text
string | id
string | filename
string | language
string | language_script
string | source
string | file_path
string | dump
string | language_score
float64 | pii_count
int64 | url
string | idiom
string |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Contribuziuns da sport
La regenza conceda contribuziuns da sport-toto en l'import total da var 81'000 francs a las sequentas organisaziuns:
-club da ballape Tusaun/Cazas per construir in indriz da sauar cun ils indrizs accessoris,
-club da ballape Panaduz per construir ina chamona da material ed ina plazza da beach-ballarait,
-club da tennis Trin per construir la terza plazza da tennis cun indriz da sauar, illuminaziun e saiv,
-battasendas Pro Patria ed a la Pfadi St. Georg, Tavau, vi da la construcziun nova da la chasa da battasendas a Tavau,
-club da hochey Zernez per acquistar bandas moviblas da hochey e raits da protecziun,
-club da unihochey Torkel Canadiens Zizers per acquistar bandas per ina plazza da dimensiun gronda,
-Società carabinieri Arvigo per remplazzar l'indriz d'indicaziun dals culps da fin uss tras in indriz electronic, e
-tiradurs da sport da Landquart per construir in stan da tir da caliber pitschen cumplettamain electronisà en il stan existent da 300 meters ad Igis-Landquart.
Da las vischnancas
La regenza approvescha definitivamain il project da construcziun da la citad da Glion e da la federaziun chantunala dals meisters scrinaris dal Grischun VSSM per engrondir las localitads da curs en la chasa da scola professiunala a Glion. Vi dals custs imputabels da 500'000 francs vegn concedì ina contribuziun da construcziun da 50 pertschient.
Approvadas vegnan la revisiun parziala da la planisaziun locala d'Almen sco er las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas d'Andeer, Donat, Fanas, Ftan e Sevgein.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan concedids credits en l'import total da var 2.4 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Joachim Rahn, naschì 1964, da Issum (D), domicilià ad Azmoos, daventa inspectur da victualias tar il laboratori chemic per la controlla da victualias e la protecziun da l'ambient. L'entrada en uffizi succeda tenor cunvegna.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 20.08.1998
|
4792a8e2-ff6d-43bb-9f3f-bddc3021d226
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Relaziuns da spazi fitg precaras a la scola chantunala a Cuira
In dumber da record da giuvenils frequenta il nov onn da scola il gimnasi, la scola da diplom e la scola media commerziala da la scola chantunala grischuna a Cuira. Mo cun il dumber augmentant da scolars daventa er la mancanza da spazi pli e pli evidenta.
1153 scolaras e scolars (30 dapli che l'onn passà) en 63 classas (plus 2) cumenzan quests dis in nov onn a la scola chantunala. Quai è in record. Anc mai han tantas persunas emprendì ed instruì quà. Il rectur Hans Peter Märchy persequitescha quest svilup cun in tschert quità, damai che las difficultads organisatorias s'augmentan en consequenza da la mancanza da spazi.
Mancanza da spazi sin tut ils secturs
Durant las vacanzas da stad han oravant tut ils dus planisaders dals uraris (conrectur Arnold Spescha e scolast da fisica Herbert Alder) gì da suar, fin ch'els han gì repartgì las lecziuns uschia sin las stanzas disponiblas ch'uraris pli u mains cuntentaivels èn resultads. Cun quità miran ils responsabels sin l'onn vegnent, nua ch'igl è da quintar pli probabel anc ina giada cun dapli scolaras/scolars e classas.
Anc pli gronda che tar las stanzas d'instrucziun è la mancanza d'ulteriurs locals. Qua mancan per gronda part locals plurivalents, stanzas per lavurs en gruppas, stanzas da preparaziun per las persunas d'instrucziun sco er plazs per ils scolars. Quai cumplitgescha l'introducziun da tschertas furmas d'instrucziun.
En consequenza da la refurma currenta da las scolas medias vegn la scola chantunala a stuair extender oravant tut sia spierta sin il sectur music; en las localitads ch'èn actualmain disponiblas na vegn quai betg ad esser pussaivel. Latiers vegn anc che la sanaziun adina puspè suspaisa da tut ils edifizis daventa inevitabla en il decurs dals proxims onns.
Grond basegn da cumpensaziun
La mancanza da spazi actuala è il resultat d'in svilup dad onns ed onns. 1967, cur che l'edifizi actual è vegnì planisà, frequentavan 748 scolaras e scolars la scola chantunala. Cur che las localitads novas èn vegnidas retratgas l'onn 1972 frequentavan gia 920 scolaras e scolars la scola. Il rectur da lez onn ha pudì scriver en ses rapport annual che la scola disponia uss da "relaziuns da spazi cuntentaivlas, dentant sajan las reservas calculadas gia consumadas."
En il decurs dals sequents onns è il dumber da scolars e da magisters s'augmentà cuntinuadamain. Plinavant han stanzas d'instrucziun stuì vegnir duvradas per installaziuns tecnicas sco per exempel per ils apparats d'informatica. Nov spazi n'hai dentant strusch dà, mo in paviliun cun quatter stanzas da classa è vegnì construì.
Votaziun dal pievel sco perspectiva allegraivla
In'emprima strivla d'argient al horizont è la votaziun chantunala dals 27 da settember: La revisiun parziala da la lescha da la scola media sco er la lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia (LSAP) èn fitg impurtantas per la scola chantunala. Sch'il pievel accepta domadus projects vegnan concentradas las scolaziuns professiunalas da las persunas d'instrucziun per la scolina, la scola primara sco er per lavurs a maun e dal tegnairchasa en las localitads da la scola da dunnas actuala en il Kantengut. Suenter in temps transitori stattan alur er ils edifizis che vegnan utilisads oz dal seminari da magisters al Plessurquai a disposiziun a la scola chantunala.
Quests lieus da scolaziun èn vegnids proponids d'ina cumissiun nominada dal departament d'educaziun ch'è s'occupada durant l'elavuraziun dals projects da scolaziun menziunads cun dumondas e soluziuns dal basegn da spazi. Experts d'ordaifer l'administraziun han examinà il rapport final da la cumissiun. Lur giudicament davart l'elecziun dals lieus proponids ha chattà in resun fitg positiv. En quest connex èn vegnidas accentuadas spezialmain las perspectivas a lunga vista cun las qualas ins duai surmuntar eventuals scenaris d'extensiun.
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg gruppa da lavur per la lavur publica
Data: 21.08.1998
|
11e1bba2-5d30-4c64-9440-a89a6c2ddc08
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils chantuns alpins sustegnan la TCPTP (LSVA)
La conferenza da las regenzas dals chantuns alpins (CRCA), da la quala fan part ils chantuns Uri, Sursilvania, Sutsilvania, Glaruna, Grischun, Tessin e Vallais ha concludì a chaschun da sia sesida dals 18 d'avust 1998 ad Andermatt da sustegnair il project per ina taxa sin il traffic da camiuns pesants tenor prestaziun (TCPTP). Tenor l'avis da la CRCA è il project da la TCPTP en l'interess general da noss pajais perquai ch'ella gida essenzialmain a realisar novas transversalas alpinas da viafier sco er a transferir il traffic da rauba da la via sin la viafier, quai ch'è giavischà tant da la politica da traffic sco er da la politica da l'ambient e plinavant procura ella che noss pajais na vegn betg chatschà a chantun d'ina lavina da camiuns da 40 tonnas. Cun quai accumplescha il project ils interess da la protecziun da las Alps che vegn pretaisa dal pievel svizzer.
A questa tenuta positiva da la CRCA envers la TCPTP ha manà plinavant il fatg ch'il project da la TCPTP tegna quint spezialmain dals dischavantatgs dals territoris da muntogna e perifers en connex cun la redistribuziun dal terz dals chantuns. Per la plipart dals vitgs muntagnards èn limitadas las pussaivladads da far diever dals camiuns da 40 tonnas e quai per motivs geografics, uschia che las regiuns da muntogna pauc populadas pon profitar mo marginalmain da l'augment da la productivitad tras ils camiuns da 40 tonnas. Plinavant èn las distanzas tar ils centers da distribuziun da la Svizra bassa suvent fitg grondas, quai che ha per consequenza custs da transport pli auts.
Gremi: conferenza da las regenzas dals chantuns alpins
Funtauna: rg departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Data: 26.08.1998
|
200a330f-cb66-423f-9bb5-a28ac091d8ab
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
49 milliuns per reducir las premias en il Grischun
La regenza ha fixà l'autezza da l'import per reducir individualmain las premias per l'onn current. Persuenter vegnan impundids quest onn totalmain 49,3 milliuns francs. 72'980 persunas, quai è 40 pertschient da la populaziun grischuna obtegnan ina reducziun da premias.
L'instrument per reducir las premias ha per mira da garantir ina protecziun d'assicuranza commensurada per cundiziuns finanzialas supportablas a persunas en relaziuns economicas mudestas sin il sectur da l'assicuranza da basa per la tgira da malsauns.
Refluss da 93 pertschient
L'institut d'assicuranza sociala dal chantun Grischun ha tramess ils formulars d'annunzia per reducir las premias l'entschatta da quest onn a tut las persunas nunmaridadas cun entradas imputablas fin 30'000 francs sco er a tut las persunas maridadas cun entradas imputablas fin 45'000 francs ed a tut ils assicurads maridads cun fin trais uffants ed entradas imputablas fin 65'000 francs. Plinavant han ins medemamain tramess formulars a famiglias cun entradas pli autas e cun in dumber d'uffants pli aut. En tut èn vegnids tramess 46'227 formulars d'annunzia. En tut èn vegnids plidentads directamain 83'210 assicurads, pia circa la mesadad da la populaziun dal chantun. La quota da reflussiun da questas dumondas tramessas directamain ha muntà a var 93 pertschient. 1997 eran 90 pertschient dals formulars tramess vegnids returnads.
49,4 milliuns francs vegnan conderschids
Tenor il conclus da la regenza che sa basa sin il dumber dals formulars d'annunzia inoltrads obtegnan persunas singulas fin entradas imputablas da 30'714 francs, conjugals fin entradas imputablas da 55'806 francs, famiglias cun dus uffants fin entradas imputablas da 59'081 francs anc reducziuns da las premias.
15'239 persunas che vivan sulettas obtegnan en tut 13'187'666 francs, 1'653 persunas ch'educheschan sulettas total 2'370'415 francs, 4'168 conjugals en tut 6'363'616 francs e 9'640 famiglias en tut 18'665'576 francs, orfens en tut 4'716 francs e 3'041 retschaviders/dras da PS en tut 6'800'000 francs contribuziuns per reducir las premias.
La fin da settember succedan ils sbursaments
La regenza quinta che la finamira dal legislatur da garantir a las persunas cun dretg da contribuziun en relaziuns finanzialas mudestas ina protecziun d'assicuranza commensurada per cundiziuns finanzialas supportablas tras la reducziun da las premias ch'ella ha fixà per l'assicuranza da basa per la tgira da malsauns.
Il sbursament da las contribuziuns per reducir las premias a las cassas da malsauns, respectiv a las persunas cun dretg da contribuziuns en ils cass che quellas desistan da la scuntraziun directa cun la premia, succeda la fin da settember. Las persunas che han inoltrà in formular d'annunzia da la cassa da cumpensaziun da la AVS obtegnan ina communicaziun davart lur dretg sin ina reducziun da las premias.
Consultaziuns a la confederaziun
Per mauns da cusseglier federal Arnold Koller prenda la regenza posiziun vers il sboz preliminar davart la midada dal cudesch civil, il dretg d'obligaziuns, il cudesch penal e davart la lescha federala davart stumadira e concurs. La revisiun da singulas disposiziuns dals decrets menziunads ha per mira da tegnair quint dal sentiment dal pievel midà envers ils animals e da meglierar il status giuridic dals animals. L'idea che sa basa sin la tradiziun roman-giuridica tenor la quala l'animal saja ina chaussa vegn considerada en grondas parts da la populaziun per antiquada. Il respect envers l'animal sco creatira vegn fixà expressivamain. La regenza sustegna las midadas prevedidas.
Vers cusseglier federal Pascal Couchepin s'exprima ella concernent la midada da l'ordinaziun davart epidemias d'animals e vers in'ordinaziun davart il sustegniment dal servetsch da cussegliaziun e da sanadad per remagliaders manidels. En mira vegn prendida cheutras l'eliminaziun d'ina malsogna da virus tar chauras, la Caprinem Arthritis-Encephalitis (CAE). Las novas mesiras duain anc meglierar il nivel da sanadad dals effectivs da chauras en Svizra ch'è fitg aut en cumparaziun internaziunala. Cun questa mesira duai vegnir extendì l'avantatg dal martgà. Il servetsch da cussegliaziun e da sanadad per remagliaders manidels remplazza il servetsch da sanadad per chauras e duai gidar ad evitar in'extensiun da malsognas tar chauras, nursas sco er tar tschiervs che vegnan tegnids en saivs. La regenza grischuna beneventa questas intenziuns.
Da las vischnancas
La regenza approva las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da Furna, Luzein e Poschiavo (fixaziun d'ina zona da camping e da las zonas da privel en il territori da Cavresc).
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits en l'import total da var 1,6 milliuns francs.
Fatgs da persunal
La fin d'avust 1998 van en pensiun:
- Ignaz Cathomen, Falera, translatur tar la chanzlia chantunala,
- Thomas Poltera, Sur, vier tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 3, Samedan, e
- Herbert Strohbach, Trin, magister da geografia al seminari da magisters grischun.
La regenza engrazia a quests collavuraturs per lur servetschs a favur dal chantun.
Daniel Andenmatten, naschì 1950, da Eisten VS, domicilià a Cuira, daventa referendari/manader da project per il sectur sanitar da l'uffizi da sanadad. L'entrada en uffizi succeda tenor cunvegna.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 27.08.1998
|
c4661fa8-bc3a-463d-a8ec-84a5bf714e7a
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La Regenza grischuna fa ina visita al chantun Tessin
La gievgia, ils 3 da settember 1998 vegn la Regenza a passentar en il Tessin per far ina visita a l'executiva chantunala
La scuntrada tranter las regenzas dals chantuns Grischun e Tessin dat la pussaivladad da discutar dumondas ch'interesseschan domadus chantuns sco er d'approfundir ils contacts collegials. Sin il program stattan las visitas da differentas attracziuns, da museums sco er dad interpresas impurtantas per la regiun e d'instituts d'instrucziun superiura.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 27.08.1998
|
775ad75e-b3ab-4acb-8638-ffbadd8fbbd7
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Psichiatria dals attempads e ses ambient social
En la clinica psichiatrica Waldhaus vegn intensivà il tractament da persunas attempadas che s'orientescha pli ferm vid ils basegns dals pazients e dals confamigliars. La collavuraziun cun autras instituziuns duai daventar pli effectiva e pli transparenta.
Ils 30 d'avust 1998 ha lieu ina scuntrada da confamigliars sin duas partiziuns gerontopsichiatricas, ed ils 3 da settember 1998 organisescha la clinica ina dieta d'experts cul tema "Psichiatria d'attempads en la chasa da tgira e la clinica".
Igl è in fatg enconuschent che nus umans daventain per differentas raschuns adina pli vegls. Quest process n'è betg reversibel; nus al pudain be acceptar, perquai che nus tuts essan pertutgads.
Umans attempads guardan enavos sin blers decennis d'experientscha da vita ch'han furmà lur persunalitad. La chapientscha per l'uman attempà po be reussir, sch'ins resguarda las experientschas istoricas e persunalas.
I correspunda era ad in sentiment fundamental uman da vulair restar uschè saun sco pussaivel durant l'entira vita. Savens restrenschan lura gist las malsognas psichicas la qualitad da vita ed il bainstar en la terza vegliadetgna a moda considerabla. Per pudair resguardar meglier la structura da vegliadetgna che sa mida sco er ils problems psichiatrics spezials ha la clinica psichiatrica Waldhaus creà il process essenzial "gerontopsichiatria" che s'occupa directamain dal provediment e dal tractament psichiatric optimal da persunas attempadas.
Disturbis psichics per raschuns da vegliadetgna
Umans attempads pateschan per exempel pli savens da depressiuns che pon avair d'ina vart motivs biologics, da l'autra vart era raschuns psicosozialas. Disturbis psichics da quest gener respundan per regla bain ad in tractament.
Tar ina malsogna degenerativa dal tscharvè, la malsogna d'Alzheimer, esi almain pussaivel da cuntanscher in retard dal decurs grazia als meds ch'ins ha oz a disposiziun.
Demenzas u auters disturbis organics dal tscharvè èn malsognas cronicas u progressivas. La finamira dal tractament è perquai in levgiament dals mals sco er ina megliera adattaziun ad ina vita cun la malsogna.
Gist en ils davos onns è sa midà bler tar il tractament da las malsognas da persunas attempadas. Ultra dal diever da novs medicaments giogan er la terapia d'ambient, il sustegn dals confamigliars e d'auters tgirunzs sco er la psichoterapia ina gronda rolla.
Confamigliars ed experts
In pass en questa direcziun è ina scuntrada da confamigliars sin nossas partiziuns gerontopsichiatricas C11 e C12, cun la finamira d'intermediar infurmaziuns davart la clinica e sias pussaivladads da terapia sco er da rinforzar la collavuraziun tranter pazient, confamigliars e squadra da tgira.
Tar la dieta d'experts "Psichiatria d'attempads en la chasa da tgira e la clinica" dals 3 da settember 1998 stat en il center il barat d'experientschas tranter differentas instituziuns ed experts sin il sectur da la vegliadetgna. En emprima lingia vul ins preschentar las purschidas actualas en la lavur cun persunas attempadas e l'utilisaziun optimala da differents servetschs tras ils pertutgads.
Gremium: Klinik Waldhaus
Quelle: rg Klinik Waldhaus
Data: 27.08.1998
|
bc87843a-bd89-439f-a8d6-0ea510d6844d
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Per l'avertura da la chatscha 1998
Il temp da chatscha desiderà daditg dal chatschaders è arrivà. Il temp, en il qual il chatschader po sa deditgar a sia pli chara activitad, a la pli bella chaussa secundara dal mund e giudair bleras uras empernaivlas. La chatscha è dentant dapli ch'in hobi. Cun la chatscha accumplescha il chatschader ina incumbensa en servetsch da la publicitad. L'incumbensa da la chatscha è da mantegnair effectivs da selvaschinas adattads a las relaziuns localas e structuradas a moda natirala, da limitar ils donns vi dals guauds e vi da las culturas agriculas sin ina dimensiun supportabla e da far chatscha sin ils effectivs da selvaschinas tenor il princip da la durabladad. Tar ils capricorns, ils chamutschs ed ils tschiervs èn questas finamiras vegnidas cuntanschidas per la gronda part.
La reponderaziun da la situaziun ch'è vegnida fatga avant dus onns ha dentant mussà ch'i dat in basegn d'agir tar la chatscha sin chavriels. Tar l'effectiv dals chavriels datti ina surpopulaziun da chauras e da selvaschinas giuvnas e l'augment annual d'almain 30% da l'effectiv da la primavera na vegn betg reducì cun la chatscha. Las consequenzas èn in fitg grond dumber d'animals ids en malura, effectivs locals memia gronds, per part chavriels sut paisa e donns augmentants da selvaschinas. Tut quai n'è betg acceptabel ord vista da la protecziun dals animals e da la natira. Perquai ha il chantun elavurà en stretga cooperaziun cun la cumissiun da chatscha in concept adequat al temp e fundà ord vista da la biologia da selvaschinas per far chatscha sin ils chavriels. En in prim pass han ils guardaselvaschinas sajettà l'atun tardiv 1996 var 100 chavriels e fatg l'onn passà en in segund pass chatschas spezialas sin chavriels en trais regiuns da test. Cun questa experientscha è vegnì optimà il nov concept da chatscha sin chavriels e quel po vegnir extendì quest onn sin l'entir chantun. La finamira da quest concept è da regular effectivs regiunals e locals memia gronds e da far chatscha sin ils chavriels tenor il princip da la durabladad. Questa finamira duai vegnir cuntanschida cun far en cas da basegn chatschas spezialas sin chavriels l'atun tardiv en singulas regiuns. En il rom da questas chatschas spezialas dastgan - cun excepziun da selvaschinas malsaunas e blessadas - vegnir sajettadas mo selvaschinas giuvnas e femininas. La chatscha inteniva sin animals giuvens e feminins regla a moda natirala l'effectiv e meglierescha plinavant la structura dals effectivs. Perquai è necessaria la chatscha sin ils ansiels chavriels creschids l'atun tardiv. La sajettada d'ansiels chavriel l'atun tardiv n'è betg ina mesira speziala, succeda quai gia dapi onns en la plipart dals chantuns per ils motivs menziunads.
Il nov concept per far chatscha sin chavriels è in ulteriur mument decisiv per la planisaziun da la chatscha en il Grischun. La regulaziun nova da la chatscha sin chavriels è correcta ed en urden per motivs da la protecziun dals animals e da la natira. Quella pretenda dentant er en different senn dapli dals chatschaders grischuns. Jau sun persvas ch'ils chatschaders grischuns surpiglian questa sfida e vegnan ad accumplir las incumbensas adossadas ad els. En quest senn giavisch jau a tut las chatschadras ed a tut ils chatschaders per quest onn da chatscha plaschair, ina buna mira e bun success.
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg il president da la regenza Luzi Bärtsch
Data: 01.09.1998
|
97d30a18-7533-4d28-8943-55d955908569
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Apero d'energia a Valchava
Dal furnitur d'energia al prestader da servetsch sin il sectur d'energia
Il PEM (Provedimaint Electric Val Müstair) organisescha ensemen cun il museum da vallada Chasa Jaura e l'uffizi d'energia dal chantun Grischun in apero d'energia che ha lieu ils 5 da settember 1998 a Valchava. Dapi l'entschatta dals onns 90 è il PEM sa midà d'in furnitur d'energia ad in prestader da servetsch innovativ sin il sectur d'energia. El porscha a ses clients differents servetschs ed offertas da promoziun.
Ultra da l'activitad principala da mintg'ovra electrica, la producziun e la vendita d'energia electrica, ha il PEM la finamira da promover l'utilisaziun raziunala d'energia e da sa preschentar a ses clients sco prestader da servetsch cumpetent sin il sectur d'energia. Quai sa basa sin l'experientscha ch'ils clients n'han betg en emprima lingia in basegn d'electricitad, ma ch'els vulan satisfar cun quest'energia lur basegns da chalira, glisch, forza, motors euv. Perquai porscha il PEM en ses territori da provediment d'energia in sustegn en furma da consultaziun u contribuziuns finanzialas sin il sectur da l'utilisaziun raziunala d'energia. Tras quai ha il PEM clients cuntents che satisfan lur basegn d'energias tenor criteris ecologics ed economics.
En emprima lingia vegn utilisada la forza d'aua indigena existenta en la Val Müstair.
Sco emprima regiun da la Svizra elavurescha la Val Müstair ina planisaziun cumplessiva da la protecziun ed utilisaziun.
Apero d'energia
En il rom da las festivitads dal museum da vallada Chasa Jaura a Valchava ha lieu ils 5 da settember 1998 a partir da las 09.30 in apero d'energia cun referents enconuschents. Ils sequents temas vegnan tractads: pumpas da chalur per aua chauda e stgaudament, ecologia sin il sectur da construcziun, programs da promoziun federals e chantunals sco er mesiras da promoziun dal PEM per l'utilisaziun raziunala d'energia. Il suentermezdi vegn purschì in program cultural attractiv, e sco punct culminant vegni fatg fieu en ina chaltgera a las 14.00.
Gremi: Departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg Uffizi d'energia
Data: 01.09.1998
|
3793b894-f1c4-4818-b6d4-0f7826f7cf63
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Refurma da l'organisaziun da las dretgiras: La consultaziun è iniziada
L'organisaziun valaivla na po betg satisfar pli a las pretaisas d'ozildi. Il president da la dretgira chantunala dr. Alex Schmid ha preschentà per incarica da la regenza in rapport ed in sboz preliminar davart la refurma da las dretgiras. Il departament da giustia, polizia e sanitad avra la procedura da consultaziun pertutgant las propostas cuntegnidas en quests documents.
La refurma proponida ha per mira da crear in'organisaziun giudiziala pli efficazia. En mira vegnan prendids in augment da l'effizienza da las instanzas giudizialas, in augment da la qualitad da las decisiuns sco er in'acceleraziun da las proceduras. Quests meglieraments èn en l'interess da tut las burgaisas e da tuts burgais. En quest connex n'excluda la finamira betg l'elecziun da derschadras e da derschaders laics. En il senn d'ina giustia manaivla al burgais na duai ina scolaziun giuridica er betg esser el futur premissa per l'activitad sco derschadra u derschader.
Ils puncts principals da la refurma proponida da las dretgiras pon vegnir resumads sco suonda:
- la funcziun dal mastral sco derschader singul vegn mantegnida vinavant
- las dretgiras cirquitalas e las dretgiras pitschnas, ils mediaturs e las dretgiras per giuvenils vegnan dismess
- la funcziun dal mediatur vegn adossada al mastral
- i vegn fatg ina nova repartiziun dals districts
- l'elecziun da las dretgiras districtualas succeda tras il pievel e quellas duain obtegnair in'organisaziun pli flexibla
- l'introducziun dal derschader d'arrest
- la reorganisaziun dals fatgs da concurs
Las propostas per la refurma da las dretgiras sa basan principalmain sin las structuras organisatorias valaivlas e sin la repartiziun dal chantun. Ina repartiziun nova dal chantun surpassa il rom d'ina refurma da las dretgiras. Quella è da trair en consideraziun plitost en il rom da la revisiun totala da la constituziun chantunala. Ina refurma da las dretgiras significativa na maina betg senz'auter ad ina dismessa dals circuls e na premetta er betg ina repartiziun nova dal chantun.
L'organisaziun da las dretgiras datescha en sias parts principalas da l'onn 1851 ed è vegnida midada silsuenter mo marginalmain. Igl è per gronda part nundispitaivel ch'ella è pauc transparenta e fitg cumplitgada. La regenza ed il cussegl grond han affirmà repetidamain il cler basegn per ina revisiun.
Il november 1996 ha la regenza nominà ina cumissiun d'experts sut il presidi da cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch per elavurar in rapport davart l'organisaziun da las dretgiras dal Grischun. Sin proposta da questa cumissiun è il president da la dretgira chantunala dr. Alex Schmid vegnì incumbensà d'elavurar in sboz preliminar concret. La cumissiun d'experts da tractà il rapport da dr. Schmid ed ha surpassà singuls puncts da quel. La cumissiun va cumplettamain d'accord cun las propostas ch'èn cuntegnidas uss en il rapport.
Gremi: Departament da giustizia, polizia e sanidad
Funtauna: rg Departament da giustizia, polizia e sanidad
Data: 01-09-1998
|
e7922af3-4e27-47b6-81e7-a7f0b3c38760
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Festivitads "500 onns Banadetg Fontana" en la regiun da Surses
En regurdientscha da la battaglia da Chalavaina e dal chapitani Banadetg Fontana da Salouf ch'è mort là, vegni festivà l'onn 1999 en la regiun dal Surses. Il chantun surpiglia ina garanzia da deficit da maximalmain 75'000 francs.
Ils 22 da matg 1499 esi 500 onns dapi che las truppas da las Trais Lias, sustegnidas dals Confederads, han battì a Chalavaina giusum la Val Müstair in'armada da mercenaris da l'imperatur Maximilian l'Emprim. In dals chapitanis è stà il Grischun legendar Banadetg Fontana ch'è cumprovadamain mort en la battaglia da Chalavaina. Different dad auters erox naziunlas sco per exempel Guglielm Tell u Winkelried n'èn dubis davart l'existenza istorica da Banadetg Fontana betg inditgads. El è naschì enturn 1450 e vegn menziunà per l'emprima giada en in document da 1474. La famiglia Fontana deriva da Salouf ed è stada il 14avel/15avel tschientiner en servetsch da l'uvestg da Cuira. Sco avugà residiava ella sin il chastè da Riom. Ina muntada speziala ha cuntanschì il chapitani Banadetg Fontana tras sia mort en la battaglia da Chalavaina. Quella battaglia è stada ord vista dals Grischuns il punct culminant da la guerra svabaisa, ch'ha chaschunà la deliberaziun da la Confederaziun e da las Trais Lias da l'imperi german. La regurdientscha da questa battaglia è restada en la memorgia al pievel fin oz, betg il davos grazia a la persunificaziun tras Banadetg Fontana en chanzuns, gieus festivs, monuments e raquints.
Il comité d'organisaziun "500 onns Banadetg Fontana" ha elavurà in concept per las fesitivitads en Surses. Quel concept cumpiglia ils suandonts elements: entschatta da la festa cun in concert dal chor viril Surses e da scolaras e scolars e cun dis da sport, in gieu al liber, in'occurrenza da tir, ina festa sin il chastè da Riom, in di commemorativ uffizial, ina festa populara, in openair-disco, ina notg da rock euv. Il comité d'organisaziun quinta cun custs da var 235'000 francs e cun in retgav da stgars 90'000 francs. La regenza surpiglia ina garanzia da deficit da maximalmain 75'000 francs.
Da las vischnancas
La Regenza approva la constituziun da Giuvaulta e dat liber credits d'in import total da var 600'000 francs per differents projects da construcziuns da vias.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 03.09.1998
|
09490cfc-4309-4223-9cfe-e60eac22c45c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Gea a la taxa sin il traffic da camiuns pesants tenor prestaziun (TCPTP), gea ad in sistem pli gist
Da cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen
Il remplazzament da la taxa pauschala sin il traffic da camiuns pesants tras ina taxa dependenta da la prestaziun e dals custs è in pass essenzial ad ina finanziaziun dal traffic tenor il chaschunader e tenor criteris ecologics.
La TCPTP maina a dapli gistadad: Manischunz che charran bler pajan dapli, manischunz che charran pli pauc consequentamain damain. Uschia n'èn lungs viadis d'access betg pli rendabels. Manaschis artisanals cun in champ d'activitad en la regiun obtegnan uschia ina pli gronda protecziun da distanza en cumparaziun cun la concurrenza ord centers pli allontanads da l'interiur e da l'exteriur. La TCPTP gida oravant tut er a transferir il traffic da transit ed internaziunal sin la viafier. Quai è la finamira principala da l'iniziativa da las Alps. Sch'ins vul che quest transferiment haja success esi inevitabel da render pli char il traffic cun camiuns pesants. Cas cuntrari fiss necessaria ina subvenziun dal traffic da viafier che na fiss betg pli supportabla.
Prender resguard dal Grischun sco cas spezial
Per noss chantun èn las relaziuns adina insatge spezial. Quai vala spezialmain er per la TCPTP. Bleras parts dal chantun n'èn betg cuntanschiblas cun la viafier. Il transport da rauba è perquai pussaivel en questas valladas - ch'èn dentant pauc populadas- mo sin las vias. Plinavant pon nossas interpresas da transport trair a niz mo per part ils avantatgs economics d'in augment da la limita da paisa da 28 a 40 tonnas. Ina gronda part da nossa rait da vias na vegn betg en dumonda per vehichels da 40 tonnas. L'effect da productivitad che resulta d'in augment da la limita da paisa n'ha nagin effect per quests territoris. Il transport da rauba daventa uschia pli char. La gronda part da la populaziun grischuna abita dentant en regiuns che n'èn betg accessiblas cun vehichels da 40 tonnas. Plinavant muntan ils custs da transport per regla mo ina pitschna part dal pretsch da vendita d'in product.
Ils retgavs da la TCPTP surpassan in pulit zic las grevezzas
Ils retgavs da la TCPTP che van per gronda part a favur da noss chantun surpassan in pulit zic las grevezzas per l'economia e la populaziun. Tenor la constituziun e la lescha èn da resguardar las consequenzas spezialas da la taxa en regiuns muntagnardas e periferas tar la repartiziun da las parts als chantuns. Suenter che l'autezza maximala da las taxas è cuntanschida l'onn 2005 dastga noss chantun quintar cun retgavs tranter 45 e 50 milliuns francs. Quai munta tranter 600 e 700 francs per chasada, quai che surpassa cleramain la grevezza tras la TCPTP. Uschi vegnan gulivads senza dubi ils dischavantatgs dal lieu da noss chantun. Quests meds han la finala in effect positiv per l'entira populaziun. Quest aspect fitg impurtant vegn supprimì dals adversaris dal project. Il chantun po e duai impunder las entradas da la TCPTP per meglierar nossa infrastructura da traffic, per indemnisar e per evitar ils uschenumnads custs externs dal traffic sco er per gulivar la grevezza speziala da l'economia e da la populaziun en las regiuns periferas. En il center stattan en quest connex mesiras sin ils secturs da la construcziun e dal mantegniment da las vias sco er dal traffic public regiunal (Viafier retica). Quai èn secturs che ston quintar en mintga cas cun in aut augment da las expensas. La TCPTP gida er a moda decisiva a tegnair en equiliber nossas finanzas, senza stuair augmentar il pe da taglia.
Mintga project impurtant ha avantatgs e dischavantatgs, oravant tut sch'i sa tracta d'introducir taxas supplementaras. Uschia ha er la TCPTP senza dubi dischavantatgs spezials per noss chantun muntagnard spazius. Sch'ins prova dentant d'analisar tut ils elements uschè cumplessiv sco pussaivel ord ina optica a lunga vista, dominan ils avantatgs cleramain. La furmaziun e la repartiziun dals meds da la taxa sin il traffic da camiuns pesants tegna cumplainamain quint da nossa situaziun, uschia che l'optica generala è positiva ed il project furma er per noss chantun la finala in cler progress.
Gremi: departament da finanzas e militar
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Aluis Maissen
Data: 08.09.1998
|
53d79fa4-9eba-4bc9-8c01-f6cf3652bd90
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La procedura da consultaziun davart la nova ordinaziun davart las stimaziuns ufficialas è vegnida iniziada
La Regenza dat liber la consultaziun davart il sboz per ina nova ordinaziun davart las stimaziuns ufficialas che cuoza fin ils 25 d'october 1998. Ina revisiun è urgentamain necessaria per adattar il decret a la situaziun actuala.Ultra da las meglieraziuns redacziunalas vegnan adattads tscherts fatgs da persunal al dretg superiur, la procedura da stimaziun vegn cumplettada e midada ed ils princips da l'incassament da taxas vegnan regladas autramain. Las cumissiuns da stimaziun duain lavurar cun pli pauc persunal. Las valurs da stimaziuns duain s'orientar vid il martgà. Protestas na vegnan pli taxads da las cumissiuns da stimaziun cumpetentas, mabain da l'uffizi da stimaziun. Cunter decisiuns da protesta pon ins recurrer a la dretgira administrativa. La regenza fixescha ils custs per las stimaziuns ufficialas. Quels vegnan pajads tras las indemnisaziuns e taxas che vegnan incassadas da las utilisadras/dals utilisaders da las valitas da stimaziun e da las proprietarias/dals proprietaris.
Contribuziuns ad ovras ed occurrenzas culturalas
I vegnan pajadas resp. empermessas contribuziuns e garanzias da deficit en la summa totala da fr. 68'000 a las sequentas ovras ed occurrenzas culturalas: -
Exposiziun da sculpturas cun ovras da Piero del Bondio, Reto Rigassi e Miguela Tamò, settember/october 1998 en la Torre Fiorenzana a Grono,
- Quatter concerts dal chor da concert grischun dals 12 als 20 da december 1998 en il chantun,
- Ediziun dal DC "Revoluziun" cun musica da gruppas e chantauturs da l'entir Grischun rumantsch,
- Program da cultura "Klup" per scolar(a)s en il Grischun central per l'onn da scola 1998/99,
- 7. biennala internaziunala da cartoons dals 1 als 21 d'october 1998 a Tavau,
- Stagiun da concerts 1998/99 dal studio da concerts Cuira (tschintg concerts), sche la citad da Cuira sa participescha er,
- Dis mundials da film Tusaun 1998 dals 4 als 9 da november,
- Exposiziun/installaziun da video "Heidji" da Christoph Draeger e Martin Frei, settember 1998 a Cuira
- Exposiziun/installaziun da video "forever young" da Lukas Bardill e Gabriela Gerber, settember 1998 en il center da cultura Nairs a Scuol,
- Ediziun d'in DC cun ovras d'orgel dad Otto Barblan (1860-1943) tras Thilo Muster,
- Apero d'operas dals 1 da schaner 1999 a Tavau, sche la vischnanca da Tavau sa participescha er,
- Concert dal Collegium Cantorum St. Gallen dals 19 da settember 1998 a Trun,
- Program d'atun 1998 dal Folk Club Cuira (otg concerts)
- Custs per la participaziun da l'artista figurativa Pascale Wiedemann ad in'exposiziun da gruppa a l'academia dals arts a Berlin, settember 1998,
- trais concerts da l'orchester da chambra Musicuria dals 23 als 27 da settember 1998 en il chantun,
- Ediziun dal cudesch "Arosa, wie es damals war" (tom 2) da Hans Danuser, ed
- Ediziun dal cudesch "Poschiavo - terra d'incontri" da Grytzko Mascioni (text) e Piotr Jaxa (fotos).
Consultaziuns a la confederaziun
La regenza prenda posiziun visavi la confederaziun tar las ordinaziuns da la politica agrara 2002 e tar la lescha federala davart la "fundaziun Svizra solidaria".
La direcziun da la nova politica agrara, tschernida tras la nova lescha agricula, vegn en general beneventada. Il stadi cuntinuescha a sa retrair dals mecanissems da martgà, ed ins vul cuntanscher in'ulteriura liberalisaziun. La regenza grischuna sa fa dentant quitads per la regressiun da l'agricultura en las regiuns muntagnardas, perquai ch'i vegn creà in dischequiliber tranter l'agricultura e la tratga da muvel. Quai s'oppona a l'obligaziun da mantegnair ina cuntrada da cultura multifara. Ultra da quai esi da temair che la cultivaziun da graun sa reduceschia en ils territoris d'agricultura per propi, entant che l'effectiv da muvel s'augmentia.
En connex cun la fundaziun da solidaritad è la regenza conscienta dal fatg e metta paisa sin la constataziun che la lescha federala relativa na stat e na dastga star en nagin connex cun il fond per victimas da l'olocaust. Ina differenziaziun clera è impurtanta gia per evitar l'idea che la fundaziun da solidaritad saja naschida sco resultat da numerusas emprovas da far pressiun da differentas organisaziuns. Per che la realisaziun da l'idea d'ina fundaziun da solidaritad haja ina schanza en la discussiun politica e tar il pievel, considerescha la regenza sco necessari che scadinas emprovas da pressiun d'instituziuns e persunas da l'exteriur vegnian tralaschadas. La regenza va d'accord che ina part dals effectivs d'aur da la banca naziunala svizra vegnia transferida en il possess da la fundaziun. L'administraziun da las finanzas duai dentant restar en la cumpetenza da la banca naziunala.
Or da las vischnancas
La revisiun parziala da la planisaziun locala da Stierva vegn approvada. Per differents projects da construir vias en il chantun vegnan concess credits en la summa totala da bunamain 1,5 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Davide Lurati, nat il 1965, dad Arvigo a Grono, daventa inschigner forestal cirquital tar l'inspecturat forestal. El entschaiva il 1. da mars 1999.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 10.09.1998
|
1535a227-8aeb-4dea-baeb-b109175d4090
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Raziunalisar è la maxima da la politica da sanitad dal Grischun
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond sut il presidi da Fabrizio Keller (PCD) è s'occupada en duas sesidas ch'han durà l'entir di dal rapport davart il svilup dals custs en ils fatgs da sanitad dal Grischun. Cusseglier guvernativ Peter Aliesch e collavuraturas e collavuraturs dal departament han declerà a la cumissiun las causas dal svilup dals custs e las pussaivladads per influenzar ils custs.
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond è sco la regenza da l'opiniun, ch'igl n'è betg da cumenzar en emprima lingia a pruvar d'influenzar ils custs da la vart da la dumonda, mabain da la vart da la purschida, q.v.d. tar ils furniturs da prestaziuns. La maxima da la politica sanitara dal chantun na duai betg esser da raziunar, mabain da raziunalisar. Ins vul raziunalisar spezialmain cun optimar las structuras dals ospitals. En quest connex è la cumissiun predeliberanta da l'idea, ch'il project da la regenza che vul repartir ils ospitals dal chantun en trais regiuns d'ospital, saja cunvegnent. En il rom dal provediment cun ospitals graduà duain ils ospitals regiunals restar er vinavant cumpetents per il provediment medicinal da basa da lur populaziun. Per ademplir l'incarica da provediment na duai pli esser decisiv il fatg da maximar la purschida da prestaziuns da mintga ospital, mabain quel d'optimar la purschida da prestaziuns aifer la regiun d'ospitals. Questa finamira duain ins cuntanscher cun furmas instituziunalisadas da collavuraziun tranter ils ospitals d'ina regiun e cun concentrar ils tractaments cumplexs e las proceduras da support aifer la regiun.
Il provediment sanitar da la populaziun dal chantun duai succeder er vinavant sin in nivel qualitativ optimal. Las finamiras e las directivas che la regenza ha formulà en sia politica sanitara sco er las mesiras ch'il departament da giustia, polizia e sanitad ha previs, vulan ch'ils ospitals, ils asils da vegls e las chasas da tgira, las organisaziuns da spitex sco er ils medis generalists e las medias generalistas cuntanschian structuras e modas da sa cumportar respectivamain promovian talas, per pudair furnir las prestaziuns correspundentas a la moda la pli economica pussaivla. La cumissiun predeliberanta ha prendì enconuschientscha en quest connex, che per ils ospitals publics, ils asils da vegls e las chasas da tgira sco er per las organisaziuns da spitex duai vegnir introducì a curta vista in nov sistem da finanziaziun cun impuls per furnir las prestaziuns a moda economica.
La cumissiun predeliberanta beneventa las finamiras e directivas da la politica sanitara dal chantun che la regenza ha formulà sco er las mesiras ch'ins ha prendì en mira sa basond sin questas finamiras e sin quests princips. En quest connex propona la cumissiun predeliberanta al cussegl grond da fixar expressivamain cun tractar il rapport, ch'i saja da prender en consideraziun da serrar ospitals sulettamain, sche autras mesiras n'influenzeschan betg suffizientamain il svilup dals custs dals ospitals.
Gremi: cumissiun predeliberanta dal cussegl grond
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad
Data: 15.09.1998
|
31a77c64-d3f1-47c8-bfc1-a025830f04cb
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Mandat per la Rogaziun federala 1998: La Regenza alla populaziun dil Cantun Grischun
Caras conburgheisas e cars conburgheis
Dapi varga 150 onns vegn il mandat per la Rogaziun federala dalla Regenza prelegius en las baselgias da nies cantun. Il mandat dalla Rogaziun federala duei manifestar il ligiom denter baselgia e stadi e far attent alla muntada dallas valurs fundamentalas cristianas per igl agir dil stadi. Uonn pren la Regenza la caschun da far entginas reflexiuns fundamentalas concernent la relaziun actuala denter la baselgia ed il stadi, denter la religiun e la societad.
La societad dad oz ei pli e pli caracterisada d'ina munconza d'orientaziun. Valurs dalla convivenza sociala, tochen oz fermas e solidas, svaneschan senza ch'ellas vegnan remplazzadas dad autras valurs equivalentas. Il patertgar ed agir solidaric vegn supprimius pli e pli d'in individualissem marcant, ch'ei la consequenza d'ina survaletaziun dalla libertad persunala sco valur fundamentala. Fatgs ni causals ch'ein per la societad e per il stadi decisivs e d'eminenta muntada, vegnan stuschai dalla vart sco caussas dil tuttafatg privatas. Decisiuns davart valurs, fixaziuns da valurs, orientaziuns da veta e perschuasiuns duein esser exclusivamain caussa privata e privadas dalla discussiun en la publicitad. Sin la liunga sa la societad denton buc exister senza in consens ligiont pertuccont las valurs. Igl ei perquei il grond ed a medem temps il pretensius pensum dalla baselgia d'intermediar en nies temps a la societad ed a ses members sin la basa dalla ductrina cristiana valurs eticas e moralas fundamentalas ed aschia influenzar positivamain nossa convivenza. Quei succeda en emprema lingia tras igl exempel viviu. Igl engaschament social dalla baselgia ei ina provocaziun permanenta mo era publica e politica: numnadamain da buc schar curdar ils fleivels, ils malsauns e disavantagiai. L'orientaziun etica e la cunscienzia dalla societad e dil singul vegnan promovidas e sustenidas tras las posiziuns claras e precisas dalla baselgia en damondas impurtontas dalla veta. Quellas posiziuns ein in element necessari per formar ils meinis. Il stadi vegn buca adina e dapertut a saver suandar la vusch dalla baselgia; igl ei denton prudent dad el da tedlar attentamein quella vusch e da tener quen dad ella en sias decisiuns. Mo sche la baseglia ed il stadi coopereschan a moda constructiva, eis ei pusseivel da sligiar ils problems cumplexs cun ils quals nossa societad ei confruntada.
Il di dalla Rogaziun federala duess perquei esser per nus tuts ina caschun speciala per far entginas ponderaziuns davart la conseqenza da certs svilups dalla societad e da puspei ina gada seregurdar da las valurs fundamentalas dalla cardientscha cristiana: dalla carezia proximala, dalla toleranza, dil quitau per il proxim e dalla giustia. Quellas valurs fuorman las premissas fundamentalas per ina vera cuminonza statala. Nus vulein ponderar, tgei che mintgin sa contribuir concretamein sin siu post, en la famiglia, en la professiun, en funcziuns publicas ed en uffecis, per che quellas valurs semanifestien puspei en nossa societad. Lein empruar d'agir mintga di tenor quels principis era leu, nua che quei va pli vess a nus. Nus appellein a Vus tuts da s'engaschar per quella finamira!
Cun questas ponderaziuns recumandein nus Vus, caras convischinas e cars convischins e tut nos concarstgauns alla protecziun dil Tutpussent.
Cuera, il settember 1998 En num dalla Regenza
Il president: Luzi Bärtsch
Il cancelier: dr. Claudio Riesen
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Canzlia cantunala dil Grischun
Data: 16-09-1998
|
ee3b9001-8dae-4832-9762-1cc8f1aba9bc
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Mandat per la Festa federala d'ingrazchamaint 1998: La Regenza a las abitantas ed als abitants dal chantun Grischun
Charas convaschinas, chars convaschins!
Daspö passa 150 ans vain prelet il mandat da la Regenza per la Festa federala d'ingrazchamaint illas baselgias da nos chantun. Il mandat per la Festa federala d'ingrazchamaint voul exprimer la colliaziun tanter la baselgia ed il stadi e rinviar a l'importanza da las valuors fundamentalas da la religiun cristiana per l'agir dal stadi. Ingon ha la Regenza l'occasiun da far ün pêr ponderaziuns fundamentalas davart la relaziun actuala tanter la baselgia ed il stadi, tanter la religiun e la società.
La società dad hoz perda vi e plü l'orientaziun. Las valuors fixas da la convivenza sociala chi valaivan fin uossa scroudan, sainza cha valuors equivalentas subaintran in lur pè. Il möd da pensar e d'agir solidaric vain s-chatschà vi e plü d'ün individualissem fich marcant, chi'd es l'expressiun d'ün'exageraziun da la libertà persunala sco valur fundamentala. Fatschendas decisivas da grand'importanza per la società e pel stadi vegnan missas a chantun sül terrain püramaing privat. Las decisiuns da valuors, las fixaziuns da valuors, l'orientaziun da la vita e las persvaziuns sun exclusivmaing fatschendas privatas e privadas d'üna discussiun publica. A la lunga nu po la società però exister sainza ün consens impegnativ davart las valuors. In nos temp ha la baselgia perquai la gronda ed a listess mumaint però eir fich pretensiusa mischiun da transmetter las valuors eticas e moralas fundamentalas a la società ed a seis commembers e d'avair uschè ün effet positiv sün nossa convivenza. Quai succeda in prüma lingia tras l'exaimpel vivü. L'ingaschamaint social da la baselgia es üna provocaziun permanenta, eir publica e politica: nempe da nu laschar a l'abandun ils debels, ils amalats ed ils dischavantagiats. L'orientaziun etica e la conscienza da la società e dal singul vegnan sustgnüdas eir inavant da las posiziuns cleras da la baselgia in dumandas importantas da la vita. Quistas posiziuns sun ün elemaint indispensabel per fuormar l'opiniun. Il stadi nu pudarà bainschi brich sieuer adüna e dapertuot la vusch da la baselgia; ma el es bain cusglià, sch'el dà udientscha a quista vusch e sch'el tilla tegna adaquint per trar sias decisiuns. Be scha la baselgia ed il stadi coopereschan in möd constructiv, schi pon gnir evas ils problems cumplexs, culs quals nossa società vain confruntada hoz.
La Festa federala d'ingrazchamaint stess esser perquai per nus tuots ün'occasiun speciala per ponderar davart las consequenzas da tscherts svilups da la società e per ans trar adimmaint las valuors fundamentalas da la cretta cristiana chi sun: charità, toleranza, chüra e güstia. Quistas valuors sun las premissas principalas per üna vaira cumünanza statala. Ponderain che cha minchün da nus po far concretamaing sün seis lö, in sia famiglia, in sia professiun, in sias funcziuns publicas ed in seis uffizis, per cha quistas valuors as manifestan darcheu in nossa società. Provain d'agir adüna tenor quists princips eir in situaziuns plü difficilas. Nus vulain appellar da S'ingaschar per quista mera!
Cun quistas ponderaziuns As vulain nus racumandar, charas convaschinas e chars convaschins, sco eir tuot noss conumans e nus svess in man dal Segner.
Cuoira, settember 1998 In nom da la Regenza
Il president: Luzi Bärtsch
Il chancelier: dr. Claudio Riesen
Gremi: Regenza
Funtana: rg Chancellaria chantunala dal Grischun
Data: 16-09-1998
|
e62f1187-a215-4521-b041-ebca6cecf982
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Dar ina schanza a nossa giuventetgna:
Gea a la revisiun parziala da la lescha da la scola media
Gea a la lescha davart la scola auta professiunala da pedagogia
Posiziun da cusseglier guvernativ Joachim Caluori
Ils 27 da settember vuschais Vus, stimadas votantas e stimads votants, sur da dus projects chantunals da furmaziun da grond'impurtanza che stattan en stretg connex in cun l'auter. Cun Voss GEA a tuts dus projects gidais Vus a realisar che nossa giuventetgna grischuna che vul vegnir instruida possia acquistar en avegnir certificats da maturitad e diploms da magisters acceptads en l'entira Svizra. Cun Voss GEA a la revisiun parziala da la lescha da la scola media ed a la lescha davart la scola auta professiunala da pedagogia creais Vus la basa necessaria per realisar als gimnasis grischuns il nov reglament per renconuscher la maturitad e per gulivar flaivlezzas en la furmaziun da magisters cun curs da l'instrucziun a la scola auta professiunala da pedagogia che s'orienteschan dapli vi da la pratica. A maun d'insaquants aspects spezials vuless jau explitgar pertge che jau - ensemen cun la regenza ed il cussegl grond - m'engasch per la revisiun parziala da la lescha da la scola media e per la lescha davart la scola auta professiunala da pedagogia. Jau vuless era render attent ad in pèr consequenzas d'in'eventuala refusaziun da quests projects.
Jau sun persvas ch'ils certificats d'instrucziun grischuns stoppian avrir a lur titulari(a)s las portas per in'ulteriura instrucziun e per exercitar lur mastergn e che quels stoppian era intermediar perspectivas. Nus na pudain betg ans prestar instrucziuns che mainan en ina via tschorva, ch'èn renconuschidas mo en l'agen chantun e ch'impedischan il svilup dals giuvenils u als mainan en ina posiziun marginala. Voss GEA a la revisiun parziala da la lescha da la scola media ed a la lescha davart la scola auta professiunala da pedagogia garantescha che giuvenils che possedan il certificat da matura grischun possian entrar er en avegnir en ina scol'auta senza stuair far in examen, perquai che l'instrucziun gimnasiala vegn a correspunder a las disposiziuns dal reglament per renconuscher la maturitad, valaivel en tut la Svizra. Voss GEA a domadus projects garantescha ultra da quai che giuvens titulars d'in diplom da magister grischun vegnan a pudair exercitar lur professiun en l'entira Svizra, perquai ch'ils curs da l'instrucziun a la scola auta professiunala da pedagogia vegnan a correspunder a las pretensiuns dals reglaments da renconuschientscha federalas. Ils magisters instruids en il Grischun vegnan ad esser eguals a noss giuvenils cun in diplom mercantil u ina instrucziun professiunala industriala, essend ch'er els pon exercitar lur clamada en l'entira Svizra. Cun Voss GEA a tuts dus projects vegnan las instrucziuns grischunas ad avrir portas ed a dar perspectivas als umans giuvens.
Cun la persvasiun e savend che la prosperitad ed il bainstar da la populaziun grischuna e da l'economia grischuna èn colliads stretgamain cun la ferma motivaziun e la prontadad da prestar insatge da mintga singul, ma era cun ina purschida d'auta qualitad sin il sectur da la furmaziun professiunala, racumond jau a Vus d'acceptar domadus projects. Cun Voss GEA a la revisiun parziala da la lescha da la scola media ed a la lescha davart la scola auta professiunala da pedagogia schais Vus era GEA a la promoziun da la qualitad da l'instrucziun. L'instrucziun gimnasiala vegn a reagir sin pretensiuns midadas; al mument da la realisaziun dal reglament per renconuscher la maturitad vegn ella a preparar ils giuvenils a moda optimala per in studi ad ina scola auta. En la furmaziun dals magisters vegn ins a pudair eliminar differentas mancanzas da l'instrucziun actuala ch'èn per part evidentas, sco p. ex. l'instrucziun munglusa en quai che pertutga la pratica professiunala. Instrucziuns orientadas vi da la pratica per ils magisters contribueschan betg il davos al bainstar dals uffants da scolina e dals scolars.
Cun Voss GEA a domadus projects creais Vus la basa per ina promoziun rinforzada da nossas linguas chantunalas, spezialmain dal rumantsch e dal talian. Cun la realisaziun dal reglament per renconuscher la maturitad duai vegnir instruì als gimnasis grischuns ina lingua chantunala sco segund rom da lingua. Da nov vegn er purschida ina maturitad bilingua. L'instrucziun en ina segunda lingua en la scola populara obtegna ina "colliaziun" cul gimnasi, ed il Grischun rumantsch e talian han la schanza d'obtegnair ina nova generaziun da cader cun gronda cumpetenza linguistica. Magisters vegnan a pudair approfundir lur enconuschientschas linguisticas a la scol' auta professiunala da pedagogia ed ad acquistar la cumpetenza linguistica adattada als basegns da las scolas grischunas. Cun voss GEA a domadus projects gidais era Vus a promover las linguas chantunalas.
Ina refusaziun dals dus projects avess consequenzas negativas agravantas per la giuventetgna che vul vegnir instruida: *
Suenter l'onn 2003 obtegnessan giuvenils grischuns in certificat da maturitad che fiss mo anc renconuschì en l'agen chantun e na pudess betg pli garantir l'access ad universitads u scolas autas senza far in examen. Ils giuvens gimnasiasts na pudessan betg approfundir lur enconuschientschas en las linguas chantunalas; l'instrucziun gimnasiala en noss chantun na fiss en general betg pli orientada a la finamira. In diplom da magister grischun fiss renconuschì mo en l'agen chantun e l'admissiun ad exercitar la professiun fiss restrenschida al territori chantunal. Quai muntass ina discriminaziun dals giuvens magisters grischuns, e lur vistas sin il martgà da lavur fissan pregiuditgadas. A basa da la cunvegnientscha davart ils diploms, approvada il 1995, pudessan magisters cun in diplom extrachantunal, renconuschì en Svizra, egualmain exercitar lur professiun en il Grischun. La patenta da magister primar, sco er la maturitad gimnasiala tenor urden vegl, na pudessan betg pli garantir l'access ad ina universitad senza far examen, p.ex. per entschaiver in studi da magister secundar. *
Ils seminaris a Cuira ed Aschera sco er ils gimnasis grischuns patessan dal fatg ch'els na pudessan betg realisar las refurmas necessarias e na fissan strusch pli attractivs per scolar(a)s e student(a)s grischun(a)s sco er d'auters chantuns, perquai ch'els na pudessan betg intermediar in certificat final renconuschì en Svizra. Il Grischun sco lieu da furmaziun e d'economia patess tenor mai in grond donn tras quest fatg. En cas ch'ins n'acceptass betg domadus projects, na pudess ins surtut betg realisar dal tuttafatg il reglament per renconuscher la maturitad a la scola chantunala. Ultra da quai fissan necessaris numerus edifizis novs - quai en in temp da stgarsezza da meds finanzials chantunals - sche l'instrucziun dals magisters a Cuira na pudess betg vegnir concentrada en la scola da dunnas, uschia ch'ins pudess metter a disposiziun ils edifizis dal seminari da magisters a la scola chantunala.
Na be per quests motivs sun jau persvas che la revisiun parziala da la lescha da la scola media e la lescha davart la scola auta professiunala da pedagogia meritian Vossa approvaziun. Jau sun fermamain persvas che Vus voteschias duas giadas GEA e sajas cun quai pronts d'avrir perspectivas e da preparar l'avegnir per nossa giuventetgna. Uschia dais Vus a nus la pussaivladad da crear instrucziuns per il bainstar da nossa giuventetgna e da l'entira populaziun grischuna ch'arvan portas e na mainan betg en ina posiziun marginala.
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Joachim Caluori
Data: 16.09.1998
|
f415fbbc-7d1d-42cc-9779-ff28bd09b536
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Da las regiuns e vischnancas
Cun tschertas resalvas approva la regenza il project dal plan directiv "Concept per indrizs da far naiv" da la regiun Mantogna-Tumleastga e declera quel sco impegnativ per las autoritads chantunalas.
Cun cundiziuns e resalvas vegnan approvadas las revisiuns da las planisaziuns localas da Tschappina e d'Urmagn. Quellas stattan en connex cun divers indrizs da far naiv sin il territori da skis da las duas vischnancas.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da var trais milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 17-09-1998
|
ff6cd9c9-0f73-458d-ae4a-b9e92aad1930
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nov concept per la finanziaziun da las vias
Da cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar
La dumengia da votaziun dals 27 da settember decidan las votantas ed ils votants dal Grischun er davart ina revisun parziala da la lescha chantunala davart las vias. I sa tracta en quest connex da crear ina nova basa legala per la finanziaziun da nossas vias. Il fatg da metter a disposiziun ina infrastructura efficazia per il traffic è enconuschentamain ina obligaziun indispensabla dal chantun. Ultra da las investiziuns per la Viafier retica sa concentreschan nossas investiziuns sco adina en emprima lingia sin il sectur da la construcziun da vias e dal mantegniment da vias. Var 350 milliuns francs vegnan impundids mintg'onn da la confederaziun e dal chantun per vegnir a frida cun questas incumbensas.
Pli baud vegnevan noss custs per las vias cuvrids ultra da taxas finanziadas dal chaschunader, principalmain da funtaunas spezialas (taglia speziala). Ma a lunga vista n'ha questa moda da procurar ils meds betg pudì satisfar e la finanziaziun n'era betg pli garantida avunda. Per restrenscher il debit sin las vias e per vegnir a frida cun las lavurs pli e pli grondas per construir e mantegnair vias, han ins stuì impunder ulteriurs meds da las finanzas generalas.
Tenor il nov concept duain vegnir impundids er vinavant meds da las finanzas generalas per construir e mantegair vias. Quels dessan muntar da nov, dentant sco valur directiva - tut tenor il basegn e la libertad d'agir finanziala - tranter 70 e 110 pertschient da la taglia sin vehichels a motor liada ad in intent specific. Uschia vegn creada ina proporziun equilibrada tranter la finanziaziun tras il chaschunader e las prestaziuns sin donn e cust dal pajataglia. La taxa speziala sin facultad va da nov en favur da las finanzas generalas; la taxa da pernottaziun duai vegnir abrogada, suenter che la perdita è vegnida cumpensada, e quai en il rom da la proxima revisiun da la legislaziun chantunala da taglia. Quest sistem pli simpel e pli transparent envers la soluziun da fin uss, garantescha a lunga vista la finanziaziun dals custs per las vias. La regenza ed il cussegl grond pon diriger il svilup dals custs a moda bler pli efficazia che fin uss. Adattaziuns flexiblas als basegns dattan la pussaivladad da sa cuntegnair a moda confurma a la conjunctura en ils fatgs da construcziun, nua ch'il chantun sco incumbensader po dar impuls essenzials sin la situaziun d'occupaziun.
Aifer ils davos 10 onns èn noss custs annuals per las vias s'augmentads per pli che 100 mil-liuns francs. Ils custs vegnan a s'augmentar er vinavant, sche nus vulain realisar tenor plan las grondas guntgidas che vegnan construidas ed ils projects anc sin la glista sco er ulteriuras mesiras da segirezza per proteger la populaziun. Per quest intent dovra il chantun dapli daners che fin uss. Perquai s'impona in augment dal debit sin las vias ch'è legalmain admess. Cun abrogar la restricziun dals debits ch'è pussaivla da 175 sin 250 milliuns francs obtegna il chantun er per l'avegnir libertad d'agir avunda. Quest'abrogaziun è tant pli inditgada, gea schizunt necessaria, perquai che la confederaziun reducescha ils credits per construir vias en scadina da sias stentas da spargn. Perquai stuain nus sezs prender per mauns las chaussas e crear las premissas, per ch'il chantun restia abel d'agir da tuts temps. Il cussegl grond ha, resguardand la muntada per la politica da finanzas da noss quint per las vias, deliberà il project cun 99:0 vuschs per mauns da la votaziun dal pievel.
Gremi: departament da finanzas e militar dal Grischun
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Aluis Maissen
Data: 21-09-1998
|
cbb7727c-ce72-45fa-8209-379d3b64a311
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Per la pensiun da Stefan Niggli, schef da l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas en il departament d'educaziun dal Grischun
Stefan Niggli, il schef da fin ussa da l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas en il departament d'educaziun dal Grischun, va la fin da settember 1998 en sia meritada pensiun. Ses successur, Paul Engi, è en uffizi dapi l'entschatta d'avust 1998.
Nus vulessan engraziar a Stefan Niggli zunt fitg per ses grond engaschament. El è stà in um da la scola ch'ha gidà a dar la tempra, furmar e sviluppar ils interess da la scola dal Grischun per decennis. En sia moda modesta e discreta ha el prestà blera lavur da detagl. Blers han dastgà profitar da sia lavur. L'emprim sco magister primar, alur sco magister secundar ha el occupà l'uffizi d'inspectur da scola da 1975 fin 1993 en il district actual Signuradi/Partenz/Tavau suenter blers onns d'activitad pratica en il Partenz. L'onn 1993 è Stefan Niggli succedì a Paul Ragettli en il departament d'educaziun sco schef da l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas. Durant tschintg onns ha el servì en questa plazza cun sia atgna responsabladad envers ils giavischs da la scola populara e las dumondas da l'educaziun. El ha pudì profitar d'ina gronda experientscha ch'el ha pudì prender cun sai en il departament. Ses stil da lavur era disciplinà, sia lavur perseveranta, ses demanar calm e las sentupadas cun el encuraschavan. El transmetteva sia disciplina sin ils umans ch'avevan in pli stretg contact cun el. Adina puspè faschevi smirvegliar cun tge precisiun che Stefan Niggli entschaveva las singulas lavurs e co ch'el pruvava d'unir quellas en ina totalitad. Là nua ch'i aveva num da vesair connexs, demussava Stefan Niggli ina fitg gronda cumpetenza. La scola en sia totalitad al stava zunt a cor. En sasez vuleva el mantegnair las structuras ch'eran sa cumprovadas, dentant er promover novas tendenzas ed ideas che cumpigliavan il departament d'educaziun.
Stefan Niggli dispona d'ina tenuta fitg positiva che na lascha betg nascher la resignaziun. Ses coc è restà quel d'in pedagog, d'in magister.
Durant sia perioda d'uffizi èn vegnidas introducidas numerusas innovaziuns en la scola populara. L'elavuraziun da quellas ha pretendì blera forza e voluntad da tegnair la dira. Exequir novas parts dal plan d'instrucziun, realisar l'instrucziun coeducativa da lavur da maun e da tegnairchasa, concepir la refurma dal stgalim superiur e dal giudicament da las scolaras e dals scolars, accumpagnar experiments da scola, s'occupar da novs models da la scolaziun da las magistras e dals magisters e da las revisiuns parzialas da la lescha da scola sco er preparar la futura instrucziun bilingua en las scolas primaras e classas pitschnas tudestgas dal Grischun èn stadas per exempel intginas da quellas innovaziuns. In grond dumber da construcziuns da chasas da scola ha il schef da l'uffizi accumpagnà ord vista pedagogica e da la scola. En quest connex èn stads ils instruments da lavur necessaris numerus discurs e scleriments sco er bleras brevs ed emprovas da persvader e blera pazienza. Tut las lavurs eran caracterisadas d'ina ferma cretta en la necessitad pedagogica ed en la prontezza da renovaziun da la scola. En quest connex èn stads ils interess da la giuventetgna la basa fundamentala.
Cun renconuschientscha guardain nus enavos sin l'enritgament che la scola grischuna ha obtegnì tras la lavur da Stefan Niggli durant ils davos onns. Per sia pensiun e per sia terza fasa da la vita giavischain nus al pedagog tut il bun ed adina puspè il plascher da vesair a madirar ils fritgs ch'el ha semnà.
Cusseglier guvernativ Joachim Caluori
Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Joachim Caluori
Data: 23-09-1998
|
1acbdf91-dd86-465a-a0da-12993271d11c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils ospitals grischuns sa sutamettan a l'analisa da qualitad
La lescha davart l'assicuranza da malsauns prescriva als ospitals ed als chantuns da procurar in provediment medicinal d'auta qualitad e cunvegnent da la populaziun. Per pudair accumplir questa incumbensa stattan a disposiziun differents sistems per segirar la qualitad. L'ospital chantunal a Cuira e l'ospital regiunal da Scuol èn sa decidids en quest connex per l'uschenumnada procedura d'accrediziun. En Svizra tudestga è quest model derasà il pli fitg. Quel è vegnì elavurà da l'associaziun per segirar e promover la qualitad sin il sectur da la sanitad (VQG).
En il decurs da las duas emnas passadas èn vegnids manads ils prims discurs d'accrediziun. En quest connex giuditgeschan experts externs independents davart las mesiras e las disposiziuns da l'ospital chantunal a Cuira e l'ospital regiunal da Scuol. Igl è vegnì intercurrì quant enavant questas mesiras correspundan als standards fixads ordavant e tge mesiras ils responsabels dals ospitals han prendì per gudagnar tut las collavuraturas e tut ils collavuraturs per questas provocaziuns qualitativas. En prima lingia è il cader vegnì consultà ed analisadas èn vegnidas las materialias e mesiras elavuradas dals ospitals. Ultra da quai esi dentant er vegnì discurrì cun pliras collavuraturas e plirs collavuraturs che lavuran a "la front". Entant ch'il resultat da l'emprima analisa vegn ad esser accessibla be per l'ospital pertutgà, duain ils rapports da las analisas cuntinuantas esser accessiblas publicamain.
Per il futur a mez termin d'in ospital esi da gronda impurtanza da segirar e da promover la qualitad. Cun giuditgaments da qualitad instituziunalisads sto vegnir garantì che la publicitad obtegna infurmaziuns expressivas davart la qualitad dals ospitals grischuns. Igl è da partir dal fatg ch'ils deficits dals ospitals tar la garanzia da la qualitad possian s'effectuar sin las tariffas. En il rom da las tractativas davart las tariffas pon ils assicuraders da malsauns far deducziuns tar ospitals che na pon betg cumprovar stentas qualifitgadas per segirar la qualitad. Il departament da giustia, polizia e sanitad vegn alur er a far deducziuns tar la fixaziun da la contribuziun chantunala.
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad
Funtauna: rg departament da giustia polizia e sanitad
Data: 23.09.1998
|
473d39a4-8c09-4cb0-983e-a227035db082
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils premis da cultura 1998 van a Gion Deplazes e Peter Zumthor
Quest onn surdat la regenza dus premis da cultura. Els èn mintgamai dotads cun 15'000 francs e van al scriptur Gion Deplazes ed a l'architect Peter Zumthor. Ultra da quai vegnan concedids diesch premis da renconuschientscha da mintgamai 10'000 francs e set premis da promoziun da mintgamai 7'000 francs. La consegna dals premis ha lieu ils 6 da november 1998.
Gion Deplazes retschaiva il premi da cultura da quest onn en undrientscha da sia ovra litterara extendida ed impurtanta ed en renconuschientscha da ses gronds merits per promover la cultura grischuna ed oravant tut la cultura rumantscha.
Peter Zumthor obtegna il premi da cultura en undrientscha da sia lavur architectonica che sa distingua tras sia auta pretensiun da qualitad, senza cumpromiss per quai che reguarda la furma, la creativitad e las ideas, sco er per sia activitad d'instrucziun che ha contribuì al renum internaziunal da l'architectura grischuna actuala.
Premis da renconuschientscha
Premis da renconuschientscha da mintgamai 10'000 francs vegnan concedids a: -
Alfred Berger en renconuschientscha da ses engaschament per il teater laic, oravant tut per sia activitad da blers onns sco directur artistic da la gruppa da teater da Jenins, -
Elsy Caprez-Schäublin en renconuschientscha da sia activitad sco pioniera da l'art da far lavurs a battarels e sco fundatura d'ina nova tradiziun da battarels en il Grischun, -
Heinrich Figi en renconuschientscha da ses grond engaschament per construcziuns che persvadan pertutgant lur funcziunalitad e creativitad sin il sectur da la construcziun da vias en il chantun, -
Colette Hasler-Mühlethaler en renconuschientscha da sia vasta activitad da concerts sco solista ed accumpagnadra a l'orgel, al clavazin ed al cembalo, -
Touty Hunziker-Druey en renconuschientscha da sia activitad musicala sco instrumentalista e pedagoga ed er sco confundatura ed animatura dals concerts da stad en Tumleastga, -
Robert Indermaur en renconuschientscha da sias lavurs sco pictur e sculptur, oravant tut sin il territori dal chantun Grischun, -
Hans Lanicca en renconuschientscha da sias prestaziuns sco cumponist, dirigent e pedagog da chant en la regiun Mantogna/Tumleastga, -
Philipp Lenz en renconuschientscha da ses engaschament multifar per il teater da laics, oravant tut da sias prestaziuns creativas artisticas sco reschissur dal "Theater Muntanellas", -
Emil Anton Räber en renconuschientscha da sia activitad da blers onns per ils fatgs da film e kino en il chantun Grischun, e -
Hansheinrich Rütimann en renconuschientscha da sia lavur da scriptur e da las contribuziuns creativas per l'instrucziun da basa pedagogica, oravant tut sin il sectur da la didactica da linguas.
Premis da promoziun
Premis da promoziun en l'import da mintgamai 7'000 francs survegnan: -
Mathias Balzer-Brunold, actur da teater, -
Evelina Cajacob, artista figurativa, -
Martin Camenisch, botanicher, -
Gion Andrea Casanova, musicist, -
Menga Huonder-Jenny, actura e realisatura da films, -
Gian Rupf, actur, e -
Corsin Tuor, musicist.
Consegna dals premis
Ils premis vegnan surdads en il rom d'ina festa mudesta che vegn organisada dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient. L'occurrenza ha lieu venderdi, ils 6 da november 1998 a las 17.15 en la sala da l'edifizi dal cussegl grond a Cuira.
40 vischnancas midan en ina nova gruppa da forza finanziala
La regenza ha attribuì las vischnancas grischunas da nov a las tschintg gruppas da forza finanziala.
La repartiziun vala per ils onns 1999 e 2000, ed il resultat da la revisiun da lescha pendenta resta resalvà. Suenter las calculaziuns las pli novas midan 40 vischnancas u ca. 18 pertschient la classa da forza finanziala. Tar 12 vischnancas han midadas dal pe da taglia chaschunà ina midada da classa. Sch'ins cumpareglia il dumber da vischnancas per classa da forza finanziala, sa mussan las pli grondas midadas tar las vischnancas cun finanzas flaivlas: la gruppa 5 sa reducescha per trais vischnancas, entant che la gruppa 4 s'augmenta per quatter. Tar las gruppas cun finanzas fermas datti mo pitschnas midadas. Il dumber cumplessiv da vischnancas è sa reducì sin 212 grazia a la fusiun da Rona e Tinizong. Ils detagls vegnan publitgads en il fegl uffizial chantunal.
Contribuziuns a la cultura
A cust dal fond da la lottaria naziunala vegnan pajadas contribuziuns per intents culturals en l'import total da ca. 333'000 francs a 63 differentas uniuns ed organisaziuns.
Agid umanitar
A la "chadaina da fortuna" vegn pajà in import da 8'000 francs per las victimas da la fomina en il Sudan dal sid.
Consultaziuns a la confederaziun
Visavi la confederaziun beneventa la regenza la revisiun da la lescha federala davart l'assicuranza per vegls e survivents. Las novaziuns ch'ins ha en egl sin il sectur da l'AVS pertutgan certas restricziuns tar l'assicuranza facultativa da Svizzers/Svizras a l'ester. Per questa assicuranza duai mo pli vegnir recepì chi che stat en in pajais che n'ha nagina cunvegnientscha davart l'assicuranza sociala. Questa restricziun daventa necessaria perquai che l'assicuranza facultativa è deficitara dapi ch'ella exista (1948) e causa ch'igl è per gronda part pussaivel senza problems che las Svizras ed ils Svizzers che vivan a l'ester concludian in'assicuranza equivalenta en il pajais da domicil.
Da las vischnancas
Il project preliminar per la chasa da scola nova en la Compogna a Tusaun vegn da princip approvà. I vegn mess en vista ina contribuziun da construcziun da 17,5 pertschient als custs d'investiziun imputabels.
Per differents projects da construir vias en il chantun vegnan concedidgs credits en l'import total da 1,4 milliuns francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 24.09.1998
|
b7f2ec3f-06c3-42ec-af3f-0c10bd20544e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza da la provinza da Sondrio sin visita en il Grischun
La mesemna, ils 30 da settember 1998, fa la regenza da la provinza da Sondrio ina visita al chantun Grischun. La scuntrada cun la regenza grischuna ha lieu en la Bergiaglia.
Sut la direcziun da lur president Enrico Dioli vegnan ils tschintg commembers da l'executiva e dus funcziunaris superiurs da la provinza taliana da Sondrio a far ina visita a la regenza grischuna. Da vart dal chantun Grischun sa participeschan ils commembers da la regenza ed il directur da la chanzlia a l'occurrenza. La scuntrada ha lieu en la Val Bergiaglia. Sin il program figureschan tr.a. ina visita dal Palazzo Castelmur a Stampa, inscunters e discurs cun represchentants da la Bergiaglia, excursiuns a Promontogno e Soglio sco er in'inspecziun dal sviament da Castasegna. La scuntrada duai pussibilitar la discussiun da differents temas che surpassan ils cunfins e vul rinforzar ils buns contacts tranter ils vischins.
Termin per fotografias ed intervistas curtas:
Mesemna, ils 30 da settember 1998, 09.30, Palazzo Castelmur, Stampa
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala
Data: 24.09.1998
|
b56b76f0-cc33-4f08-bc89-8f23a627c1ab
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Projects da votaziun dals 29 da november 1998
Dumengia, ils 29 da november 1998, ha lieu ina votaziun dal pievel. Da vart da la confederaziun esi da decider davart ils suandants projects: -
conclus federal davart la construcziun e finanziaziun da projects d'infrastructura dal traffic public, -
conclus federal davart in nov artitgel da granezza limità temporarmain, -
iniziativa dal pievel "per ina politica da drogas raschunaivla", e -
midada da la lescha federala davart la lavur en l'industria, en il mastergn ed en il commerzi (lescha da lavur).
Plinavant vegni votà davart il suandant project chantunal: -
relasch d'ina lescha davart la banca chantunala grischuna
Posiziuns envers la confederaziun
La regenza prenda posiziun envers la confederaziun davart las duas propostas da l'assamblea federala concernent la taxa d'energia, davart las cumplettaziuns tar la lescha federala davart la coordinaziun e la simplificaziun da la procedura d'approvaziun da plans cun midadas da la lescha davart las vias naziunalas sco er davart la revisiun da la lescha penala svizra pertutgant la corrupziun.
Areguard la taxa d'energia vegni referì a la posiziun da la conferenza da las regenzas dals chantuns da muntogna. Qua vegn beneventà cleramain il concept tenor il cussegl naziunal ed ina tariffa maximala da 0.6 raps per ura da kilowatt. L'introducziun sperta d'ina taxa d'energia sin energias che n'èn betg regenerablas (petroli, charvun, gas ed carburants atomics) vegn definida sco premissa stringenta per il pass en in martgà avert da l'electricitad. La taxa d'energia augmenta il pretsch da las energias importadas bunmartgadas che derivan da purtaders fossils d'energia. Ella chaschuna uschia, ch'ils purtaders regenerabels d'energia ch'èn d'origin indigen (spezialmain la forza idraulica) vegnan preferids da la politica ecologica, energetica e regiunala.
Sin il sectur da las vias naziunalas sa tracti da transferir la decisiun da protesta dal chantun (regenza) a la confederaziun (departament federal per ambient, traffic, energia e communicaziun). Uschia n'approva la confederaziun betg mo sco fin uss ils projects d'execuziun, mabain decida er davart eventualas protestas. Da nov duai vegnir installada ina cumissiun federala da recurs. La regenza va d'accord cun questa procedura. La confederaziun è uschia cumpetenta mo per la fasa da planisaziun. La decisiun davart la realisaziun e la fasa da realisaziun duain dentant restar er vinavant chaussa dals chantuns.
Areguard la corrupziun duai in concept general rinforzar il cumbat penal che consista da trais parts (cudesch penal, lescha penala militara e lescha federala davart la concurrenza illoiala). Las disposiziuns sa drizzan cunter la corrupziun d'uffizials svizzers e d'uffizialas svizras, cunter la corrupziun activa d'uffizials esters e d'uffizialas estras sco er cunter la corrupziun privata activa e passiva che duai uss vegnir persequitada d'uffizi. Per perfecziunar l'entir sistem po la regenza acceptar er ina participaziun da la Svizra a la cunvegna da la OECD davart cumbatter la corrupziun d'uffizials esters en fatschentas internaziunalas.
Da las vischnancas
La regenza approva la revisiun da la planisaziun locala da Lostallo ch'è vegnida fatga en vista ad ina nova pista da cursa per autos da model, la revisiun parziala da la planisaziun locala da Maladers concernent la deponia Cholplatz sco er tschertas midadas da la planisaziun locala da Tschlin. Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da las constituziuns communalas da Bever, Pignia e Sent.
Fatgs dal persunal
La fin da settember 1998 èn ids en pensiun: -
Enrico Caviezel, Strada, vier tar l'uffizi districtual da construcziun bassa a Scuol, -
Johann-Josef Lerjen, Zizers, manader da project per meglieraziuns tar l'uffizi da meglieraziuns e mesiraziun e -
Stefan Niggli, Grüsch, schef da l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas.
La regenza engrazia a quests collavuraturs per ils servetschs ch'els han prestà per il chantun. -
Raimund Klesse, naschì 1963, da Turitg e Winterthur, domicilià a Maiavilla daventa medi superiur en la clinica psichiatrica Waldhaus a Cuira. El entschaiva sia plazza tenor cunvegna.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 01.10.1998
|
3f7e3e50-68d4-47dc-af57-efa1f41571d3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nova era per promover la cultura en il chantun Grischun
Persunas activas professiunalmain sin il champ cultural pon s'annunziar immediat tar la nova "cumissiun per concurrenzas da la lavur culturala professiunala" per stipendis e contribuziuns per realisar ovras. Il termin dura fin mez november 1998.
Grazia a la nova lescha per promover la cultura vegnan megliuradas las cundiziuns generalas per la lavur culturala professiunala en noss chantun. L'emprima giada vegnan mess en concurrenza stipendis libers e contribuziuns per realisar ovras per promover a moda decisa artistas ed artists. Il sustegniment duai pussibilitar ad els da pudair sa deditgar pli intensiv a lur lavur, a l'art.
Tgi po s'annunziar per in sustegniment?
Per obtegnair in stipendi u ina contribuziun per realisar in'ovra pon s'annunziar persunas activas professiunalmain sin il champ cultural, ch'èn:
- burgaisas u burgais dal chantun Grischun, u
- domiciliads almain dus onns en il chantun Grischun, u
- colliads a moda fitg stretga cun la cultura grischuna tras la tematica ed il lieu da lavur.
Plinavant vegnan pajadas contribuziuns mo ad artistas ed ad artists ch'èn sa cumprovads fingià cun ina tscherta capacitad e cun prestaziuns artisticas e che basegnan ina promoziun finanziala per sa sviluppar artisticamain vinavant.
En tge furma consistan ils stipendis da studi e las contribuziuns per realisar ovras?
L'autezza d'in singul stipendi liber munta a maximal 20'000 francs per onn. Per scolaziuns a scolas d'art svizras è cumpetent vinavant il post da stipendis chantunal. Ils stipendis da studi libers duain dar a las artistas professiunalas ed als artists professiunals la pusseivladad da pudair sa deditgar exclusivamain a la lavur artistica senza esser sut squitsch da furnir il davos in product terminà, senza l'obligaziun da dastgar sa scolar mo aifer ils cunfins naziunals. Cun ils stipendis da studi pon er vegnir sustegnids segiurns en ateliers da l'entir mund. Per contribuziuns per realisar ovras sto vegnir inoltrà a la cumissiun da concurrenza ina descripziun detagliada dal project. Ils petents e las petentas ston pudair sa legitimar davart il nivel professiunal da lur ovra.
Ulteriuras mesiras sin il champ da l'art
Sco furma speziala da contribuziuns per realisar ovras pon er vegnir concedids daners per "mesiras decisas sin il champ da l'art". Cun quai pon vegnir sustegnids lavurs concepziunalas, retschertgas u projects che megliureschan il Grischun sco regiun culturala.
Tar l'emprima publicaziun pon vegnir inoltradas dumondas per contribuziuns per realisar ovras, per stipendis da studi libers e per mesiras sin il champ da l'art, che pertutgan l'onn 1998.
Tgi fa part da la cumissiun da concurrenza?
La cumissiun da concurrenza sa cumpona da las sequentas tschintg persunas:
- Flurin Caviezel, incumbensà per dumondas da cultura e da medias
- Carlo Portner, president da la cumissiun chantunala per promover la cultura
- Miguela Tamò, artista visuala
- Peter Masüger, schurnalist da cultura
- Valentin Bearth, architect.
Quest gremi vegn ad examinar las dumondas inoltradas, consultar experts per valitar ils projects e suttametter anc quest onn sias propostas a la regenza.
Esser flexibel ed en contact permanent cun la cumissiun per promover la cultura
La nova cumissiun da concurrenza vegn a rimnar cun questa prima publicaziun experientschas ead optimar la promoziun en il stgomi cun las persunas activas sin il champ cultural e ad adattar mintgamai a las relaziuns annualas. Grazia al fatg ch'il president da la cumissiun per promover la cultura è medemamain commember è garantì in contact permanent cun la cumissiun gia existenta. La cumissiun per promover la cultura vegn er a tgirar vinavant la gronda part da la promoziun culturala en noss chantun. A la cumissiun da concurrenza stat a disposiziun in budget total da 225'000 francs per onn. Cun quest import esi cler che betg tut las dumondas pon vegnir resguardadas, nun ch'il princip da la repartiziun eguala vegnia applitgà; tuts obtegnessan tuttina "pauc". Quai na dastga dentant betg esser la finamira da questa nova furma da la promoziun culturala.
S'annunziar fin il pli tard mez november 1998
Artistas professiunalas ed artists professiunals ch'èn activs sin differents champs, numnadamain da l'art figurativ, la musica, la litteratura fin a l'art da video, per menziunar mo inqual disciplinas, pon pretender il formular d'annunzia tar il secretariat dal post da servetsch "Cultura & medias", Quaderstrasse 17, 7000 Cuira (tel.: 081-257 27 16, fax: 081-257 21 51, E-mail: [email protected]). Termin da consegna è ils 15 da november 1998.
La proxima publicaziun vegn ad avair lieu il favrer 1999.
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg cultura & medias
Data: 02.10.1998
|
f354f5c4-3b64-48a9-8fd0-d054625d2c4b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Novas structuras en il departament d'educaziun grischun
Il departament d'educaziun dal chantun Grischun ha terminà l'emprima fasa d'in process da svilup d'organisaziun e realisescha ussa las mesiras elavuradas. Questas portan ina structura d'organisaziun pli clera e novs instruments directivs.
A basa da las midadas en il sectur da l'instrucziun en il decurs dals davos onns èn er las incumbensas dal departament d'educaziun daventadas adina pli extendidas e variadas. Per adattar il departament a la situaziun sociala midada e per esser preparà per svilups futurs, ha il chau dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, cusseglier guvernativ Joachim Caluori, inizià avant circa in onn in process d'organisaziun sin basa vasta. L'emprima fasa da quest process è vegnida terminada cun l'inoltraziun d'in rapport voluminus. En la segunda fasa ston ins ussa realisar las mesiras mussadas si en il rapport.
Las mesiras las pli impurtantas dal rapport detaglià pon ins resumar sequentamain: -
nova structura per il departament d'educaziun cun ierarchias orizontalas e relaziuns cleras da subordinaziun
- novs instruments directivs
- reglamentaziun cumplessiva da l'infurmaziun e la communicaziun
- nova structura dal secretariat dal departament, tr.a. cun servetsch giuridic e post da lavur pedagogic/post da stab instrucziun
- reordinaziun da l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas
- reordinaziun da l'uffizi per dumondas da la furmaziun superiura
- independenza da l'uffizi per la furmaziun professiunala.
Il process d'organisaziun ha manà vinavant il svilup d'enfin uss dal departament d'educaziun ed ha realisà ils ulteriurs svilups cun la participaziun activa da las collavuraturas e dals collavuraturs. Tar quest project esi stà impurtant da l'entschatta naven d'integrar las persunas pertutgadas directamain. Gist sin il sectur da la furmaziun pon midadas exteriuras far in effect cumplain sulettamain sch'ellas vegnan er purtadas en l'intern.
Il process d'organisaziun è vegnì presidià dal cussegliader extern dr. Cyrill Häring, Basilea. El vegn ad accumpagnar - e cun quai a segirar - la realisaziun da las mesiras mintga quartal per la durada d'in onn.
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg departament d'educaziun
Data: 06.10.1998
|
a62f50a4-d4d2-4afe-a9c0-048668ea99ba
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il chantun iniziescha la consultaziun per ina nova ordinaziun davart l'igiena da charn
La regenza ha inizià la procedura da consultaziun per in'ordinaziun nova davart l'igiena da charn. Il termin dura fin ils 27 da november 1998. Cun quest nov decret duai l'organisaziun da la controlla da charn vegnir adattada a las pretaisas da la lescha da victualias e vegnir structurada analogamain a la controlla da victualias sin ils trais secturs: veterinari chantunal, inspectader da charn e controlladers da charn. Da nov duai la controlla da charn succeder da princip tras veterinaris che vegnan elegids ed indemnisads da l'uffizi da veterinari. La regenza fixescha las tariffas da lur activitad.
Da las vischnancas
Approvadas vegnan ina revisiun parziala da la planisaziun locala da Zizers, las constituziuns communalas da Ftan, Jenins e Nufenen sco er las leschas da taglia da Schlans e da Tinizong-Rona.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 06.10.1998
|
56123487-99b4-4087-9608-94cb15ccc419
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Prestaziuns da cumpensaziun per la Val Frisal, dentant betg per la Val Madris
La vischnanca da Breil obtegna da la confederaziun mintg'onn pli che 100'000 francs sco contribuziuns da cumpensaziun per metter sut protecziun la Val Frisal sco cuntrada degna da protecziun da muntada naziunala. La vischnanca da Soglio (per la Val Madris) ed il chantun obtegnan perencunter nagut. Quai è il resultat da l'examinaziun da la confederaziun sin las duas dumondas per contribuziuns a favur da la Val Madris e la Val Frisal.
L'onn passà ha la vischnanca da Breil inoltrà al chantun ina dumonda per contribuziuns da cumpensaziun. Questas contribuziuns duain cumpensar las perditas da metter sut protecziun la Val Frisal. Il medem ha er fatg la vischnanca da Soglio pertutgant la Val Madris. Il chantun ha tramess questas dumondas ensemen cun in agen postulat a l'uffizi federal per l'economia d'aua (UFEA). Dacurt ha quel prendì posiziun en ina prima decisiun pertutgant quests giavischs e quella n'è betg dal tuttafatg positiva.
Sa basond sin l'ordinaziun da la confederaziun davart la cumpensaziun da perditas tar l'utilisaziun da la forza idraulica (OCPF) han las calculaziuns dal UFEA demussà che la probabilitad d'ina realisaziun economica na saja betg dada en il cas da la Val Madris. Uschia scroda gia ina da las premissas essenzialas per pajar contribuziuns da cumpensaziun a la vischnanca da Soglio ed al chantun.
En il cas da la Val Frisal esi perencunter sa mussà che la dimensiun dal perimeter da protecziun da la vischnanca da Breil stoppia vegnir extendida tenor l'opiniun da l'uffizi federal d'ambient, guaud e cuntrada (UFAGC) per conceder il dretg da cumpensaziun. Ultra da quai èn accumplidas en quest cas tut las ulteriuras premissas per pudair pajar contribuziuns da cumpensaziun. La vischnanca da Breil dastga quintar cun ina contribuziun da cumpensaziun annuala da pli che 100'000 francs, premess che las votantas ed ils votants da la vischnanca acceptan las pretaisas che vegnan fatgas da la confederaziun. La durada da questas prestaziuns n'è anc betg fixada. Damai che l'import da cumpensaziun per il chantun na cuntanscha betg l'autezza minimala decisiva tenor la OCPF, obtegna il chantun dentant er nagut en il cas da la Val Frisal.
Suenter il cas da la "Greina" daventa pia pli probabel la Val Frisal il segund cas per pajaments da cumpensaziun en noss chantun. Per il cas da la Greina era vegnida fixada da lez temp ina regulaziun speziala ch'è sa basava - per mancanza da pratitgabladad da la OCPF - directamain sin la lescha federala davart il dretg d'aua. Tar la regulaziun speziala da lezza giada è l'autezza da la contribuziun da cumpensaziun bain er vegnida calculada tenor la surmenziunada OCPF, la repartiziun sin las vischnancas da Vrin, Sumvitg e sin il chantun è dentant succedida en relaziun da mintgamai dus tschintgavels per las vischnancas ed in tschintgavel per il chantun. Tar ina interpretaziun formalistica, dentant correcta da la OCPF avess la vischnanca da Vrin, che metta sut protecziun la gronda part dal plaun da la Greina, obtegnì praticamain nagut. Las prestaziuns da cumpensaziun a Vrin, Sumvitg ed al chantun Grischun èn dentant ina contribuziun per las perditas per metter sut protecziun la Greina. En cumparaziun cun ils avantatgs economics ch'ina realisaziun dal project avess purtà è quai dentant in import mudest.
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg uffizi d'energia
Data: 06.10.1998
|
e9ff69d3-a73c-4429-936f-ed205a6fc9d5
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Termin da grazia per la taxa d'alloschament tochen la fin da l'onn 2001
La revisiun parziala da la lescha davart las vias ch'è vegnida acceptada dal pievel ils 27 da settember 1998 vegn messa en vigur il 1. da november 1998. Uschia vegn er abrogada la lescha davart la finanziaziun da las vias che datescha da l'onn 1962. Excepidas da quest'abrogaziun èn dentant las disposiziuns davart la taxa d'alloschament (artitgels 3 fin 9) che restan en vigur tochen la fin da l'onn 2001. Plinavant è la regenza autorisada da suspender l'abrogaziun da la taxa d'alloschament tochen la fin da l'onn 2004.
Contribuziuns culturalas
Per las sequentas ovras ed occurrenzas culturalas vegnan concedidas contribuziuns e garanzias da deficit en l'import total da var 70'000 francs:
- l'ediziun dal roman "Die Puppen von Zerbrau" da Hansjörg Zinsli,
- l'ediziun dal cudesch "Spätgotische Flügelaltäre in Graubünden" (titel da lavur) entras la tgira chantunala da monuments (divers auturs e diversas auturas),
- l'ediziun d'in cudeschs da la chasa da scola per il stgalim superiur a Pasqual da l'architect Valerio Olgiati entras Dino Simonett,
- l'ediziun d'in catalog tar in'exposiziun da la fotografa Anna Lenz, Mastrils, a Cuira,
- l'ediziun d'in catalog tar in'exposiziun da Christoph Draeger l'october/november 1998 en la chasa da cultura Rosengarten a Grüsch,
- ils concerts d'atun 1998 dal club da jazz da Cuira, uschenavant che la citad da Cuira sa participescha,
- tschintg concerts dal Pass-Chor Lai il december 1998 en il chantun,
- il concert da s. Silvester 1998 da l'orchester sinfonic d'Engiadin'ota a Puntraschigna, Zuoz, Segl-Maria e Schlarigna,
- quatter concerts da Bumaun dal Collegium Vocale Turitg ensemen cun l'ensemble artgist Musicuria en il chantun,
- trais concerts dal chor "cantAurora" la fin d'october/l'entschatta da november 1998 en il chantun,
- il concert da Roman e Dorothea Cantieni cun l'orchester da chombra Kaiserslautern dals 29 da matg 1999 a Cuira, uschenavant che la citad da Cuira sa participescha medemamain,
- il film curt "Tobias" da Mike Eschmann en collavuraziun cun quatter realisaturs da film grischuns
- il project "Natur - Kultur, Gegensätze und Übergänge" ed ulteriuras occurrenzas dal center cultural e da scuntrada "La Vouta" a Lavin (1998/1999), e
- l'exposiziun da Zilla Leutenegger l'october/november 1998 a Turitg.
Contribuziuns da sport
A las sequentas instituziuns resp. per ils sequents projects vegnan pajadas contribuziuns da sport-toto en l'import total da 54'500 francs:
- al club da ballapei Lumnezia per cumprar in segapastget, in indriz da sprizzar cun uder ed in char per uders sco er ina maschina per marcar la plazza,
- a l'Unione sportiva Gloria Leggia per cumprar in tractor da segapastget e per sanar e midar l'edifizi da club,
- al club da hockey Bravuogn per cumprar bandas cun indrizs da segirtad e per construir garderobas e localitads da material,
- a l'uniun da gimnastica da dunnas Bravuogn per construir ina plazza da tut'aura e da gieu cun garderobas e localitads da material, e
- a l'uniun da tir Avras per construir in stan da tir da 50 meters.
Da las vischnancas
La regenza approvescha definitivamain il project per la construcziun nova da duas hallas da gimnastica sutterranas ed in local da gimnastica inclusiv las localitads lateralas en il Türligarten a Cuira per l'instrucziun en la scola professiunala commerziala. Vi dals custs imputabels da 6.12 milliuns francs vegn segirada ina contribuziun da construcziun da 50 pertschient.
Envers l'uffizi federal per communicaziun sustegna la regenza la dumonda da concessiun d'Arosa turissem per il manaschi da "Teletext Arosa".
Approvada vegn la revisiun parziala da la planisaziun locala da la vischnanca da Ruschein en connex cun ina nova zona da mastergn Caldun/Sut Baselgia.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 22.10.1998
|
506ab7e7-62b5-48ad-a431-4d97df4a10f4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Viafier moderna: Avantatgs per il Grischun
Explicaziuns davart il project da fintp dal president da la regenza Luzi Bärtsch
Ils 29 da november 1998 decida il pievel svizzer davart la modernisaziun da las viafiers. L'object dal project da la fintp furma la finanziaziun dals quatter projects da gronda dimensiun, VIAFIER 2000, NVTA, colliaziun da la Svizra da l'ost e dal vest cun la rait europeica d'auta prestaziun e la protecziun encunter la canera da las viafiers. Per la modernisaziun da las viafiers svizras duai vegnir mess a disposiziun aifer in interval da 20 onns in import total da var 30 milliardas francs. Da quels crodan dentant mo 13,6 milliardas francs u var 45 pertschient sin la NVTA. Ils ulteriurs meds vegnan impundids per ils ulteriurs projects. Per plirs motivs esi en l'interess dal Grischun ch'il pievel ed ils chantuns acceptian il project da la fintp.
Levgiament da la via dal San Bernardino dal traffic pesant
La regenza è s'exprimida repetidamain encunter in corridor da transit per camiuns da 40 tonnas sin la ruta dal San Bernardino. Quest postulat giustifitgà sa lascha dentant realisar mo, sche la viafier dispona da capacitads sufficientas per transportar il traffic da martganzia. Questas capacitads vegnan stgaffidas cun la NVTA e distgiargian l'axa dal San Bernardino dal traffic pesant.
Colliaziun dal Grischun al concept VIAFIER 2000
Cun la realisaziun dal concept VIAFIER 2000 vegnan a cursar mintg'ura in IC ed in tren direct tranter Turitg e Cuira. En cumbinaziun cun l'avertura dal Vereina ha quai per consequenza considerablas reducziuns dal temp da viadi sin la rait da la VR. La realisaziun dal concept VIAFIER 2000 cundiziunescha dentant il prim amplificaziuns sin la ruta da la VFF tranter Turitg e Cuira ed in schlargiament da la staziun da Cuira. Quests projects d'infrastructura e cumbinà cun quels la realisaziun dal concept VIAFIER 2000 pon vegnir realisads mo en cas ch'il project da fintp vegn acceptà.
Cuntinuaziun da las amplificaziuns sin la ruta da la VF e da la FA en Surselva
La colliaziun pertutgant il traffic dal plazzal da gronda dimensiun "plazzal intermediar Sedrun" succeda sin la ruta sursilvana da la VR e da la Viafier Furca Alpsur (FA). Questa lingia vegn amplifitgada correspundentamain. La confederaziun e la VFF han garantì in import da 120 milliuns francs per las investiziuns necessarias. Cun questas investiziuns vegnan stgaffidas valurs durablas per las duas viafiers en il Grischun. Actualmain èn realisads singuls projects, auters èn en construcziun e per ils ulteriurs projects èn las permissiuns vegnidas dadas. Questas lavurs pon vegnir cuntinuadas mo en cas ch'il project da la fintp vegn acceptà. Cas cuntrari na pon betg vegnir realisads novs projects ed ils projects ch'èn en construcziun ston vegnir etappads. Consequenzas engrevgiantas avess quai spezialmain per l'amplificaziun da la staziun da Mustér.
Sanaziuns encunter la canera sin la rait da la VR
Er las viafiers ston observar las limitas da canera fixadas. Las alitas da canera duain vegnir reducidas oravant tut a la funtauna. Persuenter èn necessaris ils meds correspundents per la renovaziun dals vaguns. Quests meds vegnan mess a disposiziun cun il project da la fintp. Giudiders da las sanaziuns encunter la canera èn pia las viafiers ed ils abitants pertutgads.
Finanziaziun speziala per tut ils projects da gronda dimensiun
La finanziaziun da tut ils projects da viafiers da gronda dimensiun succeda or d'in fond lià ad in intent specific. Alimentà vegn quest fond principalmain da la taxa pauschala resp. dependenta da la prestaziun sin il traffic da camiuns pesants. Questa finanziaziun speziala garantescha ch'ils projects da viafier da gronda dimensiun na vegnan betg finanziads sin donn e cust d'autras incumbensas dal stadi (p. ex. il traffic regiunal).
Indirectamain vegnan er distgiargiadas uschia las finanzas ordinarias da la confederaziun. La soluziun cun il fond ha pia gronds avantatgs per il chantun Grischun sco retschavider da considerablas prestaziuns da transfer da la confederaziun, cumpareglià cun ina finanziaziun dals projects da viafier da gronda dimensiun ord meds ordinaris dal tegnairchasa federal.
Mintga project d'impurtanza ha avantatgs e dischavantatgs. Ord vista dal chantun Grischun survargan dentant ils avantatgs cleramain tar il project da la fintp. Spezialmain sa laschan realisar meglier ils interess ch'èn impurtants per il Grischun. In'acceptaziun dal project munta perquai per noss chantun in cler progress ord vista da la politica da traffic.
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg il president da la regenza Luzi Bärtsch
Data: 28.10.1998
|
b4909f13-e553-41fa-94c0-08a280f6a2b8
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Emprima acziun per sa deliberar da ballast tar il dretg chantunal en december 1998
Suenter in'analisa fundada ha il chantun Grischun entschavì questa primavaira in project enfin uss unic en Svizra che vul far urden cun il dretg chantunal sin tut ils stgalims. Sin l'entschatta december entran en vigur ils emprims pass concrets: 68 ordinaziuns da la regenza vegnan abrogadas e 92 vegnan midadas.
Il project "Essenzialisaziun e flexibilisaziun da la giurisdicziun e da l'applicaziun dal dretg" (EFLAD) ha l'intenziun d'augmentar la qualitad da las reglamentaziuns ed activitads dal stadi. Memia bleras reglamentaziuns per part betg necessarias impedischan in agir administrativ flexibel e confurm als basegns e restrenschan ils spazis libers per privats. Per quest motiv duai la quantitad da las reglamentaziuns dal dretg chantunal vegnir reducida.
Il project EFLAD stat sut la direcziun d'ina gruppa da project che vegn manada da la chanzlia chantunala. Ella sa cumpona da represchentants da mintga departament e vegn accumpagnada scientificamain da prof. Georg Müller, docent da dretg public ed administrativ sco er da scienza da legislaziun a l'universitad da Turitg.
Progress tenor plan
Ils progress dal project EFLAD succedan tenor plan. A partir da la primavaira 1997 han ins fatg urden duront in onn en il guaud da paragrafs grischun. Passa 100 emploiads chantunals han mintgamai prendì sut la marella critica lur sectur a maun d'ina glista detagliada. Da questa "controlla da l'effectiv" è vegnì fatg in rapport extendì ch'infurmescha tgenins dals decrets chantunals che pon vegnir midads u abrogads.
Suenter che la fasa d'analisa era terminada ha la gruppa da project EFLAD proponì l'emprim pass operativ ch'è vegnì approvà da la Regenza avant curt. Sin il sectur da las ordinaziuns da la regenza datti ina clerificaziun marcanta: 68 decrets vegnan abrogads dal tuttafatg, 92 vegnan midads dal tut u per part (ils decrets pertutgads vegnan publitgads en la collecziun ufficiala da leschas). Quest pachet cumpiglia tut las ordinaziuns da la regenza che pon vegnir abrogadas u modificadas senza resguard al dretg superiur. Quest emprim pass maina gia ina "deliberaziun da ballast" e meglieraziun considerabla, senza dentant cuntanscher las finamiras centralas dal project. Quellas vegnan visadas cun ils proxims pass dal project che vulan effectuar insatge sin il sectur da las leschas ed ordinaziuns dal cussegl grond. Sin quel sectur ha il pievel, resp. il cussegl grond las cumpetenzas. Igl è previs da terminar la part principala dal project EFLAD fin la mesadad da l'onn 2000.
Legitimaziun democratica
Il project EFLAD sa basa sin il program da la regenza 1997-2000. Sut il titel "Administraziun chantunala ed organisaziun statala effzienta e vicina al burgais" vegn explitgà: "Differents secturs da l'activitad statala en il Grischun pateschan d'ina gronda densitad da reglamentaziuns ch'engrevgiescha in agir administrativ flexibel e confurm als basegns. Projects sco NPM han mo in senn sch'ins reducescha a medem temp la quantitad da las reglamentaziuns. La regenza ha gia mussà sia veglia da far quai cun la consegna dal rapport da deregulaziun. Il potenzial da reducziun pon ins mo eruir cun in'examinaziun integrala dal dretg en vigur en quai che concerna las pussaivladads d'abrogar, reducir e concentrar. Parallel a la reducziun da la quantitad da las reglamentaziuns esi da sclerir concretamain co ins po applitgar las reglas che restan a moda flexibla ed en il rom da las pussaivladads giuridicas." En la sessiun da matg 1996 ha il cussegl grond prendì enconuschientscha dal program da la regenza. Il project EFLAD è vegnì discutà manidlamain e las mesiras correspundentas han chattà sustegn.
Procedura da consultaziun a la confederaziun
Visavi la confederaziun prenda la regenza posiziun concernent la midada da l'ordinaziun davart las taxas directivas sin cumbinaziuns organicas svapurantas (VOC) e tar il plan real da conducts da transmissiun electrics.
Perquai che la realisaziun da la taxa directiva VOC è pretensiusa per tut ils participads, duai l'emprim incassament da quella vegnir suspendì sin l'entschatta da schaner 2000. A medem temp vegn proponì da sursaglir l'emprim stgalim da taxa d'in franc per kilo VOC e d'anticipar per in onn il segund stgalim cun dus francs. La regenza grischuna na fa nagin'opposiziun cunter las midadas proponidas. Las premissas per in'execuziun irreproschabla vegnan meglieradas considerablamain, senza ch'ins stoppia desister d'insatge tar las finamiras da la politica da mantegnair l'aria pura e senza che l'efficacitad da la taxa vegnia pregiuditgada.
Il plan real prevedì per ils conducts da transmissiun electrics vul sclerir a lunga vista e globalmain en tge valladas u territoris ch'ins possia crear in corridor per in trassé da conducts ch'è pir da definir pli tard. El duai mussar co ils projects da conducts d'auta tensiun s'integreschan en la rait da transmissiun existenta en Svizra da las ovras electricas e da la VFF e co ins accordescha l'ulteriura planisaziun sin il stgalim federal e chantunal. Il plan real è il resultat d'ina collavuraziun da plirs onns d'autoritads federalas e chantunalas, ovras electricas ed organisaziuns da l'ambient en il rom dad Energia 2000. La regenza grischuna po approvar quest plan sulettamain sut las sequentas premissas: il plan real ha da sa restrenscher a las structuras da basa da la rait da conducts d'auta tensiun dal provediment general a partir da 200kV e, sche la rait da la viafier ha insumma da vegnir integrada, a la rait da colliaziun a partir da 130 kV, el ha da resguardar las colliaziuns cun la rait europeica ed ha d'abrogar pass da la procedura actuala per pudair cuntanscher ina simplificaziun effectiva.
Agid umanitar
Il chantun Grischun sustegna en il rom da sias pussaivladads finanzialas projects da svilup e d'agid en cas da catastrofas a l'exteriur. La regenza paja contribuziuns en la summa totala da 38'000 francs a las sequentas instituziuns:
- Crusch cotschna svizra en favur da las acziuns d'agid per las victimas da l'inundaziun a Bangladesh ed en China,
- Terre des Hommes en favur dal project d'agid als uffants cunter Aids en Uganda,
- Paun per tuts en favur dal project SAHANIVASA (sustegn da lavurantas e lavurants agriculs senza terren e purs pitschens) en Andhra Pradesh, India,
- Médecins sans Frontières en favur dal sustegn tecnic da la rait da sanitad en la regiun da Salamago, Etiopia,
- Swisscontact en favur dal program per promover ils mastergns en Bolivia, e
- Amis svizzers dals vitgs per uffants SOS en favur da la construcziun d'in vitg per uffants a Korca, Albania.
Ord las vischnancas
Da princip han ins approvà ils projects preliminars per la renovaziun/sanaziun da la chasa da scola dal vitg e da la chasa da scola cotschna a Tusaun. Vi dals custs calculads da ca. 1.25 milliuns francs vegnan messas en vista contribuziuns chantunalas da 17.5 pertschient.
La nova lescha da construcziun da Churwalden vegn approvada cun ina remartga.
Fatgs da persunal
A la fin d'october vegnan pensiunads:
- Adrian Bernegger, Claustra, vier tar l'uffizi districtual da construcziun bassa Tavau,
- Christian Capaul, Domat/Ems, polizist chantunal, e
- Enrico Turganti, Grono, manader dal center social regiunal Moesa.
La regenza engrazia a quests collavuraturs per lur servetsch prestà en favur dal chantun.
- Beat Calonder, naschì il 1955, da e domicilià a Cuira, daventa sin l'entschatta da favrer 1999 manader da secziun tar l'uffizi per la protecziun da l'ambient,
- Claudio Hagmann, naschì il 1972, da Sevelen, a Trin, daventa tecnicist IC tar l'uffizi d'informatica. El entschaiva il schaner 1999,
- Alexander Hänni, naschì il 1962, da Gerzensee BE, a Trimmis, daventa sin l'entschatta da schaner 1999 manader dal ressort cussegliaziun tar l'uffizi d'informatica, e
- Marcel Suter, naschì il 1965, dad Oberentfelden AG, a Cuira, daventa collavuratur giuridic da l'inschigner superiur tar l'uffizi da construcziun bassa. El entschaiva il marz 1999.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 29.10.1998
|
c58f5781-875b-4034-941e-72237ac78f44
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Implants da protecziun civila en il Grischun pudessan dar albiert a fugitivs dal Kosovo
Sch'il dumber da fugitivs resta constant, duain ils numerus fugitivs da la provinza Kosovo che vegnan attribuids al chantun Grischun vegnir alloschads e tgirads en differents implants da protecziun civila.
Dapi il settember 1998 è il dumber da requirents d'asil s'augmentà considerablamain er en il Grischun e las structuras d'alloschi existentas èn utilisadas cumplettamain. Cun quai è il Grischun confruntà cun ina situaziun extraordinaria, per la quala ins ha da chattar mesiras correspundentas.
Sch'i n'è betg pussaivel da metter a disposiziun plazzas d'alloschi en dumber sufficient sin la via tradiziunala, ston ins trair a niz ils implants da protecziun civila. Tenor las valitaziuns actualas vegnan ins a duvrar 200 fin 400 plazzas. En ina emprima fasa duain quellas vegnir creadas a Cuira, Domat/Ems, Igis, Tumein e Tusaun. En cas da basegn pli grond pudess ins er occupar ils implants da Klosters-Serneus, Glion, Maienfeld, Malans, Breil/Brigels, Celerina/Schlarigna, Silvaplauna e Segl en Engiadina. La basa legala furma la lescha davart l'agid en cas da catastrofas.
Ils requirents d'asil obtegnan primarmain assistenza tras il persunal da l'uffizi da servetsch social. En cas da basegn pon ins er engaschar ils commembers da la protecziun civila. Quels vegnan er convocads per garantir il manaschi tecnic dals implants. Per eventualas incumbensas da surveglianza pon ins engaschar ultra da la polizia chantunala er societads da surveglianza privatas.
Il chau dal departament da giustia, polizia e sanitad, cusseglier guvernativ Peter Aliesch, determinescha il temin ed il lieu da l'alloschi d'urgenza en ils implants da protecziun civila, entant che Hans Gasser, schef dal stab directiv chantunal, vegn a convocar en cas da basegn il dumber necessari da persunas obligadas al servetsch da protecziun civila.
Per pudair dumagnar l'augment massiv d'interrogaziuns da fugitivs e per pudair reglar en urden las proceduras èn ultra da quai da prender en mira mesiras persunalas e d'infrastructura tar l'uffizi da servetsch social, l'uffizi da polizia e tar la polizia d'esters.
La finanziaziun dals alloschis e dal persunal succedan tenor las directivas da l'uffizi federal per fugitivs. La part da las vischnancas vi dals custs per engaschar commembers da la protecziun civila va a cust da l'uffizi da servetsch social resp. da l'uffizi federal per fugitivs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 02.11.1998
|
0bce8e99-c5a6-47c9-8360-9318294bb663
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
L'uffizi da servetsch social organisescha alloschis per fugitivs dal Kosovo
Causa ch'il grond dumber da novs requirents d'asil vegn probablamain a restar constant fin la primavaira 1999 e perquai che l'affittanza d'abitaziuns pli pitschnas na po betg satisfar al basegn d'alloschament, sto l'organisaziun d'asil pudair prender a fit ulteriuras immobiglias pli grondas sco albiert collectiv.
Sin il 1. da december 1998 vegn avert in nov center da dimora transitoria en la chasa da persunal d'ina interpresa da construcziun a la Schönbühlstrasse 10 a Cuira. Il center ha plaz per ca. 100 persunas. La recrutaziun dal persunal d'assistenza è instradada.
Il svilup sin il sectur da novs requirents d'asil en il Grischun è vegnì pli problematic. Las structuras d'alloschi d'enfin uss èn cumplettamain tratgas a niz ed utilisadas dal tuttafatg dapi la mesadad d'october. L'uffizi da servetsch social s'occupa actualmain da l'evaluaziun d'ulteriuras offertas per immobiglias. A basa da la situaziun actuala ston vegnir creadas en il proxim temp ulteriuras 200 plazzas.
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad
Funtauna: rg uffizi da servetsch social
Data: 02.11.1998
|
e1db2c90-e76d-4a29-ac7b-dc1710074837
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
"aua extrema" per l'EXPO.01, la direcziun dal project vegn publitgada
Il project dals chantuns da la Svizra orientala per l'EXPO.01 avanzescha. La giunta directiva vegn a publitgar proximamain il project general "aua extrema".
"aua extrema" è il project da la conferenza da las regenzas dals chantuns da la Svizra orientala per l'EXPO.01. La skizza dals chantuns da la Svizra orientala per il project, la quala è vegnida approvada da l'EXPO.01 duai mussar a las visitadras ed als visitaders da l'EXPO la Svizra orientala sco ina part variada e segira da la Svizra, sco er far endament ils chantuns da la Svizra orientala sco partenaris eguals, productivs e fidaivels. L'aua daventa qua il purtader da quests messadis tematics. Ultra da las exposiziuns sin las quatter "arteplages" da l'exposiziun naziunala èn previsas er ulteriuras preschentaziuns culturalas e programmads dis regiunals. Per render attenta la Svizra orientala e ses chantuns e pajais vaschins gia ordavant da la contribuziun, èn planisadas uschenumnadas "gwundertrugga". Quellas duain vegnir plazzadas a moda flexibla e surprendenta en l'entira Svizra orientala ed en ses chantuns e pajais vaschins.
Ina presidenta è elegida
Ils chantuns da la conferenza da las regenzas dals chantuns da la Svizra orientala culs chantuns Appenzell dador e dadens, Glaruna, Grischun, Son Gagl, Schaffusa e Turgovia èn ils purtaders dal project "aua extrema". Ina giunta directiva, en la quala las regenzas da quests chantuns da la conferenza da las regenzas dals chantuns da la Svizra orientala han delegà mintgamai in commember da la regenza, è responsabla per realisar la skizza dal project. A chaschun da la dieta a Näfels è vegnida elegida la directura dal departament da sanitad dal chantun Appenzell dador, Alice Scherrer-Baumann sco presidenta da la giunta directiva.
La gruppa accumpagnanta è confermada
La giunta directiva ha confermà la funcziun da la gruppa accumpagnanta ch'ha elavurà la skizza dal project sut la direcziun da Canisius Braun da la chanzlia chantunala da Sogn Gagl. Questa gruppa accumpagnanta vegn sustegnida da las realisaturas e dals realisaturs dal project "aua extrema" e vegn ad integrar en las decisiuns da detagl ils interess da tut ils chantuns da la Svizra orientala. Ella vegn dentant er ad observar incumbensas da coordinaziun e da controlling ed a sustegnair l'activitad da la giunta directiva. Entant che l'administraziun da finanzas dal chantun Son Gagl operescha sco post da finanzas, ha la controlla da finanzas dal chantun Turgovia l'incarica da reveder il quint.
Publicaziun anc en il november
La giunta directiva ha decidì da publitgar l'inserat per la direcziun generala dal project per "aua extrema" vers la fin da november. Dal champ d'incumbensas da questa direcziun fa part: elavurar il concept general a basa dal Corporate Design e las directivas da furmaziun da l'EXPO.01, planisar la strategia dals eveniments per la contribuziun dals chantuns da la Svizra orientala a l'Expo, publitgar ed organisar las concurrenzas d'ideas per ils projects d'arteplage e da la gwundertrugga sco er coordinar ils programs generals, ils dis d'eveniment ed ils dis chantunals. Secapescha che er la coordinaziun cun l'EXPO.01 fa part dal carnet da duairs da la direcziun generala dal project. Per incarica dals chantuns da la Svizra orientala vegn la direcziun dal project ad avair a disposiziun in preventiv total da probablamain dapli che nov milliuns francs per duvrar a moda raschunaivla per ina preschentaziun marcanta. La publicaziun succeda a moda confurma a la GATT tenor il dretg da submissiun dal chantun Grischun, e quai en ils Fegls uffizials dals chantuns da la Svizra orientala, dentant cun la resalva che l'EXPO.01 permetta, suenter l'approvaziun dal project, er la garanzia da finanziaziun or dal fond da solidaritad dals chantuns.
Dis chantunals
La giunta directiva da la conferenza da las regenzas da la Svizra orientala è s'occupada er dals dis chantunals che vegnan ad avair lieu a chaschun da l' EXPO.01. Las directivas da furmaziun ch'èn vegnidas messas en discussiun da la direcziun da l'Expo, duain anc vegnir meglieradas ord vista dals chantuns da la Svizra orientala. Quai duai succeder a chaschun d'ina conferenza, a la quala ha envidà la direcziun da l'Expo. Spezialmain giavischa la giunta directiva ina vasta libertad d'agir per la furmaziun tematica sco er cleras offertas pertutgant l'infrastructura che vegn a star a disposiziun als chantuns. Dal rest èn ils chantuns independents per furmar e realisar ils dis chantunals e la coordinaziun duai sa restrenscher sin in minimum indispensabel.
Gremi: Expo.01
Funtauna: rg conferenza da las regenzas dals chantuns da la Svizra orientala
Data: 05.11.1998
|
8748d352-ed57-4697-8803-d6247028ca42
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza approva la contribuziun d'investiziun a la Viafier retica
L'uffizi federal da traffic ha suttamess al chantun in sboz per la 26avla cunvegna davart l'agid d'investiziun a la Viafier retica (VR). Cun resalva da la consutsignaziun tras las ulteriuras partidas dal contract vegn ella approvada da la regenza. Ils meds vegnan utilisads per renovar la surstructura (2 milliuns francs), per midar otg chars da persunas (4 milliuns francs) sco er per recumprar diesch chars da cupitgar dal Vereina (1.1 milliuns francs). Tenor la clav da repartiziun valaivla resultan 18 pertschient u 1.278 milliuns francs per il chantun. Ils meds vegnan resguardads en il preventiv chantunal ed en il plan da finanzas.
Da las vischnancas
Approvadas vegnan la revisiun parziala da la lescha davart las taxas da cura e da sport sco er davart las taxas per promover il turissem da Parpan e la constituziun da Pratval.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 05.11.1998
|
23899b20-deb2-4098-8034-5cbd1951efbc
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Planisaziun d'avertura turistica Parsenn/Fondei/Fideriser Heuberge: Ulteriurs scleriments èn necessaris
Ils resultats da la consultaziun pertutgant l'avertura turistica dal territori da Parsenn/Fondei/Fideriser Heuberge èn qua. Els pretendan scleriments cumplementars e pli detagliads che duain esser avant maun l'entschatta 1999.
L'entschatta da fanadur 1998 è vegnì dà en consultaziun il studi davart la planisaziun d'avertura turistica dal territori da Parsenn/Fondei/Fideriser Heuberge. Ils resultats èn uss qua. Els pretendan scleriments cumplementars e pli detagliads. Sa basond sin quels duai vegnir elavurà l'entschatta 1999 in concept d'utilisaziun e d'avertura. Quel duai alur vegnir rectifitgà tranter las vischnancas, las regiuns e las pendicularas pertutgadas. Il concept rectifitgà vegn silsuenter ad esser la basa per las planisaziuns directivas e d'utilisaziun sco er per las proceduras da concessiun e da permissiun da construir per implants turistics da transport en quest territori.
Posiziuns cuntraversas
Ils resultats da la consultaziun pertutgant il studi davart la planisaziun d'avertura turistica Parsenn/Fondei/Fideriser Heuberge èn cumpigliads en in rapport evaluativ. Differentas instanzas consultativas giavischan, en vista a l'ulteriura planisaziun, che la preschenta basa per decider vegnia elavurada pli detagliadamain en tscherts secturs. Quai concerna d'ina vart il basegn, la rentabilitad, la finanziabilitad sco er las consequenzas pussaivlas sin ils territoris da skis vaschins. Da l'autra vart vegni dà impuls per cumplettar las pendicularas da Schatzalp e da Strela, las pistas e las vias da schlieusas giu val, las consequenzas sin il territori, la qualitad ecologica ed il traffic sco er per eventualas mesiras da cumpensaziun (asils da selvaschina resp. territoris serrads per skiunzs da variantas).
Entant ch'ils implants d'apport dal circul da Tavau restan per gronda part incontestads per il territori da Parsenn, vegnan fatgas constataziuns divergentas e per part cuntraversas pertutgant ils implants d'apport dal Partenz (varianta Fideris/Fideriser Heuberge e varianta Serneus-Büel/Kreuzweg). Las vischnancas dal Partenz (senza Claustra-Serneus) e Tavau s'expriman per exempel a moda positiva davart il preschent concept da studi e beneventeschan en general in nov implant d'apport davent da Fideris. A la vischnanca da Claustra-Serneus pari memia baud da fixar e da realisar in implant d'apport dal Partenz. Quai tranter auter per resguardar la situaziun dal turissem da skis, las prioritads d'investiziun, la situaziun finanziala da la vischnanca ed ils interess dal turissem. Las federaziuns ecologicas percunter sa defendan da princip cunter il fatg, ch'il territori da skis duai vegnir amplifitgà.
Las variantas d'apport en il Partenz pon vegnir giuditgadas a moda conclusiva pir, sch'ina ulteriura basa per decider è avant maun. Per quest motiv vul la cumissiun da coordinaziun far ulteriurs scleriments per il plan d'avertura turistica (studi cumplementar; studi pli detaglià tras las pendicularas), elavurar in sboz per in concept d'utilisaziun e d'avertura e rectifitgar quel silsuenter cun ils purtaders regiunals da decisiun.
Accordar las variantas d'apport sur la regiun
Il svilup turistic en mira prevesa implants d'avertura sur la regiun. Er las mesiras d'utilisaziun e da protecziun ston vegnir accordadas sur la regiun. Perquai duai la decisiun da varianta per ils implants d'apport dal Partenz succeder en il rom dal concept d'utilisaziun e d'avertura. Quel è ultra da quai la basa per giuditgar la cumpatibilitad cun il territori e cun l'ambient e per ponderar ils interess tras las autoritads cumpetentas en il rom d'ina valitaziun generala. Il concept cunvegnì duai la finala vegnir integrà en ils plans directivs da las regiuns Partenz, Scanvetg e Tavau e sbuccar en las revisiuns da las planisaziuns localas actualas da las vischnancas pertutgadas. I fa prescha, perquai che en singulas vischnancas (p.ex. Tavau) id existan gia planisaziuns e projects concrets ch'èn pronts per vegnir examinads ed approvads respectivamain concessiunads.
Las vischnancas da Langwies e da Fideris èn s'exprimidas, tras in conclus da la radunanza communala, a moda positiva pertutgant l'amplificaziun dal territori da skis en il Fondei dadens respectivamain sin il territori da las Fideriser Heuberge. Quest conclus documentescha la voluntad politica da questas vischnancas da realisar il concept d'avertura.
La cumissiun da coordinaziun ed ils purtaders da la planisaziun ch'èn reunids en la gruppa da coordinaziun sa stentan sin tut ils stgalims per realisar ina planisaziun averta, cun cleras finamiras ed accordada da tuttas varts. L'obligaziun da planisar e d'accordar ch'è fixada en la lescha davart la planisaziun dal territori premetta ultra da quai che las autoritads e las gruppas d'interess pertutgadas collavureschian a moda intensiva.
Gremi: cumischiun da coordinaziun per la planisaziun d'avertura turistica Parsenn/Fondei/Fideris, c/o departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg cumisssiun da coordinaziun per la planisaziun d'avertura turistica
Data: 05.11.1998
|
02326961-e5b3-489a-bf82-16f02ff64b4c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Collavuraziun interchantunala en la furmaziun professiunala
Diesch chantuns sa reuneschan en ina cuminanza d'interess per l'infurmatica en la furmaziun professiunala. Ils chantuns commembers han chattà ina soluziun cuminaivla per l'infurmatica cun l'applicaziun speziala KOMPASS, e quai per executar la lescha davart la furmaziun professiunala. Grazia a la reuniun pon ins reagir pli spert e pli favuraivel en ils singuls chantuns sin las midadas da las incumbensas executivas en la furmaziun professiunala.
Ils chantuns Basilea-Champagna, Grischun, Lucerna, Schaffusa, Soloturn, Son Gagl, Turgovia, Vad, Zug e Turitg èn sa reunids a basa da la collavuraziun resultada ils davos onns per executar la lescha davart la furmaziun professiunala en la "cuminanza d'interess per l'infurmatica en la furmaziun professiunala". La collavuraziun è resultada dal svilup d'ina soluziun per EED tras l'uffizi per la furmaziun professiunala dal chantun da Son Gagl a l'entschatta dals onns 80. Ella è s'approfundada pli e pli cun sviluppar cuminaivlamain in'applicaziun speziala per ademplir las incumbensas executivas en la furmaziun professiunala. L'applicaziun speziala "KOMPASS" è vegnida sviluppada ils onns 1990 fin 1992 tras ils chantuns da Son Gagl e da Turitg ed è vegnida finanziada anticipadamain dal chantun da Son Gagl. Ils ulteriurs uffizis per la furmaziun professiunala che fan uss part da l'uniun èn s'acquistads "KOMPASS" en licenza ils onns 1993 fin 1997.
L'applicaziun speziala "KOMPASS" cumpiglia ils champs surveglianza da l'emprendissadi, examen final da l'emprendissadi, cussegliaziun professiunala, curs, statisticas, subvenziuns, finanzas sco er stipendis ed emprests. Ella è er la basa per la bursa da plazzas d'emprendissadi che vegn publitgada da quests chantuns en l'Internet.
En consequenza da la midada tecnologica sa midan las pretaisas als emprendissadis professiunals adina pli spert. Questas midadas han in effect er sin l'execuziun da la furmaziun professiunala e chaschunan adattaziuns en las soluziuns da l'infurmatica. Cun in'applicaziun speziala unifitgada e cun la repartiziun dals custs ch'è daventada pussaivla tras quella, pon ins far adattaziuns e svilups ulteriurs a moda bler pli bunmartgada. Ina preschentscha cuminaivla vers terzas persunas vegn spetgada er per il mantegniment.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Cuminanza d'interess per l'infurmatica en la furmaziun professiunala, CIIFP
Data: 10.11.1998
|
073dd94e-6387-4e0e-a292-cf954f04a3fb
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Da l'uffizi da contabilitad a l'administraziun da finanzas
Tar il departament da finanzas e militar dal Grischun vegn organisà da nov il sectur dals fatgs da finanzas. Las incumbensas vegnan detretschadas e structuradas en ils sequents secturs: prestaziuns strategicas, prestaziuns operativas ec incumbensas da controlla. Il sectur strategic resta tar il secretariat dal departament. L'uffizi da contabilitad vegn a surpigliar da nov tut las incumbensas operativas sin il sectur da las finanzas e da la contabilitad, entant che la controlla da finanzas sa concentrescha sin sias incumbensas da controlla. En il rom da questa reorganisaziun vegnan transferidas tut las lavurs operativas en connex cun l'elavuraziun dal preventiv e dal plan da finanzas da la controlla da finanzas a l'uffizi da contabilitad. En vista al champ d'incumbensas extendì considerablamain vegn l'uffizi da contabilitad rinforzà persunalmain e renumnà davent dal 1. da schaner 1999 en administraziun da finanzas.
La direcziun da la nova administraziun da finanzas cumpetta al schef da fin uss da l'uffizi da contabilitad, Willi Benz, contabilist diplomà. El surpiglia il sectur d'incumbensas da la contabilitad statala/dal quint chantunal. El vegn assistì dals manaders da secturs Peter Crufer, contabilist diplomà e substitut dal directur (preventiv, plan da finanzas, quint dals custs, controlling), Werner Meng, spezialist da banca diplomà (tresoreria, Cash management) e Christian Cadalbert (EED, logistica).
L'adressa exacta è: Administraziun da finanzas dal chantun Grischun, Steinbruchstrasse 18-20, chascha postala, 7001 Cuira.
Contribuziuns da sport-toto
La regenza conceda contribuziuns da sport-toto en l'import total da var 42'600 francs a las sequentas uniuns: -
Secziun CAS Tavau vi da la construcziun nova da la camona da Kesch, -
BTV Cuira sport per impedids per acquistar duas novas sutgas da rodas per curs da nudar, ed al -
Club da skis Ruschein per cumprar in runal pitschen "Pony 1000".
Da las vischnancas
Il project per la midada da construcziun dal plaunterren e per amplifitgar il palantschin da la chasa da scola dal Graben per l'instrucziun commerziala professiunala vegn approvà definitivamain cun resalvas e directivas. Vi dals custs imputabels da var 1.3 milliuns francs vegnan segiradas contribuziuns chantunalas da construcziun da 50 pertschient
Il project per ina construcziun nova da la chasa da scola primara (segunda etappa) a Jenaz vegn approvà definitivamain cun directivas. Vi dals custs imputabels da var 3.4 milliuns francs vegnan segiradas contribuziuns chantunalas da construcziun da 25 pertschient.
Il project per l'engrondiment da la chasa da scola a Scharans vegn approvà da princip cun remartgas. Vi dals custs imputabels d'investiziun da var 885'000 francs vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da construcziun da 25 pertschient.
Approvada vegn la revisiun parziala da la constituziun da la vischnanca da Müstair.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 12.11.1998
|
de6c3738-cb30-4157-b845-b5c07ac4a3d2
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ina lescha per nossa banca chantunala
Explicaziuns da cusseglier guvernativ Aluis Maissen per la votaziun dals 29 da november 1998
La banca chantunala grischuna - la banca da tut las Grischunas e da tut ils Grischuns, perquai ch'ella appartegna finalmain al chantun ed uschia al pievel grischun - ha lavurà fitg bain dapi onns, cuntanschì resultats allegraivels ed intensivà fermamain sia posiziun tranter las bancas chantunalas da noss pajais. In mussament per questas prestaziuns è il fatg che nossa banca chantunala grischuna (BCG) dispona da considerabels agens meds; sa referind a l'uschenumnada garanzia tras agens meds figurescha la BCG sin ils emprims rangs da la Svizra. Quest'observaziun calma e relativescha duraivlamain l'uschenumnada "garanzia chantunala" cun l'obligaziun eventuala che resulta da quella per il chantun. Uschè ditg che la BCG posseda avunda agens meds, na sto il chantun segir betg pajar. Questa buna situaziun da partenza, per la quala i n'è betg il davos d'engraziar a la direcziun da la banca ed a l'autoritad da la banca sco er a tut las collavuraturas ed a tut ils collavuraturs da la banca per lur lavur cumpetenta e responsabla durant blers onns, esi da prender per chaschun da crear ina nova basa legala per nossa banca dal chantun. Quai succeda la fin d'emna dals 29 da november, premess ch'il pievel acceptia il project da votaziun che garantescha las cudiziuns generalas a la BCG per pudair exister cun success er en il futur en in ambient che sa mida spert.
Ils statuts dal cussegl grond ch'èn en vigur e derivan da l'onn 1970 cuntegnan diversas disposiziuns da natira organisatorica, strategica ed operativa. Oz na chapescha ins betg pli senz'auter il connex intern da quellas. Il cuntegn da quests statuts na pudeva quasi pli star a pèr cun il svilup rasant sin il sectur da bancas. Durant ils davos onns èn ultra da quai daventadas cleramain pli rigurusas las prescripziuns federalas per las bancas chantunalas pertutgant la surveglianza e la controlla.
Cun transferir ils statuts en ina nova lescha han ins pudì integrar las novas prescripziuns dal dretg federal en la legislaziun chantunala. Ultra da quai vegnan las votantas ed ils votants grischuns en il futur a decider sezs davart la basa legala da la BCG. Ils statuts davart la banca da fin uss vegnivan relaschads ed adattads mintgamai dal cussegl grond; in spustament da questa cumpetenza dal parlament sin il pievel è pli che giustifitgà en vista a la posiziun ed a la muntada da la BCG en il chantun.
Meglieraziuns essenzialas cuntegna la nova lescha pertutgant la surveglianza e la controlla. La confederaziun ha obligà ils chantuns l'onn 1994 da numnar in post extern da revisiun qualifitgà per lur bancas chantunalas. Il medem mument han ils chantuns obtegnì la pussaivladad da surdar la surveglianza tenor lescha da banca dal tuttafatg a la cumissiun federala da bancas. En il sboz da lescha per la BCG èn previs domadus mecanissems da controlla. En vista als affars da banca che daventan pli e pli complexs creescha questa mesira dapli segirezza e chaschuna ina evidenta distgargia al chantun. En pli vegnan separadas las decisiuns strategicas cleramain da las incumbensas operativas en la nova lescha ed attribuidas al cussegl da banca (interess strategics) sco er a la direcziun (funcziuns operativas). La finala èn las premissas electoralas per ils cussegliers da banca daventadas pli rigurusas envers quellas da fin uss.
D'experiments nunneccessaris vegni desistì en quest porject. Uschia duai la BCG avair anc adina la furma giuridica d'in institut autonom. En la discussiun politica esi vegnì pretendì da tscherts circuls da midar la BCG en ina societad d'aczias u almain da crear las premissas per ch'il cussegl grond possia far la midada en ina SA da tuts temps. Ma questas ideas n'èn betg vegnidas sustegnidas avunda ni dals experts consultads, ni dal cussegl grond. Decisiv per il success d'ina banca chantunala - specialmain en nossas relaziuns specificas - n'è betg tant la furma giuridica, mabain plitost il cader e las collavuraturas ed ils collavuraturs bain scolads e motivads. Ultra da quai na pudess ins strusch plazzar il chapital d'aczias da la BCG be en il chantun Grischun sez. "Emigraziun" da chapital e da facultad publica en plazzas da finanzas ed en centers economics d'ordaifer il chantun fissan la consequenza. Ed in ulteriur squitsch sin la rendita pudess chaschunar facilmain che las filialas en lieus giud via stuessan vegnir serradas.
Per noss chantun esi specialmain impurtant ch'ils basegns da credits e da daners da la populaziun, dal manstergn e da l'industria sco er da noss giasts possian vegnir reglads currentamain e sin il lieu er en regiuns e vals giud via. La BCG surpiglia qua ina incumbensa impurtanta cun offerir prestaziuns da servetsch da banca sin l'entir territori dal chantun. Ella vegn obligada da far quai tras l'incarica da prestaziun ch'il legislatur prescriva en l'art. 2. Il pendant tar l'incarica da prestaziun è la garanzia chantunala ch'obligass finalmain il chantun da surprender obligaziuns da la banca, sch'ils agens meds da la banca na fissan betg suffizients. Il mantegniment da la garanzia chantunala ch'è ina part essenziala da la banca chantunala sco er il mantegniment da l'incarica da prestaziun èn in cler confess per la BCG sco banca dal chantun.
Da quai ch'è sa cumprovà na duain ins betg sa deliberar, sch'ins na sto betg e mo per midar insatge. Premess l'acceptaziun dal pievel, obtegna la BCG ina nova basa legala ch'è adattada per nossas relaziuns. Per regla na creain nus betg leschas per l'eternitad. Adattaziuns a las pretaisas dal temp èn e restan ina provocaziun ed ina incumbensa permanenta per il legislatur.
Cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen
schef dal departament da finanzas e militar
Gremi: departament da finanzas e militar dal Grischun
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Aluis Maissen
Data: 12.11.1998
|
c7e7a8db-c2b6-4f19-bc79-554c181a7b15
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun dal cussegl grond beneventa la revisiun parziala da la lescha davart la gulivaziun da finanzas
Sut il presidi da deputà Sep Cathomas, Breil, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Klaus Huber, schef dal departament da l'intern e da l'economia publica ha ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tractà ils 9 da november 1998 la revisiun parziala da la lescha davart la gulivaziun da finanzas e da l'ordinaziun executiva latiers sco er ina cumplettaziun da la lescha davart il dretg da las auas. La cumissiun ha concludì unanimamain d'entrar en chaussa e recumonda al cussegl grond da tractar quest project a chaschun da la sessiun da november.
Cun quest project vegn realisà il basegn da refurma demussà en il rapport da l'onn passà davart la gulivaziun da finanzas tranter las vischnancas. Spezialmain sa tracti da perfecziunar la clav da la forza finanziala, da precisar l'autezza per ils tschains d'aua decisivs per la gulivaziun da finanzas, da reparter il franc da la cuntrada tranter il chantun e las vischnancas e da resguardar las entradas da las vischnancas or da prestaziuns da cumpensaziun per perditas da l'utilisaziun da la forza d'aua per la calculaziun da la forza finanziala e per la gulivaziun da la forza fiscala. Plinavant duai vegnir introducida da nov la taxaziun da taglia vicendaivla tranter las vischnancas cun la taglia supplementara per quels cass, en ils quals ina vischnanca è activa a moda interprendenta sin il territori d'ina autra vischnanca.
La clav da la forza fiscala duai vegnir adattada sco suonda: -
Il basegn finanzial vegn eruì a basa dals criteris statistics, dal basegn fundamental, dal dumber da scolars e da la surfatscha. -
Tar l'utilisaziun dal pe da taglia en la media da dus onns vegn la valitaziun dal pe da taglia reducì per in terz.
La cumissiun fa al cussegl grond las propostas da tractar il project, d'adattar la lescha davart la gulivaziun da finanzas e l'ordinaziun executiva latiers sco er d'adattar la lescha davart il dretg da las auas en il senn dal messadi da la regenza.
Infurmatur:
-
Sep Cathomas, Breil, president da la cumissiun predeliberanta,
Sur Crusch, 7165 Breil, tel. 081-920 10 50 / 941 11 55; fax 081-941 26 66
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta dal cussegl grond per la lescha davart la gulivaziun da finanzas
Data: 17.11.1998
|
f8442e0c-dc5f-4ec2-a656-243f6f4874e7
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Premi d'ambient 1999 da la Arge Alp: s'annunziar ussa!
Il premi d'ambient da la cuminanza da lavur dals pajais da las Alps (Arge Alp) vul premiar l'engaschament en favur da l'ambient en il territori alpin ed animar da suandar quest exempel. Sco novaziun sa drizza il premi d'ambient 1999 tematicamain sin mesiras per la protecziun dal clima. Il termin da publicaziun dura fin la fin da december 1998.
Per il premi d'ambient 1999 da l'Arge Alp pon candidar abitantas ed abitants, vischnancas, interpresas, federaziuns ed organisaziuns ch'èn sa fatgs meritaivels per l'ambient. Els vegnan envidads d'annunziar a l'Arge Alp lur projects tar la protecziun dal clima.
Tema 1999: Protecziun dal clima
En il territori da las Alps èn las midadas dal clima spezialmain significativas. La protecziun dal clima è perquai ina da las finamiras surordinadas da la politica da l'ambient. Tschertgads èn projects cun mesiras concretas e cumplessivas per la protecziun dal clima. Els ston gia esser realisads e ston chaschunar ina reducziun da la contaminaziun da l'aria tras dioxid carbonic. Pussaivels èn tranter auter mesiras directivas da spargnar energia, u l'adiever da funtaunas d'energia regenerablas. Ultra da quai pon ins inoltrar acziuns che contribueschan a la protecziun dal clima tras infurmaziun efficazia.
Vistas per il Grischun
En il chantun Grischun, ritg da sulegl e cun abitantas ed abitants fitg sensibels per ils giavischs da la protecziun dal clima, vegn il tema per il premi d'ambient 1999 segir e franc a chattar grond interess. Las vistas èn bunas. Ins sto profitar da l'occasiun ed augmentar il dumber da projects per il Grischun ch'han obtegnì premis d'ambient. L'onn 1996 ha l'Arge Alp premià cun documents da renconuschientscha ils dus projects "Protecziun da natira e cuntrada a Trimmis" da l'uniun d'istorgia natirala e da l'uniun da purs da Trimmis sco er la "Maestranza europeana alpina da mobils solars" da l'uniun da promoturs Tour de Sol e da la societad da traffic dal Grischun. 1997 è il segund premi per il project "Siddhartha" vegnì surdà a la cuminanza d'interess "Lebendige Landquart" ed a la gruppa d'ambient Pro Prättigau. L'uniun d'istorgia natirala da Trimmis ha obtegnì il 1997 er in premi da la fundaziun Binding a Schaan. Ulteriurs premis per la protecziun da la natira e da l'ambient da la fundaziun Binding èn ids 1986 a dr. Hans Ulrich Hollenstein, Cuira, per sias prestaziuns en servetsch da la protecziun da la natira, 1989 a dr. Walter Trepp, Cuira (+) per sia lavur en favur da la selvicultura confurm a la natira, 1990 a Hans Moser, Laax, per ses engaschament per l'ambient sco caricaturist ed autur, 1991 al project internaziunal per la recolonisaziun dal tschess barbet en las Alps e 1993 a la gruppa da protecziun da la natira Val Müstair per ses sforzs per mantegnair valitas da natira e cuntrada en la Val Müstair.
Surdada dals premis il zercladur 1999
Il premi è vegnì regalà dals schefs da regenza da l'Arge Alp. Da la Svizra fan part da questa ils chantuns Grischun, Tessin e S. Gagl. Or dals pajais alpins vischins fan part il stadi liber da Baviera, il pajais federativ Baden-Württemberg, ils pajais federativs austriacs Salzburg, Tirol e Vorarlberg sco er las provinzas talianas Tirol dal sid, Trento e la regiun Lumbardia. II premi d'ambient da l'Arge Alp consista d'in object cun valita simbolica. Ultra da quai pon las premiadas ed ils premiads obtegnair premis en contant. Il premi duai vegnir surdà en il rom da la conferenza dals schefs da regenza da l'Arge Alp il zercladur 1999 en il chantun Tessin.
Termin d'inoltraziun: 31 da december 1998
Il premi d'ambient da l'Arge Alp vegn publitgà en tut ils pajais commembers. Post da contact per candidatas e candidats dal chantun Grischun è l'uffizi per la protecziun da l'ambient dal Grischun, Gürtelstrasse 89, 7001 Cuira. Là pon ins retrair tut la documentaziun detagliada da publicaziun. las candidaturas ston vegnir inoltradas fin ils 31 da december 1998.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura ed ambient dal Grischun
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Joachim Caluori
Data: 19.11.1998
|
3808353a-e432-4564-a1a4-2ef5cba82d79
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La conferenza da las regenzas dals chantuns alpins sustegna la modernisaziun da la viafier
L'object dal project da viafier, davart il qual il pievel svizzer ha da votar ils 29 da november 1998, è la finanziaziun dals quatter projects gronds VIAFIER 2000, NVTA, colliaziun da la Svizra da l'ost e dal vest cun la rait europeica d'auta sveltezza sco er mesiras da protecziun encunter la canera da las viafiers. Per modernisar las viafiers svizras duai vegnir mess a disposiziun in import da totalmain ca. 30 milliardas francs sur ina perioda da 20 onns.
Ils chantuns Uri, Sursilvania, Sutsilvania, Glaruna, Grischun, Vallais e Tessin che s'uneschan en la conferenza da regenzas dals chantuns muntagnards han grond interess ch'il project davart la modernisaziun da la viafier vegnia acceptà. L'augment da las capacitads da la viafier promova il transferiment dal traffic da martganzia da la via sin la viafier. La realisaziun dal concept da la VIAFIER 2000 succeda er en il territori alpin e porta als abitants da quest differents avantatgs, sco p. ex. temps da viadi considerablamain pli curts, quai ch'è positiv er per il turissem. Las mesiras encunter la canera èn gist en las valladas alpinas per part stretgas fitg necessarias per augmentar la qualitad da viver. La finanziaziun dals projects gronds ord in fond lià a quest intent garantescha che quests projects na vegnan betg pajads a cust d'autras expensas statalas. Uschia stattan vinavant a disposiziun meds per finanziar las vias principalas en il territori alpin sco er per finanziar il traffic public regiunal.
L'acceptaziun dal project munta perquai gist per il territori alpin in cler progress da la politica da traffic.
President: cusseglier guvernativ Klaus Huber
Secretariat: lic. iur. Christian Boner, departament da l'intern e da l'economia publica, 7000 Cuira
Nr. da tel. 081-257 23 11 / nr. da fax 081-257 21 71
Gremi: conferenza da las regenzas dals chantuns alpins
Funtauna: rg conferenza da las regenzas dals chantuns alpins
Data: 20.11.1998
|
a7fdf584-4c78-4da5-a2b4-f762c8340fc2
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Per las permissiun da EOC vegn introducida ina taxa
Tgi che vul construir u renovar in edifizi ordaifer la zona da construcziun, basegna ina uschenumnada permissiun da EOC (EOC edifizis ordaifer la zona da construcziun) dal departament da l'intern e da l'economia publica (DIEP). Il DIEP tracta var 1'300 da tals cass per onn. En il rom da las mesiras da spargn vegn introducida davent da l'entschatta da l'onn 1999 ina taxa per tut las disposiziuns da EOC. Quella munta en il cas normal a 100 fin 250 francs plus las taxas da chanzlia, po dentant s'augmentar en cass spezials fin 1'000 francs. Uschia po vegnir quintà cun entradas annualas da 200'000 fin 400'000 francs. L'incasso fa il chantun.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 24.11.1998
|
e01501f7-43f3-4491-9f08-c1ec08ae4865
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Las mancanzas en la Casa di Cura Immacolata a Roveredo vegnan cumbattidas
En ina brev dals 17 d'october 1997 al departament da giustia, polizia e sanitad, suttascritta da "malsauns e persunal", han ins fatg reproschas massivas a la direcziun ed als responsabels da la tgira en quai che reguarda la moda e maniera da la tgira ed assistenza dals abitants da la Casa di Cura Immacolata a Roveredo.
Observond sia incumbensa da polizia da sanitad ha il departament da giustia, polizia e sanitad incumbensà il team grischun per taxar la qualitad da sclerir las reproschas en occasiun d'ina visitaziun da la chasa.
Il team per taxar la qualitad ha constatà en ses rapport dal favrer 1998 che la structura directiva da la chasa, la qualificaziun dals collavuraturs sco er la moda e maniera da la tgira ed assistenza mussan mancanzas considerablas.
Il departament da giustia, polizia e sanitad ed il team grischun per taxar la qualitad èn vegnids informads l'entschatta da november da la direcziun da la Casa di Cura Immacolata davart las acziuns gia fatgas e planisadas da la chasa per eliminar las mancanzas constatadas.
Sco ch'igl è vegnì constatà da vart dal departament da giustia, polizia e sanitad e dal team grischun per taxar la qualitad, ha la direcziun da la chasa instradà in vast pachet da mesiras per eliminar las mancanzas constatadas. Impurtant è en quest connex surtut l'introducziun da structuras da direcziun meglieradas ed ina nova filosofia da tgira. La realisaziun dal pachet da mesiras vegn accumpagnada d'ina forza spezialisada externa. Ils sforzs da la direcziun da la chasa dattan speranza che la tgira ed assistenza dals abitants da la Casa di Cura Immacolata a Roveredo vegnia meglierada considerablamain en il proxim temp en quai che reguarda la qualitad. En l'interess dals abitants da la chasa vegn il departament da giustia, polizia e sanitad er en avegnir ad observar cun attenziun las mesiras da la direcziun da la chasa che servan a l'eliminaziun da las mancanzas.
Per la primavaira da l'onn 1999 è prevedida in'inspecziun da la chasa tras il team grischun per taxar la qualitad, suandada d'in rapport al departament da giustia, polizia e sanitad en la Casa di Cura Immacolata sezza.
Infurmant: -
Gion Claudio Candinas, secretari dal departament da sanitad e dals fatgs socials, tel. 081-257 25 12
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad
Data: 26.11.1998.
|
116123c5-ed29-4eed-b7bd-c72c7eb6bb9d
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il Grischun vul gulivar disavantatgs dal lieu cun daners da TCPTP (LSVA)
La regenza vul duvrar ils daners ch'èn da spetgar da la TCPTP per l'entira populaziun dal chantun, oravant tut per il sectur da traffic.
A partir da l'onn 2001 spetga la confederaziun da la taxa sin il traffic da camiuns pesants tenor prestaziun (TCPTP) retgavs totals da ca. 750 milliuns francs ed a partir da 2005 retgavs da 1'500 milliuns francs. In terz dal retgav net vegn distribuì als chantuns. Il cussegl federal n'ha anc betg fixà la clav da repartiziun exacta. Il Grischun quinta d'obtegnair tranter nov e diesch pertschient da la petta che vegn repartida sin ils chantuns, quai che muntass a partir dal 2001 probablamain a 22 fin 25 milliuns francs, a partir da 2005 a 45 fin 50 milliuns francs da la TCPTP. Per tgau da la populaziun cuntschanscha il chantun Grischun en la cumparegliaziun da l'entira Svizra la valita suprema avant il Vallais ed Uri. Sin il quart rang suonda il chantun Giura cun ina valita ch'è sulettamain la mesadad da quella dal Grischun. En cifras absolutas obtegna il chantun Berna il pli bler, suandà da Turitg, dal Grischun e dal Vallais.
Ils chantuns pajan cun lur part en l'emprima lingia lur custs betg cuvrids dal traffic sin via. Cun distribuir las parts dals chantuns vegnan ultra da quai resguardads ils effects spezials da la TCPTP en territoris muntagnards e regiuns periferas (uschenumnada part che vegn dada ordavant). Punct central è qua il disavantatg da las regiuns cun access reducì per ils camiuns da 40 tonnas. Ils chantuns na pon betg duvrar dal tuttafatg senza intent las parts da la TCPTP. La legislaziun federala e la lescha chantunala davart il traffic sin via reglan nua ch'ils raps èn d'impunder. Per il Grischun resultan las sequentas cumponentas da contribuziuns ed intents da diever: -
La part che vegn dada ordavant a territoris muntagnards e regiuns periferas munta per il Grischun a ca. 58 pertschient dals daners ch'ins po spetgar da la TCPTP e n'è betg lià ad in intent spezial. Ella vala sco cumpensaziun dals custs betg cuvrids, purtads dal chantun, per il traffic sin via e duai servir a l'entira populaziun dal chantun. La regenza vul impunder almain in quart da questa part per il traffic public, in ulteriur quart vegn duvrà tenor basegn per la construcziun ed il mantegniment da vias, entant ch'il rest va en l'economia generala per cuvrir u reducir ils custs externs dal traffic da camiuns pesants. Sco tals valan tr.a. custs da sanadad u d'accidents u donns vi d'edifizis che na vegnan betg pajads dal chaschunader, mabain che ston vegnir purtads da la generalitad. -
La part ordinaria munta a ca. 42 pertschient e duai vegnir duvrada dal tuttafatg per la construcziun ed il mantegniment da las vias grischunas. Latiers tutgan er mesiras architectonicas per la protecziun cunter la canera.
La cultivaziun da chonv duai vegnir controllada meglier
La controlla da la cultivaziun grischuna da chonv vegn intensivada. La regenza relascha in'ordinaziun davart l'obligaziun d'annunzia per la cultivaziun e l'utilisaziun da chonv. Tgi che planta chonv (cannabis) en il Grischun, sto uss annunziar quai a l'uffizi chantunal d'agricultura. In'emprima annunzia ha da succeder avant la semnada, in'ulteriura avant la racolta. Cun questas novaziuns vegn intenziunada ina survista davart la dimensiun e la spezia dal chonv plantà. Chonv vala sco materia prima regenerabla preziusa e po vegnir impundì per nundumbraivels intents industrials ed energetics. Spezias da chonv cun auta concentraziun da THC pon er vegnir duvradas sco uschenumnadas drogas lommas. THC (tetrahydrocannabinol) è la substanza decisiva per marihuana e haschisch.
L'uffizi d'agricultura controllescha ensemen cun il laboratori chemic la semenza, las culturas e l'intent d'utilisaziun dal chonv. En quest connex è primarmain da muntada la valur da THC da las plantas tar la racolta. L'uffizi d'agricultra examinescha ultra da quai sche las persunas che produceschan chonv fan part da l'experiment per materias primas regenerablas e cultiveschan chonv industrial (tenor catalog da spezias). Indizis per in'utilisaziun cuntraria a l'intent dal chonv cun ina concentraziun da THC pli auta èn avant maun sch'i na vegn betg cumprovà in adiever industrial admess e sch'i vegnan producids products che pudessan er vegnir duvrads sco meds narcotics (uschenumnads bains da "dual-use"). Sch'ins suppona che la racolta spetgada possia er servir a la producziun da meds narcotics u sche products vegnan offrids al consum correspundent, esi d'annunziar quai a la procura publica.
Cun la nov'ordinaziun vegn empruvà d'impedir abus tar la cultivaziun da chonv. Tgi che cultivescha main che diesch plantas na suttastat betg a l'oblig d'annunzia.
Sco sulet stadi en l'Europa centrala permetta la lescha svizra davart ils meds narcotics la cultivaziun da chonv, uschenavant che na vegnan betg gudagnads meds narcotics. Quai ha manà er en il chantun Grischun a la situaziun che la cultivaziun da chonv è creschida considerablamain ils davos onns. Il text da la nova ordinaziun davart il chonv vegn publitgà en il Fegl uffizial dal chantun ed en las collecziuns da leschas correspundentas.
Program per promover la lingua e la cultura
La regenza suttametta al departament federal da l'intern il program ed il preventiv 1999 per promover e mantegnair la lingua e cultura rumantscha e taliana en il chantun Grischun. Las expensas totalas figureschan en il preventiv cun 6.909 milliuns francs (l'onn precedent 7.315 milliuns). Da quels portan la confederaziun 68.5 pertschient ed il chantun 31.5 pertschient. ils daners duain vegnir impundids per: -
atgnas mesiras dal chantun, tr. a. servetsch da translaziun, ediziun dal cudesch da dretg en las trais linguas chantunalas, instrucziun da lingua -
sustegnair ulteriuras mesiras, tr. a. projects da scola, mesiras regiunalas en favur dal rumantsch -
contribuziuns per projects scientifics -
contribuziuns ad instituziuns ed organisaziuns -
promoziun da l'activitad d'ediziun e da la pressa rumantscha.
L'informatica da l'administraziun chantunala e la midada dal millenni
Ins ha da prender mesiras per evitar che sistems da computer ed auters che cuntegnan processurs dettian ensemen la notg da la midada dal millenni. Il chantun impunda ultra dal budget ordinari 3.38 milliuns francs per quest intent.
La midada da data da l'onn 1999 sin l'onn 2000 chaschuna l'uschenumnà problem da l'onn 2000 en il mund d'informatica. Per spargnar spazi d'arcunar han ins inditgà en numerus sistems da computer las cifras dals onns sulettamain cun las duas davosas cifras (p. ex. 1998 empè da 1998). Tras quai n'èn las cifras 00 betg definidas cleramain e pudessan vegnir interpretadas dal computer er sco 1900. En l'elavuraziun da datas po quai chaschunar resultats fallads e cupitgas dal sistem. Ins na dastga betg patratgar vi dal chaos che quai pudess dar per exempel sin il sectur da las rentas da l'AVS u da las taglias. Pertutgads n'èn dentant betg sulettamain computers en il senn pli stretg, mabain er tut ils indrizs che cuntegnan processurs èn sensibels per funcziuns sbagliadas (p. ex. maschinas d'iseglias dirigidas numericamain, sistems da lifts, centralas da telefon u da distribuziun d'electricitad euv.)
Il chantun è dapi intgin temp vidlonder da far analisas e prender mesiras correspundentas sin il sectur dals meds d'informatica da l'administraziun chantunala per esser pront per la midada dal millenni. L'uffizi d'informatica ha elavurà in "concept per evitar problems cun l'onn 2000" e cumpilà in catalog da mesiras cumplessiv che cumpiglia er ils custs. Il concept è il medem mument in grond pass en direcziun d'ina strategia d'acquisiziun e plattafurma da lavur unitara entaifer l'administraziun chantunala. Ils custs supplementars effectivs per evader il problem cun l'onn 2000 muntan a 3.38 milliuns francs. Gia tar la realisaziun dal budget 1999 vegn dentant gia acquistà intenziunadamain hard- e software per il sectur da computers, quai che dat als custs supplementars ina dimensiun acceptabla. Cun la resalva da l'approvaziun tras il cussegl grond resp. tras la cumissiun da gestiun ha la regenza dà liber in credit supplementar correspundent.
19.4 milliuns francs per vischnancas cun finanzas flaivlas
L regenza dat liber contribuziuns en l'autezza totala da ca. 19.4 milliuns francs per la gulivaziun finanziala tranter las vischnancas da l'onn 1998. Questa contribuziun vegn duvrada per contribuziuns da gulivaziun a vischnancas cun finanzas flaivlas e vegn scumpartida sco suonda: -
9.3 milliuns francs per la gulivaziun da la forza finanziala -
7.6 milliuns francs per contribuziuns vi dad ovras publicas e -
2.5 milliuns francs per la gulivaziun dals basegns spezials (repartiziun ordinaria 1.94 milliuns, contribuziun extraordinaria a Tschiertschen da 200'000 francs sco er contribuziun da fusiun Rona-Tinizong da 400'000 francs.)
Oleodotto: da la pipeline d'ieli al conduct da gas natiral
La regenza va da princip d'accord cun la dumonda da concessiun da la Oleodotto del Reno SA, Cuira, da reutilisar il conduct d'ieli existent tranter il pass dal Spligia e St. Margrethen che na vegn oz betg pli duvrà sco conduct da gas natiral ad auta pressiun. Ella renconuscha l'interess public dal project ch'ella considerescha sco raschunaivel tant en quai che reguarda las expensas sco er dal punct da vista da l'economia d'energia e da l'economia publica. L'iniziativa da la concessiunaria vegn beneventada. Quai vala er per il fatg ch'il provediment d'energia dal chantun vegn cumplettà d'in purtader d'energia interessant. Visavi la confederaziun accentuescha la regenza che las disposiziuns da segirtad stoppian vegnir observadas cumplainamain avant che la concessiun vegnia dada. En singulas vischnancas maina il conduct tras territoris d'abitar u zonas da construcziun. Forsa ston ins spustar il conduct en tscherts secturs per betg pregiuditgar a moda nuncommensurada las pussaivladas da svilup correspundentas. Tals cass èn d'examinar manidlamain cun las vischnancas pertutgadas il mument da l'elavuraziun dals plans ed eventualmain da realisar a cust da la concessiunaria. Avant che conceder la permissiun da construcziun ston vegnir fatgs ils contracts da conduct necessaris cun ils/las proprietari(a)s. Ultra da quai ston vegnir accumplidas tschertas cundiziuns da basa dal chantun, tr. a. la construcziun d'in post da prelevaziun da gas a cust da la concessiunaria.
Nova staziun da psicoterapia a Cuira
En noss chantun na datti anc nagina staziun da psicoterapia. Ina tala duai vegnir creada en la clinica Waldhaus a Cuira e star a disposiziun ca. a partir da la mesadad da l'onn 1999. Per quest intent vegn transfurmada correspundentamain ina da las staziuns acutas. Il basegn da letgs munta a 10 fin 15. Las adattaziuns architectonicas èn realisablas cun il mantegniment normal, per il persunal spezial necessari vegni a duvrar tschertas midadas e spustaments da plazzas che ston anc vegnir approvads da la cumissiun da gestiun. I vegn quintà che la nova purschida portia dapli entradas da pazients privats staziunars.
Consultaziuns a la confederaziun
La regenza prenda posiziun tar differents projects visavi la confederaziun. Uschia sustegna ella da princip l'emprima revisiun da la lescha federala davart la prevenziun persunala da vegliadetgna, survivents ed invaliditad (LPP). Cun questa revisiun ston ins empruvar a tut pretsch da simplifitgar e render pli concisa la lescha e l'ordinaziun. Ultra da quai esi da differenziar cleramain tranter las incumbensas da l'AVS e da la LPP. La segunda pitga na dastga betg vegnir duvrada per sanar l'AVS. La finamira constituziunala da la segirezza da l'existenza sto vegnir cuntanschida en il rom da l'AVS e da las prestaziuns supplementaras.
La confederaziun vul suspender il temp da perscripziun da 10 resp. 15 onns per acziuns sexualas chastiablas vi d'uffants sut 16 onns fin che la victima ha cuntanschì il 18avel onn. La regenza refusescha quai d'ina vart per raschuns dal dretg da cumprova. Da l'autra vart declera ella ch'ina tala reglamentaziun s'oppona a la sistematica ed als princips fundamentals da la perscripziun penala. Ultra da quai vul la confederaziun uss declerar sco chastiabels l'acquist, il possess e la procuraziun da pornografia dira e da represchentaziuns da violenza. La regenza sustegna questa proposta da revisiun,er sch'ella vegn ad esser realisabla mo parzialmain en la pratica.
I vegn beneventà ch'il program Interreg (promoziun da la participaziun svizra a l'iniziativa communabla per la collavuraziun sur ils cunfins) duai vegnir cuntinuà. Per la perioda dal 2000 fin il 2006 è prevedì per quest intent in credit da basa da 39 milliuns francs. Il Grischun vegn er en avegnir a sa participar en il rom d'enfin uss a la finanziaziun da projects sur ils cunfins ora.
Da las vischnancas
Il project per la nova construcziun da la scola d'elecziun da professiun a Cuira vegn acceptà definitivamain cun resalvas e recumandaziuns. Vi dals custs imputabels dal stabiliment da ca. 1.5 milliuns francs vegn empermessa ina contribuziun chantunala da construcziun da 50 pertschient.
La prolungaziun dal scumond da rimnar bulieus en il guaud da Bonaduz vegn approvada.
Ultra da quai èn vegnidas approvadas la lescha davart las taxas da cura e las taxas per promover il turissem da Flerden sco er cun resalvas la revisiun parziala da la constituziun communala da Waltensburg/Vuorz.
Fatgs dal persunal
Marco Belleri, Summaprada, schefstimader tar l'uffizi da stimaziun, vegn pensiunà a la fin da november 1998. La regenza engrazia ad el per ils servetschs prestads a favur dal chantun.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 26.11.1998
|
ea524b59-b758-4eb7-92f0-a1d1a7dc839c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Regiunalisaziun da la protecziun civila grischuna
En il Grischun vegnan realisadas las incumbensas da la protecziun civila tras 44 organisaziuns da protecziun civila (OPC). La regiunalisaziun correspundenta pussibilitescha gronds respargns da custs.
La furmaziun d'organisaziuns da protecziun civila regiunalas en il Grischun è terminada. Las davosas vischnancas ch'èn s'unidas èn la citad da Cuira, Calfreisen, Castiel, Haldenstein, Lüen e Maladers. Ils 2 da december 1998 è vegnida suttascritta ina cunvegna da fusiun correspundenta en il chastè da Haldenstein.
Oriundamain vegnivan realisadas las incumbensas da la protecziun civila da las singulas 213 vischnancas dal Grischun. Il 1992 ha l'uffizi chantunal da protecziun civila instradà il process da regiunalisaziun. Dentant èn las structuras vegnidas transfurmadas tras la creaziun da 44 organisaziuns regiunalas da protecziun civila (OPC). La nova organisaziun è pli effizienta e pussibilitscha da spargnar custs per la scolaziun e l'infrastructura en l'autezza da milliuns.
Novaziuns a partir dal 1999
A partir da l'onn proxim vegnan realisadas tar la protecziun civila las optimaziuns concludidas dal cussegl federal. Perquai ch'il cunfin da vegliadetgna tar l'obligatori da servetsch civil vegn sbassà da 52 sin 50 onns, pon a la fin dal 1998 vegnir relaschads en il Grischun bunamain 4000 persunas obligadas da prestar servetsch civil da las annadas 1946, 1947 e 1948. En avegnir vegnan clamads mo pli tants obligads da prestar servetsch civil sco i fa basegn per remplazzar las relaschadas en las singulas funcziuns. Ils ulteriurs vegnan attribuids a la reserva da persunal. I vegn creà da nov in servetsch d'assistenza per il cas che la populaziun avess da retrair las localitads da protecziun.
Avair quità per fugitivs
Dapi ils 9 da november 1998 dattan persunas obligadas da prestar servetsch civil da l'OPC Cuira, en stretga collavuraziun cun l'uffizi da servetsch social dal Grischun, assistenza a ca. 40 fugitivs en il stabiliment da protecziun civila da la scola professiunala a Cuira, e quai durant 24 uras il di. Las persunas obligadas al servetsch civil prestan per regla in servetsch d'in emna. La confederaziun attribuischa 2.6 pertschient dals requirents d'asil al chantun Grischun per l'alloschament e l'assistenza. A basa dal grond dumber da fugitivs da Kosovo aveva la regenza concludì da metter a disposiziun il mument che las structuras d'alloschament existentas sajan utilisadas dal tut.
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar
Data: 02-12-1998
|
258b1ce1-2ad5-448f-92db-006b1f202ebe
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Sviament da Saas: la regenza vuless entschaiver l'onn 2001
La regenza grischuna s'engascha per ina soluziun optimala dal sviament da la vischnanca da Saas en Partenz. A partir dal 2001 duai vegnir construida la varianta cun il tunnel pli lung.
Ils 16 da november 1998 ha la regenza discutà il problem dal sviament da Saas en Partenz cun cusseglier federal Moritz Leuenberger. Tenor l'opiniun dal schef dal departament federal d'ambient, traffic, energia e communicaziun (DATEC) duai vegnir realisada ina soluziun optimala da sviament per la populaziun da Saas che patescha dal traffic. Las finanzas èn bain in criteri per ina realisaziun accelerada , ellas n'èn dentant betg relevantas dal punct da vista da la confederaziun. Cun quai stat puspè en il center il project approvà da la regenza il 1994 cun il tunnel pli lung. La varianta cun il tunnel scursanì ch'è daventada actuala per motivs da custs è adina vegnida refusada vehementamain da la vischnanca da Saas. Ultra da quai ha cusseglier federal Moritz Leuenberger offrì d'examinar er soluziuns nunconvenziunalas per la finanziaziun. La regenza vul immediat entrar en discurs cun las autoritads federalas cumpetentas. Ella s'engascha anc adina per ch'il project da sviament da Saas vegnia recepì en il program da plirs onns da 2000-2003 da la confederaziun per la construcziun da la rait da vias principalas. L'uffizi da construcziun bassa dal Grischun vegn incumbensà da far las ulteriuras lavurs da project e da preparaziun en ina moda ch'ins po entschaiver l'onn 2001 cun la construcziun dal sviament da Saas.
Votaziun dals 7 da favrer 1999
La dumengia, ils 7 da favrer vegnan preschentads ils sequents projects a la votaziun dal pievel:
Projects federals: -
conclus federal davart la midada da las premissas per l'elegibladad en il cussegl federal, -
conclus federal davart ina midada constituziunala davart la medischina da transplantaziun, -
iniziativa dal pievel "Proprietad d'abitar per tuts" e -
midada da la lescha federala davart la planisaziun dal territori.
Projects chantunals: -
revisiun parziala da la lescha davart la gulivaziun da finanzas tranter las vischnancas e -
revisiun parziala da la lescha davart ils dretgs d'aua dal chantun Grischun.
Fatgs da persunal
Christian Gruber, naschì ils 1965, da Cuira, che abita ad Untervaz, daventa manader da ressort da center da calculaziun tar l'uffizi d'informatica. El entschaiva l'entschatta schaner 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 03.12.1998
|
9f13a9b3-acec-4ad0-9fd7-b68748734cc2
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nova politica da permissiun per indrizs da far naiv artifiziala en il Grischun
Il chantun vul schluccar sia pratica d'enfin uss en quai che reguarda ils indrizs da far naiv artifiziala. Il departament da l'intern e da l'economia publica ha remplazzà sias directivas veglias dal 1988 cun ina nova versiun. L'obligaziun d'avair ina permissiun e l'examinaziun da la cumpatibilitad ecologica na vegnan betg tangadas.
En il center da la nova reglamentaziun per approvar las planisaziuns communalas d'indrizs da far naiv artifiziala e per permetter projects concrets d'ennavada stat la reducziun d'impediments da caracter politic, quai vul dir da tut quellas restricziuns che na resortan betg logicamain dal dretg da planisaziun da territori u dal dretg d'ambient existent.
La clausula dals tschintg pertschient scroda
Emprima prioritad ha l'abrogaziun da la clausula dals tschintg pertschient, tenor la quala ins dastga ennavar maximalmain tschintg pertschient da las pistas. Ultra da quai vegn renunzià a la prescripziun, tenor la quala il far naiv artifiziala cun maschinas ha da sa concentrar entaifer las regiuns sin tscherts puncts ch'èn da fixar en il rom da la planisaziun directiva da la regiun. Tenor il princip duai en avegnir mintga interpresa da pendiculara avair il dretg entaifer sias pussaivladads d'investir betg sulettamain en la renovaziun da ses indrizs da transport ed ulteriurs indrizs, mabain er en l'infrastructura per far naiv artifiziala, sch'ins po cumprovar in basegn e sche la construcziun, il manaschi e la procuraziun da l'aua correspundan als princips da la cumpatibilitad ecologica.
Turissem d'enviern duai restar cumpetitiv
Decisiva per la midada da direcziun è oravant tut l'experientscha che l'adiever discret da tals indrizs ch'è oriundamain vegnida pratitgada dal Grischun n'è betg vegnì imità en l'ulteriur territori alpin. I na dat nagins segns per ina limitaziun da la producziun da naiv en l'entir territori da las Alps. Sut questas circumstanzas na duai er il Grischun betg pli stuvair sa restrenscher en l'avegnir. Las bunas cundiziuns da naiv è in factur da concurrenza decisiv en il cumbat da concurrenza surregiunal che dominescha il turissem d'enviern e cun quai il motor da l'economia grischuna, e tenor studis pli novs vegn quai ad esser pli e pli il cas en il proxim temp.
Ecologicamain respunsabel
La schluccada prevedida è ecologicamain respunsabla. Las experientschas praticas d'enfin uss han mussà ch'ils effects sin l'ambient che resultan dals indrizs da far naiv artifiziala n'èn betg uschè problematicas sco supponì. Quai na fa betg surstar, sch'ins ponderescha il fatg che tals indrizs na vegnan betg mess en funcziun en cuntradas intactas, mabain en territoris da skis existents e creschids ch'èn vegnids zavrads or da la planisaziun da tut ils stgalims sco spazi da recreaziun intensiva e ch'èn cunfinads cunter ils spazis da recreaziun extensiva che stattan en accord cun la natira. Sche singuls territoris èn già deditgads a l'utilisaziun intensiva en quest senn ed èn er gia engrevgiads cun differentas infrastructuras da basa sco pendicularas, pistas, parcadis, restorants euv., lura n'esi segir e franc betg fallà - er betg dal punct da vista ecologic - da sviluppar vinavant tals territoris uschia ch'i vegn pussibilità in adempliment da lur funcziun sco territoris da sport e da temp liber a moda optimala e cumpetitiva. Indrizs da far naiv artifiziala n'èn perquai er betg il punct gist per cuntinuar la discussiun actuala davart il senn u il nunsenn dal sport d'enviern che vegn er bullada da las prognosas davart il clima. Decisivas èn plitost las planisaziuns dals territoris da skis e la politica da concessiuns per pendicularas.
I n'è betg da quintar cun in augment excessiv
Cun las directivas d'enfin uss han ins lubì surfatschas d'ennavada d'ina dimensiun totala da ca. 250 hectaras (ha), da las qualas vegnan ca. 200 ha ennavadas sin l'entira surfatscha e ca. 50 ha mo punctual sin lieus privlus. Tut tenor la regiun correspunda quai ad ina part da 2,5 fin 5 pertschient da la purschida da pistas. Igl è da far quint ch'il svilup futur vegn a sa mover en il rom d'enfin uss, malgrà la schluccada prevedida da la pratica. Tenor in nov studi che sa basa sin retschertgas tar las interepresas da pendiculara vegn il svilup schizunt ad esser tendenziunalmain regressiv. La raschun è probablamain il fatg ch'ina gronda part dals meds finanzials vegn ad esser liada sco consequenza dal basegn da renovaziun imminent tar ils indrizs da transport. La schluccada prevedida è dentant tuttina necessaria, perquai che singulas regiuns han cuntanschì gia oz la marca dals tschintg pertschient.
La cumpatibilitad ecologica vegn examinada er en avegnir
Cun ina nova glista da controlla davart l'andament da las proceduras da planisaziun e da permissiun ch'èn anc adina necessarias sco er cun in nov agid executiv davart ils criteris ecologics tar la planisaziun e la permissiun d'indrizs da far naiv artifiziala esi garantì ch'i vegnan construidas er en avegnir sulettamain infrastructuras d'ennavada che correspundan al basegn ed èn ecologicamain cumpatiblas.
Gremi: Departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg Departament da l'intern e da l'economia publica
Data: 07-12-1998
|
b2ce882f-4d5b-4e63-8df5-ca82276b9478
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Cumissiun da constituziun approva la refurma da las dretgiras
Avant curt è la cumissiun da constituziun sut il presidi da cusseglier guvernativ Peter Aliesch s'occupada dal sboz per la refurma da l'organisaziun giudiziala dal Grischun. Ella è sa restrenschida sin dumondas che stattan en connex cun la nova constituziun. La refurma giudiziala intenziunescha in'organisaziun pli effizienta sco er ina giustia pli speditiva e pli adattada als burgais. La cumissiun da constituziun è cumplettamain d'accord cun questa finamira. La cunfinaziun envers la nova constituziun chantunala na dat tenor l'opiniun da la cumissiun nagins problems essenzials, uschia ch'ella sustegna il preschent sboz.
In impurtant punct cuminaivel tranter la refurma da las dretgiras e la revisiun da la constituziun pertutga la divisiun dal chantun. La refurma da las dretgiras prevesa per las dretgiras penalas e civilas da l'emprim'instanza ina reducziun da 14 a 10 districts. La cumissiun da constituziun examinescha er, sch'ins pudess ademplir meglier e cun main custs tschertas incumbensas administrativas sin il plaun regiunal cun stgaffir structuras novas. Pervia da las examinaziuns fundamentalas na po la cumissiun anc dar naginas decleraziuns concretas. Eventualas structuras novas ston pussibilitar in adempliment raschunaivel, effizient ed economic da las incumbensas e sto resguardar ils fatgs geografics. Sut quest punct da vista n'avess la repartiziun per incumbensas administrativas betg d'esser identica a tut pretsch cun ils districts giuridics.
La cumissiun da constituziun sustegna dal reminent il mantegniment prevedì dals circuls actuals e da la funcziun dal mastral. Ins sto dentant desister urgentamain da las dretgiras cirquitalas e da lur giuntas. Sulettamain uschia pon ins metter ina fin al ferm sparpagliament ed a l'organisaziun exagerada evidenta en l'organisaziun giudiziala. Ultra da quai vegn beneventada la proposta che las dretgiras districtualas duain da nov vegnir elegidas dals votants.
Gia ils professers Tobias Jaag e Tomas Poledna han menziunà en lur giudicat in basegn considerabel d'acziun tar l'organisaziun giudiziala. Perquai che la regenza considerescha la refurma da las dretgiras sco urgenta, duai la refurma vegnir realisada sco emprima prioritad ed independentamain da la revisiun totala da la constituziun chantunala. Il project da la refurma da las dretgiras, cumpilada dal president da la dretgira chantunala, Alex Schmid, è concepida uschia ch'ella sa lascha integrar armonicamain en la revisiun da la constituziun. La coordinaziun necessaria tranter ils dus projects è garantida.
Persunas d'infurmaziun:
cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch, tel. 081-257 25 01
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg cumissiun da constituziun
Data: 08.12.1998
|
245391de-a043-490c-b5a3-7863cbe1f261
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il dretg da midar libramain assicuranza per las persunas assicuradas tar la VISANA scroda la fin da 1998
Tgi ch'ha gì fin uss sia assicuranza obligatoria fundamentala per la tgira da malsauns tar la VISANA po tscherner libramain be anc fin la fin da 1998 in'autra assicuranza. A partir da 1999 scroda quest dretg da tscherna e las perunas pertutgadas vegnan attribuidas da lur vischnanca ad in'assicuranza.
Per persunas ch'èn stadas assicuradas fin uss tar la VISANA scroda definitivamain ils 31 da december 1998 il termin da pudair tscherner libramain ina nova societad per l'assicuranza obligatoria fundamentala per la tgira da malsauns. Pervi da la retratga da la VISANA da l'assicuranza fundamentala en il chantun Grischun, ston las persunas assicuradas tar la VISANA far lur assicuranza fundamentala per la tgira da malsauns tar in nov assicurader, e quai fin il pli tard ils 31 da december 1998. Ils assicuraders posteriurs ston respectar il dretg da libra tscherna da las persunas obligadas d'avair in'assicuranza ed acceptar senza resalva las propostas da recepziun.
A las persunas assicuradas tar la VISANA esi da render attent a temp e repetidamain en las medias sco er tras infurmaziuns persunalas da la confederaziun e dal chantun sin questas circumstanzas. Tuttina esi da far quint che varsaquantas abitantas e varsaquants abitants dal chantun ch'èn assicurads uss tar la VISANA, na vegnan betg a disponer d'ina assicuranza obligatoria fundamentala per la tgira da malsauns a partir dal 1. da schaner 1999.
Sut la surveglianza da l'uffizi federal per assicuranzas socialas vegnan las persunas pertutgadas attribuidas tenor il princip da solidarietad ad ina nova assicuranza. Resguardadas vegnan tut las assicuranzas ch'èn activas en l'entir chantun e che disponan d'ina quota da participaziun al martgà d'almain in pertschient. La quota d'attribuziun sa drizza tenor l'intensitad dal martgà dals singuls assicuraders.
L'uffizi chantunal da sanadad vegn a trametter mez schaner 1999 a las vischnancas pertutgadas ina glista da quellas abitantas e da quels abitants che ston vegnir attribuids ad in nov assicurader da malsauns. Ultra da la recumandaziun a tge assicurader da malsauns che las persunas duain vegnir attribuidas, vegn mess a disposiziun a las vischnancas er in model d'ina disposiziun d'attribuziun. Per garantir ina protecziun integrala d'assicuranza sto l'attribuziun succeder avant la fin da schaner.
Tenor dretg federal ston ils chantuns procurar che l'obligaziun d'avair in'assicuranza vegnia observada. L'execuziun da l'obligaziun d'avair in'assicuranza è chaussa da las vischnancas tenor la lescha chantunala davart l'assicuranza da malsauns e la reducziun da las premias. Ellas han l'incumbensa d'attribuir las persunas che n'observan betg lur obligaziun d'avair in'assicuranza ad in assicurader. Represchentants da la confederaziun e dal chantun han prendì, ensemen cun ils responsabels da la VISANA e dals ulteriurs assicuraders, las mesiras necessarias per pudair metter a disposiziun a las vischnancas il schaner 1999 il pli spert pussaivel ed a moda la pli integrala pussaivla las infurmaziuns necessarias per executar l'obligaziun d'avair in'assicuranza.
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad
Data: 08.12.1998
|
4781e684-bb6c-42da-8baa-bd0ff5789010
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
L'ordinaziun grischuna da chatscha menziuna er l'urs ed il luf
L'entschatta d'avrigl 1999 vegn messa en vigur la nova ordinaziun chantunala da chatscha (OCC). Per l'emprima giada vegnan menziunads ultra dal luf-tscherver er l'urs ed il luf.
Urs, lufs e lufs-tscherver pudessan en relativamain curt temp puspè sa chasar en il Grischun. Il pertgirar d'animals da niz sco protecziun cunter animals da rapina furma tenor il dretg niev ina mesira da defensiun raschunaivla. La regenza vul relaschar directivas correspundentas pir cur ch'ils animals da rapina menziunads sa chattan propi en il Grischun. En il fratemp vegnan indemnisads cumplainamain eventuals donns chaschunads tras il luf-tscherver, il luf u l'urs.
L'inspecturat da chatscha ha d'eruir tenor il dretg actual ils effectivs da selvaschina cun l'agid da represchentants dals chatschaders sco er da la selvicultura e da l'agricultura. Ins vegn a mantegnair questa pratica er en avegnir. Ins desista dentant da cumplettar correspundentamain las disposiziuns executivas tar la lescha chantunala da chatscha.
En vista a l'indemnisaziun da donns da selvaschina resp. da mesiras per evitar tals donns en la selvicultura e l'agricultura vegnan giuditgadas las dumondas pendentas ch'eran d'inoltrar fin a la fin da november 1998 anc tenor il dretg vegl. Ils dus secturs vegnan reglads en dus decrets executivs tar l'OCC e cumpiglian essenzialmain las disposiziuns da procedura. Questas èn er vegnidas revedidas, simplifitgond las proceduras e faschend ellas pli concisas.
Lavuratori principal da las VFF a Cuira: i vegn pretendì ina discussiun
La regenza vul discurrer anc ina giada cun la direcziun generala da las VFF davart il lavuratori principal a Cuira che duai vegnir serrà. Per defender ils interess dal chantun duai vegnir discutà sur da la purschida da plazzas da lavur da las VFF en il Grischun. Il termin para adattà, cun quai che la midada da structura da las VFF è en moviment ed anc betg terminada. Ultra da quai represchentan er las VFF la tesa ch'i na saja nagliur fixà en scrit che l'era da las raits electronicas pretendia che tut ils servetschs centrals da las VFF stoppian esser domiciliads a Berna.
Sustegn da lavur culturala professiunala
A basa da la nova lescha davart promover la cultura vegnan per l'emprima giada pajads a persunas che fan professiunalmain lavur culturala stipendis e contribuziuns per realisar in ovra en l'autezza da 146'000 francs. Il sustegn duai pussibilitar a las artistas ed als artists da pudair sa deditgar dapli a lur lavur. Profis da cultura ch'èn burgais(a)s dal chantun Grischun, che vivan dapi almain dus onns en il Grischun u ch'èn colliads stretgamain cun la cultura grischuna tras la tematica ed il lieu da lavur pon s'annunziar per in stipendi u ina contribuziun per realisar in'ovra. La proxima concurrenza vegn publitgada probablamain a la fin da favrer 1999. Las sequentas persunas obtegnan ina contribuziun en il rom da l'emprima concurrenza per lavur culturala professiunala: -
Elisabeth Arpagaus, Turitg, per sia lavur vi dal nov project da maletgs da colur: "Muntognas grischunas", -
Corina Curschellas, Rueun, per sia lavur sco cumponista e chantadura, -
Martin Derungs, Turitg, per sia lavur da cumponist, tr. a. d'ina "operetta moderna", -
Luciano Fasciati, Cuira, per ina retschertga ed in studi davart la realisabladad per in "spazi d'art grischun", -
Romano Fasciati, Stampa, per la lavur vid ses project da cudesch "Der achte Tag" -
Manfred Ferrari, Cuira, per retschertgas e lavur vid il scenari per ses project da film "Der Prädikantenstreit", -
Fortunat Frölich, Trin-Digg, per la lavur da cumponist vid sia "missa verde", -
Hans Peter Gansner, Genevra, per la lavur vid ses project da cudesch cun il titel da lavur "Der Engel der Geschichte", -
Philippe Gasser, Basilea, per la lavur vid in'installaziun da medias cun il titel "Verwaschenes Blau", -
Arno Hassler, Crémines, per realisar differentas ovras sin il sectur da video e fotografia, -
Dieter Menz, Davos-Platz, il mument en Frantscha, per cuntinuar il ciclus "Description d'une déchirure", -
Gaudenz Signorell, Domat/Ems, per sia lavur sco fotograf e per realisar 120 ovras en format pitschen ed insaquantas ovras en format grond, -
Peter Trachsel, Dalvazza, per sia lavur e ses institut "Hasena für zeitgenössiche Kunst" sco er per ses project "Das Jahr des Hasen", -
Cristina Vital, Cuira, per sia scolaziun da dirigenta, e -
GSMBA. secziun dal Grischun, per persunas activas sin il champ cultural che han pudì utilisar il 1998 suenter ina procedura da selecziun severa l'atelier "Fernando et Jean-Luc Lardelli Canton des Grisons" a Paris.
Ulteriuras contribuziuns culturalas or dador la concurrenza
Totalmain 9'000 francs vegnan pajads sco contribuziuns culturalas a: -
la gruppa da film Arcus, Mustér, per realisar il film curt "Il limit", e -
la musica da giuvenils Cuira per l'instrumentaziun parziala 1999.
Contribuziuns al sport
Contribuziuns dal sport-toto da totalmain 605'000 francs vegnan pajadas a 52 federaziuns ed organisaziuns da sport.
Novs decrets a partir da 1999
Sin il 1. da schaner 1999 vegnan messas en vigur la nova lescha davart la banca chantunala grischuna e las disposiziuns executivas revedidas totalmain tar la lescha davart las finanzas.
Da las vischnancas
Approvadas vegnan las constituziuns communalas da Bivio e Pasqual, las revisiuns parzialas da las constituziuns communalas d'Avras e Versomi, la revisiun parziala dals statuts da la vischnanca da burgais da Luven sco er la revisiun parziala da la lescha davart las taxas da cura da Feldis/Veulden.
Fatgs da persunal
Jachen Erni, naschì 1946, da Trin, domicilià a Scuol, daventa schef da l'uffizi da stimaziun. El entschaiva sia lavur l'entschatta da matg 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 10.12.1998
|
b8dd0231-fa0d-4e28-8975-cf00a077f6e3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Lescha da taglia: Il Grischun vul midar tar la valitaziun actuala d'in onn
La regenza grischuna ha deliberà il messadi tar la revisiun parziala da la lescha da taglia. Ils puncts principals da la revisiun èn l'adattaziun al dretg federal e la midada tar la valitaziun actuala d'in onn.
Suenter ina procedura extendida da consultaziun a l'entschatta da l'onn è vegnì elavurà il messadi tar la revisiun parziala da la lescha da taglia dal departament da finanzas. Numerusas pretaisas da las consultaziuns han pudì vegnir resguardadas en il project. Auters giavischs n'han betg pudì vegnir resguardads per motivs finanzials. La regenza ha deliberà il messadi per mauns dal cussegl grond. Il project vegn tractà en il parlament a chaschun da la sessiun da mars e suttamess alur al pievel per la votaziun. L'entrada en vigur è planisada per il 1. da schaner 2001.
In'armonisaziun è indispensabla
Sin l'onn 2001 ston tut ils chantuns adattar lur leschas da taglia a la lescha federala davart l'armonisaziun da las taglias directas dals chantuns e da las vischnancas (LHT). Sin il sectur da las disposiziuns stringentas da la LHT n'ha il legislatur chantunal nagin spazi liber d'agir, damai ch'il dretg d'armonisaziun vegn applitgà directamain. Quai munta che numerusas midadas proponidas en la revisiun parziala succedessan er, sch'ellas na vegnessan betg concludidas dal legislatur chantunal. Tar questas midadas stringentas appartegna per exempel da suttametter las rentas d'AVS e d'AI cun 100 pertschient a la taglia (oz 80 pertschient).
Deducziuns: Il spazi d'agir per il chantun è restrenschì
La lescha d'armonisaziun cuntegna spezialmain sin il sectur da las deducziuns restricziuns rigurusas da l'autonomia chantunala. Pliras deducziuns n'èn betg pli permessas generalmain u tenor la furma actuala. En la revisiun parziala proponida esi vegnì empruvà da cumpensar questas consequenzas dal dretg d'armonisaziun uschenavant sco pussaivel e finanzialmain supportabel.
La deducziun per las premias da l'assicuranza da malsauns e da vita sco er per ils tschains da spargn sto vegnir limitada concernent l'import. En il project da revisiun vegn questa limita maximala fixada fitg auta. La deducziun maximala pussaivla è pli auta ch'en ils ulteriurs chantuns.
La deducziun valaivla per ils uffants en ina scolaziun d'ordaifer s'oppona a la lescha d'armonisaziun. Sin fundament da la situaziun geografica speziala en il chantun na po questa deducziun dentant betg vegnir stritgada senza cumpensaziun. Da nov vegn fixà in import fix che sa referischa sin in di da referenza che na dependa betg pli dals custs effectivs.
La deducziun actuala per pensiunadas e pensiunads che vivan sulets n'è betg permessa pli. Las consequenzas da la stritgada da questa deducziun vegnan cumpensadas cun permetter da nov da deducir ils custs da malsogna e da tgira senza limitaziun da l'entrada suttamessa a la taglia.
Valitaziun actuala: Il sistem dal futur
Per la taxaziun da las persunas natiralas duai la valitaziun posteriura oz valaivla, sin fundament da la quala l'entrada vegn eruida a basa da las entradas cuntanschidas en ils onns precedents, vegnir remplazzada da la valitaziun actuala. Tar la valitaziun actuala vegn l'entrada suttamessa a la taglia per in tschert onn fiscal eruida a basa da las entradas nettas cuntanschidas en il medem onn. Las taglias sin entrada e facultad vegnan taxadas ed incassadas l'onn succedent. La midada dal sistem succeda er per la taglia federala directa.
Cun la valitaziun actuala po vegnir realisada in zic meglier ina imposiziun da taglia tenor la capacitad economica. Gist en temps da grondas midadas economicas esi necessari che la taxaziun e l'incassament da la taglia succedian usche da manaivel sco pussaivel dal temp, en il qual las entradas èn vegnidas realisadas.
Per la midada dal sistem discurran er l'aboliziun da las taxaziuns intermediaras ed il svilup en ils auters chantuns. La gronda part dals chantuns vegn ad applitgar l'onn 2001 la valitaziun actuala. Quest sistem da valitaziun gist vegn a sa far valair en Svizra; en insaquants onns dastgass quel vegnir prescrit stringentamain da la confederaziun.
Il sulet dischavantatg da muntada da la valitaziun actuala è la lavur administrativa pli gronda per ils pajataglias e per las autoritads da taxaziun.
La midada tar la valitaziun actuala vegn realisada per la confederaziun e per il chantun tras l'uschenumnada procedura da la taglia annuala. La valitaziun actuala vegn applitgada gia per l'onn transitori 2001. Las entradas ordinarias cuntanschidas ils onns 1999 e 2000 crodan en ina largia da valitaziun e na vegnan betg suttamessas a la taglia sin entrada. Las entradas extraordinarias (p. ex. indemnisaziuns en chapital, parts extraordinarias da paja) cuntanschidas en quels onns vegnan cumpigliads en ina taglia annuala. Medemamain vegnan er resguardads tscherts custs extraordinaris per la taglia (p. ex. contribuziuns per l'acquist d'onns da contribuziun en la prevenziun professiunala, custs extraordinaris da mantegniment per bains immobigliars).
Ulteriuras midadas
Ultra dals puncts principals menziunads da la revisiun parziala vegnan midadas numerusas disposiziuns da lescha da taglia actuala.
Las disposiziuns pertutgant las proceduras vegnan adattadas a la lescha federala davart la taglia federala directa.
Il dretg penal fiscal vegn adattà d'ina vart a la lescha d'armonisaziun e da l'autra vart a la convenziun europeica dals dretgs umans.
Per ils custs per avair quità dals uffants che na pon betg vegnir deducids tenor il dretg actual vegn introducì da nov ina deducziun sociala. Uschia po vegnir tegnì quint dals custs supplementars da geniturs ch'educheschan sulet e da pèrs che lavuran domadus.
En cumparaziun cun ils auters chantuns duai vegnir rinforzà il Grischun sco lieu da societads da domicil e da holding.
Consequenzas finanzialas
La revisiun parziala da la lescha da taglia croda en ina perioda, en la quala il chantun ha da batter cun ina situaziun finanziala fitg precara. Malgrà las stentas intensivas da spargnar ha stuì vegnir preschentà per l'onn vegnent in preventiv cun in deficit da var 46 milliuns francs. En il plan da finanzas per ils onns 2000 fin 2003 s'augmenta anc quest deficit.
En vista a questa situaziun finanziala ed al fatg che la grevezza fiscala da las persunas natiralas en il chantun è gia sut la media svizra è la regenza da l'avis che mo ina part da las entradas supplementaras che resultan da las adattaziuns stringentas a la lescha d'armonisaziun, possian vegnir dadas vinavant.
Gremi: Departament da finanzas
Funtauna: rg Departament da finanzas
Data: 16.12.1998
|
93f2ea85-8a59-467e-a2d0-8db0aa4e9f63
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Mattatschas e buobs splanan e cusan en cuminanza
Dapi l'entschatta da l'onn da scola splanan e cusan las mattatschas ed ils buobs da las classas primaras e da las classas pitschnas dal Grischun en cuminanza.
Sin l'entschatta da l'onn da scola 1992/93 è vegnì mess en vigur il nov plan d'instrucziun da la scola primara dal chantun. Il departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA) ha introducì pass per pass l'instrucziun coeducativa da lavurs a maun. Ella prevesa che las mattatschas ed ils buobs vegnan instruids ensemen er en ils roms "lavurs a maun textilas" e "zambregiar" En las classas primaras e classas pitschnas è quai gia il cas dapi l'entschatta da l'onn da scola current.
Il process d'introducziun che ha durà plirs onns è vegnì planisà ed accumpagnà d'ina gruppa da lavur. En il rom dal perfecziunament dals magisters han ins pudì instruir per tut ils districts d'inspecturat mintgamai in team da manadras e manaders da curs. Quests teams han dà vinavant lur savida a las magistras ed als magisters da las scolas primaras e da las classas pitschnas en las regiuns en furma d'in perfecziunament obligatori dals magisters.
Malgrà che las magistras ed ils magisters eran gia s'occupads durant onns cun las ideas e teorias da l'instrucziun da lavurs a maun coeducativa, era la realisaziun concreta en il mintgadi da scola insatge nov per numerusas persunas d'instrucziun. Grazia a la buna scolaziun ed il proceder miaivel dal cader dal curs è l'introducziun dentant succedida senza problems.
Las experientschas che las magistras ed ils magisters, ils commembers dal cader dal curs sco er las inspecturas ed ils inspecturs han fatg durant la fasa introductiva da sis onns èn avant curt vegnidas preschentadas al chau dal departament, cusseglier guvernativ Joachim Caluori. El ha plaschair da quai ch'ins ha cuntanschì fin uss e spera che la lavur a maun coeducativa possia vegnir introducida durant ils proxims onns cun il medem schlantsch e success er en il stgalim superiur da la scola populara.
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg departament d'educaziun
Data: 17.12.1998
|
5be42a4d-2e0f-4011-ba48-dd135b67eaa4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nagina cumpensaziun da chareschia
La chareschia annuala è sa sbassada per la fin da november 1998 per 0.1 promil. Cun quai scroda ina cumpensaziun correspundenta per il persunal chantunal e las persunas d'instrucziun da la scola populara sin l'entschatta 1999. La chareschia vala sco equilibrada fin tar in index da 103.9 puncts.
I vegn er desistì d'ina cumpensaziun da chareschia sin las rentas da la cassa chantunala da pensiun e sin las pensiuns dals cussegliers guvernativs.
Midadas tar il commerzi da bains immobigliars
La regenza ha incumbensà il departament da l'intern e da l'economia d'avrir la consultaziun davart tschertas midadas sin il sectur dal commerzi da bains immobigliars sco er concernent il register funsil. Las restricziuns chantunalas da l'acquist d'abitaziuns da vacanzas tras estras u esters duain vegnir formuladas uschè generusas sco pussaivel. Uschia avessan las vischnancas la pussaivladad da reglar quest sectur senza gronda lavur legislativa tenor lur agens basegns. Las barrieras per crear brevs ipotecaras duain vegnir reducidas tras l'abrogaziun da l'artitgel 135 da la lescha introductiva chantunala tar il cudesch civil. Tras questa prescripziun èn proprietarias e proprietaris che vulan engrevgiar lur bain immobigliar cun ina brev ipotecara numnadamain sfurzads en ils pli blers cas da pretender ina nova valitaziun uffiziala. Quai è collià cun disturbis, perdita da temp e taxas. Ultra da quai impedischa la disposiziun menziunada la finanziaziun dad edifizis novs cun brevs ipotecaras, perquai che la valita commerziala vala sco limit d'engrevgiament. Questa valita po dentant pir vegnir eruida, sche l'edifizi è terminà. Sche la brev ipotecara duai er en il Grischun avair la rolla d'in dretg da pègn commerzial, ston ins eliminar ils impediments chantunals.
Ultra da quai vegn reducida la publicaziun da transferiments da proprietad tras il remplazzament da l'ordinaziun executiva d'enfin uss tras ina suletta disposiziun en l'ordinaziun chantunala dal register funsil. Tut questas novaziuns èn ina part dal project da la regenza "Essenzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg" (EFLAD).
Contribuziuns culturalas
Contribuziuns en l'import total da 182'500 francs vegnan concedids a las sequentas ovras culturalas, occurrenzas ed organisaziuns: -
ediziun dal DC "Goodbye Gary Cooper" cun chanzuns en rumantsch, englais e franzos da Corina Curschellas, -
film cultural/documentar "Ils von Salis ed il Grischun" (titel da lavur) da Willy Walther, -
occurrenzas musicalas e litteraras dal circul cultural Arosa durant l'enviern 1998/99. -
concerts dal chor La Cantata dals 6 fin ils 13 da mars 1999 a Cuira, Lenzerheide/Lai e Tusaun (messa da pauca da Joseph Haydn), -
concerts dal "Bündner Vokalensemble" dals 13 e 14 da marz 1999 a Cuira (passiun da Matteus da Johann Sebastian Bach), -
concerts dal "Orchesterverein Chur" dals 9 ed 11 da favrer 1999 a Cuira e Tavau (ovras da Johann Christian Bach, Wolfgang Amadeus Mozart e Joseph Haydn), -
ediziun da "Nies Tschespet" nr. 66 cun il titel "Schi lunsch naven" tras la Romania, -
trais producziuns dal teater Muntanellas, primavaira 1999, -
concerts dal "Engadiner Kammerchor" dals 20 e 21 da mars 1999 a San Murezzan e Cuira (requiem tudestg da Johannes Brahms), -
concerts dal "Folk-Club" Cuira en l'emprima mesadad dal 1999, -
program d'occurrenzas da la "Klibühni" en l'emprima mesadad dal 1999, -
ediziun dal cudesch "Das Prättigau" tras la chasa editura Paul Haupt, -
film documentar davart il pictur artist Giovanni Segantini da Johannes Barandun (scenari) e Peter Beck (reschia), -
concerts dal chor "Proget 99" cun cooperaziun dal bariton Simon Estes dals 26 e 27 da favrer 1999 a Ramosch e Puntraschigna, -
concerts da la "Chorgemeinschaft der evangelischen Kirchenchöre Igis-Landquart und Malans" dals 20 e 21 da november 1999 a Landquart e Malans, -
concerts d'orgla a Cuira 1999, -
Fundaziun Giovanni Segantini per las mesiras architectonicas per il provisori dal museum Segantini en la rondella da la chasa da parcar a San Murezzan, -
Fundaziun Museum Regiunal Surselva (MRS) per la sanaziun dals daivets, -
gieu cun chant "Hänsel und Gretel" en rumantsch dal chor d'affons facultativ da Mustér, e -
ludoteca Cuira per l'onn da gestiun 1997/1998.
Restructuraziun en il departament d'educaziun
L'uffizi per dumondas da furmaziun superiura e l'uffizi per la furmaziun professiunala vegnan separads e manads sco posts da servetsch independents. Il post da contabilitad vegn manà sco agen post da servetsch sut il num "Uffizi per stipendis e finanzas". Questas novaziuns entran en vigur a l'entschatta 1999.
Reorganisaziun dal servetsch forestal dal Grischun
Il servetsch forestal duai ademplir las pretensiuns multifaras al guaud a moda pli effizienta, pli datiers al client ed a moda pli flexibla. Tar sias incumbensas centralas tutgan il mantegniment dal guaud tras la polizia forestala, la prevenziun da privels da la natira ed ils acquists da basa. Oz sa cumpona il servetsch forestal dal chantun d'ina centrala a Cuira (inspecturat forestal) sco er da 29 uffizis forestals cirquitals decentrals ch'èn repartids en l'entir chantun. Questa structura administrativa decentrala è sa cumprovada da princip. Ella contribuischa considerablamain a la politica da mantegniment dal guaud dal chantun e da las vischnancas. Tras la creaziun da tschintg centers da cumpetenza regiunals cun mintgamai in respunsabel per ina regiun pudess ins dentant cuntanscher anc ulteriuras meglieraziuns. Latiers duai ins oravant tut intensivar il contact stretg cun las vischnancas ed ina spezialisaziun professiunala pussaivla dals singuls collavuraturs resp. dals selviculturs cirquitals. Las tschintg novas regiuns forestalas vegnan fixadas definitivamain sco suonda: Surselva, vallada dal Rain da Cuira, Partenz inclus Tavau, regiun dal Grischun central cun Mesolcina e Calanca sco er l'Engiadina cun las valladas dal sid Val Müstair, Poschiavo e Bergiaglia. Fin la mesadad da favrer 1999 vegnan inditgads ils novs schefs regiunals. Partind da l'organisaziun actuala vegn'ins a tschertgar er en avegnir ina "soluziun d'allrounder" cun tgira da territori evidenta. Ultra da quai duai er vegnir examinada e sche pussaivel realisada ina decentralisaziun da cumpetenzas da la centrala en las regiuns.
Nov cataster da privels da la natira
La regenza prenda conuschientscha dal rapport final e dal concept "Valitaziun da privels dal Grischun" da l'inspecturat forestal. Ils princips cuntegnids en il concept vegnan approvads: -
La sfera da registraziun sa restrenscha sin las zonas d'abitadis, territoris da svilup e purtaders da traffic. -
I vegn manà in cataster cundivisibel d'eveniments davart ils privels da la natira. -
Las chartas da privels vegnan cumpiladas e cumplettadas separadamain tenor geners da privels. -
I vegnan relaschads plans da zonas da privel cun dus stgalims da privels.
La realisaziun succeda en ils onns 1999 fin 2019, ed i vegn quintà cun expensas da 22.5 milliuns francs. La registraziun e valitaziun da privels è vegnida reglada da nov tras la lescha da guaud e l'ordinaziun da guaud da la confederaziun. La confederaziun sustegna ils chantuns tar l'elavuraziun da la basa necessaria, quai che permetta al Grischun d'unifitgar e da meglierar la separaziun da privels ch'è sa verifitgada fin uss.
Consultaziun a la confederaziun
Visavi il departmanet federal da giustia e polizia prenda la regenza posiziun tar la revisiun dal dretg da surveglianza concernent las interpresas privatas d'assicuranzas e tar la midada da la lescha federala davart il contract d'assicuranza. La finamira dal sboz vegn in princip sustegnida. Ella pussibilitescha essenzialmain ina megliera controlla da las relaziuns finanzialas da las assicuranzas. Da nov duai ultra da quai er vegnir introducì il dretg general da pudair visar in contract d'assicuranza suenter trais onns, n'emporta nagut tge termin ch'è vegnì stipulà a ses temp.
Da las vischnancas
Las vischnancas purtadras da la chasa da vegls e da tgira Alvra ch'è planisada ad Alvagni-vitg cun maximal 28 letgs vegn garantida la recepziun da la chasa sin la glista da las chasas da tgira dal chantun Grischun, sche la chasa po cumprovar las premissas necessarias e sche las vischnancas termineschan il mument da l'entschatta dal manaschi lur participaziun a la chasa da vegls e da tgira a Tusaun.
A las vischnancas purtadras da la chasa da vegls e da tgira Rain posteriur ch'è planisada ad Andeer cun 30 letgs vegnan garantids ils medems dretgs, sch'els termineschan il mument da l'entschatta dal manaschi lur participaziun a la chasa da vegls e da tgira a Tusaun. Il medem vala er per las duas gruppas d'abitar e da tgira cun 6 fin 7 letgs a Sursaissa e Val S. Pieder, sche questas duas instituziuns termineschan il mument da l'entschatta dal manaschi lur participaziun en la medema dimensiun a la chasa da vegls e da tgira a Glion.
La regenza renconuscha definitivamain la partiziun d'instrucziun da cader da hotel da la scola da hotellaria e da turistica Cuira sco scola professiunala superiura da hotellaria.
Al center turistic da Breil/Brigels vegn dada la permissiun per la construcziun ed il manaschi d'in driving-range sin l'aua (plazza da trenar ils culps) sin il lai da Breil.
I vegnan approvadas la constituziun communala da Medel/Valrain, las revisiuns parzialas da las constituziuns communalas da Maladers ed Aschera, las midadas da las planisaziuns localas da Conters en P. e da Giuvaulta sco er la revisiun da la lescha da taglia da Valendau.
I vegnan dads libers credits en l'import total da quatter milliuns francs per differents projects da construcziun da vias.
Persunal
Yves Mühlemann, naschì 1964, dad Alchenstorf BE, domicilià a Lausanne, daventa assistent scientific per numismatica (scienza da munaidas) tar il museum retic. El entschaiva sia lavur il pli tard l'entschatta da settember 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 17.12.1998
|
fa9e5431-8da0-4dbe-b483-9d86f6b07c62
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Fin en dus onns ston tut las vischnancas avair introducì taxas da rument
La regenza fixescha in davos termin fin la fin da november 2000 a quellas vischnancas grischunas che n'han anc betg introducì la taxa da rument. Pli tard daventass il chantun activ.
Dapi l'entschatta 1985 è en vigur la lescha federala da protecziun da l'ambient (LPA). Ella prevesa che la dismessa da rument sto vegnir finanziada tras taxas giustifitgadas dal chaschunader. Il medem princip è er fixà en la lescha chantunala da rument. Sco megliera soluziun per realisar il princip dal chaschunader recumonda l'uffizi chantunal per la protecziun da l'ambient (UPA) d'incassar taxas dependentas da la quantitad (taxas da satg e da container tenor volumen e paisa) ed ultra da quai ina taxa da basa. Questa soluziun è derasada en grondas parts da la Svizra tudestga. Il departament chantunal da protecziun da l'ambient ha supplitgà las vischnancas gia duas giadas (1996 e 1997) d'adattar lur reglamentaziun da las taxas da rument al dretg surordinà. Fin la mesadad da 1999 vegnan ca. trais quarts dals abitants dal Grischun a pajar taxas da rument. Ma en ca. 100 vischnancas na correspunda la reglamentaziun anc adina betg al princip dal chaschunader. Per quest motiv vegni mess in termin da dus onns a las vischnancas grischunas (fin da november 2000) per adattar correspundentamain lur decrets. En vischnancas nua ch'i na succeda nagut fin quel termin vegn il chantun sez a stuair fixar ina reglamentaziun da taxas che stat en concordanza cun il dretg surordinà.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 22.12.1998
|
c232c86f-ab84-43f5-9056-06ffe2199995
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La lescha d'ustaria vegn concretisada
L'entschatta da l'onn 1999 va en vigur la nova lescha d'ustaria. La regenza relascha sin il medem termin las disposiziuns executivas necessarias. Quellas pertutgan las activitads d'ustaria che basegnan ina permissiun, il loschament da giasts sco er il commerzi en detagl cun auas barschadas. Il text cumplet vegn publitgà en il Fegl uffizial dal chantun.
Cunvegnas sin il sectur da furmaziun
Il chantun Grischun sa participescha a las sequentas cunvegnas: cunvegna interchantunala davart las scolas autas professiunalas, cunvegna administrativa davart la scol'auta professiunala da la Svizra orientala e cunvegna interchantunala da las scolas professiunalas.
Contribuziuns culturalas
Total 185'900 francs survegnan il teater da la citad da Cuira per la stagiun 1998/99 e l'orchester grischun da chombra per la surdada da trais cumposiziuns a chaschun dal giubileum da 10 onns.
Da las vischnancas
La zona da tempo 30 en il quartier "Neudorf" vegn abrogada ed il medem mument vegn introducida la limita generala da 50 km/h sveltezza maximala. Questas mesiras van en vigur suenter la spiraziun dal termin legal da recurs cun adattar la signalisaziun correspundenta e cun allontanar ils objects per diminuir la sveltezza.
Las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da Sched e da Ziràn-Reschen vegnan approvadas.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 23.12.1998
|
3e2ccafc-aac1-45dc-9b5a-14a5515a8a96
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Las ovras idraulicas duain vegnir suttamessas a la taglia tenor il "model grischun"
La regenza considerescha l'uschenumnà "model grischun" per suttametter las ovras idraulicas a la taglia per soluziun adequata. Ella pren uschia er en cumpra in eventual process cun l'economia d'electricitad.
Sch'ina ovra idraulica venda current per pretschs spezials a ses acziunaris u ad autras persunas che stattan datiers, po la differenza tar ils pretschs da martgà vegnir curregids tenor la lescha da taglia da l'autoritad da taxaziun. Per questa correctura dal gudogn vegnan en dumonda da princip duas metodas: l'uschenumnà model da dividenda e l'uschenumnà model grischun.
Il model da dividenda fiss be in provisori
L'emprim model sa basa sin las dividendas obligatorias tenor il dretg da concessiun e prevesa per ils onns fiscals 1997 fin 2000 supplements sin questas dividendas obligatorias. Quai fiss dentant be ina soluziun transitoria fin che la lescha federala davart l'armonisaziun da las taglias directas dals chantuns e da las vischnancas ston vegnir applitgadas en tut ils chantuns davent da l'onn 2001. Sin quest termin stuessan vegnir sviluppadas novas soluziuns ensemen cun auters chantuns. Quest model vegness acceptà da l'economia d'electricitad e pudess vegnir realisà directamain.
Il model grischun differenziescha meglier ...
La regenza è sa decidida perencunter per il model grischun, cumbain che quel na vegn betg acceptà da l'economia d'electricitad e po vegnir fatg valair be sin via da dretg. Il model grischun parta da pretschs da media da consum tenor la statistica federala d'electricitad. Da quests pretschs vegnan deducids ils custs per transportar e distribuir il current sco er ils custs da client. Tras valitar la valenza da l'energia (energia da stad u d'enviern; furniziun durant il di u la notg) vegn eruì il pretsch effectiv da vendita dal current per mintga singula societad d'ovra idraulica. Questa valita vegn cumparada mintgamai cun ils pretschs da cumpensaziun, uschia che resulta la correctura dal gudogn. Cun il model grischun vegnan pretendidas correcturas dal gudogn fitg differentas per las singulas ovras idraulicas.
... e porta pli pitschnas perditas da taglia
Cun il model da dividenda na pon betg vegnir mantegnidas las entradas fiscalas da pli baud. Il chantun e las vischnancas stuessan prender en cumpra considerablas perditas da taglia. Er cun il model grischun sa reduceschan las entradas fiscalas en cumparaziun cun la taglia sin la facultad da pli baud. Las perditas èn dentant tar il nov model in zic pli pitschnas che tar il model da dividenda. Il ristg ch'il model grischun possia vegnir realisà be sin via da dretg sto vegnir prendì en cumpra. La regenza è da l'avis ch'il model grischun saja la soluziun adequata per suttametter las ovras idraulicas a la taglia. Spezialmain resguarda quest model er in zic meglier la capacitad economica da las ovras idraulicas e po er esser da lunga durada.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala
Data: 23-12-1998
|
318ccd1b-c656-4c49-bbda-9acb80476bcb
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La chatscha d'atun 1998 encurunada da success è terminada
La chatscha da quest onn sin tschiervs e chavriels è ida a fin mesemna, ils 16 da december 1998. Las experientschas ch'èn vegnidas fatgas cun questa chatscha èn positivas.
En tut èn vegnids schluppettads 4'274 tschiervs e 5'061 chavriels. L'emprima giada è vegnì applitgà il nov concept da chatscha sin chavriels.
Tschiervs
Per mantegnair in effectiv da tschiervs sanadaivel, adattà al spazi da viver, structurà a moda natirala sco er per evitar donns da selvaschinas han stuì vegnir schluppettads quest onn 4'150 tschiervs en il chantun Grischun. Cun quest dumber schluppettà vegn l'effectiv da la primavera da circa 11'000 tschiervs stabilisà e reducì tenor basegn.
Enconuschentamain esi vegnì schluppettà durant la chatsch'auta in dals pli gronds dumbers da tschiervs dapi ch'i dat statisticas da chatscha ed uschia è gia vegnida realisada ina gronda part da las schluppettadas. Il clima fitg suvent bletsch e plievgius cun pauc sulegl, il bun effectiv da selvaschinas e sia repartiziun confurm a la spezia sin il spazi da viver sco er la regulaziun nova dals asils da selvaschinas han gidà a cuntanscher quest resultat. Cheutras ha la chatsch'auta da quest onn cumprovà che la chatscha d'atun n'è betg ina concurrenza per la chatsch'auta, mabain ina cumplettaziun da quella; tuttina è vegnida realisada quest onn cun pli che 3'200 tschiervs in dals pli auts dumbers d'animals schluppettads durant la chatsch'auta ed 80 pertschient dal plan da reducziun.
La chatscha d'atun permetta in agir differenzià che resguarda da mantegnair effectivs da selvaschinas sanadaivels e confurm a las relaziuns localas e permetta d'organisar chatschas regiunalas cun dumbers da chatschaders adattads durant in termin cunvegnent ed ina dimensiun favuraivla.
Chavriels
Tar ils chavriels è vegnì realisà cun 4'096 animals schluppetads il pli aut dumber durant la chatsch'auta e per l'emprima giada èn vegnidas schluppettadas dapli chauras che bucs. Sin fundament dals bucs schluppettads il settember è vegnì fatg per mintga regiun il plan da reducziun per l'entira chatscha sin chavriels. Quel ha prevedì 5'161 chavriels. Per la chatscha d'atun che ha gì lieu per l'emprima giada en l'entir chantun ha il plan prevedì in dumber da 1'026 chavriels. Remartgabel è il fatg ch'ils plans da reducziun èn er vegnids cuntanschids tar ils chavriels per circa 80 pertschient durant la chatsch'auta.
Bun start per la nova chatscha d'atun
Fitg legraivel è il fatg che 40 pertschient dals chatschaders da la chatsch'auta èn s'annunziads e pli che 1'200 chatschadras e chatschaders pan prendì part da la chatscha speziala. Il chatschader grischun mussa pli e pli chapientscha per la chatscha d'atun e percorscha che quella n'è betg ina concurrenza, mabain ina cumplettaziun significativa da la chatsch'auta.
Las chatschas spezialas èn vegnidas avertas en las singulas regiuns mintgamai suenter l'arrivada dals tschiervs resp. dals chavriels tranter ils 14 ed ils 28 da november. Ellas han durà tranter in ed indesch dis, mintgamai tenor regiun e spezia d'animal. En tut las regiuns è la chatscha succedida a moda correcta e per la tschertga esi vegnì fatg diever mintgamai d'in tandem da chans da sang. La statistica dals tschiervs e dals chavriels schluppettads sa preschenta sco suonda:
Tschiervs schluppettads
total taurs vatgas vadels
chatsch'auta (incl. schluppettadas
tras ils guardiaselvaschinas) 3'360 1'816 1'400 144
chatscha d'atun (incl. schluppettadas
tras ils guardiaselvaschinas) 914 72 409 433
total (plan = 4'150) 4'274 1'888 1'809 577
Tar ils tschiervs èn vegnids cuntanschids ils plans da reducziun en la plipart da las regiuns, en singulas perfin surpassads e mo en duas n'è quai betg stà il cas (Suot Funtauna Merla -12; Zernez-Ardez -14). En 4 regiuns è il plan vegnì surpassà per pli che 15 animals (Surselva +38, Grischun central +23, Mittel-/Hinterprättigau +17, Scanvetg +31). Finamira da la chatscha d'atun è da cuntanscher uschè exact sco pussaivel il plan da reducziun. Sa fundond sin las experientschas ston schliaziuns vegnidas chattadas latiers.
Chavriels schluppettads
total bucs chauras ansiels
chatsch'auta (incl. schluppettadas
tras ils guardiaselvaschinas) 4'170 1'975 2'139 56
chatscha d'atun (incl. schluppettadas
tras ils guardiaselvaschinas) 891 48 373 470
total (plan = 5'161) 5'061 2'023 2'512 526
En 17 da las 21 regiuns è il plan da reducziun vegnì cuntanschì, en 4 regiuns dentant betg: Val Poschiavo -38, Grischun central: Areal Tavau -11, Vorderprättigau -12. Mittel-/Hinterprättigau -56. En tut è quai in bun resultat e nus essan persvadids ch'i reussescha cun l'engaschament necessari als chatschaders d'accumplir il plan da reducziun en tut las regiuns tar ils chavriels.
Il dumber total dals animals schluppettads preschenta ina quota da bucs da 40 pertschient, ina quota da chauras da 49.6 pertschient ed ina tala d'ansiels da 10.4 pertschient. En il futur duai vegnir empruvà anc dapli d'augmentar la quota dals ansiels.
La finamira è vegnida cuntanschida grazia als chatschaders averts per midadas
Ils effectivs da tschiervs e da chavriels han pudì vegnir regulads per gronda part grazia al sustegniment dals chatschaders cun la patenta da chatscha grischuna. Uschia pon ils effectivs da questas spezias passentar l'enviern en ina grondezia adequata e cun ina buna structura. Quai è dentant stà pussaivel mo grazia a las chatschas d'atun, cun schluppettar animals feminins e giuvens sco er cun proteger ils animals masculins creschids.
La chatscha da patenta grischuna ha er accumplì quest onn sias incumbensas en il servetsch da la publicitad. Quai è stà pussaivel mo grazia a l'engaschament activ ed avert dals chatschaders. Perquai meritan els noss engraziament e nossa renconuschientscha.
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura
Funtauna: rg inspecturat da chatscha
Data: 29.12.1998
|
ca59d3d0-eb51-46c3-91ca-2eb653158d0e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
L'assicuranza d'edifizis sbassa danovamain las premias
1998 aveva l'institut d'assicuranza d'edifizis reducì las premias per diesch pertschient. 1999 vegn quest rabat sin las premias augmentà per ulteriurs tschintg pertschient cumpareglià cun l'onn 1997.
Grazia al dumber da donns reducì ed en vista als buns retgavs da chapital po vegnir augmentà il rabatt da fin uss diesch pertschient sin las premias fundamentalas e supplementaras a basa da l'onn 1997 sin 15 pertschient per l'onn proxim. Cun questa mesira vegnan ils assicurads participads als buns resultats. Las premias per construcziuns massivas muntan da nov anc a stgars 30 centims per 1'000 francs da la valur d'assicuranza, per edifizis da lain a 51 centims e per construcziuns maschadadas a 38 centims.
Dapi 1987 ha la premia media pudì vegnir reducida per circa 40 pertschient. Ella munta uss a radund 44 centims per 1'000 francs da la valur d'assicuranza ed è uschia sut la media da las 19 assicuranzas chantunalas d'edifizis. Tgi che posseda en il Grischun ina chasa paja dal reminent pli pauc che la mesadad da las premias cumpareglià cun las proprietarias ed ils proprietaris da chasas en ils siat chantuns senza in institut d'assicuranza d'edifizis da dretg public.
Camiuns a 40 tonnas al San Bernardino fissan privlus
En ina charta a cusseglier federal Moritz Leuenberger propona la regenza danovamain da betg auzar la limita da paisa per camiuns sin la ruta dal San Bernardino e d'admetter en avegnir nagins vehichels a 40 tonnas. Il motiv per questa dumonda è la segirezza dal traffic. Questa po vegnir garantida be lura, sche las tonnaschas restan limitadas. I existan privels extraordinaris sin l'axa dal San Bernardino surtut en las pendenzas da fin otg pertschient, en las stortas per part stretgas, en la mancanza frequenta dals vials da surpassar sco er en il fatg che la via d'autos n'è per la gronda part betg separada tenor direcziuns. La regenza intimescha da tractar la problematica uschè spert sco pussaivel a chaschun d'ina conferenza.
Novs decrets
La lescha davart la banca chantunala grischuna (lescha-BCG) na vegn betg messa en vigur sco previs oriundamain sin l'entschatta schaner, mabain pir sin l'entschatta da fanadur 1999. Questa modificaziun succeda per motivs organisatorics da la BCG.
La revisiun parziala da la lescha da la scola media en il chantun Grischun (lescha da la scola media) vegn messa en vigur sin l'entschatta d'avust 1999.
Da las vischnancas
La regenza approvescha da princip il project preliminar per ina nova plazza da giug e da sport a Castasegna. Vi dals custs imputabels da ca. 260'000 francs vegn empermess ina contribuziun chantunala da construcziun da 32.5 pertschient.
Approvadas vegnan la revisiun parziala da la lescha da taglia da Valendau e la revisiun parziala da la planisaziun locala da Sta. Maria V.M.
Fatgs da persunal
Las sequentas collavuraturas ed ils sequents collavuraturs van la fin da december 1998 en pensiun: -
Stefanie Cekon, Cuira, tgirunza auxiliara en la clinica psichiatrica Waldhaus, -
Martha Florin, Igis, manadra cirquitala d'AVS tar l'institut d'assicuranza sociala, -
Emerita Lütscher, Cuira, secretaria tar il departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, -
Elisabeth Messmer, Cuira, collavuratura scientifica tar l'archiv chantunal, -
Georg Christoffel, Cuira, secretari da taglia tar l'administraziun da taglia, -
Karl Lombris, Cuira, assistent administrativ tar la centrala per stampats e material, -
Gian Melchior, Tavau, adjunct tar la polizia chantunala, -
Jacob Müller, Trimmis, sergent cun incumbensas spezialas tar la polizia chantunala, -
August Obrist, Cuira, directur da la praschun Sennhof, -
Pronj Pavle, Cuira, tgirunz d'anestesia en l'ospital Fontana, e -
Walter Steiner, Cuira, magister a la scola chantunala.
La regenza engrazia a questas persunas per ils servetschs en favur dal chantun. -
Andrea Bass, naschì 1969, da Sumvitg, domicilià a Cuira, daventa giurist per dumondas da submissiun tar il secretariat dal departament da construcziun, traffic e selvicultura. El entschaiva l'entschatta schaner 1999. -
Othmar Schnoz, naschì 1944, da Mustér, domicilià a Domat, daventa manader da partiziun e substitut dal manader da partiziun da l'uffizi per la protecziun civila e l'agid en cas da catastrofas. El entra en uffizi l'entschatta schaner 1999.
Per la fin da l'onn
La regenza è sa radunada quest onn a 44 sedutas. En quest connex ha ella prendì 2527 conclus.
A las collavuraturas ed als collavuraturs en l'administraziun chantunala engrazia la regenza zunt fitg per la lavur prestada e giavischa a tut las conburgaisas ed a tut ils conburgais tut il bun e prosperitad per l'onn nov.
La regenza vegn presidiada davent dal 1. da schaner 1999 da Klaus Huber, vicepresident daventa Peter Aliesch.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 30.12.1998
|
4b63daaf-83e4-4031-aa04-3fd6686c25a5
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Las regiuns da guaud dal Grischun tschiffan furma
La regenza fixa ils centers da biro ed ils posts exteriurs per las tschintg regiuns da guaud ch'èn vegnidas creadas avant in onn. La nova repartiziun da las incumbensas tranter la centrala e las regiuns sco er aifer las regiuns vegn approvada.
En il rom da la nova organisaziun èn vegnids fixads ils centers da biro ed ils posts exteriurs sco suonda:
|
968bd347-dfd8-4c9a-92c4-3359d8e241e1
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il project d'exposiziun per il sviament da Silvaplauna è vegnì approvà
La via dal Güglia è ina colliaziun da traffic impurtanta per l'Engiadina e per las valladas dal sid cunfinantas. Sco via alpina furma ella ina part da la rait svizra da vias principalas. Surtut durant l'enviern è il pass dal Güglia savens la suletta colliaziun da via charrabla tranter l'Engiadina e la part dal nord dal Grischun. La via fermamain frequentada traversa la vischnanca da Silvaplauna ed è surtut l'enviern cun sias relaziuns da via problematicas in privel per ils abitants. Regularmain sa furman colonnas chi chaschunan ultra da quai emissiuns da canera da da svapurs. Cun il project da sviament che la regenza ha uss approvà po vegnir augmentada la segirezza, meglierada la qualitad da viver e d'abitar a Silvaplauna. Quai augmenta er l'attractivitad da la vischnanca da Silvaplauna sco lieu da turissem. Tenor il project d'exposiziun repassà duai la via dal Güglia s'unir cun la via d'Engiadina en il territori da Piz en furma d'in giratori. Object central dal sviament è il tunnel "Clavanövs" d'ina lunghezza da 745 m. En general duai l'ovra vegnir adattada a moda natirala a la cuntrada. I vegn quintà cun custs totals da ca. 39 milliuns francs. La finanziaziun e cun quai er il termin da la realisaziun da quest project èn il mument anc averts.
Execuziun da la legislaziun davart las armas duai restar chaussa dal DGPS
La nova lescha federala d'armas sco er l'ordinaziun relativa èn entradas en vigur a l'entschatta 1999. La finamira da questas disposiziuns novas è essenzialmain quella da reglar a moda unitara en l'entira Svizra la manipulaziun cun armas, accessoris e muniziun. La populaziun duai esser protegida meglier cunter abus. Il dretg federal prescriva ch'ils chantuns stoppian relaschar quellas disposiziuns organisatorias ch'èn necessarias per l'execuziun chantunala. La regenza suttametta al cussegl grond perquai il messadi ed il sboz per in'ordinaziun executiva. Tenor questa sco er tenor las disposiziuns executivas da la regenza duai en il Grischun anc adina esser responsabel il departament da giustia, polizia e sanitad (DGPS) resp. la polizia chantunala per l'execuziun da la legislaziun davart las armas.
Da las vischnancas
La Casa di Cura Immacolata a Roveredo e la chasa da vegls e da tgira Lindenhof a Churwalden vegnan recepids da nov en la glista da las chasas da tgira dal chantun Grischun.
Approvadas vegnan la revisiun parziala da la lescha da taglia da Celerina/Schlarigna, la constituziun dal circul Ramosch e la lescha davart las taxas da cura e las taxas per promover il turissem d'Urmein.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 14.01.1999
|
884ef9eb-92ed-4ded-93aa-42a5237d58f9
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Iniziativa "Proprietad d'abitar per tuts" - proprietad d'abitar per tuts?
Da cussegliera guvernativa Eveline Widmer-Schlumpf
Per dir ordavant: ina vasta derasaziun da proprietad d'abitar è senza dubi giavischada ord vista sociopolitica. L'iniziativa "Proprietad d'abitar per tuts" è dentant la faussa via per la soluziun d'in problem che vegn preschentà cun raschun.
Finamiras falladas
Las reducziuns fiscalas che l'iniziativa prenda en mira na pon betg cuntanscher la finamira d'ina derasaziun pli vasta da la proprietad d'abitar. En quest senn è il titel da l'iniziativa "Proprietad d'abitar per tuts" illusori. Per circa trais quarts fissan quai ils proprietaris da chasas ed abitaziuns d'enfin uss che profitassan da las mesiras da promoziun proponidas. Cun auters pleds: l'iniziativa empermetta ina reducziun fiscala surtut a quels che possedan gia ina chasa u abitaziun. Oravant tut las persunas cun entradas pli autas pudessan far deducziuns da taglia pli grondas, perquai ch'ellas sa chattan en ina progressiun da taglia pli auta; tar ellas han las reducziuns dapli paisa.
La pretensiun da l'iniziativa da "schelar en las valitas da l'atgna fittanza", cuntrafa a la devisa da la giustia da taglias, surtut en cumparegliaziun cun las fittadinas ed ils fittadins che na pajan per regla betg tschains constants durant plirs onns. Ins sto esser realistic e partir dal fatg ch'ils tschains suondan a lunga durada ad ina rata d'inflaziun media da dus pertschient. In'acceptaziun da l'iniziativa augmentass a lunga vista er il dischequiliber existent tranter duas categorias da pensiunads: quels che han da pajar tschains e quels ch'èn proprietaris d'abitaziuns u chasas. In "gea" chaschunass dentant er in tractament giuridic inegual da proprietaris. Per objects da la medema valur sa basass ins sin differentas valitas da l'atgna fittanza, tut tenor da tge temp ch'els èn vegnids cumprads.
Dals privilegis da spargnar per la construcziun che l'iniziativa prevesa pudess far diever mo ina pintga part da la populaziun. Tenor statistica da taglia han sulettamain circa 15-17 pertschient in'entrada ch'è auta avunda per pudair sa permetter ina tala activitad da spargn. Var la mesadad da quests pajataglias viva gia oz en l'atgna chasa u abitaziun e na po perquai gnanc trair a niz la pussaivladad da spargnar per construir.
Ina cumparaziun cun la reglamentaziun en noss stadis vischins mussa chi sa tracta da differents facturs ch'influenzeschan la quota da proprietad d'abitar en in pajais. Raschuns fiscalas n'èn qua betg decisivas. Bler dapli paisa han auters facturs, uschia p. ex. il tschains ipotecar, la facultad disponibla, ils pretschs da terren e da construcziun, l'existenza da terren pront da vegnir surbajegià, in martgà d'immobiglias che funcziuna a moda effectiva.
Finalmain ston ins esser realistic e betg spetgar che l'acceptaziun da l'iniziativa portia impuls da creschentscha economica en ina tala mesira sco ils iniziants empermettan quai. Tar l'effectiv actual d'abitaziuns vidas ed en vista al terren restrenschì purtassen ils stimuls da taglia a l'entschatta plitost in spostament da la proprietad tar la substanza da construcziun existenta e be in modest augment da l'activitad da construcziun.
Budget dal stadi en privel
L'acceptaziun da l'iniziativa avess ultra da quai grevas consequenzas finanzialas per il budget da la confederaziun e dals chantuns che na sa chatta tuttina betg en ina buna situaziun. Tant la confederaziun sco er ils chantuns avessan da far quint cun perditas da taglia en l'autezza da blers milliuns. Sche l'iniziativa vegn acceptada e sche la valita da fittanza vegn sbassada da fin uss 70 pertschient (per la taglia federala directa 100 pertschient) a 60 pertschient per emprimas abitaziuns, per segundas abitaziuns da fin uss 100 pertschient a 60 pertschient, sch'i vegn fatg diever da la pussaivladad da spargnar per construir e sch'i vegn prestà l'agid da start fiscal als novs proprietaris d'abitaziuns u chasas durant ils emprims diesch onns, resultan or da quai sulettamain per il chantun Grischun perditas immediatas da la taglia chantunala da 18 milliuns francs. A lunga vista vegnan latiers anc 7 milliuns francs perdita da taglia (sch'ins parta d'in tschains ipotecar da 5,5 pertschient), en cas che las valitas da l'atgna fittanza vegnan "scheladas en". Las parts dal chantun a la taglia federala directa fan or ca. 30 pertschient. Sin il stgalim federal ston ins quintar cun perditas da taglia en l'autezza da 400 milliuns francs en cas che l'iniziativa vegn acceptada. Sco consequenza da quai avess il chantun da quintar cun ulteriuras perditas da taglia immediatas da ca. 4,3 milliuns francs. A lunga vista, grazia al "schelar en" las valitas da l'atgna fittanza ed in auzament parallel da la valita da fittanza dal martgà, dessi ultra da quai perditas da taglia supplementaras da ca. 1,1 milliuns francs, eventualmain schizunt da 2 milliuns francs. Tut en tut avess noss chantun da spetgar e da supportar perditas da taglia da pli che 30 milliuns francs. Er las vischnancas avessan da quintar cun perditas immediatas da taglias en l'autezza da ca. 17 milliuns francs, resp. da 24 milliuns francs (cun l'effect dal "schelar en" las valitas da l'atgna fittanza). Quai avess in grond effect sin las vischnancas da turissem. Ellas disponan d'ina gronda part da las segundas abitaziuns, e tar questas fiss la perdita da taglia considerablamain pli auta che tar las emprimas abitaziuns.
Cun auters pleds: en cas che l'iniziativa en discussiun vegniss acceptada fissan la confederaziun e numerus chantuns bloccads per blers onns puncto lur politica finanziala. Quai vala er per il chantun Grischun, ma er per differentas vischnancas.
Proprietad vegn promovida gia uss
Gia cun la reglamentaziun actuala observ'ins l'incumbensa constituziunala da promover la proprietad d'abitar. Las valitas da fittanza chantunalas ch'èn fiscalmain decisivas sa chattan considerablamain sut ils pretschs da martgà per las emprimas abitaziuns. Per ca. la mesadad dals proprietaris èn las deducziuns per tschains ipotecars e custs da mantegniment pli autas che la valita da l'atgna fittanza ch'è suttamessa a la taglia; cun quai èn els situads bain, perquai ch'els pon trair giu domaduos da las taglias. Sche la confederaziun ed ils chantuns perdan en la situaziun finanziala dad oz ca. 1,9 milliardas francs da taglias, stuvess ins almain era patratgar co ins pudess finanziar questa perdita che purtass tuttina mo profit ad ina tscherta gruppa da pajataglias. Las perditas da taglia chaschunadas da l'iniziativa avessan d'entrar puspè, saja quai tras spargnar resp. scursanir sin differents secturs u cun augmentar las taglias. Quai na po dentant betg esser d'interess, cunzunt betg per proprietaris d'abitaziuns u chasas; els èn er consuments, lavurants, impressaris e cun quai interessads che l'economia svizra prospereschia e che las finanzas publicas sajan saunas. Il giavisch da promover la proprietad, fixada dapi 1972 en la constituziun federala, è incontestada. Las stentas correspundentas duessan dentant sa drizzar sin novs proprietaris e betg en emprima lingia sin quels che possedan gia abitaziuns u chasas. Ins sto examinar sche questa finamira fiss pli bain cuntanschibla cun ina midada dal sistem (nagina valita da l'atgna fittanza, ma er nagina deducziun da tschains da daivets e nagina deducziun per custs da mantegniment). Questa midada avess en mintga cass d'esser calculada cun precauziun.
NA a l'iniziativa
La confederaziun ed ils chantuns sa stentan oz per ina politica da sanaziun efficazia en pass socialmain cumportabels. Il spazi per respargns considerabels e pussaivels per ina maioritad è fitg restrenschì.L'iniziativa "Proprietad d'abitar per tuts" è da refusar en l'interess da la sanaziun prioritara dal budget dal stadi ed er per motivs da ponderaziuns socialpoliticas. Questa posiziun da la scheffa dal departament da finanzas e militar vegn er sustegnida da la regenza grischuna.
Gremi: departament da finanzas e militar
Funtauna: rg cussegliera guvernativa Eveline Widmer-Schlumpf
Data: 20.01.1999
|
8ea26e43-ff2b-4b76-82a5-f69d38149f61
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Acquist da bains immobigliars: La regenza approva las quotas dals esters da las vischnancas
Per l'onn 1999 ha il cussegl federal concedì al chantun Grischun danovamain in contingent da 270 permissiuns per la vendita d'abitaziuns da vacanzas resp. chasas da vacanzas a persunas a l'exteriur. La regenza ha approvà las quotas procentualas dals esters da las vischnancas.
La repartiziun da las 270 permissiuns per abitaziuns da vacanzas sin las singulas vischnancas grischunas succeda principalmain tenor ils sequents criteris:
- La vendita da bains immobigliars en vischnancas e regiuns da svilup economic flaivel èn da preferir a venditas en vischnancas e regiuns da svilup economic ferm
- petents cun domicil u sedia en il Grischun vegnan preferids a petents d'ordaifer il chantun
- projects che vegnan realisads principalmain cun interpresas indigenas vegnan preferids.
Per cas da direzza, abitaziuns da segund maun, permissiuns da colliaziun e cumparaziuns vegnan tegnidas liber 40 permissiuns singulas.
Ils singuls lieus e lur quotas dals esters procentualas maximalmain valaivlas vegnan publitgadas en il fegl uffizial dal chantun.
Da las vischnancas
Envers l'uffizi federal da traffic propona la regenza da conceder a la Brämabüel & Jakobshorn SA la concessiun per ina sutgera da quatter persunas da l'alp Clavadel sin il Jatzhorn (Tavau).
Approvadas vegnan la lescha davart las taxas da cura e las taxas per promover il turissem da la corporaziun turistica Surses sco er las constituziuns da Clugén e Preaz.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan concedids credits en l'import total da var 4.5 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Thomas Villmar, naschì 1960, da Einbeck, Niedersachsen (Germania), domicilià a Favugn, daventa medi superiur en la clinica psichiatrica Beverin, Cazas. El entra en plazza l'entschatta favrer 1999.
Chanzlia chantunala
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 21.01.1999
|
ce21ff58-0c49-497f-b079-3cd82feee6bd
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La gulivaziun da finanzas dal Grischun vegn perfecziunada anc pli fitg
Dal president da la regenza Klaus Huber
La gulivaziun da finanzas tranter il chantun e las vischnancas sco er tranter las vischnancas gioga dapi 40 onns ina rolla impurtanta en noss chantun muntagnard multifar. Ella è in instrument indispensabel per promover e rinforzar las vischnancas e las regiuns. Il fatg, ch'i dat fitg paucas vischnancas ch'èn en ina situaziun finanziala precara e che la gronda part da las vischnancas - er pitschnas - han pudì mantegnair lur populaziun dat perditga d'in sistem da gulivaziun da finanzas efficazi e che funcziuna bain. Perquai na duai quest sistem betg vegnir modifitgà radicalmain. La preschenta revisiun parziala da la lescha davart la gulivaziun da finanzas, da la quala nus avain da decider ils 7 da favrer, eliminescha dentant singuls mancos e realisescha ladinamain meglieraziuns pussaivlas.
Igl è enconuschent che las vischnancas vegnan classifitgadas en gruppas da forza finanziala. Quella classificaziun en gruppas vegn resguardada per regla per fixar subvenziuns chantunalas ed è decisiva per il dretg da contribuziuns da la gulivaziun da finanzas. Ils criteris per la classificaziun èn la forza fiscala, la grevezza fiscala ed il basegn finanzial d'ina vischnanca.
Sco quai ch'igl è gia il cas tar ils retgavs dals tschains d'aua duain er las entradas da las vischnancas ord prestaziuns da cumpensaziun per perditas da l'utilisaziun da la forza idraulica (sco p. ex. la cumpensaziun per la Greina) vegnir resguardadas per calcular la forza finanziala e per la gulivaziun da la forza finanziala. Il medem mument vegn precisada l'autezza decisiva dals tschains d'aua. Las vischnancas duain vegnir suttamessas a la taglia per quests cas, en ils quals ina vischnanca exequescha in'activitad d'interpresa en in'autra vischnanca; p. ex. tras il manaschi d'in implant electric u ina interpresa turistica.
La clav valaivla per classifitgar las vischnancas en las gruppas da forza finanziala duai vegnir perfecziunada. Decisivas per la forza finanziala duain dentant esser er vinavant ils trais criteris: forza finanziala (taglia chantunala, tschains d'aua), pe da taglia e basegn finanzial, dentant duai il basegn finanzial vegnir calculà da nov a basa dal basegn fundamental, dal dumber da scolars e da la surfatscha. Ils dus davos criteris remplazzan ils elements da fin uss: custs da scola e custs per paralavinas e rempars. Tar la fixaziun da la grevezza fiscala vegn la muntada dal pe da taglia reducida per in terz ed applitgà il pe da taglia en media da dus onns. Uschia vegn evità ch'il pe da taglia vegn augmentà per vegnir en ina gruppa da forza finanziala pli favuraivla.
Il medem mument cun la lescha davart la gulivaziun da finanzas vegn er revedida parzialmain la lescha davart il dretg da las auas. Tenor quest project da revisiun duai l'uschenumnà "franc per la cuntrada", ch'è da pajar en in fond, dal qual vegnan indemnisadas las vischnancas da Vrin e Sumvitg, vegnir purtada a mesas dal chantun e da las vischnancas. En quest connex vegnan er adattadas singulas disposiziuns al dretg federal.
Ils dus projects da votaziun n'èn betg contestads. Il cussegl grond ha deliberà la revisiun parziala da la lescha davart la gulivaziun da finanzas cun 95 encunter 0 vuschs e la revisiun parziala da la lescha chantunala davart il dretg da las auas cun 93 encunter 0 vuschs. Ellas na portan er betg midadas radicalas. Ellas signifitgan dentant ina perfecziun e meglieraziun da noss sistem da gulivaziun da finanzas. Quai è impurtant per las bunas relaziuns tranter il chantun e las vischnancas e per la solidaritad en las regiuns. La regenza supplitgescha perquai d'acceptar las revisiuns.
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg president da la regenza Klaus Huber
Data: 26.01.1999
|
54e87cf4-49bb-4e71-a37d-3202268668b3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Mandat individual da prestaziun per las clinicas psichiatricas Beverin e Waldhaus
Sin il 1. da schaner 1999 ha dà la regenza grischuna in mandat individual da prestaziun a las duas clinicas psichiatricas chantunalas Beverin e Waldhaus ed ha uschia reglà ils detagls da la spierta da prestaziun da la psichiatria instituziunala en il Grischun.
Intent
L'intent dal mandat individual da prestaziun (MIP) èsi da coordinar la spierta da prestaziun da la psichiatria instituziunala en il chantun Grischun en il senn dal provediment psichiatric prescrit legalmain (lescha da la tgira dals malsauns) e d'optimar quella sut l'optica da la medischina, da la terapia, da la tgira e sut il pugn da vista social ed economic.
Finamira
Il mandat individual da prestaziun adossescha a las clinicas psichiatricas chantunalas Beverin e Waldhaus quests secturs da prestaziun e quests champs spezials ch'èn necessaris per in provediment psichiatric confurm al basegn da tut las abitantas e tut ils abitants dal chantun e dals giasts stagiunals.
Spierta
Domaduas clinicas èn clinicas spezialisadas per psichiatria e psicoterapia. Domaduas offran il provediment fundamental per la psichiatria acuta, gerontologica e per pazients stabels/reabilitaziun. Secturs spezials vegnan purschids per l'entir chantun mo en ina da quellas duas clinicas. Uschia vegn purschida en la clinica Beverin la staziun da drogas Downtown e l partiziun per la dependenza d'alcohol Danis sco spiertas spezialas per tut las abitantas e tut ils abitants dal Grischun.
Management
Er las structuras da management vegnan adattadas als basegns dal novissim temp. Da nov vegnan coordinads ils fatgs da las clinicas psichiatricas chantunalas sco er da las chasas da dimora e da lavur per umans impedids psichicamain d'ina direcziun strategica communabla. Cun il mandat individual da prestaziun obtegna la direcziun da las clinicas e dals ospitals chantunals in instrumentari directiv ch'infurmescha a moda cumplessiva davart las pretaisas da questas duas clinicas e che fixescha directivas cleras en la spierta da prestaziun sco er concernent l'rganisaziun, la direcziun e la garanzia da la qualitad.
Internet
Davart las spiertas da prestaziun e las ulteriuras infurmaziuns pertutgant las clinicas Beverin e Waldhaus sco er davart las chasas da dimora ed ils lavuratoris da lavur dal chantun infurmescha l'internet sut l'adressa www.psychiatrie.gr.ch.
Gremi: regenza
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Data: 26.01.1999
|
8d6f3b90-a283-493c-9686-c946937beb3b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza sa scuntra cun uffiziers superiurs da l'armada
Mardi, ils 2 da favrer 1999 sa scuntra la regenza cun differents uffiziers superiurs da l'armada. Sin il program stattan in bainvegni en la sala da la regenza, in apéro en il tschaler statal e silsuenter in gentar communabel. La scuntrada serva a la tgira dals contacts ed ad ina discussiun libra. La rolla d'ospitant vegn surpigliada da la regenza e dal cumandant cirquital colonel Ferdinand Marty, entant che las sequentas persunas vegnan spetgadas sco giasts: -
cumandant da corp (cdtC) Hansulrich Scherrer, schef dal stab general
- cumandant da corp (cdtC) Simon Küchler, cumandant dal corp d'armada da muntogna 3
- divisiunari (div) Valentino Crameri, cumandant da la divisiun da muntogna 12
- divisiunari (div) Martin von Orelli, substitut dal schef dal stab general
- brigadier (br) Erhard Semadeni, cumandant da la brigada territoriala 12, e
- brigadier (br) Bruno Gähwiler, cumandant da la brigada da fortezza 13.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 26.01.1999
|
6bab2227-0ffc-4715-85ed-59059bcd3c70
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Alarm da prova dals 3 da favrer 1999 allas uras 13.30
Sco mintg'onn precis al medem temp ha lieu mesemna, ils 3 da favrer1999, da las 13.30 a las 14.00 h in alarm da prova en l'entira Svizra.
Tar l'alarm da prova vegni examinà sche bunamain 7'000 sirenas funcziuneschian. Cun quellas vegn la populaziun alarmada en il cas dad in privel smanatschand. II signal "alarm general" vegn dà d'in tun urlont regular che crescha e chala e che dura ina minuta. Sch'igl fa lura da basegn po la controlla da las sirenas vegnir repetida fin a las 14.00 h.
Sch'il signal "alarm general" dat avisada ordaifer la controlla da sirena, lura signifitga quai ch'ina periclitaziun da la populaziun è pussaivla. En quest cas vegni giavischà da la populaziun da tedlar il radio DRS 1, da suandar las ordinaziuns da las autoritads e dad infurmar ils vischins. Ulteriuras indicaziuns e reglas da cumportament sa chattan sin las davosas paginas da mintga numer dal cudesch da telefon en il fegl d'infurmaziun "Alarm da la populaziun en cas da privel imminent".
Ulteriuras infurmaziuns catt'ins er en l'internet (www.zivilschutz.admin.ch).
La populaziun vegn supplitgada d'avair chapientscha per las malempernaivladads colliadas cun la controlla da las sirenas.
Gremi: Defensiun-Protecziun da la Populaziun, Berna
Funtauna: rg Uffizi per la protecziun civila
Data: 28.01.1999
|
4f6722e6-a86a-40b2-9a69-9a48525c8524
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il chantun sa prepara sin il dretg matrimonial 2000
Il chantun ha inizià la consultaziun pertutgant l'ordinaziun executiva chantunala tar il nov dretg matrimonial resp. da divorzi. Il termin per prender posiziun dura fin mez mars 1999.
Sin l'entschatta da l'onn 2000 va en vigur il cudesch civil svizzer (CCS) revedì. Las midadas proponidas pertutgan oravant tut il dretg da divorzi. Da nov duai in divorzi esser pussaivel independentamain da la culpa e plinavant vegnan las consequenzas economicas regladas a moda pli equilibrada. Spezialmain vegnan francads legalmain in divorzi sin dumonda communabla sco er quel tenor la spiraziun d'in temp da separaziun da quatter onns. Per che las novas disposiziuns dal CCS possian vegnir applitgadas èsi da reglar en la legislaziun consecutiva dals chantuns oravant tut dumondas da cumpetenza sco er da far insaquantas adattaziuns. Las disposiziuns executivas chantunalas vegnan cumpigliadas ad intermin en in'ordinaziun dal cussegl grond. Dumondas da la cumpetenza e da la procedura èn dentant d'integrar pli tard en ina lescha formala. Igl è prevedì da far quai en il rom da la refurma da las dretgiras.
La revisiun da la CC va en vigur sin l'entschatta fanadur 1999
Cun gronda maioritad ha il pievel grischun acceptà la fin da settember 1997 la midada da l'artitgel 54 da la constituziun chantunala (CC) e creà uschia la basa legala per uschenumnadas votaziuns da variantas. En connex cun la revisiun totala da la CC po vegnir resguardada meglier la voluntad dal pievel. Las votantas ed ils votants pon numnadamain votar da nov separadamain davart variantas da singuls artitgels constituziunals.
Contribuziuns culturalas
Contribuziuns en l'import total da 20'000 francs obtegnan la societad da musica Maiavilla per novas unifurmas e la societad da musica Tschlin per novs instruments.
Da las vischnancas
La regenza approva la midada da la planisaziun locala da Grüsch concernent ina midada da zona, ch'è cumpigliada cun l'engrondiment planisà da la fabrica da maschinas Trumpf Grüsch SA.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan concedids credits en l'import total da var 1.9 milliuns francs.
Fatgs da persunal
La fin da schaner 1999 van en pensiun: -
Robert Caflisch, Haldenstein, manader da l'administraziun tar l'uffizi da megliuraziun e mesiraziun, -
Reto Schuoler, Cuira, manader da project tar l'uffizi d'informatica, e -
Vico De Tann, Mesocco, schef da garascha tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 2, Mesocco.
La regenza engrazia a quests collavuraturs per ils servetschs en favur dal chantun. -
Sabina Studer, naschida 1967, da Grafenried BE, domiciliada a Biel, daventa pedagoga da museum tar il museum d'art dal Grischun. Ella entra en plazza l'entschatta avrigl 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 28.01.1999
|
9503b344-9b75-413b-998d-f77819723895
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
"Giuventetgna+sport" è dal tuttafatg en il trend, il Grischun a la testa
L'entusiassem per il sport n'è betg mo restà constant tar la giuventetgna grischuna, mabain è schizunt anc s'augmentà. L'onn 1998 è stà per "Giuventetgna +sport" en il Grischun in onn absolutamain extraordinari. Quai vegn documentà da la statistica da la scola federala da sport Magglingen ch'è vegnida publitgada dacurt.
"Giuventetgna + sport" (G+S) promova giuvenils en la vegliadetgna da 10 fin 20 onns. 1997 ha la G+S festivà ses giubileum da 25 onns cun cifras da record. Quellas èn vegnidas superadas 1998 per l'entira Svizra per 0.5 pertschient. En il Grischun ha l'augment muntà en cumparaziun cun l'onn precedent schizunt ad 1.4 pertschient. Mesirà vegn en unitads da trenament d'almain in'ura e mesa per persuna participanta. Per regla vala in mez di sco in'unitad da trenament. Concret ha il dumber da las unitads da trenament muntà en il Grischun per l'onn 1998 a 538'870, en l'entira Svizra a 18'245'830.
Er l'onn 1998 ha la promoziun dal sport svizzer chattà la ferma accoglientscha da nossa giuventetgna. Entant che las cifras da record da l'onn 1997 han pudì vegnir attribuidas a las differentas activitads ed occurrenzas da reclama en connex cun il giubileum da 25 onns "Giuventetgna + sport", èsi fitg legraivel cha la participaziun ha pudì vegnir augmentada danovamain per l'onn "normal" consecutiv 1998. Quai vala tut spezial er per il chantun Grischun. L'augment da quest chantun è in pulit zic sur la media, cumbain ch'ils dus novs roms da sport karate e sport da rulettas na figurescha anc betg en la statistica, cunquai che las organisaziuns interessadas ston anc prender a maun la scolaziun da manaders e manadras. Il pli fitg è il sport da naiv s'augmentà en noss chantun, uschia che quel ha pudì consolidar sia posiziun sco cleramain il pli grond rom da sport da G+S. Medemamain in augment èsi da constatar tar il ballape, judo, polisport sco er tar viandar+sport champester.
La glista da rangaziun dals pli populars sports sa preschenta sequentamain (UT = unitads da trenament):
1. sport da naiv 158'451 UT
2. hockey sin glatsch 55'451 UT
3. ballape 55'091 UT
4. gimnastica 33'353 UT
5. unihockey 28'494 UT
6. nudar 24'979 UT
7. tennis 24'372 UT
8. passlung 20'192 UT
9. volleyball 17'955 UT
10. viandar + sport champester 16'513 UT
Per la spierta da sport G+S han obtegnì las uniuns, ils clubs, las scolas e las organisaziun da giuventetgna participadas contribuziuns federalas da vart 1.6 milliuns francs.
L'uffizi da sport dal Grischun gratulescha a tut las manadras activas ed a tut ils manaders activs da G+S per quest excellent resultat ed engrazia ad ellas/els per lur grond engaschi pli u mains gratuit en favur da nossa giuventetgna sportiva.
Statistica GR 1998 1997 augment
Participants/as 28'306 27'863 + 1,5 pertschient
Unitads da trenament 538'870 531'311 + 1,4 pertschient
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg uffizi da sport
Data: 28.01.1999
|
d40ba3a6-6cb6-4d4f-8025-4e786a94f3f4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Annunzia d'ina emprima valitaziun da l'alarm da prova dals 3 da
favrer 1999
Chantun Grischun
Dumber da sirenas examinadas: 320
Dumber da sirenas che n'han betg funcziunà,
- en dumber absolut : 2
- en pertschient : 0.6 %
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Uffizi per la protecziun civila e dell'agid en cass da catastrofas
Data: 03-02-1999
|
967fe9d4-68da-4063-a862-2bf0ecc36729
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nov concept da salvament sin via cun 19 basas en il chantun
19 corps da pumpiers existents vegnan definids sco basas per il salvament sin via ed equipads correspundentamain. Els han da garantir il servetsch en cas d'urgenza sin l'entira rait da las vias chantunalas.
La regenza prenda enconuschientscha dal rapport da l'institut d'assicuranza d'edifizis (inspecturat da pumpiers) concernent il concept grischun da salvament sin via ed approva las sequentas 19 basas (en successiun alfabetica): Arosa, Bravuogn, Tavau-Plaz, Mustér, Glion, Claustra, Küblis, Lai, Puntraschigna, Poschiavo, Sta. Maria/Tschierv, San Murezzan, Savognin, Scuol, Segl, Silvaplana, Stampa, Zernez/Susch e Zuoz. Davent da questas basas duain vegnir liberadas eventualas unfrendas d'accidents uschè svelt e cun tant quità sco pussaivel da lur vehichels e pudair vegnir provedidas medicinalmain a temp.
Ils custs unics da 175'000 francs surpiglia l'institut d'assicuranza d'edifizis dal Grischun. Ils utensils da piunier basignads vegnan consegnads ad emprest e gratuitamain a las basas entras la protecziun civila. Ils custs periodics per la scolaziun e l'instrucziun supplementara da pauschal 40'000 francs per onn surpiglia l'uffizi da construcziun bassa. Ils custs d'acziun da las organisaziuns da las basas vegnan mess a quint als chaschunaders.
Las taxas per di per il tractament psichiatric s'augmentan
Suenter ch'igl è vegnì fixà davent da l'entschatta 1999 novas taxas cun la federaziun chantunala dals assicuraders grischuns da malsauns, adattescha la regenza correspundentamain l'urden da taxas per las clinicas Waldhaus (Cuira) e Beverin (Cazas) per pajaders autonoms. Las taxas per ils pazients chantunals vegnan augmentads retroactivamain sin l'entschatta da l'onn 1999 per var sis pertschient. Las tariffas per pazients d'ordaifer il chantun e da l'exteriur vegnan calculadas tenor la cunvegna davart ils ospitals da la Svizra orientala e na vegnan betg midadas per l'onn 1999.
Da las vischnancas
Cun pretaisas vegnan approvads definitivamain ils sequents dus projects da construcziun: Installaziun d'ina cuschina da scola en la chasa da pliras famiglias Meiliboda 2 ad Arosa (custs imputabels da 265'000 francs, contribuziun chantunala da construcziun da diesch pertschient) ed engrondiment da la chasa da scola primara a Cama (custs var 2.2 milliuns francs, contribuziun da construcziun da 18 pertschient). Da princip vegn approvà il project preliminar per la construcziun d'ina halla da sport e plurivalenta a Vicosoprano (custs imputabels da circa 1.7 milliuns francs, empermess vegn ina contribuziun da construcziun da 17.5 pertschient).
Ils statuts da la vischnanca burgaisa da Samedan vegnan approvads.
Per differents projects da construcziun da vias vegnan dads libers credits en l'import total da var 5.4 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Sina Bardill, naschida 1966, da Luzein, domiciliada a Scharans-Cresta, daventa davent da l'entschatta da mars 1999 manadra dal post da stab per dumondas d'egualitad cun in pensum da 50 pertschient.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 04.02.1999
|
929699b8-4667-465d-a788-22b5a056b99c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils 18 d'avrigl 1999 vegni votà unicamain davart la nova constituziun federala
La regenza prenda enconuschientscha dal fatg ch'i vegn votà dumengia, ils 18 d'avrigl 1999 unicamain davart il conclus federal pertutgant ina nova constituziun federala. Votaziuns chantunalas n'han betg lieu.
Da las vischnancas
La regenza approva la revisiun parziala da la planisaziun locala da Falera concernent la reducziun da la zona per la protecziun da la cuntrada e cun la cumplettaziun da la zona da pistas da skis en il territori Crest la Siala. Cun resalvas vegn approvada er la revisiun parziala da la planisaziun locala da Medel/Lucmagn concernent ina zona da deposits per material da construcziun, da stgav e da reciclagi.
Las revisiuns parzialas da las leschas davart las taxas da cura da Bondo, Castasegna, Soglio, Stampa e Vicosoprano vegnan approvadas.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 11.02.1999
|
0f8a6780-10f4-4eac-9fea-157d686a4aea
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Mancanzas en la chasa da tgira Promulins a Samedan vegnan cumbattidas
Las reproschas fatgas visavi la chasa da tgira Promulins a Samedan èn vegnidas scleridas a moda cumplessiva. En tscherts puncts duai schizunt in'inquisiziun penala dar scleriment final.
La stad 1997 han trais anteriuras collavuraturas fatg grevas reproschas en las medias cunter la cumissiun da la chasa da vegls da lez temp e sia moda e maniera da realisar la tgira ed assistenza dals abitants da la chasa, cunter l'incumpetenza da la tgirunza da partiziun, las mancanzas sin il sectur da la structura e la direcziun sco er en quai che reguarda las examinaziuns insuffizientas, fatgas en occasiun d'anteriurs eveniments en la chasa da vegls e da tgira.
Suenter differents scleriments preliminars (oravant tut discurs cun represchentants dals purtaders sco er cun anteriuras collavuraturas da la chasa da tgira) ha il departament da giustia, polizia e sanitad, observond sia obligaziun da surveglianza sco polizia da sanitad ed en cunvegna cun il circul d'Engiadin'auta, incumbensà la primavaira 1998 il team grischun per valitar la qualitad d'examinar las reproschas fatgas.
Il team grischun per valitar la qualitad ha discurrì tranter ils 18 da matg ed ils 30 da november 1998 cun il persunal e cun ils abitants da la chasa, cun las medias ed ils medis responsabels sco er cun collavuraturas e collavuraturs che na lavuran betg pli en la chasa da vegls e da tgira. Il resultat da l'examinaziun è vegnì formulà en in rapport ch'ins ha surdà ils 14 da december 1998 al departament da giustia, polizia e sanitad.
L'examinaziun dal team per valitar la qualitad ha fatg resortir ch'ina gronda part dals problems da la chasa resp. da las reproschas cunter la chasa sa basan sin las structuras dal 1991 che prevesan dus differents purtaders per la chasa da vegls e la chasa da tgira. Quests purtaders dubels han gì per consequenza che la surveglianza dal manaschi da la chasa n'è betg vegnida realisada a moda suffizienta resp. è vegnida delegada sin il sectur operativ. Ultra da quai èn collidadas duas differentas filosofias da tgira, e quai ha chaschunà la furmaziun da gruppas tar il persunal da tgira. Pervia da sia filosofia da tgira n'era ina part dal persunal betg abla da s'identifitgar cun il sistem da tgira sin basa d'ina persuna da contact ch'è vegnì introducì 1996 ed ha furmà uschia resistenzas, surpassond cumpetenzas ed ignorand directivas. Las mesiras concernent il persunal ch'ils purtaders, resp. la cumissiun cuminaivla da la chasa han alura ordinà han gì il resultat che trais anteriuras collavuraturas èn sa drizzadas a la publicitad.
Il sistem da tgira sin basa d'ina persuna da contact prevesa che mintga abitant e mintga abitanta ha ina persuna da contact entaifer il team da tgira ch'enconuscha mintgamai l'istorgia, la famiglia, las caracteristicas ed ils basegns, las malsognas ed ils giavischs da la persuna en dumonda. Questa persuna da contact planisescha la tgira, il decurs dal di, las activitads euv. ensemen cun la persuna tgirada, la famiglia e la media resp. il medi.
Il team per valitar la qualitad constatescha en ses rapport che las reproschas da las anteriuras collavuraturas en quai che reguarda la flaivlezza da manar dals posts surordinads sco er la mancanza da cumpetenza sociala da singulas persunas èn giustifitgadas. Oravant tut la manadra da partiziun incumbensada cun la realisaziun dal nov model da tgira era surdumandada tant en fatgs professiunals sco er organisatorics. En quai che pertutga las valitaziuns sbagliadas en la tgira ed assistenza da singuls abitants e singulas abitantas considerescha dentant il team per valitar la qualitad las reproschas fatgas da las trais collavuraturas sco exageradas e sco fatg che na pertutga betg l'entira chasa. Las mancanzas constatadas sin il sectur da la tgira èn en emprima lingia d'explitgar cun la chapientscha betg unitara da la tgira. Quai ha gì consequenzas sin la cuntinuitad da la tgira ed ha uschia chaschunà che la segirezza dals abitants n'era betg adina garantida.
A basa da las constataziuns dal team per valitar la qualitad e dal giudicament medicinal dal medi chantunal na po betg vegnir exclus en singuls cas l'existenza d'in cumportament relevant da dretg penal. Per sclerir ils fatgs ha il departament da giustia, polizia e sanitad inoltrà ina atgisa a la procura publica.
La procura publica vegn a decider a basa da sia valitaziun dals fatgs, sch'igl è eventualmain d'avrir ina procedura penala e per tge puncts.
Per eliminar las mancanzas constatadas sco er per garantir ina filosofia unitara da tgira recumanda il departament da giustia, polizia e sanitad als purtaders da la chasa da vegls e da tgira Promulins da consultar ina persuna spezialisada externa.
Per l'atun 1999 èsi previs ch'il team per valitar la qualitad fetschia in'analisa cumplessiva da las structuras e da l'organisaziun da la chasa da vegls e da tgira Promulins e rapporteschia alura al departament da giustia, polizia e sanitad.
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad
Funtauna: rg departament da sanitad dal Grischun
Data: 16.02.1999
|
ac7f1ba7-6166-48b9-be54-6413eb247528
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il Plantahof obtegna in nov directur
La regenza ha tschernì Peter Küchler sco nov directur dal Plantahof. Il pli tard l'entschatta da settember vegn el a surpigliar la successiun da Heinrich Meli
Peter Küchler, il directur novelegì da la scola agricula Plantahof, è naschì 1961, maridà e bab da dus uffants en la vegliadetgna da 12 e 14 onns e burgais da Kerns (OW). Suenter la terminaziun da ses studi sco inschigner agrar SPF ha Küchler absolvì plirs praticums en Svizra ed en l'exteriur, avant ch'el ha midà 1987 sco magister e cussegliader a la scola agricula Rheinhof Salez (SG). Ils accents da si'activitad d'instrucziun èn ils secturs da l'agricultura biologica, da la pedologia, da l'instrucziun davart il pavel ed il ladim, da la protecziun da l'aua e da la tratga da portgs. Dapi 1993 è el directur da la surmenziunada scola ed instruescha sin ils secturs da la politica agrara e da la teoria da manaschi. Da 1992 fin 1994 è Peter Küchler er stà docent per pedologia e protecziun dal terren a la scol'auta professiunala da Liechtenstein a Vaduz.
Peter Küchler daventa successur da Heinrich Meli ch'è entrà 1964 en servetsch dal chantun e ch'è vegnì elegì 1971 sco directur dal Plantahof. Meli ha occupà quest uffizi dapi l'entschatta d'avust 1972 e vegn ad ir en pensiun la stad vegnenta.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 17.02.1999
|
634f8a11-84d1-49c2-bfde-6dda4e4b177b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Revisiun da la constituziun grischuna: lavurs progredeschan
Las lavurs vid la revisiun totala da la constituziun chantunala progredeschan bain. Tschintg gruppas da lavur tematicas han terminà lur incumbensa entaifer il termin e preschentan a la cumissiun per la constituziun in sboz formulà. Ils experts Tobias Jaag e Tomas Poledna da l'universitad da Turitg examineschan quest sboz en vista ad eventualas contradicziuns e malgulivezzas, alura vegn el discutà da la cumissiun.
A basa d'in emprim sboz dals dus perits han las gruppas da lavur discutà intensivamain tut las dumondas ed elavurà in agen sboz. Quest furma la basa per las discussiuns en la cumissiun per la constituziun. Puncts da discussiun essenzials furman per exempel las sequentas dumondas:
- Tenor tge reglas duain succeder las elecziuns en il cussegl grond?
- Co duai sa preschentar ina structuraziun effizienta ed adequata dal chantun? Duain ins furmar regiuns, u èn las structuras organisatorias existentas suffizientas er en il futur? Tge posiziun obtegnan ils circuls?
- Tge instruments pussibiliteschan a las burgaisas ed als burgais ina cooperaziun optimala ed effizienta en decisiuns dal stadi?
Finamira da la revisiun da la constituziun è ina lescha fundamentala che correspunda a la chapientscha actuala da la populaziun dal chantun. Er en l'avegnir sto il stadi esser abel d'agir e da schliar ils problems vegnents. L'organisaziun dal stadi è da concepir a moda manaivla ed adattada al burgais.
Sin la basa inoltrada da las gruppas da lavur vegn la cumissiun ad elavurar ses sboz da constituziun per mauns da la regenza. Las lavurs da la cumissiun duessan esser terminadas fin la fin da quest onn. En il rom d'ina vasta procedura da consultaziun che ha lieu l'onn 2000 pon tut las persunas ed organisaziuns interessadas prender posiziun tar il sboz per ina nova constituziun chantunala.
La cumissiun per la constituziun è vegnida instituida da la regenza per elavurar in sboz d'ina constituziun e per cumpilar in rapport explicativ. Ella vegn presidiada da cusseglier guvernativ Peter Aliesch. La cumposiziun da la cumissiun da 30 commembers ha ina basa vasta e tegna quint da la varietad dal chantun.
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg cumissiun per la constituziun
Data: 18.02.1999
|
6b3a0e01-022d-424f-a7fd-b882bcb0468e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Las stimaziuns uffizialas vegnan revedidas
La regenza suttametta al cussegl grond il messadi ed il sboz per ina revisiun totala da l'ordinaziun davart las stimaziuns uffizialas. Las midadas pertutgan il sectur organisatori sco er quel material.
La midada materiala la pli impurtanta è che las valurs da stimaziun s'orienteschan da nov consequentamain tenor il martgà e che las taxas per stimaziuns duain vegnir augmentadas sin in nivel che cuvra ils custs. La nova ordinaziun vul crear ina clera basa legala per quest intent. Tut ils custs da las stimaziuns uffizialas duain vegnir cuvrids en il futur tenor il princip da l'usufructuari e dal chaschunader. La basa per fixar las taxas è in quint dals custs totals che vegn fatg aifer il manaschi. Quest quint dat la garanzia che l'autezza da las taxas vegn fixada correctamain e che las quotas pon vegnir repartgidas sin ils usufructuaris (institut d'assicuranza d'edifizis, administraziun da taglia ed auters uffizis chantunals, proprietaris da bains immobigliars sco er da nov vischnancas).
Tgi che posseda bains immobigliars ha da nov l'obligaziun da dumandar ina stimaziun en cas da construcziuns novas e da midadas essenzialas d'edifizis. Il sboz prevesa plinavant d'extender il dretg da l'invista en las actas e da reglar per part da nov la protecziun legala. En vista organisatoria vegn reducì il dumber dals commembers da las cumissiuns da stimaziun da trais sin dus e la limita da vegliadetgna per stimadras e stimaders en uffizi secundar vegn fixada sin 65 onns, entant che las disposiziuns d'elecziun per stimadras e stimaders en uffizi cumplain vegnan adattadas a l'ordinaziun chantunala davart il persunal.
La controlla da charn passa da las vischnancas al chantun
In ulteriur messadi concerna la nova ordinaziun chantunala davart l'igiena da la charn. Las vischnancas duain vegnir distgargiadas, a moda che la responsabladad per la controlla da la charn vegn surdada al chantun. L'organisaziun da la controlla da la charn duai vegnir adattada a las prescripziuns da la lescha da victualias e da l'ordinaziun federala davart l'igiena da la charn e vegnir structurada analogamain a la controlla da victualias en ils trais stgalims veterinari chantunal, inspectur da charn e controlladers da charn.
Actualmain ston las vischnancas eleger mintga quatter onns in inspectur da charn ed in substitut per quel er sch'i na dat nagin stabiliment da maz en la vischnanca. En l'avegnir duain ils controlladers da charn e lur suppleants vegnir elegids da l'uffizi da veterinari be anc per ils stabiliments da maz cun permissiun. Da princip duai la controlla da la charn vegnir fatga da veterinaris e veterinarias.
Oz vegnan ils controlladers da charn indemnisads principalmain da las vischnancas, las qualas enchaschan da lur vart taxas da las mazlarias. Da nov duai la regenza fixar las taxas a moda sumeglianta sco ch'ella fixa la tariffa per veterinaris, inspecturs da muvel e d'avieuls uffizials. En cas da meztgas regularas na resultan nagins custs supplementars per il chantun, en cas da meztgas urgentas e da malsogna dentant vegni fatg quint cun custs supplementars d'annualmain 12'000 fin 15'000 francs. En il Grischun vegnan exequidas en media 400 fin 500 meztgas urgentas e da malsogna per onn. Da nov duai il chantun purtar ina part dals custs supplementars che resultan da quellas meztgas. Ina grevezza totala dals custs sin ils chaschunaders pudess avair per consequenza ch'animals malsauns vegnessan annunziads memia tard u insumma betg. Per quest motiv duai vegnir enchaschada uss ina taxa modesta da diesch francs per meztga urgenta u da malsogna.
En il rom dal cumbat cunter la sturnadad bovina è prescritta a partir da l'entschatta 1999 da nov ina controlla da l'animal da maz tras il controllader da charn cumpetent, per animals bovins pli vegls che sis mais sco er per nursas e chauras pli veglias che 12 mais. Ils animals da maz ston vegnir controllads avant e suenter la meztga, pia duas giadas. 1997 èn vegnids mazzads en il Grischun var 12'500 animals da questa categoria. Ils custs per la controlla per propi dals animals da maz èn cuntegnids en la taxa fundamentala da la controlla da la charn, la lavur da la segunda visita en mazlaria sto dentant vegnir indemnisada. Tenor l'ordinaziun federala davart l'igiena da la charn pon vegnir pretendids per questa segunda visita maximalmain 20 francs. Ils custs supplementars da var 250'000 francs vegnan spustads dal chantun sin ils chaschunaders.
Adattaziuns tar il traffic public
La revisiun parziala da las disposiziuns executivas da la regenza pertutgant la lescha davart il traffic public vegn approvada. Ella cumpiglia tschertas adattaziuns sin plaun chantunal, perquai che l'entschatta 1999 èn entrads en vigur la refurma da la viafier ed ils decrets che stattan en connex cun quella. Uschia è vegnida abrogada tranter auter l'ordinaziun federala davart concessiuns ad automobils e substituida tras l'ordinaziun davart la concessiun dal transport da persunas. Er l'ordinaziun federala davart l'urari è vegnida revedida totalmain. La nova lescha federala na pretenda betg stringentamain ina nova partiziun da las regiuns chantunalas d'urari. Quella dumonda duai dentant vegnir examinada separadamain integrond las organisaziuns regiunalas. Las novas disposiziuns executivas vegnan publitgadas en il Fegl uffizial dal chantun.
Contribuziuns da cultura
I vegnan empermessas contribuziuns e garanzias da deficit d'in import total da 357'000 francs a las suandantas ovras culturalas, als suandants projects ed a las suandantas occurrenzas:
- otg producziuns professiunalas da teater l'onn 1999 a Cuira da l'uniun gieu al liber, Klibühni. Il teater, In Situ lavuratori cultural e teater ressort k,
- represchentaziuns al liber dal toc da teater "Madris" l'avust 1999 a Vaz sut,
- ediziun dal tom 2 dal cudesch "Erzählenhören - Frauenleben in Graubünden" tras la chasa editura Octopus,
- ediziun d'in tom da paraulas da Vic Henry,
- ediziun d'in tom da poesias da Martin Fontana tras la Renania,
- ediziun d'in cudesch davart Richard La Nicca tras la clinica psichiatrica Beverin,
- turnea da concerts 1999 en il Giapun dal musicist da jazz Werner Lüdi, Malans,
- ediziun dal DC "MinuteAge" da Reto Senn (Trin) cun Margrit Rieben e John Wolf Brennan,
- festival da jazz Uncool dals 13 fin ils 15 da matg 1999 a Le Prese,
- primaudiziun da la sinfonia nr. 4 da Gion Antoni Derungs tras l'orchester da chombra da l'Oberthurgau,
- concerts da la scola da chant da Cuira, da la scola da chant da Son Gagl e da l'orchester dal conservatori Kromeriz (Tschechia) en l'avrigl/matg 1999 (represchentaziun da l'oratori "Paulus" e d'ina cantata da Mendelssohn),
- concerts dal chor da giuvenils "Ils Cantins" sco er dal chor e da l'orchester dal conservatori da Turitg dals 7 da mars 1999 a Mustèr (messa glagolitica da Janacek),
- concert dal chor maschadà da la scola media evangelica a Schiers dals 26 da mars 1999 a Schiers (ovras da Schubert e da Mendelssohn),
- concerts dal chor "CantAurora" dals 5 fin ils 7 da mars 1999 a Cuira, Tumegl ed a Schiers (requiem da Mozart),
- 17avel Concorso internazionale di musica per giovani interpreti in Roveredo (15/16 da matg 1999),
- concerts 1999 en il chastè Aspermont a Sagogn,
- occurrenza culturala dals 13/14 da mars 1999 sin il chastè Tagstein a Masagn (concerts e referats en memorgia da Paul Juon ed Anton Feltscher),
- ediziun d'in DC tras il chor da giuvenils Festival da las emnas da curs da musica dal cerchel cultural d'Arosa, ed
- unifurmas novas 1999 da la societad da musica Union, Cuira.
Contribuziuns da sport
Var 35'000 francs vegnan conderschids sco contribuziuns da sport-toto a:
- UHC Desertina Bulls Mustèr, per cumprar bandas per plazzas grondas e pitschnas d'unihockey,
- Club da skis Turba Beiva, per s'acquistar in indriz cronometric cun software evaluativa, in computer cun stampadur, 50 lattas da cupitga ed ina tanvella,
- Club da svoul a vela Muottas Samedan, per cumprar in aviun senza motor da duas plazzas, in pendariel cun accessoris sco er duas paracrudada,
- Club internaziunal da scarsola a Tavau, per s'acquistar tavlas da lain che duain segirar la nova via da scarsolar per schlieusas Rotschtobel-Tavau-Glaris,
- Club da skis da Glion, per cumprar in nov indriz cronometric radiofon,
- Ski St. Antönien, per s'acquistar ina tavla d'avis per l'indriz cronometric e 50 lattas da cupitga,
- Club da skis e da sport Sursaissa, per cumprar ina tanvella Taco cun accessoris, e
- Tiradurs da sport da Domat, per montar 12 novas schibas electronicas en l'implant da tir existent per armas a caliber pitschen.
Da las vischnancas
A la vischanca da Furna vegn empermessa ina contribuziun chantunala da 25 pertschient vi dals custs cun dretg da subvenziuns da 500'000 francs per il lavuratori forestal.
Il project per engrondir il stabiliment da scola a Seglias (emprima etappa) vegn approvà definitivamain. Ils custs che pon vegnir quintads per la scola primara èn var 1.5 milliuns francs e per il stgalim superiur var 1.9 milliuns francs, las contribuziuns da construcziun empermessas 17.5 resp. 22.5 pertschient.
Il project per la sanaziun e l'amplificaziun dal stabiliment da scola da Uors (scola e scolina) vegn approvà definitivamain. Als custs che pon vegnir quintads da var 1.7 milliuns francs vegnan empermessas contribuziuns da construcziun da 40 pertschient.
Envers l'uffizi federal da traffic propona la regenza da permetter la midada da concessiun da la pendiculara Diavolezza SA, per midar e preparar la sutgera da quatter "Diavolezzafirn".
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 18.02.1999
|
59440856-b6f8-45ed-bb6c-8bf95908a31b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Decleraziun da taglia 1999-2000: L'atgna fittanza per la taglia federala vegn reducida
Las valurs da l'atgna fittanza valitadas en il chantun Grischun correspundan a las valurs da la locaziun da martgà. Questas stimaziuns han per consequenza che la valur da l'atgna fittanza suttamessa a la taglia è per la taglia federala directa sur il nivel d'auters chantuns.
Per pudair garantir in tractament egual da tut las persunas obligadas da pajar taglia ha l'administraziun federala da taglia approvà ina proposta da l'administraziun da taglia dal chantun Grischun per reducir las valurs da l'atgna fittanza.
Per la perioda da taglia 1999-2000 pon las valurs da l'atgna fittanza vegnir reducidas per la taglia federala directa sin 70 pertschient da la valur da la locaziun da martgà. La pauschala per il mantegniment da las immobiglias da 10 resp. 20 pertschient vegn calculada da questa valur reducida.
La novaziun sa referischa be sin la taglia federala directa. La valur da l'atgna fittanza per la taglia chantunala e communala è da declerar tenor las directivas en l'entruidament.
Decleraziuns da taglia gia inoltradas vegnan currigidas d'uffizi .
Gremi: departament da finanzas e militar dal Grischun
Funtauna: rg administraziun da taglia dal Grischun
Data: 23.02.1999
|
0ae77bc4-d2a9-41cb-ad54-472824939a7e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Situaziun da naiv e da lavinas: La regenza s'infurmescha permanentamain
La situaziun da lavinas è critica er en il Grischun. Parts dal stab directiv chantunal e dal stab directiv da la polizia per situaziuns extraordinarias sa scuntran regularmain, la regenza vegn infurmada permanentamain.
Ils stabs directivs dal Grischun èn en acziun dapi ier. Els s'infurmeschan regularmain davart la situaziun da naiv e da lavinas en tut las regiuns dal chantun. Per quest intent vegnan els sustegnids a moda efficazia dals servetschs communals da lavinas. Las infurmaziuns da quels servetschs vegnan coordinadas e registradas sin ina charta. Tar il stab directiv chantunal stat ultra da quai a disposiziun dapi ier in post d'infurmaziun avert da di e da notg per las vischnancas. La communicaziun permanenta tranter ils posts chantunals e communals è la basa per pudair giuditgar permanentamain la situaziun actuala e per pudair pigliar eventualmain las mesiras necessarias.
Ils stabs directivs dal Grischun garanteschan ultra da quai che la regenza grischuna è adina infurmada perfetgamain davart la situaziun actuala.
La situaziun dal mument sto vegnir considerada sco fitg critica. La populaziun vegn perquai supplitgada urgentamain d'observar strictamain tut las disposiziuns da las autoritads communalas.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 23.02.1999
|
27a5b6b3-d0a0-4e00-beef-55fc5a5267fb
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Per il di naziunal da las chaglias sonda, ils 27 da favrer 1999:
Chaglias: Avainas da vita en la naiv
Uss che la cuntrada pausa sut ina grossa cuverta da naiv, "viva" la natira en las chaglias ed als urs dal guaud. Qua in per tips co ch'ins po perscrutar l'activitad d'enviern.
S'imaginai che Vus sajas in chavriel, ina vulp u ina lieur. Guardai ina giada or da fanestra: Nua vegnissas Vus a durmir? Nua a magliar? Quant lunsch vulessas Vus ir a tschertgar la maglia? Nua pudessas Vus as zuppar? Ah uschia, Vus restais sut questas cundiziuns pli gugent en Vossa stiva chauda. Quai pon ins chapir. Be - animals selvadis n'han nagina letga.
Sch'i na dat nagina naiv, alur pon ins tschiffar mieurs e pascular fitg bain sin la champogna. Ma chatta la vulp uss sias mieurs? Nua èn ils chatschs frestgs per vegnir rusignads dal chavriel e da la lieur?
Sche Vus laschais girar Voss'egliada sur la cuntrada, alur vegn ella a sa fermar sin il guaud, en las chaglias, sin il bostgam ed a las rivas dals uals - tut il rest è cuvert sut la naiv. Sin questas structuras sa concentrescha quests dis tut la vita.
Essas Vus interprendents? Sin ina spassegiada (eventualmain culs skis) pudais Vus uss tut simplamain scuvrir fastizs: Vus stuais be ir lung l'ur dal guaud, las chaglias ed ils uals. Quai vala surtut la paina, sch'igl n'ha betg pli navì il di avant.
Segiramain chattais Vus fastizs da la vulp e da chavriels, forsa er da la fiergna, da tschiervs, da lieurs u da mieurs. Sche Vus observais pli bain la chaglia, remartgais Vus tschert fastizs da maglia sco per exempel scorsa rusignada e brumbels mors giu. Per terra pudais vus scuvrir co che la vulp ha chavà ora mieurs. Chattais Vus romins mors giu? Guardai quels pli bain: han ins piclà or ils brumbelins? Rimnai puschas-pign ch'èn crudadas giu. Mieurs, stgilats, pitgalains u cruscharels maglian savens ils semins che sa chattan giusum las stgaglias. Savais Vus engiavinar tgi ch'ha maglià qua? Las mieurs rusignan bain, bain giusum las stgaglias, ils stgilats tiran ora las stgaglias, ils pitgalains las stgarpan ed il cruscharel las sparta.
Sche Vus vulais chapir meglier il linguatg dals fastizs, alur chattais Vus buns cudeschs en las librarias. Vus pudais er as laschar mussar ils misteris da las chaglias da dus spezialists. Sonda, ils 27 da favrer è il di naziunal da las chaglias. Per quest'occurrenza organisescha la protecziun svizra dals utschels in'excursiun da duas uras ad Almen (lieu da scuntrada a las 14.00 tar la fermada da l'auto da posta). In'annunzia n'è betg necessaria.
Gremi: departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient dal Grischun
Funtauna: rg uffizi per la tgira da la cuntrada e la protecziun da la natira
Data: 25.02.1999
|
c9cc7cb9-147f-4890-b57f-4486ffce0681
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Provediment psichiatric da las valladas grischunas dal sid a Mendrisio/TI
Ils chantuns Tessin e Grischun èn sa cunvegnids che pazientas e pazients da las valladas grischunas dal sid possian vegnir tractads a Mendrisio.
Igl è fitg impurtant per la psichiatria che las pazientas ed ils pazients possian communitgar en lur lingua materna.Tgi ch'è creschì, discurra talian e viva en ina regiun taliana dal chantun Grischun po sa laschar enviar en cas da basegn en la "Clinica psichiatrica cantonale del Ticino" (CPC). La collocaziun ha da succeder tras la persuna medicinala dal servetsch da psichiatria sociala da la clinica Beverin ch'è cumpetenta per il Grischun dal sid; ella vala il medem mument sco garanzia per ils custs tras il chantun Grischun.
Per las pazientas ed ils pazients grischuns valan las medemas taxas dal di sco per quels ch'èn domiciliads en il Tessin. Il chantun Grischun s'oblighescha ultra da quai da pajar a la CPC per mintga di la medema taxa dal di che las cassas da malsauns pajessan er per abitants dal chantun Tessin. Cun questa soluziun favuraivla per il chantun Grischun vegnan pajads ils custs da gestiun nets senza resguardar ils custs d'investiziun. Da la cunvegna da psichiatria resultan per il chantun Grischun custs ulteriurs en l'autezza da probablamain ca. 140'000 francs l'onn. En vista al provediment psichiatric meglierà da la populaziun da lingua taliana dal Grischun è quai dentant absolutamain giustifitgabel. Cun la resalva d'in credit supplementar necessari dal cussegl grond entra la cunvegna en vigur retroactiva sin l'entschatta 1999.
Tschintg manaders regiunals per il servetsch forestal grischun
Suenter ch'il Grischun è vegnì dividì a la fin 1998 en tschintg regiuns forestalas, ha la regenza numnà ils sequents tschintg manaders regiunals en funcziun a partir dal mars 1999: -
Regiun Partenz Gion Caprez, Tavau
- Vallada dal Rain da Cuira Reto Hefti, Flem
- Surselva Arthur Sandri, Glion
- Grischun central - Mesolcina Christian Barandun, Bravuogn
- Engiadina - Valladas dal sid Markus Stadler, Zernez
Fin la mesadad 1999 vegn l'inspecturat forestal a reglar cun ils manaders regiunals las structuras organisatorias e las cumpetenzas novas. Il servetsch forestal grischun duai ademplir las differentas pretaisas al guaud a moda pli effizienta, pli manaivla al client e pli flexibla. Tras la creaziun da tschintg centers da cumpetenza cun mintgamai in responsabel per ina regiun sper'ins da pudair cuntanscher differentas meglieraziuns. Ins duai oravant tut intensivar il contact cun las vischnancas ed in'eventuala spezialisaziun professiunala dals singuls collavuaturs.
Seminari inferiur introducescha in segiurn per emprender la lingua
La lescha da scola revedida prevesa che tut las scolaras e tut ils scolars dal Grischun han d'emprender a partir da la quarta classa ina segunda lingua. Questa novaziun vegn introducida successivamain a partir da l'onn da scola 1999/2000 e duai esser installada en l'entir chantun fin l'onn da scola 2004/2005. Las preparativas che vegnan realisadas actualmain cumpiglian er la scolaziun dals magisters. Da nov vegn introducì suenter la terza classa dal seminari inferiur in segiurn per emprender la lingua per las seminaristas ed ils seminarists da la partiziun tudestga e rumantscha ch'absolvan la scolaziun tenor la reglamentaziun veglia. Il segiurn po vegnir fatg en las valladas talianas dal Grischun, en il Tessin u en Italia e cumpiglia quatter emnas coerentas en il temp tranter las davosas duas emnas da scola e las vacanzas da stad. Durant il segiurn na duain ins betg frequentar scolas, mabain tgirar il contact direct cun la populaziun en il rom da differentas activitads. Il chantun paja ina contribuziun da 150 francs per persuna vid las spesas da viadi.
Gea tar la nova ordinaziun federala davart lavurs da construcziun
Visavi l'uffizi federal per assicuranzas socialas prenda la regenza posiziun tar il sboz per ina nova ordinaziun davart la segirezza e la protecziun da la sanadad da las lavurantas e dals lavurants tar lavurs da construcziun (ordinaziun davart lavurs da construcziun). Cun il nov decret federal vegnan adattadas las mesiras da segirezza necessarias al stadi actual da la tecnica ed a las relaziuns dadas sin ils plazzals da construcziun. En quest senn approva la regenza da princip il project. Ella deplorescha dentant ch'ins n'ha betg anc integrà en il sboz las disposiziuns da l'ordinaziun davart la prevenziun d'accidents tar la construcziun da foss e chavas sco er tar lavurs sumegliantas.
Contribuziuns culturalas
I vegnan concedidas contribuziuns culturalas en l'import total da 37'000 francs a la societad "Giuventetgna e musica" per la festa da musica dal 1999 cun il medem num sco er a la Musica Giuventüna Rom vid ils custs per instruments novs.
Da las vischnancas
I vegnan approvads il plan directiv regiunal da la Val Müstair en vista al territori da skis Minschuns (cun resalvas e directivas), las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da Grono, Laax, Puntraschigna e Samignun sco er las midadas da las constituziuns communalas da Furna e Tschappina. Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan deliberads credits en l'autezza totala da 4.7 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Sin la fin da favrer 1999 vegnan pensiunads
- Bernadette Schmid, Cuira, magistra al lavuratori d'emprendissadi per cusunzas a la scola grischuna da dunnas
- Egidio Andreoletti, Surava, vier tar l'uffizi da construcziun bassa dal district da Tavau
- Pius Heini, Panaduz, manader da secziun tar l'uffizi per la protecziun da l'ambient
- Simon Henny, Zizers, collavuratur giuridic tar l'uffizi da construcziun bassa, e
- Christian Saxer, Sevgein, vier tar l'uffizi da construcziun bassa dal district da Glion.
La regenza als engrazia cordialmain per lur servetschs en favur dal chantun.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 25.2.1999
|
66320016-48f6-4b83-9777-98ee88dba775
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Asil en il Grischun 1998
Il dumber da las dumondas per asil è s'augmentà a moda extraordinaria durant l'onn passà. Oravant tut a partir dal settember 1998 è il dumber da fugitivs sa midà radicalmain entaifer curt temp. Durant ils davos mais da l'onn passà èn vegnids mintgamai circa 120 asilants novs a Cuira. Tras quai èsi daventà necessari da crear spert trais novs centers transitoris a Cuira, Sedrun e Landquart. Transitoriamain han ins er duvrà in stabiliment da protecziun civila per l'alloschi a curt termin dals requirents d'asil.
Durant ils onns passads è l'effectiv dals requirents d'asil e cun quai er il dumber da las plazzas d'alloschi en il Grischun sa stabilisà malgrà tut sin circa 1'500 persunas. Per l'alloschament èn stads a disposiziun sis centers transitoris e maximal 80 abitaziuns. Questas èn per part puspè vegnidas reducidas 1997 e 1998, suenter che gruppas pli grondas da requirents d'asil èn puspè partidas, surtut era fugitivs da Bosnia-Herzegowina ch'ins ha prendì si provisoriamain.
Il grond dumber da novas dumondas d'asil, oravant tut la la republica federala da Jugoslawia, ha chaschunà l'onn passà retards er tar l'andament da las proceduras d'asil. Uschia n'han ins durant il davos quartal betg pli pudì observar il termin da 20 dis, prescrit da la lescha, durant il qual l'interrogaziun dals asilants tras il chantun sto succeder. Il grond augment da proceduras d'asil ha ultra da quai chaschunà ina dumonda creschenta per interprets e represchentants da las ovras d'agid. Cun quai èn il medem mument vegnids mess cunfins ad ina cadenza d'interrogaziuns pli auta da la polizia d'esters. Suenter che l'uffizi federal per fugitivs ha sistì il tractament da las dumondas d'asil da la republica federala da Jugoslawia, n'han ils retards en la procedura chantunala almain betg chaschunà ina prolungaziun dal segiurn.
En vista als eveniments da guerra en la republica federala da Jugoslawia ha il cussegl federal ordinà ina prolungaziun da tut ils termins da partenza per persunas da la provinza Kosovo. Tras quai è il process da repatriaziun ch'ha entschavì il 1997 puspè vegnì frenà ed è sa restrenschì sin il repatriament da delinquents. Grazia ad ina praschun da preparaziun e da repatriament a Tavau han ins l'onn passà pudì trametter ord pajais dapli estras ed esters e requirents d'asil delinquents e dissocials. Dal settember fin il november 1998 han ins registrà en la praschun da repatriament a Tavau 500 pernottaziuns. Sin incumbensa da la polizia d'esters ha la polizia chantunala 1998 mess al cunfin 228 persunas.
A moda ordvart plaschaivla ha funcziunà il return dals burgais bosniacs. Cun l'agid da la cussegliaziun da return intensiva èn quasi tut las Bosniacas ed ils Bosniacs partids u viagiads vinavant da libra veglia. Il mument sa chattan be anc singulas perunas da questa anteriura regiun da guerra en il Grischun.
Ord la vista da la polizia è il cumbat efficazi da la criminalitad dals esters ina contribuziun decisiva per cumbatter er l'ostilitad envers esters. L'acziun "STRANICUREZZA", inviada e coordinada dal cumandant da polizia, persequitescha questa finamira e po preschentar in bun resultat. Sco segn positiv per la collavuraziun d'ina entira rait da differents uffizis da l'administraziun chantunala ha l'acziun "STRANICUREZZA" cuntanschì ina quietezza considerabla tar la populaziun.
En il chantun Grischun han gì 1997 e 1998 circa 30 pertschient dals asilants sur 16 onns conflicts cun la lescha. Questas cifras sa basan sin ils rapports da la polizia che cuntegnan er multas e denunzias administrativas sco er rapports da denunzias ord auters chantuns. I na sa tracta damai betg d'ina statistica da sentenziads. Controllas intensivadas, campagnas d'infurmaziun preventivas e puniziun consequenta d'acziuns chastiablas han furmà ils elements essenzials da l'acziun "STRANICUREZZA" da l'onn passà. Dal fanadur fin il november 1998 èn vegnidas fatgas circa 400 controllas da persunas u da vehichels. Cun quellas occasiuns han ins examinà pli detagliadamain circa 2'600 persunas (da quellas 1'288 requirents d'asil) e 630 vehichels.
Gremi: Departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg Departament da giustia, polizia e sanitad
Data: 03-03-1999
|
9715ea57-2d7d-4551-944d-940be091e20f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils tschess barbet paran da sa sentir bain en il Grischun
Insaquants dals 15 giuvens tschess barbet ch'ins ha laschà liber dapi 1991 en Svizra paran da sa sentir bain en il Grischun. En il territori da Zernez-Pass dal Fuorn-Stelvio èn sa chasads dus pèrs da tschess barbet. La regenza sustegna lur reintroducziun puspè cun ina contribuziun.
Dapi 1978 vegn empruvà sur ils cunfins ora da reintroducir il tschess barbet en il territori da las Alps. En Svizra ha la societad per la reintroducziun dal tschess barbet surpiglià sper il laschar liber e survegliar ils animals er incumbensas d'infurmaziun e da coordinaziun. Cun la permissiun dal cussegl federal ha questa societad laschà liber tranter 1991 e 1998 tut en tut 15 tschess barbet giuvens. Il project dals tschess barbet è collià cun custs annuals da 80'000 fin 90'000 francs, il chantun Grischun è sa participà da l'entschatta davent. La regenza paja ina contribuziun da 15'000 francs al project parzial "realisaziun e surveglianza scientifica da la reintroducziun dals tschess barbet". Il project dals tschess barbet è entrà durant ils davos dus onns en ina nova fasa: en il territori da Zernez-Pass dal Fuorn-Stelvio èn sa furmads dus pèrs ed en il Parco Nazionale dello Stelvio han ins pudì observar per l'emprima giada in cuaditsch.
Cumissiun duai reparter las donaziuns per victimas da lavina
Per coordinar la distribuziun dals daners ord las donaziuns per ils donns da lavinas dal favrer 1999 vegn instituida ina cumissiun (coordinaziun da donaziuns, lavinas favrer 1999). Ella vegn manada da cusseglier guvernativ Stefan Engler, ultra da quai fan part las sequentas persunas: Alberto Crameri (secretari dal departament da construcziun, traffic e selvicultura), Paul Cathomen (vicedirectur da l'institut d'assicuranza d'edifizis dal Grischun), Haimo Heisch (schef da l'inspecturat chantunal da vischnancas) ed Andrea Ferroni (schef da l'uffizi chantunal da servetsch social). La cumissiun eruischa e registrescha las entradas da las donaziuns, prenda encunter las annunzias da donns e las dumondas per agid, procura per la repartiziun e coordinaziun da las prestaziuns d'agid ord las donaziuns sco er ord ils meds dal fond per donns da lavinas 1999, dat infurmaziuns e fa alura rapports. Ulteriurs detagls, oravant tut er infurmaziuns davart il proceder per far dumondas per agid, vegnan publitgads en il Fegl uffizial dal chantun. Da princip èn tut las dumondas d'inoltrar en scrit a la vischnanca. Ils daners duain vegnir duvrads en emprima lingia en cas da privel d'existenza u en cas d'autas grevezzas tras custs restants.
Er en avegnir set cussegliers federals
La regenza grischuna prenda posiziun visavi cusseglier federal Arnold Koller concernent la refurma da direcziun dal stadi da la confederaziun. La confederaziun metta en discussiun duas variantas. L'emprima vuless rinforzar il presidi federal, la segunda prevesa ina regenza sin dus stgalims (collegi da cussegl federal e ministers). La regenza grischuna n'è ventiraivla cun naginas da questas variantas, preferescha dentant tendenzialmain quella cun il presidi rinforzà da la confederaziun. Questa varianta mantegness il princip collegial e departamental cumprovà e sviluppass vinavant il sistem dad oz. Ina regenza federala sin dus stgalims chaschunass ina midada da las structuras directivas d'enfin uss, indebliss il sistem collegial, maschadass cumpetenzas e scuflentass l'apparat administrativ e las proceduras. Domaduas variantas da novaziun proponidas vegnan observadas cun ina certa sceptica, cunquai ch'i sa tracta be da refurmas organisatorias. La regenza grischuna perencunter s'engascha per deliberar il cussegl federal d'incumbensas d'impurtanza sutordinada. La creaziun dals spazis libers necessaris per las incumbensas en connex cun la direcziun dal stadi per propi pretenda in'analisa cumplessiva da las incumbensas.
Sch'il cussegl federal duai vegnir engrondì dependa tenor l'opiniun da la regenza da la dumonda, sche las mesiras da deliberaziun menziunadas dals commembers dal cussegl federal vegnan realisadas consequentamain. Avant ch'ins ha cuntanschì questa finamira duess ins desister d'engrondir il cussegl federal.
Contribuziuns culturalas
Las sequentas instituziuns obtegnan contribuziuns culturalas en l'import total da 34'000 francs: -
Societad da picturs, sculpturs ed architects svizzers (GSMBA) secziun dal Grischun, contribuziun da stipendi per las utilisadras ed ils utilisaders da l'atelier Fernando et Jean-Luc Lardelli Canton des Grisons a Paris, -
Comité d'organisaziun da la 23. festa chantunala da chant dal Grischun, 19/20 da zercladur 1999 a Samedan per ils dus concerts dals cors da giuvenils (cudesch da purtrets musicals da Francestg d'Assisi), e -
Circus d'uffants Lollypop per ses program 1999.
Da las vischnancas
Il project per l'edifizi nov da duas chasas per gruppas da la chasa d'uffants "Gott hilft" a Zizers vegn approvà definitivamain cun resalvas ed indicaziuns (custs d'investiziun imputabels circa 4.3 milliuns francs, contribuziun chantunala 20 pertschient).
La revisiun parziala da la constituziun communala da Sufers vegn approvada.
Visavi l'uffizi federal da traffic propona la regenza da dar a la Stätzerhorn runal e sutgera SA la concessiun per ina nova sutgera a sis da Rungg sin il Stätzerhorn cun cundiziuns e resalvas. La sutgera nova duai remplazzar il runal dubel.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan concedids credits en l'autezza da total circa 1.5 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Hans Ulrich Wehrli, naschì 1972, da Saas en Partenz e domicilià là, daventa revisur/economist da manaschi tar la controlla da finanzas. El cumenza l'entschatta matg 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 04.03. 1999
|
ccf02ea0-e3c8-49d6-848f-63f9332a9581
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Consul general da la China fa ina visita al Grischun
Gievgia, ils 11 da mars 1999 fa il consul general da la China che residiescha a Turitg ina visita al chantun Grischun.
Il consul general chinais Duanben Li vegn accumpagnà dal viceconsul Jian Guan. Da vart da la regenza grischuna sa participeschan il president da la regenza, Klaus Huber, ed il chancelier, Claudio Riesen, a quest inscunter.
Sin il program figureschan in bainvegni en Chasa Grischa, in gentar communabel sco er ina visita tar l'Ems-Chemia.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 04.03.1999
|
41d9e21a-8bfc-46e3-8191-247f6270655c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nova emprova per ina soluziun unifitgada d'informatica per ospitals grischuns
Il project d'ina soluziun unifitgada d'informatica per ils ospitals publics en il chantun vegn cumenzà da nov. L'autezza dals custs sco er aspects temporals han chaschunà che la soluziun da deplazzament ch'ins aveva prendì en vista per ils sis ospitals cun in'EED betg adattada per l'onn 2000 na sa lascha betg realisar.
La mesadad 1998 ha la regenza decidì d'unifitgar l'informatica dals ospitals, da deplazzar il manaschi e da midar enturn sin l'entschatta 2000 ils sis ospitals cun in'EED betg adattada per l'onn 2000 sin la plattafurma unifitgada.
En il decurs da l'elavuraziun dal project è sa mussà ch'ina midada a temp per ils sis ospitals en dumonda na po betg vegnir garantida. Ins ha perquai sistì las tractativas da contract respectivas cun il partenari d'Outsourcing (Outsourcing = deplazzament) evaluà per la creaziun ed il manaschi d'in sistem da tecnologia d'infurmaziun per las chasas da dimora ed ils ospitals grischuns. Quai ha per consequenza ch'ils problems d'informatica dals sis ospitals sut squitsch da temp ston vegnir schliads individualmain.
Oravant tut duas raschuns han chaschunà la sistida da las tractativas da contract. Ils custs da la soluziun d'Outsourcing per ils sis ospitals eran memia auts en cumparegliaziun cun las soluziuns individualas. Pervia dals credits supplementars ch'èn da pretender gia ordavant fissan ils consentiments impegnativs dals ospitals pir avant maun ad in termin che na permettess betg pli ina midada a temp dal sistem d'informatica.
En occasiun da sia sesida dals 2 da mars 1999 ha la regenza prendì enconuschientscha da l'interrupziun da las tractativas. En quest connex ha ella constatà expressivamain ch'ins vul persequitar vinavant la finamira da crear ina plattafurma unifitgada per datas e process dals ospitals grischuns. Il departament da giustia, polizia e sanitad vegn ad elavurar per mauns da la regenza in nov plan da project provisori per la realisaziun da la strategia d'informatica.
La situaziun da partenza midada pussibilitescha d'elavurar il project d'informatica senza squitsch da temp. Ultra da l'Outsourcing duain er vegnir examinadas autras soluziuns. Ils meds finanzials e da persunal ch'ins ha investì enfin uss vegnan ad esser nizzaivels per l'ulteriura elavuraziun dal project.
Gremi: regenza
Funtauna: rg departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Data: 05.03.1999
|
01068967-c387-4ee7-9ef0-de5e25f2fb1d
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Schanegiar il San Bernardino dals camiuns a 40 tonnas
La regenza na chatta naginas explicaziuns concretas da la confederaziun, cun tge mesiras ch'il traffic da martganzia duai vegnir transferì da la via sin la viafier e s'exprima danovamain encunter ils camiuns a 40 tonnas sin il San Bernardino.
Visavi la confederaziun prenda la regenza posiziun concernent la realisaziun da la cunvegna bilaterala davart il traffic sin via e binaris cun la UE e las mesiras accumpagnantas tar il traffic liber da persunas tranter la Svizra ed ils pajais da la UE.
Co vegn il traffic da martganzia sin la viafier?
La realisaziun da la cunvegna bilaterala davart il traffic sin via e binaris cun la UE porta als chantuns ulteriuras grevezzas considerablas, perquai ch'il persunal sin il sectur da la polizia e da l'uffizi per il traffic sin via sto vegnir augmentà. Tant en il chantun Grischun sco er en la gronda part dals auters chantuns exista dentant in stop da persunal. Igl è perquai necessari da finanziar ils custs supplementars or dal retgav da la TTCP. Quai pretenda ina retratga anticipada cun l'incumbensa als chantuns d'impunder quest import per las controllas resp. las mesiras accumpagnantas da la cunvegna davart il traffic sin terra. Ins constatescha cun displaschair ch'ins n'ha anc adina betg concretisà las mesiras, cun las qualas il traffic da martganzia duai vegnir transferì da la via sin la viafier. I vegn perquai pretendì da la confederaziun che quai vegnia fatg en temp util. Tar la repartiziun dal permiss da 40 tonnas sin transportaders svizzers vegn fatg la proposta che quests transports sajan da distribuir als chantuns a basa da l'effectiv da vehichels e da la lunghezza totala da las vias. Il princip "first come first serve" vegn perencunter refusà categoricamain. Per motivs da segirezza s'exprima la regenza er uss cleramain cunter in'avertura da l'axa dal San Bernardino per il traffic cun camiuns a 40 tonnas.
Betg impedir la creschientscha economica
En reguard a las mesiras accumpagnantas tar il traffic liber da persunas tranter la Svizra ed ils stadis da l'UE vegn constatà che questas mesiras restrenschan per part massivamain la liberalisaziun intenziunada. En vista a la pressiun da pajas e da pretschs che pudess daventar actuala tras il traffic liber da persunas è la necessitad da mesiras incontestada. Ellas duessan dentant vegnir limitadas temporalmain per ch'ins possia reagir en cas da basegn e per ch'ellas n'impedeschian betg il svilup economic sperà.
Scumond da clonar umans
Visavi il cusseglier federal Arnold Koller prenda la regenza posiziun concernent la cunvegna europeica davart ils dretgs dals umans e la biomedischina sco er davart il protocol supplementar davart il scumond da clonar essers umans. Ils aspects tractads èn d'in'impurtanza uschè fundamentala ch'igl è cunvegnent da reglar quests sin plaun europeic. La regenza è d'accord ch'il cussegl federal suttascriva e ratifitgescha las cunvegnas correspundentas. La cunvegna davart la bioetica è in consens minimal dals pajais europeics per mantegnair ils dretgs dals umans sin il sectur medicinic. Ils stadis che suttascrivan pon relaschar disposiziuns protectivas pli restrictivas. Er la Svizra sa chatta actualmain en il process d'ina legislaziun correspundenta.
Adattar ils decrets davart la dischoccupaziun
La lescha davart l'assicuranza federala da dischoccupads, revedida 1995 ed alura messa en vigur en etappas, ha purtà differentas novaziuns. Uschia han ins introducì ils centers regiunals d'intermediaziun da lavur (CRIL), organisà mesiras da furmaziun e d'occupaziun, installà in nov sistem da schurnadas ed abolì la controlla emnila da bul. Tras questas midadas daventi necessari d'adattar correspundentamain las disposiziuns executivas chantunalas. Quellas èn actualmain regladas en quatter decrets. Per evitar repetiziuns e duplicitads duain quests vegnir concentrads. Quai succeda tras l'aboliziun da la lescha introductiva chantunala e la reglamentaziun da las dumondas d'execuziun restantas en in'ordinaziun executiva dal cussegl grond. La regenza avra la procedura da consultaziun da quest project che dura fin la fin da matg.
Agid umanitar
Sco segn da solidaritad tranter ils chantuns da muntogna d'ina vart e tranter ils commembers da la Arge Alp da l'autra vart conceda la regenza in sustegn finanzial a las victimas dals donns da lavinas dal favrer 1999. En quest senn vegnan pajads or mintgamai 10'000 francs al chantun Vallais ed al pajais Tirol (Austria).
Contribuziuns culturalas
La gruppa da musica populara "Prättigauer Stubehöckler" ed ils editurs da la publicaziun "Mesolcina praehistorica - Mensch und Naturraum in einem Bündner Südalpen-Tal vom Mesolithikum bis in römische Zeit" obtegnan contribuziuns da total 12'500 francs.
Da las vischnancas
La scola media commerziala vegn concentrada a Cuira e manada tras il chantun (scola chantunala grischuna). La regenza approva in contract correspundent tranter il chantun e la citad da Cuira.
La scola superiura cumplessiva da commerzi a la scol'auta per economia e turissem a Cuira vegn renconuschida definitivamain sco scola professiunala superiura, e quai cun effect retroactiv a partir da l'entschatta 1998.
Il project da construcziun per il stgalim superiur communabel Trin/Tumein a Tumein vegn approvà definitivamain cun indicaziuns.
Las revisiuns parzialas da la lescha da construcziun da Tavau e da la planisaziun locala da Rueun vegnan approvadas. Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan concedids credits da total circa tschintg milliuns francs.
Fatgs da persunal
-
Remo Berther, naschì 1970, da Tujetsch, domicilià a Flamatt, daventa analist da sistem tar l'uffizi d'informatica. El cumenza l'entschatta zercladur 1999. -
Giusep Quinter, naschì 1967, da Trun, domicilià a Cuira, daventa collavuratur giuridic tar l'uffizi da construcziun bassa. El cumenza sia lavur l'entschatta fanadur 1999.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data:11.03.1999
|
cf7081ee-03c1-47bc-9e15-e54da1b4decd
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Nov cas da BSE en il chantun Grischun
Al cumenzament da quest onn han ins rinforzà la surveglianza da BSE en Svizra. Dapi quest termin vegnan suttamessas tut las vatgas ch'èn mortas u che ston vegnir mazzadas u stgannadas pervia da problems da sanadad al nov test da BSE da la firma svizra Prionics. Questas examinaziuns vegnan cumplettadas tras ulteriuras emprovas da controlla ed ultra da quai tras l'examinaziun prescritta da las vatgas vivas avant ch'ellas vegnan mazzadas (examinaziun dals aminals da maz). Cun quai dispona la Svizra d'ina surveglianza da BSE unica sin il mund.
Ier avain nus obtegnì la communicaziun ch'il test Prionics ha mussà in resultat da BSE positiv tar ina vatga mazzada il favrer sin in bain puril pli grond en il conturn da Cuira.
La vatga da tschintg onns era pir vegnida cumprada l'entschatta schaner 1999 en in auter chantun ed integrada en il muvel grischun; avant sia mort ha ella vivì sulettamain durant stgars dus mais en il Grischun. Malgrà tut ston vegnir exequidas las mesiras prescrittas da la lescha.
Causa ch'il animal pertutgà è naschì suenter il scumond da pavlar farina organica da 1990 (in uschenumnà cas da born after ban u BAB), ston vegnir mazzads e dismess tut ils animals tant en il manaschi grischun sco er en il manaschi puril d'origin da la vatga. Quai prevesa l'ordinaziun davart las mesiras immediatas limitadas temporalmain cunter la BSE en l'effectiv svizzer d'arments.
L'ordinaziun menziunada che na prevesa naginas reglamentaziuns excepziunalas è vegnida relaschada dal cussegl federal ils 13 da december 1996 e tutga tar il pachet da mesiras che duai garantir ch'ils effectivs svizzers d'arments sajan libers da BSE e che l'export d'arments duess puspè esser pussaivel.
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg uffizi da veterinari dal Grischun
Data: 11.03.1999
|
6aeb46ac-9a52-4b41-88e3-d262891a7b6f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La revisiun parziala da la lescha da taglia vegn deliberada
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond ha tractà la revisiun parziala da la lescha chantunala da taglia ed ha deliberà quella cun singulas midadas. Prioritads ha la cumissiun predeliberanta dà a la taglia sin l'ierta per conjugals ed a la taglia minimala. Domaduas taglias duain vegnir stgassadas.
Sut il presidi da Benno Burtscher (PCD, Alvaschagn) ed en preschientscha da cussegliera guvernativa Eveline Widmer-Schlumpf sco er da represchentants da l'administraziun ha la cumisssiun predeliberanta tractà il project en duas sesidas da l'entir di.
Las adattaziuns a la lescha federala davart l'armonisaziun da la taglia directa dals chantuns e da las vischnancas han pudì vegnir deliberadas per gronda part senza discussiun. I sa tracta qua da puncts da revisiun ch'il dretg federal prescriva stringentamain. Il legislatur chantunal ha ina fitg pitschna libertad da furmar.
La midada per la valitaziun postnumerando n'è betg vegnida contestada. Ils commembers da la cumissiun han dà suatientscha a l'argumentaziun da la regenza, tenor la quala la valitaziun postnumerando è in sistem da valitaziun pli simpel e pli gist, cun il qual la taxaziun tenor prestaziun economica po vegnir realisada a moda pli optimala.
Sin il sectur da las deducziuns generalas e da las deducziuns per l'agid social vegnan fatgas pliras dumondas e quellas vegnan discutadas intensivamain. La maioritad da la cumissiun ha dentant defendì la finala cleramain l'opiniun ch'ulteriuras deducziuns resp. in augment da las deducziuns prevedidas en il messadi na sa laschan betg giustifitgar, perquai che la grevezza fiscala da las persunas natiralas po vegnir considerada sco fitg favuraivla en cumparegliaziun interchantunala.
La gronda maioritad da la cumissiun ha votà per stgassar la taglia sin l'ierta per conjugals. Decisiv per questa decisiun è stada d'ina vart la cumparegliaziun cun auters chantuns che mussa che be trais chantuns incassan ina taglia sin l'ierta da conjugals. Da l'autra vart na po ina taglia sin l'ierta per conjugals strusch vegnir giustifitgada realmain en il sistem da l'imposiziun da taglia sin famiglias. Sch'ils conjugals vegnan considerads sco unitad tenor il dretg da taglia e sch'ils facturs da taglia da l'um e da la dunna vegnan dumbrads ensemen e suttamess a la taglia per ina tariffa totala, alur na duess betg valair en cas da mort d'in conjugal in giudicament divergent che chaschuna in'imposiziun da taglia sin l'ierta.
Er en in segund punct ha la maioritad da la cumissiun decidì insatge auter ch'il project. La taglia minimala, ina taglia d'object incassada sin il possess da bains immobigliars, duai vegnir stgassada. Ins sto impedir ch'interpresas che cumbattan per surviver en ina situaziun economica precara, vegnian anc engrevgiads cun ina taglia supplementara.
Sche las propostas ch'èn vegnidas decididas da la maioritad da la cumissiun predeliberanta vegnan surpigliadas dal cussegl grond, alur vegnan las entradas da taglia a diminuir levamain tenor las calculaziuns da l'administraziun.
Il cussegl grond vegn a tractar la revisiun parziala en la sessiun da mars.
Gremi: departament da finanzas e militar
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta
Data: 16.03.1999
|
c09bb7ef-09ac-4430-98a5-04a15fa110ac
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Refurma da las dretgiras: relaschà il messadi
La Regenza ha consegnà al cussegl grond il messadi tar la refurma da l'organisaziun giudiziala grischuna. L'organisaziun actuala na satisfa betg pli a las pretensiuns che creschan cuntinuadamain. La refurma porta ina clera meglieraziun da la giustia d'emprim'instanza. Il basegn d'agir è incontestà.
La refurma proponida vul crear in'organisaziun giudiziala pli professiunala ed effizienta. Quai pertutga en emprima lingia las dretgiras d'emprim'instanza, perquai ch'ellas èn da fitg grond'impurtanza per la funcziun da la giustia. La finamira è quella d'augmentar l'effizienza da las instanzas giuridicas e la qualitad da sias sentenzias sco er d'accelerar las proceduras. Questas meglieraziuns succedan en l'interess da tut las burgaisas e tut ils burgais. La finamira n'excluda betg l'elecziun da derschadras e derschaders laics. En il senn d'ina giustia manaivla al burgais na duai la furmaziun giuridica er en il futur betg esser ina premissa per l'activitad en ina dretgira.
Ils puncts centrals da la refurma da las dretgiras proponida pertutgan l'uffizi da mediatur, las cumpetenzas en la procedura penala, la repartiziun en districts sco er l'organisaziun da las dretgiras districtualas. Las propostas correspundentas èn per gronda part incontestadas ed èn generalmain vegnidas acceptadas en la procedura da consultaziun. I sa tracta dals sequents puncts: -
La funcziun dal mediatur vegn adossada al mastral. Ultra da quai resta el er derschader singul. Sias cumpetenzas ston vegnir adattadas.
- Las dretgiras cirquitalas e las giuntas da las dretgiras cirquitalas vegnan abolidas, las cumpetenzas da dretg penal vegnan adossadas a las dretgiras districtualas resp. a lur giuntas. Per incumbensas administrativas è uss en general cumpetent il cussegl cirquital.
- Per stgaffir bunas premissas per ina giustia effizienta, duain singuls districts vegnir unids ed adattads geograficamain a las regiuns actualas. Quai pertutga ils districts Val Müstair ed En, Rain posteriur e Mantogna sco er Glogn e Rain anteriur. Ultra da quai vegnan tant il Partenz sco er il circul da Stussavgia adattads a la regiun.
- Per rinforzar las dretgiras districtualas, duain quellas uss vegnir elegidas directamain dals votants. En quai che reguarda l'organisaziun da las dretgiras districtualas propona la regenza ina soluziun pli flexibla e cun quai pli adattada.
Ultra da quai cumpiglia la refurma da las dretgiras proponida anc pliras midadas:
- Uschia vegnan per exempel abolidas las dretgiras da giuvenils sco dretgiras autonomas. Ils motivs ch'han chaschunà lur creaziun n'exitan oz betg pli.
- A basa da las pretaisas da la cunvenziun europeica dals dretgs d'umans duai vegnir creada la funcziun dal derschader d'arrest. Quest ordaina l'arrest d'inquisiziun sin proposta dal procuratur public. La funcziun vegn organisada a moda decentrala e surdada a quatter presidents da dertgiras districtualas.
- Er ils fatgs da concurs duain vegnir reordinads. Entant che l'uffizi da stumadira vegn er en l'avegnir organisà tenor circuls, duai l'uffizi da concurs vegnir manà sin plaun districtual.
- En il futur vegn il chantun a pajar ina part pli gronda dals custs per la giustia ch'enfin uss. Oz paja el stgars 30 pertschient dal defizit da las dretgiras districtualas. En l'avegnir vegnan ils defizits repartids a mesas tranter il chantun e las vischnancas.
Las deliberaziuns en il cussegl grond davart la refurma da las dretgiras entschaivan il matg da quest onn. La votaziun dal pievel pudess avair lieu la primavaira da l'onn proxim, uschia ch'ins avess be pli d'occupar las funcziuns novas en occasiun da las elecziuns cirquitalas dal matg 2000. L'entrada en vigur da la refurma e previsa per l'entschatta 2001.
Abstrahà da la repartiziun dals districts na vegn la partiziun dal chantun betg tangada da la refurma da las dretgiras. Ina refurma giudiziala raschunaivla na chaschuna betg stringentamain in'aboliziun dals circuls e na premetta er betg ina nova repartiziun dal chantun. Questas dumondas èn plitost d'examinar en il rom da la revisiun totala da la constituziun chantunala.
Las propostas da la regenza en connex cun la refurma da las dretgiras correspundan en general a las soluziuns dal sboz preliminar ch'è vegnì elavurà dal president da la dretgira chantunala, dr. Alex Schmid, sin incumbensa da la regenza. Sias propostas èn gia vegnidas sustegnidas d'ina cumissiun d'experts sut il presidi da cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch. En ina vasta procedura da consultaziun han ellas per gronda part chattà accoglientscha.
Gremi: Departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg Departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Data: 17-03-1999
|
228095f1-0cff-4f11-a86d-77b40bcc6874
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Tschertga da fossils sin il glatscher dal Ducan a Tavau va vinavant
Dapi il 1997 vegn chavà mintgamai la stad per fossils sin la "Ducanfurgga". Ils chats d'enfin uss èn spectaculars. Las lavurs vegnan cuntinuadas fin l'onn 2000.
Ils craps da sediment en il territori da la chadaina dal Ducan e dal Landwasser sin il territori communal da Tavau cumpiglian rests petrifitgads d'animals e da plantas ch'èn mantegnids fitg bain. Ils fossils da peschs cun ossa dira, reptils, animals invertebrads e plantas derivan dal trias mesaun marin. Els han pia ina vegliadetgna da ca. 230 milliuns onns ed èn da grond interess per la scienza. La stad 1997 ha l'institut ed il museum paleontologic da l'universitad da Turitg cumenzà cun exchavaziuns sistematicas. En il fratemp han ins chattà surtut peschs sco er in pitschen saurier da mar. Ils chats ord las uschenumnadas stresas da Prosanto èn d'impurtanza internaziunala. Els vegnan preparads ed elavurads scientificamain tras spezialists. Differentas giadas èsi vegnì rapportà en las medias davart las exchavaziuns, ed en il pavigliun svizzer da l'exposiziun mundiala a Lissabon han ins mussà ina culada d'in pesch fossil chattà al Ducan. Il material chattà e proprietad dal chantun Grischun. Fin la stad 2000 vul ins anc chavar vinavant. Cur che las exchavaziuns èn terminadas ed ils chats valitads scientificamain, duain ils resultats ils pli impurtants vegnir preschentads en collavuraziun cun il museum grischun da natira en in'exposiziun ambulanta ed ina broschura illustrada. Per l'exchavaziun planisada per 1999 conceda la regenza a l'institut ed al museum paleontologic da l'universitad da Turitg ina contribuziun da 5'600 francs a las spesas da viadi, alloschi, dunsena, material da lavur e transports cun il helicopter. L'universitad da Turitg surpiglia ils custs da salari da las lavurs en il lieu sco er ils custs da la valitaziun da quellas. L'ulteriura perscrutaziun da l'effectiv da fossils sin la "Ducanfurgga" succeda er en l'interess dal chantun Grischun, perquai ch'ils chats permettan conclusiuns davart la vita da lez temp e davart la naschientscha geologica da noss chantun.
Abrogar l'artitgel davart ils uvestgieus
Visavi cusseglier federal Arnold Koller sa declera la regenza d'accord da vulair abrogar l'uschenumnà artitgel davart ils uvestgieus ord la constituziun federala. El prevesa in'obligaziun d'approvaziun per la creaziun d'uvestgieus novs en Svizra. Questa disposiziun excepziunala religiusa è discriminanta e stat en cuntradicziun al dretg internaziunal. Ella è in relict antiquà dal temp dal cumbat cultural dal davos tschientaner e n'ha nagina muntada pli.
Agid umanitar
Il chantun sustegna en il rom da sias pussaivladads finanzialas projects d'agid a l'exteriur. En quest senn conceda la regenza contribuziuns en la summa totala da 26'000 francs a las sequentas instituziuns resp. als sequents projects:
- Crusch cotschna svizra a las acziuns d'agid per las victimas dal terratrembel en Columbia
- terre des hommes Svizra al project "Scolas per uffants che lavuran a Nicaragua"
- Helvetas al project "Cultivaziun durabla da resursas natiralas a Lesotho"
- Caritas Svizra al project "Meglieraziun da la situaziun da viver da dunnas ed uffants en dus quartiers da slum a Manila, Filippinas"
- Agid a la Rumenia da la gruppa da samaritans da Cuira per gidar a finanziar ils attatgs privats d'aua a Plaiesii de Jos en Transilvania, e
- Agid a Tschernobyl Surselva (sogiurns da recreaziun per uffants).
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 18.03.1999
|
a8991818-ac79-4f2b-acc0-76ba781c788a
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La nova ordinaziun davart las armas è deliberada per mauns dal cussegl grond
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond sut il presidi da deputà Hans Sprecher, St. Antönien, ha deliberà dacurt, en preschientscha da cusseglier guvernativ Peter Aliesch, il messadi pertutgant l'ordinaziun executiva tar la lescha federala davart las armas, ils accessoris d'armas e la muniziun. Cun l'ordinaziun executiva vegnan fixadas las cumpetenzas e la procedura per exequir la nova lescha federala davart las armas, ils accessoris d'armas e la muniziun. Per quest'execuziun duain esser cumpetents er en l'avegnir il departament da giustia, polizia e sanitad e la polizia chantunala.
L'ordinaziun executiva daventa necessaria, perquai che la nova lescha federala davart las armas renda superpli il concordat dals chantuns da fin uss. Per ils chatschaders ed ils tiradurs da sport resultan da la nova lescha davart las armas be pitschnas midadas. Uschia sto p.ex. vegnir concludì in contract en scrit er per transferir ina arma tranter persunas privatas.
L'ordinaziun n'è per gronda part betg vegnida contestada. Ma la dumonda, sche uschenumnadas armas da softair e laserpointers pertutgan la nova lescha davart las armas è stada in motiv da discussiun. D'ina vart resulta da la documentaziun pertutgant la lescha federala davart las armas che las armas-giugaret na pertutgan er en l'avegnir betg la lescha davart las armas. Da l'autra vart èn las disposiziuns da la lescha federala davart las armas stipuladas a moda cumpletta sin quest sectur. En il rom da l'ordinaziun executiva n'han ils chantuns perquai betg pli la pussaivladad da far ulteriuras restricziuns tar la lescha federala u d'extender la definiziun tge utensils che valan sco armas. Abus sco ch'els han evidentamain stuì vegnir constatads en scolas, pon ins dentant cumbatter cun la legislaziun da scola.
Il sboz da l'ordinaziun vegn tractà dal cussegl grond en la sessiun da mars.
Gremi: departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Funtauna: rg cumissiun predeliberanta dal cussegl grond
Data: 23.03.1999
|
e79c37b8-20fb-4f42-a931-4f4c601484db
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Uffants impedids duain pudair frequentar scolas publicas
Il chantun vul crear ina clera basa legala per ch'uffants cun impediments possian frequentar ultra da las scolas spezialas internas ed externas existentas er la scola populara.
Ils davos onns è daventada l'integraziun d'uffants cun impediments en las scolinas e scolas publicas pli e pli impurtanta er en il Grischun. La scolaziun da fin uss en las scolas spezialas publicas e privatas duai vegnir cumplettada a nivel da la lescha tras la pussaivladad da la scolaziun speziala en il rom da las scolas publicas. A nivel da las scolinas è la pussaivladad da l'integraziun fixada en la lescha gia dapi 1993. Per crear la basa legala per questa clera tendenza dal temp er sin il sectur da la scolaziun speziala e per pudair reglar la finanziaziun da la scola speziala independentamain da la regulaziun da l'assicuranza federala d'invaliditad, vegn dada en consultaziun ina revisiun parziala da la lescha chantunala d'impedids. Il termin scroda mez zercladur 1999.
Simplifitgar il salvament cun helicopter sur ils cunfins
La Svizra e l'Austria han l'intenziun da far proximamain ina cunvegna davart l'agid vicendaivel en cas da catastrofas u da grevas disgrazias. Quai è da gronda muntada per il chantun Grischun al cunfin. Las stentas correspundentas sustegna il chantun energicamain. Spezialmain renda el attent al fatg ch'er il salvament vicendaivel cun helicopter sur ils cunfins è in giavisch prioritar. Gist sin quest sectur esi da surventscher difficultats birocraticas nunnecessarias. Sa basond sin in protocol supplementar d'ina cunvegna sumeglianta tranter la Svizra e l'Italia ha il Grischun fatg ina cunvegna cun la provinza da Bulsan-Tirol dal sid/Alto Adige davart il salvament cun helicopter sur ils cunfins la primavaira 1998. Quella cunvegna è sa cumprovada bain en la pratica. La regenza propona perquai da cuntanscher in protocol supplementar analog en connex cun la cunvegna cun l'Austria.
Midada da l'examen da chatscha
Tgi che vul far la patenta da chatscha sto prestar in examen da qualificaziun. Quest examen cumpiglia er il tir cun flinta e schluppet. Areguard la flinta vegn l'examen midà in zic. Ils davos onns èn vegnids meglierads essenzialmain ils indrizs cun lieur en moviment. Da nov pon vegnir renconuschidas sco culp tant la lieur davant sco er la lieur mesauna che cupitga. Uschia vegn bunamain redublada la surfatscha ch'è da culpir en cumparegliaziun la regulaziun da fin uss. Entant che la pretaisa minimala era fin uss sis culps, ston da nov esser set da totalmain diesch tirs culps. Tras questa innovaziun na vegn betg engrevgià l'examen da tir cun la flinta en sia totalitad. I na dat naginas midadas da l'examen da tir cun schluppet sco er da las disposiziuns davart la repetiziun da l'examen da tir.
Reglamentar pli bain ils viadis cun bartgas da gumma
Viadis professiunals e nunprofessiunals cun bartgas da gumma sin las auas dal Grischun duain esser suttamess a las medemas restricziuns, sch'i vegn duvrà material da bartga da la medema spezia. Questa è ina da las innovaziuns ch'è cuntegnida en il sboz per ina nova lescha introductiva a la lescha federala davart la navigaziun interna. Il chantun avra la consultaziun pertutgant quest decret. La revisiun ha surtut la finamira d'adattar la legislaziun grischuna davart la navigaziun a la lescha federala e da reglamentar l'ir cun bartgas da gumma sin auas currentas (l'uscheditg riverrafting). La lescha federala parta novamain da la libertad da princip da l'ir cun bartga, entant che pli baud valeva il princip dal scumond general d'ir cun bartga. Il sboz da la lescha introductiva chantunala menziuna perquai expressivamain quellas auas currentas, per las qualas i vala in scumond absolut d'ir cun bartga.
Consultaziuns a la confederaziun
Envers cusseglier federal Koller prenda la regenza posiziun pertutgant il sboz preliminar per ina lescha federala davart analisas geneticas d'umans. Talas analisas èn pussaivlas be sut premissas cleramain circumscrittas, p.ex. sch'ellas servan a la planisaziun da famiglia u a l'identificaziun. La regenza considerescha il sboz sco soluziun moderna.
Envers cusseglier federal Adolf Ogi prenda la regenza posiziun pertutgant il sboz per ina revisiun parziala da la lescha militara (lescha federala davart l'armada e l'administraziun militara). Quest sboz cumpiglia spezialmain er il sectur da las federaziuns svizras armadas en il servetsch per promover la pasch a l'exteriur. A la regenza pari ristgà politicamain da tractar las dumondas avant ch'igl existia in rapport da la politica da segirezza e avant che las conturas da la nova armada sajan enconuschentas ed acceptadas.
Da las vischnancas
La regenza approva la revisiun parziala da la planisaziun locala da Puntraschigna e cun resalvas quellas da Trimmis.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da var tschintg milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Chasper Stupan, naschì l'onn 1947, da ed ad Ardez, daventa sin l'entschatta da matg 1999 parsura da la cumissiun da stimaziun 6 a Scuol.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 25.03.1999
|
916c4a63-7f86-4995-b5c4-25b1c9a49fd2
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La serrada da l'autostrada dal Gottard pervi da lavinas ha chaschunà in sviament dal traffic e da l'impestaziun da l'aria sin l'axa dal San Bernardin
Scumandà da publitgar fin glindesdi, ils 29 da mars 1999, a las 11.30
Glindesdi, ils 29 da mars 1999 orientescha l'uffizi per la protecziun da l'ambient dal chantun Uri en ina conferenza da medias davart las consequenzas da la serrada da l'autostrada dal Gottard sin la qualitad da l'aria dals territoris pertutgads. L'elavuraziun dals documents che vegnan preschentads a la conferenza da medias è succedida en collavuraziun cun ils uffizis per la protecziun da l'ambient dals chantuns Tessin e Grischun.
Durant il temp da la serrada da la A2 al Gottard pervi da lavinas tranter ils 18 ed ils 26 da favrer 1999 è vegnì svià l'entir traffic nord/sid via la A13 sin il pass dal San Bernardin. Cun sviar il traffic è succedì er in ferm sviament da l'impestaziun da l'aria tranter ils chantuns. Las grevezzas resp. las distgargias n'han ins betg sentì fitg ferm be en la proxima vischinanza da la via, mabain er en ils posts da mesiraziun lunsch davent da las vias da las vals pertutgadas. Quests sviaments mussan quant ferm che la qualitad da l'aria en l'intschess da las axas da transit tras las Alps vegn dominada dal traffic da transit e quant impurtant ch'igl è da spustar il traffic da rauba tras las Alps da la via sin ils binaris. Els mussan er cleramain che las autoritads chantunalas han fitg paucas pussaivladads da prender mesiras per meglierar la qualitad da l'aria en ils territoris pertutgads.
Distgargia en il chantun Uri per la mesadad, grevezza supplementara en la Val dal Rain grischuna per fin 92 pertschient
En la Val da la Reuss uranaisa èn sa reducidas las concentraziuns d'oxids da nitrogen (NOx) en la vischinanza da la via per la mesadad ed en ils lieus lunsch davent da l'autostrada per in quart. Questas cifras mussan ch'il traffic local, ils stgaudaments e l'industria chaschunan be ina pitschna part da l'impestaziun da l'aria en cumparegliaziun cun la A2.
En la Val dal Rain grischuna è succedì perencunter praticamain in redublament da las immissiuns d'oxids da nitrogen. Cumbain ch'en l'intschess da Cuira igl existan funtaunas staziunaras impurtantas e che la citad da Cuira ha in traffic da pendulars considerabel, ha il traffic supplementar praticamain redublà l'impestaziun da l'aria. L'augment han ins pudì constatar cleramain cun 55 pertschient er sin il post da mesiraziun a Zizers ch'è 660 meters davent da la A13.
Smezzada en la Leventina, redublament en la Mesolcina
Er il sid da las Alps senta evidentamain l'effect dal sviament. Il post da mesiraziun a Bodio en la Leventina mussa per il temp durant la serrada ina reducziun da las valurs da NOx per la mesadad. En la Mesolcina, nua che la media annuala è 92 pertschient oxids da nitrogen che derivan da la via naziunala, è la grevezza sa redublada.
Gronda paisa dal traffic da camiuns pesants
Il traffic da camiuns pesants producescha ina gronda part da las substanzas nuschaivlas che vegnan emessas sin las vias. Uschia emetta per exempel in camiun ordinari sin in viadi sin l'autostrada tuttina blers oxids da nitrogen sco 7.3 autos da persunas. Tras il tunnel dal Gottard passan mintg'on 6.6 milliuns vehichels, tranter quels 1 milliun vehichels utilitaris pesants (15 pertschient). Las frequenzas al San Bernardin èn pli bassas: 2.2 milliuns vehichels per onn, da quels 125'000 vehichels utilitaris pesants (6 pertschient). Durant la serrada è il traffic da camiuns pesants tras il tunnel dal San Bernardin daventà tschintg giadas pli grond, il traffic d'autos da persunas è sa redublà.
Consequenzas surtut la damaun e la sera
En il decurs dal di han ins sentì il sviament differentamain. In augment da las concentraziuns da substanzas nuschaivlas en la Val dal Rain grischuna ed en la Mesolcina han ins pudì constatar surtut la damaun tranter las 5.00 e las 12.00 ed il tard suentermezdi/la sera tranter las 15.30 e las 22.00. Sur mezdi è la maschaida da l'aria tras ils vents stada uschè buna che malgrà las emissiuns pli autas, ins n'ha quasi betg pudì registrar augments mesirabels da l'impestaziun da l'aria. Als augments durant tschertas uras dal di lung la ruta dal San Bernardin correspundan a las reducziuns evidentas da la grevezza da l'aria lung la A2.
Gremi: uffizi per la protecziun da l'ambient dal Grischun
Funtauna: rg uffizi per la protecziun da l'ambient
Data: 29.03.1999
|
c9ce059e-ba18-469e-926e-dc40705e4d61
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils commembers da la protecziun civila dal Grischun gidan a reparar ils donns da lavinas
3'900 commembers da la protecziun civila vegnan a gidar quest onn en il rom da lur curs da repetiziun a reparar ils donns da naiv e da lavinas en il Grischun.
Las navadas extraordinarias dal favrer 1999 han chaschunà tras lavinas e tras terradas da naiv gronds donns en ils guauds, sin la prada e materials en il Grischun. 38 vischnancas han pia er dumandà la protecziun civila e l'armada per agid. Per reparar ils donns ch'èn vegnids constatads fin uss, èn necessaris var 5'000 fin 7'000 "dis da lavur per um". 1999 prestan ca. 3'900 obligads da far il servetsch da protecziun civila lur curs da repetiziun (CR) da trais dis. En il rom d'in agid surregiunal prestan las organisaziuns da protecziun civila che n'han da reparar nagins u be pitschens donns sin lur territori, lur acziun en autras regiuns. La durada dal CR vegn augmentada en cas da basegn da trais sin quatter dis. Ils CR han lieu per regla durant las emnas planisadas.
Il project per ina stgala da peschs tar il rempar idraulic a Domat vegn approvà
Cun tschertas cundiziuns e pretaisas vegn approvà il project "stgala da peschs cun in indriz d'aua da dotaziun e cun in rastè d'affluenza ch'ha in indriz per nettegiar" da las ovras electricas La Punt SA. Cun questa stgala da peschs vegn puspè collià il viadi liber dals peschs ch'è vegnì interrut dapi l'onn 1962 tras il rempar idraulic a Domat. Ils custs per la stgala da peschs èn previs sin var 5.9 milliuns francs. Areguard la finanziaziun fixa il contract ch'è vegnì stipulà il matg 1998 tranter las ovras electricas La Punt SA ed il chantun Grischun che la confederaziun ed il chantun sa participeschan mintgamai a mesadad als custs previs, e quai sco indemnisaziun per las consequenzas negativas sin la pestga ch'èn resultadas en connex cun spustar il letg dal Rain cur ch'è vegnida construida la via naziunala, entant che l'autra mesadad vegn surprendida da la societad d'ovras electricas. I vegn quintà che la stgala vegn ad esser terminada la primavaira 2000.
La lescha da pestga vegn revedida totalmain
La regenza avra la procedura da consultaziun davart ina nova lescha da pestga per il Grischun. Il termin scroda ils 23 da fanadur 1999. Las innovaziuns las pli marcantas dal sboz èn las suandantas: -
la vegliadetgna per il dretg d'ir a pestgar vegn reducida da 16 sin 12 onns, -
i vegn introducì il dretg d'ir a pestgar cun insatgi per giuvenils da 7 ad 11 onns,
- las taxas per las patentas da pestga vegnan augmentadas moderadamain. Per giuvenils fin 16 onns importan ellas maximal la mesadad, il dretg d'ir a pestgar cun insatgi è gratuit.
La lescha da pestga valaivla è vegnida messa en vigur l'entschatta 1969 e sto vegnir adattada d'ina vart a las prescripziuns federalas, entant che da l'autra vart s'imponan innovaziuns areguard la protecziun da las auas e dals animals.
Ulteriuras consultaziuns chantunalas
Tant la revisiun da la lescha da pestga sco er las suandantas innovaziuns succedan en il rom dal project "essenzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg (EFLAD)".
Mintgamai cun il termin fin ils 18 da fanadur 1999 vegn averta la consultaziun pertutgant ina revisiun parziala da la lescha forestala dal chantun Grischun sco er pertutgant tschertas adattaziuns sin il sectur da la lescha d'expropriaziun dal chantun Grischun. Areguard la lescha forestala vegnan surtut stgassadas repetiziuns dal dretg federal, entant che la lescha d'expropriaziun vegn adattada a la pratica da procedura e giudiziala ch'è sa midada e ch'è vegnida simplifitgada. Tranter auter duai il dretg d'expropriaziun, correspundentamain a la teoria ed a la giurisdicziun, pudair vegnir concedì en l'avegnir er a persunas dal dretg privat.
Contribuziuns da cultura
I vegnan prestadas contribuziuns d'in import total da var 249'000 francs a las suandantas ovras ed occurrenzas culturalas:
- orchester da chombra dal Grischun per concerts l'onn 1999.
- Jot-team per tschintg concerts sin il sectur da la musica da rock,
- film documentar "Reise zum Königreich der Brücken" (titel da lavur) da Susanna Fanzun,
- trais concerts dal chor viril Alvra a Tschuncaisma 1999 a Cuira ed a Lai (chors d'opera),
- seria da concerts "Musica Wald Haus" la stad 1999 en differents hotels a Flem,
- exposiziun (installaziun) da Christoph Draeger en il museum da Zeppelin a Friederichshafen,
- exposiziun "Schuobacheclers" dals 23 d'avrigl fin ils 20 da zercladur 1999 en la chasa da cultura Rosengarten a Grüsch,
- ediziun dal cudesch "Istorgias da Flurin" da Flurin Brunies,
- 12avel lavuratori internaziunal da musica da la federaziun per promover las musicistas / ils musicists professiunals dals 2 fin ils 7 d'avust 1999 a Cuira,
- concerts dal chor da la scola chantunala e dal chor facultativ dal seminar da magisters dals 11/12 da zercladur 1999 a Cuira (gospels e spirituals),
- film documentar da la scriptura, schurnalista e fotografa Annemarie Schwarzenbach (1908 - 1942)
- emnas da curs da musica 1999 dal cerchel cultural d'Arosa,
- film "Eden" da Riccardo Signorell, Samuel Schwarz e Simon Hesse,
- (prim)audiziun da la "missa verde" da Fortunat Fröhlich, Trin, ils 27/28 da november 1999 a Cuira ed a Turitg,
- ediziun dal tom da poesias "Fnestras aviertas" da Paolo Gir,
- project "Zona" dal teater grischun Alpodrom cun trais projects principals ed intginas occurrenzas generalas durant l'onn 1999,
- concerts dal rudè da chant grischun dals 13/14 da november 1999 a Cuira (Messa di Gloria da Giaccomo Puccini),
- concerts dals chors e da la scola da musica dal Moesano dals 29 e 30 da matg 1999 a Roveredo e Mesauc a chaschun da l'independenza da 450 onns dal Moesano,
- concerts da stad 1999 dal trio Calamus en nov lieus dal chantun,
- concerts da primavaira 1999 dal club da jazz a Cuira,
- exposiziun"60 onns jazz a Cuira" per la midada dal millenni en la galaria da la citad da Cuira,
- concerts dal chor viril Surses dals 5 e 10 d'avrigl 1999 a Savognin (musica per il gieu festiv da Chalavaina dad Otto Barblan)
- "Primavaira a Tartar 1999" (concert/recitaziun en memorgia da Clément de Loë, 1838 -1894), ed
- ediziun d'in tom da poesias da Chatrina Filli (1914 - 1983)
Contribuziuns da sport
Totalmain var 25'000 francs van sco contribuziuns da sport-toto a las suandantas organisaziuns:
- club da skis e da snowboard da Mustér, per sa procurar in carving-race-kit cun in tunnel da partenza,
- club da curling da Mustér, per sa procurar quatter sets craps da curling e 20 scuas da curling,
- tiradurs/as da pistolas da Küblis, per midar l'implant da tir da 50 meters, e
- club dad unihockey Calanda Flyers da Trimmis, per sa procurar bandas per plazzas grondas d'unihockey.
Da las vischnancas
La regenza approva las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas da Mustér e da La Punt-Chamues-ch sco er la constituziun da Schnaus.
Per ils suandants projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits d'in import total da var 14.5 milliuns francs: amplificaziun da la via locala Nufenen - Spleia, correctura Steilerbach-Sur (Valragn), lavurs da cuvrida vid la via naziunala A13c sin il tschancun Tusaun-Reischen, amplificaziun da la via da la Val Calanca, mantegniment da la via taliana Piani di Verdabbio-Cama nord, correctura Furnatsch-Scalotta sin il Pass dal Güglia, centrala da ventilaziun Drostobel sin la via dal Partenz sviament da Claustra, amplificaziun da la via da St. Antönien, amplificaziun da la via da colliaziun Giarsun-Guarda e sanaziun dal rempar Rieinertobel sin la via da Val Son Pieder.
Fatgs dal persunal
La fin da mars 1999 van las suandantas collavuraturas ed ils suandants collavuraturs en pensiun:
- Eugen Jäger, Churwalden, mastergnant spezialisà tar l'uffizi da construcziun bassa 1, Cuira,
- Camillo Merlo, Campascio, vier tar l'uffizi da construcziun bassa 3, Samedan e
- Nina Rotehnberger, Cuira, assistenta d'administraziun tar la centrala per stampads e material (CSM).
- Manuela Della Ca'-Tuena, naschida 1963, da Brusio, domiciliada a Schiers, daventa inspectura per lavur da maun e tegnairchasa tar l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas. Ella entschaiva sia plazza da 50 pertschient mez avust 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 31.03.1999
|
f8726d23-dd57-4381-9527-9bd4362aaf1a
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
"Outsourcing" da l'informatica da la vischnanca da Tavau
L'uffizi d'informatica dal chantun Grischun e la vischnanca da Tavau vegnan en il futur a collavurar stretgamain. Quai è vegnì decidì dacurt en il parlament da la vischnanca da Tavau. Decisiv per quest pass è stada l'offerta cumplessiva da soluziuns per ils basegns d'in'administraziun communala, inclusiv las soluziuns effectivas per vischnancas sin il sectur dals fatgs d'abitants, taxas, finanzas euv. Ultra da quai è er garantida l'integraziun cun il program chantunal per la taxaziun da taglia EVA e la colliaziun cun l'internet ed e-mail.
En il decurs da quest onn fin il 2000 vegnan tut las applicaziuns transferidas en il center da calculaziun che vegn manà da l'uffizi d'informatica. Tavau e l'uffizi d'informatica èn colliads cun ina lingia d'auta prestaziun. Uschia ha l'administraziun communala adina access a sias datas e po sezza decider l'andament da ses process d'informatica.
Sco consequenza da questa repartiziun da lavur po la vischnanca sa deditgar meglier a sias funcziuns centralas e vegn sustegnida a moda professiunala durant ils proxims onns en tuttas dumondas d'informatica. Tavau spera er d'avair in aut profit economic tras quest "outsourcing".
Gremi: uffizi d'informatica dal Grischun
Funtauna: rg uffizi d'informatica
Data: 01.04.1999
|
0717767c-2dcd-4f99-9e83-53384793fe90
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ir a pestgar en il Grischun: Nua prend jau la patenta?
(Retrair la patenta da pestga per la stagiun da pestga 1999)
Cun il sa svegliar da la primavaira luan naiv e glatsch ed ils pestgaders e las pestgadras s'allegran. Per preparar la proxima stagiun da pestga èsi er da prender la patenta.
Da nov vegnan emessas quest onn tut las patentas tras la surveglianza da pestga e tras il biro per passaports e patentas. En il Fegl uffizial dal chantun Grischun dals 8 d'avrigl 1999 èn publitgads ils lieus d'emissiun, las datas e las uras per retrair la patenta, e quai tenor ils districts da pestga.
Per retrair la patenta chantunala da pestga èn autorisadas quest onn (anc) persunas ch'han ademplì tranter auter il 16avel onn da naschientscha. Ina revisiun da questa e d'autras disposiziuns vegn fatga actualmain, ma n'è dentant betg anc en vigur.
Gremi: inspecturat da chatscha e pestga dal Grischun
Funtauna: rg inspecturat da chatscha e pestga
Data: 06.04.1999
|
d6f5fbc7-fbf9-44d2-9a09-6a01d6cd7a6b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Generalmain 40 emnas da scola per onn
La regenza suttametta la nova lescha da scola per la consultaziun. La lescha vertenta per las scolas popularas dal chantun Grischun da 1961 e l'ordinaziun executiva respectiva dal cussegl grond duain vegnir revedidas e deliberadas da reglamentaziuns che n'èn betg pli actualas u ch'èn daventadas obsoletas. Il termin scada la fin da fanadur 1999. Ina da las novaziuns las pli marcantas dals sbozs è quella ch'il temp da scola annual per tut las scolas vegn fixà sin 40 emnas e ch'ins po promover spezialmain ultra da las scolaras e dals scolars cun problems d'emprender er spezialmain tals cun talents particulars. La posiziun dals purtaders da scola vegn rinforzada considerablamain tras il fatg che quests obtegnan dapli cumpetenzas sin il sectur dal dretg dal persunal. Ultra da quai duain ils cussegls da scola avair da nov la pussaivladad d'excluder da la scola las scolaras ed ils scolars ch'engrevgieschan considerablamain il manaschi da scola. Per famiglias èsi segir interessant ch'ins vul introducir per onn trais "dis da joker" libramain elegibels, durant ils quals ils geniturs pon prender lur uffant ord scola.
Obligaziun da patenta en il sport da muntogna vegn per gronda part abrogada
Ina nova lescha davart il sport en muntogna duai remplazzar il decret vertent davart ils guids da muntogna ed il sport da skis. La regenza suttametta la lescha per la consultaziun, il termin scada la fin da zercladur 1999. Il sboz prevesa tranter auter ch'ina furmaziun renconuschida sin il sectur dals guids da muntogna e dal sport da naiv cun certificat correspundent vegn be anc duvrà da persunas ch'exerciteschan questas activitads en territori privlus. En territori betg privlus astga mintgin far prestaziuns da servetsch ed offertas da sport da muntogna. La suletta premissa è qua il mussament d'in'assicuranza correspundenta da responsabladad civila. L'obligaziun da patenta vegn uschia abrogada per l'activitad sin la pista. Tras quest'avertura en il territori betg privlus pon lavurar betg be magisters diplomads, mabain er tals senza diplom ordaifer las scolas.
Agid per fugitivs dal Kosovo
I vegn pajà in import da 10'000 francs a la crusch cotschna svizra (CCS) per l'agid per fugitivs en Albania e Macedonia. La crusch cotschna internaziunala (CICC) sa trategna en la republica federala Jugoslavia e proveda ils umans en basegn cun bains d'impurtanza vitala. Als posts per traversar ils cunfins vers Albania e Macedonia vegnan ils fugitivs retschavids da la federaziun internaziunala da la crusch cotschna ed obtegnan bains essenzials per surviver, sco per exempel victualias, aua da baiver, medicaments, tendas e cuvertas da launa.
Exposiziun grischuna d'agricultura en l'avrigl 2000 a Cuira
En l'avrigl 2000 duai vegnir organisada a Cuira in'exposiziun d'agricultura. Medemamain l'onn 2000 vegn l'uniun purila dal Grischun a festivar ses giubileum da 150 onns. Las duas occurrenzas duain vegnir combinadas. Il comité preparativ ha sviluppà in concept provisoric e na vuless betg sulettamain far ina preschentaziun da muvel, mabain in'exposiziun generala da l'agricultura grischuna. Questa duai intermediar in maletg actual da l'agricultura moderna, ecologic-innovativa dal Grischun. Cun la resalva ch'il cussegl grond delibereschia il credit necessari, duain l'exposiziun e las festivitads da giubileum avair lieu dals 27 fin e cun ils 30 d'avrigl 2000. Il departament da l'intern e da l'economia publica vegn autorisà da far las preparaziuns organisatorias. La davosa exposiziun chantunala d'agricultura ha gì lieu 1988.
Rapport da politica da segirezza 2000 da la confederaziun chatta simpatia
En sia posiziun visavi cusseglier federal Adolf Ogi sustegna la regenza las finamiras dal rapport da politica da segirezza 2000 (SIPOL B 2000). Ellas correspundan per gronda part a l'idea da la regenza davart ina politica da segirezza actuala ed orientada vers il futur. Oravant tut vegn previs che la collavuraziun tant en Svizra sco er cun l'exteriur vegnia rinforzada.
Critica davart ils novs pesticids
Visavi cusseglier federal Pascal Couchepin prenda la regenza posiziun davart ils sboz per ina nova ordinaziun davart pesticids e per midadas da l'ordinaziun davart ils tissis. La finamira da las novaziuns è da sbassar ils custs da producziun per l'agricultura svizra cun abrogar il sforz da duvrar exclusivamain pesticticids admess en Svizra. La regenza explitgescha che quai pussibilitass a l'agricultura d'importar products da tissi e che tals pericliteschan l'ambient tras guntgir disposiziuns essenzialas da protecziun. Ins na po betg acceptar ina reducziun dal nivel da protecziun en la dimensiun previsa. Ultra da quai cumpiglia l'avertura da la Svizra per imports parallels il privel ch'i dettia in commerzi cun products favuraivels. Perquai che tut ils pesticids cuntegnan substanzas che pericliteschan la sanadad e che tutgan per gronda part ad ina classa da tissi pretenda la regenza ina permissiun generala da commerzi che sa basa sin la lescha da tissi per il commerzi cun pesticids esters, analog als products svizzers.
Da las vischnancas
Il project da construcziun per l'engrondiment da la chasa da scola a Scharans vegn approvà definitivamain (custs imputabels d'investiziun 865'000 francs, contribuziun chantunala 25 pertschient). Approvà definitivamain vegn er il project per in nov edifizi d'ina chasa da scola en la Compogna a Tusaun (custs d'investiziun 7.14 milliuns francs, contribuziun a la construcziun 17.5 pertschient.
Approvadas vegnan las midadas da las leschas da taglia da Tavau e Sursaissa sco er la nova lescha da taxas da cura e da promoziun dal turissem a Sagogn.
Per ils sequents projects da construcziun da vias en il chantun èn vegnids deliberads credits en l'import total da circa 14 milliuns francs: access cumplain da Mesocco a la A 13c, trassé nov da la via naziunala A 13c sin il traject Tusaun-Reischen e renatiraziun Rusna persa, mantegniment da la via sursilvana tranter Valendau e Castrisch e da la via en Val S. Pieder tar il Mulin da Pitasch, midada da la colliaziun Via Tuma Casté-Via Tuma Platta en in trottuar ed ina senda d'ir cun velo, lavurs da cuvrida da la via da Furna Nusstole-Birchwald, da la via dal lai da Planeiras, da la via dal Güglia sin il traject dal sviament da Casti, da la via d'Alpsu a Flem dadens il vitg e da la via dal pass dal Fuorn tranter Valchava e Sta. Maria, correcziun da la via tranter San Gaudenzio e Casaccia, lavurs da construcziun en il vitg da Riein e vi da la via da Stussavgia tar la punt Buchwald.
Visavi l'uffizi federal da traffic propona la regenza da dar a la Pradaschier SA la concessiun per construir ina sutgera a quatter da Churwalden a Pargitsch.
Fatgs da persunal
Susanna Mazzetta, naschida 1967, da Trun, domiciliada a Cuira, daventa collavuratura giuridica tar il post da stab per dumondas d'egualitad cun in pensum da lavur da 20 pertschient. Ella cumenza l'entschatta matg 1999.
Hanspeter Lötscher, naschì 1959, d'Aschera, domicilià a Favugn, vegn igienist d'aria tar l'uffizi per la protecziun da la natira. El entschaiva sia lavur il cumenzament da settember 1999.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 15.04.1999
|
1d69984a-72db-4bd9-a162-464936a49820
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Mesolcina: ina plazza da transit per ils vagants esters duai calmar la situaziun
En la resposta ad ina petiziun concernent la dimora da vagants esters a San Vittore è la regenza per metter a disposiziun ina plazza da transit en la Mesolcina.
Il settember 1998 è vegnida suttamessa a la regenza ina petiziun da la Mesolcina, en la quala ils sutsegnaders sa defendan cunter il fatg che vagants esters sa domicilieschan transitoriamain sin il territori da San Vittore. Dal chantun èsi vegni pretendì da realisar quest giavisch eventualmain cun mezs da la polizia. La regenza declera en sia resposta respectiva ch'i na saja betg pussaivel giuridicamain d'impedir l'immigraziun da vagants esters en il chantun. Per ch'els na prendian betg en possess sezs mintg'onn ils bains immobigliars ch'els vulan, è la regenza da l'avis da dissolver ils problems cun ils vagants a moda activa cun crear ina plazza da transit en la Mesolcina. Pussaivlas èn er pliras plazzas pli pitschnas. Ch'ins po calmar questa situaziun cun crear ina plazza da transit mussa l'exempel da la Val dal Rain grischuna ch'è stada confruntada cun ils medems problems. Dapi ch'i stat a disposiziun ina plazza da transit a Domat è la situaziun en la Val dal Rain grischuna sa meglierada considerablamain. A medema moda ha agì ils davos onns er il chantun Tessin ensemen cun las vischnancas ed ha fatg bunas experientschas. Il departament da giustia, polizia e sanitad vegn perquai puspè ad empruvar da chattar ina soluziun che vegn purtada er da las vischnancas da la Mesolcina.
Avant ch'ordinar mesiras repressivas, sto succeder ina ponderaziun dals interess detagliada ed ils meds che vegnan applitgads duain esser proporziunals a la chaussa. Applitgond quests princips è la regenza autorisada be en il mender cas d'urgenza da metter a disposiziuns meds da la polizia per in'acziun violenta. Ina tala procedura envers gruppas pli grondas da vagants esters è fitg problematica; il privel d'ina escalaziun è grond, sch'i vegn duvrà violenza. La regenza ha dentant ordinà a la polizia chantunala d'augmentar la preschientscha da la polizia a l'immigraziun e durant la dimora dals vagants esters. Il chantun Tessin proceda analogamain.
Dacurt ha la regenza puspè supplitgà il cussegl federal da metter a disposiziun in bain immobigliar da la confederaziun en la Mesolcina per construir ina plazza da transit per ils vagants esters.
L'agricultura en transfurmaziun
Er per l'agricultura vala uss la suandanta maxima: Dapli martgà, damain stadi. La nova politica agrara da la confederaziun maina ad ina ferma liberalisaziun. Il stadi duai bain procurar per bunas cundiziuns generalas, dentant betg pli intervegnir en il martgà. Uschia na s'occupa el betg pli da la tratga da biestga. Sin plaun chantunal è uschia daventada superpli la cumischiun per la tratga da biestga e po perquai vegnir dissolvida. Ils experts per muvel grond e muvel manidel èn stads fin uss funcziunaris uffizials che manavan er il cudesch da tratga. Perquai che quest'incumbensa daventa novamain chaussa da las federaziuns per la tratga da biestga, na drovi er nagins experts chantunals pli. Ultra da quai duai il fond puril per l'esit da biestga, cun ils meds dal qual ins ha promovì ulteriurmain la vendita da muvel, vegnir liquidà tras il chantun, perquai che las contribuziuns obligatorias da solidarietad na dastgan betg pli vegnir pretendidas, tenor dretg federal. L'assicuranza dal muvel cunter malsogna ed accident daventa facultativa per proprietarias e proprietaris d'animals, ella n'è pia betg pli prescritta stringentamain. Perencunter duain vegnir furmadas associaziuns regiunalas d'assicuranza da muvel, per ch'ils purs possian s'assicurar cunter gronds donns (incendi, donns elementars, accident e.u.v.). Quests èn ils puncts principals da las innovaziuns proponidas en ils decrets chantunalas respectivs pertutgant l'agricultura e la tratga da biestga. La regenza avra la consultaziun per quest pachet da refurmas ch'è ina part dal project "Essenzialisaziun e flexibilisa-ziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg EFLAD". Il termin dura fin la fin da zercladur 1999.
Midadas en la furmaziun professiunala
Actualmain vegn revedida la lescha federala davart la furmaziun professiunala. Tuttina pon vegnir fatgas differentas adattaziuns da la lescha chantunala davart la furmaziun professiunala en il rom dal project EFLAD. La regenza avra la consultaziun en chaussa, il termin dura fin mez fanadur 1999.
Las suandantas innovaziuns èn previsas:
- Il departament d'educaziun obtegna ina libertad da decider pli vasta areguard la repartiziun dals intschess da las scolas professiunalas,
- excepziuns duain esser pussaivlas per il princip, tenor il qual il lieu d'emprendissadi è decisiv per frequentar la scola professiunala. L'uffizi per la furmaziun professiunala è cumpetent,
- tgi ch'ha fatg in emprendissadi scursanì duai medemamain vegnir admess a l'examen final d'emprendissadi,
- studentas e students esters na duain betg vegnir admess mo a las scolas autas professiunalas, mabain er a las scolas spezialas superiuras en il Grischun. Per decisiuns d'admissiun è responsabla la regenza,
- la conclusiun da cunvegnas dal dretg administrativ cun auters chantuns e cun il Principadi da Liechtenstein duai vegnir extendida sin l'exteriur.
Sin il sectur finanzial vegnan a resultar custs supplementars per las vischnancas d'ina dimensiun da totalmain 310'000 fin 620'000 francs, perquai che las contribuziuns chantunalas a las scolas professiunalas, a las instituziuns per la scolaziun preprofessiunala sco er a la scola professiunala d'hotellaria e gastronomia dal Grischun ston vegnir reducidas correspundentamain tenor il plan da mesiras per equilibrar las finanzas 1999. In'ulteriura reducziun è previsa per las chasas da giarsuns e da dimora da las instituziuns per la scolaziun preprofessiunala e per las scolas da tegnairchasa e da puras. Questas reducziuns chaschunassan per il chantun respargns tranter 20'000 e 40'000 francs e fissan da purtar da las instituziuns pertutgadas.
Nova ordinaziun davart ils films
Medemamain en il rom dal project EFLAD dat la regenza en consultaziun l'ordinaziun dal cussegl grond davart ils films. Il termin dura fin ils 12 da fanadur 1999. Il decret ch'è oz en vigur deriva essenzialmain da l'onn 1960. El ha en emprima lingia in intent polizial, numnadamain da segirar l'urden public (morala e creanza, segirezza dals utilisaders e.u.v. tar la preschentaziun dals films). L'ordinaziun davart ils films vegn adattada als basegns midads e duai tegnair quint da las realitads localas (p.ex. preschentaziuns da films en lieus da cura, festivals da films e.u.v.).
Gea retegnì tar las novas ordinaziuns per asilants
Envers cusseglier federal Arnold Koller prenda la regenza posiziun pertutgant las ordinaziuns executivas tar la lescha d'asil revedida. Da princip vegnan quellas giuditgadas positivamain pertutgant lur concept. La cumplettaziun da las duas ordinaziuns executivas da fin uss cun trais ordinaziuns supplementaras è giustifitgada materialmain e renda pli clers ils secturs sensibels da la protecziun da datas e dal sustegn da l'execuziun. Ina remartga expressivamain negativa obtegnan dentant las stentas da spargn da la confederaziun sin donn e custs dals chantuns. Ultra da quai èn formulads tscherts reglaments a moda uschè nunclera, che l'obligaziun da surpigliar ils custs per ils chantuns n'è betg previsibla.
Cler na tar la revisiun da la LAM
Envers cussegliera federala Ruth Dreifuss s'exprima la regenza pertutgant la revisiun parziala da la lescha federala davart l'assicuranza da malsauns LAM (sectur finanziaziun dals ospitals). Ella è da la medema opiniun sco la confederaziun ch'igl exista in basegn d'agir urgent spezialmain per la finanziaziun dals ospitals. Las soluziuns en il project da lescha van dentant en la faussa direcziun per tscherts puncts decisivs. Il sboz vegn refusà en questa formulaziun, perquai ch'ils custs supplementars dal chantun èn insupportabels e perquai ch'el na resguarda insumma betg las finanzas chantunalas. Enstagl da sclerir, vegnan creadas numerusas novas intschertezzas. Las partiziuns mez privatas e privatas dals ospitals vegnan sutminadas per gronda part. Da princip na satisfan ellas betg a las cifras, sin las qualas il sboz sa basa. Il reglament proponì cuntrafa zunt fitg als arranschaments a la "maisa radunda". Ils chantuns han approvà quella giada il respargn da var 500 milliuns francs en il rom dal program per stabilisar las finanzas 1998 da la confederaziun be sut l'expressiva cundiziun, ch'i na vegnan adossads nagins ulteriurs custs supplementars als chantuns en il rom da la proxima revisiun da la LAM. La proposta da revisiun quinta uss dentant cun custs supplementars da milliardas, ch'ils chantuns pudessan cumpensar be cun in augment da taglia. Las stentas da spargn intensivas e da plirs onns fissan destruidas immediat. Per il Grischun resultassan custs supplementars da 15 fin 20 milliuns francs da las midadas proponidas da la finanziaziun dals ospitals. Per la dumonda d'ina nova finanziaziun dals ospitals propona la regenza da numnar ina gruppa d'experts che cumpiglia er represchentants dals chantuns e da restrenscher la participaziun als custs dals chantuns en cas d'ina ospitalisaziun ordaifer il chantun ch'è inditgada medicinalmain sin il tractament staziunar en la partiziun generala.
Projects da votaziun dals 13 da zercladur 1999
Dumengia, ils 13 da zercladur 1999 ha lieu ina votaziun dal pievel. Qua vegni decidì davart tschintg projects federals ed in chantunal.
Projects federals
- lescha d'asil
- conclus federal davart las mesiras urgentas sin il sectur d'asil e d'esters
- conclus federal per dar heroin sin recept dal medi
- midada da la lescha federala davart l'assicuranza d'invaliditad
- lescha federala davart l'assicuranza da maternitad
Projects chantunals
- revisiun parziala da la lescha da taglia per il chantun Grischun
Da las vischnancas
La regenza approva il project per construir da nov ina serra cun equipament interiur sin l'areal da la fundaziun J.P. Hosang Plankis a Cuira, la nova lescha davart las taxas da cura e la taxa per promover il turissem da Bravuogn sco er cun resalvas la revisiun totala da la planisaziun locala da St. Antönien.
Per ils sequents projects da construcziun da vias en il chantun vegni dà liber in import total da var 10.6 milliuns francs: correctura da la via taliana per la guntgida dal traffic sin la A13c, Soazza-tunnel sid dal San Bernardin, tschancun Pian San Giacomo-Malabarba, amplificaziun da la via da Mompé Tujetsch aifer il vitg, amplificaziun da la via da Sursaissa Chumenbühl-Meierhof, lavurs da cuvrida a Duvin aifer il vitg, guntgida da Flem tschancun e sutpassadi Staderas, lavurs da cuvrida aifer il vitg da Tavau ed a San Gaudenzio-Casaccia, amplificaziun da la via da Spinas ed amplificaziun da la via da colliaziun Ardez-Ftan-Scuol.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 22.04.1999
|
7f0af54c-ce44-4831-b9a2-fd90f74f3fb6
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Interrupziun da l'emprendissadi en il chantun Grischun
"Interrupziun da l'emprendissadi - Ed uss?" Sut quest titel è cumparida avant pauc temp ina retschertga davart l'interrupziun da l'emprendissadi en il chantun Grischun. Quest studi è vegnì redigì da Hansjörg Wehrli ch'è stà fin la fin da l'onn 1998 directur da la scola d'hotellaria e da turissem a Cuira e che lavura uss sco cussegliader independent per differentas scolas ed instituziuns. La retschertga è vegnida fatga en il rom d'in studi da diplom supplementar en pedagogia d'economia a l'universitad da Son Gagl sin giavisch da la cussegliaziun professiunala dal Grischun.
La quota da dissoluziun dal contract d'emprendissadi è en la media da la Svizra
La basa da la retschertga è ina interrogaziun anonima en scrit ch'è vegnida fatga en stretga collavuraziun cun l'uffizi per la furmaziun professiunala dal Grischun. 395 giuvenils ch'èn stads pertutgads d'ina interrupziun da l'emprendissadi (IDE) tranter il 1. da schaner 1996 ed il 1. da zercladur 1998 èn vegnids interrogads. Ultra da las 395 persunas interrogadas, han bandunà lur emprendissadi durant quella perioda anc 341 ulteriuras emprendistas ed emprendists. Perquai che quels han dentant entschavì immediat suenter lur IDE puspè in nov emprendissadi u perquai ch'els han cuntinuà lur emprendissadi en in auter manaschi, n'èn els betg vegnids resguardads en la retschertga. Sch'ins cumpareglia il dumber da las interrupziuns da l'emprendissadi cun tut ils contracts d'emprendissadi existents durant la medema perioda, alur obtegnan ins l'uschenumnada quota da dissoluziun dal contract d'emprendissadi. Cun 6% è la quota dal chantun Grischun en la media da tschels chantuns da la Svizra.
Il studi per il Grischun prenda ina nova via
Ils studis ch'existan en Svizra vegnan preschentads curtamain a l'entschatta da la retschertga ch'è vegnida fatga. En emprima lingia sclerischan els tuts la dumonda dals motivs per ina IDE. Ma il studi per il chantun Grischun prenda in'autra via, el na dumonda betg tgenins ch'èn stads ils motivs per la IDE, mabain tge è stà il curs professiunal suenter la IDE. Quai vul dir che l'autur emprova da retschertgar tge ch'han fatg las emprendistas ed ils emprendists ch'han interrut in emprendissadi suenter la IDE. Questa dumonda è d'impurtanza centrala per la scolaziun professiunala futura e per tractar las IDE.
L'uffizi per la furmaziun professiunala sco emprima persuna da contact
Sch'ins ha l'intenziun da dissolver ina relaziun d'emprendissadi, alur vegn orientà l'uffizi per la furmaziun professiunala. L'uffizi emprova tenor pussaivladad d'impedir ina IDE. Sche la IDE è inevitabla, alur vegni tschertgà ina nova soluziun en collavuraziun cun l'uffizi. Bunamain la mesadad da las persunas pertutgadas d'ina IDE chattan en questa moda immediat puspè ina nova plazza d'emprendissadi. Da l'autra mesadad n'han ins betg pudì discurrer fin uss. Quai prova da far il studi "Interrupziun da l'emprendissadi - Ed uss?".
En 75% dals cas maina l'interrupziun da l'emprendissadi ad ina nova plazza
La retschertga pertutga be la gruppa da giuvenils che n'obtgnan directamain suenter la IDE betg ina nova plazza. 51 % da las persunas da questa gruppa han entschavì in onn suenter la IDE puspè ina nova scolaziun. Dals ulteriurs 49% vuless la gronda part medemamain entschaiver in nov emprendissadi. Per resumar pon ins dir che la mesadad da tut las persunas pertutgadas concludan puspè in nov contract d'emprendissadi directamain suenter la IDE. 50% da l'autra mesadad ha medemamain chattà ina nova plazza d'emprendissadi in onn suenter la IDE, sco che questa retschertga demussa. Uschia pon ins calcular che almain 75% da tut las emprendistas ed ils emprendists ch'interrumpan in emprendissadi restan en il sistem da furmaziun professiunala. Dals ulteriurs 25% na pon ins betg far ina constataziun fidada.
Il tractament futur d'ina IDE
Per facilitar en il futur il tractament d'ina IDE per las persunas pertutgadas, vegnan menziunadas a la fin da la retschertga intginas recumandaziuns. Uschia prevesa ina da las propostas d'organisar ina spezia da mentorat per gidar las persunas pertutgadas. In'autra proposta sa drizza en furma d'in appel a la scocietad. Entant ch'ins accepta ina midada da la direcziun da studi sin il sectur academic, vegn ella baud survalitada sin il sectur professiunal. En il Grischun vegnan giuvenils ch'interrumpan in emprendissadi e che n'entschaivan betg immediat in'autra scolaziun, renviads a differentas purschidas da sustegn da vart dal chantun sco er sustegnids ulteriurmain dapi 1999 er suenter l'interrupziun da l'emprendissadi.
Ulteriuras retschertgas 1999/2000
En il rom d'ina dissertaziun vegn ad avair lieu ina retschertga naziunala l'onn da scola 1999/2000. Ina finamira da questas ulteriuras retschertgas è quella d'obtegnair ulteriuras pussaivladads per il sustegn d'interrupziuns da l'emprendissadi.
Per dumondas As stattan gugent a disposiziun
L'autur
Hansjörg Wehrli
lic. oec. publ.
studi supplementar da diplom en pedagogia d'economia a l'universitad da Son Gagl
Fin la fin da l'onn 1998 directur a la SHT scola d'hotellaria e da turissem a Cuira.
Dapi il 1. da schaner 1999 lavur independenta sco cussegliader d'interpresa sin il sectur dal turissem, da la scolaziun e dal management da projects.
Incumbensas d'instrucziun -
SET Cuira -
SHT Cuira -
IFSP Cuira
Mandats da cussegliaziun sin il sectur dal marketing -
SHT Cuira
- Academia Engiadina
Mandats da cussegliaziun en l'economia dal turissem
- hotels
- biro da viadis
Uffizi per la furmaziun professiunala
Stefan Eisenring, Quaderstr. 17, 7000 Cuira
081/257 27 68, e-mail: [email protected]
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 22.04.1999
|
1c2f06ae-0773-4150-9300-4f56c6bd5c81
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Igl ha dà - e dat - bler da far per il biro d'egualitad...
En il rapport annual 1998 dat il post da stab per dumondas d'egualitad ina survista dals cuntegns e da la moda da sia lavur. L'onn passà è stà caracterisà tranter auter da diversas lavurs da project.
il biro d'egualitad ha uss bunamain dus onns. Ed el ha gì da s'occupar durant quest temp cun dumondas da quasi tut ils secturs da la vita. Pertge ch'igl è in fatg tipic per la tematica d'egualitad: i dat pauc che n'ha betg da far en ina moda u l'autra cun l'egualitad. En dumondas che pertutgan il mund da lavur è quest connex evident. Uschia èn las persunas incumbensadas cun las dumondas d'egualitad s'occupadas da numerus giavischs da tranter auter ils suandants secturs: discriminaziun da paja, mulesta sin il plaz da lavur, cumpatibilitad tranter lavur e famiglia e.u.v. Quests temas èn cumparids savens en il rom da cussegliaziuns ed èn fitg preschents a nivel individual.
Ultra da quai èn vegnids elavurads divers projects. Tranter auter è vegnida creada ina datoteca da dunnas spezialisadas, che duai augmentar la preschientscha da las dunnas en ils gremis politics. Sin il sectur da la furmaziun è vegnì sviluppà il project "onn da las schanzas". Qua sa tracti d'in onn spezial intermediar cun blera pratica per dunnas giuvnas. In ulteriur project s'occupa dal fatg, co che la savida da l'egualitad po vegnir integrada pli ferm en la scolaziun da las persunas d'instrucziun giuvnas.
Ma er la legislaziun da taglia, ils fatgs da stipendis u il tema violenza èn stads secturs ch'han dà lavur al biro d'egualitad, saja quai tras consultaziuns, posiziuns, dumondas, collavuraziun cun autras instituziuns u sumegliantas chaussas.
Incumbensas e temas datti pia avunda, ma las persunas incumbensadas cun las dumondas d'egualitad en il Grischun na pon betg elavurar u pon elavurar be rudimentarmain numerusas dumondas impurtantas e fundamentalas, perquai che las capacitads èn limitadas.
Tgi che vuless savair ils detagls dals exempels surmenziunads e da las activitads, po retrair il rapport annual tar il biro d'egualitad (tel. 081-257 35 70).
Gremi: biro d'egualitad dal Grischun
Funtauna: rg biro d'egualitad dal Grischun
Data: 28.04.1999
|
6a561db2-aa7d-4f2e-9812-c85b2ecd35eb
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Sigil da qualitad per il laboratori veterinari-bacteriologic dal Grischun
Il laboratori veterinari- bacteriologic dal Grischun (LvbGR) è vegnì accredità dal post svizzer d'accreditaziun da l'uffizi federal da metrologia sco post da controlla per analisas veterinaras da laboratori tenor la norma SN EN 45001. Cun questa accreditaziun èn er accumplidas las pretaisas relevantas da la norma da ISO 9002.
Tenor la nov'ordinaziun d'epidemias d'animals ston avair acquistà quest'accreditaziun tochen la fin da l'onn current tut ils laboratoris renconuschids per la diagnostica uffiziala d'epidemias. Uschia duai vegnir cuntanschì per l'entira Europa in standard unifitgà per cumbatter epidemias d'animals. Davent dal 1. da schaner 2000 dastgan exequir incaricas uffizialas da la confederaziun u dals chantuns per la diagnostica d'epidemias d'animals be anc laboratoris accreditads.
Per accumplir las pretaisas da l'ordinaziun d'epidemias d'animals ha il LvbGR installà in agen sistem per garantir la qualitad en il qual vegnan integrads tut las activitads e tut ils andaments impurtants. Uschia duai vegnir garantì che l'aut standard pretendì possia vegnir tegnì da tut temp e ch'i possia vegnir reagì immediat sin eventualas divergenzas. Il sistem per garantir la qualitad pussibilitescha al LvbGR d'ina vart d'optimar ils andaments interns da lavur, da l'autra vart è quai er en favur dals clients, saja quai pervi da la scolaziun e da la perfecziun currenta da las collavuraturas e dals collavuraturs u pervi da l'adattaziun permanenta da las metodas d'analisa a las enconuschientschas novissimas da la scienza.
In element central dal sistem per garantir la qualitad è il novelavurà vademecum per la clientella dal LvbGR. Da quel resultan tut las infurmaziuns impurtantas per la collavuraziun cun il laboratori. Latiers appartegnan spezialmain las indicaziuns davart la retratga dal material da prova u la descripziun e la spediziun da quel. Tras la descripziun da las pretaisas per il material da prova pon vegnir evitads numerus sbagls. Uschia è garantida da tut temp ina qualitad optimala da la lavur, quai che maina a resultats segirs.
Plinavant infurmescha il vademecum davart tut las analisas exequidas en il laboratori e davart ils pretschs per ils differents servetschs.
Il LvbGR è ina instituziun che vegn purtada dal chantun Grischun ed è incorporada en l'uffizi da veterinari. En il center da la lavur dal LvbGR stattan la sanitad publica e la protecziun dals animals da niz encunter epidemias d'animals e las consequenzas da quellas. Intoxicaziuns da victualias ed epidemias d'animals pon avair tant consequenzas fitg vastas per la sanitad publica sco er consequenzas finanzialas considerablas.
Il LvbGR ha ina lunga tradiziun. El è vegnì avert il favrer 1995 per cumbatter da lez temp l'epidemia d'animals abortus Banc che regiva da lez temp, da la quala pudevan er vegnir malsauns ils umans. Dapi alur è il LvbGR sa sviluppà ad in institut da servetsch per ils veterinaris dal chantun e per posts uffizials d'ordaifer il chantun.
Oz garantescha il LvbGR per incarica dal chantun il provediment fundamental da veterinaria per cumbatter uffizialmain las epidemias d'animals e per survegliar l'igiena da charn e victualias en il Grischun. Ultra da quai stat il laboratori endrizzà fitg modern er a disposiziun a tut ils veterinaris cun atgna pratica per la diagnostica quotidiana da rutina.
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica dal Grischun
Funtauna: rg uffizi da veterinari
Data: 28.04.1999
|
950aa95d-a11e-4537-a81c-3e73cb2c7f1f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Decleraziun d'intenziun per ina fusiun entaifer l'economia d'electricitad dal Grischun
Ils partenaris principals da la SA Ovras electricas grischunas (OEG), da las Ovras electricas Brusio (OEB) e da las Ovras reticas per electricitad SA (OR) vulan fusiunar lur societads. L'integraziun da l'economia energetica da la Grischelectra SA (GESA) vegn er examinada. La fusiun augmenta la capacitad da concurrer specialmain da las OEG e da las OEB. Uschia pon vegnir utilisadas meglier las pussaivladads che vegnan offeridas tras l'avertura dal martgà d'electricitad, retegnidas las restgas e segiradas a lunga vista plazzas da lavur ablas da concurrer.
La liberalisaziun dal martgà d'electricitad è in fatg en l'Europa. La Svizra vegn a suandar questa tendenza cun la liberalisaziun. Gia oz sentan ins dentant ils effects da la proxima liberalisaziun sin il martgà svizzer d'electricitad. L'effect da l'avertura dal martgà d'electricitad sco er la situaziun cun in surpli sin il sectur d'electricitad chaschunan dapli concurrenza, pretschs pli bass, marschas pli pitschnas e dapli pretaisas per prestaziuns da servetsch. La nova situaziun dal martgà pretenda che las interpresas d'economia d'electricitad adatteschian lur structuras, exaureschian lur pussaivladads da raziunalisar e tirian a niz sinergias cun eventualas cooperaziuns. Questas mesiras duain chaschunar ina reducziun dals custs e correspundentamain ina meglra posiziun sin il martgà. Pervi dal dictat dals custs giavischà politicamain e pretendì dal martgà - er sin il sectur d'energia - daventan necessarias restructuraziuns, per segirar a lunga vista l'existenza da la societad.
Il chantun Grischun, la societad d'electricitad Laufenburg SA (SEL) e l'Aare Tessin SA per electricitad (ATEL) possedan, en differentas cumbinaziuns, participaziuns pli grondas vid nossas societads d'ovras electricas, numnadamain las OEG, las OEB, las OR e la GESA. Las OEG e las OEB èn colliadas gia oz fermamain ina cun l'autra pertutgant l'economia d'energia. Las duas societads demussan tratgs cuminaivels ed er activitads cumplementaras.
La regenza dal chantun Grischun, la SEL e l'ATEL spetgan d'ina collavuraziun pli stretga da las societads d'ovras electricas surmenziunadas, in rinforz da la posiziun sin il martgà e da la capacitad da concurrer, effects positivs da sinergia per reducir ils custs ed in augment dal retgav sco er ina reducziun da las ristgas d'interpresa. Uschia pon ins trair a niz meglier las pussaivladads resultadas da la liberalisaziun dal martgà d'electricitad e retegnair las ristgas.
En vista a las novas pretaisas fundamentalas da la proxima avertura dal martgà svizzer d'electricitad e cun la convincziun che la capacitad da concurrer spezialmain da las OEG e da las OEB vegnia rinforzada a moda durabla e ch'uschia possian vegnir mantegnidas plazzas da lavur ablas da concurrer en il chantun, han ils partenaris (chantun Grischun, ATEL e SEL) l'intenziun da fusiunar las activitads da las OEG, OEB e las OR.
Per fusiunar las OEG, OEB e las OR sa laschan ils partenaris guidar dals suandants princips:
-La fusiun giuridica duai succeder en emprima lingia sur ina structura da holding u da mamma-figlia.
-Las activitads duain vegnir fatgas resguardond las cundiziuns generalas legalas ed ina direcziun unitara.
-La structura giuridica ha da resguardar las realitads dal dretg da concessiun e regiunalas.
-La structura organisatoria duai vegnir concentrada a moda ch'ella s'orientscha tenor la funcziun, e quai resguardond las realitads regiunalas.
-Igl è da crear ina structura averta che pussibilitescha la collavuraziun er cun ulteriuras societads interessadas.
-L'integraziun da l'economia d'energia da la GESA en il concept total duai vegnir examinada.
-Il potenzial da raziunalisaziun duai vegnir utilisà spert. Quai vegn ad avair in effect per las singulas plazzas da lavur. Ils partenaris èn conscients da lur responsabladad sociala en las regiuns periferas dal chantun. Adattaziuns dal numer da collavuraturas e collavuraturs duai succeder tenor pussaivladad sur la fluctuaziun natirala e sur pensiunaments anticipads.
Questa decleraziun d'intenziun vegn fatga per tut ils puncts cun resalva da las novas enconuschientschas che pon resultar en il decurs dals proxims scleriments pli detagliads.
Gremi: departament da construcziun, traffic e selvicultura dal Grischun
Funtauna: rg departament da construcziun, traffic e selvicultura
Data: 28.04.1999
|
3a5fb1ff-11d2-4cd0-bc18-e1e4feb0ccbb
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.