Datasets:
Dataset Viewer
text
string | id
string | filename
string | language
string | language_script
string | source
string | file_path
string | dump
string | language_score
float64 | pii_count
int64 | url
string | idiom
string |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nagina gulivaziun da chareschia
Il persunal chantunal e las scolastas ed ils scolasts da las scolas popularas ston desister d'ina gulivaziun da la chareschia. Cun quest sacrifizi da salari prestan els, a vista da la situaziun precara da las finanzas chantunalas e da la flaivla economia, ina contribuziun per franar ils custs. La chareschia na gulivada da 0.4 pertschient da l'onn 1997 vegn stritgada senza cumpensaziun. Uschia vala ella per gulivada fin ad in stadi da l'index da 103.9 puncts (index naziunal dals pretschs da consum).
Analogamain vegni er desistì d'adattar a la chareschia las rentas da la cassa da pensiun dal chantun.
La lescha dals impedids va en vigur cun l'entschatta da 1998
La revisiun parziala da la lescha dals impedids vegn messa en vigur cun l'entschatta da 1998. In'excepziun fa l'artitgel 7 alinea 2, ch'è en vigur retroactivmain dapi il 1. d'avust 1997. Uschia vegn impedida ina reducziun da las rentas en consequenza da la sbassada da la vegliadetgna per la maiorennitad da dretg civil sin 18 onns ch'è succedida a l'entschatta da 1996.
Da las vischnancas
La regenza approvescha il project per la sanaziun e l'amplificaziun dals stabiliments da sport en il liber sin l'areal da scola a Bravuogn. Vi dals custs imputabels da maximal 420'000 francs vegni empermess ina contribuziun chantunala da 32.5 pertschient.
Approvà cun indicaziuns vegn il project preliminar per la nova construcziun da la chasa da scola cun stabiliments externs a Fläsch. Vi dals custs imputabels da ca. 2.6 miu. francs vegni mess en vista ina contribuziun chantunala da 17.5 pertschient.
Approvà cun indicaziuns vegn il project preliminar per l'engrondiment dal stabiliment da la scola secundara e reala e la nova construcziun d'ina halla da gimnastica traidubla a Klosters Platz. Vi dals custs calculads da 3.6 miu. francs vegni mess en vista ina contribuziun chantunala da 10 pertschient.
Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da las planisaziuns localas d'Andeer e Celerina/Schlarigna sco er cun diversas indicaziuns e resalvas la segunda fasa da la revisiun da la planisaziun locala da Flem concernent las zonas da paus e las zonas sut protecziun da la cuntrada.
Fatgs da persunal
Urs Durrer, naschì 1966, da Kerns, domicilià a Berna, daventa revisur/econom da manaschi tar la controlla da finanzas. El entra en servetsch a l'entschatta da mars 1998.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 11 da december 1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 11.12.1997
|
464dceb6-d3f7-429e-a3f9-33dcc4dc4131
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Cussegliaziun per persunas da la Bosnia-Herzegovina che returnan en lur pajais
Tenor in conclus dal cussegl federal ston las persunas da la Bosnia-Herzegovina ch'èn recepidas provisoriamain abandunar la Svizra en il decurs da l'onn vegnent. Per pudair sa participar al program da reintegraziun da la confederaziun ston las persunas pertutgadas s'annunziar fin il pli tard ils 31 da december 1997 per quest program tar il post da cussegliaziun chantunal per persunas che returnan en lur pajais.
Avant in pèr emnas ha il post da cussegliaziun dal Grischun per persunas che returnan en lur pajais fatg attent tut las persunas da la Bosnia-Herzegovina ch'abiteschan en il Grischun e che ston abandunar la Svizra l'onn 1998 ch'il termin d'annunzia per il program da reintegraziun Bosnia-Herzegovina scrodia ils 31 da december 1997.
Per infurmar uschè bain sco pussaivel la cuminanza bosniaca che viva en noss chantun, appellescha quest anc ina giada a tut las famiglias bosniacas che ston abandunar la Svizra fin ils 30 d'avrigl 1998 u pli tard da s'annunziar avant ils 31 da december per la participaziun al program menziunà da reintegraziun.
Igl è d'observar en mintga cas ch'i na dat betg in connex tranter l'annunzia al program ed il termin per la partenza da la Svizra. Ina famiglia bosniaca che s'annunzia fin ils 31 da december 1997, obtegna er alur agid per la reintegraziun, sch'il termin da partenza vegn prolungì en il decurs da l'onn 1998 da las autoritads en il rom da las directivas da la confederaziun. Perencunter perda ina famiglia bosniaca che na s'annunzia betg fin la fin da l'onn mintga dretg sin in tal sustegniment.
Fin oz han gia varga 5'000 Bosniacs e Bosniacas obtegnì agids finanzials da reintegraziun ch'èn vegnids concedids da las autoritads svizras. Plinavant èn pli che 1'200 burgais bosniacs s'annunziads al program e vegnan a returnar ils proxims mais an la Bosnia-Herzegovina. Da menziunar esi er che l'agid da partenza ha dà a millis e millis Bosniacas e Bosniacs la pussaivladad da chattar en la Bosnia-Herzegovina ina nova existenza. Uschia han els per exempel pudì renovar lur chasa u lur abitaziun, fundar ina pitschna interpresa u finanziar in studi.
Plinavant metta la direcziun per svilup e collavuraziun (DEZA) a disposiziun dapi l'october 1997 en differents territoris dal pajais in'abitaziun cun ina u pliras stanzas a las Bosniacas ed als Bosniacs che n'han betg ina dimora en la Bosnia-Herzegovina. En quest connex vegn dà la preferenza a las persunas bosniacas che returnan da la Svizra. Quellas ston pajar a la DEZA in tschains minimal per mais.
Per tut quests motivs recumonda il post da cussegliaziun dal Grischun per persunas che returnan en lur pajais a tut las famiglias che han l'intenziun d'abandunar la Svizra l'onn 1998 da s'annunziar avant ils 31 da december 1997 per il program d'agid da reintegraziun. Per fugitivs renconuschids che vulan sa participar al program vala medemamain ils 31 da december 1997 sco davos termin d'annunzia.
Per ulteriurs scleriments stat il post da cussegliaziun dal Grischun per persunas che returnan en lur pajais gugent a disposiziun (tel. 081-257 25 37).
Post da cussegliaziun per persunas che returnan en lur pajais dal chantun Grischun
Karlihof 4, 7000 Cuira
Ina partiziun da l'uffizi da polizia dal Grischun
Data: 16.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
ed7368bb-05f1-49fb-a14f-1b6cebf3c979
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza relascha ina glista da las chasas da tgira
La regenza ha deliberà e relaschà la glista da las chasas da tgira pretendida da la lescha davart l'assicuranza da malsauns. Chasas che figureschan sin questa glista pon dar quint a las cassas da malsauns per lur prestaziuns da tgira.
37 da total 45 chasas da tgira dal Grischun adempleschan las premissas da la lescha davart l'assicuranza da malsauns e da la planisaziun chantunala davart las chasas da tgira per pudair dar a quint lur prestaziuns a l'assicuranza obligatoria da malsauns. 8 chasas adempleschan las premisas almain quest mument mo per part. Questas chasas han memia pauc persunal u memia pauc persunal qualifitgà u ad ellas manca l'infrastructura necessaria. Ellas pon eventualmain vegnir recepidas pli tard en la glista, sch'ellas adempleschan alur las cundiziuns.
Gia 1994 è vegnida elavurada ina planisaziun cumplessiva dal basegn da chasas da tgira. Partind da questa planisaziun dal basegn è vegnida relaschada l'onn 1995 ina emprima glista da chasas da tgira, cunter la quala las cassas da malsauns han fatg recurs tar il cussegl federal. En sia decisiun da l'october 1996 ha il cussegl federal abrogà la glista da chasas da tgira da 1995. El ha bain considerà la planisaziun avant maun per suffizienta, ha dentant constatà che las premisas medicinalas e persunalas da las chasas na sajan betg cumprovadas suffizientamain per pudair dar ad ellas l'admissiun da daventar activas sin donn e cust da l'assicuranza obligatoria da malsauns. Il cussegl federal ha pretendì da la regenza grischuna da sclerir questa chaussa e da relaschar ina nova glista.
Ils davos mais èn vegnids fatgs ils scleriments necessaris en 45 chasas da tgira. Per vegnir recepida sin la glista da las chasas da tgira ha mintgina da quellas stuì cumprovar ch'ella disponia d'avunda persunal cun qualificaziun suffizienta ed er dals indrizs medicinals pretendids e ch'ella possia er garantir la tgira medicala.
In sboz da la glista da las chasas da tgira suttamess ad ina vasta consultaziun ha previs d'er admetter en ina atgna categoria chasas da tgira che han anc da cumprovar tschertas chaussas entaifer in termin fixà. Questa mira n'ha betg pudì vegnir realisada. Il cussegl federal ha entant decidì en ina procedura da recurs d'auters chantuns che mintga spezia d'admissiun provisoria na saja betg legala.
Ina politica moderna pertutgant la vegliadetgna pretenda che mintga chasa offereschia ina tgira cumplessiva per tuttas cussedentas e tuts cussedents, independentamain da lur basegn da tgira. I stoppia vegnir impedì che umans che vivian en ina chasa vegnian sfurzads da midar lur ambient conuschent. L'incarica da prestaziun colliada cun la recepziun sin la glista da las chasas da tgira è vegnida redegida correspundentamain.
La lescha federala davart l'assicuranza da malsauns prescriva als chantuns d'elavurar ina planisaziun per las chasas da tgira. Il resultat è da fixar en ina glista da las chasas da tgira. La recepziun sin la glista da las chasa da tgira è la premissa che las chasas pon dar quint sin donn e cust da l'assicuranza obligatoria da malsauns. Cun il relasch da la glista vegn realisada l'incarica tenor dretg federal.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: gievgia, ils 18 da december 1997
Data: 18.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
9e245687-0414-4424-a23a-cc270836aee2
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Gronds custs per stizzar ils fieus en il Grischun meridiunal
Dals 16 fin la fin d'avrigl 1997 èn ars guauds da las vischnancas da Grono, Verdabbio, Castaneda, Sta. Maria di Calanca, Leggia e Cama. 390 hectaras guaud èn stadas pertutgadas dals incendis. Da l'entschatta ennà èn stads engaschads plirs corps da pumpiers, il servetsch forestal, la protecziun civila, voluntaris, interpresas privatas ed il militar. Il davos ha er mess a disposiziun numerus helicopters. L'entira acziun da stizzar fieu è vegnida manada da l'inspectur da pumpiers dal chantun. Pir plievgias abundantas en las emprimas emnas dal mais matg han pudì stizzar il fieu definitivamain.
Ils custs da stizzar imputabels èn fitg auts pervi dals custus engaschis dals helicopters (ca. 1.09 miu. francs) e muntan en tut a radund 1.48 miu francs. Per l'agid fitg prezius da l'armada n'esi betg vegnì dà quint. Ils custs da stizzar èn vegnids surpigliads da las suandantas instituziuns:
- assicuranza per ils custs d'engaschament da l'institut d'assicuranza d'edifizis dal Grischun (500'000 francs),
- fond d'agid urgent da la cassa per donns elementars dal Grischun (radund 313'000 francs),
- contribuziun forestala dal chantun (radund 415'000 francs), ed
- acziun da collecta dal Padrinadi svizzer per vischnancas muntagnardas per mauns da las vischnancas pertutgadas (radund 252'000 francs).
Ils 13 da mars 1997 era rut ora in incendi en l'Italia vischinanta ch'è sa derasà ils 17 da mars 1997 malgrà intensivas cuntermesiras sin il territori da "Ruscelina" a Brusio. L'incendì ha pudì vegnir mess sut controlla ils 22 da mars 1997 grazia a l'engaschament da plirs helicopters, dals corps da pumpiers da Brusio e Poschiavo, dal servetsch forestal local sco er da la protecziun civila. L'entira acziun da stizzar fieu è vegnida manada da l'inspectur da pumpiers dal chantun.
Ils custs da stizzar imputabels muntan a 192'600 francs e vegnan surpigliads da las suandantas instituziuns:
- assicuranza per ils custs d'engaschament da l'institut d'assicuranza d'edifizis dal Grischun (119'000 francs),
- contribuziun forestala dal chantun (radund 44'000 francs), e
- vischnanca da Brusio (radund 29'000 francs).
La regenza sustegna la participaziun da la Svizra a la convenziun da genocid
En sia posiziun al departament federal dals affars externs (DFAE) sustegna la regenza grischuna la participaziun da la Svizra a la cunvegna dals 9 da december 1948 davart il scumond e la prevenziun dal genocid e beneventa adattaziuns correspundentas en il cudesch penal ed en la lescha davart il dretg penal militar. L'uschenumnada convenziun da genocid è cun 124 stadis contractuals ina da las cunvegnas internaziunalas acceptadas il pli vastamain. Ella scumonda il genocid ed oblighescha ils stadis d'impedir e da chastiar quel. Il scumond da genocid vegn renconuschì da la dretgira internaziunala e da la cuminanza dals stadis sco dretg da disa internaziunal.
Da las vischnancas
Il teater da la citad da Cuira obtegna per la stagiun da teater 1997/1998 ina contribuziun dal chantun da 200'000 francs.
Cun grevezzas e cundiziuns vegn approvà il project per la midada dal diever da la chasa da vegls s. Martin a Cazas en ina chasa da vegls e da tgira. Vi dals custs imputabels da radund 811'000 francs vegni garantì ina contribuziun dal chantun da 61 pertschient.
Cun grevezzas e cundiziuns vegn approvà il project preparativ per la modificaziun parziala e la sanaziun da la chasa da vegls e da tgira "Lindenhof" a Churwalden. Vi dals custs imputabels ch'èn calculads sin radund 1.3 miu. francs metta il chantun en vista contribuziuns da 58 pertschient.
Cun grevezzas e cundiziuns approvescha la regenza la modificaziun e l'engrondiment da la chasa da vegls e da tgira "Parc" a Lai. Vi dals custs imputabels ch'èn calculads sin 5.5 miu. francs vegnan messas en vista contribuziuns da 50 pertschient.
Il project da construcziun per ina nova halla da gimnastica dubla a Termin vegn approvà definitivamain. Vi dals custs imputabels da radund 1.9 miu. francs vegnan garantidas contribuziuns dal chantun da 25 pertschient.
Cun resalvas ed indicaziuns vegn approvada la revisiun parziala da la planisaziun locala da Langwies.
Approvadas vegnan las revisiuns totalas da las leschas da taglia d'Aschera e da Selma.
Per divers projects per la construcziun da vias en il chantun vegnan dads libers credits da total 538'000 francs.
Persunal
Paul Engi, naschì 1955, da Tavau, domicilià a Cuira, daventa schef da l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas. Engi è stà fin uss inspectur da scola e daventa a l'entschatta d'avust 1998 il successur da Stefan Niggli, che va en pensiun a la fin da settember 1998.
Da las tractandas da la regenza - Data da la consegna: gievgia, ils 18 da december 1997
Data: 18.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
8c083ca9-f47c-4352-81be-969140ea0b80
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
355'000 francs da la "taglia sin ils vinars" van als fatgs socials dal Grischun
La mesadad dal retgav net dal chantun ord l'imposiziun dal commerzi en detagl e da la vendita da bavrondas destilladas vegn utilisà per intents d'util public. Da las entradas 1997 vegnan pajads 355'000 francs per 11 chasas d'uffants e scolas-dimora, set organisaziuns d'impedids, 24 uniuns, federaziuns, fonds e fundaziuns, otg organisaziuns d'agid a sasez e per in project.
Da las regiuns e vischnancas
La regenza approva las revisiuns parzialas da la constituziun cirquitala da l'Engiadin'ota, da la constituziun communala da Trin e da la lescha d'ustaria da Flem.
Cun cundiziuns e resalvas vegnan approvads il project per l'amplificaziun da l'entrada e da la cafetaria e per la midada da l'administraziun da l'asil da vegls "Im Bodmer" a Cuira. Vi dals custs imputabels da ca. 977'000 francs vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da construcziun da bunamain 350'000 francs.
Per differents projects da construcziuns da vias vegnan dads libers credits d'in import total da 219'000 francs.
Per la fin da l'onn
La regenza ha fatg quest onn 44 sesidas. Là ha ella tratg circa 2580 conclus.
La regenza engrazia fitg a las collavuraturas ed als collavuraturs da l'administraziun chantunala per la lavur prestada. A las conburgaisas ed als conburgais giavischa ella tut il bun per la fin da l'onn sco er buna prosperitad en l'onn nov.
Il presidi da la regenza passa il 1. da schaner 1998 dad Aluis Maissen a Luzi Bärtsch, vicepresident daventa Klaus Huber.
Da las tractandas da la regenza - Data da la consegna: Mardi, ils 23 da december 1997
Data: 23.12.1997
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
46a7a490-a40b-4ccd-a99d-2eca79058f95
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Data da consegna:
Gievgia, ils 4 da settember 1997
Ina delegaziun dal parlament tirolais fa ina visita al Grischun
Per motiv dal giubileum da 25 onns da l'Arge Alp e per intensivar las relaziuns da bun vischin fa ina delegaziun dal parlament tirolais sin invit dal cussegl grond dal Grischun mardis e mesemna, ils 9/10 da settember 1997 ina visita al Grischun.
Per metter in accent politic durant l'onn giubilar da l'Arge Alp dasper las pli diversas occurrenzas culturalas e socialas ha la direcziun dal cussegl grond organisà ina scuntrada sur ils cunfins ora da commembers dal parlament. Da vart dal Tirol sa participeschan il president dal parlament, la vizepresidenta ed il vizepresident, quatter presidents da fracziuns ed in parlamentari, ferton ch'il Grischun vegn represchentà dal president dal cussegl grond, dal vizepresident, dals tschintg presidents da las fracziuns sco er dal chancelier e da ses substitut.
Sin il program da l'occurrenza da dus dis stattan l'emprin di in stgomi general d'opiniuns pertutgant dumondas che surpassan ils cunfins, spezialmain davart la partenanza a la cuminanza da lavur dals pajais da las Alps, ed il segund di ulteriurs temas d'interess communabel. Il mardis han lieu differentas visitas e discussiuns a Cuira, entant che la mesemna è deditgada spezialmain a dumondas dal transit da las Alps e dal mantegniment da las vias sco er da l'agricultura da muntogna. Per quest intent vegnan explitgads als giasts da l'exteriur ils projects da sanaziun vi da la via dal San Bernardino e fatg ina visita ad in manaschi d'in pur muntagnard sin la Mantogna.
Indicaziuns pertutgant fotografias
Tgi che vul far ina fotografia da questa societad è supplitgà dad esser mardi, ils 9 da settember 1997 a las 15.50 en il foier da l'edifizi dal cussegl grond, Masanserstrasse 3, Cuira.
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
56762713-7b40-4423-b8d2-73c2e860e230
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Resalvas envers la nova ordinaziun federala davart la protecziun da las auas
Da princip considerescha la regenza il sboz per ina nova ordinaziun federala davart la protecziun da las auas per in bun instrument. Ma ella refusa cleramain las disposiziuns davart la quantitad d'aua restanta e propona d'eliminar ulteriurs mancos.
Il sboz da la confederaziun per ina nova ordinaziun davart la protecziun da las auas tracta praticamain tut ils secturs ch'èn reglads en la lescha federala davart la protecziun da las auas, numnadamain las pretaisas envers las auas persas ch'èn da deviar, las pretaisas per la planisaziun, la construcziun ed il manaschi da las sereneras, la protecziun planisatoria da las auas (spezialmain da l'aua da fund), la garanzia da quantitads adequatas d'aua restanta, l'impediment d'autras influenzas duraivlas sin las auas sco er l'execuziun da la protecziun da las auas. La regenza beneventa la structura survesaivla da l'ordinaziun e la libertad d'agir ch'è daventada pli gronda per las autoritads. Cun la gronda part da las regulaziuns materialas va la regenza da princip d'accord, ma ella refusa expressivamain la garanzia da quantitads adequatas d'aua restanta. Ultra da quai constatescha ella ulteriurs mancos: Per part è il sboz formulà a moda fitg cumplitgada, i mancan pretensiuns per la qualitad da l'aua da funs e l'idea preventiva n'è betg vegnida resguardada avunda en il chapitel davart l'allontanament da las auas persas. Perquai vegni proponì d'eliminar anc quests defects.
La prescripziun, tenor la quala igl è da dumandar ina permissiun per prelevaziuns d'aua or d'auas currentas cun trajects che na mainan betg permanentamain aua, premess che l'aua dispona d'ina quantitad d'aua permanenta al lieu da la prelevaziun, cuntrafa, tenor l'opinun da la regenza, al princip da la separaziun da las pussanzas e da la legalitad. Sa basond sin il cler text sco er sin l'evidenta voluntad dal legislatur, constatescha la regenza che las disposiziuns pertutgant l'aua restanta en la lescha davart la protecziun da las auas n'èn betg d'observar per auas che sfundran dal tut durant pli che 18 dis per onn. Da questa constataziun esi da deducir stringentamain ch'i sto er esser pussaivel da prelevar aua senza dumandar ina permissiun en in lieu d'ina aua permanentamain currenta, sche l'ual na maina betg aua sin ses curs inferiur durant pli che 18 dis per onn. L'ordinaziun davart la protecziun da las auas sco ordinaziun executiva na po ni cumplettar, ni midar la lescha davart la protecziun da las auas, mabain ella sto suandar la mira da la lescha davart la protecziun da las auas e po sulettamain explitgar las regulaziuns ch'èn gia cuntegnidas da princip en la lescha.
Tenor la nova lescha davart la protecziun da las auas valan las disposiziuns pertutgant l'aua restanta sulettamain per auas currentas che mainan permanentamain aua. Auas currentas che na mainan betg aua durant pli che 18 dis per onn èn perencunter excepidas da las disposiziuns pertutgant l'aua currenta. L'ordinaziun davart la protecziun da las auas previsa vul uss er suttametter a l'obligaziun da dumandar ina permissiun las prelevaziuns d'aua or d'auas currentas cun trajects senza aua permanentamain currenta. Quest intent snega, tenor l'opiniun da la regenza, il cler text da la lescha. Ella propona d'elavurar l'ordinaziun en quel senn, ch'il champ d'applicaziun da las disposiziuns pertutgant l'aua restanta vegn limità sin quellas auas currentas, da las qualas la quantitad da deflussiun è pli gronda che nulla sin tut la lunghezza dal traject d'aua restanta.
Surdada da las lavurs per la construcziun nova e la renovaziun da l'ospital chantunal e regiunal retic: La regenza renvia la fatschenta ad ina reponderaziun
En connex cun la surdada da l'incarica tras la Fundaziun Ospital chantunal e regiunal retic a Cuira pertutgant las lavurs d'impressari per la construcziun nova da la chasa da letgs e per la renovaziun dal tract da visitas ha la regenza gì da s'occupar, en sias duas davosas sesidas, dals aspects concernent il dretg da submissiun dal cas. En il rom da duas refusas pertutgant las surdadas dispitaivlas da l'ospital chantunal aveva la dretgira administrativa dal chantun constatà en sias ponderaziuns a l'entschatta d'october, che las purschidas da las duas cuminanzas da lavur resguardadas hajan stuì vegnir exclusas da la concurrenza sco nunvalaivlas.
En sia funcziun sco autoritad da submissiun e suenter in'examinaziun detagliada ed ina ponderaziun dals interess publics che stattan en discussiun, è la regenza vegnida a la conclusiun, ch'ils interess dal chantun sco donatur da subvenziuns per ina applicaziun consequenta e correcta da las prescripziuns da submissiun decisivas prevalan cleramain envers quels da l'ospital chantunal per ina realisaziun sperta dal project. La regenza aveva gia fatg attent expressivamain a chaschun da l'approvaziun dal project da construcziun a l'observanza stricta da las disposiziuns valaivlas sco premissa per las contribuziuns chantunalas.
Suenter ch'ins n'ha betg tegnì quint da questa circunstanza cun surdar las lavurs a dus offerents cun purschidas nunvalaivlas, ha la regenza decidì da n'empermetter naginas subvenziuns, sche l'ospital chantunal e regiunal retic na revegn betg a sias decisiuns da surdada. La regenza ha uschia pretendì da l'ospital da reponderar anc ina giada questa chaussa. El duai decider surtut, sch'el duai surdar las lavurs dispitaivlas tras ina surdada directa ad in dals auters concurrents u tras ina nova publicaziun ed uschia tras ina repetiziun da la procedura. A la regenza displaschan ils ulteriurs retards, ma ella è da la ferma opiniun che las prescripziuns valaivlas sajan d'observar da tut ils participants.
Las mesiras encunter la sturnadad bovina vegnan sustegnidas
La confederaziun ha dà en consultaziun ina revisiun da l'ordinaziun davart epidemias d'animals, la quala vul adattar la regulaziun svizra a quella da la UE. Cun unifitgar las mesiras encunter la sturnadad bovina vegni fatg in pass impurtant per avrir las fieras da la UE per animals e per products d'animals da derivanza svizra. Per il mument observan 32 pajais restricziuns e scumonds d'importar envers la Svizra, tranter quels la majoritad dals pajais da la UE. Cun tschertas restricziuns beneventa la regenza questa regulaziun nova.
Contribuziuns umanitaras
Il chantun Grischun sustegna en il rom da sias pussaivladads finanzialas agids da svilup ed en cas da catastrofas a l'ester. En quest senn conceda la regenza contribuziuns d'in import total da 54'000 francs a las suandantas instituziuns ed als suandants projects:
- Swissaid en favur dal project "Mantegniment da l'ambient en la Sierra dal nord, Ecuador",
- Swisscontact en favur dal program per promover il mastergn en Bolivia,
- Amis svizzers da las vischnancas d'uffants SOS en favur dal project "Construcziun da la scola Hermann-Gmeiner a Ca Mau, Vietnam",
- Médecins sans Frontières en favur dal sustegn dal sistem da sanadad per il pievel tibetan,
- Agid protestant svizzer (HEKS) en favur dal project da svilup "Garanzia d'alimentaziun e svilup da vischnancas a Cambodscha",
- Helvetas en favur dal project "Agricultura cun sauaziun a Fuladugu e Siby, Mali",
- Armada dal salit en favur dal project "Canorta d'uffants a Carmo do Rio Claro, Brasilia",
- Agid cun medicaments, apparats medicinals e d'ospital per la Rumania, e
- Uniun "Pro Predeal, Bravuogn", che vul meglierar las cundiziuns da viver en la citad rumena Predeal.
Da las vischnancas
La regenza approva cun recumandaziuns la revisiun parziala da la planisaziun locala da Beiva e la revisiun parziala da la planisaziun locala da Tartar.
Da las tractandas da la regenza
Funtauna (inditgar adina): Chanzlia chantunala dal Grischun
Data da la consegna: Gievgia, ils 6 da november 1997
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
6913cad2-c264-48b0-ad87-4e9a0b1495c4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Cun anim en il futur - Gea a la revisiun totala da la constituziun chantunala
Il temp dad oz è caracterisà da grondas midadas che portan ton numerusas schanzas sco er numerus ristgs. La midada permanenta porta di per di novas provocaziuns ed è cumbinada cun ina tscherta malsegirezza. Quai che valaiva anc ier per definitiv, po gia esser antiquà damaun. En talas situaziuns basegna la societad in cumpass che mussa la direcziun generala. Quai è ina da las incumbensas d'ina constituziun chantunala. La constituziun grischuna na po dentant betg satisfar pli en la furma actuala a las grondas pretaisas. Ils 28 da settember 1997 vegnan las vischinas ed ils vischins a decider, schebain las lavurs per ina nova constituziun chantunala duain vegnir iniziadas u betg.
Il temp per ina revisiun totala è madir
La constituziun chantunala valaivla datescha da l'onn 1892. Numerus secturs essenzials èn dentant vegnids surpigliads da constituziuns pli veglias. Da lez temp ha l'administraziun chantunala acquistà circa l'emprima maschina da scriver ed ella ha obtegnì l'emprima colliaziun da telefon. Cunquai ch'ils automobils eran anc scumandads en il Grischun, viagiav'ins en charrotscha, a chaval u a pe. Dapi alur è succedida ina midada sociala ernorma che sa manifestescha malgrà pli che 20 revisiuns parzialas be a moda minimala en la constituziun chantunala. Differentas disposiziuns èn daventadas oz obsoletas, autras èn strusch pli chapaivlas pervi da lur cuntegn u pervi da lur formulaziuns. La realitad constituziunala sa differenziescha en plirs puncts dal text constituziunal e secturs impurtants n'èn gnanc cuntegnids u registrads be fragmentariamain. La constituziun chantunala è sco in vestgì vegl che mava sco culà tar la cumpra, che na stat dentant oz bain. Ella ha munglaments pertutgant il cuntegn sco er furmals che ston vegnir eliminads. La necessitad per ina revisiun totala na vegn betg contestada en il cussegl grond ed en la regenza e vegn er cumprovada entras in'expertisa independenta.
Far ina revisiun totala da la constituziun chantunala vul dir da reponderar fundamentalmain il dretg constituziunal existent en tut las parts. Ella dat la pussaivladad da far refurmas ed adattaziuns là, nua che la constituziun valaivla n'è betg pli adequata al temp. I na sa tracta betg d'ina revisiun totala per amur da la revisiun, mobain questa ha la finamira, d'obtegnair ina lescha da basa moderna, chapaivla e manaivla al burgais. I sa tracta pia da rinforzar il cumprovà e d'introducir las novaziuns necessarias.
Tschertas mancanzas da nossa constituziun chantunala pudessan er vegnir eliminadas cun agid da revisiuns parzialas. En questa moda essan nus dentant betg en il cas da sligiar tut ils problems. La constituziun restass ina cuntschadira nuncumpletta. Be ina revisiun totala permetta da crear ina constituziun cumpacta. Be alur datti la pussaivladad da metter en discussiun dumondas da princip statalpoliticas. En quest connex pon tut las vischinas e tut ils vischins exprimer, co els vulan furmar lur stadi pertutgant las incumbensas publicas, l'organisaziun da las autoritads sco er lur dretgs ed obligaziuns. "L'identitad" che vegn elavurada uschia furma il punct da partenza da l'identificaziun da las burgaisas e dals burgais cun il chantun. Ella rinforza l'identitad dal chantun en sia diversitad.
Eventuals secturs da refurma
La revisiun totala da la constituziun chantunala ha per mira da garantir per il futur la libertad d'agir da tut ils stgalims statals e da crear la basa per sligiar ils problems futurs. Per quai motiv na dastga la revisiun betg sa cuntentar be cun adattaziuns furmalas e linguisticas. Midadas dal cuntegn sin differents secturs èn indispensablas. Senza vulair preschentar soluziuns sa tracti da discutar las sequentas dumondas en il rom da las lavurs da revisiun:
Èn las cumpetenzas repartgidas a moda optimala sin ils differents staglims statals (chantun, regiun, vischnanca)? Ultra da questa e da sumegliantas dumondas pertutgant l'organisaziun statala sa tracti er anc da la collavuraziun en las regiuns sco er sur il cunfin dal chantun or (cun ils chantuns/vischnancas cunfinants/as e cun l'exteriur).
Pussibilitescha l'organisaziun administrativa dal chantun en il futur a mintga stgalim d'accumplir effizientamain e raziunalmain las incumbensas sin lur sectur da cumpetentas? En quest connex esi da menziunar sco chavazzins las corporaziuns da vischnancas e las aglomeraziuns.
Lubescha l'urden da cumpetenzas tranter pievel, parlament e regenza ina procedura democratica ed en il medem temp objectiva e confurma al temp? Po il pievel s'exprimer davart tut las dumondas impurtantas? I sa tracta da secturs sco condecisiun dal pievel en dumondas administrativas (referendum administrativ), la pussaivladad dal referendum encunter singulas disposiziuns da la lescha (referendum constructiv), il referendum facultativ da lescha u dal sistem electoral.
Ils principis da l'urden da finanzas duain vegnir resumads en la constituziun. Quai pertutga l'acquisiziun, l'administraziun ed il diever dals daners publics.
Incontestà è il basegn da revisiun da l'organisaziun giudiziala dal Grischun. Las lavurs persuenter èn gia vegnidas instradadas independentamain da la revisiun totala da la constituziun chantunala.
Condecisiun dal pievel è garantida
L'elavuraziun d'in sboz da la constituziun duai vegnir surdada ad ina cumissiun d'experts che duai tegnair quint da la diversitad linguistica, culturala, geografica e politica da noss chantun. En ina vasta procedura da consultaziun pon tut las burgaisas ed ils burgais interessads s'exprimer vers quest sboz. Cun ulteriuras mesiras vegn garantida plinavant l'infurmaziun permanenta da la populaziun. Questa procedura garantescha ina constituziun chantunala manaivla al burgais che vegn purtada da tuts.
Cun l'actuala decisiun da princip na vegn dentant betg cumprà il "giat en il sac", pertge che davart la nova constituziun ha il pievel da decider obligantamain en ina votaziun. Quel po decider alur libramain, schebain il resultat preschentà correspunda a sias ideas e sch'el vul acceptar la constituziun u sch'el vul refierer quella.
Crear buna premissas
Il medem mument cun la dumonda da princip duain vegnir creadas cundiziuns generalas favuraivlas per ina buna reussida dalla revisiun totala e quei cun introducir pussaivladads differenziadas da s'exprimer. Persuenter sto vegnir adattada la constituziun valaivla. Quai è l'object dal segund project.
Sco recumandà en l'expertisa independenta proponan il cussegl grond e la regenza da pussibilitar uschè numnadas votaziuns da variantas. Tar questa procedura pon ils votants decider en votaziuns separadas davart variantas pertutgant singuls artitgels.
Tar l'acceptaziun da questa revisiun pudess per exempel vegnir preschentada als votants la dumonda per in remplazzament dal referendum obligatori da lescha entras il referendum factulativ da lescha u questa da la partiziun da l'administraziun a moda separada sco varianta.
La disposiziun proponida è caracterisada d'ina gronda flexibilitad. Uschia tegna ella quint al fatg che la procedura da votaziun optimala po anc pir vegnir fixada, cura ch'il text da la constituziun è enconuschent. La procedura proponida pussibilitescha a las vischinas ed als vischins ina manifestaziun libra e vardaivla da l'opiniun. Ella porta al pievel dapli dretgs da cooperaziun, cunquei ch'ins po s'exprimer en votaziuns separadas davart novaziuns dispitaivlas.
Ton la decisiun da princip per la revisiun totala da la constituziun chantunala sco er l'adattaziun da la procedura èn vegnidas beneventadas cleramain dal cussegl grond e da la regenza e valan la paina da vegnir sustegnidas. Ina nova constituziun chantunala che tegna quint da las pretaisas socialas, economicas e giuridicas furma ina buna basa per sligiar ils problems actuals e futurs. En num da la regenza e dal cussegl grond intimesch jau Vus da gidar a rinforzar il Grischun cun in "Gea" persvadent per ils dus projects e da demussar ch'il Grischun è "en buna constituziun".
Cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch
Schef dal departament da giustia, polizia e sanitad dal Grischun
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
7b7cd91c-463c-484f-a8bc-f6e4b71eae4a
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ina lescha per promover la cultura adattada als basegns.
La nova lescha per promover la cultura è vegnida adattada als basegns da la lavur culturala grischuna: Ella resguarda las atgnadads da nossa lavur culturala cun metter prioritads. Cun mesiras decisas da promoziun duain vegnir megliuradas ultra da quai las deblezzas da la promoziun culturala da fin uss. - Il cussegl grond ha deliberà questa lescha unanimamain (102 encunter 0) ed ha er accentuà uschia la necessitad da la promoziun culturala.
La definiziun da la cultura che furma la basa da questa lescha è fitg averta e cumplessiva. Ella cuntegna medemamain ils secturs dals arts, dals classics fin agl art da video, la cultura da laics e la cultura populara, il mantegniment e la promoziun da las regiuns linguisticas, la perscrutaziun dal spazi cultural e da viver, dentant er la cultura dals giuvenils.
Tgi che promova tut, promova nagut en urden. - Questa critica che sa drizza encunter il princip da repartiziun eguala sto sa chapescha vegnir prendida seriusa. Malgrà che la nova lescha prevesa custs supplementars da 2.5 miu. francs per la promoziun da la lingua e cultura, ston ils meds vegnir impundids a moda ponderada.
La nova lescha per promover la cultura prova da tegnair quint da quests interess differents cun avair en egl ina promoziun decisa da prioritads, dentant er cun promover il medem mument avertamain projects. Domadus presupponan il medem: ina lescha da promoziun adattada als basegns.
Ils puncts principals da la promoziun.....
- La cultura e las linguas duain vegnir mantegnidas. Oravant tut las regiuns linguisticas dal Grischun cun sias trais linguas e ses divers idioms meritan ina tgira plain quità.
- Cun contribuziuns a las instituziuns culturalas da muntada duai la basa da la cultura grischuna vegnir rinforzada.
- La scolas da cant e musica prestan lavur da basa sin il sectur cultural e da giuventetgna e meritan uschia in sustegniment correspundent.
- Cun concurrenzas e stipendis libers poi vegnir purschì impuls per las persunas activas sin il champ cultural.
- Las atgnas iniziativas da la lavur culturala da laics e da la cultura populara duain vegnir sustegnidas cun contribuziuns a las federaziuns tetgalas e per curs spezialisads.
- Per render attent in publicum interessà obtegnan las bibliotecas contribuziuns per renovar lur effectivs.
- Il sustegniment da la cultura da giuventetgna duai permetter als giuvenils da viver lur atgna cultura.
- Ils puncts debels specifics duain vegnir eliminads entras programs d'accents.
- La perscrutaziun da la cultura merita in sustegniment intensivà, gist en in chantun da tala diversitad culturala e linguistica.
..... e la promoziun libra da projects
Cumplessiva na duai betg esser almain la chapientscha da la cultura, mobain er la promoziun da projects. En quest connex po vegnir fatg diever da la pratica cumprovada da la cumissiun per promover la cultura. Questa cumissiun che sa cumpona da set represchentantas e represchentants dals secturs culturals ils pli differents na selecziunescha betg entras ina chapientscha da la cultura restrictiva, mobain tschenta er clers criteris qualitativs.
Mantegnair il tradiziunal - recepir il nov
La cultura permetta a l'uman da chapir meglier sia situaziun, damai ch'ella demussa sia relaziun envers il mund, la societad e l'ierta tradiziunala; uschia definescha il cussegl europeic las prestaziuns culturalas. Ditg in zichel pli simpel: La cultura creescha in spievel da nossa societad, mussa nus en nossa particularitad. Dapli tendenzas e secturs culturals differents che vegnan integrads e pli divers che quest maletg daventa. La lavur culturala tradiziunala e las novas tendenzas, la cultura tradiziunala e l'avantgarde furman pia nagins cuntrasts ch'excludan in l'auter, mobain differentas modas da viver che dattan ensemen in interessant e different maletg.
Na betg cultura populara encunter lavur professiunala,
mobain cultura populara e lavur professiunala
La diversitad culturala da noss chantun è impressiunanta, furma il medem temp dentant er in'obligaziun. Gia la plurilinguitad che sa manifestescha en noss dialects ed idioms è ina ritgezza cultura impressiunanta cun ina cultura populara pregnanta. La cultura populara manegia questa cultura ch'è sa furmada da las circumstanzias da viver tradiziunalas e da las furmas da viver, sco per exempel il cant choral fitg derasà, il moviment musical, il teater da laics, dentant er la cultura da noss museums e da nossas bibliotecas. Questas furman il fundament d'ina regiun culturala. Da l'autra vart esi la lavur culturala professiunala che dat impuls essenzials en connex cun la confruntaziun e cun la provocaziun dal temp ed en furma experimentala. Ina regiun culturala vitala basegna domaduas, la colliaziun e l'innovaziun. Gist sil sectur dal teater pudain nus persequitar adina puspè quella collavuraziun captivanta tranter laics ed acturs professiunals.
In pled pertutgant ils custs ed il nez economic
Na sa tracti betg tar las expensas per la cultura d'in luxus che nus na pudain betg sa lubir pli? Èn expensas supplementaras inditgadas oz? - Da refusar èn expensas supplementaras alur, sch'ellas n'èn betg giustifitgadas pli. Franc datti anc adina cerchels che considereschan expensas culturalas per in luxus che nus na pudain betg sa lubir pli en temps che las finanzas daventan pli e pli stgarsas. Questa optica n'è dentant betg acceptabla.
Ina lavur culurala vitala è il spievel d'ina societad. Ella po contemplar sasezza en quel, ella chatta en quel sia identitad. Ina crisa è adina er ina crisa d'identitad e quella na po betg vegnir supperada be cun mesiras economicas. La "persunalitad" culturala d'in pajais è manegiada, sch'il professer da dretg public Peter Saladin di en in artichel: "Sch'il stadi vul esser a lung termin in urden stabil, fidà ed avert, sto el s'occupar spezialmain da sias incumbensas culturalas".
Ultra da quai dastga vegnir constatà che la promoziun da la cultura n'è betg ina but senza fund. Diversas studias mussan che las contribuziuns statalas per promover la cultura dastgan tuttavia er vegnir consideradas sco investiziuns, investiziuns che rendan dal reminent in pulit zic dapli che sin tscherts auters secturs. Plinavant è la promoziun da nossa cultura in argument impurtant per il Grischun sco lieu turistic.
La nova lescha per promover la cultura merita in GEA,
perquai ch'ella pussibilitescha ina promoziun da la cultura adattada al Grischun e perquai che la promoziun da la cultura è gist oz da speziala muntada.
Joachim Caluori, cusseglier guvernativ
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
f08cade1-6da7-4f89-bcd1-63ebde00a788
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Data da la consegna:
Gievgia, ils 4 da settember 1997
Da las tractandas da la regenza
La regenza è per ina interrupziun a termin restrenschida da la gravidanza
Da princip è la regenza grischuna per ina liberaziun da l'interrupziun a termin da la gravidanza en Svizra. Ella propona in termin da 12 emnas e vul cumbinar l'interrupziun a termin cun ina cussegliaziun obligatoria.
La confederaziun vul reglar da nov l'interrupziun da la gravidanza en il cudesch penal svizzer. Il sboz preliminar correspundent prevesa ch'ina interrupziun da la gravidanza è nunchastiabla, sch'ella vegn fatga aifer 14 emnas dapi l'entschatta da la davosa perioda sin dumonda da la dunna e cun la cooperaziun d'in medi patentà u d'ina doctoressa patentada. Suenter la scadenza da quest termin è l'interrupziun da la gravidanza nunchastiabla, sch'ella è inditgada tenor il giudicament medical per evitar il privel d'in donn corporal gravant u d'ina crisa psichica gravanta tar la dunna. Il privel stu esser tant pli grond, pli fitg che la gravidanza è progredida.
La regenza è s'occupada detagliadamain cun las dumondas eticas che resultan d'ina interrupziun da la gravidanza. Ella ha ponderà fitg bain tranter ina soluziun d'indicaziun medicinala ed ina tala a termin ed è arrivada a la conclusiun ch'ina soluziun a termin modifitgada envers la proposta da la confederaziun saja la pli adequata a la situaziun dad oz e possia perquai vegnir sustegnida.
En sia posiziun a l'uffizi federal da giustia accepta la regenza grischuna da princip ina liberalisaziun da l'interrupziun da la gravidanza, vul dentant reducir il termin da 14 sin 12 emnas e cumbinar quel cun ina cussegliaziun obligatoria. En vista a la muntada da la decisiun d'ina interrupziun da la gravidanza en cumbinaziun cun il conflict etic d'ina gravidanza nunvulida pari raschunaivel a la regenza ch'ina cussegliaziun obligatoria duai accumpagnar ina interrupziun a termin.
La regulaziun giuridica odierna na satisfa pli. Ina interrupziun a termin metta l'atgna responsabilitad da la dunna en il center ed eliminescha intschertezzas ed inegualitads giuridicas ch'existan anc. Il cudesch penal svizzer vegn accordà cun ina pratica liberala che regna en pli e pli chantuns. Ultra da quai adattescha la Svizra sia legislaziun a quella da la gronda maioritad dals pajais europeics ch'applitgeschan er ina interrupziun a termin da la gravidanza.
In termin da 12 emnas è tenor l'avis da la regenza in bun cumpromiss. Ella parta dal fatg che l'interrupziun a termin na vegn betg a chaschunar in agument dal dumber da las interrupziuns da la gravidanza. Las experientschas da l'exteriur cumprovan ch'il dumber dals aborts è per la gronda part independent da la regulaziun legala. Per la Svizra pon ins cumprovar che la pratica pli e pli liberala dals davos onns è vegnida accumpagnada d'ina diminuziun da las interrupziuns. En l'entir mund vali che là, nua ch'ina pratica liberala da l'interrupziun da la gravidanza è colliada cun in bun access a l'infurmaziun davart la sexualitad e la prevenziun sexuala, ins po constatar las ratas d'interrupziun las pli pitschnas. Cun la liberalisaziun proponida esi perquai d'accentuar las mesiras da prevenziun.
Infurmaturs:
- cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch, tel. 081-257 25 01
- Mathias Fässler, secretari dal departament, tel. 081-257 25 11
Da las vischnancas
Cun directivas e cundiziuns approva la regenza il project per la construcziun nova d'ina dimora da la Culav (fundaziun center grischun per lavuratoris e dimoras d'impedids). Resalvada resta la subvenziun dal project da construcziun tras l'uffizi federal da las assicuranzas socialas. Als custs che pon vegnir quintads da ca. 5.8 milliuns francs vegn empermess ina contribuziun chantunala da construcziun da 40 pertschient.
Envers l'uffizi federal per il traffic, secziun concessiuns per pendicularas, vegni proponì da dar a las pendicularas da Samignun SA la concessiun per ina sutgera da sis da Planer Salaas sin il piz Greit.
Per differents projects da construcziuns da vias en il chantun vegni dà liber credits d'in import total da radund 4.6 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Roland Bont, naschì l'onn 1964, d'Oberriet SG, domicilià a Son Gagl, daventa organisatur tar l'uffizi da persunal e d'organisaziun. El cumenza sia plazza la mesadad da settember 1997.
Niklaus Frey, naschì l'onn 1963, da Wattwil SG, domicilià a Cuira, daventa a partir da l'entschatta da settember 1997 manader da secziun tar l'uffizi da persunal e d'organisaziun.
Ruedi Waldburger, naschì l'onn 1965, da Bühler AR, domicilià a Herisau, daventa manader da secziun tar l'uffizi da construcziun bassa. El cumenza sia plazza l'entschatta da november 1997.
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
8ae1613d-d34f-4b4b-a169-31dfb5254ec1
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Diesch pertschient rabat sin las premias da l'assicuranza d'edifizis
Sin las premias da l'assicuranza d'edifizis per l'onn 1998 vegni concedì ina reducziun unica da pretsch da diesch pertschient. Il bun andament dal donn sco er buns retgavs da la facultad rendan pussaivla questa participaziun al resultat.
L'onn 1998 vegn l'assicuranza d'edifizis dal Grischun a reducir tut las premias per diesch pertschient ad interim. En vista a las premias ch'èn gia oz fitg bassas, na chaschuna quai en il singul cas savens betg in grond respargn. Ma en tut restan tuttina 3.5 milliuns francs tar las proprietarias ed il proprietaris da chasas dal Grischun.
Pitschens donns
La preschientscha d'ina prevenziun efficazia dals donns e da l'assicuranza en ils mauns da l'assicuranza chantunala d'edifizis ha ina gronda efficacitad per consequenza. La quota da donns sa chatta dapi onns per 40 pertschient sut quella da quels chantuns che n'enconuschan betg il sistem da l'assicuranza da dretg public. Prevegnir n'è betg sulettamain meglier, mabain er pli bunmartgà che guarir.
Gronds retgavs da la facultad
L'assicuranza d'edifizis è obligada d'acceptar tut las ristgas e da cuvrir illimitadamain ils donns assicurads. Perquai sto ella avair ultra da potentas reassicuranzas er grondas reservas. La politica d'investiziun precauta ed a lunga vista sa mussa en buns retgavs da la facultad. Quels vegnan puspè duvrads per furmar las reservas e per finanziar las fatschentas. Ils pitschens donns ed ils gronds retgavs da la facultad ensemen cun in'administraziun extraordinariamain favuraivla èn il motiv, pertge che las premias da l'assicuranza d'edifizis èn diminuidas dapi l'onn 1986 per passa 35 pertschient. En il Grischun importan ellas mo la mesadad da las premias da quels chantuns che n'enconuschan betg in'assicuranza d'edifizis da dretg public. Tuttina po l'assicuranza d'edifizis dal Grischun finanziar la prevenziun encunter incendis ed ils corps da pumpiers cun var diesch milliuns francs per onn ch'èn entrads tras las premias.
Persuna da referenza:
dr. Markus Fischer, directur da l'assicuranza d'edifizis, tel. 257 39 01
Jahr: 1998 Data: 31.12.1997
Funtauna: rg
|
3fb8fc5a-c740-466c-a5ee-d6a9e9759e2f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ils chantuns alpins èn per la taxa d'energia tenor il cussegl naziunal
La conferenza da las regenzas dals chantuns alpins (CRCA) è unanimamain per introducir ina taxa directiva d'energia tenor il concept dal cussegl naziunal. Quest concept è da preferir a quel da la cumissiun dal cussegl dals chantuns, perquai ch'el sa lascha realisar pli spert, garantescha ils meds che vegnan basignads en furma suffizienta ed è abel da chattar ina maioritad. Sco in studi da l'Electrowatt Engineering ha mussà è necessari per ils proxims 25 onns in basegn da finanzas da var 11 milliardas francs per garantir la cumpetitivitad da las ovras idraulicas existentas e per meglierar l'ecologia da las auas en ils territori da las Alps svizras.
Ina taxa directiva sco emprima cundiziun per liberalisar il martgà d'electricitad
L'introducziun d'ina taxa directiva sin energias betg regenerablas è per la CRCA ina premissa stringenta per liberalisar il martgà d'electricitad. Ella considerescha la taxa per uschè dir sco "pretsch d'entrada en il martgà d'electricitad liber". Sco quai che la CRCA ha gia accentuà pli baud vegn la liberalisaziun dal martgà d'electricitad numnadamain ad avair renconuschidamain consequenzas finanzialas ed ecologicas, uschenavant che la midada dal sistem dal martgà na vegn betg cumbinada cun mesiras directivas ("eco-dumping", "investiziuns betg amortisablas" etc).
Igl è inditgà d'introducir la taxa d'energia uschè spert sco pussaivel
La liberalisaziun dal martgà succeda pli spert che giavischà da l'economia d'electricitad. Uschia ha la Germania liberalisà en il fratemp cumplettamain ses martgà d'electricitad. Consequentamain datti ina dira concurrenza per il provediment da las citads tudestgas. Da questa concurrenza èn er participadas interpresas d'electricitad svizras. Las citads svizras vulan far pari sin quest sectur e pretendan da vegnir furnidas cun electricitad per cundiziuns equivalentas per las citads da l'exteriur. La dinamica dal martgà na s'orientescha betg tenor las disposiziuns transitorias legislativas. Perquai è necessaria ina introducziun speditiva da la taxa d'energia. Quai è pussaivel mo cun il conclus davart la taxa d'energia tenor il cussegl naziunal, il qual è vegnì considerà per confurm a la constituziun e ch'è gia sa mussà per abel da chattar ina maioritad.
Ils meds da la taxa directiva vegnan duvrads urgentamain
a) per garantir la cumpetitivitad da l'utilisaziun da la forza idraulica
En il studi da l'Electrowatt Engineering per incarica da la CRCA davart "il basegn finanzial per mantegnair las ovras idraulicas existentas e per meglierar l'ecologia en il territori da las Alps svizras" vegn mussà che dastgassan resultar tras la liberalisaziun dal martgà d'electricitad investiziuns betg amortisablas (IBA) en la dimensiun da circa 1,8 milliardas francs (cun ina derasaziun relativamain auta, mintgamai tenor il svilup dal martgà d'electricitad futur e dals pretschs dal martgà resultants) tar las ovras idraulicas svizras. Per garantir la cumpetitivitad da las ovras idraulicas indigenas èn ils meds da la taxa d'energia er d'utilisar per cumpensar las IBA inevitablas. Qua sa tracti d'ina pretaisa centrala da la CRCA. En quest connex essan nus s'exprimids repetidamain persuenter da colliar la finanziaziun da las IBA a criteris stringents (model cun l'obligaziun d'impegnaziun e da restituziun).
b) per pudair renovar tecnicamain las ovras idraulicas existentas
La renovaziun tecnica da las ovras idraulicas existentas è in'ulteriura mesira per garantir la cumpetitivitad. Per quest intent è d'impunder mo en ils chantuns alpins in basegn finanzial en la dimensiun da 140 milliuns francs per onn. Da quels vegnan ils possessurs dals stabiliments a pudair procurar sezs ina part senza pregiuditgar la cumpetivitad. Circa la mesadad da quest import - 70 milliuns francs per onn u 1,75 milliardas francs en 25 onns - èn dentant da finanziar cun meds da la taxa directiva d'energia tenor il cussegl naziunal.
c) per augmentar la valita ecologica da las auas en il territori da las Alps svizras
Sin fundament da las experientschas executivas da fin uss cun la lescha davart la protecziun da l'aua è la CRCA da la ferma persvasiun che enstagl da quotas d'aua restanta calculadas matematicamain (mesiras punctualas) pudessan vegnir prendidas autras mesiras, ch'èn ecologicamain pli efficazias. Ella propona perquai da realisar in model, tenor il qual las auas utilisadas en il territori da las Alps duain obtegnair ecologicamain dapli valita a basa d'in concept general cumplessiv. L'idea fundamentala da questa ponderaziun globala è in meglierament da "las auas sco spazi da viver" senza reducziuns da producziun per las ovras da forza idraulica. Per realisar quest model, significativ tant ord vista ecologica sco er da la politica d'energia, datti in basegn finanzial da total var 6 milliardas francs durant 25 onns u da circa 240 milliuns francs per onn.
Sco auas utilisadas en il senn da noss model na valan betg mo questas auas che vegnan utilisadas directamain per l'explotaziun d'energia, mobain er questas che vegnan influenzadas indirectamain da la producziun d'energia. Damai ch'er mesiras da cumpensaziun pon servir sut circumstanzas ad in augment ecologic, ston er esser permessas intervenziuns tar auas betg utilisadas. Sut questa categoria esi da chapir intervenziuns tecnicas, da manaschi e da l'administraziun tecnica ch'èn adattadas da meglierar la qualitad da "las auas sco spazi da viver". Perquai duain er vegnir resguardadas mesiras ord l'ambient da las auas.
Cumpilaziun dal basegn finanzial per ils proxims 25 onns
(Cifras sco cifras directivas)
|
5818555b-0652-438d-af45-158e0bbe9fb6
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta deliberescha unanimamain la lescha da submissiun
Ils 22 da december 1997 ha ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tractà a fund sut il presidi da deputà Christoph Suenderhauf ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Luzi Bärtsch, schef dal departament da construcziun, traffic e selvicultura il sboz per ina nova lescha chantunala da submissiun. La cumissiun ha decidì unanimamain da tractar il project ch'è planisà per la sessiun dal schaner 1998. Ella considerescha il sboz da la lescha, ch'è daventada necessaria oravant tut sin fundament da las directivas stringentas da la lescha federala davart il martgà intern, per in bun e modern project per reglar ils fatgs da submissiun sin il sectur chantunal e communal. Tenor l'avis da la cumissiun predeliberanta sto l'execuziun dentant vegnir observada tut spezialmain per betg derasar il furmalissem. En quest connex è la cumissiun dentant conscienta che quest postulat tschenta grondas pretaisas als posts che surdattan incaricas dentant er a las instanzas da meds legals.
Cun la nova lescha da submissiun vegni tegnì quint da la liberalisaziun pretaisa e da l'access al martgà liber da discriminaziuns per incaricas publicas sut las limitas minimalas da la GATT. La cumissiun è sco la regenza persvasa dal fatg che questa regulaziun è per las vischnancas ina regulaziun raschunaivla e pratitgabla. Uschia vegni pussibilità a las vischnancas da surpigliar integralmain questa lescha senza stuair relaschar atgnas disposiziuns da submissiun che stuessan correspunder en mintga cas a las pretaisas da la lescha davart il martgà intern.
A moda animada èn er vegnidas discussiunadas las differentas limitas minimalas per la surdada a maun liber, la procedura d'invit e la procedura averta u selectiva. La cumissiun è vegnida unanimamain a la conclusiun che las valurs da las incaricas proponidas da la regenza pon vegnir acceptadas sco soluziun equilibrada. Per pudair tegnair quint da la problematica en relaziun cun ils auters chantuns, nua che valan per part autras limitas minimalas ed offeriders grischuns pudessan esser en dischavantatg, ha la cumissiun previs expressivamain ina nova disposiziun, tenor la quala la regenza po adattar tenor basegn las valurs da las incaricas per garantir l'egualisaziun interchantunala.
Unanimamain èn la finala er vegnidas beneventadas las prescripziuns davart la protecziun dals lavurers e las cundiziuns da lavur. Qua tras vegn la pratica cumprovada fin uss ch'è ton per ils lavurers sco er per ils patruns da gronda muntada surpigliada en il dretg nov e per part schizunt accentuada. La finala considerescha la cumissiun predeliberanta materialmain per en urden che la regenza - analogamain a las prescripziuns da la GATT - vegn declerada cumpetenta per relaschar las disposiziuns executivas necessarias.
En quest senn ha la cumissiun concludì da recumandar al cussegl grond d'entrar en il project sco er da vulair prender enconuschientscha da la liquidaziun da differents postulats pendents.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d2746526-bcf7-4bfb-8c3f-275e339fdd75
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Revisiun parziala da la lescha chantunala da taglia
Davent dal 1. da schaner 2001 vegn applitgada directamain la lescha federala davart l'armonisaziun da las taglias directas dals chantuns e da las vischnancas (lescha d'armonisaziun). Quella remplazza las regulaziuns chantunalas divergentas. Sin il medem termin sto la lescha chantunala da taglia vegnir adattada al dretg federal.
Il departament da finanzas e militar iniziescha la procedura da consultaziun pertutgant la revisiun parziala da la lescha chantunala da taglia. La revisiun parziala cumpiglia principalmain ils sequents secturs:
Adattaziuns al dretg d'armonisaziun
Tut las disposiziuns da la lescha da taglia vegnan examinadas en quest senn, sch'ellas correspundan a la lescha d'armonisaziun. Midadas essenzialas sa resultan en quai connex sin il sectur da las deducziuns sco er concernent imponer taglia sin las rentas d'AVS e da AI.
Adattaziuns ord vista dal chantun
Sut quest titel vegnan differents puncts da revisiun mess en discussiun, tranter auter er imponer taglia sin la valur da l'atgna fittanza.
Fixaziun temporala per las persunas natiralas
Il departament da finanzas propona da midar da la fixaziun valaivla tenor il passà da dus onns a la fixaziun tenor il preschent d'in onn. Cun la fixaziun tenor il preschent po vegnir tegnì quint in pulit zic meglier al princip da l'imposiziun tenor la capacitad economica, damai che l'incassament da la taglia correspunda meglier a las entradas cuntanschidas ed eventualas variaziuns d'entradas pon vegnir resguardadas pli spert.
Dretg davart la taglia supplementara e la taglia penala
En quest pachet da revisiun vegnan adattadas principalmain las disposiziuns davart las taglias penalas al dretg d'armonisaziun ed a las garanzias minimalas da la convenziun europea per proteger ils dretgs umans (CEDU).
Plan da termin per la revisiun da la lescha
Il termin da consultaziun dura fin la mesadad d'avrigl 1998. L'onn 1999 duai il project vegnir tractà en il cussegl grond e suenter vegnir suttamess al pievel per la votaziun.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
290fa08e-da65-4220-8078-a222a9caade3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Diesch pertschient rabat sin las premias da l'assicuranza d'edifizis
Sin las premias da l'assicuranza d'edifizis per l'onn 1998 vegni concedì ina reducziun unica da pretsch da diesch pertschient. Il bun andament dal donn sco er buns retgavs da la facultad rendan pussaivla questa participaziun al resultat.
L'onn 1998 vegn l'assicuranza d'edifizis dal Grischun a reducir tut las premias per diesch pertschient ad interim. En vista a las premias ch'èn gia oz fitg bassas, na chaschuna quai en il singul cas savens betg in grond respargn. Ma en tut restan tuttina 3.5 milliuns francs tar las proprietarias ed il proprietaris da chasas dal Grischun.
Pitschens donns
La preschientscha d'ina prevenziun efficazia dals donns e da l'assicuranza en ils mauns da l'assicuranza chantunala d'edifizis ha ina gronda efficacitad per consequenza. La quota da donns sa chatta dapi onns per 40 pertschient sut quella da quels chantuns che
n
'enconuschan
betg
il sistem da l'assicuranza da dretg public. Prevegnir n'è betg sulettamain meglier, mabain er pli bunmartgà che guarir.
Gronds retgavs da la facultad
L'assicuranza d'edifizis è obligada d'acceptar
tut
las ristgas e da cuvrir illimitadamain ils donns assicurads. Perquai sto ella avair ultra da potentas reassicuranzas er grondas reservas. La politica d'investiziun precauta ed a lunga vista sa mussa en buns retgavs da la facultad. Quels vegnan puspè duvrads per furmar las reservas e per finanziar las fatschentas. Ils pitschens donns ed ils gronds retgavs da la facultad ensemen cun in'administraziun extraordinariamain favuraivla èn il motiv, pertge che las premias da l'assicuranza d'edifizis èn diminuidas dapi l'onn 1986 per passa 35 pertschient. En il Grischun importan ellas mo la mesadad da las premias da quels chantuns che
n
'enconuschan
betg
in'assicuranza d'edifizis da dretg public. Tuttina po l'assicuranza d'edifizis dal Grischun finanziar la prevenziun encunter incendis ed ils corps da pumpiers cun var diesch milliuns francs per onn ch'èn entrads tras las premias.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
e3e6a004-f779-4afd-abe9-b83b951a16f7
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Communicaziun a las medias da la cumissiun predeliberanta dal cussegl grond per relaschar ina lescha davart la banca chantunala grischuna
Sut la direcziun da deputà Hansjörg Trachsel, Schlarigna, ha la cumissiun predeliberanta dal cussegl grond en preschientscha da president da la regenza dr. Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar, entschavì la predeliberaziun da la lescha davart la banca chantunala grischuna.
Durant la sesida han ils commembers da la cumissiun predeliberanta obtegnì la pussaivladad da dumandar represchentants da la BCG davart ils svilups en ils conturns da la banca en general e davart l'andament da gestiun da la banca chantunala en spezial. Els han fatg diever da questa pussaivladad.
Cun satisfacziun han ils commembers da la cumissiun predeliberanta prendì enconuschientscha dal stadi zunt saun da la banca dals Grischuns. En general vegni beneventà fitg che las lavurs vid la basa legala da la banca pon vegnir fatgas en in mument, en il qual la banca è en ina situaziun economica fitg buna e sia fixaziun en il chantun è meglra che mai.
En vista a las midadas rasantas sin la fiera da bancas ed er sut l'impressiun dals svilups ils pli novs (la gronda fusiun UBS/SBV) vul la cumissiun predeliberanta tadlar ultra da quai in expert extern, per obtegnair in maletg da las tendenzas las pli novas. Quest intent duai pussibilitar la cumissiun predeliberanta da pudair decider a moda pli cumpetenta davart ils puncts centrals dal project.
La deliberaziun da la lescha davart la banca chantunala previsa per la sessiun da schaner 1998 vegn perquai spustada. La deliberaziun dal project è uss previsa per la sessiun da matg 1998.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
84febd4a-650b-4d93-ba61-cdf4a4168b5c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il segund lieu da staziunament per vagants a Cazas è pront
Uss è pront er il segund lieu da staziunament per vagants svizzers a Cazas. El sa chatta sin l'intschess da la vischnanca da Cazas en la "Waldau" e porscha plaz per diesch famiglias. Las singulas parcellas èn circa 150 m2 grondas e disponan da colliaziuns per current electric, aua e chanalisaziun.
Ultra dals dus lieus da staziunament per vagants svizzers a Cuira (Sommerau) e Cazas existan en il Grischun plazzas da transit per vagants svizzers ad Andeer, Panaduz, Favugn, Tavanasa e Roten. Ultra da quels datti a Domat/Ems ina plazza da transit per vagants esters. Ils vagants svizzers sa trategnan l'enviern en ils lieus da staziunament, da la primavaira fin l'atun mintgamai temporarmain sin las plazzas da transit.
Il departament da giustia, polizia e sanitad cumpetent en chaussa engrazia a tuts participads per lur sustegn cooperativ ed exprima la speranza che er autras vischnancas sa laschian motivar da prestar ina contribuziun per meglierar las cundiziuns da viver dals vagants svizzers.
Data: 13.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
6716b5ad-fc4e-4619-bd8f-41825f08a7d3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza relai l'ordinaziun per promover la cultura
La lescha per promover la cultura ch'è vegnida acceptada la fin da settember 1997 dal pievel vegn messa retroactivamain en vigur l'entschatta da l'onn 1998. Plinavant relascha la regenza sin il medem termin in'ordinaziun per promover la cultura. Quella regla ultra da las cumpetenzas ed ils gremis ch'existevan gia fin uss principalmain ils sequents secturs reglads per part da nov: Scolas da chant e musica, la lavur professiunala da cultura e mesiras spezialas da promoziun. Il text vegn publitgà proximamain en il Fegl uffizial dal chantun.
Da las vischnancas
Cun resalvas e prescripziuns vegnan approvadas la prima part da la revisiun totala da la planisaziun locala da Tavau e la revisiun totala da la planisaziun locala da Cuvlignas. La revisiun parziala da la planisaziun locala da Seglias vegn approvada medemamain sco ina revisiun parziala da la lescha da taglia da Pasqual.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits en l'import total da var 1.3 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Giuliano Castigliego, naschì 1961, da Brescia (I), sesent a Locarno, daventa medi superiur tar la clinica psichiatrica Beverin. El entra en uffizi l'entschatta d'avrigl 1998.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 15 da schaner 1998
Data: 15.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d083326a-acaa-4a0c-8491-2164e1fe1db3
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond s'occupa da la revisiun da l'ordinaziun davart il promover l'economia publica
Sut il presidi da deputà Werner Bär, Jenaz, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Klaus Huber, schef dal departament da l'intern e da l'economia publica ha tractà ils 8 da schaner 1998 ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond la revisiun parziala da l'ordinaziun davart il promover l'economia publica en il chantun Grischun (OPE). La cumissiun ha concludì unanimamain d'acceptar la revisiun e recumonda al cussegl grond da tractar quella en la proxima sessiun da schaner.
En il center da la revisiun stattan adattaziuns a la lescha federala revedida davart agids d'investiziun per territoris da muntogna (LAI) ch'è ida en vigur il 1. da schaner 1998. Cun la revisiun da la LAI vegnan dadas dapli cumpetenzas al chantun. Uschia approvescha uss il chantun ils concepts regiunals da svilup e fixescha ils emprests d'agid d'investiziun ed ils agids finanzials als purtaders regiunals da svilup. Nov è er il program REGIO plus, cun il qual duain vegnir sustegnids projects da natira organisatoria, concepziunala ed instituziunala per vegnir a fin cun la midada da structura sin il territori rural.
Finamira da la preschenta revisiun da l'ordinaziun chantunala davart il promover l'economia publica esi, da crear la basa per trair a niz ton sco pussaivel ed a moda efficazia ils programs federals da promoziun, e quai cun agid da proceduras simplas e spertas.
La cumissiun na fa al cussegl grond naginas propostas per midadas pertutgant la preschenta revisiun, ella è dentant da l'opiniun ch'impurtants postulats da la promoziun da l'economia sco p. ex. la promoziun dal lieu, la promoziun da las interpresas pitschnas e mesaunas, il chapital da ristga u il forum economic dal Grischun duain vegnir schliads uschè spert sco pussaivel en il rom d'ina revisiun da la lescha chantunala davart il promover l'economia publica.
DEPARTAMENT DA L'INTERN E
DA L'ECONOMIA PUBLICA
Data: 16.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d8129e0c-e3dd-4bbb-bb46-2f32364e4d97
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Novaziuns sin il sectur da la protecziun dal terren vegnan beneventadas
En sia posiziun beneventa la regenza il sboz da revisiun da l'uschenumnada ordinaziun federala davart la protecziun dal terren. Quella sa cloma da nov ordinaziun davart contaminaziuns dal terren (PCT) e cuntegna sco novaziuns principalas prescripziuns davart mesiras per terren gia contaminà e prescripziuns per proteger il terren da contaminaziuns fisicalas durablas. Ultra da quai vegn introducì in appendix davart substanzas organicas nuschaivlas.
Da las vischnancas
En la construcziun nova da la chasa da scola e sala plurivalenta a Lavin vegn installà in stgaudament da zinslas. Quel stgauda ultra da las localitads construidas da nov er il local da pumpiers existent sco er la chasa da scola veglia. En cumparegliaziun cun in stgaudament d'ieli presta il chantun 70 pertschient vi dal custs supplementars da 134'000 francs.
La regenza approva il statut d'organisaziun da la corporaziun regiunala da Bergiaglia, ina revisiun parziala da la constituziun communala da Parpan sco er las revisuns parzialas da las leschas da taglia da Castrisch, Lon, Parpan e Praden.
Fatgs da persunal
Thomas Villmar, naschì 1960, burgais da la Germania, sesent a Favugn, daventa medi da partiziun en la clinica psichiatrica Beverin.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 22 da schaner 1998
Data: 22.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
679585e4-c30c-41ac-98e8-9cc0ea818f3f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Entschatta da la revisiun totala da la constituziun chantunala
La regenza numna ina cumissiun per la constituziun. Questa cumissiun ha l'incarica d'elavurar in sboz per ina nova constituziun.
Ina cumissiun per la constituziun da bunamain 30 persunas duai elavurar en il Grischun in sboz per ina nova lescha fundamentala. La cumposiziun da la cumissiun è fitg vasta e tegna quint da la gronda varietad dal chantun. Ultra da las grondas partidas chantunalas èn represchentadas er gruppas d'ordaifer il parlament. En pli fan part da la cumissiun ils dus experts prof. dr. Tobias Jaag e PD dr. Tomas Poledna sco er represchentants da l'administraziun e da las dretgiras chantunalas. La cumissiun per la constituziun stat sut il presidi da cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch, schef dal departament da giustia, polizia e sanitad.
L'incarica a la cumissiun per la constituziun è d'elavurar in sboz da la constituziun per mauns da la regenza e da rediger in rapport explicativ latiers. I sa tracta spezialmain da preschentar las pussaivladads per midadas ch'èn giavischablas u necessarias. En dumondas dispitaivlas po la cumissiun recumandar soluziuns u proponer differentas variantas a la regenza. La valitaziun politica conclusiva resta resalvada a la regenza. La basa per las lavurs da la cumissiun èn las lavurs preliminaras da l'administraziun e dals dus experts.
La cooperaziun da tut las burgaisas ed ils burgais è garantida. En ina vasta procedura da consultaziun vegnan els a pudair prender posiziun davart il sboz da la constituziun. Ultra da quai vegn la publicitad orientada regularmain tras las medias davart il stadi da las lavurs. Ina "chascha da brevs per la constituziun" er da spezia electronica accepta las propostas da la populaziun durant l'entira durada da las lavurs.
La finamira da la revisiun totala è da crear ina lescha fundamentala manaivla al burgais e progressiva che rinforza quai ch'è sa cumprovà ed introducescha las novaziuns necessarias. L'abilitad d'agir dal chantun duai vegnir garantida per l'avegnir. La nova constituziun chantunala sto satisfar en emprima lingia a las suandantas pretaisas:
-
L'organisaziun dal chantun è furmada a moda manaivla ed empernaivla per il burgais.
-
La classificaziun da l'administraziun dat la pussaivladad a tut ils plauns chantunals d'ademplir lur cumpetenzas a moda efficazia ed economica.
-
Ils dretgs dal pievel sin plaun chantunal garanteschan ina procedura da decisiun democratica e medemamain confurma a la materia ed al temp.
-
La structura da la constituziun è chapibla per tuts e logica.
Il settember 1997 han las votantas ed ils votants decidì cun gronda majoritad che la constituziun chantunala dal Grischun saja da suttametter ad ina revisiun totala. Els han dat suatientscha a la proposta da la regenza e dal cussegl grond. La procedura correspunda a la procedura legislativa usitada. Questa moda da procedura è vegnida concludida dal cussegl grond sin proposta da la regenza.
Cumposiziun da la cumissiun per la constituziun:
cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch (president)
Beatrice Baselgia
Andrea Bianchi
Benno Burtscher
dr. Martin Bundi
Remo Cavegn
dr. Werner Caviezel
Anna-Alice Dazzi Gross
Walter Decurtins
dr. Marco Ettisberger
Sandra Felix
Thomas Hensel
dr. Hans Joos
Gieri Luzi
Margrith Raschein-Patt
Christian Rathgeb
Luca Tenchio
Hansjörg Trachsel
Christian Walther
PD dr. Tomas Poledna (expert)
prof. dr. Tobias Jaag (expert)
dr. Alex Schmid (president da la dretgira chantunala)
dr. Johann Martin Schmid (president da la dretgira administrativa)
dr. Claudio Riesen (chancelier)
Willi Berger (secretari dal DFM)
Christian Boner (secretari dal DIEP)
Alberto Crameri (secretari dal DCTS)
Mathias Fässler (secretari dal DGPS)
dr. Silvio Jörg (secretari dal DECA)
Data: 29.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
d14d8772-10dc-4344-94b9-a67e4f6e6216
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Resalvas pertutgant la nova lescha davart la dretgira federala
L'atun passà ha il departament federal da giustia e polizia tramess en consultaziun in sboz per ina nova lescha federala davart la dretgira federala. Las novaziuns han per mira da distgargiar la dretgira federala. Concret vegnan proponidas las sequentas mesiras:
- Il sistem dals meds legals duai vegnir simplifitgà radicalmain cun introducir in recurs unifitgà.
- Recurs che na satisfan betg a tscherts criteris duain pudair vegnir declerads per inadmissibels en ina uschenumnada procedura da preexaminaziun.
- La dretgira d'assicuranza vegn integrada en la dretgira federala.
- I vegn creà ina dretgira administrativa federala ed ina dretgira penala federala independenta.
- Ils chantuns vegnan obligads da stabilir da princip autoritads giudizialas sco preinstanzas da la dretgira federala. Quellas han da giuditgar sin il sectur dal dretg civil e penal sco segunda instanza e sco instanza superiura.
- La dretgira federala fungescha er sco dretgira federala constituziunala cun examinar precedentamain decrets federals, cumbain che quels sajan cumpatibels cun ils dretgs constituziunals e cun il dretg internaziunal.
Da princip beneventa la regenza grischuna bain las novaziuns proponidas. Ella è dentant decididamain encunter las instanzas dublas sin il sectur dal dretg civil e penal. Cun quai vegniss intervegnì en l'autonomia d'organisaziun dals chantuns, quai ch'avess considerablas consequenzas per il Grischun. L'organisaziun giudiziala grischuna pudess strusch schliar quels problems. Empè che la dretgira federala vegniss distgargiada cun questa novaziun, daventassan las proceduras anc pli lungas e la giustia vegniss strapatschada supplementarmain. La surchargiada da la dretgira federala na dastga betg vegnir dada vinavant als chantuns. Ulteriuras resalvas formulescha la regenza pertutgant las restricziuns d'access a la dretgira federala. I na dastga betg vegnir surlaschà a la dretgira d'eleger, tge cas da dretg ch'ella vul tractar.
Credits per la construcziun da vias
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun dat la regenza liber credits en l'import total da var 25.5 milliuns francs.
Fatgs da persunal
La fin da december 1997 èn ids en pensiun:
- Diegeo Rueda, Cazas, tgirunz auxiliar a la clinica psichiatrica Beverin.
La fin da schaner van en pensiun:
- Josef Casanova, Lumbrein, manader da construcziun tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 6, Glion, e
- Josef Plangger, Mut, vier tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 7, Tusaun.
La regenza engrazia a quels collavuraturs per ils servetsch prestads en favur dal chantun.
Da las tractandas da la regenza - Data da consegna: Gievgia, ils 22 da schaner 1998
Data: 29.01.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
69c1ae90-a779-4bd8-88b5-6cd7828eb2dc
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziuns per reducir las premias da las cassas da malsauns 1998
Persunas e famiglias cun pitschnas entradas pon far quint er quest onn cun ina contribuziun vid lur custs per las premias da las cassas da malsauns. A las persunas ch'han probablamain dretg d'ina contribuziun, vegn il formular da dumonda en general tramess directamain. Persunas che na survegnan nagin formular da dumonda e che sa considereschan tuttina cun dretg da contribuziuns, pon pretender il formular tar la filiala AVS da lur vischnanca da domicil. La dumonda sto vegnir inoltrada fin il pli tard la fin da mars da quest onn a la filiala AVS da la vischnanca da domicil.
Per part èn las premias per l'assicuranza da malsauns augmentadas fitg per ils blers assicurads durant ils davos onns. Surtut per persunas e famiglias cun pitschnas entradas daventi pli e pli difficil da purtar sezzas quests custs. Per reducir la grevezza tras las premias da la cassa da malsauns da questas persunas sin ina mesira supportabla, prestan la confederaziun ed il chantun er quest onn contribuziuns. En il chantun Grischun vegnan a star a disposiziun per reducir las premias da las cassas da malsauns totalmain ca. 4.5 milliuns francs dapli contribuziuns che l'onn passà u totalmain ca. 49.3 milliuns francs. Davart l'otezza da las contribuziuns e davart la gruppa cun dretg da contribuziuns vegn la regenza a decider il settember, suenter la valitaziun da las annunzias.
Persunas cun dretg da contribuziuns
Dretg d'ina contribuziun han tut las persunas ch'èn suttamessas, sin fundament da lur domicil fiscal en il chantun Grischun, a l'obligaziun d'assicuranza e che vivan en relaziuns economicas modestas. Per calcular las relaziuns economicas è decisiva l'entrada suttamessa a la taglia inclusiv 10% da la facultad suttamessa a la taglia, tenor la davosa disposiziun da l'uffizi da taglia. Persunas che vegnan imponidas ensemen, han in dretg general da reducziun da las premias. Persunas ch'èn obligadas da pajar las premias da la cassa da malsauns per autras persunas, han medemamain in dretg general, ensemen cun las persunas sustegnidas.
Annunzia dal dretg fin la fin da mars
Persunas che vegnan probablamain a far part da la gruppa cun dretg da contribuziuns sin fundament da lur relaziuns d'entrada, survegnan quests dis ina brev da la cassa da cumpensaziun AVS dal chantun Grischun; ensemen cun quella survegnan ellas lur formular persunal da dumonda. Persunas che n'han betg survegnì in formular da dumonda e che sa considereschan tuttina cun dretg da contribuziuns, pon pretender in tal tar la filiala AVS da lur vischnanca da domicil. Las dumondas èn d'inoltrar fin il pli tard la fin da mars da quest onn a la filiala AVS da quella vischnanca, en la quala la persuna che fa la dumonda ha ses domicil fiscal.
Stagiunaris e requirents d'asil
Stagiunaris e persunas cun dimora curta cun ina permissiun da dimora che vala pli ditg che trais mais, sco er requirents d'asil e persunas admessas provisoriamain pon, sch'els vivan en relaziuns economicas modestas, pretender il formular da dumonda tar lur patrun resp. tar la filiala AVS da lur vischnanca da dimora. Els han d'inoltrar il formular fin la fin da mars u aifer in mais suenter lur annunzia tar l'uffizi d'abitants, a la filiala AVS da lur vischnanca da dimora.
Moda da pajament
La contribuziun a las premias da la cassa da malsauns vegn pajada a la cassa da malsauns, sche la cassa pretenda quai. L'onn passà han las bleras cassas fatg diever da questa pussaivladad. Tut tenor la decisiun da la cassa vegn en quest cas il quint da las premias reducì en la dimensiun da la reducziun da las premias u l'import correspundent transmess als assicurads. In dretg direct dals assicurads envers il chantun exista mo, sche la cassa da malsauns na pretenda betg il pajament ad ella sezza.
Infurmaziuns davart la reducziun da las premias dat scadina filiala AVS da las vischnancas u la cassa da cumpensaziun AVS dal chantun.
Data: 3.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
19daa55c-6972-405c-8c1b-9e31bde5b704
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza sa scuntra cun ils uffiziers superiurs da l'armada
Mardi, ils 10 da favrer 1998 sa scuntra la regenza cun ils uffiziers superiurs da l'armada. Sin il program stattan in bainvegni en la sala da la regenza, in apéro en il tschaler statal e silsuenter in gentar communabel. Quella scuntrada serva a la tgira dals contacts ed ad ina discussiun libra. La rolla d'ospitant vegn surpigliada da la regenza grischuna e dal cumandant cirquital colonel Ferdinand Marty, entant che las sequentas persunas vegnan spetgadas sco giasts:
- cumandant da corp (cdtC) Hansulrich Scherrer, schef dal stab general
- cumandant da corp (cdtC) Simon Küchler, cumandant dal corp d'armada da muntogna 3
- divisiunari (div) Valentino Crameri, cumandant da la divisiun da muntogna 12
- divisiunari (div) Martin von Orelli, substitut dal schef dal stab general
- brigadier (br) Erhard Semadeni, cumandant da la brigada territoriala 12
- brigadier (br) Bruno Gähwiler, cumandant da la brigada da fortezza 13
- brigadier (br) Fritz Meisser, fin uss substitut dal cumandant da la divisiun da muntogna 12
Data: 5.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
15082f5c-645b-4b99-a7b8-0426dd758692
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La purschida da plazzas d'emprendissadi duai vegnir meglierada
La confederaziun ed il chantun sustegnan differentas mesiras per promover la scolaziun d'emprendists cun contribuziuns spezialas.
Dapi in pèr onns esi per giuvenils ch'han terminà lur scolaziun obligatoria pli e pli difficil da chattar ina plazza d'emprendissadi. L'avrigl 1997 ha il parlament federal prendì perquai l'uschenumnà conclus pertutgant las plazzas d'emprendissadi. Quel prevesa da conderscher contribuziuns d'in import total da 60 milliuns francs per ils onns da scolaziun 1997, 1998 e 1999 per mesiras per meglierar la purschida da plazzas d'emprendissadi. Al chantun Grischun esi vegnì concedì a basa d'ina clav da repartiziun radund in milliun francs. La clav resguarda il dumber d'abitants, il dumber da las relaziuns d'emprendissadi, la dischoccupaziun dals giuvenils sco er la forza finanziala dals chantuns. Ils daners federals pon vegnir pretendids dal chantun, sch'er el ademplescha prestaziuns cumparegliablas. En il fratemp datti in pachet general da mesiras ch'è resultà en collavuraziun tranter l'administraziun chantunala, l'economia e las associaziuns. Quel è vegnì inoltrà a l'UFIML per stipular ina cunvegna da prestaziuns. Il project cumpiglia ils sequents secturs:
- meglierar las infurmaziuns da professiuns (marketing d'emprendissadi),
- crear federaziuns da scolaziun,
- sustegnair curs d'introducziun per distgargiar ils manaschis d'emprendissadi.
Il chantun sa participescha cun contribuziuns ed atgnas prestaziuns d'ina valita totala dad 1.15 milliuns francs vi da las mesiras, cun las qualas la furmaziun dals emprendists duai vegnir promovida. En il rom d'ina incumbensa extendida vegnan las instituziuns existentas per la scolaziun preprofessiunala ad avair l'incumbensa d'adattar lur purschida pli fitg als basegns dal martgà e da promover la pratica. Spezialmain duain vegnir creadas purschidas per giuvenils cun deficits da scolaziun e vegnir pussibilitada a las mattatschas l'invista en professiuns che n'èn betg tipicas per dunnas.
Clera basa legala per las taxas da dretg d'aua da la confederaziun
En sia posiziun a cusseglier federal Moritz Leuenberger beneventa la regenza il sboz per ina nova ordinaziun davart las taxas da l'uffizi federal da l'economia d'aua. Cun quai vegn creada ina clera basa legala per tut las taxas da la confederaziun sin il sectur da las concessiuns e permissiuns tenor il dretg d'aua. La regenza n'oppona betg encunter l'intenziun da la confederaziun d'introducir in'obligaziun da pajar taxas per ses custs administrativs. En vista a l'avertura dal martgà d'electricitad vuless ella entant minimar las grevezzas supplementaras per la producziun idraulica d'electricitad. D'accord è la regenza cun la regulaziun ch'ils chantuns e las vischnancas na pajan betg taxas per cas che la confederaziun conceda dretg reciproc. Sin il sectur dals implants da fermada propona la confederaziun duas variantas: Taxas pauschalas u ina cumbinaziun dals custs tenor il temp e las taxas pauschalas. La regenza è cleramain per las taxas pauschalas, cunquai che quellas chaschunan main lavur.
La cumissiun per la constituziun vegn cumplettada
La cumissiun per la constituziun vegn cumplettada cun Guido Lardi e cumpiglia uss exact 30 persunas. La cumposiziun ha da tegnair quint da la diversitad dal chantun Grischun. Glindesdi, ils 16 da favrer 1998 sa raduna la cumissiun a sia prima seduta.
Da las vischnancas
La regenza approva da princip il project preliminar per l'engrondiment da la chasa da scola a Sils e.T. (prima etappa). Vi dals custs imputabels vegnan empermessas las suandantas contribuziuns da construcziun: per la scola primara 10 pertschient e per il stgalim superiur 15 pertschient. Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da las constituziuns communalas da Sievgia e da Vaz-sut.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits d'in import total da var 1.3 milliuns francs.
Fatgs da persunal
Andrea Caviezel, naschì 1960, da Tumegl, domicilià a Tusaun daventa inspectur da scola tar l'uffizi per las scolas popularas e las scolinas. El entra en plazza mez avust 1998.
Esterina Degiacomi, naschida 1960, da Cazas, Lantsch e Rossa, domiciliada a Peiden, daventa cussegliadra da scola e d'educaziun cun in pensum da 50 pertschient tar il servetsch psicologic da scola. Ella entra en plazza mez favrer 1998.
Da las tractandas da la regenza
Data: 12.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
b04e31e8-b6d2-46ef-b0eb-405c6e6ae0c4
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Viadis ecologics spargnan carburant ed augmentan la segirezza sin via
L'uffizi d'energia dal Grischun organisescha in'emna da scolaziun ensemen cun il ressort per carburants da l'Energia 2000, e quai dals 16 fin ils 20 da favrer 1998 a Cuira. Igl ha num da viagiar ecologicamain. Quai gida a reducir il consum da carburant ed ad augmentar la segirezza sin via.
Ultra da vehichels che consuman pauc carburant, gida en emprima lingia in cumportament conscient en il traffic a reducir il consum da carburant e la contaminaziun da l'ambient sco er ad augmentar la segirezza sin via. Ils uschenumnads viadis ecologics èn ina pussaivladad simpla ed efficazia per reducir il consum da carburant per 10 fin 20 pertschient. Las reglas d'emprima impurtanza dal nov stil d'ir cun auto a moda prevesenta èn: charrar cun paucs turs, midar gir il pli pauc pussaivel ed evitar manevras andetgas da franar e d'accelerar.
En plirs curs da perfecziunament vegn mussà da viagiar ecologicamain a manischunzs professiunals, magisters d'ir cun auto ed ad experts da l'uffizi per il traffic sin via. L'offerta da scolaziun sa drizza spezialmain als manischunzs da la Stadtbus SA e dals autos da posta dal Grischun sco er als commembers da la federaziun dals magisters d'ir cun auto dal Grischun/Liechtenstein. Ils curs vegnan dads da spezialists dal center per la segirezza sin via a Veltheim, els intermedieschan la basa teoretica la pli nova e pussibiliteschan la realisaziun pratica en simulaturs d'ir cun auto.
In simulatur d'ir cun auto stat a disposiziun al publicum
L'emna da scolaziun vegn cumplettada cun in aperitiv d'energia en la scola d'inschigners STS a Cuira. Quest aperitiv ha lieu ils 18 da favrer 1998 a las 17.00. En questa chaschun vegnan a rapportar differents referents cumpetents davart il niz dals viadis ecologics. Ultra da quai vegn il scrivant da la citad a preschentar il concept dals bus da la citad da Cuira.
Sco program per enramar l'aperitiv d'energia vegnan ils simulaturs d'ir cun auto a star a disposiziun al publicum tranter las 15.00 e las 17.00 per far viadis da prova. Cun quests viadis pon ins mussar che tras in cumportament adattà en il traffic e senza restrenscher la mobilitad ins possia contribuir ina part per ademplir las finamiras da l'Energia 2000.
Il program d'acziuns da l'Energia 2000 ch'ha lieu en tut la Svizra vul stabilisar ed alur reducir il consum d'energia e il sbuf da CO2 sco er augmentar la part da las energias regenerablas.
Data: 13.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
209a342a-a72d-49a4-bdcc-5ca618eeac33
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Augment dals incendis da funs e da guaud - Setgira - privel d'incendi!
Ils davos dis han ils corps da pumpiers grischuns stuì cumbatter incendis da guaud e da funs en differents lieus. Il motiv per quels eveniments privlus è stà adina in cumportament uman sbaglià.
Mo a Degen ed a Seewis èn brischadas 6 hectaras pradas, bostgam e guaud. Il motiv per quest privel spezial d'incendi è la setgira constanta e la mancanza d'ina cuverta da naiv protegenta fin en autezzas mesaunas. L'impuls per quels incendis è dentant stà adina in cumportament uman sbaglià. Tgi che fa fieu en il liber sut talas circumstanzas, agescha per greva negligientscha ed sto star bun per il donn chaschunà.
L'inspecturat forestal e la polizia da fieu sa drizzan perquai cun in appel urgent a la populaziun da na betg far fieu en il liber fin las proximas precipitaziuns. En il pastg ed en il fegliom setg pon las flommas sa derasar a moda explosiva e disfar pastgiras, chaglias ed en vista a las relaziuns actualas er ils guauds fin en autezzas mesaunas. Ultra da la derasaziun privlusa e nuncalculabla dal fieu disfà mintga incendi da guaud e da funs er nundumbraivels animals che vivan en la terra e lur spazi da viver.
Inspecturat forestal dal chantun Grischun
Uffizi da polizia da fieu dal chantun Grischun
Data: 17.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
50b6f0e7-5425-49a6-a129-497043395aba
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Tge fa il chantun cunter donns da selvaschina en il guaud?
Las disposiziuns chantunalas davart prevegnir sco er indemnisar ils donns da selvaschina en il guaud duain vegnir adattadas al dretg federal. Ins vul cuntanscher cleras regulaziuns sco er proceduras uschè simplas e nuncumplitgadas sco pussaivel.
La regenza grischuna suttametta al parlament in sboz per ina revisiun totala da l'ordinaziun executiva tar la lescha da chatscha dal chantun. Il decret duai sa numnar da nov "ordinaziun da chatscha dal chantun" (OCC). En emprima lingia sa tracti tar la revisiun da reducir las regulaziuns existentas sin l'essenzial e da crear proceduras uschè speditivas sco pussaivel.
In punct principal da la revisiun sa chatta sin il sectur da la selvicultura: L'inspecturat forestal sto examinar regularmain la situaziun dals donns da selvaschina. Sch'i vegn constatà en tschertas regiuns che pli ch'in quart da la surfatscha dal guaud na po betg pli sa regiuvinar a moda natirala pervi da donns da selvaschina, sto il chantun prender mesiras. Quellas pon esser da natira da chatscha u da natira forestala e ston sa basar sin in concept correspundent che sto vegnir approvà dal departament cumpetent.
Contribuziuns culturalas
La regenza conceda contribuziuns e dat garanzias da deficit en l'import total da 330'000 francs als suandants projects ed a las suandantas ovras culturalas ed occurrenzas:
- stampa da la lavur filologica "Phasenstrukturen des Unterengadinischen - Beiträge zu einer sintaxa vallàdra" da dr. Boni Kirsten,
- project d'in roman da Ivo Zanoni,
- project dal roman "Einer wie Primo und Hans" da Andreas Bellasi,
- preschentaziun en il liber dal toc "Katharina Knie" da Carl Zuckmayer tras il Theater Grischun il fanadur 1998 al Lai da Canova,
- ediziun d'in DC/CM tras il Cor da Baselgia da Müstair ensemen cun il Cerchel Musical Sursilvan,
- project da film "Ring frei" (titel da lavur) da Men Lareida,
- film documentar "Not Vital- zwischen Mensch und Tier" (titel da lavur) da Hercli Bundi,
- ediziun dal roman "Der Kreis" da Hans Boesch,
- ediziun d'in DC e d'ina scrittira festiva per ils 150 onns d'existenza dal chor viril da Cuira,
- preschentaziuns en il liber dal musical "Anatevka" tras la Cumpagnia da teater da Laax, il fanadur ed l'avust 1998,
- set producziuns da teater professiunalas da l'uniun "Freilichtspiele", da la "Klibühni" e dal "Kulturwerkstatt In Situ" 1998 a Cuira,
- concerts dal chor "Las Vouschs dalla Gelgia" dals 16 da mars a Savognin e dals 21 da mars 1998 a Tusaun,
- 4. festival da teater da l'Uniun grischuna per il teater popular dals 23 fin ils 26 d'avrigl 1998 a Tusaun,
- "Tartarer Frühling 1998" (exposiziun e concert tar il tema guaud) dals 17 da matg 1998,
- ediziun d'in DC tras la gruppa da rock "Bulais sexuals", e
- ediziun dal tom da poesias "Mistira" da Victor Durschei.
Contribuziuns a favur dal sport
Sut il titel promoziun da l'economia resp. dal sport vegnan sustegnids ils sequents arranschaments sportivs e las investiziuns da natira sportiva cun contribuziuns da total radund 76'000 francs:
- campiunadis alpins svizzers 1998 a Sursaissa (21 fin ils 29 da mars),
- lavurs da finiziun vi dal center da sport da chavals da la "Reithalle Davos AG",
- organisaziun da duas arrivadas d'etappa dal Tour de Suisse 1998 a Lai-Valbella (20/21 da zercladur),
- indriz da mesirar il temp per il "Eisenbahner Sportverein" Cuira,
- maschina da far pista e material da sport per l'Uniun sportiva da Lumbrein, e
- stabiliment da spundas ed atgnas prestaziuns dal "Eishockey Club Grüsch" en la nova halla da glatsch.
Da las vischnancas
Approvà da princip vegn il project preliminar per la sanaziun dal stabiliment da scola da Filisur (emprima etappa). Vi dals custs imputabels da mintgamai radund 450'000 francs per la scola primara e per il stgalim superiur vegnan messas en vista contribuziuns da 17.5 resp. da 20 pertschient.
Approvà definitivamain vegn il project preliminar per la nova construcziun da la chasa da scola per il stgalim superiur da la corporaziun da scola Rueun e contuorn a Rueun. Vi dals custs imputabels dal stabiliment da radund 2 miu. francs vegn garantida ina contribuziun da construcziun dal chantun da 32 pertschient.
La nova constituziun da la vischnanca da Stierva vegn approvada.
Da las tractandas da la regenza - Data da la consegna: Gievgia, ils 19 da favrer 1998 -
Data: 19.02.1998
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
|
eed3bbe3-b0df-4ae7-917a-ffd0b9796e06
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Revisiun da la constituziun: Cun schlantsch a la lavur
Cun grond schlantsch ha la cumissiun per reveder la constituziun cumenzà mez favrer sia lavur. Ella ha tschentà finamiras ambiziusas.
A chaschun da l'emprima seduta ha la cumissiun per reveder la constituziun fixà sut il presidi da cusseglier guvernativ dr. Peter Aliesch la maniera da lavurar e da proceder. Ella è unanimamain da l'opiniun ch'in sboz preliminar concret per ina nova constituziun chantunala duessi esser avant maun per ina lavur da cumissiun efficazia. Mo aschia po la cumissiun discutar da rudien tut las dumondas e tuttina lavurar efficaziamain. Cun la formulaziun dal sboz da lavur vegnan incumbensads prof. dr. Tobias Jaag e DP dr. Tomas Poledna ch'èn gia stads incumbensads sco experts per la revisiun totala da la constituziun chantunala. La cumissiun per reveder la constituziun planisescha da discutar il sboz l'emprim en gruppas da lavur ed alur en la cumissiun.
Sco mussavia per ils experts ha la cumissiun discutà ils champs essenzials da la constituziun. Il sboz da lavur ha da porscher in spectrum vast per pussibilitar uschia ina discussiun a fund. Differentas novaziuns duain esser cuntegnidas en variantas da princip. A basa dal sboz da lavur che duai esser avant maun la fin da matg vegn la cumissiun a discutar las propostas a fund ed elavurar ses sboz da la constituziun per mauns da la regenza.
A l'entschatta da la lavur han ils commembers da la cumissiun per reveder la constituziun laschà explitgar ils dus experts il spazi d'agir dals chantuns tar la revisiun totala da la constituziun chantunala. Plinavant han ils experts explitgà il basegn d'agir concret ch'els han fixà en lur giudicat.
La cumissiun per reveder la constituziun è vegnida nominada da la regenza per elavurar in sboz per ina constituziun e per rediger in rapport explitgant. La cumposiziun da la cumissiun da 30 persunas resguarda tut ils cerchels e tegna quint da la diversitad dal chantun.
Funtauna: rg
Data: 03-03-1998
|
4654af41-fb05-4f1e-a6d6-5a90cbbd1ef8
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il pionier da la EED Sergio Crosina va en pensiun
Sergio Crosina, schef da l'uffizi d'informatica dal chantun Grischun, va ils 28 da favrer 1998 en la pensiun meritada. Passa 27 ha el manà il destin da l'uffizi cun grond quità ed engaschi persunal. Sco um da l'emprim'ura ha el accumpagnà l'introducziun da la EED en l'administraziun chantunala da l'entschatta ennà. Durant si'entira perioda d'uffizi è el s'engaschà per amplifitgar la EED en l'administraziun chantunala en in rom finanzial acceptabel ed il medem temp per l'adattar a moda raschunaivla al svilup tecnic rasant.
Naschì e creschì si a Turitg ha el absolvì suenter la matura l'emprim in emprendissadi commerzial ed ha lavurà in temp sin ina banca. Alur ha el entschavì sco student lavurer in studi d'economia a l'universitad da Turitg. Quel studi ha el terminà 1961 cun il licenziat. Suenter ch'el ha puspè lavurà sin il sectur da banca è el daventà assistent tar professer Küenzi a Turitg. Il medem temp ha el redigì ina dissertaziun davart models economics da simulaziun. Sin proposta dal chantun Grischun ha Sergio Crosina alur midà a Cuira. Là aveva il cussegl grond creà 1969 da nov il post d'organisaziun per l'elavuraziun da datas (PpE). Gia l'avust 1970 è Crosina vegnì elegì sco manader dal PpE ed engaschà fix dal chantun. El ha manà il PpE da l'emprima entschatta fin a l'uffizi actual d'informatica cun ils secturs center da calculaziun e telecommunicaziun, svilup d'applicaziun e sustegn decentral e cun passa 20 collavuraturas e collavuraturs.
Dependent l'emprim da l'adiever dal calculatur da la banca chantunala grischuna, han Sergio Crosina e ses uffizi disponì pir dapi 1978 d'in agen host. Sco term impurtant designa Sergio Crosina en quest connex la fundaziun d'in center cuminaivel da calculaziun cun la cassa da cumpensaziun, ch'ha gì lieu durant quel temp. La collavuraziun dura anc oz.
1985 han ils PCs cuntanschì il chantun. Dapi alur hai gì num: "Decentralisaziun da la EED". Durant ils davos onns han ins cuntinuà d'extender la rait chantunala e sut la responsabladad da Sergio Crosina han ins pudì introducir la posta electronica (E-mail) ed - almain punctualmain - l'internet en l'administraziun chantunala.
Tgi ch'ha preschent l'immens svilup dals davos 30 onns sin il sectur da la EED, po s'imaginar, tge lavur che Sergio Crosina ha prestà per il chantun. El merita in bun engraziament per quella. Sias prestaziuns na menziunass Sergio Crosina dentant mai sez. El n'è betg in um da gronda cumparsa e da gronds pleds, il cuntrari. El accentuescha plitost las prestaziuns dals auters che da metter sasez en il center. Tgi ch'enconuscha Sergio Crosina sa dentant ch'el ha adina lavurà conscienziusamain e perseverantamain per realisar sias incumbensas. Latiers è el stà adina amiaivel e curtaschaivel. Sias collavuraturas e ses collavuraturs han dapli sco be apprezià el.
Dumandà suenter sias experientschas positivas numna el spontanamain las bunas relaziuns cun las partiziuns da servetsch ed il bun clima a l'intern da l'uffizi. Spezialmain il davos vegn confermà impressiunantamain da la pitschna rata da fluctuaziun.
Durant la carriera da Sergio Crosina hai dentant er dà varts negativas, da las qualas el quinta a mintgin che las vul savair. L'entschatta dals onns 90 ha la pressa supponì in "caos da computer aifer l'administraziun chantunala" ed intervenziuns en il cussegl grond han chaschunà ina vasta examinaziun tras in expert d'ordaifer. L'expertisa ha dentant dà cumplettamain distgargia al schef d'uffizi ed ha schizunt attestà in'utilisaziun spargnusa e raschunaivla dals meds ed ina procedura adequata en connex cun la planisaziun e l'acquisiziun.
La fin 1997 ha Sergio Crosina surdà a ses successur, Hans Ruedi Graf, in uffizi che funcziuna bain.
Dr. Sergio Crosina po sa regordar d'ina vita professiunala interessanta ed ademplida. Igl è da giavischar ad el da cor ch'el vegnia a gudair plainamain la terza part da sia vita ensemen cun sia consorta. Tenor sias atgnas indicaziuns vul el tranter auter far divers viadis e frequentar prelecziuns a l'universitad da Turitg.
Funtauna: rg Cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen
Data: 03-03-1998
|
286c4d7a-e5d0-4a9a-905c-8dbd757cfb6a
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Ord persvasiun per la participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las universitads
Posiziun da cusseglier guvernativ Joachim Caluori tar la votaziun chantunala dals 15 da mars 1998
Pliras cunvegnas interchantunalas davart las universitads ch'eran mintgamai limitadas han garantì fin uss che las studentas ed ils students dal Grischun giaudevan l'access egual a las universitads. Per cuntanscher questa finamira er vinavant dovri la participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las universitads che rimplazza "la cunvegna interchantunala pertutgant contribuziuns a las universitads 1993 - 98". Sin fundament da la cunvegna davart las universitads vegn il chantun a prestar er vinavant contribuziuns als chantuns universitars per nossas studentas e noss students ed uschia gidar a purtar ils custs da la scolaziun universitara. Sco votantas e votants decidais Vus ils 15 da mars 1998 davart la participaziun da noss chantun a la cunvegna davart las universitads.
Jau vuless preschentar Vus qua sut en trais aspects, pertge ch'jau m'engasch ensemen cun la regenza e cun il cussegl grond, ch'il chantun Grischun sa participeschia a la cunvegna davart las universitads. Medemamain vuless jau far attent Vus sin intginas consequenzas d'ina eventuala refusa dal project.
- Perquai ch'il Grischun n'ha betg ina universitad esi impurtant che las studentas ed ils students grischuns giaudian l'access egual a las universitads da la Svizra. Uschiglio fissan las Grischunas ed ils Grischuns quels che stuessan purtar las consequenzas e na vegnessan strusch pli recepids a las universitads, sche vegnessan introducidas restricziuns d'admissiun.
- Voss "GEA" per la participaziun a la cunvegna davart las universitads garantescha che las Grischunas ed ils Grischuns da tut la populaziun ch'èn talentads per ir a scola, pon absolver ina scolaziun en ina universitad er en il futur. L'avantatg ch'ils giuvenils pon entschaiver in studi sin basa da lur talent, e quai er sch'els derivan da famiglias da la classa mesauna u da famiglias cun entradas bassas, na pudain nus, tenor mia opiniun, betg laschar ir a perder. Ma quai succedess, sch'il project vegness refusà. Er per ina famiglia da la classa mesauna fissi per regla insupportabel, sch'ella avess da pajar p.ex. per il studi da chemia da sia figlia u da ses figl taxas supplementaras da 23'000 francs per onn. In "NA" al project avess pia la greva consequenza ch'uffants d'ina vasta part da la populaziun na pudessan betg studegiar a l'universitad er sch'els fissan fitg talentads.
- Voss "GEA" per la participaziun a la cunvegna davart las universitads dat ina schanza a la giuventetgna. Vus dais la pussaivladad a passa 2000 giuvenils che frequentan ils gimnasis en noss chantun d'absolver ina scolaziun che correspunda a lur talents ed interess. Silsuenter mettan quels alur a disposiziun lur enconuschientschas spezialas a la societad ed a l'economia. Ina refusa dal project signifitgass per memia bleras giuvnas e per memia blers giuvens che frequentan noss gimnasis che, per motivs finanzials, lur prontezza d'emprender e da prestar na pudess betg cuntanscher la finamira. Ina scolaziun gimnasiala che na cuntanschess betg la finamira, na fiss dentant betg attractiva per blers giuvenils e las consequenzas d'in tal svilup sbaglià fissan catastrofalas per ils gimnasis dal Grischun.
Jau sun persvadì che la participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las universitads è necessaria. Cun Voss "GEA" bainponderà per quest project avris Vus las perspectivas per l'avegnir a noss giuvenils e prendais la dretga via.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Cusseglier guvernativ
Data: 03-03-1998
|
6b4b50cd-770e-4485-8058-1dfc475a49d1
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Adattar il dretg grischun da finanzas als novs svilups
Dacurt è sa scuntrada ina cumissiun dal cussegl grond sut il presidi da deputà Ernst Nigg ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar, per predeliberar la revisiun da la legislaziun davart las finanzas dal chantun Grischun.
En tut duai il nov dretg da finanzas vegnir adattà als novs svilups. Ina da las meras fundamentalas da la revisiun è da crear ina basa moderna per ina politica da finanzas progressiva e confurma a la conjunctura. Ins na vul betg cuntanscher ina politica da conjunctura activa, mabain che la grevezza fiscala e ch'il svilup dals custs en il senn d'ina stabilisaziun a media vista da la quota statala, restian uschè constants sco pussaivel. Ina tala politica finanziala ha in effect anticiclic e contribuescha da mitigiar ils svilups conjuncturals extrems. Questa revisiun da la lescha pretenda il medem mument ina revisiun parziala da la constituziun chantunala. Tar ils novs princips impurtants tutga er che las finanzas chantunalas ston vegnir equilibradas a media vista e ch'in strict limit d'indebitament vegn introducì. Per experiments limitads dals novs models da gestiun administrativa (NPM, project da GRiforma) vegn creada plinavant la basa legala en furma d'in artitgel d'experiment. Tras quel obtegna il cussegl grond cumpetenzas spezialas per la procedura e la furmaziun dals projects da pilot dal NPM. En pli duain vegnir acceptads en la lescha davart las finanzas er princips da subvenziun, per ch'il cussegl grond e la regenza possian diriger a moda efficazia las contribuziuns. Ina pussaivla reducziun limitada da las contribuziuns tras il cussegl grond ch'è integrada en quests princips, è vegnida concipida pir sco davosa mesira dal budget, per il cas ch'ils ulteriurs elements da direcziun n'avessan betg success. La finala duai vegnir creada ina basa legala suffizienta per la cassa da pensiun chantunala e per ulteriuras instituziuns chantunalas d'assicuranza, che cumpiglia la pussaivladad da sa far independentas pli tard.
Suenter ina lunga discussiun è la cumissiun vegnida a la conclusiun che la revisiun producescha in dretg da finanzas modern e concentrà sin il necessari. Quest dretg vegn a permetter al cussegl grond, a la regenza ed a l'administraziun, da diriger las finanzas e da reagir spert sin las circumstanzas midadas. La politica da finanzas confurma a la conjunctura vegn fixada meglier en la constituziun ed in limit d'indebitament efficazi vegn introducì. Giavischs impurtants da moziuns vegnan resguardads en il project. En tut creescha la revisiun la basa, tenor l'opiniun da la cumissiun, per che las finanzas dal Grischun restian equilibradas er en il futur. La cumissiun predeliberanta ha relaschà perquai in bun project gulivà senza propostas da midadas per mauns dal cussegl grond. Il cussegl grond vegn a tractar la fatschenta en la proxima sessiun da mars.
Gremi: Cumissiun predeliberanta finanzas
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar
Data: 03-03-1998
|
0d12973d-c7b4-44fe-9389-58a204c5fbf0
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
"Rait sociala dal Grischun", in program d'intervenziun e d'occupaziun per persunas senza gudogn e manglusas
L'uffizi dal servetsch social ha creà en collavuraziun cun l'uffizi per industria, mastergn e lavur in program d'intervenziun e d'occupaziun per persunas che na benefizieschan pli da l'indemnisaziun da dischoccupaziun e per retschaviders da prestaziuns da l'agid social, che vegn numnà "rait sociala dal Grischun".
Pervi che las midadas cuntinuantas da la structura economica, van a perder ulteriuras plazzas da lavur. Numerusas forzas da lavur che na vegnan pli duvradas ston perquai vegnir sustegnidas da l'assicuranza da dischoccupads, eventualmain da l'agid social.
Il dumber da las persunas ch'han stuì pretender in agid social l'onn 1997, è puspè s'augmentà envers ils onns precedents. Medemamain han las vischnancas ed il chantun stuì pajar dapli prestaziuns da sustegn.
La dischoccupaziun, ils problems actuals sin il lieu da lavur, il quità da perder la plazza da lavur u da na benefiziar pli da l'indemnisaziun da dischoccupaziun, èn ils temas centrals per las persunas che dumondan agid dals servetschs socials. Perquai ha l'uffizi chantunal dal servetsch social en collavuraziun cun l'uffizi chantunal per industria, mastergn e lavur creà in program d'intervenziun e d'occupaziun per persunas che na benefizieschan pli da l'indemnisaziun da dischoccupaziun e per retschaviders da prestaziuns da l'agid social, che vegn numnà "rait sociala dal Grischun".
Gia il studi davart la povradad "Povradad e problems socials en il Grischun" ch'è vegnì publitgà 1996 ha constatà che las lutgas sin ils secturs da la lavur, l'abitar e dals contacts socials chaschunan povradad a lunga vista. Perquai èn la lavur, l'abitar ed ils contacts socials centrals per reintegrar ils pertutgads.
La "rait sociala dal Grischun" duai pussibilitar en emprima lingia l'integraziun sociala e professiunala.
Suenter in scleriment detaglià da la situaziun vegnan intermediads programs d'occupaziun adattads. En structura duain quels sumegliar il pli ferm pussaivel ad in'occupaziun normala. Lur finamira è l'integraziun respectivamain la reintegraziun en la vita da mintgadi professiunala. En stretga collavuraziun cun ils uffizis dal servetsch social, las vischnancas e cun ils collavuraturs da la partiziun per mesiras sin il martgà da lavur dal UCIML vegni cusseglià ed assistì als pertutgads.
Mesiras intenziunadas da furmaziun cumpletteschan las duas purschidas da "lavur ed assistenza". Scolaziun e perfecziunament duaian gidar ad integrar ils pertutgads puspè en la procedura da lavur.
La "rait sociala dal Grischun" ha entschavì sia lavur mez da favrer 1998.
Gremi: Departament da giustia, polizia e sanitad
Funtauna: rg Uffizi dal servetsch social
Data: 06.03.1998
|
a5b44658-55ba-400a-89e5-806fb69a7e1b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Imposiziun da taglia a las ovras idraulicas
Das nachfolgende Schreiben ging mit separater Post an alle ca. 160 Kraftwerk-Gemeinden im Kanton Graubünden. Es wird herimt auch den Medien zur Verfügung gestellt.
Stimà signur president communal
Stimadas damas e preziads signurs
Il davos temp ha la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas occupà singuls represchentants da las vischnancas e la pressa a moda exprimida. En quest connex n'èn differents aspects betg vegnids resguardads avunda. Quai fatg ha motivà nus da sclerir quella problematica e da prender posiziun vers singulas expectoraziuns en las medias.
Cun la revisiun totala da la lescha da taglia l'onn 1986 è l'imposiziun da taglia sin la facultad da las persunas giuridicas vegnida remplazzada cun ina imposiziun da taglia sin chapital. Sin basa contractuala èn las societads d'ovras idraulicas sa decleradas prontas da vegnir suttamessas vinavant a la taglia sin facultad. Uschia èn las societads d'ovras electricas stadas prontas da supportar per in temp limità prestaziuns fiscalas supplementaras.
Cun la revisiun parziala da la lescha da taglia l'onn 1996 è crudada la suttamessa da la facultad a la taglia. Las societads d'ovras electricas èn entant stadas ad interim prontas da porscher il maun per ina renovaziun da l'imposiziun da taglia sin la facultad. Cura ch'ils tschains d'aua èn dentant vegnids augmentads silsuenter senza in temp transitori da fr. 54.- sin fr. 80.- per kWbr han ellas interrut las tractativas. En vista a quest augment massiv da bunificaziun per la forza d'aua n'èn las societads d'ovras electricas betg stadas prontas d'ademplir pli ditg sin basa contractuala ulteriuras prestaziuns fiscalas. Betg pertutgada da quella midada è la EWZ ch'è suttamessa sin fundament da l'art. 90 al. 2 lit. b LT sco "ulteriura persuna giuridica" vinavant a la taglia sin facultad.
Cun la revisiun parziala da la lescha da taglia è vegnida creada en l'art. 70 al. 3 LT la basa legala per ina correctura dal gudogn. Questa disposiziun è applitgabla per interpresas economicamain maschadadas ch'ageschan en l'interess public, ch'accumpleschan lur prestaziuns predominantamain a persunas che stattan datiers. Pertutgadas èn pia las ovras da partenadi che furneschan lur current principalmain als acziunaris. La correctura dal gudogn na po betg vegnir applitgada per la BK e la KWB che na pon betg vegnir giuditgadas sco ovras da partenadi. Sa basond sin quella disposiziun na pon dentant er betg vegnir fatgas correcturas dal gudogn per ovras da partenadi sco la KWI, che produceschan current per custs ch'èn sur ils pretschs da media tar ils consuments.
Cun la basa legala per ina correctura dal gudogn n'esi anc betg gudagnà bler. La lescha di mo ch'ina correctura dal gudogn vegnia en dumonda, sche las furniziuns dal current na succedian betg per pretschs da martgà. Davart il sistem e la dimensiun da la correctura dal gudogn cuntegna la lescha dentant nagina regulaziun concreta. La finala sa tractia d'eruir in gudogn sco quai ch'el pudess vegnir cuntanschì tranter partenaris independents ed uschia da fixar ina prestaziun fiscala che correspunda a la capacitad economica da la societad respectiva. La dumonda ch'è da respunder sa cloma: "Tge gudogn cuntanschess l'ovra da partenari, sch'ella pudess vender ses current sin in martgà liber ad in terz independent?" Quella dumonda mussa er gia il problem cardinal. En in ambient, en il qual i n'exista betg in martgà effectiv, stoi vegnir eruì in pretsch da martgà che serva alur sco basa per eruir il gudogn.
Il departament da finanzas è s'occuppà fitg baud da la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas ed ha examinà differents models; las primas stentas dateschan da l'onn 1992. Suenter ch'ina expertisa da l'institut per l'economia da finanzas e dal dretg da finanzas da la scol'auta da Son Gagl n'è betg vegnida a resultats cuntantaivels, èn atgnas soluziuns vegnidas pridas en mira. Ensemen cun in cussegliader extern è vegnì sviluppà in model che sa basa sin princips da l'economia da manaschi e che s'orientescha al quint annual da la EWZ. Quest model vegn refusà dals represchentants da l'economia d'electricitad e pudess vegnir realisà per quest motiv be sin via da dretg. Per evitar ils ristgs d'in process e per guntgir l'intschertezza giuridica che resulta d'ina dispita giuridica da plirs onns è vegnida examinada in'autra soluziun.
En numerusas tractativas cun ils represchentants da l'economia d'electricitad è vegnì discutà il model d'ina dividenda obligatoria augmentada per intents fiscals. Las societads d'ovras idraulicas han pudì sa cunvegnir cun il chantun Vallais sin quest sistem. Per il departament da finanzas esi stà cler da l'entschatta ennà ch'ils supplements a la dividenda obligatoria ston esser en il chantun Grischun pli auts ch'en il chantun Vallais. En lungas e diras tractativas ha quella finamira pudì vegnir cuntanschida uss. Per ils onns 1997 fin 2000 esi reussì da far contribuir ils represchentants da l'economia d'electricitad supplements da 7%, 7%, 6% e 5% ultra da la dividenda obligatoria fixada contractualmain. Quai vul dir che las dividendas obligatorias fixadas tenor ils contracts da concessiun per intents fiscals vegnan augmentadas per ils supplements correspundents. Per l'onn 1997 vegniss pia suttamess a la taglia in gudogn che permettess da conderscher ina dividenda obligatoria da 14%, sche la dividenda obligatoria tenor il dretg da concessiun dependa da l'emprest dal chantun. Quest resultat da las tractativas è in pulit zic sur ils resultats ch'il chantun Vallais ha pudì cuntanscher. Il chantun Vallais ha stuì sa cuntentar cun ina dividenda obligatoria da total maximal 8%. L'imposiziun da taglia sin ina dividenda obligatoria augmentada ha pudì vegnir cuntanschida en enclegientscha e senza ils ristgs d'in process.
Il model da la dividenda obligatoria è in'applicaziun da la correctura dal gudogn fixada en l'art. 79 al. 3 LT. Las opiniuns exprimidas sporadicamain ch'il departament da finanzas fetschia cun singuls pajataglias cunvegnas che n'hajan nagina basa legala ni ch'il departament da finanzas n'applitgeschia betg il dretg vertent, èn pia faussas. Quellas sa basan evidentamain sin enconuschientschas insuffizientas da la situaziun giuridica.
Oz vegni renfatschà a la regenza ch'ella na saja anc betg sa decidida co ella veglia proceder en la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas. Quella rinfatscha sto vegnir rinviada. En la discussiun actuala sa tractia da la taxaziun per l'onn fiscal 1997. L'onn fiscal da las persunas giuridicas è identic cun l'onn da gestiun. La gronda part da las ovras da partenari pli grondas terminan lur onn da gestiun cun la fin da settember, en quest cas pia ils 30 da settember 1997. Silsuenter han las societads d'ovras electricas, sco dal reminent tut las autras persunas giuridicas er, temp 9 mais, d'inoltrar las decleranzas da taglia. Cun las decleranzas da taglia per l'onn 1997 esi pia da quintar la fin da zercladur 1998. Avant quest termin, q.v.d. avant che las societads d'ovras idraulicas n'han betg inoltrà lur decleranza da taglia na po betg vegnir fatga ina taxaziun. Avant quest termin na sto e na po ina decisiun davart il sistem d'imponer taglias betg vegnir fatga. Ed avant quest termin na pon insumma betg vegnir fatgas calculaziuns actualisadas dals differents sitems d'imponer taglia. La regenza fiss cussegliada fitg mal, sch'ella sa decidess per in model d'imponer taglia a las ovras idraulicas senza disponer da la basa actuala da decider. Uschespert che las decleranzas da taglia da las societads d'ovras idraulicas èn avant maun vegnan fatgas las calculaziuns necessarias. Alur po il model grischun da la correctura dal gudogn vegnir cumpareglià cun il model da la dividenda obligatoria. Pir en quest mument pon ils avantatgs ed ils dischavantatgs da las differentas metodas vegnir giuditgadas e valetadas. Quels connex paran ils critichers da la procedura d'ozendi da na savair ni da na vulair savair.
La discussiun actuala davart l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas è vegnida evocada entras las taxaziuns provisorias per l'onn fiscal 1997. L'administraziun da taglia è stada obligada da trametter a las societads d'ovras electricas entaifer dus mais suenter la terminaziun da l'onn da gestiun in quint da taglia provisori. Il gudogn suttamess a la taglia è vegnì eruì a basa d'ina dividenda obligatoria augmentada da 12%. Quests quints n'han nagina muntada pregiudiziala per la taxaziun definitiva.
En la resposta al postulat Cathomas ed a l'interpellaziun Gartmann pertutgant l'imposiziun da taglia a las ovras da partenadi da l'economia d'electricitad ha la regenza prendì posiziun davart la dumonda da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas. Ils postulants han supplitgà la regenza d'imponer taglia a las ovras da partenadi uschia che las perditas da taglia possian vegnir minimadas tant sco pussaivel e d'examinar spezialmain, sch'ina correctura dal gudogn tenor l'uschenumnà "model grischun" na manassia betg a perditas da taglia pli pitschnas. La regenza è sa declerada pronta d'acceptar il postulat Cathomas, schegie ch'i vegn pretendì cun quel nagut auter ch'ina imposiziun da taglia sco quai che la regenza aveva gia adina planisà e prendì en mira. Las dumondas ch'èn vegnidas fatgas concretamain en l'interpellaziun davart il connex cun tschains d'aua e taglias, davart ils motivs da la midada da sistem e davart la correctura dal gudogn èn vegnidas respundidas da la regenza. Quellas intervenziuns vegnan tractadas a chaschun da la proxima sessiun da mars dal cussegl grond, quai che dat la pussaivladad da discussiunar pli profund quellas dumondas.
En la pressa esi er vegnì represchentà differentas giadas l'opiniun che la problematica da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas possia vegnir schliada ina giada per adina cun ina disposiziun legala clera. Per differents motivs è il departament da finanzas betg da quell'opiniun. D'ina vart restrenscha la lescha federala davart l'armonisaziun da las taglias directas dals chantuns e da las vischnancas (lescha d'armonisaziun) considera-blamain il spazi da furmaziun dal legislatur chantunal. Da l'autra vart scumonda il cumond da l'egualitad da dretg (art. 4 da la constituziun chantunala) al legislatur chantunal d'introducir regulaziuns spezialas per imponer taglias a tschertas spezias da persunas giuridicas. La finala sa tracti qua er d'ina dumonda da la repartiziun dal gudogn en la relaziun interchantunala. Quellas dumondas na po il legislatur chantunal betg reglar unilateralmain, cunquai che la repartiziun dal gudogn sin ils singuls chantuns vegn giuditgada la finala da la dretgira federala en applicaziun da las disposiziuns davart il scumond da l'imposiziun dubla da taglia interchantunala (art. 46 al. 2 da la constituziun federala) e da las disposiziuns correspundentas da la lescha d'armonisaziun. Da considerar esi plinavant ch'ina nova basa legala na pudess betg vegnir applitgada retroactivamain per l'onn fiscal 1997.
Davent da l'onn 2001 daventan las disposiziuns da la lescha d'armonisaziun dretg directamain applitgabel en l'entira Svizra e substitueschan las normas divergentas da la lescha chantunala da taglia. Davent da quest termin sto vegnir renconuschida ina correctura dal gudogn en il chantun Grischun dals chantuns da partenari, q.v.d. dals chantuns, en ils quals ils acziunaris ed ils abunents d'electricitad da las ovras grischunas da partenari èn domiciliads. Ils custs d'explotaziun augmentads han per consequenza ina correctura dal gudogn en quests chantuns. Quai cundiziunescha ch'i duess vegnir chattà per l'imposiziun da taglia davent da l'onn 2001 soluziuns che vegnan purtadas da tut ils partenaris participads, q.v.d. dals chantuns da muntogna, dals chantuns da partenari, da la confederaziun e da l'economia d'electricitad. Sin quest termin esi dentant er da quintar cun ina liberalisaziun (almain pass per pass) dal martgà d'electricitad. Las consequenzas da quella liberalisaziun na pon betg anc vegnir valetadas per il mument.
Nus sperain d'avair dà a Vus cun quellas expectoraziuns ina survista davart las dumondas da l'imposiziun da taglia a las ovras idraulicas. Per scleriments davart las consequenzas concretas da la dividenda obligatoria contractuala sin las entradas da taglia da Vossa vischnanca As drizzai p. pl. directamain al revisurat da l'administraziun da taglia. Per ulteriuras dumondas pli precisas As stattan gugent a disposiziun il sutsegnà u il schef da l'administraziun da taglia, Urs Hartmann (tel. 081-257 33 24).
Cun cordials salids
Departament da finanzas e militar
Il schef
dr. Aluis Maissen
Gremi: Departement da finanzas e militar
Funtauna: rg Cusseglier guvernativ dr. Aluis Maissen
Data: 12-03-1998
|
7c3690d7-c191-4f7d-8b3e-b74fec6e3c49
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziuns culturalas
La regenza conceda contribuziuns e dat garanzias da deficit en l'import total da 89'000 francs als sequents projects culturals ed a las sequentas instituziuns culturalas:
Per laa restauraziun da la chasa da corporaziun dals cusunzs a Cuira che vegn utilisada da la "Klibühni. Das Theater" sco chasa publica da teater.
A l'associaziun chantunala da chant dal Grischun per promover il chant sin tut ils stgalims per organisar las emnas da chant per chors da scolars e da giuvenils sco er curs professiunals.
Al circus d'uffants Lollypop per ses programm 1998.
Da las vischnancas
La regenza approvescha ina nova zona da mastergn per in nov manaschi da producziun concludida da la vischnanca da Müstair e cun pretaisas ina revisiun parziala da la planisaziun locala da Domat.
Approvada vegn la revisiun parziala da la lescha da taglia da Tschappina.
Per differents projects da construcziun da vias vegnan dads liber credits da total var 3.2 milliuns francs.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 12-03-1998
|
f5946ad3-4d00-46ad-bf65-0dc9f506f44c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tracta il relasch d'ina lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia
Sut il presidi da deputà Hans-Peter Pleisch, Tavau, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Joachim Caluori, schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, ha ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tractà dacurt la lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia. La cumissiun ha concludì unanimamain d'entrar en chaussa e recumonda al cussegl grond da tractar quest project en la proxima sessiun da mars.
La lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia (LSAP) ch'è vegnida concipida sco lescha da basa concisa prevesa da midar las scolaziuns actualas al seminari en talas da l'instrucziun d'orientaziun pratica a la scol'auta professiunala da pedagogia. Uschia vegni creà la basa per ina renconuschientscha svizra dals certificats finals da scolaziun da persunas d'instrucziun per la scolina, per la scola primara sco er per lavurs da maun e tegnairchasa. L'instituziun d'ina scol'auta professiunala da pedagogia tenor dretg chantunal rinforza il chantun Grischun sco lieu da furmaziun e d'economia e pussibilitescha ina scolaziun d'auta qualitad per las persunas d'instrucziun tudestgas, rumantschas e talianas. Cun sviluppar ulteriurmain il model grischun pon ins eliminar differents mancos da las scolaziuns actualas, spezialmain cun separar l'instrucziun da furmaziun generala e quella da la pratica professiunala.
La prescolaziun per persunas d'instrucziun da scolina sco er da lavurs da maun e tegnairchasa vegn ad esser ina scola media da diplom terminada, quella per la scolaziun a persuna d'instrucziun da scola primara è cun preferenza la maturitad gimnasiala, ma l'admissiun a la scolaziun da magisters è garantida er per persunas che vulessan emprender questa professiun suenter in emprendissadi pratic.
La lescha davart la scol'auta professiunala da pedagogia creescha ultra da quai la basa necessaria per ina stretga cooperaziun tranter il chantun e la partiziun da seminari a la scola media evangelica da Schiers.
La cumissiun ch'ha deliberà il project da lescha cun in per propostas per midadas per mauns dal cussegl grond, è ensemen cun la regenza da l'avis che tras l'instituziun d'ina scol'auta professiunala da pedagogia tenor il dretg chantunal, vegnia prendida il dretg mument la dretga via per la futura furmaziun tudestga, rumantscha e taliana dals magisters en noss chantun.
Gremi: Cumissiun predeliberanta
Funtauna: rg Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Data: 12.03.1998
|
7eb2b1e6-ad42-4d42-9c39-9304b5b09e76
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Egualitad sin plaun communal a l'exempel da la vischnanca da Trimmis
L'entschatta dal davos onn è la suprastanza communala da Trimmis sa volvida a l'uffizi chantunal per dumondas d'egualitad. Ella ha dumandà d'analisar la vischnanca areguard ils interess d'egulitad e da constatar, sch'i existess in basegn d'agir sin tscherts secturs. Medemamain ha ella vulì propostas concretas, co ch'ins pudess cuntanscher eventualas meglieraziuns. Il biro per dumondas d'egualitad ha acceptà fitg gugent quest giavisch. En collavuraziun cun las duas suppleantas dal cussegl communal Annie Fleischhauer-Peretti e Lore Schmid-Herterich esi vegnì fatg in scleriment detaglià.
Co statti oz cun l'egualitad a Trimmis?
La retschertga davart il stadi actual ha dà il suandant maletg. En las autoritads communalas èn las dunnas zunt sutrepreschentadas, bain represchentadas èn ellas mo sco suppleantas. En pliras cumissiuns permanentas da la vischnanca n'esi betg meglier, la suletta excepziun: la cumissiun da scolina (100% dunnas). Igl è remartgabel che las dunnas èn da chattar plitost en cumissiuns ch'han in cuntegn che vegn chapì tradiziunalmain sco "da las dunnas" (provediment, cultura e scolina). Sco divergenza allegraivla da questa tendenza sa lascha valitar la participaziun d'ina dunna a la cumissiun per la planisaziun da finanzas. Er sin auters secturs d'incumbensas da la vischnanca n'èn dunnas strusch betg activas, auter che sin il secretariat da vischnanca (puspè ina domena tradiziunala da dunnas). Ina tala repartiziun è vesibla er sin il plaun da scola: en la scola primara bunamain relaziuns egualas, sin il stgalim superiur domineschan dentant puspè ils umens. Sco fatg positiv ord vista da l'egualitad esi da menziunar qua che la vischnanca pussibilitescha dapi in per onns in job-sharing da duas magistras.
Ins ha examinà medemamain il contact da la vischnanca cun ses commembers (surtut sin il sectur en scrit). Da quest contact fan part las titulaziuns da brevs, il certificat dal dretg da vuschar, la quittanza da las scrittiras deponidas, ils inserats per plazzas da lavur e sumegliantas chaussas. Vegni fatg appel tant a las dunnas sco als umens? En ils exempels prendids en mira han ins tegnì quint da l'egualitad linguistica ultra da paucas excepziuns.
Per resumar pon ins dir ch'igl exista in basegn d'agir surtut areguard la represchentanza da dunnas en differents gremis. Per ch'ins possia integrar tant ils interess dals umens sco er quels da las dunnas en il svilup da la vischnanca, ston las dunnas cooperar. E quai betg sulettamain sin ils secturs da la famiglia, la scola ed ils fatgs socials, mabain er en la direcziun da la vischnanca, sin il sectur da construcziun ed en ils fatgs da finanzas. Er là sa tracti da dumondas e decisiuns che pertutgan las dunnas gist tant sco ils umens.
Co proceder en il futur?
Co duain ins schliar quest problem? La gruppa da lavur ha elavurà differentas propostas per mauns da la suprastanza communala.
En il center stat qua la sensibilisaziun da la populaziun sco er mesiras concretas per promover las dunnas. I na tanscha betg d'approvar mo da princip ina meglra represchentanza da las dunnas, igl è er da far insatge persuenter. Ins sto trair suenter dunnas. Pertge ch'igl è anc adina uschia che las dunnas han pli pauca fiduzia e sa tschentan memia grondas pretaisas a sasezzas sin ils secturs dominads per gronda part dals umens ("sche jau na sai betg tut gia da l'entschatta naven, na surpren jau betg l'incumbensa"). La suprastanza communala po far frunt a questa situaziun cun ina vasta infurmaziun e promoziun. En in emprim pass ha ella p.ex. appellà a las partidas da far in'attenziun speziala a questa tematica e da prender lur responsabilitad respectiva. En in segund pass ha ella previs d'organisar ina retscha d'occurrenzas ch'ha sco tema l'engaschament da las dunnas en la publicitad. A quellas occurrenzas esi d'envidar tut las dunnas da la vischnanca. Per questa retscha d'occurrenzas vegni er prestà ina contribuziun finanziala. Ultra da quai duain las autoritads communalas resguardar en la tscharna dal persunal ina represchentanza adequata da las dunnas ed ademplir uschia ina funcziun exemplara. L'avertura per dumondas da lavur a temp parzial sco er da job-sharing è er in'expressiun da questa tenuta fundamentala. En connex cun tuttas formulaziuns novas en scrit (p.ex. la constituziun communala) duai vegnir realisada l'egualitad linguistica.
Igl è da giavischar ch'er autras vischnancas s'occupeschian dals interess d'egualitad. Gist en vischnancas pli pitschnas po quai esser d'interess vital, sch'i daventa p.ex. difficil d'occupar tut ils uffizis. Il biro chantunal per dumondas d'egualitad po esser in post da consultaziun per las vischnancas. El po gidar cun cussegliaziuns e sa basar sin la retschertga fatga a Trimmis. In mussavia che dat respostas a las dumondas las pli impurtantas da las vischnancas vegn elavurà e mess a disposiziun dal biro per dumondas d'egualitad.
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Post da stab per dumondas d'egualitad
Data: 13.03.1998
|
d33fc6c3-e653-4336-bbb1-cf5908d3b51b
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il tschancun da la viafier da l'Alvra en la Val Bever vegn protegì meglier encunter lavinas
La viafier da l'Alvra da la Viafier retica (VR) passa tant da la vart dal nord sco dal sid tras differents laviners. L'entschatta da quest tschientaner èn perquai vegnids construids il medem temp sco la viafier er ils emprims rempars da lavinas. En il decurs dal temp èn quels vegnids amplifitgads e cumplettads successivamain, per part er tras implantaziuns e cultivaziuns. Malgrad questas lavurs hai dà adina puspè interrupziuns dal traffic tras lavinas.
Ils mirs da rempar sin l'intschess da la spunda "Alpetta" en la Val Bever ston vegnir sanads urgentamain. Aifer ils proxims diesch onns èn renovaziuns e cumplettaziuns generalas inevitablas. Per questas lavurs vegni quintà cun custs da var 6.7 milliuns francs. In'emprima etappa da realisaziun vegn entschavida quest onn. Ella vegn a durar quatter onns ed a custar var 2.7 milliuns francs. La finanziaziun succeda per 65 pertschient tras la confederaziun, per 25 pertschient tras il chantun e per 10 pertschient tras ils patruns da fabrica.
Agid umanitar
Il chantun Grischun sustegna en il rom da sias pussaivladads finanzialas agids da svilup e da catastrofas a l'ester. La regenza conceda contribuziuns correspundentas en l'import total da 25'000 francs a las suandantas instituziuns resp. als suandants projects:
- ovra d'agid svizra dals lavurers (OASL) per il project da svilup "UCA San Ramón" en la Nicaragua,
- servetsch dals Svizzers a l'ester dal departament federal dals affars externs per las subvenziuns 1997/1998 a las societads svizras d'agid a l'ester,
- agid als leprus Emmaus da la Svizra per il project "COIMBATORE" en l'India dal sid,
- agid a la Rumania da Malans,
- gruppa da lavur agid a la Rumania da Vaz,
- Caritas da la Svizra per il project "Internat Juan XXIII", Cochabamba, Bolivia,
- Terre des hommes da la Svizra per il program da svilup "Agid rural a sasez" en Tansania, e
- organisaziun mundiala encunter la tortura per il program d'acziuns 1998.
Da las vischnancas
La regenza approva da princip il project preliminar per la construcziun nova da duas chasas da gruppas per la chasa d'uffants Gott hilft a Zizers. Als custs imputabels da ca. quatter milliuns francs vegnan garantidas contribuziuns chantunalas da construcziun da 20 pertschient.
Approvadas vegnan las revisiuns parzialas da la constituziun communala da Pignia e da la lescha da taglia da Bravuogn sco er la nova lescha davart las taxas da cura da Valragn.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegni dà liber credits d'in import total da ca. 2.5 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Flurin Caviezel-Hidber, naschì 1956, da Valendau, domicilà a Panaduz daventa incumbensà per dumondas da cultura e da meds tar il secretariat dal departament da cultura e protecziun da l'ambient. Caviezel è musicolog, istoricher e musicist. El succeda a Christian Brosi ed entra en uffizi l'entschatta da matg 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 19.03.1998
|
869e2bdb-e6c5-4474-959a-3a6a84d8ee6c
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tracta la revisiun da la lescha davart las scolas medias
Sut il presidi da deputà Hans Joos, Samedan ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Joachim Caluori, schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, ha ina cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tractà dacurt la revisiun parziala da la lescha davart las scolas medias. La cumissiun ha concludì unanimamain d'entrar en chaussa e recumonda al cussegl grond da tractar il project en la proxima sessiun da mars.
En il center da la revisiun parziala stattan las adattaziuns da la lescha davart las scolas medias ch'èn necessarias per realisar il reglament per renconuscher la maturitad (RRM) da l'onn 1995 en ils gimnasis dal Grischun e per introducir ina maturitad prioritara enstagl dals tips da maturitad ch'existan oz. La revisiun da la lescha davart las scolas medias creescha uschia la basa per renconuscher ils attestats da maturitad che vegnan emess suenter l'onn 2003 en ils gimnasis grischuns. Quella renconuschientscha è la premissa per ch'ils attestats da maturitad pussibiliteschian er en il futur in'admissiun senz'examen a las universitads, a la scola politecnica federala ed als instituts da scolaziun per persunas d'instrucziun. La realisaziun dal RRM dat la pussaivladad al chantun Grischun da promover dapli sias linguas chantunalas e da porscher ina scolaziun gimnasiala bilingua. La qualitad da la scolaziun en ils gimnasis grischuns duai vegnir garantida a moda duraivla e la durada da la scolaziun duai vegnir reducida per in onn. La revisiun ha plinavant per consequenza che las disposiziuns davart il pajament da contribuziuns a las scolas medias privatas vegnan adattadas.
La lescha davart las scolas medias vegn midada be pauc pertutgant sia dimensiun e resta ina lescha generala concisa. Il model grischun da scola media ch'è sa cumprovà dapi passa 35 onns vegn consolidà.
La cumissiun ch'ha deliberà per mauns dal cussegl grond il project da lescha cun paucas propostas per midadas, è ensemen cun la regenza da l'opiniun ch'ina revisiun saja necessaria ed avria la via per in svilup dinamic da la scolaziun gimnasiala che dat gronda paisa a la garanzia da la qualitad d'instrucziun.
Gremi: Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient
Funtauna: rg Cumissiun predeliberanta
Data: 20.03.1998
|
12997ecd-ea63-4b4b-aeda-5c008a92939f
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Viafier retica, atmosfera da vacanzas, chaussas culinaras e musica sco ingredenzas grischunas a la festa giubilara "150 onns stadi federal" a Berna
Il Grischun sa participescha a la festa giubilara "150 onns stadi federal". Quella ha lieu dals 11 fin ils 13 da settember 1998 en la citad viglia da Berna e cumpiglia ina schelta multiculturala da l'entira Svizra. L'act festiv uffizial ha lieu sonda, ils 12 da settember.
La confederaziun planisescha d'organisar dals 11 fin ils 13 da settember 1998 ina festa giubilara a Berna che duai regurdar a la fundaziun dal stadi federal svizzer. Sonda, ils 12 da settember 1998 è planisà l'act festiv uffizial sin la plazza federala. Ils chantuns pon sa participar e dar uschia tempra al program festiv. L'organisaziun e la coordinaziun schain en ils mauns da l'uffizi federal per cultura.
Il Grischun vegn a sa participar cun ils sequents elements a la festa giubilara:
En in plaz adattà a Berna vegn installada la Stiva Retica (in vagun da viafier modifitgà sco stiva grischuna rullanta). Questa è generalmain accessibla ed offrescha spezialitads grischunas.
Furmaziuns grischunas procuran per l'atmosfera musicala.
Ils uffants pon ir gratuitamain cun ina viafier a vapur da la VR (model en la scala 1:10).
Sin in stan vegnan consegnads documents davart il chantun da vacanzas da la Svizra e vendids artitgels dal Grischun.
Ils custs per questas activitads vegnan calculads cun 45'000 francs.
In gea reservà per la revisiun totala da la lescha federala per promover las scolas autas
La regenza pren posiziun per mauns da cussegliera federala Ruth Dreifuss davart il sboz per ina nova lescha federala davart promover las scolas autas (LPS). Ella va bain d'accord cun la direcziun generala, giavischa dentant ch'ils interess dals chantuns senza scolas autas vegnian resguardads meglier.
La nova lescha vul augmentar l'efficienzia dals organs existents che s'occupan da la politica da las scolas autas e simplifitgar la collavuraziun cun ils chantuns. La collavuraziun naziunala duai vegnir ordinada da nov. Sco gremi da discussiun politic è previda ina conferenza da las regenzas, sco organ strategic da las scolas autas ina conferenza da las universitads. La conferenza dals recturs ed ils chantuns duain vegnir integrads en quests gremis.
En quest connex fa la regenza valair che la promoziun intenziunada da las universitads sco incumbensa da colliaziun presuppona ch'ils chantuns senza universitads possian sa participar in pulit zic pli fitg en la conferenza svizra da las universitads che quai ch'igl è prevì en il sboz da la LPS.
Il sboz vuless er reglar da nov ils instruments da finanziaziun. Fin uss vegnevan las contribuziuns fundamentalas calculadas tenor ils custs. Da nov duai quai succeder tenor las prestaziuns (orientà tenor l'output). Per l'innovaziun e la coordinaziun tranter las universitads vegnan creadas contribuziuns da project colligiadas vi da projects. Contribuziuns d'investiziun e contribuziuns extraordinarias duain vegnir dismessas. Da la vista da la finamira va la regenza d'accord cun la midada ad ina basa che sedrizza tenor l'output. Quei na dastga dentant betg succeder sin donn e custs dals chantuns. Plinavant sto la revisiun totala da la LPS vegnir integrada en las mesiras executivas tar la nova gulivaziun da finanzas. Avant che la LPS vegn revedida, duess vegnir spetgà sin la decisiun da princip davart la gulivaziun da finanzas.
Contribuziuns culturalas
La regenza dat liber (per part sut resalva da l'approvaziun dals credits tras il cussegl grond) contribuziuns e garanzias da deficit en l'import total da var 125'000 francs a las sequentas instituziuns e per ils sequents projects:
Federaziun da musica dal chantun Grischun (contribuziun annuala, contribuziun per curs da sunaders giuvens e per curs e camps da musicas da giuvens e giuvnas, per curs spezialisads),
Societad svizra da picturs, sculpturs ed architects GSMBA (contribuziun annuala),
Federaziun grischuna per il teater popular BVV (contribuziun annuala, installar in pool regiunal da material, curs spezialisads), e
Exposiziun ambulanta "Architektur da Peter Zumthor in Fogografien von Hélène Binet".
Da las vischnancas
Da princip vegn approvà il project preliminar per sanar la scola da muntogna Avrona a Tarasp. Vi dals custs imputabels da var 7.5 milliuns francs vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da construcziun en l'auteza da diesch pertschient.
Cun resalvas e prescripziuns vegn approvada la revisiun totala da la planisaziun locala da Fläsch.
La revisiun da la lescha d'ustaria da Trun vegn approvada.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liber credits en l'import total da var 11 milliuns francs.
Fatgs da persunal
La fin da mars van en pensiun:
Georg Caspescha-Zinsli, Riein, mastergnant spezial tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 6, Glion, e
Giusep Deflorin, Mustér, vier/capolavurer tar l'uffizi districtual da construcziun bassa 6, Glion.
La regenza engrazia a quels funcziunaris per lur servetschs en favur dal chantun.
Markus Helbling, naschì 1961, da Jona SG, domicilià a Churwalden, daventa manader dal project New Public Management tar il secretariat da finanzas e militar. El entra en plazza l'entschatta d'avrigl 1998.
Martin Nett, naschì 1953, da Luzein, domicilià a Cuira, daventa controller da finanzas tar il secretariat dal departament da sanitad, partiziun finanzas e controlling. El entra en plazza l'entschatta da zercladur 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 26-03-1998
|
cd16fdd3-e113-452d-9528-1e2feefb4313
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La regenza dal chantun Glaruna visita il Grischun
Mardi/mesemna proxima, ils 31 da mars/1. d'avrigl 1998, fa la regenza glarunaisa ina visita al chantun Grischun
La regenza dal chantun Glaruna fa ses viadi en il Grischun sut la direcziun da Landammann Christoph Stüssi. Il gremi executiv da Glaruna consista da set persunas e vegn accumpagnà dal chancelier en uffizi e da l'anteriur chancelier, tuts cun lur dunnas. A la staziun a Cuira vegnan els beneventads da la regenza grischuna e dal chancelier cun lur dunnas. Communablamain viageschan el alur en in char-salun da la Viafier retica via Tusaun e Filisur vers Tavau. Cunter saira visitan els il museum da Kirchner e suenter vegni giudì ina tschaina communabla.
Per la mesemna esi previs il suandant program: Visita da l'Institut per la perscrutaziun da naiv e lavinas Weissfluhjoch, preschentaziun da la regiun da Parsenn e viadi sin il Weissfluhgipfel. Da là va il viadi puspè a val e cun la viafier vers Landquart, nua ch'ils giasts prendan cumià dal Grischun.
La scuntrada duai promover il barat informal d'opiniuns ed approfundar ils contacts collegials.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala
Data: 27-03-1998
|
d65cc93b-579f-45a4-be48-72739e35e630
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Durant in onn distribuziun da squittas en il stabiliment Realta -Emprimas experientschas
Il favrer 1997 ha cusseglier guvernativ Peter Aliesch, schef dal departament da giustia, polizia e sanitad, pudì dar l'entschatta a la distribuziun da squittas en il stabiliment Realta. Cun questa distribuziun han ins fatg en tuts grads in pass exemplar per promover la sanadad en l'execuziun dal chasti en Svizra. Suenter in onn da distribuziun da squittas pon ins constatar che tant il persunal sco ils praschuniers san ir enturn cun questa mesira da prevenziun. Ins n'ha betg pudì cumplanscher disturbis ch'avessan pertutgà la segirezza dal persunal e dals praschuniers.
Da l'effectiv da praschuniers da 110 umens èn var 30 fin 40 da quels toxicomans da heroin. 15 fin 25 da quests praschuniers toxicomans vegnan tractads en il program da metadon. En vista a quests fatgs e savend ch'i po durar onns per vegnir liber da la toxicomania, obtegna la lavur preventiva ina fitg gronda muntada er durant l'execuziun dal chasti. Las mesiras preventivas durant l'execuziun dal chasti ston esser identicas cun quellas d'ordaifer, per che las ristgas da sanadad e d'infecziun ch'accumpagnan la toxicomania na determineschian betg la vita.
Tranter il favrer ed il december 1997 èn vegnidas distribuidas en il stabiliment Realta totalmain 925 squittas tras l'automat. Cun la distribuziun da squittas e cun las mesiras preventivas ch'èn en vigur dapi1995 vul ins cuntanscher ina stabilisaziun ed in meglierament dal stadi da sanadad dals praschuniers toxicomans. Schebain questa finamira vegn cuntanschida, examinescha l'uffizi federal da la sanadad dapi il settember 1997 per la perioda d'in entir onn.
La prevenziun activa da HIV e da hepatitis è ina chaussa, las mesiras da promoziun per ina vita senza heroin l'autra. Er per quest intent han ins fatg in pass en la dretga direcziun en il stabiliment Realta, parallelamain a la distribuziun da squittas. 631 emprovas d'urin che vegnan fatgas uschia, che las fasas senza consum pon vegnir sustegnidas e survegliadas, han l'intent da cuntanscher en pitschens pass ina vita senza heroin. Questas mesiras èn cumbinadas cun ina cussegliaziun sociala, cun terapias ambulantas, cun la furmaziun d'in di da lavur normal e cun las pussaivladads d'ina occupaziun activa en il temp liber.
Il stabiliment Realta ha realisà questas mesiras senza ulteriurs pertschients da plazzas en collavuraziun cun l'Agid grischun cunter AIDS e cun il medi dal stabiliment dr. med. Huber, Cazas. Cun quai ha il stabiliment fatg in pass impurtant per in ulteriur svilup diferenzià da la promoziun da la sanadad durant l'execuziun dal chasti ed el ha mussà plinavant che soluziuns favuraivlas èn pussaivlas er en in temp da stgarsezza finanziala.
Differents stabiliments e posts spezialisads en Svizra persequiteschan cun interess il model da Realta. Il december 1997 ha il program "Realta" pudì vegnir preschentà a Bonn (Germania) a chaschun d'in congress europeic davart la prevenziun durant l'execuziun dal chasti. Gia la stad 1998 vegn introducida la distribuziun da squittas en differents stabiliments dal chantun Berna. La basa legala per quest intent è ina expertisa da prof. Heinrich Koller, directur da l'uffizi federal da giustia.
gremi: Departament da giustizia, polizia e sanitad
Funtauna: rg stabiliment Realta
Data: 31.03.1998
|
a3504100-e3fb-47c6-8b34-45df31115219
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
La cumissiun predeliberanta dal cussegl grond tracta il relasch d'ina lescha davart la banca chantunala grischuna (BCG) sco er da l'ordinaziun executiva latiers
Sut il presidi da deputà Hansjörg Trachsel, Schlarigna, ed en preschientscha da cusseglier guvernativ Aluis Maissen, schef dal departament da finanzas e militar, ha la cumissiun predeliberanta tractà la lescha e l'ordinaziun davart la banca chantunala grischuna en quatter sesidas.
A chaschun da l'emprima sesida il december 1997 ha la cumissiun concludì d'envidar, ultra dals represchentants da la BCG, in ulteriur expert d'ordaifer. Quel duaja dar infurmaziuns davart ils svilups sin il sectur da banca. Cun Kurt Hauri, president da la cumissiun federala da las bancas, è stà a disposiziun, a chaschun da la segunda sesida da la cumissiun, in spezialist cumprovà. Suenter ch'ils commembers da la cumissiun avevan fatg lartg diever da la pussaivladad da pudair s'infurmar tar l'expert, han els discutà la lescha e l'ordinaziun a moda cumplessiva e fitg engaschada.
Il sectur da finanzas è enconuschentamain suttamess ad ina reorganisaziun rasanta, a la quala ils statuts da la BCG da l'onn 1970 satisfan pli e pli pauc. Cun relaschar ina lescha ed in'ordinaziun executiva davart la BCG duai la basa legala da la banca dals Grischuns obtegnair in fundament modern e progressiv. En il project ch'è vegnì discutà uss, cun la lescha e l'ordinaziun executiva davart la BCG, èn vegnidas integradas il medem temp en il dretg chantunal las adattaziuns pretendidas da la lescha federala davart las bancas e cassas da spargn ch'è vegnida revedida 1994. Da l'autra vart han ins mantegnì en il project quai ch'era sa cumprovà, sco ch'ils exempels suantants mussan concretamain:
- crear in post extern da revisiun;
- suttametter la surveglianza tenor la lescha davart las bancas a la cumissiun federala da las bancas (CFB);
- mantegnair la garanzia dal stadi e l'incarica da prestaziun;
- separar cleramain e consequentamain las incumbensas da surveglianza e strategicas dal cussegl da banca da quellas operativas da la direcziun.
Ina minoritad da la cumissiun predeliberanta è s'exprimida per l'acceptaziun d'in artitgel en la lescha che pussibilitass al cussegl grond da concluder la privatisaziun da la BCG pli tard, senza suttametter questa midada al pievel. Ultra da quai ha ina minoritad da la cumissiun pretendì da reducir il cussegl da banca sin set commembers.
La maioritad da la cumissiun è dentant s'exprimida cleramain cunter questas propostas.
Cuntrari al messadi dal cussegl guvernativ ha la cumissiun concludì unanimamain da proponer al cussegl grond ina limitaziun da vegliadetgna per ils cussegliers da banca. Tenor quella duain ils cussegliers da banca bandunar il cussegl, suenter ch'els han ademplì il 65avel onn.
En la cumissiun predeliberanta han ins exprimì ch'il grond success da fatschenta e ch'il svilup allegraivel da la BCG en ils davos onns, sajan stads pussaivels be, grazia ad ina direcziun ed in stab da collavuraturas e collavuraturs motivads e bain scolads e grazia ad in cussegl da banca ch'agescha precautamain. Malgrà questa situaziun da partenza optimala n'ha la cumissiun predeliberanta betg gì ina leva incumbensa. Cun la voluntad da dar in vestgì legal pli adattà pussaivel a la banca per il proxim millenni, ha la cumissiun predeliberanta discutà a moda fitg detagliada il project e singuls secturs da quel, sco per exempel la garanzia dal stadi, la furma giuridica, l'incarica da prestaziun, la controlla e la surveglianza. Ella ha beneventà expressivamain la clera separaziun tranter il plaun operativ e quel strategic sco er la furmaziun moderna da la surveglianza.
Per mauns dal cussegl grond ha ella deliberà la fin finala ina lescha ed in'ordinaziun che correspundan, cun paucas divergenzas, al project da la regenza. Igl è previs da tractar questa chaussa en la sessiun da matg 1998 en il cussegl grond.
Gremi: Departament da finanzas e militar
Funtauna: rg Cumissiun predeliberanta
Data: 01.04.1998
|
782f161a-3bcb-41cb-b93f-1579cdc38d2d
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il program d'acziun "Energia 2000" vegn realisà a moda speditiva en il Grischun
Dapi 1994 fa l'uffizi d'energia mintg'onn bilantsch davart il program d'acziun "Energia 2000" en il Grischun. Il bilantsch ch'è vegnì fatg per la fin da 1997 cumpiglia l'entira perioda da 1990 fin 1997. Da quest bilantsch pon ins vesair ch'il Grischun n'ha betg sulettamain prendì tut las mesiras ch'eran vegnidas concludidas cun la confederaziun, sin fundament dal program da politica d'energia e d'acziun "Energia 2000", mabain ch'el è ì anc plinavant. Spezialmain posseda il chantun, cun ses sistem finanzial da promoziun, in instrument che rinforza considerablamain l'effect da "Energia 2000". Ultra da quai èn vegnidas augmentadas en il Grischun sco in dals paucs chantuns las capacitads persunalas per ina plazza en la cussegliaziun d'energia.
La regenza piglia enconuschientscha dal rapport detaglià "Energia 2000 en il Grischun". Ulteriuras infurmaziuns èn d'obtegnair tar l'uffizi d'energia (tel. 081-257 36 22).
Midada dal project en connex cun l'engrondiment dal seminari da magisters a Cuira
La regenza prenda enconuschientscha d'ina midada dal project en vista a l'engrondiment dal tract per scienzas natiralas dal seminari da magisters a Cuira. Questa midada chaschuna meglieraziuns essenzialas da la construcziun e dal manaschi, dentant na chaschuna ella nagins custs supplementars. L'orientaziun principala da la nova construcziun cumplementara n'è betg pli la spunda al nord, mabain al sid resp. l'orientaziun vers l'edifizi existent dal seminari. L'entschatta da mars 1998 ha il cussegl da la citad da Cuira concedì la permissiun correspundenta da construcziun.
Nov med legal per notars ed advocats
Cunter disposiziuns da la cumissiun da notariat e da la cumissiun da surveglianza pertutgant ils advocats na pon ins per il mument betg recurrer cun in med legal tar ina dretgira independenta. Per quest motiv propona la regenza al cussegl grond da reveder l'ordinaziun davart il notariat e l'ordinaziun davart l'attestat da qualificaziun dals advocats. Sco instanza da med legal duai la dretgira administrativa vegnir designada en domadus cas.
Votaziun dals 7 da zercladur 1998
Dumengia, ils 7 da zercladur 1998 vegnan suttamess ils suandants projects federals a la votaziun dal pievel:
- conclus federal davart las mesiras per equilibrar il preventiv
- iniziativa dal pievel per proteger la vita e l'ambient da manipulaziuns geneticas (iniziativa per la protecziun genetica)
- iniziativa dal pievel S.o.S. - per ina Svizra senza ina polizia spiunanta
Il medem di vegni votà plinavant davart ils suandants projects materials chantunals:
- revisiun totala da la lescha d'ustaria
- relasch d'ina lescha da submissiun
- revisiun parziala dal conclus da participaziun dal chantun Grischun a la cunvegna interchantunala davart las acquisiziuns publicas (CIAp)
- revisiun parziala da la constituziun chantunala (art. 19 urden da finanzas)
- revisiun totala da la lescha chantunala davart las finanzas.
Consultaziuns a la confederaziun
Da princip beneventa la regenza il sboz preliminar dal project federal da la gen-lex. Quest project cumpiglia in pachet da leschas che prevesa midadas spezialmain en la lescha davart la protecziun da l'ambient, ultra da quai en la lescha davart la protecziun dals animals, en la lescha davart la protecziun da la natira e da la patria, en la lescha da victualias, en la lescha d'epidemias, en la lescha d'agricultura, en la lescha davart epiedemias d'animals sco er en la lescha davart la garanzia per products. Las regulaziuns essenzialas che vegnan integradas en la lescha davart la protecziun da l'ambient concernan spezialmain ils princips etics ch'èn d'observar per tractar cun organissems. Sch'il project da gen-lex vegn realisà, alur dispona la Svizra d'ina ovra da leschas cumplessiva davart la tecnologia da gens sin il sectur extrauman, la quala resista er en cumparegliaziun internaziunala.
Medemamain vegnan sustegnidas las midadas proponidas da la lescha federala davart credits da consum (credits pitschens). Spezialmain la regulaziun che la lescha davart credits da consum duai avair in caracter definitiv (valaivel per l'entira Svizra) vegn beneventada expressivamain. Uschia n'hai pli plazza per in dretg chantunal divergent. Las persunas che prendan si in credit perdan tras questa regulaziun la pussaivladad d'emprestar daners, tut tenor la situaziun, simplamain en quel chantun, nua che l'emprest è il pli facil. In'ulteriura mesira è l'examinaziun da creditaivladad. Quella pretenda da confruntar las entradas da la persuna che pretenda il credit cun sias expensas. Dal rest duai il cussegl federal obtegnair la cumpetenza da reglar en in'ordinaziun la dumonda d'in fit maximal per l'entira Svizra.
Da las vischnancas
Il mir al sid dal lai d'accumulaziun Lago Bianco sin il pass dal Bernina sto vegnir sanà fin il pli tard l'onn 2000. La regenza approva las lavurs correspundentas che entschaivan anc questa primavaira. Spezialmain duain ins construir ina serra che tegna enavos l'aua durant il temp da construcziun.
Il project per la midada e l'engrondiment dal plaunterren al nordvest da la veglia chasa da scola a Puntraschigna a locals da zambregiar cun lenn e cun metal, vegn approvà. Als custs imputabels da ca. 450'000 francs vegn empremessa ina contribuziun chantunala da construcziun da diesch pertschient.
Il project per la midada e l'amplificaziun dal lavuratori a Mesauc da l'uffizi districtual da construcziun bassa 2, Mesauc, vegn approvà. Ils custs calculads sa muntan a 3.8 milliuns francs.
Il project per la midada e l'engrondiment da la basa a Roveredo da l'uffizi districtual da construcziun bassa 2, Mesauc, vegn approvà. El prevesa custs da 2.5 milliuns francs.
Medemamain vegn approvà il project per midar e sanar la chasa da scola existenta da la scola da puras e da tegnairchasa a Schiers. Als custs imputabels da ca. 4.7 milliuns francs vegn empermessa ina contribuziun da construcziun da 50 pertschient.
La constituziun da Sumvitg vegn approvada.
Per differents projects da construcziun da vias vegnan dads libers credits d'in import total da 7.3 milliuns francs.
Fatgs dal persunal
Otmar Deflorin, naschì 1967, da Mustèr, domicilià a Cuira, daventa chemicist en il laboratori da la protecziun da l'ambient, tar il laboratori chemic per la controlla da victualias e la protecziun da l'ambient. El cumenza sia plazza l'entschatta da zercladur 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 02.04.1998
|
9a25427c-bc29-4415-b4ef-9a746ff52171
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il quint statal grischun 1997 - levamain en las cifras cotschnas
Il quint statal dal Grischun 1997 preschenta sco resultat brut l'emprima giada dapi 1973 puspè in deficit. Dal quint current resulta in surpli d'expensas da 5,1 milliuns francs. Il quint da finanziaziun mussa in deficit da 41 milliuns francs. Quests dus resultats èn dentant in pulit zic sut ils deficits budgetads da 32,8 milliuns francs en il quint current e da 92,3 milliuns francs en il quint da finanziaziun.
Entant ch'il quint current da l'onn passà ha anc pudì preschentar in avanzament brut da 50,4 milliuns francs, è il resultat da l'onn 1997 sa midà en in surpli d'expensas da 5,1 francs. Il pegiurament dal quint 1997 en cumparaziun cun l'onn passà da pli che 55 milliuns francs è la pli gronda irrupziun en l'istorgia dal tegnairchasa statal dal Grischun. En cumparegliaziun cun ils onns passads n'è restà nagin spazi pli per ulteriuras amortisaziuns ed assegnaziuns a las reservas (onn passà 41,8 milliuns). Cun expensas pli pitschnas da 73,6 milliuns francs e cun entradas pli pitschnas da 45,9 milliuns francs è il deficit dentant per 27,7 milliuns pli bass che budgetà. Al meglierament dal resultat en cumparegliaziun cun il preventiv han contribuì ina giada ils respargns tar ils custs dal persunal (-6,1 milliuns) e tar ils custs reals (-16,3 milliuns) d'ensemen 22,4 milliuns francs. Da l'autra vart èn s'effectuadas a moda positiva sin il quint preschent las investiziuns nettas pli bassas e las amortisaziuns sin la facultad administrativa ch'èn vegnidas fatgas supplementarmain l'onn precedent en furma da custs d'amortisaziun reducids per 36 milliuns francs. Grazia a quests custs pli pitschens han tranter auter pudì vegnir cumpensadas malgrà ils differents retgavs supplementars na cuvrì las sperditas da taglia (-9 milliuns) sco er las recumpensas (-7,4 milliuns).
Senza resguardar ils pajaments d'emprests finanziads a moda speziala dal chantun a l'assicuranza per dischoccupads da 22,3 milliuns francs èn vegnids dads or en il quint d'investiziun en tut 325,4 milliuns francs. Dal volumen d'investiziun approvà dal cussegl grond da 351,6 milliuns francs esi vegnì fatg diever pia da 92,5% (onn passà 93,5%).
Il Cash-flow (ils meds finanziads sez) da 119,9 milliuns francs è per 17 milliuns pli auts che budgetà. Cumpareglià ils meds cuntanschids sez cun las investiziuns nettas da 160,9 milliuns francs che restan suenter la deducziun da las entradas d'investiziun resulta in grad d'atgna finanziaziun da 74,5% (preventiv 52,7%, onn passà 113,3%). Questa cifra mussa che las investiziuns nettas han pudì vegnir finanziadas be per radund X cun agens meds. Il deficit da finanziaziun da 41 milliuns francs (preventiv 92,3 milliuns, onn passà in avanzament da finanziaziun da 20,2 milliuns) ha stuì vegnir cuvrì cun ina reducziun da las reservas da liquiditad e cun prender a tschains daners esters.
Il quint da vias serra cun expensas totalas da 327,1 milliuns e cun entradas totalas da 324,4 milliuns francs, pia cun in surpli d'expensas da mo 2,7 milliuns francs.Tras quai è il daivet da vias s'augmentà sin 12,7 milliuns francs. En il budget era vegnì quintà cun in deficit da 21,1 milliuns francs.
Cun il preschent resultat brut negativ ha la midada da tendenza er prendì possess da noss chantun. Grazia a la politica da finanzas persequitada consequentamain ils onns passads da stgaffir resp. da mantegnair ina buna basa d'agen chapital sa chattan las finanzas dal chantun Grischun actualmain anc adina en ina situaziun solida. Il resultat dal quint current 1997 è anc apaina gulivà e perquai betg alarmant. Da patratgar dat dentant il fatg che las entradas da taglia budgetadas n'han betg pudì vegnir realisadas. La situaziun economica constantamain difficila e las novas incumbensas fitg custusas che vegnan ad occupar il chantun vegnan ad engrevgiar ils quints futurs supplementarmain. Sco ulteriura mesira per segirar a lung termin il tegnairchasa ha la regenza preparà in program da spargn cumplessiv. Quest pachet da spargn pretendì dal cussegl grond a chaschun da la sessiun da november 1997 para evidentamain dad esser ina necessitad cumprovada. Il cussegl grond vegn a decider en chaussa durant la sessiun da matg 1998.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar
Data: 08.04.1998
|
a882f73b-9ed7-4c47-8959-e067e6702f48
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Program da spargn da la regenza
(Plan da mesiras per tegnair en equiliber las finanzas 1999)
La regenza ha deliberà ils 7 d'avrigl 1998 in program da spargn extendì per garantir l'equiliber da las finanzas. La situaziun alarmanta da las finanzas chantunalas pretenda mesiras da spargn essenzialas e durablas sin tut ils secturs dal chantun. Qua tras duain puspè pudair vegnir observadas las directivas dal plan da finanzas dal cussegl grond. Il deficit en il quint current dal preventiv 1999 na dastga betg surpassar 50 milliuns francs. Partend d'in deficit en il plan da finanzas da 1999 da 113,2 milliuns francs resulta in
basegn da distgargia da varga 63 milliuns francs.
Quella vul la regenza cuntanscher cun las sequentas mesiras:
- Budgetar extraordinariamain rigurus fr. 20,0 milliuns
- Cuntinuar cun las reducziuns dal cuss. grond tar il budget 1998 fr. 3,3 milliuns
- Correcturas dal budget decisas sin 63 posiziuns fr. 0,5 milliuns
- Mesiras da prima prioritad dal program da spargn 1999 fr. 40,0 milliuns
Las fitg malas perspectivas finanzialas suenter l'onn 1999 pretendan mesiras da distgargia durablas
d'almain 40 fin 50 milliuns francs.
Il pachet da mesiras cumpiglia
326 propostas concretas.
Betg resguardadas èn las correcturs decisas dal budget sin 63 posiziuns. 251 mesiras cun in
meglierament
augmentand
da las finanzas per 31,7 milliuns francs (1999) fin 46 milliuns francs (davent da 2001)
fan part da la
prima prioritad.
Questas mesiras duain vegnir realisadas tant sco pussaivel sin l'entschatta da l'onn 1999. La regenza na po betg garantir cun questas mesiras che las finamiras vegnian cuntanschidas cumplainamain. 75 propostas cun distgargias supplementaras da 16,2 milliuns francs per l'onn 1999 e da 26,3 milliuns francs davent da l'onn 2002 duain vegnir suspendidas ad interim. En cas da basegn pon ins revegnir a questas mesiras.
Il plan da mesiras ha l'intenziun da meglierar durablamain la vart da las expensas e da las entradas. L'accent vegn mess tar ils custs currents. Las propostas èn ordinadas tenor cleras prioritads politicas ed èn uschia equilibradas, cunquai ch'ellas tangheschan directamain la populaziun, l'economia e l'entira administraziun chantunala. Sin in equiliber esi er vegnì dà paisa en vista a las gruppas pertutgadas sco il persunal, ils custs reals, las contribuziuns e las recumpensas. Quest secturs vegnan ad esser pertutgads cun var 4 pertschient da lur volumen actual.
Il preschent pachet da mesiras 1999 è vegnì mess ensemen en in fitg curt temp. I sa tracta plinavant
dal segund program extendì da mesiras.
L'emprim pachet è vegnì elavurà sco enconuschent l'onn 1993 ed è vegnì realisà per la gronda part ils onns 1994 e 1995. Il potenzial da spargnar realisabel tenor las metodas convenziunalas è vegnì tratgs a niz uschia cumplainamain. Ulteriurs meglieraments substanzials èn pussaivels be anc cun refurmas structuralas e cun ina reducziun marcanta da las prestaziuns. En quest connex ha la regenza consequentamain l'intenziun d'accumplir las prestaziuns statalas a moda efficacia e conform il basegn.
Il program da spargn cumpiglia sfurzadamain
numerusas mesiras nunpopularas.
Mintga respargn è er cumbinà cun dischavantatgs e pudess vegnir classifitgà senz'auter per "donnegiant". La finamira surordinada da finanzas equilibradas ha dentant la pli auta prioritad. Quella pretenda mesiras consequentas. L'effizienzia dal stadi po vegnir mantegnida a lung termin be cun finanzas solidas. Da quest fatg esi da tegnair quint en connex cun il giudicament da mintga proposta concreta. En cumparaziun cun la confederaziun e numerus auters chantuns che ston sanar lur finanzas da rudien, è la finamira dal preschent plan da mesiras en prima lingia quel da segirar a lung termin la stabilitad finanziala dal chantun.
Il plan da mesiras è ina
decleraziun d'intenziun da la regenza
senza prender definitivamain conclus davart singulas mesiras. La regenza ed il cussegl grond vegnan a decider pir la fin da november 1998 en connex cun la deliberaziun dal preventiv 1999 davart la realisaziun da las singulas mesiras. Il cussegl grond vegn a tractar il project a chaschun da la sessiun da matg.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Departament da finanzas e militar
Data: 08.04.1998
|
99006109-70b9-4d38-ba33-0407c4b57b93
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Contribuziuns culturalas
La regenza dat contribuziuns en l'import total da 70'500 francs a las sequentas instituziuns culturalas e per ils sequents projects culturals:
-
l'ediziun d'ina collecziun da scrittiras da Paul Zinsli ("Sprachspuren") entras la chasa editura Calven,
-
l'ediziun dal cudesch "Eiszeit-Jäger" (raquints) da Rico Tambornino entras la chasa editura Terra Grischuna,
-
l'ediziun d'in DC/CM dal Chor viril Lumnezia,
-
l'ediziun d'in tom da poesias "L'azzurro di sera" da Paolo Gir,
-
ils concerts da la Ligia Grischa dals 9/10 da matg 1998 a Glion,
-
las preschentaziuns en il liber "De Schachersepp" entras l'uniun da teater da Haldenstein,
-
l'ediziun dal DC "Gucken, was der Mond so macht" cun chanzuns d'uffants da Linard Bardill e Lorenz Pauli,
-
ils concerts da 1998 en il Casti Aspermont a Sagogn,
-
ils concerts da stad da1998 dal Calamus Trio en il Grischun,
-
l'exposiziun "Drei in Nauders" (Jean Badel, Guarda; Otmar Derungs, Strada; Alesch Vital, Scuol),
-
l'ediziun d'in cudesch da famiglias entras la vischnanca da Sent,
-
l'ediziun d'ina charta dals nums locals da Mut entras l'uniun dals Gualsers da Mut,
-
l'ediziun d'in DC da Patty Lardi,
-
las preschentaziuns dal "Concerto grosso" opus 57 dal cumponist grischun Raffaele d'Alessandro ils 21 d'avrigl 1998 a Iasi (Rumenia) sut la direcziun da Simon Camartin,
-
l'exposiziun da l'artisa figurativa Pascale Wiedemann il matg/zercladur 1998 a Genevra,
-
l'ediziun d'in DC cun ovras per orgla da Otto Barblan entras Esther Sialm und Stephan Thomas,
-
l'ediziun dal cudesch "Nachbarn in den Alpen" entras la chasa editura Bündner Monatsblatt,
-
ils concerts "Wald Haus Musik" la stad 1998 en differents hotels a Flem,
-
la preschentaziun da la paraula musicala "Peter und der Wolf" da Sergej Prokofjeff entras l'ensemble a flad grischun "I cinque fiaschi" il zercladur 1998 en il Grischun,
-
il concert da l'ensemble da percussiun da la scola da musica da Cuira e da l'orchester da giuvens "Il mosaico" da Wattwil dals 26 d'avrigl 1998 a Cuira,
-
l'ediziun dal cudesch "Köpfe und Tische" cun contribuziuns davart la lavur artistica (entagls en lenn) da Renato Oggier, e
-
l'ediziun d'in catalog d'art da Tarcisi Cadalbert.
Da las vischnancas
Il project da construcziun per ina sanaziun energetica e da construcziun da la chasa da scola da Bever vegn approvà. Vi dals custs imputabels da 280'000 francs vegn segirà in import chantunal da 17,5 pertschient.
Il project per la midada da construcziun dal local da gimnastica e dals urdains en la chasa da scola da Langwies vegn approvà. Ils custs imputabels muntan a 72'000 francs, contribuziun 25 pertschient.
Il project per la sanaziun da la chasa da scola existenta e la construcziun nova d'ina chasa da scola dal stgalim superiur a Ziràn-Reschen vegn approvà. Custs imputabels per la scola primara da Ziràn-Reschen 30'500 francs, contribuziun 10 pertschient. Custs imputabels per il consorzi da scola dal stgalim superiur 2.2 milliuns francs, contribuziun 25 pertschient.
Il project preliminar per la construcziun nova d'ina halla da gimnastica a Ziràn-Reschen vegn approvà da princip. Vi dals custs calculads da var dus milliuns francs vegnan empermessas contribuziuns chantunalas da 15 pertschient.
La revisiun totala da la lescha da taglia da Vaz sco er las revisiuns parzialas da las leschas da taglia da Farschno e da Vrin vegnan approvadas.
Per differents projects da construcziun da vias en il chantun vegnan dads liberscredits en l'import total da var otg milliuns francs.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 08-04-1998
|
9f308967-4d85-4b14-bba1-52b3ee5b6fda
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il salvament aviatic sur ils cunfins or vegn simplifitgà
Il Grischun e la provinza autonoma Bulsaun-Tirol dal sid/Alto Adige simplifitgeschan il salvament aviatic sur ils cunfins or. Gievgia, ils 16 d'avrigl 1998 vegn suttascritta a Glurn ina cunvegna correspundenta.
Tgi che ha in accident tranter il territori da cunfin muntagnard tranter il Grischun ed il Tirol dal sid po quintar en il futur cun in salvament coordinà optimalmain. Fin uss na sa chapeva quai betg da sasez, damai ch'ils cunfins naziunals e las furmalitads cumpigliadas cun quest fatg impedevan in salvament pront ed efficaci. En il rom da la Arge Alp esi vegnì fatg ils davos onns grondas stentas per meglierar duraivlamain questa situaziun. In prim resultat furma la cunvegna tranter il Grischun ed il Tirol dal sid, cun la quala il salvament aviatic en il territori da cunfin vegn organisà uschè simpel e nuncumplitgà sco pussaivel.
Per illustrar l'avantatg d'in tal agir in exempel concret: In helicopter da salvament è in pulit zic pli spert davent da Samedan en il territori da l'Ortler ch'in tal da Bulsaun ora, che fiss da princip responsabel persuenter. Sch'i na sto betg vegnir prendì pli resguard sin ils cunfins naziunals ha quai ils sequents avantatgs:
il helicopter è pli sperts tar umans che basegnan agid,
il helicopter è pli spert da return al punct da partenza ed uschia puspè disponibel per eventualas autras acziuns, ed
ils custs èn considerablamain pli bass.
La "cunvegna davart l'organisaziun dal salvament aviatic sur ils cunfins or cun agid da helicopters" fixescha uss cler e bain che helicopters e servetschs da salvament aviatics dastgan sgular sur ils cunfins naziunals or en cas d'acziuns da salvament e da sgols da transferiment e ch'els dastgan er partir ed atterrar ordaifer las plazzas aviaticas da duana.
Dapi l'onn 1995 han gì lieu differents contacts en questa chaussa ch'èn vegnids animads a moda decisiva da Marco Mehli, il manader da la basa da la Rega a Samedan, e da la cumissiun IV (sanitad publica, politica sociala e da famiglia) da l'Arge Alp. Cun questa cunvegna vegn s'avischinà in pulit zic a la finamira oriunda da coordinar e simplifitgar ils salvaments el territori dal Grischun, dal Tirol dal sid e dal Tirol.
La nova cunvegna vegn suttascritta gievgia suentermezdi, ils 16 d'avrigl 1998 en la chasa communala da Glurns en il Vnuost. Il medem temp duai avair lieu in'occurrenza festiva. Da vart dal chantun prendan part il president da la regenza Luzi Bärtsch ed il chancelier Claudio Riesen, entant che la provinza autonoma da Bulsaun-Tirol dal sid/Alto Adige è represchentada cun il guvernatur Luis Durnwalder, il cusseglier Otto Saurer e d'ulteriurs/as funcziunaris/as e mandataris/as dal Tirol dal sid.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 14-04-1998
|
7222a39f-396f-4e2f-b745-18e28f1819ca
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il dretg chantunal vegn rumì da ballast nunnecessari
Il Grischun cumenza cun in project fin uss singular en Svizra: Il dretg chantunal duai vegnir rumì sin tuts stgalims da ballast nunnecessari. D'ina analisa correspundenta esi resultà che quasi trais quarts da tuts relaschs han basegn d'ina rumida.
La regenza prenda conuschientscha dal rapport davart l'emprima fasa dal project "Substanzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg" (SFLAD). Quest palpiri cumpiglia ina impressiunanta retscha da decrets che pudessan vegnir midads u abrogads. La gruppa da project vegn autorisada da cuntinuar cun il project en il senn d'ina varianta concentrada.
La rumida duai crear spazi d'agir
Il project SFLAD ha l'intent da meglierar la qualitad da las regulaziuns e da las activitads dal stadi. Memia biaras regulaziuns, per part nunnecessarias, pon impedir in'administraziun flexibla che resguarda ils basegns e limitar considerablamain il spazi d'agir da persunas privatas. Per quest motiv duai il dumber da las regulaziuns dal dretg chantunal vegnir reducì. Concretamain intenda il project "Substanzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg" las suandantas finamiras principalas:
-
dapli spazi d'agir per privats,
-
limitar il dretg d'organisaziun e da proceduras be sin quai ch'è absolutamain necessari,
-
crear ina libertad d'agir pli vasta per l'administraziun per ch'ella possia lavurar pli efficaziamain,
-
crear ina legislaziun che po vegnir adattada speditivamain a las relaziuns midadas,
-
rinforzar l'autonomia da las vischnancas e pussibilitar schliaziuns decentralas,
-
introducir instruments da procedura per controllar e garantir la qualitad da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg.
Da l'analisa resulta in cler basegn d'agir
Durant circa in onn han ins examinà minuziusamain il guaud da paragrafs dal Grischun. Pli che 100 impiegads han mintgamai examinà criticamain lur sectur. Els han gì l'incarica da constatar quals relaschs chantunals che possian vegnir abrogads u modifitgads. Cun agid d'ina glista da controlla èn vegnidas examinadas en quest reguard tuttas leschas ed ordinaziuns dal cussegl grond e da la regenza. Il project SFLAD vegn manà d'ina gruppa da project sut la direcziun da la chanzlia chantunala. Ella sa cumpona da represchentants da mintga departament e vegn accumpagnada scientificamain da professer Georg Müller (docent per dretg statal ed administrativ e per scienza legislativa a l'universitad da Turitg).
La gruppa da lavur SFLAD ha preschentà dacurt ses rapport. Quel cumpiglia in impressiunant urden da preschentaziun che concluda la fasa d'analisa. L'urden da preschentaziun è vegnì elavurà intenziunadamain da persunas che lavuran en l'administraziun, perquai che quellas disponan da la relaziun necessaria cun la pratica e ston pli tard er realisar las mesiras. Il resultat da l'analisa è cler e net: tar 460 u quasi trais quarts da tuts decrets chantunals exista in basegn d'agir. Per fixar las prioritads e per na surpassar las capacitads da l'administraziun ha la regenza decidì ch'il project SFLAD duai sa concentrar sin 273 decrets.
La fasa dus vegn iniziada
L'acziun da rumida dal project SFLAD percurra essenzialmain las suandantas fasas u fa ils sequents pass:
1. Analisa dal basegn d'agir (gist finida cun preschentar la glista dals decrets ch'èn da reveder).
2. Rumida sin il stgalim da las ordinaziuns da la regenza (fin la fin da l'onn 1998 vegnan 65 ordinaziuns da la regenza abrogadas e 106 da quellas midadas. La cumpetenza latiers ha la regenza.
3. Rumida sin il stgalim da leschas ed ordinaziuns dal cussegl grond (entaifer l'entschatta da 1999 fin la mesadad da l'onn 2000 duain 4 leschas vegnir abrogadas e 17 da quellas modifitgadas, 15 ordinaziuns dal cussegl grond vegnir abrogadas e 15 da quellas modifitgadas e plinavant 4 ordinaziuns da la regenza vegnir abrogadas e 31 da quellas modifitgadas. La cumpetenza ha mintgamai tenor sectur il pievel, il cussegl grond u la regenza).
4. Silsuenter duain ulteriurs 188 decrets vegnir elavurads en ina procedura ordinaria, pia ordaifer il project SFLAD.
Igl è previs da concluder la part principala dal project SFLAD enturn il mez da l'onn 2000.
Exempels concrets
Tge consequenzas po il project SFLAD avair concretamain? Ils exempels suandants èn tut auter che definitivs, els duain dentant inditgar la mira dal project? Igl è da vesair cleramain che la realisaziun da las mesiras è be alur pussaivla, sche quellas han percurrì la procedura legislativa ordinaria (p. ex. tar leschas la procedura da consultaziun, approvaziun tras il cussegl grond e tras la votaziun dal pievel).
Sco mesiras per engrondir il spazi d'agir da privats vegnan en dumonda:
- abrogar l'assicuranza obligatoria per il muvel
- desister da tschertas patentas obligatorias sin il sectur dal sport da skis
- reducir la vegliadetgna per obtegnair la patenta da pestgar
- abrogar il monopol da spazzachamin.
Sut il titel "Rinforzament da l'autonomia da vischnanca" esi pussaivel da:
- abrogar cundiziuns chantunalas per divers secturs en la lescha da vischnanca
- dar dapli cumpetenzas a las vischnancas en la procedura per permetter construcziuns ordaifer la zona da construcziun
- laschar la cumpetenza da decretar urdens forestals exclusivamain a las vischnancas.
Per simplifitgar andaments administrativs concernent organisaziuns e proceduras pudessan:
- numerusas cumpetenzas vegnir transferidas da la regenza sin ils departaments u dals departaments sin ils uffizis (p. ex. sin il sectur d'energia, da runcadas, da la scola populara, da collectas publicas, dal traffic sin via, dal persunal chantunal), e
- vegnir abolidas cumissiuns consultativas ed autras.
Legitimaziun democratica
Il project SFLAD sa basa sin il program da la regenza 1997-2000. Sut il titel "Ina administraziun chantunala ed in'organisaziun dal stadi effizienta e manaivla al burgais" vegni ditg: "Divers secturs da l'activitad dal stadi en il Grischun pateschan d'in dumber da regulaziuns memia grond ch'engrevgia a l'administraziun d'agir flexiblamain e prendend resguard dals basegns. Projects sco 'Nova gestiun publica' han be alur in senn, sch'il dumber da las regulaziuns vegn reducì a medem temp. La regenza ha gia exprimì sia prontezza latiers cun preschentar il rapport davart la deregulaziun. Il potenzial per la reducziun sa lascha eruir be cun examinar integralmain il dretg vertent pertutgant las pussaivladads d'abrogaziun, da reducziun e da concentraziun. A medem temp cun la reducziun dal dumber da regulaziuns esi da sclerir concretamain co las reglas restantas pon vegnir applitgadas flexiblamain en il rom da las pussaivladads legalas". En la sessiun da matg 1996 ha il cussegl grond prendì conuschientscha dal program da la regenza. Il project SFLAD è vegnì discussiunà a fund e las mesiras correspundentas èn vegnidas sustegnidas expressivamain.
Gia uss in effect positiv
La discussiun intensiva davart las dumondas fundamentalas da l'urden legal dal Grischun ha gia oz in effect positiv entaifer l'administraziun chantunala. Per l'ina vegnan ils princips dal project applitgads per las proceduras legislativas currentas. Divers decrets han pudì vegnir "substanzialisads" ed èn vegnids approvads en ina furma pli concentrada. Quai è impurtant gist a vista da l'introducziun pussaivla dal New Public Management (nova gestiun publica). Per l'autra ha l'administraziun cumprovà ch'ella è pronta ed en la situaziun da prender sezza per maun las refurmas necessarias. La tenuta positiva vers midadas sto daventar la tenuta fundamentala per l'avegnir.
Gremi: Regenza
Funtauna: rg Canzlia cantunala
Data: 14.04.1998
|
d662d73d-a974-4caa-9934-4e5bce8dde06
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
L'ambassadur giapunais sin visita en il Grischun
Glindesdi, ils 20 d'avrigl 1998 fa l'ambassadur giapunais ina visita curta al chantun Grischun.
L'ambassadur giapunais Mitsuhei Murata che residescha a Berna vegn en cumpagnia da ses prim secretari Takhasi Goto a Cuira. Qua vegn la delegaziun beneventada dal president da la regenza Luzi Bärtsch e dal chancelier Claudio Riesen. Suenter il bainvgni e l'apero en Chasa grischa suonda in gentar communabel. Il suentermezdi stat ina visita da l'uniun da traffic dal Grischun sin il program. En quest connex sa tracti tranter auter da discutar aspects impurtants dal turissem en il Grischun.
Gremi: Chanzlia chantunala
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 17-04-1998
|
9b8a9db9-e123-453c-85b4-6edeb52108f1
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
|||||
Il Grischun en l'internet: www.gr.ch
Tgi che basegna infurmaziuns davart il chantun Grischun ni che tschertga il contact direct cun l'administraziun chantunala po er far quai uss en l'internet. L'adressa respectiva sa clama: www.gr.ch.
Dacurt è il chantun er preschent en l'internet. "L'access a la pagina uffiziala dal Grischun" po vegnir clamà sut l'adressa www.gr.ch. Quella pagina porscha infurmaziuns davart pajais ed avdants, il parlament, la regenza e differents uffizis sco er interessantas colliaziuns traversalas (uschenumnads links) tar auters secturs ch'èn da muntada per il chantun Grischun. L'element essenzial da la preschentaziun grischuna en l'internet è ina banca da datas confortabla. Ella cumpiglia tut las communicaziuns a las medias da la chanzlia chantunala en tut las trais linguas chantunalas sco er quellas da la polizia chantunala per tudestg e questa banca da datas vegn actualisada permanentamain.
Las novas tecnologias da communicaziun influenzeschan pli e pli er la vita da lavur da mintgadi en l'administraziun chantunala. Da la posta electronica (e-mail) vegni gia fatg diever a moda vasta ed intensiva.La navigaziun en la rait mundiala da datas (internet) sco instrumentari da retschertga sa chapescha bainbaud da sasez. Suenter ch'igl è vegnì relaschà l'onn passà directivas per l'access a l'internet e per il diever da la purschida mundiala sa chattan singuls uffizis gia en l'internet. Sut l'agraffa communabla da la pagina centrala d'access dal Grischun èn quellas cumpigliadas uss a moda survesaivla e sa laschan tschertgar senza difficultads via administraziun da link.
Gremi: chanzlia chantunala
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun
Data: 22-04-1998
|
fe1f1a50-eeae-4dce-9ccc-4fe534aeea3e
|
roh
|
Latn
| 0 | 0 |
Rumantsch Grischun
|
End of preview. Expand
in Data Studio
This dataset consist of three differnt parts. Monolingual Romansh Data, Polylingual data or more precisely translated data from Romansh into either German, French, Italian or English and Sythetic Data.
The Polylingual data consists of aligned and non aligned data. The synthetic data was created by interweaving the translational data and prefacing it with the sentence " This is a text translated from SOURCE LANGUAGE to Rumantsch Grischun".
The data has a metadata "idiom" if the if specific idiom was provided otherwise it is implicitly assumed that the data is in Romansh Grischun.
The data constists of:
- Law Texts and announcements from the Muncipalities of: Sagogn (Sursilvan), Lantsch (Surmiran), Zernez (Vallader), Ilanz (Sursilvan)
- Law Texts from the Canton of Grisons in Rumantsch Grischun (https://www.gr-lex.gr.ch/app/rm/systematic/texts_of_law)
- The Bilingual Corpus on GitHub (https://github.com/ZurichNLP/RumantschCorpora/tree/master)
- Online Dictionaries from the Lia Rumantscha in Surmiran, Sutsilvan and Sursilvan (www.pledarigrond.ch)
- Romansh Websites on Wikipedia
Below I give a token count using alehc/swissai-tokenizer. Mixed languages like 'de/roh' refer to the fact that either the transational text was not aligned or that it is synthetic data using the two languages. Note that the synthetic data token count is inflated the above-mentioned prefix.
Note that all data has been preprocessed using the pipeline in https://github.com/swiss-ai/Swiss-AI-Romansh-Scripts.
Please feel free to contact me if you have any comments regarding the data ([email protected]).
- Downloads last month
- 363