text
stringlengths 68
20.8k
|
|---|
<bos>Ishim aq shumë larg Sa që mundëm ta prekim Largësinë e pamat Me majat e gishtave tona
Mbrëmë ishim Aq larg Sa që e dëgjonim në dhomë Frymëmarrjen e njëri tjetrit larg
Mbrëmë ishim Shumë Përtej prekjeve të largësisë larg larg
## ASNJË FJALË NUK FRYMON
## MAKTHI IMI MIRË
Njëmijë vjet trokita Në gjumin tënd Dhe asnjëherë nuk i portat Makthi im i mirë Makthi im i ëmbël hape
Adem Zaplluzha u lind në Prizren, më 1943. Shkollën fillore dhe të mesme kreu në vendlindje, ndërsa Akademinë Pedagogjike në Prishtinë. Një kohë punoi si mësues nëpër fshatrat Studençan të Therandës (ish Suharekës) dhe Hoça e qytetit; afër Prizrenit. Ndërkohë punësohet si përkthyes në Korporatën Energjetike të Kosovës. Me shkrime filloi të merret kryesisht me poezi që nga mosha e fëmijërisë. Rrugën letrare e nisi me vjershën e parë për fëmijë të cilën e botoi në revistën Pionieri më 1957. Si punësuar në Korporatën Energjetike të Kosovës bashkë me shokët e punës dhe pendës themeloi grupin letrar <Lulëkuqet e Kosovës" . Në Kuadër të punës së këtij grupi letrar qe botuar përmbledhja ~Ngjyra e kohës" në të cilën u përfshi një numër 1 konsideruar poezive të tij. Krahas krijimeve të publikuara në revistat për fëmijë, botoi edhe një serë shkrimesh nëpër gazetat e kohës që dilnin në Prishtinë dhe Shkup. Është anëtar i Lidhjes së shkrimtarëve të Kosovës, prezent në disa antologji dhe në librin Kosova letrare të poeteshës Monica Mureshan. Është prezantuar në Leksikonin e Shkrimtarëve Shqiptarë 1501-1990, nga Hasan Hasani, në Leksikonin Shkrimtarët Shqiptarë për fëmijë 1872 1995 nga Odhise K. Grillo, si dhe në librin Portrete Shkrimtarësh nga Demir Behluli, Prishtinë, 2OO2Në maj të vitit 2013 Klubi i Artistëve dhe 1 shkrimtarëve të Durrësit ia ndau çmimin e karrierës për kontributin e dhënë në letrat shqipe. Jeton dhe krijon në Prishtinë ndërsa aktivitetin letrar e zhvillon në kuadrin e Klubit letrar <Fahri Fazliu? në Kastriot:
## BOTIME TË AUTORIT
| Prishtinë 1995. |
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| 3. <Çamarrokët e Thepores? , poezi për fëmijë, |
| <Shkëndija? Prishtinë 1996. Prishtinë, 1997. |
| 5. <Morfologjia e dhembjes" , poezi, 'Faik Konica? , Prishtinë,2000 6. <Ai vjen nesër? , poezi, Qendra e Kulturës, Klubi letrar Fahri Fazliu" , Kastriot, 2007 Fazliu"Kastriot 2007 8. 'Letër nga mërgimi 2 66 poezi, 'Qendra e Kulturës" Klubi |
| letrar 'Fahri Fazliu? , Kastriot 2007 2008 |
| Klubi letrar , Fahri Fazliu" , Kastriot 10. 'Thirrje e gjakut? , poezi,Qendra e Kulturës? Klubi letrar, Fahri Fazliu Kastriot 2008 |
| 11. < Asgjë sikur molla? , poezi, <Qendra e Klubi letrar <Fahri Fazliu? Kastriot, 2009. Kulturës" Klubi letrar <Fahri Fazliu? , 2009, |
| 13. Puthja e gozhduar? , poezi, 'Qendra e |
| Kulturës" Klubi |
| 2009. |
| letrar, <Fahri Fazliu? , Kastriot |
| 14. <Kashelasha në vargje? , poezi për fëmijë, |
| Qendra e kulturës, Kastriot; 2009. |
- 15. <Pema e bekuar? , E përkthyer, Rumani, 20l0.
- 16. 'Bajraktarët e vatanit? , poezi satirike; Klubi letrar;, "Fahri Fazliu? Kastriot 2010.
- kulturës? Kastriot,2010.
kulturës"
18 Stuhi në Kutulishte? , poezi,"Qendra e
Kastriot,2010.
- Kastriot,2010.
Kastriot,2010.
- 21. "Lumëbardhi dhe gjëma? , poezi,"Qendra e kulturës" ,Kastriot, 2ol0
- 23. "Hyji në Prekaz? , poezi, Qendra e Kulturës" , Kastriot,2010.
- 22. <Metafora e heshtjes? , poezi, Qendra e kulturës? , Kastriot;, 2ol0
- 24. "Sinorët e hinores?, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot 2010
- 25. "Don Kishoti dhe Rosinanti? , poezi, Shoqata Shkrimtarëve, Kastriot, 2010
Shkrimtarëve-Kastriot, 2010
- 27. "Kur likenet vallëzojnë? , poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2010
Shkrimtarëve-Kastriot; 2010
28. <Ditari në vargje? , poezi, Shoqata e
- 29. <Tingujt që nuk përfundojnë? , poezi, Shoqata e
30.
shkrimtarëve-Kastriot; 2010
mallit? , poezi, Shoqata e
| shkrimtarëve, ~Kastriot, 2010 32. <Zgjimi i gjëmës? ,Poezi; Shoqata e Shkrimtareve-Kastriot; 2010 33. <Vallja mistike? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve - Kastriot, 2010 34. "Merre kodin? , |
|-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Poezi për fëmijë, Shoqata e shkrimtarëve Kastriot,2011 |
| 35. < Letër atdheut? poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2011 |
| 36. 66 Tejdukshmëria e shiut? , Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve - Kastriot, 2011 37. 66 Përtej teje? ,poezi, Shoqata e Shkrimtarëve - |
| 38. <Sa afër e sa larg" poezi, Shoqata e |
| shkrimtarëve - Kastriot, 2011 39. <Vallja e zanoreve? Poezi Shoqata e |
| Shkrimtarëve - Kastriot, 2011 40. sIkja e eshtrave? , Poezi për të rritur, Shoqata |
| Shkrimtarëve- Kastriot, 2011 |
| 41.Kalorësit e mjegullave? , Poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot; 2012 42. <Hingëllimat e shiut? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot 2012 |
| 43. <Kur pemët i ndërrojnë këmishët? . Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve - Kastriot, 2012 |
| ~Mirëmëngjes Imzot? , Poezi, Shoqata e Kastriot, 2012 |
| 45. <Kafshimi i mikut?s |
| Shkrimtarëve - Kastriot, 2012 |
| shkrimtarëve |
| Poezi satirike; Shoqata e |
| 46. 66 Atje tej maleve" , Poezi, Shoqata e shkrimtarëve Kastriot-2012 47. <Heshtja që del në shesh, Shkrimtarëve, Kastriot -2012 Poezi, Shoqata e shkrimtarëve, Kastriot-2012 Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012 |
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve - Kastriot, 2012 51. < Për çdo dekadë nga një baladë < Poezi, |
| Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2012 52. <Fusha e mëllenjave? , Poezi, Shoqata e |
| shkrimtarëve- Kastriot, 2012 53. <E kujt është kjo vetmi? |
| Poezi, Shoqate e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012 54. <Mos pyet për adresën e lumit? Poezi, |
| 66 55. Stoli në parkun vjetër" Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve - Kastriot, 2012 56. "Urori i stralltë" , poezi, Shoqata e shkrimtarëve |
| ~Kastriot, 2012 |
| 57. "Po të mos ishte fjala" , Poezi, Shoqata e |
| 58. "Thyerja e urave" , poezi, Shoqata e |
| 59. Trokëllimat në gjumin e dallgëve" Poezi, |
| Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012 60. Në flokët e dëborës" , poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve ~Kastriot, 2012 |
| 61. <Një grusht nostalgji? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012 |
| shkrimtarëve ~Kastriot, 2012 |
| shkrimtarëve- Kastriot,2012 |
| 62. 66 Kur filluan të flasin njerëzit? , poezi; Shoqata e shkrimtarëve- Kastriot, 2012 |
|------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| 63. <Kur stinët kapërcejnë fshehurazi? , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot,2012 66 |
| 64. Lisi në rrënjët e veta? Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve ~Kastriot 2012 65. <Eca ecëm dhe do ecim? , Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2012 66. <Fëmijët e erës?_ Poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot 2012 |
| 67. Çast në fund të stinës? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve - Kastriot-2012 |
| 68. <Si të flas me drurët? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot; 2012 66 |
| 69, Më pëlqejnë mendimet e tua? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot 2012 70. |
| Andej dhe këndej kohës" , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve - Kastriot 2012 |
| 71. <Zëri i heshtjes? , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve - Kastriot, 2012 72. <Kush lexoi letrat prej erës? , poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve-Kastriot, 2012 73 . 66 Fluturimi i korbave në netët pa hënë? , prozë |
| poetike; Shoqata e Shkrimtarëve ~Kastriot; 2012 2012 Diku te një baladë? , Poezi Shoqate e |
| 66 Sonte çdo gjë po i përngjan lotëve?" Poezi, Ky def prej hëne? Poezi, Shoqata e |
| 76. Shoqata e Shkrimtarëve ~Kastriot; 2012 77 < |
| Shkrimtarëve-Kastriot;, 2012 |
| Shkrimtarëve ~Kastriot, 2012 |
| 75. |
| Shkrimtarëve-Kastriot |
78.'Pyesni zogjtë në ikje ,Poezi Shtëpia botuese Kastriot 2013 79 < Fërfërimë gjethesh' Poezi, Shtëpia 80. Refrene yjesh? , Poezi, Shtëpia botuese Fahri Fazliu\_ Kastriot, 2013 81. <Te delta e mjellmave? , Poezi, Shtëpia botuese Kastriot- 2013 82.-Rinjohja? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Shkrimtarëve, <Fahri Fazliu" - Kastriot; 2013 84.'Makthi i hijes" , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Fahri Fazliu Kastriot, 2013 85.<Një zog prej uji? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Fahri Fazliu" \_ Kastriot,2013 86?Asnjë fjalë nuk frymon? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve; 'Fahri Fazliu? - Kastriot, 2014-
## PËRMBAJTJA<eos> |
<bos>| Në çdo kafshim molle Cikli i parë | 1l |
|-------------------------------------|------|
| Të kujt janë këto lot | 13 |
| Ku ishin duart e tua | 14 |
| Ishte një kohë e egër | 15 |
| Melodinë e një kënge | 17 |
| Nga parzma e tokës mëmë | 18 |
| Një kalorës i zi | 19 |
| Te një mol i vetmuar | 20 |
| Si gjethet e fishkura | 21 |
| Deri sa ti | 22 |
| I shkund trishtimet e beharit | 23 |
| Nëse ngjan e kundërta | 24 |
| Kjo copë prej mjegulle | 25 |
| Degët e manës së zezë | 26 |
| Zogjtë e fundit të shpresës | 28 |
| 2. | 29 |
| Kam etje | 30 |
| Në mendjen e ndryshkur | 31 |
| Me ti numërua mëkatet | 32 |
| Te kepi i trishtimit | 33 |
| Se si ti përngjajmë penelit | 34 |
| Në çdo kafshim molle | 35 |
| Fotografia | 36 |
| Asnjë fjalë nuk frymon | 37 |
| Kush i kyçi dritat | 39 |
| Askush nuk më njeh | 40 |
| Ecin edhe këmishët | 41 |
## ADEM ZAPLLUZHA
| Qyteti i lidhjes | 42 |
|---------------------------------|------|
| Një njeri | 43 |
| Kjo kohë | |
| Lakmia | 45 |
| Tatuazhin e një kryqi | 46 |
| Kurse këtu brenda | 47 |
| Mbi qivurin e një stine | 48 |
| Asnjë fjalë nuk frymon | 49 |
| Na degdisi si zogjtë e verbër | 50 |
| Ndoshta për herë të parë | 51 |
| Kur flenë zogjtë e fjalëve | 52 |
| Vazot prej mjegullave | 53 |
| Nëpër udhët e rapsodive | 54 |
| Si fëmijët me kuaj prej bastuni | 55 |
| Mbyllen qepenat e dyqaneve | 56 |
| Një natë si kjo | 57 |
| Unë di fare mirë | 58 |
| Natën vijnë lejlekët | 59 |
| Nëpër xhamat e gjumit | 60 |
| Nga durimi i lisave | 62 |
| Dromcat e së kaluarës | 63 |
| Gërhitja e një ore muri | 64 |
| Kur të mbërrimë te një pemë | 65 |
| Mes hapave të erës | 66 |
| Mbase te varret e fshatit | |
| Makthi im i mirë Cikli i tretë | 69 |
| As prej lejlekëve shtegtarë | 71 |
| Si një hije e tejdukshme | 72 |
| Akoma edhe sot shpresojnë | 73 |
| | 74 |
I shikonte lisat e gjatë
## ASNJË FJALË NUK FRYMON
| Nëse nuk vjen sonte | 75 |
|----------------------------|------|
| Mi mori të gjitha ëndrrat | 77 |
| Këtë kurorë trishtimi | 78 |
| Drurëve të ngulur | 80 |
| Jo miku im jo | 81 |
| Nëse të zë nata në befasi | 82 |
| Ti përngjaj feniksit | 83 |
| Mbrëmë kuptova | 84 |
| Ku do të më mbesin eshtrat | 85 |
| Jam disi më esëll | 86 |
| Nuk mbeti asnjë kojrrile | 87 |
| Mbi qiellin e vrarë | 88 |
| Malli | 89 |
| Mbrëmë ishim larg | 90 |
| Makthi im i mirë | 91 |
| | 92 |
Biografia
## Botimin e këtij libri e financon DREJTORIA PËR KULTURË , RINI DHE SPORT KUVENDIT KOMUNAL-OBILIQ
Katalogimi në botim (CIP) Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës
## 821.18-1
Zaplluzha, Adem Asnjë fjalë nuk frymon Adem Zaplluzha. Kastriot Shtëpia botuese Fahri Fazliu? 2014.
101 f. 21 cm
Adem Zaplluzha
f.92-98
ISBN 978-9951-664-04-2<eos> |
<bos>## ATDHEU I PAÇMUAR
## ADEM ZAPLLUZHA
## ATDHEU I PAÇMUAR
## ADEM ZAPLLUZHA
Redaktor: Lulzim Logu
Recensent: Mazllum Baraliu
Lulzim
Lektor: Logu
## ADEM ZAPLLUZHA
## ATDHEU I PAÇMUAR
Shoqata e Shkrimtarëve 'Fahri Fazliu? Kastriot, 2014
## ADEM ZAPLLUZHA
## ATDHEU PAÇMUAR DHE KALTER / ZAPLLUZHES..-
Ka qenë befasi e vërtetë takimi im me poezinë e poetit nga Kosova, Adem Zaplluzha!
Kohë më parë, në prag të Manifestimit Tradicional Ora e Poezisë" që tash katër edicione zhvillohet në Tropojë, e kisha ftuar të merrte pjesë ,së bashku me disa poetë, ndër më të njohurit e Kosovës, pasi kisha lexuar disa poezi mbresëlënëse prej tij dhe isha surprizuar nga numri madh publikimeve të tij letrare.
E prisja me kërshëri, por edhe me detyrimin ndaj veprës së tij letrare, këtë përshtypje e ndava edhe me miqtë e mi, të cilët më folën me respekt për këtë poet dhe veprimtarinë e tij. Ai nuk mundi të vinte për shkaqe të ndryshme dhe letërkëmbimi im korrekt me të, veçse sa e thelloi nevojën që në një mënyrë apo në një tjetër ta njoh dhe të kontaktoj me autorin e 93 publikimeve poetike në harkun e 56 viteve
Rasti e solli, që me bujari dhe respekt, autori të më ndjej natyrshëm ritmin dhe tharmin e poezisë dhe të kontribuoj sadopak në sendërtimin e strukturës së tij solide, e cila mbante një peshë të madhe të
mesazhit poetik, social dhe patriotik, harmonizuar në mënyrë adekuate me figuracion tronditës, frymë realiste dhe freski të çuditshme të motiveve dhe trajtave poetike.
është fati historik atdheut, fëmijëria rebele,shpirti 1 baladave koha e arkeologëve, kalërimi në rrugët e ëndrrave loti hijes së barit,gjëma e barotit, refrenet e duarve të varfra të lypsarëve,shijet e harruara të rinisë, humbja e gishtave të butë të dashurisë, nostalgjia e natës së vendlindjes, shpresa e një bime të porsa mbjellë . Aty
Një kaleidoskop ngjyrash, fatesh dhe personazhesh, ku çdo lexues mund ta gjeje një pjesë të vetes, të mendojë, gëzojë dhe zhgënjehet bashkë me poetin, shpesh të bëhet njësh me shpirtin dhe ndjenjat e tij, të shndërrohet në një natë të gjatë përjetimesh të lumtura, por edhe protestash njerëzore, ku fjala e tij është zëdhënësja më e mirë dhe mishërimi perfekt të qenit të angazhuar me fatet e atdheut dhe fatet personale të ditës që shkoi dhe të asaj që vjen.
A s'është në fund të fundit ky misioni fisnik poetit të kohës tonë, të evokojë, dashurojë, vuajë, thërrasë dhe përjetojë së bashku me lexuesin e vet, ani pse shpesh, ah' sa shpesh, thirrjet e tyre humbasin pa gjurmë në tymnaja turbulluese të kohës, ku politika e mbrapshtë dhe varfëria mundin shpirtin bujar të poetit dhe ftohin lexuesin
- e tij në angazhimin e përbashkët për një jetë dinjitoze?!
## as mushkonja nuk paska Se ku të ngjyejë thimthin e uritur!
Klith poeti në protestën e vet, në përjetimin realist dhe bashkëkohor dhe tonaliteti më lartë ndjehet në ciklin e parë të librit me titull:"Kalaja që ecën kah e nesërmja"
Kalaja është qyteti motmoteve të vrazhdë të luftës dhe ditëve të trazuara të lirisë, që pashmangshëm shkon vetëm kah shpresa, kah drita e re që ngazëllen zemrat e praruara.
mëso si ta shuash dhembjen Kur krahasohet me atë të gurit Gatuaj bukën e përditshmërisë Me lotin e hijes së barit
Mbi peshën e moshës, përvojës dhe të qenit bashkëbisedues gjysmëshekullor dhe tejet aktiv me lexuesin e vet, Zaplluzha ja lejon vetes të mbartë dhe përcjellë poetikisht dhe emocionalisht të cilat ndonjëherë njeriu i zakonshëm ndihet i luhatur dhe mosbesues, në mënyrë figurative vargjet e tij janë gurët e rëndë të një ure prej dhembje, trishtimi dhe gëzimi çmendurak, që dukshëm e afron këtë poezi nga rilindasit tanë, po aq sa edhe afër Migjenit, fryma e poeti për
të cilit të duket se shket papritmas në ndonjë varg a rrokje si puhizë që shkund kujtime dhe shpresa:
Ishte vonë Shumë vonë kur mësuam Për vdekjen e perëndive Asnjë totem nuk kishte mbetur Në sarkofagun e shakullinës
Heronjtë e zakonshëm, të prekshëm dhe krejt të besueshëm në aktin e tyre për atdheun si Mic Sokoli, të varfrit me shikime tej shpuese, trenat e verbër të halleve të ditës, piskamat e lutjes nëpër kalldrëmet e gurta ku s'gjenden veç ashte' , janë kësisoj paralele sa të rastësishme, por po aq të prekshme dhe të besueshme si dikur .
Kohërat në librin e Adem Zaplluzhës ndërrohen pikërisht përmes sensit të afirmimit të fatit historik të popullit të tij, ndërtuar nga shumëzimi fateve dhe ndodhive të çdo dite njerëzore, që kapet në perceptimin e thellë të autorit dhe transmetohet në metafora të mrekullueshme, të pahasura më diku tek një autor apo vepër tjetër, autenciteti dhe origjinaliteti tyre përbën vlerën më të madhe të librit, përpos tematikës fine të shkrirë në një rrjedhë kronologjike, që siguron lexuesit vëmendjen e shtuar dhe ritmin deri në fund të librit: parë
~Kapelën e shqyer të erës Po ashtu edhe këmishën time E vara në kujtesë Si një copë të dhembjes së djeshme
Gjithçka, si në një shtjellë e erës së bjeshkës sillet kah atdheu, nocioni atdheut krejt natyrshëm frymon ne motivet epike dhe lirike, mbi atë" ndërtohet kuptimi dhe lidhja e tre pjesëve apo cikleve, ai simbolizohet si ndjenjë e ngrohtë, si dhembje e pareshtur, si dashuri e vjetër dhe e re, me të mirat dhe të këqijat e udhëtimit historik prej gjeneze e deri më sot, re e kaltër, shpresë, si nostalgji e fundit:
Pushkën dhe malin pate në zemër Sa herë që të ftuan Nuk prite thirrjen e dytë Por si një bajloz bardhë Dole në bejleg Ti varri im Dhe atdheu im paçmuar
Poeti në çdo varg dhe në çdo fjalë rrëmon në kujtesën njerëzore dhe atë kolektive kah angazhimi prosperitetit të individit dhe të atdheut së bashku përtej çdo note prej moralisti të mërzitshëm, ai sjell një poezi me peshë të rëndë, që sigurisht ndjehet dhe shijohet jo bash menjëherë sapo e lexon atë, por të mëshon ndjenjave të përziera pas një pauze
## ADEM ZAPLLUZHA
meditative, kjo dëshmon maturinë dhe cilësinë e saj, vargjet janë mesazhe, fjalët sikur trokasin me trokthin e kuajve të erës, era është koha e re e shqiptarëve që rrjedh me shpresë dhe me dritën fatthënëse të shekullit të ri, me emrin e lirisë, pavarësisë dhe dashurisë. Pavarësisht moshës, poeti gëzon dhe lumturohet si një fëmijë lumtur!
Ne të gjithë një ditë Do të vdesim Por secili mënyrën e vet Do mbërrijë në shtegun e fundit Ashtu siç jetoi
Një libër që meriton radhën që ka, nderon më tej emrin e poetit, të vendit ku ai frymëzohet dhe jeton, por edhe të lexuesit që ka fatin ta ndeshë rrjedhës së jetës dhe të përballet me faqet e tij si me faqet e një stine të bukur përplot ngjyra!
Lulzim Logu Tropojë, 17 nëntor 2013
## ATDHEU I PAÇMUAR
## Kalaja që ecën kah e nesërmja Cikli i parë
## ADEM ZAPLLUZHA
Kur isha dhe ishim fëmijë Mendonim se vjetroheshin Vetëm këmishët tona Ejo ne
Por ngjau e kundërta Këmishët mbetën Ashtu si në të kaluarën Me të thyera Dhe të arnuara për bukuri pulla
Kurse ne ecnim rrugicave të ngushta Me një bastun të lakuar Prej viteve Dhe shumë qartë dallohej ndryshku I gozhdëve Si dhe rritjet e pantallonave<eos> |
<bos>Kurse këmishët tona të dikurshme Kanë mbetur si relikte Po me ato të thyera Prej sedefi Të arnuara pa asnjë njollë në shpirt Këmishët tona të fëmijërisë Edhe sot e kësaj dite Më duken rebele siç ishte ajo kohë pulla
2
Këmishët tona Fëmijëria jonë e virgjër Edhe sot në këtë moshë Ngarkuar me vite Na duken shumë të reja Të pafajshme Këmishët tona të paharruara Këmishët e fëmijërisë
## KALAJA QË ECËN KAH E NESËRMJA
Rastësisht isha me vetveten Kur nga rropullitë e çative nxora Një hartë të Dhe disa lloje hieroglifësh grisur
Një kohë e egër Më e egër se çdo kohë tjetër Hingëllinte në mua Hingëllinin edhe flokët e thinjura të erës
Disa njerëz ecnin trotuareve Pa e përfillur askënd Kafshonin një tramak misri Të zier në një kovë bakri
Dhe qeshnin Me mushkonjat e mërzitshme Qeshnin si të çmendurit kur qeshin Ngjyrave blu të dyerve të hapura
Një bastun ecte rrugicave Të ngushta të qytetit muze Ecte dhe me gjasa Kishte vendosur Të mos ndalej Pranë qepenave të mbyllura
2
Ishte një ecje e madhe Ecje jo e zakonshme Nëpër ledhe historie të harruar Marshonin ushtritë Me tërë egërsitë e tyre
Depërtonin si ushejzat Me trastat e ngarkuara përplot Letra dashurie Dhe me ato të urrejtjes
Kalonin edhe disa fëmijë Pranë një kishe Të konvertuar në një tjetër tempull Që më askush nuk ja di emrin
Në këtë qytet përrallash Shpeshherë kanë pirë ujë Gjeneralë të ekzaltuar Dhe prostitutat me gjinj artificialë
## ATDHEU I PAÇMUAR
3
Dikur më herët Në një kohë të mirë Shatërvani kishte një tjetër emër Kurse mbiemrin Asnjëherë Nuk arriti ta mësojë historia
Sot as ne nuk e dimë Ose nuk duam tja tregojmë askujt Se si dhe nga kush janë konvertuar Bedenat e istikameve
Por nëpër këtë tokë kalëruan Prej profetëve të rrejshëm Deri te disa lloje njerëzish Që nuk komb as fe Ishin një tjetër Iloj bastardësh patën
Por ky qytet stoikisht I përballoi stuhitë e liga Dhe ja ku gjendet sot Si një kala Që asnjë ushtri se mori Nga brenda Kalaja e cila ecën me krenari Kah e nesërmja!
## ASNJERI MË NUK I HAP
Sa shumë ndryshuan Itineraret e fjalëve Prej një fjalie të thjeshtë Kalova në një tjetër fjali Të përbërë prej ciflave të erës
Posta te dyert e jashtme Strokasin as fëmijët e llastuar Miqtë më nuk më dërgojnë letra Jam i tëri i harruar Mbase pleqëria Nuk tjetër rrugë paska
Më ka lënë në një qoshe Edhe vetë pushteti S'i dërgon triskat për tatim As për telefon s'trokasin
Të gjithë Ama të gjithë më kanë harruar Edhe një lejlek i vetmuar Që përherë mbahej si mik Nuk kthehet në folenë e vjetër
Kalojnë pranë dyerve të mëdha Rrugicës së kalldrëmtë Dhe nuk janë në gjendje Ta kokën dhe të vërejnë Se askush më nuk banon Në atë adresë ngritin
Asnjeri më nuk i porta të rënda Që rrinë të mbyllura me vite të tëra. hap Ato
## TI ME GJASË
Kur unë Desha të bëhem unë Ti me dole nga Ferri Dhe fillove Të ecësh në katër këmbë gjasë
Ishte ajo Një ecje e madhe Kafshohej druri i zi Me dhëmb Por sërish I përngjante zvarritjes
Atë ditë Unë nuk isha më unë Mbase as ti Se zure vendin tënd Nga xhelozia Mbete diku në fund
## ATDHEU I PAÇMUAR
Ishte një udhë e Si nëpër vrimën e gjilpërës Përbiruam deri në golgotë Ne ishim të pavlerë Atë natë gjatë
Unë asnjëherë më S?u bëra unë Por edhe ti Mbete në baltakun e urrejtjes Dhe akoma je diku atje në fund Të një fundi tjetër .
## QAJNË EDHE ÇAFKAT
Një pemë si një njeri në gjunjë Dhe një zog i egër mali Te një kopsht Paskan hyrë në shpirtin e baladës
Loti i kristaltë i erës Thyhet si mermeri i murrmë Kur dënes arkivoli
Varrtari i dehur këndon një serenatë Kjo natë e egër dhe e gjatë Nuk paska të sosur sonte Te murishtat e rrënuara Po qan një qyqe
Qajnë edhe çafkat Disa lloje krakëllimash Po i imitojnë korbat Nata dhe trishtimi zunë të heshtin Kur një e dasmorëve Përgjithmonë mbetën te vidhishtat palë
## SYTË I KISHIN TË PËRLOTUR
Kjo kohë e arkeologëve Paska mbetur mbrapa nesh Po kalojmë si pa kokë Nëpër udhët e lashtësisë Hartat e grisura dhe njerëzit e nakatosur Po ecin udhëve si të paudhët
Një ditë kur do i dëgjojmë mjaullimat Dhe lehjet e meteorëve Besoj se do të ndryshojmë Për të mirë ,por jo që ti harrojmë Këputjet e kometave
Kur na përcillnin nënat tona Nëpër ushtritë e huaja Sytë i kishin të përlotur Qanin edhe çatitë e rrënuara Qante e tërë lagjjia Te shelgjishtet e pikëlluara
Por ne asnjëherë Nuk deshëm tu përngjajmë zvarranikëve Më parë ktheheshim në arkivole Se sa të na përcjellin në shtëpi Me një muzikë të trishtuar Që nuk na përkiste neve.
## MARREVESHJA
Më duket se ishte Pak si natë e si ditë Ecja në maje të gishtave Këpucët më kishin mbetur Diku nëpër rrugët e ëndrrave të mia pak
Ose nuk kisha pasur në jetë Asnjëherë këpucë me lidhëse të zeza Këmbët ishin mësuar tanimë Të ecin zbathur
Me guralecët e lagjeve Kisha një marrëveshje Dhe shkelja pa fije frike Mbi vrazhdësinë e tokës
Nën zërin e hënës Dhe zhurmën e meteorëve I kaloja netët duke fjetur Kisha një qetësi shpirtërore
I përngjaja gjumit të barit Asnjeri nuk kalonte pranë meje Kur i numëroja yjet Që largoheshin diku nëpër hapësirë Prishtinë 21 gusht 2013
## ME LOTIN E HIJES SË BARIT
Nëse nuk je në gjendje Të bësh asnjë manovrim tjetër në jetë Mëso se si ta shuash dhembjen Kur krahasohet me atë të gurit
Gatuaj bukën e përditshmërisë Me lotin e hijes së barit Dhe ec tejpërtej si hija jote që ecën Nëpër urën e thyer të një balade
Mos kërko më shumë se sa meriton Se në fund të udhës tënde Do mbetesh fillikat pa asnjë ëndërr Dhe zhgjëndërr të realitetit tënd
Nëse mbërrin te qëllimi i paracaktuar Mos u ndal të pish ujë Se gllënjka e dhe ajo e fundit Ia zë frymën frymëmarrjes së erës parë
Po që se i kalon të gjitha caqet e mendimeve Mos harro të ndalesh pranë përrallës së Hirushes sykaltër Nëse ngjan e kundërta Ti kurrë nuk mund ta mbërrish hijen tënde!
## I PËRPIU MERIMANGAT
Ishte vonë Shumë vonë kur mësuam Për vdekjen e perëndive Asnjë totem nuk kishte mbetur Në sarkofagun e shakullinës
Kaluan edhe disa ditë të liga Shiu nuk ndalej në kujtesë Atë ditë i hapën të gjitha arkivolet Kur qeshte me ne Lëkura e regjur e tokës
Dikur vonë sërish filloi të binte Një shi i çmendur imcak Nga shpirti i drurëve Mbinë disa lloje gjethesh Era frynte me një llahtari të padëgjuar Furtuna atë ditë me rrënjë i shkuli varret
Nuk patëm më se çfarë të presim S'ishim zogj të ikim tej maleve Një frymë e egër i mbuloi fushat I përpiu edhe merimangat e mira Që thurnin rrjetën e trilluar të një ëndrre .
## NËSE KA NEVOJË
Po na kthehen djemtë malet Po na kthehen gjethet Por pushkët i kanë lënë të ngrehura Nga<eos> |
<bos>Po dalin vashat me ujitë varret Dhe nuset me nga një kërthi Imësojnë drurët Se si nuk duhet të vajtojnë
Po dalin Edhe gjyshet me shamia të zeza Por asnjëra nuk ka lot Janë mësuar ato zana të mira Se atdheut Asnjëherë nuk i pëlqejnë vajtimet
Po dalin edhe baballarët me patërshana Drejtuar kah qielli i mrrolur Do të dalin edhe stërgjyshërit Nga varret Nëse ka nevojë edhe njëherë Kjo tokë e bekuar dardane!
## MIC SOKOLI
Te një lis i gjatë I rrahur nga stuhitë e kohës Qante një degë e përdredhur Sndaleshin as gjethet e zverdhura
Më pranë kësaj moshe të drunjtë Një rrap Bisedonte me vetminë e një korbi Mbase me ngashërim Qante era Nën rrënjët e drurëve paskan mbetur Ca kristale bore
Një shpend i madh I kishte lënë peng maleve pendlat S 'fluturonte dot më Nëpër historinë e së një mali grykës
Thonë se në këtë shpirt të gurtë Gatuar me duart e atdheut Mic Sokoli Ia kishte zënë E një krisme të madhe grykën
## ATDHEU I PAÇMUAR
Piskama e njeriut prej mishi Dhe gjëma e barotit Si një trishtim i paparë Ia Gjumin e shurdhtë Evropës E cila kurrë më nuk fjeti rehat.. prishi
## NJË COPË SHPRESE
Të varfrit me të vërtetë Janë të varfër Asgjë tjetër nuk kanë në jetë Përpos shikimeve tejshpuese Që depërtojnë Në shpirtra njerëzish
Një dorë si një kërcu e Ua shpon e drurëve Ka kalimtar Që edhe nëse ua verbon Ajo dorë e shtrirë Nuk shohin asgjë Përpos një copë ashti në trotuar ngrirë sytë sytë
Të varfrit kanë diçka Që u mungon të kamurve Kanë një copë shprese Që si oreol i shenjtë u rri në mendje Me një tufë ëndrrash të mira Që një ditë Të zgjohen duke qeshur Dhe duke pirë Një supë të ngrohtë
## KUDO REFRENE DUARSH
Një njeri i moshuar Kalon rrugicave të ngushta Kapërcen urën Duke zgjatur qafën Në drejtim të kontejnerëve Dhe qeskave të najlonit Në duart e kalimtarëve
Një tjetër grua Po ashtu e moshuar Ecën si pata e uritur Drejtë një shtëpie pa adresë Për të trokitur Më duket se vetëm ajo e di Sekretin e krakëllimave të korbave
Një hije nëpër rrugë i takon Personazhet e Migjenit Me sy të ngrirë Që shpojnë edhe Mbase qesh në heshtje Sepse nuk ka se çfarë të kërkojë Prej atyre bebëzave të kaltra Që pikojnë trishtim gurin
Nëpër çdo cep të qytetit Përsëritja e imazheve të njëjta Kudo refrene duarsh Kudo shpirtra të shtrira Deri në pafundësi të skamjes
Një zog rebel Plandoset nga një degë e thyer As mushkonja nuk Se ku të ngjyejë thimthin e uritur . paska
Prishtinë, 22 2013 gusht
## NE BREDHIM SI HIJET E KALLDRËMEVE
Dielli i zvogëluar në hapësirë Piqet si një patate në prush Duart e mija zgjaten Zgjaten deri në pafundësi
Hijet i prekin kujtimet E të gjitha ngjyrave Kurse ato ikin Largohen si zogjtë e mendjes
Sërish shtrihen duart kah ikjet Dhe hijet e murrme Largohen zogjtë largohen kujtimet e mira Dhe ato që duhet të harrohen
Unë mbetem si një dunë e pikëlluar Një shi i myktë I përzier me pluhur të hirtë Po bie mbi rrashtën time
Sërish shtrihen duart kah kotësia E kotë e një shtrirjeje Jashtë mureve të kujtesës Fryjnë do erëra të liga
2
Ne bredhim si hijet e kalldrëmeve Asnjeri s'përshëndet Asnjërin Vetëm hijet e ndryshkura Rrëshqasin si ushejzat Mureve të shpirtit
Çatitë e trishtuara heshtin Kjo heshtje mortore Si çdo herë Ka filluar ti vrasë Dhe po i vret kujtimet; të porsa zgjuara.
## NE TË GJITHË E DIMË
Nën dritaren time Për çdo mëngjes kalojnë Trenat e verbër Rendin njerëzit prej një anë të rrugës Në anën tjetër Të problemeve ekzistuese
Ngjan që të ecim vertikalisht Në horizontalen e etjes Më pastaj Kalojmë me kukëzat e huaja Deri te portat e ikjes nga vetvetja
Kur befasisht mbërrijmë Te bigëzimet e lumenjve I humbim duart e shpresës Nëpër kuvertat E anijeve që bredhin dehur nëpër dete
Sa herë që në radio i dëgjojmë Vajtimet e ndonjë kënge Nga dy Ose më shumë herë në ditë vdesim Sa për tu ringjallur te ndonjë tjetër Tregim që nuk na pëlqen
Nëse në udhëtimet tona Takohemi me anijet e zhdukura Asnjëherë Po ju them asnjëherë Nuk mund ti prekim mëngjeset Duke u mbytur Në përgjumjen e përrallave të fundosura
Ne të gjithë e dimë
Se mendimet tona të shthurura
I përngjajnë fantazmave
Që lindin
Dhe njerëzve
Nga shpirtrat e çmendura të dallgëve
## ATDHEU I PAÇMUAR
## Gllënjkat e fundit Cikli i dytë
## ADEM ZAPLLUZHA
## NUK KA ASNJË LIDHJE
Dua të jem më ndryshe Se sa që isha dje Kapelën e shqyer të erës E hodha në lumë Po ashtu edhe këmishën time E vara në kujtesë Si një copë të dhembjes së djeshme pak
Dua që dita e sotme Të jetë po ashtu një tjetër ditë Pak më alegro E pakëz më e trishtueshme Se hija ime e në pasqyrën e ujit thyer
Dua që ndjenja e trishtimit Në të njëjtën kohë të jetë e njëjtë Si ajo e ekzistencës Ose pakëz më ndryshe Se problemet e ditëve të tjera
Nëse ndodh e kundërta Askush nuk mund të jetë fajtor Për rënien e hershme të gjetheve Po të ishte ndryshe Do vonohej vjeshta edhe për disa stinë
## ADEM ZAPLLUZHA
Dua që kjo ditë në këtë stinë Dhe kjo ngjarje Të regjistrohen për herë të parë Në kujtesën e kalldrëmeve Sepse ekzistimi i rrejshëm mushkonjave Nuk ka asnjë lidhje Me lagështinë e mureve të mermerta
Prishtinë 23 2013 gusht
## GJETHET
Sot disi mendoj krejtësisht ndryshe Gjethet kur bien në tokë Marrin një tjetër formë Nga ajo e shtrirjes horizontale
Në kraharorin e tokës mëmë Bëjnë një Iloj gjumi që i përngjan Gjumit të pafajshëm Të foshnjave të posa lindura
Mbi ajrin e tendosur Si telat e kitarës rrinë të ngrehura Mendimet Asnjë pikë shiu nuk u pengon
Bëhen edhe më të ndjeshme Nëse dikush ua prish gjumin e mbrëmjes Qajnë deri në mëngjes Nuk mashtrohen me asnjë dhuratë
Mendimet e mija Nuk kanë të bëjnë me shushurimën As me gurgullimën e përroit Por me shpirtin e virgjër të gjetheve
## ADEM ZAPLLUZHA
Çdo mëngjes zgjohen herët Dhe deri vonë në mbrëmje Duke shiun Vallëzojnë një valle të lashtë pagane Kur bën thatësirë e madhe U bien teneqeve të bakrit Dhe i thërrasin vashat kosovare Tu japin ujë rrënjëve të rrapit pritur
## DUART E MIA
Duart e mija Si dy degë mështekne I mbështeten shpresës së ndryshkur Të pikëllimeve Dhe qajnë deri në mëngjes
Kur lodhem; ato ecin Drejtë një qëllimi të paqëllimtë Herë rrinë të varura në një gozhdë Të ndryshkur E herë Përziejnë ajrin kundërmues
Kur dua të përqafoj të dashurën time Disi rrudhen Deri në tkurrje Mbase u vjen turp Gjatë tërë jetës përqafuan në errësirë
Duart e mia të brishta Si dy degë thane Pa rrënjë jetojnë mes ngjyrave Të ylberit surrealist Dhe i prekin kujtimet Me gishtat e hollë të erës
## SHUMË HERËT
Tej ekranit Një mjegull gjysmë e hirtë Asgjë nuk shihet para Nëpër gozhdët e ndryshkura Pikon trishtim i pamat i ditës sysh<eos> |
<bos>Disa mushkonja dolën nga lagështira e mureve Pa dashje u përzien Me ngjyrat e turbullta të ylberit Te shelgjishtet e pikëlluara Paska filluar të bjerë një shi imcak Sapo
Në stolin e vjetër të parkut Veç janë mbuluar kujtimet prej gjetheve Sivjet më herët I lëshuar perdet vjeshta Herët, shumë herët dikush me një purtekë Filloi me shkundjen e mollëve Dhe të stinës së hershme paska
## NE TË GJITHË
Kudo mund të takohemi Në kafene Te shtegu i ndarjes Ose në ferr Por jo në një udhëtim të bukur Ne të gjithë një ditë Do të vdesim Por secili mënyrën e vet
Do mbërrijë në shtegun e fundit Ashtu siç jetoi
## NË NJË GOTË TË VJETËR VERE
Kur u pamë atë çast Ishte një tjetër kohë Muret kishin një tjetër pamje Dita ishte e lëngtë Nga e hidhur e jetës Pikonte balsami i së kaluarës gota
Frynte një erë e verbët Çdo në atë sterrë I përngjante çmendurisë Duart tona dridheshin Si një thupër e hollë dirigjenti gjë
Çdo gjë kishte ndryshuar Si vitet e humbura Po ashtu edhe fustani blu Kishim hyrë Në një epruvetë eksperimentale Dhe çuditërisht i përngjanim Bretkosave të verdha
Në heshtje pa thënë asnjë fjalë Në një të vjetër vere I numëruam gllënjkat e dehjes Dhe në fund u takuam po me atë magji E cila na zuri dikur në rini.. gotë
## 0 JU LUTEM MË TREGONI
Me shijen e rinisë Sonte dua ta pi verën e vjetër Këto mure qenkan zvogëluar Ose është rritur pa masë Dhembja ime në mua
1 ofroj duart e mishta Por s'mund të prek tavolinat Sa të largëta qenkan kujtimet E sa i afërt ky trishtim që më kafshon Sa e afërt kjo dhembje Që më sëmbon
Ku janë miqtë e mi Po ikin njerëzit nga kjo vetmi Asnjë mbi tavolinën e kujtesës 0 ju lutem më tregoni Kush e derdhi sonte verën e vjetër Në shijen e harruar të rinisë?! gotë
## PATËRSHANAT
Në netët e verbëta Dy herë më e bukur se hëna Dukej Penelopa në pritje
Trishtimi ishte i gjatë Më i gjatë se çdo tregim pagan Kur tregohej në net të vona dimri
Luftëtarët i kishin fshehur Diku patërshanat Dhe pritnin çastin e pabesisë
Dhe erdhi papandehur Zoti i shtëpisë Hyri trishtimi mes hallkave të çelikta
Një pabesi e egër tjetrën Akoma patërshanat e fshehura Çastin tu vërsulen nuseve në pritje polli presin
## GLLËNJKAT E FUNDIT
Thonë se në detin e vdekur Nuk buron Dhe s' derdhet asnjë lumë Prej nga atëherë Gjithë ky trishtim Prej uji në varkat e fundosura
Këtu një vjeshtën e vonë Vetëm lulja e kripës Lulëzon në buzët e ndryshkura të ujit Si behar degësh të njoma Këputen manaferrat e zeza çel
Këtu vijnë njerëzit e panjohur Dhe pinë deri në ngufatje Gllënjkat e fundit Trishtimin e ujit të ngrirë Dhe pastaj Shndërrohen në meduza Që e kafshojnë fundin e detit
## ME QINDRA ZOGJ MALI
I hodha krahët në përqafim të lisave I lashë gjethet me vetminë e drurëve Dhe ika si pa kokë Tej e përtej bjeshkëve të mira
Pas meje dhe aromës së barit Vraponin sutat e egra Më duket se ndjeva një metamorfozë Shikimet e mishta U shndërruan në degë qarri
Vrapova edhe më tutje Me duart e drunjta i përqafove malet Në prehrin e shkrepave të stralltë Sa bukur këndonin bareshat
Kur dola nga kjo gjendje e lëngtë E si rritej një degë në kujtesën time Me qindra zogj mali Fluturonin mbi arkivolin e përroit të egër . pashë
## PASKAN VDEKUR EDHE QYQET
I vetmi akord që dridhet Është zëri i shiut që buçet në mua Kitara ime e vjetër Që kur tu shurdhuan telat
Të kujtohet ishte natë Kur në gjumin e saj hynë lukunitë Dhe kurrë më nuk fjetën zogjtë Në shpirtin e ngrirë të ëndrrës sime
Kaluan e rrodhën si uji motet Dallëndyshet nuk u kthyen më në atdhe Paskan vdekur edhe qyqet Kush do vajtojë mbi varrin tuaj të vetmuar?!
## SI DJE PO ASHTU EDHE SOT
Me gishtat e mi prej mishi E ledhatoj lëkurën e njomë të erës Jashtë mendjes sime Si në pranverë harlisen zogjtë
Përroi kaçakëve në heshtje rrëfen Tregimin e sëpatës Dhe të plakës së maleve E cila me aq krenari mbrojti nderin e atdheut
Ishte një kohë kur nënat s'kishin lot Nga acari shqyheshin drurët Kurse armiku si dje po ashtu edhe sot Derdhej fshatrave me ulërimë bishash
Kurse nënat tona si zanat më të mira Gjumin e bënin në maja lisash Duke ua prerë udhën lukunive Që e copëtonin trupin e dërmuar të atdheut
## ATA QË HESHTIN
Nxirre heshtjen nga boshllëku Se përndryshe Përfundon në mendjen tënde Nëse shurdhohet britma e lisit Gjethet sa ora zbresin në tokë
Shekuj me radhë Menduam se duhet heshtur Por e kishim gabim Heshtja në boshllëkun e jetës As që mund të ekzistojë ndonjëherë
Duhet të mësohemi Domosdo na duhet një tjetër mendim Për heshtjen Se përndryshe përfundojmë Në fundin e një gabimi të papërmirësueshëm
Ata që heshtin Janë të gjykuar të përfundojnë Në fundin e pafund Të një fundi të tmerrshëm Dhe asnjëherë nuk mund ti çelin sytë!
## SONTE NUK KAM KOHË
Sonte s'dua të më askush Nën lëkurën time të zeshktë Kam frikë të madhe Se do zgjohen zogjtë e fjetur prekë
Ëndrrat i kam fshehur Për një tjetër ditë Kur do zgjohen fluturimet E zogjve të hekurt
Sonte nuk kam më kohë Për asnjë serenatë Kitarën e kam fshehur Nën gjethet e vjeshtës Dhe ditën kur do këndojnë mjegullat pret
Në jetën time prej klandestini Nuk pata kohë asnjëherë Ti lus zotat pagane Për çdo ditë nga më kafshonte vetmia pak
Ju thashë se sonte nuk kam kohë Më pritni deri nesër Sa ta zgjoj këngën time të fjetur Nga gjumi i telave të kitarës
## TI VARRI IM
Si natën e kur përqafova nusen Po ashtu Të përqafova edhe ty Moj pushkë e ime e vjetër parë
Kondakun e pata jastëkun e Kur u mbulova Me gjethet e manit të egër Atë natë Më zënë një gjumë i mirë parë pat
Një mik më pat thënë se ti atdhe Ke lindur nga një gur i stralltë Që nuk rritet në asnjë vend të botës Përpos në shpirtin tënd
Ti atdheu im Nuk pikove nga asnjë yll Nëse ia vë veshin tokës i dëgjoj zërat Me siguri do të jenë thirrjet E tua të lashta 0 atdhe Thirrjet e stërgjyshërve Që vdiqën me patërshana në dorë
Pushkën dhe malin i pate në zemër Sa herë që të ftuan Nuk thirrjen e dytë Por si një bajloz i bardhë Dole në bejleg Ti varri im Dhe atdheu im i paçmuar prite
Prishtinë 24 2013 gusht
## NJË MAN I VJETËR
Përtej një vitrine Kanë filluar të qeshin kukullat Trotuaret heshtin Çezma në shatërvan sot nuk ka ujë
Nëpër e maleve Dëgjohen vetëm uturimat e stuhive ulërimat e bishave të egra Sharri ka mbetur pa krenari grykat Nga
Një mallkim malesh zbret me zhaurimë Përroit të vashave Gjethet me duar drejtuar kah Hyji I luten në një gjuhë pagane
Fëmijët i kanë zbathur këpucët e reja Dhe vrapojnë rrugicave të ngushta Vrapojnë pa u ndalur Deri te xhamia e konvertuar<eos> |
<bos>Një man i vjetër Mbase ka më shumë se dyqind vjet Habitshëm i përcjell vrapimet e virgjëra Dhe i shtrinë degët tej kufijve te mendjes .
## NETËVE TË VONA
Një gjysmë fjalë Mund të më mbajë gjallë me shekuj Vetëm një gjysmë fjale Do mjaftonte sonte Sa për ta shuar etjen e mallit për atdheun
Më kujtohet kur ishim fëmijë Atdheu na dukej largët Si një mollë e ndaluar Vetëm në ëndrrat tona të fshehta Mund ta preknim dhembjen e tij
Sa herë që ja ledhatonim flokët Ose shikonim flamurin Kah valëvitej në ajrin e Të atdheut Përherë netëve të vona Trokitnin krakëllimat e egra të korbave ngrirë
Kur u bëmë një pjesë e pandashme E dhembjes së atdheut Çohej nga gjumi një gjysmë fjale Dhe gjatë tërë natës së lume Kuvendonte me zogjtë shtegtarë
## BLEVA NJË COPË TOKË
Unë këtu po luftoj me vetveten Kurse shpirti yt Si zogjtë e humbur pa shpresë Bredh nëpër metropole
Shpeshherë Të kanë parë miqtë e mi Nëpër kafenetë e braktisura Se si mbytesh në fund të gotës
Kur u përshëndetëm të çezma e mëhallës Të kujtohet Sa fort e përqafove rrapin Atë çast Shpirti yt i mirë dhe i humbur Hyri në qenien time
Po ashtu edhe sot Është duke fluturuar në mua Si fluturat e fëmijërisë Prej një lule në tjetrën Por pa kurrfarë shprese
2.
Secili prej nesh Ngarkuar me probleme Ecëm udhëve tona të gabuara Por më duket se Ti bëre një gabim të madh
Gabove sepse Ike prej miqve Dhe prej vetvetes Mbase akoma je në ikje E sipër Dhe asnjëherë nuk deshe të ndalesh
3.
Nuk mund të kuptosh Se si të ka zënë për pleqëria Po ashtu edhe vetmia Po të hanë Si ky metropol miku im Që po ta dërmon mendjen Dhe palcën qafe
Nuk di a ke menduar ndonjëherë Për çastet e fundit të jetës Por unë këtu në atdheun tim Bleva një copë tokë Te rudina e fshatit
Bleva aq sa më duhej Vetëm dy metra katrorë Bleva Sepse këtu për çdo ditë Marrëzisht po rriten çmimet
Nëse dëshiron miku im Kam mundësi të gjej edhe për ty Një copë të mirë toke Por ti eja sa më Deri sa kemi kohë Ti evokojmë kujtimet Ka pas diçka të mirë edhe në ditët tona parë
Eja sa nuk është bërë vonë Po rriten Çmendurisht po rriten Çmimet e arkivoleve Mua më ka zënë pleqëria Diabeti orë e çast po i sulmon Kazamatet e damarëve keq
Eja miku im i mirë Eja sa ke kohë Nëse nuk di ku mund të më gjesh Lirisht më te Ura e Gurit Ku nën harqet e saja të gurta I fshehëm Sekretet tona të fëmijërisë prit
## DITARI I SHIUT
Mbrëmë më dukej se vjeshta I përngjante Një mjeshtri të përsosur Të pantomimës
Aq bukur luante me sinonimet E fjalëve Sa që në fund të udhëtimit I harrova në kafene Këpucët e blera për festë
Ajo ditë nuk ishte si ditët e tjera Frynte një erë e pazakontë Në çdo të mendjes Binte shi Deri sa acari i dimrit I gërryente dritaret e hapura pjesë
Një njeri i vetmuar Si shiu i vjeshtës Qante te shelgjishtet e pikëlluara Qante edhe vjeshta fatin e stërkalave Ky duet i trishtë prej vaji Si dhembja që s'di të pushojë Paloset në ditarin e shiut Prishtinë 25 2013 gusht
## TRADHTIA
Kur dehet miku im Tregon për të gjitha llojet e puthjeve Por thotë se ajo e kobrës I përngjan krakëllimës Së një shpirti të lënduar
Ja pra miqtë e mi Kjo na qenka ajo lojë mes dy zjarreve Në daç Ose lëre të të puthin Sërish një gjarpër i zi zgjohet Nën themelet e lashtësisë së muranave puth
Prishtinë 25 2013 gusht
## EDHE ATO TË FESË PAGANE
Ky shi sot po i përngjan Zërit tënd Ti asnjëherë nuk ece rrugëve të verbëta Kur në hapin e zbulove Se ecja nëpër akull ti dëmtonte nyjat parë
As dimrat nuk i ke dashtë Dhëmbët e tu prej kristaleve të borës Sa herë që e kafshuan drurin E ngrirë Dhëmballët ngjizeshin me acarin Që pikonte trishtim Nga çatitë e dhunuara
1 tejkaluam edhe turbullirat e ujërave Përrenjtë hynin nëpër balada Dhe i mposhtnin guralecët e murrmë Ku degëzoheshin Tërbimet e padurueshme Dhe egërsitë e lumenjve
Për ta shuar etjen e mallkimit I përdorëm hajmalitë E të gjitha feve Edhe ato të fesë pagane
## ADEM ZAPLLUZHA
Mbase asnjërës Nuk i kishte mbetur fije durimi Nëse kaq pamëshirshëm Kafshojnë njëra-tjetrën Çfarë na duhen në këto çaste Këto puthje të akullta Që zbresin deri në fund të thembrave?!
Prishtinë, 26 2013 gusht
## ATDHEU I PAÇMUAR
## Mos ardhtë më ajo kohë Cikli i tretë
## ADEM ZAPLLUZHA
## KAFEJA E MALËSISË
Kur trokitëm në portat e tua 0 njeri sykaltër U çove në këmbë dhe me një pamje Hijerëndë na duke qeshur prite
1 hape edhe dyert e zemrës Ku nga tuaj shpërtheu mikpritja Po ashtu dhe qeshja I përngjante qeshjes së një patriarku Të thinjur sytë
Me dorën në zemër Iu afrove tangarit fantazmagorik Dhe me tërë prushin e tij Poqe kafenë e mirëseardhjes
Me madhështi na e afrove filxhanin Sa që na dridheshin duart Duke shijuar mikpritjen Të cilën vetëm shqiptari E ruan me kaq krenari
## KY ATDHE I KALTËR
Sonte dua të shkruaj vetëm kaltër Që çdo që më rrethon Le ti përngjajë qiellit Dhe kaltërsisë së paanë të detit gjë
Të këndoj si zogjtë Për njerëzit sykaltër që shkelin Nëpër kaltërsinë e ylbereve Kur qajnë shirat
Edhe unë sonte dua të jem i kaltër Një kryq i ngulur në sinorët e atdheut Sonte qenka i kaltër Me të gjitha kujtimet e kaltra Që rrjedhin nëpër përrenjtë e dhembjeve
Ky atdhe i kaltër Si një gur i kaltër dhe i pathyeshëm Stoikisht i përballoi stuhitë e zeza Me kaltërsinë Dhe madhështinë e një shpirti të kaltër!
## MBJELLIM DISA LLOJE LULESH
Zbresim shkallëve Me disa lloje të ritmeve prekim lotët e virgjëra të gjetheve Vjeshta në degët e Të mushmollës qan si foshnja thyera
Te rrënjët e pikëllimit 1 ngacmojmë kujtimet e lëna peng Ecim përtej mundësive të erës Stuhia nuk ka të ndalur Në ëndrrat tona Këtu era fryn Në disa trajta të pakuptueshme
Kur e arrijmë qëllimin tonë Te shkallët e zbritjes Mbjellim disa specie lulesh Kaktusi në e shkretëtirës Çel disa Iloje lulesh Që mbijnë nga shpirti i rërës syrin
Ne asnjëherë nuk u takuam me ikjet Ndoshta ishim të parët Që ja mësuam gjuhën zjarrit Dhe akoma prej kokrrave të hirit Nxjerrim do zjarre që s'dinë të shuhen!
## MOS ARDHTË MË AJO KOHË
Më kujtohet moj loke Fare mirë më kujtohen çastet Kur mbrëmjeve të vona Si në ndonjë ëndërr të keqe Shtrohej sofra e madhe Kurse ne fëmijët Nuk mund ti zinim lugët as kafshatat
Ishte një uri e madhe Vitet e thatësisë Me ca rropulli të metalta Na i kafshonin ndjenjat Edhe ne sa herë që kafshuam Na u thyen dhëmbët Mos ardhtë më askurrë ajo kohë e keqe<eos> |
<bos>Lugët e uritura silleshin rreth bludës Si disa pamje surrealiste Në tablotë e disa piktorëve francez Një tufë hudhrash varur Në një gozhdë të ndryshkur Dukeshin si engjëjt e mirë Që na rruanin prej djajve Të mos na e grabisin darkën Në imagjinatën tonë të uritur
## OSE NISJA JONË
Ky qorrsokak i ngushtë pa dalje Nuk e hyrjen Kah po ikin gjithë këta njerëz Që po përbirohen Nëpër vrimën e gjilpërës paska
Një ditë të gjithë ne Do zbresim teposhtë shkallëve Që askund nuk u duket fundi Ose nisja jonë Ka vetëm një alternativë Të vendnumërojmë Deri në çastet e fundit të jetës
Me gjasë era I zënë të gjitha shtigjet Furtuna i theu shkallët Si do të hipim ose zbresim Deri të portat Që asnjëherë nuk u hapën paska
Kjo rrugë pa dalje i ka mbyllur Të gjitha udhët Vetëm njeriu sykaltër që i përngjan Algave të detit mund të kapërcejë Këndej pari..
## FUSTANI YT I VERDHË
Ne nuk dukemi sot si dje Një hije e murrme Si një gjëmë e zezë kaloi Nëpër thinjat e flokëve të vjeshtës Dhe u davarit Hapësirave të ardhmërisë
Fustani yt i verdhë Me qindra vija të dukshme E fshihte anatominë E trupit të virgjër të natës
Duke ecur shkallëve përpjetë Një zile e lashtë Cingëroi në veshin e majtë të erës
E mbaje ditarin në dorë Kurse mua më dukej Se gishtat e tu të butë filluan Të ma përtypin zemrën Të cilën atë ditë Njëherë e përgjithmonë E humba Në shtjellën e flokëve të gështenjta..
## MBI JASTËKUN E MJEGULLAVE
Ah sikur të trokiste dera Në këto çaste të vona Le të jetë edhe <korbi? Allan Poe Por të mos ndalen të trokiturat I Edgar
Kjo sterrë e ka vënë kokën E plumbtë Mbi jastëkun e mjegullave Mbase fle Në një gjumë foshnjarak S?troket asnjeri në dritare
Nëpër shtigjet e parmakëve Ecin merimangat Nuk ndalen As lakuriqët e natës Vetëm heshtja monotone Noton si një anije e humbur
Ah ,sikur të trokiste sonte Mendja ime e shëndoshë Në portat e harresës Në këto orë të vona do isha Lakuriqi më i lumtur në botë
## ADEM ZAPLLUZHA
Askush në këto çaste Nuk shkel Nëpër shpirtin e butë të errësirës Vetëm vetmia e pulëbardhave Si një anije e braktisur Pamëshirshëm tundet
Mes dallgëve të kripura të vetmisë
## NË DISA RASTE TË RRALLA
Hyjnë dhe dalin nga mendja ime Zogjtë e kaltër Dhe si pëllumbat prej argjile Nëpër shtyllat e telefonave Bëjnë gjumin E ëndrrave të virgjëra
Pastaj fluturojnë Alpeve Dhe si nëpër përralla shndërrohen Në zana mali U këndojnë rapsodëve të verbër Deri sa ua kalojnë cirqeve Nuk ndalen
Në disa raste rrallë I përngjajnë shakullinës Këndojnë si zogjtë e shenjtë
Kur zbresin shirat Nga mjegullat e bardha Nëpër hane zgjohen për herë të parë Tingujt e zërave të lashtësisë
## NËSE RASTËSISHT ZGJOHEMI
Asgjë nuk duket Ashtu siç mendojmë ne Po të mos kishin ngjyrat emër Do të ishin të padukshme Të verbër si rapsodët e lashtësisë
Asnjë bletë asnjëherë Nuk i afrohet lules Pa dëgjuar alarmet e petaleve Që zbresin nga qielli Si një bekim i lashtë hyjnor
Gjërat e rëndomta në hapësirë Janë shumë më të thjeshta Se sa që mendojmë ne Kur era zhurmon Ato shndërrohen në heshtje
Ecin nëpër mendjet tona Si zvarranikët Por ne nuk kuptojmë Nëse rastësisht zgjohemi Gjumit tonë Veç i ka ikur treni i mëngjesit..
## DERDHEN DETET E KALTRA
Nëpër majat e çdo kaktusi I gjejmë shtigjet e verdha Ku vetëm në ato fshehtësira Mund të mbijetojnë agimet
Poqë se nuk vijnë shirat Asnjeri nuk vuan nga thatësia Në përgjumjet e deveve Nga ëndrrat e oazave Derdhen detet e kaltra
Nëse nën ndonjë dunë Të shthurur Flenë iriqët e shkretëtirës Merimanga e zezë Zbret nga froni i rrjetit Deri te rruga e qumështit I shtron udhët e bardha
## KJO VJESHTË E EGËR
Ndoshta sivjet Do të mbesim pa asnjë mollë Vjeshta po i përtyp edhe degët e thyera Kajsitë veç janë tharë Si kumbullat Kjo vjeshtë e egër Pamëshirshëm i gllabëroi pemët
Nëpër rrugët e qyteteve hijet e zeza Bredhin si e shthurura I kanë futur të gjitha ëndrrat Në pantallonat e ngushta Dhe nëpër vitrina Flenë me kukullat e dyllta gratë
Më duket se ky qytet Po i përngjan Gomorës Afër shiringave të përdorura Egërsisht puthen mes veti Djelmoshat adoleshentë
Kurse vashat Presin kalorësin e tredhur Presin te rruga që çon kah Sodoma.
## NË SHUMË RASTE
Unë qeshja sa shumë kam qeshur Me fqinjët e mi budallenj Qeshja kur ma shanin Zotin E nuk mund të kuptonin të mjerët Se unë asnjëherë nuk pata Zot
Po ta kisha S?do të më linte pa bukë Dhe me këmishë të grisur Që s'mund të më bënin asgjë As ngrica e as acari Sepse hynin në një pjesë të trupit Dhe dilnin në anën tjetër të këmishës
Zoti im Herë ishte në mua E herë banonte në ndonjë tjetër shtëpi Në shumë raste Nuk e qante kokën për askënd Edhe Hyji i kishte problemet e veta E jo tu marr Me e liga të njerëzve të vegjël punët
Prishtinë 27 2013 gusht
## KUR HINGËLLIN NATA
Mbrëmë pikat e shiut Lëshoheshin mbi shpirtin e madh të tokës Zbritnin rehatshëm Si një patriark i thinjur
Dhe me një elegancë të paparë Të cilën vetëm uji mundet ta ketë Dhe është në gjendje Ti ushqejë damarët e etjes
Binte shiu me qeshje njerëzore Mbi lëkurën e njomë të lisit Filluan të Zambakët e bardhë çelin
Po ashtu shkëlqente një diell i ri Mbi muranat e kalasë Nga lëvozhgat e kuqe të vezëve Dolën zogjtë dykrenorë
Mbi përmallimin e tokës mëmë Ecnin në procesion Do hije burrash Parakalonin Drurët e ngulur nëpër sinorë
## ATDHEU I PAÇMUAR
Përsëritja e një historie Dëgjohet si zërat e lashtësisë Sa Shumë larg dëgjohet Gjëma e një hingëllime larg
Mbrëmë sa trishtueshëm hingëllonte nata!
## DUKE PRITUR ECJEN
0 njerëz, burra Merreni vetminë time të përvuajtur Mbështeteni për gjuhën E ftohtë të mermerit të kuq
Afrojeni stomit të atdheut Ashtu siç bëni me arkivolet Dhe kryqet Ka rastisur një kohë e ligë Po lehin edhe drurët e kopshtit tim
Më mbështetni edhe mua diku Çfarë i duhet vetmisë Së vetmuar Vetmia pa trupin dhe shpirtin tim Askush s'i duron të lehurat e natës
0 njerëz Ju them dhe ju përgjëroj Më mbështetni për trungun e rrapit Të mos mi ndrydhë era eshtrat Duke ecjen E një kërrabe që vjen nga thellësia E thellësisë së imagjinuar! pritur
## DERDHEN FLOKËT
Më janë moshuar eshtrat Nga koka ime e thinjur Si gjethet e verdha të vjeshtës Derdhen flokët
Derdhen edhe kujtimet Po bien në harresë Ritualet e gjetheve të mykura Dikur ecja si një patriark 1 pamposhtur Isha më krenar se vetë krenaria
Kurse sot çapitem udhëve Si një maçorr i vjetër Çapitem kalldrëmeve ilire Nëpër këtë shi të padurueshëm Me stuhi kujtimesh
Më ikën Dhe po më largohen miqtë Vetëm kërrabat do mbesin Nën me ulluk druri Si do vegime kujtimesh Të një kohe Kur tmerri brente hekurin.. çatitë
Ne me gjasa nuk ditëm Të lëmë asgjë pas vetes Ndoshta s'ditëm se si të jetojmë
Disa nga miqtë tanë S'patën kohë Të mbjellin asnjë pemë<eos> |
<bos>Mbase shkuan Për në udhëtimin e fundit Ashtu siç erdhën Duarthatë Me dëshira të paplotësuara
## MOS EJA SONTE
Mos eja sonte Nuk kam nevojë për askënd Duart e erës më shtrëngojnë Marrëzisht më shtrëngojnë Zogjtë të mos largohen Nga shpirti im i përvuajtur
Po ju them Se nuk më duhet askush Ku ishit ju kur dëgjoheshin këlthitjet E një nate të verbët Sonte kinse doni të më ndihmoni Po ju them Se nuk kam nevojë për askënd
Mos eja sonte Më mjafton kjo verë e vjetër Dua të dehem si Frederik Rreshpja Dhe mes poemave të kërkoj Burimin e etjes Kjo kohë vrastare Nuk lë asnjë zog pa e lënduar!
## NDOSHTA SI MIGJENI
S'ka lidhje që jam i papunë Të dielave Dua të pushoj edhe unë Më duket se edhe kryqi fle pasdite
E di se nuk do të ma shihni Për të madhe këtë përtaci Tek e fundit Çfarë të punoj të dielave Kur flenë edhe kambanat
Më duhet Për shumë bukë kam nevojë Dhe një musht ti lagi koret bajate Të kësaj dite të diel Edhe ashtu nga dembelia Paskan ikur hijet e murrme pak pak gotë
Ndoshta si Migjeni Mu si ai njeri i shenjtë Kam nevojë për pak dritë Dhe ujë Ose asnjëra nuk më duhet Më janë thyer dhëmbët artificialë Më tregoni Si mund të përtypet vuajtja e gjetheve ?! pak
## KJO DREMITJE E GJATË
Në një heshtje mortore pamë se si varen qirinjtë e ndezur I varëm edhe dhembjet Në gozhdët e mjegullave
Po ashtu qante edhe një pulëbardhë Fatin e erës Sonte çdo gjë po qan Në heshtje
Qajnë dhe nuk ndalen ullukët Shiu i vjetër po përtyp gjethet E një vjeshte Po përtyp rrënjët e një kujtimi
Kjo dremitje e gjatë Sonte erë temjani Për po ikin edhe fluturat Gjërat e rëndomta po i përngjajnë hijeve paska çudi
Nata mbi një kryq të thyer Po i përngjan qyqes që asnjëherë nuk pushon Te shelgjishtet e pikëlluara për herë të Dikush mbolli një lule molle 2013 parë gusht
## ADEM ZAPLLUZHA
## SHËNIME BIOGRAFIKE PËR AUTORIN
Adem Zaplluzha u lind në Prizren; më 1943 . Shkollën fillore dhe të mesme i kreu në vendlindje; ndërsa Akademinë Pedagogjike në Prishtinë.
Me shkrime, kryesisht me poezi filloi të merret që nga mosha e fëmijërisë. Rrugën letrare e nisi me vjershën e parë për fëmijë të cilën e botoi në revistën 'Pionieri" më1957. Si 1 punësuar në Korporatën Energjetike të Kosovës bashkë me shokët e punës dhe pendës themeloi grupin e
Një kohë punoi si mësues nëpër fshatrat Studençan të Therandës (ish Suharekës) dhe Hoça e qytetit; afër Prizrenit. Ndërkohë punësohet si përkthyes në Korporatën Energjetike të Kosovës.
Në Kuadër të punës së këtij grupi letrar qe botuar përmbledhja e në të cilën u përfshinë një numër 1 konsideruar poezive të tij. Krahas krijimeve të publikuara në revistat për fëmijë, botoi edhe një serë shkrimesh nëpër gazetat e kohës që dilnin në Prishtinë dhe Shkup.
Eshtë prezantuar në Leksikonin e Shkrimtarëve Shqiptarë 1501-1990, nga Hasan Hasani, në Leksikonin Shkrimtarët Shqiptarë fëmijë 1872 1995 nga Odhise K.Grillo,si dhe në librin Portrete Shkrimtarësh nga Demir Behluli, Prishtinë, 2002. për
Eshtë anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës; prezent në disa antologji dhe në librin: Kosova letrare" të poeteshës Monica Mureshan.
Në maj të vitit 2013 Klubi 1 Artistëve dhe 1 Shkrimtarëve të Durrësit ia ndau çmimin e karrierës për kontributin e dhënë në letrat shqipe. Jeton dhe krijon në Prishtinë ndërsa aktivitetin letrar e zhvillon në kuadrin e Klubit letrar 'Fahri Fazliu? në Kastriot.
## BOTIME TË AUTORIT
1. <Puthje? , poezi , Rilindja" , Prishtinë1974. 2. -Ecjet e viteve të mëdha" poezi Jeta e Re? Prishtinë 1995. 3. <Çamarrokët e Thepores? , poezi për fëmijë, 4. <Muret? , poezi, Jeta e Re? , Prishtinë 1997. Konica? , Prishtinë 2000 6. <Ai vjen nesër? , poezi; Qendra e Kulturës, Klubi letrar Fahri Fazliu? Kastriot, 2007 FazliuKastriot, 2007 8. 'Letër nga mërgimi 2 < poezi, <Qendra e Kulturës" 9. <Udhëndarja? , poezi; Qendra e Kulturës? , Klubi letrar <Fahri Fazliu" Kastriot 2008 10. <Thirrje e gjakut? , poezi,Qendra e Kulturës? Klubi letrar <Fahri FazliuKastriot ,2008 11 . < Asgjë sikur molla? , poezi, Qendra e Kulturës" Klubi letrar Fahri Fazliu? Kastriot, 2009. Kulturës" Klubi letrar Fahri Fazliu? Kastriot,2009, Kulturës" Klubiletrar <Fahri Fazliu Kastriot, 2009. 14. <Kashelasha në vargje? , poezi për fëmijë; Qendra e kulturës? Kastriot, 2009. 15. <Pema e bekuar? e përkthyer, Rumani, 2ol0. 16. 'Bajraktarët e vatanit? , poezi satirike, Klubi letrar, "Fahri Fazliu" Kastriot 2010.
| 17. 'Hijet e ndryshkura? , poezi,"Qendra e kulturës? Kastriot,2010. |
|-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| 18?Stuhi në Kutulishte? , poezi,"Qendra e |
| 19. <Posa ikte nata" , poezi, 'Qendra e kulturës |
| <Kastriot,2010. 20. <Loja e myshqeve" , poezi,"Qendra e kulturës" |
| Kastriot,2010. 21. "Lumëbardhi dhe gjëma? , poezi,Qendra e |
| kulturës? Kastriot, 2ol0 |
| kulturës? Kastriot, 2ol0 |
| Kastriot,2010. |
| 24. "Sinorët e hinores? , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot ,2010 |
| 25. "Don Kishoti dhe Rosinanti? , poezi, Shoqata Shkrimtarëve Kastriot, 2010 26.?Zjarri i dashurisë? , poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2010 27. "Kur likenet vallëzojnë? , poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2010 |
| 29. <Tingujt që nuk përfundojnë? , poezi, Shoqata Shkrimtarëve Kastriot, 2ol0. mallit? , poezi, Shoqata e sShtegu |
| shkrimtarëve Kastriot; 2010 31. "Korniza e thyer? Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve, Kastriot, 2010 |
| 32. <Zgjimi i gjëmës" Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtareve Kastriot; 2010 |
| 30. |
| e |
| 28. <Ditari në vargje? , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2010 |
| 33. <Vallja mistike? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2010 |
|--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| 34. "Merre kodin? , Poezi për fëmijë, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot,2011 35. 66 Letër atdheut? poezi, Shoqata e Shkrimtarëve |
| Kastriot, 2011 |
| 36. 66 Tejdukshmëria e shiut? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2011 37. < Përtej teje? ,poezi, Shoqata e Shkrimtarëve |
| Kastriot, 2011 38. <Sa afër e sa larg" poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2011 39. <Vallja e zanoreve? Poezi Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot; 2011 40. <Ikja e eshtrave? , Poezi për të rritur, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2011 41.Kalorësit e mjegullave? , Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2012 42. <Hingëllimat e shiut? Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot 2012 43. <Kur pemët i ndërrojnë këmishët? . Poezi, |
| Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 44. <Mirëmëngjes Imzot? , Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2012 45. <Kafshimi mikut?? . Poezi satirike, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 46. Atje tej maleve?, Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot ,2012 47. <Heshtja që del në shesh, Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot ,2012 Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot,2012 |<eos> |
<bos>| 49. <Në dhomën time gjysmë të errët? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 50. <Kinse Lojë Shahu? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 51. < Për çdo dekadë nga një baladë < Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 |
|---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Shkrimtarëve Kastriot; 2012 |
| 54. pyet për adresën e lumit? Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 sMos |
| 55. 66 Stoli në parkun vjetër? Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot; 2012 56. "Urori i stralltë" , poezi, Shoqata e shkrimtarëve Kastriot, 2012 |
| 57. të mos ishte fjala" , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot,2012 "Po |
| 58. "Thyerja e urave" , poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot, 2012 59. Trokëllimat në gjumin e dallgëve" Poezi, |
| Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2012 |
| 60. Në flokët e dëborës" , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2012 61. <Një grusht nostalgji? Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot; 2012 62. 66 Kur filluan të flasin njerëzit? , poezi, Shoqata e shkrimtarëve Kastriot, 2012 |
| 63. <Kur stinët kapërcejnë fshehurazi? , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot,2012 64. Lisi në rrënjët e veta? Poezi, Shoqata e |
| Shkrimtarëve Kastriot ,2012 |
65. <Eca ecëm dhe do ecim? , Poezi, Shoqata e 66. Fëmijët e erës? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot 2012 67. Çast në fund të stinës? Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot-2012 68. <Si të flas me drurët? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 69, < Më pëlqejnë mendimet e tua? Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot 2012 70. Andej dhe këndej kohës? , poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot 2012 Shkrimtarëve Kastriot; 2012 72. <Kush i lexoi letrat prej erës", poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2012 73. < Fluturimi i korbave në netët pa hënë? , prozë poetike; Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 74. <Koha e ime dhe koha e jote" , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot 2012 75. Diku te një baladë? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2012 76. 66 Sonte çdo po i përngjan lotëve? ,Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot, 2012 77 < Ky def prej hëne" Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Kastriot; 2012 78.'Pyesni zogjtë në ikje ,Poezi Shtëpia botuese <Fahri Fazliu? Kastriot 2013 79 < Fërfërimë gjethesh Poezi, Shtëpia botuese 'Fahri Fazliu? Kastriot, 2013 Fazliu? Kastriot, 2013 gjë
81. <Te delta e mjellmave?= Poezi, Shtëpia botuese 82.<Rinjohja? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve 'Fahri Fazliu? Kastriot, 2013 Shkrimtarëve, 'Fahri Fazliu? Kastriot, 2013 84.'Makthi i hijes? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Fahri Fazliu Kastriot; 2013 85.<Një zog prej uji? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve <Fahri Fazliu? Kastriot 2013 86?Asnjë fjalë nuk frymon? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve, <Fahri Fazliu? Kastriot, 2013 87?Daullet e një nate? Poezi, Shoqata Shkrimtarëve 'Fahri Fazliu? Kastriot ,2013 88.?Sytë e të erës? , Poezi, Shoqata Shkrimtarëve 'Fahri Fazliu? Kastriot, 2013 89. <Fjetëm njëqind shekuj? Prozë poetike, Shoqata e Shkrimtarëve 'Fahri Fazliu"-Kastriot 2013 90?Kur dehen perënditë? Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Fahri Fazliu? Kastriot ,2013 91.?Krakëllimat e natës" Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve 'Fahri Fazliu? Kastriot, 2013 92. <Ndjekësit e enigmave? , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve Fahri Fazliu? Kastriot ,2013 93. <Atdheu i paçmuar"Poezi; Shoqata e Fahri Fazliu?s Kastriot, 2013 gurtë
## ATDHEU I PAÇMUAR
## PËRMBAJTJA
| Kalaja që ecën kah e nesërmja Cikli i parë | 11 |
|----------------------------------------------|------|
| Këmishët tona | 13 |
| 2 | 14 |
| Kalaja që ecën kah e nesërmja | 15 |
| 2 | 16 |
| 3 | 17 |
| Asnjeri më nuk i hap | 18 |
| Ti me gjasa | 20 |
| Qajnë edhe çafkat | 22 |
| Sytë i kishin të përlotura | 23 |
| Marrëveshja | 24 |
| Me lotin e hijes së barit | 25 |
| I përpiu merimangat | 26 |
| Nëse ka nevojë | 27 |
| Mic Sokoli | 28 |
| Një copë shprese | 30 |
| Kudo refrene duarsh | 31 |
| Ne bredhim si hijet e kalldrëmeve | 33 |
| 2. | 34 |
| Ne të gjithë e dimë | 35 |
| Gllënjkat e fundit - cikli i dytë | 37 |
| Nuk ka asnjë lidhje | |
| Gjethet | 41 |
| Duart e mia | 43 |
| Shumë herët | 44 |
| Ne të gjithë | 45 |
| Në një të vjetër vere gotë | 46 |
| 0 ju lutem më tregoni | 47 |
| Patërshanat | 48 |
## ADEM ZAPLLUZHA
| Gllënjkat e fundit | 49 |
|------------------------------------|------|
| Me qindra zogj mali | 50 |
| Paskan vdekur edhe qyqet | 51 |
| Si dje po ashtu edhe sot | 52 |
| Ata që heshtin | 53 |
| Sonte nuk kam kohë | 54 |
| Ti varri i im | 55 |
| Një man vjetër | 57 |
| Netëve të vona | 58 |
| Bleva një copë tokë | 59 |
| 2 | 60 |
| 3 | 6 |
| 4 | |
| Ditari i shiut | 63 |
| Tradhtia | 64 |
| Edhe ato të fesë pagane | 65 |
| Mos ardhtë më ajo kohë Cikli tretë | |
| Kafeja e malësisë | 69 |
| Ky atdhe i kaltër | 70 |
| Mbjellim disa lloje lulesh | 71 |
| Mos ardhtë më ajo kohë | 72 |
| Ose nisja e jonë | 73 |
| Fustani yt i verdhë | 74 |
| Mbi jastëkun e mjegullave | 75 |
| Në disa raste të rralla | 77 |
| Nëse rastësisht zgjohemi | |
| Derdhen detet e kaltra | 79 |
| Kjo vjeshtë e egër | 80 |
| Në shumë raste | 81 |
| Kur hingëllon nata | 82 |
| Duke pritur ecjen | 84 |
| Derdhen flokët | 85 |
## ATDHEU I PAÇMUAR
| Mos eja sonte | 87 |
|----------------------|------|
| Ndoshta si Migjeni | 88 |
| Kjo dremitje e gjatë | 89 |
Katalogimi në botim = (CIP) Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës
```
821.18-1 Zaplluzha, Adem Atdheu i paçmuar Adem Zaplluzha. Kastriot Shtëpia botuese Fahri Fazliu" , 2014. 99 f. 21 cm. Adem Zaplluzha f.90-99 ISBN 978-9951-664-05-9
```<eos> |
<bos><!-- image -->
<!-- image -->
Wolfgang
## Schömbs
## Koncetrimi i shtendosur në automobil
(praktikum praktikë për çdo vozitës)
Autorizimin për editimin e saj në internet të këtij praktikumi e ka vetëm WEB faqet shqiptare WWW syri3com dhe wWWsa-kra ch
Çdo editim i paautorizuar në faqe tjera të internetit konsiderohet pirateri
## Për autorin
Dr. Wolfgang Schömbs, u lind më 1939, përplot fat 1 martuar I ka dy djem, Geraldin dhe Dirbin. Studioj Shkencat ekonomike dhe Psikologjinë. Që nga viti 1967 është udhëheqës 1 ndermarrjes për Forcat udhëheqëse dhe njëkohësisht është këshilltar i pavarur. Ai është 1 specializuar për strese dhe për përballimin konflikteve, për komunikacion, për bashkëpunim dhe për udhëheqje bashkëkohore. Ai shkruan; prodhon, luan piano në grupin e tij të jazzit, vizaton; modelon dhe jeton intenzivisht dhe me vetëdije.
## Hyrja
A duhet udhëtimi me automobil të jetë vijuar me stres? A mundemi grahjen me automjetin tonë teknik dhe me bështjellje komfore të mos e përdorim për shtendosje dhe për tia vënë çelësin? Rreth nesh për këto vijuese të tubohemi? Këtu ne kemi kohë. Ta përdorim këtë kohë me arsye! gjëra
Kush ka nevojë sot për çlodhje dhe koncentrim dhe stresin negativ dëshiron kohën në qerre (automobil); dhe mundet distancën më të shkurtë ta përshtati. Kjo vjen nga qëndrimi në: A dëshiroj unë që sa më shpejtë që është e mundur te qëllimi i ardhshëm të arrij, apo dëshiroj që ta përdori rrugën, të ha e të pi dhe të çlodhem?
Ju e merrni me këtë udhëzim tërë vetëdijen e vërtetë, se çka ju një çast në një grahje të përjetoni. Ju nuk duhet të merreni me sugjestione; sepse ato nga grahja 1 mënjanoni. Zgjedheni këtë, mundësisht që në qëllimin e ardhshëm dëshironi të Veçohuni nga mendimi, se ndërprerja është i vetmi mjet me të cilin çlodheni. Unë ju propozoj që të mbështeteni në koncentrimin vetanak. Ju bëni të gjitha te qëndrimi më i në grahje. Bëhuni të lirë nga brendia në ngutje! për jeni. zgjuar
Grahja është një shansë e dalluar; për të ushtruar koncentrimin; përjetimin dhe çlodhjen. Audio-kaseta është një rezultat 1 përvojës shumëvjeçare në lëmin e trajningut koncentrues dhe të përballimit të streseve.
varen nga aftësia jonë koncentruese dhe nga ajo se si ne trysninë dhe stresin negativ e mposhtim: Ushtrimi me kasetë tregon një rrugë, se si ju në procesin e maturisë dhe të pritjes të koncentroheni në në punë, në synimet profesionale, jashtëprofesionale tendosëse, në bisedime; në dalje në skenë, në ndeshjet sportive botërore; në provime; biseda etj-, por edhe grahjet për në shtëpi, në vikend apo në pushim do të jenë të arsyeshme shtendosëse e të nevojshme .
Për shumicën quhen rregulla jetësore: Stresi në punë, pellgu i streseve në kohën e lirë. Nëse ne dëshirojmë të jemi të lirë dhe më të kënaqur, ne duhet që streset negative gjatë punës t*i hedhim në humnerë . Të mendojmë ne se koha e punës është koha e jetës. Ne atë duhet më mirë ta përdorim dhe pozitivisht ta përjetojmë.
Çdo mund të sjellë gëzime. Kësaj 1 takon edhe autograhje. Kush bëhet në veti krejtësisht vetëdijshëm dhe kush është krejtësisht pranë gjërave të tij, do të përshtatet dhe në të njëjtën kohë do të çlodhet. punë çdo
## 22 minutat të cilët janë të rëndësishëm për ju
Kjo kasetë duhet të ju njofton me sa vijon: me ushtrimin e vetëdijes dhe koncentrimit ju largon prej stresit; hektik, tendosjes dhe agresivitetit gjatë udhëtimit, dhe e rritë një tension pozitiv përmes përvojës së përditshme. kësaj automatikisht krijon më shumë siguri dhe një përvojë intensive të udhëtimit.
Ju nuk keni nevojë që të frikoheni, që tek udhëtimi të jeni të lodhur nga vozitja. Përkundrazi pikërisht ju duhet të provoni: si ju më mirë gjatë udhëtimit mundeni të vozitni më tutje. Gjat kësaj do të përjetoni, se si përmes përceptimit totalisht do të liroheni nga tensionet negative të udhëtimit dhe se si automatikisht do të zhvilloni një tension pozitv. Mbetet një përvojë e arritur: Nëse unë me një gjë i tëri mbrenda Unë jam në një rrjedhë të këndshme. Këtë përjetim ju diku tjetër më me dëshirë do ta bënit, ndoshta tek sporti, diçka te tenisi ose në hobi të tjera. gati ju me një gjë intenzivisht të merreni ndiheni mirë. Ju jeni koncentruar pa u lodhur dhe jo më pa vozitje (ngasje) ju keni durim dhe jeni në një tension intenziv pozitiv. Ju e harroni kohën dhe tendosjen kohore. Këtë ju mund ta mësoni gjatë udhëtimit (grahjes), dhe kjo transmetohet nëpër punën e juaj të tepërt dhe jetes së përditshme. Sapo
Por ne mbetemi tek udhëtimi: unë ju them juve se këtu ska program shtendosje dhe qetësije që lodhja gjat veprimtarisë së udhëtimit të largohet. Këso programe mund të bëhën më së miri në dhomëza të qeta.
Zgjedhni ju për ushtrim të parë as një situatë as Festën e turmës së njerzve në mbrëmje, por për një distancë më të madhe ose më të shkurtër (vogël) grahni
## Qëllimi 1 largimit të stresit
Për çdo ditë miliona njerëz kalojnë orë në automjete. Këtu do të kishim kohë. A e shfrytëzojmë në të vërtet këtë kohë drejt? Sa njerëz shkojnë pranë timonit me mendimin në vend të: <Tani sa më shpejt që është e mundur në automjet dhe jashtë tij prej stresit? sa më shpejt që është e mundur për në terminin 'për në shtëpi për në vikend 'për në vendpushim'
Pse ne nuk dëshirojmë menjëherë të fillojmë që të vetëm për një moment është në një distancë të shkurtër. Ne duhet patjtër . dhe\_ në vendin tjetër, tek termini tjetër ose biseda tjera, për në shtëpi ose në pushim të arrijmë? Përse ne kërkojmë shtendosje me të vërtetë vetëm atje? Koha në princip nuk mund të fitohet, por ajo vetëm me menquri shfrytëzohet. Mirë pra fillojmë menjëherë!
## Siguria
Nëse ju në shtëpi nuk keni ardhur për ta lexuar një libër, për ta ndjekur një seminar, ku ju mundeni koncentrimin dhe shtendosjen për ta ushtruar ; atëherë vetdijësoheni se: Automobili dhe udhëtimi ofrojnë një mundësi të mirë, ku ju mund të jeni të papenguar (pashqetësuar)
Përmes udhëtimit të koncentruar dhe të shtendosur ne mundemi gjithashtu ta rrisim sigurinë tonë; dhe rreziqet nga fatkeqësitë ti reduktojmë. Sepse kush gjithçka; çka bën, e bën me tërë (plot) vetëdije kush është i dhënë me tërë qenien pas një gjëje, zvogëlon rrezikun prej gabimeve. Shumica e fatkeqësive dhe dëme masovike që ndodhin; ndodhin sepse
njerëzit me mendime janë diku tjetër dhe dëshirojnë më shpejt të arrijnë, se sa që këtë e lejon situata e komunikacionit të momentit tanishëm. Trysnia kohore, tendosja, zemërimi, konfliktet nga të cilat rrjedhë agresiviteti janë pasojat kryesore.
## Rruga rrjedhë (vazhdon)
Kush dëshiron më së miri streset negative ti mposhtë, mundet pas çdo udhëtimi të këtij programi, secili vet distancën më të shkurtë të shtendosjes ta përdorë (shfytëzoj). Kjo vjen këtu nga rregullimet e mbrendshme të juaja njësoj: dëshiroj unë, sa më që është e mundur të arrij në vendin tjetër, ose dëshiroj unë që rrugën sa më ta kaloj dhe të shtendosem? Këtu mundemi në fakt një rregullim të mbrendshëm të ri ta zhvillojmë. parë parë<eos> |
<bos>Problemi këtu është se tek të gjitha qështjet përditshme: ne dëshirojmë ato sa më që është e mundur prapa nesh ti sjellim. Ne e përceptojmë këtë, çka ne bëjmë, nuk është më e mjaftueshme. Ne shohim dhe i përjeptojmë, por jo më,, Rrugën' Prandaj ne orientohemi pandërprerë mbi qëllimin dhe ndihemi gjithnjë të shtendosur;, shpesh negativishtë të mbingarkuar. Kjo nuk është aspak ndihmesë tek kënaqësia jonë. gati parë
## Bën, çka bën ti
Një çelës për zgjidhjen e këtyre problemeve janë njohuritë shekujve të lashtë ZEN mësimet. Ndoshta ju keni ndëgjuar ndonjëherë për ZEN qitjen me hark ose për ZEN të pirjes së çajit. Ne dëshirojmë këtu mendimet e mira të lindjes së largët të mos i tejngarkojmë. Por në ZEN është kjo, përse kjo këtu shkon më së kjarti për ta menduar . aspak gati
ZEN ushtrimet do të mund si një formë e trajnimit autogjen të shënohet. Saktësishtë shqyrtohet mirë por ajo shkon për këtë jashtë (tutje). Për ta përkthyer me fjalë ZEN do të thotë 1 mbrendshëm këtu përjeto krejt me vetëdije; syqeltësi, përkujdesje dhe përceptim: Marrim ne nga kjo gjithashtu grahjen e automobilit si përditëshmëri, si ushtrim me plot mend dhe njëkohësisht në praktikë të zbatohet. quhet
1 të kasetës ju dëgjoni një udhëzim konkret të cilin ju në automobil mundeni ta dëgjoni dhe me të cilin plotësishë mund ta ngasni tutje auton gjatë udhëtimit.
Këto trajnime autogjene tradicionale (të trashëguara) si shumë njihen; nga e cila rrjedhin heshtja dhe qetësia. Ngjajshëm është kjo te ti vlen për çdo situatë ditore, prandaj edhe për udhëtim e jo vetëm për qetësi. Kjo bëhët rreth vetëdijes tonë të përditshme. Vetëdija dhe ndërdija duhet gjithnjë patjetër njëra me tjetrën të harmonizohen. Për tek shumë programe ndërdija do të na drejtoj për diçka tjetër se sa për situata konkrete. Yoga
Në pyetjen: Çka bën në të vërtetë, rreth shtendosjes sate?w përgjigjet njëri prej mjeshtrive më të vjetër: ,Asgjë, nëse ha, ha, nëse eci, eci, dhe nëse fle, atëherë fles Këtë pra e bëjnë thot nxënësi. Për këtë mjeshtri thot: <Tani jo"
Kjo te udhëtimi nuk është ngjajshëm? Ne, nuk udhëtojmë vetëm sa për të udhëtuar; njëmijë gjëra të tjera 1 përcjellim; ushtrojmë dhe veprojmë.
## Gjithçka me vetëdije përjetohet
Bën, çka bën ti? pra quhet transmetimi në situata ditore: kërkoj mundësisht gjithçka me plot vetëdije për ta bërë dhe totalisht të përceptohet. Me përkujdesje më të lartë. Këtu do të shtjellohen rregullimet tona të mbrenshme. Këtë e kërkon ushtrimi (kjo kërkon udhëtim) .
Albert Ajnshtajni famshëm për shembull duhet të ketë aftësi, vetvetiu gjat lidhjes së lidhësve të këpucëve plotësisht për këtë proces të koncentrohet vetëm (pa ndihmën e dikujt tjetër) Dhe kjo nuk ka lejuar që të arriturat e tij aspak të shkojnë. Kjo është shumë më tepër si shenjë e vetëdijes së lartë mbi të gjithë. patur
Këtë rregullim;, gjithçka vetëm dhe me vetdijen më të lartë për ta bërë, është fascinuese, me që ato në mes të ngjarjeve të ditës së mëtutjeshme dhe me ato tek të gjithë mundemi me 1 zbatue, çka ne bëjmë në jeten e përditshme, pa u kufizuar! Edhe një herë: poashtu edhe gjat udhëtimit.
## Të shpenguarit
Ju nuk keni nevojë për kurrëfarë hapësire të posaçme presupozimi. Përkohësisht ju jeni po aq i pa angazhuar. Nuk ka trajnim ,Çdo ditë këtu, dhe ushtron atjes . Së bashku rrjedhin (plotësojnë) njëri tjetrin. Në mesin e ngjarjeve të ditës ju zbuloni për këtë gjithënjë e më shumë mundësi, në vijë që të vjen. Ju duhet atë vetëm ta shfryëtëzoni.
E di që kjo është më lehtë për të thënë se sa për ta bërë. Për këtë ushtrimi është dhënë. Nëse kjo juve ju pëlqen; do të mundeni më mirë tendosjen dhe shtendosjen për ynë arësye
ti harmonizuar . Kjo vjen në kontradiktë me programet e shtendosjeve tjera të cilat vetëm për momentin janë mirë. Këto tjerat shpesh më pak, në punët tona dhe situatat - jetësore mezi sjellin qetësi (vendosmëri) ose koncentrim shtendosjeje në streset e përditshme. Shumë njerëz e kanë arritur këtë përvojë.
Bëhuni prandaj edhe ju të vetëdijshëm, çdo veprim mundet ushtrim koncentrimi të bëhët. Jo vetëm të uleni i qetë si zakonisht. Marrim pra udhëtimin prezentueshëm.
## Ushtrimi në çelës
Udhëzimi prej kasete mundet aq shpesh sa ju për këtë shije të ndieni (provoni). Por për këtë më tutje duhet ju të vetmen rrug ta gjeni. Udhëzimi është një ushtrimi që vetëdija të përceptoj të gjitha proceset edhe puna të mësohen. çelës
Ne nuk e përdorim parqitjen sugjestive. Kësaj ju do ti ishit shmangur. Por ju mos u largoni nga realiteti i juaj.
Ju duhet të vetmet dhe vet ato esencialet gjatë udhëtimit ti provoni, përceptoni dhe përjetoni. Më shumë ju nuk duhet të pritni nga vetëdija, por edhe jo më Secili rekomandon tjetrin. Për këtë ju duhet të veqantë të mos pritni. pak! asgjë
Me këtë rast do të ju plotësoj unë me një shembull të vetëm: Pas ditëve të gjata të këshillimeve dhe seminarike intenzive; ndërkohë edhe në shumë hotele afrohej mbrëmja festive Mendimi 1 ishte, pas punës maratonike frytëdhënëse të lejojmë udhëtimin dhe së shpejti në shtëpi të arrijmë. Por fatmirësisht është bërë së shpejti e ditur punës parë
vendosi të tërin mbi këtë, çka ndodhë gjat këtij udhëtimi. Në rrugë, në kohë, në zhurmën e automjeteve dhe të erës, në shi, dhe në vibrimet e lehta të automobilit, në automjetet të cilat tani para teje udhëtojnë"
Te koncentrimi plotë në automjet (komunikacion) unë fillova ta provoj uljen time, duart në timon dhe të përceptoj lëvizjen tek ngadalësimi dhe shpejtimi. Unë e provova tim dhe tendosjen time në trup. Gjithçka do të merret si e vërtetë ashtu si është. Asgjë nuk do të rrjedhë prej meje. Unë koncentrohem në rrugë dhe në kohë në të cilën unë udhëtoj . pulsin
1 vetmi ritëm që pranohet është motoja ime. Dëshiroj të jenë jo më shpejtë dhe jo më ngadalë. Nuk shtyhet dhe nuk lejohet të shtyhet (pritet)
unë në këtë gjendje jam; zhduken jokapërcyeshmëritë e dëshirave, shpejt në shtëpi dëshirojmë të që është në fuqi. Asnjë mendim nuk vjen sipas shtendosjes që e kishim dëshiruar. Megjithatë paramendo. Unë dëshiroj gjithçka vetëm të përceptoj. Në këtë mënyrë vijmë deri te një shtendosje e lartë për udhëtim dhe një kënaqësi. Sapo
Peisazhet dhe ngjyrat do të njihen; drurët ,livadhet;, retë në fushëvështrimin tim Unë shijoj gjithashtu kohën; pa dëshiruar që në këtë të ndikoj. Kjo është një e vërtetë e thjesht. Koncentrimi është tëri këtu! Vjen sërish fuqia dhe rrjedha në mua, unë jam aty në mes mbrenda. Gjithashtu vjen gëzimi nëse ashtu në shtëpi si qëllimi i udhëtimit tim që ka ardhë.
Kjo poashtu është koncentrim e emërtojmë ne njëherë si meditim aktiv. Harroni ju tek fjala meditim njëherë të mendimet e njëanshme si (fundosu) dhe qetë gjitha
Meditimi vjen prej mesit, ashtu krejt në mes të veprimtarisë së tij është. Meditimi është edhe diçka, mes për vend të udhëtimit. Ka meditime dinamike dhe të qeta.
## Meditimet e huaja zhduken si retë<eos> |
<bos>A ju ndodhë edhe juve ndonjëherë kështu që gjatë grahjes (udhëtimit) , tjera ide dhe përshtypje të ju vijnë në mendimet e juaja pa u hetuar? Si përkujtime, si bisedime, si zemërime, konflikte, plane? Ato lëkunden nëpër kokë. Ato zhduken si retë për një moment ku e udhëtimit. Por nëse ju jeni aq të fortë, që kjo të mos ju ndodhë, atëherë kjo është më së miri, të voziteni për në parkingun më të afërm (të parë), ato të përfundojnë së menduari, ndoshta notohen ashtu të mbarojnë-dhe pas kësaj të liruar dhe të shtendosur vazhdojmë udhëtimin dhe udhëtimi të na kënaqë. gjërat
Edhe diçka: shtypja e kohës së arritjes deri te familja ose deri tek biseda tjetër duhet patjetër të largohet:. Kjo duket ashtu vështirë, që i tëri tani të koncentrohem.
Kur ne e asgjë me papërikëshmërinë ose jobesueshmërinë .
Përcaktohuni udhëtimin e ardhshëm në shtëpi pa e lajmëruar terminin e saktë. Kjo sjell frikësime dhe strese kohore të kohpaskohshme të rrezikshme. Ju duhet të shkoni në udhëtim dhe të shtendosur të mbrrini (ktheheni). Një termin përafërt është 1 favorshëm të dy anët. Por për uljen e stresit në të dy anët dhe stabilitetit të mbrendshëm kjo do të thot shumë. për për
## Në rrjedhje
Çka ndodhë në të vërtetë, nëse ne këtë gjendje udhëtimi e Është mesi i brendshëm si vallëzimi, te tenisi, ose loja e shahut plotësisht lirë prej diktateve kohore të ngushta. Ne fitojmë rendimentin e plotë të fuqisë sonë dhe një tension të këndshëm dhe të kthjelltësuar; nëse neve veprimtarinë tonë të mbrendshme e plotësojmë dhe e frika; presioni dhe rrjedhojat e huaja. Ne fitojmë fuqi pozitive të tendosjes dhe durim të çuditshëm. Ne ndihemi mirë në lëkurën tonë.
Koncentrohuni njëherë te udhëtimi te koncentrimi 1 njëkohshëm në rrugë te kontakti i shputës me pedalen e gasit;, të mundeni të gjitha ndodhitë për ti kjartësuar dhe njëkohësisht shtendosjen për ta përcjellë (larguar)
## Përjetimet thelbësore
Por ju do të pyetni; a duhet patjetër apo jo që pastaj ju për 150 gjëra njëkohësisht të kujdeseni? Për këtë një jo e kjartë. Kjo shkon rreth thelbësores: udhëtimi dhe kjartësimi janë së bashku
me gjithë mend. Të gjitha rastet e tjera, të cilat asgjë s'kan të bëjnë me udhëtimin do të shpërndahen.
Te loja e tenisit koncentrohemi poashtu në gjëra esenciale: në top, në lojë, në gjuatje, në mes loje dhe në veten tonë.
Këto janë pikat qëndrore në këtë moment. Nëse ju këtë e bëni dhe vet këtë e përceptoni, provoni sa ju mu në qender jeni dhe si të gjitha ndikimet dhe mendimet tjera zhduken.
Udhëtimi në rrugën tonë të përditshme është një çështje e shkëlqyeshme dhe shansë e kësaj vetëdije të përceptuar të mësohet ajo 'Bën,çka bën ti? . Prandaj ne jemi automatikisht të koncentruar dhe ngrisim tendosjen pozitive. Ju do të përjetoni durim dhe do të jeni të çuditshëm. Te ecja ose vrapimi lejohen poashtu mënyra të ndryshe ushtrimi. Udhëtimi sot është vetëm formë e shpeshtë e lëvizjes sonë të menjëhershme. I vetmi, që neve këtu na ushtron ose drejton jemi ne vet.
## Ndihemi mirë
Çka shprehet në të vërtetë në dëshirat tona, të bëhemi të dhe në fund të shtendosemi? Është shpresa; tendosjet negative prapa nesh do ti lëmë, presionin, zemërimin; shtresin e largojmë. Sillemi rreth mendimeve të përfunduara dhe tensionin trupor e largojmë. Ne dëshirojmë të qetë dhe me kënaqsi të mund ti rregullojmë të gjitha, çka është momenti dhe gjatë kësaj ndihemi mirë, si në apo tek të ndonjë dëfrim. qetë punë
Të fillojmë ne atëherë me shtendosjen vetëm rrugës për në qëllimin tjetër dhe jo tek në fund, në shtëpi, në vikend, ose në pushim. Mund ta paramendoni që ju në këtë mënyrë ta arrini qëllimin më të qetë, më të përnjëhershëm dhe më të ngarkuar me energji?
## Aktiviteti dhe dinamika
Skenat meditative të sotme dhe pjesa më e madhe e skenës medicinale paraqesin për fat të qetësinë si formë meditimit shumë të njëanshëm në plan të Tentimi 1 paraqitjes së qetësisë përmes trajnimit autogjen janë kufijtë e momentit në të cilët ne mundemi për të rënë, dhe tërësisht të qetë jemi të vendosur. Kjo ka për si rrjedhojë pasojat e tij dhe të vërtetat. Andaj përse na duhet neve në këtë qështje të rrallë. është, nëse të qetësisë nuk e ndryshe ne në aktivitetet dhe dinamikë ndjehemi mirë. Me këto qështjet tjera të përditshmërisë tonë do ti përcjellim, të cilën shumë momente ku ne tërësisht me këtë edhe mundemi për tu shtendosë. Për një numër të madh të njerzëve këto janë momente aktive ku me gjithë mend janë përcaktuar: mbrenda punëve nëse në rrjedh jemi dhe ndihemi. keq
Kjo mundet me njësoj si te muzika, me zë të ulët edhe te muzika me zë të lartë, sipas gjendjes së mbrendshme shpirtërore, te dëgjimi sikurse te muzikimi 1 Te kopshtet ose mjeshtrimi sikurse te sporti. Gjatë zierjes njësoj sikurse te ngrënia, gjatë vrapimit sikurse gjatë notimit. qenë vet.
Meditimi pra nuk ka të bëjë vetëm me rënein ose vetëm me qetësinë apsolute; në dhomëzën e mbyllur ose mbrenda pas mureve të manastirit. Qetësia dhe vendi qetësisë janë vetëm një rrugë. Por meditimi nuk guxon në këtë të kryqëzohet. Ka mijëra mundësi të tjera; tërësisht për ti dhënë shtytje, çka ne tani bëjmë: hamë, pimë, ecim; luajmë tenis, lahemi ose drejtojmë aotumobilin. Gjatë kësaj ne mund të mësojmë, gjithashtu punët tona tërësisht ti kryejmë përsëri në vend që
si këto ngjarje të përditshme neve vazhdimisht dëshirojmë ato që sa më shpejt që është e mundur ti lëmë pas veti.
Andaj ne shqyrtojmë udhëtimin si një shansë të përditshme; atë ,,bën, çka bën tis të ushtrohet dhe të praktikohet. Udhëtimi me automobil nuk do të duhej me këtë të ngrihej në qiell. Por pas kësaj kjo sot është vetëm si një formë përdorshme e lëvizjes së mëtutjeshme, ne mundemi ato dyfish ti shfrytëzojmë, edhe për koncentrim gjatë udhëtimit dhe për shtendosje.
Ju mundeni tani me ushtrimin e kasetave të filloni. Më së miri uluni ju pran timonit të automobilit tuaj. Kërkoni fillim një distancë të lirë Ose edhe më mirë: zgjidhni për ushtrim tuajin udhëtimin tjetër më të gjatë Nëse ju mendoni që gjithçka që dëshironi, tek në qetësi të ju ndodhin, atëherë bëre atë dhe parashtroni këtë vetes; sesi ju qëndroni pran timonit të automobilit tuaj. për
## Teksti i folur në kaseta
## shtendosur dhe i koncentruar në automobil
Gjithçka; çka ne bëjmë duhet ne plotësisht ta bëjmë me kjartësinë e përceptimit, me gjithë mend dhe ndjenja. Ne e ushtrojmë tani këtë kjartësi tutje e këndej, e ndërrojmë marshin në çdo rast të këtij udhëtimi. Tani mundesh ti ta mbledhësh mendjen (veten) dhe të koncentrohesh, kënaqesh dhe shtendosesh. Prano ti këtë, atëherë ti je i tëri me të, ndihesh 1 mbledhur pozitivisht, i shtendosur dhe i sigurtë.
Dhe kjo transmetohet mbi gjithçka; çka ti për këtë e ke ndërmend. Ti je me tërë energjinë aty dhe mendimet e tua nuk i tjetërson. Ti do të kthjellohesh;, mbushesh me energji dhe kënaqesh.<eos> |
<bos>Fillojmë pra sipas ZEN diturive të vjetra (teorema ZEN weisheit): Bën, çka bën ti, bëj gjithçka plotësisht me vetëdije. Pyetjet e mia për përceptimet e vërteta dhe për muzikën time do të përcjellin ty kësaj . Unë të jap kohë të mjaftueshme, ti pra ke kohë. gjatë
Të pyes tani: përceptoj unë gjithçka me sy? E shoh unë shiritin e rrugës, ku unë tani ngas? .
Automjeti para meje? .
Mjetin i cili vjen përball meje? .
Si është gjendja e rrugës? .
shoh unë tabelat e shenjave të komunikacionit dhe ngjyrën e markërimit? .
1 shoh unë pejsazhet në fushë pamjet e mia ose shtëpitë? .
Ngjyrat e pesjazhit? .
Ngjyrat e qiellit dhe të reve në fushpamjet e mia? .
Ndihu ti plotësisht si pjesë e rrugës dhe e rrethinës? .
A mund të provoj se si unë ulem? Unë jam me shpatulla dhe me kokë ende i tendosur sipas gjykimit tim; ose unë jam në vendin tim lejuar? .
Unë provoj se kurrizi im është i lidhur me mbështetësen e karrigës)? .
Dhe si unë me prapanicën dhe kofshet e mia kam të lidhura me karrigën? .
Më tutje, te koncentrimi i kthjelluar në rrugë: unë provoj këmbën e djathtë mbi pedalen e gasit? .
Dhe këmbën e majtë mbi dyshemen e automobilit? .
Përcepto gjithçka së bashku: rrugën dhe trupin. Ti mundesh këtë..
Provoj unë, se si vibracionet e udhëtimit mbi trupin tim transmetohen? .
Dhe tani duart provoj unë, si ato timonin e ledhatojnë, përmes lëkures? .
Provoj unë, si vozitjes lëvizë dhe lëvizjet udhëtimit lëvizin? . gjatë gjatë
Dhe si ato ndërruesin e shpejtësive levën zbërthyese) e prekin? .
Gjithçka te koncentrimi 1 plotë në rrugë dhe në komunikacion.
Pyes unë më tutje: unë tani? Zhurmën e automobilit? .
Zhurmën e motorit? .
Rrugën e udhëtimit të thatë ose shiun dhe lagështin? .
Të gjitha i takojnë udhëtimit tënd.
Të pyes unë më tutje: janë mendimet e mia tërësisht këtu; ose janë ato ende përpara dhe na orientojnë për në qëllimin e udhëtimit tim? Kjo nuk e lejon energjinë tënde të rrjedhë e lirë dhe të bënë ty të pakujdeshëm dhe të nderë . Atëherë jam unë i tëri këtu në rrugën time? .
Këtë tempo e cila duhet për ty dhe për të tjerët njëkohësisht e vlefshme për të qenë. Askush smund ty të tërhjekë Ti e gjenë ritmin dhe tempon tënde.
Nëse ti një termin para vetes e ke, e mënjanon atë tani tërësisht dhe udhëton me kujdesin më të madh (kthjellët) dhe më me Ashtu vjen ti i koncentruar dhe i kënaqur .
Si ndihesh ti në momentin e vozitjes? .
E lëmë ne një pauzë të vogël..
Të pyes unë ty më tutje: provoj unë, si frymëmarrja ime rrjedh (tutje e këndej ose hyn dhe del)? .
Nëse ti këtë e vërenë (ke kujdes), duhet dhe rrahjet zemres tënde ti provon; dhe pulsimin e gjakut. Të pyes ty ku ti provoj unë ato tani? . pulsin
Këtë e pranojmë thjeshtë ashtu si është tani. E ndiejmë këtë dalngadalë sikurse kënaqësi .
Te koncentrimi më 1 plotë në udhëtim: e provoj unë ndonjë tendosje në mua? Në shpatulla, në zverk, në gjoks, në bark? .
Ajo lejohet thjeshtë, nuk bën e kundërta. Ajo pranohet e tëra. Dhe tenton ajo dalngadalë poshtë në këmbë të rrjedhi \_
Tani të pyes edhe njëherë: e ndiej unë frymëmarrjen time gjatë udhëtimit me të plotë? . prani
Provoj unë rrahjet e dhe pulsimin e gjakut? pulsit
E ndiej lidhjen e trupit tim me karrigen; të kurrrizit (shpinës) dhe të mbështetëses (së karrigës) të tulave (prapanicës) dhe kofshave me ulësen? .
Dhe, koncentrimi më 1 si duart timonin e kapin.
Edhe njëherë lidhja e të dyja shputave (këmbëve) për dysheme të automobolit dhe pedalen e gazit.
Dhe si transmetohen vibracionet e udhëtimit nëpër trup-
Tani dëgjo me kujdes edhe njëherë me plot vetëdije për të gjitha zhurmat. \_
Përcepto më tutje gjithçka; çka ti sheh..
Për fund të këtij ushtrimi, ti përcepto të gjitha dhe të pyes ty: kam (si ndihem) unë tani?Si është tan tendosja ime në krahasim me fillimin e udhëtimit? . gati çka
Prano secilën gjendje gjatë udhëtimit, të këndshmet dhe të pakëndshmet, këtë përparim të mirë si digë, pendë, ngecje, etj. Diellin; shiun; mjegullën, borën ose nxehtësinë, ditën njësoj sikurse natën.
Këtu mos pusho. Duroje këtë, nëse ti gjithçka përcepton dhe kujdesin tënd e shton gjithashtu te të gjitha pas udhëtimit. Provo si transmetohet gjithçka më tutje. gati
Nëse ti pastaj zbret ose një pauzë e bënë nga automobili; përcepto gjithashtu aty çdo lëvizje, çdo çdo kontakt të shputave (këmbëve) të tua me dyshemenë, secilën (çdo) rreze dielli dhe secilën pikë të shiut. hap,
Unë të dëshiroj më tutje një udhëtim të këndshëm dhe të vetëdijshëm!
Përktheu dhe përshtati nga gjermanishtja: Mr. Mehmet Sopaj
## Perkthimin dhe editimin e kësaj broshure e përgayiti dhe autorizoi:
## HIDAJET BYTYÇI
## PARAPSIKOLOGJIA DHE MJEKËSIA ALTERNATIVE JANË NË SHËRBIMIN TUAJ
Pas hulumtimit shumë vjeçar eksperimental tek shumë pacient që vuajnë nga sëmundjet e ndryshme.
Kjo metodë është origjinale dhe për here të pare zbatohet nga parapsikologu terapeut, HIDAJET BYTYQI duke patur rezultate senzacionale tek shumë sëmundje që në fillim duken të pashërueshme për medicinën bashkëkohore. gati
HYPNO-AKUSTIKO-TERAPIA përmes ndëgjimit të audiokasetave që kanë bekimin magjik dhe janë formuluara me sugjestione adekuate verbale, ku me ndihmën e drejtëpërdrejtë në ndërdijen e njeriut; ku edhe realisht është shkaktari kryesor latent I sëmundjes konkrete.
Kjo qendër organizon kurse kualifikuese për bioenergji, hipnozë dhe magjistari.
Psikoterapeuti, HIDAJET BYTYQI,me medicinën tradicionale
Pas shumë vitesh të suksesshme në Cyrih të Zvicrës, Qendra Parapsikologjike tash vepron në Prizren.
Mjekon problemet në baza psikike; sëmundjet posttraumatike, neurozat, pagjumësinë, alergjinë,halucinacionet; frikësimet e ndryshme; sterilitetin tek femrat, bashkimin dhe zgjedhjen e fatit;, koncentrimin në provime, urinimin në shtrat, belbëzimin etj . Mundemi të ju ndihmojmë edhe pa prezencën e pacientit.
QENDRA PARAPSIKOLOGJIKE HIDAJET BYTYQI Rr.Iliaz Kuka nr. 24 Prizren Informatat më të hollësishme përmes Mob. 044-134-621 dhe Tel. 038-633-218<eos> |
<bos>CHwB Kosovo office Report series No. 15/2010
Arkitektura
Tradicionale dhe Metodat e Dokumentimit
Traditional Architecture and Documentation
Methodologies
<!-- image -->
<!-- image -->
| Dokumentimi |
|--------------------------------|
| i shtatë shtëpive tradicionale |
| në Prizren |
| Documentation |
| of seven traditional houses |
| in Prizren |
Arkitektura
Tradicionale dhe Metodat
e Dokumentimit
Traditional
Architecture and Documentation
Methodologies
<!-- image -->
## Përmbajtja Contents
Hyrje Arkitektura tradicionale e Prizrenit 1 Introduction -Traditional Architecture in Prizren
<!-- image -->
Parathënie
Foreword
<!-- image -->
Rreth projektit 3 About the project
Faza Phase
<!-- image -->
Raport i projektit "Dokumentimi i shtëpive tradicionale në Prizren' Shqipe Nixha Project Report: "The Documentation of Traditional Houses in Prizren" Shqipe Nixha
<!-- image -->
Shtëpitë e rilevuara 1-2 5 The Documented Houses 1-2
Shtëpia e Familjes Mullafazliu / Mullafazliu House Shtëpia e Familjes Rekathati Rekathati House
<!-- image -->
Phase Il
Kursi 17 Arkitektura Tradicionale dhe metodat e dokumentimit Project development
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
1l
<!-- image -->
## Ligjëratat Lecture Series
## Ligjëratat e Emin Rizës By Emin Riza:
Arkitektura tradicionale në rajon / Traditional Architecture of the Region Banesa Qytetare Kosovare e Shekujve XVIII-XIX dhe Klasifikimi i saj Kosovan Urban Dwellings of 18th and 19th centuries and their classification Dokumentimi monumenteve / The Documenting of Monuments
## Ligjëratat e Teuta Jashari By Teuta Jashari:
Metodat e Dokumentimit Documentation Methodologies
## Shtëpitë e rilevuara 3-7 The Documented Houses 3-7
Shtëpia e Familjes Bajmaku\_ Bajmaku House
Shtëpia e Familjes Kirajtani / Kirajtani House
Shtëpia e Familjes Bërlajolli / Bërlajolli House
Shtëpia e Familjes Mashkulli Mashkulli House
Shtëpia e Familjes Qyse / Qyse House
Evaluimi
Evaluation
Përvoja nga terreni
Falënderimet
Acknowledgements
Ekipi realizues i publikimit
<!-- image -->
## Hyrje Introduction
Shpesh i referuar si Kryeqyteti Kulturor i Kosovës, Prizreni është njëri prej qyteteve më të pasura me trashëgimi kulturore në Kosovë. Trashëgimia kulturore Prizrenit shprehet në formën saj ndërtimore dhe shpirtërore. Xhamitë, Kishat, Teqetë, Urat, Shtëpitë e vjetra tradicionale, lokalitetet arkeologjike; na dëshmojnë për një nivel të lartë të zhvillimit kulturor të qytetit prej antikitetit e deri në ditët e sotme. Kultura shpirtërore shprehur në jetën shoqërore dhe fetare të qytetarëve të Prizrenit e pasuron edhe më shumë mozaikun, duke dhënë kuptim traditës dhe mënyrës së jetesës në Prizren.
Krahas objekteve fetare të njohura, në Prizren gjenden edhe një numër madh shtëpive të vjetra tradicionale; të ndërtuara në mes të shekujve XVIII-XIX, të cilët kanë vlerë të lartë reprezentative Në lidhje me karakteristikat arkitektonike dhe urbanistike të objekteve banuese të shekullit XVIII-XIX-XX, flasin shumë shembuj të ruajtur, raporte të shkruara dhe hulumtime shkencore dhe profesionale, shtëpi tradicionale karakteristike, të cilat janë ndërtuar nga bejlerët, zanatlinjtë dhe titullarët e asaj kohe. Këto objekte na mundësojnë të kuptojmë shumë në lidhje me zhvillimin e funksionit dhe karakteristikat ndërtimore, arkitektonike dhe urbanistike, mënyrën jetesës në ato kohë, njëkohësisht kanë vlerë të veçantë në zhvillimin e formësimit arkitektonik të qytetit dhe më gjerë. Deri në ditët e sotme kanë mbijetuar një numër i caktuar shtëpive, si:
Grazhdo, familjes Dukagjini; e shumë shtëpi tjera që karakterizohen me
Prizren, often referred to as the 'cultural capital of Kosovo' , is also one ofthe cities richest in cultural heritage in the Balkans. This is represented through its methods of construction and a wealth of sacred and civic monuments (consisting of mosques, churches, tekkes and bridges as well as traditional houses) with archaeological investigations testify ing to a high level of cultural development dating from prehistoric and Roman times. Its spiritual monuments complete the rich urban mosaic by giving meaning to the social and religious traditions and ways of life of the town. In addition to religious edifices, Prizren's cultural assets also comprise numerous traditional vernacular dwellings, constructed during the 18th and centuries, and about which there have been many professional, scientific analyses documenting the architectural and urban characteristics of these residential buildings. These buildings' architectural and urban characteristics enable us to understand the evolution of function and development of construction; and play a vital role in the 1gth
Some of these valued buildings have survived until now the houses of Musa Shehzade, the Pomaku; Grazhdo and Dukagjini families, and of Adem Aga Gjoni among many others that are characterised by their spatial arrangements and rich interiors. A number of them have already been documented while a considerable number are still waiting to be re corded.
Changing political, social and economic contexts; alterations in climate
mënyrën formësimit hapësinor të tyre dhe me elementet e pasura të enterierit.
Një numër tyre janë inventarizuar dhe dokumentuar; përderisa për një numër të konsiderueshëm; nuk ka dokumentacion të mjaftueshëm:
Koha, ndryshimet klimatike; neglizhenca njerëzve, moskujdesi, mungesa e fondeve, janë disa prej faktorëve që kanë ndikuar që shumë fondeve për restaurimin e këtyre objekteve, me rëndësi është edhe dokumentimi tyre. Kjo do të ndikonte në pasurimin e arkivit të Institutit për Mbrojtjen e Monumenteve dhe në përjetësimin këtyre objekteve përmes prezantimit Po ashtu, dokumentimi do të ishte një prej hapave më modest dhe fillestar që do të mund të ndërmerrej në ruajtjen; restaurimin pse jo, edhe të promovimit të tyre. hap grafik. dhe, negligence and inadequate maintenance, and desperate lack of funds are the main factors which have resulted in the dereliction of these houses. Besides financial support for restoration projects, a Crucial first step is the documentation of these buildings. This allows their inclusion in the archive of the Kosovo Institute for the Protection of Monuments (KIPM) and, as detailed graphical record, ensures the buildings remain comprehensible and relevant to future generations.
## Parathënie Foreword
Dokumentimi ndërtesave nënkupton mbledhjen e të dhënave grafike dhe tekstuale për një ndërtesë historike. Dokumentimi është bazë për të krijuar idenë e hapësirës së ndërtesës dhe ndërlidhjen e saj me rrethinën:. Kjo; pastaj do të ndihmon vrojtuesit për të kuptuar kontekstin shoqëror dhe kulturor të njerëzve në periudha të ndryshme historike:. Ndërtesat sjellin dëshmitë, gjurmët historike dhe përmes tyre është lehtë pastaj të ndërtohen situata historike që do të ndihmonin për të ndërtuarl kuptuar identitetin e njeriut/komunitetit. Në të njëjtën kohë dokumentimi ndihmon në fazat e restaurimit dhe konservimit të ndërtesave
Në Kosovë ka shumë pak ndërtesa të dokumentuara. Nuk dihet saktë numri atyre që janë dokumentuar; për shkak se materiali dokumentar është pasistemuar dhe ruajtur në vendeldepo me kushte të pavolit-shme\_ Ka raste që materiali arkivor është edhe humbur.
Kjo situatë e vështirëson punën në terren, sidomos në raste kur ndërtesat janë të dëmtuara ose kur pjesët e tyre janë humbur. Kësisoj; mungesa dokumentacionit rrugë për spekulime. Spekulimet me ndërtesa his torike janë joprofesionale dhe, si të ndalohen përmes konventave ndërkombëtare Karta e Venedikut. hap tilla,
Nga kjo situatë, duhet të nxjerrim mësim: Të gjitha ndërtesat historike duhet të dokumentohen dhe të arkivohen! Sot është e mundur që i gjithë dokumentimi të bëhet me teknologji të avancuar. Arkivimi; gjithashtu mund të sistemohet në arkiva digjitale, të cilat duhet të jenë në dispozicion të publikut; veçmas të profesionistëve dhe shkollarëve.<eos> |
<bos>The documentation of buildings provides a resource of graphical and textual information related to an historic building: It reveals the basic spatial concept of that building and its interconnection with its surrounding context, which will later aid researchers in understanding the social and cultural configuration of a particular society throughout different periods in history. The built environment is tangible historical evidence of the development of concepts of identity; whether individual or communal. Equally; documentation helps in later phases of the conservation and restoration of buildings. its
The small number of documented buildings in Kosovo remains an esti mate since the material collected is not systemised and is kept in storage under poor conditions; there have also been occasions when these records have been lost. This situation makes field work harder; especially in the cases where buildings are damaged or partially ruined. The lack of documentation generates speculation which is an inaccurate and unprofessional approach; and is forbidden by international treaties such as the Charter ofVenice.
It is important that all historic buildings be documented and inventoried, process which is now facilitated through advanced technologies and the use of digital archives and which should be at the lic's disposal, especially to professionals and students in this field. Cultural Heritage without Borders (CHwB), in collaboration with pub-
CHwB, në bashkëpunim me Universitetin e Prishtinës, Universitetin Veror dhe Institutin për Mbrojtjen e Monumenteve në Prizren, zhvilloi projektin për dokumentimin disa shtëpive tradicionale në Prizren: Ishte kjo një përpjekje për të nënvizuar rëndësinë e Dokumentimit. Përveç kësaj; bashkërisht arritëm që në arkivat këtyre institucioneve, sot të jenë të ruajtur edhe shtatë dosje me të dhënat për shtatë ndërtesa historike
## Sali Shoshi
Udhëheqës i OJQ Trashëgimia Kulturore pa Kufij, zyra në Kosovë
and the Institute for the Protection of Monuments in Prizren (IPMPz) implemented project for the documentation of traditional houses in Prizren. This resulted in the inclusion within the institutional archives of several dossiers of data relating to seven historic buildings.
methodologies for and the importance of the documentation of historic buildings in Kosovo
## Sali Shoshi
Cultural Heritage without Borders, Head of Kosovo office
## Rreth projektit About this project
Qëllimi këtij projekti hulumtues dhe edukativ është ngritja e kapaciteteve të profesionistëve dhe studentëve të cilët merren me studimin dhe dokumentimin e objekteve të trashëgimisë kulturore, siç janë shtëpitë tradicionale të Prizrenit, duke kontribuuar procesit të gjithëm barshëm të dokumentimit dhe të promovimit të vlerave të trashëgimisë kulturore kombëtare të Kosovës.
The aim ofthis project is to improve the capacity of profession als and students involved in the recording of valuable assets of vernacular cultural heritage of Kosovo; such as the traditional houses of Prizren, and which; as live research and education projects, contribute to the overall process of documentation and promotion of national heritage buildings.
Partnerët e përfshirë në implementimin e projektit janë: Trashëgimia Kulturore pa Kufij; CHwB Instituti për Mbrojtje të Monumenteve në Prizren Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës Drejtimi Arkitekturë Universiteti Ndërkombëtar Veror i Prishtinës
Palët e mësipërme nënshkruan Memorandumin Bashkëpunimit dhe ndanë përgjegjësitë për zbatimin e projektit. Mbase kjo është një ndër praktikat më të mira për një gjithëpërfshirje të Institucioneve përgjegjëse të edukimit dhe të përkujdesjes ndaj trashëgimisë.
Projekti është zhvilluar në dy faza.
The partners involved in the implementation process were: Cultural Heritage without Borders, CHwB The Institute for the Protection of Monuments, Prizren Faculty of Civil Engineering and Architecture, University of Prishtina Architecture Department; Prishtina International Summer University
The above parties signed a Memorandum of Understanding where the responsibilities and obligations of each were clearly determined within the project's implementation.
It presents to best practice for the involvement of responsible institutions in the education about and protection of cultural heritage. guide
The project consisted of two phases.
## 6 za |
Në fazën e matjet e dy shtëpive tradicionale janë zhvilluar në kuadër të lëndës Mbrojtja Trashëgimisë Arkitekturore, në Universitetin Prishtinës, Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës. parë
Dy grupe të studentëve, kanë kryer rilevimin dhe studimin e dy shtëpive tradicionale në Prizren, Shtëpia e Familjes Mullafazliu dhe Rakathati, të përzgjedhura nga Instituti për Mbrojtje të Monumenteve, Prizren:
Rilevimet këtyre shtëpive janë zhvilluar gjatë muajit prill 2010, kurse përpunimi grafik ka vazhduar në Prishtinë, në kuadër të lëndës Mbrojtja e Trashëgimisë Arkitektonike.
UNIVERSITETI PRISHTINËS InSTITUTI PËR MBROJTJE TË MONUMENTEVE NË PRIZREN COLLABORATION BETWEEN CHwBUNIVERSITY OF PRISHTINA INSTITUTE FOR PROTECTING MONUMENTS IN PRIZREN
<!-- image -->
## Phase
During the first phase of the project; field measurements for two traditional houses were instigated within this framework as part of an academic course for the Protection of Architectural Heritage at the Faculty of Civil Engineering and Architecture, University of Prishtina. Two groups of students conducted the surveying and documentation of two traditional houses in Prizren, initially proposed by the Institute for the Protection of Monuments in Prizren. The graphic documentation of the Mullafazliu and Rekathati family houses was undertaken in April 2010, while the completion of these projects continued in Prishtina as part of the academic course in the Protection of Architectural Heritage.
BASHKËPUNIMI CHwB UNIVERSITETI NDËRKOMBËTAR VEROR PRISHTINËS COLLABORATION BETWEEN CHwB PRISHTINA INTERNATIONAL SUMMER UNIVERSITY
<!-- image -->
## Përmbledhje nga Memorandumi Bashkëpunimit; i nënshkruar ndërmjet palëve Summary of Memoranda of Understanding
Instituti për Mbrojtje të Monumenteve në Prizren (IMMPz) Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës departamenti Arkitekturës pranë Universitetit të Prishtinës (UP-FNA), Universiteti Ndërkombëtar Veror Prishtinës (UNVP) dhe Trashëgimia Kulturore pa Kufij (CHwB) nënshkruan dy memorandume bashkëpunimi për organizimin e kursit Arkitektura Tradicionale dhe Metodologjia e Dokumentimit për të dy faz at e projektit. Ky ishte një hap rëndësishëm në bashkëpunimin në mes organizatave, cili ka ndihmuar dokumentimin profesional dhe të plotë të një numri të objekteve të rëndësishme historike, që do të shërbejnë si model përshtatshëm për zhvillimin e edukimit arkitektonik, së bashku me lëvizjet drejt një mbrojtje më koherente dhe zyrtare të trashëgimisë kulturore. Përfaqësuesit e secilës organizatë obligohen ti përmbushin detyrat dala nga ky projekt përbashkët; duke hapur një dialog më efikas për të mundësuar komunikim më të gjerë të interesave CHwB ka pasur një bashkëpunim të ngushtë dhe përgjegjësi ndaj UP-FNA dhe IMMPz, në lidhje me organizimin e përgjithshëm të kursit; menaxhimin dhe koordinimin e projektit; si dhe caktimin e objekteve për studim: Nga IMMPz, si palë kryesore dhe përfaqësuese e qytetit mikpritës të Prizrenit, është kërkuar që të bëjë përcaktimin e shtëpive që do të përfshihen në dokumentim dhe të sigurojë qasje në to për studentët dhe mbikëqyrësit. UNVP ka ftuar një përfaqësues të CHwB-së që të marrë pjesë në panelin zgjedhjes së studentëve, të cilët do të regjistrohen në kursin veror, në mënyrë që të zgjedhin kandidatët më të përshtatshëm për detyrat e
The Institute for the Protection of Monuments in Prizren (IPMPz) the University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture (UP-FCEA) Prishtina International Summer University (PISU) and Cultural Heritage without Borders (CHwB) signed two separate Memoranda of Understanding for the organisation of the 2010 course in Traditional Architecture and Documentation Methodologies for the two collaboration that has enabled a thorough and professional documenting of a number of historically valuables buildings, and can be seen to serve as an appropriate model for architectural educational development in tandem with moves towards more coherent and official heritage protection<eos> |
<bos>Representatives from each organisation were assigned to the collaborative project, opening up more effective dialogue and enabling communication of interests\_ CHwB had a close collaboration with and responsibility to UP-FCEA and IPMPz; with regards to the overall organisation of the course, project management and coordinain the host city of Prizren, was required to allocate the houses to be surveyed and to provide access to these sites for students and supervisors. PISU invited one member of CHwB to participate on the that selected students for enrolment in the summer course, in order to choose the most appropriate candidates for the tasks involved. greater panel
përfshira. Nora Arapi dhe Enes Toska ishin të angazhuar si Koordinatorë të Projektit; duke marrë përsipër hartimin e një programi të detajuar në aspektin teorik dhe praktik në përputhje me rekomandimet dhe qëllimin UNVP: Koordinimi dhe mbikëqyrja e studentëve dhe punës është bërë nga ekipi i përbashkët, i përbërë prej përfaqësuesve të CHwB , UNVP, UP FNA dhe IMMPz.
EDICIONI 1 10-TË UNIVERSITETIT NDËRKOMBËTAR VEROR TË PRISHTINËS 1OTH EDITION OF PRISHTINA INTERNATIONAL SUMMER UNIVERSITY
<!-- image -->
Nora Arapi and Enes Toska were employed as Project Coordinators, undertaking the drafting of a detailed programme for the theoretical and practical aspects that tied in with the recommendations and ambitions of PISU. A team consisting of CHwB, PISU; UP-FCEA and IPMPz shared the coordination and supervision of students and work.
KuRsI 17.ARKITEKTURA TRADICIONALE DHE METODAT DOKUMENTIMIT COURSE 17. TRADITIONAL ARCHITECTURE AND DOCUMENTATION METHODOLOGIES
<!-- image -->
## Raporti i Projektit: Dokumentimi i shtëpive tradicionale në Prizren Project Report: The Documentation of Traditional Houses in Prizren
Tashmë është e ditur dhe thënë se, treva Kosovës ka një thesar të çmuar të trashëgimisë historike kulturore. Kjo trashëgimi në mënyrë të vazhdueshme, shekuj me radhë është ekspozuar veprimeve shkatërrimtare, qoftë nga faktori natyrë apo njeri.
It is widely appreciated that the territory of Kosovo holds a wealth of historic cultural heritage. Over the centuries, this legacy has been exposed to destructive actions of both an environmental and human nature. In the post-war context, Kosovo has inherited a difficult situation in relation to its heritage as a result of its inadequate maintenance, and urban and architectural vandalism (demolition; destruction and looting) that continue today. Above all, the conservation and and protection of heritage is woefully inadequate, often resulting in interventions that do more lasting damage to the historic fabric than the processes of time. The threat to Kosovo's historic fabric and its steadily degrading environ ment has recently resulted in an increased awareness about the importance of training and education in this context.
Në Kosovën pasluftës është trashëguar një gjendje rëndë trashëgimisë kulturo-historike si pasojë trajtimit joadekuat të saj, vandalizmit urban dhe arkitektural, respektivisht rrënimeve, shkatërrimeve dhe devastimeve që i janë bërë dhe bëhen edhe sot e kësaj dite trashëgimisë historike kulturore: mbi të gjitha janë veprimet joadekuate, në emër të ruajtjes dhe mbrojtjes së trashëgimisë, kur veprohet në bazë të parimeve diskutabile konservuese restauruese Kjo gjendje rëndë e trashëgimisë si dhe e ambientit të degraduar në mënyrë të vazhdueshme ka filluar të ndikojë në ngritjen e vetëdijes për rëndësinë e trajnimit dhe edukimit në trashëgimi. Por
Praktika ka dëshmuar se, studentët e arsimuar mirë, janë më shumë të interesuar në trashëgimi sesa ata të cilët nuk kanë njohuri paraprake në këtë fushë. Për këtë arsye është e nevojshme që edukimi dhe arsimimi në trashëgiminë kulturo -historike të fillojë sa më herët që është e munsepse ngritja njohurive, përkushtimi më madh dhe vlerësimi për trashëgiminë, do të ndikojnë në etikën profesionale dhe shprehitë dëmtuese aktuale drejt kësaj fushe. dur,
Studentëve të arkitekturës, mësimi për trashëgiminë kulturore his torike, nuk u shërben vetëm për të pasuruar mendimin dhe njohuritë për
Practice has shown that students who are specifically trained in the field of heritage and conservation are more attuned to the demands of his toric buildings than those who have no previous knowledge in this field. It is therefore necessary that education in cultural and historical herit age begins as early as possible in the course of architectural study because an increased knowledge of and greater commitment to heritage assessment will affect professional ethics towards threatened historic fabric. Learning about cultural-historical heritage not only serves to enrich architecture students' understanding of the history of architecture, but also establishes a suitable relationship between the existing context and new construction. The architect will fulfil his creative role in the built
krijimin e marrëdhënieve të vërteta në mes të arkitekturës së vjetër dhe të re. Arkitekti do ti përgjigjet në tërësi profesionit vetëm atëherë kur af tësitë e tij kreative mbështet në respektimin e hapësirës dhe strukturës kompozicionale ekzistuese
Për të arritur këto objektiva dhe në vazhdën e reformimit të Universitetit të Prishtinës, edhe Departamenti Arkitekturës, respektivisht Katedra e Historisë së Arkitekturës dhe Artit, ka ndërmarr hapat për reformimin planprogramit mësimor. Në këtë kontest për lëmin e Trashëgimisë Kulturore janë paraparë dy kurse për nivelin bachelor Mbrojtja e Trashëgimisë Arkitekturore (sem VIII tive) dhe Arkitektura Regjionale (sem VIII zgjedhore) si dhe një kurs Teoria dhe Praktika e Restaurimit për studimet e nivelit Master (sem IX obligative). Ç'është vërteta, përgatitjet paraprake për Iëndët propozuara janë konceptuar shumë më herët (që në vitet 8o-ta). Në lëndën <Historia e Arkitekturësv u zhvilluan ushtrimet në skicimin dhe paraqitjen aksonometrike të objekteve të trashëgimisë kulturore që do ti orientoj studentët në kontaktin e drejtpërdrejtë me monumentet dhe zonat historike, fillimisht të një hapësire më të gjerë duke fokusuar gjithnjë e më shumë kah hapësira Kosovës Përkundër kualitetit relativisht të mirë kjo pjesë e programit nuk mund të kënaqte as për së afërmi nevojat për edukimin në këtë fushë. Për këtë arsye, planprogrami u zgjerua në vitin 2000 me futjen kurseve të sipërcituara. parë obliga- environment only by integrating contemporary professional tasks within the larger context and situation from which must inevitably derive, the background for which is materially tangible and more temporally subtle. To achieve these objectives and in the course of reforming the University; the Department of Architecture and Art History (part of the Faculty of Architecture) has undertaken measures to reform the curricu lum. Two Bachelors of Arts courses have been introduced to the area of cultural heritage: the Protection of Architectural Heritage (compulsory module for VIII semester) and Regional Architecture (elective module for VIII semester). In addition there is a Masters course in Theory and Practice of Restoration (compulsory module for IX semester) . they
Preliminary preparations for the proposed subjects were in fact conceived much earlier; during the 198os. Exercises in sketching and the axonometric representation of heritage monuments are an important part of the History of Architecture course, bringing students into direct contact with the monuments and historical sites in Kosovo De spite the relatively high quality of this part of the programme; it did not satisfy the educational needs in this field. For this reason, the curriculum in 2000 was expanded with the introduction of the abovementioned courses. The new curriculum allows students to obtain general knowledge in this field. are able to understand the na ture of cultural heritage: its role and significance in the past, its relevance to the present; and why it is vulnerable and being damaged. They<eos> |
<bos>Planprogrami ri u mundëson studentëve të marrin njohuritë themelore të nevojshme në këtë fushë. Ata aftësohen të kuptojnë ç'është trashëgim ia kulturore; rëndësia dhe roli në të kaluarën dhe sot; pse është e rrezi kuar dhe e dëmtuar. Ligjëratat mësojnë studentët për rëndësinë e hulumtimit; analizës së gjendjes aktuale dhe vlerësimin e saj; sikurse edhe për metodat mbrojtjes dhe intervenimet mundshme-konservimin, rehabilitimin, rekonstruimin, zhvendosjen; revitalizimin; adaptimin dhe interpolimin: Ligjëratat; me shembuj të shumtë vërtetojnë se restaurimi dhe adaptimi janë detyra kreative por gjithashtu komplekse, të vështira dhe sfiduese. Theksi është vënë në peshën kreative të interpolimit të strukturës së re në ambientin historik. Qëllimi kryesor i ligjëratave është që ti trajnoj arkitektët e ardhshëm që t'i trajtojnë drejtë zonat kulturohistorike.
Ushtrimet praktike përbëhen nga hulumtimet bazike, analizat historike dhe artistike dhe valorizimin. Me qëllim që vlerësimi objektit të jetë plotë dhe objektiv; ushtrimet janë konceptuar ashtu që të merren paratë faktorët që kanë të bëjnë me të pra historiku, arti, konstruksioni; teknikat e ndërtimit etj:) gjithë sysh
Hulumtimet bazike, analizat dhe valorizimi bëhen në bazë të dokumenta cionit arkitektoniko-teknik të cilin e ofrojnë institucionet e trashëgimisë. Për fat të keq, institucionet tona të trashëgimisë disponojnë me një dokumentacion tejet modest dhe akoma përballen me një gjendje të rëndë të evidentimit dhe dokumentimit të fondit të pasur të trashëgimisë, e cila
Lectures teach students about the importance of research; analysis and evaluation of the current situation, as well as practical methods of protection relocation; revitalization; integration and adaptation. Precedent studies demonstrate that restoration and adaptation are not only creative tasks but also introduce complex and difficult challenges. An emphasis is placed on the creative impact of inserting new structures into historic environment. The main purpose of the lectures is to encourage young architects to treat cultural and historical sites with appropriate respect. Practical exercises consist of research; historical and artistic analysis as well as valorisation. The exercises are designed to take into account all factors relating to building's function and relevance (such as its history, artistic merit and construction) in order to objectively assess it as a whole, and are undertaken in accordance with the technical architectural documentation required by heritage institutions.
Unfortunately; institutions dealing with cultural heritage in Kosovo currently possess limited documentation and still face difficulties in entering and recording the heritage being regularly lost. In this context, practical tasks are focused primarily on collating the appropriate documentation in combination with wider educational benefits: students learn methods of composing documents, institutions enrich their archives and the heritage dossier is extended through graphical records. The Faculty of Civil Engineering and Architecture has organized field exercises in the form
çdo ditë rrezikon të humbet. Në këtë kontekst, ushtrimet praktike janë fokusuar kryesisht në hartimin dokumentacionit arkitektonikoteknik me dobi të shumëfishtë; studentët mësojnë metodologjinë hartimit të dokumentacionit, institucionet pasurojnë arkivin tyre dhe fondi trashëgimisë përjetësohet përmes prezantimit Për disa vite me radhë, fatkeqësisht me shkëputje, duke iu falënderuar donacioneve nga Sorosi (viti akademik 2000/01), sidomos nga OrKosovë, (CHwB) (viti akademik 2004/2005; 2005/2006 dhe 2009/2010), kemi organizuar ushtrimet në terren në formë të punëtorive disaditore në Prizren, Gjakovë, Pejë dy vite me radhë në Dranoc, dhe së fundi sërish në Prizren. Studentët kanë punuar në rilevimin objekteve të trashëgimisë, në hulumtimet drejtpërdrejta si dhe në analizat historike dhe arkitektonike. Kjo formë ushtrimeve të kursit është treguar shumë e suksesshme; duke qenë se studentët ishin në kontakt të drejtpërdrejtë me monumentet trashëgimisë, që ndikoi në interesimin dhe vetëdijesimin tyre për këtë lëmi, kuptuan rëndësinë dhe shfaqën brengën për mirëqenien dhe fatin saj të mëtejmë. Për më tepër; puna përbashkët në terren tregua tejet efikase shprehur me pjesëmarrjen aktive të studentëve në diskutimet konstruktive lidhur me problemet trajtimit të trashëgimisë, sensibilizuan opinionin gjerë për qasje më serioze ndaj trashëgimisë, si dhe tërhoqën vërejtjen për rrezikun nga veprimet e pakontrolluara dhe jo profesionale. grafik.
of workshops lasting several days thanks to donations from Soros (academic year 2ooo/o1) and from CHwB-Sweden (for academic years 2004/5, 2005/6 and 2009/10) in Prizren, Gjakovë, Pejë and Dranoc.
Students were engaged in documenting heritage monuments; conducting research and historical architectural analyses. This form of study proved highly successful, since students were brought into direct contact with heritage buildings and it has led to their increased interest and awareness in this field. have realized the importance of cultural heritage and showed concern for its welfare and future protection and use. Moreover; collaborative on-site has proven extremely effective in encouraging the active participation of students in constructive discus sions regarding heritage issues. have sensitized overall public opinion for a more serious consideration of Kosovo's heritage and drawn at tention to the danger of uncontrolled; informal and unregulated actions in the built environment. They work They
"We want to come into close contact with the monuments in order to understand them directly, make proper assessments of the situation and then make the right decisions" was a frequent demand from participating students. CHwB responded by inviting their participation in the project for the Documentation of Traditional Houses in Prizren" for the academ ic year 2009/10
The purpose and objectives of this organizations' programme is to con tribute to capacity building and the continuing professional development
Edhe këtë vit akademik, 2009/2010, kërkesës së vazhdueshme të studentëve <Duam të jemi pranë monumentit me qëllim që ta njohim drejtpërdrejt; të bëjmë vlerësim të mirëfilltë të gjendjes dhe pastaj të mund të marrim vendime të drejtav iu përgjigj organizata Trashëgimia Kulturore pa Kufij; duke ia bërë pjesë të projektit të saj Dokumentimi shtëpive tradicionale në Prizren" .
Qëllimi dhe objektiva e projektit të kësaj organizate, për të kontribuar në ngritjen e kapaciteteve të profesionistëve dhe studentëve në përgatitjen projekteve dhe dokumentimit të trashëgimisë kulturore; sidomos në nxitjen e bashkëpunimit më efektiv të institucioneve arsimore, në këtë rast, Departamenti i Arkitekturës në Universitetin e Prishtinës dhe atyre profesionale përkatësisht Instituti për Mbrojtjen Monumenteve në Prizren, u kurorëzua me nënshkrimin e Memorandumit të Mirëkuptimit, ku të gjitha palët morën përgjegjësitë e veta.
Metodologjia dhe aktivitetet parapara në projekt janë kompatibile me fazën dytë të detyrës të paraparë me planprogram nga Iënda <Mbrojtja Trashëgimisë Ndërtimorev pra, krijimin dokumentacionit arkitektonik-teknik të objekteve të përzgjedhura. Me këtë rast u formuan dy grupe të studentëve të cilët për një javë, prej 19-24 prill, nën udhëheqjen dhe mbikëqyrjen profesionale të stafit të CHwBsë, IMMPz-së dhe Katedrës së Historisë së Arkitekturës dhe Artit, punuan në rilevimin gjendjes ekzistuese të dy shtëpive tradicionale shtëpisë së familjes Mullafazliu dhe familjes Rekathati në Prizren.<eos> |
<bos>of architects and students in the preparation of projects and documenta tion of cultural heritage; particularly in promoting more effective cooperation between educational and professional institutions. In this case, the collaboration between the Department of ArchitecturelUniversity of Prishtina and the Institute for the Protection of Monuments in Priz ren was officialised with a Memorandum of Understanding signed by all the parties involved. The methodology and activities employed in this project, and in the creation of technical architectural documentation for selected monuments are compatible with the second phase of the curriculum prescribed under "Protection of Heritage Construction" . Two groups of students worked for a week (April 19-24 2010) under the lead ership and professional supervision of CHwB's staff, IPM in Prizren and the Department of Art and Architectural History; to document the existing condition of two traditional buildings in Prizren the houses of the Mullafazliu and Rekathati Families.
Students gathered data and made the necessary measurements of the houses and their urban settings; collating drawings (site plans, floor plans, longitudinal and transversal sections facade elevations, architectural details, internal and external constructional and decorative elements); making studies of spatial arrangement; function; materials and construction techniques, extent and cause of damage; the stages of construction; past alterations; and photographically recording this in digital form. techniques consisted of hand-drawn sketches taking metric Survey
Studentët mblodhën të dhënat dhe bënë matjet e nevojshme të shtëpive dhe rrethinës së tyre, që nënkupton rilevimet me skicat e situacionit, planimetrive të të gjitha niveleve prerjet vertikale gjatësore dhe tërthore, fasadat, hollësirat e arkitektonike, konstruktive dhe elementet dekorative në eksterier dhe enterier; pastaj; studimin dispozicionit; funksionit; materialeve dhe teknikës së ndërtimit, shkaqet e dëmtimeve, fazave të ndërtimit, transformimet e kohës, si dhe dokumentimin fotonë formë digjitale. grafik
Më tej detyra është zhvilluar në fakultet; në kuadër të ushtrimeve të lëndës. Të dhënat e mbledhura në teren janë përpunuar në mënyrë komp juterike, me programet adekuate, dhe është krijuar dokumentimi shtëpive të familjes Mullafazliu dhe Rekathati, në shkallë 1:50, 1:20, 1:10, të përshtatshme për planet e zakonshme të monumenteve
Rilevimet me skica të hartuara me dorë të lirë, të plotësuara me matje metrike, duke shfrytëzuar metodat ndryshme (matjet pjesshme, të njëpasnjëshme, matjet me sistemin diagonaleve respektivisht trekëndëshave etj.), përbëjnë edhe të dhënat për vendndodhjen e monumentit, kohën dhe datën e skicimit, autorët e matjeve dhe informata apo komente të tjera të identifikuara gjatë punës në teren.
Përveç, kopjes digjitale është paraparë edhe kopja e "fortë" e projektit të rilevimit e cila do të përpunohet me dorë, vizatime të cilat do të shprehin me denjësisht dhe në mënyrë më autentike vlerat arkitektonike dhe estetike të kësaj krijimtarie, duke vënë në pah shkathtësitë krijuese dhe shijen measurements using different methods partial, consecutive and diagonalltriangulation system measurements) and included data concerning the monument's location; the time and date of the survey; the authors of measurements and relevant additional information and comments. The site data collected for the Rekathati and Mullafazliu family houses was then converted into computer documentation at the Faculty using the appropriate technical software at scales of 1:50, 1:20 and 1.10. The project documentation is comprised of both digital and hand-drawn information. These drawings express the architectural and aesthetic valheritage with dignity and authenticity; highlighting the crea(e.9.
ues of this tive skills and artistic taste of the vernacular craftsman.
The subsequent phase "The Theory and Practice of Restoration" COV ered historical and artistic scrutiny; value-analysis of the structure to determine the type of intervention to be undertaken; the protection meas ures and necessary interventions to ensure the durability of the building: It will be necessary to improve and expand the curriculum in the field of heritage in order to ensure proper results from this complex responsibility. It is clear that the overall success of heritage protection is not possible without professional expert assistance, cooperation with the cultural heritage authorities, state and municipal authorities and ordinary citizens and legal owners of the heritage buildings.
CHwB already plays a crucial role in conducting research within the field of heritage and conservation by organising workshops and professional
artistike të mjeshtrit popullor. Faza vijuese që do të pasojë, në kuadër të lëndës 'Teoria dhe Praktika e restaurimit" , është analiza historike dhe artistike e monumentit të rilevuar; valorizimi i strukturës, i cili determinon Ilojin e intervenimit që duhet të ndërmerret, regjimin mbrojtjes, si dhe ndërhyrjet nevojshme për të siguruar jetëgjatësinë e trashëgimisë.
Në të ardhmen, është e nevojshme që planprogrami në fushën e mbrojtjes së trashëgimisë të përmirësohet dhe të zgjerohet me qëllim që të sigurojë rezultate të përshtatshme nga kjo detyrë komplekse dhe me përgjegjësi. Është qartë, që suksesi përgjithshëm në mbrojtjen trashëgimisë, nuk është mundur pa ndihmën profesionale të ofruar nga ekspertët, bashkëpunimin me autoritetet e trashëgimisë kulturore, autoritetet shtetërore dhe komunale si dhe banorët thjeshtë, katësisht pronarët fondit të trashëgimisë. Është pamohueshëm roli organizatës joqeveritare Trashëgimia Kulturore pa Kufij (CHwB;) e njohur tashmë për hulumtime të ndryshme në fushën trashëgimisë, organizimin punëtorive, trajnime, publikimin e fletushkave të dobishme për edukimin e popullatës, investimet në mbrojtjen dhe revitalizimin trashëgimisë kulturore, por mbi të gjitha, iniciativat dhe aktivitetet e vazhdueshme që ofron institucioneve të larta arsimore. Dëshmia më e mirë për këtë është bashkëpunimi suksesshëm dhe vazhdueshëm me Departamentit tonë, përkatësisht Katedrën e Historisë së Arkitekturës dhe Artit duke na dhënë ndihmesë të madhe në përpjekjet tona për reformimin dhe avancimin e procesit mësimor; për ç'gjë u jemi mirënjohës. për-
KuURSI 17 COURSE 17
<!-- image -->
KuRSI 17 COURSE 17
<!-- image -->
KURSI 17 COURSE 17
<!-- image -->
KURSI 17 COURSE 17
<!-- image -->
training seminars, raising awareness through the publication of leaflets and press releases, investing in the protection and rehabilitation of cultural heritage; and especially through initiating activities that offer ongoing collaborations with higher education institutions. The best evidence of the ongoing cooperation and continued success of this pro gramme is seen in the collaboration between the Department of History of Architecture and Art and CHwB on joint projects. public
Mr. Sc. Shqipe Nixha Universiteti i Prishtinës, Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës.
Mr. Sc. Shqipe Nixha University of Prishtina, Faculty of Civil Engineering and Architecture
Shtëpitë e rilevuara: Mullafazliu dhe Rekathati The Documented Houses: Mullafazliu and Rekathati
## Shtëpia e Familjes Mullafazliu House of the Mullafazliu Family
## Historia e 6 miljes
## History of the family
Shtëpia e familjes Mullafazliu gjendet në rrugën Saraçët, aty ku më ka ekzistuar tregu i Saraçhanes. parë
Në bazë të intervistës që bëmë me Elvane (Mullafazliu) Imamin, vajzë e kësaj shtëpie, shtëpinë e ka ndërtuar stërgjyshi saj Mulla (hoxhë) me prejardhje nga fshati Topojan i Shqipërisë.
Mulla ka pasur dy djem, Shefqeti dhe vëllai tij që e thërrisnin Amixha. Djali i Shefqetit, Xhevdet Mullafazliu kishte djem dhe një vajzë. Sot në këtë shtëpi jeton njëri prej djemve të tij, Mustafa Mullafazliu së bashku me gruan dhe fëmijët. pesë<eos> |
<bos>Në bazë të kronologjisë në këtë shtëpi jeton gjenerata e pestë, prej nga mund të dalim në përfundim që shtëpia është ndërtuar rreth para 180 vjetësh. takon ndërtimeve të shekullit XIX. Familja ka qenë e pasur dhe e ngritur. Fëmijët kanë qenë të shkolluar. Familja përpos pronës në Prizren, ka pasur në pronësi edhe një kullë në Gelancë, që është shkatërruar para gjashtë vitesh. Pra,
The Mullafazliu Family house is situated in Saraçët Street; in the location of the former Saraçhane market. According to interviews with Elvane Mullafazliu Imami (the daughter) the house was built by her great- grandfather Mulla (imam), who originated from the village of son, Xhevdet Mullafazliu; had five sons and a daughter: Today one of his sons, Mustafa Mullafazliu; lives in the house with his wife and children. The family's chronology suggests that the fifth generation of this family are currently residing in this house, leading to the conclusion that it was built around 150 years ago. The building is one of a group of dwellings built during 19th century. The family was rich and benfited from a high social status, and most of the children were educated. The family also owned kulla in Gelanca, which was destroyed six years ago.
## Prona e 6 miljes Mullafazliu
Familja Mullafazliu kishte pronën në Saraçhane, ku gjendeshin: shtëpia vjetër dy katesh, oborri madh shtruar me kalldrëm, përmes të cilit kalonte përroi me ujë të pastër, dhoma verore, mutfaku, hambarët, koshi, hani i nallbanëve, hani, abdes'hane nyja sanitare dhe shitorja. Hani i nallbanëve, hani dhe shitorja gjendeshin afër rrugës. Hyrja në shtëpi bëhej kah dyert e hanit. Më pas vazhdonte oborri i madh i shtruar me kalldrëm; në të cilin ishin të vendosura objektet përcjellëse të lartpërmendura.
Një pjesë e pronës së familjes Mullafazliu është marrë me rastin ndërtimit të Shtëpisë së Kulturës, kurse një pjesë është në pronësi të Bashkë sisë Islame. Ndërtimi i objektit privat, në vendin ku ka Hani Nallbanëve, ka shkaktuar dëmtime të rënda në një pjesë e të cilit është është bërë shpronësimi i Shitores së Nallbanëve. qenë Han,
Nga kompleksi objekteve që kanë qenë në pronë të familjes, sot kanë mbetur: hani, oborri, një mur i cili e ndan oborrin; prej nga bëhet hyrja në shtëpi, oborri i shtëpisë, ku më vonë janë ndërtuar mutfaku dhe nyja sanitare dhe shtëpia, e cila përpos disa intervenimeve të vogla në enterier; e ruan gjendjen saj fillestare.
## Property of the Mullafazliu 6 mily
The family property in Saraçhane consists of an old two-storey house, a large yard paved with cobble stones through which a stream passed, a summer room, a summer kitchen stable for animals, toilets and shop. The inn, stables and the shop fronted the The entrance to the house was through the inn doors, beyond which lay the cobbled yard; where the remaining buildings were located inn, road.
Part of the family's property was requisitioned when the Cultural Centre was built, while another area was given to the Muslim community. The construction of a private building in place of the stables caused serious damage to the inn structure; part of it was ruined, while the remaining section is in very poor condition: In 1945 the shop was expropriated by the state\_
What remains today of the family's complex of buildings is the yard, the area where the summer kitchen was later built, a WC and the house. Besides some minor interventions in the interior; the house is original. inn,
<!-- image -->
SHTËPIA MULLAFAZLIU
MULLAFAZLIU HOuSE
## Hani
Hani është ndërtuar në kohën kur është ndërtuar shtëpia. Ky han ka qenë ndër hanet e para që janë ndërtuar në qytet dhe deri para 30 vitesh ka kryer funksionin shërbyes hotelerik. Sot, objekti gjendet në gjendje të rëndë, hyrja nëpër hapësirat e brendshme të saj është e pa mundur. Matjet janë bërë vetëm në pjesën hyrëse, që shërben si nënkalim dhe hyrje në shtëpi dhe në fasadën kah rruga.
Funksionin dhe hapësirat e brendshme të hanit, do ti përshkruajmë duke bazuar në përshkrimet e Elvane Imamit.
Në përdhesë gjendej hyrja përmes dyerve të mëdha nga druri. Në të djathtë të hyrjes gjendej peshqyn-i , dhomë e fjetjes për mysafirë më të varfër; e shtruar me dërrasa dhe kashtë.
Në katin të hanit gjendeshin tre dhoma të fjetjes, që shërbenin për mysafirët e shtresave më të larta. Njëra dhomë kishte tre krevate, tjetra, katër krevate treta, kishte shtatë krevate. Krahas dhomave të fjetjes në kat, ishte edhe zaire-ja, vendi ku lihej sana dhe shitej ushqimi për kafshë. Hani kishte edhe sanitare për mysafirë, si dhe dhomën fjetjes për punëtorë. Pas hanit gjendej edhe shtalla, ku vendoseshin kuajt. Konstruksioni i hanit nga dukja e jashtme; është nga qerpiçi; me dy kulme dy ujore të vendosura njëra pas tjetrës, me konstruksion të drurit parë dhe, nyjën
Në han punonin dy punëtorë, një në administratë dhe një si shërbyes.
<!-- image -->
FASADA BALLORE FRONT FACADE
<!-- image -->
SHKALLËT NGA GURI
<!-- image -->
STONE STAIRS
## Inn
The inn was built at the same time as the house. It is among one of the first inns built in Prizren, and served as such until 30 years ago. The building is currently in very poor condition; and it is impossible to enter the rooms. Measurements have been taken only of the entrance part, which is the primary access to the house from the main road, and on the south facade:
Elvane Imami has provided a description of the inn's spatial arrangement and patterns of inhabitation.
The main ground floor entrance was through big wooden doors. To the right of this was the peshqyn; a bedroom for poor guests, with wooden floorboards and straw. Three bedrooms on the first floor were used by wealthy guests. There were three beds in one room, four in another and seven beds in the third bedroom. Besides the bedrooms, a zaire was also located on this floor; where straw was stored for the animals. There was also a toilet for guests and a bedroom for the inn's workers, one of whom worked in the house's administration and the other as a servant. A stable for horses was situated behind it.
Viewed from the exterior; the main construction material of the inn is of with two attached, pitched timber roofs covered with clay tiles clay
## Shtëpia e 6 miljes Mullafazliu
Shtëpia në fjalë gjendet në fund të oborrit të pronës së familjes , është e ndarë me oborrin e hanit përmes një muri.
Objekti është vendosur në terren të pjerrët, me ç'rast konfiguracioni terrenit ka ndikuar edhe në zgjidhjen funksionale dhe konstruktive të objektit.
Në oborr të shtëpisë gjendet kanali ku ka kaluar uji lumit, mutfaku dhe nyja sanitare që janë ndërtuar më vonë
6 nksioni Shtëpia është e koncipuar në dy etazha. Përdhesa është ngritur nga niveli oborrit për 1.3 m. Hyrja në përdhese bëhet përmes hajatit të mbuluar; dhe shkallëve të Në hajat përpos shkallëve të vjetra të gurit; gjendet edhe fllaniku depo që shërbente për vendosjen gjërave ushqimore. gurit.<eos> |
<bos>Në përdhesë gjendet holli, dhoma e ndejës me pamje kah oborri parmë, hamamxhiku- nyja sanitare, kuzhina me pamje kah oborri pasmë, shkallët një drejtimesh që të shpien në kat, dhe çardaku në anën e djathtë të derës hyrëse. Çardaku është i ngritur nga niveli i përdheses për tre shkallë. Ky denivelim dyshemesë është mundësuar falë konfiguracionit të pjerrët të terrenit. Po ashtu; edhe në kat organizimi dhomave është pothuajse njëjtë: çardaku që është mbyllur me dritare, afër tij dhoma e ndejës, nyja sanitare dhe një dhomë e fjetjes. për-
## The House of the Mullafazliu 6 mily
The house is situated within the family's yard; divided from the inn's by a wall. It lies on sloping ground; and these ground contours have had an impact on the functional and constructional shaping of the building: The house's yard contained a water channel; and the summer kitchen and WC which were added later. yard
Function The house is comprised of two storeys. The ground floor is raised 1.3m above the level of the and its entrance is via a covered porch (hajat) containing some stone stairs and the fllanik, a food storage space. It leads to a hall, a living room with a view of the front yard, bathroom (hamamxhik), kitchen looking onto the back yard, and stairs to the first A porch to the right ofthe entrance door is raised above ground floor level by three steps, a result of the sloping ground conditions. yard floor.
The arrangement of rooms is the same as on the first floor: (which was later closed by windows) beside which there is liv ing room, bathroom and bedroom with a view over the back gallery yard.
Konstruksioni Në bazë të analogjisë me objektet e banimit që janë ndërtuar në këtë kohë, mund të themi se themelet e kësaj shtëpie janë nga guri, me ç'rast cokulla ngrihet deri në 50 cm nga Muret peri metrike janë nga tulla të qerpiçit; me trashësi 80 cm, kurse në kat muret janë më të holla të ndërtuara me sistem bondruk hatulla të drurit të mbushura me tulla nga qerpiçi. guri.
Shkallët hyrjes janë nga gdhendur; ku shkalla fundit ka një përpunim të veçantë. Shkallët e brendshme janë nga druri. Dyshemetë nëpër dhoma në përdhesë dhe kat janë nga dërrasat; kurse nëpër nyje sanitare 'janë shtruar me beton. guri
Konstruksioni mes katesh është nga druri, në formë të trarëve që shtri hen në dy drejtime.
Konstruksioni kulmit është dy ujor; nga druri, mbuluar me tjegulla të lugëta.
Construction Based on comparisons with dwellings built during the same period, we can conclude that the foundations of the house are made of stone, with 5ocm high plinth around the building's perimeter. The external walls are 8ocm thick and are made of clay brick, while the walls of the first floor are thinner and constructed from the bondruk system of timber infilled with clay brick. The entrance stairs are of carved stone, and the last step has noteworthy linear cornice. The internal stairs are constructed in wood. The internal floor construction is also of timber; with double layer of beams laid in two directions and finished with wooden floorboards, while the bathroom floors are paved with cement. The double-pitched timber roof is covered with tiles\_ clay
ROZETA WOODEN CEILING
<!-- image -->
Arkitektura Në eksterier shtëpia e ka të trajtuar fasadën ballore, ku mund të theksojmë traun në formë harkore që gjendet mbi çardak, në dy katet; shkallët e vjetra nga guri dhe streha kulmit që krijon efekte të dritë-hijes.
Në dhomat e ndejës në përdhesë dhe gjendet një element specifik për këtë shtëpi qymlekllëk\_ një formë e kaminit të mbyllur që ka shërbyer për ngrohjen e ujit dhe të dhomave (sistem primitiv i ngrohjes qendrore). Uji i ngrohur në qymlekllëk ka shërbyer për pastrim në hamamxhik ~nyjet sanitare që gjendeshin përbri dhomave të ndejës. Sot qymlekllëku ka funksion dekorativ. Tavanet janë nga druri, me një rozetë të dekoruar në mes. Dyert janë po ashtu nga druri të Iyera me ngjyrë të bardhë, me dorëzat në formë rrethore nga metali. Kapakët e dollapëve në mur janë të nga druri të dekoruar. Dritaret kanë skelet nga druri. kat,
Në aspektin e formësimit arkitektonik, enterieri i shtëpisë është më pasur, ku mund të vërejmë elementet origjinale të trajtuara me një kujdes të veçantë.
Në kuzhinën që gjendet në përdhesë, kalon trau cili ka një dekorim në formë harkore, si dhe shquhet edhe hapja e derës ku më ka hamamxhiku; që sot shërben si kuzhinë. parë qenë
Architecture The front facade of the house is highly ornate; especially the arched beam that is located in the galleries the old stone stairs and overhanging roof eaves which provides shade.This rich decoration continues into the interior; where the original elements have been wellpreserved. A characteristic element of the living rooms on the ground and first floors is the qymlekllëk - a type of closed fireplace which heated the rooms, like an early system of central heating, and provided heated water for the neighbouring bathrooms. Nowadays the qymlekllëk plays more of a decorative than a practical role. The walls and ceilings are lined with wood and decoratively carved, and there is an ornate rozeta (ceiling rose) in the middle of the soffit. The windows and doors are timberframed, but the latter are stained white, with round metal knobs. A beam with arc-shaped decoration is found in the ground floor kitchen, where there is also a door to the hamagjik.
Transformimet ashtu si cekëm edhe më lart, shtëpia në përgjithësi ka ruajtur origjinalitetin e saj, përpos disa intervenimeve të vogla që janë bërë. Çardaku në përdhesë dhe sot shërben për vendosjen e gjërave: Hamamxhiku në kuzhinë, në përdhesë është shndërruar në kuzhinë, ku janë vendosur elementet. Dhoma e pasme në ka disa intervenime dhe shërben si dhomë e fjetjes. kat, kat, pësuar
QYMLEKLLËK TRADITIONAL HEATING SYSTEM
<!-- image -->
Transformations and alterations tions in the interior; the house retains its original features. The porches and galleries on the ground and first floor are currently used as storage spaces. The hamamgjik, leading off the ground floor kitchen; has been transformed into kitchen with cupboards and a sink. The back room of the first floor has also been altered and is now used as a bedroom.
<!-- image -->
JYKLYK
DERË € BRENDSHME INTERNAL DOOR
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
DETAJ DOLLAPIT BOARD DETAIL
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
20
YARD
1
1
<!-- image -->
<!-- image -->
SECTION A-A
2
<!-- image -->
EAST FACADE
2
<!-- image -->
## SOUTH FACADE
2
<!-- image -->
NORTH FACADE
2
3
<!-- image -->
## Ekipi punues
## Mbikëqyrës: BA. Nora Arapi CHwB
## Matjet:
- Sami Bytyqi Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë , Prishtinë, Kosovë, Viti IlI
- Ferat Zekaj Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti III
- Driton Osdautaj Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë , Prishtinë, Kosovë, Viti IlI
- Artë Dobra Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti III
## Përgatitja grafike<eos> |
<bos>- Artë Dobra Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti III
- Sami Bytyqi Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë , Prishtinë, Kosovë, Viti IlI
- Kujtesa Godeni Mimar Sinan Universiteti i Arteve të Bukura Fakulteti i Arkitekturës, Istanbull, Turqi; Viti IV
## Working Team
Supervisor:
BA. Nora Arapi CHwB
## Field Measurements:
Artë Dobra University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III
Sami Bytyqi University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III
Ferat Zekaj University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina; Kosovo; Year III
Driton Osdautaj University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III
## Graphic presentation:
Artë Dobra University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III
Sami Bytyqi University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III
Kujtesa Godeni Mimar Sinan University of Fine Arts Faculty of Architecture; Istanbul, Turkey; Year IV
Shtëpitë e rilevuara: Mullafazliu dhe Rekathati The Documented Houses: Mullafazliu and Rekathati
## Shtëpia e Familjes Rekathati / The House of Rekathati Family
## Lokacioni
## Location
Shtëpia Familjes Rekathati gjendet në lagjen Bazhdarhana, në rrugën Ali Pashë Elbasani. Kjo shtëpi gjendet në zonën e të mbrojtjes, sipas planit zhvillimor urban të Prizrenit dhe në listën e objekteve të evidentuara të Institutit për Mbrojtjen e Monumenteve në Prizren. parë
Kjo është ndarë në dy pjesë simetrike ndaj boshtit gjatësor dhe shfrytë zohet nga dy familje.
Në bazë të intervistës që kemi bërë me njërin prej banorëve të shtëpisë, Ahmet Rekathati, shtëpia është ndërtuar në vitin 1886.
Objekti është rrethuar në të katër anë me objekte tjera të banimit. Njërën fasadë e ka të ngjitur me një objekt tjetër banimi. Qasja në shtëpi bëhet përmes nënkalimit të një objekti të ri të ndërtuar më vonë. Ndërmjet shtëpisë së vjetër dhe asaj të re, gjendet oborri i brendshëm i shtruar me kalldrëm; ku gjendet kanali ku kalonte uji që shfrytëzohej për nevoja të shtëpisë. Kjo shtëpi ka ndër shtëpitë e para që kanë pasur instalime elektrike. qenë
The Rekathati Family house is situated in the neighbourhood of Bazhdarhana; in Ali Pashë Elbasani Street. It is in the Heritage Protection Zone 1 as set out in the Urban Development Plan of Prizren; and is on the IPM-Pz's inventory of heritage buildings.
According to an interview with Ahemt Rekathati; the house's owner; the building was constructed in 1886. It is divided into two symmetrical parts along its vertical and is inhabited by two families. The four sides are surrounded by other residential buildings and its street facade is shared with another; newer house, through which access to the Rekathati House is obtained via passageway. An inner yard lies between the older and newer house, paved with kalldërm cobble stones. River water; used in the house, flowed through a channel in this This house was one of the first with electrical fixtures axis, yard.
6 nksioni Objekti që nga koha e ndërtimit ka pasur destinim të banimit dhe vazhdon të ketë destinim të njëjtë edhe sot.
Shtëpia ka bodrumin dhe dy kate. Hajati që gjendet në përdhesë të objektit; sot është ndarë në dy pjesë përmes një muri. Në përdhesë kah fasada ballore gjendet dhoma ndejës me hamamxhik, cili edhe sot përdoret si nyje sanitare. Pas dhomës së ndejës, me pamje kah oborri i pasmë gjendet kuzhina: Në katin e parë gjenden dy dhoma të fjetjes, me nyjet sanitare, holli dhe hapësira e çardakut; që sot përdoret si depo.
Konstruksioni Muret e bodrumit janë nga guri, me ç'rast supozojmë se edhe themelet janë nga guri.
Përdhesa është e ngritur nga oborri për tre shkallë. Fasadat e objektit janë të suvatuara, prandaj materiali mureve mund të supozohet varë sisht nga trashësia tyre. Muret në përdhesë më trashësi rreth 60 cm, supozohet që janë nga guri; kurse ato në kat nga qerpiçi. Konstruksioni mes-katesh është nga druri.
Shkallët e brendshme të shtëpisë janë gjithashtu nga druri.
Dyshemeja e objektit në përdhesë dhe në kat është nga druri. Dyshemeja në hajat në të dy anët e shtëpisë është shtruar me çimento.
Kulmi është dy ujor me konstruksion të drurit. Mbulesa e kulmit në njërën anë është ajo origjinale, nga tjegullat e argjilës, kurse në anën tjetër është ndërruar më vonë është nga Salloniti- azbest.
<!-- image -->
SHTËPIA
REKATHA
<!-- image -->
'EKATHATI
HOUSE
6 nction Since its construction the building has been continually used as residence; comprised of a basement; ground and first floor. The hajat; situated on the ground floor; is divided into two parts. Facing the main yard is the living room and hamagjik, which is still used as bathroom: Behind the living room is kitchen and dining room which opens onto the back There are two bedrooms on the first floor; with bathrooms, a hall and closed gallery space which is currently used for storage \_ yard.
Construction The basement walls are made of stone; suggesting that the foundations are also of stone. The ground floor is raised above the level of the yard by three steps. The facades of the building are plas tered and so the wall construction remains an assumption. The ground floor walls are 60 cm thick and, using comparisons with other similar buildings in the locality, presumably stone while the walls on the first are made of clay brick. The internal floor construction is of timber; but the floor in the hajat on two sides of the house is finished with cement, a later alteration. The internal stairs are also of timber. The timber framed roof is double-pitched; the left side is covered with clay tiles; while those on the right side have been replaced with Sallonit-asbestos tiles. floor
Arkitektura Eksterieri: Fasada ballore e shtëpisë ka elemente speci fike të trajtimit të dekorimeve në dritare dhe fasadë. Karakteristike është edhe trau i hajatit, që ka formë lakore.
Dera e hyrjes në oborr, është nga druri dhe është në gjendjen fillestare. Karakterizohet me elemente specifike, si është dorëza.
Enterieri: Në anën e majtë të shtëpisë ka pasur intervenime, me çrast është bërë adaptimi për nevoja të sotme të jetesës. Tavanet, dollapët janë nga druri, por janë të reja. Hamamxhiku është shtruar me pllaka qeramike dhe pajisur me elemente të reja. Ndërsa në anën e djathtë të shtëpisë, mund të vërejmë elementet origjinale, siç janë: kapakët e dollapëve, tavani i dekoruar me rozetë etj:
## Transformimet
- 1886 Është ndërtuar shtëpia.
- 1896 Është Iyer fasada ballore e shtëpisë.
2002 Ana majtë e shtëpisë është renovuar; me ç'rast janë ndërruar tavani, kapakët e dollapëve. Në anën e djathtë të shtëpisë, është ndërruar mbulesa e kulmit; me ç'rast tjegullat e argjilës janë zëvendësuar me mbulesë Sallonit.
SHTËPIA REKATHATI REKATHATI HOuSE
<!-- image -->
KALLDËRM
<!-- image -->
COBBLE STONE
DERA HYRËSE
<!-- image -->
ENTRANCE DOOR
Architecture The exterior of the house contains unique decoration on the windows and entire front facade, and the curved beam of the ha jat is a notable characteristic. The entrance door to the is made of wood, retains its metal knob, and is an original feature. yard<eos> |
<bos>Internally, the left side of the house has seen some major interventions where it has been adapted to meet the occupants' current needs. The old wooden ceilings and cupboards have been replaced by new wood. The hamamgjik is lined with ceramic tiles and equipped with modern fittings. cupboards and decorative wooden with rozeta (ceiling rose). ceiling
## Transformations and alterations Chronology:
1886 Construction of house
1896 \_ Front facade of the house plastered
2002 -Left side ofthe house renovated; ceilings and cupboards replaced. Roofing on right side of the house was replaced substituting clay tiles for Sallonit asbestos tiles.
TAVAN NGA DRURI WOODEN CEILING
<!-- image -->
DETAJ DOLLAPIT BOARD DETAIL
<!-- image -->
<!-- image -->
TRAU DEKORUAR DECORATED BEAM
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
KONSTRUKSIONI KULMIT ROOF CONSTRUCTION
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
SECTION A-A
<!-- image -->
SECTION B-B
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
## Ekipi punues
| Mbikëqyrës: | BA. Besart Dajçi CHwB |
|---------------|---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------|
| Lum Kastrati | Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë; Viti IlI |
| Ardian Uruqi | Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti IlI |
| Zaim Bajra | Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti III |
## Working Team
## Supervisor: BA. Architecture Besart Dajçi CHwB
- Lum Kastrati
- Ardian Uruqi
- Zaim Bajra
University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina; Kosovo; Year III University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III
## za II
Faza e dytë e projektit është zhvilluar në kuadër të planprogramit të Universitetit Ndërkombëtar Veror të Prishtinës. CHwB ka organizuar kursin nr. 17 "Arkitektura Tradicionale dhe Metodat e Dokumentimit" . Bashkëpunimi CHwB-së me Universitetin e Prishtinës, gjegjësisht me Universitetin Ndërkombëtar Veror të Prishtinës është përcaktuar përmes Memorandumit të Bashkëpunimit; që është nënshkruar si aneks për Memorandumin paraprak. Gjithashtu; në këtë Memorandum janë përcaktuar përgjegjësit dhe kontributi i partnerëve në implementimin e projektit:.
Kursi nr. 17 Arkitektura Tradicionale dhe Metodat e Dokumentimit; është zhvilluar prej 12 deri më 23 Korrik 2010. Në këtë kurs morën pjesë 20 studentë të arkitekturës, të historisë së artit, nga vende të ndryshme të regjionit; si: Kosova; Shqipëria, Maqedonia, Turqia dhe Serbia. Kursi përbëhej prej pjesës teorike dhe asaj praktike. Pjesa teorike është zhvilluar në Prishtinë, ku ligjërues kanë qenë profesori Emin Riza nga Shqipëria dhe MA. Teuta Jashari Kajtazi; nga Kosova: Pjesa praktike u zhvillua në Prizren. Studentët u ndanë në grupe, dhe secili grup studioi një shtëpi tradicionale të Prizrenit. Java e kaloi me matjet, hulumtimet; rilevimet në terren, kurse java e dytë ishte e dedikuar për përpunimin të punimeve. pesë parë grafik
Pesë shtëpi tradicionale, që janë rilevuar janë përzgjedhur fillimisht nga Instituti për Mbrojtje të Monumenteve në Prizren. Për efikasitetin dhe kontrollimin e kualiteti të punës, grupet e studentëve janë mbikëqyrur nga profesionistët e Institutit për Mbrojtje të Monumenteve dhe CHwB.
## Phase II
The second phase of the project was organised within the curriculum of Prishtina International Summer University: CHwB ran course number 17, in "Traditional Architecture and Documentation Methodologies" . The collaboration between CHwB, the University of Prishtina and Prishtina International Sum mer University was determined through the Memorandum of Understanding, which was signed as an annex to the Memorandum. The responsibilities and obligations of the respective partners in the project implementation were set out in this annex. prior
The course took place 12 23 July 2010, during which twenty students of architecture and history of art participated various countries in this region: Kosovo; Albania, Macedonia, Turkey and Serbia. It consisted of two parts: theory and practice. The former was held in Prishtina, with lectures by Professor Emin Riza from Albania and MA. Teuta Jashari Kajtazi from Kosovo. The practical part was undertaken in Prizren, where students surveyed a traditional house in the town in one of five groups. During the first week, students worked on site, taking measurements, conducting research and collating the documentation, whilst the second week was dedicated to the graphic design of the projects. The focus of documentation consisted of five traditional houses, proposed by Institute for Protecting Monuments in Prizren. To ensure the efficiency and accuracy ofthe student investigations; each group was supervised by professionals from IPMPz and CHwB. from from
## Ligjëratat Lecture series
## Nga By: Emin Rizal
Të burimet e cituara në tre leksione atribuohen referencave origjinale të Prof Emin Rizës, por nuk janë cekur këtu. All sources cited in the three lectures are attributable to Prof. Emin Riza's original references but are omitted here. gjitha
## Arkitektura Tradicionale në Rajon Traditional Architecture in the Balkan Region
## Bullgaria
## Bulgaria
Banesa popullore bullgare, gjurmë të së cilës ende ruhen; ashtu si dhe përgjithësisht në vende të tjera ballkanike, i përkasin periudhës së shekujve XVIII-XIX.
Është rasti për të theksuar se Bullgaria qëndron në radhë të vendeve ballkanik për kujdesin treguar në ruajtjen banesës tradicionale. Mjaft të përmendim se 8000 banesa janë klasifikuar si monumente, krahas 19 lokaliteteve të ruajtura në vlerat urbanistike-arkitekturore Edhe ndërhyrjet restauruese kanë të gjëra, megjithëse nga sa njohim prej botimeve të artikujve dhe monografive për vlerat kësaj trashëgimie, këto ndërhyrje ka raste që kanë e cenuar autenticitetin vlerave historiko-kulturore të monumenteve Botimet në fushën kërki more janë të njohura, gjithnjë duke pasur mendime të ndryshme sisht për sa i përket origjinës së kësaj arkitekture, tematikë, cila sipas nesh ka problem të karakterit metodik, probleme të cilat ndeshim pothuajse në të gjitha studimet e derisotme ballkanike të kësaj fushe. parë qenë krye-
Banesa tradicionale bullgare në paraqitjen e saj; nuk është klasifikuar në banesë fshatare dhe qytetare, ashtu si pothuaj në mbarë paraqitjet vendeve të tjera; përveç Shqipërisë, për të cilën kjo ndarje është tepër qartë dhe theksuar. Sipas nesh, kjo paraqitje, megjithëse disa arritje të banesës fshatare paraqiten shkarazi; shfaq një mungesë të rëndë sishme, ndoshta shtyrë prej idesë së gabuar se vetëm banesat me vlera
As in many Balkan countries, Bulgarian vernacular dwellings that have been preserved date from the 18th and 19th centuries, and Bulgaria is ranked first in heritage conservation of this building type: Over 8000 dwellings are classified as monuments, alongside nineteen urban-architectural sites. Restoration interventions have been extensive, although published articles and monographs on heritage values suggest that there have been cases where the authenticity of the monument has been infringed. There has been much published debate concerning the origin of this architecture, but wideranging opinions characterise most studies in this field in the Balkans.
The Bulgarian traditional dwelling is not divided into separate rural and urban typologies, as is characteristic across the Balkans except in Alba nia where there is pronounced difference. A lack of focus on the domestic vernacular; perhaps arising from the unequal focus on buildings of exceptional architectural merit, has resulted in scant documentation the development of traditional architecture with social and tural trends. The classification of Bulgarian dwellings is grouped region ally, emphasising developments in each. From careful survey of the documentary photographic and graphic material presented, it is observed that urban dwellings in Bulgarian cities have undergone significant changes throughout history; increasing in size, height and linking culspecific<eos> |
<bos>arkitekturore meritojnë të vlerësohen; duke cenuar madje rëndë vlerën dokumentare të këtyre ndërtimeve të lidhura ngushtë me mënyrën jetesës. Klasifikimi tipologjik i banesës bullgare është kthyer sipas grupimeve rajonale, duke potencuar zhvillimet më të arritura në secilin rajon: Prej një vrojtimi të kujdesshëm të materialit të paraqitur, natyrshëm shoqëruar me atë dokumentar; dhe fotografik, vërejmë se, veçanërisht në gjysmën e dytë të shek. XIX, në qytete bullgare, në saje të zhvillimit ekonomik, banesa qytetare pëson një zhvillim të ndjeshëm, duke U rritur në madhësi, trajtim arkitekturor madje edhe në lartësi. Banesat e zhvilluara në qytetin e Plovdivit; të emërtuara simetrike, të cilat dallohen për rolin parësor të sallës qendrore ndërlidhëse dhe njëherit reprezentative, tregojnë se në gjysmën e të shek. XIX, në Bullgari; si në mbarë Ballkanin, kishte filluar përhapja tipologjisë , e cila me fuqizimin e shtresave tregtare dhe pronarëve të ndryshëm të kohës. grafik parë lidhej
Në tipologjinë e banesës bullgare ndeshim rëndom banesa me hajat dhe çardak, madje rrallë dhe ndërtime të tipit kullë në fshatrat çifligje. Për sa përket interierit, në banesat e zhvilluara ndeshim rëndom formulimin arkitekturor karakteristikë kjo e brendësive; do të thoshim panballkanik, me kompleksin fundor të musandrave, dritaret e shumta të balleve me teknikën e skeletit të drurit, shpesh të dalë në formë erkeri, piktura mu sisht dalin në rrugë me pamjen kryesore, duke gjallëruar ndjeshëm atë.
BANESË SIMETRIKE ME TRE KATE, PLOVDIV BULLGARI SYMMETRIC DWELLING WITH THREE STORIES, PLOVDIV BULGARIA
<!-- image -->
BANESË ME ÇARDAK, TRIVANA BULLGARI DWELLING WITH GARRET, TRIVANA BULGARIA
<!-- image -->
architectural treatment, particularly in the first half of the 19th century thanks to rapid economic development. In this respect 'symmetrical dwellings' in the city of Plovdiv bear witness to the role ofthe central hall in spatial and functional arrangement; but also demonstrate alterations as a result of this economic growth by successive owners. This is the case with many buildings in Bulgaria and throughout the Balkans during the early 19th century.
gallery and porch; with some kulla-type buildings (fortified stone towers) present in rural villages. Internally pan-Balkan architectural characteristics are observed, such as in-built cupboards, multiple timber-framed windows often protruding as erkere (oriels) and murals (rarely external). The dwellings have prominent facades to the street, resulting in a lively urban articulation.
## Greqia
Banesa popullore greke zë vend me rëndësi në arkitekturën popullore ballkanike. Sa përket studimit të kësaj trashëgimie; ende nuk dallojmë punime të cilat të marrin përsipër klasifikimin tipologjik, eventualisht vendosjen në kohë të saj dhe bashkë-marrëdhënieve ndërmjet tipologjisë , të themi antike dhe asaj të shekujve, kur Greqia u përfshi forcërisht në suazën Perandorisë turke. Autori i njohur N. Mutsopullos, në botimin për banesën popullore greke, nuk ndan banesën fshatare prej asaj qytetare, duke pamundësuar karakterizimet e veçanta në rrafshet tipologjike dhe ato arkitekturore-dekorative, dhe më tej, bashkë-marrëdhëniet e tyre në hapësirë dhe kohë. Drejtpërdrejt apo tërthorazi; ai potencon disi skajshëm lidhjen ndërmjet arritjeve të banesës antike greke me atë të shekujve në shqyrtim. Është bindëse mbijetesa e tipologjisë së banesës me hajat apo megaron, madje në mbarë hapësirën ballkanike, do të thoshim dhe e banesës së variantit të thjeshtë me çardak. Banesat mbyllura me kat apo gjysmë kat, veçanërisht të ngritur në fshatrat me troje të pjerrët, janë mjaftë të përhapura në Greqi. Banesat qytetare të shtresave të pasura dallohen për ornamentikën e me motive sisht orientale, si dhe motive të lashta që kanë qëndruar kohës. Këto ndeshen si gdhendje me dru në orendimin arkitekturor dhe elemente funksionale, si: tavane, dyer; oxhakë, dritare, etj. Një vend me rëndësi në banesën tradicionale zënë hapësirat e ishujve të shumtë grekë, banesë e cila ende nuk ka tërhequr vëmendjen duhur prej studiuesve kryepasur greke
## Greece
Greek vernacular dwellings hold a significant place in the history of Balkan architecture, but there have been no studies enabling a classification of these buildings except as a correlation between antique typologies and the arrival of the Ottoman influence. In his analysis of vernacular Greek dwellings, N.Mutsopullos does not separate urban from rural structures, making it impossible to specify in great detail the typo logical; architectural and decorative characteristics, and spatial and functional changes, over time. Directly or indirectly; he emphasizes somewhat extreme link between the conception of the ancient Greek dwelling and buildings of subsequent eras. The survival of dwellings with megaron (porch) is persuasive as an early version of the galleried dwellings; and known to have been an ancient building type within the Balkans. Closed split-level dwellings are quite common in Greece, observed particularly in villages on steep ground. The urban dwellings of wealthy families are distinguished by their rich ornamentation using oriental and ancient mo tifs, and which have persisted over time in many architectural features such as openings; ceilings and chimneys. The traditional dwelling plays particularly important role in the Greek islands, but which has not yet attracted sufficient attention from researchers. Mutsopullos' monograph reveals an interest in the evolution of several dwelling typologies but the examples he cites are not sufficient for drawing firm conclusions regarding their origins. The author also mentions stone towers, similar to the
Interes paraqesin në monografinë sintetike të Mutsopullos skemat evolucionit tipologjik të disa tipave banesash; pa ato argument i vetëmjaftueshëm për origjinalitet të padyshimtë. Autori përmend edhe shembuj kullash, kryesisht pa funksione banimi. prof. qenë
Mosnjohja për mungesë dokumentesh; apo dëshmish materiale, qoftë
BANESË ME GJYSMËKAT NË ARKADI-PELEPONEZ~ GREQI DWELLING WITH HALF-STORY IN ARKADI PELOPONNESE GREECE
<!-- image -->
kulla, used mostly for non-residential functions.
A lack of documentation and material evidence on the development of housing during the time of the Eastern Roman Empire in the Balkans makes it difficult to trace the changes in different dwelling ty architectural and decorative elements. The theory of importation often emerges in recent reviews of architectural histories, where the importance of socio-economic conditions is not considered generative factor in the creation of architectural prototypes, instead
BANESË ME ÇARDAK NË JANINË GREQI DWELLING WITH GARRET IN JANINA GREECE
<!-- image --><eos> |
<bos>në gjendje rrënojash, të arritjeve në fushën banesës në periudhën përfshirjes së Ballkanit në Perandorinë romake të Lindjes vështirësojnë tezat mbi shfaqjen dukurive të ndryshme në tipologji, elemente arkitekturore dhe dekoracion të banesave. Është rasti për të përmendur se në paraqitjen në shqyrtim shpesh drejtpërdrejt shfaqen pikëpamje të teorisë së importimit, duke mos qenë krijues të disa tipave kushtet ekonomiko-shoqërore, por aftësitë etnive; si asaj greke në rastin në shqyrtim. Konsiderimi i studiuesit ekstremisht hipotetik G.Mega na duket pambështetur; sepse mbivlerësues kategorisë hapësirë gjeografikekulturore pa qëndruar në thelbin përcaktues të kategorisë banesë, atë të kushteve ekonomike-shoqërore. Banesa shqiptare me hajat dhe ajo me çardak ka paralele të qarta me të njëjtin tip të banesës greke: interes është konsiderimi varianteve të zhvilluar të banesës me çardak në Janinë, banuar prej shumicës shqiptare deri rreth fundit të shekullit XIX, të cilat kanë paralele të qarta me banesat të njëjtit variant në Berat e Shkodër. Edhe banesat e mbyllura prej guri në fshatrat e Epirit dhe Peloponezit, kanë paralele me banesën fshatare shqiptare të zonave kodrinore e malore, në të cilat ushtrohej kryesisht ekonomia blegtorale. Me favouring the cultural influence of different ethnic groups, in this case the Greeks. However; G.Mega's hypotheses are implausible in overestimating the geographical-cultural influence without considering the socio-economic one as a crucial determining factor in the development of housing: Clear parallels can be drawn between Albanian dwellings with galleries, overhangs and porches, and similar Greek houses. It is interesting to compare the development of gallery dwellings in Janina; inhabited by a majority of the Albanian population until the end of 19th cenwith dwellings of the same variant in Berat and Shkodra. Enclosed stone farmhouses in the villages in Epirus and the Peloponnese also show similarities with rural Albanian dwellings in mountainous areas. tury
## Rumania
Me termin arkitektura popullore rumune, autorja Georgeta Stoika, siç në hyrje të trajtimit të saj, kupton së pari dhe thuajse përgjithësisht arkitekturën e banesës fshatare, në dallim prej vendeve të tjerë ballkanik, të cilët kryesisht konsiderojnë arkitekturën popullore qytetare, apo në rastin shqiptar të dy shfaqjet si barazisht me vlera ndërtimore-historike\_ E pohojmë që në krye, se material i paraqitur prej studiueses rumune shpreh të vërtetën së arkitektura popullore rumune dallohet prej asaj të vendeve tjera ballkanike, me gjasë si pasojë e shtrirjes gjeografike të këtij vendi, cili implikon kushtet ekonomiko-shoqërore dhe më gjerë, në mënyrën e jetesës disi të shkëputur prej bashkësisë ballkanike. Banesa popullore rumune, përsërisim, kryesisht fshatare, është ndarë apo klasifikuar sipas kriterit të zonave etnografike, gjithmonë duke shfaqur njësi në tiparet themelore dhe ndryshueshmëri në dytëso ret, pa përjashtuar tipa me përhapje zonale\_ Ashtu si në kategorinë arkitekturore popullore në përgjithësi; faktorë si karakteri ekonomisë, marrëdhëniet shoqërore, materiale vendore dhe Ilojit të truallit; paraqes in shkaqet thelbësore në përcaktimin e mbisundimit të një tipologjie të caktuar; në një zonë të caktuar. Në përgjithësi; në arkitekturën popullore rumune mbisundojnë banesat familjare me përmasa të vogla përdhese dhe me kat, të mbyllura apo me hajate, çardaqe si dhe qoshqe të gjerë, shpesh të hapur vetëm në volumin në kat. Edhe ndërtimet mbrojtëse të tipit kullë, me tipare të formulimit volumor dhe atij të jashtëm; disi të pohon
## Romania
In the introduction of her review, the Romanian author Georgeta Stoika, recognises Romanian vernacular architecture as that of rural dwellings; in contrast to other Balkan regions that are defined by an urban vernacular or, in the case of Albania, both urban and rural demonstrating historical prominence. The material submitted by the Roma nian researchers reveals a folk architecture that differs from that of other Balkan countries, probably resulting from the country's geography; and which implies that the social and economic conditions and traditional lifestyle were somewhat detached from the rest of the Balkan communi ty. Romanian popular dwellings, mostly rural; are classified according to ethnographic areas, each demonstrating the same primary features but with which secondary features of local and regional variables interact. Factors such as the nature of the economy; social relations, local materi als and soil type are fundamental in influencing the typology of given area. In general, Romanian residential architecture consists of small, two-storey family dwellings, wholly enclosed or sometimes with a porch, with open and closed galleries (qoshk), and often of an open floor plan. Defensive kulla-type structures, with unique arrangements and external articulation; can also be found; with the upper floor functioning as the gallery (çardak), and expressed by an arched arcade. The construction of wooden and half-timbered houses is also notable, with early examples being constructed using the common technique of overlapping spatial
veçantë në bashkësinë e gjerë të ndërtimeve kullë, ndeshen në Rumani; duke pasur parasysh katin e sipërm, shpesh një Iloj çardaku me ballë kolonash të lidhura me hark. Për tu shënuar janë edhe ndërtimet e gjëra të banesave prej druri apo pjesërisht prej druri. Të parat janë ndërtuar me teknikën njohur të mbivendosjes së shtyllave prej druri. Edhe mbule sat prej pllakash druri krahas atyre me kashtë, shkallëve të jashtme prej druri; që të çojnë në çardak japin shtëpisë tradicionale rumune karak teristika të dallueshme; duke e shkëputur; do të thoshim ndjeshëm prej banesës ballkanike në jug. Enterierët thjeshtë të banesës rumune ndër të cilët dallohet oda e zjarrit dhe ajo e qëndrimit, shquhen për oxhaqe të bashkëlidhur me njësi më vete me furrë dhe elemente të tjerë me funksione ngrohëse. Në banesën rumune nuk ndeshen elementet njohur të orendimit arkitekturor; as dekori pasur me temat dhe teknikat e njohura, siç janë përhapur në hapësirën jugore të Rumanisë, tregues ky i cili krahas përmendjeve të tjera, e vë këtë banesë në një pozicion disi të veçantë në bashkësinë ballkanike gjatë shekujve XV-XIX.
wooden vertical members. Other distinct features of the traditional Romanian house are the use of timber tiles and straw roofing and the external wooden stairs to the upper floor; which sets it apart from vernacular dwellings of the southern Balkans. The interiors are simple and generally comprise a 'hearth room' and living room. The chimneys are characteristic and attachedto aseparate unit containing the oven and other heating ele ments. Their unusual architectural expression and rich ornamentation are unique inthe Balkans, allowing the Romanian vernacular dwelling tooccu pyapositionofnoteinarchitecturalhistoriesofthe 1sthand16thcenturies.
BANESË PREJ DRURI NË KARBUNESHTI RUMANI WOoDEN DWELLING IN KARBUNESHTI ROMANIA
<!-- image -->
OxHAK NË ODËN E NJË BANESE NË TRAISTENI RUMANI VIEW OF STOVE IN A DWELLING IN TRAISTEN ROMANIA
<!-- image -->
## Turqia
Banesa popullore turke; zë vend me rëndësi në arkitekturën banesës ballkanike të shekujve XV-XIX. Arsyet janë të shumta, së pari duhet të mbajmë parasysh së gjatë periudhës në shqyrtim bashkësia shumetnike ballkanike ishte përfshirë në sistemin të Perandorisë turke\_ Më tej, për arsye të kuptueshme shtresat e drejtuesve shtetëror dhe në përgjithësi shtresa pasur hapësirës së këtij entiteti politiko-administrativ shumëkombësh, përkiste etnisë turke, cila natyrshëm; veçanërisht rreth fundit të shekullit XVIII dhe kryesisht në shekullin XIX, ndërton banesa me vlera të rëndësishme arkitekturore të cilat në kompozim; dhe veçanërisht në trajtimin arkitekturor dhe dekorativ patën ndikim për shtresat paralele të etnive të tjera, pjesë Perandorisë. Banesa turke, që para Luftës së Dytë Botërore, është bërë objekt studimi politik<eos> |
<bos>Autori monografisë së botimit në shqyrtim; Haluk Sezgin; dhe bashkë kohësi i tij Reha Gunai, kanë dhënë ndihmesë të prekshme për karakterizimin e banesës turke dhe më tej vendin e saj në bashkëmarrëdhënie me popujt ballkanikë. Pohojmë që në krye se si studiuesit grekë të kësaj fushe, ashtu dhe ata turq, drejtpërdrejt apo disi tërthorazi; mbështesin teorinë importimit të arritjeve; të themi prej popujsh krijues në përvetësues. Besojmë se është me rëndësi të theksojmë vepra Eldemit është me vlera të spikatura për sensibilizimin, krahasimisht të hershëm, për se,
## Turkey
The Turkish vernacular also occupies an important place in the history of Balkan domestic architecture of the 15th and 16th centuries. It must be remembered that the multiethnic community that comprises the Balkans was tied into the political system of the Ottoman Empire, centred in Turkey; at this time. The social and political elite of the Ottoman administration were ethnically Turkish, and brought with them architectural styles; values and methods of construction which began to in fluence residential buildings at the end of the 18th and during the whole of the 19th centuries, especially in spatial composition and decoration.
Turkish dwellings have been the subject of study by the renowned Eldem Sedat since the beginning of World War II, to which have added the research of Haluk Sezgin (the author of the monograph being reviewed here) and Reha Gunai. Together have provided a noteworthy contribution to the classification of Turkish dwellings; and located its role in relation to architectural development in the Balkan countries. Both Greek and Turkish researchers support the theory of the importation of artistic; architectural and constructional technologies perceiving it as a creative percolation from imperial nations into conquered ones, and Sedat argues in favour of the idea that an Ottoman architecture was dispersed throughout the Empire. It is important to emphasize that his studies are highly valued for their sensitivity in the field of the domestic they
krijimtarinë në fushën e banesës. Ai është marrë thuajse përjashtimisht me tipat apo variantet e zhvilluar të tyre, duke mos trajtuar apo mos gjurmuar banesën fshatare dhe në përgjithësi tipat e thjeshtë të banesave Ai shfaqet si përkrahës idesë së përhapjes së banesës turke në mbarë hapësirën e Perandorisë. Përpara së të qëndrojmë te vepra Sezginit, theksojmë nivelin profesional të studiuesit Gunai, i cili shquhet për jen analitike, bazë e çdo kërkimi. Sipas nesh, ai me shumë të drejtë pohon se me banesë turke kuptojmë banesën në të cilën banonin turqit, duke thuajse të njëjtit mendim të shprehur; prej nesh "me banesë shqiptare kuptojmë banesën e ndërtuar përgjithësisht prej shqiptarëve për shqiptarët" . Është rasti për të rikujtuar pohimin e një studiuesi francez, cili pohon: "të flasësh për banesë turke është po aq spekulative sa të flasësh për banesë romake" . Është fjala për tiu kundërvënë idesë tejet diletanteske se etnosi mbajtës pushtetit politik është njëherazi dhe cilësuesi i krijimtarisë ndërtimore edhe të etnive tjera të bashkëpërfshira në të njëjtën njësi politike. prirqenë
Le të ndjekim tani paraqitjen sintetike të Sezginit, cili gjithnjë duke theksuar me të drejtë kulturën e përbashkët të popujve ballkanikë, pa cilësuar burime të themi udhëheqëse, me banesë turke trajton thuajse vetëm arkitekturën e banesës qytetare, ne do të thoshim për mungesë gjurmimesh në vendbanimet fshatare. Ai hedh tezën se banesa megaapo me hajat për të cilën ai përkrah mendimin se ajo nuk njihej që ron, vernacular; but although the breadth of his research covers most domestic typologies and their respective developments, it has not tracked basic and rural dwellings. The work of Gunai is also well-respected as basis for objective research since he emphasises the importance of unique local influences that have shaped domestic vernaculars , admitting that Turkish dwellings must be understood as representative of and befitting resident Turkish population rather than characteristic of the local Balkan community under the Ottoman Empire. It mirrors an understanding of the Albanian vernacular as dwellings constructed by Albanians for Albanians" It counters the idea that the nation in political and administrative power is also the source of creative, social and cultural identity of those under its control.
Sezgin considers only urban Turkish dwellings and lacks investigations into rural settlements. He emphasises the common culture of Balkans and his thesis supports the opinion of the megaron as prototype for Turkish vernacular architecture, but dates its emergence not from the Hellenistic period but from 2000 B.C. As previously mentioned; the gallery and-porch typology has a long history across a large area in the Balkans, and its composition is still characteristic in the Mediterranean today. However; Sezgin appears to greatly overestimate the importance of this early house type. Social and economic conditions in the region have varied greatly over this immense period of time; and would have affected
prej periudhës helenistike, por njëzet shekujt para erës sonë, është në bazën e banesave popullore turke: Siç kemi përmendur banesa me hajat është një tip sa lashtë dhe i thjeshtë aq edhe përhapur në hapësirë dhe në kohë, madje në thelbin e tij kompozicional edhe sot e kësaj dite, përgjithësisht në banesën mesdhetare. Vënia në bazën e banesës turke të kësaj banese na duket e tejvlerësuar dhe e papranueshme si metodikisht ashtu edhe faktikisht. Metodikisht; sepse kushtet ekonomiko-shoqërore nuk mund të jenë të njëjta për 22 shekuj, për të ruajtur të njëjtën banesë dhe faktikisht, sepse banesa turke ka arritje, do të thoshim madhore, kur kemi parasysh variantet e zhvilluara të saj; siç i ndeshim në tipologjinë e Eldemit, sipas nesh të tejkaluar me njohjet e reja.
Gjithashtu; lidhur me njësinë odë, një prej përbërësve sa të njësuar rreth shekujve XVIII-XIX në banesat me arritje të themi të mesme dhe madhore në rrafshet kompozicionale dhe të trajtimit arkitekturor dhe dekorativ të tipologjive të ndryshme, thuajse në mbarë Ballkanin; ne kemi hipotezën tonë. Përkrahja e tezës së oda, si kompozim; e paska origjinën prej tendës turke na duket thjesht hamendje. Pa qenë të bindur në sa më poshtë për mungesë dëshmish të kategorive të ndryshme, ne mbahemi idesë se në prag të pushtimit osman të kryeqytetit të Perandorisë Romake Lindore, më 1453, në hapësirat e kësaj njësie të lashtë dhe me arritje të përfillshme në rrafshet kulturore jetësore edhe banesa ka pasur arritje, njëra prej të cilave besojmë të jetë ajo e unifikimit të kompozimit të njësisë odë. Trajtimi i ornamentikës së saj në shekujt XVIII-XIX me dukuri të qarta të<eos> |
<bos>the use and composition of the dwelling: It has also noted that the Turkish house has undergone numerous developments and variations, and as demonstrated by Sedat's taxonomy classic architectural characteristic of domestic architecture across the Balkans during 18th and 19th centuries has been the oda, present in the homes of important and wealthy families, and unique in spatial arrangement; architectural expression and decorative treatment. It has been argued that the origin of the oda lies in the Turkish tent; but this has been dismissed as conjecture. By the time the Ottomans arrived in Constantinople in 1453 the oda had already been established as an intrin sic part of the dwelling and accompanied by significant achievements in housing and cultural life. Irrespective of religious background; ornamental decoration from the 18th and 19th centuries, with obvious oriental motifs; had been spread throughout the Balkans by the shifting popula tions and in-migration of Turkish settlers, but is not considered as Turkish in origin: The replacement of moveable furniture with architectural elements can be explained in terms of a modesty of lifestyle and is likely to be concept introduced by the Arabs and the conversion to Islam.
kulturës orientale, bartur dhe përhapur prej turqve në popullsitë e Ballkanit, pavarësisht prej besimit, nuk ka se si të konsiderohet krijesë turke Mungesa e mobileve dhe zëvendësimi tyre me mobilimin arkitekturor; ka shpjegim në kushtet modeste të jetesës dhe me gjasë mund të jetë një koncept i ardhur prej arabëve tek; të cilët lindi islamizmi, i cili ende parapëlqen qëndrimin të themi të improvizuar mbi thuajse çfarëdo rrafshesh.
INTERIER ! NJË DHOME TË NJË BANESE NË SEMAKI TuRQi INTERIOR OF A ROOM IN A DWELLING IN SEMAK TURKEY
<!-- image -->
## Ish-Jugosllavia
Së fundi, shtjellojmë banesën popullore të hapësirës politike Jugosllavi; krijesë artificial prej kancelarive me peshë evropiane pas Luftës së Dytë Botërore, e cila tashmë është copëzuar. Ne do të mbështetemi në këtë paraqitje, gjithë duke pasur parasysh realitetin e deformuar politik, i cili thuajse sot ka marrë rrugën e zgjidhjes përmes kritereve të pranuara ndërkombëtarisht. Për arsyet e përmendura më sipër, atë të studimeve të pa shtrira barazisht dhe në thellësinë e duhur në hapësirë dhe kohë paraqitja në shqyrtim; shfaqet së pakti problematike. Në klasifikimin tipologjik, nuk ndeshen as dallimet banesë fshatare-banesë qytetare. Prej kësaj paraqitje vërejmë ndërtimin e banesave prej guri me gjysmëkat dhe kat prej guri; veçanërisht bregdetin dalmatin; krahas banesave me hajat dhe çardak. Për t'u shënuar janë banesat Bosnjë-Hercegovinës, në të cilat ndeshen rëndom trajtesat e njohura të odës të shekujve XVIIIXIX; përhapur përveç Rumanisë, Sllovenisë etj: edhe në mbarë Ballkanin.
Tashmë thuajse është pranuar prej mbarë studiuesve të arkitekturës popullore ballkanike, kryesisht në planin etnik, krahas përpjekjeve të para për të vështruar këtë krijimtari në hapësira më të gjëra se ajo, për disa arsye është një krijimtari me paralele të dalluara. Është fjala për një krijimtari kryesisht në shekujt XVIII-XIX, për të cilën ruhen ende dëshmi të prekshme në këmbë apo në formë rrënojash, krahas shembujve më të hershëm, përgjithësisht të dalë në dritë prej gërmimeve arkeologjike
## 6 rmer Yugoslavia
The final part of this analysis examines the residential dwellings of the Former Yugoslavia after World War II. The proximity of this period to now will arguably result in and previously distorted politi cal realities have resulted in problematic; shallow and unequal research that has been open to much interpretation; but which is now being modified through the lens of accepted international criteria. Geographically and historically, there has been less focus on smaller local deriva tions and more on comparisons between regions of Former Yugoslavia, without distinguishing particularly between urban and rural differences. bias,
Besides the gallery-and-porch style dwelling, there is evidence of the construction of stone dwellings with split level floors, especially on the Dalmatian coast. The residential vernacular of Bosnia-Herzegovina is also noteworthy; and the oda arrangement typical of the centuries can be seen across the Balkans Slovenia to Romania\_ 17th 19th from
Along with the initial efforts to analyse the architectural influences and constructional creativity in a much broader sense, scholars agree that the Balkans offers fascinating studies on domestic vernacular architecture that is particularly rich in the diversity of its ethnic origins and development. There still remains some tangible evidence of this which dates from the 18th and centuries although it is generally in poor repair 19th
apo tipave ose varianteve të lashtë të ndërtuar gjatë shekujve të mendur prej shtresave të skamura të popullsisë fshatare dhe qytetare. Njësia është e hetueshme përgjithësisht, në tiparin thelbësor të banesës, kompozimin e saj, krahas materialeve, teknikës së ndërtimit dhe më qartazi në dekoracionin e elementeve dhe mobilimit arkitekturor. Njësia dhe dallimet qëndrojnë në bashkëmarrëdhënie të dendësive të ndryshme prej konsiderimit të hetimit të tyre. Sa më gjerë të rroket kjo krijimtari; aq më shumë hollësitë mbeten në plan të dytë, duke bërë objekt trajtimi dhe krahasimi tiparet më të dalluara. Përkundrazi; sa më afër të shihen dukuritë, pra në hapësira më të vogla të themi etnike, aq më shumë gjejmë motive për ndarje të mëtejshme të dukurisë. për-
Prof. Dr. Emin Riza
Anëtarë Akademisë së Shkencave të Shqipërisë
or in ruins Recent archaeological excavations are revealing earlier settlements and architectures, in both urban and rural settings.
ODË E NJË BANESE NË MOSTAR BOSNJË&HERZEGOVINË A ROOM IN DWELLING IN MOSTAR BOSNIA&HERCEGOVINA
<!-- image -->
Prof. Dr. Emin Riza Member of the Academy of Sciences of Albania
## Banesa qytetare kosovare e shekujve XVIII-XIX dhe klasifikimi i saj? Kosovar Urban Dwellings of l8th -l9th centuries and their classification?
Banesa qytetare kosovare e shekujve XVIII-XIX; në kontekstin e kësaj monografie, është tërësia e banesave të ngritura në mbarë qytetet hapësirës së Kosovës, në periudhën kohore të përmendur, pavarësisht prej përkatësisë së porositësit dhe ndërtuesve, tipit dhe vlerave arkitektonike- teknike.
Houses and settlements have been the predominant form of construction since the dawn of civilisation. In this, we must first identify the nature of whatit isto be a 'citizen' , andsecondlyto describe the development ofthe 'Kosovar' dwelling, all within the defined territory of current-day Kosovo.
Emërtimi banesë lidhet me kuptimin parësor të kësaj kategorie ndërtimore, të krijuar që në muzgun e jetës njerëzore. Cilësori i dytë kosovare, lidhet me përfshirjen e këtyre qyteteve në hapësirën qartësisht të caktuar të Kosovës. Kufizimi kohështrirjes së kësaj dukurie, kushtëzohet prej së vërtetës se ndjekja e saj është e mundshme gjatë këtyre dy shekujve dhe kryesisht atij të XIX, nëpërmjet shembujsh që ruhen ende në këmbë, apo prej atyre të dokumentuar. Pa kaluar në hipoteza pa vlerë, këta shembuj lejojnë të pohojmë se variante të thjeshta të tipologjive të ndryshme duhet të jenë njohur në hapësirën e Kosovës edhe përgjatë shekullit XVII. për- bashkëkohor; si përcaktues krahinor shtrirjes së etnisë ilire-arbëroreshqiptare. Si shprehës i kësaj të vërtete kjo krijimtari do të cilësohej saktësisht banesa qytetare shqiptare e Kosovës gjatë shekujve XVIII-XIX, por në parapëlqejmë variantin e shkurtuar; siç praktikohet kudo në raste paralele.<eos> |
<bos>Urban dwellings in Kosovo from the 18th and 19th centuries in the context of this monograph; includes the whole scope of constructed urban dwellings, regardless of client, investor; builder; architectural fashion and technical developments. This research is limited to extant examples and already documented buildings; dating from the 19th century but allows US to hypothesise on earlier variants from which the differing typologies may have arisen dating from as early as the 17th century.
In the historical and contemporary context the definition Kosovar is considered as local derivation of the Illyrian-Arb-Albanian ethnic expansion: Kosovar urban dwellings can be read synonymous with Albanian urban dwellings during 18th and centuries. The differences between urban buildings and those in rural villages are consistent throughout both Kosovar and Albanian territories, and relate to fundamental changes in their functional character which reflected changing social and economic circumstances and lifestyles. It must be noted; too; that this separation ofthe urban-rural relationship is dynamic and interactive; shifting in focal point and density over time. The sensitivity to vernacular architecture in 19th
Diferencimi banesës qytetare prej asaj fshatare në hapësirën e Kosovës, si dhe në atë mbarëshqiptare, lidhet me ndryshime thelbësore në karakterizimin e këtyre dy kategorive të njëjta ndërtimore për sa i përket funksionit. Këto ndryshime janë pasqyruese të kushteve të ndryshme jetësore, të rrethanave të ndryshme ekonomiko-shoqërore. Pa u ndalur në këtë temë të gjerë; do të pohonim se kjo ndarje nuk përjashton marrëdhëniet banesë qytetare-banesë fshatare, por konsideron ato si bashkëvepruese, me kahje dhe dendësi të ndryshme në hapësirë dhe kohë. pra
Siç dihet ndjeshmëria mbi vlerat e arkitekturës popullore edhe në vende me tradita të hershme kulturore në Evropë, është krahasimisht e vonë dhe përket gjysmës së dytë të shekullit XX. Kështu edhe në hapësirën Kosovës, ashtu si edhe në mbarë vendet ballkanike, interesimi për vlerat arkitekturës popullore, të lidhur thuajse tërësisht me kategorinë e banesës, përket periudhës pas Luftës së Dytë Botërore. Për arnjohura, hapësira e Kosovës u përfshi që në fillim të shekullit XX në suazën Serbisë, kështu që krijimtaria shqiptare në përgjithësi dhe ajo e arkitekturës popullore kosovare në veçanti; iu nënshtrua trajtesave, në thelb jashtëshkencore, në shërbim të idesë absurde të Serbisë historike, alias ekspansionit më të gjerë, por kohëshkurtër të Stefan Dusha-nit\_ Kështu, krijimtaria shqiptare, e kryer prej shqiptarësh për shqiptarë në trojet e Kosovës, në fushën arkitekturës popullore, u shkëput sa syet the Balkans has developed comparatively late even in countries proud of their ancient cultural traditions, a theme which only belongs to the latter half of the 2oth century. In Kosovo, as in much of the Balkans, architecture taste favoured buildings constructed after World War II. As Kosovo came under Serbian administrative territory at this time, the Kosovar vernacular that had developed over history was never researched and documented objectively; instead under the general umbrella of Serbian architecture. Indeed, specific Kosovar architecture was actively disassociated from its historical roots, being distorted and misrepresented for wider political purposes. The rich acy of the Albanian vernacular was ignored and left open to subjective interpretation, in violation of its historical, cultural and scientific value. popular falling leg-
This monograph is based on extensive material relating to Kosovo's traditional dwellings of the 18th and centuries, and is linked to number of buildings placed under protection for their historical architectural value\_ Although few buildings are classified as monuments, those that have been exhibit high architectural value or demonstrate major achievement in the development of a specific typology; and is thus representative of the creative achievement of a period. 19th
Technical documentation and studies on a number of these dwellings were published by researchers, mainly of Serb nationality; providing an
artificialisht aq edhe prerë prej trungut të saj të natyrshëm. Në këtë kontekst, kishin humbur; përtë mos thënë qenë dhunuar kushtet për studimin kësaj krijimtarie, e cila për thuajse gjysmë shekulli u bë objekt shtrem bërimesh dhe pseudotrajtimesh në kundërshtim të hapur me funksionin saj parësor si dëshmi historiko-kulturore e porositësve dhe shfrytëzue sve të saj. Është pikërisht kjo rrethanë, që njëra prej trashëgimive më të pasura të fushës së arkitekturës popullore qytetare, në plan shqiptar dhe ballkanik e më gjerë, të shpërfillet, të lihet thuajse pa mbrojtje dhe jashtë interesimeve njerëzore për vlerat e vërteta shkencore të saj:
Monografia është hartuar mbi bazën materialeve të gjëra, që lidhen me banesat tradicionale kosovare të shekujve XVIII-XIX. Ato së pari kanë lidhje me një numër banesash të vëna në mbrojtje për vlerat tyre arkitekturore Këto të pakta në numër, dhe të caktuara si monumente kryesisht për shkak të vlerës arkitekturore, si arritje madhore një tipologjie të caktuar; kanë përbërë një mbështetje të prekshme për tiparet dhe karakterin e kësaj krijimtarie. për-
Më tej, studimet mbi një numër banesash qytetare kosovare të shekujve XVIII-XIX janë botuar prej studiuesve, kryesisht të kombësisë serbe, së bashku me dokumentacionin teknik, i cili lejon të njihet, madje saktë, kompozimi vëllimor; përbërësi themelor banesës. Krahas atyre që përmendën më vend të rëndësishëm në monografi kanë zënë mjaft
SHTËPITË SARAJIT SARAJ HOuSEs
<!-- image -->
PAMJE NGA ENTERIERI / SHTËPISË ADEM AGA GJONI VIEW OF INTERIOR IN ADEM AGA GJON HOUSE
<!-- image -->
accurate record of building volume and arrangement as basic component of the dwelling: In addition to those already mentioned, there have been many surveys conducted in Gjakova; with fewer in Prishtina, Peja, Gjilan and Janjevo. The documentation obtained in 1955-56 has priority since record buildings in condition and which had not been subject to profound changes. they good
Writing the date on houses during construction or reconstruction in this period is rare occurrence in Kosovo and the Balkans where present can be considered decorative architectural treatment. However; analysing function; material and construction is another method, albeit providing a less precise estimate regarding date. but,
The endurance of these various dwelling typologies as sustainable and relevant mode of living means that Kosovo does not lack examples for study; due the relative stability of socio-economic conditions in the 18th and 19th centuries in comparison to preceding epoques. Dating Kosovar houses by its ornament; as is an accurate method with many centres of the Ottoman Empire, is also appropriate here although care must be taken to recognise the effect of stylistic influence or borrowing in peripheral urban centres. The nature of hypothesis, even if based upon seemingly reliable data, must also fit with other conclusions drawn from the analysis and synthesis of primary documentary sources.
rilevime banesash tradicionale kosovare të shekujve XVIII-XIX, kryesisht të Gjakovës dhe më etj. Këto dokumentime të kryera gjatë viteve 1955-56, kanë parësinë, sepse në ato vite këto banesa ruheshin në gjendje të mirë teknike dhe nuk iu kanë nënshtruar ndryshimeve të thella tjetërsuese. pak për-
Datimi banesave me është një shfaqje tepër e rrallë në hapësirën e Kosovës, ashtu si thuajse në mbarë Ballkanin në shekujt XVIII-XIX Si element datues, vijnë në konsiderim trajtimi arkitektonik-dekorativ elementeve të ndryshme funksionale të banesave, materialet dhe teknika ndërtimit. Duke se treguesit mësipërm nuk janë trajtuar sistematikisht në rrafshe tipologjike dhe kronologjike, fusha datimeve, padyshim rëndësishme, mbetet në përcaktime të përafërta. qenë<eos> |
<bos>Mungesa e shembujve të mjaftueshëm për një tipologji të caktuar; në mbarë shtrirjen hapësinore të dukurisë, në rastin e dhënë në mbarë qytetet kosovare, nuk shfaqet problematike për shkak të qëndrueshmërisë relative të tipologjisë së banesës. Kjo qëndrueshmëri është pasqyruese qëndrueshmërisë relative të kushteve ekonomiko-shoqërore të kohës, me ecje krahasimisht të ngadalshme gjatë shekujve në shqyrtim. Kështu edhe prania e një numri të vogël shembujsh, je edhe e një të vetmi në një qendër, mundëson kundrimin e dukurisë. mad -
For a long time, the Albanian-inhabited territory of Kosovo as with much of the Balkans, included within the political frame of great powers such as the Eastern Roman, Byzantine and Ottoman Empires. The indigenous people of Kosovo were naturally involved in the cultural life of these imperial dynasties, but retained their ethnic individuality by continuing to construct the dwelling as a utilitarian space that was open to rational, practical changes. Thus, the Albanian urban dwellings in Kosovo cannot be read purely as an original typology; since its realisation and expression depended on the ethnicity of its builders and users, and open to outside influences and migrating populations. was,
In this context, many parallels can be drawn between Balkan dwellings of the 18th and centuries, but these similarities do not necessarily arise from a correlation in way of This contradiction has arisen from the varied geography and alternative histories of the Balkans, and is often subject to political, national or personal interpretations. 19th
In varying degrees, the factors affecting the features of traditional hous ing were social and economic conditions, materials and construction ence that of social development and economic success, and a popula tion's commitment to, and differentiation of, its wealth, trade and cultural relations from its neighbours - appears to be the determining factor
Vendosja kohore banesave qytetare kosovare sipas elementeve të ornamentikës, të datuara deri diku saktë në qendra të zhvilluara të Perandorisë Turke, duhet kryer me kujdes, për shkak të shfaqjes së vonshme të dukurisë prej metropoleve në qendra qytetare, thuajse periferike, kur është fjala për ndikime apo huazime. Me gjithë konsideratat mësipërme, për të qartësuar vërtetësinë trajtimit të temës, përfundimisht mund të pohojmë se kjo përpjekje mbështetet mbi të dhëna të mjaftueshme dhe të besueshme, të cilat do të mbështesin çdo pohim dhe aq më tepër përpjekjet përgjithësuese në rrafshe të ndry shme. Do të pohonim se hipotezat; gjithnjë duke qenë pjesë e kërkimit shkencor; do të jenë të pakta, duke parapëlqyer përfundimet që rrje dhin natyrshëm prej analizës dhe sintezës së materialeve dokumentare.
Trojet shqiptare të Kosovës, ashtu si përgjithësisht ato ballkanike, përfshinë gjatë në suaza politike perandorish të mëdha, romako-lindore apo bizantine dhe turke. Banorët autoktonë të Kosovës apo krahinarisht kosovarët, gjithnjë duke ruajtur individualitetin etnik, u përfshinë natyrshëm në klimën kulturore të këtyre hapësirave perandorake, duke shikuar banesën si objekt të mirëfilltë utilitar dhe si të tillë të hapur për përvetësim të rejash dhe arritjesh racionale në përgjithë si. Kështu, banesa shqiptare e Kosovës dhe posaçërisht ajo qytetare, nuk është krejtësisht origjinale, sepse nuk mund të ishte tillë , një duke lidhur me etninë ndërtuesve dhe shfrytëzuesve të saj: gjith - in the architectural expression and character of a building, particularly in the domestic sphere. Kosovo's civic life of this period differed markedly from its current character; being rather a centre for artisan production andtrade, closely linkedto its surrounding agricultural activities. The 19th century Kosovar family was almost totally self-sufficient in food production, involved in animal husbandry; the cultivation of fruits and vegetables, and the preservation; storage and upkeep of these resources during the cold months. The women of a community were engaged collectively in processing agricultural products and knitting textiles for clothing: This necessary multi-functionalism of the dwelling generated appropriate spatial compositions, from which evolved a traditional house typology.
The Kosovar dwelling has even inspired ethno-psychological interpre tations. The culture of hospitality (as expressed in Article 96/602 in the Code of Lek Dukagjini: "The Albanian house is the house of God and friend") plays a prominent role in the spatial arrangement and inhabita tion ofthe house. The guests' room (oda) is a common central element of the self-contained house; richer families were able to construct separate buildings especially to house their guests, which developed into important arenas for local political activity and decision-making and which left a mark on the administration ofthe country as a whole The development of a separate oda building to house guests cannot be attributed solely to the Turkish influence; but must also belong to this core of Albanian
Në këtë kontekst, në banesën popujve ballkanik të shekujve XVIIIXIX ka afërsi dhe deri në paralele, të cilat do të pësonin interpretimin dukurive të lidhura ngushtas me mënyrën e jetesës si banesa. Kontra diktat e mësipërme kanë përhapje të gjerë në fushën e banesës popullore ballkanike, duke konsideruar qendra të supozuara rrezatuese arritjesh; në hapësirë dhe kohë më keqas, duke bërë bartës arritjesh paraprijëse etni pjellore, përgjithësisht ato që kanë pasur gjetur dhe,
Ndër faktorët që përcaktojnë, në shkallë të ndryshme, tiparet e banesës tradicionale, përmendim kushtet ekonomiko-shoqërore, materialet dhe teknikën e ndërtimit, mjeshtrit e ndërtimit, truallin; klimën etj: Kushtet ekonomiko-shoqërore, ashtu si thuajse në mbarë veprimtarinë ndërtimore dhe posaçërisht në banesë, shfaqen si faktori themelor përcaktues i tipareve dhe karakterit të kësaj kategorie ndërtimore. Me kushte ekonomiko- shoqërore kuptojmë shkallën e zhvillimit të shoqërisë, në arealin në shqyrtim, në sferën e zhvillimit ekonomik, angazhimet jetësore të popullsisë, diferencimin pasuror të saj, marrëdhëniet tregtare dhe kulturore në hapësirat rrethuese të saj. Banesa qyteteve të Kosovës në shekujt XVIII-XIX; i përgjigjet një shoqërie qytetare të ndryshme në kuptimin bashkëkohor të termit; për shkak të karakterit të qytetit të kohës. Ai, siç kemi përmendur në periudhën në shqyrtim, ishte qendër e prodhimit tradition with respect to hospitality: In the case of Muslim communities, religious influence within the dwelling is demonstrated by the presence of a bathroom in each bedroom for couples. This solution appeared as a result ofthe high level of hygiene demanded by religion but expressed as profane, practical necessity.
This ethno-psychological reading has a real place in an understanding of the Albanian dwelling, and consequently of Kosovo's urban dwellings of the 18th and centuries. As a vital source of life and continuity; the Albanian relationship to land is powerful worth defending to the death and is still present in the contemporary conception of house and terri as witnessed by the current emphasis on construction; even if it is beyond afamily's economic ability. Through its dimensions, arrangement and other expressive elements, the dwelling is seen to describe the family within it; the use of expressions such as "great family" , "strong family" , "strong door" , "precious family" "well-known family" and "noble family" are significant in this respect. Clearly; social and economic conditions also determine the type of dwelling - its volume, composition; the number of spaces and their treatment; the surrounding landscape while additional factors such as material and construction techniques affected the appearance, endurance and expression of the building. Materials and construction techniques are the most constant factors of buildings; and are less open to the stylistic changes of; for example, architectural decoration: 19th tory<eos> |
<bos>SHTËPIA ADEM AGA GJONIT ADEM AGA GJON HOUSE
<!-- image -->
zejtar dhe këmbimit; pa u shkëputur prej veprimtarisë bujqësore. Familja ishte thuajse e vetëmjaftueshme në sigurimin e ushqimit dhe përpunimit të tij. Ajo kishte kafshët e ngarkesës dhe shpesh bagëti, kultivonte zarza vate dhe fruta në oborret e gjëra dhe siguronte rezerva ushqimore për stinët e ftohta për pjesëtarët familjes dhe kafshët. Gratë e familjes përpunonin produkte të ndryshme bujqësore dhe endnin shtresa dhe pëlhura për veshje. Ky multifunksionalizëm i banesës tradicionale kërkonte hje kompozicionale të përshtatshme dhe hapësira në kategorinë banesë. zgjid-
Momenti etno-psikologjik është po ashtu pranishëm në konceptimin banesës, kështu kulti mikpritjes shprehur ngjeshur në nyun 961602, të Kanunit të Lek Dukagjinit "Shpija e shqyptarit asht e Zotit e mikut" , gjen shfaqje të prekshme në odën miqve, me paraqitësen mbarë banesës. Në shtresat e pasura, ndërtohet një ngrehinë e posaçme "shtëpia e miqve" për miqtë jashtë rrethit familjar. Institucionet e pakta publike dhe në përgjithësi jeta e varfër shoqërore e kohës, i kthente shtëpitë shtresave të pasura, shpesh të bashkëpërfshirë në rrjedhat problemore të vendit; në qendra të vërteta ku kryheshin veprimtari me përmbajtje të qartë politike. Pa anashkaluar ndikimin turk në këtë dukuri; nuk e shohim atë sitë vetmen arsye për dukurinë e ndërtimit të një ngrehine të veçantë për miqtë në bashkësinë banesë. Si element të ndikimit fetar në banesë , në rastin e dhënë të myslimanizmit, do të konsideronim praninë e banjës në hapësirat e çdo dhome gjumi për çifte. Ashtu si shumë veprime të
Iofsocietaldevelopmentat that time, readily available and localconstructional materials such as stone, wood, soil and sand, and other untreated natural materials were widely used, as were traditionally processed clay and tiles, used in finishing a building. The type of constructional ma terial employed did not affect the spatial composition ofthe house. Stone masonry had been used for centuries prior to the comparatively recent arrival of clay brick-filled timber framing; or lath. The latter techniques had the advantageofpermitting large, easily constructed buildingsandtheenlarging of windows; and even their disposition consecutively across a faca lime,
These dwellings have arisen from the interrelation of material and construction techniques in the hands of the local craftsmen (mjeshtri popullor) and developed over centuries of experience with limited opportunities for innovation. The building concepts and techniques (such as masonry, timber reinforcement, architrave, arch and vault) had been employed effectively since antiquity and remain relevant even today: The craftsmen of the 18th and 19th century were designers and builders, essentially being the architects of the Kosovo dwelling: For generations they organised themselves into guild-type groups passing on and inheriting the profession of masonry, or carpentry and joinery and in Kosovo mostly originated from Dibra.
The role of the craftsman or master-craftsman (the latter also engaged
detyrueshme të veshura me karakter fetar; për të të zbatueshme pa mëdyshje, kjo zgjidhje shfaqet si një tregues nivelit vërtet të lartë të higjienës. qenë
Momenti etno- psikologjik është pjesë e kushteve shqiptare, që përcaktojnë karakterin e banesës shqiptare dhe rrjedhimisht dhe asaj qytetare kosovare të shekujve XVIII-XIX. Shqiptari është lidhur me truallin e tij, burim i gjithçkaje jetësore, dhe për këtë atë e ka mbrojtur me jetë gjatë shekujve: Edhe kulti banesës, do të thoshim pa mëdyshje, lidhur me atë të truallit, është faktor i pranishëm në konceptin e saj. Përgjithësisht, shqiptari e ka banesën përtej mundësive të tij ekonomike. Ajo ka qenë shprehja e prekshme e vitalitetit të tij, cilësi inherente, përherë vepruese\_ Banesa me përmasat, formulimin dhe tregues të tjerë, shpreprektas përkatësinë e familjes, e cila banonte në të. Cilësimet: "shpi madhe" , "shpi e fortë"' "derë e fortë' "shpi e zonja" , "shpi në zâ", "shpi bujare" janë domethënëse. ngritur hte
Ndërsa, kushtet ekonomiko-shoqërore janë përcaktuese në tipin banesës, pra në kompozimin vëllimor të saj numrin dhe trajtimin ndërtimeve ndihmuese dhe mjediseve, faktorët e tjerë kanë përgjithësisht ndikime të pjesshme në kategorinë banesë. Materialet dhe teknika ndërtimit, të cilat lidhen drejtpërdrejt me realizimin e veprës, ndikojnë në qëndrueshmërinë dhe në pamjen e veprës, madje në disa raste ndikojnë edhe në formulimin elementeve të ndryshëm funksional.
in administrative and economic activities within the town) was in fact often restricted when it came to the spatial and technical architectural solutions demanded of building project. Architectural features could be requested and incorporated by the client; er than arising from the demands of common practice purpose or tradition, and as an employee the craftsman had to match them rath-
Climate is another factor that has determined the traditional Kosovar dwelling. The country experiences severely cold winters, which has resulted in the tradition of low ceilings that keep heat close to the inhabitants' bodies. This in turn has allowed the building of mafil above the in-built cupboards, as observed in dwellings in Albanian cities ofthe same period. The cold has also given rise to closed eaves, and the covered galleries and shutters whichenclosethestaircaseleading fromthe porchintothe house.
The scale, character and setting of the dwelling have developed in harmony with the factors that stimulated and supported its inception. The socio-economic element predominantly determines the basic dwelling features while other factors, although secondary, become generative under certain circumstances. Research which takes into consideration the interaction of these factors provides explanations for the variations in housetype. However; these factors are also subject to change over time, especially the socio-economic context. Thus, Kosovar vernacular
Për shkak të shkallës së zhvillimit të shoqërisë së kohës, materialet natyrore të papërpunuara, guri, druri; dheu dhe rëra, kanë pasur dorim të gjerë. Krahas tyre, qëndrojnë materialet me përpunim tradindërtimore ishin pranë objektit për t'u ndërtuar. Lloji materialit nuk ndikonte në kompozimin banesës. Teknikat ndërtimit, sidomos ato të muraturës vinin prej thellësive të shekujve krahas teknikave krahasimisht të reja, si ajo me skelet druri, mbushur me qerpiç, apo veshur me listela. Kjo teknikë pati përparësinë e ndërtimit të strukturave të lehta dhe mundësisë së ndërtimit të hapësirave të mëdha të dritareve, madje të ndërtuara edhe në varg: Materialet dhe teknikat ndërtimit janë faktorët më konservatorë në bashkësinë, kompomaterial, teknikë ndërtimi dhe formulim arkitektonik-dekorativ. përzim,
Mbi bazën e të dy faktorëve bashkëplotësues material dhe teknikë ndërtimi; mjeshtri popullor realizon banesën. Kjo kategori ndërtimesh u realizua me përvojë shumëshekullore, por me hapësira të kufizuara mundë sish për risi, sepse ato themeloret si mënyrat e ndërtimit të muraturës, me përforcime brezash druri, arkitrau; harku dhe qemeri, daljet në formë erkeri, sistemi i shkallëve, dyerve dhe dritareve etj-, ishin zgjidhur si koncept dhe konstruktivisht që në antikitet. Edhe në hapësirën Kosovës, konstruktorë dhe zbatues të veprës arkitekturore, pra të banesës në gjatë<eos> |
<bos>dwellings of the 17th and 18th centuries, built at a time of stable, feudal society throughout the Balkans, evolved and altered slowly until the mid-1gth century whereupon the development of capitalism pro vided a new impetus for changes in the house model and expression. demonstrates multi tude of differences that do not allow easy classification. The volumet ric composition remains an essential value in the differentiation and hence the classification of Kosovar and Albanian dwellings from the 18th and centuries, and can be grouped into four house typologies. Other secondary features (such as the number of storeys and con struction techniques) will be mentioned where relevant and where their impact on the overall characteristics of the dwelling is of interest. 19th
rastin tonë. Ata ishin të organizuar në grupe, duke trashëguar brez pas brezi profesionin muratorit, cili kryente ngritjen muraturës, hedhjen trarëve të dyshemesë dhe ngritjen e strukturës së çatisë, ndërsa mjeshtrit e drurit merreshin me shtrimin dyshemesë, ndërtimin tavaneve, dhe mbarë musandrave, dollapëve të murit, sergjeneve, etj. Në hapësirën
Kur flasim për rolin e mjeshtërve si projektues, apo më saktë të kryemjeshtrit, cili kryesonte grupin dhe kryente marrëdhëniet me porositësin, duhet të kemi parasysh se hapësirat e kryemjeshtrit për zgjidhjet kompozicionale dhe ato tekniko-arkitekturore ishin të kufizuara. Së pari; ky kufizim rridhte prej së vërtetës se tipologjia dhe trajtimi elementëve arkitekturorë ishin tepër të tipizuar; ndërsa teknika ndërtimit e zgjidhur prej shekujsh. Së dyti, porositësi; pra pronari i ardhshëm banesës, natyrisht i parashtronte kërkesat kryemjeshtrit, cili përputhte ato me hapësirat profesionale të zbatimit.
Klima, është një faktor që ka një farë ndikimi në banesën tradicionale. Në rastin e Kosovës, e cila ka klimë të ashpër gjatë stinëve të ftohta, mendo jmë se ky faktor ka ndikuar në lartësinë, krahasimisht të vogël të katit, cili ka mundësuar ndërtimin e mafilit mbi kompleksin e musandrave, siç i ndeshim rëndom në banesat e shekujve XVIII-XIX; në qytetet e Shqipërisë.
SHTËPIA MUSTAFA POMAKU MUSTAFA POMAKU HOuSE
<!-- image -->
PAMJE NGA ENTERIERI ! SHTËPISË MUSTAFA- POMAKU VIEW OF INTERIOR IN MUSTAFA POMAKU HOuSE
<!-- image -->
Gjithashtu, edhe përdorimi gjerë sistemit të ngrohjes të ngritur së bashku me ndërtimin banesës, lidhet me klimën ashpër të Ko-sovës\_ Strehët me të njëjtën arsye, ashtu si dhe çardakët dhe qoshqet cili mbyll rampën shkallëve që prej hajatit të çon në çardak.
Faktorët e natyrave të ndryshme, të cilët ndikojnë në shkallë dhe rrendaras, por në bashkësi. Faktori kushteve ekonomiko-shoqërore është faktori kryesor; që përcakton tiparet thelbësore të banesës, ndërsa faktorët e tjerë, megjithëse dytësorë, në rrethana të caktuara marrin vlera të rëndësishme. Hetimi i tyre dhe konsiderimi në bashkëveprim e bën me të drejtë shpjegimin e arsyeve që çojnë në zgjidhje të ndryshme . Sa i përket qëndrueshmërisë në kohë të këtyre faktorëve, ai është ndryshëm. Më të ndryshueshëm në kohë paraqiten faktorët ekonomiko-shoqërorë. Ata brenda një formacioni shoqëror ndryshojnë me shkallë të ndryshme shpejtësie: Kështu, në rastin në shqyrtim; lidhur me banesën qytetare kosovare të shekujve XVIII-XIX, të ndërtuar kryesisht në periudhën feudalizmit të vonë në hapësirat shqiptare dhe mbarë ballkanike, deri rreth mesit të shekullit XIX, ndeshemi me një qëndrueshmëri relative të kushteve ekonomiko-shoqërore. Kjo pasqyrohet me tipologji të kristalizuar me ecuri, krahasimisht të ngadalshme. Ndërsa, fillimi zhvillimit të marrëdhënieve kapitaliste rreth mesit të shekullit XIX krijoi rrethana të
<!-- image -->
SHTËPI ME HAJAT E GANI DUKAGJINIT HOuSE WITH PORCH GANI DUKAGJINI'$
SISTEMI KONSTRUKTIV ERKERET DHE HATULLAT CONSTRUCTION SYSTEM ERKERE AND HATULLA
<!-- image -->
tjera, të cilat gradualisht filluan të ndikojnë në karakterin e banesës që prej rikonstruksioneve të pjesshme të saj deri te lindja e tipave të rinj; apo trajtimeve të reja.
Tipi si kategori e abstraktuar shfaqet në një mori zgjidhjesh; të cilat gjithnjë duke përmbushur karakteristikat thelbësore të kësaj një sie tipologjike; bartin veçanti, të cilat nuk mund të grupohen qartazi ose disi qartë në variante të ndryshme. Këto zgjidhje sa më të shumta të jenë, aq më bindshëm tregojnë se tipi është përvetësuar; apo me saktë njohur gjerë në hapësirën në të cilën ai ndërtohet.
Klasifikimi, në rastin dhënë, si shpërndarja e banesave në kategori të ndryshme mbi bazën një kriteri; vjen si përpjekje për të paraqitur Ilojshmërinë e dukurisë në zhvillimin saj në hapësirë dhe kohë. Kriteri mbi bazën të cilit do të kryhet klasifikimi banesës qytetare kosovare të shekujve XVIII-XIX, ashtu si dhe për banesën shqiptare, është ai i kompozimit vëllimor; si cilësorit më thelbësor. Tiparet e tjera dytësore, si numri kateve, eventualisht teknikat e ndërtimit etj , do të përmenden sipas rëndësisë dhe ndikimit të këtyre zgjidhjeve në karakteristikat e banesës dhe veçanërisht në kompozimin saj.
Duke u mbështetur në kompozimin vëllimor të banesave qytetare kosovare të shekujve XVIII-XIX, ato mund të grupohen në katër tipa, duke iu
SHTËPIA VAHIT KABASHIT VAHIT KABASHI'$ HOUSE
<!-- image -->
bashkëpërfshirë këtyre tipave edhe grupin i zgjidhjeve të veçanta kompozicionale. Gjithnjë duke iu përmbajtur karakteristikave thelbësore kompozicionale si përcaktuese të tipologjisë, emërtimet e tipave të veçantë, përgjithësisht do të lidhen me elemente të spikatura kompozicionale:.
Klasifikimi tipologjik banesës qytetare Kosovare të shekujve XVIII-XIX
KALLDËRMI COBBLE STONE
<!-- image -->
<!-- image -->
Sikur se përmendëm, banesa qytetare kosovare, mbështetur në tiparet kompozimit vëllimor; sipas nesh, ndahet në katër tipa: banesa me hajat, banesa me çardak, banesa me qoshk dhe kulla qytetare. Këtyre tipave iu shtohet edhe grupi banesave, të cilat përbëjnë hje të veçanta. Të tre tipat e para shfaqen me disa variante, brenda të cilave ndeshim nënvariante\_ Lidhur me numrin kateve, banesa me hajat është gjithmonë përdhesë, duke pasur në disa shembuj një mjedis ndihmës, të ndërtuar në pjesën më të madhe të volumit nën tokë. Banesa me çardak është gjithmonë dykatëshe, ndërsa rrallë nën katin përdhesë ndërtohet një mjedis ndihmës. Banesa me het si përdhesë ashtu edhe në kat, duke pasur në disa shembuj mjedisin ndihmës nën katin përdhesë. Kulla qytetare ndërtohet në tri kate zgjid-
Prof. Dr. Emin Riza
Anëtarë Akademisë së Shkencave të Shqipërisë
In summary; the four types of Kosovar urban dwelling are based on the volume of compositional features: dwellings with a porch; dwellings with an open gallery; dwellings with slightly cantilevered upper storey and the urban kulla. The three housetypes appear as different typologies and sub-typologies. The dwellings with a porch have only a ground floor; with some examples of auxiliary spaces, but retaining a volume underground. The galleried dwelling is always composed of two floors; with rarely any auxiliary spaces built underground. The dwelling with a covered galis built as ground floor or two storey houses, with some auxiliary spaces built underground. The "kulla" is built as three storey structure. first lery
Prof. Dr. Emin Riza Member of the Academy of Sciences of Albania
## Dokumentimi i Monumenteve3 The Documenting of Monuments?
Vërja në mbrojtje shtetërore e një ndërtimi me cilësinë "monument kulture" , lidhet me një dokumentacion të gjerë të gjendjes së monumentit, cili është llojeve dhe thellësive të ndryshme, në varësi nga rëndësia, gjendja dhe të dhënat mbi të. Studimi për restaurimin e një monumenti kërkon patjetër pasjen në dorë të këtij dokumentacioni shkencor bazë, i cili eventualisht zgjerohet dhe plotësohet.<eos> |
<bos>Dokumentacioni shkencor monumentit është pasqyrimi gjendjes së monumentit dhe të dhënave mbi të, në mënyra të ndryshme për të pasur njohuri sa më të plotë mbi aspektet arkitektonike, teknike dhe historikun tij. Dokumentacioni shkencor monumentit është një kualifi e cila nënkupton njohjen e mirë të monumentit që dokumentohet; madje dhe të klasës së cilës ai i përket. Dokumentacioni monumentit, si pasqyrim i gjendjes së tij dhe jo vetëm kaq, por edhe si pasqyrim shtresave të mëvonshme, të cilat bëhen të qarta nëpërmjet trajtimeve të mosdoshëm që hartimi tij të udhëhiqet drejtpërdrejt nga kuadri i lartë. Kjo siguron pasqyrimin e drejtë dhe në masën e duhur të gjendjes dhe të dhënave që hedhin dritë mbi zhvillimin në kohë të monumentit. Kuadri i lartë, që udhëheq dokumentacionin shkencor; jo vetëm që përkujdeset për saktësinë e punës së kryer; por ajo që është më kryesorja, përcakton shkallën e thellësisë në kryerjen e tij. Dokumentacioni monumentit punë kuar, ndry-
Putting a building under national protection as a "cultural monument" depends on the extent and thoroughness of its documentation; and is affected by its importance as a building, its condition and the data available on it as well as a complete understanding of its technical archi tectural aspects and its history: Studies on the restoration of monuments obviously require basic scientific documentation; which eventually can be expanded and supplemented: It is a skilled job which necessitates pro fessional direction; since it relies on good analysis and categorisation of building's historical layers, which become evident through treatments and engineering solutions that deviate from the norm. This represents an accurate record of the condition of the building and its history: These professionals leading a monument's scientific documentation not only ensure the accuracy of the work undertaken; but importantly determine the depth of study. Documentation ofthe monument is not a finite event, but has to be expanded and supplemented constantly; reflecting new situations and changing circumstances.
Three types of scientific documentation are required to describe the condition of monument: graphic; photographic and descriptive One of the most valuable components of a monument's documentation is through graphical drawings. It establishes the compositional structure, external articulation and various architectural and constructive elements,
3Kjo ligjeratë është pregaditur nga Prof. Emin Riza dhe është prezentuar gjatë Kursit veror të UNVP "Arkitektura Tradicionale dhe Metodat e Dokumentimit" 3This lecture was written by Emin Riza, and was presented to students during PISU course "Traditional Architecture and Documentation Methodologies" prof.
nuk kryhet një herë e përgjithmonë, por ai vazhdimisht pasurohet dhe thellohet. Pasurohet duke pasqyruar gjendjet e reja të monumentit dhe thellohet; duke pasqyruar më në thellësi atë.
Dokumentacioni shkencor gjendjes së monumentit, është tre Ilojesh: grafik, fotografik dhe përshkrimor.
Dokumentacioni gjendjes së monumentit; është një nga bërësit më me vlerë të dokumentacionit. Ai fikson në mënyrë grafike strukturën kompozicionale pamjet si dhe elementë të ndryshëm arkitektonik dhe konstruktiv. Dokumentacioni grafik apo rilevimi monumentit përmbledh gen-planin; planimetrinë e çdo kati; prerje gjatësore tërthore, pamje, hapje, hollësi arkitektonike konstruktive etj. Sipas kategorisë së monumentit, si edhe shkallës së vlerave të tij, varet edhe pasqyrimi tij në të gjithë përbërësit e rilevimit grafik, apo një pjese të tyre, si dhe shkalla e thellimit të këtyre përbërësve:. grafik për-
Në rilevimin monumentit të arkitekturës një rëndësi të dorës së luan matja si dhe shkalla, në të cilën do të kryhet rilevimi; prandaj paraprakisht po ndalemi në këto elemente. parë
and includes: site plans, floor plans, longitudinal and transversal sections, elevations (facades) openings; and architectural and constructive details. The categorisation and value of a monument define the detail with which it is graphically recorded. Survey measurements and the drawing scales at which the graphic documentation of architectural components is presented play a very important role in the final dossier; and are covered in detail below.
## Metoda dhe teknika e matjeve
Matja është një nga veprimet më me përgjegjësi gjatë rilevimit të monumentit, cila duhet kryer me kujdesin dhe seriozitetin duhur; sepse përndryshe shkakton vështirësi të mëdha dhe përsëritje të punës së kryer. Në përputhje me saktësinë kërkuar, karakteristikat monumentit dhe numrin e rilevuesve përdoren metoda të ndryshme matjesh. më përhapur është ajo matjeve të pjesshme, e cila konsiston në matjen e çdo përmase, që përcakton dy kufijtë fundor të një gjatësie, cila lidhet me ambiente apo elemente të veçantë të një monumenti Është e domosdoshme që përmasat pjesshme të një gjatësie, që përmban disa elemente; të mbulohen nga një përmasë e përgjithshme. Kjo mënyrë ka lehtësi në hedhjen në shkallë, por matjet shumta shtojnë mundësinë rritjes së gabimit. Mënyra
Një metodë tjetër është ajo matjeve të njëpasnjëshme. Sipas kësaj mënyre, për të matur një gjatësi me shumë elemente vendoset metri në pikën fillestare dhe pa u lëvizur lexohen përmasat e njëpasnjëshme në çdo pikë që shënon fillesën, apo mbaresën e një elementi. Kjo mënyrë është më esaktë por kërkon veprime zbritjeje gjatë hedhjes në shkallë të skicës
Në mjaftë raste, planimetria e banesës, gen-plani apo përbërës tjerë të dokumentacionit kanë forma tepër të parregullta gjeometrike, kështu që matja me metodat mësipërme, nuk siguron saktësi. Prandaj; në këto
## Methods and measurement techniques
Survey measurement is crucial responsibility in the graphic documentation of the monument and should be conducted with great care and precision; as otherwise it might lead to later problems and re quire repetition. Different measurement methods can be employed; depending on the required accuracy; the characteristics of the monument and the number of surveyors. The most common is partial measurement; which consists of the measurement of any dimension determining the two limits of a finite length; and which relates to the environment or particular elements of a monument. It is essential that partial dimensions consisting of a number of consecutive elements over a finite length are checked against and add up to an overall dimension. Although easy error.
Another method is using successive measurements\_ Placing meas uring line along the length of an element with many features , measurements are taken and the beginning and end of each feature along that primary line without moving it. This approach is more accurate but requires deduction while sketching to scale\_
In most cases, floor plans and site plans are highly irregular geometric therefore recommended to use the triangulation measurement method
raste përdoret metoda matjes me trekëndësha. Sipas kësaj mënyre nisemi nga një bazë e zgjedhur dhe prej saj, me atë të dy matjeve nga të dyja skajet e bazës, për një pikë të vetme karakteristike të sipërfaqes për tu matur; përcaktojmë pozicionin e kësaj të fundit. Kështu, radhazi përcaktojmë pozicionin e çdo karakteristike të sipërfaqes për tu rilevuar. pike hur, në distancë të barabarta bëhen matje vertikale normal në të, duke përcaktuar kështu pozicionin e zhvillimit të një konture të caktuar. Një metodë tjetër; e cila në parim është e njëjtë me atë të trekëndëshave, është metoda bipolare. Sipas kësaj metode, nga të dy skajet e një baze të njohur bëhen matje të dyfishta për çdo pikë interesi për rilevimet
Të gjitha këto metoda përdoren barazisht si për matjet e planimetrive, ashtu edhe për matjet e pamjeve të ndryshme të monumentit.<eos> |
<bos>Numri jisur me metër shirit 10, 20 apo 5om si dhe me metër të zakonshëm druri apo metalike: Duhet pasur kujdes në vendosjen e zeros në vendin e duhur si dhe tërheqjen normale dhe të barabartë të metrit për çdo matje.
Përmasat shënohen në centimetra- in these cases. Diagonal measurements are taken across the whole plan; and cross-referenced. Features within the plan can also be measured in this way often using double measurements along the same line to we successively determine the position of each characteristic point of the surface
Another method is through orthogonal measurement. Starting from one side of a plan (a base line) perpendicular measurements are taken at equal distances along this base line; to determine the location of features within the space\_
All these methods are used for surveying floor plans and elevations. There should be at least two surveyors, and should be equipped with a measuring tape of 10, 20 or 50 meters in length; as well as ordinary wooden or metal meter rulers. Care should be taken in setting the base point ('zero') in the right place as well as during the movement of the meter ruler for each measurement. they
Dimensions should be recorded in centimetres .
An important issue survey leader should consider is in defining the priority and scale that the survey is to be conducted at, which is condi tioned by the importance and the density of architectural elements.
Një çështje me rëndësi ku duhet të ndalet me kujdes udhëheqësi rilevimit është ajo e përcaktimit të shkallës së rilevimit. Kjo kushtëzohet nga thellësia e rilevimit dhe dendësia e elementeve arkitektural. Zakonisht, shkallët më të përdorshme janë 1:200 për gen-planin, 1:50 apo 1:100 për planimetritë, pamjet dhe prerjet; 1:50, 1:25 apo 1:10 për hapjet, ndërsa 1:20, 1:10, 1:5 deri 1:1 për hollësitë arkitektonike.
Rilevimi grafik, siç përmendëm, është një nga më të rëndësishmit e dokumentacionit të gjendjes së monumentit. Ai përmbledh dy Iloje dokumentesh: skicat e marra drejtpërdrejt nga monumenti dhe vizatimet e hedhura në bazë të këtyre skicave në një shkallë të caktuar.
## Skicat e marra nga monumenti
Skicat përbëjnë dokumentin themelor mbi të cilin mbështeten vizatimet në shkallë që rrjedhin prej tij: Si të tilla, skicat me dorë të lirë duhen punuar me kujdes të veçantë, në letër të qëndrueshme vizatimi , me vizatimi "F" "H" "HB". Letra e vizatimit shfrytëzohet vetëm nga një anë, dhe në të njëjtin format nuk përfshihen dy objekte. laps
Përpara fillimit të punimit të skicës, në krye të fletës shënohet emri i objektit (Syrja Haznedari) adresa (Lagjja: "1 Maj" , Rruga "G.Karakashi" , nr.15, Berat) muaji dhe viti kryerjes së skicës (Shtator 1973). Ski ca shoqërohet me emërtimin saj (planimetri e katit të parë, prerja A-A) Në fund të saj shënohet emri dhe mbiemri rilevuesit.
Usually; the most useful scale for site plans is 1:200; for floor plans, elevations and cross-sections 1:50 or 1-100; for openings 1:50, 1:25or 1:10; and 1.20, 1: 10, 1:5 to 1:1 for architectural details.
Graphical documentation in this way is one of the most important documents of the condition of the monument. It consists of two types of documents: drawings taken directly at the monument site and later scaled drawings derived from these sketches.
## Sketches drawn at the monument site
These represent the basic information from which later scaled drawings are derived. As such; free hand sketches have to be drawn with special care, on durable paper; with "F"' 'H" and HB" type pencils. Drawing paper should be used on one side only; and should contain information about only one element under study.
Before starting the sketches, the name of the study element should be written at the top of the sheet (e.g. Syrja Haznedari), its location neighbourhood: the month and year (e.g. September 1973). The sketch is labelled according to projection First Floor Section AA). The bottom of the sheet should contain the name and surname of the surveyor. (e.9. May (e.9. Plan,
Rilevuesi; pasi ka shënuar treguesit; që të identifikojnë monumentin vrojton me kujdes atë, për të krijuar një ide sa më të plotë mbi formën dhe madhësinë pjesës së monumentit që do të përbëjë objektin skicës. Pas kësaj fillon skicimi; duke u përpjekur sa më shumë që të ruhen përpjesëtimet ndërmjet pjesëve dhe elementeve në veçanti. Pas përfundimit të skicës kalohet në vendosjen përmasave, të cilat duhet shënuar qartë, duke shoqëruar me vijën dimensioneve. Nuk skica të plotësohet me përmasa të reja, të dala nga mbledhja apo zbritja e atyre të shënuara në objekt. zyrë
## Gen-Plani
Me këtë dokument pajisen të gjitha monumentet kategorisë së parë dhe të dytë. Në gen-plan shënohen: muret rrethues, portat muret rrethues, frëngjitë, amdhe drurët. Gjithashtu, shënohen llojet e ndryshme të shtresave, muret e teracimit, shkallët, etj. Për vetë format përgjithësisht të çrregullta të oborreve, në matje duhet zbatuar gjerësisht metoda e trekëndëshave. Kujdes duhet kushtuar hedhjes së saktë të planimetrisë së Kur tereni është pjerrët detyrimisht duhen shënuar disa kuota bazë me instrument apo thjeshtë me nivel uji, duke u nisur nga një pikë me kuotë relative 0.00 (zakonisht pragu portës së banesës). Gen-plani duhet lidhur detyrimisht me rrjetin rrugor. Në të shënohet drejtimi veriut. çatisë.
After marking the indicators, the surveyor has to look at the monument carefully in orderto identify it and create a more complete vision aboutthe shapeandsizeofthat portionofthe monumentthatwillformthesubjectof the sketch. Whilst sketching; effort must be made to keep the correct proportions between overall size and its specific elements. After completion, the surveyor should add dimensions to the sketch. Additional dimensions arising from deduction should not be included when laterworking off-site.
## Site-Plan
This document is compulsory for all Category 1 and 2 monuments. site-plan contains: perimeter walls, entry gates, niches on perimeter walls, frengjitë (openings; arrow slits or 'embrasures'), auxilspaces, wells, sanitary features and trees. Different types of ground strata, terrace walls, stairs and other features should also be noted Due to the generally irregular shape of yards, the triangulation method of measurement is usually employed. Attention should be to the precise documentation of a roof plan. In case of steep terrain, basic contours relating to an instrument or water level should be shown; starting from a is commonly the gate threshold of the plot. The site plan must connect with the urban road network. The direction of North must be indicated. iary paid
Po japim tashti në mënyrë të përmbledhur se çfarë duhet mbajtur në matjet e elementeve të veçantë, përbërës të banesës. para sysh
Dyert shënohet drejtimi hapjes së flegës, patura, pragu dhe Iloji i kasës. Dimensioni i derës është ai i hapësirës së dritës.<eos> |
<bos>Dritaret sipas Ilojit të dritares shënohet hapësira e dritës, patura dhe drejtimi i hapjes. Në shumë raste dritaret kanë elemente të tjera përveç telajove me xhama, si kafaze hekuri apo druri, kapakë druri me lëvizje rreth një aksi vertikal; apo me rrëshqitje në planin vertikal ose horizontal, si dhe persiane. Të gjithë këto elemente duhen shënuar për aq sa lejon shkalla në të cilën pasqyrohet objekti. Në rastet kur ndeshemi me dritare dyfishe në lartësi, dritaret e sipërme jepen veçmas, ndërsa kur kemi dritare pragu të cilave zgjerohet poshtë, duhet bërë një prerje vertikale; për të dhënë ndryshimet e seksionit të saj. Kur mbi hapësirën e derës apo dritares bie një frëngji apo ndonjë element tjetër; ai duhet shënuar me vija të ndërprera në planimetri; mbi vizatimin e elementit nën të.
Dollapët e murit shënohet hapësira e dritës, drejtimi hapjes së kanateve dhe thellësia e tij. Për kamaret shënohet hapësira e dritës dhe thellësia, nëse mbulesa është me qemer shënohet shenja përkatëse.
## Foor Plan
This one of the main drawings involved in the graphic documentation of a monument. It marks the location of everything contained within the monument (such as walls, stairs, doors, windows, chimney; wall cupboards, 'mafilet'(loggia) covered galleries, niches, sink, 'frengjitë' , 'ottoman', etc.). It is important to pay particular attention to documenting the transformed parts and material alterations and differences, noting their existence and determining their location relative to the whole
These elements are listed in the floor plan in its current state, while the traces of damaged should be marked to clarify the variations. Changes in level across the floor plan should be highlighted, especially in cases where the construction is set on sloping ground. In many dwellings functional elements are located at half-height; such as 'mafilet' (loggia) or windows. In these cases, the floor-plan should indicate this or second row of windows, above or below as appropriate. parts
Two or more diagonal measurements should be taken in any space (since are frequently irregular), and are taken at 1m height floor level. from they
It is important to bear the following in mind when measuring architectural elements:
Shtresat për çdo ambient shënohen të dhëna mbi Ilojin e shtresave Kur shtresa është me dysheme dërrasash, shënohet distanca e vendosjes sëtrarëve si dhe 'përmasattë gjerësisë së dërrasave dhe mënyrës së lidhjes së tyre. Kur ka mindere me dërrasa, ata gjithashtu pasqyrohen në planimetri. Nëse ambienti është përdhesë, i shtruar me pllakë guri, kalldrëm, harrasan apo ndonjë material tjetër; shënohet shenja treguese përkatëse.
Shkallët për çdo të tillë shënohen të dhënat sipas kësaj radhe: numri tyre, lartësia dhe përmasa e shkeljes (13 * 12 x 26). Çdo shkallë pajiset detyrimisht me drejtimin e ngritjes.
Planimetria katit përdhe, detyrimisht plotësohet me përmasat përgjithshme të faqeve të jashtme të monumentit; duke bërë kështu të mundshme kontrollin e saktësisë së punës së kryer. Një kujdes i veçantë i duhet kushtuar matjes së trashësisë së mureve. Këto matje duhet të jenë të shpeshta dhe nuk duhet të dalin nga zbritja e përmasave të marra për qëllime të tjera. Kur ambienti mbulohet me qemer apo pjesë të veçanta konstruktivetëtij, mbulohen mehark, shënohetshenja përkatësenëskicë.
Një element mjaft rëndësishëm konstruktiv banesës është struktura konstruktive e çatisë. Çdo monument kategorisë I-rë (përjashtohen rastet kur origjinale, për arsye të ndryshme është krejtësisht e trans formuar) apo dhe i kategorisë Il-të, që ruan tërësisht apo pjesërisht konstruksionin origjinal të çatisë, duhet të plotësohet me dokumentacionin e çatia
Doors Mark the opening door swing of a door panel, threshold and door frame. The door dimension refers to the clear space between edges of the door frame.
Windows Mark the opening swing of the window, sill and opening size. In many cases, windows have elements other than the glazing, such as iron or wooden frames , pivoting; vertical or horizontal sliding shutters and Persian blinds. All these elements must be drawn depending on the presentation scale of the final drawing:
The upper glazing of double height windows are drawn separately. When the window's threshold extends to floor level; a vertical section of window has to be drawn in order to document those changes.
dashed line drawn over the window indicates a frengji (opening), or an otherelement, locatedabovetheplaneatwhichthedrawing isbeing made.
Wall Cupboard The clear opening (between frames) the direction of door 'folding and their depth should be marked.
The niche
Record the clear opening and its depth. If vaulted, indicate this appropriately.
kësaj strukture, që përmbledhë planimetrinë e saj, prerjet dhe hollësitë e nevojshme. Në banesat simetrike mund të merret vetëm gjysma e strukturës së çatisë.
Hapjet me hapje kuptohet pasqyrimi në vizatim i faqeve të brendshme të një ambienti. Hapje përgjithësisht iu bëhet të gjithë ambienteve në monumentet e kategorisë (me përjashtim të ambienteve të transformuar rrënjësisht). Zakonisht monumenteve të kategorisë II, nuk iu dokumentohet brendësia, por kur ato ruajnë një apo disa ambiente me vlera, atëherë këto dokumentohen me anë të hapjes, njëlloj si ambientet në monumentet e kategorisë së Në hapje shënohet gjithçka që ruan brendësia, në të gjitha sipërfaqet anësore të saj: Sipas vlerave bëhen dhe rilevimet e tavaneve, të cilat plotësojnë tërësisht dokumentacionin e brendësive të ambienteve. Për të bërë të mundur identifikimin lehtë të hapjes ajo shoqërohet me një skicë skematike që tregon kanjë numër arab, ndërsa faqja me shkronjat e mëdha të alfabetit (II/1/A). Shpesh hapjet shoqërohen me prerje të oxhakëve apo elementeve të tjera, forma e të cilave nuk del e qartë vetëm nga planimetria dhe hapja. parë.
Pamjet me këtë dokumentacion pajisen të gjitha monumentet kategorisë dhe IL pamje dokumentohen grafikisht të gjitha faqet jashtme të banesës dhe ambienteve ndihmëse. Një rëndësi të Me
Levels A record should be made of the changes in ground conditions, landscaping and flooring across the site
Floor boards: Note the distance between beams, widths of the boards and the method of their connection
Ottomans (traditional sofa) should be located in the plan:.
ferently.
Stairs For each staircase, annotate as follows: number of the stairs , depthlheight of stair riser and stair tread 13 X 12 X 26). Mark the di rection of the stair's rise with an arrow.
The ground floor plan should be annotated with the overall dimen sions of the monument's external walls, against which smaller measurements of details can be checked. Special attention should be to the measurement of wall thickness. These measurements should be taken at regular intervals and should not be obtained by deduction using dimensions taken for other purposes. When the space is vaulted or contains arches, should be marked appropriately paid they
The roof structure is a crucial element ofthe dwelling's fabric. Every mon ument in Category (except for cases where the roof has been entirely transformed) or Category 2, which preserves the original roof structure
posaçme duhet kushtuar në këto skica vizatimit të elementeve të ndryshëm arkitektonik, si: dyerve, dritareve, kornizave, strehëve, çardakut, shkallëve, frëngjive, sqollave, oxhakëve, etj: Gjithashtu rëndësi i duhet kushtuar paraqitjes së teknikës së muraturës, e cila kur është me breza druri duhet pasqyruar imtësisht.<eos> |
<bos>Shpesh banesat janë ngritur mbi terrene të pjerrëta, kështu që lartësia e faqeve dhe pjesëve të ndryshme nga tereni paraqet vështirësi në matje. Për këtë arsye, në këto raste duhet të nisemi nga një nivel horizontal dhe prej atij me sistem orthogonal; apo në atë të trekëndëshave mund të caktojmë pozicionin e pikave karakteristike konturuese të elementeve të ndryshme arkitektonik të pamjeve. Për faqe të ndryshme mund të zgjidhen nivele të ndryshme riferimesh; por gjithmonë këto nivele duhen lidhur me njëri tjetrin, duke matur disnivelin ndërmjet tyre për-
Kujdesimadhduhetkushtuarkonfiguracionittëçatisë, llojittëstrehëvesidhe formës dhe lartësisësëtymarëve. Terreni përreth pamjeve duhet pasqyruar deri në një far largësie sipas lidhjes me banesën dhe karakterit të tij:
Prerjet përbëjnë një nga pjesët më të rëndësishme të dokumentacionit grafik; të cilat tregojnë shumë për kompozimin volumor të banesës dhe strukturës së saj në lartësi. Me këtë dokumentacion grafik pajisen të dy kategoritë e monumenteve. Numri i prerjeve si dhe plani; sipas të cilit zhvillohen ato përcaktohet konkretisht nga udhëheqësi i rilevimit duke pasur parasysh si drejtues paraqitjen e pjesëve më me interes, të parim partially or completely; should be included in the documentation summarizing floor plans, sections and necessary details. Only half the roof structure need be shown in symmetrical dwellings.
Openings The documentation of openings should include the interior wall build up. Generally, openings are documented for all monuments in Category (except for buildings which have been radically transformed). Openings in Category monuments are not usually documented, except where retain one or several noteworthy fea-tures\_ Everything around the openings; and adjoining internal and external surfaces, is documented. To enable easy identification of the opening the drawing is accompanied with schematic sketch identi fying the floor location; facility and page. The floor is identified by Roman numerals, the facility with Arab numerals while the page with uppercase alphabetical letters other recessed elements are also included treated as openings on the floor plan they (e.g.
Ceilings This is done according to the structure, architectural features and ornamentation.
Elevations Elevations are drawn for all Category and 2 monuments. These include the graphical documentation of all the facades and ancillary facilities. A special importance should be to the drawings of various architectural elements such as doors, windows, frames, roof, paid
cilët nuk dalin qartë në llojet tjera të paraqitjeve grafike. Shpesh përdoret prerja në plane të zhvendosura, për të ndjekur pjesët më interesante të banesës. Në disa raste prerja mund të vazhdojë dhe në oborrin e banesës , madje të lidhet me rrugën, sidomos kur tereni është me konfiguracion të aksidentuar.
Hollësitë me hollësi plotësohet veçanërisht dokumentacioni monumenteve të kategorisë I, por në mjaft raste me hollësi plotësohen edhe monumentet e kategorisë II. Elementi që do të paraqitet si hollësi; si dhe shkalla paraqitjes, përcaktohen nga udhëheqësi rilevimit. Në hollësi mund të vizatohen element të ndryshëm arkitektonik; si: dyer; dri përkatës të cilët e lidhin atë me vendin ku ajo ndodhet në monument\_ grafik
## Hedhja e skicave sipas shkallës në vizatim
Ky veprim kërkon njohjen e mirë të skicës dhe një kujdes të madh për të ruajtur shkallën e nevojshme të saktësisë. Për të mënjanuar gabimet mundshme dhe për të shpejtuar ritmin e punës, rekomando het që hedhjen e vizatimeve në shkallë ta bëjnë ata punonjës që e kanë rilevimin e monumentit. Vizatimi punohet sipas rastit, me lapsa vizatimi me fortësi mesatare, apo me tush. Përmasat shënohen jashtë sipas rregullave të njohura, por kur ato nuk përmblidhen dot, shënohen edhe brenda planimetrisë. Kujdes duhet treguar në kompozimin e fletës kryer document the masonry construction technique, especially in the case of timberframing; inthiscasealldetails jointsandornamentshouldbenoted. Dwellings are often built on sloping ground, presenting difficulties in fore necessary to start from a horizontal level and survey using the orthogonal system or by the triangulation method, in order to determine the position of characteristic architectural elements on the elevations. Different elevations can use different reference levels, although must always be connected with each other by measuring the difference. Great attention should be paidto the roof = 'configuration; type ofeavesand the height of the chimneys. The terrain around the monument should be presentedinrelationtothedwelling anditscharacteristicpointsonthesite. they
Sections Sections are one of the most important orthographic projections in monument Category 1 and 2 documentation. reveal much about the volume composition of the dwelling, the relationship of its parts, its structure and height often what does not emerge from other technical drawings. The documentation coordinator determines number of sections taken through each plan, and should focus on the most interesting and important features of the dwelling for which a segmented section (dogleg section) can be used. In some cases it may be necessary to continue the section to include the external areas of the site (courtyard; road), especially on steep ground. They
për shfrytëzimin racional të saj dhe mirëparaqitjen.
Nëse gjatë hedhjes së skicave në vizatim; me shkallën e caktuar hasen vështirësi që rrjedhin nga mosmarrja e përmasave të nevojshme, apo ku vërehet se janë marrë masa të gabuara, duhet ndërprerë hedhja e vizatimit dhe duhen marrë në monument të dhëna plotësuese.
Përtë vetëkontrolluar saktësinë e punës së kryer duhet të vrojtohet. Nëse konturat e 'jashtme të planimetrive të të gjitha kateve përputhen me njëri tjetrin; muret mbajtëse a bien mbi njëri- tjetrin; prerjet dhe pamjet a përputhen me planimetritë respektive, etj. Pas përfundimit të hedhjes në vizatim me shkallë të skicës, udhëheqësi i rilevimit kontrollon punën dhe vërteton kryerjen e saktë të saj. Pas kësaj; skicat dhe vizatimet dorëzohen në arkivin e dokumentacionit; për tu ruajtur dhe përdorur sipas nevojës.
## Prof. Dr. Emin Riza
Anëtarë Akademisë së Shkencave të Shqipërisë
Prof. Dr. Emin Riza
Member of the Academy of Sciences of Albania
Details Category 1 monument documentation always includes constructional details, and in many cases for Category 2 monuments as well. The documentation coordinator determines what is to be drawn in detail and to what scale. Detailed drawings include: doors, windows, stairs , chimneys; woodencupboards, closedgalleries parts ofthe ceilings, eaves, wall and roof constructions part of the detail is annotated, also in dicating the location of the element in the wider context of the building. Every
## Scale Drawing sketches at a particular scale) (Drawing
This requires an aptitude for drawing and paying close attention to ensure accuracy. To avoid error while increasing the efficiency of the documentation process, it is recommended that scale drawings are completed by the survey leader. Hard pencils or pen and ink are used. Dimensions are marked outside the drawing frame using appropriate conventions, but can be placed within it when more detail is to be included. Attention should be to the good presentation and compositional arrangement of the sheet. If dimensions are wrong or omitted, the scale drawing should be halted until further information and measurements are made. To ensure accuracy; care must be taken that the external edges of the floor plans align; and that sections and elevations correspond to their respective floor plans. A final check and overall approval is obtained from the survey leader. The sketches are then submitted to the archive of documents to be stored and accessed as needed. paid -
LECTURE SERIES
## Ligjëratat Lecture series
1 By: Teuta Jashari Nga
## Metodologjia e Dokumentimit dhe Eksperiencat Kosovare Documentation Methodologies and Experiences from Kosovo<eos> |
<bos>Ka disa mënyra për të treguar eksperiencën kosovare duke shfrytëzuar metodologji të ndryshme, të cilat do të përmenden në vazh dim. Sidoqoftë, nga këndvështrimi im, mënyra më mirë do të ishte përmes punës së studentëve në këtë temë, e cila paraqet saktësisht atë që pritet si rezultatlpërfundim punës dyjavore të angazhimit të studentëve gjatë Universitetit Veror.
There are a number of locations in Kosovo that have employed these documentation methodologies for monuments. However; the two week 2010 Prishtina Summer University course in these techniques have provided the best examples for the results and outcomes expected in this field of work.
Para se të vazhdoj më tej me dhënien e shembujve; do të ishte me rëndë sisë paritë definojmë Metodologjitë e Dokumentimit që studentët kanë përdorë gjatë punës së tyre. Këto metodologji janë:
- 1. Skicat me dimensione rilevimi metrik,
- 2. Rilevimi fotografik,
- 3. Mbledhja e të dhënave përmes bashkëbisedimit me shfrytëzuesit apo burime të tjera të mundshme të shkruara,
- 4. Dokumentimi i vizatimeve nga matjet në përpjesë, të vizatu ara me dorë (zgjedhje studentëve).
These students used the following methodologies:
- 1. Sketches with measurementslmetric surveying techniques,
- 2 Photographic surveys,
- 3. Obtaining and accumulation of information through conversations with users and written sources,
- 4. Final production of scaled; measured drawingslhand drawings (students' choice).
## Skicat me dimensionel rilevimi metrik:
Matjet zakonisht shoqërohen me skica të pjesëve më kryesore të ndërtesëslstrukturës, të cilat merren si shembuj për dokumentim. Përveç planimetrive, prerjeve dhe dukjeve; kuptohet që duhet të merren parasysh detaje të ndryshme interesante të dritareve, dyerve, pajisjeve të brendshme, etj.
## Rilevimi Fotografik:
Përveç faktit që shërben si dokumentim; rilevimi fotografik shoqëron skicat e prerjeve, detajeve të rëndësishme, etj:
## Mbledhja e të dhënave përmes bisedave me shfrytëzuesit apo burime tjera të shkruara të mundshme:
Kjo informatë është shumë e rëndësishme për faktin që ndihmon në identifikimin e ndryshimeve të mundshme nëpër të cilat ka kaluar ndërtesalstruktura që prej ndërtimit dhe shfrytëzimit të saj. Ajo, po ashtu jep më shumë detaje rreth materialeve ndërtimore të shfrytëzuara (që në disa raste është e pamundur të identifikohen).
<!-- image -->
PREZENTIMI SITUACIONIT SITE PLAN PRESENTATION
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
PREZENTIMI PLANIT PLAN PRESENTATION
## Sketches with measurementslmetric surveys:
Measurements are usually associated with sketches of the most important parts of a buildinglstructure which is being documented. In addition to the general arrangements of plan, sections and elevations, various interesting details of windows, doors, internal fittings; etc. are taken into consideration
## Photographic survey:
Providing additional information to supplement the survey drawings.
## Collection of information through conversations with users or other possible written sources:
Information obtained in this way is very important because it identifies possible changes that the buildinglstructure has undergone since it was first constructed. It also provides more detail on the construction materials used (where, in some cases, it is impossible to identify).
## Dokumentimi vizatimeve nga matjet në shkallë, të mbështetura nga CAD programet apo të vizatuara me dorë:
Ky fakt flet vetë. Pasi të bëhen të gjitha matjet merren fotodhe detajet; me ç'rast realizohen vizatimet në shkallë të caktuar në funksion të përmbylljes së procesit të dokumentimit. grafitë
Është me rëndësi të thuhet që procesi cekur më lartë, kërkohet dhe në disa raste është domosdoshëm, me qëllim të realizimit të të dhënave permanente apo hulumtimeve akademike: Në rastin që po përcjel kombinimi të dy qëllimeve mund të konsiderohet vlefshëm: lim,
## Strukturat e zgjedhura puna e studentëve:
Matjet dhe regjistrimet janë kryer nga studentët e Fakultetit të Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës të Universitetit të Prishtinës. Si shembuj janë marrë tri ndërtesa nga pjesë të ndryshme të Kosovës, si në vijim:
- Objekti Banimit në Vushtri
- Objekti i Mullirit në Vranoc
- Objekti Banimit në Pejël Adem Muhaxheri.
Në të gjitha këto raste janë përdorur metodat e përmendura më lartë, përderisa pamja plotë do të mundësohet pasi të kombinohen shpjegimet teorike të mësipërme dhe prezantimi i tyre.
<!-- image -->
<!-- image -->
PREZENTIMI PËRMES FOTOGRAFISË PHOTO PRESENTATION
<!-- image -->
<!-- image -->
## hand:
After all measurements, photographs and details been taken; final scaled drawings have to be produced to complete the process of documentation have
It is important to note that this process is required; or in some cases compulsory; for the creation of permanent archival records and academic re search
## Chosen structuresl student works:
Measurements and records were completed by students of the Faculty of Civil Engineering and Architecture at the University of Prishtina. Three buildings from different parts of Kosovo were used as case studies:
- A residential building in Vushtrri
- A watermill in Vranoc
- A residential building in Peja: Adem Muhaxheri
In all cases, the methodologies above were employed and; by combining building can be obtained:.
## Studentët pjesëmarrës në Universitetin Veror Ndërkombëtar të Prishtinës 2010
## Vlerësimi
Si rezultat i vlerësimit të punës intensive dyjavore të studentëve në Prizren, gjatë Universitetit Veror të këtij viti:
- Duke krahasuar punën e studentëve të këtij viti me studentët tjerë për nga koha që kanë pasur në dispozicion për të përmbushur detyrat e tyre, rezultati është mjaft kënaqshëm për faktin që shpejt kanë arritur të kuptojnë çka kursi kërkon prej tyre dhe e cili është rezultati që duhet të arrihet
- Të gjitha grupet kanë arritur të japin një prezantim të qartë të punës së tyre, duke shfrytëzuar metodologjitë prezantuara të dokumentimit-
- Marrëdhëniet që studentët krijuan mes veti përgjatë kësaj kohe, gjithmonë duke pasur parasysh faktin që ata vijnë prej shteteve të ndryshme, është një element rëndësishëm cili përmbush tërë procesin.
Për fund, jam shumë e kënaqur me performancën e tyre dhe gatishmërinë për t'iu qasur temës së studimit.
## Evaluation
The two weeks' intensive work students undertook in Prizren as part of the Summer University 2010 was a highly successful event.
- In comparison with the work of other students and precedent summer courses of this nature, the students in Prizren grasped the concepts and techniques introduced in the course quickly and effectively, and reached highly satisfactory outcomes\_
- Each group made clear presentations of their work and results, demonstrating the appropriate use of documentation methodology
- An important and highly successful aspect of this process was the commitment to teamwork, communication and building relationships between themselves as participants, especially given that the students came from many different countries.
The students' readiness to learn and develop their training was much ap preciated; and should be congratulated for their performance during this course. they
## Konkludim
Vlerësimi rilevimitlvlerësimit të monumentit mund të merr forma të ndryshme dhe është pjesë thelbësore kuptimit të konstruksionit dhe strukturës.
Si rezultat, analiza merr formën e një regjistrimi interpretues me viza time të interpretuara qartë.
MA. Teuta Jashari-Kajtazi, GEA Universiteti i Prishtinës, Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës.
## Conclusion
The site and assessment can take many forms and is an essential part of understanding the construction and meaning of a structure survey
As a result, the analysis is an interpretative record with clearly annotated drawings.
MA. Teuta Jashari-Kajtazi , GEA University of Prishtina; Faculty of Civil Engineering and Architecture
LIGJËRATAT
## Shtëpitë e rilevuara The Documented Houses
Bajmaku; Bërlajolli, Kirajtani; Mashkulli; Oyse
## Banesë qytetare BAJMAKU 3 Citizen Urban House BAJMAJK
Vendi Në qytetin e Prizrenit në Kompleksin Marashit janë ekzistuese pos tjerash edhe dy banesa qytetare.
Periudha Ndërtimet i takojnë kapërcyellit të shek. XIX.
Tipologjia
Banesat i takojnë tipit ballkanik me elemente vendore.
Mjeshtrit: U realizua nga mjeshtër popullor me përvojë.<eos> |
<bos>Teknika e ndërtimit Në realizimin banesave është përdorur materiali i përzier guri qerpiçi dhe druri, të lidhura me Ilaç baltoje. Si element konstruktiv përforcues në përdhesë janë përdorur hatullat (brezat horizontal të drurit) , ndërsa në etazhë është përdorur sistemi konstruktiv bondruk. Hapjet janë të mbuluara me arkitra.
Objektet kanë druri të mbuluara me qeramidhe, fasadat janë të suvatuara me Ilaç balte. çati
Dyert sigurohen me rreze metalike, ndërsa dritaret e përdheses me parmak metalik të vendosura në mënyrë vertikale. Meskatet janë të ndara me konstruksion dysheme druri. Komunikimi bëhet me ndihmën shkallëve po ashtu nga druri.
Etazhiteti dhe funksioni: Banesat qytetare janë të përbëra prej përdhe ses dhe katit me funksione të ndryshme. Funksioni primar ishte dhe është banimi. Dhomat veçohen me tavane të punuara dhe të dekoruara nga materialet e drurit dhe dollapë me kapakë druri të përpunuara nga mjeshtri popullor.
Location Marash Complex in the city of Prizren
Period Buildings date from the century. 19th
Typology Buildings are mixture of Balkan style with local elements Construction craftsmen Local, experienced craftsmen.
Construction technique Different types of materials, such as stone, clay and a combination of timber frame and mud brick, were used in the construction of these buildings. Hatullat (horizontal wooden beams) were used as a structural support on the ground floor; while the first floor used a constructive system called bondruk.
The door knobs are metal, while the windows have vertical metal grilles on their inner side.
The floor construction is timber; and access between levels is achieved via wooden stairs\_
The roof construction is also timber framed and covered with clay tiles. Facades are plastered with mud.
Spaces and function These buildings comprise a ground and first floor of various functions. also have a garden. The primary function was, and continues to be, domestic inhabitation. The rooms are characterized by decorative timber-lined ceilings and by wooden cupboards crafted by local artisans. floor They
Konfiguracioni terrenit dhe planimetria Konfiguracioni terrenit ndikoi në planimetrinë e këtij objekti. Banesat e vjetra qytetare realizuan në pjesën e poshtme të kalasë së vjetër të qytetit të Prizrenit në rrjedhën majtë të lumit Lumbardh; përballë kompleksit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit\_
Statusi dhe gjendja Banesat e vjetra janë në gjendje jo të volitshme dhe është çështje kohe ekzistenca e tyre, edhe pse kanë statusin e monumentit në kuadër të Kompleksit të Marashit.
<!-- image -->
DUKJA E SHTËPISË VIEW OF THE HOUSE
SHTËPIA BAJMAKU BAJMAKU HOuSE
<!-- image -->
KONZOLLA CANTILEVER
<!-- image -->
DERA HYRËSE ENTRANCE DOOR
<!-- image -->
Setting and site plan The location and setting of the building had an impact on its plan. Old city houses were built on the left stream of river Lumbardhi; in front of the Albanian League of Prizren complex.
Status and condition These old buildings are in very poor condition and at risk even though they have monument status as part of the Marash Complex.
DUKJA KULMIT VIEW OF THE ROOF
<!-- image -->
JYKLYKU JYKLYK
<!-- image -->
ROZETA WOODEN CEILING
<!-- image -->
DERA € TAVANIT DOOR TO CEILING
<!-- image -->
DËMTIMET NË SHTËPI DAMAGES
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
DETAIL "B"
2
<!-- image -->
<!-- image -->
Plan Situacioni Evidentimi i akseve kryesore dhe fashave të gjelbëruara. Plani i përgjithshëm në të cilin tregohetobjekti . Siteplan Presentation of main axes and g reenlines \_ Location of the building in general s i te plan.
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
North Facade
<!-- image -->
West Facade
<!-- image -->
South Facade
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
Problematikat Ky objekt përbëhet ka dy hyrje t cilat bashkohen nën një kulm: Sht pia është n ëgjendje të rënd fizike. Hyrja e dytë është jasht funksionit dhe paraqet rrezik për personat qëtentojn të hynë brenda shtëpisë \_ Kulmi është amortizuar totalisht dhe nuk e mbron shtëpinë nga të reshurat. Problems This building consists oftwo parts, which are covered with one single roof. Building is in poor condition. Second entrance is out of use and presents danger for those who try to enter inside the house. The roof is completely amortized and does not protect very the house rains from
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
Skicat Sketches
<!-- image -->
<!-- image -->
## Ekipi punues
Mbikëqyrës: i.d.a. Fikret Tikvesh- IMM Pz
Tomorr Menzelxhiu
Universiteti POLIS
Fakulteti i Arkitekturës, Tiranë, Shqipëri; Viti III
Ardit Muka
Universiteti POLIS
Fakulteti i Arkitekturës, Tiranë, Shqipëri; Viti III
Armend Shaqiri
Universiteti i Tetovës
Fakulteti i Arkitekturës Tetovë, Maqedoni; Viti Ill
- Orges Drançolli
Universiteti POLIS
Fakulteti i Arkitekturës, Tiranë, Shqipëri; Viti III
Universiteti POLIS
Fakulteti i Arkitekturës, Tiranë, Shqipëri; Viti III
Universiteti i Tetovës
Fakulteti i Arkitekturës Tetovë, Maqedoni; Viti Ill
Universiteti Prishtinës Fakulteti Filozofik; Dega e Historisë Prishtinë, Kosovë; Viti IIl
MATJET NË TERREN
<!-- image -->
<!-- image -->
FIELD MEASUREMENTS
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
## Working Team
i.d.a F kret Tikvesh - IPM Pz
Tomorr Menzelxhiu
University POLIS
Faculty of Architecture, Tirana, Albania; Year III
Ardit Muka
University POLIS
Faculty of Architecture, Tirana, Albania; Year III
Armend Shaqiri
University of Tetova
Faculty of Architecture, Tetova, Macedonia; Year III
University of Prishtina Faculty of Philosophy; Section History, Prishtina, Kosovo; Year III
- Orges Drançolli
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
## Shtëpia e Familjes BËRLAJOLLI 4 House of the Family BËRLAJOLLI
Lokacioni Shtëpia e Familjes Bërlajolli; gjendet në pjesën jugore të Prizrenit, në lagjen "Sezair Surroi" .
Supozohet të jetë ndërtuar gjatë shekullit XIX. Informata të sakta në lidhje me kohën e ndërtimit nuk kemi gjetur. Në këtë shtëpi banon Familja Bërlajolli.
Shtëpia është vendosur kah rruga, me oborr të brendshëm; ku gjendet edhe mutfaku. Në murin jugor; rrethues të oborrit kemi hasur në gjurmët një kapigjiku (deriçkë) e cila është mbyllur në një kohë të panjohur. Kjo deriçkë ka shërbyer për lidhjen e oborrit të shtëpisë me oborrin e fqinjit.
6 nksioni Shtëpia është e formësuar në dy etazha: Përdhesa e kati dhe bodrumi cili mbulon vetëm një pjesë të gabaritit të përgjithshëm të objektit.
Përdhesa: Në përdhes gjendet hajati; që shpien në oborrin e brendshëm =1 shtruar me kalldrëm, në fund të së cilës gjendet kuzhina verore mutfaku.
Në të majtë të hajatit; gjendet dhoma e ndejës , dyshemeja e së cilës është e ngritur për dy shkallë.
Përballë derës së hyrjes, gjenden shkallët e drurit qëshpien në katin e parë.
Në katin e parë, gjenden tri dhoma të fjetjes, korridori dhe një nyje sanitare, e cila është shtuar më vonë\_
SHTËPIA BËRLAJOLLI BËRLAJOLLI HOUSE
<!-- image -->
FASADA LINDORE EAST FACADE
<!-- image -->
MuRI OBORRIT CONSTRUCTION OF YARD'S WALL
<!-- image -->
DUKJA MUTFAKUT VIEW OF THE SUMMER KITCHEN
<!-- image -->
Location The house of the Bërlajolli Family is situated in the south part of Prizren, in the neighbourhood of Sezair Surroi.
It is estimated that the house was built during the 19th century, although exact information on its date of construction could not be found. The Bërlajolli family continue to live in this house It is located next to road, and has an internal yard where the mutfak (summer kitchen) is situated. On the south-facing wall which surrounds the yard; there is evidence of a small door (kapigjik) which was closed off at some time in the past. This door connected the Bërlajolli house yard with the neighbour's yard.<eos> |
<bos>6 nction The house is formed oftwo levels: the ground floor and the first floor; and a basement present only in half the house.
Ground floor: A hajat (porch) leads to the internal paved with cobble stones, where the mutfak is located. yard
To the left ofthe hajat is situated the living room; which is raised from the hajat's level by two steps.
Wooden stairs opposite the main door lead us to the first floor.
There are three bedrooms on the first floor; and a hall and a toilet, which was added later as an annex\_
Construction The basement walls indicated that the foundations are made of stone
The surrounding northern and southern walls are made of stone up to a height 1.2 m with a thickness of 50-60 cm.
Konstruksioni Nga muret e bodrumit shihet se themelet janë nga Muri perimetrik verior dhe jugor në përdhesë është nga deri në lartësinë 1.2 m, me trashësi rreth 50- 60 cm gurët guri.
Muret e brendshme në përdhesë dhe në kate, janë nga qerpiçi, të ndërtuara me sistemin bondruk.
Dyshemeja në hajat, është nga betoni. Dhoma e ndejës, si dhe dhomat në kat kanë dyshemenë nga druri.
Shkallët e brendshme të shtëpisë janë gjithashtu nga druri dhe janë në gjendjen origjinale.
Konstruksioni kulmit është ai fillestar nga druri. Kulmi është dy ujor; me mbulesë me tjegulla të argjilës.
Arkitektura Eksterieri: Fasada kryesore kah rruga, ka elemente dekorative në dritaret e katit të parë.
Dera e hyrjes është punuar me një kujdes të veçantë nga druri, ku shquhet dorëza.
Enterieri: Dhoma e ndejës në përdhesë ka ruajtur origjinalitetin ku mund të vërejmë elementet karakteristike: hamamgjiku që sot nuk e kryen funksionin fillestar; jyklykët dollapë të vendosur në brendi të mureve, dyert janë nga druri; me dorëza karakteristike të asaj periudhe, dritaret janë dyfishe, me skelet nga druri. Në fasadën lindore, dritaret ekzistuese kanë pasur edhe nga një ndarje të sipërme, që janë mbyllur më vonë.
The internal walls on the ground and first floor are constructed of clay using the bondruk system:
The floor in the hajat is concrete, while the living room and bedrooms have wooden floors.
The internal stairs of the house are also made of wood and are in an origi nal condition
The roof construction is original; without any interventions until now. The construction is a double-pitched timber frame, covered with tiles clay
## Architecture:
Exterior: The main façade lines the main road, and has decorative elements on the windows of the first floor. The entrance door is made of and, with its decorative knob, merits attention for its craftsman ship. wood
Interior: The living room on the ground floor has kept its original condition; with notable elements: the hamamgjiku (bathroom), today used as storage; the jyklyk cupboards lining the walls; the musandra, where copper dishes used to be kept; now replaced with ceramic dishes; wooden doors with knobs characteristic of the period; double windows, with wooden frames. On the east façade; the existing windows used to have an additional upper part, but these were closed off.
the main road and the other looks over the internal The last room on the floor was linked directly to the bigger room by a door which was yard.
<!-- image -->
DHOMA E NDEJES LIVING ROOM
GUR / VJETËR NGA NYJA SANITARE OLD STONE FROM TOILET
<!-- image -->
DETAJ DORËZËS SË DERËS KNOB DETAIL
<!-- image -->
<!-- image -->
Në kat, gjenden tri dhoma të fjetjes. Dy dhoma gjenden kah pjesa ballore, dhe njëra ka pamjen kah oborri brendshëm, cili kishte lidhje direkte me dhomën fqinje përmes derës e cila më vonë është mbyllur. Në dhomën e madhe, me pamje kah rruga gjenden jyklykët dhe oxhaku hamamgjikut. Dhomat pamje ballore kanë oxhaqet tyre që kanë shërbyer për ngrohjen e dhomave. Tavanet janë të punuar nga druri; por nuk kanë ndonjë dekorim të veçantë. Dyert e brendshme janë identike. Dritaret në korridor dallohen nga ato në përdhesë. me
## Transformimet
1968 Dyshemeja e hajatit; ka qenë fillimisht nga dheu i shtypur. Në vitin 1968 kjo dysheme është zëvendësuar me çimento.
1983 ~ Hajati kah ana lindore ka qenë i hapur; me ç'rast lidhte rrugën me oborrin e brendshëm dhe mutfakun. Në vitin 1983, hajati është mbyllur me derë kah oborri i brendshëm.
2004 Pas shpërthimit të kanalizimit, hajati është gropuar; me çrast është gjetur edhe një gur parahistorik, dhe dyshemeja është shtruar përsëri me beton
Aneksi shtuar në murin lindor; ku gjenden dy nyje sanitare, në përdhesë dhe kat është shtuar gjatë viteve '80\_
later closed. There are three jyklyk and the chimney of the hamamgjik in the bigger room. The rooms at the front of the house have chimneys which served for heating. The ceilings are made of wood; but do not have any rich decoration. The internal doors are identical. The windows which face the differ from the other windows. yard
## Transformations:
The floor of the hajat was initially made from compressed soil. In 1968 this floor was replaced with cement\_ 1968 \_
1983 The hajat was opened to the internal yard. It connected the main road with the internal yard and mutfak. In 1983 the hajat was closed with a door on its east side
2004 to problems with the water pipes, the hajat was excavated, during which a prehistoric stone was found. The floor was replaced with concrete Due
The annex in the east wall, where two toilets on the ground and first floor are located; was added during the 1980s.
JYKLYKU JYKLYK
<!-- image -->
DERA HYRËSE
<!-- image -->
ENTRANCE DOOR
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
## JULY 2010
<!-- image -->
<!-- image -->
## JULY 2010
EAST FACADE
<!-- image -->
## JULY 2010
WEST FACADE
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
## Ekipi punues
## Mbikëqyrës: BA. Nora Arapi CHwB
Kujtesa Godeni
Mimar Sinan Universiteti i Arteve të Bukura Fakulteti i Arkitekturës, Istanbull, Turqi; Viti IV Mimar Sinan Universiteti i Arteve të Bukura Fakulteti i Arkitekturës, Istanbull, Turqi: Arkitekte e diplomuar Mimar Sinan Universiteti i Arteve të Bukura Fakulteti i Arkitekturës, Istanbull, Turqi; Viti IlI Universiteti Prishtinës Fakulteti i Filologjik Drejtimi Gjuhë Angleze, Prishtinë, Kosovë; Viti IIl
Lutviye Muci
Selen Suphiye Kandemir
Taulant Abazi
## Working Team
## Supervisor: BA. Architecture Nora Arapi CHwB
Kujtesa Godeni
Mimar Sinan University of Fine Arts Faculty of Architecture; Istanbul, Turkey; Year IV Mimar Sinan University of Fine Arts Faculty of Architecture; Istanbul, Turkey; Graduate Architect Mimar Sinan University of Fine Arts Faculty of Architecture; Istanbul, Turkey; Year IlI University of Prishtina Faculty of Philology; Section English language; Prishtina, Kosovo; Year III
Lutviye Muci
Selen Suphiye Kandemir
Taulant Abazi
<!-- image -->
<!-- image -->
DUKJE DRITARES
WINDOW VIEW
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
## Shtëpia e Familjes KIRAJTANI 5. House of the KIRAJTANI Family
Emërtimi statusi i objektit Shtëpia e Shemsedin Kirajtanit gjendet në listën e objekteve të evidentuara të Institutit për Mbrojtje të Monumenteve në Prizren
Lokacioni Shtrihet në qendrën e qytetit të Prizrenit, e rrethuar nga objekte të tjera të banimit. Adresa: Rruga "Shuaip Pashë Spahiu" , no.15.
Koha e ndërtimiti Në bazë të bisedës së bërë me pronarë të shtëpisë, ky objekt është ndërtuar në fillim të shekullit XIX. Në vitin 1970 është ndërtuar një aneks në anën veri-perëndimore të objektit.
<!-- image --><eos> |
<bos>Dispozita Urbanistike Objekti gjendet në zonën e të mbrojtur të Prizrenit, gjegjësisht në nënzonën e të zonës historike të Priz parë parë renit.
Tipologjia / etazhiteti Është shtëpi qytetare me karakteristika vendore, e formësuar në dy kate dhe bodrum. E projektuar si shtëpi me dy etazha, kati i i së cilës do të shtrihej në tërë sipërfaqen e përdheses, objekti nuk është përfunduar për arsye ekonomike, duke e lënë në gjysmë katin e dhe duke gjetur një zgjidhje, e cila mbulon dy anët e mbetura të përdheses, me kulm dy ujor. parë parë
Destinimi fillestar dhe tanishëm - shtëpi banimi.
Pronësia shfrytëzuesitprivate Arlind Kirajtani dhe familja e tij. Gjendja aktuale teknike e objektit Objekti është në gjendje jo të mirë, pasi ka çarje në katin e dhe në bodrum. Gjendja aktuale e shtëpisë parë
SHTËPIA KIRAJTANI KIRAJTANI HOuSE
DEKORIM NË FASADË FACADE DECORATION
<!-- image -->
HAJATI PORCH
<!-- image -->
HARKU DHE TAVANI BEAM AND CEILING
<!-- image -->
Designation / status of the building The house of Shemsedin Kirajtani is on the list of evidenced buildings for the Institute for the Pro tection of Monuments in Prizren
Location The house is situated in the city centre of Prizren, surrounded by other residential at 15 Shuaip Pashë Spahiu Street. buildings,
Building period According interviews with the house owners, the building was constructed at the beginning of the 19th century. In 1970 an annex was built on the north-west side of the house
Urban location The building is situated in Protection Zone 1 in Prizren, and respectively in Sub-Zone 1 of the Historic Zone of Prizren.
TypologylLevels This house is an example of a urban citizen house, characterised by local features, and built over two storeys with a basement. Designed as a two-storey house, the first floor would have sat directly above the ground floor but the building remained unfinished because of economic conditions. Therefore only only a part of the first storey was completed; and a solution was found to cover two sides ofthe first storey with a double pitched roof.
Original and present use Residential house.
Ownershiplresidents Private ownership by Arlin Kirajtani and his family.
nuk është e favorshme, edhe pse është e banueshme. Në objekt është e nevojshme të bëhen intervenime për rehabilitimin e konstruksionit mba jtës, në mënyrë që të shtohet jetëgjatësia e objektit.
Dokumentacioni teknik ekzistues rreth objektit objekti nuk është rilevuar deri më tani
Materialet dhe teknika e ndërtimit Themelet dhe cokla (muret 1 metër mbi dhe) janë nga guri dhe llaçi, kurse pjesa tjetër e përdheses është ndërtuar me qerpiç të lidhur me Ilaç;
Tipi kulmit dhe mbulesa Nën kulmi është ndërtuar me stilin bondruk, kulmi ka konstruksion nga druri i mbuluar me tjegulla në formë lugjesh.
6 zat e ndërtimit Në lidhje me fazat e hershme të ndërtimit nuk kemi informata të sakta, përpos kohës kur supozohet kur është ndërtuar objekti. Në vitin 1970 është shtuar aneksi në anën veri-perëndimore të objektit.
Elementet karakteristike të fasadës Fasada është simetrike, me elemente karakteristike të ndërtimeve tjera në Prizren, por me një veçanti në dukje e cila vjen si pasojë e mospërfundimit të objektit. Dhomat në katin e parë, japin pamjen e një baxhoje të madhe në kulm. Elementet karakteristike të enterierit Dritaret, tavanet, dollapët; janë nga druri të përpunuara me shumë mjeshtri. Dyshemetë janë të shtruara me material druri, përpos pjesës së bodrumit që nuk është shtruar,
Current technical condition of the building The building is in poor condition; with cracks in the walls ofthe first floor and in the base ment. The current building is habitable but not ideal, so it is necessary to rehabilitate the main construction of the building in order to increase the lifespan of the building:
Technical documentation The house has not previously been surveyed.
Materials and construction methods The foundations and the plinth (perimeter walls at 1 meter above ground level) are made of stone and mortar; while the walls on the ground are made of clay with mud joints. floor
Roof type and coverage The roof construction is of the bondruk system; a timber structure covered with concave tiles clay
Construction phases There is no exact information relating to construction phases, except for the period when the building was erected. An annex was added to the north-west side of the house in 1970 prior
Specific elements in the facade The facade of the building is symmetrical, with characteristic features found on old traditional houses in Prizren, although unique in possessing an unfinished first floor. Rooms on the first floor give the appearance of a large dormer in the roof.
<!-- image -->
DERA HYRËSE ENTRANCE DOOR
<!-- image -->
DUKJE E DRITARES
WINDOW VIEW
është nga dheu. Dhomat në përdhesë janë të lidhura përmes korridorit cili është nën nivelin e dhomave për 60 cm. Hyrja nëpër dhoma bëhet përmes shkallëve individuale për secilën dhomë. Lidhja kateve bëhet tavaneve prej druri me dekorime mjaft të bukura. Si elemente të rëndësishme kulturore janë pasqyrat e dekoruara që janë sjellë nga Turqia nga gjyshi i pronarit Qamil Kirajtani; i cili me profesion ka qenë berber.
Rrethina (Objektet, oborri, bërimi) Hyrja në shtëpi bëhet nga dera kryesore, përmes oborrit të përparmë që është shtruar më kalldrëm. Në oborr gjendet ahri; i cili po ashtu është i vjetër sa shtëpia. Oborri është i gjelbëruar më një kopsht të këndshëm dhe të kultivuar me kujdes. Lisi manit dhe hurmës së egër bëjnë fllad shtëpisë gjatë kohërave të nxehta. Në oborr shihet kanali, ku kalonte uji lumit që përdorej për nevoja të shtëpisë, dhe vazhdonte në oborret fqinje. Instalimet në shtëpi janë: ujësjellësi; kanalizimi; rryma elektrike, telefoni dhe interneti. Këto janë shtuar me kalimin e kohës, për adaptimin e nevojave jetësore.
Konkluzioni Është më se nevojshme që të ruhet kjo shtëpi, të mirëmbahet dhe të prezantohet si trashëgimi e veçantë arkitektonike e qytetit të lashtë të Prizrenit.
Specific elements in the interior Windows, ceilings, and lin ing boards are made of wood and skilfully crafted. Floorboards are laid throughout the house, except in the basement which is unpaved and made of compressed earth. Rooms on the ground floor are connected by a hall which is 60 cm below their floor level and each is entered up separate steps off this hall. A dogleg (L-shaped) staircase connects the two storeys. The highly decorated wooden ceilings are noteworthy. As from Turkey by the house owner's barber grandfather; Qamil Kirajtani; remain a feature of the house.
Surrounding buildings and setting The house is entered through the front (paved with kalldërm cobble stones) arriving at the main wooden door. The ahri (stable) which is as old as the house, is located in this front The itself is a lovely; carefully tended garden, with a mulberry tree and wild date-palm creating breezes during hot sum mer A channel, carrying water from the river for the house's needs, remains visible and extends into neighbouring yards. Services installed in the house include a mains water supply and canalisation; electricity; tele phone and internet; and were installed later to meet the residents' needs. yard yard. yard days.
Conclusion This house should be preserved, maintained and pre sented as an example of architectonic heritage of high value in the ancient city of Prizren.
<!-- image --><eos> |
<bos>DETAJ DERËS DOOR DETAIL
<!-- image -->
JYKLYKU
JYKLYK
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
SECTION A-A
<!-- image -->
<!-- image -->
DETAIL 1
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
## Ekipi punues
## Mbikëqyrës: arch. Enes Toska CHwB dhe id.a. Nol Binakaj CHwB
- Jeta Nallbani
- Erodita Elshani
Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës- drejtimi Arkitekturë, Gjakovë, Kosovë, Viti IV Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Prishtinë, Kosovë, Absolvente
- Boiken Koçi
- Denis Kraja
## Working Team
Supervisor: arch. Enes Toska
and i.d.a. Nol Binakaj - CHwB
- Jeta Nallbani
- Erodita Elshani
- Boiken Koçi
- Denis Kraja
University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, SectionArchitecture, Gjakova; Kosovo; Year IV University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, SectionArchitecture, Prishtina, Kosovo; Final year student UF.O University; Faculty of Applied Sciences, Section Architecture, Tirana, Albania, Year III U.FO University Faculty of Applied Sciences, Section Architecture, Tirana, Albania, Year II
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
## Shtëpia e familjes MASHKULLI 6. The House of the MASHKULLI Family
Kursi i shkollës verore me temën Arkitektura tradicionale dhe metodat e dokumentimit; për detyrë ka caktuar dokumentimin e banesës qytetare shqiptare të shekullit të XVIII dhe XIX. Shtëpia që është dokumentuar nga grupi C është shtëpia e familjes me mbiemër Mashkulli.
Vendi Gjatë asaj kohe, qendër e qytetit të Prizrenit ishte pjesa me ndërtimin e Xhamisë Bajrakli dhe Medresesë që tani njihet si vendi ku u mbajt Lidhja e Prizrenit. Në këtë zonë familja Mashkulli kishin ndërtuar shtëpinë e tyre në afërsi të këtyre përmbajtjeve.
Periudha Mendohet se koha e ndërtimit të shtëpisë së Meshkujve ishte rreth dyqind vite më atëherë rreth vitit 1800, para ndërtimit të Lidhjes së Prizrenit\_ parë
Tipologjia Oborri shtëpisë së Meshkujve ishte pasuruar me disa përmbajtje, selamllëkun; haremin dhe çardakun. Selamllëku apo shtëpia mikpritëse ishte shkatërruar rreth viteve 1980. Familja Mashkulli në atë kohë merrej me tregti dhe për këtë arsye çardaku i shtëpisë ishte i zgjatur deri te lumi, cili çardak shfrytëzohej për tregti dhe për dyqane të shme si këpucëtar. Çardaku është shkatërruar me ndërtimin e objektit të Kuvendit Komunal rreth vitit 1954. Shtëpia që është rilevuar; në atë kohë është quajtur harem; apo shtëpia kryesore duket të ketë tipologji të banesës qytetare shqiptare me ndikim të kulturës islame dhe turke ndryp.sh.
Ndërtuesit Sipas informatave që janë marrë, ndërtuesit e shtëpisë mendohet të kenë qenë nga Tetova; pasi që edhe llaçi që është përdorur
SHTËPIA MASHKULLI MASHKULLI HOUSE
<!-- image -->
SHTËPIA MASHKULLI MASHKULLI HOusE
<!-- image -->
TJEGULLAT ARGJILËS CLAY TILES
<!-- image -->
<!-- image -->
Location During the century the centre of Prizren was located near the Bajrakli Mosques and Medrese, nowadays known as the League was where the Mashkulli family built their residential house\_ 19th
Period Based on an interview with family members, it is assumed that the Mashkulli Family house was built two hundred years ago, some time during the 1800s, before the League of Prizren was held.
Typology Other buildings in the house's yard were the selamllëk, the harem and the çardak. The selamllëk (house for guests) was destroyed during 198os. The Mashkulli family were traders in the past and the çardaku (closed gallery) was extended to the riverside, being converted into a number of shops, such as for a shoe maker. The gallery was destroyed in 1954 when the Municipal Assembly building was built. The building which had previously been documented; was the harem (main house) and represents a typology of Albanian citizen house showing the influence of Muslim and Ottoman culture
Construction craftsmen According to the information obtained and analysis ofthe mortar used in construction; it appears that the crafts men who built the house came from Tetova. Although it is not known exactly who drafted the plan; it is supposed that the plan was borrowed from another house which belongs to Mashkulli Family; 300 metres from the house under investigation. This house is over 300 years old. house
në ndërtimin e shtëpisë është bartur nga Tetova. Plani i shtëpisë nuk dihet saktësisht nga është marrë, por është bërë e ditur se ekziston edhe një shtëpi e të njëjtës familje 300 m shtëpisë së rilevuar në lagjen Ralin me të njëjtin plan. Mendohet të jetë kopje e huazuar e asaj shtëpie me vjetërsi mbi 300 vjet. larg
Teknika e ndërtimit Në katin e përdheses, themelet në disa pjesë arrijnë deri në plafon. Ato janë të krijuara nga guri. Lidhja e në mes vete është bërë me materialin e kombinuar nga Ilaçi, qereçi, zalli, vezët dhe dhjami. Kjo gjë ka ndikuar në lidhjen më të fortë të gurëve dhe, po ashtu mbrojtjen nga lagështia. gurit
Konstruksioni shtëpisë ka qenë nga skeleti drurit quajtur 'hatull'i cili ishte i mbushur me qerpiç: Nëpër mure ishin të vendosur gypat që çonin ngrohjen për objektin. Qymlekllëku apo stufa ngrohjes ishte vendosur në dhomë, nga qymlekllëku përcillej nxemja, cila bëhej me anë të djegies së drunjve. Ngrohja e ujit me anë të këtyre gypave është bërë në hamamgjik. Muret janë mbajtëse, të punuara me qerpiç: Kulmi ka konstruksion druri dhe është mbuluar me qeremide; të cilat flenë mbi shindra për-
Etazhiteti dhe funksioni Etazhiteti shtëpisë së Meshkujve ka qenëqë ngafillimi P + 2. Funksioniishtëpisë është prezantuar në vizatimet projektit Konfiguracioni terrenit dhe planimetria Terreni ka qenë pjerrët dhe në oborr haremi ka në nivel më të ulët se Selam Ilëku. qenë
Construction techniques In some parts of the ground floor; the foundation walls reach the ceiling and are made of stone. The connection of stones was through a combination of various materials such as mortar; grit, eggs and fat. These materials improved the jointing between stones and protected the wall from moisture. The house construction was of a wooden frame, called 'hatulla" , which was filled with clay. Pipes within the walls spread heat around the building from a wood-burning stove (qymlekllëk) which was placed inside the room. Water used in the hamamgjik (bathroom) was warmed through these pipes. Retaining walls are made of clay: The roof is timber framed and covered with tiles lime, clay-
6 nction The house of the Mashkulli Family had been constructed consisting of a ground floor and two upper floors. The on three levels, function of the house is presented in the project drawings. Area configuration and plan
The house was sited on an incline and the harem was located at a lower level than the guests' house. The river through the guests' house and directed through pipes into the centre of the town for the citizens' use. Because of the changes in the position of the Lumbardhi River; the building is now situated in an almost flat area. passed
Status and condition Compared to its heydey; the building tois in very poor condition and lacking space for the numerous families living there day `
DUKJE DRITARES WINDOW VIEW
<!-- image -->
DORËZ VJETËR OLD KNOB
<!-- image -->
Lumi ka kaluar kah Selamllëku dhe, nëpërmjet gypave; është orientuar kah qendra për nevoja të qytetarëve. Për shkak të ndryshimeve që kanë ndodhur më pozitën e shtratit të lumit, sot shtëpia gjendet në terren pothuajse të rrafshët.
Statusi dhe gjendja Gjendja e shtëpisë, në krahasim me kohën ndërtimit është e mjerueshme. Është hapësirë shumë vogël për të jetuar disa familje në të.<eos> |
<bos>DEKORIM NË ENTERIER INTERIOR DECORATION
<!-- image -->
SHKALLËT € BRENDSHME INTERNAL STAIRS
<!-- image -->
<!-- image -->
JYKLYK JYKLYK
ROZETA WOODEN CEILING
<!-- image -->
KONSTRUKSIONI CONSTRUCTION
<!-- image -->
## Banesa e shekullit XVIII XIX
Qyteti Prizrenit shquhet për vjetërsinë që ka me ndërtimet e vjetra të banimit. Duke filluar nga Kalaja që gjendet në maje të qytetit, duke zbritur poshtë përgjatë pjerrtësisë dhe deri në rrafshin e qytetit, Prizreni është pasuruar me ndërtime të kohëve të vjetra. Qyteti Prizrenit përmban banesa të tipologjisë qytetare tipike me vëllime më të mëdha në krahasim me ato të tipologjisë së fshatrave. Pikërisht tipi banesës qytetare shqiptare që gjendet në Prizrenit, nuk paraqitet si tip banesës së pastër qytetare shqiptare për shkak të shfrytëzuesve. Shfrytëzuesit e banesës qytetare të Prizrenit dhe, gjithashtu, ndërtimet janë të ndikuara nga fryma e kulturës bizantine, islame dhe turke të shekujve XVIII - XIX. qytetin kishin ndikim të madh në ndërtimin e banesave të asaj kohe, po ashtu familjet tregtare gjithnjë kishin ndikim për ndërtimet që do të bënin në mënyrë që të përmbushnin kushtet e tyre për jetesë sa më të mirë.
## Dwellings of 18th 19th century
Prizren is city famous for its old, traditional dwellings. Starting from the Castle, which dominates the city; and dropping down along the mountain side to the part of the city that lies on the plain, Prizren's urban landscape is enriched with numerous historic buildings. Prizren has several urban residences, larger in volume than rural dwellings, but do not represent a typical example of the urban house in Kosovo. The diversity of the town's inhabitants, influencing each other in social and cultural terms, also had an impact on building and construction and the legacy of Byzantine, Muslim and Ottoman culture during the 18th and centuries is visible. they 19th
Houses with a gallery are representative of the typical Albanian house, in comparison to other places in Balkans. Social; economic and climatic conditions and topography influenced greatly the construction of dwellings during this period; but the lifestyle demands of individual families also had an important impact on the way of building:
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
SECTION B-B
<!-- image -->
<!-- image -->
SOUTH FACADE
<!-- image -->
EAST FACADE
<!-- image -->
## WEST FACADE
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
## SKETCHES
## Ekipi punues
Mbikëqyrës: i.d.a. Jusuf Xhibo - IMM Pz.
- Dafinë Gashi
- Gentë Retkoceri
- Everest Çorbaxhi
- Faik Berisha
Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti IV Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti IV Universiteti Politeknik Tiranës Fakulteti i Inxhinierisë së Ndërtimit, Dega Arkitekturë, Tiranë, Shqipëri; Viti V Universiteti Prishtinës Fakulteti Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës, Drejtimi Arkitekturë, Prishtinë, Kosovë, Viti III
## Working Team
i.d.a Jusuf Xhibo IPM Pz
- Dafinë Gashi
- Gentë Retkoceri
- Everest Çorbaxhi
- Faik Berisha
University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture; Prishtina, Kosovo; Year IV University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year IV Polytechnic University of Tirana Faculty of Civil Engineering, Section Architecture, Tirana, Albania, Year V University of Prishtina Faculty of Civil Engineering and Architecture, Section Architecture, Prishtina, Kosovo; Year III
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
## Shtëpia e Familjes QYSE 7 House of Family QYSE
## Rruga "Vatrat Shqiptare" , nr.46, Kompleksi Marash, Prizren
Shtëpia e Familjes Qyse është vendosur në pjesën lindore të qendrës së Prizrenit:. Kjo zonë quhet Marash dhe gjendet në zonën e të mbrojtur të Prizrenit. Shtëpia gjendet në rrugën e cila vazhdon kah Parku Marashit dhe Lugina e Lumëbardhit. Rruga ka qenë e shtruar me kalldrëm deri në vitin 2003, kur u zëvendësua me blloqe të betonit. Pranë shtëpisë, në anën jugore, gjendet edhe një shtëpi e vjetër; e cila gjithash tu daton nga shek. XIX. Të dy këto shtëpi kanë pamje kah Lumëbardhi. Në anën lindore të shtëpisë gjendet shkëmbi i kodrës, mbi të cilin dominon Kalaja e qytetit. Konfiguracioni terrenit ka ndikuar në formësimin asi metrik të shtëpisë Qyse dhe shtëpive tjera në fqinjësi. parë
Shtëpia ka dy etazha. Konzolla në fasadën ballore është realizuar përmes konstruksionit nga druri, ashtuquajtur erkere, duke dalë nga gabariti katit përdhesë. Fasada ballore është karakteristike më konzoIlën, strehën e kulmit dhe dritaret e mëdha simetrike në katin e parë që mundësojnë pamje të mrekullueshme të lumit. Vizurat qytetit kanë luajtur rol të rëndësishëm në formësimin arkitekturës së banimit në Kompleksin e Marashit dhe në Nënkala. Dritaret në katin përdhesë, me pamje kah rruga janë shtuar më vonë me rast të renovimit të shtëpisë.
SHTËPIA QYSE
<!-- image -->
SHTËPIA QYSE QYSE HOusE
<!-- image -->
FASADA BALLORE FRONT FACADE
<!-- image -->
FASADA ANËSORE SIDE VIEW
<!-- image -->
## Vatrat Shqipater Street, no.46, Marash Complex; Prizren
The private house of the Qyse Family is located in the eastern of the city centre of Prizren, in the Marash area, and is in Protection Zone 1. The street continues to Marash Park and the Lumbardhi Valley. It was paved with kalldërm (cobble stones) until 2003, when these were replaced with concrete pavers. Another old house is located next to the Qyse Family house, on its south side, and dates from the 19th century: Both have views ofthe Lumbardhi River. The cliff, from which the Fortress dominates, forms the eastern edge of the house. This topography has generated the asymmetrical position of this and neighbouring houses. part
The house has two storeys. The gallery of the front facade is of erkere wooden construction; arising from the volume of ground floor. The front facade is characterful, consisting of a gallery roof eaves and symmetrical windows on the first floor which give onto beautiful view of the river bank. This view was important in the residential architecture for many houses in Marash and the Lower Kalaja area. The openings in the ground floor facing the main road were added during the house's most recent renovation. large,
Historia Kjo shtëpi është pronësi private e Familjes Qyse, që nga viti 1956, kur Imer Ibrahim Qyse e bleu nga Ramiz Maksut Zhëllta. Imer Ibrahim Qyse (1926-1991) ka qenë nëpunës lartë, dhe kjo tregon fuqinë e shtresave të caktuara shoqërore për të pasur në pronësi, shtëpi në qendër të qytetit. Këta dy persona kanë vdekur; por kontrata e shitblerjes së shtëpisë është ruajtur. Në kontratë, vlera shtëpisë është shënuar 330.000 dinarë dhe shtëpia përshkruhet si dykatëshe.
Pronarja aktuale e shtëpisë është Besa Qyse (1962) me të cilën e kemi bërë intervistën. Ajo jeton në këtë shtëpi nga viti 1978, kur është martuar me Ibrahim Qysen (1955-1995), i birii Imerit. Djali i saj Edis, kunata Flanza dhe nipërit Ibrahimi dhe Nisa jetojnë, po ashtu në këtë shtëpi.
Nga fotografitë familjare të vitit 1978, mund të shohim gjendjen një pjese të shtëpisë, oborrin dhe rrugën; të cilët kanë pësuar disa ndryshime me kohë. Dëshmitarë të historisë së shtëpisë janë vetë shtëpia; e cila kra has disa intervenimeve ende e ruan origjinalitetin dhe anëtarët e familjes, të cilët besojnë së shtëpia mund të jetë ndërtuar para 180 viteve (rreth vitit 1830).
Në vitin 1996, shtëpia është renovuar; me ç'rast janë bërë disa interven ime në konstruksionin e shtëpisë për ta adaptuar atë, në mënyrë që ti përmbush nevojat jetësore të banorëve.<eos> |
<bos>Oborri ka qenë shtruar me kalldrëm; por sot hapësirat ndërmjet gurëve janë mbushur me Ilaç. Deri në vitet 80, në oborr gjendej pusi; uji ka qenë pranishëm në të gjitha oborret e shtëpive në Marash.
History This house has been privately owned by the Qyse Family since 1956, when Imer Ibrahim Qyse bought the property from Ramiz Maksut Zhëllta. Imer Ibrahim Qyse (1926-1991) was an officer; and owning property in the centre of town was a marker of social standing: Although he is now deceased, the deeds to the property have been preserved, revealing that the of the house was noted as 330,000 dinars and that it is described as a two storey building: price
The current owner of the house, Besa Qyse (b. 1962), was interviewed. She has lived there since 1978, when she married Ibrahim Qyse (1955grandchildren, Ibrahim and Nisa, live there too
Family photos from show the condition of one part of the house courtyard and the street; which has changed over time. The house is a original. The family believes that house is around 180 years old, and built in the 18305. 1978
The house was renovated in 1996, with changes in its construction neces sary to fulfil the everyday needs of its residents-
The courtyard was previously paved with traditional cobble stones but todaythejoints are filledwith mortar: Waterwas present inall house yards in the Marash Complex and there was a well in the until the The entrance gate was made of wood, with an old metal knob, before it was replaced in 1996 with a new one, without any aesthetic value\_ yard 198os.
PAMJE NGA OBORRI
<!-- image -->
VIEW FROM YARD
<!-- image -->
DETAJ KONZOLLËS
CANTILEVER DETAIL
PAMJE DRITARES
<!-- image -->
WINDOW VIEW
KONSTRUKSIONI KULMIT ROOF CONSTRUCTION
<!-- image -->
Dera e hyrjes ka qenë nga druri me një dorëz të vjetër nga metali, por është zëvendësuar në vitin 1996 me një derë të re që nuk ka ndonjë vlerë të veçantë estetike.
Planimetria e shtëpisë Përdhesa ka pasur vetëm një dhomë, që ndriçohej nga një dritare e vogël kah rruga dhe një korridor të vogël të errët. Hyrja në korridor bëhej përmes oborrit të brendshëm kah ana veriore Pas renovimit; në përdheses është shtuar edhe hajati, prej nga tani bëhet hyrja në përdhesë, ku gjenden dy dhoma (të vendosura linearisht me hajatin) dhe nyja sanitare me formë jo të rregullt; që gjendet në anën majtë të dhomës së dytë (në anë lindore të shtëpisë). Nyja sanitare daton që nga koha kur është ndërtuar shtëpia. Në përdhesë ka ekzistuar vetëm një dritare e e cila kishte pamjen kah rruga. Gjatë renovimit në vitin 1996, dy dritare më të mëdha kah rruga janë hapur si dhe një dritare në hajat. vogël,
Hyrja e dytë në shtëpi është kah ana lindore të hajatit, përmes shkallëve që të shpien në katin e Këto shkallë janë shtuar më vonë, ndërlidhja ndërmjet kateve bëhej përmes shkallëve të brendshme që kanë në korridor; të cilat nuk ekzistojnë sot. Duke vazhduar ecjen nëpër oborr shohim një hyrje të dytë në përdhesë që na shpie në kuzhinën verore, mbi të cilën gjendet ballkoni. Gjatë vitit 1995, në vend të mutfakut të vjetër me dyer dhe dritare të drurit, është ndërtuar një kuzhinë e re verore, me sanitare, ballkonin dhe shkallët në anën veriore të oborrit. parë. qenë nyjën
## Plan of the house:
Groundfloor This used to contain only one room; lit by a small window facing the street, and a small dark corridor. Entrance to the corridor was through the north from an inner After the renovation; a hajat (porch) was added to ground floor; marking the entrance. further rooms and an irregularly shaped bathroom were aligned with this porch, on the left side of a second room on the eastern side of house. The bathroom dates the house's construction. yard. Two from
There was only one small window on the ground floor facing the street. During renovation in 1996, two bigger windows were opened onto the street; as well as a window in the porch:
The second entrance to the house is on the east side of the porch; via stairs which lead to the first floor. These stairs were added later; the storeys were earlier connected by internal stairs placed in the corridor; but which do not exist today.
Proceeding through the reveals another entrance on the ground floor; leading to a summer kitchen. The space is irregular; and had earlier been the location of a mutfak (summer kitchen) with timber windows and doors, and a terrace with metal railings. In 1995 a new summer kitchen replaced the old mutfak, above which is a bathroom and balcony with stairs on the north side. yard
PAMJE DRITARES WINDOW VIEW
<!-- image -->
DETAJ DOLLAPIT BOARD DETAIL
<!-- image -->
Kati i parë Holli veri-perëndimor është hapësira që e ndeshim pas hyrjes nga shkallët dhe ballkoni. Nga holli mund të ngjitemi në kulm, që është në gjendje të Gjithashtu; edhe tavani hollit është në gjendje të keqe. Tavani është nga druri, me dërrasa paralele, të ngjyro sura me ngjyrë të bardhë, por pa ndonjë dekorim specifik. parë keqe.
Në anën perëndimore të katit të gjenden dy dhoma të fjetjes me pamje kah lumi. Tri dritare me dy krahë të vendosur në murin perëndi mor; ndriçojnë dhomat dhe mundësojnë një pamje të mrekullueshme të qytetit dhe lumit. Dritarja vogël, vendosur në dhomën jugore, mundëson pamjen kah Xhamia e Sinan Pashës. Dritarja e vjetër është zëvendësuar më vonë me një dritare të re, përderisa dritaret të tjera në katin e të janë origjinale. Gardëroba e vjetër arallëk, ende e kryen funksionin fillestar dhe gjendet pranë dhomës jugore. parë parë gjitha\_
Në të kaluarën, në anën veri-perëndimore të katit të ka ekzistuar hamamgjiku; me stufën për ngrohje të ujit, nyjën sanitare, hapësirën për ndërrim dhe në pjesën e mbetur të katit ishte dhoma e ndejës. Pas renovimit; në katin e parë, janë bërë disa ndarje, me ç'rast tani janë dy dhoma të fjetjes, holli, depo dhe dy banjo. parë
Konstruksioni dhe materialet Konstruksioni kulmit që mbulon tërë shtëpinë është gjithashtu në gjendje të keqe: Konstruksioni është nga druri, ndërtuar me "një karrige" . Deri më sot, konstruksioni kulmit ka pësuar shumë pak ndryshime. Kulmi mbulohet me tjegulla nga argjila, me një detaj specifik që rrethon fasadat e shtëpisë,
First floor Ascending the stairs by the balcony arrives at the irregularly shaped hall at the northeast of the building: Windows onto the balcony are original. The roof is accessible from this hall but, as with the hall's ceil ing, is in poor condition. Made of wood and lined with boards it is stained white and contains no decoration of note. In the past, a hamamgjik (bathroom), with stove, toilet and changing space, was located in the northwest side of the first floor. The rest of the storey was a room. After the renovation, some changes were made to the first floor and today it consists of two bedrooms, a hall, storage and two bathrooms . living<eos> |
<bos>The west side of the first floor contains two bedrooms facing the river. Three double opening windows in the west wall provide light to the rooms andofferabeautifulviewtowardsthecity andriver Asmallwindow, placed in the southern room gives views of the Sinan Pasha Mosque. This old window was replaced with a contemporary fitting during the renovation, while the other windows on the first floor are all original. The old wardrobe has retained its original function and sits next to the southern room.
Construction and materials The entire roof, constructed in tim ber with a single truss system; is in poor condition. There have been mi nor changes in the roof construction until now. The roof is covered with tiles, with characteristic detail where the two layers of roofing above the facades are of stone tiles which were used for their self-weight. Stone is used also as the main construction material in the basement and walls. The thickness of the walls was intended to keep the interiors cool clay
ku dy shtresat e para të mbulesës së kulmit janë nga rrasat nga guri. Rrasat e janë vendosur për shkak të peshës së tyre, për stabilitet. Guri, gjithashtu është përdor si material ndërtimor në themele dhe mure Trashësia e mureve është planifikuar në atë mënyrë, që të mbajnë freskinë në ditët e nxehta të verës, dhe të ruajnë nxehtësinë në ditët e ftohta të dimrit. Muret janë mbushur me qerpiç dhe druri është përdor për sistemin bondruk, për dyshemetë, hajatin dhe konstruksionin kulmit. Fasada kah rruga dallohet me erkeret e Shtëpisë Qyse, e cila së bashku me shtëpinë fqinje krijojnë një kompozim të jashtëzakonshëm të arkitekturës tradicionale në qytetin e Prizrenit. gurit
MATJET NË TERREN FIELD MEASUREMENTS
<!-- image -->
during the hot summer months, and warm during cold winter are filled with qerpiq-, a clay and wood combination used for bondruk system which forms the floor; gallery and roof construction. The street facade is articulated by the wooden cantilever of Qyse House, which together with neighbouring house creates a beautiful composition of tradi tional architecture in the city of Prizren. days. They
FOTOGRAFI TË VJETRA
<!-- image -->
OLD PHOTO
<!-- image -->
<!-- image -->
BALCONY
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
## NORTH FACADE
<!-- image -->
<!-- image -->
## SOUTH FACADE
WINDOW DETAIL 1.20
<!-- image -->
## Ekipi punues
## Mbikëqyrës: BA. Senta Haliti CHwB
- Arjon Kadillari
- Almelda Toska
- Krenar Dauti
Universiteti Politeknik Tiranës Fakulteti i Inxhinierisë së Ndërtimit, Dega Arkitekturë, Tiranë, Shqipëri, Viti III Universiteti Politeknik Tiranës Fakulteti i Inxhinierisë së Ndërtimit; Dega Arkitekturë, Tiranë, Shqipëri; Viti IV Universiteti i Tetovës Fakulteti i Arkitekturës Tetovë, Maqedoni Viti III
- Jelena Pavližié
Universiteti i Beogradit~ Fakulteti Filozofik Departamenti Historisë së Artit, Beograd, Serbi, Viti IV
## Working Team
## Supervisor: BA. Architecture Senat Haliti CHwB
- Arjon Kadillari
- Almelda Toska
- Krenar Dauti
Polytechnic University of Tirana Faculty of Civil Engineering Section Architecture, Tirana, Albania, Year III Polytechnic University of Tirana Faculty of Civil Engineering Section Architecture, Tirana, Albania, Year IV University of Tetova Faculty of Architecture, Tetova, Macedonia; Year III
- Jelena Pavližié
University of Belgrade Faculty of Philosophy Department of Art History; Belgrade; Serbia, Year IV
## Evaluimi Evaluation
Pas përfundimit të rilevimit në terren dhe përpunimit grafik të punimeve; puna e studentëve u vlerësuar nga ana e ekipit të përbërë prej: IMMPz, Enes Toska dhe Nora Arapi CHwB. prof.
Pesë grupet prezantuam punimet e tyre, me ç'rast krahas prezantimit të punimeve; studentët treguan edhe përvojat që kanë hasur në terren. grafik
Puna dyjavore e studentëve, në terren dhe në zyre, u vlerësua lart nga ekipi vlerësues, me ç'rast vlen të ceket se, secili grup ka prezantuar në mënyrë të veçantë anët karakteristike të shtëpive tradicionale; që kanë hasur gjatë hulumtimit të objekteve.
Studentët pjesëmarrës në fund të projektit, janë pajisur me një certifikatë nga Universiteti Ndërkombëtar Veror i Prishtinës që nga universite tet të tjera evropiane me sistem ECTS, dhe një certifikatë nga CHwB, për arritjet e bëra gjatë kursit. Një kopje e punimeve të studentëve u dorëzua në Institutin për Mbrojtje të Monumenteve në Prizren. njihet
PROCESI EVALUIMIT EVALUATION PROCESS
<!-- image -->
PROCESI EVALUIMIT EVALUATION PROCESS
<!-- image -->
PROCESI EVALUIMIT EVALUATION PROCESS
<!-- image -->
PROCESI EVALUIMIT EVALUATION PROCESS
<!-- image -->
After the completion of field measurements and the graphic design of projects, the students' work was evaluated by a team consist ing of: Prof. Dr. Emin Riza; MA Teuta Jashari Kajtazi; ida. Jusuf Xhibo from IPM Pz; Enes Toska and Nora Arapi from CHwB.
Each group presented their work where besides the graphical presentation of projects they also shared their experiences in field. Two weeks of student work; on site and at the office, was highly appreciated by the assessment team; and it should be noted that each group demonstrated in their own way characteristic elements of traditional houses that had encountered during the documentation process.
At the end of the project, students received a certificate from Prishtina International Summer University; which is standard accepted by other European universities under the ECTS system; and certificate of achievement CHwB for their accomplishments during the course. A copy ofthe project drawings was delivered to Institute for the Protection of Monuments in Prizren from
## Përvoja nga terreni Experiences from the field
Rilevimi një shtëpie tradicionale paraqet një proces kompleks, ku përpos njohurive për matje dhe rilevim; personat që e bëjnë rilevimin, njihen edhe me elementet sociale të familjeve që jetojnë në ato shtëpi. Krahas njohjes së formësimit arkitektonik; konstruktiv urbanistik të shtëpisë, rilevuesi edhe me mënyrën e jetesës, tra ditat dhe zakonet e familjes që jeton aty. Një udhëtim nëpër kohë, mundësuar përmes tregimeve të pronarëve apo fotografive të vjetra, na mundëson ta krijojmë një përfytyrim se si dukej shtëpia në të kalurilevimit, nuk duhet ta shohim vetëm si një detyrë teknike; por si një studim i një historie që ngërthen secili objekt. Në këtë mënyrë, këto shtëpi tradicionale; përmes prezantimit po përjetësohen dhe po e fitojnë mundësinë e promovimit edhe për të tjerë. njihet
Documentation of a traditional house is complex process where, besides attaining knowledge of measurement and documenta tion techniques, the life and inhabitation of the house is experienced. In addition to a technical knowledge of architectural, constructional and urban elements of the house, the researcher is also introduced to the way of life, tradition and habits of the family. Stories told by residents or old photographs which show the life of the house in the past transport the researcher back in time. The documentation process is not only a techni cal process, but is survey of a history that encompasses each house.
PUNA NË ZYRE OFFICE WORK
<!-- image -->
PREZENTIMI TOTAL STATION TOTAL STATION PRESENTATION
<!-- image -->
Rilevimet e shtatë shtëpive gjatë këtij viti do të ishin të pamundura, pa qasjen pozitive të pronarëve të shtëpive, të cilët na kanë hapur dyert e jetës së tyre pa hezitim:
Gjatë procesit të rilevimit, është prezantuar kombinimi mjeteve tradicionale të matjes me mjetet moderne: metra të dorës, vagres, metra Ilaserik nivelmatës Ilaserik, aparatet fotografikë etj. Një prezantim shkurtër është bërë edhe në lidhje me metodën e rilevimit përmes Total Station metodë e avancuar e matjes digjitale.
Grupet e studentëve matjeve në terren janë familjarizuar me anëtarët e familjes që jetonin nëpër shtëpi. gjatë<eos> |
<bos>Kombinimi mjeteve të ndryshme të me punën palodhshme të studentëve në terren, të mbikëqyrur nga profesionistët; kanë dhënë në fund një rezultat të mirë, që po prezantohet tani në këtë publikim: punës
The documentation of the seven traditional houses would have been im possible without the positive approach of the house owners; who opened the doors oftheir lives without hesitation; becoming friendly with the vis iting students. During the documentation process, a combination of tra ditional working methods and modern tools were presented to students: classic meter rules, spirit levels, laser meters, laser spirit levels, cameras etc. A short presentation related to documentation methods with Total Station an advanced method of digital measurement was held.
The process of graphic documentation is allowing these traditional houses to be recorded, celebrated and perpetuated; and paves the way for a similar appreciation of historic buildings throughout Kosovo.
Combining these methods with the students' hard work in the field and supervised by professionals, allowed the good results presented in this publication.
<!-- image -->
PROFESORESHA SHQIPE NIXHA PROFESSOR SHQIPE NIXHA
<!-- image -->
PROFESORESHA TEUTA JASHARI KAJTAZI PROFESSOR TEUTA JASHARI KAJTAZI
PROFESOR EMIN RIZA PROFESSOR EMIN RIZA
<!-- image -->
GRUPI PUNUES WORKING GROUP
<!-- image -->
<!-- image -->
GRUPI PUNUES
<!-- image -->
WORKING GROUP
## Falëndërimet
## Falënderime të veçanta shprehim për:
- Hasan Hotin = drejtor IMM Pz
- Emsale Limani dokumentariste në IMM Pz
- Lulzim Pllana Universiteti Ndërkombëtar veror Prishtinës
- Familjen Bajmaku
- Familjen Bërlajolli
- Familjen Kirajtani
- Familjen Mashkulli
- Familjen Mullafazliu
- Familjen Rekathati
## Acknowledgments
## We would like to give special thanks to the following contributors:
- Hasan Hoti - Head of IPMPz
- Emsale Limani Secretary of IPMPz
- Lulzim Pllana Head of PISU programme
- The Bajmaku family
- The Bërlajolli family
- The Kirajtani family
- The Mashkulli family
- The Mullafazliu family
- The Rekathati family
ACKNOWLEDGMENTS
## Ekipi realizues i projektit dhe i publikimit
Publikuar nga:
CHwB
Redaktor:
Nora Arapi
Parathënia:
Sali Shoshi
Koordinatorët e projektit:
Nora Arapi dhe Enes Toska
Bashkëpunëtorët:
Prof. Dr. Emin Riza
Mr. Sc. Shqipe Nixha
MA. Teuta Jashari Kajtazi
Hyrja, Përmbledhja dhe Vlerësimi:
Nora Arapi CHwB
Ekipi mbikëqyrës nga IMMPz:
ida. Jusuf Xhibo
Ida. Fikret Tikvesh
Ekipi mbikëqyrës nga CHwB-ja:
Besart Dajçi , Senat Haliti, Nol Binakaj
Përgatitja finale e punimeve:
Kujtesa Godeni
Fotografitë:
Studentët pjesëmarrës në rilevim, IMM Pz dhe CHwB
Përkthimi:
Jehona Valla dhe Nora Arapi
Lekturimi në gjuhën angleze:
MA. Crystal Whitaker
Lekturimi në gjuhën shqipe:
Mr.sc. Agron Gashi
Frakton
Dizajn:
## Project and publication team
Published by:
CHwB
Editor:
Nora Arapi
Foreword:
Sali Shoshi
Project coordinators:
Nora Arapi and Enes Toska
Main contributors:
Mr. Sc. Shqipe Nixha MA. Teuta Jashari Kajtazi
Introduction, Summaries and Evaluation:
Nora Arapi
Supervising team from IPMPz:
i.d.a. Jusuf Xhibo
i.d.a. Fikret Tikvesh
Supervising team from ChwB:
Besart Dajçi, Senat Haliti, Nol Binakaj
Final preparation of the drawings:
Kujtesa Godeni
Images:
Participating students, IPM Pz and CHwB
Translation:
Jehona Valla and Nora Arapi
Text editing in English:
MA. Crystal Whitaker
Text editing in Albanian:
Mr.sc. Agron Gashi
Design:
Frakton
| Dokumentimi |
|--------------------------------|
| i shtatë shtëpive tradicionale |
| në Prizren |
| Documentation |
| of seven traditional houses |
| in Prizren |
Arkitektura
Tradicionale dhe Metodat
e Dokumentimit
Traditional
Architecture and Documentation
Methodologies
<!-- image -->
<!-- image -->
The Project was financed by:
<!-- image -->
Swedish International Development Agency SIDA
Dokumentimi i shtatë shtëpive tradicionale në Prizren
Documentation of seven traditional houses in Prizren
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image -->
<!-- image --><eos> |
<bos><!-- image -->
1
## ATENAT BRENDA GERMËS
4
## Muharrem Blakaj
## Atentat brenda germës L
Muharrem Blakaj
## Atentat brenda germës L
Redaktor
Mustafë Xhemaili
Korrektor
Adem Vuthaj
Ballina
Ekrem Gërvalla
Dizajni dhe faqosja Skënder Hajdari shajdari@hotmail com
Botues
SHKSH ,Mëmëdheu , ST. Gallen; Zvicër
U shtyp në shtypshkronjën ADEA Prishtinë
@Copyright 2007 Autori
Muharrem Blakaj
## ATENTAT BRENDA GERMËS L
Roman
Mëngjesi ishte i acartë. Ndërtesat dukeshin se kishin marrë pamje hijerëndë dhe solemne njëherësh. Kjo; ndoshta vinte nga afrimi i festes së vitit të ri. Pjesa më e madhe ndërmarrjeve tani sa kishin filluar pushimet dimërore, kurse vërejtja e qiellit; qysh tani përcaktonte një ditë të mistershme, një ditë të shifruar; një ditë të koduar që tinëzisht po hynte në jetën e tij! gri
Gjithsesi e ndjeu vetën të lehtë si një pendël, edhe pse vuante nga pagjumësia. Paskam fjetur një sonte, mendoi kthjellur: Kohë të gjatë prindërit ishin shqetësuar grimë
Pas një dremitje të shkurtër; Gjenerali u zgjua. Derisa shtriqej; vështrimin e mbante në një të pacaktuar; pastaj e hodhi mbi orën e dorës. Për një copë herë qëndroi ulur mbi shtrat. Shikimin e mbante të mbërthyer mbi jastëkun patrazuar të ish-gruas së tij. Kush e di se ku fle ajo tani, vetën me nostalgji. Ndoshta edhe unë u nxitova mendoi por. s'ka gajle, më mirë kështu. Me një kërcim sportiv u hodh nga shtrati. pikë pyeti për sëmundjen e tij. Kishte provuar shumë ilaçe për gjumë, të caktuara nga mjekët. Pa sukses. Pastaj kishte provuar Për disa vite kishin qëndruar në Gjermani, në Francë e Rusi, duke kërkuar mjek të specializuar për shërimin e kësaj sëmundje të rrallë! Kjo kohë; sa kishte qëndruar nëpër ato shtete; i kishte dhënë mundësi për mësimin e gjuhës gjermane, ruse, franceze, dhe deri diku edhe asaj angleze. Duke e se shqetësimet për pagjumësinë, ishin më të dëmshme se vetë pagjumësia, prindërit, dhunshëm të pajtuar me këtë fenomen të rrallë, kthehen në vendlindje. Por vet; gjithsesi nuk e kishte ndjerë fort peshën e pagjumësisë. Kjo; ndoshta i kishte ardhur për shkak se rrallë e kishte përjetuar ndjenjën e gjumit të thellë, përveç dremitjeve që i kishin shkaktuar një Iloj çrregullimi, e kishte degdisur shtigjeve të panjohura duke e dërrmuar deri në sfilitje! E kishte ndjerë se shkaktar i gjithë këtyre traumave ishte përdorimi shumë ilaçeve, prandaj kishte vendosur mospërdorimin e tyre. Me kalimin e kohës; kishte vërejt se çdo kishte filluar të rikthehej për së mbari! parë gjë
Mendja i shkoi në e tij, pranë dosjeve të radhitura njëra pas tjetrës; që me ditë të tëra kishte qëndruar sipër tyre duke u ndeshur me emra të imagjinuar burrash kapuçbardhë, zyrën
Koha për tu paraqitur në e qendrës ishte afruar: bëhej se ai boshllëk 1 mbushej me tingujt e një muzike gazmore që e shndërroheshin si të ishin ritme rrëqethëse mortore. Kjo i vinte si parandjenjë e ftesës. zyrën
me ato veshjet e tyre karakteristike, me koburet e varura në shokë e me pushkë në dorë, që kishin bredhur maleve duke luftuar kundër shtetit. Kjo ishte vetëm pjesa fillestare për plotësimin e dosjeve me të kaluarën e objektit që duhej hetuar.
Me lëvizje të ngathtë filloi të vishej. Ngadalë; mbërtheu kopsat e këmishës, veshi pantallonat e modës së fundit. Rregulloi kravatën; duke e fshehur pjesën e fundit të saj nën jelek, dhe fill pas, veshi pallton duke i mbërthyer kopsat njërën pas tjetrës. Para se të dilte, mori revolen dhe e futi në këllëfin e saftjanet, dhe duke hedhë një vështrim të shpejt nga dritarja; u nis!
Pasi doli në rrugë, kaloi përbri kafenesë Blu: Nga jashtë dalloi kamerierin, 1 cili sa kishte filluar nga përgatitja tryezave. përveç të tjerëve pensionist; zakonisht shkonin të pinin kafe dhe ti kalonin çastet e mërzitshme të ditës, ish-spiunët e dikurshëm, detektivë të rangut të lartë, ish-atentatorët e grupeve guerile; oficerë të lartë të shtatmadhorisë dhe hierarkisë ushtarake nga koha e Jugosllavisë së vjetër, udhëheqësit e reparteve speciale të OZNA-së' , të cilët, në të shumtën e rasteve; nga ndryshimet politike, duke filluar nga Informbyroja, programet e larta shtetërore për riatdhesimin e kombësive nga Serbia e jugut në Turqi dhe shtete të tjera, aksionet mbi mbledhjen e armëve, deri të përgatitjet e pareshtura të grupeve kundërshtare për grushtshtet, pra këta oficerë, kishin shpëtuar burgut, kishin përfunduar në pension të parakohshëm: Kafenenë e Aty, qysh pasi
vizitonin edhe çetnikë të konvertuar në komunistë, të cilët, pas lufte; gjatë ndjekjeve të bandave të armatosura kriminale ustashe apo balliste; kishin marrë ndonjë plagë, apo kishin mbetur të gjymtë! Ata, gjithë ditën pinin kafe dhe bisedonin me nostalgji për planet e tyre të dikurshme të përgatitura dhe të ekzekutuara me shestim djallëzor! vëmendjes, zakonisht ishin oficerët, apo ekzekutorët, të cilët, detyrat e tyre patriotike kishin kryer në Kosovë! Flisnin me zë të ulët dhe të mekur nga pleqëria, apo nga ndonjë sëmundje tjetër; dhe përmes atij zëri të drobitur; përpiqeshin të thurnin lavdinë e tyre të dikurshme, duke u mburrë për vrasjet dhe mizoritë që i kishin bërë atje. Zakonisht, nga fundi bisedës, nga zërat e tyre të lodhur; që rridhnin si një curril uji para shtërzimit; vërehej se nuk ishin të kënaqur me atë që e kishin bërë dikur; sepse kishin bërë pak, fare Pastaj fillonin ankimet e zakonshme për zyrtarët e tanishëm mediokër e të korruptuar; të cilët, pranë tavolinës, me një të rënë lapsi, i kishin shpërblye shqiptarët, duke e shkatërruar tërë mundin dhe gjakun e tyre të derdhur dikur! pak!
Rrugët ishin gjysmë të shkreta. Rrallë tek-tuk shihej ndonjë kalimtar 1 Pranë hyrjeve të ndërtesave shtetërore valonin flamujt festiv. Në rrugë, buzë trotuareve, shiheshin të radhitura veturat e parkuara, të mbuluara me brymë, që shkëlqenin si kokrriza në dritën e neonit. Trotuaret;, vende herët, mendoi kalimthi, dhe instinktivisht e shikoi orën e dorës.
Ngrohtësia e trupit që e kishte pasur sa ndodhej në shtëpi, tani kishte filluar të ftohej. Ajri ishte i ftohët dhe lagshtë.
Gjatë frymëmarrjes, nga i dilte avull. E ndjeu se faqet ju kishin bërë akull. Si nuk e mora një taksi, vetën dhe një herësh i shpejtoi hapat. goja pyeti
Krejt, pa pandehur e shpoi dhembja therëse në gjurin e djathtë. U skajua buzë trotuarit, dhe për një çast u bë gërmuq, duke e fërkuar me dorë vendin e dhembjes. Kjo dhembje, pothuaj e harruar; për herë të parë ju kishte rishfaqë gjatë stërvitjeve. Mjeku e kishte këshilluar të kishte kujdes e mos ta ngarkonte veten me ushtrime të tepërta. Plumbi që kishte vite që i kishte ngecur në brendi të pjesës së poshtme të gjurit; duhej operuar nga ndonjë klinikë e specializuar; dhe atë sa më parë që të jetë e mundur. Pastaj kishte caktuar ilaçe të forta ,voltaren" dhe i kishte thënë që pas një muaji të paraqitej prapë në klinikë. Që nga atëherë kishin kaluar më shumë se tre muaj, pa u paraqitur të mjeku. Po kush kishte kohë të merrej me luksoze të tilla? Plani nuk priste! Duhej nxituar. dhe ju bë se edhe ndalesa e çastit, derisa ti kalonte dhembja, nuk qe gjë tjetër vetëm humbje minutash taktikë, që do ta dëmtonin seriozisht planin!
Duke çaluar u nis!<eos> |
<bos>në kthesën e parë dalloi skajet e ndërtesës së qendrës, ku ishin edhe zyrat e Drejtorisë së II të Sigurimit Shtetëror: Ndërkohë në rrugë, dritat e neonit u shuan. Pasi u afrua më afër; pa muret e skajshme të ministrisë, të ndërtuara nga blloqe gurësh mermeri të mëdhenj, të tipit ,oniks" të sjellë nga Kosova. Bëri një kthesë nga e djathta; kaloi pranë ndërtesave të me njëra-tjetrën. Portat hijerënda të ndërtesave ishin të mbyllura. Larg, ngjitura
Në hyrje, në të dy krahët e përhershëm shtetëror, ishin varur edhe flamuj të tjerë festiv;
Me hapa u afrua pranë derës së rrethojës. Rojet e ndaluan. Pasi ua dha ftesën, ku ishte e shënuar dita, data dhe ora e caktuar për tu paraqitur; ata e lejuan të vazhdonte tutje. Tamam aty ku ishte hyrja, ndërtesa ishte e tërhequr nga brenda sikur të ishte shtyrë nga dikush. Dukej se ajo shtyrje nuk ishte gjë tjetër vetëm një krahëhapje; që ishte përgatitur enkas për gllabërimin e atyre që nuk i bindeshin vullnetit të saj hijerëndë. sportiv pak
të cilët, në mungesë të fërgëllimës, dukeshin si gjethe të vyshkura vjeshte, që pritej nga në çast të shkëputeshin nga dhe të përplaseshin në kalldrëmin e ngrirë çasti dega gri.
Kontrolli 1 dytë pasoi menjëherë pranë portës së rëndë. Pastaj, rojet ia hapën portën; dhe në çast u gjend në korridorin gjerë e të boshatisur të Ministrisë.
Në korridor u ndalua nga dezhurni, i cili, e shikoi për një copë herë ftesën, mori dëgjuesen e telefonit dhe filloi të rrotullonte numëroren për të formuluar numrin. pasi
Po! Gjenerali ndodhet këtu! foli hijerëndë. Pas një shikimi të përgjumur; vazhdoi me të njëjtin zë: ~ Si urdhëro, menjëherë! e lëshoi dëgjuesen e telefonit me zhurmë mbi aparat; foli me zë pak më të qetë: të pret lartë në zyrën tij. pasi
Derisa 1 1 fundit që kishte pasur me kryeqendrorin. Atë ditë ishte urdhëruar ti ndërpriste hulumtimet që ishte duke i zhvilluar kundër një ish-zyrtari të lartë kroat, i cili pas tradhtisë, kishte emigruar në një shtet të Evropës, dhe të fillonte me hulumtimin e një dosje të madhe që fillonte në kohën e sundimit turk, duke vazhduar formimit të shtetit serb, Mbretërisë Serbe, Kroate e Sllovene; gjatë Jugosllavisë së vjetër; Luftës Nacional Çlirimtare dhe përfundonte në ditët e sotme Kishte një e vështirë, pasi në rastet e shumta; zyrtarët paraprak, duke përfshire edhe ata të Jugosllavisë së vjetër, informatat kishin dhënë të kursyera. Kishte qenë 1 shtrënguar ti rishikonte të dhënat e dosjeve të vjetra; dhe ti plotësonte me informata të reja të marra nga vartësit e tij që vepronin në terren. gjatë qenë punë
Tani ndodhej para derës së mbyllur të kryeqendrorit.
Derisa priste pranë derës, pa dashje ju kujtua lashtësia. Gjyshi shumë herë 1 kishte thënë se rrënjët e tyre të trashëgimisë shpinin në Mal të Zi. Mos e harro trungun më parë, babai tij, ish-oficer KOS-it, me ushtrinë e tij kishte liruar kryeqytetin provincial, ishte vendosur në kryeqytet. Si njeri me ndikim e kishin emëruar komandant garnizoni në kazermën ushtarake: Vojvodë Gligor vërdallë rreth koke e kaluara, kur para me pret e ardhmja e mrekullueshme? pasi
Edhe pse u përpoq ta largonte nga mendja këtë mendim; që nuk ishte i rastit, nuk qe e mundur. Kohë të gjatë ishte marrë me studimin e prejardhjes së tij, dhe në momentet kyçe, tamam në kohën kur e vërteta duhej të dilte në shesh lakuriq ashtu siç ishte; e kishte flakur tutje si një besim besëtytë që tinëzisht do ti hynte në brendi të qenies së tij, duke ia dëmtuar imazhin, nga ajo prejardhje e dyshuar\_ dhe pikërisht këtu do të fillonte faqja e e dosjes së tij me shënime të dyshimta politike. Karamihajloviq, me prejardhje nga Mali i Zi, me profesion vojvodësh brez pas brezi.. besnik të sulltanit, të mbretërisë. udhëheqës çetash çetnike. 1 konvertuar . i papërshtatshëm për anëtar Partie; 1 papërshtatshëm për poste 1 papërshtatshëm për detyra sekrete. i pa besë në rrethin e agjentëve. 0 zot!. parë kyçe\_
Por si do që të jetë, shteti do të ma ketë nevojën; sepse urdhrat që mundë ti ekzekutojë unë, shkollarët nuk 1 ekzekutojnë dot, sepse ata përpiqen ti ekzekutojnë me Iloj-
me Iloj-lloj nenesh e paragrafësh. atyre ju mungon mekanizmi i trimërisë!
[ tretur në kujtime, vështrimin e mbante të mbërthyer diku në sipërfaqen e lëmuar të korridorit, që shkëlqente në atë dritë që dukej se vjedhurazi depërtonte nga dritaret. Nuk dëgjohej zë njeriu. Prapë mendja i shkoi të dosja. Nuk përcaktonte dot nëse dosja ishte e punuar me përkushtim e tij- bëmat e tij në rini të hershme dhe të vonë\_ deliktet pazbuluara. dhe në çast ju bë se pa spiunë të rangut të lartë me dosje në duar që hulumtonin. spiunë provincial që sillnin të dhënat e para nga Mali i Zi, nga rrethet e dikurshme ku kishin sunduar të parët e tij dhe, me ata zërat e tyre triumfues thoshin me mburrje se i kishin zbuluar rrënjët e tij- paraardhësit e tij, të cilët janë\_ janë\_ janë. e çfarë janë? vetën nevrikosur! Kjo dosje nuk ka asnjë lidhje me rrënjët e mia! Kjo është dosje që studion rrënjët dhe filizat pasardhëse të dikujt tjetër. krejt tjetër. dhe shyqyr që merret me prejardhjen e dikujt tjetër e jo me timen; të cilën e kishte zbuluar vetë, e dinte se të parët e tij kishin çetnik dhe vojvodë qetash çetnike brez pas brezi! Edhe babai itij kishte qenë çetnik, por në ditët e fundit të luftës ishte konvertuar në komunist! Këtu nuk ka të keqe. Për hir të patriotizmit kishte pranuar konvertimin. Kjo është fare e natyrshme' pastaj, për këtë arsye; pas lufte kishte pas telashe. shumë telashe! Me përpjekje të mëdha, kokulur e fjalëpakë i kishte gëlltitë nofkat dhe epitetet ndryshme; përçmimet e neveritshme dhe sharje të rënda që i ishin bërë nga kundërshtarët e tij- dhe me një luftë dhëmb pak pyeti qenë asgjë
për dhëmb kishte arritur ti thyente peripecitë e tyre dhe të fitonte besimin të partia!
megjithatë; edhe nëse dikush dosjen e tij, kishte përgatitur grremça se nga të mbahej . Ashtu siç ishte; i zhveshur nga skrupujt moral, nuk e kishte të vështirë ti vente në lojë të dyshuarit, që rastësisht do të guxonin të kërkonin aty ku nuk mbante dot. Kështu, kishte vepruar edhe kundër shumë shokëve dhe miqve të tij, të cilët; ndoshta edhe pa dije, kishin prekur në intimitetet e tij të ndjeshme, dhe ndëshkimet e tij kundër tyre kishin fatal. Por, qenë<eos> |
<bos>Pa pandehur ju kujtua zbulimi 1 parë agjenturor; që kishte realizuar pa dijen e tij, kur kishte fare i mitur. Për një çast ju bë së dëgjoi trokitjet e lehta në derë pas mesit të natës, pastaj hapat e dikujt që futej fshehurazi në shtëpinë e tyre; i cili nga gjiri nxirrte letra të çuditshme dhe babai i fotografonte pranë tavolinës së madhe në këndin e ndritshëm të korridorit, i panjohuri; me të shpejt i mblidhte ato shkresa misterioze dhe zhdukej në errësirë! Kohë të gjatë nuk kishte gjetur qetësi, nga kurioziteti; për të ditur se çfarë fshihej pas atyre letrave misterioze? Pse ato shkresa duhej dhe nga kureshtja; një ditë kur ndodhej i vetëm në shtëpi, kishte arritur të futej nga dritarja në kabinetin e tet! Mbi tryezë, pranë laboratorit, në kasafortë e në çdo skaj kishte hasë në shkresa të fotografuara me germa, numra e shenja të pakuptimta! Sa nuk kishte klithë nga habia! Çjanë këto fotografi vallë? Çju duhen këto shkarravina? Të gjitha këto mistere kishte sqaruar një ditë, derisa shëtisnin me qenë pasi
babin në lulishten e bukur pranë përmendoreve te të rënëve ,Dëshmorët e Kombit? Pa pritur, kur ndodheshin pranë një stoli të drunjtë, babi i kishte thënë të priste derisa të vinte një xhaxhi për ti falë një dhuratë, dhe vet ishte larguar tutje. I ulur në stolin e drunjtë, kishte parë, kur ai burri që kishte sjellë letra natën në shtëpinë e tyre ishte ulur pranë tij. Ende pa u çuditur nga ardhja e tij e beftë, ai kishte fol me zë të butë, me një gjuhë të thyer; duke ia ledhatuar flokët, pastaj kishte nxjerrë nga xhepi një kuti të vogël karamelesh dhe ia kishte lëshuar në dorë! Duke ia ledhatuar butësisht flokët dhe gushën, ishte larguar. Pasi kishin sosur në shtëpi, dhuratën e tij të preferuar; e kishte hapur i ati, duke nxjerrë që andej disa karamele, ku në mesin e tyre edhe një mikrofilm; 1 ngjashëm nga ata që babi i përpunonte në laboratorin e tij: u takuar herë pas here me burrin misterioz; duke marrë dhurata prej tij, derisa një ditë, tani nuk i kujtohej se si kishte ndodhur; por nuk e kishte më! parë
Ishte hera e tretë që do të takohej me kryeqendrorin: Herën e dytë ishte takuar para tre muajsh kur e kishte urdhëruar ti zbatonte urdhrat e dy oficerëve të lartë të shërbimit sekret, të cilët do ta ushtronin për kryerjen e detyrave speciale jashtë shtetit. Kjo kishte ardhur si rezultat i dështimeve të turpshme paraprake; për shkak\_ askush nuk ishte marrë me shkakun e dështimeve; por kjo dihej, i pëlqente Gjeneralit të thoshte në rrethet e ngushta, shkaku ishte pikërisht injorimi 1 tij që i ishte bërë me këmbënguljen e sekretarit të Partisë! Deri në dështimin e këtyre misioneve sekrete; kishte një agjent i posapranuar në radhët e tyre; i pa rëndësishëm; qenë
anësor e i përbuzur; jo vetëm nga të njohurit e tij, por edhe nga eprorët. Kjo përbuzje kishte ardhur pikërisht atëherë kur kishte qenë i urdhëruar për gjurmimin e disa zyrtarëve të lartë federativ Disa prej tyre i kishte njohur. Ishin miqtë më të ngushtë të babait të tij. Ata, kur ishte fëmijë e kishin vizituar herë pas here shtëpinë e tij. Ikishin sjellë dhurata dhe kishin mbajtur me dashuri të ulur mbi gju. Ata, asnjëherë e tij. Ia kishin hapur zemrën duke ia treguar të gjitha fshehtësitë që mbanin të ndryrë brenda qenies së tyre. Por kishte pasur edhe nga ata miq, që për shkak të profesionit të tij, kishin pasur rezerva. Me një angazhim dhe vullnet të përsosur; kishte depërtuar deri të sekreti, kishte arritur tua rrëmbente informatat duke ua vendosur mikrofonat në zyrat, dhe në ambientet e tyre të banimit. pasi gënjesh, të tradhtosh vetëm e vetëm për tu futur në labirintet sekrete të qenies njerëzore; për tua rrëmbyer të fshehtën. Profesion fare panjohur më parë, por i mrekullueshëm. Kështu kishte vepruar edhe me gruan e tij, përmes së cilës kishte arritur në informata të rëndësishme, që seriozisht e kishin rrezikuar udhëheqjen e lartë të shtetit. Por;, zbulimi 1 këtyre fshehtësive; i kishte kushtuar shumë shtrenjtë! Në vend të dhuratave kishte fituar përbuzje, urrejtje, injorim, dhe në fund atë më të dhembshmen, shkurorëzimin me gruan! Kurse nga eprorët kishte fituar mirënjohje dhe lëvdata, të cilat nuk i krijonin famë! Ishin mbledhë dy-tre veta, në njërën nga zyrat e tyre, ishin lexuar disa rreshta të thurura me plot fjalë të zgjedhura, një duartrokitje; palë
një shampanjë, dhe pastaj askujt asnjë fjalë, sepse çdo që i rrethonte në këto qaste gazmore, ishin fshehtësi absolute, sekrete shtetërore \_ dhe pastaj, 1 zhveshur nga të gjitha lëvdatat;, por pështjellë me aurorën e agjentit të madh, me shkëlqimin e fortë të dritës së spiunit që rritej prore brenda qenies së tij, por që rreth e qark, si hije veguese, vazhdonte të hidhte mjegull, tym dhe errësirë misterioze. dhe në rrugë, në kafene, në mesin e miqve dhe kudo tjetër, nuk bënte gjë tjetër; veçse grumbullimin e informatave! gotë gjë
Befas, dera e rëndë, e mbështjellë me saftjan të zi, u Vetë kryeqendrori u shfaq në prag: Gjenerali, pasi vuri buzën ne gaz, bëri një para. hap. hap
Në çast vetja ju bë si një yll 1 padukshëm që shndritë përbrenda vetvetes dhe rrethit të tij sekret, që e rrethon! Këtu qëndron forca ime; mendoi i kënaqur Gjenerali!
Urdhëroni shoku gjeneral. tha kryeqendrori duke ia zgjatë dorën.
Pasi zuri vend në kolltukun që ia ofroi kryeqendrori, me e në këtë zyre, nuk kishte pësuar ndonjë ndryshim veçantë, përveç kapakëve të kasafortës ngjyrë të gjelbër që atëherë kishin të mbyllur; kurse tani ishin të hapur. Nga këndi ku kishte zënë vend, shiheshin dosjet e radhitura njëra pranë tjetrës. qenë qenë
## Mirë se ju gjej!
Mbi tryezë, me kapak blu ishte një dosje. Me shikim të përqendruar;, arriti të lexonte mbi kapakët e dosjes: ,Sekret i thellë- , pastaj më poshtë me germa të madha ,DOSJA G*.
Pa dashur ju kujtuan raportet e spiunëve të tij, që kishin vrapuar në mbledhjen e të e dosjeve të vjetra dhe përpilimin e dosjeve të reja kundër pjesëmarrësve në demonstratat nacionaliste e irredentiste që kishin ndodhë kohë më në Serbinë jugore! Sa telashe kishin nxjerrë ato raporte të ngatërruara, me të dhëna të përgjysmuara, të shkruara me nënkuptime e të përpiluara Pjesa më e madhe e këtyre raporteve vinin nga bashkëpunëtorët e tij, ish-partizan; ish-të burgosur servilë, e njihnin gjuhën, të pa përgatitur për spiunimi, të trashë dhe injorantë, ku me shkrimin e tyre gjysmanalfabet, me duart që ju dridheshin; me germa të kursyera, të lëna përgjysmë, nuk mundë të nxirrej kurrsesi se çfarë kishin dashur të shkruanin; e nuk kuptohej se çfarë kishin dashur të thoshin. Pastaj çdo gjë komplikohej e bëhej lëmsh, duke i nxjerrë telashe të paparashikuara atij në njërën anë, dhe qendrës së analizës në anën tjetër! parë keq: punë<eos> |
<bos>- Si ke punët me gruan; u rregulluat? befas kryeqendrori. pyeti
- Jo! U ndamë fare! u përgjigj Gjenerali me një dozë nervoze shfaqur në zërin e tij:
- Ishte e domosdoshme ndarja! foli pas Gjenerali! pak
- Me vjen keq që ju ndodhi kështul foli kryeqendrori, pas një heshtje rënduese, duke ju larguar qëllimisht çështjes së tij familjare, edhe pse e dinte se ndarja e tyre kishte ardhur si rezultat i punës dhe besnikërisë së tij ndaj shtetit! Të paktën kështu flitej.
- Megjithatë, me vjen keq! u përgjigj kryeqendrori;
dhe vazhdoi Sipas oficerëve që u morën me përgatitjen tuaj tash e ca muaj, duket se me një sukses të veçantë i keni arritur objektivat! vazhdoi kryeqendrori duke ndërruar temë.
- Kujtoj se po! Megjithëse; ka edhe dobësi!
- Jam njoftuar për të gjitha; prandaj edhe ju kam ftuar! Siç kemi biseduar edhe më parë, ju jeni caktuar me misione sekrete jashtë shtetit. Atëherë nuk ka qenë i konkretizuar se ku duhen kryer misionet; megjithëse është lënë mjaft vend për vetkuptim! Herën e fundit, ju kam njoftuar mbi rrjedhën e disa planeve të realizuara nga shërbimet tona sekrete, që kanë pësuar epilog tragjik! Shterpësia e informacioneve, mos-analizimi i të dhënave me kohë dhe saktësi të duhur; pakujdesia e konsujve mendjemëdhenj, të cilëve ju besuan detyrat për ekzekutimin e planeve të tilla, por të cilët; për përfitime private nga shumat e ndara për realizimin e planeve; kanë sjellë epilog tragjik. Pavarësisht këtyre, ne në edhe jashtë shtetit qofshin ata. Mendoi se ka kaluar koha që konsujt, informatorët; spiunët e vegjël, vrasësit me porosi; angazhimi 1 shtetasve të huaj apo i femrave, të përdorën në zbatimin e planeve tona operative. Këto çështje; sikurse plani, ashtu edhe ekzekutimi i tij, kërkojnë një qasje serioze dhe gjithsesi, ftuar ty, për të ngarkuar me një mision të tillë, sa të rëndë e të rrezikshëm, po aq edhe kompleks, që në vete ngërthen një qasje serioze, nga njerëz profesionist; të aftë, besnik dhe trima; virtyte që ju nuk ju mungojnë! Përzgjedhja e juaj ka vendi
ardhur si rezultat i prejardhjes tuaj në njërën anë, dhe punës agjenturore të filluar në fëmijëri të hershme në bashkëpunim me babin tuaj në anën tjetër, i cili i ka dhënë kontribut të çmuar organeve të kundërzbulimit shtetëror! Prandaj, ju njoftoj se detyrë juaja parësore, porsa të arrish atje, është një përgjim i sofistikuar dhe 1 hollësishëm audio-viziv si jashtë, ashtu edhe brenda lokaleve të banimit të objekteve tona të përgjimit! I kam parasysh të gjitha vështirësitë që do ti hasni për një përgjim të tillë, në një vend të huaj, e veçmas pas disfatës që pësuan shërbimet tona sekrete që vepronin atje!
Ndoshta u zgjata më tepër se çduhet, vazhdoi kryeqendrori, por nuk ka rrugë tjetër. Paraprakisht duhen definuar kufijtë brenda të cilëve do të interpretohet plani. Për studimin e tij, duke përfshirë edhe qendrën e analizës;, është marrë një ekip i tërë nën udhëheqjen time; edhe pse në raste të planeve të tilla; asnjëherë më nuk është marrë kryeqendra; por drejtoria e specializuar nën drejtimin e Ministrisë së Punëve të Brendshme. Bazat mbi të cilin vepron ky plan, u morën nga zbuluesit tanë që veprojnë në kuadrin e Drejtorisë II të Sigurimit të Shtetit. Pas largimit të njërit nga ,,Krerët? nga vendi i krimit politik, dhe vendosjes parë
Kryeqendrori u ngrit nga kolltuku i tij. Nuk e kishte vërejt më parë, por ju bë se njërin sy e kishte më të e lidhura prapa belit, filloi nga ecejaket përgjatë së tij. Kjo nuk zgjati shumë. Pasi u mbështet për tavolinën e tij të punës, sikur ishte duke pozuar; filloi të fliste me zërin e tij të thellë! pak vogël, zyrës qetë
së tij në një shtet perëndimorë; filluan hetimet para. Sikur të qëndronte jashtë krimit politik, sigurisht se edhe ne nuk do të merreshim me ndjekjen e tij të mëtutjeshme; por ai, duke menduar se shpëtoi, se na e hodhi, se e fitoi përgjithmonë lirinë e ,humbur , filloi të merret me të njëjtën por tani në bashkëpunim me të vëllanë, te i cili gjeti strehë, i trimëruar nga mbështetja e tij, u lirua krejtësisht nga frika e ndëshkimeve të mundshme nga ana e shtetit! Trazirat në Krahinën e rebeluar; janë rezultatet e punës së tyre kundër shtetit! Kështu që, kallëzimet e para kundër tyre, shqyrtimit në qendrën e analizës, rezultuan si të vërteta dhe shumë të rrezikshme për shtetin tonë shumë nacional. Sinjalet që ua drejtuam atyre; jo vetëm që nuk përfillën; por u treguan mosmirënjohës dhe arrogant karshi nesh. Duke e se veprimtaria e tyre po thellohej dita me ditë, duke tubuar kundërshtar të regjimit për të demonstruar ambasadave dhe përfaqësive tona diplomatike; duke dërguar peticione me kërkesa e kërcënime politike; duke i sulmuar fizikisht të dërguarit tonë gjatë demonstratave; u mor vendimi për përpilimin e këtij plani! Ky njeri, që ne do ta quajmë koka një, në bashkëpunim me vëllanë e tij, ishin; janë dhe vazhdojnë të jenë fajtorë; që e përligjin plotësisht sajimin, zbatimin dhe ekzekutimin e këtij plani. vepër, gjatë parë para
Pas një pushimi të gjatë, që Gjeneralit ju duk tepër i gjatë, kryeqendrori; duke shëtitur poshtë-lartë së tij rifilloi të fliste; prapë në lidhje me planin e tij: zyrës
- Kurse, sa 1 përket numrit dy, sikurse edhe në rastin e të parit, pasi i dyshuari është zhytur thellë në krimin e organizuar politik, ka arritur të arratiset jashtë shteti, në një
vend demokratik të Evropës. Për dallim nga i pari, ky i dyti ka zgjedhë një shtet që ne nuk kemi marrëveshje dypalëshe për të ndihmuar njëri-tjetrin në krimit të delikate, që ngatërron edhe më keq objektivat tona. Sipas raporteve të spiunëve tanë që veprojnë atje; ekziston dyshimi 1 themeltë se si numri një, ashtu edhe numri dy; që me këtë rast unë do ti quaj ,krerët herë pas here kanë pasur takime pune me njëri-tjetrin; herë në njërin; e herë në shtetin tjetër! Asnjëra nga këto takime nuk kanë qenë të rastit, nuk janë bërë në mënyrë ilegale, bile as që kanë shfaqur interesimin më të vogël ti mbajnë fshehur takimet dhe thurjet e vazhdueshme të planeve armiqësore kundër shtetit. Takimet e tyre të qëllimshme në njërën anë dhe, tërheqja e vërejtjes nga ana jonë, dërgimi i sinjaleve të qarta për ndërprerjen veprimtarisë së tyre armiqësore; kërcënimet se mund të ndëshkohen rëndë, bile edhe me vdekje, u hodhën me përbuzje nga ana e tyre. ata nuk kanë faj që veprojnë kështu! Duke i parë dështimet tona në fushën e zbatimit të dhënë kurajë atyre; që sinjalet tona nuk janë gjë tjetër vetëm ulërima qensh drejtuar qiellit! Për tju mbet besnik sinjaleve tona, u detyruam të marrim një hap të tillë për përpilimin një plani të ri, krejt të ri, të pa provuar ndonjëherë më Ky plan për herë të po vihet në jetë tani! Nëse përdorët edhe hera të tjera; sidomos kundër njërit nga sabotatorit dhe vjedhësit më të madh në historinë e të gjitha kohërave brenda shtetit tonë! Pra; pasi e studiuam thellë planin, në bashkëpunim me ekspertët e kësaj poshtë Por, parë! parë<eos> |
<bos>fushe, e futëm në veprim si një plan të përkryer. Nderi dhe përgjegjësia që u bije juve për sipër në zbatimin e këtij plani; është tepër e madhe; pasi në mënyrë paralele ngarkohesh në realizimin e planit; dhe në grumbullimin e informatave në lidhje me sabotatorin e lartpërmendur. Jam i sigurt se ju me kuptoni? hutueshëm kryeqendrori, pasi kishte zënë vend të këndi i tij preferuar pranë tryezës. pyeti
Si urdhëro! Ju kuptoj në tërësi! \_ u përgjigj i emocionuar nga përgjegjësia që po 1 besohej nga kreu numër një 1 qendrës.
Kjo nuk është fitore e vogël në karrierë, mendoi pas Gjenerali dhe u vu të dëgjonte fjalët e kryeqendrorit:. pak
Shumë mirë! Pra, këtu kam një dosje tepër sekrete! Të dhënat e grumbulluara bëjnë të ditur se kemi të bëjmë me një organizim të ri nacionalist dhe irredentist; vazhdim i atyre konspiracion të pathyeshëm në radhët e tyre; me propagandë edhe disa nga aleatët tanë më të besuar, kanë filluar të shfaqin shenja dyshimi te ne! Një pjesë e madhe e shtypit të huaj, tani e sa muaj, merren me përkrahje të shfrenuar të nacionalizmit dhe irredentizmit kundër-revolucionar! Masat preventive që u morën atëherë, dhe që vazhdojnë edhe tani, duket se jo vetëm që nuk dhanë ndonjë rezultat pozitiv; por nxitën edhe më keq synimet e tyre separatiste; të cilat synime; kanë tendenca të shndërrohen në një lëvizje të rrezikshme me një kapacitet jo më pak se tre milionësh! Por; e keqja nuk qëndron këtu! Mikrobi i porsashfaqur; lëshuar në trupin shtetit federal, jo vetëm që ka dëmtuar rënd substancën çudi,
shëndosha të Jugosllavisë. Një infektim i tillë, ka quar drejt zgjimit të kujtesës së fjetur nacionaliste, brenda popujve të federatës; të cilët, në disa raste kanë hedhë idenë se gjoja janë cenuar disa nga të drejtat themelore të pakicave. Këtë nuk e bëjnë se ju dhimbsen pakicat; por thjeshtë për të fituar mbi kurrizin e tyre, tani më të gjakosur: Për ta vënë në vend ndërgjegjen e pastër të shtetit tonë; për ti shuar synimet e fjetura nacionaliste të republikave duhet vepruar sa më parë që të jetë e mundur! Duhet goditur sa më ashpër; me të gjitha forcat e mjetet që kemi në dispozicion, deri në asgjësimin e tyre të plotë! Kjo behët për të hapur rrugën e rikrijimit të substancës së re serbe dhe dezinfektimin e republikave të luhatshme. Për realizimin e këtij plani, koha është e shkurtër, detyra është e ngutshme, e rrezikshme dhe komplekse! Prandaj; duhet të keni kujdes! Çdo të merret shtruar, matur;, dhe në mënyrë disi artistike. Të lidhen fijet shkëputura në radhët e agjentëve, duke u mbështetur në hollësitë e planit, veçmas atyre pjesëve që në pamje të krijojnë përshtypjen e të pamundurës; ku pikërisht tek e pamundura qëndron forca goditëse e tonë të përkryer! gjë parë planit
Kështu pra, vazhdoi kryeqendrori fjalimin e tij të mbushur plot me ngarkesa ideologjike; që Gjeneralit aspak nuk i pëlqente. Ishte mësuar me urdhra të shkurtër dhe të prerë, pa ngarkesa. Sido që të jetë ishte i detyruar ti dëgjonte deri në fund rekomandimet e tij, armiqtë e shtetit arritën të kalojnë kufirin duke menduar se e kaluan rrezikun, na e hodhën. Kështu kanë vepruar menjëherë pas lufte
rezolutës së Informbyrosë; pas demonstratave armiqësore të gjashtëdhjetë e tetës, dhe vazhdojnë edhe tani pas kontrarevolucionit.. por le të dinë të gjithë armiqtë e shtetit se ne do të na kenë prapa për tërë jetën, kudo që të shkojnë dhe nga do që të fshihen. Ne do tu dërgojmë sinjale të qarta atje ku janë, se dora jonë e hakmarrjes nuk na dridhet, është gjatë dhe shkatërruese!
Ra heshtje. Kryeqendrori dhe shëtitej sa në fundin e zyrës, sa në ballë të saj, andej nga ishte e varur fotografia e madhe e kryetarit të ndjerë të shtetit. Derisa afrohej drejtë fotografisë; shikimin e mbante të mbërthyer mbi shikimin e pa trajtë të kryetarit.
Këta kanë qenë shokë të ngushtë të sakrificave; por edhe të fitoreve gjatë, dhe pas luftës, mendoj Gjenerali; e kishte vërejtur se shikimi i tij më tepër ishte i përqendruar mbi fotografin e pa jetë të kryetarit, se sa në fytyrën e tij shtetëror. pasi
Kotpërpiqentimbulojnë përçarjet dhe thyerjetqë ndodhën pas vdekjes së tij, mendoi Gjenerali. Këto sekrete mundën tia fshehin edhe për një kohë masave të gjëra, por jo edhe të regjur të shërbimit sekret. Prandaj, do tia dinte për nderë; nëse ai do të përqendrohet në urdhrat konkret që do tia kumtonte e jo në fjalime demagogjike. syrit vazhdoi papritmas kryeqendrori; keni të bëni me një punë komplekse; dhe të ngutshme! Sipas raporteve më të reja që arritën nga spiunët tanë, del se shërbimet sekrete të shteteve perëndimore kanë shtuar dukshëm aktivitetin. Një
pjesë e madhe e të përgjuarve; i kanë marrë nën mbrojtje. Me masa propagandistike; me ndjekje penale kundër bashkëpunëtorëve tanë, po përpiqen ti pengojnë aktivitet e shërbimeve tona sekrete atje. I gjithë ky skenar vjen si rezultat i disa dështimeve të planeve tona pas të cilave, disa herë u zbuluan aktivitetet tona duke e dëmtuar dukshëm imazhin diplomatik. Ndërsa në anën tjetër; të përgjuarit kanë arritur një strukturë të qëndrueshme organizimi duke zhvleftësuar përpjekjet tona deri në dështime të turpshme!
Derisa ai fliste për sekretin, fshehtësinë, dekonspirimin, e kishte të se detyrat paraprake që i kishte realizuar në bashkëpunim me agjentet sekret serbë, krejtësisht të pavarur nga qendra; i kishin përfunduar me konspiracion të plotë, duke ngacmuar aty ku ishte pika më e ndjeshme e nacionalizmit dhe irredentizmit. Zemra ja donte që rrethi 1 konspiracionit të zgjerohej . Të inkuadroheshin kuadro të reja për ti dhënë kahen e duhur rebelimit; por nuk kishte guxuar. Udhëzimet ishin të prera. mblidheshin në vendin e caktuar; ti deshifronin detyrat e koduara, të mbillnin huti dhe të zhdukeshin! Rrjedha më mirë e ngjarjeve do të jetë ajo natyrore, e pa kokë! Dhe ashtu kishte ndodhur vërtetë! qartë
Kryeqendrori fliste qetë, duke përsëritur ato që kishte thënë edhe më parë, vetëm duke ua ndërruar formën e të shprehurit. Vështrimin e mbante të mbërthyer në fytyrën e tij, duke lëvizur duart në mënyrë të çrregullt. Për një çast ju bë se ai kishte një dozë të tepruar delitantizmi.
Edhe ky rast, edhe pse ngarkohej me një detyrë komplekse; disi e ndjente afrimin e mëtutjeshëm të kryeqendrorit drejt
tij, pas një injorimi të tmerrshëm nga eprorët paraprakë.<eos> |
<bos>Në shumë raste kishte ndodhë që kriminelet ti lironin nga burgu me kusht për ti dërguar jashtë shteti me detyra speciale, të cilët, dilnin në botën e lirë, 1 harronin detyrat që ishin ngarkuar dhe, në çastet e fundit sabotonin; tradhtonin;, i dekonspironin urdhërdhënësit;, i zbulonin planet sekrete; dhe për nevoja të tyre egoiste; çdo gjë përfundonte në duart e kundërzbulimeve të shteteve të huaja, kurse tradhtarët merreshin në mbrojtjen e tyre. Mjaftonte të merrej si shembull keq njërit nga bashkëpunëtorët qendrës! Në raportin e asaj kohe tërhiqej vërejtja se ai, kishte një sjellje të tillë që nuk përjashtohej mundësia të ishte i lidhur ngushtë me shërbimet sekrete të BND?-së, apo çështë edhe më keq, dyshohej të kishte lidhje me grupet që duhej luftuar, dhe pikërisht me ata që ishte urdhëruar nga konsulli për vrasjen e tyre! Këto vërejtje nuk ishin marrë parasysh nga qendra e analizës në kryeqytet;, duke i dhënë dorë të lirë bashkëpunëtorit të dredhonte revolen dhe ta vriste konsullin; i cili në të njëjtën kohë kryente detyrën e zbatuesit të planit! Për ndreqjen e këtij gabimi, ishin derdhë shuma marramendëse parash duke përzgjedhë vrasës me porosi për likuidimin e tij, dhe pas dy atentateve të pasuksesshme; ishin rrezikuar seriozisht marrëdhëniet diplomatike ndërshtetërore, kishin të shtrënguar të heqin dorë nga ndjekjet e tij të mëtutjeshme. pasi rasti pasi qenë
Tani e kishte të qartë! Sa herë që kishte pasur dështime të theksuara, e kishin ftuar atë, për ti dhënë ndonjë ide,
BND-Bundes Nachrichten Dienst shërbimi informativ gjerman
apo për të përpiluar ndonjë plan kompleks. Edhe pse disa herë, me gjysmë zëri, kishte hedhë kërkesën për lejimin e pjesëmarrjes së tij në realizimin e planeve operative jashtë shtetit, ishte injoruar me Sekretari i Partisë.
Gjatë përpunimeve të raporteve që vinin nga spiunët jashtë shtetit; shumë herë e kishte vrarë mendjen për këtë. Mirëpo; një rast të volitshëm nuk e kishte pasur asnjëherë! E quanin të pa aftë të vepronte nën diktatin e urdhrave!
Ngarkimi tij me këtë mision; e ndjente se kishte ardhur në kohën më të përshtatshme. Ishte një rast rrallë që të shfaqet në jetë. Tani e ndjente vetën se vërtetë kishte arritur koha e tij, në realizimin e një plani që do ti lente me gojë hapur; jo vetëm ata që do ti godiste; por edhe ata që e kishin injoruar duke e sjellë buzë greminës, duke e zhveshë nga çdo pasuri, bile edhe nga pasuria më e madhe që në jetë e gëzon njeriu; atë të familjes; të cilën e kishte sakrifikuar për interesat e mëdha të shtetit.
Gjithashtu, vazhdoi kryeqendrori, kemi informata se së shpejti, në mesin e të përgjuarve, pra të krerëve; do të ndodhë një unifikim! Ne duhet të ngutemi në realizimin e planeve tona para se të ketë ndodhë një gjë e tillë! Raportet që vijnë nga terreni bëjnë të ditur se në këtë strukturë janë të përziera edhe disa nga shtetet perëndimore; si dhe aleatët tyre tradicionalë. Prandaj, pas gjithë përgatitjeve tuaja intensive; si nga ana psikologjike; ashtu edhe nga ana fizike, sa më që të jetë e mundur duhet të nisesh! Sot pas dite, në tuaj do ti kesh të gjitha të dhënat e detajuara të planit. Dhe në fund, ju njoftoi se dokumentet e udhëtimit, parë zyrën
shifrat e kodifikimit, vendtakimin e me orientuesit, vendbanimin e në rast rreziku apo dështimi; si dhe rrugët e tërheqjes pas përfundimit të aksionit; janë përpiluar në detaje. Pra; sot pas dite, përmes korrierit zyrtar, në zyrën tuaj do të arrijnë veç dosjeve, edhe dokumentet e udhëtimit komplet; me tiketa të prera, e me materialet e tjera shtesë, që ti thash kalimthi gjatë kësaj konsulte! Pra; gjithsesi do ti kesh në dispozicion edhe dosjet e ekzekutorëve. Të sugjeroi; dosjet ekzekutorëve ti studiosh në imtësi për tu njohur për së afërmi me karakterin e tyre. Pas përfundimit të këtij aksioni ju do tël parë
Derisa kryeqendrori fliste për dosjet; dokumente udhëtimi, tiketa të prera, mendjen e kishte të fjalët e tij të mëdha, të premtimet e kursyera; të urdhrat e shpërndarë; që nuk ishin gjë tjetër veçse premtime boshe, lavdërime çasti, dekorime të zhveshura, që nuk e mbulonin dot injorimin; përbuzjen e ndëshkimet mizore që i kishte përjetuar në shumë raste! Të gjitha kishte përballuar vetëm e vetëm për ti mbrojtur interesat shtetërore, interesat e nëpërkëmbura serbe. në çast, ju bë së veshi ia zuri fjalën e shumëpritur ,emëroheni\_ menjëherë i ndërpreu mendimet dhe gojëhapur u përqendrua të dëgjonte fjalët e kryeqendrorit; i cili vazhdonte të fliste me të njëjtin stil në një post të rëndësishëm; në udhëheqjen e agjentëve më të spikatur të Shërbimit Sekret Federativ. Për më gjerësisht do të njoftohesh me kohë, gjithsesi pasi të kthehesh nga aksioni, pra para fillimit të planit të dytë operativ; për të
cilin do të njoftohesh në detaje të keni mbërritur atje! Besoi se e ke të detyrën! tha në fund duke u ngritë në këmbë, për tia bërë me dije se biseda kishte përfunduar! pasi qartë
- Si urdhëro! Tani, e kam të qartë në detaje planin. Është plan i detajuar që me le përshtypje të veçantë! ia kthej Gjenerali entuziast pas marrjes së garancisë së ,emërimit edhe pse ende nuk ishte i sigurt nëse vërtetë do të ndodhte një gjë e tillë! Ishte një gjë e rrallë që nga ,hiçi nga një i kërkuar i rrezikshëm Interpoli të shndërrohesh në gjeneral! Befasi!
- E tërë përgjegjësia, mbi realizimin apo mos realizimin e planit; bije mbi ju! tha kryeqendrori derisa ishte duke ju afruar kolltukut të tij.
- Do të bëjë edhe të pamundurën për ta realizuar planin në tërësi! premtoi entuziast Gjenerali.
- Mund të jeni më i qartë? pyeti befas Gjenerali.
- Po, e besoi plotësisht vullnetin tuaj\_ por megjithatë, duhet të keni kujdes në imtësitë, mendoi të ato imtësi që shkëndija të papritura brenda tij. Ato shkëndija vijnë zakonisht nga bashkëpunëtorët naiv që nuk e njohin terrenin ku zhvillohet loja e planit, mundë të vijnë nga ekzekutorët të cilët nuk janë të mësuar në kryerjen e detyrave të tyre brenda një kornize të caktuar; por janë të mësuar të veprojnë në mënyrë spontane dhe të pavarur. Për eliminimin e këtyre shkëndijave; ju duhet të leni vetën të tërhiqeni nga plani, tju udhëheq plani ju; deri në atë masë, sa të keni dorë të plotë në shuarjen e atyre shkëndijave.
- Po! Që të ndodheni nën diktatin e planit nuk do të thotë
se duhet ti nënshtroheni plotësisht brendisë së vijave dhe pikave të imta të planit, të cilat nuk do të përputhën me kohën dhe rrethanat që do ti sjellë rasti. Në këso rrethanash, deshe apo nuk deshe ti, duhet ndryshuar vijat në plan për tju dhënë kahe ashtu siç e lypë situata në atë moment. Atëherë, ju duhet të gjeni rastin; frymëzimin dhe përshtatjen në të njëjtën kohë, situatës dhe planit, me një vijë të lakuar mbi faqet e planit që në këtë rast nuk do ta dëmtonin atë, por do ta forconte edhe më tepër drejt realizimit të tij të sigurt'
- Si urdhëro! Do ta provojë me gjithë forcën.
Për një copë herë kryeqendrori pushoi së foluri. Gjenerali, duke e parë se heshtja kishte zënë të trashej, vetëm sa për ta thye heshtjen foli:<eos> |
<bos>- Jo do ta provojë, por do ta realizojë, shoku Gjeneral! \_ ia ndërpreu fjalën kryeqendrori me ton të ashpër.
- Ah, se harrova! vazhdojë kryeqendrori sikur të mos kishte ndodhur asgjë, Ju njoftoi se ju, për zbatimin e këtij plani, jeni i zhveshur tërësisht nga petku i imunitetit diplomatik, që do të shpëtonte nga ndëshkimet e mundshme ligjore të kundërzbulimeve të huaja. Një gabim vogël, do të ketë shumë pasoja, jo vetëm për punën e filluar, por do ta vë në rrezik edhe jetën tuaj! Këtë duhet ta kesh parasysh! gati
Këtë ashpërsi të tij, Gjenerali nuk e kishte pritur; bile e ndjeu vetën sa të befasuar aq edhe të fyer.
- Jam i njoftuar nga oficerët gjatë parapërgatitjeve! ia kthej Gjenerali, derisa me zor e ndrynte zemërimin brenda vetës.
- Sigurisht se je i njoftuar për urdhrin e këtij vendimi; por jo edhe për arsyet! tha kryeqendrori
- Jo! Për arsyet nuk jam njoftuar!
- Aha! Keni plotësisht të drejt! ia kthej Gjenerali
- Me lejoni pra tua kujtoi arsyet! Siç të thash edhe më parë, ky është një plan i parealizuar ndonjëherë më Krejt i ri! Me taktika të reja ndërthurje dhe veprimi, duke ju shmangur qëllimisht taktikave të përdorura më parë, të cilat taktika, kanë të mbështjella me imunitet diplomatik. Kurrsesi nuk duhej ndjekur ajo rrugë mbi planin e ri, sepse çdo diplomat i ri, para se të arrijë në një vend të huaj, ju nënshtrohet procedurave të njëjta ndërshtetërore dhe deshe apo nuk deshe; je brenda regjistrave të policisë! parë! qenë
- Atëherë, ju dëshiroi sukses!. dhe mos harro: nuk dua dështime; e aq më pak arsyetime në rast dështimesh! A more vesh? tha kryeqendrori duke ia zgjatë dorën solemnisht ia kthej Gjenerali me të njëjtën sjellje dhe u nis
- Mora! kah dera.
Edhe pse ende nuk e kishte marrë vetën nga gjithë ato fraza të rrjedhshme në njërën anë, e të ngatërruara në anën tjetër; që kryeqendrori, të përziera ia kishte derdhur në trurin e tij të topitur; si ujin e valë në kazan, Gjenerali u ndie i lehtësuar kur u nda prej tij, kishte siguruar devizën e shumëpritur të emërimit. Derisa ecte në korridorin e gjerë, ndjeu se zemërimi që e kishte kapluar çaste më kishte filluar ti binte. Gjersa i zbriste shkallët njërën pas tjetrës, pa në gjendje të përcaktonte gjendjen e vet shpirtërore, ishte i gëzuar; i hidhëruar; agresiv apo paqësor; ju bë së pa vetën para skuadrës besnike të spiunëve të tij, që thurnin plane nxitëse; për ti venë në lojë të gjithë ata që nuk ishin serbë, e në mesin e tyre edhe kryeqendrorin. Për pasi parë qenë
një ju bë se këto mendime i dolën nga koka në formë të avullit të nxehtë, dhe dalëngadalë, ngjiteshin drejt së kryeqendrorit për tu ndeshë atje me qëndrimin e tij të ftohët! çast zyrës
1 shpejtoi hapat para se të ketë filluar gjëma në kryeqendrorit. zyrën
Në kafenenë e dobët të llambave që qëndronin të varura mbi banak, pa kokën tullace të pronarit, 1 cili përpiqej të merrte diçka nga dyshemeja. Pastaj, vështrimin zhbirues e hodhi rreth e qark tavolinave; nga vinte një zhurmë e përmbajtur: Në skajin nga e majta kishin zënë vend dy burra, të cilët loznin domino. Ishin fytyra të reja. Në këndin tjetër pa një fytyrë të njohur: Ishte ish-kryeshefi shtatmadhorisë ushtarake; i cili gjithmonë zinte të njëjtin vend i shoqëruar nga ish-kryeshefi OZNA-së, i shkarkuar nga hierarkia ushtarake. Ishin ish-miqtë më të devotshëm të babait të tij. Porsa e ata, e përshëndetën me respekt. Në praninë e tyre kishte zënë vend edhe një i panjohur: panë
Ndërkohë, pronari u në këmbë. Pasi ia zgjati dorën 1 bëri shenjë të ulej në tavolinën e tij të preferuar: Pas pak, ai ia solli kafenë, dhe për një çast u ulë pranë tij. Ishte një burrë rreth të gjashtëdhjetave. Kishte qenë oficer në gardën kombëtare, por pas kundërshtimeve dhe kritikave; që hapur ia kishte drejtuar udhëheqjes me të lartë të shtetit; ngrit
aksionit të Byrosë Informative; jo vetëm që e kishin shkarkuar nga çdo funksion, por edhe e kishin burgosur duke e dënuar me dymbëdhjetë vjet Pas lirimit; pasi ia kishin ndaluar edhe ushtrimin e detyrës në hierarkinë ushtarake, kafene Për shkak të njëanshmërisë së tij, dhe pozitës që kishte pasur dikur; lokali tij frekuentohej vazhdimisht nga ish-oficerët ushtarak, nga të dënuarit apo edhe nga të shkarkuarit nga funksionet e ndryshme shtetërore. dhe njëherësh frekuentohej nga oficerë të ri që kishin nevojë për përfitimin e përvojave të vjetra dhe përshtatjen e tyre në rastet që ishin të ngarkuar për zgjedhje . në lokalin tuaj çdo gjë është ,ish? kishte thënë një herë Gjenerali me shaka; ndërsa pronari ia kishte me nënqeshje cinike, se vërtetë këtu çdo tani frymon ish, por do të vijë dita që do të kthehem në aktual! gjatë kthye gjë
- Mirë ju faleminderit, po ju? ia ktheu Gjenerali me zë të ulët.
- Hë, si jeni me shëndet? pronari, duke ia larguar mendimet njëherësh. pyeti
- Mirë, mirë! Ka kohë që nuk ju kam parë? me zë të ulët pronari sa që edhe vetë Gjenerali mëzi e dëgjoi. pyeti
- Ah, Me dukët që kemi filluar të largohemi nga ,ish i juaj i dikurshëm. Tani dalë nga dalë po behëm aktual. po!
- Ja, kështu siç me sheh! Kurse ti, me sa po shoh unë, i ndërruar myshterinjtë! ia kthej Gjenerali gjithashtu me zë të ulët duke shikuar rreth e qark. paske
- Ashtu? Me vjen mirë për nderë! Do më thënë, këtu paska lëvizje?
- Lëvizje? Edhe shumë bile! Ata të papërshtatshmit e
dikurshëm, befas janë bërë, jo vetëm të përshtatshëm por edhe të nevojshëm! Na mblodhën të gjithëve dhe na thanë: Ishte se çishte! Ndodhi se ç'ndodhi! Atdheu ka nevojë për ju! Kush është i gatshëm të për atdhe, 0 sot 0 kurrë! Disa filluan nga ankimet për padrejtësitë që na janë bërë dikur; disa të tjerë, si gjithmonë; ia filluan kritikave drejtuar udhëheqjes më të lartë. por në fund, ata thanë prerë! Kush e do atdheun, le të vijë me ne, kush nuk e do le të vazhdojë rrugën armiqësore që e ka filluar dikur! Të zënë ngushtë; filluan të se për çfarë është fjala! Njëri nga oficerët filloi të sqarojë! Pasi e morëm vesh se si është puna; të gjithë njëzëri i pranuam detyrat! Mua me thanë se ju nevojitëm më tepër këtu, për ti vënë lidhjet e shkëputural\_ Po flitet se do të kthehet koha e jonë e artë. I thërrasin herë pas here për tju ndihmuar në thurjen e planeve operative; apo për hulumtimin e dosjeve të vjetra në arkivin qendror: Po flitet se ka filluar një përgatitje masive në përpilimin e dosjeve të reja. Po ankohen se ka shumë punë; ka aq shumë punë sa që një pjesë e mirë e dosjeve duhen seleksionuar edhe pse në fund del se pronarët e dosjeve nuk ekzistojnë më, ose janë shpërngulë, ose janë vrarë në apo përmes kurthesh të ngritura dikur nga ne! Atëherë, duhet hulumtuar në përpilimin e dosjeve të reja. punoi pyesin pritë,
- Po ai oficeri që mburrej me vrasjen e rekrutëve në Tivar dikur; ku është? Gjenerali me shikim tinëzar. pyeti
- Ai që kërkonte formimin e klanit Ku-Kluks?3 Sigurisht<eos> |
<bos>Ku-Klux-Klan Organizatë terroriste sekrete, e veshur me kapolet të bardhë, krijuar nga oficerë të zhgënjyer pas luftës civile me 24 dhjetor 1865 në Pulaski (SHBA) , cila organizatë zgjeroi veprimtarinë kundër zezakëve dhe atyre
se tani është duke e formuar një klan të tillë! Oh, më fal, se më kërkojnë myshterinjtë! Të sqaroi pastaj! tha pronari dhe u ngrit.
hutuar. Përmendja e klanit Ku-Kluks, se si ia kujtoi disa metoda që i kishte lexuar diku, që tani nuk i kujtohej se ku, por i kujtohej se për zhdukjen e një populli; apo edhe të shumë popujve; duhej të merreshin disa etapa kohore bazike. Etapa fillestare duhej të ishte shuarja e kryengritjeve; e rebelimeve; shkatërrimi i unitetitndërmjettyre; shthurjae idesë kombëtare; shuarjadhe bastardimi i gjuhës, shkatërrimi i kulturës dhe arteve; vënia në harresë e këngëve të tyre epike. Pastaj do të vinte faza e ekstazës. Koj fazë do të përdorej kryesisht nga njerëzit e fesë, larg pushtetit; ushtrisë, tagrambledhësve. Do të propagandoheshin me të madhe besimet pagane që ndër shumë popuj ende ka mbeturina të tilla; pastaj mitet e vjetra, shtrigat, orët; zanat e malit; divat e bajlozët e zi të dalë nga deti.. të cilët do të hakmerreshin kundër tyre, për fajet dhe gjynahet e të parëve të tyre të mallkuar brez pas brezi\_ me një fjalë, zgjimi e idesë së besimeve besëtyte! Dhe në fund faza përfundimtare e cila do të ishte faza vdekjeprurëse. Të formoheshin grupe të tipit Ku-Kluks, të cilët, të veshur si lugat, me kapole të bardha e të gjata mbi kokë, me fytyra të mbuluara, do të shfaqeshin gjatë netëve me shi e bubullima, duke sulmuar kasollet dhe shtëpitë e katundarëve për tua kallur datën. Pas çorientimeve të para; të sulmoheshin me të gjitha armët e ftohta duke e therë pa mëshirë ata që larg larg prerë
politikanëve që tentonin mbrojtjen e tyre apo, përpiqeshin për tiu dhënë më tepër të drejta .
do të gjendeshin përpara deri në asgjësim të plotë! Mandej, do të sulmonin pjesëtarët e organizatave çetnike, Dora e Zezë, Beretat e Ravna Gora etj, të cilët do të kishin për detyrë gjoja mbrojtjen e viktimave; për ti shpëtuar nga sulmet e klanit Ku-Kluks, dhe me përdorimin e mjeteve më efikase do të arrihej shuarja e rrënjësishme nga faqja e dheut. Dhe në fund të përhapeshin lloj-lloj thëniesh si goditje shtrigash, goditje divash e bajlozësh; goditje lugetërish për hakmarrjel\_ dhe fusha e mbjellë me fantazma shqiptarësh dalëngadalë, do të mehej! Kuqe,
- Ai dikur kishte formuar një klan diversantësh të tipit Ku-Kluks, i cili në vitet shtatëdhjeta; gjatë përpjekjeve për realizimin e një aksioninë një qytet të Kosovës; ishin ndeshur me pjesëtarët e njësive të milicisë; të cilët ishin besnik të bashkim-vëllazërimit. Pas këtij zbulimi, ishin burgosur dhe ishin transferuar në kryeqytet, në burgun CZA. Aty; kishin hasur nën mbrojtjen e kryeshefit të Ministrisë së Punëve të Brendshme, i cili, pas shumë kritikave nga kundërshtarët; kishte suspenduar përkohësisht nga detyrat. Tani;, ai ndodhët prapë në Kosovë dhe, siç jam informuar, ka krijuar të njëjtin klan, por me një emër tjetër dhe ka filluar nga aksionet.
- Pra siç të thash edhe më parë! ia ndërpreu mendimet pronari, i cili zuri vend pranë tij.
- Ç'farë aksionesh? Gjenerali. pyeti
- Në fillim është marrë me shkatërrimin e varrezave serbe, pastaj me disa dhunime të inskenuara kundër disa plakave dhe grave serbe, kurse tani po përgatitet për një
goditje tjetër. Se çfarë goditje do të jetë kjo na mbetët të presim, sepse këto ai i mbanë fshehur! gjëra
- banda të reja të stilit të dikurshëm si të Kostë Peçancit, Miliq Kërrstiqit, Vasilije Tërbiqit, Jovan Badunskit.
Gjenerali e përcolli me një shikim të ndezur pronarin deri sa u zhduk prapa banakut. Pastaj uli kokën disi i boshatisur në shpirt.
- Po e ndërpreu kamerieri i ngazëllyer tej mase nga fjalët e tij. Pastaj u ngritë në këmbë, sepse edhe kësaj radhe e kishin ftuar myshterinjtë, dhe ashtu në këmbë, i kërrusur drejt tij vazhdoi: Këto organizime janë në radhë! Koha do ti sjellë të gjitha njërën pas tjetrës. Po flitet se aty ku nuk ka trazira; po përgatitet të hidhet fara për mbjelljen e tyre.\_ pra! pak
Fara; mendoi pas pak!
Nga tryeza matanë dëgjoheshin copa bisedash: Njëri me zë të hollë, fliste i nxehur:
- ishte masë tepër urgjente që duhej marrë! Por pasi dikujt ju kujtua\_
Gjenerali e ndjeu se ishte thyer barriera e dikurshme e pëshpërimës. Tani çdo gjë flitej hapur! Eh, tha me vete duke u në këmbë, dukët se ka filluar të shndritë një rreze e re drite në qiellin e vërejtur serb! ngritë
- Nuk ka qenë e rëndësishme që dikujt ti kujtoheshin masat e diferencimit ideopolitik, por ka e rëndësishme kërkimi momenteve më të përshtatshëm për vënien e tyre në zbatim; dhe ai moment ishte parë i përshtatshëm pikërisht tani, që janë përcaktuar edhe metodat e detyrimit të zbatimit të këtyre masave! qenë
Takimi me kolegët e punës, para se të hynte në e tij, qe i ngrohët. Vetëm tani, vërejti se gjatë gjithë kohës sa ishte në shërbim; i kishte munguar së tepërmi prania e tyre. Sekretari partisë, me një shikim të papërmbajtur; gjithmonë, mendoi Gjenerali. Ndërkohë, një copë herë mbajti të shtrënguar në përqafim nënsekretari partisë; 1 cili kishte një simpati të veçantë për të. Ishte një burrë fjalëpakë, me vështrim të përhumbur; dhe me një stil te të folurit mesjetar, që ia kujtonte kallogjerët e Manastirit të Graçanicës. zyrën<eos> |
<bos>1 kishte ngelur kujtim 1 ëmbël, kur për herë të parë, bashkë me te, i kishin vizituar Manastiret e vjetra serbe në provincën e Serbisë Jugore. Në pamje të parë; ajo vizitë ishte dukur thjeshtë vizitë turistike, por në brendi të saj fshihej një labirint i tërë organizimi dhe zgjim ndërgjegje kombëtare të bashkëkombësit kolonë, të cilët, dalëngadalë, kishin filluar të merrnin kahe të gabuar duke u afruar me vendësit për ta përforcuar sloganin aq të përfolur të bashkim vëllazërimit me popujt e federatës jugosllave e veçmas me shumicë të Kosovës. kishte pasur rastin të njihej për herë të parë me krisobula origjinale, dhe me ato të fabrikuara. Për një kohë të gjatë kishte qenë i tmerruar nga përmbajtjet e krisobulave origjinale që pasqyronin një tablo shqip, duke ngacmuar rrallë ndonjë toponim të përkthyer nga gjuha vendëse në gjuhën e tyre që vetë emërtimi merrte trajtë çoroditëse. Këto krisobula, mbaheshin të fshehura në një arkiv tepër sekret, dhe nuk ju lejohej historianeve e as ndonjë hulumtuesi tjetër shkencor të kishin qasje mbi pa pasur autorizimin nga kryepeshkopi madhërishëm. Por megjithatë;, në ato shkrime të vjetra; të shkruara në letër të trashë dhe me bojë të zezë, ku vende-vende nuk lexoheshin fare; nuk ishte e vështirë të arrije në përfundim mbi vrasjet nëpër kohë, mbi prangat e gjakosura; mbi planet e zhdukjeve masive të vendasve. dhe në mënyrë të hollësishme shkruheshin rregullat e vrasjeve; sajimi 1 shkaqeve të ngatërruara; trajtat e kryerjes së aktit të vrasjeve individuale dhe kolektive; sajimi elementar i epërsisë që i jepej vrasësit përmes disa kodeve dhe shifrave enigmatike që ishte pamundur të gjendeshin në kronikat e shteteve të tjera të asaj kohe, të cilat nuk merreshin me zhdukjen e popujve sikurse paraardhësit e tij, por; me gjuajtjen dhe zhdukjen e shtrigave, duke u bazuar në kodin më të përgjakshëm që njeh historia e njerëzimit; ,Çekani i shtrigave! Për një çast i erdhi që paraardhësve të tij nuk ju kishte shkuar mendja për përpilimin e një kodi të tillë për zhdukjen e të popullin Aty to, keq
gjithë popujve që nuk ishin raje. Megjithatë, duhej të ishte i kënaqur edhe me vendimet e krisobulave të dala si urdhra të plotfuqishme nga dyert e rënda të Manastireve!
Kishin kaluar dy vite që nga ajo kohë, kur e kishte zbatuar urdhrin e dhënë nga lartë për përgjimin e njerëzve të dyshuar në radhët e shërbimit sekret. Në mesin e emrave të dyshuar ishin edhe disa nga miqtë e tij besnik. Mirëpo; shkaku i përgjimit sekret të sekretarit të partisë kishte pasur karakter krejtësisht Këtë sa të guximshëm, aq edhe të rrezikshëm e kishte marrë si hakmarrje kundër tij, kryekëput për shkaqe xhelozie, pra për të zbuluar aferën e shumëpërfolur me gruan e tij. Por; rezultatet kishin treguar një të papritur; që për një kohë kishte 1 shtangur nga befasia. Kishte hasë në disa fije që shpinin në dyshim se ai kryente punën e agjentit të dyfishtë. Kohë të gjatë e kishte vrarë mendjen se çduhej bërë. Kishte filluar ta mbante nën mjaftueshme dhe një ditë, gjatë një mbledhje sekrete në privat. hap qenë
Në fund të fundit, çfarë dallimi kishin krisobulat e moçme nga elaboratet e sotme, të cilat ishin vetëm vazhdim i atyre të vjetrave përshtatur rrethanave të reja! Çfarë dallimi kishin murgjit, magjistarët, orakujt paganë nga agjentet e sotëm? Edhe në kohërat e lashta, përmes parashikimeve për ardhmërinë; përmes fjalës dhe magjisë, përcillnin mesazhe për fatkeqësitë; përhapnin lajme të rreme, paralajmëronin disfata në radhët kundërshtare; parashikonin fate luftërash; dhe sundimtarësh. dhe të gjitha këto kishin një qendër nga niseshin; kishin një bazë, një taktikë, një plan që dikujt i hynte në ata, punë!
drejtuar gishtin kundër veprimtarisë së tij të dyfishtë, duke u mbështetur në faktet e grumbulluara. Ministri i Punëve të Brendshme e kishte shikuar i habitur; pastaj i kishte dhënë një përgjigje të tërthortë. Pas mbarimit të mbledhjes e kishte ftuar në e tij. Me një ton të ashpër ia kishte tërhequr vërejtjen se kishte bërë një ekspozim të panevojshëm duke e deshifruar publikisht arterien kryesore të një sekreti të thellë shtetëror: Edhe tani kur i kujtohej kjo ngjarje; mbushej plot maraz, skuqej nga turpi.\_ kurse sekretari partisë që nga ajo kohë kishte mbajtur qëndrim përbuzës ndaj tij. zyrën e tij nuk kishte ndryshuar po thuaj asgjë. Tryeza ishte e dhe e boshatisur: Rreth e kishte një shkëlqim purpur që krijohej nga dritat shumëngjyrëshe me nuanca festive të vendosur në këndin prapa dere. Pasi mbylli derën, me çelësin në dorë u afrua afër kasafortës së hekurt ngjyrë të gjelbër, dhe e hapi derën e rëndë. Ishte e njëjta derë, me ngjyrë të venitur në të fshirë nga fërkimet e shumta, që sa e sa herë e kishte hapur e mbyllur për të marrë apo për ti deponuar dosjet sekrete. Që andej nxori dosjen me kapak të trashë me ngjyrë të kaltër. Në dosje, ishte e shkruar me e hapi dosjen; u vu në shfletimin e shkresave, letrave, numra revistash me përmbajtje armiqësore; fotografi e artikuj të ndryshëm: Pastaj gjeti materiale të reja, që gjatë mungesës, 1 kishin sjellë bashkëpunëtoret e tij. E mori të dhe filloi të lexonte: zyrën pastër qark parën
## 19 1980 gusht
I dashuri shoku Enver! Ne shqiptaret e shkëputur nga atdheu i lirë dhe të mbërthyer me dhunë brenda kufijve politik të Jugosllavisë ndjekim me krenari çdo të Shqipërisë mëmë në përforcimin dhe përparimin e atdheut hap
Si 1 shastisur; Gjenerali vazhdonte ti shikonte fletët bardha të shkruara me makinë shkrimi në alfabetin latin. Nuk ishte hera e parë që kishte ndeshur letra të ngjashme; por si kjo, e rrezikshme dhe armiqësore nuk kishte ndeshur asnjëherë. Ishte vetëm një copë letër që, herë-herë bëhej se ishte një përbindësh që kërkonte ti shkëpuste copa mishi nga trupi i tij për tia ngjitë pastaj një trupi tjetër armiqësorë. Përherë e më tepër po bindej se ndarjet mekanike të një trupi nuk do të ishin efikase, po nuk arrite që pas ndarjes, të pasonin pastrimet adekuate si dikur në krisobulat antike, apo në elaboratet e sotme bashkëkohore. Pastaj ndjeu një shkëputje brenda kraharorit, që për disa çaste e mbajti të mbërthyer në vlugun e ndarjeve e thyerjeve të trupit të tij të formuar nga arnat e trupave të huaj, që të tjerët po bënin përpjekje të pareshtura tia shqyejnë arnat e trupave të grabitur padrejtësisht. tij, pavarësisht nga përpjekjet e armiqve për shqyerje të merrte shtrirje përgjatë bregdetit kroat duke rrëshqitë si zvarranik për të gllabëruar pastaj tokat e ngrohta të jugut deri në portin strategjik të Pasha Limanit! I gëzuar nga ky mendim; zgjati dorën dhe mori letrën tjetër: Në fillim të saj shkruante se ishte një fjalim i mbajtur para demonstruesve në Shtutgart:
## Shtutgart;, 25 1981 prill<eos> |
<bos>1 mençur thotë se mendimi është e vetmja parajsë prej së cilës nuk mund të na ndjekin. Prandaj mund të drejtohemi konkretisht te armiku. Mendoj se po të ishte kërkesa Kosova Republikë, një kërkesë boshe; një kërkesë në ajër, një kërkesë mendjelehtë, një kërkesë të cilën e kanë bërë aventurierët, një kërkesë të cilën e kanë bërë ata të cilët ëndërrojnë pa baza, pa kurrfarë dyshimi Beogradi më 1l mars të këtij viti; do të dilte me dokumentin për njohjen e statusit të Republikës së Kosovës dhe do të thoshte: Urdhëroni shqiptarë, ja ku e keni Republikën. qysh
Sytë e 1 gjatë, për disa vazhduan lëvizje të ngathtë duke i rënë rreth e Ishte një shikim i ftohët i mbushur plot frikë e trishtim së bashku. Kishte kohë që përpëlitej në vetën e tij sikur ishte duke shqitë trupa të huaj nga trupi i vet, dhe aty për aty ndjeu një tkurrje, një zvetënim të paparë ndonjëherë dhe. së fundi nga trupi i tij nuk do të mbetej asgjë. as skeleti; as kafka boshe! Tani, gjithnjë e më tepër po bindej se leximi i dosjeve, bota e brenda tyre, edhe pse e kishin pezmatuar së tepërmi, duke ia zgjuar urrejtjen e fshehur brenda qenies së tij, ishte një botë në vete, që nuk i jepte mundësi të lëvizte lirshëm, sikurse do ti jepte mundësi lëvizjeje; zbatimi i planeve operative! çaste qark zyrës. zymtë
Pa e zgjatë shumë, u ngrit. Pasi liroi kravatën doli në korridor duke e mbyllë derën me bravë. Vetë hapat e shpinin drejt kantinës. Edhe pse nuk ishte asnjëra nga kohërat e pushimeve; në kantinë kishte mjaft zyrtarë që pinin kafe, pak
dhe bisedonin me zë të lartë në tymin e duhanit.
- O! Gjenerali! dëgjoi një zë të njohur prapa krahëve. Me një buzëqeshje xhymerte u kthye prapa, duke ia zgjatë dorën një burri trupshkurtër, me bark pak të kërcyer: Kur keni ardhur shoku Gjeneral? ai duke ia shtrënguar dorën, me një dridhje të lehtë! pyeti
- Para ditësh.. edhe ju këtu, si kaluat gjatë aksionit? Gjenerali pa e ndërruar mënyrën e buzëqeshjes. pak pyeti
- Lere mos Për ju shpëtova prangave . pyet! pak\_
- Të tregoi pastaj! Me prit këtu! Po ta sjellë një dosje që e kam përgatitur për ju. tha me shpoti bark kërcyeri dhe doli.
- Kam dëgjuar diçka por. foli Gjenerali pa u çuditur:
Gjenerali, u ulë porositi kafe. Kamerierja, një grua e moshuar; fytyrëngrysur; pas ia solli kafenë. pasi pak
Tani, deri sa ishte duke e përzier kafen në filxhanin e madh, vështrimin e hodhi rreth e Në këndin e majtë nga dera, kishte zënë vend komandanti 1 njësive speciale bëshëm rreth të gjashtëdhjetave që ishte e pamundur të shikoje pa pasur në gojë cigaren ,Drina që e mbante nën mustaqet e skuqura nga tymi deri sa digjej rrëzë filtrit, pastaj me lëvizje të ngathtë vetëm e ndërronte duke e ndezur tjetrën me bishtin e të parës. Kishte një zë të trashë, por të deformuar për shkak të cigares që nuk e hiqte nga goja as kur fliste. Kur fliste për dikë, kurrë nuk zëntë ngoje ndonjë emër, prandaj ishte e vështirë të kuptoje së për kë e kishte fjalën. Rrethi i tij ngushtë; ishte i mësuar me paqartësitë tij, prandaj nuk kishin ndonjë vështirësi për ta kuptuar. qark.
Pranë tij kishte zënë vend një oficer i ri, i cili herë pas here tundte kokën në shenjë pranimi për ato që komandanti 1 thoshte. Edhe pse biseda e tyre nuk dëgjohej e tëra, si të thyera; i arritën në vesh copa fjalësh duke përmendur herë pas herë njësitë speciale dhe disa qytete ku kishin ndodhë trazirat e fundit. E gjithë federata është në alarm për shkak të asaj province të pa pastruar me kohë nga kompetentet; mendoi deri sa ishte duke marrë filxhanin e kafesë në dorë. Ndërkohë, pranë tij u shfaq barkkërcyeri i cili duke zënë vend, ia lëshoi në dorë një dosje me kapak të kaltër.
- Si ndodhi? Gjenerali pyeti
- 1 premtuat ndonjë privilegj apo. e ndërpreu Gjenerali
- Po si të them! Që në fillim, me sugjerimet e konsujve u të jetë një kroat azilkërkues. Për çështje konspirative; edhe pas takimeve që pata me të, nuk i tregova se ai duhej vrarë dikë. Në momentet e fundit, kur e mori vesh detyrën, pa një pa dy, e paraqiti rastin në polici, të cilët, jo vetëm që e morën nën mbrojtje veshën jelek kundërplumb! Ashtu; nën përcjelljen e spiunëve të tyre, në mënyrë provokuese disa herë e ekspozuan pranë konsullatës! Pas shumë hipotezave; arritëm në përfundim se këtë më së miri do ta kryente një femër. Ju dhashë urdhër vartësve të mi, ku njëri prej tyre ishte shqiptar, ta gjenin një grua ekzekutore. Pas një kohe ata me njoftuan se kishin gjetur një bionde të bukur serbe. Me përgatitjen e saj u mora vet. Ia sqarova metodat e punës, tërheqjen e viktimës drejt grackës, lajkat që duhej përdorë dhe në fund tërheqjen e qarkut, por. punë
- Po! I premtuam, por me këto çështje u morën vartësit e mi, të cilët i premtuan shuma parash, dhe shumë mundësi të tjera të kësaj natyre! ~u përgjigj barkkërcyeri.
- Pastaj? Si ndodhi pastaj? vazhdoi Gjenerali me pyetjen e radhës.
- arriti të depërtonte brenda apartamentit të tij. Me lajka ia heq jelekun kundërplumb; e qëllon herë me revole. Më vonë morëm vesh se i kishte shpëtuar atentatit! pesë
- Si erdhi deri të dekonspirimi? Gjenerali. pyeti
- Pas atentatit ajo doli në vetura. Në vend që të vazhdonte të ishte nën urdhrat e vartësve të mi, ashtu siç ishin marrë vesh, të cilët do ta dërgonin në një bazë tjetër për ti humbur gjurmët; ajo i kërcënon me revole duke ua kërkuar paratë e premtuara dhe një biletë udhëtimi dhe, ashtu; nën kërcënimin e revoles i detyron ta dërgonin në aeroport, ku edhe arrestohet. dhe të gjitha ishin bërë nën kërcënimin e revoles pa pasur mundësi që vartësit e mi të bënin kontrollin e fundit mbi mbarëvajtjen e planit! Kështu 1 përgjuari i shpëtoi atentatit, kurse ne u dekonspiruam! priste
- Jam njoftuar! Janë keqpërdorime të vartësve të mi! Derisa fliste barkkërcyeri, Gjenerali thoshte me vete, mirë tu bë! Edhe atij, sekretarit të partisë, ju bë mirë! Tani për disa ditë ju mbyllë goja të shkretit, se ishte lodhur duke llomotitur me ato lavdërimet e tij të pa kursyera, që e ngrinte zërin si prej këndesi\_ në radhët tona nuk ka njeri
- Me sa jam njoftuar, ka dallime të theksuara në mes të raporteve tuaja dhe deklaratave që u folën gjatë seancave gjyqësore! Si e komentoni ju këtë?
më të përshtatshëm për misione sekrete jashtë shteti. 1 pa zëvendësueshëm. Ky do të jetë krenaria e jonë. Ky ka nuhatje të hollë, ka instinkt të përkryer; ka vesh të stërholluar që pëshpërimat më të i zë dhe aty për aty analizon. dhe kështu ju dha një pompozitet i fryrë duke i ngritë në qiell aftësitë e tij. Kurse tani, të dy si dy të lagura, cucërrohen prapa shpinës së të tjerëve dhe, as as mek nuk bëjnë me gojë.. vogla pula gek<eos> |
<bos>Shyqyr që shpëtove vet! ~itha Gjenerali me të njëjtën buzëqeshje, kurse me vete mendoi: Xhepat i ke mbushur plot në dëm të planit; tani vetëm arsyetime kërkon! Ti vazhdo të arsyetohesh, kurse të tjerët vazhdojnë të dergjën burgjeve për ty! Idiot!
E sheh tani 0 kokëshkretë, sikur ishte duke 1 thënë sekretarit të partisë. U binde tani në aftësitë e tij? U binde tani në aftësitë e konsujve mendjemëdhenj që ti ua lëshove në dorë udhëheqjen e një plani të papërgatitur operativ? T'u mbush mendja tani për paaftësitë e tyre, kur në momentet vendimtare nuk arritën dot të largoheshin nga vatra e krimit që vet e kishin mbjellë dhe u zunë si lepujt në qark . dhe shpëtuan shumë mirë, pasi kundër tyre nuk pati kundërsulm; se pastaj do të ishe edhe ti, njëri nga pjesëmarrësit në kortezhin e tyre! E sheh Kur më propozuan mua për kryerjen e kësaj detyre, duke i marrë parasysh aftësitë e mia, njohjen e shumë gjuhëve; njohjen e terrenit, u more me gërgamë; me përçmove dhe pas të gjitha këtyre që ty tu dukën pak, e vulose para gjithë kolektivit duke me thënë me cinizëm; jo; një analfabet si ky; nuk bënë të emërohet jashtë shteti, se ka rrezik përgjimin e diplomatëve tanë atje. pra?
- Ju ishit ideatori 1 parë i përpilimit të planit operativ Tigri? hetueshëm Gjenerali. pyeti
- Deri ku keni arritur me grumbullimin e informatave? Gjenerali. pyeti
- si të them! Sa pata filluar\_, por u dekonspiruam u detyrova të heq dorë përfundimisht! pasi Po,
- Ne 1 patëm zbuluar rrënjët e veprimit të tyre dhe sa patëm filluar me realizime konkrete, megjithëse patëm hasë në pengesa të papritura!
- Po si të them.. ju e keni dosjen e tij? pas barkkërcyeri. pyeti pak
- Mundë të jeni më konkret? \_ pyeti prapë Gjenerali
- Po! E kam atë dosje! u përgjigj Gjenerali duke ngadalë vështrimin. ngritë
- Shiko në faqen dhjetë apo dymbëdhjetë, më sa kujtohet; është një raport me titull: ,,Raport i Hollësishëm" RH. nr. 13 fraksion 81 \_ SB fraksion 6710. Në atë raport i ke të gjitha hollësitë e ecurive të deri atëhershme!
- Mirë! Megjithatë, ju faleminderit!
- Nuk ka Mirupafshim! gjë!
- Mirupafshim!
Fytyrëvërejtur u vu të gjente raportin që kohë me ia kishte sugjeruar ta lexonte barkkërcyeri. Pasi dosjen e kishte vënë mbi kasafortën e çeliktë, ashtu në këmbë u vu të kërkonte në mesin e qindra faqeve raportin e sugjeruar. Si një sinjalipakëndshëm; i erdhi therja shpuese në gjurin e djathtë; sa për një copë herë u detyrua të largohet nga kasaforta, dhe i gërmuqur, u vu ta ledhatonte vendin e dhembjes. Pasi kishte filluar ti pushonte dhembja, u përqendrua me forcë të shtuar mbi dosje për ta gjetur raportin: Pas një kërkese të gjatë këmbëngulëse, e gjeti raportin e kërkuar. Më në fund, zuri vend pranë tryezës së tij të madhe; dhe u vu të lexonte: parë
Raport i hollësishëm:
SB/6710
Shkëlqesisë së tij SMIT/6322
Pasi mora urdhrin nga shkëlqesia e juaj për përgjimin e të dyshuarit;, krejt sipas këshillave tuaja; U strehova pranë
njerëzve të fisit tim që gjendeshin të punësuar në rrethin e Stutgardit. Pasi isha ,i pa punë' fillova me frekuentimin e shpeshtë të klubit jugosllav Hasan Prishtina" në BadCanstat, Stutgard. Të me morën si njeri të shkolluar që shkak të bindjeve të mia politike e kisha humbur vendin e punës, isha detyruar të ndahem nga familja, nga gruaja dhe fëmijët për të kërkuar mbijetesë jashtë shtetit. Për këtë me ndihmuan shumë edhe njerëzit e fisit, të cilët me kohë e kishin fituar bindjen se unë vërtetë isha i ndjekur nga pushteti. Pas disa vizitave në klubin esipërpërmendur, arrita që të jem njëri nga më të kërkuarit nga njerëzit që kishin ide të ngjashme separatiste. Duke i ndjekë udhëzimet tuaja të vyera; arrita edhe suksesin e mirëpritur;, që vetë i dyshuari të afrohet drejtë meje. Në takimin tim të parë me të, u përpoqa të jem sa më i arsyeshëm; fjalëpakë dhe 1 mallëngjyer tej mase me fjalët e tij të mëdha patriotike. Përdora taktikat e përshtatjes identike karakterit dhe dëshirave të tij. U ndava prej tij duke i thënë se patriotët dhe guximtarët si ju; është vështirë ti gjesh në mesin e mërgatës! Me premtoi se do të me sjellë literaturë të ndaluar; që e pranova me gjithë dëshirë! (Të me ndjenë shkëlqesia e juaj për pranimin e literaturës së ndaluar nacionaliste dhe irredentiste, sepse siç jeni në dijeni edhe ju, unë sikurse edhe ju, e urrej për vdekje atë literaturë, por tju përshtatur sa më shumë kushteve të punës detyrohem të bije edhe në nivele të tillal) gjithë për gjë për
Ashtu siç ishim marrë vesh, ditën dhe kohën e caktuar mi solli materialet propagandistike, të cilat në fund do tia bashkëngjisë raportit; me përjashtim të atyre që janë të huazuara. Në mesin e librave që mi solli, kishte romane dhe
poezi pa ndonjë vlerë të veçantë punën tonë. Unë po ti japi disa tituj që vërtetë janë të rrezikshëm; dhe krejt të papranueshëm vijën e pushtetit popullor, siç janë: Titistët Vetadministrimi jugosllav; teori e praktikë kapitalisteStatuti 1 LNÇK" Një komb shqiptar një shtet shqiptar Lahuta e Malësisë= si dhe fletushkat me përmbajtje armiqësore; si Bashkimi Liria' Lajmëtari i lirisë Zëri i Kosovës' etj , të cilat, në mënyrë tendencioze dhe plotësisht të pa vërtetë e paraqesin gjendjen shoqërore e politike në vendin tonë, dhe që kanë për nxitjen e nacionalizmit dhe irredentizmit për rrëzimin e pushtetit popullor, përçarjen e bashkim vëllazërimit dhe të barazisë Me këtë rast; marr guximin të bezdisë shkëlqesinë tuaj, me të vetmen arsye, sa për tia kujtuar disa detaje nga biseda që me të dyshuarin, me rastin e pranimit të materialeve propagandistike të përmendura më lartë Bisedën e fillova gjithnjë duke pasur parasysh këshillat tuaja të vlefshme, dhe duke respektuar rregullat e punës, që në raste të tilla të mos ngjallë kurrfarë dyshimi, apo prishje disponimi mbi karakterin e të dyshuarit. Bisedën e fillova duke përdorë taktikat e punës, pra shumë thelbit të synuar: Ithashë se për bashkimin e mërgatës nevojitej një besim 1 plotë në mesin e radhëve; që të ne duket se mungon. Pastaj 1 përmenda frikën e vazhdueshme që duhet pasur nga njerëz të rrëmbyer dhe llafazanë, e veçmas të atyre që kanë arritur të futën në mesin e mërgatës me detyra të caktuara nga armiqtë tanë të përbetuar: (Edhe njëherë i kërkoi të falur shkëlqesisë tuaj 'fjalët armiqësore të lartpërmendural) për për qëllim pata larg gjë për
Duke e ndjerë detyrë patriotike dhe njëherësh, përshtatje samëtëplotë situatës në lidhje me sqarimet eradhës; i kërkoi të falur shkëlqesisë tuaj për parantezat e shtruara; por këtë e bëj për shkak të ruajtjes së freskisë dhe besueshmërisë së informacioneve, shkak të atdhedashurisë dhe vlerave shumë të çmuara të bashkim-vëllazërimit; e kurrsesi për arsye të karrierës apo të ndonjë privilegji tjetër fitimprurës. Për arritjen e suksesit të plotë në punën time të filluar duhej që vazhdimisht të mbaja shënime të koduara dhe me këmbëngulje të plotë t ju përmbahesha rregullave të punës; si dhe udhëzimeve të shkëlqesisë suaj, që në asnjë mënyrë, puna e filluar mos të vije deri të ndonjë dështim! për<eos> |
<bos>Këtu, duke pas parasysh përgjegjësinë time të për punën time si në aspektin e veshit; në rastin konkret; në aspektin e të dëgjuarit, (që siç me keni këshilluar edhe ju shkëlqesi e nderuar, duke me dhënë udhëzime të vlefshme në fushën e të dëgjuarit, kur me udhëzoje se puna e veshit është diçka krejt tjetër në krahasim me punën e syrit, sepse njerëzit, në raste të ndryshme si të udhëtimeve në grupe, në rastin e vdekjesh, në apo diku tjetër kanë dëshirë të flasin; të llafosin; të tregojnë dhe pa dashur bien në ato imtësi që në pamje të duket se nuk kanë ndonjë vlerë, por pas një analize të hollësishme arrin në përfundim se përmes një bisede të lirë, ke arritur informata me vlera të larta sa edhe njëqind hetues të specializuar atje në hetuesi, nuk do të arrinin këto informata, bile as me përdorimin e mjeteve më të sofistikuara të mashtrimit apo të torturës. Të me ndjejë shkëlqesia e juaj për këtë zgjatje ndoshta të tepërt, por e plotë punë parë
ndjejë detyrë patriotike që asgjë nga rrethanat e arritjes deri të informatat mos të vihen në dyshim as nga ana e juaj; e as nga ana e qendrës së analizës) , ashtu edhe në aspektin e oratorisë, të mos e sqarimin e mëtutjeshëm mbi oratorinë, arrita në nxitjen e të dyshuarit kundër të përgjuarve të tonë! Për largimin e çdo dyshimi mbi punën time të deritanishme, po e japi të plotë bisedën që tuaja e nxita, kundër të përgjuarve: zgjatë për planit
Unë: Jeni në dijeni se para kohësh është arratisur njëfarë gazetari, njëfarë shkrimtari, njëfarë këngëtari dhe ka parashtruar kërkesën para organeve gjermane për strehim pak politik!
Ai: kam dëgjuar diçka, por nuk e njoh! Po,
Unë: Jeni në dijeni se për shkak të punës së tij agjenturore i është ndërruar disa herë vendi i punës atje nga vjen ai?
Ai: Jo! As që dua të di për një gjë të tillë!
Unë: Edhe unë mendoi kështu, por disa duhen sqaruar! E ndjejë për detyrë patriotike tju sqaroi se në këtë rast, në krahasim me rastet tjera; kemi të bëjmë me njerëz të rrezikshëm! Po ju sqaroi më shkoqur: Gazetari jonë nderuar ka punuar në Shkup; dhe 1 ka rrasë në gjysmën e stafit redaktues të gazetës Flaka vëllaznimit' ka kaluar në Prishtinë! Edhe atje i ka futur në shumë shokë të fjalës dhe të besës. Kjo ka ndodhur me 14 dhjetor të vitit 1979, por çudia nuk mbaron këtu! Çudia ndodhë kur ai në mesin e dhjetëra e qindra të burgosurve anë e mbanë krahinës, i vetmi arriti të arratiset. Këtu është dyshimi i kundër tij. Pastaj tjetri, pra vëllai i tij, gjëra pasi burg burg parë prej
kohësh punon në Ludwigsburg në të caktuar nga konsullata, gjoja mbrojtjen e të drejtave të punëtorëve jugosllavë. Kur hallexhinjtë shkojnë të ai për t ju ndihmuar; me një përkushtim të përsosur dhe fare hapur mbledh informata dhe në fund i dorëzon në konsullatël një zyrë për
- Ai: Çpo flet he burrë! Po çuditem! Mua me ka ndihmuar shumë kur pa punë ngela
Unë: Povërtetë të ka ndihmuar! Unë nuk e kontestoi e bazuar që tani emri i juaj lakohet nëpër zyrat e detektivëve që e luftojnë krimin politikl .
Unë: Aspak nuk po hy n'gjynah! Këto që ti thash janë plotësisht të vërteta! njoh nga fëmijëria, nga gjimnazi; sidomos atë muzikantin! Atë e njoh si paren e kuqe!
- Ai: Mos more burrë, mos hyn n'gjynah!
Ai: Je takuar me të?
- Unë: As që dua të takohem! E ndjejë detyrë patriotike t ju lajmëroj, e ti bënë si të duash.
- Ai: Nuk jeni ju 1 pari që me flitni kështu! Ata e paskan mbushë kupën! Për nderë e paskan hak plumbin!
Unë: Mos e merr me aq gjaknxehtësi\_
- Ai: Po si ti marr ndryshe! Mu shoftë emri po nuk i vrava me dorën time!
Unë: Mendoj se, ne së bashku do të gjejmë një gjuhë të përbashkët dhe ti qasemi gjakftohtë kësaj pune!
- Unë: Për tu bindë në këto që thash, duhet të përdorët një strategji!
Ai: Mirë, por me thuaj se ç' duhet bërë?
- Ai: Strategji? Edhe për njerëz të tillë duhet të përdorët
strategji? Çfarë strategjie ore hej?
me kë rrinë, më kë shoqërohen, kush hyn e del nga shtëpia e tyre, pastaj të depërtojmë deri të përgjimi 1 fshehët 1 bisedave, si dhe në fund kontrolli letrave të tyre. Nëse vërtetohen këto që ti thash, atëherë mund të mblidhem ne shokët më besnik të çështjes kombëtare; dhe mbi provat e mbledhura të marrim një vendim të përbashkët!
Unë: Partia dhe shoku Enver na mësojnë që mos të jemi të nxituar në marrjen e vendimeve të njëanshme pa i qëruar mirë rrethanat. Në rastin konkret, ne duhet ti koordinojmë veprimet; në fillim vetëm ne të dy, e pastaj edhe me shokët e qarkorit!
- Ai: Çmi fute dreqnit në bark! Me bëre të çmendem! Nuk me zihet vendi vend! Do të doja ti godisja menjëherë!
- Ai: Mirë, mirë! Por këto veprime të avashme do të marrin shumë kohë dhe kush e di pastaj se edhe sa njerëz do ta pësojnë për shkakun e tyre? E ndjejë se po xhindosëm. po me hipin nervat!
Unë: Ke të drejtë miku im, ke shumë të drejtë! Por Partia na mëson të jemi të matur! Prandaj nuk duhet kurrsesi të nxitohemi! Unë kërkoj; që kjo kthesë sa e rëndësishme aq edhe patriotike; do të ndikoi dukshëm në vetëdijesimin tonë prandaj hëpërhë, të mbetet bisedë sekrete në mes nesh.
- me thuaj se ç duhet bërë në raste të tilla?
Unë:Të thash! Mos të nxitohem në marrjen e ndonjë vendimi të gabuar \_ po 1 ndajmë detyrat: Ti je njohës 1 mirë 1 terrenit; gjejë mënyra për tua kontrolluar letrat\_
dua të them letrat që ju vijnë dhe ato që i dërgojnë përmes postes\_ duket të jetë shumë e vështirë, porPartia ka besim të plotë në punën dhe përpjekjet tuaja! Kurse unë do të merrem me zbulimin se çfarë flitet për ta në mesin e mërgatës.\_ bile; po të jeni edhe ju i pajtimit do të ishte mirë që unë të takohesha me të, si thua? punë
- Ai: Unë për vete nuk dua të takohem me të!
- Ai: Unë nuk do të pajtohesha me këtë mendim! Për mua mjafton përgjimi nga distanca!
Unë: Vetëm sa për tia tërhequr vërejtjen!
Unë: Mirë pra! Edhe unë jam në pajtim me mendimin tuaj. Po heqë dorë përfundimisht ndonjë takim të mundshëm me të, por; kontrollin nga distanca duhet të vazhdojë! për
- Ai: Gjithsesil kurse unë? Çduhet bërë unë?
për shembull: Të zbulosh me kë kanë lidhje dua të them me kë ndërrojnë literaturë, me kë mbajnë lidhje të vazhdueshme përmes letrave; kujt i dërgojnë letra kujt marrin letra apo urdhra; kënd e kanë nën urdhrat e tyre; dhe për çfarë e urdhërojnël me një fjalë kë punojnë; kujt i shërbejnë! Pastaj, nëse vërtetë e kanë mbushë kupën, edhe nëse 1 prej për
- Ai: Ah, Tani e kam të qartë! të erdhi kjo ide e përkryer? Shumë mirë e ke menduar! Si nuk me ka vajtur mendja më parë? Nga po!<eos> |
<bos>Unë: Si mendon; mund të bësh gjë në këtë drejtim? Ai: Në cilin drejtim? Unë: Mendoj; mundë ti përgjosh fshehurazi? Ai: Pa dyshim . pa dyshim! Kam një grremç se nga mund
## tia filloj!\_ Si nuk me ka vajtur mendja më parë?
Të me ndjejë shkëlqesia juaj për këtë stërzgjatje të raportit! Për shkakun e kësaj stërzgjatje ndoshta të tepruar; nuk do të keni kohën e duhur për studimin e materialit; por e gjitha vjen si sqarim i domosdoshëm i raportit;, që gjatë zbërthimit mos të merr trajta dhe kahe të padëshirueshme; por të mbron me xhelozi informatën që trajtohet në brendi
Nata kishte kohë që kishte rënë. Pas një shëtitje të shkurtër në zyrën e tij, Gjenerali hapi ,Dosjen Z:. Duke i shikuar me kureshtje fletët e bardha të shkruara me makinë shkrimi, hasi në materialet e Kosovës, që vepronte e shpërndarë në disa shtete të Evropës. e ndjente rëndë peshën e "gjoja e disa të drejtave të pa rëndësishme" që shteti federal, pa pëlqimin e zyrtarëve serb ua kishte dhënë pakicave. Këto të drejta kishin sjellë një ngritje të lartë në emancipimin e tyre; të cilët pa qenë aspak mirënjohës, kanë ngritë krye kundër të gjithëve.
Filloi leximin:
## Bernë, më 1 1981 prill
Sot, në kryeqytetin Bernë të Zvicrës, me lejen organeve zvicerane, U mbajt një demonstratë nacionaliste dhe irredentiste shqiptare e organizuar nga OMLK. Demonstruesit; të veshur me parulla dhe flamuj shqiptarë
të tubuar në Bundes Platz' marshuan përmes qytetit dhe ndaluan fare pranë ndërtesës së ambasadës jugosllave duke brohoritur parullën armiqësore Kosova republikë' dhe, duke mbajtur fjalime tendencioze; duke e derdhur vrerin nacionalist e shovinist shqiptaromadh kundër udhëheqjes më të lartë të shtetit. Edhe përkundër ndërhyrjeve tona; organet e rendit ishin tepër tolerante ndaj tyre e shumë të ashpra kundër nesh! Arritëm, që përmes njerëzve tanë të kemi disa fotografi, të dhëna shtesë udhëheqësit, si dhe nga kërkesat e tyre armiqësore drejtuar qeverisë! për pikat
## Cyrih, më 18 1981 prill
nga qendra e qytetit; nga sheshi Hevetia Platz demonstruesit;, marshuan drejt konsullatës ku rrugës ju bashkëngjitën edhe shumë qytetarë të rastit\_ punëtorët e konsullatës morën një peticion prej njëmbëdhjetë pikash. Edhe kjo demonstratë, sikurse edhe ajo e mëparshmja që u mbajt në kryeqytetin e Zvicrës në Bernë, organizua nga oponentët e OMLK-së, organizatë kjo; që veç propagandës së shfrenuar kundër shtetit, në mënyrë të veçantë ka filluar nga shkatërrimi i strukturave të klubeve jugosllave që kontrolloheshin nga njerëzit tanë'\_Hollësitë shtesë; të detajuara me emra individësh dhe fotografi të shumta; janë në përgatitje e sipërgjatë
Bruksel, më 13 qershor 1981
Shkëlqesi e nderuar! Për dallim nga demonstratat e mëparshme që u mbajtën
anë ekënd Evropës, sotnë Bruksel, si gjithmonë eorganizuar nga oponentët e marksizëm-leninizmit shqiptar nga Kosova; organizua një demonstratë ku përveç shtetasve jugosllavë me kombësi shqiptare, morën edhe shtetas turq me kombësi arnaute! Demonstrata filloi në orën njëmbëdhjetë duke filluar nga sheshi i quajtur Plasse Flage!' Prej aty marshuan përmes të Brukselit derisa arritën pranë përfaqësive tona diplomatike ku edhe u lexua një fjalim 1 ashpër, që hidhte mallkim e vrer kundër vlerave tona të bashkim-vëllazërimit të kombeve e kombësive e të popujve të barabartë të Jugosllavisë! Në fund, pasi kishin derdhur gjithë shafranin e helmët kundër Jugosllavisë sonë të dashur; e veçmas kundër të shumëvuajtur serb, ata e dorëzuan një peticion prej njëmbëdhjetë pikash! Të me ndjeni shkëlqesi e nderuar; por e ndjej detyrë patriotike që ato kërkesa të tyre tua parashtroj sa më origjinal që të jetë e mundur; si dhe tua dërgoj në origjinal traktin e shpërndarë para organizimit të demonstratës! pjesë qytetit gjithë popullit
Peticion:
Punëtorët shqiptar nga Kosova dhe shqiptaret shpërngulur në Turqi që jetojnë këtu, Bruksel 13 qershor 1981
KRYESISË SË JUGOSLLAVISË KRYESISË SË LIDHJES SË KOMUNISTËVE TË JUGOSLLAVISË KUVENDIT FEDERATIV TË JUGOSLLAVISË
Ne punëtorët kosovarë të punësuar përkohësisht në Bruksel të Belgjikës; të tubuar bashkë me vëllezërit tanë që me dhunë 1 dërgoi UDB-ja juaj për në Turqi, e që tani jetojmë këtu, jemi mbledhur para ambasadës suaj në Bruksel që të protestojmë në mënyrë më të rreptë për politikën antishqiptare dhe masat e terrorit e të dhunës, që kanë marrë shovinistët jugosllavë, e sidomos ata serbë, kundër popullit shqiptar në Jugosllavil\_
miqësi me popujt jugosllavë. Por që të arrihet kjo; duhet ti njihni tonë të gjitha të drejtat e barabarta, me popujt jugosllavë brenda Federatës popullit
- 1. Kosovës ti njihet statusi i Republikës në kuadër të federatës.
Ashtu si gjithë populli shqiptar në Jugosllavi, edhe ne këtu kërkojmë njëzëri që të njihen këto të drejta:
- 2. Popullit tonë ti njihet e drejta për vetëvendosje.
- 4. Të mos plaçkiten pasuritë e Kosovës nga republikat jugosllave; por ato ti shfrytëzojë Kosova për zhvillimin dhe pasurimin e vet.
- 3 . Të lirohen pa kusht të gjithë të burgosurit politikë shqiptarë dhe të kthehen në Kosovë të gjithë të burgosurit e tjerë
- 5. T'i njihet e drejta e festimit të festave kombëtare dhe e përdorimit të flamurit kombëtar, nga të gjithë shqiptarët në Jugosllavi.
- 6. Kushte më të mira pune dhe jetese për nxënësit
e studentet kosovarë; trajtimin e barabartë të tyre me studentet e universiteteve tjera në Jugosllavi.
- Sigurimin e punës të papunët dhe inkuadrimin e mërgimtarëve në vendlindje. për
- 8. Lirin e e të shtypit.
- 10. Të tërhiqen të gjitha forcat policore e ushtarake të sjella nga jashtë
- 9. Të pezullohet vendimi për shtetrrethim dhe ora policore në Kosovë.
- 11. - Autorët e krimeve të shëmtuara; të nxirën para gjyqit të popullit; për të marrë dënimin e merituar.
Gjenerali e la dosjen mënjanë. Pasi e ndezi një cigare u në këmbë dhe, për një copë herë u soll vërdallë sa në njërin skaj të në skajin tjetër. ngritë zyrës
Befas; nga korridori u dëgjua një përplasje dere. Gjenerali për një çast; pa frymë; qëndroi në mesin e dhe mbajti vesh. Pas ushtimës së parë që qe e lartë e me jehonë; vetëm sa i zuri veshi disa hapa të lehtë, disi të ndrojtur dhe; fëshfësheve të dikujt që po largohej pranë derës së 1 gjallëruar; filloi prapë ecejaket e mëparshme. Ju bë sikur në çast zbuloi një fshehtësi, që sa i kishte kaluar pranë derës së zyrës së tij si hije nate, duke marrë me vete sekretet që mbaheshin të ndryrë në kasafortat e çelikut për ti nxjerrë jashtë ndërtesës hijerëndë! Në këtë kohë, vetëm ndonjëri nga agjentet e shërbimeve të huaja mund të kalonte këtu pari.\_ veshur me petkun e punëtorit të shërbimit, të shefit apo kryeshefit; ose të ndonjë shërbëtori kokulur që bënë sikur gati zyrës pakëz zyrës
kryen detyrat e tij, por i përqendruar në sy e vesh mbledh informata. Pa e zgjatur me tutje mendimin, mori nga dera. drejtorin kur mori tatëpjetën e shkallëve. Vallë, mund të jetë ky i dyshimtë; mendoi duke u kthyer në zyrën e tij.<eos> |
<bos>Me vështrimin e përhumbur mbi dosjen që kohë më parë kishte lënë të hapur mbi tryezë, u përpoq ta largonte mendjen nga dyshimet që e kishin kapluar; jo vetëm kundër drejtorit, por edhe kundër të gjithë zyrtarëve të shërbimit; të cilët kishin se çfarë tju ofronin shërbimeve të huaja në kundërvlerë! Tani vetëm një pyetje e mendonte: Cilët janë ata? po vërtetë cilët janë ata? S?ka se si komentohet ndryshe fakti se kundërzbuluesit tanë, brenda kasafortave të shërbimeve të huaja zbulojnë dokumente sekrete, civile e ushtarake të vendit tonë! Po,
Për një copë herë, me zor e ndrydhi dëshirën për tia bërë një kontroll të imët mbarë ndërtesës dhe atë që do ta gjente ende duke punuar ta kontrollonte në detaje, ta merrte në dhe në fund ta denonconte për tradhtil . pyetje
Kohanuk pret; sikur iushtuan në vesh fjalët ekryeqendrorit me ton të Aktivitetet e tyre publike; edhe pse pa asnjë mbështetje politike nga shtetet evropiane, pa ndikim në media të fuqishme perëndimore, me një strukturë të dobët financiare;, por; me një idealizëm dhe strukturë të shëndoshë qetë.
Instinktivisht; u ul në vendin e tij. Afroi dosjen më pranë, dhe me sy të picërruar u bë sikur ia rifilloi leximit që e kishte ndërprerë kohë më parë, por që në të vërtetë nuk bëri tjetër vetëm rikujtimin e fjalëve të kryeqendrorit që ia kishte thënë atje në zyrën e tij me numrin nëntë sipëri. pak gjë
veprimi; me ndikim të fuqishëm para bashkëkombësve të tyre, të organizuar mirë, i kanë vënë para një sprove sa të rëndë aq edhe të rrezikshme mbarë institucionet tona shtetërore! Kjo, vjen si shkak, sepse të gjurmuarit, si dhe gjurmuesit, ndodhen në një shtet të huaj. Nga ky këndvështrim që të dy palët janë të barabartë; pra si ndjekësit ashtu edhe të ndjekurit, bile këta të fundit ndodhën në epërsi sepse, nëse arrinin të diktonin se dikush 1 përgjonte, nuk do tju mungonte mbrojtja e autoriteteve vendase, të cilët pastaj do të angazhonin dhe asgjësimin e ndjekësve! Edhe pas përpjekjeve tona të pareshtura, asnjëri nga bashkëpunëtorët e shërbimit tonë sekret nuk kishte arritur të kishte një ndikim sado të vogël në ato mese; për tju dhënë kah tjetër qëllimeve të tyre politike. Çdo përpjekje përtë depërtuar derinë brendinë e organizimit të tyre kishte shkuar edhe pse kundërshtare në mesin e tyre kishin treguar divergjenca të dalluara brenda pikëpamjeve rreth organizimit të tyre politik. Sa herë që ishte dukur se kishim arritur të infektonin njërën palë, ishte ngritur tjetër dhe, sikur të kishin qenë të njoftuar me kohë, kishin arritur një pajtim edhe më të sforcuar; duke na 1 djegur kartat në dorë. Shumë nga spiunët tanë, ishin nuhatur me kohë dhe i kishin larguar nga rrethi i tyre pa ju dhënë shans për një provë të dytë, duke i deklasuar tmerrësisht para rrethit të tyre. huq, palët pala asnjë
Jam bindur, mendoi pas se instancat më të larta federative, e veçmas pushteti tanishëm serb, kishin bërë gabime të pafalshme kur kishin përdorë një politikë të ngushtë liberale, e cila kishte hapur horizonte të reja për pak,
forcimin e kësaj lëvizje separatiste, që synon formimin e parashtetit, të ashtuquajturën Republika e Kosovës. Gabimi tjetër ishte mundësia e krijuar nga vet pushteti, që kishte quar përpjekje maksimale për ndërkombëtarizimin e çështjes së tyre; gjoja të pazgjidhur brenda shtetit federall\_ dhe vërtetë; ajo çështje është e pazgjidhur; prandaj po merren këto masa për zgjidhjen e saj!.
Trokitja e beftë në derë, e bëri të kthente vështrimin andej duke e shoqëruar me fjalën:
- Hyn!
përmes korrierit arriti posta interne. Korrieri; ashtu siç hyri ndrojtur; ashtu edhe doli, ia lëshoi zarfin në dorë. pasi
Një copë herë mbajti vështrimin sipëri zarfit me ngjyrë të verdhë dhe të mbyllur me vulën e dylltë. Në fund e në mënyrë të çrregullt dhe, që andej nxori letrën njoftuese të shkruar nga kryeqendrori. Në fillim shkruante: Drzavna tanja* . Pastaj vazhdonte: grisi
Po ua dërgoj një njoftim paraprak mbi gjendjen e ekzekutorëve të caktuar për realizimin e planit operativ
## DTigrik"
Në të shkurtra po ua parashtroj gjendjen e ekzekutorëve; sa vijon: pika
Ekzekutori parë rreth 34 vjeç, 1 liruar nga ku burgu,
vuante dënimin për dhunim dhe, premtuar për lirim nga dënimi tjetër; që e pret të shpallur nga gjykata e Titogradit. ka pranuar kushtet e parashtruara dhe tani gjendët në Frankfurt me pseudonimin Gjovani Angjelis! Është nënkryetar i organizatës çetnike Ravna Gora' Për dallim dhe siguri, ka të varur në qafë një distinktiv metali, gravurë me shenja dalluese çetnike!
Merret me plaçkitje; vjedhje; dhunime etj. Ka të lëshuar fletëarrest ndërkombëtar. Emri i koduar Pirati=
Ekzekutori 1 dytë rreth 30 vjeç, bir një oficeri të lartë me kombësi malazeze. Ish-mbreti 1 nëntokës kriminale beogradase. Pas arratisjes në Itali, vazhdon vjedhjet dhe vrasjet në shtete e ndryshme të Evropës. Disa herë i është lëshuar fletëarresti ndërkombëtar. Falë shkathtësive të tij, ka arritur të ikë nga burgjet më të njohura të Evropës. Mbanë pseudonimin Mario Valentino. Për çështje taktike; ka të lëshuar fletë arrest ndërkombëtar: Emri i koduar
Studenti.
## Urdhëroheni .
Pse me shkruan për këto të dhëna, kur e di se për të gjitha jam i njoftuar deri në përjetim! Idi të gjitha më mirë se ai. se çdo kush tjetër! Dyshoj se këtu ka hile! bëri me vete Gjenerali dhe u ngrit në këmbë! Letrën e la sipër tryezës, si një gjë bezdisëse. Dyshimi se brenda saj fshihej diçka e
KOS-it (Shërbimi ushtarak i kundërzbulimit)
pa këndshme, sa vinte e shtohej . Letra, bashkë me idenë, vendimin dhe planifikimin;, vinte nga kupola më e lartë e Drejtorisë II të Sigurimit Shtetëror; pra nga qendrori, që në pamje të parë nuk kishte asgjë të keqe. Por pas një analize, (kuptohej se vet profesionet; si ispiunit ashtu edhe ai ikrimit; qëndrojnë mbi bazën e dyshimeve), vetvetiu lindë pyetje. Çe shtynë vallë një slloven të merret me kaq përkushtim ti luftuar armiqtë e shtetit? Edhe pse çështja e Kosovës, pëlqente të filozofonte sa herë merrej nëpër kjo temë delikate, para se të jetë problem pazgjidhur federativ; është problem e pazgjidhur serb. Prandaj, përkushtimi 1 tepruar federatës; apo i atij që ndodhet në krye të saj, ndoshta edhe i atij që ndodhët në krye të Drejtorisë II të Sigurimit Shtetëror; sikur kishte synime të fshehta për ti dhënë kah tjetër problemit të Kosovës; për ta paraqitë atë si problem federativ; problem që vet federata kishte mandatin e zgjidhjes së kësaj çështje etj, etj, Ndoshta çdo në këtë mes luhej me zili të stërholluar; sepse udhëheqësit me të devotshëm për krijimin dhe ruajtjen e shtetit, gjithmonë kishin qenë serbët, dhe serbët herët a vonë duhet të ishin ata që do të kishin të drejtën e udhëheqjes së shtetit drejt shtigjeve që sa kanë filluar të trasohen. Dhe këto trase; vazhdonte mendimin Gjenerali, nuk vinin duke marrë kahe të qetësisë, por kahet e fillimit të aurorës se agut; të një lufte të re, varur mbi qiellin e trazuar serb! për gojë gjë
Por; megjithatë! vazhdonte mendimet e tij të arsyeshme Gjenerali, në këtë gjendje të papërshtatshme për popullin shumëvuajtur serb, ishte e domosdoshme shfrytëzimi 1 çdo mundësie brenda federatës për ti dhënë kahe të lirshme<eos> |
<bos>ëndrrave, ideve dhe dëshirave ende të pa realizuara serbe. Nevojitej një përkujdesje e veçantë; që në pikat kryesore udhëheqëse të vendosën njerëzit më patriotë serbë, pa ju nënshtruar filtrave mbi të kaluarën e kandidatëve siç ishte bërë gjer me tani, sidomos, hierarkia ushtarake, e pa filtruar; medoemos duhet të jetë komplet në dorën serbe, pastaj Ministria e Punëve të Brendshme e veçmas shërbimet sekrete bankat dhe disa degë të rëndësishme të ekonomisë, të cilat në raste krizash imponojnë politikën!
Letrën e mbante shtrëngueshëm në dorë. I erdhi ta griste e ta hidhte në shportë, por në çast ndërroi mendje. Çdo të thotë me këtë vallë, vetën. E ka me një mendje, apo është një provokim nga ana e tij? Në kokën e tij, në çast e skicoi kryeqendrorin hijerëndë, të ulur në kolltukun e tij, sikur i thoshte me atë buzëqeshjen e tij cinike: ,E sheh pra! populli slloven nuk ka organizata separatiste; sikurse ka te populli serb! Ka edhe të kroatët, të shqiptarët\_ por unë jam në anën tuaj, sepse ju serbët keni të drejt. keni të drejtë historike, keni të drejtë kulturore, keni të drejta territoriale, sepse popullin tuaj e tokat tuaja i kanë ndarë dhunshëm. në dy krahina; në katër republika, në ju kanë vënë kufij, shumë kufijdhe keni të drejt realizimin e ëndrrave tuaja shekullore, keni pyeti Nga pesë
Pas disa ecejakeve nëpër zyrën e tij, Gjeneralit sikur ju kujtua diçka që porsa e kishte lexuar në njoftimin e dërguar nga kryeqendrori. Pa menduar gjatë, e mori letrën prapë në dorë dhe me sy të çakërdisur u vu të gjente atë frazë që tani bezdiste me një dyshim ngacmues. Ah, ja këtu. Itakon organizatës çetnike, Ravna Gora;lexoi me zë!
të drejt bashkimin e tokave tuaja. bashkimin e popullit tuaj, në një shtet të vetëm sikurse dikur\_ por tani të pastër etnik. Kurrë! thirri nevrikosur Gjenerali! Kurrë ai nuk mendon kështu! mendojnë malazezët; mendojnë vetëm ata, që të tjerët me pa të drejt ua kanë rrëmbyer tokat më të mira, mendojnë ata që i ndjejnë dhembjet e popullit të ndarë dhunshëm! Por; së shpejti do të me vijë dita edhe mua. mendoi kalimthi dhe në çast ju bë se pa vetën ulur në fronin e kryeqendrorit, me cigare puro në gojë, me këmbët e vëna mbi tryezë duke dhënë urdhra, duke nënshkruar dekrete, duke vulosë leje speciale për njerëzit e tij, duke pajisë kriminelët me libreza speciale dhe ashtu servil e finok siç ishte; i bëhej se ishte duke grumbulluar krejt llumin e kriminelëve rreth vetës dhe, me ndihmën e tyre shkonte drejt vullnetit të popullit të shumëvuajtur serb. sipas taktikave të Fushes6 .
1 kënaqur me mendimet e tij, mori letrën dhe vazhdoi të lexonte aty ku e kishte ndërpre më parë.
t ju përshtateni kërkesave të tyre, nëse rrezikohet seriozisht zbatimi i Rikujtoju, se pas aksionit; duhet të ktheheni lirshëm në vend, marrjen e detyrave të reja. e re, anëtarë i së cilës jeni edhe ju! Premtimet të behën sipas rregullave; pa lënë gjurmë prapa\_ planit. për
Zhozef Fushe Ministër i policisë franceze në periudhat 1799-1802 dhe 1804-1810, i cili mblodhi rreth vetës të gjithë kriminelët duke i pajisë me dokumente speciale për ti vënë në lojë njerëzit e ndershëm!
Në çastju bë se pa vetën në zyrën e kryeqendrorit me numër nëntë, duke nënshkruar kontrata pune me ekzekutorët; duke vulosur dekrete me vulën e shkarkime, ndërrime postesh nga njerëzit e dyshimtë dhe zëvendësime me oficerë të përgatitur serbë, caktime besnikësh në më të ndjeshme të shërbimit sekret. spiunët më të të Republikës së Serbisë duke mbajt relacionetë veçantandërlidhëse, dukeshifruardhedeshifruar kode të fshehta, përpilim listash dhe dosjesh sekrete kundër atyre që duhen ndjekur, dosje të atyre që duhet eliminuar; fletarrestime të atyre që duhet burgosur për ti kthyer pastaj në shërbëtor; përpilim listash të atyre që duhet përzënë matanë kufirit. dhe në fund, të gjithë patriotët e devotshëm serbë duke i shndërruar në ekstremistë, kurse moderatorët në servilë! Rezultati përfundimtar; Serbia e Madhe, e pastër etnikel. pikat regjur
Derisa e kishte mendjen të rikrijimi i Serbisë së Madhe, mendja i shkoi të ish ndërtesa e djegur e gestapos. Kohë të gjatë, kur ishte i mitur; kishte luajtur me shokët e fëmijërisë mbi gërmadhat e saj. Ishte ngjitë në muret e nxira nga bloza, në dritaret e hapura si bedenat e kështjellave mesjetare, në e ngushta të burgut, dhe që andej ishte ngjitë në ish-zyrat e gjykatës, pranë sallave të gjykimit, duke i pushtuar kullat e vrojtimit, dhe në fund kishin luajtur me në oborrin e saj të rrethuar me mure të larta. Por, një ditë, kur po kthehej nga shkolla, kishte parë ca makina të rënda; ca buldozer; kamion që ngarkoheshin me mbeturinat e zjarrit dhe iknin tutje. Në shpirt kishte ndjerë keqardhje për ngrehinën e lodrave të tij fëmijërore, dhe urrejtje për qelitë top
shkatërruesit e saj. Por, me kalimin e kohës ajo ngrehinë kishte marrë formën e një ndërtese moderne, duke u zgjeruar edhe përtej murit rrethues të cilin e kishin rrënuar me kohë, duke përcaktuar kufij të ri që i kishin dhënë madhështi dhe krenari bashkë, duke e zbukuruar me kopshte të bukura lulesh; të rrethuar me bre e qiparisa' ja kështu do të bëhet edhe Serbia! Në këtë gjendje që është tani, shumëkujt do ti dhimbsen tundimet e gërmadhave të saj, por të mbaroj rinovimi; zgjerimi kufirit, do ta duan të gjithë, do ta lakmojnë të gjithë, bile edhe armiqtë e saj! pasi
Vërshëllima e trenit e bëri të lirohej nga mendimet. Ngriti kokën dhe pa andej. Treni e kishte ngadalësuar dukshëm shpejtësinë. Pasi shikoi hutueshëm rreth e qark,mori valixhet dhe u nis drejt vagonëve. Treni u ndal. Porsa u hapën dyert, nga brendia e vagonëve filluan të zbrisnin udhëtarët. Poshtë;, derës ishin grumbulluar shumë njerëz në mënyrë të çrregullt. Disa nga udhëtarët që zbrisnin, bërtisnin të nevrikosur; sepse pengoheshin nga turma e krijuar pranë derës; që nuk ju pritej të hynin brenda. Përballë tij qëndronte një çun iri, rreth njëzet vjeçar. Ai vuri buzën në gaz. Tamam në kohën kur po bëhej gati të pyeste se për ku udhëtonte; një burrë i trashë që ishte duke zbrit nga treni, e mori të tërin me vete duke e degdisur nga radha e e atyre që prisnin. I riu mbeti jashtë radhës, krejt i fundit. Për disa çaste nuk e pa, por të sharat ia dëgjoi. Turma, duke u shty në mënyrë të Një grua thërriste me të madhe që ti hapnin rrugë sepse në parzëm kishte një fëmijë. Disa herë kthej kokën majtas e pranë parë
djathtas, por nuk e pa askund të riun. Pastaj i shtyrë nga turma vuri këmbën mbi shkallën e parë.
Deri sa ishte duke në korridor; nga prapa dëgjoi zërin e të riut që thërriste dikujt: pritur
- Hej, tata! Në kabinën tjetër 1 kemi të rezervuara vendet!
- Ashtu? Nuk e kam shikuar fare tiketën: u përgjigj një burrë rreth të gjashtëdhjetave.
- Mund të kalosh andej pra! ia riu. priti
Pasi e shikoj edhe njëherë tiketën, Gjenerali u gjend pranë derës së kabinës; ku pranë tyre tani ishte afruar edhe i riu. Ai buzëqeshi këndshëm dhe pastaj e Gjeneralin: pyeti<eos> |
<bos>- Si urdhëro! Ja menjëherë! tha ai, dhe pasi e mori valixhen u nisë drejt derës që i kishte treguar riu.
- Edhe ti këtu?
- Po! u përgjigj Gjenerali shkurt.
- Për Munih. Po ju? u përgjigj Gjenerali
- Për ku udhëtoni ju? \_ pyeti prapë i riu.
- Edhe ne atje! ia ktheu i riu gjithnjë me buzë në gaz.
Kabina ishte e mbushur plot. Asnjë vend i lirë për tu ulur nuk kishte mbetur. I riu kishte në mes të derës. Nuk kishte se ku të futej, kurse pas tij, siç dukej i ati i thoshte të hynte brenda. Pas i ati i doli para. Pasi kishte qëndruar në mes të derës, ju drejtua atyre që rrinin të në kupe. ngelë pak, qetë
- Ne i kemi tre vende të rezervuara në këtë Ata që nuk i kanë rezervimet në tiketat e tyre; ju lutëm ti lirojnë vendet! kupe.
Askush nuk lëvizi nga vendi. Një kohë të shkurtër pa nga i ati, pastaj vështrimin e vërviti andaj nga udhëtarët që kishin
zënë vend në kabinë. Ai që kishte zënë vend në mes, nga krahu i majtë, një burrë i ri çubardhak, me flok të qelë të kthyera anash i shikonte me buzë në gaz herë të riun herë babin e tij. Pastaj;, lëvizi nga vendi dhe nxori tiketën duke ua treguar. pak pak
- Unë e kam bërë me kohë rezervimin, qysh kur e kam pre tiketën në Munih! foli qetë.
- Wir habenl tha gruaja që kishte zënë vend pranë dritares, me një gjuhë të thyer gjermane. Pastaj, duke treguar me njërën dorë vajzën dhe me tjetrën dorë tiketat; pa fol përpiqej tua mbushte mendjen të porsa ardhurve.
- Po ju!? i riu kureshtar tre burra që deri atëherë nuk kishin folur fare. pyeti
- Në stacionin tjetër do të zbresim! tha njëri që dukej më i vjetër.
- Ju lutëm, pa diskutim dua ti lironi vendet! tha i vendosur i riu. asnjë
- E nëse nuk i lirojmë? me qesëndi ai që ishte më 1 vjetër. pyeti
- Do tju detyrojmë ne! ia kthej ashpër babai i të riut.
Ndërkohë, në derë ia behu konduktori. Ishte një burrë i gjatë me mustaqe të kuqërremta. Në fillim ai kërkoi biletat nga ata që ishin në këmbë pranë derës. Më pas ua kërkoi biletat atyre që ishin ulur brenda kabinës. Pasi ia zgjatën biletat, tre të parët u ngritën në këmbë, dhe morën edhe valixhet; dolën jashtë pa fol asnjë fjalë. I riu e ndjeu vetën të çliruar. Mori valixhen e tij dhe e vendosi në raftin përballë. pasi
Ne i kemi gjermanisht
Pastaj zuri vend pranë derës në këndin e djathtë.
Gjenerali u përpoq të hiqte dorë nga ato mendime të ngatërruara. Disa herë e ndjeu se burri çubardhak vazhdonte ta shikonte me ngulmë. Vendosi të mos jepte asnjë shkak për ndonjë bisedë të mundshme. Ndërkohë, çubardhaku filloi të lexonte gazetën. Herë pas here ia hidhte ndonjë vështrim
Gjenerali kishte zënë vend përballë gruas së re. Herë-herë, 1 bëhej se ishte në zyrën e tij, i ulur në kolltuk duke i studiuar dosjet. Për objekt studimi kishte një grua greke dhe vajzën e saj të mitur që një mëngjes të ftohët janari udhëtonin të vetmuara me trenin e linjës internacionale ,Akropolis" . Në valixhet e tyre kishin të fshehura dokumente sekrete të organizatës terroriste greke QEVAS të cilat 1 dërgonin jashtë shtetit për tia shitur ambasadës shqiptare; këto dy shtete ndodheshin në gjendje lufte. Pasi ajo kishte arritur në kryeqytetin jugosllav; për fatin e saj të keq, ishte takuar me agjentin e rrezikshëm, i cili ishte 1 ngarkuar me një mision sekret.. pastaj me shikimin e tij të rryer prej spiuni profesionist; kishte arritur ta zbulonte komplotin dhe gruaja e re kishte përfunduar në pranga! Kurse për vajzën e bukur e të tha me gjysmë zëri Gjenerali, sa edhe bashkudhëtarët e dëgjuan. Ata kthyen kokën prej tij, por nuk e dinin së për kë do të kujdesej, vazhduan prapë bjerrjen e kohës në metodat e tyre paraprake! 0 Me duket se kam filluar të dekonspirohem, mendoi Gjenerali disi i turpëruar! pasi pasi zot!
QEVA -Komiteti Qendror i Luftës Verio-Epirote drejtuar për shumë vite nga peshkopi Serafin Tikas. U krijua në vitin 1918 me udhëzim të qeverisë greke. Kryetari zgjidhet nga qeveria greke në konsultim me shërbimin sekret EYP grek
të shpejtë. Gruaja e re dhe vajza e saj rrinin të qeta. Pas një bisede të shkurtër në gjuhën e tyre, ato heshtën prapë. Vajza; pasi u rehatua pak, filloi të kotet. E ëma merrej me lidhjen dhe zgjidhjen e këpucëve. Disa herë nxori shaminë nga xhepi duke u përpjekur ti bënte këpucët të lustronin. Pastaj i zgjidhte; për ti matur tojat se a ishin të barabarta. Pasi barazonte, 1 lidhte prapë me të njëjtin stil sikurse i kishte pasur edhe më parë.
Bram-brumet e trenit vazhdonin në mënyrë monotone. 1 riu herë pas here ia hidhte vështrimin tinëzar vajzës, e cila; e lodhur nga rruga e gjatë flinte e Gjenerali i vërejti këto shikime. Nuk i kujtohej se kur kishte për herë të fundit; fytyrë kaq të lezetshme vajze. Tani që e kishte afër, që ia ndjente edhe frymëmarrjen, aromën e këndshme të kurmit; disi ndjeu një gudulisje lezeti në zemër. Ah, ia bëri me vete, sikur të isha vetëm për vetëm me të, pa do të dija se si do ta ç'vishja nga ajo lëvozhgë që e mbështjellë. Nuk do ta pyesja gjatë, por do ta mbërtheja në befasi, tamam atëherë kur ajo nuk do të priste; ja si tani! Është akoma e njomë për të bërë dashuri romantike por shumë e bukur për; për\_ Sa fytyrë të freskët që ka! Ajo fle. Nuk pret nga askush asnjë të keqe. Pikërisht tani do të ishte koha më e përshtatshme për sulm dhe\_ pastaj- pa pikë mëshire do tia dredhja qafën si tha kërcënueshëm, sa që për një çast ju bë se edhe të pranishmit e kishin dëgjuar kërcënimin e tij. qetë. parë
Çubardhaku vazhdonte të lexonte gazetën:
Babai i të riut e la gazetën! Për një copë herë e mbajti vështrimin nga bashkudhëtarët. Tani edhe e ëma e vajzës flinte. Vajza lëvizi nga vendi; duke rregulluar kokën pak
pas mbështetëses. Gjenerali e shikoi prapë ngultas. Prapë në mendjen e tij e skicoi vetën sikur i afrohej vajzës qetas; sikur e zgjati dorën për tia zënë gojën me pëllëmbë që mos iu treten mendimet. Ju bë se teshtima e tij i erdhi si urdhër sikur e kishte ndërmend të flinte. Pasi u mbështet më mirë mbylli Gjumi nuk e zinte. Në e ndjeu vetën tepër të pasigurt; në praninë e vazhdueshme të atyre njerëzve të thjeshtë. në mesin e popullit! sytë. çast
- Mirë, mirë! Ndjehem gjumi nuk me zë! pak
- Si e ndjen vetën? befas i riu. pyeti
- E kuptoj. Edhe mua nuk me zë gjumi\_ ditën e kam të vështirë të fle!
Befas, dera e kabinës u hap. Në korridor u pa kamerieri me karrocën e pijeve. Pasi zgjati pak kokën brenda kabinës; foli me zë të përmbajtur:<eos> |
<bos>- Urdhëroni myshterinj, kafe taze, kokakolë, jupi, urdhëroni myshterinj- deshe gjë ti?
- Një kafe ju lutëm, foli babai i të riut. Pas vazhdoi duke e pyet edhe të birin do edhe ti kafe? Edhe një kafe për djalin tim, ju lutëm! tha më në fund ai kishte pohuar me luhatje koke. pak pasi
- Një kafe! foli Gjenerali
- Urdhëroni kafenë shok. Njëzet dinar ju lutem.
- Edhe mua një kafe të lutëm! foli çubardhaku.
- I ke dyzet dinarë. E paguaj edhe kafen e shokut! tha çubardhaku; duke shikuar nga Gjenerali, me një buzëqeshje
dashamirësie.
- Të faleminderit! tha Gjenerali, duke e marrë tasin me kafe që ia zgjati kamerieri, kurse me vete mendoi ,idiot .
- Natën e mirë, dhe udhëtim të këndshëm! tha kamerieri duke e mbyllë derën e kabinës, dhe një herësh duke thirrur me zërin e tij të prerë: ,urdhëroni myshterinj!.
Me sy të mbufatur nga dremitja; shikoi nga të pranishmit. Gjenerali nuk ia ndante vështrimin. Pastaj, krejt rastësisht, vajza shikimin ia hodhi të riut. Gjenerali kthej kokën andej dhe pa se edhe ai vazhdonte ta shikonte vajzën me ngulmë. I pa shikimet e tyre kur u kryqëzuan; pastaj si pa të riu vuri buzën në gaz. Edhe vajza buzëqeshi ëmbël dhe tundi kokën me naze. Të paktën kështu ju bë Gjeneralit. Ndoshta vuante nga halucinacionet. E ndjeu se një dozë xhelozie po ia mbështillte gjithë qenien e tij, pasi ata ia prishën kënaqësinë ëndërrimtare të rastit! Këtë nuk e duronte e kishte duruar as.Në të njëjtën kohë ndjeu peshën e shikimit zhbirues të çubardhakut; që ia prishi edhe më keq lëbyrjen e këndshme të syve mbi fytyrën e freskët të një vajze mitare! Lozni si të doni me mua, mendoi me vete. Me keni zënë ngushtë, nuk e kam për qëllim hedhjen e farës këtu, midis jush, por diku tjetër. Në çast u pendua që mendoi për hedhjen e farës, e cila në këso rastesh komplekse nuk do të arrinte ta mbarste askënd. as bukuroshen e vogël! keq dot, nuk pasi
- zot, ndoshta fara ime nuk e mbarsë as krimin për të cilin jam nisur. edhe pse nuk është farë është farë që e donë kohën e volitshme për hedhjen e saj- veçmas tani që duhej hedhur mbi planin e tij operativ!" shterpe,
- deri në Munih udhëtoni? Gjenerali çubardhakun, sa mallkuar: pyeti Ju,
- deri në Munih! Poju? \_ foli çubardhaku pa e ndërruar mënyrën e buzëqeshjes. Po,
- Edhe unë deri aty. ia kthej Gjenerali duke ulur vështrimin.
- Ku punoni ju! pas çubardhaku: pyeti pak
- Nga Kosova! u përgjigj fare qetë çubardhaku.
- Në një ndërmarrje ndërtimi! ~u përgjigj qetë Gjenerali, dhe vazhdoi: ~ po ju nga jeni?
- Shqiptar jeni? Gjenerali plot inat. pyeti
- E dita! Pak më ju se lexonit gazetën tuaj Rill.. Rilla... si i thonë së nuk e them dot emrin e saj? foli Gjenerali duke u përpjekur ta fsheh inatin. parë pashë
- Po! u përgjigj shkurt çubardhaku; duke e ndjerë mbi vete peshën e vështrimit të tij inatçor:
- Rilindja! e plotësoi çubardhaku.
- Me sa di unë, edhe më sa e pashë vet sa isha atje, dukshëm është përmirësuar gjendja. u përgjigj çubardhaku duke e shikuar zhbirueshëm në sy.
- Çthotë gazeta? Si shkojnë punët tani pas sulmit kundërrevolucionar? Kam dëgjuar se janë burgosur shumë! Gjenerali zhbirueshëm duke e ndrydhur inatin. pyeti
- Çkërkoni ju shqiptarët në Kosovë e Metohi, ë? Gjenerali, por kësaj pa e fshehur inatin. pyeti
- Përgjigjen e kësaj pyetje; jo njëherë e kanë dhënë në mënyrë të qartë gjykatat anë e mbanë Kosovës; prandaj unë nuk jam në gjendje të dal jashtë përgjigjeve të tyre! foli i
vërejtur çubardhaku.
- Këto demonstrata nuk ka zhvilluar vetëm mërgata shqiptare; por edhe mërgata kroate! foli sikur ishte duke u ç'fajësuar çubardhaku.
- Më fal! Ndoshta të lëndove. Të gjithë shqiptarët nuk janë njësoj irredentistë e kundërrevolucionarë. por kam përshtypjenseirredentizminnë Kosovëe Metohipoeushqen shumë edhe përkrahja e pa rezervë e Tiranës zyrtare, pastaj e ushqejnë organizatat armiqësore që veprojnë në emigracion; të cilat po organizojnë demonstrata të njëpasnjëshme para ambasadave dhe konsullatave Jugosllave! Ti sigurisht se ke dëgjuar për këto trazira që po ndodhin nëpër qytete të ndryshme të Evropës?
- Ashtu është! Edhe mërgata kroate është shumë aktive në perëndim. Unë kam dëgjuar; apo ndoshta e kam lexuar diku në një gazetë e mërgatës kroate, ndoshta edhe ata të mërgatës shqiptare kanë divergjenca dhe kundërshtime të mëdha politike në mes tyre. Në disa raste ata janë vrarë me njëri-tjetrin vetëm e vetëm për ta eliminuar kundërshtarin: Keni dëgjuar ju për vrasje të tilla edhe ju punoni dhe veproni në një qytet të madh siç është Munihu? hutueshëm Gjenerali. pasi pyeti
- Nuk jam në rrjedha! Nuk e di! Punën e kam të rëndë, gjatë dhe. të them të drejtën nuk me premton kohë të çlodhëm si duhet e jo të merrem me ato që mua aspak nuk me takojnë! u përgjigj çubardhaku sedërvrarë; pastaj u ngrit në këmbë. ku ishte i ulur la gazetën dhe doli në korridor. punë Aty
Vajza greke, herë pas here e hidhte vështrimin drejt të riut.
E ëma flinte. I riu shfrytëzoi rastin kur çubardhaku u ngrit të dilte, përmes mimike i dha shenjë vajzës që së bashku të dilnin në korridor: Ajo vetëm buzëqeshi ëmbël, pastaj sikur ishte turpëruar; vështrimin e hodhi nga e ëma. Sikur donte ti thoshte se me gjithë dëshirë do të tretesha me ju; në një skaj të errësuar të korridorit, por çi bëjë kësaj? Edhe i riu buzëqeshi ëmbël.
E Nuk pëlqeu aspak biseda! Iku! tha befas Gjenerali, duke shikuar me urrejtje gazetën që qaste më bërë përpjekje ti ndërpriste ato lodra të ëmbla vështrimesh ndjente në shpirt një maraz të papërmbajtur! Ishte i njëjti ves, që e kishte përcjellë gjatë gjithë jetës. Nuk duronte dot që dikush tjetër të ishte para tij. Me çdo kusht dëshironte që vetë të jetë i pari; dhe aty ku dështonte; përdorte çdo formë, çdo metodë për të arritur deri te caku i tij i synuar\_ dhe me këmbënguljen e tij e arrinte, ja siç e kishte arrit edhe këtë detyrë! pe? pak parë
Treni sa kishte filluar ta ngadalësonte shpejtësinë. Ndërsa
F riu sikur të ishte zënë ngushtë, u kthye i tëri drejt tij. Tamam në kohën kur po bëhej të fliste, dera e kabinës u u pa çubardhaku, 1 cili duke shikuar në dysheme se ku po e vente këmbën, eci drejt vendit të tij. Në vend që të ulej; siç e priste Gjenerali, ai mori në fillim gazetën; pastaj nga dollapi e tërhoqi valixhen e tij dhe doli, duke ju uruar të pranishmëve udhëtim të mirë, me një zë pëshpërime sa mezi u dëgjua. Pastaj mbylli derën ashtu siç edhe e kishte hapur çaste më parë. gati qetë pak<eos> |
<bos>përmes zërit të altoparlantëve vinte një zë 1 thekshëm gruaje; që i njoftonte udhëtarët se stacioni i ardhshëm ishte Zagrebi, me çrast do të bënin një pushim gjysmë ore. 1 më Me të njëjtat gjeste, me të njëjtën buzëqeshje; me të njëjtën freski sikur e përpiu të tërin në krahët e saj të brishtë. Edhe kësaj radhe rrethanat ishin tejet të pa favorshme, Gjenerali ofshani trishtueshëm: Ofshama i doli edhe më e dhembshme, sepse përveç therjes së shpirtit, në befasi të plotë theri gjuri i djathtë! Duke e ledhatuar me dorë gjurin; para bashkudhëtarëve e përligji ofshamën. parë! pasi
Tani ju kujtua se kishte kaluar koha për marrjen e medikamenteve.
Ndërkohë, treni u lëkund dukshëm. Një ngërç i zgjatur la të kuptohej se treni po i ndërronte shinat. E ëma e vajzës u zgjua nga dremitja. Vajza; la mënjan lojën e shikimeve; dhe e tëra u kthye drejt saj. Ato nisën të bisedonin diçka në gjuhën e tyre. Nga korridori u dëgjua lëvizje. Një rresht i gjatë nga udhëtarët lëvizte ngadalë drejt daljes. Në mesin e tyre kishte gra, fëmijë, ushtarë! .
Dera e kabinës u qetësisht. Një burrë shkurtër futi kokën brenda. hap
- Ka një vend të lirë këtu?
- Po! Urdhëroni! u përgjigj Gjenerali, duke i treguar me dorë vendin e lirë.
Ishte një burrë i shkurtër dhe i trashë. Pasi e vendosi çantën në dollapin përballë, u lirua nga e palltos dhe qetë u kishte 1 ulur çubardhaku. Lehtë u mbështetë, duke marrë një pamje të rëndë zyrtare. Kravata e me shirita të kaltër; fërgëllonte lezetshëm në hapësirën e bardhë të këmishës. pesha parë qenë kuqe,
- Këtu qenka ngrohët! tha papritmas i porsaardhuri. Pas bënë shumë ftohët!
- Kështu e ka janari! foli si më vete Gjenerali. Pastaj duke e shikuar hutueshëm të porsaardhurin Për ku kështu? pyeti:
- Po kthehem në shtëpi! Në Lubjanë! Po ju?
- Nga jeni? pyeti babai i të riut.
- Në Gjermani! u përgjigj Gjenerali.
- Unë? Unë jam nga Bledi. Tani jetoi në Lubjanë.
- Slloven jeni? hutueshëm Gjenerali. pyeti
- Po, pse?
- E kuptova në bazë të theksit!
- Pozarevci! u përgjigj babai i të riut Nga
- Nga jeni ju?
- Nga Pozarevci?! Kam disa të njohur atje, që nga koha e studimeve.
- Ashtu? Me vjen mirë! u përgjigj babai i të riut.
- Nga Mali Zi! u përgjigj qetë Gjenerali.
- Po ju? Nga jeni ju? burri me kravatë Gjeneralin. pyeti
- Ku punoni, në gjermani? burri me kravatë. pyeti
Më në fund treni u nis. Gjenerali vështroi me kujdes fytyrën rrumbullake të burrit me kravatë. Ai, me një lëvizje të ngathët zgjati dorën për të marrë gazetën në komoden e pranë dritares. Vajza, porsa e pa lëvizjen e tij, e kuptoi së çdëshironte, ndaj e arriti gazetën para tij, dhe ia zgjati. Ndërkohë, ajo shfrytëzoi rastin dhe, me një shikim të rrufeshëm e përlau të riun. Për një çast Gjenerali i lëbyri sytë vogël
- në Gjermani! u përgjigj shkurt Gjenerali.
drejt vajzës;, edhe pse ajo, tani më, krejtësisht indiferente; me shpinë nga ai, bisedonte me të ëmën: Ndërkohë burri me kravatë kishte filluar ta shfletonte gazetën. Pas ndaloi manovrimin dhe u përqendrua të lexonte. pak
- E keni lexuar këtë artikull? burri me kravatë, duke ju drejtuar Gjeneralit. pyeti
- e lexova më Behët fjalë për një proces gjyqësore kundër shqiptarëve të Kosovës dhe Metohisë! \_ ia kthej Gjenerali dhe vetëtimthi ia hodhi një vështrim vajzës, cila me kujdes vazhdonte lojën e saj të shikimeve me të riun. pak parë! Po,
- Edhe unë nga një gjykim i tillë po kthehem!
- Si? Keni marrë pjesë në ndonjë gjykim në Kosovë e Metohi? i habitur babai i të riut. pyeti
- Jo në Kosovë e Metohi, por në kazermën ushtarake në Karllovac. Isha në cilësinë e avokatit mbrojtës.
- Nuk e di çtë them. Pas një jave shpallet aktgjykimi; por kam përshtypjen se është një gjykim i mbështetur në thashetheme . pa prova të mjaftueshme materiale! u përgjigj qetë burri me kravatë.
- Si përfundoi gjykimi? pyeti me padurim Gjenerali.
- Kam përshtypjen se nëntoka shqiptare kohë të gjatë është marrë me përgatitje të terrenit për tia filluar luftës kundër shtetit. Kurse ne, dua të them politikanët tanë; kanë vazhduar gjumin e lezetshëm të mbërthyer pas kolltukëve. Të them të drejtën; unë jam njeri punëtor; me shkollë, por; po me duket se as Federata nuk është krejt e pa faj pak për.
- Ashtu është! ndërhyri babai të riut, Para disa vitesh
flitej gjithandej nga pjesëtaret besnikë të republikave se gjoja kishte ardhur koha që edhe provincës shqiptare të Kosovës e Metohisë ti njihej statuti i republikës. Detyrimet e vëna nga shoku Tito në vitet shtatëdhjeta ata i kishin përmbushur plotësisht. Shqiptarët kishin arritur një shkallë të lartë të zhvillimit si në aspektin social, ashtu edhe në atë ekonomik arsimorë. Ndërkohë, kishin themeluar universitetin me një kapacitet të qëndrueshëm, me kuadro të shëndosha me sistem të sigurt gjyqësor dhe bankar: Me një pjekuri të lartë qytetare, kishin krijuar një polici të qëndrueshme dhe të fortë, që i zbatonte në përpikëri urdhrat dhe detyrimet që vinin nga federata. Edhe arsyetimet e dikurshme të Republikës së Serbisë se dhënia e më shumë të drejtave shqiptarëve, dota rrezikonte stabilitetin mbarjugosllav; nuk ishin marrë në konsideratë. Më vonë, pjesa dërmuese e kundërshtarëve veteran serbë, kishin vdekur apo kishin dalë në pension: Duket se gjenerata e re politikanëve serbë ishte e liberalizuar deri në atë shkallë, sa që vazhdimin për dhënien e të drejtave shqiptarëve, e kishte pranuar si një nevojë të politikës ditore:
- por jo të gjithë! ndërhyri Gjenerali. Po,
- vepruar me goditje të ashpra si kundërpërgjigje. Tani nuk ka të dyshimtë! Dalëngadalë, çdo gjë do të rikthehet në duart e atyre politikanëve patriotë, që dikur ishin shpallur trockistë, liberal, subversiv . rrjedha politike do të kthehet në duart e një klase të re politike që po lindë! asgjë
Befas, vajza u ngritë në këmbë! Babai i të riut e ndërpreu bisedën. Ajo, vetëtimthi ia hodhi një vështrim të riut. Pas
saj u kokulur dyshemenë; dolën në korridor: Gjenerali nuk vërejti asgjë të dyshimtë në mimikën e vajzës. Pastaj, si pa dashje vështrimin e hodhi nga riu: Ai kishte një pamje të rëndë. Sikur e kishte një rast të tillë, u ngrit dhe bëri të dilte pas dy femrave, të cilat sa kishin dalë nga dera e kabinës. Gjenerali e shikoi të riun ashpër në sy. Edhe pse vështrimi 1 tij ishte shkarkim urdhri, i riu as që deshi tia dinte! Pasi doli në korridorin e ngushtë, prapa krahëve, e mbylli derën e kabinës . Gjenerali, e ndjeu vetën të fyer; që në këto rrethana të papushtet; urdhrat e tij, qofshin edhe të fshehët, nuk përfilleshin! pritur
Po! Keni plotësisht të drejt! Problemi pakicave nuk është tanishëm, dua të them nuk zë fill me formimin e Jugosllavisë së zanafillë nga periudha e Jugosllavisë së vjetër: tha Gjenerali duke u përpjekur që përmes bisedës të largohet nga mendimet e tij inferiore! qysh<eos> |
<bos>- Klasa e re politike që po lindë; ka një vizion të Duket se është e mbështetur plotësisht në bazat shëndosha elaboruese, të dala nga akademia e shkencave. Vlen të përmendët politika e shkëlqyer deri rreth viteve të gjashtëdhjeta; e cila kishte të njëjtin vizion sikurse akademikët tanë të ndritur; edhe pse Lidhja Komuniste e Jugosllavisë; me një nxitim të theksuar e shpalli atë politikë subversive! foli i inatosur babai i të riut. qartë!
- Keni të drejtë! Si rezultat i largimit të atyre politikanëve nga të gjitha funksionet shtetërore lindi liberalizimi politik. Ky liberalizim i solli demonstratat, që unë këto nuk do ti
quaj demonstrata me fjalor të zbutur politik, siç po i quajnë politikanët tanë, por do ti quaj me emrin e tyre të vërtetë; kryengritje! Dhe kjo kryengritje, duket se u shua, që unë nuk e besoi aspak. Kjo duket si një lloj armëpushimi që për kryengritësit do të shërbej për riorganizim dhe plotësim radhëve të çorientuara nga goditjet tona. Porsa ta marrin vetën; ata do të godasin përsëri, bile goditja e ardhshme planifikohet të jetë edhe më e ashpër! tha Gjenerali duke shikuar në një të pacaktuar: pak pikë
- Me falni! - ndërhyri babai i të riut.- Unë desha vetëm tia vërtetoi fjalëtkëtij shokutqëtha sekryengritësitpo përgatiten për goditje të re! Unë e kam një djalë që shërben atje, në njësinë e policisë speciale. Ai 1 përshkruan kryengritësit shumë të rrezikshëm jo vetëm për serbët që jetojnë atje, por edhe për Serbinë dhe mbarë Jugosllavinë. Djali im thotë se ata janë të gatshëm në saje të besës dhe zakoneve të tyre ti vrasin; jo vetëm ti vrasin; por ti ekzekutojnë në mënyrat më barbare kundërshtarët e tyre, edhe apolitik qofshin ata! Bëjnë dhunime nga më të ndytat; pa i kursyer as plakat në shtratin e vdekjes!.
- Si nuk janë vërejtur këto tipare të tyre më herët? Gjenerali. pyeti
- është e vërtetë që janë elaboruar, por posaçërisht udhëheqësit legjitim të tyre i fshehin ato veti! Kjo ka ardhur si rezultat autonomisë së Në vendet kryesore; në udhëheqjen e krahinës u vendosën njerëz të poshtër dhe PO, ata, gjerë!
- Si nuk janë vërejtur? befas babai të riut me sy të çakërdisur! të gjitha janë vërejtur dhe elaboruar në mënyrë të qartë! pyeti
të paaftë, të cilët paturpësitë e bashkëkombësve të vetë fshehin me dinakëri. tha Gjenerali.
- Shqiptarët janë përgjegjësit kryesorë për këto çrregullime që kanë filluar të shfaqen edhe të disa popuj të tjerë të federatës, të cilët lëvizjen e tyre po e shohin si fillimin e një procesi të pandalshëm drejt ndërhyrjeve të ndryshimeve kushtetuese, të cilët janë të bindur se këto ndryshime do të çojnë drejt realizimit të aspiratave të tyre separatiste. Ata e kanë vërejtur këtë mbështetje të heshtur nga të tjerët, prandaj po bëjnë përpjekje të vazhdueshme që tua mbushin mendjen të veprojnë si ata. Kjo u vërtetua kohëve të fundit që mjerisht u dëgjuan edhe disa zëra të mekur nga disa republika. Po gjetën mbështetje këta zëra, shpërbërja e shtetit federal do të jetë e pashmangshme! tha babai i të riut, i vendosur në mendimin e tij.
Dera e kabinës u Në derë u shfaqën të dy bashkudhëtaret Pas tyre u pa i riu; i cili nuk hyri në kabinë. Pasi e hapi dritaren e korridorit, ndezi një cigare. Vajza e mbylli derën. Gjenerali e vështroi butësisht. Ajo; pa përfillur askënd u ul në vendin e saj. hap. greke. pak
- Që në fillim duhej goditur koka, e jo siç u dhe vazhdon edhe sot të goditet pjesa më e parëndësishme problemit, bishti! ia ndërpreu fjalët Gjeneralit babai i të riut, duke bërë me gisht, së pari nga tavani i kabinës e pastaj duke e drejtuar dorën prapa krahëve të tij! godit
Prandaj, unë them se lufta kundër tyre duhet të jetë e pa kompromis, e pa.
- Këtu duhet të veprojnë shërbimet sekrete federative dhe.
- të nga shërbimi sekret serb! e ndërpreu prapë babai i të riut, dhe vazhdoi: Për momentin, është e vetmja armë në duart tona, po mendoi në duart e federatës! plotësoi kënaqur. prira
- Me keqardhje duhet të përsëris se ka ca zëra që haptas e mbështetin irredentizmin! foli Gjenerali duke e shikuar ngultas ngërdheshjen e fytyrës së burrit me kravatë.
Sikur e priste që biseda do të arrinte në këtë temë, Gjenerali ndjeu një gëzim të fshehur në shpirt. lëvizje të shkurtër; u kthye edhe më shumë drejt burrit me kravatë duke marrë qëndrim zyrtar.
- Unë nuk jam në rrjedhë për këtë, përveç një gazete sllovene që doli në anën e për tjetër unë nuk kam dëgjuar! u ngutë të fliste babai i të riut, me qëllim nxitjeje në bisedë edhe të burrit me kravatë, i cili deri atëherë nuk kishte folur po thuajse fare.
- Ajo është e vetmja që ka dalë në anën e tyre! E keni lexuar ju atë artikull? me ironi Gjenerali burrin me kravatë. Po, po! pyeti
- Po! E kam lexuar! ia kthej ftohët ai.
- Po! Unë jam në një mendje me atë artikull! ia kthej butësisht burri me kravatë, duke e shikuar me një palë sy të kristaltë, që shprehnin qesëndi.
- Dhe jeni në një mendje me të? pyeti prapë Gjenerali.
- Nuk me besohet se një avokat flet kështu?! tha i habitur babai i të riut.
Gjenerali nuk u aspak. Meqë hall të madh të shtynte drejt pohimeve reale, të thëna me gojën e tij, tani nuk i mbetej gjë tjetër vetëm të zbulonte se cili ishte dhe çudit pati
kujt shërbente! Ishte 1 sigurt se as ky njeri që e hiqte vetën si avokat, nuk ishte më i mirë se ata që e kishin kryer krimin kundër shtetit dhe ky përpiqej ti mbronte para drejtësisë. Por ky nuk është i vetëm në këto mendime. Të gjithë janë të njëjtë, këtë e tha fare qartë gazeta e tyre! politik
- Do të thotë se Federata nuk do të ketë vetëm me irredentizmin e paraqitur vitin e kaluar; por edhe me përkrahësit e tyre! foli pas një heshtje të shkurtër Gjenerali. punë
- Dhe jam 1 sigurt se kjo formulë funksionon kështu! Ata që janë për, janë me shtetin; kurse ata që janë kundër; janë armiqtë e shtetit! Në mes tyre qëndron gremina! Me doemos, njëra vendin e ka brenda saj! ndërhyri babai i të riut. palë
- Shumë mirë po e përdorë formulën: ,,Nëse nuk je me ne, je kundër neshu përgjigj burri me kravatë.
- Po sikur në vend të greminës të jetë tryeza e bisedimeve? burri me kravatë. pyeti
- Ndoshta, në fund do të vijë deri të ajo tryezë e ngurosur; me kushtet e fitimtarit sipëri saj! \_ ia ktheu babai i të riut.
- por as kjo nuk është statike. sikurse edhe drejtësia që nuk është statike; që nuk është e palëvizshme! tha burri me kravatë. Po,
- Pse si na qenka drejtësia sipas jush? \_ kësaj radhe 1 riu; që nuk ishte vërejtur se kurë ishte kthye në vendin e tij. pyeti
- Drejtësia qëndron gjithmonë tek ajo që ka të drejtë. palë
- Dhe ti donë të thuash se irredentizmi ka të drejtë,
prandaj drejtësia e ka vendin aty! ndërhyri nxehur babai i të riut.<eos> |
<bos>- Jo! Nuk them në asnjë mënyrë që irredentizmi ka të drejtë, por them se ne duke e kërkuar të drejtën me këmbëngulje; e kemi kaluar limitin e asaj kërkese dhe pa dashur e drejta ka kaluar në anën e tyre! Këtë dua ta them! tha i burri me kravatë. qetë
- Do të thuash se e drejta, nga ana e jonë paska kaluar në anën e tyre! ftohët babai i të riut. pyeti
- Po! Ashtu dua të them!
- Në ç'baza mbështetsh? me ironi Gjenerali. pyeti
- Së demonstratat nuk ishin paqësorel. \_ e ndërpreu nxehur babai i të riut. pari
- Demonstratat ishin paqësore; sidomos ditën e Në vend që të përdoreshin metodat që ishin përdorur gjatë demonstrimeve paraprake në Lubjanë, Zagreb, Beograd Shkup u bë zhurmë e madhe qëllimisht nga qarqe të caktuara dhe demonstratave ju dha kahe tjetër. parë.
- Mos me ndërhy të lutëm! Ishin paqësore sepse nuk atentate, nuk sulme terroriste të armatosura, por çdo vijoi si të protestat studentore e vitit 1968 në Slloveni, apo si të Pranvera e nxehët e Zagrebit në vitin 1971", të cilat nuk u shpallën armiqësore. Kurse këtyre protestave që ndodhën vitin e kaluar, dikush tjetër, qëllimisht u nxitua tju epte kahe armiqësore para se ato të ishin shqyrtuar në detaje në këshillin federativ të krizave! pati pati pati gjë
- Ah, Këtu keni të drejtë! foli babai i të riut me zë të zbutur; dhe pas vazhdoi: Atentatet janë armë e po! pak
fuqishme në duart e atyre që luftojnë për liri, dhe shumë të rrezikshme ndaj pushtetmbajtësve! Këtu keni plotësisht të drejtë. unë, e them me mburrje se kur isha i ri, kam vepruar në njësitet guerile në Sarajevë! Unë me dorën time i kam ekzekutuar tetë atentate. Në gjashtë kam pasur sukses të plotë, kurse në dy kam pasur dështime të dukshme. Bile në rastin e fundit jam plagosur për vdekje!
- Kundër oficerëve gjerman! Dy atentate i kam ekzekutuar kundër dy bashkëpunëtorëve mysliman të nazistëve!
- Kundër kujt i krye atentatet? burri me kravatë. pyeti
Gjenerali, në çast ndjeu një urrejtje kundër tij. Ju bë se ishte tradhtuar nga një aleat tij me rëndësi.
- Mos e lësho vetën në nivelin e njerëzve naivë! Detyra me vëmendje dhe largohu prej tyre në çastin e duhur dhe me taktikë, pa lënë dyshime!
Gjenerali u ngrit dhe doli në korridorin e ngushtë. Pasi ndezi një cigare; pa e pasur mendjen të biseda që pak më parë ishte zhvilluar brenda kabinës, vështrimin e mbante jashtë dritares. Treni çante me shpejtësi, duke kaluar përgjatë një fushe të bardhë nga bora dhe me pemë të zhveshura!
Vëmendja sekush kishte të drejtë, demonstruesit apo shteti, sikur ishte fashitë me daljen e tij në korridor. Tani biseda kishte marrë një kahe tjetër, që kalimthi ishte përmend edhe me Bisedonin për atentatet. parë.
Babai 1 të riut tregonte episode nga ekzekutimet atentateve. Fliste me zë të lartë, të pa kontrolluar; duke thoshte.
Flasin për atentatet, mendoi kalimthi Gjenerali sikur janë duke folur për lojë futbolli, derisa nuk e shqiste vështrimin nga fytyra e zhubravitur e duhet të jetë vetëm një ekzekutor naiv; mburravec! Flet me përkushtim; dhe me mburrje për bëmat e tij, dhe të bashkëpunëtorëve, për trimëritë gjatë ekzekutimit të atentateve, për mbarëvajtjen e planeve operative, duke lënë nën hije ata njerëz; mjeshtrit e përpilimit të planeve, që e kanë stërvitur për ekzekutim të tyre, që ia kanë hapur rrugët e heshtura drejt shtigjeve të mistershme, të mbushura Ky
plot rreziqe, që në një moment historik është përballë me to dhe ka triumfuar. Edhe puna ime; përkushtimi im për realizimin e planit, do të mbetej nën hije, do të tretej si flluskë sapuni para bëmave dhe mburrjeve të ekzekutorëve. por në rastin tim; gjithsesi ka një ndryshim!"
- Pse, nuk ju ka treguar babai i juaj që paska ekzekutuar tetë sosh? Gjenerali ngutshëm duke menduar se pyetja ju kishte shtruar atij. pyeti
- Çdo të thotë fjala atentat? befas i riu, duke ia ndërpre mendimet Gjeneralit. pyeti
- Unë nuk jam marrë me domethënien e fjalës atentat, por jam marrë me ekzekutimin e atentateve, megjithatë jam përpjekur tia sqaroi, por ai disi nuk me kupton! Prandaj ju pyet ju, jeni avokat! foli babai i të riut duke u kthye i tëri drejt burrit me kravatë. pasi\_
Shyqyr që nuk me paska pyetur mua, mendoi i lehtësuar
- Po si tju them? filloi të fliste burri me kravatë duke marrë një pamje solemne, kjo fjalë prejardhjen e ka nga gjuha në rastin konkret kuptimin e ka ,përpjekje për të vrarë e si; ~sulm i befasishëm për të eliminuar një kundërshtar politik, ushtarak, ekonomik, kulturorë; religjioz apo të ndonjë natyre tjetër! Megjithatë, në kohërat e kalorësve mesjetarë, fjala atentat nuk ka pasur kuptim negativ; por ka pasur kuptim moral dhe etik, që ishte përdorur kundër uzurpatorëve dhe ngatërresave të dhunshme ndërqytetare. Me lindjen e terrorizmit modern, atentatet kanë marrë drejtim kundër prerë
kundërshtarëve politik, grupeve kundërshtare racore dhe burrështetas! Atentatet me të njohura që kanë lënë vragë në kohë kanë ndodhur për shembull, me vrasjen e Jul Cezarit në vitin 44 para Krishtit, duke u shtrirë në kohë, me atentatin kundër Hajnrihut të katërt në Francë me sa me kujtohet diku rreth vitit 1610. Pastaj kanë vazhduar me vrasjen e princit rus; Aleksandri Dytë, në vitin 1881, me vrasjen e mbretit të Serbisë Aleksandri Parë Obrenoviq në vitin 1903, pastaj me atentatin e njohur të Sarajevës me 1914, të ekzekutuar nga një serb gjimnazist nëntëmbëdhjetë vjeçar 1 quajtur Gavrillo Princip, duke e lënë të vdekur në vend princin austriak Franc Ferdinandin dhe gruan e tij Sofia; ku për shkak të këtij atentati fillon Lufta e Parë Botërore. Pastaj atentatet kanë vazhduar me Valter Ratenau në vitin 1922, rreth dhjetë vite më vonë, atentati kundër mbretit të Jugosllavisë Aleksandrit të Parë Karaxhorxheviq 1 vrarë me 1934! Atentatet vazhdojnë me vrasjen e Leo Trotckit më 24 maj 1940 në ,Avenida Río Churubusco Meksikos ku kishte kërkuar strehim politik, burrështetasve si Mahatma Gandi në vitin 1948, Anjero Asanuma në vitin 1960, bile ky atentat ekzekutohet para kamerave televizive, pastaj vazhdon me atentatin kundër Xhon Kenedit me 1963, Martin Luter Kingut me 1968, Josef Pontos me 1977 dhe ky 1 fundit kundër Xhon Lenon që ndodhi vitin e kaluar.
Folët për atentatin në Sarajevë! ndërhyri babai i të riut, unë e kam vizituar atë vend. bile, ne të grupit të Sarajevës, pasi e merrnim detyrat për ekzekutimin në vendin ku ishte kryer atentati gueril
kundër Franc Ferdinadit dhe faleshim para veprës madhore të gjimnazistit serb Gavrillo Principi, atentatorit që i dha kthesa të paparashikueshme borgjezisë botërore duke shkatërruar tri monarkitë më të fuqishme të Evropës!
Ndërkohë, dera e kabinës u Nga jashtë vinin të venitura disa ritme të shpërndara muzikore. Në korridor kishin filluar të defilonin njerëzit. hap.
- Nuk është aspak për mburrje! kravatë, dhe pasi u ngrit në këmbë vazhdoi: Vepra e tij në pamje të duket madhore, patriotike; por epilogu ishte tepër tragjik; me miliona viktima të pafajshme; me rënie perandorish dhe dobësim të vetë Serbisë! parë
- Mua të me falni! foli avokat duke e veshur pallton. -ju dëshiroi rrugë të mbarë! Natën e mirë të gjithëve. dhe doli nga kabina. Gjenerali doli pas tij!
Ishte buzëmbrëmje. Treni çante me shpejtësi drejt zonës kufitare.<eos> |
<bos>Gjenerali, ishte kthye prapë në vendin e tij, shikonte nga dritarja masivet e larta të maleve sllovene. Mugëtira sa vinte e shtohej . Treni u fut në tunel. Në kabinë drita ju duk dobët. Pasi u shtriq, i zbrazur nga të gjitha mendimet, i mbylli pasi sytë!
Mesnatë. Dritat e neonit vezullonin trishtueshëm në qytetin e përgjumur. Jashtë binte borë. Gjenerali, me valixhen e tij, afrohej pranë shtyllës ku ishte 1 shënuar numri 6 1 peronit. Nën tabelë kishte zënë vend një burrë rreth të gjashtëdhjetave. Në dorë mbante dorëza, kurse shiheshin Porsa u afrua pranë tij, ai me një shikim zhbirues sytë. pyeti:
- Jeni dy apo tre veta?
- Është ndonjë femër me ju?
- Jo, unë jam vetëm! përgjigj Gjenerali.
- Jo, vetëm një burrë!
- Unë jam Partizani! Mirë se erdhët! u prezantua duke ia zgjatur dorën Gjeneralit, kishte nxjerrë dorëzën nga dora e djathtë. pasi
- Mirë se ju gjejë? \_ u përgjigj me zë të ulët Gjenerali.
- Ikim! ia kthej Gjenerali prerë, duke i dhënë shenjë se
- Me than tju prisja këtu.
nuk kishte dëshirë të fliste më tepër.
Partizani u nis i pari. Pas tij ecte Gjenerali. Bora vazhdonte të binte Pas një kthese nga e majta kaluan pranë një rrugice të errët; dhe dolën në një sipërfaqe të gjerë. Nga një deriçkë anësore u gjendën në një shesh të madh. kishte shumë vetura të parkuara. Partizani, me të çrregullt ecte para tij. Pas ai ndaloj pranë një veture. Gjenerali, me shikimin e tij të mprehët e përlau veturën. Ishte një Audi me ngjyrë të përhimët në të çelë. Partizani; pasi e hapi derën ju drejtua Gjeneralit. qetë. Aty hapa pak
- E nget ti veturën, apo ta ngas unë?
- Si të dëshironi! Jam i porositur që vetura të mbetët në dispozicionin tuaj! Prandaj . \_
- Nuk e di çtë them tani\_ tha Gjenerali 1 menduar duke shikuar rreth e qark. prit pak!
- Shoku partizan, të lutëm mos fol shumë! e urdhëroi prerë Gjenerali me një dozë të përmbajtur nervoze.
- Si urdhëro! foli Partizani me sedër të vrarë.
Nuk ia vuri mendjen fare sedrës së tij të vrarë. Vazhdoi të shikonte rreth e qark. Dukej sikur ishte duke e kërkuar dikë. Partizani dukej hutuar.
Duhej të bënte diçka të veçantë, të fshehtë! Ishte pjesë e rekomandimeve bazë! Por; nuk varej vetëm prej tij! Duhej të priste edhe Nëse nuk e bënte dot;, atëherë ishin caktuar rezervat. Njëra prej tyre ishte Partizani! pak!
Disa tyre pa një burrë. Ai posa kishte dalë nga vetura. Derën e veturës e mbante të hapur. Me ngulmë vështronte drejt tyre. Ah, ja ku qenka ky! mendoi me vete Gjenerali, ndërsa burri u zhduk menjëherë në brendi të hapa larg
veturës.
Në fshehtësi të plot, pa ra në Sy, merr veturën nga Partizani dhe ndiqe prapa udhërrëfyesin! "
- Mi jep çelësat! Ju drejtua Gjenerali prerë Partizanit.
- Po! Çelësat! ia kthej Gjenerali qetë
- Çelësat?! pyeti habitur Partizani.
Partizani e shikoi Gjeneralin hutueshëm; pastaj ia zgjati çelësat. Me ti marrë çelësat Gjenerali, vështrimin e hodhi nga vetura, e cila me motor të ndezur qëndronte në mes të rrugicës së ngushtë e gatshme për ngasje. Burri; kishte zënë vend në ndenjësen e majtë të veturës, vazhdonte të shikonte me këmbënguljen e mëparshme. Gjenerali u gjend nën urdhrat e mimikës së tij! pasi
- Natën e mirë! foli Partizani me një zë të tulatur që tregonte nënshtrim dhe zhgënjim bashkë. Pastaj me të lehtë, disi të përtueshëm, filloi të largohet në drejtim të kundërt, andej nga kishin ardhur më hapa parë. pak
- Ju faleminderit shumë. Për sonte, këtu përfundon detyra juaj! Takimet e radhës nuk do ti keni me mua por me një person tjetër:. Ai do të shfaqet përmes telefonit dhe do të paraqitet me emrin: Studenti! Pra urdhrat dhe detyrat do ti marrish prej tij! Tani jeni i lirë dhe mund të shkoni! Natën e mirë shoku partizan! Foli Gjenerali me ton urdhërues.
Gjenerali u afrua pranë derës së veturës. Pasi e hapi derën, vështrimin e hodhi nga burri, i cili vazhdonte të rrinte në pozitën e njëjtë! Me një lëvizje të lehtë dore; sikur ishte duke e përshëndetur Partizanin që vazhdonte të largohej me hapat e tij të rrallë si prej të çali, Gjenerali bëri shenjë. Pas
pak, u gjend në brendi të veturës duke e mbyllë derën me forcë. Gjenerali e rrotulloi çelësin. Motori ushtoi. E mbushi gaz, dhe i ndezi dritat. Vetura para tij u nis. Gjenerali, me kujdes e ndoqi pas!
Rruga ishte më e gjatë se çe kishte menduar. Vetura çante në magjistralë me shpejtësi tetëdhjetë. Fjollat e rralla të borës vazhdonin të binin. Ndjehej lodhur. Kishte nevojë për një pushim të shkurtër ndaj, disa herë brenda kabinës e ndërroi ajrin e ngrohët, me atë të ftohët.
Në rrugë kishte pak qarkullim: Mesi i natës kishte kaluar: Muzika popullore vazhdonte me të njëjtin ritëm;, ashtu siç e kishte lënë Partizani.
Duart mbante shtrëngueshëm mbi timon. Ju bë se rruga do të ngushtohej. Në veturën para tij u ndezën dritat e frenimit. Vetvetiu këmbën e Me një Pas një kthese të gjerë nga e djathta u gjendën në një shirit rrugor që bashkohej me një magjistrale tjetër. Shpejtësia kishte rënë dukshëm. Pasi e shtypi prapë gazin; motori i veturës gërhiti mundimshëm. Gjenerali e ndërroi shpejtësinë. Vetura mori të përpjetën. Nga krahu i tij i majtë, tejkaloi një veturë me një shpejtësi marramendëse; sa që edhe vetura e tij u lëkund. Në djall, shau
nëpër dhëmbë Gjenerali. Tutje dalloi tabelën që tregonte një dalje. Shumë njerëz, sabotues; spiunë e tradhtarë kanë bërë përpjekje të ndërhyjnë në fshehtësitë e sigurimit shtetëror; për ta përçarë dhe për ta rrënuar atë, por asnjëherë nuk ia kanë dalë. ne i kemi degraduar me sukses deri në asgjësim të plotë! Ne; kemi ndërtuar një ngrehinë gjigante zbulimi; e kundërzbulimi, pa të cilën; vështirë se do të qeverisej një shtet me një popullsi kompakte; e jo një federatë përplot me kombe e kombësi, ju bë se ishte duke lexuar rekomandimet e oficerit të tij, që e kishte stërvitë për këtë mision. Tani radhën e keni ju. dhe vërtetë unë jam në radhë, mendoi kalimthi, për të bërë atë që nuk e bënë dot mburravecët; mendjemëdhenjtë, kriminelët, të cilët, kishin fituar një grusht para, kishin vrapuar në shtëpitë publike; në sallonet plot me pije e kurva; duke lënë anash urdhrat që vinin nga qendral\_ Shtrirjet e planeve të luftës suaj, vazhdonte letra rekomanduese e oficerit; është e drejtuar vetëm kundër kundërshtarëve separatistë, që veprojnë jashtë shtetit; por edhe kundër sabotuesve, që me paudhësitë e tyre, i kanë sjellë dëme të paparashikueshme shërbimeve tona sekrete! Këto gjëra ti kesh parasysh, vazhdonte letra, sepse shumica e bashkëpunëtorëve tanë në vend të huaj, janë dyfytyrësh, llafazanë e të pabesë. Iloj informatash shterpe vetëm e vetëm që të vijnë deri te paratë, dokumente të ndryshme; apo të ndonjë privilegji tjetër; të synuar prej tyre. Prandaj, çdo informatë e tyre, së ta verifikosh, e pastaj të merresh me analizimin e saj. Në raste të tilla, duhet të jesh i kujdesshëm; që të mos biesh në grackat e tyre, sepse siç u cek edhe më në mesin pasi epsh, nuk pari parë,<eos> |
<bos>e këtyre njerëzve ka kriminelë të rryer që kanë organizuar merren me kontrabandë armësh, drogash, prostitucioni e dreqi e di së çfarë. preke në damarë të tillë, duhet të jesh kujdesshëm për vënien në lojë udhëheqësit e tyre! Në këso rastesh, vazhdonte oficeri në letrën e tij rekomanduese, udhëzohesh të marrësh kontakt me qendrën për koordinimin e veprimeve. Po,
Për një çast, e ndjeu vetën të plotfuqishëm; bile edhe mbi pozitat e ambasadorit të jashtëzakonshme e fuqiplotë! Ishte 1 dërguari parë, që merrte urdhra direkt nga qendra, e jo nga përfaqësitë diplomatike; në njërën anë, kurse në anën tjetër kishte privilegjin që të bashkëpunonte me nëntokën kriminale të papranueshme nga emisarët paraprak .
Tani kur 1 mendonte rekomandimet e oficerit, 1 vinin edhe më të çuditshme se kur kishte lexuar. Kjo; ndoshta vinte për shkak të tjetërsimit rekomandues nga shkrimi, në praktikë, gjë që praktikën e njihte mirë. por; shkrimet e tilla nuk i kishte njohur më parë!
U befasua kur pa vetën para apartamentit anonim.
Pasi kishte arritur në dhomën e madhe, për një çast qëndroi Pastaj doli në korridor; duke 1 shikuar me radhë dyert dhomave të mbyllura. Me lëvizje të ngadaltë, provoi të hapte derën që e më afër. Pasi dera u hap, futi dorën në brendi dhe shtypi butonin. Në dritë, pa se aty ishte tualeti. Pastaj, si me nervozë hapi me radhë edhe dyert e tjera, përveç njërës që ishte në fundin e korridorit, e cila nuk u Pasi e provoi edhe një herë, e kuptoi se ishte e mbyllur me bravë. Këtu janë materialet mendoi, pastaj hoqi dorë nga pati hap.
manovrimi mëtutjeshëm dhe u kthye prapa.
si me rastin e ndonjë feste; ishin pjatat; lugët, pirunët; supa në kupën në mes, buka e vendosur në një shportë të vogël xunkthi dhe e mbuluar me një napë të bardhë! Pasi filloi të hante; se si ju kujtua ish-gruaja e tij e parë.
Kur ishin martuar, ajo nuk kishte pranuar të kishin fëmijë. Në fillim ishte arsyetuar se ishte tepër herët, së dëshironte të kënaqej, të ishte e lirë! Pas një kohe kishte pranuar. Për befasinë e tyre, nuk kishte ndodhur një e tillë. Pas një pritje relativisht të gjatë; ju kishin nënshtruar përkujdesjeve mjekësore. Rezultati kishte sa befasues, aq edhe dhembshëm për të. Fajin e kishte ajo. Që atëherë ajo kishte filluartë ndjehej e ftohur në dashurinë dhe kujdesin etij. Duke bija e një oficeri të lartë partizan; gëzonte reputacion të shkëlqyer në jetën civile dhe në rrethet më të larta ushtarake e politike të vendit. Kishte një bukuri mahnitëse; dhe sjellje tërheqëse për burrat e të gjitha moshave. Dukej se të gjithë e kishin marrë vesh shterpësinë e saj, prandaj e dëshironin, e adhuronin në heshtje kurse sekretari i partisë kishte filluar ti afrohej hapur\_ medoemos e lakmonte për shkakun se nuk ishte e pëlleshme, kishte menduar herë pas here me veta. Dikur; për të kishte mjaftuar fakti, se kur të paraqitej para shoqërisë së lartë, para eprorëve të tij, të kishte për bri një grua simpatike; të bukur dhe të pasur\_ të pasur edhe me një bagazh që askush nuk e dinte, me një bagazh që qonte drejt një labirinti të panjohur informacionil\_ dhe shterpësia e saj, gjë qenë qenë
bëhej se lidhej me informatat që verifikoheshin në qendrën e analizës . dhe në fund mantelbardhi 1 komunikonte raportin; informatat tuaja kanë fara mbartëse, por fusha ku ke hedhë farën është shterpe. nuk pjell informata!
Pas ngrënies, hyri në dhomën e pritjes. Akoma i uturinin veshët nga zhurma e motorit të veturës. E ndjente vetën të lodhur. Për disa çaste qëndroi në këmbë duke shijuar një boshllëk të shurdhër në shpirt. Vetmia në një dhomë të huaj, në një kohë të humbur; pranë një plani të skicuar operativ; dhe para një pritje të angësht ia ngacmuan emocionet zbuluese. Me një lëvizje të ngathtë, e fiku dritën, pastaj u afrua pranë dritares . Ndërtesat e heshtura matanë rrugës; dukeshin si të përgjumura në dritën e zbehtë të neonit. Flluskat e rralla të borës vazhdonin të binin me ritëm të njëjtë! Nuk shihej frymë njeriu. Asnjë lëvizje. Çdo gjë tani mendoi. Flenë edhe ata! ndoshta janë ende zgjuar duke thurë komplote kundër shtetit. Flini të qetë pëllumbthat e mi, flinil \_ Flini edhe ndonjë ditë, dhe pastaj unë do tju vë në gjumin e madh, në gjumin e përjetshëm! \_ Unë erdha me tigra, e jo me zagar gjahu; jo me langoi të këtushëm që i ngërdhucën dhëmbët prore, dhe që nuk kafshojnë! Tigrat e mi do tju zhbijnë nga faqja e dheut! Për këtë mos keni dyshim! fle, Apo
Pasi e fiku dritën u shtri në shtrat. Vetëm tani ju kujtua se ishte tepër vonë. Nata ishte thye në të gdhirë. Kjo pjesë; ishte pleqëria; koha e para vdekjes së një nate të ftohët janari. Pasi u mbulua mirë me batanije, disi erdhi ta shikonte orën. Pasi errësira ishte e dendur; nuk arriti ti shikonte jo vetëm akrepat e orës, por as dorën e vet. Pas një lëvizje plastike në shtrat; hoqi dorë përfundimisht nga kërkesa e tij për ta orën. Në trurin e tij të lodhur; edhe njëherë u përpoq të skicojë lëvizjet e tij mbi planin operativ. Ju bë se këmbët e tij, tani më të zbathura, gritheshin në vijat e vrazhda mbi skicën e planit. I dukej se plani, kishte një masë të fortë të thepisur; që ia kishte gjakosur gishtat, pa ndërpre mbi plagë! Gjaku nuk ndalej, por as nuk ngrihej! Vetëm rridhte. rridhte pa ndërpre! Ishte gjak janari! Gjak i avullt; që vezullonte kristaltë në dritat e neonit të një rruge Çfarë gjaku mund të derdhët në muajin xhelozie; gjak tradhtie; gjak heronjsh apo gjak kurvash? Si do që të jetë\_ gjaku i rebelëve duhet derdhur! parë guri gjak
Në fillim nuk e përcaktoi vetën se ku ndodhej! Pas një lëkundje të dytë, kujtesa ju kthye. Aha, bëri si me vete, pastaj me një hedhje sportive kërceu nga shtrati. Ashtu siç ishte; doli në korridor. Drita që vinte nga jashtë përcaktonte një ditë të zymtë. Pasi shikoi orën, u fut në banjë. Uji ngrohët, jo vetëm që ia lehtësoi trupin e dërrmuar nga rruga e gjatë, por sikur ia kthjelloi edhe mendimet! Pas banjës, me nxitim nxori rrobat e tjera nga valixhja, dhe u vesh. sytë!
Me çelësa në dorë u afrua pranë derës së mbyllur: Pasi e futi çelësin në bravë, e rrotulloi lehtë nga e djathta. Dera u hap. Përnjëherësh ndjeu një erë të rëndë barërash, sikur të ishte në ndonjë dhomë spitali. Dhoma ishte e vogël. U befasua kur pa pranë dritares të vendosur mbi trekëmbësh një aparat fotografik me objektiv të madh, të markës Minolta! Përbri aparatit, nga e djathta ishte i vendosur; po ashtu në trekëmbësh, tubi i 1 dylbisë. Kurse nga ana e majtë ishte laboratori. Pranë tij, një tryezë e gjatë vogël.<eos> |
<bos>Përnjë copëherë, përmes tubit të dylbisë vërejtijashtë, duke marrë në shënjestër kalimtarët e rastit. Pastaj e ngriti tubin; dhe të zmadhuar gjeti numrin 38 të shtëpisë përballë; pastaj 40. Këtu është caku; tha i kënaqur; sikur kishte parë të gjurmuarit. Derisa ishte duke shikuar; një burrë doli nga rrugica matanë dhe u gjend në oborrin e të garazheve që ishin të radhitura në formën e gërmesë të Përmes tubit e mori në përcjellje fytyrën e tij. Ishte i sigurt së kishte vërejtur njërin nga të përgjuarit. Gjenerali lëvizi tutje duke marrë aparatin; dhe përmes tij arriti ti bënte disa poza. 1 përgjuari mori kthesën në të djathë, dhe u zhduk prapa ndërtesave. La aparatin dhe u nis drejt tryezës. Vetëm tani vërejti se tryeza ishte e mbuluar me cohë të gjelbër: Mbi tryezë ishte një dosje me kapak të të mbylltë, pa mbishkrim, një notes; dhe disa zarfe të mbyllura me numër 6061 sipëri. Këto qenkan për mua, mendoi derisa shikimin kishte mbërthye nga krahu majtë, ku ishte një vitrinë me xhama, dhe një kasafortë pranë saj. Pa menduar gjatë tërhoqi karrigen dhe u ul. Mori dosjen dhe hapi kapakët trashë. Hasi në një letër; të cilën e rrotulloi pa e shikuar fare. Pastaj e rrotulloi të dytën; të tretën e kështu me radhë, deri sa diku kah mesi i dosjes u panë fotografitë e para. Nuk ishte hera e parë që i shikonte fotografitë e të përgjuarve. Se çkishin një ndryshim të theksuar ndërmjet atyre që i kishte shikuar më parë; dhe këtyre që mbante në dorë tani. E po, doemos, tha me vete! Fotografitë e mëparshme janë marrë në rrethana trazirash, nga njerëz amator; dhe me aparate me aparate më moderne flet kualiteti, dhe vështrimin e hodhi pak gjerë kthyer kuq nga aparati. Në çast ju bë se objektivi i tij i gjatë, nuk do të përdorej si më parë për thithje magjepse nga dritëhijet e fiksuara; por tani, pas ardhjes së tij, ai do të përdorej për tërheqjen dhe ngujimin e përjetshëm te të përgjuarve, në errësirën e barkut të tij celuloid.
Pasi fotografitë dhe letrat, ashtu siç ishin të radhitura në dosje, zgjati dorën dhe mori njërin nga zarfet që ndodheshin mbi tryezë. Pasi e hapi njërin sish, nga brendia nxori një letër të shkruar me makinë shkrimi: palosi
Raport, 28-11/81 SS 6750
Tepër sekret
Sipas raportit të bashkëpunëtorit tonë, njëri nga vartësit e tij anonim; me urdhëresën nr. 11, pranoi formimin e treshes abstrakte vrasjen e të përgjuarve nga Dosja G.= Lajmi, për herë të parë u bë i ditur në klubin jugosllav Hasan Prishtina në Bad-Canstat, Shtutgard më 28. 11. 1981 për
Efektet: Pati polemika të ashpra nga kundërshtare, thyerje besimesh, denoncime tradhtie të ndërsjella dhe kërcënime për likuidime fizike. palët
Lajmi me ndryshime u hodh edhe në klubin jugosllav Emin Duraku në Dyseldorf dhe në klubin Rilindja" në Munih. Efektet ishin të ngjashme pak
Lanësimi i lajmit vazhdon! Janar 1982
Do me thënë, urdhri i parë qenka realizuar! Shumë mirë;
mendoi dhe letrën e vendosi në dosje. Sikur nuk i pritej; hapi zarfin e dytë. Edhe kjo letër sikurse e para, ishte e shkruar me makinë shkrimi. Dallimi ishte se ngjyra në këtë letër ishte e kaltër; dhe disa nga shkronjat ishin të rrahura me shkronja të ngjashme nga alfabeti gjerman, dhe të përmirësuara pastaj me dorë!
Indirekt nga qendra;
07-01/80 MVI 6760
Sekret, takimit pra, Në dosje i ke dokumentet e identifikimit; mënyrën e paraqitjes; qëndrimet dhe kërkesat; si dhe disa formalitete të tjera. Ke të shënuara saktësisht tiparet morfologjike; portretin verbal si dhe shenjat e konstruktit anatomik duke përfshi edhe pjesët delikate të trupit! Hollësi shtesë për mënyrën e jetesës; terminët, shenjat funksionale; gjestet; mimikën etj , i gjen të shënuara në vazhdimin e raportit. për
Të studiohen rrethanat e vendosjes së aparateve auditive; mundësisht brenda dhe jashtë objekteve të banimit!
Të dhënat sekrete dhe paratë; ke në sirtarin 4 Dokumentet origjinale, por me vlerë të kufizuar. janë
Apartamenti anonim të përdorët si zyre e shtabit operativ; e kurrsesi vendstrehim rezervë!
Me të marrë mikrofilmin; ta zhvillosh urgjentisht brenda laboratorit të improvizuar; dhe ta studiosh gjendjen momentale të personave në përgjim.
Pres urgjentisht versionet e para!
## Janar 1982
Hë! Bëri me vete pa 1 shqitë nga shkresa. Idioti! Mendon se do ti japë raport atij! sytë
I kredhur në mendime e mori zarfin tjetër: Ju bë se edhe ky plan, edhe pse i studiuar në detaje; pas përfundimit, do të çonte drejt te të njëjtit epilog, por kësaj radhe në pranga
Para i doli salloni i madh hollit të hotelit. Ju bë se çante për mes njerëzve të gëzuar, të humbur nën tingujt e muzikës së lehtë, për tu takuar me bionden me prejardhje serbe. Ndoshta nuk është bionde; ju bë së i tha një zë nga brenda! Gjithsesi duhet të jetë bionde mendoi, sikur ishte duke ju përgjigjur atij zëri. Nga përvoja e fituar përgjatë peripecive jetësore, që merreshin me bionde; dhe në mendje e skicoi bionden serbe, ekzekutoren planit ,RZ-Frankfurt , e cila me revole në dorë, brenda mureve të apartamentit të tij, me lajka e kishte bindë të gjurmuarin për heqjen e xhamadanit kundërplumb; pa hezitim kishte qëlluar mbi të! Eh, ofshani lehtësisht! Ajo urdhrin e kreu me sukses, por nuk e kuptoi asnjëherë arsyen e detyrës që ju kishte ngarkuar; dhe nuk kishte si e kuptonte; sepse askush nuk ia kishte kumtuar; prandaj pasoi dekonspirimi në mesin e agjentëve dhe, ajo ra në duart e policisë gjermane. gratë pasi
nuk do të përfundonte biondina, por do të përfundonte vet! Po edhe nëse do të binte nën pranga; nuk do të ishte ndonjë e madhe, mendoi. Në mal nuk do ta mbanin, por; në burg-- në një dhomë të ngrohët. jo; jo! Më mirë do të ishte në mal, në mes të acarit se sa brenda atyre mureve të nxira, e nën kërcënimet e vazhdueshme ku do ti mungonin të gjithë grremçat e sigurt se nga do të mbahej! Unë nuk jam dorasi. kjo do të mjaftonte, mendoi kalimthi! Pastaj- unë jam agjent i fshehët, siç ishin edhe agjentet tuaj që kohë më u zunë në flagrantë nga shërbimet tona sekrete. ju bë se ishte duke i thënë hetuesit! Pastaj do të fillonin polemika të ndërsjella në mes palëve; dhe në fund marrëveshja sekrete! I tmerruar nga këto mendime, sikur donte tju shmangej prangave të Interpolit në çastet e fundit, e hapi zarfin tjetër. Nga brendia nxori një letër të shkruar me dorë. Ishte një shkrim i ndrydhur; dhe lakuar nga e djathta. Pati përshtypjen se nga çasti në çast, germat do të plandoseshin mbi vinë e drejt dhe të kaltër në fundin e tyre, si i përgjuari i tij që do të plandoset mbi asfaltin e rrugës plot akull e ngrica, pas atentatit. Pastaj ju bë se këto germa ishin të shkruara nga një dorë hutaqe e plot nënshtrim; apo nga një dorë hileqare, me gishta të vrazhdë e dinakë! Jo, jo! Kjo letër është shkruar nga një dorë naive! Këtë e vërtetojnë gjurmët plot zdralë të gishtave; të lënë mbi letër. gjëmë parë
Njoftim,
05.01/82 RS 6077<eos> |
<bos>Për shkak të borës, dhe kushteve jo të mira atmosferike; kam nderin njoftoi së vazhdimi 1 punimeve në Habichthöhe është ndërpre përkohësisht. Deri në një lajm të dytë, barakat e punëtorëve mund ti përdorni për tuaja. Kopjet e çelësave ndodhën në zarf. punët
Vazhdoj të mbetëm në shërbimin tuaj.
## Partizani
Nga brendia e zarfit nxori dy çelësa të mbështjellë me letër. Zgjati dorën dhe mori notesin. Grisi një fletë, dhe sipëri saj shënoi: ,baraka: Pasi i vuri çelësat mbi letër; i shtyu tutje; në këndin e tryezës. Edhe kjo përfundoi, tha me vete duke kërkuar nën zarfet e hapur se mos kishte ndonjë zarf tjetër. Tamam në kohën kur deshi ta ndërpriste manovrimin hasi edhe në dy zarfe të tjera. Si me përtesë e hapi atë që e mori më në dorë. Ishte një letër e shkruar me makinë, dhe me gabime të shumta gjuhësore! parë
Raport i shkurtër RSH. nr: 29/81 SB/6710
Shkëlqesisë së tij SMIT/6322
Me keqardhje ju njoftoi se plani udhëhequr nga ana ime; dhe nën këshillat tuaja të çmuara; nën shifrën: RH nr. 13/81 SB/6710 dështuar plotësisht! Shkaqet e dështimit nuk kanë të bëjnë me tonë por kanë të bëjnë me mos tërheqjen e të punën
përgjuarit, 1 cili siç është 1 njoftuar edhe shkëlqesia e juaj për aftësitë e tij nuhatëse, pra që të mos zgjatëm më tepër; 1 vërejti qëllimet tona dhe me një zgjuarsi të rrallë; tërhoq në momentet e fundit, kur ne e prisnim rezultate konkrete, duke bërë atë që ne nuk e kishim paraparë në planin tonë operativ paraprak, pra duke ia shtri dorën e pajtimit të dërguarit tonë, ku me këtë rast ne na u dogjën në dorë njëherësh të gjitha kartat e mundshme! Një provë e dytë në këtë drejtim me përmasa të ngjashme me duket e pa mundur. Prandaj kujtoi se shkëlqesia e juaj, do të merr një vendim tjetër të arsyeshëm, duke ju përshtatë situatës!
## Me respekt SB/6710
poshtër; mendoi Gjenerali duke e larguar letrën me neveri, si të ishte ndonjë kërmë që kundërmonte, dhe e la në këndin e tryezës. Mendon se duke tradhtuar njerëzit e të tij, të ne do ta ketë më mirë! Tradhtarë i ndyrë! Do të shkrëndë deri në palcë; do ta rrëmbej edhe pikën e fundit të informatave dhe pasi të mbaroi punë, do të hedh aty ku e ke vendin, në koshin e plehrave. sepse tillë je! Gjubre jedno!? gjakut
Pa e pas mendjen aty; krejt spontanisht e hapi zarfin e fundit. Pasi i picërroi pa se ishte një letër konkluzioni përfundimtar 1 operativ e nënshkruar nga qendra. Disi i befasuar, pas një ofshame, sikur erdhi në vete pas një përhumbje të rastit, filloi të lexonte, edhe pse mendjen ende sytë, planit
Serbisht Një pleh
e kishte të shpërndarë, të shpërqendruar mbi copat e letrave që i kishte lexuar më parë! Pas disa belbëzimeve, sikur ta kishte pickuar dikush, u lëkund vrullshëm mbi karrige; dhe rifilloi leximin:
Sekret i thellë
11. 01/82 QA D-II-SSHIO
## KONKLUZIONET OPERATIVE TË PLANIT
- a Destinacioni dhe bërthama e veprimit: Auf der Habichthöhe 40
- b. Grupi i të përgjuarve përbëhet nga tre veta kryesorë: dhe ,koka tre' ndodhen në bërthamën e veprimit; ndërsa ,koka dy ndodhet në shtetin fqinjë, duke i llogaritur tre deri në katër shoqërues anësorë, të herëpashershëm.
- Zakonisht lëvizin me veturë të tipit BMW 316, me ngjyrë të gjelbër dhe me targë HN-CY 353të cilën e nget koka tre!
- C Nuk përjashtohet mundësia e frekuentimit nga njerëz të ndryshëm; të paparashikuar; bashkëvendës dhe të huaj.
- e Janë të papërvojë në e spiunazhit dhe të kundërzbulimit. Janë në dijeni për kërcënimet e shërbimit sekret; gjë që e shprehin edhe përmes trakteve të tyre. punët
- f Lëvizjet e tyre janë të kufizuara; publike, brenda shtigjeve që 1 njohin mirë, herë pas here të shoqëruar në
10 Qendra Administrative; Drejtoria e II e Sigurimit Shtetëror
grupe nga dy a më shumë persona.
- g. Nukfrekuentojnëlokalepublike; vetëmnërastetëveçanta gjatë ndonjë pritje apo përcjellje të bashkëveprimtarëve të tyre.
- h. Krerët nuk mbajnë armë. Shoqëruesit e tyre dyshohet të jenë të armatosur; nëse po; e gjurmëve për komprometim pas përfundimit të planit operativ:
- 1. Në ditët pasuese një vizitë disaditëshe nga bashkëmendimtari dhe miku i tyre besnik, pra koka dy nga shteti fqinjë pritet
- J. a. Organizimi politik ka për qëllim unifikimin e të \_ grupeve politike me një qendër udhëheqëse; nga ku do të mbikëqyrej dhe udhëhiqej mërgata e tyre: gjitha
- j. Pritet ti unifikojnë veprimet e mëtutjeshme rreth organizimit politik dhe kulturor:
- J. b. Organizimi kulturor ka nxitjen urrejtjes në mesin e mërgimtarëve kundër shtetit, dhe njëherësh kultivimin e dashurisë ndaj nacionalizmit dhe irredentizmit! qëllim për
- k. Bashkimi i krerëve" do të jetë urdhër i prerë dhe tepër për fillimin e realizimit të planit. urgjent
- Realizimi 1 planit duhet të dhe gjithmonë në harmoni me shifrën e identifikimit 6760, kur i njëjti të jetë në shërbim.
## Rekomandime shtesë:
Nuk përjashtohet mundësia që:
- grupiitëpërgjuarvetënuhatëpërçarjeteparapërgatitura dhe të përhapura nga shërbimet tona, dheti evitojnë brenda rrethit të tyre, duke i diskredituar tona operative. planet
- të parashikojnë rrezikun që ju kanoset dhe të kërkojnë ndihmë nga organet kompetente vendase.
- të përgatiten për kundërpërgjigje të njëjtë identike; bazuar në rrethanat e sulmit; paraparë më planin tonë operativ:
- të sulmojnë ndonjërën nga përfaqësitë tona diplomatike.
- të zënë peng ndonjërin nga diplomatët tanë; dhe të kërkojnë kushte për lirimin e tij.
- pas realizimit të planit operativ; në shenjë zemërimi të organizohen demonstrata dhe të sulmojnë përfaqësitë tona diplomatike.
## Urdhëroheni:
- Të koordinohen veprimet me mbështetësit anësorë
- Të koordinohet veprimi me shifrën e identifikimit 6760
- Të koordinohen veprimet me fshirësit e gjurmëve.
- Të vazhdohet me dezinformata shtesë
- Të përdhosën emra individësh me influencë në mesin e tyre.
- Të mbahet në fshehtësi të thellë qëllimi i vërtetë i planit para bashkëpunëtorëve dhe mbështetësve anësorë në mesin e radhëve.
- Të gjeni mënyrën mbi frekuentimin e shtëpisë së tyre nga ,hallexhinj bashkëpunëtorë të shërbimeve tona!
- Prezenca jonë, brenda apartamentit të tyre të banimit të jetë e siguruar si në mënyrën individuale; ashtu edhe teknike; që nënkupton përgjimin auditiv përmes vendosjes së mikrofonave!
- Për çdo kërkesë apo nevojë rasti, shfrytëzoj epërsitë tuaja ndaj shifrave të koduara diplomatike; dhe në fund;
- Urdhrat dhe përgjegjësitë, vetëm përmes qendrës!
## QA D-II-SSH
Konkluzionet, rekomandimet dhe urdhëresat sikur ftohën pak, por, pas një pauze të shkurtër e mori vetën. Në mesin e tyre nuk kishte të jashtëzakonshme. Ishin të gjitha që me dhjetëra e dhjetëra herë kishte dëgjuar nga oficerët stërvitës, 1 në mesin e raporteve dhe urdhëresave paraprake. Megjithatë; këtu kishte një ndryshim: Ky ishte plan operativ që për herë të parë duhej ta studionte, ta analizonte dhe ta zbatonte në një shtet të huaj, ku i mungonte identiteti, epërsia dhe mekanizmi i detyrimit. Sido që të jetë; mendoi pas pak, mungesa e një plani të tillë operativ do ta kishte shtyrë drejt varfërisë shpirtërore, duke ia shterë mundësitë e shijimit te të panjohurave në 'peizazhin egër gjerman. asgjë<eos> |
<bos>I zbrazur nga mendimet; vështrimin e hodhi nga vitrinat përballë tij. Instinktivisht u afrua pranë kasafortës. Derëza ishte e mbyllur me bravë. Për një copë herë u mor me kërkimin e çelësit. Më në fund e gjeti. Pasi e hapi derëzën; pa sirtarët e radhitur njërin pas tjetrit. E hapi të Në të ndodheshin katër revole, disa kutia fishekësh, dhe parin. pesë
bomba dore. Revolet ishin të kalibrit të njëjtë, 7.65 mm. Në sirtarin e dytë ishin katër radiolidhje xhepi, model ,uoki toki; një radiolidhje veture, një auditor, dy mini mikrofona dhe një pushkë Snajper e prodhimit amerikan Remington model: Smith-Corona e përdorur në luftën Vietnamit. Edhe municioni 1 saj ndodhej aty; ishte model 1903 Cartridge.
Një copë herë e mbajti pushkën snajper në dorë. U afrua pranë dritares duke i marrë në shënjestër kalimtarët e rastit. Kjo qenka mrekulli, tha me vetë për të dytën herë. Në rast dështimi\_ dhe në çast ju bë së gjatë përleshjeve në mes të ekzekutorëve dhe të përgjuarve; njëri i shpëtoi sulmuesve dhe u fsheh prapa garazheve. Ata nuk e vërejtën. E kryen aksionin dhe ikën. Objekti i strehuar pas garazheve doli duke menduar se i ka shpëtuar rrezikut. por nuk e kishte menduar se unë jam duke e pritur? Pfiuuul\_ bëri në fund sikur ishte duke qëlluar: Ju bë se ishte duke e emituar luftën me shokët e fëmijërisë atje në lagjen e tij! E la pushkën në sirtarin ku e kishte marrë.
Ofshani me nostalgji për kohën e shkuar, idilike e të pa brenga!
Pas lëvizjeve të tij, gjatë kontrollit nëpër sirtarë; ndjeu se qetësia e krijuar u fut brenda qenies së tij. Kjo lloj qetësie brenda tij sa shfaqej, zhdukej në mugëtirën që i krijohej para Kjo ndjenjë trazimi 1 shfaqej sa herë ndodhej para syve!
Në sirtarin e tretë kishte ilaçe dhe materiale tjera mjekësore dhe; në sirtarin e fundit ishin disa dosje të palosura njëra mbi tjetrën. Mori dosjen me mbishkrim: ,ML-6730 dhe u ulë pranë tryezës.
një detyre të madhe, që i vinte si ankth i përmbajtur dhe i mbështjellë me trimëri të shtirë! Ndjenja komplikohej edhe më kur mendonte se çdo rreth tij ishte e huaj, e largët dhe e ftohtë, kur e dinte se këtu mungonte mekanizmi detyrimit. Pas një frymëmarrje të gjatë, që nuk qe gjë tjetër veçse një psherëtimë dëshpërimi; u përqendrua të lexonte raportet në dosje! Pas rreshtave të parë, si të ishte takuar me një të njohur; e ndërpreu leximin: Hë, ia bëri i ngazëllyer: Ky raport ishte disi ngjashëm me një raport të lexuar më parë, apo ndoshta të dëgjuar nga dikush! Aha, ky qenka! Një grua e re me prejardhje serbe. e cila ka lidhje intime me njërin nga krerët e shërbimit sekret gjerman të krahinës rekomanduese të oficerit stërvitës. keq gjë
disa herë ju bë se plani 1 parashtruar 1 rrëshqiste nga duart; duke u tretur në një hapësirë të mugët, pastaj zhdukej fare. I bëhej se e ndiqte nga pas, por tamam në kohën kur i dukej se e kishte kapur; tretej, si prapa portave të mbyllura dhe nuk jepej dot. Kjo vinte si çudia e nga një e panjohur; që sapo kishin filluar fërkimet e para me të. gjatë nxjerrjes së detajeve; sikur gjendej një e e vogël, pas së cilës kapej, dhe dukej se çdo gjë ftillonte për së mbari. Por, në momentet kur mendoje me triumf se e merrte kah tjetër! Dhe. prapë duhej filluar nga e para! parë Mirëpo, çarë
Kështu i kishte ndodhë në fillimet e realizimit në shumë planeve të pavarura. Që në fillim, ishte dukur një unitet i përkryer për realizimin e tyre. Kjo vinte si eufori fillestare mbi planet globale. Por kur fillonin sqarimet, kur fillonin të
konkretizoheshin detajet, kur fillonin të ndaheshin detyrat sipas caktimeve paraprake; për çudi, planet interpretoheshin si të vështira, të pa arritshme; që nevojiteshin njerëz me profesion; dhe dalëngadalë vullneti fillonte të binte! Këtu e ndjente vetën të dobët; pa pushtet komandimi, pa mekanizëm detyrimi, tamam si një gjeneral me një ushtri dezertorësh në ballë të frontit!
Pjesa më vitale e ditës kaloi mbi dosje duke lexuar. Konkretizimi planit kishte hyrë në fazën bazike. Terreni ku duhej përqendruar zbatimi i planit ishte i përshtatshëm; në mes ndërtesave të larta dhe rrugicave të errëta. Vendi 1 e lakuar në formën e patkoit të kalit, me një bisht të prapa, garazhet e radhitura njëra pas tjetrës në formë të gërmesë ,L" të kthyer shtëpia në ndërtim dhe barakat pranë rrugës, pra të gjitha së bashku mjaftonin për një plan të përkryer strategjik! Vazhdonte përpilimin e planit duke përdorur shenja të koduara diakritike, por lidhjen nuk e bënte dot. zgjatur
Megjithatë; provoi të bënte një lidhje zinxhirore, të pandërprerë:
## Objektet përballë:
Tre garazhe, me porta të mbyllura. Pranë tyre në të majtë, sikurse tre të parat; edhe dy garazhe të tjera. Dallimi: këto të fundit; portat kanë nga ana e kundërt. Prapa tyre banesat e larta, dy kate mbi lartësinë e garazheve; të ngjitura me njëra-tjetrën. Hyrja nga ana e kundërt. Gjatësia
metra.
## Krahu i majtë:
Të
radhitura dhe të ngjitura me njëra-tjetrën! Të gjitha së bashku formojnë germën ,L" të kthyer "F
## Oborri:
mbushur me borë. Në disa vende; bora e pastruar dhe e mbuluar me borë të re; kurse pjesa tjetër e shtresuar nga bora që vazhdon të bije. E gjithë gjerësia e oborrit lidhet në rrugën kryesore, e cila është e pastruar nga bora; e kripur. prapë
## Krahu i djathtë:
Ngjitur me rrugën kryesore; përballë, një rrethojë e brishtë teli, sinjalizim ndërtimi. Pjesët anësore përgjatë oborrit të mbuluara me borë të pa pastruar. Vazhdon shtresimi nga bora e re. Bora e rrahur nga gjurmë të shumta, të fëmijëve dhe të rriturve gjatë lojës me topa bore. Në kushte normale, vendi i lojërave të tanishme të fëmijëve; është vendparkim 1 improvizuar: Të këndi i brendshëm i blloqeve të betontë, pranë bazamentit të vinçit, baraka e punëtorëve: Dallohet vetëm dritarja, kurse dera ndodhet në anën e kundërt. Pak më tutje, me pamje nga oborri, një dordolec pa kokë. Në
afërsi të tij, grumbull, si kodër e Nuk dallohet nga bora; por duhet të jetë rërë për ndërtim. Fare pranë grumbullit, makina centrifugë; përzierjen e betonit. Prapa saj, blloqet e rënda të betonit, bazamenti 1 vinçit. Edhe një grumbull materialesh ndërtimore; duket të jenë tulla; të mbuluara nga bora. Dhe në fund, përbri garazheve ballë, nga ana e djathtë, shtëpia në ndërtim e sipër. Muret janë të larta; tre kate, dritaret boshe dhe pa Sheshi për rreth 1 mbuluar me borë, por i zhubravitur nga gjurmë të shumta. Shtresimi i borës së re vazhdon. një vogël për për çati.
## Ndërlidhja e planit:
Barakë-garazh, distanca rreth njëzet metra. Prita e baraka. Prita e dytë dhe përgjimi, brendia e shtëpisë në ndërtim. Përgjimi auditiv dhe 1 sigurisë së shtuar; tepër sekret; apartamenti anonim. Vetura e pritjes rreth 150 metra në e rrugës Habichthöhe e parkuar në trotuar në krahun e majtë e drejtuar nga Falkenstrasse. Shoferi 1 gatshëm për ngasje. parë, grykën
## Sulmi:<eos> |
<bos>Nëse vetura lëvizë para; ose prapa, sulmi nga e Goditja e mbi shoferin; koka tre bllokim veturës. Ekzekutimi urgjent i objekteve të tjera dhe largimi. Kontrolli mbi mbarëvajtjen e aksionit, nga e dytë. parë prita parë prita
## Kundër-reagimi:
Nëse objekti i sulmit është i armatosur dhe kundërsulmon; të përdorët tërheqja taktike nga sulmuesi Sulm 1 befasishëm; por me kujdes të shtuar nga e dytë. Caku synuar; shoferi, koka tre' Bllokim 1 veturës. Në rast nevoje; tërheqje taktike e sulmuesit të dytë dhe kundërsulm nga sulmuesi parë nga pozicioni i ndërruar. Pas qetësisë së shfaqur; kontrolli nga sulmuesi i parë. parë prita
## Tërheqja:
Zhdukja në errësirën pranë rrethojës së shtëpisë në ndërtim. Nga ana e pasme dalje në rrugicën Im Dachsbau, tërheqja përmes Habichthöhe; ku pret vetura e parkuar: Me veturë largimi të behët përmes Falkenstrasse; dalja në K2086, kalimi në rrugicën Humboldtstrasse dhe dalja në K2087. Prej aty; në drejtim të magjistrales LIIII.
## Shlyesit e gjurmëve:
Telefonatë anonime; çorientim i ndjekësve të mundshëm. Dhënie e informatave të rreme. Përgënjeshtrim dëshmitarëve të mundshëm. Kërkim 1 autorëve brenda radhëve të tyre. Denoncim i miqve më besnikë të tyre etj.
duhanit. Pa e pasur mendjen aty, e ndezi cigaren. Pa prit, ia bëri me vete Gjenerali. E pa mundur! Njërin kah të rrugës Habichthöhe e zë vetura e goditur; kurse kahu tjetër mbetët i lirë. Mirë! Po sikur kahu i lirë rrugës të zihet nga një
veturë rasti.. nga kalimtar të mundshëm? Edhe ashtu rruga është e ngushtë dhe me borë; nga të behet tërheqja pastaj?
Pas një shikimi të gjatë mbi plan, provoi të bënte lidhjen e re: barakë garazh; bllokim i plotë i rrugës për hyrje-dalje. Sulmi, ashtu të mbetët i njëjtë. Pastaj vjen tërheqja: pritja e veturës të jetë ngjitur me Habichthöhe; në Amselstrasse, kryqëzimi me Falkenstrasse, drejt Schulstrasse me dalje në K2086. Eh! Kështu po thirri 1 kënaqur. Edhe diçka, se harrova: nëse pason një bllokim plotë, tërheqja rezervë duhet të duket kështu: dalje prapa ndërtesave dhe hyrja nga ana e pasme e shtëpisë në strehimin rezervë që unë e parashoh këtë apartament. Ëhhh! Kjo duket të jetë me rrezik, vazhdoi dëshpëruar\_ këtu mund të ndodhë fatkeqësia, dekonspirimi!. gati
Apartamenti anonim të përdorët sizyreeshtabit operativ; e kurrsesi vendstrehim rezervë!
Po të qëndronte edhe mbi këtë hipotezë, do të luante nga mendja. Ju bë se çdo gjë nga plani i tij në çast u tret; u zhbë, u zhduk diku në errësirën prapa shtëpisë, nga skena rrëqethëse e përzier me krismën e revoles dhe klithjeve të mistershme të nënës së tij, hakërrimave të babait dhe lëvizjeve të fundit të nënës që po jepte shpirt. Sa herë që ndodhej para një dileme, para një detyre të vështirë, në tru i ngjitej kjo ngjarje e tmerrshme e përjetuar në rininë e tij të hershme. pak
Sikur nga koka ti dilte tym, u dhe iku në kuzhinë. Pasi përgatiti një kafe, u ulë në një karrige dhe filloi ta ngrit
rrufiste me nge! I nevojitej një kohë, deri sa ta merrte vetën pas asaj goditje përjetimi, që si hije e zezë, e mbështjellë rreth qenies së tij, që e ndiqte pas, pas hapi, nga shkonte dhe kudo që ndodhej, duke e çorientuar deri në pesimizëm vulgar! hap
Prapë ju kujtua i ati! Që nga fëmijëria e mbante të kujtimin e tij, kur kthehej nga puna me uniformën ushtarake dhe kapelën që vazhdimisht e mbante në dorë. Porsa e diktonte, me vrap i dilte para duke ju hedhur në Pastaj, ai ia vente kapelën mbi kokë, dhe ashtu; i ngjeshur në parzmën e tij, hynin në dhomën e pritjes. Pas një kohe kishte vërejt se babai nuk shkonte më në punë. Gjithë ditën rrinte i mbyllur në kabinetin e tij, pa uniformë, dhe herë pas here ziheshin me nënën. Shkaqet 1 kishte kuptuar shumë vonë, kur një natë dimri që nuk kishte gjumë, kishte shkuar në dhomën e tet, ai ndodhej në burg; për shkak të vrasjes së nënës, dhe kishte marrë një dosje të trashë të mbushur plot me dokumente. Kurrsesi nuk do të kishte filluar të lexonte krejt dosjen, sepse në pamje të parë ju kishte dukur e parëndësishme; sikur mos tia kishte tërhequr vërejtjen një dokument ku shkruante mbi shkarkimin e tij nga çdo detyrë ushtarake. Pas kësaj, çdo fletë e shkruar në forma të ndryshme ia rriste zellin për të zbuluar sekretin; të fshehtën që babai 1 tij e kishte ndry brenda në dosje, dhe herë pas here kishte thënë i tronditur: ,Si nuk e kam vërejtur më Pasi e lexoi po thuaj tërë dosjen arriti në përfundim se i ati kishte qenë njëri nga oficerët më të afërt në hierarkinë e oficerëve të kundërzbulimit. Në bazë të informacioneve që ai i kishte grumbulluar; kishte marrë gjallë qafë. pasi parë?
pjesë në përgatitjen e grushtshtetit. Pasi ishte zbuluar nga spiunët e kundërzbulimit personal të presidentit;, në një krizë të jashtëzakonshme shtetërore, e kishin shkarkuar nga çdo funksion si komplotist i rrezikshëm; duke e pensionuar para kohe!
Kishte kohë që muzgu kishte mbështjellë dritëhijet e shtëpive në gjirin e tij. Errësira brenda apartamentit anonim kishte filluar të trashej . Gjenerali, u kthye në dhomën e tij të punës. Pasi shtypi butonin; dhoma u ndrit. Zuri vend pran tryezës dhe rifilloi leximin e planit, duke e skicuar në një letër të pastër. Me kujdes të veçantë i vuri shenjat e pozicionit gjatë pritjes. Pastaj vuri shenjat e sulmit duke llogaritur të dy kahet; të triumfit dhe atë të dështimit dhe në fund tërheqjen. Së pari e skicoi tërheqjen pa pengesa: Vetura e pritjes të pozicionohet në grykën e rrugëve Habichthöhe Falkenstrasse e kthyer në drejtim të K2086. Pastaj e skicoi tërheqjen me pengesa deri te largimi me këmbë nga vendi i ngjarjes, përmes rrugicës bisht, Habichthöhe. Me këtë rast caktoi vendstrehimin rezervë; apartamentin anonim. Prapë ky apartament?! jo! Kjo nuk guxon të ndodhë! Kjo na rrezikon të gjithëve. aha, e gjeta, tha i gëzuar! Banesa e gri, Jo,
Kështu le të mbetët plani, megjithatë; nuk kishte pse të ngutej! Pas takimeve me bionden; me ekzekutorin me. pra pas takimit, do të marr hapa konkret sipas rastit dhe nevojës për imtësimin e planit, dhe. ah! Koha e takimit.. tha me zë të ulët sikur i drejtohej dikujt; dhe sakaq filloi të përgatitej për të dalë.
Derisa vishej, mendjen e kishte të plani. Vetëm në një
pikë nuk e kishte zbërthyer plotësisht enigmën: Vendin e ekzekutimit të planit!
Tamam kur ishte përgatitë për të dalë, ne mendje ju feks një ide: Oborri, murmurit me vete dhe u kthye prapë në dhomën e punës! Për një copë herë e mbajti skicën e planit në dorë, duke e vështruar me vëmendje të veçantë. Oborri, në njërën anë, kurse në anën tjetër gjysmerrësira në vendin e ndërtimit, barakat, vendparkimi bosh brenda rrethojës së brishtë të shtëpisë në ndërtim, grumbujt e materialeve ndërtimore për rreth vinçit dhe. dordoleci pa kokë! Mrekulli! Këtu duhet të ekzekutohet plani! Duke u kërrusë mbi tryezë; aty ku ishte e vizatuar e kthyer shënoi: Ekzekutimis . germa
Bllokimi 1 rrugës, kurrsesi nuk guxon të ndodhë! Si të vepronte?<eos> |
<bos>Pasi e siguroi veturën në një park-shtëpizë në qendër të qytetit; ngjiti shkallët dhe u gjend në rrugë. Bora vazhdonte të binte me të njëjtin ritëm; e dhe me flluska të rralla. Peizazhi para ju duk i ftohët; huaj dhe i largët. Lëvizjet e nxituara të kalimtarëve ju dukën të pakuptimta, imagjinare, si të një bote tjetër. I erdhën të çuditshme; bile të pakuptimta qeshjet e harlisura nga një grup i të rinjsh që kaluan për bri tij. Ata, si për inat të tij, vazhduan të njëjtën lazdrim, me lëvizje mekanike deri sa u zhdukën prapa kthesës së parë. Shyqyr që shkuan; tha si i çliruar nga ndonjë makth, nga pamja e tyre! Kurrë mos 1 pafsha! Ndërkohë, në këndin e rrugës afër një vitrine pa Partizanin që e shikonte me ngulmë. Pasi shikimet e tyre u kryqëzuan; ai uli kokën si i turpëruar! Gjenerali nënqeshi me mburrje. qetë
Koha sa kishte qëndruar mbi dosje; 1 apartament anonim; kishte qenë aq e gjatë sa që e kishte çorientuar nga përditshmëria reale. Për një çast ju bë se pas një kohe të gjatë në bodrume të errëta; me galeri të ngujimi
mugëta dhe trezor çeliku me ngjyrë të gjelbër, me shkronjat cirilike sipëri ,Strogo Pov; apo, ,Slluzhbena tanja ku në brenditë tyre fshiheshin dosjet e organizatave dhe individëve të veçantë që vepronin në emigracion, dosjet e agjentëve të shërbimeve të huaja, që kishin shfaqur dyshime brenda territorit të shtetit; dosje individësh të cilët gjurmoheshin sistematikisht dhe dosje të bashkëpunëtorëve të brendshëm dhe të jashtëm të shërbimit sekret. Pastaj duke kaluar kalimthi në galeritë me një botë dosjesh diplomatike; përplot me ambasadorë hijerëndë dhe fuqiplotë, konsuj të pakënaqur me e tyre me atashe ushtarak me dosje e raporte të thurura përplot me komplote; spiunë të vegjël, që me orë të tëra prisnin në paradhomë për të thënë një gjysmë fjale të dëgjuar nga ndonjë kurvë gjatë një natë të ftohët dimri plot epsh brenda shtëpisë publike, sekretare atraktive me epshe të shkërdhyera sipëri tryezave mbi raporte e akte sekrete shtetërore. ishte një botë plot çudi, ishte një botë si dikur në tragjeditë antike. ndoshta edhe më e llahtarshme, e luajtur në teatrin modern; me skena të reja, me aktor të rijnë. ndërsa tragjedia ishte gjithmonë po ajo e vjetra; me të njëjtat tipare, ku zhvilloheshin proceset e reale. realitet përjetuar deri në aktin e ekzekutimit.. realitet i pjesëmarrjes së tij gjatë proceseve të kryerjes së ç'jetëzimeve të shumë tragjedive! Befas ju bë se në radhë për ta ekzekutuar ishte pikërisht gruaja që pas kohësh duhej të takohej me të në hollin e hotelitl. e cila; ju shfaq si princesha Stuart pas komplotit, që duhej ekzekutuar\_ me prerje kokel dhe ju bë se ndjeu një therje mu në shpatullën punën palë, pak
djathtë nga pesha e sëpatës!
Edhe këtë do ta kisha bërë me gjithë dëshirë, mendoi kalimthi.
Ndërkohë, derisa vazhdonte të ecte në trotuarin plot gjallëri të qytetit;, ju bë se bota tjetër kishte ngelë e ndryrë brenda apartamentit anonim; mbi tryezën e mbuluar me cohë të gjelbër, në brendi të barkut të celuloidet të aparatit që i heshtur gjurmonte hijet e të përgjuarve; kishte ngelur e ndryrë në veturën e përhimët, mbi rrugët plot drita të qytetit; pranë lumit Rain dhe në fund në hollin e hotelit pranë një zonje atraktive! Dhe të gjitha këto nuk ishin gjë tjetër vetëm vazhdim 1 parapërgatitjes së procesit, para fillimit të tragjedisë dhe ju bë se mbi ato dosje me kapak të trashë kartoni, sa kishin filluar të luheshin tragjeditë e vjetra antike ju bë se pa lëvizjet e fundit të Jul Qezarit që nuk donte të jepej goditjet e tij të pa mëshirshme pastaj shkulmi i gjakut. dhe në fund rënia. Po unë ç'jam? Pyeti veten befas! Asgjë! Një projektues komplotesh, një atavik njerëz-ngrënës, një ekzekutor; një gjelat gjakatar që këpus koka rebelesh. kokat e atyre që flijohen për popullin e vet! 0 Zot, thirri trazuar pa në gjendje të përcaktonte se përse ju drejtua Zotit; për ta ndihmuar në vazhdimin e krimit, për tju lutur që tia falte mëkatet; pse ia vriste krijesat e tij hyjnore, apo për të kërkuar ndihmën dhe miratimin e tij! qenë
Prapa shpine la kryqin e rrugës. Tani ecte ashtu kot; pa cak. Ndërsa, i bëhej se këmbët nuk do ti bindeshin urdhrit të tij, filloi ti lëvizte edhe më shpejtë, por ato vetvetiu e shpinin drejt qendrës. 1 bëhej se këtu çdo gjë frymonte ndryshe. Rrugët e gjëra me plot vetura, trotuaret plot kalimtarë, dritat
e neonit, flluskat e borës që vazhdonin të binin. të gjitha me një dallim të madh me skicat e tij, me vijat e lakuara në formë të patkoit të kalit mbi planin e tij operativ; me barakën dhe garazhin; dhe në mesin e tyre njerëz të vrarë, që pas gjakut të derdhur; nga gjoksi vazhdon tju dalë avull 1 ngrohët; i përzier nga rreze të valëzuara drite! Të shtënat dhe në fund duhet të pasoi tërheqja. ikja. dhe ashtu tkurrur vazhdoi ti hidhte hapat me shpejtësi të shtuar sikur vërtetë ishte duke ikur nga turma që habitshëm ju kishte vënë pas!
Deri sa ecte,ju kujtua se kishte uri. Pa e ndalur hapin; filloi të shikonte majtas e djathtas sikur kërkonte dikë të njohur. Pas pak, pa pllakatin e madh para një hyrje ,,Restorant: Të ndalëm këtu? Pyeti vetën dhe pa përgjigje u nis drejt hyrjes. pritur
Deri kur duhet të vazhdojë ikja ime?
Pranë portës sëhotelit Altea Internationalnë Bahnhofstasse 31, ndaloi vetura e taksisë. Nga dera e pasme; që me ngutë hapi shoferi, doli një grua. Gjenerali, me një në dorë e shikonte me ngulmë. Ishte një grua atraktive, me një kapelë luksoze dhe pallto të gjatë. Kishte një fytyrë të kaltër rrotull syve. Kjo duhet të jetë; mendoi kalimthi dhe filloi të afrohej drejt saj, paksa i ndrojtur. Ajo kaloi bri tij dhe sakaq u gjend në hollin e hotelit. Gjenerali e ndoqi pas. Me një vështrim të rreptë hetimor e përlau sallonin: Vështrimin e ndali mbi fytyrën bionde të mikeshës së tij të vjetër, që kishte zënë vend në skajin e majtë. Sikurse njeriu që takohet me një të dashur, në çast i shndritën Fytyra i mori një pamje të çelë, edhe pse me të gjitha forcat u përpoq ta ndry thellë në shpirt kënaqësinë e çastit që e ndjeu. Tani që e kishte vetëm disa hapa se si i erdhi një ndjenjë gëzimi e mbështjellë me gudulisje të lehtë epshore po thuaj të harruar me kohë. Përmes mimike ajo e përshëndeti, dhe njëherësh gazetë pak sytë.
dha shenjë, që gruaja që ende ecte qetë para tij, ishte ajo që e priste. Për të dytën herë u shkarkua shikimi i tij i rreptë mbi të pranishmit. Kundruall tij i zuri syri një burrë hijerëndë, që prapa gazetës kishte nxjerrë vetëm dhe me ngulmë sy të kthjellët dhe të ftohët si xham biluri. Gjenerali uli pastaj shikimin e rrotulloi në drejtim të kundërt. Aty kishin zënë vend edhe dy të njohur! Ishin oficerë të shërbimit sekret, mbështetësit anësor. sytë palë sytë,<eos> |
<bos>- Është e lirë?! Gjenerali qetë. pyeti
- E pini duhanin zonjë? Gjenerali, nga xhepi kishte nxjerrë kutinë e duhanit. pyeti pasi
- Si urdhëro! ia kthej ajo me të njëjtin ton.
- Po! përgjigj ajo krejt e qetë, pastaj vazhdoi: keni shkrepës?
- tha ajo gjithnjë me buzë në gaz. Nga çanta nxori një shkrepës të madhe me shkëlqim të bardh metali, dhe ia lëshoi në dorë Gjeneralit.
- Për fat të keq jo! foli Gjenerali si i turpëruar
Gjenerali, me mirësjellje ia ndezi cigaren asaj, pastaj e ndezi cigaren Gruaja, si me naze zgjati dorën dhe mori gazetën: Në të njëjtën kohë, Gjenerali lozte me shkrepës.
- Është e fryrë\_ si gjithmonë; sjell mesazhe! u përgjigj Gjenerali
- Kërkesën tuaj, e ke brenda shkrepëses. foli gruaja pa vështruar; pastaj duke ngritë vështrimin drejt tij çthotë gazeta? pak pyeti
Pasi kishte afruar gazetën pranë vetes, ajo uli kokën duke
e mbështetur faqen në pëllëmbën e majtë të dorës; kurse me dorën e djathtë filloi të shfletonte faqet e gazetës. Flokët e shpupurishura u ndanë në blej, duke ia zbuluar pjesët e buta të kurmit të qafës. Gjenerali e shikonte atë pjesë të butë të qafës së saj, sikur të ishte duke shikuar një të dënuar që nuk dinte se nga kush kishte marrë urdhër për ekzekutim. Ju bë se ajo pjesë nuk mbështetej në pëllëmbën e dorës së saj, por në pragun e poshtëm të karamanjollës, kurse vetë shtrëngueshëm; e mbante në dorë sëpatën e ekzekutimit. Prapë ju kujtua princesha e Skotlandës; e cila, sikurse edhe gruaja e re që ishte përballë, e kishte zgjatur qafën dhe priste goditjen e sëpatës së tij. E ndjente veten të shpërqendruar; të pavendosur se ku duhej goditur; pastaj ndjeu ti ngrihej kraharori.. qafe
- Për mua një uiski, kurse zonjushës së nderuar\_ tha me ngutë, duke e marrë pak vetën Gjenerali.
- Çdëshironi të pini ju lutëm? kamerieri, një i ri trupshkurtër: pyeti
- Koka-kola! foli ajo me zë të qetë.
- Jo, jo! Ju faleminderit! u përgjigj Gjenerali me buzë në gaz.
- Edhe diç tjetër? kamerieri. pyeti
Kamerieri u largua me hapa të shpejt. Gjenerali e shikoi me bisht të deri sa u zhduk prapa banakut. syrit
Ndërkohë, kamerieri bëri pagesën. Kamerieri me tabaka në dorë u largua.
Neve na bashkon interesi, mendoi Gjenerali deri sa ishte duke thithë cigaren. Kjo synon paratë, kurse unë informatat. Për bukuri!
Ndërsa era e rëndë e parfumit ishte shpërnda edhe në tryezat për rreth. Ishte një erë, që nuk e kishte dashur kurrë. Shumë herë ishte përlarë me ish gruan e tij për shkak të parfumeve të saj me erë të rëndë!
Ajo, zgjati dorën dhe e mori gotën. Edhe luspat u trazuan.
Ajo; vetëm sa e çiku një grimë nga lëngu me ngjyrë të zezë, që rrinte i qetë në gotën e kristali. Nga jashtë shiheshin luspat që shkëputeshin nga brendia e dhe ngjiteshin lartë. vogël gotës
Me një taktikë spontane ktheu kokën nga burri i gazetës. Ai ende e kishte të njëjtin qëndrim; vetëm se tani nuk e lexonte gazetën: Trupi 1 tij amorf, ju bë së ishte si trup gjarpri lëshuar katullaç mbi kurse fytyra e tij gjatë ju duk si kokë gjarpri. Herë pas here ai nxirrte majën e gjuhës dhe lëpinte buzën e poshtme! Ju bë se ajo maje gjuhe 1 ngjante thimthit të helmët të gjarprit! karrige,
Kurrë mos lejo që ekzistimi 1 dyshimeve të të shndërrohen në ekzistim dyshimi të bazuar! vogla
- Nuk besoi se e keni ndërmend të me punoni ndonjë kulaç? foli me zë të ulët Gjenerali.
- Megjithatë, unë kam të drejtë të dyshoi! foli Gjenerali, si gjithnjë, me zë të ulët. Kurse me vete mendoi: Ku e gjënë vallë gjithë këtë gaz?
- Jo! Nuk kam ndonjë shkak! u përgjigj ajo si gjithnjë, me buzën ne gaz.
- Të thash se nuk e kam pasur; e as tani nuk e kam
ndërmend tju bëj gjë! u përgjigj ajo këmbëngulëse në mendimin e saj, pa e ndryshuar buzëqeshjen:
- Nga unë. dua të them me dijen time nuk ka për të ndodhur asgjë! Edhe nëse do të ndodhë diçka e tillë, pa besë siç dyshoni ju, kjo do të vijë nga njerëzit tuaj prandaj edhe atë dorën tuaj të sigurt të qitjes me revole mund ta përdorësh kundër njerëzve tuaj!
- Pa frikë se po zbuloi ndonjë sekret; ju njoftoi se kam dorë të sigurt, jashtëzakonisht të sigurt në qitje me revole! tha pas një heshtje të shkurtër Gjenerali. pasur
- Mirë, mirë! Po e zë se të besova! Por nëse ndodhë gjë, ne të padukshmit e kemi zakon që në fillim fare; ta pastrojmë terrenin që na rrethon! Pastaj .
- Me dëshirë, do të ndërroja temë! ia ndërpreu shkurt ajo.
- Dakord! Ndërrojmë temë! I kthehemi çështjes? në fund i vendosur Gjenerali. pyeti
- Po! I kthehemi!
- Çmë sollët?
- Të thash më parë, në dorë e ke!
- Mirë, mirë! Vetëm të mos dali shterpë! tha Gjenerali, dhe në çast u pendua që përdori fjalën shterpë! Sikur donte ta harronte atë fjalë bezdisëse vazhdoi: Unë kam edhe një kërkesë!
- Të natyrës së njëjtë? \_ pyeti ajo.
- Nuk e kam të qartëL\_ çduhet bërë?
- Jo! Ka lidhje me një urdhëresë. Kur të çoj fjalë, duhet ta lanësosh një dezinformatë.
- ~Dëgjo këtu! Kur të çoj fjalë, duhet të bësh një telefonatë!
Këtu e ke numrin. dhe Gjenerali tregoi me gisht gazetën; ku ishin të radhitura pa kujdes disa numra.
- por është koduar! pëshpëriti Gjenerali pranë veshit. Po,
- Aha, ky numri? Mezi e dallova! tha ajo duke e shikuar më për se afërmi gazetën. Pastaj filloi ta lexon me zë të ulët: 3264345, thatë se është numër telefoni? ajo duke ngritë sytë nga gazeta. qenka pyeti
- Ikoduar? = pyeti ajo e çuditur tej mase.
- Ç'farë kodi ka? tha ajo me ton të zbutur.
- Pse çuditësh? I koduar! \_ ia kthej Gjenerali me të njëjtën pëshpërimë.
- Fare të thjeshtë. Çdo numër duhet ta zbresësh me dy! Është numër besuar. e sqaroi Gjenerali, gjithnjë me zë pëshpërime dhe me buzën në gaz njëherësh.
- Çduhet të them? ajo kureshtare. pyeti
- Një denoncim. Përmbajtjen e ke të shkruar në letrën rekomanduese! ia kthej fare Gjenerali. qetë
- Kur duhet bërë? prapë ajo. pyeti
- Të thash! Kur të çojë fjalë! As para; as prapa. dhe kjo mundë të ndodhë në çdo kohë, ndoshta edhe në mesnatë!
- Në rregull! E bëjë edhe këtë urdhëresë tuajën! The se gazeta është e fryrë? A e përligjë edhe kërkesën tuaj të fundit? pyet ajo me zë të qetë.
- shumë e fryrë! E përligjë edhe këtë të fundit! foli Gjenerali duke e kthyer gotën, pastaj vazhdoi me të njëjtin zë. Po,
- Shkrepësja e juaj nuk e di si do të dalë, por për siguri, po ju kujtoj se e di ku banoni; me kë shoqëroheni\_ bile i di
edhe disa intimitete tuaja që në pamje të parë do të dukën qesharake!<eos> |
<bos>- Si për shembull, në supin e djathtë keni një muliçkë'. sonte në orën njëzet e një fiks, keni lënë takim. keni pasur një ndërlikim në stomak dhe keni kërkuar ndihmë mjekësore! foli me ironi Gjenerali. Nëse me lejoni zonjë e nderuar, mund të vazhdoi tutje.
- Çfarë intimitetesh? pyeti ajo pakëz e hutuar:
- Nuk ka nevojë të vazhdosh! Koha është të largohemi nga këtu! Çdo gjë është realizuar; dhe do të realizohet sipas kërkesës! Ju uroi natën e mirë! foli ajo me një buzëqeshje të shtirë dhe u ngrit!
Pas një psherëtime Gjenerali u ngrit pas saj.
Jashtë vazhdonte të binte borë. Gjenerali mori krahun e majtë, menjëherë pas hotelit dhe befas u gjend në një rrugicë të ngushtë që të shpinte në oborrin e gjerë prapa hotelit. Pasi vërviti shikimin e tij zhbirues; rreth e qark, pa Partizanin që kishte zënë vend pranë shtyllës së elektrikut dhe bisedonte me dikë. Përmes mimike i dha shenjë të kishte kujdes; pastaj, u zhduk në gjysmerrësirën e oborrit të pasmë të hotelit. Që nga gjysmerrësira pa kryegjarprin që rrotullohej sa majtas, sa djathtas duke shikuar me vëmendje. Tani e kishte të qartë se e kishin pikasur. As streha ku kishte zënë vend nuk ishte sigurt. Pasi ia bëri me dorë Partizanit, u fsheh edhe më mirë pranë murit të hotelit dhe mbajti vesh. Kryegjarprin, mori tatëpjetën drejt së ngushtë dhe u zhduk në gjysmerrësirë. Gjenerali shfrytëzoi kohën dhe doli nga këndi i errët, dhe me vrap u gjend në mesin e kalimtarëve në trotuarin e rrugës kryesore. Mori drejtimin e park-shtëpizës, gjithnjë duke shikuar sa majtas e djathtas, sa para e prapa. Prapë ia zuri kryegjarprin. Ai e kishte diktuar; prandaj rrugicës syri
me nxitim vinte pas. Partizani, me një copë letër në dorë, befas u gjend pranë kryegjarprit. Ai për një çast u çorientua. Ndërkohë, Gjenerali kaloi shiritin rrugor të trolejbusit dhe doli në anën e kundërt. Trolejbusi u ndal. Gjenerali hipi nga dera e fundit. [ rrethuar nga shumë kalimtarë të rastit. Në fund pa kryegjarprin të merrte drejtimin përgjatë rrugës kryesore.
- Ju lutëm, në K2086 numër 22! = ju drejtua shoferit të taksisë.
Pas gjysmë ore, u gjend në pjesën periferike të qytetit. zbriti, dhe mori rrugën drejt veturave të taksive. Aty
- Si urdhëro! - ia ktheu shoferi dhe ndezi motorin.
Gjatë gjithë rrugës, shikimin e mbajti jashtë dritares. Peizazhet e bardha nga bora, që shndrisnin ftohët nën dritat e neonit, shtëpitë me dritëhije të ç'thurura; dukeshin se ishin mbështjellë nga memece, dhe brenda tyre mbanin të ndryrë fshehtësi! apatia
Herë pas here bënte krahasime në mes të fshehtësive të mbyllura në kasaforta çeliku, që ishin të mbrojtura nga grupe të specializuara njerëzish që kurrë mos të zbuloheshin, që me këmbëngulje synohej zbulimi i tyre! Këtu binte në kundërshtim të ashpër me vet fshehtësinë! Ishte vetëm një fjalë, që në trurin etij merrte formën e një bërthame të ndryrë në kasafortë çeliku, të mbështjellë me koracë ndaj gabimeve, të mbrojtur me trimëri të jashtëzakonshme deri në flijim nëse cenohet zbulimi i saj, dhe në anën tjetër; me shpenzime marramendëse; me trimëri të pa përshkruar deri në flijime të tmerrshme, kërkohet zbulimi i saj brenda kasafortave të
mbyllura kundërshtare. dhe i bëhej se një zë nga brenda e urdhëronte ruajtjen e fshehtësisë për arritjen e famës sekrete, për fitimin e gradave dhe pasurisë sekrete\_ ndoshta edhe të dashurisë sekrete. dhe në të njëjtën kohë, të zbulonte fije sekrete kundërshtare, ti nxirrte nga kasafortat e çelikta; ti kundërzbulonte nga agjentet e regjur; të depërtonte në brendi të sekreteve kundërshtare dhe tia hidhte përpara sekretarit të partisë, duke i thënë me mburrje; ti solla informatat, ja ku i ke, merril\_ Por ndërkohë, e mjegulluar; nën tisin e një shtrese të hollë tymi; e ndjente vdekjen e ngadalshme por të sigurt të sekretit përbrenda pakënaqësive të tij! Dhe kjo; nuk do të vinte si vdekjet e tjera që me vete marrin fshehtësitë, por do të vinte si vdekje e panatyrshme që pas vetes do ti zbulonte fshehtësitë!
Vetura ndaloi pranë K2086 nr. 22. Pasi bëri pagesën zbriti, duke i uruar shoferit natën e mirë. Bora kishte pushuar: Koha ishte e ftohët. Duke u kërrusur para, mbështolli qafën me shallin e gjatë bojë kafe, pastaj mori rrugën në drejtim të Habichthöhe. Gjithsesi e ndjeu të nevojshme të bënte një gjiro pranë atyre ndërtesave dhe të njoftohej për së afërmi me objektin. Disi, vetvetiu; brenda qenies së tij kishte një parandjenjë se çdo gjë duhej planifikuar dhe ekzekutuar vetëm natën. Dita, duhej të përdorej për pushim dhe. pse jo edhe për relaksim, dhe mendja i shkoi të mikesha e tij e dikurshme bionde, që orë më parë e kishte lënë të vetmuar në hollin e hotelit Altea International. pak
U befasua kur pa vetën në Falkenstrasse. Pas pak, mori nga e majta në Amselstrasse; dhe sakaq u gjend në Habichthöhe. Me radhë 1 shikoi numrat e portave deri të numri dyzet;
shihej gjëkundi. Tamam në kohën kur po përgatitej të zëra. Në çast bëri sikur ishte duke kaluar aty pari, dhe mori kahun nga prapa ndërtesave, pranë garazheve në formë e shkronjës ,L të kthyer Tamam kur ishte fare garazhit të mesëm, pranë garazheve ballore; dera u nga brenda. Vetura e BMW-316 me ngasje nga prapa doli nga garazhi. Një burrë rreth të tridhjetave zbriti dhe e mbylli hapin. Në ulësen pranë shoferit ishte një burrë trupmadh dhe mustaqezi. Në ulësen e pasme pa ,kokën një- të përgjimit. Shikimin tinëzarë e përqendroi mbi konstruktin e trupit të tij. E kishte fare afër! Mbante të zezë dhe të gjatë; me të pa mbërthyera. Kështu ju duk! Pranë tij kishte zënë vend një vajzë e mitur. Vetura vazhdoi ngasjen së prapthi deri në rrugën kryesore, ku u kthye duke marrë drejtimin K2086. pranë hap portën pallto pulla
Kaloi fare për bri derës së garazhit duke bërë një kthesë prapa, dhe vazhdoi në drejtimin sikurse ishte zhdukur vetura çaste më parë. Derisa po largohej ktheu edhe një herë kokën prapa; dhe shikoi drejt garazhit; pastaj lëvizi ngadalë;, gjithnjë duke shikuar barakën, vinçin; dhe në këndin me një dritëhije të mugët, ku ishte dordoleci i pa kokë! Pastaj u zhduk prapa kthese. qetë
Derisa ngjiste shkallët në apartamentin anonim; mendonte për mundësinë e përkryer të realizimit të planit; por pengesë
Gjenerali, krejtësisht zbrazur; pa motive të qarta; vazhdoi tutje në rrugën e shkretë.
serioze paraqiste mungesa e ,kokës dy pra, mos grupimi i tyre ashtu siç e kërkonte plani i tij operativ!
Ndërkohë, shkallët i zbriti një grua e re. 1 përshëndeti; me shikim pyetës, edhe pse nuk foli. Gjenerali; në shenjë mirësjellje ia mbajti të hapur derën; derisa në dorën e majtë mbante çelësat. Tamam në kohën kur ajo ishte për të hedhë këmbën matanë pragut, kur nuk e priste fare, ajo u kthye nga ai dhe e gati pyeti:<eos> |
<bos>Me nxitim hapi derën dhe u gjend në zyrën e tij. Pa e hapur dritën e elektrikut; u afrua pranë dritares. Mori tubin e dylbisë dhe për një copë herë e vërtiti drejt garazhit dhe shtëpisë dyshimtë, e la mënjanë tubin dhe u afrua pranë dritares. Ndërkohë, pa veturën e tij, që u fut në park. U bë kureshtarë të shihte Partizanin të zbriste nga vetura; por sa nuk klithi nga befasia. Në vend të tij zbriti biondina, mikesha e tij e dikurshme, që orë më e kishte lënë të ulur në hollin e hotelit Altea International. Pasi e mbylli derën e veturës me bravë, ajo u nis drejt hyrjes. Gjenerali, pasi kishte zbrit shkallët me nxitim, ia hapi derën e korridorit. parë
Me falni, por ju kam vërejt edhe herë të tjera të hyni dhe të dilni nga këtu, banoni edhe ju në të njëjtin apartament?
Gjenerali, në fillim sikur u ngushtë. Pyetja ishte fare pa vend, dhe para mikeshës së tij të vjetër; e cila nuk duhej ditur raportet e tij me apartamentin anonim!
- Po!. edhe unë banoi këtu.
- Me vjen mirë! Qenkemi fqinjë
- Mirë u pafshim! =ia ndërpreu fjalën Gjenerali hijerëndë, dhe u nis.
Mikesha e ndoqi pas.
- Jo! Të them të drejtën, jo! u përgjigj Gjenerali deri sa ishte në përqafimin e saj të ëmbël. Për një çast ndjeu një gudulisje hareje në zemër;, të përzier me një ndjenjë të harruar epshore. Pastaj, u shkëput nga përqafimi saj, vazhdoi: Me bëre një surprizë të këndshme! Ngjitemi lart? gati pasi
- Me prisje? tha biondina duke ju hedhë në qafë!
- Me gjithë dëshirë! Urdhëroni çelësat e veturës! \_ ia kthej ajo duke ia zgjatë çelësat.
- Oh! Ju faleminderit! tha Gjenerali duke i futë çelësat në xhepin e xhaketës.
Ndoshta u nxitova që zbrita shkallët, mendoi Gjenerali qejfprishur; deri sa i ngjiste shkallët. Bëra një ekspozim të panevojshëm. Këto vogëlsira, edhe pse ndodhin kur nuk i pret fare, në plan janë të parashtruara si faza fillestare, mjaft të rrezikshme dekonspirimi!
Derisa rrinte symbyllur; i shtrirë në shtratin e trazuar të një nate plot disa herë i shkoi mendja të rrugicat me drita të forta neoni të një natë me Ju bë se ato drita të forta, kishin filluar të veniteshin; kurse vetë rrinte i strukur prapa barakave dhe priste errësirën! por errësira; nuk binte se nuk binte! Sa dukej se do të shuheshin fare dritat, befas, ato vezullonin me të forta duke e zbuluar fshehtësinë e tij! epsh, parë.
hapi Një vrushkull drite ju shfaq si peizazh me një agim të përhimët e të lodhur nga epshet e zhgërryera të një nate me Ju bë se edhe ky agim, me vete sillte boshllëkun e ditëve të kaluara. Qetësia e thellë sikur ia vriste kujtesën brenda mureve të ftohta të apartamentit anonim. Nuk dëgjohej gjë tjetër, përveç frymëmarrjes së lehtë të gruas bionde që flinte e qetë përbri tij. Në çast, sikur ju kishte kujtuar diçka e vlefshme që e kishte harruar me kohë. Në vesh i ushtuan fjalët e oficerëve gjatë stërvitjeve, se gjatë aksioneve duhej të kishte kujdes të shtuar nga dalldisjet epshore, dhënies pas ahengjeve; pas sytë. gri, parë.
pijeve e shthurjeve të tjera. Si i topitur; ndjeu peshën e fajit. Ju bë se pranë vetës e shtrirë në shtrat ishte Delilah" e cila ishte e dërguar enkas nga dikush për tia humbur fuqinë e planeve të tij misterioze. Pa dashur dora i shkoi të flokët.
1 gjithë ky pezëm i vinte nga dyshimi i fundit. Mos vallë, ajo ishte spiune e dyfishtë? Kush i tregoi asaj së ku ndodhet apartamenti anonim; dhe mendja i shkoi të dy oficerët që e kryenin detyrën e mbrojtësve anësorë! Mos vallë dikush e dëshiron dështimin e planit. dështimin tim?
Askush nuk do ta besonte, se pas një nate të hareshme, do ta gjente kaq buzëvarur: Disa herë u përpoq të kujtonte shkakun e gjithë këtij trishtimi. I bëhej se vitet që 1 kishte kaluar në detyrën e përpiluesit dhe ekzekutuesit të planeve sekrete operative; nuk ia kishin dhënë atë shkëlqim që e kishte pritej tia jepte atë shpërblim por, për fajin e tij, për shkak të epsheve\_ vallë kush fshihet pas saj, mendoi me sy të zgurdulluar: agimi pritur:.
Ashtu shtrirë mbi shtrat; ndodhej në një gjendje të por as nuk i rrihej aty! E ndjente se e gjithë qenia e tij kishte filluar të rrëshqiste drejt një zhgënjimi të pa përmbajtur: Tërë kohën thurte plane, përgatiste kurthe organizonte shantazhe, mbarste krime duke pjellë pastaj dhembje, dëme të pakrahasueshme dhe viktima të pafajshme! Asnjëherë nuk e kishte fokusuar shikimin e vetëm ishte krimi, ku përgatitej e keqja, por e kishte
11 Delilah mitologji vajzë e bukur filistinë, e cila ia preu flokët Simsonit duke ia humbë fuqinë
fokusuar edhe në rrethin e tij të ngushtë, pranë njerëzve dhe të dashurve të tij, pranë miqve dhe shokëve; në mesin e fëmijëve të padjallëzuar; në mesin e grave, nënave dhe nuseve të pafajshme; në mesin e intelektualëve! Këto ishin terrenet e tij të përshtatshme; të zgjedhura për një shkak të rëndësishëm, për një arsye të fortë, që askush nuk e kuptonte se rrotull tyre kishte filluar të mbarset gjëma, se tyre do të fashitej ngrehina, do të lindte e papritura që do të mbillte zi e dhembje mbi ato krijesa që do ta përjetonin katrahurën. por ja që itij i specializuar shikonte diçka tjetër! Veshi i tij i regjur; zinte pëshpërimat më të largëta, e tij e hollë, arrinte të diktonte erërat e rënda të krimit, që në shumë raste kultivonte me dorën e tij, por të tjerët, jo vetëm që nuk i kuptonin, por ju dukeshin të largëta, të huaja, krejt normale dhe, me këmbënguljen më të madhe; arrinte të gjente krijesa plekse; damarë të nëndheshëm, fije të padukshme, dhe pastaj heshtur; syve, veshëve, instinktit krijonte mjegull, ngrinte tymnaja; lëshonte nëpër kazanët e propagandës ziheshin gënjeshtrat, aktivizoheshin mashtrimet, shfrenoheshin epshet, dhe të përgjuarit vetvetiu rrëshqitshin drejt vatrës së dyshimit; aty ku kishte filluar të digjte flaka, por që tymi kishte ngelur njëjti që shumë kohë më ishte përhapur prej tij me mjeshtri e shestim! Për të gjitha këto, eproret e tij, me kohë e kishin bërë përzgjedhjen. Ishte pikërisht ai që duhej të gjente krijesat e djegura e plekse, për ti futë pastaj në mes të zjarrit; kurse vetë të qëndronte anash, i gatshëm për të tejkaluar zjarrin që vet e kishte ndezur; vet i kishte pranë syri larg larg larg parë
fryrë, por; që vet duhej dalë që andej i padjegur\_ të shfaqej pa u vënë re nga askush, dhe qetë-qetë të largohej nga vendi i krimit!.<eos> |
<bos>Kjo ndjenjë nuk e mbante gjatë. Vetë profesioni, dëshira për të zbuluar se çfshihej në brendi të një qenie njerëzore, prapa një dere të mbyllur; në mesin e shkresave të shifruara; në informatat e koduara, brenda sinjaleve dhe kodeve të pazbërthyera që informata nga një shtet në tjetrin, nga një kontinent në tjetrin, ishte më e madhe se vetë mëria nga profesioni. Edhe pse fama nuk ishte e drejtpërdrejt;, e hapur; vet emri ,agjent' ishte një tërheqje magjike; si një aromë dehëse, mbresëlënëse, joshëse; për të gjithë brezat, që pa e kuptuar i tërheq me një forcë mahnitëse drejt makthit;, intrigës; shantazhit; të papriturës!. Por, kjo joshje dukej se nuk qëndronte në realitet; sepse asnjëri nga ata që janë të tërhequr pas bëmave magjepse të agjentëve të specializuar; nuk do të pranonin realitetin për tu përballur me peripecitë e agjentëve; sikur që qëndron dëshira për ti shijuar ato në art. qonin
Disa të tjerë, mendojnë se agjentët kanë virtyte të veçanta! Mendojnë se kanë tipare mbinjerëzore, dhe se misionet tyre të frikshme, të rrezikshme; të mahnitshme janë fryte të aftësive të tyre çudibërëse. Për të agjent, në realitet, është krejt ndryshe. Këtë, me kohë e kishte përjetuar; dhe e përjetonte edhe tani gjatë realizimit të operacionit. Ishte 1 sillte shqetësim, dyshime të frikshme deri në ekstrem; 1 sillte përbuzje dhe injorim; që nuk parapëlqehet nga askush, bile as nga eprorët, të cilët për qenë
shkak të epitetit agjent, të gjitha informatat që merrnin prej tyre; sido që të jenë ato; do ti dyshojnë para se ti kenë pranuar; do ti verifikojnë para se ti kenë vlerësuar\_ kurse e një dhome me foto laborator; me radiolidhje auditive, me armë të llojeve të ndryshme, në mes të pritjes me ankth të ekzekutorit servil dhe të rrezikshëm; që mbanë nën peshën e frikës qytete të tëra, duhej ta përjetonte vet, në varfëri ekstreme shpirtërore!
Sinqeriteti? As që ekziston në radhët e agjentëve! Të jesh i sinqertë do të thotë të jesh naivë, e të jesh naivë do të thotë të zbulosh fshehtësinë , të komunikosh sekretin, të zbërthesh enigmën që agjenti e mbanë me vete gjatë tërë jetës së tij, dhe në fund, pas vdekjes; e merr me vete në varr! Kishte raste krizash që e molisnin për shkak të mungesës së sinqeritetit, dhe padashur i lindte dëshira të fliste; të rrëfente; të komunikonte; të bërtiste; të çirrej, dhe pastaj me përbuzje ti nxirrte jashtë fshehtësitë e mbyllura përbrenda tij, vetëm e vetëm për ta fituar atë që e kishte humbur dikur; atë që ia kishte rrëmbye dikur kureshtja e tij e sëmur; pra; sinqeritetin! Pasi fillonte ta merrte vetën me buzëqeshje naive pyeste vetën: Vallë, a do të pranonte sinqeriteti ti vishej prapë qenies time? Sikur të pranonte; a do të kthehej me të gjitha mirësitë që i kishte pasur dikur; me ëndrrat djaloshare; me dëshirat e ndrydhura rinore, me iluzionet e madhështisë, me dashurinë? Jo, jo! Kjo nuk do të ndodhë kurrë! Edhe nëse sinqeriteti do ti kthehet, edhe nëse zë rrënjë në brendinë e tij, (pasi të jetë liruar nga fshehtësia e ndryrë), nuk do të qëndronte gjatë; sepse do të jetë i tradhtuar
nga kureshtja, nga mania, nga intrigat që vazhdimisht lëvizin përbrenda tij-, që sjellin etjen e tmerrshme për informacion; për deshifrim!
Në laborator vezullonte drita e kuqe. Gjenerali sa kishte filluar ti nxirrte fotografitë e para nga solucioni, duke 1 vendosur njërën pas tjetrës mbi tharëse.
Ende pauthamirë letra; Gjeneralimoridisaprej fotografive dhe zuri vend pranë tavolinës me cohë të gjelbër: Të shoh njëherë se çthonë ata; foli me vete, dhe në shpirt ndjeu një shkriftim, që i vinte nga kureshtja.
Shkronjat e para kishin filluar të shkoqiteshin. Ishin dokumente sekrete që mbanin emra individësh, emra të njohur kriminelësh; ustashësh, ushtarakësh dezertorë, shkrimtarë që nga sillnin trazira, ballistë me ide nacionaliste, marksist-leninistë me ide separatiste, botues irredentistë, sabotues, vrasës;, plaçkitës, atentatorë, spiunë, shkatërrues të pronës shoqërore . larg
Ti shoh njëherë kalimthi, tha për të dytën herë dhe u vu të lexonte; duke u përqendruar vetëm mbi emra organizatash! Në fillim jepeshin datat; pastaj, me kërkesë të kujt ishin
përpiluar raportet; kujt i drejtoheshin. NDHI2 Organizatës politike ustashe, nëndegë, vepron në Evropë, kryetari\_ 1 vrarë nga shërbimet sekrete jugosllave. Me urdhëresën nr. 23/80 të datës. kryetari i ri marrë nën mbrojte Tigri, organizatë Ustashe. kryetari. ish shef i rafinerisë .. në mënyrë individuale. nxjerrin në shtyp materiale sekrete shtetërore. nuk janë nën mbrojtje. Besëlidhja Kombëtare Shqiptare. tentim atentati kundër kryetarit.. 1 rrezikuar nga agjentet jugosllav\_ marrë nën mbrojtje. nënkryetari, 1 vrarë me atentat nga agjentet jugosllav në Bruksel . sekretari... 1 arrestohen agjentet jugosllavë e në mesin e tyre një bionde që kishte qëlluar kundër tij - Ravna Gora. organizatë çetnike. kryetari; nënkryetari . merren me plaçkitje bankash, prostitucion; trafikim armesh dhe droge, klan i rrezikshëm terrorist.. kërkohen nga Interpoli\_ Organizata Marksiste Leniniste e Kosovës. merren me aktivitete paqësore politike. nxjerrin gazetën Liria; organizojnë demonstrata, nuk janë nën mbrojtje . Grupi komunist; Zëri i Kosovës 1 udhëhequr nga.\_ merren me aktivitete politike paqësore; ka ndikim nga ambasada. në Vjenë nuk janë nën mbrojtje. Fronti Kuq Popullor\_ nxjerr gazetën Bashkimi, nuk janë Lëvizja Nacional-çlirimtare e Kosovës dhe viseve shqiptarëve në Jugosllavi\_ merren me aktivitete politike paqësore nxjerrin gazetën Lajmëtari Lirisë. dhe Zëri i Kosovës; organizojnë demonstrata kundër shtetit; nuk janë nën mbrojtje
1 gjeta, sa nuk klithi nga gëzimi! Do me thënë, nuk janë nën mbrojtje!
Nëse të përgjuarit nuk marrë nën mbrojtjen e autoriteteve vendore; në mosrealizimin e planit mund të ndikojë vetëm neglizhenca juaj! janë
Pas një pushimi të shkurtër sikur ndjeu një keqardhje 1 paramendonte viktimat e tij të ardhshme; të përulura, të zëna në befasi, të trembura nga e papritura, me sy të zgurdulluar; me vështrim të çakërdisur; me lëvizje mekanike, me gjunjë të thyer për përulje, me duar boshe kthyer drejt revoleve që pa ndërpre villnin zjarr: gati
Që si e shurdhët u dëgjua tingëllima e një kambane. Ju bë se i erdhi si qortim për mendimet e tij! Tingujt e saj dallonin shumë me kambanat e kishës në qytetin e tij të lindjes! Pa dashur ju kujtua Svetisllav; kur i spërkaste me ajazmë e vajzat, gjatë riteve fetare. Sa herë e shikonte nënën e tij\_ se çkishte një shikim të ndezur; dhe në çast, ndoshta për të njëmijtën herë në mendje i erdhi dyshimi i zbehtë, mbi intimitetet e priftit; jo vetëm me nënën tij, por edhe me murgeshat dhe e tjera që shkonin tek ai për tu rrëfyer. Ndjenja e urrejtjes, e mbështjellë me xhelozi, tani ju vërtit ashpër në tru! Ishte ndjenjë që e kishte përcjellë gjatë gjithë jetës, dhe në çast ju kujtua nëna kur larg prifti gratë gratë
13 Thitmosis Mbret i Egjiptit rreth 5000 vjet me parë i cili njihet si i pari zbulues spiunazhi, i cili thotë: 'Spiunimi ka diçka të keqe edhe kur bëhet kundër armiqve tanë!<eos> |
<bos>ishte zhdukur prapa dyerve të rënda të kishës për tu rrëfyer! Duke shtrënguar grushtet; shkrofëtiu gjithë maraz! Ju bë se ishte duke e priftin Svetisllav; kur futej në kishë, si në pallatin pranë lumit Akeron'4 , për tu fshehur nëpër labirintet e errëta, dhe i priste që shkonin të ai për tu rrëfyer! Për ti zhveshur nga çdo fshehtësi, krijonte zëra çorientues; lëshonte tymnaja dehëse; i fuste nëpër korridore të errëta, ju shtronte pyetje dhe ju kthente përgjigje duke ua nxjerrë krejt të fshehtat! Pastaj, ato të fshehta; i përdorte për e tij të fëlliqura! Prandaj babai\_ 0 zot; shkrofëtiu prapë me inat të papërmbajtur! parë gratë punët
Me ëndje e kujtoi takimin e tij të fundit me priftin, sa ishte gjallë ai. Një sy të çakërdisur; një zë lutës, që nuk 1 ngjante aspak zërit të lutjeve të tij hyjnore drejtuar zotit. Ngërdheshja e fytyrës e mbushur plot frikë, shtrëngimi 1 dhëmbëve nga dhembjet, frymëmarrja e vështirësuar dhe rrokullisja pranë altarit me sy të zgurdulluar jashtë mase! Shpërblim 1 përsosur! mendoi Gjenerali derisa kishte filluar ti binte inati. palë
Maskarai! Spiuni i fëlliqur\_ kurvari; shkrofëtiu pa gjetur qetësi!
Si përherë, kujtimi i priftit i përzihej me mendjemadhësinë e sekretarit të partisë, icili ia shtonte edhe më tepër acarimin. Sa herë kishte drejtuar shikimin e tij zhbirues drejt Svetisllav; kishte hasur në kundërshtime të ashpra të sekretarit të partisë, i cili e kishte marr nën mbrojte! I behej se kishte punuar për interesat e tij. I jepte informata priftit prifti
14 Akeron-mitologji, lumë nëntokësor që përcillte shpirtrat e të vdekurve në botën tjetër
mbi gjendjen e grave të rrëfyera, mbifshehtësitë e tyre, rreth tradhtive bashkëshortore, dhe pastaj sekretari i partisë ato të dhëna, sikurse edhe prifti, i përdornin për e tyre të fëlliqura! punët
Kurse ti, do të me shohësh kur të kthehem; more hut.. more horr i poshtër; nisi të shfrynte prapë, por kësaj radhe kundër sekretarit të partisë! Do të mbërthej në grusht si morrin . Edhe në atë jetë do të jeni së bashku me ortakun tuaj. ndërkohë ju bë së dëgjoi një përplasje të lehtë dere!
Oh, po kjo, vetën duke marrë në dorë një fotografi tjetër, ende të pa tharë. Ishte një letër e shkruar në dhjetor të vitit të kaluar; që i drejtohej udhëheqjes më të lartë të shtetit.\_ pyeti
Jemi të pakënaqur me bashkëpunimin e policisë tonë me policinë jugosllave; shkruhej ndër të tjera në raport. Në vend që ti përcjellin dhe të na ndihmojnë në zënien e shkaktarëve; të vrasësve dhe kriminelëve të tjerë, ata na japin këshilla se si duhet kërkuar motivet duke ju dhënë kahe tjetër vrasjeve politike që po ndodhin brenda shtetit ton: Në anën tjetër, politikanët jugosllav; përmes përfaqësive të tyre diplomatike; na dërgojnë sinjale plot mohime kategorike rreth implikimit të policisë sekrete në raste të tilla gjakderdhjesh neve nuk na mbetët tjetër vetëm tju besojmë pëshpërimave se në mes të dy qeverive; qeverisë gjermane dhe asaj jugosllave; ekziston një marrëveshje sekrete përkrahjen e njëri-tjetrit në raste atentatesh. gjë për
Prapë ju bë së dëgjoi përplasje dere.
Deri sa ishte duke e kthyer fotografinë në vendin e vetë, i zuri edhe një fotografi tjetër ku ishte e shënuar me dorë një shifër:. Ju bë se ishte e koduar; pasi në pamje të syri parë
Ah, Qenkan frekuencat! Mrekulli, mendoi i gëzuar. \_ Kësaj radhe përplasja u dëgjua më e fortë. Me të shpejt i fshehu shkresat në sirtar. Pa u ndjerë doli në korridor. Derën e mbylli me bravë. po!
Në dhomën e gjumit pa biondinën. Sa ishte zgjuar nga Flokët e shpupuritura; me këmishën e tejdukshme të natës të ngjitur për trupin e saj të kolmët, me shikimin e mjegulluar nga mbufatja e syve; sikur e përpiu të tërin. Për një çast, harroi dyshimet e mëparshme. Ajo, porsa e pa, u nis drejt tij duke u çapitur; dhe për një copë herë e mbajti të shtangur brenda përqafimit të saj dehës! Pastaj, e tërhoqi nga dora dhe së bashku u futën në banjë, nën dushin me ujë të ngrohët. gjumi.
As mesdita nuk solli ndonjë dallim të madh nga mëngjesi ftohët dhe i zymtë! Herë pas herë nga qielli vinin ngadalë flluskat e rralla të borës. Gjenerali, duke u kryqëzuar me kalimtarët e rastit, krijonte përshtypjen se kishte arritur të shkrihej në peizazhin njerëzor vendas. Mori nga krahu 1 djathtë dhe u përzje me turmën e kalimtarëve të rastit që shkonin në punët e tyre, pa ia tërhequr vëmendjen askujt.
Që nga mëngjesi, takimi i radhës nuk i shqitej nga mendja. I tëri ishte i përqendruar pas takimit; edhe pse, në pamje të parë, nuk kishte ndonjë karakter kush e di se çfarë! Ishte thjeshtë një takim operativ njohje e rinjohje dhe caktim lidhje për ditët pasuese. Në takim nuk do të ishte i vetëm. Për ti vënë në lidhje për herë të parë; do të ishte i pranishëm edhe konsulli.
Pranë vendtakimit; arriti shumë herët. Menjëherë ju përvesh punës së tij operative. Kishte filluar të binte një shi i imët i përzier me sqotë. Gjenerali ngriti jakën e palltos lart. Kapelën e rrasi më thellë në kokë, dhe në dorë futi dorëzat,
duke marrë pamje të rëndë konspiratori. Herë-herë bëhej se pas shfaqjes së tij në krye të rrugës, të gjithë e merrnin për agjent të fshehët. Kalimtarët, me shpatulla të kërrusura nga të ftohtit dhe nga reshjet e shiut të përzier me sqotë, që kalonin bri tij, as që ju binte ndërmend të vëzhgonin se pranë tyre sa kishte ikur kalimthi njëri nga agjentët më të zotët jugosllav; i cili po shpejtonte hapat për takimin e tij të radhës me një kriminel të rrezikshëm që kërkohej nga Interpoli.
Interesant! Që kërkoheshin nga Interpoli mendoj duke e vënë buzën në gaz!
Tani, ecte rreth vendit të takimit. Sillej sa nga majta në të djathtë, dhe pastaj ndërronte ecejaket nga e ngadalë
Lëvizjet 1 përqendroi rreth vendit të takimit. U fut rrugicave duke përshkuar tej e mbanë lagjet e banuara; nga ku mund të vërente se mos ndiqej nga ndokush. Më tepër i parapëlqente rrugicat; ku kishte vetëm këmbësorë, duke u nisur në një drejtim të papërcaktuar; dhe befas ndërronte rrugë duke imagjinuar survejuesit e rastit; të cilët në raste të tilla kishin dy mundësi; të hidheshin nga ana tjetër e rrugës për të mos tij! Cili do veprim tyre që të jetë, do tia lehtësonte pa masë fiksimin e tyre, mendonte Gjenerali duke shikuar me kujdes kalimtaret e rastit me pamje të dyshimtë përgjuesi. Është edhe një mundësi tjetër survejimi, mendonte pastaj Gjenerali. Përgjuesit kishin mundësi të vazhdonin rrugën e survejimi. Kjo do të me jepte mundësi vëzhgimeve të tyre të mëtejme.
djathta në të majtë, deri sa pas dy orësh bredhjeje u gjend 1 sigurt se askush nuk e kishte vërejtur me dyshim por me drojë se çe priste brenda; shtyu derën e rëndë.<eos> |
<bos>Njëri që kishte zënë vend në skutën më të errët;, menjëherë aty prapa derës, i thoshte diçka shokut pranë tij me zë të ulët, që nuk i shihej fytyra, sepse ishte i ulur me shpinë nga dera, pastaj me gjuhë të trashur sigurisht nga rakia, duke dorën drejt tij, me zë të lartë ia shante Zotin. Ai vazhdonte ritmin e tij. Bisedonte me zë të ulët sa askush nuk e dëgjonte dhe, pastaj shante me zë të lartë. Nuk ia tërhiqte vëmendjen askujt. Sigurisht se ishin të mësuar me sharjet e tij. ngritur pak
Në brendi të kafenesë Bei Ivo; aty pranë pragut, vetëm 1 dilnin, ai rrinte në këmbë duke shikuar sallën e madhe, sikur ishte duke studiuar se në cilën tryezë duhej të zinte vend. Nga krahu i djathtë, vetëm një tryezë ishte e lirë. Të tjerat tryeza, ishin krejt të zëna. Kurse nga krahu i majtë, katër tryeza ishin plot; bile rreth njërës kishin zënë vend nëntë veta. Me nge i numëroi. Disa prej tyre luanin letra. Të tjerët i shikonin të përqendruar; duke biseduar me zë të lartë. zhurma e shtetasve për një çast ju bë së nuk ndodhej në Ofenbah të Frankfurtit, por në kafenenë të kryeqytetit. Disi u përmallua! pak Nga
Ende pa vendosë se ku do të ulej, pa se prania e tij, sikur ia tërhoqi vërejtjen jo vetëm kamerierit; por edhe atyre që ishin të dhënë plotësisht pas lojës. Sikur ti kishte dirigjuar dikush, kthyen kokat drejt tij, duke shikuar me ngulmë, dhe
njëherësh duke krijuar qetësi absolute. Edhe burri që shante me zë të lartë, kishte ndërprerë sharjet dhe ishte kthye i tëri drejt tij. Për disa çaste mbeti si i ngrirë. Droja e tij mëparshme kishte plotësisht e drejtë. Në çast; nuk kujtohej se ç'duhej bërë në raste të tilla. Ti përshëndeste me një ngritje dore; me luhatje koke, apo kokulur të drejtohej andej nga anonte dëshira e përzgjedhjes së vendit për tu ulur. Nuk e bëri asnjërën nga këto që mendoi! Bëri atë që më parë nuk ju kishte kujtuar; bile nuk ju kujtua as tani se ekzistonte një sjellje e tillë përmbyllëse. Pra, instinktivisht buzëqeshi, dhe u nis drejt vendit ku dukej se më në fund e kishte vendosur se do të ulej. qenë
Vendi takimit ju duk tepër 1 ekspozuar; si për të që ishte në cilësinë e agjentit, ashtu edhe për ekzekutuesin. Në fakt, vendin e kishte përzgjedhur vet konsulli, ndoshta për tekat e tij, sa për tu kënaqur sado me shpenzimet e shtetit, në mes ahengjesh dhe kërcimeve të vashave arsye; sepse mysafirët që e frekuentonin këtë lokal, ishin ata të përditshmit që e njihnin njëri-tjetrin: E ndjente veten ngushtë ndaj shikimevetëherëpashershmengatëpranishmit! Nga ngathtësia që përpiqej të demonstronte përmes sjelljeve dhe lëvizjeve; e kishte të se gjatë shërbimeve nuk i pëlqente aspak të frekuentonte lokale të tilla. E ndjeu veten plotësisht të huaj në këtë mes! Kishte filluar të inatosej . pak qartë
Ende pa zënë vend mirë, zhurma e mëparshme rifilloi.
Tryeza ishte e madhe, e pastruar; e me plot shkëlqim. Në këndet e saj kishte gdhendje të rregullta; kurse sipëri, një cohë e bardhë katërkëndëshe me një vazo të bukur në mes.
Nga xhepi nxori kutinë e duhanit. Pasi mori cigaren dhe futi në gojë, nëpër të gjithë xhepat kërkoi shkrepësen. E Ishte aty; në xhepin e majtë të palltos;, ku e kishte lënë më birrë dhe shkrepëse. Pas ia solli të dyja së bashku. Mbi kutinë e shkrepëses pa të shënuar diçka, por nuk e lexoi. Nxori një fije dhe e ndezi cigaren. gjeti. parë. pak
- Sa kushton? Gjenerali kamerierin duke ia treguar shkrepësen. pyeti
- Mbaje! E ke nga unë! \_ i tha kamerieri.
- Ju faleminderit!
- Nuk ka gjë!
Tani kishte mjaft kohë të merrej me leximin e reklamës mbi kapakët e shkrepëses. Restorant Bar ,Bei Ivo" Ofenbah, Hofstrasse 16 Frankfurt. Tel 521 48 78
Nga dritarja shikimin e mbante përjashta, matanë rrugës, ku shkruante në tabelën mbi derë ,,Nahts Clubs Kalimtarët lëviznin sa lartë, secili në e tij. Asnjëri, me pamje të dyshimtë nuk kishte ndaluar aty. As që kishte zënë ndonjë të tillë. Nejse, tha me vete. Kjo nuk ka asnjë rëndësi tani. Rëndësi ka se ata tani duhet të shfaqen në derë, dhe padashur shikimin e hodhi nga dera. poshtë punën syri
E zhvendosi shikimin nga dera, dhe e hodhi mbi orën antike të varur në murin përballë. Tetëmbëdhjetë e tridhjetë e një minutë, kurse ora e tij tregonte tetëmbëdhjetë e tridhjetë tre.
Pasi e sosi birrën e thirri kamerierin. Ai ju gjend pranë. pastaj kutinë e cigareve dhe, në momentin kur krijoi përshtypje se do të xhep,
ngrihej dhe të ikte që këtej, për habinë e kamerierit, ai vazhdoi të rrinte 1 qetë, me shikimin mbërthyer jashtë; pranë portës së ,Nahts Club:
Në letrën rekomanduese është e shënuar një pritje e tillë! Prandaj; do të vazhdoj pritjen!
Qëndrimi nën tabelën ,Nahts Club" vazhdoi rreth minuta. Gjatë gjithë kohës, ai nuk e hoqi cigaren puro nga goja. Pastaj, pas një kërrusje mekanike, e shtypi cigaren puro mbi anësorë të trotuarit; dhe e hodhi në shportën që nuk ishte portës së hyrjes. Pa shikuar as majtas as djathtas vazhdoi rrugën andej nga kishte ardhur: E ndjeu vetën të lirë, disi të plotfuqishëm; pasi u sigurua se kishin arritur oficerët e mbështetjes anësore. pesë gurët larg
Edhe pse ata nuk e ftuan, ai u gjend pranë tyre. Priti që konsulli të bënte paraqitjen; por ai nuk e hapi gojën. Që të dy ishin buzëvarur. Dukej se nuk e donin njëri-tjetrin; apo ndoshta ishin grindur më parë. Kjo shihej hapur në fytyrat e tyre. Më në fund konsulli, me pamje të ngrysur; qejfprishur foli:
Në derë u shfaq konsulli. Ai pas një qëndrimi të shkurtër mu në prag, edhe pasi e pa nuk u nis drejt tij. Mori krahun e majtë. Pas e ndiqte një burrë zeshkan rreth tridhjetë e vjeçar: pesë
Ky është ekzekutori. Pseudonimin e ka Pirat. Është 1 përpiktë, 1 shpejt dhe trim: Tani, pas ndërprerjes së përkohshme të mbledhjes së informatave në lidhje me një organizatë Ustashe që ishim duke i bërë ne të dy; ju mund
të vazhdoni me realizimin e planit të ri! Për këtë arsye tani e tutje ndodheni nën urdhrat e tij. Për punën që duhet bërë ju njofton ky; ju drejtua Piratit, dhe vazhdoi duke u prej tij; Ndërsa, për pagesën dhe privilegjet e tjera, ne kemi rregulluar me Kurse ju, raportet radhës duhet të mi dërgosh mua, si tia kesh dërguar Qendrës! nga ana ime. Ju uroi sukses në plotësimin e detyrave të ngarkuara! dhe piu edhe një gllënjkë nga lëngu i portokallit që e kishte përpara; u ngrit në këmbë. Pa përshëndetur; u nis drejt derës. Tamam kur ai e hapi derën për të dalë, burri i dehur; ia këputi një të sharë dikujt. Një e sharë e tillë, më se miri do ti shkonte për shtat konsullit; që në çast ishte duke e kaluar pragun, mendoi Gjenerali disi i lehtësuar nga sharja që ju bë se konsulli e mori me vete kur doli jashtë. kthyer parë. para Kaq pasi
- Si quhej organizate armiqësore Ustashe? Gjenerali kureshtar. pyeti<eos> |
<bos>Dëshirës për ta marrë në pyetje; ekzekutorin me pseudonimin Pirat, në cilësinë e eprorit; ju mënjanua me durim. Që në fillim të takimit e kishte vërejt se një gjë e tillë nuk ishte e përshtatshme, për shumë arsye. Edhe mbetën konspiratori. Nuk hapi asnjë bisedë! Ndoshta për shkak të rrethanave; e ka harruar; apo ndoshta vetëm e ka mënjanuar zakonin e tij të vjetër. pasi
- E keni fjalën për organizatën që ju foli më Konsulli? pak parë
- për atë! Po,
- Nuk po me kujtohet emri\_ e kam harruar! Por ti mos
u merakos, sepse do të me kujtohet pastaj! ia ktheu Pirati duke e kruar kokën prapa veshit të djathtë.
- Mirë! Kur të kujtohet ma thuaj!
- Medoemos!
Sido që të jetë, për këtë nuk kishte asnjë arsye të ngutej. Kishte kohë mjaft të mendonte dhe të vepronte edhe në këtë drejtim. Kryesorja, plani rrjedh për bukuri; mendoi kënaqur Gjenerali.
Gjenerali ishte shumë i kënaqur; që ai nuk po bëhej ziliqar! Të paktën, kështu sillej para tij. Sikur ti ndërronim vendet; unë të isha në vendin e tij, kurse ai në vendin tim, do të kisha plasë nga marazi; mendoi pastaj Gjenerali.
Biseda nuk po ecte. Sa kishin ndërruar disa fjalë fare të parëndësishme jashtë natyrës se së tyre. Pastaj kishte rënë heshtja. Herë pas here ai 1 hidhte nga një vështrim adhurimi Gjeneralit. Të paktën ashtu 1 dukej, ndoshta nuk do të ishte i tillë, sepse për Piratin nuk ishte hera e që ndërronte partnerët urdhërdhënës. punës parë
Gjatë realizimit të planit, edhe nëse takohesh me ndonjë të njohur, bënë përpjekje të jesh sa më larg intimiteteve me të!
Çuditërisht, gjë që kurrë nuk e kishte menduar Gjenerali, për një çast u ndje si fëmijë para tij. Ju bë se ai kishte shumë përvojë në takime të tilla, prandaj, rrinte i qetë, shikonte zhbirueshëm urdhërdhënësin e tij të ri, dhe bënte krahasime, ndoshta duke menduar; ja si pozon para meje! Medoemos, mendoi pas Gjenerali, derisa ishte duke e shikuar me një pak
buzëqeshje varur në buzë. është rangut të lartë e njeh për bukuri fushën e vrasjeve dhe plaçkitjeve, rrëmbimeve e dhunimeve. dhe për bukuri ju ka shpëtuar prangave! Ky
Ky është njeri plot sherr; mendonte Gjenerali derisa shikonte atë me bishtin e syrit, i cili ishte stolisur tej mase me zinxhir e mansheta, me flokët e zezë e të lëmuara, me cullufe të gjata dhe vështrim finok, lëkundje nga zakoni i tij i vjetër! Prapa kësaj fasade; brenda rrobave të tij të lëkurës fshihet përvoja e mbushur përplot me krime. Po dhe dorë në veprimet e tij, ai do ta vazhdoi qetë rrugën e tij të filluar qysh në rini të hershme. Do të bëjë krime në çdo vend ku do ta ndjejë vetën të plotfuqishëm mbi viktimën:. Dhe 'pikërisht këtu, në mënyrë legale duhej ndihmuar atij në vazhdimin e kryerjeve të krimeve; me të vetmin ndryshim; që përzgjedhja e viktimës të behet nga shteti! Dhe kjo do të asnjë
Tani ndodhet nën urdhrat e mia! Qetësia e tij është mrekullueshme, për admirim: Tani e tutje do ta vazhdojmë së bashku rrugën e nisur; por në mënyrë të planifikuar!
arrihet vetëm përmes urdhrave që vijnë nga qendra!
Ju bë se ai përpara tij mbante qëndrim të prerë; sikur donte ti thoshte; se profesioni im është më së i nevojshëm për shtetin. Edhe pse shteti e lufton këtë profesion; intuita e tij është e mbushur përplot me veçori aksioni, ashpërsi, e pa mëshirë ndaj viktimës\_, por unë nuk merrem me analiza sikur shkollarët burokrat, por thjeshtë me ekzekutime!
Dhe është e vërtetë! Edhe në të ardhmen ne do të merremi me ekzekutime . si gjithmonë!
~Asnjëherë nuk duhet humbur fuqinë e përqendrimit
dhe të përpikërisë pavarësisht se në çfarë rrethanash je. Nën urdhrat tuaja, veç bashkëpunëtorëve besnikë, do të kesh edhe kriminelë të rrezikshëm. Biseda me këta të me vartësit e tjerë, duhet të jetë e shkurtër, e qartë dhe e prerë dhe në brendi të saj, gjithmonë duhet të ketë diçka ndërmjet fjalëve urdhëruese dhe atyre premtuese! Qëndrimi në praninë e e veçmas në vendet publike.
Ky nuk është njohur me këto këshilla! Duhet shkurtuar koha e takimit, mendoi Gjenerali duke ngritë gotën e birrës. Vazhdimi 1 qëndrimit të mëtutjeshëm në lokal ishte sa panevojshëm; aq edhe rrezikshëm, ku nga çasti në çast mund të pikaseshin nga ndonjëri i njohur; dhe çdo gjë do të rrënohej ende pa filluar.
Gati njëherësh i mbaruan birrat. Gjenerali e fiksoi takimin e radhës, të cilin e kishte përgatitur shumë kohë më që do të mbahej të premten me 15 janar, në K2086 nr. 22, në orën 14.00 parë
Tani duhet ikur; mendoi Gjenerali dhe u në këmbë. Me shikim të rrufeshëm përkëdheli të pranishmit dhe u zhduk prapa derës, duke marrë me vete edhe të sharën e kujt ia drejtonte. ngrit
Sido që të jetë, një e sharë e tillë ndoshta me takon edhe mua, mendoi vetëtimthi Gjenerali derisa ishte duke i zbrit shkallët.
Partizani nxori çelësin nga xhepi dhe e futi në bravë. Gjenerali ishte afruar fare pranë dhe priste. Pasi e hapi derën i dha shenjë. Gjenerali hyri brenda, kurse ai me një vështrim të shpejt përlau peizazhin e bardhë që shtrihej para pamjes së tij, dhe fill pas tij u fut brenda. Pas tyre, me zhurmë u mbyll dera.
Ndërtesa ishte shumë e vjetër. Kishte një korridor të errët;, të gjerë dhe shumë të lartë, me një shkallë të gjëra, jashtëzakonisht të vjetra. Ju bë se nga në çast ato shkallë do të përplaseshin mbi dysheme. Filluan të ngjiteshin. Ai para; Gjenerali prapa. Nuk dëgjohej gjë, përveç cijatjeve të trishtueshme të shkallëve nën peshën e hapave të tyre. Shkallët sikur nuk kishin të sosur:. Ngjiteshin vazhdimisht. Në fund, kur mbaruan shkallët; u gjendën pranë një dere të rëndë të punuar me dru lisi. Prapë njëjti veprim: Partizani nxori çelësin dhe hapi derën. 1 dha shenjë Gjeneralit të urdhëronte 1 Era e rëndë e banjës ia vrau hundët. Gjenerali u mrrol. Një gurgullimë e lehtë uji vinte prore nga palë çasti pari.
krahu i djathtë. Ndonjë defekt në gypat e ujësjellësit mendoi kalimthi Gjenerali. Partizani e mbylli derën e korridorit. Errësira u dendë edhe më. Ndërkohë, Partizani shtypi butonin. Korridori derën e banjës. Që andej vinte gurgullima e ujit, dhe era rëndë e përzier me erë urine e sapuni bashkë. Çndyrësirë, mendoi Gjenerali duke marrë drejtimin drejt dhomës së pritjes.
As aty nuk ishte më mirë. Dhoma ishte e gjerë, tavani lartë ku në mes kishte një llambë që shndriste. Dritaret nuk shiheshin fare nga e rënda e të trasha; që preknin mbi dysheme; ku kishte plot rroba të shpërndara pa kujdes. Në këndin përballë ndodhej një shtrat, me batanije të zhubravitur sipëri. Një tryezë e ulët druri dhe një karrige tutje në këndin Vinte erë mazuti, disi e përzier me erën e rëndë të banjës, mykut dhe rrobave të vjetra. të palara. I erdhi për të vjellë! perdet
- Urdhëroni, zini vend këtu, ju lutëm! tha Partizani dhe e largoi batanijen nga shtrati.
Tutje, në këndin prapa derës pa stufën e vjetër bojëkafe, me pllakën e skuqur nga të nxehtit. Një ibrik, sipëri saj vlonte pa pushim.<eos> |
<bos>- Ju faleminderit! tha Gjenerali derisa ulej.
- Doni të pini diçka? Partizani pyeti
- Jo, ju faleminderit!.
Vështrimin e hodhi në murin përballë. Një fotografi e vjetër; e madhe, e futur në një kornizë që nuk i dallohej mirë ngjyra, rrinte e varur në mur. Ishte fotografia e tij kur kishte ushtarë, partizan: Në dorë mbante mitralozin e qetë qenë
rëndë. Rreth rrathët me fishek, dhe në brez të varura, përveç thikës e revoles; edhe disa bomba. I numëroi. I dolën gjashtë. Ndoshta kishte edhe të tjera, por nuk i dallonte dot nga distanca. qafe
Përbri fotografisë, ishte e varur një orë e vjetër antike. Lavjerrësi, 1 ngatërruar në Akrepat tregonin orën katërmbëdhjetë pa dhjetë minuta. Për tu siguruar shikoi orën e tij. Nuk bëri dallim në diferencën e minutave. Koha për tu paraqitur Pirati, ishte afruar.
Derisa po e shikonte atë fotografi, s'po e mposhtte dot dëshirën e zjarrtë qëtuaniste nga e para atyre gjërave që ditë me parë i kishte bërë në dhomën e tij, atje në apartamentin anonim;, së bashku me miken e tij të vjetër. Por mikja e tij e vjetër e kishte trupin më të mbushur; dhe gjinjtë më të fryrë\_ dhe ishte pa revole në dorë! Shyqyr!
Në murin nga e majta, në mënyrë të çrregullt ishin të varura disa fotografi femrash lakuriqe. Njëra fotografi, ajo në mes, ishte shumë e madhe. ishte një bionde. Kishte pozuar diku në plazh. Flokët 1 kishte të lëshuara shpupurishëm; derisa në dorën e majtë mbante një pelerinë të hollë, në të djathtën kishte revole. Pa dashur ju kujtua biondina serbe që kishte qëlluar me revole kundër objektit të përgjimit brenda apartamentit të tijndoshta edhe ajo kishte qenë lakuriq në momentin e atentatit; mu si kjo; por pa pelerinë. Hë! Ndodhë edhe kjo; atentatorë lakuriqel \_ Aty
1 çliruar; nga mendimi se mikja e tij e vjetër atje në ofshani. Partizani e shikoi hutueshëm.
Pas pak, Partizani ia lëshoi në dorë një zarf. Sipëri tij ishte
e shkruar shifra 6061. Gjenerali pa dhënë asnjë shprehje në fytyrën e tij, e hapi zarfin: Letra ishte e shkruar në gjuhën se shkruesi i saj nuk ishte njohës i mirë i gjuhës, megjithatë u vu të lexonte: qartë
Tepër urgjent!
15.01/82 SB/6710 = S
Njoftim
Sot në oren 16.00, në stacionin e trenit që lidhet me magjistralen 1 përgjuari do të takohet me bashkëmendimtarin e tij, i ardhur nga shteti fqinjë njohur për shërbimin tonë. Gjatë kohës së pritjes do të jetë 1 vetmuar; por më vonë pritet të jetë i shoqëruar me shokët e për shërbimin. Për hulumtime të mëtutjeshme të personave shoqërues; me nevojitet pëlqimi i juaj! parë
## Mbesë nën urdhrat tuaja, SB
- Mund ta takosh prapë këtë njeri? \_ Gjenerali. pyeti
- Atë, që ta ka dhënë këtë letër! ia kthej Gjenerali duke ia treguar letrën.
- Cilin njeri? Partizani i hutuar. pyeti
- menjëherë nëse dëshironi! Pse? Po,
- Dëshironi ta takoni vetë, apo.
- Kam një urdhëresë për të! = u përgjigj Gjenerali ftohët.
- jo! Nuk ka nevojë ta takoj! Mjafton takimi i juaj me të! Jo,
- Nuk po ju kuptoj! foli disi i hutuar Partizani duke u kthyer i tëri drejt tij.
Si urdhëro! Tani menjëherë apo\_
- Merre këtë letër.. ka edhe diçka të mbështjell brenda saj, dhe epja atij! I thuaj, atë sendin që është e mbështjellë brenda letrës ta vendosë mundësisht në dhomë të pritjes! Nëse nuk i jepet mundësia aty; le ta vendosë gjithsesi në garazh! Planin rreth vendosjes së tij e ka të shënuar në letër! 21 sqarojë Gjenerali.
Ndërkohë, ra zilja. Partizani e futi letrën në xhep:
- Tani menjëherë! foli Gjenerali baras me tingëllimën e ziles, duke ia ndërpre fjalët Partizanit.
- Aierdhi! Pasi t'ia dorëzoi letrën atij, po i sjellë materialet! foli i ndrojtur Partizani.
- Cilat materiale? Gjenerali. pyeti
- Ato materiale që me ka porositë Studenti! Pse nuk jeni në dijeni ju? si i hutuar Partizani. pyeti
- Ika tha me nxitim Partizani dhe u ngrit në këmbë. pra!
- jam bile ato me nevojitën urgjent! Menjëherë! foli me ton të qetë Gjenerali. Po,
dhe cijatja e shkallëve vinte e venitur. Pastaj u dëgjuan fjalët përshëndetëse të Partizanit dhe të porsaardhurit. Gjenerali mbajti vesh.
- Pak më ka ardhur! u dëgjua zëri pëshpërimë i Partizanit. parë
- Është vetëm? u dëgjua një zë i ndrojtur; dhe vazhdoi me zë edhe më të ulët ~apo është. konsullin? u dëgjua
me ndërprerje biseda, sepse ai e uli zërin edhe më shumë! E mori me mend se fjala ishte për konsullin. Gjenerali u ngrit në këmbë dhe u afrua pranë pragut të derës. Si të largët dëgjoi pëshpërimën e Partizanit që i thoshte të porsa ardhurit:
- Vetëm, por kujdes. këtij njeriu duhet ti ruheshl
- u dëgjua vetëm një pëshpërimë, që Gjenerali nuk e mori vesh se përse ishte fjala.
- Pse? u përgjigj zëri.
- Ke ndonjë porosi tjetër? ndërkohë Pirati pyeti
- E di unë se nga kush duhet të ruhem!
- Jo! = i kthej Partizani me zë pëshpërime.
- Më fal që të thash! u dëgjua të thoshte Partizani disi pendueshëm; dhe fill pas hapat e rëndë të Partizanit duke i zbritur shkallët.
Sikur nuk kishte dëgjuar asgjë, Gjenerali u ulë në vendin e tij. Në korridor u dëgjuan hapa, dhe pas cijatja e derës që u mbyll. pak
- "Dyshimet e vartësve tuaj që bien mbi ju, sido që të jenë, të rastit apo të qëllimta, duhet hulumtuar në heshtje dhe të vërtetohet se mund ta dëmtojnë planin; të eliminohen sa më që të jetë e mundur me mjetet dhe metodat që ke në dispozicion. Por; nëse janë private, le ti mbetën kompetencave tuaja; gjithsesi pas realizimit të planit! " pasi parë
Ndërkohë, në prag u pa silueta e Piratit. Gjenerali u ngrit në këmbë. Ndjeu se ishte i gëzuar me këtë takim; por e ndrydhi me kujdes të shtuar gëzimin.
Vartësit nuk konsiderohen si të njohur, por si nën urdhrat tuaja! palë
Pirati e zhveshi xhaketën.
- Si jeni me shëndet? Pirati. pyeti
- Uh, me fal! As që me ka shkuar mendja! Me beso se e paskam harruar fare!
- Mirë! ia kthej Gjenerali ftohët, dhe vazhdojë: Ju kujtua emri i organizatës Ustashe?
Gjenerali nuk foli, por në vend të fjalës thithi me afsh cigaren. Pirati ia solli taketuken. Befas në Ilërën e tij të djathtë, Gjenerali pa tatuazhin e njohur Toske-zemunac robije 1964
Asnjëri nuk foli. Gjenerali pasi e ndezi cigaren; me shikim zhbirues e të papërqendruar; shikonte sa njërin; sa tjetrin kënd të dhomës. Pastaj thithi me afsh cigaren; duke krijuar përshtypjen se nuk e kishte mendjen fare aty!
- Në çkohë? pyeti kureshtar Pirati.
- Takimi radhës do të jetë ky objekt, nesër; e shtunë mël6 janar 1982 ku do të njoh me detajet e planit operativ. Qartë?
- Sikurse sot! Në të njëjtën kohë! ia kthej Gjenerali me zë të ulët.
- Si urdhëro!
Dhoma ishte tepër e ngrohët. Pirati, zuri vend përballë tij duke u ulur rrafsh mbi tepihun e vjetër dhe të mbuluar plot zhym cigaresh. Pastaj, me një lëvizje mekanike, rregulloi revolen në anën e pasme. dukej, e pengonte. Gjenerali e shikoi i ndrojtur. Fytyra e tij dukej shumë e qetë, me nuanca Siç
të vrazhda brenda saj dhe naive. Ju bë se lëvizjet e tij kishin domethënie.<eos> |
<bos>Për tu siguruar, preku cepin e revoles së vet; të vënë në këllëfin e saftjanit nën sqetullën e majtë. Ishte njëra nga katër revolet e sirtarit numër një.
të dhomës, dhe me erën e rëndë të tualetit, sikur kishte vënë para një narkoze gjumashe! Ndërsa Gjenerali, me pallton që akoma vazhdonte ta mbante veshur; herë pas here i fshinte djersët. Disa herë i shkoi mendja të hapte dritaren; por asnjëherë nuk e pa të arsyeshme të merrte një vendim të tillë.
Sikur ta kishte pikasur mendimin e tij, Pirati e hapi dritaren cep me cep: Nga jashtë erdhi ajri i ftohët, dhe pasi shndërrohej në avull futej brenda, duke i veshë xhamat me tis të hollë avulli.
Ibriku mbi stufë vazhdonte të vlonte në të shterur! Pirati, me një peshqir të vjetër, plot njolla ndyrësirash, e largoi ibrikun nga stufa, dhe e degdisi matanë korridorit. Tamam kur ai ia ktheu shpinën për të dalë në korridor; në rripin e gjerë të pantallonave ia pa revolen. Ishte një revole e madhe me mulli, si revole kaubojsh. Në çast ndjeu dridhje frike të përzier me ajrin e ftohët që vazhdonte të futej nga dritarja. Frika nuk i erdhi nga revolja e tij e madhe por nga fjalët e dyshimta të Partizanit që kishte dëgjuar kohë më Por, rol të posaçëm shumë më i rrezikshëm se sa i pari: Vetë tani anonte nga Lidhja Komuniste, kurse ai vazhdonte të ishte nënkryetar i organizatës çetnike ,,Ravna Gora' Frika nuk vinte se kishin parë.
ndarje të theksuara; por thjesht nga mosmarrëveshja. Ku mund të dinte ai tani se, edhe Gjenerali ishte me prejardhje çetnikësh të konvertuar. Ku mund të dinte ai simpatinë, që ushqente për çetnikët dhe luftërat e tyre të përgjakshme që i kishin zhvilluar kundër armiqve të shumtë, për ta bërë shtetin e madh serb? Me zor e mposhtte dëshirën për tju shtruar llafit në lidhje me çetnikët dhe vlerat e luftërave të tyre. Asnjëherë nuk kishte pasur guxim ti shpalonte dëshirat tij në lidhje me organizatat çetnike; përveç atëherë kur kishte qenë në manastirin e Graçanicës. Atëherë, i kishte shpalosur hapur dëshirat e tij dhe kishte gjetur një të përbashkët me patrikun: Sa herë e kujtonte atë ngjarje; i bëhej se ishte para tij! Por, edhe kështu, kishte bërë shumë për organizatat çetnike. Mjaftonte; se asnjërën nga urdhëresat, edhe pse gjithmonë ato urdhëresa kishin formale; për të hulumtuar rreth aktiviteteve çetnike nuk i kishte zbatuar. Ku kishte ndihmë më të madhe se kjo? Edhe çetnikët veprojnë në vende të huaja; por asnjëherë është dhënë një urdhër për luftë kundër tyre, nuk janë vënë në e tyre, siç janë vënë në shënjestër kroatët e shqiptarët, kundër të cilëve ishin përgatitur plane të stërholluara operative; ku njërin prej atyre planeve ishte duke e udhëhequr vet. gjuhë rrëfyer qenë nuk
E ndjente se në këso rrethanash duhej të bënte atë që nuk e kishte bërë kurrë! Të vente maskë, të mbyllte gojën duke fshehur dhëmbët e ngërdhucur; të merrte trajtat e një qenie njerëzore. ishte terren i pashkelur ndonjëherë nga këmba tij, ishte diçka krejt e re, dhe pikërisht kjo risi e tërhiqte edhe më drejt labirinteve të panjohura. E ndjente vetën sikur
ishte duke shkelur mbi një fushë të virgjër; dhe pas hapi e dhunonte virgjërinë e saj duke ndjerë mbi vete lezetin e rrezikut të tjetërsimit nga planifikimi; nga spontaniteti në plan të stërholluar operativ hap
E ndjente të vështirë; jashtëzakonisht të vështirë për të paraqitur një personalitet që nuk ishte i natyrës së tij! Eh, sikur të kisha mundësi ta shikoja vetën nga distanca në këtë pozitë. Ti shikoja lëvizjet mekanike; shprehjen e fytyrës; duarve dhe në fund ngërdheshjen buzëve; dhe të krahasoja këtë ngërdheshje se a më shumë i shkonin karakterit tim apo planit?
Në kanatat e derës e pa konstruktin trupmadh i figurës së Piratit. Gjenerali ngriti kokën dhe e shikoi ngultas. Ai kishte nxjerrë gjoksin e zhvilluar përpara. Duart i mbante të lëshuara dhe vështrimin e humbur diku prapa pamjes së dritares; andej nga vinte fresku: Ende pa ia shkëputur vështrimin;, rreth trupit të tij ju fanit uniforma çetnike! I erdhi madhështor; i pashëm dhe trim! Komplet çetnik! pak poshtë
Ndërkohë, Pirati zuri vend në karrigen që ishte tutje, me fytyrë prej tij. Qetësia, pas lëvizjeve të tij filloi të trashej, por tani siç dukej, ishte qetësi e akullt nga ajri i ftohët që pa ndërpre futej nga dritarja. Gjeneralit ju kishin tharë djersët.
Që nga jashtë u dëgjua cijatja e shkallëve. Gjenerali lëvizi nga vendi. Pirati e shikoi me buzë në gaz. Edhe Gjenerali në të kursyer vuri buzën në gaz, sikur kishte frikë se buzëqeshja e tij do të harxhohej para se ta ketë përfunduar planin e tij operativ! pak pak
Partizaniupanë derë. Mehapatë qetë, dhe imbushur frymë
u afrua drejt tryezës së ulët ku kishte zënë vend Gjenerali. Mbi tryezë e lëshoi një çantë të vogël diplomatësh.
- Urdhëro! Me fal, ndoshta u vonova por; e takova!. pak pasi
- I solle të gjitha materialet? e ndërpreu Gjenerali me qëllim që mos të vazhdonte më tutje. Për këtë pjesë të planit nuk duhej të dinte Pirati!
- Të gjitha i solla! u përgjigj Partizani sikur e kishte pikasë dëshirën e tij. PO, po!
- Tju përgatis nga një kafe, si thoni? tha Partizani 1 krekosur.
- Të lumtë shoku Partizan! Keni bërë një shërbim jashtëzakonisht të mirë! ia kthej Gjenerali sa për të thënë diçka lavdëruese para tij!
- Mirë; si të dëshironi! \_ u përgjigj Gjenerali duke nxjerrë nga xhepi çelësin e vogël për ta hapur çantën.
Pasi i nxori disa fotografi dhe i hodhi mbi tryezë; e mbylli çantën dhe me luhatje koke e ftoi Piratin.
- Ja fotografia e Pra, ky është ,kokaw objekti numër një i përgjimit. tha Gjenerali, në dorë ia lëshoi një fotografi, kurse një e mbajti për vete duke e shikuar me ngulmë, sikur ishte duke e për herë të parë. parë! pasi parë
Filluan ta shqyrtojnë fotografinë. Nuk kishte të veçantë. Ishte fotografi krejt normale. Një burrë me fytyrë të hequr; gjysmë profil, e përkulur para, me shikim të pastër, ngultas; me flokë të zeza e të kthyera lartë, pakëz të rëna, me veshët e palosur me veshin e palosur dhe të fshehur nën flokë që nuk i dukej fare, me mustaqe të holla; me jakën e bardha të këmishës, dhe kravata me pika në asgjë pak pak
mes. Asgjë e jashtëzakonshme! Megjithatë, ishte një figurë konkrete identike, me tipare burrërore!
- Kjo është fotografia tjetër ,koka e dytë!
Pas Gjenerali nxori fotografinë e dytë. Me të njëjtat gjeste sikur në rastin e parë, ia lëshoi një kopje në dorë, dhe një kopje tjetër e ndali për vete. pak
Shqyrtimi 1 fotografisë qe 1 shkurtër! Sikurse edhe fotografia e parë, një fytyrë gjysmë profil, gjysmë e hequr dhe e ngritur lartë; por gjithsesi më e mbushur se fytyra fotografisë së Flokët e zezë, të kthyera nga e majta në të djathtë, të shkurtra dhe me rënie të theksuar. Ballëlartë, Llapat e veshëve llapa e veshit mesatare me cullufe të shkurtra. Jakët e këmishës me ngjyrë të errët dhe në mes tyre nyja e kravatës me vija të rregullta. pak parë! pak<eos> |
<bos>Dhe në fund, në dorë ia lëshojë fotografinë e tretë, duke i thënë me zë të ulët, si Iloj pëshpërime; sikur kishte frikë se dëgjonin fotografitë e para që i mbante shtrëngueshëm në
Dhe kjo është fotografia e fundit; pra ,koka e tretë , i cili luan rolin e shoferit të mundshëm në planin tonë operativ. Për dallim nga fotografitë e mëparshme, kjo fotografi është plotësisht në profil, prandaj shqyrtimi i saj kërkon qasje më serioze.
- Në profil?! e ndërpreu habitur tej mase Pirati.
- Qëllimisht?\_ nuk ju ka shkuar mendja se kjo mund të na ngatërrohet me dikë tjetër? \_ 1 habitur Pirati. pyeti
- kjo fotografi është e tëra në Qëllimisht është përzgjedhë në këtë mënyrë! profil.
Pikërisht për mos ngatërrim është përzgjedhë forma e saj në u përgjigj Gjenerali pa e ndryshuar aspak qëndrimin e tij të ngurtë. profil!
- Po! Dëgjo këtu: Konkretizimi 1 fotografive lidhet drejtpërsëdrejti me nocionin filozofik të identitetit apo njëjtësisë, që nënkupton të ndryshëm nga të tjerët dhe i njëjtë vetëm për vetëm me vetveten! Fotografitë e të përgjuarve, apo më mirë të them; vetë të përgjuarit, nuk mund të jenë identik me dikë tjetër edhe nëse në mesin e tyre mund të ketë ngjashmëri të theksuara. Prandaj, individualiteti është veti e pakontestueshme e çdo njeriu dhe mu për këtë, ne duhet të jemi në gjendje të bëjmë ndarjen në mes identitetit origjinal dhe ngjashmërisë! Identitetin origjinal e karakterizon njëjtësia, kurse identitetin e ngjashmërisë e karakterizojnë dy objekte; që ngjajnë njëra me tjetrën, si pamja e jashtme, shtati, e në rastin tonë konkret është fytyra, flokët, balli, profili\_ që duhet ndarë dhe goditur identitetin origjinal, pa i ngatërruar me dikë tjetër të ngjashëm! Prandaj fotografisë së tretë ka ato që përputhën plotësisht me kontaktin tuaj të më të përgjuarin e tretë! Besoj se tani e ke të qartë? në fund Gjenerali duke e shikuar thellë në sy Piratin. qenit sytë, profili 1 veti parë pyeti
- Mund të jeni më i shkoqur? \_ Pirati pyeti
- Jo! Aspak nuk e kam të qartë, bile tani ma ke ngatërruar edhe më keq! u përgjigj Pirati me një dozë nervoze të shfaqur në zërin e tij.
- Si? = i shqeu në shenjë habie Gjenerali, dhe me të njëjtin ton vazhdoi: Po kjo është shumë e thjeshtë. Sipas skicave, në momentin e ekzekutimit të planit, ju duhet të sytë
dilni nga ana e majtë e veturës, pikërisht aty ku ndodhet shoferi, dhe kontakti 1 i shikimit tuaj në brendi të veturës është kryesisht kjo pamje e të përgjuarit të tretë, i cili duhet mbërthyer i pari! tha me ton të qetë Gjenerali duke e shoqëruar bisedën me pamjen e fotografisë që e mbante në dorë. parë profile
Ndërkohë, Partizani u duk në derë. Pirati e ndërpreu bisedën.
- e pini kafenë . dua të them me sa sheqer?
- Të mesme.. më se të mesme! u përgjigj Gjenerali pak qetë.
Partizani doli.
Gjenerali ngriti prapë kapakun e çantës. Që andej nxori një revole; dhe e vendosi pranë fotografive mbi tryezë, me tytën drejtuar nga dera. Mori edhe dy kutia fishekësh dhe i vendosi pranë saj.
- Kjo është revolja e juaj! Është tip ,Zastava" e kalibrit 7,65mm, model 70, krejt e re, viti prodhimit 1980, tha Gjenerali duke ia bërë me gisht drejtë saj!
- Unë e kam revolen time! foli Pirati.
- E di, e di! Por këto janë rregullat e planit. Revolja e juaj lë prapa gjurmë krimi ordinerë që ne nuk e dëshirojmë! përgjigj i qetë Gjenerali.
- Jo! Revolet tona nuk lënë gjurmë krimi ordinerë! Këto u
- Pse revolet tuaja nuk lënë prapa gjurmë krimi ordinerë? i befasuar Pirati. pyeti
përgjigj Gjenerali.
- Çka nuk po merr vesh? pyeti Gjenerali
- Asgjë nuk po marr vesh! tha i çuditur Pirati
- Si mund të ndodhë kjo që revolet tuaja mos të lënë prapa gjurmë krimi? prapë Pirati i hutuar. pyeti
Pirati e futi revolen; fishekët dhe fotografitë në xhepin e xhaketës; që ishte varur pas derës; dhe prapë zuri vend ku kishte i ulur më qenë parë.
- Fare lehtë! ~ tha Gjenerali me zë të ulur; sa mezi dëgjohej. Këto revole që i përdorim ne, kanë rrotullim djathtazi dhe sinjale të shërbimit sekret gjerman në njërën anë, dhe në anën tjetër armiqve të shtetit!. fute në brez sa pa ardhur dhe me kokë bëri nga dera gjysmë e hapur. qarta
- Me fal, por kam edhe një pyetje! foli papritmas Pirati
- Urdhëro! ia kthej Gjenerali duke e shikuar drejtë e në sy.
- Për ekzekutimin e planit do të jem 1 vetmuar apo 1 shoqëruar edhe nga ndonjë person tjetër?
- Cili është ai i padukshmi?
- Do të jesh i shoqëruar nga dy persona, pjesëmarrës të drejtpërdrejtë në ekzekutim. Njëri nga ata jam unë, dhe tjetri i padukshëm!
- Studenti, nën urdhrat e të cilit jam edhe unë.
Ndërkohë në derë u pa Partizani duke sjellë kafetë. Gjenerali e ndërpreu bisedën.
Pasi mori kafenë, ia hodhi një shikim të shpejtë Piratit. Tani ishte i sigurt se kishte arritur të mposhtte krenarinë tij mburravece, të mbushur me gjithfarë krimesh. Planet
shtetërore gjithmonë mbajnë në brendi diçka të largët për e njeriut të thjeshtë, mbajnë diçka hutaqe dhe sekrete bashkë.. Naiv! mendoi Gjenerali me mburrje, duke e shikuar atë që për një çast ju duk tepër naiv! Hajvanë, sa nuk tha me zë të lartë! syrin
Gjenerali e hapi çantën prapë. Që andej nxori tre radio lidhje të tipit ,,toki-uoki: Shprehjen e të habisë, që nuk e fshehu dot, e dha Partizani. Sikur nuk kishte kurrë radiolidhje të tilla, për një copë herë e rrotulloi nëpër duar krejt i mpakur: Gjenerali i tregoi si duhej përdorur: Pasi e ndrydhi një buton të një zhurmë shurdhuese, si ato në radio kur nuk e zë dot ndonjë stacion; filloi të zgjatej pa ndërpre. Të njëjtin gjest e bëri edhe Pirati. Zhurma vazhdoi edhe më e madhe. Gjenerali rrotulloi butonin tjetër dhe gjeti frekuencat. Pasi koordinoi, sa për ta provuar, urdhëroi vartësit e tij të dilnin jashtë për ta realizuar provën e parë parë vogël, parë.
- Edhe një radiolidhje mungon? Atje ishin katra, kurse tani janë vetëm tri! tha befas Partizani.
- Kur i ke për herë të fundit? 1 hutuar Gjenerali. parë pyeti pak
- Kur kam marrë në dorëzim! Para një muaji. Unë nuk kam pasur për hyrje në apartamentin anonim; prandaj . çelës
Partizani e hodhi vështrimin drejt Gjeneralit disi hutuar; që shprehte përulje, nënshtrim dhe zhgënjim bashkë.
- Të lutëm shoku partizan; mos i fut hundët aty ku nuk duhet! ia ndërpreu Gjenerali.
Pa folur asnjë fjalë ata dolën.
Pas hapave që lanë zhurmë prapa, deri sa zbrisnin shkallët,
Gjenerali ndjente në vete një gëzim të përmbajtur.
Ra heshtje e thellë. Si çliruar vështrimin e hodhi nga fotografitë e vajzave lakuriqe të varura në murin përballë! Prapë ju kujtua mikesha e tij e vjetër. E kishin lënë të takoheshin në darkë, në apartamentin e saj. Vështrimi ju ende
Pas një sinjali paralajmërues; nga radiolidhja e vogël u dëgjua zëri i konvertuar i Piratit:<eos> |
<bos>- Jam Partizani, jam Partizani, ju dëgjoi shumë mirë! Marrje!
- Jam Pirati, jam Pirati, si me dëgjoni? Marrje!
- Jam Studenti, jam Studenti, si me dëgjoni? Marrje.
- Jam Studenti; jam Studenti. E urdhëroj partizanin të niset menjëherë për ti lajmëruar mbështetësit anësorë! Vendi i takimit Bahnhofplatz! Marrje!
- Ju dëgjojmë shumë mirë, ju dëgjojmë shumë mirë! Marrje!
- Jam Partizani, jam Partizani! E kam të qartë urdhrin. Vendtakimi, Bahnhofplatz! Marrje!
- Jam Gjenerali, jam Gjenerali. E shpalli të mbyllur provën Fund. parë!
Gjatë kohës sa zgjati pritja, jo që dëshironte të fantazonte; apo të lavdërohej, por e ndjente se ishte tamam ashtu siç e kishte menduar kur ju kishte kumtuar lajm-urdhri për realizimin e planit. Edhe pse vet ishte duke e udhëhequr planin, disa herë kishte mbetur i shtangur nga mrekullitë e befasishme që shpaloseshin brenda tij. Plotësisht ishte befasuar me aftësitë e veta, që deri me rastin e këtij plani nuk
e kishte ditur për këto dhunti që vet natyra ia kishte dhuruar! Duhen aftësi të rralla për të bërë mrekulli të tilla, mendonte duke e ndje në shpirt një parandjenjë të mrekullueshme që së shpejti do ta mbante, jo vetëm nofkën siç e mbanë tani, por titullin gjeneral!
Më në fund Pirati me Partizanin arritën. Ishin të kënaqur; por edhe të befasuar njëherësh.
- Ju kërkojmë të falur që u kthyem pa urdhrin tuaj! foli duke ju marrë fryma Partizanit.
- Pse? Gjenerali. pyeti
- Sepse, fare befas u ndodhëm nën urdhrat Studentit.
Gjenerali vuri buzën në gaz, me tu përmendur emri 1 Studentit.
- E ja që kështu ndodhë me të padukshmit! Por ju; nuk keni pse shqetësoheni. Ju jeni në dijeni se të gjithë ndodhemi nën urdhrat e Studentit! pol
- Por kësaj radhe ne nuk e pritëm atë fare! Kur u paraqit në radiolidhje disi mua me trembi. Pata frikë. Këtë ia thash edhe Piratit, por ai ashtu ngurosur siç është, nuk e hapi se nuk e hapi gojën! Pse nuk flisje? në fund kureshtar Partizani. Po, po! pyeti
- vetëm sa rrudhi krahët Pirati.
- Siç ju thash edhe më parë, foli papritur Gjenerali, duke ua ndërpre bisedën: Sot kemi rastin të takohemi me objektin e përgjimit. Kam informacione të sakta se dy objektet kryesore të përgjimit do të takohen së bashku në stacionin e trenit këtu në qytetin e afërt. Të keni kujdes; asnjë veprim të mos merret pa urdhrin e Studentit. Siç u njoftua edhe më parë, Partizani duhet lajmëruar sa më parë
që të jetë e mundur mbështetësit anësorë. Unë do ti vihem prapa të përgjuarve; kurse ti, do të qëndrosh në distancë duke vështruar lëvizjet e dyshimta anësore, nëse ato ekzistojnë! Ne do të arrijmë atje ndaras. Do të merremi vesh përmes mimike dhe shenjave të tjera të koduara, të njohura për ne. Në raste të sigurisë së shtuar do ti përdorim radiolidhjet! Nëse të përgjuarit do të vizitojnë ndonjë lokal publik, të keni parasysh, të futeni ndaras dhe të zini vend mundësisht sa më afër tyre. Të dëgjohet me vëmendje biseda e tyre nga mbështetësit tanë anësorë që e njohin gjuhën e të përgjuarve. Të përcillen me kujdes lëvizjet e tyre. Një pjesë e ekipit tonë të qëndroj jashtë objektit dhe të mbaj nën kontroll se mos shfaqet ndonjë lëvizje dyshimi. Kurse ju të dy; të jeni gjatë gjithë kohës pranë të përgjuarve. Dhe në fund, vetura e arratisjes duhet të jetë sa më afër vendit ku ndodhemi ne. Pra; njëri nga mbështetësit anësor që e njohin mirë terrenin; duhet të jetë gjithmonë në veturë dhe i gatshëm për ngasje! E keni të qartë detyrën? në fund Gjenerali duke 1 shikuar zhbirueshëm në sy herë njërin e herë tjetrin. pyeti
- çdo gjë është e tha Pirati Po, qartë!
Derisa vishnin palltot, Gjenerali ishte ngritë në këmbë dhe i shikonte me dyshim: Po sikur të kthehet ndonjëri prej tyre e të ma drejton revolen mua?
- Atëherë, secili në detyrën e vet.
Ju vu prapa. Disa herë ju zhduk prapa kthesave; ju përzje në mesin e njerëzve, pastaj sikur mbirë 1 shfaqej bri këndeve të ndërtesave. E mbante në shënjestër nga shalli i palltoja dhe çanta e zezë që e mbante varur në supin e djathtë. ngjyrat e flamurit të tyre, mendoi Gjenerali me neveri. kuq
Në stacionin e trolejbusit, nuk qëndruan gjatë. Ai u ngjitë nga dera e pasme, kurse Gjenerali nga ajo e mesme. Nuk kishte mbet asnjë vend i lirë për tu ulur. Vazhdonin të qëndronin në këmbë. Rastësisht, ai shikoi drejt tij. Gjenerali iiku shpejt shikimit të tij, duke u kthyer i tëri në anën tjetër: Për një kohë nuk u kthye nga ai. Shikimin; ngultas e mbante nga rruga, kurse vegimin mbi aurorën e konstruktit të trupit të tij.
Derisa trolejbusi lëvizte nëpër qytet, duke ndaluar herë pas herë në stacionet e shpeshta; Gjenerali disa herë me shikimin e tij zhbirues i udhëtarët. Nuk kishte vërejtur asgjë të dyshimtë në mesin e tyre; prandaj kishte vazhduar ta mbante përlau
shikimin jashtë dritares. Në raste të rralla, zakonisht kur donte të ndalonte trolejbusi në stacionin e radhës, ia hidhte një sy të shtrembër sa për ti vërejt reagimet e tij, i përcillte me sy ata që iknin dhe, i përlante me sy të porsa ardhurit, dhe pastaj vazhdonte me lëbyrjen e syve duke përkëdhelur butësisht jashtë kalimtarët e rastit, ndërtesat; qarkullimin dendur të komunikacionit. Të gjitha së bashku dukeshin indiferente; jo vetëm ndaj tij që ishte huaj, por edhe ndaj atyre që banonin aty. Zakon tipik 1 qyteteve të mëdha, mendoi.
Trolejbusi u tund në të ndalur: Vetvetiu, shikimi 1 tij 1 shtrembër u përsërit. Ai u lëkund, pastaj lëvizi qetë, dhe u gjend pranë derës i rrethuar nga shumë udhëtarë të tjerë. Edhe Gjenerali lëvizi, duke shikuar majtas e djathtas me kujdes se mos përgjohej nga dikush. Pasi u sigurua se askush nuk e kishte vëmendjen të ai, e shikoi atë kur doli nga dera e pasme. Fill pas tij, zbriti nga dera e mesme. Ndaluan pranë semaforit për kalimin e rrugës. Gjenerali i ishte afruar fare pranë. Për një copë herë e mbajti shikimin e mprehët mbi profilin e fytyrës së tij. Drita e gjelbër u Grumbulli i njerëzve lëvizi. Tamam kur ndodheshin në mesin e rrugës, u drita e verdhë. Që të dy i shpejtuan hapat sa pa i zënë drita e kuqe. hap. hap
Tani ecte pas tij, me distancë rreth dhjetë ndoshta Kaluan në një rrugicë të ngushtë, dhe dolën në një shesh të gjerë dhe pas u gjendën në një rrugicë anësore, pastaj objekti i tij përgjimit dredhoi nga e majta dhe u zhduk prapa murit. Përnjëherësh i shpejtoi hapat. E pa. Rruga ishte e drejtë. Ju afrua Ai para, hapa, pak pak.<eos> |
<bos>Gjenerali prapa. Qëllimisht e shtoi distancën. Mund të Brenda distancës së krijuar; kamufluan shumë njerëz. Kryqëzoheshin me njëri-tjetrin dhe iknin secili drejt cakut të tij. Befas, ai theu drejtimin nga e majta. Për të dytën herë u zhduk prapa ndërtesave. E shpejtoi hapin dukshëm. Për të qenë i sigurt, ndaloi duke shikuar sa majtas, sa djathtas. Ishte çast i sigurisë së shtuar. Pasi u bind se prania e tij nuk fundit pa pallton e tij, bashkë me fërgëllimën e lehtë të shallit dhe tundjet e çantës që u tret në brendi të murit. Sakaq u ndodh para një dere gjysmë alumin; gjysmë xham. Qëndroi në distancë. Dy veta dolën që andej. Ngriti vështrimin mbi derë dhe lexoi Kafe Restorant sikur ishte duke kërkuar numrin e ndërtesave të radhitura njëra pas tjetrës. Ishte i dytë i sigurisë së shtuar: Asgjë e dyshimtë! Me të sigurt u gjend në brendi të kafenesë çasti hap
Salla ishte e madhe. Eci përmes tryezave. Objekti 1 tij përgjimit, sa kishte zënë vend. Çanta e tij, e mbyllur ndodhej mbi tryezë. Ishte i vetmuar: mesatar; cullufe të shkurtra. Flokë të zezë dhe të shkurtra, mustaqe të holla. identike me njeriun e fotografisë së parë. ishte koka numër një e përgjimit! Trup
Zuri vend pranë një tryeze boshe, disa hapa tryezës ku kishte zënë vend ai. U ulë me fytyrë prej tij. Ia shikonte nga prapa konstruktin e trupit të ulur në karrige. Pastaj vështrimin e hodhi rreth e Asnjë fytyrë e njohur: larg
Pasi
hoqi pallton zuri vend përballë tij. Derisa ulej, nuk ia shqiti asnjë çast shikimin: Edhe ky me duhej tani, mendoi kalimthi Gjenerali duke larguar shikimin nga ai. Në çast erdhi kamerieri. Objekti i tij i përgjimit porositi kafe. Pastaj kamerieri erdhi drejt tij, porositi çaj, dhe në fund, shkoi të i porsaardhuri. Nuk e dëgjoi se çfarë porositi, në të vërtetë e dëgjoi por nuk e kuptoi. Ata folën turqisht.
Objekti i tij përgjimit, zgjati dorën dhe e tërhoqi çantën. Pastaj, nga prapa shpinës se tij, pa se ai i lëvizte duart; por nuk e shikonte dot se çbënte. Pas disa lëvizjesh që nuk i numëroi, duart e tij u qetësuan. Disa shtëllunga tymi ju mbështollën rreth koke! Pas pak, sikur u përqendrua. Lëvizi edhe një herë fare pak, dhe uli kokën. Është duke lexuar; mendoi Gjenerali pa ia nda vështrimin.
Pastaj kamerieri u largua.
Kamerieri i solli kafenë; së pari objektit të tij të përgjimit, pastaj çajin e tij, dhe iku drejt mysafirit trupmadh.
Asnjëri nga të porsa ardhurit nuk ishte nga objektet e përgjimit në planin e tij operativ.
Ndërkohë, objekti i tij i përgjimit u ngrit në këmbë. Pranë tij kishin ndaluar tre burra. Njëri kishte mustaqe dhe trup mesatar, tjetri mbante syze të trasha dhe i treti ishte i trashë! U përqafuan me radhë me objektin e tij të përgjimit dhe zunë vend pranë tij.
Dalë nga U bë zagushi. Zhurmë e madhe, potere. Tym duhani, mjegull. Shumë gjuhë, përzierje. Asgjë prej gjëje nuk kuptonte.
e tij. Rrotulloi shikimin. Ishin tre djem të rinj të panjohur; dhe në mesin
e tyre njëri nga oficeret 1 mbështetjes anësore që kishte zënë vend pranë Piratit. Paskan arritur; mendoi kalimthi Gjenerali. Në fillim flisnin qetë, pastaj me zë të lartë. Bisedoninpër sport. Lojtarëtjugosllavë dhe ekipet gjermane. Ankoheshin për humbjet e fundit në shumë fusha sportive. Kishte fituar në ngasje me ski slloveni Krizhej, i cili ishte në listën e Nuk ishin aspak të kënaqur. Shpresat kishin pasur të skiatorët e vyer serbë nga Bosnja! Janë aftësitë individuale, pastaj aftësitë me zë të lartë, nuk është komisioni fajtorë, jol\_ nga zhurma nuk dëgjohej mirë biseda. Për të dytën herë kthej kokën andej. Pirati e shikoi i heshtur; plot nënshtrim. Pret urdhrin, mendoi Gjenerali. Siç duket nuk do të vij i përgjuari i dytë! Informata është e vërtetë, por siç duket, brenda raporteve te të përgjuarve ka pasur ndryshime. Sido që të jetë, mendoi i trishtuar Gjenerali, e humba edhe takimin e shumëpritur me mikeshën time të vjetër.\_ edhe me rrëshqiti nga duart! Duhet pritur një rast tjetër më të përshtatshëm dhe të grupuar, mendoi Gjenerali dhe u Pa se pas tij u edhe trupa e mbështetësve anësor! parë. rasti ngrit. ngrit
1 pari, pas tij, në distancë rreth pesëdhjetë hapa ecte Pirati, dhe krejt në fund e ndiqte Partizani.
Ishte pas dite e zymtë. Bora kishte pushuar; pas një shtrese të re që ia kishte veshë asaj të vjetrës. Rrugët anësore dukeshin se kishin edhe më shumë borë. Në shumë vende ishin të detyruar të ecnin përgjatë rrugës automobilistike; sepse trotuaret ishin mbushur plot borë. Kalimtarët ishin të rrallë.
Nga rruga kryesore K2086 mori majtas dhe u gjend në Falkenstrasse. E la vetën të ecte sipas vijave të skicave që i kishte tërheqë ditë më parë mbi planin operativ. Këtë e bënte për të mbushur boshllëkun e krijuar nga skica në praktikë, si dhe për të ndjellë ndonjë ide të re, ndonjë frymëzim rreth planit operativ; e posaçërisht rreth tërheqjes pas ekzekutimit të planit. Kjo rrugë, mendonte herë pas here Gjenerali, është arterie e 'përkryer për tërheqje. Pas kryqëzimit me K2086 del në Humboldtstrasse dhe zhduket në rrugën kryesore K2087,
duke u ngjitur në magjistralen Llll1, apo në magjistralen rezervë K2155. Zhdukje perfekte e gjurmëve!
Në kryqëzimin e rrugës Falkenstrasse me Zeisigweg në anën e majtë, dhe Habichthöhe në anën e djathtë, sikur të kishin bërë me fjalë u grupuan. Gjenerali me Piratin u afruan kokë me kokë, kurse Partizani qëndronte në distancë duke shikuar rreth e sikur ishte duke kërkuar ndonjë adresë. Kalimtarët ishin edhe më të rrallë. qark
- Këtu, në e rrugës Habichthöhe, e kthyer në drejtim të rrugës Falkenstrasse duhet të parkohet vetura e pritjes. Njëri duhet të qëndroi në veturë gatshëm për ngasje; kurse tjetri duhet ta ekzekutoj planin; sipas urdhrit të Studentit. gryken
Shëtitja e vazhdoi tutje. Gjithnjë të vetmuar; Gjenerali përpara; Pirati një hap e gjysmë prapa; ndërsa Partizani sillej vërdallë, me hapa të shpejtë duke kaluar sa nga prapa para, sa nga para prapa, duke krijuar rrathë qarkorë. Gjenerali e sigurisë së shtuar. Ujk i vjetër është ky, mendoi Gjenerali në çastin kur Partizani erdhi vrullshëm nga para dhe u zhduk prapa krahëve të tij. orastit< pak
- Mund ta bëj një provokim? Pirati. pyeti
- Si të dëshironi! Provokime të tilla edhe unë kam bërë disa herë, por nuk me kanë sjellë ndonjë rezultat pozitiv! Megjithatë, provoje njëherë! Për siguri të shtuar duhet të ndahemi.. mendoi të rrisim distancën mes nesh! ia ktheu Gjenerali me zë të ulët.
mesit të harkut të rrugës Habichthöhe; fare pranë oborrit të garazheve që ishin në formë të gërmesë Aty pranë<eos> |
<bos>të kthyer një grumbull fëmijësh, luanin me topa bore. Disa prej tyre i njohu. I kishte parë edhe ditë më Ishin fëmijët e lagjes pranë apartamentit anonim: Në mesin e tyre kishte edhe të rritur. Pak më tutje një grua e re dhe fëmijë tubonin borën për rindërtimin e dordolecit pa kokë të planit. Vetë rruga e shpinte drejt tyre. Ishte fare fëmijëve. Ata e shikuan të ndrojtur; dhe ia liruan rrugën për të kaluar. Gjenerali i shikoi butësisht dhe vuri buzën në gaz. Sikur të ishin liruar nga ndonjë ndalesë paraprake, fëmijët rifilluan të lozin prapë me stilin e mëparshëm. parë. pesë pranë
- Po! Dola për një shëtitje rasti! u përgjigj Gjenerali serioz dhe bëri të largohej pa i dhënë kohë për një pyetje të radhës.
- Keni dalë për shëtitje zotëri? befas gruaja që ditë më parë, në praninë e mikeshës së tij, e kishte takuar pranë portës së apartamentit anonim. pyeti
Kam rënë në sy më tepër se çduhet! Kam frikë se këto ekspozime do ta rrezikojnë planin.
Ende pa e përfunduar mendimin, Gjenerali u nga një topth bore. Ndoshta biseda e tij me gruan e re u bënë shkak për këtë goditje të papritur: U zemërua pa masë, sepse po fillonte një fazë e paparashikuar ekspozimi përbrenda duke e ndrydhë zemërimin në vete, gjithë inatin e shndërroi në buzëqeshje të përmbajtur; duke e fshi borën nga palltoja. Pasoi goditja e dytë. Të qeshurat e fëmijëve, të cilët e morën si të njohur të gruas së re, nuk kishin të ndalur: Edhe Gjenerali, jashtë kështu ju duk fëmijëve. godit
pranë. E vërejti. Ishte i befasuar me veprimet e tij.
Mori borën në dorë dhe me ngutë e mbështolli një topth. Ndërkohë mori edhe disa toptha gjoksit dhe shpinës. Topthin e hodhi ashtu kuturu. Nuk goditi askënd. Me të shpejt vërtiti shikimin nga Pirati, i cili sa u zhduk pas bërrylit të rrugës.
Deshi; apo nuk deshi, mbeti në qendër të vëmendjes së fëmijëve. Vendosi të shkrihej në mesin e tyre për disa çaste, dhe pastaj si pa u ndjerë të tërhiqej drejt cakut të tij.
Fëmijët hidhnin pa ndërpre toptha bore kundër tij, kurse drejtim të tyre, por duke i kursyer goditjet. U befasua pa masë kur në anën e tij pa gruan e re, e cila kohë më parë i kishte folur sikur të njiheshin prej kohesh. U zhvillua një betejë e rreptë. Fëmijët në njërën anë, kurse këta të dy në anën tjetër. Për të dytën herë, pa Partizanin kur iku tutje me nxitim në punën e tij, për të vazhduar krijimin e rrathëve qarkorë.
Smbahej mend kur kishte lozur kaq hareshëm në mesin e shumë fëmijëve. Befas erdhi mendimi se ishte një rast përkryer; të luante, të kënaqej në mesin e të qeshurave gazmore dhe të padjallëzuara të fëmijëve, që të gjitha së bashku përputheshin bukur\_ fort bukur me planin! Ju bë se e rikthej gëzimin e harruar prej kohësh; që befas ia ofroi atmosfera e krijuar; që të lozte, të qeshte me gjithë zemër dhe të punonte pa ndërprerë për planin; duke fiksuar skutat, garazhet; barakat e punëtorëve, blloqet e betonit të vinçit, makinën centrifugë të betonit, dordolecin pa kokë e shumë hollësi të tjera, që në një rast tjetër nuk do ti kishte fiksuar
dot ndjeshëm. kaq
Pasi e përfundoi lojën e gjuajtjes me topa bore, u afrua dordolecit. Tuboi një topth të madh bore dhe e vendosi mbi trupin gjysmak të dordolecit. Edhe gruaja e re e hodhi një topth tjetër:. Biseda zhvillohej vetëm rreth ndërtimit të njeriut nga bora. Filluan xhuxhe. Dikush nga fëmijët e vendosi fshesën në sqetullën majtë. Disa të tjerë e sollën kokën, dhe me ndihmën e Gjeneralit ia vendosën sipëri qafës së trashë. Prapë filluan nga gdhendjet. Në vend të hundës, ia vendosën një spec të kuq: Në vend të gojës një pjesë karote; dy gjethe lakre në vend të Ilapave të veshëve dhe dy thëngjij të zi në vend të syve. Për bukuri, mendoi Gjenerali deri sa ishte duke shikuar Piratin që po kthehej me hapa të shpejtë. pranë
Ai e pa, por nuk u dha pas tij. Ndoshta ishte kohë e papërshtatshme për këtë pjesë të planit.
Derisa ishte duke ia gdhend kokën dordolecit; ashtu fare 1 shkujdesur; gruaja e re kishte zënë vend para tij duke e marrë në shënjestër atë bashkë me dordolecin përmes erdhi të pëlciste nga zemërimi. Kjo nuk guxon të ndodhë kurrsesi. Agjenti i shërbimit sekret; në vend të huaj, gjatë realizimit të planit, të ekspozohet përmes objektivit të aparatit fotografik, është e pa pranueshme. Agjenti duhet të mbetët në errësirë të plotë, i panjohur; i pa shoqëruar si hije! Në një rast tjetër do të kishte reaguar krejt ndryshe. Do tia kishte rrëmbyer aparatin dhe do tia kishte bërë copasyrit sytë.
U detyrua të qëndronte edhe ca, për të mos ndjellë ndonjë dyshim!
copa. Sikur ta kisha vërejt më parë, nuk do të kisha pranuar të fotografohem, mendoi 1 dëshpëruar. Gabim!. gabim 1 pafalshëm!
- Oh! Ju faleminderit! tha Gjenerali 1 lehtësuar tej mase.
- Ta mbash kujtim! \_ tha gruaja duke ia zgjatë fotografinë. Vetëm tani, disi e qetësoi vetën. Aparati ishte i automatizuar që, fotografitë ti nxjerrë menjëherë.
Duhet të tërhiqem; mendoi Gjenerali. Sigurisht se Pirati e ka përfunduar aksionin e provokimit fillestar! parë
Në konsullatën jugosllave e priste kryeministri. Kur ia kumtuan lajmin se urgjent duhej takuar me të u çudit; gjegjësisht më shumë u frikësua. Vallë, çkërkon ai tani? Mos kam bërë ndonjë gabim gjatë kësaj kohe?
Kishte një javë që sillej vërdallë duke u takuar sa me njërin e sa me tjetrin, duke bërë plane dhe skica shtesë mbi plan, dhe nuk kishte bërë as tentimin më të vogël në realizimin e planit Tigri. Asnjëherë nuk i kishte shkuar mendja se në këso rrethanash mund të kishte një ftesë të tillë, e posaçërisht nga kryeministri. Në realitet, kishte pasur disa tentativa ftesash dhe përzierjesh në brendinë e punëve të planit të tij operativ; por nuk kishte marrë në konsideratë. Nga qendra e kishin udhëzuar në moszbatimin asnjë urdhri që vjen nga konsujt apo ambasadorët. Çdo gjë duhet rregulluar dhe vënë në vija të shëndosha direkt me qendrën! Edhe ftesa e kryeministrit nuk ishte tjetër; veçse ndonjë urdhër shtesë. Por; as urdhri 1 tij nuk do të zbatohej pa pëlqimin e qendrës. gjë
kishte arritur ti vente lidhjet e shkëputura me pjesëtarët e kundërzbulimit vendas, dhe kishte marrë informata të pamohueshme. Kishte venë lidhje me të gjitha bazat. Kishte organizuar ekzekutorët dhe kishte vënë në pritje. Kishte marrë kontakte me mbrojtësit anësor dhe tani ishte në pritje të rastit më të volitshëm.<eos> |
<bos>Dhe mbi të gjitha, i kishte vënë në shënjestër të rreptë të gjurmuarit; sa çdo lëvizje e tyre ishte e regjistruar: Kishte rekrutuar njerëz brenda rrethit të tyre të ngushtë. Bisedat; punët; projektet dhe planet e tyre tani i kishte në pëllëmbë të dorës. Hyrje-daljet në shtëpinë e tyre ishin të dukshme dhe të fotografuara. Edhe rrethi i tij i gjerë ishte marrë në shënjestër. Kishte formuar disa dosje të reja për njerëzit që janë të pathyeshëm në anën e tyre; por edhe për njerëzit që janë të luhatshëm dhe frikacak, llafazanë e të pamoralshëm:. Këta të dytët 1 kishte futur në grupin e njerëzve që përpunohen, që gdhenden; dhe me masa adekuate do ti thyente për ti pasur në shërbimin e vet pastaj. Kishte lëshuar dezinformata, të cilat qarkullonin me të madhe sa në njërin qytet në tjetrin duke krijuar Iloj-lloj përçarjesh, tradhtish të ndërsjella.
Pasi 1 mendoi të gjitha këto, ju kthye edhe njëherë të gjitha rrugicave atje në Habichthöhe. Dalëngadalë i shkoi nëpër mend ndërtesat dhe garazhet e renditura njërën pas tjetrës. Barakat ku tani, i bërë kruspull, bënë roje Pirati. Apartamenti anonim ku nga në çast mund ta mbante nën kontroll bashkëpunëtori me shifër identifikimi 6760. çasti
brenda vetës ngërthente një mekanizëm të ngatërruar me pjesëmarrës nga shumë njerëz në realizimin e tij, ndoshta edhe të dyshimtë, frikacak dhe llafazanë, të cilët asnjëherë nuk e kanë nuhatur qëllimin e vërtetë e të gjithë kësaj plejade, është i përkryer. Deri këtu kishte funksionuar me një saktësi prej kronometri. Kurrë në jetën e tij nuk kishte realizuar një plan të përpiktë. E ndjente se ishte dashuruar së tepërmi pas këtij plani. Nuk i pritej realizimi 1 tij. Edhe kjo dreq ftese me duhej tani? Tamam në kohën kur përfundimi planit; vjen burri i botës dhe bënë ftesa. kaq pritet
Në konsullatë, arriti fiks në orën 9.47 minuta. Nga një deriçkë e pasme e futën brenda, pa rënë në sytë e turmës së madhe të njerëzve që prisnin pranë sportelit.
Përmes korridorit të ngushtë, në mesin e dyerve të zyrave të mbyllura, e të radhitura njëra pas tjetrës, nën përcjelljen e shoqëruesit arritën në zyrën numër 37. Pranë derës ndaloi shoqëruesi. Gjenerali rrinte disa më tutje. Shoqëruesi trokiti në derë. Një zë mbytur u dëgjua nga brenda të thoshte: urdhëroni! Shoqëruesi e hapi derën. Ishte konsulli që e kishte takuar ditë më në kafenenë Ivo* në ekzekutorët. hapa parë
Kishte pamje të zymtë, bile edhe më të se sa atë ditë kur e kishte takuar në kafenenë ,Bei Ivo" . zymtë
Me shfaqjen e plotë të tij në derë, hijerëndë, konsulli u ngrit në këmbë. Fytyrëvrenjtur; mezi ia zgjati dorën.
Ju lutem, zini vend këtu! Duhet të pakëz. Kryeministri është i zënë! prisni
- Si qëndron puna? kureshtarë Gjenerali. pyeti
- Kërkon raport mbi ecurinë e planit! tha me ton të vrarë konsulli.
Deshi të vazhdonte me pyetje të tjera, por në çastet fundit ndërroi mendje. Se çkishte një ftohje në raportet tyre. Çështë e vërteta ata nuk kishin pasur kurrë, kurrfarë raportesh me njëri-tjetrin, sepse nuk ishin njohur që më Sipas informatave që kishte arritur ti grumbullonte në lidhje me të, ai e kishte ndjerë vetën jashtëzakonisht të fyer kur kishte marrë vesh se plani strategjik operativ nuk do të udhëhiqej prej tij siç e kishin premtuar eproret më parë, por nga një i dërguar special, i cili do të shërbej vetëm nën urdhrat e qendrës. Kjo ishte njëra nga mëritë e tij ndaj të gjithë atyre që merreshin me realizimin e planit;, sepse këtu ai e shikonte vetën në mos-ngjitje në karrierë, vendnumërim, apo çështë edhe më rënie. Ai, kishte ëndërruar kohë të gjatë, ngjitje në karrierë, duke dhënë prova të herë pas hershme për besnikëri ndaj shtetit dhe, çështë e vërteta kishte kurorëzimin me titullin e ambasadorit të jashtëzakonshëm dhe fuqiplotë, post që përveç shumë serbëve, kroatëve dhe sllovenëve; që ishin më besnik ndaj shtetit, kishin pasur rastin ta gëzonin edhe shqiptarët, armiq të përbetuar të shtetit! Shumë herë ju kishte bërë pyetje shokëve të tij të ngushtë se si ishte e mundur për shembull një shqiptar të fitonte besimin dhe të shpallej ambasador i jashtëzakonshëm dhe fuqiplotë në ambasada të ndryshme të shteteve evropiane apo afrikane, kurse atij nuk ia kishin dhënë një votëbesim të tillë? parë. keq pritur
- Dëshironi të pini diçka? konsulli pas një heshtje pyeti
relativisht të gjatë!
- ju faleminderit! Më me dëshirë do të mbaroja e të largohesha sa më që këtej! Kam shumë ia kthej Gjenerali qetë. punë Jo, parë punë!
- Jam në fazën parapërgatitore! u përgjigj Gjenerali mospërfillës.
- Deri ku keni arritur me realizimin e planit? konsulli hijerëndë. pyeti
Ra heshtje! Gjenerali, me shikimin e tij të regjur prej hetuesi, e përlau konsullin, 1 cili kishte zënë vend në kolltukun e tij të madh prapa tryezës së gjerë. E ndjeu se në mes tyre luhej një duel i heshtur epërsie! Ai kishte marrë pozën e zyrtarit të lartë, numër një në konsullatë, kurse Gjenerali mbante të ndezur epërsinë e tij prej specialisti në radhën e spiunëve më të regjur të regjimit, që mbulonte jo një territor të nivelit konsullor; por mbulonte pjesën më të madhe të Evropës.
Pas një trokitje të lehtë dere, konsulli u lëkund nga vendi, zërin e hollë të shoqëruesit që e lajmëronte se kryeministri ishte në pritje të Gjeneralit.
- Tani kërkoi nga ju një raport dhe global, se deri ku keni arritur me planin? pyet pas një heshtje të shkurtër kryeministri. gojor
Në përballë, në numrin 38, e priste kryeministri. Ai kishte qëndruar në këmbë, pothuaj gjatë gjithë kohës sa ishte në pritje të tij. Pasi ia zgjati dorën e përzemërsisht për shëndetin. zyrën pyeti
- Si urdhëro shoku kryeministër! Pas dështimit të<eos> |
<bos>provës së për ti yshtur të përgjuarit në kundërvënie me njëri-tjetrin, ishte vendosë që përmes besnikëve tanë të përshtatshëm me kombësi shqiptare, të lanësohen dezinformata se dikush për shkaqe tradhtie, për shkaqe bashkëpunimi me shërbimin sekret jugosllav; do të vritet. Këto kanë ndodhur para arritjes time. Menjëherë pas arritjes time këtu; kam vënë kontaktet e shkëputura, dhe kam bërë takime pune me spiunen tonë me shifër identifikimi 6730, e cila me solli informata me vlera të pakrahasueshme për gjendjen aktuale te të përgjuarve brenda institucioneve gjermane. Bëra ndërhyrjet e nevojshme të planit operativ dhe mora kontakt, krejt sipas udhëzimeve; me ekzekutorët caktuar më nga ana e qendrës. Shpërndava spiunët e mi më të regjur, dhe mblodha informacionet e fundit mbi gjendjen e të përgjuarve. Në bazë të konkluzioneve operative të planit; marrë kohë më parë nga qendra, nën pikën ,k ku thuhet se: ,bashkimi i dy krerëve, kokës një dhe dy, do të jetë urdhër për fillimin e realizimit të planit që ky bashkim ka ndodhur! Unë e kam shpallur të filluar ekzekutimin e planit. Isha në përpilim e sipër të planit rezervë, për realizimin e planit ndaras, nëse do të kemi dështime në realizimin e planit në grup. E kam njoftuar me kohë shifrën e identifikimit 6760, i cili do të jetë në vendin e tij të punës realizimit të planit. Mbështetësit anësorë, edhe pse asnjëri prej tyre përveç dy oficerëve rezervë që veprojnë në atë sektor, nuk e dinë se për çfarë bëhet fjalë, ndodhen në pozicionet e tyre. Fshirësit e gjurmëve; vetëm sa kanë filluar punën e tyre; duke çorientuar masën rreth të parë parë urgjent gjë gjatë
- Pas përfundimit të planit tuaj operativ, kërkoj nga ju raport të hollësishëm me shkrim! tha pastaj kryeministri.
- Pse nga qendra? pyeti kryeministri i hutuar:
- Si urdhëro! Këtë do ta bëjë menjëherë pas realizimit të planit! Ju do të njoftoheni në hollësi nga qendra! ia kthej Gjenerali.
- Sepse jam komplet nën urdhrat e tyre, dhe për mbarëvajtjen e planit, u raportoj vetëm atyre! Kjo behet për arsye konspirative në njërën anë, dhe për arsye lehtësim pune në anën tjetër! u përgjigj Gjenerali
- Çparashihni me rrjedhën e planit? kryeministri Nuk kam ide! Tani për tani jam në vlugun e punës, kohën kam shumë të kufizuar! pyeti
- Ju kuptojë! E mbyllim bisedën?
- Si të dëshironi! u përgjigj Gjenerali mendueshëm.
- Sido që të jetë, unë nesër udhëtoj. deri atëherë ju urdhërojë për mosrealizim plani! Është veprim strategjik me karakter politik! urdhëroi prerë kryeministri.
- Ky është urdhër dhe tillë duhet zbatuar! Qartë? foli kryeministri prerë.
- Si? Po nëse najepet ndonjë rast i përkryer; si të veprojmë? Ta lëmë të na shket nga dora një rast i shumëpritur? pyeti pas Gjenerali, sikur nuk ju kishte besuar veshëve me urdhrin e kumtuar nga kryeministri. pak
- Po sikur ta bisedonim edhe njëherë shtruar\_ me qendrën? tha Gjenerali, bile fjalën e fundit qendrën" e tha aq i ndrojtur sa mezi e dëgjoi zërin e vet!
- Urdhri është në formën e prerë! Asnjë diskutim rreth kësaj teme. Nëse ke ndonjë pyetje tjetër, urdhëroni! foli
krejt ftohët kryeministri.
- Si urdhëro shoku kryeministër! Nuk kam tjetër! mund të shkoj? pyetje
- jeni i lirë! Ju uroi sukses! Po,
E pabesueshme; mendoi Gjenerali deri sa ishte duke i zbrit shkallët pranë shoqëruesit, të cilit i vinte një erë e lehtë parfumi. Nga habia nuk e kishte vërejt se e kishte futë cigaren nga prapa në gojë, dhe me shkrepësen që e kishte marrë në kafenenë Bei Ivo" e ndezi filtrin! I erdhi një shije e keqe në Pasi u kollit dy-tri herë, cigaren që vazhdonte të nxirrte tym pa ndërpre e hodhi me neveri tutje; pranë e ndërtesës së konsullatës. gojë.
- Ju faleminderit shoku kryeministër! ia kthej me zë përulës dhe mori kah dera.
Në çast ndjeu therjen e mprehtë në gjurin e djathtë! Për disa çaste u gërmuq buzë trotuarit; duke e ledhatuar vendin e dhembjes me dorën e djathtë!
Lëngu i gazuar 1 portokallit ishte shumë i ftohët. Pasi e shklluqi më shumë se gjysmën e gotës; ndjeu se gryka ju thartua, pastaj 1 mërdhinte, ndërsa goja ju tkurr. Kishte shumë etje, prandaj nuk gjatë, dhe e piu edhe pjesën tjetër. Pas porositi një të dytë! priti gotë pak
Koha ecte ngadalë, shumë ngadalë. Ishte hera e tretë, apo ndoshta e katërta që shikonte të pranishmit në kafenenë e 66 Kjo është kafeneja më e sigurt; që kishte vizituar derisa ishte në detyrë; sepse frekuentohej nga njerëz me caqe të panjohura, me qëllime anonime dhe të pangeshëm! Vinin kalimthi, furnizonin veturat e tyre me karburant, ngjiteshin lartë për të bërë pagesën; disa iknin menjëherë kurse disa të tjerë 1 vizitonin tualetet moderne, uleshin sa për të pirë ndonjë
Derisa kamerieri e solli gotën e dytë, mendjen e kishte të plani; i cili edhe me ndërhyrjen vulgare të kryeministrit nuk do të pësonte lëndime të rënda, siç ishte frikësuar në fillim.
kafe apo pije tjetër dhe, ashtu të nxituar iknin. Çdo gjë rreth e qark qarkullonte e ngatërruar; në lëvizje dhe enigmatike! Ujku kërkon mjegull!
Vizita e tij e pastajme deri në tualet; kthimi përgjatë një korridori të gjerë në mesin e shumë njerëzve, në mesin e hallakatjeve e lëvizje të ngatërruara, kaloi pa ndonjë incident. Ecte zakonisht skajeve dhe ngadalë, duke i përla me shikimin e tij të regjur kalimtarët që kryqëzoheshin, fërkoheshin me njëri-tjetrin gjatë ndërrimeve, ku përveç bisedave të ngatërruara; më së shpeshti zinte veshi fjalën falni zotëris apo falni zonjës të thëna ngutshëm nga kalimtarët që nxitonin. Tani për tani, çdo gjë ndodhet në ,sigurinë e lartë! Frika i vinte vetëm nga ndonjë ,rast i beftë!. ,më
Vizita ishte e koduar; e lidhur me një spontanitet të theksuar dhe tepër sekrete.
Pritja vazhdonte!
Kishte zënë vend në skajin më të largët. Shikimin e mbante nga hyrja. Tollovia vazhdonte. Hynin njerëz të moshave të ndryshme; pleq të rinj, qiftel. disa ishin të gëzuar, disa të tjerë të heshtur apo të nevrikosur. Ju bë se ia behu ai që e priste! Ngadalë hapi grushtin dhe shikoi fotografinë; pastaj vështrimin e hodhi drejt burrit të porsaardhur. Ishte identike me fotografinë që e mungonte, domethënë, nuk mungonte por ishte e shtuar në fytyrën e tij! Duhej të merrej me zbërthimin e fotografisë.
Burri i porsa ardhur kishte fytyrë të bëshme dhe mbante syze të errëta, ndërsa në fotografi mungonin syzet. Flokët i kishte të thinjura, ndërsa në fotografi të zeza. Vetullat nuk
1 shiheshin fare nga skeleti i gjerë i syzeve;, në fotografi kishte vetullat e larta e të trasha, dhe e mëdhenj që shkëlqenin hareshëm, ndërsa tani nuk shiheshin fare. Veshët i kishte të kthyer dhe bukur të mëdhenj, ndërsa në fotografi i kishte në realitet e kishte, sepse vetëm njëri vesh shihej dhe ai, ishte i madh, ndoshta më i madh se çduhej në çast nuk ide së për ç'arsye ai mbante syze të errëta. Edhe kureshtja; që ishte gjë e mbirë në qenien e tij, nuk e ngacmoi në sytë pati çast!<eos> |
<bos>Ai eci kujdesshëm deri pranë mesit të sallonit dhe ndaloi. Kokën e vërtiti rreth e qark. Pastaj, prapë lëvizi drejtë tij dhe u ndal. Pas pak, dukej se shikonte drejt tij dhe vuri buzën në gaz. Më në fund u lëkund dhe ju gjend fare pranë.
Ju desh një kohë për ta marrë vetën, për tju rikujtuar në thelb takimi\_ takimi i tanishëm i fshehtë, pritja sekrete dhe njohja e koduar\_ prandaj edhe syzet e tij përbëjnë njërën nga pjesët e sekretit që e rrethon atë dhe jo vetëm atë, por 1 rrethon edhe bashkëpunëtorët, spiunët, oficerët anësorë, fshirësit e e mbushura plot me dosje të kundërshtarëve, kundër atyre që janë fajtorë; apo që pandehen të jenë të tillë me prirje ideologjike; që nuk përputhen as për së afërmi me parimet moderne të shtetit. padi
Kanjë vend të lirë? ~ pyeti i porsaardhuri, edhe pse shihej qartë
duhet të jetë, mendoi Gjenerali, derisa ishte duke formuluar përgjigjen e re adekuate, që do ti përgjigjej plotësisht situatës! Ky
Normal që për ju duhej të ndodhej një vend i lirë, por mjerisht, siç po e shihni edhe ju, krejt janë të zëna! u
përgjigj Gjenerali duke shikuar rreth e qark të pranishmit, të cilët për një çast u dukën të hutuar nga ajo e pakuptimtë; kur çdo shihej me sy, pa pasur nevojë për një pyetje të tillë. pyetje gjë
Dukej pak i hutuar. Qëndronte këmbë pranë tryezave; Pas disa çastesh, sikur e kishte konsumuar kureshtjen e të pranishmëve, ata ia filluan bisedës, që e kishin ndërprerë me rastin e paraqitjes së tij. në
Shifra e parë e kodit mori kahe të palakmueshëm. Ndoshta ka eksperiencë ndërlidhjeje në raste të tilla specifike. Normal, për ju duhet të ketë një vend\_ është zëvendësim 1 fjalës së koduar ka" mendoi Gjenerali derisa ishte duke pritur pyetjen e radhës.
Vetëm tani e shikoi me vështrim konspiratori. Ishte një burrë rreth të pesëdhjetave; me trup mesatar. Kishte fytyrë të bardhe; jashtëzakonisht të lëmuar, dhe të mbushur nga dallohej trupi bëshëm, dhe barku 1 kërcyer: Tamam; tip doktori, mendoi pastaj Gjenerali, duke e humbur durimin e pritjes së pyetjes së radhës. pak=
Ndoshta nuk është ky? \_ vetën me dyshim Gjenerali. Vetëm fjalia e ishte e përpiluar plotësisht në bazë të kodit, kurse kjo e tanishmja, as që ka lidhje me kodin! pyeti parë
Me falni për shqetësimin; por kam një defekt të vogël në veturë! Mund të më ndihmoni? fare pa burri me syze të zeza! pyeti pritur
Çifti që kishte zënë vend pranë Gjeneralit; u Tani kishte vend të mjaftueshëm: Burri rreth të pesëdhjetave pa fare, (edhe pse Gjenerali e priti rifillimin e zbërthimit ngrit. pyetur
të kodit, pra e pyetjen: Ka një vend të lirë? ), ai jo vetëm që nuk e bëri pyetjen e pritur; por, ashtu heshtur zuri vend pranë tij. Pasi u rehatua lezetshëm në karrige, sikur u shkërmoq edhe më me kapadaillëkun e tij, qetë të vinte kamerieri. priti priti
Asnjë lëvizje e tij nuk i shpëtoi Gjeneralit pa e vërejtur dhe analizuar aty për aty në imtësi, dhe asnjëra sosh nuk i tregonte diçka të koduar që në këtë rast ishte duke e pritur ethshëm!
- Urdhëroni, ç'dëshironi të pini? kamerieri, pasi ishte afruar pranë tyre pa u vërejtur. pyeti
- Edhe mua ma sill një kafe ekspres! ndërhyri Gjenerali me shpoti.
- Ujë mineral të gazuar dhe kafe ekspres. porositi burri rreth të pesëdhjetave:.
Ky duhet të jetë njeriu i koduar; por pse e bënë këtë? Pse nuk vazhdon me zbërthimin e kodit? Pse hesht? mendoi kalimthi Gjenerali!
Nuk përjashtohet mundësia që njerëzit të pa vullnetshëm; ti bëjnë bisht takimeve të dështuar urdhrat e fshehtë, për tu larguar në momentet më të rëndësishme të realizimit të planit, dhe për të lënë të vetmuar në mëshirën e fatit me skicat e koduara të në asnjë mënyrë nuk guxon të tërhiqesh! = për planit
Në asnjë mënyrë nuk duhet të tërhiqem! Me befasuat me pyetjen, kur kërkuat një vend të lirë!
foli si nëpër dhëmbë Gjenerali.
- Po,
- por desha të jem vetëm për vetëm me ju, për ta realizuar takimin e kërkuar nga ju! u përgjigj tjetri i Po, qetë.
- Dhe unë ju përgjigja ashtu. pastaj ju thatë se kishit një defekt në veturë? pas Gjenerali. pyeti pak
- Jeni sigurt? Gjenerali, duke shkarjen e rrezikshme të kodit. pyeti parë
- Plotësisht i sigurt. . ju pashë në konsullatë! tha tjetri pa u bërë fare merak për shqetësimet e tij. Vetë kryeministri mu lut për këtë takim; se për ndryshe.
- Jo, jo! Vazhdojmë këtu! Nuk është edhe keq! Njerëzit hyjnë e dalin me nxitim; flasin me zë të lartë, tutje në këndin matanë dëgjohet muzikë e lehtë, çdo gjë është në lëvizje. rrjedh harmonishëm; vullnetshëm; pa ndërhyrje, pa detyrime, pa urdhër. mua me pëlqen shumë!
- Ndodhemi në një vend të ekspozuar! Nuk do të ishte keq të ndërronim vend? tha Gjenerali me zë të ultë, duke ia ndërprerë bisedën tjetrit, fare pranë tyre zunë vend disa shtetas, që flisnin me zë të lartë! pasi
pa detyrim, pa urdhër bënë përshtypje të veçantë. Çfarë kuptimi kanë këto fjalë tani? Çdo të thotë ky me këto fjalë?!
- Hyjmë në temë? pyeti tjetri pas një heshtje relativisht të gjatë.
- Urdhëro? Si thatë? foli disi hutuar Gjenerali.
Edhe vetë e vërejti se reagimi i tij nuk i shkonte për shtat fare situatës së krijuar. Ishte tepër artificial. Duhet ndërruar
taktikën! Duhet të jem më konspirativ; ti përshtatem tekave të tij, sepse ky torollak nuk ka aspak ndjenja respekti për kodin për planinl
- Kërkoj nga ju që gjatë dy, apo tre ditëve të ardhshme; sipas nevojës dhe rastit, të jeni në të detyrës, kryesisht natën! krye
- Thashë, urdhëroni, përse me keni ftuar? ia ndërpreu mendimin pa ia vënë veshin reagimeve të tij të shtira.
- Këtë kërkesë tuajën jam duke e realizuar nga vendosja e juaj në apartamentin tim, sepse nuk pata rrugë tjetër! Ditën e kaloj të një mikesha ime; kurse natën në krye të detyrës! Për çdo rast e kam të siguruar alibinë! ~u përgjigj tjetri qetë, pa e prishur gjakun për shqetësimet e tij. qysh
- Megjithatë; i jap vetës të drejtë për sugjerime shtesë! ia ktheu Gjenerali.
- Urdhëroni!
- Ju duhet të veproni në përfundimin e plotë të planit; nëse neve do të na shket nga dora ndonjë pjesë. . dua të them së, nëse ne nuk do të kemi sukses të plotë në realizimin e tij gjatë ekzekutimit! foli si me dyshim në urdhrin e tij të zbutur; Gjenerali.
- realizimin në tërësi të planit, pa pasur nevojë edhe për një goditje shtesë nga ana ime! Këtë ia thash edhe kryeministrit. A nuk ju mjaftoi juve, lënia komplet në dispozicion apartamentit me të gjitha instrumentet e përgjimit dhe të ekzekutimit të planit? foli tjetri me zë të ulët, sa që Gjenerali mezi e dëgjoi nga ndërhyrjet e zhurmshme të shtetasve.
- Besojë se ju i dini më mirë se unë rregullat e ,lojës" për<eos> |
<bos>- Unë nuk kam ardhur këtu të ndryshojë pazarin që ke bërë me dikë tjetër, por kam ardhur të kërkojë pjesëmarrjen dhe vullnetin tuaj. Prandaj, unë nuk po të urdhërojë të ekzekutosh pjesën time, por pjesën tuaj, për të cilën jeni 1 ngarkuar;, për të cilën e keni dhënë betimin dhe e keni nënshkruar kontratën! ia kthej Gjenerali me zë të ngritur: pak
- Sido që të ndodhë, ti duhet të veprosh.
- Edhe unë këtë po e them! Pas pjesës suaj të realizimit të planit;, çdo duhet të jetë në aktin e kryer. Mua me mbetët realizimi 1 gjysmëgoditjeve, e kurrsesi realizimi 1 mosgoditjeve tuaja! gjë
- Nuk e kontestoj, por besoi se nuk e ke plotësisht të qartë!
- Pse nuk e kam të qartë? \_ pyeti nevrikosur Gjenerali.
- Pikërisht për këtë kam ardhur sot këtu! Sido që të ndodhë; ti duhet të veprosh, bile duke përdorur edhe artin "goditës" të planit; që në kushte normale nuk do ti shkonte fare natyrës tuaj të profesionit! tha Gjenerali me ton urdhërues .
- Sepse, nëse gjysmë goditjet tuaja janë të lehta, nuk ndërhyj dot! Nuk kam rrugë tjetër! jam krejtësisht konsumuar; me njohin të gjithë! Aty
- Kjo është me rrezik\_ jo vetëm për mua, por edhe për planin në tërësi.
- Lëri pagesat! Nuk bëjë parash! Profesioni im sjell punë
- Të gjitha masat janë marrë! Çdo gjë po rrjedhë me saktësi të plotë! Edhe pagesat janë në aktin përfundimtar!
fitime të mjaftueshme . por këtë e shoh si detyrë patriotike. Megjithatël
- ~Desha të them se puna e pagesave duhej të ishin rregulluar shumë kohë më parë! foli tjetri duke e kthyer vështrimin; sigurisht të errësuar nga syzet e errëta, drejtë tij.
- Çfarë megjithatë? pyeti Gjenerali.
- Atëherë nuk qenka vetëm detyrë patriotike? ia ktheu Gjenerali me një buzëqeshje ironike.
- Nëse pajtohesh, ne do ta bëjmë organizimin e tërheqjes tuaj, dhe atë pa pagesë! ia priti Gjenerali.
- Kuptohet që nuk është vetëm detyrë patriotikel\_ është me rrezik! Si do të tërhiqem nga vendi realizimit të asaj pjese të planit që po e urdhëroni ju, po nuk para? pata
- Pajtohem! Pse jo?
- Mirë pra! Përmes korrierit sot ta dërgoj planin e tërheqjes .
- ia tjetri duke e shtrembëruar kokën në të majtë! priti pak
- Do të thuash se, së pari i do paratë? i hutuar Gjenerali. pyeti
- Po! Dhe ato në devizë bile. sepse paratë e premtuara
- shumës së përcaktuar më parë! qenë
- për lirimin e apartamentit tim ende nuk mi kanë paguar! E di që nuk ti kanë paguar, sepse nuk kanë pasur kompetenca. Unë kam dhe jam kompetent! Vetëm se duhet ta kesh parasysh, se ne nuk dalim jashtë kufirit të
Tekat rreth pagesave të bashkëpunëtorëve me peshë, të
plotësohen sipas kërkesave të tyre. Mos kurse! Paratë në raste të tilla nuk kanë asnjë vlerë!"
- Unë nuk kërkova më shumë, vetëm thash se idua të gjitha; dhe në devizë! u përgjigj tjetri me ton të arsyeshëm.
- Mirë Pasi që dëshironi, pagesën mund ta bëjmë menjëherë, këtu! \_ ia kthej Gjenerali me ton të vendosur. pra!
- Ashtu?! Kjo është mrekulli! tha tjetri duke kthye fytyrën drejt tij.
Pas një vështrimi rreth e qark, sikur ishte duke kërkuar dikë, Gjenerali futi dorën e majtë në xhepin e brendshëm të setrës dhe nxori një zarf të verdhë, të cilin ia lëshojë në dorë!
- Këtu ke paratë! Janë në devizë! tha Gjenerali duke drejtuar gishtin tregues drejtë zarfit që tani ai e shtrëngonte në dorë, sikur kishte frikë se do tia rrëmbente dikush
- Janë të gjitha? tjetri ndërkohë. pyeti
- Numëroi po deshe! ia kthej Gjenerali me qesëndi.
- ~Ezë se të besova! Sa ka brenda në zarf, aq do të realizohet plani në terren! nga ana ime! u përgjigj tjetri duke e mbajt zarfin me të dyja duart. Kaq
- Mendoni për realizimin e dështimit? tjetri. pyeti
- Bukur Fort bukur! Çdo gjë mbetet urdhër pakontestuar nga ana e juaj, sepse në zarf janë të gjitha! Nëse ju dështoni, do të përgatitet një plan shtesë, identik me këtë të tanishmin! foli fare qetë Gjenerali. pra!
- Jo të dështimit, por kundër jush! ia kthej ashpër Gjenerali.
- Ju po me kërcënoni? foli tjetri me një zë të çuditshëm.
- Jo, Vetëm po ju tregojë! ia kthej me të shpejt Gjenerali. aspak!
Ai nuk bëri asnjë lëvizje. Në fytyrën e tij nuk dallohej asnjë shenjë, asnjë ndryshim; kurse që në raste të tilla do të shprehnin gëzimin, frikën apo habinë, nuk shiheshin fare nga xhamet e errëta të syzeve. Kokën e kishte ngritë më lartë dhe kishte pozuar sikur ishte duke shikuar mbi fytyrën e tij, jo plotësisht mbi fytyrën e tij, por më tepër anash. diku tutje prapa tij, në horizont; në një horizont që nuk ekzistonte fare, sepse pas shpinës së tij ishte vetëm muri! sytë pak
Pastaj, me po atë shikim të errët shikoi në brendi të zarfit! Një buzëqeshje e lehtë lëvizi mbi buzë, dhe pastaj e tillë u shpërnda në tërë fytyrën e tij të bëshme! Vetëm shprehja e syve në mbarë qenien e tij, vazhdonte të mbetej pezull, e errët, e pa qartë!
- Me duket se përgjigja e juaj, që me gjithë dëshirë do të
- Me gjithë dëshirë do të jem në krye të detyrës! \_ u dëgjua një zë pëshpërime, që nuk i ngjante aspak zërit të tij!
- jeninë krye të detyrës, është e vonuar! \_ Foli Gjenerali duke e hedhë vështrimin mbi xhamat errëta të syzeve të tij. E vonuar? Pse e vonuar? Tani nuk po ju kuptoj fare!
- foli tjetri i hutuar.
- Sepse tani e tutje nuk jeni nën peshën e dëshirës realizimin e planit, por nën urdhrat e mia të rrepta! Qartë? tha Gjenerali kërcënueshëm. për
- Prapë po me kërcënon? tjetri i hutuar. pyeti
- Nuk po ju kërcënoj aspak! Po ju njoftoj se, deri në përfundimin e plotë të planit ju jeni nën urdhrat e mija! Kaq! Kurse, sa i përket tërheqjes pas realizimit të planit; kontaktoni me shoferin tuaj! Me shoferin e taksisë! E dini ju shumë mirë për cilin e kam fjalën?
- e di! Po,
- ~Në brendi të zarfit e keni të shënuar kodin e marrëveshjes! Tani duhet të mendojmë për vendin e takimit, pas realizimit të planit. tha Gjenerali me ton të zbutur:
- Mendoni se nuk do të ekspozohemi? pyeti Gjenerali me dyshim:
- Skemi se ç'mendojmë! Vend më të përshtatshëm se ky këtu, nuk gjënë! ia kthej tjetri me zë të ngazëllyer.
- Kurrsesi. . është vend me frekuentim të vazhdueshëm. qarkor! \_ i kthej tjetri me të njëjtin ton.
- është natën, megjithatë ka lëvizje të pandërprera! qetë
- Edhe natën? Gjenerali kureshtar: pyeti
- Mirë! Atëherë kur të çoj fjalë kur të urdhëroi! plotësoi pas Gjenerali. pak
- Pse? Gjenerali i hutuar duke ngritë shikimin për ta vërejtur në sy. Pasi nuk pa asgjë brenda pamjes së tij, përveç syzeve të errëta, uli prapë vështrimin mbi tryezë, pranë pijeve të përgjysmuara! pyeti
- Nuk keni asnjë arsye të mendoni se si dhe kur duhet të më çosh fjalë!
- meje!
- Ah, Keni të drejt! Keni plotësisht të drejtë! Kështu po!
le të mbetët!
- Mund të shkoj? tjetri pas një heshtje të shkurtër. pyeti<eos> |
<bos>Fillpas këtyre fjalëve aiungrit. ashtu edhe siç ishte shfaqur në fillim; me hapa të rëndë dhe të rrallë, mori drejt daljes; duke u përzierë në mesin e turmës që vazhdimisht lëvizte në të njëjtin drejtim. Duke ngadalësuar hapat edhe më, sikur ishte duke i akorduar me hapat e ngadalshëm dhe të matur të atyre që e synonin daljen; ktheu kokën drejtë tij dhe vuri buzën në Me nge, gaz.
- Patjetër! Po, po!
Edhe doli në oborrin e gjerë, Gjenerali vazhdoi ta kishte hedh hapat e qetë, derisa ishte duke dalë, nuk i hodhi edhe pasi doli jashtë. Mori nga e majta dhe aty, me hapa jashtëzakonisht të shpejtë u zhduk prapa murit të ndërtesës së një kioske; dhe Mercedes < furishëm u zhduk në drejtim të magjistrales. pasi
1 poshtri, mërmëriti nëpër dhëmb Gjenerali, pamja e veturës së tij u zhduk! As pijet e veta nuk i pagoi. pasi
Që nga kabineti i tij, atje në apartamentin anonim; përmes tubit të dylbisë shikonte në drejtim të garazhit. Kishte kohë që atje kishte lëvizje. Se për çka ishte gjithë ajo rrëmujë nuk e kishte të qartë, por ishte edhe më e pakuptueshme se për ç'arsye njerëzit e tij nuk e kishin njoftuar akoma për këtë Iloj qarkullimi. I shikonte objektet e përgjimit që jepnin e merrnin me njëri tjetrin; dhe në të njëjtën kohë ndër duar mbanin valixhe, dhe.. diçka si Iloj projektori! Nuk e kishte dalluar dot nga distanca se çishte!
Krahas këqyrjeve të jashtme të objekteve në përgjim, kishte sofistikuar vëzhgimin e brendshëm; dhe me padurim e shikoi auditorin; se mos kishte ndonjë defekt, por çdo shkonte për bukuri. Nuk kishte asgjë të dyshimtë. Herë pas here vinin disa sinjale të çrregullta, gjë që e vërtetonin se mikrofoni ndodhej atje diku dhe ishte aktiv. Por ku? Ishte vërtetë në dhomë; apo në garazh? Ende pa e përfunduar mirë mendimin, nga auditori erdhi një sinjal i qartë. Ishte gjë
zë burri që fliste në një gjuhë të pakuptimtë. Fjalët ishin të turbullta, të largëta dhe valë-valë! Pastaj zëri u dëgjua më i afërt; por i pasuar nga disa krisma. Pas një qetësie relativisht të shkurtër, nga auditori erdhi një zë i mbytur! Ishte ndezje e motorit të veturës. Me të shpejt doli në dritare. Nuk ishte gabuar: Nga dera e garazhit u pa të lëvizte ngadalë vetura e tyre e tipit BMW. Pastaj të gjitha gjërat që i mbanin në duar i futën në gepek'5 , dhe njëri pas tjetrit zunë vend në veturë. Këto lëvizje i pa, bile pa shumë më bukur se që kishte menduar ndonjëherë! I fundit si gjithmonë; e mbylli derën e garazhit; zuri vend në ndenjësen e tij 1 përgjuari tretë. Vetura lëvizi së prapthi. dhe për një çast, si në ju bë se pa Piratin të dilte nga errësira dhe me hapa e tij të qetë, kërrusur; ti afrohej veturës nga ana e pasme drejtë krahut të majtël pasi vegime\_ pak
Ndërkohë vetura doli në rrugën kryesore duke marrë drejtimin e magjistrales.
Një mornica të ftohta ia përshkuan tërë trupin! palë
Kishte kohë që rrjedha e gjërave kishte marrë të mbarën dhe shkonte drejt triumfit të planit. Disa herë kishte menduar se cili që ideatori i parë që kishte pasur idenë e këtij plani të mrekullueshëm. Ah, sa do të kishte dashur ta uronte, tia fort; tia puthte dhe ti thurte lëvdata. Të ishte kryeqendrori ideatori planit, apo njëri nga këshilltarët e tij, ose dikush tjetër që nuk bënte pjesë fare në grupin e përpiluesve të planeve; por që ndër të e kishte hedhë idenë, apo parët
15 Gepek (gjerm: Gepäck) bagazh, vend në veturë ku vihen teshat dhe 'gjësende të tjera.
ndoshta një ide të mrekullueshme mund ta ketë hedhur ashtu me tubin e dylbisë ndër duar kishte filluar ti sistemonte përshtypjet e tij se plani ishte gjenial, i shkëlqyer; sepse që tani e vërente se të përgjuarit kishin filluar të rrëshqisnin drejt tij. Pritej vetëm grupimi i tyre. Intuita e tij e precizuar; që është e pagabuar në raste të tilla; i behej se e siguronte se në ndërgjegjen e të përgjuarve, nuk ishte mbjellë asnjëra nga farërat e dyshimit, edhe pse që të gjitha ato farëra në mënyrë të tërthortë, por në mënyrën më demokratike e të civilizuar; në formë sinjalesh paralajmëruese! Dhe paralajmërimet nuk kishin ndodhur vetëm njëherë, por shumë herë, dhe gjithmonë duke i përshtatur me direktivat e planit! Falë mjeteve njerëzore; shumë njerëzore, sinjalet ju kishin arritur me kohë, të qarta, të sigurta dhe të vendosura! Është tjetër që objektet e përgjimit që në fillim i shpallën, dhe vazhdojnë ti shpallin sinjalet tona si fjalë boshe që qarkullonin sa të njëri e sa të tjetri mërgimtar; se gjoja dikush po i përgjonte; se gjoja dikush do të vritet, se ndoshta dikush do të jepte llogari për bashkëpunim me shërbimin sekret. dhe pas të gjitha këtyre sinjaleve; të përgjuarit, shumë shpejt do të gjenden të ngatërruar në fijet fshehta, brenda rrjetit të planit. Siç duket; të përgjuarit jo që nuk e dinë, por që nuk duan ta dinë, se vetëm sa kanë nisur ta ngacmojnë pjesën më të ndjeshme të planit, atë që me padurim pritej nga ana jonë; pra; grupimin! kaq këtyre gjë
Pasi e vendosi tubin e dylbisë në trekëmbëshin e vet, filloi të vishej shpejt e shpejt, sepse siç dukej, realizimi i planit
do të përshpejtohej. I bëhej se çdo cak i synuar prej tij, deri tani, e kishte arritur me një frymë! Ndoshta vet caqet ju kishin afruar; ja si ky tani!
Sinjali paralajmërues nga toki-uoki erdhi beftë. Nga kureshtja, jo vetëm që e kthej vështrimin andej, por ashtu siç ishte; me padurim e mori radiolidhjen në dorë. Zëri, në fillim i erdhi i panjohur; por ai zë tha emrin e koduar; sikur u qetësua: pasi
- kërkoj koordinim veprimesh; si me dëgjoni? Marrje!
- Jam Pirati, jam Pirati, ju dëgjoi shumë mirë! Pres urdhër për koordinim veprimesh, marrje!
- Jam Studenti, jam Studenti! Si me dëgjon Marrje!
- deri në një njoftim të radhës! Pritni në vendin e caktuar deri në një njoftim të radhës! Fund!
Me një buzëqeshje të varur në buzë, Gjenerali veshi pallton, dhe pasi e futi në xhepin e brendshëm të palltos toki-uokin; mori radiolidhjen e veturës nga sirtari numër dy dhe doli.
Errësira kishte kohë që kishte rënë. Dritat e neonit 1 shndrisnin trotuaret, që kishin krejt. Përbri tij, me alarm të thekshëm kaloi një veturë e policisë: Pak autoambulancën, sikurse edhe veturat e policisë e alarmuar; shpejtonte në të njëjtin drejtim. Për një copë herë, mendja i shkoi të Pirati dhe të objektet e përgjimit. Pirati e ekzekutuar planin, mendoi me vete, dhe sa nuk e theu rrugën për të marrë kah tjetër, për të ikur nga ai vend krimi, tani më i rrezikuar. ngrirë paska gati
Vetëm se veturat alarmuara nuk kishin ndaluar aty ku ishte dashur të ekzekutohet pjesa përfundimtare e planit. Alarmi 1 tyre dëgjohej akoma; por tani diku i venitur. pasi larg,
Duket sikur ka ndodhur diçka e pakëndshme! tha Pirati me zë pëshpërime, derisa ishte duke e mbyllur derën
Gjenerali nuk i tha asgjë Piratit. Nuk deshi ta shqetësonte me tepër, por ai foli vet:
barakës.<eos> |
<bos>- Ashtu mu bë edhe mua.. bile në fillim mendove se ti e ke realizuar planin.
- Në çdrejtim shkuan? pas Gjenerali. pyeti pak
- Eh, vërtetë kjo do të ishte e mirë! në këtë rast ishte gjë e pamundur! punë Por,
- Kush? Veturat e alarmuara?
- Jo veturat e alarmuara, por objektet tona të përgjimit!
- Ah, të përgjuarit! Nuk e di. nuk i përcolla dot! Pse, as ti nuk je i njoftuar se ku kanë shkuar ata?
- Jo! Tani për tani as unë nuk jam njoftuar!
- Ndoshta! ia ktheu Gjenerali me gjysmë zëri, duke e marrë shishen e rakisë nga Pirati, dhe vazhdoi: Sido që të jetë, ata nga shtëpia dolën dhe herët a vonë këtu do të kthehen prapë! Qenka raki e mrekullueshme! Ku e more?
- Ndoshta është i njoftuar Studenti! Merre një gllënjkë shlivovicë; është raki shtëpiake! tha pas Pirati. pak
- E kam dhuratë nga nëna ime! Dy herë e zier!
- Epo, të thashë unë! dhe si hije, u lëvizjet e tij duke kthyer shishen të panë goja.
- Vërtetë shumë e mirë qenka! tha Gjenerali duke ia kthyer shishen, e kishte ngritë edhe një gllënjkë tjetër: pasi
Në barakë ishte errësirë. Dritat e neonit që vezullonin në trotuare, të thyera dhe me shkëlqim të humbur depërtonin derinë brendinë ebarakës. Pirati zuri vendnë këndin e majtë, prapa derës së mbyllur; kurse Gjenerali u ulë përballë tij në një stol të ngushtë druri. Herë pas here shndriste thekshëm gaca e cigares kur e thithte Pirati.
Në barakë ishte ngrohët. Zhurma e lehtë, monotone dhe
pandërprerë e ventilatorit për ngrohje, sikur i kishte vënë në gjumë. Secili ishte tretur në mendimet e veta pa fol asnjë fjalë.
Hë, si e ndjen vetën? Dukesh i mërzitur? Pi raki! foli befas Pirati.
Gjenerali nuk e qartësonte dot se si të vepronte tutje. Të priste aty kthimin e të përgjuarve, apo të kthehej në apartamentin anonim, dhe nga aty; përmes auditorit të përgjonte arritjen e tyre.
Edhe pse zëri 1 Piratit ishte jashtëzakonisht ulët, Gjeneralin e trembi, sepse i erdhi si zë huaj, me kumbim të frikshëm, sikur të kishte depërtuar nga jashtë barake.
- Nuk ke pse shqetësohesh! Nuk kanë nga tia mbajnë! Këtu do të kthehen! Ne do të qëndrojmë këtu deri sa të vijnë! Ti ndoshta e ke për herë të të qëndrosh gjatë në pusi, prandaj mërzitësh, kurse unë, jam mësuar me të Kjo me jep forcë me motivon! Pi edhe ti! parë pusi
- jo! Në raste të tilla duhet të jem 1 kthjellët, 1 përqendruar të përfundimi i planit! Disi me behet se është zgjatur tej mase realizimi tij. Me duket se me vite jam 1 pozicionuar rreth këtij qarku; dhe nuk po bëjë dot gjë! Sa herë që po mendoi se më në fund i futa në shënjestër; 1 mbërtheva në grackë, disi po rrëshqasin nga dora dhe po marrin kahe të paparashikuara; duke u zhdukur si hije në drejtime të panjohura. ja, siç u zhduken sonte! Jo,
- Po vërtetë, kjo është hera e parë që ndodhem para një të angësht; por rakia nuk me motivon, përkundrazi; mund të jetë shkaktare e mosrealizimit të planit! ia ktheu prite
me zë të ulët Gjenerali.
- Këtë as që e vë në dyshim miku im! Pak a shumë jam i njoftuar me bëmat tuaja të paplanifikuara!
- Sikur mos të ishte grupimi që po kërkohet; pjesërisht planin do ta kisha realizuar dhjetë herë deri tani! tha Pirati me zë të ngritur: pak
- Ashtu? Mua nuk me duket që kam bërë diç të madhe të paplanifikuar siç me akuzoni! foli me zë përulës Pirati.
- Mos të keqkuptohemi! Unë nuk ju akuzoj, përkundrazi; do të përpiqem tju shpallë hero pas realizimit të këtij plani!
- Nuk e thash që po me akuzon ti personalisht, por shteti për të cilin jeni duke punuar!
- Po! Jemi duke punuar; por\_ mendjen e kam të shlyerja e borxheve ndaj shtetit në njërën anë dhe të përfitimet që me zemër po ta falë ty! tha Pirati, dhe ia plasi gazit.
- Jemi duke punuar! e plotësoi Gjenerali.
1 mbyllur në një barakë punëtorësh, në mes të zhurmës së ventilatorit dhe gjysmerrësirës , Gjenerali ishte i shtrënguar të dëgjonte Piratin gjysmë të dehur; apo të dehur xurxull, se si gajasej pa asnjë shkak. Në këto rrethana; ndjeu një Iloj frike që ia përshkoi tërë trupin:. Tani nuk e përcaktonte dot se kur vërtetë kishte filluar ta pickonte ndjenja tinëzare e frikës. Ishte frikë e marrë këtu, në mes të gjysmerrësirës së barakës, pranë Piratit të dehur; apo e bartur nga koha kur e kishte marrë lajm-urdhrin për të filluar realizimin e planit. Sido që të jetë, në këto rrethana nuk ishte i gatshëm të përballej edhe me ndonjë të papritur tjetër; e veçmas
për shkakun e dehjes, dhe qeshjeve të harlisura të Piratit. Tamam në kohën kur po bëhej tia tërhiqte vërejtjen; në derë u dëgjua një e trokitur. Në fillim e trokitura i erdhi e beftë, e largët dhe si e venitur; por pas u përsërit. Vetëm pas përsëritjes arriti të kuptonte se e trokitura ishte e koduar! gati pak
- Hape derën! Është dikush nga tanët! ~ foli me pëshpërimë Gjenerali, sa as zërin e vet nuk e njohu.
Tamam kur Pirati po bëhej ta hapte derën; dikush nga jashtë e shtyu me forcë! Me një kërcëllimë të lehtë, dera u hap. Në dritëhijet e zymta pranë pragut të derës u shfaq siluetë burri, me fytyrë të errët, të shterur nga errësira; që ngjitë edhe më fort pas stolit të drunjtë, ku kishte qëndruar sa u fsheh edhe më pas derës duke nxjerrë revolen nga brezi. Silueta lëvizi edhe një hap para, pastaj me zë të dridhur foli: gati një
Ndërkohë Pirati i kishte ndërpre të qeshurat!
- Shokë..
- Futu shpejtë brenda! foli me zë pëshpërime Gjenerali.
Pasi shikoi edhe njëherë prapa; majtas e djathtas; partizani u gjend në brendi të barakës duke e mbyllë lehtë derën e llamarinës .
- Me falni, por erdha pa paralajmëruar dhe me ngutë! me njoftuan se të përgjuarit janë tubuar në një lokal banimi.. Sapo
- Jo, jo! Vendin nuk e di\_ e ke të shënuar në letër oh, me fal se u ngatërrova! Kam një letër urgjent për ju! tha
- Ku? Këtu afër? = me padurim Gjenerali. pyeti
Partizani duke kërkuar letrën sa në njërin e sa në xhepin tjetër të palltos.
Pas pak, në errësirën përbrenda barakës, Gjenerali përpiqej ta lexonte letrën. Në fillim u përpoq përmes një fije shkrepëse; por pastaj Pirati ia zgjati një llambë xhepi. I kërrusur sipëri tryezës, me shpinë nga dritarja, Gjenerali u vU të lexonte letrën; që akoma nuk e kishte të se nga kush i vinte. qartë
Tepër urgjent! Mbrëmje; 16.01/82 SB/6710 = $ Njoftim<eos> |
<bos>Shkëlqesi e nderuar; marr guximin tju trazoj në këtë kohë të vonë, por duke ju përmbajtur udhëzimeve tuaja të vyera; ju njoftoj se sonte diku rreth orës 18.00, në adresën Nordwestring 30 në Bernhausen Stutgard, nën udhëheqjen e objekteve të përgjimit, janë tubuar gjithsejtë 21 persona të ftuar, në mesin e tyre edhe shtetas gjermanë! Qëllimi tubimit, siç arrita të informohem; është shikimi disa filmave; me temë patriotike; kulturore dhe nacionaliste nga Kinostudio Shqipëria e re. (I kërkoi të falur shkëlqesisë tuaj arsyen e thjeshtë, sepse jam shtrënguar që në mesin e armiqve të përbetuar të shtetit, të numërohem tju brohoras atyre filmave me përmbajtje armiqësorel) për
Junjoftojseorganizimikaqenëspontan;ipaparalajmëruar
Në mesin e të ftuarve ndodhët edhe bashkëpunëtori i tyre më i ngushtë i ardhur nga shteti fqinjë
## më parë!
Edhe njëherë ju kërkojë ndjesë për të njëjtën arsye; sepse jam i shtrënguar të jem i pranishëm deri në përfundimin e shfaqjes së këtyre filmave.
## Mbesë nën urdhrat tuaja, SB
Gjenerali u ngrit furishëm në këmbë. Lëvizjet e tij në mugëtirë u dukën të ngadalshme, disi të vonuara! Partizani bëri një prapa. Kurse Pirati i ndoqi lëvizjet e Gjeneralit duke u në këmbë fill pas tij. hap ngritë
- A e din ti ku i bie kjo adresë? \_ u dëgjua zëri i Gjeneralit. Nuk ishte e qartë se cilit ia kishte drejtuar pyetjen.
- Cila adresë? Partizani. pyeti
- nuk e di! u përgjigj Pirati. Jo,
- Nordwestring: Bernhausen! u përgjigj Gjenerali
- Nuk të pyeta ty, po Partizanin! vazhdoi Gjenerali me ton më të ashpër. pak
- Shumë mirë! Atëherë edhe ti duhet të vish me ne!
- Po! E di ku bie Bernhausen:. Është lagje periferike e Stutgardit.
- Ku? Partizani kureshtar: pyeti
- Si urdhëro! tha partizani me zërin e tij të tulatur. Ndërkohë u ngrit edhe ai në këmbë.
- Në Bernhausen ia kthej Gjenerali me inat. pra!
- Prit, se harrova! tha Gjenerali, duke ia zgjatur Partizanit radiolidhjen e veturës që deri atëherë as që e kishte vërejt se e kishte me vete! vendose në veturë! gati
Me radiolidhjen në dorë, Partizani hapi derën e barakës. Pasi nxori vetëm kokën duke e vërvitur shikimin sa majtas e djathtas; për siguri të shtuar; doli me të lehtë për të mos bërë zhurmë! hapa
Ndërkohë, Pirati ngriti shishen e rakisë! Pasi piu, ia vuri kapakun shishes, dhe duke u lëkundur lehtë u nis pas Gjeneralit!
Veturën e ngiste Partizani; thjeshtë sepse ishte njohësi i mirë i terrenit. Të paktën kështu mendonte Gjenerali. Gjatë ngasjes bëhej se ai kishte një dozë të tepruar frike, por ishte natë e kjo nuk shquhej dot.
I strukur në ndenjësen e pasme të veturës, ngrohur; dhe në zhurmën monotone të motorit të veturës që depërtonte në kabinë, Gjenerali lirshëm filloi të mendonte për kohën e shkuar. Pa dashur ju kujtua dita kur e kishte marrë ftesën e për bashkëpunim me Shërbimin sekret. Nga befasia nuk e kishte pranuar fare, duke menduar se ajo ftesë nuk ishte gjë tjetër veçse një kurth i përkryer për ta futur në lojë, prandaj në ditën e caktuar; jo vetëm që nuk ishte paraqitur në zyrat e tyre; por nuk i kishte pritur as në shtëpi. As atëherë, e as sot nuk e kishte marrë vesh se si e kishin diktuar se ku ishte fshehur; dhe befas katër detektivë, e kishin mbërthyer dhunshëm dhe e kishin futur në veturë. Pasi e kishin dërguar në një zyre të mobiluar bukur; (më e kishte marrë se ajo kishte zyra e drejtorit), i kishin thënë të priste parë vonë vesh qenë
derisa të vinte një personalitet njohur. Kur kishte arritur ai personalitet, sa nuk kishte klithë nga habia! Ishte njëri nga miqtë më të ngushtë të babait të tij, për të cilin; shumë vite më kishte kryer disa shërbime të vogla përgjimi. Drejtori nuk ia kishte kujtuar të kaluar, por me zërin e tij të ulët; përplot me fjalë të zgjedhura, kishte filluar të fliste për të tanishmen e veçmas për ardhmërinë, të cilën e kishte përpara, të bujshme dhe të sigurt; nëse do të pranonte të ishte njëri nga pjesëtarët e shërbimit sekret. parë
Duke marrë parasysh nevojën e madhe për zbulues të rinj që ka sot Shërbimi sekret në njërën anë dhe, aftësitë tuaja si zbulues anësor; zellin tuaj të veçantë, e posaçërisht besnikërinë që keni treguar ndaj shtetit në anën tjetër; marr guximin t ju emëroi me titullin e detektivit speciall\_
Me drejtorin merrej kollaj. Që në takimin e parë, e kishte pikasur se ç'personalitet ishte. Ndikimi tij organik, 1 drejtpërdrejt a 1 tërthortë, kishte ndikuar në krijimin personalitetit të tij të ri, krejtësisht të tjetërsuar! ndodheshin një kllapë detektivesh stazhier, të cilët ashtu siç kishin ardhur nga akademitë, ashtu edhe kishin ngelur;, të pagdhendur dhe injorant! Kishin një urrejtje të heshtur; të përzier me xhelozi të përmbajtur kundër tij . Këtë e kishte ndjerë, por edhe ata e kishin vërtetuar vet, sepse disa herë e kishin shfaqur hapur urrejtjen e tyre; duke u ankuar kundër tij të drejtori! vesh Aty,
Vetura e la autostradën dhe u fut në unazën periferike të qytetit të madh. Dritat e neonit vezullonin mbi borën
që kishte vazhduar të binte. Rrallë tek-tuk shihej ndonjë kalimtar i rastit.
- Arritëm në Bernhausen! Këtu afër banon një njohuri im! foli befas Partizani, derisa ishte duke ia ngadalësuar shpejtësinë veturës; dhe njëherësh duke ia ndërpre mendimet Gjeneralit.
- Lere të njohurin! ia kthej Pirati, dhe vazhdoi me të njëjtin ton: Gjeje adresën Nordwestring 30, atë bëj ti!
- Nuk me vjen aspak turp të them se nuk e di se ku bije ajo rrugë, apo çdreqin është! tha Partizani duke kruar kryet menduar. Pastaj dha shenjë për ta ndaluar veturën në trotuar; fare pranë një kalimtari të rastit.
- Pedero jedno! Zashto pitas za broju!l7 foli me zë të ulët, por kërcënues Gjenerali.
- Entschuldigung Herr; wissen Sie wo liegt Nordwestring Dreizig?l6 Pyeti Partizani e kishte ndaluar veturën fare pranë një kalimtari të rastit. pasi
Partizani as që i dëgjoi kërcënimet e tij. Ishte përqendruar 1 tëri në sqarimet që i thoshte i panjohuri.
- dort bei Ampel gerade tha shpejt e shpejt panjohuri kërrusur pranë xhamit; duke treguar me dorë drejtimin që duhej marrë. Dhe ashtu, pa i përshëndetur vazhdoi rrugën e tij! aus!I8
16 Gjermanisht Me falni zotëri, a e dini ju se ku i bie Nordwestring tridhjetë?
18 Gjermanisht: jo që këtej, duhet të kthehesh në anën e kundërt dhe të marrësh në të djathtë, tutje të semaforët, pastaj drejtë! larg
17 Serbisht Pederast, pyesni për numër? pse
Të ftohtë janë gjermanët\_ ja kështu si kjo natë dimri janë të ftohët! Duhet të kthehem prapa dhe të marr nga e djathta! Kështu tha! fliste Partizani, deri sa ishte duke e veturën mbi trotuar. kthyer
- rrugicë që porsa e kaluan.<eos> |
<bos>Pasi mori nga e djathta, befas u gjend në një kryqëzim të ri. Për disa çaste, vetura eci e patrazuar nga duart e Partizanit. Nuk e kishte përcaktuar ende se çfarë drejtimi duhej marrë, prandaj e la të lirë të rrëshqiste jo vetëm vetura; për edhe mendimet e tij të ngatërruara. U përpoq të lexonte një mbishkrim rruge, por qe e pamundur; sepse tabela nuk ishte e ndriçuar mjaft, dhe vetura e tejkaloi shumë shpejt. Prandaj, vazhdoi të ecte me shpejtësi mesatare në një rrugë pa cak. Le të dalë ku të dalë, po vazhdoi tutje, dhe ndoshta në fundin e rrugës e gjejë vendin se ku ndodhëm; mendoi në fund duke u përqendruar me shikim të mbërthyer në rrugë. Ja kjo qenka!
- Cila është? Partizani duke shikuar me vrull sa në të djathtë, në të majtë. pyeti
- E kaluam tani! Gjeje një vend për ta kthyer veturën! Foli me ton urdhërues Pirati.
- Ja atë po bej! Pse nxehësh kot? ia kthej Partizani nervoz.
- Nuk po nxehëm aspak. Vetëm të thash ta gjesh një shesh sa ta kthye veturën në anën tjetër! Kaq! - ia kthej Pirati duke ngritur shishen. për
Partizani nuk foli. Në rrugën e nga e djathta e ktheu veturën. Ishte një rrugicë e ngushtë e dorës së dytë, me një trotuar të vetëm nga ana e majtë. Partizani e ngiste ngadalë parë
veturën, duke shikuar se mos shihte ndonjë mbishkrim rruge.
- Ja kjo qenka! Të thash edhe më Merr kthesën nga djathta! Foli me gëzim të përmbajtur Pirati. parë!
Në fundin e rrugicës u ndeshën me një kryqëzim; që nuk vazhdonte drejt, por vetëm majtas ose djathtas. Vetura u afrua fare pranë.
Partizani dha shenjë për kthim në krahun e djathtë, në momentet e fundit, gjysma e veturës ishte futë në kthesë, frenoi vrullshëm duke mërmëritur: pasi pasi
- Qenka rrugë me një kahe! Si nuk e pash më parë?
- Herën tjetër freno më ngadalë! Shyqyr që nuk grykën e shishes në goje se do të më thyheshin dhëmbët! tha Pirati me inat. pata
- Shyqyr pra!
- Prandaj po e pi me shishe. drejtoje veturën e mos ha m se për ndryshe ti thyej -
- E ç'farë me thyen; ë? e ndërpreu Partizani 1 nevrikosur:
- Dhëmbët ti thyej! Me thuaj të lutem se a kam ardhur këtu ti qëroi hesapet me këtë m., apo me dikë tjetër? Pirati Gjeneralin në kulmin e zemërimit. pyeti
- Mbaje gojën sa nuk ti hodha trutë në erë, çetnik i ndyrë! Unë kam vrarë me dhjetëra njerëz e jo s'po të vra.
- 1 ke vrarë kur ke vrarë shoku komunist pastër. kurse sot nuk e vret askënd! \_ ia ktheu Pirati me zë të qetë, ndërkohë, në tëmthin e djathtë ia kishte vënë tytën e revoles! pasi
Tani nuk e përcaktonte dot se në ç'kohë kishte filluar ta zinte frika. Në fillim, para se të kishte filluar të frikësohej, e kishte ndjerë metalin e ftohtë në tëmth. Kishte tepër i ftohët, shumë më ftohtë se çe kishte menduar ndonjëherë. Në të vërtetë, as që kishte menduar ndonjëherë, bile as që ishte dashur të mendonte ndonjëherë se sa e ftohtë do të ishte tyta e revoles në tëmth! Pastaj, e kishte ndjerë si një shembje në mes të kraharorit, dhe fill pas, kishte përjetuar ngrohje trupi, djersë të nxehta; dridhje gjymtyrësh dhe vrushkuj uji të ngrohët në mes të këmbëve! Të gjitha këto i kishte ndjerë aq rrëmbyeshëm; aq shpejt sa që nuk i kishte premtuar koha të bënte as përpjekjen më të bile as gishtin e vogël nuk e kishte lëvizë nga për të kundërshtuar; por; fytyrëzbehur e kishte ngarë veturën; ashtu me këmbë të prera. që i dridheshin nga frika! O Zot i madh! Shyqyr që është natë e nuk e vëren askush fytyrën time as pantallonat e mi të pshurrur\_ qenë vogël, vendi
Ecte; apo nuk ecte koha; ende nuk e kishte përcaktuar!. por; nuk e përcaktonte dot as tani se në çpozitë ishte; por mbi të gjitha ju kujtua se instinkti, as kësaj radhe nuk e kishte gënjyer! E kishte ngarë veturën prapa aq sigurt, sikur vërtetë nuk i kishte ndodhur asgjë! Pastaj, e kishte vazhduar rrugën që në të vërtetë ishte dashur ta merrte që nga fillimi! Por; një gjë nuk e kishte përcaktuar dot: E kishte dëgjuar; apo e kishte ëndërruar një zë burri, duke e urdhëruar dike të largonte revolen nga tëmtha e dikujt; pastaj kishin vazhduar urdhrat për parkimin e një veture diku\_ dhe kurrsesi nuk 1 kujtohej në ishin të gjitha këto përjetësi, apo ëndërr! Pasi erdhi në vete, dëgjoj Piratin duke thënë:
Jemi shumë afër; ja numri njëzeteshtatë! Zëri i erdhi si nga një botë tjetër.
Si urdhëro! tha Partizani i ardhur plotësisht në vete dhe, njëherësh duke i lëvizë me nxitim duart mbi timon.
Edhe më mirë që nuk e parkove atje ku të thash më parë; shoku Partizan! Parkoje këtu! dëgjoi nga prapa zërin e Gjeneralit.
Pasi e fiku motorin e veturës, derisa ishin duke i rënë dridhjet e frikës, për tu siguruar se vërtetë nuk kishte parë ëndërr, vuri dorën mbi pantallona; aty ku tani ndjente lagie, disi të ftohur! Vërtetë pantallonat ishin të lagur; shumë të lagur! Qenkam pshurrur; mendoi trishtueshëm! Ndoshta në gjumë! Ëndërr e mallkuar, tha pas pak!
Ju mos dilni nga vetura! Unë po e bëjë një kontroll të sigurisë së shtuar; pastaj ju njoftoj! - ju drejtua Gjenerali të pranishmëve me zë të ulët, por urdhërues njëherësh!
Pirati hapi xhamin e veturës, sa për ta hedhë bishtin cigares jashtë, kurse Gjenerali, 1 kthej mëngët xhaketës ngjyrë hiri të mbyllët; merrej me një plis po ashtu me ngjyrë të mbyllët; me një xhufkë në maje, të cilin e rrasi në kokë duke i mbuluar veshët. vetëm mbetën jashtë si dy thëngjij të fikur. pasi sytë
Si urdhëro! - ia kthej Pirati, duke e mbyllur xhamin; me shikimin e mbërthyer nga Partizani.
Për ti ikë atij vështrimi të tmerrshëm; Partizani bëri lëvizje sporadike, sikur mbështetej më mirë pas ndenjëses, duke vënë dorën e majtë para gojës, sikur ulej më mirë mbi ulëse dhe në fund u kollit lehtë! Kjo e kollitur sikur i përligji lëvizjet që pasuan; të cilat s'qenë gjë tjetër veçse mbajtje e
dhunshme e ujit të hollë, që i vinte për tu derdhur në mes të këmbëve! E gjithë kjo i vinte ndoshta nga frika e të qenit vetëm për vetëm me Piratin!
Gjenerali e mbylli derën e veturës, dhe u zhduk në trotuarin e ngrirë!
Pi raki\_ pi edhe ti, se përndryshe do të çmendesh nga frika! dhe pa kursyer; ia lëshoi në dorë shishen!<eos> |
<bos>Iku, tha me vete Partizani duke shikuar siluetën e tij, që dalëngadalë zhdukej në mjegullën që kishte filluar të binte. në të vërtetë në mjegullën që kishte filluar të dendësohej, sepse që kurë e kishte parkuar veturën, mjegulla kishte aty! Po unë? Pyeti pas vetën! Çdobi do të kem nëse vazhdoj të rri me Piratin e dehur! Çdobi to të kem nëse rri pranë tij, duke e ndjerë erën e rëndë të rakisë që kundërmon nga goja, të përzier me erën e urinës së tij? Po çduhej bërë, hë? Të largohem që këtej, dhe tani menjëherë, sa pa ardhur ai! Unë jam i tepërt këtu! Kjo nuk me takon mua, nuk është detyrë e imja, dhe me bisht të shikoi nga Pirati, i cili sa e hoqi e shishes nga goja! qenë pak syrit grykën
Duket se paskan rënë nervat! Qenka zbutur; mendoi duke e futë grykën e shishes së rakisë në gojë.
Të ftohtit ju përplas lehtas në fytyrën gjysmë të mbështjellë me shall. Hapat i hidhte të ngadaltë, me një kujdes të shtuar, sepse trotuari ishte i ngrirë, bile vende-vende kishte 1 parrahur dhe i mbushur me borë të ngrirë. ngelë
Të ftohtit sikur ju shndërrua në akull shpirti. Trotuari vetëm dhe ngushtë, me vetura të parkuar njëra tjetrës, ashtu boshatisur siç ishte nga kalimtaret e rastit; ju bë se ia boshatisi edhe më tepër shpirtin; edhe ashtu të zbrazur nga çdo ndjenjë. Muret e ulëta të rrethojave, dyert e mbyllura të ndërtesave, dritaret me të lëshuara, ju dukën të shkreta, të pa trajtë, që prapa tyre fshiheshin sy kureshtar; vesh tinëzarë që i kapnin lëvizjet e tij të ngathëta, përgjatë rrugës së tij drejt caqeve të përgatitura më dhe të hedhura në kërkim të veturës së tipit BMW, portës imagjinare të mbyllur me numrin tridhjetë sipëri, ku në brendi të atij numri, vlonte jeta e shkujdesur; e mbërthyer me shikime kureshtare mbi një ekran mbështetur në mur! pranë perde parë
Sytë e Gjeneralit; vazhdonin ti përpinin numrat në
këndet e mureve të shtëpive, pranë dyerve të mbyllura që reflektonin trishtueshëm në dritëhijet e zbehta të neonit, dhe në të njëjtën kohë, me shikim të mprehtë i përlante veturat, duke kërkuar tipin e caktuar të veturës së planit.
Çdo gjë përreth 1 dukej e varfër dhe jashtëzakonisht pikëlluar: I mjerë ju duk edhe sheshi i vogël dhe i mjegullt nga ana a majtë, me një kabinë telefoni në mes, me tre stola druri pranë, që në çast ju dukën si tabutë të mbushur me kufomat e të përgjuarve; por të ngrirë nga acari. Ndërsa nga kabina vazhdonte të vinte një zë i çjerrë dhe lutës bashkë. 1 çuditshëm; shumë i çuditshëm!. U afrua edhe ca, pa se në brendi të kabinës ndodhej dikush me receptorin pranë veshit duke e mbajtur me dorën e majtë. Nga palltoja ju bë si ishte njëri nga të përgjuarit! Pasi psherëtiu lehtë, hoqi vështrimin që andej. Gjithsesi kishte më mirë që akoma të vazhdonte të mbetej mbyllur pranë skicave të planit; atje në apartamentin anonim; sesa të gjendej në një lagje të humbur të një qyteti plak, pranë një kabine telefoni, nën tonet e pikëlluara të zërit valëvitës të një burri; duke Tek! pasi qenë
Nuk ikujtohej se si; pore shikonte se ju kishte afruar shumë afër numrit të kërkuar; pra numrit tridhjetë. Disi në shpirt e ndjente në rritje e sipër, një lloj nostalgjie për botën e mbyllur të apartamentit anonim: Atje ndodhej bota e bukur;, që të rrëmbente pas kthetrave, bëmave dhe trimërive imagjinare, por që ishte larg realitetit të ftohtë dhe të frikshëm numrit tridhjetë, që tinëzisht, tani sa ishte lidhur me fatin tij. Kurrë më nuk e kishte menduar se në momentet pranë parë
kulmore të realizimit të planit; në shpirt do ti shfaqej një plogështi e tillë tinëzare; që do tia rrënonte njëherësh të trimëritë e shtira. apo mos vallë, edhe unë vuaj nga mungesa e disiplinës që shfaqet të shumë njerëz; kur në momentet e fundi heqin dorë 'përfundimisht nga planet e tyre duke shpallë ato të zorshme, të paarritshme, që nevojitën njerëz të specializuar!. Po unë ç'jam? Pikërisht, unë jam ai njeriu i specializuar që duhet ta realizoi planin në tërësi! 0 Zot, çmë zuri taksirati me këtë plan të mallkuar! gjitha
Edhe pse nuk i pëlqente aspak, ishte i shtrënguar të fillonte nga krijimi i rrathëve qarkorë. Kjo i vinte si njohje terreni në njërën anë, dhe kërkim veturës në anën tjetër. Ishte pamundur realizimi i planit pa zbulimin e vendndodhjes së saj! Për të rrjedhë kërkimi sa më natyrshëm; e la vetën të udhëhiqej nga këmbët. Koka kishte detyrë tjetër, zbulimin e veturës. Këmbët duhet ta dërgojnë kokën deri atje. Ide e mrekullueshme, mendoi dhe u nis përgjatë trotuarit duke përlarë me sy çdo veturë që i delte përpara. Nuk i shpëtonin
Këtë nuk e mendoi nga trimëria por, thjesht nga frika!
Shumë kohë para se çe priste, u ndesh me veturën e kërkuar të planit. Ishte parkuar në një të gjerë, me turinj pranë kangjellave të një rrethoje të ndryshkur hekuri. Vetvetiu i ngadalësoi hapat, derisa ndaloi fare. Shikimin e hodhi sa majtas e djathtas; për ta vërtetuar sigurinë e shtuar. Pastaj, duke e shikuar për herë të dytë, vështrimin e hodhi mbi konstruksionin e saj, sikur ishte duke i thënë: E shikon? Nuk i shpëton dot tim. shumë të gjatë, që të arrin kudo që do të ndodhësh. në park syrit
emër të popullit je dënuar me vdekje; tha veturës dhe ia kthej shpinën.
Fort bukur! tha me vete, duke shikuar rreth e rrotull. Pastaj vështrimin e hodhi mbi muret e shtëpive përqark . Tani 1 nevojitej një numër; dhe ai numër ishte rrafsh tridhjetë! As më shumë e as më pak!
Numri tridhjetë, mendoi Gjenerali pas Edhe pse nuk ishte besëtytë, tani se ç'ju feks edhe një ndjenjë tjetër frike nga numrat tek. Kishte dëgjuar nga plakat se numri që fillon me tre, si trembëdhjetë, njëzetetre, tridhjetë, e kështu me radhe; janë numra që sjellin fatkeqësi! Vetëm tani ju kujtua se atje në apartamentin anonim kishte një numër tek, me një treshe në fund! Kurse këtu, po haste me një treshe në fillim! 0 Zot! Kjo është e tmerrshme! Treshja terse, atje në apartamentin anonim është e imja, fundore, treshe me epilog tra . dhe me kujdes i iku fjalës së tmerrshme që i erdhi në mendje: ,tragjikl. Kurse kjo këtu? Kjo është treshe fillestare; treshe me fillim tragjik e me epilog triumfues! Në anën e cilës treshe ndodhëm unë? Vallë, mos ndodhem në mes dy treshëve; aty ku është gremina? pak!
Ndoshta do të kishte vazhduar edhe më gjatë të mendonte për numrat tek dhe tersllëkun e tyre sikur mos të kishte vërejt numrin tridhjetë mbi një derë të rënd e të mbyllur. Treshja ju duk e ashpër, me cepa të mprehtë si maje shigjetash të kthyera drejt zgavrës së derës, pikërisht andej nga duhej të kalonte; kurse zeroja prapa, si një aleate besnike; përgatitej ti jepte mbështetje për sulm! Për një çast; në tërë trupin ndjeu mpirje. Këmbët, disi ju bllokuan; dhe hapi i mbeti i përgjysmuar. Si asnjëherë më tani me gjithë dëshirë parë,<eos> |
<bos>do ta kishte ftuar sulmin e dhembjes në gju! Ndoshta disi do ta përligjte frikën, që e ndjeu në shpirt. Por; si për inat; dhembja nuk i erdhi, ndërkohë që frika në shpirt ju shtua! Të rrahurat e zemrës ju shpejtuan: Ndjeu një valë të ngrohtë që ju ngjit përpjetë duke ia nxjerrë me zor djersët e vala.
Pas hutimit të parë, sikur e mori vetën:. Me një shikim të shpejt, e përlau rrugën sa majtas e djathtas. Vështrimin e ndali mbi veturën që çaste më parë kishte zbrit prej saj. Pastaj shikimin zhbirues e përqendroi përmbi derën e mbyllur. Me të lehtë, sikur ishte një njeri krejt i zakonshëm, u afrua edhe më afër derës. Zhurma e krijuar pas hapave të tij, sikur e rikthej në pozitën e pakmëparshme; duke ia përvëluar për të dytën herë ballin që i kishte marrë zjarr. hapa sustat e zileve. Me kujdes të shtuar, duke shikuar majtas e djathtas, u afrua fare pranë. Në të djathtë të sustës, ishin të shkruar emrat e atyre që banonin në atë ndërtesë. Me një trimëri, tani më të shtirë filloi ti lexonte emrat njërin pas tjetrit. Ishin emra gjermanë, emra italianë, turq dhe shqiptarë! Këtu u ngatërrua! Për të dytën herë e rilexoi një emër, që i vinte sikur e kishte ndeshur diku brenda faqeve të raporteve të ndryshme Ky duhet të jetë emër i njohur por, tani nuk ka asnjë rëndësi, mendoi derisa ishte duke shikuar rreth e qark, për të qenë brenda suazave të sigurisë së shtuar. apo?.
Pasi u bind se askush nuk e kishte përgjuar; sepse qetësia ishte absolute, dhe në rrugë nuk kishte askund frymë njeriu; vendosi ta shtynte derën. Për çudi; dera ishte e hapur: Sakaq u gjend në korridor: Që andej, vetëm tani dëgjoi të vinte një
zhurmë e përmbajtur. Ishte një Iloj muzike, që si e largët 1 vinte si muzikë ritmike filmi! Duke picërruar veshët, mori drejtimin andej nga vinte muzika. Tani ndodhej fare pranë derës së mbyllur; prej nga vinin tingujt e muzikës dhe dialogë fjalësh. Këtu ndodhën, tha për të dytën herë, duke vazhduar qëndrimin në këmbë pranë derës; pa ju kujtuar se ç'duhej bërë në rrethana të tilla. Po sikur të kalonte dikush këndej pari e të me pyes; hej ti atje ç'kërkon pranë asaj dere? Akoma pa u tmerruar nga ky mendim; në mendje ju feks një mendim tjetër edhe me frikshëm se i pari: Po sikur nga dera e mbyllur të dalë dikush e të me gjejë të kërrusur me veshin mbërthyer pranë derës e të me pyesë: Po ti, çkërkon këtu? Kë përgjon? Hej, çmë gjeti! tha me vete dhe lëvizi nga vendi duke marrë pamje serioze; sikur ishte në pritje e sipër të dikujt! pak
Taniju bë se;që prejse kishte filluar nga puna e përgjimeve; nuk ikishte mbetur gjë tjetër në kujtesë përveç kureshtjes për të ditur se çbëhej prapa një dere të mbyllur; se ç'pëshpëritej tutje në errësirë, se çtundej në një dhomë gjumi me lëshuar dhe në fund analizimi i të dhënave. dhe ashtu, mpirë siç ishte; ju bë se edhe tani nuk bënte gjë tjetër vetëm sillej vërdallë pa e arritur dot atë për të cilën kishte ardhur; sepse nuk e zbulonte dot se çfshihej prapa asaj dere të mallkuar! I njëjti ritëm! I njëjti avaz! Dhe një zë nga brenda sikur e zgjonte nga ai vegim tinëzar duke i thënë: E di ti se ku i ke futur brirët? E di ti se si luhet loja? Mirë! Kurse fundin e lojës e dimë ne! Tani, mbahu dhe paç shëndet! Nuk kthehesh dot prapa! perde
E kishte të se nuk ishte as vendi e as koha të binte qartë
në gjendjen e mendimit të thellë, por nuk shqitej dot. Me vështrimin e mbërthyer mbi vrimën e bravës, nga vazhdonte të reflektohej një dritëhije e përzier me shumë ngjyra sa mezi dalloheshin; i bëhej se përmes teledirigjimit ishte duke një dhomë gjysmë të errët e gjysmë të mjegullt, pa derë e dritare, me mbyllje hermetike, mbushur me fytyra të deformuara njerëzish, të cilët me sy të çakërdisur; shikonin dritëhije lëvizëse në njërin ballë të murit, nga ku ngjiteshin përpjetë disa fije të holla tymi blu. Pas pak, ju bë se ishte duke nuhatur një aromë të panjohur; disi të hidhur; pastaj në gojë ndjente një shije të çuditshme; shumë të çuditshme; që i vinte si përzierje e barotit të djegur dhe avujve të squfurit. dhe ajo shije e keqe ju ngjit në qiellzën e gojës e nuk shqitej dot! Vallë, ishin të këto vetëm mendime çasti, vëzhgim teledirigjimi, apo fenomen psikologjik ëndërrues? Mund të jenë të vërteta këto që i pashë nga jashtë përmes parë gjitha teledirigjimit të koncentruar; apo thjeshtë, me sy hapur ëndërr? Për një copë herë, i ndjekur nga muzika e venitur që depërtonte nga dera e mbyllur; Gjenerali u tret në kujtimet mbi metodën e shumëpërfolur të zbulimeve me teledirigjim. Flitej se me këtë lloj metode kishte filluar të merrej shkenca më e sofistikuar botërore. Tentohej të zbulohej përmes mendimit të thellë, të kombinuar parashikohej se çfarë bënte 1 përgjuari, i cili ndodhej në distancë të largët, të gjendej tradhtari në mesin e radhëve; të parashikohen dhe të dekodohen veprimet e koduara të kundërshtare.. dhe në fund, konkluzionet analitike: pash palës
Një person që jeton në qendër të një fshati. 1 gjinisë
mashkullore. Me veshje civile. Fytyrë të hequr. Flokë të zeza, të rëna. Ka zënë vend në mes të dhomës, i ulur rrafsh. I rrethuar nga shumë burra të tjerë Pa ndërpre thithë duhan. Edhe të tjerët thithin duhan. Vështrimin e mbajnë të përqendruar në ekran. Sytë i kanë të përlotur nga emocionet. Askush nuk flet; përveç aktorëve dhe muzikës së filmit . vazhdon thithja e duhanit; ndërsa dikush 1 fërkon nga tymi i shumtë. dhe ai, gjithsesi dëshiron të dalë jashtë në ajër të pastër! pak pak sytë
zot! Çështë kjo që pashë? Çvegova? Çëndërrova? Derisa shkëputej nga këto vegime; me dyshim vetën: Vallë, kjo metodë e re zbulimi, a nuk është e ngjashme ëndrrave? Apo është njëra nga metodat e fallxhinjve të sotëm ëndërrshpjegues? pyeti
Çduhet bërë? vetën derisa ishte duke e tërhequr derën për të dalë jashtë. Derisa dera kishte filluar të mbyllej prapa krahëve të tij, pa pandehur; nga goja 1 doli një psherëtime e gjatë, që s'qe tjetër veçse shprehje e frikës nga ato që pa e që i përjetoi sa ndodhej në atë korridor të mallkuar. Për zbutjen e gjendjes, e shikoi orën! Pastaj, duke majtas e djathtas mori drejtë veturës, duke lënë prapa muzikën e lehtë të filmit. Si në ëndërr ju bë së dëgjoi të shtëna armësh dhe eksplodime bombash! Ndonjë skenë nga pyeti gjë parë
Ndërkohë, diku u dëgjua një mbyllje e rëndë dere, që aty për aty nuk e përcaktoi dot se nga erdhi. Pasi e përlau edhe njëherë vrimën e bravës që e kishte përballë, mori drejtimin e daljes.<eos> |
<bos>filmi, mendoi dhe aty për aty ju bë se pa vetën me bomba në dorë, duke e hapur derën me rrëmbim për ti hedhë në mesin e njerëzve me sy të përlotur nga emocionet. dhe ju bë se pa njerëz të alarmuar, me sy të kthyer nga dera. ndërkohë u dëgjua një gjëmimi i tmerrshëm i përzier me tym; flakë e britma tmerri.. Ashtu gjysmë i kërrusur ju bë se i shpejtoi hapat sa pa e zënë flaka e barotit! Çqe tmerr? gjithë ky
Atentatet me bomba, ku mund të vriten njerëz të pafajshëm; nuk e përligjin kurrsesi qëllimin tonë; sepse do të shpallen sulme terroriste, duke dërguar mesazhe të gabuara! Prandaj, në raste të tilla ruaje gjakftohtësinë dhe vazhdo përgjimin deri në shkëputjen e të përgjuarve nga grigja!'
- Hë, si qëndron puna? Pirati kureshtar; derisa Gjenerali zuri vend në ndenjësen e pasme të veturës. pyeti
- Ipe ti filmat që janë nga e kaluara e tyre? Pirati me gjuhë të trashur. pyeti
- Informatat janë të sakta! \_ ia ktheu Gjenerali i trimëruar; dhe vazhdoi: Janë duke shikuar filma nga kultura apo e kaluara e tyre.
- Jo nuk i pashë, por kështu shkruan në njoftimin që kohë më parë e solli Partizani. ia ktheu qetë Gjenerali.
- Po! Thash se filmat janë patriotik, dhe kanë përmbajtje nga e kaluara apo kultura e tyre!
- Sikur thatë se filmat kanë përmbajtje nga e kaluara e tyre? pas një heshtje të shkurtër Pirati. pyeti
- Nga kultura e tyre?! Hë! Po ku kanë kulturë ata? Pirati duke ngritë shishen e rakisë. pyeti
- Si çdo popull! Edhe ata kanë kulturën dhe historinë e tyre? ia ktheu Gjenerali duke u afruar më afër tij, sikur
Prapë do të gajaset ky; mendoi i nevrikosur Gjenerali.
donte tia mbushte mendjen akoma pa filluar, se nuk ishte aspak i disponuar të dëgjonte gajaset e tij pa shkak!
- Unë kam dëgjuar se ata nuk kanë kulturë të vetën. ndërhyri Partizani duke ia ndërprerë bisedën Piratit.
- Çuditëm kur flisni për kulturën dhe historinë e.
- Po gjuhën, a e kanë të vetën apo të huazuar nga dikush tjetër? = Gjenerali; pa e përcaktuar se kujt ju drejtua. pyeti
- Jo, jo! e ndërpreu Gjenerali Partizanin dhe vazhdoi me të njëjtin ton: Nuk është ashtu siç thoni ju! Sipas studimeve që kohëve të fundit kam qenë i shtrënguar ti bëjë, në lidhje me kulturën e shqiptarëve; për shkak të profesionit dhe detyrave që me janë ngarkuar; kam arritur në përfundim se shqiptarët janë njëri ndër popujt më të vjetër të Gadishullit Ballkanik . Këtë e vërtetojnë studiuesit më të mirë jugosllavë.
- Nuk e di, por besoj se edhe gjuhën e kanë të përzier me gjuhë të huaja. . si gjuhë fisesh nomade.
Unë nuk jam aspak i njohur me të kaluarën dhe traditat e tyre;, prandaj edhe u befasova kur ju folët për kulturën e tyre! foli Pirati me zë të zbutur e të ngadalshëm; dhe vazhdoi: bile as që dua ta lodhi trurin me kulturën e tyre!
Ja, kështu mendoi Gjenerali. Këtu të dua të zbutur; të qetë, të sinqertë. kurse të egërsuar dhe të rreptë të dua atje; gjatë realizimit të planit! pra!
- Kurse unë kam mendim tjetër! Në moshë, jam shumë më vjetër se ju. Shkollën e kam përfunduar në kohen e Jugosllavisë së vjetër. Atëherë kemi mësuar se shqiptarët nuk janë autokton e as pasardhës të Ilirëve, por të ardhur nga diku; dhe kjo ardhje e tyre ka ndodhur vonë, shumë
vonë! . tha Partizani duke e kthyer kokën prapa, për ta më afër shprehjet mbi fytyrën e Gjeneralit. parë
Do të thuash se ne sllavet qenkemi të ardhur: tha Partizani me zë të dëshpëruar.
Ju flisni se si keni mësuar në shkollat e Jugosllavisë së vjetër mbi të kaluarën e shqiptarëve; dhe që nga ajo kohë nuk jeni aspak në rrjedhën e zbulimeve të reja që kanë ndodhur ndërkohë, ku falë atyre zbulimeve shkencore, historike e arkeologjike; e veçmas vazhdimësisë së emrave të vendeve që nga antikiteti e deri me sot, në trevat e banuara grekët, provohet prezenca ilire dhe vazhdimësia shqiptare. Këtë e provojnë edhe dyndjet sllave që kanë ndodhur gjatë shekujve të gjashtë dhe të shtatë, të cilët deshëm apo nuk deshëm ne sot, lan të shkruara në krisobulat e tyre emrat popujve, apo më mirë të them, emrat e fiseve ilire, që i gjetën kur u vendosën në tokat e rrëmbyera prej tyre!
Aspak nuk dua të them unë! Këtë e thotë historia, edhe pse mua dhe të gjithë sllavëve të jugut do të na pëlqente që paraardhësit tonë të ishin autokton në këto treva! ia ndërpreu fjalën Gjenerali.
Dera e rëndë, me numrin tridhjetë sipëri, u qetë. andej u pa të dilte një burrë. Nga distanca dukej të ishte rreth tridhjetë vjeç. Pasi i zbriti shkallët, u nis drejt tyre. Në kohën më të përshtatshme; pra tamam atëherë kur ishte shumë afër tyre dhe mund ti shikonte brenda për brenda kabinës, mori kthesën drejtë sheshit. Pa e ndryshuar aspak stilin e hapave të tij, u mbyll në kabinën e telefonit. Pas disa hap
Partizani, në vend të përgjigjes teshtiu!
çastesh, edhe pse nuk arritën ta vërenin se çbëri brenda, doli dhe krejtësisht i shkujdesur; u drejtua nga dera e rëndë dhe u tret në brendi të ndërtesës, duke kaluar nën numrin e rrezikshëm;, tridhjetë.
Pas qetësisë që u 1 panjohur i bëri situatës së jashtme; ku në mesin e shumë objekteve statike; kishte zënë vend edhe vetura e tyre, pra pikërisht në këtë kohë, Gjeneralit nuk ju deshtë asnjë sekondë deri në pikën e tanishme! S?ka se si komentohet ndryshe! Të përgjuarit; pa të cilët as që mendohet realizimi i planit;, bile as që do të kishte lindur ndonjëherë ideja e një plani të tillë, pra, ata as që kishin dhënë shenjën më të vogël të ndonjë dyshimi. Ata kishin pasur sjellje të mrekullueshme që 1 shkonin plotësisht për shtat realizimit të plotë, dhe jashtëzakonisht të suksesshëm të planit. Por këto sjellje; edhe pse realizoheshin pa dijen, por vullnetin e tyre; kurrsesi nuk do ti shfajësonin nga përgjegjësja që kishin ata para shtetit; bile përkundrazi, nga në çast, ata thelloheshin në krim të shëmtuar; ja si sonte që janë mbledhur; që janë sistemuar si asnjëherë më duke dhënë dëshmi armiqësinë që kanë kundër shtetit, kundër klasës punëtore, kundër bashkim-vëllazërimit, kundër socializmit. çasti parë
Tutje nga rruga, andej nga më kishte ardhur Gjenerali, para se të dëgjohej ndonjë zhurmë mortori u fare të ndezur që vinin drejt tyre. Fare pranë tyre, vetura porsaardhur; pasi bëri një hark të zgjeruar u afrua pranë derës me numrin tridhjetë. ndaloi. Vetëm tani e vërejti Gjenerali se ishte veturë taksie. Pas tundjeve të lehta të derës, parë pak panë Aty<eos> |
<bos>në prag u shfaq burri i mëparshëm i kabinës; dhe fill pas tij edhe një grua, e cila duke i hedhur hapat me kujdes; dhe vazhdimisht e mbështetur pranë burrit të kabinës, aviteshin pranë veturës së taksisë. Gjenerali i ndërpreu mendimet dhe u shtri në ndenjëse, nga frika se dy kalimtarët e rastit mund ti shohin që të tre në veturë dhe të hedhin farën e dyshimit duke thënë pastaj në hetuesi: në orët e vona të natës së gjashtëmbëdhjetë janarit; në rrugën Nordwestring përballë numrit tridhjetë, derisa ishim duke hyrë në veturën e taksisë; që e kishim porositur enkas për ne, rastësisht kemi parë tre persona të panjohur; duke përgjuar nga vetura e tyre e tipit Audi! Ne,
- Shtrihuni edhe ju! Nuk duhet të na shoh askush! dha urdhër Gjenerali me zë të ulët.
Përveç zhurmës së hapave të ndrojtur; prapa tyre mbetën edhe ca fjalë të shpërndara nga gjuha gjermane, të thëna nga gruaja, pastaj ushtima e motorit të veturës dhe asgjë më tepër.
- Nuk kanë vërejtur tha ilehtësuar Gjenerali, dhe pas një pushimi të shkurtër vazhdoi: Po të na kishin vërejtur do të reagonin të trembur; dhe ne do të ishim të shtrënguar që hë për hë, të pezullonim përgjimin dhe të tërhiqeshim nga realizimi i planit! asgjë!
- Mu bë se nuk ishin nga tanët! tha Pirati, duke zënë vend më mirë në ndenjëse.
Hajde kokë, hajde! mërmëriti me vete Gjenerali, dhe deshi akoma të vazhdonte mendimin e tij të lirshëm; duke analizuar njërën pas tjetrës budallallëqet e Piratit, por ndërkohë, ndërhyri Partizani:
- Si nga tanët?
- Po mendoi, nga të përgjuarit\_ filloi nga sqarimet e gjata siç e kishte zakon Pirati.
- Mos e zgjat më tepër! Nuk ishin nga tanët! urdhëroi rreptë Gjenerali.
Pirati e ndezi një cigare. Fill pas tij e ndezi edhe Partizani; ndërsa Gjenerali vazhdonte ti shikonte pa e pasur mendjen aty.
Qetësia pas tundjeve të pakmëparshme kishte rënë e plotë. Rrallë në mesin e acarit shihej ndonjë fjollë e vetmuar bore, që rrotullohej e përdridhej deri sa zinte vend në asfaltin e ngrirë, mbi kulmin e veturave të parkuara apo brenda kopshteve të shkreta!
Pas vështrimin e tërhoqi nga fytyrat e tyre si hije dhe e hodhi tutje, duke e mbërthyer mu në derën me numrin tridhjetë sipëri, ndërsa në trurin e tij të lodhur vazhdonte vizatimin e skicave të reja planimetrike, për realizimin e planit në kushte të jashtëzakonshme. pak
Tani, duhet veçuar drejtimin që do ta marrin të përgjuarit pas mbarimit të shfaqjes; vazhdoi Gjenerali me mendimet e tij në projektimin e planit. Si do të shfaqen në rrugë të përgjuarit; të tubuar apo ndaras? Sa veta do të jenë së bashku? Do të dilnin në grup, apo veç e veç? Dhe ja, dalja e tyre përafërsisht do të duket kështu: Do të dalin në grupe të vogla. Do të bisedojnë me zë të ulët. (Këtë gjest sa human; aq edhe njerëzor; do tua diktojë ora e vonë e natës, e kurrsesi
Terreni, dukej se nuk kishte të veçantë, të jashtëzakonshme apo të pa sistemuar që nuk do ti plotësonte të gjitha kërkesat e nevojshme për realizimin e planit! asgjë
kultura e tyrel) Pasi do të përshëndeten me njëri-tjetrin; gjithnjë me zë të ulët, do të nisen në grupe të sistemuara; secili drejtë veturës së tij. Të përgjuarit; sipas njoftimeve të fundit, duhet të ndodhen të sistemuar në një grup. Tre persona, njëri prej tyre, ai më i riu, do të jetë shoferi. Duke biseduar; dhe me duar të zëna nga projektorë, kaseta dhe kabllo që i tërheqin zvarrë, do të nisen drejt veturës së tyre të parkuar me turinj drejt kangjellave të ndryshkura! Do të përqendrohen në deponimin e gjërave që mbajnë në duar; të cilat, njërën pas tjetrës do ti vendosin në brendi të Shoferi do të merret me sistemimin e tyre, kurse dy kokat do të qëndrojnë në këmbë pranë tij! Shkujdesja e tyre do të jetë e jashtëzakonshme, maksimale, prandaj edhe nuk do të nxitohen fare. Veturat e grupeve të tjera; të personave jashtë planit tonë, do të defilojnë njëra pas tjetrës në rrugë. Do të gjëmojnë lehtë motorët, dhe njëra pas tjetrës, do të tretën përgjatë rrugës! Të përgjuarit do të mbesin të fundit. Tani vjen radha jonë! Urdhërohet Pirati, gjysmë gërmuqur të dalë nga vetura. Pastaj; të ngritët plotësisht në këmbë, duke u hequr si kalimtar rasti. Të marshojë në drejtim të tyre, mes për mes trotuarit. Ah, se harrova! Para se të niset; kokën ta mbulojë mirë me kapelën e tij me xhufkë. Fytyrën ta mbuloi dukshëm me shall. Në vendin e caktuar; aty ku duhet të ndodh realizimi i planit, të arrijë në kohën e barabartë, kur objektet tona të përgjimit të ndodhën të tubuar pranë gepekut të hapur të veturës. Në befasi të nxjerrë revolen dhe pa paralajmërim të qëllojë. . apo ndoshta do të ishte më mirë së pari ti paralajmërojë me fjalë të befta; të shpejta dhe të shkoqitura: emër të gepekut. gati
popullit jeni të dënuar me vdekje!- , dhe pa asnjë hezitim të qëllojë. Në fillim duhet të qëllojë kokën numër një, dhe atë, krejt sipas rregullave, me gjakftohtësinë më të madhe, tre plumbat e të zbrazën mbi trupin e tij për ta mbërthyer; për ta paaftësuar nga ndonjë kundërsulm mundshëm, dhe në fund të goditet në kokë; për ta garantuar vdekjen e sigurt! Pastaj, me të njëjtin stil të sulmohet dhe të ekzekutohet koka numër dy, apo koka numër tre. cili të jetë më afër! Bile, nëse arrin të shpëtojë ndonjëri nga gjysmë goditjet tona, do të dëmtohet rënd realizimi i planit, sepse këtu mungon qasja e bashkëpunëtorit me shifër identifikimi 6760,i cili ka për detyrë realizimin e gjysmëgoditjeve, nëse ato për arsye të ndryshme na shkasin neve nga duart! Kurse detyrë imja duhet të jetë: Përleshjen duhet ta mbajë nën kontroll nga distanca. Nëse do të ketë kundërsulm nga ana e tyre, apo nga ana e grupeve të tjera që në momentet kyçe ende nuk janë larguar në drejtimet e veta, apo pasi ti kenë dëgjuar të shtënat janë kthyer në vendin e ngjarjes, duhet të reagojë në befasi duke ua prerë rrugën. Nëse nuk ndalojnë, apo nëse nuk tërhiqen; krejt sipas rregullave; duhet ti përdorë mjetet më të sofistikuara për raste të tilla urgjente, pra duhet të qëlloj; dhe atë në stilin e ekzekutimit! Gjithnjë duhet të jem 1 kujdesshëm qe të kundërsulmohet sulmuesi i imagjinuar; anësor; i drejtpërdrejtë, tinëzarë apo i prapashpine. cilido që të jetë ai, duke e çorientuar deri në shkatërrim! Pastaj, furishëm duhet të gjendem në vendin e realizimit të planit, për ta vërtetuar mbarëvajtjen e aksionit! Nëse paraqitet nevoja duhet të qëllojë për ta realizuar pjesën e fundit të parë<eos> |
<bos>realizojë gjysmë goditjet dhe me nxitim; të zhdukem në bazat e planifikimit paraprak! Lëvizjet e mia, nuk do ti vë askush në dyshim; është fjala për momentin sa do të zgjasë realizimi i planit, sepse pastaj edhe prezenca ime në vendin e ngjarjes do të lakohet si provë materiale numër dy në zyrat e Ta nxjerrë veturën nga vend-parkimi dhe ti afrohet krejt ngadalë vendit të realizimit të planit. Nëse paraqitet nevoja; ai duhet të presë në mes të rrugës! Përleshjet bri rrugës do ta përligjin pritjen e tij. Pasi të sigurohet mbi realizimin e planit, nga brendia e veturës, ti hapë dyert, dhe të qëndroi në gjendje gatishmërie për tu larguar! Kaq!
Po nëse Pirati arrin me vonesë dhe objektet e përgjimit kanë zënë vendet e tyre në veturë? Çduhet bërë në një rast të tillë?. Ja, vetura e tyre ka filluar të lëvizë. Pirati ende ndodhet larg! Ai ka filluar të vrapojë, por me kot, nuk i arrin dot, është akoma larg! E urdhëroi Partizanin: Ndize e daljes veturës së tyre. Ndale veturën dhe bllokoje rrugën! Mos e fik motorin! Vetura e tyre përpiqet të lëvizë prapa. Vetura e jonë qëndron. Ata e humbin durimin dhe nuk e vërejnë fare Piratin, që krejt rastësisht ju afrohet, dhe në çastet e fundit, ai bënë sikur dëshiron të kalojë në anën tjetër, dhe fare qetë i del veturës së objekteve tona të përgjimit nga ana e majtë. Ata ndodhen në kulmin e padurimit, dhe nuk e vërejnë fare Piratin; as lëvizjet e tij gjatë nxjerrjes së revoles dhe tërheqjes së qarkut. Do të tmerrohen vetëm atëherë kur do të dëgjohen krismat e para.
Në rast të një rrjedhe të tillë të planit, mua me takon që
fill pas të shtënave të para, të dal nga vetura dhe ti vijë në ndihmë Piratit, duke qëlluar në brendi të veturës deri në asgjësimin e plotë të objekteve. Pas qetësisë së parë, duhet edhe një herë të konstatohet shkalla e realizimit të planit. Nëse plani nuk ka rrjedhur ashtu siç pritej; nga shpejtësia kanë ndodhur gjysmë goditje, rrufeshëm duhet realizuar dhe pastaj, me kujdes të sigurisë së shtuar; të kthehem në brendi të veturës; dhe fill pas; të urdhërojë largimin e menjëhershëm nga vendi i ngjarjes! ato,
Vetëm tani e vërejti Gjenerali se radiolidhja ishte duke lëshuar tinguj të ndryshëm; derisa Partizani merrej me kërkimin e stacioneve përkatëse. Në çast deshi të fliste; ti thoshte se nuk ishte as koha e as vendi për një kërkesë të tillë, nga radiolidhja u dëgjua një sinjal i plotë, ri-ra-re, rira-re, dhe fill pas një zë i trashë burri: iksrei aht, iksrei aht, komen!I9<
19 Gjermanisht thirrje e koduar përmes radiolidhjes: IKS,R-8" marrje!
Partizani vazhdonte të thithte cigaret njërën pas tjetrës, aso të forta, të markës ,Marlboro* . Pirati, zbrazi edhe një gllënjkë raki; edhe ai ndezi cigare. Kurse Gjenerali ishte 1 përkushtuar tëri pas planit. Dalëngadalë, kishin filluar ti tendoseshin nervat me sjelljet e tyre, veçmas të Piratit. Edhe pse kishte bërë përpjekje maksimale për të mos rënë në nivelin e tij, herë pas here i bëhej se ishte e pamundur tu shpëtoje kthetrave të nivelit të tij të ulët. pasi gjë
Gjithsesi e ndjente një ndarje të madhe; një shkëputje të vështirë nga pjesët teorike të planit dhe shndërrimi 1 asaj pjese në praktikë. Edhe pse plani, në pamje të ishte tepër thjeshtë, në praktikë sikur ndryshonte me nota drastike. Këto vështirësi filluan të shfaqën vetëm atëherë kur edhe filloi zhvendosja e planit nga teoria në praktikë, dhe konkretisht, porsa këmba e tij kishte shkelë për herë të në brendi të barakës. e kishte kapluar një lloj parandjenje ogurzezë! Në çast ju kishte bërë se objektet e përgjimit nuk ishin aq budallenj sa mos ti kenë nuhatur; parë parë Aty
veçmas mos ti kenë marrë serioze sinjalet kërcënuese. Çdo paralajmërim kërcënues, që në pamjet teorike dukej të ishte tepër demokratik, tepër njerëzor; në praktikë mund të sillte deri të dështimet e turpshme; bile edhe fatale për jetën e tyre! Dhe për këtë fatalitet, sigurisht se nuk do të nevojitej një skandal përmasash apokaliptike, por do të mjaftonte një shkëndijë për ti asgjësuar të gjitha përpjekjet e bëra me shumë mund e sakrifica! Dhe, më e keqja e gjithë këtyre mund të vinte nga shkaku se gjatë gjithë përpilimit të planit; ana e objektit të përgjuar sikur ishte nënvleftësuar deri në masën zero, ku nga aty kishte filluar mbivlerësimi 1 forcave të tyre imagjinare, të shpërndara butësisht mbi pjesët teorike të planit!
Befas, dera me numrin tridhjetë sipëri u Që andej u të dilnin dy veta, pastaj sikur ta kishte urdhëruar; apo të ishte shtyrë nga dikush, dera filloi të mbyllej. hap. panë
1 shpërqendruar; vështrimin e hodhi jashtë. Pas disa rrotullimeve, sa në fundin e rrugicës; në krye të saj, vështrimin e ndali mbi derën e rëndë ku sipëri saj, edhe pse nuk shquhej dot nga distanca, ishte i skalitur origjinal numri tridhjetë. Origjinal! Po plani? Në përbërjen e tij a kishte diçka origjinale? Një përgjim detektivësh. por jo fare pa karakter; bile me dy karaktere! Njërin karakter të marrë nga unë, që jam zotuar në zbatimin e planit dhe karakteri tjetër; të rrëmbyer nga objektet e përgjimit; që medoemos do të marrin në realizimin e planit, por; pa dijen dhe dashjen e tyre! Dhunshëm! pjesë
Ata; njëri pas tjetrit i zbritën shkallët. Morën drejtimin e sheshit ku ndodhej kabina e telefonit.
Sa më shumë që largoheshin tutje, aq më tepër e humbnin pamjen e siluetave të tyre nga mjegulla që kishte filluar të picërruar; pa pasur guximin të dilte jashtë dhe të merrej me përgjimin e tyre nga afër; vërejti se njëra hije u fut në kabinën e telefonit.
Mezi po e mposhtte ndjenjën e dëshirës për të qenë afër tyre dhe, sa më parë të fillonte nga mbledhja e të dhënave mbi gjendjen e të përgjuarve që dukej se as drita e mëngjesit nuk do ti shqiste nga ata filma të mallkuar. Vetëm tani e kuptojë se kishte filluar të mërzitej nga pritja e gjatë.
- Ç'farë ndodhi? Pirati duke kthyer kokën nga Partizani. pyeti
Kabina e veturës kishte filluar të ftohej. Pirati gërhiste lehtë, ndërkohë që Partizani e fiku cigaren; dhe pas disa lëvizjeve instinkte, filloi të merrej me radiolidhjen. Zhurma gërryese që erdhi nga radiolidhja; siç duket, Piratin e bëri të ndërpriste gërhitjen.
- Asgjë, Po kërkojë frekuencat! asgjë!
- Shshsh! Fshihuni! Ja po vjen një veturë! foli me zë pëshpërime Gjenerali, derisa duke u shtri në ndenjësen e pasme.
- Frekuencat e sate ëmë! ia këputi një të sharë Pirati me zë të ngritur! pak
Një zhurmë e mbytur makine kaloi fare pranë. Pasi dha shenjë, ndaloi disa metra tyre, dhe filloi të lëvizte në mënyrë taktike; për tu parkuar. Partizani ia fiku fare zërin radiolidhjes. Veturës së porsaardhur; në fillim ju fikën dritat pastaj motori. Qetësia u bë edhe më e rëndë. Lëvizjet e të larg<eos> |
<bos>porsa ardhurit, dukeshin të ngathëta, por në realitet ishin të shpejta sipërplasja e derës, mbyllja e saj me çelës, dhe largimi me hapa të shpejt. Pasi hapat e tij u larguan; Gjenerali ngriti kokën sa për të se kush ishte. 1 porsaardhuri; si hije e zezë në mesin e mjegullës që vazhdonte të qëndronte pezull, u zhduk tutje duke marrë jo drejtimin që në çast e mendoi Gjenerali, pra numrin tridhjetë, por u zhduk prapa një porte me një numër shumë më të madh! Për këtë qe i sigurt! pak parë
- Iksrei aht, iksrei aht komen! erdhi zëri nga radiolidhja; që Partizani vazhdonte të merrej akoma me të!
- Dreqi të marrtë me gjithë të! foli Pirati me zë të ulët, por të vrazhdë!
- Çpate? Partizani! pyeti
- Pse, për të fjetur kemi ardhur këtu? prapë Partizani, dhe vazhdoj: Duhet të presim derisa të dalin ata! Na presin shumë detyra. dhe ata nga në çast mund të dalin! pyeti zgjuar çasti
- Si ç'pata? Ma prishe gjumin me atë radio të mallkuar! ia ktheu Pirati derisa ishte duke bërë përpjekje për të nxjerrë cigaren nga kutia.
- Pse, sa është ora? pyet Pirati duke e marrë veten. pak
- ia kthej Partizani.
- vonë! foli Pirati, por kësaj radhe me zë të zbutur! Pastaj, u shtriq duke u mbështetur fuqishëm pas mbështetëses së ulëses; e cila nga pesha e trupit të tij, cijati vajtueshëm!
- Të thash! Duhet të jemi shumë të kujdesshëm! Nga
në ata mund të dalin! ia ktheu Partizani me zë triumfues. çasti çast
Ndërkohë kabina e veturës vazhdonte të ftohej. Xhamat kishin zënë shtresë të trashë avulli, të cilin e fshinte Partizani. Gjenerali, herë pas here e ulte xhamin e pasmë të veturës dhe shikonte jashtë.
Mjegulla, sikur ta kishte porositur dikush, vazhdonte të dendësohej, kurse disponimi për pritjen e gjatë tendosej vazhdimisht!
- Plasa! tha befas Pirati.
- Pse, ç'ke? Gjenerali. pyeti
- Fol diçka, trego diçka dhe do ta kesh me lehtë pritjen! ia kthej Gjenerali me zë të ulët.
- Se shtyj dot kohën! Me behet që me vite ndodhem në këtë pozitë e mallkuar! pritë
- Çfarë të tregoj? \_ pyeti Pirati duke e kthyer kokën prapa për ta Gjeneralin. parë
- Po. për shembull, diçka nga jeta juaj\_ nga bëmat tuaja!
- Je shumë i zgjuar; shoku Gjeneral!
- Sepse bëmat e mia janë të dënueshme në kundërshtim me ligjin sa bukur e ke menduar shoku Gjeneral! Me thua të ekspozohem pa asnjë shkak, e pastaj . filloi të fliste Pirati me ndërprerje me gjuhë të trashur nga rakia.
- Pse? Gjenerali kureshtar. pyeti
- Nuk e thash me këtë kuptim!. pastaj, ne jemi aleat! Nuk e kam ndërmend tju denoncoj, bile përkundrazi\_
- Aleat? Nuk me ngre dot në kurthe të tilla shoku Gjeneral! E kam provuar këtë lloj stili, këtë lloj bashkëpunimi me
organet e sigurimit të shtetit shumë kohë më parë!
- Me garanton ti? Kështu me pat garantuar edhe njëri nga kolegët tuaj dikur!. më mirë e lëmë këtë temë fare!
- Me duket se jemi keqkuptuar! Të gjitha lehtësimet për ju janë të përgatitura me shkrim; të vulosura e të nënshkruara nga kryeqendrori! Për këtë ju garantojë unë!
- Unë nuk e di se si ju ka ndodhur me njërin nga kolegët e mi të panjohur, por me mua do të kalosh ndryshe, krejt ndryshe! Për këtë të betohem! u përgjigj Gjenerali me zë të ngritur dhe i vendosur në ato që i fliste: pak
- por lëshoje radion e jo atë radiolidhje të mallkuar; sepse kur po ia dëgjoi zërin, po me duket se jam duarlidhur në veturën e policisë! ia kthej Pirati me inat. Po,
- Dëshironi muzikë? ndërhyri Partizani, me zë të qetë, sa për ti larguar nga biseda që dukej se do ti shpinte drejtë grindjes. pakëz
- Të paska hyrë frika në palcë! ia Partizani me zë tallës, derisa ishte duke kërkuar muzikë. priti
- Ty po të duket se.lere këtu! Këndon Elvis Prisli! Sa me pëlqejnë këngët e tij! foli rrëmbyeshëm Pirati, dhe zgjati dorën për ti dhënë zë me tepër radios.
Muzika vazhdoi edhe për disa çaste; pastaj përfundoi, dhe në vend të muzikës, spikerja vazhdoi me lajmet. Partizani ia uli pak zërin!
Gjenerali nuk foli nga prapa, edhe pse nuk i pëlqente fare ideja e tyre për të dëgjuar muzikë në këtë kohë të vonë dhe pranë pritjes së të realizimit të planit! Prandaj, e mbylli xhamin. angësht
- Sa bukur! tha Pirati, sikur ishte duke folur me veten
tij, dhe vazhdoi: Sa bukur këndon! Është muzikë moderne; gazmore, që të ndjell forcë, të jep zemër të jetosh, të dashurosh e të mos disi, sikur të zgjon nga gjumi duke thënë: Hej, 0 krijesë e bekuar perëndie; jetoje jetën vetëm me të bukurën; të ëmblën dhe dashurinë, sepse herët a vonë, do ta lësh fare këtë botë dhe do të tretesh në amshim; atje ku do të na behet gjykimi madh, ku do të na shajnë, ku do të na mallkojnë, ku do të na dënojnë për jetë të jetëvel. dhe vitet do të ecin; të rreshtuar pranë njëri tjetrit, duke formuar dekada e shekuj, dhe shekujt do të kalojnë, kurse brezat që vijnë do ti harrojnë pamjet tona, zërat tonë të mallëngjyer, klithjet tona të dhembjes, të mjerimit apo britmat e urrejtjes dhe kështu, do të zhdukemi, do të tretemi nga këto hapësira, të cilat do ti pushtojë jeta e re, emancipimi që do ti bëjë të gëzuar; të lumtur; me veshje tjera, me këngë e orgji tjera; që ne nuk do ti arrimë kurrë as ti dëgjojmë, as ti shohim. por jeta do të jetë e njëjtë, krejt sikurse edhe jeta jonë, me të njëjtën buzëqeshje; me të njëjtin gëzim, me të njëjtat psherëtima; me të njëjtat vaje. vetëm se ne nuk do të jemi në atë kohë, as fizikisht as shpirtërisht.. do të jem të harruar për fare'\_ prandaj; 0 njeri 1 shkretë, hiq dorë nga lakmia, nga dhuna; nga rrebeshet, presim ne sonte në pusi, për të shkaktuar dhunshëm vdekjen dikujt! Dhe këtë, e bëjmë për lakmi, për egoizëm, për ca para! Zoti me ne! qoftë
## Amin! Sikur e vulosi Partizani!
Gjenerali nuk deshi tju besonte veshëve për fjalët që i dëgjoi nga Pirati! Akoma pa arritur të çuditej me ato fjalë
pesimiste; çudia tjetër me fjalën ,Amin? të Partizanit;, i cili pa ia vënë aspak veshin lëvizjeve nervoze të tij, nga xhepi i palltos nxori faqoren e rakisë! pasoi
Keq! Shumë keq! Rrjedha e planit tani porsa kishte hyrë në fazën më kritike; jo vetëm të dështimit, por; edhe në atë të zbulimit! Parametrat e tij, që kurrë nuk kanë qenë të gabuar; sikur kishin filluar ti jepnin shenjat e para të dështimit. Bashkëpunëtorët, pa të cilët as që mendohet realizimi me sukses i planit, dukeshin se kishin filluar të ftoheshin nga pritja e gjatë! Të jetë vërtetë pritja shkaktare? Jo; jo! As që e vë në dyshim, që pritja të jetë shkaktare! Atëherë kush mund të jetë shkaktari?
Duhet filluar nga mbledhja e informatave; për gjetjen e shkaktarit!<eos> |
<bos>Që në fillim ka qenë e njohur urdhëresa e qendrorit se realizimin e planit do ta bënte Pirati në bashkëpunim të ngushtë me Studentin! Për këtë ishte i njoftuar Partizani; i cili, në këtë mes, kryen detyrën e korrierit dhe të fshirësit të gjurmëve. por në raste specifike; mund të përdorej edhe si mbrojtës anësor! Ndoshta Pirati e ka vërejtur se kompleti për realizimin e planit ka dalë jashtë fushëveprimit planimetrik.
Mungesa e Studentit, në njërën anë dhe zëvendësimi tij me Partizanin në anën tjetër; pa i përfillë rregullat e veprimit mbi skicat e planit; nga këndvështrimi 1 Piratit; sikur shikohet e papranueshme prania e Partizanit në këtë mes, i cili nuk dëshiron të dekonspirohet para tij!
Partizani të nisej me veturën e tij si udhërrëfyes në njërën anë, dhe si mbrojtës anësorë në anën tjetër. Ne, ishte dashur ta ndiqnim pas, dhe të ndarë të arrinim në cak! Mosprania e Partizanit do të kishte ndikuar të Pirati, që mos të dekonspiroheshin veprimet e tij para një personi të tretë! Mbështetja anësore do të ishte në nivelin e duhur; sepse ai do të bënte organizimin e mbrojtësve anësorë, dhe të fshirësve të gjurmëve!
Nga ky këndvështrim ishte dashur të veprohej:
Gjatë kohës, Partizani do të ishte nën urdhrat e Studentit! gjithë
Tani, edhe po të dëshironte s'mund ta dinte se a ishin plotësisht të qëndrueshme këto teza analitike, por për një gjë ishte i sigurt! Prezenca e Partizanit në këtë mes ishte e tepërt! Për të tjerat as që donte tia dinte. As që i interesonte! E vetmja gjë që tani e përvëlonte për ta ditur; ishte se çdo të ndodhë tani, menjëherë pas shfaqjes se të përgjuarve në derë, nën numrin tridhjetë! Nuk ka arsye që do të ndikonte në shtendosjen e vëmendjes; sidomos tani, para shfaqjes së të përgjuarve. Ata do të shfaqen të shkujdesur; ashtu siç ishin në fillim. Do të marrin përgjatë sheshit dhe do të mbushen trotuaret. Ne ç'duhet bërë?\_ apo më mirë, unë çduhet bërë? vetën! Tëurdhërohet sulmi; apo të përforcohet përgjimi nga distanca?. Por ndoshta, për arsyen e thjeshtë pra, për të pyeti
dështuar plani në tërësi, ndoshta këta të dy, për ta përligjur frikën që i ka kapluar ndërkohë, do të rifillojnë grindjet në mes tyre; për vogëlsira; për hiç! Po nëse ndodh një grindje si e pakmëparshme; duke i përdorur edhe armët për zgjidhje, si duhet të vepronte në raste të tilla?! Për një copë herë, me pëllëmbën e dorës mbështetur në faqen e djathtë; Gjenerali u vu të kujtonte ndonjë rregullore; të paktën ndonjë këshillë të dikujt, se si duhej vepruar në rrethana të tilla! Si për nuk i kujtohej! Asnjë rregullore; asnjë këshillë \_ ide, sado e varfër të ishte do ti kishte hyrë shumë në në këto momente krize; por një ide e tillë nuk i vinte se nuk vinte! Krejt pa dashjen e tij, mendja i shkoi të ato reagime që edhe në ëndërr po ti shikonte do tia kallnin datën, e jo ti mendonte në një rast tepër të ngarkuar me ngjarje të furishme, që pritet të ndodhin nga në çast; të rridhnin me shpejtësi marramendëse pra, të ato reagime që mund të pasonin nga dy të pranishmit;, të cilët në vend të një sulmi me kohë në planin operativ ta sulmonin atë duke e goditur me grushte; me shqelma. dreq, asgjë asnjë punë çasti
Dolën! Tha befas Gjenerali.
As vet nuk e kishte ditur se gjatë kohës sa kishte 1 humbur në mendime, instinktivisht, i kishte pasur të përqendruar pikërisht në mesin e derës me numrin tridhjetë sipëri! qenë sytë
Po për nderë! Dolën! Mos u nxitoni! Tani, si asnjëherë më duhet të jemi të qetë, gjakftohtë. dhe çdo lëvizje e tyre të analizohet! foli Pirati duke e ngritur shishen e rakisë, dhe njëherësh duke ia tretë fillin e mendimit, Gjeneralit! parë
Për disa askush nuk foli. Ishte e mundur vallë? çaste
vetën Gjenerali, duke ardhur në vete. Pas gjithë atyre zënkave me Partizanin; pas gjithë atyre fjalëve filozofike e pesimiste, pasi ishte 1 qetë me shfaqjen e te të përgjuarve? Por sakaq, ndërroi mendje! E ka me hile! Dhe kjo hile e tij e rrezikon seriozisht planin dhe jo vetëm planin, por na rrezikon ne të dëshiron ta marr mbi vete kontrollin mbi realizimin e planit. Kjo është e rrezikshme; e papranueshme! Duhet ti dal para, tia pres hovin: pyeti kaq parë Po, po!
- Është rast duhet të veprojmë; për ti asgjësuar!. foli Pirati rrëmbyeshëm.
- Asnjë veprim pa urdhrin tim! foli me ton urdhërues Gjenerali.
- Ju thash, asnjë veprim pa urdhrin tim! ia ndërpreu bisedën ashpër Gjenerali.
- Me fal, por unë nuk marr urdhra nga ti! Vetë me keni thënë se ndodhem nën urdhrat e Studentit! ia kthej Partizani në vend të Piratit, me zë të qetë por të vendosur.
- Po; ashtu të kam thënë, dhe ashtu është! Tije nën urdhrat Studentit! Tani po të pyes: A ke marrë ndonjë urdhër nga Studenti sonte?
- Jo! Nuk kam marrë! u përgjigj Partizani.
- Atëherë? Gjenerali i ngazëllyer. pyeti
- Atëherë je nën urdhrat e mi! Qartë? urdhëroi prerë Gjenerali.
- Pra, hëpërhë, vetëm ti vrojtojmë lëvizjet e tyre nga
- Si urdhëro! = ia kthej Partizani me zë përulës
distanca! Asnjë veprim pa urdhrin tim! Qartë? urdhëroi Gjenerali duke marrë pamje të rëndë urdhërdhënësi.
Si urdhëro! u përgjigjën njëzëri Pirati dhe Partizani. gati
Dalja e të përgjuarve vazhdoi komplet ashtu siç kishte skicuar kohë më në trurin e tij. Së pari ishte lëkundur dera, dhe fill pas ishte një siluetë, që e kishte hapë derën, ishin edhe lëvizjet e këmbës së tij gjatë shtypjes së shulit vertikal për bllokimin e derës që të rrijë e hapur! Tani nuk i kujtohej se kur e kishte dhënë sinjalin e rreth daljes së tyre, por gjatë asaj kohe kishte 1 shpërqendruar (jo për fajin e tij, por për fajin e bashkëpunëtorëve) dhe nuk kishte arritur ti vërente lëvizjet e tyre gjatë daljes. Pas përfundimit të dialogëve që kishin veturës, kishte vërejt se sheshi i mjegullt, ishte mbushur me silueta njerëzish. Ishin ndarë në grupe-grupe dhe bisedonin. Disa ishin të përshëndeteshin dhe të merrnin drejtimin për te veturat e tyre, gjë që ia kishte vështirësuar dukshëm vërejtjen e lëvizjeve të krerëve, që ende nuk i kishte futur në qendrën e vëmendjes. parë parë pasi parë parë qenë parë
Vetëm teni, pas shikimeve me ngulmë për ti veçuar
krerët, arriti ta dallonte kokën numër një! Ashtu bëhej, sepse si për inat, dukej se edhe mjegulla kishte filluar të dendësohej qëllimisht, për ti marrë nën mbrojtjen e vet duke ua fsheh dritëhijet dalluese! Ai kishte qëndruar fare pranë kangjellave të ndryshkur; i shoqëruar nga tre burra të tjerë. Pas pak, edhe një burrë ishte afruar\_ pastaj edhe një tjetër: Të ishte koka vërtetë, apo ishte krejt dikush tjetër? Nuk dallohej dot nga distanca. nga mjegulla! Por; qëndrimin e tyre atje, pranë kangjellave të ndryshkura, veturës BMW e përligjte plotësisht mendimin, se të përgjuarit ishin stacionuar pikërisht atje! pranë
Pas përqafimeve me njëri-tjetrin, grupet e vogla sikur filluan të shtendosen! Kjo erdhi e beftë, shumë e beftë, sepse nuk e priste një shtendosje kaq të nxituar!<eos> |
<bos>siç e kishte përjashtime të vogla, të paparapara. por, që e dëmtonin seriozisht realizimin e planit! Të përgjuarit nuk i dallonte dot! E pengonte dendësia e mjegullës, e paparashikuar më Veshjet, a shumë të ngjashme me veshjet e shumë të pranishmëve si: pallto të zeza. apo me ngjyrë të mbylltë që nuk i dallonte dot nga distanca, nga errësira. shallet mbërthyer rreth qafe! Krejt të njëjtë! Forma e tipareve fizike dhe morfologjike; e njëjtësuar. Grupimi i çrregullt! Pastaj projektorët, kasetat kabllot, u vendosën në një veturë tjetër; krejt tjetër, të paparashikuar më parë, jashtë planit, dhe nga njerëz të tjerë, të paparaparë në skicat e planit, krejtësisht jashtë përqendrimeve planimetrike! parë! pak
- Duke 1 marrë parasysh rrethanat e krijuara, marr
vendim: Realizimi i planit nuk do të provohet të realizohet këtu! Shkaqet: Pamja e pamjaftueshme, vendndodhja e të përgjuarve e papërshtatshme; rrugët e tërheqjes dhe distanca strehimoreve rezervë, të parapara me plan, mungesa mbrojtësve anësorë, mungesa e shlyersve të gjurmëve dhe, mungesa e realizuesit të gjysmë goditjeve në rast të dështimi nga ana jonë! larg
- Si?! hutuar Pirati. pyeti
- Dëgjo me vëmendje e mos me ndërprit! Këto që i thash, dhe që dua ti them në vazhdim; janë urdhra të prerë, dhe që duhen zbatuar!. Prandaj; Të intensifikohen masat shtesë të përgjimit të veturës BMW. Të verifikohen personat brenda kabinës së veturës në fjalë. Nëse vërtetohet se janë të përgjuarit; të përndiqet me vëmendje vetura e tyre; pa ju rënë në sy; deri sa të ndalon në cak! Këtu duhet përdorur vetëm një ndryshim: Para arritjes në cak, ne duhet ti parakalojmë për ta përgatitur zënien e pusisë! Vendimi hyn në fuqi menjëherë! Kaq! Tani secili në detyrën e tij!
Gjatë kohës sa ishte duke dhënë urdhra, sikur u tre silueta burrash të afroheshin drejtë veturës BMW, të parkuar pranë kangjellave të ndryshkur hekuri. Edhe pse nuk i dallonte dot nga distanca, i yshtur nga instinkti i tij pagabueshëm në raste të tilla, kishte vërtetuar se personat që në këtë moment kishin filluar të futeshin në veturë njëri pas tjetrit; ishin të gjurmuarit komplet të grupuar! Krejt sipas planit! Tani nuk mbetej gjë tjetër veçse ndjekja dhe përgjimi i veturës nga distanca dhe, zënia e pritës atje në sheshin e panë
Ndërkohë, vetura e të përgjuarve doli nga vend parkimi.
Jepi Partizan! dha urdhër Gjenerali.
Derisa vetura ishte duke dalë nga vend parkimi, dy kalimtarë, në dukje të të rastit; kaluan përbri tyre duke shikuar me ngulmë, veçmas Gjeneralin, që vazhdonte të rrinte në ulësen e prapme. Të panjohurit, kishin shikime zhbiruese, secili në stilin rrugë, për siguri të shtuar, Gjenerali kthej kokën prapa duke i shikuar të panjohurit! Ende ishte duke i ndjekur siluetat e tyre, dhe i pa kur zunë vend në një veturë! Pastaj, e njëjta veturë u nis pas tyre! parë
Dy-tri herë mendoi se ishte krejt e zakonshme nëse një veturë të vihet prapa, dhe për një copë rrugë të ndjekë, nuk të shqitet. Po aq herë e mendoi të kundërtën! Nejse! Këso spontanitetesh ka mjaft. Mund të ndodhin çdo ditë e veçmas në qytete të mëdha! Ndodhin! Edhe natën mund të ndodhin; pornuk janë aspak të rrezikshme, dhe vetvetiu, krejt spontan, duke menduar të kundërtën kthej kokën prapa. Dy far të ndezur, si dy flakadan rrumbullakë dhe me dritë të bardhë, ngjitur për veturën e tyre, rrëmbyeshëm u vinin pas; kurse para tyre ndodhej në lëvizje vetura e të përgjuarve! Ndodhemi në mes, mendoi me dyshim të shtuar! Na kanë pikasur; dhe tani dëshirojnë të na fusin në grackë! Ata para, e këta prapa! Të pres edhe ca, apo të reagoj menjëherë? vetën! As pyetja dykuptimëshe nuk i solli ngazëllim! Bile; përkundrazi; ia tendosi edhe më nervat! Shikimin vërviti para. Rruga ishte e drejtë. Tutje, nga mjegulla e dendur; mezi dallohej një kryqëzim: Vetura para tyre çante me klithi me zë nga gëzimi, kur pa rrathët e ndritshëm që u rrokullisën nga gati pyeti keq gati dy
majta dhe u zhdukën tutje, prapa ndërtesave! Për nder shpëtuam! përsëriti edhe njëherë të njëjtën fjalë, por kësaj radhe i ngazëllyer nga brenda!
- Tejkaloje Partizan! urdhëroi befas Gjenerali.
Vetura la magjistralen dhe hyri në autostradë, duke rritë shpejtësinë.
Partizani lëvizi kokën sikur nuk e kishte kuptuar pyetjen drejt; pastaj me zë që nuk i përngjante aspak zërit të tij pyeti: pak
- Si the?
- Të urdhërova ta tejkalosh veturën e tyre. Nuk duhet të ndodhemi në cilësinë e ndjekësve por të pritësve! urdhëroj Gjenerali.
- Si urdhëro! tha Partizani dhe e mbushi me gaz motorin. qetë
Bora kishte vazhduar të binte me intensitet të shtuar. Edhe pse kishte kaluar mesi i natës, në rrugë kishte mjaft lëvizje. Vetura e tyre tani, nga në çast barazohej me veturën e të përgjuarve! Gjenerali, si në ethe mbante vështrimin drejt saj! Në fillim pa pjesën e pasme nga ana e majtë, si dhe rrotullimet e gomave, të cilat, nga dritat e përthyera; dukeshin se nuk lëviznin fare apo, se lëviznin fare ngadalë! Pastaj, vështrimin e ngriti nga xhamat e pasmë, duke në brendi. Ishte e vështirë të dalloje gjë, sepse në kabinën tyre ishte terr;, por megjithatë , një siluetë gërmuqe burri arriti ta vërente! Pastaj, krejt qetë u barazua me shoferin; të cilin e dalloi më mirë. Ju bë se ishte duke biseduar; sepse njërën dorë, e pa mirë kur e lëvizi! Pastaj, prapë, me një qetësi absolute e vuri mbi timon, dhe në çastet e fundit, çasti parë
tamam atëherë kur nuk e priste fare, ai e kthej vështrimin drejt tij, dhe e pa!
Njëfarë zemërimi brendshëm e bëri të lëvizte nga vendi dhe të ngjitej prapa mbështetëses së ulëses së shoferit! Në fillim fare, nuk e dinte se nga i vinte gjithë ai zemërim; por pas pak, sikur ju kujtua diçka shumë e rëndësishme; dhe pa pandehur ra kokës së tij me dorë! zot ç'bëra, i doli një zë i molisur; sa edhe bashkudhëtarët e kthyen kryet drejt tij! Si nuk e mendova më parë! Ishte moment ideal për goditje! Goditje në lëvizje; pastaj ikje, dhe në çast; se si i erdhi një dëshirë e marrë, që tju hakërrehej bashkudhëtarëve brenda kabinës, sikur këta të ishin fajtorë; dhe ti godiste me grushte e shqelma duke i sharë me fjalët me të ndyta!
Ishte një vështrim i shpejt; disi hutaq, që as tani që i kishin tejkaluar; bile edhe ishin larguar aq shumë sa që vetura e tyre nuk shihej fare, nuk i shqitej nga mendja. Ju kishte bërë sikur përmes atij vështrimi ai kishte dashur ta pyeste, apo të kërkonte diçka prej tij, ti thoshte diçka! Këtë mund të ma thotë kur të takohem atje, mendoi qetë, duke filluar nga skicimi i planit të ri, që po i shfaqej si asnjëherë më parë.
Gjatë realizimit të planit, për nuk guxon të biesh pre e gabimeve të që prapa! Kurrsesi nuk guxon të biesh pre e të kaluarës; sado e afërt ajo. Në proporcion të plotë me kohën dhe situatën; realizo të tanishmen dhe planifiko të ardhmen! Vepro sipas vendimeve të domosdoshme brenda kohës së kufizuar, brenda asnjë çast vogla, ngelin qoftë çastit'
- Mbaje veturën! Kam një ide të re për realizimin e planit!<eos> |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.