunal Surselva concernent las plazzas da golf e cun resalvas la revisiun da la planisaziun locala concludida da la vischnanca da Seewis tranter auter en vista a l'engrondiment da la chasa da giuventetgna a Seewis.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da bunamain diesch milliuns francs.
Fatgs dal persunal
La fin d'avrigl 1998 van en pensiun:
Emil Conrad, Cuira, impiegà da commerzi tar l'institut d'assicuranza sociala, e
Christian Deplazes, Cuira, manader dal manaschi per l'armament dals recruts.
La regenza engrazia a quests collavuraturs per ils servetschs ch'els han prestà per il chantun.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 30.04.1998
|
3bcad6c9-119a-4dcd-9e66-7f0bae23b677
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ambassadurs dal Grischun en l'art: in'exposiziun da placats
Durant sis emnas preschenta la biblioteca chantunala en la galaria da la citad en la chasa-cumin da Cuira ina tscherna da sia collecziun da placats che cumpiglia bunamain 4'000 exemplars, e quai davart il tema "Ambassadurs dal Grischun en l'art".
Ordaifer il chantun èn artists e lur exposiziuns ambassadurs zunt efficazis da lur pajais. Savens fan els ina reclama pli duraivla per lur patria ch'ina agentura da reclama savess far.
Avant trais onns ha il museum d'art dal Grischun cedì in dumber da placats d'exposiziuns a la biblioteca chantunala. Blers da quests placats faschevan reclama per exposiziuns d'artists grischuns en museums u en galarias d'ordaifer il Grischun. Quai è alura er daventà il tema da quest'exposiziun. Ils responsabels per il concept dunna Nelly Däscher e signur Luciano Fasciati porschan ina invista en l'inventari da la collecziun da placats.
Questa exposiziun vul cuntanscher ina survista represchentativa dals placats ch'èn avant maun en la collecziun. La tscherna è limitada. Tuttina vul ella resguardar d'ina vart ils pli blers artists pussaivels e da l'autra vart far resortir spezialmain ils pli impurtants.
Exposiziun:
dals 8 da matg fin ils 7 da zercladur 1998
Uras d'avertura:
mardi fin venderdi 14.30 - 18.00, sonda 10.00 - 15.00, dumengia 14.00 - 17.00
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Biblioteca chantunala
Data: 01-05-1998
|
be483761-14fc-4fdb-8c55-e4984f964a41
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il museum retic preschenta rar cliniez/ornament da las Alps
Dals 8 da matg fin ils 18 d'october 1998 expona il museum retic a Cuira cliniez prezius dal temp preistoric, roman e medieval tempriv. Tut quest cliniez deriva da la regiun da las Alps ed è ina testimonianza unica da l'artisanat antic e da la moda da que lla giada.
Il cliniez dal temp preistoric, roman e medieval tempriv ch'è d'ina qualitad extraordinaria deriva da la Svizra, dal Principadi da Liechtenstein, da la Germania, da l'Austria, da l'Italia e da la Slovenia. El preschenta las differentas tendenzas da la moda en las Alps durant la perioda dal temp d'arom (terz millenni avant Cristus) fin il temp medieval tempriv (otgavel tschientaner avant Cristus) e reflectescha er las relaziuns da commerzi e da cultura.Il cliniez è da differents materials: oss, ivur, conchiglias, crap, ambra, arom, bronz, fier, vaider, aur ed argient.
L'exposiziun ch'ins po visitar uss a Cuira è vegnida mussada per l'emprima giada 1997 en il Castello del Buonconsiglio a Trento.
Uras d'avertura dal museum retic:
mardi fin dumengia: 10.00 fin 12.00 / 14.00 fin 17.00
glindesdi: serrà
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg museum retic
Data: 01.05.1998
|
f185077a-cafc-4650-8082-f3687c9ecd09
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Agid da montar per ils peschs tar il rempar idraulic a Domat vegn realisà
Il chantun e las ovras electricas Reichenau SA han suttascrit in contract, tenor il qual i vegn construì in agid da montar per ils peschs cun in indriz d'aua dotada tar il rempar idraulic a Domat. En in proxim pass sa tracti d'accelerar la projectaziun da detagl per quest indriz. Igl è planisà da cumanzar anc quest onn cun la construcziun. Uschia daventa il viadi dals peschs puspè pussaivel suenter che quel era vegnì interrut l'onn 1962 entras il rempar idraulic a Domat.
Ils custs per "la stgala da peschs" èn calculads sin var tschintg milliuns francs. Ina mesadad dals custs surpiglia l'ovra idraulica Reichenau SA, entant che l'autra mesadad vegn surpigliada da la confederaziun e dal chantun sco cumpensaziun per ils effects negativs sin la pestga, ch'èn resultads en consequenza da la dischlocaziun dal letg dal Rain tar la construziun da la via naziunala da lez temp.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 06.05.1998
|
0846f742-9ad9-4625-bb81-fcda0c21c9de
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Revisiun parziala da las disposiziuns executivas tar la lescha davart il traffic public
Davent dal mars 1996 na paja la confederaziun betg pli contribuziuns a basa da la votaziun correspundenta dal pievel per stabiliments da parcadi e transport. Silsuenter è la lescha davart il carburant vegnida adattada correspundentamain e l'ordinaziun federalala davart ils parcadis a las staziuns è vegnida abolida. Uss sto er il dretg chantunal vegnir adattà correspundentamain. La regenza mida perquai las disposiziuns executivas tar la lescha davart il traffic public. Il text da la nova regulaziun vegn publitgà en il Fegl uffizial dal chantun.
Consultaziuns a la confederaziun ed a la conferenza dals chantuns
La regenza beneventa il sboz per ina lescha federala davart sin fiera products da construcziun. Cun quai vegn il dretg svizzer adattà a las prescripziuns europeas, uschia pon vegnir reducidas barrieras commerzialas. Las cumpetenzas chantunalas existentas sin il sectur dal dretg da construcziun na vegnan betg tangadas (pretaisas davart la planisaziun dal territori, da la furmaziun e da la polizia da segirtad). Per dal tuttafatg nunrealistica vegn refusada la regulaziun previsa d'adossar ils custs a quint da las assicuranzas chantunalas d'edifizis.
Da las vischnancas
Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da Churwalden, Lavin, Samignun (cun resalvas) e da Tschlin.
Per differents projects da construcziun da vias vegnan dads liber credits en l'import total da var nov milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 07.05.1998
|
e38ca584-43da-4b03-83bc-054781916bce
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
L'ordinaziun executiva tar la lescha da chatscha duai vegnir revedida totalmain
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond ch'è sa radunada dacurt sut il presidi da deputà Jakob Barandun propona unanimamain da tractar la revisiun totala da l'ordinaziun executiva tar la lescha chantunala da chatscha.. Il sboz da l'ordinaziun suttamess da la regenza vegn sustegnì da princip da la cumissiun predeliberanta. Adattaziuns dal sboz d'ordinaziun vegnan giavischadas principalmain sin trais secturs. Unanimamain beneventa la cumissiun predeliberanta in dretg da cogestiun pli ferm da la cumissiun da chatscha tar la fixaziun dals plans da reducziun. Ina minoritad da la cumissiun na po alur betg sustegnair la regulaziun prevedida, tenor la quala il pertgirar ils animals da nez per proteger quels d'animals da rapina vegn declerà sco mesira imputabla per impedir donns da selvaschinas e propona da stritgar quella disposiziun senza cumpensaziun. In'ulteriura minoritad da la cumissiun è alur da l'opiniun ch'i saja da dar en il rom da l'ordinaziun revedida dapli muntada a la protecziun da la natira e da las spezias. Ina buna accoglientscha han chattà las finamiras generalas da la regenza che vegnan persequitadas cun quella revisiun. Quellas vulan possibilitar da trair a niz las pussaivladads per essenzialisar e flexibilisar ils decrets, per simplifitgar e concentrar las proceduras sco er per adattar al dretg federal surordinà las disposiziuns davart la prevenziun dals donns da selvaschinas e per bunifitgar ils donns da selvaschinas en il guaud.
Gremi: cussegl grond
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta
Data: 07.05.1998
|
733a6e1c-bb8d-459a-a1dc-2ff701712544
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il vitg da Heidi a Maiavilla-Rofels vegn restaurà
Il vitg da Heidi a Maiavilla-Rofels duai vegnir restaurà. La "Heididorf SA" ha l'intenziun da far accessibel il lieu d'acziun original da l'istorgia da Heidi enconuschenta sin l'entir mund ad in publicum pli grond. Ils stabiliments istorics ch'èn per la gronda part anc intacts, ston vegnir restaurads cumplettamain. Plinavant dovri differentas mesiras d'infrastructura da spezia organisatoria e turistica. Il project è dividì en duas etappas. L'emprima cumpiglia l'avertura, la renovaziun da la chasa da Heidi e dallas stallas latiers, la midada d'utilisaziun da la chasa ad in lieu da scuntrada sco er la construcziun d'ina plazza da vituraria. En la segunda etappa esi previs da sanar la "chasa cumin dals Gualsers" sco er l'alp da Heidi. Ils custs per l'emprima etappa muntan a var dus milliuns francs. Il chantun presta ina contribuziun da 200'000 francs per promover il turissem.
Contribuziuns culturalas
La regenza dat liber contribuziuns en l'import total da var 136'000 francs a las sequentas instituziuns culturalas e per ils sequents projects:
Las festivitads "350 onns liberaziun da las regiuns Partenz e Tavau (lia da las Diesch Dretgiras) da l'Austria" che cosistan da la festa uffiziala dals 7 fin ils 11 da matg 1999 a Küblis e dal gieu festiv dals 10 fin ils 25 d'avust 1999 sin il chastè da Castels,
a l'orchester da la Svizzera italiana (OSI) sco sustegniment per ils concerts en il Grischun,
e
l'uniformaziun nova da la musica instrumentala da Salouf-Mon-Stierva.
Las novaziuns planisadas tar la reducziun da las premias vegnan refusadas
La confederaziun less che tut ils chantuns applitgeschan sin il sectur da la reducziun da las premias ils medems criteris unifitgads. Quels valassan davent da l'etschatta da l'onn 2000. Per quest intent esi vegnì elavurà sbozs correspundents per in conclus federal davart las contribuziuns federalas tar l'assicuranza da malsauns e per ina revisiun parziala da la lescha davart l'assicuranza da malsauns (LAM). Tranter auter duain las reducziuns da las premias vegnir conderschidas mintga mais e resguardar las relaziuns actualas d'entrada e da famiglia.
La regenza refusescha decididamain domadus sboz e propona da repassar quels. Eventualas midadas tar la reducziun da las premias èn da far pir alur, cur ch'ils resultats d'ina analisa da l'effect èn avant maun. Quest'analisa è vegnida incaricada da l'uffizi federal da las assicuranzas socialas. Plinavant na van questas novaziuns betg a prà cun la voluntad dal legislatur da furmar las reducziuns da las premias a moda federalistica e da surlaschar als chantuns la cumpetenza e responsabladad correspundenta. Da las midadas previsas esi da desister cumplettamain. Ils mancos spezials da la LAM èn da tschertgar tar la finanziaziun dals ospitals. Uschè ditg che quest sectur na vegn betg integrà en il sboz da la revisiun, resta il project nunperfetg. Dal rest duai la cumpetenza dals chantuns per la planisaziuns dals ospitals e las glistas dals ospitals e da las chasas da tgira vegnir surdada da nov al cussegl federal. Quest dirigissem centralistic vegn refusà energicamain.
Da las vischnancas
La regenza approvescha las revisiuns parzialas da las leschas da taglia da Cauco e da Versomi. Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits en l'import total da 7.7 milliuns francs.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 14.05.1998
|
625c2ec8-2b23-4dc1-af36-115cd996143e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Extender la protecziun legala encunter decisiuns da la cumissiun da notariat e da la cumissiun da surveglianza per advocats: dretgira administrativa sco instanza da recurs
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond ha tractà sut il presidi da deputà Fabrizio Keller ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Peter Aliesch il messadi per la revisiun parziala da l'ordinaziun davart il notariat e da l'ordinaziun davart il mussament da qualificaziun e la pratica professiunala dals advocats.
La revisiun parziala da questas duas ordinaziuns duai pussibilitar recurs a la dretgira administrativa encunter decisiuns da la cumissiun da notariat e da la cumissiun da surveglianza per advocats. Questa pussaivladad sa restrenscha sin ils cas, en ils quals il dretg superiur prescriva in recurs.
Da discussiunar ha dà la dumonda, sche questa fatschenta duess vegnir spustada sin la sessiun d'october. Uschia avessan las instituziuns e las federaziuns pertutgadas da la revisiun pudì vegnir consultadas anc ina giada. Sin fundament da l'urgenza da la revisiun è la cumissiun dentant stada encunter ina spustada da questa fatschenta. Il cussegl grond dispona da la basa necessaria per sia decisiun.
Unanimamain ha la cumissiun concludì da proponer al cussegl grond tenor il project da la regenza da preveder la dretgira administrativa sco instanza dals meds legals. I dat bain er motivs per in recurs a la dretgira chantunala. Suenter avair tratg en consideraziun ils avantatgs ed ils dischavantatgs è la soluziun proponida la pli adequata per la cumissiun.
La revisiun preschenta sa basa sin ina decisiun dal tribunal federal. Quel ha obligà il chantun Grischun en il rom d'in recurs da dretg public da preveder in med legal ad ina dretgira independenta encunter singulas decisiuns da la cumisssiun da notariat. El ha pia snegà a la cumisssiun da notariat ina independenza giudiziala. In ulteriur motiv è er stà la moziun Meisser ch'è vegnida acceptada dal cussegl grond a chaschun da la sessiun dal november 1997 cun il consentiment da la regenza e ch'è vegnida declerada per urgenta. Il moziunari aveva envidà la regenza d'adattar spezialmain l'ordinaziun davart il notariat e davart ils advocats agl artitgel 6 cifra 1 da la convenziun europea davart ils dretgs umans.
La revisiun parziala vegn tractada dal cussegl grond durant la sessiun dal matg.
Infurmatur:
Fabrizio Keller, deputà, Grono, tel. 091-827 20 01
Gremi: cussegl grond
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta
Data: 14.05.1998
|
24ca9fb6-5e3c-4c18-945a-21a1fa35299c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza fixescha las pauschalas cumplainas da las partiziuns generalas dals ospitals
La regenza ha relaschà las tariffas da las cassas da malsauns per las partiziuns generalas dals ospitals publics dal chantun Grischun.
Tenor la lescha davart l'assicuranza da malsauns ston ils ospitals ed ils assicuraders concluder cuminaivlamain ina tariffa per tractar pazients assicurads en la partiziun generala. Quai n'è dentant betg reussì a las partidas fin la fin da 1997, malgrà lungas tractativas e diversas emprovas da mediaziun dal departament da giustia, polizia e sanitad. Per quest motiv ha la regenza stuì fixar las pauschalas dal di per las partiziuns generalas dals ospitals grischuns sa basond sin sias atgnas calculaziuns. Las tariffas èn ligiantas tant per ils ospitals sco er per ils assicuraders. Avant ch'ellas èn vegnidas fixadas han ins tadlà la federaziun chantunala dals assicuraders grischuns da malsauns, la federaziun dals ospitals grischuns ed il survegliader federal dals pretschs. Las posiziuns da quels èn vegnidas integradas en las ponderaziuns. Retroactivamain a partir dal schaner 1998 vegnan fixadas las suandantas tariffas:
ospital chantunal e regiunal Cuira: fin uss 325 francs / nov 335 francs
ospital Engiadin'ota, Samedan: 205.-/212.-
ospital da la Crusch Cuira: 297.-/318.-
ospital regiunal Surselva, Glion: 231.-/280.-
ospital Tavau: 271.-/334.-
ospital regiunal Schiers: 225.-/246.-
ospital Tusaun: 206.-/247.-
ospital Engiadina bassa, Scuol: 213.-/250.-
ospital da la Bergiaglia, Promontogno: 226.-/227.-
ospital cirquital Surses, Savognin: 189.-/184.-
ospital Val Müstair, Santa Maria: 172.-/172.-
ospital chantunal da dunnas Fontana, Cuira: 229.-/354.-
Las novas taxas cumpiglian er ils custs da tgira per ils novnaschids sauns; per quels na vegn betg pli incassada ina taxa separada da poppins. Quest fatg ha ina gronda muntada spezialmain per la pauschala dal di a l'ospital da dunnas Fontana.
L'augment envers las tariffas fixadas 1996 chaschuna totalmain custs supplementars per ils assicuraders da mo ca. 1.2 pertschient. Quai na vegn strusch ad avair consequenzas sin las premias, perquai ch'ina part da las pauschalas dal di pli autas vegn cumpensada tras ils pli paucs dis da tgira en ils ospitals. Ils davos onns è la durada media en ils ospitals sa reducida currentamain.
Las pauschalas dal di ch'ils assicuraders han da bunifitgar als ospitals cuvran mo ina part dals custs effectivs, en media var 39 pertschient. La differenza vegn purtada dal maun public tras il deficit respectiv da l'ospital. Qua na vegnan las investiziuns betg anc resguardadas. Quellas vegnan finanziadas separadamain tras ils purtaders respectivs da l'ospital e tras il chantun.
Dals custs effectivs dals ospitals vegnan fatgas tschertas reducziuns per calcular las tariffas da las cassas da malsauns. Uschia tranter auter per la scolaziun dal persunal medical, per la perscrutaziun, per las surcapacitads existentas (talas datti, cur che l'utilisaziun dals ospitals è sut 85 pertschient) u per ina transparenza insuffizienta en la preschentaziun dals custs (spezialmain sch'ils custs da las partiziuns privatas e generalas na vegnan betg registrads e cumprovads separadamain). Tenor la lescha n'èn questas parts dals custs betg da pajar tras las assicuranzas u tras las premias. Plinavant prescriva la lescha ch'ils assicuraders han da purtar maximal 50 pertschient dals custs imputabels eruids. Il rest sco er tut las investiziuns èn da finanziar tras il maun public. Uschia vulan ins impedir che la premia da la cassa da malsauns daventia ina grevezza smesirada per la populaziun. Quest fatg declera alur er ils gronds deficits ch'ils ospitals mussan mintg'onn: Quai èn parts da la finanziaziun principala tras il maun public ch'il legislatur ha vulì per il provediment da basa medicinal staziunar.
Sche pazients grischuns ston vegnir tractads staziunariamain en ina partiziun generala d'in ospital public da noss chantun, alur na resultan per els nagins custs medicinals supplementars. Els han da pajar a l'assicuranza mo la franschisa tenor lur tscherna individuala (230 fin 1500 francs per onn) e la resalva persunala da diesch pertschient dal quint da l'ospital. L'ospital fa giu quint directamain cun l'assicuranza da malsauns (almain tenor il contract da fin uss), schebain che la lescha fixescha ch'il pazient saja il debitur primar. Igl è da sperar ch'il rendaquint direct tranter ils furniturs da prestaziuns ed ils assicuraders sa mantegnia malgrà il relasch da la regenza.
Infurmaturs:
Claudio Candinas, secretari dal departament da sanitad, tel. 081-257 25 12 (avantmezdi)
Tino Morell, manader da l'uffizi da sanadad, tel. 081-257 26 41
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 14.05.1998
|
493ef5a4-016b-4c29-b61a-a62eff200cac
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Fusiun da las duas vischnancas da Tinizong e Rona
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond ha tractà en il lieu e sut il presidi da deputada Rina Steier, Savognin, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Klaus Huber, schef dal departament da l'intern e da l'economia publica, il messadi per fusiunar las duas vischnancas da Tinizong e Rona.
Il project ch'è vegnì preschentà da la regenza ha chattà il consentiment unanim. L'entrada en chaussa e la decisiun davart la fusiun da las duas vischnancas n'èn betg vegnidas contestadas.
Il cussegl grond vegn a tractar il project en la sessiun da matg 1998.
Infurmaziuns dat:
dunna deputada Rina Steier, 7460 Savognin, tel. 081-684 12 63
Gremi: cussegl grond
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta
Data: 14.05.1998
|
1932467c-ac3c-4c06-a37b-5d9385a41b76
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Regenza: La lescha federala davart il martgà d'electricitad è da princip en urden
En sia posiziun a cusseglier federal Moritz Leuenberger beneventa la regenza grischuna il sboz per ina lescha federala davart il martgà d'electricitad (LME). Las regulaziuns ch'èn cuntegnidas en questa lescha èn da gronda muntada per l'economia d'aua dal Grischun.
En connex cun l'avertura dal martgà europeic d'electricitad sto vegnir adattada la legislaziun respectiva da la confederaziun. Per quest motiv è vegnì elavurà il sboz per ina LME. Quest nov relasch duai pussibilitar in passadi reglà dal sistem actual al sistem futur. Ils puncts centrals dal sboz per la LME èn tranter auter:
Il princip da cooperaziun e da subsidiaritad ch'è cuntegnì gia en la lescha davart l'ambient, l'energia ed il CO2.
L'access a la rait ch'è reglà sin la basa d'in contract (Regulated Third Pary Access).
Ils princips per il manaschi da la rait, la contabilitad e per la garanzia dal provediment.
Las regulaziuns che duain impedir ch'implants existents vegnian mess ord funcziun per motivs economics.
Ins duai preferir l'electricitad d'energias regenerablas.
Il Grischun, chantun da las chombras d'aua
Il chantun Grischun contribuescha bunamain 50 pertschient electricitad a la producziun totala d'electricitad ord forza d'aua en Svizra. L'electricitad ch'è vegnida producida ord forza idraulica è da gronda muntada tant per la Svizra sco er per il Grischun. D'ina vart porscha l'utilisaziun da la materia prima aua numerusas plazzas da lavur, da l'autra vart deriva ina gronda part da las entradas dal chantun e da las vischnancas ord las ovras idraulicas (taglias, tschains d'aua e.u.v.). Per il Grischun esi fitg impurtant da pudair mantegnair, segirar e rinforzar a lunga vista ils implants per l'utilisaziun da la forza d'aua er en il martgà d'electricitad liberalisà.
La Svizra è impurtanta en la federaziun europeica
Fin uss era la Svizra en la situaziun confortabla da sa proveder per gronda part cun electricitad ord agens implants da producziun. L'economia svizra d'electricitad ha acquistà ina posiziun excellenta en la federaziun europeica. Da quella po noss pajais profitar bler. Questa federaziun dat la pussaivladad, da vender surplis d'electricitad en l'exteriur e da cuvrir largias da provediment durant l'enviern. Grazia a l'export d'electricitad pon ovras idraulicas en l'exteriur vegnir messas ord funcziun per in tschert temp. Quellas ovras èn problematicas ord vista ecologica ed ord motivs da segirezza. La federaziun procura ultra da quai per dapli segirezza da provediment per la Svizra, in provediment d'electricitad economicamain pli efficazi sco er entradas per noss'economia publica. La regenza accentuescha che quests avantatgs na pon betg vegnir bandunads.
Introducir ina taxa directiva
En connex cun la liberalisaziun dal martgà d'electricitad pretenda la regenza expressivamain d'incassar ina taxa directiva sin purtaders d'energia che n'èn betg regenerabels. La basa per quest intent duess vegnir registrada en scadin cas en la lescha d'energia che vegn tractada gist uss dals cussegls federals. La taxa fiss la mesira la pli simpla ed efficazia per rinforzar la capacitad da concurrenza da la forza d'aua. Dal rest propona la regenza da flexibilisar las prescripziuns davart la quantitad d'aua restanta en la lescha davart la protecziun da las auas e da reponderar las disposiziuns da sanaziun ch'èn cuntegnidas en la medema lescha. Per cuntanscher la capacitad da concurrenza da la forza d'aua esi da crear proceduras pli simplas. Contracts existents davart la furniziun d'electricitad na duessan betg vegnir abolids, sco ch'il sboz per ina LME prevesa.
La Tour de Suisse passa per part tras il Grischun
La regenza dat la permissiun a l'organisaziun da la Tour de Suisse 1998 da manar parts dal gir tras il Grischun. Ils ciclists professiunals vegnan ad arrivar ils 20 e 21 da zercladur 1998. Medemamain è vegnida annunziada per ils 21 da zercladur l'occurenza ciclista populara "Tour de Suisse-Trophy" per ciclists amaturs. Las rutas previsas:
sonda, ils 20 da zercladur 1998 (5avla etappa Malpensa Italia - Lai, 225 km) cunfin Italia/GR - Pass dal Spleia - Spleia- Sur (Valrain) - Andeer - Ziràn - Tusaun - La Punt/Farschno - Seglias - Casti - Lantsch - Lai/arriv staziun da la pendiculara dal Rothorn
dumengia, ils 21 da zercladur 1998 (6avla etappa circuit da las Alps cun partenza ed arriv a Lai 156 km) Lai - Lantsch - Brinzauls - Bogn d'Alvagni - Filisur - Bravuogn - Preda - pass da l'Alvra - La Punt - Samedan - San Murezzan - Silvaplauna - pass dal Güglia - Beiva - Rona - Savognin - Casti - Zorten - Valbella - Lai - Lantsch - Casti - Alvagni - Zorten - Valbella - Lai/arriv staziun da la pendiculara dal Rothorn
La "TdS-Trophy" per amaturs ch'ha er lieu dumengia, ils 21 da zercladur maina tras il medem tschancun sco la 6avla etappa dals profis, dentant senza cirquit supplementar.
Emetter scrits d'origin daventa pli simpel
Sin il 1. da fanadur 1998 na sto la suttascripziun da l'uffiziant da stadi civil betg pli vegnir legalisada da la chanzlia chantunala. La prescripziun respectiva en l'ordinaziun da la regenza vegn abolida. Uschia daventi pli simpel e pli bunmartgà d'emetter scrits d'origin tant per las autoritads sco er per las burgaisas ed ils burgais.
Da las vischnancas
Ils suandants projects da construcziun e da sanaziun vegnan approvads definitivamain:
Engrondiment da la chasa da scola per il stgalim aut a Savognin. Custs imputabels 490'000 francs, contribuziun chantunala 20 pertschient.
Etappa 1998 da la sanaziun architectonica ed energetica dals edifizis da la chasa da tgira e da dimora per uffants Scalottas a Scharàns (cun resalva da la subvenziun tras la confederaziun). Custs imputabels var in milliun francs, contribuziun chantunala 40 pertschient.
Center per pedagogia curativa Giuvalta a Giuvaulta: Sanaziun da la chasa da scola e restructuraziun da la curt interna tar l'edifizi principal e tar las chasas da gruppas. Custs imputabels 875'000 francs, contribuziun chantunala 40 pertschient.
La nova lescha davart las taxas da cura e da sport sco er davart las taxas per promover il turissem da Parpan e la revisiun parziala da la planisaziun locala da Lü vegnan approvadas, cun resalvas er la revisiun parziala da la planisaziun locala da Breil.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da var 4.7 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Cristina Maranta Tschümperlin e Guido Decurtins vegnan elegids sco persunas d'instrucziun da scola media II per istorgia ed eventualmain in ulteriur rom cun mintgamai in pensum da 50 pertschient. Els entschaivan mez avust 1998.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 20.05.1998
|
b17d48ee-ed0e-44e9-9279-298fffddc179
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziuns culturalas
En furma da contribuziuns e garanzias da deficit dat la regenza liber per ils sequents projects culturals l'import total da 145'500 francs.
l'ediziun dal cudesch "Bergführer Surselva" a chaschun dal giubileum da 100 onns da la secziun CAS Piz Terri,
l'ediziun dal cudesch "Wild und weise - Weibsbilder aus dem Land der Berge" da Ursula Walser-Biffiger,
l'ediziun dal cudesch "I Walser. Studi sulle colonie tedesco-vallesane" da W.A.B. Coolidge entras la fundaziun taliana Enrico Monti,
il project da film documentar "Marcellos Kuh" da Eva Roselt,
il project da film "Das Bikini-Atoll" da la cuminanza da film Arosa "Klubkran",
ils tschintgavels dis alpins da cultura a Tusaun dals 5 fin ils 7 da zercladur 1998,
las preschentaziuns da concert da la messa en C-dur opus 86 da Ludwig van Beethoven entras ils chors da la scola chantunala grischuna e dal seminari da magisters grischun l'october/november 1998 a Cuira ed a Berna,
las emnas da curs da musica 1998 dal circul cultural d'Arosa,
sis "Salongespräche" da l'archiv da cultura da dunnas dal Grischun cun persunalitads grischunas durant la segunda mesadad da l'onn 1998,
ils concerts da stad da Tumleastga 1998,
l'ediziun d'in DC cun raquintaziuns d'Oscar Peer,
l'ediziun dal cudesch "Feldis. Auf den Spuren deiner Vorfahren/Veulden. Sigls fastetgs da teas pardavaunts" da Plasch Barandun,
in film davart la himna da Hölderlin "Der Rhein" da Wolfram Frank,
il program d'occurrenzas da la Klibühni Cuira dal matg fin il december 1998,
ils Open-Air-Music-Festivals da Chapella, Scharans e Valragn,
ils 15 concerts durant l'onn 1999 da l'uniun grischuna per musica contemporana ch'è vegnida fundada dacurt,
il "Progetto storia orale Bregaglia" da Urs Frey, Soglio,
las occurrenzas culturalas 1998 da l'uniun turistica Valposchiavo e da la Pro Gridioni Italiano a Poschiavo, e
l'exposiziun da Markus Raetz la stad 1998 en la Galleria Edizioni Periferia a Poschiavo
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 20.05.1998
|
9e7fb3e3-1268-488d-acae-3b9525a1539f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Allocuziun d'avertura da la sessiun da matg dal cussegl grond
Gieri L u z i, president dal cussegl grond
Igl è gia la terza giada dapi nossa refurma dal parlament ch'in president dal cussegl grond dastga avrir ina nova sessiun per surdar alur la batgetta al president ch'è d'eleger da nov.
En questa funcziun benevent jau Vus tuts cordialmain a la terza sessiun da l'onn 1998. Ils dis da sesida dastgassan vegnir fitg intensivs, jau As giavisch persuenter l'interess necessari e la perseveranza necessaria.
Vus savais gea tuts che la politica po esser captivanta, discussiuns politicas pon dentant er esser lungurusas e tut auter ch'interessantas. Betg mo il tema politic determinescha il nivel d'ina discussiun ni d'ina decisiun, ils participants sezs pon gidar considerablamain che la lungurella resta en dimensiuns supportablas per ils participants sco er per las persunas d'ordaifer.
Vus savais er che l'interess per dumondas politicas sa reducescha onn per onn tar la populaziun. Entant che var 80 % dals votants giavan anc a l'urna suenter ils onns da guerra, è quai oz schizunt per fatschentas fitg impurtantas betg dapli che 40 %.
Gia èn vegnidas iniziadas ni realisadas differentas chaussas sco cuntermesiras per quest svilup deplorabel. Mo er l'introducziun da votar per correspundenza n'ha betg chaschunà ina participaziun pli auta.
Sch'ins dumonda las persunas che na votan betg per il motiv da lur absenza, vegni crititgà suvent la politica en general ed ils responsabels politics.
La politica saja senza concept e lungurusa, ils politichers sajan inconsequents e las empermischuns electoralas na vegnian betg realisadas. Quai èn mo in pèr puncts da critica che ston pertutgar nus directamain sco represchentants elegids dal pievel.
Empè da far persenn permanentamain da tals puncts da critica e d'agir correspundentamain, ignorain nus quels fitg savens ed empruvain da sa giustifitgar. Laschar valair sbagls n'è generalmain betg la fermezza dals politichers.
Cun agid dals suandants trais exempels emprov jau d'illustrar co ins po sa depurtar a moda nunchapaivla e nunlogica e co ins perda uschia sia verdaivladad.
L'emprim exempel stat en connex cun ina votaziun materiala previsa per ils 7 da zercladur.
Igl è enconuschent che la tema per la plazza da lavur vegn inditgada tar retschercas sco pli grond ed impurtant problem. La confederaziun, il chantun, las vischnancas, ils lavurants e las federaziuns dals patruns sa dattan gronda fadia da sbassar la dischoccupaziun.
Quai n'è betg ina chaussa simpla, cas cuntrari fiss la situaziun actuala megldra.
Uss esi enconuschent che almain in dals projects federals periclitescha plazzas da lavur. In adversari da l'iniziativa correspundenta ha cumprovà quai a chaschun d'ina occurrenza ed el ha empruvà d'illustrar quest fatg. Sias expectoraziuns èn alur vegnidas disqualifitgadas per demagogicas.
Sch'ins vul mobilisar vuschs per ni encunter insatge dovri sco ch'i para decleraziuns emoziunalas. Mo polarisaziuns vegnan prendidas per notizia, arguments objectivs sco schizunt il tema nr. 1 da segirar las plazzas da lavur vegnan bain tedlads mintgatant, dentant chattan quels nagins novs adherents!
Preschentaziuns confurmas a l'Arena èn fitg efficazias, mo il votant reflectant scurlattà il tgau vesend ina tala cultura da discussiun e resignescha. Nus sco politichers drizzain noss agir tenor las medias ed emblidain uschia che la lavur politica per propi seriusa sto vegnir prestada senza influenza da las medias.
Ina tala moda e maniera da persvader auters d'ina idea politica vegn associada cun il tef d'ina morala nauscha e da la creanza mancanta.
Fitg bleras burgaisas e fitg blers burgais èn actualmain malsegirs pervi da las numerusas fusiuns. Bancas grondas e pitschnas fusiuneschan per garantir ni per augmentar ils gudogns ed il pli savens sin donn e cust da las plazzas da lavur.
Firmas da tutta spezia tschertgan plattafurmas communablas per evitar duplicitads, dentant er per eliminar ina concurrenza dira. La situaziun economica sforza els d'agir uschia.
Fitg savens vegnan sfurzadas oz schizunt organisaziuns politicas da fusiunar. Andaments administrativs cumplitgads per il quals nus essan per part responsabels, laschan desperar vischnancas pitschnas e pretendan indirectamain structuras pli grondas.
Tge fa la politica? Quella promova directamain ni indirectamain talas fusiuns cun si'activitad legislatoria euforica. Ella è uschia conresponsabla che tema e malsegirezza regian tar la populaziun.
Per dar damogn a quella situaziun vegni empruvà insacur da far frunt a questa situaziun. Cun leschas encunter cartels vegnan ils concerns gronds, promovids pli baud, oz impedids da vegnir memia pussants, bancas grondas ston vender filialas, cun mecanissems cumplitgads vegni empruvà da tegnair anavos vischnancas daventadas memia grondas per che quellas n'hajan betg memia gronda influenza e cun mesiras per promover l'economia vegni empruvà da mantegnair abla da viver ina regiun che vegneva protegida pli baud dal stadi superiur.
Ina tala politica n'è betg verdaivla e tut auter che giavinanta.
Il terz exempel:
Ina anteriur parlamentari federal posseda en in lieu turistic en il Grischun ina chasa da vacanzas ordaifer la zona da construcziun amez ina pastira. Durant mes onn presidial hai jau dastgà emprender d'enconuscher questa persunalitad ed hai constatà ch'el less daventar en cumparaziun cun mai pli gugent gia oz che pir damaun commember da l'Uniun europea.
Nus Svizzers veglian s'isolar ed hajan tema da stuair conceder insatge da noss curtin als vischins, ha el declerà durant noss'emprima sentupada. In tal depurtament saja bornà ed egoistic.
Nus Grischuns essan en general conscients da la muntada dal turissem ed uschia na sun jau betg exprimì en questa dumonda; hai dentant acceptà il medem mument ses invit per ina visita en sia chasa da vacanzas.
Arrivà duas emnas pli tard là sun jau stà fitg surprais co che quest aderent da l'UE che vuless avrir immediat tut ils cunfins, ha segirà sia proprietad. L'emprim m'ha beneventà in chaun da guardia amez ina parcella circundada ermeticamain cun ina saiv. L'auta pitga alva cun ina bandera svizra e da l'UE è sco in corp ester en questa idilla ruassaivla da pastira e da guaud.
Qua stoppia vegnir protegida la proprietad da la biestga pasculanta e da las bleras selvaschinas, ha il possessur giustifitgà la saiv auta cun il fildarom sut current a bassa tensiun.
Vus pudais segiramain As imaginar tge ponderaziuns ch'jau hai fatg sco anteriur pastur.
Jau supponel er che Vus hajas chapientscha persuenter, sche noss discurs a chaschun da questa curta visita ha cumpiglià strusch dapli che "l'aura".
Sche nus sco politichers sa depurtain uschè inconsequent, na stuain nus betg sa smirvegliar sch'ils votants na s'occupan da la politica e supportan passivamain tut quai che succeda!
Inconsequenza ha da far insatge cun verdaivladad, tgi ch'è inconsequent cun sasez dat er l'impressiun da betg esser verdaivels e na po er strusch persvader insatgi da sias ideas politicas.
Mias damas, mes signurs, i dependa da nus politichers d'agir uschia che mintga votant ha il sentiment da vegnir prendì serius; i dependa da nus parlamentaris, saja quai sin stgalim chantunal ni federal -, da prender decisiuns politicas uschia che quellas influenzeschan noss'economia a moda sustegnanta e betg a moda impedenta; ed i dependa da nus tuts d'agir a moda verdaivla.
Spezialmain tgi che na po betg satisfar al davos numnà gida indirectamain a promover ina mala participaziun a las votaziuns ed uschia l'abstinenza politica.
Cun quests plaids introductivs e cun la remartga che la politica po e duess esser auter che quei che las numerusas votantas passivas ed ils numerus votants passivs vesan, declarel jau per averta la sessiun da matg da quest onn.
Gremi: Cussegl grond
Funtauna: rg President dal Cussegl grond
Data: 26.05.1998
|
009b9dc6-c7b4-44fd-9d8f-4671a0826051
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
A tgi va la collecta da la rogaziun quest onn?
La collecta da la rogaziun 1998 va mintgamai per in terz a l'Agid grischun per mamma ed uffant, a l'Ovra da giuventetgna Rezia ed a l'Uniun grischuna per la promoziun dals impedids da spiert "Insieme".
Il di da rogaziun federala vegn fatga ina collecta per intents d'utilitad publica en tut las baselgias dal chantun. La regenza ha concludì da conderscher quest onn la collecta a trais instituziuns, che vegnan sustegnidas dal chantun, ma che dependan tuttina da donaziuns supplementaras.
L'associaziun Agid grischun per mamma ed uffant exista dapi 1979 e gida dunnas nubilas e maridadas ch'èn vegnidas en difficultads tras la gravidanza e la pagliola. Ella sustegna geniturs che dovran agid per la tgira e per l'educaziun da lur uffants. Dus terzs da las persunas che dumondan agid èn mammas ch'educheschan sulettas. L'Agid grischun per mamma ed uffant presta eventualas contribuziuns vi da las acquisiziuns per l'uffant sco er vi dals custs per la tgira da l'uffant, il tractament medical e vi da la scolaziun per mamma ed uffant. Ultra da quai intermediescha el contacts ed agid d'autras instituziuns.
L'Ovra da giuventetgna Rezia ch'è vegnida fundada 1989 è in'uniun cristiana, independenta da la confessiun. Quest'uniun lavura sin il sectur da la prevenziun da toxicomania e collavura cun differentas organisaziuns en il chantun. L'Ovra da giuventetgna è activa spezialmain en la furmaziun dal temp liber per uffants e giuvenils. Ella organisescha champs, curs e purschidas per la fin da l'emna. Medemamain metta a disposiziun l'Ovra da giuventetgna Rezia il "impulsmobil" cun bler material e numerusas ideas per furmar il temp liber a moda raschunaivla. Cun questa purschida duain vegnir promovidas l'independenza e la creativitad dals uffants e giuvenils e dà sustegn als geniturs ed a la scola per lur stentas en favur da la prevenziun da la toxicomania.
"Insieme" è in'uniun da geniturs cun purschidas da furmaziun e da temp liber. Quest'uniun organisescha champs da vacanzas per impedids da spiert da tut las vegliadetgnas sco er occurrenzas da furmaziun supplementara per ils confamigliars. Ensemen cun la gruppa regiunala dal Grischun da l'uniun svizra en favur dals paralisads dal tscharvè porscha "Insieme dal Grischun" in servetsch per dar distgargia a famiglias cun confamigliars impedids.
Agid umanitar per l'Italia
La regenza sustegna las acziuns d'agid da la Crusch Cotschna Svizra (CCS) en favur da las persunas pertutgadas da las bovas cun ina contribuziun dad 8000 francs.
Da las vischnancas
La sanaziun architectonica ed energetica dal stabiliment polivalent im Eschergut a Malans vegn approvada definitivamain. Custs imputabels 190'000 francs, contribuziun chantunala 25 pertschient.
Cun resalvas vegn approvada la planisaziun d'utilisaziun per ina deponia da material da stgav a Samignun.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegni dà liber credits d'in import total da var otg milliuns francs.
Fatgs dal persunal
La fin da matg 1998 van en pensiun:
Walter Camenisch, Trin-Mulin, vier tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 6, Glion
Leo Hunger, Igis, cussegliader professiunal tar l'uffizi central per la cussegliaziun professiunala, e
Franco Zala, Samedan, manstergnant tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 3, Samedan
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 27.05.1998
|
9225858f-decb-4dae-addd-985703956a38
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Duvrain nus ina nova lescha davart las finanzas?
Da cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar
Sch'ins resguarda nossa situaziun a la periferia dal pajais, nossa diversitad geografica, topografica e culturala, che provotgescha savens noss chantun cun sfidas spezialas, alur fai tuttina smirvegliar, en tge buna situaziun finanziala che nus ans avischinain a l'entschatta dal nov tschientaner. Gnanc la stinada recessiun economica dals onns novanta n'ha betg pudì retegnair nus d'augmentar la prosperitad e la qualitad da viver da nossa populaziun. Noss'infrastructura chantunala custa bler. Ils proxims problems pudain nus dentant far frunt ed schliar cun success, senza stuair indossar custs e grevezzas irresponsablas a las generaziuns futuras. Anc adina disponin nus da finanzas publicas en urden ed uschia er d'ina abilitad d'agir suffizienta.
Quai duai restar uschia er en il futur. Perquai esi necessari, en vista a las difficultads augmentontas, d'adattar l'urden da finanzas en nossa constituziun e da relaschar ina nova lescha davart las finanzas, per ademplir las pretaisas dal temp. Tgi ch'impunda dapli daners da taglia per ademplir incumbensas chantunalas, sto avair la tschertezza che l'impundaziun dals meds succeda a medem temp a moda spargnusa, economica ed efficazia. Il chantun na dastga betg pli conderscher contribuziuns senza dumandar co che quests daners vegnan impundids e tge niz ch'els han. Sche nus vulain garantir ch'il chantun restia abel d'agir er en il futur e ch'el possia ademplir sias incumbensas, alur sto noss budget restar en equiliber a media vista. Per quest intent vegn creada la basa cun ils projects preschentads. La finamira ed il temp per garantir la gulivaziun dal quint èn uschia prescrittas cleramain. Deficits transitoris èn admess be, uschenavant ch'els na pericliteschan betg la gulivaziun a media vista. En quest connex è impurtanta ina politica da finanzas constanta e transparenta cun in cumportament d'expensas pli constant e calculabel pussaivel da vart dal chantun. Disposiziuns stringentas duain impedir che nus crudain en ils daivets. La direcziun da noss'economia resta flexibla, ils chaschunaders vegnan intimads da far prestaziuns adequatas ed ils avantatgs ch'il chantun procura èn d'indemnisar correspundentamain. Il nov urden segira il spazi per l'applicaziun pratica da las enconuschientschas scientificas modernas sin il sectur da finanzas. Perquai che quest'applicaziun è zunt impurtanta per noss futur, duvrain nus ina nova lescha davart las finanzas ed ina basa cunvegnenta en la constituziun.
Gremi: departament da finanzas e militar
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Aluis Maissen
Data: 27.05.1998
|
cca5a519-416d-4e9a-acc8-81fff4d78876
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nova lescha d'ustaria - progressiva e concentrada sin il necessari
La nova lescha d'ustaria vul crear bunas cundiziuns generalas per la gastronomia en il chantun Grischun.
La lescha d'ustaria valaivla datescha da l'onn 1979. En la pratica esi sa mussà ch'ella na po betg satisfar pli sin differents secturs als svilups da la gastronomia. Furmas novas sco bars da naiv, vacanzas sin il bain puril, ustarias en torcleras e.u.v. pretendan soluziuns flexiblas. La nova lescha circumscriva cleramain per tge activitads ina permissiun da la vischnanca è necessaria, numnadamain per consegnar tratgas e bavrondas per il consum en il lieu, per surlaschar localitads per il consum da tratgas ni bavrondas purtadas ni furnidas dals giasts sezs sco er per organisar occurrenzas, tar las qualas i vegn consumà tratgas ni bavrondas purtadas ni furnidas dals giasts. Uschia vegn garantida d'ina vart la libertad d'interpresa e da l'autra vart vegn er suttamessa a la lescha l'uschenumnada "paragastronomia". Da differentas obligaziuns dal possessur da la permissiun vegn desistì, cunquai ch'ellas n'èn betg pli confurmas al temp. I sa tracta da: l'obligaziun da prender domicil en il lieu dal manaschi; l'obligaziun da manar persunalmain il manaschi; la pretaisa da dastgar manar per regla mo in manaschi; l'obligaziun da survir e da tegnair avert l'ustaria. Il possessur da la permissiun è dentant responsabel cumplettamain per la gestiun dal manaschi. La vischnanca dastga dar la permissiun mo a persunas ablas d'agir cun buna reputaziun. La lescha definescha cleramain, tge ch'è da chapir sut ina buna reputaziun.
Abolì vegn l'obligatori dal certificat da qualificaziun. Er qua ha la pratica mussà che la qualitad en la gastronomia na po betg vegnir garantida entras in examen ch'è da far ina giada. Decisivas èn plitost offertas tenor il basegn da la clientella ed il tractament dals giasts. La concurrenza è il meglier garant per ina qualitad auta. La sanadad dals giasts è garantida entras las prescripziuns igienicas en la legislaziun federala davart las victualias ed entras las controllas correspundentas da l'inspecturat chantunal da victualias.
In impurtont criteri è il cumbat da l'abus d'alcohol oravant tut tar ils giuvenils. La lescha scumonda perquai da consegnar bavrondas alcoholicas a giuvenils sut 16 onns ed a persunas aivras; la consegna d'auas arsas ni da bavrondas maschadadas sin la basa d'auas arsas a giuvenils sut 18 onns sco er la consegna da bavrondas alcoholicas cun agid d'automats accessibels publicamain. Mantegnì vegn l'uschenumnà "artitgel da sirup", ch'oblighescha manaschis che vendan alcohol d'offrir ina selecziun da bavrondas che na cuntegnan betg alcohol per in pretsch che n'è betg pli auts che la bavronda alcoholica la pli favuraivla en la medema dimensiun. Perencunter vegn stgassada la clausula dal basegn, perquai ch'ella è sa mussada en la pratica per ineffizienta. Per il commerzi en detagl e per la vendita d'auas arsas basegni sco fin uss ina permissiun chantunala ed il retgav net da las consegnas vegn impundids mintgamai mez a mez per intents d'utilitad publica e per promover il turissem. La nova lescha conceda la finala cumpetenzas fitg vastas a las vischnancas. Uschia èn ellas cumpetentas per dar e retrair las permissiuns, per fixar las taxas e per reglar ils temps d'avertura. L'autezza da las taxas ha da sa drizzar d'ina vart tenor ils custs administrativs ed ellas ston star da l'autra vart en ina relaziun raschunaivla cun la valita che la prestaziun statala ha per il contribuent.
Il cussegl grond ha deliberà la lescha cun 91 : 0 vuschs. Uss dependi da las votantas e dals votants da crear cun in GEA bunas cundiziuns generalas per la gastronomia en noss chantun.
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Klaus Huber
Data: 29.05.1998
|
a65bc640-14fe-4943-902b-1d466f90462c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Seduta champestra da la regenza ils 2 e 3 da zercladur 1998 en Val Müstair
Mardi/mesemna, ils 2/3 da zercladur 1998 è la seduta champestra da la regenza en Val Müstair.
Ultra da la visita da differentas instituziuns ed attracziuns localas vegnan er tgirads tradiziunalmain ils contacts cun las represchentantas ed ils represchentants da las autoritads da la regiun.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala
Data: 29-05-1998
|
c8d53409-e2d0-4ff2-9f4b-f9cc15afaa21
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La lescha da submissiun garantescha ina concurrenza correcta
Ils 7 da zercladur 1998 vegn il pievel grischun a votar davart la nova lescha chantunala da submissiun. Il cussegl grond ha deliberà quest project a chaschun da la sessiun da schaner cun 91 : 0 vuschs.
Il nov dretg surpiglia las reglas existentas ch'èn sa cumprovadas fin oz. I duai valair vinavant proceduras transparentas cun la pussaivladad da participaziun per tants concurrents sco pussaivel. Tuttina n'è in'adattaziun da l'ordinaziun da submissiun valaivla betg d'evitar cunquai che la nova lescha federala davart il martgà intern oblighescha ils chantuns, las vischnancas ed auters purtaders d'incumbensas publicas d'observar en il futur differents novs aspects per la procedura da concurrenza. La realisaziun tenor il dretg federal ha da succeder fin il pli tard il 1. da fanadur da quest onn e quai per il chantun e las vischnancas.
La lescha davart il martgà intern creescha uss ina concurrenza correcta per tut ils offerents en Svizra, cunquai ch'ella pretenda in access senza discriminaziun al martgà per tuts offerents ed oblighescha ils chantuns e las vischnancas da publitgar tar acquisiziuns da gronda dimensiun ils criteris per la participaziun a la concurrenza e per la surdada da l'incarica. Da nov ston tut ils chantuns er preveder almain in med legal ad in'instanza da recurs independenta da l'administraziun. Uschia daventan en il futur tut las acquisiziuns publicas controllablas, quai ch'è da beneventar ord vista da la transparenza e da la segirtad giuridica. Uschia obtegnan dentant er las interpresas grischunas interchantunalmain in access senza discriminaziun als martgads d'acquisiziun.
Il nov martgà da submissiun prevesa ina regulaziun che permetta a las vischnancas da desister da relaschar atgnas prescripziuns e da surpigliar enstagl integralmain las disposiziuns chantunalas. Igl è dentant da quintar che mo paucas vischnancas relaschan atgnas disposiziuns. Cun quai vegn realisada ina soluziun tant sco pussaivla unifitgada e survesaivla en favur dals offerents. Quai è ina cundiziun generala essenziala per ina concurrenza transparenta e correcta en l'entir chantun.
Da discussiunar han dà fin uss las uschenumnadas limitas minimalas. Tar las limitas minimalas correspundentas sa decida numnadamain, sch'ina incarica po vegnir surdada directamain senza publicaziun ni sch'i sto vegnir fatg ina concurrenza limitada sin singuls offerents (procedura d'invit) resp. ina concurrenza publica. Limitas minimalas autas gidan tenor l'opiniun dals aderents da la lescha a rinforzar ed a mantegnair las structuras economicas regiunalas. Quell'opiniun è mo presumptivamain correcta. Abstrahà dal fatg ch'ina tala "protecziun da la patria" n'è betg acceptabla pli pervi da la lescha davart il martgà intern, avessan limitas minimalas autas er a lung termin consequenzas negativas. Gist la transparenza che vegn pretendida da tuttas varts e la liberalisaziun effectiva dal martgà pretenda stringentamain che las limitas minimalas vegnan fixadas uschè bassas sco pussaivel. Uschia vegni mess terms al protecziunissem ed a la restricziun sin martgads regiunals.
Las limitas minimalas cuntegnidas en la lescha da submissiun furman in cumpromiss raschunaivel e responsabel che procura per ina concurrenza correcta tranter ils offerents. Quels obtegnan entras ina publicaziun tant sco pussaivla libra la schanza da concurrer er ordaifer lur regiun per incaricas dal maun public. La procedura d'invit previsa da la lescha dat da l'autra vart a las vischnancas in spazi d'agir ch'è en cumparaziun cun l'actual in pulit zic pli grond per ils offerents indigens. Uschia na vegnan ils spazis d'agir da las vischnancas malgrà las temas da singuls betg restrenschids. Il cuntrari è il cas. La nova procedura d'invit pussibilitescha da resguardar pli fetg ils offerents indigens, damai ch'i na sto betg vegnir fatg ina concurrenza publica en tals cass.
Il vent che suffla oz en fatscha als participants da concurrenzas sa manifestescha en tuts sin tut ils secturs. Quels sa manifestescha pli e pli en quel senn ch'ils participants a concurrenzas emprovan da cumbatter in l'auter pli e pli cun intervenziuns furmalas en il rom da dispittas giudizialas tar la procedura da submissiun. Ad in tal svilup nungiavischà esi da far frunt tar l'applicaziun da la nova lescha tant da la vart da l'instanza da surdada sco er da l'autoritad giudiziala. Per quest intent duain vegnir scolads ed infurmads ils posts responsabels da surdada sco er ils participants a concurrenzas en il rom d'occurrenzas e da curs. Per l'execuziun tant sco pussaivla raschunaivla esi er previs ina plazza da cussegliaziun tar il chantun.
Cun la nova lescha da submissiun duai vegnir cuntanschida ina liberalisaziun intensivada dal martgà ed uschia er dapli efficienza en connex cun l'impundaziun dals daners publics resp. vegnir distgargiadas las finanzas dal chantun e da las vischnancas. Quai è da taxar sco schanza tant per ils posts che surdattan las incaricas sco er per ils numerus offerents. L'artisanadi grischun vegn er a trer a niz questa schanza tenor il nov dretg e quai tant entaifer sco ordaifer il chantun. Las experientschas da blers onns e la pratica elegida fin uss en connex cun ils fatgs chantunals da submissiun na muntan betg avantatgs nunimpurtants per ils offerents indigens che na ston er betg temair en il futur concurrents d'ordaifer il chantun. Per quest motiv merita la nova lescha da submissiun dals 7 da zercladur in grond sustegniment da las votantas e dals votants dal chantun.
Luzi Bärtsch, president da la regenza
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg Luzi Bärtsch, president da la regenza
Data: 29.05.1998
|
fd6cf46f-209c-40f8-b3de-9c3291c4f7df
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il Grischun controlla la zoppina da nursas
Da 105 alps da nursas ch'èn vegnidas registradas, n'han 87 naginas nursas cun la zoppina. Uschia pon turnar quest atun las bleras nursas ch'han alpegià en il chantun saunas e senza dolurs sin lur pastgiras d'enviern. Per l'uffizi chantunal da veterinari è il cumbat cunter la zoppina da nursas in bun exempel per ina protecziun activa dals animals.
La zoppina è la malsogna da las nursas la pli enconuschenta e derasada dal mund. Questa malsogna dolurusa attatga las unglas e vegn avant tar tut las spezias da nursas. Perquai che savens vegnan attatgadas las unglas da tuttas quatter chommas, pon ins observar mintga atun nursas che san pascular mo anc en schanuglias u schizunt giaschent.
En il chantun Grischun, nua ch'ins metta ad alp, ultra da las atgnas nursas, er bleras nursas or d'auters chantuns, vegn la zoppina da nursas cumbattida cun success dapi blers onns. Perquai ch'ils chantuns d'origin da las nursas ospitantas n'enconuschan betg in tal cumbat sistematic da la malsogna, ston ins tegnair strictamain separadas las scossas saunas da quellas che n'èn betg vegnidas tractadas. Questa separaziun è pussaivla mo cun relaschar severas prescripziuns per l'alpegiaziun e cun laschar far las controllas necessarias als veterinaris uffizials. Tenor questas mesiras pon vegnir messas ad alp mo nursas ch'èn vegnidas tractadas en las uschenumnadas alps senza zoppina. A chaschun da las controllas d'alpegiaziun vegnan refusadas tuttas nursas malsaunas e las nursas che van ad alp ston far anc ina giada il bogn. En il Grischun cuntegna il program da tractament gia la tgira da las unglas durant l'enviern. Questa tgira cumpiglia il tagl ed il bogn da las unglas sco er controllas tras experts scolads specialmain per quest intent.
Las grondas stentas per cumbatter la zoppina han valì la paina per il Grischun, sco che l'uffizi chantunal da veterinari comunitgescha. Oz valan dapli che 3/4 da las ca. 65 000 nursas dal Grischun sco tractadas e senza zoppina. Da las 105 alps da nursas registradas en il chantun fan 87 part da la categoria d'alps senza zoppina da nursas. Tenor l'uffizi da veterinari è il program per tractar la zoppina ina part impurtanta da las preparativas per la proxima alpegiaziun.
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica
Funtauna: rg uffizi da veterinari
Data: 29.05.1998
|
bedc2e3e-2e8d-4bc6-990a-4821751ca2ce
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils asils chantunals da selvaschina vegnan fixads da nov
Circa mintga tschintg onns fixa la regenza da nov ils asils chantunals da selvaschina. Il dumber dals asils vegn reducì da 324 sin 319, la surfatscha totala da 854 km2 sin 751 km2. Ils detagls vegnan publitgads en il Fegl uffizial dal chantun.
En il Grischun existan trais differentas spezias d'asils da selvaschina: il Parc naziunal svizzer, ils territoris scumandads da la confederaziun ed ils asils chantunals da selvaschina. En tut quests territoris è la chatscha scumandada total- u parzialmain. L'object da la regulaziun nova èn mo ils asils chantunals da selvaschina.
170 dals asils chantunals da selvaschina da fin uss vegnan mantegnids tals e quals e 70 vegnan adattads minimalmain. Grondas midadas succedan tar 34 territoris, 50 territoris vegnan dismess. Sco cumpensaziun per ils asils da selvaschina dismess vegnan creads 45 asils novs. La surfatscha dal Grischun nua ch'ins po ir a chatscha vegn extendida per la selvaschina d'ungla da 1261 sin 1279 km2. Quest'extensiun duai gidar a pudair ademplir ils plans da reducziun durant il temp ordinari da chatscha. Las disposiziuns generalas davart ils asils da selvaschina vegnan structuradas da nov e precisadas. Ils detagls vegnan publitgads en il Fegl uffizial dal chantun.
Fossils spectaculars tar il glatscher dal Duncan (Tavau)
Sin il territori da la chadaina da muntognas dal Duncan e da la Landwasser sa chattan en la crappa da sediment da la furmaziun Prosanto fossils petrifitgads d'animals e da plantas ch'èn fitg bain mantegnids. La stad 1997 ha l'institut e museum paleontologic da l'universitad da Turitg fatg las emprimas exchavaziuns. Quella giada han ins chattà numerus peschs pli gronds u pli pitschens ed in saurier da mar pli pitschen. In pèr da quests fossils duain vegnir exponids questa stad en il museum da minieras da Tavau. Ina copia d'in pesch spectacular è exponida actualmain en il pavigliun svizzer da l'exposiziun mundiala 1998 a Lissabon. L'evaluaziun scientifica dals chats da fin uss ha mussà, che las stresas Prosanto cuntegnan fossils dal trias da mez marin (ca. 230 milliuns onns vegl) ch'èn da muntada internaziunala. L'ulteriura perscrutaziun da questas stresas da fossils è interessanta er per il chantun Grischun. Ils chats respectivs permettan da trair conclusiuns davart la vita da lez temp
e davart il svilup geologic da noss chantun. Las pussaivladads da cumparegliar cun auters plazs d'exchavaziun èn ultra da quai d'interess internaziunal. La regenza permetta ulteriuras exchavaziuns durant ils mais da stad 1998-2000 tar la furcla Duncan sut il glatschr dal Duncan sin il territori da la vischnanca da Tavau e conceda ina contribuziun da 6'500 francs vi dals custs per l'onn 1998.
Fatgs da cultura
La regenza tscherna las suandantas persunas en la cumissiun speziala per promover la lavur culturala professiunala: Flurin Caviezel, Carlo Portner, Miguela Tamò, Valentin Bearth e Peter Masüger. Tenor la nova lescha per promover la cultura è il nov gremi spezialmain cumpetent per concurrenzas, stipendis da studi libers, contribuziuns ad ovras ed art figurativ.
Da las vischnancas e regiuns
La regenza approva las planisaziuns d'utilisaziun ch'èn vegnidas relaschadas da la regiun Valragn e da la vischnanca da Spleia per construir ils indrizs da far naiv Tanatzhöhe.
Approvà definitivamain vegn il project per la construcziun nova dal tract per il stgalim aut (emprima etappa da construcziun) a Feld, Jenaz. Ils custs imputabels muntan a 4.45 milliuns francs. Al consorzi da scola dal circul da Jenaz vegn empermessa ina contribuziun da construcziun da 32 pertschient.
Medemamain approvà definitivamain vegn il project per la construcziun nova dal center da sport a Zernez, per quella part che pertutga la scola. Custs imputabels 557'000 francs, contribuziun chantunala 10 pertschient. Approvadas vegnan las revisuns parzialas da las constituziuns communalas dad Andeer e da Guarda.
Per differents projects da construcziuns da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da 2.5 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Aurelia Spadin, naschida 1970, da Razén, domiciliada a Tusaun, daventa manadra da la partiziun per scolaziun e perfecziunament tar l'uffizi da persunal e d'organisaziun. L'entrada en servetsch succeda immediat.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 04.06.1998
|
cc8b6feb-7a42-42fb-aad8-abaaf2f427a2
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La revisiun da la LAM n'ademplescha betg ils giavischs dals chantuns da la Svizra orientala
Las scheffas ed ils schefs dals departaments da sanitad e sanadad dals chantuns da la Svizra orientala refusan la revisiun parziala da la lescha federala davart l'assicuranza da malsauns (LAM) en la furma ch'il departament federal da l'intern ha previs. Tschertas mancanzas fitg impurtantas da la LAM na vegnan betg tractadas en il project. La nova regulaziun en mira per reducir las premias vegn resguardada sco nunnecessaria.
A chaschun da la dieta dals 4 da zercladur 1998 èn las scheffas ed ils schefs dals departaments da sanitad e sanadad dals chantuns da la Svizra orientala s'occupads cun la revisiun parziala da la LAM ch'il departament federal da l'intern ha prendì en mira. La revisiun parziala pertutga en emprima lingia la reducziun da las premias.
Ils chantuns da la Svizra orientala refusan la nova versiun previsa per las disposiziuns en la LAM davart la reducziun da las premias, e quai per ils suandants motivs:
I n'è betg raschunaivel da metter novs cunfins per ils chantuns gia dus onns suenter l'introducziun da la reducziun da las premias. Cun gronds custs èn vegnids creads sistems per reducir las premias en ils chantuns.
Ils resultats definitivs da l'analisa da l'efficacitad che l'uffizi federal per assicuranzas socialas ha incaricà n'èn betg anc avant maun.
La reproscha pertutgant l'execuziun insuffizienta da la reducziun da las premias n'è betg motivada.
Las propostas manchentan puspè ina giada la relaziun cun la pratica. In pajament per mais da la reducziun da las premias a las persunas ch'han il dretg d'ina reducziun sin fundament da las entradas e da la facultad po vegnir fatg mo cun custs supplementars sproporziunads per l'administraziun. Gia l'autezza dals custs actuals da l'administraziun ha provocà critica en singuls chantuns.
Sco ch'il departament federal da l'intern conceda sez, ha la LAM mancanzas. Tant pli smirvegliads èn ils schefs e las scheffas dals departaments da sanitad e sanadad dals chantuns da la Svizra orientala che las mancanzas vegnan strusch tractadas en il project da revisiun da la LAM. Las mancanzas pincipalas da la LAM èn la regulaziun davart la finanziaziun speziala ed en quest connex er la relaziun tranter l'assicuranza supplementara e l'assicuranza fundamentala. Pervi da las formulaziuns confusas e da las largias en la LAM han differentas sentenzias da derschaders suprems chaschunà resultats che n'èn betg acceptabels per ils chantuns, causa lur consequenzas finanzialas. Or da la vista dals chantuns è stringenta a curta vista ina regulaziun nova da las disposiziuns davart la finanziaziun dals ospitals. Ils chantuns da la Svizra orientala han exprimì quest giavisch cleramain er en lur posiziuns al departament federal da l'intern.
Gremi: CDS ost
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Data: 04.06.1998
|
0a5f239e-c118-471a-a862-dde0bc4f9e4d
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La nova regenza grischuna reparta ils departaments
Il 1. da schaner 1999 entschaiva la regenza la perioda d'uffizi 1999-2002. Tenor l'artitgel 24 alinea 1 da l'urden da fatschenta per la regenza reparta la regenza avant l'entschatta da mintga perioda d'uffizi ils departaments tranter ses commembers e designa in substitut resp. ina substituta per mintga departament. Per la proxima perioda d'uffizi vala il suandant:
Departament da l'intern e da l'economia publica
schef: Klaus Huber
substitut: Claudio Lardi
Departament da giustia, polizia e sanitad
schef: Peter Aliesch
substitut: Stefan Engler
Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
schef: Claudio Lardi
substitut: Klaus Huber
Departament da finanzas e militar
scheffa: Eveline Widmer-Schlumpf
substitut: Peter Aliesch
Departament da construcziun, traffic e selvicultura
schef: Stefan Engler
substituta: Eveline Widmer-Schlumpf
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 09.06.1998
|
170464ad-90e8-4f11-82d4-78fa9d183bdb
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Votaziuns ed elecziuns dals 27 da settember 1998
Dumengia, ils 27 da settember 1998 vegnan preschentads ils suandants projects federals per la votaziun:
lescha federala davart ina taxa sin il traffic da camiuns pesants tenor prestaziuns
iniziativa dal pievel per products alimentars bunmartgads e manaschis agriculs ecologics
iniziativa dal pievel per la 10avla revisiun da l'AVS senz'augment da la vegliadetgna da renta
Sin plaun chantunal vegnan fatgas las suandantas elecziuns resp. votaziuns:
elecziun dals cussegliers dals chantuns
revisiun parziala da la lescha davart las vias, part finanziaziun da las vias
revisiun parziala da la lescha davart las scoulas medias
relasch d'ina lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia.
Da las vischnancas
La regenza approva la revisiun totala da la lescha da taglia da Glion e cun remartgas la revisiun parziala da la planisaziun locala da Zuoz.
Per differents projects da construziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da bunamain 1.5 milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 11.06.1998
|
bcaf3f4c-83e3-4fc8-8d9a-cde86c6b7240
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
In cler gea a la decleraziun annuala da taglia
La revisiun parziala da la lescha da taglia dal chantun Grischun (revisiun 2000) ha chattà in resun positiv. Quai è il resultat da la procedura da consultaziun ch'è ida a fin avant curt temp. En il center da la revisiun stat la midada a la valitaziun actuala annuala.
Sin l'onn 2001 ston tuts chantuns adattar lur leschas da taglia al dretg federal. L'administraziun da taglia dal chantun ha per quest motiv elavurà in sboz da lescha correspundent. Quel è vegnì tramess en la consultaziun da mez schaner da quest onn. Las 66 consultaziuns arrivadas èn da princip s'exprimidas positivamain vers il sboz da lescha. I vegn beneventà che la revisiun parziala da la lescha da taglia saja vegnida prendida per mauns ad uras. Uschia saja pussaivel da far diever da la libertad legislativa, che stat a disposiziun als chantuns ed a las vischnancas, tenor las relaziuns grischunas.
Valitaziun actuala
In sustegn quasi unanim chatta la midada a la valitaziun actuala annuala. Il princip da fixar las taglias tenor la capacitad economica pledia cleramain per questa midada. La midada dal sistem saja dentant er cunvegnenta pervi da la crudada dals motivs per ina taxaziun intermediara e pervi dal svilup en auters chantuns. La finala saja la valitaziun actuala il sistem pli gist. La pli gronda lavur administrativa stoppia vegnir acceptada.
Da las vischnancas vegni accentuà che la midada a la valitaziun actuala annuala saja colliada cun considerabla lavur supplementara. L'indemnisaziun a las vischnancas stoppia perquai vegnir adattada correspundentamain. Refusada vegn la valitaziun actuala annuala mo en trais consultaziuns.
Deducziuns
Per las premias da las assicuranzas da vita, da las assicuranzas da malsauns e d'accidents sco er per tschains da respargns è previsa ina deducziun da maximal fr. 7'800.-- per consorts che pajan communablamain la taglia ed ina tala da fr. 3'900.-- per ils auters pajataglia. Diversas consultaziuns pretendan pli grondas deducziuns.
La deducziun per uffants sto vegnir furmada a basa dal dretg federal sco import fix lià ad in termin: Per uffants che giaudan ins scolaziun ordaifer lur domicil e che returnan mintga saira en quest lieu, vegn concedida ina deducziun da fr. 1'600.--. Per uffants cun scolaziun ordaifer e ch'abitan durant l'emna ordaifer lur domicil da taglia, munta la deducziun a fr. 6'500.--. En numerusas consultaziuns vegni fatg valair che la deducziun saja memia pitschna per uffants, che abiteschan durant l'emna pervi da lur scolaziun ordaifer lur domicil da taglia.
Taglia sin l'ierta
Da diversas varts vegni pretendì da dismetter la taglia sin l'ierta per consorts survivents e per ils descendents directs. Il Grischun vegnia sfurzà da far quai pervi da la concurrenza da taglia tranter ils chantuns. Questa mesira pudessia gist motivar pajataglia pli vegls, che possedan gia ina immobiglia en il Grischun, da midar lur domicil.
En diversas consultaziuns vegn pretendida la dismessa da la taglia minimala sco er ina distgargiada da las persunas giuridicas. Ins stoppia prender en consideraziun che la concurrenza tranter ils chantuns saja daventada pli ferma e vegnia anc a s'augmentar en l'avegnir. Sch'il chantun na megliereschia betg sia attractivitad per las pesunas giuridicas, saja da quintar cun consequenzas negativas.
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Administraziun da taglia
Data: 12.06.1998
|
5eb21fad-c85d-443d-9c7a-19f55851c3c8
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La realisaziun dal concept directiv economic è iniziada
Da curt è il departament da l'intern e da l'economia publica sa scuntrà cun represchentants da las federaziuns economicas, dal forum economic, da Grischun vacanzas e dal center per interpresas pitschnas e mesaunas (Center IPM) per fixar en in proceder communabel co duai vegnir realisà il concept directiv economic dal Grischun. Las instituziuns responsablas per ils singuls secturs duajan concretamain cumenzar ad iniziar mesiras correspundentas. Igl è vegnì concludì d'engaschar ina gruppa accumpagnanta per la coordinaziun e per il barat d'infurmaziuns; quella vegn tranter auter er ad actualisar il catalog da mesiras. Da questa gruppa accumpagnanta duajan er far part ils sindicats. Sco post da consultaziun e da coordinaziun esi vegnì designà l'uffizi per economia e turissem. Quel è medemamain responsabel per ils rapports periodics davart il stadi da la realisaziun sco er per la distribuziun da las broschuras.
Gremi: Departament dal l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg Departament da l'intern e da l'economia publica
Data: 16.06.1998
|
0deea5ed-2d58-4c88-b90c-43185a1fd446
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
3/4 da fanadur 1998: Cursa da rullettas e maraton da rullettas en Engiadina
En Engiadin'ota esi previs d'organisar per la terza giada il maraton da stad per skates inline. La regenza ha dà la permissiun necessaria. L'occurrenza da dus dis cumpiglia il venderdi, ils 3 da fanadur 1998, ina cursa aval da rullettas (downhill inline) a San Murezzan sco er la sonda, ils 4 da fanadur 1998, il dretg maraton inline che maina, analogamain al maraton d'enviern da passlung, da Malögia a S-chanf. La cursa downhill da venderdi entschaiva a las 19.30 sin la plazza da scola da San Murezzan. Il tschancun passa tras la via dal Bagn giu ils Bagns da San Murezzan. La partenza dal maraton inline succeda la sonda, a las 16.50 a Malögia, l'arriv è sin il sviamaint da S-chanf.
Novaziuns tar la polizia chantunala en Surselva
En l'interess d'in meglier provediment da polizia da di e da notg ha la regenza concludì da far tschertas novaziuns en Surselva. Il post da polizia a Trun vegn liquidà sin la fin da l'onn 1998. Las plazzas che vegnan libras causa questa liquidaziun vegnan attribuidas al post da polizia a Mustèr e vegnan uschia mantegnidas sco plazzas da lavur en Surselva. Ils posts da polizia restants a Glion (post districtual da polizia) ed a Mustèr stattan permanentamain a disposiziun a la populaziun. Il provediment fundamental da polizia sco er la disponibilitad da la polizia na vegnan betg disturbads tras questas midadas, mabain plitost meglierads tras la modificaziun dal manaschi.
Agid umanitar
Il chantun Grischun sustegna en il rom da sias pussaivladads tscherts projects da l'agid da svilup e da l'agid en cas da catastrofas a l'exteriur. En quest senn èn vegnidas conderschidas contribuziuns d'in import total da 26'000 francs a: *
Enfants du monde en favur dal project per promover uffants a Batey Palabé, Santo Domingo, Republica dominicana, *
Unfrenda da curaisma en favur dal project per meglierar il terren degradà a Haiti tras ina selvicultura agrara, *
Agid protestant svizzer (HEKS) en favur dal project da svilup per garantir ils products alimentars e per sviluppar las vischnancas a Cambodscha, *
ina contribuziun als custs da transport per l'uniun Pro Predeal Bravuogn, *
Crusch cotschna svizra (CCS) en favur da las acziuns d'agid per las victimas dal terratrembel a Takhar, Afganistan, ed a *
l'organisaziun d'agid Vivamos Mejor en favur dal project da svilup a Chircales, Bogotá III (zona 18), Columbia.
Contribuziuns da sport
Sin donn e cust dal fond da sport-toto vegnan conderschidas contribuziuns da var 33'000 francs a: *
l'uniun da sport da Brinzouls per construir ina plazza da giugar da tschispet sco er per acquistar divers urdains da sport, *
la gruppa da cursa d'orientaziun da Cuira per edir da nov la charta da cursa d'orientaziun Uaul Grond Flem/Trin, *
al club da bartgas a vela da San Murezzan per sanar la chasa da club integrand tualettas, duschas e gardarobas, *
al club da skis dad Igis per engrondir la chasa da club cun ina garascha per la maschina da far loipa, ed *
al club da ballape da Domat per acquistar dus portals da training.
Da las vischnancas
Da princip vegn approvà il project preliminar per construir da nov la scola d'elecziun da professiun a la Sennensteinstrasse a Cuira. Vi dals custs imputabels da var 1.5 milliuns francs vegn empermessa ina contribuziun chantunala da construcziun da 50 pertschient.
Er il project preliminar per renovar ed engrondir la chasa da scola Graben a Cuira per instruir la scola professiunala da commerzi vegn approvà da princip. Ils custs d'investiziun imputabels muntan a var 2.3 milliuns francs, la contribuziun da construcziun è 50 pertschient.
Approvà definitivamain vegn il project per construir la plazza da tuttas auras a Vrin. Ils custs d'investiziun muntan a 220'000 francs, la contribuziun chantunala da construcziun è 40 pertschient.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 18.06.1998
|
3cc90617-2a7d-4f8b-abf0-d857baaa9ac4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils schefs da las regenzas da l'Arge Alp sa scuntran a Bad Gastein
Gievgia/venderdi, ils 25/26 da zercladur 1998 sa scuntran ils schefs da las regenzas dals 11 pajais da l'Arge Alp a lur conferenza annuala. Lieu da scuntrada è Bad Gastein en il pajais federativ austriac Salzburg.
I vegn quintà cun var 100 persunas dals sequents pajais, da las sequentas provinzas e dals sequents chantuns: Baden-Württemberg, Baviera, Tirol dal sid/Alto Adige, Grischun, Lumbardia, Salzburg, Son Gagl, Tirol, Tessin, Trentino e Vorarlberg. Gievgia suentermezdi arrivan las differentas delegaziuns a Bad Gastein. La sera stat ina tschaina communabla sin il program. La conferenza per propi ha lieu venderdi avantmezdi e vegn terminada cun ina conferenza da medias.
Davart las singulas fatschentas che vegnan tractadas a chaschun da la conferenza infurmeschan il suandant urden dal di e la survista da las tractandas:
Urden dal di
1.
Avertura da la conferenza tras il president 2.
Cultura e societad - projects ed occurrenzas 3.
Ambient, agricultura e planificaziun territoriala - projects ed occurrenzas 4.
Economia e lavur - projects ed occurrenzas 5.
Traffic - projects ed occurrenzas 6.
Lavur publica resultats 1998 - programm 1999 7.
Iniziativa da l'Arge Alp tar l'agenda 2000 8.
Iniziativa da l'Arge Alp tar Factory Outlet Centern 9.
Iniziativa da l'Arge Alp davart la finanziaziun traversala tar infrastructuras da traffic 10.
Preschentaziun dal project "vischnancas conscientas per dumondas d'energia" 11.
Surdada dal premi da l'ambient da l'Arge Alp 12.
Surdada dal presidi al chantun Tessin 13.
Finiziun da la conferenza e fixaziun da la proxima conferenza dals schefs da las regenzas
Survista da las tractandas resp. propostas da las cumissiuns
- Cumissiun I, cultura e societad (tractanda 2)
- Organisar in'occurrenza d'infurmaziun che s'occupescha cun l'emprim provediment e cun la reabilitaziun da pazients cun attatgas e cun grevas feridas da la chavazza e dal tschurvi. Stgomi d'experientschas e d'ideas pertutgant ina incumbensa extraordinara da la politica sanitara e sociala. Custs: ca. 7'000 francs (57'000 öS).
- Organisar il camp per famiglias er 1999. Quel promova la chapientscha vicendaivla ed il spiert da cuminanza sur las Alps or. Custs: 30'000 francs (250'000öS).
- Organisar la segunda giada la dieta "Mastergn e tgira da monuments en las Alps". Ils contacts vegnan intensivads, infurmaziuns ed enconuschientschas vegnan stgamiadas. Gida a mantegnair abilitads artisanalas istoricas e l'ierta culturala. Custs: 8'400 francs (70'000 öS).
- Er 1999 duai avair lieu ina conferenza da giuvenils. Giuvenils elavuran en Workshops ideas, visiuns e resoluziuns. Cun s'occupar pli intensiv da l'agen ambient e cun s'engaschar sin il champ social, promovan ils giuvenils ina politica che s'orientescha vers il futur. Custs: 36'000 francs (300'000 öS).
- Programs da sport 1999. La preschentaziun communabla da sportistas giuvnas e da sportists giuvens, d'expertas e da manaders dattan chaschun d'emprender d'enconuscher e d'intensivar uschia la chapientscha vicendaivla. Custs: 63'000 francs (525'000 öS).
- Giubileum da 100 onns dapi la mort da Giovanni Segantini. Concurrenza da picturar en las scolas e project da panorama en Engiadina. Custs: 60'000 francs (500'000 öS).
- Intensivar la promoziun da las linguas. Sustegnair ils pajais da commembradi tar l'intermediaziun da contacts e tar ils programs da stgomi sistematics per promover la lingua, spezialmain il stgomi cultural tranter classas da scola, segiurns da studi e pratica. Nagins custs.
Cumissiun II, ambient, agricultura e planificaziun territoriala (tractanda 3)
- L'instrumentari per mobilisar terren da construcziun duai vegnir evaluà e meglierà. Analisa da cumparegliaziun da las planisaziuns d'utilisaziun incl. conclusiuns e recumandaziuns per l'Arge Alp èn dumandadas. Custs 48'000 francs (400'000 öS).
- Cumparegliar las strategias per la protecziun da la natira e da la cuntrada en ils pajais da l'Arge Alp. Mademamain l'efficacitad ed il svilup da quellas. Finamira: Elavurar recumandaziuns per ina strategia d'integraziun d'ina protecziun futura da la natira e da la cuntrada, armonisar la basa legala e promover in depurtament che resguarda la natira tras stimuls correspundents. Custs ca. 45'000 francs (380'000 öS).
Cumissiun III, economia e lavur (tractanda 4)
- Il project "Acziun 2000 - vischnancas conscientas da l'energia" duai vegnir menà vinavant. Finamiras: Sviluppar concepts d'energia activs e communals ed installar ina schientscha per l'energia. Custs: 180'000 francs (1.5 milliuns öS).
- Infurmaziuns turisticas e prestaziuns da servetsch duain vegnir messas a disposiziun, vegnir dumandadas ed utilisadas a moda centrala en ils pajais da l'Arge Alp (plattafurma communabla, p. ex. Internet). Custs: 3'000 francs (25'000 öS).
- Budgetar ils custs currents cun var 32'000 francs (270'000 öS).
Cumissiun IV, traffic (tractanda 5)
- Project da viafier dal Brenner: Ultra dal tunnel da basa èn er las lingias d'access fitg impurtantas. Ils pajais e las provinzas per lung da la ruta dal Brenner duain pudair cooperar en la direcziun. La cuminanza d'acziun da la lingia dal Brenner vegn intimada da propagar pli intensiv en la publicitad il project Minca-Verona e da mussar en il rom d'in concept co il transferiment dal traffic da la via sin la viafier è da promover.
- Il concept da la NEAT svizra cun ils dus tunnels da basa parallels dal Gotthard e dal Lötschberg èn da realisar bainbaud.
- Il rapport da la gruppa da project traffic cumbinà vegn approvà e publitgà.
- La dumbraziun dal traffic da persunas e da rauba sin las vias è en realisaziun. Deplorablamain hai dà retardaments, cunquai che differents pajais da l'Erge Alp n'han betg transferì las datas.
- Il project "Traffic cumbinà" vegn manà vinavant. La gruppa da project vegn a persequitar e sustegnair la realisaziun en la pratica. Las enconuschientschas vegnan integradas en il rom da projects concrets (p. ex. en il project "Traffic da vitgira cumbinà Minca - Verona en sis uras"). Custs 7'200 francs (60'000 öS).
- Il project approvà gia l'onn 1997 davart "il traffic da viafier-da persunas sur ils cunfins or en il territori da l'Arge Alp" vegn elavurà parallelmain cun quel davart il traffic cumbinà. Custs 72'000 francs (600'000 öS) per dus onns.
- Per projects currents vegnan budgetads 30'000 francs (250'000 öS).
Lavur publica (tractanda 6)
- La lavur publica duai vegnir vegnir meglierada ed er daventar pli politica.
- Edir vinavant la revista d'infurmaziun Arge-Alp (quatter ediziuns).
- Edir da nov las broschuras d'infurmaziun e las infurmaziuns concisas.
- Restampar il concept directiv (versiun concisa ed integrala)
- Realisar ina contribuziun da televisiun "Klingendes Alpenland" cun il studio da l'ORF.
- Segirar la refinanziaziun dal CD-Rom da picturas.
- Metter a disposiziun ulteriuras valischas da presentaziun da l'Arge Alp.
- Extender las infurmaziuns en l'Internet (www.argealp.at)
- Segirar la finanziaziun restanta da la carta da vias da l'Arge Alp (cumpara l'avust 1998 en la chasa editura Freytag und Berndt).
- Terminar il video davart l'Arge Alp.
- L'Arge Alp duess surpigliar dapli patrunadis.
Custs 36'000 francs (300'000 öS).
Iniziativa da l'Arge Alp tar l'agenda 2000 (midada planisada dal fond da structura en la UE)
(tractanda 7)
La politica da structura da la UE sto vegnir refurmada urgentamain tenor l'avis da l'Arge Alp. L'iniziativa fa attent tranter auter las particularitads dal spazi alpin menziunà en il concept directiv da l'Arge Alp. La refurma da l'UE sto er vegnir vesida en quest context. Differents secturs sa cruschan a moda problematica (politica da concurrenza e politica agrara etc.).
Iniziativa da l'Arge Alp davart la finanziaziun traversala tar infrastructuras da traffic (tractanda 9)
En il rom da las taxas stradalas per camiuns esi da resguardar ina subvenziun da l'infrastructura da viafier. En ils pajais da l'Arge Alp esi urgentamain necessari da crear la basa legala per pudair impunder ina part essenziala da las entradas da las taxas dal traffic sin las vias (vias che traversan las Alps) a moda impegnativa per amplifitgar l'infrastructura parallela da la viafier.
Appel a l'economia d'utilisar pli intensiv la viafier per ils transports.
Premi da l'ambient da l'Arge Alp (tractanda 11)
Quest onn van ils premis da l'ambient da l'Arge Alp en il Tirol ed en il Tirol dal sid/Alto Adige.
Il prim premi va al Tirol, quel vegn dà al project "Virger Feldflus alter Kulturraum - neue Wege". Il project premià è in exempel extraordinari per in svilup cuzzaivel en las Alps. Grazia a la collavuraziun intensiva tranter vischnanca, pur, turissem e mastergn vegnan persequitadas vias novas che mussan en il futur.
Il segund premi va en il Tirol dal sid. Quel vegn dà a la firma da vin Alois Ladeder a Magreid. La construcziun nova da quest manaschi da viticultura fascinescha entras ses concept integral. Aspects ecologics ed energetics, culturals, in'auta qualitad da producziun e da lavur vegnan cumbinads ad in cumplex innovativ.
Il terz premi va al stgaudament da distanza Toblach, en il Tirol dal sid. A basa d'ina biomassa vegn l'entir Toblach provedì pli u mains liber da CO2 cun chalira. Il project è en las Alps ed ultra da quai in exempel per in provediment d'energia favuraivla per l'ambient.
Gremi: Arge Alp
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 19.06.1998
|
d588e48a-df2f-4693-9375-20cae0e9cfbf
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza grischuna fa ina visita al chantun da Sutsilvania
Mardi/mesemna, ils 23/24 da zercladur 1998 è la regenza grischuna en il chantun da Sutsilvania. Ella fa ina visita a la regenza da Sutsilvania che sa cumpona da nov commembers. La tgira dals contacts tranter las regenzas chantunalas è fitg impurtanta en vista als problems pli e pli cumplex ed en vista a la chargia dals affars fitg savens imposanta.
Il program cumpiglia visitas da las attracziuns localas, in viadi sin il lag e differentas delicatessas da la cuschina e dal tschaler. Il viadi succeda cun la viafier.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 19.06.1998
|
681e68ae-efe9-4725-a339-a56416bb3a7d
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Tegnair liber il pass dal Lucmagn l'enviern
Ils 19 da zercladur èn represchentants dals chantuns Tessin e Grischun sa scuntrads sin il Lucmagn sut il presidi dals directurs da construcziun cumpetents Marco Borradori e Luzi Bärtsch per discutar a basa da l'expertisa da l'institut federal per la perscrutaziun da la naiv e da lavinas a Tavau la dumonda da tegnair liber l'enviern questa via da pass.
Il resultat po vegnir resumà sco suonda: 1.
En vista als interess regiunals communabels accentueschan domadus chantuns la voluntad politica da prender en mira da tegnair liber questa via da pass. 2.
En in emprim pass vegn prendì en mira in manaschi d'emprova per l'enviern 1999/2000. Per quest intent han represchentants da domadus chantuns furmà ina gruppa da lavur che ha da sclerir differentas dumondas tecnicas, da manaschi e finanzialas.
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg president da la regenza Luzi Bärtsch, inschigner superiur H. Dicht
Data: 22.06.1998
|
56fed383-8058-419f-a172-a9b0bf381332
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Novas incaricas individualas da prestaziun per ils ospitals publics acuts
La regenza ha approvà las incaricas individualas da prestaziun per ils 13 ospitals publics acuts en il Grischun e metta en vigur quellas sin l'entschatta da fanadur 1998.
Las incaricas individualas da prestaziun per ils 13 ospitals publics defineschan la prestaziun che vegn spetgada d'in ospital per champ medicinal spezialisà. Tras questa definiziun fixeschan ellas il rom, en il qual il chantun è pront da finanziar questas prestaziuns. Las incaricas da prestaziun garanteschan il provediment confurm al basegn per tut las persunas che vivan en il chantun sco er per tut las turistas e tut ils turists. Mintga singul ospital survegn ina incarica da provediment ch'è cleramain limitada. Mintg'onn vegni controllà, sche las incaricas da prestaziun vegnan observadas. Sche quai n'è betg il cas, alur po il chantun reducir u schizunt stritgar sias contribuziuns ed eliminar singuls secturs da l'incarica da prestaziun. Las incaricas individualas da prestaziun pussibiliteschan da reagir a moda simpla e sperta sin las midadas necessarias da la purschida da prestaziuns dals ospitals. Spezialmain èn ellas er in instrument, cun il qual la regenza po diriger economicamain ed a moda cunfurma al martgà la purschida da prestaziun dals ospitals e cun il qual ella po conceder als ospitals la libertad d'agir ch'è necessaria per manar il manaschi.
Infurmaturs:
*
cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch, tel. 081-257 25 01 *
Tino Morell, manader da l'uffizi da sanadad, tel. 081-257 26 41
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 23.06.1998
|
f2a86029-6043-49b0-980e-c2fc065ccd23
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Gieus mundials d'enviern per surds il mars 1999 a Tavau
L'uniun svizra da sport per surds organisescha en stretga collavuraziun cun differentas uniuns da sport, cun Tavau-tourissem e cun las autoritads politicas da Tavau dals 6 fin ils 14 da mars 1999 ils 14avels gieus mundials d'enviern per surds a Tavau. Las concurrenzas pertutgan las disciplinas skis alpins, skis nordics, snowboard e hockey sin il glatsch. Ins spetga var 400 atletas ed atlets da 20 differents pajais cun ca. 800 persunas accumpagnantas. La regenza empermetta ina contribuziun d'organisaziun da 20'000 francs.
Nov dretg chantunal da submissiun entra en vigur l'entschatta da fanadur 1998
Ils 7 da fanadur 1998 han las votantas ed ils votants grischuns acceptà cun clera maioritad la nova lescha chantunala da submissiun. Cun quella è vegnì accordà il dretg valaivel cun la lescha federala davart il martgà intern. Quella lescha federala pretenda l'admissiun senza discriminaziun a las fieras per ils participants a la concurrenza da fiera. La regenza ha relaschà in'ordinaziun executiva tra la lescha da submissiun. Ultra da quai ha la regenza redigì explicaziuns tar singulas disposiziuns ch'èn in agid per l'interpretaziun. La lescha e l'ordinaziun entran en vigur l'entschatta da fanadur 1998.
La regenza reparta raduond 315'000 francs or da la "taglia sin il vinars"
La quota chantunala vi dal retgav net da l'administraziun federala da l'alcohol (dieschma d'alcohol) vegn applitgada per cumbatter l'alcoholissem sco er autras toxicomanias sco abus da narcotics e da medicaments. Il retgav net 1996/97 che vegn repartgì l'onn 1998 importa var 315'000 francs (l'onn avant var 475'000 francs). La diminuziun è vegnida chaschunada d'ina midada dal sistem per incassar la taglia sin l'alcohol. Ils daners vegnan mess a disposiziun a differentas organisaziuns ed instituziuns grischunas che sa deditgeschan a la prevenziun, al tractament, a la perscrutaziun, a la scolaziun ed al prefecziunament.
Da las vischnancas
La regenza approva definitivamain il project per la construcziun nova da la garascha da minibus sin l'areal da la scola-dimora per uffants paralisads cerebralmain ed impedids corporalmain a Cuira. Resalvada resta la subvenziun dal project da construcziun tras l'uffizi federal da las assicuranzas socialas. Als custs imputabels da 455'000 francs vegn empremessa ina contribuziun da construcziun da 40 pertschient.
Da princip vegn approvà il project preliminar per la construcziun nova da duas salas da gimnastica inclusiv ils locals accessoris en la scola Türligarten a Cuira per l'instrucziun da la scola professiunala da commerzi. Als custs imputabels da var 6.1 milliuns francs vegn empermessa ina contribuziun da construcziun da 50 pertschient.
Approvà definitivamain vegn il project per la terza e quarta etappa da construcziun da la sanaziun e da l'engrondiment dal stabiliment da scola e polivalent a Pany. Als custs imputabels da 310'000 francs vegn empermessa ina contribuziun da construcziun da 32.5 pertschient.
A l'uffizi federal da traffic propona la regenza da dar la concessiun a l'Arena Alva SA per ina sutgera da trais da l'Alp da Nuorsas sin il Crest La Siala.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da var 3.8 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
La fin da zercladur 1998 van las suandantas collavuraturas ed ils suandants collavuraturs da l'administraziun chantunala en pensiun: *
Lore Santschi, Cuira, secretaria tar l'uffizi da polizia, *
Marcello Pasini, Cuira, manader da projects tar l'uffizi da construcziun bassa, e *
Helma Schittenhelm, Cuira, pedella auxiliara tar l'uffizi da construcziun auta.
La regenza als engrazia per ils servetschs ch'els han prestà per il chantun. *
Markus Buchli, naschì 1949, da Scharàns, domicilià a Cuira, daventa schef dals stimaders da la cumissiun 7, Tusaun, tar l'uffizi da stimaziun. El cumenza ses uffizi l'entschatta da settember 1998. *
Markus Posti, naschì 1968, da Kuopio (Finlandia), domicilià da Trimmis, daventa cussegliader da IC tar l'uffizi d'informatica. El cumenza l'entschatta da november 1998. *
Thomas Thöny, naschì 1971, da Medel Valragn, domicilià a Cuira, daventa tecnicist da IC tar l'uffizi d'informatica. El cumenza l'entschatta da december 1998.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 25. 06. 1998
|
a1a65bf2-9740-43fc-8783-80ad712ad9f7
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Revisiun da la constituziun: Las gruppas da lavur han cumenzà lur lavur
Per discutar a fund tut las dumondas e per garantir ina moda e maniera da lavurar effizienta ha la cumissiun per la constituziun nova furmà tschintg gruppas da lavur.
A chaschun da sia sesida dal zercladur ha la cumissiun per la constituziun nova decidì sut il presidi da cusseglier guvernativ Peter Aliesch da furmar tschintg gruppas da lavur tematicas. Quellas han l'incumbensa da preschentar per lur secturs in sboz formulà constituziunal. La cumissiun è da l'opiniun ch'ella possia discutar uschia a fund tut las dumondas e ch'ella sappia lavurar tuttina a moda effizienta. Ils puncts principals da las singulas gruppas da lavur (GL) èn sin ils sequents secturs:
-GL 1: Preambla e finamiras statalas, dretgs fundamentals
-GL 2: Incumbensas statalas, relaziun tranter baselgia e stadi
-GL 3: Structura dal chantun, posiziun ed incumbensas da las vischnancas e regiuns
-GL 4: Dretgs dal pievel
-GL 5: Organisaziun da las autoritads
Sco basa per las ulteriuras discussiuns serva in sboz da lavur redegì dals experts Tobias Jaag e Tomas Poledna. Il sboz cuntegna ina vasta preschentaziun da la tematica e garantescha che tut las dumondas e rapports impurtants vegnian discutads. Las gruppas da lavur vegnan a discutar uss las propostas a moda approfundada ed elavurar in sboz preliminar. A basa da quest sboz preliminar che duess esser terminà tochen la fin d'october 1998 vegn la cumissiun ad elavurar ses sboz per ina constituziun nova per mauns da la regenza.
La cumissiun per la constituziun nova è vegnida nominada da la regenza per elavurar in sboz constituziunal e per redeger in rapport explicant latiers. La cumposiziun da la cumissiun da 30 persunas tegna quint dals pli vasts criteris e resguarda la diversitad dal chantun.
Gremi: cumissiun per la constituziun nova
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad
Data: 29.06.1998
|
fd7b7a47-410d-4684-86fc-6881126b8427
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Integrar uffants cun impediments en il sistem da scola dal Grischun
La regenza approva il concept per integrar uffants cun impediments en il sistem da scola dal Grischun. Quest concept entra en vigur a partir da l'onn da scola 1998/99.
Sco contribuziun ad ina scola transparenta e varianta duai vegnir messa a disposiziun ina purschida externa da pedagogia curativa e da terapias. Cur che las premissas per l'integraziun ch'èn menziunadas en il concept èn ademplidas, duai obtegnair mintga regiun dal chantun la pussaivladad da realisar ina integraziun accumpagnada professiunalmain tras ina scola speziala renconuschida. Questa integraziun succeda en gruppas u en cas spezials a basa da scleriments accurats tras las scolas spezialas. La finanziaziun na chaschuna nagins custs supplementars per il chantun. Ils custs supplementars che vegnan chaschunads tras l'impediment vegnan surpigliads da princip da la AI.
Il concept è vegnì fatg en stretga collavuraziun tranter differents uffizis chantunals e la direcziun da la Casa Depuoz a Trun, dal center per pedagogia speziala Giuvaulta a Giuvaulta e da la scola-dimora per uffants paralisads cerebralmain ed impedids corporalmain a Cuira. Ultra da quai èn vegnids integrads er l'uffizi federal da las assicuranzas socialas, l'uffizi AI dal Grischun, il departamaint da finanzas e militar sco eir la cumissiun per la scola speziala.
Ir cun auto cun alcohol: La regenza è be cun resalvas per ina reducziun da 0.8 sin 0.5 promil
Analogamain als stadis da la UE duai vegnir reducida er en Svizra la limita dal cuntegn d'alcohol en il sang da 0.8 sin 0.5 promil per il traffic sin via. Envers la confederaziun prenda la regenza posiziun davart il sboz per la midada da l'ordinaziun davart las reglas dal traffic sin via (ORT) concernent questa reducziun. Da princip vegnan sustegnidas tuttas stentas che gidan ad augmentar la segirezza dal traffic sin las vias da la Svizra. Igl è in fatg dal tuttafatg incontestà ch'igl è da cumbatter cunter l'ir cun auto cun alcohol. La regenza accentuescha dentant il fatg che l'execuziun da la reglamentaziun vulida sto vegnir garantida tras mesiras adattadas. Questa pretaisa na vegn betg ademplida en il sboz.
Meglierar l'infurmaziun tar l'erupziun da malsognas contagiusas
Sche malsognas contagiusas (p.ex. epidemias da grippa) cumparan pli savens, alur sto quai vegnir annunzià dals medis e da las medias, dals ospitals e dals laboratoris il pli spert pussaivel a l'uffizi federal da la sanadad publica. Il sistem d'annunzia respectiv duai daventar pli flexibel e pli efficazi. Perquai propona la confederaziun da reveder totalmain las ordinaziuns correspundentas. Spezialmain sa tracti da meglierar l'infurmaziun da la publicitad sco er d'armonisar e colligiar electronicamain ils sistems naziunals d'annunzia. La regenza beneventa questas stentas.
Agid umanitar
A la Crusch cotschna svizra (CCS) vegn conderschida ina contribuziun da 10'000 francs en favur da las acziuns d'agid sin il lieu per fugitivs dal Cosovo. Ensemen cun la Crusch cotschna albanaisa proveda il Comité internaziunal da la Crusch cotschna (CICC) ils fugitivs en l'Albania cun aua da baiver, victualias, medicaments e pachets d'igiena.
La lescha d'ustaria e la lescha davart las finanzas entran en vigur l'entschatta 1999
La nova lescha d'ustaria sco er la nova lescha davart las finanzas èn vegnidas acceptadas cleramain dals votants grischuns ils 7 da zercladur. Ils dus novs relaschs vegnan mess en vigur per il 1. da schaner 1999. L'artitgel 32 da la lescha davart las finanzas concernent ils instituts da prevenziun professiunala dal chantun entra en vigur antecipadamain sin il 1. d'avust 1998.
Da las vischnancas
La regenza approva definitivamain il project da construcziun per la sanaziun dal stabiliment da scola a Filisur (emprima etappa da construcziun). Vi dals custs imputabels dal stabiliment da mintgamai 475'000 francs per la scola primara ed il stgalim superiur vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da 17.5 pertschient resp. 20 pertschient.
Cun prescripziuns vegn approvà definitivamain er il project per la construcziun nova d'ina sala da gimnastica a Ziràn-Reschen. Ils custs imputabels dal stabiliment 2.15 milliuns francs, la contribuziun chantunala da construcziun 15 pertschient.
La revisiun totala da la planisaziun locala da Roten sco er la revisiun parziala da la lescha da taglia da Maton vegnan approvadas.
Per las lavurs stradalas dal servetsch d'enviern durant ils onns 1998 fin 2006 en ils districts da Cuira, Mesauc, Samedan e Scuol vegnan dads libers credits d'in import total da var 23 milliuns francs, per differents projects da construcziun da vias en il chantun, credits da var 1.9 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Hans-Jürg Patzen, naschì 1957, da Scharàns, domicilià ad Almen, daventa directur dal stabiliment chantunal da Realta. L'entrada en uffizi succeda tenor cunvegna.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 02.07.1998
|
d2953d5c-6f88-4d48-9492-b592d24ebd83
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Planisaziun per l'avertura turistica dal territori Parsenn/Fondei/Fideriser Heuberge
En vista a la creaziun d'in concept d'utilisaziun e d'avertura per il territori Parsenn/Fondei/Fideriser Heuberge è vegnì fatg l'emprim studi global. Il studi è vegnì incaricà da la giunta da coordinaziun e da las interpresas da pendicularas. Las vischnancas e las regiuns pertutgadas sco er las organisaziun per la protecziun da l'ambient han la pussaivladad da prender posiziun davart il studi fin la fin d'avust 1998.
Il studi davart la planisaziun per l'avertura turistica dal territori Parsenn/Fondei/Fideriser Heuberge ch'è vegnì incaricà da la giunta da coordinaziun e da las pendicularas pertutgadas e ch'è vegnì tractà da la gruppa da coordinaziun ils 3 da fanadur 1998, s'occupa spezialmain da dumondas da l'avertura turistica e dal furniment dal territori da skis collià, da las consequenzas territorialas da las eventualas pendicularas d'apport supplementaras sin la natira, la cuntrada, l'abitadi e sin il traffic sco er da las consequenzas da l'economia publica sin las regiuns e las vischnancas. Ina gronda muntada en il studi han ils indrizs d'apport da Tavau e dal Partenz (variantas Fideris staziun-Heuberge resp. Serneus-Büel-Kreuzweg) sco er l'engrondiment dal territori da skis al Fondei dadens (corridor da colliaziun).
Il studi serva per elavurar in concept d'utilisaziun e d'avertura per il territori da skis collià, e quai resguardond ils resultats da la procedura da consultaziun ch'è iniziada. En quest connex èn d'examinar ils conflicts d'utilisaziun e da realisabladad per las differentas variantas da soluziuns. En il rom d'in giudicament total e d'ina ponderaziun dals interess duai la finala vegnir fixà in concept che po vegnir integrà silsuenter successivamain en ils plans directivs da las regiuns participadas ed en las planisaziuns localas da las vischnancas territorialas pertutgadas.
Ils purtaders da las planisaziun da tut ils stgalims ch'èn s'unids en la gruppa da coordinaziun spetgan da questa procedura ch'il territori en dumonda vegnia sviluppà en il futur tenor ina planisaziun cun in concept general ch'è accordà envers tut ils participads. Fin uss vegneva il svilup savens influenzà dals interess particulars da las singulas interpresas u bloccà pervi da las differentas finamiras dals participads. Ina planisaziun orientada envers in concept general e separada dal squitsch da tscherts projects concrets è segiramain da grond interess per la publicitad e promova la stretga collavuraziun tranter tut ils participads.
Gremi: gruppa da coordinaziun planisaziun d'avertura turistica
Funtauna: rg departament da l'intern e da l'economia publica
Data: 03.07.1998
|
6c08f218-8049-4048-9227-3a79a576974e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Auters munds: Romanzas, roboters e rachetas: romans englais da science fiction dals onns tschuncanta e sessanta
Exposiziun dals 6 da fanadur fin als 31 d'october 1998 en la biblioteca chantunala dal Grischun, Karlihof, 7001 Cuira. Uras d'avertura: gl, ma, gi 9.00-17.45 uras, me, ve 9.00-18.45 uras e so 9.00-15.45 uras.
L'onn passà ha la biblioteca chantunala obtegnì sco regal ina gronda collecziun da romans englais da science fiction dals onns tschuncanta e sessanta. Quai ch'era da lez temp, cur che magisters, bibliotecars ed auters protegiders da la cultura han battì cunter la litteratura obscena e triviala e che questa litteratura è strusch vegnida collectada en l'intschess da lingua tudestga d'ina biblioteca cun nivel scientific, è oz interessant en divers reguards, uschia ch'i vala la paina da conservar, da metter a disposiziun ed exponer questa litteratura.
L'exposiziun en las vitrinas da la biblioteca chantunala mussa ina pitschna selecziun or da la collecziun d'illustraziuns da cuverta ordinads tenor motivs. I sa tracta da temas tipics da la litteratura da science fiction: "roboters e vehichels a tschinta", "astronatica", "umans dal mars, monsters e mutants" ed "auters munds".
La partiziun "rollas da las schlattainas" mussa la repartiziun da las rollas tranter um e dunna, che para comica u curiusa vis da nossa vista.
L'exposiziun dat uschia ina vista en la diversitad da las imaginaziuns dal futur ed en ils temas da la litteratura da science fiction, ch'è restada fin oz ina sparta fitg populara. L'exposiziun duai intermediar ina impressiun dal temp d'origin da questa litteratura ed intimar da contemplar pli exactamain las illustraziuns da cuverta e spezialmain far quaida da leger sez cudeschs da science fiction.
Ina selecziun da romans da science fiction en lingua tudestga sco er litteratura secundara tar quest tema èn avant maun per l'emprest. Tar la collecziun dals cudeschs englais exista ina glista dals titels. Tut las ovras sin quella glista, che na fan betg part da l'exposiziun, pon er vegnir emprestadas.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Christoph Steiner, biblioteca chantunala dal Grischun
Data: 09.07.1998
|
07852132-ac11-49a1-9c07-24732d9b3b54
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza relascha ina nova ordinaziun davart ils medicaments
La regenza relascha ina nova ordinaziun davart ils medicaments che sa basa sin la lescha chantunala da sanadad. Las innovaziuns e las midadas las pli impurtantas èn tranter auter las suandantas:
- En l'interess da la segirezza dals medicaments vegn scumandada da princip la consegna da medicaments per martgà da spediziun, cun tschertas excepziuns.
- La distribuziun da spezialitads farmazeuticas che n'èn betg registradas (Orphan Drugs), ma che vegnan duvradas per malsognas raras, vegn admessa cun l'obligaziun da dumandar ina permissiun.
- Saung e products da saung vegnan attribuids cleramain tar ils medicaments, perquai che lur potenzial da periclitaziun pretenda ch'els vegnian tractads tuttina sco medicaments.
- I vegn creada la basa legala per ina cumissiun chantunala d'etica.
L'ordinaziun duai entrar en vigur l'entschatta d'avust 1998. L'entir text vegn publitgà en il Fegl uffizial dal chantun.
Il protocol d'energia da la convenziun da las Alps vegn refusà
En sia posiziun a cusseglier federal Moritz Leuenberger refusa la regenza grischuna il protocol d'energia da la convenziun da las Alps e propona da na ratifitgar quel. Las finamiras generalas sustegna ella bain, ma betg las mesiras previsas resp. la realisaziun da quellas. Ils puncts principals da la tenuta negativa èn ils suandants:
- Las activitads en il protocol previs n'èn betg necessarias, perquai che las finamiras circumscrittas pon vegnir cuntanschidas en Svizra ed en il Grischun cun las leschas existentas.
- Ina clera deposiziun ch'il niz da la forza idraulica duai vegnir mantegnì en la dimensiun actuala resp. promovì maunca.
- Refusadas vegnan numerusas pretaisas da l'ambient ch'èn specificas per las Alps, sco las examinaziuns ecologicas resp. las mesiras per spargnar energia. Questas pretaisas pericliteschan la capacitad d'existenza da la populaziun locala.
- Refusà vegn il fatg, che l'idea da protecziun duai represchentar ina finamira surordinada envers l'idea d'utilitad. Uschia n'è ina ponderaziun dals interess betg pli pussaivla en il singul cas.
Il Grischun sco chantun da turissem sa defenda cunter ina restricziun memia fixa da las lavurantas e dals lavurants esters
Envers cusseglier federal Arnold Koller prenda la regenza posiziun davart il sboz per ina revisiun parziala da l'ordinaziun dal cussegl federal davart la restricziun dal dumber d'estras ed esters. En la proposta per la perioda da contingent 1998/1999 vegni previs ina giada dapli, da reducir ils dumbers maximals per las permissiuns da stagiunarias e stagiunaris. Per il Grischun stattan uschia a disposiziun anc 12'877 unitads da contingent. 1996/97 ha noss chantun dentant duvrà ca. 16'000 permissiuns da stagiunarias e stagiunaris. En la medema dimensiun pudess sa chattar er il basegn actual. Ultra da quai dovra l'economia dal Grischun var 6'000 permissiuns da dimora curta. Ils dumbers mussan ch'i na vegn fatg nagina excepziun per il Grischun en l'attribuziun previsa. Il chantun è dentant dependent er en il futur d'auts contingents.
Da nov duai vegnir passà dal model en trais circuls al sistem dual da recrutaziun. Tenor quel ha l'economia da princip mo la pussaivladad da recrutar en pajais da la UE/EFTA, uscheditg che las plazzas da lavur na pon betg vegnir occupadas cun Svizras e Svizzers (senza plazza) u cun estras ed esters en Svizra ch'han il dretg da far ina activitad da gudogn. Cun quest nov model vegnissan exclus ils Stadis unids da l'America ed il Canada. Quai avess consequenzas fatalas spezialmain per il sport (sports da trend, hockey, skis, tennis, golf e.u.v.). La regenza propona perquai da prevair ina regulaziun extraordinaria correspundenta per magistras e magisters da sport, per giugaders en la squadra naziunala e per autras sportistas e sportists professiunals. Dal rest stuess valair il medem per cuschinunzas e cuschinunzs da l'extrem Orient. Da quels na pon ins betg desister en ina purschida moderna da turissem.
Las ordinaziuns davart la refurma da la viafier èn da princip en urden
Envers cusseglier federal Moritz Leuenberger s'exprima la regenza davart las ordinaziuns pertutgant la refurma da la viafier. Ella è da l'opiniun ch'il pachet d'ordinaziuns saja bain in instrument efficazi, ch'el stoppia dentant urgentamain vegnir elavurà areguard sia furma e sia lingua, per daventar chapibel e realisabel. L'ordinaziun davart la promoziun dal traffic cumbinà e dal transport da vehichels a motor accumpagnads vegn refusada, uschenavant ch'ella pertutga la nova regulaziun dal transport da vehichels a motor accumpagnads. La regulaziun actuala pussibilitescha in pajament dals transports confurms a la politica dal traffic ch'è simpel areguard l'administraziun e confurm a las prestaziuns. L'introducziun d'ina nova procedura d'empustaziun vegniss a provocar numerusas intschertezzas e difficultads, spezialmain per fixar ils custs imputabels.
Contribuziuns da cultura
I vegnan prestadas contribuziuns d'in import total da 104'500 francs per las suandantas ovras ed occurrenzas:
- ediziun dal cudesch per la giuventetgna "In nibel per cumiau" da la Romania,
- ediziun dal tom 5 da la "Ediziun da Breil/Ovras da Giacun Hasper Muoth" da la chasa editura Octopus, Cuira,
- ediziun dals diaris da Clemente Maria a Marca, il davos guvernatur da la Vuclina, da 1792 fin 1819 e dals supplements da ses figls fin 1830,
- ediziun d'ina monografia dal pictur Paolo Pola,
- project da film "Storia di Celestino" da Riccardo Lurati, Roveredo,
- 8. dis da litteratura rumantscha dals 4 als 6 da settember 1998 a Domat,
- ediziun dal purtader da tun "Falera suna e conta",
- concert dal chor da chombra da Cuira dals 18 d'october 1998, premess che la citad da Cuira dettia ina contribuziun,
- ediziun da l'ovra da poesias en duas linguas "Das gestohlene Blau/Il blau engulà" da Clo Duri Bezzola,
- concert da l'uniun d'orchester da Cuira dals 18 da settember 1998 e preschentaziuns da scola dals 23/24 da settember 1998, premess che la citad da Cuira dettia ina contribuziun,
- project "Untergang der Titanic" dal teater Alpodrom cun var 20 preschentaziuns en il chantun,
- ediziun da l'ovra da poesias en duas linguas "Uss - Jetzt" da Henri Spescha,
- ediziun dal cudesch "Der Lukmanierpass - Streifzüge durch seine Geschichte im 19. und 20. Jahrhundert" da Leon Condrau,
- ediziun d'in DC dal cabarettist Coni Allemann,
- festival da musica a Tavau 1998,
- occurrenza da musica "Swissfonie im Safiental" dal 1./2 d'avust 1998 sut la direcziun da Hannes Meyer,
- film documentar da la chantadura "La Lupa" che vegn fatg per part a Cuira, ed en il qual accumpagnan pliras musicistas e plirs musicists grischuns,
- exposiziun da la scriptura e schurnalista Annemarie Schwarzenbach (1908-1942) l'avust 1998 en la Chesa Planta a Samedan, e
- ediziun da la publicaziun "The Rosewell Symbols" dal pictur Gaspare O. Melcher.
Contribuziuns da sport
I vegnan conderschidas contribuziuns da sport-toto da var 17'000 francs:
- a la Societad svizra da salvament (SSS) da Cuira per cumprar material da scolaziun e da curs, in uder da surcurrent per butiglias da pressiun sco er in apparat da reanimaziun e da massascha da cor,
- a la gruppa da sgols a motor da Cuira per far ina revisiun dals motors da l'aviun da scola Cessna 152, ed
- al club da hockey dal Partenz a Schiers per engrondir las gardarobas da la plazza da glatsch artifiziala a Schiers.
Da las regiuns e vischnancas
La regenza approva il nov statut d'organisaziun da l'associaziun regiunala "Pro Engiadina Bassa" ch'entra en vigur rectroactivamain sin il 1. da fanadur 1998.
A la corporaziun da vischnancas Surselva vegn concedida ina contribuziun da 30'000 francs vi dals custs dal project da pilot "Vivonda Surselva". Il project vul d'ina vart vender ils products agriculs da la regiun a cumpraders a l'engrossa e da l'autra vart commerzialisar ina part da la producziun en la regiun.
Il project per la terza etappa da construcziun cun l'integraziun d'ina nova cuschina en la chasa da scola da Sedrun, vischnanca da Tujetsch, vegn approvà definitivamain. Custs imputabels 85'000 francs, contribuziun da construcziun 17.5 pertschient.
Approvada vegn la revisiun da la planisaziun locala da Vaz sut concernent l'engrondiment dal territori d'explotaziun da crappa Fenza, Kleine Fenza e Haselboden (FEKLHAS). Sin quest territori vegn explotada la crappa che vegn duvrada per producir cement.
La constituziun da Jenins vegn approvada.
Per las lavurs da vier dal servetsch d'enviern dals onns 1998-2006 en ils districts da Tusaun e da la Foppa vegnan dads libers credits d'in import total da var 2.3 milliuns francs, per differents projects da construcziun da vias en il chantun credits da var 2.5 milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 09.07.1998
|
31d58276-a116-4e74-8791-987504e750c8
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Agricultura grischuna en cifras: retrospectiva e prospectiva
Ils resultats da la davosa dumbraziun dals manaschis purils conferman la gronda midada da las structuras tranter 1985 e 1996 sin quest sectur da l'economia ch'è fitg impurtant per il Grischun.
Las caracteristicas principalas da quest svilup èn d'ina vart il diever pli intensiv da maschinas, per spargnar lavurantas e lavurants, da l'autra vart la tendenza d'engrondir u da fusiunar manaschis, per pudair impunder pli efficaziamain ils meds finanzials. Cun questas mesiras pon ins augmentar la productivitad e meglierar la qualitad dals manaschis.
Il dumber da manaschis diminuescha
1996 han ins dumbrà en il Grischun 3'745 manaschis purils, 1243 (24,9 pertschient) damain che 1985. Diminuì han surtut ils manaschis pitschens cun ina surfatscha utilisabla da fin trais hectaras (main 45.4 pertschient). Ils manaschis cun ina surfatscha utilisabla da 3 fin 20 ha èn cun 60 pertschient la gronda part dal total dals manaschis. Lur dumber è sa reducì per ca. 29 pertschient. Ils manaschis cun ina surfatscha utilisabla da passa 20 ha han perencunter augmentà per 99 unitads (11.1 pertschient).
Il dumber da las persunas occupadas en l'agricultura sa reducescha er
Il dumber da las persunas occupadas en l'agricultura è sa reducì aifer indesch onns sin 10'242 (main 26.2 pertschient), set pertschient persunas en plazza cumplaina e 38.6 pertschient en plazza parziala: in segn da la mecanisaziun e da la raziunalisaziun ch'han augmentà.
La surfatscha utilisabla è sa diminuida, la surfatscha da vignas ha augmentà
La surfatscha utilisabla ha diminuì per 12.8 pertschient dapi 1985. En quest connex esi da resguardar, che fin la mesadad dals onns 80 in terz da las surfatschas n'era betg anc mesirà uffizialmain en il chantun e sa basava per part mo sin valitaziuns. La prada natirala e la pastgira, che muntavan ad ina quota da 92 pertschient da la surfatscha totala, èn sa reducidas per 12.7 pertschient. En connex cun las surfatschas cultivablas reducidas dattan en egl spezialmain ils tartuffels (main 56 pertschient sin 59 ha), il tirc verd da silo (main 27.6 pertschient sin 806 ha) e la prada artifiziala (main 24.9 pertschient sin 819 ha).
Tschertas culturas mussan in augment da lur surfatschas cultivablas. La viticultura, che fa prova d'in potenzial da fiera ch'è abel da sa sviluppar e ch'ha schanzas, ha amplifitgà la surfatscha da vignas sin 401 ha. Quai correspunda ad in augment da 31 pertschient. Surfatschas utilisablas pli grondas han mussà er las ravas da zutger (per 100 pertschient sin 14 ha) e la verdura / ils legums da cultivaziun al liber (per 10.8 pertschient sin 82 ha). La politica agrara da la confederaziun e las disas da consum ch'èn sa midadas mettan novas prioritads en la purschida dals products.
Spustament en connex cun il tegnair animals
En connex cun il tegnair animals han ins er pudì constatar questa midada. Entant che l'effectiv da muvel ha augmentà en total mo per 8.1 pertschient sin var 83'000 envernondas, ha l'effectiv da vatgas augmentà per 20.2 pertschient e quel da nursas per 44.5 pertschient. L'effectiv da purschels ha diminuì per var 50 pertschient.
Adina dapli maschinas
La mecanisaziun dals manaschis ha progredì zunt fitg. Apparats grevs, tecnicamain d'auta qualitad e multifuncziunals u cun in aut effect da raziunalisaziun han augmentà cleramain. Ils butschins da tschitschar e quels a pressiun mussan in augment da 117.8 pertschient, il tractors da tracziun a quatter rodas e quels a tschinta da 18.8 pertschient e las ventilaziuns da fain da 15.3 pertschient. Tar ils indrizs da mulscher han augmentà fitg ils indrizs da mulscher cun cilinders e las mulscheras. Ils transporters cun in chargiafain (plus 10.5 pertschient) han substituì ils transporters senza chargiafain (main 54.1 pertschient) ed ils chargiafains che vegnan tratgs d'in tractor (main 12.5 pertschient).
L'agricultura sto sa cumprovar sin il martgà
La midada da las structuras vegn a cuntinuar. La vendita directa dals products, saja quai sin il martgà da l'emna u sin il bain, vegn ad obtegnair pli e pli muntada. L'agricultura vegn ad avair pli e pli la muntada d'in motor independent per l'economia. Ella sto s'orientar envers novas incumbensas e savair schliar quellas ensemen cun il turissem e la manstergnanza. Per quest intent vegn la politica a crear las cundiziuns da basa necessarias ed a garantir la rentabilitad, la funcziunalitad ed il svilup, e quai sut circumstanzas acceptablas per il martgà e per l'ambient. Il cumportament da consum vegn a sa midar, novs martgads e novas furmas da martgà vegnan a surpassar las normas da fin uss e vegnan a pretender dal pur ch'el agescha e pensa consequentamain a moda interprendenta.
Funtaunas: UST ed uffizi d'agricultura dal Grischun
Infurmaziuns dat: Kurt W. Oppliger, manader da la secziun da statistica, tel. 081 257 23 74
Gremi: Uffizi per economia e turissem dal Grischun
Funtauna: rg secziun da statistica
Data: 09.07.1998
|
cefc8f8c-1884-4861-8fe1-cbccd053db64
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il chantun e la scola media evangelica a Schiers vulan collavurar tar la creaziun d'ina scol'auta professiunala da pedagogia
A vista da la furmaziun planisada dals magisters a la scol'auta professiunala da pedagogia han la regenza e l'Uniun scola media evangelica a Schiers previs cun il contract da collavuraziun, concludì avant curt temp, da metter las stgomias en direcziun dal futur; questa collavuraziun duai succeder suenter ch'il pievel ha approvà la lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia.
Ils instituts da scolaziun dals magisters a Cuira ed a Schiers duain tenor la veglia da las duas parts da contract collavurar stretgamain en il rom da la scol'auta professiunala da pedagogia. Regenza e scola media evangelica a Schiers conferman lur cooperaziun intenziunada cun in contract, en il qual ellas èn sa cunvegnidas davart ils princips per in svilup avert e davart la finamira da la collavuraziun. Il model da partenari sa basa sin la nova lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia, la quala vegn preschentada al pievel per la votaziun ils 27 da settember 1998. Per quest motiv ha il contract da collavuraziun vigur legala pir il mument che las votantas ed ils votants dal Grischun han apporvà la lescha. A basa da quella e dal contract da collavuraziun duain las regulaziuns detagliadas succeder pli tard tras cunvegnas da scolaziun e da prestaziun.
En il rom da la scolaziun da las persunas d'instrucziun a la scol'auta professiunala da pedagogia sa stentan las parts dal contract per ina collavuraziun, che resguarda a moda la pli optimala pussaivla las fermezzas existentas concernent cuntegn ed infrastructura dals dus instituts da scolaziun. Las retschertgas han mussà che l'institut a Schiers è particularmain adattà per ademplir incumbensas sin ils secturs da la pratica professiunala, da l'introducziun en la professiun, d'emnas spezialas, dal perfecziunament e da la scolaziun da las persunas d'instrucziun per praticums. A Schiers duain uschia vegnir offrids quests impurtants elements da la scolaziun sco puncts centrals en il rom da la futura scolaziun orientada vers la pratica a la scol'auta professiunala da pedagogia.
Il partenadi è d'avantatg per il chantun e per la regiun
La cooperaziun dals instituts da scolaziun dals magisters a Cuira ed a Schiers garantescha l'existenza da l'institut da scolaziun a Schiers cun sia ritga tradiziun en il servetsch da la scolaziun dals magisters grischuns ed utilisescha las sinergias avant maun. Il know-how a disposiziun en ils dus instituts po vegnir utilisà cun cleras finamiras a favur da la furmaziun dals magisters dal Grischun ed ils indrizs d'infrastructura avant maun pon vegnir utilisads a moda optimala. Il partenadi intenziunà en il rom da la scol'auta professiunala da pedagogia è ultra da quai armonisà cun ils interess economics da la regiun pertutgada. El contribuescha a mantegnair en il Partenz plazzas da lavur qualifitgadas sin il sectur da la scolaziun dals magisters ed a rinforzar quest lieu d'economia e da scolaziun.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Secretari dal departament Hermann Laim
Data: 10.07.1998
|
842714c2-bff1-4d0f-afe9-a2e107e649c4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nagins camiuns da 40 tonnas al San Bernardin
Envers cusseglier federal Leuenberger s'exprima la regenza puspè ina giada cleramain encunter in corridor da transit per camiuns da 40 tonnas sin la ruta dal San Bernardin.
En il rom da las tractativas bilateralas tranter la Svizra e la UE stat en discussiun er l'augment da la limita da paisa per camiuns da 28 sin 40 tonnas. En ina brev a cusseglier federal Moritz Leuenberger ha la regenza grischuna exprimì ses quitads davart il transit da rauba al San Bernardin. La segirezza da las utilisadras e dals utilisaders da las vias na pudess betg pli vegnir garantida cun in augment da la limita da paisa. L'axa dal San Bernardin n'è betg adattada per charrar cun camiuns da 40 tonnas. La via per gronda part a dus vials ha in caracter expressivamain alpin cun pendenzas da fin otg pertschient, stortas stretgas e relativamain paucs trajects per surpassar. Il stadi da la construcziun ed ils stabiliments artifizials na supportan betg in augment da la limita da paisa, la via chantunala sco ruta da guntgida insumma betg.
Da las vischnancas
La regenza approva la revisiun parziala da la planisaziun locala dad Arosa concernent l'engrondiment da la plazza da golf Maran da l'implant da 9 rusnas sin in implant da 18 rusnas sco er las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da Ramosch e Tujetsch. Cun resalvas vegn approvada er la revisiun totala da la planisaziun locala da Valchava.
Fatgs dal persunal
1. Peter Crufer, naschì 1948, da ed a Domat daventa adjunct da l'administraziun da finanzas ch'è vegnida creada da nov. El cumenza ses uffizi l'entschatta da schaner 1999.
En il departament da finanzas vegnan las incumbensas separadas ed organisadas da nov. Entant ch'il departament s'occupa d'incumbensas strategicas, surprenda l'uffizi da contabilitad, che sa cloma uss administraziun da finanzas, la part operativa; e la controlla da finanzas las incumbensas da controlla.
2. Peter Muri, naschì 1970 da Schötz LU, domicilià a Landquart-Fabriken daventa inspectur da victualias tar il laboratori chemic per la controlla da victualias e la protecziun da l'ambient. L'entrada en uffizi succeda tenor cunvegna.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 16.07.1998
|
6fef6d7f-e870-49df-9b3d-79ba8b44f34b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Mesa praschunia per chastis da sis fin dudesch mais
A partir dal 1. d'avust 1998 pon er vegnir exequids en il chantun Grischun chastis da praschunia da sis fin dudesch mais en mesa-praschunia. Premissa è ina lavur regulara ch'il praschunier pratitgescha durant il di. Durant l'execuziun dal chasti sto il praschunier sa suttametter ad ina tgira ed ad in accumpagnament che resguardan ses basegns e quai tras persunal spezialisà dal sectur da l'agid social, da la psicoterapia u da l'agid per toxicomans. Ils sentenziads pon ultra da quai far diever da l'agid dals servetschs socials per dumagnar problems familiars, finanzials u d'autra natira.
Cun la permissiun dal departament federal da giustia e polizia è la mesa-praschunia fin ad in onn pussaivla en il Grischun en ils instituts correspundents a Cuira, Realta/Cazas e Silvaplana. La pussaivladad d'exequir chastis da praschun e d'arrest da pli che sis mais fin ad in onn en mesa-praschunia ha il legislatur federal creà l'onn 1996 cun la midada da l'ordinaziun 3 tar il cudesch penal Svizzer.
Gremi: departament da giustia e polizia
Funtauna: rg secretari dal departament Mathias Fässler
Data: 29.07.1998
|
9eb6d26a-cb07-4f01-b2d9-c71b7bc84447
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Lampas da maun e reflecturs èn scumandads per observar selvaschina
La regenza cumplettescha las disposiziuns executivas tar la lescha chantunala da chatscha tras in scumond per l'entir onn da lampas da maun. Talas lampas vegnan duvradas spezialmain dal favrer fin l'avrigl per tschertgar cornas da tschiervs.
Il diever da lampas da maun, da reflecturs da halogen u d'auters reflecturs e da sumegliantas glischs artifizialas per scurrentar ed observar selvaschina è daventà uschè grond, spezialmain dal favrer fin l'avrigl, ch'el disturba considerablamain la selvaschina. Quests disturbis chaschunan puspè dapli donns da selvaschina la primavaira. Per proteger la selvaschina da quests disturbis, vegn franà quest svilup cun agid d'in nov artitgel 36a en las disposiziuns executivas tar la lescha da chatscha. Quel artitgel scumonda il diever da tuttas spezias da lampas e reflecturs durant l'entir onn. La revisiun parziala respectiva sto anc vegnir approvada da la confederaziun.
La gulivaziun da finanzas dal Grischun duai vegnir meglierada
La regenza suttametta al cussegl grond il messadi ed il sboz per ina revisiun parziala da la lescha davart la gulivaziun da finanzas tranter las vischnancas (lescha davart la gulivaziun da finanzas) e da l'ordinaziun executiva da quella sco er per in'adattaziun da la lescha davart il dretg da las auas. Principalmain cumpiglian las midadas da las leschas ils sequents secturs: L'autezza dal tschains d'aua ch'è decisiva per la gulivaziun da finanzas vegn definida da nov, a moda ch'èn decisivas las summas che vegnan effectivamain pajadas a las vischnancas. Plinavant duain vegnir resguardadas las entradas da las vischnancas or da prestaziuns da cumpensaziun per las perditas ch'ellas han cun desister da l'utilisaziun da la forza d'aua. Ultra da quai duai vegnir partì il "franc per la cuntrada" tranter il chantun e las vischnancas (il franc per la cuntrada = il tribut d'ina part dal tschains d'aua da maximalmain in franc per kilowatt prestaziun brutta a la confederaziun).
L'imposiziun vicendaivla da taglia tranter las vischnancas, cun la taglia d'adgiudicaziun, duai puspè vegnir introducida en quels cas, en ils quals ina vischnanca ha ina interpresa sin il territori d'ina autra vischnanca. En la meglieraziun planisada da la clav da forza finanziala duain vegnir resguardads da nov, enstagl dals custs per la scola, il dumber da scolars ed enstagl dals custs per rempars da lavina e cuntschets, la surfatscha. Alur duai vegnir reducida la paisa dal pè da taglia per in terz ed il pè da taglia duai vegnir applitgà en la media da dus onns.
La revisiun parziala proponida na chaschuna betg novas expensas, ni per il chantun ni per las vischnancas, ma ella maina tscherts spustaments en singulas gruppas da forza finanziala cun tschertas consequenzas sin las contribuziuns chantunalas.
Midada da las prestaziuns cumplementaras
Al cussegl grond vegn preschentà in messadi davart la revisiun parziala da l'ordinaziun executiva tar la lescha chantunala davart las prestaziuns cumplementaras (PC). Questa revisiun è ina consequenza directa e stringenta da la terza revisiun da la lescha federala davart las prestaziuns cumplementaras. Principalmain sa tracti da mantegnair il dretg da las retschavidras e dals retschaviders da PC. Medemamain vegn creada la basa legala per realisar ina mesira da spargn en il rom dal plan da mesiras davart l'equiliber da las finanzas 1999. La fatschenta duai vegnir tractada durant la sessiun da november 1998, per che l'ordinaziun revedida possia entrar en vigur l'entschatta 1999. En consequenza da la mesira da spargn vegn il chantun a sa distanziar levamain da las tariffas maximalas en connex cun il basegn per viver e cun las expensas persunalas.
Las prestaziuns cumplementaras chantunalas tar la AVS/AI èn augmentadas durant ils emprims 19 onns dapi lur introducziun, quai vul dir tranter 1966 e 1983, be per stgars 50 pertschient resp. da 6.5 milliuns francs (1966) sin 9.7 milliuns francs (1983). Durant ils sequents 15 onns èn questas prestaziuns dentant sa multiplitgadas per trais. Per l'onn current 1998 vegni fatg quint cun custs da passa 30 milliuns francs. Il dumber da quellas persunas che retschaivan PC è augmentà envers 1983 da var 2'600 sin var 3'000. Trais quarts dals custs totals van en favur da persunas che stattan en asils da vegls e chasas da tgira sco er en ospitals. Ils custs medis per retschavidra resp. retschavider da PC èn muntads 1997 sin var 9'400 francs. Dals ca. 3'000 retschaviders da PC van dus terzs en favur da pensiunads ch'han la AVS ed in terz en favur da retschaviders da la AI.
Dals pensiunads ch'han la AVS han var 11 pertschient basegn d'ina PC. Dals retschaviders da la AI retiran 25 pertschient prestaziuns cumplementaras.
Il Grischun sa participescha ad ina retschertga davart la furmaziun dals giuvenils da 15 onns
Il chantun Grischun participescha als custs per l'emprima fasa dal project internaziunal "indicaturs da furmaziun: mesirar la prestaziun dals giuvenils da 15 onns". Per ils onns 1999, 2000 e 2001 vegnan mess a disposiziun mintgamai 7'000 francs. La OECD prepara actualmain in project che cuntegna trais enquistas da scolaras e scolars da 15 onns aifer nov onns.
Ils onns 2000, 2003 e 2006 duain vegnir eruidas las cumpetenzas sin ils sequents secturs: leger, matematica e scienzas natiralas. Mintgamai è in sectur il tema prioritar. Ultra da quai vegnan registradas las cumpetenzas persunalas e spezialas. Da las retschertgas sa laschan deducir mintga trais onns las tendenzas dal svilup e mintga nov onns la laschan far analisas pli detagliadas. Igl è previs che tut ils chantuns sa participeschian al project. Ils custs vegnan purtads 60 pertschient da la confederaziun e 40 pertschient dals chantuns.
Ils emploiads chantunals pajan sezs las premias per accidents ordaifer il manaschi
Fin uss ha il chantun, sco patrun, surprendì per ses emploiads var 11 pertschient da las premias per accidents ordaifer il manaschi. En connex cun las mesiras da spargn vegn abrogada questa regulaziun. En l'avegnir paja il persunal chantunal sez las entiras premias per accidents ordaifer il manaschi.
Consultaziuns a la confederaziun
La regenza prenda posiziun davart trais projects federals: revisiun da la lescha federala davart il diever da la taglia sin il petroli ch'è liada ad in intent specific, ordinaziun davart l'acquist da bains immobigliars tras persunas a l'exteriur (fixar ils contingents chantunals da permissiuns per abitaziuns da vacanzas per la perioda da 1999 a 2000) e lescha davart il persunal.
Areguard la taglia sin il petroli duain vegnir augmentadas las tariffas da contribuziun per mantegnair las vias naziunalas. La confederaziun propona che las tariffas da contribuziun vegnan calculadas da nov resguardond las valurs actualas. La regenza sustegna questa proposta senza resalvas.
Concernent ils contingents per abitaziuns da vacanzas beneventa la regenza il fat ch'il dumber total dals contingents vegn mantegnì. En vista a la situaziun economica precara na po ina reducziun betg vegnir approvada. Medemamain sustegna la regenza il fatg che la clav da repartiziun tranter ils chantuns na vegn betg midada e ch'al Grischun stattan a disposiziun er vinavant almain 270 contingents.
Cun la nova lescha davart il persunal duain las cundiziuns dal martgà da lavur da la confederaziun vegnir adattadas a quellas da l'economia privata. A la regenza para il project d'esser in pass en la dretga direcziun.
Da las vischnancas
Il project da construcziun per ina halla polivalenta a Bravuogn vegn approvà definitivamain. Als custs imputabels da ca. dus milliuns francs vegn empermessa ina contribuziun da construcziun da 40 pertschient.
Las constituziuns da Grono e Tinizong-Rona vegnan approvadas.
Per differents projects da construcziuns da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da var 5.1 milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 13-08-1998
|
d9660157-3a72-4234-940c-720bebbaf923
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Entschatta da la dumbraziun dal pievel 2000 en las vischnancas
Ils 18 d'avust parta la secziun da statistica a Cuira sin turnea per infurmar tut las vischnancas dal Grischun davart la dumbraziun dal pievel 2000. En 13 differents lieus da reuniun da l'entir chantun vegnan orientads detagliadamain davart questa retschertga ils funcziunaris communals ch'èn responsabels per la dumbraziun dal pievel.
Passa 300 participantas e participants èn s'annunziads per ina da questas occurrenzas ch'han lieu la segunda mesadad d'avust. Ina ritga paletta d'infurmaziuns als spetga. Tge cuntegna la retschertga? Co è la retschertga vegnida preparada e realisada? Tut tenor la grondezza da la vischnanca e l'infrastructura avant maun, stattan a disposiziun quatter variantas per far la retschertga davart las persunas e las chasadas. La varianta classica correspunda per gronda part a la davosa dumbraziun dal pievel 1990. Ella è adattada per vischnancas ch'han paucs abitants ed ina controlla d'abitants senza computer persunal. Las autras variantas sa basan sin in concept progressiv ch'è vegnì concepì gia per la dumbraziun dal pievel 2010. Duas variantas stattan a disposiziun a quellas vischnancas ch'han registers electronics d'abitants e la varianta la pli moderna stat a disposiziun a vischnancas e citads che lavuran cun registers colliabels d'abitants e d'abitaziuns.
Ils edifizis e las abitaziuns vegnan eruids directamain dals proprietaris da chasas resp. da las administraziuns d'immobiglias. Uschia na vegnan las vischnancas betg engrevgiadas tras questa dumbraziun.
Il chantun e la confederaziun sustegnan las vischnancas cun cussegliaziun, metter a disposiziun software e cun centers da servetsch che surprendan sin giavisch differentas lavurs da las vischnancas (per exempel la stampa e la spediziun dals formulars d'enquista, la controlla da las respostas e da la cumplettezza etc.).
En vischnancas grondas, nua la dumbraziun vegn fatga cun agid da la EED, n'han ils burgais betg d'emplenir formulars d'enquista en quel senn, ch'ils formulars vegnan gia stampads cun las datas ch'èn cuntegnidas en ils registers da las vischnancas. Questa metoda dat al burgais ultra da quai la pussaivladad da far ina controlla da las datas ch'èn cuntegnidas en las registraturas. Tut las variantas da la retschertga adempleschan las severas prescripziuns da la protecziun da datas, a las qualas i vegn dà gronda paisa.
Gremi: uffizi per economia e turissem
Funtauna: rg secziun da statistica
Data: 14.08.1998
|
7f606391-18ae-4882-aa81-54e62801d26f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
L'ambassadur tudestg fa ina visita al Grischun
Mesemna, ils 19 d'avust 1998 fa l'ambassadur tudestg che residescha a Berna ina visita al chantun Grischun.
L'ambassadur tudestg Lothar Wittmann vegn accumpagnà da sia consorta Ursula Wittmann sco er da l'ambassadur Wolf Cabelow e da sia dunna Jutta Cabelow.
Da vart da la regenza grischuna fan part da questa scuntrada il president da la regenza Luzi Bärtsch cun sia dunna Clara Bärtsch sco er il chancelier Claudio Riesen cun sia dunna Béatrice Riesen. Sin il program stattan tranter auter in bainvegni en Chasa grischa ed in tur cun charrotscha da chavals a Conn, nua ch'è previs in gentar communabel cun ils exponents locals.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 18.08.1998
|
bf16fc7a-9c36-42c2-8d69-1ba8af7189ca
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La praschun d'expulsiun a Tavau è en funcziun
En il decurs da quests dis è vegnida messa en funcziun la nova praschun d'expulsiun a Tavau per exequir l'arrest preparatori e d'expulsiun. Quella duai vegnir utilisada sco provisori fin l'avertura d'ina praschun definitiva d'expulsiun.
La praschun d'expulsiun dat plaz a maximal diesch praschuniers. Ella dispona da tschintg cellas, d'in local da dimora, da locals per visitaders sco er d'ina curt per ir a spass. Cun il manaschi da la praschun d'expulsiun è vegnida incumbensada la polizia chantunala a Tavau.
La regenza ha concludì la primavaira passada da midar provisoriamain l'utilisaziun da e la construcziun da las cellas d'arrest en l'edifizi da la polizia chantunala a Tavau per exequir l'arrest preparatori e d'expulsiun. Durant ina fasa da transfurmaziun da trais mais èn las cellas existentas ch'eran destinadas per exequir l'arrest polizial e d'inquisiziun vegnidas adattadas a las pretaisas midadas da l'arrest d'expulsiun. Fin uss stuevan ils praschuniers d'expulsiun dal chantun Grischun vegnir allogiads per part en auters chantuns, quai ch'era cumbinà per il chantun Grischun cun fitg gronds custs. Per garantir l'execuziun d'ina procedura d'expulsiun pon esters che na disponan betg d'ina permissiun da dimora u da domicil vegnir arrestads durant la preparaziun da la decisiun per maximal nov mais.
Durant l'utilisaziun da las cellas a Tavau per l'arrest preparatori e d'expulsiun ston ils arrestads da polizia e d'inquisiziun vegnir plazzads en las cellas d'arrest dals posts da polizia vischins u en la praschun dal Sennhof a Cuira.
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad
Funtauna: rg uffizi da polizia, lic. iur. Heinz Brand, tel. 257 25 21
Data: 20.08.1998
|
8ae1816b-d175-48c7-a4ee-f63befcf1e77
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.